Raban Maur (0780-0856?). Soeculum IX. B. Rabani Mauri,...

Opera omnia, juxta editionem Georgii Colvenerii anno 1617 Coloniae Agrippinae datam, mendis quibus scatebat
innumeris cura qua par erat expurgatam, novissime ad prelum revocata et novo ordi.... 1851.

1/ Les contenus accessibles sur le site Gallica sont pour la plupart des reproductions numériques d'oeuvres tombées dans le domaine public provenant des collections de la
BnF.Leur réutilisation s'inscrit dans le cadre de la loi n°78-753 du 17 juillet 1978 :
*La réutilisation non commerciale de ces contenus est libre et gratuite dans le respect de la législation en vigueur et notamment du maintien de la mention de source.
*La réutilisation commerciale de ces contenus est payante et fait l'objet d'une licence. Est entendue par réutilisation commerciale la revente de contenus sous forme de produits
élaborés ou de fourniture de service.

Cliquer ici pour accéder aux tarifs et à la licence

2/ Les contenus de Gallica sont la propriété de la BnF au sens de l'article L.2112-1 du code général de la propriété des personnes publiques.

3/ Quelques contenus sont soumis à un régime de réutilisation particulier. Il s'agit :

*des reproductions de documents protégés par un droit d'auteur appartenant à un tiers. Ces documents ne peuvent être réutilisés, sauf dans le cadre de la copie privée, sans
l'autorisation préalable du titulaire des droits.
*des reproductions de documents conservés dans les bibliothèques ou autres institutions partenaires. Ceux-ci sont signalés par la mention Source gallica.BnF.fr / Bibliothèque
municipale de ... (ou autre partenaire). L'utilisateur est invité à s'informer auprès de ces bibliothèques de leurs conditions de réutilisation.

4/ Gallica constitue une base de données, dont la BnF est le producteur, protégée au sens des articles L341-1 et suivants du code de la propriété intellectuelle.

5/ Les présentes conditions d'utilisation des contenus de Gallica sont régies par la loi française. En cas de réutilisation prévue dans un autre pays, il appartient à chaque utilisateur
de vérifier la conformité de son projet avec le droit de ce pays.

6/ L'utilisateur s'engage à respecter les présentes conditions d'utilisation ainsi que la législation en vigueur, notamment en matière de propriété intellectuelle. En cas de non
respect de ces dispositions, il est notamment passible d'une amende prévue par la loi du 17 juillet 1978.

7/ Pour obtenir un document de Gallica en haute définition, contacter reutilisation@bnf.fr.

 P MMUOGIM

GURSUS €OMPLETUS
* "
.. srvE ...-',.
BIBLIOTBECA UNIVERSALIS, INTEGRA, UNIFORMIS, COMMODA, GECONOMIGA,

OMfflUM SS. PAfMM, DOGTORIIM SGRIPTORUMQUE ECCLESIiSTICOMM

JLB ^VO APOSTOLICO AD INNOCENTII HI TEMPORA

""-"-, ;ELORCERUNT;
RECUSIO CHRONOLOGICA
GMNIUMQUJ3.EX.5TITEREMONUMENTORUM CATHOLICE TRAMTIONIS PER DUODECIMPRIORA
ECCLESLE S^ECULA,
JUXTA, EDITIONES ACCURATISSIMAS,INTERSE CUMQUE NONNULLIS CODICIBUS MANUSCRIPTIS COLLATAS,
. PERQUAM DILIGENTER CASTIGATA;
DISSERTATIONIBUSjCOHMENTARUS LECTIONIBUSQUE VARIANTIBUS CONTINENTER ILLUSTRATA ;
OMNIBUS OPERIBUS POST
' " AHPLISSIMASEDITIONES. QUJETRIBUS NOVISSIMIS SjECULIS DEBENTUR"ABSOLUTAS
DETECTIS, AUCTA; . ,
1NDICIBUS PARTICULARIBUS ANALYTICIS,SINGULOS SIVE T05IOS, SIVE AUCTORES ALICUJUS, MOMENTI
SUBSEQCENTIBUS, DONATA;
CAWTCLIS INTRAIPSUM TEXTUttRITE DISPOSITIS,NECNON ETTITULIS SINGCLARUM PAGINARUM MARGINEM SUPERIOREM
.Ly DISTINGUENTIBUSSUBJECTAMQCE MATERIAM SIGNIFICANTIBUS, ADORNATA;
- OPERIBUS T UM
CUMDUBliS APOCRVPBIS, ALIQUA VERO AUCTORITATE 1NORDINE ADTRADITIONEM
ECCLESIASTICAM POLLENTIBUS, AMPLIFICATA;
DB0BUS:IND1C!BUS GENERALIBUS LOCUPLETATA : ALTERO S CILICET RERUM, QUOCONSULTO, QUIDQUII)
, UNUSQUISQUE 1N
PATRUM QUODLIBET THEMA SCRIPSERIT CNOINTUITU CONSPICIATUR ; ALTEliO
SCRIPTURyE SACRJE, EX QUOLECTORI COMPERIRE SIT OBVIUM QUINAM PATRES
' ET 1NQUIBUS OPEBUM SUORUM LOCIS SINGULOS SINGULOUUM LIBRORUM
SCRIPTUR^: TEXTUS COMMENTATI SINT.
EDITIOACCURATISSIMA, CJETEBISQUE OMNIBUS FACILE ANTEPONENDA, SI PERPENDANTCR : CHARACTERUM NITIDITAS,
CIIARTjE QUALITAS, 1NTEGRITAS TEXTUS,PERFECTIO CORRECTIONIS, OPEIICM RECU50RUM TUMVARIETAS
TUMNUMERUS, FORMA VOLUMINUM PERQUAM COMMODA SIBIQUE 1NTOTOOPERIS DECURSU CONSTANTJ»r- -v^
SIMILIS,
PRETILEXIGOITAS,PR/ESERTIMQUE ISTACOLLECTIO, UNA, METIIODICA ETCHRONOLOGICA/, fyy\
SEXCENTORUM FRAGMENTORUM OPDSCULORUMQUE IIACTENUS IIIC 1LLICSPARSORUM ,/^ //^X%*\
PRIMCM AUTEM IN NOSTRA BIBLIOTHECA , EX OPERIBpS ADOMNES J3TATES , / CD\<&\
LOCOS,LINGCAS FORMASQUE PERTINENTIBUS , COADUNATORUM. / rt3 \iP \
SERIES SECUNDA, !H
IN QUAPRODEUNTPATRES, DOCTOKES SCHIPTORESQUE ECCLESlMLATIN4'~«\
A GllEtiOlUOMAGNOAD INNOCEMTUM III. . \ ~^A
' ''-' ~
ACCURANTE J.-P. MIGNE, *>\
BXBMOTHECfi: CX.ERI VtHVERBSl, \
SIVK >w
CURSCCMCOMPLETOBCM IN SINGULOSSCIENTIiE ECCLESIASTICfiRAMOSEDITORE.

VATROLOGIA
BINA EDITIONETYPIS MANDATA EST, ALIANEMPELATINAjALIAGR^CO-LATINA.—
TENEUNTMILLEFRANCISDUCENTATOLUMINA ET
EDITIONISLATINJE; OCTINGENTIS
MILLETRECENTA — MERELATINAUNITERSOSAUCTORES
GR2ECO-LATIN.E. TCM
TUMOCCIDENTALES,
ORIENTALESEQOIDEMAMPLECTITCR ; HI AOTEM,IN EA, SOLATERSIONELAT^N^BQNANTUR*

PATROLOGLE TOMUS CVIII.

B. RABANI MADRI
TOMUSSECUNDUS.

EXCUDEBATUR ET VENIT APUD J.-P. MIGNE EDlTOREM,

iftyiklWIkPAMBOlSE, PROPEPORTAMLUTETLE PARISIORUMYULGOPENFER NOMINATAM,
SEU PETIT-MONTROUGE.
1851
 SifflCULUM IX.

B. RABANI MAURI

FULDENSIS ABBATIS ET MOGUNTINI ARCHIEPISCOPI

OPERA OMNIA

JUXTA EDITIONEMGEORGII COLYENERIIANNO 1617 COLONI2EAGRIPP1N.EDATAM, MENDI9

QUIBUSSCATEBATINNUMERISCURA OUAPAR ERATEXPURGATAM ,
NOYISSIMEAD PRELUMREVOCATA ET NOVOORDINE,CHRONOLOGICO
SCILICET,DIGESTAJ

VARIIS PRJETEREA MONUMENTIS

QUJE SUPPEDITARUNT

MABILLOMI, MARTEMI ET DACHERIICOLLECTIONES MEMORATISSIM1E,

AUCTAET ILLUSTRATA.

ACCURANTE J.-P. MIGNE,

BIBLIOTHECflE
GIiEBI UNIVERS/E,
SIYE
CURSUUHCOMPLETORUM
IN SINGULOSSCIENTI^ ECCLESIASTICvE
BAMOSEDITORH.

TOMUS SECUNDUS.

YENEUNT6 VOLUMINA
42 FRANCISGALLlCIS.

EXCUDEBATUR ET VENlT APUD J.-P, MIGNE EDlTOREM,

IN YIADICTAVAMBOISE, PROPE PORTAMLUTETLE PARISIORUMYULGO&ENFER NOMINATAM,
SEU PETIT-MONTROUGE.
1851
 ELENCHUS

AUCTORUM ET OPERUM QUIIN HOC TOMO CVIII C0NTIN2NTUR

B. RABANUS MAURUS, MOGUNTINUS ARCHlEPISCOPUS.

Commentariorum in Exoduni libri quatuor. Col. 9

Expositionum in Leviticum libri septeni. 245
Enarrationum in librum Numerorum libri quatuor. 587
Enarrationis super Deuteronomium libri quatuor* 837
Commentariorum in librum Josue libri tres. 999
Commentariorum in librum Judicum libri duo. 1107
Commentafium in librum Ruth. 1199

Ex typis MIGNE,au Pelil-Monlrouge.

 ' —
15 €O^MENTARIA...INEXODUM. LIB. I. u
aliud Pharaoni mentien-
philosophos, seu faisqs C'&ristianbs, ut affligamur, A ficando infanles parvulo;
oneribus scelerum, ne egre Juamur Viberia serviiiite do.Nam in illis vivificandis, opusmisericordiae fuit;
peecatorum et vitiorurn.\Q|uouque!dicituf, Quanio mendacio vero illo pro se utebanlur, he nbceret illis
bpprimebant tllos, tanto /Higis muttiplicabantur et Pharao : quod potuit non ad iaudehi, sed ad veniam
1
crescebant, signifieat. quod \quantb ssevit diabolus pertinere. Neque binc auctorilatem ad mentiendum
in qua rhagis recom-'
persequendo Christiahos, et&ugendo tentatibnes at- esse proposilam mihi videlur,
que tormenta, ianto magi^ 1uxscuht electi ih aug- pensalione noscitur quid mendacii culpa merealur.
mento meritorum, ei mullin utur in relfibulibne Nam benignilatis eorum mefces qubeest ih ajterna
prasmiofum. Sequitur-: -. vita potuit retribui, pro admissa culpa fnehdacii in
CAPUT 11. terrena est recompehsalione deClihata; ut in vita
sua quam mendacio tuefi voluerunt, ea qusefecerunt
De obstetricibus He*>rn>brum et liiaraonis prmcepto bona
de inter£t>"'io:ne masculorum. receperunt, et ultefius quod exspectarent
mercedis suae praernium, non liaberent. Prmcepit
Dixitautem rex rfZgyptiobstelricibusHebrworum, duiem Pharao bmni suo dicens : Quidquid
una vocabaiur atiera populo
quorum "Sephra, Phua, prmci- masculini sexus
obstelricabifis el nalumfuerii, in flumen projicite ;
piens eis : Quando Hebrmas, partus
si masculus iitum : B quidquid feminei reservate. Videie quod pfihceps
lempus advenerit, [uerit, inlerficite
Istas id hujus mundi populo suo prsecepefit, scilicet ut no-
ni fetnina reservate (Exod. i); obsletriees, stros infantes fapiaht, et ihflurneh projiciaiit. tihde
est, Phuam, quae apud nos rubeas vel yerecunda
cohsidera, o homo, quid tibi ihimineat pbstquam na-
dici potest, et Sephram, quse avis ejus vel pulchri- ths fueris, imo fehalus. IHud
litique, quod in Evan-
tudo siveplacens interprelalur, quidam dixerunt ra- : ubi <iebaptismo Domini Cbmmefhofa-
gelio legiluf
lionabilis eruditionis formam tehere., quse subtilis, tur. Jesus, inqiiit, ut ascendit de
tam bapti'smo,duclusest
pulchra et verecunda est, et spiritualibus quahi ab Spiritu in desertum,ut tentatetur a didbolo
(Matlh.
corporalibus habilis atque commoda disciplinis. Ob- iv): Hoc ergolibi immihet, ut aquis salutaribus mun-
stelrices enim quaedam mediaesunt, et tam uiascii- dalus et noviis homo effectus, insidias et tehtationes
los quam feminas fovent : sic eruditio ista com-mu- diaboli et minislrorum ejus; quibus hoc
perferas
nis rationabilis scienliae ad omnes propemodumper^- Voti est,ut
: omnes et quidquid masculini ac praecipui gignas
tingit sensus omnes inslruit, fovet; sive
operis, aquis siibmergant. De quibus aquis Propheta
coelestia meditari, sive mundana disponi, suis pos- dicit : Quia iniraverunt
aqutB usijue ad ahimam
sessoribus iu promptu est. Si quis virilis in ea ani- meam
(Psal. Lxviii). Quid efgo dabiihus Ubi consi-
mi fueril, et voluerit coelestia quserere, per hujus^ C lii, hisi ut mascUIum hatum, tflbus mensibus more
aiodi eruditiouem ad divinoruni intelligentiam para- Levitse
elegahlem bccultes infantem : ne hostis il-
tior venieu Si autem. ssecularia quis negotia per lum et ihterficiat? Verbi gratia, si facias
ad habe- rapiat
eam agere voluerit, hocipsam utilissimam
bit. (Ex hidoro.) Jubetquoque maseulos occidi Pha- eleemosynam, quia OpusDei est, masculum generas,
sed si ita facis ut hominibus inhotescas, ab ^Egy-
rao, et feminas yivere : sic et diabolus, ne robur ptiis
fidei prasvaleat, conalur ut interiectis virtutibus, vi- rapilur eleenibsyna lua, el aquis spiritualibus
Vide ergo ne Obliviscaris prajcepli
tia maneant : forlissimosque et viriles animi sen- submergetur. tibi mandat:
Domiuici, quod Cunifaciseleemosynam,
sus, unde coelestia rapimus et divina, id eslratio- nesciat sinistra iUixquid facial dexteraiua; ut sit
nem, prudentiam, innocentiam et fidem in homine eleemosynatua in abscondilo; el Pater
occidere festinat; et illud in eo vivificare, quod fe- iti tuus, qui videt
ad dbscondilo,reddei libi (Mailh.vi). Sic et de jejunio
mineum, quod imbecillum et et
fragile, pronum et de oralione, et caeteris spiritualibus arlibus nobis
vilia cernitur; id est, ambitionem, vinolentiam,,libi- faciendum
et csetera est, ne forte perdamus fructum laboris
dinem, iracundiam, crudelitatem, furorem,
hostri, et dicat de iibbis Dominus : Amen, amen
his similia, quse in feminarum figura sunt. Timuer ilico
vobis, teceperunt fnercedemsuam (lbid.).
runt autem obsteirices Deum, et non fecerunt jnxta D
CAPUT in.
prceceptum regis ASgijpti, sed conservabant mares.
De nativitate Moijsi, et ejus expositioneinflumine.
Quibus ad-se accersiiis, rex ail : Quidnam esl hoc,
quod facere voluistis, ut pueros servarelis ? Quai re- Egressus est post hmc vir de domo Levi, et accepit
spondemnl: Nonsunt Rebraimsicut JEgyplmmulieres. uxorem slirpis suw, qum:concepit et peperit filium;
Jpsce enim obstetricandi habent scientiam : et pr.ius- et videnseum elegantem, abscondit tribus mensibus.
quam veniamus ad eas, pariunl, Bene ergo fecit Deus Cumque jam celare non posset, sumpsit fiscetlam
obslelricibuS)et crevit populus confortalusque esl ni- scirpeam, et linivit eam bituniine ac pice, posuitque
mis : et quia timuerunt obstelrices Deum, wdifieavit inlus infantulum, et exposuiteum in careclo ripm flu-
illh domos. (Ex Auguslino.) Quseri solet, utrum talia minis, stanle proeul sorore ejus, et considerante even-
mendacia approbata sinl auctoritale divina, quaudo- Pumrei. Ecce autem descendebatfilia Phardonis, ut
quideni scriptum estDeum benefecisse obstetricibus; lavaretur in flumine : et puellazejus gradiebantur per
sed utrum pro misericordia ignoscebat niendacio, crepidinem alvei. Qum cum vidissei fiscellam in pa-
an et ipsum mendacium dignum praemiojudicabat, pyriotie, misit unam e famulis suis.; et illdtam ape-
iucertum egt. AUudenim faciebant obsletrices vivi- riem cernensque in ea parvulum vagientem, miserla,
 1S B. RABANIMAURIARCHIEP. MOGUNT.OPERUMIHRS I. J6"
ejus ait : De infantibus Hebrmorum est. Cui soror A didit. Filia autem Pharfaonis Ecclesia est ex genti-
pueri, Vis, inquit, ut vadam, et vocemtibi Hebrmam bus congregata, quse iiquanivis nunc vero gaudeat
mulierem, qum nulrire possit infanlulum? Respondit parente, hoc est Deof Patre, tamen antea aUum
ei, Vade. Perrexit puella, et vocavit matrem ejus. Ad quando idolis serviebaJt, seeuta est patrem : de quo
quam locuta filia Pharaonis : Accipe,ait, puerum is- per divinam vocem in/ psalmo ad ipsam dictum est.
tum et nutri mihi: ego tibi dabo mercedem luam. Audi, filia, et vide, ehinclina aurem tuam, et obtivi-
Suscepit mulier et nulrivit puerum, adultumque tra- scere populumtuum, etdlqmum palris lui (Psal. XLIV).
didit filim Pharaonis; quem illa adoplavit in locum Hsec ergo exivit de domofpatris, et venit bapiizari ut
filii, vocavitquenomen ejusMoyses, dicens : Quia de lavaretur a peccatis, qu;se eontraxerat in domo pa-
aqua luli eum (Exod. n). Hinc apud Josephum taliler tris sui, veniensque ad /baplismum suscepit legem :
scriptum reperitur. Meluens aulem Amramis, ne quse tamen lex intra fiscellam tunc erat scirpeam,
captus regise irse succumberet, et ipse cum puero ex multis virgullis sive ex papyro contexta, ac linita
deperiret, et Dei providenliam excluderet, delibera- pice et bitumine : quia vilibus utique et terrestribus
vitpotius hoc modo pueri consulere saluti, providen- Judseorum sordebat septa traditionibus, usquequo
tiamque latendi hanc esse indicavit. Vas rotundum Ecclesia ruperat illam de palustribus, et luteis locis
ex vimine eomplicitum, velut alveoli magniludine g carnalium sensuum, et intra sapientise verse aulas,
prsepararunt, quod sufficeret ut infans ibi spaliose et regalia lecta consciverat. Hsec infantiam suam
jaceret : deinde unxerunt illud bitumine. Nalura apud suos transegit : apud illos scilicet, qui spiri-
namque bituminis est, ut in viminalibus vasculis ac- tualiter eam intelligere nesciebant parvula et lactan-
cessum posila, coerceat. Illic ergo mitlenles infan- tium fiens cibus. Cum vero ad Ecclesiam venit, et
tem et circa fluvium ponenles, ejus salutem Deo re- peream rite intellecta esl, fortior efficitur. (Ex Isi-
liquerunt. Thermothe igitur erat filia regis. Hsec doro.) Quid igitur est, quod mercedem accepit illa,
dum luderet circa litlus fluminis, porlari a fluvio quse puerum nutriebat, a filia Pharaonis, nisi quod
dlud vas conspiciens, prsecepit ut ad se ille alveus Synagoga apud quam lex nata et nutrita erat, ab
portaretur. Venientibus autem qui ad hoc fuerant Ecclesia istam mercedem accepit, ut illa idola non
destinati cum alveo, videns infantem, valde gavisa coleret, videns eos qui ex gentibus erediderant, ita
est propter magnitudinem et speciem ejus. Tanto conversos ad Dominum, ut penitus respuerent si-
enim studio Deus circa Moysen usus est, ut ab ipsis mulacra, et ullra non colerent, ipsa quoque docere-
qui propter ejus nativilatem decreverant interimere lur erubescere idola colere. Aliter, Moyses ad ripam
omne genus Hebrseorum, alimento eteura dignus ha- fluminis expositus reperitur, cum Dominus cujus
beretur. Jussitque mulierem adduci Thermothe regis C Moysestypum induerat, ad flumen lavacriet aquam
filia, qusedaret infanti mamillam. Quonon accedente baptismatis, a credentibus invenilur. Plorabat in-
ad illius ubera, sed evilante, et hoc in multis mu- fans, quia Christus veteris hominis quem induerat
lieribus faciente, Maria assistens his quse fiebant, peccata deflebat. Unde et ad resuscitandumLazarum
non quasi videretur ex operibus ei inter alios astare, flevit Judseorum deplorans perfidiam. Filia Pharao-
ait : Frustra, o regina, has mulieres aduutrimentum ais descendens ad lavacrum fluminis collegit infan-
infantis vocas, quse nullam ad eum cognationem ba- tem : Ecclesia ex gentibus lavacri salutaris sanctili-
bent. Si vero quamdam Hebraicarum mulierum ad- cationem desiderans, excipit Christum a Synagoga
duci prseceperis, pulotanquam contribulis suse po- matre carnali expulsum quasi infantem, quia lunc
terit ubera acctpere. Cumqueputareturbene dixisse, parvulus videbatur, cum in homine cerneretur. In-
jussithanc ire, ut aliquam quse lactare eum posset venit illa Moysen inclusum in vasculo quod ex mul-
adduceret. Ula vero accepta hujusmodi potestale, tis agrestibus virgulis fit : invenit Christum Ecclesia
reversa est agens malrem nulli cognitam, infansque reeonditum in cordibus sanctorum, qui in unitatem
grate quodammodo ejus accessit ad ubera, et sup- sui contexti, et multorum fratrum membris, omnes ;
plicanle regiua, commissum est ei cum omni dili-. in Chrislo unum corpus effecti sunt, et eum religio-
D
gentia pueri nutrimentum : cui secundum eventum sa observatione suscipientes tuentur.
rerum, nomen impositum est, eo quod de fiuminesit CAPUT IV.
salvatus. Aquam enim mos ^Egyptii vocantes, is vero De Moyse, quomodointerfecit JEgyptium altercanlem
salvatus, componentes itaque hsec ex ambobus, cum Isruelita, et fuga ipsius in lerra Madian.
Moyses ei nomen imposuerunt, id est, ex aqua salva- In diebus illis poslquam creverat Moyses,egressus
tus. Parentes Moysi, quorum iidem et opera lex na- ad fratres suos, vidit afflictionemeorum : et virum
turalis decorabat, patriarchse sunt, a quibus ipse JEgyptium percutientem quemdam de Hebrmisfratri-
Moyses et illi quilegem lilteraj acceperunt, nati sunt. bus suis. Cumque circumspexisset huc atque itluc, «t
Tribus ergo mensibus Moyses in domo parentum na- nuiium adesse vidisset, percussumJEgyptium abscon-
tus occultatur, cum lex vetus tribus temporibus in dit sabulo. Et egressus die allero, conspexil duos He-
Judaica plebe ante adventum Christi lateret, hoc est brmos rixantes, dixitque ei qni faciebat injunam:
sub judicibus, sub.regibus, sub sacerdotibus, donec Quare perculis proximum tuum? Qui respondit: Quis
venit ipse qui legem dedit, et per tolam mundi lati- te conslituit principem et judicem super nos? Num
tudiitem spiritualiler eam bbservandam genlibus tra- oecidere me tu vis, sicut occidkii heri JEgyplium?
 BEATI RABANI MAURI

ABBATIS FULDENSIS ET MOGUNTINIARCHTEPISCOPI

COMMENTARIORUM IN EXODIJM

LIBRI QUATUOR. (ANNO 834.)

PR^EFATIO.
AD FRECULPHUM LEXOVIENSEMEPISCOPUM.

Inter cseteras Scripturas quas Pentaleuchus legis A. sequenle eos petra : petra auiem erat Christus (I Cor.
continet, merito liber Exodi eminet, in quo pene x). Sic et Joannesevangelista, cum in Evangelio
omnia sacramenta quibus prsesens Ecclesia institui- suo Dominicam passionem describeret, ubivad illum
tur, nutritur et regitur, figuraliter exprimuntur. locum perventum est, quo in cruce pendentium
Nam ibi per corporalem exitum liliorum Israel de latronum crura frangerentur, hinc testimoniumsu-
^Egypto terrestri, noster exitus de spirituali jEgy- mens ait : Ad Jesum autem cum venissent, ul vide-
plo demonstratur : ibi per transitum maris Rubri et runt eum jam morluum , non fregerunt ejus crura,
Pharaonis atque ^Egyptiorum submersionem, ba- sed unus mititum lancea latus ejus aperuit, el conli-
ptismi mysterium et spiritualium hostium interitus nuo exivit sanguis et aqua. Et paulo post: Facta
figuralur. Ibi typici agni immolatio, et Pasehse ce- suni, inquit, hmc, ut Scriptura impleretur : Os non
lebralio, veri Agni passionem acnostram redem- commitiuetisex eo, etc. Quapropter, dilectissime an-
plionem insinuant. Ibi manna de coeliset potus de tistitum Freculphe, videtur mihi hujus libri necessa-
pelra egenti populo dantur, ut doceat nos coelestem ria esse meditalio, in quo sacramentorum atque
panem et potum vitse desiderare. Ibi prsecepta atque mysteriorum coelestium tanta vis existit, ut non so-
ludicia populo Dei in monte tradunlur, ut discamus lum evangelicis, sed etiam legalibus ad Christi cui •
supernis subjici disciplinis. Ibi tabernaculi constru- B tuin pleniter instruamur traditionibus. Feci ehim sic-
ctio alque vasorum ejus simul cum cultu et saerifi- ut in tua epistola mihi jussisti : et collegi undique
ciis fieri jubetur, ut sanctse Ecclesise mirabilis or- de sanctorum Patrum diclis in unum volumen, sin-
natus, et spiritualium sacriQciorum ritus in hoc in- gularum sententiarum solutiones ; et ubi minus an-
sinuetur. Ibi spiritualis unctionis et thymiamatis liquoruminvenirepotui explanationes, nostras juxta
odoramenta conficiuntur, ut sanctificatio Spiritus eorum sensus similitudinem, prout divina gratia me
sancti et orationum sacrafum myslerium nobis com- posse concessit, inserui expositiones. Unde depre-
mendetur. Hsecenim omnia non solum prseceden- cor ut si confectum opus dignum duxeris, tam tuis
tium Patrum dictis ita explicata invenimus, verum quam aliorum utilitatibus illud accommodes; et
ipsorum apostolorum tradilione ac Scripturis cer- communiter secundum charitatis regulam, cumpro-
tissime percepimus. Nam Paulus ad Corinthios scri- ximis tuis utari bono quod libi agnoscis munere
beus, ita ait: Nolo aulem vos ignorare, fratres, quod collalum esse divino. De csetero quoque bbsecro ut
patres nostri omnes sub nube fuerunt, el omnes per fragilitatem meam orationibus aijjuves, deprecans
mare. transierunt; et omnes in Moyse baplizati sunt, supernam majestatem ut me in prsesentis pelagi
in nube et in mari : et otnnes eamdem escam spiri- tempestate ita sua gratia gubernet qualiter me in
lualem manducaverunt, et omnes eumdem polum spi- 1 prsesenti vita, in suo servilio utilem, et in futura,
rilualem biberunt. Bibebant aulem de spirituali con- largitatis suse ope concedat esse beatum.

INCIPIUNT

COMMENTARIA IN EXODUM.

LIBER PRIMUS.

CAPUT PRIMUM.
De itigressu Israel in Mgyptum, et fatigatione qua j)
vexabant JEgyptii Israelitas.
Hmc sunt nomina filiorum Israel, qui ingressi sunt
fATaOL. LVIU
JEgyptum cum Jacob. Singuli cum domibus suis in-
troierunt : Ruben, Simeon, Levi, Judas, Isacliar,
Zubulon et Benjamin, Dan et Nephthalim, GadetAser
(Exod. i). Quid ergo isti undecim fiiii Jacob , qui
i
 H B. RABANIlAURi ARCHu#. MOGUNT.OPERUM PARS 1. 12 '
ingressi sunt cum eo ^jn^gytumjSivf jnagis, dupder A Quandin ergo rex Pbster-, id est, spiritus mentis no-
cim addito videlicel Josepii sif tiificant; hisi apo'slb> sirfei tenet membriam Josepli^ id est, Christi (hujus
lorum ordine? De quibus Salyatpj jps.e ait: Sicut enim meminil rex in JEgypto, id est, spiritus noster
misit me Pater, et ego misi vos in mundum (Joah. incarhe hostra , quse jEgyptus non inconvenienter
vi). iEgyptus enim, hipmundus esse figuraliter mulr dicitur) non afDigunturfilii Israel, rationabiles sciii-
tis prophelarjufa vocibuS appfobatur. .Nfecpon$t ?e- fc|t sensus 'vel virtutes ; nfcc liiib et latere consu-
ptuaginta quinque animse, quse simul in Jigyptum munlur, terrenis scilicet curis; neque eis admiscen-
cum prsedictopatriarcha introisse desefibuniuf, prse- tur palese, id est, leves et irrationabiles actus ; nec
dicatorum ordinem typice designant: quia seplua- masculi necantur, hoc est opera jam perfecla. Si
ginta discipulos ad praedicandum Dei verbum' in toto vero sensus noster neseieritChristum, tunc sapien-
orbe Salvator miserat: ut Pentateuchum legis Spi- tia carhiSi quse inimica esl Deo, succedit in regnum:
ritualiter servandum docerent. AUter hse septuagint,si et alloquitur gentem suam, corporeas scilicet volun-
animse, quse in iEgyptum ingfessse "suiit, hiystice in tates : et vocatis dufcibUSyitiorum, initur consilium
numero reniissionis aecipiuntur : scilicet ut huic sse^ contra Israel, quomodo opprimatur supradictis ma-
culb, qui per jEgyptum figufabaturj post tanta pecr. lis. Et tu ergo, qui hsec audis, si ppst donum ba-
cata et sacriiegia* donaretur remissio peccatorum. B ptismi opera hujus mundi facis, scito qftia surrexit
Joseph qulem in JEgypto erat. Et de Ttedemptore in te alius rex qui nescit Joseph. Potesl quoque rex
nostro Joannes scripsit : quia iti mundo eral, et iEgypti qui nescit Joseph, diabplus accipi, qui dixit
mundus per ipsum factus est, et mundus eum non in cprde suo, non est Deus : qui gepli susej id est
eoghovit(Joan. i). Quo mortuo et universis fratribus appslatis angelis quodammodo, loquitur : Ecce viri
ejus, omniquecognatipne illa filii Ismel creverunt, ei Israel creverunt, et invaluerunt nimis super nos,: hi
quasigermihantes muttip.licali sunt -:ac mborati nimis, scilicet j qui mente Deum fidere ppssu.nt> et unde
impleverunl terram. (Ex Isidoro.) Mortuo Joseph et hoc sensit diabolus, quia fprtis sit gens Israel, flisi
fratribus ejus, creverunt filii Israel, et invaluerunt quia ssepe congfessus est, et ssepe superalus est ?
nimis. Sic et noster verus Joseph, postquam pro Sed illud, quo.d timet, ne quandp eveniaf illis bel-
omnibus gustavit niortem, per quam destruxit diar lum etjunganturadversariisillprum, et devictis illis,
bolum, qui habebat morlis imperiuni, multiplicatus de terra sua discedant, ostendil se ea, quse a pa-
est fidelium populus. Nisi enim sicut ipse ait, ceci- triarchis et prophetis de adventu Cbristi prsedicta
dissei granum.frumentiin terram et moriuum fuisset, sunt, prsesensisse : et inde scire, quod sibi immineat
non utique fructum (Joqn. xn), nunc plurimum to- bellum : cum eum sensit venturum, qui cum fidu-
tius orbis lerroe sustulissei. Moraliter quoque et in C cia triumphet ipsum et satehites ejus. JDocetigitur
te si morialur Joseph, id est moriificalionem Chri- Pharao Israelitas sedificaresibi civitates ; id est Phi-
sli in cor.pore tuo suscipias, et mQrlificesmembruni ton, quse inlerpretatur ps defectionis vel os abyssi,
tuum peccato, tunc in te muUiplicantur-filii Israel, et Ramesen, quse interpretatur maliliam delinens,
id est sensus bpni et spirituales. Quotidie.enim mo- yel commolip tinese. Epce quales civitates prsece-
rientibus vitiis in te, virlutum numerus augetur : et pit sibi sedificari Pharao, qui interprelatur dissipa-
in terra multiplicaberis, in. tua scilicet carne : per tor, et verus inimicus est populi Dei: urbem scilicet
quam yirtutes administrantur. Surrexit inierea rex quse dicitur oris despectio vel os abyssi: cum men-
noms super JEgyptum qui ignorabat Joseph, et ait ad dacium loqui persuadet, et foveam prseparat perdi-
poputum suum: Ecce populus filiorum Israet multus. tionis his qui sibi obtemperantes, linguis suis do-
et foflior nobis est. Venitesapienler.opprimatnus eum, lose agunt. Altera yero, quse dicilur commolio li-
ne forte multiplicetur. In Ghronicis Eusebii et Hie- nese vel malitiam delinens, ibi construitur, ubi ma-
ronymi legimus, qupd posl ingressum Jacobin JEgy- litiosus ipse, malitiam menli perversse iugerit, et
ptum, primus Amosis regnayerit annis xxy, post avaritise pestem introducit. Qui enim sequunlur il-
quem Nebron annis XIH, dehiiic Amenonphis annis _ lum, nisi qui colligunt per fraudem divitias, et con-
l xxi, post bunc Mephres annis xn, post quem Mis- dunt thesauros suos in terra, ubi tinea demolitur, et
pharmutusis annis xxvi, post eum Tilhimoris annis fures effodiunt atque furantur? Nos ergo si de sub-
ix, deihde Amonapliis amiis xxxi, sub quo Amram stantia nostra gratias agamus omnium bonorum lar-
genuit Moyscn cum esset annorum LXX. Prwposuit gitpri, et misericordiam de illa impendamus in pro-
itaque eis magistros operum, ut aflligei-enjteos qneri- ximos nostrps egentes, jungamurque per obedien-
bus : mdificaveruntque urbes tdbemacUinrum Pha- tiam prsedicatoribiis verrtatiSj dicet de nobis spiri-
raoni, Phiton et Rameses. Quantoque opprimebant toalis Pharao : Filii Israel prsevaluerunt nimis
eos, tanlo magis mulliplicabantur et crescebqut. Ode-:. super. nos, et junguntur inimicis nostris, quia prav
' rantque filios Israel JEgyptii et
affligebanliiUudenies vaieMmiis illi, et eo invito pergimus de terra sua,
eis et invidentes, atque ad amaritudinem perducebant . deponentes veterem hominem cum actibus ejus, at-
vitam.eorum,, oppribtis duri,s. luti et luteris : omnique que relinquentes imagineni terreni parentis nostri,
fdmulalu quq m terree operibus premebantur* induemus nos imaginem coelestisRedemptpris. Inde
Mys^iceautem primum videndum est quis sit iste . «nim maxime sollicitatur diabolus, et certat pef
rex qui sciebat Joseph; et quis sit, qui nesciebat. ,; magistrps ac prseppsiios suos, hsereticos videlicet,
 ' '
17 COMMENTARIATNEXQDUM, LIB. I. — 18
Timuit Moyseset ait : Quomodo.palam faclum est A.est, inquit? Quaredimisistis hominem? Vocate eum,
verbumislud? (Exod. n.) [Ex Augustino.] Quseritur ul comedat panem. Juravil ergo Moyses quod habila-
utrum indoles in eo laudahilis fuerit, quia lioc pec- ret cum eo, et reliqua. Fuga Moysi, qua ab JEgypto
catum admiserit sicut solet ubera terra etiam ante recedens migravit in terram Madian, significat quod
utilia semina, quadam herbarum quamvis inutilium Redemptor noster deserens civitalem Judaici populi,
feracitate Iaudari; an omnino ipsum factum justifi- migravit in aposlolis ad gentes convocandas; ubi
candumsit: quod ideo non videlur, quia nullaca ad- contradictionem primitus inveuit, postea devolam
hue legilimam potestatem gerebaf, nec acceptam obedientiam, quod bene exprimunt ipsa nomina.
divinitus, nec humana societate ordinatam : tamen jEgyptus enim quseinterpretatur tenebrse, significat
sicut Stephanus dicit in Actibus apostolorum, puta- tenebras mentium infidelium. Madian autem contra-
bat intelligere fratres suos, quod per eum Deusdaret dietio vel responsio. : demonstrans gentes primum
illis salulem (Act. vn) : -ut per hoe testimonium vi- contradicenles evangelicseprsedicationi. Unde et Si-
dealur Moyses,jam divinitus admonitus; quod Scri- meon de Christo in Evangelio ad Mariam dixisse le-
ptura eo loco tacet, hoc audere potuisse. (Ex Isi- gitur. Iste, inquit, erii in ruinam et in resurreclio-
doro.) Igitur Moyses peregrinum fratrem ab JEgy- nem multorum in Israel, et in signum cui coniradice-
plio liberavit injuriam perpetientem, inultum esse B lur (Luc. n). Postea pia devotione et bonis operibus
non ferens fratrem defendit, et eumdem ^Egyptium respondenles sibi. Sedit ergo Moyses juxla puteum
occidit: cujus figura faeilHme occurrit injuriosum ad quem venerant seplem filioesacerdotis Madianad
nobis in hac peregrinatione diabolum, a Domino hauriendas aquas, ut adaquarent greges patris sui.
Christo nobis defensis occidi. Quod vero in sabulo Quibus adversabantur pastores, sed Moyses defensis
- arenseobruit interemplum, manifestum est ejus jam puellis, adaquavjt oves earum. Sic et
Redemptor no-
morticinam prsesentiam in eis latere, qui non habent ster prsesidens scientiselegis seu sapientise mundanse
stabile fundamentum. Unde et Ecclesiam Dominus venientibus ad se septem ecclesiis de domo diaboli,
in petra sedificat, et eos qui audiunt verbum ejus impendit doctrinam spiritualem, qua possent sensus
el faciunt, comparat prudenti viro qui sedificat do- cordis sui refocillare, et sibi obedientibus poluni
mum suam super petram : ne tentationibus cadat et vitse tribuere; falsosque pastores, hoc est philoso-
corruat. lllos autem qui audiunt et non faciunt com- phos seu idolorum sacerdoles, a laesione earum
parat stulto sedificanti super arenam,cujus tentata compescuit. Quod autem Raguel admiratus est filias
domus, ruinam efficit magnam. In eo autem quod suas velocius solito venisse, significat sluporem dia-
rixanles duos HebrseosMoysespacificare voluit, Cbri- boli de veloci conversione gentium ad fidem Chri-
sti typum, ut- quidam volunt tenet; qui duorum po- C sti: quia promptiores fuerunt ad obedientiam Evan-
pulorum discordiam pacificare studens in semelipso, gelii, pro qua eliam mori parati eranl: quam un-
angulari.videlicet lapide consociavit atque coaduna- quam in ejus eultu vel idololatria exislerent. Accepit
vit. Qui vero injuriam fecit proximo, et reconcilia- ergo Moyses unam de septem filiabus Raguel, qui
torem inhoneste spernens repulit, Judaicum popu- interpretatur pastio Dei sive amicus ejus Deus, no-
lum deinonstrat : quiprsedicationem Cbristi verbum mine Sephoram, quse interpretatiir pulchriludo sive
reconciliationis ingrate suscepit. Hostisque verus placens; qum genuit ei filium quetn vocavit Gersan,
credentis populi semper fuit: sicut in Evangelio le- quod interpretatur advena. Peperit et alterum, qui
gilur, quod caeco nato a Christo illuminato, male- vocatus est Eliezer, et interpretalur Deus meits
dixerunt ita dicentes : Tu discipulus ejus sis : nos adjutor, cum Redemptor noster de gentili populo
autem Moysi discipuli sumus (Joan. ix). Et alibi : Ecclesiam septiformem spirituali conjugio sibi copu-
Nolumus, inquiunt, hunc regnare super nos (Matth. lavit; quselicet munere Spiritus sancti septiformis
'
xxvn). sit, tamen una est in fide catholica, de qua in Can-
CAPET V. tico canticorum dicit: Vna est columba mea, elecla
De Moyse et uxore ejus, et quomodo apparuit ei Do- genitricis sum (Cant. vi). Hsec unum genuit filium,
minus in flamma ignis, in medio rubi, cum pasce- D qui vocatur advena, etallerum qui vocaturDei ad-
ret oves. jutorium : quse nomina bene conveniunt populo
Audivilque Pharao sermonetn hunc, et qumrebat- Christiano, ex circumcisione et prseputio convocato.
occidere Moysen.Qui fugiens de conspectuejus, mo- Advenseenimsunt, qui in incolatu istius mundi a coe-
ratus est in terra Madian, et sedit juxla puteum. lesti patria modo peregrinantur, sed tamen Dei ad-
Erant autem sacerdoti Madian septemfiliw, qum ve- jutorio nunquam carebunt. Post multum- lemporis
nerunt ad hauriendam aquam, et implelis canalibus mortuus esl rex JEgypli : et ingemiscentesfitii Israel
adaquare cupiebant greges patris sui. Superiienere propter opera vociferati sunl. Ascenditque clamor
paslores, et ejecerunt eas. Surrexitque Moyses,el-de- eorumad Deum ab operibus, et audivil gemilum eo-
fensispuellis, adaquavil ovesearum. Qum cum rever- rutn, ac recordatus est fmderis quod pepigerat cum
tissenl ad Raguel patrem suutn, dixit ad eas : Cur Abraham, Isaac et Jacob. RespexiiergoDominusfilios
velociusvenislis solito? Responderunt: Vir JEgyptius Israet, el cognovit eos. Postquam ergo Moyses in
liberavit nos de manu pastorum : insuper et hausit terra Madian uxorem suscepit, mortuus est rex
aquam nobhcum,potumque dedit ovibus. At ilte, ubi ,/Egvpti, auia postquam Chrislus in loto orbe terra-
 19 B. RABANIMAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS I. 20
runi per Evangelium gehtes ad fidem convocavit,,A tuis: locus enim in quo stas, terra suncta est. Habet
destrucvus ac*minoratus est principatus diaboli qui quippe et aliam figuram id quod Moyses excalceari
per idplolatriam captivum antea tenebat mundum. jubetur. Velerum namque consuetudo erat ut si
Et ingemiscentes filii Israel propter opera vociferati sponsum sponsa repudiare vellet, discalcearerur ille,
suni, eum credentes ex carnis corruptione dolebunt, et bac esset signum repudii. Proinde Moyses excal-
et ex peccati eontagione lacrymas pcenitentise ad Geari jubetur, ne ad Ecclesiam, quse in rubo signi-
pias aures Conditoris emittunt. De quibus merilo fieabatur, quasi sponsus ealcealus accederel. Hoc
dicitur quod aseendit clamor eorum ad Deum ab enim Chrislo seryabatur, qui verus sponsus erat,
operibus, et audiyif gemitum eorum ac recordalus de quo dicit Joaunes : Cujus non sum dignus sol-
est foederis quod pepigerat cum Abraham, Isaac et vere corrigiam calceamenti (Mallh. in); utique sicut
Jacob ; quia oculi Domini super justos et aures ejus dictum est Josue et Moysi. Hebrsei autem dicunt
ad preces eorum, et ex omnibus tribulalionibus eo- propterea in rubo apparuisse Deum Moysiet non in
rum liberavit eos. Moijses autem pascebat ovesJe- alio ligno, ne forte exculperent in eodem Judsei ido-
Ihro cognati sui, sacerdolis Madian. Cumque minasset lum. Seruper enim Deus abslulil occasionem idolo-
gregem ad interigra deserli, venit ad monlemDei latrise. Sequilur : Ego sum , inquil, Dms patris tui,
Oreb : apparuitque ei Dominus in flamtna ignis de R Deus Abraham, Deus Isaac, Deus Jqcob. Hine osten-
medio rubi, et videbal qv.od rubus arderet et non dilur quod prsecedentia facta bonorum parentum
conxbureretur(Exod. III). Moyses admistus ^Egypliis ssepe adjuvant merita ftliorum, quia amor quem ipsi
quasi vigilabat, ideirco vocem Domini in ^Egyplo fule el bonis operibus a Deo promeruerunt, redun-
positus non audiebal; sed exstincto ^Egyptio post- dat in fdios. Unde Israelilae ssepe de angustiis ob
quam in desertuni fugit, illic dum XL annis deguit, merita patrum meriierunt liberari; et in libro Re-
quasi ab inquielis terrenorum desideriorum tumul- gum seu Paralippmenpn scriptum est quod Dominus
libus obdorrnivil; atque idcircp divinam vocem per- dixerit Salpropni pgccanti: Quiq hqbidsli hoc apud
eipere meruit, quia per supernam gratiam quanto te, el non eustodisti pactum meum, et prmceptamea,
magis ab appelendis exterioribus torpuit, tanto ve- qucemqndavi libi, disrumpensscindam regmimluuni,
rius ad cpgnoscenda interiora vigilavil. Cum enim et dabo iilud servo tuo : verumlamen in diebus tnis
ab externis actionibus mens sopitur, tunc ,verba non faciqm , propier Dqvid palrem iimxn. De imnu
Dei veracius penetrat; ciipi ad se admittere curayit, filii tui scindam iltud; neo ivlHVnregnum auferam,
«seculariumiumuUus refugit. Male autem homo vi- sed tribum unam dqbo filio tuo, propter David ser-
gilat, quando eum saecularinmnegotiprum seslusin- vym meum,: et Jerusqlem, quqnielegi (II Pqral. ix).
solehter inquietat, ( Item Ezechim duci pqpuli mei: Ilsec dicit Dominus
C
Avires quippe cordis terrenarum cogitalionum Deus pairis lui David : Audivi orationem luam, et
turba dum perstrepit, claudit; atque in secretario vidi Iqcrymqm tuam: ecce sanpvi /e, etc. (/ V Reg.
mentis quanto minus curarum. tumnltuaiitium sonus xx).
compescitur, tanto amplius vpx pfsesidentisjiidicis CAPUT VJ.
non audilur. Neque enini perfecle homo sufiicit ad De eo quod jubet Dominus Moysi descendere in JE-
utraque divisus : sed duip sic interius erudiri appe^ qyplum ad Pharaomm , ut dimitlqt Israeliias a
tit ut tamen exterius implicetur, unde tanien exte- term JEgyvti; et. de signo virgm in serpfntem verr.
rius auditum appetit, inde interius non obsurdescil. swet mqnu leprosa,
Apparuit in rubo Dominus Moysi, millens eum ad Abscondii Moysesfaciem suam. Non enim qndebqt
geiitem quam prsesciebat iniquam futuram : et ei;at respicere conlra Detim. Cui ail Dominus : Vidi affli-
flamiua in ruho, id est in spinis, et rubus non cre- ctjanein populi mei in JEgypto et clamorem ejus au-
mabatuf. Rubus spinse sunt peccatorum Judaico- divi, propter duriiiam eorum, qui prmsuntoperibus:
rum, flamma in rubp verbum Dei. Quod ergo illis et sciens dolorem ejus, descendi ut liberarem eutn
lex dala est, flamma erat in rubp; quod lege data de mqnib.us JEgypiiQXu.m el educerem. de terra illa
non sunt consumpta peccata , nec rubus sub igne D J in terram bonam et spatiQsam, in lerrqm qumfluit
cremabalur. (Ex. Isidoro.) Alii in rubo flammapte, lacte et melle, ad ioca Chananmi, Ethrni, Amorrhwi,
et npn urente, Ecclpsiam in.leUiguntinflammari per- Pherezcei et Evmi el Jebuswi. Clatnor ergo filiorum
secutionibus; et eam loquente in illa Dominonon Israel venit qd me, vidique afflictionem corum qiiq
perire. Quod verp Dominus Moysi in eodem rubo ab /Egijptiis opp,rimutilur. Sed veni, mittam te ad
apparuisse legitur, oslendit npn alibi quam in Ec- Pharaonem, ui educqs. populum meutn filios.Israel
clesia cum credentibus apparere, quia niillus dignus de JEgtjpto (Exod. ni). Quod plebj. Israelilicse Cha-
consislere, yel Deum videre pqtest, nisi qui cuncta naan terra prpmiUitur, cpnsiderandurn est quod
terrena et mortalia deppsuerit vitia, quod significa- prsesentis yitse prpsperifas aliquaiidp,icjcircodatur,
bant illa Mpysi calceanienta deposita. Unde sequi- ut ad meliorem yitani prpvoc.el; aliquando verp,
tur : Ceriiens.auteni Domitmsquod p.ergeretad videt\- ut in seternum piepiiis daniiiet, Hinc est enim quod
dum, vocavit.eum de medio mbi, et qit, Moyses,, plebi IsraeliticoeChapaan lerra prpmittilur, ut quan-
Moyses. Qui resppndit: Adsum. At ille : Ne appro- dpgue a^d setefna speranda proypcaretur. Neque
pjes , inquif, huc. Solve calceq.mentumde pedibus epim rudis ille, P.ppulflsprornis|ipnibus Dei in jon-
21 COMMENTARIAIN EXODUM; — LiB. I. 22
e J bbli, et humahum gehus a cultura ejiis abstfahen-
ginquo cfederet, si a pfomissofe suo noh etiarii A
vicino aliquid percepisset. Ut ergO ad seterhortim dum; et sicut HOh Moyses, sed Domifius pbpuliim
fiderii ceftius fOboretur, hequaquain solummodo spe liberavit de sefvitute ^gyptioruih, sic non lex mun-
1et
ad res, sed febus quoque ad spem trahilur, quod dum, sed Christus, sua pstssiohe fesufrebtione, a
Hquido Psalmista testatur dicens : Dedit eis regiones laqueo mortis liberavit. (Ex Gregofio.) Tunc ham-
genlhtm, et labores populorum possederunt, ut.cuslb- que Moyses ad vocahdurii niissuS est, cuiri jarii
dianl juslificationes ejuset legem ejus exquirant Pharao duris operibus ad oppfimendurii fuerat exer-
(Psal, civ). Rudi ehim populo eliam de prsasenli titus, ut Israelilarufh mehtes, jEgyplb defbrmiter
vita aliquid pforiiiuendum fuit, ul possint robustius inhserentes, alius duriivbcaret, quasi trahefet; aiius
in fuluro solidari. Cafrialis populus si parva noh inspelleret dum sseviret,; et plebs in servitio turpi-
aeciperet, magna hon Crederet. Omnipotens ergo ter fixa, vel pfovocala bonis, vel malis impulsa,
Deus lafgiendo terrena suadet ad coelestia, ut perCi- moveretur. Hoc quolidie agituf, dum de praedicatis
piens quod videret, sperafe discefet quod minime coelestibus prcemiis, ssevire in electis reprobi pef-
videbai; et tankf solidior de invisibilibns fiefet, mittunlur; ut si ad promissiotiis terram vocati exire
quanto eum ad spei certitudinerii visibilia pfomissa negligimus, pressuris saltem ssevientibus impella-
fulcirehl. ( Ex Augusiino.) Quod autem dicit se eos B I mur : atque hsec ./Egyptus, videliCet vita prsesens,
introdueturum in terram fliientem lacte et hielle, quse nos oppresserit blandiens, adjuvet premens ; et
quseritur ulfum terram fluenteni Iactc et melle spi- quse dum fovens servitutis jugum cbntrivit, Iiberta-
ritualiter accipere debeamus, quia secundum pro- tis viaih , dum cruciat, ostendat. HseCitaque causa
prielaterii hoii hsec efat illa qu;e data est populo est quod ab injustis justiperaiitturituf affligi, utsci-
Israel; ari loeulibnis est modus, quid ad laudem licet dum futura audiunt boria quse cupiant, patiau-
uberlalis et suaviiaiis referatuf. Ail Moyses qd tur etiam mala prsesenlia , quse perhofreseant,
Deum : Ecce ego vadam ad filios Israel ei dicam eis: atque ad faciliorem exiturii, dum amor prbvocat,
Deus pairum veslrorum misit me ad vos. Si dixerint cruciatus impeilat. Daboque gratiam populo huic
hiihi, Quod esl homcn ejus, qiiid dicath eis ? Dixit coram JEgypliis; et cum egredieinini, non exibilis
Deus ad Moysen, Egb sum qui sum. Absic dices filiis vacui : sed postulabit mutier a vicina sua, et ab ho-
Isrqei, Doniinus Deits patrum veilrbrum, Deus Abra- spita sua, vasa argented et aurea ac vestes: ponetis-
kairi, Deus Isdttc , Deus Jacob, misit me ad vos. Hoc que eas super filios ac fitias vesiras , el spoliabilis
nomen mihi esi in wternuih. Beatus Hieronymus scf i- JEgyptum. (Ex Auguslino.) Quod mandavit Dominus
bens ad Mafcellam de nominibus Dei, sexto loco Hebrasis per Moysen , ut acciperent ab JEgyptiis
< vasa aurea et argentea et vestem, atque addidit,
ponit comen Escher eheie, TP~X"itoK,quod ih Exo- C
do legitur : Qui esl, misit me. Deus enim solus, qui et prsedabimini eos, mandaiti hujus non potest inju-
exbfdiura noii habet, essehtise hbmeh tere tehuit, stum esse judicitim. Mandatum enim Dei est, de quo
ethoc enim hOmeh ad sanctum Moysen pet angetam non judicandum, sed ei obtemperandum fuit. Ille
est delatum. Quserenti ehim quod esset nomen ejus enimnovit, quam juste hiandayerit; ad servum au-
qui eum pergere prsecipiebat ad populum ex iEgyplo tem pertinet obedienter facefe quod rhandavit. Re-
liberandiim , respOridit: Ego sum qui siim, et dices spondensMoyses ait: Noii credent hiihi neque audienl
fdiis Israel: Qui est, misil me ad vos. Tariquahi in vocemmeam, sed dicent: Non dpparuit tibi Dominus.
ejus comparatione qui vere est, eo qubd incommu- Dixit ergo ad eum: Quid est quod tenes ih tnanu tua ?
tabilis est, ea quse comtoutabilia facta sUnf qiiasi Respondit, Virc/a. Ait : Prbjice edtri ih lerram, Pvo-
noh sint. Quod ehirii dicilut fuit, non est; et quod jecit, et versa est in colubrum, ita ut fugeret Moyses.
dicituf erit, nohdum est. Deus aulem tahtum est; Dixitque Dominus, Extende ihanum iuam, et appre-
non hovil fuisse, et futurum esse non novit. Solus hende caudam ejus. Extendit et tenuit, versaque esl
aulem Paler curri Filio et Spiritu sanctb veraciter in virgam (Exod. iv). Quis per Moysen, nisi Judai-
est; cujus essentise comparatum esse nostrum, non cus populus, et quid per vifgam nisi poteslas Diyi-
esse est. Unde et iri eolloquio dicimus : Vivit Dens,' " nitatis? Quid per serpentem nisi mortaiilas nostri
qui essenlise vila vivit quam mofs non habet. In- Redemploris exprimitur? Quia enim per serpentem
gredierisque iu, et seniores Israel ad regeih JEgypli, mors, recte mortalilas in serpente sign.atur. Vel
et dices ad eum : Dominus Deus Hebrworum vocavil certe cum scriplum sit. EStote ergo prudentes sicut
nos. IbinvUsviahi irium dierum per soliludinem, ut serpentes (Mailh. x), et qiiia ipsa summa prudentia,
immolemus Domino Deo noslro. Sed egd scio quod id est Dei sapientia, incarnari dignata est, recte
non dimittet vds rex JEgypti itt eatis, nisi per mdhum ejus mortalitas iri serpente figuratur. Unde et. in
validam. Exlendam enim manUih meam, et petcu- Evangelio de passione sua loquitur dicens : Sicut
tiam Mgyptum in cunciis mirabilibus meis quw\fa- Moyses exallavit serpenieni in desertq, ita exaltari
cturus sum in medio eorum, et post hmcdimittei vos. oportet filium hominis (Joah. IH). Moyses ergo vir-
Quodautem Dominus Moysen ad Pharaohemmisit, gani tenuit, quia Judaicus pbpulus ante Redeinplo-
ad castigandam contumaciam ejus, el postremo ad ris adventum iii divina potestate confixus est, sed
interfectionem illiuS, significat Domintim legein virgam in terram projecit, quia idem populus per
fuisse missurum ad destfuendum principatum' dia- patriarcbas ac prophetas Deum incarnandum esse
23 B. RABANI MAURIARCHIEP. MOGUNT.OPERUM PARS I. 24
nuntiavit. Virga vero in colubrum vertitur, quia Re-1A omnis Israel salyus fiet. Deinde aquse misssein ter-
demptor noster Deus in se permanens, mortalis inter ram a Moysevertunlur in sanguinem, id est populi
homines factus est. Sed Moyses eolubrum conspi- in sanguine Christi et fide. Aquwenim, ait Apoca-
ciens, pertirnuit etfugit, quia Judaicus populus, dum lypsis, quas vidisti, populi sunt et gentes (Apoc. xvu).
Redemptorem humani generis mortalem vidit, Deum CAPUT VR.
credere expavit. Cui jubetur ut colubrum cauda te- De reversione Moysi in ASgyplum, et
angeli occur&u
neat, quia perfidus ille populus, qui modo credere in via.
recusat, in exlrema parte Dominici corporis,id Ait Moyses: Obsecro,Domine, nohsnm eloquens ab
est, posleriore tempore sanctse Ecclesise, videlicet heri et nudius lerlius : et ex quo loculus es ad servum
in fine mundi, sese ad fidem recolliget, utcolubruni tuum, impeditioris et tardioris lingucesum (Exod, iv).
cauda teneat, quiaeum, quem morlalem anlede- |\Ea:.4«</usJrao.]Quodai!,Moyses ad Dominum,precor
spexerat, RedemptorenT suum in ultima jam parte Domine, non sum eloquens ante hesternum, neque
Ecclesiseconfitetur. Sed mox serpens in virgam r.e- anle nudiustertianum diem, neque ex quo coepisli
dit, quia statim ut Judaicus populus in Redemptore loqui famulo tuo, inlelligilur credere posse fieri Dei
nostro crediderit, idem redemptor noster ad judi- volunlate subito eloquentem , cum dicit : neque cx
cium in potestate suse divinitatis apparebit, ut etiam B I quo ccepisti loqui famulo tuo; tanquam ostendens
serpens virga sit : quia is qui in terra homo despe- fieri potuisse,ut ante heslwnum et nudiustertianum
ctus est, de coelo veniens, super angelos videbitur diem , qui eloquens non fuisset, repente fieret, ex
Deus. (Ex Isidoro.) Aliter : Virga in serpente, Chri- quo cum illo Dominus loqui coepit. Dixit Dominus
stus in morte, et tamen expavit et fugit Moyses. ad eum: Quis fecit os Itominis,aut quis fabricatus est
Quid est ab illo serpente fugisse Moysen, nisi quod mutumetsurdum,videntemelcmcum, nouneego? Sunt
legitur in Evangelio factum, morluus est Cbristus, qui Deo calumnientur, vel Scr.pturse polius Veleris
et apostoUexpaverunt, et ab iUa spe in qua fuerant Testamenti, quia dixerit Deus quod ipse fe.cerit cae-
recesserunt? Sed quod dictum est, apprehende cati- cum et mutum. Quid ergo dicunt deDomino Christo
dam ejus, quid est nisi posteriora? Hoc significavit, aperte in Evangelio dicente : Ego veni, ut qui non
posteriora mea videbis. Primo enim faclus est ser- vident videanl, el quividenl cmcifianl?(Joan. ix.) Quis
pens, sed cauda apprehensa, facta est virga, quia autem nisi insipientes, erediderit aliquid homini se-
primum occisus est, postea peractis omnibus, ad id cundum vitia corporalia posse accidere quod Deus
quod fuerat resurgendo reversus est, ubi per vitse nolit? sed eum juste totum velle nemo ambigit.
reparationem morte consumpla, nihil in eo serpentis Perge igitur, et ego ero in ore tuo, doceboquete quid
C
apparuit. Est etiam in cauda serpenlis saeculi finis, loquarh. Quod Dominus dicit ad Moysen: Sed nune
quia sic mortalitas Ecclesise, quse corpus ejus est, vade tu , et ego aperiam os tuum, et instruam te
per lubrica tempora volvitur : alii eunt, alii veniunt quse locuturus es; satis hie apparet, non tantum
per mortem. Tanquam per serpentem mors semi- instfuclione oris, sed ipsam etiam aperlionem, ad
nata est, sed fine novissimo, velut cauda sseculi, re- Dei voluntatem et gratiam pertinere. Non enim ait:
dimus ad manumDei, atqueapprehensiseparabimur, Tu aperi os tuum, et ego instruam te : sed utrumque
et novissima inimica morte destructa, resurgentes, ipsepermisit, Aperiam et instruam. AHbiaulem
in dextera Dei, virga regni erimus. Dixitque Dotni- dicit in psalmo. Dilata os tuum et adimplebo illud
nus rursum: Milte manum tuam in sinum tuum. (Psalm. LXXX) : ubi significat ih homine volunlatis ac-
Quam cum misisset in sinum, protulit leprosam in- cipiendi quod Deus donat volenti; ut ad voluntatem
star nivis. Relrahe, ait, manum in sinum tuum. Re- exordium pertineat, dilata os luum, ad Dei graliam,
Iraxit et prolulit ilerum, el erat similis carni reliqum. et adimplebo illud: hic vero, et aperiam os tuum
Si non crediderint, inquit, tibi, neque audierint ser- et instruam te. At ille : Obsecro,inquit, Domine,
mqnem signi prioris, credent verbo signi sequentis. mitie quetn missurus es. Iraius Dominus in Moysen
Quod si nec duobus quidem his signis crediderint, ne-. ait: Aaron frater iuus Leviles, scio quod eloquens
que audierint vocem tuam, sume aquam fluminis, et'. sil. Ecce ipse egredietur in occursum tuum ;.vidensque
e/fundesuper aridam : et quidquid hauseris de fluvio te, tmtabitur corde. Loqueread eumet pone verba mea
vetielur in sanguinem. Albor enim in cute lepra est, in ore ejus. Ego ero in ore tuo el in ore illius, et
non eandor. Ipsa enim hsereditas Dei, id estpopu- ostendamvobh quid agere debealis. Ipse loquetur pro
lus ejus, foras ab eo missus, immundus faclus est, te ad poputum, erit os tuum : tu autem eris ei in his,
sicut scriptum est de ea: Ut quid avertis faciem qum ad Deum pertinent, Virgatn quoque hanc sutne
tuatn, et dexteram tuam de mediosinu tuo ? (Psal. in manu tua : in qua facturus es signa.
LXXI.II.)Sed quid aliud ail? Revoca eam in sinumi (Ea;A?/<7ws<ino.)QuemadmodunippssetintelIigi ira-
tuum. Revocavii, et reversa est ad colorem suum. scens Deus. Quia non sicut homo per irralionabilem
Sic et plebs Judsea nunc aliena est a sinu Dei, et; perturbalionem, per omnia tenendum est, uhi tale
foris immunda remansit : sed revocat eam et reditt aliquid Scriptura dicit ne de hoc eadem ssepe dicenda
ad pristinum colorem, dum agnoverit DominumSal- sint. Sed merito quseritur cur hic iratus de fratre
vatorem. Nunc enim csecitas ex parte contigit ini Moysi dixeral, quod ipse illi loqueretur ad populum.
Israel,donec pleniludo gentium intraveril, et sics Videtur enini tanquam diKHdentinon dedisse plenis-
25 > COMMENTARIAIN EXODUM. — LIB. I. .26?
siinam facultatem quam daturus erat, et per duos A rare ergo Dominus Pharaonern dicitur,- non quod-
agi voluisse quod et per unum posset si credidisset. ipse eum durabilem et inobedienlem faciat, sed quod
Verumtamen, eadem verba omnia diligentius consi- induratum ne eum corrigat, justo judicio derelin-
derata,non significant if alum Dominum pro vindicta quat. Sequitur: Dicesquead eum,Hwc dicit Dominus:
dedisse Aaron. Sic enim dicit: Nonne ecce Aaron Filius meus primogenitus Israel, Dixi tibi: Dimitte
frater tuus Levites, scio quia eloquens est, loquetur filium meum ut serviat mihi : et noluisti dimittere
ipse ? Quibus verbis ostenditur Deus increpasse po- eum. Ecce ego interficiam filiutn tunmprimogenitumi,
tius eum qui limeret ire, quod ipse esset minus ido- Filium primogenitum Israel vocat: quia in patriar-
nens,*cum haberet fratrem per quem posset ad po- chis primus electus est, ad unius Dei fidem et noti-
pulum loqui quod vellet; quomodo erat ipse gracilis tiam ac legem Htterse prsecipiendam; poslea qpidem
vocis et linguse tardioris, quanquam de Deo totum per Evangelium gentes ad fidem Christi convocandse
sperare deberet. Deinde eadem ipsa quse paulo ante erant. Cumque essenl in itinere in diversorio, occurrit
promiserat; et posteaquam iralusest, dicit. Dixe- ei dominus, et volebat occidere eum. Tulit illico Se-
rat enim:Egoero inore iuo: doceboquetequid loqua- phora acutissimam petram, et circumcidit prwputium
ris; sive ut in aliis exemplaribus babetur, Ego ape- " filii-sui, tetigiique pedes ejus, et ait : Sponsus san-
riam os tuum, et inslruam te. Nunc aulem dicit, guinum lu mihi es, el dimhit eum postquam dixeraf:
Ego ero in ore tuo, et in ore iUius : sive, aperiam Sponsus sanguinum tu mihi es, ob circumcisionem.
os tuum et os ejus, et inslruam vos quaefacjatis. Sed Dixit autem Dominus ad Aaron : Vade in occursum
quomodo addidit et loquetur ipse tibi ad populum, Moysi in deserto. Qui perrexit ei obviam in montem
videtur oris aperlio prsestita, propter quoddicit Dei, et osculatus est eum. (Ex Auguslino.) Primum
Moyses, linguse se tardioris. De vocis autem gracili- quseritur, quem volebat angelus OGcidere: utrum
late, nibil ei prsestare Dominus voluit, sed propter Moysen, quia dictum est : Occurrit ei angelus et
hoc adjulorium fratris adjunxit, qui posset ea uti quserebat eum occidere. Nam cui putabitur occur-
voce qusepopulo docendo sufficeret. Quod autem ait, risse, nisi illi qui universo suorum comitaiui prae-
et dabis verba mea in os ejus, ostendit quod ea-lo- buit, et a quo cseteri ducebanlur? an puerum quse-
quendo esset daturus. Nam si tantummodo audiendo rebat occidere, cui mater circnmcidendo subvenit:
sicut populo, in aures diceret. Deinde quod paulo ut ob hoc inleliigatur occidere voluisse infantem,
post ait, et loquetur ipse libi ad populum, et ipse erit quia non erat circumcisus, atque ita sancire prse-
ttium os, et hic subauditur, ad populum. Etcum ceptum circunicisionis severitate vindiclse? Quod
dicit, libi loquetur ad populum, satis indicat in Moy- si ila est, incertum est prius, de quo dixerat: Quw
se principatum, in Aaron ministerium. Deinde C rebal eum occidere, quia ignorabatur quem, nisi ex
quod ait: Tu autem illi erisqum ad Deum, magnum consequentibus reperiatur. Mira sane loculio et in-
hic fortassis perscrutandum est sacramentum, cuni usitata, ut prius diceret, occurrit ei et quwrebat eum
in his figuram gereret velut medius Moyses, inter occidere, de quo nihil ante dixerat. Sed talis est in
Deum et Aaron, el medius Aaron inter Moysen et; psalmo : FundcCmentaejus in monlibus sancth : dili-
populum. Igitur quod dicit Moyses se non esse elo- git Dominus porlas Sion(Psalm. LXXXVI). Inde enim
quentem ab heri et nudiustertius, ex quo locutus psalmus incipit: nec aliquid de illo vel de illa di-
esl ad illum Dominus, sed tardioris atque impeditio- xerat, cujus fundamenta intelligi voluit dicens:
ris linguae esse, ostendit quod omnes homines in! Fundamenta ejus in montibus sanclis. Sed quia
comparalione divini verbi, non solum iueloquentes, • sequitur diligit Dominus portas Sion, ergo funda-
sed et muli putandi sunt. Donec enim Moyses fuit; menta vel Domini vel Sion, et ad faciliorem sensum
in iEgyplo: non tardum se lingua profitetur. Erat ; magis Sion, ut fundamenta civitatis accipiantur:
enim iEgyptiis eloquenlia incomparabilis. Ubi coepit sic et hic nondum nominato infanle dictum est:
audire vocem Dei, lunc sensil se tardum esse lingua. Occurrit ei, el quwrebat eum occidere; ut de quo
Sed quia in id proficiebat, ut agnosceret semetip- dixerat, in consequentibus agnpscamus; quanquam
"
sum, merito a Domino, audivit: Ego ero in ore tuo. et si de Moyse accipere quisquam voluerit, non est
CAPUT vni. magnopere resistendum. Illud potius quod sequitur,
De reversioneMoysi in JEgyptvm, et angeli occursil si fieri potest, intelligatur quid sibi velit, ideo re-
in via. cessisse angelum ab interfeclione cujuslibet eorum,
Tulit Moyses uxorem et filios suos, et imposuit eos quia dixit mulier : Sponsus sanguinum tu mihi es ob
cuper asinum: reversusque est inJEgyplum, portansi circumcisionem, sive juxta alia exemplaria, Stetit
virgam Dei in manu sua, Dixilque ei Domimts rever- sanguis circumcisionh infanlis. Non enim ait re-
tenti inJEgyptum : Vide, ut omnia ostenla quw posuii cessit ab eopropter quod circumcidit infanlem; sed
in manu lua, facias coram Pharaone. Ego indurabqi quia stetit sanguis circumcisionis; non quia cucur-
cor ejus, et non dimittet populum (Exod. iv). Quo- rit, sed quia stetit magno, ni fallor, sacramento.
modo ergo hicDominus dicit, Indurabo cor ejus, et; Secundum historiam vero maler genlilis novitatem
non dimiltet populum, cum Apostolus taliler de eoi rei admirans, ignara prsecepti quod Abraham dalum
referat dicens : Qui vult omnes homines salvosfieri, est circumcisione, ad Moysen po.tuit dici, Sponsus
etad agnitionemveritath pervenire (I Tiw.n)? Indu- sanguinum lu milii es: ac si diceret, rilus gentis tuse
87 B. RABANl MAURIAROHIEP, MOGUNT; OPERUM PARS I. 28
cbgil me saPgiiihem ftindere filii riiei bb circunici- A j rum Pharaonem ad populum dimitteridum, illud
sionem, quod aliis gehlibus nioris hon est facere. pfimo dicium est quod etiaih primitus fieret, si ille
Seetindum hiysiefium atitehi Sephora typurii tehet diihittereti Ut ehim sic fiefeht omhia quemadmbdum
Ecclesise de gentibus quse prsepiilhun filii sui, id eohsequens scripttira lestalur, Pharaonis contuma-
est, populi gentilis, aculissima pelra , hoc est, db- cia tiieruit et suorum. (Ex Isidoro.) Neque enim
ctrina Spiritus sancti sive illa petra de qua dieit ihendacitef Detis jtibet qtiod scit tibtt factufum ctii
Aposlolus : Petra antcm erai Cltrislus (I Cbr. x), jubetur, ut justum judiciuhi consequatuf. Myslice
docet exspoliationem veteris hominis eurii actibus autem, quse est ih via trium diefilm, quaenobjs in-
ejus : iit murident se ab Omnl inquinamenlo carriis cedehda est, ut exeiinles de jEgypio , pefvenire
et spiritus, perficientes sanctificationem ih timore possimus ad locurii, in quo immolare debeamus?
Dei. Tune enim slat sanguis circumcisioriis, quando Via ista Chrislus est, qui dixit: Ego suih via, ve-
absorbetur id quod mortale est a vita : et cofriiptibile fitas, et vitd (Joaii. xiv). Qusevia triduo nobis in-
hoe induefit ihcorruptionem. Tunc enim veracitef cedenda est. Qtii enim confessus fuerit in ore suo
circumcisionis sacramentum finituf , quando jam Doniinum Jesum, et credideril in corde suo quod
ultra non licet peccare, nec pugnam carhis fefra- Deus illum siiscilavit a ihortuis tertia die, salvus
gantis sustinere. (Ex Auguslino.) Quod supefius di- R erit. Hsec est ergb tfidui via per quam pervenitur
ctum est, quod Moyses uxorem et infantes suos im- in locum, in quo Doiiiino immoleltir, et reddatur
posuit vehiGulis, tit cum eis in jEgypliini pergeret, sacfificium laudis, sicut in consequentibus dicituf.
postea vefo Jethro socer ejus, illi eum eis occufrit, Abominationes, inquiunt, Mgyptiorum immolubiinus
scilicet post eductionem populi ex ^Egypto, quseri Domino Deo nostro. Oves quippe jEgyptii edere
potest quomodo utrumque fit verum. Sed intelli- dedignanlur. Sed quod abominantur JEgyplii, hoc
gendum est, post illam qtise abatigelo ftilura erat, Israelitse Deo offerunt: quia simplicitatein conscien-
interfecliohe Mpysi vel infantis, reversum fiiisse lise quam sapientes hujus sSectili, boe est, cives
eurh parvnlis. Nam quidam putavertint propler boc ^Egypti quasi fatuitatem deputanl,. hancjusti Deo in
angelum terruisse, rie ad impediihenluni rriysierii sacfificiuni inimolaut: et per id Deo placere procu-
quod divinitus impositum Moysesgerebat, femineus rant, quod sseculoet mundo abjeclum et cohtempti-
sexus comilafetur. bile esse considerant, secunduni Apostolum qui ait:
CAPUT IX. Naifi quw stulla sutit hiundi, elegit Deus, ut confundat
De egressu Moysi et Aaroh ad Pharaonem. sapientes (I Cot. 1).
Post hwc ingressi sunt Moyseset Aaron, et dixeiHiht
Pharabni: Hwc dicit Domihus Deus Isrqel: Dimitte C CAPIIT X.
populum meuhi, ut sacrificei mihi in deseiio. At ille Ubi Pharao paleasprohibet dari Israelitis; et de qtteti-
respondit: Quis est Dominus, ut audiam vocemejus, monia ipsorum Israelitatum pfOaffliclioneoperis.
ei dimtltam Israel? Nescio Domihum, et Israel noh Ait ad eos fex JEgypli: Quare Moyses et Aaron,
dimiltani (Exod. y). Superbam diaboli contupiaciarii, soliicitath populum ab operibus suis ? Ite ad onera
Pharao suo sermprie exprimit qtii subdi Deo noluit, veslra. Dixitque Pliardo : Mulius est populus lertw.
sed sequalerii dixit se esse Allissimq, quia nisi per Videih quod turba succreverit, quanto magis, si dede-
tormehta cOactus, Dep hoh vult impendere: unde in fimiis eis requiem ab operibus? Prwcepii ergo in die
Evangelib cum Deum teritaret, qriasi dubiians de ' illo prwfectis opetum et exactoribus populi, dicens:
ejus divinitate ait: Si Filius Dei es, dic ut tqpidesisli Nequaquam dabilh ulita pateas populo, ad conficien-
panes fiaht (Matth. iv). Scd ppst ea quasi ab ipso dos laleres, sicut prius. Sed ipsi vadant et colligard
verberatus, quodammodo supplicationis vocem Cmii- stipuldm, et mensuram lalerum quos prius faciebanl,
tit, quam nisi coaetus riequaquam expenderet. Scri- imponetis siiper eos, nec minuelis quidquam. Vacanl
ptuin est enim : Clamavefurit daemones et dixeruht enirii, et idcitco vocifetantur dicenles: Eairiuset sacri-
ad JesUm : Quid venisti ante tempus torquere nos? _ ficetnUsDeo hostro.Opprimantur operibus et expleant
Scimus te quia es Filius Dei (Matih. vm). Ubi enim ' ea, ut non acquiescant verbh meiidacibits,et reliqua.
tormenta sensefunt, sciunt Dominum quem ante (Ex Isidoro.) Ex quo autem loqui coepit Moyses ad
flagella scire npluerunt. Sed el Pharao anle verbera Pharaonem, magis affligilur populusDei. Ita elexquo
nescife se Dominuni dixit: postverbefa autem pro in animam bominis sermo Dei perIatus fuerit, acrius
sp supplicare ad Doniinum rogat. Sequitur: Deus . CalliduS hostis consnrgit, et majora vilia qiiibus
BebrwOrumvocavitnos, ut eamus viam triuhi dierum vincatur, immitlit. Prius vero quam venisset senrio
in soliludinem, et sacrificeihusDominoDeo nostrq, ne qui argueret vitia, inpace durabant; sed ubi serrno
forte accidal nobh pestis aut gladius. Quaeritur qiro- Dei facere coepit uniuscujusque discfimen, tunc
modo populo dicalur, quod mandavit Detis ejectu- conturbatio magna consurgil. Videbanlque se prw-
fum se eos dejEgyplp in terram Chanaan, Phafaoni posili filiorumlsrae! inmalo, eo quod diceretur eh:
aulem dicatuf, quod trium dierum iter exire vellent Non minuetur quidquam de lateribus per singulos
in desertuip imniblare Dep suo ex mandato ejtis. dies, occurrerunlqite Moysi et Aaron, qui stabani ex
Sed intelligepduni est, quamvis Deus sciret quid adverso, egredientes a Pharaone, el dixerunl ad eos:
esset factufus, quombdo praesciebat poh consensu- Videat Dominus et judicet, quoniodo fetere fecislis
29 COMMENTARIAIN EX0DUM. — LIB, I. 30
odorem nostrum coram Pharaone et servh cjas ; et, A Sive quomodo latuit nomen Dpmini Jaeob qiii dixit:
prmbuhtis ei gladium, ut occideret nos. Vidi Dominum fucie ad fqciem, et salva facta est
(ExAuguslino.) Gum luxdivinitus missa, htimahum anima mea (Gen. xxxn). Sed si secundum veritatem
cor fuerit illustrare dignata, mox ab occultb advbr- Scripturam inspicimus,agnoscemus aliquidMoysi re-
sario contra fulgenleni mentem, tentamenta succre- vfelatumesse, quod anterioribusP.atfibus Pon est in-
scunt. Nam callidus adversarius, quos luce jusiitise limatum. Quanlo enimipsius verilatisappropinquavit
enitescere conspicit, eorum mentes illicilis desidefiis advenius in carne, tanto manifestius revelata sunt
infJainmare contendit: ul plerumque plus se urgeri sacraihenta Patribus, quia ipsa Dominicae incarpa-
teniationibus sentiant, quam tunc cum lucis internse lionis tempora nascendo et moriendo praeveniebant.
radios nonvidebant. Unde et Israelitae, postquam Ihde nunc ad Moysen dicilur 5 Ego Dominus qui ap-
vocati sunt, conlra Moysen de excrescente labore parui Abraham et Isaac etJacob in Deo omnipotente,
conqueruntur dicentes : Videat Dominus et judicet, ei nomen meum Adonai nonindicavieh. Unde et Dai-
quomodo feiere fecisti odoretn nostrum cOram Pha- vid dicit: Super omnesdocentes me, et super senibres
raoneet servh ejus. Volentibus quippe ex iEgypto intellexi (Psal. GXVIII).Et Dominus in Evangelio ad
discedere , Pharao paleas subtraxerat: et tameii apostolos : Beati oculi qui vident quw vos videtis.
ejusdem mensurae opera requirebat. Quasi ergo "Dico enim vobis qiiia multi prophetw et justi voluerunt
conlra legem mens submurmurat; post cujtis co- viderequw vos videth, et non viderunt; et audire quw
gnitionem lenlalioniim stimulos aeriofes portat, audiiis, et non audierunt (Matlh. xm)i
et cum sibi labores crescere conspicit, in eo quod IdeO dic filiis Israel:Ego Domintis qui educam
adversario displicet, quasi fetere se in oculis Pha- vOsde ergastulo JEgypUorum, et eruatn de setvitute,
raonis dolet. ac redimam in brachio excelso, el judiciis magnis:
ReversusqueMoysesad Dominum ait: Domihe, cur et qsmmam vos mihi in populum, et ero vestef Deus :
afjlixisti populum htum? Quare mhisti me? Ex eo sciethque quod eqo sum Dominus DeUsvester, qui
enim ex quo ingressus sum ad Pharaonem ut loquerer eduxerim vosde ergastulb JEgyptiorum, el induxsrhn
in notnine tuo, afflixisti populum tuutn, et non libe- in ietram super quam levavimanum meam, ut darem
rasti eos. Dixit Dominus ad Moysen : Nunc videbis edm Abraham, Isaac et Jacob : daboque illam vobis
quw facturus sum Pharaoni. Per manum enim fortem possidendam: ego Dominus. Nartavit ergo Moyses
dimittet eos : et in manu robusla ejiciet illos de tertd omnia filiis Israel qui non acquievetunt ei pfopier an-
sua (Exod. m). [Ex Augustino.] Verba quse dicit Moy- gustiam spiritus et dpus durhsimum. Mystice, etga-
ses ad Dommum, Quare afflixhli populutn hunc, et ut stultini jEgyptiorum teritatiories liujus mtindi quibus
quid misisli me? Ex quo enim intravi ad Pharaonem ^ tribulantur sancti, sighificat. Liberat enim Dominus
loqui in tuo nomihe de populo hoc, magis afflixit filios Israel in brachio excelso, hoc est, in potestate
eum, et non liberasti populum tuum, non contti- magna et virlute, sive in filio pef-qtiem fecit oinnia.
maciseverba sunt vel indignationis, sed inquisitionis Qui propter effectuin virtutum briichium Dei dicitur,
et orationis; quod ex his apparet quse illi Doihinus cum sanclos suos de potestate diaboli et servitute
respondit. Nbn enim arguit infidelitatem ejus, sed peccatorum eruat, et introducat in ferram spiritua-
quod sitfacturus apertiit. lem coelestispatrise pro qua jufavit, id est, firmiter
CAPUT XI. promisit patribus hostris, patriarchis, prophetis et
De eo.quod Moysi nomen suutn Adonai Dominus in- apostolis, ut daret eam illis in possBssioneni et se-
dicavil, et deptwcepto ad Israeldaio. niini eorum, hoe est, omnibiis qui fidem et opera
Locutus est Dominus ad Moysen dicens: Ego Do- eorum fideliter seculi Sunt, tit possideant illam in
mimis quia appnrui Abrahqm, ei Isaac, el Jacob in sempiternum. Locutusque est Dominus ad Moysen
Deo omnipolente: et nomen meum Adonai non indi- dicens : Ingredere et loquere ad Phataonem regeni
cavi eh, et reliqua (Exod. vi). Septimum in orditie jEgypii, ut ditnittat filios Israel de term sua. Respon-
nominum Dei, est Adonai; quod generaliter ihler^ rj ditque Moyses cOramDomino: Ecce filii Israel non
"
pretatur Dominus : quod dominetur cunctse crea- me audiunt, et quombdo audiet Phatao, cum sim in-
turse; vel qtiod creatura omnis doininatui ejus de- circumchus labiis? (Ex Augustino.) Quod Moyses
serviat. Dominus ergo et Deus dicitur, eo quod dicit: Ecce ego gracili voce sum, et quomodo exau-
dominetur omnibus vel quod limeatur a cunctis. diret me Pharao, non videlur tamen prpptef magni-
Quomodo ergo nunc dicitur, quod Domiuus noftieri tudinem populi excusare de Vocisgracililate, verum
suum Abrahse non indicaverit, de quo scriptum est": etiam propter unum hominem. Mirum si lam gra-
Apparuk Dominus Abrulim, dixitque ad eum : Ego cilis vocis fuit, ut necab uho hpmineposset a.udiri.
Dominus omnipotens, ambuta coram me, et eslo pef* An forle regius factus non eos permittebat de proxi-
fectus : ponamque fmdns meuni inter me ei te : ei mo loqui?
mvlliplicabo te vehementernimis? (Oen. xvn.) Aut GAPUT XII.
quomodo Isaac nomen ejus non est indicatuni, ad De eo quod Levi progeniemnumemi, et" de mandato
quem ipse Dominus ail: Ego ero tecum et benedicam ad Phqrqonem datq, el sigtiQt-nmdc\\\Qnst$aliotrie.
tibi: tibi enim et semini iue dabo universas regiones Isli suni principesdomorumper familias-snas : Ei-
has, etbenedicenturin semihe tuo omnes gentei teffat? ii Ruben primogenil\ Israeih, Enach jep P-kallu, Ei?
 Sl B. RABANIMAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS I. 32
romet Gharimi:Hie cognationesRnben: Filii Simeon, A j rentur audire. Sequitur : Sed ego indurabo cor ejus,
Jatnuel ei Jamin, et Abdd, Jachin et Soher, et Saul et mulliplicabo signa et ostenta mea in lerra JEyypti,
meam super
filiusChananitidh: Hw progenies Simeon, Et hwc no- et non audiet vos: immittatnquemanum
mina' filiorkm Levi per cognationes suas, Gerson et Mgyplum, et educam exercitum et populum meum
Laath,et Merari (Exod.yi). Sacramenti locumesse filios Israel de terra JEgypti, per judicia maxima :
dubium non est, quod Scfiptura volens originem et scient JEgypli quod ego sum Dominus. Assidue
Moysi demonstrare, quoniam ejus actio jam expete- Deus dicit, Indurabo cor Pharaonh, et velut causam
bat; a primogenito Jacob, id est Ruben, progenies infert cur hoc faciat. (Ex Augustino.) Indurabo, in-
ccepit, inde ad Simebn, inde ad Levi, ultra progres- quit, cor Pharaonh, et impiebosigna mea et portenta
sa nOn est, quoniam ex Levi Moyses. Hi autem mea in JEgypto, tanquam necessaria fuerit obdura-
commemorantur, qui jam commemorali fuerant in lio cordis Pharaonis ut signa Dei multiplicarentur
illis septuaginta quinque in quibus Israel intravit vel implerentur in jEgypto. Utitur ergo Deus bene
in JEgyptum. Non enim primam, neque secundam, cordibus malis ad id quod vult ostendere bonis, vel
sed teirtiam tribum, id est Levitieam, Deus essevo- quo facturus est bonos. Et quamvis uniuscujusque
luit sacerdolalem. Accepit autem Aaronuxorem Eli- cordis in malitia qualitas, id est, quale cor habeat
sabeth filiam Aminadab,sororem Naason,quw peperit B 1 ad malum, fiat vilio quod inolevit ex arbitrio volun-
ei Nadab et Abiu, Eleazar et Ithamar. Aminadab tatis, ea tamen qualitate mala ut buc vel illuc mo-
filius Esrom fuit, filii Pbares, filii Juda. Unde appa- vealur, cum sive huc, sive illuc male moveatur,
ret quod regalis et sacerdotalis prosapies statim in causis fit quibus animus propellitur: quse causaeut
prineipio legis commista est: et ideo nequaquam existant vel non existant, non est in hominis pote-
est dubitandum quin Redemptor noster, secundum state, sed veniunt ex oceulta providentia, justissima
Evangelii fidem, et deregali et de saeerdotalistirpe planeetsapientissima, uinversum quod creavit, dispo-
progenitus sit; Dixitque Dominus ad Moijsen, Ecce nentis et adminislrantis Dei. Ut ergo tale corhaberet
constitui teDeum Pharaonh, Aaron frater tuus erit Pharao, quo patientia Dei non moveretur ad pietaT
propheta tuus.Tu loqueris omnia qum mando tibi.; leiBj sed potius ad impietatem, yitii proprii fuit.
ille loquetur ad Pharaonetn, ut ditniltat filios Jsrael Quod vero ea facta sunt quibus cor suo vitio tam
detefta sua (Exod. vn). \Ex Augustino.] In Scri- malignum resisteret jussionibus Dei, hoc est enim
ptura sacra aliquando Deus nuncupative, aliquando quod dicitur induratum, quia non flexibiliter con-
vero essentialiter dicitur. Nuncupative enim Deus sentiebat, sed inflexibiliter resistebat, dispensatio-
dicitur, sicut nunc ad Moysen dictum est: Ecce nis fuit divinse, quia tali cordi non solum justa in-
consiitui te DeumPharaonh, et sicut ilerurn Moyses C ( duratio, sed evidenter justa poena parabatur, qua
ait : Siquhhomo Iwcvel illud fecerit, applicailtum timentes Deum corrigenlur. Proposito quippe lucro,
ad deos (Exod. xxu), videlicet ad sacerdotes, sicut verbi gratia propter quod homicidium committatur,
et Psalmista ait: Deus stetit in synagoga deorum.: aliter avarus, aliter pecunise contemptor movetur :
inmedio autem deos dhcemit (Psal. LXXXI).Essen- ille scilicet ad facinus perpetrandum, iUe ad caven-
. lialiter autgm Deus dicitur, sicut ipse ad Moysen dum; ipsius tamen lucri propositio in alicujus illo-
dicit: Ego sum Deus Abraham, et Deus Isaac, et rum non fuit potestate : ila causse eveniunt homini-
Deus Jacob. Unde Paulus apostolus volens nuncupa- bus malis, qusenon sunt quidem in eadem potestate,
tivum Dei nomen abessentia discernere, ait: Quo- sed hoc de iUis faciunt quales eos invenerunt jam
rumpatres et ex quibus Christus secundum carnem, factos propriis viliis ex prseterila voluntate. Viden-
qui est super omnia Deus benedictusin swcula (Rom. dum sane est utrum etiam sic accipi possit, Ego in-
ix). Nuneupativus enim Deus, inter omnia; essen- durabo, tanquam diceret, quam durum sit demon-
tialis autem, super omnia. Utergo responderetChri- slrabo. Erat aulem Moyses octoginta annorum, et
stum naturaliter Deum, non hunc Deum tantum- Aaron ocioginta trium, quando locuti sunl ad Plia-
modo, sed Deum super omnia esse memoravit,, " raonem. Quid significat hic numerus setalis Iegisla-
quia et justus quilibet Deus est, sed inter omnia, • toris, et primi sacerdotis secundum legem, nisi sa-
quia nuncupalive Deus. Christus autem Deus est cramenlum legis acsacerdotu?Quandoenim Moyses
super omnia, quia naturaliter Deus. (Ex Auguslino.) et Aaron loculi sunt ad Pharaonem, setas Moysi
Notandum quod cum ad populum millerelur, non ei octoginta erat annorum, et Aaron octoginta triam,
dictumest, Ecce dedi te Deum populo, et frater tuus quia lex quando ad salutem gentibus per sanclos do-
erit propheta: sed, frater tuus, inquit, loquetur tibi cloresoblala est, circumcisionem spiritualem per-
ad populum. Ad populum dictum est eliam, erit ille fecte docuit: riecnon et ipsi sancti prsedicatores
cs itium, ettuilli qumad Deum; non dictumest, Tu perfeete sludebant se ab omni inquinamento carnis
illi Deus. Pharaoni autem dicitur Moyses datus et spiritus mundos servare, et sic fidem sanctae Tri-
Deus, et secundum analogiam propheta Moysi Aa- nitatis,perfecte aliisprsedicare. Dixilque Dominus
ron, sed ad Pharaonem. Hic insinuatur ea npbis lo- ad Moysen et Aaron : Cutn dixerit VQHSPharao,
qui qusepropheta Dei audtvit ab eo, nihilque aliud Ostendite signa, dices ad Aaron : Tolle virgam tnatn,
esse prophetarii Dei, nisi enuntiatorem Deiverborum etprojiceeam coram Pharaotie, ac vertatur in colu-
hominibus, qui Deum vel non possunt, vel Pbn -rae» brum, (ExAugustino.) Hic certe hon ministerio vo-
55 COMMENTARIAIN EXODUM. — LIR. I. 54
cis opuserat, cui videbatur velut ex necessitate da-. A Verbum caro fieret, qui serpentis diri yenena eva-
tus Aaronpropter gracUitalem vocis Moysi,sed virga cuaret, et per remissionem et indulgenliam pecca-
erat projicienda ut draco fieret. Cur ergo hoc Moy- torum. Virga est verbum directum, regale, plenum
ses ipse non fecit, nisi quia isla mediatio ipsius potestatis, insigne imperii. Virga serpens facta est,
Aaron inter Moysen et Pharaonem alicujus magnse quomodo qui erat Filius Dei ex Deo.Patre natus, fi-
rei figuram gerit? Egressi itaque Moyses et Aaron ad lius hominis faclus est, natus ex virgine. Qui quasi
Pharaonem, fecerunt sicut prmceperat Dbminus..Tu- serpens exaltatus in cruce medichiam humanis effu-
litque Aaron virgam coram Pharaone et servh ejns, dit vulneribus. Unde ipse Dopiinus ait: Sicut,exalta-
qum versa est in colubrum. (Ex Auguslino.) Etiam vit Moysesserpentem in deserto,ita opqrtel exaltari
hoc notandum qubd cum id signum coram Pharaone filium hominis (Joan. in). Virga enim Moysi in dra-
dandum fieret, secundum Septuaginta scriptum est: conem conversa magorum absorbuit virgas, etChri-
Et projecil Aaron virgam suam. Cum si forte dixis- sltis post glorise suse dignitatem factus est Obediens
set, prbjecit virgam, nulja esset qusestio. Quod.vero Patri usque ad mortem, et per ipsam morlem carnis
addidit suam, cum eam Moyses dederit, non frustra consumpsit aculeum mortis, attestante propheta :
forsilan dictum est. An erat utrique illa virga com- Ero mors tua, o mors, morsus luus ero, o inferne
munis, ut cujuslibet eorum diceretur, verum dicere- B (Ose. xm). Aliter : Moyses.ad iEgyptum veniens, et
lur? Vocavilantem Pharao sapienles et maleficos: et deferens virgam qua castigat aEgyptum, legem si-
fecerunt eliam ipsi per incanlationes JEgyplias et ar- gnificat, quae mundum decem plagis mandatorum
cana qumdamsimiliter: projeceruntqne singuli virgas corripit. Virga ergo per quam ^Egyplus corrumpi-'
suas, qumverswsuntin dracones, sed devoravitvirga tur et Pharao superatuti crux Chrisli est, per quam
Aaron virgas eorum; sive, secundum Septuaginta, mundus vincitur, et princeps hujus mundi triumpha-
et absorbuit virga Aaron virgam illorum. Si diclum tur. Quod autem virga projecta -fit serpens, signifi-
esset, Absorbuit.draco Aaron virgas illorum, intelli- catquod ait Sapientia:Estote, inquit, prudentes sic-
geretur verus draco Aaron phantasmatica illa iig- ut serpentes (Matth. x). Quod autem virga serpen-
menta non absorbuisse, sed virgas. Hoc enim poluit tesmagorum devoravit, significat quod crux Christi,
absorbere quod erant, non quod esse videbantur et cujus praedicatio videbatiir stullitia, omnem sapien-
non erant. Sed quouiam dixit: absorbuit virga Aa- tiam mundanam superavit. Quod virga Moysi my-
ron virgas illorum, draco utique potuit virgas absor- sterium crucis habet, Donlinus designat cum ait de
bere, non virga draconem. Sed eo nomine appeliata Moyse : De me enim ille scripsit (Joan, v). Cum pro-
res est, unde versa est, non inquo versa est. Quia jecta esset in terramvirga, tunc in serpentem versa
in id etiam reversa est, ideo hocvocari debebat quod C est, quia cum crux ad credulitatem hominum venit,
principaliter erat. Quid ergo dicendum est de virgis staltam fecit sapientiam hujus mundi per mysterium
magorum, ulrumet ipsi veri dracones facti fuerint? passionis Christi. Fecetunt autem,- inquil, similitet
Sed ea ratione virgseappeUatsesunt, qua virga Aaron, et incantatotes JEgyptiotum veneficih suh, et ihdura-
an potius videbantur esse quod non erant, ludificatio- tum est cor Pharaonh, et non exaudivii eos sicut dixit
ne venefica? Cur ergo ex utraque parte el virgaedi- Dominus. Cum hsec dicuntur, videtur propterea cOr
cuntur.et dracones? Unde figmenlis illis nihil differt Pharaonis induratum fuisse, quia et incantalores
loquendi modus : sed demonstrare difficile est quo- iEgypliorum similia fecerunt; sed consequentia do-
modoetiamsiveri draconesfacti suntex virgis rnago- cebunt quanta fuerit illa obduratio, etiam cum in-
rum, nonfuerinttamencreatores draconum,necmagi cantalores defecerunt. (Ex lsidoro.) Spiritualiter au-
nec angeli mali, quibus ministris illa operabantur. lem, induravit Dominus cor Pharaonis, scilicet *quia
Insunt enim rebus corporeis per omnia elementa diabolum ita induravit post peccatum, ut poeniten-
mundi qusedam occultse seminarise rationes, quibus lise compunctione nunquam emolliatur, sicut in
cum data fuerit opporlunitas temporalis atque causa- Job de eo scriptum est: Cor ejus indurabhur quasi
lis, prorumpunt in species debitas suis modis et fini- laph (Job. XLI). Dehinc inferunlur plagse in ^Egy-
bus; et sic non dicuntur angeli qui ista faciunt ani- ptum. Licet illa in yEgyptum corporaliter gestasunt,
malium crealores, sicut nec agricolse segetumvel spiritualiler tamen nunc geruntur in nobis ; ^Egy-
arborum, vel quorumque in terra gignentium crea- plus namque sseculi forma est.
tores dicendi sunt, quamvis noverinl prsebere quas- CAPUT XIU.
dam visibiles opportunitates et causas ut illa nascan- De conversione aquw in sanguinem.
tur. Quod autem isti faciunt visibiliter, hoc angeli Dixit quoque Dominus Deus ad Moysen: Dic ad
inyisibiliter. Deus vero solus unus creator est, qui Aaron, Tolle virgam tuam, et exlende manum tuam
causas ipsas et rationes seminarias rebus inseruit. super aquas JEgypli, et super fluvios eorum, et rivos
Res breviter dicta est: quse si exemplis et copiosa ac paludes et omnes lacus aquaram, ut vetiantur in
dispulalione explicetur, ut facUius inlelligatur, longo sanguinem : etsit cruorinomni terradigypii, lamin
sermone opus est, a quo se ratio nostrse festinatio- ligneis vash quam in saxeh. Feceruntque ita Moyses
nis excusat. (Ex Isidoro.), Mystice. autem projeeit etAaron sicut prmceperat Dominus, etc. (Exod. vn.)
Moyses vifgam coram Pharaone, et serpens factus Quod.vero aquse fluminis verlunlur in sanguinem,
iievoravit serpentes.^Egyptjoram, significans qubd Salis convenienter aptatur, utfluvius cui Hebrseorum
35 B. RABANIMAURIARGHIEP. MOGUNT.OPERUM PARS I. 36
pafvulos crudeliter neeahdos tradidef arit-, auclOri- A i leira. Videhsaulem Pharab qubd datd esset fequies,
btis scelefis redderet pocultihi sanguiriis, (Ex Isido- iriyfdvabatcOt siinm, el non audivit ebs sicut prmce-
ro.) Myslice autein aquse uEgypliaeerf-atica et lu- peratDomihus. (Ex Augustinb.)Et vidit, inquit, Pha-
brica phiiosophbrum stiht dbgihata^ quse mefitb in rao, quia faeta est refrigeratio, et ingravatum est
sahguinem veriuntur, quia ih fefum causis carna^ cbf ejtis, et nbh exaudivit eos siciit dixerat Dominus,
liter senliunt, Sed ubi <cftixChrisli muhdS htiic lu- Hic apparet noh illas tahtum fuisse catisas obdura-
men veritatis ostendit, hujusiribdi euin coffepiibrii- tibnis cordis Phafaotiis, qubd incantatores ejus Si-
bus arguit, pt ex qualitale pcenafuni propribs agno- milia faciebaht, veruhi etiam ipsam Dei paiientiam
scant eriores. Foderunt aUlemomhes Mgyptii per qua parcebat. Patiehlia ehirh Dei secuhdtirh cofda
circuitum fltiminis aquam, tit bibetent, Nbn enifri hbminum quibusdarh ulilis ad poenitenduni, quibus-
poterant biberede aqita fluminh, Quid sighificat qtibd dam iriutilis ad fesistendum Deb,et in malo perse-
^Egyptiipostquam aquse fluminisverssesutit in sati- verandum-; non tamen per seipsam inutilis est, sed
guinem, foderuntper circuiturii fluminis, uusefetites secundum cor malum sicut jam diximus= Hoc et
aquam ut biberent, nisi quod gentiiitas, cohfusa de ApbsloluSdicit': Ignoras quia-puiieriiiaDei dd pmni-
meditaiione ssecularisphilosophise,cum viderit nihii tentiam te adducit ? Secundumautem durilidm cordh
vitale ac salubre Bibiillam prsebere, istum et inve- B ' tui et cot impoinitens, ihesaurizas libi irarii in die irw
sligando ac salubriter traetando tisquequaque quae- el revelalionis jusiijudicii Dei, qui feddet uhicuique
rere sapientisebaustuni, quem tunc veraeiter non securidum opera ejus (Rom. n)t Nahi et aiibi cum
inveniet, nisi peryeniat ad fontem vitse, qui ait: dicorel: Christibonusodor sumusin omni loco, etiam
Qui sitit, veniat dd me ei bibat, el de venlre ejns illud adjunxit; et in his gui salvi fiunt, el iri his qui
fluent aquw vivm(Joan. vn), pereunt (II Gor, n). Non dixit Chfislibonum se odo-
CAPUT XIV. rem esse his qui salvi fiunt, malum autem his qui
De rangrum ptoductione, pereunt, sed tantum bonum odorem se dixit. llli
Dixitque Dominus ad Moysen: Dic dd Aaron, Ex* vero tales sunt; ut et bono odore pereant, secundum
tende mqnum tuam sttper fluvios, et super rivos ac sui cordis, ut ssepe dictum est, qualitatem, quse
paludes, et ednc mnas super terram JEgypti. Exten- mulanda est bona voluntale in Dei gralia, ut inci-
dit Aaronmanumsuper aquas JEgtjpii, et ascenderunt piant ei prodessejudicia Dei quaemalis cordibus no-
rqnm, operuernntquelerram Mgypii (Exod. vmj. \Ex cent. Unde ihde mulato in melius corde cantabat:
lsidqro.] In secunda vero plaga ranse prodticunlur, Viveianima mea etlaudabit te, et judicia tua adju-
quibusindicarifiguraHter arbitraptur«armipa poeta- vabunt me (Psai. cxvin). Non dixit munefa tua et
rum, qui ipani quadam et ihflala modulatione, velut G I praeniia tua, sed judicia tua. Multuin est atilem ut
ranarupi s.pnis et canlibus, mundo buic deceptionis sincera Fiduciadici possit: Proba me, Dbmihe, et
fabulas inlulerunt.Rapa enim est loquacissima vani- tenlamej, uretenes meoset cor meum (Psah xxv).
tas, Hpc enini anipial ad nihil aliud utile est, nisi Et ne sibi aliquid ex suis viribus tribuisse Videretur,
quia spnum vocis, improbis et iipportunis clamori- continuo addidit: Quoniam misericotdia ttia anle
bus, reddi.t, Fecerunt autem,et malefici per incanta- oculos meos est, et compiacuiin veritate ind {Ibid.).
liones.suqs simililer, eduxernnlque ranas superterratn Factam erga se commemorat misericordiarh ul pla-
JEgypti. VocavitqutemPharqo qd Moysenet Aarorij cere possit in veritate, quomodo universaeviseDo^
et dixit eh: Orate Dominum Ut aufetat ranas « me mipi misericordia et veritas.
el a populo ttieo, et 4iwiitam populum ut sacrificet CAPUT XV.
Domino, {Ex Augtistino,) Fecerunl autem similiter De sciniphibus.
et incanlaiores iEgyptiorum veneficiis suis, et edu- Dixiique Dominus ad Moysen: Loquere ad Aafon,
xerunt ranas super lerram jEgypti. Quseritur unde, exiende virgatn luam, et percule putverem terne, et
si jam ubique factum erat. Sed similis quaeslioest, sint sciniphes in universa terra Mgypii. Feceruntque
unde et aquarn in sanguinem verterint, si tota aqua ita, et exlendil Aaron manum virgam tenehs : per-
jEgypti in sanguinem conversa jam fuerat. Proinde D . cussitque pulveretri terrm, et facli sunt scihiphes in
inti.lligenduip est, regioiiem ubi filti lsrael habita- hominibuset in jumenih : omnis pulvis lerrw versus
bant, plagis lalibus np.n fuisse percus.sam, et inde est in scinipiws.per lolam terraih Mgypli (Exod.
potuerunt incantalores vel aquam haurire, quam in VHI).[Ex Isidoro.] Post hsecseinipbes pfoducunlur-.
sanguinem verterenl, yel ab aquis ranas educere ad Hoc aninial pennis quidem suspendkuf p6r aefa vo-
solam demcnstrationem niagicsepotenlisetquanquam litaos, sed ita subtile est et minutum, utbculi visuni
poluerunt etiam poslea quaui illa cpmpfessa sunt fa^ nisi acute ceriieulis eftugiat. Corpus autem cui in-
cere; sed Scriptura cito parrando <>pi)junxitquod sederit acerbissimb lerebfat stiinulo, ita tit qiiem
etiam postea fieri poluit, Egressiquemnt Moyses et voiuntate [volanlem] videre quis noii valeat, sentiat
Aarona Pharaone:,ei clumavit Mvyses ad Dorniwum statim advenienlem, Hoc ergo atiimalis gehus subti-
prc sponsione ranqrum qnam cohdixemt Pharaoni. litati hsefeticse comparattir, quse stibtilibtis vefbb-
Feciique:J)ominus juxla verbum Moysi, et mottuw rum jslimulis animas lerebfat, tantaque calliditale
sunt r-qncB•dfi dgjmbus et.de villh iei de agris : con- circumvenit, ut deceptus quisque nec videat nec in-
9?#3(ifwiiqueeas in immensosaggeres, et campMraii telligal unde decipiatuf. Feceruntque similiter male-
37 COMMENTARlA1N EXObtlM. — LIB. I. &
fici incdriiatibnibussuis, ut educereni scihiphes et nbn A.que divisibnehiiniet pbpuium meuhi et ihief popuiuhi
poiueruni; erqtitque scihiphes Iqm iti hbmiriibUsquarii tuum'(Exod. viii). \Ex Auguslirib.]QtipdhteSefipthra
in jumenih. Et dixerunl malefici ad Pharaohem, apefuit, he ubicunqtie dicefet ifiteiiigefe debemus,
bigitus Dei esl hic. Indut&iunvque esi cor Phdfdo- sed ih poslerioribhs et in pfiofibtis Signis factuhi
nh, ei hoh dudivit ebs sicut prwcepsrat bomirius, (Ex esse, ut teffa iflqtia liabitabat pbpuius peinullispiagis
Augusiino.) Quod dixeruut niagi ad Pharapneni, d^- lalibus vexaretur. Oppoftimurii auteih fuit ht ibi iioc
gitus bei est hic. Quomodb rion potuerunt educefe aperle poneretur, uhdb iahi incipiunt signa, quibus
scitiiphes? Setiserhnt profecto cum artium suairtim magi Simiiia nec cohali stint facefbi Procui dubib
riefariafurh scirerit potehtiam, rioh talibus qitibus, enim quia ubique fueraht scihiphes in regno Pha-
Veititpotentibf iheis esset Moyses,suos cbtiatus iuisse fabnis, hon auteni ftibrant iti teffa Gessen, ubi co-
ffusifalbs, ut hbh pqsseht educefe sciniphes, sbd di- hati sunt magi shhiliter facefefet fflihiiiie pbtuef uht.
giio Dei, qui utique operatur pef Mpysen. Digitus Dei Quousque ergo deficefehf, hihii de illiiis teffse se-
aulem sicht Evahgeiiiini niahifeste loquitur, fepiri- gregatiPne dicttim est; 'sed ex quo ccegefunl ea fieri,
tus sanctus inteiligiliif. Nani qupd unq evangelista ubi jam iUis similia facere hec cbhafi auderetit, ibi
ita Parrante verba Dpinini, ut diceret, S\ ego ih commemorattim est. {Ex Mdorb.) Qiiafto autem
digito bei ejicib dmmbnia (Luc. xi), aliu^ evan- B loco jEgyptus mhscis pefcutitiif. Miisca ehini ni-
gelista,, idipstim haffari/s, expopefe VQltiit quid sit tiiis insoieni et ihqtiietuip ahimal PSt, ih qua quid
digilus Dei et ait: Si egb i'h Spititu bei ejicib dwrhd- aliud quam itisbleiiles cufse desidefibftim carnalitim
nia (Maith. xii). Ctim ilaqueiPagiraterehliif, qubfripi designantuf? Jilgyptus efgb fhtiscis pefiEutittif, quia
Pbarao potentise cohfidebat, digiiuip bei esse iri ebruih cofda ijui hob saeculuih diiiguht; desidfefibfiith,
Moyse, ih qtib stipefabahtuf et ebruiri veheftcia frii- shbfuih inquietudinibtis feriuhti Poffb Septuaginta
slrabantuf, tameu IhdiifatUm est eor Pharapnis ihtefpfetes cynomyam, id esi cahinam mtiscam pb-
ntipe mifabili onmino duritia. Ctir auiem iri iefiia suerunt: pef qtiam canini mofes significahtur, ih
isia plaga magi defecerunt (nani plagse cceperunt ex quibus humahse mentis voltihtas et libidb tafhis af-
qub aqua in sahguiriem versa est) et sentire pt ex- guiltir. Potest quidem hoc locb significare etiam musca
1
plicare difficileest. Potefant ehim et in primo sighd caniha fofensem hominum eloquentiahi, qua velu
deficefe, ubi ip sefpehlem vifga cbnversa est, et canes altefutrtim se lacefatit. Vochvittiutcm Phdrao
in prifha piaga, tibi aqria iri sanguiheiti cbhitiiutata Mvysen et Aatbn, et ait illis : Ite, sdcfificule Deb
est, et in securida de fariis, Si bbc ftiisset digilus vesitb in tetra hac. Nolebat eriim ©08ife *qubdice-
Dei, id est spirilus Dei. Quis eriiifl de.hieniissihius baht, sed ui iliifc in jEgyptb. imihblafeht, volebat-.
dixerit, digitiim Dei in hoc sigrib pbtulsse cbriattis G Hbc bstendtint vefba MOysiqtise sequtintur, ubi di-
magbrum impedire, et in siiperiofibtis nequivisse? cit, non posse fieri prbptef abPminatiohes iEgypl.io-
Otimihp.ergo certa causa est quafe illa facefe hiic- f um. Sic enim scriptum est : Ei ait .M-oyses: Nmi
tisque permissi siint. Comihendatuf 'enim ibflasse pbiesi iia fieri: AbbminaiibhesMgypiwtum immbia-
Trinitas : et quOdvenim 6st, suriihii phjlbsbpbi geri- bimus boriiino Deb hbslto. Ac si dieefet: NOh pos-
tium, quantum ih eofum liltefis indagaluf, siiie Spi- shniEusea animalia qtise aboininahtuf jEgyhlii, prse-
ritu sanclo pbilosopbati "suht, quariVvisde Patre et sentibus illis Domino Deo hostfo immblare. Oves
FiHp hon lacueruht, quod etiarh bidynitis iri liti.ro enim jEgyplii edere dedighantuf. Uhde et ih Geuesi
stiOmeihirtit quetii scfipsit de Spifilti saticlo. (Ex Bcfiptum est : Omiies pastofes oviupi detestantuf
isidoro.) Mystice atitem, sicut tottciliatas et piaca- 35gyptii (Gen. XLVI).Qtiod autefn adjecit, Quod si
tusSpiritus sanctus fequiem pfsestat niitibiis et hti- 'hiaetavetithus fea'qum 'colutitMgypiti cbfam eh iapi-
milihus corde, ita contfarius et advefstis, inimites dibus rios bbruent. Suggillal ipsbs gehtiles, eo quod
ac superbos iriqtiiettidihe exagitat. Quahi inqtiiettidi- ahirrialiurh figuTariipfo Deo stitiimo cblebaht ligho
nem muscse illse brevissimse significavefhnt, sub et lapidibus ihipfessarii. Nahr Animbhem Jovem ih
qtiibus hiagi Pharaoriis defecerurit 'dicehtes :. bigiius , arise'teveherabahttif; Ahhbem iri cahe 4,Apin qtioque
Dei esi hic. " cbletites Ih Vauro, fel 'CsetefapPrtehlahiagiB quaih
CAPUT XVI. numiiia, quse ipsa jEgyptus cultti credebat venerafi
be muscis proiutis. diyiho; ideoque Mbyses et Aarbh dicebaht se ife
Dixii quoque Dominus ad Moysen: Consutge 'dilu- "yelieubi JLgyptii noh videreht abPmihationes SUaS
culo, et sta coram Pharaone. Egredictut ehim a'd immolari. (E'x Augustino.) Htfc auterh ihteliigehdurri
aquas, et dices ad eum : Hmc dicit Domihus : DimilXe bst inystice significafi-, quod BUpfadiximhs, quia
populuin meum ui sucrifvcetmihi. Quod si hon diml- eraht JEgypiiis oves et paslures earum aboinina-
seris eum, ecce 'ego immilam ih ie 'et in servtfs iu'b"s, biles et ideo separalain teffatn Isfaelitae aceeperunt
inpoputum tuum eiiii dombs lnas,bnihegehus~ihti- -ciim vencrunt ih ^gyptum. ^Sit enirh "fetsaerifieia
scarum : ei implebunMt omnes ioinus MgypiiWum Israeiilaf uln aboihihatibhes suht iEgyptiis, isitut ihi-
musch diversi generis : et uhiversd lerra in qua fue- qtik vita justoftilh. (E* Vregbfio.) Saneli quippe
rint: faciamquemirdbiiem in die illd terrdrn Gessen, viri Doniino bves pffefunl, quia simplicitates suas
in qua populns meus est, ut non sint ibi muscw; et "othhipotenti Deb ^a-crificium pstendunt. Sed bves
scias quoniam ego bominus i% medio ierrm; ponum- abominanlur JEgyptii, quiadVes hujus sseculi asper-
39 B..RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS I. 40
nantur et despiciunt simplicitatem bonorum. Sicut, A.manu aliquid operantur? quid sibi vultista diver-
ergo sunt abominationes malorum operum quas de- sitas? neque enim nihil, Tulerunlque cinerem de ca-
testanlur boni, ita bonorum operum causseabomina- mino, el steterunt coram Phqraone : et spdrsit itlum
tiones sunt reprobis. Unde scripttim est: Abaminan- Moyses in cwlum : faclique sunt ulcera vesicarum
tur justi virum impium, et abominantur impii eos qui lurgentium in Itominibuset injumenlis; nec polerant
in recta sunl via (Prov. XLIX). malefici stare coram Moyse, propter ulcera qum in
CAPUT xvn. iilis erant et in omni terra Mgypli. (Ex Isidoro.) In
Ubi vesth vatida immittitur in animantia Mgyp- ulceribus arguitur dolosa hujus sseculi et purulenta
iiorum. malitia; in vesicis, tumens et inflata superbia; in
Dixit autem Dominus ad Moysen: Ingredere ad fervoribus, ira furoris et insania. Hucusque enim
Pharaonem, et loquere ad eum : Hmc dicit Dominus talia per errorum suorum figuras mundum supplieia
Deus Hebrworum : Dimitte populum meum, ut sacri- temperant. Post haec vero, verbera veniunt de su-
ficet mihi. Quod si adhuc renuis et retines eos, ecce pernis : voces scilicet, tonitrua et grando et ignis
manus mea erit super agros tuos, super equos et asi- discurrens, sicut in sequentibus ostendetur. Dixit
nos, et cqmelos, et boves,el oves, pestis valde gravis quoque Dominus ad Moysen : Mane consurge et sia
(Exod. ix). Quod vero quinto in loco animalium nece B coram Pharaone, et dices ad eum : Hwc dicit Do-
vel pecorum ^Egyptus verberatur, vecordia hic minus Deus Hebrmorum: Dimilte populum meum, ut
arguitur vel stultitia hominum mortalium, qui tan- sacrificet mihi, quia in hac vicemitlam oinnes plagas
quam irraliotiabiHa pecora cultum et vocabulum Dei meas super cor iuum, et super servos tuos, el super
imposuerunt figuris, non solum hominum, sed et populum tuutn, nt scias quia non sit similis mei in
pecorurp, ligno, metallis atque lapidibus impressis; omni terta. Nunc enim extendens manum, petcutiam
et ea quae ipsi credebant cultu honorari dhino in te el populum tuum peste, peribhquede terra. Idcirco
his viderent miseranda exerceri supplicia. Mortua- autem posui ie, ut ostendamin te forlitudinem meam :
que sunt omnia animdntia Mgypliorum. be animalibus et narrelur notnen meum in omni lerra. Hsec Scri-
vero filiorum Israel nihil omnino periit. Et mhit Pha- ptur* verba et Apostolus posuit, cum in. eodem loco
rao ad videndum: nec erat quidquqm mortuum de his perdifficili versaretur. Ibi autem et hoe ait: Si au-
quw possidebat Israel. Ingravatumque est cbr Pha- lem volens Deus ostendere iram et demonslrare po-
raonis, et non dimhit populum. (Ex Augustino.) Quo- tentiam suam, sustulit in multa patientia vasa irw,
modo e contrariis causis facta e.st bsec ingravatio parcendo utique hh quos tnalos futuros esse prwscie-
cordis Pharaonis? Si enim et pecpra Israelitarum rat, quce vasa dicit perfecta in perdilionem : el ut
mprerentur, lune videretur causa competens qua Q nolas, inquit, faceret divilias gloriw suw in vasa mi-
cor ejus gravarelur ad contemnendum Deum, tan- sericordim (Rom. rx). Unde vasorum misericordiae
quam si et magi ejus pecora Israelitarum fecissent vox est in psalmis : Deus meus, mhericordia ejus
mori. Nunc yero unde debuit ad timendum vel cre- prmveniet me. Deus meus demonsiravit mihi bona
dendum moveri, videns nullum pectis mortuum ex coram initnich ineis (Psal. LVIII). Novit ergo Deus
pecoribus Hebrseorum? Hinc ingravatum est, id est, bene uti malis; in quibus tamen L'.umanamnaturam
illa ingravatio etiam hucusque progressa est. Et non ad malitiam creat, sed profert eos patienter
dixit Dominus ad Moysen et Aaro» : Tollile plenas quousque scit oportere : non inaniler, sed utens eis
manus cinerh de camino : etspargat illum Moysesin ad admonitionem vel exhortationem bonorum. Ecce
cwlum coram Pharaone: sitque pulvh super terram enim ut annuntiaretur nomen Dei in universa terra,
Mgypli. Erunt eniin in hominibus et jumentis ulcera vasis misericordise utique prodest. Ad eorum itaque
et vesicwturgentes in universa lerra Mgijpti, (Ex Au- utilitatem Pharao servatus est, sicut et Scriplura
guslino.) Quid est quod dicit Deus ad Aaron et Moy- testatur et exitus docet. Mitte ergo jam nunc, et con-
sen, Sumile vobis plenas manus favillse de fornace, grega jumenta tua, et omnia quw habes in agro. Ho-
et aspergat Moyses in coelum coram Piiaraone, et mines enim et jumenta, et universa qum invenla fue-
coram servis ejus, et fiat pulvis in tota terra JEgy- D rint forh, nec cangregata de agris, ceciderilquesuper
pti? Signa enim superiora virga fiebant, quam non ea granda^mbrientur. (Ex Augustinb.) Quid est quod
Moyses sed Aaron extendebat super aquam, vel ad mandat Deus Pharaoni, cum se facturum magnam
terram percutiebat. Nunc vero interpositis duobus grandinem minaretur, ut festinet congregare pecora
signis de cynomya et pecorum moftibus, ubi nec sua, et qusecunque illi essent in campo, ne grandine
Aaron nec Moysesaliquid manu operati sunt, dicitur intereant. Hoc enim non tam indignanter quam mi-
ut Moyses favillam-spargat in coslum de fornace, et sericorditer videtur admonere. Sed hoc non facit
hanc ambo sumere jubentur, sed ,ille spargere non qusestionem, quando Deus etiam irascens temperat
in terram sed in coelum;; tanquam Aaron qui datus poenam. Blud est quod merito movet, quibus nunc
erat ad populum, terram percutere deberet, vel in pecoribus consulatur, si omnia mortua fuerant plaga
terram sive in aquam manum extehdere : Moyses superiore ubi scriptum est quod discrevit Deus inter
vero, de quo dictum est: Erit tibi in his quae ad pecora' Hebraoruni et ^Egyptiorum, ila ut iUinc
Deum, in coslum jubetur faviUam spargere. Quid nullum moreretur, omnia vero jEgyptiorum peeora
(duo illa superiora signa, ubi nec Moyses nec Aaron piorerentur. An ea solvilur qusestio, quod prsedixe-
 41 COMMENTARIAIN EXODUM. — LIB. I. 42
rat ea mdritura, quaein campo fuissent, ut hsec ac- ^ Moysen : Intra ad Pharaonem: Ego enim gravavi
cipiantur omnia; intelligantur autem evasisse qusein cor ejus et servorum ejus, ut ordine supetvenidnt
domibus erant, quse potuerunt etiam a dubitantibus (Exod. x), signa mea hsec super eos, non sic acci-
coUigi, et in domo tenere, ne forte verum esset quod piendum est, tanquam opus habeat Deus cujusquam
Moyses Dominum facturum esse prsedixerat; et ex maHtia. Sed sic intelligendum est ac si diceret: Ego
bis esse in campis iterum poterant, quaemodo ad- enim patiens fui super eum et servos ejus ut non
monet et congregari in domos, ne grandine pereant? eos auferrem, ut ordine superveniant signamea super
Maximequia sequitur Scriptura, et dicit: Qui iimuit eos. Qua patientia enim Dei obstinatior fiebat malus
verbumDomini servorum Pharaonh, congregavitpe- animus,ideo pro eo.quia in eum fuit, dicitur gravari
cora sua in domos. Qui autem nen intendit mentem cor ejus.
ih verbum Dbmini, dimisit pecbra sua in campo. Hoc CAPUT XIX.
ergo fieri potuit, quando etiam mortem pecorum De locustis.
minatus est Deus, quamvis.id Scriptura tacuerit. Dixil antem Dominus ad Moysem : Extende ma-
CAPUT XVUI. num iuam super lerratn Mgypti ad locuslam, ut as-
De grandinis imtnhsione. cendat super eam : el devoretomnemherbam quw resi-
Et dixit Dominus ad Moysen : Extende manum B [ dua fuit grandini. El extendit Moysesvirgam super
tuam in cmlum,el erit grando in omni terra Mgypti terram Mgypti (Exod. xvm). \Ex Isidoro.] Quod
(Exod. ix). Ecce iterum nonin terram, sed iu coelum locustarum oclavo in loco fit mentio, putatur a qui-
manum jubetur extendere, sicut superius de favilla. busdam, per hoc genus plagse, dissidentis a se et
Extenditque Moyses virgdm in cxlum, el Dominus discordantis, humani generis inconslantia confutari.
dedit tonilrua et grandinem, ac discurrentia fulgura Alioquoque sensu locustse pro mobilitate levilatis ac-
super terratn; et reUqua. (Ex Isidoto.) Septimo loco cipiendsesun t tanquam vagaeel salientes animsein sa>
super jEgyptum verbera veniunt de supernis, voces culi yoluplates. Et Dominus induxit ventutn urentem
seilicet et tonitrua, et grando et ignis discurrens. In totailladie ac nocte, et,facto mane,ventus urenslevavit
tonitruis enim increpationes ac divinse correptiones locustas, quw ascenderunt super universam terram
inteliiguntur, quia non cum silentio verberat, sed Mgypti, et sederunt in cunctis finibus Mgypliorum
dat voces; et doctrinam coelitus mittit, per quam innumerabiles, quaies ante illud tempus non fuetunt,
possit culpam suam, coelitus castigatus, agnoscere nec postea futurm sunt; operueruntque universam su-
mundus. Dat et grandinem, per quam tenera adhuc perficiem lerrw, vastanles omnia. Devorata est igitur
vastentur nascentia vitiorum; dat et ignem, sciens herba ierrw, et quidquid pomorum in arboribus fuit,
esse spinas et tribulos, quos debeat ignis iUe de- 'C quw grandb dimherat: nihilque qmnino virens reli-
pasci; de quo dicit Dominus, Ignem veni miltere in ctum esl in lignis el herbis terrm, in cuncta Mgypto,
terram (Luc. xn). Per hunc enim incentiya volupta- (Ex Gregorio.) Ventus, inquit, urens levavit locustas,
tis et libidinis consumuutur. Misitque Pharao, et quse ascenderunt super universam terram ^Sgypti,
convocavit Moysen et Aaron dicens ad eos : Peccavi operueruntque universam faciem terrse, vastantes
etiam nunc, Dominus juslus ; ego et populus meus, omnia. Devorata est igitur herba terrm et quidquid
impii. Orace Dominutn, ut desinant tcnitrua Dei et pomorum in arboribus fuit. Exhibitsecoelitus -Egypti
grando, et dimittam vos, et nequaquam hic ullra ma- plagse, quse exigentibus meritis corporaliter seme 1
nealis. Ait Mbyses : Cum egressus fuerb de urbe, ex- iUatsesunt, quaemala pravasmentes quolidie feriant^
tendam paimas meas ad Dbtninum, et cessabunt to- spiritualiter signaverunt. Eis enim jEgyptus pla-
nitrua, et grando non erit: ut scias quia Domini esl gis aftecta est, in quibus exteriore percussione com-
ierra. Novi autem quod et lu et servi tui, nec dum ti- mota, dolensque perpenderit, quse devastationis
mealis Dominnm Deum, ,et reliqua (Luc. xn). (Ex damna inlerius negligens tolerarit, ut durn fpfis^p&
Augustino.) Cum fragore coeHqui vehemens erat in rirent minima, amplius delicta cernerenfper eonmj^
grandine, Pbarao tertius rogavit Moysen ut oraret. speeiem, et quaeintus tolerant graviofa sentirent. ^
pro illo, confitens iniquilatem suam, et populi sui; Quid ergo per significationem locustse portendunt,
Moyses ei dixit: Et lu et servi tui scio quod nmidum quse plusquam csetera minuta quaeque animanlia,'
limeth Dominum. Qualem timorem quaerebat, cui humanis frugibus nocent, nisi Hnguas advolantium,^/
timor iste nondum erat Domini timor ? Facile enim quae terrenorum hominum mentes, si quahdo^botia
est poenam limere, sed hoc non est Deum timere, aliqua proferre conspiciunt, hsec immoderatius lau-
illo scilicet timore pietatis, quse commemorat Jacob dando corrumpunt. Fructus quippe ^Egyptiorum est
ubi dicit: Nhi beus patrh mei Abraham, et timor opera cenodoxorum quam locustse exterminant, dum
_ Isaac essel mihi, nunc me inanem dimhisses. Et dixit adulantis linguae ad appetendas laudes transitorias,
bominus ad Moysen: Ingredere ad Pharaonem.-Ego . cor operantis inclinant. Herbas vero loeustse com-
rnim induravi cor ejus et servorum illius, ut faciam edunt, quando adulatores quique verba loquentium
stgna mea hmcin eo : et narres in auribus filii lui ei favoribus extollunt. Poma quoque arborum devorant,
nepolum iuorum, quoties contriverim Mgyptios, et quandovanis laudibus quorumdam jam quasi for-
signa mea fecerim in eis : et sciatis quia ego Dominus tium opera enervant. Egressus est Moyses de con-
Deus (Gen. xxxi), et reliqua. Quod Dominus dicit ad spectu Pharaonh, et oravit Dominum, qui flare fecil
fATUOL. UV-111. 2
 43 B. RABANIMAURIARCHIEP. MOGUNT.OPERUMPARS I. 44
venlum qb pccidentevehementhsimum, et arreptam A tentise, ut ipse dicat: Nonnecor nostrum erat ardens
Iqcustqmprojecitinmare Rubrum. Noti reinansit ne inlra tios (Luc. xxiv) ? Nec lo.custarum ab ea sub-
unaquidem inctmcth finibus Mgijpti. Et induravit duxil exempla, quibus mordeantur et depascantur
cqXrPhqrqqnh, necdimhit filips Istael. (Ex Augu-- omnes inquieti motus ejus et turbidi: quo et ipse
siino.) B.eneficitinicerle Dei commemoravit Scri- -dical quod Apostolus docet, ut omnia sua secundum
ptura, quO.dabstulit lpcustas, et secuta dixit indu- ordiriemfiant (II Cor. xn). Ubi yero sufficienlerfue-
rasse Deuni cor Pharaonis. Berieficioitaque suo et rit casligata pro pioribus et pro einepdalioris vitse
patientia sua, qua illa fiebat obstinatio, dum ei par- correctione coercita, cum auctorem verberum sense-
ceretur, sicutomnia mala corda hominum, palientia rit, et confiteri jam coeperit quia digitus Dei est, et
Dei male utendo durescpnt.. parum quid agnitionis acceperit, lunc praecipuege-
CAPUT XX. storum suorum tenebras videt; luuc errorum suo-
De tenebrqrumimmissione. " rum caliginemsentil. Gumque in hoevenerit, tunc
Dixit quiemDomihitsad Moysem: Extende manum merebitur,ut exstinguantur in ea primogenita jEgy-
luam in cwlum,et sint tenebtw super terram Mgypti, pti : in quo tale aliquid intelligi posse arbitror. Om-
lain densmul palpari queant. Extendit Moyses hia- nis anima cum ad supplementumsetatis advenerit,
num in ccelum,et faclmsunt tenebrwhorribilesin uni- B et velut naturalis in eaqusedam lexcoeperit suajura
versa terra Mgypti Ttibus diebusnemovidit fratrem defendere, primos sine dubip motus secundum desi-
suum, necmoviise deeoloco inquoerat (Exod. x). derium carnis producit, quos ex concupiscentise vel
[Ex Isidqro.] Nona plaga tenebrse factsesunt: sive irse fomite incenliva commoverit. Unde quasi prse-
iit ipeptis eorum csecilas arguatur, sive ut inlelli- cipuum et quod non sit comnmne cumcseteris bomi-
gapt divinsedispepsationis et providentise obscuris- nibus, de solo Chrislo Propheta dicit: Butyrum et
sirnas esse ralibnes. Posuit eriim tenebras lalibu- mel manducaHt (Psal. vn). Priusquapi faciat aut
lum suum : quas illi audacter et temere pef scrutari proferat rriaUgna,eliget bonum: quam priusqnam
cupientes, et alia ex aliis asserentes, in crassas et scial puer bonum qut tnalum, resislet malitiseut eli-
palpabiles tenebras.ignorantise devoluti sunt. gat quod bonum est. Alitis aulem Propbeta tanquam
• de semelipso loquens, dicebat: Deiicla juvenlutis
CAPUT XXI.
De nbvhsimaplagarunidecem,hbcest,de primitivotum mew et ignoraniim memne meminerh (Psal. xxiv),
inieritu, et iriyslica decemplagaruin expositiorie. Quia ergo primi isti animsemotus se.cundumcarnem
Et dixit pominus ad Mbysem: Adhuc una ptaga prolati, in peccatum ruunt, merilo immortali loco
ianjgamPhafapnem et Mgyptum, et post hwc dimiltel JEgyptiorum primitiva ponunt: quseealenus exstin-
vos, et exire competlet(Exbd. xi). [Ex Isidoro.] Ad iG guuntur, si reliqusevitse conversio emendatiorem di-
ultipiuni primitivbfum infertur inferitus. Delentur figat cursum. Sie ergo in anima quam lex divina ab
enim primogenita jEgypli, sive principatus et pote- erforibus susceptam castigat et corrigit, etiam pri-
siates ebrum, et hujus saundi reclbres : sive aucto- mogenita ^Egyptiorum intelliguntur esse deleta ;
res et ipventores falsarum quse in boc mundo fue- nisi post haec omnia, in infidelitale perduret, et no-
jTuntreiieionum : quas Christi veritas cum suis ex- Ut jungi Israeliticseplebi, ut exeat de profundo, et
slinxit auctoribus et delevit. Hsecquantum ad locum vadat incolumis, sed in iniquilate permaneat, et
mysticuip spectani;, prolata suht. Jam vero si etiam descendat tanquam plumbum in aquam validissi-
lnoralis nobis figura tfactanda est, dicemus quod mam. Iniquiias enim,secundum Zacharioeprophetse
unaquseque anima in hoc mundo diim in errofibus visumj super talentuin plumbi sedel (Zach. v): et
viyit et in ignorantia yeritatis, in jEgypto posita ideb qui permanet in iniquitate, tanquam plumbum
est.. Huic si appropinquare eoeperit lex Dei, aquas deniergi dicitur in profundum. Sane quod in supe-
ei yertit in sahgtiitiem, id est, fluidam etlubricam rioribus observavimus qu^edamprodigia per Aaron,
juventulis vitaiti conveftit ad sanguinem Veteris vel qusedam per Moysem, qusedamvero per ipsum Do-
Npvi Testamenti. Tum deinde educit ex ea vanam minum ministrata, intelligi eatenus possunt ut ag-
et inapem loquacitatem, et adversum Dei provideii-1" noscamus in quibusdam per saerificia sacerdolum
tiani, ranarum similem querelam. Purgat eliamma- et observationes pontificum non esse purgandos,
'lignascogitatiPnesejus,et scinipbum mordacilati si- quod Aaron persona designat; in qnibusdam vero
jtniles,calliditatis.aculeos disculit. Libidiuum quoque per scientiam divinselegis emendandos, quod Moysi
mprsus cynoniysespiculis similes depellit; stultitiam designat officium; in aliis autem sine dubib quae
' ea et inteUeetum
ip pecudibus similem delet, per difficUiorasunt, ipsius Domini segre virlute. Sed ne
quam homo cum in honore esset non inteUexit, sed illud quidem putandum esl nobis inaniter observa-
cpniparatus est jumentis insipienlibus et similis fa- tum quod primo quidem Moysesnon int at ad Pba-
ctus est iUis. Arguit ejus et ulcera, peccatorum at- raonem, sed occurrit ei exeunti ad aquas, postmo-
que arroganlise lumofem fervoremque in ea furofis dum vero intrat ad eum. Posi hrc nea inlra:, sed
exslinguit. Adhibet post hseceUam voces filiorum accersitus accedit et in boc ita ut arbitror intelligi
tonitrui, id est, evangelicas apostolicasquedoctrinas. posse, quod sive nobisin verbo Dei e-treligionis as
, Sed etcastigatibnemgrandinisadniovet, utluxuriam sertorem certamen est adversum Pbaraonem, sive
voluptalesque coerceat. Adhibetsimul et ignempoeni- etiam obsessas ab eo animas, de potestate ejus co-
 45 COMMENTARIAIN EXODUM.— LIB. I. 46
namur eripere, et est nobis indisputalione lucta- A hic itidem sub Trajano plaga Judseosexcitavit: qui
men, non statim in prima fronte ingredi debemus ad cum atque ubique dispersi, ita jamque non essent
ultima qusestionum Ioca ; sed occurrendum nobis quiescerent, repentino quoque calore permoti, in
esl adversario, et occurrendum ad aquas suas. Aquse ipsos inter quos erant toto orbe ssevierant, absque
enim suae sunt auclores gentilium philosophorum. immanibus multarum urbium ruinis, quas crebri
Ibi ergo nobis primo disputare volentibus occurren- terrsemotus iisdem temporibus subruerunt. Hri in
dum est utipsos arguamus, et ipsos errare docea- quarta plaga muscae caninae fuerunt, ssevse alum-
mus ; post hoc jam ingrediendum est nobis ad.in- nseputredinis vermiumque matres; hicitidem quarta
leriora certaminis. Dicil enim Dominus : Nhi quh sub Marco Antonio plaga, lues plurimis infusa pro-
prius alligavetit fottem, non potesi inttoite in domum vinciis, Italiam quoque cum urbe Roma universam,
ejus, el vasa ejus diripere (Matlh. xn). Prius ergo exercitumque Romanorum, per longinquos limites
nobis alligandus esl fortis, et qusestionum viuculis in diversa hiberna dispersum, morte dissolutum,
constringendus : et ita introeundum ad diripiendum putredini simul ac vermibus dedit. Ibi quinta
vasa ejus, et liberandas animas quas deceptionis correptio pecorura ac jumenlorum repentino inte-
fraude possederat. Quodcum ssepiusfeeerimus, et ste- ritu expleta est; hic similiter quinla ultio sub Se-
lerimus contra ipsum, steterimus aulem eo modo quo B vero perseculore, ereberrimis civilibus bellis, pro-
Aposlolusdicens : State ergo succincli lumbos vestros pria viscera et adjumenta reipublicse, hoc est, ple-
in veritale (Ephes.vi); et iterum : State in Dominoet bes provinciarum, et religiones militum comminutae
viriliter agite (Phil.v/); cum ergo hoc modo sleteri- sunt. Ibi sexta vexatio intulit vesicas effervescentes,
mus adversus ipsum, ille arlifex antiquus et caUidus ulceraque manantia : hic aeque sexta punitio quse
etiam vinci se simulavit et cedere; si forte per hoe post Maximi persecutionem fuit, qui specialiter
negligenliores nos effi.ciatad certamen. Sed et poe- episcopos et clericos omissa turba populari, hoc est,
nitentiam simulabit et deprecabitur nos discedere ecclesiarum primates cruciari imperaverat; intu-
quidem, sed non longe discedere. Vult nos eaim mescens crebro ira atque invidia, non per vulgi cse-
esse sibi aliqua ex parte vicinos ; vult nos a suis dem, sed per vulnera morientium principum ac po-
finibus non longe discedere, sed nos nisi ab eo lon- tentum exaltata est. Ibi septima plaga numeratur
gius recedamus et transeanius mare, et dicamus: coacta agere grando profusa, quse hominibus ju-
Quantum interjacet orlus ab oecasu, elongavit a mentisque satis exitio fuit: bic similiter septima
nobis iniquitates nostras, salvi esse non possumus. sub Gallo et Volusiano, qui persecutori Decio mox
Possunt praeterea et bse decem plagse quibus ^Egy- interfecto successeranl, plaga exstitit. Nam tunc pe-
ptus verberata est propter Israelitas, Romani re- iC slis infusa est per omnia Romani regni ab oriente
gni comparari temporibus, quia hsec in figuram ad occidentem spatia, cum omne propemodum ge-
nosfri faeta sunt. Uterque populus, id est, Israeliti- nus hominum neci dedit; tunc etiam corrupit latus,
cus et Christianus, unius Dei est, una populi utrius- infuditque pabula tabo. Ibi octavam ^Egypti contri-
que causa. Subdila fuit Israelitaruin Synagoga tionem facere, excitatae undique locustae, lerrenles-
jEgyptiis, subdila Christianorum Eeclesia Romanis; que omnia; hic octavam seque in subversionem Ro-
persecuti sunt jEgyplii, persecuti sunt et Romani. manseurbis excitatse, uridique intulere gentes, quse
Decem ibi conlradictiones adversus Moysen; decem caedibus atque incendiis cunctas provincias deleve-
ibi editse adversus Chrislum. Diversse enim plagse runl. Ibi nona turbatio diulurnas, crassas ac pene-
jEgyptiorum; diversaehic calamitates Romanorum. trabiles tenebras habuit : plus omnino periculi com-
Nam ut etiam ipsas inter se plagas, in quantum la- minata quam fecit; hic eadem correptio fuil, cum
men figura formae comparari potest, conferam. Ibi Aureliano persecutionem decementi diris turbinibus,
prima correptio habuit sanguinem vulgo vel ema- terribile ac tristefulmen sub ipsius pedibus ruit,
nasse de puleis, vel in fluminibus concurrisse : hic ostendens quid cum ultio talis exigeret, tantus possit
prima sub Nerone exigit plaga ut ubique morien- ultor, nisi et clemens esset et patiens : quanquam
tium sanguis esset, vel morbis in urbe correptus , •" inlra sex hic menses, tres occidi imperatores, hoc
vel bellisin orbe profusus. Ibi sequens piaga prodit est, 1Aurelianus, Tacilus et Florianus, diversis cau-
perstrepentes persullantesque in penetrabilibus sis interfecti sunt. Ibi postremo decima plaga, quse
ranas, inedisepropemodum causa habilatoribus at- novissima omnium fuit, interfectio filiorum quos
que exitu fuisse bic sequens subDomitiano peena, primos quique genuerunt: bic nihilominus decima,
simililer quando satellitum militumque ejus iinpro- id est, novissima poena est, omuium perditio idolo-
bis effrenalisque discursibus cruentissimi jussa prin- rum, quse primitus facta, in primis amabant. Ibi
cipis exsequentium, ad inopiam pene omnes Roma- rex potentiam Dei sentit, et probavit et credidit,
nos cives adactos, exsilioque dispersos coegit. Ibi ac per ho.c populum Dei ire permisit : hic per po-
tertia vexalio habuit sciniphes, ipusculas gcilicet tentiam Dei sentit et probayit et credidit, ac per hoc
parvissimas ssevissimasque : quse mediis ssepesesti- populum Dei ire liberum esse permisit. Ibi nunquam
bus per loca squalida coadunatim vibrando densa- postea populus Dei ad seryitutem retraclus : hic nun-
tse, et in illo volaiu allabi solenf, capillisqtie bomi- quam poslea populus Dei ad idplolatriam coactus
num ac pecudum setis cum urente morsu infarri: est. Ibi /Egyptiprum vasa preiipsa Hebrseis tradila
 47 B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS I. 48
sunt. Hic Eeclesise Christianorum prsecipua paga- A denteni pro dente (Exod. xxi),praecipiuntur exigere;
norum templa cesserunt. Saneillud, ut dixi, denun- et quandoque tamen revelante gralia percussi in ma-
tiandum puto, quia sicut jEgyptus post has decem xillam unam, .alteram jubenlur prmbere (Matlh. v).
plagas dimissos Hebrseos persequi, molientibus ir- Quia enim semper plus ira in vindicta exigit quam
ruit per superductum mare seterna perditio : ita et injuria accipit, dum discunt mala non multiplicius
nos quidem libere peregrinantes, superventura quan- reddere, quando discerent ea et multiplieata sponte
doquidem persecutio gentilium manet, donec mare lolerare. Hinc est quod eumdem rudem populum a
Rubrum, id est, ignem judicii, ipso Domino duce quibusdam prohibuit, qusedam vero ei in usu pristino
etjudice, transeamus. Hi veroin quos ^Egyptiorum servavit; sed bajc ipsa tamen in meliori vitae figura
forma transfunditur, permissa ad tempus potestate composuit. Bruta namque-animalia idolis in ^Egypto
ssevientes gravissimis quidem permissu Dei Christia- mactabant eique in usu postmodum animalium vi-
pos cruciatibus persequuntur : verumtamen iidem ctima fuit: ut dum de usu suo aliquid admitterent,
omnes inimici Christi cum rege suo Antichristo, ac- consolarenlur ejus infirmi per hoe quod de usu suo
cepto stagno ignis aeterni, quod magna impediente aliquid haberent. Mira autem dispensatione consilii,
caligine dum non videretur, intratur, perpetuam quod ei Dominus de consueludine caraali relinuit,
perditionem immortalihus arsuri suppliciis pa- B [ hoc in figura spirilus potentius vertit, Quid enim sa-
tientur. crificia illorum animalium, nisi Unigeniti mortem
CAPUT XXII. designant? Quid sacrificia illorum animalium, nisi
Mandatum Domini per Mbysenad filios Israel datum, exstinctionem camalis vitaenostrae significant? Unde
ut pelant a vicinh suis et amich vasa aurea et ar- ergo imbecillitali populi rudis condescendens dicitur,
. gentea. inde ei per obumbratas allegoriarum species major
Loculus est Dominus ad Moysen, dicens: Dic, ergo fortitudo spiritus uunliatur.
omni plebi ut poslulet vir ab amico suo, cl mulier a CAPUT XXHI.
vicitia sua, vasa aurea et argenlea, Dabit autem Do- De sanclione Paschm in terra Mgijpti.
minus qratiam populosuo coram Mgyptiis (Exod. xi). Dixit quoqueDominus ad Moysenet Aaron in terra
Non hinc quisque sumendum exeniplum putare de- Mgypti: Mensis iste vbbis principium mensium, pri-
bet ad exspoliandum islo modo proximum. (Ex Au- tnus erit in mensibus anni, Loquimini ad universum
gusiino.) Hoc enim Deus jussit, qui noverat quid cwtum filiorum Israel, et dicite eis : Decima die men-
quemque pati oporteret; nec Israelitoe furtum fece- sh hujus lollat unusquhque agttum per familias et
rupt, sed Deo jubenti minislerium prsebuerunt: domossuas. Sin autem minor est numerus ut sufficere
'C
quemadmodum cum minister judicis occidit eusa iion possit ad vescendum agnuin, assumet vicinum
quem judex jussit occidi, profeclo si id sponte fiat, suum qui conjunctus est domui sum: juxta numerutn
homicida est eliam si eum occidat quem scit occhii aniinarum quw sufjicere possunt ad esum agni, Eril
ajudice debuisse. Est etiam isla nonnulla quaeslio : autem agnus absque macula, masculus, anniculus.
Si seorsum habitabant Hebrsei in terra Gessen, ubi Juxta quem ritum tollelis el hmdurii: et servabiliseum
nec plagae fiebant quibus regnum Pharaonis afflige- usque ad quartam decimam diem mensh hujus: im-
batiir, quomodo petit quisque a proximo vel a pro- molabilque eum universa multitudo filiorum Israet ad
xipia aurum, et argenlum, etvestem, praesertim vesperam (Exod. xn). Mensts enim hte vobh princi-
quia ubi primum hoc mandatur per Moysen, sic po- pium mensium, primus erit in mensibus anni, Mensem
situmsest: et mulier a vicina sua, et coucellaria vel primum vocat Nisan secundum Hebrseosin quo crea-
concellania, si ita dicendum est, vel cohabiiatrice tum est ccelum el terra, etmundi exstitit exordium.
sua. Unde intelligendum est etiam in terra Gessen Cujus mensis plenilunium, post sequinoctiumvernale
non solos Hebrseos habitasse, sed eis aliquos JEgy- semper debet attendi in eo, et plebs Israelitarum a
ptios in illa terra cohabitatores fuisse, ad quos po- servitute jEgyptiorum liberata est, et genus huma-
tuerunt merito Hebrseorum etiam illa beneficia per- num per Christi sanguinem a potestate diaboli ere-
^D
venire, ut hic eos et diligerenl iidem iEgyptii eoha- ptum atque translatum est. Decima die mensis agnus
bitalores, et quod petebanl facile commendarent: assumi jubetur et servari usque ad quartam decimam
nec tamen Deus judicavit ita illos alienos fuisse ab diem mensis ejusdem ad vesperam, et sic immolari:
injuriis et conlradictionibus quas populus Dei per- ita et Redemptor noster decima die, boc est, ante
tulit, ut nec isto damno ferirentur, qui plagis illis quinque dies Paschse Jerosolymam veniens, in tem-
propter quod terraj illi parcebatur percussi non erant. plo atque in conventu insidiantium Judseorum ver-
{Ex Gregorio.) Hic quoque diligenter considerandum bum Dei docens, exspectavit quartam decimam diem,
est quod menles usui vitse carnaUs inhaerentes, evelli in quo Pascha mysticum cum discipulis suis cele-
ab infimis non possunt, nisi gradatim ducta praedi- brans, per Judam proditoremin manus Judseorum
catione proficianl. Hihc quippe est quod in jEgypto traditus est, atque sequenti die in cruce est pro re-
positis",pio justoque moderamine, latente concupi- demptione nostra immolatus. Quod autem decima
.scentia condescenditur, et vicinorum suorum vasis die mensis agnus tollitur, sed non immolatur tisque
aureis argenteisque sublatis, discedere jubentur. Qui ad quartam decimam diem, significatqutid per legem
ad Sina montem ducti, accepta lege oculum pro oculo, quidem Chrisli passio prsefigurabatur, tamen non
49 COMMENTARIA IN EXODUM.— LIB. I. 50
nisi Evangelii eoruseante gratia completur. Denarius A, ln utroque etenim poste agni sanguis est positus
enim numerus propter decalogum ad legem pertinet,. quaudo sacramentum passionis illius cuni ore ad re-
et quaternarius propter quatuor Evangelia Novum demptionem sumitur, ad imilationem quoque intenta
exprimit Testamentuin. Hoe igitur quod unicuique metite cogitatur. Nam qui sie Redemptoris nostri
agnum jubet sumere per familias et domos suas, et sanguinem accipit, ut imitari passionem illius nec-
si minor sit numerus edentium qui non possit agni dum velit, in uno poste sanguinepi posuit. Qui etiam
carnem consumere, mandat vicinum suum qui jun- in superliminaribus domorum ponendus est. Quid
ctus est domui eis assumere, qualenus sufficienssit enim spiritualiter domos, nisi mentes nostras acci-
numerus ad esum agni, typiee designat quod non pimus, in quibus per cogitalionem inhabitamus ?
solum ex Judseis, sed etiam ex gentibus, convocandi Cujus domus superliminare, est ipsa intentio, quae
erant ad fidem Christi et ad veri Agni immolalio- supereminet actioni. Qui ergo intentionem cbgita-
nem. Non enim sola sufficiebat gens Judsea ad spiri- tionis susead imitationemDominicsepassionis dirigit,
tuale Pascha celebrandum ; quin etiam gentes quse in superliminare domus agni sanguinem ponit. Vel
vicinsefuerunl domui Judae, adhibendseerant, qua- certe domus ipsa sunt corpora, in quibus quousque
tenus domus Dei convivantium numero impleretur, vivimuSjhabitamus, et in superliminare domus agni
et agni carnes digne comestse, fidelibus in pastum } sanguinem ponimus, quia crucem passionis illius in
vitse seternae verterenlur.' Quod autem idem agnus fronte porlamus. De quo agnb adhuc subditur : Et
vespere comedi jubebatur, significat Christi passio- edent carnes nocte illa assas ignt. In nocte quippe
nem in novissima setate sseculi esse complendam. agnum comedimns, qui in sacrametilo modo Domi-
Denique quod hsedussimiliter assumi jubetur, et ser- nfcum corpus accipimus, quando adhuc ab invicem
vari usquead quarlam decimam diem, non immerito nostras conscientias non videmus.Quae (amen carnes
incarnationis Christi mysterio accipilur. Quid enim agni assandse sunt, quia nimirum dissolvit carnes
opus erat ovem vel agnum ab ovibus , et hsedum ab : quas aqua coxerit; quas vero ignis sine aqua exco-
hsedis accipiendnm moneri, nisi ille figurarelur cujus quit, roborat. Carnes ilaque agni nostri ignis coxit,
caro non solum ex justis, verum etiam ex peccato- quia eum vis passionis illius ad resurrectionem va-
ribus propagata est: quanquam conentur Judaei lentiorem reddidit, alque incorruptionem roboravit.
etiam haedum intelligere accipiendum ad celebran- Qnseenim ex morle convaluil, videlicet carnes illius
dum Pascha, et hoc esse diclum putant, ab ovibus et ab igne diruerunt. Unde eliam per Psalmislam dicit:
hoedisaccipere, tanquam diceret vel ab agnis agnum, Exaruit velut testa virtus mea (Psal. xxi)..
vel ab bsedishsedum , si illud desit, sumi oportere. Quid namque est testa apte ignem, nisi molle lu-
Apparet tamen in Christo, rebus impletis, quid illo tum ? sed ei ex igne agitur ut solidetur; Virtus ergo
prseceplofuerit figuratum: Et sumenl de sanguine, ac humanitatis ejus velut lesta exaruit, quia ab igne
poneni super utrunique postem, et in superliminaribus passionis ad virlulem incorruptionis crevit. Sed sola
domorum, in quibus comedentillutri: et edent carnes Redemptoris nostri percepta sacramenta ad veram
nocte illa assas igni, el azymos panes cum lactuch solemnilatem mentis non sufficiunt, nisi eis quoque
agreslibus. Non comedetis ex eo crudum quid, nec et bona opera junganlur. Quid enim prodest corpus
coctum aqua, sed assuni tantum igni. Caput cum pe- et sanguinem illius ore percipere, et ei perversis mo-
dibus et intestinh vorabith, nec remanebit ex eo quid- ribus contraire ? Unde bene adhuc ad comedenduni
quam usque mane. Si quid residui fueril, igne combu- subditur : Et azyinospanes cum.',laclucis agrestibus,
retis. Quseautem superaverint, inquit, ab eo in mane, Panes quippe sine fermento comedit, qui recta opera
igne concremabitis. (Ex Auguslino.) Quaeri potest sine corruptione vanse glorise exercet; qui mandata
quomodo aliquid superavit, cum hoc praeinonitifue- misericordise sine admixtione peccati exhibet, ne
runt, ut si domus non habuerit consumendo pecori • perverse diripiat quod quasi recle dispensat. Hdc
idoneam multitudinem» vicini assumanlur. Sed in- quoque peccati fermentum bonsesuseaclioni miscue-
tclligitur quoniam dictuni est, Os non comminuelh 'prunt, quibus prophetse voce per increpationem Do-
ex eo, remansura utique ftiisse ossa quse igne eon- minus dicit: Venitead Belhel, et impie agite.' Atquc
cremarentur : Sic autemcomedeth illum: Renesve- post pauca: Et sacrificate de fermento laudem (Amos
stros accingeth, calceamentavestra habebith in pedi- iv). De fermento namque laudem immblat, qui sacri-
bus, ienentesbaculos in manibus, et comedetisfesli- ficium Deo de rapina parat. Lactucse vero agres,tes
nantes. Est enim Pliase, id esl transitus Domini. Et valde amarae sunt; carnes vero agni cum lactucis
transibo per terram Mgypli nocte illa , percutiamque agrestibus sunt edendae,ut cum corpus Redemptoris
omne primogenitum in terra Mgijpli, ab homineusque aeeipimus, nos propeccatis nostris in fletibtis affli-
adpecus, etin cuncth dih Mgypti faciam judicia: gamus, quatenus ipsa amaritudo poeniteritiseabster-
ego Dominus. (Ex Gregorio.) Hsec videlicet cuncta gat a mentis slomacho perversse ambrem vitse.: Ubi
magnani nobis sedifiealionempariunt, si fuerint my- et subditur: Non comedeth ex eo crudum quid, neque
stica interpretatione discussa. Quis namque sit san- coclum acjua, Ecce: jam non ipsa verba historise ab
guis agni, non audiendo sed bibendo didicimus. Qui intellectu bistorico repellunt. Nunquid Tsraeliticus
sanguis super utrumque postem ponitur,quando non illepopulus in JEgypto constitutus agnum comedere
soltim ore cprporis, sed etiam ore cbrdis hauritur. crudum consueverat ut illi lex dicat, Non comedetis.
 Si B. RABANI MAURI ARClHEP. MOGUNT.OPERUMPARS I. 52
ex'eocmdumquid ?nbi et additur, rieqne vbctum iri n A Waniprsevaluit, de iUbvbce Dbmmica dicitur: Poie-
<tquw.Bed quid aqtia hisi humanam scientiam desi-i- sids ejus in lumvis ejus {Jbb. xxxvin). Qui ergopa-
ignat? Juxta hocquodpef Salombnemsub hseretieo- - scha «omedit, habefe feries accirictos debet, ut
qui
•rum vbce dicitur': AqUmfurtivmdulctoressunt (Pfov.'. solehitiitatem festiifectibnis atque iftcorruplibnis
ix). Qiiid erudse agni cafhes, nisi itiGonsideratamacc iagit, coffuptiohi jam per vltia Ptilli subjaceat, vblii-
sine feverehtia cogitationis rejeclam illius liumanita-- plates edOmet, carnehi a liixtifia festringat. Neque
tem significant? Omne enim quod subtiliter cogita-- enim ijognovitqtisesit solemnilas incorruplionis, qui
mus, hoc -mente coquimus. Sed agni caro nec 'crudai adliuc pef incontinentiaiti coffuptioiiis subjacet. Hsec
edenda est, nec aqua cocta, quia Redemptor noster,, 'quibusdani dura sunt, sed angustapotia est qumducit
nec purus iiomosestimandus est,nequeper humanaini ti'd viidm-,et habemus jam non multa exempla eonti-
sapientiam qualiter incarhari Deus potuit, cogitan- nehliuhi: Gaiceamentd habebith in pedibus. Quid
dus. Omnis enim qui Redemptorem hostrum purtimi siint eleriiiripedes nostri nisi opera ? Quid vero cai-
hominem credit, quid isle aliud quani agni camess ceamenta nisi pelles mortuorum aniraalium? Calcea-
crudas comedit,quas videlicet coquere per divinitatis; menta autem pedes muniunt. Qusevero sunt mbrtua
ejus intelUgentiam noluit ? Omnis vero incarnatiotiisi animalia ex quorum peUibusnostri mtiniantur pedes,
ejus rtiystefia juxta humanam sapientiam discuterei B 1 hisi antiqui Palres qui nos ad seternam patriam prae-
conatur, carnes agni aqua vult coquere, id est dis- cesserunt, quofum dum exempla conspicimus, nostri
pensationis mysterium,per dissolutam vult scientiaini bperis pedes munimtis? Calceamenta ergo in pedibus
penetrare. Qtii igitur paschalis gaudti solemnitatem babere est mbrtuorum vitam conspicere, et nosfra
celebrare desiderat, agniimneque aqua coquat,neque vestigia a peccati vulnere custodire. Tenentesbacuibs
crudum eomedat; ut nequeper humaham sapientiam ih fhanibus. Quid lex per baculum, nisi pastoralem
profunditatem incarhationis illius penelrare appetat, custodiam designat ? Et hotandum quod prius prse-
neque in eum tanquam in hominem purum credat; Cipimuffenes accingefe.postmodum baculos tenere:
sed assatas igni carnes comedat, ut dispensari omnia \tiia 1113. debent curam pastoralem suscipere qui jam
per sancti Spiritus potentiam sciat. De quo adhuc in suo corpore sciunl fluxa luxtirise domare, ut cum
recte subjungitur: Caput cum pedibus et inteslinh aliis fortia prsedicant, ipsi desideriis molhbus -ener-
vorabilh. Quare Redemptor noster est aet a (Apoc.i). viter tion succumbant. Bene autem subditur: Ei ccm-
Deus videlicet ante ssecula, et homo in fine sseculo- edelh festinantes. Notandum vero quod dicitur fe-
rum. Caput ergoagni vorare, est divinitatem iUius slihanles, nos admonere quo mandata Dei, mysteria
fide percipere. Pedes vero agni vorare, est vesligia . Redemptbris, coelestisPatfis gaudia cum festinatione
humanitatis ejus amando et imitando perquirere. ^" E cbghoscamtis, etpraecepta vilaecum festinatione im-
Quid vero sunt intestina', nisi verborum illius occulta plere curemus. Quia enim adhuc bodie licet bene
et mystica mandata ? Qusetunc voramus, cum verba agere sciihus, utrum cras lieeal, ignoramus. Festi-
vitse cum aviditate sumimus. In quo devorationis nantes ergo pascha comedamus, id est solemnilatem
yerbo, quid aliud quani nostrse pigritisetorpOr repre- patrise coelestis anhelemus. Nemo in hujus vitaeiti-
benditur, qui ejus verba atque mysteria, et per hos- nere torpeat, ne in patria locum perdat. Pascba enim
metipsos non requirimus, et dicta ab aliis audimus -nostrum Chrisius est, Paulo attestante qui ait :.Et-
invili? Non remanebit ex eo quidquam nsque mane, -eriimpascha hostrumimmolalusest Chrislus(I Cor. v).
quia ejus dicta magna sunt sollicitudine discutienda, Porro quod sequitur, in dih eorum fecitjudicium,
qualenus priusquam dies resurreclionis appareat, ip illud Hebrsei autumant quod nocte qua egressus est
hac prsesentis vitsevocatione omnia mandata iUius populus, omnia in JSgypto templa deslructa suntj
inteiligendo et operandopenetrentur. Sed quia valde sive motu terrae, sive taclu fulminum. Spiritualiter
est difficileut omne agni eloquium possit intelligi, autem .dicimus quod «gredientibus ex jEgyplo erro-
€t omne ejus mysterium penetrari, recte subjungitur: rum idola corruant, et onmis perversorum dogma-
Si quid autem remansent, igni combureth. Quod ex^ tum cultura quatiatur. Erit auletn sanguis vobis in
agno remanet igni comburimus, quando hoc quod de signum in mdibus in quibus erith. Et videbosangui-
mysterio incarnalionis ejus intelligere et penelrare nem ac transibo vos, nec erit in vbbis plaga disper-
non possumus, potestati Spiritus sancti humiliter dens , quando percussero terram Mgypti.. Sanguis
f eservamus, ut non superbe quis audeat vel -contem- Ghristi m signum est credentibus ne noceat eis ex-
here, vel denuntiare quod non intelligit; sed hoc terminator, quia maxima tutela contra bostes est
igni tradit, cum Spiritui sancto reservat. Chrislianis memoria passionis Christi. Quod autem
Quia igitur qualiter edendum sit pascha cognovi- ddem sanguis; tincto fascicuio hyssopi, aspergi in
mus, nunc qualiter edi debeat, agnoscamus. Sequi- superliminafe, et in utrumque postem jubetur, signi-
tur: Sic autem comedeth illum: renes vestros accin- ficat, quod secundum fidem cathoiicam passionis
getis. Quid in renibus nisi delectatio carnis accipitur ? Ghristi sacramenlum celebrare debemus. Hyssopus
humilis radicibus, adhaerens petrse,
jQrideet Psaimista postulat, dicens: Ut renes nostros enim herba est sic et fides Christi,
{Psal. xxv). Si enim voluptatem libidinis in renibus et purgandis pulmonibus apta:
«sse nesciret, eos uri minime petisset. Unde quia po- quam in Evangelio (Mattli. xm) ipse Dominus granb
fir-
i«stas. diaboli in humano gepere -maxime per luxu- sinaph comparat, humili devotione suscepta, et
 g$ COMMENTARLA IN EXODUM. — LIB. I. M
miter in corde retenta, omnes inleriores animi affe- A , nius cum illo pet baplhmum m morte; ut tfuomodo
ctus pufgat et emuhdat, ac sacfamehtbftim ccele- resurrexitChrislus amoiiuh per glpriam Patrh, ita
stium habiiem libmihein efficiet, Hdbebitis auiem et nos in novildlevitw ambulemus (Rom. vi). Ergo a
hunc iieiri ih mbnumeriiuhi, et celebfdbitiseuriisoTem- vespera quarfse decimaediei primi mensis, per inte-
nem bbimnb, in generaiibtiibus veslris culiu sempi- gram videlicet septimanam, azyma jubemur coip-
lerno. (Ex Augustino.) Quod scripturii est, Et facietis edere, quia a perceptione sacri baplismalis, usque ad
diem litinc iti progenies vestras legitimtim seternufn, finem vitaesimpliciter et sine dolo debemus vivere.
vel aelefriaiehi,qtibd Gfaecedicituf alimov, hOhsic ac- Unde et Petrus ait: beponentes omnem malitiam et
cipiendum est tahquampossilistorumpraetereuntium omnem dolum, et simutaliones etinvidiaset omnes de-
dies esse ullfls seternus, sed illud seternum esl qiiod iraciiones, sicut mociogeniti infantes, rationabile et
iste significat dies, velut cum dicimus ipsum Deum sine dolo lac concuphcite, ut in eo crescalis in salu-
sefernum, hon utique istas duas syllabas seterhas di- tem. Sequitur: Quicunque comedetit fetmenlum, pet-
cimus, sed quod significant. Quanquam diligehter ibit anitna ejus de cmlis Israel, tam de advenh quatn
scrutandum sit quomodo appellare Scriptura soleat de indigenh tertm. Quia nimirum omnis qui dolose
seterntim, ne forie ita dixerit solemniter seternum, vivit, et erronea doctrina pollutus, praesentem vitam
quem nefas habeant prsetermittere aut sua sporite B usque ad finem perduxerit, tunc separatus de coetu
mutare. Aliud est enim quod prsecipitur, quousque sanctorum, perpetuiscruciatibussine finepiiniendus,
fiat sicut prseceptum est, ut septies inuros Jericho in seternum peribit. Incurvatusque pbpulus adoravit.
circuiret arca ; aUud cum prsecipitur sic observari Et egressi fiiii Israel fecetunt sicut prwceperat Do-
aliquid, ut nullus terininus prseflniatur observatio- minus Moysi et Aaron. Fit Pascha in pecisiohe agni ;
nis, sive quotidie, sive per menses, sive per annos occiditur Chrislus, de quo inEvangelio dicitur : Ecce
solemniter, sive per multorum, sive aliquorum an- Agnus bei, ecce qui tollit peccata mundi (Joan. 11).
norum certa intervalla. Aut ergo sic appellavit seter- Vespefe immolatur agnus; in vespera mundi,passus
num, quod tibh stia sponle audeant desinere cele- 'est Clifistus. Pfoliibentuf qui Pascha faciuht ossa
brare; aut sicut dixi, ut non ipsa signa reram, sed Ifangere; non franguntur in cruce ossa Domini, at-
res quse his significantur seternse intelligantur. Se- testante evangelista, qui dicit: Os ejus nbn commi-
ptem diebus axyma comedetis. In die primo non erit nuetis. Sanguine agni iUiniuntur Israelitarum po-
fermentutnin domihus veslris. Quicunque comederit stes, ne vastator angelus atideat Inferre perniciem; si-
fermentalum, peribit anima illius de Israel, a ptimo ghantur sighoDoniihicsepassionisin frbhtibus fideles
die usque ad diem seplimum. Quid est quod Pa- populi ad tutelam saltitis, rit hi soli ab interitu libe-
scha eelebraluros septem diebus azyma jubet co- '^ feritur, qui cruore Dbiriinicsepassibnis cbrde etifronte
medere, nisi quod omnes qui passionis Christi et fe- i signati siiht; qui etiarii bpefe lbqutirituf ': Signatum
sufrectionis ejus mysteria fide vefa celebrant, pppr- est super riristuriienvuiiusiui,bbmirie(Psal. iv). Unde
tet ht sine fermento malitise et nequiiiae prseseitem appellattif ista sblemnitas phase, qiibd rios transi-
vitam, quaeseptenario dierum numero discurfit, io- tum pbssuhius vocare, eb quod de pejoribus ad fiie-
tam incontaminatam ducant ? Unde et sequitur : libfa pergenies , tehebfbsahi JEgvptum derelin-
bies, inquit, prima erit sancta atque sdlemnh : et dies quamus.
sepiimq eadein festivitaie venerabiiis. Niliil operis fa- cAbuTxxty.
cieiis in eis, exbeplh his quw ad vescendufriperiineht; I)'etfarisitu .boitiiriiin nbciis medibper terram JEgypti,
et sefvabith azyma. Diem pripiam initium cfeduii - et pefpussibrieprimiiivmurii.
tatis, et diem septimam finem praesentisvocat. Ofnne Facturn esi autem tn nbctis medio, percussit bo-
enim tempus prseseritis vilse convenit veris IsraeHtis minus omne prijnbgeniium in terra Mgypti, a primo-
fesfivum ducere, hoc est in passionis et fesurrectip- genito Pharaonh qui sedebal in solio ejus, usque ad
pis Christi mysferio honofare; nihilque pperis ih primogenitumcaptivw, qnm erat in carcere, el omne
iliis facere, exceptis his quse ad vescendum perti- .n primogenitutnjumentorum. Surtexitque Pharao nocte
nent: quia non licet eis in mundi concupiscentia et et omnes servi ejus,,cunctaque Mgyptus : et ortus est
peccatorum operelaborare, sed in meditationesancta- cldmor magnus in Mgypto, neque enim .erat domus iti
rum Scripturarum atque ih bpnis operibus qua aetef- .qua nonjaceret mortuus (Exod. xn). Factus est, in-
namincoelisrefectionem Sanclis prseparant, continub quit, ciamor magnus in terr.a JEgypti, non enim fue-
desudare. Unde sequitur: Primo mense, quarta de- rat domus in qiia non jacprei; mbrtuus. Nonne po-
cima jie mensis ad vesperam, coniedeth azymq, ns- tuit esse aliqua domus quaeprimogenitum non habe-
que ad diem vigesimum primum ejusdem mensis a'd ret ? (Ex Augustino.) Cum ergo primogeniti tantum-
vesperam. Quid significatyespera quarta dechna.diei modo morerentur, quomodo nuUa erat quse non ha-
primi mensis, in quo Pascba eelebratum est, etagni pefet moftuuih? Ah e't jtiQc"aivinitus ,pfsesciepti'a
immolatio perfecta, nisi depositionem veteris homi- Dei fuerat procuratum, iit in omnibus oivnino ess.ent
,nis, et initiupi conversationis noyaequod in baptismp doniibus primpgeniti, in quibus percuterenlpr yEgy-
Christimortefiguranteinchoatur ? Undeet Apostoius: ptii? Ab hac sane plaga npn putandi sunt imihuhes
Quicunque, inquit, bapthaii sumus in Christo Jesu, fuisse ^Egyptii qui ha&itabaht in terra Gessen, bo-
in morle ipsius baptkati sumus. Consepulli enim su- minura quippe erat vel animaiiu.m, non terraj, id est,
 53 B. RARANIMAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS I. SG
homines et animalia primogenita moriebantur oc-,A.jsuetudine genlium, non inutili studio
discuptur.
culto et angelicb percussu: non aliquid in coelovel Sed sive hoc significet, sive illud quod ex ipsis gen-
in terra factum erat, stait rana, vel locusta, vel te- tibus animse pretiosse tanquam vasa aurea et argen-
nebrae, unde qui habitabant affligerehtur; a talibus tea, cum suis utique eorporibus quod vestem signi-
enim plagis cum terra Gessen fuisset aliena, procul ficant, adjungunt se populo Dei, ut simul de hoc sav
dubio perveniebat beneficium ad eos Jlgyplios qui culo. tanquam de jEgypto, Hberentur. Tulit igitur
in eadem tefra cum Hebraeismorabantur : hac vero poputus conspersamfarinani
antequamfermentarelur,
primogenitorum omnes percussi sunt. Filii autetn et ligans in palliis, posuit super humeros subs. Quod
Israel fecerunt sicut prmceperat iilh Moyses,et petie- vero ait fermento sublalo sic
profectos esse filios
runt ab Mgyplih vasa aurea et argeniea et vestem: Israel de iEgypto, hoc et a nobis modis
omnibus, si
et Dominus dedit graliam populo suo coram Mgyptih, fieri potest, elaborandum est, ut exeuntes a saeculi
et commodaverunt iltis, et prmdati sunt Mgyptios. hujus illecebris, non ambulemus in fermento ve-
Jam hoc factum fuerat ante mortes primbgenitorum teris malitiseet riequilise,sed in azymis sincefitatis et
jEgyptiorum, sed nunc per recapitulationem repeti- veritatis, quod est novi hominis conversatio, relicto
tur. Nam narratum est quando factum est. Modo pristino homine cum vitiis suis. .Sane quia ab exor-
enim fieri quomodo posset ut in tanto luctu ex mor- B ] dio libri kExodi incrementum populi Israelilici in
tibus suorum accommodarent isla filiis Israel, nisi jEgypto, plagasque iEgyptiis irrogatas propter in-
fortequis dicat etiam ista plaga non fuisse pefcussos obedientiam describentes, primum librum usque ad
jEgyptios qui cum Hebrseis inhabilabant terram Ges- typici Paschae celebrationem perduximus, sequentis
sen. (Ex Isidoroi) Quid vero hsec prsefiguraverunt, libri exordium ab exitu filiorum Israel de ^Egypto
nisi quod in auro et argento ac vesle JEgyptioram. inchoandum ratum esse arbitramur.
significatse sunt qusedam doctrinse quae ex ipsa oon-

LIBER SECUNDUS.

PRJEFATIO. Manifestum est homines significatos, sive in servis,

Omnh Scriptura diviniius Jns^i«to,secundumApo- sive ih mulieribus, sive in his "aetatibusquae miHtise
stoli sententiam (II Tim. m), utilh est ad dccendufh, noh essenl idoneae,ut sexcenta millia pedilumin eis
ad arguendum, ad corrigendum, [ad erudiendum in solis inteUigamusqui ppssent militari agmine armari.
justitia. Quapropter quisquis sedulus earum est me- Quaeri autem solet utrum ad tantum numerum He-
ditatof, interneque eas conspicit, invenit in sermone brsei pervenisse potuerint per eos annos in jEgypto.
suave documentum, in sensu salubre consilium, in Dicit enim ita in sequentibus : Habitatib autem filib-
mysterio honorabile sacramentum/ Nequeerihn so- rumjsraelqua manserant in Mgypto fuit quadringen-
lummodo sufficit leetoribus divinorum Hbrorum sen- torum triginta arinbruni. Quibus expleth eadem die
sus historieUs, «ed etiam diligenter eis est consi- egfessusesi omnh exetcilus Damini de terra Mgypti.
derandum quid per allegoriam eis propheticus sermo Non enim ab introitu Jacob in ^Egyptum usque ad
inriuere velit: sicut in praesenti Hbro, quando per exitum filiorum Israel de iEgyplo, quisquis Scriptu-
historiafn audiefimus propter crudelitatem exeftam ras sacras diligenter inspexerit, tantuin numerum
in.filios Israel, et pfopter inobedientiam qua divino annorum invenerit. Proinde illa nimirum computa-
iniperio coritrarii exstiterunt, iEgyptios justam pro- tio quam secutus est Eusebius in historise suseCbro-
mertiisse vihdictam, cogitare debemus eorum brae- nico, perspicuae veritati subnixa est. Ab Ula enim
litarum Hberationem de spirituali iEgypto, et intro- promissione computat quadringentos et triginta an-
duetionem in terram repromissionis, ubi mel et lac nos, qua vocavit DeusAbraham ut exiret de terra sua
spirituale credentes quique sufficienter percipiunt; in terram Chanaan; quia et Apostolus cum Abrahse
hostitimque spiritualium in baptismatis unda , per T, laudaret et commeiidaret fidem, in ea prortiissione
lhanum omnipotentis Dei, validam interfectionem ; qua Christum vult inteUigi prophetarufn, id est, qua
ut in hisomnibus instructi,parati simul adomneopus promisit Deus Abrahse quod benedieerentur in eo
bonum. Post commemorationerii ergo Paschse, seqili- omties tribus terrse. Hoc aulem dico, inquit, quia
tur sermo de tfahsitu filiofumlsrael ex jEgypto, pro- testamentum a Deo confirmatum, quw post qnadriri-
lalus ita. genios et iriginta annosfacta est lex, non infirmat ad
CAPUT PRIMUM. evacudndas promissiones(Gal. ni). Ex illa ergo pro-
De profeclionefiliorum Israel ex Mgypto de Ramesse missione qua vOcatus est Abr-abamet Credidit Deo
in Socdthprima mansione;' eiritu Paschmibi expo- post quadringentos et triginta annos factam legem
sito per Moysen. , dicit Apostolus, non ex tempbre quo Jacob intravit
Profectique sUnt filii Israel de Ramdsseih Socoth, iii jEgyptum. Deinde etiam ipsa scriptura Exodi sa-
sexcenia fertne millia peditum virofum, absquepdr- tis boc significat. Non eriim^dixit, incolatus filiorum
vulh et mulieribus; sed et vulgus prpinhcuum ifinu- 'Israerquem ihcoliiefunt in terra ^gypti, anni qua-
merabile ascehdit cum eh(Exbd.xii). (ExAmbtbsio. dringenlitriginla, sed aperte disit: quam incoluerunt
 67 COMMENTARIA IN EXODUM.— LIB. Q 58
in tetra Mgypli Chanaan, ipsi et patres eorum. Ac A non propria, Quia sive in terra Chanaan, sive in
per hoc manifestum est coinputandum esse tempus; ^Egypto peregrinum erat iUud semen, antequam in
etiam patriarcharum Abrahae, Isaac et Jacob, ex quoi haereditalem sumeret ex promissione Dei, quod fa-
peregrinari coepitAbrahamin terra Chanaan, idest,' ctum esl, posleaquam ex ^Egypto liberati sunt; ut
ex illa promissione in qua ejus fidem laudat Aposto- hyperbaton hic intelligatur, et ordo verborum sit:
lus, usque ad illud tempus quo ingressus est Israel Sciendo scies quia peregrinum erit semen tuum in
in jEgyptum. Toto quippe islo tempore peregrinati terra non propria quadringeniis annis. Illud autem
sunt patres in lerra Ghanaan, et deinde semen Israel interpositum intelligatur : El in servitutetn redigent
in jEgyplo, ac sic completi sunt quadringenti tri- eos, et nocebunt illis, ita ut ad quadringentos annos
ginta anni, a promissione usque ad exitum Israel ex ista interpositio non pertineat. In extrema enim
jEgypto quando facta est lex in monle Sina,-qusenon parte annorum summse hujus; hoc est post mortem
infirmat testamentum ad evacuandas promissiones. Joseph faclum est ul in JEgypto populus Dei duram
Septtiagesimoetquintoanno vitaesuseAbraham, sic- perageret servilutem. Dixitque Dominus ad Moysen
ut Scriptura dicit (Act, vn), egressus est in lerram et Aaron: Hmc est religio phase : Omnis alienigena
Chanaan, et genuit Isaac cum esset centum anno- non cotnedetex eo ; omnisautem servus emptitius cir-
rum. Fiunt itaque anni viginti quinque ex promis- jj ] cumcidetur, et sic comedet. Advenaet mercenarius
sione usque ad nalum Isaac. His adduntur "omnes non edettt ex eb. Alienigenam dicit gentilem, qui
anni vitae suse, id est, centum octoginta,.et fiunt du- necdum sacro baptismate renatus est: cui nullo
centi quinque; tunc erat Jacob annorum centum vi- modo corpus Dominicum et sanguis tribuendus est,
ginli. Nati suntenim sexagenario patregemini, ipse quia sicut exlra est religione, sic debet esse et com-
et Esau. Post decem autem annos intravit Jacob in munione. Servum vero emptilium mandat circum-
yEgyptum, cum esset annorum centum triginta, Jo- cidi, ut liceat ei pascha comedere. Quid est servus
sephautem cum esset trigintanovem. Fiunt proinde emptitius nisi is qui emptus est prelio sanguinis
anni a promissione usque ad ingressum Jacob in Cbristi ? Qui primum debet circumcidi, spiriluali
./Egyptuni ducenli quindecim. Joseph autem ab illo utique circumcisione non carnis, sed cordis, et sic
tricesimo et nono anno setatis suse, in quo eumpa- agni immaculati corpus comedere. Nam talibus di-
ter iniEgypto invenit, vixit septuaginta et unum an- cit Pelrus Apostolus : Succincii lutnbbs mentis ve-
num, quia omnis setalis ejus anni centum decem strm, sobrii perfecle sperale ineam, qum offettur vo-
fuerunt. Cum itaque ad ducentos quindecim annos bis graliam, in revelalioneJesu Christi (Petr. i). Et
accesserint septuaginla unum, fiunt anni ducenti paulo post : Scientes, inquit, quod non incbrruplibi-
octoginta sex. Restant centum quadraginta quatuor C < libus auro vel argento redempti esth de vana vestra
vel quinque quibus intelligitur servisse in JEgypto conversalione paternm iradilionis, sed pretioso san-
populus Israel post mortem Joseph. His annis quan- guine quasi agni immaculati et incontamiriali Chri-
tum multiplicari potuerunt, si fecunditas hominis sli. Prwcogniti quidem ante constitutionem mundi,
consideretur, adjuvante illo qui eos voluit valde manifeslati aulem novhsimh tempbribuspropler vos,
mulliplicari, reperitur non esse mirum quod in qui per ipsum fideles esth in Deo, qui suscilavit euni
sexcentis millibus peditum egressus est populus ex a mortuis, el dedil ei gloriam, ul fides veslra et spes
^Egypto, excepto apparalu, ubi et servitia erant, esset in Deo ; animas veslras caslificantes in obedien-
et sexus muliebris, et imbecillis oetas. Quod ergo tia chatilalh, in ftaletnitatis amore, simplici ex
dixit Deus ad Abraham, Sciendo scies quia peregri- corde invicem diligentes allenlius, renati non ex se-
num erit seinentuum in terra non propria; elin servi- mine corruplibili, sed incorruptibili, per verbum Dei
tutem redigenteos,et nocebuntillh quadringentis annh vivi et permanenth (lbid.). Advcna quoque et merce-
(Gen.xv), non sic accipiendum est tanquam in iUadu- narius pascha edere non possunt. Quis est advena,
rissima servitutequadringentosannosDeipopulus fue- nisi qui nuper venit ad fidem, nec firmus est in ca-
rit; sed quia scriptum est, Inlsaac vocabiturtibi se- tbolica religione? Mercenarius autem ipse.esl, qui
men (Gen.xxi), ex anno nativitalisIsaac, usqueadan-1 D pro terrenis lanluni Iucris laborat, et nullum in fu-
num egressionis ex jEgypto, computantur anni qua- turo praemium requirit. Isti sane non sunt digni ac-
dringentiquinque. Cumergode quadringentistriginta. cipere corpus Chrisli, quia aut eum non firmiter
detraxeris viginti quinque, quae sunt a promissione credunt, aut veraciter amant, ac ideo indigni ejus
usque ad natum Isaac, non mirum est, si quadrin- participatione sunt. Sequitur : Inuna domo come-
gentos et quinque annos, summa solida quadfingen- detur : nec efferath de camibus ejus foras, nec os
tos voluit appellare Scriptura, quae solet tempora illius confringeth. In una domo agni caro comedi
nuncupare : ut quod de summa perfectioris numeri jubetur, quia in una Ecclesia catholica mysterium
paululum excrescit aut infra est, non computelur. passionis ejus rite celebratur ; nec efferri licet de
Non itaque, quod ait, In servitutem redigent eos, et carnibus ejus foras , quia nec pagani, nec Judsei,
nocebunl illis quadringenlos annos, referendum est, nec hserelici, nec iUiomnino qui extra Ecclesiam
tanquam per tol annos eos Iiabuerint in servitute ; sunt ad hanc communionem adnultunlur,; quoruni
sed referendi sunt quadringenti anni, ad id quod fides, doctrina el conversalio, aliena est a regula
dictum est: Peregrinum eril semen luum in ierra ecclesiasticae disciplinse. Nec os, inquit, illius con-
m B. RABANI MAURIARCHIEP, MOGUNT, OPERUM PARS I. fiO
fringelis, Quid hoc significet Joannes Evangelista A monis et bonse operationis processerit, jure Domino
aaraans de passione Domini 3u evangelio suo, oslen- competit, ijui dedit ipsum bonum velle et perficere
dit dicens'. Judwi ergo quoniam parasceve eral, ut pro bona voluntate. Quidguid, inquitj habueth ma-
monremanerent in eruce corpora sabbato (erat autem sculini sexus, cansecrabh Dominb. Primogenitum
mdgnus dies ille sabbati) rogaverunt Pitatnm, ut asini mutabis ove. Quod si non redemerh, inlerficies.
frangerentur eorum crum et tbllerentur. Venerunt Omne primogenitum masculinunii id est, virileet
ergo milites, et primi quidem fregerunt crura, et al- perfectum opus, divinae gratiaj debemus applicare
terius, aui crucifixus estcumeo.Ad Jesum autem oon nobis : quidquid femineum et molle atque infir-
eum venhsent, ut viderunt eum jam. morliium, non mum est in nostra conversatione, nostraj debemus
fregerunt ejus crura : sed unus militum lancea laius hoc fragiUtati deputare, non Domino. (ExGregorio.)
ejus aperuit, et continuo exivit sanguh el aqua. Et Qnid pgr asinum nisi immundilia, et quid per
gui vidit testimoniumperkibuit.: e't verum est testi- oyem nisi innocentia designatur ? Asini ergo pri-
monium ejus ; et ille scit, quia vera dicit, ut et vos mogenita ove mulare, est immundsevitse primordia
credath. Facia %unt enitn hwc, ut Scriptura imple- ad innocenlise simpiicilatem convertere, ut post-
retur: Os non comminnetis ex eo. Et ilerum ali-a quam illa peccator egit quse immunda Dominus re-
Scriptum .dicit: Videbunt in quem iransfixerunt B JJ spuit, ea jam agendo proferat, quse Dei sacrificio
{Joan. xix; Zach. x-u). Aliter : Os agni non com- imponat. Omhes enim homines nati in peccatis su-
niinuere est in dispensatione incarnationis Christi, mus, atque ex carnis delectatione eoncepti, culpsa
robur divinitatis per blasphemiam non corrumpere : nobiscum origineni traximus. Unde fit ut etiam ex
.quia Deus et homo unuS est Christus. Comminuit voluntate nostra peccatis implicemnr. Sed quisquis
ergo ossa agpi, qui Christum dicit de Maria virgine malitia carnis ad mnocentiam converlit cordis,
purum hominem natum, et non verum Ghristum; primogenitum asini mutat ove, quia prioris vitse
Smnh cwtus filiornm Israel faciet illud. Quod si immunditiam ad innocentiam convertit. Qui enim
Vjuisperegrimrum ih vesltam voluerit transire colo- quaHsprius fuit esse desinit, et apprehensa carnis
miam, etfacere pliqse bomini, circumcidetur prius mundilia innocenliam custodit, in oblatione Dei
-omnemasculihum ejus, et tunc rite celebrabit; erit- primogenitum asini ad ovem mutavit. Etit igitur
.que sicut indigena term-. Quod est aperte dicere ve- guasi signum in manu tua, et quasi appensutnquid
-ris Israelitis et populo ecclesiastico veruni pascha ob recordationemintra oculos tuos : eo quod in manu
«elebrantibtis : Si tyuisinfidelis et externus a eultu forli eduxerit vos Dominus de M.gypto. (Ex Augu-
jGliristiano, ad banc commtinionem se sociare yp- slhib.) Quid est quod ait, cum de pascha proecipe-
•luerit, exspolietpriusvetefem hominemcum actibus; ret, Erit tibi quasi signum in manu tua : sive juxta
*jus, etinduat-novum,qui secundum Deum crea- aUa exemplaria, super manum tuam? aninlelligi-
•tus est iti justitia el sanctitate veritatis. Sicque. tur super opera tua, id est, quod prseferre debeas
digne sociabitur eonvivis coelestibus, vesceturque. operibus tuis ? Pertinet enim pascha prppteroeci-
jrite epuHs spiritalibus. Eadem lex erit indigenw ett sionem ovis ad fidem Christi et sanguinem quo re-
tolonb, qui pefegrinalur apud vos. Qtiia personafumi dempti sumus. Haec enim fides operibus praeponen-
jion est-acceptor Deus ', Sedin omni gente, qui ti- da est: ut sit quodammodo super manum adversus
-met Deuin-et operatur justitiamj aeeeptus est illi. iUos qui in operibus iegis gloriabantur. De qua re
?Nbn enim est dhlinctib Judmi <dtquegehlilisi servi.et; Apostolus loquitur. Et multum agit fidem operibus
Mberi; sed omnia ^et in omnibusGimslus {Act.T^, ahteponefe, ut ex illa pendeant opera bonaj atque
Jjocutusque 'esf Dbmihusad Moysm^ Mcens: Sancti-. „ab ea praevenianlur, ut non ipsa yelut meritis bo-
fiea miliidmhe prirhogbriiiumj qurid aperit vitlvaminj norum opemm retribui videatur. Ula enim adgra-
sfiliisJsraei, tuni de Wbmiiiibns',quam de jumenth •: . tiam fpertinet. Si autem gratia, jam non ex-operi.
fflea sithl -ehimomnia '(Exdd. xiii)-, et reliq. Cbfh-. JDUS,alioquin gratia jam non est gratia {Rom. xi).
•ihendat populb per Mbysen Doriiititis ereptionis suse>^ J.gitur cum emhisset. Pharao .populum, non eos du-
ihfemoriahahabendaitii et iEgyptiorurn interfectip-. " xit Dominus per viam terrw Philistihim, qhw vicina
liis^ ut seirent debitores se essej primogenita suai est, reputans non forte pmniteret eum, si vidissetad-
et priniogenita gumentofum suoruih Domino offerre, . /versumse bellq consutgere, et revertereiur in Mgy-
-qtii ih eofum libefatione onrnia primogenita ^Egy- iptum ; sed circumduxil per viam deserti, qum esi
-ptiofuih exstinxit. Unde ih Sequentibus ipse popu-. -juxta mare Rubrum. (Ex Gregorio.) Hic ostenditur
lus dictuftis est: Occidit Dbminus omne primogeni- .omnia fieri debere, quse consilio recte fiefi jiossunt,
ium-in tetra Myypti, a primogenito hominh usqrie3 ad evitanda -quse adversa stint, eliam cum Deus
sadprimbgenUumjumeritofuth. Idcifco immolo Do-- iapertissime adjutor est. Ssepe conversi, qui in ipsp
mihb btrihe quod aperil vulvam mrisculini sexus, ett .adhuc aditu incbpationis suse vel franquUIitatem
bfririiaprifnogehita filiPTum meorum pretio redimo5 ;pacalissimam carnis, vel dona prophetiae, vel prse-
'{'Eaba-.:x¥). Myslice auteih primogenita nostra Do-- dicamenta doctrinae, vel signorum miracula, vel
fhirib bfferifhus^ cum pfimofdia operum nostrOrum a gratiam curationis accipiunt: post hseeautem duris
illi sancllficamiis. QuidqUidenim ex vulva bonaevo-_ lentationum probationibus fatigantur, a quibus ten-
luiitallgactbnse ebgitationis> in aperlura sani ser-- tationibus adhuc cum inciperent, valde Uberos se
 61 COMMENTARIA IN EXODUM. — LIB. II. 62
esse cfediderunt, quod divina gratia dispensatorie A CAPUTH.
agiltir : ne inchoatione sua tentationum asperitate De secunda mansione, hbc est de Sbcoth in Etham,
tangatituf; qtiia si eofum inilia amafitudo tenta- et de cbiumtia nubh et ignis.
tionis exciperet, etiain faeile ad ea quoereliquerant Profectique de Socoih, caslrametati sunt in Etham,
fedirent; a quibus hec iongius discesserunt, cum in exlremh finibus solitudinh. Dominus autem prm-
tenlati prius vitiis quasi juxla positis, replicanlur. cedebat eos ad oslendendam viam per diem in co-
Unde scriptum est: Cuni dimishset Pharao papu- lumna nubh, et per nocietnin columna ignh: ut dux
lum, noii eos duxit bominus per viam terrm Phiii- essei itineris utroque lempore. Nunquam defuit co-
sliliim qum vicina est, reputans ne forte pwniteret eum lumna nubh per dient, nec coiumna ignis per noctem
si vidhset adversum se bella consurgere, et reverte- coram populo. Loculusque est Dominus ad Moysen
relur in Mggptum. Ex jEgypto itaque exeunlibus dicens: Loquere filiis Israel : Reversi casltameien-
e vicino bella subtrahuntur, quia derelinquentibus tur e regione Phihahitolh, qum est inter Magdaium
sseculum, qusedamprius tranquillitas ostenditur; ne et mare contra Beelseplion. In conspecluejus castra
in ipsa sua teneritudine atque inchoalione lurbati, poneth super mare (Exod. xni). Ex Ramesse, quse
ad boc territi fedeant, quod evaseruht. Prius ergo interpretatur commolio tinese vel lonitrui, vene-
securitatis suavitatem sentiunt: prius pacis qui enti- R runt, inquit, in Socolh. Socoth tabernacula inlel-
triunrur; post cognitam vero dulcedinem tanto jam ligi apud Hebraeos tradunt interpretes nominum.
lolerabilius lentalionum certamina sustinent, quanto (Ex Oriyen.) Cum ergo voce Evangelii commonitus,
Deum altius Cognoverutit.Et armati ascenderuntfilii derelinquens jEgyptum, discusseris abs te tineas
Israel de leiraMgypti. (ExHieronymo.) Aquila nam- totius corruptelse, et viliorum incitamenla rejece-
que, qui non cbhlentiosius ut quidam putant, sed ris, habitabis in tabernaculis. Habitabis enim in ta-
sludiosius verbum interpretatur ad verbum, in eo bernaeulis, ex quibus nolumus exspoliari, sed su-
loco ubi Sepluaginta posueruht, Quinta antem gette- pervestiri. Habitalio autem tabernaculorum, expe-
rritioneasccnderunt filii Israel de terra Mgypli. Ila ditum et absque ullis impedimenlis itidicat esse
transtulit : Et armati ascenderttnt fiiii Israei de ler- eum, qui feslinat ad Deum. Sed nec in hoc quidem
ra Mgypli : licet pro eo quod armati nos diximus standum est: urgenda est profectio, movenda sunt
seeundum Grseci sermonis ambiguitatem, instructi castra etiam de Socolh, et festinandum est ut ve-
sive muriiti, propter supellectilem qua ./Egypliosex- niatur in Etham. Elham sive Othon, in nostram
spoliaverarit, possit intelligi. Verumubi Septuaginta, linguam verti dicunt, fortiludo sive signa ejus. Et
quinta geueratione posuerunt, illi qui Hebraeorum merilo. Hic enim audis dici, quia Deus anlecede-
libros diligeriter inspexeruht, non quiiita genera- ^ bat eos per diem in columna nubis , et per noctem
lione, sed quinta tantum ibi seriplum asserunt: ut ih colurima ignis. Non hoe invenis factum apud Ra-
sil quasi sehsu.s. Quinta autem ascenderunt filii hiesse, nec apud Socotb, quse secunda pfbficisce*-
lsraei de ieffu Mgtjpti, Quod quia minus videbatur tibus castra dicutiitif; sed tertia castfa suht, in
ihtelligi, adjuncta generatio est. Aquilam vero et ih quibus fiunt signa divina. Recofdare qtise stipetitis
caeteris et in hoc riiaxime loco propria transtulisse, lecta stiht ctim dicebai Moyses a'd Pbafabtierii : Itet
oriihis Judsea cbnclamat, et syhagogarum consonant irium dierum ibimus in deserto, et immoldbiriiUsDb-
uhiversa subseUia. Si autem sectindum Septuaginta mirio Deo nostrb. Hoc ergb erat tridutim, a'd quod
quis scire voltierit quomodo quinia genef atiohe fiHi feStinabat Moyses : et «ontfadicebat Phafab. 1111
Israel ascetideriht de jEgypto, per horuni geiiera- enim dicebat. Nbri eaiis lohgius. Noh pefihittebat
tiohes supputafi debet, id est, ut ab ipso Jacob, qui Phafao ad locum signorufn pervehifie fillbs Isfafel;
intraytt ih J5gypium, usqtie ad Moysen qui cum Pon permittebat eos interim pfbficiscl, iit pbsslht
pbpulb egfessus est, tit aiiqtii vblunt, gerieraliones tertii diei myslefiis perfrui. Atidi eniih pfbpheta
quinque numerentur. Jacob enim primus, seGUhdus quid dicit : ResuscildbitDeus h'os posi biduum, ei in
Levi, teftius Caath, quaftus Amram, quintus Moy- _ die tertia resurgeirius, et vivemus ih cdnspectu e'jus
S6s mvehiluf. Has ahterii dicit progenies Latitius (Ose. m). Prima dies tibbis passio Saivatofis est';
interpres quas ysvs«f Graeci voeant: quae in Evan- secutida qtia descendit in inferhuiri; teftia auleni
gelib gerietatiohes appeUantuf : nec numerahlur festirreetiotiis est dies. Et ideo in die tertia Deus
hisi per sticcbssibhes hominum, Pon per htimefum antecedebat eos per fidem in columha nubis, per
'annorum. Alii ahtefflnoii Jacbb per Levi usque ad noctem autein in columna ignis. Qtiod si secundum
Stoysen, sed pet tfibum Judse humerant, quae fuit ea quse superius diximiis, in his verbis fecte nos
tfibris regalis : ita ut a Phares filio Judae, qtii cutii Apostolus docet baptismi mysteria contineri, neces-
Juda patre suo ingresstis est Jlgypttim, usque ad sarium est ut qui baptizantu-r ih Christo, in mofte
SaluiOn,qui in ipsa tfibu dux, terram repromissio- ipsius baptizenttir, et ipsi cbnsepetiantut, et ctihi
nis inlroiit, sint quinque generationes. Phares ge- ipso die tertia restirgaht a mof ttiis. Quos et secun-
huit Esfom; Esfom genuit Aram; Aram genuit dum hoc qtiod dicil Apostolus, simul secum stisci-
Aminadab ; Aminadabautem genuit Naasson ; Naas- tavit, simulque fecit sedere in 'ccelestibus. Gum
soh autem genuit Salmon. ergo tibi tertii diei -mysterium fuerit susceptum,
jncipiet te deducefe Deus, et ipse post^hsec tibi
 63 B. RABANIMAURIARCHIEP. MOGUNT.OPERUM PARS I. U
yiam salutis ostendere. Sed videamus quid post hsec A J stiper filiis Israel: Coqrclali sunt in terra, conclusit
dicitur ad Moysen : quae via proecipitur eligenda. eos deserlum : et indurabo cor ejus, et persequetur
. Reversi, inquit, castrametenlur e regione Phihahi- vos, et reliqua. Non enim iter vitse sine tentationum
roth, etreliqua. De Ethan quippe Domino jubente fluctibus agitur, sicut Apostolus dicit : Omnes qui
reversi filii Israel, castrametati sunt e regione Phi- volunt pie viverein Chrhto, perseculionempaliunlur
hahirotb, quaj est inter Magdalum et mare, contra (II Titn. ni). jEslimat Pharao cum ingerit perse-
Beelsephon, castra ponentes super mare. Phihahi- eutiones et coarctat tribulationibus, quod cilo possit
roth, os nobilium>: Magdalum, lurrh: Beelsephon, subvertere a fide Cbristianum : sed si Moysen, id
Dominus aquilas. Et bene est ut ore doctorum in- est legem Dei, sequens agas boc iter, jEgyptius te
structus, ascendas turrim virtulum, et memineris quidem persequitur et insectatur. Sed vide quid
tibi contra Dominum aquilonis, id est diabolum fiat. Levavit se, inquit, angelus Domini, qui anlece-
principem infidelium, semper esse pugnandum. debat caslra Israel, et abiit post illos: et cum eo pari-
Jtixta aliam autem editionem ita legitur : De Othon, ter columna nubh, prioradiinittens, post tergum stelit
inquit, conversi, iter facite inter Epauleum, et in- inter castra Mgyptiorum etlsraeliiarum. Hseccolum-
ter Magdalum, quod est contra Beelsephon. Hsec na nubis populo quidem Dei efficitur murus, jEgy-
autem interpretantur Epauleum quidem ascensio B " ptiis vero obscuritatem imponit et tenebras. Non
torluosa : Magdalum turris. Beelsepbon ascensio enim transfertur columna ignis ad /Egyplios, ut vi-
speculaevel babens speeulam. Tu fortassis crede- deant Iucem; sed in tenebris permanent, quia
bas quia iter quod Dominus ostendit planum esset dilexerunt magis tenebras quam lucem. Et lu ergo,
et molle, et nihil prorsus haberet difficultatisaut si ab JEgyptiis recedas, potestatem daemonumfu-
laboris. Ascensio est, et ascensio torluosa : non gias, vide quanta libi divinitus praeparantur auxilia,
enim proclive iter est, quo tenditur ad virtutes, sed vide quantis adjuloribus uteris : tanlum est ut per-
ascenditur. Audi eliam Dominum in Evangelio di- . maneas forlis in fide, nec te jEgyptiorum equitatus"
centem: Quam arcla et angusta via est, qum ducit et quadrigarum formido perterreat; nec reclames
«rf vilam (Matth. vn). Est ergo iter quo incedunt, contra Moysen, hoe esl legem Dei, et dicas sicut
ascensio tortuosa, et ascensio speculse, vel habens quidam ex illis dixerunt: Tanquam twn essent se-
speculam. Ascensio ad aetus pertinet, specula ad pulcra in Mgypto, ita eduxisti ncs, ut in desertohoc
fideiti. Osfendit ergo quia et in actibus et in fide mbriamur. Melius fuerat nos servire Mqyplih quam
multa est difficultas, et mullus labor. Multaeenim moti in desetto hoc. Haec fatiscentis in tentatione
nbbis tentationes occurrunt: multa offendicula vp- , animi verba sunt. Sed quis ila beatus est qui sic
lentibus agere qua^dam sunt. Tum deinde in fide;^ tentationum pondus expediat, ut nulla ejus menli
mtilta invenies tortuosa, plurimas qusesliones, mul- cogilatio ambiguitatis obrepat? Vide magno illi
tas objectiones hsereticorum, multas contradictio- Ecclesiae fundamenlo et petrse solidissimae, super
nes infidelium. Hoc iter agendum est sequenti- quam Christus fundavit Ecclesiam, quid dicatur a
bus Deum; sed est et turris in hoc ilinere. Quas Domino : Modicw , inquit, fidei, quare dubitasii
est ista turris? Illa nimirum quam dixit in Evangelio. (Matih. xiv) ? Verum lamen quia dicunt, Melius
Dicit quippe : Qnis vestrum volensturrim mdificare: fuerat nos servire Mgyplih quam mori in eremo ,
nonne prius sedebitet computabit sumptus, si habet tentationis et fragilitatis haec verba sunt, alioquin
unde perficiet(Luc. xiy) ? [Ex Isidoro.] Ista est ergo falsum est, longe enim meiius est in eremo mori,
turris,sedes ardua et excelsa virtutum. Jam lum vi- quam servire jEgyptiis. Qui eriimin eremo moritur,
detur Dominus npcle in columna ignis, et per diem in hoc ipso quod separatus est ab jEgyptiis et discessit
columna nubis prsecedens populum, et dux factus a rectoribus lenebrarum et de potestate Satanoe ,
ilineris. Nubes ista praecedens Cbrislus est. Idem habuit aliquem profectum, etiamsi ad integrum
eliam.columna, quia rectus et firmus, et fuleiens pervenire non poluit.
infirmitatem nostram; per nbclem lucens, per diem ^] Melius est enim perfectam vitam quserenti in iti-
non luceris : ut qui non vident, videant; et qui vi- nere mori, quam ne profieisci qnidem ad perfe-
dent, caeci fiant. Potest etiam non incongrue aceipi clionem quaerendatn.
Christisacramentum, tahquam iu terrore nocturno, Unde et eorum falli videtur opinio qui dum nimis
quia tunc erit magna tribulatio soeculi tanquam arduum iter virtutis exponunt, dumque multas ejus
ignis, et lucebit justis, et ardebit injustis. Rursum difficultates mullaque pericula et lapsus enumerant,
de hac columna ignis et nubis subtili investigatione iie ineundum quidem id aut incipiendum judicant.
discussum intelligi et aliter polest. Quid est ergo Sed multo melius est, ne in hoc itinere vel mori,
quod columna nubis , quse in eremo prseibat popu- si ita necesse est, quam inter jEgyptios permanen-
lum, splendore ignis non in die, sed in nocte radia- lem necari, et falsis atque amaris fluctibusobrui.
bat, nisi qnia Redemptor noster , suse conversa- CAPUT D3.
tionis exemplo ducatum sequentibus se prsestans , De transitu filiorum Israel ad mare Rubrum, et
,de juslitia sua confidenlibus nulla luce claruit, pec- Mgyptiorum suffocaiionein aquis.
calorum suorum lenebras agnoscenlibus ignes sui Et ait Moysesad populum: Nolite limere; state Ct
amoris infulsit ? Sequitur : Dicturusque est Pharao videte magncdiaDominiqum facturus est hodie. Mgy-
 65 COMMENTARIAIN EXODUM. - LIB, H. 66
et reliqua. Dictum est supra quod
ptios enim, quos nunc videtis, nequaquani ullra &iti profundum,
•: videbith usque in sempiternum , etc. (Exod. xiv). columna ignis et nubis significaret ipsum Mediato-
Dei et hominum , blandum justis , terribilem
[Ex Augusiino.] Quomodo accipienda sunt hsee rem
verba, cum viderint postea Israelitse jEgyptios ? an peccatoribus , fulcientem pios et interficientem im-
quia isti, qui tunc videbant, non eos ullerius non pios. Ergo vigiliamatulina, quando Salvator noster
videfunt, quia et illi sunt mortui, qui conseque- triumphator mortis ab inferis ascehdens, resurrexit
bantur : e.tisti omnes, unusquisque die mortis suse?- in gloria, bene dictum est quod in vigilia matutina
Nam posteri eorum viderunt posteros illorum. An- Dominus aspiciens super castra jEgyptiorum per co-
non eos videbitis sicut hodie , inteUigendum est ? lumham ignis et nubis, interfecit exerci tum eorum.
Non sicut bodie persequentes inimicos, et lantb Interfecit quippe exercitum spirilualium JEgypliorum
pbst vos agmine venientes, ut omnino ntiUa sit cum vero Pharaone, quando diabolum et satellites
qusestio, necdeaeterno tempore quod hic posuit, ejus, cum tota spirituali nequitia et multitudine pec-
catorum in aquis spiritualibus, ubi credentes per
quia et si videbunt se utique tempore resurrectionis,
non sic videbunt utique ut hodie. (Ex Origene.) Sed similitudinem mortis ejus baptizati a morle pecca-
interim clamat Mbyses ad Dominum. Quomedo torum resurgunt, submersit et aelerno damnavit
clamat? Nulla ejus vox clamoris auditur , et tamen' interilu; nec eis veros Israelitas, qui prsedestinati
dicit ad eum Deus : Quid clatnas ad me ? Velim sciire sunt ad vitam oeternam, sub sua potestate ulterius
quomodo sancti sine voce clamant ad Doniinum. haberelicebit,quia quos prsescientiadivinapraedest!-
Apostolus docet (Galat. iv) , quia Deus dedit spirilum navit,.hos et vocavit; et quos vocavit, illos et justi-
Filii sui in cbrdibus nostris, clamantem, Abba Paler. ficavit: quos aulem justificavit, iUoset glorificavit.
Et addidit : Ipse Spiritus interpellat pro nobis gemi- Fugienlibusque Mgyptih, occurrerunt aqum, et in-
tibus inenarrabilibus. Et iterum (Rom. vm) : Qui volvit ees Dbininus in riiedih fluclibus; reversmque
autetn scrutatur corda , scit quid desiderat Spiritus, sunt aqum, et operuerunt currus et equites cuncti
qnia secundum Deum postulat pro sanclis. Sic ergo exercilus Pharaonh, qui sequentes ingressi fuerunt
interpeUante Spiritu sanclo apud Deum , per silen- niare. Ne unus quidem superfuit exeis. (Ex Origene.)
tium sanctorum clamor auditur. Et quid post hoc ? Cogitur enim fluctus in cumulum , et unda in se-
Jubetur Moyses virga perculere mare, ut ingredienti metipsam repressa curvatur , soliditatem recipit
populo Dei dehiscat et cedat, ac voluntati divinae liquor , et solum maris arescit in pulverem. Boni-
elementorum famulentur obsequia, et aquse quse tatem Dei creatoris intellige, si voluntati ejus ob-
timebahtur, dexlra lsevaque famulis Dei murus ef- ,Qtemperes; si legem ejus sequaris, ipsa libi ele-
fectee,non solum perniciem nesciant, sed et muni- menta etiam contra sui naturarii servire compellit.
menexhibeant. Sequitur: Cumque extendisset Moysos Filii autem Israel perrexerunt per medium sicci ma-
manum super mare , abslulit illud Dominus , flante ris, et aqum eis erant quasi pro tnuro a dextris et
vento vehemeniiel urenti tota nocle, et vertit in sic- a sinhtrh. Audivi a niajoribus traditum qtiod in ista
cum, etc. Quid est Moysen manum extendere super digressione marissingulis quibusque tribubus Israel
mare, nisi solam legem per Scripturam demonstra1 singulse aquarum divisiones factse sint, et propria
re, in aquis effectum esse divinsepotenliae ? Abslulit unicuique tribui in mari aperta sit via, idque
illud Dotninus flante vento vehementi et urenti, illo ostendi ex eo quod in psalmis scriptum est: Qui
ulique vento de quo in psalmis dictum est: In spi- divhit mare Rubrutn in divhiones (Psal. cxxxv), per
ritu vehementi conteres naves Tharsis (Psat, XLVII). qtiod plures divisiones docentur faclse, non una. Sed
Et hi Aciibus aposlolorum scriptum est quod re- el per hoc quod dicitur, Ibi Benjamin juvenior in
cumbentibus in coenaculo Sion discipulis in die stupore~Principes Juda, duces eorum : prihcipes Za-
Penlecostes, subito faclus estsbnus de cwlo, tanquam bulon, principes Nephthalim (Psal. LXVII) , nihilomi-
spiritus vehementh, et implevil totam domum itbi nus unicuique tribui proprius enumerari videtur
erant sedentes, el apparuerunt illis dhpertilm lingum\D ingressus. Hsec a majoribus observata in Scripturis
tanquam ignis, sedilque super singulos eorum, et re- divinis , religiosum credidi non lacere. Quid ergo '
Hqua (Act. n). Abstulit ergo DominuS mare flante nos docemur per hsec quae jam superius diximus ;
vento vehementi et urenti tota nocte , et vertit in qui sit in his Apostoli sensus ? Baptismum hoc no-
siccum, cum per omne tempus istius vitse , quod minat in Moysen consummalum in nube et in mari,
nox significat, Spiritus sancti gratia aquas baptis- ut et tu qui baptizaris in Christo ip aqua et Spi-
matis meabiles credenlibus facit, ut illis per eas ritu sanclo scias inseclari postea iEgyptios, et velle
transeuntibus de spirituali Jigypto in terram repro- te revocare ad servitium suum : rectores scilicet
missionis, hostium in. eodem elemento subsequens hujus mundi et spirituales nequitias, quibus ante
suffoceturexercitus. Necnon et iUa bora noctis, qua deservisti, quae conantur quidem insequi, sed tu
iste transitus factus est, bene congruit divino sacra- descendis in aquam, et evadis incolumis, atque
mento.. Nam sequitur : Advenerat vigilia malutina : ablutis sordibus peccatorum , homo novus asceridis,
el ecce respiciensDominus super castra Mgyptiorum paratus ad cantandum canticum novum. jEgyptii
per columnam ignis et nubh , interfecit exercuum vero post te insequentes demergentur in abyssum,
eorum , et subvertit rotas curruum, ferebahturque etiamsi videntur rogare Jesum, ne eos interini
$7 B. RABANlMAURI ARCHIEP. MOGUNT. QPERUM PARS I. 68
mittat.in abyssum. Sed et alium ex his accipere, Acalusest quidem, quia yenit qusererequodperierat,
possumus inlelleclum. Si jEgyptum fugias, si ignp- non tapiep gloriose glorificatus est. TJicilur enim
rnntise tenebras relinquas, et sequaris legepi Dei de ipso : quia vidimuseum, et non habebat speciem
Moysen, obvjel aute.m libi mare, et contradicentium neque decorem, et vullus ej.us,ignbbilissuper filibs ho-
fluctps pcgurral, percute tu obluctaptes undas^virga miiiutn (lsq. xxin), Glorificatus, et cum ad crucem
Mpysi, id esl, verbo legis et vigilantiaScripturarum; yepit, et pertulil niortem ; sed, ut ita dicam , hu-
iteirtibi ipsi dispulandp per adversaries papde, ce- mililer npn glpripse glprificatus es.l.Verum quia hsec
dent undse cpntiuup et supera.ti fluctus locum victp.- pporlebat pali Christum, et sic iptrare in gloriam
ribus, mirantibus el attppitis. ac Stoppre defixis liis suam, cuni venerit in glpria Patris et sanctorum an-
qui pau\o anle adversabantur. Legilirpis tu. dispula- gelorum, cum venerit in majestale sua judicare
tipnpni Hneis rectpni fidei iler secabis, et in tantum terram, quando et veruni Pliaraoneni., id es.t,
dactrinse yerbo proficies, ul auditqres tui, qups ip diabolum , interficiet spirilu oris sui. Cupi ergP re-
yirga legi.serudisli, ipsi japi co.ntra jEgyptios velut fulgebit in maieslale Patris sui , et post adventum
IJuetiis maris insprgant, §1 npp solupi impugnent bumililalis, secundum in nobis glorise ostendit ad-
eps, sed etsuperent etexstinguant.Exstinguuntnani- yepftim , tunc non solum glorjficatur Dominus, sed
que ^^yplum, qpi nbn agunt ppera teriebrarum. Ex- B gloriose glorificatur, cum pmries ita glorificapt
stipgpunt fEjgyp,tuni,quinpn carnalifer, sed spiritua- Eiliuin sicut honorificsint Patrem. Equum et qscen-
liter yiyunt.Exstinguppt Jigyptum, qui cogitationes sotem projecit in mare. Fotiiludo et laus mea Do-
sprdidas et iinppras vel depellunt ex cprde, vel om- minns, et fqcius esl tnihi in salutem, Honiines qui
ninp pop recipiupt, sicut et Aposlblus dicit : nos. insequuntur equi supl : et, ut ita dicam, pmnes
Assumenies,scutum fidei, ut possilh oinnia maligni qui ip carne nali sunt, figuraliter equi sunt, sed
jqculq ignita exstinguete (Ephes. vi). Hoc ergo modo hi habent ascensores suos. Sunt equi quos Dominus
ppsstimps eliaip hpdie jEgyptios videre mprtuos et ascendit, et circumeunt omnein terram. De quibus
jaceptes ad, litlus, submergi quadrigas eorum et dicitur : Et equitalus luus salus. Sunt aulem equi
equps. Ppssumus eliam ipsum Pharaonem yidere q;ui ascensores habent diabolum et angelos ejus.
submergi, si tanta fide viyamus, ut Deus cppterat Judas equus. erat; sed dopec ascensorem babuilDo-
Satapapx sub. pe^dibusppstris velpciter, per Jesupi rninum, de equitatu salutis fuit. Cum cseteris elenim
Chrisluiri Doipinum ppslrum. aposloUs missus, aegrotis saluterp et sanitalem
CAPUT IV. langueplibus prsestitit. Sbd uhi se diabolo subslrar
De canlico quod cecinit Moyses et filii Isrqel bbtninb ^ vit (po.st buccellam enipi introivit ip eum Salanas),
post irqnsiium, maris Rubri. ascepsor ipsius effectus est Satanas; et iUius habenis
Tutic cecinit Mbyseset filii Israel carmen hbc J)o- ductus, adversum Dpmipum et Salyatorem nostrum
mino, et dixeruni: Ganteinus b.ominp, gifitibseeninj, ecepit equitare. Omnes enim qpi persequuptur .sanr
piqgiiificqtus est : equttm et ascensbrem dejecit in Ctos, equi sunt hinnienfes ; sed habent ascensores ,
mufe (Exod. xv). [Ex Origene,] Mulla quidepi captica guibus aguntpr, angelo.s nialos, et ideo feroces.
ferri Jegiinus, in S,Qrip.lprisdivinis. Horum tamep Dominus ergo.equuin et ascensoreinprojecit in mare,
Qinpium pririium istud est canticum quod, ^Egyptiis et factus esl mihi in salulem, Hic Deus.meus et hono-
et Pharappe subniersp, pppulus Dei post yictpriam rificabp eum : Deus Patrh mci, et exaltqbq eum.
cepinit. Moris quippe sanclorurn est, ubi adver- Hie ergo et meus esl Deus, et Patris niei. Pater
sa.fius yincitur, lanquarp qui s.ciant nop spa virtute, posier, qui nps fecit et gpnuit, Chrislus est; et
sed bei gratia yictbriarp paratam , hympum Dep ipse dicit: Vadq ad Patrern meutri et Patrem ver
gralpiatippis offerre : accipiunt tamen hymnum strum, Deum tneum et Dejim veslrum (Joan. xvi).
captanles eliam tympapa in manibus suis, sicut Si ergo agnoscam quod Deus meus sit Deus, glorifi-
^e Slaria sorpre "Moysi et Aarop refertur. Et tu cabo eum. Si vero etiam istud agnoscam quomodo
ergo sj rpare Ilu.brum ir^PjSieiis, si iEgyptlbS sub- Patris np3i Christus sjt Deus , exaltabo eum. Do-
et in " minus conterens.
pergi yideris, exslingui Pbarapneni, atque bella, Dominus notnen est illi. Nolo
abyssi profupdum praecipitari, poles lryninuni can- putes quia tantupi visibilps pugnas conlerit Domi-
tare Deo, pptes vpcepi, gratulalipnis eniittere et di- nus , sed el illas conterit quse nobis supt non ad-
ce,re: Qantemus Domino,,glotiose eni.nihonotificatus versum carpem et sanguinem, sed adyersum prin-
est: equum et ascensorem projecit in tnare. Melius cipatus et poteslates et adversum mundi hujus
auteip et dignius haec dicis, si habueris tympanupi reclores tepebrarupi. Dominus enim nomen est illi,
in Pjia.nulua, id est, si carpem tuani crucifixeris cum et iiop est ulla crealura cujus Dpfflinusnpp sit. Qua-
yiliis et cppcupiscepiiis, et-si mprtificaveris niembra drigas Pharqbnis et exercilum ejus projecit in mare :
tua quse sunt super terrapi : et, tapien yideanius eleclosqscensores,iernos slaioresdemcrsitin Rubrum
fluid,dicit, Cqntetnus.bomin,o, gloriose eitimglorificq- xnare. Pharap verp .yelpt ppientipr in malitia, et
tus est. Et quidepi, quantum possumus conjicere, regnuin nequitise tenens, quadrigas agit. Npn illi
videtur enhp lpihi qupd aliud sit glorifieari , aliud salis est uni equo ascepdere; plurimos simul agitat,
glpripseglprificari. Nam Dominusjesus Cbristus, cum plurimos siniul plagis torti verberis cogit. Quoscun-
Sarneni ex Virgiue pio saiule npstra^jjuscepit.giprifi- que videris jn luxuria turpiores, in incredulitate sse-
69 CQMMENTARIA IN EXODUM.— LIB. R. 70
viores, inavaritialelriores,inimpietateflagitiosiores, Aquesulfuris condignum meritis eorupi impendilpr,
scilo hos de quadrigis esse Pharaonis : ipsis sedet, sub quo demersi gemunt in' perpeluum.. Sed quia
ipsos currui suo subjungit, in ipsis fertur et volitat, et bsec pcena ad integrum in novissimqexamine persol-
aperlos seelerumcamposeffusiseos agithabenis, Sunt venda erit, et hora vindictse adhuc protelatur, ho-
alii electi ascensores, electi sine dubio ad malitiam. stibus videntur occasionem persequendi tribuere:
Sed jam de ascensoribus supra d.iximus,nunc etiam qui patientia Dei ab.utuntur, thesaurizantes sibi iram
qui sint terni slatores videamus. Mihi videntur in die irae et revelationis justi judicii Dei, pum ipse
terni statores pro eo dici quod triplex est hominibus tamen certissime yeniet sanclis su.is red,dere prse-
peccandi via. Aut enim iu facto , aut in dicto , aut mia seternse beatitudinis et adversariis suis dare
in cogitalionepeceatur, et ideo terni stalores per sin- vindictam in flamma ignis. Unde sequitur: Stetit
gulos quosque dicuntur qui tres istas in nobis pec- undd fluens, congregatw sunl abyssi in medio mari.
candi obsideapt vias; et speculentur semper alque Dixitinimicus, Persequar et comprehendum, dividain
insidiis agant, ut aut ille ex misero homine serrpo- spolia, implebilur anima mea. Evaginatfo gladium
nem nialum eliciat, aut ille iniquum opus extorqueat, meum, interfici.eteos manus mea. Flavit spiritus tuus
aut ille cogitatiohem pessimam rapial. Denique et et operuit eos mare: submersi sunt quasi plumbum in
semenverbi Dei,ubicaditei deperit, triplex describi- B aquis vehemenlibus. (Ex Auguslino.) Mishti spiritum
turlocus: unus secusviamrefertur, qui conculcatur ab tuum, et cooperuit eos mare. Ecce quipto jarn com-
homihibus,alius in spinh, alius?»pe<i'osJs,eleeontra- memoratur spiritus Dei, ut in boc numero accipia-
rio terrabona afferre dicilur triplicemfructum, velcen- mus quod dictumest: Digitus Dei esl.hic (Exod. vm).
tesimum,vel sexagesimum,veltricesimum(Malth. iv). Primo ubi scriptum esl, spiriius Dei ferebatur super
Isli ergo terni statores sunt angeli nequam de exer- aquas (Gen. i). Secundo,ubi dicitur, non permanebit
citu Pharaonis, qui stant in hujuscemodi viis, ob- inislis hominibus spiritus meus, quoniam carnessunt.
servantes unumquemque nostrum per bsec agere in Tertio ubi Pbarao dicit ad Joseph, quoniam spirilus
peccatum: quos demergetDominusin mare Rubrum, Dei est in te (Gen. vi).Quarto ubi incantatores ^Egy-
et ignitis eos in judieii die fiuctibus tradet, ac poe- pliorum dicunt: Digilus Dei est hic. Quinto in hoe
narmn pelago teget. Abijssi operuerunt eos. Abyssi cantico: Misisli spirilum luum, el cooperuiteos mari.
utique illi de quibus in Job, ubi de Levialham nar- Memineris autem spiritum Dei non splum ad bene-
ratur scriptum est: Mstimavit abyssum quasi sene- ficia, verum etiam ad vindictam commemorari. Nam
scentem. Et in Evangelio rogabant daemonesJesum quid aliud eliam supra dixit, Per spirilum irm tum
ne imperaret iUisut in abyssum irent. Descenderunt divha est aqua ? Iste itaque spiritus Dei in /Egyplios
in profundttm quasilaph. (Ex Auguslino.) Quare ce- 'u fuit spiritus irse ejus : quibus nocuit aquarum diyi-
ciderunt in profundum tanquam lapis? Quia non sio, ut intrantes possent aquis redeuntibus obrui:
erant tales lapides de quibus suscitari possent filii filiis vero Israel, quibus profuit, quod a,qua divisa
Abraham, sed tales qui amarent profundum et li- est, non fuit ille spiritus irse Dei. Unde significatur
quidum diligerent elementum, id est, qui amaram propter diversas operationes et effectus, spiritum
et fluxam praesentium rerum cuperent voluptatem. Dei dissimiliter appellari, cum sit unus atque idem
Dexlera tua, Domine, magnificala est in fotiiludine : ille duntaxat, qui eliam Spiritus sanctus in unitate
dexlera tua, Domine, percussii inimicum. Quse est Trinitatis accipitur.Proinde non arbitroraliumquam
ista dextera nisi Ula de qua in psalmo scriptum est, eumdem signiflcari, ubi dicit Apostojus. Non enim
Dextera Domini fecit virtutem, 'dextera Dominiexal- qccepislis spirilum servituth ilerum intimore; sed
tavit me (Psal, cxvn) ? Quse inimicum verum et accephth spirilum adoptionis, in quo clamamus,Abba
antiquum hoslem per crucis mysterium interfecit, Pater (Rotn. vm). Quia eodem spiritu Dei, id est
el per morlem destruxit eum qui habebat mortis digito Dei, quo lex in tabulis lapideis conscripta est,
imperium, id est diabolum, alligans forlem et vasa timor incussus est eis qui gratiam nondum intellige-
cjus diripiens, atque draconem, serpentem videlicet P,bant, ut de sua infirmitate atque peccatis per legem
antiquum : qui cauda sua detraxit terliam parlem convincerentur, et lex fieret illis psedagpgus quo
siderum, et misit in stagnum ignis ardentis, qui perducerentur ad gratiam, quse est in fideJesu Chri-
paralus est sibi et angelis ejus. Unde sequitur : Et sti. De boc autem spirilu adoptionis et gratise, id est
in mullitudinegloriw tuw deposuisliadversariosmeos. de hoc opere spiritus Dei, quo impartitur gratia et
Gloria utique resurrectionis Dominicae,confusio fuit regeneratio in vitam aeternam, dicitur : Spiritus au-
diaboli, qui cum Judseis meditalus est mortem tem vivificat; cum supra diceretur, Littera occidit
Chrisli. Mhhti iram tuam, quw devoravit eos sicut (II Cor. n), id est conscripta tantummodo jubens
slipulam. Ultio novissima quae diabolo et angelis sine adjutorio gratise. (Ex Origene.) Demersi sunt,
ejus infligitur, videtur patienlibus jam iram esse; inquit, tanquam plumbum in aquam validhsimam.
sed tamen ab illo qui universa cum tranquillitate Peccalores graves sunt. Denique et iniquitas super
Zacharias
judicat, sine perturbatione animi sui juste peccatori- talentum plumbi sedere monstratur, sicut
bus irrogatur, quse eos sicut stipulam devorat, quia propheta dicit. Vidi, inquit, mulierem sedentemsu-
f
forliter devastat et ex omni parte cruciat. Et in spi- per talentum plumbi, et riixi: Qumest hwc Et re-
rilu furoris tui congregatmsunt aqum. Slagnum uti- spondit, Iniquitas (Zach. v). Inde est ergo quod ini-
71 B. RABANlMAURIARCHIEP. MOGUNT.OPERUM PARS I. 72
qui ip profundum deinersi sunt sicut plumbum in A^.(Ex Origene.) Impios quidem et hodie devorat terra.
aqtia validissima. Sancti autem non demergunlur, An nori tibi videtur a terra devorari ille qui semper
sed ambulant super aquas, quia leves sunt et pec- de terra cogitat, qui semper terrenos actus habet,
cati pondere non gravantur. Denique Doniinus et qui de terra loquitur, de terra litigat, lerram de-
Salvator super aquas ambulavit. Ipse enim est qui Siderat, et omnem spem suam ponit in terra, qui ad
vere peccatuip nescit. Ambulavit et discipulus ejus coelum non respicit, qui futura non eogilat, qui ju-
Petrus, licet paulum trepidaverit. Non enim tantus dicium Dei non meruit, nec beata ejus promissa
erat et talis, qui nibil omnino de speeie plumbi ha- desiderat, sed semper de praesentibus cogitat et
buerit admixtum. Ignis decoquat et resolvat, ut effi- terrena suspirat. Talem cum videris, dicito quia
ciantur omnes aurum bonum, quia aurum terrae devoravit eum terra. Sed et si quemdam videris
illius bonum esse dicitur, quam habituri sunt sancli. luxurisecarnis et voluptatibus cOrporis dedilum, in
Et sicut fornax probat aurum, ita homines justos quo animus nihil valet, sed tolum libidocarnis obti-
tentatio. Yeniendum est ergo omnibus adignem.Ve- nuit, dicilo et de hoc quia devoravit eupi terra.
niendum ad conflatorium. Sed et enim Dominus et Adhuc me movet quod ait : Extendhli dexleram
confiat et purgat filios Juda. Sed ilhic cum venitur, tuam, et devoraviteos terra, quasi ut devorarentur
si quis mulla opera bona et parum aliquid iniqui- B I a terra, hsec causa fuerit quod extendit Dominus
latis altulerit, illudparum tanquam plumbum igni dexteram suam. Si consideres quomodo Dominus,
resolvitur ac purgalur, et toluin remahet aurum pu- exaltalus in cruce, tota die extendit manus suas ad
rum. Et si quis plus illuc phimbi detulerit, plus ex- .populum non credentem et contradicentem, et qua-
uritur, ut amplius decoquatur, ut si parum aliquid liter jnfidelem populum, qui claniavit, Crucifige,
auri, purgatum tamen resideat. Quod si aliquis crucifige eum (Mallh. xvn), niors admissi sceleris
illuc tolus plumbeus veneril, fiet de iUo hoc quod oppressit, evidenler invenies quomodo extendit
scriptum est : Demergitur in profundo tanquam dexteram suam, et devoravit eos terra : nec tamen
plumbum in aqua validissima. Quis, inquit, similis penitus desperandum est. Possibiie namque est ut
tibiin diis, Domine? quh similis tibi, gloriosus in si forte resipiscat qui deyoratus est, rursum possit
sancth, mirabilis in tnajestatibus, faciens prodigia ? evomi sicut Jonas. Deduxisti justitia lua populum
Quod dicit, Quh similh tibi in dih, non simulacris tuum hunc quem liberasti. Consolalus es virtule lua,
gentium comparat Deum, nec dsemonibus qui sibi et in requie sancia lua. Domiuuspopulum suum, quem
falso deorum nomen assiseunt; sed deos illos dicit liberayit per lavacrum regenerationis, deducit in ju-
qui per gratiam et participationem Dei appellantur stitia : consolatur eliam eum per consolationem Spi-
dii. De quibus et alibi Scriptura dicit: Ego dixi, 'J < ritus sancti in virtule sua et in
requie sua. Futu-
Dii estis (Psal, xm). Et iterum: Deus stetit in congre- rorum namque spes laboranlibus requiem parit,
galione deorum (Ibid.). Sed hi quamvis capaces sicut et in agonepositis dolorem vulnerum miligat
sint Dei, et hoc nomine donari per graliam videan- spes coronae.
tur, nullus tamen Deo similis invenitur, yel in po- Audierunt genieset iratw sunt: dolores comprehen-
tentia, vel in natura. Et licet Joannes apostoliis derunthabitantes Phiihlihim. Tunc feslinaveruntdu-
dicat: Filioli, nondum scitnus quid fuluri sumus. Si ces Edoin et principesMoabitarum : apprehendit eos
autetn revelalum nobis fuerit, de Domino scilicet, tremor, tabuerunt omheshabitantes Chanaan. Quan-
similes itli erintus (I Joan. 111).Similitudo tamen tum ad historiam pertinet, nuUumex his gentibus
hsec non ad naturam, sed ad gratiam revocatur: interfuisse mirabilibus quse facta sunt, constat.
verbi causa ut si dicamus picturam similein esse Quomodo ergo videbunlur tremore deterrilae vel
ejus ctijusimago in pietura videtur expressa, quan- fesliuasse, ut dicit, vel iratse esse Philislihim et
tum ad graliam pertiuet, visus similis, dicitur; MoabitseetEdom, et reliquae quas enumerat natio-
quanlum ad substantiam, longe dissimilis. IUa nes? Sed si redeamus ad intelligenliain spiritualem,
enim species carnis est et corporis vivj..,ista co-' invenies quia Philisthiim, id est caventes poculo, et
lorurp fucus est, etcaetera, tabulis sensu careptibus Edom qui inlerpretatur terrenus, trepidant, et horum
superposita. omniumprincipescursitant et pavent constricti dolo-
Nifllusergo in diis simiUs Domino.NuUus enim ribus cum vident regna sua, quse in inferno sunt,
invisibilis, nullus incorporeus, nullus immulabiUs, penetrata ab eo qui descendit in inferiora terrse ut
nullus sine initio et sine fine, niillus creator om- eripiat eos qui possidebantur a morte. Hic eos com-
nium, nisi Palercum Filio et Spirilu sancto. Exten- prebendit timor et tremor, quia senserunt magni-
disti dexteram luam, et devoravit eos terra. (Ex; ludinem brachii ejus, Hinc eliam tabuerunt omnes
Augustino.)Terra pro aqua nimirum est posita. Totai habitantes Cbanaan, qui mulabiles interpretantur
quippe pars ista extrema vel infirma mundi terrse! et piobiles, cum vident moveri regna sua, alligari
pomine censetur, secundum id quod ssepe dicilur?' fortem, et vasa ejus diripi. Veniat ergo super eos
Deus qui fecil cwtumet terram (Psal. CXLVHI) ; eti thnor et tremot magniludinisbrachii iui. Quid liment
in illius psalmi distributione, commemoratis ccele- daemones,quid tremunl? Sine dubio crucem Chrisli,
slibus, Laudate, inquit, Dominumde terra : et eat in qua triumpbali stint, in qua exuti sunt principa-
exsequitur in laude quseelisimad aquas perlineant. tus eorum et polestates. Timor ergo et tremor cadet
73 COMMENTARIAIN EXODUM.— LIB. 0. U
super eos, cum signum in nobis crucis viderint A A.tanquam suos quidem recepisse quos creaverat, tan-
fideliter fixum, et magniludinem brachii iUius quod quam alienos autem acquisisse qui alienum sibi
Dominus expandit in cruce, sicut dicit: Tota die dominum peccando .qusesiveraut. Set forlasse recte
expandi manus meas ad populum non credentem et quidem dicitur redemisse nos Christus, qui pretium
conlradicentem mihi (Rom. x). Non te ergo aliter nostri sanguinem suum dedit. Quid tale autem ut
timebunt, nec aliter tremor tuus veniet super eos, nos mercaretur, etiam diabolus dedit? Ergo si vide-
nisi videant in te crucem Christi, nisi el lu poteris tur ausculla : Homicidium pecunia diaboli est. Ille
dicere : Mihi autem absit gloriari, nisi in cruce Do- eniui ab initio homicida est. Fecisli homicidium,
mini mei Jesu Christi, per quem tnihi mundus cruci- diaboli pecuniam suscepisti; adulterium, diaboli
fixusest, elego mundo (Galal. vi). pecunia est : diaboli enim in eo imago est et super-
: Fiant tanquam laph, donec transeat populus tuus, scriptio. Commisisti adulterium , accepisti a diabolo
Domine, donec transeat populus tuus hic quetn acqui- numisma : furtum, falsum testimonium, rapacitas,
shli. Fieri lanquam lapidem, non est natura esse violentia, hsec omnia diaboli census est et diaboli
lapidem. Non enim fieret nisi quod non erat. Hoc thesaurus. Talis enim pecunia de ejus monela pro-
propter illos dicimus qui malse naturse Pharaonem cedit. Hac igitur pecunia emit ille quos emit, et ef-
vel JEgyplios dicunt fuisse; el non ex arbitrii liber- B ficit sibi servos omnes, qui de hujuscemodi censu ejus
tatein hsec esse deductos, sed et propter eos qui quantulumcunque suseeperint.
creatorem Deum accusant tanquam ssevum, quo Introduces et plantabh eos in monte liwrediiath
homines vertantur in lapides. Hi ergo priusquam bla- tum. Non vult nos Deus in ^Egypto plantare, nec in
sphement, considerent summa liberatione quse scri- dejectis et humilibus locis, sed in monle hsereditatis
pta sunt. Non enim dixit, Fiant tanquam laph, et suoe vull plantare quos planlat. Propheta dicit :
tacuit;"sed tempus statuit, et mensuram condem- Vineam ex Mgyplo translulhti, expuihti genles et
nalionis decernit. Ait enim : donec transeat populus plantasti eam. Pervium.iier fecisti, anie eam plantasti
tuus. Quo scilicet transitu populi non sint tanquam rddices ejus, et replevit terram. Operuit montes umbra
lapides; in quo mihi videtur prophetise aUquid la- ejus, et arbusta ejus cedros Dei (Psal, LXXIX). Ad-
tere. Video enim quia prior populus, qui fuit ante verlis jam quomodo plantat Deus et ubi planlat ?
nos, faclus est lanquam lapis durus et incredulus; Non plantat in vallibus, sed in montibus, iu excel-
verum non eatenus ut in lapidis natura permaneat, sis et sublimibus loeis. Quos enim educit ex JEgy-
sed donec transeat populus hic, populus quem ac- pto, quod de saeculoadducit ad fidem, non vult eos
quisisti. Caecitas enim ex parte contigit in Israel . ilerupt in humilibus coUocare, sed conversationem
secundum carnem, donec plenitudo geniium subin- " eorum vultesse sublimem. Vult nos in montibus ha-
traret. Cumenim plenitudogenlium subinlroierit, lunc bitare, sed et in ipsis nihilominus montibus non
etiam omnh Israel, qui per incredulilatis duritiam vult nos per lerram repere; nec ullra vult vineam
factus fueratsicut lapis, salvabilur (Rotn. xi). Et vis suam humi dejeclos habere fructus, sed vult palmi-
videre quomodo salvabitur? Potens est, inquit-, Deus tes ejus sursum duci, in alto collocari, traduces fieri,
de lapidibus suscitare filios Abrahse. Manent ergo et traduces non in quibuscunque humilibus arbori-
lapides nunc, donec transeat populus luus, Domine, bus, sed in excelsis et allissimis cedrls Dei. Cedros
populus tuus hic quem acquhhti, Sed si ipse Domi- Dei ego prophetas et apostolos puto : quibus nos
nus creator est omnium, videndum est quomodo hic adjungamur vitis, quam de jEgypto transtulit Deus;
acquisisse dicatur quse sua esse non dubium est. et per ramos eorum nostri palmites diffundantur, at-
Dicitur et in alio cautico Deuteronomii: Nonne hic que in ipsis innisi, traduces quidem efficiamur,
ipse Deus luus, qid fecitte, et cteavit le, et acquhi- charitatis ad invicem vinculis nexi, fructum sine
vii te (Deut, xxxu) ? Videtur enim unusquisque iUud dubio plurimum afferimus. Nam omnis arbor quw
acquirere quod non fuit suum. Inde denique et ha> non facit fructum, excidetur et in ignem mittetnr.
retici dicunt de Salvatore quia non erant sui quosi -, -p.(Matih. m). In prmparata habitaiibne tua, quam prm-
acquisivit. Dato etenim pretio mercatus est homines, parasti, Domine. Vide clementis Dominibonitatem :
quos Creator fecerat; et certum est, aiunt, unum- non vull te inducere ad laborem, non vult ut ipse
quemque iUud emere quod suum non est. Apostolus; tibi facias babitaculum, jam te ad praeparalam de-
enim ait: Pretio emptiestis (ICor.y). Sed audi quidl ducit habitationem. Audi Dominum in Evangelio di-
dicit prophela : Peccalh vestrh venundati eslis, ett centem : Alii laboraverunt, el vos in laborem eorum
pro iniquitalibusveslrisdimisi matremvestram (Isa. L). introhth (Jban. iv). Sanctimonium, Domine, quod
Vides ergo quia Dei quidem creaturae omnes sumus, prwparaverunt manus tuw. Sanctimonium Domini
unusquisque vero peccatis suis venundatur, et proi tabernaculum Dei, velut templum quod ab eo saa-
iniquitatibus suis a proprio Creatore discedit. Deii clificantur accedentes. Hoc non dicit manu hominis
ergo sumus, secundum quod ab eo creati sumus;; factum, sed manu Dei. Quid ergo ? propler le Deus
effecli vero sumus servi diaboli, secundum quod1 et planlat et sedifieat : agricola efficitur, structor
peccatis nostris venundati sumus. Veniens autemi eflicitur, ne tibi aliquid desit. Audi et Paulum diceii-
Christus redemit nos, cuin serviremus illi domino) tem : Dei agricultura, Dei wdificatio eslis (I Cor.
cui nosmetipsos peccando vendidimus, Et ita videturf m). Quid ergo istud est sanctiriionimn, quod pon
PATROL. GVlll 3
 75 B. RABANIMMJRI ARCHim MOGUNT,OPERUM PARS I. 76
manu hoiriihuni facfuffiest, sed imanibusDei para-- A. aquas, in duicedinemversw surit (Exod. cap. XLV).
tutii? Audi Sapientiam dicentem -. iQuiwdhficavitsi- [Exlsidor.] Egressispopulis de mariRubro,occurrit
U idbmum{I €or. Pi). Ego autem hoc de iucarna- eremus : in qua tribus diebus ingredientes, aionha-
tione Dotiilnifectius intelUgendum puto. <Nonenim1 buerunt aquam, et peryenerunt ad fontem Marah,
mahu hominum faclum est, id esl, nonopereliuniano> qui ex amaritudine nomen accepiti Muimurat po-
templum carnis adificalur -in virgine; sed sicut su- pulus -vidensaquas, et poiare non sustinens. Mittit
pra Daniel, lapis sine manibus exeisus, crescit ett lignum Moyses in aquas : et factsesunt dulces, In-
factus est mons niagnus. Istud est sanctimoniumcar- tellige amaras aquas occidentis litlerae e't legis ha^
nis assumptse et sine manibus, id est, absque operej bere figuram : quibus si immitliluf confessio cru-
homitium de monte humanae naturoe, et stibslanlia» cis, el passionis Dominicse sacfamentum jungatWj
carnis excisum. lunc efficiiur aqua amara suavis; et amaritudo
Domine, qui regnas in smculum,et in swculum, et[ lilterae vertitur in dulcedinem inlelligentisespiritua-
adhuc. Quoties iu sseculum dicitur, longitudo qui- lis. Undeetscriptum est : Conslituit Dominuspopulo
dem temporis, sed esse finis aliquis hidicaiur; et; suo legetn et judicia, e't lenlavit eum (Levit, xx).
si in aliud saeculum dicatur, aliquis sine dubio lon- Alio quoque sehsu quod aquoe amarse Signo in
gior quidem, tamen ponitur finis. Et quoties ssecula B J se suscepto dulcescunt indicio erat, amaritudinem
sseculorumnominantur, forlasse licet ignotus nobis, gentium per hgnuin crucis Christi in usam dulce-
tameri a Deo statutus aliqtiis terminus indicatur. dinis quandoque esse vertendam.
Quod vero addit in hoc loco, et adhuc, nullum sen- Ibi constkuit ei prwcepta atque .judicia, et ibi
sum terniini alicujus aut finis reliquit. Quodcunquei tentavit eum dicens : Si audieris vocetnDominiDei
enim illud eogitaveris in quo finem putes posse eon- tui, et quod rectum est coram eo fecerh, el obedie-
sistere, semper dicit tibi sermo propheticus, et ris mandatis ejus, custodierisque otnnia prwcepta
adhuc : velut si loquatur ad te et dicat: Putas in illius, cunctum languorem quem posui in Mgyplo,
sseculumsaeculiDominum regnaturum ? Et adhuc : non inducam super te. Ego enim DominusSaivator
Putas inssecula sseculorum?Etadhuc : Et quodcun- luus, et reliqua. (Ex Origene.)Quod videtur dicere
que illud lixeris de tegni ejus spaliis, semper tibi quod si quis servet mandata, nullam aegritudinem
dicit Propheta, et adhuc. palialur, hoc est neque febrim, neque alios dolores
Intravit equitatus Pharao cum quadrigh et ascen- corporis ferat. Non puto quod hsec sint quse promit-
soribus in mare : et induxii super eos Dominus aquas tantur diyina mandata servanlibus -;alioquin ifidicio
maris. Filii autem Israel ambulaverunt per siccum npbis est Job Justissimus et totius pielalis observan-
in mediomari. Et tu si filius Israel es, potes ambu- C ' tissimus, qui a capite usque ad pedes repletur ul-
late pef siccum in medio mari. Si fueris in medio cere pessimo. Non ergo his diciintpr earere infir-
natioiiis pravoe et perversse; sicut iumen solis ver- mitalibus, qui mandala custodiunt :sednon habe-
bum vitsecontinens ad gloriam, potest fieri ut in bunt illas infirmitates quas JEgyplii habent. ^Egy-
medio peccatorum incedentem te, hon infundat hu- ptus namque mundus figuraliler appellutur. Diligere
mor peccati. Potest fieri ut transeuntem te per hunc ergo mundum et ea quaein mundo sunt, jEgyplius
inundum, nulla Hbidinisunda respergat; nullus cu- languor est. Dies observare et menses el tempora,
piditalis a;slus Verberet. Qui enim iEgyptius est et signa requirere, stellarum cursibus adhserere, jEgy-
sequitur Pharaonem, ille viliorum fluctibus mergi- ptius languor est. Deservire carnis luxuriae,volupta-
tur. Qui vero sequitur Christum, et sicut ille ambu- libus operam dare, vacare deliciis, jEgyplius languor
lavit, ita et ipseambulat, atque ei murus fiunt dextra est. Caret namque infirmitaiibus his et languoribus,
Ioevaque. Ipse autem media via incedit per siccum; qui mandata custodit.
non declinat ad dexteram neque ad sinistram, us- CAPUT VI.
quequo exeat ad libertatem, et hymnum victorise
be eb quod de Maralli pergenlesfilii Israel venerunt
Domino cohcinat dicens : Cantabo Domino, gloriose jr» , in Elim; et de Elim ih desertum Sin, quod est
enim honorificatus est. ' inter Elitn el Sinai; ubi el bominus dedit illis
CAPUT V. vespere coturnices et tnane pluit manna,
De profectione.filiorumIsrael amari Rubro in Ma- Post hsec dicit, quia venerunl in Elim : ct erant ibi
ratti: ubi Moyses per Domini mandalum, ligno duodecim et sepluaginta arbores :
aqu:s amqras indulcavit, ubi et Doriiinusconstiluit fonles aquarum
eis prmcepta dtquejudicia. palmarum (Exod, caip.xv). Putas non babet aliquid
Tulit aUiemMvysesIsrael de mari Rubro; et egres- rationis, quod non anle in Elim ducitur populos,
si sunt in deseiium Sur. AmbUlavefunlquetribus die- ubi erant duodecim fontes aquarum, in quibus nihU
bus per solitudinem, et non inveniebant aquam. Et amaritudinis invenerat; imo polius, ubi erat amoe-
venerunt in Marah ; nec poteraril bibere aquas de nitas plurima ex densitate palmarum. Sed priuio
Mardh, eb tjubd essenl uiharm. Unde et congruum ductus ad aquas falsas et amaras, quibus per lignum
loconomenitriposuit, vocarisillud Marah, id est, ama- monslratum a Domino dulcibus effectis, poslea ve-
ritudihem. Et murmuravii populus conira Moyseii nitur ad fonles. Si hisloriam solam sequamur, non
dicens : Quid bibemus? At ille clamavit ad Domi- multum nos oedificat scire ad quem locum primo
num, qui ostendit ei tignum. Quod cum misisset in venefuiit, ad quem sccundo. Si vero fimeraur in
 77 COMMENTARIAjN EX0DUM. ** LIB. U. 78
his mysterium latens, invenimus ordinem fidei. ^ nium, 0! populus ingratus desiderat -siEgyptuin,
Primo enim ducitur populus ad litteram legis : ab qui jEgyptios vidjt e-xstinctos.Carnes JSgypli requi-
hac donec permanet in amaritudine sua,. recedere rit, qui JEgyptiprpm carnes yjdit inaris piscibus,
non potest, Ctiro vero per lignum vitae dulcis fuerit et coeli alitibus datas, Murmufat ergo adyersum
effeeta, et intelligi lex spirllualiler cceperil, lunc de Moysen : imo adversus Deum flebat, Sed boc prhno
Veleri Testameuto transitur ad Novum, et venitur quidem ignoscitur, et secundo fortassis et tertio.
ad duodecim apostolicos fontes. Ibi etiam arbores Verum si non desinant, sed persistant, pudi quid
reperientur sepfuaginla palmarum. Non enim soli post haec murmurante populo cpnsequalur. In Nu-
fitiodecim apostbli fidein Chrisli proedicaverunt, sed merorum libro refertur, quod et in ouis scriptis re-
et alii sepiuagiiita fnissi ad prsedicandum verbum Dei texuit Apostolus dicens : Neque murmuraverith, sh-
fefefuhlhf : per qtios Palmam victoriee Chrisli rnun- ut quidam ex illis murmuravernnt et a serpenti-
dus aghoscefet. bus interierunt (I Cor. x), Murmurantem populum
Profectique sunt de Elim : et venit omnh multitu- venenatus in eremo serpentum depascit mprsus, Vi-
dd fiiiorumlsrael indesertum Sin, quod est inter Elhn deamus nos qui hsec audimus, nos inquam pro qui-
et Sinai, quituo depimodie mensis secundi, poslquqm bus scripta sunt: Illis enitn ad correpiionemfacta
egressi sunt de terra Mgypli. Et murmuravit omnis B * sunt: scripta sunt aulem propter nos, in quos fines
congregatio fiiiorum Israel conlra lioysen el conira swculorum devenerunt. Sed haec initia habentibus
Aqron in soliludine, Dixerunique qd eos filii Israel: ignoscuptur; in eps qui non desinunt, grayiter vin-
Uiinam mbriui essemns per mqnum Domini in tetra dicatur. Mittuntur pamque in eps serpentes, id est,
Mgypti, quando sedebamus super oilqs,carnium, et immupdis spiritibus traduntur, yepepatisque dse-
comedebamus pqnes in saturitate, Cur eduxhlh nos monibus, qui eos morsibus pccullis ac latentibus
in deserlum iilud, ui occideretis omnem muitiludi- perimant, atqiip inlernis et ihtfa cordis penetralia
nem fame (Exod, cap. xvi) ? [Ea; Qrigene.] Esto, coriclusis cogitalionibus absumant; dicit enim Deus,
propter correptionem legenlium, indiceiur populi qui audivit murmurationem filiorum Israel : videtis
peccalum ; quia murmuraverit et ingratus fuerit quia non latet Dominum murmuratio nostra; audit
beneficiis divinis, cum cpeleste pianna susciperet. pmnia, eo quod nop statim pupit, pQsnitenliapi no-
Quid etiam dles scribitur, in qua die mprmprayerit strae conversionis exspectat. Sed qujd post lisecre-
populus? Secundp ipquit mense, decinia quinta die citaturn esl? dixit qutem Dominus ad Mqyseu: Ecce
mensis. Quod utiqub non absque raliope scriptuni^ ego pluqm vobis panes de cmlo: egrediatur popubus,et
est: Recordare de legibus Paschse quse dicta suht, cqlligat qum sufflciant per singulos dies;, ut tentem
et invenies ibi hoc esse teinpus, quod statuitur au *€! eum utrum umbuiet in iege meq,qn nbn. (Ex Au-
secunduin fascha faciendum his qui imniundi in guslirib.) Tentatio ista probatio est, non in ppceatum
aniuia fuerunt, vel occiipati negotpg peregrinis, sBductio. Nec ideo probatio, ut Deus noverit: sed
Qui ergo pon fuerunt immundi in anima, yel npn ut ipsos ipsis horninibus ostepdat, quo bumiliores
longe ppregriuabantur, decima quarta die primi iiarit ad petehdum adjutoritim, et agnbscendam Dei
raensis paseha fecerunt, Qui aulem peregrinabantur gfaliam. Die autem sexta pqrehi quqd ipferqnt: el
et iinnitindi praut, secundum Pascha ip hoc lem- sii duptum , quam coiligere solebqnt' per singuios
pore faciunt. In hoc lempore quo et inanna de ccelo dies, Quaerb ergo qua die cpeperit mapna coelitus
descendit. In die quo primum pascha lit, non de- daf i, et volo comparare Dominicam nostram sabba-
scendit manna : sed <nboc quo seeupdum pascha fit. to Judseorum. Ex divinis namqpe Scriptpris appa^
Videamus ergo nunc qui sil ip his prdo rnysterii. f et, quod in die Dominica primp ip ler.ris datum est
Primum pascha primi popuU est: secundum pascba manna. Sicuf enini, ut Scriptura dicit, spx diebus
nostrum est. Nos enim fuimus immupdi in anima, cbntinuis collectum est, septipia auteni die, quaeest
qui colebaihus Hgnum et lapidem, et ignorantes Sabbati, cessatuin est, sine dubio initinm ej us a die pri-
Dpum, his qui natura non erant dii seryiebamus. ipaquaeestDomipica ftiit. Quodsiex divinis Scripturis
Nos etiam eramus, qui louge peregrinabamur. D6. 3D hOc constat quod in die Dominica Deus pluit manna,
qulbus dicit Aposiolus : Quia fuimus hospites et pe- et in sabbatp non piuil, inteiligant Judaei jaip tum
fegrufi, lestamentorum Dei spem non habentes, prselatam esse bpminicani nostram Judaicp sabbato;
et sihe Deo ih hoc mundp. Verumtamen npn dalur jam tunc indicabatur quod in sabbato ipsorum
manua de coelo in iUa die, qua primuni pascha fit, gfatia Dei ad eos de coeio pplla ffescenderit, panis
sed ih ilia qua secundum. Panis enim qui de coelp coeleslis, qui est sernjo Dei, ad ep§ nullus venerit-.
i descendit, noh venit ad illos, qui primani solpmni- Dicit enim et alibi prophela : biebus fnyllis sedebunt
tatem celebrabant, sed adnos qui secundam suscepi- fiiii Israel sine rege, sine principe, sine propheta,
mus. Nostrum enim pascha immolatus est Chrislus, sine hostia, sine sucrificio, sine sqceidqje (Ose. m),
qui verus nbbis panis de coelp descendit. Sed ihte- Ih nostra auteip Dominica die, semper Dominus
rim videanius quid est quod in hac die gestum pluit manna de cbelo, Sed hodie ego dico, quia pluit
monstratiir. Quiniadecimadie mensis secundi. nipr- Doniinus manna de coelo, Coelpslia p.amque sunt
inuravit populus et dixit : Quia melius fueral nos elqquia ista quse nobis lecta sunt; et a Dep descen-
inori in Mgypto, quando edebamus supet ollqs cqr- derunt verba quse nobis recitata sunt, et ideo nos,
79 B. RABANIMAURl ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS I. 80
qui tale manna suscipimus, semper nobis manna J|A dinem, et ecce glbria Domini apparuit in nube.Locu-
datur de coelo. Illi infelices dolent et suspirant, et tus est autem Dominus ad Moysen dicens: Audivi
se miseros dicunt; quia manna sicut acceperunt pa- murmutationes fiiiorutn Istael; loquere ad eos,
tres ipsorum, ipsi non merentur accipere. Illi nun- vesperecomedelh carnes, et saturabimini pane: scie-
quam manna manducant. Non enim possunt illud thque quod sim bominus beus vesler. Deus man-
manducare, quod est minutum sicut semen corian- dat per Moysenpopulo : Ad vesperamedelis carnes,
-
dri, et candidum sicut pruina. Nihil enim in verbo el mane replebimini panibus (Ex Augustino.) Ecce
Dei minutum, nihil subtile, nihil sentiunt spirituale, pro omni alimento panes nominantur. Nam isto no-
sed totum pingue, lolum crassum. Incrassatum est mine et carnes comprehenduntur, quia et ipsse ali-
enim cor populi illius. Sed et inlerpretalio nominis menta sunt; nec tamen panes eos modo dicit, qui
hoc idem sonat. Manna enim inlerpretatur, Quid esl fiunt ex frumentis. Ipsos enim proprie panes ap-
hoc ? Vide, si non ipsa nominis virtus ad discendum pellare consuevimus. Manna autem panum nomine
le provocat, ut cum audis legem Dei recilari, in- appellat. Non autem vacat, quod dicit, ad vesperam
quiras semper, et interroges et dicas doctoribus, carnes, et mane panes se daturum. Tale quippe
Quid est hoc? Hoc enim est, quod indicat manna. aliquid etiam in Elia significatum est, cum ei ali-
Tu vero si vis manducare manna, id est, si cupis B 3 menta eorvus afferret. An forte carnibus ad vespe-
suscipere verba, scito illud minutum esse, et yalde ram et mane panibus ille significatur, qui traditus
subtile, sicut semen coriaudri. Habet enim aliquid est propter delicta nostra, et fesurrexit propter jus-
inseetoleris, quo nutrireetrecreare possit infirmos: tificationem nostram? Ad vesperam quippe mortuus
quia qui infirmus est, olera manducet (Rom. xiv). ex infirmitate et sepultus est: mane autem apparuit
Habet aliquid et rigoris, et ideo ut pruina est. Can- discipulis, qui resurrexerat in virtule. Factum est
doris autem et dulcedinis habet plurimum. Quid ergo vespere, elascendit colurnix, et operuit castra.
enim candidius, quid splendidius eruditione divina? Manequoque ros jacuit per circuitum castrorum. Cuin-
Quid dulcius, quidve suavius eloquiis Domini, quae que operuhset superficiem ierrm, apparuit in sblilu-
sunt super mel et favum ? Sed quid est quod dicit, dine minutum, et quasi pilb lusum in simiiitudinem
ut in die sexta duplum colligitur in repositione, pruinm super lerram. Quod cutn vidhsent filii Irsael,
quantum sufficiat etiam sabbato? Hoc secundum dixerunt ad invicem, Manhu : quod significat quid
nostram intelligenliam, non otiosi nec securi prseter- est hoc ? Ignorabant enim quid esset. Quibus ait
ire debemus. Sexla dies est haec, in qua nunc su- Moyses; Iste est panh, quetn dedit Dominus vobisad
mus vita. In sex enim diebus Deus fecit hunc mu»- vescendum. Hic est sermo quetn prwcepil Dmninus :
dum. Hac ergo tantum reponere debemus et recon- 'G colligat ex eo unusquhque, qudntum sufficiatad ves-
dere, quantum sufficiatet infuluro die. Si quid enim cendum, gomor super singula capita. Juxla numerum
hic boni operis acquiras, si quidjustitiae, misericor- animarum veslraruth, quw habitant in tabernaculo
diaeet pietatis recondas, hoc tibi in futuro sseculo sic tblleth. Feceruntque ila filii Israel, et cbllegerunt,
erit cibus. AHter supernum igilur manna animaper- alius plus, alius minus, et mensi.sunt ad mensuram
cipit, cum per voeem compunclionis elevata, novam gomor. Nec qui plus collegeral, habuit amplius : nec
speciem internae refectionis obstupescit; ut divina qui miniis paraverat, reperit minus ; sed singulijux-
dulcedine repleta, jure respondeat Quid est hoc : ta id quod edere polerant congregaverunt. Dixitque
quia dum infima cogilatione suspenditur, eaque su- Moyses ad eos : Nullus relinquat ex eo in mane.
pernis conspicit, insolile miralur, et cum hac voce Qui non audierunt eutn ; sed dimiserunt quidatn ex
tbrporis nostri sorditas rumpitur, vetustate vitse eh usque mane; et scatere cwpit vertnibus, atque
protinus usus mutatur : ut anima superno spiritu computruii: et iraius est conlra eos Moyses. Collige-
afflata, et in summis appelat quaecontempserat, et bant autem mane singuli, quanlum sufficere poterat
contemnat in infimis quae appetebat. Dixeruntque ad vescendum. Cumque incubuhset sol liquefiebat,
Moyses et Aaron ad omnesfilios Israel: Vesperescie- . In die vero sexia collegerunl cibos dnplices, id est,
tis, quod Dominus eduxerit vosde terra Mgypti, et duo gomor per singulos homines, et reliqua. (Ex
mane videbith gloriam Dbmini. Moyses et Aaron Isidoro.) Quid enim per volucrum escas, nisi prse-
dicunt ad populum inler csetera : Propter quod ex- dicatores divinitus'missi intelliguntur, qui trans-
audivil Dominus murmurationem vestram qua vos currunt per verba sonantia, quasi per aerem vola-
murmuratis adversum nos. Nbs autem quid sumus ? tilia pennata; quibus per fidem pascantur hi,
Nbn enim adversutn nos tnurmur vestrum est, sed qui ad patriam regni coelestis pervenire con-
adversum Deum. Non ex hoc tantum se valere vo- tendunt? Potest quidem et volucrum esea vete-
luerunt, quantum Deus, dixerunt enim : Quid sumus ris significare legis eloquia, quae plebem carnalem
nos ? ul illi adversus illum se scirent murmurasse, tanquam earne alebat per verba divinitus missa,
qui illos miserat, et qui per istos operabatur. Dixit- quasi per volatilia. Unde et vespere dantur, quia
que Moyses ad Aaron: Dic universw congregationi cuncla qusecarnaliter illis concessa sunt finem erant
filiorum Israel : Accedile coram Domino; audivit habitura. Manifeslato aulem lumine fidei, dalur
enim murmur vestrum, Gumqueloqueretur Aaron ad manna populo, mannautique quod est Christus, qui
omnetncmlum filiorum Israel, tesvexerunt ad sblilu- tanquam panis vivus de ccelo descendit. Qui pef
 — "
81 COMMENTARIA IN EXODUM. LIB. 11. fca
nubes evarigelicas' universo orbe pluitur, non jam A capere gomor; et pone cofam Domino ad servandttm
murmuranli-et tenlanti Synagogse, sed credenti et in generationes vestras, sicut prwcepit bominus Moysu
in illo spem ponenti Ecclesise. Hoc est autem man- Posuitque ittud Aaron in tabernaculo reservandum, et
na indefieiens. Hic est panis verus et ccelestis cibus csetera. (Ex Augustino.) Quseri potest ubi Aaron po-
. angelorum, quod Dei Verbum corruptibiles incor- neret ante Deum, quando nec ullum simulacrum
ruptibiliter pascit; quod ut manducaret homo, caro fuit, nec arca testamenti jam fuerat instituta. An
faclum est, et habitavit in nobis (Joan. i), quo etiam forte ideo de futuro dixit, Repones, ut intelligeretur
qui vescuntur, spiritualiter vivunt. Nam illi veterem tunc ante Deum posse reponi, quando futura erat
figuram earnaliter accipientes, mortui sunt. Non arca ? an potius ante Deum dictum est, quod fit ipsa
incongrue et per manna etiam coelestia significan- devotione offerendi, in quocunque loco ponerelur?
tur elomiia; unde et interpretatio nominis sic sonat. ubi enim non Deus? Sed illud quod adjungat, et re-
Manna etiam sive manhu interpretatur, quid est hoc? posuil Aaron ante teslimoniumad servandum, priorem
Cum enim audimus legem Dei recitari in ecclesia, roagis sensum aperit. Hoc enim modo Scriptura di-
interrogamus doctores dicentes, Quid est hoc? Item xit per prolepsin, quod postea factum est, cum esse
moraliier per manna, quod populo desuper datum ccepit tabernaculum testimonii. Filii aulem Istael
est, admiratio supernse dulcedinis designalur. Dulcis B comederunt manna quadraginta annis, donec venirent
euim cibus, qui de supernis accipitur, manhu voca- in terrani habilabilem. Hoc cibb alili sunt usquecjito
tur; Manhu enim, ut supra dictum est, dicitur, langerent fines terrw Chanaan. Filii autem, inquit,
quid est hoc? Et, quid est hoc, dicimus, quando hoc Israel ederunt manna annis quadraginla, quoad-
quod cernimus nescienles admiramur. Supernum usque venirent in terram qusehabitatur. Manna ede-
igitur manna anima percipiet, cum per vocem com- runt, quoadusque venirent in terram Chanaan. Si-
punctionis elevata, novam speeiem internse refectio- gnificavit Scriplura per prolepsin, id est, hoc loco
nis obstupescit, ut dirina dulcedine repleta jure re- memorando, quod eliam postea factum est non
spondeat, Quid est hoc? Quae dum ab infima cogila- edisse filioslsrael in eremo nisimanna. Hocest enim
lione suspenditur, ea quse de supernis conspicit ih- quod ait, usque ad terram quw inliabilatur, id est,
solite miratur; et cum hacvoce torporis nostri sor- jam non est eremus. Non quia conlinuo ul venertint
ditas rumpitur, vetustaeyitse protinus usus mutatur: ad terram inhabitabilem, destiterunt vesci manna,
ut anima superno spiritu afllata, et in summis ap- sed quia non ante. Trajecto enim Jordane signilica-
petat quse contempserat, et contemnat in infimis tur manna cessare, ubi panes terrae manducaverunt.
quse appetebat. (Ex Isidoro.) Hoc autem manna Quodergo ingressi sunlhabitabilem terram, antequam
minutum erat sicut semen coriandri, album et suave. 'C transirent Jordanem, vel tanlum manria vesci, vel
Quid verbo Dei minutius, quidve subtilius, aut quid utroque cibo potuerunt. Hoc quippe intelligi potest,
dulcius et suavius eloquiis Dei, quse sunt super mel ' quando cessasse manna non dicitur, nisi trajeclo
et favum ? Sed quid est quod sexta die duplum col- Jordane. Cur autem in iUa eremi inopia etiam car-
ligijubelur, quodetiam sufficiat in sabbato? Sexta nes desideraverunt, quando de 'iEgypto cum suis
dies ista est sexta setas mundi, in qua nunc sumus. multis pecoribus exierunt, magna quaestio est; nisi
In hac ergo duplum colligit, qui propter spem vitse forte dicalur, cum per eremum pascua tanta non
setemaBverbum Dei et audit et facit. In hac duplum essent, et ex eo minor futura videatur fecunditas
recondit, qui ct bene vivit et aliis misericordiam pecorum, pepercisse illis pecoribus, ne, omnibus de-
prsebet. Quod reponebatur propter sabhalum, non ficientibus, eliam sacrificiis necessaria defuissent:
corrumpebatur. Bona enim opera facta propler fu- vel si quid aliud dici potest unde quaestio illa solva-
turam requiem in futuro sseculo permanent. Qui ve- tur. Congruentius tamen creditur non eos carnes de-
ro infideles erant, et praeter causam sabbati serva- siderare "quas de pecoribus habere poterant, sed
bant de manna, ebulliebant ex eo vermes et com- eas, quse deerant, ex aquis videlicet. Ipsas quippe in
putrescebat. Sic et qui propter praesentem vitam et. illa eremo non inveniebant, unde itlis ortygometra
amorem sseculi thesaurizant, his et ille vermis ebul- -^ data est, id est, aves, quas coturnices multi Latini
Iit qui non morietur. Isii sunt vermes, quos generat interpretati sunt, cum sit aliud genus avium orty-
avaritia et divitiarum caeca cupiditas. Hi sunt qui gometra, quamvis coturnicibus non usquequaque
habent pecunias, efvidenles in necessitate fratres dissimile. Noverat enim Deus quid desideraverint,
suos, claudunt ab eis viscera sua. Sed et is qui post et desiderium eorum, quo carnis genere satiaret.
susceptum Dei verbum peccat, efficitur ei ipsum Sed quia Scriptura concupivisse illos carnes dixe-
Dei verbum vermis, qui ejus semper conscientiam rat, nec expresserat cujusmodi carnes, ideo quse-
fodiat, et arcana pectoris rodat; quanquam et ver- stio facla est. Nolandum autem quod secundum
mis sit Christus, ipso Ioquente : Ego autem sum ver- aliam editionem hic locus Scripturae ita legitur:
mis et non homo (Psal. xxi). Sicut enim ipse est Manna ederunt filii Israel, quoadusque venirent in
aliis in ruinam, aliis in resurrectionem, ita et ipse parlem Phwnices. Jam dixerat, quousque venirent in
in manna, fideUbusquidem dulcedo mellis, infideli- terram quw inhabitatur. Sed quia non expresserat
bus vermis efficitur. Dixitque Moyses ad Aaron : proprie quam diceret, repetitione videtur quamdam
Sume vas unutn, el tniite ibi manna, quantum potesl proprietatem expressisse dicendo, in partem Phomi-
83 B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARSI. 85
ces. Sed tutic illam tef ram sic credendum est ap-. A Beus hoe illi ait de fratre guo: Erit tibi ad populum:
pellalam. Modo enim non hbc vocatur nomine. Alia tu illi qum ad Dominum. En ego stabo coram te ibi
quippe est, quse Phaeniee appellatur, regio Tyri et super petratn Horeb, perculiesquepetram, et exibit ex
Sidonis, qua illos transisse non legitur: quanquam ea aqua ul bibat populus. Fec\t Moijses ita coratn se-
Scripftira fortasse potuerit terrani Phoenices appel- nioribus Israel: et quia tentaveranl Dominum dicen-
lare, ubi palmarum arbores jam esse coeperant post tes : Estne Dominus innobh, an non? (Ex Isidoro.)
erenii vastitatem, quoniam palma Grsecesic appel- Post mauna queritnr populus ab ardore sitis, et fons
latur. Inilio enim profectionis suse invenerant looum, de petra erupit: eadem autem petra, quae percussa
ubi septuaginta palmarum arbores fuerant et duo- aqnam commovitj Christi figuram habuit, qua aperta
decim fontes. Sed postea eos excepit eremi prolixi- euncta fiuxerunt, Ad quem velut virga lignum pas-
tas, ubi lale aliquid pon fuit, quousque venirent ad sionis accessit, ut emanaret credenlibus gralia. Per-
loca quse colebanttir. Verum ille sensus est proba- cussa eniiri, fons manarit; percussus in cruce Chri-
bilior, ut.efedamus sic appellatam fuisse tunc ter- stus Sitienlibus lavacri gratiam et donum Spiri!us
ram. Multarum enim lerrarum et loeorum, sicut saneti effudit. Pelram enim istam figuram Christi
fluminum et urbium nomina, cerlis existentibus habuisse probat Apostolus, cum dicit : Bibebant, in-
causis, antiquitate mulata sunt. Sequitur : Gomor quit, de spiriluali consequenteeos petra ; petra aulem
autem decitna pars. est ephi; ephi ergo mensura est eratChrhtus (I Cor. x). Quodautem silienspopulus
trium modiorum, ut in libro Ruth ostenditur; et pro aqua murmurat adversus Moysen, et proplerea
gomoi'' mensura est Atticorum choenicum trium; jubet Deus ut ostendat ei petram de qua bibant, quid
unde et in Levilico et in Numerorum libro quolies- hoc significat, nisi quia si quis est qui legens Moy-
cunque deeima pars ephi in sacrificio exhiberi ju- sen murmurat adversus eum, et displicet ei lex quae
betur, mensura gomor expensa intelligitur. secundum Htteram est seripla, ostendit ei Moyses
CAPUT VII. petram, quse est Christus, et adducit eum ad ipsum,
De ttansitu filiorum Israel a deserio Sin in Raphidin, ut inde bibat et reficiat siiim suam.
ubi murmuravit papulus pro aqum penuria. CAPUT VIII.
Igilur profecla omnh multiiudo filiorum Israel de De pugna Amatec contra Israel.
deserto Siti per mdnsi.onessuas, juxta sermonem Do- Venit aulem Amalec,el pugnabat eontra Israel in
mini, cqslra metati sunt in Raphidim, ubi non etat Raphidim. Dixitque Mo.ysesad Josue :- Elige viros, el
aqua ad bibendum populo. Qui jurgalus conlra Moy- egressuspugna conira Atmlec. Cras ego stabo in ver-
sen ait: Dq nobh aquam ut bibamus. Quibus respan-r lice coilis, habens virgam bei in manu mea. Fecit
dit Mbyses : Quidjurgamini contrame? Cur tentath ^ Jbsue ut tbcutus ei erat Mbyses, et pngnavit conira
Dcniinum? Silivit etgo populus ibi prm aquwpenuria, Ainalec, Motjsesautem et Aaron et Hur ascenderuni
et murmumvit contra Moysen dicens : Cur nos exire snper verlicem collis. Cumquelevabat Moysesmanus,
fechti de Mgypto, ui occideres et nos et liberos nos- vincebat Israei; sin autem paululum remhhset, supe-
tros ac jumenta siti (Exod. XVII)?Rapbidim est lo- mbat Amalec. Manus autetn Moysi erant graves.
cus in deserto juxta montem Choreb. Sciendum Sumentes igitur lapidem posuerunt subler eum, in
autem quod oronis eremus usque ad montem Sinai quo sedit. Aaron aulem et Hur sustentabant manus
Sin vocetur, et ex tota pfovincia etiam locus unius ejus ex ulraque parte, et fectum est Ut manus ipshts
mansionis nomen acceperil, sicutet Moab tafti urbis non lassarentur usque ad occasum solis. Fugavilque
quam provincise nomen est. Ih hac solittidine quin- Josue Amalec eipopulum ejusin ore gladii,(Ex Au-
que mansiones sunt: Suph el eremus, Sin et Daphea guslitiOi) Et ecce ego stabo super cacumen coUis, et
et Alus, et Rapbidim. Undebreviter in Exodo nota- virga Dei in manu mea, Moyses dicit ad Josue, cum
tur quod profecta esl omnh multiludo fiiiorum lsrael prseeiperet pugnari adversus Amalec. Nunc ergo
de eremo Sin per mansibhes suas, juxta os Domini, et virga Dei dicitur, quacprimum dieta est virga Aaron,
venetutil Raphidim (Exod. xiv). Ex quo perspicuum n postea vero virga Moysi. Sicut dieitur Spiritus Elise,
est plures mansiohes unius regionis vocabulo de- qui est SpiritusDei, cujus particeps factus est Elias.
monstrari. Clamavit aittem Moyses ad Dominum di- Sio illa potest dici et Dei justitia, quse nostra est, sed
cens : Quid faciam pbpulo huic? Adhuc pqututum, et donata a Deo. De qua loquens Apostolus, Judssos
lapidabunt me. Ait Dominus ad Moysen: Antecede arguit dicens : Ignorantes Dei justiiiam, et suam
popuium,_et sume tecum de seniotibus Isrdel, et vir- justitiam volentes constiluere (Rom, x), id est, tan-
gam quapercusshti fluvium, et tolie hi manu tuq, et quam a se sibi paratam. Contra quales dicit: Quid
vade. Flumen Aarbh legitur non Moyses virga per- enim habes,quod hon accepisti ? Mysticeautemascen-
cussisse. Nam Mbyses eadem virga mare divisit, non dit Moysesin montem : Jesus contra Amalec mflilat,
flumen. (Ex Augnstino.) Quidsibi ergo vult, Accipe tenet virgam Mpyses, brac-hiaqqe sua in modum
virgam in quapercusshti flumen? k& Ibrte mare ap- crucis extendit. Sic hostis, id esl diabolus^viam cce-
pellavit flumen? Quaereftdum exemplum loculionis lestjs patrise intercludere volens, signo crucis Do-
hujus, si ita est. An quod Aaron fecit Moysi potius minicae spperatur, Dum levaret manus. Mbyse»,vin-
tributmn est, quia per Moysen Deus jubebat, quae cebat Israel. Rprstim, dum inelinaret, snperabat
faceret Aaroti? Qiiandoqtiidemetprimis suis verbis Anmlec. Elevaptibus enim nobis actus noslros, ad
8S COMMENTABIAIN EXODUM. — LTB. H. 86
coelum, reetores tenebrarum subjieiuntur. At con-,A profundum abyssi, hostes videlieet illos de quibus
tra remis.sis,praples pianibus, hoc est, conversatio- Propheta dicit-: Periil memoria eorum cum sonitu,
neni terrenam seetantes, hostis; yictor insequilur. et Dominus fe wternum permanet { Psal. ix ) ? Et
Sedet Moyses super lapidem, de quo narravit Za- utostenderet militibus. GhrisMi,nullb tempore pigri-
charias (Cap» y), quiseptem habebatoculos, et in tiae inertia esse torpendum^ sedisemperparatosesse
Samuelis vplpmine, appellatur lapis adjutorii, et ad prseliuro, pauhj post subdidit dicens : Quia manus
utranique manum Aaton et Hur, quasi duo; populi solius Domini, et bellnmDeierit contra Amdlecaqene'-
apt duo testamenta,, sustentant. Aliter : Moyses se- ralione vn.generalionem. Manus solius Domini et feeb-
dit, in lapide, cuni lex requi.eyit ip Ecclesia.. Sed lum Dei con«ra'Amalec est,- id est, contra malignos
hsec eadera lex/ man.us graves habuix, quse p.eccantes spiritus,- qui sanguiftolenta et corruptibilia opera
qupsque nop,m.isericprditer pertuli.t, sed severa di- semper sitiunt. Interpretatur enim Amalec populus
striclione p.ercussit..Aaron. verb, njpns fortLtudipis, bruchus, vetpopulus lingens sang-uinem,Cum Ghri-
Hur autem ignis interpretatur. Quem itaque muns stus in membris suisy hoo est sanctis, viriliter et
istefortitudiuis.si.gftat, nisi Redemptorem noslrum? sine cessatione in prsesenti tempore GOBtra spiri*
de quo per prophelam dicilur:. Erit in, npvhshnh luales nequitias prseliatur ;• a gcmeralione videlicet
diebits prmparqius ttions domus Dmnini, iu ver.ticeE in generationem, id est, usque ad: finem mundi ,
moniium (Isai.. u)?Aul quis per igaem, nisi, Spi- quando perfecte victoria perpetrata sancti cnm
rifus, sanelus figpralur, de quo, iderp Redenmtor trihmpho ad coeleste regnum comitantes regem
p.oster djcit: Igxiem veni mittere in lerrqm ?. Aaron suum Christum, intrabunt, regnumet ipsi aceeptuti
ergo et Hur gtayes lpanus Moysi sustinent, atque perpetuum ; tuiic efcitod veraeitet impletur' quod
sustentaiidb.levio.res.reddunt, quia Medialor Dei et Aposiolus dieit: Absorpta est- mors in victorict. Et
hominutu cum igne sancti Spirilus veniens, mapda- alibi scriptum est: Mors, inquit, ultra jam, nbn erit,
ta legi.sgravia, quas dum carnaliter, tep.erep.tujr,por- neque luclus neque clamor-, quia prima abierunt
tari non potejrant, lolerabilipra npbis per spiritualem (Apoc. xxi)-.
iulelligentiani oslend.it. Quasi enim. Rianus Moysi be adventu Jelhro SAPUT IX. in
ieves' reddidi.t,, quia pondus pia.nd.atpru.nilegis ad cognali Moijsi deserlum cum
uxote et filiis Moysi; et-de'consilio quod dedit
virlutem confessianis reforsit. Han.e riobis sequeptis Moysipro laborejufgiorum hvigando.
misericordiae promis.sioneni innui.t, cum.per propbe- Cumque audhset Jetliro saeerdbs. Mqdian cognattts
lam dicilur : Nolo mot;tempeccatorh, sed ut conver-' Moysi omnia , qum fecerat Dominus Moysi et Isvael
laiur et vival (Ezech.. xvm). Hinc iterupi sub Jtidae populo suo, eo quod eduxhset Dominus Israel de,
specie unicuique peccatrici animse dicitur : Si dereii- V Mgypto, lulit Sephoram uxorem Moysi, quam remi*
querit vir uxorem suam, el illa tecedens duxerit virum serat, el duos filios ejus, quor.um unus vocabalm Ger-
alium, njinquid reneiieiur ad eum. ultfa ? Nunquid satn, dieente patre : Aclvenafui in terra atiena. Mter.
non poiiula,el contaminaia eritmulier iila? Tu autem vero.Eliezer, Deus £nim ait patris mei adjutor meus,
fornicata es Cuij/.amatoribus multis. Tamen revertere el er.uit tne de gladip Pharaqnh. Venit eryo Jetltro
ad me, dicit Dominus (Jerem. fii). Ecce paradigma cognatns Moysi, et fitti ejus etuxor ad Moysen in de-
turpis mtilieris dedit. Oslendit quod post turpitudi- serlum, ubi erat castra metatus juxla montem Dei.
nem fecipi tibrfpOSsit; sed lioc ipsum paradigma Venetuntque Aaron et omnessenes,lsrael, nt comede-
quod protulif, per miserfcbrdiam Vincit, Cum dicit rent panem cum eb cor.atmDaniino(Exod. xviii). [Ex
fornicanteih muliefem recipi heqtiaquam posse, et Augmtino,] Quseritur, uhi-ante Deum , quando liec
taiuen ipse forriicahtem auimam, ut recipiat, ex- tabernaculum fuit, nec-arca 'testamenti, quse postea
spectat. Pensemns pondiis tantse pietatis. Dicit qtiod sunt instituta? Neque enim et hic de futuro diclum
fieri non potest, et demonstrat, quia hoe ipse faCefe accipere possamus, sicut dictum est de manna,
etiam contra mOrem potest. Ecce vocat et inquina- quod posilum est in vase aureo. Ergo ante Depm id
tos detiutiliat, eliam hbs amplecti quserit a quibus " accipere debemus factum. Ubi enim non Deus ? Akero
deserttim esse se querittit. Inflexit ergo ad miseri- autem die sedit Moyses, ut judicaret populum; qni as-
cordiam dtiritiafn legis, qtiia quos juste iUe damnat, shtebat Moysi de mane usque ad vesperam. Quod cum
ipse misericorditer liberat: Dixit autem Dominus ad vidhset cognatusejus, omniascilicelqumagebatpopulo,
Moysen: Scribe hoc ad monimentumin libro., et trad.e uit: Quid est hoc,quod facis in plebe? Cur solus sedes,
auribus Josue. Delebo enim memoriam Amalep sub et omnis populus prmstolatur de mane usque ad vespe-
cwlo. Mdificavitque Moyses aiiare, el vocavit nomen ram ? Cui respondil Moyses: Venitad nte populus quw-
ejtts, Dominus exaltaiio mea, Jubet Dominus bellum rens.senleniiam Dei; cumque acciderit eh aliqua dis-.
coeptum coritra Ariialec in libro conscribi, et tradi ceptatio, veniunt ad me, ut judicem inter eos et
auribus Josue, praedicitque qtiod deleturus sit me- ostendam prmcepta Dei. e%ieges ejus, (Ex Augmlino.)
moriam Amalec. Quid hocsignificat nisiquod omni- Quseri potest qup.raodoista Mbyses dixerit, cum lex
potens Deus per legem, cujus typum Moyses tenet, Dej adhuc pulla cpns.cripta essst, hjsi quia lex Dei
de Salvalore nostro prsenuntiat quod ipse deleturus sempiterna est, quam cpnsulunt p.rariespise meutes:
sit memoriam hostium spiritualium, atque sanctse ut quod in ea invenerint, vel facianl, vel jubeant, vel
Ecclesiae.lsesionecompescens demersurussit eos in yetpnt, secundum quod illa incommutabiU veritate
 87 B- RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS I.
&8
prseceperit. Nunquid enim Moyses, quamvis cum iUo 0 \A quinquagenos: alios super denos. Sie et
ab.ipsoMoyse
loquerelur Deqs, per singula eredendum est quodd • removit graves et periculosas occupationes; nec
cohsulere soleret Deum, si quid esset in disceptatio-- islos gravavit, quandoquidem
ipsi mille haberent
nibus tanlse multitudinis, quaeillum in hoc judicandili unum super se, et sub illo haberent alios
a decem; et
negotio mane usque ad vesperam detinebat? Et1 sub eis alios viginti, ef sub his alios centum; ut vix
tamen nisi susemenli prajsidentem Dominum consu-
aliquid ad singulos quosque prsepositos pervenire,
leret, legemque ejus sapienter attenderet, quid ju- quod judicare necesse
stissimum judicare inter disceptantes posset, non in- etiam humilitatis haberent, insinuantur. Hic
exemplum, quod Moyses cum quo
veniret. Al ille: Non bonam, inquit, rem fach. Stulto' Deus non fastidivit neque contempsit
loquebatur,
labore consumeth et tu et populus isle, qui tecum est.
soceri sui consilium : quanquam et ipse
Ulira vires luas esl negotium. Sotus iltud non poteriss alienigenoe
Jethro cum Israelita non fuisset, utrum inter viros
sustinere : sed audi verba mea alque consilia, el erit Deum verum
colentes, feligioseque sapientes haben-
Dominus tecutn. In eo quod Jethro consilium dat ge- dus et Job, cum ex ipso populo
neri suo Moysi, ne occupatus judiciis populi, et ipse' non sit, quemadmodum
merito quseritur, imo credibilius habe-
et populus consumeretur consummatione intolera-' tur. fuisset,
Ambigue quippe posita sunl verba : vel utrum
bili, prima quaestioest, cur hoc Deusfamulum suum,>I sacrificaverit Deo vero in
cum quo ipse tanta et talia loquebalur, ab alieni- populo ejus, quando vidit
est admoneri. In generum suum; vel utrum eum adoraverit ipse
gena passus quo Scriptura nos ad-
Moyses, quanquam de adoralione, etiam si expresse
monet, per quemlibet hominem detur consilium ve-
positum esset, honor videretur socero redditus eo
ritatis, non debere contemni. Videndum etiam ne' modo,
forte ibi voluerit Deus ab alienigena admoneri quo solet hominibus honorificentiaecausa ex-
hiberi : a patribus, sicut de Abraham scriptum est,
Moysen, ubi et ipsum posset tentare superbia. Sede-
quod adbtaverit filias Heih (Gen. xxvn). Quos autem
liat enim judiciaria sublimitate. Nam hunc sensum1 dicat
grammato isagogas post decurioues, non facile
indicat, cum ipse Jethro eos eligere jussit ad j.udi- sciri boc nomen in nullo usu habe-
candas causas populi, qui odissent superbiam. De- mus polest, quoniam
vel officiorum vel magisteriorurn; nam quidam
inde quam sit observandum, quod alibi Scriptura
doctores interpretati sunt, ut inteUigantur magistri
dicit : Fili, ne in multis sint aclus tui (Eccl. xi),
satis et hic apparet. Deinde verba Jethro dantis con- litterarum, qui introducunt in litteras, sicut resonat
Grsecum vocabulum. Hic sane significatur ante
silium Moysi, consideranda sunl. Dicit enirn : Nunc
legem datam, quod habuerint Hebraei litteras, quae
itaque audi me, et consilium dabo libi, et erit Deus a
tecum. Ubi mihi videtur significare nimis intentum pC quo cosperint esse, nescio ulrum valeat indagari.
humanis aetionibus animum, Deo quodammodo va- Non nulHs enim videtur, a primis hominibus eas
cuari, quo sit tanto plenior, quanto in superna atque rentes coepisse et perductas esse ad Noe, atque inde ad pa-
aeterna liberius exlenditur. Sequitur: Esto tu populo Abrahse,et inde ad populum Israel. Sed unde
in his, qum ad Deum peiiinent, ut referas, quw di- hoc probari possit, ignoro. (Ex Isidoro.) Hoc magnse
ciintur ad eum , ostendasque populo cwremonias et admiralionis est, ul diximus, quod Moysesprophela
ritum colendi, viamque per quam ingredi debeant, et Deo plenus, qui cum Domino facie ad faciem loque-
ab homine genlili consilium accepit, ut face-
bpus qubd facere. Provide autem de omni plebe viros batur,
ret omnia quaeeumque diceret ille : nisi ut formam
potenles et limentesDeum, in quibus sit veritas, et qui
oderint avariliam : et constitue ex eis tribunos et cen- humilitatis populorum principibus daret, et futuri
turiones, quinquagenarios et decanos, qui judicent sacramenli designaret imaginem. Sciebat eniuifutu-
ruin quandoque quod populum ex gentibus congrega-
populum omni tempore. Quidquid autem rridjus fuerit,
referant ad ie, et ipsi minbra tantummodo judicent; tum, eaquoein lege deerant, eo suggerente complean-
leviusque tibi sit partiio in alios onere. Si hoc fecerh, tur; bonumque et spiritualem inteUectum , afferret
implebh imperium Domini, et prmcepta ejus poterh ad legem Dei; et sciebat quia audiret eumdem popu-
sustentare; et omnis hic populus revertelur cum pace D lum lex, et faceret omnia qusecunque diceret; legis-
ad loca sua. Quod vero adjungit et dicit, esto tu que diminutio suggerente Evangelio compleretur.
populo in his quse ad Deum, et referes verba eo- CAPUT X.
rum ad Deum, et testaberis illi prsecepla Dei et De adventu filiorum Israel ad montem Sinai: ubi
legernejus, et demonstrabis illis vias in quibus am- mandavit populo per Moysen, ut essent paraii in
bulabunt in eis, et opera quse faciant, cum po- diem tertium.
pulo universo haec agenda esse demonslrat. Non Mense iertio egressibnh Israel de terra Mgypti, in
enim ait uniuscinusque verba referre ad Deum, sed die hac, venerunt in solitudinemSinai. Nam profecti
verbaeorum : cum supra dixisset: Esto tu populbin de Raphidim, et pervenienlesUsquein deserlum Sinai,
liis qum adDeum sunt. Post haec admonet, ne singu- castra metali sunt in eodem loco; ibique Israel fixil
lorum negotia quaeinter se habent, deserantur: ele- tenloria e regione month. Moysesautem ascendit ad
ctis videlicet potenlibus viris, Deum colentibus, Deum vocavitqueeum Dominus de monte el ait : Hmc
justis, et qui oderint superbiam : quos constitueret dices domui Jacob, et annunliabh filih Israel, etc.
super miHenos; alios super centenos; alios super (Exod. xix). (Ex Isidoro.) Accessit itaque post hseP'
 89 COMMENTARIAIN EXODUM.— LIB. E 90
populus quadragesima septima die egressionis Israel A sensus spiritualis demonstratur. Omne leve et luci-
ex iEgypto ad montem Sina; ibique Moyses ascen- dum ad fideles pertinet: omnis aulent terra et tene-
dit ad Deum, et Dominus ad eum descendit. Si quid brositas, ad infideles terrendos. Ideo autem lex cura
est moraliter quod Moyses in montem ascendit et terrore datur, ut populus carnsdisDeum timeret, et
Dominus in montem descendit? Mons quippe, alti- legem ejus cum reverentia conservaret.
ludo contemplationisnostrse est, in qua ascendimus; Nuntiavit ergo Moyses verba populi ad Dominum,
ut ad ea quaeultra infirmitatem nostram sunt, in- qui dixit ei: Vade ad populum et sanctifica eos Iwdie
tuenda sublevemur. Sed in hanc Dbminus descendit, et cras; laventque vesiimenla sua, el sint paraliin
quia sanctis mullis proficientibus parum de se ali- diem lertium. Die enim tertio, descendel Domimts
quid eorum sensibus aperit. coram omni plebe super montem Sinai. Hac quidem
Vos ipsi vidislh quw fecerim Mgyptiis : qubttibdo die reperitur dari Iex, quae in labulis lapidcis
portaverim vos super alas aquilarum, et assumpserim soripta est digilo Dei: sieul consequentia docent.
mihi. Alas aquilarum, doctrinas mystice appellat Dies autem iste tertius apparet terlii esse mensis
duonim Testamentorum. Bene ergo Scriptura sacra ab exitu ex .Egyplo. Ex die ergo quo pascha fece-
pennis aquilarum assimilatur, quae nos ab infirais runt, id est, agnum immolaverunt et ederunt, qui
suis exhortalionibus elevant, et suis consolationibus B fuit quartus decimus prirai mensis, usque ad istum
portant, suisque documenlis semper ad ardua opera quo lex datur, dies quinquaginlanumerantur: decem
virtulum, et ad ccelestia praemia provocant. Si ergo et septem scilicet primi mensis : reliqui ab ipso xiv,
audierilh vocemmeam, el cuslodierith pactum meum, deinde omnes xxx secundi mensis, qui fiunt XLVII.
erith mihi in peculiuin de cuncth pbpulis. Mea est Et lerlius terlii mensis, qui cst a solenmitate occisi
enim lerra omnis; et vos eritis mihi regnum et gens agni quinquagesimus. Ac per hoc in isla umbra fu-
sancla. Hoc laudis testimonium quondam anliquo turi secundum agni immaculati diem feslum , sicut
Dei populo per Moysen datum est, quod postea quinquagesimo die lex data est, quae conscripla est
recte gentibus dat aposlolus Petrus dicens : Vos digito Dei, ita ipsa veritate Novi Testamenli, a fesli-
autein genus electum, regale sacerdbtium : gens sdn- vitate agni immaculati Chrisli Jesu, quinquaginta
cta, populus acquhitionh (I Pelr. n), quia in Chri- dies numeranlur : ut Spiritus sanctus de allissiniis
stum videlieet crediderunt qui velut lapis angularis, dalus est. Digitum autem Dei esse Spiritum sanctum
in eam quam in se Israel habuerat salutem, gentes suprajam diximus teste Evangelio. Quod autem Do-
adunavit. Quas genus electum vocat propler fidem : minus prsecepit Moysi, ut populum sanclificet hpdic
ut distinguat ab eis qui lapidem vivum reprobando, etcras, utque ipsi lavent vestimehta sua, el sint pa-
faclisuntipsireprobi. Regale autemsacerdotium, quia <C rati in diem terlium, myslice significat quod omnis
illius corpori sunt uniti, qui rex summus et sacerdos qui ad conspectum Dei pervenire desiderat, sancli-
est verus, regnum suis tribuens ut rex etutpontifex,eo- ficare se debet, id est, sana fide et digna conversa-
rum peccatum sui sanguinis hoslia mundans. Regafe tione prseparare ; et vestimenta sua lavare, id est,
sacerdoliumeos nominat, ut et regnum se parareper- opera sua mundare; in praesenli videlicet et in fu-
petuum ethostias immaculatseconversationisDeosem- turo tempore, quod significat hodiernus et dies cra
per ofierre meminerint. Gens quoque sancta et popu- stinus : quatenus ad gloriam resurrectionis et im-
lus acquisitionis vocantur, juxta id quod apostolus mortalitatis Dominicse pertingere possit. Hoe quo-
Paulus prophetae exponens sententiam dicentis : Ju- que insinuat dies tertius, quia Ghristus die terfia a
stus autem meus ex fide vivit (Abac. n). Quod si sub- mortuis resurrexit. Conslituesqueterminos populoper
traxerit se, non placebit animae meoe. Nos autem citcuitum et dices : Cavete ne ascendalh in montem,
non sumus, inquit, subtractionis filii in perdilionem: nec tangalh fines illius. Omnis qui tetigerit mbntem,
sed fidei, in acquisitionem animse. Et in Aclibus nibrte mbrielur. Manusnon tangel eum: sed lapidibus
Apostolorum. Vos, ait, Spiritus sanctus posuit epi- opprimelur, aut confodielurjaculh : sive jumentum
scopos regere Ecclesiam Domini, quam acquisivit fuerit, sivehomo, non vivet. Quidest quod legem datu-
sanguine suo (Act. xx). Populus ergo acquisitionis I rus Dominus, inignefumoque descendit, nisi quia hu-
facti sumus in sanguine nostri Redemptoris : quod miles per claritatem suaeostensionis illuminat, et su-
erat quondam populus Israel redemptus sanguine perborum oculosper caliginem erroris obscurat ?Prius
agni de jEgypto. ergo mens ab appetitu glorise temporalis, atque ab
Venit Moyses, et convocolh majoribus naiu populi, omni carnalis concupiscentise delectatione lergenda
exposuit omnessermmiesqubs mandaverat Dominus. esl; et tunc ad aciem contemplalionis erigenda. Unde
Responditque universus populus simul: Cuncta quce etcum Iex accipitur, populus a monte prohibetur; ut
locutus est Dominus , faciemus. Cumque retulhset videlicet qui infirmis adhuc mentibus terrena deside-
Moyses verba populi ad Dominum, ait ei Dominus : rant, considerare sublimia non praesumant. Ubi et
Jam nunc veniam ad te in caligine nubis, ut audiat recle dicitur : Si bestia tetigeril montem, lapidabitur.
me populusloquenlemad te, el credat iibi in perpe- Bestia etenim montem tangit", cum ihens irrationa-
tuum. Per caliginem et omne quidquid tenebrosum bilibus desideriis subdita, ad contemplationis alta se
in decessu Dei erat, liltera legis designatur; per erigit. Sedlapidibuspercutitur, quia summa non sus-
montem vero et omne quidquid ibi splendidum fuit, tinens, ipsis superni ponderis ictibus necatur. Qui
H B. RABANl MAURIAfiCHIEfr MOGUNT.OPERUM PARS I. 92
efgo ctilmeh appfehendere perfeciibiiis' nlluntur, A A stolos, et qui cura eis erant. In centesimo vigesimo
conteihplatioriis arcem tenere desiderant, prius sb Mosaicsesetatis humero cotistitutis et divisis Hnguis
ln campo operis pet exercitium probent, ut sollieite credehlium, lotus Evangelica praadicatione mundus
sciaht, si tiulla jam mala proximis irrogant; si sub^ impletus est. Dicitur illie scripta lex digito Dei, et
irrogata a proxirnis, sequariimiterpotlant;- si obje- Dominus diott de Spiritu sancto : In digito Dei eji-
ctis bonis iemporalibus, nequaquam eos loetiliasol- cio dwmonia (Luc. xi). Aspicit illuc cunctus populus
Vil; si stibtraclis, non nimio rooerofe saucianttif, ac voces et lampades monlemque fumantem, tonitrua
deinde perpendant, si cum ad semetipsos introrsus et fulgura, clangoremque buccinseperstrepenlem.
redeunt, ih eo qtiod spiritualia rimantur, nequa- lri vocibus namque et tonilruis, clamor prsedicatio-
quam sectim reftim cofporalium umbras Irahunt :- num inlelligitur; in lampadibus, clarilas miraculo-
vel fortasse traclas, manu disctetionis abigunt, si in- rum; in sonilu buccinae, proedteatioforlis sancto-
circumscriptum lumen videre cupienles , cunctas rum. Quaeomnia in adventu Christi et s&neti Spiri-
circumscriptiohis suseimagines deprimunt: et in eo tus compleia sunt, quando omnes discipuli Christi
quod super se conlingere appetunt, Vincunt quod in varietate linguarum, prseceptis el signis intonue-
Sunt. runt. lnterpretatur autem Sinai rubus, quod signifi-
Guin cwperit elangere buccina, lunc ascendant in*B cat Ecclosiam , in qua et Dominus Moysiloquilur.
montem. Quid est quod prius prohibet populum ne Quod autem legem daturus Dominus, in igne fumo-
ascendat in montem, neo tangat fines illius, mina- que descendit, hoc significat quia ef fideles clarhas
tiirquetransgressoribusmortem, nunc auleni jubet ut suce oslensionis illuminat, et inlideles oculos per
quando coeperit clangere buccina, tuno ascendant in fumum erroris obscurat. Quod vero yidplur in cali-
montem : nisi quod humanam audaciani compescens gine, hoc significat quia impii qui terrena sapiunt,
premit, et ad obediendum divinaejussioni, mentem caliginem maliiioeeum descendenlem, id est, in hu-
erigit? Ad sonitum ergo buccinse ascendere oporlet militale nascentein, non agnoverunl. Alias in cali-
in montero,, quia ad sacrae prsedicationis yocem se gine visus, legem dedit, quia yerilalem suae legis
erigere debel ad superria, mens audilorum.Nec enim non secuturis infidelibus, quasi per caliginem dixit,
inordinate ad investigationem sacramenlprum coele- ut yidentes non videant.-
stium animus pertinax s.e iromittere d.ebet, irratio- Titjmit populusqui etal in castrh. Cumqueeduxh-r
nabili motu prsesupiptionis suse instigatus ; sed ad set ebs Mbysesin occursum Dei de lo.co,castrorum,
vocationem diyinam prpmptus ac deyotus subsequi, stelerunt ad radices montis, Intueri libel quomodo
quo provocat gratiam largiloris. sacra eloquia in exordiis pafrationum qualitates ex-
Cumque lavassent veslimenla snq, ait ad eos.: ^ primunt termiposque causarum. Aliquando namque
Eslote parati iri diein tetlium, nec apprbpinqueth a positione loci, aliquand^ a posilione corporis, ali
uxbribus vesitrh. Qujd est quod post layafionem \e- quando a qualjlate aeris, aliquapdp aqualitate lem-r
stimentorum prohibet acces.suni uxprum, pisi ut poris siguant quid de yenlura aclione subjiciant,
ostendat pobis , non su.fiicere ad virtutem contem- A positione locorum divina Scriplura exprimit siib-
plationis, niusidasionemoperuni per pcenitentisela- S.equeotium nierila finesque causaruip : sicut de
mentum, siaecastitate.lam cbrporum , quam eiiam Israele dicit quia verba Dei ip monte audire pon
animarum? Oportet ergo ut mundemus. aclus no- potuif,, sed prsecepta in campestribus accepit; sub-.
stros prseteritos per compunctione.mlacryinarura, et sequentem nimirum infirmilatem populi indicaii.s,
puritatem integram servemtis pr:ecordiQrura, quia quiaascendere ad siimma non yaluit, sed semetipsum.
aliter non sufficimus ad CQnteniplationeipDei, et ad in infimis, neglecte vivendo, laxavit. A positione
perceptionera verse sapientioe. Hinc ipsa Veritas ajt: corporis futura denuntiat, sicut in Aclibus apostolo-
Beati tnundo corde, quoniani. ipsi Deutn videbunt rum Stephanus, Jesum a dexlrh virlulh Dei stantem
(MaUht v), Et in Salbmone.scfiptum est.: Spiritus (Act. vii) se vidisse manifestat. Stare qnippe pu-
sanctus dhciplinw effugiet fictntn, et.in aninwm ma- . gnantis est vel juvantis. Et crecie stare cernitur,
levotam non intrQibitsapieniiq (Sap. i). qui in bello certaminis opitulafur. A qualilate aeris
CAPUT XI. res subsequens deiponstratur, sicut eyangelistacum
Domino nuUqs lunc ex Judsea crediluros
De eo quod die lerlio cwperant audiri tonitrua, mi- prsedicante
care fulgura, et nnbes operire monlem, clangorque dicerel, proemisitdicens: Hiemsautem erqt (Jonn. x).
buccinw vehemetiiius perslrepere , cum bbminus. Scriptum namqu.e est: Abundamt iniquilas, refrige-
descehdissetie hiotite scit chariias multorum (Mallh. xiv). Idcirco ergo
Jatn ctdvenerat dies terlius et tnane inclaruerql; et; hiemis curavit tempus exprimere, ut inesse atidito-
cwperunt audiri tonilrua, ac micare fulgurajet iiubes ruin cordibus malitisefrigus indiearet. Hiricest quod
denshsima operire montem : clancjorque buccinw ve- negaturo Petro prsemitlitur quia frigtis efat, el stans
hementiusperstrepebat(Eaod.xix). (Exlsidoro.) Quin- ad prunas calefaciebat se. Jam namque intus a
quagesima diepost actum pascba, data est lex Moysj; charitalis calore torptierat, et ad majorem prsesentis
ita et quinquagesimo die posl passionem Domini, vitae, quasi ad persecutorum pfunas, in firmitate
quam pascha iUtid,pfiefigurabat, datus est Spiritusi sestuante recalebat. A quaKtate quoqtie tcraporis, H-
ganctus promissus paracleius descepdens super app,- njs expriraitur. actionis: sicut non rediturtis ad ve>
93 GOMMENTARlA IN EXODUM.— LIB. II. 94
niam, et ad traditionis perfidiam nocte Judas exisse ui^tia dicit : Mel invenisti, coihede qubd sufficit tibi;
perbibetur, cum egrediente iUo ab evangelista dica- ne forte satiatus, evohtdsillud, et perjutes nomehDei
tur : Eral enim nox (Joan. xm). Hinc enim et ifti- tui (Ibid.).
quo diviti dicitur : Hac nocte repelunt anitnam tuam Locuiusque est Dbminus Mbysi ciihcios sermones
abs te (Luc. xu). Anima quippe quae ad tenebras hbs : Egb sum Dominus Deus tuus, qui eduxi te de
ducitur, non in die repeti, sed in nocte memoralur.- terra Mgypli, de doihb servitulh (Exod. xx). [Ex
Hinc est quod Salomon, qui sapienliam non perse-t Origenei] Oronis qui dicit se contemnere proeseHs
veraturus acoepit, in somnis hanc et nocte accepisse saeculum,quod figuraliler jEgyplus appellatuf, et
describilur. Hinc esl quod angeli ad Abrabam me- pefverbum Dei,ul secundum Scripturas dicam trans-
ridie veniunt; puniluri autem Sodomam, ad eam lafus esl, et non inyenitiir quia aJ saeculumfuturum
vespere venisse memoranlur. feslinat ac tendit, de hujusmodi anima dicil Deus :
Tolus auiem mons Siiiai fumabat, eo quod descen- Egb sum Dominus Deus luus, qui eduxi le de terra
disset Dominus super eum in igne : et ascenderel et Mcjypti. Non ergo haecad illos tamen dicunlur, qui
fumus ex eo quasi de fornace. Eralque omnis mons de ^Sgypto profecti stint, sed multo magis ad te qui
terribilh, et sonitus buccinw paulalim crescebal in nunc audis ista; si tamen proficiscaris ex ^Egypto,
majus et prolixius tendebatur, Quid pef montem B et yEgypiiis ultra non servias, dicil haecDeus : Egb
nisi ipsa nostra contemplatio designatur, in qua nos sttm DbminusDeus luus qui eduxi le de terra Mgypti^
ascendimus ut ad ea quaeultra inflrmitatem nostram de domo servituth, Vide si non negolia saecuii et
sunt videnda sublevemur? Sed in bune Dominus actus carnis domus est servilulis; sicul rursus e
descendil, quia nobis multum iproflcienlibus, parum conlrario, relinquere saecularia et secunduiri Deum
de se aliquid nostris sensibus aperit; si lamen dici vivere, domusest libertatis, sicut Dominus in Evan-
in illo vel param vel aliquid potest, qui unus sem- geliis dicit : Si permanseritis in verbo meb, iibs agnb-
per et idem intelligi parliculariler non potest, et sceiis veritatem, et Veritas liberabit vos (Jban. vm).
tamen a suis fidelibus participari dicitur, cum in Ergo J5gyptus domus est servilulis,- Judaea vero et
ejus substantia pars nullatenus adinittatur. Sed quia Jerusalem domus est libertalis. Audi et Apostolum
hunc exprimere perfecto sermone non possumus, de his secundum sapientiam quse ei in mysterio
liumanitalis nostrse modulo, quasi infantiseimbecil- dala fuerat, pronunliantem : Quw aUtem sursum
Jilali prsepedili, eum aliquatentis balbutiendo reso- est, inquit, Jerusdlem, libera est, quw est mater
namus. Sonilus inquit buccinse paulatim crescebat omnium nostrum (Gal. iv). Sicut ergo jEgyptus ista
in majus, et prolixius tendebalur. Sonitus buccinoe terrena provincia filiis Israel. domus dicilut servi-
est sermo praedicatorum, qui secundum auditorum ^ tulis, ad comparalionem Judaeseet Jerusalem quaeeis
inlellectum formari debet, ut cuique personeevide- domus efficilur libertatis, iia ad coroparationem cce-
lur expedire. Non enira eodem tenore doctrinae.im-, lestis .Jernsalero, quae, ut ila dicam, mater est H-
buenda est rudilas nepphylorum, qua inslruenda est bertatis, tolus hio mundus, et omnia qnae in mundo
capacitas eriiditorum. Unde et Paulus quibusdam siin.t, domus est servilutis.. Et quoniara de paradiso
suis audiloribtis dixit: Non. polui toqui vobis quasi Ubertali.s pro pcena peccati ad hujus mtindi ventum
spirilualibus, sed quusi carnaiibus : ianquam parvu- fuerat servitutem, idcirco prinius sernip deealogi, id
lis in Chrhlo, iac vobh dedi, non escam, et reliqua est prima mandato.rum Dei VQXJ de libertale pro-
(/ Cor. m). Et alibi: Loquimur, inquit, sapientiam ferlur dicens : Ego sum Dommus b.eus tuus, qui
inler perfeclos, quam nemo princ-ipumhujus swculi eduxi te de ler-ra Mgypii, de dbMQ.setvituth. Hanc
cognovil(I Cor. n), voceniin iEgyplo positus audire non poteras, etiamsi
Descendilque Dominus super montem Sinai, in tjbi injiingatur ut Pascha facias, etiarosi accingaris
ipsb montis vertice, et vocavit Moysen in cacumen lumbos et sandalia accipias. in pedibns, eliamsi
ejus. Ecce Dominus descendere in montis verticem virgam teneas in manu, et azyma cum amaiitudine
dicilur, et vocare Moysen in cacumen cjus, in quo T»comedas. E.t quid dico, in jEgyplo ppsilus haec au-
ostenditur quod ipse Dominus profectum sanclorum dire non poleras? Sed ne indeqtiideip profectus, in
suorum semper ad sublimiora el perfecliora provo- prima statim mansionehsecaudirepptuisti, necin se-
cat, quibus ipse summa perfectio est, quia ejus vi-. cun.danecin tertia, nec cum trahsieris. niare Ruhrum,
sio perpelua consummatio est omnium virtulum. el(amsi ad Mararo yeneris, et fuevit libi arnaritudo
Quo cum ascendissel, dixit ad eutn : Descende ip dulcedinem versa; etianisi in Eliro veneris ad
et cbnteslare populum, ne forte. velint transcendere duodeciip fontes aquarpm et sepluagipta arbores
lerminosad videndum Dominum, et pereat ex eis plu- palmaruni; etiamsi Raphidipi prselerieris, caeteros-
rima mullitudo. Conteslatur popuium Domiiius, ne que profectus ascepderis, ponduro ad ejuscemod.5
fbrle velint transcendere terminos praestitutos ad verba idonens judicaris, sed cum veneris ad niontesp
videndum Dominum, quia roagaa discretione cuiqne Sina. Mpltis ergo ante laboribus peractis, niuUis
opus est, ne velit ultra quam debet el quani ppssif serumnis et tentatioriibus superaiis, vix aliquatidp
de ipsa divina natura riraari ac tractare cpnelur. mereberis praecepta suscipere liberlalis, et auuire
Unde et Scriplura dicit : Qui niajestatem scrulaturr a Domipp : Ego. sum Dominu,sDeus (uus%qui e<t,uxi
npprimitura gloria (Prqv. xxy), Et, alibi ipsa)Sapien.^. l? de, ima-MwPh dt/dmq tirviiutis., Vejpm bje
93 B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUMPARS 1. 93
sermo nondum sermo mandali est, sed qui sit qui. Aperfectos faciat, ipse fragilitatem liumanorum non
mandat ostendet. Nunc ergo videamus quod sit ini- recusat affectuum. Quis enim audiens Deum zelan-
liuiu decem mandatorum legis, et si tion occurri- tem, non continuo miretur, et humanse ftagilitatis
mus omnia initia, saltem, prout Dominus dederit, vitium putet? Sed omnia propter nos et agit et pa-
explicemus. litur Deus : et ul possimus edoceri, notis et usitatis
CAPUT XII. nobis aflectibus loquitur. Videamus ergo quid est
Setmo Dei ad populum, decalbgum legh proferens. quod dicit, quia bominus zetans ego sum. Sed ut
Primum ergo mandatutn est : Non erunt tibi dii contemplari faeilius possint divina dehumanis, se-
alii prmter tne; et post hcec sequitur : Non facies cundum ea quse superius disscruimus, doceamus
tibi sculplile, neque omnem similiiudinem quw est in exemplis. Oronis mulier aut sub viro est el subjecta
cwlo desuper, et qum in terra deorsum, nec eorum est legibus viri, aut merelrix, et ulitur liberlale
qum sutit in aquis sub terra. Non adorabh ea neque peccandi. Qui ergo ingredilur ad meretricem , scit
coles (Exod. xx). [Ex Origene.] Hinc puto et apo- se ad eam ingressum esse mulierem , quai proslhula
stolum Pattlum sumpsisse illud quod ad Corinlbios est, et cunctis volentibus palet; et ideo indignari
scribit dicens : Siquidem sunt qui dicuntur dii,sive non polest, si cuin ea etiam alios videal araatores.
in cmlo'sive in lerra (I Cor. vm). Et addidit : Sicut B Qui vero legilimo utitur matrimonio, non palitur uli
et sunt dii multi et domini mttlti; sed nobis unus uxorem potestate peccandi, sed accendilur zelo ad
Deus Paler, ex quo omnia el nos ab islo; el unus Do- castitatem malrimonii conservandam, quo possit
minus Jesus Chrislus, per quem omnia et nos per cxeafieri legitimus pater. Hocergo cxemplo iiitelli-
ipsurit. Tale etenim est quod dicit: Licet sint multi gamus omnem apimam, aul proslittitam cssc doe-
domini qui aliis gentibus dominentur, et dii mulli monibus, et habere plurimos aniatores, ila ut intret
qui ab aliis colantut, sed nobis unus est Deus et ad eam raodo quidem spiritus fornicalionis;-,illo dis-
unus Dominus. Non facies tibi idolum : neque omnein cedente, intret spiritus avaritise; posl bunc veniat
similitudinem eoruni qum sunt in cwlo, vel qum in superbioespiritus, inde irse, inde invidise, post etiam,
terra, etc. Aliud ergo est facere idolum, aliud simi- vansc*glorise; aliique cum eis plurimi. lsti omnes
liludinem. Et siquidem Dominus nos ad eaquae di- ila cum inftdeli anima mcretricanlur, ut alter altcri
cenda suut, illuminare dignetur, ego sic arbitror ac- non invideant : nec zelolypia moveaiUiir ad invicem.
cipiendumquod, verbi causa, si quisin quolibetme- Et quid dico quod alter alterum non excludat? Imo
taUo auri, vel argenli, vel ligni, vel lapidis, ficiet et invitant se invicem et sponle convocant : sicut
speciem quadrupedis alicujus, vel serpenlis, vel paulo antejam diximus, quod inEvangelio scriptum
avis, et statuam illam adorandam, non idolum, sed ^ est de illo spiritu qui exiit ab hoinine, et regressus
similitudinem fecit: vel eliam si picluram ad hoc adduxit secum septem alios nequiores se spiritus
ipsum slatuat, nihilominus similitudinem fecisse di- (Luc. xi), utfin una animasimul habitarent. Sicergo
cendus est. Idolum vero facit ille qui, seeundum nullam zelotypiam amatorum suorum patilur anima
Apostolum dicentem quia idolum nihil est, facit quse daemonibusprostitula est. Si vero legitimo con-
quod non est. Quid est autem quod non est? Species juncta sit viro, illi viro cujus matrimonio Paulus
quam non vidil oculus, sed ipse sibianimus piugit. auimas conjungit et sociat, sicut el ipse dicit, Sta-
Verbi gralia, ut si quis humanis membris caput tui enim vosuni viro, virginem caslam exhibereChri-
canis aut arietis formet, vel rursum in uno hominis sto (I Cor. xi). Et de quo in Evangelilsscriplum est,
habitu duas facies fingat, aut huinano pectori postre- quia rex qtiidam fecit nuptias filio sno (Mallh. xxn).
mas partes equi et piscis adjungat. Haec et his si- In hiijus ergo viri nuplias cum se anima dederit, et
milia qui facit, non simililudinem, sed idolum facit. legitimum cum eo sortita fueril matriiponium,
Facit enim quod non est, nec habet aliquid simile etiamsi fuit aliquando peccatrix, etiamsi merelricaia
sui; et idcirco hsec sciens Apostolus dicit quia ido- est, tamen si se huic viro tradidit, ultra eam peccare
luni niliil est in mundo. Non enim aliqua ex rebus _ non patitur : non potest ferre ut rursum anima quae
exstanlibus assumitur species, sed quod ipsa sibi se sorlila est virum, aUudat adulleris; excilatur
otiosa mens et curiosa reperit. Simililudo vero, super eam zelus ejus, defendit conjugii castitatem.
cum aliquid ex his quse sunt vel in coelovel in terra Et zelans dicitur Deus, quia animani sibi mancipa-
vel in aquis, formatur sicut superius diximus. Ve- lam non patitur daemonibus admisceri. Alioquin, si
rumlamen non sicut de his quse in terra sunt vel eam viderit temerantem jura conjugii, et occasiones
in mari similitudinibus, in promptu est pronuntiare. quaerere ad peccatum, tunc, ut scriptum est, dat ei
Ita etiam de coelestibus, nisi quis dicat de sole et libelium repudii, et dimittit eam dicens : Ubi est li-
luna et stellis hoc posse sentiri, et horum namque bellus repudii mdlris vestrm, quo dhnisi eatn (Deut.
formas exprimere gerililitas solet. Sed quia Moyses xiv) ? Quibus eliam addit et dicit: Eccepeccath vestris
eruditus eral in omni sapientia jEgyptiorum, etiam .venundali estis, et propter iniquitaies vesiras, dimhi
ea quae apud iUos erant in occultis et reconditis tnatrem vesiram (Jeretn. m).
prohibere cupiebat. Vhiians iniquitatem patrum in filiis in tertiam et
Ego enimsumbominusbeus tuus, bominus zelans. quarlam generalionem eorum, qui oderunt me; et
Vide benignitatem Dei, quomodo ut nos doceat et faciens mhericordiam in millia hh qui diligunt me
97 COMMENTARIAIN EXODUM. — LIB. H. 98
et custodiunt prmcepta mea, etc. Nunc ergo videamus jA quem prwparavit beus diabolo et angelis ejus (Matth.
secundum hanc quam diximus progeniem, quomodo xxv). Possumus et alio modo hanc sententiam in-
Deus peccata patrum reddat in fllios in lertiam et lelligere, quia dicit Deus, quod visitet iniquilatem
quartam progeniem, et in ipsos non reddat patres. patrum in filios in tertiam et quartam generationem, ut
Nihil enim de patribus dixit. Diabolus ergo quia inhis qui peccata patrum sequuntur, justse senlentiae
peccandi jam modum excessit, sicut propheta dicit, damnatio permaneat. Nam quasi injustitia videretur
quemadmodum vestimentum in sanguine concretum, alium peccare, et alium luere peccata. Sed. ex eo
uon erit mundum, ita et ipse non erit mundus in quod sequitur, hh qui me oderunt, comminationis
hoc saeculo, neque- corripitur pro peccato, neque sive praecepti scandalum solvitur. Non ideo enim
flageUatur. Omnia namque ei servata sunt in futu- puniuntur in tertia et quarta generatione, quia deli-
rum. Unde et ipse sciens sibi i-Uudstalutum tempus querunt patres eorum, cum palres potius qui fuerunt
esse pcenarum, dicebat ad Salvalorem : Quid venhii peccatores puniri debuerunt; sed quia patrum exsti
ante tempus torquere nos {Maith. vm)? Dum ergo terunt semulalores, et oderunt. Deum, hsereditario
stat hic mundus, peccata sua non recipit diabolus, malo et impietate perierunt, in ramos quoque de ra-
qui est peccantium pater. Redduntur autem in filios, dice crescente. Sunt qui hoc quod nunc in Exodo
idest in eos quos genuit per peccalum. Etenim.;B scriptum est, Reddens iniquilates patrum super fi-
homines in carne positi corripiuntur a Domino, lios in lerliam et quartam generationem, ita edisse-
verberantur, flagellantur. Non enim vult Dominus rant, ut ad animam humanam sententiam referant :
mortem peccatoris, sed ut revertatur et vivat. Et patrem in nobis, leve punctum sensuum et incen-
proplerea benignus et misericors Dominus reddit tiva vitiorum esse dicentes, filium vero si cogitatio
peccata patrum in filios, ut quomodo patres, id est peccatum conceperit. Nepotem, si quod cogitaveris
diabolus et angeli ejus, csetefique principes mundi . atque conceperis, opere perpetraris. Pronepotem
ac rectores tenebrarum harum (et ipsi enim effi- autem, hoc est, generationem quartam, si non solum
ciuntur patres peccati sicut et diabolus), quomodo, feceris quod malum est et scelestum , sed in tuis
inquam, palres isti indigni sunt qui in praesetili sse- sceleribus glorieris, secundum iilud quod scriptum
culo corripiantur, sed in futuro recipiunt quoe me- est : Impius cum in profUndum malorum venerit,
rentur, fiUieorum, id est, quos peccare persuaserint, contemnit (Prov. xvm). Quod autem juxla Ezechie-
et qui nihilominus per ipsos asciti fuerint ad con- lem Dominus dicit: Quid esl quod inter vos parabo-
sortium societatemque peccaii, hi recipiunt quse lam vertilh in proverbium htud in terra Israel dicen-
gesserunt: ut purgaliores ad futurum sseculum per- tes, Patres comederunt uvam acerbam, et denles fi-
gaut, et ultra diabolo socii non efficiantur in poena. G liorum obstupuerunt: Vivo ego, dicit Dominus Deus,
Quia ergo misericors est Dominus, et omnes homi» si erit vobis ultra parabola hwc in proverbium in
nes vult salvos fieri, propterea dicit: Vhitabo in Israel. Ecce omnes animw mew sunt: ut anima pa-
virga facinora eorum, et in flagellh peccata eorum. trh, ita el anima filii mea esl. Anima qum peccaverit,
Mhericordiam aulem meam non auferam ab eis (Psal. ipsa morietur (Exech. xvm). Manifestat quod justus
LXXXVIII). Visitat igitur Dominus animas et requi- judex uuicuique secundum propria reddet merita.
rit, quas ipse pessimus persuasione peccati pater ge- Sicut enim peccata filiorum non nocentpatribus qui
nuerit, et dicit ad unamquamque earum : Audi, fi- non pravum exemplum peccali filiis prsebuerunt,
lia, et vide, et inclina aurem luam, et obliviscerepo- ita peccata patrum iniqubrum non redundant ad
pulum tuutn, et domum patris tui (Psal. xvi). Visitat filios, si eorum imitatores in malo nonfiunt; sed
ergo lempns peccatum et commonet te : et in flageUo anima quw peccaverit, ipsa morietur. Non abolilione
et in virga te visitat pro peccato, quod tibi diabolus utique substantise, sed ex ejus consortii privatione
pater subjecit, ut reddat illud tibi in signum, id esl, qui dicit, Egb sum vita (Joan. xiv). Et ahbi loqui-
dum in corpore degis : et sic completur, reddi pec- tur : Omnis qui vivit et credit in me, non morieiut in
cala patrum in sinus filiorum rn tertiam et quartam mlernum. Amen, amen dicb vobh, qui serm,onem.
progeniem. Dominus enim zelans est et animam ^ meum servaverit, mortem non videbit in wternum
quam sibi despondit in fide, non vult illam perma- (Joan. v). Vitaenim nostra abscondita est cum Chri-
nere in contaminalione peccati, sed vult eam cito sto in Deo (Coloss. 111),quia victuri sumus, quando
purgari, et rvelociler abjicere omnes immunditias Cbristus apparuerit vita nostra in gloria. Et imple-
suas, sicuti forte surreptum est. Si vero per- bitur illud quod scriptum est: Amen, amen dico vo-
manet in peccatis et dicit, Non audiemus vocem bis, qui sermonem tneum audit, et credit ei qui tne
Domini, sed facientes faciemus voluntates nostras, misit, habet vitam wternam, et in judicium non venit,
et incendemus thura reginae cceli, sicut exprobratur sed transibita motie in vita (Joan. vm). [Ex Isidoto.]
per prophetam, lunc servantur etiam ipsi ad iUam Primum decalogi mandatum ad Deum Patrem perli-
Sapienlise sententiam quae dicit : Quoniam quidem netdumdicit:
vocabam et non audiebalh, sed irridebath sermones Dominus Deus tuus, beus unus esi. Uliqtie haec
meos, iiaque et ego veslram perdilionem irridebo audiens, unum Deum patrem colas, et in multos
(Jerem. XLIV). Vel iUaqusepositaest illisinEvangelio, fictos deos fornieationem tuam non effundas. Se-
dicente Domino ; bhcediie a me in ignem wternum} cundum prseceplum.ad filium pertihet dum dicit i
{# B. RABANIMATjRlARGHlEP. MOGUNT, OPERUM PARS I. 100
Neh assumes nomen bei tui in vanum<.Id est, A Non furtwn facies. Quod est vitium fapaieifatis.
ne sestimes crealuram esse Filium Dei, quoniairi Octavum:.
oinnis crealura vanitati subjecta est; sed etedas Non fuisum leskmomuhi dices-. Quod est crimep
eum oequalem esse Patrj, Deum deofum, Vefbuih mendacii et falsitatis. Nouum -:
apud Deum, per quem iamnia facta stiht (Jeah-. i)-. IVoncbhcuphces nxotem ptoxhni iui. In hoc proe-
Terlium mahdatum de feabbato^adSpititura perti- cepto velat intentiouem adulierinsecbgitationis. Nahi
net sanctum, cujus dono requies nobis setiipiterha aliud est facere aliquid tale prseter uxorem, alitid
prormititur. Nam quia Spiritus sanctus dicituf, appelere alienam uxorem. Ideo duo praecepta sunt,
propterea et septimum diem sanetificavit Dehs. Iti N'onmwchaberis,et, Noh cohcuphcesuxorem proximi
aliis enira diebus operum, non est nominata sancli- tuL Decimum:
ficalio, nisi in sabbato, ubi dicitur : requievit Deus Non concuphces rem proximi iui. In quo prse-
(Gen. i), Proinde igitur hoc niandatum perlinet ad cepto damhaf ambitioneni sseculi, et reffenat eoncu-
Spirittim sanclum, tam prbpter nomen sanctificatio- piscentiam rerum. Itaque hbfuni prhhum pfohibet
nih,, qnam eliam propter selernarri *equiem ad subreptionem , secundum errbfem, tertiuiu interfi-
doiiunisanctiSpiritus pertinentein. Dicilur enim ibi: cit sseculi amorem, quaftum impielaletti, quintum
Memehto ui diem 'sdbvati mnctifices-. Sex tiiebus B R aUidit fornicationem, sextuni crtidelitatem,
septi-
mum rapacitalem, oclavum perimit falsiJatehi, no-
operaberis; et 'f-aeies'opera Wd. Septimih auterixdUs
sabbdlum est Dothini Dei tui ': fcon f&efesoinhe opus. num adulterii cogitatiohfem,deciinuih mtihdi ctipidi-
In sex dierufn opefe sex setaltihi operatio cohtine- latemi (Ea; Augusiino.) Et notandum qiiia sicut de-
tur. In sepiimo vefo rfequies, beati illius fegtii lem- cemplagis pereuiiuriiur jEgyptii, sicdecem pfseceptis
conscfibtintur tabuise, qtiibtiS tegantur pbpuli Dei,-
pus oSteiidiiur, quod tarhalilet Jtidaei celebfahtes
et dssmones occidahtur. Sed ad plagas decem non
peccant: et hoc ut nbn nos ad fidetii mehdacii fal-
ientes aptemus claiival per propheiam 'dicehs : Neb- pertinei, quod primum factum signi causa, ut virga
menias el sabbriia iiesira odivit ahitha mea (Isti. i). in serpefitem converiereluf. Adittis ehihi ipse erat
Quomodo ergo sahelifrcala efant sabbata llla tftiae ad Pharaonem-, quo commendabattir Moyses edtictu-
odivit Deus ? Hhiu efgb sabbatutii est sanctificatum, IHISex jEgyplo populutii Dei. Nondum enihi contti-
ubi post bona hujtis Vitaeopera requies hobis seterna roaces feriebantur, seddiviviosighojam terrebahtuf.
promiltiluf. Ideoque quidquid aginvus, si proptet Virga significabat regntim Dei, ideroqufe tegntim
futuri ssectiU requiem facimus, vefaciter sabbalurh Dei esse, litique popufum Dei. Serpens atitem, lem-
observamus-. Posfhoec pfoecepta septepafnis SPcce- pus mortalitatis hujus : mors enim a serpente pro-
dit mimeftis hiandalofuro ad dileciioneih pef tihehs G pinataest. Tanquam ergo cadentes de manu Domini
in terram, mortales facti suht: uhde pfojecta vifga
proximi, ct ihcipit ab honofe pareiitulh, qtibd tahieti
in ordine -quaftum esl: ex manu serpens effecta est. Fecerunt et hiagi Pha-
raonis similiter. Vh^gis eorum pfOjectis, Serpentes
Honota pfftrem luuin e'tmatrein turim. A parenti- facli sunt: sed
prius serpens Moysi, id est, virga
bus •enim suis horab aperit oculos, et hsec vita ab devoravit omnes serpentes magorum. Tunc
eorum 'dileetione suifiil exbrdiuro. Inde hoc manda- Moysi, demum cauda coiiiprehensa, idenlidem virga facta
tum priniuin est in septeiri, sicut Dominus ait est: et
-reguum remeavit ad manum, Stitit ergo
in Evangelib : Honord pairem luuiil et mairem iham,
virgse magorum, populi impiorum,vicii Cbfisti no^
quod est mahdalUhi pfimufn '(Mailh. xv). Sed quo- mine : cum in ejtis corpus
modo pririium qtiia quafttihi, iiisi quia pfoedictum a transferunthr, lahquam
serpente Moysi devoranlur, donec redeat regnum
esl, in septenario humefo, qui perlinet ad dileclio- Deiadmanum Dei.
nem proximi, primum est in altera tabula ? Nam Sedinfuieoiorlaiissseculi, quodsi-
ideo duoetabulse legis datse sunt. Jubetur ergo in gnificatcaudaserpenlis,magnumsigntimfiet.Audistis
debeatis desiderare; audite quid debeafis vitare.
hoc prsecepto filibs honofare pafenles, neque con- quae
tumeliosos illis existere, Sed officio pielatis debilam j,
I CAPUT XIII.
reverentiaih pfoesfafe. Nani qui parenlibus bonoreni Comparalio decalogi ad decem piccgdsMgypti.
Primum prseceptum in lege de colendo uno Deo :
deferre non novit, qtiibus parcere potest qui suos
Non entnt tibi, inqtiit, dii alii prmter me. Prima
odit? Qtiintuhi:
plaga jEgyptiorum aqua conversa est iri sanguinem.
Non mwchabefis, id est, ne quisquam proeter ma- Gompara
primum praeceptum primse plagse : Deuiii
trimonii foedera, aliis feminis misceatur, ad im- unum ex
quo sunt omnia in simililudirie inieliige
plendam suam Hbjdinera. Nam specialiler adulte- aquae, ex quo genefanluromnia. Quo auteni peitinet
rium facit, qui pfseter suam, ad allerapi accedit
sanguis, nisi »d cafheui moftalem? Quid est ergo
uxorem. Sextum: conversio aquae in sanguinem-, ftisi quia obscuratum
Non occides. Etenim non solum opere perpetfansi est ihsifiens cor eorum? bicenles enitn se esse sa-
homicidium facit, sed etiam et qui incurrit in eumi pientes, sluiii facli sunt: vt cbmmutavetunt gloriam
esurieptem yel pudpni, qui mori possit nisi indu^T incorruptibilh bei in simiiiiudinem iinaginh corru-
Bientum cibproque porrigendo subveiiiat, et idemi piibilis hominis (Rom. i), Gloria incorruptibilis Dei
homicida lenebitur. Septimuiu: sieut aqua : similiiudo imaginis corruptibilis homi
40i COMMENTARIAIN EXObiJM. — LIB. It. M
ias, sicut sanguis : et hoc qaidem fil in corde impio- .A et t-anas yis e coptrario intelilgere, illum versum
ram, nain Deus incommutabilis manet. Nequeenim psalmi recble : Vanq locui%suril uriusquisque acl pro»
•quiaet ApOstolusdixit, Comtnutavernnt, ideo muta- ximum suum (Psal. xi). Teffujm pfseceptuih : Me*
tus iest Deus. Secundum praeceptum : Non accipies mento diem sribbati sanciificare. |ii terlio islo proe-
iipmen Domini Dei lui in vannm. Qui .epim accipit ceplo insinuatuf quoedairi Vocatibhis lhditib, quse
«oaren Domini Dei sui in vanuro, non mupdabitur. est cordis tranqtiiUitas ac mehtis, qtiaip facit Coh*
Noniea Domini noslri Jesu Christi veritas est. Ipse scienlia. Ibi sahctificatib, quia ibi Spifittis bei. De-
enim dixit: Ego smn veritas {Jo,an. xiy). Verifas niqtie videre VoeatiOheni, hbc fesltquietem. Supet
ergo hiafidat, vanitas inquinat. Et fluoniap) qui lor quem, inquit, requiescet spititUs meus, riisi super hu-
qnitur veritatem, de Deo loquiiur : ,qui eniip loqui- miiem el quieluriiet tfefiientemvefba fheq (fsii.LxVi)?
tuf fliendacium, de suo loquitur. Veritatem lpqui, - Inquieti ergo resiliuht "aSpiritP Sahttt) pfbvocatoreS
est rationabiliter loqui. Vanilatem loqui, esf slre- rixarum, amatores calufphiaftihi, Semihatbffescohten-
pere potius quam loqui, Et merito : quia secun.duin tionis, quorum pfsecbfdia Tahltatis Stipt 'ctipidibta
prseceptum est dileetip yeritatis, cui contraria est quain veritalis. Ideo Ihquietudine ;su& nbh ad se
dilectio vanitatis. Lo.qnii.arautem verilas, perstrepit mittunt quietem sabbali spifitafis. C'oi'itta islbfupi
vanitas. Huic praj.cpptosecundo, contrariam vldete B inquietudinera dicituf, 'tanquarn ut 'sabbathrp ha-
secundam plagam. Quse esl illa spcunda plaga? Tta- beaht in corde, sanctificatibpehi spifittis Dei: Estb
narum abundantia. flabes expressapi signi.fic.atam niansuetus ad audieriduih verbiim, tit intelligas.
vanitalera, si attendas ranarum loquaeitatem. Yide Quid intelleclurus surii? Deutii dipentem":Cbssa ab
amator.es yeritatis non accipientes in yapum pomen inquietudine ttia; hbn sit tulPullus qtiidam tft COfdb
Domini Dei sui, loqui sapientiaip inter perfectos. tuo per corrtiptibheiti, Vblitafttibus ph'ahta'Sm'atibPs
Etiam et inter perfectos loqui quod ipsi saper.ienon et compungenlibus 'te. Nbn sit ifa. beiifp 'ehim in-
possunt; n.onestrecedere a veritate, ,et pergefe in teliecturuS es dicetitem tibi: Vacrite ei 'iMdete,qub-
vanitatem. Quaravis enim imperfecti non capiant niam ego suhi bomhiu"s'(Psai. ixLV).Tu ihquietudi-
si quid paulo excelsius fuerit disputatum de vefbo hem VaCafehbti vis contentiohhm ttiaftim Cbrfu^
Dei apud Deuni per qpod facfa sunt omnia, possipl- ptiotie Csecatus, fexigis videtfe quod hbn pbles. At-
que icapere qupd inler eos lo.quitur Paulus, tapj[uam lefide enim, et contrariam tertiam plagam htiie
inter parvuips Chrhli, Jesum Chrhlum, et hunc cruci- pfseceplo tertio. Sciniphes natse sunt Ifi ietra
fixum ,(t Cor. 11),pon tapi.en illa est veritas, e't ista J5gy"pti dfe liinb. MusCsequSedamsuht friihtitlssiihse
vanilas, yapiias aulern esset, si Chrjstum pioftenfa^ el inquietissimse, inordinate volitafitesi In oculos
non implevisse, sed fihxisss diceremus ; si vulnefa ^ Ifftientes", hon petmiitehtes hbmiheth quiescere.
illa inphaniasmate fuisse, si sapguipeni honvertim, Tiuia abiguritur et iiruurit, dum abjeetse, fufstis
sedsimulatum ,de vulneribus emapasse; si falsas ffedeuut; sic et otonino Vana phahtasinata cofdis
eum cicatrices tanquam post falsa vultiera derribn- Cot)tenliosorum sunt. Tenete prseceptuin, cavete pla^
strasse. Cum vero ista omnia vera diclipus facta, gaiffl.Quartum pfaeceptum cst': Hoivbrdfyatremiuum
dicemtts certa, expressa, impleta crediinus et pfoe- el matrem tuatn. Huic cohtratia quarta JEgyptiorum
dicamus. Quamvis de sublimi illius Dei IticOmitiuta- plaga. CyhOmia enim qtiid esl? Cynoinia est canina
bili yeritate non foquamur, non tameri imus in va- musca : Graectim vocabultim est. Gahinhm est pa-
pitatepi. Qui autem iUa omnia in Christo falsa et renteslion agnbscefe. Nihil tafn catihium 'qham cum
simulala diCuht, ranae suht cianiantes in palude; illi qui genuerunt, rioh aghoscuhtuf-. Merilo ergo nt
strepitum voeis habere posstint, doctrinafti sapiehliae catuii carium, caeci hascuntuf. Quitftum prsecepuup
insinuare non possunt. Denique ih Ecclesia loqhtin- est: JVOJImwchaberis. Quinta plaga, esl mors in
turinhserenles vefitati.veritalemperquam facla sufit pecoribus jEgyplibftim. Coinpafemus hsee. Da homi-
oiunia : veritateih verbuni cafnera facliim et Iiabi- nerri moechari meditantem, conjtigio!noa eontenlum
tare ih nobis : veritalem Chrisfarh fiatum de Deo : r=. suo, appelitum "quemdam carnis in se sdomare non
unuih deutio, unigenitum et cbseterntHn,veriiafem ' Vult, qui est hbbis peeoribusqtie communis. Elenim
accepta forma servi, natum ex virgine Maria, pas- concumbere el generare eliam pecudum est: ratio-
sum, crucifixum, fesurgenTero, asceiidentem, ubi- cifiari et intelligere, humanum est, Ideo ratio quse
que verilalem. Et quam parvulus capere non po- prsesidet in mente, molus iuferiores carnis, tanquam
test, veriiatem et in pane et in lacte. In pane magno- regnans et dominans, frenate debet, noh immode-
rum, in lacte parvulorum. Idem quippe panis nt fate et iilicite passim Vagaque laxarfei Ideoque ipsis
lac fiat, pef jeafnem ttajicituf. Qui autem huic veri- pecoribus nalura datuni est, instiluente Creatore,
tati coniradicunl, et sua vahitate decepti decipiuiif, iit non moveantur ad feminas et ad coneubitum nisi
ranse suftt 'tsedium inferefiteS auribus, noh cibtim «ertis temporibus. Neque enim Tatione se cohibet
mentibtis. Atidi aehique hbmines tationabilitef ib- alib tempofe pecus, sed omnino, ipso inotn frige-
queritCs. Non suhtioquelm rieque sermones, qubrum scerite, torpesciti Homo auteih ideo semper rnoyeri
rioriaudiantur votes eOrum (Psril. xVin). Sed Vbces potest, quia et refretiare inotum potest. Tibi domi-
nbn ihaneS : quia in orrihemterram exiii sbiins eb- nationem rationis creator dedit, tibi praecepta con-
futn : et ih fihes orbis iefrmverba eorum. -Siautem tinentise, tanquam in bestias inferiores, lora coh-
 105 B. RABANI MAURl ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS I. 104
cessit. Tenes tu quod pecus non polest. Laboras.i A dives, nou ante homines dives (I Petr. m). Ubi Deus
aliquantum in continendo, non laborat pecus. SedI videt, ibi dives. Quid ergo tibi prodest? ubi bomo
gaudebis semper in aeternitate, ad quam non perve- non videt, furaris : et ubi Deus videt, grandinaris..
nit pecus. Si opus fatigat, merces consoletur. Et ipsai Octavum proeceptum : Falsum teslimonium nmi di-
enim palienlia est interiorem motum frenare, et; ces. Oclava plaga, Jocusta, animal dente noxium.
quod habes commune cum pecore, non tanquam pe- Quid aulem vult falsus testis, nisi nocere mor-
cus in omni re debes laxare. Quod si contempseris dendo, el consumere menliendo? Denique admonens
te, et imaginem Dei in qua fecit te neglexeris, vi- homines Dei Apostolus ne se falsis criminationibus
ctus cupidilate insignitarum rcrura, taiiquam araisso appetant, Si mordelh, inquit, et comedilh invicem,
liomine eris pecus, non quasi conversus in naturam videte ne ab invicem cansutnamini (Gal. v). Nonum
pecoris, sed in hoininis forma habens similitudinem praeceptum : Nmi cmicuphces uxbrem proximi tui.
pecoris; qui non audis dicentem: Notile esse sicut Nona plaga, densse tenebra?. Etenim esf qusedam
equus et mulus, non habenies inlelleclum (Psal. xxxi). moechia contra quam supra proeceptumdatum est,
Sed forte eligis tibi esse pecus, et libera vagari etiam non appetenda castitale uxoris aliense. Mce-
libidine, nulla lege appetitum carnis ad conlinen- chus est enim, et qui movetur ad uxorem aHenam,
liam reftenandum. Attende plagam : Si pecus es, B I tantum quia non contentus est sua. Jam vero non
noii times, sed saltem mori times. Sextum prse- solum post suam peccare, sed etiam alienam atlen-
ceplum, Non occides. Sexla plaga, pustulae in cor- tare, vere denssesunt tenebraa. Nibil enim sie dolet
pore, etvesicae bullientes et scalentes, et incendia in corde palientis, et qui hoc facit alteri, nihil sie
vulnerttm, et favillse fomacis. Tales sunt animseho- vult pati; ad aliena paralior est omnis homo. Hoc
micidales. Ardent ira, quia per iram homicidii fra- autem nescio utrumne est, qui tolerabiliter feral
lernitas deperit. Ardent homines ira, ardent et gra- odiens has lenebras ista facientium, talia concupi-
tia. Sed alius est fervor sanilalis, alius fervor ulce- scentium, vere excaecanlur furore horribili. Furor
ris. Ardenles papulae per totum concepta homici- enim indomitus est conculcare viri uxorem. Deci-
dia scatenl, et sanuin 11011 esl; fervet, sed non de mum prseceptum est: Non concuphces tillam rem
spiritu Dei. Nam et qui vult subvenire, fervet: ille proximi iui: non pecus, non possessionem, non sub-
piseceplo, isle, raorbo; ille bonis operibus, isle sa- jugium, non aliquid omnino proximi lui concupiscas.
niei ulceribus. Si posscmus yidere animas homicida- Huic mala plaga contraria est decima, mors primo-
rum, plus plangeremus quam putrescentia corpora genilorum. In qua plaga cum comparalionem quam-
ulceratorum. Sequitur: dam qusero, nihil mihi interim occurrit. Forlassis
Non furaberh. Prseceptum septimum, et plaga "^ occurrat meUus diUgentiusque inquirentibus, nisi
septima, grando in fruetibus; quod contra praece- quia omnes res quas habet, hseredibus servare re-
ptum subducis, de coeloperdis. Nemo enim habel in- prehenditur. Hic aulem clamat, qui rem proximi sui
justum lucrum sine justo damno. Verbi gratia : qui coneupiscit, et qui furto auferl, et qui furatur ali-
furatur acquirit veslem, sed coelestem judicio quid proximo, non potest nisi rern proxirai furari.
amittit fidem. Ubi lucrum, ibi daronuin. Vi- Sed de furto jam superius prseceptum est, ubi
sibililer lucrum, invisibiliter damnum. Lucrum intelligas et rapinam. Non enim de furlo prsecipe-
de sua csecilate, damnum de Domini nube. Neque ret, et de rapina laceret Scriptura, nisi te inteUi-
eniin aliquid sine providentia, charissimi: aut vere gere voluisset, quia si pcenale est clanculo auferre,-
reputatis ea quaj patiuntur bomines, dormiente Deo multo majoris poenseest violenter eripere. Auferre
pati? Passim videnlur fieri hsec, nubes colligi, im- ergo volens, sive occulte, sive palam, habet prae-
bres infundi, grandinem jaci, lonitruis tettam con- ceptum suum; concupiscere rem proximi, quod no-
cuti, cofuscatione terreri, passim putantur fieri, et lat Deus in corde, etiamsi justam ibi successionem
quasi ad divinam providenliam non pertinere, con- quaeras,non Hcet. Denique qui volunt res alienas tan-
tra tales cogitationes vigilat ille psalmus : Laudate j. quam jusle possidere, haeredesse quserunl fieri a mo-
Dominum de ierta. Cum laudes diclaeessent de coelo, rientibus. Quid enim lam juslurn videtur quam rem
dracones et oinnes abyssi, ignis, grando, nix, glacies, sibi dereliclam possidere, et habere jure comnuini?
spiritus tempeslalh, qum faciunt verbum ejus (Psal. Quid apud te facithomo? dimissum est mihi, baere-
CXLVIII).Ergo qui suo malo desiderio forinsecus ditatem consecutus sum, testamenlum lego; nihil
furantur, Dei judicio intrinsecus grandinantur. 0! si videlur justius ista voce avaritise. Tu laudas quasi
possent inspicere agrum cordis sui, profecfo Iuge- ' jure possidentem, Deus damnal injuste concupiscen-
rent, dum ibi non invenirent, quod in os mentis teni. Vide qualis es qui optas te ab aliquo haeredem
mitterent: ct si infurto suo, invenirent quod in fieri. Nou vis ut habeat haeredes. In hseredibus au-
avidilatem ventris mitterent, major fames esset ho- tem nihil charius primogenito; proinde in primo-
minis inlerioris : major fames et periculosior plaga, genitis tuis puniris, qui concupiscendo res alienas,
et gravior mors. Multi mortui ambulant, et multi id quodtibijurenon debebalur, quasi juris umbra
facinorosi de vanis divitiis exsullant. Denique ser- perquiris. Et iacile est quidem ffatres corporaUter
vutn Dei Sctiptura inlus dicit locupletem. Abscon- amiltere primogeuitos. Moriuntur enim homines,
tiilus, inquit, cordis vestri homo, qui est ante Deum sive ante parentes suos, sive posl parenles suos mor-
105 COMMENTARIAIN EXODUM. — LIB. ffl. 106
tui, moriuntur. Elud molestum est, ne per hanc, A quatur nbbis Deus, ne forte moriamur. Multum et
oecultam et injustam concupiscentiam primogenita solide significatur ad Vetus Testamentum timorem
cordis tui perdas. Primogenitus enira in nobis ima- potius pertinere, sicut ad Novumdilectionem : quan-
ginem habet gratiae Dei. Novus natus, prior natus, quaniet in Veteri Novum lateat, et in Novo Vetus
inler omnes tanquam natos cordis nostri, primoge- pateat. Qupmodo autem tali populo tribuatur videre
nita fides est. Nemo enim bona operatur nisi fides vocem Dei, si hoc accipiendum est intelligere, cum
praecesserit. Omnia opera tua bona, filii tui sunt sibi loqui Deum timeant ne moriantur, non satis
spirituales. Sed inter hos tibi primogenita est fides. elucet
Quisquis rem alienam occulte concupiscis, interius CAPUT XV.
fidem perdis. Eris enim primo sine dubio simulalor Responsio Moysi ad filios Israel.
obsequens, non charitate sed fraude, veluti amans Et ait Moyses ad populum: Nolite timere. Ul enim
eum a quo te cupis fieri haeredem. Amando eum probaret vos, venil Deus; et ut terror itlius esset in
mori quseris, etutinreejus te videas possessorem, vobis, et non peccarelis. Steiilque popuius de longe.
illi invides successorem. Moyses autem accessil ad caliginem in qua erat Deus
CAPUT XIV. (Exod. xx). Sic illi cohibendi fuerant a peccatis,
De eb qtwd perterritus est pbpulus , vhibnis magnitu- g utique timendo ne poenas sensibiles paterentur, quia
dinem non ferens. nondum poterant amare justitiam; et in hoc erat
Cunctus autem populus videbatvoceset ,ampddes et illis tentatio a Domino, qua probantur; ut appareret
sbttilum buccinw, mbntemque funtdntem (Exod. xx). cujusmodi essent: non ut Deo noti fierent, quem
Solet quseri quomodo populus videbat vocem, ctim npn latebat qualescunque essent; sed ut intef se ac
vox non ad visum, sed potius ad auditum pertinere vi- sibimet. Multum tamen istis terroribus Teslamenti
deatur. Sed modo aliquo , veluli dieam : Videatui Veteris, differentia commendatur, quod etiam in Epi-
de pmnibus quae a me dicta sunt. Sic videre solet slola ad Hebrseos aplissime dictum est. Moyses au-
pro generaU sensu poni, non solum corporis, verum teiu intravit innebulam ubi erat Deus, id est, ubi
etiam animi. Unde est illud : Cumvidhset Jaeob quia expressiora fiebant signa quibus cognoscitur Deus.
sunt escw in Mgypto (Gen. XLI); unde utique absens Nain quomodo. nebula erat cui coeli cceloruni non
erat. Quanquam honnulli, videre vocem, nihil aliud suflciunt, nisi quemadmodum nusquam non est,
esse arbitrati sunt, quam intelligere : qui visus qui in loco nullo est ? In sacro eloquio intelligentise
est mentis. Cum vero hic breviter dicendum esset magna discretio est. Ssepe enim in quibusdam locis
quodpopulus.videbat vocemet lampades, et vocem Ulius et historia servanda est et allegoria: et saepe
tubseet montem ftimantem, qusestio major oriretur fi in quibusdam sola exquirenda est allegoria ; ali-
quomodo audiebat lampades et montem fumantem, quando vero sola necesse est tit teneatur hfstoria.
quod pertinet ad sensum videndi, nisi quis dieat nec Nam in quibusdam locis, sicut diximus, historia si-
lam breviter fuisse dieendum, ut totum diceretur : mul tenenda est et atlegoria: et ut tardiores pascan-
audiebat voeem et videbat lampades, et audiebat vb- tur per hisloriam, et velociores ingenio per allegO-
cem tubse, et videbat montem fumantem ? Duo quippe riam. Unde cmn loquente Deo populus lampades et
genera vocis erant de nubibus, sicut tonitrua et tuba: sonitum buccinse et montem fumigantem cetneret,
si tamen ipsam dixit vocem, quse de nubibus edeba- perterritus petiit ut eis per Mdysen Dominus loque-
tur, ac per hoc melius in his quse ad sensum audiendi tetur. Scriptum est: Stetit populus de longe : Mbyses
pertinebant, generalis sensus est positus, hoe est vi- accessil ad caligincm in qua erat Deus. Turba quippe
dendi; cum breviter totum veflet Scriptura comple- populi, aUegoriarum caliginem npn valet penetrare,
cli, quamutin bis quaepertinent ad videndi sensum, quia valde paucorum est, spiritualem intellectum ri-
subinteUigeretur auditus :^quo more loqui non sole- mari. Quia enim mentes catnalium sola ssepphisto-
nius. Nam vide quid sonet, solemus dicere: audi ria pascuntut, loquente beo, stetit populusde longe.
quid luceat, non solemus. Quia vero spirituales quique aUegoriarum nubem pe-
Et perterrili ac pavorc concussi, sleterunl procul, di- D netrant, ut spiritualiter Dei verba coghoscant, Moy-
centes Moysi: Lbquere tu hbbh, et dudiemus : nbn lb- ses accessit ad caUginem, in qua erat Deus.

LIBER TERTIUS.

PR&FATIO. cepta praeceptis, ita expositionis eorumdem conti-

. In priore quidem Hbro, quem ab exitu filiorum
Israel de jEgypto incboamus, circa finem de tradi-
tione legis in monte Sinai commemoratum est. Sed
quiapropter fastidium lectoris devitandum, ibidem
terminum pradicti libri fieri censuimus, prsesentem
librum de his quaerestant, ex mandatis Domipi at-
. que judiciis datis per Moysen populo Israel, texen-
dupi esse decrevimus, ut sicut conjungunlur prse-
PATROL. CVHI.
nuentur Hbri.
CAPUT PRIMUM.
Prmcepta juris, qum constiluit Dominus in monte
. Sinai, loquens ad Moysen.
bixit prmterea bbtninus ad Mbysen : Hmc dices
fitiis Israel: Vos vidhlis quod de cwlo locutus sum
vobh. Non facieth vobis deos argenleos, nec deos
aureos facietis vobis. Altare de lerra facietis mihi,
4
 107 B. RABANIMATJRIARGHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS I. 108
et offereiis super eo holocausta et pacifica vestra, Aseptimo
j die, seternp sabbato liberamur:. si tameu
oves vesiras et bbves:In bthrii loco in quo memoria voluerimus esse Hberi, dum adhuc in saeculoseryw
ftterit nbmirih niei, veriiariiad te et betiedicamtibi; mus peccato; si auteni noluerirpus,, perforabitur no-
et csetera. (Exod. xxu.):.Quod autem diclum est, bis aurieuki; in testimopium inobedientise, et cum
Non fdcietisvbbh deos drgenteos et deos<aureos, re- uxore ei filiis nostris quos Bfsetunmps libertati, id
pfetitur qtibd in pfiiho prsecepto hiculcatum est. Et;- est, cum carne et operibus ejus, jugiter peccati servi
ex diis afgenteis et aureis, uliqueomnia sihiulacra erimus in setemura. Sed et aliter hoc intelligi po-
intelliguntur, ut est illud in Psalmo : Simulacrd test. Nemp.esciendum est, quia cum activa vel con-
gentium, argentum et aurum (Psal. cxm). Quod templativa:vita exDei sunt gratia, una nobis in ne-
autem additui, Altare de terra facieth mihi, osten- cessitate, alfera in:voluntate. Quis enim cognoscens
dit bb libc taptumnibdo iiiterdiclis simulacris altare Deum, ad ejus regnupi ingreditur, nisi prius bene
esse cohcesstim fieri de terrena materia, ut uni Deo operetur? Sine contemplatiya ergO:yita intrare non
htfstiae et sacfificia in Co offerrentur. Mystice ati- possunt ad ccelestem patriam, qpi bpna qusepos-
tem, altare de terra Dfeofacere, est incarnatibneiri sunt operari, negligunl. Sine aetiva auiem intrare
Mediatbfis speraffe. Turic quippe a Deo nostTuni* » non possunt, si negligunt bona-operari quaepossunt.
niurius acclpituiv quandoin hoe altari nostfa hunfl- 1B:Hlaergo in necessitate, hsec in voluntale est. Unde
litas:, id est, super Dominicse incarnationis fidCm ad Moysen dicituf: Si eriierh servum Hebrmum,
posuerif, quidqPid bene operatur. In altari ergo de sex anrih serviet iibi, In septimo egredietur liber gra-
lefra Oblalibhum munus accipimus, si actus noslros th (Exod. xxi). Hfebrseusefiim' transiens interpre-
Dbminicae incarnafiohis fide solidamus. Deiride ad- tatur. Et servus Hebrseus eniitur, quando unusquis-
jecit : Qitod si atlate. lapideuin fecerh mihi, nmi que quijamab' hbc saeculomehte transit-, servitio
mdificabis illud de sectis lapidibus. Si enini levaverh omnipofentis Dei subditur. Ille etenim Deo vere
super illos. cultium, pollueiur. Secti lapides hi sunt servire appetif, qui ab hoc sseculo mente transire
qui upitatem scifidunt ac diyidhht semetipsos a so- didicerit. Sle Mbyses'transivit uf videtel'Visum. Sic
cietate fratefna,' pef odium vef schismata. Tales in David, cum vidferetimpium exaltdtum et elevatumsic-
corpore stio nori fecipit Christus, cujus cofporis fi- ut cedrosLiuanij transivit et nori etat (Psal. xxxvi):
gufam altari.S iUius constructio obumbrat. Isti vero quia iniquortim potentiam, esse magnum aliquid
non secti lapides ex quibus altare coristrui jtibetur, fortasse crediniuS , nisi- ad pefmahens- saeculum
hi sunt qui fidfei morunique unitate solidaritur. De mehte tfanseamus. Sterras verb Hebfseus emptus
qualibus diclt Apostolus : Vbs estis lapides vivi, sex atinis servire praefeipitur,ita: fit in sfeptiinoUber
comdificatidomus spiritualh(I Pelr. n). His non est G, V exeat gratis. Quid' eriim per setfafium1 numerum,
injectum feffum, quia incofrupti sunt, et jacula nlsi activse vilse perfectib designatur? Quid per
nialigni ignita noti receperunt, quique uilum altare seplenarium, nisi contemplativa exprimitur? Sex
faciunf unitate fidei, vel cohcbfdia charitatis. Noii aniiis servit et septimo egrediettir libfer, qui per
ascendes per gradus ad dltare meum, id est, non acfivam quam perfecte exhibuerit,, ad cbntemplativae
gradatifn untim alio prsefefens ad me pervenies; Vifselibertatero trahsit. Et notaridum quod gralis
neque pfiorem atqtie posteriorem tempore discer- libef egredittif, quia hi qui postquani oriiiiia fecerint,
pes : quia dtvisum et seqiiestratuiri propititim nofi diCiipt se ihutiles servos, eis proCul dtibio sictit ipsa
habebis. Hoc enim Ariani faciunt, qui insecabilem dctiva fuit ex munere,- ita erit ex gratia etiam con-
Patris et Filii et Spiritus sancfi substantiam. divi- teroplafiva. Ctim quali veste iiitfaverit, cum lali
dunt, Itwc sunt judicia quw propones. Si emerh exeat: quia omnihb heCesSe est uf Pnusquisque
servum Hebrwum, sex annh serviet tibi, in. sepiimo npstf uni iri lioc quod ihcipit, persevefet', alque us-
egredielur liber grath. Curri quali veste ihtraverii, que ad fihem operis ih ea qtia ihehbayit inlentione,
cutnlatiexeat. Si habensuxorem, etuxor egrediaiur. pefdufet. llle qulppe bfehead cpntempiatiyam trans-
simul, e.tcse.tera.(Exod, xxi.)^Quaedesefvo Hebtsep ^T i.t, qui in activa vita infehfiotiis stiae vestem non
prsecipiunlui,. tit. sex apnis serviat, et dimittatur 11- niutaverit. Et sunt nonntilii, qtii pfiusqtiam bmni-
ber grafis, ne servi Christiani hoc flagitarenf a do- pbterifis Dei servltib socienttir, jam bona bperari di-
minis suis, apostolica aucioritas jubet servos domi- ligunt. Suntvero alii qui bona opera postquam ad
nis suis esse subditos, ne notnen Dei et doctrina. servititim omnipotentis Dei venerunt, discunt. Qui
blasphemetur (I Tim. vi). Dfud enim ex hoe- satis- ergo operalionem bonam, et priusquam ad Dei ser-
jibriStatin myslerio:ptseceptum, quia etpertundi- ste- vitiuni veniret, habere studuif, Hebraeus servus cum
'bula ejus autem ad postem prsecepit Dfeus,-qui li^ uxoreemptus est. Etplerumque.is qui taiisest;po-
bertatem illam reehsafef. Pfajcipitur enim ut He- tfest ad cbnfcfiiplativam vitam transife;, et lanien
bfseiis puer si fbfte ihservitutem devenerit, sex an- activam nbn desefere. Unde et illic subdituf: Si
nis serviat, septifiib1vefo anfio dimittatur. Quod si habens uxorem; ei<uxor egrediatur simul. Gum eo
egfedi' a sefvitute Poiuerit propter uxoren] et filios, eriim ad^ibertatem et u-xor egfeditufjquandbis qui
peffofabitur auricula ejtis, et erit servus in saecu- ad contemplationem pervenif, etiarn fbris actiohem
liim. Hoc de prsesenti sseculonon dicilur, sed de fu- bortfoperis qua prodesse possit- aliis, non relinquit.
turo', qiua in sex setatibus hujus [sseculi[servienles, Si auteni dominus dederit illiuxofem et peperetit fi-
109 COMMENTARlAIN EXODUM. — tlR. III. , «o
lios et filids, muiier et liberiejus erUnt dofninisui: AJ nen fecerit, egredietur grafis absque pecunia, el cae-
ipse vero exiel cum vestitu suo. Servb empto doffiinus tefav Si quis autem,inquit, vendiderit filiamsuam in
daf uxbrem, cum prsedicator quisque, eum quem famulam, idest, ut sit famula quam OIXITWV Graeci
jure omnipotenti Deo maricipaverit, bonse actloni voeaut,. non abibit ita ut: recedunt ancillae: intelli-
conjungit. Namiet prsedicatofes dominl vOcanluf: gendum est, non sic recedet quomiodo recedunt-anT
sicut Elisseoprophetse de prsedicalofe suo dicituf : ciUae;Hebfsesepost sex annos; Eam quippe opottet
Scis qubd Dominus tuus iollaticr a le (JV Beg. n) ? ih feminam Hebrseam legem datam intelligi, quse
Uxof vero servi empti tum filios et filias pariet, servata in maribus. Cuf ergo ista ita recedet, nisi
quaudo ei bona actio fortes vel teiieros fructus ge- quiain illo famulatu intelligitur humiliata, quodei
nerat. Sed mulier quae a domiuo data est, eidem se dominus miscuerit? Hoc quippe ih CQnsequenti-
doniino cum filiis reniahet. Ipse vero servus exit bus utcunque clarescit. Sequitur enim et dicit:
cum vestitu suo : quia bona aetio"vel ejusdem bonse Quod si non placuerit domino suo,- quia non annomi-
actionis fruclus, prsedicatoiis mercede reputaturi nabit eam, id est, noti eam fecit uxorern, remunerabit
Ipse vefo, in desidefii sui intentione perdurans, per eam, hoc est quod stipra dixit, non.abibit ita ut re-
supefnam gratiam ad conlemplationeni liber egfe- cedunt ancillse. Jussa: est: quippe: aliqhid aceipere
ditur. Quod si dixerit servus: Diligo domirium meum B ] pro eo quod humiliata est: quia nph ei>se; ita mis-
el uxdrem et liberos : non egfediar liber (Rom. vin). cuit, ut faceret uxoreni* id est, ut apnominaret eam
Servus dbminuni suum diligit, qtiando prsedicatoris , sibi. Qubd si filio ahnbmihaverit eam, secundum jus-
verba sollicita nienle custbdit. Uxorem quoque iificationeni filiaruni faciet ei. Hie jam apparere in-
amans et liberos liber egfedi recusat, quando acti- cipit, quemadmodum supra dixerit, quia non anno-
vam vitam ejusque fructus diligens, transire ad con- minavit. Nam quid est aliud, si filio arinomiuaverit
-
lemplativam tion vult: quia bona se opera habere- eam, nisi filio eonfixerit eam uxorem, quandoqui-
in ministerii sui servitute considefans, ad libertatis dem dicit, secundum justificationem filiarum faciet
quietem rentiit transire. Sed offerat eum dominus ei: id est, ut sic tradat tanquam fiHam, dotem sci-
diis, el applicetur ad ostmm et postes : et perforet licet apponens ei. Deinde adjungit : Quod si aliam
aurem ejus subula, ut sit ei servus in swculuni. Is accipiat ei, id est, non istam. deputavit uxofem filio
euim qul in activa dispostiit vita perdurare, a Do- suo1,sed ei aliam accipiet, quae opus sunt, et vesteni
mino diis offertur, quando a prsedicatore suo anti- conversationem ejus non ffaudabit ei. Simili lege
quoruin Patrum dictis imbuitur qui nobis in via om- quae coinpetunt, quomodo mansit uxor filio ejus,
nipotentis Domihi sacerdotes fuerunt; alqtie ad queaiadftiodum ei daret si eam ibi non annominas-
OStiuhiet posles tabernaculi dttcilur, ut de ihgressu C ( set,- et tamen concumbendo humiliasset. Si aulem
seterni tabernaculi aliquid audiat, et tremendi judi- Ariahwc non fecerit ei, exibit gralis. Hoc intelligi-
cii diemsubliliter agnoscat, hepfef bona opfera quse tur, si eam ipse concubitu hon humiliaverit, neque
facit, placere hominibus appetat'. Sicque auris ejus filio suo- conjunxefit, neque aliaro filio suo ductam,
subula perforatur, dum. mens illius timoris Dei istam ejeeerit, abibit gratis : id est, sufficiet ei non
subtiUtate percutitur : et vCrbi acumihe transfixa, teneri in servitute. Abibit enim riilhT accipiens, ut
pef omne quod agit, noverit ingressum regni sem- servtis HcbrseuSVNon eniro licet- Domino ejus copu-
per attendere, et quasi ab ostib et poste taberhaculi laseillam vifo 1fibfi HebrseO,qtiam Pbn licet exterse
pefforatam aurem portare; qui erit servus ih saecu- genti tradi. Si autem servoHmbrmo'edm copulaverit,
lum, ut esse post saeculunilibef pbssit. In saeculum hoc utique intelligilur quod ctim eo gratis exibit,
enim servus est, qui per aclivarh vitani hominibus nequaquam a marito separata. Mystice autem, si
senire disposuit, ut post praesens sseculumad Hber- quis devotam subjectionem quam bofius aniinus ge-
tatem veram valeat pervenire. De qua pef Paulum nuit, euilibet docloti ad obediendum tfadiderit, non
dicitur : Quio et ipsa creatura tiberabitur a servitule est sequum, ut spreta ab illo vel confusa, abjiciatur :
corruptionh, in libertatem gloriw filiorum Dei. Tunc'" sed sive sibi vel probato discipulo jungat ad: consor-
enim vera in nobis libertas erit, cum ad gloriam tium disciplinse, si hoc elegerit, vel alio doctori eum
liUorumDel adoptio nostra pefvenerit. Nunc Vefb eOmmendet, in cujus societate proficere possit, et
non solum activa in servitute est, sed etlani cori- ipse benevola mfente eum cum Solatib pfosequatur,
templatio qua super nos rapimur, liberlatem men- hec vacuum dilectione a se credere pefmittat. Hse-
tis non obtinet, sed imitatur, quia Ula quies intiriia reticoaiitehi honiini veischismaticp, qui alienus est
In senigmale videtur. aDeipopulb, noh habet potestateiti illtim tfadendi;
Si quis vendiderit filiam suam in famulam, hon sed si ipse' laborem de eo subife nbiuerit, liberum
egredietur sicut ancillm exire consuerunl. Si displi- ffecedere patlattif, ut sibimagistrum-qhemvelit eli-
cuerit ocultsdomini cui tradita fuit , dhnitief eam : gat. Si quis percusserit dliquem et rribrtuus fuerit,
populoautem dlieno vendendi noh habebit poiesldiefn, iribrte mdriaVuf. Qui auterii riolehs, sedDeustradidit
si spreverit eam. Sin autem filio suo desponderit iti mamts ejus, dabo tibi locum in queriifugiat.tyose-
eam,. juxta moreinfiliarum faciet illi. Quod si alte- fitur hic quomodo dictum est, Si autem notens, sed
ram ei acceperii, providebftpuellw nuptias, et vesii- beus fradidii in inarius ejiis : qiiasiet si nofens occi-
iiienla et prelium pudicitiw non negabit. Si tria ista derit, nbn posset occidere; nisi Deus tfaderet in
 111 B. RABANIMAURIARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS L 112
manus ejus. Intelligitur ergo tantummodo Deuni fe-_ A J quse jubet parentes honorare, et ob hoc maledi-
cisse, cum quisqtie oeciditur a riolente, et pro hocc ctum et dignum esse mbrte ? Spiritaliter autem
j lantummodo Deus id fecit, dictum est: Sed Deus 5 qui maledixerit patri, id est, blasphemiam in Deum
tradidit in manum ejus. Cum vero volens occidit, ett qui omnium pater est protulerit, vel conlra Eccle-
ipse occidit, et Deus tradidit in manum ejus. HocB siam matrem unitatis schismata ingesserit, seterna
ergo interest, quod illic tamen Deus fecit: hic au-. poena multandus erit. Qui furalus fuerit Iwminem
lem et Deus et homo propter vohmtaleni facienlis, el vendiderit eum, convictus noxm, morle moriatur.
sed non sicut Deus homo. Deus enim non nisi juste,t Hsereticos hac sententia percutit, qui per dolum
homo autem poena dignus : non quia illuin occiditt hominem Chrislianum a veritate catholicse fidei
quem Deus nollet occidi, sed quia per iniquitatem. seducunt, et malignis spiritibus per errorem ob-
Nonenim ministerium Deo jubenti prsebuit, sed suce > noxium tradunt, seterna poena eos damnandos esso
rnalignsecupiditati servivit. In uno igitur eodemque» ostendit. Si rixati fuerint viri, et percusserit alter
facto, et Deus de occulta sequitate laudatur, et homo) proximum suuni lapide vel pugno, et ille morluu»
de propria iniquitate punitur. Non enim quia Deuss non fuefil et jacuerii in leclulo, si surrexerit et
proprio Filio nbn pepercit, sed pro omnibus nobis; ambulaverit fortis super baculuni suum , innocens
tradidit illum, ideo Judas excusatus est, qui eumdemt B I eril qui percussit: ita tamen, ut operas ejus et im-
ad mortem tradidit Christum. petuas in medicos reslilual, et csetera. Allegorice :
Quiautem non est insididlus, inquit, sed Deus il-. Si quis cum proximo suo per furorem contenderit,
luni tradidit iri manu ejus, constituam tibi locum in, et vel lapide vel pugno iUum percusserit, hoc est
quem fugere debeat, Hoc quomodo factum sit, Hber. durilia mentis vel parcitate cordis, spernendo sive
qui dicitur Jesu Nave (Josue, xx) , manifestat cumi misericorditer non consulendo exasperaverit, et illc
copimemorat Josue, Domino jubente, sex civitates; . infirmatus in tristitia a fervore dilectionis lan-
refugii decefnere liomicidis, qui homicidium non guescit, necesse est ut reus per confessionem operas
. sponte fecerint: hoc est Cades in Galilsea montis poenitentiae et impensas promissae emendationis in
Neptalim; et Sichem in monle Epbraim; et Carialh medicos, hoc esf in doetores impendat, qui segro-
Arbe : ipsa est Hebron in monte Juda; et trans Jor- tantem baculo consolationis suse erigant, et fo-
danem conlra occidentalem plagam Jericho urbem menlis prsedicationum medicantes , in pristinum
Bosor, quaesita festin campestri solitudine de tribu stalum dilectionis reforment. Ita enim ad inno-
Ruben; et Ramolh Galaad de tribu Gad; et Gaulon centiam veram pervenire possumus, si male gesta
in Basan de tribu Manassse. Hse civitates conslitutse dignis poenilentise fruclibus diluere satagamus. Qui
^ percusserit servum suum vel ancillatn virga, et mortui
sunt cunctis filiis Israel, et advenis qui habitant in- C
ter eos, ut fugeret ad eas qui animam nescius per- fuerint in manibus ejus, criminh reus erit, et coetera.
cussisset, et non moreretur in manu proxlmi effu- Sieut disciplina opus est in eruditione subjectorum,
sum sanguinem vindicare cupientis, donec staret ita et discrelione maxime opus est, in exhibitione
ante populum expositurus causam suam. Myslice correptionum. Qui enim sibi comroissum gregeiu
autem, si quis per invidiam aut odium mucrone ultra modum disciplinoe constringit, ubi vitam de-
malitiae aliquein percusserit, et in mortem animsese buit propagare , invenietur ibi mortem ingerere.
duxerit, seternaemorti ipse obnoxius erit. Unde ipsa Unde et per Sapientiam dicitur : Qui fortiter pre-
Veritas ait: Siquis scandaluaverit unum depusillh mit ubera , exhibet butyrum; et qui vehementer
islis qui in me. credunt, expedit ei, ut mola asinaria einungit, elicit sanguinem (Prov. xxx). Est ergo
addalur collo ejus , et demergatur in profundum semper mensura in disciplina tenenda, ut rigor sit
(Malth. xvni). Et Joannes ait: Qui odit fratrem in rcfrigerio, et refrigerium in rigore, ut in disci-
suum, homicida est. Et scitis quia omnh homicida, plinato fides et dilectio vigeat, nec per despera-
non hdbet vitam wlernatn in se manentem (I Joan. tionem vel odium, funditus intereat. Si rixati fue-
JII). Hic lalis ab altari Domini evelU jubelur, quia rinl viri, et percusserit quis muliereni prwgnaittem,
"
indignus Dominicis sacramentis, a participatione et aborlivum fecerit, sed ipsa vixerit, subjacebit
sacri altaris merito removetur. Qui autem non voto damno, quantum expelierit maritus mulierh, et ar-
malitise, sed per incuriam aut ignorantiam aliquem biiri judicaverint, et caetera. Hic, ut mihi videtur,
lseserit, habet urbes refugii, Ecclesiamvidelicetcatho- talis est sensus : Quod si quis mulierem percusserit
licaip : ubi se apgustia poenitentiae coarctans, per post conceptum semen, et pro hoc abortivum qui-
omne tempus prsesenlis vitse, bonis operibus stu- dem fecerit, ipsa tamen vivente, tunc pecunia
diupv impendens maneat; et si spem suam in percussor Iaesionem recompensare possit, secundum
morte pontificis sunimi, Redemptoris videlicet sui id quod expetitus fuerit, et judices decreverint.
posuerit, hic sine dubio in oetemum salvabitur. Si autem mors iUius fuerit subseeuta, lunc jam
Qui percusserit patrem suum et matrem, morle mo- homicidii reus, puniendus erit ipse percussor.
riatur. Et paulo post: Qui maledixerit, inquit, Mystice autem, si quis alicujus animam post con-
patri sub et matri, morte moridtur. Quid est per- ceptum semen verbi, per incuriam vel fraudem
cutere patrem et matrem, et maledicere patri vel laeserit, ita ut vitale germen boni operis sanuin
rnatri, njsi iiupium exstitisse et contrarium legi, proferre non possit, etiam si ipsa adhuc in fido
 11S COMMENTARIAINEXODUM. — LIR. ffl. 114
vivens persliterit, percussor tamen ut damnum Apatientia,
A sicut Apostolus dicit: Cum mansuetudine
Ulatiun per pcemtentiam restituat seeundum Evan- eorripientes eos qui reshtunt (II Tim. n), non cum
gelii magisterium necesse habebit. Si autem ipsa lite, sicut superius cum scandalum inlulit. Quod
anima per errorem necata, post prolatum abor- si formatus jam fuerit infans, dabit animam pro
tivum, hoc est opus mortiferum, in infidelitate per- anima. Formatus infans potest videri sermo Dei in
severaverit, sine dubio seductor illius, quasi verus corde ejus animse quae gratiam baptismi consecuta
hbmicida, seterna morte reus erit. (August.) No- est, vel evidentius et clarius, verbum fidei coneepit.
tandum autem quod alia editio sic habet: Si liti- Hsecergo si anima, contentione doctorum percussa,
gabunt duo viri, et percusserit mulierem in utero abjecerit verbum et invenla fuerit esse de illis de
hqbentem, et exierit infans ejus non deformatus , quibus dicebat Aposlolus : Jam enim qumdam con •
detrimentum palietur, quantum indixerit vit mulierh: versm sunt retro post Satanam (I Tim. v), animam
tt dabit cum postulalione. Hic de anima qusestio pro anima dabit, vel in die judicii accipiendum
solet agitari, utrum quod formatum non est, ne est, apud eum judicem, qui potest animam et cor-
anima quidem possit intelligi: et ideo non sit bo- pus perdere in gehennam; vel certe polest fortassis
micidium, quia nec exanimatum dici potest, si etiam illud aptari, ut qui sibi conscius tanti scan-
adhuc animam non habebat. Sequitur enim et di- B dali fuerit, ponat animam suam pro anima illius,
cit: Si auletn formaium fuerit, dabit animam pro quem scandalizaverit; et usque ad mortem det
anima. Ubi quid aliud intelligitur, nisi ut ipse mo- pperam quomodo redeat, quomodo reparetur, quo-
riatur? Nam hoc et in cseleris ex hac oecasione modo reslituatur ad fidem. Ponat etiam oculum pro
jam prsecepit: Oculum pro oculo, dentem pro dente, oculo. Si oculum laesit animae, id esl, intellectum
manum pro tnanu, pedem pro pede, cotnbuslionem ejus turbavit, auferatur oculus ipsius ab eo qui
pro combuslione, vuinus pro vulnere, livorem pro li- Ecclesise prseest; et intellectus ejus, ille turbulentus
vore: talionis videlicet wquilate (Exod. xxi). Quse et ferox, qui scandalum generat, desecetur. Sed
lex ideo conslituit, ut demonstraret quse vindiCta et si dentem laesit auditoris, quo suscipiens cibum
debeatur. Nisi enim per legem sciretur quid vin- verbi Dei, vel comminuere, vel molaribus terere
dictoe deberetur, unde sciretur quid venia relaxa- solitus erat, et subtilem ex his ad venlrem animse
ret, ut dici posset: Dimilte nobis debiia nostra, si- transmittere sensum, si hunc denlem ille vexavit
cut el nos dimiitimus debiloribus noslrh (Mallh. vi) ? et evellit, ut pro contenlione ipsius non possit
Debilores igitur Iege monslrantes, ut quapdo igno- . anima subtiliter et spiritualiler suseipere verbum
scitur, appareat quid dimiltatur. Neque enim debita _ Dei, auferatur dens ejus, qui non bene Scriptu-
dimittefemus, nisi quid nobis deberetur, lege in- C 'J rarum comminuit et dividit cibos.
Fortassis enim
dice disceremus. Ideo ergo informe puerperium lex propter hoc et alibi dicitur : Dentes peccatorum
noluit ad bomicidium pertinere, quia nondum dici contrivhli (Psal. m). Et alibi nihilominus scribitur:
potest amma viva in eo corpore quod sensu caret, Qui manducat uvam qcerbam, obstupescent dentes
si talis est in carne nondum formata, et ideo pon- ejus (Ecclt. xxx). Et alibi: Molas leonum confringet
dum sensibus prsedita. (Orig.) Duo aulem is.ti viri Dominus (Psal. LVII)'. Si ergo per meinbra difiitur'
qui liligant, duo disputantes sunt de dogmatibus Isedi anima et percuti, manus quoque pro manu,
vel qusestionibus legis. Quia ergo isti qui in quse- et pes'pro pede deposcitur. Manus est aniraoevir-
stionibus litigant, contra Apostoli sententiam. fa- tus, quse tenere aliquid et constringere potest :
ciunt qua dicit : Noli verbh ccntendere; ad nihil velut si dicamus actus ejus et fbrlitudo, et pcs
enim utile est, nisi ad subversionemaudientium (II quo incedit ad bona vel ad mala. Quia ergo si scan-
Tim.n), idcirco percutiunt mulierem prsegnantem, dalum patiatur anima, non solum in fide, sed in
et ejiciunt infantem ejus, vel formatum jam, vel actibus,qui per manus significanlur et pedes, aufe-
nondum formatum. Mulier prsegnans dicitur anima, runtur illius qui oftendiculum prsebuit manus, qui-
quse nuper concepit verbum : ut pote catechumeni, ^JJ bus non bene operatur, et pedes quibus non bene
qui rudis est adhuc in fide. Hsee ergo anima cum incedit. Recipiet etiam combusturam qua combussU,
per contentionem aliquorum seandaHzabitur, ita ut et gehennse animam tradidit: per quse singula hoc
verbum fidei quod lenuiter conceperat, abjiciat et ostenditur, ut isle percussor omnibus detruncalis
perdat nondum formatum, is qui scandalum fecit, membris, a corpore excidatur Ecclesise: ul cwteri,
dicitur damnum pati. Dabit autem, inquit, secun- inquit, videntes, limorem habeant, et non faciar.t si-
dum quod indixerit vel imposuerit vir ejus. Ergo militer (I Cor. v). Si percusserit quhpiam oculiim
vir iste,vel Christus, qui omnium magister esl, vel servi sui aut ancillw, et luscos eos fecetit, dimitlel
qui pro Christo Ecelesise prseest, doctor animarum. liberos pro oculo quem etuit. Dentem quoque si ex-
-Hle qui ad subversionem audientium verbis con- cusserit servo vel ancitim sum, similiter dimittet eos
tendit, patiatur damnum pro anima iUa quae non- liberos. Si quis vero auditorem suum ad intuilum
dum formatum abucit infantem, hoc est poeniten- rfecliintellectus debilem fecerit, aut dentem discre-
tiam agat; et rursum conetur ipse qui lsesit, ut : tionis per quem subtiliter sententias Scripturarum
instruat, reparet, restituat animae ea quse perdidit. couuninuens , ad pactum animae redigere poterat,
Et, hsec jam faciat cum honore, cum modestia, cum per proterviani suam excusserit, bonum est ei ut illj
115 B. RABANIMAURI ARCIHE.P. MOGUNT.OPERUM PARS 1. 41.6
libertatem tribual 'alterius disclpulatum subeundi: A j emendatione secundum Iegis mandata, per fideip, .
neifoftepfo ejus animae iiilerilu, cum sibi injustam spem et charitatem emendare debet; nec non et au-
obedientiam impendefeexigat, ipse pro hoe pcenas ctorem sCeleris, dufis disciplinis corripere, qui-con-
gehennceluere cogalur. Si bos cornu petierit virum tra id quod scriplum est: Neminem concutiath,
aut mulierem, et mortui fuerint, lapidibus pbruetur: neminem nocealh, procaeiler egit (Joan.j); et ite-
et non cmnedenlur carnes ejus; domitius autem bovis rum: Qttod iibi non vis fieri, alteri ne feceris. Potest
innocenserit. Qubd si bos eornupeta fuit ab heri et et aljler ista sententia intelligi : ut significatione
nudiustertius, et conteslati sunt dominum ejus, nec bOvis cornupetse superbum animi motum accipia-
reclusit .eum, occideritque virum aut tnulierem, et mtis: queni si dominus suus, hoe est spirittis qui
bos lapidibus obruetur, et dominum illius occident, ffecte debuit in homiite principari non conslringil,
et csetera. {August.)Ad justiliam pertinet, ut animal et propter viam suam spiritualiter animabus facit
homiuibus noxium perimatur; et quod de lauro po- interitum, vel corporibus ingerit incommodum, rea-
situm est, a parle totum intelligendum est: quidquid lus sceleris redundat in auctorem simul et custodem
in pecoribus usui humano subdituni, infestum est illius, qui eum prohibere debuit, e.t non fecit. Unde
hominvbus. Sed si necesse est ocCidi, nunquid lapi- Scriptura d.icit : Omni custodia serva cor inum,
dari ? Quid interest enim auimal quod auferendum}JJ fljMjaex ipso vita seu mots procedh (Prov. iv). Et
.est, qua morte auferatur ? Deinde quod addidit, item : Coi-hominis disponit viain suam (Prov. xvj).
carnibus ejus non esse vescendum quo perlinet, nisi Et item : Cor sapienlis erudiel os ejus : et lab.ih illius
omnia ista significent aliud, quod Scriptura maxime addet gratiam (Ibid,). Et alibi: De fructu, -inquit,
solet inlueri ? Bovis ergo nomine contumax discipu- ofis viri replebiiur venter ejus, et genhnina labiorum
lus denotari potest: qui per fastum superbiaelanial, ejus saturabunt eum. Si quis aperueril chternam, et
etreliquapecofa gregis Domlnici infestat. Talis ergo ' fbderit, et non operuerit eam, cecideritquebos vel asi-
si inscio magislro aliquera viram aut feminam, hoc nus in eam, dominns cislernm reddet pretium jnmen-
est quemlibet fortem aut infirmum, cornu proteryise torum, el csetera (Prov. xvm). Quid est aperire
suaeperfoderit, et eis moftem animse intulerit, lapi- cisterham, nisi intellectu valido Seriplurse sacrse
dibus duroesententice obruatur; et non comedentur arcana pepelrare? Quid autem per bovem et asinum,
carnes ejus, hoc est non imilentur actus ejus. Do- id est, munduni, et immundum animal, nisi fidelis
minus autem bovis illius ita innOcens esse proba- quisque vel infidelis accipitur ? Qui ergo cislerpam
bitur, si neque consensu, neque consilio fov.ebat; fodit et coopefuit, ne illuc bos vel asinus ruat, id
aclum illius :.quiadicehte Domino : Anhna quw pecca- est, qui in sacro eloquio jam.alta inlelligit, sublimes
verit, ipsa morielur : et justilia jusii super eum erit: G < sensus coram non acCipientibus per silentium tegat:
et impietas itnpii -erit super eum (Ezech. IVIII). Si ne per scandalum meritis aut fidelem parvulum aut
autem magisler et doctor tales discipuli mores scie- infidelem, qui credere potuisset, interimat. Ex morte
bat, et a Scriptufis sacris ssepe contestatus curam enim junientorum debet prelium : quia illtid scilicet
infesti pecoris babere negligfebat, jam actus illiusi adtiiisisse conviucitur, unde ad agendam poeniten-
parliceps factus, poenaeilliustilique merito pafl.iceps; tlaro, reus lenetur. Quisquisnamque ad alta scientice
erit: quia, secundum Apostolum , non solum quii fluenta perveniens, cum hsec apud bruta audienlium
male faciunt, sed ctiam qtii consentiunt faciehtibus, corda non contegit, poense reus addicitur, si per
digni sunt morte. Quod sipretimn ei fuerit imposi- Verba ejus scandalum sive munda sumens imniunda
luin, dabit pro anhna sua quidquid fuerit postulatus. capiattir. Opefienda est itaque cisterria, quia coram
Eleemosynis utique et dignis poeriitentiaefrtictibus, ai parvulis mfehtibus,tegenda est alla scieutia, ne unde
perpelua morte se feslinet liberare. Filium quoque; cor docentium ad summa altollitur, inde infirmitas
et filiam si cbtnu petcussetit, sitnili senlentiw subjci- audiloruni ad ima dilabatur. Si bos alienus bonem
cebil. Iri filii Vel ftlise nomine, quero congruenlius> alterius vulneraverit, et ilte inorluus fuerit, vendenl
possumus accipere, qtiani bonuih auditorem, quiai bovem vivum, et divident pretium: cadcwerautem
ea quoe sunt Dei diligenter discere alque operibus- i'" riwrluuminier se dhpertient, clc. (August.) Ntinquid
exercefe studet, et hocpro vitceselernsedesiderio?? in solo tauro haecjuslificatio servanda esl, et non de
Hunc quoque qui percusserit, hohiicidsejudicio mul- omniuin pecorum tali casu ? Proinde a parte lotum
tandus erit. Quod autem sequitur, Si setvum ancil- lioc intelligendum est. Sed boc de carnibus occisi
lamque invasetil, triginta sictbs argenti dabii domino:: pecoris fieri non polest, quse non vescuritur. Typice
bbs vero lapidibus obruelur. Quis vero servus vel1 autem, si quis sub jugo disciplinseconstitutus, so-
ancilla melius intelligi potest, quam ille qui, in dorao) cium suum in agri cultura Dominicasimiliter labo-
Ecclesiae existens, praesentia lantum diligit, et ob) rantem, aliquo peccali vulnere lethaliter sauciaverit,
eorum qusestum laborem totum impendit; qui non- unde et ipse in anima moriatur, cuslos illius vendat
dum in filiorum nuraero pieruit ascribi, quia hceredi- bovem vivum, hoe est redigat sub poenitentiam
talem coelestispatrice quserere neglexil? Huic quoquee facinorosum : secundum illud Apostoli, tradere hu-
si ille superbus cornupeta, in rebus quas diligitt. jusmodi hominem Salanw in hiterilum carnis, ut
nliqttid incommodi Jntulerit, et eum in hoe contri- spiritus ejus salvus sit in die Domini, Et divident
Staverit, .provispi ipsius, damnum illatum; jiistai pretium cuslodes utriusque pecoris, hoc est satis
 117 iGOMMENTARJAm^XODUM. — hW. HL 3.18
sibi faciafit ift pcehitentia delinquentis. KMavef aii- A. fui domumsive fodiens fuerilinvehlus,'et accepto Vut-
tem mortutim, intferse similitef dispetliahti icuiti nei-emortuus fuerit,percussorhbh-£rit feussahguinh^
pro scelere ffaeto,htefque poenitenti coildOleat,-ju&fa Quod si prto sole hoc feeerit, hbmicidium pefpetfavit-;
Pftuli vocem: Quis infirmatur, ihtjuit, 'et ego ttoh el ipse mdriatur, etc. Ititelligitur Crgo iunc noh per-
irtfirmer ? Quis scandalizdfur, <etegb nbn •ufpr (IiGon tinere ad bomicidium si fut nocttirnus occiditur.
xi)? Qui autem injufiosum discipultifii sciebat, et Si autem diurnus, pertinere. Hoc est enim quod
eum qtiaPtuiPpotuit compescete hon curavit, COm- ait: Si orietur sol supereum. Poterat quippediscerni^
missum scelas in reatum proprium convertit. <Si quod ad furandum non ad «ccidendum, venisset, et
quis furaius •fiterit ovem aut boveiri-, et oeciderit vel ideo non deberet occidi. Hoc et in legibus antiquis
vendidetit, qmnque boves pro uno bove restituet, et soacularibus, quibus tamen ista est antiquior, inve-
qualuor ovespro ima ove,-etc. (Exod. xxn). (August.) nitur impune occidinocturnum furem quoquo modo:
Qusejustificatio est, ut pro vittilo uno quinque red- diurnum autem, si se telodefenderit: jam enim plus
dantut, prb bve autem quatuor, nisi aliquid signifi- cst quam fur, Mystice autem fures hsereticos possu-
care intelligatur? P.ossuifiushanc distantiani intef mus intelligere. Unde ipsa Veritas ait: Quotquot
bovem et overti facefe, ut in bove accipiamus bene venerunt ante me, fures sunt et latrones (Joan. x). Et
laboranlem doctorfemin agfo ©ominieo : qui ter-ram B ; item : Fur, inquit, nonvenit, nisi ut furetur, mactetet
cordium carnalium vbmfere evangelico seindit, ut . perdat. Ego autem veni, ut vitam habeant, el abun-
fructus virtutiim gefmihare possit. In ovem, simpli- dantius habeani (Eodetri). Ergo fur, id est, hcereti-
cem auditorem, qui tahtuin sua simpHcitate conten- cus, si effrifigens vel fodiens, hoc est per contentio-
tus est. Quanto enifii major est utilitas in qualibet nem sive dolum, domum Eeclesise irruraperfe tentk-
re, tanto magis damnum in ejus perditione. Et quanto verit, et acceptovulnerejustsecorreptionis/ih errore
minor coirimoditas in possessione aliqua, tanto concepto perseverans perierit, doetor qui eum ut
minor es*dblor in ipsius amissione : quod signilicat poenitentiam ageret commpnione privavit, reatu
major numetus in bbvis restitutione, et minor in perdidit, non cQnstringitur. Quod si orto., intpiit,
ovis. .Qui enim quenilibet doctorem a plebe ©oini- sole hoc fecit, homicidium perpetravit, In sole orto,
nica per fraudem evelUt, -multis nocet • et pro lioe lumen rectse scientiae exprjmitur. Si enim hsereti-
necesse est ut omnes >sensuscorpofis sui poenitentiae cusaprsedicatoie :admomtuSi etroris sui tenebras
iSludio subigat., qubriiam secundum legein ©omifii^ relinquens, ad lumen veritatis app.iqpinqiiaie tenta-
pleniterexsolvat. Qui aufem audilorem simpHcem a vetit, non est sequum,;ut anathematis telo perfodia-
rstatu suo per malitiam subverlit, corpus suumquod tur; sed charitatis yinctilo,constrictusj vitse reserve-
quatuor elementis constafe manifestum .est, ut jfeju- 7? : tur seternse,seeundumillam Salvatoris sententiam: Si
niis et vigUiis eastiget, necesse est, donec perfectam peccaveril in te frater tuus, vade et eorripe enm inter
remissionem a fiomino recipefe merealur. Item alib teetipsum sotum. Et si pmnilentiam eger-it, Increrh
modo. Bos quippesubjugaleest animal: etpopulum fratrem luum, et reHqua^MtiM. xvm). Sequitur : Si
priorem significat, qui sub lege Moysi constilutusi non habuerit quad pro furto reddatj venundqbitnr,hoc
judicium 'egis expetebat, Apostolo teste, qui ait,: estisi cor docibile pon-habuerit;, upde digiips poeni-
Qutcunque enim iri iege peccdvetunt,,pet legemjudi- tentias fructus reprehenderepossit, excommunicetur,
cabuntur {Rom. li); Ergo bos furatus iet occisus et secundum veritatis sententiaro, ut ethnieus ,et pu-
sive venditus , quinqne ibubus recte pensatur $ blicanus reputetur. Si iiivenlnm fuerit apud e.um
cum homo Judseus contra legem lcesus, secundum quod furatus est vivens, sive boSj sive asinus, sive
legem rulciscitur. dnde et in jpsa lege scriptum ovis.jduplum restituat. Bos sive ovis quae ungulam
est : Qui occiderit Jipminem, mprte mpriatnr, dividunt et ruminant, munda sunt animalia; asinus
Et item : Oeulum pro oculo, .dentem pro deitte, md- autem immundum. Si ergp homo Judseus, ex Jege in
num pro manu, ct csetera. Ovis autem, quod siroplex Christum credens, aut simplex quilibet Ghristianus,
est animal, hominem Evahgelicum sub gratia Dei sive etiam paganus nondum in Christo renalus apud
constitutum significat : membrum yidelicet iUius - - hsereticum vivens, id est, yectam intentionem verum
pvis, de quo Propheta ait: Tanquam ovh ad occisio- quserendi habens, copnnanere invenitur, duplo resti-
nerit duclus est, ei non aperuit os suum {Isa. JLUI). tuatur: scilicet tam animo quam etiam corpore ab
.Gujusimitator existens, servat illud quod in Eyan- hseretico in quo non est yeritas separatus, justo pos-
geUo scriptum est: Si quis percusserit te in dexteT se.sspriCbristo, quiest yia yeritaset vita, in Ecele-
ram maxUlam,prmbe Ulj et alteram (Matth. v). Et s,ia per fidem et confessiopem catholicam restitua-
item : Diligite inimicos vesttos, et benefaciteJih, qui tur : ut ibi totum inveniat quod alibi frustpa qpse-
odetunt uos.;Sedne hujus simplicis animaUs Isesio rebat. Hinc etiam Jior.tatur Sapienlia diqens: Ego
inulta prseteriri videatur, legislator jubet quod qua-r mater pulchrm dilectionh, ei iimoris, et agnitionh,
-tuor oves pro una cve reddantur. Igitur ovis perdita etsanctm spei. In me gratia omnh vim et.veritatis,in
quadruplamtestitutionem poscit, .quia.quisquissimpli- me omnis spes vitmet virt-utis.TransUe ad me, omnes
citatem Christianamperfraudem lseserit, necesse est qui concupiscith me, eta generdtionibus meis imple-
ut secundum evangelicam doctrinam, digna poeni- mini. Qui audit me, non confundetur, et qui operan-
4eutia, iterum illam restituere feslinet. Si effringens tur in me non peccabun(,Qui elncidqiifme, vitam wler-
 i!9 B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS I. 190
nam habent (Eccle. xxiv). Et in Evahgelio Domi-,A fit aut subvertetit: a quibus teatum sibi consciverit.
nus ipse dicit: Qui sitit, veniat ad me et bibat: et de Sicque judicio sanctorum sacerdotum proximo suo
venlre ejus fluent aquw vivm. Si Imserit quhpiam duplum restituat, cum prsedicatori suo fidem et con-
agrum vel vineam proximi sui, et dimherit jumen- fessionem cathoHcam pleniter exsolvat; ut qui.prius
tum suum, ut depascatur aliena , quidquid optimum minus intelligens aberraverat, pleniter instructus,
habuerit in agrb sub vet vinea, ptb damni mstima- veraciter fidelem se per omnia ostendat.
lione restituat (Jpan. vn). Hac senlentia cupiditas Si quh commendaverilproximo suo asinum, ovem,
humana constringitur, et maxime contra episcopos bovem, ontne jumentum ad custodiam , et morluum
ac sacerdotes valet, qui alienas parochias invadere fuerit, aut debilitatum vel caplum ab hostibus, nullus-
quserunt. Igitur qui dimiserit appetitum carnalem, que hoc viderit, jusjurandum eril in tnedio, quod non
quem significat irrationabile jumentum, ut plebem extenderit manutn ad rem proximi sui : suscipielque
ad se non pertinentem avaritiae causa sollicitet, ut Dominusjuramentum, et ille redderenon cogetur.Qubd
ejus obsequia vel redhibitiones , in qucestum pro- si futio ablalum fuerit, restituet damnum domino.
prium convertat, pro damni cestimaiione, agrum Si cotnestum a beslia fuerit, deferet ad eum quod oc-
corporis sui, vel vineam cordis castigare cogatur : chum est, et non restituet. Hic proximum, Redeui-
ut qui per voluptatem abusus est alienis, per jeju- B ; plorem nostrum possumus accipere: Qui cum in
nium et eleemosynas discat expendere propria.. Si fotma Dei esset, non rapinam arbitratus est esse se
egressus ignh invenml spinas, el comprehenderit accr- wqualemDeo, sed semetipsumexinanivit formam setvi
Vbs fruguin, sive stanies segetes in agris, reddet dam- accipiens, in similitudinem hominum factus, et habilu
num qui ignetn succendit. Nimia cautela Scriptura inventus ut homo. Iste proximus noster , asinum,
sacra quidquid agendum est facere nos docet. Naiu oveni, bovem, aut omne jumentuin in custodia com-
ignem succendimus,~cum correptionem subditis no- t mittit, cum cuilibet prcedicatori animalia sua, lioc
airis ptceparamus, ut spinas vitiotum in eis consu- est homines, aUos ingenio valentes, alios simplices
mamus. Sed piovidendum est ne dum vitia peise- et innocentes, alios brutos et hebetes, ad regendum
quimur, virtutes laedamus; et eos qui frtictus in se committit. Si ergo his aninialibus custos gregis Do-
bonorum operum proferre coeperant, antequam illos mini omnem sollicitudinem impendit, et pervigili
ad maluritatem perducant, per injuriam noceamus. custodia cufam illorum habuit, non ei nocebit, si
Ergo qui tale damnum in plebe Dei commiserit, ne- hoium quiddam a malignis spiritibus seductum, aut
cesse lest ut dignam poenitentiam pro hoc gerat; et prOprio vitio mortuum fuerit. Sufficiet pastori con-
quod prius per inertiam lcesit, per studium bonum scienlia pura el fides non ficta, quse per dilectionem
restaurare conetur. C opesans, pro salute illius devote laborabat. Suscipiet
Si quh commendaverit amico pecuniam aul vas in ergo Dominus bonam devotionem illius, et studium
custodiam, et ab eo qui susceperat furto abiata fue- bonuni redundare faciet illi in vitam selernam. Unde
rint, si invenitur fur, duplum reddatur; silatet, db- dicit Apostolus : Deo aulem gralias, qui semper
minus domus applicabilur ad deos , et jurabit quod triutnphal nos in Christo Jesu, et odorem notilim sum,
non exlenderit manum in rem proximi sui, ad perpe- manifestat per nos in omni loco : quia Chrisli bonus
trandam fraudem : tam in bovequam in asiiio et ove, odor sumus bea,'in hh qui salvi fiunt, et inhh qui
et veslhnento; etquidquid damnum inferre potest, ad pereunt. Aliis quidem odor mortis in mortem; aliis
deos utriusque causa perveniet, etsiilli judicaverint, quidem odor vitw in vitam (II Cor. n), et csetera. Si
duplum restituet proximo suo. Amico pecunia aut vas autem dormitat pateffamilias, et furem venturum
iri custodiam commendatur, cum per quemlibet prse- non observaverit et per desidiam illius horum quid-
dicatofein, thesaurus verbi Dei, et vasa Scriplursa dam perieril, damnum domino suo restituet: qu|a
sacrce simplici auditori ad custodiendum, in recta per negligenliam suam Dominicum pecus custodire
fide et operibus bonis commendantur. Sed si pecu- non curavit. Hinc Dominus ad, prophetam ait : Si
uia coipniendata, id est, fides fecta per quemlibet me dicente ad impium, Mmie mbrieris, non fuerh lo-
perversum doctorem et hsereticum, confuso intelle- TJ cutus, ut se custodiat impius a via sua, ipse impius
ctu ablata fuerit, ille qui per malitiam doli damnum in iniquitate sua morietur : sanguinem aulem ejus de
fecit, in custode pecunise Dominicae, si appatebit, manu tua requiram. Si aulem annunliante te ad im-
redigatur sub poenitentiam : ut tam corde quam pium, ut a viis suh convertatur, non fuerit conversus
etiam corpore contribulatus, dignas commissi scele- a via sUa, ipse in iniquitate sua morietur: porro tu
ris pcenas luat. Sin autem latet auctor erroris, Do- liberasti animam tuam (Ezech. xvui). Semper qui-
minus doinus applicabitur ad deos. Ipse utique , qui dem caulus esse debet paslor, et pervigilin custodia
ad custodiendam fideliter pecuniani Domini susce- sua; et si aliquem suorum per bestiam diabolicam
pit, in conventum doctorum calholicorum prcesente- laniatam conspexerit, stalim pro eo Domino preces
tur, a quibus diligenter discussus est, congrue sa- fundat, eumque admoneat et curare festinet, ne
tisfaciat quod non per fraudem aut nequitiam pro- ejus interitus in suaeanimaeperniciem pervenial.
priam in aliquo lceserit: sed sirapliciter prout in- Qui a proximo suo quidquam horum mutuv.tn po-
tellexerit, eatenus servaverit, nee quemlibel qui ad stuiarit, et aui debilitaiumdulmortuum fuerit domino
jftegem Domini pertinebat, ipsa doctrina maculavc- non prwsente, reddere compelleiur, Quoclsi in prwsen-
 121 COMMENTARIAIN EXODUM. — LIB. ffl. 122
tiarum fuerit dominus, non reslituet; tnaxhne si A per fornicationis instinctum vetat misceri: necnou
conductumvenerat pro mercede opetis sui. A proximo el stultorum hominum prohibet consorlium, quotuni
igitur nostro mutuum postulamus, cum pro oeterna societas in fbrnicationem pessimam hominem facit
remuneratione, curam gregis Dpminici suscipimus. incidere, id est, animam per errorerii separari a
Sed si timorem Dei semper ante oculos cordis nostri Deo , et jungi per flagitium diabolo. Unde Scri-
ponimus,etadventumejUs quasi exigentem pecuniam ptura dicit : Amicus slultorum efficietur similis
nobis commissam fbrmidamus , quasi in prcesentia (Prov. xm).
ipsius semper sumus. Uude et Jacob ad Laban ait: CAPUT II.
Nisi Deus patris mei Abraham, et timor Isaac affuh- De eo quod vetat idoiorum culturas, et instruit de
sel mihi, forsitan modo nudum me dimishses (Gen. charilale et cwteris justificationibus legh, quw post
hmc sequuntur in vbtumine.
xxxi). Et Apostolus dicit: Scientes, thnorem Domini
hominibus suademus , beo autem manifesti sumus Qui immblat dih, bccidetur: prmterquam Domino
(II Cor. v). Et item de.Deo inquit: Quasi coram Ded soli (Exod. xxn), id esl, qui divinum honorem soli
in Christo loquhnur.InteritusergO debilitati aut mor- competentem Deo, alicui creaturae impenderit, nece
tui pecoris pastori non reputatur si ejus curam spirituali in anima multatur : iu Tartarum utique
strenue gessit: et quasi Deo prseseiite , redditurus '.B gehennaeignis, sine ullo remedio propter impieta-
rationem studiosissime laboravit. Si autem domino tem, in seterntim puniendus prsecipitabitur. Advenam
non prsesente damni quidquam factum fuerit, red- non conlrhtabh, neque affligeseum. Advenmenim et
dere compelletur, quia qui negligens est in cura pa- ipsi fuhtis in terra Mgypti, Viduw et pupillo non no-
storali, et secundum illam septentiam servi nequam, cebis. Si twseris eos, vociferabunlur ad me, et ego au-
dixerit in corde suo : Moram facit dominus tneusve- diccm clanibrem eorum, et indignabitur furor meus,
nire, et cmperit percutere pueros et ancillas, et edere percutiamque vos gladio, et erunt uxotes vestrwviduw,
el bibereel inebriari, veniel dominus serviillius in die et filii vestri pupilli, Dilectionem proximi per raiseri-
qua non sperat, et hora qua nescil, et dividet eum, cordise compassionem commendat, ne forte furore
partemque ejus cum infidelibns ponet, et in carcerem iracundiae permoli, aut avarilise stimulo incilati,
missus, nbn exibit inde, donec reddat nbvhsimum naturse jus servare negliganl; sed semper illius sen-
quadranlem. Si seduxerii quis virginem necdum de- tentise veritatis reminiscenles, qua dicit: Omnia qum
sponsatam, el dormierit cum ea, dolab'iteam,et habe- vultis ut facianl vobis homines, hwc eadem et facite
bit eam uxorem. Virginem quippe necdum desponsa- illis (Matth. vn). Et ut alibi scriptum est: Quod sibi
tam seducere, est quamlibet sententiam canonicam quis fieri non vult, alib ne faciat. Unusquisque ergo
necdum ab alio exposttam juxta sensum Patrum, ex indigenti proximo suo, in necessitate consulat, nec
proprio exponere. Sed dotem dare iUi debet, et sic unquam noceat, sed secundum vires fbveat. Aller, in
habere uxorem : quia nisi per fidem catholicam eam vidua Ecclesia; et in pupillo Christianus populus ac-
acquisierit, ejus copula ffui non licebit. Sequitur: cipi potest: quam prohibet contristari per persecu-
Si paler virginh eam dare notnerit, reddas pecuniam tionem vel faslum mundanum , ne forte talis inse-
juxla modum dolis, quam virgines accipere consue- ctatio; a'd perniciem eorum spiritualem perveniat,
verunt. Pater quidem virginis hoc est sententice, qui eos frustra odiis et contumeliis molestant. Si
sensus est historicus, de qua nascitur oratio. Si ergo pecuniam tnuluam dederis pbpulb meb pauperi qui
historicus sensus in qualibet senlentia invenitur, habilat tecum, non urgebis eum quusi exacior , riec
qui charitatis regnum (idonee cedificet, et regnum usuris opprimes. Si pignus a proximo luo acceperis
cupiditatis sufficienter destruat, non videlur necesse vestimenlum,anie solis occasum reddeei. Ipsum enim
allegorica interpretatione illumexponi. Quam tamen esl sblutn, qub bperitur indumenlum carnis ejus : nec
leclor dote rectce fidei honorare debet, et sic inta- habet aliud in qua donniat. More suo Dominus pro-
ctam sua expositione relinquere. Mateficos non pa- vocat ad misericordiam, et beneficentiam corda au-
tiarh vivere. Maleficos appellat illos qui praestigiis dientium : quod indigentibus proximis ex rerum
^ abundantia opitulantur , dilectionis jam conservent,
magiece artis ac diaboHcis figmentis causas agunt,
et ab uno Deo, qui verus est auctor omnium bono- quse seternam illis parient in coelisremunerationem.
ruin, avertere satagunl: quos ultra valere ad homi- Aliter : Pecuniam muluam populo pauperi dare, est
num perniciem lex nonpatitur, sed magis exstinguere legis scientiam gentili populo impendere, qui pauper
jubet. Typice autem maleficos, hcereticos possumus spiiitu est. Quem laraen ufgere, velusuris, hoc est,
accipere, qui non spiritu Dei, sed spiritumaligno superabundantia aliqua opprimere vetat: quia post
instigati, perversas sectas ad hominum deceptionem perceptionem graliae, ad ccerenioniaslegis veteris ob-
introducunt; quos lexDomini interirai jubet, idest, servandas retorqueii non vult; quia finis legis est
a consorlio fidelium, qui Deo vita vera vivunt, ana- Christus ad justitiam omni credenti. (Ex Gregorio.)
iheiuate penitus sequestrari, donec maleficium, id Item tropoiogice prcedicatores Eyangelii admonet,
esl, error exslingualur, qui noxie in eis vivere vide- ut superfluitetem rerum in prsesenli non appe-
balur, ne eorum communio simplicium fratrum fiat tant; sed habentes victum et vestittim , bis con-
contaminatio. Qui coieril cum jumento, morte mo- tenli sint, magisqne recordentur illius Doroinicce
riaiur'. Gbntra naturalem usum, brulis animalibus sentenlise, qua dJcit: Gralh accephlis, qratis dale:
 325 B. RABAM MA*JR1A-REHIEP. MOGUNT.•OPERUMPARS I. 144
et irit merces vestra muliain cwfo{Matth. x). Item n Aj unumquenique, bonorum opertim primogeiiita, in
secundum allegofiam hoe loeo quid pigftofis honiine^ ) Ecclesise unitate debere servare, .et in sfidecathoiiea
hisi peccati eonfessio datur inMligi ? •Frater eteniiri
h quidquid boni possit, elaborare, .donec octava dies
nbster ddbitot hbbis efficituf , cum-quilibet ifi fios
is veniat, id est, resutrectionis stempus;quando ante
proximus delitpiisse nionstfatuf. SPeccata tjuippe,, tribunal judicis Christi praesentatus, Jjonorum ope-
debita vocamus. Ufidepeccatori servo dicituf : 0'mne \e turo remunerationem ab ipso aceipiet. Unde dicit
debitum dimisi libi (Matth. xvm). Et in DOmiriica a Apostolus : Nolite ante tempus judicwrequoadusque
quolidie oratione ptecamur: Diniilte nobis debita a veniat Bominus, qui et illuminabit abscondita -lene-
jtostra, sicnt et nos dimittimus debiloribys nostris is bmfum, et matufeslabit consilid cbrdimn; et tunc laus
(Mdlih.vi). Adebitoreautem-hQstropignus accipirous, i, erit unicuique a Deb (I Gor. iv). Et item : Omnes,
quando ab eo qui in hObis peccasse cogrioseitur,, inquit, stabimus ante tribunal Ciirhti; nt recipiat
peecati ejus fam confessionem tenemus.; per.quamQ unusquhque propria corporis pront gessit: sive bonum,
relaxare peccatum, ^juod in nobis perpelTandum n sive malum . Viri sancti erith mihi. Garttem quw a
-est, postulamuf. Quichito peecatum quod commi- bestiis fuerit prmgustata-, non comedeih, sedprojicie-
Sit fatetur et veniam petit, jamquasi pro debito0 tis canibus (Rom.siv). Licet fas non sit secundutiu
pignus dedit. Quod nimifum pignus ante solis occa-- B historiam, carnem pollutam bestiaH dente dilacera-
sum reddi gubetur: quia priusquam in nobis pei do- tam, homini divinae legi stibdito, contra legem co-
ilorem cordis sol justitise occidat, debemus et con- medere, sed quasi immuridam leputare, tameii alle-
•fessori veniam •reddere, a quo confessionem acce- gorico sensu carnem, conyersationem humanam,
pimus culpce : ut qui se dfeliquisseift nos meminit, aa seu animalem doctrinam intelligere possumus. Be-
jnobis etiam felaxatum sentiat quod deliquit. Dihs stiam vero, hcereticum sive diabolum. Camem vero,
mridetrahes. Quceritur quos deos^ utrumprincipes s hoc est conversationem, quse a-b bsereticorum opere
qui judicant popultim, sicut dictum est Moysi, quodd venenato lanialur, vel diabolica suggestione deci-
datus fuerat deus Pharaoni, ut per exposilionem sitt pitur, non est Ucitum homini Chrisliano imitari; sed
dictum quod sequitur, velul ostendendo quos dixcritt quasi immundam projicere canibus, hoc estmalignis
deos ;ubi ait : Et principem populi non maledices,, spiritibus sive paganis aptam, atque consimilemde-
quodtJrsecus babet: Nmidices maie. An secundu»i putare, secundum illam Veritatis vocem, qua jubet
illud accipiendum est3 quod Apostolus ait: N.am etsii eamquiEcclesiamnbh audierit, proetlmico etpublicano
$unt qui dicaniur dii, siiie in cwlo sive in terra, sic- haberi (Matlh. xviu), Et Apostolus mandaf, pec-
0i smu dii multi et domini mulii. Addepdo autem1 cantem imdi Satanw in interitum carnh, ut spirilus
isicuti sunt deos intelligi voluit: qui digne etiam di-- G£ «ft satvus iri die Domini Cor. v). Item
{I per morli-
iCpntut, Ita «ane pt Jatria quse dicilur Grsece, et in- cinoruni ct a bestia captarum carnium probibitionem,
ierpretalur Latine seryitus : ;sed ea quse ad reHgio- possumus advertefe , non communieandum esse
joem perlinere iotelUgitur, non debeatur nisi uni1 mensse dsemoniorumliis, qui pane coelesti reficiun-
JDeovero, quipobis .estDeus. Illi autem qui dicunturr lur, juxta illud Apostoli: Non poteslh, inquit, mensw
,diij etiam si qui supt, ubi merito dieuntui, prohi- b.ominiparticipari, et mensw dmmoniorum(I Cor. x).
fjtiilisunt, »on jnssi «unt nialedici $ nec tamenjsacri-r Ift his enim sunt vere morticina, et a bestiis capta:
sficiisyel ullis .latrise-x>bsequiis,<
honorati. Decimas s quia enim simul sanctus, simul atitem et nutritor
licas et primitias non tardabh offene. Primogenitumi suhstantice nostr*; inteUigibilisprcedictus panis est,
filipmm iuorum dabis mUii. D.e bubusauoquetet.dee uec pollulos enim percipere praBcipit, vefe mrsus
jQvibussimiliter faciesi etc. {Ex Isidoro). Jubeturr <mundatosprbhiberi non vult; -utruriiqiie enim
plane
vquoqueinter Iisec Israelitico, decimas frugum cun-- .et Paulus praecipit: Quicunque enini, inquit, com-
ctarumbpe primitias lerum offerre Deo. iSphituali- edit panem, etbibitcalicembb.miniindigne,reuseril
4er quippe primitice ;ffugum yel primogenitorum,, jcorporiset sanguinh Domini Cor.
{I x-i). Ecce iste esf
pruicipia operhm sbonofum ostendunt; vel ipsami ppUutus ,et immundus; Hunc enim iiitelligis omni
Jionam vbluntatem, quse priorest opere, quampe- piodo indigne coriiedeiitem, a sanctorum prohibilum
Jagiahi sibi tribuendo mTendunt. Deus autem dumi parlicipatione. Quid autemhis addidit: Probet au-
alla sibi a nobisjubet offerri, indicat ad ipsius %ra- tem seipsum homo, et sic de pane illo edat, et de ca-
4iam pertinere.Jn «decimisitaqtie Deo offeTendis,Ae-. lice bibat. -Quiputem semetipsum probat, si peccati
aarius numerus perfectionem significat, quia usque2 sibi conscius *st, et poUutionem animse se habere
ad ipsuin .numerus crescit; ideo sicut in primitiis5 sentit, pcenitet sine dubio : et post pcenitentiani de
primiliavoluntatum, dta in decimis, consummationes3 pane comedere et bibere rursus de ealice sancto ,e,t
nostrorum opettim ad ©eum refetre prxecipirour, ai imppJlufppotest.'
'
<Iuoetboni operis initium^ et peffectionis donaturr Non suscipies vocem mendacii; nec junges manum
effectus. Quod autem jubetur primogenita animan-, tuam, utpro impio dicasfalsum testimonium (Exod,
<fiuniseptem diebus ,cuni matre sua inanfere, et in diei xxin). Hinc itera scriptum est: Non credas omni
^ietava reddi Domino, mystice signat, in praesentii verbo. Et alibi: Teslfs falsus non eril impunitus. Non
ieiuporefluod per sej^enarium numetum desigflatui,, sequerh turbam ad faciendum mdlum ; nec in judi-
m 4uo.cI.septemdierumnumero discurrit, necessario} cio, plurimorutn acquiescens sententiwut a vero de-
125 COMMENTARIAIN EXODUM. — LIB. Ili. 126
vies (Prov. xix), etc. Hsecideo dicta sunt, pe se inde ,Ainde habebunt pauperes, quoiiup residuum etiam
quisquam defendat, quia curii pluiibtis fecit, aut fefis bestiis dedit: eis videlicet gtii lllis frugibus
ideo putethori esse peccatuhi. Seqpitur : EtpqUpe- yesci possint, sicut surit apfi et Cefyi, et si quid liu-
ris honmisereberh&njudicio.JiS\& addidisset: iiiijti- jusmodi: qtiod tanieii noh difcefetuf, nlsi alicujus
dicio, inagna esset quseslio. Sed intell.igehdum eSsetj Significationis gratia. Nam ,si quid aftinet ad prse
eliamsi scfiptum noh esset. Supra enim dixerat: cepta quae homihibtis data sunt. de Tiubuscura non
Non apponeris cum multitudine cum pltiribus, ut est Deo. Quod non sie intelligitui, .tapqiiam ipse
declines judicium, ac per hoc et pauperis non mise- non pascat ea quae nec semlnant, nec metpnt, peque
reberis, possil intelligi, in judicio. Sed cunv additum congregant in horreum : sed qu.ia ei .curcpiion est,
est, nulla quaestio estlioe.esse praeceptum, ne forte praecepto monere hominem, qitoniodo Jjpvi suo cpn-
ctim judicamus, videamus justitiam esse pro divite sulat. Quanto minus ei ,cura est de feris bestiis prse-
contra pauperem, et nobis recte facere videamur, si cipere, quomodoiUis ab bominibusxonsulatur, cum
contra justitiam pauperi faveamus causa misericor- eas ipse pascat divitiis palurae usquequaque fr-ucti
dise. Boha est ergo misericordia : sed 11011 debet esse fefse, .qui eas etiam per alios sex apnos pascit, <cum
contra judicium. 3udicium sane illud appellat Scfi- colliguntur quse seminantur ? Si iquis aulepi quaesie-
ptura, quod jtislum est. ,Ne quis autem propter istam B rit, quid secundum aUegoriam praeseps ptseceptum
sententiani Deum putarel misericordiam proliibefe, de septimi anni frugibus .dippttendis pauperibus po-
quod sequilur, opportunissime sequitur. Si autem puli, et bestiis terrse significet, spiat quia senarius
obviaverh bovi inhnici tui aut subjugali ejus erran- "nuraerus opefuip perfectiofieni .signifieat. In septe-
tibus, reducensreddes ei. Ut scias non te prohibitum nario quoque, requies animarum exprimitur. Ef
Taceremisericordiain, fac etiam erga inimicos tuos, bene in sex aniiis seminare terram nostram, et con
cum potestas est a judicando libera. Non enim cuni gregare fruges ejus prsecipipiur, quia in prsesenti
reducis errantem bOvem inhnicl tui et reddis, inter vita, quae sex aetatibus constat, terram camis no-
aliquos judex resides. Mendacium fugies. Insontem strse exercere, et virtutum semina Jn eam serere de-
etjuslum non occides, quia aversor impium. Verita- bemus : quatenus augmentupi Jboporum pperum, et
lem et judicium Domintis amat; et ad lisec sequen- mercedis abundantia, inde nobis excreseens, in fu-
da, populum suum per legem, prophetas atque turo requiem animarum nosttarum, sine ullo labore
EvangeUum, exhortaluf : quia non est personaium jam actioriis nos percipere faciat. Quod autem pau-
acceptor, sed sitigulis feddit secundum opera stia. peres populi seubestiae agri comedereipbeutin, quae
Non accipies hiunerq, qum excwcant eliam prudentes, de laboie nostip piseterito in septimo apno accre-
et subvertunt verba jusloruin. Hinc per Sapientiam Q scpnt, significat, qupd per eleem,psynar,upict charita
dicltuf : Avaro niitil est scelestius; nihil est iniguius tis pbsequia, pierces Pobis in futuro parabftur. De-
quam amare pecuniqm. Hic enim animam suam v.e- nique eadem vinea et olivetum insinuant, gratise vi-
iialem habei, quoniamin vita suqprojecit inlimd.sua. deljcet et miserieordise ppera futura bopa prsepa-
Peregrind tnolestusnon eris : sciih enim adveitarum rautia. Si ergo nop tantum xunicis .nostrjs indigen-
animas, quia ei ipsi peregrini- fuistis in terra Mgypii tibus, verum etiam inimicis ,qui hostiarnm, nomine
(Eccl.s). Ex sua conditione unusquisque quomodo notati sunt, benfefici .existimus, sine dubio in vita
aliis misereri cofiveniat, perpendere deb.et. Unde.et futura, ubi jam nop ,estteippus pperandi, de bene-
Dominus in Evapgelio dicit: Dimittite, et dimittetur factis prseirpiaseterna consequemur. Upde ,et Salva-
vdbh ; date,ei dabitur vobis (Luc. vi). Mensuraqua toi in Evapgeiio nos admonet diceps : Facite vobis
mensi fueritiSj reroelietur ypbis. Sex annis seminabh amicos de mammonq iniquitaiis ; ut cum defecerith,
terrqm tuam,,et cohgregqbh fruges ejus: anno autem recipiqnt vo.sin wternq tqbernacula {Luc, xyi). Hine
scpfiinoditnittes eani, requiescere facies, ut comedant et doclot gentium ait: Qui parce seminat, parce et
pauperes populi tui, el quidquid reliqui fueftt, edant metet. Qui seminat in benediclionibus, de •benediclio-
bestiw agri. Ita faciesin vhiea et in olivelo mp (Au- . ttibus mctet vitam miernqm. Quod autem sequitur,
gust.). Quseri potest, quid colligant pauperes, si se- Sex diebus opemb.erh, septi.mbdie pess.abis, ut requi-
plimo anno ita parcit lefrae, ut nec seminetur qui- escat bbs et asinus tuus, et tefrigerelur filius ancillm
dem. Non enim ad vinearo et oliveium perlinet, quod lum et advena. Ad eumdem inteUectum pettinet, ut
dictum est, Edent pauperes gentis luw, quia de terra scilicet iii ptsesenti tempoie, bene laborando unus-
non seminata nihil possunt sumere, ubi segetes na- quisque studeat, tam disciplinatus quam hebes, tam
sci non possunt. De vinea enim el oliveto, postea "di- servus quara liber, tapi dives quam pauper, qualenus
cit similiter esse faciendum, ac per hoc illud de cetemae requiei exspers non fiat, quin potius niefilo
arvis inteUigitur quae frumentis serviunt; ac sic ac- rectse fidei ac bonoiuip opetum, gaudii cetetpi par-
cipiendum: Sex annis seminabis lerram tuaro, et\ ticeps existat. Omnia quw dixi vabh, custbdite: el
cplliges fructum ejus : hoc est sex annis semipabis per nomen externorum Aeorum non jurabitis, neque
et.colliges: seplimovero pon colliges ; utinteUjga- audietur ex ore vestro. Hic apparet quantum pfse-
tur, Seminabis: etiamsi dictum non est, ut ad ses ceUat umbrse Veteris Legis yeritas Evangelii. Ibj
aupos seminare et eolligere perlineat, ad septimuni ergo jiirare per nomen externofum deorum tantum-
vero dimittere qppd fuerit seminatum. Nam quiol modo piphibenlur: per pomen autem <Dominiju-
127 B. RABANl MAURIARCHIEP. MOGUNT.OPERUMPARS I. 128
rare non velantur. Hic quoque inlerdicHur omnino ,A quando jam fructus lotius anni collecti sunt. Et
tonjurare, nequeper cwlutn, neque-per lerram, ne- hseceadem festivitas in septimo mewse, ;quem He-
que per Jerusalem, neque per aliud aliquid : ut sit brsei Theseri, MacedonesvmpSepzrKiov vocant, Lati-
sermo nqster lantum, Est, est, Non, non. Evangelica .ni Octobrem; in cujus principio, Judseisolemnitatem
autem veritas non recipit juramentum : cum omuis agentes, amplius tuba canebant, et plura offerebant
sermo fidelis,pro jurejurando sit. Sicut enim falsum sacrificia, quam per singulos menses. In quo dies
loqui non potest, qui non loquitur ; sic perjurare non expiationum erant, et dies Scenopegiseeodem men-
potest qui non jurat. Ne ergo juramenti usus ad se, decirao quinto die celebrabantur, solemnitales
idola colenda provocaret,' veteribus quasi parvulis scilicel tabernaculorum, in quo plurima et diversa
sub lege per nomen externorum deorum jurare, offerebantur sacrificia. Hsec secundum historiam.
denunlialur, magisque in Dei nomine si vellent, ju- Spiritaliler quoque tribus vicibus per annos singu-
rarp, permittitur : cui cultum debiluiu per omnia los festa celebramus, cum omni tempore proesentis
impendere prsecipitur, sicut victiuiarum carnalium vilse, in sanctce trinitalis confessione per fidem,
oblatio concessa est iisdein in teroplo Domini uni spem et charitateni, bonorum operum obsequia spi-
Deo oflerri, ne idolis exhiberent, cujus usum penilus rilualiter, gaudentes Deo condilori nostro exMoe-
deserere noluissent. B mus. Nam Pascha celebramus mense novorum, cum
CAPUTIII. per sanguinem agni.immaculati ab jEgyplia servi-
be iribus solemnitatibusprwcipuis, in quibus omne tute liberati, per spiriluales aquas de vetere homine
masculinutn Domino prwsentari, in lege prwce- in novum transimus : ambulanles non in vetustate
ptutn est. litterse, sed in novitate spiritus ; quo in terram re-
Tribus vicibusper singidos annos festa cetebrabilis promissionis, perChristi gratiam Domiftiet Redem-
(Exod. xxm). Tres festivitates prsecipuas hoc loco ptoris nostri , pervenire valeamus. Solemnitatem
observandas prae aliis feslivilalibus, maxime com- ergo mensis primitivorum celebramus, cum om-
mendat, id est, Paschse, Pentecostes et Scenopegicc. nium operum noslrorum, voltmlatum ac sermonum
Qui consequenler enumerat: Solemnitalem, inquit, primitias Dominoconsecramus. Solemnitatem quo-
azymorumcuslodies. Septem diebus comedes azymas que in exitu anni, quando congregatis frugibus dies
sicut prwcepi tibi tempore mensh novorum, quando Scenopegiae celebranlur, tunc veraciler agimus,
egressus es de Mgypto. Non apparebh in conspectu quando congregatis virfutum fructibus, usque ad
meo vacuus. Hic mensis apud HebrseosNisan appel- finem vitae, et introitum regni coelestis, pervenire
latur, apud Grsecos-vero Xanticus, apud Latinos coiilendiinus. In labernaculis utique ^eptem diebus
Aprilis dicitur. Qui ideo mensis novorum nomina- *- commorantes: quia per omne lempus vilae prsesen-
tur, quia novse fruges eodem mense primitus mete- tis, peregrinos nos in saeculo esse agnoscendo, re-
bantuf. (Ex Josepho.) De quo quid Josephus in Anti- quiem non hic, sed in futura vita requiramus. Quid
quitalum libro tertio refefat, eommemorandum cen- tunc digne fit, si hoc sedulo tractantes, implere sat-
semus. Secunda, inquit, azymorum die quae est agiinuS. Quod supra dictum est: Non apparebis in
sexta et decima, frugum primilias quas metunt, ante- conspeclu meo vacuus. (Ex Gregorio.) In conspectu
quam ex eis vescantur, Deum judicantes justum Dominivacuus apparet, qui nihil seeum de fructu
csse primitiis honorari, quo sint bac ubertale com- sui laboris portat. Alius namque adipiscendis hono-
pleti, offerunt isto rnodo : Siccantes spicarum mani- ribus exsudat, alius multiplicandisfacultatibus sestuat,
pulum, et coiitundentes, et munda ad COqueridum alius promerendis laudibus anhelat. Sed quia cuu-
hordea facienles, arae Dei assarium offerunt: et cla hsechic quisquis moriens deserit, aute Dominum
unam drachmam ex eo mittehtes, reliquum sacer- vacuus apparet, quiasecum antejudicem nihil tulit.
dotumusui dereHnquunt: et tunc jam Hcebitomni- Hinc ergo per legem salubriter admonemur diceh-
bus pro sua metere volunlate. Inimolant aulem in tem : Non apparebh in conspectuDominivacuus. Qui
primitiis frugum, agnum holocaustum Domino. El enini promerendse vitse mercedem, bene agendo non
solemnitatemmensisprimitivorumoperh tui, quwcun-D providet, in conspectu Domini vacuus apparet. Hinc
que severisiii agro. (Ex Josepho.) Hinc idem Jose- dejustis per Psalmislam dicitur: Venientes autem
phus : Septima vero, inquit, septimana transacta venient in exsultalione, porlanles manipulos suos
post hoc sacrificium, quarum septem hebdomada- (Psal, cxxv). Adexamen quippe judicii portantes
rum dies sunt quadraginta et novem, Penlecoste manipulos veniunt, qui in semetipsis recta opera '
celebralur : quani HebrseiAsartha vocarit, quod si- quibus vitam mereantur, ostendunt. Sequitur: ler
gnificat Pentecosten, id est, quinquagesimam; in in anno apparebit omne tnusculinumtuum coramDo-
qua offerunt Deo-panes de alphita siccata factos, mino'Deo. Quid est quod feminis tacitis, de mascu-
cum fermento assariorum duorum : et ad mactau- lis Iex mandat in eonspectu Doniini prsesentandis,
dunvagnas duas. Solemftitatemquoque in exitu anni nisi quod Creator noster quidquid molle, quidquid
facias, quando congregaveris omnes fruges tuas de fragile, et infirmum in nostra conversatione est re- '
agro. Ostendit quoque bis verbis, quod jam ex ma- probans, fortia virtutum opera a nobis exquirit? Si
luris frugibus hsec oblatio offeftur, cuni lunc adsit enim in fide Patris et Filii et Spiritus sancti, pro
tempus messis. Exitum anni appellat iinem sestalis, ceteinse mercedis adeplu,' tempore vitse prsesentis
 l" COMMENTARIAIN EXODUM. — LIB. III.
129 130
boiiis operibus studium impendimus, masculinum A J id est eo tempore quo conceptus est. Dieuntur enim
nostrum sine dubio, ante conspeetum Domini digne feminseex quo coriceperint, lac colligere. IUo autem
slatuimus. mense passum esse Cbrislum et Paschcc observatio,
Non immolabis super fermento sanguinem victimm et dies ecclesiis notissimus nativitatis ejus, oslendit.
mew. Fermentum quod in sacrificio Domini offerii Qui enim mense nono natus est, octavo Kalendas
contradicitur, ut ssepe diximus, malitise et nequitise Januarias, profecto mense pruiio conceptus est, circa
amaritudinem significat. Non immolabts, ait, super octavam Kalendas Aprilis : quod tempus eliam pas-
ferrnento sanguinem victimw mew. Ac si diceret: sionis ejus fuit in lacte matris suae: hoc est in die-
Caveas ne in oblalione qua Dominum plaeare desi- bus matris suae. Item per tropologiam, Non ccques
deras, aliquid doli aut nequitise intermisceas : quia hmdumin lacte malris suw. Hsedushic sub peccatoris
sinceritas justitiae Deo maxime placet. Item hac figura introducitur. Proinde peccans non est coquen-
sentenlia nos admoneri sciamus, quod in sacrifi- dus in Iacte matris, id est non est putgandus me- •
cio corporis et sanguinis Domini, munditiam cor- diocribus tenerrimisque Ecclesiae disciplinis, sed au-
dis et operis studeamus habere : ne in offerendo vifse sterioribus praaceptis ejus sunt excoquenda peccata,
libamine, fcediet ingrati coram Domino appareamus. cujus magna sunt crimina, ut qui per lascivise blan-
Sequifur : Nec remanebit adeps solemnitalis mew us- B i dimenta se perdidit, fortiore disciplina se redimat.
que mane. Per hanc sententiam pos instruit, ne opus CAPUT IV.
raisericordice vel cselerarum pinguedinem virtutum, Ubi prwdicit expulsurum se gentes per manum angeii
in mane resurrectionis futuraefaciendum differamus, a facie filiorum Jsraei, si tamen audirent prwcepla
quia ibi actionis tempus jam nullum erit, sed dies Domini et facerent ea.
iste retributionis, ut recipiat unusquisque prout ges- Ecce ego mitto angelum meum qui prwcedat te et
sit tempore carnis suse, quando licuit operari. Pri- custodiat in via, el introducat ad locum quem paravi.
milias frugum terrw tuw deferas in domum Dei tui. Observa eum, et audi vocemejus; nec contemnendum
Primordia utique omnium operum tuorum, in Ec- putes, quia tibti difniltet cutn peccaveriih : et est no-
'
clesia Domini digne conversans, Creatori tuo gra- men meum in illo (Exod. xxm). Hac sententia se-
tanter exhibeas : quia hsec est domus una, in qua cundum historiam Josue ducem populi Israelitici de-'
agnus pascbalis comedi jubetur : nec non et omnium notat : qui ideo angelus nominatur,.quia ad legatio-
munerum aptissimus locus est ad offerendum. Non nem Domini peragendam destinatus est. Angelos
coqueshwdum in lacte malrh sum. Sive juxta aliam enim Grsece, nuntios vocamus. Et bene Josue nun-
editionem : Non coques agnum in lacte matris sum. tius dici potest, quoniam in Israelilis Domiiii man-
Quomodo intelligatur ad verborum proprietatem, ^* data innotuit, et gentibus Dei polentiarii ac terrorem
nescio utrum possit reperiri. Si enim alieujus signi- intimavit. Cujus voei Dominus jubet populo suo
ficationis causa prohibitum acceperimus agnum in obtemperare. Unde et idem populus ad eum dixisse
lacte coqui, nullus usus est ita coquendi. Si aulem refertttr : Sicut obedivimus, inquiunt Moysi, sfc obe-
in diebus quibus lactatur, quis hoc habuit unquam diemus et tibi. Tanlutn sit Dominus Deus tecum, sicut
Judaeorumin observatione, ut agnum coqueret, nisi fuil cum Moysi, Qui contradixetil ori tuo, et non
cum desisteret sugere? Quid est autein in lacte ma- obedierit cunciis setmonibus tuh quos prwceperh ei,
tris suae? quasi posset etiam si hoc intelligefetur, moriatur (Josue i). Et, inquit, nomen meum in illo.
sine hujus prseeepti transgressione coqui, si eo nato, Bifarie nomen Domini erat in Josue, qui et IsraeUta
mortua matre ejus, ab ove alia lactaretur. Cum ali- fuit. Israel enim interpretatur vir videns Deum, sive
cujus profecto rei significandsecausa sint prsecepta, princeps cum Deo. Et nomen Jesu, id est, salvatoris
nemo ambigit, etiam iUa quse possunt cum obser- iii se habuit : quem et in officioet nomine prsefigu-
vantia factitari non sine causa ita sunt prsecepta! ravit. Nam secundum allegoriam, ipse angelus, ipse
Significant enim aliquid. Hoc vero quomodo obser- Dominus et redemptor noster intelligi potest. Nam
vetur, ad proprietatem verborum aut non est, aut T n ipse per prophetam propter dispensationem humani-
non elucet. Lectum tamen de Christo approbo, quod tatis, magni consilii angelus nuncupatur, quia suse
hacprophetia prsedictus estnon occidendus a Judseis et paternce voluntatis est annuntiator. Quem qui non
infans, quando Herodes quserens eum ut occideret, audierit, exterminabitur de populo suo. Nomen enim
non invenit. Ut, coques, quod dictum est, pertineat Dei in ilio veraciter esf, quia cum sit homo verus
ad ignem passionis, hoc est tribulationem. Unde di- Deus agnoscitur. Sequitur : Quod si audieris vocem
citur : Vasa figuii probat fornax : et homines justos, ejus, et fecerh omnia quw loquor, inimicus ero inimi-
tentatio tribulationh (Eccl, xxvn). Quia ergo non est ' ch tuis; et afjligam affligenteste; prwcedetque te an-
tunc infans passus, cum quserente Herode, hujus- gelusmeus, et introducet ad Atnorrhwum, et Ethmum,
modi periculuni immhjere videretur, praedictum est etPherezmum, ChanaiiwumqueetEvmumetJebuzmum,
his verbis : Non coques agnum in lacte matris suw. etc. Historialiter enim populum Israeliticum Josue
Hlud quoque forsitan non absurdum est, quod alii introduxit in terram repromissionis, ejiciens gentes
dicunt id esse praeceptum per prophetiam, ne se guas prcenominavit a facie eorum, comminuens idola
boni Israelitse sociarent malis Judoeis, a quibus Chri- et destruens aras eorum. Spiritualiter autem Re-
stus passus est, tanquam agnus in Iacte matris suce, dempfor noster, in nsbis has seplem gentes cum si-!
151 B. RABANI MAURI ARCHIEP, MOGUNT.OPERUM PARS I. 132
mulaeris eorum exterminat, cum septem principalia JA Nonetit infecunda nec sterilisin, terra tua. Numerum
vitia a nobis ejicit, et omnem dolum inimici, de^coi- dierumtuomm.implebo(August.). Quoniam istse pro-
dibus nostris procul peUit, qnatenus naturae nostrae missiones possint et spiritualiter inteUigi, tamen
terram pieniter ac perffeefcepossideamus. Radix eu«i<secunduro temporalem hominum, felicitatem in-
qpippe cuncli' maU, superbia est, de'qua Scriptura telliguntur, ad.Vetus Testamenluni pertinent, ubi
atte.stante<dicitut : Initium omnh peccali superbia qpanquarBprseeepta, exceptis his qucein. saeramer,to
(Eccl.x), Primae autem ejus soboles, septeni nimi- aliquid signifieant;,-,eadem ad mores bonos perlineu-
ruaiprincipaliaviiia, de hacvirulenta radiceprofe- tia reperiantut,,. prpmissiones tamen carnales atque
runtur : seilieet inanis gloria,, invidia, ira,.tristitia, teirensesunt. Undeinpsalnio sepluagesimo secundo,
avaritia, ventris ingluyiesy luxuria. Nani; quia his pene lapsos<et effusos gressus suos honio dicil, cum
septem siiperbice vitiis fios. paptos doluit, idcirco zelaret in peccatoribus, pacem.peGeatormn intuens.
Redemptbt noster ad spirituale liberationis piaelium, Ea; quippe cernebat abundare impiis, qpceiipse se-
spirilu septifoiifiis gralise plenus venit. Quod vero cuhdum Testamenlum Vetus exspectabat a Dominp
istarum petnieiosaruni, gentiuni regioues salubriter Deo,<. cui hac .iner.eede:seiviebati Eu ciiiivhinc ei sub-
possidefe: praecipiifiur,,ita<intelligitur. Habet urium lapere cccpisset sensus; impius, quod Deum non cu-
qu«dque vilia» ta cordfeiBosttopTopriam<stationem: P } rare existtmaret; humana, coriectum: se dicit, oum
quam sibi vindicans in animaenostrse recessu exter- auctoritatem sanctorum non est ausus improbare;
minat Israelem, id est contemplationem rerum sum- et ecepit cognoseere et ait: Hoc labor est ante me:
maroro atque- sanctarura, eisque seniper adversari donec intrem in saftetuarium, et inlelligam novis-
non desinit. Non enim possunt virtates eumvitiis sima. Ibi enim prsemia dabuntur ad Novuni perti-
pariter morari. Quce enim<parlicipalio justiliae cum nentia Testamentum, quse impii non accipient: et
iniquitate? aut<quae societas luci cum lenebris ? Sed pcenaetunc futurse sunt impiorum, quas nuUus pio-
cum'Isiaelis populo,. id est a vittutibus contra se di- rum sensurus est. Attamen benedictionem aliquam
micantibus,, fuerint vilia superata, locum quem sibi in hac praesenti yita sancti accipiunt, dum fecundi-
in<cofde nostro<concupiscenticevel fornicalionis spi- tatem bonorum operum iUisDominus Iribuit, et co-
ritusi retentabati,, ibi deinceps castitas! obtinebit. piam<virlutum,iut in progressu sanctorum actionum
Qtiem ftiror eoeperat, polenlia vindicabit. Quem tri- legem Domini quce eis data est, ad custodiendum
slitia mortem operans occupaverat, salutaris et plena opere consummant, quatenus ad seternsebeatitudinis
gaudio tristitia possidebit, Quem acedia vastavit, in- prsemiapervenire mereantur. Uude Propheta dicit:
cipiet excolere' fortitudo; Quem superbia eonculca- * Etenim benedictioiiemdabit qni legemdedit: ambula-
bat;- humilitas honestabit: et ita singulis vitiis ex- bunt de virtule in virtulem : videbiinrbeus deorutn in
pplsis,! eorum loca, id est, effectus,,virtutes eontra-r Sion(Psal.txsxm). Ibi quippe numerus dierum eo-
rice possidebunt. Quse filii Israelis, id est,- animae rum implebitur, ubi suipma perfectio tribuetur, et
Deumvidentes, non immerito;nuncupantur: quicum ' stabilitas seternitatis largitut. Cunetofumque inhni-
universas eoidis expulerint<passionesi non tam alie- cemm- tuorum coramte terga vertdm : emittens cra-
nas possessiones pervasisse, quam proprias, tecupe- brmies prim, qui fugabunt Evmutn et>Ghananwum, et
rasse eredendi sunt. Etenim qpantum doeet vetus Ethwum antequam inlrbeas. Quseritur de istis bestiis,
traditio liasi easdem lerras- Chananseorum,, in quas quid inteHigendum sit. Nam et promittit hoc Deus,
iiitiodueuntiMifilii Israelis-,.filiirSem quondam fuerant etliber Sapientise dicit, ubi impletum ait: Et tnisit
inorbisdivisione sortiti: quas-deineeps pei vim at- antecessores exercitus sui vespas (Sap. xii). Non au-
cpe potentiam posteiitas- Cham pei invasionis ini- tero legimus factum,-neque Moysitemporibus, neque
quitatem possedit, ln quo et Dei judicium. rectissi- sub.Jesu Nave,, neque sub jhdicibus, neque sub re-
mum comprobatur, qui et illos de locis aHenis quse gibuSi Ae per hoe vespse istae aculei timoris intelU-
maie occupaverant expulit;, et isti sancti lanquam gendi sunt, fortasse quibus agitabantut memoratse
patrum possessipnem ,,qpseprosapiae eorum divisione gentes, ut cederent filiis Israel. Deas enim loquitur:
orbis.fueiatdeputatay testituit. Quse figuta in nobis " pi eujus sermoiie.si figurate aliquid dicaiur, quod ad
qpoqae. state. cettissima, tatione cogposcitut., Nam. prQprietateroinpnsit impletumyhonimpedithistoriae
voluntas Domini possessionem cotdis nostri, non. fidem in qpa per-spicitur veritas narratoris. Sicut
vitiis.sed virtutibus natuialiter deputavit. Quaepost pecevangeiistarum narratio seeundum proprietatem
pisevarieationem Adse,insolescentibus vitiis,. id est,, impeditur, si aliouid a Christo dicitur-figurate.
populis, Ghanansei&a, ptopria leligione depulsae, cum CAPUT V.
eis tufsum pet Dei gratiam diligentia, nostra ac- la>- Wbiehartat-se' emhsurant- cfabrowes ante
bore fuerint reslitutse, non tam<alienas occupasse Israel, qui
fngent aiienigenas.coram eh; et-de benedictioiwde-
ferras, qpam proprias credendaesunt, rccepisse. De terrq repromhsionh possidenda.,
fiis octp vitiis- ef in Eyapgelio ita.significatur : Nohr No.nejiciam eos a facieiuaanmuno, neterrain
adorabh deos eorumf nec coleseos. Non.faciasop.era; sbMtndinem redigatnr,,, 4t cm&cant.cohtra te bestiw,
epxutri,sed destru.eseos, et confringes statuas eorum, Paulathn expellam eos.de- c.onspectutuo, donec aui
servietisqueDomino beq vestro, ut benedicam panibus gearh et possideas terram (Exsod^XXIII);Manifeste
tuis eiaqnis,,ei auferarii infitmilatepi de medio tui. Dominus designat ob quam causam<gentes, quarum
 135 CQMMENTARLV LNEXODUM.— LIB. III. 134
tenam iSraelilico populo se datutum promisit, siraul A.stfueritia. JustifieatibnessaneLatini interpreteseas
ejicefe nbluit: Ptiqtifeut experiretur et ferudifetin esse dixerunty quceGrceCi5tx«iw^«TK appellant. No-
eislsraei; utessetit qui peccantes arguerent, et ad tahdum est quod iterutif populus iista fespbndet<:
timfehdumDeumimpfobos cbmpfellefent.Mystieeau- Omtiia verbd quw locutui cst Doiriinus; faciemus et
terii, electos siibs de cbfruplibilitate carfiis, expufeis dudieihus1;cnm vldbattif ordb postulaf e utl diceretuf,
multis vitioruih ttifbis, aliquibus Dbminus pe'fmiftit aiidienitis etfaciemiis:. Sfed!mirumhM 1ali\juis sfehSus
impugnafi, quatehus habeaht semper in qtiimis"se niclatet. Nani siaurffemits^pfb^ebpo^itifflfest,qubd
exercearit, neforte per lneftiam iri majofem ruitiafp est intelligemus; ptitis bportetet verbis*'D*eifeddefe
pecCatotumcadarit. Uride et doelbfi gehtiiim petehti, facifendisefvitPtehr-, lit ad iiitelligeiiliain'eafiiifi fe-
ut Dominus a se angelum Satance qui etim cblaphi- fuffl quse ipso plcecipfetite fltinf riierifoi dfevbtibnls
zabaf auferret, responsum esf: Sufficiilibi gratidriiea qiia noii contempta sfed facfa surit, ipSe1 pefducit.
[II Cbr. xii)1. Nairi virtus ih infirmitate pefficittif. Sedvidendum est utrum iste pbpultisiUifilib'siihilis
Ponam autem iermiribstubs a mari Rubro uiqueqd iriveniattir, qur patri jubfehti dixit:' IbVOrivirieath,-et
tnaie Pdlwsiiiiorutri; et d deserto usque ad flUviiirii ribii ivii (Maitli. xxi)'. Gehtes'eriim!quaVDteufifperil-
tfadarii iridntbus veslris habiiaibres terrm; et ejiciatn tus; cotitempserufit, pbstea per uhius bbedieritiaiii
ebs decmispeciu tuo, Nbti inibh cuni eis fwdus, iiec B jttStificatae, quae hoh sectabantut justltfahv, appre-
cutri diis eorum. Non hubiteritiri ierrdiud, fie fbrte hendeiunt lnjilstitiaiP,
peccare te facidntiririie, si servieris.diis eafum : cjupd CAPtjT %
iibi certo erit ifi scandalum. Si-servieris diis eorurij, be eo quba mdificaviiMbysesaltare ad radipemmbntis,
erunt tibl offendiculum. Hic Grcecus§oS>,evaci;, haibet et de obiatione ih eo lioiticasti.
non "hLTpivaui.Unde iptelligifur, quia ef dulia de- Scfipsit auiem Moysesriniversossermones Domini;
betur Deo lanquamDbriiino. Lafria ver.o non liisi dtriidite coitsurgerismdificqvitallare, ddtddices mon-
Deo, tanquam Deo. Moysiquoque dixit: Ascende dd tis, et dupdecim liiutps pet duodecini tribus Israel
Doniiriumtii et Aaron, Nadab et Abiu: et septuaginla (Eotod. xxiv). Notandufii qjuodMoyseSccdifieavital-
senes exlsrael, et adbfdbith procul: solusqueMoyses fare sub moftte, et duodecim' lapides ip dpbdecim
ascendet ad Dominum : et itli non appropinqudbunt, ffibus Israel. Intelligifuf enira ex dtipdecim lapidi-
nec populus ascendei cum eb (Exod. xxiv). Quid'est btis altate aedintaltim, significasseTipsum pppulum
quodDominusprimiimprsecipif, ut Mbysesel Aarbrt, esse altare Dei, siciit est tetiiplum Dei. Alitef : Ad
Nadab et Abiu, et septuaginta senfesex Istael asceh- radices montls Moy^esaltare aedificaf, et dubdecim
dant ad Dpmihum, el statiiri subjuiigit, quod solus tSfCules pet dttodeciih tfibus potiit Istael, cuih lex di-
Moysesascefidat ad Doihintim, ccclefi autem nori ap-' C' viha ante ascensttnl viftttfum' afam fidfeiih cofdibus
pfopinquerit, sed adbrehf pfbcul, nisi quod'hvofali- nostris jubet nbs statuere, ef sectihdum' doctfinarti
fer nbs instfuit, ut uPusquisque perpendat discrete duodecim apostolofutiv, ritiiih feligibhis fbrhiare.
yires suas, e't vigorem ainimi, ut ullfa" quam sfeprce- ilisiique juvehes de fiiiis' Israel, et bbtulefunl holo-
valere conspicit ad virtutum arcefft, yel ad culriien cuusia : immolaVetuhtqueviciiinds pacificas Domino
contehiplatibnls se erigefei fioh prsesuniat; sed quafi- viiulbs. Holocaustttm Dbmipboffeftqui seipstim Deo
tum divina clementia eum prbvocat, yel Seripttifa dedicat. Et benc juvfehes de filils Isfael dicuhtur
sacra edocet, tantum progfediaftir? Qiiod autem qtii- bfferre holocausta', quta tiori hisl fbffitim estvitse
dam ait: Ih prsecipifihmpedem pohit, qtii mensufa- perfectionem appetere. Cseterum qtti adhuc ipfans
rum suarum Hmitem' discffete fibh attehdit: Seqiii- est, lioc est rudis in fide, vel quem sehectus debili-
lur : Pbpulus auiem hori ascehdat' cUtrieo,-Pbpuliim tat, id est, quem consuetudo carnalis.premit, non
ihfitfflbs auditoresv appellat, seu qpi adhpc tefretiis est habilis ad liolocau.sta Dominp bfferepda,. sed
ctipiditatibus ifhpHcafltur. Qtiibtis interdicit ascen- inaffldaitalegls inferiora servet,. per quse salvetur.
dere cum Moysevqtiia ad aricem sciehlioediviticele- Unde ipsa Veritas in Evangelio scis.citaptide salute
gis pertingerfenon potefuht, quos ambt terrehus in sua, primum respondit: Si vh,, inquit,t ad vitamin-
ihferiotibus teriet". v gredi, setva mundaiq. Et
paulo post: de. perfectione
Venit ergo Mbyses', et natravit plebi Oriiniaverba taliler docet: Si' vis, ipqpit, perfectus-essc,,,vade et
Dbmihi atcjiie.judicia. Respbhdilque cunctus pbpUlus vende omnia qum liubes, et da pauperibus, et habebis
una vOce: Omnia verbd Doihihi quw IbcuiUsest, fa- thesaurum in cwlo: et veni, seq/tere me (Matth. xix).
ciemuset dudieinus(Ex AttjHstfftd^Usqueadhuhclo- Victimas ergo pacificas Domipo offert yitulos, qui
cumScripfUrse^justificatioheSifiteUiguriturqucedafce compressis incentivis vitiprurp,, JHCundi.tatem-. bono-
sunt oopulo ad obsefvanduiri<:incipiunt autem quan- operum pacifica mehte exhibet IDeo,:i(Ex. Augustino.)
tum ipsa,yerba'Scripttirseindicant,; utidfehoc nomen Notandum autem quod secundum aliam editionem
justificalibnum exofsum est, ab 1116servo Hebrceo ita legituf : Et immolavemnt hostiam salutarh beo.
cui'auris adpostem perliinditui. Ih quibtts omnibus Non dixit hostiam saltttarem,,sed,Aos«fflmsalularh,
'
justificationibus considefahdum est, quseinde ad quod Grsecus liabet o-»T)jgtou.. Undeiin psalmo :Ca-
agendam vitam, et motum bonorum conversafionfem licem, inquit, sqlularis accipiam (Psdl._cx\). Non di-
duci possttnt. Mtilta quippe in eis suut sacramehta xit calicem salutarem. Ubi videndttm est, ne forle
siguificantia potius aliquid, quam vitam nostraih iri- ille. significetur, de quo dixit Simepn : Quoniam vi-
435 B. RABANI MAURIARCHIEP. MOGUNT.OPERUM PARS I. 136
derUntoculi mei, salutare tuum (Luc.u). Hunc enim ALet twvit Dominus qui sunt ejus (Rom. ix). In magna
et psalmus commendat ubi legitut-: Rene nunliate autem domo sunt alia vasa in honorem, alia in con-
diemex die, salulare ejus (Psal, xcv). Quid est tumeliam. Quoniam quosante prmscivit, et prmdcsti-
enim aliud si diligeptius atlendamus, quod ait diem navil; quos autetn prmdestinavit, illos et vocavil;
ex die, nisi Jumen ex lumine, hoc est Deum ex Deo, quos autem vocavit, illos et justificqvil; quos autem
qui est unigenitus FUius? Sumens autetn Moyses di- justificavit, illos et glorificavit. (Rmn. viii). Profecto
midiam partem sahguinis, infudit in cratemm, et par- deelectis Israel non dissofiuit nec unus. Significa-
tem.retiquam sanguinh in altate; et accipienslibtum tur autem quaternarius numerus in Moyse et Aaron,
tcstamenti, recitavit in aures populi. Notandum est Nadab et Abiu, propter quatuor evangelia, et totius
nunc piimum sacnficate Moysen, evidetur Scriptu- orbis qui in quatuor partes dividitur promissionem.
ram dicere, ex quo ex jEgypto eductus est populus. Et septtiaginta de senioribus Israel. Numero scilicet
Primo enim de Jethro diclum erat socero ejus, quam- septenario decuplato : qui pertinet ad significandum
vis cum aliqua ambiguitate, quod immolaveril Deo< Spiritum sanctum. Sapphiro autem significatur vita
Et advertendum Hbrum testamenti cum sanguine coelestis, maxime quia dictum est, sicut aspectus
hbslice recitari: in qub libro illas justificaliones con- firmamenti. Firmamentum autem coelum appellari
scriptas debemus accipere. Nam decalogum legis in BB quis nesciat? Et forma lateris in eodem sapphiro,
tabulis lapideis fuisse conscriplum postea manife- quadraturam ipsam vel slabUitatem, vel ejusdem
stum est. Et dixeruni: Qhtnia qumcunquelocutus est quaternarii numeri sacramentum figurat. Quod au-
botninus, faciemus et audiemus. Non aliter respoii- teni manducant et bibunt in loco Dei, suavitatem
dent ecce jam tertio. Itle vero sumpium sanguinem, saturitatemque significat iu illo regno seternifalis.
respersit in papulum et ait: Hic est sanguh fwderh, Beali enim qui esuriunt et sitiunt justitiain: quoniam
quod pepigit Dominus vobiscum, snper cunctis sermo- ipsi saturabunlur (Matlh. v). Unde et Dominus dicit
nibus iiis. Huhc locum Paulus aposlolus, in Epistola venluros multos. Qtios utique nisi elecfos pr-aescitos,
ad Hebrseos, quomodo Dominicse passionis sangui- praedestinatos, vocalos, justificatps, glorificatos, et
nem significet, manifestissime exponit. Quia omnia recubltutos cum Abraham, et Isaae, et Jacob iu re-
pene in sanguine mundantur secundum tegem: el sine gno coelorum? Et alio loco ipse hoc promittit fideli-
sanguinis effusione non fit remissio (Hebr. ix). Nam bus suis, qubd faciat eas recumbere, et transeat, ei
sanguis Ule quo Moyses populum aspergit, ac puri- minhtret eh (Luc. xn). Quid sibi vult quod Jesu
ficat librum legis et tabernaculum testamenli, et Nave non commemoratus in iUis quatuor, subilo
orpnia quaein eo erant dicens : Sanguis hic, sangui- cum Moyse apparet, et cum illo ascendit in riion
nis testamenti, niirifice Dbmini Jesu sanguinem prse- G C fem, ad accipiendas tabulas legis, et subito rursus
dicare monstratur, quo omnium ciedenlitim corda Jesus abscondilur, id est tacetur, et MoysCsaccepit
purgantur, quo fides Ecclesise signatur, quo omnia, legem in duabus tabulis, et cum eo iterum apparet?
id est corpus omne tabernaculi sanctificatur, dicente An «forte significat Novum Testamentum nomine
Domino discipulis : Hic sanguis meus kNbvi Tesla- Jesu, et absconditum esse in lege, et aliquando ap-
menli: qui promultis effundetur (Matth. xxvi). Adim- parere intelligentibus? Quod vero Jesus jam voca-
pletiim.-inveritate id, quod per Moysen fuerat osten- tur, cum in libro Numerorum quando id nomen ac-
sum ip imagine. ceperit Scriptura testatur, quod jain prope esset ut
Ascenderunt Moijses et Aaron, Nadab et Abiu, et terram proraissionis intrarent, per prolepsin, hoc
sepluaginta de senibus Israet, et videruni Deum est per [praeoccupatiojiemanticipat Scriptura, quod
Israel. Sub pedibus ejus quasi opus lapidis sapphi- postea factum est. Omnia quippe ista postea quam
rini: et quasi cwlumcum serenum est. Nec super eos facta sunt, scripta sunt: ac per hoc quando factum
qui procul recesserunt de filih Israel, misit tnanum est quod modo commemoratur, nondum vocabalur
suam. Videruhique Deum,et comederunt ac biberunt, Jesus; sed quando scriplum est, jam hoe vocabatur.
(Ex Augustino.) Constat inter eos qui fecte intelli- Omnia autem, sicut Aposlolus ait, in figura cmttin-
gunt, nttllo Deum contineri loco, nec aliquo velut gebant illis : scripta sunt autem propter nos binnia
situ corporis niembfa ponere, sicuti est nostri cor- (I Cbr. %);videlicet pon solum facta vel verba, quse
poris sedefe, jacere, stare, et si quid bujusmodi est. sacris Utteris continentur, verum etiam locorum et
Hsec enim non sunt nisi corporum; Deus autem aurarum, ettemporum situs :et ipsarum quocruein
spiritus est. Quodergo se ostendit specie corporali, quibus gesta sive dicta sunt, circumstantia rerum.
yel signis corporaiiter expressis, non stibstantia ejus CAPUT YH.
apparet, quae est ipse quod est: sed assumplio for- De ascensimieMbysi in mpntem ut
marum visibilium, ejus omnipotentiaesubjacet. Et de legemacciperet a
Domino, scriptanv inlabuiis :auod etfecit.
electis Israel non dissonuit nec unus, et apparue- Dixit autein Dominus ad Mpysen.:Ascende ad me
runt in loco Dei, et mahducaverunt et biberunt. in mmilem, et eslo ibi; daboquetibi tabulas lapideas,
Qtiis dubitet illos quos noihinatim expressit, et se- . et legetn ac mandata qum scripsi,, ut doceas filios
pluaginta seniofes nunc appellatos electos Israel: Israel (Exod. xxiv). [Ex Beda.] Daturus ergo legem
qui procul dubio personam gerebant eorum, qui ele- MoysiDominus, prinio'illum in verticem montis evo-
cli siint-in-populo Dei? Non enim omnium est fides: cat, ut in alto secum demoratus Hberius audiat, aoae
 157 - COMMENTARIA1N EXODUM. — LIB. III. 138
ad inferiora rediens populum prsecepta doceat. Sic A el Hur, hoc est montem fortitudinis et lumen ignis,
el in Evangelio Domiuus, novos gratiae praecones in in campestribus ad regimen populi dereliquit. Et nos
montem convocans, prseceptis salutaribtis instiluit, si doctores noslros ad altitudinem divinae contem-
ut ex loei etiam situ patesceret, quia sublimia illis plalionis sequi non possumus, curemus solliciti, ne
'
vel mandata vivendi, vel promissa daret remune- aliqua nos tentatio a vicinia montis Dei retrahat;
randi. Et legis ergo et Evangelii praecepla Dominus sed juxla modulum noslrum virfutum op.eribus in-
jn monle dedit, ut sublimitatem per hoc utriusque sistamus, inhcerentes stabili corde sacramentis po-
Testamenli commendaret. Verum quia Scriptura le- slri Redemptoris quibus imbuti surous, et.gratiaro,
gis uni lunc populo Israel commitlenda, gralia vero spiritus ejus qua signati sumus iptemeratam in no-
. Evangelii ad omnes per orbem nationes apostolis bis conservare curantes ; et si qua nos adversitatuin
prcedicanlibus .erat pervenlura, recte ad diseendam qusestiopulsaveiit, mox adjutorinm invocemusejus-
accipiendamque Iegem , sclus Moyses ascendit in dem nostri Redemptoris, qui fideles suos pet donum
ifiontem: doctrinam vero Evangelii, apostoli simul sancti Spiiitus piolegere a malis omnibus, ac li-
omnes in monle cum Domino positi, ausciiltantfous berare consuevit, Cumqueascendhsel Mayses, ope-
eiiani lurbis audierunt. Sed et audierunt per gra^ rfiit nubesmoniem. Sicut mons in quo legem accepit
jiam sajicli Spiritus, quo hsec eadem gratia et verL B Moyses altitudinera perfeclionis quse in eadem lege.
tas Evangelii manifestius Eeclesise dala est, non erat conscribenda, ita nubes qua pions tectps est
apostoli solummodo, verttm etiara plurjma sinml ca- gratiam diyjnseinsjnuat proteclionis, qpa tanto amr
terva fidelium, quando in ccenaculo monlis Sion plius quisque frujtur, quanlo alfius ad sprutanda
constituta suscepil; et hoc in variarum divisione mir.abilia de fege Dei revelatis oculis cordis ascen-
linguarpm, ut tali miraculo Ecclesiam cunclarum dit. Namque nec raontem solummodp in quo Moyses
per orbeni gentjum, linguis Deum collaudatura si- ascendjf, nubes operuit, sed et populum per deserta
gnarefur. Daboque tibi labulas lapideas, et legem ac gradienlem, qui nequaquam ad altiora polerat ascen-
mandala quce scripsi, ut doceas eos. Huic simile est ,- dere, nihilpminus nubes coelilus missa oburobravit.
Ulud Evangelii quod supra posuimus : Dbcenteseos Unde scriptum est; Expandit nubem in protectionem
servare omnia quwcunqueniandavi vobis (Matth.ult.), eorum (Psal. cxjv). Quia niniirum Dominus omnes
Non ergo Moyses, non apostoli, non quilibet dpcto- timentes se, pusillos cum majoribus, ccelesti bepedi-
ran alia debet populum Dei docere quam quceipse ciione protegit. Et habiiavit gloria bqmini super Si~
Dominus docuii, quceque consilii sui decreto nobis ncd, tegens illum nube sex diebus. Seplimo autetn die.
chservanda prsescripserit, et in quorum observa- de medio caliginh. Non tantum sublimitas, veruin
tione vitam nos habere seternam voltiit. Scripsil aiir. ^•" etiam nomen niontis iji quo data est lex perfectio-
tem haec in fabjilis lapideis, quia in cordibus electo-, nem ipsius Iegis figurate denuntiat. Sinai naroque
rum fide forfibus, fixa intentione custodienda fir- ijiterpretatur mensura mea, sive amphora mea. Di-
roavit: quorum exempla curii nobis ad ipiilandum[ vinitus ergo procuratum est ut mons iii qup lex da-
proponit, quasi scripfa in lapide statuta suselegisi relur, amphora inea vocaretur, quasi ipso Domino
o.steiidil,Nam et Daniel vidit Dominum in figura la-. per boc vocabulum signiiicante quod lex sua perfe-
pidis exeisi de monlibus sine mauibus contrivisse> ctam vivendi regulam, omnibus promtilgaret. Bene
pompam regni mundialis, ut regnum ipsius solum[ autem dicifur quod, Moyse ascendenle, nubes et
sine fine perraapeat (Dan. n). Et Petrus fideles ad- gloria Domini sex diebus montem operujt,
sepliroo
roonet dicens : El vos tanquam lapides vivi, super- autem die illum ad altiora montis vQcaverit. Sex
mdificaminidomus apirituales (I Pelr: n). Surrexitt namque diebus in lege operari, in seplimo requie-
Motjses,et Josue minhier ejus. Josue minisler Moysi,, scere jubemur. AsCendensquemontem Moyses, sex
Pominum salvatorem, et nomine designat et aclione. diebus nube et gloria Dominitegitur : ut ipsiniietur
Qui minisler Moysi recte vocalur quja apparens ini mystice, quia quicunque mandata Domini operibus '
carne, Mosaicoelegis in se caerirooniassuscipere di-- -r-p justis exsequitur, divina utique protectione dignus
gnatus est, quia non solvere legem venit, sed adipi- existit. Seplimo autem die yocat ad alliora Dominus
plere- Moysiin omnibus vestigia sequittir : qpja ini Moysen, quia post operum perfectionem, requiem
ctinciis qucc loquitur vel scribit Moyses, ille vel ly- nobis lex promittit selernam ; ut qui in altitudinere-
pice, vel manifeste designalus, quasi comes indivi- clse apiionis Domino assistere curayimus, jam ad
duus si bene quccritur, inyenitur, Hinc etenim dicitt ejus visjonem atque colloquium ascendere merea-
Judccis : Si crederelh Moysi, credercth forsitan ett nvur. Medium iiaraque caliginis unde vocatus esse
milii. De me.enim ilie scripsh (Joan. v), dicitur, non inesse Dco tenebras ullas significat, sed
AscetidensqueMoyses in monlem Dei, senioribus- s. quia lucem habitat inaccessibilem. Et sicut item di-
ail: Exspectaie hic, donec reverlamur ad vos. Habe- dit Aposlolus : Quem vidil nullus hominum, sed nec
th Aaron ei Hur vobhcutn. Si quid natutn fiterit quw- v videre potesi(I Tiin. vi). Caligonamque illa,cbscui'j-
slionh, referetis ad eos. Aavon nions forlitudinis, tas est arcanorum coelestiuiii,terrenis qpideni cordj-
Htir interprelalur ignis sive luinen : unde Aaronf, bus inaccessibilis, sed Moysi el cseteris piundo cordo
Salvatotem Pominum, Hur designat Spiritum san- beatis, divina reserantegraiia, penetrabiljs.
Ctuni. Ascendens ergo Moyses ad Doniinum,Aaron1 Erat autem speciesgloriw bomini, quasi ignis ur-
PATPOL. CVIU. S
159 B. RABANIMAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS I. 1*0
dens super vetiicem monlh : in conspectu filiorum A cienlque mihi sanctuarhtm, cl habilabo in medio eo-
teraeli Quasi ignis namque ardens species glorice rum. Cuncta hsec quce Dominus'sibi a priore populo
Domini apparuit, quia cotda electorum, et dono ad faciendum sanctuarium materialtter offerri prse-
scientice coelestis illustrat, et atdore suaecharitatis cipit, nos quoque qui spirituales filii Israel imitato-
inflammat. In nube ergo, caligine et igne gloria Do- res Domini videnlis populi esse desideramus, spiri-
mini visa est.Tn nube videlicet, quia nos ab sestu tuali intelligeiHia "debemus offerre. Cui videlicet
tentationum protegit; in caligine vero, quia poten- aurum offerimus, cum clarilate verse sapienlise, quoe
Viamajestatis, a nulla potest creatura ad inlegrum est in fide recla, resplendemus; argentum, cum er-
eomprehendi. Pax enim Dei exsuperat omnem sen- tore nostro confessiofitin salutem; ws, cum eamdem
sum. In igne aulem ardente, quia mentes fidclium fidem publica prsedicatione divulgare gaudemus;
supernorum bonorum cognitione irradial, ct spe ac hyacinthum, cum sursum corda levamus; purpuratn,
dilectione accendit. Et hancquidem Domini gloriara Cum corpus passioni subjicimus; coccimi bis tin-
filii Israel de longe el ab inferioribhs aspiciunt, ctum, cum gcmina, id est, Dei et pioximidilec;ione,
Moyses vero allius ascendendo penelrat: quia nirai- flagramus; byssum, cum carnis caslitalein senli-
rum abdila mysteriorum divinorum quique perfecie mus; pilos caprarum, cum habitum posnilentice ac
ac sublimiter vident; aut nos noslrcc memores fra- IB luctus induimus ; peiles arielum rubricatas, ctmi
gilitatis et inerlicc, et si haec intrare compreben- ipsos Dominici gregis ductores, suo sangttine bapti-
dendo nequimus, saltem credendo, sperando, dili- zatos videmus; pelles hyacinildnas, cum nos post
gendo, in proximo manere atque 'aspectare cure- mortem spirilualia in ccelis corpora habituros essc
mus. Ingressusque Moyses medium nebulm, ascendit speramus; ligna selhim, cum expurgatis peccatorum
montem: et fuit ibi quadmginta diebus, et quadra- spinetis, munda carr.e et anima, soli Domino servi-
pnta noctibus. Moyses medium nebulce ingressus, fiius ; oieum ad luminaria concinnanda, cum frticli-
<scendit ih montem, cum praedicatores divinse legis, bus charilaLis et uiisericordicerefulgemus ; aromata
ii quibus ipse Moyses eximius erat, ad iutuenda su- in unguentura, ct ibymiaraa boni odoris, eum opi-
cliroiler incerta et occulta sapieniise divinse, invi- nionem bonce noslroe aclionis, multum ad exeraplum
tanle ac ducente Domino, penelrant. Fuit autem bene vivendi, losige laleque diffundimus; lapides
cura Domino Moysesquadraginta diebus et quadra- bnychinbs et gemmas ctdbrnandum ephbd ac ralio-
ginta noclibus, ut hoc numero temporis disceret, nale, cum miracula sanctorum quibus cogitalior.es
quod illi solummodo decalogura legis, quem cum suo Deo devotas, et opera virtuluni digna laude praidi-
populo acceperat, possent implere, qtios evangelicce camus, atque Iisec in adjutorium nostrse fidei ubi
gratia veritatis, quce quatuor libris erat descri- G ( opus fueril, assumimus. Quia enim in humeris
Jjenda, juvaret. onera geslare solemus, et recte per epliod, id est,
CAPUT VIII. Superhumerale, opera justorum, et pii pro Domino
De eo quod locutus est Dominus ad Moysende obia- labores, insinuantur. Quia vero in peclore cogita-
tibiie primitiarum. tionum sedes est, recte in rationali qui est habinis
Loculus est Dominus dd Moysen dicens : Loquere pectoris sacerdotalis, mundse electorum cogilatio-
filiis Israel, ut tollant mihi primitias. Ab omni ho- nes exprimunlur. Lapidesque ouychini et gemnue
titine qui<offert itllrorieus, accipietis ptimilias mihi ornant epbod ac ralionale, cum eximiis suminorum
('Exod. xxv). Et nos pfimilias bonorum nostrorum Patrttm aclibus et cogitationibtts, etiani miractilo-
Domino offerimus, quando si quid- horii agimus, to- rum insigaia junguntur.
tum hoc divinae gralicc iribuimus, veraciter et in- CAPUT IX.
timo ex corde profilentes quod ne initium quidcm De prmceptoquomodo sanctuarium jubet construi.
bonse aclionis aut cogitationis aliquid, nisi a Domino Facienique tnihi, inquit, sanciuarium, et habitabo
possimus habere, mala vero nostra, semper a nobis in medioeorutn : juxla oinnem similitudinemtabernci-
ipsis diabolo instiganle, et ceepta et consumuiata, "' culi quod ostendam tibi, et mnnium vasorum in cut-
nec nisi Domino doftante, laxanda esse fatemur. ittm ejus. Ostendit Moysi Dominus tabernaculura in
Bene autemprsecipitur.Moyses ab homine qtii offert monte, et vasa in cullum consecrata : quia eidem
ultroneus accipere primitias : hilarem fenimdaloreni secum tanto tempote demoranti manifesle deraon-
diligit Deus. Et Apostolus: Non ex trislilia nos aui slravit, qnanta pietate, humilitate, et munditia,
necessilate, sed proposito cordis bona faccre jubei virlutes angelicoesuo Creatori gaudent obedire, quoe
(IlCor. ix). Quod se facere sciens Propbeta, gloria- Sunt perfectum in omnibus tabernaculum ejus; qui
tur Domino dicens ; Voluntarie sacrificabo libi nunquam in eis ex quo eonditi sunt, manere alque
(Psdl. LIII). Hmc sunt autem quw accipete debelh: inhabilare cessavit. Tabernaculum ergo quod Moysi
Aurum, argentum el ms, hyacinihum acpurpuram; in monte monstratum esl, superna est illa civitas
coccumque bis tinclum el byssum,pilos caprarum, el et palria cceleslis, quse illo quidem lempore, ex solis
pellesarietum rubricalas, pelles hyacinthinas, el ticjna exstitisse creditur angelis sanctis. Posl passionem
selhim, olettm ad lumimria ccncinnanda, aromata in vero, resurreclioncm, ascensionem in coelosmedia-
unquentum, ei thymiuma boni odorh, lapides onychi- loris Dei et horriinum, et multitudinem prceclaram
nos, ei gemihas ctdornanduin eplwd ac ralionalc. Fa- et copiosam sanctarum recipit animarum. Vasa vero
1-fl COMMENTARIA TN EXODUM. — LIB. III. 112"
tabernaculi illius, singulae quoeque sunt persofise A A blimia, necdum prout dignum erat, capere valebat.
spirituum beatorum, ex quibus omnibus ipsa Jerusa- Unde et de quibnsdam mysticis ejus actibus aperle
lem quse est maler nostrum omniuro, in vera pace diclum est. Hwc non cognoverunt dhcipuli ejus pri-
et unitate consistil. Notandumque diligentius, quod mum, sed quando glotificatus est Jesus (Joan. xn).
sancluarium Doniinofacere filii Israel jubentur, non Similiter et de diclis illius sublimiorUius: Et erut
ex parle simile, sed juxta omnem simiHludinem ta- verbum istud absconditumab eis, et hon iritelligebant
beruaculi, quod ostendit Moysi, omniumque vaso- qum dicebantur (Luc. n). Habebat arca duos cubilos
rum in cultum ejus. Quod si forle requiris hi quo longitudinis, qttia Dominusin carhe clafus verbo et
hoc tabernaculum coeleste, o homo terrigena, spiri- actibus apparebat. Habebat et dimidium cubiti, quia
tualiter imitari valeas, diligendo Deum et proximos, etiam tarditatem discipulorum, qui necdum perfecti
hoc imitare; subveniendo miseris, et si nou angelis dicla vel acla ipsius capere poterant, longanimiter
qui omnes beati sunt, certe hominibus, hoc imitare. ferebat. Unius erat cubiii latitudo arcae ob dispen-
Humiles suni, mites sunt, invicem placali sunt, di- sationem ipsius Dominicse charilalis, qua electos
viiiis parenl jussis : hoc in quantum vales , imi- suos in Deo adunare curavit. Ifcc ergo' arca unuih
lare. Nibil mali, nihil otiosi, nihil loquuntur injuste, cubituro habet et diinidium : quia Dominus unica
agunt, cogitant, divinis indefessi laudibus, verbo et B I nos pietate sibi ac Palri associandos diligit, et no-
meiite assistunl. Hoc quantum poles, imilare; et slrse quoque capacitatem dilectionis, qualiscunque
sanctuarium Domino juxla exemplum quod Moysi in hac vita esse polest, ceque pia benighitate com-
in monte monstralum est, sedificasti. Veniensque plectitur, donec ad ejns visionem, ubi eum ex tolo
Dominusel Salvator noster cum Patre, mansionem corde, lota anima, tota virtute diligamus, intrare
apud te facil; quin ei post hanc vitam in illud te mereamur. Altitudo quoque arcoe aptissime erat cu-
tabernaculum quod imitaberis, perpetuo beatuna in- biti unius et diraidii: videlicet prbplef significatic-
troducet. Sequitur: nem unicse spei, qua vel Dominus ipse cum esset in
CAPUT X. carne nobiscum futurse resurrectionis et "poslerioris
Descriplio arcm qumnodo facienda erat : propitiato- glorise prsestolabatur eventuro, velnos interadversa
rium,cherubhn, nec non ct veclium. sceculi,propler fulurorum prcemia bonofum, gaudere
Sicquefacielis illud : Arcam de lignis sethhn com- semper admonel.
pincjhe. iirea qucc primo omnium in taberhaculo Et deaurabis eam aitro, mundisslmoinlus el foris.
fieri jubetur, 11011incongrue ipsam Domini et Salva- Facies insuper coronatn auream per circuiluth. Arca
toris nostri incarnationem designat : in quo sunt intus et foris auro rmmdissimo deauralur, quia as-
'C
omnesthesaurisapienlice et scienliceabsconditi. Quse su-sspta a Filio Dei bumana nalura, etintus virtule
yidellcet arca bene de lignis sethim compingi jiibe- sancti Spiriltis plena erat et foris, honiinibus apeitfe
tur. Ligna quippe selhim levis atque imputribilis Spiritus sancli opera procmonstrabat. Gui nimirum
fcruntur esse nalurae, non multuni a qualitate albce arccfebene corona aureasupra circumdari proccipitur,
spiiioe.distaniia. Arca ergo de lignis selhiin facta est, quia apparens in carne, atqtie ad rederaptiOnein hu-
quia corpus Dominicum ex membris coiisiabat omni mani gcneris veniens Filius Dei, cerlum exspectabat
vitioruro labe carenlibus. Et bsec eadeui suftt ligna lempus ei horam quando susceptam pro nobis -mor-
spinis simillima : quia et sf non in carne peccati, lem, cum ipso mortis auclore superaret, atque ad
lamen in shnilitudine venil carnis pcccaii, ut Apo- Patrem viclor in ccelos ascenderet. Et qualttot circu-
stolus ail (Rom. v). Sequitur : Cujus longitudo lia- los aureos quos pones per qualuor arcw angulos. Duo
bebil duos setnh cubitos : luliludo cubilum el dimi- circuli sint in ialcre uno, et dno in altero. Qualuor
diuin-: alliludo cubilumsimililerac semhsem. Ctijus circuli aufei quatuor sunt Evangeliorum libri. Qui
autem quanlilalis sit cubitus ille, Josephus in Anti- merito aurci sunt propier clarilatem sapientice qua
quitalum libro maiiifesle ostendit dicens : Facta cst fulgent. Merito circulis comparatii quia oeterna est
antem et arca longitudinis quinque palmorura, lati- ipsa Dei sapientia quam proedicant, nequeincipiefts
ludinis trium. Unde palet manifesle, quia illtim de- "* ex tempore, nequc esse desinehs aeterna -divinitas,
signat cubitura, quem duo palmi coruplent. Mystice quara homo Ghristus accepit. Unde imminente horse
aulem longitudo arcce, longanimem Domini ac Re- sucepassionis, precatur Patrem^dicens : Et nunc cla-
demptoris noslri palienliam, qua inler homines con- rifica me, tu Paler, apud lemelipsum,claritatequam
versalus est, insinuat. Lalitudo, amplitudinem ipsaip habui, priusquam mundus esset apud te (Joan.xvii).
charitatis, qua ad nos venire el inter nos habitare Quatuor angulos aulem habel arca, quia sacraroen-
yoluit. Altiludo, spera futuroe subliinilatis, qua vel tum Dominicseincarnatibnis per omnes raundi pla-
seipsum post passionem suam glorificandum, vel gas in quibus sancta Ecclesia dilatatur, celebrarc
glorilicaturum esse prsevidil. Unde et apte longitudo non desinit: et per eosdem angulos quatuor, qtia-
arcce duorum eral cubitorum, proptfer videlicet do- tuor circuli sunt positi, quia in cunctis mundi fini-
ctrinam et opera quibus refulgebat in mundo. Quod bus Evangelium Gbristi salvandis fidelium cordibus,
vero posl duos eubilos,eliam semissem arca in lon- prsedicatur. Duo autem circuli in latere uno et duo
gitudine habebat, poiestad humancc tarditatem fra- sunt in altero : vel quia duo evangelistse discipula-
gilitatis referri : quoedicta vcl opera Salvaloris su- lui Salvatoris in carhe prcedicaitijs et miracula fa-
H5 B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT.OPERUM PARS I. Ui
cientis adhaercbant, duo autem alii post rcsurre- A i voluit aurcam tantara, qnantam arcam tegere suffi-
etionem ascensionemque ejus ad coelos, ad ftdem ceret. Quod videlicet propitiatorium non aliud quain
ejus venerunt; vel quia in figura quatuor anima- Dominura Salvatorem, sed specialius in eo viscera
lium, dub qui per hominem et vitulum designati pietatis designat: de quo dicit Apostolus : Qitem
sunt, passionis et mortis ejus indieia praetulerunt, proposuit Deus propiliatioiieinper fidem, in sanguine
duo vero illi qui per leonem et aquilam prcefigurati ipsius (I Joan. iv). Nam et ideo desuper ponitur,
"sunt, victorice quse mortem deslruxit, insignia de- quia superexaltat misericordia judicium. Unde el
monstrarunt. Nam quasi iccvum lalus arcce duos ha- Psalmisla : Suavis, inquit, Dominus universis, et
biiit circulos, cum evangelistse duo incamationem niiserationesejus super omnia operaejus (Psal; CXLIV).
Domini ac passionera figuraretit. Simililer lateri JDUOS quoque cherubin aureos et ptoduciiles fucies
dcxtero duo inerant circuli, quia seque duo evange- ex utraque parte oraculi. Cherttb utius sit in latere
lislce resurreclionem atque ascensionem ejus, qusead uno, et alter in allero. Utrumque latns propiliatorii
futurce gloriamvitcepertinent, figtiraliter exprimunt. iegaiit, expandentes alas, et operierites oraculum :
Vacies quoque veclesde Hgnisselhim, el operies attro : respiciantquese mutuo versis vultibiis in propilialo-
inducesqueper circulos, qui sunl in lalcribns nt por- rium quo operienda est arca : in qua pones testhiw-
telur in eis: qui setnper erttnl in circulh: nec uncjuamB] nium quod dabo tibi. Cherubin nomen esse angeli-
extraheniur qb eis. Vectes quibus arca portatur san- carnm viriutum Ezechiel propheta manifeste deda-
cti sunt doctores, qui Dominumprsedicando, audien- rat. Quas etiam juxta exemplum, quod hic fieri
tium cordibus iivferunt. Qui videlicet vectes semper jubelur, cum aliis sibi apparuisse designat, dicens :
esse jubenlur in circulis, qui nimirum necesse est, Et vox alarum andiebalur usqne in airium exterius,
utquicunque aliis ccelestia saci^ameftta prcedieant, sicut vox Domini loquenlis. Et quidem numero singu-
minquam ipsi menteiii a memoria sacrse Scriplurse, lari cherub, plurali autem cherubini dicitur, et est
nunquam mafius a divinorum observanlia mandato- nomen generis maseulini. Sed Groeea consuetudo
rum, contineant. Rene autem sequitur : Ponesque in neutro genere cherubin posuit, m Httera in n mulata.
arcam leslificationetn quain dabo tibi. Quia illa so- Verum nos.ter interpres Haebroeumsecutus idioma,
.lufiimodo de incarnalioiie Filii Deiioqui, et credere masculino genere posuit. Duos cherubim aureos et
fdebemus, quse nobis ipse Dominus per auclores sa- producliles facies, non duo cherubin aurea et pro-
erse Seriplurse revelare dignatus est. Si vis scire duclilia. Quod scriptorum incuria credoin ejus trans-
qusesit illa testificatio, quamhi arcam ponendam a latione esse corruplum, ut pro cherubim anliquo-
Domino Moyses aecepit, Apostohnfi audi: Post vela- rum more scriberetur cherubin. Interpretatur autem
mentum autem, inquit, secundumtabernaculum quod *-" ' cberubim sive cherubin scientice
multitudo, vel scien-
dicilur-stmcta sanctorum, aureum habens thuribulum, tice intellectus : quod videlicet nomen, tahlo rectius
et arcam testamenli,circumtcclamex otnni parte au- angelicis potestatibus congruit, quanto perfecle ab
xo : inquaMrnaduredhabensmanna, et virga Aaron omni impulsu impurce cogitationis alieni, visioni sui
quw frondneral,etlabulw testamenli (Hebr. ix).Urna condiloris adhocrenl.Idcirco autem alas, vel in figura
ergo aurea in arca habens manna, anima est sancla cherubin Moyses facere jubelur, vel in ipsa eorum
in Christo, habensin.se omnein plcnitudinem divi- specie vidisse se propheta lestatur. Quod eliam li-
:pitatis. VirgaAaronquae-excisa fronduerat, poleslas cenlia solet iinitari pictorum, ul in alto sedem habere
est invicta sacerdotii illius, dequadicit Propheta : angeli, et quasi levi volatu ubique discurrere posse
Virgavmquitath^virga regni lui {Psal. SLIV).Quse signeiitur, ncque ullara habere larditalero, qui con-
poslquamad-tempusper mortem visa est esse suc- festim ubicunque volnerint adsint, ac velut propilia-
cisa, invalescente mane resurrectionis, vivacius re- toriura contuenlfesobumbrant, id est honorant velan-
floruisse inventa est^ ac perpeiuo inviolabilis atque do : quia tolum quera habent stalum perpetuce feli-
immarcescibilis perniansura esse. innotuit. Chrislus citalis, ejus gralise deputant, a quo ut nihil mali
enini fcsur.gens. a mortuis, jam .non morilur, mors , velpossent, acceperunt. Duo sunlautem propler si-
1111ulti'anondominabitur..TabuIce testamenti in area," gnificandam societatem angelicsepacis, quia niinus
aninem«in.Christo.et scientiam patcrnorum secrelo- quam inter duos haberi charitas non potest. Unde et
ram, etpotentiam.judicioruin designanl. In tabulis sese respicere mutuo, et in propiliatorium vulltis ha-
namque.testaroenli et fides erat inscripla seternse bere jubenlur : quia nimirum in glorificalione di-
divinitatis quce raundum crearet ac regeret, el inan- yinaevisionissibimet alterutrum consonanl. Item pcr
data qttibus Deo serviri oporleret,et diserelio.judicii, dtio cherubim possunt duo testamenta figurari, quo-
qua ipse obedientes se vere condemnai-et, et dili- rum unum futuram Domini incarnalionem, aliud fa-
^entes se misericordia remuneraret. F.acies,et pr,b- ctain clamat. Respiciuntque se rauttio, quia in aite-
pitmtbrium de auro mundissiino; duos cubitos-et,di- statione veritatis quam prsedicant, in nullo ab invi-
tnidium tenebit dongitudo ejus, semhsem et cubitum cem discrepanl. Verfuntvultus in propilialorium, quia
.aiiludb. Quccri solet quid .propiliatorium dicat, quo et misericordiam Doraini in qua unica mundo spes
operienda sit ar,ca. Scd cuin de auro fieri jubeat, et esl valde commendant, atque ideo sunt ex utraque
tanlcclongitudinisaclalitudinis, quantce arcam fieri parle oraculi, quia iu prsecedeniia ante incarnatio-
prrcccperat, constat procul dubio, quia iabulam fieri nem Doininicam tempora, et sequeutia, pnedicalione
145 COMMENTARIAIN EXODUM. — LIB. III. 143
spiritualis scientice replent. Quibus etiam nomen A CAPUT XI.
scientice multitudinis, vel scientise mulliplicalse.con- De mensm factura, vasomm ejus, et de panibus pror-
venit, quod videlicet Scriplura sacra spirituali ac di- pitiationh in ea offerendh.
vinascienliaplenaest; eademque scientia ex quo Facies et mensam de lignh selhim, habentem
ipsa Scriplura condi coepit, augeri semper ac mul- duos cubitos longitudinh : et in latitudine cu-
liplicari non desinit.Recte cherubim glorise propitia- bilmt} unum : et in altitudine cubitum et setrih-
lorium obumbrare dicuntur, quia teslamento cre^ sem (Exod. xxv). Mensa de lignis sethim facta,
scente per temptis, et mulliplicata scienlia, propi- Scriptura est sacra, de fbrlibus sanctorum Pafrum
tiationem nobis Domini Salvatoris prsedicant,ethanc vetbis aclibusque coropacta. Quse dum nobjs qtise
gratis semper vocibus, quasi expansis ad volalum sint celemse gaudia beatitudinis, quomodo ad haec
alis honorare non cessant. Quia enim verba collo- perveniatur ostendit, cibum profeclo nobis salutis ac
quentium quibus volando per aerera ab pre dicen- vitse suggerit. Hsec habet longitudinem cum perse-
tium ad cor perveniunt audientium, merito expansis verantiam coeploereligipnis, lalitudinem cum ampli-
chcrubim alis, velut ad volandum aptatis, possunt tudinem cliaritalis, altitudinem cum spem perpenise;
dcsignari. Inde prmcipiam et loquar ad te, supra remuneralionis insinuat. Et bene longitudo duoruro.
propitialoriumsciticet, ac de medioduorum cherubim, B est cubilorum : quia actualis nostra conversatio. in
quw erunt supra arcam lestimonii, cuncta qum man- duabus maxime virtutibus consistilvmisericordia vi-
dabo per te fiiiis Israel, Quia per graliam propitia- delicet el innocentia, dicente apostolo Jacobo,: Be/f?
tionis Dei iaclum est, ut bominibus post culpam gio munda ei immaculala apttd Deumet Patrem hmc
proevarieationis apparere, et eis viam verilatis post est: visilare pupillos ac viduas.in tribulatione eorum;
errorem deinonstrare, dignalus est, de medio cheru- et immaculalum se cuslodireab hoc smculo(Jacob. 1).
hin loquitur, quia per angelicam visionem, et non Quod vero mensa unuin habet eubitura in latitudine,
in sua substantia Deus apparuit : et loculus est unilalem dilectionis qpam tota nobis Teslamenli
Moysi atleslante Apostolo : Quia lex propter transr Veleiis et<Novi series commendat, figurate denun-
gressiones posila est, donec veniret semen, cui pro- tial: unaque est charitas, hoc esf siraplex et pura
miserat, ordinala per angelos in manu medialorh raentis pictas, qua et Deum et proxiraos, et ipsos-
(Galat. m). Item de inedio duorum cherubin loqui- quoque inimicos amare jubemur : quamvis magna
lur Dominus, quia per verba ulriusque Teslamenli, distanlia ac dislinclione rectissima ipsius amoris,
consoria nos voce ad fideni veritalis erudit. Vei certe Deum primo loco, inimicos diligere debeamus. Ipsis
de medio cherubin loquitur, quia per unigenilum quocjue proximis pro differentia pieritorum , dispar
suum, qui in medio duorum Teslamentorum in carne " sil modus impendendiis ainoris. Porro quod altitudo
apparuit, humano generi Deus Patervoluntatem suam cubitum ac semissem habebat, seqtie ut in latitudine,
nianifestare dignatus est.Polest aulem.in arcaetiam cubitus unitalem ipsius spei nostroe coelestis insi-
sancla Ecclesia figuraliter accipi, qtioe de l.ignis im- nuat : quia cxspeclamus Dominura npslrum, quando.
pulribUibus, hoc est animabus sanctis oedificatur; et reverlatur de coelis, remiineratiirus servos, quos vl-
in fide sancti Evangelii pei qualuor mundi plagas gilanles accinclis Iumbis, el ardentibus bonoruraope-
disleuta, coronam vitse a Deo exspectat selernam, rum Iucernis, invenerit. Nam elsi pro diyersitate.
habens in se labulas teslamenti, in meditatione con- meritorum multse.sunt mansiones in. domo.Palris,.
tinua Jegis Dei. Habens et urnani auream cum manna unum tamen est regnum cceH,.ip quo pinues reci-
in fide Dominicceincamalionis. Habens et virgam piantur elecli. Semissis veio qui superest, inilium,
Aaron quce fronduerat, in participalione regni, et vilce contemplativcequo nonnulli sanctorum etiaro in
saccrdotii Dominici, dicente apostolo Petro : Vos carne adhuc positi frui mertterunt, indicat : quibus
•autemgenuselectum,regale sacerdotium (I Pet. u). Ha- non solum sperare ccelestia prcemia,yerum efiara ex
bens propitiatorium desuper, ut cuncta quse habet parle vivendo,prseguslaredonatuni est: Etinaurabh
bona, iargiente divina gralia, sese aceepisse roemi- eam auro purissimo. Mensa tabernaculi inautalur,
nerit. Habens el cherubin gloricein propitiatorio, vel quia et Scriptura sancta, sapientioe ccelesli sensu
angelica videHcet praesidia, qui a Deo semper adju- clararcfulget; et ipsi qui eara conJidere proplietse,,
vetur propilio, vel Teslaraenla, quibus qualiter vivere praeclari vita ac sernione fueruiU
et quomodo auxUiuni recle vivendi a divina propitia- Faciesquc illi labium aurcum per circuitutn, el-
tione qusereredebeat,insliluatur. Sicautemsttnt che- ipsi tabio cormiam interrasUem,.aUam quatubr digi-
rubim super propilialorium positi, quomodo civitas tis. Labimn aureum fit mensse per ciicujtitm, quia
Chrisli, id est sancta Ecclftsia super niontem, 'id est doctrina sacri elo.quii-per mundissiraa nobis proediT
super ipsum Christum esse conslitula dicitur : non calorum frdelium, ofa~ ministraiur, neque illpruni
quod altior iUo possit esse civitas sua, sed quod locutio qui divina nobis atcana ti'adidftrunt, hunianse
ejus subsidio susientala profifeiat. Cberubin supra eonfabulalionis sermonibus ullalenus allaipinari con-
propilialorium habet arca,quia vel angelica mini- senliebat. Quin po.tius, pon tantum n.ociva, sed et
steria, yel eloquia divina eo veracius ecclesiam ju- otiosa honiinum verba graviter ferre ac redarguere
vant, quo ipsa in fundamento summoe veritalis sla- curabant. VClccrte labium fit aurenm mensse per
biUta consislunt. eircuitum, quia Scriptura sanela omni ex parle suce
 M7 B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT.OPERUM PARS I. 14S
loculionis cum recte intelligitur, clarilalem nobis A. modo populus Israel ex -Egjpto salvatus laberaaeu..
sapientise coelestisinsonat. Cui videlicet labio corona lum Domino fecisse in deserto narratur. Allegoria
addilur, quia lingua praedicantium suis auditoribus est, cum verbis sive rebus mysticis, praesentia Chri-
retiibutiohem Vitcepromitlit setemse. Et bene ipsa stiet Eeclesioe sacramenta signanlur. Verbis vide-
corona quatuordigitis alta fieri prsecipilur, quia cel^ licet ut Isaias ail : Egredietur virgade radiceJesse,
situdo nobis cofonre perennis, per quatuor sancii et flos de mdice ejus ascendel (Isa, xi). Quod est
Evarigelii librbs oslenditur, vel quia per custodiam aperle dicere : Nascclur virgo Maria de stirpe David :
evangelicaefidei et operalionis ad coronam nosvitce . ef Christus de stirpe ejus orielur, Rebus autem, ut
pervenire opoftet. Pulchrequc per digitos libri desi- populus de JEgyplia-servitute per sanguinem agni
gnanlur, quia nirairum ct tabulcc legis digilo Dei salvalus, Eeclesiam significat, passioneChristiadoe-
esse scriplaereferunlur, et inEvangelio Dominus dis- moniaca dominatione liberatam. Tropologica id est
linctionem legis temperaturus, digiio scribebat in moralis loculio ad institutioncm et correctionem
tcrra (Joan, vm). Berie auteni eadera corona inter- morura, sive apertisseu figuraiis prolatasermonibus.
rasilis fieri prsecipittir, quia nimiium ccterni retribtt- respicit. Aperlis videlicet, ut Joannes admonet di-
tio regni non indifferenter omnibus datur, sed pro cens : Filioli tnei, non diligamus verbo nec lingua,,
qnalilale accipientium distincto divinitus examine B sed opere et vcritate (1 Joan, m). Figuralis vero, ut
singtilis quibusque distribuitur. Gorona elenim au- Salomon ait : Omni iempore sint veslimentaiua can-
rea mensceDomini pura et nbn interrasilis esset, si clida: et oteum de capile tuo non deficiet(Eccle. ix).
claritas fulurse juslorum relribuiionis sequalis orani- Quod esl aperte dicere : Orani tempore sint opera
bus panderetur : instar videlicet bujns solis mun- tua munda, el charilas de corde tuo non deficiet.-
dum, cujns splendOremDeus indiffercuter super bo- Anagoge, id est ad superiora duceiislocutio est, qiioe
nosel malosfacit oriri. At quia sicut slella slellce deproemiis futuris, et ea quoein coeliscst vifa fulura,
differt in claritate, ita erit elfesurreclio hiorluoruni, sive myslicis seu aperlis sermonibus dispulat. Aper-
corona menscc Domini, variis distincta sculpturis, tis scilicel, ut, Beali tnundo corde, quoniam ipsi
sed compeleriler ordinatis, apposila cst. Una etenim Deum videbunt (Matlh. v). Myslicis vero, ut : Bcati
vita ftittira, omnibusest proraissa justis, sed multi- qui lavant stolassuas, ul sil polcsias illis in licjno
formis in illa pro diversilate meritorum gloria est vilm, el per portas intrcnt in civitalem. Quod est pa-
singulorum. Quod vero descripta prius una corona tenter dieere : Beati qui mundant suas cogitationes.
stibjungitur, et super illam altera corona aureola, et aclus, ut poteslalem habeanl videndi Dominum.
de illoriiriipotest proemioreete inlelligi, qui genera- Clirislum, qui ait : Ego sum via, veriias, et vila-,
lia Seripturre sanctcemandata sponlanea vitsc perfe- a (Joan. xiv). Etper doctrinam alque exerapla proece-
clionis electione transGCndunl, ideoque specialem dentium Patrum, inlrenl in regnum coelorum. Sub
prce csetefis.fidelibus retributionem voluntariceobla- tcr coronatnernnl circuii anrei, ut tniltaniur vecies
tionis exspcetant. Vel cerle corona aurea labio per eos, ut possit mensa portari. Ipsos quoque vccies
niensae DomiPiapponitur, cum in vcrbis s&crceScri- facies de lignh selhhn : el circumdabisauro ad subve-
pturce discimus egredientes e carne animas ad hendammensam. Aplesubter coronam erunl circuli,
selerna in ccelis prccmia esse recipienclas. Et super quia libris sancti Evangelii in hac vita ulinmr, coro-
illam altera aureola superadditur corona, cum. in nam vero vitce superftcefuluram in coelis speramus.
eadem Scriplura reperitur, quod eis sublimior in Per quos videlicet eirculos immittuntur vectes ad
fme sceculigloria in corporum quoque immortalium snbvehendam mensam, quia doctores sancti, ut ver-
receplione servelur. bis sacri eloquii corda audienliurn reficiant, ipsi per
Qualuor quoqtie circulos aureos prwparabh, et po- omnia mentem suam necesse est in evangelica lectio-
nes eos ih qudtuor angulh ejusdem mensw per singu- nefixam teneant, quatenus ad fidem sensumque il-
los pcdes. Hcec ut snpra de arca exposuimus, eliam lius omnem interpretationis ac doctrinccsuceinten-
liie accipienda sunt. Qualuor namque circuli aurei, tionem dirigant. Patabis et acetabula ac phialas, tlm-
qualuor sunt Evangeliorum libri, per quorum fidem ributa et cyalhos, in qidbus offerenda snnl libamina,
eontigit ut omnis Scriplura sancla per mundum le- ex auro purhsimo. Varia vasa qucead offerenda suot
geretur, et intelligerctur uiiiversujn. Qualuor au- libamina facta, varice sunt distincliones eloquii di-
tem pedes habel mensa, quia quadriformi ratione, vini, pro dispari capacitale audientium. Non enim
omnis diviaofum eloquiorum series distinguitur. In< una eademque omnibus potest convenire doclrina.
libris namque oranibus sanctis intueri oportet,quse Aliler namque sapientes, aliter insipientes, aliter
ibi aeterna intimentur, ques facta narrentur, quse fa- divites, aliter pauperes, aliter sani, aliter infinni,
ctura pronuntientur, quoe-agenda praecipiantur vel aliter senes, aliler juvenes, aliteryiii, aliter femince,
moneantur. Item mensa tabernaculi qualuor-habet aliter ccelibes, aliter conjugati, aliierprcclaii, aliter
pedes, qttia verba coelesiis oraculi, vel bistorico in-f subditi docendi sunt. Qusetamen vasa omnia ad
telleclu, vel allegorico, vel tropologico, id es! mora- mensam labernaculi, omnia ad offerendalibamina
lii vel certe anagOgico solent accipi. Historia nam- pcrlinent : quia qtisecunqueprudens doctor diversa
que esl, cum res aliqua quomodo secundttm litterani pro diversilate audienlium lot[uitur, urtiversa in
facta sive dicta sil, plano serinonc refcrtur : qu.o- regula saorsc Scripturse reperiuiiluiyatque ad.bffe-
 U5 COMMENTARIA:1N EXODUM. — LIB. III. "< ToO"
renda Doraino vbla bonorimi operum corde excitant Ak.super alios panes adjiciebatur. Imponebahtur ergo=
aujitorum. panes sabbalo in roensam Domini, ea ulique inten-i
Et poncssuper mensam panes propbsilionts tn cmi- tione ponentium, ut trahsaclo sabbalo,,ibideui per
speciu meosemper.Panesproposilionis super mensam septem dies operandi manerent. His quoque trans-
positi semper, doclores sunt spiriluales, qni in lege missis, altero superveniente sabbato, in refectibnem:
Domini die ac nocte meditantes cunclis Ecclesiam summi sacerdotis et filiorum ejus consummarentur :
inlrantibus refectionem verbi coelestis offerunt. Qui quia nimirum iu primordio nobis Deo devotcecon-
recte proposilionis panes vocantur : quia in propa- versationis accipienda requies et vita; ccterna pro-
tulo semper esse debet universis fidelibus sermo sa- mitlilur, ca lamen conditionei, ut per labores et,
Iutis, neque unquam in Ecclesia deesse oportet piis opera bona vilcc temporalis ad eam pfertinete de-
auditoribus verbum solatii. De his panibus in Levi- beamus.
lico plenius quot et quales faciendi, vel quoraodo
CAPUT XII.
por.endimeritit, refertur, dicenteDoriiino ad Moysen:
Accipies -quoque shniiam, el coques ex ea dttodechn De candelabro.
panes, qui singuli habeanl dnas decimas : quorum Facies et candelabrum duciile de auro purisshno
senosaltrinsectts super mensam purissimam coram' B (Exod, xxv).Candelabrumiabernaculisicutet mensa,
Domino slaiues. Et pones super eos thus lucidhsi- universalem prcesentis tempoiis Ecclesiam designat.:
mum, utsit panis in moninienlum oblationis Domitti. Ideo namque sunt anle velum intra quod arca lesla--
Petsingula sabbata mulabunlur cotam Doniino, sus- menti posila esl, quia needum ad visionem in coelis,<
ccpiia fitih Israel fmderescmpiterno : eruntque Aaron stii Redemptoris meruit intromitti. Sed mensa, quia-
et fi.icrnm cjus, nt comedanteos in loco sanclo (Le- his qui esuriunl et siiiuntjustitiam, victum quolidie
vii, xxiv). Duodecim ergo panes in mensa laberfta- coeleslem, ne in tenlaiionibus deficianl, impcndit;.
culi, duodecim sunt aposloli, et omnes doclrinse il- Gandelabrum est, quia iter lucis erranlibus ostendit.
lorum sequaces in Ecclesia : qui quoniam usque ad Mcnsa pariter et caiidelabrtim est, quia sanclis-
consummationem soeculi populurn Dei alimoniis edocta litteris, el animam;esurieiilem saliare bonis,;
verbi rcficere non desinunt, panes duodecim propo-: et sedenlibus in lenebris alque umbra niortis, luccr-
sitionis nunquam de mensa Domiiii recedunt. Et nam verbi subministrare, didicit : Hastile ejns,ca-.
bene iidem panes non de qualibet farina, sed desi- Ittinos,scyphos, et sphwrulas,et liliaex ilto proceden-
mila fieri jubentor : quia nimirum quicunque aliis lia. itastile candelabri ipse qulesl caput Ecclesiee;
verbum vitse miuisfrant, primo ipsos necesse- est medialorDei etbominum,Tiomo ChrislusJesus debef
virtutum frugibus operam dare, quatenus ea quae C intelligi: de cujus corpore quod nos sumus, quasi c'e
proedicando admonent etiam faeiendo commendent.- calamis ex haslili procedehlibus dicit Aposlolus.:
Bene eliam iidem panes seni altrinsecus super men- Ex quo toium corpus pet connexus el conjuncliones
samstalui prsecipiuntur, propter concordiam scilicfet subininhtratum et conslrucium, crescilin augmen!unt>
charitatis el socictatis. Nam et Dominus binos ad Dei (Colos. n). Calami ergo procedenles.de liastili,
prcedicandum discipulos roisisse perhibetur : figura- prcedicatores sunt,qui instiluli a Domino,,duIcemso-
liler insinuans, quia sancli doctores nunquam ab in- nmn in mtindo ediderunt : videlicet canlicum no-
vicem, yel in assertione verilatis, vel in affectu di- viim. Calami stint omnes Ecclesice filii, diCentesibi
lectionis discrepant. Et thus lacidissimum super pa- Propheta \CantaieDomino caniicum nbvuih-rlctusejusk
nesponitur in monimentum oblalionis Doroini, quan- ab extremis terrw (Psdl.cxLix). Quia vero scyphi
do pise sanclorum actioui ac doctrinse oratio pura vino repleri solent, non iramerito per eos, rivenles
additur : quo pcr hoecutraquerile soeiata, semper audieaiium designantut, qui ad vocem pradican-
r-iemoria sacrae oblationis in conspeclu summi ar- tium,vino scientise teplentui. Et quoniam eodem
bitri appareat. Bene aulem per singula sabbata pa- vino intetnoe dilecliohis inebiiala corda fidelium, in-
nes coram Doraino mulari mandantur. Panes nam- faligabili desiderio ad Deuhi tendunt, recle in can-
qne qui pei sepieni dies operandi in mensa Domini " delabro posl scyphos sphserulcefiunt. Sphcera er.im
fuerant posili, sabbato novis mutantur, cum doclo- ex omni parle volvilur, quia himiruni raentes ele-
res qtiique sanclse Ecclesi;e, completo tempore sui ctorum, nec adversilalibus sseculi ullis retineri, hec
sancti laboris, setema in coelisqtiiete remunerantur, prosperilalibus gossunt cofrumpi; quin in omnibus
et alios posl se in idera opus laborandi in verbo, quce occurrunt, ad Deum persancla desideriaprofi-
sub ejusdem spe retributionis relinqunnt. Coqueban- ciant. Et bene post calarabs, seyphos et sphserulas,
tiir aulem panes anle sabbatum, ut Josephus scribit in c.indelabro lilia defbrmantur,~quia ppst gratiam
duo, et duo divisira ante sabbatum; et sabbato mane praedicationis, post inebriationera polus spiritualis,.
cblaii super sacrara racnsam, ponebaniur seni ad post irrevocabilem sanctse operatlonis prbcursum,.
alterutros conversi, duabus pateris aureis superpo- illa virens patria sequittir, quse aniinabtis sahotis, id
. .siiis thure plenis, qui permanebant ad aliud sabba- est floribtis vernat setefnis. Sex catami egrediehiur
tuin. Et tunc pro illis alii deportabantur, illi vero de taieribus,, tres ex unb lalere , ei tres ex dltero.
sacerdotibus exbibebantur. Et thure incenso in igne Conslat quidera numeriini 'senafiura, in <]po faclus
sacro in quo omnia holocausSa fiebant, aliud thus est mundus, operuni pefffectioricmdesignare. Scd
 m B. RABANIMAURIARCHIEP. MOGUNT.OPERUM PARS I. 152
quoniam ita positus est in descriptiorie calamorum, A sto adhserere curaverit, tanto vicinior in iUa vita,
ut bisin ternos dividalur, magis deternario dicen- ejus visione fruetur.
dum. Tres namque calarai de uno latere hastilis, et Tres scyphiquasiin nucis modum per caiamossin-
ires egrediuntur de allero, quia fuerunt doctores gulos, sphmmlmque simul et lilia ; et tres similiter
ante advenlum Domini in came, qui fidem sanclse scyphi inslar nucis in calamo altero, sphmrulmque
Trinitalis mystica voce designarent, et quanlum ru- el lilia. Hoc erit opus sex calamorum, qui producendi
dcs adhuc capere poterabt, prsedicarent. Unde est sunt de hastili. Nucem in figura prsesentis Ecclesise
illud Psalmistce : Verbo Dotninicwli firmati sunt: et poni solere, leslatur Salomon, qui ex persona do-
' ctbrum fideliuto loquitur : Descendi, dicensin Can-
gpiritu oris ejus omnis virtus eorum (Psal, xxxu).
Suiil raodo doclores, qui eamdera fidem sapctae Tri- tico canticorum, ad horlum nucum, ut vidcrem poma
nitalis aperte prsedicent, ita ut pranes qui ad Chri- convallium (Cant. vi).Sicutenim nuxjdulcemquidem
stum pertinent, eadem debeant fide consecrari, di- habet fruclum interius, sed non liunc ostendere fo-
cente apostolis Domino : Eunles ergo, doceteomnes ris, nisi fracta testae durilia potest, sic justorum
gentcs, baptizanles eos in nomine Patris, et Filii, et vita prsesens, ita suavitatem gratise spirilualis in-
Spititus sattcii (Malth. ull.). Ilem tres calami ex limo corde conservat, ut haec a proximis quanla sit,
uno latere candelabri, et tres prodeunt ex altero, B nullalenus valeatperspici, donecsoluto corporis do-
quia et ante et post incarnationem Dominicamterni micilio, libere se animse ipsorum alterutrum, in
fuere gradus eorum qui fideliter in Ecclesia domino coelesli luce conspiciant; et quanla singulsegratia
deservirent: conjiigatorum videlicet, conlinentium sancli Spiritus fulgeanl, quantum unaauseque dili-
et rectorum; quorum distantiam Ezechiel propheta gatut ah altera, nulli prorsus remaneat occultum.
mystice describit, cum veniente plagarum articulo, Fiuntque scyphiin candelabro adnucis roodum, cum
trfes tantum:vifos, Noe videlieet, Danielet Job, Jibe- quilibet electi vino sapientioe repleri desiderantes,
randos esse proedixit. ln Noe namque qui arcatn in ad exemplum sese informare sataguntproecedentium
undis rexit, praepositos Ecclesise; in Daniele qui in justorum, quos magna invisibilium bonorum dulce-
aula regia continenter vivere sluduit, continentes dine ac dilectione plenos esse noverunt. Quod au-
sive virgines; in Job qui in conjugali vita positus tem per singulos calamos tres fuere scyphi, sphae-
mirandum cunctis exemplar patientise praebuit, bo- rulcc et HHa,significat ternas temporum differenlias,
norumvilam eoivjugatorumostendit. Ilem eorumdem quibus elecli, et ante incarnationem Dominicam,
in Novo Testamento dislanliam Dominus sub figura et postea DCo devote vixerunt. Fuerunt etenim
insinuat, eorum qui in lecto, in agro, in mola repe- jusli ante legem; fueruntsub lege; fuetunl tempori-
riendi surit in die judicii: c quibus singulos assu- C bus prophetarurii: item post ascensionem Domint-
mendos, et stngulos dicit esse relinquepdos (Matth.. cam congregata est Ecclesia primiliva de Israel.
xxiv.)-Nam in lecto quies conlinenlium, in agricul- Congregatui nunc Ecclesia de gentibns : congie-
tura induslria praedicantium, in gyro molae Iabor ganda est in fine mundi, de leliquiis Isiael. Habe-
cxprimitur conjugalorum. Et quia in omnibus his bat ergo calamus primus in uno latere tres scyphos,
gradibus quidam eligendi, quidam vero sunt repro- sphcerulas et lilia, quia in parte doctorum ante in-
bandi, reclede singulis dicilur, quia unus de duo- carnalionem Domini erant tres ordines eoruin qui
bus assumetur, et alter reliiiquetur.- Quia vero in haustum gratice cceleslis quasi scyphi sitirent, et
parte electorum sublimius est meritum prsedican- invia Doraini promplissime quasi sphseiulsecune-
tium, quam eorura qui solumniodo continentise, et rent, supeinse donum retribulionis, quasi candorem
Kon etiam operi doclrince student; item sublimior liliorum odoremque gaudenter exspeelarent; id est
continenliuin quam conjugatoruin conversatiO, recle anle legefti, sub lege, sub propbetis. Secundus cala-
supremi calami qui hinc et inde de hastili procede- mus el ipse habebat tres scyphos, sphserulas et lilia,
bant, eos quiin ulroque Testamento inter virtutes quia continenles illius temporis seque tres ordines
alias, doctrinae studiis sese subdidere, designant. sanclorum in praefata dislinclione temporum habe-
Recte inferiores calami, qui ex utroque hastUis la- bant, potum spiritualem desiderantes, viam manda-
lere prodeunt, vilam continentium Deo devotam. torum Doniiiii currenles, et coelestia praemia prse-
Recte infirai calarai, et ipsi ex eodem unius cande- slolanles. Tertius similiter calamus tres scyphos
Jabri stipite orti, bonorum vitara conjugum, in et sphserulas, et tria habebat lilia, quia mulii erant
utriusqpe Testamenti lempore, uni eidemque.Do- conjugali ante legera, mulli sub lege, mulli in die-
niipo fideliter servientem, typice demonstrant. Di- bus prophetarum, qui verbum Domini audire, qui
versis ergo locis calami procedunt de hastili,: qui viam ejus correre, qui bonorum prsemiaoperum ab
lamen onines sup quique loco etordine reflexi in ipso exspeclare gauderent. Item ex alio lalere hasti-
altum ad unam perveniunt summitatem, quatenus lis, et primus calamus et secundus et tertius", tres
sequalem supra se positionem lucernarum valeant scypbos et sphserulas, tria quoque Hlia habebat,
conseryarp. Quia nimirum electi et si meritorum quia in Novo quoque Teslamento, el in doetoribus,
sunl gradibus discreli, una sunt fide veritaSf.sim- el in conlinenlibus, et in conjugatis Deo devotis
buli, ad upaln in coelisluceni seternse veritatis per- tres fuere ordines lempore distantes, hoc est in pri-
•venluri. Et quanto quisque ^iltius in hac vila Ghri- niiliya Ecclesia de Israel, in nostra electione de gen-
153 COMMENTARIA IN EXODUM. — LIB. III. 131
tibus, in ultima colleclione reliqttiafurri Israel.qui. Ahabuit, priusquam mundus esset apttd PatrCm. Et
universi suo quique tempore verbo vitse debiluri in recte hic scyphus, sphserula et lilium, calamis altior
viam pacis properare, candorem perpetuse Iucis vi- eminebat, quia nirairum dotia quse mediatori Dei et
deredesiderarent. hominum, homini Jesu Cliristo Deus Pater coritulit,
In ipso antem candelabto erunt quatuor scyphi in omnem humanse capacitalis modum transcenduht.
nuch modutri, sphmrulmque per singiilbs et liiia: Unicuique ehim nositum duta est gralia, secuhdum
sphwrulw sub duobus calamis per ttialoca, qui simul mensuram donalionh Christi (Eph. iv). In ipso autem
sex fiunt, ptocedenles de haslili uno. Diximus ipsum Christo, sicut Apostolus ait, habiial oniriisplenitudo
candejabrum, idest, slipitem candelabri medirim, divinilntis corporaliter (Col. n). Sequitur : Et sphm-
de quo calami procedebant, Dominum Salvatorerii rulm igitur et calami ex ipso erunt: univetsa ductilia
designare, de cujus gralia jusli quidquid boni ha- de auto puthsimo. Omne enim opus candelabri, hoc
bent, accepefunt. UrMeipse in Evarigelio cum dixis- est et stipes medius et calami ex ipsb procedentes,
set discipulis : Ego sum viiis, vos palmiles, cOn- cum omni suo ornatu, de auro fiunt; quia el Domi-
tinuo subjunxil : SfcuJ patmes non potest ferre fru- nus ipse specialiter immunis a peccato, atque ope-
clum a semctipso,nhimanserit in vite, sic nec vos.riisi ribus juslitice per omnia prceclarus in mundo appa-
inmemanserilh (Joan. xv). In quo niinirum cafidelabro ^ ruit, et eamdem innocentiam alque justitiam, mem-
quatuor scyphi sunt facti, quia in qtiatuor libris bra ejus in hac interim vita, quantum valent iroi-
sancti Evangelii qui de Domifiosunt conscripli, gti- fantur, in futuro autem veracitef ipsi adhaerendo
stum vini novi, hoc esl doctrincecceleslis invenimus, proficiunl. Et apte idem aurum ductile fuit. DtiCtile
quod non ulres veteres, hoc est mentes lerrenis ad- namque feriendo producitur, quia et Redemplor qui
huc desideriis inhserentes, sedtantum innbvala per ex conceplione et nativitale perfeclus est Deus et
spiritum gratise corda fidelium, ca;;ere queunl. Sutit homo exstilit, passionum dolores pertulit, ac sic ad
per singulos scyphos sphaerulaesimul et lilia defor- resutrectionis gloriam pervenit. Et omnes qui volunt
mata, quia idem Dbminus qui poculum ftobis sapien- pievivere in illo, persecutionempatiunlur: qui et ipsi
lice spirilualis propinavil, cursum quoque pise ope- quasi melallo feriendo dilalali, perpassionis contu-
rationis inoffensumac prompluift, el habendum 110- melias, el immortalitatis gratiam proficiunt. Facies
bis ostendit, et ul habere possimus, Ipse donavil; et lucetnas septem, et pones eas super candclabrum
et ne in yacuum.ctifreremus, claritatem nobis patrice utluceant exadversb (II Tim. m). Lucernae septem,
cceleslis ad quam intenderemus, promisit, el hujtis septem sunl dona Spirilus saneti, qucc et in Dbntino
nobis aditum, sua gratia pafefecil. Vel ccrte qtiia ac Redemptore nostro cuncta semper manserunt, et
sub duobus calamis per tria loca, scyplii, sphcerulae inmembris ejus, hoe est omnibus electis, pro ejus
el Ulia.mandahlur fieri, possumus hsec ita myslice volunlate distributa sunt. Ponunlur ergo lucemce
inlerpretari, quia tribus fidelium gradibus, de qui- seplem super candelabrum :• quia super Redempto-
bus saepiusdixiifius, conjugalorum scilicet, conlinen- rem noslrutn primogenilum de radice Jesse, requie-
linm et virginum, et doclrinam verilalis aperuit, et vit spiritus sapientim el intellectus, spirilus cbnsilii et
cursum boni operis imperavit, el hsercditatis semper foiiiludinh, spiritus scienliw et pielatis : el imptevit
immarcescibilis atque incorruptce benediclioiiein eum spiritus limoris Domini (Isai. xi). Et sicul ilem
promisit alque donavit: Et apte scyphi, sphserulse ipse per eumdem loquitur prophetam, Spiritus Do-
et lilia cahdelabri, non super calamos, sed sub cala- mini supcr me, eo quod unxerit me (Isai LXI). Quod
mis esse jubentur, quia corda prsedicantium, iftio autem. dicitur, ut luceant ex adverso, hoc est quod
oninium electbrum, ne ad infima delabi possint, do- propheta subsequenler adjecit : Ad annuntiandum
nis, mandalis el promissionibus Doniinicis suslen- mansuelh mhit me , ul mederer conlritos corde, et
tanlur, alque ad amanda et quoerenda coelestia sub- prwdicarem captivh indulgentiam, et clausis aperlio-
levantur. Aple scyphi, sphserulseet lilia, sub dubbus netn; ut prwdicarem annum placabilem Domirii, et
calamis suiit, quia in ulroque Testamenlo fidelibus, TJ diem ultionh Deonoslro (Ibid.).
quamvis cajremoniis distantibus, eadem devolib Do- Emunctoria quoque^ etnbi gum emuncta sunt ex-
mino serviendi mafidata, eadera est gloria regrii cbs- stinguanlur, fianl de auro purhsimo. Sunt efiim quse-
leslis conservata. Quartus autem scypbus, sphserula dara in Scripturis divinisita prceeepta, quceperpeluo
et lilium, qusesupra calamos omnes juxta summita- jure, et in hac vita, et in futura semper observari
tem fuere candelabri ipsius, proprie ad Dbniifium debeant, ut est\illud: Non habebis deos alienos co-
pertinel Salvatorem, qui non solum electis suis vir- rant me\(Exbd. xx), et, DiligesDominumDeum tuum
tutum scienliam,operationera etreraunerationem tri- ex lolo corde tuo, et ex lota anima lua, el cx lota vir-
buit,verum eliam in seipso idemhomoChfislus figtifam tule lua; et diliges proximum luum sicnl. leipsum
ostenditscyphi, cum seplenum Spiritu saiictodecla- (Deui. vi). Sunt alia quce toto hujus vilce tempore
ravit, Formam prsetendil spbaerulae,cum apparens in observanda jubentur, sed in.futura vita mercedem
mundo, absque ullo circumstrepentium rerum obsla- suceobservalionis selernam percipiunt, ut est illud
culo, exsultavitut gigas ad currendam viam. Speciem Evangelii: Facite vobisamicbs de mammona iniqui-
monsfravii lilii, cum resurgens a morluis atque talh, ul et ipsi recipiant vos in mtema labernacula
ascendens ad ccclos, clarificatus est ea claritate quam (Luc. xvi). Ilic cnim ad tcmpus eleemosyncefacien-
 155, R. RABANIMAURI ARCHIEP. MGGUNT. OPERUM PARS I. 158
dse: ibi pcrpelup eleemosynarum est fructus rec.i-jA singulis secundum operd ipsorum (Pscit, LXI).Utrum-
pifendus. Suntitem alia quse tempore Veteris Tesia- que tamen et plumbum scilicet el aurum, talenii ha-
menti diligenter, jubenle Doraino servala, nunc co- bet mensuraro , quia ci in damnando impios, et ia
ruscanfe per orbem Evangelio, non juxta litteram, salvando ac coronando clectos, justa est nostri sen-
sed juxta sensum raysticum, in Ecc'cs>a jubenliir fentia conditoris:/nspice et fac secundnm exemplar,
pbservari, ut est cuslodia sabbati, ut ritus hostia- quod libi in montemonstratum esl. Hnjus mysteriuni
rum, et sanguis agni paschalis, cseteraque hujusce- prsecepti, facillime ex eis qusesuperius exposita sunt,
modi quce suo qtiidem tcmpore solerler cuslodita a palet. Ostensum namque est Moysi in monte exem-
populo Dei, quibas ellycbnia in lucernis candelabri plar candelabri quod facerel, quia in altttudine in-
ardebant, infusa oleo pise dcvotionis, elincensa igne timse contemplaiionis, didicit aperte muliifaria
verbi coelesiis. Cum vero ab aposlolis atque apo- Christi et Ecclesise sacramenta : quav lamen non
stolicis viris prcedicatur his clhujusmodi observa- aperte populo qucni erudiebat, proferre valebat, sed
lioDibus finem aDoniino impositum,.cunctaquespi.ri- lypice polius per figuram et opus candelabri ac va-
tualiter magis in Ecclesia quam juxta lilleram esse sorum ejus, signabat, donec veniret ipse Dorninus
servanda , quibus emulgebantur ellychnia candela- ac Redemptor noster in carne, qui inieriofem ejus-
b.ri, ut reparata melius luccrent, quia sublimius in- BJ dem figurcesensum, Ecclesicesuce data sancti Spiri-
lelfecla per spirilum sanctse Ecclesicelucem doctri- tus gratia reseraret. Tabernaculum qtiod fccit Do-
nse saluiaris prccbcbant. Emunctoria ergo et vasa in miho Moyses iu solitudine, sicut et teniplum qucd
quibus quse emuncta sunt exstinguuntur, fiunt de fecit Salomon in Jerusalem , slaltim sancloeuniver-
auro purissimo, quia et divina smit verba, quibus salis Ecclesice designat, vquccpartim jam cum Do-
ccssatio cccremoniarum Iegalium prcedicatur, et Dei mino regnatin coelis, parlim in prasenti adhucviia
gratia sunt illustrala eorum corda, in qttihus eadeni decedentibus ac succedentibas sibi membris suis,.
figurata.legis adumbratio finem accipit, ul succe- peregrinalur a Domino. Et quidem in utriusqtie
dcns Evangelii yeritas clarius mundo luceret. Item constructione domus, hcec principalis solet esse di-
quia finila morlali, etsuccedentevilaimmoriali,ces- stantia figurarum, quod lahernaculum prsesentis
sabunl maxima ex parte opera vel dona lucis, qni- oedificiumEcclesise, quo quolidie in laboribus exer-
bus nunc uliraur, ut sequanlur ceternoeprcemialucis, cetur, lemplum futtirae requiem designet, quce quo-
in prossentia divinae visionis, illa Scripiurarura te- tidiana aniraarum hinc post labores exeunlium re-
siinionia, qucebsec fulura esse teslanlur, emuncto- ceplione perficitur. Quia nimiruiri tabcrnaculmn
ria nimirum snnt aurea : quia ipse futurse clarilatis Moyses cum populo Dei in via adhuc positus, qua ad
eximia sunt. Vasa quoque in quibus ea quaeemuncta C terram repromissionis pergebat, condidil: Salomon
suni exstinguunlur, corpora utique sunt, et corda autem templum ipsa jam lerra repromissionis, et
omnium jitstorum immprtalia. Et ideo rectissime regno in ea politus , construxil. Moyses tabemacu-
auro assimilata, in quibus exoptalissima haecimmu- lum in solitudine, Salomon templum in Jenisalem,
taiio fiel, uf post lemporalia Dei benefieia, adccler- quse interpretatur ufsfo pach. Quoniam hic quidem
na perveniant. 0'Miie poiidus candelabti cum univer- Ecclesia in labore et serumna vitae labcn.lis, iii siti
sis vasis suis, habebit talentuin auri mundhsimi. et esurie regni perennis sedificaltir : illic taraen in
Omtie pondus eandelabri cum universis vasis suis, visione ac perceplione verce pacis consnmmattir.
omne Cbrisli cotpus est, cum ipso capile nostro Untle bene in lempli construclione dictura est, quod
mediatore Dei et hominum, cum universis electis malleus et securis, et omne ferramentum, non sunt
suis, a sumpiis usque ad infimos, ab his quibus ma- audita in eo ctun cedificaretur. Prseparatis estra Jeru-
jor inter nalos mulierum nemo est, usque ad eos de salem cunctis lapiciibus ac lignis, alqtiein posilionem
quibtis dicit. Videle, ne condemnatis unum de pu- ordinis sui decenter aptatis quoe ibi facillime.atque
silis istis qui in me credunt. Qui iiimirum omnes, indubitanler, suo qucequcloco reduita, aut cccmento
in diversis licet gradibus, oetatibus, sexibus, condi-. necterenlur aut clavis. Quia videliccl m pace super-
tionibus, ingeniis, temporibus, uni eideraque auctori nae bealitudinis, non est tribulalionibus noslra exa-
ac daiori perpetuoe Iucis, suo quique tcmpore ac minanda fides aut vita probanda , sed quae in prse-
ioco quibus candclabro aurco fixa radice mentis in- senli sseculo castigata, et coelesiibt;s erat sedibus
hcerent, quo ejusdem parlicipes lucis fieri possiiit. regulariier aptata , ibi glutine et .vinculis mutuce
Quod videlicet candelabrum, recte lalentum auri cbaritatis, ne perpeluo dissolvi queat, in conspectu
mundissiini habere debere memoratur. Talentum eliam.sui conditoris ac regis, ad inyicem copulan-
namque ponclus plenum ac perfcctum est, quia da. Item figura utriusque sanctuarii potesl genera-
jastus Dominus in omhibus viis suis. Et qtii suam liter ita distingtti, ut opus tabernacu-li tempus syiia-
gratiam in hac vita fidelibus ut bene opsrentur tri- gogce, hoc estantiquae Dei plebis, opas vero lempli,
buit, ipse coronam juslilice in illa vita bonis corum Ecclesiam, id est, illam electorum mullitudinem,
operibus reddit. Cui conlra Zacharias propbela, qucepost incarnalionem Dominicam ad fidem venit,
iniquitatem super talenluin plumbi sedere describit significet: quomodo videlicet labemaculum Moyses
(Zach. v): quiaet reprobisin eodern jtisto examine, cum sola Hebrceorum plebe consummavit, lerapliim
juxta actus ipsorum restituii; quia lu reddes, inquit, vero Salomon collecta proselylorum nmltiludine
 157 COMMENTARIA1N EXODUM. — LIB. III. 158
perfecit, adjuvante eum rege Tyrio cum artificibus A . cxtra velum altare ihymiamatis. Item in medid
suis qui neque nalura Judxi, neque professione fue- ipsius sancluarii, candelabrnm in parle australi :
runl. Constat enim , quia priori Dei populo decto- mensa vcro stabat in seplentrionali. Altare holo-
res, non nisi ex ipsa eorum gcnle prccfuerunt. At causli foris ante iiigfcssum sancluarii , labrum
vero Ecclesice rfectores primi quidem fuerunt de: ccncum inter hoc altare et labernaculnm ; el circa
Ilebraeis; verum mox crescente ea ac dilata per< omnia alrium tabernaculi, lopgitudinis habens cu-
orbem, eliam de gentibus structores sunt ejus exorti, bilos centura, latiludinis quinqtiaginta. His ergo di-
adeo ul ipse quoque evangelisla Lucas, et Timo- lucidandi gratia breviler prcelibatis, videamus ipsa
theus ac Titus viri aposlolici, de vocatione gentiura, verba liistorice, quo pcr bcec allitis atquc •hpefliusad
ad prcesulatura ejus pervenerint. Verum si diligen- sensiim allegorise pervenire queamus. Cum Moysi
tius inspiciamus , ulriusque doimis cedificationem, Domiiiiissecuro in morite Sinai quadraginta diebus
ct lolius Ecclesioe pfccsentis stalurn mystice descri- ac noclibtis constilulo, legis cccrenionias et ritiimi
bit, quce ab initio mundance conditionis, usque ad vivcndi iradcrel, ait inler alia. ,.
ullimum qui in fine sccculinasciturus est electum, CAPUT XIII.
semper oedificarenon desinil, et futurce quoque glo- De faciura labernaculi, hoc est cortinarum decem,
riarii vilce , qua nunc cx parte fruitur, sed post bu- B; sagomm undechn, operimentisieriii el quarli peili-
jus lerminum sceculi, in omnibus suis membris, in bus.
octernumfruituraest, mirabili figurarum varietate Tabernaculum vero ila facies: Dccem ccrtinas de
depingit. Unde nos aliqua de labernaculo Domino bysso ralorta, ct hyacinllw ac pttrpura, coccoqttebis
opitulanle dicturi, primo ipsum invocantes, humili tinclo, variatas opere plumatio facies (Excd. xxvi).
cliam prece deposcimus, revelare oculos cordis no- Tabernaciilum Dorainifit ex cortinis diversa colorum
stri, ut considerare queamus mirabilia de Iege ejus, specie varicgatis, quia sancta ur.iversalis Ecclesia,
et in preliosorum decore metallorum ac vestimen- cx mnltis electorum persnnis, ex multis per orbcm
torura inlelligamus omatum nobis morum, fide ac ecclcsiis, ex variis-virlutum fioiibus sedificatur. Cujus
devolione fulgentium, esse commendatum. Neque omnis perfectlo in denario numero contine;ur, quia
enim nobis aliler sermo ille apostolicus potest con- qtiaquaversum Ecclesia per mundiim in diversis gen-
venire, quo ait: Vosenim estis templum Dei vivisic- tibus ct tribubus et jiopulis el linguis diffusa est, tota
ut dicil Deus: qucniam hihabilaboin illis', et inier eos in sola Dei et proximi dilectione quccdecalogolegis
ambulabo (I Cor. vi). El quod Joannes audivit vocem esl comprehensa subsistit. Neque aliter quisquam
magnam de throno diceniem: Ecce labernaculum Dei potest vcraciter ad Ecclesisemeinbra perlingere, nisi
cum Iwniinibus, et habilabit cum eis (Apoc. xxi). C ( integro corde, et eum per quem oedificattir, et eos
Quem ornatum sive tabernaculi sive lempli male- in qtiibus sedificaturEcclesia , hoc est Deura et ele-
rialem, religiosi mundique cordis et corporis cultu ctos ejus arnare didiceril. Vafius aulem coloruin de-
imilemur. Sed et cerlius de spirituali sensu disse- cor quo coedemsunt cortince dislinctoe, variarum est
ramus. Primo de ipso materiali textu liiterrc, pau- gralia virtutum, quibus sancta Ecclesia mirabili ac
lisper videamus. Eral tabernaculum domus Domino prorsus ccclesti ailc composila in conspcctu sui re-"
consecratum , habens longitudinis ctibilos triginta,- splendel aucloris. Bysstis ergo qucede lerra quidem
latitudinis decem, aliitudinis ceque decem , tectum • ofitttr, sed eruta de lcrra longo exerCitio siccandi,
habens cequale per tolum, qnomodo in jEgypto et lundendi, purgandi, coquendi et ner.di, gramineura
Palaeslinadpmus nioiis est ccdificandi.Cujus quidem solet perdere , et candidum in se recipcre colorem,
parieles tres, australis, seplenlrionalis et occiden- corpora designat castitatis nitida decore. Quoecuiri
talis, de tabulis sunt compaci.i ligneis, ab utroque carnis quidera illecebris nascentia, magnO contineii-
latere deauralis. Porro pro orienlali parte unus ve- tioe labore quasi nativum exsudant bumorem, atque
ctis erat, unde inlroitus fuit, qni per medias tabulas atl decorem Deo digne pufilalis solerli jejuniorum et
ab angulousque ad angulumpervenirel, id est a sura- vigiliarum , orationum et lectionis, patientiae et hu-
niilate ullima hujus parielis, usque ad parieiis alle- D •* militatis inslantia pervenhint. De C|uibusrecte possit
rius sunimitatem, cui corlince tabernaculi et tecttim illud apostolicum dici: An nescilis quoniam membra
incubuere, ubi et teclorium erat quinque columnis vestra tetnphmt suni Spirilus sancli qui in vobis est
suspensum. Tegebalur autcm domtis et desuper, et (I Cor. vi)? Retorquetur atttcm hccc byssus in corti-
undique cortinis mira varietale conlexlis, quod nas tabernaculi, quoniam non modo lumbos carnis,
proprie tabernaculum vocabatur. Tegebatur et verum eliam ut Petrus admonet, Lumbos inenth no-
hoc undique sagis cilicinis , usque ad terram slrw in sobrielate succingimus (I Peir. i). Ut videlicet
perlingenlibus. Sed et operimeiilum aliud lecto et carnem a lascivis molibus, et cor ab illeeebrosis
dc pellibus arietum rubricalis pictutn est, ct refrenemus cogitalionibus. Ilic accincttts quoniam
super hoc rursum aliud operimentum de hyacinthi- aeris et coeli speciem imitalur, eortinidem mentes
nis pellibus. Erat ctiam cl veluin opcre plumarii eleclorum, omni spe ac desiderio ccelestiaqticerenles
variatum columnis quatuor appcnsum, quo sanctua- significat. Cujus nobis colovis sacraracnlum com- .
riura et sanetuarii sanctuaria dividebantur. Inlra mcndans Aposlolus ait: Sf conresurrexisiiscum Chti-
quod posila erat arca testaraeiiti, et contra arcam sto, quw sursum suni qumrite, itbi Chrisius est iu
 159 B. RABANI MAURI ARCKIEP. MOGUNT. OPERUM PARS I. IS3
dextcra Deisedens (Col. m). Purpufa quia colotemi A favcris, sed supernse bealitudinem quietis exspectat.
sapguinis pstendif, el vera quoque purpura conchy- flipc esl enira quod htijus nfiiperi psalmus, in con-
liprum sangitine lingitur, deyota eorum ;Corda.desi- - summqlione tabernaculi attiluiatur,
qpem totum de
gnat, qui dicere cum Apostolo possunt: Ego nont perfeclione sanctai Ecclesise constat esse caiitatum.
tolum alligari,.sed-et mori.in Jetusalem paratus sum,, Maxime ex eo quod in illo dicitur: Adorate Dominum
ptopter nomen Domini Jesu:(Act. xxi). Et cum Pro-- in atrio sanclo ejus. Et iterum : Et tn templo ejus
pheia Domino: Quoniam propter te morte afficimur i' omnesdicenl gloriam (Psal. xxvm). Apte etenim vi-
totadie,mslimatisumus nt ovesoccisionis(Psql. XLIII). . cesimus oclavus psalmus de consuramatione taber-
Cbccus qujaignis habet speciera, itierito flagranljs-- nacuH iiiscribilpr, quia nimirum in hoe estperfectio
simaesapciorum dilectioni comparalur. Unde et qui-• peregrinaptis in hoc saeculoEcclesiae, ut per fidem
danv exeis, quiahanc prcesente et Goipilante securai et per opera bpna, ad requiem tendat sceculifuluri.
Doriliho conceperapt, aiebant: Nonite cor noslrumi Bene autem seqiijtur : Utiius,mcnsurw fierit universa
ardenserai innobh, cum loqueretur in via, el aperi-- ieniQtia. Etsi enim variante piclura, cortince ad in-
rel nobis 'Scripluras (LUc.uih) ? Cui eontfa de repro- vicem differebant, una lamen omnes erant iongilu-
bis dicitur : Et quoniam abundavit iniquitas, refrige- dinis et latiludinis mensura leraperalce: quia et si
scetcharitqs mullorum (Malth. xxiy). Hcec quasi bisi B donationes habfenfelecli secuhdum gratiam quic data
tihgitur; cum^pibre Dei et proxiiiii fflairimesbit:ciim! est iliis differentes, unus tanlurii Dominus, uria fides,
illum ex toto corde, tofa anima, tota virtute, hunc! unum baptisma, unus Deus et Paler oipnium. Quin-
sicut nos ipsos diligimus. Itaque in His (piatuor cbf- que corlinm sibi jungentur mutuo, et alim quinque
tinarum coloribus, quatuor juslificationes exprimun- nexu simiti cohwrebunt. Verum nos propter hanc
lur electofura. In bysso retorta, caro caslitate reni- sententiam possumus de numero corlin.arum bisqui-
tens, In byacihtho, ifiens superna desiderans. Tn nafi.o eliamita disserefe, qupd sequaees in ulroque
purpfifa, carp passipnibus subjacenSi In cocco bis Testamento diyinoesignayerunf. Et priores quinque
tihcla, niehs inler passiones Dei et proximi dilectione quidem, quaefrontem ac primam tabernacuU parfem
piscftilgepS; - protegebaht sive faciebaiit, antiqui populi Dei typum
Larigiiudo cortinw unius hdbebit vigiiiti octb cttbi- gesserunt, quidecreta legis in sacraniento circumci-
tos:' latitudo quatuor-cubitorum erit. In longitudine sipnis el hostiarum, et variam caeremoniarum obser-
cPitinaruih longahirois Eeclesiae sanetcepatienlia, in vantiam, secunduni litteram implebat. Seqtientes
latitudinfe amplitudo exprimilur charifatis. Qucelat.i- Verb quinqpe cortinse, quse posteriora tabeinaculi
tudb'apte quatuot eiat cubiloium: quia qiiatuoi . legebant, vel etiam sup fegmine faciebant, pos desi-
suht Evarigeliofppi libri," in qttibus Dohiini redem- griaveriftt, qui post adsrerifumDopiini in carneriati,
plofis nbslri exeipplis ae verbis quaditer eadem cha- Jibrps ac sacramenta legis.spiritualiter ipso revelante
ritas sit tenendadocemur; Et quatuor virtutes, in ac donanle, servainus. Allameii eo tenipore quo eri-
quaruihoperatione eadem est charifas exfercenda, id gebatur tabernaculum, omnes ad invicem corlinsene-
est, -leroperanfia^fortitudo, justitia, prudenlia: vide- ctebantur, quia cum universa calhpjicoe Ecclesioe
licet.ihcbrriipta in Deo chafilas atque: integra ciisto- puleliritudo ab initio usque ad terminum sccculiper-
dialtir, qtiod est tepipferatiiice;nullis frangalur in- pepdittir, profeclo quasi una decem cortinartim.con-
comiribdis, quod fest foftitudhiis; nulli alii serviaf, riexio, tabernaciilum Dei cpndecorat. Ansulas hya-
qudd Cstjustitiae ; vigilet in discernendis<rebus, nc cintliitws in lateribus ac sumriiitatibus faties coriina-
fallacia dolusye paulaiim subrepat, quod est pruden- rum,ntpossint invicemcopu/on".IJyacinlhum diximus,
iice. Lohgittidb autem cortinarum viginti octo; erat quoniani aerei colpris est, ccelestiumbonoruto signi-
cubitofuni: qtii est nunierus quateruarius septies ficationi congruere. Ansulis ergo hyacinthinis cor-
dtictus. Septenafib aulem humero prbptfer diem sab- tince invicem copulahlut, cum unica spes siiperfice
baii; solei f jiquies ccterna sanctprumi figurari. Lon- beatitiidinis, omnia pet ofbeifi corda electorum, in-
gittidb ergb Coflinafufii iii qiiater septenbs exiendi- •p ] jiiia eademque devolibne coiijungit. Quse videlicet
tuf etibitosi quia per fidem et custodiam docirince ahstilse apte djcunlur, quia noh solum in late.ribus
evangelicce,pef quccexercitia spiriiualium de quibus corlinarum, yerum etiam in summilatibus, hoc cst
diximus virtutum potenlisi longanimis sancise Eccle- exlfemis aiigulorum terminis, fieri deberent. Neque
siae ad reqtiiemtenditseternaifi. Est et aliudin duo- enim vita laplum et operalip sanctorum communi ad
detricenario huitiero sacrafflenlum seque ad seplena- peffectionem itinere rectse inteptionis properat, sed
riuin peftifieris.Si enim ab uno. usque<ad septem ipsuni quoque initium lionsecoiwersajSonis, qupd per
Omiifesin medlo'iiuriiferOsplferioofdinfenumerare yo- Confessionemfidei et sacrameritorum coelesiitimper-
lueiis, vigirili et oCto cbmpVebis,Uuum namque et ceptionem geri tur, nequaquam ab ipvicerti'.diversum,
dub, et tria, et qqatubf; et quirique, et sex, et se- sed pari etindissiraiH habent oranis verilatis gratia
ptfem, fitinl viginti oCto.iQuia ergo ih partibus seple- connexuro. Termlnuni qtioque vitcc terapbralis, cun-
riarii hunieri vicesimus et pclavus invenitur, merito cti irairis ejusdemqufespei habemus ceftitudine com-
iri ep cbrtinarurii lbrigitudo"coritinelur,quoniam fides; munem, cum ita oculps ifi morte elaudiipus, ut per-
iefpaliferitia^sanClor^^uirivirtultiin vaf ietatc distincia, : cepto prius vialicp iriysterii coelestis, citius nos in
Iii orrinibus quae agif Ct-palittii' hbhvhiimarii gloriam vera inveniendos vlta,: atqiie in hac perpetuo hiapsu-
,M COMMENTARIAIN EXODUM.— LIB. III. 102
rbs esse corifidanius. Quinquagenas ansulas cOrtina A ex utroque populo, imo ex omnibus eleclis, Christi
habebit in utraque parte ita inserlas , ul ansa conlra Ecclesia perficiatur.
ansam veniat, et allera alterrfiossit aptari. Legimus Facies et saga cilicina undecim, ad operiendum
quinquagesimuin annum in lege jubilceum, hoc est tectttm labernaculi. Hic locus in sequentibus ita re-
dimittentem sive inilialum jussum esse vocari,-in quo . petitur: Fecit et saga undecim de pilis caprarum ,
omnis populus ab universo Jabore terrce quiesceret, ad operiendum tectum tabernaculi. Saga ergo quibus
et omnium debita solvi deberent. El in Novo Testa- operitur tabemaculum, rectores sunt sanclse Eccle-
mento scimus gratiam sancti Spiritus die Penteco- siae, quorum industria ac labore decus ejusdem Ec-
stes, hoc est quinquagesima DominicserCsurrectionis, clesiae protegitur, atqueincessabili cura munitur, fte
in apostolos supervenisse, atque inilia nascentis Ec- videlicet vila fidesque electorum liaerelica seducliohe
clesise suo consecrasse adventu. Unde constat eo corrumpi, ne falsorura catholicorum improbitate foe-
numero, vel graliam Spiritus sancli, vel futurse gau- dari, ne tentantium vitiorum sorde atlaminari, ne
dium beatitudinis ad quam per ejusdem Spiritus temporalium subsidiorum inopia possit ad tristitiam
donnra pervenilur et in cujus perceptione stita vera- deduci. Qui quanto se attenlius ad sustinendas sive
citer requiescitur alqtie gaudetur, recte posse figu- repeUendas iiruentium tentationum violentias accin-
rari. Et apte quinquagenas ansas habebanl corlinse, B gunt, lanto ampliorem sqbditis Domino serviendi
qtiibus invicem necterentur, quia non nisi dono Spi- libei-tatem tribuunt; et quasi intus fulgendi copiam
ritus sancti agitur, ut in societale pacis quod est vin- cprlinis prsestant, dum instar sagorum ipsiforis lem-
culum perfectionis, sibimet invicem copulentur ele- pestatis afflictionem tolerant. Recle eadem saga et
cii. Non alia enim quam futurae spes ac memoria cilicina sive de pilis caprarum, et undecim facta esse
sbcietatis ac pacis esse discretos in hac vita, tempo- referuntur: quia nimirum sancli prsedicatores, quo
ribus sive locis Ghristi famulos, una facit pietale altiores merito, eo humiliores esse debent animo,
concordes. Bene etiam dicitur quod ansas cortinse juxla illud viri sapientis : Quanto magnus es,humilia
in utraque parle haberent, ut videlicet proximas sibi le in omnibus (Eccli.m). Undecim quippe qui denct-
ex utroque latere corlinas singulsequceque corlinsei ri.um transeunt, neque ad duodenarium, hoc est apo-
quasi extensis hinc et inde braChiis ampleclerenlur. stolicum numerum perveniunt, transgressionem de-
Qua nimirum necesse esl, ut omncs fideles, ef eos calogi legis significant. Cilicium quoque habilus est
videlicet qui TIOSin Christo prsecesserunt, et eos qui pcenitentiuni, etiam Psalmista leste qui dicit: Ego
secuti sunt, obviis sinceise pietalis ulnis amplecta- aulem dum mihi molesti essent, indUebamme cilicio
mur; et illos qui nos erudiebant in Chrislo, el quos (Psal, xxxiv), hoc est habilum pcenilenliceet humi-
ipsi Christo donanle erudimus, uno omnes in Christo C ^ lilatis, quo furorem persequenfium aut levius suffer-
veneremur affectu. Quia et cortince siugulse ila per rem placidus, aul etiam mitigarem, assumpsi. Nam
adminicula labularum adsuperiora tendebant, ilaut si caprcesemper aut pili sive pelles caprarum feto-
intus in superioribus variato suse picturoe ffore reful- rem peccanliura, el non aliquoties humilitatem pocni-
gebant, ut nequaquam eas quce secum pariter vel lentium signiiicaient,nequaquam ipsura animal inler
jn altum ferebantur, vel in alto positee fulgebant, munda computaretur, neque in laude sponsae dice-
cortinas desererent. Quarum instar nos docet, et retur: Capilli lui sicut grex caprarum (Cant. iv).
proficientes nobiscum in Dei servilio fideles, tnonilis Saga ergo quae sanctos prsedicatores insinuant, et
exeraplisquejuvare, et in quacunque virtute proficere cilicina sunt et undecim : quia quo studiosius fide
potuiraus, similiter ejusdemvirtutis consortes, digna corda puriGcant, eo plura in quibus seipsos repre-
virtulibus venei'aliorie tractare. Ansa ergo conlra hendant, inveniunt. Unde humiliter fatcnttir, quia in
ansam venit, ul.altera alteri possit aptari, cum^usti mullh offendimus omnes. Et si dixerimus, quoniam
ad inyicem concordi ac parili virtutum qualitate foe- peccatum non habemus, ipsi nos seducimusj et verttas
derantur: Facies et quinquaginla circulos aureos, in nobis non est (I Joan. i). Quorum tamen corda
quibus corlinarumxela jungenda sunt, ul unum taber- quantse sint perfettionis, sequenlia verba mystice
naculum fiat. Hiclocus in sequenlibus plenius expli- D I declarant, quibps dicitur : Longitudo sagi unius ha-
catur, cum dicilur: Et quinquaginla fudit circulos bebit triginta cubitos, et lalitudo qttqiuqr. Ecce hic
aureos, qui mordent cortinarum ansas, ut fieret unum longitudinis non undenarium, sed denarium habes
tabemaculum. Quinquagenarius ergo numerjis, ve- numerum, et hunc tertio multiplicatum : quo paten-
ram ifi Spiritu sancto requiem designat. Et quia cir- ler insinuatur virtus eorum qui decalogum legis in
fide sanclse Trinitatis quaeper dilectionem operatur,
culus ncc initium videtur babere nec tefminum,
qua videlicet perfectione, in hac duntaxat
aurum vero prse sui claritate caeteris est pretiosins perficiunt;
vita, nuUaesse poterit sublimior. Habes et Iatitudinis
metalUs, quid in quinquaginta circulis aureis, hisi quatuor cubitos, quo amplifudinem sincerae chari-
perpetua claritas, el clara perpetuitas, suramse quie- talis, hoc est ejus quae in Evangelio nobis per Jesum
tisexprimitur? Mordentquecorlinaruin ansas circuii, Chiistum et commendatui ei datut, significati prae-
ut unum ex omnibus taberpaculum fiat, cum superni diximus. Operiunt ergo tectum tabernaculi saga un-
gloria regni, puris fidelium raentibtis, sese dignanler decim, et hsec de pilis facta caprarum, sed in longi-
infundil: ut tali glutine salutiferce iiispiratioiiis, uno ludine cubitos triginta, in Iatiludine quatuor haben-
 463 B. RABANl MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS I. 1fil
tia : quia summi illi prsedicalores, qui vitam fidelium A
j. de illis quas jaro apprehenderant, sludent gloviari,
suis exhortationibus et intercessionibus quotidianai potest nuraero ansarum sive fibularum quiuquage-
solliciludiDe, vigiliis, jejuniis, sua nuditale prote-• nario, ipsa compunctionis eorum humilitas designari.
gunt, sese quidem humiliter ipsi contemplata, su- Quinquagesimus namque pcenitenticepsalmus est, et
pernoe puritatis excellentia peccatores profitenlur. recte : quia donum poenitenticenon nisi Spiritu san-
Qui lamen quanlttm ad huniancemodum perfectionisi cto largiente concedilur: donum venicepoeniteiilibus,
atlinel, lpundi inter homines ac sublimes apparent: non nisi eadem sancti Spiritus gratia administrante
Mqua eril mensura sagorum omnium, e quibus quin- trihuilur. Et bene quinquagence anscevel llijulsesaga
que junges seorsum, et seX sibi muluo copulabis, ila; invicem nectunt, quia nuUa magis virtus quam hu-
ut sexlum sagum hi fronte tecii duptices. Una erit men-• militas, fidcles in unam cbaritalis copulam ligat.
sura sagorum omnium , quia nimirum una est fidesi Nam quanto se quisque amplius infirmuni esse per-
in qua lola salvatur Ecclesia, una eademque vila adl pendit, tanto studiosius auxilium proximi quo con-
quam festinat ceterna. Unde et Iii qui in vinea Do- firnietur; inquirit. El bene fibulcesunt cenece, qtiod
mini diverso tempore ad operandum intraverunt, unoi multum vocale constat esse metaUum, quia nimirum
omnes denario remunerantur (Matih. xx). Divisio magnam apud Deum habet vocem humilis conscien-
crgo sagorura in quinque et sex juxta' illud intelligi }g tia justorum. Unde et pauper iUe Davidicus, cum
potest, quod supra de cortinis in quinque et quinque anxiatus esset et non in auribus hominum vociferare-
divisis exposuiinus, quia videlicet doctores utriusque lur, sed in conspectu Domini eflunderet oralionem
Testanienti designeivt. Quinque etenim saga antiquis suara, Domine, exaudi omtionem meam, inquii, et
populis Dei magistris, apte comparantur, vel quia clamor tneus ad le venidt (Psal. ci).
Mosaicsetamen legis sacramenla praedicabant, quam- Quod autem superfuerit in sagis quw prwparantur
vis et evaiigeliccearcana prsedicebant; vel quia in tecto, id est, unum sagum quod amplius esi, ex tnedie-
quinque mundi setaiibus hujus vitam ducebant. In taleejus operies posteriora tabernaculi; et cubitus ex
sex autem sagis possunt iion iftconvehienter Novi nna parle pendebit, et ulter ex allera, qui plus est in
Testamenti doctores accipi,quia videlicel orania quse sagorum longiludine, ulrumque lalus labernaculi pro-
divina Scriptura in sex aelatibus sseculi facla sive legens. Hcec ut plenius intelligi queant, paulo lalius
dicta refert, in adjutorium atque exemplum suceproe- de tota ipsius labernaculi posilione disputare ne-
dicationis spisilualiter intellecta assumuul; quia pas- cesse est. Diximus parietes tabernaculi qtice ex fa-
sionern Dominicam, per quam mundus sexta sabbati -buliset columnis constabant, longitudinem babtiisse
redemptus est, palam suis auditoribus credendam triginla cubitorum, latitudinem decem, altitudinem
coiifileiidamque pronunliant, ac per liujus solum- G C similiter deeem. Si quis ergo vellet domum in lati-
modo sacramentmn eos salvari posse conlestantur. ludine cingere funiculo, verbi gfalia a basi tabtilce
Unde vecte prsecipitur sextum sagum in fronte tecti unius meridiani lateris, usque ad basim tabulce quce
diiplicari, propter confessionem videlicet el imitatio- esset e regione in latere septenlrionali, conslat pro-
nerii ejusdem Dorainicse passionis. Siquidem juxta fecto eumdem funiculum triginta cubilorum longilu-
litteram, frontem tecti, ingressum tabernaculi dicit, dinis esse debere : hoc est decem cubiios hab.ns
ubi nou labulas ut supra breviter diximus, sed co- ascensionis in meridiano pariele, decem alios ccqua-
lumnas et vectem ab angulo labularum, usqpe ad litatis sursum intcr parietes , decem teriio descen-
angulum protentum, poni prseceplum est. Ideoque sionis iri pariete septentrionali. Item si per longiiu-
quantum ad formam operis ipsius perlinet, ihi inagis ditiem domus extendere funiculum velis, hoc est a
:opas erat geroinato sagorum muniraenlo, ubi solida basibus columnarum sufsum , et per longitudinem
parielis fiimitas aberat. Ad vcro niystice, in fronte tolius domus ad occidenialem usque parietem, ac
tecti sextum sagum duplicalur, cum omnes qui sati- deinde usque ad bases ejus deorsum , habebit fuui-
ctain intrant Ecclesiaro, ita fide et sacraraentis Do- ctilus ille quinquaginta cubitos longitudinis : decem
minicse passionis inilianlur, ut ift hujus quoque irai- videlicet asccnsionis juxta columnas, triginta cequa-
tatione sibi semper esse vivendum inlelligant: Facies D litalis secundum Iongitudinem domus, decem rursus
et quinquaginta ansulas in bra sdgi unius, u! conjungi descensionis juxta occidentalis parielis tabulas. His
cum allero queat; et quinquaginla ansas iit ora sacji ergo considcraiis, intueri est mensuras cortinarum
alterius,ul cum attero cbpuletur; quinquaghila fibulas quibus regenda erat domus, qualiter prcefatis pos-
aureas, quibus junganlur answ, ttl unum ex otnnibus sint convenire raensuris. Decem erant corlince ha •
operimenlum fiai, Ifec ul supra in corlinis exposui- bentes singulcelongiludinis viginli octo cubisos, la-
raus, eliani hic intelligi possunt: quod videlicet re- titudinis quatuor : quce simul junclce et in unum
cordatio siiperhserequiei, quee numero quinquage- composilce, tabcrnaculum implebaiu de latitudine
nario solel expfimi, corda sanclorura vinculo pscis sua, cubitos quadraginta. Suspende igitur coftinas
adunel. Aul si novi aliquid audire delectat, saga quoe habent singulse^longitudinisviginti octo cubitos,
liiimiliiatefii subliraium designant virorurii, quia et poiie in domb cujus esi meristira in transversum
hvitgissuorurii memiftisse delictomm quam viftutes triginla cubitos, et videbis quia corlinoe habebunt
sttas praedicasse"cupiuht, ampiius de eis qttas appre- in oequalitatequoe est inter
parietes, ctibilos denos,
hendere iioudum possunt virtutibus compuftgi, quam in ascensu auleifi, sive descensu qui cst
juxfa paric-
 '
403 COMMEiNTARiAIN EXODUM. — LIB. III. 166
tcs, habebunt cubitos novenos : sicque fit ut'sum-A A hsec tantum adinvicem pertingere, el insiar cortina-
rniias cortinarum terram tangere non possit, sed rum sese inmedio parietis contingerepoteranl; sed
mensura unius cubiti a terra altior absit. Ilem vide- quia sepieiiorum erant cubilortira, medium parietis
bis quod eortmue babent in ocqualitate per longiludi- in ulrumquo parlem duobus cubilis excedebant, ac
nem domus cubitos trigirita, in ascensu autem sive sibi invicem superppsitcejungebantur. Quod codem
descensu, qui est in orienlali et occidcntali lalere modoper omnia ctiamde orientali parte domus in-
domus, cubilosquinos.Ideoque eadem laleralis sum- telligenduni esse putamus.Idcoque supra proeceplum
milas corlinarum nequaquam ad terranv usque pfer- esl ut sextum sagum in fronte lecti duplicarelur.
lingil, sed qtiinis cubilis habettir lerfa altior; unde Ilcec de re difricillimaprout nobis intellexisse visi su-
iiecessefil, titquiiii illi cubiti corlinarum , qui ces- raus, strictim explicare curavimus, pafati discere in
sanlibus pariclibus siipersunt , indticautur ad invi- his veriorasiquisdoeere nos voluerit, in quibus tuus
cemin orientali simul et occideiilali latere, sibique omnibus patet allegorise sensus pciiucidus. Saga
niuiuo jungantur; ac sic fiat, ut undique domura namque cortinas et desuper et infra, et ex omni la-
cortince e.vceploimo juxla lcrram cubito contegarit. tere protegebant; alqtteul illae'intus libera facie sua
llcee dc corlihis. Porro saga iriceuos habebanl cti- venustatis fulgerenl, hcccab omni eas injuria tem-
bitos longitiuiinis , quatcrnos laliitulinis. Et quia Bpestalum,
I pluviarum et caumalum,;foris immunes
uiidecim crant conjmicloendinvicem per lalera, qua- reddebant: quia nimirum perfecti sanctcc Ecclesice
(lraginla quatuor cubilos implebant. Pone ei'go et prcepositi ita vitam fidelium sibi commissorum so-
lias in dbmo , quia concordal longiludo sagorum lerli soieni cura circumspicere, ul nec subsidia car-
ctim ftiniciilo quo domum meliebaris in transversum, nis, nec vitce spifitualis cis auxilia desint. Repellunt
fitqtic ul suinmilas eoruni ad lerram itsque perlin- enim saga imbres, obsistunt procellis, areent solis
gal. llalicluml euiin denos cubilos sequaliiaiis inter ardores, cuncta foris advcrsaatia fortiier ambiunt,
parictes, dcnos seqne ascensionis sive descensionis ul decus cortiiiaruifi iulerius intemeratus persistat:
in ulroqtic liitcre. El boc est quod ail Scriptura, cum Augiisliniis omnia qtioe fidem lurbare poterant,
quid cubilus cx una parle penderet, el alter ex aherq, lisereticoruni vencna evacual; cunv Gregorius ea
qui phts cssct in sagorum tongiludine, utrumque lalus quce mores bonos 'impugnant tentamenta anliqui
iabernuculi prolcgcns. Tabernaculum naraque pro- hoslis explical; cum Cyprianus infirmos ne in mar-
"pric vocat ipsam corlinarum facturam sive conjup- fyrio Iahanliir, piis confortat exbortalionibus; cum
tiionem, quas iino ulique cubito transiehanl, saga ab alii venerabiles episcopi ac doctores qucecunque lur-
aiisirall latere domns, altero a septentrionali. Ideo- bare Ecclesiam poleraiil, longius tentanienta pro-
que ad lerram perveniebant, quia hcec triginta cu- C ^ pellunt, et qnrc eisdem sint ad saluteip proficua so-
bitos longiliulinis , illce duo minus habebanl. Item lerli indagiiic prospiciunt: qnalenus undique tuta
rsenstira sagorum per longitudinem domus quadira- conversatio religiosa fidclium Iibero corde virtulibus
ginta quatuor culiitis tendebatur : triginta videlicet studere, atqiiein conspectu sui conditoris et opere
ctibitos in cequalitaie habens a fronte domus usque pfsefulgida lttccre, ct ipsius quoqife contefnplationi
ad suinmilateni tabularum in plaga occidenlali, et possit oculiim menlis intciidere. Vertim quia inter
seplem cubitos dependcnles a fronte dopius, septem sanctos prcedicalores illi sunl maximo dign: honore,
simiiiter dependcnies in piaga occidentali. Sicque qui excepto quod ollicio prcejicalionis et populotum
ftiit ut mensura sagorum in occidentali latere duo- rcgimini deserviunt, etiara pro Christo sanguinem
buscubitis cxcederct rosnsuram corlinarum , quia fundunl, recle subditur : Facies el operhnenium aliuci
nimirttm cortince desuper venientes sicut stipra iecio, de pellibus arietum rubricatis. Arictum quippe
commemoravirnus, qninque cubilps eidem occiden- vocabulo, solenl nonnunquam sancti doclores accipi,
talis parietis tegebant, et trilius relinqueliant inla- eo quod sinl duces seqnentium Doraini gregem.
ctos. Et hoc est quod nunc dicitur: Quod autem Unde pulchre Psahnista : Affcrte Domino , inquit,
superfueril in sagis quw paranlut teclo,\d est,unum (iliibei, afferie Domino filios arieluin (Psal, XXYIII).
"
saguin quod ampUus ex medielate ejtts operies po- Qtiod est apcrte dicere : Afferte Domino, onmes an-
sleriora tabemaculi. Medietas namque sagi in latitti- geli Dei, quibus liujus oflicii cura delegala cst, af-
dine sunt duo cubiti, ex qua videlicel medietate co- ferte Doniino in ccelos spiritus fidelium, qui per iini-
operiebantur posteriora tabernaculi, id est, corti- talionem vitae et fidei, filii beatorum aposlolorum
naruni quce proprie tabernacttlura vocabanlur, quia .fieri mertieiunt. Operiuiitque tabernaculum Doraini
duobus cubitis eas, ul dixiraus, ad inferiora tendens pelles arietiim rubricalae afque ab hvjuria.tempesta-
sagum ullimum transibat. Itemque saga desuper ve- tum defendunt, eum sancti prcedicatores exemplo
nientia seplem solummodo cubitos occidenlalis pa- passionis et palientice suce, corda infirmorum ne iu
rietis cooperiebat; nec lamen tres reliqui qui re- pressuris tribulationum deficere debeanl, muniimr,.
manserant usque ad tefram nudi tempestatum inju- Et quoniara inter prsecipua Christi el Ecclesise mem-
riis patebant, sed adductis ad invicem ab utroquela- bra eximium sacra virginitas locum lenet, apte post
tere sagis seplenorum cubitorum, qui deficienlibus; yariatum decus cortinarum, post ciliciorura muni-
parietibus supererapl, his posteriora domus firmis- mina sanctorum, post rubricatas arietum pelles, ad
sime ad terram usque contegebantur. Neqtie antem ditar adhuc : Et supcr hoc rursum atiud operimen-
 167 B. RABANTMAURI ARCHIEP...MOG.tJNT.OPERUMPARS I. 168
tum de hyacinthinh petlibus. Hyacinlhus naraque A\. Iatalio est fidei et sacramenlorum, quceprius in una
cceleslis est coloris : pellis vero morlui animantis Israelitica latebat, sed horum ministerio ad totius
pars cl indicium est. Et quid per pelles hyacinthinas, orbis pleniludinem pervenit: quamvis recte in lati-
nisi virtus exprimitur illorum qui mortificatis ad tudine labularum ipsa quoque dilatatio cordis san-
purura cunclis concupiscenlise carnalis iUecebris, ctorum valet intelligi, per quam mundum despicere
coeleslem quodammodo in tefris vitam gerunt, alque atque ad appetenda cceleslia solenl sublimiler ac-
inter homines positi angelicam magispuritatem imi- cendi, per quam non solum araicos in Deo, sed
tantur, et hoc quodtempore fulurseimmortalitatis cun- eliam inimicos gaudent diligerepropterDeum.Spince
ctis promitlitur electis qui non nubant neque du- vero juxta eloquium Salvatoris curae sunt hujus sae-
cant uxores, sed sint mquales anyelis Dei (Luc. xx), culi diviliee et voluplates fallaces ; sed et punctiones
ipsi adhhc mortali carne retenti proevenire salagunt. peccatorum non incongrue spinis assimilantur. Hinc
Unde meiilo tam roagnaevirtutis permagnum restat etenim seriptum est, quia spinw nascantur in manibus
proeraium, quia attestante propheta, Hwc dicil Do- lemulcnti (Prov. xxvi) : id est, peccata in operibus
minus eunuchis, qui custodiemnt sabbala mea, el ele- stulli. Quia ergo praedicatoies sancli et a punciioni-
gerunt quw ego volui, et lenuerunl fmdns meum : bus se vitiotum expuigate, el oranibus mundi cutis
Dabo eis in domo mea , et in muris tneis locuin; el B 1 ab dcleclatjonibus exuere studiieriint, quatenus li-
nomen melius a filiis et filiabus, nomen seinpiternum bera mente in araore Dei et proxirai dilatari, atque
dabo eis quod non auferelur (Isa. LVI). Merito ei'go •adproedicandumverbum longe lateque possent dis^
pelles hyacinthinoe supremum in domo Dei locum currere, recte dicitur,quiadeligms spinarnm tabute
tenent; colorque ccelestis proximam coelo sedem sunt factaetabernaculi. Longiiudotabularuip altitudo
sortitus est, ut chori virginales, et animi et corporis est, quoedecera cubiios habebal; quia sancti doclo-
speciaU vicinia agnum secuturi, et hymnorum ei res per observanliam decalogi Iegis ad perfectionem
laudes designentur esse cantaturi. Bene autem de tendunt; quia pro perceptione denarii diurni in vi-
velis corlinarunv ac sagorum dicitur, quod et si in nea Christi laborant, id est, illa intenlione verbo
alto posita, ad lerram tamen demissa penderent, doctrinx insistunt, ut imaginem in se sui condiloris
quamvis cortinae nequaquam ad lerram usque per- ac regis, quam Adam peccante perdiderunt, ipso
tingere potuerint. Columnoe quoque ac tabulse la- donanle reslaurent; ut ejus quod peccando amise-
bernaculi, et si in allum erant ereclse, bases tamen rant, recte vivendo recipiant, Solet namque in de-
in quibus starent habebant in terra positas. At vero nario regis nomen et imago conlineri, Sed et hoc
de rubricatis atque hyacinthinis pellibus, quod in qnod denarius ex eo nomen accipit, quia decem
alto tectum operiant, dicitui. Quod veio ad lenam Ci •• nummis compleaiur, statui fuluroehostrse bealitudi-
essent defiexae, non additui: quia nimiium caeterae nis apte-congruit, quoe in vera Dei et proximi diler
viriulum species commune aliquid cum his qui in ctione perficitur. Deus namque solet ternario soepe
terra adhuc delinentur, habere videntur. Certamen liumero, propler eam quoe ipse est trinilatem, figu-
vero marlyrii, et decus Deo dicalaevirginitatis, quasi rari: homo septenario, quia corpus ex quatuor no«
ab infimis ac terrenis rebus suspensum, el supernis tissirois habelui elementis. Animoe vero, hoe esl in-
ciyibus specialiter conslat esse coiijuncturo. terioris hominis subslantia, triplici solet iji Scriplu^
CAPUT XIV. ris distantia comprehendi. Hinc est eniro quod dili-
De tabulh tabemaculi et posilione earum veclium gere Deum ex toto corde, tota anhna, toia virtutem-
eorum et annulorum. stra prwciphnnr (Deul. xvi). Bene ergo tabujae, qun
Facies cl tabutas stantes tabernaculi, de lignh se- bus ereclis ac stantibus tabernaculum omne conline-
thim, quw singulw denos cubilos in longiludine ha- tur, decem cubilos habent altitudinis: quia doctorps
beant, et in laliludine singutos ac semhsem. Ligna ac reclores sanctae Ecclesisehac intenlione Deo de-
selbim de quibus tabernaculum fiebat iraputribilis serviunt, ut ipsum anima et cameimniortales acbeati
suntnalurae, eximii candoris ac levilalis : et non in eelermimvideremereantur. Quod vero ipsaetabuloe
multiim de alba spina, nisi tamen magnitudine, di--^ cubilos ac semissem in ialitudine habebant, plenus
stantia. UndeetHieronymus nonnunquam in lib. He- iUe cubilus perfectionembonoeoperalionis,dimidjum
brceorum Nominum.et in aliis opusculis suis, selhim cubiti quod supercst inchoationem divjnce oslendit
absolute spinas interprelatus est. Verbi gratia, abel cognitionis. Deum vero iiilerim fide cognosciraus,
setliim, luctus spinarum. Non aulem facile boc genus sed plenam ejus cognilionem in fhturo speramus,
Hgni nisi in desertis Arabise, ubi labernaculum oedi- dicente ipso Deo ac Dominohostro Jesu Chrislo : Si
ficabatur, solet inveniri. Unde Grcecivel Latini in- manserilis in verbo mco, vere discipuli mei erith, el
terpretes, nomfeu ei aliud prceter Hebrseum ponere cognosceth veritalem (Joan, vnj). Qui rursus ad Pa-
nequiverunt: ul pole, cujus apud eos notitia nulla trem : Hwc est aritem, inquit, vita wletiw, ut co-
erat, quamvis quidam qualilatem nalufse ejus ex- gnoscanl te soium et vetum Dettm, el quem misisti
primere volentes , ligna imputribilia transtulerunt. Jesum Christum. Plenura ergo bohi operis cubilum
Tabuloe ergo tabemaculi apostolos eorumque suc- habent in hac vita elecli. Sed cuhituin beatcc retri-
cessores, pef quoturo setmonem Ecclesia per orbeni bulionis ex parte habenl, in quantum gaudia regni
j]|latata est, designant. Latitudo enim tabularum, di- perennis, et prcesenliam sui coiiditoris possunt de-
 169 GOMMENTARIAIN EXODUM. — LIR. HI. 170
sideriis prsegustaie ccelestibus. Cujus etiam cubiti A taruni, quibus apostoli et Evangelistae ea quse scri-
adimpletione tunc beatificantur, cum fuerit seriho psere ac proedicavere , vera esse ac divina proba-
quem omni electorum populo promisit in fine futu- bant. Gnde est illud in Evangelio saepissimerepeti-
rum dicens : Eripiam eum et glbrificabo eum, longi- tum : Tunc adimpletum est, quod dictum est per
tudinedierum adimplebo eum, et ostendam illi salu- ptophetam; et, Hoc auiem totum factum esl, ut ad-
tare meum (Psal. xc). implerentur scriplurm prophetarum. Et apostolus
In lateribus tabulw, incastraturw fient,guibus ta- Petrus de Domino lestimonium perhibens , adjecit:
bula alteri tabulm connectalur; atque in hunc modum, Et habemus firmiorem propheticuin sermoneni, cui
cunctmtabulm parabuntur. Incastraturae in lateribus benefacith attendentes (II Petr. i). Bene autem sin-
tabiilarum virtutem designant humilitatis in menti- guHs tabulis binae bases supponuntur, ut consensus
bus justorum , per quam maxime sibi invicem fra- propheticse atteslationis in omnibus quae apostoli
terna charitate junguntur. Dum enim sihguli quique dixere monstretur ; vel certae binse bases singulis
eorum corde conlrito et hnmiliato, teceptaculum in tabulis per duos angulos subjiciuntur , ut, bene suf-
se ptoxiroorum dilectioni piseparant, et diligendis fultis angulis, tota recle et indeclinabililer possit
se fratribus merito pietatis ac devotionis exhibent, tabula consistere : quia omnis evangelici et aposto-
quasi tabulseomnes tabernaculi inter alterutrum per B lici sermonis, in propheticis litteris, et initium pra>
incastraturse nexum copulanttir. Et quidem erecto signatum invenitur et finis. Bene esedembases ar-
tabernaculo ac regulariter ante ordinato , compago gentese sunt factse, propler nitorem videlicet verbi
tabularum figura incastraturse non cefnitur; quanta coelestis. Eloquia enim Domini eloquia casta, argen-
tamen virlute tabulas sibimet coadunaverit, ipsa pa- tum igne examinatum terrw.In lalere quoque secundo
rietis inconcussi firma slabUitas ostendit: quia ni- tabernacuii, quod vergit ad aquilonem, viginti tabulw
mirum humilitas cotdis sanctoium, qua sibi altet- etunt quadraginta habentes bases argenteas. Binm
utium foederantuTjforishominibus videri nonpotest, bases singulh tabulis supponentur. Latus meridianum
sed quid intus opeielui ex ipso sanctse EccJesiaepa- tabernaculi qtiod vergebat ad austrum, anliquam
catissimo statu palam omnibus patet. Quod aiitem illam Dei plebero designat, quse luCefiv"scientise
jubet duas in tabulis singulis incastratuias fieri| hoc ' legalis jam dudum accipiens , amore suicbhdiroris
est in ulroque latere illarum, dupliciter accipiper fervere solebat. Porro latus seeundum, quod verge-
figuram pofest: ut et in prosperis siluul atque ad- bat ad aquilonem eam quse tenebiis ac frigofe infi-
versis inriolata efga fratfes jura charitatis serve- delitatis usque ad tempus Dominicse inearnalionis
mus. Quarum viginii erunt in latere meridiano, quod .torpere 11011 destiterat genlium multitudinem figu-
^
vergit adaUstrum: quibusquadraginta bases argenteas rat: de cujus vocatione pulchre Dominus per pro-
fundes, ut binmbases singulis tabulis per duos angu- phetam : Dicam, inquit, aquiloni: Da; et austro :
los subjiciantur. Quanta fuerit longitudo labernactili Noli prohibere (Isa. XLIII): Quod est aperte dicere :
speciaHter non exprimitur, sed ex eo innuituf quod Dicam populo genlium diutius sine fide algenti : Da
parielesejusex tabulis viginti compacti essent; cthse de tuis filiis qui ad meaefidem cenfessionis et amoris
singulsesingulos cubitos ac semissem latitudinis ha- conveniant. Dicam et plebi Israeliticae, qusejam meas
buisse perhibehtur. Viginti hamque cubiti et vities Juroine cognitionis fruebatur : Noli prohibere genles
semiscubiti, triginta cubitorum sumroam coinple- in sortem electionis recipi. Dicam Cornelio ac do-
bunt: quamittisse tabernaculi longitudinem etiam mui ejus : Fidem et baptisma Chrisli suscipite.
Josephus scribit. Et bene hoc numero tabernaculi DicamJudaeis : Nolite cogere credentes ex gentibus
JOngitudo comprehenditur : quia tres sunt virtutes circumcidi, quibus foute baptismi consecratis fides
in quibus pTincipaliter omnis sanctce Ecclesise per- et confessio yeritatis ad salutem sufficit. Unius
fectio consistit, videlicet fides , spes et charitas : autem numeri , mensurarum et facturae, tabulas
quceper decem muJlipIicantur,ut tricenarius nume- utrumque latus habuit. Quia nimirum una eadem-
rus impleatur, dum virtutibus mentis' opera bona _ que fides, spes, charitas, utrique populo per aposto-
junguntur, quse decalogo legis cbntinentur, ne quis los praedicatur, ad una uterque promissa regni cce-
sibi fidem, spem et dileclionera in Deum absque lestis vocatur. Ad occidentalem vero plagam taber-
operum executione putet suflicere posse. Quod vero naculi facies sex tabulas; et rursum alias duas in
numerus tabularum vicenarius est, et hoc magnce angulis; et erigantur pcst tergum tabernaculi. Jo-
sanctofum perfectionis mysterium continet. Quater sephus scribit de tabernaculo , quod decem cubitos
enirh quini, faciunt viginti : et cum lex Mosaica habuerit lalitudinis.,Scribit etiam quod tabulseejus
quinque libris, gratia aulem et veritas Novi Testar mensuraequatuor digitorunvfuerintaterra suspensae:
menti quafuor sancti Evangelii voluminibus com- ex quo videtur velle ifttelligi quod lantse altitudinis
prehensa est, merito sancti doctores , vicenario factse fuerint ipsaium bases tabulaiuin. •Quj,ruisus
numero exprimuntur, quia miio verilatis consensu, de hoc quod modo ptoposuimus capitulo ac de yes-
et rCvelata atque completa in EvangelioIegis afcana ctibus tabulatum ita dicit : Postetiotis autem pa-
manifestant, et prsefiguiata fuisse in lege Evangelii rietis novem cubitos sex tabulse faciebant, quibus
sacramenta declarant.- Bases autem quibus tabulse conjunctae sunt alise duse tabulae ex medio cubito
sustentabantur, verba sunt et libri legis ac prophe- sex : quas angulares posuerunt, ad instar aliarum
PATROL. CVIlLj 6
171 B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT.QPERUM PARS L 172
tabujarum. Singulse yerp tabulse, annulps habebant A verif; vel qpia sex sunt cetatessaeculi hujus, in qui-
aureps, per exteriores frontes eminentes, velut qui- bus oportet nos bonis operibus perfici, ut ad aeter-
busdam radicibus cojifix-ps,per ordipem ad invicem nam requiem ip futuro et resuftectiopis gloriam,
per circuifupi respjcientes,etperepscleaurati vectes peryenire possimus. Nam guod rursupi aliaeduaela-
imroissi, pnoqpoque habente niagpitudipem cubito- bujse expeptis sex primis in angulis jubentur erigi
rum .quinque, eranfque ad cpnjupclippes tapularum, post tergum labernaculi, qusevenieptes ab oiientali
intrabafque caput vectis ppiuscujusque ip alio. yectis plaga p.arietes excipiapt, et occidenfalis plagavpa-
capite, velul jn mpdupi ppchjeae-Et ppst tergpra pa- tieli cpnjungantui-, ad remunerafippem fuiurse perti-
rie|pm in lpngifudine ppsilorupi erat prdp per fa- net yitse qtice ppst labores et lemppra sceculihujus
bulas pmnes vacleps, qup per uncinos utriusnue secutut'a est. Quod bifarie dividjtur, in sabbalisroum
parietislatera cpntiiiebantur, incastratjpnibus factis scilicet, hpc est requiem animaruro sanctarum post
et immissis adinyjcem; quod propterea sic exqtiir absolutipnfemcorpprum, et in gloriam restirreclionis
situm est, ut neque a yenlis lnpyei^etur, nequp alia iiicorruptibiliurn receptionem corporum. Quaeutra-
causa labernactiluip conturliaret, sed immobile se^ que pprfio remuneralipnis, utrique populo commu-
cura quiete seryaretur. Hsec de litterce lextu Joser nis, nullp pnquam fine terminatur, Bene autem de
pbus. Veffijn juxta allegpi-iccsensus, pccidentalis ? eisdem tabulis subinferlur : Eruntqtte conjuncim q
plaga quce ultumque in se parietepi recipiens, cedi- deorsum usque sytsum .' ei una omnes compagbreli-
ficium tabernaculi cpiisumfiiat, recte adimpletiopem nebil. Quia nimirpm pmnis elecforum yita, eadem-
totips uniyersalis sancfse Epclesiae, qpae cum fine qpe fide etcharitate adcgelestia tepdit, in iinumeum-
hujus mtitidi perficjtur designat, Ad quam usque denique fineni divinse vjsipnis pervenit, in una ea-
fides et operatio recta utripsque popul| perseyerar denique voce recfi dogmatis, omnis sanctorum pise-
lura, quasi geniini Ipngitpdp pariefis pertingit; ne? dicafoium sermo cpncprdaf, Dehisceiet namque ab
que epim eredjbile est, vel ante tempus Dominicse inyicepvcompago tabularum, si qupd unus propbela
incarnatipnis pnquam defuisse qui ex gentibps ci;e- aut aposj,oJus dixisset, hoc alius negaret. Verum
derent, ve! npnc , quamvis graviter dampatio ob quod copsors fabricam ecclesisesprmo diyiporuni elo-
pferfidiam popuJo Judaeorurp? npn esse aliquos ex quiprum erigit, perfeclo una omnes tabernaculi la-
illis, tametsi paucissimp§, qui inter Chrislianos bulas junctura compagrnatur : atqpe ab invicem
exsulfantes, quotidie predendo ad salutem perve- sejungi non sinit. Duabus quoque tabulis qum in an-
piapt. Qupd si quis npgare praesumpserit, dicanius gulh ponendm sunt shnilis juncturq servabitur : et
qupd ncgari nullatenus pptest, quod videjicet spiri^ erunt sitnul tabulm octq : bases eatutn qtgentew se-
luales utiiusque testanienti doctores atque inter- M dechn : duqbus bqsibus pet unam iabulam suppulatis.
pretes , qui juxla sermpnem Domipi proferaiit de Augutores tabtilse supt tabulis parietum per opinia
ihesaurb suo novq et vetera (Mallh. xin), usque ad conjunctse, quia futurpe requiei et ininiprlalilatis
finem sseculi sipt in saucta Ecclesia perpiansuri. gloriam, prsesenti nostrae conversationi per fidem,
Et apte tabernacujum in pccidenlali plaga cppsum-- spem et chaijitateni firmissime connexa est. Irap ideo
matur , in qua diepi spl claudere, et cuncla solent stabilis et ineoncpssa prcesens nostra conversalio
astra occidere, prppter scilicet pbitum iiniuscujus- perdural, qpia fufurcc dopa retributiohis credit, spe-
que electj, vel genpralfenvtplius sseculitermipum. raf, diligit- Et hce autem tabplse qusevel perfectio-
Recte de hac pjaga fajjjerpacpli in sequeDlibus di- riem bonte paturse actipnis, yel futurae prp Jjpnis proe-
citur, quoniani niare respiceret. Significaf autem rpia designant aclibus, bjnis sipgujsebasjbus spsten-
Mare Rubi-prp in quo demetsus cum suo exeicitu tantur, quia bsec quoque omnia ad cpnfifmalionem
Phatao , et qpo salvalps lstael a Dominoad roontem evangelicse et apostolicse pisedicaiionis, prophetse
Sinai, ubi tabernaculum facetet, ascendit. Respicit sancti futura esse, conspna ypce prsedixerunt. Fa-
eigo lpare plaga occidenlalis taberpaculi, cum sanctp cies et vectes de tignis selhim quinque ad continendas
Ecclesia post pperuro bonorum perfecfioneip coro- n tabulas f# utw lalete taberiiaculi, et quinque qlios in
nata ip Cbristo libero aspectu intuebitur yitia vel '" allero. Et ejusdem numefi ad qccid.enialemplqgam,
poenas ipipiorum , quas ipso juvante cavfere fecit, gui miltuntur per mediqs Iqbulas,,a summo iisque ad
Isaia altesfapte qui ait: Quia sicut cwti npvi el lerra summum. Vectes quinque qui labulas taberpaculi
neva, quw ego slare facio coram me dicit Dominus , continent, quinque sunt libri Mosaicselegis, quorum
sic,stabil semen.vestrum et npinen vestrum. Et pau.lo. muniroine sancta Ecclesia mirabiliter ab onipi ten-
ppsl: Et egyedienturet videbunt cqdavera virorum ,. taiitiura scelerum sceJeralorumque spirituum imppl-
qui prmvaricqti sunt in me. Vertnh eorutn non mo- sipne lutatur, Et hoc in ptroque latere, quia non
rietur, et ignis, eorum non exslincjnetyr(Is.ai, xi)., soluni pripiepv Dpi pppulupi Iittera legis erndiebat
Rene aulem plaga fabemacuji occjdentalis vel qu.se ad fidepi et opera bona, sed eliam pps ppvi fenippje,
mare respiceredicta est, s.ex tabulis constabat: vel testameuti Dep servipntes eadem litteia spi.ritpaiiler
quia separio. pupi.erp,solet perfectio bopi operis ex- inteUecta rpajpris gratia (lulcedinis et ip prsesepti
primi, epqup.dDominus in iUo mundi ornatum con-, ad fidem op.eratipneniqueyirtutupi instituit et in fu-
summayerit, in ijlo,hpmineni ia prinvordio creave- turo ad speni perpetuse remuneratipnis accendit.
rit, in illo genus humanum sua passionp restaura- i. Ejusdem qupque nunieri.vectes ad occidentalempla-
 173 COMMENTARIAIN EXQDUM-— LJB. Ifl. m
gam suni, quia ipsam quoque completionem boni.,A de arca egressus nec reversus eos qui post baptisma
operis,quando adprseinia futurade carne fegredimur, ad apostasiam decjdunl; ramus olivceper cplumbam
lex nobis betie intellecta prsedical. Unde ihterroganli illalus in arcani, eos qui fpris quideni, hoc est ipter
ac dicenti, Maghter bone, quid boni facidm, ut hq- hrerelicos bapfizati stint; sed quia pipguedinem ca-.
beam vitam mternam? respondit idem magister bb- stitatis habent, per grafiapi sancti Spiritus ip unita
nus : Si vhad vitam ingredi, serva mandala (Matlh. tera catholicam jinerenturintroduci. Cplumba de arca
xix), etnon iUi aUa, quam legis mandata subdi- egressa, neque ultra reversa eos qui carne spluti,
dit. ad liberam lucem patf ise ccelestis pei^vplant,nequa-
Ipsasque tabulas deaurabis, el fundes eis aniiUlos quam amplius ad labores terrense peregrinaliopia
aureos, per quos vecleslabulala contineant. Tabtilae redituri. Circumdantur itaquC auro yectes Iignprum
tabernaculi deauialae praefulgent, cuni omnis vita, sethim, cum fimiissiroa sacrse Scripturse testimonia
omnis sermo sanclorum prsedicatorum lucem prae- per interpretaiionem mysticam liis et hujuSmodisen-
monstrat sapientise ccelestis, nihilque jn eis aliud sibus coelestibusaCspiritualibus probabunl esse pei--
quam virtuttim deCusaspicitur. Anntili autem atirei iucida. El eriges tabernaculumjuxta exemplum, quod
per quos vectes tabulata continebant, ipsam vitse tibi in monie monslratum est. Exempluiri taberna-
coeleslis beatitudinem designant, quse propter suse B - culi Moysi in monte monstratum est, quia commo-
gloriam claritatis recle auro, propler seternifatem ratus est in secreto cum Domino, vidit sublimem
recte circulo comparatur. Unde et Apostolus de illa : angelicse purilalis et immortalitalis vitahi. Ad cu-
Reposita est, inquit, itiihi corona jusiiliw (H Tini. jus instar, humanam in lerra convfersationem,in
rv). Quinque autem circulos singulse habebant iabii- quantum mortalibus imitari possibile fuit, instituere
lse, non quia quinquepartila est distinctio palrise videbatur. Erigitur autem tabernaculum juxta exem-
coelestis, sed quia eadem perpetua claritas, et clara plum quod illi in mohte monstratum est, quando
perpetuitas regni illius in Genesi, eadem inExodo, eleeti quique, ad imitationem apgeiicse purilatis
eadem in Levitico, eadem in Iibro Numerorum, ea- quam ipse in occulto contempiari rivefuit, bpus ani-
dem in Denteronomio scripta continetur. Et quin- mumque componunt. Hactenus de pariete templi
uue annuli aurei singulis tabernaculi tabulis erant meridiano, seplentriohali et occidentali, pfbut Dp-
infixi, quia corda justorum multum dilatata per amo- minus dedit, expositum est. Ifi sequerifibus auiem,
rem in omnibus legis Mosaicaelibris, non solum cor- etiam orientale latus qtialilet sit compositum^ mpn-
reetionem operam, sed et perpetuam supernae relri- stralur. Sed pf ius Scriptura de niedip pariete, qui
bulionis lucem legunt. El fundes eis, inqtiit, anhu- sancla sanctorum a pfiofe fabefnaculp diyidebat,
los aureos, per quos vectes tabulata icontineant. Ve- 'C intimandum judicavit. Sfeqtiitur :
ctes per annulos aureos tabulata continent, cum CAPUT XV,
verba sacfi elbquii per promissionem regni coelestis De velo quod dividebat sanctuqrjuin et sanctnm sqn-
statum sanclae Ecclesiae confirmant, ut eb minus ctorum, et de columnh ipsius, et de propitiaiorio
perturbationes mundi timeat, quo certius stabilita- ponendo super arcam; nec hbri et de lentorio in
introitu tabernqculi suspendendo, ei cplumnh ejus,
lem perpeluaVremunerationis didicif. Bene autem vectibusqueillius qui qb angulg usgue ad angulum
de eisdem vectibus subdilur : Quos operies laminis perveniebanl.
aureh. Laminis quippe aureis vecles operiuntur, cum Facies et velum de hyacintho et purpufq, et cqcco
verbis divinae legis quae esse juxta HllCraesensum bis tinclo, et bysso felorta opere plutriarib, et pulchra
fortia videntur, atque ad confirmandam vitam fide- varielate contexlum, quod appendes arite quqtupr cq-
lium aptissima, superior intellectus, id est evange- lumnas de lignis selhim (Excd. xxvi). Verum hpc
lica charitale prsefulgidus, inesse monstrabatur. Ut quod tabernaeulum dividebatur medium, ila pos.itu.rn
enim exempli gratia unum lestimonium ponam, ctim fefert Josephus, ut viginli qtiidem cubiti lpngitudi-
Jegimus historiam saneti Noe, quomodo diluvium nis ad priorem domum, decem vero periinerent ad
quod impios delevil, mirabiliter cum suis in arca secundam. Quod per omnia mensuris templi qupd
servaiusevaserit, patet omnibus in eo quod Deusdi- - postea factum esl, a Salomone Uquet esse copve-
ligensjuslitiato et odio habens iniquitatem pios no- niens. Quod ctim Csset sexaginta cubitprum lph^i-
verit de tenlatione eripere, impios vero justa distri- tudinis et Viginti latitudinis , tertiam longittidinis
clione punire : ideoque .talis leciio, instar vectium partem , id est , viginli cubitps ad interiorpm do-
imputribilium, tabernaculum Domini continet, quia mum , hoc est sanctum sanclbr.um habebpt separa-
meutes fidelium veibis infictae veiitatis, ab incursu tam , ita ut longjludp et latitudp eiusdem domus
tenlationum praemunit. Verum quasi vecles lignei interioris una esset, Sic ergp Jabernaculi pars in-
Jaminis vestiuntur aufeis, cum bsec eadem JeCtio terior, longitudinem et Jatiludinem similem, hoc est
per spiritualem intelligerjiiam sacratioribtis plena denorum habebat cubilprum, Quid idem velum fi-
raysteriis oslenditur, ctini arca Ecclesiam catho- guraliler exprimat, Apostolps ad Hebrsepsmanifeste
Ucara, aqtia diiuvii baplismum significare digno- declarat, ubi ,ef hpc pariter exppnit ad sensum al-
scitur, mtihda et immunda animalia, spirituales et legoricum , -quare in priote quidem taberpaculo ,
carnales quosque in Ecclesia, ligna arcce Ievigata et semper intrpirent sacefdptes sa.crificiorum o.fficja
biluhiinala, doctoies gratise fidei roboratos. Corvus consummantes, in secundo autem seinel jn appp
175 B. RABANTMAURIARCHIEP. MOGUNT.OPERUMPARS I. -176
solus pontifex , non sine sanguine, quem offerebat, k. civibus narrent. Inserelur autetn velumper circulos,
pro sui et populi ignorantia (Heb. ix). Velum hoc intra quod ponesarcam teslamenti, quo sanctuarium
coelura interpretatur. Quod autem in priore taber- el sanctuarii sanciuaria dividentur. Circuli qui neqne
haculo quotidie per annum introibant cura sacri- initiuro habere neque finem videntur, nonnunquam
ficiis sacerdotes, super hujus vitse statu edisseiat, in Scriptura sacra pro aeternitate poni solent. Et
ubi sancti Domino sine intermissione famulantes , apte velum quo coelum figuratur, per circulos sus-
quotidianos suaefragilitatis erratus sine quibus esse pensum esse perhibetur. Vel quia in seterno erat
iri hac vita nullatenus possunt, quotidianis bono- consilio divinitatis, quando mundus crearelur, iii
rum operum victimis, quotidianis lacryrnarum sua- quo primum atque eximium locum habet natura
rum libaminibus, quasi veri sacerdotes Dei et coelestis,vel quia ita faclum est firmamentum cceli,
Christi ejus, expiant. Summum vero sacerdotem, ut nunquam ejus factura solvalur. Nam quia Domi-
qui semel in anno saneta sanctorum cum sanguine nus ait, Cwlumet terra transibunt (Matth. xxiv), de
victimarum ingrediebatur, ipsum intelligit esse pon- coeloest setheieo accipiendum. Intra hoc autem ve-
tificem magnum, cui dictum est : Tu es sacerdos in Jum posita est arca testamenti, quia mediator Dei et
mternum,secundumordineinMetchhedech.Qui semel hominumhomo Chrislus Jesus, qui solus paternorum
oblatus pro peccalis nostris, ipse sacerdos ethostia B est conscius arcanorum , post passionem suam re-
per proprium sanguinem in ipsum coelunvintravit, ut surrectionemque a mortuis, super coelos coelorum
appareat nunc vultui Dei pro nobis. Quod autem idem ascendens sedet ad dexteram Patris. Hoc velo san-
velum de hyacintho et purpura et cocco bis tincto, ctuarium et sancluarii sanctuaria dividuntur, quo-
et bysso retorta pulchra varietalecontextumest, quis niam Ecclesia quce ex angelis sanctis et hominibus
non videatetiam juxta litteram pulchritudini coelestis constans, partim adhuc peregrii.alur in infimis,par-
congruere visionis? Si enim decorem flammasque tim setefna patria regnat in supernis, adhuc cives
astrorum, si multifariam nubium speciem, si ipsam suos dirimente velo coeli habet ab invicem segrega-
irim considerasmilletralientem variosadversosoleco- tos. Pones el propitiatoriumsuper arcain teslimoniiin
Iores,nonne videris tibi multo plures ac pulchriores, sancto sanctorum. Apte propitialorium super arcam
quamvelo tabernaculi intextaesunt, inditas coelo co- positum esse dicitur, quia ipsi mediatori Dei et
loremnotare picturas? Quatuor aulem columnseante hominum, specialiter a Deo Palre donatum est ut
quas appensumest hoc velum, coelestiumsunt potes- esset piopitiatio pro peccatis nostris. Unde eliam
tatesagminum.virtutibusquatuor eximiis prseclarae, Paulus dicit: Jesus Chrhtus qui mortuus est, imo qui
dequibus et supra diximus,liocestforliludine,tem- _ et surrexit, qui est ad dexteram Dei, qui etiam inter-
perantia, prudentia, justitia : quse quidem virtutes, pellat pro nobis (Rom. vm). Mensamextra velum, et
aliter in laboribus et serumnis vitse hujus a nobis, conlra mensam candelabrum in latere tabernaculi
alitet in coelis setvantur ab angelis et animabus meridiano. Mensa enhn stabit in parte aquilonh.
sanctis» M namque regnantia prsesens videlur esse Mensa et candelabrum tabernaculi temporalia Dei
subditum justitiae. Est et hoc immortalis omnino beneficia designant, quibus in praesenti reficimur et
justitise; nullum bonum Deo praeponere vel sequare, illuminamur, ut his inlerim confortali et adjuti,
prudentiae; Deo firmissime cohaerere, fortitudinis ; crescente gratia meritorum, ad panem angelorum
in illo delectu noxio delectari, temperantise. Hic in coelismanducandum, et ad videndamveram mun-
autem quod agit justitia in subveniendo miseris, di lucem inlrare valeamus. Quae sunt ambo extra
quod prudentia in prsecavendis insidiis, quod forli- velum, quoniam in hac solummodovila vel Scriplu-
tudo in perferendis molestiis, quod temperantia in ris sanctis ac doctoribus, vel caeteris redemplionis
coercendis deleetationibus pravis, non ibi erit, ubi nostrae sacramentis opus habemus, in futuro autem
niliil erit omnino mali. Bene autem lise coluinnse sseculoubi Dominus palam de Patre annuntiabit no-
de lignis sethim sunt faetse,vel quia spiritus angelici bis, id est, palam Patrem ostendet nobis. Diximus
incorruptibiles natura et immortales sunt conditi, jj autem supra, quia latus tabernaculi meridianum,
vel quia absque peccalo conditi, intemeratam suae antiquam Dei plebem significaret, quseprior lucem
conditionis puritatem semper custodiunt. De quibus divinsecognitionis, prior fervorem divinsedilectionis
apte subditur : Qum ipsm quidem deauratm erunt, et accipit. Pars vero septentrionalis ejusdem taberna-
habebunt capila aurea, sed et bases argenteas. Deau- culi, congregatam de gentibus Ecclesiam, qusediu-
ratae quippe sunt columnaeante quas appenderetur tius in tenebris et in umbra morlis remanserat, in-
velum, quia positse inlra velum coelivirtutes ange- dicaret. Unde recta dislinctione etiam candelabrum
lorum, summseclaritatis sunt gratia vestitae. Capita quod in parte australi collocatur, potest gratiam quae
habent aurea, quia mentem qua reguntur habent priori populo data est, insinuare. Mensavero qusc
prsesentia divinse cognitionis ac visionis illustratam. in parte aquilonis stabat, ea qusenobis sunt donata
Habent et bases argenteas, quia omnis eorum na- Dei beneficia, designare. Recte candelabrurn contra
tura in hoc quasi fundamento speciaUter subsistit, mensam positum esse dicittir, quia nimirum Scri-
ut laudes hymnorum suo conditori decantent, ut plura legis et prophetarum per omnia ad gratiam
voluntatem ejusdem conditoris nobis adhue in terra Evangeliirespicit, huic videlicet tesliraoniuin perhi-
peregrinantibus quasi extra velum positis, suis con- bens, etperhanc se sensu gpirituali revelandam
177 COMMENTARIAIN EXODUM. — LIB. III. -, 478
esse significans. Eacfes et tentorium' i» introitu ta- A quibus apte subditur: Quarum capita aurea et bases
bemaculi, de hyocintho el purpura coccoquebh tincto, mnew. Aurea quippe capita illum designant, de quo
et bysso retorta opere plumario. Expleta narratione dicit Apostolus : Et omnia constant in ipso; et ipse
de velo, quod sanctuarium et sanctuarii sanctuaria est caput corporis Ecclesiw , qui est principium et
dividebat, redit exponere de orientali latere san- primogenilus ex mortuis (Ephes. v). Neque incon-
cluarii, quod intermisisse ad tempus videbatur, cum gruum videatur per quinque capita columnarum,
csetera ejus latera, australe videlicet, seplentrionale unum caput Ecclesise Christum figurari. Tot enim
etoccidenlale, describeret. Tentorium ergo in in- fuere capita, quot columnse. Quia nimirum idem
troitu tabernaculi pulchra colorum varielate eon- ipse Dominus Christus, omnium sanctotum caput,
textnm, primitivaeest decus Ecclesice, diversis virtu- in se quidem ipso manens semper sequalis atque
tum floribus glorificum. De quibus scribit Lucas : indivisibilis, sed singulis quibusqiie electis, gratiam
Quia multitudinh credentium erat cor unum et anima sui Spiritus pro accipientium capacitate dividens.
una; et non erat separatib in eis ulla; nec quhquam Cnde non solum omnium generaliter Ecclesiae, ve-
eorum qum possidebat,aliquid suum esse dicebat, etc. rum etiam specialiter unicuique membrorum ejus,
(Aci. iv). Inerat namque ei hyacinthus, quia ccelestia Jicet illud propheticum cum fiducia proclamare :
cogitare, coelestem in lerris vitaro ducere solebat. B Nunc autem exallavil caput meum super inimicos
Inerat purpura, quia mori parata pro Christo. Inerat meos. Cujus niroirum capitis significantise convenit
coccus bis tinctus, quia Dei et proximi dilectione apte quod eadem capita columnarum, non deaurata
flagrabat. Inerat byssus retorta, quia continentia ut columnae et labulse, sed aurea fieri jubentur.
carnis et casiitale gaudebat. Et quinque columnas Quia sancli quidem omhes, participes sunt facti
deaurabh lignorum sethim, ante quas ducetur tenio- Spiritus sancti et gralise ccelestis. Ipse autem plenus
rium. Columnae quibus tentorium suspendebatur, erat gratim, et veritath. Et sieut prcceursor suus de
sancti sunt doctores, de quibus Lucas consequenter illo aiebat : Non enim ad mensuram dat illi Deus
adjungit: Et virtute magna reddebant apostoli tesli- Spiritum. Pater enim diligit Filium, et omnia dedil
monium resurrectibnh Jesu Christi Damini nbstri in manu ejus (Joan. i). Bases autem cenese,prophetse
(Ibid.). Quorum mens quanto robustius ipsa ad sunt, quorum attestatione apostolorum sermo con-
superna erigitur, tapto firmius docendo, et alios ad firmatur. Et bene aeneae: vel propter insuperabilem
amorem supernorum sufficit attoUere. Sicut enim mentis ptopheticse fiduciam, vel quia setmo eorum
apostoli et apostoliei viri, per tabulas recte possunt senescente sive transeunte mundo, nulla. unquam
designari propter latitudinem vel doctrinam, qua vetustate potest consumi. Neque enim venit solvere
euntes in mundum univetsum ptaedicant evangelium <-'legem aut propheias, sed adimplere (Matth. v). !>ane
omni creaturse; vel claritas, quia non solum usque quia de orientali plaga loquimur, videtur opportu-
ad amicos, sed usque ad diligendos etiam ipsos num commemorare aliqua de expositione vectis illius
extendunt inimicos. Et orationibus ac beneficiis singularis, quem ab angulo tabularum ad angulum
prosequendos eos qui 'se odio habent, ita etiam usque parietis alterius porrectum esse ac totum
propter inexpugnabile cordis robur et intentionem parietum constantiam, ne vi et impulsu procellarum
ad ccelestia semper erectam, non inconvenienti concuti, atque huc et illue posset inflecli, conlinete
vocabulo, et factura columnarum, figurantur. Apo- jam diximus. Scriptum est in sequenlibus sacrce
stolo attestante qui ait: Jacobus, Cephas etJoannes, historise, ubi omnia quae Dominus imperarat, Moyses
qui videbantur columnw esse (Galat. n). Quse nimi- explevisse narrat: Fecit quoque veclem alium, qui
rum columnce bene quinque sunt factse, propter per medias tabulas ab angulo usque ad angulum per-
totidem libros Iegis , quos necesse est ut sancti veniret. Hic ergo vectis a prima tabularum summi-
doctores suseverbo prsedicationis comniuniant. Et tate usque ad alterius lateris summitatem, per de-
maxime qui primitivam instituere Ecclesiam , quse cem cubitos latitudinis tabernaculi protentus esse
ex Hebrceorum populo congregata sola' Mosaicce.-. credendus est, capite utroque firmiter tabulis impp-
'
legis auctoritate noveral insiitui, cum necduifi evan- sitis, ut per hoc et ea taberaaculi plaga, quse non
geliea et apostolica per orbem scriptura effulgetet, tabulis sed columnis constabat, non minus fixa quam
Bene esedemcolumusede lignis quidem sethim fieri, cceterse venlo Iicet impellente, persisteret. Cujus
auro jubentur operiri, ut insinuentur praedieatores vectis si etiam sacramenlum scire desideras, ipsum
sancti, et firmitate cordis intus integri, atque in absque omni ambiguitate Redemptorem nostrum
nuilo deficientes, et operum claritate forinsecus figurate denuntiat. Qui quasi ab angulo usque ad
esse debere conspicui. Vel certe cblumnaelignorum angulum pervenit, quia plebe Judaica quam prius
sethim deaurantur, cum iidem doctores, fortitudi- elegit, sese ad salvandam etiam gentium multitu-
nem suse actionis, divino semper adjutorio prote- dinem propitialus extendit. Unde merko sicut in
gendam docent, cum in omnibus quse faciunt, prophelis lapis angularis, ita etiam in lege vectis
gloriam Patris qui in coeUsest requirunt, curiv in angularis potest tecte nuneupari. Lapis videlicet an-
universis quse loquuntur, Christum sonare gaudent gulaiis, propter templum quod de lapidibus vivis
dicentes: Non enhn nosmetipsos prmdicamus, sed Deo construitut : vectis vero angularis, propter
Jesum Christum Dominum nostrum (II Cor. IV). De. tabernaculum qupd ei de lignis imputribilibus, hoc
 17D B. RABANI MAURI ARCHiEP. MOGUNT. OPERUM PARS I. IsO
est de ariihiabus eleetbviihi, cbtfuptibhis labe caffen- A j uitiltifafias ipsbtum actiories, sive cb|ifati6tifes in
tibus, sedificatuf. fairiulatuhi sui cohditoris dispbsitas, accipefe debe-
CAPUT XVI. ihus. Et quidem primo lebetas ad suscipieiidos cine-
be ulidri holocausti ei vasis ejus. fes facere praecipittif. GiriiSatiteih hbsliafiito, qtibd
Facies et altdre de lignis seiliim, quod hdbebit in magho iriyslefio debeat accipi, testattir cihis
qUinqUecubitos in Ibhgiiudine et iblidemih latitUdine$ vitiilaertifce asperstig, qui etiatii ApbstOlbteste in-
id est quadrUm, ei lies tubitos in dltiiudihe (Exod, qiiipatos sanctificabat ad ehiundatiohem carnis. In
xxvii), Hbc altaffe, quod pfbftiie liblbcausti vocaba- qtio ipse pfsefigufatum intelligit sacramentum Doftii-
tiif, corda elebtbriim dfesigiiat,qiicead bfiefeiida Dfeb hidaepaSsiohis tehiptis, et aclioiieriipassioftisCbristi
saefificia bohoriiih bpertirii; iii ipsiiis siiiit Qotiocoh- designat: Qtiia ergb orania sacrificia et yictiniaequae
secfatai Qtibd apte dfeligftis setliifh fteti pfcecipituf, inCehdebantuf ih alfati, vel passioiieih Dotoihi, vel
qiiia' mtiiida et ihCbrftipta dfebet esse corda et mt- devotioiieih sahetoruni fejusflamma chafitatis ardeh-
pofa, in quibtis spifiliis Dei habitat. Habet qtiihqtie tefti figiifate deniiniiaiit, mefito cinis liblofeaiislorum,
ctibitos loftgitudinis, et totidehv latittidinis, cuiri vfeiconshtHhiifiorifeihDoniiMcaepassibhis, vel certe
fidelis qtiisque, orones stii cofporis sehsus, in longi- peffectionehi expfiihit virititis justofiihi, ctim toti
tudihe palientise, el ih laiitudine eharilatis exercCfe B 1 iti Dfei servitium pef ighem sancti Sfjifilus oblati,
salagit, ut Omni stio visu, audilu, giistu, olfactu et ipsa jam bona opera fitiife, et ad pefcipierida Ope-
factu, sempef sfedivinb riiemiherit riiahbipalum esse ruhi pfsemia ih seternahi vitam rapi, roefuefint.
setvitio, juxla illud Aptisioli: Siiie manducdth, siiie Qiiodut ihanifestius fiat, videaihus qtiid de cihef ibus
bibilis, sive alitid quid fiicitis, ofhtiia in gtbria Dei hbloCaiisii Mbysfesdicat; Hwc est lex liolbcdusii.'
fdciie (I Cbr. x). Habet tfes cubitbs altitiidinis, CtiiP Cteiriabiluf iii dltufi tdltt liBcteiisqiie iMiie. Itjiiis ex
eadeih cofda electof iiffi, per fidera -, speifi et chaf i- eodeiridiidri efit. Vestieiiirqufisacerdbs tutticii ei fe-
taleih, ad coeleslia tendinit; Cbrriud dUteiriper qua- mihdlibus liheis'; ioilehsque diriefestjiibs vbfdrisigiih
lubt angulos ex ipsb eturit: ei opefies iliud mte, exussil, ei porieM jilxld allritei bpbtidbiturpiiotibus
Quatuor angulos habet altafe iioIbCausti; qttia jpfer vesliinehth; ihdUiuscjuea/fisj effetet ebs extta caslttij
qhatuof rotindi plaghs sancta dilatafur Ecclesia, qtise et ih locb muhdhsimd usque dd fcivilluih.cons-Umi
propter titiuto cof et animahi totilis credehtiurii faciel. Ighis dutem in altdfi semper dfdebit, Holo-
mullitiidihis recte factura unius designatuf aliafis. caustum ergo crfehiabituf iti altfifi j etifli ih corde
Ex qtib videlicet aitafi cbftitia fiuht qualuoi, ciiih cujusCiifiqtieelecti, qiii seipsiiiti tottitil et came yide-
quattibr viffutibiis ssepe dictis, jtislortim cofda rntt- licet et cbrdfeDeb voVfifat, opiis bbhum fervenle
nitiriluf. De quibus ih latide sapienlise dicitiif : G ( cliafitatis ighe patf atur. Qtiid tola fit hocte usque
Sobfietdieih eriimel ptudehiiam docet, et justiiiairi ei ihailfej cuift qtds toto vitcc hiijtis tetoporfei usque
vitiuteni, quibus ulilius nihil eU in vita hmniiiibus. dtiffi raptus e corporfe, futuri mane saeculi videfe
Hiec cofhtia ex ijssa altafi producuntur, cufii iiiurii- meftirjfit, bonis iusistete uoti cessat operibus; Ignis
mfehttivif tuttim, fideifeshbn specie tfehus et ad fa^ ex gOdemaltafi efit, quia illa sblufti chafitate qtiafti
Cierohoihihtiro bstetitafit, feedex ihtima sui cbfdis EcclesisesuaeDoinifltiSpgf Spirilhiti saticttim Ifibtiit,
fadice tesle gerieratit. Cbfhua stiiit qtiatubf pfef atdere debemus, Denique filii Aafbri , qtiia ighein
qUatuor atigulos altafis, clini ih bmhibus ihtiridi tfef- alieiitito Dbihiho offeffe, et hdn etiiti qui seihel de
ltiitiis, Ecclesia viftutuffl pbtfentiaspifituali; Ciiiictis cflelbdatus est Vbltiefiiiit,hiox igne Coeleslipefempti
hbstiuih ihsidiis ihviblabilis persistit, imo ipsa ciiii- stihti Qtiia niniirtihi qtiiCiitiqtieopfefa ctelestia nPH
ctis sfe iihpiigriantibus foftibf efficilut; Qtiod vide- coelfestisintentibne itiefcedis,- sed tempbfaiis itituitti
licet altafe opefieliir iefe, Cuttivittus ccepta fide- favoris atit eotoihodi faciiiht, sehlenlia irse cceleslis
liiiiti, peisevefantef usqtie ad fihem fifma tehetiif. fefiunttir. VesiMur sdcetdos iUnica, et femirialibus
Qtiia eiiitii ttefismfetailumlbngo solet ieropore ihcbf- lirieis. SacerdOs qiil offeit hblbcatisttim j Dbmihiis
tuptibile dtif are, refete p"6fhtiCvirttis valet pef seve- " esl, qtiia in hobis ipse igiiem Siisecbafitatis acceft-
fatiticcdesignafi. Si qtiepi verb toovet juxta litteram, dete, ac pef ftuftc hostias bonae hostfce actibfiis si-
quombdb ligna aitafis -tahtb igrie vieihb iiicofabtista bimet aCcfeplabilesfaceffejcbristievil; Et hsec faCiens
peritiaiiete potuefint, accipiat bfeati Hieronyriii de vestituf litifeis' ifidtimentis, qtiia tit fios ad bpera
hac qucestibherespbhsiini. Altafis, ihqiiit, ligna qiice vifItittiifi excitet , exempla fiobis suce incaftiationis,
dfeiigriis pafadisi stiht, nbii crfemahtiir igne vicinbj puritatis et fiioftis pfoponit: qusepef ligntiin sigfli-
sed pufibra reddtinliir. NeCmifuro iibe sancitiario et ficati posse Ssepiiis dicttim est, Tollit auteto idem
infefiofibus teriipii, et aitari thymiaraatis cfedefe, sacetdos ciivefes quOSvorans ignis extissit, et ponit
ctim etiami ahiiafttoti ligiii gehiis fest,vel ligiii habetis juxta allare, CtimDomiriusfinfeitilabbfiosis operibtis
ih se similitudjheiri, quantb pliis avsefitj tuhto ihliti- inipohit; heqiie jiistbs de hab vita faptbSj ultra pro
ditis ihvehialiif. vita cctfefnacertatfe, sed coronam.jtistitice in vita
FaciesqUeiri usUs ejus lebetes ad sriscipiehdbs6i- aelerna jubet accipere.- Pohens etfenimcihefes jiixta
neres; el fotcipes alqUefusciriuiai, et igritum receptd- altafe spoliabitur pfieribus vestimehlisj cum ad
cute, omtoia vasd ex wfe fdbficdbis. Vasa altaris hieifioriam justis quae^feceruntboiia rediicens, noh
(iiversk, vei divefsas fideJiiim pefsbhas, vel efeftfe eis aniplius habitum stisepassionis imilandum osten-
 181 COMMENTARIAIN EXODUM. — LIB. lll. 182
dit, sed iPduituf aliis vesiimtehtis : illis videlicet, de A j quse Grsecevoc&rittircreagrae ad hoc iti ihinisterio
quibus in Evangelib dicit ipse: Afrieridico vbbis, qUad habebatituf altaris, tit carnes victimarum per eos de
prmciriget se, et friciet Ulbs discumbere (Luc. xn), caldariis cbctce pfOffefrehtuf, atque ad estitii eofuhi
id estj ad setefnam se retntineratibfiein ptseparabit, qui his erant reficiehdi afleffehttir. Qilbfum tisus
et illos iti ajtefha faciet quietferefbveii. Indutus aliis ceque sanctorunv prcediCalofum figurse congfuit:
vestimentis, efferet Cinefesextra castra, ctim pafaiiis quorum ministerii est atiiitias fideliiim verbo fidei
ad remunefandum laborem elecloruni suoruhi Do- reficere : et juxta fegulairi aposiolicce discretiohis,
minus, quidquid bohi gesserant, jam in illa facit vita mdibus adhiic disCipHnis, rationabile et sine dblo
vidfefihific ablattim. Nec ab re est loco extra Castra lac doctrinse simpiicis adhibere; perfectioribus au-
pOsitb, vifse perpelis ihgressum figurari, Cumet Do- tem, solidum cibum doctrinse sublimioris ministraie.
mirius dicat: Pet rite si quis inirOierit, salvabiiuf: Recle fuscinulas facere jubet sacefdotibus Moyses,
el ingredielut el egredieiur, et pascUa inveniei, Et quibiis carnes hostiarum prbut oportuerit compo-
Psalniista : Dominus custbdiat ihlroitufh tuum, et nant; el alia quidem hbminibus, sed mtihdis edenda
exitum tuum (Psalm. cxx). Intfoittim videlicet in offerant; alia vero altaris ignibus consumenda re-
hauc Ecclesise vitatn; exitum vero in illam nbi pa- , linquant : quia sunt in vCrbis Dei horihulla, quse 110-
scua invehiunthr seternsesatietalis. Non ergo inepte H • strse humilitati revelafe, ad nbsfrse fepulasrefectio-
locum exlfa castra positum, in illa mteliigimus nis concedere digiiaths est. Suftt item alia tantse
vita : prseseftifii cum ibi locus nnindissihius esse di- profundilalis, quse saftcti Spiritus solutoinodo scien-
catur, quod ih hac vita fiefi iiulJatehus posse, per- tise pateaht : nbstrse verb capsititatis pef omfiia
spicuum est: Lbeus etgo mundissimtis exlfa castra, mensuram tfanscendaiit. Pbrro igtiiuiti feceptaCula
ipse est ahimiis jristoium ex hac viia sublatorum, ad boc deputata sunt, ut per hsec ighis sanctus ab
et in alia viia gaudentium : in qub videlicet Joco, altari holocausii, ad altare thyitiiainatis vespfefe et
cinis holbcaiisti tisqtie ad favillam cbiisumilur, Cum mane ad incensum pbflehdtim deferfetuf : quae et
ila ibi bpeiurn bbribrum merces redditut, tit labot ipsa patenter figurani tenent dbctofum, qtii tanquam
omnibus ad ititegrdm Consufflnietiif. Et quia ces- ignem de altari holocaustorum cid altare deferunt
sante operum labore bonoruiri, ipsa charitas per ihcensi, cuta suos docent auditores de virtuie sem-
quarh operabahtuf hunquam cessabii, imo flagran- pef in virtutem proficere meritisqtie cfescentibus,
tior exardescet, Cumipse quem diiigimus in aeter- paulatim ad altiora et interiora divinae yisionis ar-
num videbitur, recte stibditur : Igiiis dulem itxaitari cana, penetrare. Sed et omnes qui ferventia pietate
semper ardebit. Et paulo post : I^nfs iste petpetuus ..^ corda pioximorum videiites imitati festinaftt, quasi
nunqudmdeficiet de dlictfi, Consutoihato efgo usqufe receptacula igniuiii fitint: quia flariiftiam coelestis
ad favillaffl bolocausto , ignis nunquam de altari saciificii quara in ffatertiis Coiispiciunt in stiis quo-
deficiet, quia abstihiptb pfeifccte bihrii gehere labb- que accendete metitihuS satagunt. Qucc himirum
randi, Solacliafitas perpetno huiiquaro exsiifiguerida cuncta ex sere Vasa fiunl, cura devotio fidelium per-
fiagrabil. Hsec de lege lioloCausti latius diximus, severanter divinis curat obsecUndare praeceptis, vel
propiet iebetas altafis, qui ad susCipiendos ciiieres certe cum hoc quod ipsa fPcte agii, proximis quoque
hosliafiifti fieri jubebantur. Lebetes efgb Cirieres agendum, clara voce sedulseexhorlatioiiis insdnat.
sahclbs stfscipitinl, Ciitiifideles qtiiqtie, Vfel exettipla Ctaliculam quoque iii modum reiis wneam: pet cujus
ac sacfaihehta dominicse passionis ad ctistodiam stii qudlubfangulbs, erunt quatnor ahnuli wnei, quos po-
pia mehte feifaciant, vel certe exifuiti praecederi- nes subler arUlam altaris : eril hatnque ctaticuid us-
tiiiriijitstofum diligeriief aspiCiunt; qui magnis pfb que ad altaris medium. Allafe quidCm totuifi cavum
Domino elabbfarites agbriibtis, nunc ctifsu consum- fieri prseceptum est, ut in sequetilibus manifestius
mato, de percepto jani bravio sine fine laetantur. edocelut. Sed in medio sui haberis craticuiaM, per
Post Iebetes auteih, forcipes atque fuscinulse , et totum in modum retis disiiiictam, in quaift victima-
ignium receplacula fieti stitit jussa. Forcipes ad rura caraes* coroburendae impoiierentuf, et subler
emendandtim altafis ignefli fiferidebere, Cfederidum** ' eam arulam, in qua compositis lighis, afderet
ignis
est. Ghde recie per ebs saneti prsedicaibtes dfeSi- semper ad devofanda superposiia holbcausta para^
gnantur, qui igrieni ip hbbis charitalis, qtiasi iri ai- tus. Erat enim contra arulam bstium ift pafiete al-
lari Dei accendere, stiis exhortationibus solfent. taris orienlali, unde vel ligna ad deleriduhi ignem
Namque hi vfelul gemino tlehte fofcipis, ad htinc immilti, vel carbOneset cineresposseftt egefi: quod
igrierh accendenduro titiones ift altari CbmponPnt, in pictura Cassiodori senatoris, ciijus ipse iii expo-
qtiando consonis ntriusqtie testamenti nos paginis sitione Psalmoruni meminit, expressum vidimus. In
'
iristituunt, et eloquia verilatis, in nostfo fcorde, qui- qua etiam utrique altari, et holocatisti videlicet et
lius aiiiplius ad setefnortim desidetia inflammemuf, inceusi, pedes quatuof fecit: quod Ptfunvque eum,
collbcant. Vel cefte forcipe, duplici videlicet fefra- sicul et tabernaculi et lempli positionem, a doctori-
mento, saCfefdbtesigftem altafis emendant, cum in bus Judseorum didicisse putaititis. Habet ergo altafe
omnibuS, quse doeeht prsedicatorCs sancti, viftutero Dei in medio stii ei'atictilam ad suscipietida hbto-
fiobis geihihse Chafitatis ihfuftdete, et hujus gfatia causta parataih : quia' prseparant felecti loctim Do-
iids ardefe siihul et luCefe, praecipitiht. Fusfeinulse mino, in irilittibstii cbrdis affectu, tibi devbtas ei
185 B. RABANIMAURI ARCHIEP. MOGUNT.OPERUM PARS I. 184
cogitationes collocent. Habet arulam subter crati- A tatem in unam eamdemque fidei gratiam consono
culain, in qua ligna et ignem holocaustorum susci- ore et opere advoeent. Vel certe ex utroque latere
piat, quia eadem ipsa electorum corda receptaculum altaris ad portandnm erunt vecles, cum mentes fi-
in se prseparant auditui verborum coelestium, quibus deUumsancti praedicatores, et in prosperis, et in
calefacti, imo et inflammati per donum sancti Spi- adversis inconcussam tenere virtutum constantiam
ritus, grata Deo reddant vota cogitationum piarum. docent; ne aut haec blandiendo extoUant, aut iUa
Ligna namque arulse altaris sacerdos imponit, cum terrendo conturbent. Non solidum sed inane et con-
doctor quisque desiderantibus atque inhianter quse- cavuin intrinsecus facies iltud, Idcirco altare non so-
rentibus fidelium mentibus, sanclaium testimonia lidum sed inane et concavum fieri prseceptum est, ut
Scripturarum, quibus amplius in fide ac dilectione copiosumhaberet locum, ubi vel ignem sacrosanctum,
confirmentur, ingerit. Addit et ignem lignis, cum ct ligna ad ignem vel holocausta quse igni erant
intellectum verbi atque efhcaciam pise operationis, consumenda reciperet, in cujus exemplum et tu si
a Deo quaerendum edocet. Ardentque Iigna in altari, vis esse altare Dei, exinani teipsum, et vacua ab
cum charitas Dei diffunditur in cordibus nostris, per omni cogilatione rerum mundanarum : quatenus
Spiritum sanctum qui datus est nobis. Atque hoc vitse ligna verborum ccelestium el hosticcvirlutura,
igni superppsitum consumitur holocaustum, cuna B locum possint habere sufficientem; capiasque flam-
universa qua bene agere disposuimus, donante gra- mam sancti Spiritus, quae esederii hostise Domino
tia sancti Spiritus, per viitutem dilectionis Deo ac- consecrentur, et ad finem perfectionis firmam pro-
ceptabilia redduntur. Unde bene craticula, quse ho- ducahtur : ubi apte in conclusione subjungilur : Sic-
locausta gerat, inslar retis fieri praecipitur, quo per ut tibiest monstratum in monte. Ita altare cavum
crebras illius aperturas ignis suppositus ad consum- et mane fieri jubetur, sicut Moysi in monte mons-
mandas onmes hostiarum partes, libere penetret. tratum est: quia sicut augeli ac spirilus justorum
Sicetenim, sicet omnianecesse est, ut nequaquam in ccelis, vacui a peccatis, et pleni sunt pietatis ac
obduremus corda nostra, neque obseramus more justitise, ita et nos in terfa pro modulo noslro, de-
Pelagianorum adversus gratiam Dei, sed diligenter cUnare a malo, et facere bonum debemus.
aperiamus ea, et quasi plurimis simul patefaclis ja- CAPUT XVH.
nuis, seduli deprecemur, ut per omnia quse inchoa- De atrio tabernaculi, et columnis ejus ac vectibus.
mus, vel agere desideramus bona, quia per singula Facies et atrium tabernaculi, in cujus plaga au-
victimarum ejus fiusta, sua nos misericordia iUu- strali, erunt tentoria de bysso retorta (Exod. xxvn).
strare, et in amorem ipse suum accendere dignetur. Sicut Sancta sanctorum eam qusein coelisest, san-
Quatuor autem annuli aenei, qui per totidem angu- G ctseEcclesiaepartem designant, et prius tabemacu-
los altaris fieri jubentui, quatuor sunt evangeliorum lum, perfectam fidelium vitam in hoc duntaxat sse-
libri, qui apte annuUs assimilantur, quia perpetuam culo commorantium typice denuntiat, ita atrium ta-
auditoribus suis coronam vitse promittnnt. Apte bernaeuli, quod dexterius erat, prima incipientium
senei sunt: quia in omnem terram exivit sonus eo- rudimenta demonstrat. Unde bene tentoria ejusdem
rum (Psalm. xvni). Apteper quatuor angulos altaris atrii de bysso retorta erant facta : quia prima in-
positi : ul Ecclesiam fidelium per orpnes mundi pla- cipienlibus curaui impendeiida est, ut illecebras
gas diffusam, verbo fidei et veritatis confirment. carnis simul et spiritus reffenent, juxta ilhid Apo-
Apte subter arulam allaris infixi: ut animos humi- stoli, quo de filiis adoplionis loquens, adjecit: Has
Hum munimine suse consolationis allevent. Facies igitur habentes promhsiones charhsimi, mundemus
et vecles altaris de lignis sethim duos, quos operies nos ab omni inqidnamenlo carnis et spiritus (II Cor.
laminis mneh. Vecfes quibus altare portabatur do- vn). Retorquelur autem byssus, ne facile possit dis-
ctores sunt, qui Ecclesiam sanctam quasi portare so- solvi: cum non solum carnis luxuria restringitur,
Jent, dunvfidem ac sacramenta veiitatis, vel eis qui verum etiam tota ejus memoria, ab intimo corde ra-
nesciebant pisedicantes, vel in eis qui jam noveiant dicitus evellitur. Cenlum cubitos unum latus lenebit
et acceperant, confirmantes roborant. Qui quoniam in longitudine : et columnasviginti cum basibus loti-
non sua prsedicant, sed ea quse sunt Jesu Chrisli, dem mneh, qum capild cum cwlaturh suis hdbebunt
non indoctas fabulas secuti, sed cognitaip coelesti argentea, et rel. Constat numerum' centenarium qui
oraculo virtutem Domini nostri mundo notam fa- in computo digilorum de lsevatransferlui in dexfe-
ciunt, apte vectes ut portare queant altare, mittun- ram, noruiunquam in Scripturis vitse ccelestis habere
tur in circulos. Vectibus namque altare Domini per figuram : quse sicut dextera Icevse, ila merito vilse
rircuios portare est sanctis doctoribus corda fide- prsefertur prsesenti. Cujus nimirum numeri fiequens
ium per vefba Evangelii, quae nec coelo et terra in divinis Uttetis mystetium leperitur. Centum ergo
transeuntibus prseteribunt, exhortando erigere. Duo cubitos habel latus tabeinaculi in longum: quia uni-
sunt autem vectes: ut utrique populo, et Judseovide- veisi qui ad membia ecclesise pertinent, necesse est
licet et gentili, verbum praedicetur : quod ipsum se- pio seteina in coeUsvita, laborem in se patientise
quentibus quoque verbis astruitur, cum subinfertur: et continenliaetemporalis assumant. Columnaeadlem
Eruntque ex ulroque lalere altarh ad portandum. quibus hsec lentoria suspenduntur in altum, docto^-
Erunt enim doctores qui Judseam, erunt qui gentili- res sunt sanctiqui suorum corda audilorum, a terre-
185 COMMENTARIAIN EXODUM.— LIB. III. 186
stribus contagus extracla, ad coelestia desideranda A mur. I11 ea quoque atrii latitudine qum respicit ad
sustoUunt, et haec quasi vestem Domini diligenter orientem, quinquaginla cubiti erunt. Ea latitndo atrii
extendunt, ne quid his inesse duplicitatis valeat, qucc ad otientem respicit, primotdium bonce nostrse
sed simplici ac munda intentione, coram Dominbvel- conversationis, qucc a fide incipit significat, quae
ut tentoria byssina niteant. Quse videlicet columnse propter primam coelestis gratiae perceptionem, recte
seneaefaere, sed argento vestilse, ut in sequentibus ad orientem respicere dicitur, juxta illud beati Za-
manifestius dicitur. JEnese quidem, propter perseve- chariae. Vhitavit nos oriens ex alto. Illuminare his
rantiam virtutis, sive propter sonum ipsms prsedica- qui in tenebrh et umbra morth sedent (Luc. n). In qua
tionis. Argento autem vestitse, quia non aliud quam nimirum plaga, quinquaginta cubiti erunt: quia in
verbum Dei sonant, cujus ssepe claritas argento fi- ipso mox ingressu conversationis, omnes qui cate-
gurari, non aliud vivendo in actibus, quam obser- cliizantur, remissionem peccatorum et reqniem spe-
vantiam divinorum monstrat eloquiorum. Non so- rare docentur seternam; fquorum tamen continuo
lum inargentatce erant, sed et capita tota habebant alia specialis distinctio subiiifertur, quse ad unum
argentea : quod proprie doctorum est, totos se ver- eumdemque, fine bene considerata, refertur. Sequi-
bis sacrse Scripturse subjicere, hisque animum cor- tur : In quibus quindecim cubitorum tentoria, laleri
pusque meditando, praedicando,operando mancipare. B uno deputabunlur, columnwque tres et bases lotidem;
Quid autem in basibus columnarum seneis aptius, et in latere allarh erunt tentoria cubitos oblinenlia
quam inilium sapientiae timorem Domini intelligere quindecim, columnwires, et bases totidem. Quinde-
debemus, de quo et filius Sirach ait: Radix sdpien- cim namque quse septenario et octonario numero
lim est, thnere Deutn (Eccli. i). Ubi et pulchre sub- constant, recte gaudia designant vitse setemae: quae
junxit : Rami enim illius longmvi, quia nimirum a sabbatismo incipiens animarum, in resurreclione
germina virtutum multifaria, quae timore Dei tan- corporum perficituf. In inlroilu vero atrii fiet tento-
quam opus et ccelaturce columnarum de basibus rium cubilorum viginli, ex hyacintho et purpura, coc-
prodeunt, nunquam fruetu suse mercedis carebunt. coque bis tincto, et bysso retorta, opere plumarii. Co-
Quare autem viginti fuerint columnsein uno latere lumnas habebit quatuor cum basibus totidem. In in-
atrii, supra jam expositum est: ubi ejusdem numeri troitu atrii quatuor sunt columnse : quia non nisi
tabulse in ufio latere tabernaeuli, sunt fieri prse- per fidem et sacramentum evangelii, quse quatuor
ceptse." libris continentur, unitatem sanclse Ecclesise, quis
Simililer in latere aquilonis per longum erunt ten- ingredi poterit. Unde pulchre in ipsa Ecclesia mos
loria centum cubitorum; columnw viginti, el bases anliquus inolevit, ut his qui catechizandi, et Chri-
wnewejusdem numeri, et capita earum cum cwlalurh G stianis sunt sacramentis initiandi, quatuor cvange-
suis argentea, Eadem de latere aquilonis repetuntur, liorum principia recitentur; ac de figuris et ordine
qusejam de Jatere australi erant pisemissa : quia eorum, in apettione aurium suarum solerter era-
utriusque testamenti prsecones, consono nos ore diantur, quo sciant exinde ac meminerint, qui et
ad coelestia erigunt: tametsi cseiemonias sacramen- quot sunt libri, quorum verbis maxime in fide veri-
lorum habuerunt, pro temporam ratione differentes. talis debeant erudiri. In quo introitu, tentorium
In altitudine vetb atrii quw respicit ad occidentem, quoque fieri cubitorum viginti prsecipitur, qui est
erunt tentoria per quinguaginta cubilos, el columnw numerus idem quaternarius quinquies ductus. Quin-,
decem, basesquetotidem, etc. Latitudo alrii quse ad que autem sunt notissimi corporis nostri sensus,
occasum respicit solis, ubi terminato labore diurno yisus videlicet, auditus, gustus, olfactus et tactus.
noctis sopora gralia succedit, nferilo tempus signifi- Bene ergo in introitu atrii tentorium viginti cubito-
cat illud, quando cessante post mortem vita actuali, rum in qualuor columnis suspenditur, quia omnes
quies electorum et merces aeterna sequitur. Deni- qui sanctam Ecclesiam intrant, ad regulam Evange-
que illi, qui in vinea summi patrisfamilias opera- liorum, fidem suam pariter et actus componere de-
bantur, cum seroessetfacturo,praemiasuipercepere Tkbent; ut continentes ab illecebris carnalibus cun-
laboris. Recte oceidentale latus atrii tentoria habe- ctos sui corporis sensus, divinis subjugent impe-
bat per quinquaginta cubitos, et columnas decem. riis. Nonsolum enim hoc tentorium quatuor columnis
Quinquagenarius namque numerus, consuete insi- sublevatur, sed et ipsum in longitudine sua, quina-
gnificationum in lege quinquagesimum, qui Iibertati, rium numerumperquatuor multiplicatum habet* cum
quieti et remissioni totus erat congregatus • propter quilibet humiles ac pii auditores ad fidem venientes,
quod et Jubileus vocari prseceplus est. Jobel namque non solum Evangelii verbis imbui, verumetiam
dimittens aut mutatus interprelatur. Deaarium quo- ' evangelicam ipsi agere vitam desiderantes, cunctos
que numernm, conslat eadem superna prsemia desi- sui corporis sensus, in obedienliam charitatis ex-
gnare: ubi humaua natura in utraque sua substantia pendunt. Recte aulem hoc introitu atrii tenlorium,
immortaliter sublevata, in divinseprsesentia visionis non sicut in reliquo atrip de bysso retorta, sed de
Iselatur. Deus namque trinitas est; corpus nostrum quatuor fit coloribus nobilissimis, hyacintho scilicet
ex quatuot elementis subsislit. Intetiot homo no- et purputa, coccoque bis tineto, et ipsa bysso re-
stet teinario numeio comprehenditui, cum ex toto torta opere plumarii: quia pulelira quidenv his qui
cotde, tota anima, tota vittute, Deum diligere iube- catechizantur Eeclesiae facies exterius fulget, sed
 Wl B. RABANJMAURI ARCHM*. MOGUNT. OPERUM PARS I. „. J88
jfiulio pfceciaflor ejtis dignitas ac virtus apparebii A -i Sefiptura saera dfesighari. Unde scfiptuhi esl: Fu-
his qtiiteaiti pef saCfaihefitumbaptisriiatisingfediihe- hiculus liiplex difflcile fumpitut (Eccle.
iv), quia
fenltif, Qtii vidfelieetcblbres bpere plumafii sunt ifh nimiram Sciiptura quse historico, allegorico, motali
vicem variati, eulti uftaqUaequeViftus fideliuiri, ViCi- cbnsuevit sensti intetpretari, nulla bsereticorum sive
iiarum sibi viftutiiiri societale, et vfelutqtiadam cOh-s pagariorum valet pefversitate Coffumpi. Ipsa enito
sahgtiinitatej amplius clafescil: qtiatovis fetiaiPsift- tenloria SiveVela ut fecipefe furifespossent habere
guli eblofes pfsefati singulis electortiro possiht con- necesse est ift superioribtis suis ahsas sive cifculos,
veftire persbnis. Qtiia eiiim aliquis altius coelestia quibus iidem funes ihiraitlerehtur. Et tu si Vis tento-
specnlari ifieietuf, hyacititlius est; alter, qttia plura fitihi Dei fieri, prsepara ih cordfe tub receplaculum
propler justitiam palitur, puvpiifa est; hic, quia" sermonibus ejus, quo possis ad supeina Suspendi.
ferventiore inDetim etproximum dileetione flamhie- Itiiporiantuf vero paxillis columnariifli funes tentb-
scit, coccus bis tinclus est; ille, qtiia specialilef ifi- riorum, tit sic expansa atqufe in altuhi elata, pul-
tegritate cafhis vifgitiaiis albfet, byssiis ffettifla fest. chrittidinefti tabfernaculicompleaht. Cotoftiiitahlsan-
Omn.escolufririmalfii per circuitum vesiitw eriiht cti praedicatores fidelium Cordibus eloquia divina :
argenli lamitih, cBpiiibus afgeiiieh et basibus wrieis. eosqufeper hsec ad exeraplum sui ab infimis erigi
Diligentius ea qticcdixerat inetilcat, ut seduio Je- B ^ tjotomonfeant, fexpansa ftiftibus ac siiblevata vela
ctorera admoneat, nemiiiem iiiter dbctofes vefitatis, sive tentofia, decus siii opefis rHififieiiiti, quod
COlumhasvidelieet attii coeleslis, posse comptitari, ihvoltita hequivefarif, CuhCtislbh^felateque detobii-
qui non iristar sefis iiivinCibilfefflinter adversa pa- stfent.
tientiarh liabete didieerit, non se coelestitiro et CAPGT XVUI.
ObsefVaiitia et antiuiitialioiie vefbbriiftl, undiqtie De dieb dfferehdoex afboribus blivdrum, ad lumimria
veltit argetiti laininis ihtiiiire aiqtie exortiafe cti- instmenda in candeiabfo labernaculi.
raverit, noh se omni subjectiotie pfseceptis di- Prwcipe filih Isruel, ut offerant libi oleuth de ar-
vinis qtiasi cifgetiteocapite supponefe studuefit, hoft botibus olivarum purhsimum, piloque coritusum, nt
ih timofe Dei velut sehea basi stabilire consue- atdeat lucerna sehipef itt tabetnaculo iesthnonii extra
verit. VelUirijquod dppeiisuniest tesliiiibiiio; el cbllocabunt
in iohgiludirie ociupabii iiiiiuril ciibilos ceiituih, ih enrri Adton et filU ejus. DispositObrnatu taberna-
laiiiudine qriihquagihlU: uUilUdOquhique cubitbfum culi, consequenter etiam lumen lucernae praevidettir,
etit. Cefltuiri CubitOs ibhgifiidiftis habet Ecciesia, tit decor ejtis adtoifabilis, sieut ifitfefdiu luPiihe so-
qtiia uliias stias eleviit ad boria opera proplef vitaih . lafl, ita etiatii rioctti lucernalibtis flamtois illustre-
seternam. Qtiiriqtiagiftia latitifdinis, quia fequifeiti lur; nec unquam in dbitio Dei aliqihs teriebrarum
spetat sempiteftiatii, ih gtciiia Spifittls saticli, qtise locus,aliqua umbrarum possit hbra suppetere. Juxta
quiriquageflafio riufhero vbitiit dfesigiiari,ctim Peti- verb mysticos sensus qtiid sigftificfetliimeft lucerhSe,
lecosten, id est; qiiinqtiagfeSiihariiPasclialis festivi^ Dotoihtis in Evangelio dfeclaratqtii ctim pfer paia-
talis dieni, stib advehtii dotiSeCfate,dighatiis est; jBolaih dixisset : Neque accefldunt luceinam, Ct po-
Alliltitio quinque cubiibftini est jtixla-ntiiiiferum sfeti- ntihf eahi sub roodio, sfed supfef candelaufum, ut
stijim eorpbris hostfi, qbia tunC reeipiet unusquisque i-acfeat bhihibus, qui iii dbmb Dei stifit (Maiih. v),
pfoptia eofporis sui pfotit gessifc,sive botium, Sive nibx apCrte subjiinxit: Sic liiceat ltix vestra corarft
riiiiliiih. lioiniflibus, tit videaht opefa veslfa BSha. Lucefna
Cuhbtd vasd idberhdSuiiin omnes usus ejui et cai- efgO iucis iii domo Dei, bpera.stint justbruiti, quce
femoriias, idfripdxitlbs ejus duaifi aitii,ex wfe facies; hiferitesinttietitiUm suis exfeiriplisilltiroifiaht. Veriirii
Vosa iabefnaculi itt bihriesrisus ejus rit bwreriioiiids diiigfeiiiiiisintiifeiidtim,-quod tit lucefria sempet in
prsepafata, hohiines suht Ecclesicfein divfetsis"iriefi- labefiiactilo Dei possit ardfere, filii qtiidem Israel
tis gfadibtisque Doihihb desetvifehtes; qtice vasa bleuih offerffe, Aafori aiiiem et fiiii ejus, ipsam lu-
ctiiiCtafieti jubenttii cenea, iliius hiihiftitii, iit safepej)
] ceftiaffi eolloeafe jiibehtur. Qtiae est hcefedistiriCtiti,
dicttihv est, figiifa mystfefii, ut qiiisqtiis pulsatiir ad- tlt ad riutfiehdam poptiluS olfeiini bffefat iticeih ift
vefsis, pfefsevefet in fineth : iie pfbmissafti Sibi sa- dorao Doriiini,et sacerdoteslucefnaih compoiianljiiisi
liitem desidia pefdat : sive tit fidefti quam didicit, forte hbc figurate impefattif, ut fidelfeset religiosi
etiato iiiiriiiciS bbluetantibus, palanv confifefi flbn aiiditbffes, pfompta ad obedieridtiih fidei cbrda affe-
nietuat : sed 6t ataicis doiia, quae pfefcepit, sfediiliis rant-.doctores vetb, eisignfeto vetbi coelestis qtio et
irisbfiafe tiiemiiiefit. JSS hamqtie sbhortim et iiatiifse illuiriinenttif ad Coghoscferiduto,et inflairimerituf ad
<Jitidtirabilis est. Paxilli atitein qtios dicit tabefiia- diligeiidtini Deiim, pfsedicaftdo minislretit ? Notaii-
culi sive alfii, ad hoc brant facti, Ut infixi coltitii- dtiiii atitehi, qtibd hOn itidiffefetilef bleum offerre
fiariim SuHiiriilafibtis,fofis emiriferent,et imposiiig filli Israel, sed Ciiitidislinctibtie, oJeum de arbori-
sibi veloruta sive tehtoribrum furiibus, sic eaievariles biis ollvafiiiP prsecipiiihtuf, et instiper additur,
a teffa, stispetideferii: qtioftim faCttifa et positiohej pufissittiutii pilbque ebiittisuifi. Sieut nec ignis alius
hon abstifde ipsa doetofiiin potfesi Hi^iia desigflafi,- qiii de ccelo descendit, vel in lucernis sauo.iis ar-
quce pfcediCatidb audietititirh: cbfda tiingit ac t5ri= defg, Velih altaffDfei dfebet accefldit SehcltiS enim
•pehdo sublevaL Ftinibiis eiehita iolet :a"Uc|uPtie§ spifiius disCiplihse effu|iet fiGlunii Gfffefant er-go
 '
189 COMMENTARiAIN EXOBUM.— LlR. IV. 190
filiilsraeloletira ad lucefnam Dei rion quaiecuriqtie, A, sequituf : Et coUocabtiht eaiii Aaron et filii ejus,
sed de Iignis ciivattim, et hoc purissimtim pilo- Quia noh otonitiifi est sacfafiietita fidei pfcedicare
qtie cOntusiim.Offerant bohi auditores spifittiaiibtis in populo, sed eoriihi sOhitoiriodb,qtii et castitate
doctofibiis, eotiscienliam puram et ChafitaliS gra- fidei, el exsecutione bohi opefis, ad filios summi
tiatft ffeeufidam,pilbque sedulse prbbcitionis ab omrii sctcefdotis, Dofflini vidfelicfetfet Salvatoris hbslri,
nequiticecoiritiiisiione permundatciro, quce sbla yl1 peftinefe probanltif. Betife autem adlitic stibditur.
delicet intenliorie piacendi et servieiidi Doniino, Et usque mane luceat Coratri Dohiihb. Ctihi enim
veiba ejus atidirfedelectet. Offefat AafOilCiuh fiiiis transacta nocte sceculihuitis, fflane futurum sseculi
suis, ignfemnon alienuro, sed desttpet toisstiih ad clarubrit, de qtio dicit Propbeta, Mane astabo tibi
acceiidendam Iiicefnam : sictit etiaffi ad eoristi- ei videbo (Psaliii. v), non jani tiltra lucfefftalibforum
roenda liolocatista afe rfedolendathyiniam&ta.Pfse- iiidigeraiis, appareiite et illustrahte hos vefa ltice
dicenl verbuni doetores noii stitim, SfedDoniini,pfo- ihuhdi, de qtio dicit et Pfopheta : Tofcfsauieiii ti-
testantes ctiih fiducia. Non eriim suffius sictit plu^ tiieridbustioinen irteutn, otieiUf sol jusliliw. Petpe-
riini, adulterantes vferbum,sed ex sincefilale, sed luus erit cultu-Spet successionesearuni a filiis Istdel
exDeo, sicut corani DeSih Christo IbqiiiinUr. HoC (Mal. iv). QuoinOdo ehihi juxta Httefara pfetpe-
igiie ufantuf ad iliiistfanda' COgriifibtiefidei corda B ] ttitis esse pbterit ctilttis officii saCetdPtalis, ubi
audientiuih: lioc, ad perficienda ac Deo consecfanda et ipsi in sacetdotiinh ei tabefhacultini iti qtiii gere-
holocaustdboftorum opertim suprtiifi; hbC,ad ihceh- battif, et poptiltis cui gerebarilur, jaih duduni esse
denda thymiathala bralioiitiihsanctafuifi. Benfeautehv cessaverunt? Undfe cbtistat hbc itt saticia EcelfeSia
dicitur: Ut ardeat lucefha seihpefih tabefriaciilb te- vfetbtimesse complehduto,tibi succedentibiissibi per
slimpnii,qtiiaiiuriquam iti sahciaEcclesia ltix prsedit ofditieni doctoribtis simul et atidilbribtis veritatis,
caliohis, niinquam debet huitiilitas atiditofum puta, niihqtiaro deerunt spifiltiales filii Isfael, qui in do-
quse hanc libenter excipiat, imp et soierter inqiii- muift Domiiiidotia pielatis offfef ant, et filii Aaron, id
raf, deesse. Betie addituf : Exita vfeluhi quod op- est, vetisacerdoiis nostfi, qui illis lucehi vefbi mi»i-
panstim est testiihonib. Non enihi irilfa veltim coeli stf ent: donec cohipletostectilihtijiiSStatu, et ipsoquo-
opus habemus Iucfefhascfipttirartinl, hbi afca fest qtie tabefhaculo Dei toto, id est universa electoruto
Domini, et clifefiibira glOfisepfbpitialofiuih obuffl-- multittidine ad regritiih cbeleste translata, non erant
brant, id est, agroiha coelfestisniilitiae, glorianv ih- ultfa, qui ab hohiinibus ettidiantuf homines, cum
carftali fiiii Dei, quetfl poStiit Deus pfopitialiofteto s-itbeus biiinia in OmnibUs.
pro peccatis ftoslfis, cohsbna voce prcedicaht. Berie C ^

LIBER QUARTUS.

CAPUT PRIMUM. dbcibffessafictccEcclesicc,coifimuhfemvitam electiH

be xdificalibiieAdforiei filiorUihejus iii sdcerdoiium ftiih, singulafi mefitis ctilniine tfahsCehdere, et fa-
coiistilueiidotum. miliati ihspectione quid lex getiefalitef Oihtiibtis
Applica 'qubqne d'd te Adron ftatrerii iuUiri ium electis, quid vefo paucis perfeetibfibiis specialiter
filih suis de inedio fiiibrum Israel, ul sacetdolio fUn- loquatuf, attenderfe • ut ciltiofiexceilehtia roetitotiim
yanlur iriihi AatOti, Nddab el Abiu, et Eledzaf et ad altiofa pOssiht pfalhiia pefveiiife. Natti quod fra-
Iilwmat (Exod. vni). Descfipta faciufa faberhacuii, tfem suuni Moyses cuin filiis ih sacefdbtiiihi ofdi-
consequentersacerdotesqui in 6ominislrent orditiari- hare prcccipiluf, quid hbbis aliud hiystiCe GOfflfflen-
tuf, qiiorum quideift bfdiiiatib et habitus, fecte Ec- j) dat, nisi qtiod offines qtii officitihidoctbfis sortitih-
clesise sacerdbtibus cbhgttiit : ila ut omne, qiiod ttifj laiitb debeht studib 6t afflofehieditationi divi-
iilic in Ornrttn vestiuih ciafiim fextfinsfecusfuigfebat, nse legis adhserefe, ut quasi gemiha eivideanttit
hoc intelleciuhi spiritualitfef, in ipsis sacefdotiiiii cbgnaiione conjuncti? Neque libC qtiod pfimi filio-
nostrovum mentibtis altuto intus efflitieat; hoc ih ftiin Aaron post ofdinatiorifem ctim ignem alienum
eorum aclibus pfse csetferisfidelitiih meritis, foris offeffent coraifi Dbmino.ighe coelestipfefierunt, a si-
gloriosiihi clafesdat: Uiide apte pfcecipituf Moysi, ghificatibne hiiserabilis hostfi terhporis abhorret ubi
ul applicfetad se Aarbn fratfeiii stiutii Ctifflfiliis nonnulli sacerdottini ac doctorum loco potiti quod
de hieilio filioftihi Israel,- ad fiingfehdiitosiicefdotio dictiiffl quoque gfave ac lugubre satis estj dum
cofam Domino, Necesse est ehihi, ut quicunqtie ad ignem cupiditatis igni supetiise dilfectionis antepo-
majoreto ift sancta Ecclesia gradtim pfohibvefldi nuhtj igne superriae ullionis absuriiuntur; qubfum
sunt, majorfe taentis industriaj sese ad legetii Dei pefpetua diifflftaiio,tetapofalis est filiofuffl Aafoft
appiicerit, id est divihorum bbsefvanticc hiandato- morte figufata, quamvis exfeellentiofisfigtira mysle-
ruffl, solertibre prce Ccelerisarilthb copuleiiltifj HbC fii, quomodo taiiernaculum cum ornalibus ac vasis
est feniiu eos qui sacCrdbtia fuflCtufisuiit de inedio suis, siiictam designat Ecclesiam, ptilcberrima vir-
filiofumisfael, ad Moysenappiicafi : prcesiiles ac lutuiri sive pbfsonanim fidelium variefate distip-1
191 B. RABANIMAURI ARCHIEP. MOGUNT.OPERUM PARS I. 192
ctam. Ita etiam summus ejusdem tabernacuU sacer- A autem fiunt de auro preiiosisque eoloribus, quia ni-
dos, figuram tenet veri pontiftcis Jesu Christi, qui hil vile ac sordidum, in saceidotis ore vel opere de-
seinetipsum obtulit oblalionem et hostiam Deo pro bet apparere; sed cuncta quse agit," universa quae
nobis, in odorem suavitatis; qui et jure potest fra- Joquitur, omnia quse cogitat, et coram hominibus
ler Moysi vocari. Quis enim amplius alteri fratemo prseclara, et in conspeclu interni arbitri oportet esse
est foedere connexus, quam Christus Moysi; legi, gloriosa. Quod dictum est, Et pones in utroque la-
gratia, Novum Testamentum Veteri? tere superhumeralh, meinoriale filiis Israel, nune
CAPUT II. quoque pontifex in superhumerali nomina gestat pa-
De veste sacerdotali Aaron et filiomm ejus. triarcharum, cum doctor quis sive prsesul Ecclesise,
Faciesque vestem sanclam fratri tuo in gloriam et in omnibus quse agit patrum prsecedentium facta
decorem, et loquerh cunctis sapientibus corde, quos considerat, atque ad eorum imitationem vitam di-
replevispirilu prudentiw, ut faciant vestes Aaron, in rigere, et onus eva,ngelicaeperfectioiiis ferre sala-
quibus sanctificdlus minhtret mihi (Exod. xxvm). git. Quaevidelicet noraiua patrum apte in lapidibus
Vestes sanctce Aaron quas illi Moyses fecit, opera pretiosis sculpi jussa sunt. Lapides quippe pretiosi,
suntjustitice et sanctitatis, quaeScriptura sacrse legis " opera virlutum sunt spiritualium; habetque sacerdos
rectoribus habenda commendat, quorum et in his * iuhunierislapidespretiosos;etin eis nominapatrum
qui praecessere in Chrislo exempla quse iraitenlur, inscripta, cum et ipse clarilate bonorum operuni
ostendit. Sapientes autem corde, quos ad faciendas; cunclis admirandus exsliterit, et eamdem clarita-
easdem vesles, Deus spiritu prudentise replevit, ipsii tem non a se noviter inventam, sed antiqua sibi pa-
sunt prophetse et apostoli, caeterique doctores veri- trum auctoritale traditam esse, docuerit. Duplici au-
tatis, qui nobis aperlissime, quomodo vivere sacer- tem ratione haec in humeris porlat, ut et ipse prse-
doles, et ministri altaris, qualiter docere debeant,, ceptis dominicis humiliter subditus incedat, et au-
sive exemplo suse actionis, seu verbo exhortationis,, ditoribus suis setnper coelestia, sivesua, sive pa-
ostendunt. Quibus est illud Aposloli ad Titum :: trum exempla quse sequantur, proponat. Apte etiam
Oportet enim ephcopum sine crimine esse , ut Deii iidem lapides includi auro atque circumdari juben-
dhpensatorem, non superbum, non iracundum, non! tur. Auro namque vel intelleclus ut supradiclum
vinolenlum, non percussorem, non turpis lucri cupi- est, vel certe charitas irisinuatur, quia sicut aurum
dum, sed hospitalem, benignum, sobrium, juslum,t metallis, ita charilas virtutibus prsestat cseteris. In-
sanctum, conlinentem, ainpleclentem eutn, qui se- cluduntur yero auro lapides et circumdanlur pre-
cundum doctrinam esl fidelem sermbnem (Tit. i). tiosi, cum operati virtutem adeo puro undiqpe ver-
^ sum intellectu
CAPUT III. circumspicitur, ut ni.l in eis vitiorum
De factura superhumeralh. Iatere, nil remanere sordidum permittalur, cum
Hmc autem vesiimenta erunl, qum facient : Ra- ipsse virtutes ita vinculo charilatis conlinenlur, ut
tionale et superhumerale,tunicam et lineam slrictam,( nulla rerum mutabiUtate, a suo statu decidere, nun-
cidarhn et ballheum. Facient et vesiimenta sanctaj quam de habitu sacerdotis, torpente mentis eustodia
Aaron fralri iuo et filiis ejus, ut sacerdotio fungan- valeant prolabi.
lur mild, accipienlque aurum el hyacinlhum, et pur- Bene autem sequitur : Portabitque Aaron notnina
puram, coccumque bis tinciuin, et byssum (Exod. eorum corant Doinhw, super utmmque humerum ob
xxvm). Quomodo hsec singula facta sint, plenius in\ recordationem. Sacerdos namque ob recordationem
sequentibus explicatur. Rationale autenv pectoriss nomma patrum super utrumque portat humeruni,
habitus, superhumerale est humerorum funica ett cum diligenter omni hora, praecedentiumsanctorum
linea stricla, id est, camisia, lotunv corpus operiunt. vilam perpendens, et in adversis et prosperis virtu-
Cidaris caput oraat, baliheum utrumque tunicami tum semper ornamenlo est munitus; quatenusjuxta
simul et superhumerale, artius ad corpus aptat. vocem Pauli, per arma justitiae a dextris et sinistris
Quibus sex indumentis, inferius septimumjungitur ett -T)gradiens, cum ad sola quse alliora sunt nititur, iii
octavum : feminalia videlicet linea, ad cooperien- nullo delectationis infimselatere flectalur. Facies et
dam carnem lurpitudinis, et Iamina aurea superr Miicinosex auro, et duas catenulas ex auro purhsimo,
cidarim, quse titulo nominis Domini, cccleris altiorr sibi invicem cohwrenles,quas inseres uncinh. Uncinos
oranibus, erninebat. Linea autem slricta dicitui,<, quos dicit, in supremis erant angulis superhunieralis
quoniam adhceiebat coipori, et ita arcla erat astri- fabre affixi. Catenulseautem quas subjungit, non
ciis manicis, ut nulla ei omnino ruga inesset. De- in ipso superhumerali, sed potius in rationah, hoc
scendebat autem usque ad crura : unde et Grcece e est in superioribus ejus angulis, per annulos aureos
poderis, id est. talaris vocabatur. videntur fuisse annexse; ut cum indueretui pontifex,
Hisoeto generibus vestium pontifex tempore sacri- i- catenulse quse de lationali pendebant, possent cum
ficii solebat indui, e quibus erant quatuor et minoris
is uncinissupeihumeralis annecti, qualenus utraque sibi
otdinissacetdotibus concessa:feminaliavidelicet, li- mutuo firma posilione cohsererent; scriptum nam-
nea tunica, et baltheus et cidaris. Dicebat enim uttt que apertius est in posterioribus : Feceruni in ralio-
quo majore quis gradu esset insignis, eo pluribus et ;t nali et catenulas sibi invicem cohwrenles, de auro pu-
jam virtutum actibus admirandus ftilgeret. Cuncta ia rfssfmo, et duosuncinos, totidemque annulos aureos.
,ox COMMENTARIAIN EXODUM. - LIB. IV. 194
Porroannulos posuerunt inutroque latere rationalis, Aferre
j. debet, ostenduntur? Etapte primo de super-
e quibus penderentduse catense,quos inseruerunt un- humerali faciendo prcecipitur, quia quisquis ad sa-
cinis, qui in superhumeralis angulis eminebant. De cerdotium magisteriumque populi Dei promovendus
quorum figura meUus in ralionalis expositione tra- est, primum ejus debent operacognosci, ut dum hoc
ctabitur. quod foris omnibus patel, irreprehensibile paruerit,
CAPUT IV. convenienter ex lempore, et integritas cordis ejus,
De factura rationalis. et fidei sinceritas scrutetur. Fit autem idem super-
Rationale quoque judicii facies opere polymito, humerale de auro et hyacinthb, ac purpura cocco-
juxlalexluram superhumeralh, exauro hyacintho, et que bis lincto,|et bysso retorta. De auro videlicet, ut
purpura, coccoquebis tincto, et bysso relorla. Qua- ante omnia in habitu sacerdolis, intellectus sapien-
drangulum erit el duplex. Mensuram palmi habebit, licc principaliter eraicet. Hinc autem hyacinthus
lam in longiludine,quam in latitudine (Exod. xxvin). qui aereo colore resplendet adjungitur, ut per omne
Opere polymito, opere multifario dicitur. Sicut au- quod intelligendo penetrat, non ad favores infimos,
tem in superhumerali operum perfectio, ita in ra- sed ad amorem ccelestium surgat, ne dum suis in-
tionali judicii, quo pectus sacerdotis tegebatur simul cautius laudibus pascitur, ipso veritatis inteUectu va-
et'oraabatur,cordis et cogitationum ejus castitasex- B ] cuetur. Auro quoque et hyacinlho purpura permi-
primitur. Et bene post superhumerale, rationale se- scetur, ut videlicet sacerdotale cor cum summa quae
quitur judicu, ul cum ante homines quis innocens prcedicat sperat, in semetipso etiani suggestiones vi-
nianibusapparuerit, multo magis in conspectu summi tiorum reprimat, eisque ex regia potestate contradi-
judicisrnundus cordeassisterecontendat, omni agens eat; quatenus nobilitatem semper intimae regenera-
industria, ut quidquid foris erga proximos agat aut tionis aspiciat et ccelestis regni sibi habitum mori-
judicet, totum ex tegula intetnce tationis probatum, bus defendat, quamvis ut superius dictum est, in
ac suo condilori placilum fulgeat. Ilem rationale purpureo,colore, possit ipsa effusio sanguinis pro
judicii saceidos in peelore feire prcecipitur, quia de- Christo vel diversarum tolerantia pressurarum intel-
bet rector subtiH sernper examine, bona malaque ligi. Ipsa est enim crax, quam sequentes Dominum,
discernere, et quce vel quibus, quando vel quaHter quotidie ferre jubemur. Unde merito talis species
congiuant, studiose cogitare. Duplex autem factum inter aUas in humero sacerdotis refulget, ut ipsum
est rationale, ut facUius lapidurn pondus sustineret. ad patiendum adversa semper doceat esse paratum.
Sed hcee duplicatio rationaHs, in legalis pectore sa- Auro aulem hyacinlho ac purpurae, bis tinctus coc-
cerdotis, typice nos admonet, ut rationera nostri exa- cus adjungitur, ut ante interni judicis oculos, omnia
minis, et invisibilis intus arbiter probet, et nun- < G virtutum bona ex charitate decorentur, ut cuncta
quam humana foris existimatio, merito contemnet. quae coram hominibus rutUant, haec in conspectu
Quod autem mensuram palmi habebat per quadrum, occulti arbitri flamma intimi amoris accendat. Quce
conatum infatigabilem ac perpetuum pise intentionis scilicet charitas, quia Deum ac proximum diligit,
oslendit. Qui enim palmo aliquid metitur, summo quasi ex duplici tinclura fulgescit. Sed cum mens ad
utique conamine dispansis digitis manum extendit, prsecepta charitatis contendit, restat procul dubio,
ut possit mensuram quiquaerit,plene etabsque scru- , ut per abstinentiam caro maceretur, unde bis lin-
pulo dtibietatis tenere. Unde merito sicutper manum cto cocco, torla byssus adjungatur. De terra etenim
opefatio, ita per palmum exprimitur ipsa inflexibilis byssus nitenli specie oritur. Et quid per byssum,
contentiobonaeoperationis, dum suam quisque dexte- nisi candens decore munditise corporalis castitasde-
ram in universa quse valet insignia virtulum, dila- signatur ? Quse videlicet torta, pulchritudini super-
tare salagit. Ponesque in eo quatuor ordines lapidum. humeralis iiineclitur, quia tunc castiraonia ad per-
In primoversu erit lapis sardius el lopazius et sma- fectum munditisecandorem ducitur, cum per absti-
ragdus. In secundo carbunculus, sapphirus et jaspis. nentiam caro fatigatur. Potest de cocco qui ignis
In terlio ligurius, achates ei amethystus. In quarto specie refulget, et hoc non conveni.enier dici, qui
chrysolithus,onychinus et beryllus. Inclusi auro erunt ^ ideo fbrtasse bis tinctus fiefi piseceptus sit, quia
per ordines suos, habebuntque nomina filiorum Israei ignis duplicem habete vim soleat, uiendi scilicet et
duodecim. Lwtabuntur singuli lapides nominibussin- lucendi; cujus natuiam imitari praesulem, in verbo
gulorum , per ducdecim tribus. Hsec gemmarum nimirum doctrinae salutaris oportet, ut et Jucemvide.
positio diversarum in rationali , multiplicem va- licet scientise desiderantibus aperire, et rubiginem
riarum virtutum gratiam designat, quse concordi peccatorum in contemptoribus curet increpando com-
serie. bufere. Duas oras junclas habebit in utroque latere
CAPGT V. summitatum, ut in unum redeant. J)e hoc in sequen-
De tunica superhumeralis. tibus ita dicilur : Fecit igitur superhumerale de auro
Faciant aulem superhumerale de aurb et hyacintho hyacintho et purputa. Et paulo Duas oras sibi
post:
ac purpura coccoquebis tincto et bysso retorta, opete
invicemcopulatas, in utroque latere summitatum. Ex
polymito (Exbd. xxviu). Quoniam in humeris onera quo veiisimile videtur, quod applicatse vestes, con-
portare solemus, quid superhumerale pontificis, nisi junctse sibi fuemnl btse uttiusque partis in utroque
labores bonorum operum, qusejugiler coramDomino
latere, a sursum usque deorsum, ita ut dimidium
19SS B. RABANI MAURI ARCHffiP, MOGUNT-OPERUM PARS I. igfi
veslis intuepdvimocujis foris appareret, dipjidium A i spfesvitce ccelestis. pmniupi cprda patrBpi repleret.
veto aliud interius laferet; sed prse pttorumque cop- Quod vero diversi generis lapidibus iidem scripii
jupcfse, usque ad extperoos angulps ad inferipta de- sunt, denuntiat figurate, quia mulliplex est yafietas
scenderent. In qun quid ajiud nobis lypice iptelli- et gratia bonorum operum, quibus prcefala sapclo-
gendum est, nis.i ut pum bopa foris ppera prpxirois rum fides, spes etcharitasconfirmatarefulget, Qtiod
oslepdimus, eadem inlus coram Domino injegra ser- autem in rationali quatpor prdines fuerunt, et horum
verops : pe unquaip vel castitatem purse cogilatiopis singuli quique tres habuere lapides, quid tiobis inti-
mjnor pise apfionis perfectip sequatur, vel prpfectio- mafur typice, nisi ut in virtut.ibus qucedistingpuntur
nem quae videtur operjs, iropferfectipris rofefitis in- qpatuor principales , fidem sanctse trinilalis npn
leptip ex pafte solitariaro reUhquat. Sed quasi duse ficlam lenea.nius? Possumus sane in vario decore
otse superhumeialis sibi invicem coptilentur : dum lapidupi, non soluip clarjfatem muliifariam sacgrdo-
oronia quse foris bppa. roopsti'anvus, ijilus pura et talis actus etcogilationis.verunietiam spirifualiuro ac-
sipipliei intepfione Deo plaeepdi gerimus, et hoc in cipere charisipala virtutum ac rairacula sanitatum:
utrpque lafere superhumeralis, ut inter adyersa et de quibps ipse Doipinus appstolis : Infirmos, inquit,
prospera cpncordi semper actione etcogitafipnfe,cpp- ' cumte, mortuos suscitate, leprpsos mundate, dwmo-
ditori postrp sefyiajnps. Ipsaque textnra et cunctq " nes ejicite (Mallh. x). Efilerum : Signa autem eos
operis vmictas, erit ex uuro, hyacinilw et purpura, qui credunt hwc sequeniur: In nomine meodwmonia
coccoquebh tiricto, et byssoretaxlq. Npn in.ima parte ejicienl, Cinguhloquenlur novis, serpentes,tollent, et si
superlipnieialis aurum, in altera hyacinfhus, in alia mprliferum quid bibetint, non eis nocebit. Yerumsive
rursum. alij atqjte plu cplpres fuerunt , sed om- hoe siveillpd, ufrumque designant. Recteefiaiii duo
nes cplorps nlique per opinia cpnv auro ipso fuere lapides pnychini, in spperlmmeraji, eodem duodena-
contexti, quja niroitujp in actipne sacerdotaH, nun^ rioeranl patruro numetpsculpfi,ut dpclfinain fidem-
qparn aliqiia magnarum yirfuttinj, vel ad lioram qpe appslolorura utrique popu.i Judaeoruni videlicet
debet iniepm.ittj; ?ed seniper aurp sapienticc luci- ef geiitium profuturaip esse designarenf, Jpxta quod
dus, semper hyaciptho spfeiip 'superna ei'ectus, sem- eidenvintellectuali Jerusaleni, hoc est, Ecclesisesuse
per regni ppelestis purputa, adyfirsps vitioriiroibella Dominus per prophetam ipanifeste promissif dicens:
magnanimus, seinper eopeo bis tincto gemipse dile- Ad dexteram eiiiipet ad Isevampenelr.abis, et semen
ctipnis flamipans, semper retprtabysso castigatsecar- fump genles haereditabit, Qtiod autem pnyx rubri
nis sacerdos sive doctpr fidelium, debet esse nitidjjs, fprfur esse cplpris, singulps videlicet habens albis
Sumesque Iqpidesduos onychinos, el sculpes in eis -, cingenlibus zonis quis non videat, quod yel ardorem
nomhiq filiomm Isrqel. Sex notriina in lapide uno, cbaritatis, vellucem designetscientispcoinitantezoiia
et sex reliqua in aller-o, juxlq prdinem ncitivitaih castitatis l Cujusmodi lapidibus inscripla patrum
eorum, opere scuiptoris, et cmiatura gemmarii sculpes vocabula gesfal saceidos, cura exseentus prceceden-
eos, npniinibus filiomm Israel, inclusos auro atque tijjm jpstpruro charitati, humilitali, doclrinse, csete-
cArcutndalos: et pones in uiroque iatere superhumera- risque virtutum operibus, juge sludium impendit.
lis memQriaiefUih,lsrael. T-rpsob eausas Aarpn no- Ef hoc in utroque huraero, ut siye Judseus quis seu
mina p.atriarchaj'pm infer sacrificia semper iu hume- de genlibus adsit, claritatem semper in doctpre ve-
ris sicut et jn pecfpre ppriatiat, ut videlicef jpse ritatis et pielafis per quani ipse ad nielipra pro-
fidero, vhanique patriarcharpra menvinissetimifari, fecerit, aspeclet. Facies in ralionai catenulas sibi
ut dpodecim tribuurn quae de lijs palse sunt, in ora- invicem cohmrenlesex auro purissinw, el dubs atinu-
tionibps et sacrificiis mcjnor existerel, ut idem po- los aureos, quos pones-in utraque rq.ionaiis sutnmi-
pulus scripta jn veste prsesulis suj palrum noraina tctte,caienasque aureqs junges pnnulis, qui sunl in
vidfenscuraret sedulo, ne ab illoruin iperitis desci- marginibus ejus, et ipsamm catenarum extremmduo-
scens,ad eiTprttm ponlagia decliparet. Ad hoc eniin bus copulabunlur uncinh, in utroque iatere superhu-
Velut disposita, in sacerdpfis dfebelcorde semper ap- .p. meralis quod ralionaie respicil. Ordo operis quan-
parere. Sipgjiji autem lapides singulis pa.trumpomi-'• ium nobis videiur, hinc etenirn fuit. Dtjo erant
nibus inscribuptur, dum sanploruni vitani reclor in- uncini supra in duobus superhumeralis angulis
spipiens, in qoibus maxiipe yjrtutuni operibus florue- irapositi, et duo coiitr-a anijuli in duobus ralionalis
runt, sedula inquisitione scrufatur, et haec euncta annuljs sursuip; e quibus pendebapt duaecatenceau-
abdiiis sui pecio.ris iiieiiitandp colligere atque ope- rese, quae femppre ipduendi inserebanltir uncinis,qui
rando proffefffesafagil. Neque enini sipe cerli ra- in superhupieralis angulis emSuebant, ut in sequen-
iione sacraroenti, jfa ptraque yeslis tapidibus pre- tUiusaperlius scriplum est : ul superhumerale et ra-
tipsis redirnita, ac patruni noiiiiraim insigpita est,, tionale, mutuo necterentur, quprum superior conne-
ut ipsa popiin.a,ip ippei^Jijinieraliquideip duobus la- xio hucusque scripta est, Seqpitpr aulemde inferiori
pidibus unjps ejpgdpmqpegenei'is, in rationalj yerp) qpseerat sublus ascellas,, Scrjptura ila subjiciens :
duodecim npminibus diversi generis inscripta sunt;; Facieset duos annulos aureds quos pones in suntmita-r
sed qppd patres ip lapidjbus pretipsis, upius atquei tibus rqiibnalis, el in oris qum e regione sunt supep-
indjs§iiplns geperis' scnlpti spht, sigpificat apgrte,, humeralis et posteriptq ejus qspiciunt. Quod di-
quod una fjdes in Peuni e.adepi c]iaritas., cpmnpjnis5 cit, ef in ofis quce-eregippe supt s.upeiiiumeralis,
197 COMMENTARIA IN EXODUM.~ LIB. IV i98
non significat in oris superhumeralis, sed in oris; A tas ex multifaria virtutum operatipne pprficifur.
iUis, quaee regibne sunt superhumeralis.: hoc est in1 Quas profeclp virgulas exponens Aposlplus ait:
oris rationalis, quaevidelicet ore e regione superhu- Charitas palierts est, benigna est. Charitas non mmu*
meralis sunt. Annulienim illi.qui in ultimis el infi- latut; non agit perperam, non inflatut, non est ambi-
mis erant anguUsrationalis, habebant contra se inl <fosa,non quwrit qum sua suni, non irritqtur, non
utroque latere superhumeralisaequealios annulos, qui- eogilat malum, non gaudel super iniquitate, congaudet
bus ipsivitlis liganlibus jungerenlur : de quibus sub- autem veritali. Omnia suffert, omhia credit, omnia
sequfenteradjungitur : Nec non alios duos annuloss sperat, omnia sustinet. Haneat et annulos aureos, e
aureos , qui ponendi sunt in utroque lalere super-- quibus esedem catense pendeant, id est, jugem me-
humeralis deorsutn, quod respicii conira faciemjun- moriam perpeluae et nunquam finiendaecharitatis in
cturm inferioris, ut aptari possit cum superhunierali. ccelesti patria, ex qua solum memoria fieri cousue-
Contra faciem dicit juncturae inferioris, qtiia dee vit,'ut continua nobis possinl vinculaeharitalis ma- "
junclura snperiore quae erat super scapulas, anle di-- nere. Habeat duos uncinos superhumeralis angulis
xerat. Inter quas videlicet juncturas hoc distabat,, eminentes, quibus inserantur calenaj, hoc est, in
quod superior his catenulis , ihferior vero erat vit- ™ipso exordio cujtisque bonae aelionis, habpat firmam
tis facta ligantibus; Unde aple sulijungitur : Ett •**Deo placendi inteiilionem, quse apta sit per omnia
instringetuf rationale annulh suh cum unnulis su- suscipiendse et continendaein se dilectionis Dei et
perhumeralh vilta hyacinlhina, ut maneat jun- proximi, ita ut sive secunda seu adversa quaequeoc-
ctura fabrefacta, gt ab invicem ralionale et super^- currerint, nunquam saluberrima picc devolionis reti-
humerale nequeant separari. Non autem putandumv nacula laxet. Hoe est namque sacerdolem in utroque
est, utrtnnqne ihdumentum siraul esse terrainatum. humero uncinos qui catenulas rationalis excipiant,
Nam ralionale quod mensuram palmi in aititudinC,, habere; el in prosperis eura, et in asperis rerum
sicut et in latitudine habuit, non multo ampliuss eveiilibus, fixum Deb placendi studitim gerere, et
quam pectus solum tegere sufficiebat. Superhume?- hujus inlentione studii, in ipsius simul et proximi
rale autem usque ad cingulum pertingebat, sicut ini amore firmari. Inserunt ergo se uncini superhumera-
posterioribus manifestissime ostenditur, ubiscriptumv lis catenulis aureis, quae de ratiorialis summitatibus
est: Hcecel aute ct retro ita conyeniebant sibi, utt offerpntur, cum ea quse mens rationabiliter de in-
superhuraerale etrationalemuluonecterentur, stricta1 terna luce charitatis degustabat; mox alacritas bene
ad balteum, et annulis fortius copulata, quos junge- operandi libenter amplexata, suscipit ne foile citius
bat vilta hyacinthina, ne laxefluerent, et a se invi-- r habitus ralionalis pulcherrimus, a pectore sacerdo-
cem moverentur. Hcecde ipsa connexione superhu- - lis relabatur, si non eum accelerans boni operis vi-
meralis et rationalis, secundum litteram dicta sunt. cinus qui contineat apprehendat. Subfogantur eis-
Quia vero quod scepius dictum est, superhumeralee dem catenulis in auxilium, et viltce hyacintlviiice,
ad operum consummationembonorum, ralionaleau- quibus uterque sacerdotis habitus ad invicem copu-
tem ad significandamcogilationummunditiam perti- letur, id est, ligatuiae desiderii coelestisforlissimae,
tinet, connexio qiisehsecin alterulrum sociat, rectee quae annulis aureis inimissae,superhuiperaJe cpm ra-
illani menlis industriam flgurate denuntiat, quce do- tionali eonstringunt, cum agnita luce patiicc peren-
ctorum fidelium inlellectu ac fide cum operationee nis, in illam ineffabilem gloriam susplramus, utque
corijungitur. Manet enim junclura fabre facla, ut a ad hanc inlrare mereamur, concordi sempei fide et
se invicem ratiohale el superhtimerale nequeaht se- i- vita, opere et professione, in tabemaculo prccsentis
parafi, quando lanta erudiliorie toto operum studio o Ecelesicc Domino serviie studeamus. Quod autem
praeeminet rector, ul uil ex his quaefacienda esse le superhumerale strictum erat baltheo, ut in sequen-
cognoverit infectum relinquat, nil ex illis quserectaa tibus ubi pontifex induebatuij aperlius indicalur, et
facere cernitur pef hicuiiara cordis virtuie rectitudi-
i- superburoerale, inquii, imposuit, quod slringens bal-
nis privet. Defluunlnamque indumenta pontificis, et ;t .j. theo, aptavit ralionali: quis nort videat, quod custos
a se invicem moventur, si vel decus operis boni mi- i- bonorum operum fidelissima virtus est continentia,
nor cordis custodia sordidat, vel castilatem purse cc de qna Dominus in Evangelio : Sint lutnbi vesiriprw-
3. cincti, el lucernw arderites (Luc. xu). Lumbi vide-
cogitalionis, integritasnon sequitur perfectseactionis.
Sed ne hsec ab invicem valeant dissolvi, habeatsa-i- licet prsecincti, per cbnlinentiam; lucemae vero ar-
cerdos in rationali duas catenulas ex auro puris->- dentes, per operationem virtutum. Portabitque Aa-
simo, id est, continuatibnem casU»et noil fictse di- i- ron nomina filiorum Israel in rulionali judicii super
leclionis, cordi suo firmiter affixam, quse nunquam m peclus suum, quando \ingreditur sanctuarium, memo-
manus et Hnguamipsius ab sequitate puri sensus dis- S- riale coram Domino in wternum. Setaper quidem
sentire permillat. Ei bene duas : ut et in his quse ise oportet sacerdotem memoriam patruifi in pectore suo
ad divinse cultum servitulis, etineisquae ad fra- a- fferre, sed permaxime ttinc, quarido ministraturus
ternse subsidiufflnfecessitatis pertinent, rite orna-
a- coram Domino, ad altare ascendit, ut quo sacratius
tus incedat. Et quidem ante optis charitatis per ca-v- est ministerium, eo solertius toto se semper mun-
tenulas exprimitur aureas, quia sieut catenula ex 5x dans srudio, tota indtistfia raentis exomans et cor-
plurimis auri virgulisiina connectitur, ita Chari- i- poris, sanctoium exeroplarespiciat, horumque sedp-
 199 -B. RABANIMAURI ARCHIEP. MOGUNT.OPERUMPARS I. 200
lus imitator existeiis, aptum se divinis exhiberee A u et amplecti debemus, ut eiaritatern in illo divinse
curet aspectibus. Item nomina filiorum Israel, Aaron1 majestatis per quam creati sumus, pariter confilen-
supei peclus suum memoiiale coram Doraino portatt dum esse noverimus : ita mortem assumptse ab illo
in aeternum,quando praesulquisque fidelis, nunquamI humanitatis confiteri, ut eamdemmox humanitatem,
eorum quibus praelatus est, curam intermitlit ha- in seternam de morte gloriam resurrexisse fateamur.
bere, sed vitam jugiler illorum et exhortando, in- Sanctum autem Domini quod in lamina sculpi jube-
crepando, consolando ipsos confortare, et non con-- lur, nomen ejus sanclum et venerabile significat,
fortandam tutandamque Dominocrebris in orationi-- quod apud Hebrseos quatuor Iitteris vocalibus scribi
bus commendare, satagit. Pones auletn in rationalif solet : hoc est, M.Tl.l. Cujus interpretatio lingua
judicii doctrinam et veritalem, quw erunt in pectorei eorum ineffabile sonat: non quia dici non potest,
Aaron, quando ingredietur coram bomino. Ideo do- sed quia finiri sensu et intelleclu creaturae nullius
ctrina et verilas in rationali judicii, sive lilteris*im- potest. Et bene quatuor Htteris idem nomen Domini
pressa, seu in eadera veste indutus, meminisset se> in fronte ponlificis erat scriptum, propter videUcel
sludiis doctrinoe,ita etiam discipulorum septuagintai significanliam tolidem parlium Domiuicse crucis,
duo circa pedes numerum assignatum haberet. Con- quam in fronte portaturi. eramus, hoc est, supre-
stat ehini quia sicut duodenarius apostolorura nu- B I nvam,dextram, lsevam, infimam. Ligatur auteivila-
merus, episcopaJis gradpm dignitatis inchoavit, stc mina quse sanctum Domifii continet, vitta hyacin-
discipuli sepluaginta duo, qui el ipsi ad prsedican- thina, cum liara pontificis, quando spe ccelestiuui
dum verbum sunt missi a Domino, gradum sacer-. prsemiorum quam hyacinthus significat, in fide con-
dolii minoris, qui nunc presbyteratus vocatur, sua fortamur, et eo arclius vel sacramenta noslrse re-
eleetione signarunt. Portabat et septuaginta duo, demptionis, vel imaginem ac simiUtudinem noslii
tintinnabula aurea, cum totidem malis punicis, ut conditoris, et redemptionis inlemeratam servare
ostenderet mystice, quod fides et operatio justitise contendimus, quo nullum esse aliud salutis iter co-
universum mundum esset ah erroium tenebtis ad gnovimus. Portabilque Aaron iniquitates eorum qum
veram Iucem perductura. Tres namque dies ac no- obtulerint el sanclificaverintfilii Israel, in cunclismu-
ctes, horas habent septuaginta duas, et quia sol ju- neribuset donarih suis. Portat riamquepontifex iniqui-
stitise visibilis omnes mundi parles in LXXIIhoris tates subditorum, id est, exportat et aufert, cum aut
supra infraque luslrando, tribus vicibus circuit, apte eos docendo ad poenitentiam commissorum provo-
hi.c numerus tinlinnabulorum et majorum diversi- cat, aut pro poenitenlibussuppUcando,gratiam eis
late coloris lunicse pontificis indutus est, ad docen- justi judicis conciliat. Facit autem hoc in muneribus
dum figurate, quod sol justilise Chrislus orbem esset C et donariis quaeipsi ObtulerintDomino et sanctifica-
illuminaturus universum, eique donum prsebiturus, vevint cum pro fructibus dignis poenitentiae,id est,
et verae fidei, qusein agnitione et confessionesanctcc eleemosynis cseterisque justitise operibus quse fece-
Trinitatis et bonceoperationis. runt, poenitentes a reatu scelerum quse quondam
CAPUT VI. patraverunt absolvit, Erit aulem lamina semper in
De lamina aurea facienda, ad ornandam frontem froiite ejus, ul ptacatus sit eis Dominus. Si enira la-
ponlifich, mina nomine Domini.scripta semper fuerit in fronte
Facies et laminam de auro purissimo, in qua scul- Aaron, placabitur filiis Israel Doihinus : quia cum
pes bpere cmlatbrissanctum Domino. Ligabisque eam doctor ipse fideliter se divino servitio pura mente
vitta hyacinthinq, et erit super liaram imminensfronli subdiderit, mox etiam subditi exemplis iUiusac mo-
ponlifich (Exod. xxvm). Lamina hsecauiea in fronte nitis accensi, et ipsi recte vivere, gratiamque inlerni
pontificis, in qua sanctum Domino, sive sanctum .Do- inspecloris promereri satagunt. Stringesque bysso
mini, ut in sequentibus appellatur, sculptum est, sa- tunicam. Hsecest tunica inlerior, quam supra lineain
cralius caeteris erat indumenlis iUius,et merito quia strictam nuncupat. Quare autem linea stricta sit
sicut divina potentia cunctis quse creavit superemi- dicta, vel bysso stringi praecipialur, jam superius
net, ita oportebat ut nomen ejus cseterumpontificis ^ expositum esl. Et nunc adjiciendum, quia solent mi-
nabitum ornaturaque transcendens, altius prseemi- lites habere lineas, quas camisias vocant, sic aptas
neret, et velut cuncta sanctificans, eximiam in eis membris et striclas corporibus, ut expediti sint, vej
sedem teneret. Significat autem ipsam professionis adversum, vel ad prselium dirigendojaculo, leuendo
nostrae fiduciam, quam in fronle portamus dicentes clypeo, ense librando, et quocunque necessitas traxe-
singuli cum Apostolo : Mihi aulem absit gtoriari, nisi rit: qualem et Joab habuisse legitur, quando Ama-
in cruce Domini nostri Jesu Christi (Gal.vi). Et re- sam interfecit: slriotam sciUcetad mensuramhabi-
cte bpc unum in toto pontificis habilu de auro est tus sui. Ergo et sacerdotes parati in ministerium
solo faclum, ut munditiam cordis sive corporis, in Dei utuntur hac tunica, ut habentes pulchriludinem
qua mysteria redemptionis nostrae recondere vel vestimentorum, nudorum celeritate discurrant. Hcec
gestare debeamus, ostenderet, vej cerie auro inscri- autemlinea non solum stricla et veris inquirepdis,
plum in fronte saeerdos sanctum Domini gestat, ut non autem curandis rimandisque ssecularibus nego-
, iiisinuet mystice, quod ita passionem Dominiet Sal- tiis, prceceplum sacerdolium fuisse consecratum. Et
Vatoris noslri, per quam rcdehvpti sunius, venerari gesiabit judicium filiorum lstael in pectote sub, iu
 201 COMMENTARIAIN EXODUM.— Lffi. IV. „202
conspeetuDomtntsemper. Sacerdos judicium fiUorumA mala punica et tintinnamila per gyrum, quando ad
Israel in pectore suo in conspectu Domini gestabit, tantam exceUentiam devolseDeo conversationis sa-
cum subditorum causas pro sola interni judicis in- cerdos pervenerit, ut nil in illo aliud quam splendor
tenlione discutit, ut nihil se ei humiUtalis admisceat et gratia, flosque ut ita dixerim varius bonorum ope-
in eo, quod divina positus vice dispensat. rum videatur : nil ab illo aliud cum os aperuit, quam
CAPGT vn. suavissimus horum sonus audiatur. Quia enim in
De tunica linea et liara byssina, ac baltheo opere malo punico multa inlerius grana uno foris corlice
plumario faclis. teguntur, recteper mala punica, multifaria virtutum
Facies et lunicam superhumeralis totam hyacinthi- operatio, uno charitatis munimine undique versum
nam (Exod. xxvm). Tunica dicitur superhumeraUs tecta designatur. His vero in medio tintinnabula
cujus pars non minima superhumerali tegebatur, ad permiscentur, cum neque opus sacerdotis unquam a
distinctionem tunicae quae erat interius linea; qua- sonilu verbi quod loquitur discrepat, neque a re-
rum pariter raeminit superius dicens : Hsec autem ctitudine operis, terrilus adversis/jlinguae sonitus
erunt vestimenta quse facieut: rationale et super- dissentit. Ubi pulchre additur : Ita ut tintinnabulum
humerale, lunicam et lineam strictam. lnterior aii- sit aureum et malum punicum : mrsumque tintinnabu-
tem erat linea sive byssina, quod lini esse genus B lum aliud aureum, et malum punicum. Aurea quippe
nobilissimum conslal; exterior vero tunica tota hya- tintinnabula hyacintliinaepontifieis tunicae inserun-
cinlhina nil omninocoloris alterius admitlens, cujus tur, et omni ex parte circumdantur, cum omnis
specie uniformi, manifeste vita sacerdotis qualis sermo ejus claritatem supernse lucis resonat; et
esse debeat, docetur, hoc est, supemis solum deside- idem sonitus velut liyacinthinse tunicse firme infixus,
riis incessanter intenta, et conversationem juxta operum quoque ipsius sublimitate, audientium men-
Apostolum habens in ccelis, ac sui Salvatoris indesi- tibus commendatur. Fiuntque bina mala circum sin-
deranter exspectans adventum. Qusevidelicet tunica gula tintinnabula, et circum singula mala, bina tin-
sicut et byssina ad pedes usque perlingebat, unde. tinnabula, cum et omnia quse loquilur, bonis con-
utraque Grsece poderis dicta est; ut oslenderetur firmantur actibus, atque in auditorum arctius corde
nUin sacerdotali vita infimumac sordidum remanere, figuntur, et universa quse agit, quain sint rationabi-
sed omne quod ageret, quasi sethereo colore specio-. lia, discreto sermonis sonitu pfoducuntur. Bene au-
sissimum, per universa membra ejus, a capite usque, tem sequitur:
ad pedes, gratia virtulum contectam esse debere. CAPGT VDT.
Item lunica talari sacerdos tota hyacinlhina est ve- „ De eo quod Aaron et filii ejus induebantur vestibus
*-" sanciis.
stitus, ut admoneatur opus ccelestenon inchoandumt
lantummodo, veiumetiam usque in finem in eo essei Et vestietur ea Aaron in offtcii minhierio': ut au-
perseverandum omnibus, qui salvi esse voluerint. Ini diatur sonitus quandb ingteditut et egreditur sanctua-
cujus medio supra, erit capitium, et ora pet gytumi rium in ccnspeclu Dbmini, et nbn moriatur (Exod.
ejus texilh, sicUi fieri solet in extremh vesliumparti- xxvm). Sacerdos namque ingrediens vel egrediens
bus, ut facile rumpanluf. Capitium quippe lunicse ; moritur, si de eo souitus non auditur, quia iram
hyacinthinse firmissimam habet oram, et ex sesei contra se oceulli judicis exigit, sisine praedicalionis
lextam ne facile rumpatur: cum primordium bonse; sonitu incedit. Quod si Josephi (Antiq.) verbis in-
nostrae actionis, forti radice timoris divini subnixum,, tendere voluerimus quibus dicit, mala in tunica
- contia omnes insidias hostis anliqui probatur esse; pontificis septuaginta duos fuisse, et ejusdem numeri
munitum. Talis namque coUum sacerdolis per gy- tintinnabula, congruit hoc figuris mysteriorum, ut
rum vestit el ornat, quando rectori fiduciam lo- sicut in humero, a pectore apostolicum ferre nume-
quendi subdit, ac praedicandicoelestia maxima prae- rum jussus est. Verum etiam ponderis est videlicet
bet, boc esl, quod ipse non solum in procursu vitae> ad pedes usque descendens, cum continentia non uni
suaerecte vixerit, sed ipsum quoque exordium a re-- TJ ] cuilibet membro violenler imposita, sed in toto est
ctitudine coeperit. Tunica ergo sacerdolis hyaciu- corpore delectabililer consummata. Hsecelenim U-
thina habet oram in capitio textilem, sicut in extre- nea, mauus ac brachia debet Stringere sacerdotis,
mis vestium partibus fieri solet, cum doctor quisquei ne quid nisi utile faciat; pectus, ne quid inane cogi-
egregius, a tanta perfectione opus virtulum incipit,, let; ventrem, ne deUcias ultra modum appetens
ad quantam quilibet allius diutissime laborans, vixi Deum suum gulosus facere prsesumat : suhjecia
aliquando pervcnit, cum tanto timore famulatus,, enini venlri membra, ae lasciviendo, tolam sacerdo-
omnihorajuxta sermonem Prophetse, sollicitus am- lalis habitus pulchritudinem corrumpant. Genua ne
bulat cum Domino Deo suo, quanlum alius quis vel1 atforationis instanlia lorpeant. Tibias et pedes, ne
moriturus, vel ad judicium Domini sui ullimum in- ad malum currant. Induatur sacerdos primo linea
gressurus vix habere sufiicit. slricla, ut et corpus ab iniquis operibus et a pravis
Deorsumvero ad pedes ejusdem tunicw per circui- mentem cogitationibus compescat. Accipiat deinde
tum, quasi mala punica facies ex hyacintho et pur^ byacinlhinam, ut post descriptionem contihenticesa-
pura, et ccccobis tincto, mhlis in medio tintinnabu- lutaris, ceque corpus et animum, spiritalium virtu-
lis. Dcorsum namque ad pedes tunicse fiunt quasii tum habitu venustet. Et tiaram byssinamfacies. Tiara
PATROL.CVIII. 7
 B« RABANJ Jf-ABRI ^HIJP; MQ.GUJT. WP PAR§ t« §°4 -
203
colubfi quam fexiiitin senectute,
namque quaVetcidaris fetmitravocabatut,Gaputtege-1 i. siniilitudipem pelHs Pt mafsupium longius
bat et ofhabat poiilificis, ut libc indtimento admone--- sic in rblurido cOntexturaest,
Texlum auteto subtemihe, cocciv pufgurse,
fetiir, oihtiis capitis "senstisDeo cbhseetalbs habere, putes. ob decofem el fottitu-
rie vel otJtiliejus videreht vanitatehi, vel autes Iiben- liyacinlhi, et stamine byssino
tius aueueridb,bppfbbfium aceiperentadvetsusprbxi- dinem, atque ita polypiita arte distinctum, ut diver-
fhiim stiuiri* V6l bs abuhdafet neqiiitia, et Jirigua s.os flores. et geromps; nqn artifici manu contextas,
cbficinhaieidoMmsiyeetiam cbi ciSpula 'etebiietas sed additas arbitreris. Habebatque latitudinem IVdi-
et wtebatur; et
gfavafent; vel blfafetusaspetsum myfiiia, aloe cir gitorum, quo cingulo proprie poivtifex
liahiomo lecftiiri tileretricis atopifectSfetur. Qualitef in po tunica hyaciplhina siffltiJ et superhumerale
auteitt tiarii licee fuerit facta, JosCphPs dbfefet(Lib, Sftipgebalut. Naro in seqpentibus aperte de cpnjun-
est dictuni: Hsee
iii, cdp: 11) dicens : Stiper Capiit autem gestat pileuffi ctione sppefhumeraUs et ratiqnalis
iti robduiti pafvuli calahiaei aut cassidiS, qtiod ex- et ante et fetto ita conveniebant sibi, ut supethume-
lenditiif supfa stimmitatem capitis, et modiCe vetli- tale et tatibnale mutuo necterentur stricla ad bal-
cis ifiedietatem excedit, et tale eSt» ut videatur ex teum, et anhulis fof lius eopulata, quos ingebat vilta
lirii texttita confectulti, liabens vittas qiise cbnvolutce hyacjpthjna ne laxce fluerent, el a se hivicem roovfe-
ssepius connectuntiif, he facile dilabapir. Qui Videli- R rentur. Nulli aulem dubium, quin balteus sive cin-
cet Josephus huic pileo supet addittito esse tiarrat, gulum, cui supethumerale astringebatur, tunicam
aliud majus velamen, quod totam capitis superficieiri Jiyacinthiftam, quce et superhumeralis tunica voca-
celaret, apte perfeettim, rie labbfante "s&Gfefdote cirea batur, cingebat. Guncta etehim quce hiiGusquedicta
saerificia coffuat. Quod tamen cujus essfe coloris, sunt, ad pontifiGis habitum pertinent, dehinC conse-
noh ostendit. Et hcec quidem de mihoris saeerdotis; quehtut filiorum ejus baltei siraul ct Gsetera indu-
de pontificis vero tiara, hoc ftibdo testatuf : Pileftnl raenta exponuntur, cum dicithr: Pbtro ftlds Aaron
autem similitei opefatum habet pontifex, sicut reli- tunicas lineas parabis, et baltebs ac tiatas in glbriam
qui sacetdotes', et alium consutum ex hyacintho va- et decbreni: Neque de balteis eorum, utrtim el ipso
riatOi Gircurivdaturautem ci et aurea cofona tribps ppere plumarii, an unius coloris fier-idebuerint, ali-
•vicibus lacla, supra quam surgit in media fronte, cniid deceinitut. Dicendum est igilut primo de bal-
quasi calyculus quidem aureus, similis herbce qucc tep. pontificis, qui de qualuor illis cbloribps nobilissi-
apud nos acharo nuiicupaiur, quam Grceci hyoscia- mis ac D.eo dignis factus est, quia apte talem habe-
mpn, dicunt. Et paulp( pos.t deseripta ejus mirabHi tet pontifex, quem singulari virtulum deeore sem-
varietate, subintulit dicens : Habet autem florem si- pef, oportebat accingi, apte pbnlifex Varianle flore
milem plantagipi, e%per. circuiturn tota cproioa his C colorum fulgenlium, accinctus incedebat: quia sicut
flpribus est cselata, ab "bccipilio usqpe ad ptfupique alius quilibet, necesse est industria eonlinenlise prse-
tempus. In frpiite yerp hpc quidem nojjahabet; sed cingatur, ne caro repugnans spiritui internam men-
lamhia pst aprea, quce sacris litteris Dei pomen ha- tis pacem aliquando cbnturbet; ila poniifex ac do-
bet inscriptum. Hsec quidem de secupdo yelaniiiie et ctor fideliuni, edomilb jam otofii concupiscibili
coronis ponlificum aureis, Scriptura sancta tacere motu animi sivc corporis, ipsa virtutum debet glo-
videtut. Cprppamm veto breviler ftecitin sequenti- fia cifGumdari : ut juxla exemplum flofis illius, qui
bus nientiopem dicens: Feceruni et,tumcas epere tex- cgressus est de radice Jesse, Id est, Dofflinisalvato-
lili, Aaron et fiiii ejusj et mipras cum cpronulis suh *is, sit justitia Cinguluihltimborum ejus, et fides cin-
ex byssbf Sed de qua roateria factaeessent non dixit. Clpritim rchtim ejus. Tunicse autem linese-el baltei
Cuni euim djpal, e,t milras cuni coronulis suis ex ac tiafcc, quce filiis Aafbn in gloriam et decorem
bysso, ppterat in telligi utrasque ex bysso factas fieti praecepta sunt, quid nobis ihterni decoris et
esse, si non Josephus corp.nas esse aureas designa- glorise commendent, facilliffle ex his quse superius
ret, qui stante adliuc lemplp,, et legali observantia exposila sunt, intelligi valet. Tunicas namque ha-
celebrata, cum esset de. gepere sacerdo.tali, facillime bent sacerdotes lineas, cum tolum corpus suum
pptuit moduni omnepi sacerdptalis ipdumenti, non candore castitatis dedicant. Balteis tuhicas cingunt,
tantum Jegepdo, sed vid.endp cogpp.sjeeje. Verum cnm eamdem castimoniam vigilanli menlis custodia
sive liyssinae, seu fuerint aurese coronulse, cum con- •eircumspiciunt, ne conscienlia illius, desidiosiorcs
stet eas factas esse cum, pvitris, di.camusbreviter de erga bonbrum operuni exercilia remaneant; ne per
flgura. Mitras cum corppulis li.abent sacerdotes ex jactaritiam castimonise ipsius etiam castiinonise me-
bysso, qpi sic visum, audiluni, :gustum, olfactum et ritum miimant.
tactum suum in yepustale casiipipnirsecuslodiunt, ut Vestiesque his omnibusAaron frairem lunm el filios
pioeadem custodia se cprpjja.p) yitse quam repromi- ejus cum eo, et curictbruin consecrabh manus, san-
sit DseusdiligeptibjPS,Sfe,accipere sperent. Et balr ctificdbhque iltos, ut sacetdolib fuiigantur mihi. Om-
teum, oper£;plumarip, De ciijus yidelicet factura bal- nibus quidem Iiis vestiehduS efat Aaron et filii ejus,
tej, manifestius in ppsterioribus ECIiptuai est. Cip- sed ea distihclibne, ut ipsfequidem his omnibtis iite-
gulum yero fecerunt de. bysso retorta, hyacintho, retur; filii autem ultirais tribus, quaeiUorumproprie
purppra, ac yefPiiculo bis tihcto, opere pkmario. nomini ascripta sunt, cum dicitur: Porro filiisAaron
Hoc cingulum, ut.Hieronymus ex Josepho scribit, in tuuicas lineas parabis , et ba-lteos ac liaras in glo-
oas COMMENTARIA iN EXODUM.— LIB. IV. , . . 206
riam et decorem, Quod yero seqpilur : Facfes et fe- A boc genere vestimenti ipse prius Aatpn.et filii ejus
minalia linea, ut opeftant cqrnem (ii-rpitudinh suw, indueiant, et sic ad manum Moysi layandi, induendi,
a renibus usqtiead femhia, et utentur eis Aaron el fir ungendi, et conseciandj inliabant. Ubi el hoc notan-
lii ejus , quando ingredientur iabernqculum tesiimo- dum, quod consecvatuiiis eos M°yses, ptimo lavit
nii, velquandoappropinquantad allare, ut minhtrent aqua, et sic habitunv illis sactj*gradps iniponit: quia
in sanctuqrio, ne hiiquitqlis rei mqrimtnr.. Ad ulros- pimirunv necessp.est uf qiii ad pflicium altaris pro-
que simul et Aarpn seilicet et filips ejus, sicpt etiam movepdus est, piajpribus se splitp fluentis lactyma-
ipsa yerba manjfesteprobant, pertinet, sicque fit, ut ,rupi siye coinpunctionis, tempote dedipatipnisablpat,
Aaron ipse cunctis quce coiproemorantur octp vesti- -ut qup mnndiot ad gradupv accipiendumaccessetit,
bus indnatuf : feipinalibus videlicet Iineis, tppica Jj- eo petfeclius. acceptpni consuninief, Indutus veto
nea, tunica hyacinthina, supefhpmerali, ratiopali, .saciis vestibps pontifex, inox pleo unctipnjs prpfun-
balteo, tiara, petalo aureo. Filii vero ejus quatpor ditur, ut per gratiani Spiritus sapcti cpnsecratio per-
larnen ex his, id est, feminalibus, linea stricfa, cin- ficialur, pon quod ea qu» prcemjssa Stiiil indumenta
gulo et tiara utaptur. Verum quia dfecaeteris supra virtutum, absque grafia Dei ppssimus habere, sed
tractatum est, ferainalia hsec quse ad operieiidam quia majus necesse est auxiliunvgratiaetribpatpr a
carnem lurpiludinis fieri mandantur, iUam castimo- 1B.Doraino, ul)i quis vel piajorem cpnscenderil gtadum,
eiav poriioneip, quce ab appetitu copulce conjugaHs vel plurirooruih fuerit reginiini prselatus. Nofanduni
cohibet, proprie designat; sine qua pemo yel sacer- interea quod cuni in hpc ljbrp Exodi, Aai'ppocfo ve-
dotium suscipere, vel ad altaris pptest ministerium stibus induendus asseralur, videtpr in Leyiticoaddita
consecrari, id est, si non aut virgp perjnanserit, aut ,et notitia: balfeus videlicet quo linea fuerit lunica
conlra, uxorese conjunclionis foedera solverit. Quod ante indutam hyaciftthinato pi-aecincta. Sic elenim
videlicet genus yirtutis, nulli per legenvDei necessa- sctiptuin est : Cunique iqvhset eos, vestivitpotuificem
rio impositum, sed vobintaria est devptiqne Doipino subuculq linea , accingenseutn.batleo, et induens tu-
offerendum, dicente ipso de hbc : Nmt pmnes ca^- nicmn hyacinthinam, et desuper humerale impbsuit,
pinnt verbutnistud (Matlh. xix). Ad quam faniep ber quqd stringens chtgulo, qpiavit rationalf. Sed quo-
nigna mox exhortaiiope eos qui possint invitat? di- mpdocunque lioc facfujp fuerit, patet manifesle ex
cens : Qui potest caperecapiat. Et paulo post eisdem,, eis quseexplanata sunt, figura vestitus intellectualis.
qui vel uxorem vel ahos cognalos et implicanifenta L Vei-um quia de habitu sacerdofaU sequentes dicta
mundi hujus , propter ipsum reliquerit, cejitupluni[ patrum, breyiter ista pferslrinximus,notandum puta-
promiltat in hac vita prsemium, ef in saaculofuturo, vipius et lipc, quid quatuor illi ppjores exjmii de qui-
vitani seternam. Unde certe gralia dislinctionis, nonL bns factus esl, totidem eleinentis congrua compara-
Moyses hoc indumenlo veslire Aaron et filios ejus; tipne aptatur, byssus sive Unum, terrce quod ex ea
jubetur, sicut de prioribus dicit: Vestiesquehis om- pascuntur, purpura, aqujs, qupd ex niarinis conchy-
nibus Aaron frairem iuum et filios ejus cum eo, sed, liis tingatur, hyacinthus et coccus, aefi et igni, ob
Facies, inquit, feminalia linea, ut operiant carnem. coloris similitudinem, coccusque fuerit bis tinctus,
Ipsi, inquit, operiant carnem turpitpdipis suse, ut fe-• ,eo quod ignis geiuina sit virtpte prseditus: lucendi
minalia pontifici, et flliis ejus facies : lu castitatis re- videlicfetet incedepdi. Aiuptque Hfebrsei, quia ideo
gulam docebis, tu abstineiidumab uxpreo complexui pppfifex pninium figuram elepieqtprpni jn suo ha-
eis qui sacerdolio funcli sunl, intimabis. NuUi ta-- bitu gestaverit, quia npn soluro p.to Israel, sed et
raen violenti hujusmodi conlinenliaejugum impones.. pro orani mundp iramplans, rpgare debuerat: qui-
Sed quicunque sacerdotes fieri, ac minislerio seiv- bus nos non incongrjie forfe addere valemus, quid
vire altaris volunt, ipsi sua sponle uxorum servi psse; . ip uno quoque lioniinu.in,figura omninm elemento-
desistant. Quid ubi perfecerint, et suscepto semel1 ram cpnlinetur: Ignis in calpre, aeris in halitu, aqua-
coniinentiaeproposito , ministros se sanctuaiii alque3 jum in humpre, terraein ipsa spliditate membrorum.
aitaris fore consentiunt, aderit lex divina, qiicevelplt JJ Unde et a physiplpgis Grsece homo [iiy.poxp^or,id
cseterumillis habilum saCerdotibus congruum im.pp,- est niinor mundus yocatur. Quid et si aurum quo
nens, quomodovivere vel docere debeant, abiindaptt in eodem habitti, juxta hanc intelligentiam significet
justitice. quaeris, rationabilejn ip eo interius hominis virtu-
Cuinque laverh Pairem cttm filiis aqua, induesi tem intellige: upde et in ep proprie sanclum Do-
Aaron veslhnentissuis, id ,est, linea et tunica, el su- ..miniscriptum est, quia non nisi per hanc, quisque
perhumerali,etrationaliquodconstringesbalteo, et po-- ad cognitionem sui Gpnditorisascendit. Hinc elenim
nes tiaram in caput ejus, et luminamsanclam superr dicit Apostolus : In interiore homine habitare Chri-
tiaram, el oleum unclionh fundes super caput ejus,; slum per fidem in cordibus noslrh, (Ephes. III). Et
alque hoc rilu consecrabitur. F.iliosquoque illius ap- ideo nobis scriplura poplificem Veteris Testamenti
plicabis, et indues lunich lineis, cingesque balteo,, sic vfistitum resppndit, ut sciat nostri temporis pon-
Aaron scilicelet liberos ejus, el impones eis milras;; lifex pro toto se genere huipanp, maxime autem
eruntque sacerdotes mei religione perpetua (Exod. pro eis qui cognoverunt y.eritatem, sigpuipque fidei
xxix). Nam neque hic de femipalibus a Moyseacci- illius in fronte portaiif, iiiterGederedebere, Apostolo
piendis, praecipitur. Unde liquido conslat, quod see admonente ac dicente : Obsecro igiiur primum om-
207 B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS I. 208
tiittnt fieri obsecrationes, orationes, postulaliones, Anobis sanctimoniae Domino donante conquirimus.
gratiarum actiones, pro omnibus hominibus, pro re- Explelis autem mandatis hujuscernodi consecratio-
nis Aaron et filiorum ejus, redit Scriptura prsecipere
gibus et omnibus, qui in sublimitate sunt (I litn.
n). Quid si in pontifice quem consecrat Moyses, etiam de factura altaris incensi: in quo idem Aaron
Dominum salvalorem intelligimus, jure in habitu quotidianum adolere thymiama deberet.
suo totius roundi figuram simul et hominis, habet. CAPUT IX.
Ipse est enim ut Apostolus ait, Splendor glorim et fi- De altari incensi et instrumenth ejus.
gura substantim Dei prioris, pmiansque otnnia verbo Facies quoque, inquit, altare ad adotendum thy-
veritaih suw (Hebr. i; Joan. i; Psal. cix). Ipse miama, de lignis selhim habens cubitum longiludi-
agnus Dei, qui tollit peccala mundi. Ipse sacerdos nis, et allerurii laliludinis, id esl, quadmngulum el
in mternum, omni sanctitatis ornatu prseclarus, non duos cubitos in allitudinc (Exod. xxx). Si altare
quem natus in carne per exercitium laboris accipere holocausti de quo supra dictum est, generaliter vi-
meruit, sed quem in utero virginis incarnatus, prse- tam designat justorum, qui carnem suam quotidie
veniente Spiritus sancti gratia totum simul accepit, cruciflgere cum vitiis et concupiscentiis, alque in
cujus sacerdotium interpeUationem pro nobis pul- hostiam vivente Deo offerre consuerunt, quid hoc
cherrime commendans Aposlolus , ait: Hic auiem " allare ad adolendum thymiama factum, nisi specia-
eo quod maneat in mlernum sempiternum habet sacer- lem quoruradam perfectiorum vitam signiflcat ? Ne-
dotium, unde et salvare in perpeluum patest, accedens que frustra in illo carnes animalium incendebantur,
oer semetipsum\ad Dominum, semper vivens ad in- et in hoc adolebatur incensum, nisi quia illo figura-
terpellandum pro eis (Hebr. vn). Cujus etiam aeque bantur bi, qui non secundum desideria carnis ambu-
indumenta et ornamenta virtulum commendans, ad- lant, sed quasi haee Domino immolautes, omnes sui
lunxit: Talh enim decebat ut nobisesset pontifex, san- corporis sensus per ignem sancti Spiritus, ejus vo-
clus, innocens, impollulus, segregatus a peccatoribus, luntali dedicant, in islo aulem illorum lypus expri-
et excelsior cwlis factus, qui vere habuit laminam in mitur, qui majore mentis perfectione, exstinctis
capite suo auream, in qua esset sanctum Domini prorsus ac sopitis illecebris omnibus carnis, sola
sculptum, quia venit in nomine Palris, dicens : Ego Domino orationum vota offerunt : nil quidem de
in Patre, et Pater in me est, et qui videt me, videt carne quod se impugnet, uihil de conscientia pec-
et Palrem (Joan. xiv). Hactenus Aaron et filiorum cati, unde conturbentur ac paveant, habentes : sed
ejus habitus qualis esse debeat, ccelesti designatur dulcium profusione lacrymarum, optanles venire et
oraculo. Sequitur autem hinc etiam modus conse- parere ante faciem Dei. Unde aple hoc altare intus
crationis, quo vel ipsos vel tabernaculum cunvomni in vicinia veli et arcae illud arcse tabernaculum foris
supellectile sua, dedicari oporteat, oblatis videlicet positum est, quia nimirum illi in conspeetu sanctce
Domino vitulo et duobus arietibus, panibus quoque Ecclesise cunctis in exemplo virtutum praefulgenl:
triticeis non solum azymis sed et oleo conspersis, si isti altioris ardore desiderii, contemplatione fulurae
velitis, adhibito etiam oleo unctionis. beatitudinis, licet corpore detenti, non minimum
Quae nimirum cuncta sive operum devotionem propinquant. Apleque illud sere, hoc vestiri auro
bonorum ac munditiam fidei, seu gratiam divinae praecipitur. Ms namque plus aliis metallis sonorum
illuslrationis sola consecrari oportet, sacerdotes fi- ac diu durabile est: auram vero quantum sono suc-
gurale demonstraiit. Quis enim nesciat immolalio- cumbit, tanto splendore praestat aeramenlo. Unde
nem ac sanguinem illorum aniiiialium, mortem recte seneum altare in quo carnes incendebantur, et
aspersioneinque designai'e sanguinis Domini nostri, sanguis fundebatur victimarum , illorum geslat ly-
per quani et a peccaiis absolvendi, et in bonis ope- pum, qui edomitis et velut Deo immolatis volupta-
libus sumus confiimandi ? Panes quoque azymi quid libus carnis, perseveranter viam veritatis quam
mysterii salutaris conlineant, docet Apostolus di- semel inchoavere, peragunt, el hanc quoque proxi-
cens : Itaque epulemur, tion in fermento veteri, ne- j. misincedendam, crebro sermone prsedicationis inso-
que in fermento malilim et nequiliw, sed in azymh nanl. Porro aureum altare illis convenienter apta-
sinceritath el veritatis (I Cor. v). Conspersa sunt au- tur, qui ampUore gratia supei naeclarilatis iUustran-
lem, sive Ula oleo crustula et lagana, ut admonere- lur, sed minus aliis quse in secreto de inlerna
mur opera habere, non solum a fermenlo malitiae et suavilate gustent, dicentes aperiunt, munus eru-
nequiliae castigata, sed et pinguetudinem charitatis ctare proloquendo sufllciunt; quanla ipsi inlus dul-
diviiiis dignam conspeclibus. Vel certe croslula oleo cedine in abdilo vullus Dei reficiantur. Aple etiam
conspersa ad consecrationem nostram Domino offe- altare thymiamatis quantum metalli fulgote praecel-
rimus, cum universa quae fecimus, per internam lebat, tanto mensura minus fuit, quia quo sanetio-
sancti Spirilus gratiam in cordis nostri devotione fes quoque in Ecclesia, eo sunt paueiores. Apte
piaguescunt. Lagana oleo lita offerimus, cum etiam de eisdem lignis sethim quse albse spinse similia, et
foris hominibus spiritualia esse quaeagimus, indubi- esse incorruptihilia diximus, utrumque altare fieri
tanter in exemplum vivendi ostendimus. Quibus ni- prsecipitur, quia nimirum una est fidei non fictee
mirum oblationibus consecralio nostra perficitur, firmitas, quia omuium corda electorum prcemuniri
dum per opera bona. et cogitationes puras, meritum atque ad suscipienduro ignera diiectionis, et offe-
209 COMMENTARIA1N EXODUM.— LIB. IV. 210
reuda Deo virtutum libamina debent prseparari; A 1 ex ipso altari thymiamatis, cum opera virtutum
ad faciem hominum specietenus osten-
quia omnibus geueraliter pusillis cum majoribus electi non
im-
loquitur Apostolus dicens : Mundemus nos ab otnni dunt, sed in externa mentis radice, fixo alque
inquinamentocarnh et spiritus, perficienles sanctifi- - mobili exercent affectu. Vestitur autem altare auro
cationem in timore Dei (I Cor. vn). Apte*unus ac purissimo, cum perfecti quique vera interna sapien- .
non dispar erat ignis, qni in hoc allari victimas, tise Iuce refulgent; cum in omnibus quse agunt,
in illo thura incendebat, quia nimirum unus est splendorem charitatis velut quotidiani gloriam ha-
epiritus, qui cunctorum mentes fidelium, variante bitus praemonstrat; cum memoriam sibi perpetuae
donalionum gratia vivificat. Quod autem incensi claritatis semper inesse cunclis sese vivenfibus sive
altare quadrangulum fuit, unum hahens cubitum audientibus ostendunt; cum se ante omnia regnum
longitudinis, et allernm latitudinis, duos vero in al- Dei et justitiam ejus cogilare et quaerere manife-*-
litudine, longitudo ad longanimitatem patientise, ut slant. Et bene tam craticula altaris, quam parietes
in exposilione altaris holocausti dictum est, latitudo et cornua vesliri auro jubentur. Craticula quippe
ad amplitudinem dilectionis, altitudo pertinet ad infns in medio erat altafis, ad suscipienda nimirum
sublimitalem spei, per quam in laborum tolerantia thymiamata parata ; parietes vero foris parabaut
temporalium, el hilaritate dilectionis, sincera mente "' eornua, et ipsa foris parentia, speciali fastigio altius
gaudemus. Unius autem est cubiti, et longitudo et eminebant. Deauratur aulem craticula, cum in in-
latitudo altaris, quando surami quique.et perfecti teriore homine nostro per fidem Christi gratia re-
in Ecclesia viri, nullius alterius rei quam perpetuae splendet. Deaurantur parietes, cum eadem gratia
relributionis intuitu, mala temporalia aequanimiter Dominicaedilectionis per bona se exterius opera
ferant, et qusequevalent. oroximis per charitatem dilatat. Deaurantur et comua, cum ipsa fiduciafor-
bona impendunt. Recte altare thymiamatis in lon- titudinis justorum, quse adversarios veritatis, sive
gitudine et in Jatitudine sua quadrangulum fieri ju- per palientiam fottitei ferte, seu per patientiam
betur, ut insinuelur quod perfectorum anirnus, foe- prudenter repellere vel corrigere didicerint, intemse
deratis ad invicem virtutibus quantum diligere fra- lucis in omnibus fulgore coruscat. Et quoniam tales
trem, tanlum et ferre sufiicit; et quanlum per pa- jure dicere possunt. Bonutn certamen cetiavi, cur-
lientiam sustinere ejus molestiam pntest, tantum sum consummavi, fidetn servavi, De reliquo reposita
prsestare ei per dilectionem suse pietatis benevolen- est mild corona justitim (II Tim. iv). Recte subdi-
tiam potest. Duos autem cubitos habet in altitudine, tur : Faciesque ei coronam aureolam per gyrum. Co-
quia duplex est prsemium, quod sese in futura vita tona etenim auieola per gyrum fit altari thymia-
accepturos sperant electi. Unum videlieet quietis C matis, cum sancti pro bonis quae se egisse memi-
aniraarum, cum corruptibile hoc et mortale corpus nerunt, praemia prsestolantur selerna. Et bene per
exuentur, et ccelesle regnum intraverint; aliud, gytum altaris corona fit, ut omnia quaefecere, coe-
cum recepto eodem corpore incorrupto atque im- lesti mercede digna esse doceantur. Et duos annu-
mortali, perfeclius in praesentia sui conditoris exsul- los aureos subter coronam per singula latera, ut
labunt, impJeta promissione propbelica qua dicitur: mittantur in eos vectes, et altare portetur, ipsosque
In terra sua dupliciapossidebunt, lsetitia sempiterna vectes facies de ligms sethi, et inaurabh. Possunt
erit eis. Gornua ex ipso procedent, vestiesque illud quidem in his annulis quibus altare portabatur, juxta
auro purissimo, tam craticulam ejus, quatn parietes quod supra in altari holocausti, arca et mensa ex-
et cornua, Cornua saepe in Scripturis solent eminen- positum est, quatuor Evangeliorum Hbri non incon-
tiam designare fidei et yirtutum, per quam obvian- venienter accipi, per quorum fidem ac doctrinam
tia nobis antiqui hostis certamina oblundere ac su- sancti portantur, atque a terrenis cogitalionibus sub-
perare debemus, dicentes cum Propheta Domino : levati, per eremum hujus vitse, quotidianis bono-
In te inimicos nostrbs ccrnu ventilabimus (Psal. rum operum profectibus, coelestem feruntur ad
XLIII).Qui mox de quo cornu dixisset subdendo de- ._ patriam. Verum quia ibi manifeste quatuor circuli
claravit dicens : Et in nbinine tub spernemus insur- fieri, duo videlicet, in Iatere uno, et duo in altero
genles in nes. Sicut e conlra nonnunquam bella vi- praecipiuntur, hic autem tacito numero quaternario,
tiorum, quce nos expugnare moliuntur, cornuum duo annuli per singula latera fiunt, pro certo ibi
nomine solent indicare : quod utramque breviter apertus EvangeUstarum numerus claret; hie vero
complexus, per Prophelam Dominus dieebat: Et etiam aliud quiddam mysterii spiriluaiis, quod ad
omnia cornua peccatorum confringatn, et exaliabun- dilectionem Dei et proximi summe respiciat, inest.
lur cornua justi (Psal. LXXIV).Unde hene in lege Persingulaetenim latera annulis aureis circumdatur
cornuli tantum generis animaha mundaesse, elpo- altare, quia cor electorum hinc et inde Dei ac pro-
pulo Dei comeslibilia decernunlui. Quse enim rumi- ximi dilectione confirraatur. Quaebene annulis com-
nant atqueungulam findunt animaUa, ea etiam con- paratur, quia evacuata in fine prophetia, destructa
stat esse cornuta, ut ostendatur mystice, quod illi scientia, cessantibus linguis, ipsa nunquam cessa-
tantum EcclesiseDei spirituali conjunctione possunt bit. Duo sunt autem annuli per singula latera, quia
incorporari, qui fortitudine fidei ad bella vitiorum utrumque charitatis maridatum gemina virtute dis- ^
existete probantur invicti. Procedunt autem cornua
211, B. RABANIMAURI ARCHIEP. MOGUNT.OPERUM PARS I. 212
tinguitur, Charitas quippe Dei per sinceritatem fi- A otiosa verba sive facta non divertat, sed in eodem
dei ac vitsemunditiam perficiiur. se vlgofe devotionis queto in Oratione suscipit,
Ponesque attare contra velum, quod ante arcam etiairi finita oratione custodiat, jtixta exemplura
pendei ieslimonii, comm propitiatorio, quo legitur Arince, de qua oriihte dictilm fest: Vultusque ejus
lestimonium, ubi toquar iibi. Arce velum quod arite non sunt ahipJius ih divefsa mulati. Nbn bfferelh
arcani, ut suo ioco expOsiltimest, id est, Dominum supet eb tliymiama compbsiiibriisalletius. ln seqtien-
Salvaiorem pendebaf, ipsutn coeliim designat, cujus tibus hujus volumihis, e quibtis aroniatibus hoe
adyta Domitius devicta morte penefravit, ut sicut thymiama compbhi dfebuerit, nominatirii designa-
Apostblus ait, appareat nunc vultui Dei pro hobis. tur : stacte videlicet, et onyche galbano boni odoris,
Stalque altare contra velum quod ante arcam ap- et thure lucidissimo. Qusecuncla ad significalionem
pensum est, cum orimis justofum intentio ad ingres- selerftofitm, quse principaiiter a Doraino qucerenda
sum directa est reghi coelesiis. Stat coram propi- sunt, constat pertinere. Non est ergo offerenduiu
tiatofib qtib tegitur arca cuffi visioni sui conditoris super altari aureo thymiama composiliotiisalteritts,
purilate toentis appfbpiat; et clausi quamlibet cor- quam quod Dorainus sialuit, quia non aliud a Do-
poffe cbtiversaiiotieto halVentin ccelestibtis. niino quserere orantes quara quod ipse jussil, puod-
" que se daturum esse promisit, nec aiiud de ilio cfe-
CAPUTX.
De adolendp quotidie thtjmiamate super ipsum al- dere quam quod ipse docuit debemus. Nan cst b/Je-
iare, marie et vespete. renda super eo victima, nec liba libanda. Hcecet-
Ei adblebii hicensum siiper eo Aaron suave frct- enim omnia ad allare cxlerius pertinent, quce
grans nidrie, quaiido cpinpohet lucernas et incendel incipientitira et in profeclu adhuc positorum vilam
illud, et quaridbcbllocaieas ad vesperum(Cap. xxx). designat. tantae namque suhlimitatis perieclorum
Constat ihcensuiri sive thymiama vim orationis ex- est vita jiislorum, ut nil in ea carnale qtiod Domino
primefe, dicenle Psairrio : Dirigaiur oraiib mea sic- piacsare habeant valeat inveniri. El quidem liba-
ut incensuih in conspectu tuo (Psal. CXL).Et in Apo- mina vini constat nonhunquam mtignamgralicc spi-
calypsi Jbaiines vidil sdiiclos habere phialas aureas ritualis designare viriutefn, hoc est, sive poculum
plenas odoramenlorum (Apoc. v); quod conieslim doctrinse, seu caiicem passionis, sive fervorem prce-
exponendo subjunxit, qum sunt oratibhes sancto- ciptise dileciiouis, sive ipsara Spiriius sancti perce-
runt. Et quoniam Aaron, ut supfa dictum est, et ptionem, aut aliquid hujwsmodi. Veruiri qtiotiescun-
ipsum specialitfer summum sacerdotem, videljcet que vinum libaminum cum carnibus offertur hostia-
Dominum Salvaibrem , et nostri quoque ordinis ip rum, eorum profecto juxla tropologicam exposttio-
sacerdotes designat, adblebit Aaron jn hoc altari nerri designat sanctiniohiam, qui adhuc aliquid de
incensum stiave fragtans mane, cum vel Doriiinus carnalibus et concupiscentiis quod purilati spiritus
ipse illtistfaia fidelitim cofda, novb gratiae suseju- adversetur, et quod igne sancii Spiritus ih ara cfef-
hafe ad diilcedinem bfaiibriis itisiigat, vei pariici- dis inceridi debeai, habent.
pes sacefdotii illius sedtila exiiortatione fideies, ad Periecti autem justi qui dicere possunt: Defecii
depffeCandamJaCiemsiii cbndiibris excitat. Incendit cor meum et caro tnea : beus cbrdh mei, el pars mea
auteni tbyiniama sacerdos ii6ri soiuiri mane, sed et Deus in swcula (Psal, LXXII),quasi cessahiibus vi-
vespere. Mane eteniih thyhiiatria incenditur, tit in ctiriiarum libaminibiis, quod ad Kneuin aliare exte-
ptincipio bitinis boni quod Deb inspifante facefe dis- rius positum pertinet, sola intus in aureo altari
pbiiiihus , iilitis atixilium qub perficiamus, invoce- aromaia Domino desiderii coelestis oflerunt, quia de
mus. Ad vespertiiti verb, iit Cum beiie coepla com- reniissione peccatorum jam securiores effecti, pro
pleriius, illi a qub accepimus, prb his quae donavit diiaio soluriimodo fegni perennis introitu lugent,
graliafuih vota feddainus. Benfe efgo dicituf : Ei dulcibiisqiielacrymarum fluenfissiraium suum per
adolebil incensum sitper eo Aaron suave fragfans ; siiigulas noctes irrigani. De quo videlicet altari
nidiie quanAo compotiei lucernds, incendei illrid ; ei jy j adhtic bene subdiiur : Et deprecabhur Aaron super
quahdb cbllocaieas 'ddvespetum. MarieetenirriAafou cornua ejus semel per annum, in sanguine qiwd
iiiceiisum siiper altafi adolet, cum Domiruiscorda obldlumesi pro peccato. Summus namque sacerdos
fideiiurriin his qiiae jaih intelligere valent arfcanis iiristef semel ih anno obtulit sanguinem suum pro
veritaiis, ad graiiani compunclibhis iriflammat.in- peccato iotius mundi. In ilib videlicet annp, de quo
ceridetilliidetadvespefiiiri,quandocoiibcatiiicei'nas, diciiuf per Isaiam, quia venerii prsedicare annum
ctito eiiainex eis quaenecdum capefe quetint, qtioniam Doriiini accepluin, id est, hoc in toto tfenipore,quo
a'dlicecsancta, quohiam divinse(Sic in rits.) esse rion Ecciesiam sibi copulare dignatus est. Semel etiam
ambigitiif, ad ariioferii febscdeiestitirri,tibi ohiriia se- uhicuique credenlium, iavacrum sacri forilis in ray-
cfeta pateiltiilt, irifortoat: ftagratqiie stiavfefiiyinia- sterium sui sanguinis ad solvenda peccatorum vin-
ma, ctirii subita comptiiiciibiie divinitiis tacfi, ia- eula, donavit. Et pulchra omniraodis figuratum di-
cfytois soium ac precibiis vacafe dtilcehabent. Rene Stanlia, semel quidem per annum pohtifex in san-
auteih seqtiilur : Urei ihyniiaind seihpiiefhum cbram giiine oblaiionis super cornua aliaris depiecar.i,
Ddfninb in gerieiaiiones vesitas. Qtiia riihiirtito n'e- qiibtidie autem thymiania suave fragrans, super eo
cesse fest ut ahimus post bfatiorierii et flettis, ad iriceridefe picecipituf : ijuia Domirius et Salvaloi
 515 COMMENTARIAIN EXODUM. — LIB. IV. 21i
noster, qui quotidie fideles siids" gfatisfe iritetftsei A et etiam electis membfis videlicet summi sacefdb-
compHpctionisaccendens renbvaty semel eos hostia tis, qui in spirith et veritaie brafif Patfem cbnve-
sui sanguinis fhPTtemsuperans fedemit. Ipsi fidelesi nienter accipi potest. Cui «uteffi hlelius qtiaril htiic
qui quolidianapecGataquotidianis abluere precibus,, altari convenit, quod dicltur Saaettim sahctofiim
ac lacryniis splenfc,-
seroel in sacraroenturo passionisi crit Domino, de qub in HiufidumfiaSCithf, dixit
iUius, absplutos Sfea peeeatis esse omnibus gau- Virgini matri archangfelus: SpkitUs sahctus sriper-
denfi Deprecabitur atilem super cornu altarisi quia veniet in te (Luc. i). .Etreliqua, Descfipfa hucusque
et ipse non solum inter hoihines conversatus proi faclura allaris incensi, supetfest adhtic desctipfio
horaihibus oravjt,-veruni etiam nuncad dexteram labri cenei, in quo JavarfentmafiuSsuas afe pedes,
patris in coelestibus sedens, interpellat pio ndbis •; .ingressuri in tabernaculum sacefdbtfes; sed iprae-
in cbrdibus eleclofum per fidero jnhabiiafts, dtim termittitur unum Domini ifiahdatuffi, qppd ei Pbs
eos ad deprecandurti excitat, recte ipse dfepfecari breviter tangere ac pro modulo nostfo exponete
narrdtur. Et placabit super eo ih geiiefntionibus ve- conVenit.Sequitur:
stris, Sanctum sanctorum erii Dotnhio. Placat qtiippe CAPUT XI.
Aaron super altafi incensi, qharido ptoptef justi- De eo quod Dominusjubel ptetium pfo dnimabus sin-
tiam sanctoium, quam intercessorfeiiiet patfbhum B gulorum numeratopopulo,Dominoimpendi,
quceriinus, «obis propiiialur Dominus. DeniqufeOb- LocuiUsqueeslDdniinusad Moyseridicens:Quando
sesso al) hosJibus Ezechise, et auxiliuffl ejus iftvo- tuleris summam filiorum Israei, juxta- numefitm da-
caiiti ait • Et civilatem hanc salvabP -, et ptbtegam bunt singuii pretium pro anhnabus suh BomihOj et
eam propler me, et prbpter David servUmmeum (IV non etit plaga in eis, Hoc autetn dabit oifinh qui
Reg, xix); PoSsumussane hoec altaria etiam ita in- transit ad notnen, dimidium sicli juxla mehsWam
terprelari, ut sefleum quidera ih qub carnes com- templi, Siclus viginli oboloshabeu Media pafs sicli
burebantuf, et sanguis fundebafur liostiaruro, om- offeitur Domino.
nem htijus tetoptiris Ecclesiam aceipiamus, ih qua Hujus praecepti oblitus est David, quando nume-
imllus esl absqtie peccato, eliainsi unius diei fuerit ravil populuiDj ideoque plagam humerahdo eidowi
vila ejus super teriatoi Nullus qtii hon fexpeccato populo conscivit (// Reg. xx-vy);Spirituali autem
picevaiicationis Adse carnaliter nalus, hecesse ha- sensu summa filiorum Israel, summam Omhium de^
beat in Chrislo rfenasci, et spiritus ejus igne munv signat electortim quorum nomiua scripia Butit i»
darii Aureum vero allare ipstim Dominum signifi- coelo, singulique dant pro animabus suis ptetilim
cat: qui rfliro atque ineffabili ordine ita carpeiji Domino, cum ei in bonis opefibus exhibent sfedulsfe
verain traxit ex Adara, ut a peccato cai-nis Adsej servitutis obsequiuiti, Alioquinplaga eritiA-eisf cum
veraciter esset iminunis. Quoiiiam altare quidfern fuerint recensiti. Quia niiiiirum ultio manet perpetua
utriimqtie ex unius ejusdemque generis lignis fa- eos, qui fideUtimiiumero non merentur soeiari, pet-
ctiiih, sed nnn ulrtimque erat auro coopertum. Sed fecta fidei opefa Dominoofferre delrectent, dicilur-
et in hoc allari nil carnale offerebatur, verura etiam que de talibus i Noh dabunt Deo plucationem sUam,
aioinata tantum adolebanluf, quia Dpmihus preces nec prelium redempiionh anhnm tum ( Psdl, XLVHI ).
sive laGf.yroaseffundenst hon pro suis erratibus qui Redemptio ehiffl anfiiimuirt ttiviiimsum (Prov, xm),
nulli erantj sed pro nostra lioc salute faciebati Sicut ut SalOmon ait; sive tempbiales : scilicet cum eas
enini arca inlta velum posita, honiinem sedeniein dhlribuerit dedetitque paupetibns s ut jnstiUa ejus
Doifiihiad dexleram majeslatis in exeelsis signifi- maneat in smculumswculi (PsaU m); seu spiritua-
cat, ita altarfe extra velum quidem, sed prope iii- les, hoc est, ipsa justitia qiiam feeit, vbl miserehdo
troitum ejus positum; eumdejn ffifediatoremDei et pauperibus, Velalia bona faciehdoi Dabit aulem om-
liominum potest figufalilei exptimeie : intei bonii- .nis qui transit ad homen dhriidiutn s.fc/f,hoceSt; de-
nes quidem humanilus conversantem, sed potentia cem obolos; quod non aliud aptius quam observan-
divinitatis, ccelorum interiofa penetrantenii Stabat ,y. tia •decalogi legis, a nobis-valet intelligi. Qui enim
altare incfensiin sanctuario ubi et candelabrupi et hunc recte inteUigere novit ompem in eo et fidei at-
mensa, quia verbtira cato faetunv est, et habitayit que operis pleniiudinem, et futurce promissionem
in uobiSi Stabat atca intra velum, quia idem Do,- retributionis inesse cognovit. Denique in primis tri-
minus Jesus, post passiohem resurrectionemque bus dilectio Dei, in sequeptibus septem dilectio est
suam assuroptus esl in coelunij et sedet a dexlris proximi comprehensa Aposloloteste : Plenitudo ler
Dei. Super ejus cornua allaris deprecatur Aaron in gis est dilectib (Rom. xm). Sed et alipd sacramen-
sanguine quod oblatum est pro peccafo , et placat tum nequaquam praetereundum, eodem numero de-
super eo, quando roganles pro populo Dei, vel pro nario continetur. Nomen enim Jesus apud, Hebrseos
sua ipsorumignoranlia sacerdotes, per unigenilum a littera fod, apud Grsecosiota incipit, Quaeutraque
Filium ejus esse adjuvandos, et per sacramentuip in sua gente, denarii est nota numeri. Decemque
passionis illius salvandos esse confidunt, monente .obolos in pretium animsesuaeDomino offerunt, qui
Apostolo ac dicente : Per ipsum ergp offeramus Jesum Chrislum credeutes, signpm npmihis ejus
hosliam laudis semper Deo, id est,, fruGtum labip- quod denario numero incipit, hv fronte et profes-
rum cpnfitenlium nemiui ejus. Qupd de omnibus sione proferunt, El fortasse hujus gratia sactamenti
 215 B. RARANIMAURIARCHIEP. MOGUNT.OPERUMPARS I. 216
Dominus in Evangelio testatur: Iota unum de lege A }. quia non nisi semel lavare valemus, consequentius
prseterire non posse, quia virtus decalogi quse ibi labrum hoc, oblationem nobis compunctioniset A-
continetur, fidesque nominis ipsius quse ibi mystice crymarum commendat, qua semper opus haoemus,
significatur, nulla unquam potest infidelium pertur- maxime autem cum mysteiiis coelestibusministra-
batione corrurripi. Qui habetur in numero a viginti turi appropiamus,quia altare holoeansti, in quo car-
annh et supra, dabit prelium. Numerus vicenarius nes victimaram Domino incendebantur, exstinctio-
utriusque testamenti conjunctionem significat : legis nem designat carnalium concupiscenliarum per
videlicet quce quinque libris scripta est, et Evange- ignem Spirilus sancti. Altare vero tliymiamatis pu-
lii quod quatuor. Quater enim quini faciunt xx. ritatem significat eorum qui sopitis per omnia car-
Annis xx ergo , habetur quisque in numero po- nis illecebris, ac certamine vitiorum, pro sola ex-
puli Dei, quia iUe solus est eleetorum consortio spectalione ac desiderio ccelestisintroitus, lacrymas
dignus, qui et decreta legis spiritualiter inteUecta, fundunt amoris. Recte posl altare holocausli, Ja-
per gratiam adjutus Evangelii, pro sua mensura et brum ponitur in quo abluti sacerdotes, ingrediuntur
capacilate perficit; et de ejusdem gratiaepromissis, tabernaculum, ut thymiama Domino incendant.
aeterna in coelisprsemia exspectal. Dives non addel Duobus namque modis lacrymarum et compunclio-
ad medium sicli, ei pauper nihil minuet. Quia sive B ] num stalus distinguitur, quia primo necesse est ut
magnus est merilis quisque ac perfectus, seu lener quisque ad Dominum conversus pro his quae com-
adhuc et in provectu positus virtulum, cunctis ea- misit peccatis veniam fusis Jacrymis precetur. Qui
dem lex decalogi quse Deum ac proximura diligat, cum comitantibus dignis poenitentiaefruclibus longo
imponitur. Susceptamque pecuniam qum coliata est tempore profecerit, reslat ut seeurior de accepla
a filiis Israel, trades in usum tabernaculi testhnonii pectorum venia effeclus, jam desideriis inhiantibus
ut sit monumentumeorum coram Domino, et propi- optet venire tempus, quo mereatur inter bealissimos
tietur animabus illorum. Et suscepta a filiis Israel angelorum ehoros faciem Creatoris videre. Quid qui
pecunia, in monumentum eorum coram Domino In- veraciter agit, nequaquam absque lacrymis vel hu-
feitui, cum omue quidquid agimus boni, in seteina jus vitse longitudinem, vel UUustolerat dilationem,
apud conditoiem ac judicem uostium memoria cu- dicens de ista : Heu me quia incolatus meus prolon-
stoditur : quatenus ex eis quse illi obtulimus bono- galus esl, habitavi cum habitantibus Cedar ( Psal.
rum operum fractibus, propitius nobis fieri digne- cxix), id est, cum his qui in tenebris errorum ac
tur. Servaturque eadem pecunia in usum, cura ex scelerunvversantur, quod vocabulum Cedar sonat.
bonis justorum actibus, sequentium in Christo fide- Ipse jam perpetuse lueis gaudia suspirans, multunv
Jium mores actusque confirmaiitur; ac tales fieri < C laboriosam duxit vitam, quia quantum coelestempa-
minores quique contendunt, quales fuisse eos quos tiiam sitio, tantum viciniam piavotum intei quos
cum Domino regnare agnoscunt. Notandum sane incola convetsoi horreo, dicens item de iUa : Sitivit
quod pecunia memorata uon juxta sestimationem anitna mea ad Deum vivum, quando veniamet appa-
vulgi, sed juxta mensuram templi erit danda. Meu- rebo anle faciem Dei ( Psal. XLI). Quam profecto si-
sura namque templi dispositio est divinse legis, tim, quia sine lacrymis ferre nequibat, subsequen-
quam in Ecclesia sua Dominus servari prsecipit: et: tia verba declarant : Fuerunt mihi lacrymw mem
cnjus tamen observantiae, aeterna in futuro praemiai- panes die ac nocte. Ac si aperte diceret: Quo diulius
promittit. Cseterumsi quis juxta placitum humanse- a videnda facie Dei ad queni ardenter sitio differor,
voluntatis Deo servire nititur, isle quia juxta men- eo dulcius pane lacrymarum quas in ejus memoriara
suram templi pecuniam susedevotionis non obtulit,, fundo reficior. Igitur altare holocausti lacrymas in-
reprobata et abjecta oblatione, plaga ultimi judiciii sinuat poenitenlium de peccatis quse gesserunt, al-
animadversus ferietur. tare incensi flelus exprimit gaudentium de bonis
CAPUT XII. operibus quse Dominojuvante perfecerunt, ac desi-
De faciendolabio mneo. derantium prcemia, quse se aceepturos Domino re-
Locutus est Dominusad Moysen dicens: Facies etf munerante confidunt. Qui nimiram fletus tantum
labium mneum cum basi sua ad lavandum, ponesque > prsecellitpriori, quanlum ccramento aurum; quan-
illud in tabernaculutn testimonii ad altdre, et mhsat tum Sancta sanclorum (ubi eraf arca Domini)priori
aqua, lavabunt in ea Aaron et filii ejtis manus suas ac; tabemaculo, in quo candelabrum et mensa Domini
pedes, quando ingressuri sunt tabernaculum lestimo- stabant, constat fuisse prselata. Propter altare vero
nii, et quando accessuri ad allare. Potest quidemi holocausti labrum erat positum, in quo lavarentur
hoc labio sive labro, ut iu sequenlibus appeUatur,, qui ad altare incensi intrabant, quianemo repente
principaliter aqua baptismatis inteljigi, cujus lava- fit summus, sed proficientibus meritis quisque
cro necesse est purgentur omnes qui Ecclesise ja- primo bella debet viliorum devincere; deinde a con-
nuas ingrediuntur. Verum in tabernaculum testimo- ditore suo compunctione lacrymarum supplex im-
nii et allare holocausti positum est, quia bis quotidiee petrare, ut pro ingressu regni dulces fundere fletus
iidemipsisacerdotes, hoc est niaiie et vespere, cum Q possit, qui pro timore pcenarum pridem fundebat
ingrederenlur ad allare thyraiama Domino oblaturi,i, amaras. Quid autem basis, in qua idem Jabrum ih-
in eo lavari praecepti sunt. Aqua autem baptisrni, i, erat positum, aplius quam ipsum desiderium regni.
 21T COMMENTARIAIN EXODUM.— LD3. IV. 218
et vitse ccelestis accipiatur? cujus nimirum causa A ^ cat et bibit indigne, judicium sibi manducat et bibit,
tanti fit, ut perfecti ac summi viri quotidiano se non dijudicans corpus Dotnini (I Got. xi), id est,
lacrymarum fonte diluant, et quod necdum perfecte nequaquam edulium panis, vini, a communium
vivendo valeant, gaudium internae quietis saltem escarum utilitate, cauta et sollicita mente secer-
suspirando degustent. Nam quia hoc lavacro, quod nens. Diligentius vero intuendum est, quod in con-
inler tabernaculum et altare positum est, perfecto- clusione subjungitur. Legitimum sempiternum eril
rum lacrymsefigurentur, lestantur ipsa verba, qui- ipsi el semini ejus per successiones.Haec ad litteram
bus dicitur : Et missa aqua lavabunt in ea Aaron et quidem observari cessarunt', sed juxta priscam in-
filii ejus manus suas ac pedes. Neque enim quisquam telligentiam spiritualitet observari a sanclis nun-
de plebe ibi lavari, sed ipse pontifex jussus, et filii quam 'cessabunt: ipsi et semini ejus per successio-
ejus, videlicet sacerdotes gradus inferioris, quia sic- nes, non quidem de Aaron stirpe nascendo, sed cre-
ut magnorum virorum sancta perfectior vita , sic dendo in eum, quem Aaron cum ejus avo ctedidit.
et compunctio solet esse sublimior. Non autem hoc CAPUT XHI.
ita dicimus, quas' soli altaris ministri hujusmodi De confectioneunguenti optimi ad consecrandumta-
compunclionis vei oossint habere vel debeant virtu- bernaculum ac vasa ejus.
tem, sed memorcv,beati apostoli Pelri, qui cunctis B I Locutusque est Dominusad Moysen, dicens : Sume
fidelibus loquens de angulari lapide, qui est Ghri- tibi aromala primw myrriim el eleclm quingentos si-
stus, ait: Et ipsi tanquam lapides vivi supermdifi- clos, et cinnamomi medium, id est, ducenlos quinqua-
camini domos spiriluales, sacerdotium sanctum, of- ginta siclos, calami similiter ducentos quinqua-
ferre spirituales hoslias(I Petr. n). Et quod Joannes ginta, casim autem quingentos siclos in pondere
iu Apocalypsi. Beatus, inquit, et sanctus qui habet sanctuarii, olei de olivetis mensuram hin : faciesque
parlem in resurrectione prima : in his secunda mors unctionh oleum sanclum, unguentum compbsitum
non habet potesldtem,sed erunl socerdotesDei el Chri- opere unguentarii, et ungesex eo tabernaculum testi-
sti (Apoc. xx). Admonemus omnes fideles mystico monii, et arcam testamenii, mensamque cuni vash
saceidotum nomine censeii, utpote membra Christi, suh, candelabrum et ulensilia ejus, altaria thymia-
videlicet sacerdotis seterni. Quibus etiam beatus malis, el holocausti et universafn supellectilem quw
apostolusPaulus, quid victimarum offerre debeant, ad culluin eorum peiiinet. Sanctificabhque omnia,
ostendit dicens : Obsecrovos fratres per Dei miseri- et erunt Sancta sanctorum : qui teligerit ea sanctifi-
cordiam, ut exhibeath corpora vestra hostiam viven- cabitur. Aaron et filios ejus unges, sanctificabhque
tem, sanctam, Deo placenlem (Rotn. xn). Non ergo eos ut sacerdotio fungantur mihi. Filih quoque Israel
solum ministris sacri altaris, sed et omnibus per- Ci * dices : hac oleum unclionis sanctum erit mihi in
ge-
fectis in quocunque gradu posilis, hoc lavacrum po- nerationes vestras. Caro hominis non ungeiur ex eo,
suit Moyses, quia lex Dei cunclis generaliter fideli- et juxta composiiionemejus non facielis aliud, quia
bus gratiam salutiferse compunctionis praedicavit. sanclificatum est, et sanclum erit vobis. Homo qui-
Quod si in persona Aaron ipsum magnum pontifi- cunque tale Cbmpbsuerit,et dederit ex eb alienb ex-
cem Dominum Salvatorem accipere vohimus, con- terminabitur de populo suo (Exod. xxx).
stat etiam eum hujus aqua labri priusquam ad altare Adverlendum est el notandum, quemadmodum
oblaturus intraret, locum : quia piiusquain thy- unguento chrismatis omnia jussit ungi, tabernacu-
miaroa sui sacrosancti corporis propter salutem lum scilicet et ea quae in illo erant, et deinde erunt
nostram in altari crucis incenderet, pro nostro Sancta sanctorum: omnia seilicet cum fuerint uncta,
amore etiam lacrymas fudit, quod in resuscitatione erunt Sancta sanctorum. Quid igitur distabit jam
Lazari celeberrime innoluit. Bene autem additur, inter illa interiora quaevelo teguntur, elc., si om-
ut offerant in eo thymiama Domino, ne forte moria- nia, cum uncta fuerint, erunt Sancta sanclorum,
tur (Joan xi). Mors etenim timenda est animse spi- diligenlius requirendum : hsec taraen notanda cre-
ritualis et seterna. Si quis ad ministerium altaris j dimus ubi eliam meminerimus, sicut de illo altari
electus, thymiama orationum Deo reddere negligit, saciificiorum, quod post unctionem appellari voluit
mors timenda est; si quis ad sacrosancta mysteria sanctum sancti, continuo dictum est, Omnis qui
absque spirituali ablutione compunctionis inlrare, ef tangit illud sanctificabitur : de omnibus poslea, quse
sancta Domini dommunibus manibus traclare prse- de illo unguento uncta, dicta sunt Sancta sancto-
sumit. Lavent ergo roanus suas ac pedes in aqua rum : eadem sententia subsecuta est, ut diceretur,
labri senei, et sic ad altare accedant. Abluant lacry- omnis qui laugit ea sanctificabitur. Quid duobus
mis actus et incessus, ac deinde manus ad tangenda modis intelligi potesl, sive tangendo sanctificabitur,
Chrisli mysteria proferant, pedumque gressus in sive sanctificabitur ut ei liceat tangere, sive tamen
alria Domini ponant. Quod aeque prseceptum reot non licebat tangere populo tabernaculum quando
his qui eorumdem sacramentotum petceptione pmn- offerebat hostias, vel quaecunqueab eis ohlata offe-
dandi sunt, ut cautioie euia piius'actus suos cogita- rebantur Deo. Nam consequenter non solis saceido-
tusque discutiant, eventilerit, puigent, ac sic ad tibus, neque solis levitis dicendum admonet, quod
participanda fidei saeramenta procedant, ne audire ait ad Moysen ; Et fitiis Israel loquere dicens. Uti-
mereantur illud Apostoli: Quicunque enim mandu- que filii Israel totus ille popuius eial. Jubet autem
219 B. RABANI MAUIU ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS I. 220
dici, oleum unclionis sanctum erit hoc vobis ini A ciem quatubf elemeiiforum, hotum quatuor odorum
progenies vestras. Super carnem hominis non linife- natuf sesignificafe vidfeantuf:ut thfls^qubdpeflucidiim
tur, et secundum coippositionein hanc non facielisi est, aefi coriiparetur, stacte vero aqtiis, galbaiius et
vobis in ipsis similiter. Sanctum esl, et sancfificatioi onyx terrce atque igtii, ut pev hsee omriium qpse in
erit vobis. Quicunque fecerit similiter, ei quicunqtiei cdelb et infra" cceluiii fet in ierra et in aquis sunt
dabit de eo exterae nalioni, iiiteribit de populo stio. placitum Dfeoinefeiistiffisit bcec creaturce laudis ora-
Jubet igitur non solis sacerdotibils, sfed univefsoi tib. Thyiftiatoa ex afbiftaiibus compositum facimus,
popuio Israel, ut non faciai lale unguentum ih usus; cunv ih altari botii opferis viftutuiii multiplicitale
humanos. Hoc eSl enim quod ait: Super edrnetiii rfedblfetous.Quod misiuto et purum fif: quia qhan-
hominis non linietur. Prohibet ergo sitnile fieri ihi tuih vifius viftuti juftgituti tanlum incensum bohi
usus suos, et intefitum minatuf, si quisquato simi-: operis sincerius exhibctur; ubi et bene subjungi-
liter fecerit, i.d est, uiiguenluffl ad usus stios siinili- tur : Quthque ih ienuhsimum pulverem in universa
ter simile confecefit, vel cuiquam hiric dedetini ex- coiitudefis, pbnes ex eb Cbtam leslimonio tabernaculi.
terae nationi. Ac pfef hoC qtiod ait, Sauciificalioi Ih teritiissimuffi pulverem aromala universa conle-
erit vobiscum, clirivpoptiib lsi'ael univfefsbdibi jubet, riPVUSiCuih bOria nostra quse in pilo cordis occulla
non video quid inteliigam, nisi qtiod licebat eis, B discussibue tundimuSj' et si veraciter btina sunt,
sublilitef relraclamiis. Aromata ergo in pulvere re-
quando venifebantctim suis quisqtie munefibtis tan-
est virtutes reCbgitaudo terere, el usque ad
gere labemaculuni, et tangendo sarictificabatur. (Ex digere
sublilitatem occultce eKaminatioftisrevPcare. Et no-
Isidor.) Propter illud oleum quo ctincta peruhcta sunt,
et iiinc dictum, 0?n»fs qui tahqii sanclificabitur; tandum quod de eodem pulvere dicitur: Pones ex
non tamen sic quemadmodum sacerdotes, qui "etiairi .eo corato testimonio tabefnaculi, quia tunc nimirum
ut sacerdotio fungerentur ungebantur ex illo, Porrb bona nostra veraciter in conspectu judicis plaGent,
cuto hsfecmens sublilius recogitando conterit, et
unguentum quo perungitur tabernaculum, ciirishia
est quo ungilur fideiis populus, in quibus divinitas quod de atomatibus pulverem reddit, ne grassum
sit quod agitur, ne etiam si hoc arcta
tanquam in tabernaculo habitat. Potest quidfemiii- duruffique
retractionis manus non comminuat, odorem de se
telligi hoc unguentum etiam virtutes sanclorum, seu
odorjustiticelonge laleque diffusus, de quo dicil Apo- subliUtisnoh aspergat. [Loculusque est Dominus ad
stolus: Deoautem gratias, qui triumpliat nos inChristo Moyseitdicens : Ecce vocaviex nomineBeseleel filimn
Jesu, et odorem justiiiw manifestai per nos (1 Cot. n). Uri, filii Ur de tribu Juddi el implevi eum spitiiu
CAPuf xiV. Dei, sapientia et ihteiiigentia , scieiiiia in oinni iem-
De confectiorieIhymiamalh ex.pretioshshnh aromaii- C pote, dd excbgitandutn fabte, quidquid fieri potest ex
bus, et Beseleel atlifice. auro et dtgenio et mre, marnwre et gemmis, et diver-
Dixitque bomirius rid Mdyseri: Suine libi dtOmdia sitate ligiiorurit, Denique ef socium Ooliab filium
Mdcieriet onycha, galbahuitt bbni ddoth, ei thils luci- Aciihameih, de tribu Dan, el ih botde omnis efudiii
dhsimum. MijMlis poriciefiserunt oriinia, FdCiesque posui sapienliam, ut faciant ciincta qum ptwcepl
ihymiaind cbniposiluiri bpere ungUehidrii, trihluni tibi.ele. (Exod, xxxi.) Quid est quod Beseleel cuffl
diligenler et pufum, el Sariclificalionedignisshnum. juberet adhiberi operibus labemaculi faciendis,
Cumque iti JenufssilHiimpulVeremunivetsa coiiluderis, dixit ad eum se replevisse spiritu divino sapientice
pones ex eo cbfam iabertiaculo leslimoitii, in loco iii et intellectus et scienticc, in omni opere fexcogitafe,
quo appdfebo tibi, Sariclum saiiciorum efit vbbh fetarcbitectonari, etc. Utrum Spiritus sancti niu-
ihymiamd.falem cotriposiiiohemnon facielis in nsus nferi etiam ista opera tribuenda sint,- quse pertinere
vesitos, quia sanciuht 'esl Doihiho. Hoinb quicurique ad opificiuni videhltif? an et hoc sigiiificative di-
fecerii simile, ui odofe iilius perffUatur, petibit de ctiiiti esl, iit ea pfefliiieahl ad divihum spiritum sa-
pbpulis suis (Exod. xxx)i [Ek Atigiistino.] Quod prse- pietiliiBet ititelleetus et scientise, quj; his rebus si-
cepil quibtis afbmatibiis fiai ihyriiiartla, id est, in- gftificanttif. Tanieii eiiam hic cum spiritu repletus
ceustim, fet dicit tiiiglifeniafio mofe Cbcttim opus dicaltir isle diviiio sa[iientise et scienliae, nonduin
uiiguehlafii, hoti ideb putarfe deberaus unguehium legiftir Spiritus saiietus,
fieri, id est, uiide aiiquid ungaiur. Sed ut dictuffi GAPUT XV-.
esi, ihymiama vei incensum, quod imponaiur illi Prmceplnm de custbdia sabbati.
altati iiifeehsi, hbi non licebat sacrificafi, et eral Locutus esl Dbininus ad Moysen dicens : Loquere
iiitiisiii Sancfa sbicibruffi. (Ex Isidoro.) Incensum fiiiis et dices ad eos Israel: \idete sabbalmri itteum
autein qubd ex qtialtiot odoralissiniis generibus iti cuUodiath, quia signum est inler meet vosih genera-
maxitoariVstibliiitaifem comniiriutis, id est; stactfe, lionibus veslrh; ut scialis quia ego Dominus qui san-
briyche, galbahb et tiiul^ecbmpoiiit, hseb ifi foriiia ctifico'vos: Cuslodilesabbatum. Sanctum esl enim vo-
brationhin fidelihm coirstiUiia esse, beaius Joanftes biSi Qui polluerit iltud; morle morieiur. Qrii fecerit in
Apbcal. bslehdit: Ei illi qtiidem, inqiiit, vigihii qud- eo Opus, peribit anima iidus de medio populi sui, Sex
iuor sehiores procidetuni hnle agriuni, hdberitesuntts- diebus facielh vpus : in die septhrib;sabbaium est re-
quisqiie ciihatus ei piduias aufeas plends incensi; quies sancta Domiiib. Otrinis qui fecerit opusinfiaC
ffum suiit vraiitiiies scinctbtum, Quanquahi et spe"- 'die, morietufi Gnslodiant fiiii Israel sdbbatum^et te-
221 COMMENTARIAIN EXODUM. — LIB. IV, . ,. 222
lebrent illud in generalionibus suis. Pactum est sem- h, eos ab illa intenlione revocaret. Faclum tamen illud
pitefriuni iniet hte et filibs Isfaei, signiiriipetpetuum. ipsum difflcile, iit esset ciufum ad facifendiiroideiuhi,
Sex enhii dicbus febii botiiinus cwlnm ei iefrum, et in pfopter eos notanduin ptilaVi, qui cbhtristanttif, si
seplimbaboniriiopere cessavii(Exod. xxxi). Notanduifi qilid tale proptCf vilaih aetfefhariidivihitus fiferi, vel
etiim qubd ih Septtiagiuta hie ioctis ita habettir : aequo animo tolefarfe jubeantuf : Sedit pbpuius hian-
Testamehlum in wlefhuih iri iiie el filiis Isfael. Qiiid ducare et bibere et sufrexetunt ludete. Estis potusque
sibi vtilt qtibd cum de sabbalo observando prseci- ad Itisum impulit: lusus ad idoloiatriam traxit, quia
peref, ait: Teslamentum est setertium iii hie fetfiiiis si vahitatis culpa nequaquam carite cdinpescilur, ab
Israel ? non ait inter me et filios IsraCJ, an quia sab- iniquiiate protinus mens incatita devoratur, Salo-
batum requierh significat, et fequies ftobis non est mone attestante quia qui modica spernit, paulatim
nisi in iUo? Naffl profecto filios Israei uuiversum decidit. Si enim cufate pafva hegligimus insensi-
populum dicit, id est, sefflen Abrahatri, et ejtts Is- bilitef seducti, audacter etiafii raajbfa perpettamus:
rael seeundiirti cafiiem et sfecundumspifituto. Nato Locutus est autem Dmninus ad Moysen dicens : Vade,
si Israel non esset dicendus nisi ex genere cafnis, descende: peccavitpopulus tuus quem eduxisli de lerra
non diceret Apostolus : Videte Israel secundum car- JEgtjpti. Recesserunt ciio de via quam ostendhti eis.
neiii. Ubi profecto significat fesse, Israfel secundum 8 Fecerunlque sibi vitulum corifiatilem, et adoraverunt,
spiriium, qui in abscondito Judceus est, et circum- atque immolanies ei jioslias, dixemnt : Isii suni dii
cisio cordis. Sic ergo melius foitasse disiinguitut, tui Isfael, qui eduxerunt le de terra Mgijpti. ^Edi-
(estamenium aetemiim in rne. Et inde alius sensus fiCSfeeliam lectoreih valde jtixia histofiatri potest,
sil, et filiusIsfael tanquam signuni cetefnum, id est, si pSfpendat quomodo bonis fectofibus iftista sit, et
ceternse rei signum : quomodo petra erii Chrhtus, regehdi auctoritas et benigriilas cbhsulendi. Disci-
quia petra sigiiificabat Christum. Non efgo ita im- piiria Cnim Vel misericbfdia toiiltuni dfestituetur, si'
guehlum est tesiamentiim celerhum iri me et filiis uiia sihe altera terieattif. Sed cifca stibditos suos in
Istael, tanquam ih Deo ; et filiis Israei sit hoc te- esso iectoribus debfet, et justa cbiisuiehs iriisericor-
staraentum seternum in nie, quia ih iiio promissa dia, el piasseviens discipliha. Iritiiefi hahique libet in-
est tequies setema, et fiiiis Israel signuto est ajfef- Mbysi pectore miseficbrdiarri ctiffi sfeveritate socia-
num, qtiia fiiii Israel acceperunt observandum si- tam. Videafflusamanteto, pie et distfictfe ssevieiitem.
gnurii qub fequies sigriificatur seterna, veris Isfae- Ceiie chm Isfaeliticus pbpuhis ahte Dfeioculos penfe
iitis, hoe est, filiis promissionis et visutis Deum irtveriiabiiem conitaxissel bffeiisam, ita ut ejus fe-
facie ad faciem sicuti est: bedit qubque Moysi com- cibf audiret, Descende, peccavit populus iuhs; ac si
plelis hujuscemodi sermonibus in moriteSinai duas ta- - ei divina vox diceret, qtiia in taie pebcittito lapstis
bulasteslimoniilapideas, scriptasdigito bei. (Ex Augu- esl, jam meus non est. Atque subjungefet: bimiiie
siiiw.) Cum tam multa locutus sit Deus, duae tameh ihe, ut irascatur furot tneus coriira ebs, ei deieam eos,
tabulse daniur Moysi lapidese, quse dicuntur tabuice fdiluthque te in gentem magriam. iile Semel et iierum
teslimonii. Figtifaeih arca, himifum onvriiacbetCra pfb populo cui praeerat, Obifceihse M ihipetuto Dei
quae prsecepit Dfeusex iliis decenv prseceptis, qtise ifaScbntis opponenS ait: Atti difriilteeh lianc hbxarii,
duabus tabuiis cbnsCripta sunt, pendere ihlelJigun- aui si h'on fach, dele me de libro liib cfuemsctipsisii.
tur, si diligentef quserantur, ef bene inlelligantur, Pensemus quibus visceribiik euriideih popuium ama-
quoraodo haec ipsa rursus decera praecepta, ex dtio- Vit, pfo cujus vita rje libfb vitaBdeiefi sfepeiiil. Sdii
bus illis, dilectione scilicet Dei et proxirni, iri qui- tahieri iste qui tarito fejus pbpuii ahiorfe cbhslriri-
bus toia lex pendet et prophelse. gitiir, cohtfa ejiis culpas pensfefflus,qtianto zfelorfe-
CAPUT XVI. ctifudihis acbfehdattir. Mox eleiiim peiitione pfimae
De tfansgtessidhe Adron in forriicaliohe vituli atttei. culpae venianv n'e delereriltif bbtiritiit: ad eiiriidem
Videns auterri populus quod hiorarri facerei desceil- pbpuilim vehiens ait: Pbftat vir 'giadiuiriiupef fehiuf
dendi de morile Hoyses, torigtegdtus advetsUs Aatoh r. suum. ite ei redite 'de pbrla qtthque' ad pbiiatn per
aii: Siitge fac hobis ieos qui rios pfwceddrii, M'o'y'si riiedinrii'eastfbrUiri,et bccidat uniis'q'uh'quefratrein el
enhn huic vito, qui ilos eduMi.de ierra JEgypti, igfib- (ifiiVcnm et prbximum suutri. Cecldeiufiique iri die ilia
rflrihisquid dcciderit. bixilque ad ecs Aaron: Toihie quasi viginii tria millid hbmihum. EcCfeqhi vitam
inaures aureas de uxdruiii fitibrilmque el filiatum bmnium etiam cuhi sua raorte petiit, paticbrum vi-
vesirUrnm oafilitis, 'el njfeiie Ad fne. Feeit pbpulus tahi giadio exstirixit. Intus afsii ighibtis ainofis,
quwjussefai, deferizrisindufes ad Aaron. Qixascufri fotis accensiis festzelo sevferilatis. Tanta ftiil pietas,
ille accephsei formdvii opere fusofid ei fecit ex 'eisvi- tit se pfo iilis corato bbminb mbfti bfierffe hon du-
iulufn cohfldiilein '; dixerukique: Hi suht dii iid Is- bitafet; tanta sevefiias, titeos qtibs divihitus retife
tael,quiieeduxetuntdeietfa AZggpii. Quodcuriividis- tiffluferat, ipsfejtidicii gladio fefiret. Sic atoavit Cos
set Aarbri, mdificavitaltare coram eo, et prceebnh iibce quibiis prsfiiit, ut pfb eis hfec sibi parcefet; et
ciamdviidicens:Cras solemniiasbomirii est, eic.(Exod, tahieh 'deiinqviehtes sic pfefsefeutusesi qii'6'sariVavil,
XXXII). Quodjubet Aaroh ihaiii-esdenii abaiiribiis tixb- u.t eos etiairi iioiftiho pafcfente pfbsferiiefet: titfb-
fumatquefiliarum,uride illisfaceretdebs, noii absufde bique ifegattis fofiis, utfobiqiie mediatbf mirabilis,
iiitfelliglttifdimcilia praeeipere vbluisse, tit hoc mbdb causam populi apud Dbminuni pfecibus, caiisahi Dei
29S B. RABANI MAURI ARGHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS. I. 224
a popnlo gladiis alienavit; intus amans divinseirse A dicitur, cum multos saepe resistere exemplis existen-
supplicando obstitit, foris sseviens culpam feriendo tibus demonstratur? Sed si subtiliter et beati Job
consumpsit , succurrens citius omnibus ostensa eloquia, et iUorum facta pensamus, et verum cogno-
morte paucorum. Et idcirco omnipotens Deus fa- scimus, quia divinse irae non resistitur, et verum,
mulum suum citius exaudivit agentem pro populo, quia miilli ssepe restiterunt. Nanique plerique san-
quia vidit quod super populum acturus essel ipse ctorum irae Domini sicut uniuscujusque superius
pro Deo. In regimine ergo populi utrumque Moyses ordo narralur edocuit, resistere probantur. Resisli
miscuit, ut nec disciplina deesset misericordiae, nec autem irse Dei non potest, cujus ejus indignatio sese
misericordia disciplinse. ut ita dixerim, medullilus movet. Qusedum se mo-
CAPUT XVH. vet, hanc oppositio humana non retinet, nec se ulili-
De eb qubd Moyses Dominum iratum populo pro ido- ter cujuslibet deprecatio objicit, cum semel Deus ab
lolatria, precibus miligavit, et de objurgalione intimis irascendo disponit. Hinc est enim quod Moy-
Aaron. ses qui reatum totius plebis apud Dominum pre-
Rursumque ait Dominus ad Moysen : Cerno quod cibus tersil, dumque se obicem obtulit, divinse ira-
populus iste durw cervich sit, dimitie me, ut irascatur cundise vim placavit, ad petram Oreb veniens, pro
furor meus contra eos, et deleam eos, faciamque te in R * aquse exhibitione diffldens, repromissionis terram
geiuem magnam; Moyses aulem orabat Dominum ingredi Dominoirascente non potuil. flac de re ssepe
Deum suum dicens : Cur, Domine, iracitnr furor tuus accedens affligitur, ssepe desiderio se exeitante tur-
contra populum tuum,quem eduxhti de terra Mgypti, balur, et dispositse ultionis iracundiam repellere a
in forlitudine magna, et inmanu robusta? Ne, qumso, semetipso non valuit, qui hanc volente Domino et a
dicant Mgyptii: Callide eduxil eos, ut interficeret in populo, amovit. Hinc David quia prostrala plebe
montibus, et deleret de ierrd, etc. (Exod. xxxu). postmodum angeli giadium prece corapescuit, prius
Omnes sancti qui irae Dei obviant, ab ipso accipiunt, plorans et ejulans nudis pedibus filium fugit, et
ut contra impetum percussionis ejus opponantur, quousque perpetrati facinoris ultionem ad plenum
atque ut ita dixerim, cum ipso se erigunt eontra reciperet iranv Dei nequaquam valuit pro semetipso
ipsum, eosque vis divina sibi opponit secum, quia temperare. Hinc Elias, etsi ut homo parum aliquid
in eo quod adversum ssevientis iram foris opponit, quasi de divina animadversione senliret, qui verbo
iivtus eos gratia irascentis fovet, et famulantes in- coelos aperuit, ante indignationem mulieris terrilus
terius levat, quos quasi adversantes exterius tolerat. per desertum fugit et pro semetipso infiraialus est
Portat ergo contra diclionem deprecantium quam in forinidinem, qui furorem Dei placat aliis per in-
aspirat, etvelut noleiiti imponitur, quod ab ipso ut " terventionenv. Irse igitur Dei resisli valet, quando
fiat, imperatur. Moysi etenim dicit: Dimitte me, ut ipse qui iratus est, opitulatur, et resisti omnino non
irascatur furor meus contra eos, faciamque te in gen- valet, quando se ad ulciscendum excitat, et ipse
tem magnam. Quid est servo dicere, Dimitteme, nisi precem quse ei funditur, non acceptat. Placatus est
deprecandi ausum prsebere? ac si ei aperte dicere- Dominus ne facerel malum, quod loculus fuerat ad-
tur : Pensa quantum apud me valeas, et cognosce versus populum suum. Sive juxta alia exemplaria, Et
quia obtinere poteris quidquid pro populo exoras. propilialus est Dominus de malilia quam dixit facere
Sed dum hsec ita sint, minus legenlis animum mo- populo suo. Malitiam hic poenam intelligi voluit, sic-
vet, quid est quod econtra in beati Job historia per . uti est aestiroata malitia exitus iUorum. Secundum
eumdem sauctum virum dicitur: Deus cujus reshlere hanc dicilur, et bonum et malufiva Deo, non secundum
irm netno potest ? (Job. ix.) Mirum valde est, quodi malitiam, qusehorainesmali supt. Maluseuim Deusnon
irse Dei nullus posse resistere dicitur, cunv multosi est, sed malis ingerit mala quia justum est. Et rever-
indignationi supernse animadversionis obviasse elo- sus est Moyses de monte, portans duas labulas tesii-
quia divina testantur. An non irse Dei idem Moyses; monii manu Dei scriptas ex utraque parte, faclas
restitit, qui pro cadente populo erectus, ipsum su- opere Dei. Cumque appropinquasset ad castra, vidit
pemse percussionis impetum, mortis suse oblationei ^ vitulum et choros imtusque valde, projecil de manu
restrinxit dicens : Dimitle illis hanc noxam: alio- labulas et conftegit eas ad mdicem montis. Iratus qui-
qidn dele me de libro quem scripshli ? An non irae Deii dem Moyses videtur tabulas testimonii digito Dei
Aaron restitit, cum inter viventes ac mortuos, thu- scripfas, collisisse alque fregisse: magno tamen my-
ribulum sumpsit, atque animadversionis ignem In- slerio figurata est iteratio testamenti, quoniam ve-
censi fumo temperavit ? An non Phinees irse Deii tus fuerat abolendum, et constituendum novum.
restitit, qui luxurianles cum alienigenis in ipso coitui Arripiensque vitulum quem fecerant, cmnbussitel cbn-
trucidans, zelum suum divinse indignationi obtulit,, trivit usque ad pulverem, quetn sparsit in aqua et de-
et furorem gladio placavil,? An non David irse Deii dit ex eo potum filih Israel, Sed quid sibi velit iste
restitit, qui angelo ferienti se offereiis, placationis> vituius, quem fecerunt filii Israel in solitudine, vel
gratiam et ante lempus piopositum exegit? An noni quid significet quod Moyses ipsum vitulum igni
Elias irse Dei restilit, qui longo jam tempore terrsei combussit,
rainulatimque concidit, et in aquam
aridae, subductas de coelo pluvias verbo revocavit ?? aspergens potum populo dedit? Si enim labulas quas
Quomodo igitur divince irse nullum posse resisteres digito Dei, hoc est operatione Spiritus sancli scriptas
225 COMMENTARIA1N EXODUM, — LIB. IV. 226
acceperat, ideo fregit, quia indignos eos quibus eas A }. fecit, ipsi Aaron tribuatur, quod eis consensetat ad
legeret, judicavit. Si denique ab eis ille vitulus peni- faciendum quod male petiveraiit. Magisenim dictum
tus abolerelur, incendit et contrivit, et in aqua est, spoliavit, vel dissipavit eos Aaron, quoniam
sparsit alque submersit, ut quid et potum de hoc cessit eis, quam dissipaverunt se ipsi, qui tantum
populo dedit ? Quem non excitet factum hoc ad quse- malum flagitaveiunt.
rendam et inteUigendam propheticam significatio- CAPUT XVIH.
nem ? Occurrat efgo jam intentis mentibus, quia De ultione
diaboli corpus significatur in vitulo, id est homines facta in idololalras ; deque eo quod Do-
minus jubet Moysi populum ducere in terram re-
in omnibus genlibus quibus ad hsec sacrilegia ca- promissibnh, et de abnegatb suo cum ejus irans-
itu.
put, hoc est auctor, diabolus: aureum proplerea,
quia videntur idololatriae ritus, velut a sapienlibus Et stans in porta caslrorum ait: Si quis est Do-
instituti. De quibus ita Apostolus : Quoniam cbgnb- mini junganlur milii. Congregalique sunt ad eum
scentesDeum,nonsicut Deum glorificaveruntaul gra- filii Levi, quibus ail: Hmcdicit DominusDeus Israel:
tias egerunt, sed evanuerunl in. cogilalionibus, el ob- Ponal vir giadium super femur suum. Ite et redite de
scuratum est insipiens cor eorum : dicentes enim se porta usque ad partam per medium castrbrum, et oc-
J cidat uttusquisque fratrem et amicum et proximum
esse sapientes, stulti facli sunt, et immutaverunt gto- j{
riam incorruplibilh Dei, in simililudinem imaginh suiim. Fecerunlque filii Levijuxta sermonem Moysi,
corrupiibilh hominh, et voiucrum, et quadrupedum et teliqua. Cum Moyses dicit ad Dominuro, Precor
et serpentium (Rom. i). Ex hac quoque sapientia peccaviipopulus isle peccatum magnum , et fecerunt
iste vitulus aureus, qualia solebant jEgyptiorum sibi deos aureos. Et nunc si quidem remitlh illis pec-
eliam ipsi primates, tanquam docli homines adorare calum illorum, remilte : sin autem , dele me de libro
figmenta. Hoc ergo vitulo significatum est oinne tuo, quem scripshti. Secuius quidem hoc dixit, ut
corpus, id est, oninis soeietas gentUium idoloiatriae a consequentibus ratiocinatio concludatur , id est,
dedilorum : hanc sacrilegam societatem Dominus ut quia Deus Moysen non deleret de libro suo, po-
illo igne comburit, de quo in Evangelio dicit: Ignem pulo peccatum iUud remitteret. Verumtamen ad-
veni millere in terram. Et quoniam non est qui se vertendum est quantum malum in illo peccalo per-
abscondat a calore ejus, dum in eum credunt gentes, spexerit Moyses,quod tanta ccedecredideril expian-
igne viriutis ejus, diabolica in eis forma solvitur. dum , qui eos sic diligebat, ut pro eis illa verba
Totum deinde corpus illud comminuitur, id est, ab Deo funderet. Merito quseritur, cum superius po-
illa malse conspirationis conflatipne discissum, ver- pulum nudasse vel dissipasse dictus sit Aaron, cum
bo veritatis humiUatur, et comminutum, hv aqua G ( in ipsum vindicta nulla processerit, neque cura
mittitur, ut eos Israelitse, id est, Evangelii prsedica- Moysesinterficijussit omnem , qui Levitis euntibus
tores, ex baptismo in sua merabra, hoc est in Do- et ad porlam redeuntibus occurtisset armatis, ne-
minicum corpus transferant. Quorum Israelitarum que cum postea faclum est quod Scriptura dicit:
Petro de ipsis genlibus diclum est: Macta et manduca Et percussit Dominus populum propter facturam vi-
(Aci. x). Quare etiam non, Occide et bibe ? Ita ille luli quetn fecit Aaron, niaxime quia et hic hoc idem
vilulus per ignem zeli, et aciem verbi, et aquam repelendo inculcatum est. Non enim diclum est :
baptisffii ab eis potius quos absorbere conabatur, Et percussit Dominus populum propier facturam vi-
absorptus est. Dixilque ad Aaron: quod fecit libi luli, quera fecerunt, sed quemfecit Aaron : el lamen
hic populus, ut induceres super eum peccalum maxi- non est percussus Aaron. Quid etiam illud quod
mutn ? Cuiillerespondit: NeindigneiurDominusineus. de sacerdotio ejus ante peccatum ejus Deus praeci-
Tu enim nosli populum istutn, quod pronus sit ad piebat, impletum est. Sed jussit et ipsum et filios
malum. Dixerunl mihi: Fac nobis deos qui prmce- ablui, et sic ordinati sunt in sacerdotium. Ita novit
dant nos. Huic enhn Moysiqui noseduxiideterra Mgy- ille cui parcat usque ad commutalionem in melius
pli, neschnus quid acciderit. Quibus ego clixi: Quh et cui parcat ad tempus, quamvis eum praescierit in
veslrum habet auruni ? tulerunt et dedemnt mihi, el D ] melius non mufari; et cui non parcat, ut mutetur
projeci illud in tgnem, egressusqueesl hic viiulus. Hic in melius, et cui non parcat, ila ut nec mulatioiiem
cotnpeudio Jocutus est, non dicens, quod ipse for- ejus exspectet. Ettotum hoc adidredil;quod Aposto-
maverit, ut exiret vilulus fusilis, an excusationis lusdicit exclamans : Quam inscrulabiliasunl judicia
causa timendo mentitus est, tanquam ipse in ignem ejus, investigabilesvim ejus ! (Rom.xi.) Nunc aulem
periturum aurum projecerit, atque ipso non id quidetiampropheticaesignificatioiiis habuerit, requi-
agente, fotma vituli exierit. Quodideo non est cre- reridum est quod ex eis multos qui sibi absente ipso
dendum hoc eum animo dixisse, quia nec Moysen idolum fabiicaverunt, sine ulla cujusque necessitu-
latere posset, quid esset in viro, cum quo Deus lo- dinis distentione jussit interimi. Facile est ut intel-
quebalur, et fratrem de mendacio non redarguit. telligatur hominum illorum interemptione signifi-
Vidensergo Moijsespopulumquod esset nudatus (spo- cari vitiorum talium necem, qualibus ad eamdem
liaverat enim eum Aaron propter ignominiam sordis, idololatriam defluxerunt. In talia quippe vitia ssevire
el inter hostes nudum conslituerat). Notandum est, nos jubet Aposlolus cum dicit : Mortificatemembra
queuiadmodum illud -totum maluin quod populus veslra, qumsunt super terram (Col. iu) : fornicatio:
127 % RABANIMAGRIARCHIEP, MQGUNT,QPERUM PARS 1. 228
nem, immunditiam, luxuriam, concupisceniiam mar A . ctum est, Sine me, acsi dicerelur, Noli eos diligere,
lam et avaritiaro, quse est idolorum servitus. Si quis, et ponteram eos, quia ne id faciam dilectio tua in
inqnit, est Domini, veniat et jungatur miiti. Pondt illos intercedit mihi. Oblemperandum autem esset
atadium super femur suum. Ile et redite de porta Domino dicenti: Noli eos diligere, si hoc jubendo
usque ad porlam per medium cqstrorum , el occidat dixisset, et non polius admonendp et exprimendo,
unusquhque fralretn, clqmicum, el proximum suutn. quid illum ab eo supplicio reypcaret. Nec tamen
Gladium super femur pQnpre,est prsedipajionjs sfu- etiam iilo intercpdente, sine flagellp disciplincepo-
dium voluptalibus carais antelerre, ul cum sancta pujum dereliquif. Nescio quo enim mpdo pf sic eos
qui studet dicere, curet necesse est suggestiones diligerfetjpse Moyses, Deus illos occullius diligebat,
edomare. De porla usque ad portam ire, est a vilio qpi manifeste terrebat, ubi dicjt Dominusad Mpy-
usque ad viiium per qupd ad mentem culpa ingre- sen : Vqde, qscende Idtic, tu et popuiys fuus quem
dilur inGrepandodiscurrere. Per mediumvero castror eduxhti de lerrq Mgypti, in terrqtn quqmjurqvi
runv tiansiie est lanta ajquali(,ate inlia Ecclesiam Abmham, Isqqc et Jacob di.cens Semini vestro
vivete, ul qui delinquentiurn culpas redarguit, in dqbp eanu Continuo tanquani dd ipsjira Moysen
nullis se debeat favofe declinare. Unde et recte adiiuc loquebatui' occulta conyersiqiie, qupd Gtsece
subjungitur : Qccidatvir fralrem el qmicum et proxi- B appstfophe dicjtur. lani ad ipsum ppptijum Jpquilur,
mum suum, fratrem scilicet, proximuni et amicum diceps : Mitiam angelum tneum ante te, et ejiciet
interiecit, qui cuip punienda inyenit, ab increpatior Qhananwum, el Amorrhwum, et Helhmuni, el Phe-
nis gladio, nec eis qups per cognalionem diligit, reswutii, el <Getgeswum,et Hevwum, et Jebuswum ;
parcet. Si ergo et ille Dei dicilur, qui ad ferienda et introducel ie iii lerrqm fluentem lac. et mel. Nbti
vitia zelo divini amoris excitatur-, profecto esse se enhn ascendani iecutn, quiq populus d%ra cervicees,
Dei deneget, qui quantum suificit, increpare vilam ui nqn deleam te in via, Magna sacrainenti et ffiira
carnalium reGusat. Sed ipse uumerus trium miUium profuiiqitas, lanquani majorem misericordiam pos-
interfeGtorum triplicemformam indicat peccalo- s.et angehis habere qusip Dominus, qui populp durae
riim. Omne enim peccatum, aul faclo , aut verbo , ceryicis parceret. Et lamep etiajii per angelum
aut cogitatione commiltitur. Lbculusque est Domi- suunvse qupdamippdo ab eis absente, qui nusquani
nus ad Moysen, dicens : Vade, ascende de l.ocohto, esse absens potest, implere se dicit qupd patribus
tu et populus luus quem eduxisli de terra Mgypli, in eorum juravit, Tanqtiam et hic oslendens hoc se
terram quam juravi Abraltam, Isaac et Jacob , di- ideo facere, quia illis patribus justis promisit, npn
cens, Semini luo dabo eam (Exad. xxxiu). Vade , quod isli digni npn essent. Quid ergo sighifical,
ascende hinc, tu elpopulus tuus quem eduxisti, alio-' C nisi fprte idep se pon esse cuin eis qui dura ceiv
quiu dixisset, tu et populus meus, quem eduxisti de vice sunt, quia non eum propitiufti et salubrem,
terra iEgypli. Sed illi quando idolum poposeerunl, nisi humilitas et pietas capit. Esse autem Deuro
ita locuti sunt: Mbysesenim hic homo qui eduxit nos cuni durse cervicis hominibus, nihilest aUud, quam
de lerra Mgypti, neschnus quid faclum sit ei. Libe- vindicando adesse alque puniendo. Unde cum eo
rationem suaroinhominem constiluendo defecetanl. modo malis non adest, parceudo facit, quo perti-
Hoc eis modo replicatur cum dicitur : Tu et populus net illud quod dicitur : Averte faeiem tuatn a pecca-
luns quem eduxhli de terra Mgijpli. Quod illis est lis meh (Psal, L) : quia si non averlit, evertil. Sicut
criipinis, non Moysi. Non enim aliud volebat nisi ut enim fluit cera a facie ignis, sic pereant peccatpres
iioii iii illo, sed in Dominospempoiiferent,el Domini a facie Dei. Audiens anietn populus sermonem hunc
miseriGordiage in graliarum actione crederent ab pessimum, luxit, el nullus ex mote indutus est cutlu
illa servitule liberatos. Cujus tarnen apud Dominum suo. Pessiraum ser-monem dicit audisse populura,
tanquam fidelissirai famuli, tantum erat ineritum hoc est, crudelissimum atque moeslissimum. Quod
per illius graliam, ut ei diceret Deus, Sine me, ut enini majus alicui potest prsestari beneficium, quam
irascar conlra eos; quod ulrumjubentis sitcum ait: . Dei graliam habere prsesentem, ae condilorem suum
Sine me, an quasi petenlis, utrunique videatur, agnoscere sibi esse propitium ? Aut quod majus est
absurdura. Nam et si jubeat Deus , inobedienter fa- discrinien, quam auctoris sufferre irani? Nihilhabet
muius non parebat, et Dorainum hoc a servo velut Jjoni,qui cre3toris sui carebit gratia alque praesentia.
pro beneficio pelere, non decebat, cum prcesertim Dixitque Dominus ad Moysen: Loquere filiis Is-
posset eos etiani illo nolenle conterere. IUe itaque rael : Popuius durw cervich es, seinel ascendam in
ibi sensus in promptu est, quod his verbis significa- medio tui, et delebole. Hoc est, quod ante dixit: In
-vit Deus pluriroum apud se prodesse iUi populo, die ultiouis visitabo et hoc peccatum eorum :
quia sic ab illo viro diligebanlur, quem sic Domi- semel enim dicitur ascendere Dominus in medio
nus diligebal, ut eo niodo admoneremui', ul cum perfidotum, ut deleateos; quia cerlissime et sine
merita noslra nos gravant ne diligamur a Deo, rer ulla dubietale veniurus esl judicqre vivosac mortuos :
levari nos apud eum ijlpram meritis posse qups dir jjustis dare prsemium, perennem gloriam, ac peeca-
ligit. Nam ;cum ab Qmnipptepte dicjtur homini, toribus perpetuam poenam. Jam nunc deponeorna-
Siue nie, el conierain eos, qpid aliud dicitur, quam tum tuum, ut sciatn quid faciam tibi. In Septuaginta
coiitererem eos nisi diligerentur abs tc. Ita ergo di- quoque ita legitur, Deponite stolas gloriarum vestra-
229 COMMENTARIAIN. EXQDUM. — LIB. JV. • 250 E
futo, etcultum, et<SStehdamquae facluius sum tihi. A j copspectu tuo, bstende mjlii temetijtsutnscient, ut vi-'
Scire enim hic pto revelate accipiendum est, sicut degm le. Quibus veibis satis pstendjf, Moyses, qupd
aUbi ignoiaie pro non manifestai'e. Unde illiid ppn ifa videbat Deum in illa- tanfa fapiiliaritate
in Evangelio : De die autem illa et hora, nemo noi- cppspectus, ut desidprabat videre; Qupjj illp pmnes
vit, neque angeU ccelotum, nequeFilius, nisiPafer yisipnesDei, quae niprtaliupi pra3bebap|pr aiTectjhus,
solus. ,ef ex quibus fiebat spnus, quop1 ni|prtaljsattingerelur
Moysesquoque tollens tahernaculum, tetendit extrq auditus, sic exhibebantur §jput p.eys yplehat specje
castra procul; vocavitque nomen ejus, tabernaculuih qua volebaf, ut npn eis ipsa pljg spnsp Gprppris
fwderis, el omnis populus qui habebat aliquam guwr geptiretpr djyin^ natura, qpse inyisjbijjs ubique tola
slionem, egrediebdii\r ad labernaculum fmderis extra, est, et ftiilJocontinetur Ipcp. Et quja ip dqpbps prser
casira. Cumqueegrediebatuf Moyses adtabernaculum, cepfis, hoc est, djleclionis Dei et prpxinji, lotaTex
surgebat universa plehs, et stqbat unusquhque in psifp pendef, ideo Moyses jp ufrcqiie suum p]esideiium
papilionh sui. Aspiciebantque iergum Moysi, donec denionstrabat, dilectipnepi, scijicet Dej, pbi ait:
ingrederetur tentorimn. Ingressq autem illb. tqbernar Si inveni gratiatn in conspectu tuq, osiende mihi
culum fmderis, desceudebal columnq nubh, et stqbdt tenietipsum manifeste, ut vldeqtn te, y,t sim iits
ad osliuni; Loquebaiurque cum Moyse cernenlibus g] veniens gratiam in ccnspectu (uo, In dilectiope au-
universh, qubd cbtumha nubis staret ad oslium tqber- tem prpximj, ubi ait, Et ut sciam, quiq populUs
naculi, slabqnique ipsi, et qdorqbant p.erfores Iqb.etr luus est gens hmc. Quserifur qupmodp Deus ad Moy-
naculoruiiisuorum, Hebfaeuspopulus de JHgypfiase.r- sen dixerit, Scfo te prm omnibus : Nuiiquid Deus plps
vjfute Hberatus, eurp Ipquente Dfep columpam pubjs aliqpa spit et aliqua mijius ? an seciipdun), quod di-
cernej'et, ppusquisqpe in jJabprnacjjHspj fqrjbus sta- citur quibtisdam in Evangelio, Non novi vos. Secun-
bat et adorabat. De quibus et dicitur : Cun\ egret dum hanc enim scieijtiam qua Deus dicitur scjre
deretur Moyses ad tqberr$qculum, surgebat universg, quae illj placeut, nescire quse dispjicent. Nenquja
plebs, et s(qbat unusquhque in ostio papilionis sui, jgpprat ea, sed quia pon approbat. Sicut ars recte
Quid e§t enim populuni cplumnam nubis aspicere, et dicjiur pescire vitiacum improbet vitia. Prse ompi-
in taJvernaculisui foribus stareet adprare,'nisi quod ])us Deus Moyspnsciebat, quja Deo pi^seojlinibus
huipapamens cum supeyipra illa atqpe coelestia, ut- Moysesplacebat. Notandum est qupd priiis, ipse Mpy-
cpnque in ccnigniatecpjispicit, Jaip elaustra habita- ses dixerat Deo, Dixisti mihi, Scio le prm oninibus,
tionis corpprese per sublevatam cpgitationetn exigif, qupd illi Deus posleaquam hoe ipse dixit, legitur
atque iJiuro humiJitei adpi-at ? -Gujpset sj videj-e dixisse, ante autem non Iegitur, Gt intelligamus non
substantiam non yalet, jam tapiep ejps, potentiam C ( .opipia esse scripta, jjuse cum illo Deus locutus est-
pei illuminationem spiritus miratur, Et cum Sloyses ^ed diligentius requirendum est ip prioribus Scri-
tabernaculum ingreditur, ejus terga pppplus aspicit, plprce partibus an vere ita sit,
pf iii papiUonuni suarum osfiis copsjsfit, quia eum CAPUT XIX.
sapctus quisque prsedicatpy alta de Dep Ipquilui, su- De eo quod Moyses vultus Dei
coitlemplgtionemqpper
pernae habUationis jam uit'umque taberpaculupi in- tivit, et Domini coram eo trqnsiiu.
greditur. Cujus prsedicationepi ijifirnii quique et si Dixitque Dotninus •' Facies mea prmcedet te, et re-
virtulem plene pensare nqn possunt, -tajnen vejut quiem dabo tibi, Et aif Moyses : Si non tn ipse prw-
terga aspiciunt, qqia postrepia quse prsevalenl, pet cedis, non educas nos de ioco isto. Inquo enim scire
ihtellecfum sequuntur. Sed in ipsis quoque mininjis poterimus ego et papulus tuus , invenisse nps graliqni
quae capere sufEciunt, janv de sqis papiliojiibusquasi in conspeclutuo, nhi ambulaverh no,biscu.m,ul glo-
exeunt atque in ostiis stant, quia et hstbitacula car- rificemur ab omnibus populh qui habilaitt super ter-
nis rejinquere, et ad illa aelernaevilse gaudia quse ram ? Dixit autem bominus ad Moysen: Et vcrbutn
audiiint, progredi conantui. Djxil auiem Moyses ad istud quod loculus es faciam. fnvenisfi ettim gtatiam
Dominuin: Prwciph et educatn populum istum, et coram me, el leipsum novi ex nomitie, qui qii: Osiende
non indicas inihi, quem inhsurus es mecum, prmsertim! D . mihi gtoriam tuam, respondit: Ego oslendam onme
cnm dixerh : Novi te ex nomine, el hwenhli gratiam bonum tibi, et vocabo in nomine Domini corain te. Et
coram me. In aliquibus exemplaribus ila legi- miserebor cui voluero, et clemens ero, in quem mihi
tur : Scio te prae omnibus, et gratiam babes apud placueril, rursumque ait :'Non poteris videre faciem
me, quod pene idem est, Quid est ahud dicere, meam. Non enitn videbit me homp et vivet. Et iterum
Novi te ex nomine, nisi scio te prae oranibtis, id Ecce, inquit, est lacus apud me super petram. Cum-
est, specialiler te novj prse omnibus? Et noipep que transibit gloria mea, ponam te in foramine petrm,
enim, species cujusque notatur. [Si ergo inveni .grq- ei.prolegam te dexlera mea, donec frqnseqm, tqllqm-
iiam in conspeclutito, ostende milii temetipsummani- que manum meam, et videbisposlerip.ra meq, faciem
fesle, ut videam -te, ut sim inveniens graliam qnfe: autem meam videre non potetis (Exod. xxxii|j),
te, ut scium quiq populus tuus est gens hwc.] Quod Si autem Deus eraf, cpro quo facje ad faciepi loque-
habet Graecus•pucti;, hoc quidani Latini inferprelali batur, eur se petebaf yidere quem videbat ? S,ed hac
sunt maniffeste, cum Scriptura non dixerit f«v;pti;. meliqs petitiope.colUgitur, quod euip sc|ebat p.er in-
Potuitergo fortasse potius dici, Si inveni graiiam in citcumscriptse naturse suceclaritatem cerneie, quem
231 B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT.OPERUM PARS I. 232
jam coeperat per quasdam imagines videre: ut sic jA voluit seipsum hoc facere, id est, gratia sua fieri,
superna essentia menlis ejus oculis adesset, quate- ut vocaretur Dominus in omnibus gentibus. Quod
nus ei ad setemitalis visionem in illa imago creata vero addidit, et misereborcui mherlus ero, et miseri-
tempotalitet interesset. Et viderunt ergo patres Te- cordiam prmstabo cui misericordiain prwstilero, ibi
stamenti Veteris Dominum, et juxta Joannis vocem, plane expressius ostendit vocationem qua nos voca-
Deum nemo vidit unquam. Et juxta ejusdem vocem vit in suum regnum et gloriam non pro nveritis no-
Domini, Nemo Deum vidit, et vixit: qui in hac mor- stris, sed pro misericordia sua. Quoniam enim se
tali carne consistentibus, et videri potuit per quas- gentes introduclurum pollicebatur dicens : Vocabo
dam circumscriptas imagines, et videri non potest in noinine Domini in conspeclu tuo, commendayit
per incircumscriplum lumen ceternitalis. Sin vero hoc se misericorditer faeere. Sicut Apostolus dicit:
quibusdam in hac adhuc corruplibili carne, sed inae- Dico enim Chrhtum minhtrum fuisse circuinchionh
slimabili virtute crescentibus , quodam contempla- propter veritalem Dei ad confirmandas promhsiones
tionis acumine seterna Dei clarilas videri, hoc quo- patrum. Gentes autem super mhericordia glorificare
que ab ejusdem virtutis sententia non abhorret qua Deum (Rom. xv). Hoc ergo praedietum est : jlffsere-
dicitur : Non enim videbit me homo, et vivet. Quo- bor cui mhertus ero, et mhericordiam prmslabo cui
niam quisquis sapientiam quse Deus est vidit, huic B I misericordiam prmstitero. Quibus verbis prohibuit
funditus moritur ne jam ejus amore teneatut. Nul- hominem, velut de propviarum virtutum meritis
lus quippe eam vidit, qui adbuc carnaliter vivit, quia gloriati; -ut qui gloiialut, in Domino gloiielui. Non
nemo potest amplecti Deum simul et saeculum. Qui enim ait : Miseiebot talibus vel talibus, sed cui
enim Deum vidit eo ipso moritur, quo vel intenlione mhericors fuero; ut neminem ptsecedenlibus bonis
cordis, vel affectu operis, ab hujus vilae dilectioni- operibus suis, misericordiam tanlse vocationis me-
bus tota mente separatur. Neovo ergo Deum vidit et ruisse sanctse, demonstret. Elenim Christus pro
vixit. Ac si aperte diceretur : NuIIus unquam Deum impiis mortuus est. Sed utrum hoc idem repetere
spiritualiter vidit, et mundo carnaHter vivit. Cum voluerit cum addidit : Mhericordidm prmstabo cui
autem dixisset Moyses ad Dominum, Oslende mihi misencordiam prwstitero, vel sicut alii interpre-
gloriam tuatn, respondit ei Dominus : Transibil ante lati sunt, eui miseticois fuero, an aliquid intersit,
te gloria mea, el vocabor nomine Dotniniin conspe- nescio. Quod enim Grccca lingua duobus verbis di-
clu ttio, et mherebor cui mhericors ero, et mhericor- ctum est, EXEYJ™ et otx<m/3i?o<w,
quod unum atque idem
diam prmstabo cui mhericordiam prwstitero. Cum videtur significare non poluit Latinus diversis verbis
paulo ante dixisset: Ipse anlecedam le, sive secun- dicere, sed diversis modis eamdem misericordiam
dum aliam editionem, facies mea prmcedette : et re- *-•
*- repetivit. Si autem diceretur, Miserebor cui mise-
quiem tibi dabo. Quid Moyses sic videtur accepisse : reor, et misereor cui misertus ero, aut miserebor
Antecedam te, tanquarn non ei populo qui prsesens cui misertus ero, non satis commode dici videretur;
in itinere futurus esset; et ideo ait: Si non tu ipse et tamen fbrtius iUe ipse, ibi sensus est, quod au-
simul veneris nobiscum, ne me ducas hinc, etc. tem ipsius miseiicordise sute firmilatem Deus ista
Deus autem neque ei hoc negavit dicens : Et Iwc tibi repetitione monstravit, sicut amen, amen, sic fiat,
verbum quod dixisli faciam. Quomodo ergo cum di- fiat : sic repetitio somni Pharaonis, pluraque similia,
xisset ei Moyses, Oslende mihi gloriam tucnn, rursus aut inutrisque populis, id est, genlibus et,Hebtseis,
tanquam praecessurus, et non cum eis simul futurus, hoc modo Deus pronuntiavit misericordiam se esse
videtur dicere : Ego Imnsibo ante te ; sive transibit facturum, quia Aposlolus ita dicit: Sicut enim vos
gloria mea unte te. Nisi quia hoc aliud est. Ille aliquandb nmicredidhlh Dee, nunc autem mhericar-
quippe intelligilur loqui et dicere : Tiansibo ante diam cmisecuti estis illorum incrcdulitate, sic et ipsi
te, de quo dicit Evangelium : Cum venhset hora, ut nunc non crediderunt in vestra mhericordia, ut
transiret Jesus de hoc mundo ad Patrem (Joan. xin); ipsi mhericordiam consequantur (Rom. xt). Conclusit
qui tiansitus eliam paseha interpretari perhibetur. eriim Deus omnes in incredulitate, ut omnium mi-
Hsec itaque magna oranino prophetia est. Ipse enim serealur.
ante omnes sanctos transit ad Patrem de hoc sse- Deinde post hanc suse misericordise commendatio-
culo, parare illis mansiones regni coelorum, quas nem, respondet ad illud, quod ei diclum fuerat,
dabit eis in resurrectione mortuorum, quoniam Ostendetnihi gioriam tuam, vel quia supra petiverat
transitus ante omnes primogenilus a mortuis factus dicens : Ostende mild lemelipsum manifesle, ut vi-
est. Gratiam vero suam in eo ipso valde comraendat, deam te. Non poteris, inquil, videre faciem meam.
cum dicit : El vocabo nomine Demini in conspectu Nonenim videbit homo faciemmeam et vivel. Osten-
tfto. Tanquam in conspeclu populi Israel, cujus dens huic vilse quse agitur in sensibus mortalibus
Moyses cum haec audiret, typum gerebat. In con- corruptibilis carais, Deum siculi est, apparere non
speclu enim gentis ipsius ubique dispersae, vocatur posse, id est, sicut videri 111illa vila potest, ubi ut
Dominus Jesus in omnibus gentibus. Vocabo autem vivatur, huic vitse moriendum est. Item interposito
dixit, non vocabor : activum verbura pro passivo articulo dicenle Scriptura. Et ait Dominus, sequitur
ponens, genere locutionis inusitato, in quo nimirum et loquitur. Ecce locus penes me, Quis enim locus
•magnus sensus latet. Sic enim fortasse significare non penes Deum est, qui nusquain est absens? Sed
233. COMMENTARIAIN EXODUM. - LIB. IV. 234
Ecclesiam significatdicendp, Ecce locus penes me A<i fcium meum cognovi, et facinus meum non operui.
tanquam templum suron commepdans. Et stabis, in- ]Posteaquam viderunt quanto scelere Christum cru-
quit, super petram, quia super hanc petram, ait Doroi-; 'eifixerant, et qui receperunt consilium, ut agerent
nus, mdificaboEcclesiam meam (Malth. xvi). Statim poenitentiam, et in baplismo remissionem acciperent
ut tiansiet gloria mea, stabis supei petram. Quiapost peceatorum. Dixi, inquil, pronuntiabo adversum me
transitum Christi, id est, post passionem et resurre- delictum meum Domino : el tu remhhti impietalem
ctionem Gbristi, stetit populus fidelis super petram. cordis mei. Hanc autem ptophetiam potius fuisse,
Et ponamte, inquit, in caverna petrm. Et munimen fir-; quam locutus est Dominus ad Moysen, satis res ista
missimum significat. Alii autem interpretatrsunt, in. indicat, quando quidem de pelta vel.cavetna ejus
specula petrse. Sed, Grcecus habet omiv : hoc enim. et de manus ejus superpositione, de yisione poste-
foramen vel cavernam interpretamur. Et tegam manu riotum ejus, nihil postea visibili opere subsecutum
mea super te donec transeam, et auferam manum legilur. Mox enim adjungit, interposito arliculo
meam, et tunc videbis posteriora mea, facies autem Scriptura, Et dixit Dominus ad Moysen, cum ipse
mea non videbiturlibi. Cum jam dixisset, stabis supet Dominus utique etiam iUa qucc supradicta sunt, lo«
petram statim ut transiet gloria mea, ubi intelligitur queretur, atque inde contexit quid deinceps Dominus
post transitum suum promisisse super petram sta- B " dicat.
bilitatem, quomodo accipiendum est quod ait, Po- CAPUT XX.
nam te in caverna petrcc et tegam manu mea super
•'
te, donec transeam et auferam manum, et tunc vi- Deeo quod Moyses tabulas legh secundo a Deo impe
debis posteriota mea. Quasi jam illo in petra con- travit, et de mandatis ad populum datis.
'
stituto, tegat manu sua super eum, et deinde trans- Excide tibi duas tabulas lapideas, sicut et primas,
eat, cum esse in petra non possit, nisi post ejus etscribam super eds verba quw habueruni tabulw quas
transitum. Sed recapitulatio inlelligenda est rei freghti. Esio paratus mane, ut ascendas statim in
prsetermisssequali solet uti Scriptura in multis locis. moritemSinai stabhque mecumsuper verticemmontis.
Postea quippe dixit, quod ordine temporis ptius ; Nullus ascendat tecum, nec videatur quispiam per
est: qui ordo ita se habet. Tegam manu mea super totum montem. Oves quoque et boves non pascantur
te, donee ttanseam, et tunc videbis postetioia mea, e contra (Exod. xxxiv). JubetDominus Moysi, ul sit
nam facies mea non videbitur tibi, et stabis supei paratus mane slatim ascendere in montera Sinai,
petiam statim ut ttansiet gloiia mea, et ponam te, quatenus stet cum Domino super verticem montis,
in, caveina petrcc. Hoc enim factum est in eis, quos. p spiritualiter innuens his qui populo Dei prsesunt,
tunc significabat persona Moysi, id est, lsraelitis, *- ut prseparent corda sua ad accipiendam divinam
qui in Dominum Jesum sicut' Actus apostolorum, sapientiam. Mane ergo paratus est ascendere, qui
indicant, postea crediderunt, id.est, statim ut transiett discussis tenebris vitiorum atque carnalium desi-
ejus gloria. Nam postea quam resurrexit a morluis; deriorum, mentem suam elevat ad intuenda coelestia,
ct ascendit in coelum, misso desuper Spiritu saiicto, quatenusin fide catholica firmiter consistens, divinse
cum linguis omnium gentium apostoli loquerentur, contemplationis particeps existat. Oves quoque et
compuncti sunt corde multi ex eis qui crucifixerantt boves prohibet, ut e contra non pascantur, quia
Christum, quem si cognovissent nunquam Dominumj simplices quique atque terrenis operibus incubantes,
glorise erucifixissent. Cmcitas ex parte in Israel fa- ad spiritualium ac divinorum mysteriorum medita-
claesl (Rom. xi), sicut dictum fuerat: Tegam manuj lionemnon sufliciunt. Excidit ergo duas tabulas lapi-
mea super te donec transeam. Unde Psalmista ait .: deas quales ante fuerunt, et de nocte consurgens,
Quoniam die ac nocte gravata est super me manus tua% ascenditin montemSinai, sicutei prwceperatDominus,
(Psal. xxxi). Diem appeUans quando Chrislo divinaa . portans secum labulas. Cumque descendhset Dominus
miracula faciebat, noctem, quaudo sicut hoffiomo- per nubem steiit Moyses cum eo invocans nomen Do-
riebalur et illi litubaverunt, qui in die credideraiik. JJj mini. Quid est Doininum descendere per nubeiii,
Hoc est ergo, Cum transiero, tunc videbis posterioraj nisi in velamenlo mysteriorum se investigandum
niea. Cum transiero de hoe mundo ad Patrem, prccbere. Unde Propheta dicit : Posuit tenebras la-
posterius in me credituri sunt, quorum typumIJ tibulutn suum (Psal. xvn). Et in Jbb : Nubes, ait,
geris. lalibulum ejus (Job. xxn). Ut secundum Apostolum,
Tunc enim compuncti corde dixerunt: Quid facie- :_ Nuncvideamusper speculum in wnigmate(I Cor. xui).
mus? (Act. ii.) Et jussi suntab apostolis agere poeni- Tunc aulem, id est, tempore universalis judicii,
tentiam, et baptizari in noraine Jesu Christi, ut di- i- quando fuerimus translati de morte ad vilam, de
mitterentur illis peccata eorum. Quod in psalmoQ corruptione ad incorruptionem, revelata facie gl>-
iUo sequilur, cum dictum esset, die ac nocte gravataa riam Domini conleniplabimur. Interim ergo dbnec
est super me manus tua, id est, ut cognoseerem. Sili iUucescat dies, et inclinenlur umbrae, juxta exem-
eiiim eognovissent, nunquam Dominum gloriae cru- plum Moysi, simus eum eo, et invbcemus nomen
ciiixissent. Sequitur et jungit : Conversus sum inn Domini : intentius deprecantes,
quatepus per gra-
seruinua, dum confringeretur spina, id est, cumii tiarn suam et secundum multitudinem misericordice
essem corde compunctus. Deinde addidit: Pecca- succ, ad ea quce intelligeiida illuminare, ad ea
FATROL. CVIll. 8
235 B. RABAM MAURIARCIHEP. MOGUNT.OPERUM PARS I. 236
quaeagenda Sunt, nos adjtivare dignefiif. Quo trans-'; - Anratui, et dolbf patris ih carnem fiiioium tedditur,
eunte coram eo, qil: Domindlor Dotnine Deus, mise- quatefius filibium poenis, mens patiis ihiqtia punia-
ricbrs et ctemens, pdtiens et mullm mherationh ac5 tut. Currivefb nbn paiviili, sed jaiii provectiofes fiUi
verus, qui custodismisericordiairiin miilia, qui auferss ex parenlum culpa fefiufilui, qriid alitid apetle da-
iriiquitaiehi e.t sceleta atque peccqtd, riullusque apudt tutintelHgi, fiisi qubdifloiiiffl etiato poenas luttnt,
te perse innocens est. Nullus, ait, aptid teper se inno- quofum facla sfeCutistiiit? Unde lecte dicitur, Usque
cetis fest.•QuPmodoapud Dfenmqtiisper se innocens3 ad teiiiaiii ei qnartain progeniem. Qui eniin usque
essfe potferit, CtiffiSCtipluta dicat : Non est homo> ad tef tiarti et quartam progeniem; eam qtiamimi-
super terram qui faciat bbhum el hbn peccet (II Pa-. tantuf filii parenttim vitam possunt videre, usque
ral. vi). Ef alibi: Aslra, inquit, rioh sttnt munda ini ad eos ultib ^xtenditur qui viderunt quia male ser
conspectu ejus, et in dngelis suis reperit pravitatemi querentur.
(Jdb. iv). Ac ifide/necessafib unusquisqtie ab illo te- Festinusque Moysescurvatus est ptonus in terram,
poscat mundati; qui soltis est sine macula, solusque et adorans ait : Si ihverii gratiam ih conspeclu iuo,
habet iiptiibitalitateni, fet luCem habilat inaccessi- Domine,,obsecrout gradiaris nbbhcum (populus enim
bileffl. Ctii psalfiiuS dicit : Amplius lava me ab in- durm cervich est), et auferas iniquitaies noslras alque
juslitia mea, el a delicto meo munda me. Ecce ehitrii E ] peccatq, nosque possideds. Respondit Dominus: Ego
in iniquilalibus conceptus sttm, et in delicth peperit• iiiibb priclum, videhtibus cuhclis signa faciam, quw
me nmter t»eq (Psqh L). Et jn Hbio Job : Quis,pbr. nuiiquani suril vha super lerratri, necin Utlisgehtibus,
tesi, inqpit; muridum,facete de immundo conceptum! ut cernat populus in cujus es medid, qpus bomini
semine, npnne.tu qui sbluses? (Job. xiv),Sequitut, terribile, quod 'factums sum. Quid esl quod Moysi
Qui reddis iriiquitqiem pqtrum in filih ac nepbtibus: deprecanti pro salute populi sihi commissi, quaterius
in terliqm. ei quartqm ptbgeniem. Cupi per pro-r:.' Dominus gratiam suam iljis concederfet; eortiroque
phetam pomiiius alibi dicat: Filius nbn pmiabti ini- peccala atque delicta auferret. Respofidit Doriiinusi
quitalem patris, neqitepater iniquitqlem filii ' justitiqi Ego inibo paclutn, videntibus cunciis signa faciam,
justi super eum eril, et impietas impii erit su- qum non suntvisa super terram, 'etc. Quse sunl Ula _
per eum, etc. (Ezech. xvui), quid est qupd punc per; signa, quae nunquam sunt visa super terram? An
MoysenDoniino dicitur, Qui reddis iniquitatem pq-- forle signa illa ad Novum TeSlameutum periinentj
trum filiis ac nepotibus? Sedin utraque hac senteptrai incarnalionis videlicet, passionis ac resurreclionis
dum diSsimilis senstis ihvenitur, auditoris apimus utt Domini? De quibus signis ad perfidum regem , qui
discrelioftis viam subliliter vequirat instruiiuf." Pec- .noluitjussus a Domino peteie, Isaias ptopheta ait,
catum ijuippe origiuale a paiehtibus "trahitur et nisi ^ Audile ergo domus David : Nunquid parum est vos
per gratiam baptismatis solvatuf, eiiam pafentum molestos esse hominibus , quia hwlesti estis et Deq
peccata portamus, qui ujium" adbuc yidelicet cum;. meo? Propterea ipse Dbminus dabil vobh signUm.
illissunius.Redditur ergp iniquitas patrumin fiJiis,dumi Ecce virgo concipielel pariel filium, et vocabisnotnen
pro cuIpapafeiitisexpriginaiipeccatoarimVapplIuitur ejus Emmanuei, Buiyrum etmet coinedet, ut sciat re-
ptolis. Et lutspm , Nop redditur parenlunv iniquir: probare maluin, et eligere bonum (Isai. vu). Tunc
tas in filiis, quja cum ab origipalj culpa per bapti- ergo vere cum populo Dei initum est pactum,
smum liberamuf, non japi pafentuni culpas, sedI quando pfer Chiisti adventiim in mupdp prsedicatum
quas ipsi commitlinlus, habepius. Qupd tune intelligii est Evangelium. Observacuncta qum hodie inahdavi
etiam aliler potest, qpia quisquis pravi .parenlis> libi. Ego ipse ejiciam anle faciem luam Amorrhwum,
iniquitalem imitatur, eliarii ex eis deJicto cpnstriii- et Chananwum, et Hethwum, Pheresmum qnoque et
gitur. Quisquis autem pareplis iniquitatem non imi- Hevmum, et Jebusmttm. Quid est quod dicilut ad
tatur, nequaquam delicto iUius gravatur. Unde fiti Moysen, Observa cuncta qum hodie niandavi tibi.
ut iniquus filius iniqui patris npn splum sua quae', Nunquid de populo dicere voluit, cnjus ipse do-
addidit, sed etiam palris peccatupi persolyat : cumi _ ctor fuit ? sed uon ipse introduxit populum in eam
viis palris, quibiis iratum ppminum non ignorat,, lerram, ubi perhibet poni testamentum sive pa-
etiam suapi adhpc roalitiam adjungere nppforniidat. ctum cum eis, qui in illa habitabant. Cave ne
Et justum est, ut qui sub strictojudiceyias parentis5 unquam cutn habitaiotibUstertw illius, jungas ami-
iniqui npn fimet imitaii, cogantur in yita pi-sesenti,i citias, quw libi sint in ruinqtn, sed aras eorutn de-
etiam culpas parentis iniqui persolvere. Unde et illic; sifue, confringe staluas, lucosque succide. Noli
dicturo est: Animqpatris mea esl., anima filii medest, adorare Deum alienum • DQininus, zelbtes nmnen
Anima qum peccqverit, ipsq morietur. Quia jn carnei ejus,-Deus est wmulalbr. Ne ineqs, pacium cum
nonpunquaro filii.,etiaip expatrispeccatpperipiuntur, , hominibusillarum regionum: ne cum fornicali fuerint
delicto autem originalis peccali, ex parentum nequitia,, cum diis suis, et udoraverint simulacra swa, tioceJre
anipia non tepeltir. Quid enim est quod patvoli filiii quhpiqm ut coniedqs de iniriiotatis. Nec uxorem de
pletupique a dscmonibusai"ripiuftlur, nisi quia caBO ) filiabus eorum' accipies filih tuh, ne p.ostquairiipsm
filuex patfis poeha mpltatui? Ip semetipso epim pei-• fuerint fornicatm, faciant et filios tuos in deos suos.
putitur patet iniquns et peicussionis vim senfirei Deos conflqtiles non faciestibi. Cum prseciperet Deus
cbnlemnit. Plerumque pefculitur in -filiis ut acrius3 loquens ad Moysen,ut data terra in potestate, omhis
257 COMMENTARIA IN EXQDUM,— LIB. IV. 258
idololatria everteretur, nec adoratentut dii alieni, A dixerat: Scribe tibi verba hcec. Cum vero primum
ait: Dominus enim Deus zelans nomen, Deus zela- legeip accepit, Cujustabulas abjecit et fregit, necipse
tor est, id est, ipsum noroen quod Dominus Deusdi- excidisse dictus esl labulas Japideas, et niodo dicturii
citur, zelans est, quia Deus zelator est, quod noti est: Excide libi duas tabulas lapideas ; nec ei di-
humanaeperturbationis vitio facit Deus, semper at- . ctum est ut scriberet, sicut ei modo dicitur, nec eas
que omni modo incommutabiiis atque tranquillus; ipse scripsisse narratur, sicut modo harral Scri-
6ed hoc verbuni iftdicat, non impune plebem suam ptura et dicit : Scripsit in tabulis Testamenli decem
per aliehos Deosfornicaturam. Ductum est enipv verba, sed tunc dictuin est: Et dedit Mpysi staiim ut
verburo tfopo metapliora a zelo maritali-, qui casli- cessavit loqui ad eum in monte Sina, duas tqbulas
tatem custodit uxoris, qui nobis prodest, non Deo. Testimonii, tabulas lapideas scriptas diyitd Dei.
Quis enim tale genere fornicalionis Deo nocuerit, sed Deinde paulo post : Cdiwersus, inquit,' Mqyses;Ue-
sibi plurimum ut pereat: (Ea; Origene.) quia Deus scendit demonte, etdum tabulw lapidewsctiptm utra-
prohibet terrore gravissimo, zelantem se appellans: que parte, hinc aique hinc erant scriplw, et tabutm
cui dicitur in psalino : Perdidhti ornnem qui for- opus Dei erant. Et scriplura Dei est sculpta ih tabulis.
nicatur abs te. Mihi autem adhmrereDeo bonumest Prbinde magna oritur quajstio, quomodo illsetabulse,
(Psal. LXXII).Dehinc Scriptnra eadem repetit, quse; B quas erat Moyses Deo ulique prsesciente faCturas,
in prioribus commendavit, hoc est, de trihus festi- non hominis opusdicaiitur esse, sed Dei; nec ab
vitatihus pracipuis, et deprimogfenitoium oblatione, homine scriplae, sed scriptura Dei, digito Dei: poste-
et de prjmitiis fruguui, qusequein anterioribus juxtat 'riores vero tabulse tandiu mansurse, el in tabema-
sensiim Patrjim exposita spnj, non necessario ete- CuJbac iemplp Dei futurcc, jubpnte quidepi DJB.O', fa^
djrous hic denuo iteiari, Et erat ibi Moyses in con- men ab homine excisse sint, ab homine scriptse. An
specfuIXominiquqdrqgintq diebus.et qua/Araginlano- forte in illis prioribus gratia Dei significabatur? Non
ctibus, panein non mqnducavit, et aqttam nmi bibit, bominis opus, quo gratia indigni facti sunt reyer-
etc, Quseel ante dixerat, quandb tabnJas accepit quas5 tentes corde in jEgyptum, el faciehtes idolum, unde
fregil. Hoc etiam modp repelU, non reGap.ituJando ) illo beneficio privati sunt, et propterea Moyses labu
quo.d factum est, sed jlerum qpo.d fap.lmnest cpra- las fregit. Istis vero tabuiis posterioribus significati
meiidaps, (Exlsidorq.) Repetitio quippe legis jamj sunt, qui de suis operibus gjoriantur. Uride dicif
quid significet diximus, hpc est, tabulse. imaginem j Apostolus : Ignoranies Dei justiliam, et suam volen-
denipnslrap.apt prispK legis, non ppst Ipngp ipter- " tes constituere, jusliliw Dei non sunl subjecli (Rom.
valjp pppidi peccatp cessaptis. Alise yerp ad instarr x) : et ideo tabulse huroano opere conscriptse datse
pripruni iteratini jncisae,Npvi T^lanventi habuefee G ^ sunt, quse cum ipsis manerent,.ad eos sighificandos
figUjrani: isfse non franguptur, ut Qsfgiidereiitur r de suis operibus glorialuros, non de digito Dei, hoc
Noyi Testamepti elpquia perinansura. Ppde et nie-_ est de Spiritu Dei.
ritp. x yerbjs legenda significafur, ut ppr eumdem j Certe ergo repetitio legis Novum Testamentum
pumerpni figura crpcis expj-imerelur. Hujus enimj signiflcat: illud autem Yelus significabat. Unde con-
fprma in decas x litlera est. Napi x j'cptp,upo apicee fraclum et abolitum est, maxime quoniam-cum se-
a s.umino,in imuni ducitur, surspm alip pon dispariI cundo lex datur, nullo ferrore datur, sicut illa in
framite per iransyersa brachioruni coroppnilur.Ufidfe e tanto strepitu ignium, nubium et lubarum. Unde
et ipse ait: NotVveni legem solvere, sed adimplere e tremefacluspopulus dixit: Non loquatur D.eusad nos,
(Mutlh. y); ptique per passiopepi crucis, cujuss ne moriamur, Unde signiflcalur timor ip Yeteri Te-
jraago fuit jn labulis. Qupd aulem ajt: Pqnem iwnIJ stamento, in Novo dileclio. Quomodo igitur hsec
manriucqvit,et qquam non bibit, intelligitui' jejuiia-_ o splvitur quseslio, quare illse opus Dei, istceppus hp-
vit, a parte lotum, Jd est, nomipe papis omnem ci- " minis? et illse conscriplsedigito Dei, istse seriplse ab
buro, el npmine aquae oninem potum, significanfe e k homine? An forte ideo magis illis priotibps vetus si-
Scriptura. Quid atitem sibi velit, quod Moyses qua-- T gnificalum est Tesfamentum, quod Deus sibi;ptsece-
draginta diebus jejunaverit, cujus actiopis qpsedam a pit; sed honvonon fecit? Lex enim posila est in Ye-
figura est in hujus numeri consideralione : quadra- teri Testamenio, quse convinceiet tiansgressores,
genario enim numerp et Mbyspset Elias, et ipse Ro-- quse subintravit pt abundaret delictum. Npn enim
'minus jejunaveruht; praicipilur epim npliis ex lege e implebatur timore, qtisenon implelur nisi chaiitate.
et prppheiis, et in ipso Eyarigeljp, quod tesj,inipnippi
1 Et ideo dicitut ppus Dei, ({uiaDeus legem constituit.
habet a lege et propheijs. Upde etiam ip monte inlerr Deus conscripsit nullum opus hominis: qui homo
ulrainque personatri medius Salvator effulsit, ut abi) D.eo.non ob.temp.ei'ayit,et euin potius teum lex fecit.
omnibus mundi iUfecebfisayiditatem npstram tan-- In SeGupdisaulem labulis homo per- adjutorium Dei
quam jejunio lemperanliserefrenepius, quandip pejr- •- ialvtilasfecit atque eouscripsit, quia NoviTestameiiti
fectio decalogilegis per quatubr ejusdem mundi parrr charitas legem facil. Unde dicit Domiuus: Noiiveni
tes, id est, toto orbe prsedicatuf, ut deceni guaterr legem spjyere, sedadimplere. DicitautemAposloIus:
ducta, quadragenarium numerum signent. Et scripsif Plenitudo legis cliqrilqs, et fides quw per,dijecfib,t.iem
bi labulis nerba Testamehtidecem; de Moysediptufii i qperatur (Rom. xin). Factum estitaqpe hpmipi facile
est, quod ipse scripserit. Cui etiam Deus paulo aritee in Novo Testamento, quod in Yeteri difficile fuit,
259 B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS I. 240
Mbepli fidem, quse per dilectionem operatur, atque A xxxv). Haec,inquit, veiba quaedixit Dominus fieti,vel
iUodigito Dei, hoc est, Spiiitu Deiintus eanv in cotde juxta aliam editionem, quse dixit Dominus faceie
sctibente, non fotis in lapide. Unde dicit Aposto- ea, ambigue positum est, utium facere ea ipse Do-
lus ; Non in tabulis lapideh, sed . in tabulis cordh ininus an HU.Sed utique manifestum est quodiUius
carnalibus, quoniam charitas Dei (Rom.\), qua ve- sint: quippe illa, qusefierent. Sed fbrte ideo sic posi-
racitei impletui piaeceptum, diffusa est in cordibus tum est, utex utroque accipiatur, quiaDominus facit,
nostris per Spiritum sanclum, qui datus est nobis. cum facientes adjuvat secundum iUudApostoli: In ti-
Haecest eigo prima datalex, ubi significatpr Ye- nibre et trenwre vestram ipsbrum salulem opemmini
tus Testamentum, quse est opus tantummodo Dei, et (Philip. n). Dominus enim est qui operaturinnobis, et
conscriptio digili Dei, quse Apostolus dicit: -Iiaque velle, et operari, piobonavolunlate. Sexdiebus facie-
lex quidem sancia, et mandatum sanctum, el justum, tis opus : septimus dies erit vobis sanctus, sabbalum
et bonum. Lex eigo sancta et bona Dei opus est, ubi et requies Domini. Posleaquam descendit Moysesde
homo nihil agit, quia non oblempetat, sed reatu monte, opeta comniendantui tabernacuU construenda
potius premitur, Jege minante atque damnante. Pec- et vestis saeerdotalis. De quibus faciendis antequam
catum emm, ihquit, ut appareat peccatum: per bo- aliquid prseciperet, locutus est ad populum de sabbali
nwirimihi operatum est mortem. Beatus autem hbmo B observalione. Ubi non immerito movet, cum decem
est, cumhoc mandatum sanctum et justum, etbo- verba legis acceperit in tabulis lapideis iterum, quas
num est etiam opus ejus, sed per gratiam Dei. ipse excidit, ipse conscripsit, quare de solo sabbato
posteaquam descendit, populum admonuit? Si enim
CAPUT XXI.
propterea decem prsecepta legis, superfluum fuit ut
ut
De descensione Moysi de monte, cujus faciem cornu- populus iterum audiret, cur non fuit superfluum,
tdm sine veldmine filii Israel videre iwn poierant, de sabbato dentio audiret? Cur et hoc in eisdemprse-
cu-
qui efs exposuit verbum Domini; et de sabbdti ceptis x legatur? An et hoe simile est velamento,
stbdia. faciem obtexit, quia splendorem vultus ejus filii
quo
Cumque aescenderet Moyses de Monte Sitiai, tene- Israel non poterant intueri? Nam ex x praeceptis hoe
Imt duas tabulas teslimonii, et ignorabal quod cprnuta solum populo prsecepit, quod figurate ibi dictum est.
esset facies sua ex consorlio sermonh Dei. Videntes Alia quippe ixsancta prsecepta etiam, inNovoTe-
autem Aaron et filii ejus cornutam Moysi faciem, stamento observanda, minime dubitamus. Illud au-
timuerunt prope accedere, vocalique ab eo reversi sunt, tem unuin de sabbato usque adeo figurata diei se-
tam Aaron quam principes synagogw. Et postquam ptimi observalione apud lsraelitas velatum fuit, et
lacutus est, venerunt ad eum etiam omnes filii Israel, C in mysterio praeceptum, et quodam sacramento figu-
in
quibus prwcepit cuncia qum audierat a Dotnino rabatur, ut hodie a nobis non observetur. Sed solum
monle Sihai. hnpleihque sermbnibus posuil velamen
quse significabat intueamur. In illa autem requieubi
super faciem suam : qui ingressus est ad Dominum, est altitudo
opera serviUa jubentur cessare, magna
et loquens cum eo, auferebat donec exiret, et tunc lo- Dei. Tunc enim fiunt cum requie opera bona,
gratise
quebatur ad filios Israel omnia quw sibi fuerant cum fides per dilectionem operatur. Timor autem
imperata. Qui videbant faciem egredientis Moysi esse tormentum habet, et ip tormento quserequies'? Gnde
cornutam, sed operiebat rursus ille faciem suam, timor non est in charitate. Charitas diffusa est in
quando loquebatur ad eos (Exod. xxxiv). cordibus nostris per Spirilum sanctum, qui datus esl
Quod vero descendente denuo Moyse cpm tabujis, nobh (Roin. v). ldeo sabbatum requies sancla Do-
facies ejus glorificata videtuf,- sed lamen velamine mini, Dei scilicet gratise fribuenda non nobis velut
tegitur, Iioc significabat ut ostenderet eamdem Je- ex nobis. AUoquin nostra opera sie erunt, ut sint
gem mystico esse velamine coopertam tectariique humana, aut peccala : aut cum timore, non cum di-
infidelibus et occultam. Sermo quippe legis habet lectione. Et ideo servUia sine requie. Plenitudo au-
scientise gloriam, sed secretanw Habet et cornua tem sabbati erit in requie sempiterna. Non enim
duorum teslameiitorum, quibus contra dogmata D fruslra institulum est et sabbatum sabbatorum su-
falsitatis incedit armata. Cum autem Moyses legitur, perius. Quando prius locutus est Deus de laberna-
velamen est positum super cor eorum, et manifeste culo ungendo, dixil eadem unelione sanctificari iUa
dum legis et prophetarum seripta per nimiam stoli- omnia, et fieri Sancta sanctorum. Altare autem ho-
ditatem cordis carnaliter accipiunt infideles, illis tola locanstomatum, eadem unctione sanetificatum, dixe-
facies Moysi quodam velamine tegitur, ila ut non rat fieii Sanclum sancti. Et hoc interesse videbatui,
possint loquentis Jegis gloriam sustinere. Sed si con- qui nihil eoium dixisset Sanctum sanctorum, nisi
versi fuerint ad Deum, auferetut velamen. Occidens quod tantum velo separabatur a sanclo, id esf, ubi
littera morietur, vivificans spiritus suscitabitur, Do- erat arca testamenti et altare incensi. Nunc autem
minus enim spiritus est, et lex spiritualis est. Unde cum eadem repeteret, dixit de tabernaculo uncto, et
etDavid otabat in psalmo : Revela oculos meos, et his quse in illo essent, quse ea unctione sanetifica-
considerabomirabilia de lege tua (Psal. cxvm). renlur et fierent sancta. IHudautem altare holocau-
fieret San-
Igitur corigtegata omni lurba filiorum Israei dixit stomatum, de quo prius dixerat, quod
ad ebs: Hmc suni quw jussit Dbminus fieri \fExed. ctum sancti, eadem unctione nunc dixit fieri San-
 241 COMMENTARIAIN EXODUM. — LIB. IV. 242
ctum sanctorum. Unde datur.intelligi tantumdem. A quae populus offerebat existimans necessaria; ex
valere, quod dictum fuerat, Sanctum sancti, quan- quibus illa omnia complerentur, videfunt plus of-
lum valet quod dictum est, Sancti sanctorum. Ac per ferri quam erat necesse, et dixerunt Moysi., Atque
hoc iUa omnia uncta, id est, totum tabernaculum et iUe per praeconemultra poprdum offerre^prohibuit.
quaecunque in eo essent, quae prius appeUaverat Poterant autem si vellent multa offerre, sed mode-
Sancta sanclorum, tanlumdem valere quod nunc ait, stia prohibuit, vel regio terruit. Tabernaculuin sci-
sancta. Nec unumquodque eorum dicit lanlummodo licet et teclum ejus atque bperimentum ef caetera.
post istam unctionem Sanclum sancti, verum etiam Offerunlur autem uno' sludio, et tamen diversa do-
Sanetum sauctorum, sicul altare holocaustoma- naria ad constructionem tabernaculi, juxta quod
tum,ut jam nihil intersit, quantum ad hanc appel- scriptum est: Aurum, argentum, aes, lapides pretio-
Jationem attinet, inter" illa quae interius intra ve- sos. Tunc praeterea byssum, coccum, hyaicinthum et
lum fuerant, id est ubi erat arca testimonii, et caeteia purpuram, pelles etiam arietum rubricatas et pelles
fotis, nisi quod illa intetius ita dicebantui Sancla liyacintbinas, sed et ligna imputribilia, pilosquoque
sanctotum, Sanctum sanctorum, ut etiam ante un- capi'arum ad constructionem tabernaculi, sed et
ctionem sic appellafentur. Ccetera vero unctione quidquid in cultum et ad vestes sanctas necessarium
sanctificata sunt, ut hoc nomen acciperent, quod otio "1 erat, viri cum mulieribus prsebuerunt. Annillas et
discutiendum est, quid ista sighificarent. Qui fecerit inaures, et annulos et dextralia. Omne vas aureuiu
cpus in eo, occidetur. Non succendetis ignem in omni- in donaria Domini sepaiatum est. Si quis habuit hya-
bus nabitaculis veslris, per diem sabbali. Opera ne- cirithum, puipuiam, coccum bistinctum, byssum et
cessaria peccatorum prohibet facere, nec non et pilos captatum. Figuram itaque prioris tabeinaculi
ignem cupiditatis atque furoris, tam in corporibus Ecclesiseque, superius latius exponendo juxta Pa-
humanis, qtiam etiam in convefiticuUs universis, trum multiplicem sensum prosecuti sumus, et nunc
vetat incendere. Magisquepersuadet in sabbato spi- breviter ob commemoralionem idipsum repetimus.
rituaU oflicio, et contemplationi vacare divinse, quia Fides enim Ecclesiseauro comparatur : sermo prae-
sicut salubre est omnibus charitatis flamma semper dicationis, argenlo, aes,' patientiae. Quod vero quc«
fervere, ita et cunctis noxium est cupidilatis igne in ornamento sive tabernaculo necessaria sunt, viri
inexplebiliter aestuare. cum mulieribus prsebent, hoc significat, quia intra
Ecclesiam virtutes fbrtium, quseper viros expriroun-
CAPUT XXII.
tur, et exigua opera infirmorum quse per mulieres
De ea quod Moyses ex sermoneDomini prmcepitpo-
intimantur, omnia locum inveniunt, et ad usus sau-
pulo, ut prmpararent primilias et animo voluntario ,G clce avdificationis
eas Domino offerrenl, ad constructionem taberna- accipiuntur. Collatio vero ipsa uou
culi. fit necessitate, sed sponte, quia fides spontanea est.
Et ait Moyses ad omnem catervam filiorum Israel : Nam per armillas quae lacertos astringunt, prseposi-
Iste est sermo quem prmcepitDominus dicens : Sepa- torum valide laborantium opera demonstrantur*
rate apud vos primiiias Domino. Omnis voluntarius Per inaures subditorum obedienlia exprimitur, per
et prompto animo offerat eas Domino: aurum et ar- annulos, signaculum secretorum, unde et qusedam
gentum et ws : hyacinthum et purpuram, et coccum minus intelligentibus occiiltantes quasi sub signaculo
bh tinctutn, et byssum: pilos caprarum, et pelles arie- recondunt doctores, pe indignis quibuscunque Dei
tum rubricatas et hyacinthinas. Ligna sethim, et sacramenta credantur : unde et justus Isetattir et di-
oieum ad luminaria concinnanda : ut conficiatur un- cit: In corde meo abscondi eloquia tua, ni non peccem
guentum et thymiama suavhsimum. Lapides.onychi- tib (Psal. cxviu). Porro per dextralia, opera bona et
nos, et gemmas ad ornalum superhumeralh et ratio- dextra commemorantuf. Yas aureum in donaria
nalis (Exod. xxxiv). In notitiam tantunv Moysespto- Domini separatum, divinitalis inteUigentia accipi-
lulit, quse Dominus opeta fieti pisecepeiit, tabetna- tur, quse tanto ab inferoruffi amore disjungitut,
culum scilicet cum omnibus quse in eo essent, et-. quanto ad sola quse setema sunt, amanda sublevatut.
veste saceidotali. Commemoiavit autem quosdam Porto per hyacinthum spes ccelestium, per purpu-
quibus dixit Spiiitum divinitus datum, quod illa ef» ram cruor ac tolerantia passionum, amore regni
ficeie possent, et tamen multi inteUiguntut sponte perpelui exhibita. Per his tinctum coccum charitas
ad eadem opeta venisse, quibus neque impeiattim demonstratur : quae perfeetione sui bis tingitur, qui
est, nec eotum nomina commemoiata sunt a Do- Dei et proximi dilectione' decoratur. Per byssum,
mino dicta Moysi. Non ergo illi soli hoc munus divi- immaculata carnis incorruptio, et splendidissimus
niun habuerunt, qui nominatim" eommemorantur, sanctimoniae candor ostenditur. Byssus enim linum
sed fortasse praecipueatque excellentius. Laudandtis est candidum; per pilos autem caprarum, ex quibus
est autem in his omnibus non attractus ad opus ser- ciliciorum asperitas texitur, dura poenitentiaeafflictio
viliter animus, sed Uberaliter sponte devotus'. Qufs- designatur. Dum igitur alii per arroillas et annulos
quis vestmmest sapiens, veniat et faciat quod Domi- forte magisterium exercent, alii per- inaures et
nus imperavit. Notandum quod iUi, qui sapientes dextralia devolara audiendi obedientiam rectamque
appellautur effectores operum sancti, elipm mori- operalionem exhibent, alii per vas aureumprsecla-
bus tales erant, ut cum ipsi susciperent omnia, ram subtilioremque Dei intelligentiam tenent, alii
 245 B. RABANl MAURIARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS 1. 244
per hyacinlhum, purpui'am et coccuni, audita coele- .AMgeai iiiirien scieritise, atque exemplum boni ope-
stia spefafe, fcredefe, aftiare hbiitfesiiiuril, fetiarii fis": sefiho luchieritus ad ihstftiendos atiditores, a6
qticeiidhiic subtiiiofi ittielieCtu inihiihe 'cbgriosCuht; boria faffia sancise Cbriversatioriis, ad coiiiinendau-
atii pbr byssum incbfftiptiofifeihcafhis bflefufit, aHi dam sahctae religidriis gratiarii his, 'qui lit doiho
per capfaruih pilbs depibiant aspefe qtice iibeiiler Dfeihbrieste 'cbiivefsafifiif,iit eoftini exehiplb discant
aditifeeftiht; ecCe ex tatita diversitaie Opefuni, utitiih. illbrtiih stibjecli, Ddnlino spohtahea cofdis, ofis
cbiificituf tahefhaculuih, sictit ex diverso pulvere, atque Operis vota pefsolvefe. IJhde subjurigituf:
uua coinpingitur terrse gleba, infusiorie saiicti Spi- Oriiiiesviri ei ihuliefes.menie 'devoia bbtulefunl dona-
ritiis irrigata. Jaih pbfto iigria Seibim impiiifibiiia fia, tti fieferii opera qumjusserat Doininus per thanum
omhes sahcti ihtfeliigiiritiir,hfehte et Cbfporfeiricor- Mbijsi. Cuhcii filii Isfael vblunldtiabbriiihbdedicave-
rtipti, nfeqtie ctiifi ssectilo pefetihies, sfemper toa- rttnt. Nbri titique cotitra Apostbium ex tiistitia aht
fientes setfefni.Lapides qubqiie pretiosi, cbnfessores, necessitate, sed alacfi corde ac.pla devolibne, qtiia
aposfbli, sacefdbies, briihesqiie jtisii. Quos etiairi liilafem datofeih diligit Detis.
Japides vivbs beaius Pelrus apostblus dicit: Ui siiis, CAPUT XXill.
ihqiiit, lapides vivi, cojpdificdiiiri ieiriplbDei (I Peir. De eb
Hcec bhiftia bffefiihtur ih quod Moyses ad maghterium tqbernaculi ex
n). igittif tabefnaculurii ]
B prmceplo Dei, Beseieel filium Huri de IribuJuda,
Dei, ut nullus despeifel saiuierii. OfffertstipfefhseCfet ei Odtiiibfilium Achhariiech vbcdvit,
aliiii aufuto, seriSuhi; aiiiis argfehtiiih,eibcjuitiih; bixitcjue Mbyses ad "filibsIsrael: Ecce vbcamtbb-
aliiis Vbceiri,cis; sicqiifehihita fiiirit ih iabefnaculb minus exiwmine Besclcelfilium Huri filii Hur de iri-
Dei : ihfehka sciiicet et candeiabriihi; aitafe, cb- buJudd, impievitque eum spiriiu bei, sapieniid et-iri-
luhiiia^, faases, tabtiise, cfatetse, scyphi, ihufibiiia, telligentia, et scientia et mnni dbcirina, ad excogitan-
phialae, ihoftaribia, eriiuhclofia, paxiUi, iehtbfia, tum et fuciendumopus ex auro, ei argenlo el mre, scul-
quibtis divefsitatibiis ibta illa tabefhaciiii, id est, pendisque lapidibus, ei opere carpeniaiib. QuidqUid
Ecbiesiae ptilchfittidb distihguitiif. Naih tabferhaeu- fabre adinveniri pblest, dedit in corde ejus. Ooliab
liiui bbciesia esi, ih qtia est riveiisa, ld est, unitas quoque filium Achhamech de Iribtt ban. Amboseru-
fidei, vel cefle feefiptufa saCra, qtia uriivefsi fideles divil sapienlia, ut faciani opera abjetarii, poiijmilarii,
spirittiaii cibb pasciinlur. Caudeiabrunv qtioque cum ac piumarii, et caetera (Exod. xxxv). Per istos ta-
septem iucemis, Christus cum septem ecclesiis. bernaculi typici artiflces expiiniuntur veri tabefna-
Emunclbfia quoque ejtis, hoc est geminum iesta- culi spirituales opificfes-. Naiii et nbmina eorum horum
meniuri), e't coiuhvnse,doctbres saricti, firmliate fi- oflicia designaiit. Beseleel quippe in utnbra Dei inter-
dei soiidati; neciion et bases, id est, piophetcc suo 'G pfetatiif. Hiif ignis, Hriri lux tiiea, -judas confessio,
fundamiiie stiuctuiam geslanles Ecciesise. Ibi eiiam Ooiiab ptoieciid hied paier, Achisameeh [ratrein rriehm
et tabuiae, apbstoli praedicationis laiitudine diiaiati - roborans, et Da.njudichtm vel judicans, in Latina Un-
ibi tenlofia, pfseposili videiicet et praedicaiores, qui g"uafesbriat. Igiliif dbctbffessaiicli, qiii pfsedicalibne
exterius iaborant cbntra hujus sseculi turbines. siia spifiiiiaie sedificiiim dbihiis Dfeilabficaht, behe
Sunt ibi et craterse, id esl, distribuliones hominum; uhibfa Dei nunciipafi pbssuiit, qui ih diviiia deffeh-
sunt et paxilli, hoc est, principes et prsedicatores sibhe cbrifidtiftt.Ex qiidruih pefsbha Psaiinisia dicit:
Ecclesise, quibus pendent pmnia genera populorum In uhibra aidriiiri. iuafitm spefubb, cloncc transeai
quasi vasoruin; scyphi quoque, doclrinse eloquia iniquiids (Psdl. xyi). lpsi ignis atil itimeh rite nb-
sive sensus. Necnon et thuribula, virtutes scilicet ihiftarituf, qtii zeib spiiiliiali aCcehSi,iiimeii fidei ad
bonorum operum; vel orationes sanctoram, quibus scieniise spifitiiaiis auditbfibus stiis impendtiiii, at-
odor suavilaiis ascendit ad Dominuin. Phialse quo- qtie feohfessioiiis caihblicse hoiihaih bsiehdtiht. iii
que, apostoli et doctores pleni vitalibus aquis. Ibi qubque pfoteCtibhehv Dei paffis habehles in jndiCio
lilia, virginitatis candor; sive moitaiiola, lahorum-v et justitisi, fratfes sitbs quatenus iri fide CathbliCaet
Dassionumque toleranlise, quibus mortificautur boriis operibris pfefseveffent,exiibriahdo Cbrroboiaht.
membra poenitentium. Et bsec quidem species dis- Nec non et illud pie cohsidefandura est, qhia lioh
pensalionesque donorum sunt divisce per Spiritum soluni ille qui de tfibu vfegalioftiis est, quih etiahi
sanctum fidelibus, ut singulis distribuiiouibus perfe^ iste qui de anciiia hatiis est, ad roagisteiitim Opefis
ctum Christi tabernaculum consiruatui, in quibus Dei eligitur. Beseleel quoque ex tribu jiida qui de
habilat Deus in medio eoium. Quod autem subse- Lia iibefa nalijs est pfocessit, et IJoiiab de tribti
quitui: Principes vero obtulerunt tapides mujcldnos Dan qui fuit iilius Baise anciiise Rachel pfogehiltis
et gemmqs ad superliumeraleet ralionale, arotnalaque est; spirifiiaiiier riobis ihtiufehs, qiiia ribn sbltim
et oleum ad luminaria concinnanda, et ad prwparan- riobiies, sed etiam igtibbiles, qiiahtiini iid fesectili
dum unguenlum ac thymiama odoris suavisshni com- dignitateiri pertiriei, ad regihieh Ecclesice feiiguhlur,
ponendum, significat aposlolos apostolicosque virosj quia juxta Pelri vocem, rioh esi pefsbiiaram aece-
sacerdotes ac doctor.es fidelium, mirifica virtuium ptot Deus, sed ih binni gehie qtii lihiet Deuhi et
opera sermone atque exemplis, decorero ministerii operatur justiiiarh, accepttis est iili. Nbri etiiiriDeiis
sacerdptalis decenler prseparare; qnalenus per eo- riobililaiem cariiis, sed nbbiiiiatefh aiiihii pehsai,
vum studium. atque impensam in sancta Ecclesia et sblummodo recla iide et boriis bperibtis aph»i
 245 EXPOSITIONES IN LEYITICUM. — LIB. 1. 246
Deum discernimur ab illis. PfaVtefea ih jpsa ele-"jAsiiiueridus efai, ita eiebforiim ommum qui fucftint
" ctidue afiificiini
pbiest seeuriduln' mystelSiith accipi; ab iivitib fhufadi;iisqtie ad adveiituiri Dbhiihi setmo
qutid noii soitirii ex •Judseis; sed etiarii ex geivtibus vel 'bpus, ad siftfctufam safictai Eccle'sicepetipsjita
doctbfes EccieslsesiiseDbmintis Bssfe'V"dluit. Utide in Salvatbieni ccdificahdaeconvehlens; pbf sCtiptbfes
libfb Niiiiiefbfufo; iibi fiiii Isriel 'casira riieiail surit ; Y-eterlsTestamerili eblligituf; ut docfbfe's Evsihgelii
ciica tahefiihciiliirn-,jiidas ab Oiieiite lcastfa mfeia- 'sufiiptris liabtjaht pfiscccTegls*,in atlestatibrie Evari-
tiis est; el Dan ab Aqtiilbhe. In Ofiehte iefgb Dbriii- •geliiad 'cbhfiirhaivdairifidfeirictedehtium; Sequitlif i
htis pfuhuiii ex Jiidseis prirftiiivahi Eeclesiarii':'cbri- 'Pbsiquafii 'cunctd pelfecVaMrit, vpefuit riubes Vdbet-
stiiuii, pbstea tte ¥iJcation'e gefttiuiii; hbc est,- ;ex ' nttcrifuhi tesiimbriii, >eig'lbfiu Dbmirii ithplevii illiid,
pagaiitk,qui iiferegnb iilitii qtii ad aqiiilbtienvsdliuin ' neb pbierdi Mbyses iiigredi Wciumfmdefis, riube dpe-
Sutira cofistiihere Ifegituf, iad jpstihi ebhfugijrririt, rieiiie 'bfnhia, et fridfesiaieBbritirii ebiuscdhlei qfiia
gratise stice exspertes esie nbltiit, sed digtiitatehi 'cuncti Wribes'dperuefdi.Siqriaridb hiibesiabefriacriturit
ecclesiasiicaiftpefcipef e, et ad tebrpofIs sui huilateih ' desereWtt, ptofiiiscebdhfdf fitii Isficei piefiufmds srids.
pertirieffedebfevit-, Si desupef, mahebdVt tri 'ebdernIbcb. Nubes
' pericVebdt
CAPUT XXIV. qUippe boihihi ihcubdbat per diem iWerhdcuto; et
j igriis iri n&cie, Wdeftiiftui pbprilh Isfdel pet cuhctas
B
De efecWbrietalerhM-ttli; el glbfia bdfhirii 'dppaf&hie mafisfbnes suas: Nbiaiida fest feS iririltiiih inifabilis,
... - superillud.
qriia htibe descehdeiile et implfente iabefnaCtiliiiri,
Igiiur merise. prtmb ahrii secuiidi, in ptiirib die qiice taihen glofiii Dbmihi dicitui; rioii p^dtefat M6y-
meiisis cbti'bc'aiuih~M,Hdbetriacuium, Wexftque ilitid Sfesinttate tabefpacUliinij qtii ih rivbhteSiha fquati'db
Mbyses, et feiiqiia \Exb'd. XL). QtiOdautem pfiitio jfegetoptimittis iiftCepit;intfaVit ih fiubeiri ubi erat
"Pifensearitii seeiihul; priirio "dieffielisis erigittif ia- Detis. Prbcul dubib fergoaliliri pefsonarii tiihc figu-
liefriacUliim, qtiiii sigriiGcat, riisi coiistrtictibtierii 'fabat; aliani iiiihc. Et tUhb ebftirh qtii pHhcipes
Ebciesiseper advehiiini Ghristi? Prlnitirii ergo ah- Htint; inlihice vefitaii Dei; iiuhc autehi Jhdseofurii
hum; hmrie iempus Ifegis aiiie ihcaihatibnfehi Sal- •qiiibus glofia bbiriiiki qiise ih tabefriaciiib esi; qiibd
-vatoris nbslH aeeipe, ut secuhdus' arihiis ab adveiifu "est Ghrilli gratia; tahqtiani hiiBes bppohllur hbh
itiediaibfis Dei 'et hbBiiiium, ustjue M. cbrisuhihiatib- ' eam intfeliigeniibtis; ei ideb ribli iritfarii ih iabefha-
rierii Scectili ititeltigaiiif: Quasl efgb •piiho ihefise, !chitiiri tesiiiribriii, 'el fi'b&cfederidiiiri est semei fa-
priitia die metisis tibefiiactiiiim iefigittif, ctim Ih tiuhv, rivbxut CoristiiuttihvIst tabefhaculiirii-, signi-
ihiiib igfatise. pfer Redemplbferh Rbstfufn bmriTs ficaiiohis lihjus Ciusa %l alicujris altefitiS; NCqtie
Eceiesiceof riaiiis c&hsifuitur; ae decoi' hovceJefii-' ,P eriitiv serhpef sic efai riiibeS sripfef tabfefriabultirii,
1
siiieiti, sponsce videiicet coeleslis regiis qiii de feceio ut iiitic Mbysfesihtfafe noii pb'sset. Qtiafidbqiiideiii
descetidit, -qualig sit Udfelibui ariimabriis tdnahte hori temovfebatiif; nis! eurii eis nbc ligrihiri dabatut
Evafigelib; oerilohstfaiiif. Post atiiehi; libe est ih •disjtiiigendi, h'6c est caStia iii8yehtii ex eo !'b'c'o
rbsrirfecilbtte vivSfUm et mbfiubfiiffi; jatii mahite- ubi efiht, iet aiecfedferidi <qrioifli»ei'driceMt pef dierii,
stabiltir spBcie, qiii huiic latet in sefiigffiate; Et tiaihma ribciferii. QticedM vielssitii etiam supet
pet
siciit i"h•prinio annri cbhgregatis iftip6iisis:,ejusdem iabethafctilutii hiattfebatiiiibi Wastta "iiii-
pbsuiSisent;
'
stitictiifaj pffcpafaius sumpius Miifb Pperi siib- beS
Jifeidifeih, fiaihma pr Mclem:

BEATI nABMNl BIJLURI

r. iABBATIS FULDENSIS ET ARCHffiPISCOPIMOGUNTM

EXPOSITIONUM IN LEVITICUM

LIBRI SEPTEM. (ANNO 834.)

PRQLOGUS
AD FRECULPHUM EPiscbpuM LEXOVIESSEM.

Doiriinosahcto atque bfeato Patri, multumque ih D; Afduura opus pt ultra proprias virfes me
.aggredi
Ghrisli hiembris causa verse pietatis hobis vehefan- •jampridem jussisli; ut quinque libros
Mosajcaelegis,
.doFfeculpho cpiscopo Rabanus peccalor ih Ghrislo .quosHebraei Torach appellant, sensu spirjtali tibi
«alutem. .per.ordinem exponerem; ad quod ip ffpnfe pneri»
 247 B. RARANl MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS I. 218
statim respondi, mirari me, quare ad tale studium; A verbumDeiprofertui ad homines, non absque compe-
vilem et inertem homunculum eligeres, prsecipue tentibus piofeitui indumentis. Nam sicut ibi catnis,
cum in desertis locis conversans maxima occupa- ita hic litterse velamine tegitur, ut liltera quidem
tipne detiuear, qua servire ac necessaria providere aspiciatur tanquam caro latens vero inttinsecus
famulis Christi sub Regula sancli Benedicti degenti- spiiitalis sensus tanquam divinitas sentiatur. Te
bus quotidie compellor; nec otium habeam aut Pa- tamen difficullas ulla lectionis non delerreat, sed
trum dicta pleniter perscrutari, aut excusationem magis divinse pietatis ad studium provocet reeorda-
recipere nolebas, parui prsecfepto ne inobedientiae tio , quse per quemdam sapientem voluit dicere :
arguerer fastu, et Geneseos librum atque Exodum Ego diligentes me diligam, et qui mane vigilaverint
secundum sensum majorum exposui, tandem ad ad me, invenienl me (Prov. vm). Transite ad me
Leyiticum perveniens, reperi hunca venerabili pres- omnes qui concupiscith me , et a generalionibusmeis
bytero .Hierosolymorum Hesychio satis plene expo- implemini(Eccli. xxiv). Et in Evangelio ipsa Verilas
situm, unde cogitavi abhujus librilabore me penitus humilitatemnostram ad meditalionem sapienlisesuae
abstinere ac tibi suggerere quatenus memorati au- misericorditer provocando ait: Qui sitil venial ad
cloris lectione tibi satisfaceres. Sed tua diligenlia, me et bibal, et de ventre ejus fluent aqum vivm(Joan.
hoc responso non contenta, praecipiebat ut ex prse- R I vn). Venite ad me omnesqui laboratis et onerati eslis,
fati viri opere, necnon et ex aliorum Patrum scriptis et ego reficiam vos. Totlite jugum meum super vos,
qui in eumdem librum non per ordinem, sed viritim et discite a me quia milis sum et humilis corde, et
quasdam sententias exposuerunt, in unum colligerem, invenielh requiem animabusvestrh ;jugum enimmeum
ut in promptu haberes quid unusquisque eorum suave est, et onus meum leve est (Matth. xi). Cujus
inde senserit. Feci sicut mandasli, et ex eonfuso pietatem tam in prsesenti sentire quam etiam in fu-
sententiaruni ordine, quemdam ordinem digestionis turo pleniter peicipeieipseconcedat, qui nosadsuam
variorum doctorum sententias altetnando alque com- gratiam convocaverat Jesus Christus Dominus no-
miscendo eomposui. Si quid autem ibi te offendeiit, . ster. Decseteroquoque charitatem tuam, sancte fra-
tibi deputes non mihi, qui hoe facete me compelle- ter, suppliciter postulo ut pto opere tibimet expenso
bas. Ego autem in hoe non necessitati alicujus con- sacris orationibus me leniunetes, et omnibus tecum
sului, sed tantum tuse obedivi voluntati. Accipe eonvetsantibus atque lectione nostta ulentibus id
opus quod postulasti, et Levitici libti multiplicia ipsum facere persuadeas , quatenus divina gratia in
mysteiia in eo legendo revolve, cujus libri tanta vis via veritatis me ducere , et usque ad finem in ea
esl, ut beatus Hieronymus in ejus laude alibi dixe- conservare dignelur. Dicasque quotidie pro me oran-
rit quod singula sacrificia, imo singulse pene syllabse * do illud Psalmistse: Spiritus tuus bonus, Domine,
et vesles Aaron et totus ordo Levilicus coelestia deducat famulum tuum in viam rectatn, vivificesque
inspirarent sacramenta, quia, ut alius doctor ait: eum in wquilate lua, et educes de tribulatione animam
Sicut in novissimis diebus Verbum DeiexMariavir- illitis , el in mhericordia lua dhperdes inimicos ejus:
gine earne vestitum processit in hunc mundum, et el perdes omnes qui tribulant animam ipsius, quoniam
aliud quidem erat quod videbalur, in eo, aliud quod servus luus ipse est (Psdl. CXLII).Bene te valere cu-
tegebatur, carnis namque aspectus in eo parebat om- pimus, et in Christi servitio quolidie ptoficeie, san-
nibus, paucis vero et electis dabatur divinitatis agni- cte Patet, memorem nostti.
tio ; ita et cum per prophetas vel per legislatorem

INGIPIUNT

EXPOSITIONES IN LEVITICUM.

LIBER PRIMUS.

CAPUT PRIMUM. D nus sum, holocausta arietum et adipem pinguium et

De hostih pecudum.
(CAP.I.) Vocavit autem Maysen et loculus est ei
Dominus de tabernaculo testimonii dicens: Loquere
filiis Israel et dices ad ecs: Honw qui bbtulerit ex
vbbis hosliam Dominode pecoribus, id esl, de bobus
et ovibus, offeret victimas. (Ex Hesychio.) Quod non
dliigat Deus saciificia ea quse de sacrificiis Judseis
prseceperit demonstrat Isaias dicens: Quo mihi mul-
kudinem victimarum vestrarum dicit Dominus: vte-
sanguinem vilulorum et agnorum et hircorum nolui;
cum venireth ante conspectum meum, quis quwsivit
hmc de manibus vestris (Isa. i). Ergo quodammodo
hoc quod de sacrificiis prseceperat, abnuit. His simi-
lia et Amos dicit: Nunquid victimas et sacrificia ob-
lulisth rnihi in' deserto quadraginta annh, domus
Israel (Amos. v). Non quia frequenler oblulerant,
sed ob hoc quod nimis ei displicebant, ea quasi non
oblata reputabat. Eadem et Jeremias ptopheta ait:
249 EXPOSITIONES IN LEVITIGUM. — LIB. I. 250
Hcec dicit Dominus exercituuin Deus Israel: Holb- A tur angeli in coelo supet uno peccatore pcenitentiam
eaustbmata vestra addite vfcffmfs nestrfs, et comedite agente. Homo ergo iste qui perierat et inventus est
carnes, quia non sum locutus pdlribus vestris, et non quOniamnihil habuit proprise substantise quod offe-
prmcepi eis in die qua eduxi vos de terra jEgypli, de ret, cuncta namque dilapidaverat, vivens luxuriose,
verbo holocaustomatum et victimarum (lerem. vn). invenit istum vitulum, ccelitus quidem missum sed
Sed, inquies, hsec de quibus loquimur, ipse manda- ex patiiaichatum oidine, et connexis ex Abtaham
vitqui et negat. Et cur negat quccroandaverat. Cur? generationum successionibus venientem, et idcirco
quia intenlionem datoris hiqui acceperunttransgres- non dixit vilulum, et siluit, ut videatur vitulus qui-
si sunt. Cum enim esset subtilis et valde sublimis cunque mandatus,sed vitulumex bobus, id est, ex pa-
lex, et cura propter eos absconsa esset in superficie triarcharum generatione venienlem, hic est ffiaseulus
litterse, quatenus perscrutantes eam discerent, cum sine macula. Masculus vere est, qui peccatum quod
prius suos emendassentsensus. Ergo etnunc aliorum est femineae fragilitatis ignorat. Solus ergo ille ma-
intelligibilium quorumdam et rationabilium sactifi- sculus,solus sine macula est, quipeccatum non fecit,
ciorum imaginem describere Dominus Moysen prae- nec dolus inventus est in ore ejus. Et qui acceptus
cepit: et apertissime hccc qucc dicitur revocatio, contra Dominum offertur ad bstium tabernaculi.
dispensationem quamdam verborum vel rerum ad B Ad ostium tabernaculi non est intra ostium , sed
superiora respicieritium inuuit. Sed unde ad eum extra ostium. Extra ostium etenim fuit Jesus,
Dominus loquitur, de tabernaculo scilicet testimonii: qui in sua propria venit et sui eum non receperunt.
prininm quidem de coelo, quia in ipso, habitare Deus Non est ergo ingressus tabernaculum illud ad
aflirmatur. Deinde tabernaculum testimonii prsesen- quod venerat, sed ad ostium ejus oblatus est ho-
tem scripturam intelligimus, quoniam quasi taberna- locaustum , qui extra castra passus est : nam et
culum quoddam erat, cum ea quse dicebantur imagi- illi mali coloni venientem filium patrisfamili.as eje-
nes sive figurse sequentium mysteriorum esseni, cerunt fbras extravineam etocciderunt. Hocest ergo
propter quod tabernaculum testimonii dicebatur. quod offertur ad ostium tabernaculi, acceptus contia
Horum autem sermonum tabernaculum testimonii, Dominum. Et quid tam acceptum quam hostia Chri-
futurarum rerum est indubitabilem eis fidem prcc- sti qui seipsum obtulitDeo: Et tunc imponcntmanum
stans. Quid autem dicit, aut ad quos jussit ? Ad filios suam, inquit, super caput Iwstiw, et jugulabunt vitu-
videlicet Israel de quibus eum qui voluntaria dona lum conlra Dominum, et offerenl filii Aaron sacerdo-
offerebat, de bobus vel de ovibus offerre prsecepit. tes sanguinem , et effundent sanguinem ad altare in
Ex utroque animali vel jumento similem designans circuituquodest ad ostium tabernaculiteslitnonii, Po-
hominem,quinihilacuminis,nequeadvirtutemneque ^ test quidem videri obhocdictum quoddefiliis Aaron
ad malitiam habet, sed trahitur ab alio. Tales sunt erant Anna et Caiphas , et cseteri omnes qui consi-
boves et oves. Nimis enim ad manum sunt consueta lium agentes adversum Jesum pronuntiaverunt eum
animalia, et 6os qui ea trahunt facile sequentia, et reum mottis, et effudetunt sanguinem ejus ciica
propterea non omnium haecmunera sed Judaeorum basem allaiis labetnaculi teslimonii. Ibi etenim ef-
solummodo esse possunt. Illi enim eliam si virtutis funditut sanguis ubi erat et altare et basis ejus, sicut
aliquid non operantur sufficit eis inique minime et ipseDominusdixit: Quia non capitperireprophetam
operari. Verum quia intelligibilem quemdam Israel extra Hierusalem (Luc. xm). Posuitergoet nianum
didicimus, eumque intelligibilem circumcisionem ve- suam super caput vituli, hoc est peccata generis hu-
nerantem, quemadmodum Paulus ait: Non enim qui mani imposuit super caput suum : ipse est enim
in manrfesto Judmus, nec ea qum palam in carne est caput corporis Ecclesise suae. Sed et hoc foitasse
circumcisio, sed qui in occulto, et circumchio ccrdis non sine causa fit, quia cum supeiius dixisset: ap-
in spiritu, nmi littera, cujus laus twn ex IwminibUs, plicabit eum ad ostium tabetnaculi testimonii, in
sed ex Deo est (Rom. n), ei spiritaliter prsedictam posterioribus repetit et iterum dicit, ad allare, qubd
Jegis sanctionem coaptemus : Homb, inquit, quibbtu- est ad ostium tabernaculi testimonii; quasi non
leritex vobh hostiam de pecaribus, id est, de bobus " eumdem locum suum eadem nartatione semej desi-
etovibus offerens victimas : si holocaustum ejusfuerit gnasse sufficeiet, nisi quia fotte hoc intelligi voluit,
oblaiio ac de armento, masculum immaculatum offe- quod sanguis Jesu non solum in Jerusalem effusus
ret ad osiiumtabernaculi testimonii ad placandum sibi est ubi erat altare et basis ejus, et tabernaculum
Dominum, efc. (Ex Origene.) Hoc in loco hominem testimonii, sed et quod supernum illud altare quod
idem
quem appellavit et primum iri omnibus posuit ad est in coelis, ubi Ecclesia primitivorum est,
offerendum munus Deo, intelligendum esse omne ipse sanguis asperserit, sicut et apostolis dicit:
huuiauum aibittor genus , et ipsum dici hominem Quia pacificavit per sanguinem crucis sum sive qum
autem
qui holocaustum offeiat vitulum ex bobus sine ma- in terra sunt sive quw in cwlh (Colos. i). Si vis
eula. Iste autem vitulus sine nvacula vide si non ille scire quod duplex hostia in ea fuit conveniens ter-
saginatus est vilulus , quem pater pro regresso ac restribus et apla coelestibus, Apostolus ad Hebrseos
reslituto sibi illo qui perierat filio , quique omnem scribens dicit, per velamen <,id est, carnem suam,
ejussubstantiamdilapidaverat,jugulavit,etfecitcon- et iterum , interius Velamen interpretalur c-celum
vhium magnum et lsetitiam habuit, ita ut lsetaren- quod penetraverit Jesus, et assisiat nunc vultui
 SSi B. RABAM mDRI ARCHIEP. MOGUNT."OPERUM PARS t. 253
Deipro-nobis: Seipper, inquit, vivens ad.inlerpel- Ain Iigno esf, dispensatio carnis finita est ; Resur-
iandum pro Tiis. Si ergo duo iritelligunlur velamina, gens eriim a moriuis asceridit ad coeluiri qubd ilef
quoevelut ponlifex ingressus est JesiiSj eonsequenler ejus natura ignis ostendit, unde et Apostolus dice-
et sacrificium dupiex inteiligendum est, per quod bat: Quia et si cognovimusChristum secundum car-
et teiTeslria salvaverit et coelestia. Denique et nem, sed nunc jam non noyimus (H Cor. v). Hoio-
ea quee sequuntur, plus cndesli sacrificio quam ter- caustum namque carnis ejus per lignuni crucis
renp videiiiur aptanda : Detraciaque pelle hostice oblalum, terrena coelestibns et divi=iistmmana so-
arlus in frusta concident, ei subjicieni in altari ciavit. Inleslina sane cuni pediiius aquii dilui jiibet
ignem slrue lignoruni anle composila, et membra qum sermo prajcepti, sacramentum baptismi sub figuraii
cwsa sunt desuper ordinanles, caput videlicet et cun- proedicatione denuntians. iVaminlesiiiia diluit, qui
cfa quce adhwreni jecori, inteslinis ei pedibus lotis conscienliam purgat; et pedes abiuit, qui consum-
aqua. Adqlebitque ea sacerdos super ailare in holo- malionem suscipit sacramenli, etscitquia qui mun-
causlum ei suavem odorem Domino. Quomodo deco- dus est non indiget, nisi ut pedes lavet, et quia
rietur caro Yerbi Dei quod hic vituius nominatur, partem quis hahere non potest cum Jesu, nisi lave-
et quomodo membralim dividatur a sacerdolibus rit pedes ejus {Joan. XIII). Verum si haeceiiam ad
operse prelium esl adverlere. Eos puto quod iiie sa- B moralem locum inclinare velis, habes et lu vituium
cerdos delrahit coi'ium vituli oblati in holocaustum, quem offerre debeas, vituius est et quidem valde
et detrabat pellem qna membra ejus conteguntur, superbus caro tua; quam si vis niunus Dbriiino
qui de verbo Dei abstrahit veianien iitleroe, et in- oiierre, ut eam castam pudicamque cusibdias, adduc
lerna ejus, quse sunt spirilaiis ihielligentioe, mem- eam ad ostium tabernaculi, id est ubi divinoruni
bra denudat, et hsec membra, verbi interiores scien- librorurii suscipere possit auditum ; masculinum sit
tise, non in liumili aiiquo ioco ponit, sed in allo et rnunus tuum, feininani nesciat, concupiscentiam re-
sancto, id esl super aitare collocat, chm non in- spiiat, fragiiilatem refugiat, nihil dissolutum reqriirat
dignis homiiiibus et humilem vitani ac terreham aut molle. Impone eliam manum iuam sUperhosliam
ducenlibus pandit divina mysteria, sed iiiis qui al- tuam, ut sit accepta Domino, eljugula iUam contra
lare Dei sunt, in quibus semper ardet divinus igriis, Dominum, hoc est, impone ei conlinenlise frenum et
et semper cdnsumitur caro. Super hos ergo laies, manum disciplinaj ne auferas-ab ea, sicui imposuit
membralim divisus iste holocausti vitulus colldca- manum suam carni suae, ille qui dicebat : Macero
tur. Dividit namque menibraiini vilulum, qui expla- corpusmeum, et servituti snbjicio, ne ibrle cum aliis
nare per ordinem potest, et cofripetenti distirictiorie praeaicayero, ipse reprobus eificiar. Et juguia eam
disserere qui sit profectus Clirisli fimbriahi conti- ^' contra Dominum, mortificaris sine dubio memhra tua
gisse; qui vero pedes ejus lavlsse lacrymis, et capil- quaj sunt super lerram. Sed et iilii Aarori sacerdo-
lis capitis sui exiersisse; qiianto aiitehi iis potius tes offerant.sanguinem ejus-: Sacerdbs in te, e! filii
capul ejus unxisse misto, sed e't iri pectore ejiis pjus, mens quae in te est et sensus ejus, qni merito
recubuhse, quid habeat eminentiae. Horum ergo sacprdos vel filii sacerdotis appellaniur, soli enim
singuiorum causas disserere, et alia quideni inci- sunt (jui intelligunt Deum, et capaces sint sciehlige
pientii)us; alia yero his qui jam profieiunt in iide Dei. Vult ergo sermo divinus ut rafionabiii sensu
Christi; alia auteriiifiis quijam perfecti suni scieri- ^carriem tuam in castiiaie oferas Deo : Seciindum
tia: et charitate ejus aptare, lioc est membratihi quod AposloluS dicit: Hostiani vivam, sanctdtn,
vilulum divisisse, et qui novit pslendere quse fue- placenlem Deo, ralionabiie obsequiuni veslrum {nbm.
rint legis principia, qni eliam in prophetis prri- xii). Et hoc est per sacerdotalerii vel iiiios sacefdo-
fectus, accessprit; quse vero in Evangeliis pleniiudb tis offerre sarigiiiheiri ad aliare, ciihi et corpofe et
perfeclionis habeatur, vei qui docere potest, quo spiriiu quis casius efticituf. Surit ehiin et aiii qiii
verbi lacte alendi sint parvuli in Cliristo, ei quo ouernrit quldeni lipi&causium cafrieni suiim, sed^
yerbi olere refovendi sint qui irijifmantur in ftde; non pef miriistefiuni saeefflPtis : Non ehim seien-
,quis eliam sit cibus solidus et forlis, quo impin- -£*ter nec secuhduhi legerii qiibe ih pre sacefdolis est
guendi sunt athletae Chrisli : qiii hsec singuia novit oiierunt, sed sunt quideni cdsti eorpofe, aiiiirip
spiritali ralione dividere, potest hujusmodi doctor . auiem iiivehiuniuf ihCesti. Arit ehhri gibfise huiha-
ille sacerdos yideri qui imponit super allare holo- nae concupisceritiariiaciiiaritiif, aut cupidiiaig ava-
caustum per membra divisum. Addit et ligna altari ritise polluuntur, aut ihvidia ac iivofjs ihfelicit'ate
.qjip ignis animetur et ardeat is qui non soium de sordescunt, ,vel fufehiis bdil et ifse imiriaiiiiate
corporalihus virlulibus Christi, sed etiam de divini- vexantur. Quicurique efgo tafes suhi, licel fcofpbre
•tate ejus §ermo miscetur; desursum enim est diyi- casti sint, tamen non pfferunt holocausta sria per
nitas Christi quo ignis isle festinat. Coiivenienter manus et ministerium sacefdetis : ririii est eriini ih
-ergo pmnia haec quaj in corpore a Salvatore gesla eis consilium, et prudentia quaesacefdotib fungitur
suul coeleslis ignis assumpsit, et ad divinitalis ejus apud Deum, sed sunt ex illis quittque virginibus
.naturam cuncta restituit. Lignis tamen adiiibitis stuitis qrisevirgines quideni fuerurii, ei casiilatehi
ignis isfe succenditur, usque ad lignum enim in corporis servaverunt, oieuin autem chariiatis el pa-
eprfle ^assjo, foit GMstij uh) autem suspensus cis et religuanmi virtiitum iri lanipadibus suis cpu-
 253 E^PQSITIONES IN LEViTIClJM. — Lffi. I, 284
dere nescierunt, et idcirco exclusoe sunt a thalamo X quanium ad superficiem Hlterse eumdem in utris-
'
sporisi (Maitii. ixv)., Qtibniari) sola eaftiis cbhlirieh- que lociim legislatdr 'sigiiificavll'; iiolbeaustmiia-
tia ad altare Dbmininbri polest peiveriire, si reliquis tuiri eriiih altafe arit'e tabefhaciiirini CbiiStitrinini
vifiutibiis et sacerdbtaiihris minisicfiis desefatiif. ex latefe efat januoe, lit iibri sarictbrurii ihihistrari-
Qupd si de pecoribus bblaiio est, de ovibiissive de ca- tibiis biistfrieretuf iritiditus, siciit iri Exodb de eb-
pfis holocaustum, ahhiculum ei dlscjue maculd offe- deiri 'dicituf': Et impbsuii veiiimjdhum tdb'ef'hdiuU"te-
fet, immoiabitque ad lalus altafis qubd respicit ad siihidnii, e( afiirii iiblbcausibiriairiiii jibsiiit birca
aqidloneni cofdm Boinino, suhguinerii vero iiliiis fuh- bs'tiu'riitabefnateiiii testihibiiii. ^iiaeciinque. ergb ad
deiii supef alture filii Adfon per circuiluin, dimdehi- sacfiiicium bffefebatituf, ex lattefe aiiafis ali aqui-
qiie mehibrd et caput ei ohinia quai adlicerehl Jecofi, lorie stabant, et sic cofaiii boriiihb saciincir.rii c'e-
et iinpoheritsupef ligha quibus subjicieridus est ighis. lebfabatiir, id est, iri corispectu saiictofuhi; faciehi
Inlesiind verb ei pedes Idvabunt dqud et dbldla omiii eiiilri boniihi appeilat Sancta saiicibfrirti, ijiiia ih ip-
adolebit sacerdos supef dlidre in hoibcdusiumiit b&b- sis D'eiliabitat giofia. tiiidehec frequeritef ih ipsis
fem suavissimum Dbmiho. iritfafe sacetdbtem, hisi seinel iri ariho jribebat. Al-
(E'x Hesfcliio.) Eadteniiititte etiani dicit qriaesupte- fafe liolocausli Christus ihielligiihf', ih crijiis ebitt-
fiiis comineriiofavit, iicel jj'ari'eis'iiriiriuiatis. llirid B iriefnbtatiohe qiiidqiiid Deb bffefehdum est bfferfi
'
auleih tnlelligere opoftei erim qhi Subliiilef veiba bpbftet. Oviutii hutem sacfiticium simpiibiias est
legis ihvesiigat, qubad tiori solfiriide rjobus, sed et siudefttium, noh absbihte bvium oblatib ut bbrini,
de bvibtis braecepit Isfaeift&m hbloCaiisla bffeffe. Iri ih 'dittectimiillius iiiifeliigibiiiSaliaris, sed texlattefe
bbvis eniiri tibitiitite dpefaibr legis aceipituf, simplex bffertur : in direciurii est ietiiih qrii hiatidata pteffi-
et sihe hiaiitia, ovi cohiparaiuf, diceiitteJefemia : cit, ex lattere autteni qui a niaiis abstiriet.- Qriafe ?
Ego quasi agnus mdhsuetus qui poftaiuf dd victimdm Qtiia sicrit in aulairi, vtefhi gtatia, fegiarii, irielius
et non cbgribvi(Jefehi. ii). Capta Slgtiifidaipteccato- e'st 'qiiidem pbf ostiutii reblufti itigtedi, Curii aritehl
reni. Sictit tefgbiicet tibtiSbluih de bvibiis, sedtet de libc iibh est faeile, Bbriuhisit teliani pef iiliid qiibd
offterri,et oblaiio de jieebribus diciiur, sic e't est ex iatefe iritrbire, sic "iheliiisest Deb qiiideui pbf
' capfis
eririi qui ex feitdtbfiVus 'esi, ppssivile est sirhpliividii riiaiidatbfutii bffetri peffectiontetii, bohurii est tanibri
dperam adfe. et si pef hialoruhi se qriis bfferat abstitttenlianij Deb
Securida hbstfi fie bvibiis agfths bbiaius, id est quippe modo qublibet bffette bbiiiiiri est. Ad iritris
Chfisttis pfbptef itiribeeiftiaiti figiifatuf. Hic test auteiii allaris ad aqliilbriein riecessafio kddi-
agnriSqui apudlsaiahi in sacfifibiuni adducituf, et a dit. Nebulosa tehirii pene seriipef lisec paf Stest: bin
Joaririe oiririiiiiisdeirioristfatUf': Ecce 'dghusDei, eiee ^* lititehtrifsiquiderii riebuia, idestigtibfaritiai liiqriiex
ifiti loilii peicata muttii. Berie efgb ih sacfifieio aghiis totb se ihhocentiatetradurit'; pfopteftea et fibibcari-
bffefiuf, ut ihribcbniioeet passionis Chiisti frgrifa . stbhi dicitur, etiani sihe bpetatirihe ]uStiiiae-.Pbf
dehibristfafetuf. iferie *ethsedris, qiila per ejris iribf^ safigiiineih brgb atiihiani liite intelligi dribitahdriiri
tem aricibf pfecCaiidiabbius agiibsbituf jiigiiiaius, Bt ribri est, cum ipSeiegistatbf paiilb pbstidicat : Saft-
quasi pveni factuni, convefsatibriein sfiarii iri hblo- giiiiiefri hon cbihedetis iri 'ciirictjSliabitalibriibus vte-
caustum o&efrte&eo. tjiidd teriirii hihil iriiptedit ad' strisi qriia anihia eafhiS iii sarigiiihe estv Opbftet
adipiscbndam justiUcatibneiripeccalofeni quempiarii ergo tios riOhparcefte anirrise tibstfM, sed jibtterie
fuisse, quanivis hbteJudsei hoft pritatetit, aiidi ^ha- earii pfb ChristO. Per caprit; ititerisiriteliigitrif; tiije-
lia pef Ezechielis propheiiani dixit; cum tenini iri cbf e desidefiutii expfiiriiirif, iniesiiria iateiites 'eb'gi-
riiriiiis-ihvectus fuisset cbntra ihjustum et dixisset, tatibritessignificant, ptedesatitem acLibties-.Yuitefjgb
morte mbridtur, sahijuis'efu's supef ipsum efii, lioec nos siiriul teUrn atetibriibuStet eogiiatiories diluefe
etiam sribdidit : Qilod si gehuerit filium qui videiVs aqiia, Sive baptismi> sivte fltetris;ijriotl bi dte ebfita-
tiirihtd peccald palris !q'uiefdcii, nbh feceflt 'iiriiiVe tWrilbiis' in judicib DbriiiMrei tteriertirir; vterutii et
eis, supef mbrites noh ibm'e'd'efil, e'tWcuVos 'suosWbn JJ diViSibhtestet capiit "etjteeiif supter ligria quibus >griis
ievaverit a'Aidbid 'domus Tsrael, et kxorem pfbximl . subjectus test iii aitatte iiripbnefe bfeehterii jribeti ut
iiii iibhvioltivefii, et alia his sihiilia, iri qriibus fi1 briifttehinoslrurti liomiritetii Scfiptufls spifitualibus
nein liunc addidit: Mi ribn mbfielur inmiquilaiepa- qrisede intelligibiU altarte cbfpofis Dbiriitii dictae
ifis sui, sed viia vivel, el diciiis; qudfe hon pbrtdvit simt coapttehltis,;securidutii ejus vivteiites seu cori-
filius fhiqinidlehi pWfis siil [Eiech. xviii). Sic JUlaei vtefsarites iniitatibnerii : Adblehiiqitem sticefdbssu-
necesse ieSseflliuhi «juasi hsefeditafib jrife ih patfis pef altare in fiblbcdustumet sUavemifdbfemDbmihb.
peccatb sricctedefteafbilrabahlur. Sed quambbfeni (Eic H<esyckib.)Efgb tjiiaridb sacfificiuni ribstrtim
oves tet capfas ad Iatus altafis qfibd fespieTt M' hblbcaustuiti fit, trinc Doiriitibbdbf SiiavitStis iiive-
ia(|rii3bheiricbfahi Dbiriino pfaecipii occidi-, curii hon nilrir, tet quandb 'emnfa sripef ihttelli|ibile altafte
iia de bobus praecepisset; ied bbfain Doihlnbsarixis- PbtuletiniuS', itriitatbtes Gliristi sectitidurii possibili-
set immolari? Yidentur enini vterba ipsa contrarieta- tatteriiefflciitiuf ad ipsius imitatibnehi, ribstfarii vi-
tem quamdam habere atqiite diffeferiliam : quia cum tatti steu conVefsatibiiferiicbaptatileSj hoc tetiini teSse
Sit sacfificniiri hbiocaristbirialis, utfaqrie diffeferiiia altare Supefiris osttendihius. Sih 'autem de avivni
^islfibuit Ibfeai Nbri est efgo iguefahduni iqiibd hblocdusii oMatio fuerit Domino, de tufiurtbui et pui-
255 B. RABANI MAURIARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS I. 256
lis columbw, ojferet ea sacerdos ad allare, et retorlo .A.etiam nunc hon ut occidatur avis, sed ut abrumpa-
ttd collum cdpiteac rupto, vulneris loco decurrere fa- turvel refrangatur [refrigatur], legislator jussit,
ciet sanguinem super crepidinem altaris, vesiculam ostendens quomodo per partes et leniter verum ea-
vero gutturis etplumas projiciet propealtare ad orien- put, id est mentem, dividat a pelle, id est, a carne,
talem plagam in loco in quo cineres effundi soient, unde nec effundit sanguinem, sed decufrere faciet,
confringetque ascellas ejus, et non secabit nec ferro vel, secundum Septuaginta, esculat [excolat]; ut
dividet ea, et adolebit super altare tignis igne suppo- per partes et perfecte despiciat praesentium medita-
sitis, holocaustum est, etoblalio suavissimi odorisDo- lionem vel vitam, ut pote qui totam suam animam
mino. (ExHesychio.) Tertium sacrificium diciturof- oblulerit Deo : hoc enim 'significat, et sanguis escu-
ferre turturem, et columbam turturem carnem Chri- latus [excolatus] circa basim altaris, quod est Chri-
sti esse manifestum est, Salomone dicente : Specio- stus, Christi autem basis est Evangelium, in quo
sm gencetuw sicut turtur (Cant. i). Columbam Spiri- maxime oportere nos praesenlem vitam despicere,
tus sancti iiguram habere Joannes Baptista declarat ut pote tolam animam noslram Deo offerentes didi-
dicens : Super quem videris Spirilum descendentem cimus. Yesiculaiii autem gutluris et plumas projici
sicut columbam, hic est qui baptizal (Joan. i). Ac per jussit ex utroque scilicet inflatione atque superfluo-
hoc turturem et-columbam, id est-Chrisli carnem B rum inquisitione eum carere mundarique volens;
spiritui sociatam per mysterium passienis sacrifi- maxime enim his passionibus hi qui uberiori pollent
cium Deo in odorem suavitatis, ita tria sacrificia scientia succumbunt, attestante Paulo qui dicit:
offeret hemp, id est, Christus Jesus. Aliter : Prae- Scientia inflat, non ergo permittit inflari, et ideo au-
dictse siquidem oblationi differentia volatilium non ferri'prsecepit vesicam, sed nec majora nobis quae-
est connumerata,' ut videlicet perfectior et major rere vel alliora.. Altiora te, inquiens, ne quaesieris,
multorumque transgrediens possibllitatem. Yolatilia et sublimiora le ne scrutatus fueris, unde et plu-
enini homines sunt contemplationi vacantes, terre- mas ab hostia separavit, et projici propter altare ad
nis omnino se non miscenles negotiis, quod et si plagam orientalem, in loco in quo cineres effundi
forte necessitas exegerit, mox revolant ad sublimia, solent. Ad orientem quidem, quia inquisitio subli-
illo Evangelii juvante testimonio quo Dominus ait: mium rerum videtur esse; exlra altare autem, quia
Considerate volatilia cceli,quia hon semincmt neque non necessariam sed superfluam atque nexiam scru-
metunt, et Pater vester cwlestis pascit illa (Matth. v). tatipnem possidet; inlocum autem jubet cinerum,
Contemplationi ergo vaeans, et in superiorum con- propter naturam, de qua Abraham dicit : Ego au-
sideratione perfectus homo (hoc enim quaepraedicla tem sum pulvis et cinis (Gen. xvm). Ergoper locum
sunt docuerunt), si conversalionem sive vitam suani C cinerum praedictam inflationem redarguit legislator,
oblationem offeret, de lurturibus aut de columbis ut pote quae dignasit cinere. Qued autem cinere di-
offerat munus suum, id est, in scientia et mansue- gnum est, deorsum in terra manet, et in coelum
tudine spirilali: hsec enim opus habet, ut non exce- ascendere non potest. Deinde ait : Confringetque
dat legis consideratio in vanis occupata, turtur si- ascellas ejus et non secabit nec ferro dividet, ne-
quidem quia cognitionem habet, ita ut ejus exemplo cessarie praecipiens utrumque confringere, siqui-
Judseoruni exprobraretur populus, Jeremias probat; dem, quia eportet membra conterere atque affli-
ait enim : Turtur et hirundo et ciconia custodierunt gere eum qui Deo sacrificium fieri cupit : Non se-
iempus adventus sui,populusautemmeusnoncognovit cabit autem nec ferro dividet, nec faciet avem sicut
judicium Domini (Jerem. vm). Columba autem bovem aut ovem per divisiones. Contemplaiioni
munda et simplex annuntiatrixque praesentise san- eniminhoerens homo, nihilque habens terrenum, sed
cti Spiritus est, lales oportet esse eos qui circa con- qui totus jamdudum coelestis est, adversans animae
templandas Scripturas habent studium; unde Eze- non habet corpus. Integrum quippe ejus corpus et
chias ait: Meditabor ut columba. Hanc oblationem anima, sed et spiritus secundum quod dixit Paulus,
unus sacerdos offeret, non multi; non est quippe p. sine querela in ddvehtu Domini custoditui (I Thess.
contemplativa vita plurimbrum, id est, ut ex tota se m), et propterea superfiua in eis membrorum divisio
mente offerant Deo, nihilque humanum ulterius co- est. Integrum enim super intelligibile altare, et su-
gilent, sed continue contemplentur coelestia, et ea per ligna quibus subjicitur ignis, offertur. Neque
quce sursum sunt sapiant, ubi Chrislus est, sicut ait enim aliter sacrificium aceeptabile efficitur, nisi me-
Aposlolus in dextera Dei sedens (Coloss. m), videli- ditalione spiritualis legis, el tunc holoeaustum et
cet Patris, unde alii ad tabernaculum testimonii oblatio suavissimi odoris Domino reperitur, qui
oblationem offerunt. Haecautem ad altare offertur, semper odoratur sacrificium nostrum, et uniuscujus-
cujus vim in praecedentibus didicisti, id est, quia que nostrum vitam sive conversationem secundum
Dominicum significet corpus, sed videamus quae his legem quse ab eo lata est offeratur.
subjicianlur : Et retorto ad collum capke ac rupto CAPUT II.
vulnerisloco, abrumpens videlicet apelle, quoesuper- De obiatione avium.
latet [superjacet] collo, non illam separans a cor- (CAP.n.) Anima cum obtulerit oblationemsacrificii
pore, ut nec dissipatet iliud, necea rursus aslringa- Domino, simila erit ejus oblatio fundetque super eam
tur, quod significatur abrupto yulneris IPCP; et ideo oleum, et ponet tlms, ac deferet ad filios Aaron sacer.
257 EXPOSITIONES IN LEVITICUM. — LIB..I. .258
dotis, quorum unus tollet pugillum plenum similce et. A eperatur; haec quippe maxime animse passiones sa-
olei ac totum thus, el ponet memoriale super altare, nat, haec etiam intelligibilium oculorum curat vul-
in odorem suavissimum Domino. Quod autem reli- nera, absolvens ab ignorantia, atque ex ea qusevere
quum fuerit de sacrificio, erit Aaron et filiorum ejus, est segritudo, id est ex peccalo, lacrymas accedeutes
Sanctum sanclorum deoblalionibusDomini. Quartum salvat. Post hsec pugillo tollere jubet siniilam, id
autem, aninia offerens sacrificium de simila Eccle- est, fide scientiam Dei comprehendere, perpugil-
siae catholiese figuram pronuntiat, quse ex conve- lum enim hic fidem significat, aperteque ostendit il-
nientibus membris quasi simila ex multis creden- lam esse scientiam sive cognitionem Dei Dominoac-
tium granis collecta est, et Legis et Evangelioruni ceptam, quam fides comprehendere potest, et queni-
mola inter litteram et spiritum separata, per aquam admodum qui pugillo plus vull comprehendere, niliil
etiam baptismatis adunata, chrismatis oleo perun- proficit, tetum quippe decurrit "et cadit, atque inuti-
cta, sancti Spiritus igne solidata, per humililatem liter laborat, sic mensura Dei sciehtise fides est:
spiritus, Deo jioslia placens effecta. Quia animam Credere enim oportet, sic Paulus ait, qui accedit ad
lolum hominem appellat, manifestum est ex hoc Deum (Hebr. xi). Et ut dicamus breviter : Omne
quod ait, simila erit ejus oblatio. Anima autem ipsa quod non est ex fide, peccatum est, sicut isdem ad
per se quomodo deferret oblationem, quam necesse B Bomanos scripsit, intende autem quia cum oleo ju-
habeat deprecans, et ad hoc utique necessarium ha- bet similam accipi, apertissime eleemosynam nos
beret ministerium corporis, nihil novitatis hic affert facere volens : Date, inquit Domihus, eleemosynam,
sermo. Nam et alibi animam ssepeMoyses tolum ho- et ecce omnia munda erunt vobis. Jubet autem omne
minem appellavit, veluti cum eorum qui in iEgypto thus in pugillo sumi; omne, quare ? quia semper
descenderunt numerum digerens ait: Cunclceanimce oportet orare, sine inlermissione gratias agere, sic-
qumingresscesunt cum Jacob in jEgyptum, et egressi ut Paulus ait. Sed quis est qui in pugillo tollit, se-
sunl de femoribus illius, absque uxoribus filiorUm, cundum Septuaginta non dicit, ut absolute offeren-
sepluaginta duo (Exod. xn). Sed et Lucas cum Pauli tem significaret. Secundum Hebraicam autem veri-
navigium Romam euntis describeret, ait: Eramus tatem, sacerdos, id est, unus filiorum Aaron, tpllit
aulem omnes animcein navi ducentce sepluaginta sex pugilluin plenum similse et olei et totum thus, ac
(Act. xxvn). ponet inemoriale super altare, in odorem suavissi-
Intuendum, est autem ne forsitan animam in hoc mum Domino. Esse autem hunc sacerdotem Jesum
loco gentilem dixisset hominem; quia enim superius didicisti, cujus oflicio nos hostia grata eriinus Deo,
filiis Israel ea quse suntin sanguine sacrificia dicens: qui nos perducit ad contemplationem Dei. (Ex Hesy-
"
Loquere, ait, filiis Israel: Homo qui obluleritex vo- chio.) Ipse enim sacrificii memoriale in ccelesti offe-
bis hostiam Dominode pecoribus, id est, de bobus el ret altari. Memorialeautem cognitionis Dei perfecta
ovibus,offeret victimas (Levit. i); hic illud, quod ex- scienlia est, cujus semper memores erimus, quando
tra sanguinem est, sacrificium similae prsecipiens, ejus capaces fuerimus, quse nunquam destruitur,
necessarie non dixit, homo ex vobis, sed, anima cum quaream quaenunc est, non ut contrariam destruit,
obtulerit oblalionem, animam, gentileni nominans, sed partem eam minimam esse per suam plenitudi-
quia animales eraut prius, et qui non potuissent in- nem monstrat, secundum quod dictum est: Ex oarte
telligere ea quae sunt spiritus, verumtamen vocatut cognoscimus,el ex parte proplietamus; cum autem ve-
ad oblalioneni, miseranle eum justo Deo alque per nerit quod perfeclum est, evacuabitur quod ex parte
condescensionem salvante : cum pro peecalis sacri- est (I Cor. XIH).Et quomodo evacuabitur, clare ma-
ficia disponit eum qui nee ovem habet, nec capram, nifestat subdens: Videmus nunc per speculum in
lurtures vel pullos columbarum offerre prsecepit; cenigmate,lunc autem facie ad faciem. Nunc cognosco
qui autem nec hoc hahet, similam eum sancit of- ex parte, lunc cognoscam, sicut et cognilus sum. Hoc
ferre. Non enim jam ex operibus, ut pote pauper sacrificium odorem suavissimum. necessarie Domino
virtulibus, sed sola Dei cognitione salvatur. Licet jv legislator appellavit. Odor enim iii Deo est cognitio
aulem Dei cognitio salutis gentium principium sit, sive scientia ejus, et ne hoc dubites habet hoc quo-
superfundere tamen similseoleum et thus superpo- que Paulum veracissimum testem: Deo enim, inquit,
nere opus habemus, ut gratiam Dei eleemosynis gratias, qui semper triumphat nos in Chrislo Jesu,
orationique commisceamus. Haec enim .possunt de et odorem nolilise suse manifestat per nos in omni
cceloDei sententiam {scientiam] profligare. His au- loco. Ecce inlerim cognovisti odorem notitia, sed et
tem testis est Cbrnelius, ad quem descendens de bonum odorem in suhsequentibus audi, quia Christi
coeloangelus dixit: Corneli, orationes tum el eleemo- bonus odor sumus in his qui salvi fiunt, et in his qui
synceascenderunt ad Deum (Act. x). Quomodoau- pereunt (II Cor. n). Deinde dicit legislator : Quod
tem in thure accipiatur oratio, quserens ejus vini autem reliquumfueril de sacrificio, erit Aaron et filio-
perscrulansque cognoscis ; uti quippe eo contrain- rum ejus, Sanctum sanctorum de oblationibusDomhii.
teriores passiones medici solent, oculorumque aegri- Reliquum ait de illa perfecta et in ccelis abscondita
tudines curare.; et si quis incendens, fumum ejus atque reposita in Christo scientia sive.notitia: In ipso
suscipiat, restringit accedentes oculis ex infirmitate enimsunt lliesauri sapienliceel scienticeabsconditi(Col.
lacrymas. Hoc eodem modo oralio quoque plurima n); Sanctum sanctorum est de oblationibus Domini;
25$ ' B. RABANl MAURIARCHIEP. MOGUNT.OPERUMPARS I. 260
partilis est eniin scientia q\iae.religua test,qmnes tamen X
_, nem apud Ezechieleni boniinus significans ait: et (u
alias superans et perducens ad p.erfectipnem. Aarpn sume libi sarlaginem ferream, el pones eatn murum
ergo et filiorum ejus erit, Aarpn autem arca vel ferreum inter te et civitatem (Ezech. iv), ferream
niontanus, iiilerpretatur, id e.st alta de bep, iniellj- quidem eam propter proedictam appellayit fortilUT
gens, quia et arca, ut pole habens in se legeni Dei dinem. Inier te autem et civitqtemait, id est Hie-
et eipquia, pfferre praediclum sacrificium pqtest. rusalem, qupd maxime ipsi in cruce bomini offen-
Cum gutem qbtulerissqcrificium cqctwmin c(ibanq; dentes, et jl|atis passipnibus, ab ejus sunt scienlia
de simila, panes scilicel qbsgue fermento, cqnspersps separati, Mysteriunj prgp passipnuni in olep cpn-
oleq et Iqganq, ctzyiiiq,oleq lita. (]j£xHesychio.) Sa-. ,. spejgitur, quia niiserans nps prp npbis sustinuit
crificium ergo cpctum, Chrisli appellal iflcarnatip- niprtem. Quod et sine fermep.to ess.e, id est luun-
nem- Ad hoc enim inparnatus est, ut immplarelur, dum ab exterjpri vult esse doclrina, aij auteni:
propter quod enim Agnum Dei qui tp,(lit pecoqta Djvides ea minutatim, ut in passipne ejus quse per
mundi, JpannesBaptista appellayit (Joan- i), Recte partes prp.cesserunt sermpnem dividamus, yeiuli
ergo sacrificium in hoc lb,cqut deimn{iaret nativita- alapis, cplaphis, spulis, cpnfixioneque lateris, Et
tein ejus, dicilur cqctum in clibano, Pei genitricis fundes suprq eam oleum; s.ed queniadmpdum ille
vi.delicet ulerp : illa enini .clibanusnecessarie nqnri- B ] mispricordiam in npbis habens, prp. tipbis seme.tr.
ualur, Quia et papes igneinque desuper clibanjis sus-: ipsutn tradidil passipni, sic pp.pi'let el nps prpximis
cipil, siciil et Dei genjtrix desup.er yilae panem, misereri, passionem Drpminicamadhiijus accipienles
Deuin videlicet Yerbum in suo uterp ignenique sus- piet^tis exeniplum.
cepit prsesentise Spiritus sancli: Spiritus enim, in- CAPUT in.
quit, sqnctus superpfinietiq, te, et virtus Altissimi De sacrificio similm cum pleq et thure
obumbrabit libi (Luc. i). Si ergp munus pfferes in- (IBID.) Sin quleni de craticula fuerit sacrificium,
earnalionis Unigeniti qpse in yenlre Yirginis facta ceguesimila olep cqnspergetur, quam offeresDomino,
esl* 11011aliter aeeejHumes$ Rep,_ nisi cp.ctumde si- trqdens mqnibus sacerdqtis, qui cuni qbtulerii eani,
urila, id est, ex Dej scienti.a yel nplilia fiat; ui^de tqllel memoriale de sqcrificiq, et adqlcbil sujier altare
eniin npn alivmde,de hac re lpcutipneni, nisi ab appT in odorem suavitalis Dommo. Quidquid aulem reli-
stplis et a prpphetis suinp.simus, Yerba ergo appslo- quum est, erit Aaron et fiiiqrum ejus, Sanctum sqnclo-
lorum panes accipe, prp.phetarum verp lagana; rum de qblqtionibusDomini. Siniiliadispiitareetdere-
quantum enim paries a laganis ad nutrienduni suiit surrectionedisceptaiitem vull, cujus mysleriunicratir
aplipres, tantum yerba apostolorum yerbis prophe- ' culamnon frustraappellavit; sedper craliculani mor-.
tarum. Utrique auteru azymi, quia ex alia dpcirina C tem significavit. Sicut aulem in sartagine jpiomini-
fermentum non hahent, verbi gratia, sapientiqesaer cam crucem supra accepimus, ita in eraticula mor-
cularis, qnod hsereticis cpnyenit afcidsre ; hi quippe tein, sed et sepulturam accipiamus. Quoeenim inter
cum exieri.ora iriieripriiHlS eonjungere iiiiiiJnlui;, et craliculam et sarlaginem differentia sit, nulii peni-
tus ignotum esi, quod sartago super ignem nunc
hoecmagis illis subjicere et fermenlare quoe,fenltftp.-
tari nuliatenus possunt, ab azyinis sermpnibus exci- exardescenlem et succensam, cralicula autem in
derunt. Sed ecce apostplorum panes in plep,,et pro- carbpnibus ardeniibus et olim acpensisponitur. S.icet
phelarum lagana in oleo fiunt. Cpncordiler enim et mors Domini nqn fuit initium aliquod passioiiis, sed
ab illis et ab istis scriptum est, quia nos niiserans passionumquse pridemin eppperalse sunt,fuit subsiT
Chrislus advenil, sed apostpli planius, quia isti jam stentia. Et hujus ergp munus ex simila, id est ex D.ei
complelum esse qupd illi narrayerunt fulurum. cpgniiione siye scientiaequae de mprte Dominica est
Si oblqliotua fuerit de sarlqgine, similceconspersm perficitur : opqrtet enim Chrislum et in morle Deuin
oleo et absque fermento, divides eqm minutatim, et dici, et nihilpminus imniortalem praedicare eum qui
fundes super eam oleum. prppter moflalem carnem mortuus est, in oleo la-
Sacrificium de sartagine dispensationeni passionis men yivus fiet; opprtel quippe de Domiriica mprie
appellal Unigen.ilj, crucem assiniilaii sariagini prp- el resurrectione disp.ulaniem, misericordiseqnoqiie
pterea judicans, quia sartagp in tantpm est fortis, ut Dej addere ratipcinationi pleum, niiseraus siquiJem
superppsita igni, ipsa quidpm non consumalur, nec genns humanum, et mortem sustinuit, et resurre-
aliquam cprruptipnem suslineai, aut imminutionem, ctiqnem a niprtuis' di.spensavit.t Tmdet in manibus
superppsUps auteni pibos mox ut ignem tetigerint, sacerdqlis, ipsi videlicet Christo, gui postquani apr
vel si duripres fuerint, npn Ipngo inlervailp. aptps prppjnquavit altari qui in coelisestj appropinguavit
usui reddit: sicet Christi crux, fprtisquidetii tan-. autem carne per ascensiqnen]. N.unquam enim se-
tum fuit ut pmnem creaturam subjiceret cruciiixp, paratur a divinitate : Tqllet meiporiale ide.sqcrificiq,
carnein autem ejus, quaead cpmedendiiminepj,aerat abundajntiam^scierilisesive cpgnitiqiijs, sjcut supra
ahle paSsionem (quis. enini ^pniedere capie^atcar- jani dqcuimus. Quqd super altqre adqifibit, apud se
nempei?), aptam cibq post passipnem fecit. Si ehim custbdieni illud in saecuiumfuturpm. Quidquid au-
nonfuiSstet crucifixus, sacrificium corporis ejus mi- tem religuum est, id est quantum scire pos fit perr;
nime cbriiedterenius:.comed.iniusautem nunc cihum. scrutarr prsecepit; hqc A^qronerit ,et fdiqrum tjust,-
suniehtes ejus memoriam passionis. Hanc sartagi-' id esl el his qui suiilimia et de Dee cogitare et sen-
 261 EXPOSITlONES IN LEViTICUM. — tifi. I. " ^62
tire possunt tradidit, quos filios Aarpn esse prsedixi-'jA ei peccqta multa, qubniqm dilexit multum (Luc. vn).
inus ; Sanctumsanciqrumde qblatiqnibusPpmini, ma- Et apostolus dicit: Quohiam cliqritas cooperil multi-
gis idipsum confirmans hoc iegislator scripsil; sanr tudinem peccalorum(I Petr.r/):Estadhucet seplima,
cta quippe est oninis bpna scienfia., sed Sancla san- lieet d^ira el laboriosa, per prenitentiam rehiissio
cloruiu, quse de Dei scienlia sieut opprtet disputare peccatorum, cum lavat peecator in laci-ymis stratum
potest, Uem quoque mpraliter nps yitulujui pfferimus suuni, et fiunt ei iacrymm sum panis die dc nocte
Peq, cum carnis superbiain yipcimijs ; agnum, cum (Psql. xiv), dunj non erubescit sacerdoti Doiriini in-
irrationabiles mptus corriginius ; hoeduin, eum la- dicare peccatuin, et quaerere medicinam, secundum
sciviam superamus ; cplumbam,cuiu siniplicitatem eum quj ait: Dixi, pfonunlidbq adversum me inju-
mentis cgslpdimus, turtureni, dum castilaleiti s.er- slitiam meam. et tu femisiti impietatem cordis mei
vamus : hoc enim genus aviuni dicitur uniim et CBL-, (Psal. xxxi). In quo implelur et illud quod Jacobus
slum seryare cqnjugium, Siniilam et panes azymqs apqstqlus dicit: Si quisquteminfirmatur, vocet pres-
offerimus, cum sine malitia et nequilia hanc yilam byteros Ecclesice, et impqnqnt ei trianus', uhgentes
praesenlem agimus. Offert, verbi gratia, similam, eum. qleo in nomine Domini: el oralib fidei saivabit
qui in agricullura, aut nayigando, aut in aliquibus ..infirinum, et si in peCcqtisfuerit,remiltentur ei (Jac.
communis vitse usibus., pqsitam qffert coriyersalio- B I y). Et tu ergo curii venis ad graliani baptismi, yi.tu-
nem, oleo tamen eonspersani, qupd oniiiis aninia lum qbtulisli, quia in piprte Chfisti bapiizaris ; cuni
eget plep divinse misericqrdiEe, nec prsesentem,vitani vero ad niartyriuni ducetis, hifcuhi bbtulisti, quia
evadefe quispiam potest, nisi ei oleum coelestis mi-, auctqreni peccati diabqium jugulasti. Cum atilem
serationis adfuerit." Npc npn et illud intimandum eleemqsynam feceris, et erga indigentem affectum
quod juxla niprtalilateni per cHbanum tenlalionum niijsericqrdiaesollicita pietate dependeris,. altare sa-
ppndus exprimitur: per sartaginem cpnstanlia animi crqm hjedis pinguibus qnerasti: nam si ex cqrde
et robur mentis; per craticulani, multiplex impiu- reinjseris peccatum fra.tri.tuq, et iracundise tumqre
gnal.o non incongrue significalHr. (ExQrigene.) Sed' depqsitq, miteni iqtra te et s.implicem recqilegeris
fortasse quis dicit dq audilprib.us Ecclesise : Melius aniniani, immolasse tg arietem, yel agnuiii in saqri-
ferte agebatur cum aiitiquis quant npbiscurri, ubi fipium obtujisse pp.nfide, Pofro aulem s| diyinis le-
oblatis diverso ritu sacrificiis, peccantibus yenia ctiphibus instructus medilandp sicqt cqiumba, et in
prseslabatur, apud nqs uno tantuminqdp. est venja Iege Dpmiiii vigilandq die ac nqc.te, a\), errpre suo
peccatprum, quse per layacri graliani in initiis da-, cqnyerteris peccatqrem et a via nequitiae ad simpii-
tur, nulla post haec peccati miseiicgrdia hec yenia ;; ; ciigtem eu,mcplumbse reyqcayeris, atque adhserendq
ulla conceditar, Decet qujdem disJjricJiQnisesse di- C sanctis, feceris ej^m sqcielatem turtriris irnitari, par
sciplinseChristianuni prq qup Christus niortuus §st;, turturuni aut d_uospullos, cpiumbaruni Pbmi^o qb-
prq illis oyes, hirci, bqves jugulabantur et ayes, sir .tulisti. Qupd si illa, guse spe;et fiije maJQf. esl, cha-
rpila cpnspergebatur; pro te D.ei E-P.us jugulatus ritas abundaverit in cprde luo , ita ut diligas prqxi-
est, et iteruiii le peccare deleclat! Et lamen ne muni tuum npn spluin sicut teipsuni , sed*sicut
tibi hoecnpn iam eriga(i| animos prp, yirtute quam ostendit ille qui diceliat: Majo.rem hqc chqritatern
prq dgsperalione dejipiant, audisti quanla sint in -" nemo habet, quam ut animqm si{am ponqt, quis prq
lege sacrificia prq peccatis, audi nu.ic quantse sunt qmicis suis (Jqan. xy), panes siniiia.ceqs iii charita-j
remissipnes pecealorum in Eyangeliis, Et est prima tjs pleo subactps, sine ullo fermejHp malitiae et np-
qua baptizamur in reniissipnem peccatqriim. 5e-, qnitiae in azymjs sincejritatjs et yeiitalis, te pbfulisse
ciinda remissip est in passione martyrpm. Terlia cq_gnpsce.Sin autem in.aipa_ri.tup.jije fjetri.stuj fueris
est, quse per el.eempsynas datur. DJcit enim Salyar liictu, lacryrqis et lameiitaiipne cpnfectus, carnem
tor : Verumtqmendqle qum habelis, et ecce omnia tuam maceraveris, et jejuniis ac multa abstinenlia
mundq sunt vobis (Luc. xi), Quarla nqb.is fit remis- andaiji feceris, et dixe.ris : Quiq sicut iyi frixorio
sib peccatorum per lioc qupd el nos renjitii.nius pecr cqnfrixasunt ossq mea (PsuLcyi),Iflnc,sacr.ificiuni si-
cata fralribus nqstris. Sic enim dicit ipse pominus D I niilahi a sarlagine yel a cralicuia ob.luleris : Et hoc
et Salyator : Quia si remisexitis fwtribus veslr.is ex niqdp inveiiiris tu yerius pt perfectius se.cundpm
corde peccata ipsqrum, el vobis remittet Pater vester Eyangeliuni oiferre sacrificia,. quse secundvurilegem
peecqta veslra. Quod si rion remiseritis fralribus »e_r jam offerre pon pptesllsrael.
stris ex cqrde, nec vobis remiltet Pater vester_(Matlh. CAPUT IV.
yi). Et sicut in oratipnte nos dicere dpcuit: remilte Quod o.wnis oblqtio.absque.fermerito et cum sale
nobis debilq nqstra, sicut et no,$remiuimus debilorl- debet esse.
bus nqstris. Quinta peccatorum reniissip est, eum (IBID..)Omnis oblatiq qy^qsqfferlur Dpnjino, abfi.que
converierit qijis pecpatprem ab errore yise suoe; ita fermentq fiet, nec quidq.uqnifermfiijliffgme.ilisadple^
enim dicit ScTiptura divina : Quia qui converti fpr biturin sqcrifrtium 2>,o.n?ing.. Prmiiticqstantym, eqrum
cerit peccatpreni ab errore vioe suae, salvat animani qffpretiset munerq; super qitqre verq nqn pqnentur in
ejus a morte, et cqqgerit multitudinem peccatorum. pdqrem suqvitatis. {ExHesijchio.) Niliil cbnimunio-
Sexta guqque fit remissiq per abundantiam charila- «js yult liaberq doGtrinani Pei cuni exteripxi scien-
tis. sicut et ipse dicit: Amen dico tibi, remittuntur lia ; quod enim fermentum alienam doctrinam apr
263 B. RABANI MAURIARCB3EP. MOGUNT.OPERUMPARS I. 2G4
pellat, aperte ipse Dominus docuit dicens discipulis j^ summo angulari lapide Christo Jesu (Ephes. H). Quia
suis: Attendile a fermenlo Pharismorum et Saddu- aulem non simpliciter sal dixit, sed illud intelligi-
cceorum(Marc. vm). Mel vero paganorum doctrina bile legislatot innuit: Non auferes, inquit, sal fm-
inlelligi, propter suavitatem verborum et dulcedi- deris Dei tui. Quod si foedus sive testamentum ra-
nem eloquii, Salomon in Proverbiis docet, dicens : tiouale est, utique et sal rationale est. Ergo testa-
Non respicias ad mulierem merelricem, favus enim menti evangelici, et salis apostolici praecommonere
distillans labia meretricis, et nilidius oleo guttur ejus, nos vult legislator. (Ex Hesychio.) Ilem quod mel in
novissima autem illius amara quasi absinlhium (Prov. Dei sacrificio non offertur, indicat apud Deum nihil
v). Novissima autem quse! Quando videlicet inter voluptuosum, nihil suave hujus mundi placere, ni-
vcram sapientiam et fictam falsoque utentem no- hilque quod non habeat mordacis aliquid veritatis :
mine discernere cceperis ; nam licet Eoclesiae in unde et pascha cum amaritudinibus manducatur:
Canticis canticerum dicat: Mel et lac sub lingua E contrario admisceri in omnibus sacrificiis sal ju-
tua ( Caril. iv), non contradicit prsesentibus, sed et betur, scilicet ut omnia qusead Christi honorem offe-
valde consentit, neque in lingua tua dixit, sed sub rimus sal rationis ac discretiouis semper accipiant.
Hngua, ut oslenderet guod paganorura sapienlia et Quod vero in sacrificium oleum offerebatur, sigui-'
Judaeorum littera linguse Ecclesise, id est doctrinae, B '. ficat ut quidquid ad culturn Christi et devotioaem
subjecta est: ergo horum non vult inlegram Deo sanctorum impendimus, loiuni cum hilaritate facia-
doctrinam offerri; inde dicit: Non adolebitur in uius : Nihii, ut ait Apostolus, ex trislilia, aul ex
sacrificium quod est in holocaustum, primitias ian- necessitate, hilarem enim dalorem diligit Deus (1
tum eorum offeretis. Pnecepit enim ex parte illius Cor. ix ).
sapientiae primitias offerri, non autem plene ea uti; CAPUT V.
sed quemadmodum cum Paulus apud Athenienses De oblatione primitiarum frugum.
concionaretur, dicens : Sicut quidam vester poeta (IBID.)Si autem obtulerh munus primiliarum fru-
dixil, hujus et genus sumus (Act. xvn), qui inve- gum tuarum Domino, de spicis adhuc virenlibus,tor-
niens verbum exlerius ad occasionem Dei scienliae res eas igni, et confringes in morem farris, el sic of-
aptum, non quidem respuit nec tamen addidit, ne- feres primitias tuas Domino, fundens supra oleum et
que enim inde ultra testimonia multiplicavit. Qua- thus imponens, quia oblalio Domini est, de qua ado-
re ? Quod placuit Deo per slullitiam prmdicalionis, lebit sacerdos in memoria muneris, partem farris fra-
sicut ipse Paulus ait, salvos facere credenles. Ut fi- cti et olei ac totum thus. (Ex Hesiod. [sic]) Non so-
des nostra non sit in sapientia hominum, sed in los praecepit Dei notitiam sive scienliam eos offerre
Tirtute Dei, propter quod ait legisla.or, super altare 'C qui in eadem scientia mullum tempus permattse-
vero non ponentur in odoremsuavitatis, et cum liceret runt, sed et inchoanles illani, qualis fuit Paulus ;
dici non ponuntur, non ponentur dixit, ostendens mox enim ut vocatus est prsedicavit, propter quod
qupd et si nos tentaverimus de exlerioribus divini- sic quse nunc dicuntur inlelligamus. Primitivus Deo
talis adipisci notitiam, ad altare Dei hoc tale sacri- est is. qui noviter ccepit credere, et qui ei nullum
ficium non ascendit, nec odor fit suavitalis Domi- pridem divinse scientise obtulit fructum. Si ergo ei
oio, sed inferioribus deputatur lale sacrificium, et sacrificium verbi Dei offerimus, scientiam ejus no-
ut pote quod de terra habet subsistentiam, ad ter- viter inchoantes, et vireniia quidem ut noviler
ram deprimitur. Quidquid obluleris sacrificii, sale quid discentes et noviter percipientes obtulerimus,
condies : nec auferes sal fmderis Domini Dei lui de quoniam necdum subtiliter ejus proferre mysteria
sacrificio luo, in omni oblatione offeressal. Quod sal capiamus, ut farinam offerainus aut similam neces-
pro apostolica sapientia dixit, plane hoe nobis Do- sarium est, ut virentia et torrida atque confracla,
minus ostendit, dicens apostolis : Vos estis sal ler- vel, sicut Septuaginta dicunt, ut recentia fricta ma-
rm: si autem sal evanueril ad nihilum valebit ultra, tura fracta offeramus. Quemadmodum enim hume-
nisi ut mittatur foras, et conculcelur ab Iwminibus. ctos fructus , et qui necdum possunl moli ul fiant
(Matth. v). Propterea autem sal apostolicam sapien- farina aut simila, quando voluerimus aptes esui
liam appellavit, quia sicut omnis cibus ad nutrien- reddere, igne eos confringentes, paleas eoruin iu
dum aptus omnimodo sale conditur, ita et omnis eo quod eos frigimus separamus, sic quicunque nec-
sermo utilis ad juvandum apostolicse omnimodo dum scientiam solidam habemus, nec sublilem ex-
necessarium habet sapientiae condimenlum, pro- celsamque theologiam, necdum enim illam discer-
pterea non esse minus sal a sacrificiis, sed in omni nere idonei sumus, spiritualium Scripturarum per-
munere praecepit sal offerri : ut quodcunque docue- feclam scientiam non habentes : opus habemus eam
ris, quodcunque correxeris, in quacunque virtute in igne spiritus frigere, id est, illius operalioneni
conversatus fueris, aposlolieam aemulationem atque et subministrationem nobis commodari, ut ab ea
imitationem opereris, memorque sis Pauli dicentis: litterae paleas separemus, ex illo enim suflficienteui
Imilalores mei estote, sicut el ego Christi (Philip. m). atqtie celerrimam Dei scientiam possidebimus. Pro-
El rursus: Jam non estis hospites et advenm,sed eslis pter quod eam intelligibilis sacerdos
suscipit, opor-
cives sanctorum, et domesticiDei supermdificati su- tet aulem nos superfundere oleum, et
superimpo-
per fundamentnm apostolorum et prophetarum, ipso nere thus; per eleemosynam quippe et orationem
265 EXPOSITIONESIN LEVITICUM. - LIB. I. 266
scientia divina in nobis perficitur. De sacerdote au- A. j obrem manus imponere super caput victimse prseci-
tem ac de memoriali super altare posito supra jam piuntur, et immolare in introitu tabernaculi, san-
dixiinus, nec necesse est illud iterari. ( CAP.III. ) guinemque fundere in circuitu altaris, in sacrificiis
Quod si hostia pacificorumfuerit ejus oblatio, et de holocaustomatum sufficienter diseussimus. Quod au-
bobusvoluerit offerre, marem sive feminam immacu- tem Deo offerre de suo sacrificio necesse habeaut si
latam offeretcoram Domino. Ponetque manum super salvari volunt, hoe quseri et considerari necessa-
caput viclimmsum, qum immolabitur in introitu ta- rium est. Offerunt enim de hostia pacificprum in
bernaculi, fundentque filii Aaron sacerdotes sangui- oblatinnem Domini, adipem qui operit vitalia et
nem per circuitum aitare, et offerent de hostia pa- quidquid pinguedinis intrinsecus est, vel, sicut Se-
cificorum in oblationem Domini, adipem qui operit pluaginta, adipem qui operit ventrem, et omnetn
vitalia, et quidquid pinguedinis inlrinsecus est. Duos adipem qui in ventre est, per ventrem cor «igniffl-
renes cum adipe quo teguntur ilia, el reticulum je- cans. Ideo autem secundo ejus in supradicta edi-
coris cum renunculis : adolebuntque ea super altare tione memoriam fecit, quia duas habent operatio-
in holocaustum, lignis igne supposiio, in oblationem nes, sicut dicunt medici. Etenim per unam parlem
suavissimi odoris Domino. (Ex Hesychio.) Quoniam trahit alimenta, quod ventrem superiorem; per aliam
conversationes Deus hominibus differentes per ,le- B ! purgationes discernit, quodventrem inferiorem vo-
gem sanxit; et in modum scandalorum [ scalarum ] cant; renes vero quo vitalium seminum sunt mini-
virtutes ordinavit; ut alio quidem liceret omnes as- steria : habent autem communionem cum ventre et
sequi, alio autem quasdam, ut sursum lamen quis- femoribus ; atgue hujus rei gratia, adipem primum
que sublevaretur a terra, hoc quippe et differentia qui supra ventrem est, et duos renes, et rursus
sacrificiorum significabat. Nam hic quidem de nobis adipem qui super eos est, id est, super femora,
holocaustum offeret, tolum semetipsum Deo offerre ut pote quae vicina sunt renibus, jubet offerri, quia
volens, sicut et Paulus dicebat: Christo confixussum inter medium femoris et ventris renes siti sunt. In
cruci (Gal. H). Alter, sacrificium pacificorum sive jecore autem, id esl in hepate, delectalionem sive
salutare, qui desiderat salutem, et non polest nimis concupiscentiam constitutam esse dixit: unde idem,
sublimiter conversari; nam et si non valet virgini- secundum Septuaginta, hepatis pinnam cum renibus
tatem quispiam consequi, in. casto autem conjugio auferri dictum est, ut pote hepate in renibus vim
conversetur, viam [veniam] percipit a Domino qui operationis snse ministrante. Sed quid per hsec si-
dixit: Nom omnes capiunt verbum, quando de vir- gnificat ? vel quid sancit iis qui salvari volentibus
ginitate apostolis exponebat; sed tamen inter eos eliam nunc in parabolis os aperuit ? Quod oporlet
qui salvantur necessarie ordinatur, hoc ipsum ta- ^ hostiam, id est primitias et holocaustomata, Deo
men et de contemptu rerum, et de justitiaetde ab his qui salvari volunt, intelligibilem adipem,
cibo cum gratiarum actione ; guod magnus est gui videlicet desiderium, quod Graeci epilymiam di-
magna, et parvus, non tamen minimus, gui saltem cunt, offerri: qui prius quidem operit superiorem
mediocria consegui potest. Ut probaretur erge quia ventrem , deinde inferiorem, ut et in cogitando et
duseconversationum species sunt ad justificationem in implendo desiderium Deo offeramus : Oportet
hominum, duas sacrificiorum spoutaneorum defini- enim proponi prius, et postea compleri. Ergo ven-
tiones posuit. Ait enim in libro Exodi : Altare de ter animae cor esl, in quo prius proponimus guas-
terra facielis mihi, et immolabilis super Iwlocausto- dam actiones, poslea autem conaniur implere. Pro-
mata el pacifica vestra, ovesvestras et bovesin omni ponere erge appelere guodammedp est, festinare
loco in quo nominatum fuerit nomen meum : veniam aulem proficere digestio forsilan guaedam proprie
ad le et benedicamlibi (Exod. xx, xxv). Et prsece- dicatur, guorum utrorumgae desiderium, guod
pit quidem pacificorum holocaustum, subinfert au- adipem clamavit, neeesse habemus Deo offerre, ut
tem pacifiea, velut secundi ordinis et virtutis. Qui- nihil pravum proponamus negue expleamus. Bene
cunque ergo solum sibi hoc putat sufficere si salve- autem super ventrem superiorem, gui est appeli-
tur, siquidem de bobus offeret. Esse autem bovem tus, adipem qui operit ventrem ait, quia maxima
diximus eos qui circa agenda ea quse legis sunt va- pars desiderii circa appetitum et eirca proposilum
cant, sive masculum sive ferninam. Immaculalum est. Inferiori autem ventri duos renes conjunxit;
tamen niunus offerat, et quidem eum qui holocau- diximus enim quod communionem renes ad cor ha-
slum offeret non praecepit offerri feminam , nequa- bent, unde David ait: Ure renes meos et cor meum
quam feminam privans ab bujusmodi conversatione, (Psal. xxv). Audi etenim Dominum per Jeremiam
sed ostendens quod perfecta sapere proprie virorum prophetam dicentem : Ego Dominus scrutans corda
est. Quod et si mulier haec sapiat, vir hsec, ut potei et probans renes (Jer. xvn). Nullo modo aulem
forlis, appellabitur, de qua Salomon dixit : Mu-• membra hsec prophelia conjunxisset, nisi omni-
lierem fortem qiiis inveniet ( Prov. xxxi), demon- modo quippiam eis commune fuisset. Motum enim
strans quod fortitudo, id est perfectio, difficile in irascendi in eorde, in renibus autem memoriam
mulieribus invenitur. Pacificorum autem sacrificiumi ejus jacere medici dicunt. Unde innocentise sibi te-
virorum et mulierum est; oportet enim et mulieres; stimonium perhibens David : Judica me, Domine,
ita vivere sicut aptum est ad salutem. Sed quam- quoniam ego in innocenlia mea ingressus sum (Psal.
PATROL.GVIII. 9
 267 B. RABANIMAURIARCHIEP; MOGUNT.OPERUMPARSI. 268
xxv), ait; et fenes rifi atqtiB ebr pbstulavit. iit pbte: A , et iunctis habitaculis •vestris, riec adipem hec sangui-
cui uiraque pbttefanttestimonitini pefhiberte. Iri reni- nem bhihihocomedetis.(Ex Hesychio.) Quem bovem
bus isiis etiaih seiriihis c&iisaest, uridteet coitimtifiio- offerre. et guem rtirsus overii,-quem vero capram,
nteiticiiriifehibfibus habere, qul ipsi coitaiibus actio- legislatPr prsecepit, olim in his quse de holbcaustis
riibus viifl prsebeht, putantur. Yult etgb et niiptia^ dicta suht expbSuimus : ergo boveni legaliuin man-
rutii desiderium bfferri Deo, ut prolis causa, non datortim operalprem pstendimus. Oves autem sim-
fotnicationis, prbvteniat, et honbrabile sit conju- plices esstediximus j capraS etiam simplictesquidem
giuiri et thofus immaculatus; Sed et hoc qubd in versatos ih peccatis, sed tamen postea conversos;
'"t' nbbis est iraScibilteDeP debel offefri, Sic ertim nbn sed ibi ovibus etiam caprarum sacrificium miscuit,
ad opefatibneni peecati, stedad desifuelioneni pec- ait enini: Qubd si de pecoribusoblatio est, de ovibus
'
cati irasci potef iinus, et David in riobis iihplebitur sive de capris holocaustum. anniculumabsque mucula
Scriptrifa : Ifascimihi et holite peccdre (Psal. rv). offerret; LXX autein sic edunt: Si ab ovibusmu-
Qtiia enirii est ira placeris Deo. quandb tton ad no- hiis ejusub agnis et hmdisiriholocauslum, masculum
cendurh, sed ad corrigendurii prbficit, pfobat aperte immtiiuiaium offeret illum. Quia oves genus quodam-
quodprihium de MoySein Exodo scribitur, ait enim :• modo esse aguoruni et haedorum complexi, Yetus
Cumqueappfopinquasseitid castra, vidit vitulum et' B Teslamentum sestimavitj invehies noti hic lantum,
choros, irtiiusque valde pfbjecit de mahu labulas, et sed et apiid Amos, capras appellalas oves; Ait
cbnfregit eas dd radicem mbhtis, tetc. (Exod. xxxn). eniin (Gap. vn ) : non sum propheta nee filius pro-
Quod auterii in hepate cbncupiscentiserequieseere phetse, Sed e populis [Ms., epolus] ego sum velli-
putantuf, propletea pinnam, id est, summitatenij cans sicamina. et suslulit me Dominus ex gregibus
auferri cuiti reiiibus proecepit, et offerri ad altare : ovium ; cum proprie e populis [epolus], quae ca-
ut ab omni inala deleclatibne mundemur, scientes pfas vtescuntuf [qui capras pascunt] appellenluri ma-
quia pfimitiva cogitatiorium riosltarUtii Deo necesse riifeslum esl quia et capras inter eves posuit. Quia
habtemus bfferre, sahctificahtes per delibationem ergo qusedam ex ipsis agnos, quoedamcapras Iex di-
et massam. Vtetriihtamen ita Se quis debet dispo- cit: quofuin quidem agni simplices tantrim et qui ni-
neie, rit omrie-desidteririmet proposituni cujrislibet hil peccaverunt significantur; capraeautem shnplices
actionis et consumtnationem Deo offerat, sed a quidem ; sed qui peccaverunt et conversi sunt, ho-
mala ifa et a tali delectatione inundafi debet. Pro- rum sacrificium unum quodammodoesse in holocau-
ptefea eriim motUmifse et delectationuiri primitias, stomalibus recte tradituiti est. Etim enim qui per-
ipsumque totum cbnjugium, per pinnam hepalis et . fecta vtilt sapere, elsi peccator fuit; ex quo vitam
renum bfferet, rectegue potest suain conversatio- " peffectam elegerit, sic opoflet cbhversari sicut ille
neni ad stipefhum altare offerre, et super holocau- qui ante hori peccavit. In sacrificib autem pacifico-
sta, et super ligna guse sunt Super igrierti. Secun- rhm ciim eadem custbdisSet, tain iti sacrificio ovium
duni enim mahdala spiritus cohversalur, et hostia quam capraruhi tet boutii, unum hoc plus in ovibus
Deo suavissimi odbfis effibitrit. Placet griippe ei ctisiodivit; quod non soluin adipeni retictilumque
pefficefe frucium, rioii solum cenlesimUm, sed et jecoris, vel secundum Septuaginta, pitinam Iiepatis,
sexagesirhum tettricesitiiriiri:Si 'vefode ovibus fuerit sed l-enteset caudarti, vel idein stecundumSeplua-
ejus obialib et 'pacificorum hostia, sive masculum ginta lumbuni immaculaluni cutii renibus jussil of-
sive femihdm obtulefil, iminaculaia eruht. Si agnum feni, quia ehiin ut siniplex niulla qiise bpefari de-
oblulefil cdrtim Dbiniho, pbnei manuin super capul buil oniisit : debet Suani virtulem offerre Deo, ut
viciinimsuce, qum hhmblabiiuf ih vestibulo iaberna- uon virtuie sua in malum, ut siitiplex, sed rnagis
culi tesliriionii, funderilque fiiii Aaron sanguinein utaiur in bonum et manifestum fateiat, quia nihil
ejiis per ditaris circuilurii, ei bffeferitde pacificornm ex his qtiae scire polest et exsegui oniisit. Recte
hosiia sdcrificiumDbhiiho, adipem et caudairi iotarii catiti reddtitiluf simplices, tit pote qui ex siifiplici-
cum fenibus ei piiiguedinehiquceoperit vehifem: at- *^. tate facile pbterant ad voluhlatehi trahi, ut non
que univefsa vitdlid el uirumque renuhculum cum sbltiitireries el adipern qtii supef ipsbs esl, sted et
adipe qui esl juxta ilia^, reiiculuinquejecoris cum re- iumbum qtii est ih renibus offeraht Deo. Quod au-
riiihcutis, et ddolebitea sacerdos super altare in pa- iem adjicit ih eadem ttanslatione sirie rhacula, inte-
buluiriignis ei oblaiionisDoinini. Si capraJuerit ejus grum hoc intellige; quod expiarians SymmachUspro
obldiio,et obiulerit eam Domino,ponat manurii suam immaculaio ihtegrumposuit. Aquilaautem perfectum.
supef cdput ejus, immolabiiqueeam in introitu taber- Nametproptereacum renibus acldidit,iriiegrum illud
ridiuli iesiimbnii, et fundeni filii Aaron sanguineni perfectumque secundrimquod diximusofferri voiens,
ejus per aliafis iifcuitum, iollenlque ex ea in pastum ne aliud ejus Deo, aliiid atiteni adversario-simplex
ignis Doriiiniciadipem qui operii venirem, et qui legii offeratuf, sufficit eriiin htiic adveniam ea quae vir-
«tiiiJersdviialid,ciu'osfenunculascurhreliculo quod est tutis stint hbri agere. Nam ctiriimala operatur, ve-
super eos juxia ilia [Al., circa viialia], et arvinam niahiiioh habebit; unde simplices ut colmnbasjubet
jecoris curii renuhcuiis) adolebitqueea sacerdos super esse Doniiuus, quia columbsenimiam quodaminodo
aliare in alimoniam ignis et suavissimi odoris. Om- simplicitatem habent, verumtamen ab omni malitia
his adeps Domini erit jure perpeiuo in generaiionibus non desunt. Qui autem de bobus saerificium offerf,
2G9 EXPOSITIONES IN LEVITICUM. - LB3. I.) 270
ut pote operator legalium mandatorum, non habet A $ comedetis, sanguinem enim animarum vestrafum re-
necessitatem lumbum offerre, quia hoc in cpfre- quiram. Significans guia per abstinentiam Sanguinis,
ctione bonarum sortilus est actionuni; is autem gui ab homicidiis absiinere vult hominem. Pro Deo au-
de capris immolat, etsi simplicis est gerieris, ve- tem non immolari vetuit, nec despicere animain,
rumiamen quia ex peecatoribus conversus intelle- sed omnino prsecepit, undeet sanguinem circa basiin
clus est, non potestdumbum immaculaium offerre : fundi altaris jussit.
olim quippe eum peccatq maculavit. Manirestum est CAPUT VI.
ergo guod hic guidem, ut pote qui non fuerat in De hostiis pro peccato ighbrantim.
peccalis, immaculalum lumbum offerre potest, qui (CAP.IV.) Locutusque est Domihus tid Moysen di-
vero fuit, hic jam non offeret lumbum in sacrificiis, cens: Loquere filiis Israel: anima cum peccaverit per
siquidem quse sunt de capris ascribitur, de quibus ignoranliam, et de universis mandatis Domini, qum
lumbum offerri non sancivit. Et hoc erat propter quod prmcepit ut non fierent, quippiam fecerit, si sacerdos
in saerificio pacificorum ab agnis capras distinxit. qui est unctus peccaverit, delinquere faciens popuhm,
Communia aulem sunt alia, de quibus ioqui neces- offeret pro peccato suo vilulum hnmaculalum Domino.
sarium non habemus, in oblatione enim boum suffi- Et adducet ilium ad ostium iabemuculi teslimonii
cienler traetalum est. Hlud autem oportet cognosci 8I coram Dominb, ponelque manum suam super caput
quomodo ubi ait: Adolebit ea sacerdos super altare ejus, et irhmotabit eum Domino. Hauriel quoque de
in alimoniam ignis et suavissimi odoris, cum Septua- sanguine vituli, inferens illudin labernaculum lesli-
ginla edidissent: Offeret illud sacerdos ad altare> monii. Cumque intinxerit digitum in sanguine, asper-
exta, odor suavitalis, cseteri interpretes in sacri- get de eo septies coram Domino contra velum san-
ficio quidem holocauslornatuni, pro exlis, holocau- ctuarii. Ponetque de eodem sanguine super cornua
stomata; alii aulem obtationem ediderunt : in hoei altaris thimiamatis gratissihii Domino, quod est in
autem pacificofum sacrificio, bic quidem panem, tabernaculo testimonii. Omneih autehi retiquum san-
alii autem frumenturo demonstrantes sine dtibio,( guinttn fundet in basim altaris holocausli ih ihlroitu
quia et si non perfeclaephilosophioe sit oblalio, hoe. tabernaculi. Et adipem viluli offeret pro peccato,
enim est holocauslomatum sacrificium, verumtamen[ tam eum qui operit vitalia, qumri bmnia quce intrin-
sufficiens est eliam hoec pascere in his quse sunt ad| secus sunt, duos remnCulos et feticulum iri quod est
salutem et forlitudinem dare opefanti, hoc enim nu- super eos juxta iiia, et adipem jecoris, cutri renuncu-
trimentum panem praebere David proplieta dicit lis, sicut auferlur de vilulo hbslim pdcificorum. Et
cum ait: Panis, enim, confirmat cor hominis. Omnis. adblebit ea super attare holocausti. Pellem vero et
adeps Domini erit jure perpetuo in generationibus et54G omnes carnes cum capite, et pedibus et inteslinis et
cunclis habitaculis vestris, nec adipem nec sangui- fimo, et reliquo corpore efferet extra castra ih locum
wm omnino comedetis (Psal. crn). Adipem ejus qui{ mundum ubi cineres effundi solent. Incendetque ea
in nobis est desiderii, seu concupiscentiae; sangui- super lignorum struem, qum in loco effusorum cine-
nem vero animoa figuram gerere diximus ; quia ergoi rum cremabuntur. Nihil eorum quae ttecessaria fue-
adipem in aeternum prsecepit offerri, manifestum est_. runt legislator omisit; designans quippe conversa-
quia consecrari Deo nostrum desiderium sive cou- tionum differentias, et ostendens ribbis vias in ohla-
cupisceniiam vuli. In seternum autem, hoc est, ne5 tipne sacrificiorum, guibus nos OpOf.teatconversari,
ad Deum illud et ad mundum dividamus, propter_. post hoc necessarie exponit Christi sacrificium, per
quod et addidit, In generaiionibus, id est, per singu- quod nobis peccatpruin ftemissib et ftedemptio con-
las aetates. In generaliones aulem pefmuiationess cessa est. Ante alia ergb hoc nunc piimuni intende,
aetatum inlelliguntur. Quod ostendit Jeremias, Crim i quia peccata dixit esse animoe, quidam enim corpus
populo Judaico in Babylonia Seribere in septem gte- quasi causale peccati accusant, stednon ita est. Nam
nerationibus septuaginla annorum dicens numeriiih. si sana sit anima, nihil illi nocebit carnis luxuries.
In cunclis uulem habitaculis, id est, in omtii cbn- Quam si secundum quem oportet riiodum
regat ani-
versalione, sive sociaiem hanc agatiius, sive srilila-." ma, recedit et cessat. Si autem dicis, atqui nolen-
riam asseguamur vitam. Unde David dicebat : Quij tem eam peccare dix-it, verumiamen non coacta a
kabitafe facit unanimes in domo (Psal. cxn). Adipern! carne, sed ignorantia boni, quam ex
negligentia et
atgue sanguinem praecepit pmttino non coitiedi : adi- mulatione deteriorum patitur, per quam ietiam sua-
pem ad hoc, quia desideriuiti sive concupiscehtiam__ via ea.quoe sunt noxia seslimat. Sed et hoc vide
nos habere propriam, id est carnalem, tibn viilt,., guomodo in multis sacerdotem permiscet. Ait enirii:
propter qtiod Jacobus dicebat : Unusquisque dutemi Anima cum peccaverit de universis mariddtis Domini
ientalur, a toncupiscentia sua ubslrattus et illeCltts
s qum prwcepit ut non fierent, quippiam fecerit. Si sa-
(Jac. i); sanguinem autem, ut nec ad suam mofteiri,, cerdos qui estunctuS pteccaverit, siquidem sacerdos
neque ad proximi curral: Bestiafum quippe hot estt gui unctus est peccavit, similem dicit aliis sacerdotem
crudelium proprium; ideo dixit: Non edetis omnenii pro peccatis offerentem, guia et Christus nobis se
sauguinem. Non solum nos proximis parcere, sed ett similem prsebuit, de ipse guippe ait Paulus : Propter
nobismetipsis praecipiens, nam et ad Noe apertea quod debuit peromnia fratribussihiitisesse, ut mise-
alia rursus prsecepit : €arnem cum sanguine noni ricors fieret (Heb. n). Et fidelis sacerdos in his quse
 ' B. RABANI MAURIARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS I. 272
271
ad Deum sunt ad reeoncilianda peccata populi, plu - A ad inhabitandum (Isa. XL).Cbram Domino autein,
riina nimis hujus legis in Chi'isto exponens. Sed jam quia inspiciente Patre consummabatur crucis niy-
sunt et quaerenda seguentia : nam ecce legislator sterium, in tantum ut etiam aspicienti utique Patri
peccatum ipsius sacerdotis peccatum populi appella- dicetet Dominus : Pater, in manus tuas commendo
vit, guia negligens sehsibilis sacerdos, aut peccans spiritum meum (Luc. xxm). Ponere autem eum ma-
ipse aut non vindicans in peccatoribus, illicit eos num super caput vituli, et jugulare vitulum praece-
qui rudes sunt ad similia. Intelligibilis autem nec pit. Nemo enim illum obtulit, sed nec immolare po-
ipse peccatum fecit, nec nos vel parum neglexit; terat, nisi semetipsum ipse ad patiendum tradidis-
qui cum lege nobis naturali etiam scriptam dedit, set, propter quod non solum dicebat: Potestatem
et non sine testimonio, sicut ait Paulus, semetipsum habeo ponendi animam meam, et potestatem habeo
reliquit. Verumtamen quia haec figura coaplanda iterum sumendi eam (Joan. x), sed et praevehieus,
est in Christo, secundum quod possibile est, ut per semetipsum in coena apostolorum immolavit. Quia
omnia imaginis consumitur color, hoc quod diclum enim de sanguine in tabemaculo testimonii intulit,
est secundum quod dignum est Christo intelligibili docet Paulus ad Hebrseos dicens : Christus existens
sacerdoti debemus accipere. Si enim Dei longanimi- ponlifex futurorum bonorum per amplius et perfe-
tate non volentis peccatorem perdere abusus fuerit B ctius tabernaculum non manufactum, id est, non hujus
quis, videtur illi Deus licenliam dare peccandi, creationis, nec per sanguinem taurorum et vitulo-
propter quod Isaias ait: Quare errare nos fecisli, rum, sed per proprium sanguinem introivit semel in
Domine, de viis tuis, indurasti cor nostrum ne limere- sancta, mterna redemptione inventa (Heb. ix). Et
tnus te ? (Isa. LXIH.) Habacuc etiam shnilia quo- rursus : Neque enim in manufacla sancta ingressus
dammodo queritur, Quare non respicis super inique est Chrislus formam verorum, sed in ipsum ccelum
agentes,ettaces, devorante hnpiojusliorem se, etfacies ad ostendendum se vultui Dei pro nobis. Hic ergo
iwmines quasi pisces maris, et quasireptile nonhabens tabernaculum testimonii ccelurn, quippe quia in ipso
principem? (Habac. i.) Aperte ergo videtur legislator habitare Deum prophetae leslificatj sunt intelliga-
illum sacerdotem significare cui dictum est: Tu es mus : Qui habitat in cmlis, inquit, irridebit eos (Psal.
sacerdos in mternum secundumordinem Melchisedech, n), et, Nemo ascendit in cmlum nisi qui descendit
eum qui a Patre unctus est, ad quem David dicebat: de cmlo (Joan. m), Unigenitus de semelipso dixit
Sedes lua, Deus, hi sceculumsmculi, virga recta est hominibus. Ibi sanguinem introduxit, quia cicatrices
virgqregni tui, dilexisti justitiam et odisti iniquitatem, , portans passionum, a mortuis resurrexit, unde et
propterea unxit te Deus Deus tuus (Psal. XLIV).Hic suum corpus palpandum Thomse praebuit, atque ita
ergo pro peccatis nostris convenienter sacrificium C in coelosascendit. Probant autem sequentia : Cum-
obtulit, de quo Paulus Hebrseis scribit: Sic et Chri- que intinxerit digitum in sanguine, asperget de eo se-
stus semeloblatus dd multorum exhaurienda peccata, pties coram Domino contra velum sanctuarii. Multis
secundo sine peccato apparebit exspectantibus se in nominibus carnerii Domini appellat, quia et multas
salutem (Hebr. ix). Offeret tamen se pro peccato operationes implevit, unde et ipse Dominus modo
suo, LXX autem addunt, quod peccavit. Peecatum quidem semetipsum sacrificium, modo paslorem
autent ejus, sicut qui_ semel illud in se suscepit, (Luc. xi). Deinde mrs\xsvitem,etpanem vitm, granum
nostrum peccatum dicitur; unde et Paulus dicebat : tritici (Joan. xv, vi, xii), opportune dispensatoriis
Obsecramus pro Christo reconciliari Deo, et qui ne- verbis varians suas appellationes nominavit. Et
sciebat peccatum, peccatum pro nobis fecit (11 Cor. nunc ergo velum ejus carnem appellavit; dubitare
v). Vitulum autem immaculatum Domino, videlicet enim hoc non possumus, Paulo ad explanalioneni
Patri, offeret carnem suam; immaculatum vero, quia hujus mysterii dicente : Habenles fratres confiden-
peCcatumnon fecil, nec dolus inventus est in ore ejus tiam in introitum sanctorum in sanguine Christi,
(I Petr. H). Vitulus aulem est quia in cruce intelli- quam initiavit nobis viam novam, et viventem per
gibiles nostros inimicos ventilavit. Quod autem LXX velamen, id est, carnein suam, et sacerdolem magnum '
vitulum de bobus legunt, ideo intelligemus dictum ^D in domum Dei introeamus cum puro corde in satisfa-
de bobus, quia secunduni carnem ex patribus fuit clione fidei (Hebr. x), propterea et sanctuarii veluni
qui de Legis exstiterant justitia gloriosi. Ubi autem appellatum est, figuram quippe carnis Sancti sanclo-
offeret vitulum', idest, carnem suam? Ad ostium rum gerebat. Quia ergo digitus Dei virlus ejus dici-
tabernaculi testimonii coram Domino, ad oslium tur, conyenienter digitum in sanguinem intingit, ut
quidein ut sacrificiunt Christi secundum doetrinas ostendatur quia passiones carnis Dominicaevirtute
et tradiliones apostolorum faetum fuisse intelliga- divinitatis actae sunt. Nam quompdopoterant talia
mus, has enim esse ostia tabernaculi testimonii su- tunc fieri, id esl, solis recessus, terraemolus, scissio
perius ostendimus, ut pote ad coelum introitum petrarum, et similia? Hic ergo virtute divinitatis
prsebentia, quod tabernaculum est testimenii, habi- passionem suscipiens, aspersit quidem suam car-
lare enini hic in tabernaculo testimonii docetur nein; aspersit autem septies, quia pro remissioue
atque prqbatur. Habet eiiim Isaias aperlissimam' boc peccatorum, et pro subministrando nobis sancto
testimqnii hrpbationem dicens : Qui extendit velut Spiritu fecil, utrumque enim praedictus designare
mhiluni ccelos,et expqndit eos sicut tabcrnaculum coiisuevit numerus. Quia autem sanguinem oportet
 273 EXPOSITIONES 1N LEYITICUM. — LIB. I. 274
nos in passione ejus accipere, probant Pilati et Ju-Aliceat
/ Christi sacrificium imitari, id est, taiu his
daeorum turbae; dum enim traderetur cruci, ipse, qui inferioris sunt conversationis, eis quippe conve-
quideni clamabat : Mundus sum a sanguine justii nire pacificorum diximus sacrificium, quam altiora
hujus (Matlh. xxvn). Illi autem : Sanguis ejus super sapientibus, quibus imitari suflicit, quae sequuntur:
nos et super filios nostros (Ibid.). Hujus aspersienis; Pellem vero et omnescarnes cum capite et pedibus et
et Petrus in catholica epistola meminit, apostolum. intestinis, et fimo et reliquo corpore efferet extra
se nominans secundum prmscientiam Dei Palris in. castra. Quod praecepit ut non Christum dividas, sic-
sanclificalionespiritus, in obedienliam et aspersionemi ut guidam dividunt dicentes : Is gui de Maria est,
sanguinis Jesu Christi (I Pelr. i). Ponetque de eodemt passus est, gui autem de Deo Patre est, passus non
sanguine super cornua altaris lliymiamalis gratissimii est. Nobis enim unus Dominus Jesus Christus, per
Doinino, quod est in tabernaculo testimonii. Hic al- quem omnia, qui \Ms., quia], secundum quodPau-
tare sedem Dei, hocest cherubim, significat; quod1 lus dixit. Cum ut homo paleretur miracula, tamen
euim sunt altare Isaias per visionem seraphim ma- in passionibus operabatur ut Deus (Hebr. n). Caro
nifestavit, ait enim : Et volavit ad me unus de sera- enim in Domino omnis ejus humanitas, quia Verbum
phim, et in manu ejus calculus quem forcipe tuleratt , caro factum est, dicitur, propter quod et carnern
de allari (Isa. vi). Thymiama autem sicut LXX di-. B I ejus cum capite et pedibus vel cum capite et extre-
cunt compositiones, compositionem omnium sicul int mis, videlicet pedibus. Sic enim caeteri interpretum
thyuiiainate virtutum dicit : quia sunt intelligibile> ediderunt, jussit incendi ut per praedicta verba, eum
thymiama, ubi quippe decet virtutes, nisi in sede! qui pro nobis passus est esse a principio, et in no-
Dei esse compositas : in quibus et si in terra con- vissimis intelligeremus, de quo ait Paulus, quia in
versatio est, de coelo tamen descendunt, unde etl ipso creata sunt omnia qum in cmlis, et qum in terra,
Paulus de his qui in virtutibus conversabantur visibilia et invisibilia. Sive throni, sive dominationes,
dixit: Nostra autem conversatio in cmlis est (Philip. sive principatus, sive potestates. Omnia per ipsum, et
m). Jacobus vero ait: Quce autem desursum est sa- in ipso creata sunt, et ipse est ante omnia, et omnia
pientia, primum quidem benigna est (Jac. m). Sa- in ipso constant. Et ipse est caput corvoris Ecclesite,
pieutiam dicens unam de generalibus esse virtuli- qui est principium primogenitus a mortuis, ut sit
bus. Post hancenim fortitudo, et justitia, et chari- ipse in omnibus primalum lenens (Colos. i). In-
tas, multo magis et caeteroe cum hac ordinantur, super cuni intestinis et fimo, vel, sicut Seplua-
quse dum sunt quatuor, ut arbitror, excellenter cer-r ginta, cum ventre et stercore, ait, ut quia mentis in-
nua prsedicti altaris, quia genera sunt aliarum vir- telligibilis venter figuram gerit, sicut in sacrificiis
lutum convenienter, nominantur. Ait autem et; aliorum holocaustorum ostendimus, ex eo mentem
Isaias : Misericordim Domini memorabor reminiscensi habuisse nostram eum qui pro nobis passus est, mi-
virlutum ejus. Has Dominus ungit proprio sanguine, nime ignoramus, quod qUidam haereticorum negant.
virtutem eis prsestans majpreni perfectioremque, uti Fimus autem peccata generis humani significat,
quse
contraadversariorumvirespraevalerepossint.Omneni i crucifixus in se suscepit, hsec enim fimus Domini
reliquum sanguinem vituli fundi circa basim alta- verisimiliter dicuntur, fimus quippe cum sit immun-
ris liolocausli, qaod est in tabernaculo testimoniii dus, gerentem non polluit. Neque nalurae nostrse est
praecepit. Altare holocaustpmatis rursus Christii quamvis sit in nobis, sicut et peccata noslra qua;
corpus intelligamus. Sicut enim ipse sacerdos et; portavit Dominus, et aliena fuerunt ab eo, et eum
sacrifieium est, sic et altare est; si autem in multis; nullalenus polluerunt, permansit enim sine peccato.
noniinibus unum est quod significatur, diximus Totum ergo vitulum, id est, lotum Christum, extrst
quippe eum oporlere intelligi etiam velum, nihil est; castra in loco mundissimo ubi effundi cineres solent
quod ex hoc possit obsistere; dum enim multae sint; ejici legislator jubet, apertissime sacrificii Christi
in ipso operationes, convenienter etiam multa sunt; locum significare studens, extra castra enim passus
nomina. Quia autem intelligibile altare corpus Do- -p j est, quod testatur Paulus, dicens : Ideo et Jesus ut
miui, et beatus Paulus intelligit ipso dicente co- -sanctificaret plebem extra portam passus est (Hebr.
gnosce ; ait enim : Habemus altare de quo edere non xiu). Quis autem muudus est cineris locus? Golgo-'
habent poteslalem hi qui tabernaculo deserviunt, cof- tha vidclicet, et in tantum mundus, ut mundum to-
pus videlicet Cbristi, de illo enim Judseis cemedere tum ipse niimdaret; cineris autem recte locus di-
fas nen est. Hec altare necessarie in introitu taber- ctus est, quia in ipsa exstincta sunt peccata generis
naculi testimonii, id est in introitu ccelprum est, humani, unde et mundus locus appellatur. lncen-
quia per ipsum ingressum habemus in ccelis. Sed denlque ea super siruem lignorum. Ligna autem in
jain reliqua sacrificii hujus discutiamus; quoecun- igne, sacras Scripturas diximus; quaecunque autem
que enim in sacrificie pacificorum seu salutari prae- in Domino tempore passionis gesta sunt, ad im-
cepit, eadem fieri etiam in hoc praecepit : duos re- pleuda ea quse prophetse dixerunt sunt gesta, quod
nunculos jubet offerri, et reticulum quod est super manifestat Dominus, quando a Judoeis comprehensus
eos et adipem jecoris, quod LXX edunt, et pinnam est, dicens : Tanquam ad latronem existis cum gladiis
hepatis. Etadoleri ea super altare holpcaustomatum, et fuslibus comprehendereme : quotidie in lemplo se-
in duobus sacrificium dividens, quatenus omnibus debam docens, et non me tenuistis, hoc autem factym
 275 B. RABANI MAURI ARCHIEP, MOGUNT. OPERUM PARS 1. 276
est ut cqmplerenturSeripturm prophetqrutn (Luc. xxn). Atradidisset, in taijtum uti prsediceret Petro: Mitte
Et rtirsus : Jesus autem videns quod omnia consum- gladium tuum in vagiham, calicem quem dedit miln
tnatqessent, ut impleretur Scriptura, dixit, Sitiq Pater, non vis ut bibam iltuml (Malth. xxvr.) Festi-
(Jqan. xix). Sed cum per singula figura Dominicse iiabat enim dispensare npstrorum peccalorum re-
passipnis appareat, tamen planius legislator yideluf missionem, quod necessarie in his quse sunt de vi-
jipc in sequenlibus figurare mysterium. (CAP.iv.) tuli synagogsesacrificip est ccnsideratum. Ait enim:
Quod si omnis turba Jsrtiel .ignpraverit, ei per impe- Sic faciet de hoc vilulo quomodofecit et prius. Et ro-
ritiqm feceril quod contra mandaluni Domini esl, et gante pro eis saterdote, prophius erit Dominus. Chri-
poslea intetlexerit peccaium suum, offeret vitulum pro stus enim factus est nobis propiliatio in sanguine
peccato, ddducelque euin ad ostium tabernaculi, et suo, sicut a bealo Paulo Romanis scriptum est, per
pohent seniorcs poputi manus super caput ejus coram quem in tantum peccata remissa sunt, quatenus ipsi
Domino, immolatoque viluto in conspeclu Domini, quoque remissionein mererentur qui in eo peccave-
inferet sacerdos qui unctus est de sanguine ejus in runt. De ipsis quippe dixerat : Paier, ignosceillis,
tabernacuium lestimonii, lincto digilo aspergens se- neschml enim quid faciunt (Luc. XXIII).Sed quid ad
piies conlra veluni, ponelque de eodem sanguine in finem sacrificii legislator dixit? Suflicit enim nobis
comibus altaris, quod esl coram Domino in taberna- B legis ipsius conclusio ad manifestanda praesentia.
culo testimonii. Retiquum autem sanguinem fundet Ipsum autem vilulum efferet extra castra atque conl-
juxta basim altaris holocaustorum, qnod est in oslio buret, sicul et priorem vitutum, quia pro peccalo est
iabernaculi testimonii, omnemqueejus adipem tollet, mullitudinis. Yides quomodo nihif mutari in secundo
st adotebit super qllare, sic faciet et de Iwc vitulo sacrificio extra hoc quod primo est prsecipitur? Et
quomodo fecil et prius. El rogante pro eis sacerdole, quamobrem? Quia pro peccato est, inquit, muliitu-
propitius erit Dominus. Ipsum autem vitulum efferet dinis. Ergp hoc manifestum est et indubitabile quia
extra castra, atque comburet, sicul el priorem vilu- idem peccatum piebis et sacerdotis inlellexerit. Et
luih, quia pro peccaio est mutlitudinis. Nihil iij his propterea idem in utroque sacrificium ordinavit;
legisiator comrnutavit quod esse possit extra prsedi- nec ipsis quideni verbis dividens quod non faceret,
cturh sacrificiuni, quod est piincipis sacerdotum. nisi figuroe fuissent ea guse tunc agebaijt. (IBID.)Si
Idem ettini a lurba Israel et a sacterdote offerri prae- peccaverit prmceps, et fecerit unum e pluribus per
cepit, yilulum enim et hic et illic dixit. Similiter ignorantiam, quod Doniini iege prohibelur, et postea
etiam sariguineni in tabernaculo testimonii offerri int.etlexs.rit peccatum suum, offeret hostiam Domino,
jubet, vitriluni autem exlra castra incendi, Atque hircumde capris immacuiqlum,ponetquemanum suam
apertissime in his guse dicta sunt ostenditur guia J super caput ejus. Cumque immolqverit eum in tqco
eadem erantplebis sacerdotisgue peccata, nam guam ubi solet mactari holocaustmn coram liomino, quia
ob causarii idem sacrificium pro eis offevret. Quod pro peccato est, tingel sqcerdos digilum in sanguine
auteni de saCrificioimmutatum est, hoc magis ad RT- hosticepro peccqto, tahgens cornua allqris holocausli,
hiitatein pertinet, gubd titiunt sit sacrificium, nam et reliquum fundens ad basim ejus. Adipem vero ado-
irt sacerdote non dixit, si cognoverit peccatum suum. lebit supra, sicut in viclitriispacifico.rumfieri solet,
NteCenim ignbratufus erat Dominus peccatum, gupd rogabilque pro eo el pro peccaio ejus, ac dimitietur ei.
tii suSciperel incarttatus est. De turba auteni, id est, Qiwd si peccaverit anima per ignoraniiam de povulo
de synagoga, sive de plebe, attende guid ait: Quod terrm, ut faciat quidquam ex bis qum Domini lege
si omnis iurba Israel ignoraveril, et per imperiliam prohibentur, alque deiinquat, et coynoVeritpeccqtum
fecerit quod contra mandaium Domini est, et postea suttm, offeretcaprqm immaculatam, ponetque manum
ihiellexcril peccatum suum. Ergo ab initio guideni super capv.tiwstim qum pro peccaio est, et immolabit
sutim pteccatum ignoraverunt, sed poslea cognove- eam in loco Iwlbcausti. Tolletquesaierdos de sanguine
rtitit; et hoc ostendunt ipsa verba Domini, ait enim : in digito suo, el tangens cornua altaris, reliquum fun-
Nisi venissem et locutus els fuissem, peccaium non del ad basim ejus. Omnem auten auferens adipem
litiberent, Ut ignpfantes utique, nunc autem excusa- sicuti auferri solet de vktiniis pacificorum, adolebit
tiohem nbii habeiit de peccato suo (Joan. xv), ul pote super altqre, in odoremsuavitatis Domino,rqgabilque
per ejtis docifiriani disceriles quod nesciebanl prius; pro eo et dimittetur ei. Quemadmodum in spontaneis
quantlo ergb stiutii peccalum cogrioverunt, tunc ad sacrificiis diffefentias in conversatiombus et condi-
sacfificiufti Unigehiti se verlerunt. Deinde in sacri- licriibus vilse offerentium ordinavit, ita rursum pro
ficib sacefdotis ipsum dixiirius imposuisse inanum peccatis sacrificia segualia esse peccatis jtibet, guo-
sed
siipter caput vitiili,hic autem seniores hoc facere rrim niagnittido non solum ex actipne peccati,
dicif. Utruiriqute tenim revera in Christi sacrificio expersoria peccanlium ponitur Etniniis recte, quia
id est, et imminebanl &&consuni- et Dominus apostolis dixit : Sefvus' iognoscens vo-
agebatur, guia
mandUm illud senipfes populi et scriboe, et Caiphas. luniatem domini sui, et horise prmpafans nec faciens
mnltis; qui au-
priiiceps sacefdotum, dicebantque : Expedit vobis secundum voluniaiem ejhs, vapulabit
ut unus hbmo mqriatur pro populo, et non tola gens tem non cogriovil,etribri fecit digha plagis, vtipulabit
Et quia nullo modo explcri po- pauiis (Luc. xri); sed quid subjunxit? Cui datum til
peredt (Joan. xvi),
si non "seihelipsum ad passionem Dominus rhulium, multum qumriiur tib eo; et cui cteditum est
tujsset,
277 EXPOSITIONES IN LEVITICUM. — LIB. I. 278
mullum, multumexigiturab eo (Luc. xn). Huncintellige JAlataautem utrague : immaculatam siquidem oportet
esse qui a legislatore dictus est princeps; hic ergo esse poenitentiami Quseautem ejus est macula? Vide-
si peccaverit, hircum offert, si quis autem de populo, licet si peccato compatiafur, vel amicus sitpcenitens
dicit autem idiotam, sive popularem, non eum qui , pro guo agit poenitenfiam.Opprtet enim eum perfecle
sorte distinctus est ad meditandam legem. Nam et a peccate eodem atque stndiosissimo recedere pro-
bic utique princepg nominaretur, qui pro minori posito. Deinde imponet manum suam super caput
peccato capram offerre praecipilur, quemadmodum hostiae; ipse per semetipsum peccatum manifestaus,
ille Iiircum, hic feminam, ille marem. Quemadmo- et suam offerens confessionem. Ipse aufem (secun-
duin ergo oblatio caprae sacrificium pro peccato si- dum Sepluaginta) non occidit, sed alii, habet euim
gnat, sic hircus et capracum sit feminini generis, necessarium et aliorum auxilium ad orationeni, ut
bircus masculini, sacrificii inlerpretatur vim. Non suscipiatur ejus pcenitentia, unde nec omnimodo
enim frustra hoc Iegislator inlendit, sed quia hircus sacerdotes occidere prsecepit. Ait enim : Occident i
et capra : hoc autem Septuaginta in Graeco sic eum in loco in quo occiduntur holocaustomaiai Qui
edunt, Ut xw.ot.pov dicant offerri debere, autem occidant non addidit, licet enim in sacrificio
et j_;iftKtp«v
quod Latini ex -eadem editione interpretati sunt: poenitentioealterius uli adjutoriis. Quod testatur Ja-
haedum ex capris masculum, et capram de hsedis ]B cobus dicens : Orale pro alterutro ut salvqmini (Ja-
feniellam. Chimarrus aulem et chimarra felus ca- cob. v). Sed magis justorum utamur adjulorio, ipse
prarum sunt, chimerrini vel yjp.tpiioi, id est, qui euim subdidit : Multum enim valet orqliq justi assi-
circa tempus hiemis nascuntur : nam bis per annum dua (Ibid.). Ubi autem occident ? Idem secundum
capris parienlibus, quidam fetus tempore hiemis, LXX, In conspectu Domini. Pro peccato quippe in
quidam autem sestalis generanlur. Cum ergo ita se conspectu Domini confileri necessarium habemus,
habeanl, per hiemem tristitiam poenitentise docet; propter quod dixit David : Peccatum meum cogni-
iu tristitia quippe hic et fletu filios generat, sed ta- tum libi feci, et injuslilias meas non operui. Dixi»
men filii ejus non sunt a sacrificio probati. Unde Pronuntiabo adversum me injuslitiam meam Domino,
existimo baedos, id est, yjp.upov;, offerre poenitentes, et tu remisisti iniqmtalem cordis mei (Psal. xxxi).
ul pete fluctuantes, praecepit, et ut qui diversita- . Propterea hic legislator intulit : et tollet et ponet
libus undarum a peccatis se erjgentibus, repugnan- sacerdos sanguinem peccati digito super cornua al-
tes misericorditer omnino salvabuntur. Si enim per- taris holocauslomatis, sanguinem autem peccati ap-
maneant in pcenitentia, et upn desperent, velut in pellavit, qui pro peccato pffertur. Hujus primilias
tempestate relinquentes navis animse guberuacula sacerdos Christus super cprnua altaris holocausto-
liberabuntur; sin autem despet averint, quemadme- 'C matis oflteret, videlicet per crucem suam; si enim al-
dum quidam gubernatores vel nautae pavidi, statim tare holocaustomatis Domini corpus est, hujus pro-
pereunt. Nam et Dominus dixit: Orale ne fiat fuga pul dubio cornua crux erit, de qua Habacuc dixit:
vestra hieme vel sabbalo (Mattli. xxrv), hieniem lem- Cornua sunt hi manibus ejus (Habac. m). Offeret
pus posnitentise dicens, sabbatum vero otium animse saper suam crucem primitias necessario sui san-
atque virtutum cessalionem intelligens; ad olium guinis qui prp peccate cffertur, quia ppus crucis et
siquidem atque a malis vacationem datum est sab- effectus perfecta peccatorum npstrorum remissio
batum, sed Jud^eorum gens hoc e diverse usa est. est. Quod autem dicit: Reliquum sanguinem fundet
Grave aulem est in tempoie qup necessaria est poe-• ad basim ejus, cmnem poenilenliam eyangelicae tft-
nitenlia, et riiullo gravius que vacat ab oninibus buil prsedicatieni, quam esse basim altaris dixiinus.
opefibus, quemquam lenlari, vel persecutionem pati, Recte autem poenitentiam omnem apostolicae praedi-
unde etiamsicut majorem eum qui sabbato perse- cationi tribuit, quia bmnis ejus intenlio hsec est, ut
cutionem patitur, nevissimum numeravil. Quia ergo ouiuis homo poenitens se cprrigendo satvetur, pro-
el hirci et caprae sive haadi virtutem et differentiae pter quod et primam illam vocem Dominus providet
sacrificiorum modum didicimus, jam videamus quse in Evangelio doctoralem : Pmnitenliam agiie, qppro-
in utroque aguntur sacrificio. Communia enim sunt, " pinquabit' enim regnum cmlorum (Matih. iv). Omnem
quoniam poenilenliaefinis, et generalis effeclus pec- autem auferens adipem sicut auferri solet de victi-
catorum remissio est, quam aperte legislator posuil, mis pacificorum, ut poenitentis bmne desiderium
dicens : Quod si peccaverit anima per ignoranliam sursum respiciat, id est coelum intendat, tunc eniin
de populo terrm, ut faciat quidquam ex iis qum Do- poterit poenitenliam offerenli in pacificorum sacri-
mini lege prohibenlur. Non dicit quid, quia in qtio- ficio reputari : Sed quis sit finis horum qhse dicta
libet prsevaricatus quis fuerit, in totani Jegetii de- sunt, addidil : Rogabitque pro eo sacerdos et dimit-
linquit, sieut beatus Jacobus ait: Quicunque totam tetur ei. Neque enim idonei sumus peccata tiobis-
legem servdverit, offendat auiem in uno, omnium reus metipsis dimittefe, ChristuS autem nbbis. propitia-
constituelur(Jac. n). Quando ipse qui peccavit pecca- tionem perfieit. Si autem de pecoribus bbtuterit vi-
tum suum cbgnoverit, neque enim aliter poenitetitiam ctitnam pro peccato, ovem siiliiel immaculatam, po-
agere potest nisi cognoscat peccatum suum, ttinc nel nianum super caput ejiis, el imriiotabit iam in
enim princeps hircum sive chimarrum; is aulem gui loco ubi solent holoiauslbfum ctbdi hostim, sumetque
de lurba est effert capram sive chimarran, immacu- sacerdos de sanguine ejus digito suo, et iangens eor-
 279 B. RABANl MAURl ARCHlfcP. MOGUNT. OPERUM PARS I. 280
nua altafis Iwtocausti, reliquum fundet ad basim A x ad corrigendum, sive ad Deum pre illo placandum,
ejus. Omnem quoque auferens adipem, sicut auferri si et ipse confessionis adhibeat medicinam.Post hoc
solet adeps arielis qui itnmolatur pro pacificis, et cre- autem peccati genus guod de perjurio alicujus non
mabit super attare in incensum Domini. Rogabitque indicato commemoravit, nullum pro eo sacrificiuiu
pro eo, et pro peccato ejus, et dimittetur illi. Semet- jussit offerri, sed deinde subjunxit.
ipsum nunc quoque sequens legislator oblalioni ca- CAPUT vra.
prse, sive chimarrae quam diximus ab his qui sunt De anima qum tetigerit aliquid immundum, aut a
de populo, et qui non occupantur in meditatione beslia occisum.
legis, offerri ovem quoque conjunxit: qupniam in (IBIDEM.)Anima qum tetigerit aliquid immundum,
populo et idiotis possibile est esse aliquos etiani sive quod occisum a bestia est, aut per se mortuum,
simplices quibus conveniat ovis sacrificium, quod vel quodlibetaliud reptile, et oblita fueril immunditim
tam in holocaustomatis quam sacrificiis hostise -pa- sum, rea est, et delinquit. Et si teligerit quippiam de
cificorum dembnstratum. Aperle ergo legislator ap- immundilia hominis, juxta omnem impurilatem qua
probare cupiens quod non solum princeps, id est pollui solet, oblitaque cognoveiit postea, subjacebit
scientia sublimior, nec tantum popularis, sed si quis deliclo. Negue hic sacrificium pro ilio genere peccati
est in popularibus simplex, si forte peccaverit, qtiod B J quid offeratur commemoravit, sed adhuc adjecit et
et hic ad redemptionem peccatorum debeat poeni- ait: Anima qumjuraverit ef prolulerit labiis suis, ut
tentiam, ovis sacrificium introduxit : ideo autem vel male quid faceret vel bene, et idipsum juramento
non arielem, sed ovem, id est feminam, et non ma- et sermone firmaveril, oblitaque postea intellexerit
sculum praecepit offerri, quia popularibus feminarum delictum suum, agal pmnilenliampro peccato, el offe-
sacrificium deputavit; eos hic qui legem accipiunt rat agnam de gregibus sive capram, orabitque pro eo
evidenter contestans, ut quicunque principatum sor- sacerdos, et pro peccato ejus. (Ex Auguslino.) Quid
titus est, et est aliis sublimior scienlia, non solum est ergo quod pro tacito cujusquam perjurio, et pro
exhibeat simplicilatem cum oporteat eum etiam pru- eo quod tangitur morticinum, vel aliquid iuiuiuu-
dentem esse sicut serpentem, quemadmodum Domi- dum, nullum sacrificium commemoravit; pro eo
iius ait; qui vero non est talis, id est, qui non abun- vero peccato ubi falsum quisque nesciens jurat, dixit
dat scientia, et propterea in populo deget, hic quam- offerri agnam vel eapram, an pro pmnibus supra-
vis sit simplex, si conlingat ut peecet, nec ipso pec- diclis hoc sacrifieium oportet intelligi ? Yoluit enim
cato ignoscetur nisi per oblalionem poenitenliaepec- prius omnia enumerare, et sic inferre quo sacri-
calum diluerit. Cum ergo hsec ita se habeant, non ficio possit expiari. Si autem non poluerit offerre
egent csetera expositione. Cum enim sacrificium pro *^1 pecus, offerat duos turtures vel duos pullos co-
peccato sil, simul i!ic de capra et ove praecepit, unde lumbarum Domino : unum pro peccato, et alterum in
necesse non est, cum tendamus ad sequentia, diu holocaustum : dabitque eos sacerdoti, qui primum
in prsesentibus immorari. offerenspro peccato, retorquebit caput ejus ad pennu-
CAPUT VII. las, ita ut collo hmreat, et non penitus abrumpa-
De eo qui audit jurantem mendaciter. tur, et asperget de sanguine ejus parielem altaris;
(CAP.v.) Si peccaverit anima, et audierit vocem quidquid autem reliquum fuerit, faciet disttilare ad
juranlis, teslisque fuerit quod aul ipse vidit aut con- fundamenta ejus, quia pro peccato est: alterum vero
scius est, tiisi indicaverit, porlabit iniquilatem suam. adolebit Iwlocaustum ut fieri solel. Rogabilquepro eo
(Ex D. Auguslino.) Hoc enim videtur dicere pec- sacerdos, el pro peccatoejus, et dimiltelur ei. Quod si
care hominem, que audiente jurat aliquis falsum, non quiverit manus ejus offerre duos turtures, vel duos
et scit eum falsum jurare et tacet, tunc aulem scit, pullos collumbm, offeret prq peccatq similam, partem
si ei rei de qua juratur testis fuerit aut vidit, aut ephi decimam. Nen miltet in eam oleum, nec ihuris
conscius fuit, id est aliquo modo cognovit, aut oculis aliquid imponet, quia pro peccalo est, trddetque eam
suis conspexit, aut ipse qui jurat, illi indicavit. Ita sacerdoti, qui plenum ex tolo pugillutn hauriens, cre-
enim peluil esse,conscius, sed inter timorem hujus mabit super altare, in monimentumejus qui obtulit,
peccati et timorem proditionis hominum npn parva rogans pro illo et expians. Reliquam vero parlem ipse
existit plerumque tentatio; possumus enim paratum habebit in munere. (Ex Hesychio.) Num eadem legis-
ad perjuriuin admonendo vel prohibendo a tam gravi D ^ lator repelit, cum in prseteritis dixisset: Quod si
peccato revocare; sed si non audierit, et coram no- peccaveritde populo lerrm per ignorantiam, ut faciet
bis de re quam nobis falsum juraverit utrum pre- quippiam ex his qum Domini lege prohibenlur atque
dendus sit, si predilus etiam in periculuni mortis delinqual? generaliter de omni peccato praecipiens,
incurrat, difficillima quaestio est, sed guod non ex- et jubens quse debent offerri. Quando enim dixit :
pressit, cui hoc indicandum esset, utrum illi cui ad- Quod si peccaverit de populo terrm per ignorantiam,
juratur, an sacerdoti, vel cuipiam qui non solum eum ut faciat quippiam ex his qum Domini lege prohiben-
persequi non potest irrogando supplicium, sed etiani tur, alque delinquat, sensibilem Israelem ostendit,
orare pro illo potest, videtuf mihi quod se homo sol- qui cognoscens Dei mandata, non debuit quippiam
vat, eliain a peccati vinculo, si indicet talibus qui legis transgredi; transgressus autem-implere debuit
lnagis possunt prodesse quam obesse perjuro, sive ea quse ad poenitentiamperlinent. In prsesenti auteiu
 EXPOSITIONES IN LEYITICUM. — LIR. I. - 282
28i
dicens : Si peccaverit anima, nequaquam addidit, de: A venantium (Psal. cxxm). Hic ergo immundus 11011
populo terrse, et rectissime, dicit enim peccata ai est, sed qusedam differentiae, idem secundum LXX,
quibus necesse sit, secundum quod ait Jacobus, morticinorum positaesunt, de quibus qusedam dixit
etiam hos qui sunt ex gentibus abstinere, id est, ido- esse pecora, qusedam vero abpminatipues. Moitici-
lothitis, et suffocatis, et sanguine et fornicalione(Act. num autem pecus est homo, qui per insipientiam
xv, xxi). In his enim invenies sequentia counume- peccans, et pecudum contra legem vitam vivens;
rala. Deinde superius quod est peccatum uniuscu- abominationes autem immundse, veluti canes et si-
jusque per semetipsum delinquentis, et quod per sei iniae et qusecunque talia sunt de animalibus appel-
quis gessit designatur; hic autem eum qui alienisi lantur, quoe eliam ab infidelibus colebantur, vel
peccatis communicavit, demonstrat, hocenim tactus quodlibet replile, id est, quod super ventrem suum
immundi, et morticini, et a bestia capti innuit, non trahitur. Ergo per hsec, tam idololatras apertissime
per senigmata, sed aperte exponens quod quidam sigiiificatquam in alio inalo viventes, id est, in dolis
despiciunt, id est, allerius in errorem mittentis, non et in rapinis, seu in aliis cupiditatibus; his emnibus
arguere errorem, sed consensum prsebere. Nuuc si quis lactu communicaverit, et oblitus fuerit, vel,
ergo ostendit quia et in hoc oblationem, eam vide- sicut LXX dicunt, latuerit illum, quoniam oblivio
licet quaead poenitentiaeabsolutionem perlinet ne- B animse, el obscuritas mentis, sive actio mala, inqui-
cessariam habeamus. Si peccaveril anima, et audierit natie est, in horum lactu, id est, vel in eo quod quis
vocemjurantis, testisque fuerit quod aul ipse vidit, aut ' haec operantibus conniventiam praebet, vel in eo
conscius sit, id est, si aliquo furtum aut dolum fa- quod placent talia, modis omnibus polluitur, sed et
ciente, et jusjurandum pro eis danle, videns aliquis si tetigerit quippiam de immunditia hominis, juxta
furtum vel dolum quem fecit, vel aliter conscius omnem impuritatem qua pollui solet de omni im-
quod falso juret, non prodiderit, portabit iniquita- munditia ejus, quamcunque tangens pollutus fuerit.
tem. Et.recte : nam cui licuit arguere peccalum, et Dicit autem secundum litteram eos qui seminis
texit, adjutor ejus procul dubio factus est; gui vero fluxum patiuntur, et menstruatas, et qriesdam alios,
auxiliatus est, in semetipsum peccatum traxit. Non de quibus subtilius ipse legislator paulo post dixit,
solum autem prsedicti peccati immunditiam evitan- in quibus horum expositionem servavimus, hoc
dam putavit, sed et si quis tetigerit omnem rem im- solummodo nunc pro commemoratione ponentes,
niundam, aut mprticinam, aut a bestiis captam, non guod non omnis immunditia hominis polluit laugen-
corporis, sed rei immundas actiones 'oslendere cu- teui. Ideegue enim dixit: juxla omnem impuritatem
piens, nec illas immunditias quas Judseorum gens qua potlui solet. Anhna qumjuraverit et protuleril ta-
existimal. Quae sint autem actiones quarum ccni- < C biis suis, id est, aperle promittens, ut vel male quid
municatic sicut immundarum evitanda est, Salvater facere vellet, vel bene. In guibus peccatum est, -
apostolos docuil dicens : Adhuc et vos sine intelleclu quando is qui bene promisit, facere mentitur; aut
eslis? Nescitis quia omne quod ingredilur in os, m qui mala minatus est, veritatem dicit, quod et Ilero-
ventrem vadit, et in secessum emiliitur? Qum autem des perpessus est, qui pro eo quodjuravit Herodiadi,
egrediuntur de ore, de corde exeunt, et hac coinqui- Joannem Baptistam capite detruncavit (Matlh. xiv);
nam hominem: elenim de corde exeunl cogitationes oblitaque postea intellexerit deliclum suum. Omnia
malm, homicidia, adulleria, falsa testimonia, furta, hsecvidelicet quaedicla sunl, unusquisque cum sen-
blasphemim, hmc sunt qum coinquinant hominem seritet cognoverit, confiteatur peccalum quod fecit,
(Malth. xv). Propter quod et immundse res, ut pote el offerat agnam de gregibus sive capram, quia de
polluenles eos a quibus tanguntur, id est, eos qui aliquo qui de populo est, videlicet de vulgo, loquitur
eis cbmniunicant. a legislalore intellectse sunt mor- hpc loco, inter quos possibile est, simplicein quem-
ticinse; his similis est in pnlluendo, homo qui per piam inveniri, agnam de gregibus, ut pote aptam
peccatum mortuus est. De quaiibus Dominus dice- simplici, quemadmodum superius diximus. Orabit-
bat: Dimittemortuos sepeliremortuos suos. A besliis que pro eo sacerdos el pro peccato ejus. Consuelis
aulem captus est, qui, operanle in eo diabolo, tractus "* utitur verbis, in memoriam nostram revocans ea
est ad aliquam aclionem malam, quemadmodum Ju- quse superius in deprecatione pro peccatis prsecepit
das ad tradendum Dominum. De quo Joannes evan- peragi; quse iterum dicere, ut pote semel dicla, ne-
gelista ait: Et facla cmna, mittente diabolo in corde cessarium non babemus. Solummodo aulem hoc ad-
ejas ut traderet eum Judas Simonis Iscariolis (Joan. jiciamus, ut si quid horum peccaverit princeps, hir-
XIII).Quod autem inLXX translatiope non dixitsim- cum de capris offeral, oblationem sibi dignam et
pliciter, a bestia captum, sed addidit immundum, qui poenitentiam; nec ipsuin peccare epprtuerat, nec
est a beslia captus, putas non est omnimodo et im- alterius ccmmunicare peccatis, nen enim ad virlu-
mundus? et dicimus nequaquam : neque enim omnis tem, sed ad iniquitalem aemulantes se, invenitur
qui a bestia capitur, jam omnimodo ab ea et occi- producere sive provocare subjectos, propter quod
ditur, forsitan enim et postquam capitur, liberatur, illud, quasi quod nec evenire deberet, indiscussuiu
sicut Petrus : Incidit enim in diaboli laqueum, tem- religuit. Sed et hoc notandum est guia delictum ali-
pore negationis, sed resipiscens, evasit. Et dicit cum quando quidem specialem iniguitatem guse contra
David : Anima mea sicut passer erepta est de laqueo solum prsesumitur Deum, qualis est quae in sanctisr
(285 B. RABANI MAURI ARGHIEP. MOGUNT. QPERUM PARS I. 284
'atque in jusjurandum committitur; aliquando autem jAQuia ergo solet caput pro mente accipi.in diviua
omne peccatum guod ad scientia>m pervenit, legis- Sciipfura pro eo quod mens priticipatum iehet in
latpr appellal, et propterea ab eq ubigue cognitio homine, unde et David Domiuo dicebat: T« contri-
peccati, sive antepoijsitur, sive subinferatur, modis bulasti capita draconum super aquas (Psal. LXXIII),
onmibus delicfuni dicittir, ut ostendaJ quia onnie mentem videlieet, dum aqua baptismalis remissio-
peccalum, ppstquani cognoscitur, in ipsum delin- nem praebente, mens diaboli conteritur, relorquebit-
quitur Deuin. Et ideo appellatur delictum, id est, que caput ejus ad pinnuias; vult nos non servire ne-
whpip-ekia. Non enim sine causa legislator hoc ser- quecompaii corpori, sed abrumpi vel retorqueri, ut
mone freojuenter utitur; nam et quemadmodum dif- non ex aequo repugnet legi mentis lex peccati, quoe
ferentes conversaliones hominum in exordiis libri Consuetudine peccaiidi in membris habitat corporis,
per holocaustqmata et sacrificia salutaria designans neque captivuin ducat hpm.inem, sicut Paulus ait
legislalor, non frustra proposuit, sed vias multas (Rom. vn). Quia aulem non debeiniis ex toto corpus
et januas aperire cupienS, sic ,et modo non unain aversari, nec creaturam illud diaboli oestimare, sicuf,
speciem, sed multas de oblationibus pro peccato quidam putant, sed subdere illud menli, propterea
sancivil, ut pluriores modos poenitenlioeproponeret; iion prsecepit caput a collo separari, unius quippe
quia nec cmnes homines onines modos implere pos- B J ejusdera siint ulraque creatura. Sed sequentia videa-
sunt, nec omnis modus pcenitentiae in omni peccato mus : Et asperget de sanguine itlius parietem altaris;
convenit; quando enim pcenitentia saccum, et jejn- qutdquid autem retiquum fuerit, faciet distillare ad
niuni, et lacrymas et orationem continuam, et vigi- fundamenlq ejus, quia pro peccato est. Paries allaris
lias exigit, aliaque similia, quomodo, verbi gratia, corpus Christi intelligiiur, de quo ipse Christus di-
seneclute, aut aliter corpore infirnius, lalem agere cebat : Solvite templum Iwc et in tribus diebus mdi-
poenitenliam proevalebil? Num ergo hic propter in- ficabo illud (Joan. n), fundamentum aulem ejus,
firmitaieni aut senilem aetatem repellitur a pceniten- sive, ut LXX inlerpretali sunt, basim, basis ejus
fia? Nullo modo, habet enim alium niodiim ad im- Evangelium est; ergo secundum intentionem sacri-
pelrandam remissionem peccatorum. Sed quis hic; ficii Christi et evangeHcsedocli'inae jubet etiaip hoc
sit, sequenlia demoustrant. Ait enim :. Si ergo hic pro peccatis sacrificium offterri,propier quod addidit,
non potuerit offerre pecus, offerel pro peccato suo quia pro peccato est. Nihil quippe sic a peccalis eri-
quod peccavit duos turtures auiduos putlos cotumba- pere, quemadmodum Christi imitatio et obedientia
rum Domino. Quamobrem necessarium nimis est fe- evangelicaeprsedicationis, potest. Cui quis obediens,
miiiisci nos giria contemplativam vitam, el in medi- alterum adolebit holpcaustum, ut fieri solet, id est,
latione cpnversantem, et mundam atque simplicem 'G quemadmoduni oportet holocaustum fieri; quod LXX
significari per pullps columbarum et turturum siipe- plane secundum hoc edunt, id est; faciet autem quo-
rius diximus. Ergo qui non potest vacare in continua modo debet. Oportet quippe eum qui patrem, et
afllictione et sefumna, ut panern suum pum cinere co- matrem, et frafres, et omnia soecularia renuit, holo-
medat, et pptum suuni cum fletu temperet (Psal. ci),, caustuui fieri, si modp vult esse acceptabile et in-
aliaque liis siinilia poenitens agat, verbi gratia, in- telligihile holocaustum. Hsec si faciat, is [qui] non
firmitale aut alja quacunque necessiiate prolribitus, potest prsedictis n.odis poenitenliam agere, id est
liic alio modo agere potest poenitentiam, velutii vigiliis, et sacco, et aliis similibus aflliclionibus, ro-
qfferens seinetipsum ad cpntemplandum Deum, ett gabitque pro eo sacerdos iijtelligibilis, et pro peccatq
ad perscrulafionem legis tejus, totamque nienteini ejus et dimittetur ei. .Admirabilis valde ergo Deus est
suani consecrans coelesti coiJversatipni a terrenis i hujus lator legis, qui veniam ut pole clemens ini-
rebus plenissime se cchibens,; per boc enim ei ett becillitati generis humani tribuit, el modurn reperit
peccalorum i-emissio et justincalio procuratur. Unde! per quem non minora consequi infirmantes possint.
eorum quae offeruiitur unum quidem pro peccato, id1 Potest de prolato juramenlo., et per oblivionem
est, ad emundatipnein pecpali. Alterum vero in he- omisso, pt de pblatione per hoc agnaesive capraede gre-
Ipcauslum, quasi in crucifigentem semetipsum, cen- gibus sive oblatione turtutum vel columbarum, ali-
versatienem vervitam, et plenissime Deo tradente ; ter juxta moralem intellectum sentiri. (Ex Gregorio.)
iinmolatur. Offerel autem hsec sacefdoli, Christo uti- Juramenlum profetre est volo nos divinse servilutis
gue; tunc enim acceptabile est ufrumque guandoi alligarc, et cum bona opera promittimus, bene nos
secundiim inferttionem Doniinicam, atque eo me- facere spondemus. Cum vero abslinentiam crucia-
diante pfferunlur; qui primum offerens pro peccato,, tumque Carnis nostrse vovemus, male ad prsesens
ideo priinum pro peccato pfferet, quia nemo pofestt nos riobis parcere juramus ; sed quia nullus in hae
liolocaustum fieri, nisi prius fuerit a peccatoi vha ita perfectus est nt quamlibel Deo devotus sit,
liber effectus. Sed quis hujus nibdus est lihertarr inler ipsa quanlulumcunque pia yota hon peccet, pro
tis? Relorquebilque sacerdos. caput ejus. acl pinnu-,i peccalo agnain offerre sive capram preecipit. Quid
'asita ul colio hmreat et non penitus abrumpa^: enim per agnam, nisi activaevitse innocentia? Quid
tim Per colltim quod LXX spondulutn interprer, per capranj, quoein summis ssepe exlremisgue pen-
lali sunt, tpttim corpus intelligitur,. quia collii dens rupibus pascitur, nisi cpiitemplativa vita sigiia-
<lfihitas, sanitas et substanlia totius corporis es,t,, , 4nr ? Qui ergo se conspicit promissa ac pi_qpositanon
2851 EXPOSITIONES IN LEVITICUM. — LIB. I. 286
itupiercadsacrificiuniDeisese studiosius debet, vel in A ut Esau, qui propter unam escam vendidit primitiva
innoceutia boni operis, vel in sublimi paslu contempla- sua: scitole enim quia et poslea volens hmredilare
tionis ascendere. Et.bene agnanj degregibus, capram benediclionem, reprobaius est; non enim invenil px-
vero offerre degregibus non jubetur, quia acliva vita nilenlim locum, quanquam cum lacrymis exquisisset
mivltoruiu est, contemplalivapaucorum. Et cum hoec eam (Hebr. xn). Ergo quia lalibus non facilis prse-
agiinus quaemultos agere et egisse conspicimus, quasi betur poenitentioeaditus, ecce nunc legislator innuit,
agnani de gregibus damus; sed cum offerentis virtus ait eiiim : Quod si non quiverit manus ejus offerre
adagnamcapramquenon sufficit,inremediopoeniten- duos lurtures, vel duos pullos columbw. Qui vero haec
tioe adjungitur ut duo columbarum pulli vel duoe tur- non potest, omnimodo nec baeduninec ovem potest;
tures ofieranlur. Scimus quia columbarum pulli pro quare autem non potest? sed ut LXX dicunl, noh in-
canlu gemiuis habent; quid ergo per duos columba- venit, quia divitiis poenitentise niale usus, non eas
rum pullos, vel duos lurlures, nisi duplex poenilenlise quemadmodum oportebat expendit. Quid ergo faciet
nostrse gemitus designalur? ut cum ad offerenda ut non desperatio ei causa perdilionis fiat? Offcret
bona opera non assurgimus, nosmetipsos dupliciter pro peccalo suo simiiam, purtem ephi deciniam, non
dcfleamus, quia et recta non fecimus, et prava ope- miltel in ea oleum, nec lliuris aliquid ponel, quia pro
rati sumus; unde et uniis turtur pro peccalo, aller B E peccato est. Hoecefgo species ei poenitenlioeconcessa
vero ofierri in holocausluni jubetur, holocausluiu est, quam dixit : anxiari autem et timere debet, ne
nainque tolum incensum dicilur. Unum ergo turtu- forte non suscipialur ejus, ut pple frequenter inju-
rem pro peccato offerimus, cum pro culpa geinitmn riata, poenilenlia,proplerea necoleum superfundit, ut-
danius: de allero vero holocauslum facimns, cuin pote dubitans an misericordia et compassione dignus
pro eo quod bona negleximus, nosmetipsos funditus sit; sed nec thuris aliquid imponit, tit poie qui
succendentes igne doloris ardemus. Nec sileiilio est nescit ulrum boni odoris sit ejus oratio quam fre-
praetereiindum, in hac oblalione lurluris vel co- queuler praevaricatus est. Unde Jbel pI*opheta ad
luinbaequoeprp peccato jubetur offerri, atque ut post plebem Judaeorum dicebat : Converliminiad Domi-
niortem hostioecorpori caput inhoereat, quia Media- nian Deum vestrum , quia benignus et misericors est,
toris noslri persona allegorice in ea polest intelligi. paliehs cl mulium misericors, el prmstabilis super
(Ex Gregoriq.) Redemptoris enim noslri mors ad maliiia. Quis scit si convertatur el ignoscat, el relin-
conjunctionem sui corporis, id est Eeclesiae, valuil, quat post se benediclionem, sacrificiuth et libamem
non ad separationem. Medialor etenim Dei et homi-- Dotnino Deo noslro? (Joel. n.) Etquomodo dubitalur
num, id est caput omnium nostrum, et verse mun- de misericorde et palienie, et mullse miseralionis,
dalionis bostia, unde pro nobis mortem pertulit, si convertatur et prjeniieat, et si sacrificiiiiri el Iiba
inde nobis verius inhaesit. Post sectionem ergo ca- meu pro peccatis accipial? Nisi quia populo nialigno
putturturis suo corpori inhaeret, quia Chrisfum ab et diligenli peccata loquitur? Qui cum Saepeegerit,
Ecclesia nec mors interveniens dividil. Persecuteres nuiiquam perslitit in pura poenilentia. Ergo nec de-
igitur peregerunt hoc guod perniciose molili sunt; sperationem illis facere vult, nec rursus eos poeni-
intulerunt morlem, ut ab eo abscinderent fidelium tentes valde praesumere, alque ideo verbis esl duhiis
devotionem; sed inde fides crevit, unde hanc se usus. Et quamobrem non oporlebat pracsuniptio-
exslinguere infidelium crudelilas credidit; cumgue se nem eis facile dari? Ne data procsuinptib ad nlia
seslimant ejus miracula perseguendo abscindere, rursus peccata eos negligenliores elficeret, vclut
hanc nimirum compulsi suiit nesciendo dilalare. relaxatis prioribus. Infirmos quippe quosdam el in-
Quis namgue caputnostrum est, nisi Redemptor ge- conslanles in virlulibus legislalor innuit. Tradet
neris humarri? de guo scriplum est: Ipsum dedit ca- autem eam sacerdoti. llle auiem ul pote pius Christus
put supra omnem Ecclesiam (Eph. i), guse est corpus quippe est, qui etiam ntinc per significalionem in-
ipsius, quem cum JuJsei persequerentur, nomen telligitur sacerdotis, qui plenum ex toto pugitlum
ejus delere de lerra conali sunt, cumque eum cruci- hauriens cremabit super allare, in tnonimentum ejus
fixum et sepultum viderunt, eum se ab amore Om- • qui obliilit, species oblalionisacceptabilis est, ephi si-
nium divisisse creiiiderunt. Sed caput turluris et miloe. Ephi autem mensura est trium mensurarum,
incisum est, et tamen a suo corpore abscissum non id est, tres modios capiens. Erge Christus est qui
est, quia ex eo quod pro nobis morlem pertulit, om- sacrificium offert, et ipse est sacrificium quod offer-
nes nos sibi verius in ipsahi suahi morlem conjuii- lur : ephi enim, ctim sit-mensura irium modiorum,
xit. (Ex Hesychio.) Quia autem non omne facile esl tevidenterTrinitatem innuit, quse una quidem men-
ad poeniteiiduttitempus, i'mo aliquando tet difficile, sura esl, quia una in ea est deilas; tres autem
id est, quando abusi sunius ipsa poenitentia, virtu- habel mensuras, id est, tres personas perfectas et
temque CJUSquodammodo abolevimus, quod evtenit tct subsislentias, ut manifestum sit nbn nos peccarte
si qtiis forte peccans, et poenitere se simulans, ad ejus partem, carneni Domini dicentes, propler inse-
hoc rursus redeat, quod et Petrus reprehendens ait: parabilem cutti ea in incarnati Yerbi unilionem.
Evenil eis res veri proverbii: Canis reversus ad suum Quare autem tfiniiaiis pars est? Quia indivisihilis
vomitum; el sus lota in volutabro cceni (II Petr. n). ejus est gioria et virtus, ita utPaulus de Christo di-
Sed el Paulus: Ne quis, ait, fbrnicatqr aul vrofanus, ceret ; In ipso habitat omnis plenimdo divinitatis.
 287 B. RABANIMAURI ARCHIEP. MOGUNT.OPERUM PARS I. 288
corporaliter (Colos. n). Sed et Joanhes : Qui negat,, A debet omnis anirna fidelis esse scientiae plenitudi-
inquit, Filium, nec Patrem habet; qui confitetur nem, et potestatem dimittendi peccata. Et ideo ei
Jesum et Patrem habet (IJoan. 11).Erge epbiquidemi omne sacrificium , quasi vero sacerdoti, oportet
hic incarnatus Deus Verbum, ut pote habens in sei offerri.
Trinitatis plenitudinem. Decima autem ejus est caro, CAPUT IX.
primum quidem ut ostenderetur sublimitas divinita- De anima qum prmvaricat cmremonias Domini ver
tis ejus quantum ad humanitatem. Propter quod et[ errorem.
pars dicitur. Deinde pro eo quod integro homine in- (CAP.v.) Locutus est Dominus ad Moysen dicens:
camatus est Deus Verbum et qui legem impleret. Anima si prmvaricans cmrimonias per errorem in his
Utrumque enim decima significat, quia et perfectus: qum Domino sunt sanclificata, peccaverit, offeret pro
est denarius numerus. Decem autem mandata legis: deRctosuo arielem imtnaculatum de gregibus, qui eini
sunt, unde et decimse decimam prsecipuam sacer- potest duobus siclis, juxta pondus saneluarii; ipsntn-
doti, Chrislo videlicet, lex depulavit, ut pole massse que quod inlulit damni resiituet, et quinlam parlem
nostrse primilias habenti. Quicunque ergo poeniten- ponenssupra, tradens sacerdoti, qui rogabit proeo,
liam ssepepraevaricans violavit, rursusque vult agere offerens arietem, et dimittetur ei. Bonum quidem est
poenitentiam, in spe Chrisli agat, qui inquisitus a " ab omni peccato abstinere, maxime tamen ab eo
Petro: Si peccaverit in me fraler meus, quoties dimitto quod contra san.ctacommiltitur, quia Deus per iOum
ei, usque seplies? dixit: Non dico tibi usquesepties, sed injuriatur. Quantum autem hoe et quam terribile
iisquesepluagiessepties.Hie ergo sermo spem pceniten- sit, praesens, quam legislator exposuit, demonstrat
tise eis quibus impossibilis videtur, prsebet. Propter oblatio. Cernis quippe quia dum tot praecepisset sa-
quod hauriens de oblatione implet pugillum, in moni- crificia celebrari, nusquam de arietis sacrificio in
mentum ejus qui obtulit, et cremat super altare, idest, principio libri hujus, Domini ad Moysen loqueutis,
memor sui verbi qupd pro his salyandis qui ad se ve- nisi tantum in hoc Ioco mentionem fecit, volens ne-
niebant apostolis dixit: Non peribunt in mternum, et cessitalem et utilitatem sacrificii hujus oslendere.
tiemo eas rapiet de mariu mea (Joan. xix, x), ve- Cernis etiam quod non hircum, negue capram , aut
nientem ad se salvat eum qui saepedeliquit in poeni- ovem, aut par columbarum , sed arietem prsecepit
tentiam. Quid, pro eo offerens pugiltum hi monimen- offerri,exoblatione docens, quale sit hoc peecatum :
tum? id est,verbum secundum quod promisit e*os in figura enim Salvatoris aries accipitur. Non solum
qui semel sub manu ejus facti fuerint non perire. autem immaculatum eum esse praecepit, sed et qui
Hoc ergo monimentum offeret super altare corpus ( pretii sit, sive emi possit duobus siclis, vel secun-
^* dum
suum, qucd pmne psceatum suscepit, etiam.illud LXX, argenti quinquaginta siclis, sicto sanclo.
quod videbatur impqssibile posse salvari; propter Nemo quippe sibi conquirere Domini sacrificium,
quod addidit, quia pro peccato est, ostendens quia ad ' nisi per Spiritum sanctum polest. Si enim nemo po-
Christum solum pertinet omnium peccata suscipere. test dicere Dominus Jesus Christus, nisi in 'Spiritu
Ergo ii qui poenitentiam ssepepeccando praevaricati sancto (I Cor. xn), multo magis nec sacrificium ejus
sunt, postremo autem pcenituerunt, ex eo qnideni assequi qui potest sine operatione Spiritus. Unde
quod frequenler praevaricati sunt, spem poenitentiae non simpliciter dictum est, quinquaginta siclorutn,
non habent, Christus tamen etiam sic orare, id est, ostendit quippe hic numerus sancti Spiritus adven-
suseipere poeijitentiam, propter suum patitur ver- tum, ex eo quod die Penteeoste, id est, Quinquage-
bum., misericors est enim et fidelis sacerdos sd sima, ad apostolos venit; sedetponderesanctuarii,
Deum qui exortet pro peccatis populi, sed etiam qui sive secundum LXX, siclo sancto, ut per hoc quod
finis sit hujus sanctionis cognoscamus , sequitur dixit, sancto, pstenderet sancti Spiritus virtutem, et
enim : Reliquam veropartem ipse habebit in muhere, cperationem. Siclo autem quare? Quia siclus viginti
guod LXX ediderunt: Quod autem reliquumfuerit, sit obolorum est, hic autem vicenarius numerus non
sacerdotis, quemadmodum sacrificium similae. Et jy j est peccatis obnoxius; unde hi qui de jEgypto exie-
quia theelogiam, supra, siinilam significare diximus, runt cum viginti annorum essent, peccati populi
haec autem oblatio non lantum theologiaequantum poenam nOn susceperunt; mundus quippe ab omni
poenilentise est, unde ibidem quod reliquum fuit peccato est spiritalis homo. Non solum autem arie-
Aaron et filiis ejus deputavit, quos filios inlelligimus tem offerri, sed et quintam partem adderepraecepit:
eos esse qui sublimia et divina intelligere possunt, si quis fprte sancto vasi vel cibo aut unguento tali
ipsi quippe pascuntur de scientiae reliquiis, cujus abusris est, boc appellavit commissumpeceatum in
totum atque summam in coelisChristus habet. Con- sancta. Hic ergo ipsum reddet, et insuper quinta, id
siderandum itaque est quod ki dup prsesens sacrifi- est, quinlam ejus pariem tradidit sacerdoti. Hoc
cium dividitur, id est, in remissionem peccalorum autem significat ut quoniam quinque sensus habe-
poenilenliam agenti, et in theologiam, Christo : so- mus, si per ununi sensum peccaverimus, veluti, si
lius enim Dei est ignoscere eliam ea quorum impos- oculum ad adulterium iu tempore et loco sancto oc-
sibilis videtur remissio, quia scriptum est: Quod cupaverimus, aut lingua in detrabendo, vel aures
impossibile est apud homines, possibile est apud Deum ad malam locutionem, aut odoratum ad prseceptio-
[Matth. xix; Luc. xviu). In Christo enim credere nem odpramentorum meretricoruin : aut luanuiu
239 EXPOSITIONES 1N LEVITICUM. — LD3. I. 290
ad tactum profanum et injustum; primum quidem A J unum ex his qum Domini legeprohibentur. Ergo et de
ab illo peccato omnino abslineamus, et poeniten- indocto et de habenle scientiam, nec non de omni
tiam de eo per arietem efferamus, id est, Christura peccato recte hoc guod dictum est, accipitur; guia
rogemus ut peccati ia se commissi ipse fiat ereplio; autem arietem pro deliclo jubet offerri', apertissi-
deinde quintam, id esl, unum prsedictorum sen- mum est guia deliclum hic legislator intellectum
suum, per quod peccatum commissum est, offetamus peccatum posuit, propter guod dicens, per ignoran-
sacetdoti, Christo videlicet, ut neguaguam ultra ad tiam, subdidit: et peccati rea intellexerit iniquitatem
actionem pravam ullum occupemus sensum, sed suam; gui autem intellexerit peccatum, hic illud in
consecremus illum Deo, sie enim pro peccato nostro se relidit, et sordidatur ab eo sive oneratur, guan-
deprecabitur. Quomodp autem peccati aries per sa- diu per praedictum sacrilicium oratio pro eo fiat. :
cerdotem offeratur, in alia parte libri conscriptum CAPUT XI.
est, ubi sacrificium pro peccalo aeguale esse sacrifi- De anima
cio guod pro delicto fit prsedicavit. Hoc aulem nunc qum contemplo Deo negarit depositum, aut
aliquid extorserit per calumniam.
adjiciendum est guod delictum legislator duobus
modis uti seu ponere solens, et delictum appellare, (CAP.VI.) Locutus est Dominus ad Moysendicens:
liuuc guidem peccatum quod ad scieutiam pervenit, B ' Anima qum peccaverit, et contempto Deo, negaverit
et nequaquamjam ignotum est peccati; nunc aulem depositum proximo suo quod fidei ejus credilum fue-
vel vi aliquid extorserit, aut calumniam fecerit,
quod in Deo ipso commissum est, veluti jurejurando, rit,
aut etiam in sanctis, non sine causa hoc appellat de- sive rem perditam invenerit, et inficians insuper
et quodlibet aliud ex pluribus feceril, in
lictum; sed ut tu cognoscas simililer in Deum ex- juraverit,
tendi peccatum quod in scientia et guod in jureju- quibus peccare solent homines, bonvictadelicli, reddet
omnia qum per fraudem voluit obtinere integra, el
randp, et guod in sanclis committitur.
quintam insuper partem domino cui damnum inlulc-
CAPUT X. rat. Pro peccalo autem suo offeret arietem immacu-
De oblatione pro veccante per ignoranttam, aut prm- lalum de grege, et dabit eum sacerdotijuxta mstima-
varicante legem. tionem mensuramque delicli : qui rogabit pro eo
(IBID.)Anima sipeccaverit per ignorantiam, fece- coramDomino, etdimilteturilli. Cernisguod in eodem
ritque unum ex his qum Domini lege prohibenlur, ordine et peccatum guod in sancta, et id guod, jure-
et peccati rea, intellexerit iniquitatein suam, offeret jurando commitlitur, spiritus Dei tradit. Patet
arietem immaculatum de gregibus sacerdoti, juxla aulem ex eo guod in ulroque, id est, arietis sacrifi-
'C
mensurammstimatwnemquepeccati:qui orabitpro illo cium, offerri prseeepit : quamobrem enim paulo
quod nesciens fecerit, et dimittetur ei, quia per erro- ante in omni peccato arietem, jussit offerri, nen a
rem deliquit tn Domino. Habet praesens locus quse- nnbis ccnjicientes , sed intentienem legislateris se-
stionem non modicam, consideratione dignana, quia quentes diximus. Cur autem peccatum qucd jureju-
pro peccatis pro quibus capram pridem offerri aut rando est, et quod in sanctis, cnnjunctum putavit ?
ovem praecepit; ait enim : Quod si peccaverit de po- Quia omnimodo utrumque ad Deum pertinet, et qui
pulo lerrm per ignoranliam, ut faciat quidquam ex jusjurandum transgreditur, non solum proximo no-
his qum Domini lege prohibenlur alque delinquat, et cet, sed et ipsi Deo, quem mediatorem fecit,, inju-
cognoveritpeccatum suum, offeret capram immacu- . riam facit. Non enim parvi reatus est in conspeclu
latam; nunc 'tanguam oblitus ea quae prseceperat: Dei contra conscienliam suam quemlibet per frau-
Si anima (ait) peccaverit per ignorantiam, feceritque dem depositum proximp SUPabnegare, aut vi aliquid
unum ex his qum Domini lege prohibentur, et peccati ab eo extorguere aut calumniari, aut rem perditam
rea, inlellexerit iniquitatem suam, offeret arietem im- cum invenerit proximo suo inficiando perjurare.
maculalutn de gregibus sacerdoti. Et multum videtur (Ex Origene.) Multi etiim sine peccalo putant esse,
differre inter hoc sacrificium et illud quod dudum si alienum quod invenerint teneant: Deus mihi, in-
praecepit. Sed neque oblilus est anteriora, nec con- " quit, dedit, cui habeo reddere : discant ergo pecca-
traria eis prseeepit : quia enim nomine animse gen- tum hoc esse, simile rapinee , si guis inventa non
tilemdiximus significari, hic autem forsitan igno- reddat. Hsec secundum historiam. Caeterum, secun-
raus mandata legis ttansgredi potetat, propter quod dum allegoriam, altior sensus huic loco inserendus
dixit, et per ignorantiam. Recte intelligibilis aries, est. Ego puto quod et ipsam animam nostram et
Christus videlicet, hujus peccatum in sacrificio pro corpus depositum accepimus a Deo, et vis videre
eo oblatus diluit; ergo si quis extra fidem Christi majus aliud depositum quod accepisli a Deo, ipsi
conslitutusest, Judaeusforte aut paganus, licet pceni- aniinse tuae Deus imaginem suam et similitudinein
tere se de peccatis suis per conversalionem et vitam commendavit. Istud ergo depesitum tam integre tibi
demonslret, remissionemnon merebitur, quia arie- restituendum est, quam a te constat esse suscep-
tem offerre, id est, Christi sacrificium, non potest. tum : si enim sis misericors, sicut Paler tuus in
Quamobrem generaliter de omnibus quodammodo cxlis misericors est (Luc. vi), imago Dei in te est, el
Saneire cupiens, non dixit : Si anima de populo, integfum depositum servas, si perfectus es sicut et
£ed si anima, simpliciter peccaverit, et fecerit Pater tuus coelestis perfectus est, imaginis Dei iu te
2<>i B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNf. OPERUM PARS I. $9<_j
depbsituhi manei. Simihier et csetera omnia ipsius,...A rem perditam, seu perditionem, ut jn LXXhabetar,
si justus, si sanctus, si mundus corde, et omnia quse non incongrue possumus intelligere testimopia, quoe
in Deo praeslo sunt pet natutani, si tibi per imita- prave interpretata ab bsereticis invenimus : multum
tionem subsistant, depositum apud te divinae imagi- enim haerelici perquirunt in Scripluris divinis ut iti-
nis salvum est. Si vero e contiario agas, et pro mi- veniant perditionem, unde aslruant suum eftorem ;
sericorde crudeiis, pro pio impius, pro beriignp vip- sed si fotte aiiquis hoium audiens in Ecclesia Del
lentus, pro quielo turbuientus, pro liberaii raptor verba calhoiice tractari, resipiscat et intelligat quia
exislas, abjectaimagirieDei, diaboli in te iniaginem qupd invenerat, perditio est, reddit quod invenit, hpc
suscepisti, ef bonunt deposilunj, commendatum tibi est, nen sibi vindiceterj-prem atienum, sedauctpri
divinitus, abnegasti. Aut non hoc erat quod sub riiy- suo illunj dimittat. Abstineamus ergo nos totis vifi-
sterio Aposlolus electo discipulo mandabat Timo- bus a fallacia, quoniam Deus per fallaciam ipjuiia-
theo dieens : 0 Thnothee, bohutn depositum cuslodi tut, qui veiitas est. Caveamus et avaritiam, quse jn
(I Tim. vi) ? Egb etiam illud addo quod tet Christum fraude zelatoe pecunise vel per yim raptae designalur,
Dominum depositum suscepimus, el sanctum Spiri- quia Scriptura ttesle : Avarilid est idolorum servitus
tum depqsitum habemus : Videndum ergo nobis est (Gal. v). Atque radix omnium malorum est cupiditas
ne hoc sancto deposito non sancte utamtir, et cum B I (U Tim. vi). Redclel, inquit, ornnia qumper fraudem
nosin consensum sui peccala sollieitant, jnremus nos voiuil obtitiere inteyra, et quintahi insuper partetn dq-
non suscepisse depositunii quod.ulique si habeamus mino cui daninum inluterai (Ex Hesycliio). Quoniam
in nobis peccata , consenlire non possumus : sed et enim cum teo gui pfoejudicium passus esi in rapina
ipse sensus rafionabilis qui in nje esl, commendatus vel in deposito, et cbntraipsum quogue Deum injuste
mihi est ut eo ul&r ad irttelligentiam divinorum. In- agi jpeffallaciam velperjuriuni diclmus, fecte horum
geniuta item, mempria, judicium. latio, et ottwesqtii, guinlamDeo dafijubetadguem teriditinjuria: guinta
intra me sunt molus, commendati mihi videnlur a aulein lingua est. Esse enim quintam etiam hanc
Deo, ut eis ufar in his quseprsecepit lex divina; si diximus, cum sit una de quinque sensibus. Hsec
vero ad malas artes, solers et perspicax vertatur in- ergo offertur Deo, ut deinceps non peccet, quia
genium, ef rebus Dei abutamur in his quoe non vult per ipsam unumquodque prsedietorum Committi-
Deus, hoe est abjurare depbsilumi et beneficia ver- tur. Notanduni autem quod in Septusiginta non
tere in peifidiam. Post hoc de rapina dicitut, Rap- quintam partem, sed quinlas superaugeri debere, scri-
toies sunt mali, sunt et boni : boni quidem illi de ptum reperilur. Sunt qui ita exponunt, ut non pro
quibus dicit Salvatoi, qui regnum diripiunt (Matth. quinque verbi gratia numrnis subtraclis, uno addito,
xi); sunt autem et mali raplores, de quibus dicit' G id est, pro quinque sex nummi reddanlur; sed, qui
propheta : Etrapina pauperum in domibus vestris furalus sit quinque nummos, ipsos quidem resti-
est(Isa. m). Apostolus yero abruptepronuntiat di- tuere el alios guingue UIJOsuperaddito reddere co-
cens : Nolile errare, qnia neque adulteri, neque gatur. Videamus ergo juxta allegoriam, quomodo
tnqlles,heque masculorutri concubitores, necjue fures, isli bis quingue uno superaddilo reddantur (Ex
numerus freguenter, imo
neque rapaces, tfignum Dei possidebunt (I Gor. vi). Origene). Quinguenarius
Est tamen aliquid et secundum spiritaleni intel- pene semper, pro quingue sensibus aecipilur. Scire
ligentiam culpabiliter rapete, sicut illi jaudabilitef ergo debemus hoc modo istos quihque sanctis ppsse
abuti eis in sse-
rapiujit 1'egnacoelorum, ut yerbi causa dicamus, si restitui, ut si forte prsesumpsimus
bonio nondum purgatus a vitiis, nondum segregatus cularibus aclibus, et injpeiidimus usum eorum in
a profanis et sordidis actibus, velit se coelui sancto- his quae non secundum beunj gessimus, restitua-
rum latenter ingerere, et sermpnem guo .petfecta et mus; nunc ipsos quinque sanctis aclibus religiosis-
mystica trjactantur audire, lnijusmodi homo secre- que minisleriis et alios eis quinque addamus, qui
tbrum et perfectoriim scientiam non bene rapuit. sunt interioris hpminis sensus, per quos vel mundi
Meminisse enim pponet prsecepli. Salvatpris, gupd corde effecti, Deum videmus, vel aures habemus ad
dicit : Quia nemo tnittit vinutn novum in utres vete- "- audienda ea quse docet Jesus , vel odorem capimus
res; qlioquin uires .rumpentur, et vinum peribit illum, queni dicit Apostolus, quia Christi bohus odor
(Malih. ix); cstendens qupd aniroae nondum reno-. smnus (II Cor,\'); yel etiam gustujn sumimus
opor- illam, de quo dicif Propheta : Gustate et videte quo-
vatae, sed in vtetustate maljtieeperduranti, 11011
leat nqvorum mysteriornm, quseper Ghristum mun- niapi suavis est Dominus (Psal. XXXIII),vel taclum
dus agnoyit, secreta commilli. Addit deinceps legis- illum, quem dicit Joannes : Quia oculis noslris per-
lalor: Aut siquidnocuitproximo,velsiinvenitperdilio- spexhnus et manus noslrm palpaverutit de verbo vitm
nem. Lex' Htterse hoc vjdetur mandare ut si quis (I Joan. 1). His autem omnibus unum superaudirnus,
invenit quo.d alius perdidit, et requisitum fuerjt, ul ad unum Deum haeccuncta referamus. Quid vero
r^ddat, nec. perjuret prc eo; est et hsec utilis au- de arietis sacrificio agendum sit^ " supra eiposi-
dientibus sedificalio. ttem secundum allegoriam : tumest.
293 EXPOSltlONES IN LEVlflCUM. — LIB. Ii. |g|

LIBER SECUNDUS.

CAPUT PRIMUM. A habiles multumque cohaerentes sunr animae Juslitia

De lege Iwloeausti et ritu sacrificiorutn et libaminum. et castitas; simulque hoc docet, quod quemadmodum
(IBID.) Locntus est Dominus ad Moysen dicens: facile cuique est ad habendum, sicvirtutes volenlibus
Prmcipe Aaron et filiis ejus : Hmc est lex holocausti: eas consequi faciles sunt et quaecito conquiri pos-
Cremabilur in altari lota nocle usqiie ad mane ; ignis sunt. His autem indutum jubet auferre cineres ho-
ex eodem altari erit. Veslietur sacerdos lunica et fe- iocausli quos ignis eonsumpsit de altari. Quid per
niinalibus lineis, tollelque cineres quos vorans ignis haec docens, nisi ut quemadmoduni hostia aufertur,
exussit, et ponens juxta altare, spoliabitur prioribus id est, sacrificium quod peractum est holocausto-
vestimentis, indutusuue aliis, efferet eos extra castra, matis, ut aliud iterum simile offeratur, ita et nos fa
el in locomundissimo, usque ad favillam consumi fa- ciamus. Virlutes quippe quas cooperante Spiritu
ciet, et csetera. (Ex Hesychio.) Hic de jugi sacrificio gerimns, singillatim debemus ponere, ut aiias rursus
lex loquitur, quod quotidie in Jibro Exo:ii offerre prae- operemur, el non tantum proecedentibus contenti si-
cepil sacerdoles. Ait enim sic : Hoc esl quod facies : mus, sed et alias adjungamus. Quemadmodum is qui
In atlari agnos annicnlos duos per singulos diesjugi- currit, relinquens transeursa, ad reliqua currenda
ter (Exod. xxix). Et paulo post: Oblalione perpetuq corslendit, guia videlicet aliter ad bravium non po-
in generationes vestras (Ibid.). Dicit autem : Facies B terit pervenire. Propter guod cum auferri de altari
holocauslum unum agnum mane, et alium facies ve- proecepissel consuinmatum igne holocaustum, poni
spere. Per hsec ergo inlelligimus quia in eorum qui- illud juxta altare prseCepit. Esse autem Christum
dem qui sunt de plebe voluntale datum est, si volunt, holocausiomatis altare diximus. Auferimus ergo ei
offerre holocauslum, propter quod sacrificium illud olim opere consummal&s virtules, quandd babemus
munus eorum, ut pote spontauea oblatio nominatur. temptis cperandi, quasi non nobis imputet prseceden-
Neque enim ab omni hpmine perfeclissima exigitur tes negligentibus, si non super eas alias construa-
sapientia; sacerdcs tamen omnimodo debet perfecte mus. Servat enim nobis Christus justus judex quoe-
sapere. Perpetuum enim sacrificium, idest, conti- cunque bona egerimus, si non hacc per iniquas ac-
nuum holocaustum. secundo in die, mane et vespere. tiones praevaricati fuerimus. (Ex Origene.) Observan-
offerre prsecipitur, ut a perfecla sapientia incipiens, dum tamen est quod aliis indumenlis sacerdos uti-
in eadem finiat, et totam suam vitam componal ad tur dum est in sacrificiorum tninisterio, et aliis cuni
perfectionem. Ignis in altari semper ardebit, quem procedit ad populum. Hoc faciebat et Paulus scien-
iiulriet sacerdos ; oportet quippe eum qui holocaur tissimus pontiiicunt et peritissimus sacerdolum, qui
stum, id est, perfectse sapienlioe operalionem. debet eumesset in coetu perfectorum, tanquam inter San-
semper accendere ignem sancti Spiritus et non si- ^1 cta sanctorum positus, et slola et perfeclione indulus
nerc exstingui: exslinguilur aufceniet eorum quibus dicebat: Sapientiam toquimur inier perfectos, sapien-
donatus est, negligenlia. Propterquod et Paulus ait: tiatn autem non hujus mundi, neque principum hujus
Spirilum nolite exsiinguere (I Thess. v); velut in no- mundi qui desiruuntur, sed loquhnur Dei sapienliam
stra poiestate sit positum exstinguere illum sive ac- in mysterio absconditam, quam nemo principum hu-
cendere. Tota autem nocte incendi ignem jussit,.non jus sceculi cognovit; si enim cognovissent, nunquam
quod in die non incenderetur, nam quomodo secundo Deum majeslatis crucifixissenl (1 Cor. u). Sed post
fieret diebus singnlis holocauslum; sed quia mani- hoec tanquam ad populum exiens, mutat stolam, et
feslus erat ignis diurnus, nocturnum addidit, quia alia iuduitur longe inferiore quam illa. Et quid di-
ergo nox caligo esl vitse hujus, id est, ea quse multos cit ? Nihil aliud, inquit, mejudicavi scire inter vos,
cbtinet, ignorantia. De qua Paulus dicebat : Nox nisi Jesum Christum et hunc crucifixum (Ibid.) [Ex
prmcessii, dies autem appropinquavii (Rom. XJII). Nos Hesychio.] Exlra castra autem in locum mundissi-
prsecepii, qui hilocaustum Dei facti sumus, etiam mum jubel efferti, id est, praemittere ad futurum
iu nocte accendere ignem, ul cum aiii legem traus- judicium. Hlud enim extra castra est praesentis sse-
grediantur etterreni sint, nossimus spiritales. Sub- culi, et locus est mundus, qui ab omni ccrruptione
didit auleni: Vesiielursacerdos lunica et feminalibus -" niundum est futuri saeculi judicium. Sed quid est
lineis. Sacerdos hic qui holocaustum offert, unusr qucd addidit : lghis aulem in altari semper ardebit,
quisque perfecle sapiens intelligitur, quia sacerdo- quem nutriet sacerdos, subjiciens ligna mane per sin-
tium perfectionis exeniplum est, proplcr quod elre- gulos dies ? Quemadmedum erge materia ignis sunt
gale sacerdoiiumpopulus fidelis(1 Pelr. n) appellatur, ligna, mane aulem ea jjubet componi,. sic nobis snnt
ul pole legem perfectam Evangelii suscipiens. Qui maleria subministralionis spirilus, divinaelegis testi-
ergo vultofferre holocauslum, tunica, id estjustitia, monia, et sacrorum eloquiorum meditatio, quae su-
etfeminalibus, idestcastitate, induatur. Z>etino autern pra esse ligna diximus. Ergo haec mane in Iumine
et tunicam et feminalia vult esse non exlana, quia componere debemus, id est, in vigilanlia et sobrie-
linea vestis hahilis molliusque adhaerens est corpori. tate 'animse. Nen solum enim nobis in die sed et in
Aspera auteui ea quse ex lana est. Ex quo docet quia nocte, id est, non solum in tempore sobrietatis, sed
295 B. RABANI MAUBI ARCHEEP,MOGUNT. OPERUM PARS I. 296
et.intelligibilinocte,de qua Paulusdicebat:*iVoa ergo A , omuipotens Deus qup magis visus fuerit, eo amplius
dormiamus sicut et cmten, non habentes spem, sed diligatur.
vigilemus el sobrii simus : Qui enim dormiunt, nocle (iBiDi) Hwc est lex sacrificif et libamentorum,
dbrmiunt, et qui ebrii sunt, nocte ebrii sunt (I Thess. quceofferent filii Aaron coram Domino et coram al-
v), ignis sufliciat subministrationis spiritus, in quo tari. Tollet sacerdos pugillum similm, qum conspersa
ordinari oportet intelligibilem hostiam et adipem pa est oleo, et lotum thus, quod super similam posjtutn
cificorum; ignis, ait, est iste perpetuus qui nunguam est. Adolebitqueillud in altari in monimentum odoris
deficiet de altari. Spirilns enimest Deus, etquiado- suavissimi Domino; reliquam autem partem similce
ranteum, inspirilu et veritateoportet adorare (Joan. comedet Aaron cum filiis suis absque fermento, et
iv) ; unde et'intelligibile altare, guod est Christi comedet in loco sanctuarii tabernaculi. Ideo autem
corpus, inexstinguibilera habetignem subministratio- non fermentabitur, quia pars ejus in Domini offertur
nis spiritus (Ex Gregorio.) Item, secundum tropo- incensum. Sanclum sanclorum erit, sicut pro peccato
logiam : Altare Dei esl cor nostrum, in quo jubetur atqne delicto. Mares tantum stirpis Aaron comedent
igtiis semper ardere, guianecesse estexillo adDo- iliud, tegitimumsempiternutn hi generationibusvestris^
minum charitatis flammam indesinenter accendere. de sacrificiis Domini. Omnis qui tetigerit illa, sancti-
Cui per singulos dies sacerdos ligna subjiciat ne ex- B . ficabitur. (Ex Hesychio.) Legislator videtur reilerans
stinguatur : omnis enim Christi praedicator membrum quae semel exposuit, ut multiplici repetitione mandati
utigue summi sacerdotis effectus est, sicut cunctis legentes ad merooriam revocaret. Quatenus autem
fidelibus Petrus apostolus dixit: Vos autem genus per repetilionem legis necessariorem redderet lectio-
eleclum, regale sacerdotium(I Petr.ii); et sicut Joan- neih, interponit aliquid amplius, cujus gralia neces-
nes apostolus dixit: Fecisti nos Deo nostro regnum et sarium hoc mandatum et inexcusabile nimis existe-
sacerdotium (Apoc. v). Sacerdos ergoin altareignem ret. Sicut ergo in praecedentibus de holocaustis sa-
nutriens quotidie ligna subjiciat, id est, fidelis quis- crificia iteravit, permiscens eis assiduitatem ipsius,
que ne in eo charitatis flamma deficiat, in corde suo ut est illud : Ignis quiin altariest semper ardeat, nun-
tam exempla praecedentium, quam sacrae Scripturse quamquedeficiat; sicetnunc, cum sacrificium similoe
testimonia congerere non desistat; nam quasi quae- deduxisset ad medium, per quam significari theolo-
dam fomenta igni dare est, in exercitatione chari- gianTin hujus Jibri exordio demonstravimus, addidit
talis, Yel exempla Patrum, vel praecepta Dominica guod oportet eam in locp tantum sancto et a mascu-
ministrare. Quia enim interna novitas nostra ipsa lis, non autem ubigue aut etiam ab omnibus, comedi.
quotidie hujus vitse conversatione veterascit, ignis De gua vide qualia eliam nunc praecepit: Hmc est lex
iste adhibitis lignis nulriendus est, ut cumperusum C sacrificii et libamentorum, qum offerent filii Aaron
ste vetustatis nostra novitas exlenuat, per Patrum coram Domino et coram aliari. Hoc ergo de quo nunc
testimonia et exempla reviviscat. Et bene illic prse- sermo.est: fiiiiAaron, id est, sublimes insapientia
cipitur ut mane ligna per dies singulos congerantur. homines, soli offerre debent coram Domino, idest,
Hsec quippe non fiunt nisi cum nox csecitalis ex- secundum quod Dei voluntas est, non superfluo in
stitiguitur; vel certe, quia. mane prima pars diei est, divino disputantes, sed quaecunque ncbis Christus
postpositis cogitationibus vitae praesentis, hoc priore revelabit. Hocenim intellige quod ait, coratn allari.
loco quisquis fidelium cogitet ut quod in. se jamgue Quia altare esse humanitas Unigeniti demonstrata
quasi defecit, quihus valet nisibus, studium chari- est, ergo in his theologiam constituamus, quse nobis
tatis inflammet. Ignis enim iste in altare Domini, id . incarnatus tradidit Dominus, ut Patrem in eo et ip-
est, in cordenostro, cilius exstinguilur, nisi solerter sumin Patre cogitemus, et de Spiritu sancto sciamus,
adlribitis exemplis Patrum et Dominicis testimoniis quia et ipsius est Filii, et a Patre procedit. Tollet
reparetur. Bene auteni illic subjungitur : Et imposito sacerdos pugillum similm qum conspersa est oleo, et
holocausto desuper adolebit adipes pacificorum. Nam totumllms quod super similampositumest, adbiebil-
quisquisin se hunc ignem charitatis accendit, semet- que illud in allari in monimentum odoris suavissimi
ipsum utique helpcaustum desuper imponet, quia D Domino. Cum eleemosyna et oratione, hsec enim fi-
omne vitium quod in se male vivebaf exurit. Cum gurantur per oleum et thus, quibus necessarie theo-
enim cogitationum suarum interna considerat, et logia conquiritur; utriusque si quidem adjutorium,
vitam reprobam per immutationis gladium mactat, ut non excidant ex veritate qui de Deo loquuntur,
in ara se sui cordis. imposuit, et igne charitalis in- necessarium habent hujus in monimentum. Inlelligi-
cendit; de qua hostiae pacificorum adipes redoleut, bilis sacerdos Christus pugillum tollit, quia summa
quia interna novaevitaeimpinguatio, pacem inter nos scientia apud eum permanet, guod in monimentum
et Deum faciens, Pdorem de nobis suavissimum red- guidem est guia in perpetuum erit permansura me-
dit. Quia vero eadem charitas in cordibus eleetorum moria. Negue enim, guemadmodum ea quae nunc
inexstinguibilis manet, apte illic subdilur : Ignis enim estnostra scientia, provectu destruitur; quia quando
iste perpetuus, qui nunquam deficiet de altari. Nun- venerit quod perfectum est, sieut ait Paulus, destrue-
quam profecle de altari ignis iste deficiet, quiaetiam tur quod ex parle est (I Cor. xm). Itaque summam
post hanc vitam eorum mentibus fervor charitatis cognitionis et perfectce scientiae esse apud Chrisluui
accrescit. JEterna quippe contemplatione agitur ut legislatof innuit. Quid autem his subdat, intende,
9Q7 EXPOSITIONES IN LEVITICUM. — LIB. H. 298
Reliquam autem partem similm comedetAaron cum A __ surrectione posuerit, continuo sanctificatur si im-
filiis suis; ut non ex tolo a theologia cessemus, mundusest, sanatursiin plaga est. (Ex Hesychio.)
pro eo quod summa scientia in futurum conser- Omnis quippe Dei commemoratio sanctificalioneni
vahir; quae autem nobis ab eo relicta est, id est, prsestat, quod testatur Paulus dicens : Quia omnis
tradita, hanc comedere nos jubet scienliam et ope- crealura Dei bona el nihil rejiciendum quod cum gra-
rari. Sed intuendum ubi hanc et quomodo oporteat tiarum aclione percipilur, sanctificalur autem per ver-
operari. Sequitur : Absque fermenlo, et comedet in bum Dei et orationem (I Tim. )v). Sed cum dicit,
loco sanctuarii tabernaculi. Non coquitur cum fer- tangentem sanctificari, plane estendit quia in dispu-
mento, id est, secundum Judaicam doctrinam neque tande de Dee, id est, in theelogia, sufficit nobis
secundum gentile fermentum, quia non vult nos ver- etiam lantum tangere, quemadmodum ignem qui
bum loqui, sed ut munda sit ab omni permistione et vult calefieri; nam si interius mittat manum pro eo
absque omni fermento. Comedi aulem illam in atrio quod potuit calefieri, comburitur, -sic et qui profun-
tabernaculi lestimonii prajcepit, id est, operari in Ec- dius vel altius de Deo disputare praesumit, pro eo
clesia. Tabernaculum enim iestimonii ccelum est, in quod gloriosius quid vult offendere, in blasphemiam
quo quod habitet Deus, Scriptura testatur. Atrium cadit, dum comprehendere allitudinem divinorum
aulem tabernaculi testimonii, id est coeli, Ecclesia B ] dogmatum non ppssit.
est, non solum sicut introitus et vestibulum coelp- CAPUT II.
rum, sed etiam quemadmodum domus Dei. Ibi ergo, De hostiis Aaron et filiorum ejus in die unctionis sum.
id est in ea, oportet omnimodo de divinitale loqui, (IBID.)Et loculus est Domtnus ud Moysen dicens:
sive theologiam exercere. In ecclesiisenim ait: Re- Hmc est oblatio Aaron et filiorutii ejus quam offerre
nedicite Dotninum (Psal. LXVII).Si quis autem in debent Domino in die unctionissum. Decimam partem
domo Ecclesiam habet: Ait quippe Paulus : Salutate ephi offerenl similm in sacrificio sempiterno : medium
Nympham et domesticam ejus Ecclesiam (Coloss. iv). ejus mane et medium vespere ; qum in sartagine oleo
Habet autem quis demesticam Ecclesiam, quando conspersa frigelur. Offeret autem eam calidam in odo-
scmetipsum sanctificaverit Deo, et a saecularibus rem suavissimum Domino, sacerdos qui patri jure
cessaverit negoliis, hic eliam domi de Deo loqui successerit, et tola cremabitur in altari. Omne enim
sive theologiam exercere polest. Tales sunt, quibus sacrificium sacerdotum igne consumetur, riec quis-
pars de sacrificiis Domini, id est, loqui de Deo vel quam comedel ex eo. Omne sacrificium quod ad sa-
theologia de donis et oblationibus datur, de quo . cerdotis refertur personam, Unigeniti sacrificii fi-
subdidit: Sanctum sanctorum erit, quia sancti san- gurain gerit, sicut per prsesentem demonstralur le-
ctorum contemplationem possident; subdidit aulem, " gem. Ait enim: El locutus est Dominus ad Moysen
sicut pro peccato atque delicto; simile illud volens dicens: Hmc est oblatio Aaron el filiorum ejusquam
ostendere pro peccato et pro delicto sacrificium. offerre debent Dominoin die unctionis suw. Multorum
Senuo enim de Deo maxime ad ereptionem et emun- quidem sacerdotum hoc donum est: ait quippe Aa-
dationem animse habelur, quando oleo et thuri, ron et filiorum ejus, sed uno uncto offertur, quia
eleemosynse videlicet et orationi, sacrificium verbi omnis sacerdotii imago et firmitas sive subsistentia
Dei, id est, ,lheologise conjungitur. Mares, inquit, Christi sacrificium est, ipso enim solo oblato per lo-
lantutn stirpis Aaron comedentillud, legitimum sem- tuin est. Et quande acturn est':/n die unctionis ejus,
piternum est in generalionibus vestris dp sacrificiis id est, tempore quo incarnatus est: unctio enim
Domini. Non ergo omnium est de Deo disputare, in Unigenili persona incarnalio dicitur, de qua ait
sed talium qui, nihil femineum, nihil fluxum in co- Petrus : Jesutn Nazaretmm quomodoeum unxit Deus
gitatipnibus habent, quod legitimum setetnum in Spiritu sancto et virtute (Luc. xxiv); haec vero quo-
generalionibus eorum, id est, in perpeluum custe- modo aut quando facta sint, Gabriel Mariae dixit:
diri praecepit, ut in omni lempore intendamus, nul- Spirilus sanctus, inquit, superveniet in te, et virtus
lalenus de Deo disputare praesumere, quandiu per _•, Altisssimi obumbrabil tibi (Luc. i) : quam ergo obla-
quasdam declinationes diffluentesvel saecularesalias tionein cum sacerdos unctus fuerit, post incarnatio-
phantasias a maseulorum excidimus dignitate. Quod neni videlicet verbi, legislator offerri praecepit?rfe-
aulem novissime de sacrificiis diclum est, Otnnis cimatn partem ephi offerent similcein sacrificio sempi-
qui tetigerit illa, sanctificabitur, hoe secundum litle- terno, medium ejus mane, et medium ejus vespere,
ram Judaicam non potest stare. Quomodo omnis qum in sartagine oleo conspersa frigelur. Sed deci-
gui tetigerit de sacrificio sanctorum sanctificatur, mam quidem ephi similse, esse Unigeniti humanita-
si homicida tetigeiit, si profanus, si adultet, iuce- tem, in superioribus ostensum est, cum et ephi
stus; non enim excepit aliquem, sed dixit: Omnis utpote mensuram tres modios capientem. Trinita-
qui tetigerit ea, sanclificabilur, quserendus est etgo. tem esse recte diximus. Si aulem-ephi, Domini caro
intellectus mysticus : quia sacrificium pro quo haec esse, ut et divinitatis supereminentia demonstretur,
omnia sacrificia in typo et figura processerant, unum Dominicseque ca.mis cum ea inseparabilitas, hoc ni-
et perfectum immolalum, est Christus; hujus sa- hilominus in sacrificium perpeluum est, quia sicut
crificii carnem si quis tetigerit, hoc est, si credulo ait Paulus : Una enim oblationeconsummavitin sem-
coi'de totam spetii salulis suaein ejus passipne et re- piternum sanctificatos, unde efsatvare in perpetuum
PATROL. CVIII. 10
 299 B. RABAJJJMAURI ARCHIEP. MOGUNT.OPERUM PARS I. 300
potest, accedens per semetipsum ad Deinn : medium A dimidiurii verbdd vesperdih. (Ex Origehe.) Quam le--
mtem ejus mane et medium vespere(Hebr. x). Mane gemiri duas partes dividi ptsecepit, in liitteramvi-
passio incipiens : ex guo enim in atrro Caiphaeala- delicet et spirilum. Et dimldiajh 'qiiidem paftein,
pis coedebarit ailigantes, usque ad vesperum prcte- quse test littefa, oiffteffijubet inahe, ptimo scihcet
lata est: tenebris enim eam inferpplantibus, et a legis tempbre, qu6 illis qWibusiutic sectindum lit-
sexta hora usque ad honam factis, necessarie sacri- lefarh data test, tievarti lUceril tet npvum prbtulit
fieium in mane, et sacrificium vespere, dividi dici- dieni. Diriliditimvtefbtejtis bffefri jussil iti vespera,
tur : Hmc aritem in sqrtaginem oleo conspersa frige- in vespefa eriirii riobis dalus e'st Salvatbris arlveii-
tur; sartagineih Dpmirii cfucem ut pote forlem, et • tus, in qUb pafs illa dihiidia, hoc esl sensus vel
nihil ab igne humandrum peccalorum Isesam, accipi spiritus legis, stecuiidiimqtibd lex stiifitalis est offe-
.cportet, quse etiam superimpositam Dbiriihica car- ratur. tileo cbrisperia tenerd; bleurii ad miseficor-
nem esibiiem iiominibus reddidit; nisi enim super diam fevbcafuf, quae debet ih sacefdblibus abun-
imposita fuisset cruci, nps cprpus Christi nequa- dare: tenera, ad stiblilehi et pufam ititelligetitiam
quam mystice percepissenius. Haecln oleo consper- pertiritet. Quod auterii a saflaginte dicituf, prilo qtiod
gitur, quia tiobis compassus est, iriipassibilis pas- desctipluiri tet hiulta coriiiiieritiaaridUm el torridum
sionem sustinuit carnis,:omne aulem hoc sacrifi- B veiit esse sacerdbtetii, iri qtib hihil feriiiSStiriihaberi
ciuni est suavjssimi qdqris Domino, huntano quippe ad luxuriam, nihil fluilahSad Iibidirienipbssit. Qubd
generi salulem praestifit,hac aulein Deo ut pote crea- autem sacrificium ipsurri ex fragriientis nbmitiavit in
tura [creatori] naturaehihil est suavius. Ad majorem odorem suavitalis, puto qubd fragnienta Sacterdoiuni
aufem expianationem qubd Unigenili sacrificium si- velit intelligi, cum legis per eos litlera fratigiltir, et
gnificet, inlende quid subdidit : Sacerdos qui patn cibus ex ea latens intrinsecus spirilalis educitur, ut
jure successit, quod Sepltiagiiita ita ediderunt: Sa- audientes lurbae leficiantiir," sicut tet Dominus fe-
cerdos uriclus pro eo ex fitiis ejus faciet, et csetera. cisse fefeflttr itt Evangeliii : 'Ubi 'betiedixitpanes et
Quia, quid [quidem] est Christus et Jesus, Paulus dedit 'discipulis, et disciphii confiingentes apposue-
probat dicens : Nobis unus Dominus Jesus Clirislus fiirit lufbis, et cum satiati fuissefit bihnes, siiperfue-
per quem omnia (I Cor. VIII). Quia enim per Aaron runt, ittquit, fragmeiitorum cophihi duodecim (Joan.
est non in loco ipsius, sed pro eo, translalo in se vl). Istud est tefgo sacrificium ex fragnientis, cum
videlicet sacerdotio, manifestum est ex eo quod miniitalini guae Suttt legis SanGtadiscutiintis, ut spi-
ipse sacerdotium suscipiens, illius sacerdotii mini- ritalefti 6x his cibum puf umque capiamus; et hmc
sterium cessare fecit, Sed et qubd ediderunt ex fi- esi, inquit, iex mtetna : Joattnes quidem aposlolus in
liis ejus: Esse ex ejus fiiils juste crechtur, ut pote C Apocalypsi dicit esse Evangelium aeterntim, inveni-
qtii ex Jacob fenioribus descendebat: bealissimae rtius et hic sctipfum esse legem seternam, sted isli
genitricis Dbmini ex eadem ffibu liriea deseeiidenie. qui ibgerii secuiidtini littefani stequi volunt, velim
Quod ad conclusionerri legis bujus sequifur, inten- mihi nune dicerent qiiornodo iex hujus sacrificii
dehdum test: Et iota cretnabitur in atiari. Omne tesse possit 'aetterna? Ctim Ulique deslructo templo,
ehim sairificium sacerdotum igne consumetur, nec subverso allijfi, et bnihibus quae dicebanlur sancta
quisquam comedet ex eb. Quid ergo per haec conte- profaiiatis, f itus iSte sacrificiofuin non potuerit per-
stamur? nisi ut ridri dicatur de Domino, quod is qui manefe, quoniodb ergb aelefnum dicent, quod olim
ex muliere natus est, passus est; qui autem descen- cessasse et finitum essejam constat ? Rteslat ul se-
dit de ccelc, passus non est: Nobis enim urius Do- cundurii eain parteiri lex baec aeterna dicatuf, qua
mitius Jesus Chrislus per quem omnia (Ibid.), quem nos dicinius legeni esse spiritalem, et per eairi spiri-
hi qui cfucifixefurit hon cognoverunt cujus esset talia pfferri ppsse sacfificia, quaenequte Irruhipi un-
digiiatis atqrie virtulis. Si enim cognovissent,nun- qtiam, neque cessafe possunt. Nbn enim iri loco
quam Dohiihum glorim crucifixissent. Ipsius ergo est suiit qtii suBveftitur, aul in leriiportequod niutatur,
Yerbi incartiati passib, quseprovenit in carne, quam- sed in fide Crederitis et ih cbrde sacrificahtis. Sane
obrem tbta cfemabitut in altari. Ipsius ergo est qui " quod ait: Non detur de sacrificiosacerdbiis, sed Iw-
semetipsumtbtutn exinanivit, el formain servi accepit, tocausluhi erit, certum est ad Domini tet Salvatoris
et habitu est ihventus ut homo, huihiliavitque semet- nostri pefsotiani referri: de illius eriitti sacrificio
ipsum, obediens factus usque ad morlem, mortehi non edetur, sed holocaustum efit. Hoc in locb sa-
autem criicis (Piiit. n). Septuaginta dixerunt: Holo- cfificiuni, vefbum ipsum accipiendUrnest et dbctrina,
caustum fiet ihlegrum : erit, Aquila edidit. Non de qua ttulluS edet, hbc est nullus disputat, hullus
ergo comedet ex eo quisquam, id est, non dividetur, retractait, sed liolocausitini est : quidquid eriirri
quia dentium est dividere et paf tiri cibos, cum aii- rlixit, quidquid staluit, aeierha consecratione pterdu-
ter mandi nbn possiht. Chfisti aulerii sacrificium rat. NuIIum omnipofehfi Deb tale est sacrificium,
indivisibile demohStratum est, et pfbplerea comedi quale ieliis animarum. Hinc enim Psalmista ait:
non pbtest. Pbtest et hoc ssicrificium pef alium ty- Zelus domus ium comedil me (Psal. LXVHI).[EX
prini figrirari: vide si non ut ego suspicor sacrifi- Gregorio.] Quantum vero frixura cordis, quae per
cium sacei'dotis haeq ipsa sit lex, quae per Moysen spiritalem zelum agitur, omnipotenlem Dominum
proinulgatur : C.yws dimidium manejubelur offerri, placal, aperte ostenditur, curii offerre per legem si-
m EXPOSITIONES IN LEVITIGUM.--LIB. ii. 502
mila in sacrificium jubetur_ de qua scriplum est: iAprajdicta mandanttirj quia efferreprb peccato sacri-
In sartagine oleo conspersa frigilur, et offereteam ca- ficium, id est, pcenitentiam sublimiuni et suinmb-
lidamin odorem suavissimutn Domino sacerdos qui rum est, atque a tterra sublevatorum. qubd non pfse-
patri jure successerii^et tota cremabitur in altare. slat nisi a malo recessio. Ergo ubi holocausla im-
Tunc etiim simila in sartagine frigittir. cum munda molantur, ibi et quse pro peccato sunt occidutttur,
metisjusti jser zeluni saiicti ardoris cremalur, quse quia qui offeret pcenitentiaitij jarfl imitatureunj:qui
cottspergi oleo praecipitur. Quia Grseceoicbs miseri- tolum seiJietipsum obtulit Deb, et omnimodo reces-
cordia diciltiri non immerito per oleum misericor- sit a saeculo, unde et holocaustum ejus appellattir.
dia designatuf i quse in conspectu omnipotentis Do- - •' Conversatio et utriusque oblatio iti conspCctu est
mini ardet et lucet. Conspefgatur ergo oleo mens Domini: placila enim est Deo, quando secunduin
quse in sartaglne frigitur, quia sanoti zeli districtlo ejus inlentionem offertur.; sicut autem placita Deo
necesse est tit ifiiseficordise viftiite tetardteattettela- Sanctum sanctbrutii recte appellata test;Si enim nbn
ftescat: aniat etiiiti etitodem ipsum quem insequi vi- esset sanctorum Sanctuin pcenitenlise sacrificium,
detuf; tinde et fcdida iti bdorem stiavissimum Db- nunquam poenitentem inlfodUxisset in Sancta sah-
itiinb offerri pfsecipitur, quia si amofem zelus rion ctotum etim, qui pet peccaturri inde prihs expulsus
-'B est. Sacerdos qui offeret, comedel earii, qiii offeret
habet, ea quae in sartagine offerlur caloreni simila^
amisit. El tibtaiidum quis ea offerre prsecipittir, vi- ait. Hic auttemChristus est. qui tiostra peCcata gtis-
delictet sacerdos qui patri jjure successerit. Ule enim Cepit. recteque nostram offetet poeniteniiam} et,
sacerdos patri jurte succedit, qui esstese omnipoten- qtiomodoeam nianduCtet',a loco cogtiosce iti qtib co-
tis Domini filiurii hioribtis nemoristrat, atqtie a po- medet. In loco sancio in alrio taberhaculi; vel Sictit
bihtate inlima operum subirim ignobilitate non dis-• Septuaginta edidefutit: ih atrio tabefnaculi testimo-
cfepat. Qu3? in altare tota cremari praecipittir, utt hii. Atrium auteih tabefriafeuli testimbtiii Ecclesia
videlicCt hblocatistuin fiat: holocatistutii enim totumi est. ipsa quippe ante cceliini, atfiuiri iabefnaculi
incensum dicittirs utide et in translalione altera hoc; ttestiitibnii est hbi Ghfistus poehittentium saluttem
in loco, lisecteadeihsimila qtiae irt sartagine frigitur, , operatur, qnia salus ejus etiahi teibris appellatur:
holocaustum fiefijtibetuf. Hoe atitem ititerliolocau- Metis ehim cibiis 'esi, iriquit, 'ut fdciam voiithttiiem
stum et sacrificium distat. quia omne quideih holo- Patris mei (Jbaii. lv), Vcluhlas autterii ejiis est tit
caustum sacrificium est, tiOtivero omne saerificiutiit peccator cohvteftaiuf et salvetur. lnsupef ait': Quid-
•holocaustuiti: sunt enini multa bbna qtiae agutitur' ' cjuid letigerit ctirries ejus sariciifiitibilur. Cafhis ati-
sacrificia; sed holocausta non sunt; quia tolani meh- 'teiri poenitteiiiioeintelligiihus jejririiiiiri,Vigilias, ciU-
tem inamoftemspirilaremmihiiiieinceiidiini. Quietiim' " cirihin vestitiiterituriv,currilatefyriiis Pratibnem, elee-
sic bperantuf ea qtiaeDteisuntv ut tanieh et quae suntt hipsynam, ex liis enirii Cbnsistil poenitentia, quae
saeCuhtion teiinquaht. iiimiftiiti sacrificiumtethon ho- qui tangit f tetetesahctificabitur. Ei si de sanguihe il-
Ipcausium Pffeftint'; qtii veroctinctaguseniundisunt t iius veslis fuerii aspetsa, Itivabituf ih locb sahcib;
desefuht, et tbta ineiitteigne divini amoris accendtiii-- sanguis poeiiitehtiaeproprie baptisiriusteSt, quia Sicut
lur i ii tiihiifum bihtiipijtenti Dominbsacrificium et ho- vita omriis cafnis sanguiS esi, sic et poeiiiteriiiae,
IpcatiStumfitint; Simila itaqiie iii stiftagine est munda1 dPmtinj baptistiii test: otnnis tehihi qrii agit hoeniten-
metis jhsti; iii zeii Spiritalis afflictienej quseper sol- iiam, si ttoh percepefit baptisrtium, ihutilis ei eSt, tet
licittiditiem ariimaruni frigilur, et non soltim sacrifi-" sitite aliqtip lucfo poehitehlia, mbrtiia;que et exani-
ciutiij sed etiam holocausium Dominoesse deputatur.• ' mis, quia veterem peceati hbmihfeihhbti aliter quis-
CAPUT IIL .. , '
hisi ablutlotie rtegenefationis uisjibhit. Qiiod si
Quo ordine hostim pro peccato oblatm a sacerdote piarii
compiedhiur. tiicas: Et qupiribiibqui oiim baptizati Siitit hbmiries
(iBii).) Lbiutus est Dbtriihus 'ad Nbysin tiicehi:; poenitentiam agent ? Cognbscequia.viftiis pfaecede&-
Lbqiiefe Aardii et fdiis ejiis : Istd est lex hbsiim proo iis baptisiriatis bpef atrir tet in ea ijuae pbstea acta
peccalo, iii locbubi offefiuf hotoctiiistum, iiniiitiidbU -iL friefit poenilteritia. Haefe efgb est iritentib legis-
iur coram Doihirib, Sanctuin Sancloruhi est; Sdiefdbss latbfis, qtibd quehiadmbdiim qhi comedet car-
qui bfferet, coihedei ed in Ibco stirittb, in dlfib iabef-,
-. fieS iprsedicli sacrificii, quaihvls bblatiq alte-
nacuti, quidquid ieiigerit ctitrieS ejus saniiificaViiuf. fliis Sit, saiicliiicaiur, pef libc auieih oslehdituf,
Si de sdnguihe iliius vesiis fueni dspefsd, ieiSabiiur r ijuod et is qui nph eget poehirehtia, si quid egerit
iri locosaiictb, vas auiein ficlile in qiio cbcia est ibn- horum, ppenileritiam agerissarictificsifuf : similiier
frihgeiuf. Qiiod si vas mheuni, defriiabituf, ei iqva-- vtelsi multurii paryris quispiarh baptizaths fuerit, qui
Mtuf dqud, oiiihis mdscuius de genere sacetdbiaiivp-- riecduiri fefte peccavit,. hiUhdatuf, et quid ei est
scetur de cdfnibus ejus, quia Sdhctum sdnctbfum est. opus hiundatib? Ad hoc ei bpiis est, qtiia netno est
Hosiid enim qum cediiuf pro 'peccaib; cujiis sdriguis s iiiuridits a sOrde, "hmh licet uriiiis diei vitti ejus sit
efferluf in iabefhaciilum lesiiihbnii, d'd expianduhi,, supef terrdih, sofdetii tainten quairi ex Adam succes-
in sariituafio hon cbrhedeiuf, sed ibthbufeiur ighi.. Sibne et gteriefationetraxit retiriet. Et ideb Cuih gui
~(Ex Hesychio.) Quse est auttem hsec lex? Ih loco o Sahgriiriepicefiitenliaeaspefsus tesl, ribri dixit, sicut
ubi offerlur holocaustum ithhiolabitur borath Doihihb,, iihhiundurh lavari, ait eriiiti":''Si/desahguine illius
Sanitutn sanctbfum est, proptterea Aaron et filiis ejhss vestis fuefit aspefsd, id est, cafo; ips.a esi eriim
 305 B. RABANrMAURI ARCHIEP. MOGUNT.OPERUM PARS L 304
vestis interioris hominis, quae si aspersa fuerit, ibi A cemburi, neque enim per ea per quse sibi unusquis-
lavabitur in loco sancto; in demp mystica spiritus. que remissionem peecatorum profligat : per jeju-
Ergo si quis foris letus fuerit, sicut sunt, verbi gra- nium verbi gratia, aut vigilias, vel aliam similem
tia, paganorum aspersiones, non lavatur, quia non . conversationem, per hsecChristus peragit remissio-
• in loeo sancto aspersionem, neque ablutionem susce- nem, sed auctoritate et virtute propiise divinitaris:
pit. Vas autem fictile in quo cocta est confringetur ; Christi enim passiones, per quas nobis remissio
quod si vas ceneum,defricabitur, et lavabitur aqua. procuratur, non hominis cujusquam puii, sed Dei
<Quod est autem vas fictile et ubi jacens, Paulus sunt incarnati. Propter quod non est esibilis homi-
ostendit cum dicit: In magna autem domo non so- nibus, sed igne ccnsumitur; quia snlius Dei est re-
lum sunt vasa aurea et argentea, sed et lignea et missienem omni praebere suo plasmati, quem per
• fictilia; et qumdam quidem in honore, qumdam autem ignem significat: Deus enim noster ignis consumens
in coritumeiia. ln contumeliam videlicet ea quae sunt est (Hebr. xn). [Ex Origene.] Hostiarum qusedam
fictilia: magnam autem domum ut pote quas domus guidem sunt Dei solius, ita ut nullus hominum par-
Dei est, Ecclesiamintellexi,'in qua aurea vasa et ticipel ex ipsis, guaedam sunt Aaron sacerdotis
argenlea justi fictilia peccatores sunt. Dixit quippe el filiorum ejus, guaedam ipsius et filiorum et filia-
: et Isaias de Jerusalem : Veniet conlritio ejus el com- B rum ejus, ita ut etiam uxori sacerdotis edere liceat
mitvuetur sicut conleritur lagena figuli contritione ex his; guaedam sunt sacefdolum et filiorum ac filia-
pervalida, et non invenietur de fragmentis ejus lesta rum earum; sed de quibus edere liceat eliam filios
_inquaporteturigniculusdeincendio, aut hauriaturpa- Israel, et in illis quidem hostiis de quibus licet
rum aqum de foved(Isa. ur). Ergo quia vasa in quibus edere filios Israel, sine dubio habent participium
carnes sacrificii coquuntur in templo sunt, esse au- etiam sacerdotes et filii sacerdotum, non tamen ex
temin templo Dei qusedam infirma vasa, ex-pradi- omni hostia, quam edet sacerdos, eliam filios Israel
clis verbis apostolicis ostendimus. Quicunque est in edere licebit. Prima ergo est hoslia holocausloma :
templo vas fictile, id est, infirmus quispiam et sor- neque enim oportebat: aliam primo hostiam nomi-
didus, et qui in peccando consuetudinem fecit, ut ex , nari, nisi eam guae omnipotenti Deo offerebatur;
hoc sicut amator peccatoruni, vas contumeliae no- secunda hostia est, guse ad edendmn sacerdetibus
minetur cocto sacrificio per quod peccatorum di.s- mancipatur; tertia, de gua etiam filios Israel con-
pensatur remissio, propterea confringitur sive con- tingere vel edere, ipsos scilicel qui offerunt, fas est;
teritur, quia cum esset infirmus, bona male perce- sed filios Israel, non omnes, nisi illos lantum qui
pit, videns enim peccata dimitti, putat semper li- mundi sunt: soli enim qui mundi sunt de sacrificiis
cere peccari, et ex ee quod juvatur altera lsesio et C edei'e jubentur. Verum istas omnes hostias tu qui
contritio, infirmitatis invenitur alterius. Quicunque in occulto Judseus es , nolo-in animalibus requiras
autem fortis est ut aes, et seruginem peccati non ha- visibilibus, uec in mutis pecoribus.inveniri putes,
bens, hic coctione poenitentiaenon conteretur, neque qubs offerri debeat Deo; istas hostias intra teipsum
confringetur, sed defricatur sive extergitur, id est, require, et invenies eas intra animam tuam. Intellige
diluitur; et quomodo diluitur? aqua lotus. Videns habere intra temetipsum greges boum, illos quibe-
enim alium poenitentem, movetur ad compunctio- nedicunlur in Abraham; intellige habere te et gre-
nem et mundatur, aqua lacrymarum lotus. Omnis ges ovium, et greges caprarum, in quibus benedicti
masculus de genere sacerdotali vescelur carnibus et multiplicali sunt patriarchae; intelhge esse intra
ejus, quia Sanctum sanctorum est. Sacerdotem qui- . te etiam aves coeli, nec niireris quod hase intra te
dem offerentem integrum sacrificium et comeden- esse dicimus; intellige te alitim mundum esse in
tem, intelligas Christum. Ipse autem nostram offeret parvo, et esse intra te solem, esse lunam, esse etiam
pcenitentiam, ipse et ccmedit, quia cibum salutem stellas : hoe enim si ita non esset, mmquam dixis-
peceatorum habet. Carnes autem sacrificii quae set Dominus ad Abraham : Aspice ad cmlumet vide
pertinent ad poenitentiam, omnis masculus de sa- -,r. slellas ji dinumerari possunl a mulliludine: sic erit
cerdotibus comedet, omnem fprtitudinem convenien- semen tuum (Gen. xv). Necmireris, inquam, si dici-
ter exhibens, cui recte dicitur, Viriliter age et con- tur ad Abrabam, quia sic erit semen tuutn, sicut sunt
fortare et sustine Dominum (Psal. xxvi); et hsec stellae coeli: de illis seilicet qui ex fide ejus geniti
quidem ita se habeant. Sed intuendum est quem rationabiliter vivant, ac divinas leges et praecepta
subinferat terminum : Hostia enim qum cmdilur pro custodiant. Audi amplius aliquid Salvatorem ad
seccalo, cujus sanguis inferlur in tabernaculo testi- discipulos dicentem : Vosestis lux mundi (Matth. v):
monii ad expiandum, in sanctuario non comedelur, dubitas ne esse intra te solem et lunam, ad quem
sed comburetur igni; et cujus sanguis pro peccato in ' dicitur : Quia lux sis mundi. .Yis adhuc amplius
tabernaculo testimonii ad expiandum seu deprecan- aliquid de teipso audire! ne forte parva de te et
dum offertur: vituli scilicet congregationis, sive syn- humilia cogitans tanquam vilem, negligas vitani
agegae, et idem vituli pre peccato pontificis; hoc . luam. Habet hic mundus gubernatorem suum, habet
enim plenissime superius dixit, quia ergo illa sacri- qui eum regat et habitet in ipso, omnipotentem
ficia multis probationibus ad Christum oslendimus Deum, sicutipseper Prophetam dicit; Nonne cm-
pertiiiere, recie ea comedi non prsecepit, sed igne lum et lerratn ego repleo ? dicil Dominus (Jer. xxm);
 305 EXPOSITIONES IN LEVITICUM. — LIB. II. 306
audi ergo ipse Dominus omnipotens quid eliam de A . sanctus est fides perfecta et charitas de corde puro
te hoc est, quid de hominibus dicat: Habilabo, in- et conscientia bona (I Tim. i): Qui in his stat in Ec-
quit, in eis el in ipsis ambulabo (Ezech. XLIII).Plus clesia, in loco se sancto stare cognoscat. Editergo
aliquid adbue addidit erga personam luam: Et ero, sacerdos carnes sacrificii i» atrio tabernaculi testi-
inquit, eis in patrem, et ipsi erunl mihi in filios et monii, cura inteUigere potuerit quoe sit ratio in his,
filias, dicit Dominus. Vide quam multa miserieordia guseve mysteria, quae describuntur de alriis taber-
et benignitas Dei est. Et ubi holocauslum jugulatur naculi testimonii: ad hsec enim atria secreta et re-
illud quod soli Deo offertur, Bti etiam hostia quae condita nullus accedit, riulli haec nisi sacerdotibus
pro peccalo est immolari jubeatur; quo scilicet in- : patent, si tamen pateant, si scienlia sua et intel-
lelligat se qui peccavit et poenitet, conversus ad lectu mystico potuerint eorum secreta penetrare.
Deum, et contribulati spiritus hostiam jugulat in Scio autem esse et alia quaedam in Ecclesia do-
loco jam sancto stare et sociari his. quae pertinent gmata secretiora, quae adire nec ipsis sacerdotibus
ad Deum. B)Iergo immolatur hostia pro peccato ubi liceat; illa dico ubi arca reconditur, ubi urna mannse
et holocaustum, in conspectu, inquit, Domini. Est et tabulae testamenti. Illic ne ipsis guidem sacerdo-
forlassis in conspectu Domini offerre sacrificium, libus datur accessus : sed uni tamen pontifici et
et offerre non.in conspectu Domini. Quis ergo est'.B huic semel in anno, certis quibusdam et inyslicis
qui offert in conspectu Domini? Ille opinor qui non purificationibus conceditur istud intrare secretum;
exiit a conspectu Domini, sicut Cain, et effectus est sunt et alia Ecclesiae dogmala, ad quaepossunt per-
timens et tremens. Si quis ergo est qui habet fidu- venire etiam Levitse, sed inferiora sunt ab his guae
ciam astare in conspectu Domini, et non fugit a sacerdotibus adire concessum est. Scio et alia esse
facie ejus, nec aspectum ejus peccati conscientia ad quaepossunt accedere etiam filii Israel, hoc est,
declinat, iste in' conspectu Dei offert sacrificium. laiei, non tamen alienigense",nisi si ascriptijamfue-
Hanc ergo hostiam quse offertur pro peccatis, dicit rint in Ecclesia Domini: JEgyptius enim tertia yene-
esse Sancta sanctorum. Majus aliquid audere vult ralione intrabit in Ecclesia Domini (Deut. xxxn).
serme, si tafnen et vester sequatur auditus, quse est Credo fidem Patris et Filii et Spiritus sancti in quem
hostia quaepro peccatis offetur, et est Sancta sari- credit omnis qui sociatur Ecclesise Dei, tertiam ge-
ctorum, nisi unigenitus filius Dei Dominus meus nerationem mystice dictam. Verumtamen sciendum
Jesus Christus? Ipse solus est hostia pro peccatis, et est quod ex hostiis quse offeruntur, licet concedan-
ipse est hostia Sancta sanctorum. Sed quod addidit? tur sacerdotibus ad edendum, non tamen omnia
Sacerdos, inquit, qui offert illud, edet illud. Hic ergo cbnceduntur, sed pars ex ipsis aliqua Deo offertur,
est sacerdos qui peccata populi comedit et consumit, *- et altaris ignibus traditur, ut sciamus etiam quod
de quo dictum est: Tu es sacerdos in mternum se- et si conceditur nobis aliqua ex divinis Scripturis
cundumordinem Melchisedech (Psal. cix). Salvator appfehendere et cognoscere, sunt tamen aliqua quae
'
ergo et Dominus meus peccata popuU edit. Quo- Deo reservanda sunt, quae cum intelligentiam no-
modo edit peccata populi ? Audi quid scriptum est: stram superent, sensusque eorum supra nos sit, ne
Deus, inquit, noster ignis consumens est. Quid con- forte aliter a nobis quam se habel veritas proferan-
sumit Deus ignis : nunquid tam inepti erimus ut pu- ; tur, melius igni ista-servamus; et ideb etiam in
temus quod Dei ignis ligna censumat, aut stipulam, - hoc loco, quae quidem concessa sunt hominibus ad
aut fenum? sed censumit Deus ignis humana peccata, edendum, prout potuimus, intra tabernaculum Do-
- illa absumit, illa devorat, illa purgat, secundum mini consumpsimus. Si qua vero supersunt, et
quod et alibi dicit: Et purgabo te igni ad purum vel nos in audiendo, vel nos supCrant in dicendo,
(Isa. i). Hoc est manducare peccatum ejus, qui servemus igni altaris, tanquam eam partera quae
offert sacriiicium pro peccato : ipse enim peccata pro peccato super altare Domini jubetur offerri.
iiostra suscepit, et in semetipso ea tanquam ignis CAPUT IV.
comedit et absumit. Dicit ergo lex : Sacerdos qui jy Qualiter hoslim pro delictis offerantur.
oblulerit, edetitlud in loco sanclo, in atrio labernaculi (CAP. VII.) Hmc quoque est lex hostim pro delicto
testimonii; consequens enim est ut secundum ima- ' Sanctum sanctorum est, idcirco ubLimmolatur holo-
ginem ejus qui sacerdotium Ecclesiae dedit, etiam : caustum, mactabitur et victima prq delicto, sanguis
ministri et sacerdotes Ecclesise peccata populi acci- i ejus per gyrum fundetur altaris; offerent ex ea cdu-
piant, et ipsi imitantes magisttum, remissionem dam et adipem qui operit vitalia, duos renunculos,
peccatorum populo tribuant. Debent ergo et ipsi Ec- ; et pinguedinem qum juxla ilia est, reliculumque je-
clesiae sacerdotes ita perfecti esse, et in officiis sa- coris cum renunculis, et adolebit ea sacerdos super
cerdotalibus eruditi, ut peccata populi in loco san- altare. Iricensum est Domini pro deiicto. Omnis ma-t
cto, in atriis tabernaculi teslimonii, ipsi non pec- : sculus de sacerdotali genere in loco sancto vescetur
cando consumant. Quid autem est in leco sancto . his carnibus, quia Sanctum sanctorum esi. Et sicut
manducare peccatum? Lecus eralsanctus in quem pro peccato offertur hostia, ita et pro delicto utrius-
venerat Meyses, secundum quod dictum est ad • que hostim una lex erit, ad sacerdotem qui eam obtu-
euni : Locus enim in quo stas , terra sancta est ' lerit, pertinebit. Delictunraliquando qtiidem recogni-
(Exod. i). Similiter etgo et in Ecclesia Dei locus - tum peccatum vocat, aliquando autem SUudquod in
307 B- RABANTMAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS I. 508
ipsujn committitur Deurn. Sicut illud quod in sanclis Atriri, quarum primitiaeper pinnulam oblafaeiu.san-.
perpetratur queniadmo.dum superijis qstendimus. ctificafione peragi omnesque corrigi faciunt. Hoec
(Eg; Oxigene.) Scio tainen ef illam differentiam, dicens addidit, Pro delkto esl, ostendens quod nqn
quae nonnullis s.apientiuiii yisa est, quod delictum frustra sacrificium hpc differre ^b aliis saprificiis,
qujdeui sit cum non facimus ea quae facere debe- qufe suijt pro peccafis dixjt, sed quia pro dehclo est,
mus, peccatum veto sit, cum commillimus ea quse id esl, in Deuni tendif peccalum ejus, Omnis mascu-
cpmmittere nen debejnus. Sed haec queniam npii lus de sacerdolali genere in tpco sancto vescetur his
seniper in Scripluris diyinis su.b ista distincticne camalibus, quiq Sanclnm sanctorum esl. Sicut pro
inyenhnus, idcircp generaliter affirmare non possiir, peccqlo qffer.lur hos.tiq,itq el pro deliclo; ulriusque
nius. (Ex Hesijcldq.) Qusecunque autem ad Deum Iwstimunq lex eril, elc. (Ex Origsne.) Igitur eodeni
referu.ntuj', difficil.enihabent vejiianj, ita ut Heli niqclpalque eadejn tradifipne de sacrifioio quod pro
filiis dicertet: Si Iwtnp peccaveritin homines, orabit debclo pfferlur accipiendtinj est, quod et supra ex-
pro eo; si vero in Deum peccaverit, quis pro.eo orabit posuimiis de'eo quod pro peccato est. Simililei' enim
(I Reg. 11)? Necessarie ergo arietem figuranj geren- jubetur adipes arietis hi qui circa rpnes siint, et ii
tem Dqniini, de quo dietum est: Eqce qgnus Dei, qui interiora pperiunt, imppni super ajfare, Ul et lu
ecce qui lotlit peccqla mundi, sumi in saerificio dixi- B ] gui hoecaudis scias omne guod est intra te crassius,
mus, in quo solo est. peccata quae in eujn commissa et operit inleripra tua, deberete offerri igni altaris, ut
sunt relaxare. Opqrlet aufem quseri quare rj.on,oni-. purgentur omnia intqriora tua, et dicas et tu, sicut et
nis aries in hoipcaustum fit, sicuf et yitulns.qui pro David dicebat: Benedic, qnima mea, Dbininum, et
populp et pro sacerdote oblatus est; ipse enim figu- omniq inleriorq mea nomen sqiictum ejus (Psat. cn).
ram gerere sltcrificli unigenili, est prqbatus; sed Nisi enim ablata ftjerit crassifudo illa gueetegit in-
ibi guidem guia generalis dispeiisata est remissio, teriora tua, jipn possunt subtilem et spiritalem ca-
et qmnis htimani generis peracta esf yenia, necesr pere sensiini, nec pqssunt iuteliectHmcapere sapien1
satio pmne.Christj sacrificium offertur. Qusecunqpe tioe, et ideo Doininuin laudare npn possunt. Quod si
ergo eum.possunt salvare, hsec in sacrificium Cljristi ablalum fuerit oinne gnod pingue est de renibus et
suscipi legislator jussit.. Quae sunf autem hsec Pavjr de omnibus hiterioribus viscerum, tunc vere purga-
lus ait: Pacem sqquhiiini cutii omnibus djcens, et tus omni vitio libidinis jugulasti ho.stiam pro deli-
sanctimoniqm, sine qua netnq videbit Deum (Hebr. ctp, et obtulisti sacrificium Pomino in odorem sua-
XIII): guod et ininc Iegislator significavit per anfe vjtalis, Sacerdotis, inguit, qui offertillnd, et repro-
factam o.hlalionem in.teriorum. Cogitationes enini piiiqvit pro deliclo ipsius erit. Discant sacerdotes
sunt intelligibilia interiora, quibus paeem.habeiiti- C Doinini giu Ecclesiispraesunt, quia pars eis dala est
bus, paceni cum omnibus hahebimus. Oblatione ^u- cuin iis quorum delicta repropitiaverinl. Quid au-
tem renum et pinnulse et epafis, et femorum, san- tem est repropifiare delictunj: si assjimpseris pec-
ctificafiqtieiji significat, qti» nobis qrdiiiata est ad calorem. et mqnendb , bprtando, docendc, in-
saluiem. (Ejt Gregorio,.)Quid iii cauda, nisi finis est strqendo adduxeris euni tid poanitentiam, ab erroie
corporis? et ille bene iinjiiplat, gui sacrificiuin bqiji correxeris, a yiliis eiiiendaveris, et effeceris eum
operis usque ad fineni deljitse, perdijcit acfionis. taleni ut ei converso propilius fiat Deus, pro de-
Cauda ergp bostiae ip altare offerti praecipitur, u,t lipfo reprppifiasse diceris; si ergo lalis fueiis sacer-
videlicet omne bonum cum incipimus efiam perse- dps, ef lalis fuevit dbclriria lua et serme luus, pars
verante fine cqinpleainus, (Ex Hesychio.) Nota au- tibi datur eoruni quos correxeris, ut illorum meri-
tem quja quaecunquein sacrificio pacificoruin, esiet lura tua merces sit, et illorum saltis tua gloria. Aut
in hoc sacrificio prsecepit fieri: adipem jubet offerri, npu et Apostolus hsec ostendit ubi dicit: Quia qnod
Desideraf ejiim Chri.slus et euijJ, qtji gravia habet supercedificaveritqnis mercedem accipiet (II Cor.
peccala salvare- cum adipe secundum Septuaginta 111). Inlelligant igitur sacerdotes Domini ubi est
et lumbum qflbrl, Neque enim solummodohoc vult, eis data portio, et in hoc vacent atque his ope-
n
sed et potest: lunibus autem ul pote fprle meinbruni, ram dent, non se inanibus et superfluis -actibus
significat yirtutem, Pups ronunculos el pinguedinent implicent, sed sciantsein nullo alio parlem habiliiros
quse juxta ilia est, vult quippe maxime poenitenfis apud Deum , nisi in eo quod offeruntpro p.eccatis,
mundari intetioteni Mminemv vult efiam habeie id est, quod a via peccati converterint peccatorem.
eum e;t castitafpm, piopter quod non solum rejium, Sacerdos qui offeret Iwlocausli -viciimamhabebit
sed et iliprum vel fenjorum pinguedineni seu ^di- pellem ejus ; el omne sacriftcium similcequod coqni-
pem offerri jussit, qui_\ baec conimistioius minisfer tur in clibano, et quidquid in cralicuta vel in sarta-
ria et seminum putantur. Cum his efiani reliculum gine prmparatur, ejus erit sacerdelis a qiw offertur ;
jecoris, yel, sicut Sepluaginta,pinn.nl;jmhepalis cum sive oleo conspersa, siue arida fuerit; cuhctis filiis
renunculis auferri. .praecepif, et pfferri cum aliis in Aafon wqua mensura persingulos dhidetur. Legimus
alfari hostiam Dominq;,yulf eninj euin qui poeniten- in libro Job, quod laudante Domir.o ipsuin Job,
tiam agjl, cpncup.isqentiani propriam non hahere, Satan responderit: Pellein pro pelte et cuncta. qum
sexloinnem.teampfferrepeq, qujaenim.conctipisceii- habet homo dabitpro anima sua (Jobi M). [EX Hesy-
tia;s siye desidejia jp hepat§' mpyeri dicunf etnur cluo.] Ergb pellis, divitiarum circunistantia,, quasi
509 EXPOSITIONES IN LEVITIGUM.^ EJBv II. - 510
exterius circumdans est hominem, guam offerre !»__;__ A lentibushircum aut qvem aut par turturuiii aut pul-
teUigibili sacerpVjJihi qui volunt ljpiocaustunj fieri ; lps eolujnbaruip qfferre in s?icrificium.
debent, prppter quqd, hi quj dqctrinse apostolicse Hqq autem etsi sacrjficjun_iSalyatpris siguificat,
crediderujit, vendenfes.subs.tqniiqsstiasqd pedes,apq- , tamen quisi non thpqlqgiaegratia, sed causa utilita-
stptomm ponebqnt (&cu iy). Quia ergo pellem pro : tis pfferentis praecepta est, et hanc filiis Aaron de-
pelle dixit, necessarie divjtiartim circuiastanliam ; putavif. (Ex Origene.) Sacrificium jubetur salutaris
quam peididit Jpb pro patieijlia quse ei reiiela. est in oleo fieri, sicut supra jam diximus : saci'ificium
intelligim.ns; pelleni aulem, quia multa ex ea ufilia vero pro peccato non fit in oleo. Dicit enim, non
fiunt, pa.Uenliarn prp.fifeiiiur, quse niulfa acquiren- ,superponii ei qleiim, qupniqm pxq.peccqtq est, Quod
tibus se prpvidet bona ; guia aulem iiilelligibile hic ergo pro peccato est, nec oleuni lsetitioeei, nec thus
descrit.it hpifteansfuiiin., ipse texiu_s ostendif. Ait . s.uavitatis imponitur: peccaniibus enim djcit Apo-
eniiii;. Sqcerdos qui qfferet hqlocau.slivictijnam, npn .sfplus: Et lugeqm eos qui anie peccaverimt, et non
boum, auf oyjurn, au.t aliorum sinijlium, sed hpini- egerunt pmnilenliam (II Cor. xii). Nec odcr in eo
nis; ubi eiiini n_oj_jab his qui pfferunt, sed ab his suavitatis egt, quia ex petsona peccatotis dicitui:
quae pfferuntur, sacrifieia considerantur, necessarie " Compulruerunl el corruptm, suni cicatrices mem
aniuialium mejjfioneuj facit: hicautem quiaaper-''• (Psai. xxxvii). Cot ei'go est hpminis clibanus, istud
lius yoluit iulrqducere personani Domini, sacerdo- aulem oor, si vitia succenderint, vel diabclus in-
tem ppsuit hplpeaustum hominis offerentem; intel- flammaverit, npn cpquetj sed exuret; sj verp ille id
Jigibijiaenhjt nestra hqlpcausta sclus Christus pffe- succenderit qui dixit: Ignem veni millere hilerratn,
rel, ad cujus imitatio.jjenieprum hesliaa et cpnyer^ psines Sciiplurarum divinarum et setmonum Dei,
saliones studenfur, quos in corde suscipio, non exuro ad perditienem,
Nqn solujn autepi in ejus doctrinis, ,s_edet iu re- .sed coquo ad sacrificium. Et fortassis ilia coqui di-
spectu ejtis paiienliani in passionibus habemus, cunlur in clibano, quse interiora sunt et rccondita,
Paulo dicenfe : Recqgilqje autem eum qui talem sus- nec prpfer-ri facOe ad vulgus possuut. Sunt enim
linuit a peccatoribus qdversus semetipsum cantra- mulfa in Soripfuris diyiiiis hujusmodi : siout apud
diclipnem, ul ne fatigemini animis vestris deficiehles Ezechielem, cum vel de cherubin, vel de Dep et de
(Hebr. xn).-Pcst hsec dixit: Omrie snerificium quod .jUa magnifica visione descrjbitur, Hsecsi in clibano
coquitur in clibano, et quidquid in. craticulq vei in fiion coquanlur, comedi ifa ut swit cruda non pos-
sqrtagineprmpqrqtut; ejus eril sacerdotis a, quo offere- ,sunt, neque enira credendum est quod sit animal
lur; reminisctetidum est quia sacrificia hsec theelof- qupddam in fprma Jeonis positum quo vehatur Deus
giae esse unigenili dispensalienis diximus, et illud C ' vel aliud jn forma vituli, aul aquilae. Haee ergo et
quidem guoi est de clibano, diximus; significare si qua hujusniodi sunt, non sunt cruda proferenda,
Yirginis partum. Qupd yero de sarlagine est, crticis *ed in cprdis clibanb sunt cpqueiida, Tria jlaque
passipnem.;--illud etiam guod de cralicula est, a sunt Iiaecjn quibus dicit sacrificia debere prsepa-
morle resjirrectionem, ratipnem in omnibus red- rari: in clibano, in sartagine, in_craticula; et puto
dentes, ef probatio.nes quas oporfebaf.adjicientes, quod clibatius secunduin suj forniarii, profundiora et
Qtiiaergo hsec theplogiseincafnationis proxiraa sunt> ea quae sunt ineuarrabilja, significet iti Scripturis
necessarie sacerdetis pfferetitis eara, Chrisfi videli- .diviiiis ; sartago yeroea quaa si freqnenfer ac,S8epe
cet nati et passi et resurgentis est. Sed nimifuni yervsenfurj inlelligi et explicari possunt; craticula
JIOVUJJJ tibi videtur qucd. infertur: Sive oleo coii- aulem, ea quse palam sunt et ahsque aliqua "obtCr
spersa , sivearida fuerintj cunclis fitiis Aaron mquq etione cernuntm'; triplicem namqtie in Scrjptufis di-
mensura per singulos dividetur. Censpersum siqui- yinis intelligentiee inveniri ssepe diximus modunij
dem in oleo sacrificium de simila dicit, quod nec in historicum scilicet, moralem, myslictim-, unde et
clibano, nec in sartagine vel in craticula mittitut: corpus inesse ei ct animara ac spiritum intel.eximus,
etgo et ipsam esse theologiam diximus, sed non de cujus intelligentiae triplicem formara, sacrificiprum
Doininica incatnalione, ut non etgo omnem theolo- '" triplex bic apparatus ostendiU Sed et alibi invenir
giain circumscribamus in Unigeniti humaiiitate:; jjjiis, id est, iu iis ipsis, quoede sacriliciis membr
oporlet enim nos et de Patris et de Spiritus saricti; •raiitur dici canistrum sanetum perfectionis, in qup
sedetiamipsius Filii,quoeexPatre est substantia dis- tres panes habeii mandantut.
putare, proplerea non in semetipso portare, hofe . Yides consonare sibi sacraraenlofuni oninium for-
sacrificium repetivit, sed filiis Aaron illud ad theo- mas; canistrum pei'fectionis, in qup tres panes poni
logiam per meditationem proficieniibus Seripturar jubenlur, quid aliud debemus accipere. nisi Sci'iptu-
rum deputavjt, unicuique aequaliter dispartiens, ut ras divinas, cibos audiforibus tripliciler apponen-
non djssimilia, sed omnes similia de Deo sentirent; tes ? Yis tilji et de evangeliis siinilis mystprii pro-
el ho.cmanifestum quia hserelicis de tali petcipete feramus exempia? Recolanjns Doniini w.ees ubi di-
sacrificio non praecepit; quia non eadem de Deo sa- ci.t; Quia mediq noctis venit quidqm ad qmxeutnsnum^
piunl, sedet niijiis differentia. Non conspersuni au-. pulsans ostium ejus, el ait: Amice, cqmpiodq mihi
tem de simila "ilerum dicit, quando decinia ephi tres panes, quQniqmatnicus mihi supervenit de via,
ahsque oleo ct thure pro peccatc offerlur. a non va- et rion habeo quod.apponqm.ei (Luc. xi); in quibu?
 311 B. BABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT.OPERUM PARS I. 5ia
ut breviter perstringamus, nex est tempus hujus.i A panibus sine fermento, munera sacrificii pacificorum
vitse, et tres panes sunt, unus qui in clibano, alius: seu salutaris praecepit fieri in apostolicis videlicet
. qui in sartagine, tertius qui in craticula coquilur. Scripturis : apostolicam autem doctrinam
sequi ma-
Post haec: et omne, inquit, sacrificium factumin oleo1 xime oportet eum qui salvafi desiderat; panes
quo-
sive non factum, omnibus filiis Aaron erit singulisi que fermentatos cum hostia gratiarum quse imirio-
cequaliter, quod sacrificium est factum in cleo, vell latur pacificis, ex guibus unus pro primitiis offeretur
quod est non factura in oleo. Deo, et erit sacerdotis gui fundet hostiae sangui-
.-,• CAPUT V. nem. Septuaginta autem dicunt: Et offeret de omni-
De lege hostim pacificorum qum'offertur Domino proi bus muneribus suis, laudationem Deo, sacerdoti pro-
graliarum aclione. fundenti sanguinem salularis illi erit. Quid per haec
(IBID.)Hmc est lex, hostimpacificorumqumoffertur ostendentes, guia guantumcunque homo egerit et
Domino:.si pro graliarum actione fuerit oblatio,\offe- vixerit, cucurrerit et comprehenderit sive assecu-
rerit panes absquefermentoconspersosoleo, et lagana: tus fuerit, sive adjutorio Domini salutem adipisci
.azyma uncta oleo,coctamqueshnilam el coltyridasolei: , sive assequi non potest. Propter quod etPaulus dice-
admislioneconspersas; panes quoquefermentatos cum bat: Non volentis nequecurrehtis, sed miserenlisest
hoslia gratiarum, qum immolatur pro pacificis : ex^" Dei : ipsi autem sacerdoli profundenti sanguinem
quibus unus pro primiliis offeretur Domino, et erit salutaris (Rom, ix), id est, Chiisti ministtanti et
sacerdotis qui fundet hostimsanguinem : cujus carnes peificienti sactificium per suum adjutorium primi-
eadem comedenlurdie, nec remanebitex eis quidquam lias jussit offerri. Attende autem qualiter etiam prae-
usque mane. (Ex Origene.) Sacrificium hoc, quod sa- sentem legis sanctionem conclusit: Gujus carnes ea-
lutare appellatur, in duas dividit partes; et unam dem comedenlur die,, nec remanebit ex eis quidquam
quidem laudalionis nominat, alteram voti; utrum- usque inane, vel, sicut Septuaginta, et carnes sacri-
que tamen sacrificium salutare nominatur. ficii laudis salutaris ipsi erunt: videUcet offerenlis,
(Ex Hesychio.) Yides rationalem et activam esse! et in quacunque die donabit comedetur, non relinquent
vitam ex iis quse nobis ad pacifica sive ad salutem ex eo usque mane. Hic mane, sseculum futurum ap-
transeuntibus dedit, potestatem tribuens quam ex pellat, ut pote qui totus est lucis, et nocti praesentis
utrisque voluerimus eligere, quia enim rationale sseculisuccedit. Ncn vult ergo de carnibus sacrificii
queddam est sacrificium, gratiarum actienis, sive salutaris in mane relinqui, per quas nos oportet
secundum Septuaginta laudationis. Audi David, salvari. Scientes quia non restat in illo saeculoope-
postquam prohibuit sacrificia quae secundum legem ratio. (Ex Origene.) Ssepe jam diximus quod carnes
erant, dicentem : Immola Deo sacrificium laudis, et: ^1 in Seripturis solidum indicant cibum, perfeclamque
redde Altissimovota tua. (Ex Origene.) Ille ergo ob- doclrinam ; secundum Scripturas enim scio esse
tulit sacrificium laudis, pro cujus actibus, pro cujus animse cibum quemdam lactis, et alium cibum
doctrina, pro cujus verbo et moribus et disciplina animse olerum et aliam carnis, sicut ipse Apostolus
laudatur et beiiedicitur Deus, sicut e contrario sunt de quibusdam dicit, Quia lacte vos potavi, non esca,
illi, ;de quibus dicitur: Quia per vos nomenmeum nondum enim poteralis, sed nec adhuc potestis, adliuc
btasphemalur inter genles (Rom. n). Audi et Paulumi enim estiscarnales (I Corint. m). Et iterum alibi di-
ad Hebrseosscribentenipet se: dicitautem: Sic offe- cit: Alius quidem credit manducare omnia, qui autem
ramus hosliam taudis semper Deo fruclum labiorum infitmus estjolera manducet (Rom. xrv). Et rursum
confilentiumnomini ejus (Hebr. xm). Quomodo au- alibi : Perfeclorum autem est cibus solidus, etc.
tem jubet illud offerri? Offeret panes absque fer- (Hebr. v). Hic ergo carnes sacrificii salularis quod
mento conspersos oleo, et lagana azyma uncta oleo, offertur pro laudatione, ipsius jubetur esse sacer-
cqciamquesimilam et collyridas, olei admislione con- dotis. Ex simila vero tripliciter oblata, ut supra di-
spersas; quod Septuaginta ila edunt: Et similam ximus: unum tantum quod placuerit sacerdoti de-
conspersamoteo in collyridispanum azymorumofferet,_ putatur, caeleraefferentissunt laici, ita tamen ut sub
munerasua super attare laudationis salutaris. Panes die comedantur, nec remaneat ex his aliquid in
sine fermento, sive azymos conspersos in oleo, apo- mane. Carnes ergo in quibus solidus cibus est et
stolicos libros, lagana uncta oleo, propheticos intel- perfecta scientia, sacerdotibus deputantur, quia de-
lige : quia illi quidem nimis opulenter, isli autem bent in omnibus esse perfecti, in doctrina, in virtu-
etsi ut ipsi opulenter, nen tamen tantum annuntiant tibus, in moribus; si enim hoc in se non habuerint,
misericptdiam Dei, dum misericordisepropter inobe- de saerificiorum carnibus non edent. Caro quse ex
dientiam Judaeorumpetmiscent minas, unde et nen sacrificiis sacerdolibus depulatur, verbum Dei est
conspersa oleo lagana, -sed tantum uncta esse di- quod in Ecclesia docent. Per hoc ergo, figuris my-
cunlur : coctam autem similam et collyridas olei slicis commonentur, ut cuni proferre ad populum
coramistione conspersa, vel sicut SeptUaginta di- sermonem coeperint, non hesterna proferant, non
cunt, Et similam conspersam\oleo collyridispahum velera quae sunt secundum litterani proloquantur;
azymorum. Similam in eleo conspersam cum elee- sed per gratiam Dei nova semper proferant, et spi-
mesyna theelpgiam intelligimus, unde et simila prp-• ritalia semper inveniant; si enim e'a quse didiceris
pter sublililalem dicitur. Yerumtameii in cellyridis a Judseis hesternae die haechodie in Ecclesia profe-
513 EXPOSITIONES IN LEVITICUM. — LIB. II. 514
ras, hoc est, hesternam carnem sacrificii edere.. A cras veni (Proverb. m). Neque enim sseculumdescri-
Unum vero iUudquo separatur, tanquam prsecipuum bit futurum, sed subsequens praesentis vilae tempus,
ex tribus quse ex simila praecepta sunt, in hoc illam propter quod dixit: Neque enim scies quid pariet su-
partem scienlise arbilTor designari de qua superius pervenlura dies, id est, ne forte in ea moriaris, aut
diximus, quae perfectam hidicat profundamque do- ab aliqua impediaris causa. Quidquid tertius inve-
ctrinam. Sed requiras fortasse, cum superius fer- nerit dies ignis absumet. Per diem tertium futurum
mentum penitus de sacrificiis abjecerit, quomodo indicans sseculum. In ipso quippe generalis est re-
nunc super panes fetmentatos sacrificium mandat surrectio mortuorum, quam designat tertii diei facta
imponi ? Verum diligentius intuere quia non ad sa- resurreclio Domini, quae mane provenit, propter
crificium sed ad ministerium sacrificii ferraentatus quod et mane saeculumdiximus significare futurum.
pan.is assumitur: quid ergo hoc sit, age videamus. Tunc ergo quod reliquum est de sacrificio pacificp-
Domiuus in Evangeliis humanam doctrinam Phari- rum, seu salutari, igne consumetur; quodcunque
sseorum qui tradebant traditiones, praecepta homi- enim reliquerimus ad nostram salutem pertinens,
num, fermentum appellat, cum dicit discipulis: Ob- inoperatum est, inoperatum et hoc quod male ope-
servate a fermento Pharismorum (Malth. xvi; Luc. ratum est, et ligna aut fenum atque slipula factum,
xn) : similiter ergo humana doclrina est, verbi B ] hoc igne consumetur, nos autem detrimentum patie-
causa, grammatica ars, vel rhetorica, vel etiam dia- mur'; sed quid his addidit ? Si quis de carnibus vi-
leclica; ex qua doctrina, ad sacrificium quidem, hoc ctimmpacificorum die tertio comederit, irrita fiet obla-
esl, in his quae de Deo sentienda sunt, nihil susci- lio, nec proderit offerenti; quin potius, qumcunque
piendum est, sermo vero lucidus et eloquentiae splen- anima tali se edulio contaminaverit, prmvaricalionis
dor ac disputandi ratio ad ministerium verbiDei de- rea erit. Nec hsec frustra praesenti sanctioni addidit,
center jubetur admitti, aut non super hoc fermen- - sed quia quidem post finem hujus vitae et niortuo-
tum habebat verbi Dei sacrificium positum ille qui rum resurrectionem, aliam talem vitam qualis nunc
dicehat: Corrumpunt mores bonos colloquia mala est describere prsesumpserunt, mille annorum quod-
(I Corint. xv). Et: Gretensessempermendaces, malm dam sseculum introducentes : in quo, ut aiunt, Jeru-
bestice,ventrespigri (Tit.i), et alia hissimilia ex fer- salem sensibilis sedificsdjitur, templumque ejus et
mente sumpta Grsecorum? qusein ea guondam fuerunt Sancta sanctorum restau-
CAPUT VI. rabuntur, et sacrificia offeruntur. Hanc ei*goprae-
Qua die liceat de hostiis sponte oblatis comedere. . sumptionem de animo nostro removere cupiens : Si
(IBID.)Si voto vel sponte quisquam oblulerii ho- quis de carnibus, ait, pacificorumdie terlio comede-
sliam, eadem similiter edelur die, sed et si quid in ^' rit, id est, si guis sibi in cogitatione proponat, quia
crastinutn remanserit, vescilicilum est; quidquid au- post resurrectionem morluorura religuias hujus vitae
lem terlius invenerit dies, ignis absumet, et si quis de acturus est, et modo quodam comedat, praedicta in
carnibus victimmpacificorum die lerlio comederit, mente utens pro cibo fantasia, et sperans comedere
irrita fiet oblatio, nec proderil offerenli; quin po- se ec tempere quo comedere impossibile est, id est,
lius qumcunque anima tali se edulio contamina- operari: hujus oblalio non suscipitur nec reputabi-
verit, prmvaricalionis rea erit.' (Ex Hesychio.) tur ei; qui enim falsa de fuluro saeculoaestimat, sibi-
Omne quidem sacrificium pacificorumseu salutare, metipsi damnum facit, abominabilemque et pollu-
spontaneum. est, unde illud inter dona superiore tam oblationem suam constiluit. Non solum autem
parle libri hujus legislator ascripsit, sed gratiarum hoc, sed et peccatum sibimet contrahit, propter quod
actionis sive Iaudis sacrificium quanquam species dixit: Quin potius qumcunque anima tali se edulio
oblalionis ejusquae nunc dicta est sit; tamen quia contaminaverit, prmvaricationis rea eril; ostendens
raliosiale. quoddam est, prepterea in lege velunta- quia et in damno bonorum vivit, et peccato se sub-
rium nnn habet additum, qui cum sine dubio ratio- jicit, qtiicunque non bena de relributipiie aestimat
nales simus, debitum quodammodo prsecipuum Crea- T Christi. (ExOrigene.) Aliter in biduo quibus licet ve-
lori ratipnale sacrificium debeamus ; prcpterea in sci carnes sacrificii, puto duo Testamenta posse in-
ee voluntarium lex reticuituon illud excipiens a vo- telligi, in quibus liceat omne verbum quod ad Deum
luntariis. Cras enim aliquando pro praesenti vita, pertinet, hoc enim est sacrificium requiri et disculi,
aliquando pro futura accipitur ; sed in isto loco pro atque ex ipsis omnem rerum scientiam capi, si quid
prsesenti vita accipilur, sicut et illud quod Jacobus autem superfuerit quod non divina Scriptura decer-
inEpislola sua dicit: Ecce nunc, qui dicilis, Hodie et nat, nullam aliam scripturam lerliam debere aucto-
crastino ambulabimusin illam civitatem et negoliabi- fitate scientise suscipi, guae hic dies tertia nomina-
mus, et lucrum faciemus (Jacob. iv). Sed et prse- tur, sed igni tradamus guod superest, id est, Deb
sens quidem saeculum hodie dicitur : quomodo Da- reservemus; negue enim in prsesenti vita Deus scire
vid dicit: Hodie si vocemejus audierilis, etc. (Psal. nos omnia voluit, maxime cum id el Apostolus di-
xciv), [Ex Hesychio.]Dicilur autem et cras, non ta- cat: Quia ex parte scimus et ex parte prophetamus ;
men omnino «VKStaaroWv hodierni, sed quia pra> cum venerit autem quod perfectum est, deslruenlur
sentis sseculinon eadem sunt temporum spatia, sicut illa qum ex parle sunt (I Corin. xm). Iste est ergq
-i? Proverbiis oslendit: Nedicas amico tuo, Vadeet ignis cui quae in tertium diem superfuerint servare
 315 B. BABANl MAURI ARCHIEP.-MOGUNT, OWRIJM PARS L 51«
debemus, et ut non temerilale prsesumpfa assuma- Aet J homicida esf, yel qupmqdq insidiatur ahensemu-
iiius nobis cunclprum scientiam, ut meritp npbis di- iieri, et adiilter est,yel qiip.mpdoincaiitefisquiiusque
cafur ab eodem ApostcJo : Nescientes neque qum iq- sacrilegus est, nec deprehensis hjs discedaf ab' ejus
quuntyr, nequfidfi quibus qffirmqnt. consortio ; jste estqui qpntiiigit imniundurn, vel ani-
CAPUT VII. jnal, yel ayeiji, vel morlicihuta,. et aliena imnitin-
Quod nemodebeatimmundum cujusvis rei auttangere, ditia ipse poilutus est.Aliter : (ExHesychio.) Carues
aut vesci. sigijificant virtutes ex guibiis s.acrificium salutare
(IBID.)Cqro.qum aliquid letigeril hnmundum non constaf, verbi gratia, caslifatem, eleempsynam,justi-
cotnedetur, sed comburetur igni; qui. fuerit mundus tiam, haecergp si tetigerit immundumguippiam, cum
vescetur ea, Anitn.qpolluta qum ederit de carnibus fortepersuperbiam justitia etcastitas ad vanarn glo-
hoslim pacificqrutn,qum oblala est Doniinq, per.iMtde riani, et eleemosyna ex injustitia fit:. igne incenden-
populis-suis; pt qui leiigeril immunditiam hominis lur judicii futuri, Quod demonstrat Isaias dicens :
vel jumenli, sive qmnis rei qum potiuere potest, etco- Qui itmnolal bovem, quasi qui interficial virum ; qui
mederit de hujmm.odi cqmibus, inlefibit de popnlis piactat pecus, quasi qui excerebrqt canem, et religua
suis. (Ex .Qrigem.) Triplices imniiinditiaecausas bic (Isaim..LXVI).Praesentis autemman,d,ati recta conclu-
legislator exposuit: uriam, ne carnes sacrificiorujn B'Sio. 3 est, Q/uifuerit mundus, vescetur ea ; qnima pol-
aliqua ijijjnimditia contingantiii'; aliam ne is qui edit luta qum ederit tte carnibus hpstim,pacificorum qum
carnps sacrificii immundus sit, ef immunditia ejus in qblata estDpmhio., p.eribitde.pqpulissuis. Aperte hic
ipsp sit; terti.ara, quod sj carnes mundsesiut et ipsequi ironiam destruit et hypo.crisim; haeenim.sunt animse
edit nmndus sit, tanjeij ne contigerit aliquid immunr inimunditise..ita ufhoi^umljomointeriprlupus appel-
dmn, vel a pecoribus, vel abavibus, vel ex omnibus quse laretut, anm dicitponiinus: Atlenditeab eis qui veniunt
injmunda pronunliata sujit, Et hoecquidem vplunfas ad vos in vestitu ovium, intus autem sunt lupi rapaces
estlegis deritu sacrificiorum corpoi'alium saiicien- (Malth. vii), Hi de carnibus hostiae pacifieorum sive
tis; secundujij nostrse vero exppsifionis ordiiiem ubi salutaris, guse oblafaesunt Domino cpmedentes, guia
carnes sancfae , verba ipfelliguijlur esse divina, hu- vittutes quae a Deo possidentur npn virlulis inleii-
jusmodi habenda est obseryatio , quia soepe accidit lione, sed fraudulenter operantur, peteunt de popu-
immundas carnes conlingi- ab aliquo immundo, ut lo suo, ut non jam oves sed Jupi nonjinenlur. Ju-
verbi causa dixterim: Si quis de Deo Patre ac de menta aulem immuiida sunt, hpc est, hi qui immun-
Unigenilo ejus et Spiritu sancto, digno deitalis my- dis et terrenis actionibus occupantur, ad terram in-
sterio, purum faciat sincerumque sermonem, simi- tenderites, quemadmpdum jumenta. Unde et fornica-
literet de omnibus creaturis rationabilibus, tanquam 0' lores equi emissarii appellantur: Sive omnis rei qum
a Dep factis ad hec ut caperent et intelligerent eum, polluere potest, Qujcunque somnia et divinafiones
lion atitteitieenstequentimysterio aSsteratetiam carnis •et purgationes, vel djes et tgnipora custodiunt, mul-
vesurrectibneiti: primus quideniejus sermo, quoniani Jo magis autem magi et yencfici abpminabiles sunt
perfecte et sancte dissefuit, SoliduScibus est, carnes apnd Dominum. Omnis qui facit limc, fersilan enim
saiicfsestiilt; hoc veiP gtiod his addit tesutreclioijeiii cenltJjunieat quis malis ecrum consiliis aut actipni-
cainis negandb, guia alienum a fide est, supeiibii- JiuS; ethjcut pote piobibitam rmmunditiam tangens,
bris junctura peifectis et fidelibus verbis, sanctaS non potest ea quse ad bostiani salutatem yel paci-
carnes contaminavit et pblltiit. Ideo ergo ptsecipit: ficorum pertinent comedeie, sive operari : cum
legislatot ne manducetituf hujuscemodi carnes qui- enim nisus fuerit ea guse ad salutem pertinent ageye
bus immunditia infidelitatis alicujiis adjungitur. etcommunieaverit operantibus njala, et guse ad per-
Proptera et Apostolris dicit: Eiehim diem festum ditioneni pertinent, perit de populo suo, id est, de
celebremus hon ih fetnienlo veieti, heque in fermenlo bis gui salvantui\
malitrm ei nequitiw] sed hi Utyhiis sihceriiatiset veti- CAPUT vrn.
latis (I Cot. v). SecundUnt imniunditiae gehus est, , Adipemqui ad mcensum Domini pertinet, non ticet
ne ipse gui cames edit imitttittdus sit, et imrtiunditia J) comedere,
ejus irt ipso sit, gtiod Iibc mbdo iutelligi potesl vterbi (IiiiD.) Locutus est Dominm ad Moysen , dicens:
gratia, si sit aliguis naturseflorentis et ardentis inge- Loquerefiliis Israel: Adipemboviset ovis et caprte non
uii,iibn coritiiiuo aptus videbiturad suscipienda verbi comedelis; adipem cadaveris morticini , et ejus ani-
Dei mysteria; sedgtiairilUretiaiiilioc, tilprius a pfo- malis quod a besiia captum est, habebitis in nsus va-
fanis acltbtiSetimniundisbperibus sepafelur, etita de- tios ;«i qnis adipem qui offerri debetin incensum Do-
iiKinierudiliotiis capax fiat, si prius capax fuerit minicoinederit.peribildepoputo suo^ (ExHesychio.)
Sanctitalis. Tertia testiititiitinditisespecies qua is qui Adipem - bouni et oviiim tet Caprarum comedi non
tiiundus eSt aliqiiid cbntliugitiitihjuiiduni, etnon tam praecepit, quorumque carnes niundas et esibiles
suo peccato gtiam alieiia contagiPhe polluituf , tit dixlt eorum comedi tidiperil yetuit4 nec ejus qui
huta si qtiiS sbcietuf ariiiCitiistet cotisoftio hominis, operatur niandatum, qtiernadmoduniestbos, nec sim-
lividi, vtel irsicUndi, vel adullefi,"et ipste quidtempro- plicis, qui est ovis, nteceorum qui prcpeccatis pce-
pfiis actjbtis nori infefatur scelefibUs ejtis ; videat nitetitiamagunt. Per Capram quippe significantur ea
tainen eiim et iulelligat quonibdb fratrejti siitim odit quaj prc peccatis sunt sacrificia ? cutii capram praj-
517 EXPOSITIONES I?i LEymCUM, -^ LIB.D. 3,18....
nec horuin Afide neque ex spiritu Abraham, sed tantumex sangui-
ceperit in his aut hircum immolari;
: Peum ne ejus desceiidti.nt-
ergo concedit, uf desiderium cpmedamiis ad ''
enhn illud referri et Dep offerri jubet, quatemis non ! CAPTJTIX, '.
sit secuiidum infeiitiqnem humajiam, sed Peo soli Armus dexter et pectusculum de hostiis pacificorum,
'
sacerdoiis sunt
uniuscujusque rei quam quis ex prcedictis assequitur
desiderium offeratur; similiter peccatorum deside- (IBID.)Locutus est Dotninus q.d Mqysendicens: Lo-
riuni, quod per ruorticina et a besliis capta signifi- quere fitiis Israel: Qui offeret viclimmn pacificorum
catur : per morticina quidera, ul pote qui elegerunt Domhw , offerat simul et sacrificiuni,. id est, et
Tenebit mqnibus adipem hoslim et
per quasdapi iinpudicitias et per superhiam peccati libqmenta ejus,
mortem; qupd probaf Paulus de viduis dicens: Quce peclusculum; cumque ambo.oblalq Domino consecra-
enim in deliciis est vidua, vivens mqrtua.esl. verit, tradet sacerdoli, qtii adplebii adip.em super al-
tqre, pectusculum aut,em erit Aaron et filioruni ejus :
Per ea aufem quse a besliis capta sunt intelligiin- armus quoque dexter de pacific.orumhqstiis. cedel in
tur hi qui dum negligunt cautelam suam et custo- prinriliis sacerdotis, qui obtulerit sanguhiem et adi-
diani, captiyali suivt ab intelligibilibus bestiis com- pem filiorum Aqron, ipse habebit et aymum dextrum,
prehensi: Quod ut npn patiamur, rursus Petrus ait: B;in. porlione sua. Pectusculum autem elqtiqnis etar-
Sobrii estole, vigitate, adversurius etximvesler diubo- mum separationis tuli a fitiis Israel de hostiis eorum
lus sicut leq rugiens circuit qumrens quem devoret pacifibis, et dedi Aarpn sacerdqii ac fitiis ejus lege
(I Petr. y): qupruni uon concedit adipern comedi, perpetua, ab omni populp Israel. Qui offeret vi.cti-
noxium eniinest n.obis horum desideriis uli, sed nec mqm. pacificorum Domnq,. offeret simui et sacrifi-
Deo ea jube.t offerri; Desiderium enim peccatorum ciutn,,(Ex Hesychio.) id est, libanienta ejus, Septua-
peribit. Sed guid praecppil? Hubebitis in usus vurios. , ginta auteiii : Offerens sacrificium s.alutare Domino,
Transferre ergo illud ad virtutem debemus , ut atit offeret.inunus suum Dominodesacrificiosalutqri ejus.
ad castilatem, aut ad eleemosynani, aut ad justitiam, Ef quam hoe interpretationem habeat, manifestat
aut ad guanicunque speciera bonae operalionis, planequodsequitur : Tenebitmanibus adipem hqstim.
horuin desiderium convertamus, resolventes illud et Yel sicut Septuaginla : Manus ejus qfferent exta Do-
in aliura nipdum,derivantes. Hpceniniest, Habebitis mino, id est, ipsura quempiam ppqrttel ea, quse ad
in vstis vqrios, guia et adeps, si ad aliguam,utilita- pacifica vel salutem perlintent operari : ut pote qui
tem ctijuslibet conficiendi pperis necessarius est, alterjus studio amici forte au.t cpgnati s.alvairiupn
subtiliatur atqtie resplvitur, Si quis adipem qui offer-\ potest.
ri debet inincensum Dotnini comederit, peribiide po- < H Quemadmodum enim iniquitas hiiqui super eum
alio mbdo erit, sic et justitia jusli super eum erit (E;zech.xvin):
pulo suo. Recte perit, videlicet cogens aut
suadens ei, gui senie.tipsumobfulit Deo, non ad su- Qupniqdo. autera oporlet hpstiam c.elebrari? Tenebit
ad placeh- tnqntbus qdipem hqstim.ei pectusculum; vel secun-
pernum oculum desiderium habere, sed
dum sibi: Sanguinem quqque omnis animalis^ non dum Septuaginta :. Offeretadip.em, qui est super pec-
consumeiis in cibq, tatn de. qvibiisquam de pecbribus: tuscul.umet pinnamjecoii.s, et offeret eq ut imponatur
omnis qnima qum ederii sanguhiem.,peribit de populis in conspectuDomini. Pectusculuni hic appellat fidem,
suis (Psat, cxi), Quod sanguinera animam vult ih- et confideutiam, quia hsec forlitudini ccnjuncta
lelhgi suJBcienter superius dempiistratum est. Vult sunt: fortitudp auleni animalis perfCctos dtesigtiare
et s.pl.et; pectusculum a.utem fiderti" designans et con-
ergo virlutem nqs assequi alternag. dilectionis,
altiorem fidentiam, quam pfferri Douiino vult ab eb, gui sal-
neque. justorum quorum hpc lpcp prppter
volalurn conversationejii si^nifi.cayit; neque pecca- vari desiderat, Quia sine fide hnpossibile.est hos pla-
lorum quibus pecprum appellalio, pro eo quod ad cere Deq (Hebr. xi)._Quid autem his addit? fradet
inferiora intendunt, cpn.yep.it,comedere sangiiinem, sqcerdqii qui qdqltb.it adipeni super altafe. Rtecte :
id est, nihil ?id eorurn pperati jiiortem. (Ex Origene.) diximus enim guia birtiie nostfuih desidefirim holb-
Polest ergo fieri et in hoc locp , uf quod mandatuf i" caustum fieri vult; pectusculum duierh erii Adron et
ne quis adipes edaf ex his quoe Dcinmp pfferuntur, filiorum ejus, armus quoque dexter, actiones bonae
hoc sil quod Dominus dipit: Ne quis scandatizet sunt, ergo et fidem et actiones offerfi bpbrteteum
unumexhis minimis qui crediint:in me (Matlli. XVIII). gui salvari vull. Sed quia pectusculurti filiis Aaron
Quod autem sanguis nullius animalis edi jubelur, deputa^dt, qui subiimes vita sunt, armiim autem dtex-
illud forfasse; sif quod de Israeiitis dicit Apostblus : trum sacerdoli qui iitiaginein Chrisii tetiet', ptbpiet
Dicis ergo : Si frqcii snntrami, ul egq insererer, bene quod sohis sacerdos hoc Sacrificium pefficefe pblest.
cfedere qui-
propier ihcredulitaUm fracli suni : tu autem fide Qfferri aperte legislator ostendit, quj.a.
stas. Nolialtumsapere,sed:lime (Bom.xi).Et iteruni: dem et proponere bona ( ex itisplfatioiie Dtei) uo-
Noli gloriari adversus ramos , qtiod scUicet casui strum est,sive ineipere ea :operibus atilem perficere
eoruranullus insullet, ne forte sicut idem Apostolus et ad fitiein "perducere ea quae coepta sunt, hoc di-
dicif: Et-tu excidaris, et illi si non permanserintih vinae est gratiae, propter quod dixifcPaulus : Non
incredulitate, inserqnlur. Sanguis autem pulb qtiod voientis heque currenlis, sed miserenlis est Dei
populus ilje cqmpefenter inteUigatur. Npjj eniril ex [Rom. tx).
519 B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT.OPERUMPARS I. 326
Solius enim est dirigere actiones, propter quod A plenum sit sapientia, plenum omnidivina intelligentia'
Ct brachium ipse Dei nominatur : ail enim Isaias, imo qupd plenum sit Dee. Quale est et bracliium sa-
Dotnine, quis credidit auditui nostro, et brachium cerdotis, quod ei ofterunt filii Israel pro salute sua
Domini cui revelatumest (Isaim LIH)? nam quia ipse qua salvantur? Formse sunt ista singula quse seri-
est verum brachium, recte nostrum armum, seu, ut buntur in lege eorum, quse in Ecclesia geri debent;
Septuaginta dicunt, hrachium accepit. Deinde in- alioquin nec fuisset necessarium legi hsec in Eccle-
tentionem nostram dilatans legislator subdidit: Qui sia, nisi ex his sedificatio aliqua audientibus pisebe-
obtulerit sanguinem et adipem filiorum Aaron, ipse retur. Si ergo sacerdos Ecclesise per verba et do-
habebit armum dextrum in porlione sua. Christus est clrinam et multam seUicitudinem suam et laberem
enim, intelligibilem sanguinem pacificorum et adi- vigiliarum , convertere poluerit peccatorem et do-
pem videlicet animas et desideria salutarium offerens, cere eum ut melioreni vilam sequatur ; ad timorem
qui est quidem de filiis Aaron , non prppter cogna- Dei redeat, cogitet spem futuram, a malis actibus
tionem, sed propter propriam dignitalem, sacerdos desinat, et convertatur ad bonos : si, inquam, tale
singularis et in hominibus praecipuus, in ejus por- opus fecerit, consequensest eum gui inipsius labore
tionem armus dexter seu brachium dextrum, id esl, salvatur, Deo gratias agere et offerre hostiam salu-
omnis bona actio et operis effectus transit. (Ex On- B taris, pro eo guod salutem conseeutus sit. Sed et
gene.) Sacrificium quod dicitur salutare nemo effert quod addidit pectusculum dici appositipnis et bra-
Domino nisi qui sanus est, et salutis suae conscius,. chium dempticnis, npn mihi sine causa dictum videt.
gratias Domino refert. Nemo ergo qui seger est ani- Et ideo velim requirere quid est, quod apponendum
moetlanguidus in operibus, Qfferre polest sacrifi- est pectusculo ut liat pectusculum appositionis ?
cium salutare. Yis videre quod uemo seger et lan- Posteaguam ablatum fuerit a corde tuo omne guod
griidus, potest iUud offerre sacrificium? Leprosus crassum est, et emundatum fuerit ab omni operi-
ille, quein Demiiius in Evangelie curasse describilur, mento guod igni tradendum est, restat ut apponatur
non poterat offerre hostiam, donec leprse oegritudine ei gratia Spiritus sancti, et tunc fiet pectusculum
tenebatur;~cum autem accessit ad Jesum et manda- appositionis, sed et brachium separationis sive dem-
tus est, lunc, jubetur a Domino offerre riiunera ad ptionis ; guomodo erit et braChium separationis. Si
altare, Quodprmcepit,inquit, Moyses in lestimonium scias et intelligas discernere guaesint opera lucis, et
iltis. Vidisti qui sit qui offerre debeat hostiam salu- guae sint opera tenebrarum , et separare actus tuos
taris ? Audi nunc quomodo debeat offerre : Manus, de tenebris, ut sint opera tua in lumine, brachium
inquit, ejus offerunt Iwstiam Dotnino. Nunquid non tuum effjcitur brachium separationis; vel cum separa-
evidenter clamat legislator, quia non homp est qui G veris te ab omni fratre inguiete ambulante, vel certe
offerl hostiam, sed manus ejus, id est, opeta ejus : secundum Prophetam, separant se , et exeunl de me-
opeta namque sunt quae commendant hosliam Deo. dio peccatorum qui portant vasa Domini (Isai. LI).
Si enim atttacta sit manus tua ad dandum, et ex- CAPUT X.
pansa ad accipienduin, intra te est adhuc lepra De unctione Aaron, et filiorum, de cmremoniis
tua , et offerre non potes hostiam sanitaris. In hoc et vestibus ad eam perlinentibus.
loco ubi nos hsibemus, manus ejus offerent Iwstiam ( IBID.) Hmc est unctio Aaron et filiorum ejus- in
Domino : in Grsecis habetur pro hostia holocarpo- cceremoniisDomini, die qua oblulit eos Moyses ul sa-
mata , quod intelligitur omnein fructum , per quod cerdolio fungerentur, et cfumprmcepit dari ejus Do-
ostendit non posse Domino offerre omnem fructum minus a filiis Israel religione perpetua in generationi-
eum qui infructuosus est (Galat. v): qui non affert bus suis. (Ex Hesychio.) Ea guse dicta sunt videntur
fructum justitiae, fructum misericordise, vel eliam guodammodo ad unctionem sacerdotum perlinere,
fructus spiritus, quos enumerat Apostolus : chari- sed non in praesenli de hac disserere legislator pro-
tatem, gaudium, paeem, patienliani. et unanimita- posuerat: guam. enim cum unclione sacerdotum
tem, et csetera his similia. ,, societatem habent ea guaepraedicta sunt sacrificia ?
Quod autem dicit, adipes qui super pectusculum Sed solummodo eorum quse superius ab eo dicta
sunt; pectusculum luum inlellige esse cor tuum de sunt, vel ostendere dignitatem, et quem provectum
quo tibi auferendae sunt omnes malse cogitaliones, praestent his qui ea custodiunt. Quod enim ait: Hmc
inde enim procedunt, et altaris igni tradendse sunt, est unclio Aaron et filiorum ejus in cmremoniisDo-
utpossit cortuum mundum effectum Deum videre. mini, ad superiora hoc reddidit: (id est, pectus-
Sed et pinnam jecoris praecipit offerendam; diximus culum impositionis et brachium separationis; ipsa
et ante, jecoris partem, loca iraeundiae vel cupidi- esset unclio Aaron et filiorum ejus, ne putaremus
tatis exponi. Offert ergo pinnam jecoris, qui ex se illa pro carnibns dicta, sed ut doceret etiam ipsa
omne vitium irae et furoris excidit. sub sacramento unctionis inserta) ut tu cognosceres
sunt imponun- quia custediens qusecunque lex superius dixit ad
Adipes igitur qui superpectusculum va-
Aaron etfiliis sacerdotis proficiat dignitatem, et sttidendo ea,
turallarijipsumveropectusculum ejus,
dextrum et esse leas regale sacerdotium, gens sancta dici, ahter
sed et brachium sepatati praecipit,
in caere-
eis muneris loco ex sacrificio salutari. Quid etgo est autem nequaquam. Haeeest enim unctio
cemmuuicationibus quse
sacerdotis pectus aut quale? ego tale puto esse quod menys Dpmini, videlicet ex
521 EXPOSITIONES IN LEVITICUM. — Lffi. II, 322
iu praedictis sunt descriptae sacrificiis prsestatur. j^& Christiani dicimur. Non communis autem, quia inae-
Propter quod addidit: In die qua obtulit eos Moyses stimabili quadam sublimitate excellit Deus' homini-
ut sacerdotio fungerentur mihi, et qum prmcepit dari bus et gralia in qua ei communicamus ; ungitur ipse
eis Dominus a filiis Israel. Ergo in his nobis unctio- siquidem substantialiter, nos vero operatione ejus
neni dedit, et in istis nos vocavit Deus: Die qua et gratia : propterea unguntur quidem simul eum
oblulit eos. Quando autem hoc ? Qua die unxit eos Aaron filii ejus, sed non talia in eis, qualia et in
ut sacerdotio fungerentur, id est, qua die iUos ex Aaron in unctione aguntur, sicut manifestant se-
filiis Israel unxit, per unctionem videlicet quae nunc quentia : sed eliam in hoc mens in prsesenti figenda
dicta sunt. Qui enim sublimius vivunt seu convef- est, quod non frustra hsec in Christum accipiamus,
sanlur, recte otiini excellentiores sunt popUlo, undei sciens enim Ecclesiarii dicere haec legislator myste-
et nimis opportune legislator subdidit: Religione! ria, convocari omnehi coetum sive Synagogam prse-
perpetua in generationibus vestris, quatenus lu sciresi cepit, id est, quod Graeci Ecclesiastae dicunt, ad
quia inconcussa hsec apud Deum reUgio est, ut ne- januam tabernaculi testimonii. Quae synagoga non
que dignitate, neque sapientia, neque cognationei potest ahter ad hanc legem cemmunipnent habere,
justorum, neque alia simili ex re populo vel pluri- nisi ad Ecclesiam ccnveniat, apud quam harum fi-
mis exceUere possit quis, nisi ea assecutus fueritt B gurarum veritas conservatur. ...',
quse in superioribus sunt praecepta. Sic enim quis- Fecit Moyses ut Dominus imperaverat, congrega-
piam et sacerdos fit secundum cognationem Christii iaque omni turba ante fores ait: Iste est sermo quem
veri sacerdbtis, qui immaculatam et perfectam de- misit Dominus fieri: Statimque obiulit Aaron et fi-
monstravit vitam. Sed quia unetionem ea quae su- lios ejus, cumque lavisset eos, vestivit pontificem su-
peiius plane dicta stmt inteUexit, gusesubseguuntur bucula linea , accingens eum balteo , et induens tu-
approbant: Ista est lex holocausti et sacrificii proi nica hyacinthina, et desuper humerale imposuit, quod
peccalo atque delicto, et pro consecratione et pacifi- astringens cingulo coaplavit rationali: in quo erat
corum victimis quas constituit Dominus Moysi ini dqctrina et verilas. Cydarim quoque texit caput, et
monte Sinai, quando niandavit filiis Israel, ut qfferrent' super eam contra fronlem posuit laminam auteatn
oblationes suas Domino in desetto Sinai (Ibid.). Yi- consecratam in sanctificationem, sicut praiceperat ei
des differentes conversationes guse conjungunt Dep, Dqminus. Quse mystice in Ecclesia aguntur, ante
sive perfectum honorem sapientiae, qui per holo- multas generationes Spiritus Dei prsecepit, sed et
caustum significatur, sive pei mediocrem justitiam ' cum secundum Septuaginta superius dixisset: Con-
guse idonea est, et quae ad salutem pertinent ope- voca ad januas tabernaculi testimonii, hic. ait: Con-
rari. Saerificia enim hsec pacificorum sive per ho- C vocavit congregalionem non ad januas, sed ad ja-
locausta agantur, sive per oblationem, recte esse: • nuam tabernaculi leslimonii: admonens aures no-
utilia, ut pote dignitatem sacerdotalem praestantia1 stras evidenter, quod apostolorum doctrinse, quas
lex InteUtexit,' et propterea in die qua unctionis le- esse januas tabernaculi testimonii praecedens sermo
gem Moysi in monte Sina mandavit etiam ea guaes exposuit, et Christi doctrina sunt ipsius linguse in-
sunt de sacrificiis subdidit, simulque ea omnia bie- fusae, et ex his ex quibus ipse docuit. Congregataque
viter enumeravit *et commemoravit. Sed ubi hsec' omni turba ante fores aii: Hic est sermo quem jussit
constituta' dixit ? In desetto Sinai : Sinai autem ru- Dominus fieri. Quis sermo ille ? De quo scilicet Da-
bus vel temptatio interpretatur. Similis est aulera1 vid dicebat: Dominus dabit verbum evangelizantibus
rubo temptatio, asperum quippe virgultum est, et' virtute mutla (Psal. LXVII); sed et Petrus planius
qued difficile manu comprehenditur. Siguificaturf ail: Hoc est verbum quod annuntidluni est vobis (I
aulem per hunc, quia quemadmodum eotum qui in* Pelr. i). Evangelicus siquidem praesens sermo est,
agone contendunt, coiona in sudote et laboie est: ' quia et Evangelica sunt ab eo annunliata mysteria,
sic et cotona bonse vitae in temptationibus et tribu- quibus et gratia inest baptismatis, sed quid est
lalionibus consummalur : finem autem tempfatio- _ etiam quod nunc exponit Deum praecipere ? Statim-
num et tribulationum Jacobus nobis sufficienter ex- JJ que obtulit Aaron et filios ejus, cumque lavisset eos,
posuit: Reatus vir qui sustinet temptationem, quiai quando is qui vere est sacerdos Christus offertut
cum probatus fuerit, accipiet coronam vilm quam re- Patri: Oblationis enim ejus etiam Daniel meminit,
promisit Deus diligenlibus se (Jacob. i). cum dicit: Et ecce ut filius hominis cum nubibus
(Levit. vm.) Locutusque est Dominus ad Moysen;," cceli, et usque ad Vetustum dierum pervenit. Et obla-
dicens : Tolle Aaron cum filiis suis vestes eorum ett tus est in conspectu ejus. Nostri utique causa, et-
itnctionis oleum ; vitulum pro peccato, duos arietes,, nbbiscum, et propter nps offertur : propterea et
canistrum cum azymis, et congregabisomnem cmtum» nunc eum cum filiis suis dicit oblatum, cum his
ad ostium tabernaculi lestimonii. Quid autem haec3 videUcet qui. subliniiora sapiunt et qui imitantur
quae nunc dicta sunt significent, hoc tibi praecedens. s. eum, quantum fas est hpminibus, sicut Paulus, qui
sermo tradet, quia unclio Christi et his qui ejus5 ait: Imitatores mei estote, sicu-tet ego Christi (Phil.
sunt communis et non cnmmunis est. Gemniuttis3 in), sed oblatio ipsa per baptismum ceiebratur,
quidera, quia"ejusdem unctionis sunt et ipsi par- propter quod ait: Cumque lavisset eos. Certum est
Uicipes, quamobrem et nos participatione Christi, . autem quod Chrislus ad,.sacrificandas aquas bapti-
Slf B. BABANI MAURIARCHIEI?.'MOGUNt. OPERtlM PARS I. 324
stiiaiis tibstfi iii Jbfdane fltivib baptizaurs. Sed haeeA AcydariS indurnentum capitis est. Opus autem cinguSi
quideiii cbriiriiutiiaSriritAafbri critii filiis ejriS, Chri-1 sive zonse confortare quodammodo el constringere
stb videiicet tibbisctitii; Sequeijlia vetb tieqWquam est eum qui cingitur; hoc oslendefe legislator pro-
excedunt qtiippe Bos atque stiblitiiiofa nPbis stini, posuit, quia, Christus simul crealuram oninem re-
sbligute pfimb ac yerb Sacei'doti corripeleiilia. Ve- capitulans sive resiaurans , simul eiiam confortans
sliviique poniifiiem 'subucuta iineti aciihgens eum nostram massam, cujus primitias sumpsit incarna-
btitteb, et iriduens iuiiiia ; gubd Septuaginta tfariS- tibnis dispensare mysierium ; qiiia per ipsani et
tuiefuht, Et ihduit euih trinicahi ei prmcinxit zo- rips fortfesfacti sumus. Quis autem sil dispfensa-
htiih, eirieslivit illurh ypdditirit. Hic mariifeste Urii- lippis mpdus Jo.aniies ait : Verbumcaro factum est
geniii segtiittif \ exstequittif] iticafnalionem ; qui (Jqari. i); ideoque cydarim et zcnam ait Moyses
qtiia lottini nOStrtimiticarnatus esi hominem, lu- jjyssinam esse opus variaturii. Byssus enim de terra
nica" Ifidui et ypbdithn dicitur : duplex est enim cum sit, earneni demonstrat, quse ex terra nostra
hbStra -tebriditip, et uriitis qriidem in npbis est de' est.; optis pluriiarii, Deum Yei'bum, qui artifex et
pulvefe, aitef cbeiesiis, sed tahien unius uierque. yariatof totius est .cfeaturae; ipse sibi carnem a
Ait tenim Mbyses : Fbrriiavit Deus hqniinem de limo _^ v npbis sumplairi bperatus est, varians in ea inyste-
terrm (Gen. n), hic est ergo terrenus : el insujflaviiB I ria quodammodo et creationis miracula. Post hoe
ih faciehi ejus spirituhi vitm (Ibid.), apeftissiine liiq subdidit, secundum Septuaginta : Et posuit super
cceleslis est. Christus autem hiduitur guidem ler- eum rationale. Et quomodo quaedam autographa
renutii, id est illum gtii de terra es't, veterem be- habent, super eum. Sed utraqute ad idem respi-
•hiiuteni, 'guerri etiarri simul affixit crtici. Ait quippe ciunt _: Quod astringens cingulo aptavil rationali,
PatiluS qtiia 'vetus hbtrib hosiet sitnul crucifixus est inquo erat doctrina et veritas. Septuaginta autem
ul destruatur corpuspeccaii \Rom.\i). Indutus est ediderurit: El hnposuit super logium oslensionemet
auterti tet cbeleslem, gUem ipse insufliavit. Sed guia veriiaiem. Hoc autem aiibi sacerdolalem exponens,
riihil egit tfefrtehunihic, nec cbrruptioni proximum, stolam rationalem judieii appellavit. Secundum ra-
procul dUbibCoelestisdicitur. Hoc Paulus exponens tionale enim Christi, id esl doctrinam et praedica-
diCit: Primus hothb de ierra terrenus, secundus de tionem judicii futuri regitur; Ostensionem ergo, id
icelo cceleslis(I Cor. xv). Quod duobus modis accipi est, nianifestalionem et cuni ea verilatem habet,
bportet: pfirilus tenim homo noster, id est corpus, ut pote manifestante co hominihus ignotam myste-
ex letta fbfmaluni est, prbpier quod terrenus dictus riorum veritatem. Quatuor autem versuum ei ratio-
est; atiiina vero dte coelp, Dei est enim insufflatio. ^. nalij id est, ex quatuor generalibus virlutibus, et
Rurstis : prinitiS hoftio irtbhediens Adam ex terra ex duodecim lapidibus panilibus quodamraodo jet
terrentis, qtiia operibus pulveris semetipsum depu- specialibus fieri praecepit. Quse sunt aulem hsec?
tavit; secuiidtis hoirib nbvus, esi Christus, qui de Utique de quibus scribebat Paulus : Opottet enim
coelo est: noh soltim gtiia de coelo descendit, sed episcopumirreprehensibilemesse; sicul Dei dispensa-
quia et dignifateni coeleslis stefvavit, dum nec ter- torem (Tit. i). Sed guomodo irreprehensibilis, id
fetiurn aliquid bperaltis est, riec corruptioni proxi- est, ab accusatioiie munduSj et a guerela omni li-
mrini. Ergo tunicani hictefienum appellavit: de ber sit, his quse postea sequuntur oslendit : Non
lino eniiti, quod tesf ex terfa, trinica facta esi; ait' superbum , hon iracundum , non vinolentuin; non
enihi: Ei fecit eis iuniias tihetis; ypodilim autem pcrcussorem,- non turpis lucri cupiduinj sed Iwspi-
ccelesteni, qriia yppditis poiidefis est, simul aulemL ialein, behignum, caslum, justum, sanctwh, conli-
ethyaeinlhinrisesl; hie ariteiricblbt coeliest.-Uirum- nenlem, ampleclentem eum qui secundum doctrinam
que nostrum Christus suscepit boniinem, et mani- esl fidelem sermonem(Ibid.). Hsec enim unicuique
festum tet occtilltim, tet terrermm et coelestem, idl .quideni convenit assequi. inaxime tamen sacerdoti,
est corpus peffecturti et anirtiam perfeelam, et iri1 siquidem figuram gerit Christi, qui proedictos duo-
oninibus itilegfahi : titfuiiique enifii bi pote utrius-• -k. decim lapides super peclus propriuni porla^il. Gy-
tme creatof salvavit. lllud etiam iritende : M clesu-' dari rquoque texit caput, sive., secundum Septua-
per huttierale imposuit, .qubd aslringens cingulo,i gitila, Et posuit; inquit-, super caput ejus mitratn.
apttiVit faiioiidli. 'Septiiagihla autehi edidefuht : Ett Sed quia et mitrae sive cydari bperaiitinerri non
posuil super iilum eponiidem, ei cinxii iltum. secun-; igiioramus, et Christi caput esse Patfem didicimtis,
'diuh aditum 'epoiriidis,.et cbhsitinxil illum. ad' edhi1 «udiamus quod sequitur : Et super eatn cohtra fron-
"supefhuihefdle. Stiavte Cliiisti jugurii test, id est, i tetn posuit laminam auream consecratani in sahclifi-
tevaiigeiicavita, quaih iit jppte ipste dempiistraiis,, calione, sicut prmceperat ei Dotnhius. Suhlevare nps
recte supef huriierbs poftabat, de qua aii: ToiUie '. legislator volens mitrara sive cydarira supef caput
jiiguth rneuiri super vbs, ei disciie quia fhilis suin ett propter Palrem memoravit. Per laminam et scul-
humilis cbfde: jrigiim ehifh riieiiin leve esl, ei onuss pturam, seu formationem sanctificationis, incarnati
tneum siiave (Matth. xi). "Quid est auteni cingulural Dei Verbi,, qui et sacerdos noster faclus est, digni-
iJub tuhicam et ypofiiiim cinxit ? Ipsum opus diSce. .latem in principio quam simul Cum Patre habet
Dicii eriiiri iri fabernaculi constructione : Et fticies s manifeslum est quia exposuit; propter quod illain
ciidarim btissiriuihet zbham onus variutn. O.uiaenimi et super cydarim seu mitram el contra faciem mitrae
 '
325 . - JSXPOSITIONES'B^\LEYlT3tClpM.— LIB.. iL . . J526
sive cydaris jmpcnit. Djcit autem : Lignbisque eatn n AJprma
J videtur ostendi. Sciebai ergo ponlifex ille
villa hyacinlhina, sive, secundum Septuaginta, Et)t rquem tunc ordinabat Moysesj quia esset circumci-
superimpones super hyacintho veiotio. Hyacinthumn ,sio. incircumcisus pontifex esse non poteral. tlabebat
retortum humanitalem Christi intelligons, pro eoo -ergo iste duas tunicas : unain ministeiii cafnalis,
quod inseparabiliter conjunl3 est dhinilati. Et erii\t ,et aliam intelligenlise spiritalis. Seiebat quia et sa-
super thiaram imminens fronte pontificis. Vel sicutt crificia spiritalia cfferri debent Den, offterebattamen
Septuaginta, et erit super miiram conlra faciem mi-j- nihilominus et carnalia : non enim potefat esse pon-
tras. Eril super mitram, guia Paiter in Eilio, el Eiliuss lifex eorum qui tunc erant, nisi hostias immolaret.
in Patre : Et anle faciem mitrm. Qui enim videl,Fir Ita ergo convenienter Ule pontifex duabus indutus
lium hic videre et Palrem dicitur. ( E-x Origene.)) tunicis dicitut; apostoli vero qui dicluri erant :
Ergo omnis -nunc sanctio evidenter in Unigenitii quia si circumcidainini, Christus vobis niliil prode-
explanala est myslerium. Aliter, lavet te igilurt rit (Gal. v); et qui dicthri erant, quia nemo vosjudi-
Moyses, ipse te lavet, ,et ipse te induat, lex ergo) cet in cibo aut in polu, aut in parte diei festi, aut
est guse te lavat, ipsa sordes tuas diluit, ipsa, sii momenia, aut sabbalorum, qum sunt umbra fulurorum
audias eam, peccatorum luorum maculas absterget.. ^. (Coloss. n). Isti ergo, ut hujusmodi secundum litte-
Ipse est Moyses, boc est lex, guse sacerdoles conse-- B ram, legis observantiam penilus repudiarent, nec oc-
crat, nec potest sacerdos esse, quem non lex con-, cuparent discipulos Judaicis fabulis, el imponerent
stituerit sacerdotem. Si et tu lotus fueris per Moy- - eis jugum quod neque ipsi neque patres teorum por-
sen et fueris ita mundus quomodo quem Moyses s tare potuerunt, merito duas tunicas habere prohi-
laverit, tantus ille ac talis possis etiam pervenire3 bentur, sed sufficit eis utia, et haec interior, uara
ad haec indumenta quseprofert Moyses,et stolas istas3 jslani quae foris est, et quse desuper apparet, legis ,
guibus induit Aarbn fratrem suum el filios ejus. tunicam nolunt, unam namque Jesus ei ipsani iute-
Sed non solum indumentis opus est ad sacerdotales3 riorem, habere permittit. importit tamen Moyses
infulas, verum et cingulis : Fecil enini, inguit, ; pontifici humeraiem, qui est huriierofuin quidam ex
Deiis t, lunicas pelliceas, et induit Adam et mulieremi circunlductione vestis ornatus : humeri autera ope-
ejus (Gehes. 11). IUe ergo tuilicae de pellibus erant, rum tertent ac labofis indicia. Vult ergb pontificem
ex animalibus sumptse. TaUbusenim oportebat indui[ esse etiam in operibus ornalum, nec sufficit sola
peccatorem. Pelliciis , inquit, lunicis , guae essent sciehtia : Quia qui fecerit et docuerit, hic magnus
iiiortaiitatis jndicia quani pro peccato acceperat,et • vocdbitur in regno cmlorum. Et cirixii, inquit, eum
.
fragilitalis ejus quse ex carnis corruplione veniebat _ secundum facturam humeralis. Jam et superius dixe-
indicium. Si vero jam lotus fueris ab his et purifi-. C ^ rat quia cinxit etim zona super tutricam, et modo
catus per legem Dei, induet te Moyses indu-meiilo , iterum cingitur secundum facturam hunieraiis. Qubd
incorruptioiiis j'ila ut nusquam appareat lurpitudo, est islud duplex cingulum, quo constrictum vult esse ex
' tua tet ut absorbeatur mortale hoc a vita. Videa- omni parte pontificem? Constrictus sit in
; verbo, cbn-
mus ergo quali orditte ponlifex constituitur. Convp- striclus in opere, expeditus ad orania, nihil remissum,
cavit, inquil, Moyses synagogam, et dicit ad eos: . nihii habeat dissolutum, accinctus sit animi virlutibus,
Hoc est verbum quod praecepit Dominus. Licet ergo) constrictus sil a corporalibus vitiiS, nullum aniinaela-
Donjinus de constituendo pontifice prsecepisset, ett psum,nullurn corporis timeat: utroque cirjguioseiuper
Dominus «legisset, tamen convocatur et synagog-a; , ulatur ut sit sanctus corpore et spiritu. Et post hmc,
Requirilur enini in ordinando sacerdote, et pvae- inquit, imposuit super cutn iogium (quod est ralipnale,
sentia populi; ut sciant omties et certi sint quia qtii; tet imposuit super iogiiim), manifestationemet verild-
prsestantior est ex oriini populo; qui doctior, qui[ tem, et imposuil milratn super capul ejus. Sed videa-
sanctior, qui ornni virtule eniinenlior, ille deligitur_ mus quid Iogiuni, quod est fationale, significet; non
ad sacerdolium. Lavit ergo eum, el induit; qualii eriim sufficit pontifici habere sapieiitiam, et scire
indumenlo ? Tunica, inquit, el prmcinxil eum zona,__^ omnium raiionera, nisi possit etiam populo manife-
Et ilerum : Veslivit eum tutricam talarem, vel ut(.-"stare guae novit. Ideo ergo imijbnitur rationali et
alibi legimus, hiieriorem. Duabus video tunicis perr manifestatio ut possit respondere omni poscenti se
Moysen indulum pontificem. Sed quid faciemus, rationem de fide et vefitate. Ppnitut autem supet
quod Jesus sacerdotes suos, id est apostolos liostross iUudet veritas; ut non illa asltuat guseptopiio cxco-
prohibuit uli duabus tunicis? et dixeramus qtiod Moy- . gitate quivit ingenio, sed quse veritas habet. Sed
ses et Jesus. id esl Jexet Evangelia sibi invicem con- nondum finivit, el alius adhuc addtendusornatus est.
sonafent ? Posset fortasse dicfere alius, Quia quodj Necesse est tit accipiat etiam coronam, propterea
prsecepit Jesus dtiaistunicas npn babendas , nen estt accipit primo cydarim, quod est vel operimentum
contrariiim legi, sed perfeclius lege ; sicut et cumx .quoddam capilis, vel ornamentum, et post haec su-
lex hbmicidium vetat, Jesus autem efiam iracundiami .perponitur ei mitra ante faciem, id est, a fronte
.rtesecat; et cum lex prohibet adulteiium, Jesus3 pontificis, lamina aurea sanctificata, in gua sculptum
tetiam concupiscentiam cordis abscindat: ego tameni dicitur vocabulum Dei. Verum iste capitis ornatus,
iibti intra hujus inteUigentiseangusliam, peiilificaliaj ubi nomen Dei impositum dicitur, pcst illa oiunia
sacramenta cencludo, amplius mihi aliquid ex istaj quibus inferiora cerpbris membra fuerant excruata,
521 B. RABANl MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS I. 528
superponitur : in qup mihi indicare videtur guod A j in capite, unde et Paulus dicit : State prmcinctilum-
super omnia guse vel de mundo, vel de cseteris crea- bos vestrosin veritale (Ephes. vi), veritas autem Chri-
turis sentiri aut intelligi possunt, eminentior tan- stus, et induli loricam juslitim, ipse autem etiam hoc
quam auctoris omnium scientia Dei sit, et quia ipse qui faclus est nobis a Deo sapientia et juslitia; sed et
• caput est omnium ideo et brnatus iste super omnia galea nos salulis Paulus indui praecepit,' Christus
capiti superponitur : nihil enim post hsec addicitur enim salutare est. Sicut Simeon testificatus est :
pontificis capiti. Tulit et oleum unclionis quo linivit NUIIGdimittis servum luum, Dotnine, secundutn ver-
tabetnacutum cum otnni supelleclilesua. Cutnque san- bum luum, in pace, quia viderunt oculi mei salutare
ctificans aspersisset altare septem vicibus, unxit illud tuum (Luc. ii). Quicunque enim Christum induunt,
et omnia- vasa ejus labrum quoque cutn basi sua per eum et Patrem induunt. (Ex Origene.) Et ideo
sanclificavitoleo. (Ex Hesychio.) Ipse erat Filius in his quae lex divina describit, veluti in speculo in-
Dei qui ungebateos, ipse qui ungebalur, ungens spicere se debet unusquisque sacerdotum, et gradus
verbo divinitatis, secundum quam ei omnia communia meriti sui inde colligere, si se videat in his omnibus
cum Patre et Spifilu sunt, a quo ungi dicitur. Nam guse supra exposuimus positum pontificalibus orna-
David Patrem ungentem dixit cum ait: Propterea mentis, si conscius sibi sit guod vel in seientia, vel
unxit te Deus Deus tuus (Psal. XLIV).Isaias autem B ] in actibus, vel in doctrina, tantus ac talis sit, sciat
unctionem FiUi ad Spiritum retulit dicens : Spiritus se summum sacerdotium, non soluni nomine sed et
Domini super me, eo quod unxit me (Isa. ixi). Quae meritis obtinere, alioguin inferiorem sibi gradum
autem Pater et Spiritus hsec eadem et FiUus facit: positum noverit, etiam si primi nomen acceperit.
ergo ratione divinitatis ipse est semetipsum ungens, Non nos sane debet praeterire etiam hoe guod polest
et ipse est qui ungitur dispensationis humanitate. ab studioso lectore proferri, in guo et ego saepe me-
Similiter offert et oifertur : unde et Daniel oblatum cum ipse hsesitavi. In Exodo enim legens ubi de
illum guidem videt (Dan. vir), non vidit autem gui sacerdotalibus mandatur indutnentis, invenio octo
etim obtulit, guia ipse erat gui semetipsum offere- esse species guae pontifici prsfcparantur. Hic vero
bat. Ergo ut salvetur figurarum veritas, ungit guidera septem tantummodo numerantur. Requiro ei'go quid
et offert Moyses, imaginem et ipse Christi gerens. sit quod omissum est. Octava species ibi ponilur
Aspergit ergo Moyses altare, corpus Doniinicum campestre, sive, ut alibi legimus, femoralia linea,
videlicet, septies, guia Domini unclio tota est Spiri- de quo hic inter csetera siluit indumenta. Quid ergo
tus plenitudo, gui in septem operationibus designa- dicemus? Oblivionemdabimus in verbis Spiritus san-
lur, guemadmodtim Isaias dixit. cti ut cuni „setera omnia secundo enarraverit, una
Ungit autem et oninia vasa ejus : tam apostolos G ( eum species superius dicta latuerit? Non audee haec
guam eos gui eis in tanlum similiter vivunt, ut do- de sacris sentire sermonibus. Sed videamus ne forte
mus Christi et vasa recte nomhientur. Fundens super quoniam in superioribus diximus, hoe genus indu-
caput Aaron unxit eum, et consecravit sive sancti- menti judicium castitatis videri, quo vel femora ope-
ficavit. Et si Christi caput, secundum Pauli verbum, riri, vel constringi renes videntur ac lumbi, neforle,
divinitas intelligilur, non frustra tamen nec extra inquam, non semper in illis qui tunc etant sacerdo-
ordinem in hoc mysterio sacerdotis ungi nunc caput tibus has parles dicat esse conslrictas. Aliquando
legislator scripsit, ut cognoseamus guoniam quemad- enim et de posteritate' generis et successu sobolis
modum caput a pedibus dividi non potest, sic neque indulgetur. Sed ego in sacerdotibus Ecclesise hujus-
Christi divinitas post unitionem ab humanitate divi- modi intelligentiam non introduxerim, aUo namque
ditur; sed siveungi dicatur, sive generari, sive pati, rem video cuiTere sacramenth. Possunt enim et in
sive surgere, sive assumi dicitur, hoc incarnatum Ecclesia sacerdotes et doctores filios generare, sicut
Yerbum non dividenles , et dicentes hominem qui- et ille qui dicebat: Filioli mei quos iterum parturio,
dem unctum, Deum aulem non unctum, sed Deum dohec formelur Christus in vobis (Gal. iv). Et iterum
eumdem simul et hominem. Hoc enim et David sine alibi dicit : Tamen etsi multa tnillia pmdagogorum
aliqua dubietate approbat cumdicit: Sedestua, Deus, habeatis in Chrislo, sed non multos prmsentes. Nam
in smculumsmculi, virga recla est, virga regni tui, di- in Christo Jesu per Evangetium ego vos genui (I Cot.
lexisli justiliam, el odisti iniquilatem, propterea unxit iv). Isti ergo doctores Ecclesiaein hujusmodi genera-
te Deus, Deus tuus (Psal. XLIV).Cernis Deum dici tionibus procreandis, et aliquando constrictis femo-
qui unctus est? Quia omnia carnis suae manifestum ralibus utuiilur, et abstinent a generando, cum tales
est quod sibimetipsi qui hicarnatus est vindicat. Quae invenerint auditores in quibus sciant se fruclum
enim et ejus erat unctio, nisi omnino ipsa incarna- habere non posse. Denique et in Actibus apostolo-
tio? Secundum hunc modum, caput httelligibilis rum refertur de quibusdam quod non potuimus,
sacerdotis ungebatur et ipse sanctificabatur. •inquit, in Asia verbum Dei loqui~(Act.vi), hoc est,
Filios quoque ejus oblatos vestivit tunicis lineis, et imposita habuisse femoralia et continuisse se ne li-
cinxit balteo, imposuitque mitras, ut jusserat Domi- Uos generarent, quia scflicet tales erant auditores
nus. Tunicae filiis Aaron similes Aaron, et zonse seu in quibus et semen periret, et non possit haberi suc-
baltei -similes, et cydarae sive mitrae imponuntur. cessio : sic ergo Ecclesiaesacerdotes, cum incapaces
Ipsuiu enim iiiduunt, ipso coguntur, ipsum portant aures viderint aut cum simulatos inspexerint et hy-
 ' • EXPOSITIONES IN LEVITICUM. — LIB. II.
329 530
poeritas auditores, imponant campestre, utanlur A. sunt contrarise, secundum quod Paulus ait, nonii-
femoralibus, ne pereat semen verbi Dei; quia et Do- nantur; in Christo autem non sunt divisiones, homi-
minus eadem mandat, et dicit: Nolite mitlere sanctum nem quippe mundum a peccato sumens incarnatus est,
canibus, neque margaritas vestras ante porcos (Matlh. quinon estdivisusinoperibus carnis,quibusadversa-
VII), ne forte conculcent eas pedibus, et conversi tur spiritus, propler quod nec divisionum in eo sa-
rumpant vos. crificio lex memoriam fecit. Pro eo autem quod vi-
(IBID.)Obtulit et vitulum pro peccato; cumque su- tulum quidem in peccato, arietem autem in holocau-
per caput ejus posuissent Aaron et filii ejus manus stum sacerdos offeret, hpc absolute lex significat, ut
suas, hnmolavit eum, hauriens sanguinem, et lincto quia conversatio perfecta per holocaustomatis ob-
digito teligit cornua altaris per gijtum; quo expiato lationem cognoscitur, aries necessario in sacrificium
et sanclificalo, fudit teliquum sanguinem ad funda- offeratur. Hic quippe ducatum prsebere ovibus eun-
ntenta ejus. Adipem quoque qui erat super vitalia, tibus in pascua, el aggressum ingressumque a caulis
reticu-lumquejecoris, duosque renunculos cum arvi- et in caulas solet: sicut et Christus dux perfectae
nuiis suis adolevit super attare, vitutum cum pelle, et conversationis est; a quo videlicet sumpsit exor-
carne et fimo cremans exlra caslra, sicut prmceperat dium, atque ideo intrare per se et exire ovibus prae-
Dominus. (Ex Hesychio.) Quse praedictse sanciionis B I cipiebat.
sit virtus, et quomodo unumquodque ejus capitulum (IBID.)Oblulit et arietem secundum in consecratione
in Unigeniti sacrificium accipiatur, prsecedens con- sacerdolum, posueruntque super caput ejus Aaron el
tinet sermo; hsec autem nunc dicimus quae sola de filii ejus manus suas. Quem cum immotasset Moyses,
sanctione immutata sunt. Ibi enim Aaron imppnere sumens de sanguine, teligit extremum auriculm dex-
manus vitulo, hic autem et filios ejus; non frustra tree Aaron et pollicem manus ejus clextrm, simililer et
hoc custodiens, sed etiam "unctos scfipsit: quando pedis dextri. Oblulit et filios Aaron : cumque de san-
autem et non ungimur et offerimur baptismati, socii guine atietis immolati letigisset extremum auriculm
DomintCssefficimur passionis, cujus gerit imaginem singulorum, dexltce, et pollices manus ac pedis dex-
baptisma ; quod etiam docent hsec Pauli verba : Qui- tri, reliquum fudit super altare per circuitum : adi-
cunque enim in Christo baplizati sumus, in morte petn vero et caudam omnemquepinguedinem quceope-
ipsius baptizati sumus: consepulti sumus ergo ei per tit inteslina reliculumque jecoris, et duos renes cum
baptismum in morte ejus; necessario fiUi Aaron sa- adipibus suis, et armo dextro separavit. Tollens autem
crificio manus, cum sint ei communicantes , impo- de canistro azymorum quod erat coram Domino pa-
nunt. nem absque fermento et collyridam conspersam oleo,
Obtulil et arietem in holocauslum, super cujus ca- C ' Isganumque posuit super adipes, et armutn dextrutn,
put cum imposuissent Aaton el filii ejus tnanus suas, tradens simut omnia Aaron ac filiis ejus. Qui post-
iminolaviteum, et fudit sanguinem ejus per altaris quam laverunt ea coram Domino, rursum suscepta
circuitum: ipsumque arietem per frusta concidens, de manibus eorum adolevit super allare Iwlocausii,
capul ejus, et arlus, el adipem adolevit igni, lolis eo quod consecralionis esset oblatio, in odorem suavi-
prius intestinis et pedibus, lolumque simui arietem tatis sacrificii Domini. Tulit et pectusculum, elevans
incendit super altare, eo quod esset Iwlocaustum sua- illud coram Domino, de ariete consecrationis in par-
vissimi odoris Domino,sicut prmceperat Dominus. (Ex tem suam, sicut prmcepit ei Dominus. (Ex eodem.)
eodem.) Propterea lex sacerdolem, in multis imagi- Aperle haecsanctio eerum, quss circa nes agunlui,
neni ferentem Domini, nunc vitulum pro peccatis mysleriorum exponit traditionem, et pascha mysti-
immolare, et extra tabernaculum incendere praece- cum quod Chrislus cum discipulis suis comedit,
pit: sic enim et Domini sacrificium ad ablutionem significat: quod docent ea quae per partes in sacri-
naturae nostrae peecatorum factum est. Nunc autem ficioperagi praecipiuntur. Cur autem aries secundus
iterum ei saeriiicium aliud in holocausto arielis prae- hic nunc aries nominatur ? quia videlicet prius figu-
cepit fieri; crucifixus enim mundus et renuntians " ratam ovem cum apostolis ccenans Dominus, post-
mundo conversalio, quse est holocaustum, Ghristum ea suum obtulit sacrificium, et sccundo sicut ovem
habet primitias, doctoremque et exemplum; propter ipse semelipsum occidit, quod demonstrant sequen-
quod dixit, Qui non accipit crucem et sequilur me, tia. Posuerunlque Aaron et filii ejus manus suas su-
non est tne dignus (Malth. x), id est, qui sic non re- per caput ejus. Quem cum immolasset Moyses, efc.
nuntiat mundo sicut a me ei traditum est, hoc est Necessario simul cum Aaron et filii ejus super caput
enim eum sequi, non est me dignus. Sed cujus rei arietis manus imponunt, quia communem coenam
gratia dividitur holocaustum, pedes aulem ejus et festivitatis paschalis cum suis Christus discipulis
inteslina, sive secundum Sepluaginta venter, lavan- celebtavit; sed Moysessacrificium hoc celebrat, quia
tur ? interpretatio holocaustomatis guaein initio libri magis ab aliis ipse Christi figuram gerit. Tunc au-
facta est sufficienterexplevit. Quod autem immutat tem maxime sacrificium suum Christus celebravit,
de sacrificio, hoc necessario dicitur, quia ibi quidem unde et illud incipit. Yide enim sequentia :
partes fieri oblationem [oblationum] dixit, corpus Quem cum immolasset Moyses, sumens de sanquine
per hoc significans et aniniam debere offerri. In no- tetigit extremum auriculm dextrm Aaron, et poilicem
bis autem hse divisiones, ut pote quae sibi invicem manus ejus dextrce , shniliter et pedis dextri. Obiu-
PATKOL.CVIIL il
 351 B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS I. 332
litsc't filibs Adfori': 'iumquedesdnguhiedrielisithmo- Aomnia
. intelligerent, quanquam ferculum 'quemad-
laiifeiigisset exltemum auticulm rsingulotum dexttm, modum et mensa totius doctrinaeeiat. Quia ergo
et pollices iharius ac pedis dextfi, reliquutn fuditsu- ralionale erat mysterium, ettea quse efficiunto, ex.
per allare per cifciiiium. QuiS sit sacrihcii htijtis fatione subsistunt, rectede caiiistro consummatio-
"teffectiis,iittclib atiriub tet •mantium -pedtimguede- nis, id est, de Unguasua, panem mysticum :propo-
monstrat;: pfb 'obtediehliaquippfeJubstfa, actiontegufe •nit. Qupmodo autem eum sproponit panem absque
hona atque cofivfersatione{Aetio bbnaatque cotiyfer- fermento et cPUyridara ccnspersam oleo, idest,
satio] celebratur; undfeet aures toostrse' uriguntur-; apostoUcam dbclrinam, legalemque et propheticam.
tit iri bbedierilia Adani carehtes, Uriigetiiti bbediten- Lex cnim 'et prophetse et apbstoli ejus memoriam
liafti cbnseguamur. Postqtie hsefe, extreina matitiuiri faciunt, lex quidem dicetis : Hic est pdnis quem
tinguntur tet pediim, quia tioti sbliim matiris, sed ;ei dedit vobis Dominus comedere (Exod. xvi) ; pro-
pedtespro actioiiteacclpihtitur. Quod probaluf ex e'o pihetseSutem : Panis ei dabitur, et aqum ejus fideles
quod David tiicit •:Pes ineus stelit in viti fecla (Psdi. sutit, regem indecore suo videbunt (Isa. xxxm).
xxV); tetrursus : IStatuit supia petrdrn pedesirieos Apostoli auttem uberius expommt Chrisli myste-
(Psal. xxxix). Quia autem acliones quasdamhbhas-, rium, titide nec lagatium riec coUyridam. Panes
quasdam auteiti inalas hahemtis,'et:figurarii malorhm ^J autem idbctrihaeut spotemagis nutrientes dicuntur.
sinistra 'gefiti Tteeie dextra hrigithr, edhfbrtahtiir ^Juos !eilitii!hic'secundtim Septtiaginta de:oleo panes
etiirit ea quseuhghtitur, tet deStiuuntuf atque disptef- 'appellavefuht, 'hPS securtduin hos ipsos: Septua-
dtfritur ea qtiae n&a.unguntur. Qtiod tipteftte deriion- ginta 5ebilyfidariiiri scenopegia canisttum consum-
strat disperdens ^Egyptuni angelus, qtiia ubi unctib matibtiis iexponens qubd accipiebatut in unctione
immolaii 'inveniebatur, tibn percutiebat: -sed^tariifen saceidbtis, legislatbi appellavit, pei collyiidam si-
prhriuS, sacerdos sanguine, et post tetiriifilii ejtis se- ^nificarts IfegiS 'eloquiutij. Quantum autem colly-
cundum legerri tingebahtur, quia et ipse DbmintiS fidae deteflores «int patiibus ad nuttimentum, nulli
pfimus, in cdetiamystica, iritelUgUjiifem atecepilsah- est dubitini hhdfe a^iostolotum sefmones, ptophela-
guinem, atqute deiride caliCteni apbstolis fledit. Sed ttim tet legis siJrajponuntut sfermonibus,quia majo-
tecce legislator hic, pbSttihciibhetii Aarbn tethlibrum tem praeceperunt igratiam, ila tit Paultis diceret:
subdidit de sanguine; feliquum fiulitsuper tilfare Posuit Detis 'in Ecciesia primum aposlolos, deinde
per circuitum, qutid tetChfistum IteciSseinveiileinus: pwphetas (Ephes. iv). Deinde ipsi ipost evangelicam
hibens enhti ipse et apostblis bibere daris, tunc in- traditionem, intrpducunt Christi mysteria. Introdu-
teUigibilefli sanguinein super allare, videlicet suuni .cunl autem legis iprophetarumque utentes ;testiuio-
corpus, effudit. Corpus autem Christi Ecclesia est et C ( .niis, propter qubd eis coUyridse tet iagana simul
omnis plebs ejus, quod specialiter diceritem Mareum Subjecta sunt et conjuncta. Sed quid Ms adjiciat
invenimus : Et sumens, gratias ageris dedit eis, et .intendamus.
biberunt ex eo omnes. Et dixit eis, Hic estsanguis Posuit superadipemetatmum dexttum, tradens si-
meus Novi Testamenii qui prb hiuitis effusus est mml omnia Aaron ac filii ejus. Illud lex ccnlestatur,
\Marc. xiv). His Converiiuritea quse sequutttur: quia omne desiderium emnemgue actionem honam
Adipem auiem et caudam, omtiemquepihguedinemquce rbfferrimysterio sit iiecesse, si tamen vis illud se-
tperit inieslina, reliculumque jecbris, etduos renes cuhdum Dei intentibnem Jegisque suscipere. Sed et
cum adipibus suis, et armo dextro separavit; pro ^raidictutii sequtetisbrdititemail: Tfadens shhul om-
cauda Septuagirita lumburii, et pro intestinis veniri- niaAaronfiliisque ejus. Piius-siqilidenrChfistussua
culum, etpro reliculo ]ecoris, pinnatn hepaiis edi- iriystefia inchoavit, tet tune «eainocis qui facti su-
derunt. Chjus autem hsec liguraimgeraht, in saltftMfi mhs fflii ejus :per lavacruift fte"genei'at,ionis tradidit.
saciificio, seu pacificoruin, pef singula dischsShrii Ettevaveruntsa coratn Dbtriino. Ipsum enim -mysle-
est. Non frustra autem tea, hune in ariete consnm- fitim qtibd ;ttobi'sfttadidit <, hoe cum sua carne in
hialionis commemorait, sed quia Christi mysticum «ctelos levavit; dicens autem: Levavit ea eoram
"
pascha et eorum perceptio ad salutem hoiuiiitim Dothino.,modum qtfo ipbttflerit eis ijni .pbsl futuri
pfovehit, ^quibus dbctbfem superaedificare sequen- terant texposuil.
tia nostfi mysterii pfseparat virttis. Tblleris aritem Rursttihque sriscepta de manibus >eorumadolevit
de canistto azytriorum qubd "eratcoftirii Dbminb, super. altarp holocausti, eb quod consecrationisesset
-panerii absque fertriento et coliyfidam ctinspersam Hbiatib, ihOdorem suaviiatis sacrifiiiiDomini. Altare
oieo, laganumejue.Vio canistfo azyinbrtim,*Se- hplocausti 'Ghristi Cofpus'dicil. Sed et bdor stiavis-
^ptuagitita canisiturii corisummtiiionisediderdnt. Per siffltis: de Ghfis10etiinl ;apefte in 'Ganficis€antico-
canistrum antei» consuihmatioms linguam Domini rtim dicitur : Uriguenium ^effwsum >estribtriehiuum,
inteUigimus, sbia quip|ie • praecipuam perfectam- pfbpterea adolesceritulmWiexefiint te (Carit. r). Sa-
que doctrinammtroduxit, proptterquod dicebat: Non crificioDbritini, id est, ^acfificii et holbteahstbmatis,
verii solvete legem, sed implere (Matih. v), htpote sicut mandavit Doriiihus;Ipse tenimmandavit: Qtto-
ipse implens quse mintis erant In lege. iBene autem iiesCnnqiieiiocbibHis,mortemDominiinvobismelipsis
eam et canistrum, propter contextum dictorum voca- annuntiate(rOor.xi). Tulitetpeclusculum, elevansil-
vit, cum multa in parabolis dixerit, ita ut Judsei non lud coram Dotnino, de ariete consecrationis, seu se-
335 EXPOSlTIONES IN LEYITICUM. — LIB. U. 354
curidtimSeptuaginta, cohsuriiinationisiriparteirisuain, A ctificantur ad ineundum sacerdotium, Ad ostium
siciit prmcepefat ei Domihus. Sictit ih sacrificib pa- tabernaculi testimonii sedebilis septem dies, die ac
cificorum seti salutaii," pecfuscuhini sie tethic offet- nocte, ne moiianiini? iNuiiquidnam Crtedibileest situ
trir, htiqtie ihltenigibili Mbysi, id est GhfiStO pee-. cbrperisunoloco sedefe ptaeceptos, pet diessteptcm:,
lusculuni arifetisteotisecrafibhisseu cbrisuriiriiatiptiis die ac nocte, unde se cmnino -non coriimbverent'?
steparatur, quia pef peclusculumfidtesct cbnfideritia Nefetamen hic tanquam aUegoricealiquid significa-
figuratur, sicut pridem diximus. Curri autein ipsius tuni quod non fieret inteUigere cogendi sumus ac-
sit sacfificitim, necesse est ut et fides ipsi qtiseIn teb cipere, sed potius agnbscere locutionem Scriptura-
teStdeputalur? Assumensqueunguenium eisciiigmiwm rum, ubi sessiontem pro. habitatibne et cbmmora^
-'
qui etat in tittdri, aspefsit sriper Aarbn ei ;vestimehth tioiie. Non enini quia dictum est de Semei, quod
ejris, el super filios ejris -ac vestes eorum. Cumqtie sfederit in Hierusalem annos tres (III Reg. -n),,ideo
sahctificasset eos in vestitusuo, quod Unigeniti sati- putandum est per lotum illud tempus in sella se-
guis et tinctlo Spifitus "uniussirit operationis.atqtite disse et non surrexisse. Hinc et sedes dicuntur ubi
virtutis, et minus f ecite bleuni tiriclibriisfet sarigui- habent commembratiqnein quorum sedes sunt_,habir
hteni altafis, id est, Doihinici CofpbfiS legislatbf tEitioiiuippeliocnomen accepit. (Ex Ilesychio.) Pneci-
uhxtefit, arirU JoaMtefri- aieenltern: Tria suiit :quik <B (I ptia uunc legislator providit discrtevitque mysteriaj
iesthnonihm ptwberit, et tres unuiri suht, spiriius; et figuraliter per ea ciiae nunc contemplalus est, tra-
aqua, et sahguis (I Joan. T). Urtuitienim teffteeiurii •diditintra Ecclesiam ea perfici, et nuUatenus jprefa-
sanctificaiionis habteht. Muiturii autteinf ecte vteStteiri tiOfum visibus et auribtfs publicari, nec euilibetvo-
Aarbn ab stoUs fiUbiurn Aaron lex sepatavit-; ham ifenii profanandi ea esse facullatem. Unde quia ta-
elsi ad imitationem Bomini vesterii qui ab eo ad- hefiiaculum testimonii Deo coelum esse, atrium au-
optali sumhs habemus, vterunitamen quantum pbriti- ttem tabernactili hujus EcClesiam, guiaipsa estante
flcis differat Vestis per afiteriora didichtius. Si ati- ;cbe]iintfoilum collocata, ipse Hierusalem quippe
tem sanctificafi iriteiligibilerri Aarbn aspersioiie sah- cbelestis tenet irnaginem, sictit olim praediximus:
guinis et Clei cogriovimtis, non admifemur quod iritus in ea carnes sacrificii coqui prsecepit. Ait enim:
dictum est. IpSe enim Cbristtis ad sanctificatibnerti Pmcepit eis dicens: Griqv&te ante fores iqberiiaculi, et
nostram aspersionem proprii sanguinis, videlicet; 'ibi comedite eas. Qucmodo erge in Kis non admi-
passibnem suam pfo nobis bblulit, unde filios Aaron fahda sit sapientia Spiritus? NuUam quippe du.bieta-
et tunicas seu stolas cuni^Aafon dixerit sanctificafi, tteriihujusmodi inteUectui defeliquit, proptertea car-
"qtiiaqusecuriquein nobis cbii(ingurit,ad eum, ufca-,. ries tum panibus comedi praecipiens, ut nos intelll-
put ScUicettotius corporis, neceSsario reducunt. Ad 'geremus Illud ab eo -mysterium cici: quod simul pa
pfdbationeni auleiti eoruin qtiae dicta sunt, Dorriitii iiis tet caro est, sicut corpus Christi, panis vivi qui
siimanius verba : "Ctirhetiiin crucifflgenduspfo ridbis de'coelo descendit, tet hoc ideo oit illic absoliite my-
esset, hsee stib oiatioriis iofrria ad insttuendaiii bbe-, stica coena deberet 'celebrafi. -Aaren autem et filii
dientiam Apostbloiuih dixit: Sicut me misit Paier . ejtis iliudrecte cPmedunt. Nisi' enim Ghfistus roga-
in tnundum, el ego misi ebs in mutidum : et pro eis -ttis ote saceidoturii ipse venerit, et ccenam sanetifi-
ego sanclifico ineipsum : utsitit et ipsi sanctificdiiih , 'cavefit, et initiaverit ea quae -aguntur, nullatenus
veritaie. Ergb aperte sanetificalionein sacrificium ;sacrificium Dbhiiriicum fiuiit. Sed hbe guod feli-
quod pi'0 nobis obtuiit, ex quo et nobis sanctifica- guuhi eSt de carriibus et panibus, in igrie inCfendi
tjo proficit appellavlt. praecepit. Quod nunc vidfemus fetiam sensibiliter ia
' "Ecclesia fieri, igriique tradi qusecunque remanere
CAPUT XI.
De Aaron et filiis t\e ante diem septimum unctionis cOntigefit incbhsumpla, non oraiiino ea quse una
sum exeaht e tabernaculo. die vel duabus aut mullis servala Stint. Sicut enim
(CAP.VIII.) Cumque stinclificasset eos in vestilu apparet, non hoc legislator^praecepit, sed quod reli-
sub, prmcepileis dicens : Coquite carnes anle fores ta- quum est incendi jubet; dies autem non commemo-
bernuculi, etibi comedite eas. Pahes quoque conse-• ravit, ut qusecunque cujuscunque rei causa enief-
ctationis edite qui pbsiti sunt ih cariisito, siiut prm- gerite femanserint irtcbnsumpta, sive .tempus in
cepit mihi Domihus dicens : Aaron el filii ejus corrie- - Causa sit, sive quid aUudTfuetit, igurs bpus et con-
"dehteos: 'cjuidquidautem reliquumfuerit de carneet ! suiriptio fi'at. Etgo ex hoc qubd agitut Sehsibiliter
depanibus, ignis cbnsutnet.Deostio quoqueiaberridculii significatio cujusdam itttelligiBilisrtei eis gui irttten-
non exibitis septem diebus, usque ad dieni quo 'cbm-. dunt provenit, ut quandoadcomestiotiem sacrificii
plebitut lempus consecrdtiohis vestrw. Septeih ehimi 'deficimus, et cbmedtereillud integre iion ;possiimus,
diebus finitur consecfatio, sicut et in prceseniiarum1 iriente fdrsan isisSiscente Sive defieiente, iitrurii ea
fdclum est, ut ritus sacrificii complerelur, dieacho- quis Videritur cbfpus bpbftfeatintelligi Dbttlini, jn
cte Manebitis in iaberriaculo, observantes iiislbdias> "qtio pciilis tiec arigtelipbssunt prbspicefe, iidn re-
Tlothirii, nemoridmihi. Sic enim mihi prmceptuinesl.. 'liriqui, sed etiam tradi ea igtti oportet spifitus, ut ea
Feceruntque Aaron et filii ejus curicta qum prmcepii t Comedat quse nobis sunt ex irifirmitate inVisibUia.
l)omiriiis'p'eririahuin'Moysi.(Ex Augiistino.) Quid'testt ' 'Qubihbdoatitem cbraedat? cuih' cbgitavetihmSVir
qudd dicit "Moysesad Aaroa et filios ejus cura san-- mii Spifitus esse'p&sihiiia.'eauqha; hbbis ihipbssibi-
535 B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT.OPERUM PARS I. 356
lia videnlur. Unde et subsequenter disputare legisla- A_, gerit primitiarum futuri, sed et coiisummationis
tor videtur : Dicit enirii sic : De oslio quoque taber- praesentissseculi, qui in septeni revolvitur diebus.
naculinon exibitis septem diebus. Septem cur? quia Oportebat enim ut in qua die surrexit Christus, in
quinquagesima dies septenario numero in semet- eadem et Spiritus adveniret. Tunc ergo vocari Aa-
ipso mulliplicato et uno ei adjecto perficitur : unde ron et filios ejus et majores natu Israel ait: Eccle-
et Hebdomadarum eam festivitatem, apud Moysen siam quodammodo per eorum qui dicti sunt sedifi-
dici, manifeslant sequentia. cans vocationem. Tunc quippe prius convocatum est
His similia et Lucas tradidit. Ait enim de Bominp Ecclesise speclaculum, in qua intelligibilis Aaron, id
et discipulis : Quibus et prmsentavit semelipsumposl est, Christus sacerdos esse creditur; filii autem ejus
mortem suam in mutlis argutnentis per dies quadra- qui sublimis sunt conversationis, et ideo sacerdolii
ginta apparens eis et loquens de regno Dei, et con- ministri et coopeiatotes sunt; majores autem natu
vescens prmcepit eis ab Hierosolymis ne discederent, Israel, presbyterorum ordo est: ex his quippe cor-
sed exspeciarent promissionemPatris (Act. i). Cernis pus Ecclesiae componitur ; sed Aaron quidem acce-
quomodo consecrabat, sive perficiebat eos ? Appa- pit sibi vitulum pro peccate et arietem in holocau-
rens eis et docens de regno Dei, et convescens,dicens stum, utrumque imraaculatura, et obtulit coram
autera ab Hierosolymis non discedere, non prsecepit B ] Domino. Tunc enim Christus sacrificium suum in-
januam tabernaculi progredi vel egredi, id est, nOn netescere coepit, ex quo Spiritus adveniens Par-
permittit prsedicare usque dum promissionem Spiri- thos et Medos et Elamitas, et omnium gentium pri-
tus, quse facta est, guinquagesima die acciperent. mitias ad aposlolprum ccenaculi superiora colligit
Complelis autem diebus, Petrus mox praedicationem (Act n). Accepit aulem et ordo majorum nalu Is-
incepit, quando et additm sunl animm circiter tria rael, quem presbylerorum esse diximus, ut poie
millia (Act. n). Sic et ipsi per singula mandatum ipse sortem et figuram doctorum gerens et ad do-
hoc custodierunt, et maxime in eis complenlur quse cendos nos utilis est, vitamque perficere in Ecclesia
in subsequenlibus dicuntur : Observantes cuslodias convenientium potest. Quse autem sunt haecquse ac-
Domini, ut non moriamini; sic enim mihi ptmcepit cepit? Hircum pro peccato, pro poenitentia videlicet
Domintts. Fecetuntque Aaron et filii ejus cuncta qum sacrificitmi, etvitulumel agnum anniculum in holo-
locutus est Dominus pet manum Moysi. Si quseritur caustum, immaculatos: perfectam videlicet et con-
cur Aaron filiis suis conjungat, invenietur causa om- sumraatam vitaiti, sive conversationem, quse per
nino necessaria et ad rei considerationem opportuna. hostias, id est, per holocausta significatur; et bo-
Nonenim exire de janua tabernaculi testimonii, id est, vemet arietem pro pacificis. Sed et ad sacrificium
non interim attrectari evangelicam praedicationem G ( salutare mediocrem conversationem, quse tamen po-
his quaesunt praedicta. Apparuit ergo cum apostolis, test salvare eos qui cfferunt, sicut supra diximus ;
et Christus suam januam non egrediebalut, ipse coram Domino autem omnia praecepit fieri: oportet
siguidem eiat gui et praedicandus erat, et qui in quippe omne virlutis opus ut pote vidente Deo per-
apostolis loquebalur, propterea cum filiis el ipse agi, et non corrumpi neque vitiari, cum permisce-
Aaron ccnsecrari seu consummari dicebatur. Quis mus ei voluntatem nostram; sacrificium similse con-
sit autem consecrans sive consummans, legislator spersaeoleo, iheologiam, cum eleemosyna. Hocenim
iiequaqiiani subdidit. Ait enini: Septemdiebus finilur prsedieta sacrificia subtiliter nobis plim discussa in-
consecralio,sive, secunduin Septuaginta, consumma- noluerunt. Quid auteni hic nunc subdidit? Quia ho-
vit manus vestras, sicut et fecit. Manifeslum est au- die Dotninus apparebit vobis. Hoc conclusio et pro-
lem quod ipse erat qui filios consecrabat, sive perfi- batio est, quia de Pentecoste praedicta omnia dice-
ciebat, qui et perfici in eis sive consecrari ut pote bantur; in ea enim in eis apparuitDominus, Spiritus
in membris propriis dicebatur. videlicet de quo Paulus dicebat: Dominusaulem spi-
CAPUT XU. ritus est. Quomodo aulem apparuil in eis dixit Lu-
^ cas : Vism sunt eis dispartitm lingum sicut ignis ei
De fine consecrationis el hostiis pro se et populo.l sederunt
super singulos eorutn (Act. 11).
(CA.P.IX.) Faclo atttem oclavo die, vocavit Moyses Tulerunt ergo cuncla qumjusserat Moyses, ad os-
Aaron et filios ejus, ac majores natu Israel, dixitque lium tabernaculi, ubi cum omnis staret muttitudo.
ad Aaron : Tolle vitulum pro peccato, el arielem in Aperte hic Ecclesiam exposuit, ad ostiutn taberna-
holocaustum, ulrumque immaculalos, et offeresillos culi; vel, sicut Septuaginta, ante tabernaculumtesti-
coram Domino, el ad filios Israel toqueris : Tollite tnonii, videlicet coeli, si enim Ecclesia frequentia est
hircum pro peccalo, et vilulum alque agnum antricu- angelorum primitivorum qui scripti stifit in coelis,
lum et sine macula, in holocaustum, bovem et arie- antte tabernaculum testimonii, id est, ante faciem
tempro pacificis; et immolate eos coram Domiiw, in coeli. Sic enim et Aquila ante faciem interpretatus
sacrificio singulorum, similam oleo conspersamoffe- est: omnis quippe xontrita anima et omnis pecca-
rentes,hodieenim Dominus apparebilvobis. (ExHesy- tor, omnis misericordiam necessariam habens, om-
clrio.) Diem enim octavam Penlecosten appellat, nis ab errore se convertens, in hac Ecclesia congre-
quia Pentecoste dies incidit in hac qua Salvator re- gatur; non solum eos qui de plateis et vicis sunt,
surrexit, quse esse octava creditur, quia figuram sed et eos qui de viis et de sepibus vocari praeci-
**7 EXPOSITIONES IN LEVMCUM. — LiB. H. 338
piens, ut regaiem coenam ingredientes implerent.t- A autem salutaris : sed censummationis tunc oblatum
(Matth. xxn). Ait Moyses : Iste est sermo quem pm- est, quando sacerdoles sanclificali sunt, ut sacer-
cepit Dominus, facite el apparebit vobis gloria ejus. dotio fungerentur, et hsec obtulit Moysespro Aaron
Gloriam esse Domini spiritum manifeste ostenditt et filiis ejus. Postea vero Aaron ipse, jam sanctifi-
quod Paulus ad Corinthios scripsit': Nos omnes reve- catus et sacerdotio fungens, offerre pro se jussus est
lala facie gloriam Domini speculantes in eamdem ima-- vitulum pro peccato et arietem in holocaustum:
ginem transformamur, de gloria in gloriam, sicut aj non autem jussus est pro. se oflerre consummatio-
Domini Spititu (I Cor. m). Ut ergo gloria Dominii nis, quia tunc ideo oblatum est ut consummaretur
videreturj id est, ut adventus celebraretur Spiritus. sanctificatione, et sacerdetio fungi posset quo jam
Iste est sermo, inquit, quem prmcepit-Dominus: ser- fungebatur.
mo videUcet mysticus, de quo Dominus praeceperat:: Slatimque Aaron accedensad altare immolavit vi-
Hoc facite in meam commemoralionem. Sermonem, tulum pto peccato suo; cujus sanguinem obtulerunt et
autem legislator ex consuetudine illud vocat, quia_ filii sui, in quo lingens digilum tetigit cornua altaris,
pl.us sermone subsistit hujus dispensatio mysterii, et fudit residuum ad basem ejus, adipemque ac renun-
maxime Dominico verbo ea quse apparent in aliudl culoset reticulum jecofis, qum sunt pro peccato, ado-
aUquid majus et intelligibile transferente. Unde cum, B I lcvit super altare, sicut prmcepetat Dominus Moysi.
manna imaginem panis vitae qui descendit de coeloi Carhes vero el peilem ejus exlra caslra combussit
praesentarel: Hic est panis, ait, quem dedit vobisDo- igni; immolavilet holocausti viciimam, obluleruntque
minus ad comedendum; hic est sermo queni constiluit_ ei filii sui sanguintm ejus, quem fudit super attaris
Dominus (Exod. xvi). Quid ergo ex his quse dicta[ circuitum. Ipsam etiam hostiam in frusta concisam
sunt legislator significat, nisi quia sine dubio agen- cum capite et membris singulis, obtuterunt. Qum om-
tibus eis sanclum mysterium et Dominicam coenamL , niu super altare cremavit igni, lotis prius aqua inte-
celebranlibus, advenit Spiritus. Quod et si ncnpla- stinis et pedibus (Levit.ix). (Ex Hesychio.) Et cujus rei
nius expesitum habemus-,multa quippe studie brevi- gralia haec etiam in hoc loco sacrificia peraguntur,
talis Scriptura divinapraetermisit, qusefasest ex aliis. superius diximus , non ergo necesse est iterum eo-
colligere. Erat enim dies qui appeUatur Dominicus, rum virtutem per singula dicere quoe in hoc sacrifi-
in quo oportebat modis omnibus agere apostolos, cio peraguntur, cura olim ea per ordihem discusse-
mystica et sacra. Nam et nos illorum sequentes rimus, et cujus comparationem gerant nihil inler-
traditionem, Dominicam diem divinis conventibus mittentes ostenderimus; et quemadmodum in Do-
sequeslramus. Invenimus autem et Cliristum simili- mii.i sacrificio, quod cum unum sit, noti lantum no-
ter post resurrectionem a mortuis permysticsecoenae C bis peccatorum praestans remissionem, sed et vitam
et panis fractionem manifestatum. Quod aperte perfectam in philosophia et consummatam efliciens,
quidem Lucas, tamen eliam Joannes evangelista necessario et in vitulum qui pro peccato est et in
tiadit. arielem hunc qui in holocauStum immolatur.oportet
Dixit ad Aaron : Accedead altate et immola pto, reputari, unde et in persona sacerdotis utrumque
peccato tuo, offeresIwlocaustum, et deprecare pro te, perspicimus oblatum. Jara.ergoet ad subsequentia
el pro populo : Cumque mactaveris hosliam, populi, veniamus.
ora pro eo, sicut prmcepit Dominus. Ubi nostraj Et pro peccato populi offerens, mactavit Jiirium,
translatio planius habet, pfo te et pro populo, pro te, expiatoque altari, fecit holocaustum, addens in sacri-
ipso ei pro domo tua Septuaginta ediderunt. Qui au- ficio libatnenti qum pariter offerantur. Et adolens ea
tem sint domus intelligibilis sacerdotis^ Paulo di- super allare absque cmremoniis holocausli malulini,
cente, cognpsce.Ait enim: Christus autem ut filiusini immolavit et bovem atque arietem hostias pacifwas
domo sua,qum domus nos sumus, si fiduciam et glo- populi; obtuleruntque ei filii sui sanguinetn, quem fu-
riam spei usque ad finem firmum relineanius (Bebr. dit super altare in circuitu ; adipem auietn bovis et
ni). Ergp hi qui prpfecerunt et perfectieres sunt, caudam arietis, renunculosque cum adipibus suis, et
domus ejus juste appellantur: pro quibus deprecatur• D * reticulum jecoris posuerunl super pectora. Cumque
et pro omni populo, ut pote qui nostra factus.est _ cremali essent adipes super ailare, pectora eorum et
propitiatio, sed et semetipso. Cur hoc, cura propifia- armos dextros separavit Aaron, eievans coram Domi-
tione non egeat, magis autem ipse prsestet propilia- no, sicut prceceperat ei Moyses (Ibid.). (Ex Hesi-
lionem, sed ut nostrum peccatum suscipiens, etiami chio.) Cujus figuram ea guse dicla sunt habearit, et
pro semetipso deprecatur? Evidenter, autem hoe. quemadmodum prp peccalp hircus poenitentiaesa-
hominis est et Dei, id est sicut hominis propitiatio- ciificium significet, holocausta autem crucifixam
nem suscipientis, et sicut Dei sibimet praestanlis. Al- conversationem, theologiani vero simila, salutare au-
ter enim homo sibimelipsi propitiationem praeslare} tem seu pacificorum sacrificium, vitam quae nos sal-
non potest. (Ex Auguslino.) Nolandum est sane cum1 vare potest, etiam mediecriter sapientes, saciificie-
pro populo offeruntur sacrificia, et pro peccato sa- rum discussio prsecedens unciionem saecrdotis, os-
cnficia jussa esse offerri, et holocauslum, et saerifi- lendit: ergo qui hujus sanclionis nescit explanatio-
cia salutaris; pro sacerdote autem oblatum fuisse3 nem iilic eum subtililale perquirens, eliam hsec per
pro peccato et holocauslura et consummationis, ncn,i gingula sciet. IUud autem nunc nccessarie addimus,
. 359 . B. RABANl MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS I. .340
quia. sancti Spirifus in Pentecosten provenisse de- A est quidquid illud erat quod ad horam mimstratio-
scehsicnem cuminunum cniigregali essent apestpli, nis ponebatuf, et auferebaiur, non fuisse altaTis
bnlniaque secundum legem Ecclesise agerent, signi- partem, et ideo non fuisse contra praeceptutn quo
ficari consideravit legislator, recte praecedere sacer- gradum habere prohibilum esl; boc aulem quale-
dotis sacrificia, ac deinde subinfef ri populi praece- cunque fuerit, lacuit Scriptura, et ideo qusestio
pit. Opertet enim Ecclesise dectrinarn a sacrificio facla est. Sed nunc cum dicit Scriptura sacerdotem,
Unigeniti inchoare, ut introducantur doeentes quid cum fecisset sacrificia, descendisse, boe est, cum
npbis passio Dominica profecerit, aut contulerit, at- immolata imppsuisset altari, ulique manifestat ah-
que ita subinferatur sermo poenitentise, quem oni- cubi eum stetisse unde descenderet, et quia ibi ste-
nes utique homines necessarium liabemus, unde et terat, idee trium cubitorum altari ministrando de-
Dominus unani doctrinam praedicat, id est, poeni- servire potuisse. (Ex Hesychio). Intende quia ornneni
tenliam, totumque perfectius subinferri conversa- nobis evidenter figuram Ecclesise vult exponej'e.
liones atque theologiam illis permiscendas. Subdit Nam postquam dixit, Descendit postquam fecit pro
autem et guse [Al., quod] cerrigentes sive uncti sal- peccato, et holocaustis et pacificis, ostendit quia
vari pcssimus quamvis nou jsublimiter cqnversemur. completionem sacrificiorum, inlellex.it expositionem
Iji Ms enim oportet Ecclesiam congregare et mar B eorum, et proptetea dixit, descendit: per descensio-
nifestationem Dei gi.orisesuscipere. Hsec sine.dubio nem doctoralem sedem designans, de qua post ex-
diebus Pentecostes maxime agebant discipuli Domini, positionem sacetdotes quibus figura inteUig&ilis
propter quod in unum tunc collecti erant, quod Aaron credita est, deseeijdunt, et per oralionem
manifestat Lucas dicens : Et dum eomplerentur dies manus ad cceluralevant. Elevationernenim manuura,
Pentecostes, eranl otnnes simui unanimiter (Act. 11). orationeni etiam Paulus intellexit. Dicit aulem sic:
Quid autem erant eoljecti agere, nisi ea medis om- Volq viros orare in omni loco, levantes puras manus
nibus quae dicta sunt? Nam et si palam non praedica- (I Tim. u). Tendens sive levans ergo manus, bene-
Jjant et propterea intus erant in superipribus seden- dixit illos : quiaper elevatienem manuum, per ora-
tes, necdum verbum dissemjnantes, sive palam lo- tionem videlicet, sacerdotes populo benedicunt.
quentes, quia de estio tabemaculi tesfimonii non Sed unde benedictionem praestant, ostendunt se-
erant jussi egredi, .usquedum de excelsp indueren- quentia. Ingressi autem Moyses et Aaron tabernacu-
tur Spirilus vhiutem, verumtanien in semetipsos lum tesliinonii, et deinceps egressi, benedixerunt po-
quia haec agebant nianifestum est, et qusecunque,d.e- pulo. Quaniobrem prius- in tabernaculo testhnpnii
(jqnf Eeclesiam rneditari non cessabant, ut ipsum ingredimitur, et postea benedictipnem praestant, nisi
yidelicet in semelipsis habentes Christpni, qui est " ut non ignoremus quia de inleiligibili labernaculo,
Ecciesise capjif: unde et Matljiam *ad apostolatum yidelicet de coelobenedictipiienj proferunt sacerdjp-
cum concionaths fuisset Petrus, et proposuisset di- tes, dicentes sicut el Paulus : Benedictus Deus et
yinse Scriplurae exppsitiqheni atque tesliinonia, sc-rte Pater Domini noslri Jesu Christi, qui benedixitnos
sepafayerunt. Sive aijtein conciooari, id est, pppu- in opitri benedictiqne spiritali in cceleslibusin Ghri-
luni exhortari, sive prophetas interpretaji, et cleros sto (Ephes. i). Hoc enim nobis et ipse tradens Do-
sociaf e, ecclesiasticse dispensationis el ordinis fiiit; mirius, quinque panes, et rursus septem benedicens,
ergo manifestum est, quia quemadinqduni in Ecclesia ad coelum respiciebat. Cur autem non solus Aarqn,
collecti in illis diebus eraijt, quorl etlegislatqr inodis sed et Moyses synagogam seu populum benedicunt ?
omnibus, signiiicari cpnsiderans, cpnseqrienter et nisi ut discamus quia non propria virtute saCerdo-
ea quse subseguuntur addidif: Et tendens mq- tes ben,edictipneni, sed xpiia figuram feruut Christi,
num contra pppulum benedixitei : sicque compjetis pessimt prppter einij quj in ipsis est prsestare be-
hpsiiis prq peccato et hqlocaustis et pqcifwis, descen- nedictlonis plenitudinem; unde et Moyses utpote
4it (Levit. ix). cui imago est Domini credila, ad benedicendum
(Ex Augustino),.Uhi autem ista fecif, nisi super . recte coniprehenditur, sed et illud per ea quae dicta
altare, id est, ad altare stans, eique deseniens?' sunt, lex sigiiificat, (juisinon solumis qui sacerdo-
In,de ergo descendit ubi stabat: nimiruro illius solu- tium scrtitus est, sed et omnis justus Christum ha-
tiq quaestionis adjuvari ho.c testimoijio videtur, ubi bens in semetipso el figuram Domini suj, per bp-
qusesieramus in Exodp, quomodo seryiri potuerit ad naiii conversalioneiii, quemadmodum Moyses exi-
aitare, quod erat altum cubitis tribus; gradujit stens, idoneus est ad donandum benedictionem.
qiiippte iiiic ititelljgere prohib,ebamur, quiaidDeus CAPUTXIII,
yetuerat, ne super altare pudenda virilia ministran- Appafjet giqria Domini muititu.dini, et ignis egressus
tis revelarentur, qupd utiquq fieret si pars altaris a Domino absunritholocaustum.
gradus esset, id est, si cpmpactus adhaereret, deni- (IBID.)Apparuit giqria Donrini omtri muliiludini,
que ibi hec vetuit ubi de altari structili Ioquebalur. et ecceignis, egressus a Domino, devoravii holocqu-
tjnum eiiim esset altare cunj gradu, cujus pars esset stum et adipem qui erat super altare. (Ex Augustino.)
gradus, et ideo vetitum esl. Iiic vero ubi altaris Quaeri potest utrum nutu et voluntate Domini factum
lanta fuerit altitudp, ut nisi|Sacerdos super aliqaid sit, an ab eo loco ignis exierit ubi erat arcatesti-
slaret apte ministrare non ppsset, inleljigendtirh monii. Non enini in loco aliquc ila est Dominus,
«41 EXPOSITIONES IN LEVITICUM. ±- LIB. II. 342
quasi alhii uon sit, Qubd cum.vidissenHurba} lqudjq-TA A stjnqgoga glqrificqbqr eps : appropinquare Domin<;«
verunt Dqniimm, rmtiie.s.ip,,facies, sm%. (fe HLesyp vpleiis intelligi, qui in tabernaculq sacerdotip fun-
chio.) Putas ne aliguam iriterpretatjqneRi prsesenfia, gebanfiir. Sancfificari autem in eis etiam vindlcan-
yerba legislatpris opus habent? Ipsis namgtie verbis do sicut factum est, ufrum ut hinc scirfelhr quam
concordant his quae sunf de adyentti Spiriljis. in minus aliis parcat, si illis non parcit: Qnp sensu di-
apostplicis Actibus scripta. Appaxuip.eirim, ingujt, ctuni est : Si justus vix salvus erit, peccatot et im-
glotia Domini omni mutiitudmi, Qupmpdp, dicat pius ubi patebunl ? (I Petr. iv.) An pptius sectmdiim
forsjtan quisp.iam?Utique talis, qnalem Ezechiel su- iliud : Cui plus donatur, plus ab eo, exigitur (Luc.
per cherubin yisam descripsit, auf qualem Mi- xv) ? Et illud : Servus qui non cognovit voluntatem
chaeas, yel Isajas.: qiiprum utius gtiideni spraphin domitri sui, et facit digna, plqgis vapulavit paucis;
in eircuilu, al.tpr.cpelesfeniexe.fcitum y.ir]it_Sed ne- servus autem qui cognovit voluntatem domini sui, et
qnaquam. Fuif una quidem gua>bjtitiibiis et tibique facit digna, plagis vapulavit multis (Luc. xn). Ex
spiritalibus apparuit glcria, sed differ.eritesyisiones Hesychio.) Hic eps qui aliena docent, qui in ipsurn
ut pote incomprehensibilis praebebsit videntibus. Spiritum Dei blasphemant, qma inspiiafam ab eo
Praesens tamen simil.s illi ei.at, quia intelligibilis Sctipturam, de qua ait Paulus : Qmnis Scriptura a
egressus est jgnis a Dpmino die Pentecostes, pro- B •* Deo inspirata utitis esi (II Tim. in), alitei inteipre-
pter quod ait : Appqruit gloria D.onihri, et egressus tantur, necessarie ab iuteUigibiliigne puniri expo-
esi ignis a Dominp. Ergo in speeie igpis apparuit, suit, qui filii Aaron ut doctorum habenfes habitum
quemadmpdum ef Lucas expepil: Et. factus est de et spiritalia dicere fingentes dicuntur : unde et lin-
ccelosonus spirilus vehementis, et implevit totam do- guss)eqrum ignis appellatse sunt. Ajidivimus quippe
mum in qua erant sedentes, et visce sunt illis di- guia in specie ignearum lingtiafum Spiritus adve-
vism lingum sicitt ignis (Act. n). PepulJ etiam omnis nit : thymiama autem thuribulis yel ignibus lingua-
legislator mempriam facit. Quod ef Lpcas hoc rnc- j\qm suEeiimpqnunt legaiia et Prophetarum dogma-
dp exponit: Et ergntin Hierusqiem habitantes Ju- ta, de qujb.us Ecclesia Cb.risto in Canticis Canticp-
dmi viri religiqsi de: qmnibus gentibus,qum snb ccelo rii?ii dicebaf: Odorunguentorutnsuper otnhia aroma-
sunt. Facla autein hqc vpce, convenit muliit,u,d,oet U, (Cant. iy); sed igpem alienum qfferunt. Neqne
mente confusq es£.. Qrjia enini npn spliim cqnyetiit, enim secundujn intentiqnem aut virtutem Spifitus
sed expavit; et ipse IJPQdem.P_nstratd|ceijs : O.bstu- intqjrpretantiir. His egredituf ignis a Deminq, nqh
pescebant.etrim et admitabqntur; sed et super fa- ^bsqltite' qpalis prius, per illum enim sacrificia iji-
ciem ceciderunt, et si nqii hqc sensibilitgr, tanien ,„ fiendit Poniiniis, etglpria Dqniini dictus est, Hjc
infeUigibililer pertuleruiiti Nqn enim intelligejjant aqfem ignis pcenalis pst,, Utrumgue en.jm. Ecclesia
qqqd factum erat. Alfer aujgm. ad aitertim dicebat.: habe.t; JJUIJCquideni a,d iUuminatipnem justorum
Mustq pleni sunt hi: quqd prqpriuin erat in terram etqbiatprum perfectipneni, iUuni autem ad pcenam
faciem mentis prosternentium. Qtiid autem egressus: impiprum, quem his qui blasphemant sacer.dptes
ignis fecit? Devotavit omnia qum erant supe.r dlltir,e: jndiicunt ex subministralione Spiritus qui in eis
holocaustomata, et adipes qum, ex. p.adficis, et prqi requiescit eum succendentes. Prqpfer quqd et. Paji-
peccato oblata, altari superposita erant. Tradit-er- ius, Hynjenaeuiiief Alexandrjjm ut aiia sc.ilicet dq-
go nobis sermo, quia neeesse sitpraedicta sacrificia c.fentespunit: hi coraiii pqiiiinq mpriujitur, yidente
et eorum expositiones superponere intelligibili alta- jpsq, pt jn hac eqs mprte cqn|lemnante,ne imitatiq-
ricorporis Ghristi, ut ad illudfestinel npstra imita- p.sui.aliis causainiprsebeantniprfis., Ip giiq.tet m-
lio, et tunc nutrimenta intelligibilisrignis, id est,( mis: a^mirafur legjslateri cur- ex eq quod dehuerant
spiritus fiunt, de guo dictura est :Dominus^Deus,no-. sita frui, id. est, cqr.ani Ppminq, sustinent mprtem,
sterignis cansumensest (Deut. tv). Unde etnunc pro, quam maleinterpretaijfes divinas Scripturas.paliun"
devorare Symmachus.consumere edidit. tur in ea re, ex qua eqs oportebat benedictioijem
GAPUT XTV. pr.qmereri, maledictiqiji se subjicienfes. Yide tamen
]
De Nadab etAbiu ignem alienum offerentibus et occi- qualia subdidif: Dixitque Mpyses ad Aqrqn : ffqc
sis a Dothino. est quod locutus est Dptninm •' Sanctificqbor in Iris
(jGir>.x.) Arreptisque Nadab et Abiu fitii Aamni qui,qpp.ropinquantmilri, ei incpnspectu omnis populi
thuribuiis, posuerunt ignem et incensum desuper offe-. glqrificqbpr. Quod audiens-tacuit Aaron; siye ut Se-
renles, coram Dotnino, ignem alienum quod eis prce- ptuaginta yertunt: El convpunctusesl Aarqn. Et ubiom-
ceptum non. erat. (Ex Augustino.) Postguam exeun-- ninq hsec Deum dixisse iriyenimus, quando yidelicet
te igne a Domino incensi mortui sunt filii Aaron,, Ijloysi:dicebat: Dfiscendens contestare popttlum, ne
qui-ausi sunt in batiUis suis adhibito igne alieno in- fpxtte.appropyiiqufint ad Dfium et cqdqt ex eis mul-
censum imponere Domino, quod ideq non Iicebat,, titudo :, et sacerdqj.esquj appropinquant Dqmino Deo
quia ex iUeigne qui divinitus in altare venerat, dein- sanctificentur, ne fqrte recedat ab eis Dqminus. Haec
ceps custeditp omnia erant accendenda guae in _ta- - tefgo etsi verbis ab liis qjise.dicta sunt differunt, ta-
bernaculo accendi oportebat. Mortuis ergo illis aitt men intentionem ipsam immutabiliter habent. Prae-
Moyses : Hoc est quod dixit Dominus dicens: In eiss ' cepit enim populum non apprpximare Deo et cqgno-
qui mihi apptopinquant sanctificabor, _et in omni i scere, non quomodo inyidens eia yMoneni, sed ut
 345 B. RABANI MAURI ARCUIEP. MOGUNT.OPERUM PARS I. , 544
iniperfectis et minus tantae contemplalionis oapaci- Aj ne eerpus prophetarum creditur. Prophetiaequippe
btts pafcens. Sacerdotes aulem apptopinquantes; eum manifestum faciunt, atque quodammodo igno-
sarictificari jubet, ut digni ad videndum et contem- rantibus pariunt, frater autem germanus et ut ila
plandum.fierenl Deum,quia veram scientiam a Deoi dicatur. Igitur prophetise, Evangelium est. Omnia
nemo potest sine sanclificatioiie conquirere. Propter enim quse in Evangeliis acta sunt, a prophetis prse-
quod Paulus : Pucem, inquit, sequimini cum omni- dicta sunt. Filii fratris patris Aaron bene et nimis
buset sanclhnoniam, sinequa nemovidebitDeum. Con- aple hi qui evangelicain conversationem didicerunt
speclum ejus, scientiam ejus dicens, id est, ejus: dicunlur, et hos gui alia docent arguere et repeUe
contemplalionem; unde sacerdof.essanctificari prse- re ut pote perfectam habentes scientiam, necessario
cipiens, vide quomodo minatur in subsequentibus: sunt dispositi. De gua Joannes dieebat : Omnis qui
Ne forte recedat ab eis Dominus, id est, ne fugiat prmcedit et non manet in doctrina Christi, Deutnnon
ab eis ea quse Dei est scientia. Perditio enim eis liabet; qui manet in doctrina, hic et Filiutn et Patrem
scientise discessio fit. Sed nunc ea quae sicut ex habet: Si quis oenit ad vos et hanc doctrinam non
persona Dei per Moysen dicta sunt verba aggredia- affert, nolile recipere eutn in domum, nec ei dixe-
mur: Et sanctificabor in tiis qui appropinquaht mihi. ritis Ave (II Joan. v). Ergo proprium est eo-
Sanctificalionem suam vocat, profanorum sive ma-. B ' rum gui edecti sunt evangelicam dcclrinam eos
Ibrkriii einundalioiiem quae eorpus nostrum habel. gui adulterina et aliena praedicant, a facie san-
CorpprfS aulem emundatio, sprdium abjectic est. ctoruni et tabernaculi expellere atque projicere.
Hoc ergo ut bonus et pius in his qui apprpximant CAPUT XV.
ei, secundum multitudinem videlicet scientise, vel Moyses prohibet Aaron el filios capita nudare el vestes
secundum aliquod divinuni ministerium operatur, scindere ob morlein interfectorum
> ut per ipses terreat, et in conspectu totius populi (IBID.)Locuius est Moysesad Aaron, et ad Eleazar
glorificetur, idest,laudetur et manifestetur. Utrum- alque ad Ithamar filios ejus : Capita vestra nolite nu-
que eiiiin glorificationis verbum manifestat, et quae dare, et vesthnenlanolile,scindere,ne forte tnoriamini,
ex hoc laus Dei et manifestatio*sit, David dicit: et super omnetn cmium oriatur indignatio; fratres
Quia juslus Dotninus, justitiam dilexit, mquitatem vestri el oinnis dotnus filiorum Israei plangant incen-
vidit vullus ejus (Psalm. x). In his tacuilAaron; dium quod Dominus suscitavit. Vos auteni non egre-
sive ut Septuaginla, compunctusest Aaron: Ecclesia dhnini fores tabernaculi, alioquin peribilis : oleum
videlicet, quia corpus intelligibilis Aaron, Eeclesia quippe sanctm unclionis est super vos. Qui fecerunt
est; unde ipse dixit, Saule, Saule, quid me perse- omnia juxta prmceptumMoysi. (Ex Augustino.)Quid
*
^1
queris ? (Act. ix.) Item discipulis de suscipienlibus est guod Aaron et religuos filios ejus mortem duo-
eos, dixit : Qui vos suscipit, me suscipit. Vocavit rura iUorum lugere prohibens dicit: Caput vestrum
autem Moyses Misael et Elsaplian filios Oziel patrui cydara non denudabitis. Ubi cerle ostendit cydaras
Aaron, et ait ad eos : Ite, tollite fratres veslros de tegmina capitum fuisse, nisi quod illud faciebant
conspectu sancluarii, etasporlaie extra castra;sta- lugenles, quse consuetudini ornatus essent contraria.
timque pergentes, tulerunt eos sicut jacebant vestitos Sicut enim in nestra consuetudine, qua caput aper-
lineis tunicis, et ejecerunt foras, ut sibi fuerat im- tum magis habetur, eperitur in luctu, sic quia illi
peratum. Ab his qui eos ejecerunt, eos ;'qui sublati operimento capitis ornabantur, nudandum erat Ju-
sive ejecti sunt intellige. Qui autem fuerunt guisus- gentibus. Quod ideo prohibet ne Jugerent eos in quo-
tulerunt? Misaei et Elsaphan, sive Misaddai, Heli- rum pcena sanctificatus est Deminus, id est, com-
saphan, guorum unus attrectatio Dei, id est, misad- mendatus est timor ejus. Nec ideo quia lugehdi non
dai, helisaphan autem Dei mei specula interprela- erant, nam permiltit alioS lugere illos, sed quia illi
tur. Quicungue ergo scit attrectare Deum, insuper lugere tunc non debebant, cum dies sanctificationis
auteni et speculari, et Christi guidem carnem con- eorum agerentur. Nondum complelis seplem quibus
trectari, speculari autem per oculos menlis divinita- T eos prsecepit. de tabernaculo non abscedere, quan-
lem, sicut Tliomas manu conlrectans carnem, et fide quam possit videri, quia illo oleo fuerant sanctificati
speculans divinilatem, dicebat: Dominus meus, et hoc diclum est, quod nunquam quemquam lugere
Deus meus (Joan. xx), hic ignem aliense doctrinse deberent. Ita enim dicit: Frdlres autem veslriomnis
'
auferre et ejicere illtim cum lunicis a facie sancto- domus Israel plorabuht incendium quo incensi sunt
rum potest. Quia personae sanclorum sunt sacerdo- aDomino, et ab oslio labernaculi lestitnonii non ex-
tes. Tunicse autem saeerdotum conversatio et vita, ibitis, ne moriamini; oleum erittnunclionis quod est
quaein sacerdotii iuduuntur habilu; ergo cum sacer- a Dotnhio super vosest. (Ex Hesychio.)Non ignora-
detio quod ei sorle bbvenif, a portione sacerdolali mus quin cydara significent sacerdotium, scilicet
expelluntur, uon solum autem a sacerdolum, sed et quia omnis viri caput Christus Deus, caput aulem
populi„unde addidit, exlra tabernaculum. Taberna- Christi Deus,necessarie cydaris signifiealio quodam-
eulum enirii Dei Eeclesise populus est; filii aulem modo est simul unigenili humanilatis et divinitatis.
palrui Aaron sive frairis Aaron, hi qui hsec facere Hocenim el per cydaris compositionem superius
possurit raliouabiliter nominantur. Si enim paler denionsiraviraus. Ergo quse opofteat custodire sa-
inlelligibilis Aaron Payid est, et per eum idem ora- cerdolcs et doclores pracepil, id est, ut nec diyi-
§45 EXPOSITIONES IN LEVITICUM. — LIB. II. 346
niiatem Chrisli nec humanitalem negent, nec con- A abstinere prsecepit, sed guando ad tabernaculum te-
tradicant, quia Deus ex Deo et verbum esl ex Patre, stimonii, aut ad*altare ascendimus, id est, guando
hoc est enim cydarim non auferre a capite, videlicet quodcunque ministerium doelrinse coelestis conlingi-
non nudare intelligibili cydare sednec dispensationem mus; ministerii enim altare figura est, labernacu-
renuant aut blasphement. Qui enim Chrisli dispensa- Ium autem teslimonii significat coelestium rerum
tionem blasphemat, sacerdotalem rumpit slolam, quia contrectationes. Unde et Timotheo Paulus scribe-
omnes quidem homines qui in Christum credide- bat: Vino modico ulere propter slomachum tuum et
runt, multo magis autem sacetdotes, sunt qui Chri- frequentes tuas infirmitates. Qui aulem modico uti-
stum induetunt, siquidem quicunquein Christo ba- tur, hic tempore ministerii videlicet et doctrinse ab
ptizati sutnus, Chrislum induimus (Gal. m). Hsec omnivinolenlia et ebrietate se abstinet. Similiter au-
agentes sacetdoles nec morientut nec congregatioui tem et sacerdotes hi qui student legem custodiunt,
superindicunt iram. Praepositoium enim vitia offen- propterquod non solum Aaron, sed et filiis ejus, su-
diculurti sunt subjectis. Et multo magis doctoium blimiora videlicet adeptis, mandatum hoc tradit. Si-
-
discipulis eotum irae Dei fiunt occasio, propter quod milia autem his et Paulus ad Ephesios scripsit: No-
et omneni domum Israel, omnemvidelicet Ecclesiam lite inebriari vino, in quo est luxuria, sed magis im-
plangere incendium quo incensi sunt a Deo vult, B pleamini spiritu (Ephes. v); hebetem quippe ebrietas
quia damnum Ecclesise unius niembri et cujuslibet mentem reddit, et sobrielalem ejus in delerius ver-
casus est, quanto magis doelorum et sacerdotum per- tit, ut non inteUigantur quaeaguntur. Quae lestifica-
ditio. His ita se habentibus illud quaeri oportet, tur Isaias sic dicens: Vm qui consurgitis tnane ad
quomodo cum per prsecedentem sanclionem septem ebrielatem sectandum, el potandum usque ad vespe-
solos dies non egredi de tabernaculo teslimonii prae- ram ul vino msluetis. Cylhara et lyra : el tympanumj
cepisset, his completis (haec enim in octava dieagun- et libia el vinutn in conviviisvestris , et opus Domini
tur), rursus eis Moysesprsecepit de ostio tabernaculi non respicitis, nec opera manuum ejus consideratis
non egredi; non ergo conlraria sibi sancit, sed ma- (Isa. v). Qui aulem opera Domini non vident, quo-
nifestum est quod aUum hic eis egressum ostii ta- modo dividere inter sancta et profana, aut munda
bernaculi testimonii praecepit custodire , nam addi- et immunda, vel quomodo exhortari et illuminare
dit, ut non moriamini; atqui hsec non scripsit in populum de Scripturis possunt? Unde hoc manda-
superioribus; ergo additamenlo comminationis alhtd tum sublimius ostendere cupiens, ipsum hoc ait locu-
quidpiam se sanxisse significavit. Quia enim ut igne tum fuisse Dominum. Sed intende , quemadmedum
alienaedoclrinse offerentes quidem sacerdotes perie- locutum esse Dominum Moysi, non per linguam, sed
runt, alus non exire januam scientiae, videlicet iC per manum dicit. Aut omnino dignitalem legis
Christi traditionis ejus per ea quae dicla sunt prae-" oslendere voluit, qui exposuit qtiidem eam Deus,
cepit, id est non transgredi eam quam ipse mandavit scripsit autem Moyses,excepit vero eam, Deo quse
prsedicationem,sed sequi Dominicum praeceplum per disposita sunt jubente.
omnia; sic enim unusquisque non moriet.ur. Hoc CAPUT xvn.
sacerdotibus prsecepit quibus ut magislris et prse- Prmceptum Domini, quid edere debeat de sacrificio
dicatoribus verbi ministerium ex dono Spiritus cre- Aaron et filii ejus, etc.
ditum est, de quo nunc legislator ait: Oleum quippe (IBID.)Locutusque esl Moysesad Aaron et ad Elea-
sanctmunctionis est super vos. Hujus autera unctio- zar atque Ithamar, filios ejus qui residui erant. Tol-
nis virtutem Joannes nobis Evangelista demonstrat lile sacrificiumquod remansit de oblatione Domini,
dicens : Et vos unctionem quam accepistis ab eo ma- et comedite illud absque fermento juxta allare, quia
neat in vobis, et non necessehabelis ul aliquis doceat sanclum sanctorum est. Comedetis autem in loco
DOS,sed sicut unclio ejus docet vos de omnibus, et sanclo quod dalum est libi el filiis luis de oblationi-
verum est,et nonest mendacium (Joan. n). Haec Moy- bus Doniini, sicut prceceplumesl. Pectusculum quo-
ses per Spiritum prseeepit,et Ecclesia custodit. Ergo que quod oblatum esl et armum qui separatus est,
consequenler legislator subdidit: Qui fecetuntjuxla ". edelis in loco mundissimo, tu et filii tui, ac filict tum
vrmcepiumMoysi. tecum. Tibi enim ac lib.eris luis reposita smit dt ho-
CAPUT XVI.
eo quod armutn et
Quod Aaron et filii ejus non bibenl vinum cum ingre- stiis salularibus filiorum Israel,in allari
diunlur tabemaculum. peclus et adipes qui cremantur elevali sint
(IBID.)Dixit quoqueDominus ad Aaron: Vinumet coramDoniino, et pertinent ad te et ad filios tuos lege
omnequod inebriare potest non bibetis, tu et filii lui, perpelua sicut prmcepitDominus. (ExHesychio.) Quia
quando intratis in labernaculum testimoirii, ne mo- pectusculum confideiitiam offerentium el fidem si-
riamini: Quia prwceplumest sempilernum in genera- gnificat, et brachium promissae ab eis convensalio-
liones veslras, et ul habealis scientiam discemendi nis actionem et correctionem, satis a nobis in his
inler sanctumel profanum, et inler poltulum et mun- quse de sacrificio pacificorum seu salutari perpartes
dnm, doceatisque filios Israel omnia legitima mea, discussa sunt, demonstratum est; sed quamobrem
qum loculus est Dominus ad eos per manum Moysi. Aaron et filiis ejus ea quaedicta sunt deputavit, illic
(Ex Hesychiq.) Hanc usque nunc legeni in Ecclesiis et eorum enim distractione legislator exposuit. Sa-
invenis custodiri. Neque enini omni modo a vino crificium enim quod remansit de oblatione sive ah
5/i7 B. RABANI MAURIARCHIEP. MOGUNT.OPERUMPARS I. 348
liolocauslis Domini , hoc dixif, qtiod superest de A A reperit, ostendens, ut guia alterius doctiinsepecca-
simila. Aperle ergo Aquila edidit dicens: Donwm tum, blasphemia est in sanclum Spiritum. Propter
quod reliquum.est de frutnenlo, Hujus interpretalio: qupd Stephanus doctores Judseprujn ut praevarican-
est etiain hoc quod legislalor subdidit. Ait enim tes legem et inobedientes, subdiirce cerviciset duri
Et comediteabfique fermento juxtq altare. Ubique cordis appellat. Ut aulem male idterpretantibusie-
doctrinam theologise hanc significat, sacrifieium si- gem et prophetas dicebat: Vos setnpersanctoSpiriiui
iliilcesinteferttiento esse quantum ad exteriorem do- restilistis (Act.vi),necessario eis ab intelligibili igne
clrjnam volens; similiter eliaiii ostendens quodpar- yidelieet Spiritus pro pceniteiilia oblatio ablata est;
titialis qusedam apud nos est theologia : in coelis et propterea pro peccato hircus exusius dicitur, quia
quippe ejus est pleniludo , propter quod hoc quod seientes et voluntarie peccantes, etsi se dicunl prc-
remansit, id est, hoc guqd superest comedi praecepit, nitere, non poenitent pure. Blasphemip eniin cor"eq-
ut ostendat sunimam apud eum esse atguq. servari. rum obcsecalum est: propfer quod et Paulus dice-
Oportet autem eani, cpniedi juxta altare , id est, bat: Vqluntarie enim. peccaniibus nqbis post suscc-
Christi corpus. Ex eq enini npbis theolpgia omnis ptatn cognitionemverilqtis, jam non pto peccal.orelin-
ministratur, sed guod reniansit de simila Aaron erit quitur hostia (Hebr. x). Nam sicut vera poenitentia
ei filiorum ejus. Quaevero de sacrificiis psicificorum?4 a clementissimojudice veniam promereri potest, ila
sive salutaribus sunt, Aaron et filiorum ejus; siye siniulatip ppenitentisenoii placat, sed irrjtat Deum,
seciinduni Septuagiiita, el domui ejus, omnes vide- guia Spiritus sanclus disciplinm effugiet fictnm: de
licetpopuli. Theplogiam quippe studere non ornnium quopraedictusAppstolus ait -.Existimas hoc, o liomo,
est, sed sublimium et appropinguantium Doininp, quia tueffuqiesjudiciumDei? Ati divitiasbonitalisejus
atgue eorum gui sequuntur Christuni. Consegui au- et patienlim, et tqngqnhniiatis cpnlemnis, igtiorcins
tem ea guse ad pacifica seu salulem pertinent, to- quoniqm benigiiilqsDei ad pceiiiteniiamte udducet;
tius plebis sunt. Inter hmc liircum qui oblatus fuerqt seciindum duriiiam qutem luam el hnpcenilens cor,
pro peccato cutn qumrerelMoyses, exustutn reperit, thesaurizas tibi iratn in die irm et revelationis jusli
iratusque contra Eleazqr el Itliamar filios Aqroti qui judicii Dei, qui reddet unicuique secundum opera
remanserant ait : Cur non coinedislis Iwsliam pro ejus(Rom. n). Hoc enini sancli Palres irremissibjie
peccaloin Iqcq sqnclo quce sanclq sqnclorum esl, el peccatum et blasphemiam iii Spiritum sancturiiesse
dala. vobis, ut portelis iniquilqtem multitudims, et, dixerunl, quando qujs in erreribus et sceleribjis us_-
oteiis pto ea in corispecluDomhri, prmsertimcum de: gue ad finem vitse perseverayeiit, nec vujt dtjm
sanguine illius non sit illatnm intra sanctq, el come- tempus Iiabef converti ad ppmini misericqrdiaih
Aereeam d.ebuetatis in sqncluario, sicut praiceplum, deprecandam, de salule sua magis desperans quam
est nrihi? (Ex Hesychio.) Quia pmne peccatiim per de Redemptoris omnium pofentia cpnfidens , cujus
i>beniteijlranideletur, et guia hi praediclunjpeccatumi finis perpetuu.s. erit inleritus. Respqndit Aaron:
iilteritis doctrlnae et blasphenjiaecomnjiserunt, sal- Qblqta est Iwdieviclimapro peccato in holqcqustoco-
vati non sunt, causam-legislatpr hujus quse eis sinei ram Dqminq; tnihi autem accidit quqd vides, quomqdo
misericerdia venit mortis exponit. Hinc introdupit; pqtui comedereeam ? qut quomodqplqcere Dominqin
Moysen pro peccalb hircuni, ppenitentisevideliceti cceteinoniismenle lugubti? Qu.odcum audisset Moy-
oblationem, quia qumrens exquisivit, sicut Seplua- ses, recepif sqtisfqclionem,. (Ex Hesychiq.) Hpdie
ginia edunt: quod est, valde quaesivit,iratusque aitt quqd tempus oportgat inteltigi, aperte npbis Paulus
his qui relicti erant fiiiisAaron quod non cpmederinti tradidit, cum (iixisset pnini Dayid : Hodie si vocem
hoc quodpro pecCatoerat in locq sanctq, id est, ptoi ejtis audieritis, nqlite obdurare cprda vestra sicut in
eo quod poenitentiam in Ecclesiam commissi peccati[ exqcerbalione(Psql. xciy). Et interpretans ipse quia
peragi, ut sacerdotes non fecerint: ipsis enim co- de prseseijti quidein temppre usurpative , proprie
medefe qusepro peccato sunt et orare orafione quae ; y.ei'p&e lempore quqd post adYentum Domini est,
estpro poenitentia congregationis, et acquirere prse- qpqrlfebatintelligi quod dictuin est, vide quid subdi-
ceptum est. Quare? Quia Chiistus eos in propriumi dit: Quoniqm ergo superest quosdam inttoire in
locum Eeclesiis Constituit. Ipse autem suseoblatio- eam, et hi quibus prioribus annunciatum est, non
nis sanguiftem, quse pro nostro sanguine oblata estt introierunt propter incredulitatem : iterum terminat
in sanctum.iritusvidelicel incoelestem habitationem,, diem quamdam hodie, in David dicendo post tantum
conspeclui Patris sui obtulit, et in loco sancto, queml temporis sicut supra dictum est dicens : Hodie si vo-
dicimus Ecclesiam, comedi hoc sacrificium ad i-e- cem ejus tiudieritis, nolile obdurare corda vestra. Si
missionem el propitialionem peccatorum prsecepit,, enim eis Jesus requiem praestilisset, nunquam de
propter guod ait Moyses: Quemadnwdumprmceptum i alio loquerelut post hanc diem; ergb his quseprae-
est mihi, id est, guemadmodum praecepiet mandavi:: dicata suiit ostenditur, quia apertetempus post ad-
Ghristi enim gerere*personam etiam Moysem dixi- ventum Salvaloris signiftcat, in quo intelligibilis
mus. Inquirit autem non ignorans; nam quomodo ) sabbati hominibus requies praedicta est. Hoc ergo
in prsecedentibus causam addidil : cum dixissett Aaron ex persoua dicere Ecclesiae,ut figuram ge-
ertim, hircum pro peccato quaerens exquishil Moy- - i-ens, non solum Clnisti sed Ecclesise videtur, ut
ses, illico subdidit, et hic incensus erat, sive exustumt quia hodie obtulerunt quaepro peccato Suosunt, et
349 EXPOSITIONES IN LEVITICUM. — LIB. II. 5S0
holocausta sua, id est, guia post adventum Salvato-, A quaerit eam lex et non inyenit. Ambusta est enipi
ris deputati sunt ministrare et offerre pro pceniten- fervore et fumo iniquitatis, et indignatiq quaedani
tia, et philosophicahi vitam exponere, alia dqcen- legis movetur. Dicit Moyses devorandani fuisse ppe-
tes deprehensi sunt et talia in eis Ecelesise accide- nitentiam in Sanctis sanctprum. Sacerdqtes guasi
runt, ut sacerdotum et magistrorum lugeret et ex segniores increpat. Respondit Aaron prpviduin de-
blasphemia accedentem mortem, recte comedere bere esse judicium sacerdetale, nee facile malse
hodie pro peccato non potuit, nec orationem ade- sanae conscientise committendum id muttefis, ne fiat
pla est poenitentia , quia Domino videlicet Christo eirof deterior priore. Vase enim fetido, vel oleum
displicebat. Tractemus ergo ipsum locuni".Immolatus vel vinum facile coriumpitur ac deteriotatut. Quo-
erat Irircus pro peccato , et oblatus in hotocquslmn. njpdp autem potetat, ubi ignis alienus etat, pecca-
Qumsiviteum postea Moyses et combuslus erqt. Et tum exuri, et hoc sub conspectu Domini, cui et oc-
iratus est Moyses ad filios Aqron Eleaza.r et Itjiamar, culta sunt cognita? Nunguid pptest placere Demino
qui superfuerant, dicens : Quare noti manducastis si guis cum adhuc versetur in iniguitatibus, et in-
quod pro peccalo oblalimi esl inloco sancto? Quqniam jiistitiam coide inclusam teiieaf, djcat se agere poe-
quidem sancla sanclorum sunt, hoc vobismanducqre nitentiam? Simile est ac si quis aeget sanijm se si-
qporluit , ut auferalis peccqtumsynagogm, et intus B mulet, inagis segrotabit, quia nihil ei ptodesse pq-
manducandum esse, sicut mihi prceceplum est. Ait: test simulatio sanitatis, cum yetbo adunibr_efur,non
Cumergo iratum eum vidisset Aaron, placide respondit ullo fulciatur subsidio virtulis. Ignis itaque alienus
ei: Si hodie obtulerint pro peccato suo holocausta esl libido, ignis alienus est Oiijne injustae incendium
sua contra Dominum, et acciderunt milri lalia, man- cupiditatis, ignis est omnis atdqr avaritipe. Hqc
ducabo quod pro peccato hodie obtulerunt, nunquid igni nemo mundatur, sed exuritqr.
placebit Doinino? Et audivit Moyses, et placuit illi. Nam uhi iste ignis alienus est, si quis in cqnspecfu
Quid ista significent consideremus. Nihil peccare se offerat Domini, ignis eum coelesfis absumit, sicut
solius est Dei, emendare sapientis est et cbrrigere i Abiu et Nadab, quos exussit ignis coelestjs, pariter
erratum, et poenilentiam gerere peecati: id tamen; cuiij his quaepro peccato sacris fueraijt qhlata alta-
est difiicile in bac vita homiiiurn. Quid enim libus. Qui ergo vult mundaire peccalum suum,
lam rarum guani ut invenias viruni gui s_e- ignem a se reniqveat alirjnuin, ijli spli igni se ofle-
ipsum coafguat el factum condemnel suum? Rara rat, qui culpam jipn hqniinem exurit. Qui sit isjte
itague confessio de peccafo, i-ara pceiiitentia, rara ignis, audi dicenfem : Quia J,esus,baptizqp m Spiritu
in hominmus verbi ejus asse.rtio. Repugnat enipi sqnctp et igjie (Jqan, i). Hic est ignis qui siccayit
'
nalura, repugnaf verecundia : natura, quia emn^s emprpusse per duedecim anncs, saiiguinem prqfluen-
stib peceato, et gui carneni gerit culpse obnpxius est, feiii; hic est qui peccatum Zaphaei abstulit dicentis :
ergo repugnat natura caruis et illecebra sseculi; guqd dimidium bonotum suorurq dqr.etpqujieribus, et
innocenlise integritatiqne repugnat efiain vereeun- si cui quidquqm qhslulit, rfidderet quadmplum (Luc.
dia, quia erubescit unusquisque propriam culpam xix).. Hic est ignis qui abstersif culpam latrpjijs.
fateri, dum praesentia magis quam futura cogjtat. Ighis cnim consumeqs est, qui dixit ei, Hpdie me-
Studebat autem Moyses peepati yacuani reperire cum eris inpqrqdisq (Luc. xxni). Illqs itggue sanayit
animam, nt exuvias erreris deppneret, et nuda culpae inquibiis simpjiceni et puram rqperijt epjjfessipnem,
sine uUo sui pudore discederet; s.ed npn invenit, nihil malignum, nihjl fraudulentum. Denique Judas '
quia citq impetus irratipjiabiUs prsevenit, et flanima ad remedium pervenire npn pqtuit cuni diceret:
quaedam celerrimi mptti.s aiumam depaspjtur, atgue Peccapi,qtiqd ttqdider,ini,sqiiguinemjuslum(M:qlt!i.
exurit ejus innpcentiain, Prseppnderant eiiim futuris xxyii),, q.uia aJieiiUjnigneni vq)yebat in pe,ctoi,esuq,
prsesentia, et yiplenta njo,deratis, et plura pauciqri- qui eujii inflammavif ad Iaqiieum. Ijidignus, enim
bris, et jueunda seriis, et asperis mpjli,a, et tris.tibus , remediq fuit, quia npn intimp ijientis cpiiyersjjs
laeta, et iUecebrpsa rigidi.pribiis, et praeprppera; ingeniuit et serltilo gessit pcenitenti^iii. Tantae enim
tardioribus. Yelpx enim est iniquitas guse ad np- pietatis est Pomijjus Jesus, ut et ipsi donaret ye-
ceiidiim occasjpjies suggeri.t. Quia velqces pedes ejus niam, si Chiisfi exsppctasset njisericprdiam,. Hanc
qd effundendum sanguinem. Lenta sijitem virtus ei^gpculpam sacerdptes npn auferuiit, neqne pecca-
qmiiis et diuturna ctitictatrix anfejudicat, et ad- tjiiii ejus q,uiin dolp se offert et adhjic in sfudio de-
prienda incipit : ita iiiens boni speculatrix cpnsijp- linguendi est. Non eni.m. ppssnnj tepulari in ep,
runi suorum est, priusgue examinat quid decqrum guod plenum frajidis et serpentis in.terijis cicatricis
afque honestum. Injquitas vero opere cqgitatipni est. Cibus enim sacerdotis esf in peccatoj-uni remig-
anlevertit. Pigraigitur et vereeunda estpoeniteiitia, sione. Unde aij P.rinceps sacerdoliUm,:M,eus,tibus
quia premitur et revecatur praesentium pudpre. Solis ..est ut fuciam votunlqtem Pqtris.Jihei,,qui in ccetisesf.
enim intendit futuris, quprum spes sera, tardipr Quaeest voluntas Dei, nisi ea : Cjim cpn.yersus.inge-
fructus, et ideo petitio ipsa tardior. Inter hsec speii niueris, lun.c salvus eris. In illb #rgo subdpjp cibus
et virtutis molimina, praecurrit impudentia, et spe- niillus est; denigue nec ipse epulandi suavitatera
cie prsesentium poenhenlia excludilur, et tanquami capere potest, in guo non.sincera et pura conscien-
exuritur affectus ejus, et hujusmodi aboletur inyitus; li.a ,est. Afuaritudq enim; fraudis epjilandi suayita- -
 3S1 B. RABANl MAURI ARCHIEP. MOGUNT.OPERUM PARS I. , 352
tem obducit, nec permittit mala conscientia ut refi- A quia non fuit sincera hoslia, exustus est, quia in
ciat et pascat obnoxium aninium poenitenlia. Ideo ejus sacrificio ignis alienus repertus est. Non est
ergo talis affectus, talis petitio, talis poenitentia non itaque complacitum et acceptum sacrificium Deo,
est usui aut voluptati sacerdotibus, meritoque hir- non est acceplum, nisi guod fuerit iu divitiis since-
cus ille qui pro peccato cblatus est in liolocaustum, ritatis et veritatis probalum.

LIBER TERTIUS.

CAPUT PRIMUM. que populi est juslificatio; loqui enim filiis Israei,
De animalibus qum comedi debent, et qum munda omni videlicet populo, praecepil. Qtiid autem prsece-
seu immunda sint. pit loqui? Hmc sunt animalia qum cotnedere debetis
(LEVIT.XI.)Loculusest Dominusad MoijsenetAaron de cunctis animqnlibus terrm. Nequaquam autem de
dicens: Dicile filiis Israel: Hcecsunt animalia qum co- jg
g animantibus terrse diceret, nisi intenlionem haberet
medere debetis de cunclis animantibus lerrw : Omne ab animalibus coelestibus distinguendi. Ibi enim leo-
quod habet divisam ungulam et ruminat in pecoribus nis esse vultum, et vituU^ et aquilae, sicul et horni-
comedetis : quidquid autem ruminat quidein, et habet nis, dum Ezechiel (Cap. 1) animalia cherubin tradit,
'
ungulam sed non dividit eam, sicul camelus et cm- edocuit; ergo in coelestibus animaUbus cuslodia aut
tera, non comedelisillud el inter hnmunda reputa- alia circumspeclione non egemus ut cognoscamus
bitis. Cyrogritlus qui rutninat, ungulamque non divi- quse sint munda, omnia enim simililer munda et
dit, hnmundus est. Lepus quoque, nam el ipse rumi- sancta sunt, sicut sancto Deo, et ea quaein circuitu
nat, sed ungulatn non dividit. Et sus, qui cum ungu- ejus sunt significat aslantia. Terrse vero animalia
lam dividat, non ruminat. Horutn carnibus nqn non omnia sunt munda, non propter naturam, sed
vescemini, non cadavera conlingetis, quia immunda propter nostrum excessum, et quia per iniquitatem
sunt vqbis. (Ex Hesychio.) Hsec de guibus nunc naturam depravavimus. Sed quemadmodura mundi-
sermo est et ipsa divina eloguia maximam videntur tiam eorum cognoscamus vel immunditiani, ex his
habere contrarietatem. Qui enim ad Noe dixit: quae sequuntur intuendum esl: Omne quod habet
Omne quod movetur et vivit, erit vobis in cibum, et divisam ungulam et ruminat in pecoribus, comedetis.
quasi oleta vitenlia ttadidi vobis omnia, guomodo Q ( Animalium maxima virlus in unguibus esse credi-
nunc quaedam comedi de his quse prius concessa tui, quae etiam cognationem habent cum dentibus,
sunt prohibuit? quomodo etiam quando faciebat unguium siquidem est ea discerpere quse apla esui
bestias terrae secundum genus suum, et pecora, et per dentes fiunt. (Ex Hesychio.) Primum enim-
reptilia, dictum est : Et vidil Deus quod essent bona scienduni est, quidquidaDeo institutum est mun-
(Gen. i); et rursus, viditqueDeus cunctaqum fecitet dum esse, et in ipsa inslitutionis auctoritate purga-
ecce bona valde. Nullateiius aulem bonum maxime tum. Quid ergo est? in animalibus igitur mores
et valde hoc quod immundum est esse potest, nunc pinguntur liumani, et actus, et voluntales, ex qui-
autem tanquam oblitus quam de eis protulerat sen- hus ipsi fiunt mundi vel immundi. Haec itaque
tenliam, qusedam quidem animalium munda, quae- munda esse dieil: Omne, inquit, quod habet divisam
dam dixit inimunda. Ergo qusedam erunt bona, ungulam et ruminat in pecbribus,comedelis.Quod cum
quaedam non bona. Sed non est ita, nam et si ad diceret, non pecora sed mores hominum diseerne-
modicum castigare Judaeorum gastrimargiam vole- bat. Denique hi homines mundi sunt qui ruminant,
bat, tamen vera legis consideratio manifesla esl et qui in ore semper portant quasi cibum prsecepla di-
spiritalis prseceptorum expositio, qualesque oportet vina, hi et ungulam findunt, quia duo Teslamenta,
esse legi studium dantes docendi inlentionern legis- D 1 Legis et Evangeliotum, credentes, se firmo gressu
lator habet. Si enim non in solo pane vivit homo, sed innocentiaejuslitiseque statuunt. Item Judaei rumi-
inomni verbo quod procedit de ore Dei (Matth. lv), ' nanl quidem verba Legis, sed ungulam non findunt,
sicut pauis iiulrimenlum corporis, sic et lex Dei hoc est, quod nec duo Testainenta recipiunt, nee ih
nutrimentum est animse, ut pote rationalis ralio- Patrem et Filium fidei suse gressum staluunt, pro-
nali virlus et subslantia. Et sicut in superioribus ex plerea immundi habentnr. Hseretici quoque, licct
his quse immolantur, figurat eos qui offerunt, per ungulam findant, in Patrem el Filium credentes, et
ovem signifieans simplicem, per vitulum mandato- duo Testamenla recipienles, sed guia doctrinam ve-
rum operatorem, per hsedumvero poenitentem; sic ritatis in ore non ruminant, nihilominus et ipsi im-
etiam nunc significat per animalia eos qui eis ve- mundi sunt. Quidquid, ait, ruminat et habet ungu-
scunlur; ait enim sic: lam, sed nondividit eain, sicut camelus, etc, non
Locutus est Dominus ad Moysenet Aaron dicens : comedetisillud, sed inter immunda reputabilis. Ca-
Dicile fiiiis Israel: Hwc sunl anitnalia quw come- melus est Judseus luniens per superbiam, quales
dere debetisde cunclis aninwnlibus terrm. Coftimunis: Scribse sunt el Pharisaei, ad guos dicebat Dominus:
est lex : mandatum hoc ad omnes pertinet, lolius- Liquantes culicem, cametum auiem glutienles (Mallh,
353 EXPOSITIONES 1N LEVITICUM. — LIB. III. 554
xxm). Ergo Scrihaeet Pharissei rurninantes come- A j tam in mati quatn in fiuminibus, et slagnis, come-
dunt, quia in legis litterae glorianlur meditatione, et delis; quidquid autem pinnulas et squamas notiha-
in cullu sabbati, purificationisque et sacrificiorum, bel eotutn quw in aquis movenlur et vivunt, abomi-
aliorumque similium; ungulam autem non dividunt, nabile vobis et exsecrandum erit, carnes eorum non
ea quae ab eis comeduntur, neque discernunt ab comedetis,et morticina vitabitis, cuncta qumnon ha-
spiritu litleram, ct propterea eorum scientia im- bent pinnulas et squamas ,in aquis, polluta erunt.
munda est. Tales sunt et qui leporem comedunt, et Ex eo quod non aperte divina Seriptura genera pi-
qui chirogrillum; ruminant enim et ipsa, sedungu- scium exposuit a quibus abstineri vult, superfluum
lam non dividunt. In populari autem multitudine est haec in prsesenti quserere, nusquam enim pi-
Judaeorumutrumque accipitur, debilia quippe esse scium in ea inveniemus vocabula. Semetipsam ergo
animalia hsec dicuntur, testante David et Salomone in hoc etiam imitatur loeo (RABAN.).Verumtamen
ulrorumque animalium debililates. Salomon quidtem iUud nunc notari oportet quia quemadmodum in
cum ait : Lepusculus plebs invalida posuit in petra spontaneis sacrificiis, quse et dona legislator appel-
cubile sibi (Prov. xxx); David vero : Petra refugium lavit, aliquando quidem operatores legis, aliquando
etinaciis sive chitogrillis ( Psal. cm ); quorum autem simplices, aliquando vero contemplatores.;
unum est velox et timrdum cum infirmitate, id est, B '. per oblalionum significavit modos, aliquando eos
lepus; aUud autem debile quidem, sed rapax et qui salvantur ex genlibus, quibus et sacrificia de
bestiale algue mortiferum dicunt, id est, chirogril- simila ut simplicibus deputavit; quodostendit ex eo
lus : quod omni guidem plebeio, maxime autem Ju- quod dicit : Si anhna obtulerit donum Dotnino, non
dseoruminest populo. De guibus dixit David : Velo- addens, Si anima de populo terrm, quemadmodum in
ces pedeseotum ad effundcndum sanguinem ( Psal. aliorum sacrificiorum enuntiationibus solet: sicut
xm). Quantum aulem limidi et infirmi filii Judaeo- ergo in illis, sic et hic per ciborum abstinentiam
rum sint, vox divina ostendit cum dicit: Vmcordi- quales debent esse qui legem meditantur ostendere
bus trepidis et manibus remissis. Quanla autem in- cupiens, per ruminare siquidem et ungulam dividere
juslitia et feritas apud eos erat, audi Isaiam dicen- Judseum significavit, qui debet legis implere maii-
tem : Quomodo facta est meretrix civilas fidelis, data, et ab spiritu litteram dividere et legem spiri-
plena judicii ? Justitia habitavit in ea, nunc autem taliter intelligere. Per hsec autem guse nunc dicta
homicidm(Isa. i). Post hos suem dicit esse immun- sunt ostendit de genlibus se logui, unde et existimo
dum, quia dividit ungulam et non ruminat. Qui ergo non expressis nominibus piscium memoriam factam,
sint qui semulentur ac propterea illum comedere di- guia nec nomina suorum scribi super lerram cupit
curitur. Petrum expositoreni et magistrum suscipe : C ' Ecclesia. Unde et de illa David ait : Scribantur hmc
eum quippe qui habet scientiam divinorum, sed non in generatione altera (Psal. ci), videlicet futura in
iUa bene utitur, aclionibusque incongruis eam pol- coelis, ibi enim filiorum ejus scripta sunt nomina.
luit, vitseque immundaesemetipsum tradidit, suem Hmcsunt qum gignuntur in aquis, et vescilicitum est.
eliam jpse appellavit dicens : Melitts fuisset eis non Intelliguntur per baechi qui ex gentibus salvati sunt,
cognoscereviam justitim, quam, cognita ea, retro re- ut pole regenerationem habentes in aqua baptisma-
verli a iradito sibi sanclo mandato : conligit enim tis. De quibus et Isaias dicebat: Ecce gentes quasi
illis res veri proverbii: Canis reversus ad suum vo- stellmsitulm(Isai. XL), sive, ut Septuaginta, sicut aqum
mitum, et sus lola in volutabrocmni (II Petr. n ). multm, gentes multm. Unde et eis conveniunt quae
Sedquodhis qusedictaistint addidit :Horum cartribus sequuntur : Otnne quod habet pinnulas el squamas,
non vescemini, nec cadavera conlingelis, quia hn- tam in mati quam in fluminibuset slagnis, comedetis.
munda sunt vobis; hoc est, nec cameli, necleporis, Eadem etiam his qui ex gentibus sunt de medilatio-
nec chirogrilli, nec suis, quse inter immunda judi- ne legis aliis prsecepit verbis : vult enim eos habere
cavit. in meditatione legis pinnulas, vitamque sublimem
Nam camelus Scribarum et Pharisseorum, ut atque coelestem, sed expositionemlegis huic simi-
diximus, personam gestat;, qui per superbiam stulti- Jem, propter quod non pinnulam habere, sed pin-
lise vitio notabiles sunt, quae contraria est sapien- nulas eos vult. Quia autem ignorantia divinae Scri-
tise : slultorum quippe est proprium superbire. pturse gentes obtinuerat, nonenim susceperantlegem
Lepus, ut timidus, forlitudini contrarius est; neque prophetas, nec alia in eis erat scientia divina
chirogrillus , ut rapax , justitise : sus, ut vita sor- subtilior, ne ergo hoc morbo permanenti et perpetuo
dida vivens et immunda, castitati contraria est. laborarent, squamas eos habere vult, quse facile au-
(Ex Hesychio.) Horum nec carnes comedamus, id ferrentur. Quia autem squamae temporalem et qua
est, nec quam videntur habere virtutem sequamur; facile careatur ignorantiam significant, demonstrant
in hypocrisi enim illam et non in verilate sectantur, ea quse dePaulo scripta sunt in apostolorum Actibus
mullo magis autem mortieina eorum tangenda non (cap. ix); cum enim zelo Judaico Ecclesiam perse-
sunt, nee malis eorum coinmunicandum est actio- queretur, ignoraretque eum quem persequebatur,
nibus. Ipsa enim hujusmodi procul dubio motticina facile caruit zelo propter ignoranliam; postguam
sunt viii. Hcecsunt qum gignuntut in aquis, et vesci cognovit quem persequeretur, vocatus a Christo, et
licitum est: omne quod habet pinnulas et squamas, postquam ei ab Anania evangelizatum est, squamse
$55 B. RABANIMAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUMPARS I. 3S6
cecideriiijt ab oculis ejus, et mox vidit. Ergo iri 1110-k liim , et niilvum ac vulturem jnxta gemis stium, et
dum sgiiaihafurii supterjaeebarit inSlahfes tei teriipo- omne corvini generis ip similitudiriem suam : stru-
rales ighOfhhtioe.Uridtehitiiiscbrisequeriteflegislaibi ihionetn et hbciuam, et iaium et accipilremjuxla ge-
Tstibdidit': QuiUcjuidahieWpihhulasaut squdmasribh nus suutn : bubbnem, et mergulutn, etibin, iyghum
'liab'k'eoWrii'cjuW'in'aqitis rhbveniur it vivrint, ab- 'et oriocrotalumet porpliyrioneth,iierodionemet clia-
bihihdbileWbis et exsecrariduiherit. Sictit etiimqride- fddriumjuxla genus suurii, upupamquoqueet vesper-
"dampiscium gtehefa tesiarii pf o peile babehiia, quo- liiionem. (Ex Hesyilrio.) Nec ecfuni qui ad cehtem-
turii ;Sqharhiahtifeffi ribh potesi, iales stint qtii ritec platipntemvacanl vitam, iu lioc legislator indiscus-
squairias igribiatitise vtefbb Dei deporiere, tiec cul- safti reliquit; sed querifadmodumin oblatione sacri-
tftitii "spifiitus Stisciptere'patiuhtur'; hii teisiIn niaii "ficiorumproprium eis legis capitulum deputavit, ita
Mveriiahthf baipfishiafis,etsi iri fluriiirtibiispoeniteri- et iri inquisitione cibofum fines eis propribS dedit,
'tise, aijbihihaijiles siirit in bhiiiibus qhsemovtehturtet quos producens et terrhiiliores faciens, non sicut de
vlyuht in aquis. Et curii Vitani "sbrtili sint in bapti- pecoribus et de piseibus, etiam de his sancit. Jbi
'sma'te, vbcatibriein tahiert f egtenefatienemqutecbrfu- eniriiait : Hmc sunt aiiitnalia qum comederedebelis,
pefuiiVdtiro pihriuias et Sgusihiasnbii habteht, subli- , de cunctis animantibus terrm; et rursus : Hwc sunt
mem videiicet vitain cbghitibnemguedivhiofum, qiiae" qum gignunlur in aquis,et vesci ticiium est; hic au-
coelesfiSesi, sed cbf caeduih Iri igribfahtia detiriteht, tem : Hmc sunl, inquit, quce de avibus comederenon
"et'proptereainhisqui squamas haijeht hbn ariiiUirife- debetis, et vitanda sunt vabis.Yere abominallone di-
rantiir.Intehde aulem quanta sribtiliiate sfefmontirii, gnum est et valde inter iUicila atque nimis evitanda
ut videiicet maxiiiia per ebs iriysteria et adrh"irabilia cohnuinefahduin , conlemplationi vaeanteni quenj-
sigiiificajis,legisiator utatur. Pinriulis eriini squaitias piam, sponte tales habere maculas quales per denu-
conjuhxit; qtiia qucniadraodum piscibus quibtis suht meratas aves legislator significat; ait enini aquilam,
"squamae,his surii omniihodo et pinniila3,sic qaibtis et gryphem,et halimelum,et milvumac vuliutem juxla
"ighbraritia'tempofaiis est, fet quseproptefea cito ca- genus suum. Rapaces et cibum alienum male sectan-
refi pbssit, his et coghilio sublimis et vita coelestis tes, quseslibusque injustis gaudentes, per praedicta
addicituf. Tlbruhi efgb qui hbn sunt tales', nec caf- significat; quia enim quidaminveniunturin ecclesiis
nescbhiedefe, sefl nec mbrticina taugef e, ntec ali- inter eos qui putantur contemplalioni operam dare,
qtiam cohiniuhibhem ohinlnb cum eis habtefe bpor- qui non quemadmodum debent ad hec vacant, sed
te.t. Qubd'fesiatur Paulus diceris : Si is qui frciler frustra infianlur, audi Paulum dicentem : Si quis
ribiniridiur^est fornicalof dut civarus, aiit idblis ser- v alta docet et non acquiescit sanis setmonibusDomini
"viens, dut riiatedicus, dut ebribsus, cittl tdpdx, curii noslriJesu Chfisti, et ei qum secundum pietatem est
iiujusinodi tiec cibuth siimere:(l 'Cbj'. v). Adulter aut doclrinw, superbus est, nihil sciens, sed languens
avafiis, auVebribsus, atit defractbr, 'tibtt habetirih- circa qumstiones et pugnas verborum, ex quibus ex-
nulas, vitaih videliCet Iiabeiis "Sbrdidani:et immun- oriuntur invidiw, contenliones,blasphetnim,suspicio-
darii; 'idoiprum auierri cultor ih hls qui squamas ha- nes tnalw, conflictationeshominum mente cotmplo-
Tiehthbh cdiriphtatur , drirani quippte et iri hibrem rum, et qui a veritate privati sunt, existhnantium quce-
'testae, atque ihsariabilehi hahefe vidtetur divlhorurii slum esse pietalem(l Tim. vi). Hos ergq significant
ighbfahtiahi'; alias hequaqUam hosfquahi Deo coft- ea, quae nunc denumerata sunt, auimalia victum ex
"juhctus es't"uitra 'sefvISStetidolis. (Ex Grecjorib.) rapina conquitentia : qusedamautem exhisaiias aves
Pfaetefea hbtahdum fest gubd pisceS qiii pinnulas et iiivaduJit, et ex venationibus earumnutriuntur; alia
sqiiahias habeht, dafe saltUs etiairi supfet aquas so- vero in domos ingredientia diripiunt quse repererint,
iehl. Qtiid ergo phinaiis piscibtis hisi eltectaeanimae ne quidein gerentium se obsoniis parcentia; quibus
iigufahfrir, qriia profecto solseih cbelestisEcclesise sunt similesquidam qui peneltant dotnos,etcaplivas
cbfphs transehht; quajihqdo vifitituiti pirinulisfulta?, ducunl mulierculas oneratas peccalis(II Tim. III);
saiths dafe jber coeiesle dtesldefiumsciurit, iit suptef- Vwquas Paulus arguit. Vultur rixis et bellis gaudet,
hahi "cohfempiatiqhem'aippeiant, gtiamyis in -seipsis propter cadavera prselicrum, in tantum ut etiam se-
Ifetuhi ex moftali carrite felaibaiitur. Soii efgo in quatur exercitum. Non ergo oportet aliorum casibus
eitectbfuhicbfpbfe'quasi cibus eltectustraiiseuht, qui
pasci atque nutriri eum qui conleinplalioni dat ope-
in eo qtlbd in ihiis deserviuiit, aliguando sUperiia ram. Corvini
ergo generis animalia sunt affectionis
cbhscehdere hienfis saltibus sciunt, ne seriiper inprc- expertia, quod manifeslum est ex eo quod emissus a
fundis curafum lateanit, et nulla eosanioris sumnii Noe ex prima cum corvus avolatione tansgressus
qhasi Uberi 'aeris aura conlingat. Qtii ergo rehus est, cui similis Judascirca suum magistrum fuit et
lemporalibus qccupahtur, lunc behe exterioia dispo- Dominum. Struthio avis quideni est, sed volare non
nunt, cum sellicite ad interiora reftigiunt, cuin he- potest, totamque vilam suam circa terram oecupat,
quaquam foras perturbatiottum strepitus dUiguttt, quales sunt quidam Deo militantes et sseculi negotiis
sed apud setiietipsps intus in tranquiUiiatis sinu fe- se implicantes. Noctuam vero,-pro qua Septuaginta
quiescunt. •glaucumdixerunt, haBC asseruntjn nocte acuti esse
Hwc sunt qum de avibus comederenon debetis, et visus, sole aulem appareute minus utililateoculprunj
vitanda sunt vobis : Aquilam, et gryphem, et lialiw- frui; tales siiut qui Legis glpriautur contemplatione
5« EXPOSITIONES IN LEVrTICUM. — LIB. IB. 358
et scietitia, iucehi evangeiicae cotiversalionis capere Atenifti
£ volatus ejus, figuramejus in Deum Moyses
non valentes. Larus animal est in utroque vivens, sumpsit; quia vero rapax, a cibo ejus abstinendum
i'd est aqria et terra; qui sictit avis quidem vblat, ut dixlt. Propheta autem -David,lugens hominem in
iquatile ariltem riatat : erii nbri inale compafantut pecCato constithtum, nycticoraci hunc sicut in nocte
hi qui simul cifcuriicisIOriemVenefahtuftetha^ptiSma, viyfentferii comparavit; perpelicaiium autem, ut.pote
ad qtios PatiltiS dicit: Si circuhicidithirii, 'Chfislus pef ahimal amans solitudinem, figuravit cum qui
vobts nihil ptbdesl(Gdltit. v). Ahcipitef intef fapaces fbfsah amicis desOlaluSestaut cognatis, alioiumque
aves est; hahet autem quiddam aliud, prbpter qiibd Siinilititasocietatedestitutus. (Ex Augustino.)-Sedut
a leglslaiofepbSitus test; maiisuescit quippe e't CObpe- haec chncta bfeViter replicenlur 'de exemplo anima-
ralur ad rapacilatein; qufemitiiitaritiir hi qtii tiiah- "iihm, vitam dairinat informem et criininibus -tortuo-
sueii quldehi videriiiir esSfetet Stensutranguilli,'sutit sain.
auteni curii pbiehiibhs tet aVatis altfue fapacibus. :(Ex Hesycliio.) Gum atitem in cibum :sutemqprohi-
Nyclicorax animal est quod iri hbbtte tarituriiriiodb Tiet,fepfehetidit htiqtie cbenbsam, et luteamj et gau-
rapit atque opefaluf, sicut sutit gteiitesitileUigiblies dentem viliorum Sbfdibus vitara;; ut 'cutii ieporem
noclis bperihuS,qtise sunt : fbfnicaiib, inimtihditla,. accusat, defofmatbs "utigrifeitifemiriisVirbs 'damriat.
" 'Quis autetii mustfellamcibhni faciaft? rSedftiiium Te-
impudicitia, idolofuni culttis, tet his "sirailia'(Tr«G(.").
lbis et pofpiiyrioti, et qtiern Sepluagirita tibmriiarit |)i'eiie!tidil; qhis Iactefta'hi?'sed odit Vitseinceftam
pelicanus, et cyghtis, et lierbdius, et chafadrius, vaf.ieiaterii; qhis pbslf etiib stellibtieniYtesciipossit?
longi esse eolli, trahereque cibtim ex aftittiditie "uthse'clexmagiibptere ptbliibefet, sed:maculas rnten-
terrae atgtie aguafuni dicutittir : quae artiinalia irtii- tiuiti 'exSecraiuf; qtiis -accipitrerri,-aiutmilvum, aut
tari, riec deinferioflbuS teveilefe 'cibutii, sed decfJe- aquilam? sed odit raptoftes, VioltentO^scelere viVeti-
Testibhs. llle siquiderii coritenipiatibriivacat, qrii a'd ttes; qtiis Viiltuftem? sed exsecralur ^praedamde
stiperibfa rnerittecbhteftdit, et tibh'Sbluin iritelligibi- alietia mbrte quaertehles. Sic et curii corvtim pf Ohi-
leiti, sed et sensibilemcibhriia i)eb eXSpecial: hride btei, Vbluritates liigra's; passerein 'qubqute'dUniititer-
aitDbriiiritis : Nblitesotliciti esse'aniiiias vestrw quid diteit, itittempefahtiam cbarguit; ghaiido-nbetuam,
'inariduceiis,'riequecbrpofi qiiid 'ihduainihi. Scit eitim Gditluctfugas yaiitetates; quattdb :ca"s'a"ridiitirii [cha-
Ptiter Vesterccelesiisquia oihhibtts liis hecesse 'lidbeiis faridfiurii], gtehus aulam himis diligteris,iinguEein-
(Matih. vi). Uptipa lugtibrte aniniai airiaiisgtiteIri- tetiiperanliarii; gtiandb cygiiutii pfbhibet, cervicis
ciutim est: saeculiauteiri ttistitia inoittem bpteiatuf, altae "superbiam -dehbtat; quandb Wspeftiliohetti,
prPpter gubd hpbiiet eutn gtii diligit DteitmseirijJter. , "qhseretitesiehtebfas hoctis, "Siriiilitertet tefrorfes.
gaudefe, sinteiriterniissibrieorate, itt bitinihas gfa- ^ 'Oiririede vbtucfibus quod gfddiiur siiper -qttaluor
'tiasagere, qula gauditini frucius est spiritus. Vesper- ^pedes,abbinihtibileerit 'vbbis. Quidcfuid'autetn ambu-
ifliones citca ferrairi volatit, ita utpfemiis pro pedi- lat quidein supet-qiidtuor fedes, 'sed litibet longiora
ijus utahtur qtiaridbarnbulaht, quod indigntim estin "retro crura, per qttm salit sriper terrtim, coniedere
feisqui "CohteinpIatiOnidant operatti; quorum enifti debetis : iit eslbruchus inqene¥e''S'ub; altacus atque
est yoiatus teifca terfatiii, 'hbrutii etkhi Cbriteiriplaiio bphiomachus, ac iocusla fsingiiia juxta genussuum.
"pfocuidubib iii terfefiis occupaitif. NOtiefgb ihcre- Ah oriini 'nitiridos-feccepeccatbaigue la'tetionesofdi-
dulus sis "tiecauljiles, qtibd etiam hsec quaetiunc di- da eos gui cbhtemplativaift Vltaih pbUiCehttirbpor-
"numefata "stiht ahiirialia ad bsieiisibheih hgtiratiique . .'tet; 'pfbptefea gulchtigutequideirrivelatilibtis similes
eofiiiti a quibhs absfintere dtebeht cbhteihpiiiliphi ' "suiitstipfefripfum, videlicet assfequi•cotftchiplatioiiem
vacsihtes poshit legisiator. Sed, inquies, Ijuombdo pfomTtteiitesguaeducitadcbelbsVsted^eptilibus cbm-
hbrum ahimaiiuhi iidh cibus sed 'imitalio prohibe- parautuf, guia 'pa^scuhiurtefrani, e't cbhcWpiScentlis
tuf; cur peficaiib et hycticbra*ciTtsfvidpfbpheta se- operam datit, eriamslitt quathof ^hibuiant ;pedes,
ttieiipsum cbiripataveflt, diceris': Siiiiilis facius siim id test, tetsi eyarigeiicairi sihhilahi ^rasaicatiOhem,
peiicano iri soliiudirie,factus sUihSiiutriyctiCoYaxin qtiaedicit: N~oriv^VvbWth'fu%ps-,-Wtlfficcltt6rei in
domiciiio (Psdl. ci); pet aquiiarii auttem Moysesip- **'pwnitenliam (Mdlili. ix); et :lNon liaberit hecesse
sum significet Deum aicteriierii ad Isfael, Quomddo stirii inedicriih,sedqui liiaie'litiberii (IbiUsj^'a quo la-
portaverirh vbs super dltis aquitarum (Exbd. xix) ? iro salvatus est, tet adtiltefa jtfStifiCata. Et qui plus
riamet ptbphetseitebneriiChristutri appellaht; leoriem debebant, pius diligefte ignOScehiem (lichhltfr : sed
"auterhe divefso Pteirus tessediabbiuni ditelt: hec 'ta- tairien quia hbri SecuridtiniVefita^teni^ocialem -am-
men secundum hoc leo Christus secundum qubd dia- pieclhntur vitahi, ,(abutuhiuf auttem ;compaSsione
bolus dicitur, absit a nobis, absitista impietas; sed prsedicationis prb shls vbluptatibhs, ihitiiuhdi Sunt
quia simul regium, nec non rapax alque immite est atque abohiihabiltes,"utpbte'quiiritalicbhvefsatibne
animal, cumque digriitatem laudabilem, vithperabi- et in tanta sciehtia tiirpetii qhatiidaimingfteditintur
lem tameu operalionerii gerat, quod quidem lauda- et immiundariivitam. 'Qtiibhs atitem surit cftifa ex-'
bile habet, hoc in Christi regno accipitur, qubd au- celsiorapedum, "ut pef 'e'a "texsiliefita terra, itaier
tem vituperabile in diabolo, id est, rajpacitas, im- fnunda pfbpteffeapbritiniuf, quia 'cutii sitttihfcafhe,
mansuetudo. Quod et in aquila considerantes, sine nbn secundurii carrieni riiilitaht, steda sbrdidis;eicsi«
aliqua duhietate reperimus : propter altimdiiiem iiunt actionibus, et soechlaribus irbihihibhs, iit'do-
359 . B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUMPARS I. 3%V
ceant eos alque instraant, perroiscentur; ila ut et A emicantatqueexsiliuntMquictimpeccatoribuscon- -
curn adulteiis aUquando etcum publicanis habitent, versantur ad solatium juslitise, et non jam ioc\is;
et lamieninimiindis eorhm non commisceantur actio- iUorum ille esse cognoscitur, cujus habitum'pridem'"
hibus : resiliunt enim ab eis et avolant, ct cum so- demonstrabant, cuin quodammodo venerarentur
eietatem peceati ipsorum refugiant, peccatoribus quos et erat necesse salvari. Ophiomaci aulemi ab
tauien, ut eos a peccatorum soi'dibus liberent alque appellatione manifestatur et viiius, guem imitari
revocent, plerumque cohabitant; sicut Dominus : bonum est, et intelligibilibus repugnare serpenti-
Qui peccalum non fecit, riec in ore ejus dolus fuit bus : reminiscenles quod non sit nobis colluctatioad-
(TPetr. n), cum peccatoribus comedebat etbibebat, versus carnem et sanguinem, sed adversus principes
dbctrina eos institutioneque justificans, et ad sui et potestates, udversus mundi reclores tenebrarum
provocans semulatioiiem, nihil eprum ipse imitans, harum, cbntra spititalia nequitiw in cceleslibtts
riecab eis inquinatus; propter quod dixerunt Cau- (Ephes. vi) : hi sunt quippe intelligibiles serpentcs
tica canticorum : Ecce iste venit saliens in monti- et venenati dracones.
bus, transiliens super colles (Gant.u). Quidquid ex voluctibus quatuot tanlum habet pe-
Oportet efgo nos habere crura sublimiora pedi- desexsectabile etit vobis,etquicunque motlicina eotum
bus, non qualia Judseorum pedes habent, qui in B tetigetU poltuitut, el immundus etil usque ad vespe-
ulrisque vestigiis suis, in lege videlicet et prophetis, rum; et si necesse fuerit, ut portet quidpiam horum
claudicant, sed qualia habent ea quae dicuntur che- mortuum, lavabit vesthnenta sua, et immundus erit
rubin. De quibus dictum est: Et crura eorum crura . uscfuead solis occasum. Omne animal quod habet qui-
recta, el pinnati pedes eorum (Ezech. i). Reele et dem ungulatn, sed non dividit eam, nec ruminat, im-
indeclhiabiliter in" evangelicis pedibus, de quibus mundum erit, et quidquid teligerit, illud contanrina-
dictum est : Calceati pedes in prwparatione Evan- bitur. (Ex Hesyclrio.) Quod reptiUa volatilium quse
gelii pacis (Ephes. vi); hic quamvis super teriam in quatuor ambulant pedes, eos qui abutuntur evan-
ambulet, quamvis cum peccatoribus, dispensationis gelicam vitam, et vitam sectantur sordidam et im-
cujusdam gratia juvaniinisque, conversetur, illud mundam significent. Dividere autem ungulam, sicut
implens apostolicum : Si.quis vos vocat infidelium hic Septuaginta dicunt, sed non ruminare, id est
ad cmnam,et vultis ire, omne quod vobisapposilumfue- legem quemadmodum oportet meditari, et lilteram
ril comedite, nihil interrogantes propter conscientiam dividere ab spiritu, sed non ea quse in ea scripla
(I Cor. x), tamen volalile permauet et mundus est, sunt operari, neque ita conversari in praeeedentibus
sciens a terra emicare atque exsilire, et non adhae- ostendimus; unde necessarie eorum morticina, id
rere ssecularibus actionibus. Bene autem talium ani- C est, actiones in quibus peccati morle intereunt, fu-
nialium etiam vocabula protulit legislator, bruchum gere praecepit, et nullo modo participari. talibus,
et locustura, attacum atque.ophiomacum nominans. nec contingere ea; non solum autem langentes, sed
Cujus autem operalionis sint sive virtutis, Nahum pro- et portantes aut accipientes quidpiam ex eis poUui-
pheta satis explanat, ait enim : Bruchus expansus mur. Portat autem peccala, qui dicit malum bonum,
«st et avolavit; custodes lui quasi locustm locusiarutn, et amarum dulce, et tenebras lucem : quod Isaiae
qum considunt in sepibus in die frigoris (Nahum, prophetse reprehenditur voce, quia per hoe exer-
m) : vel sicut Septuaginta : Emicavit sicut atte- cens alium ad hiiquitatem, et invitans ad malum, a
laus commixtus tibi, sicut locusta qum transcendit quo prohibere debuerat, super semetipsum quo-
maceriam in die Jrigoris. Ex quibus cej'iiis quia et dammodo stfscipitjugum (Isa. v). Non autem opor-
si peccatoribus commisceainur, et si in die gelu tet quempiam peccatum alterius in semefipsum
sive pruinae, id est, abundantiae peccati: Cum eiiim, transferre. Ob hoc enim et David ait : Et ab alienis
inquit, abundaverit peccatum, refrigescet charitas parce servo tuo (Psal. xvm). Si enim alienorum
multorum, transiliamus maceriam, spinosam vide- participes efficiamur peccatorum, immundi usque
Ucet peccatorum coace,rvationem, non similes ef- ad vesperampermanemus,idest, usgue dum agamus
fecti eis, sed subjicienles eos nobis, ut fiant do- poenitentiam, hanc enim vesperam David ait: Ad
ctrinae obedientes, aperte salvamus et salvabimur. vesperam demorabitur fletus, et ad matutinum tm-
Unde ait Paulus : Factus sum Judmis sicut Judwus; titia. Propterea lavari quoque vestimenta legisla-
hisqtti sublege sunt,quasisub lege essetn,cumipsesub tor praecepit, aperte demonstrans quod immundi
lege nonessem; his qui sinelege sunt, quasi sine lege simus usque dum actiones nostras Jacrymis di-
esse~n,cumipsesine legeDei nonessem, sedsub legem luamus.
esseChxkii: omnibus omnia factus sum, ut otnnes lu- CAPUT II.
crifacerem (I Cor. ix).<Sed lamen in morem bruchi De immundiliis morticinm anitrialis.
iropetum facere et evolare necesse babemus, ut sicut (IBID.) Quod ambulat super rrianus ex cunctis
locusta sive attacus esse qui pro hujusmodi attacum animantibtts qute incedwit quadrupedia, imtnundum
dicunt, exsilire possimus et emicare : sic enim apte erit; qui teligeril motticina eorum pollutus usque ad
cpnyeniet, quod in podem propheta sequitur : Sol vesperam; et qui portaverit hujuscemodi cadavera,
ortus et elevatus est, et non est inventus locus ejus: lavabit veslitrientasua, et immundus erit usque ad
quqniani orto justiliae sole qui illumiiiat abscondita, vespetutn : quia omnia hmcimmunda sunt vobis. (Ex
 Sfii EXPOSITIONES IN LEYITICUM. — LIB. III 5o2
Hesychio.) NuUum lex peccatunr prseterit tacite, , ^A gue repleat : propler guod compositura nomen ac-
sed qusecunque actiones per evangelicum Testamen- cepit ex utroque animali, ex quo haec habet vitia.
lum prohibitse sunt, texil has pfius senigmatibus utt Cameleon in malo miserescit, et prae infirmitate
utriusque sanclionis consonantiam discens, confitea- niansuetum esse se fingit, cum sit immansuetum
risDeumqui ineis Iocutusest, timensque recedas aba ani.mal. Stellio, id est, ascalobotis, nimis quidem
omnibus quse prohibueruut. In quatuor ergo ince-:- parvulus vel miserrinius, venenosus tamen est. La-
dil qui ad evangelicam conversationem migrat; am- cerla in sepulcris habilat. Talpa caecum est animei,
bulat autem in manibus, qui gusestus cam eausa lu- quod de terra generatur; dicunt enim eam de lerra
crique turpis adipiseitur, nianus cito imponens, utt simul et pluvia creari corrupto luto, cum prius plu-
ex ea quidpiam capiat commodi, bic omnibus rectee viam suscipit. Haecergo immunda sunt, de omnibus
connumeratur atque comparatur bestiis. Sive enimn quse repunt super terram; non quia alia non sunt
adulterum dicas, sive avarum, sive homicidam, sivee immunda, sed quia hsec maxime sunt, propter quod
delraclorem, sive blaspheraura, in his omnibuss pollutionem majorem habent, sive malitiam. Omnis
est, ut pole omniuni peccalis coniniunicans per in- qui tetigerit morticina eorum, immundus erit usque
justam rnanus impositionem. Hujus morticina suntt ad vesperam. Bene ergo probat intentionem legisla-
hi quibus manus imposuil. In ipsis enim .patiturr B toris ipsa littera. Si enim inimunda natura essent,
peccati morteru. Qui ergo tangit ea et qui Ievaveritj. ea qnse nunc dicta sunt animalia, oportebat immun-
es eis, recle polluitur; qui quidem tangit ea, id est, dum esse, et qui ea vivenlia tangeiet. Ntinc autem
qui conversatur dicit, quia liullatenus competenlem^ qui tetigerit morticina eorum, ipse solus immundus
dignitatem arripuerunt, quam cauponanles, olima est. Morticina eorum sunt prsediclseacliones, id est,
onmimodo per hanc justificati sunt, sed post haee ina dolus, furtum, duplicitas sive ironia, et circa alia.
antiquis iniquitatibus permanent. Sed et qui por- occupatio, nec non circa terrena festinatio, ex qua
taverit ex eis, veluti porlans falsum testimonium, mentis csecanlur octili. Quia ergo in his animae con-
perhibendo, et dicendo dignum qui indignus est, im- tingit mors, morticina recte nominantur; et qui ea
mundus erit usqne ad vesperam, quatii superiuss tangit, id est, qui in eis polluitur, sicut et Paulus
diximus pcenitenliam : lavans atitem veslimentaa ail : Bonutn est homini tnulierem non tangere (I
mundabitur. Corinth. vn), procul dubio immundus est. Nihil
Iloc qiwque inler pollutareputabitur.de his quw E enim sic honiinern polluit; ul peccatum, usque dum
movenlurin terra: Musleta ettnus, et crocodilus, sin- vespera veniente, de qua David dicebat : Ad ve-
gula juxta genus suum; tnigale et caineteon, et stellio 0 sperum detnorabitur flelus (Psal. xxix). Ait aulem
ac lacerta, et talpa, oinnia hmc immunda sunt; quij G ^ de poenilentia, intelligibili purificatione ut dilua-
letigerit morticina eorum, immundus erit usque add mus.
vesperam. (Ex eodem.) Nec nunc Dei creaturam le- Et super quod ceciderit quidquam de morlicinis eo-
gislator accusans imniuuda Iiaberi haec prsecepitj, rum polluetur, lam vas ligneum et vestimentum,quam
animalia; nam quomodo ea alio divinse Scripturae e pellis el cilicia, et in quocunque fit opus, tingentur
loco repeiies esse laudata. Salomon quippe in Pro-__ aqua, et polluta erunt usque ad vesperam, etsic
postea
verbiis dicit : Quatuor sunt minima terrw et hwc c mundabuntur. Vas aulem fictiie, in quo horum quid-
sunt sapientiora sapienlibus (Prov. xxx). Inter quae e quam intro ceciderit polluetur, et idcirco frangendum
leporem, sive, secundum Sepluaginta, erinacium, et,j cs«.(Ea;fiorft'm.)Admirabilidivisioiieeliamnuncutitur
stellionem computavit: quorum unurn superius cuma legislalor : quia enim aliquando ex ncgligentia, ali-
camelo et Iepore ut inimunduni lex accusavit; stel- quando peccamus ex opere malorumque studio, sic-
lionis autem nunc mentionem fecit. Non ergo na- ut.illi de quibus Salomonin Proverbiis dicebat: Cui
lura eorum immunda est, sed nec omnis actio; nama vw? Cujus patri vw? Cui irw ? Cui rixm? Cuisine causa
quomodo poteranl ista laudari? Sed qusedam circaa vulnera ? Cui suffusio oculorum? Nonne his qui sludent
ipsa sunt acliones aptae irrationabilibus animalibus, ._ vino, et vacant calicibus epotandis (Prov. xxm) ?
et quae nullum judicium exigunt, quae nec nobisg D Recte hos inter eos qui tangunt morticina
posuit,
aptsesunt, necpropriae noslrae sunt, atque proptereaa qui venienlem animse negligenliam et ob stuporem
quando a nobis conlinguntur, immundos nos faciunt. defectumque virtutum delinquunt : quemadmodum
Per terram vero repere non est hominum, qiiibuss David surgens meridie de stratti suo, et ambulans in
concessum est ut recli incedant coelumque respi- solario, et Urise uxorem lavanlem se videns, captus a
ciant: quia super terram repere est sordida operaa muliere est, quse nimis erat pulcherrima; qui adul-
terrenague gerere, quaeper differentiam animalium,, terium simul, homicidiumque commisit (// Reg.
xi).
quae nunc denumerata sunt legislator significavit._ In hos cadere morticina dicuntur; neque enim ipsi
Mustela enim animal est dolosum el valde furti va- ad peccatum festinaverunt, sed inciderunt in eis, et
cans. Mus propter ventris ingluviem multa.quotidiee quodammodo super se cadens peccatum"
suscipiunt;
pericula sustinet. Crocodilus duri corii et maliliosuss quia autem omnino susceperunt et non restiterunt,
est, luloque pascitur. Migale animal est composi- propterea recte immundi sunl. Tam vas ligneum
tuni, non natuia sed vitseconditione ad deridendum11 et vestimentum, quatn pellis et cilicia; id est, sive
aplum, id est,-ut dolos faciat, ea rapiat, ventrem- vitam Ievem quamdam et mediocrem Iiabeat. Ta-
.FATnOL.'liVlll, 12
 %l?> B. RABANIMAURIARCHIEP. MOGUNT.OPERUMPARS I. 5C4
"ia enim sunt vasa lignea, aut tangendum [Al., A [ rapax , cum hujusmodi ncc cibutn sumere : quid
ad tegendum] sufficientem sicut est vesiiinentuni, enim mihi de his qui foris sunt judicare (I Corinlh.
sive patientcm, quam pellis significat, sive eam, v). Intanlum nulius ei sermo est de aclione sive
quae est palicntium; lianc enim cilicium sive saccus conversatione eorum qui foris sunt.
signifieat. Omnino autem vas est in quo opus possit
CAPUT III.
agi virlulis; sic enim intelligis, in quocunque fit
-opus,pollula erunt usque ad vesperam, id est, usque Fontes et cisternm a morticinis mundm sunt, non
vasa ficlitia.
tempus poenitentiae.
Tingetur aulem aqna lavacri vel lacrymarum et (Inm.) Et quidquid de-morlicinis isliustnodi ceci-
•mundabitur : Vas autem fictile, qui totus terrenus derit super illud, immundumcrit; siveclibani, sive chy-
est, id est, lulo sacculi conspersus. In hunc si in- tropodes destruenlur : et iminundi erunt. Fonles vero
ciderit moiiicinum, pecealum quod ad mortem est, et cistemw et omirisaquarum congrcgalio munda erii.
inlerinsque eum penelret, dominelurque ei : sicut Qui morticinaeorumteligeril, potluetur. (Ex Hesyclrio.)
David dicebat: Et induiise malediclionem sicut ve- Si autem clibani et cbylropodes nocenlur, quomodo
slimcntuin, el inlravit sicul aqua in interiora ejns non magis aquarum collectiones in quibus contingit
fPsal. cvni), qui non solum ingredi nialediclionem, B J animalia hrcc incidentia computrescere? Sed pulas :
sed et dominari in eo in quo ingressa est dicit, Quid clibani vel chytropodes significent? Magislros
r.ecessario illud conteri prsecepit. Neque enim cjus videlicet in quibus cibi sacrse doctrinse coquuntur,
immundilia sicut aliorum facile purgari potesl,ia- operationis Spiritus igne supposito. Non est aulem
Jiore quippe mullo et contritione, et quodammodo mirum clibanos cos per metaphoram et chytropodas
Teformatione contritse et humiliaUc mentis eget, appellari, quia in multis scimus divinam Scripluram
siciit ait David, si mundari Vult. Unde et beatus talibus usam nominibus. Nani David Moab, id cst
Paulus eum qui cum uxore Palris fornicatus est gentem,lebetetn appellavit. Ait enim : Moab olla spei
in tanlum conlrivil, ut Satanm eum traderet in in- mew (PsaJ.Lix),propterbaplismatis aquas quaein eis
teritu carnis, quatenus in lali conlritione salvaret spi- calefiunl. Sed et Ezechiel lebetem Jerusalem ap-
ritum (I Corinlh. v). pellat, sed plenuni carnibus, sive, ut Sepluaginta,
Omnis cibus quem comedilis si fusa fuerit super veneno, viros in ea male docentes, et viventes signi-
eumaqua, immunduserit; et omne liquensquod bibilur ficans.
•de utriversovaseimmunduni erit. (Exeodem.) Cibum Secundum hancergo rationem clibani etchytropo-
••esseel potum in omni vase, bonas actiones intelli- des quibus coquantur cibi videlicet populi doetrinse
gimus; proptterea enim dixit, Cifeirsquetn comedetis, <Jdici possunt.Hisergosi inciderit moriicinum, id est,
setliquens quod bibilur, quia malarum actionum et si peccanti [Al., peccati] morlificantis aetio su-
«ibus et potus probibetur, id est, earum communi- pervenerit, immundi fiunt et deslruuntur, quia qui
•catio. Si ergo in aliqua bonarum aclionum quaein docent non furari furantur, el gui pfaedicantnon moe-
omni vase sunt, id est, in omni homine, sive chari moechanlur. Doclrina autem siguidem bona
piincipe, sive plebeio, sive sapiente, sive impe- est, non est immunda, nee divina propter hoc ab-
rilo, Jiii-jm quodlibet eorum quae dicta sunt inci- ominanlur eloguia, guod ex eis guidam forsan im-
dei t morticinorum, necessario immundus erit. mundi praedicatores effecli sunt; etpropterea fonles,
Nam et si non ab initio mala quadam inlentione videlicet opulenlas doctrinas, et cisternas sive lacus,'
actionem honain cceperit, sicut hi faciunt qui pro- linguas loquentes mediocria et doctrinam mulualam
pler negotiationem vel lucrum pietatem fingunt, habentes, sed et collectiones aquarum, eos gui un-
postca autcm inciderit aclioni ejus superbia, dor dique hujusmodi verborum afDuenliam congregant,
lus aut hypocrisis, vel simile quidpiam quod mor- esse munda.
ticinum ut pote ^morlem quodammodo participanti Bene autem lex subdidit, Qui morlicina eorum
inferens dicitur, erit ct hic immundus. Bonam si- y. tetigerit polluetur, ubi Scptuaginla edunl, Qui vero
quidem actionem mala subingi'cdiens infentio pol- leligerit omnem immunditiam animm morlicinorum
luit. ipsorum immundus erit. Et animam addiderunt, ne
Quia autem addidit legi quse est de cibo, Si fusa forte putares de repenlibus sensibilibus aut besliis
fuerit super eum aqua, oslendit eas quse sunt post dici.: iiara eorum qui tangit morticina, non animae
baplisma acliones, quae sint; et sermo ei de fideli sed corporis immuiiditiam tangit.
et baptizalo est; de infideli autem actione nullam Ergo de doctoribus intelligendum est, qui im-
mentionem facit. Quod probat beatus Paulus, di- ijiuiidi facli sunl immunda quadam et mala actione.
cens : Scripsi vobis in Epistola : Non commisceri Horum enim doclrinis quando fuerint secundum
fomicariis. Non ulique fornicariis hujus mundi, legem Dei inlendere, operibus autem eorura nullo
aul avaris , aut rapacibus, aut idotis servien- modo communicare, nec iractare ea, vel omnino
tibus : alioquin debueratis de hoc mundo exisse. contingere debemus, reminiscentes verborum Do-
Nunc aulem scripsi vobis: Si is qui frater nomi- mini, qnae ad confirmalionem prsesenliura dixit ad
nalur, est fornicalor, aut imtnundus, aul avarus, populum sive discipulos : Super calhedram Moysi
aut idolis serviens, aul tnaledicus, aut ebriosus, aut' sederunt scribw el Pharismi; omnia quwcunque di-
3G5 EXPOSITIONES IN LEVITICUM. — LIB. III. 5 6
cunt vobis facite, el custodite: secundumaulem opera A legem raoveat auditorem. Quamobrem el a nobis
eorum nolite facere (Matth. xxm). recapitulanda sunt, quia et quiddam novum addidit
Si ccciderit super sementemnon poiluit eam : sin prsesenti sanelioni, necessariam eis adjiciens aclio-
eutem quispiam aqua sementem perfuderit, et poslea nem meditationis. Quw reptant ergo super terram, hi
a morticinis tacta fuerit, illico polluetur. (Ex eodem.) sunt qui lerrena sapiunt, et qui lutulenlis paseuntur
Nihil indiscussura relinquit legislator, sed omnia in actionibus. Super pectus sive super ventrem similiter
subsequenti disculit, perfectionem legis spiritalem gradiuntur, gastrimargiaeoperam dantes. In quatuor
probare desiderans, etsi impeifecta eis videbalui, gradiunlur super terram, qui praedicationem evan-
quando solam inluebantur litteram. gclicorum librorum, pro eo quod salus in eis pecca-
Differentiam igitur hic infidelium, qui necdum torum praedicatur, abutuntur in luxuriosam vitam,
baptizati sunt exponit, et semen utrosque appeUat, non intelligentes quia peccatores non ut maneant
ulpolequi susceperunt regni praedicalionem.de qui- peccalores, sed ut cessent a peccalis provocat prse-
bus Dominus paraholam seminis proponens dicebat: dicatio; sed eis qui in quatuor ambulant, addidit, et
Bonum semen, filii sunt regni (Matth. xm); sed se- multos habet pedes,ostendens quod licet si non solum
mentem, quaenecdum seminata est, unde Septuaginta ex evangelicis libris, sed ex aliis Scripturis, atque ex
ediderunt: semen sativum, quod seminabit, id est, ]__ I varia sicut ipsis videtur doctrina hoc confirmare
quod necdum seminatum est, seminandum autem est; cupiunt, erunt et sicimmundi. Et, ut breviterdicatur,
eos qui necdum baptizati sunt, baptizandi autem sunt, Omne quod replal super terram, id est, qui terrena
recte appeUavit. Super hos si quid praedictorum sapiunt, declinare nos oportet et refugere, scientes
morlicinorum cadat, quia necdum caulelam myste- quia eorum communicatio polluit,- et similiter im-
riontm acceperunt, nec inlegram Dei cognilionem mundus est agens, agentique concurrens.
conguisiverunl, quae illos possit removeri a superve- Ego enim sum Dominus Deus vester : sancti cstole
nienlibus ex negligenlia peccatis, mundi esse dicun- quoniam et ego sanclus sum; ne polltiatis animas ve-
tur, propter praedictam causam venia digni : super stras in oiuni reptile quod movetursuper terram. Ego
quos vero fusa fuerit aqua, videlicet baptismatis, hi Dotninus, qui eduxi vos de terra JEgypti, ut essem
necessario immundi fiunt, si unum ex his quse mor- vobisDeus : sancli eritis, quia ego sanctus sum. (Ex
ticirra sunt super eos inciderit. Oporluerat quippe eodem.) Omnino prohibet esse nos socios eorum qui
tanti participatione doni, ad eorum perlinere custo- lerrena sapiunt, nec si potentes quidam sint, nec
diam. Terret igitur Dei Spiritus eos qui olim perce- si justitiam aut sapientiam fingant, nisi forte sacer-
perunt baptisma, ut non ex negligentia peccantes dotio vel aliqua qualibet amiciantur dignilate. Unde
immundi fiant. ( breviler omnium repenlium, quse super terrammo-
C
Si mortuum fuerit animal quod licetvobiscotnedere, venlur, mentionem fecit, non simpliciter hoc quod
qui cadaver ejus tetigerit, immundus erit usque ad est repere respuens, sed super terram repere. Nam
vesperam; et qui comederitex eo quidpiam atque por- humiliari quidem bonura est; ut autem ad terrenanl
taverit, lavabit vestimenlasua, et immundus erit usque declinetur sapienliam, non est bonum; nec ufilis est
ad vesperam.(Ex eodem.) Quemadmodum peccaloreS aniraabus talis humililas, a qua Iiberare volens, Ega
permanentes in peccatis abominandi sunt, ita justis sum, inquit, Dominus Deus vester : id est, ad cujus
omni studio concurrendum est, scienlibus nobis quod imaginem facli estis, ul coelestia sapiatis. Unde ait:
ex eis sanclificamur. Si autem mortui fuerint gravi Nepollualis anhnas vcstras, Primum quidem quia
peccati morle, non debemus tangere illorum vitam, donatum est animse esse ad iraaginem Dei, et maxi-
nec eorum conversationis esse participes, scienles mam in ea esse sanctificalionem vult, ut pote quae
quod si quis tetigerit, immundus erit usquequo etiam principalum super omne animal lenet.
ipse pceniteat. Sed et qui comederit de morticinis Deinde ostendit pollulionem quam odio habet non
eorum, id est, qui eos defenderit quasi advocatus esse de mortuis corporibus aut cibis, iinniuiidis cor-
peccatorum ipsorum vel auxiliator, el propterea illo- poribus, sicut quidam putant factis, sed eam quae
rum iu se peccata suscipiens, necesse habet lavare " animabus ex acfionibus malis evenit. Dicens autem
vestimenta sua, videlicet actiones, quia et ipse usgue non oportere in cunctis'replilibus quae moventur
ad vesperam, id est, usgue dum poenileat, immunduS super terram animas nostras pollui, oranino com-
erit. petenter addidit: Ego Dominus,qui eduxi vosde terra
CAPUT IV. JEgypli, ut essem vobis in Deum, per ^gyptjim,
De animalibus reptilibus. ,/Egypli demonstrans mala et omnia opera tenebra-
(IBID.)Omne quod teptat super terram abotninabile rum : JEgyptus enim comenebratio interpretatur,
erit, nec assumelur in cibum. Quidquid super peclus quibus si quis vere carere voluerit, et ehra qui vere
quadrupes gradilur, et multos habel pedes, sive super est Deus habere suum Deum, nqn solum idololatriam
humumtrahitur,non comedelis,quia abominabileest: cavere debet, sed si vere ei adhserere desiderat, quia
nolile contaminare animas vestras, nec langalis quid- ille sanctus est, ipse quoque sanctimoniam studeat,
quatn eotum, ne immundi sitis. (Ex Hesychio.) Jam sine qua nemo videbit Deum»
et haecsuperius legislalor exposuil, uunc autem ideq Ista est lex animanlium et volucrumet omnisanimcs
repelit, ut frequenii medilatione ad custodiendam , viventis,quw movetur in aqua et reptat in terra, ut
567 B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS I. 338
differentias noverilis mundiel immundi, et scialis quid jA litus est vitam, qui in sudore vultus comedere pa-.
comedereaut quid respueredebeatis. (Ex eodem.) Ergo nem coiidemiiaii sutnus. Huic sensui planibreni et
non cibi nos mundos redduut, nec polluunt, sed nos indubilabilem addidit probationem, cum dicit : Et
ebs, siquidem nos vivificamus ea quse comedunlur. die oclavo circumcidelur infanlulus.. Dies enim ocla-
Et quemadmbdum omnis cibus bonus et nihil reji- vus quoiiiam seplimae diei, qui imago est prsesentis
ciendum est, quod cum graliarum actione percipilnr; vitae, succedit, figuram gerit fuluri saeculi, in quo
sanctificatur enim per verbum Dei, sicut ait Paulus, Carnem prteputii circumcidimus, cmnia opera carnis
et orationem(I Timoth. iv), sic ea quoacomeduntur, dcpoiientes. Tunc quippe non solum non peccaturi,
ea videlieet quae nutriunt aniniani, id est,- bonas sed nec comesturi, aut bibituri, aut nupturi sumus:
acliones, nos vivificamus, si bene eis ulamur; sin erimus autein procul dubio, sicut ait Dominus , ex
autem male, non vivificamus, sed mortificamus : qui corruptibilibus, incorruptibiles, sicul angeli, el niundi
enim ex iniquitate facit eleemosynam,mortificat ejus modis omnibus ex immundis eflicimur. SeminaluT
virltitem sive potentiam; et qui a cibis abslinertt, igitur, aitPaulus, in corruplione, surgel in incorru-
pet linguam vero fratribus detrahunt, de quibus Da- piionem; seminalur corpus animcde,surget corpusspi-
vid dicit : Qui devorant plebem meam sicut escam ritale (I Cor. xv).
panis(Psal. xiu), mortificaiit hi abslinenliam. Ergo hic "eslmodus propter quem infantem octavo
.•'• CAPUT V. diejubetcircumcidi; incircumcisura autem perire de
De mulieribus quandiu post partum immundw sint. suo oslendit, quia ante circumcisiouem ab-
populo
< (CAP.XM.)Locutusesl Dominusad Moysendicens: ominabilemhabet carnem
etimmundani,propter cau-
Laquese filiis hrael el dices ad eos ': Muliet sisusce- sas videlicet quas superius diximus: mundatui aulem
pto setninepepetetit inasculum, immunda etil septem pet circumcisionem, quae imaginem geril rcsurre-
diebus, juxta dies sepatationis mensttum, et die Clionis mortuorum.
oclavb:circumcidetur infantulus; ipsa vero iriginta
tribus diebus manebit in sanguine purificationis suw, lllud autem nimis quserendum est, quamobrem
omnesanclum non tangel, et nec ingredktur sanctua- puerum circumcidi lex prsecipiens, ipsius quidem
iiiiinunditiam lacet, rnalrem autem immundam esse
r.iuin,.donec impleantur dies purgalionis ejus : sin au-
lem feminam pepererit, immunda erit ckiabus hebdo- dicit, usque ad diem in quo infans circumciditur :
madib'us,'-juxlarilutn fluxusmenstrui, et sexaginta el octayaquippe prsecepit die circumcidi; septem aulem
sex diebus manebit in sanguine purificalionis suw. diebus ait matrem esse immundani. Aut forle, quja
inobedientisecausa Eva seducta exstitit, transgressio
(Ex Hesychio.) Per lilteram igitur, semen suscipiens autem
est mulier, quseviri concepitex semine. Hanc septem Q suse inobedientise immunditiam npbis sor-
diebus esse imniundam dicit. Et hoc quamobrem? demque contraxit; ideo hoc, quod est amplius, legis-
• Yidelicet quia salor immundus est, ut pote haeres lator in muliere couyertit. Sed et quserendum est
cur hujus rei gratia in sanguine purificalioiiis suae
Adam, gui per .transgressionemimmundus factus est,
manere mulierem praecepit, non sanguine sordido,
atque ita Evse mixtus, oinne genus humanum fecit
imftiundum. Aperte autem hoc in sacra Scriptura sed in sanguiue mundo, id est, purificationis ejus,
sicut in his quae sequuntur ostenditur : Hwc omne
legitur, quod postquam exiit deparadiso, mulierem sanctum
suarii Adam.cognovit, algue ita deduci ccepit huma- non tanget, et in sanctuario non ingredielur,
num genus. Septem auiero dies idep mulierem esse usque dum impleattlurdiespurificalionis ejus. Si ergo
pisecepit immuridam, quia Adam, per cujus semen in sanguine mundo triginta ttes dies, sed et onine
suscepit inimmiditiaiii cum genere, vitam quoque sanctum non tangit, et in sanctuatio non ingtedietur,
nostram polluit; vel septera dierum numerus signi- unde hujusmodi causam, nisi ex dierum perscrtila-
ficat, per quem tempora revolvunlur, propter quod tione reperiemus? Triginta quippe et tres dies ideo
eliam ejus requies, septima dies est,-id est, intelli- tradidit, ut adjectisepiem, cuncti.quadraginta fiant.
gibile speralur sabbatura. Quomodo autem nostram (Ex Augustino.) Quid est quod ait de niuliere quse
polluit vilam? Inducens ci malediclionem et trans- D peperit, omne sanctum npn langet, et in sancluarium
ferens ad miseriam eam quam sortiti fueramus ab non introibit. Quod sanctuarium vult inteUigi, cura
inilio beatitudinem. Quod manifestum est ex his quae legalur in tabernaculum non nisi sacerdotes solere
Deus ad Adafti dicit : Maledicta -lerra in operibus ingredi, et usque ad velum interius secundos, ultra
velum autem ipsum, ubi erat arca, non nisi unum
luis, spinas et triliulos gerininabit tibi'(Gen.m). Prp-
sunimum sacerdotem? An et anle tabernaculum, ubi
pteresi et nunc legislater, secundum' dies separationis erataltare
thenstrum,Ye\, sicut Septuaginta, secundum diespur- sacrificiorum, sanctuarium dici potnit?
Nam saepe appellatur locus sanclus, etiam ipsum
gatibnis.meristrum,immunda erit. Qtiid autem hoc sit,
alii ittterpreles planius ediderunt : Syinmachus qui- atrium, cum dicitur : In locosancto edenl ea. Uluc
dem dicens : Secundum dies separationis afftictionis; fortassis solebant intrare mulieres quando offerebant
dona sua, quaeimponerentur altarh
Aquila, separalionis thiseriw; Theodotion, separatio-
nis doloris ejus-. : {Ex Hesychio.) Aliudergo per hoc
legislalor signi-
Miseria aulenl et afUictioetdolor tunc esse coepit, ficat. Quia tergoin diebuS quadraginta masculus dici-
postquam separatus a paradiso Adam, nostram sor- lur infans formari, duo hsec per ea quae dicta sunt
569 / EXPOSITIONES IN LEYITICUM. — Lili. 111. .570
1A.de sanctis prohibere; ergo manifestata est cansa^
probantiir, idest, quiaipsa quidem substanliagene-
ris buniani munda est, sicut a Deo creata. pro qua haec legislator in illis dispqsuit: Cumque.
Omnia enini quae fecit Deus, bona valde, el multo expleti fuerint dies purgationis ejus, pro filio sive pra
annicuium in holocaustum, et~
magis homo; proplerquod ait, in sanguine mundo, fitia, deferel agnum
sive purificationis mulierem sedere. Quia aulem per pullum columbm,sive turlurempro peccato,ad ostium
successionem Adaeiransgredieatis laesus est, necesr tabernacttli teslimonii, et tradet sacerdqti, qui offeret.
et el
sarieque semen suscepit, et concepit, omne sanclum illa corqtn Domino, rogabitpro ea, sicmundabi-
non langit, et in sanctuario non ingredietur, usque tur a profluvio sanguinis sui : isla est lex parientis
dum compleantur dies putificalionis ejus, id est. masculum aut feminam. Quod si noninvcnerit manus
usque dum compleantut dies quadtagittla, in quibus ejus, nec poterit offcrre agnum, sutnel duos turlures,
puer foiraatui: ipsa quippe imago Dei, mundatio est autduos pullos cotumbw, unum in Iwlocaustum, et
nalutae nostrse, quamvis fuerit sordidata. Ergo ne- alterumpro peccato, orabitquepro ea sacerdos, et sic
quaquam ingredi in sanctuarium, nec omne sanctum mundabitur. (Ex Hesychio.) Totam hic intentionero
tangere piaecepti fuetamus, nisi imago Dei semel suam Iegislator aperuit, qnia pollulionem non moltis
noslro donata geneti, sanctotum nobis ptsestitisset naturales faciunt, sed peccatum, de quo David dicer
"
ingressum, propter quam salvandam, ipse quoque bat: Ecce enim in iniquitatibus conceptus sum, et ht
incamalus est Dominus, suam imaginem salvatc vo- deliclis peperit me mater mea. (Psal. \.); non suae
lens; sed in quadraginta diebus ad coelumeam sus- matris peccalum aliquod accusans, sed matrera n»r
tulit, secundum quod eam bominem plasmans in turam appellat, immunditiam peccati Adam et Evsa
vulva donat; et tunc ad verum sanctuarium nalura in omne genus noslrum desoendisse significans : et
nostra ingredilur. ptopterea quando completi fuerint dies purificatio.^
Aperte aulem hsee probantur per ea qusede. genere nis secundum prsedictuni-modum,.. safjjificium pro
femineo sanciuntur. Quia enim octogesima die for- peccato jubet offerri. Qui et agnum anniculum in
mari in ulero ferainsedicunlur, lantumdem numerurn liolocaustum tunc immolari praecepit, evidentcr illud
ad impletionem dierura purificalionis earum quse ostendit et approbat cqnsiderariti quia Dei imago
semen susclpiunt praecepit, ait enim sic : Si femi- perfectionem generi nostro tribuit, nam fonnatio-
nam pepetetit, hnmunda erit duabus hebdomadibus, nem quidem dies oslendunt, mundationis perfectio-
juxta rilum fluxus menstrui. Et cum oporteret qua- neni aulem sacrificium holocausli. Sed hic prnpt.r
luordecim dicere, non sic dicit, sed duabus liebdd- hoc inlerim legislatoris sapientiam obstupesce, quias
madibus, juxta ritum fluxus menslrui; propter quod evenire polerat ut sttidentes legem dicerent : Quali
ad illum nos transmitiit sensuni, id est, ut in se- deprecatione pariens irifanlem opus habebat, qirse
ptem quidem diebus esse humanam vilam, fluxus ipsa non peccavit; uon enira ex foraicatione, sed de
autem menslruus affliclionem ejus et dolorem el mi- huptiis generavit? Inlerprelaii necessitatetii lmjus
seriam intelligamus. deprecationis volens , addidit: Et mutidabit cuin a
Dixit autent duabus hebdomadibus. Rectte,quia du- profluviosanguinis sui; profluvium sanguinis inobe-
plo genus muliebre mulctatiim est. Habet enim tet dientiam dicens ; unde immundilia el poeria ejus in
cura Adam malediclionem : in sudore vultus stfi loliim genus liumanum fluxit, quani et nos depoiia-
manducans panem suum; habet etiam ipsam tef ram, mus, sacrificia pro nobis, qua? dicla sunt, offterentes:
spinas et tribulos gerniinanleni, quse cum ex lerra Duos turtures aut duospullos columbarum,Leg\sme--
orta sil in terra revertitur; habet etiam pdeuam spe- ditationem , contemplalionemque , et sciettiiahi siVe
cialem : In trislitia paries fitios,etad viruin tuum cognitionem. Horum enim habere figuram praedicta
conversio lua, etipse tui dominabitur. Etprbplertea, animalia demonstratum est; quia autem negligeritia
Duobus, inquit, hebdomadibus immunda eril,juxla legis immundiliam hbminibus introduxit,: meditatib
riltim ftuxus menslrui': sexaginla autem et sex dicbus et scientia, per quam manifesle correclio prOveftit",
hi sungume mtindo, id est, purificalionis, sedebit; ^ mtindare liberareque nos ab illata pridehi poenapo-
sancla non tangens, usque dum compleantur dies tterit in Christo Jesu Domino nostro. Ergo Doniinus,
ociuaginta. Quatuor enim et decerti super sexagirita" nostrae per omnia memor saltitis non solum homb
sex addita, ocluaginla faciunl, in quibus femina in fieri cum Deus esset^sed eliahi cutii divtes esser,
ulero formatur. Ergo sine aliqua dubitalione legis- pauper fieri dignalus est pro nobis , ut nos stia pau-
lator ostendil. quia imnmndiim facto maledicto no- pertatesimulethumanitate,divitiarum etdiviftilatis
slrum genus nequaquam intraret in sanctis, nisi per suse donaret esse participes: Stedlibet- paulispef in-
hnaginem Dei, quam semel sortituni est, etprbpler- tueri cur hae maxime volucres Tn hostiam Domini
ea suscipientes semen mulieres diebus formatioriis juberentur offerri; nam tetAbraharn patriarcha lanlo
pariendorurriparvulorum desanclisvetanlur. Quodsi ante legem terapore, has in'holocaustum Domiia
dicis: Quamobrem non raagis in utero habehles die- legitur obtulisse, et in plefisqute legiscserembiiifs ,
bus formationis desanctis matrespi'ohibenlur?Fru- qui mundandus fesset, per has jubebatuf mundari.
slia hoc inteitogas. Inceitum est enim ei qusegtavida Columba ergo simplicitatem , lurtuf itidicatcastita-
hlrtim mareil seu feminam paritura est, tet unde tera : quia et columba' simplicitatis, etcaStitatis
manifestum esse poterat quot diebus oportebat eam lurtur- aniator- est, itaut si" conjugein casu perdi-
571 B. RABANIMAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS I. 572
derit, non alium ultra quserere curet. Unde et iu A turtur solivagus , cblumba aulem gregatim gemerc
laudibus Ecclesiae loquitur Dominus : Pulchrm sunt consuevit; et ob id isla secretas orationum lacrymas,
genw tum sicul turluris; et iterum : Ecce tu pulchra illa publicos Ecclesiae convenlus insinuat. Beneau-
(Js, amica mea , ecce tu pulchra es, qcuti lui colutn- tem puer Jesus primo circumciditur, ac sic inter-
barum (Gant. i); genas quippe ut lurturis habet ani- positis diebus Hierosolymam cum hostia deferlur ,
ma quaeab orani.impudicitisepeste castam se eustddit quia et ipse jam juvenis prius omnem carnis cor-
et immunem; oculos babel columbarum, quae, nulli ruptionem moriendo ac resurgendo caJcavit; ac
uocere desiderans, etiam inimicos simplici amore deinde interpositis diebus cum ipsa carne jam im-
contuelur. Sed ef utraque avis memorata, quia ge- mortali, quam pro nostra salute hostiam Deo fe-
milum pro cantu edere solet, sanctorum in hoc sse- cerat, ad gaudia supernae civitatis ascendit. Et unus-
culo trislitiam designat, de qua Dominus memoratur quisque noslrum prius aqua baptismi a peccatis
dicens : Amen amen dico vobis, quia plorabitis et omnibus, quasi vera circumcisione purgatur, ac
flebilis vos, ntundus autem gaudebit; vos auiem con- sic proficiente gratia novselucis, ad allare sanctum
irislabimini, sed tristitia vestra vertetur in gaudium salutari hostia Domini corporis et sanguinis conse-
(Joan. xvi); et rursus : Beati lugentes, quoniam ipsi Cfandus ingreditur, nam et ipsa singulariter simplex ,
consoltibuntur (Matth. v). Merilo ergo turtur et co- B et casla nostri Salvatoris hunianitas, quae oblata est
lumba Domino offeruntur in hostiam, quia nimirum Patri pro nobis , non incongrue per immolationem
simplex et pudica fidelium conversatio gratum est columbae, sive turturis, potest figuraliter exprimi.
illi sacrifieium justitise ; guia gui laborat in gemitu Sed et omnis in fine mundi Ecclesia primo communi
sub, gui lacrymis suis stratum suum singulas per resurreclione cunctam terrenoe labem mortalilatis
noctes abluit, acceptissimam prorsus Deo viclimam et corruptionis exuet, ac deinceps in regnum cce-
mactat. Cum vero utrague avis ita propter con- lestis Hierusalem bonorum viclimis operum Domino
suctudinem gemendi prsesentes sanctorum luctus et commendala transfertur.
desideria superna designet,hOc tamen differunt guod

LIBER QUARTUS.

CAPUT PRIMUM. C quidquid sub aspeclu oculorum cadil, considerabit

Dediversis coloribus oborlis in carne hominis et de eutn sacerdos el teneti lepra mundissimajudicabil, eo
plaga leprm. quod omnis in candorem versa sit, et idcirco homo
(LEVIT.XIII.) Locutus esl Dominus ad Moysen et mundus erit. Quando vero caro vivens in eo appa-
Aaron dicens : Homo in cujus carne et cule ortus ruerit, tunc sacerdolis judicio potluelur , el inter im-
fuerit diversus color sive puslula, unl quasi lucens mundos reputabilur; caro enim viva si lepra asperga-
quippiam , id est, plaga leprm, adducetur ad Aaron tur, immunda est. Quod si rursum versa fuerit in
Saeerdotemvel ad unum quemlibet filiorum ejus. Qui alborem, et totum hominem operuerit, considerabit
cum viderit lepram in cute, et pilos in album mutatos eum sacerdos, et immundum esse decernet. (Ex He-
colorem, ipsamque speciem leprm humiliorem cute et syclrio.) Oslendit sermo ex parle quidem leprosum,
carne reliqua, plaga leprm est. Ad arbitrium ejus se- Judseum populum, ut pote in parle transgressorera
parabitur. Sin autem lucens fueril candor in cute , legis, propter quod eum sacerdos ut immundum
nec humilior carne reliqua , et piti coloris pristini, expellit; toto aulem corpore lenrosum , gentilem ,
recludet eum sacerdos septem diebus et considerabit qui totam transgreditur legem, verumtamen mun-
die seplimo : et siquidem lepra ultra non creverit, nec dum eum sacerdos judicat, ut qui videlicet legis
transierit in cule priores lerminos , rursus includel D jugo subjectus non fuit. Oportet autem, ut tamen
eum septem diebus aliis, et die seplimo contempla- arbitror, prius litterae deeurrere expositionem, sic
bitur: si.obscuriqr fueril lepra et non creverit in cute, enim spiritalem inteUeetum ultro semetipsum inge-
mundabit etm, quia scabies- est: lavabitque homo rentem reperiemus, deficiente circa causas et usque
vestimentq sua, et tnundus etit. Quod si postquam a ad finem sensum suum exerere non valente litlera ,
sacetdole visus est, redditus munditiw , iterum lepra sicut in prsesenli cognoscimus. Sed primum quis
creverit, adducelur ad eum, et immunditim condem- est qui Iegem ferat, et ad quem proferat Attenda-
nabitur.Plaga leprm si fuerit in homine, adducetur mus : Lacutus est Dominus ad Moysen et Aaron.
ad sacerdotem, et videbit eum. Cumque colot albus Quando loquitur Deus, duplex est fidelis auditus ,
in cute fuerit, et capitlorum mutarit aspectum, ipsa sicut David prophela ait : Semel locutus est Deus,
quoque caro vka apparuerit, lepra velustissimajudi- dtto hmc audivi (Psal. LXI), litteram videlicet et
cabitur atque inolita cuti. Contaminabit ilaque eum spiritum. Ergo spiritus, ut sublimiori, Moysi; lit-
tacerdos et non recludet, quia perspicue immunditia tera autem, ut.subjeclo, Aaron loquitur-: quia enim
est. Sin autem efjloruerit discurrens lepra in cute ,'et sublimis erat Moyses, et propterea dignus spiritu,
iperuerit omnem cutem a capite usque ad pedes, subditus autem Aaron et aptus audiluipopuli egenlis
 *73 EXPOSITIONES IN LEYITICUM. — LIB. IV. 37#
littera, ipso Deodicenle de Aaron ad Moysen, disce, A . ventem, id cst, sub passione leprse non constituiam;
Ipse loquetur ad populum et ipse erit os luum; tu cujus autem rei causa ? quia lepra, inquit, invelerata
antcm ei eris in his quw ad Deum perlinent(Exod. iv). est.Admirandum autem est hoc, nimiamque imperi*
Ergo quoderat legis excelsius, hoe ad Moysendice- tiam vel magisrepiehensionem Icgaliingerens lilterae.
batur, ipse quippe habebat ea quse ad Deum perli- Unde eniin debuit sahabilis arbilrari passio, idest,
nent, id est, ea quae sunl spiritus ; quod autem erat ex vivo corpore vivaque carne, illic illara magis
subjectum et humUius, hoc ad Aaron, ipse enim desperat, lepramque inveleratam dicit esse, id est,
erat Moysios ad populum , legem secundum Iitter non sanabilem, sed diuturnain , el quasi passionis
ram accipientem, quam et primam nos exponere senescentera loco. De hac- re rursus hoc quod se-
promisimus. Leprae ergo species aut nimis aut mo- quitur invenies obscurius: quia eum qui tolo leprosus;
derale obscura est, el modo quodam obumbrata, et est corpore , ct a pedibus usque ad caput opertus
interim oeculta sub pelle, necdum videlicet effer- morbo, munda teneri lepta, hoc de eo judicante sa~
vescenle passione; quamobrem el nimia indigetde- cetdote, vult; sin autem in eo visum fueiit aliquando.
liberalione. Alia aulem species ejus est, quse nimis cotpus vivens, revocat sacerdos judicium suum et
clara est et valde perspicua , ita ut simplex sit ejusi polluit eum : si remutalus futeril in aUium, et tota
el aperla cognitio. Ex his priraam speciem LXX, B J peUis ad passionem leprae .translata fuerit, mundat
secundum quos pene tolus hic sensus secunduin: eum sacerdos , cui judicare praeceptum esl. Si an-
litteram exponitur , cicalricem significationis recte lem et hsec recte dictce sint, quamvis hoc nemo
appellaverunt, id est, cicatricem passionem signifi- dicat, quam tamen satisfactionera ad aliam hane
canlem. In duas autem partes hanc, id est, in nimis reprehensionem reperiemus , quia leprosus non vo-
dubitabilem et in niinus dubitandam, diviserunt, ex luntarise passionis,sed quam invitus sustinet, pcenas
quibus unara telaugi, aliam- autem appellaverunt solvit, et qui debeat a lege mereri misericordiam ,
avgasma: telaugi quidem, quaelicet de longe videa- punitur ; cumgue dignus tesset auxilio, pfopter in-
tur; augasma autem aut nimis obscurum est, par- firmitatem hoc caret, subjiciturgue noxse.guisi
vamque habet passionis insinuationera, et hanc poluisset resislere , nunguam ei proevaluisselinfir-
dubitabilem, ut proximi discteptatione egeat, quate- mitas; guique reprebendit naturam , cujus esset
nus et lucore passionis hi qui judicant, sicut hi qui arSilratus accedenle moleslia : et non iiitentionis
lapides inspiciunt preliosos, egeant. In hac frequen- aut voluntalis suse : quid enim ageret ut in hoc non
ter jubet sacerdotem considerare , et non credere incideret morbo ? Sed ait quispiam : Peccali vin-
obvenienlibus sive occurrentibus primaeprobationis diclam vel poenam esse hanc passionem, et primanr
aspeclibus. Sed et si consideratio cicatricis necdum C ' quidem Mariain, deinde Oziam proponit, quorum
appareal humilior pelle, neque in loco pilus commu- illa quidem fratri detraxit : ille autem, dum esset
tatus a passione albus factus fuerit, septem tamen rex, incensum inferre proesumpsit in sanctis, solis
dies separabiluradaliamconsideralionem; etrursus quippe hoc sacerdotibus licebat. Atque ideo non dif-
alios seplem dies; forsitan enim effervescente per ferente Deo pcenam eorum, leprosi effecti sunt.
tempus passione, manifestior morbus efficilur; Ergo oportebat ut hoc aperte lex diceret ad excu-
permanente autem obscura cicatrice, el nuUa facta sandum legislatorem contra eos qui eura putanl in-
in pelle permutatione , signifieationem dixit, non juste de Ieprosis sancire. Et non solum hoc de lepro-
aulem lepram niaaifestam. Cum qua significationem sis, sed el de his qui vulneratos habent oculos seu
non subdidit custodiens eam, his qui secundum spi- auditus, aut reliquos sensus, aliisque infirmis et pa-
ritum accipiunt Iegem, et qui qhod minus est vel raliticis existimabitur : quod manifestum est ex eo
magis Ialet revelare atque addere possunt conlem- quod discipuli caecum a nativitate videntes, Domi^
plativis interpretationibus spiritus, verumlamen num interrogantes eum, dicebant: Rabbi, quis pec-
noii malum esse nimis significationem manifestave- cavil, hic, aut parentes ejtts, ut cmcus nasceretur
runl. Nam quomodo mundaturus erat sacerdos , id (Joan. ix)? Tu autem inihi non relidas Christi re-
est, habentem mundum denunliaturus , qui nequa- "j sponsionem scienti quidem, scd quomodo multi Ha-
quam hujus egetet si ex toto fuisset liber , propter beant de passionibus quse nobis eveniunt quserenti;
quod eam obscuram appellavit; nec rursus inler sed et ipse Dominus : Dimitlunlur tibi peccatcu
inunda post judicium, si malsefuisset cujusdam pas- (Malth. xix), velens erigere paralilicum dixit. Sic-
sionis facta significatio. Si autem etiam sic habens ut ergo Deo odibiles eliam hos de tabernaculo ex-
iacideiis significatio in pellicula, id est, si eflhsa fue- pelli oportebat, et injuslilia Ievis putaretur, si alii
rit, et plusquam prius, latior in pellicula processerit, simul injustitiam palerentur. Si aulejtL dicis quia
et non imrautalus fuerit pilus, hoc enim bic non re- omnimodo in his passiqnibus peceata puniuntur,
prehendit, polluit eum saceidos, lepiam esse pas- nam et eum qui fluxum seminis palitur, a laberna-
sionem judicans, ipsius quidem cognilione dubila- culo prohibet, et eam quae fluxum patitur
sanguinis :
bili, ut pote obscura existenle cicatrice; alba autcm vera quidem dicis, sed non hoc tam satisfactio est,.
cxistente et similem mittentem pilum pelli, polluit quam rursus alia scriptoris accusatio,
qui neceSsir
Jiunc sacerdos et immundum ejici pisecipit, eliamsi tales naturse condemnat, quas defensare debueral
fuerit pars cicatricis sana, et carnem habens yi- aut non factorem in natiiralibus accusalionibus -iu-
575 B. BABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT.OPERDM PARS I. . 576
juriaret. Quamobrem necessaria nobis est contem-- A ncrat et ornatur ex eis ac tegitur, pfopterea et capilli
platib legis, tet utiis spiritalis interpretatio, men- capilis nostri numeraii(Malih. x) dicunlur, cogitalio-
lisgute oculum oporlet oculo carnis praepbnere, utt nes vidclicel mentis. Caput enim ipsa quia principale
hoc gtiidem ad inteUigenliaitteorumquae sanciuntur,, est animae dicitur. Cur autem numerati sunt? pro-
illb vero utamur ad legendum. 'Loculus est Dominus; cul dubio dicturus est quia per eas utique judex ju-
ad Moysenet Aaron dicens ': Hotno in cujus carne ett dicaturus est boininem, id est, accusanlibus eis vei
cule ortus fuerit diversus colot, sive pustula, aitl quasii excusantibus, sicut ait Paulus, in tempore quo nostra
lucens quippiam ,' id esi, plaga leprw, addncetur ad( judicabuntur occulla (Rom. ir). Proplerea intelljgi-
Aaron sacerdotem, vel ad unum quemtibet filiorum1 mus in Nazaraeicapile ferrtim non ingredi, duin aliis
ejtts : qui cum viderit lepram in cule, et pilos in al- sine crilpa inferatur, quia quibus sunt superflui ca*
bum mutalos colorem, ipsamquespeciem leprm humi-- pilli, non solum nihil nbetet sed et lucrura est ton-
liorem in cute, ei carne retiqua, plaga leprm est, et ad/ deri; quibus autem non sunt superfiui, damnum est
arbitriutn ejus separabitur. (Ex Hesychio.) Simplici- propter naturalis decoris spoliationem capillorum
ter seu generalrter hominem divina Scriptura appel- depositio : sic quibuscunque superfluae cogitationes
lat eum, gui Dei imagincm et nostroe coriservet na- importunae sunt, bene ab cis eoinmulalioiie consilio-
turoe dignitatem. Propter guod audi sapientem : Ma-. B * rum vel obvenientium omnino pliantasiaruni more
gnum est honio, preiiosum vir misericors, iri Prover- tonsurae carent. In Nazarueoaulem non sunt, lotus
biis dicentem, Irominem vero aliguem peceatorem,5 enini sanctus est, proptef quod ferrura in capite ejus
qnasi male formatum nomisma describit, pellis ati- non ascendit, cum bono utatur consilio et capillos
tem seu culis nomine, nunc uuiuscujusque caro,- cogitationum necessarios et non superfluos habeat",
nunc autem ejus designatur cognatio, propter quodj ex quibus non incidit cum non ttactet detetiota ne-
i-rilibro Job ex persona diaboli despicientis ea quse e que commutet. Si etga pilura in albo hic de quo
viro illi fortissimo evenerunt, tunc quando cum aliaj nunc est setmo comniutavetit, cogitationem convet-
substanlia filios filiasgue ejus, domuin super eos se- tens in inipudentem conditionem inanifeslamq.uepec-
pulturae vice congerens, disperdidit, dicitur : Petlemn cati, ipsaque species Ieproehumilior fuerit carne et
pro petle, et cuncta qum liabet homo dabit pro aiiimaa cute reliqua, hanc enim considerat, et si viderit
sua (Job n), id est, pellem quidem cognationis perr apparuisse nimiam infirmitalem algue defecisse na-
filios perdidit, sed tamen sufficit ei quod pellis car- turalem virlutem, quod est species leprae humilior
nis ei salva est, minimeque corrumpitur propterr cute aut carne reliqua, sepatat et immundum euni
quod subdidit, alioquin mitte nianuni tuam et tangee recle sacei'dos judicat utpote langueiitem quidem ex
os ejus et carnein, et tunc videbis quod in faeiem u *G intentione stia et voluntate.
benedicat tibi. Quod autem nostra editio habet : Si autemlucensfuerifcandorin cutenechumiiiot car-
Homo in cujus carne et cuie ortus fuerit diversus e&- i- ne reliqua, eipilus colorispristini, recludit eum sacerdos
Ibr, sive pustula, aut quasi lucens quippiam, id est, , septem diebus, et videbilet considerabit die seplima; et
plaga leprw, Septuaginla transtulerunt: Homo si cui ri siquidemlepra ullra non creverit nec transierit in cute
faclum fuerit in pellicula corporis ejus cicalrix signi- i- priores terminos, rursus includet eum seplem diebns
ficalionis apparens; cicatrix autem significationis is aliis,etdie septimo contemplabitut; si obscurior fuerit
peccatum significat, ex his quoeapparent manifestans is lepra et non creverit in cuie, mundabii eum , quia
quod occultum est et lalens aninise viiium. Lepram n scabies est; lavabitque homo veslimentasua cttnun-
autemfirttelligimuslegis transgressionera, quia quem- 1- dus erit. Quod si poslquam a sacerdoie visusesl red-
admodum leprosus dum totus sit sanus, ex parte,e dilus mundilim, iterum lepra creverit, adducelur ad
aliqua leprosus factus, nihil juvatur ex salute mi- {. eum, et hnmundiliw iondemnabitur. (Ex Hesychio.)
nime facti leprosi corporis, sed remoyetur a faber- Licet manifestum sit, quod in suspicionem venerit
napulo ut immundus, sic et qui legis praecepta exx peccatum, mens tamen quae deliquit, quae procul
aUqua transgreditur parte, nihil ex custodia man- 1. , dubio per aspectuni significatur, secundum traditio-
dati juvatur alterius : Quienim lotam legem custodit, t nem Septuaginta, humilior carne reliqua non fuerit,
peccat autem in uno, factus est omniutn reus (Jacob. ;,. id est, semetipsa neque ad habitudinem quani rsor-
n). Hic ad Aaron sacerdotem adducetur, aut ad l(j tila est infirmior, nec per eveniens peccatum imniu-
unum quemlibet filiorum ejus, filii autem sacerdotis is tavetit cor, dilectrixque peceatorum fuerit effecta :
sunt cognati ejus, secundum spiritum, a quo et sa- 1- hoc est enim.nec candorem humiliorem ^ideri carne
cerdotii habent dignitatefti; sunt autem hi in quibus is reliqua, et pilos esse coloris pristini, sed obscurio-
perfecta est plenaque philosophia,ut et discernere pos- s- reni aspectum , sicut Septuaginta edunt, liabeat,
sint subliniia et 311111133 dijudicare motus abscondi- i- quem esse menteni-dixinius; adhuc quippe propler
tos. Sed quempdo judicant? vident lepram in cute,;, semel commissum delictum obscura: ac dubia est,
et pilum ejus ^i in.album mutalus fueiit, ad ipsam m tamen hunc, reraoveri non ptaecepit, sed ut pee^
specjem leprae humiUorem cute et carne reliqusi : cantem quidem septem dies et alios lotidem remo-
per pilos aulemi significat cogitaliones quibus orna- i- vet a tabernaculo sacerdos, prcbationis simul emen-
tur; anima. mensqtie cnnlegilur» cum easdem ipsa sa daiionisque gratia. Mundilisevero restiluit poslhoe,
pariat cogitationes sibi: nam et caput capillos ge- e- si inspiciens bis obscuriorem invenerit maculam
 577 EXPOSITIONES IN LEVITICUM. — LIB. IV. . 378
nec crescentem in cute : si enini crevisset pecca- A ipse Petrus manifeste probat, quas aperte ipse ad
tum augmenlatum transissel in carnereliqua, dif- scientem, nibilque igiiorantem rfefert, sed quia dis-
fusumque carni immundum eum qui in deterius pbsitionem perscrutabatur animi, dicebat quippe :
proficit oslenderei; quia autem non crevil, sed per- Shnon Joanna, amastne? dOcerenbs voluit quo-
mansit, simililer aspeclus" sive species obseurior. modo perscrutaremur et quombdo judicaremus per
Quid enim iniquitate obscurius est ? De qua caligarit frequenlem videlicet inquisitionem : septtem autem
oculi ut neque Deum, neque hoc quod expeditper- dies non frustra posuit, sed ut necessarium praestenti
spicue inleiidere permiltamur; vel si aspectum ob- iiitentioni numerum honoravit; in ipso quippe orhiie
seuriorem dubiam quibusdam incerlamque dixeris vinculum omnisque obligatio ex lege cessabat. Se-
pcccati suspicionem, id est, utrumsil an non, necessa- ptenarius ergo numerus tolius habefe praesetttisvitste
riam habet et hoccsacerdotem utpote qui novil quo- creditur plenitudinem, quae in sfe seplem diebus
modo mundiliae rcstiluat. Ille aulem simpliciorera rotae volvitur modo,"guo completo recte Omne pec-
eara denuntial breyemque, aqua diluens vestimenla, catum, omneque vinculum sseculi cessat, alquri
baptismatis videlicet sive poenitenlise. Est enim effi- omne scrvitium : quamObretii septinia in divitiis
cax aqua poenitentiselacryma, quam nemo peccal, Scripturis requies nomiiiatuf , quemadmoduin et
gralise reliquias appellando baplismalis. Quodergo- B Paiiltis de Moyse ait': Dixit etiirii in qubdam loco de
ila se habet: Septuaginla passionis significationem die seplima sic, Et cessavitDeus ab omnibus opetibus
proplerea ediderunl, quia quae sunt occulta ex parte suis; et paulo post subdidit: Qtii tiulem irilrtivitin
prodidit et latere omnimodo non permisit, sed in- requiem ejus, el ipse requievit ab operibus suis, sicut
sfituit sacerdolem medici vicem in hoc liabentein , et a suis Deus (Heb. IV)':'sed et Eeclesiastes ait: Da
quod medicameiitiim debeal adhibere siquidem et parieih septem, nec non ei ocib(Eccle. xi), ptoviden-
adhibuil. Tu autem cognoscens quia significalioneni tianl haberi prsesentis saeculi prsecipiens et futuri.
appellel tale peccatum, non abscondas nialum a vero Pldga leprw si fuefii ih homihe, adducelur ad sacer-
sacerdote, licet dubium tectumque sit aliis, sed dotem et videbit eum; cumque cotor rilbus in cule
oslcnde ac prode; diebus Cnim quibusdam te sepa- fuerit, et capillorum mutaverit aspeclum, ipsa quo-
rans sacerdps a sanctorum labernaculo, rursus sus- que caro viva apparebil, lepra vetuslissiiha judicabi-
cipiet, rursus quo oportct modo vestimenta prius iufj aique inolita culi: coritaminabit ilaque eum sa-
carnis, sicut ail Iegislator, diluenlcm, sedvide etve- cerdos et non recludet, quia perspicue hnmunditia
niam percipiens custodi ne polluas, postquam semel est. (Ex Ilesychio.) De quibus tenim superius plane
laverit tunicam carnis, nam si eliam post hsec sigtii- atque sufficienter exposuit, de his" haec rurshs
ficatio passionis ineiderilin pelUcula, vel secundur» ^< videtur legislator aiijicere, stednon ita est: ttara tet
noslrain editionem, creverit et rursus a meliori si verbis est proxiiiiuni, mulluiil tattien diversam
parle ad peccatum reciderit commulatusque fuerit, atque diffe.rentemhabet intentionem; hic siquidem
videbit sacerdos et iUicovergenlem ad deteriora re- nOii de quolibet simpliciter peccato, sed de maniffe-
periens, imraunditiae condemnabil, subsequunlur sla transgressione legalis dicit litteroe, propter quod
Septuaginta et dicunl quia lepra esl : aperte enim plagam leprsepassionera ipsam appellavit. Non igno-
hujus quitalis est, anima ad profanas declinans volu- ramus aulem quia lepram dixerimus legis esse prae-
pilates leprosa fit. Propterea el Paulus, qui in Co- varicationem, quiaiiocet eliam cum parlitialis sit,
rintho fornicatus est (I Cor. v), quia significatio sicut lepra, licet parvam partem comprehendal cor-
passio fuit, manifesta enim erat nec occultabatur, a poris. Quam autem legem existimant propriam, non
sarictorum removil labernaculo, et tradi Salansein eam quae cst de invidia et adullerio , rapacilate et
inlcrilum carnis proecepit : qui cum irispexisset se- avaritia, ct de honorandis parentibus, nam similis
cundo passiOnemet vidisset quia non crevit, sed tet lex erat et genlibus; sed eam quse de sacrificiis et
eum qtii passus fueral per lacrymas poenitenllaeve- ptirificationibus sanciebat, non iangas, non gustes,
Slem carnis abluisse, e vestigio suscipi jussit. Quod non contrectes eam quse circumcidi carnem jube-
auiem septem diebus a tabernaculo non semel sed bat. Haecenim erant ejus propria, cum geniibus
bis sacerdos susceptum separat, quaerere et scire coittmunionem 11011habentia. Si ergo plaga hujus
sludiosos oportet, secundo siquidem boc fiteriin lege leproein homine orta fueril, et videns eum sacerdos,
propter boc praecepfum est ut ostenderet non nfegli- album colorem in cute perspexerit, proevaricationeni
genter sed sludiose eum debeie inspici, et duplici manifestam, apertamque litterse, illeque voluntate
probatione ttansacla, districtum iri eo fieri judi- alque ex judicio -egetit, hoc enim esse capilloium
ciuni. Manifeslum quippe erat sacerdOli peccattim , aspectum in album mutati, id est,. apette animura
sed cum animuni passiohi consentienlem Suspicaba- iri aliqua ptaevaticatione tiansfetfi, supeiius dixi-
tur," non tamen manifeste sciebat, ttecessario illum mus; habet autem ipsaspecies vivam carnem.utqui
iterum inspiciebal : est quippe"invisibilis tetad in- videlicet et si in aliquo transgreditur, in aliis tamen
spectioriem difQcilis.HinCDOniinusnon semel Pfetri legtemdefendit, quam frustfa sanam earnem appella-
aniriium post negafioneiu, sfed secuttdo ac tertio ret,rtisiet beatus Paulus sic"illam appellasse videre-r
quemadmbdura sehaberet inlerrogat (Jodn. xxi), tur; ait enim : Justiliis carnis usque ad lempm
non ut' ighbf ans; hoc enim in responsionibus suis correclionis imposilis(Uebr. ix); Iepra velustissima
379 B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS I. 3S0
judicabitur, conscnescit enim pcccato et non cor- JA et quidem ohedierunt quanlum ad faciem apparentis
rurapitur, quia pugnam in se continuam el rixam litteroe. Sed non obedire dixit, non obedire menti,
habet, dum in aliquibus legem despicit, in aliquibus nec inlentioni, sed in solis lilteris legem danlis, cx
defendit, propter quod eum contaminat sacerdos et multiludine quse putatur immundilioe secundum le-
non recludit, vel, sicut Sepluaginta, et separal, quia gem mundus efficitur; ita et plebs de gentibus , in
perspicue immundilia est. Quomodo enim non ab- multitudine et perfectione legalis litterae prsevarica-
ominabilis et immundus est, qui legem inhonorat, tionis munda per ipsam Iegem efficitur, quae non lit-
quam ipse sibi necessariam esse ex parte custo- teram sed spirilalem mandati quserit intelligentiam.
"diendo confirmat? Sin aulem cjfloruerit discurrens Caro et cutis in qua ulcus natum est et sanalutn, el
tepra in cuteel operuerit omnemculem, a capite usque in loco utceris cicatrix apparueril alba sive subrufa,
ad pedes, quidquid sub aspectu oculorum cadit, 'con- adducelur homo cd sacerdolem, qui cumviderit locum
siderabit eum sacerdos, el leneri lcpra mundissima leprm humiliorem carne rcliqua, et pilos versosin
juclicabit, eo quod omnis inxandorem versa sit, el id- candorem, conlaminabitenm : plaga enim leprw orla
circo hotno mundus erit. Quando vcro caro vivens in est in ulcere. Quodsi pilus coloris est pristini, et ci-
eo apparucril, lunc sacerdolis judicio polluelur, et calrix subobscura, el vicina caro non est humilior,
inter hnmundos reputabilur, caro enim viva, si lepra 1B recludet eum septem diebus, et siquidem creveril ad-
aspergalur, itnmunda esl. Quod si rursus versa fue- judicabil eum leprm.
rit in atborem el tolutn hominem operuerit, conside- CAPUT H.
rabit eum sacerdos, et immundum esse decemel. (Ex Quomodo
leprosus recludendus sit cerlo tempore ut
Hesychio.) Lepram in cute didicimus legalis esse probelur per sacerdotem.
lilteroe procvaricationein : bene aulera dixil, in cute, (IBID.)Sin autem stelerit in loco suo, ulceris est
quia sabbati, circumcisionis vel purificationum , cicatrix, el homo mundus erit. (Ex Ilesycliio.) Beala
quae per legem sanciuntur, transgressio non affert est conlinua legis medilalio alque conversatio, ha-
animre lacsionera, coercet quippe legis littera exle- bereque semper in manibus ihesaurum, ex qno co-
rioreni hominem. Si ergo eadem lepra tegat omnem gnitionis Dci procedunl divitioe. Quamobrem nos
culem a capile usque ad pedes, et quidquid sub quoque cum omni sludio ea quse nunc sunt in lit-
aspectu oculorum sacerdotis cadit, mundura eum lera latenlia perquiramus. Ulcus natum el sanalum
decernit: si enim quispiam a 'tota Jegis literae re- pei poenitentiam curatum peccatum est, quid enim
cedat custodia, et neque circumcisionem, neqne ci- sic vulnerat animara et complel maculis, quomodo
borum differenliam, neque sabbalorum cuslodiam, peccatum ? unde el David dicebat: Computruerunt
nec pollulionum aut sacriliciorum aut aliquorum ^ et delerioraverunl cicalrices mem a facie insipienlim
aJiorum talium exerceat opera, sed ab omnibus Je- mem (Psal. XXXVII).Quid autem rursus cuiat ani-
galibus elementis recedat, alque a capite usque ad moevulnus ? quo oportet modo peracla pcenitenlia.
pedes, a primo videlicet usgue ad ultimum horum Locus hujus vulneris est actio et consilium, circa
mandatorum, ad melioracucurreritatgueperfectiora, quod peccatum gestum est, veluti David Iocus ul-
feceritque hoc in conspectu sacerdotis, id est, Chri- ceris fuit desiderium corporis, propler hanc enim
sli, ut ipse videns transgressionem imperfeclorum, et in Bersabeoe adullerium, et in Uriam homicidii
suscipiat, leneri eum lepra mundissima judicabit, eo crimen admisit : sed quamobrem cum dixisset ulcus
quod omnis in candorem versa sit, ad clarilatem album, hoc ipsum tamen dixit albura seu rufum
videlicet, hic semelipsum Evangelicse conversatio- fieri ? quia album quidera dixit quod fit ex vulnere
nis transtulit, sicut populus ex gentibus, ad quos legalis transgressionis, alba legem vocans, non
dictum est, Luceal lux veslra coram hominibus enim erat calefacla sole.juslilioe et propterea rubra
(Matlh, v) : Et rursus. Sicut in die honesle ambule- non erat; ergo rubrum quod ex Evangelica venit
mus (Rom. xm), propter quod filii lucis non noctis, praevaricatione evidenlius appellatur, utrumque
-"
neque tenebrarum nominanlur. Quod si caro viva tamen in Christum est, in quo ab Ecclesia in Can-
in ea apparuerit, id est Judaicum mandatura , ticis canlicorum dicitur, fatruelis meus albus et ru-
quia vivenlia non propler accipienles, sed propter bicundus (Cant. v); ipsius enim est Iex, ipsius
dantem iUa putantur eloquia, magis autem el pro- EvangeUum. Sed quse est, inquis, legis transgressio
pler accipientes, si secundum illum modum quem ad ipsum pertinens, ulique Cbristum ejusque my-
dala sunt custodianlur, necesse est ut qui nec haec sterium? id est, idololhiti omnis, sanguinis, etsuf-
operalur, neque illa a quibus recessit polluatur; focati esus, nam haecet si legalia sunt proecepta,
sed utriusque probationem proferamus, viventia Ecclesiam tamen ea cuslodire apostoli prseceperunt,
quidem, quia dicanlur legalia 'Judseorummandata, quod osfendit Jaeobus dicens : Visumest sanclo
audiamus Slephanum de Moyse 'Judseis dicentem : Spirilui et nobis, nihil amplius superimponere vobis
Hic eSl qui fuil in Ecclesia in eremo cum angelo qui oneris, exceptis his, absiinere ab idololhilis, et san-
loquebalur ei in monte Sina cum patribus noslris, guine et suffocato, et fomicatione (Act. xv). Evange-
qui^suscepitverba viveniiadare nobis. Ecce verba ,vi- lica esl aulem, quse non secundum legem erat:
venlia appellavit justificaliones legis. Quid autem Quicunquedixerit fralri suo Falue reus eritjudicios
subdidil: Cw»nolucrunt obedientesessepalresnoslri, ctqui viderilmulicrem ad concupisccndumeam,Jam
331 EXPOSITIONES IN LEVITICUM. — LIB, IV. 382
mwchaius esl eam in eorde suo (Matth. v); Si ergo Atiara j ulceris et vulneiis aut plagoe, ipse pcr Scrr-
sanato albo, et poenitentia cutato peccato, in loco ptuias Spiiitus divinus ostendit. Quid ergo veie
ulceiis, in regione videlicet peccali, ulcus albutii ulcus est neglectoe carnis nostrae nisi corporis volu-
aut rubeum videatur, secta quoedauiproedicti pec- ptas et ebrielas et gastrimargia ? Hsec enim luxu-
cati EvangeUci sive legalis apud peccanlem reperla riante corpore et in semetipso exsilienle pfove-
fuerit, necessario ad judicium hoc sacerdotis venit, niunt. Ignis autera majot invidia, ignis Iatens et
qui si viderit locum leprae humiliorem came reli- . consumens paulalim habcnlem se. PrOpter quod
qua, id est, humiliorem factam a semelipsa raentem et Isaias dixit: Zelus apprehendit populuin iherudi-
manifesteque animum mutatum ad malitiam, hoc ., tum, et nunc ignis adversarios consuniit (Isa.xxw).
enim est pilos in candorem verti, contaminabit Zelnm imperitorum dixit invidiam, zelantur enim
teum sacerdos, semel enim in habitudine peccati non ut iraitentur virtutes, sed ul Ulas iinpediant,
factus est, et animaemala depaslio per ulcus incti- operantemque perimant. Si ergo combustio alicui
buit, undelepram et vulnus el florentem eam pas- homihi videlicet peccatori ex invidia contigerit, et
sionem legislator appellavit. Quod si pilus colofis sanatus fuerit pcenitentia, scrutalur cicatricem, ne
est prislini et cicalrix subobsciira, id est, poenilen- forte post poenitcntiam in passinnem recidat, et si
lis visus, et sic diebus septtem recludi proecepit, B 1 reversum inventerit, contaminabit eum, inimundum
pro eo quod omnino in tali suspicione venerit, tem- recte judicans.
pus definire suspicioni voluit; et siquidera creverit Terra enim smpevenientemsuperse bibens imbrem,
et mala glorialio multiplicata fuerit, adjudicabit et proferens herbam opporlunam illis a quibus coli-
eam leprse. Dicit. autem lepram animse immundi- tur, benedictionem accipiet a Deo, proferens vero
tiam, quae crevit sive effloruit, posterioribus actio- spinas ac tribulos reproba est et maledictioni proxima,
nibus multiplicata ; sin autem non est multiplicata, cujus finis in combusiionem, sicut Paulus ait (llebr.
sed slelerit in loco suo, nihil enim amplius in hoc vl). Si autem non inventa fuerit redisse ad iniqui-
peccasse invenitur nisi solum hoc peccatum guod tatem suam invidia, nec ex operatione posteriori
omnes Cognoverunt, de guo et egit pcenitentiam, diffusum priori peccato lalius ulcus habuerit, mun-
mundum illum sacerdos judicat. Cicatrix enim vul- dum illum sacerdos judicat, utpble qui semelper
neris quia passus, non autem quia adhuc paliatur poenitenliam est mundatus : discernit aulem et pi-
ostendit. lum intendens, si mutavit in album, et si humilior
CAPUT ffl. est a cute Iocns, quse omnia plenissime in supcrio-
De plaga lcprm exusla, sive cicalrice, etc. ribus interpretati sumus; ideo enim his brevilas
'
(IBID.)Caro et culis quam ignis exusserit, et saha- C adhibenda est, ut ad futura curramus. Sequitiir: Vir
ta, albam sive rufam habuerit cicatricem, considera- sive mulier in cujus capite voi barba germinaverit
bit eam sacerdos, et ecce versa est in alborem, et lo- lepra,videbit eum sacerdos, et siquidem humilior fuerit
cus ejus reliqua cule humilior contaminabil eum, locus came reliqua, el capillus flavus, solitoque sub-
quia plaga leprw in cicalrice orta est. Quoclsi pito- tilior, contaminabit eos, quia lepia capilis ac bdrbm
rum color non fuerit immutatus, nec htttnilior plaga est. Sin autem vidcrit et locum maculm mqualem vi-
carne reliqua, el ipsa leprw species ftierit snbobscura, cinw carni, et capillum nigrum, recludei eos seplem
rectudit eum seplem diebus et die septimo contempla- diebus, el die sepiima intuebiiur; si non creveiit ma-
bilur; si creverit m cute lepra conlaminabil eum, si cula et capillus sui coloris est, et locus plugw cami
autem in loco suo candor steterit, non salis clartis, reliquw mqualis, radelur Iwmo absque macnlm loco,
plaga coinbuslionisest, et idcirco mundabilur, quia et includelur septem diebus aliis; si die sepiinio visa
cicatrix est combusturw. (Ex Hesyclrio.) Quibusdam fuerit slelisse plaga in loco suo, nec liumilior catne
ltegislatorde eisdem videlur loqui, sed non ita est, reliqua, mundabit eum, lotisque veslimentismnndus
nam secundum aliquid eadetii dicit, secundum au- erit. (Ex Hesyclrio.) Non de quibuslibet hic, sed
tem aliguid differt, crim passionem gtiippe propo- necessariis hoc mandatiim lex dedit, nec enim de
nat alteram, eamdem tamen passionis subinfert di- D solis actionibus ei, sed el dc futuris divinis dogma
judicationem. Superius autem de aliquo ulcere ob- libus pertinebat. Quando ergo crrare cuiquam in
veniente locutus est, quod ex oegritudine corporis divinilate configit, macitlam leprse in barha et in
generatur et proficit, hsec enim solet Scriptura sa- capite habet. Hunc sacerdos inspiciat, et si viderit
cra ulcera appellare; quae vero sunt de ferro aut humiliorem locum carne reliqua, et miseriorem
lapidibus, aut alia aliqua percussione, plagas vocat proesumplionem ex blasphemia factam; quomodo
et vuluera, propler quod de Lazaro inquit, quiaca- autem hoc fit? id.est, si pilus flavus, solitoque sub-
nes venientes lingebaht utcera ejus (Luc. xvi) : tilior fuerit, id esl, etsi non nimis, ad modicum
mundse quippe carnis fairie morboque corruptse tamen animum ad blaspbemiani intendit; hoc enim
erant iUavulnera. De eo autem qui descendit ab subtilem esse pilum el neque efllofere sed flavescere
Hierusalem in Jericho, et In Iationes incidit, plagas, ostendit; conlaminabit eos sacetdos. Quate ? qnia
inquit, imponentesei recesserunt (Luc. x) ; deinde lepta capitis ac baibae est, vel, sicut Scptuaginta
post pauca, plagas islas sicut vulneta alligare Sa- edunt, vulnus est, vulneratus enim a diabolo et col-
marilanum prsescribit: manifestam ergo differen- Usus ad tahtam pervenit impielatem. Quia enim
383 B. RABANI MAURI ARGIHEP. MOGUNT. OPERUM PARS I. 58 i
saepe contingit quempiani, et coiilra voluntatem A nem legalis littcrae, sic el ejus iguoraniiani subob-
suam loqui impia. Si viderit locum maculse sequa- scurum aUjoremet lucenteminlelligamus dici; igno-
lem yicinae carni, et capillum nigrum, ut non Cx- rantiam autem non omnium quae dicit, nec eoruni
uberet hoc quod tex diabolica operalione animse quse communia cum lege naturali, vel evangelicis
est vulnus inflictum, id est, impieias dogmatuiii, prseceplis suni possidet. Neque enira ignorare, Non
recludet eos septem diebus sacerdos, non pro poena occidas, non moechaberis, non furtum facies, cuiU-
tanthni, quantum districtse probationis cahsa: bet ignoscilur, sed quorumdam parlitialium, par-
tteinphs, tenimirt oronibus quidem, districlius tamen vprumque mandatorum ignoranlia, veluti quando
in his ijuorurn lingua circa Divinilalem vacat. In- oportet mundari menslrualam, quando offerri pro
tuendum est deinde quoiiiodo post reclusionem ju- pariente masculum, quando eliam pro ea quse femi-
dicat; admiranda cst districtio quam contra eos nam peperit; prbpter quod eam subobscurum albo-
qiii impie in dogmalibus agunt Serval. Si rion cre- rem, ulpote parvas cicatrices partitiaUura prsecc-
verit macula, videlicet impietas, et capilus suico- ptorum ignorantiam habentem appehavit. Qui ergo
loris eSt, id est, nec capillus flavris in ea est, cum talis esl, necesse non habet mundari, neque enira
noii pbssit cogitatio propter negationem cbgnosci, ad justificalibnem Judseorum, sed ut aggraVaretui:
iitrtim sponte aut invitus impie egerit, lunC jubet B I teorum juguni tradita Sunt. Propter quod et Deus
radi- hominem absque loco maculse; aperte ergo perProphetam dicebat: Dedi eis prmceptanbn bona,
alia radi praecepil verba et casligari, si forsan ex et judiciain quibus nonvhent (Ezech.tx).
eis comprehencli possit ulrum per subreptionem, CAPUT IV.
sicut evenire freqiienler soltet, an malcvole de Deo De viro, de cujus capile capilli defluunt.
impia sit locutus. Yulnus autem antiquum non prse- (IBID.) Vir de cujus capite capilli fiiiunl calvus ae
cepit radi, quia verbum in quo delinqiiitur, quando mundus esl, et si a fronle ceciderinl piti, recalvaster
semel qui peccavit negaveril, dijudicari jam nbn et niundus est: si autein in calvilio, sivein recalvitio
cportet. Quis enim leum judicel peccati eum, qui albus.vel rufus color fueritexortus, et hoc saccrdos
qood confessus est lingua, voluntate se prolulisse viderit, inquinabit eum haud dubie leprw, qum oria
negat? Quando aulem de eo sic judicans non com- est in calvitio. Reminiscendum est quia capillos pro
prehenderit crevisse maculam, nec dilatatam in eo cogitationibus intelleximiis. (Ex Hesychio.) OinaTe
viderit. impietatem, quoniam blaspheihans omnino quippe caput, ac tegere constituli sunt, sicul cogi-
polluit stolam baplismalis, recte eum prsecepit per tatioties mentem, non aulem inordinatas cogitatio-
poenilentiam lavare veslimenta, el lunc niundus nes deducamjis ad medium, quia.et capifiorum in-
erit, quia ojnnis impietas per mundani poeriiteiifiamC compositio foeditatem pro ornatii praebet, insuper
mundatuj'. Verurotaroen hic si praedicto lnutidatus quemadmodum capillorum quidam decidunt, alii
mpdo, impia rursus locutus fuerit, non inspicietsa- autem renascuntur nulloqtie tempore nasci cessant,
cerdos de pilo flavo, non quseritur, inquit, quo sic et bis gtiae sunt in nobis cogilationibus deci-
anitiio impia loculus sit, sed guia in ea de guibus dentibus, alise renascuulut. Ergo hic ealvum
appel-
poenituit recidit, immundum eum recte esse judicat, lat simplicem hominem, non eum gui omnino insi-
si noii capillus niger fuerit, id est, si non lugensap- piens est aut irrationalis : quis enim est homo
paruerit impietatem; lugens vero non solum ha- gui non capillos, licet paucos, in capite haheat?
Jjitu, sed et animo et cogitationibus, nigrum nam- Hunc ergo describit qni cogitationes paucas pei sini-
que manere lugentium est proprium. Quoniam au- plicitatem getit, eumque mundum recte esse piae-
tem interiorem hominem oportet Iugere pro pecca- cepit: quemadmodum enira mundum oestimat eum
tis guem cogitationes contingunt [contegunt], lecte qui ex toto simplex est, sic et illum qui ex patte
ejus poenitenliam per pilum nigrum significavit; sed est. Maxirae autem hune qui ex sihiplicitate est,
sufficienter de his guae in Deo comjjjilluntur impie- nam ljpc intelligendum esl in capillis fluenlibus,
latibus, tam ex yoluntate guam ex ignoraiitia locu- hoc est lareseenlibus, in fr.onte, quem et calvar
lus, ad alia yulnera moderatiora sermonem vcr- D ' strum appellavit. Hic aulem priore delerior est,
tit. nam melius quidem est virtutes absconderc, si-ta-
Vir et tnutier, in cujus, cute candor apparuerit, men aliquis gloriam earum prodat, tolerabilis passio
intuebitur eos sacerdqs: si deprehenderit subobscu- esl et vicina veniae, propter quod eritmundus :.quia
rum alborem lucere in cute, scitit non esse lepram,, enim secundum faciem divina Scriptura prodi vir-
sedviaculam coloris candidi, et honrinemrnundum. tules et coram hominibus, pef eas dicit ornari:
(Ex Hesycjiiq.) Gum. maxima dislrictione superiuss Altende Pahlum dicentera : Ea quw secundum fa-
in divinis dogmatibus, el eorum prsevaricalionibus> ciem sunt videte : si quis videtur sibi Christi se esse,
usus fuisset, nunc quia de illis loqui supplevit, recte) hoc cogilet iterum apud semetipsuntjguia sicul ipse
suae austeritatem deposuit districlionis. Et de his; Christi est, ita-.et nos (II Cor. x)."Hoc autem, si nul-
quoe sunt secundum legem Judaicam dogmalibus> lum peccalum ex simpUcitate simplicis committa-
loquitur, et quae in ea sunt culpas, subobscurumi tur, si autem facta fuerit in calvaria ejus aut in re -
alborem et lucenlera esse dixit. Quemadmodum1 calVitiomacula alba atit rufa, lepra est. Quare? quia
«rgo cicatricem albam esse diximus transgressio- nemo,sic est simplex ut nesciat quia nori debeat
58S EXPOSITIONES IN LEVITICUM. — LIB. IV. 386
nianum in ignem mittcre, tiequein proccipitii alti- _, A habitat, lam ut confundaturquam ut nullus sopie-
ludine semelipsum dare, neque abuti gladio in locis tatis ejus conlagio noceatur. Unde Dominus Pe-
vitalibus ; si autem hsee scit quomodo non amplius tro de eo quod peccaverat, et Ecclesise uf con-
norit quod occidere malum sit, quod detrahere pes- verteretur atqueemendareturdetractabatobedire, sit
simum, quod idololiiila comedere impium, atqute t)6r",inquit,sicut ethnicus etpublicanus (Matth. xvin).
mulierem alienam concupiscere sit iniquum? Si Habitabitextracastra : legis quippe ittandala tevange-
ergo eum sacerdos maculam habentem albam aut licisnimissunt secundum spiritumconsonantia. Unde
rufam in calvitio, aut in recalvitio ejus, id est, in Joannes separans ab intelligibili labernaculb- in-
ea quse est ex toto vel ex parte simplicitate, evan- telligibilem leprosum in catholica Epislola SCflbit:
gelicam vel legalem eum normam peccantem prae- Quicunque vetritad vos, et hanc docirinam noridffirt,
varicatum fuisse repetit, conderanabit, sive conta- non recipiaiis eum in domum, el ave ei ne dixe-
minabit cum. Quaie ? quia baud dubie lepra orta ritis (II Joan. 10). Et ut hsec omnia faeilius me-
est in calvilio, vel, sicul Septuaghita, quia in capite motia coniprehendi possint, breviter ea recapi-
ejus macula ejus ait, id est, quia in validis et ne- tulanda esse censemus , quibusdam tanlum locis,
cessariis peccavit, in quibus nemo peccans veniam juxta quodin aliis sanctorum prsedicatorum diclis
meretur. NaturaUs enim lex ad quam necessaria B repericbamus, sensu inulalis, ad ideni tamen sacra-
legis tendunt, etmulto magis evangelica prsecepla, meiituni per omiiia respicientibus. Lepra doctrina
nec ab animabus quidem sunt aliena simplicibuS. test falsa. Proinde leprosi non absurde inlelligun-
Sequilur : Quicunque ergo maculatus fnerit lepra fur hserelici, qui unitalem veroe fidel non habentes,
et separalus ad arbilrium sacerdolis, habebil vesli- varias doctrinas profitentur erroris, veraque falsis
tnenta dissuta, capul nudum, os vesle conlectum, admiscent, sicut et lepraveris falsisque locis humana
conlaminalum, ac sordidum se clamabit omni tem- corpora variando commaculat. Hujus scilicet leprae
pore quo leprosus esl, et immundus solus habitabit invenimus legislatorera sex species in horiiine po-
exlra castra. (Ex Hesychio.) Ea quoe ad faciem est suisse : prima capitis et barboe, secunda calvitii et
iiiterpretalio Iitterse omnino multis videtur esse fi- recalvilionis, lertia carnis etcutis, quaiia cutis cor-
dieula, quid enim prodest veslimenta dissuere, aut poris, et cicatricis albsecura rubore, quinta ulceris
caput habere nudaium, os contecium? Nec ille et cicalricis, sexla uslionis. In capite lepram portat,
enim qui corpore Ieprosus odorem spirat putoiis, qui in diviiiitale Patris, vel in ipso capite, quod est
ut recteos suum hujus rei operiat gralia, sed quia Christus, pcccat : Caput enhn viri Christus est (I
Icprosum Jegislalor inlellexit eum qui secunduni Cor. xi). Hancleprani Judsei habent, etValentiniani,
praedicla peccata immundus est, necessario ejus C Marcionisloe,Fabiani, Manichaei,Ariani, Sabelliani,
dissolvi veslimenla proecepit, ut per hoc cognbsci Macedoniani, Anlhropomorpliitoe,Priscilliani, Dona-
possit quia dissolulas habeat viiiutes, alque vires listse, Nesloriani, Eutychiani, qiiique omnes in cal-
animse, quse eamab sestu atque gelu peccati pote- varia lepram gerunt, qui de apostolis et sanctis Chri-
rant eustodire. Habere autem eum et caput nuda- sti perverse aliqtiid senliunt, atque eos falsum quod»
tuin praecepit, ut pote salutis galeam non habentem libet prsedicasse confingunt : sicut enim batba orna-
quamPaulus inler intelligibilia arma suttii praecepit: mentum est viri, ita Christi apostoli et dOctores,or-
os eliam non frustraoperiri prsecepil(£p/*es.vi). Sed namentum estcorporisChristi. In corpbre lepram ha-
quia cum mali odoris peccatum sit et omnem pra- bent, qui Ecclesioedetrahunt, sicut Carpocratiani,
vam emittat exhalationem, mullo magis tamen eam qui negant carnis resurreclionem ; sicut Novatiani,
quoeper linguam est possidet, simul etiam et a docto- qui nuplias damnant, et peccanlibus poenitentiam
rali dignitate hunc qui lalis est prohibet, quomodo negant; sicut Eraclitae, qui inter alios errores, re-
enim culpsecasum coerceat, qui estipse culpabilis; gnum cceloruin parvulos habere non credunt; sicut
quomodo qui furatur, prsecipiat non furari ? qui rode- Ariani * qui vetant prO defunctis offerre sacrificium.
chalur, jubeat non moechari? UndeetDaviddicebat: In carne et cute gerunt lepram,'qiii carnaliavel ex-
Peccatori autem dixit Deus, Quare tu enarras justi- D teriora suadere conaiitur, ut Corintiniani, qui resur-
tias meas, et assumis tesiamenium tneum per os rectionem fuluram in carnis voluptate existimant,
tuum : tn vero odisti discipliham, et ptojecisli ser- vel sicut Ariani qui dicun} in fide manentibris, quam-
mones meos post le (Psal, XLIX).Et guidem stemper, vis carnaliter vivartt, non posse coniputari peccata.
hoc est, et omni tempore quo leprosiis est, id est, In cicalrice sanati ulceris lepram pOrtat, qui post
omnibus diebus quibus in eo fuerit macula. Quid cognitionem et medicinara Dei et manifestationem
ergo per hsec signifieat ? quia etsi serael peccave- fidel quam in Christo suseepil, rursunl in ipsa Cica-
rit, etiamsi non addiderit ad peccandum, immundus trice ostendit aliquod indicium erroris pribris aut
tamcn usque dum poeniteat dicilur, quia sine pbeni- perfidiam dogmatis veteris. In Carne viva gtestat le-
tenlia lepra peccati poenilusnon mundaltir, ideoque pram, qui de anima, quse vita est carnis, aliquod
macula inteUigibilis leprae in ipso manet. Proelerea falsuni existimal, sicut Lucifferiani, qui dicunt ani-
verus lteprosus, id est, peecator solus ac separatus mam de carnis substantia propagatam; sicutAra-
a Sic erat in ms. , iji impresso aulem Isidoro, Eritiani; sed legendum puto Aeriani, quorum hsec
fuithoeresis.
587 B. RABANI MAURIARCHIEP. MOGUNT; OPERUM PARS I. 588
bici, qui aniraam simul cum corpore mori pulant. A CAPUT V.
In cieatrice ustiotiis lepram habenl Manichaeihoere- De lepra veslium, slaminis atque subtegminis.
tici,' gui inani abstinentiee cruciatu corpora sua ex- (IBID.)Vestis lanea aul linea qum lepram habuerit
urunt, et per infidelitatem, non munditiam inde, sed in stamine atque subtegmine, aut certe pellis, velquid-
lepram gignunt. De lalibus enim prsedicabat Apo- quid expelle confectwmest; si aiba aut rufa macula
slolus : Discedunt, inguil, quidam a fide allendentes fuerit infecta, leprm reputabilur, ostcndelurquesacer-
spiritibus erroris et doctrinis dmmoniorum, in hypo- doli, qui considetalam recludet sepiem diebus, et die
crisiloquenliummendacium,etcattlerialanihabentium septimo rursum aspiciens, si crevisse deprehenderit,
suam conscienliam, prqhibentium nubere, abstinere a lepraperseverans est: pollulumjudicubilveslimenium,
cibis quos Deus creavit ad percipiendum (1 Tim. iv). et qmne in quo fuerit inventa, et idcirco comburetur
Sed adbucadjecit colores lepraTum, id est, pallidam, flammis.' Quod st eam viderit non crevisse,prmcipiel,
rubeiitem, albam, lividam, nigram, florescenlera. et lavabunt id in quo lepra esl, recludensqueitlud se-
Ilaque dum pallidam lepram dicit, imbecijlam et ptem diebus aliis, et cum viderit faciem quidem pri-
fragilem fidem animse denotat. Isque perdito colore stinam non reversam, nec lamen crevisse lepram, im-.
integrse sanitatis, erroris infirmitale Ianguescit; cum mundumjudicabit, et igne comburet, eo quod infusa
autem rubicundam lepram ostendit, homicidii cruore B sit in superficie veslimenli, vel per lolum lepra. Sin
mentem infectam denotatet inurit: cumvero albam, autem obscurior fueril locus leprm, postquam veslis
illos haerelicos qui se mundos appellant, sive reU- estfjota,abrumpet eum, etasolido dividet, Quod si «/-
quos qui de lalso merito gloriantur, sicut Pelagius tra apparueril in Irislocis qumprius immaculata erant,
et Novatus. Cum aulem nigram vel lividam lepram lepra volatilis et vaga debet igne comburi. Si cessave-
comniemorat, iuvidise et livoris notas exsecratur. ritjlavabit ea qumpura sunt secundo, et mundaerunt.
Cum vero nigram insinuat, sacrificiorum fumo et Ista est tex leprm vestimenlilanei et linei, slaminis,
busto idololatrise denigralam conscienliam detesta- alque subtegmihis,omtrisquesuppelleclilispellicemquo-
tur. Cum autem florescentem toto corpore et co- modomundaridebeant velcontaminari, (Ex Hesychio.)
operienteni oniuem pelliculam corporis a capite us- Indecorum quidam forsilan ac nimis abjectiim iegis-
que ad pedes dicit, avaritise crimen ostendit, quia Iatorem sestimant, quiade stamine alque sublegmine,
nuncfloridum et jucundum pulaturhominem felicem guse trama vulgo nuncupatur, loguitur, relinquens
esse in hoc mundo, et divitem videri in sseculo, quoecunqtie animas audienlium Iegem pbssunt ad
lisec enim pestis avaritise omne genus liomiuum meliora coraponere. Quid enim, inquiunt, sordi-
quasi tolum corpus crebro erroris istius conlagio datum slamen, quid subtegmen sive trama Ieprosa
commaculat. Cum autem lepram quse habet rubo- facta, quid pellicium vas maculam habens uostrse
rem cum pallore permixtum, eum hominem denofat, oberit vilae? Unde non nos oporlet ad solam inten-
qui cum sit imbecillis animo et mendax, facile in dere lilteram, sed ad fructura spiritus, qui quemad-
furore prorumpit, et levitate morum cito perierat; modum sub folio, ita sub littera legalis vineoecusto-
pallor enim mentientem linguam significal, rubor ditur : tantam enim curam nostri legislator gerit,
iracundiam manifestat. Est ilaque Iepra peecati quoe ul non soluni.de illa cautos faciat lepra quse ex his,
sacrificiorum oblalionibus emundalur, id esl, corde quse jam dicta sunt, peecatis evenit, sed et de hac
contrito et humiliato : Sacrificium enim Deo spirilus qusefrequenter circa virtutes evenire, dum male eis
conlribulalus est (Psal. h). Esl et idololatrise quae aliquis uiilur, solet. Alia igitur vesliraenta animoe,
aqua diluitur baptismi. Est et hsereticorum, quse alia vtestimeutasunt corporis, quoenec sordidala nec
septera dierura purgaiioiie exlta castta habeatut, id exspoliata conliislaiit. Quomodo eiiim peitinenl ad
est, pet scplifotmis Spirilus agnitionem purificetur. hsec quod Joseph jEgyptiis vesliraenlis spoliandus
Est quae visu sacerdolis aufertur per doctrinam. eial, vel quomodo pilis cameli Baplista Jpanues in-
Genus autem leproequod mundari onininononpotest, dueretur ? Sed ea guse sunt animse oportet esse
eorura est, qui in Spiriiu sancto peccant, nec dicunt •r. clariora. De guibus Salomon dicebat: Omni tein-
poenitentes posse consequi veniam; dehis ait Veri- pore sint veslimenta tua candida (Eccli. ix). David
tas : Qui peccaverit in Sphilu sanclo, non remitte- etiam : Omnis gloria ejus filimregis ab intus, in fim-
tunei, neque in hocsmculo, neque in fuluro. Quod briis aureis circumdala varietale (Psal. XLIV).Glo-
vero jubelur leprosis ut ex'eantde castris, etsedeant : riamintus animse decorem asserens in fimbrus au-
foris donec mundetur lepra eorum, inlelligitur hoe- reis, guae videhcet sint virtutes. Sed horum vesti-
reticosprojiei debere ab Ecclesia, donec proprio er- . mentorum quaedam sunt lanea, quaedamsunt linea :
rore purgentur et sic revertantur ad Dominum. Ejus- lanea pretipsa et magna multumque animam cale-
modi vero dissulis tunicis, capite deoperto, et ore facientia; linea vero vilia parumque calefacienlia.
obvoluto sedere jubetur, Ieprse mundili.am exspe- Lanea vestis animseest virginitas, linea castitas con-
ctaifs : dissutis tunicis, id est, omnibus secrelis ma- jugalis; lanea,,a quaestu vela possidendo continentia,
nifestafis; capite deoperto, ut a cunclis ejus facinus( linea habitarum Iargitas rerum; lanea, eremi philo-
videatur; ore clauso, ne ulterius impia doceat vel lo- sophia, linea, in civiiate honestas sive modeslia; la-
quatur. neum,usque admorteraproveritateceriare; lineum,
falsa non loqui. Unde et Salomon Ecclesiam dripli-
 389 EXPOSITIONES IN LEVITICUM. — LIB. IV. 590
cibus vestitam per significationeraasserens dicebat: A sfian ut hominibus evenire contigerit, inspicere ea a
Quwsivil lanatn et linum, et operata est consilionxa- sacerdote vult, et neque virtulem neque intentionerii
nuum suarum (Prov. xxxi). Et rursus : Slragulatam virlutis, nec lentationum patienliam repellere, mox
vestemfecil sibi, byssus et purpura indumentum ejus. et denunliare immunda, et suspicione superbiaevel
Sed quiaslaminis atque subtegminis, ex quibus con- vanoe glorise praecepit; nec rursus sicut munda sus-
texuntur vestes, legislalor menlionem facit, ipsorum picere, sed separare eos septem diebus et tempore
nunc subtilitatem explicemus : non enim solum- discernere passionem. Et siquidem creverit, im-
modo virtutes, sedea ex quibus constant perscrulari munda sunl prsedicta omnia in quibus islud evenerit..
desiderat. Duo ergo hsccveram nobis procurant vir- quia lepra perseverans est, propter quod et flarhniis
tutem : intentio nostra et divinus nutus sive gratia ; jubet illam comhuri : ergo flaramam gehennse Sjgni-
et subtegmen quidem innuit nostram intenlionem, ficat, etfuturi temporis memoriam facit, nequeenim
stamen aulem Dei nutum. Et recte : guia stamen dixit, in igne concrematur, sed, in igne concremabi-
est in vestimento firmius, quomodo et Dei nulus vel tur. Si autem post reclusionem eam viderit non cre-
gralia indisruptibiUs in nobis atqne incommutabilis visse, praecipiet, et lavabunt id in quo lepra est, id
perslat, suslinens sublegmen noslroeinlentionis, ut est, diluere ea illum per poenitenliam prsecepit. De-
perficiatur bonae actionis vestimentum. Pelles ex B indepost dilutionem recludere illud septem dies rur-
quibus confici quid polest, tentationes pro pietate sus jubet, et sic cognoscereutrum inveniat maculam
seu fide, et pro virlute Iribiilaliones dicit pelles. superbise, vel vanse gloriaepermanenteni: quamvis
Quare? Quia quemadmodum mortua pellis est dequa non creverit, lamen incommutalaob hoc est, quia ad
fieri potest vas , verumtamen de ea uter forsitan, pcenitenliam non migrat, immundum est, et igne
aut cadus, aut stratum, aut pellis labernaculi, aut comburetur: corroborata est enim passio, et pro-
aliquid aliud fit utile; sic el tribulationes et tenta- pterea virtutem homo nec corrigere raalum vult,
tiones morlificant in sseeulo hominem. Humiliant nec intendere, si enim obscurius fuerit locus leprse,
enim eum et valde in nihil redactum ostendtfnt, vas id test, incerta lepra et dubia, poslquam vestis est
tamen ex eis bonurn et ulile fit patienlia atque pro- lota per poenitentiam, abscidere passionem a vesti-
batio, quseomnimodo a Dominocorona subsequitur. menlo virtutis, caeterorumque quse prsedicta sunt
Quia enimpelles tribulationes et tenlationes appellari prsecepit. Quomodo auleni superbiam abrumpit ?
non sit incongruum, audi Job dicentem de suis tri- Valdevidelicet se humilians, similiter et vanam glo-
bulationibus et lenlationibus: Pelli mem, consumptis riam omnibus a se reraovens modis, id est, ul nec
carnibus, adlimsit os meum : et derelicta sunl tan- honoribus, ex quibus superbise passio nulr-jtur, nec
tummodo labia circa dentes meos. Misereminimei, C latidibus, quibus vana crescit gloria, delectelur vcl
miseremini mei, saltem vos amici mei, quia ma- gatideat; sicque conversetur, utne quidem in suspi-
nus Domini letigit me (Job. xix). Prohibet ergo cione unius horum incidat, et tunc mundus esse po-
[superbiam] nec in virtute perfecta, quod estvesli- terit. Sin auiem ultra apparuerit in his locis quae
mentum, vel ,si magna est, vel si mediocris. Hanc prius maculata fuerant, idest, in vestimento vel in
enim laneorum et Iineorum differentiam diximus, subtegmine, vel in stamine, vel in pelle, id est, in
maculain inveniri albam aul rufam, vel, sictil Septua- virtute, autipsis tentationibus adhuc eamdein susti-
ginta, viridanlem aut flammiscentem. Dicit autem neat passionem, pro qua ablulus est vel poeniluil,
viridantem superbiam, flammantem cynodoxiam : atque in ea permanet, immundus hujusceniodi repu-
lisec enini fuit angelorum praevaricatio, quia ubique tatuf, et ignis eum gehennse suscipit, quia lepra
Christus virtutes a vana gloria liberas esse praece- volatica et vaga est, quia hoc quod semel maculse
pit, et neque jejunare, neque misereri ad placen- dilutum fuerat, id est, postquam semel a suspicione
dum hominibus jubet; perdere quippe mercedem mundatus est, rursus lavari vult, ut tunc mundus
suam eos qui ita faciunt affirmavit. Qui enim ab ho- nominelur. Unde apertissime iUud iibi inlelligere
minibus laudari volunt, quomodo jam laudari a Do- ._ legislalor inntiit, quando de eodeinpeccatofrequenli-
mino exspectabunt? Viridans autem superhia inlel- busvult lacryraispoeniteri,frequens enim commemo-
Iigilur, quia ad modicum floret, velut virenlia, ita ut ralio,necipsumvubius permittit praevalere necaliud.
diceret David: Vidi impium superetevatutn et super- (MACRUS.) Item alio mqdo : Lcpra in vesle linea
exallalum super cedrosLibani: et transivi et ecie hon significare potest perversilatem morum in menle
erat (Psal, xxxvi). Et rursus de eisdem : Sicut fe- amare. Unde et per quemdam colorem justitise plus
num ita decident, et sicut olera herbarum cito ca- quam oportet sseviuntin peccantibus, ad desperatio-
dent (Ibid.). Ergo aperte probatum est quia su- nem plus quam ad sanitatem provocanles, contra
perbiam seu vanara gloriam prohibet adhoereie yit- Apostolum qui ait, Onera ieslra invicemporlale (Ga-
luti. Sed nec in stamine, sive in subtegmine vult lat. vi). Lepra aulem in veste linea illos significat
lepram quse dicta est evenite, id cst, ul nec ipsi qui pro adulatione deliriquenles corrigere nolunt,
cum superbia vel vana gloria virlutes intendamus, sed male facientibus consenliunt: aut certe qui mol-
nec a Deo talem gratiam nobis concurrere deprece- liter vivunt, ef viriUler agere non student. Lepra
mur, sed nec tenlaliones cum aliquo ex his nos le- autem in stamine potestsignificareanimse vitia, quia
gislatoi sustinere desiderat, qui si tale quippiam for- sicut slamen opus texlrinum sustental, ita et anima
 391 B. RABANIMAURIARCHIEP. MOGUNT.OPERUMPARS I. 392
corpus stare et vigere facit. Lepra auiem in sub- J\ _ do ergo in eum non solum ex plebe Judaica credi-
tegminepeccata sunt qusepercorpus committunlur: derunt, sed el pagani ascendentes eum videre cu-
in corpore elenim anima subsistit, veluti slameain piebant, nunliantibus boc discipulis dixit : Venit
subtegmine. Pellis vero vita est exterior, et conver- hora tit glorificelur Filius Iwminis (Joan. xn),
satio hominura carnalis; unde post pcccatum Adam quando yidit guod proeparalum essel humanuni ge-
etuxori iUius.tunicas pelliceas Domiuus fecisse dici- nus ad liberalionem salutemque per cruceni, hoc
tur. Lepra autem in pelle, malum exemplum est in enim et gloriam suam appellavit, tunc quid susce-
. conversatione hujusvitseper quod indocti in errorem pil? Videlicetduos passeres vivos, quos vesci licitura
.inducuntur. (Ex Hesyclrio.) Quia ergo et de eve- est. Habuit enim hoec Chrislus, divinitatem scilicet
iiienlibus invirtules maculis legislator purificationes et humanitatem, quia munda Christi etiam huinani-
praecepit, jara per quae leprosum mundet agnosce. las et vivens est. Munda quidem, ut pote quse pro-
Hocenim intendens invenies quia legislatori de Iepra prium peccatum non habuit; viva autem, ut quae
illa curse fuit quae ex delictis in animabus noslris in- genita non est ex viri immundilia ; et idco non fuit
fligitur. maledictionimotlis obnoxia. Sumet, inquit, et lignum
CAPUT VI. cedrinum, id est, ctucem : cedio autem ideo si-
De'j)btalionibusofferendis pro emundatione, et purga- B
'. gnificatur, quia cedrus in lignis fortis est. Nam et
tione leprosi. arca de Iignis cedrinis facla fuisse asserilur, quia li-
(CAP.XJV.)Loculusqueest Dominus ad Moysen di- gnorum impulribilium in constructione ejus Moyses
cens : Hic esl ritus leprosi quando mundandus est : mentionem fecil. Sumet et vermiculum,quod Sep-
Adducetur ad sacerdolem, qui egressus e castris, cutn tuaginta edunl coccinum tonum, videlicet passio-
invenerit lepram essemundatam, prmcipietei qui pu- nem : dicitur enim propter lincluram sanguinem
rificalur ut offeral pro se duos passeres vivos, quos coccinum; unde cblamydem coccineamcum ducere-
vescilicilum est, el lignum cedrinum, vermiculutnque tur ad passionem, eum mililes mduerunt. Tortum
et hyssopum. El unum e passeribus imttwlari jubebit autem esse quare dixerunt? Propter passibilitalera
in vaseficlili super aquasviventes: aliumaulem vivum inipassibilitatemque connexam, propter guod in
cum ligno cedrino, et cocco, et hyssopo linget in san- eum passio secundum quemdam eslmodum; hysso-
guine passeris immolali, quo asperget iilum qui mun- pum autem boni odoris gratia spiritus cooperattix
dandusest, septies,utjure purgelur, et dimillel passe- emundatioiiis noslraeest. Unde David: Aspergesme,
remvivum, ul in agrum avotel. Cumquelaverithomo inquit, hyssopo et mundabor (Psal, L).
veslimenlasua, radet omnes pilos corporis, et lavabi- De passerihus ergo quos diximus esse Chrislum,
i
tur aqua, purificalusqne ingredielur castra, ila dun- C hunc praecepit imniolari vel cccidi, id esl, id quod
taxat ul tnaneal cxira labernaculum suum septem erat passibile et quod polerat occidi, etoccidi:in
diebus. Et die seplima radat capilioscapilis, bar- vase fictili super aquas viventes, in nobis enim, id
bamque el supercilia, ac totius corporis pilos, et lo- est, pro nobis. Siquidem sumus vas fictile de Iulo
tis rursum vesiibus et corpore, etc. (Ex llesychib.) videlicet facti, unigenilus secunduin carnem occidi-
Quia non nos oportct arbiirari negligenter quippiam tur super aquas vivas, id est, baptismatis : mors
legislatorem dicere, illud te oportet notare proe om- ejus quippe noslrum figurat baplisma, quod ostendit
nibus, quia nunc quando de mundationibus sancit, Paulus tlicens : Quicunque in Christo baplizaii su-
solo Moysi, non eliaiu Aaron, sicut superius, allo- mus, iti tnorte ejus baptizati sumus (Rom. vi). In
quilur; quia Moysesproecipue imaginem Christi se- hoc enim vivens passer, el lignum cedrinum, et coc-
cundum niultos qui dicti sunt gerit inodos. soli au- cinum toitum, et hyssopus tingitur : oittnia enim
tem Chrislo coraraunis leprae competit emundatio, bsec comprehenduntur in virtute baptismatis, quod
propter quod nec de lepra unius modi quoe fit in diximus Domiuicseesse passionis figuram significa-
vulnere, verbi gralia, aut inustione, aul aliter lo- lionenique, sed vivens passer quem in Unigenili ne-
quitur; sed ait : Hic est rilus leprosi. Per hoc cessario divinitaiem accipimus, in sanguine eliam
oranem speciem lepree complecti volens, quia et hic occisi passeris, el aqua tingilur, id est, in gratii
Christus oinne genus peccatorum mundavit; ergo et baptisraatis, quia non in bominis passione, sed Dei
nimis simillima est mysterio ejus prsesens materia, el hominis bapiizamur. Deinde post haec, vivens pas-
quod ex eo discimus, quia leprosum non ire ad sa- ser in agrum ut avolet dimiltitur; ergo inipassibilis
cerdotem, sed ad eum ire sacerdolem proecepit, divinitas et inseparabilis erat a carne, quaepassa
sicque adduci eum qui mundandus est, quemadmo- est, unde et separabilis in sanguine baptizainur, ut
dum et Christus ad nos venit, et eos qui ab eo mun- impassibilis viva in agrum avolet. Ad altiludinem
dari atque ablui necessarium habebant, et extra videlicet contemplationis emitlitur, guo illum dimit-
castra ad intuendum eum qui mundandus erat egre- tente, nostro videlicet intellectu, sub hujus enim
di sacerdotem praeccpit, sicut nos Christus extra contemplatione lenelur, solumraodo sponte detenta
castraper passionem crucis, dispensationisque quae cum a nullo alio delineri possit. Insuper is qui mun-
lunc peracta est visitavit. Non prius autem hoc egit datus est vestimenla lavat, videlicet actlones et si
quam videret, quia macula leprse ab eo sanaretur, quas virtutes habuit, quia el has peccato polluit.
id est, antequam nos caruisse vidisset errore, Quan- Lavat autera poenilentia et radit pilum, id ejt,
595 EXPOSITIONES IN LEVITICUM.— LIB. IV. 394
omnem cogitationem deponit, quia omnes eas habe- J± A cumque sacerdos purificans hominem staluerit eum,
bat immundas; et lavatus aqua poenitentise aut et hmcomnia coram Dominoin ostio labemaculi testi-
baptismatis, tunc necessarie mundabitur, nam et si monii, tollet agnum et offeretillum pro delicto, oleique
mundum eum superius nominavit, ait enim : Cum sextarium. Et oblatis ante Dominum omnibus, immo-
visus fuerit esse mundatus, efferet duos passeres, labit agnum, ubi immolari solet hostia pro peccato, et
sed eum qui aptus erat ad mundationem dicebat. holocaustum, id est, in loco sancto. Sicut enimpro
Nam quomodo is qui jam mundus est adhuc necesse peccato, ita et pro delicto ad sacerdotem pertinet
habet mundari? Tuuc et in castra ingredietur ut Iwstia, Sancta sanctorum est, assumensquesacerdos
conventui noslro intersit, atque intelligibilium con- de sanguine liostiw qum immolata est pro delicto, po-
tractuum socius, et alterius commistionis quse cum net super exlremum auriculm dextrm ejus qui munda-
fideUbus habetur, acquiratur fructus, a qua quia tur, et super pollices manus dextrm el pedis; et de
prohibeantur hi qui necdum mundati sunt peccato- olei sextario miltet in manum suam sinistram, tin-
res, audi Apostolum dicentem : Si is qui fraler no- getque digitum dexlrum in eo, et asperget sepiies
tninatur, aut aduller esl, aut avarus, aul delractor, contra Dominum. Quod autem reliquum est olei, in
aut ebriosus, aut rapax, cum hujusmodi nec cibum Iwva manu fundet super extremum auriculm dexlrce
sutnere (I Cor. v). Verumtamen septem dies extra B I ejus qui mundalur, et super pollices manus ac pedis
tabernaculum suum nianet, adhuc sanclorum com- dextri; et super sanguinem quifusus cst pro deliclo,
munione propter subliliorem custodiam, et paulatim: et super caput ejus; rogabitquepro eo coram Domino,
ad rijeliora provectum separatus. Tabernaculumi et faciet sacrificium pro peccato, tunc immolabit ho-
enim uniuscujusque nostrum mysteriorum adeptiot locauslum, et ponel iilud in allari cum libamentis
est, tabernaculum a gelu tegens nos et ab seslti, ta- suis, etlwmoriie tnundabilur. (ExHesychio.)Postquam
bernaculum in quo ccenat cum Deo, sicut cum palre; enim prima die qua egreditur sacerdos extra castra,
filii, aut cum sponso sponsa, vel.si aUquid aliud di- immolari ad emundationem leprosi prsecepit, ecce
cilur quod magis ad proximilatem cognationis per- rursus nunc oclava die alia pro eo sacfificia fieii
liiiet: Et die seplima rades capillos capitis, barbam- jubentut. Octava enim dies eamdem quam ptima
que et supercilia, ac tolius corporis pilos. Sed hic! vim getit, quia omne ptseseus tempus in hebdoma-
non solum caput, sed et barbarn, et supercilia, eti dibus conciditur post quas octava est, aequam ut
omnem simpliciter pilum qui in omni corpore est,, diximus virlutem primae gerens, vel oinnino ipsam
ac per hoc et occultarum partium radi praecepit. renovans. Est autem hsec in qua Salvator surrexit;
NuUamergo ei cogitationem velerem remanere vult:: in qua in castra ingrediemur. Post dies enim septem,
non solum illas quaeornatum homini utpote ralio-- C < eum qui mundatus est leprosus, die videlicet octava
nali, et multa de diversis disceptanti prsebent, illas> in castris ingredi praecepit, sed caslra qualia? Utique
euim per caput, propter ornatum et multitudinemi illa quse Jacob patriarcha vidit, quando angelis sibi
significal; sed nec has quae hominem contemplali-- occurrentibus locum castra Dei appellavit. Ad haec
vum constituuut, de sublimibus et divinioribus rebus> mundatus lepi'osus utpote olim justificatus tempore
cogilanlem, hoc enim superciliis designatur, quaeini resurreclionis venit, in cujus figuram, octavam
altioribus sunt sita et circa conteinplativorum ma- diem, sicut diximus, legislator accepit. Quseautem
nentia sensuum organa, sed nec iUas quse discrelio- in eadera octava die agi praecepla sunt, imaginem
nale conlinentes, per barbam recte significantur : ejus qui secundum nos est mysterii gerunt. Praece-
quia barbara maxime inler virile genus et muliebrei pit siquidem duos agnos inimaculatos anniculos su-
dividat. Haecautem, non quomodo carere eura cogi- mi, et ovem anniculam immaculatam unam : quo-
talione cupiens praecepit, sed novum totum, et quasii rum quidem unum pro peccato, alium auteni in ho-
niodo genitum fieri volens, et exspoliare veteremL Jocaustum praecepitimmolari, omnia autem hsec fi-
hominem, ul capiat novuni : quomodo enim ei quii gurara gerunt sacrificii Salvatoris. Ipse enim propter
antiquum rasil pilum, aUus novus et recens nasci-- v peccala nostra, et delicta in hostiam, ipseinholo-
tur, sic et huic veteribus carenti cogitationibus,, caustum fuit. Ex utroque autem genere propterea
aliaenovaead meliora pullulant. Lavare etiam rursuss sacrificium offerri prsecepit, ut oslenderet quia
vestimenta sua, id est, actiones mundas efficere, ett Christus pro nobis occisus, simul masculum femi-
lavabit iterum corpus aqua, securido utique illudl namque salvavit : non frustra autem anniculum in
lavant, nobis autem non est secundum baptisraa :: utroque prsecepit, sed perfectum per hoc sacrificium
Unus enim Dominus, una fides, unum baplismai figuravit : perfecta enim in praedictis animalibus
(Ephes. iv). Et quomodo secundo Iavabitur, nisii sunt annicula animalia, ita ut ad filios generandos
absolute per lacrymas? Hoc enim non semel nec; sint idonea, sed guia eum qui mundatur, super sa-
bis, sed lertio et frequenter Ucet peragi, quia ett crificium Unigeniti, eliam fidem totius Trinitatis
David dicebat: Facta sunt mihi lacrymm mew panesi signari oportet, tres decimas similse, id est, Trini-
die ac nocte. Sequitur -. talemPatris, etFilii, et Spiritus sancti, habentemin
Assumetduos agnos hnmaculatos, el ovemannicu- unaquaque persona perfeclionem : perfectus quippe
lam absque tnacula, et tres decimas similmin sacrifi- est denarius numerus, propter quod et Dominus
cio, quw conspersasil oleo. et seorsim olei sextarium;; dicebat : Simile est regnutn cwlonm mulieri qum
PATUQL. CVIH. 13
 395 B. RABAW MAURIARCHIEP, MOGUNT.OPERUMPARS I. 396 ;
accipiens fertnentum abscbndii,in f.arinm sata tria, i _ aspergit septies conlra D.ominum, prsesumit cnim
usque dum perfermentaretur totum (Malh. XIII). talis sacerdos apud Deum, quando mundare eos qui
Siirrri autem hoecconspersa oleo in sacrificium ju- necessitateni p.alitiiitur, et dimiltere ejs peccata po-
bet, sacrificium aulem.dicit Unigeniti, quod in oleo tuerit, propler qiiod septies aspergit, quia numei'us
conspeisum est, quia ob compassionem npstram iste tenjissionis pecealptum. essef(enipiistialus est.
'
gestum est. Sed quomodo dicimus in eo tres offerri Sed pqstquam fudit sti.pei'-extremsi dexlraf uni auri-
similsedecimas? Aut quia etsi Unigeniti passione, cularum, et super pellices manus acjiedis dextri,
tamen totius Trinitatis, hoc quod ex illo Sacrificio secundunj quod supra diximus, reliquum plei in ca-
actuni est mysierium fuit. In nomine enim Patris, pite fundit ejus qui ypcatus est ut miindarelur. Per
atqueipsiusunigeniti Filii, et sancti Spirilus, eliam caput sanctiDcatioiiem, omni p.raestans corpori,
baptisma agitur, in quo in morle Chrisli baptiza- christumque Doniioi eum qui mundafus est per
mtir, et totum ipsum mysterium iu eo sanctificatur. .hanc unctionem efliciens..Tunc, inquil, pro peccato
Praecepit autem el sextarium olei sumi, quia fide in- sacrificiura offertur, qualiter autem hoc fiat, noii
teUigiturel agitur unumquodque eorum queeprae-. dicit, ex his enim quae de delictis dicla sunt, pos-
dicla sunt, quoe juste sextarius nominatur, quia sunt etiara ea quae pro p.eccatq sunt conjici, vicina
quemadmodura sextarius mensura est, vel si coly- }I enim sunt el conirounia, ulpote in communi mate-
tam, secundum Sepliiaginta dicamus, idem a men- ria. Post hoc imniolat holocaustum, et ponit illud
S.ura uniuscujtisque minus et plus non capit. Se- in altari ; ergo prius nos Christi sacrificium a de-
quilur: Quod enim plus est effunditur. Minus autem Uclis et peccalis niunqat, et lunc nostrum confici-
propterea non suscipit, quia hoc quod minuilur ne- tur. hQlocausluin. Quando enim intelligibili emun-
quaquam jam sextarius, vel cotyla poterit appellari, datio.ne spiiitus, tolum noslrura corpus el animani
sic et fides ad mensionis nosfra^ mensuram datur, sanctificantes, spirifales facti fuerinius, tunc digni
quse npii cepit amplius aut minus quam unicuique ad asceusioneni aliaris efflciniur.,func plenissiinain
a Deo est dispertita cognitio. Quod ergo minus est, accipimus roundationem, postquam jam aliara ne-
aut amplius, ad infidelitalem tendit. His ergp cessariani non habemus.
acceptis, ad osliiim tabernaculi lestimonji, ad ingres- CAPUT VII.
turn videlicet scienfiaeDei qui jiiundatus est adduci- Quid offerte debeqt pauper pro emundatione sua,
tur : Sacerdos aulem suniens agnuni unum pro. de- (IBID.)Quod si pauper est, et non potestmanus ejus
licto immolat. Atqui si de cprpprali passipne esset invenirequm dicla sunt, sumet agnum pro delicto ad
hsec sancfiq, sicut quib.usdam videtur, quid erat oblalionem, ut roget pro eo sacerdos, decimamque
necesse agnuiii pro peccatq immplari? Sed quia ( ' parlein similm conspersm oleo in sacrificium, ei olii
adumbraf prppter infirmitatem Judaeorum raysleria, sextafvum, duqsquelurlures siveduos pullos colun\o<je:
atqup spiritaleni intelleetum abscqndjt in littera, sic quotum sit unus pro peccato, et aller. in holocaustum.
etiam dat guasdam occaLsionescontemplaiionis, per. Offeretqueea die oclavo purificationis suw sacerdoli
litleram et verbsi guse significeijt ijifelleelum spirir ad ostiiim tabernaculi teslimonii coram Domino; qui
lus. Uiide et ntjnc cum agnum uiunii pro peccatp suseipiensagnum pro delictq et sextarium olei, tevabit
praecepisset imniolari, gualem non dicit, quia ipse simut, itninolatoque agno, de sanguine ejus ponet
est prqcul dubip, quenj prp delicto illius immolari super extremum auriculw dextrceejus, qui emunda-
jussit. cujus aures a lepva delinebaritur. Propter tur, et super potlices manus ejus ac pedis dextri, olei
quid ergo sic facil? nisi fqrte ut auditum muniat, et verq partein miliil in manum suam sinislram, in
catitum reddaf, quia ipse a dracqne seductus pecca- quq intitigens digilum dextrw manus, asperget seplies
tura intioduxit: per manum autem actiones;signifir contra D,ominum,tangelque extremum dextrai auricu-
cat-, per pedeni yero oinnes nqstrqs jnotus et vias Iw illius qui mundatur, et pollices tnanus ac pedis
compieheijdere et prseyenire vqluit, his eijiia cuslo- dextri in ioco sanguinis qui effusus esl pro deliclo.
ditis, per. sanguinem inteUigibilisagni, et fidem quae Reiiquam auieni partem olei quw est in sinistra ma-
in eum est, quae nobis per misericordiam et com- * nu, mittet super capul purificati, ut placet pro eo
passionem ejus donata est, iritelligibilis lepra iiequa- Dominum, El turlurem sive.pullum cotutnbwofferet
quani poterit hominem penetrare, quaiiguain et unumpro delicto, etalteruminlwiocauslumcum liba-
oleum sextarii seu cotylse guani esse fidem dixinius., mentis. sriis. Hoc esl sacrificiuni leprosi qui habere
in manu miflere sacerdotem vult, uf sacerdotis fides, non pptest omnia in emundalione stti. (Ex Hesyclrio.)
pterguain et nos p.roducimur in ogeribus ostendatur, Admirabili erga eos gui legem accipiunt legislator
nec eniiii aliter vim suani exerit, ijisi manu as- cpndesceiisione ulitur. Ecce enim veniam pauper-
sumpta fuerit, id es.t actione confirmata, et signata tati daf, et moderala pauperi sacrjficia esse praece-
qperibus. Mitlit auiem oleum in siiiistra njanu, et pit, iie forte pbstupescat, duni majora ei quam yjr-r
intingit d.igilum dextrurn in pjeo, sicut Paujus ait: lus pst prsecipiuntur. Sed quia nec eprum quse dicla
Per qrmq jjislilim q dextris et shristris eon.versalus, sunt quidpiam facile in qusesfu pauperum inycni-
pet glotiam etignobiiitatem, pet infamiqm et bonatri, mus, qui eijjni nen habef panem, upde aguum?
famarii. (II Cor. vi), et quse his similia sunt. Tuuc qui autpm peeunia eget, unde emat cqliijtibaui yej
« Id est, In impresso erat eadem.
 EXPOSITIONES IN LEVITICUM. -- I.IB. IV. •
397 35j8
turturem ? manifestum est quod aliquam contendpla- A. __ omni carentis malitia, atque propterea innocenliaia
tionem intendat, et ad occulta spiritus deducat significantis; sed in legeDomini fuit voluntas ejnS)
eum, qui vult ingredi ad thesauros absconditos iUius videlicet qui mundam habet scientiam ps?
scientise. Cura liceret enim ei coarctare sacrificio- contemplationem innocentium cogitationum, quales
ruin numerum propler paupertatem offerenlis, hoc quosdam Paulus dicit: Legetn non habentes, et opera
omittens, vilia quaedam ei et non magni pretii legis scripta in cordibus suis (II Cor. m), per di-
exquirit, quod facit lam paupertati ignoscens, quam sciplinatas castasque cogitationes demonstfarites,
eliam lucro sacrificiorum nolens eum fraudari, se- qualis quodammodo est tuitutis oblatio. Tariget,
cuiidum litteram; nobis autem ex alio dat intelli- inquit, exttemum dexttm auticulm illius qui triuhda-
gere, quia lepra malitiam significat, deinde hujus tur, et pollices manus ac pedis dexlri in toco san-
emundatio est poenitentia, hsec aulem opera neceS- guinis, qui effusus est pro delicto. Reiiquam aulem
saria habet, quae virtutibus et actionis sludio va- partem olei, qum est in sinistrq manu, mitlet super
leant delere peccata. Propter quod Joannes Baptista caput purificati, ut placet pro eo Dominum, et cselefa.
populo Judseorum dicebat : Facite fruclum dignum (Ex Origene.) Vides quomodo ultimse et summae
pmniteniim. Cqnsideravit enim sic subtilis legis- purificationis est aurem purificari, ut purus et
lator eos, qui non omnia ppssint quse pertinent B I mundus servtetur auditus; et manum dextram,
ad districtain rationem poenitentise exhibere, ut jnuiida sint opera nostra, nec aliqujd immtindum
opus habet enim poenitentia oralioneai intentani, his admisceatuf et sordidum; sed et pedes purifi-
eieemosyiiam, vigilias, saccrim, jejunium, postremo candi sunt, ut ad opus bonum tantuniihbdb dirigan-
etiam illa quae David dicit: factm sunt tnihi lacry- lur, nec ultra lapsus juventutis incurfaht. Septies
riim tnew panes die ac nocte. Et : Layabo per sin- autem respergit sacerdqs contra Dominuui ex oleo:
gulas nocles lectum meum, lacrymis meis stratum post omnia etenim qusepro purificato celebrata sunt,
meum rigabo. Sed et cinerem sicut panetn mandtt- poslquam conversus et reconciliatus est Deo, post
cabam, et potwii tneum cum flelu teiiiperabain (Psal. immolatas hoslias, ordinis erat uf et virtuteni supei
vi). Sunt elenim qui haec omnia forsilan propter eum septemplicem sancti Spirifuf invitaret, secun-
senectutem, aut propter nimiam cqrporis infirmi- dum eum qui dixerat: Redde niihi lsetitiam salutaris
tatem, vel aliam necessitateni agere non possunt, tui, et spiritu principaJi confirma ine. Vei certe
sicut in alio negofio praesentis. libii interprelati quoniain peccaforum corda Doniinus in Evangelio
sumus. Ignqscit his, guia volunt giiidem; non iu- testatur a septem dsemonibus q.hsideri,,cqmpetejpter
veuit autent manus eorum, non-possunt enim; ei septies ante Dominum sacerdps jn purificatiqtie re-
ut pole veniam dans alteram eis viani poenitentiae,iC spergit, ut expulsip seplera sp,irituuiii malignorum
alia genera sacrificiqrum exguirit, et anfe omnia de purificati cbrde septies excusso digitis oleo de-
quidem agnuni dicit : oportet enim unumquemgue claretur. Sic ergp eqnversis a peccato purificatio
poenilentiam agentem ad benignifateni anle onmia quidem per illa pmnia datqr guse superius dixiinus.
migrare, et hanc sludere, guia hsec etiajn cuilibet Donum autem gratise Spiritus per olei iinagiiieii]
facilis ad adipiscendum est, gui a raalis absti- designatur, ut non soltim, purgalioneni consqgui
nuerit. Peciniam partem similse co.ftspersseoleo, id possit is qui conyerfitur a peccalq, sed et Spirjfu
esl, Cbristi theologiam assequi, qui oieo seu mj- ssincto repieri: quo et recjpere priqrem stqlam et
sericordia nqslrse contemperari passus est carm. aijnulum possif, et per omiiia reconpiUatus Patri in
El sexlarium, seu, secundum Sepluagiiita, cotyiai(n Iqcum Filii reparari.
olei unam, hanc autem esse manifestissime fidem in CAPUT VIII.
anterioribus dernonsfravimus. Sed guid offerri cirm De lepra doinqruin sive pqrieljim,, et recapitulatio
bis legislatqr praacepit? Duos luritires vel duqs de omni lepra.
pullos colunibarum : haec autem facile reperujntur (IBID.)Locutusque et Dominus ad Moysen el Aaron
aquolibet, id est, cohtinuam legis nieditationein, dicens : Cum ingressi, fuerilis terratfi Chanaan, quqm
guae non solum ex lectione, ne forte el hauc dicas "* ego dabo vobis in possessiotieni,si fuerit plaga leprm
esse guibusdam difficilem, sed et ex contemplatiq.ne in csdibus, ibit cujus est domus, nunlians sacerdo,ti,
qusc esl in animo ef mente.conficitur, quse utraeguc et dicet : Quqsi plqgq leprm videtur mihi es.sehi
prp sacco et jejunio, et lacrymis, et cinere cibo donio mea. At ille prwcipiel ut efferant universa de
sunt atque sirniUbus. Si eniiii iUa ad humiliandam dotnq prius quam ingrediatur eam, et videqt ultum
caineni et refrenandam aniraam a terrenis operibus leprosa sit, ne immunda fiant owria quw, hx dqmo
agimus, facit autem haec efiaLinlegis meditatio, et sunt. Inttabitque. ppsleq ut cpnsidfiret dpmys leprani.
cqnlinuuni horum studium, disfriclague divinorum Et, cum videtit ty pqrietifius illitts qu]qsi valliculas
niandatorum atque ben.efiqiqrum cq|iieraplalio et pa^lio.resiye rubo.r.e. defq.rmes,et liumjliqzgs,siiperficie,
Pjerscrufatiq, necessario hsec sacrificia prq. iliis in- religuti, egredielur qslium dqmus, et statitn, ciqudet
trqduxit; quse etiam Dayid exponit, dicens : Beatus eatn. septem diebus, Reversusque die seplimq consi-
vir qui npn abiit in consilio impiorum, et in via detabit eatn , si invenerjt creviss-eippjqin , jiibebit
peccatoruin non stetit, et in cathedra peslitenliw non etui lapides in quibu.s iepra est, efwprqjici eqs exlra
sedit (Psal. i). Quod manifestat agni sacrificiurji. civitatem, in loco immundo; domum autem ipsaw
 B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS I. 400
399
radi intrinsecus per circuitum, et aspergi pulverem.A mesticam ejus Ecelesiam (Cptoss.iv). Quia multipro-
rasurw extra urbem in loco hnmundo , lapidesque pter zelum et pielatem ecclesias et domesticas con-
alios reponi pro his qui ablali fuerinl, et luto alio li- stituentes, in eis doctores divinorum, ministrosque,
niri domum. Sin autem postquam eruti sunt lapides nec non et communionematque exsultationem eorum
et pulvis elatus, et alia terra lita, ingressus sacerdos' convenientes suscipiebant. Is ergo qui hujusmodi
viderit reversam leptam, etpatietes aspersos maculis, est, ibit ad eum qui veri sacerdotii figuram gerit,
lepta est perseverans, et immunda domus, quam slatim quales fuerunt Pelrus vel Paulus , vel Timotheus,
destruent, et lapides ejus ac ligna alque universum cseterique qui eorum doctrinam virtutesque custo-
pulverem projicienl extra oppidum, in loco immundo. dierunt, irreprehensibiles permanentes : oportet
Qui inlraverit domum quandb clausa est, immutidus enim episcopum irreprehensibUem esse, ut propterea
erit usque ad vesperam; et qui dormierit in ea el co- pqssit aliena judicare peccata. Et dicel: Quasi plaga
mederit quidpiam, lavabit vestimenta sua, et csetera. leptm videtur mihi esse in domo, id est, sensus im-
(ExHesychio.) Cum ingressi, inguit, fiieritis, Moy- piae doctrinae in mea domestica apparet Ecclesia. At
ses et Aaron, in ferram Chananseorum. Qusenam Ule prmcipiet ut auferant universa de domo, ut Se-
esthsec? Qtiqm ego dabo vobis inpossessionem. Quia ptuaginta edunt, et prmcipiet sacerdos detegere do-
enim septem numero gentes, id est, Chanansei,.B JJJMIII , et non florebit in qmnem domum; id est,
Pherezaei, Gergessei, Amorrhaei, Jebussei, Cethaei, praecipiet recedere omnem poptdum qui in ea coUi-
et Aradsei, terram promissam Abrahse possidebant, gebatur : hic est tectus domus sive instructura, se-
imaginem autem gerebant hse septem iniquorum cundum quod frequenter oslendimus. Discedere au-
spirittium, de quibus Dominus in Evangeliis dicit: tem eos prsecepit, id est, opere ostendere quod aUeni
Dum spiritus immundus exieril ab homine, assumit sint a malo quod apparuit in Ecclesia, et non com-
alios seplem spiritus nequiares se, et habilant in ho- munieent poenaequae est impiis ingerenda. Propler
mine , cujus novissima stint deleriora prioribus quod et Moyses quando Dathan et Abiron ad pu-
(Matth. XII); hi tautem spiritus veram terram ipsius niendum atque disperdendum deducturus erat, re-
Abrahae, id est, gentium bsereditatem possidebant. cedere reliquam mullitudinem, ut non participes
Ipsi enim dictum esl: Qtiia patrem muliarttm gen- efiicerentur poense, praecepit (Num. xvi). Hoc est
tium posui te. Quando Moyses et Aaron (lex videlicet enim quod ait: Ne immunda fiant omnia qumin dotno
et prophetae, horum enim hi figuram gerunt; quia sunt, intrabilque postea sacerdosut consideret domus
Aaron Moysios, qui figuram legis gerit, propheta lepram. Et cum viderit in parietibus illius quasi valli-
esse dictus est) ingressi fuerint inter gentes, tunc culas pallore sive rubore deformes, (ExHesychio.) Et
per eos Deus tyrannidem riblineiites in gentibus,' C csetera. Parietes domus recte dicuntur hi qui eam
qui sunt inieUigibiles Chananoeos,proedictosexpellit continent, id est, ordines divina dicentiuni atque
spiritus. Possessionem autem legis et prophetarum, docentium : ex his quippe vere eonsistit Ecclesia,
et hsec praedicantium ipse esse concedit gentes, qui ci »on sicut quidam putant ex lignis alque lapidi-
eas proprio acquisivit sanguine; tain per ablulionem bus. Unde «t Moyses quando colUgere jubebatur
regenerationis, quam renovationem sancti Spiritus, Ecclesiam, non ligna et lapides cseteraque similia,
quem effudit abunde super nos, liberans nos ab his sed plebem, seniores Levitasque convocabat. Se-
quibus dudum serviebarnus : ut et hi qui ex genti- cunduni "quam rationem etiam Jacobus et Cephas,
bus sunt possent Isaise canticum dicere : Domine et Joannes columnaeEcclesiaedicebantur. Ergo recle
Deus noster, possederunt nos dominiabsquete; tantum parietes, ministri sacrorum doctoresque, ut pole
in te tecordabamur nominis tui (Isa. xvi). Qusecun- ipsi stabiUtatem Ecclesiaefulcientes, ut plebem quo-
que autem ejus possessio est, etiam servorum et dammodo intra semetipsos colligeiites. Pallens au-
ministrorum ejus procul dubio est. Ergo quando tem, seu, "ut Septuaginta, viridans, et rubicunda
prophetae el lex in gentium haereditatem ingressi macula qualis quaevesit, satis interpretatio praece-
-fuerint, ministrantes evangelicse prsedicationi, et - denlis sanctionis ostendit; esse enim illam vanam
ea quae nunc de intelligibiUbus domibus dicta sunt" gloriam atque superbiam demonstravit. Ex quibus
apparere potuerint, ibit cujus est domus nuntians maxime parietes Ecclesiae corpusque sacra mini-
sacerdoti, et dicet: Quasi plaga leprm videtur mihi strantium doctorum, qui ad malas ac nefarias im-
esse in domo thea: Quaeenim sunt domestieoeEccle- piasque doclrinas prorumpunt. Si ergo aspeclum
sise, et propterea ait: Ibit cujus est domus, audia- parietem valliculas seu fossas habentem, id est, si
mus Paulum dicentem : Salutate Priscillam et Aqui- humiliora sacra ministrantium vel magislrorum opi-
lam et domesticam eotum Ecclesiam (I Cot. xvi). ttionem vallescentemque quodammodo ex compre-
Qui ergo huic prseest, si sentitiepram intelligibilem, henso peccato perspexerit, egredielur ostium domus,
id est, si malse.et impise doctrinaesensum quempiam et slatim claudet eam septemdiebus. Ecclesisemode-
comprehenderit, limens ne hoc quod studuit ad ju- ratam ingerens increpationem, quse poenitentiaeper-
stitiam fiat ei ad judicium, vadet ad sacerdotem qui cipit veniam et absolvitur : septenarius eniin nu-
discternere possit. Ipse enim non absolule sacerdos raerus peecati veniara significat. Reversusque die
est, quod manifestum est ex his quae rutsus Paulus septima considetabiteam; si invenerit crevisselepram,
adColossenstes scripsit: Salutatc Nympham et do- jubebit erui lapides in quibus lepra est, et projiciel
 401 EXP0SITI0NES IN LEVITICUM. — LIB. IV. 402
eos extra civitatem, in toco immundo, et hoe quia A Apietatis passio et immunda. Talium ministrorum
diffusam mactilam non invenit, nec exuberantem doctorumque Ecclesiae, in qua fueiit aspersa seu
impietatem, id est, his quideni qui peccaverunt, ut diffusa impietas, rectissime decernitur, qi'"A. osten-
pote pcenitentibus, ignoscit, et ut ex infirmitate . duut sequentia. Ait~enim : Quam statim destruent,
peccantibus; dogmata autem et syngrammata in et lapides ejus ac ligna atque universum pulverem
quibus est intelligibilis lepra, videlicet impielatis projicient extra oppidum, in locum immundum. Id
macula, hsec non solurn extra domum, sed extra est, non solum jam contemnant dogmata, sed et
civitaleni recte projiciunt, non solum de una ea ipsos in quibus inventa fuerint, et hos ex quorum
ecelesia, sed et de universali ejicientes : universalis locutione impia Ecclesia constiterat, omnemque
enim Ecclesia Jerusalem est civitas Dei vivi, quse ipsam dfestruunt Ecclesiam : Odivi enim, inquit,
coutinet Ecclesiam primitivorum conscriptam in congregationem malignorum, el cum impiis non se-
coelis; guamobrem etiam in locurii immundum proji- • debo (Psal. xxv), sicut David dicebat. Ergo et extra
ciunt, inter haereticoruni videlicet conventicula. eara quoe in ccelis est constituta, viva videlicet ac
Hic est enim locus immundus, guia ornriia recipit vera excluditur civitate, et cum immundis reputa-
dbgmata impietatis. Et guid post hscc? Domum au- tur hsereticis. Qui intraverit in domo ista quando
tem ipsam radi intrinsecus per circuilum, et spargi B 1 clausa est, id est, quae mulctse seu poenaesubjecta
pulverem rasurm, extra urbem in loco immundo. est, qui ingressus fuerit, quolibet ei communicans
Radunt domum, gui libros ecclesiasticos intelligete conventiculo, immundus erit, usque dum poeniteat,
atgue discetnere subtilitet student, ut ipsi omnem et multo magis quiin ea dormit; hic si quidem uou
malitiam diligentet petsctutantes, insidentesgue do- aliter suscipitur, nisi lacrymis laverit intelligibilem
ctoies in piavis libiis rasorio dijudicationis excu- . stolam : dormire autem in ea intelligimus requie-
lientes, nuUas in ea impietatis sinant remanere scentem in verbis ejus, et non consuetudinis ali-
religuias : sed guae abraserint, hsec in praedictum cujus causa in ejus consiliis divertentem. Sed et
immundum locum, sicut immunda et in immundisi qui comederit in ea, cibum scilicet mysticum, quia
inventa, reete deporlent, Japidesque alios repoui proi illius mysteria percipere praesumit Ecclesise, quam
his gui ablati fuerant, et luto alio liniri domum. destruxit sacerdos reperiens impie agentem, et do-
Quod lapides oporteat intelligi dogmata exponen-- clrinas malas, id est, ligna, fenum, stipulam haben-
tiura divinam legem et syngrammata, de quibus,, tem. Unde non solum lapides ejus, neque enim
quando sanae doctrinae sunt, non iucongrue dicitur: ; erant pretiosi, sed et Jigna, ut pote conjuncta feno
Lapides sancti volvuntur super terram; et rursus: ac stipulse, projecit. Sequitur:
Quicunque mdificaverit super fundamenlum hoc au- Quod si introierit sacerdos, el viderit lepram non
rum, argenlum, lapides pretiosos (I Cor. u); pulve- ctevisse in domum, postquam denuo linita est, puri-
rem vero eam, quse partialis est, interpretationem ficabit eam, reddita sanitate. Et in purificatione ejus
atque doctrinam, ipse Moyses legislator significat; sutnit dttos passeres, lignttmque cedtihum et vetmi-
quando enim Deuteronomium filiis Israel edebat, cuium atque hyssopiim: et immotato uno passere in
haec ad eos dicebat : Et erit quacunque die trans- vase fictili super aquas vivas, lollet lignum cedrinum,
gressi fueritis Jordanis terram, quam Dominus Deus et hyssopum, et coccum, et passerem vivum, et intin-
tuus dabit; stalues lapides grandes et linies eos pul- get omnia in sanguine passeris immotati, atque in
vere, et scribes super lapidem omnes sermones legis aquis vivenlibus, et asperget domum seplies, purifica-
hujus. Lapides ergo eradi, et pulverem alium inferri bitque eam lam in sanguine passeris, quam in aquis
dicens, purgata ab oittni malo dogmata, atque do- viventibus, et in passere vivo, lignoque cedrino et
ctrinam pro malis Ulis inferri, et Ecclesiam liniri hyssopoatque vermiculo. Cumque dimiserit passerem
sine uUa praecepit dubietate. Hoc enim nobis cousi- avolare in agrum libere, orabit pro domo, et jure
deratio legis evidenler ostendit. An non et Paulus mundabitur. Cujus imaginem haec sacrificia, de qui-
Jepram dogmatum in doctoribus Antiochise cernens, ,j. bus loquilur Jegislator, gerant, per anteriora subti-'
Jacobo, utpote sacerdoli magno, nuntiavit(Act. xv), liter exposuimus, quando ea et irt unoquoque leproso
- qui erasis pravorum doctorum notis
dogmatibus, accipi praecepit. Hoc atttem necessarie dicitur, quia.
auferens Japides in Ioco eorum, rectissimas Hiero- manifeste apparet quod legislator illani magis in
solymitanaeEcclesise litteras, et pulverem suum, vi- Ecclesia docentium iniquitatem, quae est in do-
delicet doctrinam, addens, unxit Ecclesiam, curavit-
gmate, reprehendat: quse in dispensationem ejus
que_quod acciderat. Sin autem postquam eruti sunt qui pro nobis esl incarnatus committilur, et pro-
lapides, et pulvis etatus, et alia terra lita, ingressus pterea in domum mundandam haecaccipere sacrificia
sacerdosviderit reversam lepram, et parietes aspersos
praecepit, quae mysterium ejus carnis passionisque
maculis, lepra est perseverans, et immunda domus. figurant, ut pote quse sufficienter per has, quae de
Si enim electis malis dogmatibus, et aliis sanse do- his sunt, theologias possit sanare peccantium lin-
ctrinse introductis, ipsa rursus impietatis doctrina guas, omniaque eorum mundare peccata. Sequitur :
inveniatur asptersa, id est, diffusa sive exuberans, Ista esl omnis lex leprw et percussurw, leprm ve-
tunc sacerdos non ex longinguo auditus, sed ex stium et domorum, cicatricis et erumpentium papula-
iuspectione sua cognoscit quod permanens est im- rum lucenlis maculw, et in varias species colotiLus
 465 B. RABANi MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS I. 4(J4
imiriiUuiili ut possii sciti ijuo tempofe hiuridum quitt! flt rietes teffse possesSibnis Osttensisuiit,>heinde bicti-
vel imiriitMUtnsit. (Ex Hesychib.) Ista est bmnis Itex i triiis et eftthipehlium papuiafuhi ihtenibiiam facitj
Jepfsbi Quia latiuS satietiohem Itepfsetexpbsuit, tite- Itepfahivefara dtescribetiSeain qtise est in peecatis.
cessariiirii judicavitejiis feiltefafe capittila: Et pritis» sivfeHtibiis, sive pfobatiS. OMiiibus aiitein Uis siifi-
quldtehi bbniplexivtegetius; post haec autem species> didit; ut possil Sciri qrib iiriipbfe muhdtthi qiiid vel
pef pafltes texpbttit. ctim eniiii Uixit, isia est otnnis: ithmuiidum sit, bstfihdens quisi iiihc dtelitiqutenshri-
Idx lejpfw,critiiplexivegetiiis bSlendit; Species auteriit mtiiidiis est, quando seiehs pccteaverit, qtiandO au-
gentefis Stint apeflissiriise qtise ih siibSequetiiibuss teiii ighbrans; veriikniproptef ignbfantiaiii niefethf:
addidit; pfseponterisfectte periuWufm; qtibd hbn est; siciit et eiteeiisbffeiidehs, ita rit Doniinus dte Judsteis
qualecuhqiie peeeaiuih ,: Oitittiuin quippe teSsehbC: dicertet : Si iwci essetiS; tibii haberetis peccattiiii;
deteriiis dixiinus. ESt autem dogniaium impietas quae: nuhc tiiiieitt dicilis quia vicleihus, peccqliiiii vesifuih
cbritiiigit qtiibhsdatil dfe pbptilo, de qiiibus et legis- -mariei (Jbtiri. ix). Sed hos bculis scieiiiia; ad ea qiise
latbrdicbbat: Vii aut riiulier iii qiio fueril plagd expediiiiil lilarnui', iit pef ipsos eviiemiis peccata
leprwi.Si auteijl Ifiiiiuniitioiiosateetdbliiiiihifembriani cdhqiiirariihsque iniihditiaih ; sciaiiius dieiii in ijua
fecisset; mhliefein niinime nonihiasstet. Post haec nitindabiiiiiii'. sciehfegqhe bccufraiiius;' tei,iblaiii le-
Jeprahi quafeest hi viriutibus posuit, hsec sunt enini £± gerii leprse ciistodianiuS; muridi enim iioc hibdb ih
ariiniseVestiitienia. Posltea qtice suiit in Ecclesiaruni Doniihicis iabfefnateulisbabitabiuihs.
dobtbfibuS ab Sacefdbtibiis : hi eiiirii doriitis et pa-

LlBER QUINTIJS,
CAPUT PRIMUM. si sermo semen non esset, de pr^dicante faulo
De viro qui fluxum seminis palilut, et mundatione nequaguam dicetetur : Quid sibi vult seminiverbius
•
ipsius. dicere (Aci. xvii) ? De guo et Lucas dicit: Ipse enim
. (LEVIT.xv.) Locutusque esl Dominv.s ad Moysen erat dux verbi. Semeh ergb, usui propaginis dicatura,
el. Aqron, dicens : Loquimini fiiiis Israel, ei aicetis incompetenter iiuens, coetera membra cqinquinat,
eis: Vir qui patitur fluxum seminis immundus erit, cum sermo per gtiem iri audienfiuni sensibus nasci
ei tunc juiicabilur Ivuicviiio subjacere, cum per mq- scientia debuit, si inordihite prodeit, etiam guse re-
menta singula adlueserit cariri illius, atque concreve- ele senserit fbedat. Qui ergo fluxuni seminis sustinet,
rit fmdtts humor. Vir qiti pafitnr fluxum seminis im-' G immundus asserilur, guia multilpguio subditus ex
mundus eiit,, Septtiaginta ajrtem sic eduiit: Vira, eo se ihquiriat, ijiiod si ordinate promeret proleni
virq.cui fqclum fueril; et coetefa, (Ex Hesychio.) rectse cogitationis edere in audieriiiuiu corde po-
Qupijes enini duplicat hoc unde niandatura datur, tuisset; dhniqueincautus per loquacitatero defluit,
inlentibiierii legis cupif pstendere, et qtiahtam solli- nbn ad usum geriefiS, sed ad immunditiam semen
cititdihem habeai. Jegislato.r ui, nihil ejus jjeniius furidit. Unde Psiulus qupque cum discipulum de in-
piaetereat. Sicut 'quando dicit: Homq, hbmo de filiis stantia prsedicationjs adraoneret dicens: Tesiificor
Israet, et de advetris, et gui co,njuncli sunt eis, qui coram Beo et Christo Jesu, qui .judicqlurus est vivos
fecerit,liqlpcqustum,aul sacrificiuih, el ad oslium. ac mbrtuqs, et adventum ejus, el regnum ejus; prm-
tesihhonii iabefnaculi non ddduxerit ad faciendutn dicdverium, insta opportune, importune'(II Thn.iYy,
hoc pqmino,esl$rminabitiir hqriiq ille de populo ejus. dicturus importune, praemisitpppprfune, quia scilicet
Et iiis aiia _s.imi.lia,de quoruni cpnservatione maxi- apud auditpris mentem, ipsa sua viJitate se destruil;
niahi iegislator curara gessit: rlic atiteni secundurn si habere impprtunitas opportunitatem nescit. Quod
pfoedictain meditationem libn dixit, liomo, homo, autem dicit: Tunc judicabilur. huic vilio subjacerej
sed iifo, viro, dtiplicahs quidem quethadmodum et ... cum per moinenta singuta adhwserit carni illius, aiqut
ibi persbiiaih; prppibr fortitudinem vero sic appeir " 'concreverit fmdus huttior. Tunc quoque probabjtur
lavil percteptofeni legis, guo vocabulo mos est divinae iitthmnditiaefluxus seminis, hoc est, nocivaedqctrinic
Scfipturae sigijiticare eum gui perfeciior esl. Quqd subjsicere, eum frequenlius pravitati sensris atqtie
ostendit Salbmbh, dicens : Viruth aulein fideletn quis; superfluse verbprum effusioni operam dederiti qub
inveniei [Ptov. xx) ? Sed et Paulus : Donec occur- magis per arrogantiam temporalem gloriam qua;rat;
ranius phtnes,in vifum perfecium in mensuram mtatis; - quam in ccelesli regno perpetuse mercedis fructum
pieniiudiriis Christi (Eplies. iv). (Esr Gregorio.) Vir,, percipere appetat.
Liiguit, qui paiiiur fluxupi seminis. Quid esi, sernio,, Omne stratum in quo dormierit, itnhtundum erit,
iiisi seiheh, gui dtira Prdjaate mittituf, audieniis> et ubicunque sederit. Si quis Iwminutnteligerit leclu-
mens, guasi concipieiitis utertis, ad boui operiSi. lutn ejus., lavabit vestimentasua, pt ipse lotus aquti
prbleih fechhdatur • si yerq impbrtuiie defluai, erait- immundus eyit iisque qd vesperam. (Ex Hesychio.)
tenferii pbllueiis, gerieraijdi virtutem perdit, in meiilei Quoniam riiultsealiena docenlium species suntj qtii-
qiiippe atidientiuni seinen sechturae cogitationis est,,. dam enjm, sicut diht Paulus, per iijvidiam, quidam
audifse _gualifas;lbctitionis; gtiia, dum per aurem1 aufem per contentioneni, quidam verp per ignoraiir
sefriib cbhcipituf, cbgitalioinhientegeneratur. NamI tiam, quidam ex temerario multiloguio, de quo dixit
*US EXJPDSltiONES IN LEVITICUM. — ElB. V. 406
Ule Sapieris : Iri muitilbquio rion effugies peccdluhi A. Qui ieiigetii carnem ejus, lavabii vesiimenta sua,
\Prov. x), quidaih ahttetii ex eo qubd deleclantur ih et ipse lotus aqua, immundus efit usque ad vespetam.
"quafumdam cbffuptiohe cottCupisCehtiarum docto- Si salivam hujuscemoili hofriojecefil super eum qui
falem 'ednvettuht seimorietii: iteeifeItegislatbt cum mutidus est, lavabit veslimerita sua, et loius aqua,
horititi guoSdam in Saheitbtie lepi^se, alios Verb iii immundus erit usque tid vesperam. (Ex Hesychio.)
ciboriiin diffeftetitiaSighilicasset, tiiiric riifsus aliiid Eura videlicet qui fit particeps doctrinse profana
genus tebriimqui ex impudicitia et ex libidine alia docenlis, imrnundum esse usqufe dum ,semetipsuru
dbceht, p'ef bbc hiatidatum gtiod esi in fluxtitii se- diluat pef ppenitentlam eam quaui legisialor prse-
mihis 'patiehteih expostiit. Stirit efgb griidarri gtii cepit; sive ultro quispiam jparticeps efficiatur pravae
secrihdutii pfoprias passibrieS serihonem doctrihse doctrinae, hoc est enini carnem tangere fluxum
temperaht, e't aliiS qribd ipsi diliguiit coihmendafe seminis patientis : sive docens ex opere injiciat guo-
satagtirtt: verbi gralia, curii sit aihator aduliterii, dammodo semetipsum, intrqducatgue sermonem do-
respuit quod est de castitate mandatum ; vel si ctrin» suae, hoc est enim saiivahi projicere. Propter
cornessatbr et ebiibsus, jejuniotum legera. Hic efgo guod Aquila, si super exspiierit; Symmaclius, si
quia hiagistri Cetisetur nomine, ei non sana docet, exspuerit, ediderunt. Sagma super quod sederit, im-
sed ebrfumjpil dbctrinain quam ptofert, non pottest S rnuhduin erii usque ad vespefath. Sicut straium in
Deo filios procfeare, rinde et pfbfluviuin sehiiiiis guo is qui fiuxum seminis paiitur reguiescii, et vas
pali dicitiir. Et berte dicitur : Omnb slratum th quo in quo sedet nimis , valde eis adhserepies disci-
dortriierit, imhiuhtfehi 'eiit. Strattito a'u'le'rriniagisiri, pulbs, omnenique eorum quodannnodo doclrinaui
quia propfiutii test''stralhs ut iti eo ftequiescat pbs- excipientes diximus, qui etiam sunt duri cordis ut
sessor ejiis, nibdis oriiriibus ille per hoc discipiiius fictilia ei Iignea, ac lapidea vasa, quse diflicile niu-
intelligiiuf, ih qiib pfbpter nimiatii bbtedientiam rtia- lari vel nioiliri possunt: sic etiam ih sagma hic,
giSter ipse e't ejus spifitus leqiiiesCit; quod miihi- sive, iil Septtiaginta ediderunt, in sugma asini, ne-
festat Paulus tex Iiis qtise ad Cbiinibios scfipsii, gligentiorem quidem discipulum, sed iameri mollius
latidahS ebs 'qhbd bbedieiites Seineiipsbs titb pfse- haberrteni cor ad cbhinitiianduiii se, mollia enini
btieruht: AbAhdtintiusuutem gaviii srifiiusin gaudio sagmaia, asini lcgislaior infeliexit, sed is quia bbiiis
Titi, cfuid feijmevit spiritus ejiis Vh otitnibus vobis magistris excuii, vel dilui, atque respuere malum
(II Coi. vlt). Hi efgb gtii iihpudica docent, et discipulatum potest, quia talia sunt qtiaeSepiuaginta
filiofum procfesitibni Contradiciiht, Iegilimasgue episagmata appellant, id est, straturse : et ipse vide-
respuurit nuptias, ut per hoc forhicsitibnem itttrb- licet immundus erit, usqtie dum ad poenitentiarii se
ducani, propter hoc et fluxurii patientes seminis G verterit. Ei omnis qui teligetii quidquid sub eo erit,
dicnritur, ut pote genitale semen ei riuptiaruni legeni immundus erit usque ad vesperam, et qui portaverit
corrumpentes, dfe qiiiiius Pauiiis dicebat: Quid iii horum aliquid, tavabii vestimehia sua, el ipse lotus
noiiissimts leiiiporibus recideht quidahi a fide inleh- tiqua immundus erit usqiie ad vesperum. (Ex eodem.)
deriies spiriiibus crrorts et dbilrinis d(Biit6iHbram,vri Geheralitef sartxit non licere iitigi ffticturn Iabiofiitii
hypocrisin, cauleriatam habehles cbnscienliam, prohi- eofutn, qiii subjecti sunt effeCli pfoiaha dbcentibtis,
benies riubeie et absiiiiere a cibis q'uos Deus ereavit qtii siibdidefiint sfemetipsbs qubdammbdo verbis,
ad peteiplimiiim (I Tiih. iv)'. Sitatuhi gtiiateratei vas atqtie incohgfuis dbcttinis subsierrieiites se: giiicuri-
secrihduih pfsediteititii nibdiirii fiuhi qtiicunque in gue aritem haec tetigerit, aut qiiiciinque poiiaverit
lantiihi iriihiiihdi stirit, tii tiec miihdaiibhfehieofuni bofuni aliqilid, id est, qui in seriiteiipsuitihbc qtiod
pfsecipeffit IegiSlalbf : s'cit &nihiCos itd riibrbo affe- dictiiin est peccatum suScepefil, sive impbsiietit,
ctdsj ut poetiiteiitiatii agerte ritiUateiiuSpbssint. Nbti niiiilorainus ipsi seeunduiri jjfsedictum tobdiim habel
enirii ex ighbfahiia ih iali doctriria, sed pfava habi- hecessatiam {Mferiilentiam.Oihnis qtii tetigerit, qtii
iudihfe infecfi, in iriipiidiGiscorfupti seh dissoluti talis est, noti lotis atite ihaiiibus, lavabit vesiimehta
sniit vefbis, uttde etiahi iii idntuiti liberitef ei hdliaj- stia, tetlotus aqtia irnmuttdus efrt usque ad vtespefaiii.
siMiint. Si aiitem qixis teligirii leclttlum ejus, id est, Necessafio prseseriiibus vefbis ustis esi legislatbf,
si ptifiicepS fiibfit sliihjBsefilqtiedte docttiria ejtis, el; nte omnino nobis desperaiio fieret de conjuhctibne
ribh irisidefit dbgiriitibiiS tejiis qtii pi-aVa docei a'c; dbcentis prava, sed illam taniiihi quae est, usque
sordida, iiiiqubruni vefbbfiim ejus discipulus exl-L dtim tespiciat ad paeniteniiatii. Atqute ideb sunt im -
stens, seii discipiiletiirti iilius, ipsi siqiiidein siiriit itiuttdi, quoscunque fluxtim seminis paiieris tetige-
ejus vasa fei stfatuni, qhi aiidiurit eum, ipse qubqiiti fit, id est, guibus commisiuS fuetit. Noh lotis auieui
imiririhdiistest: lavst tahieii vestinitehta siia pei poe- niaiiibus aqua , rtecdum videlicet suarii yitarii pej
hitentiaril, Sicut ssepe dixinltis : Et ipse totus aqiu'- poenitenliam abluit; lavaie siquidem marius, sqtdis
ihVfyriiafWmvei btiplismi, ithriiuiidus efit usqiie tic,! cujusdam ei maculte depositipnem manifestat. Vro-
vespetam, tisque duin tenipiis cotiipleat pOBniteiitise ptet guod David dicebat : Lavabo inler intwcentes
HujtiS etiiih figtifariivespefa in mtiliiS gbrit, et maxi manus meas, et circuibo aliare tuum, Dqriiine (Psal.
ihe quia iii cbnsutiiniatione Sseculbriiffl,id fest,oCcisti xxv). Et vas ficiite quodcunqueteiigerii i's qui luxuni
ptajsehtis siieculi, Cbristus nobis praedicavit poeni- seminis patituf, confringelur, vas duiein ligneuin la-
itehtiam; Seqtiitur: vdbiluf aqua et mundttm efit. (Ex eodem.) In supe •
.107 B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM.PARS I. 408
rioribus hujus legis in qua dixit, fluxum seminis ^numeravit sibi, id est, operationes Spiritus, hic
patieiitem, qubslibet homines tangere, dicimus eos octava die, id est, in gratia videlicet Christi, quse
quibus ipse se prava docens immiscuit, et sumpsit octava die resurrectionis enituit seu claruit, sacri-
ad quamdam societatem sui; hoc enim est aperte ficium offerre jussus est. Quod est autem hoc sacri-
tangtere. Unde et Paulus propter societatem mulie- ficium? id est duos turtures, aut duos pullos colura-
breto cavfendara: Bonum est, inquit, homitri mulie- barum, dignum doctoribus sacrificium. Ex alitibus
rem non tangere; propter fornicationis autem unus- enira sunt hsec animalia, et guidem turtur guasi
quisque suam uxorem habeat, et unaqumque suutn meditatorium est animal; columba proptergenerandi
virum (I Cor. vn). Hi ergo vasa ejus effecli sunt, freguentiam, et propler simplicitatem sancti Spiritus
doclrinam qui ab eo licet parvam susceperunt, ne- designat imaginem : oportet enim doclorem medita-
que enim supersedit eis, id est, non totam in ipsos tioni spititali opeiam daie , piopter guod ut sacet-
suam doctrinam exinanivit, tetigit tamen partem dotem et magisttum sibimetipsi sumere hoc sacrifi-
quamdam tradens; permanentes igitur fictiles, id cium prsecepit. Quod in alio sacrificio nisi rursus
est, fragiles et terreni, ad lutum suum et ad cor- sacerdotis alicujus fueritac magistri, dixissenullate-
ruptionem luti intendentes, quia corrumpuntur etiani nus invenitur.Ipsamque deferrehosliamadostiumta-
a paucitate verborum, necessario conteruntur; si j} ] bernaculi testimonii, ad apostolorum videlicet do.ctri-
autem lignei, quia lignea vasa luteis ac fictilibus nas, ad velum tabernaculi testimonii, id est, habita-
vasis fortiora sunt diutiusque subsistunt, aqua lavati tionemChristiet eonversaiionem, superius insacrifi-
uiundantur : neque enim insedit in eis, nec omnem ciis ostendimus, ut ad apostoUcam intentioiietti in
ejus, sicut diximus, malam doctrinam susceperunt; futuio suam petficiat linguam. Sicut autem qui pec-
quamobrem nec sic infirmantur, ut per poenitentiam cavit, et saceidotii habitum in se infitmavit, atque
sanari non possint. Ergo intentio est legislatoris • inelficax teddidit, date sacerdoti, ac sacerdotii mi-
ostendere qui poenitentiam agant, vel qui non, quia nisterium aUocedere jussus est, sic accipiens sacer-
poenitentiam agentibus salus offertur. dos duos turtures , aut duos pullos columbaruin,
Si sdnatus fuerit qui hujuscemodi sustinet passio- quid facit ? unum facit pro peccato. et unum in ho-
tiem, numerabit septem dies post emundationem sui; locaustum, ut hoc quidem sacrificu ad ablutiouem
et lotis vestibus ac toto corpore in aquis viventibus ejus et eorum quse peccavit in doctrina contradicente
erit mundns. (Ex eodem.) Mundatio est •ejus qui legi proficiat. Hlud autem ad sapienter conversan-
fluxum seminis patitur, eamdem corruptionem se- dum in futuro, hujus enim est signum holocaustum,
minis nequaquam ulterius sustinere. Si ergo sordida et sic deprecabitur sacerdos pro eo coram Domino,
pravaque ac nefaria quispiam docens cessaverit, ut ^r, ut emundetur a fluxu seminis sui : nec euim aliter
pole qui cessavit a lali impudicitia, mundus recle quispiam niundationem coram Doraino facerepotest,
dicitur: pro sordidis autem sermonibus quos effu- id est, secundum voluntatem et legemDei, nisi de
dit, prius necesse habet septem dies dinumerare ad his qui peccavit poenitens, et per sacrificia oratio-
omnimodam emundationem, quse perficilur per ad- num satisfaciens , posteaque recte vivendo, ac per-
ventum Christi ministrationemque Spiritus sancti, fecte sapiendo. Sequitur:
cujus septiplex donum nobis Isaias exposuit, cum Vir de quo egreditut semen coitus, lavabit aqua
aif: Spiritus sapientim et inlellectus, spiritus consilii omne corpus suutn, el immundus erit usque ad vespe-
el forliludinis, spiritus scienlim et pietatis, et spiritus ram, vestemet petlemquam habuerit lavabit aqua,
timoris Domini (lsa. xi). Quibus .omnibus egent qui et immunda etit usque ad vespetam. Muliet cum qua,
perfectam mundationem sibi procurari volunt, a coietit, lavabitur aqua, et itnmunda erit usque ad ve-
nialitia quse est in locutione, sive in operibus. Sed speram. (Ex Hesychio.) Necessariam habere regene-
et aqua viva lavant veslimenta et corpus : quse sit rationem baptismatis humanum genus, ipse Domi-
vero vis veslimenlorum et corporis, satis est in su- nus ostendit, dicens : Nisi quis regetwratus fuerit ex
perioribus demonstratum. Aqua autem viva lavant, aqua et Spirilu, non intrabit in regnum cmlorum
illa videlicet, de qua Christus dicebat: Qui credit in ij. (Joan. m). Cujus rei gratia, quia sordis in nobis ex
tne, sicui dicit Scriptura, flumina de ventte ejus Adam inobedientia est transfusa, David in iniquila-
fluent aqum vivw,(Joan. vn). Et rursus : Quicunque tibus se natum, el in peccatis asseruit esse conceplum
bibit ex aqua quam ego do ei, fiet in eo fons aqum (Psal. i), non matrem suam accusans, sed pecca-
salienlis in vitam mtetnam(Joan.i\). Ergo mundatio tum innuens, quod decurritex genere. Et nunc le-
prava docentis per bonam legitimamque doctrinam gislator eum de quo semen egreditur coitus, id est,
provenit: haecest enim viva agua, guia vitam ad se eum qui pro filiis procreandis semen effudit, sed et
accedenti praestat. Sequitur: miilierem quse suscepit, lavare corpus prsecepit, ob
Die aulem octavo sumet dtios tutlutes aul duos hoc quia semen suscepit per quod hoe templum no-
pullos columbm, et veniet in conspectu Domini, ad strum lolum, id est, integer homo describitur ex
oslium tabetnaculi testimonii, dabitque eos sacetdoti, aniraa et corpore. Quia autem sordidus effectus per
qui faciet unum pro peccato, etalterum in holocau- inobedientiam Adam, sordidum esse etiam semen
stutri. Rogabitquepro eo coratn Domino, ut emundetur suumfecit, necessarie et corpus sordidum est, ex
a fluxu seminissui. (Ex Hesychio.) Qui septein dies quo semen talt procedit. Immundi autem usque ad
 409 EXPOSITIONESIN LEVITICUM. — LIB. V. 410
vesperam esse non frustra dicuntur, quia in linemLA sanguinis septem diebus separabitur : omnis qui teti-
saeculorum Chrislus veniens ostendit aquam qua gerit eam, immundus eril usque ad vesperam, el in
genus nostrum mundaretur : et quia permansimus: quo dormierit vel sederit, diebus separationis suce
usque tunc immundi, probatur ex eo quod et hi quii pollttitur. Qtti tetigerit leclulum ejus lavabit vesti-
necdum peccaverunt, id est, in aetate infirma consti- tnenta sua, ei ipse totus aqua, pollutus etit usque ad
tuti, signaculum baplismi necessarium habent, ne; vesperam. Omne vas super quod illa sederit quisquis
forte morle superveniente sordidi transeant, sordem atligerit, lavabit veslimentasua, et lolus aqua, poUw
quse ex Adam descendit in semetipsos habentes, et tus etit usque ud vesperum. (Ex Hesychio.) Intenlio
propterea non valentes in regnum coelorum intrare. legislatoris est a muliebri libidine abducere homi-
Yestem autem et pellern quam habent cum coeunt, iiem, simulque cum viris et mulieres prohibere a
videlicet immunda esse et lavari debere, duarum re- turpis comniistionis causa. Non enim hoc pro filio-
rum prsecipit gratia : nam extendit Iegem atque ma- rum procreatione agi maxime ea quse nunc dicun-
nifeslat quantum corpus hunianum propter unam lur afflrmant. Invenit eum modum quo per varia
inobedientiamsordidum sit effectum, ut etiam inseu- temporum ac plurima inlervaUa ab ingressu mulie-
sibilia ex eis poUuantur, deinde per hsec maiiifestas bri separet viros, nam mensibus singulis fluxum
facit mulieres quse iibidinis causa -virisad quemdam B . sanguinis paliuntur, septem autem diebus immundas
teraporalem commiscentur usum, qualem solent eas esse, eosque etiam qui simplici lactu eas con-
vestimenta prsebere hominibus, sicut et abusio pel- tingunt, immundos esse usque ad vesperam praece-
lium, quaeinveteratse projici solent. Nam et illarum pit. Qui vero cum eis dormiunt, non una die ira-
consuetudo veterascente amicitia respuitur, atque mundos sed septem dies esse dicit: ergo sub dierum
iu morem vestimentorum seu pellium commulatur • multorum continentia, tam muliefes a viris, quam
enim semper cum eis vivunt cum quibus inor- viri a mulieribus necessitate cohibentur, et his
' neque
dinate concumbunt. Quod ad sanclificationem et quidem sensibilis Judaeus, et secundum carnem
caslitatem Judseorum genus legislator trahens, ni- Israelita juvari per lilteram poterat. Hoc est autem
niis enim quidam eorum luxurise serviebant, haec verissimum juvamen spiritalis considerationis, quod
contra eos qui qualitercunque effundunt semen, et est intus inclusum : fluxus enim sanguinis animae
eos qui haec tangunt dicit, mundationem eis praeci- cujus personam ut pote effeminatara, et fortitudinem
piens, ut saltem coacti casti efficerentur, et luxu- pietatis prodentem, in mulierem nunc legislalor in-
riosis abstinerent commistionibus, fastidio laboris sinuavit, idololalria est, hujus, secundum quod
frequentium purificationum. Hanc enim intentionem Septuaginta edunt, fluxus in corpore ejus. Corruplio
secundum litteram et in subsequentibus Iex habet, C I enim seu perditio est humani generis idololatrici
licet aliquid aliud secundum spiritum signet: sicut et sanguinis effusio, propter quod non dixit, de corpore
ipse expositurus sum, quia nec ipsum qui hic est spi- nostro; negue enim a nobis est idololatria adinventa,
ritalem inlellectum prsetereo. Quemadmodum ergo sed a dsemonibus, in corpore videlicet generi nostro
illum qui fluxumseminis patitur, eum qui corrumpit inflicta est, et corruptio humanaeest affecta naturse.
doclrinam inteUeximus, sic de quo semen coitus Sed et tempora denuntians in quibus idololatria
egrederetur, eum qui ad Judseospertinentem doctri- oblinuit. Denique Paulus dicebat : Et quidem tem-
nam docet intelligimus : nam sicut effuudent na- pore ignorantim despiciens Deus, nunc annunliat
turale etsanunisemen, propter sordem lamen Adam, omnes ubique pmnitenliam agere. Quod dixit, seplem
iminundus est, sic et eoruni sana propter Iegem diebus separabitur; quodalii, eril in purgatione sua;
quse putatur doctrina, sub culpa est et reprehensi- alii vero interpretes, in separalione iniquitatis sum ;
biUs, quia Utleram docet quse maledictionem infert alii autem, miserim, ediderunt, ut per seplenarium
discipulis suis. Neque enira possibile est, quera- dierum nunierum lempora significaret spirilus, quse
piam per illam perfecte corrigi : unde Mosaicseraa- usque ad completionem temporum sunt, in qua-
ledictioni discipulos suos subdit, ipsosque Judseos coropletione, evangelica provenit prsedicatio. In his
qiii in mulierum coeuntium accipiuntur figura, utpote enim separati a Deo per idololatriam homines in
qui semper adhaerent, et conrequiescunt doctoribus separatione iniquitatis et miserise necessario erant,
institutionum suarum, hoc autem ipsum, et in eos usque dum Deo per evangelicam conversationem
qui in praeputio sunt, operantur, quando doctrinse conjungeremur, quse in oclava die accipitur, quia
eorum senien suscipiunl, quos vestimentum et pel- signum et principium et arrha quodammodo saecuU
lem esse dicimus : utpote lemporaliter et transilorie est futuri; propter quod et oclava die Salvatoris pro-
doctrinas eorum, non autem ut et ipsi procreent ali- cessit resurrectio. Non solum autem idolis serviens
quam Iegalem justitiam suscipiunt, nam quomodo anima, sed et is qui eam tangit, id est, qui parli-
possibUe est hoc in prseputio permanentibus ? sed ceps ejus efficitur, et multo raagis hic qui in quo
ut per sermones eorum, et ipsi maledicto legis pol- dormit, vel in quo sedet, ut pote qui doctrinae ejus
lui accipiantur. et traditionis fit particeps; vel qui coierit cum ea,
CAPUT II.
De muliete qum fluxvm eminis patttur non in lem- immundus erit, et muhdatione opus habet, nec aliter
pote mensttuaii, et mundatione ipsius. mundatur, nisi lavatus aqua. Quid sit autera aqua,
(IBID.)Muliet qum redeunle tnense valitur fluxum in prsecedentibus dix-imus.In tantum auiero oportet
4il B. RABANIMAtlRI ARfcHlE^. iMlJNT. 6PMM PARS I. *i'2
ai) biiirii idbiblairise malilia absiinefe, fet hec febsA 1 hiihii-eifo tahgehs, lihefata testh flujch. Diciihhsah-
qui idblis sef viririt, nec lios quibus illi quasi organis, tehi fimbfiam ejris, fideni ejils, ntfm cujus fei gfaitia
vel qjiasi ieciis autvasfs titurituf cbritingefe, id est, fihibfiahi fsicere vteslibus Sibyses praecipeftet? Quia
in imil.o cuin eis cbrnmuhiorieitoliabefe. Sequi- etiim diviriitaS debel initeiligiIh aritefibribus, retfb
tui*.: htiiriatiiiatteihltiieliigiriitis.Haric ^erites iqti» iri nuxti
Mulier qumpatiiur muitis diebus fluxum sanguitris, cbristiiutse etarit SaiiguihisidbibViiin1,prbpbSitb teti-
non in tempqre menstiuati, vel qum post menslruum gisstedicimus; ijubd Sihbn sbliitiiteosqrii ad effuti-
sanguinem fluere non cessat, quandiu huic subjacet dteridtirh idololaii*htesarigiiineih vacarit, sed eliam
passioni, hnmunaq erit, quasisilin lempore riiensifub. eos qui dbctehttea'quai ad dbctfitiatii pettinent paga-
Omne slratum in quo dormierit, ei vas in quo sede- nortirh, flvixiiih sanghihis expostiihitiS; nbti est ad-
rit, pollututn erit; quicunqueteligeril ea, lavabit vekii- mirabilb : mbs quiplie test etiath aptid exleribres
mentq sua, et ipse iotus aqua inahundus eril risque ad a"fflhteiis eloquiuiri lafgissimeqiVeSfeaC facile ad do-
vespertim.(Ex Hesycliio.) Quantum vindicet spifitus ctfhiarii effuhdteriS, illuxumvel fhtetoficatii appteUare.
'
Dei iegis cpntemplationem et leclionemiiflerae, his Sequiitif :
quae per paftes sanciuntur, ostendit. Quia eiiiin T1 Si stelerit sanguis et fluere cessaverit, numerabit
fluxum seminis patientem inlelligi, in lege obsceua ; dies putificalionis suw, et oclavo die offeret
seplein
ef corruinpeniia dbcentem, olirn diximus, et de pro se sacerdoti duos lurlures vel duos pullos coiutn-
quocoilus seiripefegreditur, Judaica utenie ddciritia. barum, ad ostium labernaculi testimonii, qui unum
Restabani autem hi gui pagahorum doctrinani do- alleruin in holocaustum, rogabitque
facietpro peccato,
cent; ecce etiam jpsos nunc opporturie subirifeft : pro ea coram Domino, et pro fluxu immundiiiwejus;
esse ergo ffuxuni sanguinis, idolbfurii seductibhteih docebitis ergo filios Israel, ul caveant iintnunditidm,
ei errorem dlxifrius, ut pote gteneie dsemonibrhhi et non morianiur in sordibus suis cum
tet nbh soititii allbthitt- polluerint ta-
sanguine gaudenie, pecbflihi bernaculum meum, quod est ititer eos. (Ex Hesychio.)
que aiiihialiurii irfatibhabilihrh, sed etiarti hbmirihrri
Quae vittus bujus sacrificii sit et qualis in his qui
sacrificia bfiheipierite , ita u't iri rriiiltis ibcis aprid fluxum seminis patiunlur, in quantum ntecesse erat
eos falia celebfarentuf mystefia : veiiiti Didnysii et diximns. Similia enim et illic lex : Sicut
prsecepit
Diaiife alipruihque dseitionum iri tariturii uiixus sati- enim ibi
semelipsum sumere turtufes aut columbas
guinis apiid eos iriolevefat. Atttendteauieiri i.utic in sacrifrcium fluxum seminis patientem legislator
qiiibiis verbis legislaibf iisiis est ': iMutier quw ptiii- prsecepii, quia magistri locum tenebat alque perso-
iur muitis 'diebus ffhxurh sahguhtis, nbn ih Wiripbfe/S
nam, sic et nunc hanc quse fluit fluxum sanguiriis;
metisifuali, (Jtibd Stepttiagihia sic edidefiriit ':Mttiiei eniin eam diximus docentes qusead errorem
figurare
si ftuai. prbfCuvhimsahguiiris dies ioriiplufes, "ribh
idololatrise pertinent. Quamobrem eloqufentiani do-
dixit: si fluit sahguiheiii, giiod est, idblii stefvitte, cens, et eioqiienliaeparticjpahs, sibimciipsi Stimere
sivte imriibiafe'; s~eisi ftuxeiil jftttxitihs"a'ti'g%ihis, id ad purificationem proficiutit potest. Qua3 er-go
quae
test, si fluit liiabuMhi tet 'teftbtteih idblolaif\'x, facit ad int.erpretationem desunt, hsec in subsequenlibus
ahtteft libc'nbh ih fehipbfe ihetiStrriali, id esi, ribh
prdinem dicemus. Docsbitis, inquit, filios
ih teniptifibhs ih quibus idoiofuni sfefviiuSoblititebii^ pet ut caveant immnndiiiam, et non moriuntur in
iisfecteiihti tesstemeiisifualia feiripora, ih illis vtefbis Israel, sordibus suis cum polluerint tabernaculum meutnquod
in gfiibtis dte tea 1'oquebaniuf ostehsuhi test, Stedet
dbcifi^ est inter eos.
|JOsiquaiti•cbfejiii * tet
Sbitehtia', pef 'evaiigtelicarij
riaih iriititeri pieiailS illhxit; Ipste latiifeii ihimhridai {Ex Hesijchio.) QuaihviS Omne peccattiiii iromuti-
fiiiit, et dbbet qtisedahi eifbri idblbfum pfoxiihas ditia sit ttiiiiiioe,tiJaxihitetamen idolblaifise, et qtise
iiiihitihdiis test; sictit illi illofinii teinpbftiiriiti gtii- ad eairi pertitienti Hsec cavere et in his tihioratos
ijiis fritof idblottitii bbiinebat; illa dbbterites-guaeeuri 1 filibsISfiifeliegislator tesstedesidetat, ut rion crtide-
ijiie ad illofiiiti pteftitifebantetrbfehi. Efaht enirilL- lissitiiii ihJpifetalisitibfiantuf morle : pblluunt eriini
iunCtetiam iuiihhridi, Sfedetnuiic niulto riiagis, lamt itopii labeiiiaciiltim Dfei,quod in ipsis est; atquicor-
ghla jani iiiidata est iiriirihhdiiia ebftinii tei teffot piis est qtio fluxu saiigiunis' aut seitiihis inquinattir.
CohVicltis,qiiam qtiia ribluefunt oCtilbssubs prsebtefe ! Sed gtiia itiipietattem stertilbintiuitj quae hbiniileni
lrici verae iritelligetilise.Hujtis etiihi hnilitefis iiiiagi- tottitii pollutefteconsutevit; pfoptettea cauTos, sive ut
titeiii geftefb IhiteUigihitis eatii quse ih tevahgeliiS ; S'epluagitil(ij Uhibralos; itiquili facietis filios Israel,
jiuxtihi paiiiiii SMghiniS {Mtiilh. ix), 'qtisfebirinierii i ab imriiunditia \fiia : qiiOdhteqiie de IfeprosiS)neque
qtiidehi substahtiahi SiVtevitSm stiarii iri hiedibisj de liis "griitfetigteruiittiiorlicina santeiviti sed et ta-
expehdit, id test, iri eis qtii aptid teoseriirit pllilb1- btefnaciili Dei qiiod in nobis est mentibneiii fecit,
sophis : hbn tanieii sanata est per tebsiib segfitudirie; taberriaciilurti enim Dei est omnis nosler hoitiOj in
teffbfis siii : Quia diceitiesse esse scipieniis;siulii fd- qtib DtetiShabitare crfeditur : primum quidem per
>ctisiihi (Rom. i). .Eliin ehihi viQterehtiifSiriiuliicfb- imaginem quam nobis donavit, deindeper primiliab
fuin criltu. tet fufbfb aliteriali; leffam larileh tiielite- quas a nobis sumpsit : Verbttin enim caro factum est
Mrittir, aefeih eifcoelutii; qubfiifti scife SblirisDtei i (Joan, 1), quodpef illatii munltibtiem [miiiuiibiienij
ifest teJcofdiaitefihitibSqiie; Hsfeetergo fiffibfisinif)b- eliam in reiiguis habitare hominibus diciluf, quod
 415 EXPOSlflONES IN LivffffiiM. — LIB. v. m
probat JbahheS dicehs : Verbumcdrb fdclum esi, et A. A et ihii}ua suit dbceril : Et pfwiepii ei 'dieeris: Lo-
hiibtldvil in nobis. qucfe ad Atiron fralrerh luttm, rieofrihilefripofeingre-
Ista esi lefrejusquipatitttr flttxuih semitiis,et ijiiipbl- diaiur sahctuariufh, quod esi iriifa veliimibrtiin ptb-
luiiui- coitu, el qttceiheiisirUisleihporibus sepuraluf, pitiutorio, quo iegiiur arca, ut nbn mbriaiur, qttia in
vel qtimjiigi fluii sanguihe, et hominis qui dormierii mtbi dppafebosuper oraculttth. (Ex Hiesijctiib.)Quan-
cum ea. (Ex Hesycliid.)Hsec sibirilet legislaibi coii- tuiri pafeat Deus saluti nbsiraeex inullis (qrisein lege
nectete cofisiievii,hi eiqiii nieditatibni legis studiurii dicia surtt cbnsidefari et disci pbtest, de ghibus riihil
prabet, rnahiiestet, quomodo bpotteat lisec infelligi, negiigerites, oculos riieritis ptefSirigula iiitendamus.
etquae cura quibus cogtiatibriem secuiidurti similitu- Recte ritaxitnani diligfenliani legislatbf texhibet, tit
dineni intellefelus babeant. Quia etgb esStefluxuni nori sbluto iii verbis tiirpibtiSj atit iri fabtilis Judaicis,
• seminis paliens, doclof [dociorum] cbf luihpens se- aut iii aliquo idololalriaephantasniaie, doclorteshon
'•men, et turpia aiqtie cbrhimpentia adihbhens, est exteedatit; sed nec occasione thfeologiseiri impiteta-
probatus, et de ijuo egteditiit semen cbitiis ut pol- terii cadatit, guod itios est hajrteiicis pati. Substan-
luatut, is qui Judaica praeceptadocet, iii quibris ijise tiatii lenim disculientes Dtei, tam Palris ad Filium
ut mala bona dbcens, et legis intentioherii Iiansgte- qriam Filii ad Spiritum sanctum diffeieiiliam intro-
dieris polluifut, duih eii qii& ad liiterariJ peiiirient, B I duClihtj et alia similia quse nbstrani excedunt scien-
exlra tempus profeii, et modo quodam mundi, sicut liatoj absconditaque suiit nobis, sicut nimis alta, at-
iriimundis utilur, de quibris dicluih test : Omnia qub siniilia, noti ex divinis dogmatibus, sed ex suis
munda mundis, coinquinatisatilem et ihfidelibusttilril cOgiialionibus exquirere volentes, a riioderationis
mundum : sed pollttla suht edrriih itiens et cori- eccltesiasticseexcisi sunt feofpote;Hoc etgo fte patia-
scieniia (Tit. i), sanguinis aitterii fiuxtihi patientes mtir, lex prsesentibus nos prsemonet verbis. Ait enim
in mehstruis Suis, hi esstedemoiistrati stint, qui ea sic : El dixit Dominus ad Moysen:Loquere tid Aaron
quae ad impielatem lehdtint, illb doceht tempbre, fratrefn tuum, id estj ut sacerdbtes sibi inviceni hsec
in gub genus hbrriiiitiuterfori idolbfhm delentum iri pfseciperent, el uhusquisque doctorum lalia proximo
mehstfuis suis, id est in sepafatiohe malifioe,a malo sanciftel, quaiia nunc Deus loqrii ad Aarbri Moysen
enim sepafati non eraht, tit oslenderet tjiiia eadeni prsecepit; quse sunt autem hsec? Non otnni lempore
db his qiii pfava doctentItexloguitur, de solb fluxti ingredialur sancluarium; quod est inira velum coram
seihinis patienlteraasCulodicit, fetoinseautetti fluxum propitiatorio quo tegitur arca. Commune branibus
seiiiihis patieiitis riiembfiam seciindtitiililtefam pte- mandatuittj et communem bic prbposuit legeift; pri-
niiiis hon fecit, sed per mtilitetebiquse fltiil uhxutii mum quidem sacerdotibus aplam, deinde bmni qui
sahguirtis, teiira qui effuridit dbcttinato idblolatrise n( vult disctitefe divina mysteria; Quamobiem secun-
iniellexit, tel proptetea nunc eam fluxtitii seminis dum LXX impersonaliier praacepit dicens : Non in-
patientem appeUavit, tit nos disCeremus c-uia teiitii grediuntur omni tempore in sanctum inlerius vela-
qtil cofrunipit bbiiarti ddctfiiiaiii, tiirpitfef teahi tet minis; qui, non addidit, omnes prohibere ab hoc
male profefens, taifethtjiialis teStis gtii ihipitjtatbih manifeste cupiens; quia enini velaitien Corpus Sal-
docetlex repultet.UlfofuihguetehiihvbiiJacbiTupiibue vaiofis inttelligitur; Sicut Paulus evidfenter ail: Ha-
plena sunt. bentes aulem confidentiam in introitu sanclbrum,
CAPUT III. quam iniiiavit nobis viatn novam, et vivenlemper ve-
ATeAaton ei filii ejus bmni tempore iitgreditintttr sdii- lutiien; id estper carnem suam (Hebr. x); Ipse esl
cluariiini, el quid ariteingfessilihsil offerehduni. enini Veriiin et intelligibile propitiiitoriunis ut pote,
(CA.P.XYI.)Locuttisest Dothiniis ad Moysehdiiehs: quia ipse ffobis peccatoriim propitiationem prseslat.
post morlemduorum filiofuhiAaiori, quandoofferehtes Ait etenim idem Paulus: Omnespeccaveruni,el egent
ignem alienntn inlerfecli siint. JEcceet nunc Dei spifi-^ gloria Dei, jusiificuli gralis per gfalium ejus; per libe-
lus unum corptis legis facil, tet ad unurti redigit itivi- ralioneiti; quw esl in Christo JeSu, quein proposuit
cem sibi cobserenlia. (Ex Resijchio.) El curii dtidhhi Deus propiliationemper sanguinemipsius (Rom. in).
manifestasset ea grise ad dbctfiriam, guse cbntfa D •" Aperle ergo doctores vetuit, et sacerdotfesproliibuitj
Jegem est, pettinent, modbsgue ejus nitilliplibfes Cl quoscunque de Deo loqui fas est, exquirere sub-
guosdam atgue diflerehtes exposuissel: tina nunc statitiam Dei, et disculere Christi divinitatenij in-
eam redarguit Iege, et commhne quodammodocottifa gredi interiora velaminis inlelligibilis; velamen enim
eam subdidit praeceptum, tei caiis&ttitiibrbi ipSitis Clifistus habet Carhettii tegiimeiittiui diviriilatis stiae^
niauifestani fecit, id est, tiridfevcohiingit,eturidtesu- qufeniadhiodiihlet hoc qubd ferat seftsibile velaiheti,
pervetiit. Audisli enim qtiaridb fiiibriim Aarorl, teb- iegutiiehlum saJlciis sanbtorutii fuit. NOnSolutii ati-
rum qui divino igne ConSuitiptisuht, quserebariiuS ietii Velamen, Sed et testimohii atcahi, bafhbm Do-
moritem,quia cum verbum illic legalis tradilionis et niini appeliavit, toliiiis illarii tiectessafib appellatis .
bistoriae faceremus, igneni alienum, alitehama Dteb norainibus, qtiia itiblisetextea fefatit opefatibties, ad
doctrinam diximus; et prbpiefei a diviiio ignfe,igtie quaiti atcaih oiririi leriipbtte ribtt pfaeteiiht docibres
videlicel Spiritus, eos qui igtieiti illtiin bfferebant ingrtedi, tit ciifiose uiiqtie iioh ihqiiirfent, giiemad-
esse consumptos : quia divino igni aperte Coniradi- mOduih VerbumCdfofacittm esl (Joati. i)t quotoOdb
cunt, et conlfa Spirituiri slgunt, bi qui ea qtiih iriaJi qui ih fdrhid Dei ifrit; in fbfmd servi faclus iw(,-quiQ-
 B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS I. M(i
modo exinanivit semetipsum (Plril. iij), et in coelis A _, sit. Hoc enira Aaron interpretatur, hic ingrediens
mansit. Horum enim fides salutem, periculum affert vitulum offeret pro peccato, videlicet in sacrificio
inquisitio. Hoc ergo qui credit, et non quaerit, non ingreditur Christi: qui quia non solum pro peccafis
morietur, quia in nube, inqhit, apparebo super ora- nostris immolatus est, sed et vitam nobis praestat
culum, sive propitiatorium. Nube rursus Dominieam perfectam, tam in peccatorum nobis absolutionem
carnem et evangelicum appeUatverbum; eadem enim quam virtutum perfectionem, Dei sacrificium con-
multis vocat nominibus, nec est tautologia, sed ope- quirit, et apponit. Addit legislator: Et arieletn in
rationis rerum quse significantur apta imponit, et holocauslum, LXX autem ediderunt, de vituto ex bo-
distribuit nomina. Aliguando enim velamen earnem bus : quia Chrislus ex bobus illis operatoribus justi-
dicit, tegumentum hanc esse divinitatis Cbristi signi- tiae secundum carnem factus est, verbi gratia Abra-
ficans ; aliguando autem arcam hominem videlicet, ham, Isaac, Jacob, David. Nam boves lex eos qui
guem ipse Dominus exponens Judaeis, dixit: Solvite justitiam operantur novit, quia enim aries ex genere
leinplum hoc, et in tribus diebus excilabo illud (Joan. oviuni est, verumtamen est prsecipuus, et gregis dux,
n). Quod Judseis ignorantibus et dicentibus: Qua- recte significat Christum, qui est ex massa nostra,
draginta et Sex annis mdificatum est templum hoc, et sed piaeeipuus et excellens nos, et dux genetis hu-
in tribus diebus.excitabis iltud ? evangelista expla- J* - mani atque rex esl. In hoe, id est in Chrislo, vult
navit, dicens : Ille autem dicebat de templo corporis nos ingredi in sancta; initium enim de Deo loquendi
sui, Aliguando vero nubem, guia nubis corpus qui- Christus est et ejus passio, quae si non acta fuisset,
dem est, sed mundum et subsistentiam ex Spiritu et tam paganorum nos ferrore, quamaburobra legis
sanctO habentem ; ex spiritibus enim, id estventis, et caligine liberasset, nos de Patris divinitate Joqui
nubtessubsistunt. Propter quod ejus subtilitatem, et minime potuissemus : Nemo enim scit Patrem nisi
levitatem, atque munditiam Isaias ostendens dicebat: Filius: et cui voluerit Fiiius revetare (Luc. x). Sed
Ecce Dominus ascendit super nubem levem, et ingre- quisquis de Deo locuturus est et intueti Deum, in
dieiur Mgyptum, et commovebuntttrsimulacra JEgypti quantum possibile est hominibus, vult, neeesse est
(Isa. v). Nubem similiter non incongrae evangelicum ut omnibus vittutibus atmetut. Attende et hoc quem
appefiamus verbum, quia mos est divinae Seripturae admodum apptobavit; vittules enim quatuot gene-
sancti Spiritus doctrinam nubem appellare, unde et tales sunt, justitia, castitas, fottitudo, sapientia.
vineam Judseorum sicut infruetuosani auferens, dice- Propterea, inquit, tunica linea induelur, id est, justi-
bat: Mtitidabonubibus ne pluant super eam imbrem liam, jjnde scriptum est: Sacerdotes tui induantur
(Isq. v). In hac ergo nube Deus tani in Dominica juslitiam (Psal, cxxxii. Induetur et feminaiibus Iineis_,
cariie quam in evangelica prsedicatione insinuatur; ^' hoe est, castitate, vesiietur zona, per zonam enim
et nihil ampiius quseramus nos qui aliquid de Deo fortitudo intelligitur. Unde ad Job Dominus dicit:
scrutari volumus, sed quantum nobis evangeUcus Accingesicut vir lumbossuos (Job. xxxvm). Per cy-
sermo tradit, quanta ex Dommica carne percipimus. darim quoque, quse indumentum capitis est, inteUi-
Sequitur : Vitulum offeretpro peccato, ct arietem in gitur modis omnibus sapientia; nam in capite sapien-
holocaustuni. Tunica linea vestietur., et feminalibus tise esse organum nonignoramus, quod etcerebrum
lineis verecunda celabil. Accingitur zona linea, cyda- dicitur, unde et omni est honorabilius corpore. Sed
ritn lineam imponenlcapiti: hmc enim veslimentasunt et hsec oronia liuea esse propterea prsecepit, ut osten-
sancta, quibus cunclis cum lotus fuerit induelur. (Ex deret virtulum facilitatem et celerem conquisilionem
eodem.) Admirahili ordine etiam nunc legislator ad vel habilem gratamque adipiscenti esse, sicut et ea
ea quavjuvarepossuntetutiliaesselegentibuslegem, quse linea stint corpori. Quia eliam cum subUmis sit
et qui thesaurum reconditum in ea perscrutanttir conversalio earum, potest esse in terris, quarum sin-
utitur. Cum enim dixisset non licere omni hora, id gula inlinum proveniunt, quod altum quidem cala-
est non continue, id est, sine intermissione ingredi mum habet, sed multum a terra ascendit, facileque
in Sancta sanctorum, ne forte sine metu et circum-. congrui potest eliara a pauperibus, et ei qui hoc in-
spectione ad ea quse divina sunt praesumamus aut," duetur acceplum gratumque est, sicut supra dixi-
accedamus, nec majorem perscrutationem omnino mus; sestuantem etiam refrigerat, sed et in gelu
prohibuit, sed quaudo nos hoc, aut quomodo, jubet fovet; quod est virtutis proprium, quse refrigerat
uti ? qtiando nosmetipsos perfeeerimus, sive consum- quidem in seslu concupiscentiarum, in frigore autein
maverimus, quemadmodum nunc tradidit, id est, tentalionum calefacit, atque ad zelum erigit, et uou
noningrediaturAaronin sancla,nisi bsecfecerit. Hic: permittit sentiri perseeulores. Sed ut non etiam sa-
ostendit quia non solum non frequenter, sed nec: lutis perdas capitulum, quod est baptisma, nec aesli-
oronino non ingredi in sublimiorem divinam contem- mes tibi suflicere virtutes sine dono baplismatis,
_,prationem praecepit,quam et appellavit sanctuarium, addidit: Hmc etiim sunt vestimenta sancta, quibus
ut pote quse de Deo est, qui Sanctus sanctorum est, cunctis cumlotus fuerhinduetur. (Ex eodem.) Lavatur
et eum qui bene ea utitur sanclificat, sed qui utique! omne corpus per aquam baplismatis, quia toium no-
Aarou est, id esi altam conversationeni habens; ett slrum lavat, et renovat homiuem. Ergo baptizari
qtii in tantum provectus est, ascendens ad Dei san- oportet prius, et ex aqua generari ac Spiritu, ac sic
ctificationem, ut, sicut divina arca, resp.ondere pos-• praedictis virtutibus indui, alque per eas Christum;
411 EXPOSITIONES IN LEVITICUM. — LIB. V. 418
hoc emm et ipse contexlus legalium signat verbo- A. j atgue explanari potest, guia non unius generis, sed
rum. Postquam enim dixit legislator, ne omni tem- tam peccatorum guam justorum est Unigeniti sacri-
pore ingrediatur sanctuarium, nisi hsec ante fecerit,, ficium ; et propterea hirci pro genere guodammodo
Vitulum offeretpro peccato, subdidit, et arielem ini peccatorum offerri prsecipiunlur; vitulus autem pro
hoiocauslum, tunica linea veslietur, et reliqua. Noni justis, guia bos, cum sit ad operandum factum ani-
solum Christum mtelligibilem arietem, etverum ho-- mal, in persona justi secundum legem accipitur.
locaustum, virtutum videlicet perfectionem (lpsumi Unde et in vitulo ait: Orabit pro se et pro domo sua,
eohn virum perfeclum et mensuram mtatis Pauluss domum Dei jusium appeUans; habitat enim in eis et
appeUavit) suscipere nos et indui volens, propter inambulat, ipse est eorum Deus, et illi ejus popidus.
quod et baptismalis gratiam introduxit, quia per: Deprecabituretpro eo, id est, pro domo proprise carnis:
ipsam raaxime induimur. Quando autem bsec adeptii Nam et si peccatum non fecit, nec dolus inventus eslin
fuerimus, in Sancta sanctorum ingrediemur, nonL ore ejus (I Pet. n), verumlamen Adata indutus est, qui
substanliam perscrutantes Dei, vel discutientes, hoc! propitiauonem propter maledictum, quod semel hu-
cnim prohibitum est, sed ad ea quse sunt de dispen- mano super inductum est generi, opus haberet. Audi
satione Christi, sacriiicioque ejus pro nobis, et bonis ergo Paulum ad Hebraeosde Christo talia scribentem:
quaeper ea fruimur, sapientise dogmalibus studium T. , Qu.inon habet quolidie necessilalem, quemadmodum
dantes. Hoc enim manifestum faciunt maxime quse sacerdotes primutn-pro suis delictis hostias offerre,
sequuntur. deinde pro populi,lwc enim fecit semelse offerendo.
Suscipietqtteab universa multitudine filiotum Israel CAPUT IV.
duos Irircos pro peccato, et unum arietem in Iwlocau- De duobus hircis quorum utvusin sortem Dei pertinet,
stum. Cumque obtulerit vitulum, el oraverit pro se et alter in emissariuni dimittilur.
pro domosua, etc. Multa hic intenlio dicentis, simul (IBID.)Cumque obtulerit vitulumet oraverit pro se
et audientis est necessaria, ut noh recedant ab eoi et pro domo sua, duos hircos faciet stare coratn Do-
quod rectum est, quia maxima sunt mysteria ea quses mino in oslio labernaculi testimonii, mittetque super
nunc exponit Iex, el quidam in ipsis offendunt, igno- utrumque sorles, unam Domino, et aliam capro emis-
rantes eorum virtutem dictorum, sed haec quidera inL sario. Cujus sors exierilDomino, offeret illum propec-
quibus offendunt subtUius in subsequentibus dicen- cato; cujiis autem in caprutn emissarium, statuet eum
tur. Quia autem ad ipsum Chrislum ea de quibus lo- unutn coram Domino,ut fundat preces super eo, et mit-
cutus est legislator in praesenti evidenter referuntur, , tat ilium in soiitudinem. His rile celebralis, offeret vi-
manifestant species sacrificiorum et effectus, sed et[ tutumrogans pro se, et pro domo sua. (ExAugustino.)
hi a quibus sacrificia accipiuntur. A synagoga enimi .„ De duobus hircis, uno immolando, et alio in deser-
vel universa mullitudine filiorum Israel accipi sacri-. tum dimittendo, quem apopompeum vocant, solet
ficia prsecepit: quia Christus, qui pro nobis irarno- esse disceptatio ; et a quibusdam hic immolandus in
lalus est, ex filiis Israel secundum carnem fuit. Itai bono accipilur, ille autem dimittendus in malo. Non
ut Paulus diceret: Ex quibus Christus secundumcat- tamen iste sensus ideo confirmandus est, quia homo
nem, qui est Deus benedictus in smcula, Atnen (Rom. in cujus manu in eremum hircus dimiltitur, cum
ix). Deinde sacrificiorum aUa quidem pro peccatis',, redierit, lavare jussus est vestimenta sua, et corpus
alia autem in holocaustum jubet offerri, figurans,, suum aqua, et sic ingredi in castra, tanquam et hoc
sicut oporlebal Christi sacrificii virtutem, qui proi sit indicium, cur in malo sit Ule hircus accipiendus,
nostris peccatis offerlur; audi quippe Paulum dicen- a cujus contagione homo abluendus est; sic enim
tem : Chrislus enim semel oblatus ad muitotum ex- dicit abluendum, et qui alterius hirci, qui in loco
hautienda peccala, novissime sine peccalo appatebitt acceperit, carnes extra castra combusserit, quia et
exspectantibusse (Hebt. ix). Quia autem ad holocau-- de illo et de vitulo fieri jubet. De quorum immolato-
stum, el ad perfectionem videlicet et provectum vitse« rum sanguine fit aspersio, et sunt pro peccatis, ac
atque virtutum Unigeniti sacrificium faclum est,, per hoc non negligenler istorum duorum hircorum
quomodo dubitari licet, aperte Paulo dicente : Ergo> j. distinctio in allegorica signilicatione tractanda est.
fratres et vos mortificati estis legi per corpus Chrisii,, (Ex Hesyclrio). Solent cteci in lumine offeudere, et
ut sitis alterius, qui ex mortuis resurrexit, ut fruclifi- infideles in Iege Dei scandalizari; quod Petrus sciens
cemur Deo (Rom. vu). Hsedum, qui Grsece chimarus5 tam de Pauli vasis electionis EpistoUs, quam de oiuni
[yjipKpo;] dicitur, recte immolari ab eo qui poeni- divina Scriptura dixit: Inquibus sunt qumdam diffici-
tentiam agit ostendimus, ut pole in tempestate ett lia intellectu, qum indocti et instabiles depravant,sicut
fluctu conslituti, usque dum poenitentiae ejus susci- et cmteras Scripturas, ad suam ipsorum perdilionem.
pialur sacriftcium; aries autem, ut pote ducatuml Hoc et nunc patiuntur, qui ad suam voluntalem, et
gregi prsebens, deputalus recte*in holocaustum, idi non ad veram intenlionem intelligunt legem Dei, et
est, in virtule et perfectione vilse accipitur. Quoruml noxium animse ac pestilentem idolorum cultum con-
est enim, nisi praepositorum, docere perfecta ? Hiss stituere, ab his quae dicta sunt a legislatore inauiter
ita se habentibus omnimododicis : Cur si hircos pro9 cogitant. Nam dicunt: Super duos hircos lex sortem
peccato Iex prsecepit offerri, nunc eliam vitulum of-- mitti prsecepit, unum Domino, alterum autem ad
ferri praecepit? Una autem ratione, brevique solvi i emissionem separari prsecepit; emissarium autem
M B. RABANt MAURIARCHIEP. MO.GUNT.OPERUMPARS I. 420
appellant diabolum, ut ex Iipc occasionem praibeant ^ Domino in ostio labernaculi teslimonii, ut ad iroa-
ad coleuduui malignum, in tantum aures pb.sifjiden- giijenj Christi hsec in eis agerenlur; ipse est euirn
tes [AL, obsfrnentes; in hhpresso.e.st, ohturantes], et OSliumverum, quod ad ostium tabernaculi testimo-
intaiituni mente caeci.Quompdo.epirahabet ratipnera, nii, quod est in ccelis,ducit. Et millil Aaron super
aut credibile est, quod Deus ipse sacrificium diabplo utrumque liircum sortem: unum guidem, ul virtule
offterriprsecipiat, qui per ipsuiii Mqysen, et frati-ero, et significatione sorlium dividi, dispensalioni divi-
etfiliura, et filiam, et civitatem integrain quae ad nitaii Chrisli et humanitali inteUigamus, dividi
idola converlitur, disperdi prsecepit, et clamat: Non vero tam guae huic guam illi sunl propria, ut hsec
erunt libi dii alii absgue tne (Exo.d.xx) ? Si auiem in guidem patiatur, illa autem confortet patientem, et
alicujus maligni petsonam emissatium accepissel, per passiones guse in ea operabantur tam contraria
nequaquam de eo, cum eo qui Dei erat, sors mitte- nobis moderarentur passiones guam suam manife-
retur, quia nec cum quolihet malo quemlibei bonum staret impassibilitalem. Deiude sortem unam ait
sortein habere m divinis Scripturis invenies, sed Domino, et aUam capro eniissario, non alii nisi
quolies sors mitlebalur. seguales cuni sequalibusmit- Chrislo, sicut superius diximus : Offeret Aaron ca-
tebant sortes, sicut et tfibus Israei dividebant. Nain prum in quo veneril ei sors Donrino, et offetet eum pto
et quando prq Juda ad ap.oslolatum al.ium eligere.?( peccato. lntelligibilis enim Aaron is, gui sacerdotiq
necesse habebant, siiper. duos yiros seqqales virfu- noslro prseest, de guo Eauius dicit: Sicul Aaron, sic
tibus et doctrina, Mathiaiftvidelicei fitJoseph jusluni, et Chrislus (llebr. v), non semetipsum glorificavit,
sortes roiserunt, ita ut Petius cpncionando diceret: ut sacerdos fieret. Hic suam earnem offeret Patri,
Tu, Dfiiirine, qui cprda nqsli oninium, qsiende quem et in ipsa offeret pro peccafo_,de quo Paulus He-
elecjerisex his duqbftsaccipere.Iqcum minislerii hujus brseis scripsit: Hic unam p.ro pe.ccato offerens ho-
el apostolalus (Act. i). Nori spluin atiteni aqlequam sliam in pe.rpetuumsedet ad dexieram Dei (Bebr, %).
sprs mitterelur in duos hircos cqrani D^q.iiiinqeos Caprum yero super quem venerit emissto.tiis sors,
sisti ptsecepif, sed C.tillum Jn quq sorg eniissiqnis slatuef vivum ante Ppmjnum , ut furidat prepfessu-
venit. Postquaro eadem sors super euin cecideritj et per eq; quia enijji sqrtem eniissavii diximus, figu-
manifeslum fuerit, sfatui cpram Pominq prsecepif, ratfe referri ad Clirisli tiiyinitalera, statuet hanc vi-
effundiquesupet, ep preces. Qupmodq ergo qui aiife vam, impassibilem custodiens, ut per eam deprece-
faciem D.ei statufus esf, eique guqdarompdq cqn- tur: Neinp enim polest diiiriltere peccaiq, nisi solus
secratus, ipse rursns diabpjp mittifur ? yel quq- Deus (Luc, v). Dimitlii autem euuj in solitjidine;
modo propiliationero p.eccatorum bpp qupd iniqtiq deseriam enim a malo dicil. et solitariam sive in-
Iransmittitur sacrificiu.mperagif ? Sj qnim ejiis in- u viaro, quse ab inieUigibilibushostibus ajnbulari non
tentio est etiam jusfps peccatpres efficere, qup-: pptest, in qua Deus habital ei appaief. Quod mani-
modo peccatoribus prppitjaliqnem ppterat prpfligare? feslal David dicens : Dpus, Deus me.us,ad te de Iu.ce
Quomodo autera is ipse peccatpr de quq ait Dayid : vigito,. Silivil in te anima mea, quam mullipliciter et
ConslUuepeccaiorem adv.etstts eum, et diabolus stet cato tne.a; in deserto.,et in inyto el in inaquoso, sicin
a dextris ejus (Psal, cvur), propitiationfem pptest sqnclo,qpparui libi, ut videremyirtutem luain et glp-
conguirere peccatorunj ? SoUus guippe hoc D.eiest, riqtn luam. Ergp deserlum et inyiurn ssinctum est et
ad guem David dicebat: Et ptqpitiare peccatp meo, Sancti sancloruro liabitaculuro,ubi in coelosdivinilas
copiosumest enhn (Psai. xxiv). His ergo ita'se ha- tempore passionis abiisse diteiiur , non de loco ad
bentibus, et undique incongrirp hoc ostenso intelle- locuni migrans, sed cohibens propriani virtutem ex
ctu, non ignoreraus nos, guia de Christi sacrificio humanitate, ut daret spatiuiu passioni; in loco au-
procul dubio maxime hsec leglslator dixerit. Unde tem digno sibi. in sinu Patiis videlicet manens, ad
aeslimo mali inteUectus zizaniam disseniinare. ini- quae nullus accedil, nisi ipse et sanctus Spiritus, et
mici verilatis volunt, glorise mysterii inyidenles, quia ipse in Patre est et Spiritus sanctus, sicut
clarumque ejus festirijoniuni ex lege considerantes, _ Evangelicis didicimus lilleris. Ergo abire, cohib.eri
quia enim Deus et hpnio praf, qtii pro nobis incar- intellige; sic euini Deus abi i*e, qui ubique prseseus
natus est Chiisttjs Jesps inipassibilem diyiijilalem est, cum suam cohibet operationeiii dieiiiin. Poriat
ciistodiens,solam passipjjibus humanifsileiiipraibuit. etiani iiiiquifates nostras, quia ignis proprium est
Effectus auteiii passionis ejus, id est nqsfra prppj- fe.nuniconsumere, et divinitalis peccaluraperimere:
tiafio, npji soluiij passsg carnis, sed inullo magis unde, el ignis consumens Deus diQilur..
impassibilis diyinifafis fuit, Quqd testafjir Paulus Et ojferet Aqron vilutum pr,q peccata,wgans pro
dicens : Qui cutn es,set'splendor gtorim et figurq sub- se et pro domo. suq, immolabit euhi, qssumptoque
stqnlim ejus, pprlansgue qmnm yerbo virlutis siim thu.ribulo quod de prunis ti.ltatis inipieyeril, et hau-
(Reb,r, i). Demqnstj-ansijiitein quqd |isec pmnia de riens mqnu compositumihymiama hi hicensum, ullta
Uiiigeniti diyiiht^ie dicantur, sjiLdidi^: P.urgaiiqnfim V.etnm.,intfabit insancta, ut.positissuper ignem axoma-
.peccqtpriim fqciens, sedet,gd dexlexqtfi,mqjeslatfs in' tibus, nebulq eorum el v.apor.opetiatoraculum, quod
excelfSh,ipsi I>f;q yerbq eliam ea guae proprise ejus'< esl super tesiimonium, et no.h tiwriatur, (Ex Hesy-
eraiii carni cqnjjingens. Si prgq haecaptq <Uctasiinl, chio.) Immolat prgo,intelligibilis Aaton yitulum, id
. prqpterea duq |iiinuntur lurci et sfsituuntur cqram est prqpriain parnein, cujus hqslia quandp in Jii-
 421 EXPOSITIQ.NESIN LEViTlCUM. — LIB. V. 422
daicseplebis libeialipnem accipitur, sacrifichim vituiii A velumintrabit in sancta; vel, sicut LXX: Et implebit
necessarie assumiiur; habebaf enhn. ip.se Iegalemi mqnus suas Ihymiamate composilionis,sublilis, el of-
justificaticnem maxime, ut aperfe prsedicaret: Nqni fetet interius in interiora velamiiris. j)icit aulem ora
veni sqlvere legem, sed impfere (Mplili. v). Pavilus3 fiooem,, de qua dixit David : Diiigaiur oratiq mea
autem dicebat: Misit Deus Fitium sttum factum ex; sicut incensurii in conspeclu tuo_.Hsecergo guando
muliere, factum sub lege, ut eos qui s.ub:tege eranli sseculsiriaoramus, crassa quodammodo et npn subti-
redimeret (Gal, iv). Hsec autem vilulus p.ropterju- li.s est ; quando autem spiritalia petimtis, id est
gum mandatorum apte intelligilur. Rogaiis pro se, scienfiain divhiam, regnuni coelprum, remissioneiji
videlicet pro humanitate. Hujus enini in semelipso> peccatorum, sulifilis quaedaniest, ht pqte spiritalis
figuram gerebat, sed el pro. domo.sua, prpprie eiun( et intelligibilis, quam'inleliigibilis sacerdos pro np-
qui sub Jege vivebat poptjlum, qui dpmus ip.sius ; bis qfferet. Marjifestuni autem test, ex eb quod
propler cognitionem fuit, venit liberare. Prppter pro diseipuljs CliiisfuS orans, sanctificaliqneiu eis
quod Cleophas dicebat: Nos auiem sperqbqmusquia: et unitatem secupi, Jij[j,erfafemquein njundq, et alia
ipse esset redempturus Israel. Inimolqbitque eum; talia dpppscebaf. Intrqbit iii sanclq, siye secunduni
ipse enim propriam carnera immolavit, ipse sui sa- LXX, et offeret in interiorq velqtninis, carnis vide-
crificii poniifex in Sion factus est, quando sangui-. R I Ucet suse. Offeret autem ci^i? Patri yideUcet, quia
nis Novi Testamenti dabat calicem. Assumpioque haec quidem manifesfa aspectu qmnjum prqferebsitur,
thuribulo quod de prunis.allaris impteveril. Thuribu- ipsa aulem erat invisibilis. Ut posilis super ignem
lum Iinguam Dominicam hic dicit; in ipsa enim erat qromqlibus, nebtda eorum et vqpor op.eriqt qtaculum
Spiritus. Suniit ergo plenum thuribulum carbonibus, quod est super lestimonium,et non morialur. Duplici-
quia sacrilicio suo doctoralia verba, quae erant di- ter hic quod dicit intellige, quia enira Aarpn ipsins
vina el coeles.lia,protinus addidit, de quibus David Christi figuram gerit prppter sacerdctii dignitatem,
dicebat: Carbonessuccensisunl ab eo (Psal. xvn, 9). figuram etiam gerit corporis sacerdotum. Superim-
Hos Joannes in coeua acta,"poslquam Judas est: ponit qtiidem Christus super ignem aromata,' id est
egressus scripsit, in quibus, quomodo quidem Pater orationem super doctrinam; et operit vaporem ne-
in ipso, quomodo autem ipse cum sit in Patre, mit- hula eorum, id est oratioiiis virtus; oraculum quod
tat donum Spirilus; quoroodo Patej' est agricola, est super teslimoniuni, id est carnem suam, ex qua
ipse vitis, apostoli viro palmites; quqmodo princeps propiliatio nobis conquisita est peccatorum, guse in
mundi hnjus judicetur, aliaque exponit miracula, salutari estvidelicet passione; hoc autem esse testi-
quse sunt carbones ignis, ut pote calefqcientia nos nionium, paulo superius ostendimus. Et nonmorie-
ad pietatem, cum sint generaliter spirilalia (Jqqn. G *- iur, cprruptionis videlicet raorte. Neque enim caro
xv). Sed et ab altari, quod secundum LXX est ante ejus vidit corruplionero, quia vapore aroniatum,
Dominum, hoc aulem esse sedes cherubin, in ipsis yirlute utique orationis iUiuSoperiebatur quam Da-
prooeraiislibri hujus ostendimus; illic enim carbones vid ait Christum Palrem deprecanteni: Quia non
inlelligibilis ignis constitutos esse Ezechiel propbeta derelinques animam tneam in infernurh, tiec dabis
demonstravit; Domiiium quippe ipsum qui erat in- sanctutn luum yidere corruptiotwm. Pouit auteni et
dutus podere, et accinctos habebat lumbos, proponit unusquisque sacerdos, de Christo loquens, in igne
dicenlem : Ingredere in tnedium rotarum subter che- arqinala spiritalis doctrinae, orationeni; et orationis
rubin, et imple manus tuas de mediocherubin (Ezech. yh'tus operit otaculum, quqd est super testimonium:
x). Quia enim altare intelligibile in quo carbones npn permittit enim eum quserere de passiqriibus Do-
iguis sunt, sedem a cherubin oporteat intelligi, audi minicae carnis ea, quae super yirlutenj quaerentis
Isaiam dicentem: Et venit ad me unus de seraphin, el Sunf. El non morielur ea, quse definita est immode-
in manu ejus calculus quem forcipe lulerat de allari, rafis inquisitoribus, qui ea quserunt quse hominibus
et tetigit os tnev.tn(Isa. vi). Quod ergo in coelo est non licet quserere, niorle. Tollel quoque de sanguine
altare aliud nisi cherubin sedis? sicut enim tam -p yilttli et aspergetdigilo suo seplies, coritra propilialo-
-^ riutn ad
ponlifex quam rex idem et sedem habet et altare. orieniem; sive, ut LXX, aspergei digito suo
Hoc ergo Paulus Hebraeissignificans ait: Non enim super propitiatorium ad orienlem. Ante facieni propi-
habemus pontificemqui twn potest compati infirmita- tiatorii aspergel septies digitosuo. Sacrificium unige-
libus noslris, lentatum autem pet omnia pto sinriliiu- niti esse quidem ejus carnis, per virtutem atitem nir-
dine absque peccato. Adeamus cum confidentiti qd sus diyinitatis ejus, et per beh.eplacituniPatris ad re-
ihronum gloriw ejus (Hebr.'iv). IIpc ergo infeUigi- missiqnein peccaforum noslrprum ei ereptionem,
bile dicebal altare, quod manifestanf quseseqpuijttir; simulque ad doijiurn subnijnistraitionis Spiritus per-
ait enim : Vt accipiamus miserieordiatn et gratiam, agi, aperte ex bis qtiaenujic dicit legislsitqr, mani-
invetriamus in auxilio opportuno. Horum aulpm festaiur; digitus eniiri significat virttiteni divhiitatis,
ulrumgue ab altari sine aligtia dubietate percipir unde Dayid dixit: Quoniain videbo cwlos opera digi-
mus. Sed guid in his guae seqimntur legislatpr sub- torutn luorum, lunam el stellas quas lu fundasti (Ps.
didit?E< hauriens manu thymiqma incensum ultrq vrii). Utrumque autenj ad divinitalis acciphnus vir-
a Sedem. In impresso post cherubimest distinctio, et sequitur : Sed is duabus dislinctionibus.
m B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT.OPERUM PARS I. 424
tutem, ipseque sanguis vituli super propiliatoriumi A totam dicit hominum speciem; sancta enim fuit ab
ad orientem aspergitur, ad propitiationem enimi initio ttiassa nostra, ita -ut Dei in ea habilaret Spi-
nostram simulque illuminationem, passio salutarisi rilus : quod demonstratur ex eo quod auferre illud
peracta est, unde ipsa passio dicitur propitiatorium,, irascens minatus est Deus, quando hi qui ex Seth
sicut frequenier ostendimus; dicitur autem et oriens;; descendebant, cum essent justi et filii Dei appeUa-r
ait enim de eq ZachariaS propheta : Ecce vir orienss rentur, cbncupiscentes eas, quaefiliaehominum dice-
nomen ejus, et sttbter eo orielur. Ait autem et Zacha- bantur, unius generis cum malis et iniquis effecti
rias sacerdos pater Joannis : In quibus visilavit noss sunt; dixil enim sic: Videntes filii Dei filias homi-
Oriens ex altb, illuminare his qui in tehebris sedentett nutn quod essent pulchrw, acceperunt sibi uxores ex
in umbra mortis (Luc. i). Sed et contra propitiato- omnibusquas elegerant. Et dixit DotninusDeus : Non
rium, id est in conspectu Patris, asperget, inquit,, permanebit Spiritus meusin homine in mlernutn,quia
seplies, ut tam remissioiiem peccatorum, quam Spi-- caro sunt (Gen. vi). Ergo si habitabat Spiritus Dei
rilus saucti donum de Dbminico sanguine hominumi in hominibus antequam omnes sequi passiones car-
susciperet, utrumque enirii septenarius numerus si- nis inciperent, sancta recte erat hominum massa;
gnificat, quia videlicet sunt septem dona Spiritus, ett nam. nec primitias.ex ea sanctus sanctoruni assu-
idero numerus etiam peccatorum significat remissio- B ] meret. Quia autem sordidata est, expiavit eam ab
uem. Nam Petro Christum inierrogante: Si pecca- immunditiis filiorum Israel, secundum ratioiiem pro
verit in me fftiter meus, quoties dimittam ei, ttsque; sensibili Israel Jesus immolatus, id est sacrificium,
seplies? Christus ait: Non dico septies, sed usque! et pro onnti humaiio genei'e, ad expiationem immun-
sepluagiessepties,multiplicansnumerumseplenarium. ditiarum naturarum obtulit, quai-um immundi-
CAPUTV. tiarum ? id est a praevaricationibus eorum, inquit
De expiatione sanctuarii per sanguinem hirci atque' cunclisque peccatis; animse quippe immunditia, non
viluli. morlui pollulio, non porcinus cibus, non quidpiam
(IBID.)Cumque mactaverit hircum pro peccalo po- aliud
simile, sed nocere proximo est, et peccare in
puli, inferet sanguinem ejus intra velum, sicut-prm- Deum vel mandala Dei. Juxta hunc ritum faciet la-
ceptutn est, de sanguine vituli, ut aspergat e regione bernaculo
oraculi, et expiet sanciuarium ab immunditiis filioruin dio sorlium leslhiwnii, quod fixum est inler eos in me-
habitalionis eorutn; nullus hominum sit
Israel, et a prmvaricalionibus eorum, cunclisque pec-
catis. (Ex Hesychio.) Quia enim Christus de Judseis in tubernaculo quando ponlifex ingreditur in sanclua-
seeundum carnem qui sub jugo legis vivebatit, ortus riutn, ut roget pro se et pro domo sua, el pro universo
cmlu Israel. (Ex eodem.) Quod lex superius appella-
est, recte vituli saerificium nominatur; quia autemL
secundum quod incarnalus erat de communi niassaLG ' vit sancta, ecce nunc tabemaculum testimonii ap-
hominum factus est, propterea rursus igitur hircus pellat, quod fixum est inter eos in medio sortium
appellatur : asperum enim hoc animal, pilorum in- habitationis eorum; eadem quippe ratione et sancla
dumenlum gerit, asperum autem ut pote peccato, esse, et testimonii appehari tabernaculum massa
refertum omne vivenlium genus, quia nihil est pec- nostra potest. Si enim tabernaculum teslimonii coe-
cato asperius: unde hoc approbare aperte legislator lum dixerimus, recte sancta nominatur, cceleslis
volens : Cumque mactaverit, inquit, hircum pro pec- nosier homo , de quo ait Paulus: Sicut portavimus
calo populi, Tolum hic inteUigens humanum genus, imaginem terreni, portetnus et itnaginem cmleslis
quod quondam non populus, nuncpopulus ex quo de, (I Cor. xv). Rursus : Si terrestrts domus noslra hujus
nobis primitias Jesus suscepit. Ergo ut denionstra- habitationis dissotvatur, habemus wdificationem,quw
ret de Judseis quidem priricipaliter Chrislum propter ex Deo est, dotnumnon manu factam, cetemam in cw-
Abraham cognationem esse, sed tamen omnis nostrae, lis (II Cor. v). Quando enim Christtis ingreditur in
nalurae quse in peccato est primitias portare, propter. sanctum, id est quando incarnabatur coelestem bc-
quod et Adam appellatus est, vitulum simul et hir- rainem, alque ex uobis primilias sumebat, nemo
cum lex ad figuram sacrificii ejus assumpsit. Cumi erat in inleUigibili labernacnlo lestimonii, nec gen-
aulerii unum sit sacrificium, sive vitulus sive hircus; v- tilis, nec circumcisus, nec levila, nec sacerdos : Quia
norainetur, effeclusque unus in utrumque sit, pec- omnesdeclinaverunt,simul inuliles facli sunl (Ps. LII).
catorum enim ex eo profligatur absolutio, necessarioi Nemo coelestem conversationem tunc sequebatur,
communia suiit ea quae in hirco aguntur et vitulo;; nec dignani ccelesli hoinini sapienliam usgue duni
cernis enim quia etiam hircum occidens ante Do- in sancto proprise camis rogaret per crucem, et
minum videUcet Palrem, et sanguinem inferens ini egressus est ex ea lege communis hioiiis, emittens
interiora velaminis, id est ad Patrem. El expiet san- spiritum, et carnem quidem reUnquens.sepulcro,
cluarium ab immundiliis filiorum Israel et a prmva- quod ejus evidenler exitus nominatur. Nuttus hqmi-
ncationibus eorum cunctisque peccalis . videtur qui- num, inquit, sit in tabernaculo quando pontifexht-.
dem de tabernaculo dicere; dicit autem non de eo<t greditttr in sanctuarium, ut roget. Non autem hoc
qui sensui subjacet: quid enim expialionis seu pro- exprimit quod omnis homo de tabernaculo, secun-
piliationis ligna egerent? quidve peUes, vel reliquai dum tempus sacrificii, quod nunc dictura est, exclu-
ex quibus tabernaculum Judaeorum quod sensuii derelur, sed siguificat omne hominum genus terreua
gubjacebat confeclum erat? sed generalitatem, sive; lunc sapeie et in peccatis esse, ac propterea iu in-
 425 EXPOSITIONES IN LEVITICUM. — LIB. V. 426
tclligibili tabemaculo lestimonii recte non inveniri.i. A.unigeniti salvaretur, quia enim a Chrislo sacerdo-
Cum autetri exierit ad attare, quod coram Domino ,o tium chorus apostolorum sortitus est, qui et pars
est, oret pro se, et sumptum sariguinem viluli atque ie erant humani generis, pro guo Dominus semetipsum
hirci, fundtit super cornua ejus per gyrum, sparget- :- obtulit, sed tamen speciale guodammodounguentum,
que digito seplies: expiet et sanctificet illud ab im-
i- et praecipuum sacriflcium Domini appellavit, quod
munditiis filiorum Israel. (Ex eodem.) Post enimn demonstrat Dominus ad Patrem dicens: Pro eis ego
nostrum egressum ad altate, quod est coram Do- sanclifico meipsum, ut sint et ipsi sanctificati in veri-
mino, dicit auterii eum, qui est thymiamatis, quod d tate. Et rursus ad eos: Majorem hac dilectionemnemo
esse sedem cherubin ostendimus, cum carne ascen-L- htibetquam ul animamsuam ponat quis pro dmicissuis,
dens et nostram in eo captivitatem sublevavit siiftul il vos amici mei eslis, si feceritis qumegoprwcipio vobis.
nos suscitans et sedere faciens in dextera incoelesti- Respice autem et legalis figurseordinem, quomodoad
bus. Et sumptum sanguinem effundat super cornuaa ipsam deducit verilatem. Secundum LXX euim ait:
ejus per gyrum, aspergensque digilo septies, expietet't Definiet exorans sanclum et tabernaculum testimonii
sanctificet illud ab immundiliis filiorum Israel, quiaa et altare, id est, finiet et terminabit deprecationem,
propria passione non solum cornua ejus qui esl inl quse acta est per crucem pro omni genere hominum,
coelo altaris, virtutes sciUcetpraecipuas,-et genera-- B ; et eam quae in altari ••inteUigibilis fuit, postquam
Ies, sapientiam, fortitudinem, juslitiam, castitatem,, assumptus fuerit in coelo, et sederit in dextera Palris
sanctificavit, qusecomua,cherubin rectesunt; figurass de sacerdotibus suis, mittit emundationem per in-
enim eorum coelestehoc animal inpersonis quse ha-. teUigibilem ignem, et per. linguas igneas Spiritus,
bet hominis et leonis, et vituU et aquilse gerit, sa- propter quod eis dieebat: Vos autem baplizabimini
pientise quidem in persona hominis, forlitudiniss Spirilu sancto non post multos hos dies.
autem in persona Ieonis, justitise in persona vituli,, CAPUT VI.
caslitatis in personaaquilse. De quibus plenius in pro- De emissione hirci, el pompa.
phetse.EzechieUsinterpretatione olihv exposuimus.. _ (IBID.)Tunc offeret hircum viventem,et posila ulta
Expiet et sanctificet illud ab immunditiis fiiiorurii i que manu super caput ejus, confitealur omnes iniqui-
Israel, Christi enim sacrificio expiantur et ccelestia,t tates filiorum Isrdel et ttniversa delicta atque peccata
ita ut Paulus diceret, differentiam legalium sacrifi- eorum; qtim increpans capite ejus, emittit eum per
ciorum et unigeniti ostendere volens. Necesse estt hominem paratutn in desertum. Cumque portaverit
ergo exemplaria coelestinmhis mundari, ipsa autemI hirctts porlans omnesiniqttitateseorum, in lerram so-
coelestia majoribus hostiis quam istis. Sed cujus rei[ litariam, et demissus fuerii in deserlo,. etc. (Ex He-
gratia expiatione opus habebant coeleslia, legislator. C * sycliio.) Eadem etiam nunc iterare propter eos qui
ostendit dicens : Bxpiel et sanclificet illud ab immun- in luce offendunt, opus habemus. Probatur enim quia
ditiis filiorum Israel. Quanlum guidem ad ccelorum nulli iniquo vel maligno, sed ipsi Deo efliciunlur,
virtutes, non necesse erat guselibet expiatio, quia in etiam ea quse nunc in hoc hirco vivo sanciuntur.
sanctificatione contitiua conversanlur, sed quia fre- Pririium quidem, quia utramque manum capiti hirci
quens ad coelosnoslrorum peccatorum ascendit fu-. sacerdos lmponit: Manuum enim impositio insacrifi-
mus, de quo dixit David : Ascendit fumus in ira ejus, cio ministrabat benedictionem, aut peccatorum re-
et ignis a facie ejus exardescil(Ps. xvn), ita ut-Deusi missionem, aut sancti Spiritus.adventum, autexpia-
ad Jonam diceret: Vadead Ninivem civitatem.ma- lionem intelligibilem. Quomodo ergo in hunc in quo
gnam, et prmdica in ea prmdicationem, quam ego lo- sors iuimici et ejus qui coiitra Deum milital, sicut
quor ad le, quia malitia ejus ascendit coram me (Jon. aiunt hi, qui illius partis sunt, hsec quae dicta sunt
i). Et rursus ad Abraham de Sodomis : Descendam sacerdos acturus erat? vel quomodo in ipso filiorum
et videbouirum clamoremqui venit admeopere comple- Israel iniquitates et injustitias et peccata redemit?
verint,an non.(Gen,xvni). Rectede nostris immundi- confiteri quippe inimicus peceata non sinit, sed imo
tiissanclificat,etexpial'super nosccelos[A/., choros], _ suggerit ut occultemus animse vulnera, ut non inve-
ut auferat ex eis circumstantem abominabilem odo- niamus medicum qui medicamentum possit. impo-
remet gloriationeih falsam, quam contra eos deposui- nere, salutemque praestare, propterea mox ut incre-
mus. Proptereanon simpliciter asperget,sed septies, patus est David a Nalhan : Peccavi Domino, excla-
ut inteUigasquia venia nostrorum peccatorum (hanc mavit, et illicoPropheta subdidit: Et Dominustrans-
enim septenarius numerus figurat), loca coelestia tttlit peccalum tuum, non morieris (II Reg. xn).
mundantur abominabili odore et gloriatione qtiam . Yerumtamen quia blasphemare fecisti inimicos Do-
deposuimus: hujus enim rei causa prius inimiciiia mini, etc. Unde et per hominem paratum emilti legis-
a nobis contra ea quae sunt in coelestibusexorta est. lator hircum in solitudinem dixit. Prmparatnm au-
Sequitur : Postquam emundaverit sanctuarium et ta- tem, id est, accedentem, sive adeuntem, et nec di-
bernaculumet altare, vel sicut LXX, et definiet exo- gnitatem hujus dicit: utrum levita, an sacerdos,
rans sanctumet tabernaculum teslimonii et altarium, aut quispiam de populo esset, qui hoc ageret. Ergo
et pro sacerdolibuspurgabit, (Ex eodem.) Secundum •cumomnibusChristunipraesentem esse significat hir-
quorum editionem recte lex praecipue memoriam cus. Quemadmodum enim per carnem jn primo im-
sacerdolum fecit, ut in omnibus figura sacrificii molabatur, sic nunc vivens propter divinilalem di-
PATB.OL.CViU. 14
 im B. RABANI MAUM AReiHEP; MOGUNT;QPERUM PARS I. 428
cithi. S&t i^mk tihuSet iihpassibilis et passibilis est;, ^} ut quia Judseorum sacerdqtes non poferant, sicut
iiecessafie et vivehti matiris sacefildS iiriponit utI aitPaulus (Hebniit), accedentes, perfectos facere :
hiaiiiiS ihipbsitibne bsfendathf, qtiia vivenS est Vef- impossibile enim erat.sanguine taurorum et hirco-
buhi' Diei, iriipSssibile, imrobftale; hbc pfo hbbis; rum auferre peccata; recte ipseChristus in sacer-
catMteiiishiscijiienSsafcfMciiiihsiis&spit-'fecte ergoi dotiuin trabtus,etmanus,per crucem consummans
iij ipsb. ihi^tiitateStetihjhstitias 'el jjeecata saceftlbS> expiat nos, de qiio in, alio locp recte.lex dicit: Sa-
pfbriuhtiavit. Hibest dte qub Isaias pfbphetadieebat; ; eefdos quem unxerint et cqnsummaverint, manvs sa-
Dotriirie,qriis ciedidil hudiiui riostro;itbfaclriumD^ '. berdptium. mitristrare post paJxem suum, Primum
ihinicui revetdturhesi '(Isd. lih). Bfatehium Dbinitii[ enim Iiunc: Pater unxit, secundum quod.ait David :
Filium SppteiiansPatri cbnsribstariiialteiii;Dteij_ubett Propterm, uimit tp Deus _,,Deus tuus (Psal. XLIV):
ea qiise sfefjutitittifshbdFdit: Larigttofesnaslrosipse', Unxit autem dicens,: Tu es sacerdos in wternum se-
iulit,.e't doidfes riosifos ipse potidvit; ipse aUtim[ cundum ordineni Melehisedech.(Psql, cix). Et postea
vutriefdtiisesi proplbr iiiiquitaies nbstfas; atlritus.est( ab hoaiinibusqui minislraverunt passioni et sacri-
pfopier scelefa nbsirti; discipiiria pacis ribslfmsiiper' ficip unctus est-i Gfucis enim sacrificiuni et agnum
eum, eflivote ejtts.sanati sutiius; sic apeftte su_ptefise s et sacerdotenjetlUieratoremn.ostrumostendit, pro-
peccaiiihbstfa tefihjustiiias 6t iriiquitatesji&riaVlt.Et; gj pter quod ad>ejus, planicrem demonstrationem et
pi'bptefea SecijrtdutiiLXX ait: Impohei eas sufef ca- sublilibfein fignfaemanifestsrtiPtiem^semel, inguit,
piit hcedivivi, Hujus tehlrhligufh teSt,qtibd tetei spi-; in annqfacietliocj.guod senielfactum est, unigeniti
lijs cQrbhaih impbhi teapiti Sub Cbiisttis perriitsit, sacrificium: ostenderecupitenSj; in quo dicfimi est:
quia in spinis peccafa sblenf accipi. Propter qiibd et; Christus.setrielqblalus ad multqrum exhaurienda pec-
Adam spinas gefminare tteffa prsecipitur, si quidtetii w cata;secuhdo{sinfi;peccatp,qpparebit exspectantibusse
el ipse ex inobedientia peccata germiuavit. Sed et'. iri $ditttemr(Hebr..ix); Adaijasratiusenim i.n homeliis
Salomon ait: Spinw ridscuhlui in hitinu temulenlii supeivLevMicuradehisduqbushircjs.aliter hiterpre-
(Prov. xxvi), pteccati piterias esse acflones tejus si-. . latus est. Dicil: enira illuro hhcum qui immolatus
gnificans; sic ergq legis accipierisverba_,rioh igriofa- estDOJninOitypjimtenere illorum qui salvantur, et
bis intentiqnem ejus atqrie viftuttem: stedet i&VeniteS ; ad softemDomifti.pertinent, sicuf.pauper ille Laza-
parafum bomiheih per ctijusimamim hircris-viVtetis iii, rus, qui itk siiiti' Abrahae ab angelis translatus est
ereinurn mittitur.; Chfistus eriiffiipse omrtisi stil sji- (buc: xvi). Eum yero; hircum qui.iji eremum dimis-
crificii factus est et sacerdbs et sacrificiurii, tet Ciii- sus esl; reprbbos sigiiificarei yel populuni Judaicum,
trum et altafe; ipse est et prseparatuS homo, pairatus. , qai pf o suis peecatis: a conspectu Pomini abjici me-
prb nobisad"passionehi)itahtipsepef Isaiam dicat: C rentur, sicut iUte diyesipurpuratus, ppst mortem in
infernO sepultus ^st, Ifominem quideni paratum per
Egb autetn nonconttddicam;.rctrbrsuiriribridbii,cpt-
hircus apompeus in eremum: duetus est, Do-
fus tneum dediper.cntientibus,et genas meas velleiili- iquem Salvatortem
«iinuni vel sanctos angelos ejus, unde
bus, faciem meqm npn ayerli ab increpanlibus et
conspuentibusin:me,(Isqi, L). Ad; quem et David diT ftecipitquisque operis sui mercedem condignam,vult
cit incafnationis ejus. nijtsteriijm significans, pey ititeUigi. Hinc et beatus Ambrosius ift epistok sua
quod npsttum.regnuiij, adeplus-est.:, Dominus regna- set »dSymplicianum ait: Sicutenim duo suntin agro,
imus eorum. assumitur, alius dereUnquitur, ita
vit, decqrem induit, htduit Dominus fortiludinem et
sunt uuo hifci, untis gui a'd sacrificium est utilis,
prmcinxit'se virtutem. Etenhn firmavit orbem terrm,
nqn commovebitur: sedes alius:quiin desertum dimillitur : hoc nuUi usui, ne-
qui parata tuq extune (PsqL
xcii).; Chrislus. ergo iiiteUigibilis Aaron semelipsuiji Sicut que edendus, neque epulatidus, a sacerdotum filiis.
enim «x his quse.alimehtofum suntj quod bo-
etiam'nunc, pep hseduuiyiyum immolaos: ipse per
borainem paratum, sive ijt manu hominisparati,, id lihm est'editur, quhd ihutile aul malum prflgicitur,
rta etboha'OpeTa'epulatbfia:dicimus,:quse sint, esui.
est, per propriam vjrtutem; ipse enim cunrsit et .
3Son pteeebii tergo Domino si manducet saceidos
homp paratus, ostensus est. Et einittit Mrcum viveitr ¥,
temin soliludhiem, siye in terram inyiam et. deserr 5) sacrificiumin qubfrauS sit obJationis, non sedulse
CttflfcsSionis sinceritas: etideb hircus iste in deser-
lato, viani: snam et inmiOTtaleiii et imBassibilero tJMridiroittehdus;'est
divinitatem,' ad inyia nobis loca etab, qinni. malifia yiiM 'erraverunt ipatres nostri,
ad rcsufrectionis
deserta^ seCundum qupd Jpannes ait: Videns Jesjis, ;gffWefBnt&-edveiiBonp<rtuerunt
-tbffam peTyenire,*sedinteriit a. terra roemoiia eo-
quia omnitt dedit ei Pqter inmunus, et quia aDep Triiti:.Defiiqute^unt eptilatoria :opera.Audi: Et erun t
exivit, et ad Deutnvqdit. Expiabit enim sacerdos qui ;saTjhaIa teftis voiiis 'escje. Epulatoria enim et refe-
unctus fuerit, et. cujus inititttm maniis,-.ut, sqcerdqitq
ctoria fequies ih Deb, !qusefacit animi tranquillita-
fungatur pro patre Subd siye ut LXX : Deprecqb.itun,
sacerdos et ' ttem,uride ^tiam et nbs iri sermone requiescamus.
inquil, qu'emcunque_ unxerit, quicungue ^ted hbs divbrsorhm auctbfiim sensus
eqrisummatus fuerit, manus- Suas consecrqre adpa- ponentes,
treriisiiUm: ut Christum sine aliqua dubietate,osfen- quteih |iotissiihum eligat lectofis judicio derelin-
hhimus.
defet; quia tenim Christus palres secu.nduni carnem CAPUT VII.
Judaeofuui sacerdotuijrprincipes habebat, fifii enim De hostiis nqnimnioiandis nisi ad ostiumtabernaculi.
et ipsi Abraham, sicut et Christus fuit, ostendit lex, (CAP.xvn.) Et locutus est Dominusad Moysendi-
 429 EXPOSITIONESTN LEVITICUM. — LIB. Y. 430
cens : Lbqiiete Adroriet fiiiis.ejus; et cunctis fiiiis j. lunt ;_sive'ut LXX: Et nqn itntnplctbunP,
___! ultra-saerificia
lsrael; et dicesad eos : Iste est sermo quem mandavit suasupervaCttis. (Ex:eodem.)Gam eis^a.Deo proece-
Dbminus dicens: Homo quilibet de damo Isrdel; si ptum ftiisset :•Non facies tibi idoliim,t,necomnem
occiderit boveriivetcaprani mcoslrisvei extra castra, siroililudinem eor.uffiquse ineoelo sunt sursum, et
etnon obluterit ad ostiiiin tabfimaculioblutionerii Db- jn terfa deorsum, et.qusecungue.in aquissubtus ter^
mino, sdnguinis reus erit:' Sic peribit de medib pb- ram; vitulum fecefunt coriflatilem;. et vitulo saCfifir
pulisui. Ideo offerre debent sacerdoti filii Israet hb- oium obtulerunt, causa gastrimargisej. sumefe sacri-
stitis suas quas occiduhl in agro, ut sanclificehtur ficia volentes, psedagogus eoruffi lex, Dteoeos offerre
Dohiirioante ostium labermculi testimonii, et immo- sacrificia praecepitj ut in bsec occupati; ab Omni ido-
lent eas hostias pacificas Dothhio, fundetque sacetdos lolatrise sacrificio semetipsos abstineant, et haec san-
sanguinem super qltare-Domtni, et ad ostium taber- cit, quse lex eos prohibens ab idolbfum sacrificiis,
naculi testhnonii, et adolebit adipem in odoremsudvi- simul doeere eliam figuras mystefiorum futurorum
talis Domino, et nequaquam ultra immolabunt hostias potuissent. Bene autem sefvirte-idolis fornicationem
suas dwmohibus'Cimiquibus farnicati sunt. Legitimhm appellavit, aperte hosidocens-quia nostras animas
sempiiernum erit iltis, et posieris eoruin. (Ex Hesy- Deus sibi ad salutem desponditV et ideo fornicatio
chio.) Praesens sanetio denionslrat quae 11011 simpli- B j dicitur ab illo discessio; InSuper tertet eos qui in
citef ad Moyscn,sedAaron el fiUosejuseladomneS carne fornicanturv et docet qnale esti-forhicationis
filios Israel praecepit. Sed apertte manifestans, qaia peecatum, ut idolofum^cultum fofnicalipnem;. et ad
haic Jegis prseceptio, Honmagmim, non perfectiorem daemones confugiumfoinibationem nomiriaret, et ad
quempiam, non iroperfectuin ignorare vult, quod ipsos dicens : Homo de filiislsfael;et de adyenis qui
expedit eis scirte, id est, quia temporalis est lilterae peregrinanlur apudvos, qtti bbtuierit libiocauslumsive
lex, ut temporte expfeto, non jam circa ipsam fruSira victimam, et ad oslium taberndculi tesliinonii non
et supervaeiie tiosmetipsos occupemus. Quis autem adduxerit eam, utofferaiurDomihO, interibildepopulo
est teroporum finis? Omfiimodaloci ipsius perditio, stio. (Ex eodem.) Et si eadeni dicere legislatof vide-
iu quo sacrificia offerri praeCepit.,coinminando, prae- tur, verumtamen poptilum, cui ab eo lex imponitur
cipiens euni qui intra eastra_isive foris, extra tamen cautum reddit, eadem quippe fftequenter diCens,
tabernacultim teslitiionii sacrificium Dei explenteni, ostendit hoc mandatutn neceSSafitimesSeVhiraisqtie
interire de popolo;,tit quando tabernaculum testiitio- utile; verumtamen uec ftustfa ad ipsum rufsus di-
nii Cttemplum; qriod:a'd;tejus imaginem facturo est, cit, sed supra quideni occidentem solummodo, ut
disperditum fueritj cognosealuf quia finem haibeiit aliquod faceret sacrificium, tibn;tamen omnimodo et
oitinia quseibi fieri lex praecepitj eliam illa Debnbn C reliqua sacrificu facieniem poensesubjecit, ait enim :
placent? Neqtie enim dispefdidisset locum, is quo Qui occiderit bovemttut dvem, sive in Cdsltisvel extra
peragi omnimodo secundiiai legem debtiisset qtiOd! castra; et nonobtulerit ad ostiiim taberhucuti oblalio-
discis eliani sic; justas eniift actiones, id est, nbh nem Doinino. Ibi pfohibitiis ihtelligitur ab eb qtiod
occidere, noh aduiterarij nori furari, tion falsum tentavit, liic auttem noh ita; sed qui bbtulerit ho-
tesiiffioftiuiii dietefe, patrem et matfem honorarte', locaustum sive yiclihiam, et ad ostiuffi taberiia-
diligerteproximbSy sefvos liberos facefe, jejttnafe culi testimonii nori adduxefit eatii, ul oflerattir Do-
frequenter vel Orare_,nOti-cifcurosc^bit locb, quik liiitio, constiinmaiurti-sivtepterfectum saerificium di-
stemper stiiit titUia; et ctim' evangelica conversatiotte cetiSjititafttum ut holocaustum fiefet, eamdem tamen
commuiiia. Hsecaultemquaesecuiidtim semetipssistitit et in hoc pcenam pfsecepiti Qui enim initium fecit
stiperflua, sed caasse etijusdatti stint exquisita gratia, lioc attreetattdt tet pfohihitiis est, rilhil differet ab eo
concludit loco, ut cognoscantijuia temporalia sunt, qiii Corapltevit.Sted et utfiuSqiitepoeha perditib de
omnia enirn quae loeo Serviunt, servire etiam- Ofb"i- poptilb'est, ita ut nbn pbssit tiltfa liicin populo de-
nata sunt tempori. Deputata sunt igitur loco sacfifi- gefe, neque de cifetitiicisibiite glbriafi fieqrie-de ge-
cia, emundationes mottubTtim, tet semirtis fluxum tiere Abraham steititetipsuffi Ofnafe; atif Isfaelita ditei,
palientium, et Jeprosorum, et raeiistruaiaruiti, quia T) I sed inter prseputitiiti habentes ef alienigettas Cbnsti-
et hsecper sacfiffieiaeffeettim Haben^; siifliUtef'A'/y- ttiatur : hoe est dispterdi qtiempiarti dtepOpulOSrio.
ma, et figufatiittt PaScha, Scetioptegia',Pbiitecbsiten, Stedetiam illud; prSe!oKittibitSiiotMbpbftet; guod
tiecnon Nebriieniaeet Sabbata;- opotlebat enim om- iioii sblum eos gui tex-filiis Israel! sririt, hsebpraecepit
niitiodo sacfificia>etiam in istis offteffii qtiia aiitteih ctistbdire,' sed curii ipsbs et pfbselytos, sive advte-
Iiaec mysteriofuni Domino inipietidortito figtifaishsi- rias gui peregfinaiitur inter eosj id test; gentiles; hi
bebant, itt superiofUjus sufficieiiter osteridimus. Efgo, etiiiti non eis conjilncti sunt^ sted:apud'ebSsunf, quia
qtiicimqtie et nunc figuras peragerte destructi' cO'- apud eos guidem sumiis, tit pbte legteih eofum et
nantur lbci, sangtiitiem eifundunt,iidest, communem[ pfbphetas, et pfbmissafri ei'S'haefeditateiri hahtehtes,
COnversationeriipolluuttt, iti cbmmtifii pteccaiitisicutl adhaeferrius-aulerii hofi ipsis sbd' Dteo".Pfaetefea ste-
tethi qui sanguinerh fuirdtint, similiterque satiguiiiemi cunduin LXX homb homodicit, trita:liceret SimpUci-
ejus qui ab eis in erfortemmiltittir, fundhnt, pefditib- tfef dicette botninetii; duplicat' tariieii", tit ostendat
_ iliSteiiiiiiei causa tefflcihrituf.Eirieqttaqudriiulifaihi- - tatheuni qtirhvcifclimciSibrf&qu&mqiiiinpfsbptitio
molabuiilhostiussuas dwnioiiibus,cumquibusforrifqaii^ i £fd'iise'fet6"eb"V liofc"deljefel ctfstbdii^ ftighdatuih; Sq^
431 B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS I. m
cundum vero litteram illud quod dicit, quicunque oc- A j niortalis animse natura, quse ablata esi ab angelis in
ciderit bovem,aut ovem, aut capram, sive in castris, sinu Abrahae, et cui dicitur, Hodie mecum eris in
siveextracastra,et non obtulerit ad ostium taberna- paradiso, et quse in tormentis ardebat infemi. Se—
culi oblatioriemDoinino, etc. (Ex Augustino.) Non de cundum istam ergo signifieationem qua perhibetur
liis dicit qtiae occiduntur ad usum vescendi vel si anima etiam haec temporaUs vila, dixit apostolus
quid aliud, sed de sacrificiis. Prohibuit enim privata Paulus : Non eniin facio aritmam meam pretiosam
sacrificia, ne sibi quisque quodammOdosacerdos esse mihi (Act. xx); ubi se ostendere voluit et mori pa-
audeat, sed illuc offerat, ubi per sacerdotem offe- ratum pro Evangelio : nam secundum significatio-
ruritrir Deb; ita enim nec vanis sacrificabunt, nam nem qua anima dicitur illa quae migrat ex corpore,
et hoc .in ea corisuetudine cavendum prsemonuit. magis eam pretiosam faciebat, cui tantum merilum
Cum ergo non liceret offerri sacrificia nisi in taber- conquirebat.' (Ex Hesychio.) Praeterea sanguinem
naculo, cui leuiplum poslea suceessit: unde et rex quidem proprie homicidium, omnem autem sangui-
Israel Jefoboam vitulos facere ausus est, quibus po- nem omne fralernum odium inlelligamus : Quia qui
pulus.sacrificaref, nehujus legisnecessitate educe- odit fralrem suum homicida est sicut Joannes scrip-
renlur.ab eo qui sub regnq ejus erant, dumpergunt sit (I Joan. m).. Dicimus ergo omnem sanguinem
Hiterusalem, ut in templo Dei offerrent sacfificia sua, B ] injustitiam dolqsorum, virum enitn sanguinum et do-
in quo facto, a Domino condenjnatus est? Merito lostim abominabilur Dominus (Psal.v); et quicunque
quseritur quomodo':licite sacrificavetit Elias exlta proximorum nocent vitse per insidias quaslibet, ita
templum Dei, quarido et ignem de coelo impelravit, ut homicidio sanguinis comparetur. Et propterea
elprophetasdsenioiiiofuihcpnvicil? Quod niihi non ab omni sanguine abslineri oportet, scientes quia
videtur. alia ratiotie.defendi, quam illa qua defendi- super animas quse talem sanguinem comedunt, de
tur tet Abfahse factum, quod filium Deo jussus vo- quibus dicebat David: Qui devqrant plebem meam
luit immolare. Cum enim jubet ille qui legem consti- sicut escam panis (Psal. xm), faciem suam obfirmat
tuit aliquid fieri quod in lege prohibuit, jussio ipsa Deus, videlicet Christum : ipse est enim imago Pa-
pro lege; babetur, quoniam; auctor est legis. Noii tris, «[uia qui vidit Filium, videt et Patrem : ipse
enirn; deesse possenl miraeula alia prseter sacrifi- etiamjudex est, et liecessario ad comminandum his
cium ,quibus superarenlur et convincerentur pro- qui malorum sunt operalores, disperdam, ponitur;
pbetse lucorum, sed spiritus Dei qui fuerat in Elia, quod demonstrat David dicens : Vuttus autem Domini
quidquid in hac re fecit, contra legem esse non po- super facientes mala, ut perdat de terra memoriam
- • eorum (Psal. xxxm). Hic animam sanguinem come-
test, quia dator est legis.
CAPUT vni. . 'C de»tem perdit de populo ejus, de communi videlicet
t De sanguine non comedendo. hominum genere. Quod autem dicit, quia atrima
(IBID.)Ilomo quilibet de domo Istdel et de advenis omnis cafnis in sanguine est, et ego dedi illum vobisut
quiperegrinantur inter eos, si comederit sanguinem, super. altare in eo expietis pro animabus veslris, my-
obfirmabo faciem meam conlra animam illiuSj et dis- slicum Christi sanguinem significans : sanguis enim
perdam eam de populo suo, quia anima carnis in san- ipsius pro animse piaculo erit. Sanguis super altare
guine est, et ego dedi illam vobis ul super altare in eo ad expiationem animarum nostrarum, pro anima
expietis pro animabus vestris; et sanguis pro animm expians, hic est utique guem effudit pro nobis Cni-
piaculo sit. Idcirco dixi filiis Israel: fimnis anima ex cifixus, et expiationem sive propitiationem generi
vobis non cotnedet sanguinein, nec ex advenisqui pere- huinauo praestitit, primitias offerens. Propter guod
grinantur inier vos. (Ex Hesychio.)Septuaginta etiam recte dicit: El sanguis pro animm piaculo sit, Ani-
incedunt, Homo, Iwmo, quod quomodo oporteat in- ma enim ejus primuni quidem, quse ab eo plasniata,
telligi superius diximus. Ergo oportet mandati hujusi deinde quia noslrae eam consubstantialera animae
eliam lilteram custodire et nullatenus cpmederesan- cum incarirai-elur accepit, ut ipse pro nobis red-
guinem :hoc enim el aposlolos invenies praecepisse,. deret, quam nos debebamus, morlem. Quia ergo
quando de quibusdam Judaicis observationibus con-' Christus sanguiiiem suum ad expiationem animarum
tentione in Anliochensi Ecclesia facta ad eos relata nostrarum dedit, et ab omni nos homicidio omnique
esl quseslio, qui legehi posuerunt, solventes qusestiq- alia iniquitate, quse homicidio proxima est, docet ut
nem hanc et definieHtes: Visum estergo Spirituii abstineamus: communis enim lex est, et contra
sancto, et nobis, nilril amplius hnponere vobis onerisi omnes extenditur : Hotno quicunque de filiis Israel
quam hmc necessaria, ut abstineatis vos ab immolatisi et de advenis qui peregrinaniur apud vos, si venalione
simttlactotum el sanguine, et suffocato, et fotnicatione' atque aucupio ceperit feram vel aveni quibus vesci li-
(Act. xv). [Ex Augustino.] Yitale aliquid esl in san- citum est, fundal sanguinem ejus, et operiat illud
guine, quia per ipsum maxime in hac carne vivitur, lerra. Anima enim Oinniscatnis in sanguine esl: unde
qui in onmibus venis per corporis cuncta diffunditur. dixi fitiis Israel: Sanguinem universmcaniis nonco-
Ipsani vitam corporis vocavit animam, non vitam medetis, qtiia anima carnis in sanguine est, el quicun-
quse migrat ex corpore, sed quse morte finitur ; qua que comederitillud interibil: Multum cura est Deo ut
locutioue dicimus istam vitam temporalem esse, non alterutrum nobis minime noceamus. (Ex Hesychio.)
iieternam; mortalem, non immortalem, cum sit im- Proplerea percutienti maxillam, cedi, et non cum eo
435 EXPOSITIONES 1N LEVITICUM.— LtB. Y. iU
judicio contetidere, similiterque et de eo qui auferet A CAPUT IX.
nobis paUium Jesus praecepit, ut ne quidem ex con- Non comedendumdemorticino aut a beslia capto,
tentione ad nocendum proximo provocemur, sed inio (IBID.)Anitna qum comederit,moriicinum aut cqp-
ut eum qui injuste contra nos agit per nostram pa- lum a bestia, tam de indigenisquam de advenis, ta-
lienliam corrigamus. Nihil enim amplius quam in- vabit vestes suas, el semelipsum,aqua, et contamina-
justitia et avaritia et alternum coarclat vitam no- tusetit usque ad vespetum, ei hoc ordine,mundtts fiel.
strara ; ad hoc intendens legislator, sanguinis man- . Quod si non laveril veslimenla sua, nec corpus, por-
datum non frustra recapitulavit. Sed quia quidam tabit iniquitalem suam. (Ex eodem.) Moiiicinumesse
quidem fraudibus quibusdam et macbiiiationibus, peccalorem, ut pole qui crudelem peccaii sustinei
variisque dolis nocere popularibus, quasi ignoiantes mortem, a besliis autem captum non tautum sim-
solent perimeie, etiam bujusmodi molimiiia pet- pliciter sed valde peccatorem, in tanlum ut maligni
spexit; nam vide quid praecipiat: Si venatione alque in eo operentur dsemones, sicul fuit Judas, qui dia-
aucupioceperilfefam velavem quibus vescilicitum est, bolo ingredienti in corde suo Clirislum tradidit,
fundal sanguinemejus et operiat illud'terta. Quodve- olim diximus, cum pollutionum sacrificia legislator
natio maxime injustitia, injustitiam autem non quamli- exponeret, sed illic quidem eum qui tetigit morti-
bet, sed eam quaead sanguiuenitendit, vitamque ipsara " cina aut a besliis capta, id est, qui communicavit
quodammodoper dolum fraudemque injustiliam pa- sive particeps fuit cum his qui prsedicli sunt; dici.t
tientis nocel, in divina Scriptura accipi soleat, de hic autem eum qui comedit, videlicet qui totum il-
quo audi David dicentem : Captabunt in animatn ju- lius peccatum suum propiium fecit, suamque ina-
sli, el sangttinem innocentem condemnabunt (Psal. lignam intentionem explevit, ex malo quod ille com-
xcm). Et rursus : Anima nostra sicui passer erepla misit: sicut fuerunt Annas et Caypbas, qui non sira-
est de laqueo venanlium (Psal. cxxm). Si quis ergo pliciter Judse participes sunt prpditionis effecti, ipsi
venationeni ceperit, id est, peccantera viderit eum enim ementes, proditionis ei dederuiitpecuniarn, et
qui venatione ex infirmiiate vel ex simplicate expo- oliin esurientes, vel desiderantes mortem Doniini,
situs est, hunc enim dicimus esse qui capitur, pro- ad pascendam niitriendamve suam inlenlioneni, et
pter-quod dixit: feram aut avemquibus vescilicilum ad satisfaciendum desiderio.per Judara praevabierunt.
est, Per feram, de vulgo quempiam, carnalem lanien Hujusmodi comedere morticina et a bestiis capta
et paslionibus incubantem, signiiicans, experlem- dicuntur, qui necesse habent lavare yestimenla sua
que comniislionemcausarum ; per avem autem eum et corpus ; lavat autem vestem suam et corpus, qui
qui a terrenis semetipsum removet rebus; hujus r mundat semetipsum totum, id est, interiorem ex-,
modi enim homines a violentis et avaris in causis terioremque suum hominem, quia intra vestimenta
ssecularibus consumuntur, illa videlicet incongrua corpus est, sicut intra exteriorem hominem homo
maliguaque comessalione de qua Paulus prohibebat interior, quomodo aulem lavat? Autper baptismum,,
dicens: Si aulem ad invicemcomedilis, videte ne ab aut per abundantiam lacrymarum, imitantium aquas
invicemconsumamini(Gal. v). Aut, ut qui prius erant baptismatis ; qui autem hoc non facit, portabit ini-;
justi, inler ea quibus vesci Ucitum est, id est inler quitatem suam, retribulionem videlicet injuslitise :
munda, recte nominantur ; verumtamen si quis pec- sic enim divinam Scripturam in peccalis poenas re-
cantis, velut inferius jaeentis et pcenilenlia sepulii, stituere inveniesconiminantem.Unde EzechielDeum,
effundit quidem sanguinem, id est, peccatum quod induxit diceniem: Non parcet oculus meus super te,
peccavit, effundit autem illud ad orationem accedens el non tniserebilur, sed vias tuas ponam super te, et
et confessionem,quemadmodum ait el David: Effun- ubominationestuwhimedio lui erunt, ;
damin conspecluejus orationem meam (Psal, CXLI),
CAPUT X. .
operiatillud terra : peccala enim confitenlium terra
De observandisprwceptiset judiciis Dotnini.
operit, uf pole inferius remanentia et poenitentia
mortificala, et quorum prohibitus est clamor ad ^ (CAP.XVIII.)Et dixit Dominus ad Moysen: Lo-
ccelos ascendere, quemadmodum Sodomorum ascen- quere filiis Israel, et dicesad eos: Ego DominusDeus,
debat, nec enim volebant poenitentiam agere. Secun- vesler: juxta consuetudinem terrm JEgypli in qua
dum hanc igitur intentionem, legislator ea qu» dicta habilastis non facielis ; juxtamorem regionisChanaan,
sunt ponens addidit: Anima enim omnis catnis in ad quam ego introducturus sumvos, non agetis, neque
sanguine est; deinde adjicit: Unde dixi fitiis Istael,- in legiiimis eorutn atnbulabiiis.Facielis judicia mea,
id est, dico, De sanguine universwcarnis non come- et prwcepta measervabilis, et ambutabitis in eis. Ego
detis, quia ahiraa carnis in sanguine est, contestans Dominus Deus vester. Cuslodile leges tneas atqueju-
ab omni iniquitate abstineri. Contestans autem non dicia, quwfacienshomo, vivet in eis. (Ex Hesychio.)
exponere ea quse contra voluntalem comraissa sunt Prsecipiens ergo ea quse nunc dicta sunt: Ego sum
fratrum peccata, sed tradere terrae ejus qui caplus DominusDeus vesier, inquit, ut creatorem et Domi-
est, id est, visus, sanguinem cooperientes illud venia num discentes eum. qui mandavit, summo studio ea
et compassione. Sanguinem enim comederis et ani- quse prsecepta sun>tab eo custodiamus: sic ergo
maro qui diffamatproximi peecatum, recte putatur, sanclionis totius inteniionem explanavit. Quse est
quia animsemors peccatum est. $ autem haec? ut ab omni iniquitate abstineamtis, et;
455 B. RABANIMAURI ARCfflEP. MOGUNT.OPERUM PARS I. 45G
quse virtutis sunt agamus, juxta eonsueludinem ler- X-foris genita est, nqn reveiabis. Turpitudinem ftlim
rse jEgypti, et juxta morem terrse Chanaan nihilfa- .filii lui vel nepotisex filia non revelabis, quia turpi-
eere, sic ab omni iniquitale abstitieri praacepit. ludo tuqest. Turpitudinenifiiim uxoris palris tuiquam
Septuaginta autem pro consuetudine studia inter- peperit palri tuo et est soror lua non revelabis. Tur-
pretati sunt, quia maligoas adinventiones et fabulas pitudinem sororis patris tui non discooperies,quia
solet divina Scriptura appellare, malorum sludia, ut pqro est patris lui, Turpiludinem sorqris malris lute
pote Ezechiel dicente, post iniquitates quas Deus in non revelabis, eo quod caro sit ntatris luw. Turpilu-
templo seniores Israel agere ostendit : Et dixit ad dinem patrui lui non revelabis, necaccedes ad uxoretn
me- Dominus : Vides, fili hominis? Et rursus : Con- ejus quce tibi affinitate conjungiiur, Turpitudinem
versus videbisstudia ma;ora horum. Non solum ergo nurus tum non revelabis, quia uxor fiiii tui est, nec
a fornicatione, et avaritia, et a superhia, sed et a discooperies ignominiam ejus. Turpitudinem uxoris
divinationum et auguriorum ahjectionibus et venefi- fralris iui non revelabis, qnia turpitudo fratris iui est.
ciis -praecepit abstinere, sed et a magiis et similibus Turpitudinein uxoris lum et fiiiwejus non revclabis.
aliis, ila ut Moysesin Deuterpnomiodiceret: Quando Filiam fi.liiejus, et filiam filiw ejus non sunws ut re-
ingressus fueris terram quatn Dominus Deus tuus de- veles ignominiain ejus, quia caro illius sunt, et talis
derit libi, cave ne imitati velis abominationes illurum -B cqilus inceslus est. Sororem uxoris tuw in pellicatum
gentium, nec inveniatur irite qui sciscitelur et observet illius non accipies, nec revelabis turpitudinem adhuc
somnia atque augttria, nec sit mqleficus, nec incan- illa vivente. (Ex Augustino). Sed diUgentius haec
tator, nec pythonas consulat, nec divinos, et qumrat a secundum historiam intuenda sunt : Turpiiudineni
morluisverilatem, oinnia enijn hwc abominatur Do- patris tui et lurpitudinem matris lum non revelabis.
tninus, otnnis qui hmc facil: pro abominatioiiibus Turpitudinem eorum cum matre concumbere, ibi
enim his Dominus disperdet eos ex te. Ab his ergo cst eniro turpitudo patris et matris, nam postea pro-
abstineri prius oportet, et sic nohis dicit: Facietis hibet ffit novercae ubi dicit: Turpiludinem nxoris
judicia mea, et prmcepta meti servabitis, et airibulti- patris lui non revelabis, lurpitudo enim patris iui est;
biiis ineis, id test, movemitti ct conversamini in eis, ubi exposuit quomodo in matre ulriusque lurpitudo
et nuUo tempore vacetis ah eoruni correctione. est paltis et matris, in noveica enim tantum pattis.
Deinde rursus sribdidit : Ego Dominus Deus vester, Ttirpiludinem sororis tuaeex patre tuo aut ex nialre
custodite leges meas atque judicia, qumfaciens hotno tua quse domi estnata, vel quse foris nata est, non
vivethieis. Sed quaeri pertractarique dignum est cui revelabis lurpitudinem earum ; quae domi nata est
iti unoloco legis bis dixit fieri judicia sua, et prse- iBlelligitur ex patre, quae iforis nata est intelligitur
eepta suacuStodiri? vel cur dicatrbis -.Ego Domititts Gexmatre, siibrtede priorc viro eam maler susce-
Deus? Ergo quia duo sunt Testamenla, Tetus tet perat, et cum illa in domtim venerat tiuando patri
Novum, unde etipse per Jereniiam dixit: Dabovobis ejus nupsit. Quem monet Seripluia*e tevelet tur-
lestamentum novum,non secundumtestamentum quod pitudinem sororis suae, hic yidelur non prohibuisse,
dedi patribus vestris, in die qua dpprehendi mtinum et quasi prsetermisisse concubitum cum sorore de
eorum %teducerem iltos de terra J&gypli(Jer. xxxi), utraque pai'ente natsi; non enim dicit: Turpitudinem
recte «ecundo judiciorumpraeCeptorumve mempfiam nonrevelabis sororis tuaeexpatre et ex •matre; sed,
facit, Tit etiam illa ostendeTet quse eraf posfea sati- ex patre aut ex matre ; verum quis non videat cliani
citufus,-de quibus TIUIIC addidit: ftuas faciens lioriw illud csse prohibitum roulto maxime. Si enim non
vivetin ms; in ipsis enimvera vita credentibus ih Ucet sororis turpitudinem revelare ex quolibet-pa-
Ghristrim perficitur, de qua in Evangelio Doniirius rente natse, quanto magis ex utroque ? Qmd est au-
dicebat: Hmc est volttnias Patris mei ul omnis qui tpm quod, interposita prohibitione concubitus etiani
videt Filium et credit in eum, habeat vitam mternam cum suis neptibus, sive de filio, sive de filia, sequi-
(Joan. vi). Valde <ergorationabiliter secundo dicit: tur et dicit: Turpitudinem fitiw uxoris patris tui non
Ego Dominus Deus vester, cojitestans quia ipse.Do- revelabis? Si enim hucusque <dixisset,inteHigeremus
mitius tethribra judicia sive praecepta et posteriora •' etiam cum filia novercse ptohibitum fuisse concu-
saiicivit; t/um qui fecerit, vivet in eis, non in priori- bitum, quam ex piiote viio noverca peperisset, nec
bus judiciis et praeceptis. Vide quid addidit: Ego bujus qui prohibetur soror csset, velexpalre TCIex
Dbmihus. matre ; cum vero addidit: ex eodempatre soror tua
CAPUT XI. est, rion revelabis Utrpiiudinein ejus, manifestat he
Non liqere ad proximam sanguinis accedere, ut reve- sororefaclam esse istam prohibitionem, cum fuerit
let turpitudinem ejus ex patreet.ex noverca, de qua jam supetius dixe-
(IBID.)fimnis hqmo ad praximam sanguinis sui non rat: an ideo iterum boc apertius voluit prohibere,
accedet, ut tevelet tufpitudinem ejus. Ego Dominus. quia superius subobscurum fuit, ssepe enira hoe
Tjitpitudinempatris tui et lurpitudinem matris inw', facit Scriptura. Turpitudinem fratris patris lui tton
nqn (discqoperies; materiua est„ non revelabis iun- revelabis, et ad uxorem ejus non introibis, exposuit
p\tudinem ejus. fwpiludinem uxoris patris lui non quid diserit, lurpitudinem fratris patris tui, id est,
discooperies,lurpitudp enim patristui est. Turpiiudi- patrui tui iion re^labls, hoc esl enim ad nxorem
n^rnsorpristuceex^qiresive exmalre, quw domivet ejus non introibis. In iixoi-e quippe 'patrui iui yoluit
 m ESPOSITIONES m LEVITICUM. — LJB; Yf 1.3$
inlelligi tturpiludineni pafriji, siciit tin uxqre patrjg A.
A cqnjutictus est, nqstraequg cqgnatjoijis teffectusest
turpitudinem j>atris, Turpitudinem ugpris frgtrfslui particteps, Unde injuStum'est.ut mgnLitudinem.cqgna-
nqn repelqbi?,, turpitudo Jfrqtris fui fist: quaejciljir tiqnis iejus ihj,uriemtjs,Cum .autefji hsec ita se ha-
uttum hoc vivo fratre an inortup sit' prohibitum., $X beant, "intelUgenduiiiest jSancirispiritalitpr. _Nqnyjjlt
jjon parv.a quseslio est : si enim jdixerjmus de vivi 'enim nqs reyekre quselUietP.eecata a cognatis anii-
iratiasjixqre iqcufam ScTJpturamjflnqrgenerali.prae- jcisve,n,obis-cre4itafuerint, nec .prodere tiirpes aciio-
ceptq, ^quoprohihetur hqmo ad uxorem a_ccedei;e ^esiillp_cu_qijuefqrtepatiamur,quq.dChain, gtii.patris
alienain, ietiamjioc utigue continetjir. Qtiid est ergo ^nudijtaiejnvidens non cqoperuit, sed frftribus egre-
quodtamdiligejiterhas perspnas, -quasappellai dq- diens patefecit (Gen. ix). jbi p^tre ergq et Hjatte et
mesticas, propriis pr,ohibitionibjis distinguit a«- §qrote, etiquoscungije alip.s cqgnatos enunjeiavit,
ieris ? Non enjm et quod prohibet .de:uxore^patrjs, cujii carnalib,us et Ulos ppprtet aecjpi, de quibus
hoc est deaoyerca, vivo patreaccjpieroiumtesse, ei Paulus dicit: Seniorem ne incmpgveris.,secl pbsecrq
non polius mortuo; nam vivp patre qujs nqn videat ttf pqtrem, juvenes ut frqtres, gnus ut mqlres} juven-
mul.toniaximeprohibitum, sicuiuslibet jiominisuxor .culas ut sorores (I Tim, y). Deinde cuijcl^ro nobis
aUena prchibita est maculari stdulteriqj1Dehispersqnis «qui fideles sumus cum omnibus qui ejusden) sunt
ergo videtut lo.quij quaeppssent non Jjabentes vjros JS sje rursus di-
JJfidei cpnquirere cupiens cog.iiatio__a.ei_a,
in matrimoftium conyenire, nisi legtejprphibereiilur, cit: Multi unum corpus sunvus in Christo, singuli
sicul fertur iesse (ConsuetiidoPersarum. Sed rtirsus autem alterius membrq {Rqm. xn). U»de pt impiiim
-si fratre mortuo inteUexerimus prohibitum csse idu- revelare cujusUbetprsedictqruni turpitudinem appel-
cere iratris uxprem, o.ceurrit Ulud xjuod excitandi layit, quia spiritalis cognaiipnis pi-aevaripatio ad
seminis causa, =siille sine filiis defunctus esset,.ju- Deum tendit, postquam cum eo habemus cqgnalio-
Ijet Scriptura esse faeiendum, ,-ac sper hoc collata nem vinculi spiritalis. yeruintamen nec hoc prseter-
ista prohibitione «um Ula jussionc, jne invicem ad- ire oportet eum qui diligenter jneditatuj.' legis elo-
serseritur intellis.e»da estexceptio : idtest, >iiofili- qtiia, quia secunduni Septuaginta decein .gradtijim
-Cerepjiguam defuncti IratTisduceneiuxQrem, siide- iCognaljonis npmerum in .prsesenti poSiUitlegisblqr,
ifunctes ippsterpsidereUfltiit, aut etiamilludiessepro- ^cujjisftumeri omnia mand^,a sunt ie^gis^jpsteiideiis
Mbitum ne liceret4ucere fratris uxqrem.etiaHi, tquae ' quia qjjjsgujs turpittidinein reyelat caraaliijifflspiri-
a fratre viyp :per repudium Tecessisset. Tunc enim .taliumve _cognatqrum, tqtjus legis inyenitur esse
iSicutDoffiinusdieit (Mjarc.«)s.Adduritiam'Judseorum trans^ressor, (Juare? .Quia alienum est a charitate,
Moysespermiseral idare lib.eUumTepudii,et^er ShanC qupd agit, quse est legis _pleiiitudp. Hoc enim gupd
dimissiOntenijpotuit jp.utari, quod licife guisqhamiiG ajt Paulus.: Npn aduliterabi^ noji ftepiiies^npn^urlum
- ;Sibi uxorem
icopulariet-fratris,-ubi adulterium Jion facies^ noti cotwupisces,,et si ,qupdpst .alittd mandq-
iimetet, quohiam jepudio diseessisset. Turpititdinem tum, in hoc ver.bq restquratu?. Piliges proximuvi
mulieris etfilim ejus non revelabis, idesl, ueputet iuum9 sicut teipsum. DUectiq ptqximi mqlum non
quisquarii licerte Isibiiducere _fiUain«xoris -suae.Si- pperfitur; plenitudp legis pst sdiiepliq{Hqm. xjil), Pla-
aaiultenimmiiUerisLet.iiUaeiejus;non •lieetsreyelafeAur- aipr autem iLt intellectjis;, si jpsatn pjeaiscrutemur
pitudinem ejus, dd ibst, ambabus «misceriet snatri et litteram : Qmnis hpsmqqd prpxitngm sanguinis sui
iUiae..FAiigmfiMiejus icl.fiJiimifilimiejusnon ac.cipie.s, ,npn apfjedet, ut revelet fturpituditiepi ejus:; ut noii
.eliam neptam iuspris de iilio vel ide filia fduci ;pro- laccedaiiius ad cognaios jn lege cogiiitipnis .prsesu-
hibuit iuxofem. Sttper soroiiemfijus mpn uccipies in jHienteiSi, e,t {>er hqc eqs lentaptesj .ac deinde .actip-
zelum: hic ribn prdiihuit superductere, quod ilicebat lfteseqrum Eturpe_SiOQg.iiPS,cqntes .pi;pdainusees. Uiide
smtiquis prt^rter abiMidaiitiam4>ropagationis,«ed 30- etniffiis ppp^rtune .si^djdit: ISgo Mpminus, id est,
.Torem«otori pcrfiuitsuperduci. :Qnqd videtur iecisse «nanifestans h,pminum.peGcatajsed Kjuaecunquecen-
3acobj sive quia aondum ifuerat dege ,pro_hibitum, fessi fuerint et .prando exppsuerintj tegens et dissi-
STC ijuia suppositse alterius Iraude.deceptus :est,-ad - pans, ita ut ne quidem yestigiiim eorum reperiatur.
illam magisfde;placHo seniebat, :quam (prsterius ac^--^ Sqtprem uxoris tuw in yellicatum -ejusnqjn.pccipies,
icepit, sed anjustum erait ipriorem dimitti, me faceret: w.ec•reveldMs turpitudinexh mdhiic ilia mvente. (Ex
*am nwechari. floc aatemj«quod-aitin *e/jMK,;nlTum Uesychio^i ;Recte ihaee pTsecipiuntti^ qtiia in pace
jdeo ipositumest, <ne«Ht aelus inter sorores, ;quod ybcavit nos Dominus Bem-. jjjuienim cum omnibiis
InteT iilas ;quse «OTorcsaion stessent-contemneridum i«os fjacera habere sultj «tiam sper Paulum dicens:
ifuit? anideb ^otius me ipropter-hoc fiat,id est, .ne sSfpossibUe.est,quod ex aobis .est cumomhibm hqrni-
3ioc animo ifiat-ut in ieium sororis soror «uperdti- mibusjpaeemJiuhetote^Rom.xn). ,Multo magiSipaca-
tsafur? -{Ex Hesgckim) illud toppoitune ihtuendum i tbs nqs yultitesse.cuHi ^ptoximis,iquod rsubyertit, si
«st quod dicens : fimnis homq ad pr-oximamsangui- simul quis .uxori sororique *jus4utigatur, ;iit sqrores
yns suinan ficcedel,M tevelet turpitudinem ejus, -ad- ^uippe siinul :habitent, ;et nit inter jShniil habijtMtes
ididit : Ego Dominus. Et quid cpus .erat hoc addi,, excitetur aelus, unde ,conten;tioiixaque jgeneratur.
*um semel, et hoc initio praesentis sanctionis, dixe- Post hoc lex prsecepit, tiqn/qpqrtere in Judaica con-
ilit, EgoJPomims Deus vester, sed aperte iilud osten- versatione ecclesiasticam-acciperej.nec siniulpascha,
;dit quiaisquaehaecsancit, jpseesttjuiapbisetcarne . ,quod in h^ura est, .cum eo, ,;tjviodest ititelljgibile
 439 B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS I. 440
celebrare; uec festivitatem azymorum celtebrantes, A cubitus contra legem misceri, sed ntec uxori proximi.
Christi patiis ccenam sumere, qtise sunt vera azyma, Adulterium enim ista commistio non conjugium est:
jiee circumcisionem simul prsedicare et baptisma. unde cum dixisset: Cum uxore proximi tui non
jMtemojramini autem iUius qui dixit: Ecce ego Paulus coibis, addidit nomen, nee semims commistione ma-
dico vobis : Si circumcidamini, Christus vobis nihil culaberis, hoc explanans, quia jam non est hoe con-
prodest (Gal. v). Sed et si forte quis Judaica con- jugium; rieque enim polluerat eum qui commisceba-
versatione usris est, negligendo eam mortificet, id tur : quia honorabile est conjugium et tlwrus immacu-
est, intuliorem alque ineffieaceni reddat, et tunc ei latus (Hebr. xm): sed cum sensibili fornicatione, et
quaeest Ecclesiaemisceatur, quaesoror quidem illius, ab inteUigibUinos removere maximo studio nililur,
quia eamdem legem habet, eosdemque prophetas, propter quodsubdidit: De seminetuonon dabis servire
sed aemula est: non quod ipsa zeletur, sed quod Mbloch; sive ui Septuaginta, principi, Cui autem
hsec illius zelum patiatur, quisi divitise ejus ad nos principi noslra translatib et reliqui Interpreles os-
per ipsam devolutse sunt, in tantum ut Paulus de his tenderunt. Ipsi enim Molochpro eo, quod est prin-
qui ex citcuincisione sunt, ad Galatas qui ex genti- cipi, consone ediderunt; idolum autem hoc fuisse,
bus erant, dicetet: JEmuXantut vos non bene, sed etitim Stephanus eoncionans, maxime autem Amos
excludere vos votunt (Galat. iv). Quia autem non Ec- R ante eum, prophtetans demonsltavit; ait enim : Et
clesia Synagogam zelatur, sed ipsa a Synagoga zelum portaslis tabernaculum Moloch vestro, et imaginem
patilur, manifestum est ex eo quod non secunda uxor idolorum vestrorum sidus Dei vestri, qum fecistis vobis
primam, sed prima aemulatursecundam : sicut ex de- (Amosv). Semen aulem non solum cognatos, sed om-
siderio viri subingrediente solet, unde et Lia zelaba- nein nostram actionem et doctrinam inteUigamus, ut
tur Rachel. nec actionem noslram demus ad serviendum idolis :
Ad mulierem qumpatilur menslruam non accedes, qmnradixomnittmtnalorttiricupiditas (II Tim.vi),quse
nec reveles fwdilatem ejus. Id est, ad menstruatam est idolorum servitus; sed talia doceamus quse11011ad
mulierem non accedes : segregabatur enim secun' erroiis idoloium impietalem perlinent. Sic enim in-
diim legem propter immunditiam. Hoc cum superius telliges iion opoiiere ad mulierem quae in menstruis
satis sufficieiiter prohibuisset, quid sibi vult, quod constituta est ingiedi ad revelandam turpiludinem
etiam hic hoc iisdem prseceptis voluit adjungere? ejus, ut non in errore paganorum nos misceamus: hu-
An fotte ne in superiotibus quoniam dictum est, ne jus enim figuram gerere eam quse in menstruis con-
figurate accipiendum putaretur, eliam bic positum stituta cst, superius ostendimus, cum de mentruatis
est, ubi talia prohibita sunt quaeetiam tempore Novi et fluxum sanguinis palientibus mulieribus inter-
Testamenti, remota umbrarum veterum observa- C pretandi necessitate sermo habitus est. Sed nec re-
tiofte, sine dubio custodienda sunt : quod videtur velehius fceditatem ejus, ut non dicamus neque dedu-
eliam per prophetam Ezechielem significasse, qui camus ad medium actiones eorum malas, non quasi
inter illa peccata quse non figurate sed manifeste eis parcentes, sed propter eos qui audiunt quia no-
iniquitates sunt, etiam commemorat, ad mulierem cet audientibus. Propter quod dicit Paulus : Qum
menstruatam si quis accedat, et inter justitise me- enim in occulto ab eis fiunt, turpe est dicere (Ephes.
rita si non accedat. Qua inrenon natura damnatur, v). Sed uxorem proximi refugiamus ut non pollua-
sed concipiendseproli'noxium perhibetur. Cum uxore mur in ea, genlilis videlicet et idololatrae, qui proxi-
proximi tui non coibis, nec seminis commistione non mus noster propter naturam et propter cognationem
maculaberis. Ecce ubi rursus prohibet adulterium dicitur. Propler quod et Dominus inquisitus a
quod cuin aliena uxore committitur; quod etiam in scriba : Et quis est proximus tneus? (Luc. x) eum
Decalogoprohibelur. Unde apparet illa ita prohibita, gui descenderat ab Hierusalem in Jericho, et in la-
ut etiam morluis viris suis, non ducant uxores, qua- trones inciderat, videlicet daemones, etneque a sa-
rum prohibet lurpitudinem revelari. ,cerdote, neque a levita sanatus est, sed a Samari-
CAPUT XII. tano, proximum dixit. Cum hujusmodi ergo muliere
Prolribet omnemimmunditiam contra naturam. D non concumbis, ut taU seminis commistione macu-
(LEVIT.XVIII.)De semine iuo non dabis, ut conse- leris: utnon paganorum sapienliae, intantumcommu-
cretur idolo Moloch, vel secundum Septnaginta : nicemus, neque intanlum in ea incuffibamus, ut aU-
Prwsto esseprincipi, nec pollues nomen Dei tui: Ego quampoUutionem ex ea indogmate conquiramus; nec
Dominus. Cum inasculo non dormies coitu femineo, polluamus nomen Dei nostri,- quod communiler in
no-
quia abominatio est, cum omni pecore non coibis, nec omnia quse dicta sunt intelligamus : quia polluit
macuiaberis cum eo; tnulier non succumbetjumento, men Deij non solum fornicationis turpitudine et ali-
nec miscebitur ei, quia scetus est. (Ex Hesychio.) quibus actionibus idolorum utens, sed et si quis ex
Bene hae interpretationes stylo conjunctse sunt : paganorum errore et ea quae appellatur apud eos
praesens enim legislatoris intentio est a libidinibus pbilosophia, subintroducit in divina Ecclesise dog-
et a nefariis comraistionibus, et a fornicatione tam mala; quod quidam patientes in sortem hsereticorum
sensibili quam intelligibili eohibere eum qui acci- lapsi sunt, et facii sunt extra Ecclesiam; ut pote
pit legtem, et ptopterea non eum prajcepit ei qune iu polluentes nomen Dei, id est, injurianies et quodam-
itiejjstiTiis conslituta est propler pollulionem con- modo coinquinantes, quia non oporlet ea quaesgut
m EXPOSITIONES IN.LEYITICUM. — LIB..Y. 442;
morluorum super vitam inducere, sed cusiodienduni A j legitima mea atque judicia. (Ex Hesychio.) Non parvo
est Pauli mandatum scriptum a Spiritu, Quaeparlici- modo pollui in prsedictis peceatis, indignalio et
patio juslilim ad iniquitatem? Aut quw societas Chri- poena, quae in eis definita est demonstrat. In nullo
sli adBelial ? (II Corinth.n.) Hoc enim.et ipsequo- enim eorum oportet pollui. Nam qui in.uno pollutus
dammodo legislator significansin his guse dicla sunt, . fuerit, in omnibus polluitur, quia ea, quse sibi ad
cum subdidit: Ego Dominus, qui glotiam habeo om- invicem conjuneta sunt, lex ostendere cupiens, in
nibus incominunicabilein,quanto magis dsemonibus, unum omnia collegit, quse intantum sunt gravia, ut
qui corruplores sunt animarum, et idolis earum. genles etiam integras perderent, et terram pollue-
Ipsis autem verbis sanctionem terribiliorem facit ex rent, pollutaraque respui facerent, et eos qtii in ea
eo quod mediam eam sicut cernis his de quibus nunc talia cominiserunt evomeret atque renueret, non
loquitur posuit: prsecedeutibus quippe his qusemodo quia poterat expellere a se vel evomere, vel sicut
discussa sunt, rtirsus proponit guia non debet cum Theodotion edit, respuere eos, sed eosdem jriocentes,
masculo virili coitu concumbi, sed nec cum pecore quasi ingemiscit naturaliter in transgressionibus
coiri necessarib in hoc utrogue mandans tanguaro suis, quemadmodum Paulus dieit: Qttia ipsa etiam
utrumgue conlra naturam est, sed insuper guia ju- creaturaingemiscit et parturit usque adhuc (Rom. vm).
mentorum est, et ut vir viro, foedocoitu misceatur, B ] Deus autem tam gemitum ejus yindicat/ qiiam legem
quod fugiendum atque adversandum est. Sed et suara et creaturam,utpotepropriam quaedemonstrat
Paulus hsec deraonstravit, ad poenam ea docens et ex his quae nunc dixit, cujtis ego scelera.visitabo; et
iram Dei et perditionem commiltentium peragi. Sed haecquidem nos docet per litteram lex. Hisautem con-
et reliqui Interpretes pro abominabili, Symmachus junctasuutet non conlraria, siper spiritalem intelle-
ineffabile, Aguila infectum ediderunt, hoc guidem ctum gentes in his omnibus pollutas dsemohes intel-
actione, illud autem etiam verbo vel narratione, non lexerimus, gentes siquidem hi propter multitudinem
esse portabile, nec legitimum dicentes. Nos autem dicunlur. Cum enim nimis sint iniqui et omni laetan-
praeter haecjnasculum qui virilia agit inteUigamus tur malitia, maxime tamen fornicatione, et nefaria
hominem, de quo David dicebat: Beatus vir qui non fornicatione, acmulto magis idololatria, gaudent, quia
abiil in consilio impiorum (Psal. i). Et rursus : Fiat •- in his corpus et anima maculatur, et totus homo qui et
manus tua super virum dexlerw tuce (Psal. LXXIX). terra appeUatur per hoc polluituri sed visilat Deus
Hunc effeminari non oportet, nec dissolvi ejus, quain ' terrarn, videlicet hominum genus, et scelus. Sive ut
habet in virtute perseverantiam. Hoc enim opportune Sepluaginta : injuslitiamejus in eam,id est,quaeeslab
cum viro, muUebri coitu misceri intelligitur;'sed ipsa et in semetipsa committitur. Ab ea quidem quia
quemadmodum alium effeminalum fieri non oportuii., G ( abominabiles sunt peccantes, et si a daemonibus ad
ita nec nos nefatiis voluptatibus acquiesceie, quse hoe protrahunlur. In semetipsa autem, quia acci-
recte quadrupedia, ut pote in terram intendentia, pientes occasionem illi ex nostra negligentia, contu-
et actiones quae virum deceant non habentes , meliam ingerunt nostrae naturae. Sequitur :
dicta sunt : in terramnamque intendunt quadtu- Et non faciet ex omhibus. ubotriinationibus islis
pedia et manuum carent usu, quae in actiones tam indigena, quani cdlonus qui petegrinantur apud
dignas hominibus aceiphintur, quia.proprie hominum eos : Omnesenim exsecraliones istas fecerunt accolm
est manibus laborare. Non ergo oportet cum his terrm, qui fuerunt ante vos et pqlluemnt eam. Cavete
coire, ex guibus quis poUuitur: gui enim moratui ergo ne et-vos similiter evomat, cum paria fecetilis,
in delectationUius, sive voluptatibus, ita ut concum- sicut evomuil gentem, qum fuit ante tios.'Omnisanima
bat in eis, hic et semen effundeie dicitur, propter qum (ecerit de abominalionibus istis quippiam, peribit
hoc guia polluitur ab eis, sive guia.delectatur in eis, de medio populi sui. (Ex Hesychio.) Tam iricolam,
et frequenti usu seniinat eas quodammodo aut ab id est, eum qui a palribus in lege nutritus est, et
eis seminalur semine aliquo, quod iniraicus dormien- ab' infantia 'doctus est litteras, quam proselylum,
libus nobis et negligentibus, in mundum seminavit, et qui adjunctus est nobis,- id est eum qui deforis
polluens valde, ita ut et a sacro tabernaculo debeatJD nobis adjectus est, qui interius sumus, recedere ab
hic qui taUs est, ut polluens expelli, alientisque esse abominationibus oportet, et nullatenus haec faeere*
a Dominica area, qui per malum semen factus est quae colebant antiquiores. qui terram nostram pol-
zizania. Legem autem non vir solus,.sed et mhlier luerunt. Hi enim antiquiores quidem nobis sunl in
necessario custodit, Ula utique quam Salomon lau- conditione, quia invisibiles sunt creaturae. Pollue-
dat: Mulier bona benedicetur, timorem autem Dei runtautem hominum genus, inobedientiam ei Adam
laudat. et alia post illum mala suggerenles, veluti menda-
CAPUT XIII. cium, homicidium et quaecunque his similia sunt;
Populus Dei non sequetur conlaminationes et errores ita ut Dominus de diabolo diceret : Ille ab inilio
gentium. mendax et homicida est (Joan. vin). Suggessetunt
(IEID.) Ne polluamini in omnibus his quibus con- autem eis qui nienlem lubticam et vetgeiitem ad
taminalm sunt gentes, quas ego ejiciain ante conspe- maluiii habebant; nani nec Abel, nec. Seth, riec
ctum veslrum, equibus polluta esl terra; cujus ego Enocb,nec Noe, nec aliisjuslis suggteieie potuetunt,
scelera visilabout evemat habilatores suos. Custodite vel magis suggesserunt, sed non,obtinuerunt, sec|
 UZ B. RABANIMAURI ARCHIEP. MOGUNT.OPERUM PARS I. 444
irrisi -sunt ab eis ct recesSeruht: negue eiiim ini-- A . mandala: qui quomodo debeant custodiri noti verbo
mici cogitaliones ignofanles fusti, sicrit ait Aposto- tantum, sed et opere incarnatus pef suani conversa-
lus? Nonenim ignoramus cogitalionesejus. Scieritesi tionem osteudit,-ut non faciamus autem omnia quae
autem eas ab eis -se custodiunt, sed illos gtiidemi fecerunt hi qui fuerunl ante nos. Sed vide quibus
intelligibilis nostra terfa, visitata a Deo per Salva- prsesentemsanctionemcontirmavitverbis : Ne pollua-
iioris advtentumevoriiuit,-ergoet eos guoque intelligi- miniineis, quiti egosumDominus Deus vester; onmes
bilis terra abhorret et eniovet illos. Non enlm jamL hos a pollutione mundare volens, quia imagine ejus
in hominum porlione, sed in dsemonumordinabun- circumdati sunius, et polluia quideni ea a qualibet
tur, perdentur enitii ebrum animae. Hoc auleni ini earum quse vetitae sunt malariim et nefariarum
igehenna fit, ubi maxime ioous et «ors dsemonumest. actione necessario iraScilur, mtinda auleffi conser-
^juod manifestat Christus dicens: Discediie a me,, vala inlanturn placet, ut etiam itihabitet in nobis;
maledicti, in igiiem wternum, qui paratus esi dia- quod manifestat Paulus utrumque, ait enim sic :
boio et angeiis ejus (Matth. xxv). Nescitis quoniam iemptttinDei estis, et spirilus Dei
Gustoditemtindata mea: Nolile facere qucefecerunl! habitat ih vObis? Quicunque ergo leihplttm Dei vio-
hi qui fuerunt ante vos, fit-rie poUttatriiniin eis : Egoi laverit,, disperdel illutn Deus. Templum enim Dei
DominttsDeusvesler, (Ex Hesijclrio.)Yterein duobtis,, R ] 'sanctum est, quod estis vos {I Cor. m). Consumma-
vel iribus testibus stabit omne verbtmi. Hoc eniro tam ergo sanctificaiionetti Custodientes, totam in
legislalor confirniare "volens de eisdem, ecce lerlioi nobis habemusinhabilaiitem Trinitatis plenitudinera,
-prsecepit: Et custodile, ingilil, mandata mea; noiile? si,tamen templum Deisumus, videUcetPatris, Christi
facere qum fecerunthi qui fuerunt anle vos; ut osten- autemcofpuset mettibra, et Spiritus sanctus in nobis
•dal quia non hominis cujusiibet, sed ipsius Dei sutitt habitat, in Christo Jesu Dominonostro.

LIBER SEXTUS.

CAPUTPRIMUM. tui, -et uthfeviter coritinentiam a maio piraeciperet,

Decustodia prceceptommetobservationesabbali, Sabbata thea cuslodite ralionabiUter suhdidit, quia
(LEVIT.XIX.)Locutus est Dominus ad Moysen ,di- verura sahbalum est, nullum corruptionis opus ope-
4ens : Loquere ad omnem cmtum filiornm Israel, et Q rari. Nam et bffine opus servUein sabbato non fieri
dices ad eos; Sancli estote,,quia et ego sanclus sum, JSoysesprsecepit,aperteab operibuS^carnis,j[usesunt
JJominus Deus tvester: unusquisque patremet mtilrem fonnicatio, immunditia, et similia bis, cavere prae-
£<uamlirrieat) sabbata mea cusiodile; ego Dominus cipiens eum, ;qui sabbatum celebrare vult secundum
Deus vester, Nolite converliad idola, nec deos confla- legem spiritus. Sed nec ctiusam ssibbali Ignorare
iiles facietis vobis; ego Bominus. :(Ex Hesychio.) oportet, sic eteriim virttilem -legis guse de eo cSt,
Hecte sancliftcatioiitempraeposuit, quia offiiiiswltt- 'scietiitis. sQuatidoergo sabbali mahdatuffi Bomitttis
•tis est ad fundamentum, quam quia sectari -modis dedit, nusquam prius invenies apud fiivinamScri-
•omnibusoportel, ltegislatorcstendens, convtenienter pturaim -sabbalbfum nomteti, ut maiiifestum sll quia
ait '..Sancti <eslote,quia sanclus ego sum Domirius sahbatum omne vacatibftem carnalium et saecula-
Deus vester^ id «stj si Tobis Jilacet piacere Deo atit Tium rerum prsecepit: uttdtet)mne cptis 'lex prolii-
adesse vobis eum, ;vel magis esse cum -eo vultis, hens quse faciunt ad offinem animam et subdidh,
Dei enim ptaesentia et conjunctio oinnes a vobis pef hoc aperte 'osteridens : quia a Cofporallbusnos
insidias laesionemque removet, sanctlficationem Vacare desiderat, 'Ctquse ad juvamen suntatiimse et
consequiminL Sanetus .autem -coniungiptofariis nbn pfoveclurii 'pertlneritia bperari. Vterumettim sabba-
|»alitur, propterea P-aulusilieebat: Nesciiis quiutetn- DtnineSt; nihil maleriale, nihil afl ierrara hbtiiihem
f>lumDeiesiis,etspiritttSDei'hdbitat in vobis?Qtti- aeprimeiis, et ad cbrruptionem Catnaieffi traihens,
cwnqueautem iempiumlDeivioiaverit, disperdet illttrii agtere.'Gumhoc 'aulem quid aliud^liuiiCDeus prsecte-
D.eus.Tempium\emm Dei sanctmthest, quod estis vos pil, nolile convefliad idola, nec deos voriflatiiesfa-
{I Cor, m). SupCTsedificansautem mandala ^supef cietis vobis : Ego 'Dominus. Nbnconverti autem ad
hoc fundamenlum, extra quod tiemo potest ponefe idola -est, 'tion condesGtenderehis, qtiae Idolorum
.aUud: Vnusquisque,ait, patremet -matremsuam ii- itexmulla prbfahaque exigit. 'Sed riecioiiflaiiles dios
meat,; ,per isanctificationtemquidem puratn mentem facietis vobis: rion solum in animalium formis, sed
erga Crektofem mandans, per honortemahttempatriS nec in pecuniarum ihtesaufis, ftec in auri aut at-
et matris impendi naturae benignitaitem,quse'paren- genti massis; toec euitii deos -suOsfociuntM qui ea
tibus honorem, sed etaimoremdeberi a filiis, sicut faciunt et congtegant, irtiaritiim sub earum dominio
D.ominus -dedit. .Deinde legis maftdata recapitulare cbnstiluti.tittimeantexeisVeiqtiahtiilumCunqueCon-
Tolens, id est, non occides, non furaberis, non adul- tingere. Quid autem hsec neeesse habemus, qui pro
terabis, non perjurabis, non assumes nomen Domirii omnrous possidemus divitiis eum qhi dicit : Ego Do-
©ei tui-in^vanum, non 'concupiscesuxorem proxhsi niinus, id est, qui volatilia nutrlo', quijilia agri ve-
 445 EXPOSITIONES 1N LEVITICUM. — LIB. VI. - UQ
stio, qui ex nihilo feei, factaque nutiivi, alque hsec
c A decidentia congrecjabis,sed pauperibus e.t peregrinis
omnia rarsusad indigentiam redigere valeo. , carpenda dimiltes : Ego Dommus Deus vester. (Ex
Si immolaveritisIwstiam pacificorum Domino, utt Hesychio.) Vult legislalor ut nos invicem dilhjamus,
sit acceptabilis, eo diequo fuerit iinmolata, comedetis
s amatoresgue pauperum nos esse desiderat, semper-
eam, et die alterq. Quidquid auteni residuum fuerit,, gue eleemosynsestudere, nunc quidem dantes.egen-
in dietn tertium, igne comburetis.Si quis post biduumi tibus, nunc autem non exigentes guaenpbis debent,
. comederitex ea profanus erit, et hnpietalis reus por-- sed et ccncedentes eis cclligere guascunque reli-
tabit iniquitatemsuam, quia sanclum Domhri polluit,, guias omnium bonorum quaea Deosunt dpnata nobis
et peribit anima illa de populo suo. (Ex Hesychio.)) - repererint, et imitari eum, gui donavit non -tantufti
Omnia quidem, utita dicam, Moyses legis capitula,, misericordem, sed et qui multaemiserationis est at-
bis terque populo prsecepil: frequenli traditione me- que dicitur; et propterea metentes aut Qmninovin-
mori.am eorum auditoribus profligans, multo magisi deuiianles, iterare epdem lemppre ipsam messuram
tamen mandata qusenecessariora sunt, sicul et prae-• viudemiamque non praecepit, sed nec ex toto me-
sens mandalum, propter quod et illud proponens,, tere, aut vindemiare sancivit, sed telinquere quas-
pridem cum de sacrificiis praeciperet, cum et nos; dam omnimode pauperi, et proselyto de messione
plene de hoc in primo libro hujus Leviticse inter-- "' et vinderoia reliquias, et Deo qui fructus ipsos oriri
pretationis discussimus : eccc nunc rursus recapi- facit, operaloriis gratiarum actionibus compensare.
tulavit, ut et nos breviter recapitulemus quse tunc: Mystice ergo per ea quae nunc dicta sunt, leglslator
permtilta diximus. Sacrificium enim salulare.inimo- dobtoribus Judaeorum prsecepit nequaqtiam tbtius
lari prsecipiens, ipsum recte innuit, in quo ea quse: legis inlerprelalionem eos attreclare, sed cedere
pertinent ad salutem operamur : huic autem, ut sit; qusedam pauperi etproselyto, doctoribus videlictet
placabilis, oporlet immolari i haec ulique omnimodo gentium : Pauperes etenim hi sunt, qtiia spiiitu
assequentes, guae aeceptabilia Deo sunt. De quoi pauperes esse prajcepti sunt, et ad eos dicebatur :
ihxit Paulus, cum quomodocporteret assequi remo- Beali pattperes spirilu, quia ipsorum est rec/humcce-
tam el quietam vilam in omni pielate et pudicilia lomm (Matth, v); proselyli autem tit nunc semel-
Timotheo scribens, oslendit: Hoc bonum et acce- ipsps ccgnationi Abrahaesubinfertentes,tet ad pteura
plum coram Salvatore noslro Deo, qui omnes homines accedenles, modo per fidem. Ergo hoc gtiod legitur :
vult salvos fieri, el ad agnilionem varitatis venire Non occides, non adulterabis, doceant tetJudaeorura
{I Tim. n). Comedere autem de sacrificio eo die doctores, gusecunqueautem necessariam habent con-
quo immolatum cst, et alio, est, ut iu prsesenti yila,rlfl templationem et interpretatiohem , yeltiti ea guse
-quaecunquead salutem perlineant operemur : hodie sunt de mundalionUius, de sacrificiis tet alia similia,
autem et crastinum in prsesenti sseculo, divina Scri- docloiibus Ecclesiaecedant. Etgtise decidutitdemes-
plura solet accipere. De qua re testem Jacobum pro- sura eqrum, id est, qusecunque cerhuttt tepSifaijs
ducamus scribentem, Ecccnunc qui dicitis, hodie ^redientia, guse videlicet igriorant. Hos ergb face-
autcrastino ibimus inillamcivitatem, elc,,(Jacob. iv). mos siblmet colligere Judaeitetiu stijs divilijs tliesau-
Dies autem -tertia quia in ipsa a mprtuis Dominus rizare non possunt, quia eorum vitani mitilitie Sunt
noster resurrexit, figuram futuri saeculi et mortuo- zelaii, pauperi autem eos et proselyto reiinqriurit.
rum resurrectionis gerit, in quo jani non licet ope- Nobiseum enim sunt prophetse, et quOtquot jusli
-rari, sed qui nunc operatisunt illic ad retributionem apudpopulum Judaicum fuerunt, iritariium ut rae-
veniunt. Quiergo sic hic vivit, tanquam iUicquaedam moriae eorum a nobis anmjs slngulis honorenlur,
prsesentium operaturus sit, et propterea comedere quod apudillos non fit, ut experimeiitq qqgnogcatur
tertia die sacrificium pacificorum, sive salutare di- veridicum divinum eloquium.
citur, qpus attrectat -a legislalore prohibitum, vh*tu- CMm iii.
tem imperfectam relinquens, velut iUuc operaturus Pqnuritur mandata, el exigitur justutn de pfoxiiho
sit, et hujus sacrificium rectissime acceptum noriT y, judiiiutri.
est, nec vita correcta est, sed quitalem sibimetipsi (iBip.) Non facielis fuiiuih, noh meniicniini, nee
operatur virtutem, iniquitatem suam portabit, prius decipietunusquisqueproximiim sttttm, non perjurdbis
quidem imperfecte operans, deinde ut ingerens ca- in nomine meo. Non pbllues hothenDei tui: ego Do-
luroniam divinaelegi, et dogma disseminans impium niinus. (Ex Augustino.) Hlud de furto poSitum eSt
atque alienum. Hujus anima peribit de.populo suo; inDecalOgo : Quod auiem dicit', neque menliemini,
in populo autem qai salvetur non ordinabitur, quia iiegute calumniam faciet unusgtiisgue proximb, imi-
religuitimperfectam.vilam, qute eum salvarepoterat rum si non eo prseceplocontinelurquodibi posilum
si eam consummasset. est, Neque falsutn teslithohiumdices adversusprotd
CAPUTH. mum ittum, quoniam neque 'caitimtiiasinteintetidaCio
£>evauoerumet peregrinorutnciira tempore thessis et fieri potest, quod falsi ttestimbnii getieralitate cOri-
vindemim. cluditur. Sed ulrum hsec aliqria coffipensaiione ad-
(IBID.)Cum messuerissegetesterrm lum,nontondebis niilttendasint, magna qosestibeSt, sicut de mendacio
Msquead sqlum, super faciem lerrm, nec rema.nenles pene omnibus videttrr, quod ribi nemo Iseditur, prb
svicas colliqes; neque in vinea tua racemos et grana saiultemtetiiieriduhitest. Utrum etgOTtaet de$urto7
 147 B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS I. 448
An furturo fieri potest ubi nullus lseditur? quin iroo0 A . quod Zacharias propheta falcem quam contemplalus
fieri potest etiam, quando ei cui fit consulitur, tan- est, longitudinis cubitorum viginti, et latitudinis cu-
-
quara si quisque hominum volenti se occidere gla- bitorum decem, contra fures eam et contra perjuros
diuni furetur. Nam calumnia, nescio utrum cuiquara1 exacutam demonstravit : ait enim : Ingredielur in
ad ejus ulilitatem fieripossit, nisi forte quod adI domum furis et perjuri (Zach. m). Sed et omnibus
majus gaudium fiebat, quo post ea fruerentur, quodI peccatis copperatur mendacium.
Joseph de scypho calumniabatur fratribus suis, qui- Devitemus autem et mendacium, in quo quidam
bus etiam explorationis falsum crimen intenderat; ; sub specie veritatis delinquunt, calumniam facien-
quanquam si definitionibus ista determinare tente- tes ptoximo magis mente guam lingua, quemadmo-S
mus, fortasse furtum non est, nisi quando alieno oc- dum hi qui dixerunt de Domino : Ric dixit, Possum 1
culte ablato proximus lseditur, et calumnia non est. solvere iemplum hoc, et in tribus diebus mdificare
nisi guando falsi criminis objeetione proximus lse- illud (Joan. n); locutus fuerat quideni haecDominus
ditur : mendacium autem non possumus dicere, tunc; quando Judsei ad eum dixerunt: Quod signum-oslen-
tantuniniOdo esse guando proximus lseditur. Cumi dis nobis quia hmc facis ? ipse autem ad eos : Solvile
enim falsum ab sciente dicitur , procul dubio men- teinplum hoc, et in ttibus diebus mdificaboillud, sed
dacium est sive iUo qriisquam , sive nemo Isedatur.. B ] non secundum illam dicens hoc intenlionem secun-
Proinde magna qusestio de mendacio, utrum possitt dum quam hi qui contra euni testimonium dabant
aliquando justum esse mendacium, facile solverelur[ dixerunt, dicebat etritn de tetnplocorporis sui, illi au-
foitasse si sola prsecepta intueremur non exempla. tem haec sicut de lemplo dicta Judaeorum assevera-
Nam quid isto praecepto absolutius, non nientiemini ? bant : tinde eos et falsos lestes Spiiitus appellavit.
Sic enim dictum est quomodo nou facies libi idolum,( Pto petjurio autem Septuaginta edunt : Non levabi-
quod factum non potest aliquando justum esse, ett lis nomen memn in injustum. Jusjurandum vero in
quomodo dictum est 11011 moechaberis. Quis aulemi injusto est, non solum quod prsevaricatur, sed eliam
dicat aliquando nioechiam justani esse posse ? ett quod injuste cusloditur, veluli quale illud fuit quod
non furaberis secundum definitionem illam furli,, Herodes filise Herodiadis jurans, Joannis Baptistae
justum esse furtum nunquam potest; etnonoccides, , caput &bsci<iit(Maltli.xiv); oportebat enim hoc eum
quoniam cum homo juste occidiiur, lex eum oeciditt jusjurandum non praebere; postquam tamen juravit,
non tu. Nunquid ita dici polest, cum homo justej non custodire, guia -_talia sacramenta nec inilium
menlitiir, lex mentitui;? sed exeinpla faciunt diffi- sumere Deus vult, sed nec sumentia ad finem per-
cillimam qusestionem. Mentitae sunt obstetricesj venire. Unde dicens, non levabilis nomen meum in
'
JEgyptiae, et bona illis Deus relribuit; mentita estt G injtisto, addidit, el non profanabilis nomen Domini
Raab pro exploratoribus terrae, et ideo liberata est., Dei vestri. Quod Hieronymi. traftslatio edit : Non
An ex quo dictum est in lege, non mentieiftini, ex potlues nomen \Dei tui. Quoffiodo autem quis illud
illo intelligendum est, nec in tali causa licere men- profafiat dico, id est, malefacieiido, guia jusjuran-
dacium, in quali causa legitur Raab esse mentila ?1 dum trarisgredi non pbtest, nam Deus per quem
Sed magis credibile est, quia injustum erat menda- juravit intantum bona vult. Qui etsi promiserit de
cium, ideo prohibitum? non quia prohibiium, ideo, quibusdam terribilia, UU autem poenituerint, non
factuin injuslum? fortassis ergo sicut de obstetrici-. tardat mutare sententiam, suumque sermonem re-
bus diximus, non hoc in eis remuneratum, quod1 fragare, ut quiddam nobis pielatis impendat, propter
mentitse sunt, sed quod infantes Hebrseos liberave- quod addidit: Ego Domhms, qualis de quo ait Jonae
rtint, ut propler banc misericordiam illud peccatum prophetia, quando Ninivitsejejunaverunt et orave-
veniale, sit factum, non tamen existimetur non fuisseL runt, elpmnituit Deum demalilia, quatn locutus est,
peccatum : sic etiamdeRaabiutelligendumesijremu- ut facerel eis, et non fecit (Jonw. m). Multa au-
neiatam in illa libeiatione explotatoium, ut ptoptei tem et alia hujusmodi prophetae dixerunt. Se-
eamdem explotationem venia sil .data mendacio, ubi quitur :
aulem venia datut, manifestum est esse peccatum. B *• Non facies calumniam proximo luo, nec vi oppri-
Sed illud caveudum est, ne ita quisque existimet mes eutn. Non niorabitur opus mercenarii apud ie
etiam caetetis peccalis si propter liberaliones homi- usque mane. Non maledices surdo, nec coram cmco
num liant, ila venia posse concedi : multa enim ' pones offendiculum, sed limebis Deum luum, quiaego
mala intolerabilia et nimium delestanda istuin con-. sum Dominus. (Ex Augusthw.) Omnia eriira quae
sequuntur errorem. (Ex Hesychio.) Fines nobisbonse prohibentur coinmitti in proximum, ad hoc unum
conyersationis legislator osiendit, simulque et pec- referenda sunt quod diclum est: Non noctebisproxi-
cata quam ad se invicem habeant cognaiionem tra- mo; nam quod sequitur; Non rapies, nisi ad hoc re-
dit. Quae enim nos parva putamus, maxima sunt, feratur ne rapiendo noceatur, aliquando evenit ut
siquidem in mendacio, singulis ut ita dicam diebus non rapiendo quisque noceat. Naiu gladius insanien-
solemus delinquere, vel loco, vel studio, similiterqueL tis l-apiendus est, et si non feceiit quis ut opottuerit,
jurisjurandi prsevaricatione. Hsec autem intantum magis nocuetit. (Ex Hesychio.) Vides quemadmo-
sunt prava, ut ea furto conjungeret, et recte, guia dumpaulatim lex ejus qui iegem accepit colat men-
iiirtuui operatur plerumque mendacium, propter tem, et ea qusevidentut parvula peccata conjungit
 .,<, EXPOSITIONES IN LEVfflCUM. — LIB. VI. 450
magnis, tU iimote definitse in majoiibus peceatis A negligenles dicuntur demonstrat Dominus/discipulis
puenaeet a minoiibus abstineamus. Sicut enim eis mandatum dans : Vigilate, quia nescitis qua hora Do-
sociantur mandato, ita et in poena sociantur. Quia minusvesler venturussit; sed et guando dormienti-
qui legem totam servaverit, peccaverii autem in uno, bus hominibus, videlicet negligentibus, seminarc
factus est omnium reus (JacoS. n). Sed nec frustra dicebat inimicum zizania. Mane autem futurum sse-
calumniae vim conjunxit; quse enini differenlia est culum est, quia noeli praesentis vitse succedit, et lux
apud eum qui rebus suis caret, sive vi, sive armis, inexstinguibilis in eo habitat. Non ergo oportet otio-
forsitan aut potentia qualibet, vel per circumven- sum esse apud nos doctorum verbum, per omne hoc
tionem judiciorum, aut fraude, vel quolibet alio si- tempus cui futuri temporis niane succedit, quia et
mili modo his careat; sed et qui die tbta operatus in hoc avaritiaet injustilia in doctoribus exercenlur,
est ut acciperet mercedes, ex quibus cum filiis et mercedem perdentibus quae eis ex provectu discipu-
exspeclanlibus easdem mercedes lorum deberetui. Petsurdum autemel caecum, eos
" uxoreetparentibus
viveret, et non. accepit, sed dilatus est, nonne ca- qui inobedienliaeel ignoranliae morbo detinentur lex
lumniam et vim patitur, non solunf in cibo; sed et innuit, ad quos lsaias dixit : Surdi, audite, et cmci,
per hsec etiam in vita? vita enim in cibo quolidiano intuemini ad videndum(Isa. XLII).Hinon maledicendi
ducitur; ergo et si crastino reeipiat, quia prseterito B
; sunt, sed admonendi,sitamen eos converli volumus.
die, in quo laborem suslinuit, permansit jejunus, Unde Paulus eum qui docet in mansuetridine docere
vim pertulit et calumniam passus est. Et quod aliis ebs qui contradicunt doctoribus Ecclesiae ptsecepit;
subsiantia est, boc sunt mercedes laborantibus. sed nec offiendiculumeis falsa dicentes aut agentes
Ergo recte vis eliam horum prtvatio dicitur. Sed et debemus efflci. Hoc enira ipse Paultis pibhibens
qui maledicit surdo, multum nocel; et gui ponit atque cottigens sciipsit : Si quis viderit eum qui ha-
coram caecisoffendiculum, in quo pedibus offendant. betscienliam in idolio recumbeniem,nonneconscienlia
Is guidem gui surdus est, dum maledicitur nocetur, ejus, cum sit infirma, wdificabiiur ad manducandum
nonsolumguia de eo detrahitur, sed guia emendare, idolothita (I Cor. vm). Sic legis tam lilteta quam
aut hsec cavere in guibus de eo detrahitur non spiritu juvaii possumus. Sequitut :
potest; sed nec csecus ab offendiculo gui ei ponitur, Non facies quod iniquum est, nec injuste judica-
cuslodire se potest: evenit autem, et huic et Uli, bis, nec consideres personam pauperis. Nec honores
ex utroque mprs; caecoguidem dum conteritur per vultumpotenlis. Jusle judica proximo luo : Non eris
offendiculum; surdo autem maledielo, quasi de prin- crinrinator et susurro in populis. Non stabis contra
cipe detraxisset, aut aliud quidpiam fecisset, quod ,,._sangtiinem proximitui. EgoDominus.(Ex Hesychio.)
ei ptericulum ingereret,' semetipsum roinime corri- C Non quamlibet justitiam, sed sunimam etpeifeclam
genti. Et boc quod videluresse parvum, quod a mul- £tudeti lex, maxime in prsesentibus, constiluit, recto
tis ssepe ludenlUius delinquitur, transit ad mortem; itinere ordineque procedens, ut prius videatur pau-
unde nimis opportune David, beatum dixit eum qui peribus legem constiiuere, deinde potentibus, ac
in cathedra pestilentim, id est deridentium, non sedit deinde principatus et potestates habentibus, ut et
(Psal, 1). Nos autem ad eadem ruistis exsequenda per hoc ostenderet personam non deberi accipi. Non
petgamus. Non enim solum pecuniatum caluntniam furtum enim nec calumniam facere, nec jurare in
et vimlex ptohibuit, sed et omnein aliam, et mtilto injusto, etsi divitibus vel potenlibus aliquando con-
magis eam guaeest in 'spiritalibus, ut non gloriam tingit, verumtamen propria pauperum quodammodo
arripiamus alterius, nec quod alterius labore col- sunt peccata : per paupertatem enim furari et ca-
Iectum est, in nobismetipsis attrahamus; propter lumniari et transgredi sacramenta compelli videntur,
quod et Paulus dicebat : Non enim in aliena regula ita tit Sapiens ille In Proverbiis diceret: Divitias et
in his qnmparata sunt gloriari (II Cor..x); et rursus paupertatemtie dederis mihi,ne forte satiatus illiciar
donatum sibi dicit evangelizare, non ubi nominatus ad negandtttn, aul egestale computsus, furer et per-
est Chrislus, ne super alterius fundainentutn mdifica- jurem notnenDei mei (Prov. xxx). Vi aulem oppri-
ret (Rom. xv). Alterum autem alterius interpretatie D mere et mercedibus privare, et irridere surduni aut
est: nolebat enim praedicare, ubi alter praedicavit, caecum, quia qusedam eorum sunt potentiae, quaedam
ut non mercedes abriperet alienas. De his enim mer- vero prodigse quodammodo vitse et deliciarum'"con-
cedibus ait Itegislator: Non morabitur opus mercena- . tumeUam geaerantium peccata, prsepipue personis
rii apud te usque mane. Non jam prsedicantibus, sed divitum et potentum, lex sanciti dicituf. PCtsonam
adhuc diseentibus mandans non negligere, nec autein accipetein judicio,hi qui magisttatuum ptse-
otiosum apud se sinere doctorale verbum; mercena- sident vel judicum tribunalibus, quos judicantes nec
rius eiiini Dei est, gui praedicat verbum ejus. Merces quidem pauperum personas oportet accipere. Nemo
autem ejus est rettibutio prsedicationis, veraci enim Deo misericordior est, qui misericors et mise-
existente hujus rei teste Paulo, qui dicit: Qum est rator super omnes appellatur : Verumlamen judicii
ergo merces tnea, ut Evangetium prmdicans sine temporeiiequaquamjamita appellari vult, sedjuslus,
sumplu ponam Evangelium Christi? (I Cor. ix.) leste David, qui dicit: Deusjudex justus fortis et
Septuaginta autem edunt: Non dormiel mercestner- longanimis (Psal. vn). Nec quidem potenlis oporlet
cenarii tui apud te usque mane; guia enim dormire admirari personam in judicio, quia Deo nullus est
451 B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS I. 452
furari poterit. Est autem confirmatio ljsec.:El dili-
poleniior; ipsius autem esl judicium. Ipse enim, A
nobis judicantibus,, causaniis personam suscipit; ges atnicum, sive, ut Sepluaginta, proximum iuutn
:
cujus. rei testis est idem Moyses, in Deuleronomio sicitt teipsum habens in modico totam legem, etper
ita dicens: Non respiciespersonam in judicio, secun- unum tibi hoc mandatum omnia cuslodire facile est.
dum parvum et mihqfem judicabis. Non distinguas Charitas enim, ait Paulus, proximo malum non ope-
ww^rwsonamhominis,quia,judiciurii.Dei est (Deut. i, 16). raiur. Pleniludo ergo legis cliarilas est (1 Cor. xm).
Ergo si vis personse donare' potentis, personse Dei Sed et omnem vitam nostram esse in bonis facit;
dona : donas atiteni, si ad parteni te justitise contu- si enim diligo proximum sicut meipsum, et forsitan
leris, illic enim habet personam, quia juslus Domi- filios non habuero, aut diviiias, aul decorem, aut
sus, jttstitiam dilexit, mquitatem vidit vullus ejus mundi gloriam, aut potentiam, video aulem proxi-
(Psal. x). Quamobrem etiam tiunc juste judicari muni habentem, gaudeo, et nihilominus, tanquam
proximo prsecepit. Oportet enim nos nosse quia in ego hsec habeam, Isetor ego : in illo enihi et ego
quo judicio judicaverimus, in eodemjudicabimur. His habeo. Idipsum autem et in spiritalibus, in guibus
addidit : Npn eris., inquit, cftminalor et susur.roin maxime eam,,quaj ad proximos pertinet, dileclionein
populis; vel, sicut Sepluaginta edunt, Non ambulabis custodire deberjius, etnon invidere operanttbus jusli-
in doio hi gente tua : non slabis contra sanguinetn B tiara, nec mordeii quando alii secundum Christum
prpximi lui, (Ex Hesychio.) Dolo sanguiiiem cou- glorificantur, quan.do in verbo doctrinae locupletau-
jynxit, videlicet homiciditim, sicut et David psallit: tur, quando abundant divinis donis; sed imitaudus
Virum sanguinum et dolosum abominabitur Dominus est Christus, qui in tantura nos dilexit, ut apostolis
(Psal, vn) ;.et itterum : Viri. sanguinum el dolosi non majora signa facere quam ipse fecit concederet.
dimidiabunt dies suo.s (Psal. LIV).Gladius enim oc- Unde et nunc dicens, Diliges ainicuin tuuni, sive
cultus est dolus, ensis exacutus et latens, ita ut Da- proximuin sicut teipsum, addidit: Ego Dominus,leges
vid rursus diceret, Sicut novtieula acuta fecisti do- meas custodite. Quantum vero nos Deus dilexerit,
Itttn,(Psal. LI); sed nos ab eo velociter recedamus, ipso dicente cognosce : Ait enim : Majoreni hac chu-
expavescentes illum prop.eccali vicinia, cui meruit rilalem nemo liabel, quam ut animam suatn quts po-
esse conjunctus; nec contra sanguiriem proximi ste- nat proamicis suis(Joan. xv).
inus, sed omnes insidlas et collegium quod pro qua- (Ex Augustino.) Quseri autem potest quid sit quod
libet iniquitate fit, fugiamus : quia quidam singula- cum supra dixisset : Non odiohabebis fratrem tuutn
filer iufirmi, et per semetipsos nocere non valentes, in animo tuo; arguendo argue proximum tuum, et
misceri solent multitudini, et necesse estut guando non accipies propter ipsum peccatmn, consequenter
plures simul conveniunt, malilia valentior invenia- G adjunxil. etnon vindicetur manus tua, utrum pro eo
lur. Hic enim commodat manum, alter linguam, quod est non punitur ? Animoenira bono facies cum
alius his guae aguntur consensum prsebet, alter in- disciplinam, peccati proximo imponis, ne accipias
nuit, et ita malitiae consummatur insani.a. Se- peccatum ejus negligendo. Ad hoc enim pertinet
quitur : quod ante posuit: Non odio habebis proximum tuum
Ne oderis fxMrem.tuum in corde tuo, sed publice in animo tuo. Yideri enim potest ei qui arguitur quod
argue eum, ne habeqssuper illp peccaium. Non qumres oderis eurn, cum non sit in animo tuo; an non vin-
ul,liotiem,.nec,inetnoreris injuriw. civjum tuorum. Di- dicetur manus tua hoc pothis admonet, ne quaetas
liges.amicuni,luum sictit teipsum. Ego Dominus, leges v.indicati nianuin tuam, nec ulciscendi libidine ra-
meas custqdile. (Ex eqdem.) Ne oderis fratrem tuum, piaris : nam quid estaliud vindicari velle, nisilsetari
addidit, in cord.e tuq, quia frequenter in personis vel consolaii de alieno malo ? Et ideo dictum est,
peccantium personam odio eos habenlium indui Non irasceris filiis populi tui; sic emm recte ira de-
compellimur, Unde Paulus Thessalonicensibus prae- finita est, guod sit ulciscendi libido. Quidam vero
cipiebat: Si quis non.obedit verbo noslro per episto- codices habent, El nonvindicabilur manus tua, id est,
l.am,Jiuncnotate, et non coinmisceatninicum itlo ut ne arguendo vindicare te yelis, sed potius consulere
confundatur. Hoe.auteni dum:fit, odii praebet prse- ilii quem arguis.
sumptionem; qu.oTumeihm aliorum, nisi odientium CAPUT IV.,
et adversantium; est, non commisceri? Sed hanc Ne jumenta alterius generis. shnul coeant, ne ager
aversationem non.praecepit in corde fieri, aitenim : diverso setnine serqtur, etc.
Noti commisceamitriei ut confundatur, el erubescens (IBID.)Jumenta tua non facies commiscericumat-
omnimodq emendelur (II Thess. m). Qui autem letitts genetis anhnantibus : Agrutn, sive, ut Seplua-
emendabat eum cui noii commiscebatur, nullatenus gjnta, vineam tuam non seres diverso senrine. Vestetn
eum odisse in corde sjio poterat. Quod confirmans quw ex dttobustexta est non indueris. (Ex Hesyclrio.)
eti.am hoc addidit, Et notite qu.asi initnicum exisii- HSOG quodammodo adlitteram videntur esse ridicula.
mqre illum, sed corripile.ut fratrem,, Omneni aulem Unde nec ila ea custodiri a prophetis et spiritalibus
justitiamexplens,;etper singulas species vitse quo- i.nyeiiimus, guemadmodum Ju.dseorum filii infirnie
damiiiodo legem ponens, confirmationem mandatis imperfeeleque viventes, gui lac amant et solidum
Sadoeh
qnam oportet apponit, quam si custodierimus nemo cibum non capiunt. Nam intende quid ad
uostris ijocere; divitiis, nemo. nostrum thesaurum sacerdoteni et Nallian prophetam et ad. J3aiiayaii
 455 EXPOSITIONES,IN LEVITICUM.-r- LIR. VI. 154
David dicebat :•Ponite fiiium.merim ^alomoneinin1A obtjnebit immundus spiritus, et paUelur hujusmodi
mulam meam (III Reg. 1); dicens enim ineam,, quod Saulrperiulit.
ostendit quia et ipse in mulam sedebat. Si autemi CAPUT V.
jumenta commisceri alt.erius^gencTisaninjantibus,, Quid faciendum sit ei qui dormieftt cum muliere ari-
id est, asLaumequo commiscteri lex vetuit, et ab,p-; cilla, etc.
mhiabUehoc erat, oporlebat. et ea quaefiebant, ett (lBiij.) llomo st dorinierit cum tnuHefdcoitusemi-
ea-quaenascebanlur ex eis proeul dubio aboniinari. riis, qum sil ancilla eliam nubilis et tariieripfetionon
Sed et si vestimentum ex duobus fierinon vuLt,quo,-'. ridempld, nei tibertati donata : vapuitibunt atnbo et
modo Sapjens ille de forti muliere hsecin Proverbiis; noii morieniut, qttiti horifttit libeta. Pro delictotiu-
dicit: Invenit tqnam et linum eioperata est uiile ma- tem suo offeret DOritihoad ostmm tabemaculi tesli-
nibus suis. (Prov, xxx-i); et rursus : Ex byssoet pur- inonii atietem; ofabiique pto eo saccrdos et pro de-
'
pura vestim.entaejus (Ibid.), Nec eniin utUia sunt licto ejus coram Doiniria, et repropitiabitur ei, dimit-
veslimenta, Bpnum autera indumentum ejus, sive, ieturquepeccattttn. (Ex HeSychio.)Quantum inter li
utile dixitesse vestimentum, unum quidem de lana bertatem et servitriteift ihttefSit,Ostendtefepef ea quae
et Uno. Aliud aulem rursus ex bysso et, purpura riuriCdicta sunt Ibgislatof intendit. Nam iri ea qusc
confici intelligamus. Sed quid hoc sit Pauius apeiie gI libera est deSponsata,adulfteriumesSe delicthm ejus
Corinthiis scribit : Nqn poteslis calicemDomini bi- qui cum ea fbrnicatus est asserit, riibflisquepoenae
bere et calicem dwmoniorum, Non poiestis mensw ehin subJaCeresancivit. Iri anCillaauttemhhbiliy quod
Dei paiticipare et mensm dmmqniorum : el rursus : Septuaginta edidtefiint, custodita liothini, id: eSt, de^
Qui in legejustificamini,, a graliq excidistis. Neque spbnsata, absolvens:a pbstia,'sacfificihmjubet offerre
enhn Judaicis seductionibus, nec errori gentilium .- teuinqrii'iii eaimpeccavit', ex hac sensibili seryilute
oportet fideles coDiniisceri, Jumenta ergo, id est, ihtelliglbileniyoletisbsttetidtere.Nequeehimprsecejpit
populares hqmines,, non permittamus alterius gene- ih anciUasquasUbtet,quattto magis despousataSjdeli-
ris animanlibus, id est,,non sectati circufficisionem ctum fornicationis adniitti, sedanciUamdtesponsatam
et baplisma, alterius enim.jugi esl circumcisio gra- sive custoditam honiirti,Judseorumdicit SynagOgam,
yis et importabilis. De quo dixi.tPetrus : Quid ten- quateiegi custpdita'est, ntec despondi Chrisio: prius-
taiis Deum, superimppnerejugutn iri cervicibusdisci- qtiattimbrefetuf, Ibgislittefa pOterat. Undeet Paulus
pulorttm, quod necpatres twstri, nec riosportare po- dicebat•; Ergo, fraires, et voshwriui eslis legiper
iuhnus ? (Act,xv.) Alterius est auttembaptisma Chri- iofptts Clirisli, ut silis atterius qui exmortui'\ resur-
_sli et levis jugi, quod nbbis Christus imposuit, rexit (Roth. vn). Ipse autem anbillani esseJtidseOrum
dicens : Tollitejugum meum, eic. Et rursus : Juguth G Q Syhagbgam hsec dicetts doctiit, quia Abrahtim duos
etumsuave est, et onus nieum leve.Stednecvihteam fiiios iiabuit, unurii ex dhcilia et unuth de libera (Ga-
sive agruih creditum riobis vafio serere debehius lai, IV).Deinde quam volriit ancillam ihlelligi, ex-
semine, ut non contraria divinis dOctrinis Ecclesiain ponens subdidit -.Qumsuni pet ailegotiam dicta. Hwc
doceamusj.queniadniodumprava Sapjentes hseftetici enhn sunl dtto Testamenta, unum quidem ex monte
Christo iiuptias per suahi praeSentiaatt benehicettte Sina, in servituteingenetans, qumfistAgar. Sinaau-
atque dicentes Nou ea quse ingrediuhtur nocent ho- lein tnons est -.itiAfabia conjunctusei quw hunc est
mlni, pfohibentes nubere, et prmcipieiiiesabstinerea tlierusalem qumservit (lbidv). Gumhac ergo si quis
cibis qutEDeuscreaviteis (I Tim: iv), sibiiriet iriipite- dofroiefit coitti Steniitiis,iePest;'qiii liujus partibeps
lalis.praeparant mqrtera, Ih quibus hecessafib Se- teffecttiSftierit doctrinse:iti tantuni nt conjungatur ei
cundura Septuagiijtsi subdidit, Ego surii Dotriiiius et coeat Cutiiea, per legisyidelibetcoiiversationem.
Deus vester,ab omni nos hujusmodi cbntinefttes esse Qtiasitirium repteriuntufhiqui sibi cohjugali consor-
malitia cupiens; et qui per Evahgelium dixit ad ees tio sociantur. Semen autteniiri doclofali vteTlioac-
qui maie. iegem et ad suam veiunlateffi accipiuttt: ; cipidebere mullipliclter in hocEevitico libro pridem
Notitejttdicare secundttmfaciem,sedjusturh judicium deilionsiravimus. QuiCutiqtieergohfecatitfequamper
judicate (jaah, vii), Veslimentum aritem abpmina- D D adventuffiChristi liberaretuTfecerat', rtectenen mo-
bile ex.duobus contextum induitur, qui dicit se riebiilhr. Nam etsi secutidumlitferam et non secun-
Cbristum adorare, et adofat dseiribries, gui Solis dtitii spiritum legtemaccipiebat;' qutemadmodumJu-
justitiae se asseretis militem, etiam visibUtembtitic dseortitii docet Synagoga, utidtetet ancilla justte no-
et qui ad, ministerium cfeatufse datus test, sblem minattif, guia IegiSlatoris ihtentionem ignorabat;
placat,, vel reliqua sidera aut aliquid hhjtismodi, sefvtis auttem, SiciitdicitChfiSttis, nescit voluntatem
sicut Manichaeiet.aiiimulti hseretici faciunt. Nbn dotiiini sui, et proptettea delinguere dictebatur, re-
vult enim nos cum slrous Dei, diabolicis immiscteri iriissionemguetiecteSsaTiamhabebat, guia Dominicum
Itegoliis,neque simul orationibus et incantatiortibtis pfsecejptumnon secunduffiDominicamstudebat vo-
ifitcare,nec phylacteiiis EcclesiseDei sanctofuriigue limtatem. Vterumtamenguiattott adhuc terat liberata,
virorum vel e diverso prayorum vteheficorumSiitiul et pfopterea occulta erat legis contemplatio, unde
indui, et ea qusesuritdsemonumclrcumducteresancto et tempusvidebattir habtereteonvefsalibliiterae, nec
Spiritui, in quo, ait.PauIus, signati sumris (Ephes.i). mofti subjici dicuniiir, et viSilationeffiCis promisit.
Recedit enim, ut, ppte perpessus centumeiiam, bt Nam quod nostra tfaflslatib habet Vavulant ambo;
455 B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT.OPERUM PARS I. 456
Septuaginta dicunt, Visitatio erit eis et non morien- ___!A ficium.hon aliudquidpiamhujusmodi, qualealioloco
titr. Visitationem autem eis promisit, id est, a legis lex ad litteram praecepit. Ergo vacat necessario ad
servilute liberlatem. Mosenim est divinse Scriplurae, contemplationem spiritus eum gui non solum medi-
liberlalem visitationem appellare. Nam et liberatio- tari legem, sed et aUquod ex ea percipere commo-
uemservilulis JEgypli, visitationem invenimus Deum dum cupit. Terram ergo Deus dat, guani ipsum dare
nominantem, quando ad Moysen dicebat : Convoca decet, id est, divinam Scripturam guse virtutum
seniores filiorum Israel, et dices ad eos : Dominus fructus ferat, quae habet illam vitam, et colit sivu
Deus patrum vestrorum apparuit mihi, Deus Abra- opefatur, quam David colere et operari proniiltit.
ham, et Deus Isaac, etDeus Jacob, dicens : Visitans Ubi enim Deo placeremagishomo quaminmandatis
visitavi vos (Exod. m). Sed quia primi Judsei hanc et operibus bonispotest? Aitenim : Placebo Donrino
salutem et liberalionem, ut pote eliam alios sedu- in tegione vivorum (Psal, cxiv). De quibus ipse di-
cenles, habebaiit necessariam, cum his qui dormit, cit: Qui vero exspectant Dominum hwreditate possi-
id est, qui miscelur, ut seminis eorum et doctrinae debunt terram (Psat. xxxvi). Possidebunt enim ple-
parliceps efficiatur, huic per sacrificiuHi prsestatur nam Dei spiritu Scripturam, etquae ex ea sunt bona.
remissio, sed per Christi: hoc enim sacrificium si- quse Deum exspectans, mandatorum qusein ea con-
gnificans, arielem pro peccato prsecepit offerri, et per B] linentur retributionem promittit. Hanc terram in-
ejus oblationem sacerdotem deprecari. Quis est au- gredi guidem filii Judaeorum prseceptisunt, et acce-
tem hic qui primo omnium mundo deprecatus est, et perunt priores.
quis aries qui pro peccato offertur, etcur ante ostium Primi enim sacras susceperunt lilteras, propler
tabernaculi testimonii ad sacrificium deducatur, sed quod et lignum, quod edi potest, id est, mandata
et gui proprie debet intelUgipeccatum delicti ? Ea qusediximus,planlarejussi sunt, hiquidemeas me-
quse de sacrificiis olim sancita sunt et exposita per- dilantes, hi autem et praedicantes-.Quia enim plan-
scrulans, invenies Cbristum iu eis velut in iraagine tationi lignorum meditatio legis et praedicaUo, prop-
figuratum, qui per crucem immolatus cum aliis om- ler eum profeclum qui per parles provenit, assimila-
nibus peccatis, etiam hoc ignovit quod Judaeorum lur, audiDavid dicenlem : El in lege ejus medilabitur
commisit populus, et is qui erat ei mixtus ex genti- die ac nocte, et erit tanquam lignum quod plantalum
bus, qui etiam dormire cum eis dicitur, legem non est secu,sdecursus aquarum (Psal. i). Paulus autens
secundum intentionem legislatoris accipiendo. Haec de praedicalionequam praedicavitCorinthiis scripsit:
autem non imporlune in hoc loco, sed imo nimis op- Ego plantavi, Apollo rigavit, sed Deus incremenlum
p*rtuno tempore, quo jumenla non oporteret alterius dedit (I Cor. m). Sed mandata quidem boiia nimis
generis jumenlis conjungi, id est, non liceret eos qui' C erant, propter quod et Ugnum edibile appeUaiur.
sub jugo facii sunt Christi Judaicum jugum suscipere IUi autem modo quo debebant non operabantur,
significavit. Confirmans enim hoc, praesentia subdi- secundum litleram lege ulentes. Erat ergo eorum
dit, per quse ostendit quia et ante adventum Christi fructus, operalio videlicet legis, triennio immundus.
quicunque exterorum illis commiscebatur, opus ha- Dicit autem triennium a tempore legis usque ad Da-
bebat intelligibilis arietis sacrificio ad propitialionem vid tempus, et a David usque' ad transmigrationem
suam, conferens illud menle etdescribens apud se- Babylonise, et a transmigralione Babylonise usque
metipsum per figuras verilatem. Sic enim nonsolum ad adventum Domiui. Sic enim et Malthaeus dis-
noij condemnari- ex obveniente sibi virlute Judaicse linxit. Quia ergo quarlo hoc anno omnem fruclum
litterae, sed etiam liberari ab ea, et a morte infideli- jpsius legis sanctum et laudabUemDomino commen-
lalis, spirftaliter legem accipiens, et sacrificia ejus davit, non tamen vel tunc esibile illud esse Judaeis
ad Christum referens, poterat. dixerat, illud sine aliqua dubitalione probavit, quia
CAPUT VI. totus legis fructus in advenlu Dbmini est. Hujus enim
De auferendis prmputiis arborum in lerra Chanaan. lempus secuudum ordinem temporum superius no-
(IBID.) Quando ingressi fueritis terram et planta- * minatorum annus recte nominabitur quartus sanctus
veritis in ea ligna pomifera, auferelis prmpulia eo- laudabilis Deo, quia Christus eum fructiferum facie-
rum; poma qum germinant immunda eruntvobis, nec bat, quemadmodum oporlet etiam nos fructificare
edetis ex eis. Quarto anno omnis fructus eorum sanc- docens. Recte ergo sanctus erat, ut pote a Sanclo
tificabitur laudabilis Domino, quinto aulem anno co- sanctorum perfectus; sed etlaudabibis : omniaenim
medelis fruclus, congregantes poma quw proferunt. quaeChristus operatur, bonaefamaesunt atque glo-
. Ego Dominus Deus vester.' (Ex Hesychio.) Permanet riosa, ita ut etiam ab ingratis Judseis glorificentur.
. in inteniione eliam nunc legislator, quam habuit Cum enim paralyticunTportantem super humeros
prius aliis verbisprsecedenlibus similia sanciens, os- grabatumvidissent, glorificabantDeum, qui talem po-
tendens quidem nec habere fructum bonum Judseo- testatem dedisset hominibus (Matth.iTL). Undenon
rum populum ante Doroini praesentiampotuisse. Cur simpliciter sed laudabilem-Dominofructum hunc lex
enim triennio fructum ejus onrois ligni non esse esi- appeUavit. Necdum autem erat populo edibilis, nec-
, bilem dicebat, sed nec ullo modo mundum, sed et dum enim hic secundum spiritum Christi conversa-
muiidationem quarto anno necessaEiam habenlem ? tionem adeptus fuerat, sed in anno quinlo, in apo-
Et quoe erathsec mundatio ? non aspersio, non sacri- slolica videlicei generatione. Illinc enim ipse JudEoo-
jtfl EXPOSITIONES IN LEVITICUM. — LIB. VI. m
runi populus, idest, hi qui ex eis erediderunt, et A student comas : propter quod hoc Septuaginta'sisj/11,
genles omnes esibilem legis fructum, operationem forsilan propter magnitudinem concursorum capillo- ;
yideUcet, habuerunt. (Ex Gregorio.) Secundum tro- rum, appellaverunt. Non oportet autem hoc fieri, sed
pologiam vero, ligna pomifera sunt opersi virtutibus contentos esse naturalibus ornamentis, et nihil exqui-
fecunda. Praeputia itaque lignorum auferimus, cum rere, nisi forsitan Creatorem aliquid indiguisse ad
de ipsa inchoationis infirmitale suspecli, primordia perficiendum animal accusamus. Sed nec cincinnos
nostroram operum non approbamus. Poma autem nutrire in honore daemonum capillis aliis fortiores,
qusegerminant immunda ducimus, nostrisque esi- et hoe vovere, student enim hoc pagani caput pue-
bus non aptamus, quia cum primordia boni laudan- rorum offette daemonibus: unde de hoc maxime
tur. operis, dignum est ut hoc animum non pascat oportelputarilegislatorem praecipere. Sednecbarbam
operantis, ne dum accepta laus suaviter carpitui, Tadere, vel, secundum Septuaginta, corrumpere fa-
fructus operis intempestive comedatur. Qui ergo in- ciem barbm. Nec incisuras in corpote sibi faceie eos
choatae virlulis ab humano ore laudem receperit, qui flent supta mottuos, etiam hoc enira pagani
quasi plantati ligni ante tempus pomum comedit. consueveiunt. Sicenim affligisupia mortuos oportet,
Hhic per Psalmistam Veritas dicit •_Vanum est vobis ut nec faciem Isedat, nec corpus corrumpat. A quibus
arite lucetn surgere, surgite postquam sederitis (Psal,' B nos Paulus prohUjens ait: Nolo-vosignorare, fralres,
cxxvi). Ante Iucem quippe surgere, est priusquam1 utnon contristemini sicutet cwteri quispeih non ha-
claritas aeternaeretributionis appareat, in praesentis; bent (I Thess. iv).
vitae nocte gaudere : sedendura ergo prius est, ut; - Nam, quodlibet eorum quae prsedieta sunt agere
post recte surgamus, quia quisquis nunc sese spon-. non est spem habere reshrrectionis mortuorum,
te non humiUat, nequaquam hunc sequens gloriai quia tanquam iUis corruptis semetipsos dissipant
exaltat. atque corrumpunt. Prohibet etiam stigmata fieri in
CAPUT VII. corpore, undique decoris legislator curam gerens,
De variis cmremoniis, comedendi, tondendi, augu-. 'et non cedens abuti carne in quoUbet horum, quse
randi, etc. quidem ipsis nocent, totumque animal fcedum red-
(IBID.) Non comedetis cum sanguine. Non augura-. dunt. Comedere enim super raonles, quod Septuaginta.
bimini, nec observabitissomnia. Neque in rqtundum_ in hiitio prsesentis legis posuerunt, pro eo quod no-
tondetis comam, nectadetis batbam. Et super mortue1 stra editio habet, non comedetiscum sanguine, propter
non incidetis carnem vestram, neque figuras aliquas'j- eos qui idolorum festivitatibus consuetisunt prohi-
et stigmata facielis vobis: Ego Dominus. (Ex Ilesy-. buit. Hoc enim et Oseas accusans populum Judaeofum
chio.) Ab omni fermento malitiae mundum esse fide- C dinif.SpiritusfomicatiqnumdeCepiteoselforniCatisunt
lem vult, et propterea nunc quidem probibet a ser- a Deo suo : super verlices montium incensum ado-
vitute legis litterae, et Judaieam doctrinam demon- lebant, et super colles sacrificabanl (Ose.,iv). Sed
strat inutilem. Nunc autem rursus ad errorem genli-- videamus praeter hsec quae nos jubeat cavere, secun-
lium sermonem vertit. Neqhe enini omnia quse ririiic; dum spiritalem contemplationern, non comedere su-
vetita sunt studentur, quippe cum non solum sint ii- pet montes, id est, cogilationibus supeibis non pasei,
dicula, stedetiam et noxia studeruibus ea, quod ma- de quibus Isaias ait: Omnismons et collis humiliabi-
xime ostendit Ecclesiastes ; ait enim : Qui observatt iur (Isa. XL); non augutati, non atuspicaii, ut non
ventum,nonseminat; elqui consideratnubem, nunquam1 intendenles daemones, secundum eoium voluntatem
metet (Eccli. xi). Augurium ergo non solum vox avis5 vivamus, neque cot nosttum voluciibus ttadamus,
cnjuslibet aut volatus appellatur, qui vel prohibet a1 quae rapiunt semen pietatis a nobis, sicut Dominus
quadam actione,-veletiam studiosius imminet accele- in parabolis evangelicis dixit. Comam non tondea-
randam, sed et signis uli loquenlium, prsetereuntium,, mus, vel sicut Septuaginta, sisyn de capillis capitis
obviantium, et guorumdam in itinere obvenientium1 non faciamus; capiUi enim nostri pro cogitationi-
offendiculorum, taliumgue aliorum est. Ab avibus> bus accipiuntur, propter quod dixil Dominus: Veslri
enim augurium, sed et aliorum signorum observatio> aulem et capitli capitis omnes numerati sunt (Matth.
dicitur. Aruspicium autem est, transeuntes conside- x); ipsi enim, ut pote judici et corda scrutanti, nu-
rare aves, ej prppter has in deeertani ab liominibus5 meratse sunt omnes nostrse cogitationes. Non opor-
viam egredi, tit avium volatum aut voees guales sintt let ergo eas agitare quempiam vel concutere, sed
perscrulentur, et ex eis cognoscant gusefutura sunt. nec offerre diabolo, quod faciunt quidam et de sen-
Quodaccusare est Deum, guia ea qusehotiiini, quem1 sibilibus capillis crinem offerentes, sicut superius
secundum suam imaginem omnium atiimalium prin-- dixinius. Insupernon oportet, sicut diximus, barbam
cipem constituit, abscondita, Usecin irrationabilibus5 radere, vel secundum Septuaginta, corrumpere fa-
avibus credidit, et ab eis quidpiam discit quaenec abj ciem barbm, quia perfectionis nostrae signum barba
spiritalibus viris, sed nec a Deo qui illis revelat po-- est, virtules autem designant veram nostram perfe-
test discere, sicuthi gui in prsedicto errore seductii ctionem, quas incongrtiumest corrumpere, operarites
surit arbitrantur. Insuper nec comam in rotundum1 non vere, sed sub falso et ficio habitu. Nec incisio-
aspeclu capilis, sicutet Symmachus edidit, quemad-- nes facere super anima botium est, in corpore sunt
modum etiani hi facere consueveruut qui barbaricass enim delectationes quae ad nocendam animam inci-
fATROt. tvm. 15
 4S9 B. RABANI SIAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS I. 460
dunt cbrpus et eOrrrimpririt.Sted tet stigmata, id esl, A servi Dei excelsi suni, qui anhuntidritvobisviamiiri-
malse doctrinae dogmata, quia inhaefetit et ittfiguntur tatis (Acl. xvi), maltim iamen Spiritum iticrepahii;
animse per quaedatablandinitenta yei SyllogiSmbs,vel effugavit. Pessimum est etiam et yeneficis adhsefeie,
pterquemlibet alitim inodum doceiitiuhi inieUigamus. quia dsemonum inimicortim nobis et peslilentium
Praeeepit efgo nqbis lex tet ab his abstinere, quia nomina dicunt : qui etsi ad breve teffipus ut in ef-
impressa vel immersa sicut soient stigmata, difficul- forem mitlant, videnluf bpetari aliqhld, qubd ad
tef abolentuf. cofporaletii sanilatem vile et parvum, quale etiam
GAPUT VHI. imperiti medici operari possunt: verumtamen nec
Ubi vetat prostitui filiatn, et prmcipit sdhctUarium boc ut boni, neque ut bene volentes hpminibtis ope-
Dei nxetuendum-, rantur, sed in servitutem illos redigere, et a DeOse-
(IBID.)Ne prqslituas fiiiam tuam ne contaminelur patate cupjentes. Sed nec
yentiiloguqs, id est, fal-
terra ef impleqlur piacutq. (Ex Hesychio.) Si enim sos prophetas sequamur, qui nomitta Dei aUenaa
patres, quos oportet filios.eroendare, ad fomicatio- Deo doctent et ptophetant, qui ventriloqui juste di-
nem eos h.ortantur provqcantes aut yiyentes turpi- ctintuf, quasi de intelligibili venlre sui cordis fabtila^
ler, ut ipsi ad imitationero parentum ad maium illi- quasdam, id test, falsas dbctrinas et prophetias pro-
ciantur piaculo, yel seeundjim S.eptuaginla fornica-, B ferentes. Sequitur:
tione, terra completur,,et adomnem speciem impie- Goram cano capiie consurge, et-honora f£Fs'onam
tatis proficit, quia eos qui eruditores esse dtebuerunt, senis, et lime DominumDettm luutn : Ego sttm Dothi-
ad malum pueri paedagqgoshabent. Sed nec ani- nus. (Ex Hesychio.) Bonum est quidem et etirn, qui
mam nostramj quae nobis filia unigenita est, ita ut jani ad caniliem pervenit, honorare. Habet enim
David diceret, Libera a leonibus animam meam, et tempus aliquid amplius procul dubio ad prtidetitiara,
de tnanu canis unicam meam (Psal. xxxi, xxxiy), sed et honorem quem prqvectioribus impettdhtius,
prostituamus, a Deo illam discessionem docentes* nos quoque a minoribus merebimur, atque ex hoc
ne fornicante anima fornicetur et corpus. Hoc enim ofdb bomls vilaim nostyam in hontestate cuslodiens
lerra ut pole, quod de terra ottum est et in terram nobis ptofligatur. Canum autem vere senem, id est,
.revertetur, appellatur.Etimpleaturpiacido,ye\ sicut eum qtii sapientia profectus est, intelliget, de quo ait
Septuaginta adulterio : ebrio guippe sesspre eguus Moyses : Interroga patrem tuum et annunliabit tibi,
defertur in prseceps, et a Deo recedente auima, om- seniores tuos et dicent tibi (Deut. xxxn). Sed tet Pau-
nis iniguitas doiiiinatui' in coi'pore. lus; Presbyteri duplici \honore digni habeantur, ma-
Sqbbata mea custqdite, et sahctuariuni meum metuile: xime qui laborant in verbo el doctriha. Seguituf :
Ego Dominus. (Ex l|«si/e/jio,)Sicutunbexistentespe- G GAPUT X.
ciali sabbate, seplima videlicet die, omne aliud legi- De cura advenarum, de mensura, statera, reguta
tirouro otium sabbatum appellatur, sic cumgeneralis et pqndere justg,
fit abstinenlia a roalq. Hoc enim revera siudetlegis- (IBID.)Si habitaverit advena in terra vestra et mor
Iator sabbatum, et per singula guaeque recedere no- rattts fuerit inter vos, ne exprobrelis ei, sed sit inler
bis a roalo praecepit. Hoc enim fulciens addidit: vos quasi indigena, et diligetis eumquasi vosmetipsos:
Sanctuarium meum meluite, vel sicut Septuaginta fuistis enim et vos advenmin lerrq JEgypli: Ego Do-
sancla mea timebilis; quia quemadmodum eos qui minus Deus vester. (Ex Hesychiq.) Terram nobis a
quo debent modo accedunt ad ea sanctificant, sic Deo datani, esse culturam yirtutuin, bbnamgue ejus
hi qui iuique prsesumunt in eis, et non prius semet^ ,doctr.inam, superius diximus. Si quis autera ad
ipsos sorde malitise purgant, atgue sic ad munda ac- hanc siccesserit adyena, yidejicef yplens converti ad
cedunt, corrunipunt sive disperduiit, siGulNadab et noslraiii fideni, et terrse ilUusciiis conscribij de qua
Abiu, etfilios Heli; unde et Paulus dehis qui incir- Pauhis ajl: Accepistis ad Siqn niontem et civitatem
cumspecte myslica percipiunt, subdidit: Proplerea D.eiviventisHierusqlem cwlestem, et mullorum mil-
mulli in vobis infirmi, et imbecilles^et dormiunt multi litim angelorum frequenliam et Ecctesiqm primilivo-
(I Cor. u), unde et nunc legislator addidit: Ego Do- j) rum cfui cqnscripti sunt in cceiis (Hebr, xii), non
minus, id est, sanctus et in sanctis habitans, et ner affligamus eum, id est, non aggravemus cpntra eum
cessario exigens sanctorum vindiclam. jugum, ut mpdo genito et noviter credenti graviora
CAPUT IX. mandata imponanius, utnpn sicut Pliarisaeietscribae
De non sequendis magis et ariolis-, nec qdeundis pecceinus, ques accusans Dominus dicebat:
veneficis, Alligant onera gravia et importabilia, et imponunt
(IBID,)Nec declinelis ad mqgqs, nec ab ariolis ali- ea super ImmerosIwminum, ipsi autem digitq suo nqn
quid sciscipemini,ut potluumini per eos. (Septuagintai vqlunt ea movere (Matth. xxiji), Non ergo euin, qui
autem edtitii:) Non, segnqmini ventriiqquos et venefi- credit ad fidem hoc facientes et qusedsuniegalia ab
cis non adjungemini,, ul poiluamini in eis : Egq sumi eq exigentes, aDljgajftuseuiji. ^it antein nobis sicut
DomintfsDms vestet. (Ex Hesychiq,) Maxima diabo- indigena gui nutritus est in fide, et crcvit in pietjite.
lici errbris et fraudis species, ventriloquorum estt Unde et Petriis IJQCeyidenter sanciqns, ad eps,- giji
exquisitio, Utide et Pauius pueUam inveniens spiri- voleljant circumcidere de gentibus predentes, dicebat:
tum habentem phitpnis, quamyis daempniuinmagnat Quid tentutis Dominuni, impqnere jugvm supet cer-
de ipsp et Syla prsedicaret et diceret : Hi hominess vicesdisciputorum,quodnecpatres nostri nec nospolui-
 461 EXPOSITIONES IN LEVITIGUM. — I.IB. VI. 462
mus pottare? Sed per gratiam Jesu Christicredimuss Ji.Hwc i ioquere fiiiis Israet:Hdmo de filiis Israel etde
salvari sicut el ilti (Acl, xv), In hoc ergo umtmquem- advenis qtti habitantin Israel. Si quis dedetii de se-
queadvenam, sive ut Septuagintadicunt, proselytam,, ritine suo idolo Moloch, motte moriatur. Populus
sicul nosmetipsos diligamus, ut illa prsecipianlus eiss terrm lapidabit eum, el ego ponatn fticiem meam cori-
tantum, per quse nosmetipsos, si ea egerimus, sal-- tta illum, succidamque ettni de triedio populi sui: eo
vari credimus. ' quod dedetit de semine suo Moloch, et contaminaverit
Nolite facere ihiquum aliquid in judicio, in regulti,, sancluarium meum, et poiluerit notnen sancium nieurri.
tnpondere, in mcnsura, statera justa et wqua sint pdtt- Quod si negligehspopulus terrm, el quasi patvipendehs
dera : juslus modius, wquusque sextarius: Ego Do- imperium meum dimiserii hominem qui deditdesemine
minus Deus vester, qui eduxi vos de terra JEgypti. suo Moloch, nec voluetit iilum occidete, ponam faciem
Guslodite omnia prwcepla mea et universa judicia ett meam snper hominemillum et cognationemejus, succi-
facite ea. Ego Dominus. (Ex Hesyclrio.) Similis estt damqueipsum,et omnesqui consenserunteiut fornicare-
eliam hsec sanelio prsecedentibus, quando post lui- tur cum Moloch, de medio populi sui. (Ex Hesychio.)
crum litterae ejus, etiam spiritum perscrulati fueri- Cujus rei gratia de iisdem bis et ter aliquatido lex
mus. Non ergo fieri oportere injustum in judicio ini praecepit, frequenter in praecedentibus dixiittus, quia
prajeedeniibus prsecepit. Nunc autem nec in mensu--BpropterI memoriam legentium hoe faciat. Unde ea-
ris injuste -agere, nec in pondere, nec in stateriss deni reeapitulans mandata, nova qusedam eis inter-
prsecepit, ne forte bis ipsis quae quasi terraiiii suntt serit, ut non supeiflua. videatur legum repetitio, et
justiliae ad injustitiam utamui. Pto tetminis enimi inguisitione novorum etiam anteriofibusstudiosius
juslitiae vendentibus et ementibus, aut afio quolibett "inteiidamus. Hujus rei gratia actiories guaSdam ia
modo cOnliahentibus mensurse dantur, et pondera,, praeterilis prohibens, poenam earum tacuit, ut guss
quemadmodum leges judicantibus : unde de non fa- sit haecvel gualis guaerenteS, ea quae inferius saiicit,
ciendo injustum judicium, et de non immulandis sta-- scrutemur. In his enim pcenas inseruit, quas Itinc
teris et ponderibus, sed et de sextario modiove ha-- prsetermisit. Olim ergo prohibens de semine suo
btendojusto, id est, de omni mensura vini aut olei,, Moloch, sive secundum Septuaginta principi, dari.
addilur ab onmi tilique iujustilia, quse erga proxi- Erat autem hoc idoli cujusdam vfeldaemonis nomen.
mum geritur, tam in majoribus quam in minoribuss Secundum quod Slephanus Amos introdux.it dicen-
prsecepit abstinendum. Quia quod injustum est, ubi- lem : Et recepistis tabernaculum Moloch, et sidus
que ahoininabile est. Placet autem Deo semperc Dei vestri Rempham, figuras quas fecistis ut qdoretis
quod justum est. Prseterea quod diviti possessio> eas (Amos v). Est autem Moloch vel Melchom, ut
agri et domtis est, hoc et pauperi mensura vini ett C *• saepe etiam legitur idolum Ammonitarum, quod in-
tritici, et panis pondus est, et alia ex quibus vitami terpretatur rex vester, el sidus Dei vestri Rempham,
quolidianam ducit. Sed nec injustum in judicio inen- id est, facturce vestrw, vobis pre Deo suscepistis. Si-
tis faciamus, nec mensuras et stateras ejus, quse> gnificat autem luciferum, cujus cultui Sarracenofum
naluraUter nobis insita est justitise corrumpamus,, gens, ob honorem Veneris erat mancipata. Nunc
aliler nostra, et aliter proximi peccata judicantes. ergo idipsum rursus contestans contra peccantem,
Ait eniin Dominus : In quo judicio judicaverilis, ju- judices , ultoresque hon soluni principes populi, sed
dicabimini, et in qua mensura ttiensi fueritis, retne- et totani Synagogam et populum facit. Pqpulus
tieturvobis (Matth.yii). Quodipse interpretaiis, quem- enitn, inquit, terrm lapidqbit eum. Neb liis contCritus
admodum deberet intelligi subdidit :' Quid autem[ addidit: Et ego ponam faciem meam contra illutn,
vides festucatn in oculo fratris tui, trabem qutemi succidamque eum de medio popitli sui, per hoc pm-
qumrinoculotuo esl non vides? nes erigens et provocans conlra eum qui talia com-
Sed nec in pondeiibus et stateiis et mensuris di- misit. Sed et terrorem indicens, si neglexerint, et
vinis noceamus, sed justas statetas et mensutas ett non cum studio praeceplam poenam suis in eum
pondeta, id est, leges Seripturae divinse custodia-- exercuerint manibus,' utpote in tanlum iralo Deo, ut
mus. NuUatenus eis stateram aut pondus super im- ipse aperte prsediclsimsenteiitiam contta eum fefret.
ponentes proprium,et neque hoe quod Pharisa;! pa- Cur autem? Quia de setnine suo dedit Moloch, ut
tiamur. De quibus DOminusin Evangeliis dicebat: : coiitaminaret sanctuarium meum, ac pollueret no-
Quare trtvisgredimini mandata Dei propter iraditioness jnen sanctum nieum. Quicunque enini filium, aut
veslrus (Matth. xv). Ula enim ad memoiiam nosttami cognatuih, aut discipul.um, atit amicum, aut quem-
quia hsec loculus est, lex levocans subdidit: Ego' ctingue de suo nomine vel cognatione, aut doctrina,
Dominus Deus vesier, qui eduxi vos de terra Mgypti: SMCUUhujus gui nunc pperalur m filiis
cusiodite qmnia prmcepla mea, et universa judicia et principi
diffidentise dederit, yev.eijs eurii et qons.ecrans dae-
facite ea. Evangelica mandata denionsitaiis quse ex
aucioritate Dominus praecepit. nionibus, hic guidem ad sacra dsenipnum, alter au-
lem mista virili muliebrigue vita. Utrumque enim
CAPUT XI.
Idolo Moloch non immolandum. Magis non ad- erat paganis consuetudo, et his qui in errore illo-
hwtendum. Patentibus non maledicendum. rum labebantur. De quibus Deus per Amos dicit:
(CAP.xx.) Locutusest Dominusad Moysen dicens : Quia isti cum fornicariis corrumpebaritur, et cum
 463 B. RABANI MAURIARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS I. m
effeminatis sacrificabant. Polluit Dei sancta, quo- A guos vel veneficos pisediximus. In uttogue enim a
modo ? quia poUuit nomen sanclum ejus. Deo reqeditut, sive sensibiles phitonicos et veneficos,
Contaminat ergo et polluit nomen ejus, qui ei de- sive inteUigibiles dicas, id est, eos qui in nomine Dei
dit imaginem, et per hanc ipsum qui sanctificavit, falsa prophetant, deceptores et adulatores, qui vene-
. qui et spiritum vitse ei ex sua gralia hisufflavit: ficis sermonibus, auditus multorum corrumpunt, ut
quia spiritu malo et adverso Deo corrumpitur, et Do-= . a veritate quidem auditus avertant, ad fabulas autem
minicam imaginem in dsemonum servituiem redigit, et errorem convertanlur (II Tim. iv). Et propterea
regsdemque margaritam a porcis perraittit pollui; ponere faciem suam judex, et disperdere eos de po-
idem est et quisquis de cognatione et de doctrina pulo suo comminatus est. Addidit autem : Sanctifi-
sua avaritise offert, et ad avaritiam operibus aut ver- camini, et eslole sancti: ostendens quia quotquol illos
bis consuefacit eum qui quocunque modo discipuUs secuti sunt, polluli sunt et abominabiles atque im-
ejus- vel cognatus est, servum eum dsemonumdevo- mundi, utpote quia abominabilibus verbis et pravis
lum idolis sive consecratum, militemque maligni dogmatibus consenserunt, insuper addidit: Custodite
principis hujus sseculi elficiens. Radix enim omnium prwcepta mea et facite ea : Manifestans et per hoc
malottttn avaritia, quw est idolorum servilus (II Titn. quod praivaiieationem illi praeceptorum Dei doceant,
vi; Gal. v). Dicimus autem hoc ipsum et contra eos B sive legem doceant, sive divina se interpretari nian-
qui adulterium docent; suggerentes nefarias aclio- data fingant, et propterea eos et sequaees eorum
nes, suadentes turpitudinem, polluentes sancta Dei, aversalur. Sed et bievem conclusioneniverbis ad-
id- est, signatorum Deo corpora, quorum caro tem- diditdicens : Ego Dominus, qui sanctificouos,id est,
plum Dei et Spiritus sancti est habitaculum. Pro- cur cum his qui alia contra meam legem aut meam
pterea eos qui sic mala et abominabilia operibus aut doclrinam dicunt, corrumpimini ? Ego enim sum
verbis docent, non unius prsecepit, sed omnium pu- Dominus qui sanclifico vos. Sequilur :
niri manibus ut pote omnium inimicus et adversarius, Qui maledixerit patri suo et tnatri, morte moria-
et omnium gloriae, sicut praedictum est, nocens. tur; palri matrigue qui maledixerit, sanguis ejus sit
Quod si negligenspopulus lerrw et quasi parvipendens super eum, sive (ut Septuaginta) reus est: ut hoc no-
imperiwm meum, dimiserit hominem qui dederit de men ad ipsum Deum referatur. Isaias enim dixit:
semine suo Moloch, nec voluerit illum occidere, id Nunquid non Deus unus fecit vos? nunquid pater om-
est, si hi qui ntitrili sunt in scientia neglexerint eum trium vestrum (Isa. LXIV)? Et TUISUS : Domine, paler
qui talia docet. Haecest enim vera et recta terra, de noster es tu, nos vero lutum, et tu fictor noster, et
qua ait David: Spiritus tuus bonus deducet me in opera manuum tuarum omnes nos. (Ex Hesychio.)
terra recta (Psal. cxui), quia malum est maxime '^ Recte etgo quicunque patii detiahit, sed et matri,
tale peccatum non exsequi et impunitum dimiiti. morie mulctatus est. Ingratus est enim nalurse, be-
Quid est quod sequitur, et super cognationem ejus, nefactores blasphemat per quos a Deo esse perci-
eos videUcel gui student similia, qui cognati sunt pientes, et per quos mediantes generati sumus. Et
propter simililudinem actionis et doclrinae. Ait injuriat Creatoris organa, ul labores, quos patiuntur
ergo : Succidamqtteipsum et omnes qui consenserunt in nostra generalione laceamus. Nam quia maxi-
ei, ut fornicarentuf cum Moloch, de medio populi main poenam contra hunc qui hujusmodi est, id est,
sui. morlem praecepit. Ostendeiis quia valde recte et ra-
Malum est enim permittere aut consenlire etiam lionabiliter talem se poenae scripsisse sentenliam
eos qui foris sunt fornicari a Deo et adhserere intel- subdidit: Patti matriquequimaledixerit, sanguis ejus
ligibiUprincipi: mullo magis autem de medio populi erit super eutn, vel sicut Septuaginta, reus esl; ad
sui, hoc est enim tolum gregem Iupis cedere, et om- salisfaciendum de poenaemagnitudine , mentionem
nes oves feris tradere. Si quidem de medio populi et recapitulationem faciens peccati. Si ergo haec in
inimicis rapere permiltinius, aut si manum porrigi- eo qui sensibiles maledicit patres, multo magis qui
mus rapienti. Qui enim consentit et tacet accusare n blasphemat Christum. Ipse enim nos spiritaliter re-
eum quem arguere necesse est, vel admonere, vel generavit; igitur qui ejus raysterium et gratiam in-
increpare, hic 11011 effugiet divinum judieium. Ponit juriat baplisriiatis, noii obediens voci Dominicaii.Si
autem faciem suam super eum Deus, illam de qua quis non fuerit regeneraius ex aqua et spiritu, non
David dicebat.: Vultus autem Domini snper facientes inlfabit in regnum cwlorum , hic morie morietut
mala, ut disperdat de terra memoriam eorum (Psal. pessima, alienatus a regno ceelorum, et aelernaevitse
xxxm). Non solum ergo qui talia facinnt, sed et qui delrimentum sustinens. Qui et propterea reus est,
consenliuntfacientibus. Sequitur : quia praedicante Domino, et praedicante nihil durum
Atrima qum declinaverit ad magos et ad ariolos et nec grave, neque quod temporis et materiae aul artis
fornicata fuerit cum eis, ponam [aciem meatn contta disciplinse egeret, sed tantummodo mundi cordis et
eam, el interficiam illam de medio populi sui. Sancti- fidei, iste sponte hoc Domhii aversatus est.
ficamini et eslote sancti, quia ego Dominus Deus ve- CAPUT xn.
ster; custodileprmcepta mea et facite ea: ego Dominus Prohibetur adulteriuiii et fornicdlio, addita pmna
qui sanctifico vos. Non qualecunque peccatum esse prtvvaricahlibus.
declinare ad magos, sive, ut Septuaginta, ventrilo- (IBID.)Si nimchaius fuerit qwiscum uxore atterius,
 m EXPOSITIONES IN LEVITICUM. — LIB.. VI. 466
et adulterium perpelraverit cum conjuge proximi sui, Aminem contendens, corrumpit Chrisli opus, gre-
morte'tnoriatur et mmchuset adultera, hoc est, quii gemque dispergit, propter quod socius ejus ef-
adtilteraverit et quaeadulteiata.est. (Ex Augustino.)i ficitur pcenae*,quicunque ab eo corrumpi se pa-
Hic aliquiddistarevoluitinter quemlibetvirum etpro- titur.
ximum, quamvis multis locis proximum pro omni ho- Qui dormierit cum noverca sua, et revelaverit igno-
mine ponit. Sed quae est ista locutio, ut cum jam di- miniam pattis stii, morie moriantur ambo : sanguis
xisset de viro, hoc idem repetierit de proximo, cum sit; eorum sit super eos. Si quis dormierit cum nuru sua,
consequens, ut multo magis ab uxore proximi absti- uterque moriantur, quia scelus operati sunt; sanguis
nendum est, si ab uxpre cujuslibet viri abstinendum eorum sitsupereos(Ibidem).[ExHesychio.]iyictasxmt
est? Nam si prius de proximo dixisset, ne putaretur hsecin hocLevitici libro alegislatore superius, sedillic
uxorem licere adulterare, non proximi addendum quidem, non revelabis turpitudinem patris tuiet ma-
fuit de quqlibet viro. Nunc vero si quod minus est tris, uec non sororis et nurus et reliquorum per ordi-
non Ucet, quanto minus licet quod majus malum nem dixit, quando el nos hsec exponentes, non solum
est? Nam si noti licet adulterare uxorem cujuslibet turpis cognalorum et nefarise commistionis aversa-
viri, quanto magis proximi? An forte ista repetitio tionem legem praecipere, sed et de non revelandis
tartquam exponit quid prius dictum sit ut ideo in- B quae cognovimus, negue quse diffamandis carnaliura
telligat homo quantam malum sit adulterare uxo- spiritaliumve cognatoruin peccatis, dicta esse expo-
rem viri, quia si hoc fecerit, uxorem proximi adul- suimus.' His autem
terat. Deus, Si dormierit addidit, illum pro-
(Ea; Hesychio.) Proximus est enim omnis homo cul dubio deducens ad medium, qui eamdem actio-
hominis. Quantum ergo sensibile adulterium ma- nem pravam guam proximum egisse cognovit, nihil-
lum, tantum est intelligibile deterius : nam illi ominus agit, nec peccati societatem eruhescens,
carni, hi autem spiritui contumeliam faciunt, et hi etiam sie existit proditor in quo et mortis poenam
homini, UUautem ipsi Deo. De quibus Oseas dicit: legislator recte definivit. Bene autem novercse nu-
Omnes adulleranles quasi clibanus succensus a co- rum eonjunxit, quia hoc quidem in patre a filio
quente (Osemyn), in corde suo adulterium intelli- delinquilur, illud autem in filium a patre. Similis
aut patrem filii de-
gihile accusans. Ab omni enim populo Judseorum autem impietas est filium patris,
hoc conimittebatur, corrumpente legem legisque nudare sive diffamare peccatum, cum et ipsi in si-
Pro-
dogmata. Quicunque ergo illius viri, de guo ait Pau- ffiiiibus deliquerunt. Ad quo.s Paulus dicebat:
lus : Despondi vos uni viro virginem castam exhibere pter quod inexcusabilis es, o homo omnis qui judicas :
. Christo (II Cor..-$i), nioechatur mulierero, videlicet 'J inquo enim alium judicas, teipsum condemnas. Eadem
Ecclesiam, de gua idem ait: Firi, diligite mulieres enim agisqum judicas (Rom.u).
veslras, sicut et Chrislus ditexit Ecclesiam (Eplies.v). Qui dormierit cum masculo coitu femineo, uterque
Moechatur autem verbis turpibus disseminans non operatus esr nefas, morle moriantur : sit sanguis eo-
eam doctrinam propriam et non Christi, sicut ait rum super eos. (Ex Hesychio.) Quia ittjuria naturse
Paulus : Turpis lucri gralia. Morte motiatur et mm- est hoc peccatum ostendit, tam novitas ejus quam
chus et adultera, id est, qui alienum superseminat facinus : ergo non frustra poenam in illo mortis
vetbum, et Ecclesia qusein se taUa patiiur seminari. lex decernit. Nos autem bujusmodi et auditum aver-
Hanc' enim sicht diximus uxorem inteUigamus : samur. Caveamus autem et eum qui fortis est animo,
Primum quidem veri conjugis videlicel Christi, alque ideo appellatur masculus. Vir enim ubique in
deinde et conjugem ejus, cui a Christo credita est divina Scriptura perfectus virtutibus nominatur,
Ecclesia, sacerdotis aut forte doctoris. Quolquot unde et Paulus ait: Donec occurramus omnes in vi-
enim semulando Christum, et ad suum odium rutri perfeclum, in mensuram mtatis plenitudhris
verbum corrumpunt, circa fidem naufragantes. Chrisli (Eplies. iv). Caveamus ergo verbis incon-
Sicut Hymenaeus et Alexander, quos tradidit _ gruis effeminare vel actionibus et dissolvere hujus
Paulus Satanse, ut discerent non blasphemare animse virtutem, dum cum eo videlicet et nos dis- '
(I Tim. i) ; horum adulterium in personam Christi solvamur, utriusque enim sicut cernis, poena mors <
reputatur : quicunque autem aemulatione homi- est. Sequitur:
num qui regendas Ecclesias sunt sortiti, tale Quisupra uxorem filiam duxerit matrem ejus, sce-
quippiam faciunt, ut eorum doctrinam subruant lus operatus est, vivus ardebit cum eis, nec permane-
quod Paulus Alexandrum fecisse dixit aerarium. bit lantum nefas in medio vestri. (Ex Hesychio.) Ni-
Ait enim : Alexander wrarius mutta mala mihi mis recte sic ssevampoenam huic minatus est delicto:
oslendit, reddat ei Dominus secundum opera sua, eos enim qui ex matre geniti sunt, ab his qui a filia
auem et tu devita. Multum enim restitit verbis nostris geniti sunt, cum unus fit pater, incertum est utrum
.11 Tim. rv). Horum adulterium in proxhhum repu- fratres an avunculos oporteat appellari: nam cum
talur, cum sacerdotem videlicet sive conductorem pater unus sit, fratres eos cogit aestimari. Ex dua-
propter cujus aemulationem ad talem jusiitiam pro- bus autem parentibus cum una sit mater, alia filia,
greditur. Sed et hujus mors est pcena, quam et si avunculos hos qui de matre sunt geniti, ab his q«i
non specialiter coiitra Christum, tamen contra ho- nali sunt de filia compellit necessitas appellari. Et
 467 B. RABANIMAURI ARCHIEP. MOGUNT.OPERUM PARS I. 468
hoc guidem valde secundum litteram custoditur, et Aest, A' mistus est ei. Et quid ait : Peccatum suum
cayetur hujusmodi incesla cqnimistio generisgue dccipieni, cuni de pbena Coruriiloqhefetuf, nisi quia
confhsio., Quia auteiri omnis peccati «later concu- et ipSam pajnam peccati, peccatum voluit appeiiafi.
piscentia esi, oportet-et hoe prsevaricari, iit si gua (Ex Hesycliio.) Tolefabile esse hoc a mriliis puiaba-
nobis peccati concupjscentia fit, usgue ad banc re- ttif, SOfbfibiis filiaepalris yel filiae malris miscefi,
sistamtis, et non ei cbnjungamus actionem. Qui au- qtiia et Abtabattj de Sara dictebat; Soror mea est
tem conjungit, in igrie Incenditur, non soluni auiem (Geti. xir), ex palre et tibn ex matre, quod quidem
ipse,sedel desiderium peccaii, insuperetaciio ipsa. nbti oninimodo sic testsicut habefe butaiur hisloria.
Quo igne? De guo dfxit Christus : Ignem venimittere Naiti ebs qui ex Thare patre Abraham geniti suni,
in lerram et volo ut accehdatur (Luc. xn), id est, ad- Moyses narrans nusquaffi Sarse mentionem fecit.
minislrationeni spirilus, qui ipsos peccatores deme- Quod si tet sprori suae Abraham nhpsit, ante lamen
dio auferet, eoruinque peccata. Si enim spiritu, ait gtiam Cbghoscerel Deum? Malum est ergo sororibus
Pauius, ticia canris mortificelis, vivetis. conjtigii sbcietate misceri, unde illud lex prohibuit.
Qui cum jumenlo et pecore coierit morte moriatur, Ctini ergb hsec sic se habeant, nuUatenus a prse-
peciis quoque occidetur; et mulier quw succubuerit dicta contemplatione recedamus. Turpitudinem au-
jumento simul interficiciuf cutn eo, sanguis eorutn B " tem Sororis ex patre aut ex matre, revera illum in-
super eos. Quaeritur quomodo sit reum pecus cum tellige videre et accipere gui turpem actionem a
sit irrationale nec ullo modo legis capax! An quem- patre aiit hiatre, id esi, in qua pater aut mater deli-
admodum transferuntur verba modo locutionis quse qtiit, non sbltim videl, sed et accipit per siniilem et
GrseCe appellatur metapbora, ab animali ad inani- pareni actionem, et nefarius est, hic non solum
male sicut dicitur, improbus veniiis, vel iratum • perscrutans quitehori bpofttiit, sed et supersedificans
mare, ila et hic trahslatum est, a rationali ad irra- tet conjungenS se pefptetratse a pafefitibus pfavitati,
tionale. Nam pecora inde credendum estjussa inter- gtiae sotorejtis, quasi pfavi ptavitasappellatiir.Sed
fici, qma tali flagitio contaminaia, indignam refri- ut qiiid diffsmavit eam et dissemihavit? Latenlia
cant facti memoriam. enini plufiinos patentum peccata diffarnant filii
(Ex Hesychio.) Nimia contra populum Judaeorum quandb agiint similia : titide htinc qili talis est dis-
legislator utitur districtione, quia inianium iniqui perdi in conspectu populi, vtel Sieut Septuaginta :
atque libidini dediti erant, ul ad exteras eliani con- in conspeciu fitiorum generis sui, id est, videnlibus
cupiscentias aberrarent, et propterea cura quadru- siiiiilia cogitantibus prsecepit. Hi enim filii generis
pedibus viri mulierisque commistionis menlionem ejus rtecte dicuntur. Cur autem in conspectu borui»
^
faciens, inorlis esse hujusmodi poenam.demonstra- "-ui unius poena et esetbri pudicitiam discant. Inler-
vit. Tu autem forsilan superfluam esse iidelibus emptb autem peccatore et peccatuni simul interit,
hanc legem. judicabis. Neque enim, inquis, egent quemadmodum semel in nrsecedentibus diximus. Se-
hujusmodi jure censeri. Non autem est superflua, qiiitur autem:
sed nimis ejus nos juvare spiritalis potest coniero- Qui coieril cutnmuliere in fiuxu mensiruo, et revelave-
platio: Si qtiadrupedia voltipiates pravas et deor- ril lurpitudinem ejus, ipsaque aperuerit fonlem sangui-
sum terram contuenies intelligamus, ul pole omni nis sui, interficienlur atnbo de thedio populi. sui, (Ex
humana carenies aciiotte et propterea appellatas Hestjchio.) A mehstruata absiineri legislator non fru-
quadrupedia, quia quadrupedia manus sicut homines sfra ptaecepit, sed homirtem suadens ad pudicitiam
non habent, atque ideo maxima nostra cognalione castiiaiis, quae eum diligentiam habere, ex qua san-
carenl. QuiCunque ergo vir aut mulier ad alienige- ctificatio provenit volefls, et nonin modum porcotum
nas voluptates intaritum incumbit, ut ne quidem continue mulietibus misceri, et ad communem cor-
per desidiam ab eis capialur, sed imo valde eis co- ruptioiierfi vacare, sed ex coacta abstinentia usum
haereal et cuni eis coeat, ut coinmisiionem cum eis facere ad continentiam. Sed quemadmodum disperdi
diuturhahi et perseverantem habeat, reus est is „^. eos de populo suo praecepit, cum purgationera ei
qui talis est inottis. Hic est enim nefatiarum libi- qrii dormivit cum menslruata superius indixisset?
dinuffi finis, qui operanlibus eas punitis recte ipsse Dixlt eniih : Si cqierit cum ea vir tempore sanguinis
etiam mofi dicrintur. Neque enim per se subsisten- mensiruatis, immundus erit septem diebus. Deinde
tes, quia. nulla est peccali substantia in peccatoribus post ha;c purgaiionum sacrificia narrans subdidil:
opefaritibus, quibus tamen perditis, et ipsi simul per- Ista est tex ei, qui fluxum seminis . patiiur, el qui
eurit. Sequitur: polluilur, et qum sanguinis fluxum putilurj in.men-
Qtti dcceperit sororem suam fiiiani patris sui, vel struissuis, et in fiuxu seminis patiente in fluxttsuo
et '
filiam fnqiris suw, videril lurpitudhiem cjus-, tlla- masculo et feminmel viro si dormierilcum menstrtttita,
que cohspexefit frdtris ignominiam, nefariam rem sic purgari, et bunc sicut et aiios non puniri vull,
opetati sttht: occidenlur in conspeclnpopuli, eo quqd ergo coiiteraplemut menstruatam gentilium sapien-
tttrfntttdihem sttam muluo reveiavetint, et pottabunt tiani, longe eniiti a Deo, sed et de volatu avium et
iniquitdiem stttim. (Ex Augusiino.) Qtiid ait in hoc cursu siderum et mensuris coeli dicens alque do-
lqcb viderit hisi concumbendo cognoverit sicut in cens. Cum hac ergo-pessimum est dormire, id est,
Ifige dicituf: Cogriovituxorem suarii, pro eo quod delectari in ea et diu coire, sed et revelare et pa-
 469 EXPOSITIONES IN LEVITICUM. — LIB. VI. 470
lam proferre turpitudinem ejus, tradendo eas quae! A j uxore patrui primum prohibuit, quamvis hsec non
apud eurri stint eletas et errores quos habet et fron- cognatio, sed affinitas perhibetur. Sed quid est,
teih lotius erforis expontentem : quia his publicatis5 sine filiis morienlur, cum filUex hujusmodi conjun-
revelat et ipsa fluxum sanguinis sui, id est, ea quse; ciionibus et ante nati sunt, et hodieqjie nascantur?
sunt de sactificiis idolbium subintrbducens, propierr An hoc intelligendum est lege Dei constitutuni,
qriod non sinipliciter drait, interficientur, sed addidit:: uti quicunque ex eis nati fuerint, non deputentur
de medio populi stti, vel secundum Septuaginta exc filii", id" est, nullo parentibus jure succedant, Se-
genere suo; quia qui sapientiani tradit gentijium,, quitur:
quaeprsevaricatur Creaiorem nostrum, et scientiairi1 Qui dttxerit uxoretii frdirissui, rem fqcit ilticitam,
ejus, ei pietatem, nbn est justum jam utnominetur ittrpitudiriem ffalrissui reveldbii, dbsqiiefiliis tirurit.
homo, sed et iniagineni D.eisemetipsum ignorandb,, (Ex Hesychio.) Ostehdit ergo legislator , quia
Creatorem privavit, et ideo inlerficitur de me-. raaxime filioruni causa a crealore, sqcjetate praece-
dio populo, sive de genere suo, ut non jam sa-- pit naturam conjungi, ea quippe qufe nunc tanquam
pientia nominetur, sed careat quod habuit falso no-• aboftiinabilia incnngruaque prohibuit. Est enim re-
mine alque ficto, leste Paulo qui ait: Sapienlia hu-- vera incongruum, et jumentorum vitae, proximum,
jus mundi stultitia est apud Deum (I Cot. v). I uxonbus fratrum et cognatorum,. vicinorum videli-
B
Turpitudinem maierlerw et amilm ium non disco- cet, cotomisceri. Et haec iu alia parte legis, id est,
operies, qui Iwc fecerit, ignominiam carnis sum nuda- in libro Deuteronomii, non solum praecepit, sed
vil; portabunt amboiniquitatem suam. (Ex Hesychio.)) etiam compulit dicens : Quando habilaverint fratres
Nec sororibus praeeepit eorum qui nos genueruntt simul, et unus ex eis absque liberis mortuus fuerit,
comrnisceri, tam propter generationes, ut noh con- uxor defuncti non nubet alteri, sed accipiel eum fra-
fundantur, quam ut competentem reverenliam pa- ter ejus, et suscilabit semen fratris siii, et his sirailia.
reniibus Conservemus",propter eos et a sororibusi Cum autem fralcr non fuerit, avunculum aut eum
eorum abstinenles, quod sirniliier et secundum spi- qui aliter est ex patris cognatione, ducere niulierem
ritum intefiigis, ut non solum velentur parentumi defuncti sine filiis, praecepit, quemadmoduni et Booa
peccata silentio et tradantur oblivioni, sed et eorumi Ruth secundum legem cognationis accepil. Sic
qui eis sociati sunt, unde et eorum fratres esse di- libidinis quidem causa fugit cognatorum commistio-
cuntur. Sileamus autem illorum peccata, quia nuda- nem societatenique prohibet; quando autem rursus
lis illis latere nec parenlies possunt, nnde ait: Igno- pportet a tribulationibus sublevare vel casibus, prse-
miniam cafnis sum nudavit. Qui autem hoc faciunt, cipit et vult nuplias, non jn poUutiphe ccrruptipnis,
cui pcense submittuntur? portabunt ambo, inquit, , G ( sed ad successionem generis, conjungi. Propter quod
iniquilatem suatn, Septtiaginta autem addunt, sine: eteum qui sic miscetur sine filiis mori praecepit.
fiiiis mofienluf, quia non invicem sua pondera por- Ait enim: Absque filiis eruril, quia filiorum pro-
tant, sed diffamant atque disseminant cognatorurm, creationes legem male utendo confudit. Quid ergq
tam secundum carnem quam secundum spiritumi est mori sine filiis ? Hoc enim jn hac lege quaerere
peccata, sine virtulibus morientur: guod esi pes- maxime necessarium test: utrum fiiios e.orum qui
sima sterilitas, filii etenim nos tempore judicii noni uxoribus fratrttm avunculoruroque nupserunt, in
jhvant, virtutes autem juvant,guaruhi causa videli- terimi praeceperit; et quomodo ait: Non morientur
cet coronamur; guarum sterililate animam aegro-- patres pro filiis, nec filiipro patribus? sed nujlate
tare miserrimuro est. Ornari autera hujusmodi filio-- nus eos mori prsecepit; sine filiis autem illos mori
rum generatione bealitudinis est: et hoc est cumi dixit, secundura Septuaginta duntaxat interpretum
Isaia dicere :A facie tua, Domine,concepiinus el quasii editionem, ut noti reputetur eis filiorum successio,
parturivimus et peperimusspiritum salutis [justitiain],, nep filiis suam relinquant hsereditatem. Hoc autem
non fecimus in terram (tsa. xvi), et hsec intelligis ett ostendit etiam Symmachus, edens planius, sed et
quse subsequuntur. Theodotion, qui pro eo quod «iictum est, sine filiis
Qui -coierit cutn uxore patrui vel avuhctili sui, et: - morientur, sine filiis erunt utergue ediderunt, Unde
revelaverit ignominiant cognationis sum, portabunt; ct spiritalem interpretationem el resolutionem simi-
ambo peccatum suum, absque liberis moriuntur, 'Se- lem habet supenotibus. Custodite leges meqs qtque
cundum aliara editionem ita legitur : Quicunque\ judicia et facite ea : ne et vos evomat terra quam
donnierit cum cognata sua, tntpitndinein cognalionis; intraturi eslis el inhabitaturi, (Ex Hesychio.) Non
suw revelabit, sine filiis morienlur. {Ex Auguslino.)) nobis sufficit parlem guamdam conservare legis, nec
Quaeritur quousque sit inteUigenda ista eognatio,, iinuni aliudve mandatum ad cbrieciionera vilse per-
cum ex longo.gradu liceat utique accipere uxorem,, • .agere, sed omnia prsecepta et judicia custodire ne-
seraperque Ucueril? Sed intelligendum est, ex his> cesse habemus, gusecungue a Deo jussus legiSlator
gradibus quos prohibuit non licere_, et secundumi scripsit. Haec enim dicit prsecepta^ vel de guibus
ipsos dictum : Quicunque donnierit cum cognatq! ipse dubitans inguirebat Dewra, et jUo didicit judi-
sua, ubi et aliqua non ciiramemorata, intelligendai cante, sicut in filio Israelitidis mulieris, qiji locu-
dimisit, sicut sororem de utroque parente, sicuti .tus est blasphemiam, Leges enim quae ita prolatse
«.\orenj fratris nialris, id est, avunculi. Nam de) sunt, judicia nominat. Per hsecaqtem totani banc
 471 B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS I. 472
legem breviter significavit, de qua nihil oportet A J sancti mihi : quia sanctus stttn ego Dominus,
transgredi, ut non ejicialur, id est, projiciatur prae- et separavi vos a cmteris populis ut essetis met.
. varicator. Hoc est enim emovere. Quod et Symma- (Ex eodem.) Jumenta sive pecora quia populares
chus, similiter Theodotion abjicere edidit. Evomi homines inteUigat lex, volatilia autem contemplalo-
autemunde? De'terra videlicet, in qua nos.Deus res qui ad sublimitatem vacant scientiae, aperte a
introduci promittit. Quse sit autem haec ex subse- nobis et cum quibus oportebat Scriplutarum proba-
quenlibus disce. tionibus ostensum est, cum de sacrificiis et cibis
CAPUTXHI. quadrupedum volatiliumque diceremus. Quia ergo
De possidenda terra' et cavenda omni immunditia omnis popularis mundus propter simplicitatem a
in ea. pluribus judicatur, similiterque et qui ad scientiam
(IBID.)Nolite ambulare in legitimis nalionum quas divinam semetipsos tradere atque occupare viden-
ego expulsurus sum arite vos. Omnia enim hmc fece- tur, quod non ita se habet. Oportet enim popula-
runt, et abqminatus sum eos. Vobis autem loquor, rem prudentem esse in bono, in malo autem, sicut
possidete lerram eorum quafn dabo vobis in hmredita- ait Paulus, simplieem. Hic enim qui talis est, mun-
tem, terratn fluentem lacte^et melle : ego Dominus dus est; qui autem talis non est, immundus est.
Deus vester, qui separavi vos a cmteris populis. •" ' Sed et qui contemplandis diviuis vacat, necessa-
(Ex eodem.) Non solum ad Judseos haec dicta sunt, rium habet munduin cor, mundamque conscientiam,
qiiia ab omnibus gentibus propter circumcisionem et fidem non fictam. Qui autem hsec non habent, in
et legem Moysis sepaTalos se esse credunt, sed ad vaniloquia convertuntur, non inteUigtentes neque de
omnes qui aCcedunt servire Deo. Hoc enim ambu- quibus loquuntur, neque de guibus affirmant, sicut ad
lare roaxime in gentium legitima non licet. Genlium Timolheum scriptum est. Necessario ergo et horum
autem sive nationum quarum, quas ego expulsurus , illorumque mundos sepai'ari prsecepit atque immun-
sum, ait, vos; quod caeteri inter pretium ediderunt, dos, ut ab his absiineamus, Ulis commisceamur.
Quas ejicio ego facie veslra, Septuaginia aulem, a Sed mnltam sapientiam suam etiam nunc legislator
vobis, id est, daemonia : hsec enim a facie fidelium ostendit^ de quadrupedibus quidem et volatilibus
expulit, dominantia eis prius, cutii in impietate per-. ita distinguens, in reptilUius autem terrse non ita.
sislerent, et nec unus uni, sed multi uni domina- Cuncta enim qusemoventur in terra immunda sunt,
bantur. Quod probat Maria Magdalene de qua septem. qui lerrena videlicet sapit, cujus deus venter est,
ejecit dminonia; et qui vinctus erat catenis, dicit: qui veneno pascitur constitutarum in pulvere vo
enim ei : Legio nomen est tnihi, quia multi sumus luptatum ; de ipsis siquidem sicut cemis distincte
Hsec lex ab iUis ^1 narrat dicens : Et cunctis
(Matth. ix). ergo quse prohibuit qum moventur in.terra, et
commissa sunt, aut ipsis per se agentibus, aut in qum vobis ostendi esse poiluta. Ergo'omnes qui ler-
hominibus operantibus, prqpter quod eoS Deus, renis pascunlur actionibus, etsi fidelium fingant
abominatus est, et nos in hsereditaiem illorum in- habituffi, ut immundi separati sunt, et inter im-
trbduxit, in terram fluentem lac et mel: non dixit, munda distincti sunt, a quorum nos omnimodo ma-
habentem, ut de hac sensibili terra accipias quodi lis abstinere desiderat, propter quod addidit : Eritis
dictum est, sed fiuentem. Quae est autern terra quae! sancti mihi, quia sanctus ego sum Dominus; qui
lac et mel fluat? Delicias igitur dicit futuri ssecuU,elL forma vobis conversationis effectus sum, qui tantum
bona quae nobis Deus post resurrectionent mortuo- aversatus sum terrena, ut nec haberem quo recli-
rum donat; quse lac et mel appellavit, quia eis niliill narem caput; qui etiam meis discipuUs mandavi;
est suavius in his quibus nunc ulimur cibis neques Noti possidealis aurum neque argeritum, neque ms in
dulcius, sed et sine labore eorum cibus est, nulliusi zonis vestris, non peram in via, nec duas tunicas, ne-
operationis vel prseparalionis egens : sic enim bonaL que calciamenia, neque virgam (Mattli. x). In tan-
futuri sseculi sine labore erunt et aliquo dolore,, tum ergo eorum quse in terram repunt, nihil nos
nullius studii, nullius apparatus, nullius operationis! .n sapere aut agere studet.
egentia. Et quis nobis hsec dat ? aperte sequeutia'i CAPUT XIV.
verba legislatoris .ostendunt, ego Dominus Deusi De pythonicis et pmna eorum.
vester, qui separavi vosa cmleris populis : hoc autemi (IBCD.)Vir sive mulier in quibus pythonicusvet di-
Christus fecit; ipse enim in Evangeliis ab omnibusi vinationis fuerit spiritus, morte moriantur, vel lapidi-
gentibus non solum intelligibilU)us, sed sensibilibus,, bus obruant eos : sanguis eorum sit super illos. ( Ex
distinguit eos qui in eum credunt; ait enim : Ne• e.odem.) Hoc ipsum pythonicum esse vel divinum,
cogiielis dicentes, Quid comedemusaut qtiid bibemus,, sive, ut Septtiaginta, incantatotem, nimlse iniquitatis
diit quid vestiemur; hmc enim omtria gentes inqui- est: qui enim talis est, et ipse cowuptus est, et
funt(Matth.\i).Evgo aperle nos separatos esse aL alios procul dubio in sua iriiqtiitate corrumpit; unde
gentibus vult sublimiorem sectando conversationem., praecepit lapidibus eum obrui: quia nec sensibile
Separate efgo vosjumenlum mundum ab immundo;; quid agimus, sed fabulas de corde veluti superfluos
avem mundam ab immunda. Ne pollualis animas! et vanos sermones, vel quaedam quasi incantantia
vestras in peiore et in avibus, et cunctis qummovenlurr blandimenta.incongruis doctrinarum sernionibtisstu-
in terra, et qttm vobis oslendi esse polluta. Eritis> deamus, ut popularium sive simplicium seducamus
 475 EXPOSITIONES IN LEVITICUM. - LIB. VI. 474
auditus, ad nutriendos ventres nostros, atque ex-- A Oportet enim sacerdotem diligentiam adhibere et
plere nostras voluptates alias talibus exquisitionibus5 populo ut non peccei, sed prsecipue domui suae et
cupientes. Aperte enim intelligibiles pylhonicos ett cognatis ; propter quod Paulus ait : Hwc prmcipeut
pravos incantatores Romanis scribens Paulus vass irreprehensibiles sint. Si quis autem suorum, et
electionis expressit. Rogamus autem vos, fratres, utt' maxhne domesticorum,curam non habet, fidem negat,
observeliseos qui dissensionesinter vos et offendicula i et estinfideli delerior (I Tim. v). Et rursus : Si au-
-
prmter doclrinamquam vos didicistis faciunt, et decli- temquis suw domui prmessenescit, quomodoEcclesim
nate ab eis. Qui autem sunt hi in subsequentibus ex-- Dei curam habebil? (ITim. m.) III fiUo, et filia, et
planavil : Hi enim Domino nostro Christo non sef- fratre, et sorore virgine, videlicet peccantibus, ne-
viunt, sed suo venlri, et per dulces sermones ei bene- cessario sacerdos polluitur, ut pote, qui debet quo-
dictionesseducunt corda intwcentum. •tidie, sed et omni hora, ea quae ad salutem perli-
CAPUT XV. nent eos instituere, et vigilare circa eos ut non pec-
cent talia quse morle sunt digna. Hoc autem ipsum
Quomodosacerdotesse habere debeantin morte civiumi
et ducendisuxoribus. et in matre,. et in patre intelligendum est. Filium
(GAP.XXI.)Dixitque Dominus ad Moysen: Loquere• quippe doctorem patris matrisque sacerdotalis di-
ad sacerdqles filios Aaron, et dicesad eos : Ne con- " gnitas facit : dicens quidem sororem quae non est
luminetur sacerdos in mortibus civium suorum, nisii nupta viro, ostendit pcr hanc quia si cognaii sacer-
tantum in consanguineis aut propinquis, id est, super dotis semetipsos separaverint, et domus quodam-
patre, ac matre, et filio, et filia, fralre quoque et so- modoalia semetipsos separantes facli fuerint, nul-
rore virgine, qum non est nupta viro : sed nec ini lam paliuntur in peccanlibus his pollutionem; quan-
principe populi sui conlaminabitur. Septuaginta au- diu autem eis adhserent, propinquitatis et cognatio-
tem, non polluelur ex subito in popuio suo ad profa- nis legem custodientibus, contaminationis eorum
nalionem sttam. ( Ex Hesychio.) Litlera quidem ai rtecte participes efficiuntur, quia nec ignorare eo-
mortuorum poUutionibus fugere sacerdotes prsece- rum peccata, ut pote cohabitantium, possunt, quod
pit, sed non hsec est legis intentio, neque de hoc le- eis et contaminalionis causam parit. Unde ergo di-
gislator loqui proposuit, sed aliquid majus intellexit, cens quod in his contaminarentur, subsequenter ad-
et quod nimis de sacerdotibus necessario diceretuf: didit, secundum Septuaginta, non poiiuetur, subito
quia enim ipsos inspicere quando negligunt populi in populo suo a.d profanationem ejus. Quid per hoc
peccata, dicitur secundum quod in Osea scriptum aliud ostendit? nisi quia polluitur quidem et in po-
est : Peccata populi mei comedent, et ad iniquitatem: „ pulo peccante sacerdos, sed non subito. Quse autem
eorutn sublevabant anitnas eorum (Ose. iv). Non qui- accedunt in extraneis culpis, haec non illico sacer-
dem omnia quaeeunque populus peccat, ipsis opor- dotem contamiuant, sed quando ipsi quidem per-
tet imputari, sed intendenda est illa ab Ezechiele maiiserint in peccatis, sacerdotes autem eos curare
propheta dicta divisio : Fili hominis, speculatorem neglexerint. Non frustra autem addidit, profanatio-
dedi le domui Israel, et audies de ore meo verbumet nem, sed illud per hoc verbum innuens quia quando
annuntiabis eis ex me : si dicente me ad impium, sacerdos polluitur, secundum prsedictam causam,
Morte morieris, non annunliaveris ei, neque locutus populi peccatis, negligens videlicet et non agens
fueris, ut averlatur a via sua impia et vivat, ipse ini- quae modis omnibus sacerdotem oportebat, profa-
pius in iniquitate sua morietur, sanguinem autem nus, id est, nudus sacerdotii dignitate, invenitur
ejus de manu tua requiratn. Si autem tu annuntiave- unus et ipse de mullis : profani enim hi qui non
ris hnpiq, el ille non fuerit conversus ab impietate sunt sanclificati dicuntur, et mulium recte, quia
sua, et via sua hnpia, ipse quidem in iniquitate sua ea quae sunt sacerdotis non egerunt. Sequitur :
morietur, lu autem animam luam salvasli (Ezech. m). (Exeodem.) Non radent caput nec barbam, neque in
Hoc autem aperlius, sed et subtilius, in prsesenti catnibus suis facient incisutas. Yinci a sacerdotibus
legislator exposuit : In animabus, inquit, non con- ,jy etiam tristitiam quse de motte solet accidere, lex
taminentur inler cives suos, in quibus, in peccanti- recte praecipit, ut pote qui et ipsi spem vitaefuturse
bus videiicei, quse pollutione complentur, et aliis habent et populum docent. Sed extra.haec non so-
quidem secundum quosdam modos pollutionis aucto- lum in propriis peccatis vigilare eos, et mentes ha-
res fiunt, maxime lamen sacerdolibus et doctoribus bere sanas, sed etiam in alienis, in his quae nunc
quando eos neglexerunt. Verumtamen in his, ait, dicta sunt evidenter prsecepit. Quomodo autem,
non contaminetur in morlibus civium suorum, id est, disce : capul et barba sapientiae est et perfectionis
quando nihil inventi fuerint quod eis expediebat iiostisesignum; propter quod caput noslnim appella-
onrisisse: sed ipsi quidem quod ad se pertinuit fe- lur Christus, in quo sapere debemus maxima quse-
cisse, et Dei legem praedicasse, illi auiem nolentes que atque perfecta, teste Paulo, qui dicit: Donec
obedire morteni sibimet conduxerunt inobedientia : occurramus omnesin virum perfectum, et mensuram
non ergo in his hi qui praesunt polluuntur, sed in wtatis plenitudinis Ghristi (Ephes. iv). Recte aulera
propinquo et proximo suo, in patre et in matre, in etbarba significat perfectionem sapienliae, quia in
filiis et filiabus, in fratre et sorore virgine, qumnon ' his qui ad juvenilem venerunt aetatem, et intelli-
est nupta viro. gere jam quae sunt utilia valentibus barba~nascitur.
 475 B. RABANI MAURIARCHIEP. MOGUNT.OPERUM PARS I. 476
Quoniam crgo mortuos peccalores non solum Do- A j H). Insuper et David prsedicat profanationem ejus;
minus, sed et PauluS appellat, cuni dicit: Ei cutn ait eriini Deo : Ptdfaiidsii iri iefta sdrictitdtem ejus,
essemus mortui peccalis nostris, convivificavit nos iri desituxisli Oihnesihaierias ejtts ( Pstil, LXXXVIII).
Ghristo. { Ephes. n j. Non oportet sacerdotes Ssinctificatrb autem Judaeorum Synagoga eoruffi erat
maxime caput aut barbam radi super mortuum, id prOcul dublb. In ipsa etiim terat et sacrificium taber-
est, super peccatorem. Neque enim oportet cogila- nacuii, itt qtia eofutii cbristimmabanlur legitima.
tiones, guae sicut capilli ornatus sunt capitis, et Ipsa test et repiidiatsi a Deo taiiquam a viro suo, qui
ipsse ornalus sunt nostrse sapientiae, quando taraen ei per electioneffivir facius fuerat, sed quia postea
sunt ordinalae atque sobrise, sacerdotem corrumpere eaift Culpabileroreperit, pfopterea repudiavit. Quia
alio peccanle, sed conservare inlegros, ut possit auteni buinino ejecta est, vocem atidi quam Oseas
exhorlari, obsecrare, arguere, increpare, secuiidum prbtulii: Judicate mattem veslram , judicate, quia
quod Paulus ad Timdlheuin scripsil : Argue , in- ipsa noii uxor mea, et ego hori vir ejus (Ose. n).
crepa, obsecra, in omtri patientia et doctrina (II Tim. Audi autem et quam Isaias propheta tradidit: Sic
iv). Quomodo autem hoc fiat, subdidit: Tu autem dicii Dominus : Quis esl hic libellus repudii tnalris ve-
vigila, hi otnnibiislabora, opus fac evangeiistm(Ibid.). slrw quoditnisi ettin?(Isa.L.) Ubi autemeslrepudium
Ergo sacerdos qui non exhorlaluf et arguit peccan- "•* et missib, nianifestum est quia uxof erat, de qua haec
tem, nonvigilai: qui autem non vigilat, radere ca- dicebat. Non vult ergo eam uxorem sacerdotem du-
put et barbani secundum virtutem prsedicloium cere, tit noii aliqua eoruni quste ad eam periinent
recte dicilur. Sed neque facere in carnte sua conci- legitimorum praedicet, riec utatur eis quibus illa se^
siontes super mortuo sacerdolem decet, id est, non cuudurii liiteram titebatur; id est, uttieque sacrifi-
scandalizari in peccatore, nec offendere peccante cia irfatibnalium et purificaiiones sensibiles, hi
aliquo, ncque carnalem ex hoc sumere sapienliam quihus iritelligibilia credita sutit, agailt.-
ad incitationem similis iniquilatis; incisura enim Sacerdotis filia si deprehensa fuerit in stupro, et
sapientia carnis est, quod de Judaeis, qui carriaiiter viotaverit nothetipalris sui, flamthis exurelur. Grave
vivunt et sapiiint terrena, ait Paulus ; Videtecanes, est quidterh eiia:rti cujuslibet Viri fornicari filiam,
videte tnalos operarios, videle concisionem. niaxinie tamen sacerdbtis, quia secunduni quod dixit
Sancli erunt Deo suo, et non poliuent nomen ejus, Paulus : Oportet sacerdotem filios habere sttbdilos,
incensum enhn Domini el panes Dei sui offerunt, et cuni oirihi castitdle. Ita ut tioti dicatuf de eo quod
ideo sancti erunt. Quoniodopoiiuuiit sacerdctes rip- sequitur : Si qttis titttem sum dotnni prmesse nescit,
men Dei, Malacbias prepheta exposuit: Vos sacer- quothodo Ecilesim Dei curam habebil? PrOplerea Ju-
dotes, qni poiluilis nomen meutn, et dixislis : lh quo " dseorum Synagoga riOnsolura uxor, sed et filia Dei
polluimus te? Offerlis super altare tneum panem pol- appellata itt pfophelis ifiveniiur. §e'd utrumque ipsa
lutum(Malach. i); et his similia addens subdidit: depravaihs, indigiia donis apparuit, et propterea
Si offeratis cmpum ad hntnqiandum, nonne malum aliena facta test, ita ut Deris per Isaiata diceret: Re-
esl; et si offeratis claudumet tanguidum, nonne ma- linqueiuf fitia Sioii sicttt umbraculum in vinea: et
tum esl ? (Ibid, ) Et rursus : Magnutn est nomen siciii higurittm in cucunierario, ei sicut civitas qum
meum ingentibus, dicit Dominus.Vosautetn polluistis vastaiur (Isa. i). Ipsa profanata el adullerata est.
illtid, in eo qupd dicitis : Mensa Domini deserta esl De bac ihvteflies Deum pter propheliam in Osea di-
(Ibid.). Ergo in peccato sacrificiorum, nomeii Dei centera : Filiis ejus non miserebor, quia filii forni-
polluiint sacerdoles. Sequitur porro : cationis sunt , quia fonrictila est mater eorum
Scorium et vile proslibulum non ducet uxorem, (Ose. n). Nam el igne exusta eSt, quodnjanifestat
nec eant, quw tepudiala esl a marito, quia consecra- templuni et civitas haec Hierusalem antiqua, adhuc
tm est Deo suo, et panes propositionis offeret. Sit osleriderisiriceiidii feliqulas. Ergo vera et irrefraga-
ergo sanctus, quiq et ego sanctus sutn Dominus qui bilis est spiritalis Iegis coniemplalio. Neque enim
sanctifico vos. ( Ex Hesychio.) Si ergo a Deo datam _^ j solum succeiisa test, sted secundum quod ait lex:
nobis sanctificationem nos sacerdotes custodiamus, funditus exusta est, j
sanctificamus per nostram sanctificatiotiem eum qui CAPUT XVI. I
sanctus seeundum naturam est. Et [In] nobis dun- De ettrinehtia porilificis he potluatuf, ei ut virginem
diicat uXorem, etc.
taxat, qui in conformibus et participibus ejus glo-
riae voluit sanctificari, hac transformatione usus est, (IBID.).Pontifex, id esl, sacerdos maxiinus inler
cjriasi figurate et typice loquens; vefumtamen eos fraires suos, super cujus ctiput fusum esi unclionis s
qui sanrlificantur ab eo, scorium et vile prostibu- oleutn, ei cujus inanus in sacerdolio consecrdtmsunt,
lum ducere non vult : aperle contra Judaeorum Sy- vesiilusque esi sanctis veslibus,capul suiim non dis-
nagogam inlendens, quse quia meretrix est, audi cooperiet,veslimentastta riori scindet, et ad omnem
Doininum in Isaia dicentem : Quonwdo facta est me- tnorluum non ingredieiuf oihhino: super patre quo-
relrix civitas fidelis Sion > plenajudicii ? Jusiitia ha- que suo aut matre non ioiilaininabilur. Nec egredie-
bltavit-in ea, nunc autem homicida (Isa, i), Sed et tur de Sanciis, ne polluai sanciuarium Dotnini, quia
ili Osea:: Et auferam fornicaiionem ejus hi niedio qleutn sancim unctionis Dei sui super eutn esl: ego
ejusfet.adulleriuni,ejus(le mecljo uberum ejus (Qse,.. boininiiS.iEx Augttsiiiw.) ihtelligituf.ea quaesupra
477 EXPOSITIONES IN LEVITICUM. — LIB. VI. 478
dixit in luctu facere eum prohibitum, id est, capul ^gratia
_, Deinon aegrotabat. Nunquid sic etiam de filio-
nudare cydari, et vestimenta scindere. Vestimenta rum procreaiione responderi potest? Unde fit con-
enim scindere lugentibus erat antiquorum, sicut de sequens ut aut contiiieiis esset aut diebus. ahquibus
Job scriplum est, cum ei filii ejus ruina niintiareii- intermitteretut incensum; aut si illud intetmitii
turoppressi(Job. i).Nudare aulemcaput cydari, pro- npn posset, quod 11011nisi per. summura 'sacerdotem
plerea lugentis esse potuit, quia detractio est orna- necesse esset imponi, non fieret immundus coitu
menti. Quod vero ait, secundum Septuagbita , Su- conjugali, inerito prsecipuse sanctificationis suse. Aut
per omnem animam morluam twn introibit, quomodo. si etiam ad ipsum pertinet quod de omnibus filiis
dicat animam mortuam, corpus mortuum, diffiteile Israel in consequentibus dicit; ut nullus eorum ac-
est intelligere; ea tamen scripturarum esl usitata cedat ad sancta, si cui aliquid acciderit immunditia,
loculio, quse nobis inusilalissima est. Nomen ergo illud pro peccato restat accipere quod nonnuUis die-
rectricis suseeliam corpus accipit anima destitutum, bus non impoiiebatur incensum. Quod aptem super
quoniara reddenduni illi est in resurrectione : sicut funus palris sui sunimus sacerdosprohibeturintrare,
sedificiiiinquod appellatur ecclesia, etiam cuni inde quaeri polest quomodo jam esse poterat summus sa-
Ecclesia exierit, qui homines sunt, nihilorainus cerdos nondum mortuo patre suo, cum eos patribus
ecclesia dicitur. Sed cum corpus non accipiat animae v. , succedere jubeat? Ideo necesse erat, nondum se-
nomen in homine vivente, quomodo tunc vocetur pullo summo sacerdole, continuo substitui sacerdo-
anima cum caruerit anima, mirum est. Porro si tem, propter continuationis incensum, quod per
animam mortuam intellexerimus a corpore separa- summum sacerdolem quotidie oportebat imponi.
tanij ut ipsam separationem mottem dixisse videa- Quanquam illa qusestio de segritudine sumnii sacer-
tur, id est, rit anima mortua sit, dirempta a cor- dotis manet, sive morituruni necesse erat diebus
pore, non natufa sua petdita : non Cnimet cum di- aliquibus aegrotare, nisi forte et hoc ita solvatur ut
cimuf morftii peccato, natura dicimur interiisse, dicatur non solerte summos sacerdotes nisi subito
sed quod jara peccalo non utiinut, ut sic intelliga- mori, non procedente aegriludine, sicut de ipso Aa-
tur anima morttia, id est, corpore mortua, quod eo ron Soriptura testatur. Adverlendum est quolies di-
uli desierit, cum in sua natura vivat. Quomodo po- cit: Ego Dominus, qui sanctificpeum, loquens de sa-
test quisquam intfare super animam mOrttiam, quod cerdote, cum hoc eliam Moysi dixerit, et sanciifi-
sacerdos isie prohibetur, cum quisquis intrat, stiper cabis eum. Quomodo ergo et Moyses sanclificat et
mOrluum cOrpus ititret, non super animatfl, quse Dominus. Non enim Moysespro Donijno, sed Moyses
discessit a eorpore? An ipsam vitam leinporalem visibilibus sacramenlis per ministeriuni suum, Do
animse vocabulo appellavit: quae uiique mortua est _ minus autem invisibili gralia per spiritum sujim,
in defunclo corpore, anima illa migrante quse mori ubi est totus fructus, etiaro visibilium saeramento-
non potest, non quod ipsa viia anima fuefit, sed rum; nam sine ista sanctificatione invisibilis graiias
quod per animseprsesentiam subsistebat, nomen ejus visibilia sacramenta npn prosunt. Merito autem quae-
acceperit, sicut distinxinius cum de sanguine loque^ ritur ulrum etiam isla invisibilis sanctificalio sine
remur, quod dictum sit: Atiima omnis carnis sanguis visibilibus sacramentis, quibjis visibiliter homo san-
ejus ist; eSt enim et ipse sanguis mortuus in corpOre clificatur, pariter nihii prosit: qupd ulique absur?
mortui: non auteni cuni abscedente anima absces- dum est. Tolerabilius enim quisque dixetit, sine
sit. Vetuit ergo Scriptura sumraum sacefdoteaa illis istam non esse, quara si defuerit, non ptodesse,
eliaiti supterpatris vel matris fhnus'inlrare, quod cum ista sit omnis ulilitas illorunii Sed etiam hoc
secundum non probibuit. Sequitur enira : quod sine illis ista esse non possit, quomodo recte
Super Patrem suuttt ei mairem suaih non hiquiha- dicatur intuendum est: nihil qiiippe p.rofuit Simoni
bilur. Ordo est autem verborum, superpatrem suum Mago visibilisbaptismus,.cui sanctificatioinvisibilis
non iuquiiiabilur, nec super matrem suam. Et de defuit. Sed quUras ista invisibilis quoniam adfuit,
sanctis ttoh exibit, eo procul diibio tempbre goo StiOi profuit, etiam etvisibilia sacramenta perceperunt
rum funefa celebrantut; sicut ei Septein diebus qul- -Tj similiter baptizati. Nec tamen Moyses,qui visibiliter
bus sauctificabalur de saftctis est exire prohibiltiS; sacerdotes sanclificabat, ubi fuerit ipse ipsis sacrifi-
Non aiitem semper : sane si Uxoftesducere vel filios ciis vel oleo sanctificatus ostenditur; invisibilitet
gignefe ftori vetabaftliif suJnffii lutic sacterdotes; veto sanctificatum negare quis audeatj cujus tanta
magha btituf qusestib, cuffi Iex etiain cbtijugali ebii- gtalia ptaeeminebat. Hocet de Joanne Baplista dici
cubilu ihimuriduiri hbttiiriem diCiit tisgue ad vespe^ '" potest. Prius enim baplizat quam baptizatus appa-
ram, etiani oiitii abltiefii coi-pus suunl aqua, et ju' ruit, unde eum sanclificatum nequaquam negare
beattif sumifitis sacefdos propiet incensum cbtiti- possunt; id tamen in eo factum visibiliter non inve-
nuatioriis bis in" die quoiidie itttrare ultra veltini nimus aniequam et miiiisterium baptizandi veniret»
uhi eial allare incensi, tteb qtiemquani immundurft Hoc et de latrone iUo Cui se curii cfucifixo Dominus
ad saiicta fas esset accedertej qtipmodo id . quolidie aii: Ilodie mecum etis in patadiso (Luc. xxni).
summus sacerdos iitiplebat, si filios pfocieabat? Neque enim sine sartclificalione invisibiU tanta fe-
Nara si segritudo illi accidisset, quis locb ejus futt- licilate dbnatus est. Proinde Colligitur invisibilem
gteretur? Si qtiis mquirat, respQnderi potest qttod ganclificalionem quibusdam adfuisse alque prqfuisse
479 B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS I. 480
sine visibilibus sacramentis, quse pro temporum di- A i faclus est omnibus obletnperantibus sibt, causa salti-
versitate mutata'sunt, ut alia tunc fuerint, et alia tis mternm appellatus a Deo pontifex juxta ordinem
mOdo sint; visibilem vero sanctificationem, quae Melchisedech (Hebr. v). Et rursus : Decebat enim
Deret per visibilia sacramenta, sine ista invisibili eum propter quem omnia et per quem omvia quia
posse adesse, non posse prodesse. Nec tamen ideo muilos filios in gloriam adduxerat, auctorem Salutis
sacramentum visibile contemnendum est, nam eorutn per passionem consummare (Ibid.).
contemptor ejus invisibiliter sanclificari nullo modo Hic et vestimentis illis Indutus est quae David in
potest. psalmis cantabat: Dominus regnavit, decoreminduit,
Hinc est quod Cornelius, et qui cum eo erant, cum induit Dominus fortitudinem et prwcinxit se virtutem
jaminvisibiliterinfuso sancto Spiritu sanctificati ap- (Psal, xcn). Hic caput suum non discooperiet, nec
parerent, baptizati sunt tamen (Act. x), nec superflua vestimenta sua conscindet: Caput suum non disco-
judicataestvisibilis satictificatio, quam invisibilisjam operuit, quia a Patre suo, qui ejus caput appellatur,
prsecesserat. (Ex Hesychio.)Quis est sacerdos magtius nec passiones earnis sustinens separatur; sed nec
iriter fratres suos, nisi utique ille de quo dixit Da- veslimenta conscind.it,id est, carnis. Ex quo enim
vid : Magnus Dominus et magna virtus ejus, et sa- Verbum caro factum est, inest totus suse carni, et
pientiw ejus non est numerus (Psal. cxtvi). Quis enim B ] nunquam ab ea nee a crucifixa, nec a sepulta, nec
virtulem ejus considerare, quis numerare sapien- aliud quodlibet passa, quse ad natuiam nostiam pet-
tiam aut comprehendere potest? auia cum Deus sit tinet, se abscidit. Quod si vis audite de excelsiori-
propter dispensationem actorum pro nobis myste- bus indumentis ejus, accipe verba ptophetica : Ami-
riorum, etiam sacerdos effectus est. Recte ergo hic ctus, inquit, lumine sicut vestimento: abyssus sicut
magnus sacerdos, ut pote qui semetipsum pro nobis: amiclum vestimentumejus (Psal. cm). [Ex Adaman
bostiam et oblationem obtulit, appeUatur; propter tio.] Hic est mei magni pontificis habitus, quo judi-
quod et servos fratres suos dicere passus est, id est; catut profunda scientiae et sapientiae luce vestitus,
sanctos, qui semper ejus faciunt voluntatem. Aiti quaevere sancta sunt indumenta. Non, inquit, aufe-
enim : Quicunque fecerit voluntatem Patris tnei, illei ret de capite suo cydarim. Et prius jam diximus cy-
meus et fraler, et soror, et mater est (Mallh. xn). darim genus esse operimenti guod capiti superposi-
Stiper hujus caput oleum unctionis effusum est, des tum pontifici prsestat ornatum. Hic ergo magnus
quo dixit: Sedes tua, Deus, in smculum smculi, virgai pontifex meus, nunguani deponit sacri capitis orna-
recta est virgaregtri tui; dilexisti justiliam et odi- tum. Quid sit autem caput Christi, ab Apostolo
sti iniquitatem, propterea unxit te Deus, Deus tuus,, disce, guidicit: Caput autem Christi Deus (Ephes. v).
oleo twlitiw prw participibus tuis (Psal. XLIV); con- *- Merilo igitur istum capitis sui, gui Deus est, nun-
cordantia huic legi dicens, non solum quia unctionisi guam depoijit ornatum, guia semper est Pater in
uterque memoriam facit, sed quia sicut David ex- Filio, sicut FiUus sempet in Patte. Et vestimenta
eellere semetipsum in ipsa unctione suis participi- sua non disrumpet. Vete hic est gui vestimenta sua
bus protestatur. Quod enim dixit: prw patticipibus, non disiumpit, sed sempet ea munda, semper inte-
super participes tuos. sine aliqua dubietate intelligi-- gra, semper casta servavit. Seguitur :
tur; sic eum eliam legislator maximum dixit interr (IBID.).Et ad omnem mortuum non ingredietur
fratres suos, id est, superiorem. Quod autem maxi- otnnino: super patre quoque suo et matre nori conta-
me in praesenti opottet intuefi historia, cum secun- minabitur. Septuaginta autem dicunt: Super om-
dum Septuaginta editionem addere debuisset, cuil nem animam rhortuam non ingredietur. (Ex Hesij-
effusum est super caput oteum unclionis, non sic ait, chio.) Quomodo autem anima moritur cum sit con-
sed maximus defratribus ejus, qui efiudit super ca- dita immortalis, audi prophetam dicentem : Anima
put ejus. Quia enim Christi caro est quse suseepitt qum peccaveritipsa morietur, impietatis utigue morte.
unctionem in semetipsum communicatae sive unitae e Hsecest emm animse mors quaui maxime gentes
divinitatis, ex hac autein carne fratres ejus et co-. j. passaesunt qusenec Iegem Dei, nec aliam ejus scien-
gnati effecti sumns, recle ait: Ponlifex, id est, tna- tiam habuefunt. Super ammam etgo mortuam, vel
ximus sacerdos inter fratres suos, super cujus caput( omnem mortuum non ingredietur, qnia etsi onmium
effusum est unctionis oleum, ut aperte hivematurr peccata pottavit, veiumtamen impoUutus petmanet,
hoc quod intelligehdum est, maximus inter fratres, et nec gentium peccalis polluitui. De Ms enim, se-
id est, carnis suse. Ipsa est enim quse suscepit un-h cundum LXX, omni animae mortuse ut pote contta
•
ctionisoleum, hujus sacerdotis, et consecratas fuisseB omnes effusa impietate et idololatiia dicitui. Et
manus, sive, nt Septuaginta, consummatas, per cru- nec super palre et matre, supet populum videlicet
cis confixionem manifestum est. Tunc enini quem- Judseoium, ex quibus est secundum carnem, et pro-
admodum hi qui secundum legem sunt saeerdotes,! pterea appellatur ejus pater et mater, contaminabi-
in sanguinera vituli et arietis consummabant sive e tur; nec de sanctis egredietut; et si peccatoribus
consecrabant manus suas, sic et ipse proprio san- _- condescendere elegit, permsuiet tamen sanctus et in
guiue suas roanus conseeravit sive consummavit,;, sanctis requiescit, et a sanctis, qui in coelo sunt,
de quo ait Paulus : Et qui cum esset Filius, didicit ;t angelis circumdatur.
ex hisquwpassus est obedientiam, et consummaltts :s . (Ex. Adqmantio.) Oranis ergo homq in patre et
 481 EXPOSITIONES IN LEVITICUM. — LIB. VI. 482
matre pollutus est, solus vero Jesus Deus meus in A , Ego Deus necessario addidit. Qualis autem, subse-
hac generalione mundus ingressus est, et in matre quentibus edocuit verbis, Virginemducet uxoremde po-
non est poUutus. lngressus est enim corpus incorr- pulo suo, sive, ut Septuaginla, de genere suo : quia
taminatum, ipse enim erat qui et dudum per Salo- genus Christi propter carnem, omne homiiium genus
monem dixerat: Magis autem cum essem bonus, veni est, cuilibet cerlum est. Hic ex hac, uxorem virgi-
ad corpus incoinquinatum (Sap. vm). Non est ergo nem, id est, Ecclesiam in eum credentium duxit. De
eonlaminatus in matre, sed ne in patre quidem. qua Paulus dicebat: Despondi vos utri viro virginem
Nihil enim Joseph in generaiione ejus prseter myste- castam exhibere£hristo (II Cor. xi). Viduam et re-
rium praestitit et affectum, unde et pro fideli mini- pudiatam et sordidam atque merelricem non ducet.
sterio patris ei vocabulum Scriplura concessit. Sic Judseorum Synagogam viduam in prophetis appella-
enim Maria ipsa dicit in Evangelio : Ecce ego et pa- tam novimus ; ad quam dixit : Tondere et gaude
tet tuu,s dolenles qumrebamus le (Luc. n). Sic ergo super filios tuos teneros (Mich. i); dilata viduitatem
solus est hic sacerdos magnus, qui neque in patre tuam sicut aquila. Sed et de populo Judseorum,
pollutus sit, neque in matre. Videamus autem si sive proditore Juda, communis enim eorum est in-
adhue possumus aliquid sublimius et pro dignitate dignitas, dicii, fiant filii ejus orphani, et uxor ejus
tanti pontificis invenire. Pater omnium verus dici- B j vidua (Psaltn. cvm). Ipsam autem repudiatam et
tur Deus, matrem autem Apostolus Jerusalem dicit viduam, secundum ea quae ante paululum dicla sunt
esse coelestem. Omnes ergo qui peccant contami- intelligimus. Repudiata est enim a Dei societate cum
nanlur in Palre, a quo creati sunt; sive enim egi- idolis fornicans , propter quod eam in conjugio ac-
mus aliquid impiuro, sive locuti sumus, sive cogita- cipere non patitur, ut intelligas quia eam conver-
vimus contra Deum, cum non cre.didimus Deo, con- sationem quse in umbris et figuris est prohihuit,
taminati sumus in Patre; sed atque utinam tunc so- et in nullo ei communicare vult hos qui ei exspe-
lum per incredulitatem factum sit, cessatum vero ctant per vitam bonam fidemque cohaerere. Unde
sit postquam credidimus! cum semel dixisset : Puellam virginem de populo ,
Sic ergo etiam in matre contaminamur, si cre- sive genere accipiet, non contentus fuit, sed sufe-
dentes Deo vel Ecclesiam laedimus, vel libertatem didit, viduam et meretricem et repudiatam non acci-
matris coelestis indigna peccati servitute foedamus. piel. Secundum Septuaginta autem , virginem de ge-
Solus vero Dominus noster Jesus Christus, qui pee- nere suo accipiet; ut primura illud quidem de omni
catum nescit, neque in palre, neque in matre eon- inlelligas Ecclesiae corpore, hoc autem secundum ,
taminatus est. Et de sanclis tion exibit. Sed nec pol- de anima omni. Quemadmodum enim societas fide-
luet sancluarium Domini, quia oleum sanctm unctionis C lium, sic et anima uniuscujusque sponsa Dei et Ec-
Dei sui supet eo est. (Ex Hesychio.) Ergo et si clesia est.
videris eum cum publicanis et cum meretricibus (Ex Adamantio.) Si quis nostrum peccaverit, ab-
coiiversantem, et dicentem peccatoribus : Non veni jectus est, etiam si non abjiciatur ab episcopo ,
vocare justos, sed peccatores in pmnitentiam (Malth. sive quod liceat, sive quod interdum ad gratiain
ix), tamen in nuUo horum conlamiiiabitur , actionis judicetur, ejectus est, tameii ipsa*conscientia peccati,
eorum enim malse particeps non efficitur. Unde necprodest hominis gratia, cum Christus hujus-
non poUuit sanctuarium Dei, id est, Spiritum san- modi animam tanquam abjectam non recipiat in
ctum. De ipso enim ait: Quia oleum sanctm unctio- conjugium. Igitur neque viduam , sicut supra dixi-
nis Dei sui super eo est : concordans et ipse de mus accipiet, neque ejectam, neque pollutam. Pol-
Chrislo Isaise verbis : Spirilus Dotnini super me , luta dicitur, quse etiam si non ex integro complevit
propler quod unxit me (Isa, LX).Spiritus autem pol- peccatum, tamen hoc ipso quod cogitavit , quod
lutio, id est, injuria et contristalio est, omnis pec- voluit, optavit, etiam si non admisit, polluta est, et
ciali poUutio; propter quod et Paulus a peccatis a magno ponlifice non eligitur , valde enim puram,
abslinenliam docens, dicebat : Nolite contrislare valde mundam, et sinceram requirit animam, quaiu
Spiritum sanctum Dei, in quo signati estis in die " sibi jungat : Quia qui se junxeril Domino, unus spi-
redemptionis. Sic de maxinio sacerdote et praece- rittts est (I Cor. vi). Unde eliam ostenditur hoc,
dentia inteUigis, sed et subsequenlia. Nec enim quod sint differentiae peccatorum. Qui peccaverit
incompatientem quemdam et immansuetum . eum peccatum ad mortem, abjectus sit. Qui autem non
qui primus est sacerdos, legislator vult, ut ad nullum peccat ad mortem, sed inferius aliquid, pollutus sit.
mortuum accedat, aut suadere nobis vult: quia tanta Sponsa auteni Christi neque abjecta, neque polluta
sanctificatio qua pontifex. indui dicitur, de mor- potest esse, sed virgo inconlaminata, incorrupta
tuorum visione polluerelur. et munda. Sed et meretricem non accipiel. Quse est
Ego Dominus: Virginem ducet uxotem; viduamet enim anima meretrix ? quae ad se recipit amatores ,
repudiatam et sordidam atque meretricem non ducet, de quibus dicit Propheta : Meretricata es, post ama-
sed puellam de populosuo, ne commisceal slirpemge- tores luos. Qui sunt isti amatores , qui intrant ad
neris sui, vulgo gentis suw, quia ego Dominus, qui animam meretricem, nisi contrarise potestates et
sanctifico eum. (Ex Hesychio.)Seipsumesse legislato- daemones, qui desiderium capiunt pulchriludinis
fem et impleioremhujus sanctionis maxime ostendens. ejus ? Pulchra namque a Deo creata est anima . ct
 M B. RABANI MAUill ARCMIEP. MOGUNT.OPEBUMPARS I. m
satis deeora. Apdi quoropdp ipse Peus dicil: Fapiq- A j\ CAPUT XVII.
mus hominetnad hnqginem et similitudinein nosltam
Homo de semine Aaron habens mqculam non offeret
(Galat. i), vide Ctijus decoris , cujus pulchritudinis
est anima. Injaginem habet et sjmilitudiiieni Dei. panes Deo. liem ul sacerdos caveat ab his qum
consecrqta sunt filiorum Israel.
Hanc pulchritudineift contrariae potestates cum
aspitiunt, id est, diabolus et angeli ejus, concu- (IBID.)Locutusque est Dominusad Moysendiceiis:
pjscunt speciem ipshis. Et guia npn possunt spoiiBi Loquere ad Aaron : Homo de semine tuo, per fami-
ejus fieri, merefricari cupiunt cuni "ea. Si ergo dias, qui hqbuerit maculam, non offeretpanes Donrino
susceperis, o hpmo, in cubiU animae luas adulterum suo , nec accedet ad ministeriutn ejus : Si cmcus
diabolum, meretricata pst anhiia tqa CUIJIdiaholp ; fueril, si claudus, sive parvo , vel grandi, vel torlo
si receperis angelos ,e_us, si spirifus diversos , qui naso;si fracto pede, vel tnanu, si gibbus, st lippus,
peccare le suadeant, riierefricata est cjjm eis aninja si albuginem habens in oculo ; si jugetn scabiem, si
tua- Si spirilus irae, seu invidiae,si superbiae, si im- impeliginem in corpore, vel herniostts : oinnis qui
pjidicilise ingressus fuerif ad animani tnam , et re- habueiit maculam de semine Aaron sacerdolis, non
ceneris enro, consenseris ei Joquenli in corde tuo , accedet offerre Iwslias Donrino, nec panes Deo suo.
deleclalusqjie fperis his quae tibi secundum suani B Vescelur tamen panibus qui offerunlur in sancluario,
menlem suggerit, mere.tricalus es cum eo. Meie- ila duntaxat ul inlra velum non ingredialur, nec
tricenj ergo 11011 accipiet sacerdos niagnus, et non accedat ad allqre, quta maculani habel, el contatni-
contaminabit semen suum in populo siiq. Qupd sit nare non debetsancluarium tneum : Ego Dominus ,
istud semen quod cpntaijiinari npn yult, in Eyange- qui sanciifico vos. Si secundum litleram banc san-
liis scriptum est, Quia, gui seminqt, verbumsenrinqt, clionem accipere Tolutnus, quomodo Iegislatoris esse
Non vult ergo cpntaniinari verbum Dej ab his qui justa videbitur intentio, neque enim volunlale sua
seniinant. Qui sjuil autem gui seniinani? Qui ver- maculsehomiuibus evenlunt ? Quomodo ergo non iu-
bum Dei in Ecclesi.aproferunt. Ex islo seniine verbi coiigruum est in bis quae sponle non fiunt, saccr-
Dei qupd seminatur , Christus nascilur in corde aur dotem ab officio repelli ? Quid autem ? Et si quis hoc
ditoriini. IIpc enini et Apostqlus clicit, Donec fqr- ipsum legis cognoscens ptsecepluiri, saceidolis in- .
melur Chrislus hi vobis (Galqt. iv), Concepit ergo videns, membrum ejus, manum vel pedem autocu-
anima ex hoc seinine Yerbi et conceptum format in lum , aui aliquid aliud altrivit? Aut si pugnans
se verbum , donec pariat spirituin timojis Dei. Sic conlra alienigenas et pro sanctis Dei , araiatus
enim per Prophelam dicunt animae sanclorum : A (praeesseenim bellis sacerdotes in Deuteron. Moyses
thnore luo, Dornine,concepimusin utero et -parlnrivi- Q C prajcepit) vulnus accepit, ex quo , quaelibet ei ex
tnus et peperimusspiritum salulis tuw, fecitnus super prsedictis maculis eveniret, putasne dignus erat
terram. Iste est sartctarum animarum parlus, iste propter hoc de sacerdolio removeri? In lantum enim
conceptus , ista sunt sancta conjugia, quaj conve- npn sunt corporum maculse abominabiles Deo, ut
niunt et apla sunt niagno pontifici. Dominus illuminat cwcos (Psal, CXLV),David dice-
(E» Hesyclriq.) Cur autem desponsatani sibi non ret; sic pulchritudinem non elegit, nec robustum
vult participem fieri Judaicse conversaiioijis, jpse corpus, nec quod videtur bene positum , ut ad Sa-
siibinfert : Ne cotninisceat siirpein generis sui vulgo muelem diceret de roajori filio Jesse , quia speciem
genlis sum. Septuaginta auterti , el non profanabit Deo placere putaverat : Non respicias ad vultum
semen cjus in populo suo. Ergo profanatio fideliuin ejus, neque ad altitudinem statutw ejus, quoniam ab-
est. Hi eiiini sunt semen et plebs, nostri sacerdolis jeci eum (1 Reg. xvi); atqui rex uon sacerdos erat
Judaicis morihus sociari. Et propterea Paulus dice- qui ungebatur. Regi autem necessaria erat species,
bal: Evactiali estisa Chrislo, qui in legs justificamhii, et magniludo corporis, sed quid his addidit ? Nec
a gralia excidistis. His subdit: Ego Dotninus , qui juxla intuitum liominisjudico : Homo videl ea quae
sanclifico etim, id est, propterea opus non habet legis patent, Deus autein intuelur cor. Cor enim scrutatur
figuras, nec sacrificia, nec puiiDcaliones, gtioniam D E si maculam habeat, et eos qui imrnaculali suntani-
ego Doniinus, pto omnibus illis el sactificiunj ef- mo, hos eleclos judicat. Eos autem qui maculam in
ficiot et purilicatlp. Et quodcunque dixeris pertinere anima habent reprobat. Si enim raalum est claudi-
ad illam sanctificalionem. Qtsi autem quando viduse care-pedibus, aut oculos iiifirmos habere, el a Deo
ef metelficis ei repudiaise mettlipnem fecil, has, separant, quomodo Isaac, quomodo Jacob caligare
inquit, non accipiet: dicimus hoc el dehsereticorum permisit el salutem perdere visionis ? Etenim Isaac
convenlichlis legislatoreni dixisse. Tiduatse stint: noii cognovit Jacob Esau fingentem personarn.. De
enim Bei scieniia, propter quod et a piorum com- Jacob autem dicturo est: Oculi Istael caligaverant
munibne texpulsisutit, sed et fprriicanlur in iiicoii- pro irimia seneclute, el clare videre non poterat.
gruis et nefariis dogmallbus.Ergo recte viduam prae- (Ex Gregorio.) Pef maculas ergo corporum vilia
posuit, secundaffi repudiatam , tertiam merelricem describit animorum , unde considerandura valde
subdidit. Harum nullam sibi Dominus ad societateni est quia curo causam populi eleclus praesul suscipit,
ducet, ut non pblluant fidelium semen , quia cor- quasi ad aegrum medicus accedit.. Cujus si adhuc
runipunt mores bonos coUoqtilaraala. in bpere passiones vivunt, qua praesumptioneper-
485 EXPOSITIONES IN LEVltlCUM. — LIB. VL . '486
cussum mederi properat, qui in faciem vulnus por- \j etenim grandis et lorttis est discretionis subtilitas
tat ? IUe ergo -,ille modis omnibus debet ad exem- imraoderata, quse dum plusquam decet excreverit,
plum vivendi pertrahi, qui carnis cunctis passio- aciionis suae reciiludinem ipsa .c.onfuiidit. Fracto
nibus moriens, jam spirilualiter vivit qui prospera auteni pede vel raanu est, qjii yiam Dei pergere
mundi posf posuit, qui nuUa adversa pertimescit, omnimodo*nonvalet, atque a bonis actibus funditus
qui sola interna desiderat. Gujus inlentioiie bene exsors yacat, quaienus hsec non ut claudus saltim
eongruens , nec omnino per imbecillilalem corpus, cum infirnjifatein teneat, sed ab his oroplropdo alie-
nec valde per conturaeliam repugnat, qui ad aliena nus existat. GUibusyei'o-est quem terrenae spUiei-
cupienda non ducitur, sed propria largilur; qui tudinis pondus depriniit, ne unquain ad superna
perpietatis viscera. citius ad ignoscendum flecti- respiciat, sed solis his, quaj in infimis csilcanfur in-
tur, sed nunquam phisquam deceat ignoscens, ab tendat, qui et si aUquandoali.quid ex bonp patriae
arce reclitudinis incliualur ; qui nulla illicita perpe- coelestis audierjt, ad h.OCnimirujn peryersae cpnsue-
trala, sed perpelrataab aliis ut propria deplorat; qui tudinis mole prsegravatus cordis facipm non attollit,
exaffectucordis alienseinfirmitali compatitur: sicque quia cogitationis statum erigere non vajef, queni
in bonis pioxirai, Sicut in.suis piofeclibus Iselatut; terrense usus sollicitudinis curvum tenet. Ex horum
qui ita se. imitabilem cseteris in cunclis, quaeagit IB quippe specie Psalmista dicit : Incnrvatus sum et
insinuat, tit inlerius non habeat quod saltem de humitiatus sum usquequaque{Psal, cxviii). Quprum
transaclis erubescat, qui sic sludet vivere ul proxi- culpam quoque semetipsam Veritas reprobaus ajt:
niorum quoque corda arentia docirinae valeai fluentis Seinen aulem quod in spirits cecidit, hi sunt qui aur
iriigate; qui oiationis usu et expetimenlo jam di- dierunt, et a solliciludinibus et divitiis ct voluptqtibus
dicit quod obtinete a Domino quse poposcetit possit, vitm euntes, suffocanhir et non referunt fruclfim
Hinc est, quod supetna voce, motum vitia pet cotr {Matth. xm).
poia infitma signantui, dum ad Moysen Dominus Lippus vero est cujjis quidesti ingenium ad cogni-
dicit. lionem veritatis emicat, sed tamen boc carnalia
Loquere ad Aaron : Homo de senrine tuo per fa- cpera obscurant. In lippis quippe oculis pupillse sanae
miiias, qui habueril maculam, non offeret panes Deo sunt, sed humore defluenle infirmanlia palpebra
suo, nec accedel ad ministetium ejus. Ubi et r.e- grosseseunt, quorum quia infusione ci'ebro atteri-
pente subjungilui: Si cwcus fuerit, si claudus, si vel tur, eliain acies pupillse viliaiur. Et sunt nonnulli
parvoel grandi, vettorlo naso, si fraclo pede, si-manu, quorum sensum cai-nalisvitse operatio sauciat, qui
si gibbus, si lippus, si albuginem hqbens in qculq , si videre recta subliliter per ingenium poterant, sed
jugem scabiem , si impeliginemin cqrpore , vel pqiir C ( usu pravo per aclum caligant. Lippus itaque esf ,
derosus. Csecus est qui supetnse lumen contempla- cujus sensum naiura exacuit, sed cqnversationis
tionis ignotat, qui ptseseniis vjtae lenebris pressus, pravitas confundit. Cui hene per Angelum djcitijr :
dum yenturam lucem nequaquam diligendo cpnspi- Collyrio inunge oculos luos ut videas (Apoc. m). Col-
cit, quo gressum operis pprrigat nescif. Hinc et per lyrio quippe o.culos ut videamus inungimus, cum
prophelanteni Anjiam dicifur : Pedes sanctorum ad cognoscendam veri luminis elaritatem , inlel-
suorum servqbit, et impii in tenebris conlicescent lectus nostri aciem medicamine bonse operalionis
(I Reg. ir). Claudus vero est, qujdeni quo pergere adjuvamus. Albuginem vero habet in oculo, qui
debeal aspicit, s.ed per iiifirniitalemjiienlisviiaeviain veritatis lucem videre iion sinjtur, quia arrogantia
perfecle non valet lenere quam vidit, quia ad virtufis sapienliaeseu justitiae caecatur. Pupilla namqueocuU
stalum defluxa consueludo non erigitur , cum quo nigra videt, albuginem tolerans nil videt, quia vide-
desideiio innililur , illtic gressus operis efficacifer Ucet sensus humanae cogitationis si slultum se,
non sequunlui. Hinc elenim Paulus dicit : Remissas peccalorumque inlelligit, cognitionem intimae cla-
man.is et dissolula genua erigite , el gressus rectos ritatis apprehendil.
facilepedibus veslris, ut non claudicans erret, mugis Si autem candorem sibi juslitise seu sapienliae
autetn sanetur(Isa. Lv).Paivo auleni naso est, qui ad iD tribuit, a luce se supernse cognilionis excludit,
tenendam mensuram discieiionis idoneus non est, et eo claritatem veri luminis neguaquam penetrat,
Naso quippe odotes fetoiesque discetnimus. Reete quo se apud se per arrogajiliam exaliat, sicut de
eigo pet nasum disctelio expiimitut, pei quam vir- quibusdam dicitur : Dicentes enim se esse sapientes,
"tuteseligimus, delicta reprobamus. Unde et in laude stulli facli sunt (Rom. i). Jugem vero habet scabiem,
sponssedicitur : Nasus tuus sicut turris quw est in ,cui carnis petulantia sine cessatione dominatur isi
Libano {Cant, yn); quia nimiium sancta EcClesia, roonte. In scabie etenim fervor viscerum ad ctittem
quse ex causis singulis teffiptamenta prodeant per trahilur, per quam recte luxuria designatur. Quia
discretionem conspicit^ et ventura vitioruin beUa si cordis temptatio usque ad opteralionem prosilit,
ex aUa consideratione deprehendit. Sed suftt npn- nimirum fervor inlimus usque ad cutis scabiem pr.O-
nuUi qui dum ajslimare se hebetes nolunt, ssepe^se Tiimpit, et foras jam corpus sauciat, quia dura in
in quibusdam inquisilionibus plusquam necesse est cogilatione voluptas non reprimitur, etiam in actione
exgrcentes, ex nimia suljlilitate falluntur. Unde hic domijiatur. Quasi cnim cutis piuriginem Paulus «i-
quoque subditur : Vel grandi et torlo naso. Nasus rabat abstergere cuni dicebat : Temptalio vos twn
487 B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS'I. 488
apprehendat nisi-humana (I Cor. x). Ac si aperte A Ubet prsedictarum macularum habentem, inlra
diceret, Humanum quideni est in corde temptatio- velum tamen et ad altare, coi-pus videlicet Christi,
nerii perpeti, daemonicumvero est certamine lempta- id est, ministrare sic et hoc forsilan in Ecclesiis
tionis et in operatione superari. invenies cuslodiri. Si quis enim approbatus fuerit
Impetiginem quoque habet in corpore quisguis sacerdotem maculam habuisse aUquando animse, et
avafilia vastalur in mente ; guae si in parvis non ab ea cessavit, sanclis quidem communicare non
compescitur, nimirum sine mensura dilatalur. Im- prohibetur; ministrare autem hunc qui talis est
petigo quippe sine dolore corpus occupat, et absque non licet, nec ad velum accedere, et ad altare, id
occupati taedioexcrescens, membrorum decorem foe- est, ad corpus Domini ul ejus rainislerium peragal.
dat; guia et avaritia capli animum, dum guasi de- Hoc etenim velum et altare Paulus Hebraeis scri-
leclat, exulcerat, dum adipiscenda gusegue cogita- bens, docuit : Habemus altare, de quo comederenon
tioni objicit, ad inimicitias accendit, et dolorem in habent potestalem hi qui tabemaculo serviunt, videli-
vulnere non facit, guia sestuanti animo ex culpa cet Dominici corporis. Hoc enim Judaeis, propler
abundantiam proriiitlit. Sed decor membrorum per incredulitatem et servitutem lillerae uti non licel.
impeiiginem perditur, quia aliarum quoque virtu- Hoc.ipsum autem, et velum dici ab ipso disce :
tum pulchritudo per hanc depravatur, et quasi to- B Habentes ergo confidenliam in iulroitum sanclorum
tum corpus exasperat, quia per universa vitia ani- per velamen, id est, carnem ejus. Ad hoc solum, qui
mum supplantat, Paulo attestante, qui ait: Radix maculam habet animse noningreditur. Quaroobreni?
omnium malorumest cupiditas (I Tim. vi). Ponde- Quia nwculam habet, el non debet contaminare san-
rosus vero est qui turpiludinem non exercet in ope- ctuarium meum. Contamiuatio enim sanctorum at-
re, sed tamen ab hac cogitatione continua sine que injuria est, tales ad ministerium offerri, in qui-
moderamine gravatur iri mente, qui nequaquam bus offendit populus, et qui cognoscunt eorum ma-
quidem usque ad opus nefarium rapitur, sed ejus culas scandalizantur. Propter quod et Paulus, testi-
animus voluptati luxuriae sive uUo repugnationis monium bonumhabere ab eis qui foris sunt (Coloss.
obstaculo delectatur. Vitium quippe est ponderis, iv), sacerdotemvult. Lexautem confirmavit ea quse
cum humor viscerum ad vires labitur, quaeprofte- dicta sunt ex eo quod dixit: Ego Dominus, qui san-
-clo cum moleslia dedecoris intumescunt. Ponde- clificovos. Ego, quis? qui prsecipio et mando. Per,-
rosus ergo est qui tolis cogitationibus ad lasciviam fecti estote,quemadmodumet Pater vester cceleslisper-
defluens, pondus lurpiludinis gestat in corde, et feclns est. In quo enirn macula Iicet una praedictarum
quamvis prava non exereeat opera, ab his tamen est, hic non est perfectus.
non evellitur mentis intuitu, nec ad usum boni' Locutus est ergo Moyses ad Aaron et ad filiosejus,
operis in aperlo valet assurgere, quia gravat hunc et ad omnem Israel, cuncta qum sibi fueranl intpe-
in abditis pondus lurpe. (Ex Hesychio.) Quisquis rata (Cap. xxi). Quaesunt haecquae locutuS esl? Ea
ergo guolibel horum vitiorum subjicitur, panes Do- videlicet quae prsedicta sunt, quae Deus quidera ad
mino offerre ptohibetut, ne ptofecto dilueie aliena Moysen locufus est. Moyses autem Aaron et filiis
delicta non valeat is guem adhuc pioptia devastant, ejus et populo, sicut ostendunt ea quse.nunc lecla
guia irnmaculatum esse convetsatione eti.animo sa- sunt tradidit, non frustra haec lege distinguente. Sed
cetdotem opoitet, guem sicut Moysesduodecim ma- ut Jloyses dignitatem commendaret el ostenderet
cuUs mundum esse praecepit: tot enim eas inve- aperte, quia aliis quidem pauca, ipsi vero omnia
nies secundum Septuaginta dinumeratas. Sic et Deus loqueretur, propter ejus justitiam et imaginem
Paulus, duodecim conservare eum gui sacerdotium quam gerebat ChriSti: similiter et nos docens ha-
sortiturus est, prsecepit, dicens : Oportet episcopum bere mentem ad quaecunquemajores et perfectione
irreprehensibitem esse, sicut Dei dispensatorem (I dixerint, scientes' quia continue ipsi supema ope^
Tim. vi). Quis autem irreprehensibilis, nisi impol- ratione fruuntur. .
luius. Deinde unde colligatur irreprehensibilem ^ Locutus quoque est Doniinus ad Moysen, dicens:
eum esse a gualibus maculis aut passionibus ca- Loquere ad Aaron et filios ejus, ut caveant ab his quw
rendo, in subsequendo ostendit: IVoii superbum, cohsecrata sunt filiorum Israel, et non contaminent
non iracundum, non vinolentum, non percussorem, nomen sanclificatorutn mihi, qum ipsi offerunt; ego
non turpis lucri cupidum : sed hospitalem, benignum, Dominus. Dic ad eos et ad posteros eorum : Omnis
castum, juslum] sancttttn, conlinentem, amplectentem Iwmo qui accesserit de stirpe vestra ad ea qum con-
eum qui secundum doclrinam est fidelem sermonem. secrata sunt, et qum obtulerunl filii Israel Dotnino,
Duodecim ergo et ipse custodire sacerdotem vult. in quo esl imtnttndilia, peribit corqtn Domino: Ego
Et quamobrem ei tanta superimponit, in prseceden- sum Dominus (cap. xxn). [Ex Auguslhw.~\Ablala
tibus dixit: Oporlet enim episcopumirreprehensibi- est omnis dubitatio neminem sacerdotum, vel sum-
lem esse,sicutDei dispensatorem. Qui autem dispen- morum, vel secundorum, debuisse accedere ad san-
sat quse Dei sunt, opus habet eos quorum dispensa- cta, si immundiiia ejus in ipso esset. Erat ergo con-
tor est vhiutibus praecedere. Nam quomodo illis dis- sequens continentia sacerdotis, ne propter filiorum
peusarej quomodo disponere poterit? Quia autem Ie- procreationem aliquibus diebus non imponeretur
gislator comedere de sanctis prsecepit unam quam- continualionis incensum, quod a soUssunirois sacer-
 489 EXPOSITIONES IN LEVITICUM. — LIB. VI. 490
dolibus bis in die solebat imponi, mane et vespete : A l T)- In his autem vera animse perditio sive extermi-
quandoquidem post coitura conjugalein eliam lotoi natio est, id est, illa de qua Dominhs in Evangeliis
coipore imraundus erat usque ad vesperam, a quoi dicebat: Timete eum, qui potesl et animam et corpus
id necesse erat imponi. Quod autem ait, qum sancti-- perdere in gehennam. Ergo non frustra subdidit:
ficant fiiii Israel, intelligendum est, offerendo sacer- Ego Dominus: sed ostendens, quia qui ha^c dicit,
dotibus offerendum per eos Domino. Et notandumi ipse est gui solus animam perdere polest.
sanctificationis genus, quod fit votoet devotione of-
ferenlis. Sed utrum sicut isto modo sanctificantur ea CAPUT XVIII.
quae offeruntur ab homihibus, ita et ipsi hominess Leprosus aut patiens fluxum seminis de stirpe Aaron
eodem modo seipsos sanctificare dicantur, cum in non vescelur de sanclificalis.
aliqua re seipsos vovent. (Ex Hesychio). Observandumj (CAP.XXII.)Homo de semineAaron, qui fuerit le-
est in Scripturis, non qualiscunque dignitas sa- prosus, aut paliens fluxum seminis, non vescetur de
cerdotii. Huic enim sorte datum est ut mediator sit[ his quw santificala sunt milri, donec sanetur. Qui teti-
inter Deum et homines, et per hanc genus nostrum_, geril immundum super mortuo, el ex quo egredilur
creatoti reconciliatut. In lingua saceidolum nexus; semen quasi coilus, et qui tangit reptile, et quodlibet
el absolutio nosttotum peccatorum consistit. Osten-. JJ J immundum cujus taclus est sordidus, immundus erit
dit aulem Malacbias quantsedignitalis sit sacerdos, usque ad vesperum, et non vescetur de his quw sancti-
et quae ab eo oporteant exspectari: \Quia labia, in- ficata sunl; sed cum laverit carnem suam aqua et oc-
quit, sacerdotis custodiunt scientiam, et legem exqui- cubuerit sol, tunc mundaltts vescelur de sanctificalis,
runl ex ore ejus, quia angelus Domini exetciluuin esll quia fiibus illius est. Morlicinum et capttxm a bestia,
(Malach. 11). Propterea cum his quse ante sancitaL non comedent nec polluentur in eis: ego Dominus.
sunt de sacerdolibus etiam haec prsecepit: Caveant( (Ex Hesychio.) Comedere sancta pollutos usgue dum.
ab kis qum consecrata sunt filiorum Israel, et non_. mundenlur non vult, sed nec omnino eos per absli-
contaminent nomen sanctificalotum mihi, qum ipsiii nentiam prohibere, proplerea eum gui uno guolibet
offetunt. Si auiem isti ahominabiliter et inordinate, horum pollutus est hic enumeravit immundum esse
et exlra omnem religiositatem populi oblationibus,, usquead vesperumdicens : Nonvescetur dehisquw
et his qusequocunque modo sanetificata offerunlur,, sanctificata sunt, sed cum laverit carnem suam
conlamihant nomen sanctificatorum ; sive sccundum! aqua, et occubuerit sol. Vesperum et oecasum so-
Septuaginta nomen sanctum Dei. Primum quidemi lis poeniteiitiam; aguam vefo gua in eam lavat,
ipsum, ut qui eos tales elegerit blasphemare faciet. lacrymam dicens, de qua David dixit: Lavabo per
Deinde et populum offendere in sanctis cogunt, ett Q C. singulas noctes leclum meium,lacrymis meis stralum
putare .quodsuperfluum sit Dei ministerium et justi- meum rigabo' (Psal. vi). Idenj aulem vesperam sic
lia et judicium. Quanttuu vero Deus, si sacerdos, nobis poenitentise et gaudium ex ea significavit, di-
sive filii ejus, id est, discipuUpeccaverint in san- cens : Ad vesperum demorabitur fielus, et ad matu-
cta,"irascalur, ostendunt ea quse Heli et filus ejus5 tinum twtitia (Psal. xxix). Quando ergo Iacrymis
conligerunt; propterea subdidit: Ego Dominus: Di- quis poenitentise ablutus fuerit, tunc sancta come-
ces ad eos: EgoDominus, qui irascor videlicetetvin- . det, quia panis ejus est iUe, de quo Dominus in
dico. Quid aulem dixit ? Dicesad eos, el ad poslerosi Evangeliis dicebat: Et panis quem ego dabo caro
eorum : Omnis qui accesserit de stirpe veslra ad ea( mea est (Joan. vi). Quod 'et nunc panis memoriam
qum consecrata suni, quw oblulerunt filii Israel Do-. faciens, et quos oporteat de eo comedere distinguens
mino, in quo est immunditia, peribit coram Domino. addidit: Morlicinum et captum a bestia non come-
Ego sum Dominus. Primum quidem seminis sacer- dent, nec polluentur in eis; ego sum Dominus: ut
dolalis memoriam faciens, aperte illud significavit, hoc quod dictum est, ego Dominus, audiens intelli-
quia non solum sacerdotem, sed omnem sanclorumL gas hunc dicentem: Ego sum panis, qui de cwlo de-
ministrum etiamsi sOrtem in eis ultimam habeat, et; scendi. Per morticinorum autem et a bestia capto-
novissimam,pfacsentemjubeat sanctionem custodire. D B rum prohibilionem non oportere mensaeDomini par-
Dicens autem de stirpe vestra, ostendit quod sem- ticipari et mensse dacmoniorum praecepit. In his
per custodire hoc oporleat praeceptum, ut qui im- enim sunt vere morticina et a bestiis capta. Quod
munditiam in semelipso habet animae. Sic enim Se- autem frequenter de hac sanctione diximus, dici et
ptuaginta edunl: Non solum ministerio et mystico j nunc necessarium est; prodest enim audienlibus, id
officiose abstineal, sed nec tangat ea qumoblata sunt,, est, quia leprosos et seminis fluxum patientes, non
nequede eis sumat. Mundusenim ad munda debet ac-- sensibiles legislator abominatur, neque voluntarie,
cedere. Si quis autem non sic accedit, peribil corami sed inviti hanc passionem sustinent, sed eos qui ani-
Domino., semperque hunc Deus aversalur, et ab> mam leprosam , aut fluxum seminis patientem ha-
omni repeUit participatione, et communione spiri-- bent, propterea dicens, leprostis et fluxum seminis
lus ? Hoc autem aversalio -proprie hic intelligitur; ; patiens, non vescelut donec sanetut, quomodooporte-
quod Septuaginta dicunt perire coram Domino. Te-- ret hoc inteUigi interpretans addidit: Qui tetigerit
sle David, qui ait: Non avertas faciem luam a me : immundum super mortuum, sive secundum Septua-
el Spiritum sanclum tuum, ne aufetas a me (Psal, ginia, omnemimmundiliam animm. Immunditia au-
PATROL. CVIII, 16
 491 B.RABANi MAURI ARCHIEPr MOGUNTTOPERUM^PARST: 492
tem animsepeccata stmt, quarum qusedamleprosse e A alieni recte appellantur. De quibus Davidpsallebat:
sanl, qusedam fluxum seminis palientes, sicut a no- Eripe me et libera me de mqnu filiorum alienorum
bis Jn his quse de leprosis dicta sunt, et seminis5 „(Psal, CXLIII).lnquilinus autem sacerdolis est, qui
fluxum palientibus appfobatum est. Et rursus di- non pure in ejus atilani ingre.ditur, neque reveren-
cejis : Et ex guo egredilur semen quasi coitus, et quii tiam dignani ei prsebet aut diligentiani. Queroadmo-
iangit reptile: et qupdlibetimmundum, cujus laptus estt dum enim inquilinus sqlummodo prq sua agit tiliU-
sotdidus, ut tibi etiam hujus manifestaret intelle- tate, et per singtilos dies exspectat migrare, non au-
ctum, illud autem intelligere tibi, maxime mandatii tem pertinet ei, si jura dpmus quidam diripiant aut
iiujjis. Iegis-utile est atguejuvans, quod non solos; subfrahant: sic sunt hi qui in divina aula propter
sacerdoles, 6ed omnes ministrantes non praesumere! suas ulilitates, gloriaeforsitan aut qusestus pecunia-
sine :rae,tusancloruin perceptionem vult, intuefique! rum, aut alterius hujusinodi ministrant causa, non
iraditam a Iege dislinclionem, quse poeiiiteiites.gui-7 autem diUgentiam exhibent, ne quis eorum corrum-
deoj praecepi.iad sancta accedere, ante aulem poeni-' pat ordinem , ne quis male divinis aulis et iniquis
tentiam prpbibet. Qui autem ex semine stint Aaron utatur. Hoc ipsum et mercenarioruni dicimus, de
sacerdotes, quoniaijiGhristum esse jiostrumsacerdo- quo Dominus : Mercenarius el qui non est pastor, cu-
tem didicisti, ei hujns figuram Aaron gererp, iUpsinr B jus non .sutit oves prqpriw, videt luputn vetiientem,
teiligessine aliqua dubietate, quibaptismalis adqptip- et dimiitit qves, et fugit, et lupus rqpit o_v,es
et disper-
neni habent,, et senieii cognatique ejus, et omne git. Metcenqtius qutetn fucjit, quia mercenarius est,
quod dixeris ad cpnjunctionem ejus recte appellan- etnonpertinel ad eum de ovibus (Joan. x). Hos recte
fur.' Unde et genus elecium el regale sacerdqtmm, et a sanctorum prohibet perceptione; nequeenim sunt*
gens sancta prqpter cognationem ejus appellantur. digni participari eis, guse vel desidiose, vel propter
Ad quos etgo et quaesequntur dicit: Cu.stodientprai- aliguod cpmmodum agunt. Quem autem sacerdos
cepla mea, ut non subjaceant peccato, et itipriaiitur emerit, et gui vernacidus domus ejus fuerit, Iri co-
in sanctuario cum pqltuerint ij-lud; ego Dotiriims, qui medent ex ei.s. Qui alieni.genas, impios videlicet et
sanctifico illos. Ergo prsecepta .Domini, id est iex, " infideles a particip.alione divinorumprohibuit, oslen-
custodiara districtara et obedientiam intransgressi- dit quia iri his. si mutentur ab errore , et ad Chri-
bilem nec.essariam babenti.a, sicut perficientibus ea slura accedant, permittit guae sancta sunt. Nemo
et sanclificalionis et justificaljonis et saluifs causa enirrr alienigena per naturam est, sed voluntate qui-
efficiuntur, sic p.eccati et mortis transgredicntibus, dapi si.bi asciverunt alienalionem a Deo. Quotquot
quod in omni quideni est lege et in oroni majjdat®, ergo ex his intelligibilis sacerdos possidet empli-
multo magis taineiiiii sanctsrum perceptione. fuis- G tips, id e.st, quptguof eniit per evajjgelicam doctri-
jjuis enim ad ea extta quam qpprtet accesserit, ju- nam et gratiam : haec est enim Pqmini conguisilio,
diciuni sibi surait et mortero. Nam etPaulus de \s,- et verum argenlui-n qst, Argentum igiie examinatum
libus Corinlhiis scribebat: -Q«! enim manducat et terrw purgqtum. Redemit autem eos gui yolunt ei
Mbit indigne, judicmm sjpi mqnducat et bibit., nqp, setvire. Alii autem ntilli: sicut Petrus dixit: Pretio
dijudicans corpus Donrini; pippierea inter vqs tnuiti empti estis, nolite fieri servi hominum ; sed et ver-
infitmi.et itnhecittes, e\ dortniunt multi (I Cor. xi), naculi ejus, id est, gui in fide ejus nutriti etintelli-
idest, morianiur. Secun.dunihpc igitjir yerbum.Je- gjbili dpmp Christi, videlicet Ecclesiae , educati
gislatcr sancivif: Custodient praiceptq nie.q,ut.nqn gunf, per parentnm fid.em. Hide pambus ejus my-
swbjaceantpeccato el morianiur,pei.qa. Et qtjse.esj sficis. et viyificantibus cqinedent. Segmtur: Si filia
causa quae infert mortem? Cnmpolluerit illud, Inju- sqcerdqlis cuilibet ex popula nuptq.fuerit, de his qum
ria.enini/sanctuarii et pqilutip esf, sprdiduro qti^ii-- sqnetificqtq sunt el djt primitiisnon vescelur; sin au-
•piam ad-.mWiida.ac.cedere,.,Egq sum Domhms, gyt leni .V.idmvel repuwdiq(q absque \iberis reversa fuerit
sanctifico Ulps, id est, _quipeccatores roundaios .ad doimihi patris sui, sicut puelia consucverat, aietur
duutaxatj-in sanctoruiJi.coiJijiJunionemrecipio,aver- ™cibq pqtris sqi. Qnitris gltenigena comedendi ex eis
sor autem quando PoUqtiet iniqui perhianent. Omnis i non habet polestalem. Quod autem nostra translatio
alieiiigeiia non comedetd.esanclificatis; inquilinus sa- habel, Si fitia sacerdotis cui.libet ex pqpttlq nupla
cerdotis, el .mercenariusnon vescentur eis. Necessa- fuerit hqinini alietrigenm, non nobis sufficif i.n fide
rium hpc'm3ndatum est, ne fprte adjacere pmnibais nntriri Christi, sed et pprmaiiere, et crescere iu ea,
ftdelibus et inipUs niensam spiritalem putemjis; nec „et Bulli aliepigenarijm, id est, alterius a Deo dqgnia-
quia vitae:panis roysterium Dominicum dicitur, prq- tis, aut alterius legis yql aQ.tioniscommiscei'ii; nec
jtlerea opottere perpipere illuni etiam eos gui ad- guia de patribns stimus fideUbus, ideo jam m sanctis
huc &:fide;aUe_iii ,su,nt afbitremjir. Alienigenaeevgo praesumarous, ijisi e_tipsj fideles persis.famus : pro-
surit.omiies qui;Dej legeiii non suscipiunt, nec evan- pterea filia intelligihilis sacerdq.tis, id est, apima
-gelicae participes efficjuntur gratise. Nihil enini in omnis regenerafa ab eq per.b.aplisma. Siyerqalie-
•pfoximuni alfinitali Dfei,, iiegue cpgnatjjjii scientise ,nigenae;cfl!JJgiicta
fuerit, guse ad alienigen^s, yerbi
ejus, de eqinleUigete possunt: unde et aUenigenae, gratia, Jqdseos, paganos, aut haerelicqs pertinent
sicut qui a dsemonibjjs seducuntur et cognafionem agens, et societatem eorum amplectens, primitias
eorum amplectuntur. Hi enim a nobis el a Deo sanclificatorum, id esf, corpore inystico non vesce-
 493 EXPOSITIONES IN LEVITICUM. — LIB. VI. 494
tur. Sin vero filia saeerdptis effecta per eam quae.A sermo quem tradidit, quinque qui in nobis sunt com-
dicta est regenerationem, aUenigenaeconjuncta fue^ ponit sensus. Et non solum nostrum gustum producit
rit, haereticum quid agens vel Judaicum vel gentile, ad mysterium, sed et auditum et visum et taclum
et vidua facta fuerit vel repudiata, relinquens erro- et odorat.um ; ita ut nihil in eis minoris rationis,
rem furiditu-stet quodammodo sepelieijs illum, etab et infirmae mentr prqximum, de his videlicet, quse
iniqua semetipsam absolvens coinmistioiite, reversa valde superna sunf, suspicemur. Quicunque ergo
fuerit in domum.suam palernam, id es.t, Ecclesiam; sanctificata per ignorattliam cotaederit, ignorans
et secundum juventutem suam, in qua fervebat ctim eorum virlntem sicut diximus, addit quintam ejus
sacris dogmalibus fidei nutriebatur, juvenescens vir- super eo vel cum eo, et dabit sacerdoti in sanetua-
tulibus et virago ab illis appellata, de quibus Dei rium : saiictificatioiiemenim mystici sacrificii, et a
Spiritus ad Chtistum in Canticis dicebat: Unguen- sensibilibus ad intelligibilia translationem sive com-
tum effusum est nomen tuum , propterea adolescen- mutationem ei, qui verus est ssicerdos, videlicet
ttdw dilexerunt te (Cant. i), de pattibus pattis sui; Christo, oportet dari, id est, ipsi de eis miraculum
id est, Ghiisti cOmedat, si enim matrem Eccltesiam cedere et imputare, quia per ejus virtutem etpro-
tinusguisgue nostrum, et patrem Christum liabet. Iatum ab eo verbum, qtisevidentur tam sanclificata
Oninis alienigena comedendi tex eis non habet pote- B j sutit, quam cunctum carnis exCedunt sensura.
statem, id est, qui aliena Christo et legibus ejus et . Recte ergo addidit: Nec contaminabuht sanctifi*
glpriae agit. Ejus enim lex est: Non dabitis sanclum cata filiorum Israel, quw offetuht Domirio, iie forte
canibuS, neque mittatis margarilas veslras ante potcos sustineant iniqnitaietri delicti sni, cum sanclificata
(Maith. vn). Sequitur: comederint. Qui enim Christo suofum mihisteriorum
Qui comedetit de sanctificatis pet igttorantiam, ad- sanctificationerti imputant, et addentes sibimetipsis
dit quintam partem cum eo, quod comedit, et dabit quintam quae prolata est, videlieet verbum ejus,
sacerdoti iri sanctuarium, nec conlaminabunt sancti- quod noslros producit sensus ad sublimiora, non
fictila fHiorumlsrael, quw offertttit Domino,ne fotte "contaminantSancta sanctorum, ut pote qualia opor-
suslineant iniquitateth delicti sui, cum sanlificala ttet de eis intelligentes, sed nec inducunt super se,
'comedetinl: Ego Dominus, quisanctifico eos. San- iniquilatem delicti iti coniedendo Sancta sancto-
cta sanctorum surit propiie Christi niysteria, guia rum ; nec enim ut ad communem cibum , sed sic-
ipsius est corpus, de quo Gabriel ad Virginem dice- "ut ad mysticum et tefribile et cceleste accedunt:
hat: Spititus sanctns stiperveniet in te, el virtus ad quem , qui temere accedurit, non simplicitef
Aiiissimi obumbrabit tibi, ideo quod nasceiur ex- te peccant, iniquitatem delicti sui portare dicunlur.
sanclum, vocabitur Fitius Dei (Luc. i). Sed tet Delielum autem proprie a legislatore dicitur pec-
lsaias : Sanclus Dominus, et in altis habitat [ Al., catum, quod in Deum commiltitur, et ea, quae
Sanctum nomen ejus inexcelso] (Isa. LVII),in sinu ad hoc pertinent in sacrificiis, quaepro delictis of-
videlicet Patris. Ab hoc enim non solum alienigenas feruntur, pridem ostendimus. Unde et nunc, cum
et inquilinos et mercenarios sacrificio prohibuit, dixisset: JVeforle stistineantiniquitatem delicti sui,
sed nec per ignorantiam percipere praecipit. • recte subdidit: Ego Dominus, qui sanclifico eos;
Per ignorantiairi aulehi percipit, qui vifluteffi Tioc ostendens, quia delictum, id est, impietas in
et
' ejus dignilatem ignorat, qui nescit quia cotpus Deum, inconipeteiis sanctorunl pefceptio appellatur,
hoc et sanguis est secundum veritalem ; sed myste- tendit enim ad Deum sanctificantem.
ria quidem percipit, nescit autem mysteriorum vir- CAPUT XIX.
-tutem. Ad quem Salomon dieit, vel magis Spiritus Hosliw quw offerunlur Domino, ut acceptabilessint
qui in eo est: Quando sederis, ut comedas cum imtnaculatwerunt.
principe, diligenter attende, quw posita sunt anle le ( IBID.) Locttttts est Dominus ad Moysen, dicens :
( Proti. xxin). Aperle et ipse compellens et cogens Loquere ad Aaron et ad filios ejus, et ad omnes filios
eum, qui ignorat, addere quintam partem; haec pj lsrael, dicesquead eos : Homo de domo lsrdel et d'e
enim quinta addita intelligere nos intelligibiliter advenis qui habitant apudvos, quiobtiilerit dblaiio-
divina et myslica facit. Quid sit-aulem quinta, ipsa nem suam , vel vola solvens, vel spohle offefens, tjuid-
te verba legislaloris docere possimt; ait enim :.Ad- quid illttd obtuterit in holocausiuniDomihi ut offera-
dit quintani partem cum.eo quod comedit. Et quo- tur per vos, masculus immaculatus erit -ex babus, et
modo ejus quod jam comedit et consumpsit addere ' ex ovibus, et ex capris. Si maculamhabuerit non offe-
quis quintam potest: negue enira aliud aut aliunde, retis, neque erit acceptabile. Homo qui obtulerit victu
sed de ipso et cum eo; vel sicut Sepluaginta, super mam pacificorumDomiriovei vota solvetis, vel sponie
ipsiim jubet addi quintam. Ergo quintam ejus super offetens, tam de bobus quam de ovibus iriitnaculatum.
ipsum sermo est, qui prolatus est ab ipso Chrislo offeret:ut acceptabilesitjomnis macuia noriefitineb.
superDominicum myslerium ; ipse enira liberat nos ; (Ex Hesychio.) Non soluffi sacerdotes a poUutidtie
ab ignorantia, removetque nos additos carnale quid- muhdos esse, sed et oblationesquaeapoptiloofferunttir
piam et terrenum de sanclis arbitrari, sed divine prsecipit: ut tu cognoscas, am es fidelis Deo, et
ea et spiritaliler accipi sancit, quod quinta proprie qui oblatio ei per holocaustum irittelligibilissacrificii
nominatuf, quia qui in nobis est divinus Spirilus, et -factus es, quia omni pollutione.muhdam esse com-
 m . B. RABANIMAURI ARCHIEP. MOGUNT.OPERUM PARS I. 496
versatiortcm luam oportet, et impollutam, quemad- A s holocauslum dicilur, poUutione careat eliam haec
modum sacerdotes, studeas, quia et Christus, quae oblalio. Sed quaesit haecpoUutio, lex tacuit, nobis
ut agerent apostoli praecepit, hsec omnia eos tra- dans inteUigere veram pollutioneni et cavere; est
dere discentibus prseccpit gentibus. Ait enim : Eun- autem haec, ex rapina et injustilia , aliave ayarilia
tes docete omnes genles, baptizantes eos in nomine offerre, abominabile est enim apud Deum, etnon
[ Paltis et Fiiii et Spiritus sancli, docenles eos cu- acceplum ei. Sequitur ergo:
stodire qumcunque mandavi vobis (Matth. XXVIII). Si cwcum fueril, si fraclum, si cicatricem habens,
Sive ergo, qui secundum confessionem, sive secun- si papulas aut scabietn vel impetiginem, non offeretis
dum omnem conditionem suam, holocaustum Deo ea Dotnino, neque adolebilis'ex eis super altare Do-
promisit, vitam videlicel perfectam, hoc est verum mitri. Rovem et ovem, aure et cauda amputatis,
holocaustum, a pollulione rounda debet esse ejuS voluntarie offerre polest; volum autem ex Iris solvi
oblalio, neque enim aliter suscipietur. Offeret aulem non polest. Omne animal quod vel contritis, vel ton-
per confessionem, sicul Septuaginta dicunt, qui in sis, vel seclis ablatisque tesliculis est, non offetelis
quacunque necessilate constitulus, et ex ea com- Domino, et in lerra veslra hoc omninonon facielis.
punctus conversationem quamdam Deo per votum De manu alienigencenon offeretis panes DominoDeo
pollicetur. ] veslto, et quidquid aliud date voluetint, quia cotm-
B
Secundum supradictorum aulem editionem ele- pta et maculata sunt omnia, non suscipielis ea. ( Ex
clionem inveniraus dictam, ubi nos sponle dicimus. eodem.) Aliud hic videtur legislator innuere multa
'
Ulramque enini haiic oblalionem, sive eam quaeex consideratione dignum. De his enirii quae offeruntar
necessiiaie, sive eam qusespouie fit, proponit Psal- allario nunc ei sermo est. Sunt autem qui mysti-
mista dicens: Reddam tibi volamea, qum distinxe- cum et sanctorum offlcium sorliuntur. Per sanclio-
runt iabia mea. Et qum locutnm est os meum in tri- nem ergo anteriorem mundam esse a poUutione
bulalione mea, Et rursus : Voluntaria oris mei bene- populi oblationem prsecipiens, quod necessario in
placita fac, Domine (Psal. xcv). Horum primum qui- uniuscujusque conversatione inteUectum est, nunc
dem prsedictum volum sive confessionem, sine ali- dinumerat quos non oporteat alfario offerre. El pri-
qua dubietate intelligimus, electionem autem sive mum dicit ex eis, cwcum. Qui enim ignoranliam
spontaneam oblalionem, hoc quod secundo loco di- habet Dei, quomodo minislrabit Deo ? Nec ipse di-
ctuiu est. Oportet autem sive operator mandati sit, gnitatem sciens ejus ad ministerium vocalur, nec
qui offert bolocaustum (hic est enim ex armenlis aliis valens exponere: unde et negligens circa eos
offerens), sive simplex (quia hic est ex ovibus), sive erit, nesciens divinorum quibus ministrat virtu-
ex pecoribus (hic est enim de capris), masculum C tem? Quales eraut quidam Judseorum, de.quibus
esse quod offeret, id est, cum menle virili et forti el Deus apud Isaiam dicebat: Videte, quoniam omnes
stabili, et cum valenti fide atque inconcussa offerri, nesciemnt, universi canes muti non valentes latrare
ut offerens talis sii qualis ille quem Salomon in Pro- (Isa. LVI). Confraclum vel conlritum, secundo loco
verbiis dicebat : Ftrinn fidelem labor est invenire posuit. Cujus enim manus aut pedes, actiones vide-
(Prov. xx). Idein est, et si sacrificium pacificorum licet et ad Deum ilinera confracia contritave sunt,
offcrel quis, id est, non illam quae perfecta est in nec hic guidem allari ministrare dignus est, cui
philosophia vitaro, veluii ea quae est in non possi- convenit iUud, quod Psahnisla ait: Coniritio et in-
dendo, vel in virginitale, de quibus Dominus dice- felicitas in viis eorutn ( Psal. xni). Sed nec qui Un-
bat: Non otiines capiunt verbmn lioc (Mallli. xix) : guam incisam, secundum Septagiuta, habet, id est,
sed mediocrem quse nobis procurat omnimodo salu- si quis per sordidam vitam fiduciam docendi perdi-
tera , et si non assequilur ea quse ad prophetarum dit. Cui ait David : Peccatori auletn dixit Deus:
et apostolorum mensuram tendunt : Sleila enitn a Quare tu enarras justitias meas (Psal, XLVIII ). Pa-
siella differt in claritate, secundum quod Paulus dice- puias habens vel scabiem detractor intelligitur, quia
bat (1 Cor. xv), sed et hic masculum necesse est pessimus ejus morbus, et asperrimum est ejus vul-
offerat immaculatum. Hxc et filii Israel, et advense •" nus. Nullo enim medicamine facile potest mitigari.
videlicet, el qui nunc ad fidein venerunt, adjectique Impetiginem habens, fornicator est; maculat enim
sunt nobis.ex errore exteriori, similiter cuslodiant. suum corpus, propter quod Paulus dicebat: Qui
Ex quo enim aliquis vitam prpmiseril Deo perfectam aulein fomicatttr^ in corpns suum peccat (1 Cor. vi).
et consummatam, non jam praetendere, quod tem- Nullum ergo horum depulari ad ministerium al-
pus multum in errore fuerit polerit, quia nec tera- taris, spiritus legislatoris vult,;et propterea ait:
pore.virtus eget ut discatur, mox enini ut eam affe- Non offeretis ea Domino, nec adolebilis ex eis super
ctavefimus, et quemadmodum utamut discimus ; altare Dothini. Sive secundum Septuaginta : IVon
verumtamen et overa sensibilem si offeras Deo, aut offerent hmc Dotnino, et non dabiiur de eis super al-
bovem, aut capram, aut aliquid hujusmodi, ul verbi lare Domino. Sacrificium autem pacificorum non
gratia, sacerdotibus primiliae denlur, aul utpaupe- addit, quemadmodum superius, ut omnimodo in-
res ex eo pascantur, aut sanctis aliquod minislerium telligas de his qui mysteriis ministraat dici. Hi
fiat, aut divini templi constructio, vel aliquod aliud eliam holocaustuin esse opus habenl, vitam perfe-
opus quod ad ipsum pertinet Deum; et propterea clam et consummatam agentes. Quid autem his ad-
 497 EXPOSITIONES IN LEVITICUM.— LIB. VI. 498
didit: Rovem et ovetn, aure et cauda amputatis, A est: Scripsi vobistn aptslola : Non comnuscen for-
voluntarie offerre potest, voltttn autem ex his solvi nicariis : non ulique fornicariis mundi hujus, aut
non potest. Omne anhnal, quod vel contrilis, vel ton- avaris, aut rapacibus, aut idolis servienlibus, de-
sis, vel sectis ablalisque testiculis est, non offerelis bueratis eritm ex hoc mundo exisse. Nunc autem
Domino. Disciplina ergo multa, et quse decebat scripsi vobis in epislola: Non cotnmisceri. Si quis
legislatorem ad hujns distinctionem sermonis usus frater nominatur aut fomicator est, aut idoiis ser-
est, quam et in superioribus custodiri oportet. viens, aut avarus, aut detraclor, aut ebriosus, aut
Aurem autem ampulalam habet, qui inobedienlise rapax, cuni Imjusmodi nee cibum sumere (I Cor. v).
morbo languet, qui detractionihus gaudet, qui de- . Fralres nominans illic eos qui altaiio ministrant,
lectatur lurpibus auditibus , qui bonos sermones quia maxime eos qui doctrinse sortiti stuit dignita-
aversatur. Caudam amputatam habet, qui de no- tem, et quibus praeessepopulis credilum est.
vissimis non cogitat, quia cauda est extrema pars Hi enim si.quid tale habuerinl, modis oninibus
corporis. Sunt ergo proprie caudam araputatam oportet societatem eorum aversari, quia super po-
habenles, qui ea quse sunt novissima, abjecta ac pulurn abundare viitulibus hi qui prsesunt necesse
vilia et minima pendunt; qui hihil sibimet in fu- habent, et ipsi maxime esse sine macula. Nam quo-
turis sseculis thesaurizant, qui futuris non provi- B ^ modo alios emuodare a pollutionibus possunt ? De
dent, qui dicunt: Manducetnus et bibamus, cras quibus etiam hsec legislalot prsecepit.
enim moriemur (Isa.sxa). Contrilis lesticulis est Et in terra vestra hoc otnitino non facialis, et de
qui paulaiim cresceule malitia conterit suam in tnanu alienigenm non offeratis panes Domino Deo
virlulibus prolem, et signa per quse vir possit vestro, et quidquid aliud dare votuerint quia corrupfa
. agnosci, qui et recle reprobalur, guia sibimetipsi et maculala sunt omiiia non suscipialis ea. Nec nos
in talibus nocuit. Tonsis tesliculis est, gui illalis ergo in terra noslra quibusdam talium macularum
sihi tentationibus tribulationibusque cessit, ani- studium demus. Est autem terra noslra bona con-
mseque suaefortitudinem perdidit [ Al., prodidit ]. versatio, quse praecepta est per divinas Scripturas,
Non enira oportet hoc perpeti, nec omnino cedere quam a Deo colere percepimus. Sed nec alienigenae,
imminenli hosli atque affligenti. Seclis ablatisque videlicet qui doctus est et adjeclus est deforis talia
testiculis est, gui una actione prava nimisque ira- donaofferente medii simus, quia corruplio in eis est,
pia, et sfante sicut cultrum et auferente, quemad- nos aulem Deo incorrupto servimus; maculam ha-
modum nimis effera et direptrix manus, semetipsum bent, nos autem in Ecclesia ministramus, cui dictum
abscidens, et auferens a conjunctione Dei, quae est ab Sponso : Tota puichra es, proxima mea, et ma-
est in virlulibus, secundum quod diximus, priva- < G cttla non est in \e (Cant, iv). Et de qua Paulus dice-
tus prole, et si quis virilis cognitionis quorumdam bat: Ut exhiberelsibi tjloriosam Ecclesiamnon haben-
ipse se subjecit. Alter est siquidem qui paulatim tem maculam aul rugain, aut aliquid hujusmadi
conieritiir, et alter qui subito semetipsum atque (Ephes. v). Propter quod nihil maculam habens a
una mala actione prole virtutum privat; quemad- nobis offertur.
roodum Simon pecuniis emere donum Dei existi- CAPUT XX.
mans, et effectus a sorte ejus aUenus. Sed tinam Ros, ovis et capra septem a partu diebus cutn matre
harum raacularum quispiam vel nunc dictarura vel sint; offerri possunt die oclavo, Iwslicepro gratia-
" rutn aclione eodemdie cotnedi debent, etc.
qusepridem dinumeravimus habens, haud mandato-
rum est operator : et proptefea vitulus, ut simplex (IBID.)Loculusque est Dominus ad Moysen,dicens :
et ovis ex hoc appellatur, sechndum quod Septua- Ros, ovisel capra cum genita fuerint, seplem diebus
ginta edunt, pro eo quod nostra translatio habet vo- eruntsub ubereinatris sum;dieautem octavoet deinceps
lunlarie offerrepolest. Occides ea tibimetipsi, ut non offerripoterit Domino.Siveillebos,siveilla ovisnoniin-
omnimodoillos aversemur, nec in parte inimici de- molabunlur, una die, cum fwlibus suis. Mater omnis
putemus, sed doceamus eos et exhortemur : Nun- " animalis utique natura est, sub hac onme genus ho-
quid qui cadit non adjiciet ut resurgal ? ( Psal. XL.) minum peccatorum et juslorum seplem diebus est,
aut qui aversus est, non revertetur? Occidi autem ab oclavo aulem jam non. Nam etsi operator quis sit
diGuntur mortiflcari peccato, per admonitionem ut mandatorum vel simplex vel'peccator, aut ex pec-
justitise vivant. Hae autem occisiones nobis fiunt. catore, septera diebus, id est, per omne prsesens
Nobis enim illis licet commisceri, sed pro volo non saeculum, oporlet eum sustinere qusecunque natura
offeramus ea Deo , id est, ad ministeiium ejus: desiderat; queinadmoduni et de Salvatore dicere
myslicum non eos ordinemus. Ergo quamlibet: prsesumpsit Paulus, ostendens quia ex nostra nalura
prsediclarum macularum habeutes, si poenitentiain: secundumcarnem factus absque peccalo, omnia pas-
egerint super ea, et occisi fuerint, mortificatione sus est quse erant naturae. Quia autem pueri com-
peccati, suscipiamus quidem eos, et ut membriimi niunicaverunt sanguini et carni similiter, et ille par -
communis corporis habeamus, quia Cliristus veirit: ticipavit iisdem. Sed quando vitam praesentemegressi
in hunc mundutn peccatoressalvos facere (I Tim. 1). fuerimus, et in die bona mortuorum resurrectionis
Altario autem offerri eos non licet. Hac, ut puto, consiituti fuerinms, ex lunc et deinceps omae videli-
distinclione et Paulus scribens ad Corinihios usus;, cet sseculum fuiurum non jam sub matre quaedicla
 499, ... B, RABANl'1AUJM ARCHlEP. MOGUNT.OPERUM PARS.L. -.„500.
'
test efimus,, liegue.ehitii Iiis naturalibus fiecessitafi-.A ego Dominus. Me.pqltuatis nomen sanctummeum,<ut
'
' *btissubjacebimiis..':'.Ocfqvaqutetn die.offerri ppterit. sanclificer in mediq filiorum Israel: ego Dominus,
Qu5d Septtiagihta sic eduiit : Donu autem et hostias qui sanctificovos, et eduxi de terra Mgypti, uiessem
"'
Doiriirio,id est, pteffecfa tet iniegta hi.qiiLiii hae vita . vobis in Deum : ego Dmninus. (Ex Hesychio.) Sjcut
1 Suam.' Scieijduin esi au- . satisfactioiiem iioh habet, si .quis inchpajite: Npyo
" pfae^ar.avefiiht pblatiphem'
ttehi,*qupd gtiotiiam'tiititabilis est nosira yita, injita- tesiamento veteribus serviat, et evangelica prsedica-
tiotitesqtiteriiultas et voiuntafes suscipit, qetayadie . tione currente, secundum litteram vivat, injuria est
'
oblatip acctepta iri sseeulp Scilictetftitufo fit, prqpter eriim ejus, qui utraque sanxit, si npii temporibus ab
"
guod.dixit Salomou : Anfe riiqftein neiaudes quem- . ep distirictis obediamus : sic sine ulla venia est pu-
'qttam lioniihem (Eccii. xl). Criiriautem hsec ita se tare queropiam vel oronino cogitare, guia in futuro
habeari*i,;matrtemtursus Ecclesiam et gratiani qusein tempore Operandum alignid eorum guse nunc nqbis
teaest iritelligamiiS. De qtia Salomon in Proverbiis ad operandum prsecepta sunt, cohservatur : Si im-
dicit:-Audi, fiii, discipiiriampatris tui, et ne dimise- molaverilis, inquit, hosiiam pro gratiarutn aclione
rhiegeritmdlris tuce. Quattdo ergo aliquis gratia Domino , evangelicamei conversationem promitten-
Evatigteliigerieratus fuefit, seciindtim quod ait Pau- tes. Ha;c est enim gratiarum actiohis hostia Dominq,
!Ms : lh Christo enihi Jesu pet Evangelium ego vos B ] quia qusecunque ad laridem cjus^et gloriam jierti-
genui (I Cor. v), stib inteUigibili matre EccleSia nent, peragit. Quod demonstrat-Dominus apostolis,
'ytei grhiia septem dites, toiairi videlicet praesenteni dicens : Luceat lux vestra coram homhiibus , ut.vi-
'•Vitaih;quae-in septeiri diebhs vOlvitur , erit leglbus deanibona vesim opera, et glorificent Patrem ve-
tejuset satictiotiibtis obediens, sic enim octava diein slrum, quiinccelis est (llatth. v). Immolatur Dominp,
tehipbre fesurrectiohls, dohuffi efit et hostia Do- ut ppssit esse placabilis;. qucd Septuaginta edide-
hiiho, qhia hujusmodi ftOnsoliiffiarilffias, sed et cOr- runt, acceplum vobis immolabitis, id esi, ad sus-
p6fa;SacfifiCitifti sanctutii piacitumqute suscipit. T'h cipiendurn digrie prsedictam conversationem aga-
'ahtehivpfopltef Tiseteef qtjod sequittif disce. Sive ille hius, pefficienies eani et non imminutam relin-
b&s, sive iilti ovis, rion inifholdbuhtttf una die cutn quentes, proptet quod et suhdidit: Eodemdie come-
"fmiibttssuis. Hic noffiiriibusipsis aliud rursus osten- delis ea, non remanebit quidquam in mane atterius
^dit. Nohopoftetenimteos, qui Pasclia evangelicum diei, Iri tempore enini hoc, in quo hocjjraedictum ,est
Mtebfknt, quod nobis Eccjesia tradldit, legale Pascha sacrificium, permittimur comedere illud, idest,ope-
ptefagtefe.Qtioflbovteiritetovtettilegislatof dicteiissigni- rari et coiriplere deberims. iNihil autem de eis in
fitoviti qtiia iiaeCpffecepit MbySesih.dite paschali, . mane relinqutere:, ut aliquid remaneat reliquiarunii
quhd ffadituni est Judseis iriirijoiafe,ait erilni: Et iinr nostrse conversaiionis incortectum neque incon-
•niqidbisPtiseha DdriiirioDeo luo , oveset boves, sicrit shmptum aliquid de virtuiibus et lnoperatum in fur
©eutefbhoniiilibtef osttenderepotest.Foetus 'auteinho- turo sseCuio.custqdiamus, quandojam tion est Uci-
$uih,^ive paschaUs hujtis, SiveVetefiS testanitetitl, et tuin opera.ri. Qui recte marip dicitur, id est, quia
ejus quse in figuris est tradilionis, DomiiiicaePaScha3 nox prsesens vita, prppterea quse in ea nunc est ner
per-figuramsignificationteffihabet; sedilludprsecede- bula nominatur, Ego jbptninus-: custodite mandata
hatin typo, istudsequebaturiftvefitate :"pf*Opief quod rnea, et fqctle ea. Mgq Dptninus, qui hic quidem
et GhfjsluSprimum celebfavit figufatuffi PiEfiCHa, post legerii constiluo, ibi .autein judico : gui infelligibUia
coenamaiiteiri ihtelligibile tradit, et angustante eam talenia meis stervis hi prsesenti sseculo ad pperan-
tempofteipfoidie horain imffiutayitj vtei ffiagis etiam duiri dedi, ih futuruih autem fatipnes cum eis.ponq
ditehiv-Si ehim' aid vtespefam qtihftsedtechnse diei, et talentoruih operatlqnein exigq. .Ego Dominus: ne
fcffih»Judaiice pa'sclialis festiyitaitis 'ctelehfsituf.Post poiluatis nomen meutn, sanclum. Polhitio enim est
hoiSahtelh ChfiSths propfiaih tfadidit cpeuaih. Phst creatoris et blasphemia, si in eodem nos ordine vel
., Ttespefahoi etgo •ghaTtaedeciitiaediei tfadidit. Quod actu, qqo nunc sumus resuscitet. Quid enim com-.
ahfehi phst vespefuni est tein_pus, alteiius diteiihi- iv ^ roufat niundum hunc., si in eisdem doloribus et la-i
tium omhiihtido esf. Opoftebstt tehifn^hdc fiteti ad bofibus erimus ? 17*sanctificer in medio fitiotum
hStenisibhemteiripoiis, gtiia qtiatido vetus finem sum- israel. Non dixit sanciificor, sed sanctificer : futu-
psit, tunc novum inCepit. Aut forlte Vetus iUoslex rum pslendens tempuS, in quo in medio verorum:
significat, de quibus: et Isaias dicebat : Pttef natus filiofum Istaei sanclificatur; iEgypti enim exitum
est nobis, Filius datus est nobis (Isti. ix) :' itt Christo non frustra ffiemofatus est, illud denionstrans, quia
enim haec, et quae sequuntur, diCta, stint. Hic ergo qutemadmodum,qui egressi sunt de JSgypto, non jam,
fwlus sive secundum Septuagirita filiis, hon eadem ea quae JEgypti suht agebant; sic e.f quando nOs
dic, in qua vitulus et ovis.Judaicse festivitatis Occi- Deus eduxit de pfaesenti ivita, non jam agere ea quse
debalur. Quartadecima ehim die PaLSchateelebran- in ea sunt pqssumus : est enirn jEgyptus inteUigibilis,
les, in crastinum Jcstim ctuCifixefuiit. Sequitur : prsesens-muiidus,quia jEgypttis contenebratio inter-
Si immolaveritishostiam pro.grdlidfum aclioneDo- pretatur. Tenebris enim et secundum quod diximus
riiirio, ut possit esse plactibilis, eodem die comedetis nebula, sive caligine prsesenlia sunt repleta, in tanlum
erim, nori timanebit quidquatn in riiane alterius diei: ut Joannes de Domino diceret: Lux in tenebris lucet,
ego Dothinus. Custodite mandala med, et facite ea : ei ienebrweam non comprehenderunt (Joan, i). Prop-
 501 EXPOSITIONES IN LEVITICUM. — MB. VI. 502
ler quod nos D&miausDeus, videlicet ex inlelligibili li JA-Age nunc, si licet, Judseos interrogemus eujus rei
^EgyptOhde ediiGit, ut sit rioster Deus : non quiaa gratia non quartadecima die festiviiatem agere jus-
rninc hbn est, sed quia non omnes euni confiteniur,, • sit, in quo Pascha imaginariuhi flebat, sed memo-
neque cognoscihius: tunc autem confiteniffiur, tuhcc riam quidem facit ejus. Festivitatem tamen prima
omnes subjiciemiis, tunc erit Deus omnia in om- azymorum, quse erst post iliam, fieri deflsiivit,mani-
nibus. •festiim est autem ex his quia scireeum isquilegem
CAPUT XXI. accipit, quid intersit inter figuram et verilafehi de-
In qub prmcepiuindeobservandis feriisx et obtationi-. Siderat, et quia figuras scire quidehi, quoniam de-
bus inillis offerendis. < dtieunt ad veritatem :
dignum est festivitatem sgere
(Gii*.xxttt.) Locutus est Domiitus ad Moysen, di- tutsc, quando veritas quse in figuris cohtinelur, ad-
cens : Loquere filiis Israel, et dices ad eos : H'msuiitt veBerit. Memoriam siquidem facit quartsedecima,
feriaiDontini, quas vbcabilis sancVds.Sex drebiis fa- qtria figuraiii habebat. Festivitalem autem agere
cietis opus; dies seplimus, quia sabbdli tequies est,, quintadecima prseeepit, quia in ipsa verum est Pas-
vocabitur sanctus. Ontne opus non facietis in eo : sab- cha, de quo Paulus dicebat: Pascha nostruni imnw-
batuni Dombii est, iti cunctis liabitatioiiibus veslris. latus esl Cliristus (I Cor. v). Sed ipsos jain ser-
Si subtiliter attendas liarc quse dicla sunt in prseseii-- ]}
Jj irioiiesdiseutiamus : Hm sunt feriw Domini saiictm,
tibus legislatoris Verbis, invenies eunv non solumi quas celebrare debelis temporibus suis. Quare non
contemplalioni legis, sed et in lillera ipsa intenlio- dixit ferisc Domino, sed ferias Dbiiiim; aut forsan
hem interponentem spiritus. Dicens enim: Hm suntt iliiid auditorem legis contestans, quia non sihiplici-
ferice Domihi, qtias vocabilts sanctas , hse sunt fe- ter fesiiviiales has, de quibus est sermo, celebrari
slivitates mese, mOx subdidit : Sex diebus facieliss Deo lex praecepit, sed quia ejus sunt propriaj. Quia
opus. Oportet quidein hoc tacere, dicere autem qusei iquemadmodum festivitates imperatoris sunt, in qui-
sequuntiir : Dies Septimus quia sabbati tequies esi,, bus viclorias et trophsea eonita liostes erexit, Sal-
vbcabitur sanctus. Sed feriis conneclens, sex diebiisi vavit gentes, civitates acquisivit : sic et Christi,
facietn opus, ostendit quia prinia feria sive festivitass in quibus nostrum genus salvavit, et nostram
apud legem operari est, operari auteni bona. Pro- 'captivitafcm conquisivit, et haireditatem ex gen^
pterea enim ait: Sex diebus facietis opus, quia omniai tibus sibinietipsi, regste saeerdothm, gentem san-
bona valde, qttseeuhque Deus in sex diebtis coi> clain, populum acquisilionis eonstituit (J Petr. n).
sliiuit. Dfcehs, teinporibus suis, non dixit sic de festivitati-
Seeunda autem festivitas prseeedeniibus his ope- bus eorum : non iilis> qui serviunt figurse, sed fide-
ribus, seplimse diei requies est, quam fesliviiateriii Q libus, et suscipientibus festintatem, has cbmpelere
nemO celebrare, qui uon operatus est bona opera et; festivitales ostendens : quarum unaest, de qua ha;c
digna Deo, poterit. Nam nec frustra : Deus quippe: dicit : Mense primo quarladecima die mensis ad ve-
erat qui loquebatar, qui frustra' noh loquilur. Prius ; speram, Phase Dominiest. Primum mensem, tempus
ait: Sex diebus facielis opus, et post hoc : Dies seplv-• Dbminicse passioriis recte dicimus, in quo conve-
mus, qui sabbali requiei, est vocabitur saiictus. Sedl hiunt maxime et hsecad Moysenverba a Deo dicta :
ad ostensiohem, tit sl qiiis ad imitationem Dei boiiai Mensis hic vobis principium mensium, primus erit
agit, et coiisequitur, hot ehim est in sex diebus ope- bobisinmensibus anni (Exod. xn).
rari, hic ihtelligibili reqiiieseit sabbato, de quo Pau- Initium enim et ingressus novse vitse et nunc a
lus dicebat: Timednius, neforte relicta pollicitationes nobis irichoatsecohversationis est , vespertina tem-
iniroemidi in requiem ipsius videatur ex vobis aiiquis; pora; in quibus Dominus advenit, dici, Joannes do-
deesse (Hebr. rv). ^Jui ehim ingressus est in requiemi cuit: Dixit ehim, Filioti, novissimahora est. Ad ve-
ejus, eliam ipsd reqttievit ab operibus siiis, sicut et; speriim Pascha dominiexim factum est: qui passus
a suis Deus. non mox tempora finivit, sed reliquit novissimse
Adjiciehs aiiteih hlmis st&seqiienter, in cuhctis ha- horaj et vespertinse reliquias, in quibus oporteat
bitadonibus vestris, ut et per hoc signiflcaret des 1) B preedicaliOnemcurrere, et inquo omnem terrampe-
SftcuTofuttrrb se ibqni. Praeseiis eniin mundus pbre- netret salutare verbum. Sed et ad vesperum sive
grihatio est, habit^tio aateni est quaBsequitur. Nemoi Tnedio vespertinorum Pascha proprium praeveniens,
enim hbstrum de iliis inansiohibus seu habitationi- crucem suam Christus celebravit; die enim imagi-
bus niigrat, quas Sffmelsortitl ftrerimiis. Sequitur : narise festivitatis paselialis, qose erat quartadeeima,
Hce sunl ergo ferim Domini sanctce, quas celebrarei ftssl co3nam supersensibile verum Pascha, quod ad
debelis temporibus suis. Mense primo qitartddecima; ejtis mysleritim pertinebat -discipulis tradidit. Ergo
die mensis dd vesperuniPlitise Domini esl, et quinta- et nox erat jam quahdo panem Judas de coena illa
decima die mensis hujus solemnitas Azymorum Do- nceipiens ad Domihi traditionem exibat. Sequenli
mini est. Septemdiebus dssymacomedetis,dies primiis atitem die, quse fuil quintadecima, Pasfcha crucis
erit vobisceleberrimus,sanctusque. Omne opus servile implebat; propter quod in quintadecima die mensis
non facielis in eo, sed o/feretissacrificium in igne Do- hujus festivilatem hanc agere legislator praecepit, et
mino, seplem diebus: dies autem septimus erit cele- ipsam celebritatem, solemnitatem azymorum Domini
berrimus et sdnctior, nullumque servile fiet in eo. prsedicavit. Si enim celebrare ejus Pascba proprie
 503 B. RABANl MAURI ARCHIEP. MOGUNT>OPERUM PARS I. 504
et vere volumus, azymi ab omni malitia esse debe- A.cum pro peccato, duosque agnos anniculbs hoslias
mus, et multo magis a Judaico errore et vetustate; ; pacificorum. Cumque elevaverit ea sacerdos cum pa-
unde et postquam Paulus dixit: Pascha nostrum im-• , nibus primitiarum coram Domino, cedent in usum
molalus est Christus, subdidit: Ergo epulemur, noni ejus. Et vocabilishunc diem celeberrimum ataue san-
in fermento veleri, neque in fermento malitim et ne- ctissimum : Omne opus servile non facietis in eo. Le-
quitim, sed in azymis sincerilatis et veritalis (I Cor. gitimum sempiternum erit in cunctis habitaculis et
v). Et nhn ad tempus, sed omni nostra vita ai generalionibus vestris. Quidam autem Judaeorum in-
fermento malitise mundi esse debemus, et propterea veniuntur Pentecostes festivitatem celebrare, a
ait: Septem diebus comedetis azyma : per seplena- prima enim azymorum, non autem a die in qua
rium numerum de omni nobis vila prsecipiens. Et manipulus primitiarum, in crastinum, secunda
dies primus erit vobis celeberrimus, et sanctus; omne videlicet die, computantes, celebrari sibimet Pen-
opus servile non facielis in eo. lllud enim omnimodo tecosten prsedicant. Propter quod eis Dominus im-
servile esse opus, spiritus innuit, de quo ait Domi- properans quod etiam secundum litteram non im-
nus : Amen, amen dico vobis, qui facit peccatum, plerent legem, dicebat: Et nemo ex vobis facit le-
servus est peccati (Joan. i). Si enim verum celebra- gem. Ecclesia autem facit,*sicut nunc ostenditur,
mus Pascha, peccati servitium fugiamus, quia Chri- B Loculusque esl Dbminus ad Moysen dicens: Loquere
slus,qui pronobis passus est, a peccato nos et servi- fdiis Israel, et dicesad eos: Cumingressi fueritis ler-
tute ejus liberavit. Non quia prima die omne opus ram, etcsetera.
servile non fieri praecepit, aliis autem diebus Terram a Deo datam evangelicam doetrinam et
ideo opera agi servilia prsecepit; vide enim quid sub- conversationem frequenter docuimus : ipsa enim
didit: Sed offerelis sacrificium in igne Domino, sive terra dicitur propter fruetus virtutum quse ex ea
ut Sepluaginta: Offerelisholocaustomata Domino sep- oriunlur, ab ipso autem data est; neque enim me-
tem diebus : dies atitem septimus erit celebrior et diatore ad hanc usus est, sed proprio eam annun-
sanctior, nullumque opus servile facielis in eo. tiavit ore. Quando ergo ingressi sunt et messue-
Holocaustomata ergo seplem diebus oiferri praeci- runt segetes ejus, hi qui susceperunt salutare ver-
piens, abslineri etiam ab omnibus operibus servili- bum: illi enim sunt et messores intelligibilis sege-
bus in eis prsecepit. Quomodo enim quis holocau- tis, ad quos Dominusdicebat: Messis quidem multa,
stum Deo offerat, diabolo dignus, aut servilia agens ? operarii autem pauci. Rogate ergo Dominum messis
Deinde hon solum primam, sed et septimam prop- ut mittat operariosin messem suam (Luc. x). Quibus
terea nominavit, ut in prima et septima, totam etiam verbi mysterium credidit, tune enim messis
comprehenderet vitam huraanain ; illa ehiminitium, G sic matura erat, ut Dpminus diceret: Levate oculos
ista autem finem habet, in qua omnia comprehen-r vestroset videte regiones,quia albm sunt ad metendum
'
duntur. Sequitiir: olim.
: Locutusque est Dominus ad, Moysen, dicens : Lo- Manipulum autem primitiarum, inlelligibilis sa-
quere filiis Israel, et dices ad eos : Cum ingressi fue- cerdos Christus corpus proprium offerebat : quia
ritis in terram quam ego dabo vobis, et messueritis eriim capitulum sive summa messis verbi videlicet
segetes terrm vestrm, feretis manipulos.spicarum pri- Salvatoris, et divinse prsedicationis, mortuorum erat
mitiasmessis vestrcead sacerdotem, qui levabit fasci- resurrectio, verus manipulus et verae primiliae no-
culum coram Domino, ul acceptabilis sit pro vobis; strre messis tune intelligibilis sacerdos Christus
altero die sabbaio sanclificabit illmn atque in eodem corpus proprium a mortuis suscitavit. De quo Pau-
die quo manipulus consecratur cmdetur agnus imma- lus dicebat: Nunc autem Christus resurrexit a mor-
cuiatus anniculus in holocaustum Domino. Et liba- tuis primilim dormientium (I Cor. xvi). Sed quando
menta offerentur cum eo, dum' decimmsimilm con- hoc factum est? Altera die primm offeret illud,sacer-
spersm oleo in incensum Dbmino, odoremque suavis- dos. Esse autem primam diem dominicse passionis
simum : liba quoque vini quarla pars hin, panem et ea quae ante hoc diximus ostenderunt, in qua Do-
polentam et pultes, non comedetis ex segete usque'.D minus suam hostiam non sine ratione dispensavit.
ad diem quo offeratis ex ea Deo vestro, prceceptum Sed quia prima azymorum hsec et prima paschalis
est sempiternum in generationibus cunctisque habita- festivitatis dicebatur, altera autem dies passionis,
culis veslris. Numerabitis ergo ab altero die sabbati resurrectio fuit. Primum enim manipulum primitia-
in quo manipulum oblulistis primiliarum, septem rum sacerdotem ostendit offerentem, post hoc au-
Uebdomadasplenas, usque ad alleram diem expletio- tem ait: Atque in eodem die quo manipulus conse-
itis hebdomadm septimm, id est, quinquaginta dies, et cralur, cmdetur agnus immaculatus anniculus in ho-
sic bfferetis sacrificium novum Domino ex omnibus locauslum Domino; volens nos in die qua celebramus
habitaculis vestris, panes primitiarum duos de duabus Domini resurrectionem, et manipuli intelligibilem
decimis simUmfermentalm quos coquelis in primilias oblationem celebramus, non oblivisci Dominici sa-
sed cae-
Domini, offeretisqueciim pdnibus septemagnos imma- crificii, ex quo nobis est oblatio manipuli:
eulalbs- ariniculos', e( vitulum de armenlo unum, et dere agnum immaculatum anniculum in holocaustiim
'iirieles duos. Et erunt in holocaustum cum libamenlis Domino, inlelligibilesn agnum Domirii traditionem
mis in odorem suavissimum Domino.Facietis et hir- jmmoiantes myslice et offerentes. Ipsius autem ut
 §05 EXPOSITIONES IN LEVITICUM. — LIB. VI. 506
sacrificium csedentis memoriam fecit, neque enim1 A cipere. Et novum sacrificium Domino tunc offerri
aliter, sed per ejus mediationem et virtulem a sen-- jussit: adveniens enim spiritus, tolam nostram vi-
sibili ad inlelligibilia transferuntur, ea quse in illoJ tam renovavit, quando confirmavit Christi traditio-
sacrificio peragunt. Et quod hoc est sacriflcium:: nem, et stabilivit conversalionem quam in illis per-
Dum decimce similm conspersm oleo. Oportet enimi fecit. Ait enim : De meo accipiet, et annuntiabit vo-
scire perfectam humanitatem et perfectam divini- bis (Joan. xvi). Propter quod non in alia hebdoma-
latem contemplari, id est ,• iri unum convenire, inl dis die advenit, sed in qua resurreclio facta est, et
oleo, id est, per eam, quam circa nos habet, com- manipulus intelligibilis oblatus est, ut et hoc pro-
passionem : sed enim sacriflcium odor suavitatis3 baret, quia nova conversalio, quse nos renovavit,
Domino invenitur, sapientibus nobis de eo quodl liberando a corruplione vetustatis, resurrectione
digna sunt. Christi et sancti Spiritus adventu correcta est. Ma-
In quibus aulem saerificium et per quos agitur,, nifestat autem oblatio ipsam speciem hostiae quam
quomodo celebratur .intelligibilis agni oblatio, quod1 preecepit fieri : Et sic offerelis sacrificium novum
sequitur, ostendit : neque enim in sanguine, nec', Domino, ex omnibushabilationibus vestris; panes pri-
per irrationabilia animalia, sacrificium a nobis Deusi mitiarum duos ex duabus decimis similm fermentalm,
suscipit, secundum quod sequenlia demonstraut. B qtios coquetis in primilias Domini, et offereiis cum
Ait enim : Liba quoque vini quarta pars hin, panem; panibus seplem' agnos immaculalos anniculos, et vi-
et polenlam; quia dubium fulurum erat forsan ai lulum de armento unum, et arietes duos. Novum sa-
quibus mysterium sacrificii, quod per Christum est, crificium dicens, legis sacrificia, ut vetera, exclusit:
quod superius diximus celebratur. Habes ecce in- evangelica autem pro illis introduxit. Deinde ad-
telligibilis Melchisedech oblationem, quse in pane! dens, de habilalionibus vestris, Ecclesiam significa-
et vino perflcitur, in qua quarta pars hin, in libris; vit, eique offerri quse dicta sunt aptavit. Neque
vini offerlur; ut per quartam evangelicam traditio- enim dixit, ex omnibus habitaculis, sed ex omnibus'
nem, quse in libris quatuor est, per libationemi habitaculis vestris, ut absolute oslenderet aliquod
vero, Dominicum sermonem signiflcaret, cum ait: habitaculum prsecipuum, de quo ait David : Beati
Hic est sanguis meus qui pro vobis effundetur (Marc. qui habitant in domo tua (Psal. LXXXIII) ; et rursum :
xiv; Matlh. xxvi; I Cor. xi), sine imminutione enim Dnam petii a Domino, hanc requiram, ut inhabitem
signiflcare, legislatori visum est, Chrisli mysterium, in domo Domini omnibus diebus vitm mem. Et panes
propter quod et subdidit: Et polentam et pultes non quidem primiliarum duos, id est, Iegem et Evange-
comedetisex segete usque ad diem quo offeratis ex lium : panes enimsunt cibum animarum fidelium
ea Deo vestro. Prmceplum esl sempitemum in gene- < C conlinentes.
rationibus, cunclisque habitaculis vestris. Oblatio Sunt aulem et primitiarum, sive ut Septuaginta,
enim prsesentium donorum quam esse mysterium separati: quoniam omni quidem sapientia sunt prse-
Unigeniti ostendimus, reconciliavit nos Deo, et ci- cipui, ab ea autem, quae exterior est separati vide-
bum nobis novse polentae et pultum prsestilit. Hsec licet et sejuncti. Sunt ergo ex duabus decimissimilm
autem legislator dicens, et resurreclionis describens' fermentatm, ex doctrina, quse perfectam Dei divini-
secundum modum quem oportebat gratiam, de Pen- tatem et perfectam humanitatem tradil. Nec aliter
tecoste quam nos celebramus sermonem connectit coqui, nisi per talem doctrinam possunt, sed primi-
dicens: Numerabitis ergo ab altero die sabbati, in quo liarum sunt Domino. Primus enim Dominus ciun
obtulistis manipulum primitiarum, septem hebdoma- legem perfecit, et Evangelium, et post hoc docuit:
das plenas, usque ad alteram diem expletionis heb- Audistis quia dictum est antiquis, non occides; ego
domadmseplimm,id est, quinquaginta dies, et sic of- aulem dico vobis, omnis qui irascitur fratri suo sine
feretis sacrificimnnovum Domino. Quia luijus Pen- causa, reus erit judicio (Matth.y); conjunxit enim
teeostes neque tempus, neque numerus a populo Ju- hic legeni Evangelio, propter quod ejus primitise di-
daeorum custoditur, sufflcienter in superioribus os- cuntur. Quod et Lucas confirmans, primilias veras
tensum est. A nobis autem cum contemplatione et nobis ostendens, scripsit : Primum quideni sermo-
ad Iitteram custoditur. Planius enim legislator in- nem feci de omnibushis, o Theophile,qum cmvit Jesus
tentionem suam demonstrare voleris, ab altero die facere el docere (Act. i).
sabbati numerari praecepit, quinquaginta dies, Do- Offerre autem cum eis septem agnos immaculatos
minicum diem procul dubio volens intelligi. Hic anniculos praecepit, dona significans quse sunt spi-
enim est altera dies sabbati: in hac enim resurre- rilus de quibus Salomon in Proverbiis dicebat: Sa-
ctio facta est, qua hebdomades numerantur septem pientia mdificavit sibi domun, erexit columnas se-
usque ad alteram diem explelionis hebdomadse. Do- ptem (Prov. ix). Planius autem Isaias tradidit : Et
minica rursus die Pentecosles celebramus festivi- requiescit super eum spiritus Domini (Isa. xi). Nec
talem, in qua sancli Spiritus advenlum meruimus, lacuit quae, vel cujus numeri essent dona, subintu-
non frusira eo septem hebdomadarum adventum cu- lit enim : Spiritus sapienlim el intelkctus, spiritus
stodientes, sed ul nos cognosceremus, quia nihil consiliiet fortiludinis, spiritus scienlim et pietalis, et
vetus, nihil sseculare prsecepit Deus agere, nihilque implebit eum spirihis limoris Domini. Agnos aulem
corruplioni voteri proximum qui eum cupiunt per- ha;c appellat dona, ad ostensionem, quia Spiritus
 507 [B. RABANIMAURIARCHIEP. MOGUNT.OPERUMPARS I. 508
sarictus uriuiriest cum Christo; De quo diclum est: A J ' num erii in cunClis habitaculis et generalionibus
Ecccaghus Dei, ecce qui lottit pecctita ntundi. Uride vestris.
neirio pbtest dicefe', Christus Jesus, nisi in Spiritu Quid ergo in ea est, quod ih his excellet? Ecce
sahctb (I Cbf. xn)'. Efgb hoh exlra fatibnem, cum eriim et alios dies sanctos appellat, sed et de hoc
septem agnis vituluffiex armehto, prsesens cohlinet primum inquit: Et appeilabitis liuhc diem celeberri-
oblatio, sed. evideater significat illum ex armento mum; et post hoc : Atque sahciissiihum, ut in eo
Abrahaffi, Isaac, et Jacbb et David secUlidumcar- cognosceres, quid et cum aliis cOmmuhe, et quid
hem faetuffi : htiic arietes duos imffiaculatos con- ih se proprium haberet: iii ipsd ehim gentium vo-
jtihxit, exceileritia mandata et virtutes, qtias sequi cationem non prsedicari soliim, sed et opefari cce-
alias velut oves oporlet. In his eiiim, ut pote intelli- pit, quando ParXhi. el Medi, et Elamilm, el qui habi-
gibilem iriimictim vehlilantibuS ihrihiffienet indeffi- tant Mesopotaniiqm, Judmam et Pamphiiiam, Om-
hitaleiri liabent. Quse suhl auteffi lisee? Si vis perfe- riesque reliquse geriies quas Lucas dinumeravit, au-
cius esse, viitie, iiende brhnia qum habes et dd paupe- dire apostolos linguis sitis maghalia Dei loquentes
peribiis, et vehi, sequere me (Malih. xix). (Act. u), prsedicsmtesque ccepefunt. Nullum ergo
Maximum quippe tiiahdattiffiest vehdere quse ha- opus servile in illo die faciamus, id est, quod ad
Ikt et dafe patipefibus; maximuffietiam sequi Cliri- 3B servitutem pertiriet : sed legilimum sempitemum
stum, ut cUm despectii quippiam possidendi, etiam in cunctis habitaculis et genefationihus nostris
omnia agere securidum voluntatem Doministiidea- servemus, nihil servile operandum in tempore,
mus : hoc est enim eum sequi. Hsec ereo mandala quo ad rios venit Spiritus : Quia ubi spirilus Do-
tit pote proptef iinmaculaiam vitam et perfectam ritirii, ibi Ubeflas , sicut Paulus scribit (II Cor. ni).
coristituta, arietes appellahtur, quia arieles oiniii Sequilur:
gregi excelieiitiofes sunt. Ilorttni sacfificia et libatio, Postquam autem messuerilis segelem terrm vestrm,
scientiae Videlicet et correctio, odor suavitatis est hon secabitis eam usque ad solum, nec remanentes
Domino illi, de quo Paulus dicebat: Deo autem gra- spicas colligelis, sed pauperibus et peregrinis dimit-
lias qui seinper nos triumphat in Chrislo Jesu, et ietis €(ts : Ego Dominus Deus vesier, Quia pietate
ddorem sciehiimsum mdnifestat per nos, quia Christi pleria sunt quaeliunc lege pfsecipiuntur apertum est,
bohus bdor sumus[II Cor. n). VefumtaffiehnOnusque pfopler quod ea custodiri et secundum litlCram
adbsecoblalioriem Penlecbstes constituit: dicit autem oportet, sed majus eorum lucrum contemplatio pos-
et reliqua, quia niaxime spiritui, cujas praedicta sidet. Tu autem hoc in eis nota, quia ciim siffiilia
festivitas esf, perfecllo compeiit. Quid ergo ait? fa- his superius prsecepisset, non tamen eadem sancivit.
cielis et hircum pro peccalo; pcenilentiop.ihtrdau- *" Hoc autem verborum ipsa immutalio demonstrat.
liens sefmbiiein'. buosque aghos-anniculo's, hosiias Ibi etenim ait: Non complebiiis messtonemveslram.
"pacijicorum;'iila Pauii ffiandata significans : Pticem Hic autem : Non secabilis eam usque ad solum, ul
Sequemihicum omhibus et sanctimohiam, sihe quibus differehtiam ipsaffi ex permutatione verborum in-
itehtb videViiDeuih (Hebr. xn) : quse quia pef Apo- telligamus. Terram fidelium esse praedictam a lege
stbiicarii linguaih expressa efant, offeffi ea pfaecepit; Dei coriversatioriem, frequenter .ostendimUs. Hujus
'CUriipanibus pfimitiariirii quos esse Clirlsti doctfi- messio pbst fesuffeettoriem Saivatoris a moriuis et
iVamdiximus. Iri sbquenlibus auiem fufsUs addit: advehtuiri sahcfi Spifitus flofuit. Et non quidem
'Cumqueelevaverilea sacerdos cuih pahibus priihiiia- biririem scieritiam quain liabrturi stimus, quandd ad
riim coram Dbniihb, SecuMuni Septuaginta autemi ipsum Detim vehefimus, tfadii vefbum praedicatio-
SiC: El separtibit ea sacerdos separaliohe •cuhi parii- uis. Surit autem quse felinqiiit, ut pote quse niiric
bus primiiiaiurh ahte Dbniinum, ciim duobus dghis,, riobis relevari hbn pqssuht, ei pfoptefea legem liahc
significaiiis'cui. Dbmiho; tedehlque in iisus ejus., lh praedictis fesiivitafibus ihterpbsuit, et ait : Post-
id' esi, sacerddti offetehli ea, videlicet Christb. qiiam messuefitis segeteih terrm veslrm, hori secabitis
ipse eniffi ribstbr saicbfabs,ipS'e hostef etiam Do- eain usqiie ad sblitm. In eO quod dicit, nbh sectibiiis
hifritfs' est, ipsius sicut panes pfimitiarum, sic et''," eam usgue ad solum, ea sighificavil quse nObis ad
agtil mafidatdflim*pfaedictofum stiht. Ipse enim efat plenaih sciehtiaih et peffeetam desuht, pfdpter quod
qui in Paulo loquebatur : ipse offinia quse dicta et siibdiAit: Nec remahehtes spicas cblliges, ut iion
sunt bbtulit; paceiri ehim db qiia Patiius mandat, cbntehdaffitis, heque frtistfa cbnemuf ea qtiae n'o-
primas Ddihittus discipuiis aiintihtiavit, et sancti- "stfarii fugitiht Sbieritiain.
moniairi sicut Sanctus sanctoritrii super omnes; Et pfopierea qase de messnfa eadefe dicuhtur, eol-
custodivit. . ligere riec pdssumiis, sed relinquamuS ea Christo :
Nami ipse efat desquo Gabriel Virgirii dixit: Pro- quem significaris, legislator addidit: Pauperibus et
pterea et quod nascetur ex ie sanctmh, vocaUtur'• peregrinis diihittes eas. Sive seetiridum Septuaginta,
Filius Dei. 'yerumtamen,, gi vis diei de quo sermo psiuperietproselytoreiinquesed. Et qiiis esthic? Atidi
est cbmprehendere excellentiam., cohfirmationem quod sequiiur : Ego Domihus Dens vesler. ,Pauper
eorurn quafede eo dicta sunt respice: Et vocabitis: autem et hic dicituf, quia propter nos pauper faclus
Imnc diem Celeberrimumatque sanctissimum : omne! est cum dives esset, ut illius paupertate nos divites
opus servile noh fcicietisin eo; legitimum sempiier-• essemus. Sed et advena, qtiia et si in propria venit,
 '
509 . . . . EXPOSITIONESIN LEVITICUM. — LD3. VI. 510
sui tamen eum non receperunt (Joan. i). Huic ergo jd..vobis in cunclis generationibus et habilationibus ve-
eas relinques, solus autem scit quae nobis remanent, >stris, sabbatumque requietionis esi, affligelis ani-
propter quod nee colligere possumus, quae ut ipse mas veslras. Die nono mensis, a vespere usque ad
. colligat, separata sunt, teste Paulo, qui dicit: 0 vesperum,. celebrabiiis sabbata veslra. Ostendere
altiludo divitiarum sapienlim et scientim Dei, quant propitiationem nobis, a peccatis videlicet liberatib-
incomprehensibiliasunt judicia ejus, et ininvesligabi- nem in humilitate et afflictione animse acquiri^ Ie-
les vim ejus. Sequitur : .gislator desiderat. Hanc autem agere a vespera de-
Locutusque est Dominus ad Moyseh dicens : Lo- bemus, id est, ex ipsa poenilentia sic incipientes,
quere filiis Israel : Mense septimo prima die men- quia et Christus initium suae prsedieationis pceniten-
sis erit vobis sabbatum memoriale, clangentibus tu- tiam fecit; sed pcenitentise vitain bonam super«difi-
bis, et vocabilursanctum. Omne opus servtte non fa- care, perfeclamque, et virtutihus consummatum
cietisin eo, et offereiis holocaustum Domino. Septe- necesse habemus, et propterea subdidit: Et ojfereiis
narium numerum evidentem gerere et indubitabilem holocaustum Domino: omne opus non facietis in tem-
consummationis figuram, sive uniuscujusque no- pbre diei hujus. In holocaustomate quidem consum-
stram, sive generalem, multa quidem et alia osten- maiam vitam et perfecte inhserentem Deo, in non
dunt, illud autem maxime, quiaDeus in die septima B '. faciendo autem omne opus terrenorum operum abs-
cessavit ab operibus suis, dans nobis el ipsa re- tinentiam ostendit.
quiem nostrani conjicere, de qua Paulus ait: Qui Ergo et nimis consequenter addidit : Quia dies
enim ingressus est in ittam requiem, requievit ipse propitialionis esl, ut propitietur vobis Dominus Deus
ab omnibus operibus suis, quemadmodum et a suis vester, utraque hoec ostendens, quia et hoc «st tern-
Deus. Sed initium consummationis temporum Do- pus ad propitiationem nobis a Deo donatum, in quo
mini est adventus, pfopter quod illud novissimam peccata nostra veniens Dominus diluit, et quia ih
horam Joannes Evangelista appellavit, ait enim : quo hsec exspectamus tempore, nihil debemtis.it'5
Fitioli, novissima hora est. Sed et Jacobus : Ecce renorum agere. Deinde legem protrahens,- et Christo
judex ante januam stat. Hoc tempus, primam se- advocationem prsebens, qui dixit: DiscUen me quia
ptimi mensis, sicut principium consummationis recte miiis sum et humilis corde, et invenietis requiem ani-
lex appellavit. Est autem nobis requies, quia nos mabus veslris (Malth. xi), ait: Omnis anima qum afr
operibus malis carere fecit, et ajugo gravi liberavit, flicta non fuerit in die hoc peribit de populis suis,
Venite enim, inquit, omnes qui laboralis et onerati neque enim sequitur Christum qui haec sancivil,
eslis, etego vos reficiam(Malth. xi). Et rursus : Discite . et in tantum semetipsum humiliavit, ut Paulus de
a me quia mitis sum et hmnilis corde^et invenietis te- 'C eo diceret : Humiliavitsemetipsum factus obediens
quiem animabus vestris. usque ad mortem, morlem autem crucis (Philip. ii),
Hoc et memoriale tubarum est : prsedicat enim sed et qui operis qttippiam fecerit, delebo eujn de
Salvaloris resurrectionem, quse memoriale est com- populo suo. .
munis mortuorum resurrectionis, quae in voce tuba^ Nihil ergo operisfacielis inep, legitimumisempi-
rum magnarum et terribilium efficietur in jussu Do- ternum erit vobisin cunclis generalionibus <etJiabiia-
mihico in voce arcliangeli, in tuba Dei, sicut Pauius tionibus vestris. Sic hocdixit, tanquam si populo Ju-
docuit. Hoc lemptis vocabitur sanctum Domino, quia daeorum prseceptum sit; sic autem se non habet,
yocationem quae in sanctificatione est possidet; ex pmnibus enim lex communis est, quia et ad omnes
qua adoptio quae ad eum pertinet vocatis efficituri Dominus dicebat : Operamini non dbum qui perit;
Omneopus servile non facietis in eo, et offeretis holo- nihil volens nos operari terrenum, fBene ergo et sa-
causlum Domino. pienter custodiam vocationis perduGere ad majorem
Noriest enim jam tempus opera serviiia agere, quia contemplationem volens, addidit : Sabbatum requie-
sufficit prseteritum tempus ad voluntatem gentium, tionis est,\el sicut Septuaginta.: Sabbata sabbatorum-
in quo gesta sunt opera servilia, et debemus quem- - eruni vol)is,ut per hoc jntelligibile intelligamus-sab-
T
edmodum exhibuimus membra nostra arma iniquita- batum, quod Judseorum excedebat infirmitatem-.t
lis, adiniquitatem, ita exhibere membra nostra arma quemadmodum et Sancta sanctorum> propterquod
jnstitim in sanctificationem : hoc est enim verum eis nec sabbata erant, sed et Canticofiim cantica :"
hoiocaushim. Sequitur etiam : nonMnteiligunt enim eorum ^use ibi scripta sunt
Locutus quoque est Dominus ad Mmjsen dicens .- virtutem. Et omne quod secundum legem Anagogen
Decimo die mensis hujus septimi, dies expiationum recipit, hoc excedere Judseorum mensuras*intelliga-
eril celeberrimus,et vbcabitur sanctus, affligetisqueani- mus. Jam autem vide quibus sermonibus usus est:
mas vestras in eo, et offeretis holocaustum Domino, Et affligelisanimas vestras,- die nono mensis avespero
Omne opus non facietis in tempore diei huj.us, quia. usque•ad vesperum celebrabitis sabb.ata vestra.-
dies propitialionis est, ut propitietur vobisDominus . Recapitulat enim humililatis; verbum, quia k&-
Deus vesler. Omnis anima qum afflicta non fuerit in; quenter illud Christus docuit, quasi coronam autem:.
diehocperib.it de populis suis; et qum operis quip-- illam et basim virlutem, atque subsistentiam apo-
piam fecerit, delebo eam de popido suo, nihil ergo. stolis consiituit. Inquisitus mivo.j quis major est in
iperis facieiis in eo; legitimum sempilernum erit regno ccelorum,respondit, quicunciuehumiUaverits.e,
 511 B. RABANIMAURI ARCHIEP. MOGUNT.OPERUMPARS I. 512
et reliqua. Quod aulem dixit: A vespero usque ad A t habitatio est, sicut Paulus ait: Cupio dissolviet esse
vesperum, aperte volentis est semper superfluorum cum Christo (Phil. i). Omne opus servile uon facie-
et vanorum vacationem sluderi, unde et Dominus mus, quia sicut angeli Dei lempore illo erimus. Sed
nec causam dicere concedit: praecepit enim neque de et hoc nola quomodo eadem de primo et oclavo di-
tunica, neque de vestelitigari, sed neccogitari quid cit, quia unum quodammodo utrseque virtutes
comedatur, aut quid bibatur, atit quid vestiatur; ve- sunt : resurrectionis quippe dies, quoeest stibstah-
rum ipse docens et sahbatorum annuntians sabba- lia futuri saeculi,initiumque ejus et basis.
tum, in quo omne opus cessat, et sola quse Dei sunt Primus quidem sicut principium in Cbristo conver-
ostenduntur, sola corriguntur quse utilia sunt atque sationis et exordium futurorum est, octavtis autem^
expeditint animae. Sequitur : ut qui prsesenli succedit sseculo, quem septimus nu-
Et locutus est Dominus ad Moysen dicens : Lo- merus figurare dicitur.
quere filiis Israel: A quintodecimodie mensis hujus Hm sunt ferimDomini, quas vocabilisceleberrimas
'
septimi, erunt ferim tabernaculorum septem diebus atque sanclissimas, offerelisquein eis oblationes Do-
Domino; dies primus vocabitur celeberrimus atque mino, holocausta ei libamenta, juxta ritum uniuscu-
sanclissimus. Omne ' opus servile non facielis , et jusque diei, exceplisqite sabbalisDomini donisque ve-
septem diebus offerelis holocaustaDomino. Dies quo- B ] s(Ws,et qumofferelis exvoto, vel qumsponte tribuetis
que octavus erit celeberrimus atque sanclissimus et Domino. Vide illas Apostolicas voces : Semper gau-
offeretis holocaustum Domino: Est enim cmtus atque dete, sine intermissione orate, in omnibus gratias
collectm: omne opus servile non facietis in eo. Hic «jjrte.Consonavidenturesse hsecprsesenlibusMosaicae
superare .sapienliam sseculi et transitorium ejus sanctionis verbis. Ecce enimfeslivitates quasdamprse-
nosse, et temporale, non solum ait legislatorem si- cipuas legislator expOnens,quas et celeberrimas atque
gnificare, sed et oportere oculum habere ad ssecu- sanctas nominavit, permiscuit eis quotidianalibamina
lum futurum. et sacrificia : Hm sunt enim , inquil, ferim Domini
„9c £fgo et per numerum et per tabernacula, quas vocabilis celeberrimas alque sanclissimas. Et
sine aliqua dubilatione, invenies figuratum. Quinta- cum oporteret hanc aut illam dieere, non sic dixit,
decima siqiiidem die inchoari festivitatem prascepit. sed subdidit: Offeretisque in eis oblaliones Domino
Ex septem autem et octb hic est numerus composi- Iwlocausta et libamenia juxta ritum uniuscujusque
tus, quorum unus quidem prsesens saeeulum, alter diei. Et ipse nos gaudere et festivitalem agere et
autern figurat futurum. Unde et festivitatem septem sine inlermissione orare vult: hoc est enim quoli-
diebus consummari prsecipiens, alios rursus dies ce- diana Hbatio, et sacrificium sive holocaustum, quse
leberrimos atque sanctissimos commemoravit, et' G tunc offerre possumus , quando corpora noslra ho-
nec denuffieraviteam cum septem; sed posuit se- sliatri vivam Deo exhibuerimus, et membra noslra
quentem et semotam ab aliis, sicutfulurum sseculum quse sunt super terram morliflcaverimus, paratique
sequittir quidem prsesens, aliud autem quam hoc est. fuerimus ire ad Deum, cum Paulo dicentes : Ego
Septem ergo diebus festivitatem labernaculorum enim jam delibor, et tempus resolutionismem instat.
appellavit: quicunque enim, ut tabernaculo, prae- Nam propter hoc addidit: Exceplisque sabbatis Do-
sente mundo utitur, hic festivitatem in eo habere et mini, donisque veslris, et qumofferlis ex volo, vel qnm
laetari propler futuri exspectationem potest. Et qui- sponte tribuitis Domino, aperte illtid tradens, quia
cunque scit, quiasi terrena doiriushabitationis hujus super declinationem malorum (hoc enim est sahba-
dissolvatur, aedificationon mariu facta eum in ccelis lum), et siiper alias justitias quas Deo secundum
suscipit. Primam autem septem dierum celeberrimam tempus promittimus : aliquando enim ei jejunium,
atque sarictissimam appellavit : qui enim scit prae- aliquahdo possessiorium oblatiorieih, vel iripericulis
sentibus tanquam labemaculo uti, prima dies, id venientibus nobis vel volunlarie pfomitlimus.
est^ initium ei principium a sanctificatione voca- A quirilo decimo ergo die inensis septimi quando
tionis incipit. Propterea et nimis coriseqtienter ait: congrcgavetilis omnes fructus terrm vestrm, celebra-
Omne bpus servile non facielis, qtiia nulli in saeculo- bilis ferias Domini septem diebus. Die primo et die
serviunt qui tanquam tabernaculum et transitoria ea octavo eril sabbatum, id est, requies, Sumetisquevo-
quae iri eo sunt intendunt. bis die primo fruclus arboris pulclwrririia!, spalu-
Sed et seplem diebus holocausta offerri prsecepit, lasquepalmarum, el ramos iigni densarumfrondium,
ostendens oportereper omne tempus perfectam con- et salices de torrenle, et Imlabiminicorani DominoDeo
versationem sequi; quando ergo sic prsesentem vi- veslro, celebrabilisquesolemnitatem ejus septem die-
tam percurrimus, tunc celeberrimum atque sanctis- bus per annum. Legitimum sempiiernum erit in ge-
simuffi octavum diem, sseeulum videlicet futurum neralionibus vestris, mense septimo festa celebrabi-
habemus, vocante nos in praeparata sanctis bona eoi lis , et habitabitis in umbraculis septem diebus.
quinosetinhacconversatione vocavit. Nam Septua- Omnis qui ex genere est Israel manebit in taberna-
gintasicediderunt: Dies octavus vocalis, sancluserit. culis, ut discant posleri vestri quod in labernaculis
Tunc ergo offerimus holocaustum Domino, quse hic; habitare fecerim filios lsrael cum educerem eos de
praeparaverimus : Esl enim ctelus alque collectm,vell terra JEgyptilegoDominusDeus vester.Locutiisqueest
sicut Septuaginla, cjTCssusest, quia bincexitus, illic; Moyses super solemnitatibus Domini, ad filios Israel.
515 EXPOSITIONESIN LEVITICUM. — LIB. VI. 514
A quintodecimo ergo.die mensis septimi. Esse men- A j dare. Sume et salices; et secundum Septuaginta, at
sem seplimum completionemsive plenitudinem tem- non ramos, id est, continentise caslique [y.yvou]con-
porum diximus : quintusdecimus autem ut pole ex jugii; salix enim continentiamsignat, quia fructum
septem et octo constans, evangelicam praedicatio- non facil, sicut nec continentes qui sunt veri eunu-
nem quae ex praesenti vila et fulura consistit signi- chi,qui castraverunt se propter requiem coelorum,
ficat, hanc componens, illam prseparans, quando fruclum^quemlibet sensibilem faciunt; adquosDeus
congregaverimus omnes fruclus terrse, ab operibus per Isaiam prophetam dicit : Non dicat eunuchus,
videlicet terrenis cessantes, festa celebremus seplem quia lignum aridum ego sum, quia dabo eis in domo
dies, id est, totam nostram demus vitam in divina mea, et in muris locum, et nomen melius quam
festivitate celebranda. Die autem primo requies, et a filiis et filiabus,nomen sempiternum dabo eis (Isa.
octavo die requies. Non jam seplimo cum numero LVI).
seplem dierum feslivitalem agi proposuisset, sed Dicimus aulem salicem gerere etiam orationis,
oclavo. Primum quidem, quia his qui secundum Iit- necnon poenilentisefiguram : sic ergo et illud quod
teram legem tenent, festivitatem celebrare non li- a David dictum est, intelligamns : Super fiumina
cet : novo enim segregatus estpopulo, qui scit Iegem Babylonis illic sedimus et flevimus dum recordare-
secundum spiritum accipere, et oetavum honorare, B ] mur tui, Sion. hi saiicibus in medio ejus suspendi-
quemdiximussignificare mortuorum resurreclionem. mus organa nostra (Psal. cxxxvi). Orationis enim
Secundo, quia unam virlulem habent et primus et et poenilentiae lacrymae. De quibus ait Isaias : Sicut
octavus, qui enim octavus ipse et primus, quia ipse salices super prmterfluenles aquas(Isa. XLIV).Sed
est principium futuri sseculi,deinde primus dies, qui hsec de torrente sumere, de proesenti videlicet vita,
est inilium faclae prsedicationis in fine sseculorum, torrens enim propter transitum, sive deeursum, si-
requiem continet: requiescere enim nos facit, cum mul autem et propter hiemem quam habet diversa-
nos a peccatorum laboribus jliberal, per donum rum tentationum atque tribulationum recte nomi-
baptismatis. Hic autem legislator cum fesiivitatem natur : ita ut David de Christo diceret, qui et ipse
prsedicasset, seplem dierum, primum ejus diem re- de mundo et de ejus tribulalionibus, ut pote similis
quiem appellavit. Tacet autem sequentes dies , ut nobis effectus gustavit : De lorrenle in via bibet,
per hoe significet oportere virtutibus operam dare. proplerea exaltavit caput (Psal. cix): exaltavit enim
Deinde ad oetavum diem transferat requiem, osten- in cruce pendens, crucifigitur autem, quia ex nostro
dens quia fidelis et servientis legi Dei vera requies torrente bibere semel elegit.
futuri sscculi est : quid ergo nos in tota vita ope- Qui ergo hsec agit, septem diebus, totum videlicet
rari, et unde inchoare operalionem oportet. iC tempus, loetari polest : sed Isetari ante Dominum,
Sumelisque vobis die primo, fructus arboris pul- non impiorum et peccatorum gaudio : Non est enim
cherrimm, spatulasquepalmarum, etramos ligni den- gaudere [pax] impiis dicit Dominus (Isa. XLVIII),
sarum frondium, et salices de torrente, et imtabimini quippe qui in voluplalibus el corruptionibus festivi-
coram DominoDeo vestro, cetebrabilisque solemnita- tatem habent: sed in Domino Igelari. Quid est au-
tem ejus septemdiebus. Quod oporteat per omnem tem coram Domino Isetari ? id est, in eo credere et
vilam virlutibus operam dare, quas in fructibus et pro eo pati. Celebrabilisquefesiivitatem ejus septem
ramis prsedictorum lignorum significavit, ipse nu- diebus per annum, legilimum sempilernum erit in ge-
merus septem dierum absque ulla dubietale confir- neralionibus vestris. Meriseseptimo festa celebrabilis,
mat. Quia vero ex ipsa inchoare debemus voca- et habilabilis in umbraculis septem diebus, ut toto
tione, ex qua prsedicla est Christi intelligibilis re- prsesenti saeculo, quemadmodum tabernaculo ula-
quies, quoe prima est lestivitatis dies, manifestum mur. Sic enim id Ezechias appellavit dicens : Quie-
est, quem diem quidem superius appellavit requiei: vitgeneralio mea, ablala et convolutaest a me, quasi
nunc autem in eo, fructus arboris pulcherrimoe su- tabernaculum pastorum. Non enim transitum vel dc-
mere proecepit, illos videlicet quos in primo psalmo cursum ejus ignoramus, divitias congregantes vel
David cantavit: Et erit sicul lignum quod plantatum •D • domos magnas sedificantes. Sed quemadmodum
cst secus decursus aquarum, quod fruclum suum Paulus ait intendamus: Quia tempus breve est, ut -
dabit in lempore suo (^Psal. i). Sumere autem et ementessicut non ementessimus, el possidentesquasi
palmarum spatulas, id est, juvenescentia justiliae non possidentes, et utentes mundo hoc ut non uten-
genimina : Juslus enim sicut palma florebit, ut Da- tes, prmterit enim figura hujus mundi.
vid dixit (Psal. xci) : scd quia de palma nihil est, Omnis qui ex genere est Israel, manebitin laberna-
quemadmodum nee de eis qui juste vivunl, quod culis, ut discant posteri vestri, quod in iabernaculis
respui possit : sume et ramos ligni densarum fron- habilare fecerim filios Israel cum educerem eos de
dium. Omnes quidem virtutum fructus, maxime au- terra jEgypli. Ego Dominus Deus vester. Vides quia
tem misericordiam : oportet enirn eam esse conti- figurse ha? populo Judseorum, et imagines majorum
nuam et permanentem, quod Ecclesiastes commen- mysleriorum data sunt? Et propterea habitare in ta-
dans : Oleiim, inquit, de capite luo ncn deficiat' bernaculis, ct labernaculorum festivitatem celc-
'
(Eccle. ix). Et in Proverbiis : Non dicas , vade et brarejussi sunt, utnon obliviscerenlur liberalionis
revertere et crastina dabo tibi, cum stalim possis; iEgyptise, sed hoc quidem secundum litteram. Spi-
515 B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUMPARS I. 516
ritaliter aulem, ut reminiscaffiur, quia de intelligi- A
j Quia aulem non septem tantum diebus habilare
bili JEgypto iiberati sumus, id est, ab intelligibilis iri tabernaculis verum Israelitam legislalor vtilt ,
Pliaraonis servitule, quse est secundum corruptio- sed per hunc numerum omnem vitam signiucat,
nemiaterum prsesentis sseculi,-quasi quis plene ea-, -filii Jonadab, filii Rechab, et ea quae de eis scri-
rere vtilt, in taberaaetilis'habitet, Deum suum-imi-
' pta sunt per Jeremise propheliam docent. Habet
lans dicentem : 'Vuipes foveasliabent, ~et volucres enim sic : Et obedivimus voci Jonadab filii Rechab
coelinidufn: Filius autem hominis noirhdbetubicaput patfis hostri inomnibus, qum prmoepit nobis, ita $A
suumreclinet^Mtitth. vin; Luc. ix). Manebit autem non biberimus vihum cunclis diebus nostris, nos et
omnis qui ex generelsrael est, sive secundum >Se>- mulieres noslrm, fiiiietfilim noslrm, el non mdifica-
ptuaginta, indigena, id est, vere nobilis, verus remus domos ad habiiandum et vineam et agrum et
Israelila, Abrahse hseres, qui patriam et .genus et sementem non habuimus, sed habitavimus in laberna-
domos paternas reliquit, et in tabernaculis cum culis et obedienlesfecimusjuxta omnia qum prmcepit
Isaac Jaeob coiiseredibus promissionis habitat. nobis Jonadab pater nosler (Jerem. xxxv).

LEBEla SEPTIMES.

CAPUT PRIMUM.
De oleo ad eoncinnandas lucemas in
' offerendo
tabernaculo Domini.
(CkP. xxty.) Loculus est Dominus ad Moysen di-
ceris.: Prmcipe filiis Israel, ul offerant tibi uleun}de
oiivispiifissimum q.clucidum qd concinnandas lucer-
nasjugiter extra veium teslinxonii n,t t.abermculum
fmderis, ponetqueeas Aaron vespereusque in mane cor
rani Domino,cullurituque perpeluo, in gener.qtiombus
vesMi^-.$WleTcqndelabro .niundissimoponentur sem-
per.infionspectupomini. Candelabrum dicimus esse
Evangeiicam cOuversationem in qua Chfistus lucer-
nae.mpdp splendere yirtules fecit. Neino ~enim,m-
qyii^ aQCg)}deflslucernam,ponel eam sub modium, sed
Wper xandelabrum, ui lucetit omnibus qui in domo
sunf. [Matlh..\s). His lucernis oleum addilur eleemo-1C
syna, qujae.t jejunium et yifginilas et pralio et ju-
slilia e.t omnis actio bona, per misericordiam dile-
clioijis paupei;tjm irriganlur, et custodiuntur in-
e,xstiiiguibiles : qiiqd. manifestant lampades quinque
fgluarum yirginum^,qtiqe qtria dilectipnls pauperum
min,»S hakuerant oleum,""a sponsp exclusse sunt
(Mqtth.. xxy,). Sed op.ortet oleum esse o.liyarum pu-
rissimum, ut npn ex injustitia neque ex rapacitate
dilectjoni pauperiim serviamus, neque ad ostenta-
tionem; de olivis autem est, si ex bonis labpribus et
exjustitise pecEniis.vel pQssessione perliciatur, hae
enjm Qliyse umbrosse et fruciuosse rectft appejjan-
tur-: luci^svj^uinautern, ut npn prb .glpria tiumaha
.eleempsynam fapiamus, tOp.ortetergp lucerpin.Ji.an.c
semp,er ^c^adj.,ejtjra.,y£]!^jn;yiclelicet .cQrpprisC.hri- D
sti, Iioc. .enini esse inieMgibile velum p.er multa
praecedentia demonstratum est: In tqbernaculo
au-
tem fmd^exissiye ut SeRtuaginta, ieslimpnii, id est,
in .coelq, in qup ,habitare Deum manifestum est,
Utrumque ergo a tegiglalpre dicium est: si enim
quaecunque facimus naupe.fibus, haec t.anquam sibi
(acfa ;i&,qui :P:rQp.ter,nos. factus est.pauper, impu-
lat,sr,ecie ante/,cptrpus,Dominicum l.ucernse ele,empT
synse incenduntur; ,s,edtamen et in ccelo, ibi enim
suos thepaurps, niisericordes prsemitlmit. Prppter
qu^pdsu^^at,effff,.,Afir'on! sive,secundum§eptufi-
g ginta, et filii ejus : Chrjstus enim qui est verus sa-
cerdos, pauperum cotapassionem cepit, imitantur
aulem eum, qnicunque ejus lucrari adoptionem vo-
lunt. Ponetque eas Aaron, yel sicul Sepluaginla, in-
cendenl eas Aaron el filii ejus a vespere usque mane,
id est, sine cessalione, quia et Salomon dicebat:
Oleum de capile tuo non deficial (Eccle. ix), ut opor-
teret eleemosynse lucernam incendere eontinue
pstendens. Et hoc ipsum coram Domino, sicut ipse
Dominus dixit: Te aulem faciente eleemosynam, ne-
sciat sinistra tua quid faciat dexlera lua, ut eleemo-
syna luasit in abscondito, et pqter luus qui videt in
abscondilo reddet tibi(Matth. vi).
Hanc legem habeamus cultu, rituque perpetuo, in
generatiohibus n.ostris. Super candelabro mundis-
simo, id est, Evangelicam conversationem, secun-
dum qupd jam diximus. Ab omni enim hsec ironia et
hypocrisi munda est, ut pote lucernas eleemosynae
ante Dominum , et non anle hpmines incendens,
Vsque mqne autem incendamus, in prsesenti videli-
cet sseculo,,quando enim mane illuxerit futuri sse-
culi,.jam non est tejnpuis oratipnjs, et eleempsynae,
quod aperte significans Salompn ait: Ne dicas amico
tuo,,vqde et reverlere, et crqslino dabo tibi, cum statim
possis dare, nescis enim quid supervenlura parial
dies .(Prov. xxyn) : id est, festina, et non differas,
ne forte deducaris a.d loca in quibus operari tempus
non habes, sed rationes illic necesse sit reddi, de
hjs quae hic operati fuerimus, Prseterea nohis sol-
yere lempus est legislatpris injelleclum: candela-
] brum inundum quidem, guia pgccalum non habuit,
nec dfi.iusinventus est in ore ejus, candelabrum au-
tem, quia ipse est lux vera, qum illuminal omnem
hqminemvenieniem-in Ivuncni,undum(Joan. i). Super
hpc incenditur lucerna Spiiutus sanctus : igneus
enim est stibstantia et Qperatibjoe,unde in specie
ignearum linguarum .^nper digcipiiips descendit.
Huic purissimum ple,um pfferre, id est, vitam mun-»
.dam, debemus, scientes qtibdnpn pmnium est ia=
cendere illum, sed solius intelligibilis Aaron et fi-
liorum ejus : Chnstus enim ip^e plenus eratSpiritu
^lcens,:.Spirittt.sPom.ini sup.efm?,,profiterguoi unxit
 517 EXPOSITIONES IN LEVITICUM. — LIB. Vn. 518
me (Isa. LX), super quem in specie eolumbse de.! A viros panis diversitas pro merito uniuscujusque
coelodescendebat; sed et: Ignem veni mittere super seiwata est. Refertur iriGenesi(Crtpp.xyiii, xix) qupd
lerram, et volo ut accendalur (Luc. xn). Cum Jjujus; Abraham patriareha angelqs rsusQepitJiospiliQ-, si-
Iucernse ignem significaret, dicebat, nam et ipse; militer au,tem et Lot; sed Abraliamj qui meritis
filiis suis:tradidit, quando insufflans apostolis ,dice- prajcejlebatjpanes,ex sin^ija .apppsuisse describilur,
bat : Accipite : Spiriium sanctum., e.t csetera (Jmn, qpps et e.ucrifias [.tiixpv^Kt], id est, pccjilta sacre
xx). Sed iucerna ista aliler non lihc.enditur:nisi ,per conditos, nominasit: Lpt.yerq, eouriqd non liabuit
.vilam mundam.et per cpnvers.ationeni lucidissimamL similam, ex fari.na pfmes .hospitibus apppsuit., non
sive clarara, qtilautem talis non est, spiritus in eoi quod ita pauper essct ut non habuerit simjlam, qui
cxstinguetur : neque enim sine causa JPauJuscpnte- in diyiliis npn inferior patruo .scribjtur , sed
slabalur : Spirilum nolite exstinguere (I Xhes. v), ini utriusque lneritornm differentia per isec de.signatur
,nobis «sse incfindere ejus operationem, et exstinr indicia, quod is qujdem cui erant a Pomino myste-
guere, aut studenles ea quibiis ijicendaiur, avjtsner rja .revelanda , et ad quem dicebatur : Num, celqbo
gligenles-evidenter ostendens. a.puero meo Abrahqm quo.flfacluxns s.um? qui im-
CAPUT II. buendus erat pf edocendus de occultis et secretis
Desimila exhibenda, ad facie^idospqnesprpposilipnis.B ] Dei, ille panes ex simila scribitur habuisse.; ille verp
,(IB.U).)Accipies quoque similqm et cogues ex eq ad quem nihil sacranienti d.efereha,tur, sed ratip
duoAecimpmies, gui singuli habebunt duas decimas, praisentis salulis pt yjtae, panes communes ex spla
quor.umsenos altrinsecus super .n^etxsqmpurissimam faripa scrjbi.tur liajmisse confectos. Igt fu eygp , si
coram Pominp statues, et:ppnes. supereos ,thus lucir habes scientiam secre.tQriim? si de fide Dei, de
dissimwit, .ul sit paiiis in motwmenlum oblationis mysterio Christi,, ,de ^ancti Spiritus 'unitate potes;
Domini. Per singulasabbaiq ,n\utqb,unturcoram Dp- s.cienter cauteque disserere, panes ex.ginjila pfferes
minp , susjsepli a filiis Israel fqzdere sempiterno., Domino; si vQrp communibus uteris. ad popttliim
ErmUque Aaron .ei fiiiprum ejus, utcomedani eos in monitis., et mpralem scis tanlummpdp .locpm ira-
loco sancio,, quiq Sanetfl.sanclorum est, de sacrificip clare qui ad pmnes per-tinet, coinmunem te Qbtti-
Domini jure perpeluo. Meinento mysticse m.ensse,de: lisse .noveris panem. Sed videainus jajn qjtoesit con-
qua nulli sumere praeceptum est, ejcepto infeliigi- fectio in istis panib.us prppositipnis qui aijte Domi-
bili Aaron, id es,t, Gbristo : ipse enim .eam primus; n.um ppni semper jubenlur. De duabus,, inqui.t.,
initiayit, sedet filiis ejus, qui ab eo facti sunt ehri-• d.ecimis sit panis unus; dtias qttjdem decimas djxit,
sti et indtiti sunteo, quam tamen comedere in loeo sed cujus jnenstjrse sint isfae decjmse npn cpm-
sancto jussi sunf. Estvero et Sauctum sanctoriim, 'Cprehendit, cuni utique Qonsequens fuisset,, si de
ut sanctificationem habeant proecipuam, et in.dis.pi- quantitafe sjmilsevolebat agnosc}, ipsam cujus duas
cabilem. Illi panes fiejjt ex" dnabus decimis.: Dei decjinas sunii jubebat, npminare mens,uram. Quae
enim et hpminis $unt ejus,dem, in utroque perfeGti. efgo ista res est, cujus mensura et modus npc com-
Ppnuntur -seni altrinsecns, .mystica mensa.ppnitur .prehendi potiiit, nec nomina.ri ? Decimus numerus
quidem hic, ponetjjr etiani in futurp soectilp.Sex ubiqtie perfectus ijivenifur ,,tfttius enim nuineri ex
auleni panes, ppsitio upa, quia perfecfus quidejn ipsp ratio et origo consu.rgit. Coinpetenter igitur
numerus, sicut ,et mysterium ipsum perfectuin. et; , a.qctor et origQ oinniuin Deus su,bhoc iiumero vide-
perfectps.facit eps qui hoc fruuntur, in sex aute.m .tur pstendi. Jam si in.Ecclesia de solb Patre loquar,
diebus hoec visib.ilis facla est crea.tura, gexta- et jpsijis solius laudes pfo.fpram, unius decimaepa-
que die hpmp producftis est, propter quem Chri- f,nein feci; aut si de Chrjs|p sojp fecei;o sermpnem -,
Slus mysticam prajparavit mensam, Vernmtanien et; _e,tipsius enumefayerQ^passjonem,et resurrectjpnem
pmngs simul repte dupdecim panpssunt, quia ptfiini .pr^ediQaTerp, unius decjiiise pbtuli panem. Si yero
Domjhicani coenayerunt appstpli, ,qui erant diipde- .di.xerp guia Pater s.epjper cum ^ijio, ejus, et ipse
cim numerp. {Ex Adamqntio.) Possumus vero et ali- faci.t opera sjia, yel etiani si xjixprp qpia Pater in
ter dicere,,: Qjii^is sermp Dei panis est, sed [est Filio esj, et.Fjlius in Patre , ejt qui yidet Fijiuin,
.differentia in papibus; e.sf enim fdiquis.sermp qui yidet et Patrem, et quia Pafer et Filius unum sunt,
ad commqnem prpferri pp.ssit anditum, et edocere ,p,x.,diiabusdecimjs similse^mundffipbjuli.,unum pa-
'plebejn de ppejcibus misericpr^diaeac tptius benefi- nem, panent verum qui vitam dat Imic mundp (Jgan.
centise, et isie est pams qui cQmmunis videbitur. ,yj), JHaereticinrop facjunt. de «itiabus decimis unum
-Est yerp alius qui secreta ppntineat, et de fide Dei paneni, negant enim creatprem Dejim Patrem Cliristi
yejrerum scientia disserat; iste panis mundus est, psse, neque Vefus et Npvum Testamentum unum
et ex simila confectus; iste in ,cpnspactu Eloniini faciunt panein,, et.unum Patrem in ^utrpque Instru-
seinper ppnendus .est, et super :meh,s.ammup.d.am nienfp prpfitentur; nps aulem jn Lege et JEyangeliis
proponendus; iste splis sacei^dptib.us,.sequestratus uniim.atqueeujndem inesse.fancttim Spjritum dici-
est, et filiis Aarpn seteriip munere cpndpiiatus. Ve- njus , et isto, quocrueinp^o ex duabus decimis unum
rum ne putes haec nps prppriis sensibus exc.ogitafa patiem pi;pppsitipni.s pfferimus, Qui ..ergp separant
narrare , et non divinis pbs.ervasse ,ypl.umipibus, Cbri.stum a creatpre Ppp Patre ,s,up,haereiipi et Ju-
proferam tibi de Sci-jpturis quoniodo apud diy^r^ps daei, qui splum Patrftin. rfi,cjpiujitt pt Verbum sa-
519 B. RABAM MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERI3M PARS I. 520
pientiam ejus Christum non recipiunt, non faciunt A quia immolatur Deo, sed quia et multas, sieut di-
ex duabus deciffiis unum panem. Nos autem cunt medici, sanal oculorum segritudines. Sal autem
mensurse quidem ipsius, id est, substantise nomen apostolorum doetrinam significat, ad quos dicitur :
vti ratioiiem cojhprehendere aut invenire- non pos- Vos estis sal.terrm (Matth. v). Reete autem in multis
sumus : confitentes tamen Patrem etFilium , unum locis mysticse mensae ipsi apostoli et doctrina eorum .
facimus panem ex duabus decimis, non ut panis ponuntur, quia quemadmodum ipsis Dominus > sic
unus ex una decima fiat, et alius ex alia , ut sint ipsi nobis divinae ccenaecommunionem ti-adiderunt.
ipsav dtise decimae separattc , sed ut sint duae istae Duodecim ergopanes in mensatabernaculi, disode-
decimse una massa et unus panis. Quomodo duae cim sunt apostoli, et omnes doctrinseillorum sequa-;:.
decimsc una massa fit? quia non separo Filium a ces in Ecclesia, qui quonia"musque ad consumma-
Patre, nec Patrem a Filio : Qui enim videt me , in- tionem sseculi populum Dei alimOniis verbi reficere
quit', videl et Patrem (Joan. xiv). Fiimt ergo panes non desinunt, panes duodecim propositionisnunquam
siijguii ex duabus decimis, et proponuntur duabus de mensa Domini recedunt. Et .bene iidem panes,
positionibus, id est, duobus ordinibus. Si enim una .. non de qualibet farina, sed de simila fieri jubentur,
positio fieret, confusus et permistus esset seraio de quia nimirum quicunque aliis verbum vitae mini-
Patre ac Filio, hunc autem unus quidem est panis, B strant, primo ipsos necesse est virlutum frugibus
unaenim est voluntas, et una substantia, sed duae op«ram'dare, quatenus ea quae praedicando admo-
suntpositiones.idest, duaepersonarumproprietates: nent, etiam faciendo commendent. Bene etiam iidem
illum enim Pafrem qui rionsit Filius, et hunc dicimus panes seni allrinseeus super mensam statui preeci-
Filium qui non sit Pater, et hoc modo duas decimas piunlur, propter concordiam scilicet charitalis et
in uno pane servamus, et duas positiones ante Do- soeietatis ; nam et Dominus binos ad praedicandum
minum profitemur. Sed revera magni, ut ita dicam, discipulos misisse perhibetur, figuraliter insinuans
cujusdam pictoris, et valde artificis est, diligenter quia sancti doctores nunquam ab invicem vel in
istas servare mensuras, etita lemperare de Patre et assertione veritatis, vel in affectu dilectionis discre-
Filio sermonem, conjungere ubi oportet, et rursum pant. Et thus lucidissimum super panes ponitur , in
ubi competit separare, ut neque duse mensurse ali- monimentum oblationis Domini, quando piae san-
quando desint, neque unquam non unus panis appa- ctorum actioni acdoctrinae ofatio puresuperadditur,
reat. Duodecim ergo panes exista simila fieri man- quo per hsec utraque rite sociala, semper memoria
danttir, secundurii numerum tribuum quse tunc erant sacrse oblationis in conspectu stimmi arbitri appa-
carnalis Israel , in quo rnihi videtur forma totius reat. Bene autem per singula sabbata panes coram
naturse ratibnabilis contineri : duodecim namque ^ Domino mutari mandantur : panes namque per sex
putaritur esse generales ordines ralionabilis crea- diesofperandoin mensa Dominifuerant positi; sabbato
turoe, quorum figura erat in illis duodecim tribubus, novis mutantur, cum doctores quique sanctseEcclesise,
in quibus erat unus quidam ordo regalis, qui Judas completo tempore sui sancli laboris, seterna in coelis
nominatur ; alius erat ordo sacerdotalis, et Levi ap- quiete remunerantur,etaIiospost sein idem opusla-
pellatuf; erat et alius ordo Judse vicijius, qui Ben- borandi in verbo sub ejusdem spe retributionis relin-
jamin diciiur, in quo ordine teinplum Dei et altare quunt. Coquebantur autem panes antesabbatum , ut
collocatum est; alius ordo Issachar, et Zabulon, et Josephus scribit,duo etduo divisim antesabbatum,et
Ephraim, aliique quos nominatim designat Scriptura sabbato mane oblati super sacram mensam poneban-
divina, quorum rationem non est hujus temporis turseni, adalterutros conversi, duabuspalerisaureis
explicare. Est taritum uniuscujusque tribus vel or- superpositis thure plenis, quaepermanebant ad aliud
dinis panis ante Dominum , et licet sit aliqua tribus sabbatum, et tunc pro illis alii deportabantur ; illi
quoenon ex libera, sed ex concubina Israel descen- vero sacerdotibus exhibebantur , et thure incenso
dat, et ex parte libera, ex parte servilis sit, tamen in igne sacro in quo omnia holocausta fiebant,
pro omnibus ex duabus decimis panis proponitur »T) aliud thus super alios panes adjiciebatur. Impone-
arile Dominum, et in universis duaedeciinaesimilagl- banfur ergo panes sabbato in mensa Domini, ea
nis cbnstant. PropOniautem jtibentttr ante Dbriiirium tiiique intentione ponentium, uttransacto sabbato
supef mensam mundam. Qtiis est nostnim qui ita ibidem per septem operandi dies manerent, liis quo-
habeat mensammundam,ut panes supereamDomino que transmissis, aitero superveniente sabbalo, in
offerantur? In istius corde, in istius mente Domino refectionem summi sacerdotis et filiorum ejus eon-
panes offeruntur. Ad hujus polentis mensam si se- summarentur: quia nimirum inprimordio.nobis Deo
deas ccenaturus intelligibiliter, intellige quae appo- devotae conversationis accipienda requies, et vita
nuntuf tibi.(Proi). xxni), hoc est spiritaliter adverte seterna promiltitur, ea tamen conditione , ut per
quae dicuntur ab eo, ut et tu facere possis quod ad- labores et opera bonaevitse temporalis ad eam per-
ditur. Ait enim : Sciens quia talia te oportet prae- tingere debeamus. (Ex Hesychio.) Solumque Aaron
parare. Super hos, thus lucidissimum pouitur, sive, et filios ejus hujus cibi esse participes prsecepit,
ut Septuaginta, etiam sal, sed thus prfus; gratiarum comedere non ubique, sed in loco sancto; sit autem
enim aclionem, id est, oblationem, quse principatum nobis locus sanctus, prius quidem aula Dei, deinde
lenet in Domiuica coena significat thus , non solum noslra corpora, quando sunt a pollulionibus munda,
 521 EXPOSITIONES 1N LEVITICUM. — LIB. VII. 522
ita ut et nobis conveniant haecPauli verba; templumi A mundi, negat esse patrem Christi. Nos vero qui ex
enim Dei sanctum est, quod estis vos. Insuper elevansi utroque genere Israelitae sumus, et litteram et spi-
ejus gloriam et mysterii dignitatem efferens in su-. ritum in Scripturis sanctis defendimus, et litigamus
blime, addidit: Sanctum sanctorum esl, de sacrificio, advei'sum eos qui ex media parte Israelilse videntur,
Dominijureperpetao.Ergosancta estquidem oratio,( et dicimus quia neque secundum litteram maledici
sancta divinae Scripturae lectio et interpretationiss oportet, neque secundum spiritalem intelligeiitiam
ejus audilio; sancta sunt, ut breviter dicam, omniat blasphemari, maledicus enim non solum in Deum ,
quae in Ecclesiis Dei secundum Jegem ejus dicuntur• sed etiam in proximum, apostoli Pauli sententia a
et aguntur. Sancla autem sanctorum de sacrificioj regno Dei excluditur. Vide enim quomodo dicit
Domini, de omnibus videlicet quae offeruntur ett Apostolus : Nolite errare , neque fornicarii, neque
aguntur ad ejus gloriam, mensa est quam de sa- adulteri, neque molles, neque masculorum concubito-
crificio suo Christus proponit. res, neque fures, neque avari, neque maledici, regnum
Dei possidebunt (I Cor. vi). Videte inter qpse cri-
CAPUT HI. mina, inter adulteros, inter masculorum concubi-
D« blasphemo quomodo ex Domini pmcepto morli! tores, inter avaros, quos alibi dicit, idolis servientes,
adjudicatus sit. B etiam maledicos posuit, et a regno Dei cum illis
(IBID.)Ecce aulem egressus filius mulieris Israeli- pariter exclusit. Videant ergo si qui os suum quo-
tidis, quem pepererat de viro JEgyplio inler filios; tidiana pene consuetudine hoc vitio insuescunt,
Israel, jurgalus est in castns cum viro Israelila. quid eis periculi immineat; putantes aut leve et
Cumqueblasphemassetnomen Domini, et maledixissetE facile hoc esse peccatum, non facile cavent : sed
ei, adduclus esl ad Moysen. (Vocabatur autem mater considerent Apostolum, quomodo maledicum a regho
ejus Salamilh, filia Dabri de tribu Dan.) Miserunt- Dei excludit, et Deus per Moysen, quomodo male-
que eum in carcerem, donec nossent quid juberett dicum puniri jubet. Unde et ego valde admiratus
Dominus. Qui locutus est ad Moysen dicens : Educ3 sum quod in hoc loeo quem habemus in manibus
blasphemum exlra castra , et ponant omnes qui au- Scriptura non aperte designavit quia iste qui ex
dierunt manus suas super caput ejus, et lapidet eumi ^gypto genus ducit maledixerit Deum , sed tantum
omnis populus. (Ex Adamantio.) Duos ergo Scripturai posuit quia nominans maledixerit, et reliquit in me-
proposuit liligantes, unum ex integro Israelitam }, dio, vel de Deo, vel de homine suspicandum. Unde
qui litigavit quidem , sed non peccavit; istum veroj mihi videtur idcirco noluisse aperte de Deo pronun-
cujus peccatum designat, maxima ex parte istumi ', tiare, ne de hominibus videretur dedisse licentiam,
esse iEgyptio genere indicat adversum quem litigatt et ideo vel de Deo , vel de homine siluisse, ut de
Israelita : et forte competenler et rationabiliterr utroque" caveretur. Verum quoniam sententiam
litigat. Naniet in Exodo Israelita superat, et ^Egyptiuss Apostoli proposuimus qua dicit maledicos a regno
cadit. Igitur et ego hodie si veritatem defendam ;, Dei excludendos, aliquid exposcit iste sermo solatii,
si pugnem pro ecclesiastica fide adversum eum quii ne omnimodis desperationem videamur indicere his
ex parte quidem credit Christo, et recipit Scriptu- qui quotidiana pene maledicendi consueludine ra-
ras, sed non integre sensum earum , nec fideliterr piuntur , et ori suo adhibere custodiam vel oslium
recipit, litigo adversum eumdem qui ex matre qui- negligunt. Promissionis futurse non unus est modus,
dem Israelita est, ex patre vero Jigyptius. Si quii neque simplex species, sed sicut docuit ipse Dominus
ergo et fidei credulitate et professione nominiss in Evangelio cum beatos dicit pauperes spiritu, et
Christianus est et calholicus, iste ex utraque partee ipsorum afHrmat esse regnum ccelorum , et iierum
Israelita est : qui vero professione quidem Christia- beatos dicitmites, nec tamen eis coelorum regna,
nus est, intellectu autem fidei hsereticus et perversuss sed terrae haereditatem promittit; dicit beatos et pa*
est, iste matrem quidem Israelitidem , patrem vero» cificos, sed ne ipsis quidem regnum coeloj'umdedit,
JJgyptium habet. Quomo<|oergo hoc accidit ? Cumn j. j filios tamen eos Dei esse pronunliat, et cum diversis
Scripturas quis legit, et lilteram quidem sequitur,, diversa repromittat, omnes beatos dicit qui, ad pro-
intellectum vero repudiat spiritalem , hic matrem(i missaperveniunt, non tamen omnibus ccelorum regna
quidem Israelitidem habet, id est litteram, sensumn concessit. Potest ergo fieri ul aliquis in cseteris forte
vero quia spirilalem non sequitur, sed carnalem , operibus et aclibus emendatussit et perfecius, sub-
iste est ei iEgyplius pater, et ideo adversum calho-i- ripiatur ei tamen in oris vitio lapsuque sermonis ;
licum liligat eum qui ex utraque parle Israelitaa huic, etiamsi secundum Apostoli sententiam negan-
est, quia et secundum litleram Israelita est, et se- tur regna ccelorum non lamen alterius beatiludinis
cundum spiritum Israelita non est, sicque secundum n abseindilur Iocus : verumtamen eo magis si qui
Iitteram quidem Israelita est, secundum spiritumn in caeteris perfectusest,laborare etiam in hoc debet,
vero JEgyptius. Quid ergo est utrisque litigantibusis ne ei subripiens pravae consuetudinis vitium, coelo-
uecessarium? IUe qui carnalem sequitur sensum, rum regna, quod est omnium beatitudinum culmen,
tanquam de iEgypto genus ducens, nomen nominat it eripiat, quamvis Dominus dixerit: In domo Patris
et maledicit: nominat eniin nomen Dei, et cum ma- i- mei mansiones muitm sunt (Joan. xiv). Possumus
ledicto nominat, negat enim eum creatorem esse se adhuc addorc eiiam illud quod natui-a peccali similis
PATaOL. CVIII. 17
 S23 B. RABANIMAURIARCHIEP. MOGUNT.OPERUMPARS I. 524
cst materias quse igni consumiluj;, quam sedificari A pum sceculihujus qui deslruenlur [I Cor. n) • rixen-
Paulus apQStoiusa peccatpribus dicit, </ttiswprafun- lur autem de.verbis autdogmalibus contendentes, et
damentuin. Christi mdificant ligna, fenum, slipulam blasphemaverit filius muperis Israeljtidis nomen (fit
[I Cpr. in). In quo manifeste ostendit esse quseda.m enim hoc quando is qui sapienlia exteriori lsesus
peccata, iia levia, ut stipulse cojiiparentur, ciii uli- est, mentioriem facii Ghristi; vide enim quia nimis
que ignis, illatus diu non pptest hrimprafi; alia vero subtilitatem sequens legislalor ait : Cumque blas-
feno esse sijnil^a, quae et' ipsa nbn difficulter ignis phemassetnpmen; quod autem tacet, necdum enim
assumat, verum aliquanta fardius laiiquam iij sti- quando hoc saneiebalur erat nolum, quia necdum
x;pulis. iinniorelur; alia yero esse quae.lignis confe- nalus erat is qui ex Virgine et Spiritu sancto incar-
rantur, in quibus prp qualitate criminum diulinum natus est, de quo dixit Gabriel: Et vocabis nomeii
et grande p^buluni ignis ihveniat. Ita ergo unum- ejus Jesum, ipse enim salvum faciet populumsuum a
'
quo.dquepeccalum pro, qualitale yel quantitate sui peccntis eorum [Luc. 1]; Paulus aulem quantum sit;
poenarum justa persolyit.' Verumtamen, quid opus hoc nomen ostendens ait: Eu dedil ei Deus nomen
est fidelibus et Ijis qui eognoverunt Deum de pce- super omne nomen, iit in nomine Jcsu Chrisli omne
narum qjiaditatibus cogitare ? Quid opus.est ligna , genu flectatur cwlesthmi, terrestriuni, et infernOrum
quid.fenum, quid vel ipsani stipulam fundamentb B [Philip. ii]); quando ergo is qui in sapientia confi-
Christi suprapbnere ? Cui' noi^ aurum magis vel ar- dit et intendit exteripri, quoedieit parvum magnum
gentuin,, yel preiiosQS lapides, pretiosp supraponi- et maximu.met gradus, quod impossibile est, exqui-
IMJSfundameiilpj ubi cum ignis accesserit, nihil in- rit in D.ivinitate,blaspbemaveritnomenChristi (blas-
veniat qupd absjjmat ? Nam"si accesserit ad stipu- phemat autem Filium qui eum patri dicit minorem),
lam , ex stipuJa fayiljas ^eddet et cineres; si vero, extra caslra necessajio expeliitur, et ab Ecclesia
acce.sserit ad aiiJ;um, aurum puriiis reddet. Haec educilur. Qui autem audierunt ponent manus suas
npbis dicta sint pro, his qui negligunt oris maledici super cqpul ejus, ostendentes per caput quia caput
coiisuetudinem resecare, qui etiamsi non ex corde viri Chrislus, caput Chrisli Deus est, quia qui Filium
maledicant, eliamsi npn ybto et animp iniqup pro- blasphemavit, et Patrem in illo blaspheniavit. Et la-
ferant maledicta, tamen imniunditiam labioruni se- pidqbit,eupi populus universus, qui occidunt, et dis-
cundum Isaise(Isai. Vj)TQri>um et inquinamenta oris perdunt eum qui blasphemavit: sed et haec verba
incurrunt. Iste tameii, qui licet inatre. Israelitide, hujus sanctionis opportune nola, quomodo adduxe-
jEgyptio ^amenprogenituse.stpalre, exiit, et nomi- runt euiiiad Moysen. Ipse autem non ex aucto-
n.ans nomen maledixit, de quo ego jputp quod nisi ritate agit, nec profert contra eum sentenliam, sed
exiisse.t, non litigasset adyersum yerum Israelilam, u rnisit eummcarcerem-utdijudicaret per prseceptum
nec ^ominans maledixisset. Exiit eiiLma ye^itate, Doinini; nam Mosaica lex bdio quidem habet eliam
exiit a tjinpre Dpi, a fide; a charitate, sicut supe- ipsa fijium blasphemanlis, quodmanifestum est.ex
rlus djxjniu?. Quonipdo, si pe.r.haec qi^Jsexeat de eb qupd frequenter Triiiitaiis irisinuat myslerium,
casteis Ecclesise,etianisi per episcppi vpeein minimp non quidem aperte, nec sic plane de ea loquitur si-
abjiciatur, sicut e contfario interdum fit ut aliquis cut Eyangelium; elproplerea eumad judicium maa-
npij rectp judicip eorurn qui p.rKSunt Ecclesisede- dalorum Domini reservavit. Quorum autem? Illo-
pellatiir et fpras mjttatur, sed si ipse np.itante exiit, rum yidelicet qui dicunt: Qui noncredit in Filiuni,
hoc est, si npn ita egit ut mereretur exire, liihii jqmjudicatus est (Joan. in). Et rursus,: Si non cre-
laeditur in ep, qupd non rp.cto,judido ab h.omi-. dideritis quia ego sum, moriemini in peccatisveslris
nibus videtur expulsus, e.t ita fit ut interduin ille (Jqan. yiii); mulcaque ajia talia"in evangelicis prae-
qui foras mittitur, intus sit, et ille fpris sit qui intus ceptis dicta. Sequitur porro :
retineri yidetur, Et qd filios israel loqueris : Homo qui maleaixerit
(Ex Hesychiq.) NojaQpprle.tergp. Isr.aeliloeinulie- Deq suo, p.prt.abitpeccqlumsuum; et qui blasphemq-
rem, et sapientiam spiritalis Scripjlurae,exteriori verit nornen Dqntini, mqrle morialur. Lapidibus op-
sapientise cpire, ita ut et subjiciatur, ei euin qui ex prirnet eum omnis multitudo, siveille civis, siiie pere-
eis nascUur, yideljcet eum qui ex utraque dpcetur, grinus fuerit. Qui blqspliemaverilnomenDominimorte
hon splum filiujii Israeliijdis., sed et filium ^Egypti morialur. Novumhic et quod coniurbet aures mul-
esse, cmn sapiat yidejicet quoeJEgyptii sunt, et ex- torum, spcu.ijd,umedilionerii yero LXX sic pi'secepit:
tejiorj. sapjeh.tis!se cpnjungat, et ea quaa iljinc sunt Homo lionio.quicunguemalcdixerit Deo, peccaiumac-
dogmatapbtingre yelit. Si autein aliquandp hpc fiet, cipiet: qui autem npminalnqmen Doniini, morlemo-
et quispiani talig fuerit inter. filios intelligibilis fide- riatur, Et biasphe.niandoDeuniiiominarenomenDo-
lis Israel et in castris, quod esi Ecclesia (quani Ja- mini gravhis est, nam ille quidem peccatum acci-
colx in figura pe.r sp.ra.niumyidens dicebat; Casira pit soiummodo, ille autem et poenam mortis susti-
Dei sunt hmc [Gen. XXXII] ).; Qt qui est ex Israeli- net. Qu33enim differentia est inter Doniiiiiiniet
tide et Israelita rixentur, qu'i niagnus est et munr Deumt non hic isteipse est quidixit: Axidi,lsraei,
dus, et qui se sapientise Dei tptum dedit et qur beus,Dem tuus, Dominus unus est; et rursus: Di-
dicit sicut Paulus : Sapienliapi loquimur inter perfe- liges Ppminum Deum luum ex toto corde iuo ? Quo-
ac-
etos, sapienliam autem non hujus mundi, nec princi-' inodo ergo qui quidein maledicit Deo peccatum
52S EXPO.SITIONES.INjLEfKICW. — LIB. Vlt $2.6
cipit, qui autem nominayerit nomen Domini morte A A e.toccidi legisktQ.r,pra3cepit:est^a.meniis;qui sciendo
niorietur? Aut cujus rei gratia omninp.poanaesub- blasphemat, sicut sem.ejdiximjis..
inittitur, qui nominat nomen Domini? Invenies GAPUT IV.
enim Isaiaffiexsultanlemin hoc et dicentem: Dpmine., Delegetalionhp.excutieiitisaqtintexfifiienlkpr.Qximum.
extra le alium nescinius, nomen tuum nominamus.. (IBID.) Qui p.excusserU,et occiderit hominem, morle
Quod ergo npmen Domini quis nominaiis, sub male- ynoriatur. Qui pexcusserit aninial, reddet vicarium,
diclo et sub poena mortis efficitur? Siquidem ali- id est, animam pxo.anima. Qjii ixragaver.it.maculam
quodlatens nomeji, etquod nos ignoramus. legisklor cuilibet civium suoruii.t;.siciit fecit.,fiat.ei;. fxacturam
nunc dicit, quod in Scriplura sacra non est mani- pro fraclura,- oculum prp PCUIP,dentem pro dente
festalum, quomodo qnispiam hoc nominet quod non restiluet, qualem inflixerit macidam, taiem sustinere
didicit, nec ad medium proferre potest ?; Vide au- cogatur. Q.uipercusseritjumentum, reddet aHud. Qui
tem quid nobis Deus per Moysen manifestaverit: percusseril hominem,punielur. Mquum judiciftm sit
Cumque descendissetDominus per nubem, stetil cum inter vos, sive peregrinus, sivecivis peccaverint, quia
eo Moysesinvocahs nomen Domini, quo transeunte co- ego sum DoininusDeus vester. Qui percussent el oc-
ram eoait, Dominalor Domine Deus misericors elcle- ciderit homincm, sivesecundum LXX, quipercusserU
mens (Exod. xxxrv). Non aulem hoe nobis manife- B ] animam hominis morte moriatur. Et quis liominis
staret si nos hoc non nominare voluisset. Sed alhid perculit animam, uisi qui eum illicitat ad Jmpieta-
nunc per praesenlia legislalor demonstrat: illamenim tem, qui eum ad hlasphemos trahit sermones, inqui-
blasphemiam quam sciendo quis commillit, hanc bus nieretur pessimam peccati morlem, quae vera
sub poenammaximam esse et non venialem vuli; et estmors animae? Propter quod morte mori, hunc
hoe dicit aperte quod in Evangeliis Dominus ait : qui talis est pi'secepit. Hic tamen animam dicens ho-
Omne peccdtiimet blasphemiadimiltelur hominibus, riiinis, animalem niaxime hominem dicit, id est, eum
qui autemdixerit contra Spiritum sanclum.non dimit- qui noii potest inlelligere quae sunt Spirilus. De quo
ietur ei, neque in hoc smculo, neque in fuluro (Matth. alt Paulus : Animalis aulemhomo nohpercipil eaqum
xit). Blaspliemiam Spiritus eam quae iri scienlia Dei sunl Spirilus (I Cor. n). Slultitia enim estilli, et non
committitur blaspheiniam appellans, quia scientia potest intelligerc quia spiritaliter exanimatur, quem
donum est specialiler Spirilus, ila ut Paulus dice- qui percusserit, morte niorialur. Sed et si percusse-
ret : Huic dalur quidemper Spirilumsermo sapienlim, rit animal, videlicel eum qtti pecoris modo vivit,
alii sermoscientice(I Cor. xxn). Quamobrem etnunc de quo ait David : llomo cum in honoreesset non in-
intelligis maledicere quidem Deum qui non sciendo tellexit, comparatus est jumenlis insipienlibus similis
blaspliemat. Unde nec blasphemare eum Symma- G I faclus estillis(Psal.\h\'m), reddet vicarium, id est,
chus, sicut filium mulieris Israelitidis, scripsit, sed aniinam pro anima. Necenim quia peccatorem aut
detrahere; dixit enini, homo qui delraxeril Peo suo. popularem, et non habenlem discrelionem sublileni
Et per hoc maximeostenditur quia per nimiam igno- de Deo, errare fecit, venia omnino dignus est, si
rantiam eade Deo qusede horiiine habet, in quibus autem non sic perciisserit ut pcrfecte eum ad im-
locum habet detraclio, dicere ; verumtamen et sic pietalem perduceret, et ex tolo eum errare faceret
peccalum accipit, quia dum deberet scientiam ha- a Deo, omnino autem quoedam ei dixerit aut ege-
bere, non babet. Nominare autem nomen Domini in rit , et maculam' peccati irrogaveritVsecundum
maledicendo ait eum qui in scientia blasphemat; hi hoc et poenam sustiriebit. Ail enim": Qui irrogave-
autem proprieDominum nominaiitquiejus scientiam ril maculam cuiiibet civiumsuorum ; sicut fecil, fiat
conquisieriinl perSpiritum: Nemo enimpotesldicere, ei: fracluram pro fraclura, sive ut LXX, contritio-
Dominus Jesus~,quemadmodum Paulusait, nisi inSpi- nem pro contrilione, oculumpro oculo, denlem pro
ritu sancto (I Cor. xn). Quia ergo scienles blaspiie- d.enje. Sive enim virlulem quam habuit civis sive
mant, recte sunt sine venia, sive a palribus sclen- proximus, ille mala docens, aut suadens, aut scan-
tiam habent, et appellantur propter hoc ciyes, dalizans, aut detrahens, aut calumnians contrivit,
sive modo eam didicerunt, et pi'oplerea sunt pere- " siye oculum ejus, yidelicet scienliam, uiiuni quodli-
grini. Cum nominant ergo nomen Domini, fecte bet proedictorum agens, csecavitj aut dentem, yjriu-
morienlur. id est, cum nominanl et blasnhemant. Vi- tem vei'boruni excusserit (dentes enim pro verbis
des enim quia et ille Israeliticse mulieris filius, quia Scriptura accipere solet, qupd pstendit David di-
nominavit nomen et blasphemavit, poenam sibi super- cens : Filii hominum, dentes eormn arnia et sagittm,
induxit ? Sed et in Jiac sanclione hoc quod videlur et lingua eqrum macherq qcutq [Psal. LVJ]; de Cbri-
dubium, Aquila planiusedidit; ait enim : Vir quaiido sto Jacob palriarcha iii benedictipnibus dicebat :
blasphemaveritDeum suum, et acceperit.iniquitatesn Pulchriores sunt oculi ejns vino, et dentes lacte can-
-.' et
sibi, denominans nomen ' < "' morte
:,- •../ ... • .. ... » Domini, ,.C!(U!,.: didiores [Gen. XLIX],clari enim et aperli evangelici
moriatur.
.-/•.•.':•!
Non dixit nominans,sed denoniinans, ut hunc de qtio Christi sermoiies sunt super lac legaje),; necessai-io
nunc sernio est, siniul biasphemai-e et nomiiiare ergo eoi'um quaedicla sunt aliquid nocens sitnilein
psterideret. Ergb eum qui blasphemat et.nominat rio- et ipsesustinet maculam, in iudicio yideKcet futuro.
men Domini, vldelicet Spirilum (ait enim Pauius: Si enim alterius virtuti nocuit, aut contrivit, ipsius
Dommas enim spirilus est [II Cor. 111]), hunc mori conteretur, si scienliam obscuravit, ejus scientia
 S27 B. RABANIMAURI ARCHTEP-MOGUNT.OPERUM PARS I. S28
pro uullo habebitur, si vero doctoralibus nocuit, et.t A tur omnia. Septimo autem anno sabbatum etrequies
ejus sermones infrucluosos ei atque inutiles judexi erit terrae; quando enim intelligibile nostrum vene-
efficiet. Propter quod et Paidus dixit: Qui aulemi rit sabbatum, id est, prsesentis saectdi requies, de
conturbat vos, portabii judicium quicunque est itle3 qua ait Paulus : Ergo relinquitur sabbatismuspopulo
(Galat. v) ; sive parvus, sive magnus, sive scienliami Dei (Hebr. iv), quem signat dies septima, quia se-
habens plurimam; sive parvam, sive nunc didicerit,, plima die requievit Deusab omnibus operibus suis,
sive prius, sive civis fide, sive peregrinus. Cum au- videlicet visibilibus, propterea lunc operationis non
tem haec ita se habeant, riecessaria erat Judseis ett est tempus : et ideo nec agrum legis lunc serere,
litterae sanctio, quia non capiebant audire : Si quiss uec evangelicamvineam putare possumus. Ager enim
te percusserit in dexterammaxillam tuam, prmbe illii a nobis lex recte intelligitur, quia senior filius, qui
et alteram (Matth.y). Sed cum essent malevoli,i junioris populi aemulus est, qui imaginem populi Ju-
unusquisque hoc proximum exacturus erat, et noni dseorumgerit, de agro, videlicet operalione legis, re-
ipse agere. Reete ergo eis oculum pro oculo, den- verti dicitur; vinea autem evangelica sme aliqua
tem pro dente dare.dicebatur. ut metu alternae pce- dubietate praedicatio est, Christus enim ei occasio-
nse a violentiis et homicidiis abstinerent. Sequitur :; nem et materiam dedit, qui dixit: Ego sum vitis,
LocutusqueeslMeysesad filios Israel: et eduxerunt' B ] vosaulem palmites, et Pater meus agricola esl (Joan.
etim qui blasphemaveratextra castra, ac lapidibusop- xv). Nec ergo colere legalia aut evangelica mandata
presserunl,fecerunlquefilii Israel sicut prmceperatDo- post exitum de hac vita aut transitum poterimus;
sninus Moysi. Audivinius nunc quemadmodum de; sednec ea qusesponte nascunlur metere, id est,nec
castris eduxit eum qui blasphemavit, lapidibusquei qusecunquenaturalis lex ad operationem hominibus
eum opprimi prsecepit; propterea indignationi et; suggerit, hsecest enim quaesponte gignitur, quia ex-
opus addidit, et legem tibi etiam experimento ipsoi tra meditationem librorum et omnem doctoralem au-
confirmatam ostendit, ut et tu blaspbemare Deum ditum suggerit et exhortatur quse sunt utilia, et co-
timeres, et fugeres illud timens peccati magnitudi- gitationes nobis adjuvantes animam praestat. Sed nec
nem, quod non solum principes, sed omnem multi- uvas primitiarum, sive ut Septuaginta, uvam sancti-
tudinem vindicare prsecipit. Communis enim debet ficationis vindemiare tunc necesse habemus. Et quse
esse omuibus contra blasphemos pugna, quia con<- sit sanclificationis uva sciunt qui imbuti sunt
muni nostro benefactori, communinostrse vitse, ex Chrisli mysteriis. Sed erunt vobis in cibum, libi et
quo omnes et esse et bene esse habemus, detrahere servo tuo, ancillm et mercenariotuo, et advenm qui
tentant, ejus quidem gloriaenihilnocentes, nos autem peregrinatur apud te, jumenlis tuis et pecoribusluis.
ab eo separare et expellere volentes. '- Quaecunqueenim nunc operati fuerimus, horum ibi
C
CAPUTV. fructum percipimus, et illud psalmi nobis aplabitur :
De requie anni seplimi post ingressum in terram Beali omnes qui liment Dominum.: labores manuum
sanciam. tuarum quiamanducabis, beatus es, et bene libi erit
(CA.P.xxv.) Locutusqueest Domiriusad Moysenin (Psal. cxxvn). Beatitudinem enim describit futuri
monte Sinai, dicens : Loquere'filiislsrael, et dices ad saeculi,in qua beatum est eum quidem quemdam ci-
eos; Quandoingressi fuerilis terramquam egodabo vo- bum invenire: Beattis enim, ille ait, qui comederit
bis, sabbatizessabbatumDomino.Sex annisseresagrum panem in regno cmlorum(Luc. xiv). Multo magis au-
luum, et sex annis putabis vineam tuam, coiligesque tem beatum est, et se)'voshabere, et ancillas et mer-
fruclus ejus : septimo autem anno sabbatum erit ter- cenarios, et advenas, jumenta et pecora, sive secuu-
rm, requietionis Domini: agrum non seres, et vineam dum Septuaginta, et bestias. Speciesenini hsecdisci-
non putabis. Qumsponte gignit humus non metes, et pulatum prsebentiumnobisin sanctaDei conversatione
uvasprimitiarum tuarum non colligesquasi vindemiam: sunt diversse,servi quidem et ancillaequolquotnobis
annus enim requietionis est lerrm; sed erunt vobisin ad discipulatum semetipsos subdiderjnt, vel a nobis
cibum, libi et servo tuo, ancillm et mercenario tuo, et emptifuerint de exteriori servitio; mercenarii autem
advenmqui peregrinantur apud te : jumentis tuis et " nostri, qui a nobis invitati sunt, non lamen tantum
necoribus omnia qum nascuntur prmbebunt cibum. subjecti ut et servi et ancillsenominenlur : advense,
Terram quam et Deo nobis dare placet, et nobis ex- siveut LXX, inquiiini, adjacentes nobis, neque enim
pedit accipere, ex qua veram vitam conquirere pos- dixerunt inqttilinos, sed inquilino adjacenti ad tc,
sumus, idest conversationem bonam, quseestsecun- quotquot in vila ista per philosophiam quasi inqui-
dum ejus legem atque mandata quse nobis dedit. lini sunt, non tamen exterioribus adjacent, sed no-
Be qua ait David : Doce me facere voluntalem tuam, bis, qui in terram bonam ingressi sumus, et possi-
quialu es Deusmeus; Spiritus luus sanclus deducet demuseam, et qusead eam periinent. Sed et siquem
me in lerra recta (Psal.cxui). Hanc si intraverimus, idiolam sive popularem juvabimus, hi enim sunt ju-
sex annis serere nostrum agrum, et putare vineam, menla. Insuper et si quem infidelium vel impiorum,
et colligere fruclus qui in ea nascuntur possumus, quirecte pecora, velsicutLXX, bestim nominantur
id est, usque dum in hac vita et in crealura hac vi- mansuetae, facientes relinquere silvas, et ad terram
sifailisumus, quam sex dierum numerus recte signi- veuii'e nostram fecerimus. Secundum editionemvero
ficat, quia in sex diebus conslituta sunt quse viden- LXX, ubi legitur : Cum introieritis in lerrdm quam
 '" EXPOSITIONES IN LEVITICUM. — LIB. VII.
S29 $30
ego dabo vobis, et requieverit terra quam ego dabovo- jA agxo nascentia, et primitias vindemimnon colligeds ob
bis sabbataDomini: sexannis seminabis agrum tuum, sanctificationemjubilmi, sed statim oblata comedetis.
el sex annis putabis vineam iuam, el congregabisfru- Anno jubilmi redient omnes ad possessionessuas. Hic
ctum ejus. Anno autem septimo sabbati requies erit interrogandi sunt Judsei : Si septimam, sicut ipsi
terrm sabbataDomino. (ExAugustino.) Quaeriturquo- dicunt, diem legislator honorans,-vacare in ipsa ab
modo intelligendum sit, cum introieritis in terram agri operibus aliisque talibus prsecepit, cujus gratia
quam dabo vobis, et requieverit terra, sex annos semi- et quinquagesimo anno cessare ab operibus prsece-
nabis agrum tuum, et caetera, quasi tunc fieri prse- pit? Si enim hebdomadse hebdomadarum ad novem
ceptum sit quando terra requieverit, cum propterea et quadraginta numerari annos colliguntur, nonopor-
terra requiescat, quoniam hoc fit. Requiem enim tebat quinquagesimum vacare, nisi forsan aliquid
terrse septimo ulique anno vult inlelligi, quo jussit significaret, et mysteria Iex exponeret, quae necdum
nihil in ea quemquam operari per agriculturam. Sed tempus erat aperle propter auditorum infirmitatem
nimirum longum hyperbaton facit obscuritatem huic aperiri. Quse sinl autem hoec,audi: Duplex:quaedam
sensui : videtur ergo hic esse ordo verborum : Cum infertur a Deo omnium visibilium consummatio, una
introieritis in terram quam ego dabovobis, etrequie- quidem uniuscujusque npstrum, alia autem commu-
verit terra quam ego dabo vobis, safcbata Domini, B * nis humani generis, ipsorumque horum quae hanc
quae ab se surgunt, agrum tuum non metes, et uvam quse nunc est conversationem constituunt. Sed nec
sanctificationis tusenon vindemiabis : annus requie- quando omnes, et hoc nimis scienter legem dans
scendi erit terrae. Et erunt sabbata terrse esca tibi, Deus nobis innuit his et superioribus verbis : in su-
et puerotuo, et puellae tuae, et mercenario tuo, et in- perioribus quidem, uniuscujusque finem insinuans,
quilino qui applicitus est ad te, et pecoribus tuis et his autem consummationem totius generis humani
bestiis quse sunt in terra tua, omne quod nascetur ex mundique visibilis. Numerabis ergo tibi septem heb-
eo iu escam. Interposuit autem exponendo quomodo domadas annorum, sive, ut Septuaginta, septemergo
terra requiescat, et ait: Sex annis seminabis agrum numerabis tibi requies annorum; sabbata autem pro
luum, et sex annis putabis vitem tuam, et congregabis requiebus reliqui interpretum ediderunt. Et quid hoc
fructum ejus. Anno autem septimo sabbata, requies est? Septem enim ait hebdomadas annorum septies,
erit terrm, sabbata Domini. Agrum luum non semi- et sunt septem hebdomades annorum quadraginta
nabis, et vitem luam non putabis. Et per hoc quod novem anni; quia enim in hebdomade dierum totum
ait, non putabis, omnem culturam eo anno prohi- sseculum humanum dividitur, quando hic ipse in se-
bitam debemus accipere. Neque enim si putanda metipso muliiplicatus fuerit, et lota sseculi completa
non est, aranda est, aut adminiculis suspendenda, fuerit volubilitas, cujus tempus Creator definivit, diu
vel quodlibet aliud, quod ad cidturam ejus pertineat, semetipsum volvens ad finem pervenit. Et propterea
adhibendum ; sed quomodo solet a parte lotum in- ille finis temporis hebdomadarum recte appellatur,
telligi, ita per putationem omnis cultura significata qui quadragesimus nonus annus est. Sed oporlet
est: et per agrum atque vineam, cum et illum semi- etiam sequentem quinquagesimum, sicut ait hic le-
nari, et hanc putari prohibuit, omnis agri genus in- gislator, succedere, in quo mortuorum fit resur-
telligendum est. Neque enim in oliveto vel quolibet rectio; post enim finem resurrectio sequitur, quae
alterius generis agro aliquid op6randum est, de qui- quomodo et quemadmodum proveniat dicit quidem
bus tacuit. Quod vero ait, et erunt sabbata terrm Paulus, similiter autem et legislator prsesentibus
esca tibi, el puero tuo, et puellm tum, et caetera, satis subdidit verbis, ait enim : Et clangetis buccinamense
aperuit,necDominum agri prohibitum vesci eis, quae septimo in universa terra vestra, illam tubam signi-
non adhibita cullura illo anno sponte nascantur, sed ficans de qua Paulus scribit Thessalonicensibus:
fructus redigere prohibitum. Sic ergo permissus est Quia ipse Dominus in jussu, in voce archangeli, in
aliquid inde iu escam sumere, quomodo transiens, ut tuba Dei descendet de cmlo, et morlui qui in Christo
hoc solum caperet quodstatimvescendo consumeret, jp sunt resurgent incorrupti (I Thess. iv); oportet enim
non quod in usus reponeret. mortuorum resurrectionem suscitantem eos praece-
CAPUT VI. dere tubam. Unde in quadragesimo et nono anno,v
ih quo communem diximus consummationem fieri, ''
De observationeJubilmi el legitimis ejus.
tuba cani prsecipit. In mense autem septimo, decima
(IBID.) Numerabis quoque libi septem hebdomadas mensis propitialionis tempore clanges buccina in
annorum, id est, seplem septies, qum simul faciunt universa terra vestra, recte prsecipit, per propitiatio-
annos quadraginta novem : et clanges buccina mense nem manifestans, quia propter bonitatera erga nos,
septimo decima die mensis propitiationis tempore in et clementiam erga omne genus humanum, commu-
universa terra vestra. Sanctificabisque annum quin- nis resurrectionis dispensat mysterium, miserieor-
quagesimum,et vocabisremissionem cunclis habitato- diam impendens Adam, qui per inobedienliam in
ribus terrm tum : ipse est enim jubilmus. Reverletur terram reverti jussus est. Si enim non misertus pro-
homo ad possessionemsuam, et unusquisque rediet ad pitiatusve fuisset, non eum a corruptione terrena
familiam pristinam, quia jubilmus est, et quinqua- liberasset. Dixit autem, omnem terram, quia totius
gesimus annus. Non seretis neque metetis sponte in erit humani generis resurrectio; per septimum au-
 5?* B. RABANI MAURI ARCHIEP, MOGUNT, OPERUM PARS I. 552
teniynensem et decimam diem;, eum qui haee egit, Abae J vita non conquisivimus in .saeculo futuro, sed
vjdeiTcetGhristum, intelligens, mense; enim septimo frui his quse hic operati fuerimus. Sequitur :
setatis jnundi venit, cujus mensem primum dicimus Quando vendes quidpiam civi tuo, vel emes ab eo3
euin qui fuit in paradisp; secundum, usque ad dilu- ne conlrisles fratrem luum, sedjuxta numerum anno-
vium.; tertium, usque ad Abrajiani; quartum, usque xum jubilmi emesab eo, etjuxta supputalionem fnt-
ad tempus quo descensum est inJEgypto; quintum, gurii vendet tibi. Quanlo plus anni remanserint post
usque ad captjyitatem in Babyloniam; sextuni, usque jubilmum, lanto crescit preiium; et quanlo minus nu-
ad adyentum Christij septimum ,,jpsum iJornini ad- meraveris temporis^ tanto minpris el emptio consltibit,
veijtiihi. Nam etsi npn pnines hae differenliam quam- tempus enim frugum vendet tibi. Nolile qffligere coii-
dam inter se setates habent., tamen teniporum signa tribules .veslros, sed limeal unusquisque Deum suuni,
sicut mejises habent; sed decimam diem propter quia ego Doininus Deus vesler. Esse aliquam vendi-
imperfeottonem addit, perfectus quippe numerus est tionem, cujus sine argento conlractus provenit,
decijnus : prppiliationem nostram per crucem atque aperte nos Isaias docuit, cum ait: Omnes sitientes
passionem Christus peregit-, -unde <et ovem quam ventte adaquas, et quinon habetis.argenlum prope-
Moy.sesprsecipit immolari, perfeelamesseet decima r.ale, emile et comediie (Isa. LV). Propler quod sic
die separari prsecepit-,Iiujus gereritem imaginem de "^ dicebat Pelrus condemnans Simonem : Pecunia iua
quo riobis nunc sermo est. Qtiid aulem his addidit? lecum sit in perdilionem, quia donum Dei mslimasii
.SanctificabisqueMimim quinqhdqesifiium.;et voca- pecunia possiderL Bonum et vere bealum esl", quod
bis remissibnehteunciis habitatoribtts tmvce ium. :S:e- spWtale est, .non.tainen cujus possessionem fas sit
pitiagifita auteiri adduiit, unrins remiffiunis erit vbbis pecunia adipisci. Talem et iiuuc veiidiiionemiel pos-
signifieatio hmc, et 'sancltficctb.iiia;id •est>,an sancti- sesslonem spirilalem lex prpponit. Ait cnim: Qiiamlo
moriialiiihc exspectale, et sancta de febseogitaie, sed vendesqui.dpiam.civi-tuq,velemes d) eo; id «sl% ali-
et sanctimoniam in eo -cbiTigite,i*eminisG.entesilluiri qliam dGCirinam^ aut dederxs; aut acceperis, id est,
qui dixity Pacem 'sequiminicum amnibusmt'Mnclimo- aut doctieris; aut «docttis fueris : haec est enim Jjona
idarii, sitie qua nuiliis videMtDeimi.:SBd et oriirijtas p'bssessi.oquae ad possessionem fiituri transmillit
qui fcuntin terra feiiiisBibiieiriannuritienius •pi-blate sseculi".Beiiet.ufemeonjunxit-. Qiutndo xendesquid-
contf a riOSpropter "Adanisenlehtise, significatio iiaec piam civituo, Vel emesab '(royaflenitriim enim sunt
eSt; sighum est enim niof tuoruffiTesurrectio Ghristi divilise; alterniriim pbssessio; disciptili "atqufedbclo-
viclorise",-pef qtiaui vicit iiilMcum", omma subjMens rU, quod ;demonslrat faulus CofiutJjiis sei^Ijens :
sibi, et tfestrueris hipfterii', ^ueraadinodum Panlus -. Qiiih glonu iiestfa 'sitmiis, simfei vds 'nosiraihdie
ait: Qporiebat "enitti eum xegnare daitec •poriatiriimi- €« G ClifisH "Jesft :(f-7'Cvr-. j:): Ne cQntristet crgo bomo
cos sub 'pectibiisstcis; riOviSsima'auleni ihiifiica 'de- fiialf.eni>5d est, ut Jibto"stipervirtffteriJ disdptilis iri-
strueikr mofs :('/ Ctix. xv). Sfed«Ignificatio haec peV gferaiiiius\Sfedqua^feisountpo^siijilia1,id"est, Vifgirii-
evangelicairi pfoedteacionemTeflicitur,©hj?istesfeniiii tafeiii ei cui pfesibilis -esti IJli videllseetde qioajt
adveriieris e'aiij 'significavij atqtie nifsedicavit : tfliic PaMus:: ^QiiistUiiiitih Wxde's!ki>fiririiis, rioh habeifs
reverietuXiiSmp:a&pds"se'ssi'oneni sitUihyetiihustjutsijite riecessiliilerii,'p'b'(es'lciteih 'HMeihlittVetsiim'Vbliinidiis;
.fedibit ad rfamiiidhi ipfffiinMtt. Vel', 'sicut LXX;, 'M et 'hbc 'inilicamt 'ih "coTde %UbeWttiilire"virgincm•siiarii
ptitriam siitim; possessio -eiiliii'iJbstfa fest et 1M- (I "€dr:.vii)!; 'COhp^Mh fei "qSiifflu capit virgiftilalis
ptib '[affepib] fuii.iri SSeciili,'qula Illsari kiiki ad 'lein- veWtini; iflem eiii;in'dixit T Et md tradit hupfiii vir-
pui, le^d'iri p^erpetutimp"ossideihtis,et nec nuric 'qui- giiiein sUiiiriiiehefaeil; ''et'qid 'no'n'tra'Uit:meliiis:fac'it-;
dfeffiiliujus, hinjc auferii llliug1,se'd 'seriipef ejusflem e't ifurgris : ;Si ifu'is'-du'teiri tiifpem ^evicieri exiMiHiii
esi 'firnia', et quse hon possit ^auTerripPssessib', 'M siijier vifgirie ~su"a>, 'ijiwd~<sit superdWuita,et 'ilh oporiet
qua i5briilriu:sdicebat:: Thesaiiriitiie '"iiobis'iliesdMfos jk'ri; 'quM 'vuitifiiciat, noh plieeat %'i:hubat'.' Et f rif-
ih Vceib,'iibinec iineaiiec mrucjo^coYrutiipiiiit, 'tiec'-fii- sus". Weiiwseit 'iiuVefe'ijudih ufi'. Idem et de oriini
res "'effddiUhVet fufaritur (Mdttli. -vi')'.Sed M ^fariiflisfffi -.
•Aviitute ^eaihqiise 'se'cMaun'j pbssibJlitaterij est, rios
^
pristffiam*fediffiitis,VeJsiCfit 'Septua^iiila, 'M faixittm ipse Deus exigit, et in 'altferaifis ^riiihiSlraVeViiJt;
'nVsinWesta
ribstfarii Mriibiilaliiriiiis-; fest feniin^tisefl-M nam Pharisscos repi'eliendebat nt pote gravia aliis
amaiitiuni iibspitaliiatem $alria, -si¥e ffflilliav cfli praecipientes, ait enim : Alligant onera gravia et
Abraharh ^raeest'; fttaiiifesta easlbwm', ;ctii f oseph importabiiia, imponunt ea in humeros hominum
pfinegjVsest; '"hiaftffesta^eJatortiin', bui Eli'a%pi-inia- (Maiih. xxiii)'. Nihiis !ergo eQhsequeriier legTslaW
ttirii^tenet: quafuhiJiaefeditateiii peMpimus,'quattdo addidit, sed 'juxid numefiim diihifrumjubilali; eriies
hbfum 'quse Jiic ,:suiVtfefriissio*et'sigujficatib",coiltfa db^eb; Vel,'sicut^SX^ secuHHuhi^ihmeruih 'dnhtifuin
mbrfeitt vfctbfia peracta Tuerityiri quhi^uageSimp poU significdiiprieiii'fos'sideb'is'd pfbxiihb".'slgriifica-
aiinb, -quipost JielMomadeli heJydoniSdaf-frriiv id est^ librierii",^ecunduhJ ;qub'S-Ja'rii'dictUhiest, adveiituin
pOst^bmmuiieiri ifnienivbriiet, siciit isemelWstehsuni Dbriiiiiiciirii&tel'ligehs, ^'qufeWd^tfmpeftiriimsari-
esV; tu*hc*ribtipos'susft^bmifiari, Seque "m'e'Ci sponie iftntiata 'est evangelica ^praedicalSb', qiibe ribb'isfulu-
iri^agrb nasCehtia5;iiec Jp¥iinil,isisviri3e'Mae'Miigr; rarii 'c'oh'lr"aWoi^^^v^ctMa^mV'^^^^' Ttitufi
rieque eriim temptis est !iri quo ;iibbls ;pf6rbpfefatib*- salcSli^ignificavlf. !x ^rio 'e%o fjgiWfiea^ib^iaib^fit
ribm 'Hb^quiramiis aliqtfanj ^MctifluMSift, 'qiMa lii lKigb^iMii fb'ftaTt|ufulr, 'ffec "Wiius%1-a^e'|l5it;;
S35 EXPOSITIONES IN LEVITICUM. — LIB. VII. S34
sed seeundum numerum annorum, id est, secundum.A spiritalis Scripturae et bonse conversationis;, <|uam
sttam viitutem, quia anni hpminis setatem osten- nobis Deus possidere et colere prsecipit, quando ejus
duht, ex quamanifestus sit quis, quid possit secun- intentionem non fuerimus transgressi; tunc gignit
dumcorpus; quod magis explanans subdidit, juxta fructus suos quibus vescamur usque ad saturitatem;
enim custodit
'supputalionem frugum vendet tibi, secundum quod et nullius impetum forinidemus; qui
habet virtutem operari et fructificare, reddat ma- intenlionem legis et qui pperatufi hie >ejuscolliget
et sine for-
gistro fructum discipulus. Quanto plus anni reman- fractus, et comedet eos ad saturitatem,
serint post jubilseum, tanto crescit pretium. Et midine in ea inhaJJitat-,qaia legislatoris intentionem
contra legem
quanto minus numeraveris tempus, tantum minofis non transgredite:, nec conseius sibi est
et empiio constabit. Tempus enim frugum vendet tibi. in lege Dei conversari. Sequitur t
Si potest nmlta operari, multum fructum exiges; Qmd si dixeXttis': Quid 'CpiiiedetUifs 'aritib%epiirho,
si autem pauca, parvum : nam hic quidem trigegi- s'i non 'severiirius heqhe cottegSfiiiiusffuges ntistras ?
mum, alter autem sexagesimum, alter vero centesi- Dabo'benedictiiiriemvtibis'dhriosextb",'e'tfdciet frucius
mum fructum ferre exigitur. Nec negligenter hoc a trium anribtum; 'serelisqitediikb'tictavo','et cbriiedetis
legislalore, sed ex opere studetur, nam ait iterum : '" viteres fruges usqiie ad iibiiiirii ariiiuht, 'Honec nova
Noliteafjligere conlribules vestros, sed timeat unus-z nascUnlur, edetis v'etera. Valde 'difntiiil 'est, ti't prius
quiscjueDeum suum, quia ego Dominus Deus vestex. friveinur, id est, de utilitate Jilterse Jioe IWtenden-
Non affligethomo contribulem, id est, non ei grave diifri e'st, 'atque Jiujtisffibdi lucfum sectaWdurii; diio-
onus imponat-, et supra virtutem ejus : sed zimeut runi eiBm aiiiiofiiiri Vacatlorierii tetfoe prseeipieiis
unusqidsque Deum suum, qui dicit-, tollite jugum tfbn vult deficere', lieque coriturbafi ebs "qul legem
rtieum, qida suave est; et onus meum, quia leveest percililebarit, 'quid cbWiedant,aut Undec'psrii'edant,sed
(Matth. xi). Ego Dominus Dews.vester, id est, Squiide ait : Ddbb beiiediclitiriem'itieciHiiitibis. ^Quamvero?
virgiuitate apostolis proecepi et dixi : Non mnries quia 'ndh 'iri stilb ptiiie vivit 'Itoihb, sed ih dhtni verbo
capiunt verbum hac, sed qui 'polest capere eapiat 'quod 'prb'ceditde ore Dei '(Hitalfh.iv). 'Quombdb ergo
(Matth. xix). Sic unumquemquein.de exigit secundum 'CJifisti inandattfm 'quidalm lari^itairi iiripbsslbile et
virtutem suaiu. Et hoe quidem lucrum est conlempia- lalorTQstiril acdusalri't'qribd dixit : Noii 'cdgiteiis \n
tionis spiritus. Habet autem et littera uon parvam in- 'crastirib. Ecce eriiiri etlani lex siriiilia il»taecipit, et
structionem : compati enim proximo^ et in eontracti- '& ihtegrls tf ibus aiiiiis 'jtibet iibn cogilafe Wbsqui
bus sensibilibus, et -nullatenus gravem quempiam Virtuterij legisiatbris iritendurit*. Prsetferfeapeftres
neque onerosum vult esse, nec de pauperurn neeessita-,p annos uiiiuscujusque riostfurii cbftsbiriiriatibrieWiet
tibus negotiari, nec studere seu festin&fe possessiQ- "coirimurieirif etribulibrifem quae est post f esurre^ctio-
nes eorum sibi conquirere, donium 'doffitii conjuft- fifein necessaiio iritelligiiiius. iri uiioquoqtie ehim
gere-, agrum -agro iappoHere; sed tfibtiere bj)us librurii coiifedeiritis qU8ec'uiiqueJiic operati fueririius.
habentibus:, et quse paiilatim dederttnt de ffuctibUs Prbpfer qriod ait : Quo'd si dixeritis : Quili cohieUe-
recipere', qui de agris cblligtintur, ipsuffi eriim debi- riiks"dnno septimb? id est, urifcfscujusque 'riostruiu
tum donafe, etneque ihoc'quod Jhutuum 'datum est 'conSiiniriiMbijeriJ; manifestWih est eniih qala 'et in
fecipere', perfectse -hoc vfee est, quani hPn uiriries coiriiriurii, iri qtta resurrectio %t, 'dt 'ih 'reffibutibueiii
capiunt-, qtiiautem capiunt, 'beati sunt. 'Sequitiif': feumfleriicibuni habebiriius. "Aiidi qubd tibT 'de "hls
Facile 'prmcepta 'mea, et Jj'tidicia :mea custddife, ret Deus respbnsurii per Jegeiri 'dat': Dabo ^ehedictioriem
hnplete ecc,'ut iiabiiuxe 'possitis in 'teifd 'absque uih ni'earii'vobi's'Unnbsexio, et faciet frucius 'iriumffiinb-
pavtire, et '•gigiidt'vobis 'liiiriiivs frudiils sues 'q'uib'iis riihi. Benedlctlb Pairis E*fjftfs;est, Ipsfe etfim iriale-
iiescamiriiusqiie ttd 'satiiritaieih, nullius 'irdpetum fdr- dicturii illatum A'dse ^isperditrt, propter quod et In
midariies.'Nullateivuseriim rios vaeare lcet, iriftfirii eo opbrlefe ribs lieriedici 'Dkvid psalmista et pro-
siiihus a Jegis opefatione, se'd bperari prbcul duTiio !plie'tadbcuit: aene&idib 'Doriiinisuper vbs, Tiehedixi-
'eiiairi 'secuhdtim 'virtute'rij vtflt, viituteni eriim nb-:jj riiiis vbbis iit 'hbmirie Doiiiirii (Psdl. xxviii). No-
"stram cbnscieiitia riosWacbiiviricit, sic'irt ait tsfultfs : niferiTioriiini Filiurii dicens evi&eriter, quia 'queriiad-
Cogiidtiorium irivicerit"dtcuidiiiimn 'vei 'excuiukiiuin "ihoduriiriomen mariifestat 'uriumqueriique, efiam qui
(Rdm. ir). ^Oriinesergo Jiislilias Dei, oiiinia ejui%- iibri videtur, sic et Chtistiis apparens cbgribsci feclt
dicla ^riu^scustodiamus, etpostea facc'i'atous;CuSfb- TJatreiriiii seffietipso, quainvis irivisiliilem. Hic in
diairius ribri cbrrumpenies iriteritioriem eorurii, "sed 'sexto aririb venlt tanquani Triperfectibne, liaric euim
districte custQdientese't imiriutabiiiter, veJufi si quis seriarius nuinefus 'sigiiificat, quod tit m ribvissiino
eleemosynaiti operari veiit, non proxiriio ribcens tempore rursus reformatib pfoveriif et: iii ctijus die-
operetur, rieque si paiiper est, ipse rapiat divftiim rtiin nuinero horiio fermatiis est: quariiubrem qiiem-
peeunias, ut p'rsebeat pauperibus; Deus enim elee- admodurii formatibnis sexta dles, sic sextus aririus
mosyriairi^exjiistitia bfierri vult. TIoc aulem et in reforriiationis recle appeftatur. 'Qubd autein lllic
unoquoque mandato dicimus, utprius ejus inierilio- sextus dies, sexfits atitem liic aririus 'm'citur,' Tioc
rierii et firierii custbdiamiis et sic Tn eoruin operatib- ideo fit qula iiiutta Inter 'fbrriiatibrieni riostram et
nem prbficlanius; tunc enim in tefra inteiligibili refoinnationem 'teriiporum decurrerunt spalia. Efgo
confidenter habitabimus, in diviria videlicet lege nbn frustra sexti anrii legislafor meiitiQriem fecit ?
 555 B. RABANIMAURI ARCHIEP. MOGUNT.OPERUMPARS I. 536
in hoc.enim Christus veniens, dedit nobis acquirere',A quod si nbh invenerit manus ejus ul reddat pretium,
fructus, qttibus in propria nostrorum uniuscujusquei habebit emptor quod emerat usque ad annum jubi-
consummatiohe, et in communi resurrectione at- imum: in ipso autem amnis venditio redit ad Domi-
qtie retribtitione nutfiri possimus, praestans generi; num et possessorem pristinum. (IBID.) [Ex Hesy-
htimano abundanter fructificare virtules, et tantum chio.] Uniuscujusque ergo hominis possessio, bona
ut hi qui circa horam undecimam conducti sunt adI conversalio est, quam sortiti sumus a Deo, de qua
operandum, cum illis qui mane conducti fuerint, Paulus dicebat, vnusquisque in qua vocalione voca-
denaf ii acciperent mercedem. Sequitur : tus esl, fralres, in eadem maneat (I Cor. vn), apud
Terra quoque non vendetur in perpetuum,quia mea; : Deum, hic enim virginitatem, ille autem castum
est, el vos advenmet coloni mei estis; unde cuncta; conjugium, aller vitam justiliae, alius autem silen-
regiopossessionis vestrm sub redemptionis condilionei tium remotionemque causarum, hic sacerdotium,
vendetur. (Ex Augustino.) Et terra non venundabilur ille pauperum patrocinium, alter alia, unusquisque
iri profanalionem, alii codices habent, in confirma- secundum propriam virtutem possidet, sed quando
tionem, quam mendositatem in alterutris prius in per desidiam cogilationes nostrse infirmatae fue-
Graeco accidisse arbitror, propter verbi similem • rint, tunc ex parle de propria cadimus possessione.
sonum; psSiikamsenim profanatio dicitur; /3ESKIM- B Si attenuatus frater tuus, sive secundum
Septua-
mc autem confirmatio. Sed ille sensus si
apertus ginta, ad paupertatem pervenerit frater tuus, qui
est, et terra non venundabitur in profanationem, est tecum, fratrem nostrum et qui nobiscum est,
id est, ne quis auderet terram quam accepit a intellexit confidelem, in cujus cogitatione quando
Deo vendere profanis, qui ea utantur ad impieta- venerit peccatum in paupertatem labitur, et pauper
tem cultumque deorum alienorum atque falsorum. vere est, qui divilias perdidit spiritales, factus qua-
Hlud autem subobscurum est, non venundabilur lis ille de quo David dixit • cmn eum qui in co-
terra in confirmalionem, quod puto non intelli- gitationibus peccatorum constitulus erat expone-
gendum, nisi ne ita vendilio confirmetur, ut eam ret hominem : Egens sum ego, et in laboribus a ju-
.non recipiat venditor tempore remissionis, sicut; ventute mea, exaltatus autem humiliatus sum et con-
prseceptum est. Quod vero sequitur,, utrique sen- - fusus (Psal. LXXXVII). Quando ergo hic qui talis
sui potest congruere, sive legatur : Et terra non est, partem proprise bonaequepossessionis, quse ei
venundpbitur in profanalionem, sive in confirmatio- sorte obvenerat vendiderit, cogitationem peccati
nem. Secutus quippe adjunxit, Mea enim est terra, suscipiens, vendit enim hic adversario suam mentem,
propter quod proselyli et incolm VPSestis ante me, ' quemadmodum Deus Judseis dieebat: Ecce peccalis
et pei pmnem terram possessionis veslrmmercedem V vestris venundati estis (Isa. xxx), veniet affinis et
dabitis terr&, alii autem codices habent, redemptionem propinquus ejus, secundum spiritum cognatus et
dabitis terrm. Sensus ergo hic est : Non venunda- confidelis, et legem cognationis operibus ostendeiis,
bitur terra in profanationem, id est, illis qui ea etliherabit venditionem fratris sui, illud implens
utantur in injuriam Creatoris ; aut in confirmatio- quod Paulus scribebat: Fralres, si comprehensus
nem, id est, ut eam emptor perpetuo possideat, nec fuerit homo in aliquo deliclo, vos qui spiritales estis
certo secundum Dei praeceptum intervallo annorum hujusmodi instruite in spiritu mansuetudinis, consi-
restituat venditori. Mea enim est, inquit, terra, un- derans teipsum, ne et tu tenteris ; alter alterius onera
de secundum meum praeceptum ea uli debealis. portate, et sic adimplebitis legem Christi (Galat. vi).
Atque ut ostenderet suam esse non ipsorum, quid Si enim invicem onera nostra exhortationibtts,
ipsi in ea essent, consequenter adjunxit dicens : commonitionibus, opportunisque consiliis portave-
Pfopter quod proselyti et incoim vos estis anle me, rimus, liberare fratrera a paupertate possumus et
hoc est, quamvis proselyti, id est, advense sint vo- redimere, quam ipse ex negligentia possessionem
bis, quse ex aiienigenis adjunguntur genti vestrae, cum deberet vendidit, et modo quodam fit commu-
ut incolse, id est, non in terra propria manentes : nis possessio, si aulem alicui non fuerit proximus
tamen etiam vos omnes ante me advenae eslis et vel propinquus, forsitan enim non ostendit oppor-
incolse. Hoc Deus dicit, sive lsraelitis, quod alia- tuno lempore erga alium compassionem,ipse semet-
rum.gentium terram quas expulit, eis dederit; sive ipsum salvare debet, et propriam substantiam redi-
omni liomini, quoniam ante Deum qui semper ma- mere, et propterea ait : Sin autem non habuerit
net, et sicut scriptum est', coelum et ierram implet, proximum, ei ipse pretium ad redimendum poluerit
utique praesentia sua, oranis homo' advena est na- ' invenire, computabunlur fruclus ex eo tempore quo
scendo, et incola vivendo, quoniam compellitur vendidit, et quod reliquum est, reddet emplori, sicque
suam. Quis ergo nostrum ido-
migrare moriendo. Si attenuatus fraier tuus vendi- recipiet possessionem
derit possessiuneulam suam, et voluerit propintjuus neus est, aut potest ex desidia aut pravilate men-
ab-
ejus, potest redimere quod ille vendiderat, sin au- tem venditam liberare, ut non ex toto pereat
lem non habueril proximum, et ipse pretium ad re-• alienante, nisi vita bona et actio repellens qusecun-
dimendum potuerit invenire, computabunlur fructusi que inventi fuerimus in mente peccantes ? Oportet
ex eo tempore quod vendidit, et quod reliquum est, ergo cogitare quantum tempus praediclas mentes ei
reddet tempori; sicque recipiet possessionem suam,, qul solet eas cogilationibus malis emere, et in ser-
 557 EXPOSITIONES IN LEVITICUM. — LIB. VII. 558
vilutem redigere vendiderimus, et si verbi gratia,, A sint, semper redimi prsecepit, agros autem vendere
desiderium nostrum avaritiae cogitatus invasit, noss omnes prohibuit. Haec autem distinclio, tam infru-
recuperemus mentem nostram, ut eas etiam quse e ctuosa est ad faciem litterae quam ostendit, quia
de justo sunt pecunias, et possessiones despiciamus,, lex fuit quidem quando habuit juvamen de littera,
si gastrimargise captivitatem suggessit, nos intentio-- non tamen semper, nec de omni, propter quod ei
nem jejunii districti, et omnium ciborum continen-- contemplatio spiritalis necessaria est, utilitas au-
tiam recuperemus, sic enim possessionem nostrami tem hinc intendenli perpetua, et de omni mandato
recipere niajori inimico quem devicerimus possu-- legis provenit. Jam nunc ergo prsesentis sanctionis
mus. Sin aulem hoc factum non fuerit, quid eve-- discutiamus virtutem, in prsecedentibus uniuscnjus-
niat, disce, et si non invenerit manus ejus ut reddatt dam possessionem, proponens ait enim : Si aitenua-
pretium: oportet enim sicut diximus, quando noni tus frater tuus vendiderit possessiunculam suam,
prseveniens quis propinquus spiritalis commoverit,, specialem uniuscujusque conversationem procul
quando malas cogilationes sine loesione repellimus,, dubio exposuit, hic autem non jam de conversatione
subsequi cogitationem et actionem ex qua liberarii speciali, sed totius Synagogsevel Ecclesiseloquitur,
possimus, quaecunque reperti fuerimus male alie-. in quibus Judseorum quidem Svnagoga in eo quod
nasse : Habebit emptor, quod emerat usque ad an-. B manet usque nunc apud couquirenlem inimicum et
num jubilmum; in ipso enim omnis venditio redil ad! adversarium serviens, Ecclesise autem- gentium
dominum et ad possesspremprislinum. Si ergo neque> quodammodo libertatem accipiunt, sed et Judseo-
per fraternam doctrmam, neque per aliquam virtu-- rum collegiorum, quomodo quaedam per quosdam
tem, nostras cogitationes emendaverimus, et rece-• intelligibiles levitas, id est, apostolos salventur,
perimus quod de nostra possessione alienatum est, nimis secundum quod Deum decet exponit dicens :
dominabitur ejus qui eam per negligentiam nostrami Qui vendiderit domum intra urbis muros, habebit
possedit, usque ad opus enim peccalum perduci- licentiam redimendi, donec unus implealur annus.
tur, et non aliter intelligibilem nostram possessio-. Haecde Judseorum Synagoga inlelligamus, quse in-
nem recipimus, nisi in tempore jubilaei; sive ut; habitabatur quidem : propterea enim eam Deus per
Septuaginta, remissionis, qui perfectus est annus, Moysen, et ut habitaretur constituit, licet ipsa haec
qui omnes in se horas habet, et omnium modorum, non custodierit ab his, in quibus inhabitanda erat.
circuitum; peractum peccatum, et per multum tem- Propter quod et Dominus Judaeis dicebat: Domus
pus manens, non aliter fas est corrigi, et liberare t mea, domus oralionis vocabitur, vos autem fecislis
mentem in qua dominatus est is, qui male noslra eam speluncam latronum (Matth. xxi). Erat autem
^
conquisivit, nisi per perfectam poenitenliam, in qua in civitate murata in Hierusalem, habebat enim mu-
jejunium, et oratio et cilicium, et eleemosyna et rum legem : hanc vendidit quispiam non tamen
lacrymseperaguntur ; per hsec enim remissio hobis dicit venditorem, neque propinquum, neque proxi-
plena conquiritur. mum, sicut supra appellavit; neque enim unus
Qui vendiderit domum inlra urbis muros, habebit erat hanc vendens, sed lotus Judaeorum populus
licenliam redimendi, donec unus impleatur annus. male vivens qui neque frater, neque cognatus di-
Si non redemerit, et anni circulus fuerit evolutus, gnus erat appellari. Unde eum etiam populum So-
emptor possidebit eam, et posteri ejus in perpetuum, domorum et Gomorrbae Deus per Isaise prophetiam
et redemi non polerit, eliam in jubilmo : sin autem appellavit : Audile, inquit, verbum Domini, princi-
in villa fuerit damus qum muros non habet, agrorum pes Sodomorum; auribus percipile legem Dei nostri
jure vendelur; si ante redempta non fuerit, in jubilwp populus Gomorrhm (Isai. i). Alibi autem ad eos rur-
reverletur ad dominum. JEdes Levitarum qum in ur- sum propheta dicebat : Cui debilori vendidi vos?
bibus sunl, semper possunt redimi ; si redemptm non ecce vendili eslis in iniquitalibus vestris (Isai. xxx).
fuerint, in jubilmo revertentur ad dominos, quia do- Sed licebat eis hanc venditionem redimere in anno,
mus urbium Leviiarum pro possessionibus sunt inter - in quo Christus omni generi humano maxime po-
filios Israel: suburbana autem eorum non veneunt, pulo Judseorum redemptionem peccalorum prsedi-
quia possessio sempiterna est. Si ad unum hoc in- cavit, quem annum, nunc quidem legislator innuit: c
tentionem legislator habuisset, ut possessiones non aperte enim Isaias exhibuit : Spirilus Domini super \
caderent ab aliis ad alios, erat quippe etiam hoc me, eo quod unxil Dotninus me, ad annunliandum
utile, qnia de sufficienlia, secundum quod diximus mansuetis misit me, ut mederer contritos corde, ut
lex curam gerit, cttjus putas rei gratia, quando non prmdicarem captivis indulgentiam, et clausis aper-
fuerint intra annum, sieut ait, redemptoe, proprioe tionem, ut prmdicarem annum placabilem Dondni,
esse conquirentiuui jussae sunt, sed nec hoc simpli- et diem ultionis Deo noslro. Si autem redempta non
ciler, sed imo subtilem quamdam custodiens divi- fuerit usque dum impleatur annus, confirmabilur do-
sionem, qusecunque enim intra muros sunt muni- mus qum est in civilate qum habet muros viri empto-
tarum civitatum, intra annum redirai solummodo ris, posterorumque cjus in perpetuum, et redimi non
liceret, queecunque autem in non muratis, licentiam polerit, etiam in jubilmo (Isai. LXI). Dominatus
haberi liberandi eas semper permisit, levitarum au- est enim Judseorum Synagogse, qtti emit eam ini-
tem domos, sive in muratis, sive in non muratis micus, et poste.ris ejus in perpetuum ; omni videli-
§m B. RABANI MAURI ARGHIEP. MOGUNT. OPERUM JPARS I. m
cet prasenti tempore, hoc enim appellatur per ejus A d (Matlh. ix). Horum ergo aedes quae in urbibus sunt,
sive secundum Septuaginta domus civilatum eorum
ppsteros velgeneratioiies, quod Septuaginta edunt,
eos secuia sunt, fide et cbn-
quia fpTsesentistemporis poteslatem habet contra possessiones quotquot
eos :qui cPnjungunfiufci, et redrmi non poter.it eliarii versatione, Judaica collegia recle inteiliguntur,
m'jub.ilmo^sim u't Septuagiafa,.Mi remissione. Qua quia prius propter eps ire ut ad oves quae fuerant
•l-emissiQ-ne ?.nisi «ftique illa quarii eis Dpminus eru- perdiise domus Israfela Christo jussi siirit. Ergb ad
•cifixusdixit ; ~Pater, dimitte illis, qitia nesciunt quid sorlem eorum pertinebant illi atque possessionem,
faciiint. Sed peceatum renovaverunt -post tlatairi Bemperque poterant redimi; et hoc hisloria Actuum
remissiorieuiiffiMitiosi effecti, el prseteriio iiQn-suf- apostolorum demonstravit, mtilta enim Judseorum
ficiente peceafe, addiderunt ;alia deteriora quae per aposlolos ab errore dixit liberala collegia. Non
circa sepjilcimi\ ct post resurrectionenr, et post solis autem licuit apostolis hanc peragei*e redem-
in "Coelosasceifsionem', conlra ipstmi Christuhi, :et plionem, sed et discipulis eorum : sed tamen hanc
contra choruni 'apostoloTum 'prsesuriipsefuiit. secundum illorum oportebat effiei doctrinam, ut
'SihWuleinifvVilta fserit 'dothus :'qum iriuros ribn illis toputaretur qui exprdium faclo prsebuerunt,
hubet, 'agthrian'jufe veridetur, si ttnte redeiiipttt nbh qtii posuerunt dogiriata. Si redemplmnon fuerint, in
fuefil; iit 'juMiaio 'reiiefletur \dd 'ClpriiiiiUiit. DPriibs*! *ftjubilm.o revertentur ad dominos, 'Quare'atitemhoe. di-
eT4*Q sqitse'Tii'villa surit, jqiiod'Ecclesisegeritluiri 'de- bium sii, sequituf -.Qida donms urbmm leviiarum
bearit •iritelligT,IsaTits riobfs pYbpiieta 'dehTbristTat <pro possessitinibus sunl inter •fitios Jsrael, id est,
diceris': Lituda;'siei'iiis "qumridhpdiis, decaiiiaTdit- pf opter aposiolorum cognalioriem -. intelligibilium
deih it -liinnire'ijumnon fyariebas, quoniarii 'hiulti -filii enim Jerilarum apostolorum possessio in medio
Ueierfmmdgisqudih ejusquie habetvifmri,'Uicit D'd- filioram israel erat, sicut cognovimus, quia Pelrus
riufiiis '(Isdi. Liv). -Efgo'quse "ihvilltt, sive rirSeptua- et 'JoariJiessortem apostolatus in praedicatione eo-
girila in rtiuiis:s'tiht tibnius, 'genfiufh 'EcfelesiaeTritel- fum qui ex circumcisione erant perceperunt. Sed
iigunftif .JQtibfl%AhricplariTuSIn pbsteVioiibus eTus- •et aHo modo, apostolis possessio in riiedio filiorum
dbmpi'b!pheiilelbstenditur : 'Fige 'noh!pttxc'ds,extetitie IsraeJ erat, eTreumeisiorieiii eriim haljebant :et ipxi,
fiihes fi/os'eipaxiilbs 'iiios cdiiftiffa, 'hclliuc aiiWxfe- fet securidum legem Israel semper vixerant, pro-
rUiit'ifMiiiistfiMitexteiitie, il $'iiheii'luuih ijeriies lice- per 'qitod ;et 'eofum erant ipsoe domus civitatum,
Wctiidbit,"eH:crHiidies'deseilds liihabitabil. Ecce -de- ab 'ipsis 'ieriim'erant liberatse, et 'quicuii.qu.e-salvaii
sfeftas cIvMtfes "sirie 'friufb, vTfleTicfetfeaVifrioe sihrt siitit; 'pef eos isaJvali -sunt. 'Etcum indigtiiessent,
phtTtiiri 'a'pp'e'ilavit: iieqtte 'eiiTrii'MbeTisrit /egTs 'pfopter bla.spriemiam 'quam cpmmisertirit iri "cm-
ratifitrir, (et 'lleseflsefefarit feffofe iiJbloftiffi,"'qupfuin'('G cem, fet qtiani xursus post fesurfectibjieiii pfOesuiri-
dbmtis iri Viliis, qtias Septuaginta Triaulis !3ixeftiiit, psefuflt, hbnore tameiT apQstoIofunJ qui ;el arite
qtias 'et «ss'e'Ecble's'ia's'dis:iiuUs,acji%-uik'j'ure'veh- cfticem- credider-urit, «t iri icruce, vel "ctiain pos't
derifur; veJ sfecuiidulriSep^tWsgiiita'orf 'dijium fertm cruceni permansenmt, in fide suscepli sunt. Et
Wdiiiniibuiitur."Cuitis afgfi? IIlTus utique qttem Do- quia •hocverum est, disce "a'bIsaia difeente ': Nisi
iriiniis 'dicit : 'Siinile isl regrium cwtoruih ihesaufb Dbriiirius exeiciluum reliquisset itobis tein&h;'qwasi
dbsctihdiibih dijio, 'queiiiqid iiivehit hpnib abscdndit, S'4'ddih~afdcli essehius, et 'tjudsi Gbinbrrha simites
et pfm 'ghutiibiitius vttdit, 'et veiidit 'oriinia qum ita- fiiisWittus (Isat. i). Si feriimriori f elictum 'esset ap'6-
biiii,'et ehiit "agruih%llum'(ilatllt.'xm). Dicit affteiri stolbfum seifteri, iiihil pfohiberet in riioduiri "Go-
agriirii evahge^iiim, iri 'quo tJiesauftis, 'CWisitis est; mbffhse et S6do'tosePriinemplebem Judaicam pefife,
niysfefiuih. Tltijus eVgo agfi jufe Vteiidentur, VeT sed ijpostoloruni lcarisa iiori omries pefief iirit, qu'6-
ad liuiic agfuiri a3stihJaJj,u"htur,rqu'ia 'ei surit*pifoxitiie, rarijviftutesfetpbssessiories quitles •efarit, inpaiicis
ribri legi, quariibbrerij seriiper fedilrii pbssuht, vel •Jiisdbrisiflefa vefMs : Siibiifbdha tiuteih eofuih htin
securidum Septtia'giri'tafibCTatsepef'oriiriiaerurit. lEx WrieuW,'quiafbsses'£ios'diripite!'iid est. ^Qiieftim? Ap'o-
qiib "etiiriiDomirius veriitjusque sidsecTiridtiiriadveri-.,,, stdlbfuTrivideJicet- Jiieriiiri esse LeVitse'dicftt surit;
tuin ejjus,pef parie^ gerites'rediriiuntur', etpcf'refnis-' D Ji6furii 'suliufbaTla Sve agfi riori Veridoriftif,id ;est,
sibnerii evaduiit, qtiairiTpse oriuii geiiefi Jitiriiariopef 'cbnvefsatibiies 'et virtuieset 'dSctrihse', Jisec einm
crticerii pfbcufavit, crux eriirii est vefa femlssio. agfoftfm videc-olebaift, ita 'u'tPauTus"deeis 'dicfefet:
Mdes levifarum qum iiiurbibus surit, semper pos- Qitis pltthtavit viiieairi, el 'tie fructii ejiis riPh'edel ?
surit redimi, si reaempimiitin fuerint,in jiibilmb 're-• :(I'Cor. ix.") Et fufsiis': Digriits est operdfiiis 'iner-
verieniur ad dominos, "quiadoinus nfbiuiii 'leviiaiuih 'Cedesutt (I Thri. v). Et rufsifm : Nuhquiil 'tie 'bobus
pro possessionibus suiil inler fiiitis Israel. Noii 'ffti- ckra est Dep ? Ah de nobis iiiiqiie "dicit,'ijuiadibet
stra Lfevitas quispiam dfcat appellari apbstolQs, sed «i :sp'equi diat arate, 'et qui 'seiiiitiatih tipefrucliis
quia de Levilis dicitini est : In terta "etifUin'hittil percipieridi (1'Ctir. ix))?*Etrufsus : Si rios vobisspi-
ppshidebis,nec habebis paflerii ihfer eos,eg'b 'pdrset 'iiittWa:&riiinaviitius,'ihagriurivesi,si vestfti cUfri&lia
iuereditas tna 'in niedio 'filibrum 'Isrdel, Itbc aTlleJri Hheidinus? (Ibidehi.) 'Has ergo doctfirise 'separatse
iii apostolis prbprie Tmpletuiri est, qitT dicfebaift ; %arit'cTvitartib:usfeofUrii, qtioe et per jj'js'6's'coiisiste-
confidenter ad Dbminiim : Ecce iibs reiiquiirius drii- 'Bant, !et p^efTpsos salvaliaTitur, :et veridi *n'6npote-
'
tlia, et secuii surniis te; qiiid 'puftis 'eiHfhdbis'? Tairtj^uii -ad Tpsos dicejjatuf: '•GraWac&piiiis, '-tfm-
541 EXPOSITTONES1N LCTWTCUl. — LIB. Vft. SM
tis date. Unde et Siffioffeiii "feriiefevoleriterii dbfturii A i siciit supfa expOsiiimusiapsus aceiderit', sempef fest
Spiritus,e3us portibrie sive softfeprivavTt. (Ex Aitd- i%Cuperandifacultas. Ut verbi gfatia dfcarii : Si nbs
riiarit.) Securiduiri tfopblbgiarii verb', Jiaee fefefa- alqua ctiTpa inofaTis iiTverieiTtqtise hori Tii 'crihilne.
miis ad ffos, quibits Tex Christi si eam sfequairiuf mbf-tali', ftOriIn blaspJreniia fidei!, 'qiiae rinifo feecTe-
riec possessTtfnes iri teffa, riec Tri ufbibus dOmtis siaMcTfet aprisfoTici'dbgmatls cirifeta!est=,fsed Vel iri
hatifefe pefriiiftif, fefquTd dieo dbitius? riec'pltifes sefrijbiffsvfeliii rioibruriivftib cbffsTstat,libfe'est ven-
tuhicas, riet tauffiaio 'cbricedTtpbssidfefe^ecuiitarii : dtdissfe'domiim 'qufe iri a'grb'est, veTTrivfcb c'6T-riWi-
Hcibenle's'eiiii%InqunT,viciuiiiet veMfiiiri, 'lns'cbn- ftisrionfesf; bsec efgb Veiidittb, et litijusftTbdi'cuTpa,
tenti 'suiriui !(I Tiih. vi). 'Qubmbdo 'teVgP iibs dafas serffper feparari pbiest, jifecallquaWdotiM Tritefdi-
de domibus 'sive. intra elvitaierii riiufStani pbsifisv cW& de comniissis huJusmoAl pffiriitiidirierijgfeffefe,
sive iii Vicis €[011368mufi riori surit rinserVabTnius iri gfavioribus enim cnriJinibus, Tfbcest, i'ri irifide-
legfes1 Inveriimus iri a!ITs ScfTp.turaeTbcts, qubd litate perseverafe, cbfde iriJpberiiteritT lisque ad firiem
seririo divinus inaTbfe quodahi sacfariifelito ribinl- vifae iri Iniqultate pefdurafe , e't de Jnisericbfaia bm-
nat domuiti, iit curii dieit de Jacob, et quasi pro riipoteriti Dei despefafe', qubd est tlasplieiriTa iri Spi-
latfde 'ejus ^oriit : MJrch'eiiini, mqtiit, Jacbb Whib riturii sancturii, qiiTd de liocsentieridumsit, ipsius
siiiipiex lidbiidiis tioiiutm '•(Geii.Sxv)". $fr itefuTri Tft-]B veritatis sfeiiterifia Tn Evarigelio riocis manifestat.
verito de QbstetiTcibus Tlebfsebfum 'seriptuhi: Et Isla vero dbriilriuriia qtiae frtequeriter 'incuffimus,
qiiia; inquit; tiniebdnt Deuih 'obstefrices feceikkt sibi sempef poeriitentiarijfecipiurit, et sine Tritefmissibne
doinos (Gen. i). VidemUs 'efgo qifod 'bJSletiTcTbus rfedimunfur. Quod si sacerdbtalis fuerit, Inqtilt, ista
qiiidem facieridbVtirii'doriiofuiri eausa ftiefit iTirior dbmtis vel levilica ubicunque fiierit, sive iri civitate
Dei:: Jacoij vefo slriipTicTlasfet Triribceritia causairi siveih agro seniper lidbet 'retiemptdfeiii. Trinoc Jocb
dedefii., tit nifeitaffei doriiuni; deriique Esau, quTa sacefclotaleiri serisunj et JevTtTcairiTntfelJigentiarij
malfis fuft, ribri est ScfipturiT'de "eo qtiia Tiabltave- quserq; nbn enlni Trifefior esse dfebet atiditbf Jibrum
rit dbrniim, Wec 'de alio aTiquo scfipiurii est, quia sl ffefl pbtest, illo ipso qiu liae'c scfipsitet ^arixit.
aeWicavefit "smTdomum, qiii rioii riabuerittimofem Quid est ergo quod sacefdbs et TeVita, dbiiTiis suae
Dei Vqtiseest"ef'go ista dbin'u"s?'et quale aedificTuriT semper babent redeTnptibrieiii? et ubiciinquc fuerit
estlPatiius Vpbsiiblitsexpbriit apertius cunTdicit': habet redempffbnem, spintalem. mteTlTgentiairi.'Sa-
Dditiumhabiinus iibn 'kiiihufacldm akerriam ih cbilis cefdbsmferis Deo coTisecfata dicTtuf; bt leVita ap-
(TlCbf. v). HsectestefgOdomusquahT aedific&renemb pelTafuf is qrii iridesiiieriter kssistit Deb, et VoJim-
pbtest, rilsifiitfeatBeufh; haec est dbriius 'quarii ex- fafi tejus riiihistrat. Peffectio efgb Tri iritellectti, et
stfufefe, velnabitare'neriibpofest,nisi Trisimpjicitate ( opefe in.fide et actibtis sacerdbsfetLevites accifpTeu-
riieutisetpufitatecordis. SedquQmodoaccidefesblet, dus est, iiuic Tfaque peffectse menfi sT acciderit ali-
iitefiani qtil Berie sedificaverit, et domum cTJiicoeite- qiiandb dbriium quaffi Tiabei nori inaftufactariT oJter-
steriiJieriteagendb, et beiiteVlVendoac fecte cfedendo riam 'iu cbelis Veridere, et riiarius 'aTfefTusdare,
coristruxenXTricurrat alicujuspeccati deliTtriinetJjaric sTcut corifigit aiiquaiido iriagrib patriafelise David
a crudelisslnib fenfefatbfiveriuridaficbgatuf, a'cJaho- "cuni 'de iecto siio TJfise Ertiei as:pexit 'iixbferii,
fes subs frarisfuridefe in aliiim, pletas et clemterifia staiirii eam feflTmit, staiirii feparatuf , 'statiiri
legTsIatorisoccuffit, ut Infra ceftuni tenipus redimi eiiim dictt: Peccavi; Tiflove'fo aliquid a;dhuc ~iiMi-
pbssTt: Si tanieh itivenerit, iriqult, indnus iua pre- riiius iri Iioc setisu dbbenius insipicfefe. 'QubiTibTlb
iium quod restiluas. Quale pretium? Pbenilentise dbriTiissacefdbttirii 'et Tevitafum, Tcl est, perfecta-
sine dubio lacryriiis cbngregaium, et maniltus, id fum rrieritiuTriseriiperdelicta fedihiaritur, "serripefque
est, labore boni operis invenfiim. Annus autem iste purgeritur, si quando ScfTpfufas dTvTnaslegtriius,
inlelligi potest, quem venit vocare Dominus annum et saTicibruriiPatfum Tn his delicfa aTiqiia•fecerise-
acceptum, qtto dimitlat corifractos m remissionem, riius, si securiduiri apbstoliPauTTsentenliain dlcimus,
et salutem delicta sua confitenlibus prsebeat (Isa. «. * Quialimc bhiiiia 'in figuracohtiiigebdnlillis, scripla
LXI).Quod autem dicit domurnin civitate muratam, suiit diiteihproplercoirimbhilioneriihosfrain(l Cor. x).
recte ut ego arbitror, domus quae in coelisest dici- *Hoc modo semper domus feofufri rediiriifuf, quia
tur, in civitate murata intelligitur, murus est enim semper pro culpis eoruin purgatio et satistactio a
hujuscemodi domibus, ipsum cceli fifmamentum; doctoribus adhibefur :6s'teri(feritib'iis ex dlvinfs Scri-
sed ialem domum rari quique habere possunt, illi pturis, formas fuisse Iisec fet imagTriesreruTri'fiitu-
forlassis qui super terram amliulantes, conversatio- rarum; non quibus argueferitur delicta sanctorum,
nem habent in coelis;. et de quibus dicit Apostolus, sed quibus ostenderetur peccatofes'iinpTos iri parlcm
Dei wdificatioestis (I Cor. ni). Caeteri aulem in vicis sanctorum, societatemque coriscisci. Nunqitam crgo
habent domos, quibus non est niurus : est tamen eis sacerdotalis possessio a sacerdote Veparaliir, etiam
adjacens ager fecundus, iUis fortassis qui sibi habi- si ad tempiis fuefit ablata, etiam^si fuerit distracta;
taculum prseparant in terra viventium, et in illa semper redimilm', semper reparatur; velutsi dice-
terra quam mansuetis Dominus promittit diceiis : ret: Charitas quse perfecta est onwiis patilur, oninia
'Beali ntiies , quoniam ipsi hmreditalem possidebunt sperat, omnia toleral : charilas nunquam excicltt
terram (Matth. v). Istas ergo domos, si forte aliquis (I Cox xin). Sic ergo et possessib ac doinus curictb-
S43 B. RABANIMAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS I. 514
rum nunquam cadit, nunquam aufertur, nunquam A ad fidem venit; inquilinus autem noster, qui necdum
ab eorum jure separatur. Quomodo enim 'separari propriam domum habet, sed nostra admonitione et
a sacerdotibus domus potest, quse sedificata est diligenti instructione eget ut protegatur, et non
supra fundamentum apostolorum et prophetarum, quemadmodum sine domo huc et illuc erret; sic
in qua esf ipse angularis lapis Jesus Christus? (Ephes. ergo auxiliamur infirmo fratri ut vivat nobiscum, et
n.) Quod autem possit aliquando domus ista distrahi, nullatenus moriatur, a conversatione Dei alienus
hoc est, hujusmodi sedificatio incidere in peccatum, effeetus, vivens nobiscum, id est, per nos et per no-
audi apostolum Paulum, quo modo et alibi dicit : stram doctrinam, quemadmodum quibusdam cibis
Dt sapiens architectus fundamentum, inquit, posui, bonis confortatus. Oportet autem ei sicut infirmo
alius supermdificat; [unusquisque autem videat quo- condescendere, et mederi quse secundum virlutem
modo supermdificet : fundamentum enim aliud nemo ejus sunt. Propterea subdidit, ne accipias usuras ab
potest ponere prmter id quodpositum est, qui est Chri- ep, nec amplius quam dedisti, ne forte cum infirmus
stus Jesus. Si quis autem supra fundamentum hoc factus sit, et a priori regula imminutus, abundantius
mdificat aurum, argentum, lapides preliosos, lignum, ab eo virtutum operationem exigamus, sed provo-
fenum, slipulam (I Cor. 111).Vides ergo quia polest cemus eum manumque ejus ut infirmi. sustentemus,
supra fundamentura Christi sedificari ligna, fenum, jj caputque eum tantummodo legis et divinorum man-
stipulam, hoc est opera peccati, quse qui aedificat, datorum, id est, ut non peccet exigentes; ergo ninris
sine dubio vendidit domum suam emptori pessimo necessarie addidit, time Deum tuum, et, egp Domi-
diabolo, a quo unusquisque peccantium peccati pre- nus Deus vester. Cujus jugum suave est, qui hominem
tium consequitur, satisfactionem desiderii sui, hoc jnodis omnibus quidem non peccare exigit, virtu-
si fbrte incurrerit aliquis, quod absit, cito redimat, tes autem exigit secundum possibililatem. Propter
cito reparet dum tempus est reparandi, dum poeni- quod de virginitate sanciens, non omnes capiunt,
tentise locus est, deprecantes in commune, ne seternae inquit. Sed et de non possideudo doeens : Si vis, iu-
domus habitatione fraudemur, sed digni habeamur quit, perfectus esse (Matth. xix); in mandato prse-
recipi in selema tabernacula. dixit : Si ergo frater tuus vivit apudte, pecuniam
CAPUT VII. tuam non dabis ad usuram, et frugum superabun-
De usuris non accipiendis. danliam non exiges. Sed Paulum imitare dicentem :
(IBID.)Si attenuatus fuerit frater tuus , et infirmus Factus sum infitmis infirmus (I Cor. ix). Nihil eos
manu, et susceperis eum quasi advenam et peregri- ad virtutis rationem exigas plus a priore virtute. Si
num, et vixerit tecum, ne accipias usuras ab eo, nec autem dicas forsitan eos posse, sed infirmos se fin-
amplius quam dedisti; time Deum tuum, ut vivere C gere, hoc jam non est tuum, sed illius est qui scit
possit frater luus apud le, pecuniam luam 11011 dabis quid vere possumus, qui dixit ad illurn, qui talen-
ei ad usuram, et frugum super abundantiam non tum abscondit : Oportebat te dare pecuniam meam
exiges : ego Dominus Deus vester qui eduxi vos de nummulariis, et ego venienscum usuris utique exegis-
terra Mgypti, ut darem vobis terram Chanaan,' et sem eam (Luc. xix). Et non est condemnatus quia
essemvesterDeus. (ExIIesychio.) Inprsesenti legeduo usuram non accepit:, sed quia pecuniam non dedil;
sunt quaemirarilegislatorisoporteal, idest, sapienlia sibimetipsi enim paterfamilias exactionem reservavit
et pietas : sapientia quidem, quia quse sunt sublimia usurae. Vide ergo quam conclusionem mandato ad-
per ea quaevidentur humilia exponit; pietas autem didit: Ego Dominus Deus vesler, qui eduxi vos de
quae est in custodia litterae et contemplationis spiri- terra JEgypti, ui darem vobis lerram Chanaan, ut
talis. Littera si quidem pauperis exigit subventionem, essemvester Deus. Et quid in proesenti loco hoc com-
et neque claudi erga eum viscera petenti muluum, memorarelegislatoreguit? Sed modis omnibus illud
nec negotiari de paupertate ejus superabundan- demonstrare volens, quia quemadmodum populum
tiam exigendo, et usuram percipiendo, et lucrum de terra iEgypti, et de populo peccatori eduxit, et
de pietate captaudo. Spiritus autemanagogedemon- in terram Chanaan alterius populi rursus peecatoris
strat quomodo oporteat uti eis qui illa paupertate D introduxit, sed illinc quidem eos eduxit, ut non sub
pauperes facti sunt, de-qua David clamabat: Cito nos iEgyptiorum si adhuc terram habitarent dominiotene-
anticipet misericordia tua, quia pauperes facti sumus rentur, in terram autem Chananaeorum introduxit,
nimis (Psal. LXXVIII).Sic ergo secundum ordinem quia expulsisgentibus non erantjam in eorum servitio
his quae dicta sunt intendimus : Si atlenuatus fuerit redigendi, sed et terra emundata carebat malis habi-
frater tuus et infirmus manu, et susceperis eum quasi tatoribus, sic nos Deus sub dominatione quidem
ndvenam el peregrinum, et vixerit tecum, fratrem redigipeccatorumnonpatitur, sed neque eorum socie-
imiuscujusquehic aequalemdignitateetconversatione tatem, usque dumsunt peccatores amplecti. Quaudo
dicit: hic si in operalione virtutum infirmatus fuerit, autemeorum terra emundatafuerit.prsecipitcum eis
hoc est enim infirmari manu, propter quod Aquila esse, et simul habitare, etdareeisnostrampecuniam
si excederit, inquit, frater tuus et culpaverit mdnus CAPUT VIII.
ejus tecum, auxiliari ei, secundum LXX interpretum 1 Qualiter tractari debeat is qui ex filiis Israel serviet
sensum nos tanquam proselylo et inquilino vult. alteri.
sive advena nunc Si pauperlale compulsusyendideril se tibi
Proselytus autem noster est, qui (IBID.)
 S45 EXPOSITIONES IN LEVITICUM. — LIB. VH. 546
frater tuus, non eum opprimes servilute famulorum,, A bet et operari, id est, ad nostras exhortationes re-
sed quasimercenariuset colonus erit; usquead annum! gulasque vitae, et exempla, quse a nobis. susceperit;
jubilmum operabitur apud te , et postea egredietur spes tamen est eum ad suam recurrere dignilatem,
cum liberis suis, et reverletur ad cognationem suam, , quando integram et perfectam egerit pcenitenliam.
et ad possessionempatrum suorum, mei enim servii Hoe enim manifestans legislator suhdidit : Usque ad
sunt, et ego eduxi eos de terra JHgypti. Non veniantt annum jubilmum operabitur apud te. Quia post per-
condilione servorum; ne afjligas eum per potenliam,, fectam poenitentiam, sicut integre mundatus et
sed metuito Deum tuum. Multa liltera ipsa pietate5 propterea perfectus operari et apud se potest, et
plena est; sed -imdlo magis spiritalis intellecfus. postea egredietur, sicut aiunt Septuaginta, in remis-
Quantum enim Jiberlas animae melior est a libertatei sione, cum liberis suis; non solus enim ipse liber effi-
corporis, tantum spiritalis conlemplatio his qui ejus5 citur, sed et quae ab eo genitae fuerant virtutes ante-
possunt fructus pei'cipere clariora donat- quam lit- quam sub venditionem peccati redigeretur. Propterea
tera, quia littera quidem nullalenus nos his qusei et reverteiur ad cognationemsuam, et ad possessio-
fratribus eveniunt abuti vult, id est, confidelibus;; nem patrum suorum, recipiens conversationis sor-
sed vel si quis eorum nobis venditus fuerit, a qua- tem, et partem gralise, quse ab iniiio sorte perceperat
libet humilitatis necessitate, nullatenus ab eo servi-- BI a Deo, qui proprie noster pater est, de quo ait Pau-
tium servi exigamus. Quein enim semel fratrem per> lus : Quia autem eslis filii, misit Dominus Spifilum
adoptionem Christi habuimus, quomodo deineeps3 Filii sui in cordibus vestris clqmantem, Abba Pater
servum suum habebimus? Unde et Paulus scribens3 (Galat. iv). Cur autem hsecsanciens Deus tanta pie-
de Onesimo ad Philemonem dicebat : Proptereai tate utatur, ipse legis demonstravit verbis : Mei enim
recessit ad Iwram, ut mternum reciperes, non jam utt servi sunt, et ego eduxi eos de terra JEgypii. Ut
servum, sed pro servo fratrem charissimum, muxime e ergo qui semel ejus facti sunt servi, et per eum in-
miki, quanto magis autem libi et in carne et in Do-_ telligibili servitute iEgypti caruerunt, hanc eos per-
mino. Et rursus : Qui auiem fideles habent dominos,} dere dignitatem non vult, nec quia ad modicum quis
nan despiciant quia fratres sunt (I Tim. vi). Insuperr lapsus est, propterea eum in peipetuum perdere an-
autem et Spiritus prsecepit etiam aliud quando ali- tiquam dignitatem desiderat, ideoque ait: Non ve-
quem fratrtun et aequalem nobis vocatione et con- neant condiiipne servorum. Similia dicens Paulo :
versatione venditum , humiliatum tamen in virtu- Pretio empti eslis : nolite fieri servi hominum (I Cor.
tibus, Id est, infirmatum deprehenderimus, et hunce ix). Sed et hoc addidit : Ne affligas eum per poten-
converterimus correptionibus exhortantes, nullate- tiam, sed metuito Deum tuum. Oportet enim moderari
nus eo abuti; sed ut modesle et humiliter ad euma G < nos jugum convertentium, et timere Deum noslrum,
aceedamus. Propter quod et in verbis ipsis intende : qui dixit: In quo judicio judicaveritis judicabimini,
Si paupertate compulsus vendiderit se libi frater tuus,:t et in qua mensura mensi fueritis, remelietur vobis
non eum opprimes servitute famulorum, sed quasin (Marc. iv).
mercenarius et colonus erit. Quia paupertas animse e CAPUT IX.
est infirmitas consequendarum virtutum. Si ergoo Servi et ancillm de aliis nationibus
sint, non ex filiis
tibi fideli et colenti Deum, humiliatus frater vemK Israel.
" ditus fuerit, redemptionem et pretium animse ejus, i, (IBID.)Servus et ancilla sinl vobis tie nationibus
tuam doctrinam et exhorlationem suscipiens, et it qum in circuitu vestro sunt, et de advenis qui peregri-
quemadmodum suum dominum existimans, non ser-f- nantur apud vos, vel qui ex his nati fuerint, in terra
viat tibi servitute servi, sed subdetur quidem, ve- >- vestra, habebitis famulos, et limreditario jure trans-
rumtameu libertate illa de qua ait Paulus : Libertate te mittetisad postexosac possidebitisin mternum; fratres
qua liberavit nos Christus (Galat. v). Invenies autem m autem vestros filios Israel ne opprimatis per poten-
alibi eumdem rursum scribentem : Pretio etnpli estis, s, liam. Gentes qusein circuitu nostro sunt qusenecdum
nolite fieri servi heminum (I Cpr. ix). Propter quod •d crediderunt, spem tamen fidei et salutis habent,
ait legislator : Quasi mercenarius et colonus eril, /, B quia ipsis missum Evangelium est : sicut Paulus
vel sicut LXX, inquitinus, quia horum uterque sub- i- in Antiochia ad Judseos dicebat : Ecce convertimur
jeclus est quidem huic cujus domum habitat, et et ad gentes, sic enimprmcepit nobisDominus (Act. xm),
in agro operatur, propter paupertatem, nec domum oa de his nobis servi et ancillae conquirantur, id est
propriam, nec agrum habens, non tamen propter jr qui per verbum docentur; unde et eos qui docuerunt
hoc aufertur liberlatis dignitas : quemadmodum et et dominos appellant, quod demonstrat in Philippis,
eum, qui per nos a peccato conversus est, oportet, t, custos carceris, qui ad Paulum et Syllam dicebat:
si ante peccatum frater noster secundum aequalita- \- Domini, quid me oportet facere ut salvus fiam? (Act.
tem gratise honoremqne conversatibnis fuit, nam et xvi.) Sed et de advenis, sive ut Septuaginta, fiiiis
si propriam nunc domum justitiae, aut agrum pro- >- inquilinorum qui peregrinanlur apud nos, conquira-
prium virtutis non habet, cum aliquando habuisset, !t,' mus. Dicit autem inquilinos hic Judseos qui habitant
unde non dixit mercenarius aut colonus, vel inqui- u- quidem in lumine nostro, non tamen ei volunt ocu-
linus erit, sed quasi mercenarius et colonus vel in- n- losmentis accommodare,abscondentesejuslucernam
quilinus erit tibi. In nostris enim habitare opus ha-a- sub modio. Propter quod non simpliciter inquilinos
5Si B. RABANI RiAURIARCinfP, MQGpNT. OPERUM PARS I. 548
Septuaginta edjderun.t, sed. filiqwm inquilinqmni 1^aufcuiquamdestirpe, ejus, posi vendftionepi,pptest
qui sunl in vobis, quod a Thepdofipne et Syrninacho redjiniiqui vqluerit ex fratribus;suis, emet eum efpa-
planius scripluni esf : A fifiis ingufMnorupiqui hqbi- truus et patruelis., el consanguineus et. affinis. Quia
tunt in vobis. De, quibiis dixlt David : Inhqbilqbitnt, lex pertinere. sibj secundtim lilteram de liberlate in-
et abscondent (Psql,. LV). Cuin enim srint in npbis digenarum Isi'aelitarum ostendit; propterea eum
qui legeiu ipsam et prpphe.ta.s,quos.et nps habemtts, qui in eis deterius propter paupeitatem auf aliquam
liabent, inhabitanfj tamen non eadem sapT.entes,de, aliam necessitatem egit proselytis vel inquilinis qui
lege et prpphetui quse no4s. &uam enim justi- de his quidem foris sunt genili adhoeseruut, servire
tiam cpn;liluere. qusgrentes, iusfitise Dei no.n Stjnt noji paiitur; sed redinji eum ab aliquo suorum
subjecfi. Sed hpc abscpndent, et i;e,cteinhab.itanf, cognatorum prsecipit. Vide quoniodo hbe custodiri
sicut qui se.me.tip.sosa libera et fiduciali ha- et sectmdum anagogen spiritualem oportet. Ait
hitalipne excludenfes ; unde Dom.inus quia inba- enim : Si invalueril apud vos manus advenm atque
bitanf propter infidelitatem innuens dicebat : peregrini, sive ut LXX, inquiliiti, el aUenuatus fraler
Servus.non matiet in domo.in ceiernum (Joan. vm), tuus vendiderit se ei aut cuiquam de siirpe ejus, id
quod esi}inhabitaiitium prpprium; sed ait legisla- est, si hic qui ad fidem ex gentibus aut ex Judseis,
tor, secundum Septuaginta, et de cpgnatis ipspriim 'B aut omnino hserelicis noviter nostrse fidei conjun-
quicunque fuerinl in terra vestra, erunt vobis in ctus, clarus est virlulibus, ita ut potens sit in ar-
possessione. Cogiiati etjim Judseorum propler infide- guendo et exhortando peccantes; liujus enim pro-
litatem Iisereticisu.nt, qu.ianon plene sicttt et illi sen- prie manus invaiescit, sive ut LXX itivenit, quia per
tiunt, et eadenj quidem-nobis proedicant mysteria, suani aclionem invenire, et aliorum conversationeui
npn tanien jn eisdem rectis et perfectis et integris in et exhortationem polesl; deinde et frater tuus, qtti
Deum dpgmatibus. Unde suut quidein in teiTa nostra, olim eruditus est in verbo, sed et qui aequalislibi
sed inquilini:. Hos habebilis, inquit, in fainuios et est secundum sortem conversationis, hoc est enim
hm.redilariojure transtniltetisadposteros, dc posside- frater attenuatus, id est, non inveniens exhortantem,
bitis in mlernum. Quoscunque enim ex genlibus et et consiiium dantem, advense sive peregrino vel in-
infidelihus aut ex Judseis, aut ex bserelicis lucrati quilino se vendiderit, id est, erqui noviter ex gen-
fuerimu.s, et Deo obtulerimus, servosque et ancillas tibus, aut de Judoeis ', aut secundum quod dixiiuus
acqui.siverimiis, impendentes pro eis'doctrinse pe- hsereticis credenti, vendatur autem el illo verbum
cuaiam, hi in nostra perpetua possessione sunt; doclorale propter conversalionem ejus impendente :
sed et filiis noslris, id est, discipulis, dividere eos, quia incongruum est eum qui oliiri in clara scientia
id est, tradere eoruni discipulatum possumus. Quod ^' et conversalione notus fuit1,sub eo qui noviler ad
manifestalPauIus, cujusfiliiquidem erant, sicut disci- fidem venit agere, non esl enim parva fes discipu-
puli Tilus et Timolheus ; nam Timolheo dileclissitno latus, sed multi temporis vitae fetiamnon modicus
filio in fide, et Tito dileclissimofilio secundumcom- decursus, ad perfeetioiiem necessarius recte redimi-
munem fidem, ad eos scribens praescribebat; deinde tur. Qui voluerit ex fratribus suis, emet eum, id esf,
huic Ephesips, huic Cretenses distribuit. Nam illi quispiam eum similis hpnoris , similisque scieiilise
quidem scribebat: Sicul rogaviteutremaneres Ephesi, et conversationis per suam doctrinam redimat, et fa-
cum irem in Macedoniam, ut annunliares quibusdam ciat non opus habere admbneri a.b eis quos ipse de-
ne aliler docerent (I Titn. i). Tito aulem : Hujus rei buit admonere, ut pote qui in scienlia profecit eos
gralia reliqui le Crelm, ul ea qum desunt corrigas , et qui adhuc modo genili surit. Patruus ergo el patrue-
constituas per civilates presbyieros quos ego libi cbn- Iis et consanguiiieus et affinis redimet ettm ; patres
slitui(TU. i). Sedel quid reslet inter illos quos de nostri sunt secundum spiritum, qui nos genueriiut
foris lucrafi fueriraus, et aequales nostros fratres per Christi doctrinani. Propter quod et Paulus Co-
qui fprsitan humiliati corriguntur, scire etiam nuric rinthiis scribebat: Natn et si ^multos pmdagpgos
nos legisialor volens, haec ad communem orafionern habetis in Christo, sed non mullos patres, in Clirislo
proediclorurii scripsit: Fralres autem vestros filios " eiiim Jesu per Evangelium ego vps genui (I Cor. iv).
Israel non affligelis per potenliam, non quia alios Quotquot ergo fratres horum,id esf sacerdotes, sicuf
quos lucrali fueinmus, exterius in servilutem redi- et ipsi sunt, et doclores , aut et filii fratrum , aut
gere, aut conlerere laboribus praecepit; nusquam discipuli quldem illoruni, in eamdem autem quam
enim hoc in sanciione hac dixisse videtur, sed quia ille scieniiam et doctrinam provecti, sunt enim,
non aequali polestate in illis et islis uli possumus; fratres palris dicunlur recte, qui enim consanguinei
aliud est enim infidelis ad fidem perductus, aliud et affines sunt ejus qui eget consilio e.t exbprtaiione,
fidelis iapstts, et a nobis admonitusi' id est, ut qui ejusdem dignitatjs et conversationis
CAPUT-X. _,-*-^• hi
fueriint, v rurstis ;:w;.o.; '..Pauli
.. redimurit, iUit i'iK':vocis:
rjui- memores >0';
Si guis aulem suorum ,. et maxime domestkorum cu-
' •,-,--'
:;• i': -'.i);'''- r; .i'j.::T,ii,-.o<L.->/S*i
De redemplione ejus, qui se vendiderit advenm aut ram non habet, fidem negavit, el est infideli delerior
peregrini.
(I Tim. v). Et quia opprlet qd omnes qiddeni bonuin
(IBID.)Si invaluerit apud vos manus advenm utque\ ostendere; maxime autem ad domesticosfidei (Gqt.
peregrini, el atlenualus ffaler tuus vendiderit se ei, xi). Siemm hobis corisariguinei per carnem Clirisli
 §49 EXPOStTIONES IN LEVJTICUM. — LIB. VH. S30
sunt, quia de. canie ejus et de ossihus ejus sumus.. • A reddet emplori quod reliquum est annprum quibus
Sequ.ilur: servivi.t,mercedibus imputalis. Primum ergo secun-
Si ctu.lem. et ipse poiuerit, redimet se, supputalis s dum haecreddit pretium, id est secundum ea quae
dunlqxqt qnnis q teinpore vendiliqriis suce usque adi peccavit qui semetipsura redimere vult, ut forsitan
annnm jubilmuni; et pecunia qua vendUus fuerail ex gula peccayit, pe,r jejunium corrigat'; sin aulein
:-.; annorum
juxla
•> 'f - "; " elralionem
"I ..: ' iiumerum , - :,::.',':.- mercenarii sup- ex vejitdsitate, studeal taciturnitatem, si ex incau-
;;. ;...-. ir(,',,'"-
pulala. Si plus fuerinl antn qui remanenl usque. qdi,', lela .-:'!,-oculorum
\.!',"•• in ni mulieris
:.'; ' :!- concupiscentiam
•"',!•.ir,'!•?:'.i:*nn' cecidit,
>-'. '.:: 7
jubilmum, secundum hos et si
rpddet prelium; puuci,, agat non videre mulieres, neque omnino eis obvium
',; ••'rationem
1vonent ::.:. '' cumVVr eo J-'.:->.
iuxlaHU:
annorum
::: , ,-,i -;f,,;', et
numerum, ,',t', fieri.
:l:(: Deinde:.!••' si-f vult
«fiif celerem
, - :- sibi ;..,;i:redeniptionem!'•,- .s; pa-
J.-; :-.\i$:,.n *, ;
xedtiet empiqji,, quod reliquuni est, annorutn quibus s rare, intendat pecuniis cpnquisitionis suse,yerbo vi-
ante servivit, mercedibus iinputaih; non affligeteunii delicet et doctrinoe.,qupd eiim intejligefe prpprium
violenterin cqn.speclutup. Qupd si perhmcrediini noni:. peccatum, ': et ' '• subdi
:-'!'-;• admonenli
;'•'':
- potuerit,qnno jubilmp egredieltir cumliberis suis; meii niultum minus esse ad;fif;--,f;.,;: '••..', et
fecit, I:; si;; viderit
\ .•-. :
annuin remissionis, et ad
enimsunlservi filii Isr.ael, quos etiuxi de terraMgypli: correctionem yidelicet definitaeei poenitentiae,niagis
ego Dpntinus Dpus vester. Tanluni de libertate n.p-^, operetur i! ' "•'. et
.•?-:•••''•' virtutes, . - la
• ' boriosam
; fl ' "rl;i! lucratur
i". I i-.i.ilpceniten- ;•
stra , e.t bpneslafe, e.t glpriatipne in bonis, et cpn- B I tiam. Si autem hoc rursus parum operatus^'••.rf.ff fuerit, si
fide.ntia sancti Spiritu.s agit, ut uumqueinque no-: nonper yirtiites, per iacrymas au.leni e,t suspiria
sli'um sub, servitute peccali cpnslilutum yifiulibus> et siin.ilia alia remedia peecato iiecesse habet.
pi^aecipialredimi, et cprrectionibus, si, verbi gratia,, Et nqn affliges~eum in labore in cptispectu tuo.
cilicium et cinerem, et lacrymas, et eam quse,in his; Quid autem hoc est ? Uteumqui per virtutem pec-
est co.nfessipnejn lucrari vplumus; et qusecuijque) catum resp.uit, npii ei sup.eriniponas districtae pbeni-
cum his aimum conlin.ent jubilsei sive reinissionis,, fentioepondus; semel enim semeiipsuni bpnis bperi-
ad hujusniodi e.nim pro.bation.emprseseniia exppsuit. bus -': :,redemit.
" •' ' ', nimis
Ergo Itfl -<!recte ':'.' subdidilqusesequun-
'..:'::.;; ?(!iL!i..>";- ;' '
Sin auteiij et ip.se polueril redimere se, suppulalis ; tur ; Qugalsi pprjimcrediminpnpol&exif,,, qiiiio ju-
diinlaxat annis a tenippre yenditionis suoeusque ad[ bilmo egredietur cum l&herusuis. Qui autem aequaii-
anuum,juTiilaei.Si enim pauper factus est per pecca- bus peccatp virtutibus seniefipsuijj np,nredemjt, in
iuni qui prius diyes fuit in virlulibus ef correctipni- annp jubilsei siye remis.sip.nisid est, in perfecta et
bus, recle se semelipsum liheravjt, duni sufjQcjatad districta poenitentia, quemadmodum fTequenter dixi-
exhorlalionem propriani, yerumtamen nec hic inle- mus, et ipsum redinii prsecepit. Sed et hpna opera,
grum de seconfidat, ut qui serael aul infjl.matus est, quse piTus quam peccasset egit, filii uniuscujus-
exhortatioue et consiliq egens, compulat apud se- C *- que npslrum sunt. Si autem yis
cognqscere; quae sit
melipsum, id est> secum traclat et disceptatur. perfecta poeni.leiitia,Niiiiyitas inten.de, qui prmdica-
Gompulabit aulem ab anno qua semetipsum yendi- vcrunt jejunium, et induti sutit sacco a tnajpre, usque
dit ei, usque ad annum jttbilsei sive rem.issionis , a qd minprem, et exclamavexuntad D.eumintente , et
quo videlicet peccans eguit consilip et doctrina, us- cum tptp aniinp; et aperterunt se untisquisque q via
que dumintegram et omnimodam peragit poeniten- siiq mald, el ab injusiilia qtiw in manibus epruni
liam, in qua remissionem accipiens, sequalis ei fiat, erat (Jon. m). Sic enim D.eus .eorpm ppenifentiam
qui penitus non peccavit. Quid aqtem traclabit? Qui- suscepit, ut propheta su.bderet, miserlus, est Deus
bus virtutibus et correctionibus eam quse per stu- super malitia qpatti Ipcutus fuerat ut faceret eis et
diosam poenitentiam est remissionem apprehen- non fecit. Et quae est causa quse.ppeniteiifiamdelere
dere et praeeederepossit. Sicut eiiim qui pecuniam peccata faciat, et faci{ mundain poenitenti prpfligari
reddit redemplori annum remissionis exspectare redeniptipneni, ija ut nec ppus habeat alium jam
. opus non habebat, erat autem quinquagesimus, qui admpnentem , Jieqjie sub jugp alterius agere do-
jubilseus dicebatur: sic qui peccatum ad delendum clrinae?.Mei su.nlenini servi filii Israel, quos eduxi
illud, sequales sive pares virtutes exquirit, prsecedit de lerra JEgypti. Quoinodo autem eps eduxif ? Su-
"
poenitentiam actionibus bonis se redimens : quod spirantes videlicet, sicut liber nobis Expdi demon-
demonslrat Zachseus, qui cum plurimorum plurima Stravit, ipse ef nunc unumquemque in .ppenifQntia
sustulisset, non eguit sacco et cinere, et lacrymis et s.usp.iraitteniliberat, et abiiitelligibili Mayptp redim.it.
oralione. Hic enim nobis est annus remissionis, sic PARUT XI.
omnia habens quae nobis fructificent remissionem. Lbi prphibet D.eusiiolq fqcere , vel tilulos erigere.
Non indiguit aulem, quia peccata quidem erant pe- (CAP.XXVI.)Ego Dominus Deiis vesler, qui illa egi
cuniaria; ipse autem ea quaeabrepla fuerant promi- et.hmc prmcepi, non facietis vqbisidolum,et sculplite;
Sit reddere in quadruplum, diinidium aulem suorum nec. iitulos erigelis, nee insianem lapidein ponetis in
dislribuere pauperibus. Propter quod Chrislus ad, terra vestra : ut adoretis eum. Ego enitn sum Domi-
eum : Hodie salus dOinuihuic facfu est (Luc. xix), nus Deus vester, custoditesabbata mea, et pavetesan-
suscipiens pecunias redemplionis ejus dixit. Si au- ctuarium meutn: ego D.ominus. Non solum nobis
lem plus fuerint anni qui remanent usque ad jubi- quomodopeccanteslibertalem habeamus, sed necalio-
Imam, secundumhos reddet et pretium; si pauci, rum doctrina aut exhoftatione egeamus, lex mandat,
vonet ralionem cum eo juxla annorum nutnerum, et ut prophelicum illud in nobis implerelur verbum:
 551 B. RABANIMAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS I. 55$
El nen docebit unusquisque proximum suum, et A u tritura vindemiam; et vindemia occupabit semenlem,
wmsquisque fratrem suum dicens : Cegnpsce Domi- et comedetis panein vestrum in saturitate , et absque
nim, quia omhes scient me, a minore usque ad majo- pavore habitabitis in terra vestra; dabo pacem in fi-
rem eorum; quia propitius ero iniquitatibus eorum, nibus vestris, dormietis et non eril qui exlerreat; du-
et peccatorum illorum jam non recordabor amplius feram malas bestias, et gladius non transibit terminos
(Jerem. xxxi).Quomodo enim? Hoe erit si non solum vestres. Pexsequimini inimicos vestros , et corruent
ab aperto idolorum cultu quem prohibet legis littera, coram vobis, persequentur quinque de vestris cenlum
sed et ab oeculto abstineamus : de qua Paulus dice- alienos; et cenlum ex vobis decem millia, cadenl ini-
bat: Radix omnium malorum avaritia, qum est ido- mici vestri in conspeclu veslro gladio ; respiciam vos
lorum servitus (Ephes. v); quemadmodum nobis et crescere faciam; multiplicabimini et firmabo pa-
etiam nune legis spiritus ahstinentiam mandat. Et ctum meum vobiscum. Comedelis velustissima vete-
nonfaeiemus nobis idolum et sculptile; sive, ut Se- rum , et velera novis supervenientibusprojicielis. Po-
pluaginta manufictiles domos oedificantes et agros nam tabernaculum meum in medio veslri, el non ab-
aliquos possidentes, nec sculptile in eis figurantes, jiciet vos anitna mea, ambulaboinler vos, et ero vester
nostram quodammodo atlerentes amore eorum Deus, vosqueeritis populus meus. Egp Dominus Deus
'
mentem. Nec titulos nobis sive statuam in his eriga- " vester, qui eduxi vos de terra JEgyptiorum ne servire-
mus, Volentes per eam memoriam nostram exten- tis eis, et qui confregi catenas cervicum vestrarum ut
dere in futuras generaliones; sed nec lapidem insi- incederetis erecli. Quia autem a Judseis invenimus
gnem erigamus : auri, verbi gratia, aut argenti cu- omnimodo hsec secundum litteram impleta. Multi
muhim, autlapidum qui videntur esse pretiosi: la- enim Dei prophetse custodientes ejus mandata, et in
pides enim et hi de terra aequales aliis lapidibus prseceptis ejus ambulanles , in multa fuerunt affli-
sunt; et sic avarorum visus in his quemadmodum ctione conslituti, nec panem suum cum satietate, sed
paganorum in idolis seducuntur, propter quod et cum egestate comederunt: quemadmodum Ezechiel
insignis lapis dictus est. Nos autem nihil tale patia- cui ab ipso hoc Deo prseceptum est. Sed el Paulus
mur, nec insignes nobis lapides efficiantur divitiae eos qui in Iege et prophetis justificati sunt, expo-
ut secundum intentionem earum vivamus, secundum nens dicebat: Circumierunt in tnelolis,et in peilibus
intelleclum Septuaginta interpretum ; et non quse- caprinls, humiiiaii, afflicti, quibus dignus non eral
cuiique praeceperint faciamus, et desideriis earum mundus (Hebr .xi). Illud auteffi magisintendere in his
serviamus, adoremusque eas et colamus, in con- quse dicta sunt oportet, quia custodientibus Dei man-
servando eas. Custodiamus autem et sabbata ab data triginla benedictiones in prsesenti lex posuit.
oinni alio malo, et abstinentise vocationique studen- ^ Sic enim eas numero invenies unamquamque bene
tes, et agentes ut operibus prsesentis mundi carea- dictionem ab alia per conjunctioiiem in LXX edi-
mus, alque ab eis quiescamus; hoc enim intelligi- tione discernens ; quia tot annorum existens Domi-
bile et verum sabbatum est-, quod non populi est nus, de quo ait Paulus : Ul occurramus omnesin vi-
ingrati', sed ipsius Dei, quemadmodum in Isaia di- rum perfectum in mensuram mtatis plenitudinis
cebat: Beatus vir qui fecit hoc : et filius hominis qui Christi (Ephes. iv). Venit ad baptisraum, quatenus
appreliendit istud, custodiens sabbatum ne polluat dbnationis perfectionem per setatem quam agens
illud (Isu. LVI).Si non distinguere ab illis volebat, de baptizatus est, nuntiaret et ostenderet, et sic perfe-
quibus in initio prophetiae dicebat : Neomenias el ctus secundum tempus factus, praedicare evangelium
sabbatum et festivitates altas non feram (Isa. i). Quod coepit in quo omnis est vitaeet donationis plenitudo,
autemDei est sabbatum, aut quomodo illud non; et cbnvefsationis fetributionisque quae hic significa-
profanare quis polest, subinfert : Quiescile agere; vit. Ait emta-.-Etdabo vobis vluviam in temporibus
perverse, etc. Ergo a malis abstinere sabbati est im- suis. Dicit autem' verbum Dei, ut pote descendenlem
pletio; sed et sanctuarium est, paveamus, sanctimo- de coelo gratiae, de quo Moyses sic dixit : Attende
niam sludentes, id est castitatem et pudicitiam; hsec: f. cmlumet loquar, et audias terra verba ex ore meo, ex-
est namque vitaeperfectae et consummatse capitulum spectetur sicut pluvia elequium meum (Deut. xxxn).
sive summa : propter quod etiam hoc novissimumL Hoc nOn qualecunque bonum est in tempore suo
posuit, tunc dicit ad nos Deus : Ego Dominus Deusi percipere, sed manifesta est Dei bonitatis ostensio,
vester, qui sum quidem sanctus, sed el in sanctis re- quemadmodum non accipere aversationis est;- pro-
quiesco, interimens et disperdens omnes qui taber- pter quod Deus irascens populoJudaeorum,per Isaiam
naculum meum polluerint et templum meum pollu-• prophetam minatus est, dicens : Et relinquam vineam
tionibus voluptatum violaverint. meam, et non pUfSbitui;;-:iiecfodieiur, et ascendent in
CAPUT XII. eam sicut in agro incAlla spinw^ et nubibus manda-
Prmdicuntur bona custodientibus ptmcepiu Domini, bb nepluant super eam pluviam (Isa. v). Quid enim
et mala violantibus. nobis ex accipienda pluvia in lempore proficit, et
(IBID.)Si in prmceptis'meis ambulaverilis, et man- terra gignit fructum sttum",id est;corpus nostrum,
datameacustodieritiset fecerilis ea, dabo vobis plu-- hujus enim botti fructus sunt caslitas, sobrietas, ab-
viam in temporibus suis,elterra gignet fructutn suum,, stinentia. Etpomis arbores replebunlur; sive, utLXX,
etpomis arbores replebunlur.Et apprehendet messium i ligna campi dabunt fruclum suum, ligna autem campi
 EXPOSITIONES IN LEVITICUM. — LIB. VU. 554
sunt animae niotus, ut pote qui sunt motibus intelli- A i ter.ram vestram: Quod nostra translatio panlo post
gibilis nostrae terrse, videlicet carnis, sublimiores; dicit: Gladius non transibit lerminos neslros, et dabo
horum enim fructus veritas , justitia, ffiansuetudo, pacerii in lerra veslra. Si enim corpus stabile fuerit
compassio et his similia. (Ex Origene.) Habemus in- et anima fructificet, securi interra nostra habila-
tra nosmetipsos et ligna camporum , quse fructum bimus : Quia caro non concupiscet adversus spiritum
suum producunt. Quaesunl ista ligna camporum, di- (Gal. v). Unde nec bellum per terram transibit, ne-
cet fortassis auditor: quid iterum hic seminiverbius que enim habebit tempus in resurrectione concu-
ait? Quid undique verba conquirit, ut explanalione piscentiarum, de quibus ait Jacobus : Vnde bella et
lectionis effugiat? Quomodo intra nos ligna esse litesin vobis? Nonne Iptncex concupiscenliis veslris,
docebit, et arbores? Si non lemere obtrectes, qummilitant in membris vestris; quibus destructis,
jam nunc audies : Quia non potest arbor bona pax in terra nostra, lege Dei refrenata, profligatur.
malum fruclum facere, neque arbor mala bonum Et dormietis, inquit. In retributionis autem specie
fruclum facere (Maiih. vu). Habemus ergo arbores etiam hocScriptura sacra posuit; dormilio enim ut
inlra nos sive bonas sive malas , et quse bonse pote requies mors sanctorum dicitur : iniquorum
sunt fruclus malos afferre non possunt, sicut autem non est ita. Cui testis est Ecclesiastes : Satu-
quae malae sunt, fructus rion afferre bouos. Vis B ' ritas autem divitis non sinit dormire eum (Eccl. vj.
tibi et arborum ipsarum, quse Tntra nos sunt, vo- Propter quod nunc consequenter addidit: Et non
cabula et appellationes expediam? Non esl ficus erit, qui exterreat. Qui enim sic vixit, quemadmo-
nec malus, nec vitis, seduna arbor justitia vocatur, dum in superioribus dictum est, non 'habebit qui
alia prudenlia, alia fortiludo, alia temperantia no- eum terreat lempore mortis, quse nobis dormilio
minatur. Et si vis majorem adhuc arborum mullitu- est, propter spem morluorum resurreclionis. Non
dinem, disce quibus fortassis digne putabitur, consi- habebit aulem qui exterreat, nihil sibi conscius, de
tus etiam paradisus Dei est". Ergo alia arbor pietas quo terreatur. Auferam malas bestias, videlicet dae-
est, et alia arbor sapientiseest, et alia disciplinseest, mones. Bestiae enim sunt ex simili malilia, primum
et alia scientiaeboni et mali: super omnia vero est sicut latentes, deinde ut venenum importabile et
et arbor vitae, adhibeam lestem sapientissimum Sa- mortiferum habentes. Persequiminiinimicos vestros.
lomonem, dicentem de sapientia : Lignum vitm est, Non possunt enim ante faciem eorum, qui secundum
inquit, omnibus qui amplectunlur eum (Prov.m). legem vivunt stare. Et corruent coram vobis. Qua
Si ergo sapientia lignum vitae est, sine dubio »1tdiud morte? quae est utique per jejunium et orationem.
lignum est prudentiae, et aliud justiliae. Neque enim ' Hoc enim modo nostri intelligibiles inimici daemones
'J
consequenler diceretur ex omnihus virtutibus, solam interimunlur, ut nequaquam ultra contra nos- pos-
sapienliam meruisse quse lignum vitae dicalur, cae- slnt reyiviscere. Unde et Dominus apostolis inqui-
teras autem virtutes nequaquam similis sorlis sus- rentibus, cur muluum et surdum daemonium, eji-
cepisse vocabula. Ligna ergo campi dabunt fruelum cere minime potuissent, respondit: Hoc genus non
suum : Apprehendel messium tritura vindemiam, et ejicitur nisi per jejunium et oralionem. Persequenlur
vindemia occupabitsementem. (Ex Hesychio.) Quiai quinque de vobiscenlum alienos (Matth. xvn), sive, ut
enim tritura terrae eolligit fructus, vindemia arbo- Septuaginta, expellent quinquaginla. Centum quin-
rum recte fructus corporis, aut fructus animse com- quaginta diciffius spiritalem hominem, quia die Pen-
prehendere sive occupare, quia hoc quidem maximei tecostes Spirilus de coelo descendit. Ergo spiritalis
henedictionis est, uno eodemque tempore stabilei ille qualem Paulus dicebat: Spiritalis autem judicat
et fecundum corpus atque animam in virlulibuspos- omniaelipse a neminejudicatur (I Cor. u), id est,
sidere. Comprehendet autem sive occupabitvindemia; qui scienliam perfectam habet ad subtilem eorum
sementem. Congregans enim anima virtules suas, quse agenda sunt discretionem, hic quamvis validum
mox alias desiderat usque dum illas attigerit divi- dsemonem, verbi gratia, qui est ex eis supra centum,
tias, ad quas Paulus festinavit, et propterea dice--•p et qui Legio appelletur propter multitudinem obe-
bal : Fralres, ego me non arbitror comprehendisse:. dientium ei malorum spirituum elcooperantium, va-
unum aulem qumqitidemretro sunt oblitus, in his au- let superare alque vincere. Ei ccnluriievobis dccem
tem qum in priora sunt, exienlus, secundum inien- millia. Qui enim non solum scientiam liabet subti-
lionemsequor ad palmam supernm vocationisChristi lem, sed et vitam perfectam atque consummatam,
(Phil. 111).Propter quod et bonum sequitur semen hic duplex quodammodo spiritalis est, et propterea
plenum salularibus actionibus, ut bene conveniat centenario numero honorandus est, sicut duplicem
quod sequitur : Et comedetispanem vestrum in salu- fructum ferens in spiritu atque perfectum : de quo,
rUate. Si enim panis noster virtus est, de qua Domi- majorem Christus non dicit, sed frequenter bonam
nus dicebat: Operamininon cibum qui perit, sed qui terram insinuans dicebat: Ajfertfructum trigesimum,
permanet in vitam aternam(Joan.vi). Hic illud ad et sexagesimumet centesimum(Matth. xm). Hic ergo
satietatem comedet, id est, operatur, qui in perpe- millia hostium subjicere, omnes videlicet contra-
luo ejus appetitum habet. Et absque pavore habitabi- rias virtutes, ut pote qui virtutum habet perfectio-
tis in lerra vestra, dabo tpacem in finibus vestris; vel nem, potest, Quomodo autem subjicil? In verbo uti-
secundum Septuaginla, et bellum non transibil per que Dej. Ail enim : Et cadent inimici veslriin con-
PATROL.GVIII 18
555 B. RABANIMAURI ARCHIEP. MOGUNT.OPERUM PARS I. 556
speclu vestrogladio. lllum dicens queni Paulus sic A & ipso spiritu mutabilis est, sicut anima, sed spiritus
scfibehs exposuit: ciim enim prius dixisset, inimi- est Deus, et semper ei idem esse, apud queninoriest
cbruiri millia, id est, non est nobis colluctatio adver- commutatio(Jacob. i)-. Hinc autem acceperunt Apol-
sus carnem et sanguinem, sed adversus principes et linaristaeoccasionem,qui dicunt animamnonhabuisse
potestates, advefsummundi rectores tenebrdrum hd- medialorem Dei et hominum, hominem Christum
rutri; adversus spitilalia nequiliaiin cosl'estibus,mbm- Jesum, sed tantura A'erbutnet carnem fuisse, cum
feft: Proptered accipite armaturam Dei, quam si- diceret: Tristis est anima mea usque ad morlem, sed
gillalim dinuinerans ait : Et gladium spiritus, quod ipso ejus aclu qui nobis per evangelicam declaratur
est verbumDei. Respiciam vos : Quid festenim melius historiam sic appareni humanae anima; officia, ut
quaffifespici a Deo, cujus respectus salus est? Aver- hinc dubitare dementis sit. Ambulabointer voset ero
satio mors fest. Et crescere faciam, et multiplicabimi- vester Deus, vosqueerilis populus meus. (Ex Hesy-
rii : Auget nos quidem, cum parva bona quaeagiffius, chio.) Aperte autem etiam haeea propheta prsedicta,
maxima facit apparere ; multiplicat autemj pauca sicutLXXedilioconlinet, scripta sunt:Hic Deus no-
crfescefefaciens in multis. An non augeris nostras ster, non reputabitur alius ad eum : post hmcin terra
Virtutes et hiagnificans dicebat : Quandiu fccisiis visus est, etcunt hoitanibusconversatus est (Buruch.
utii de miniinis his, mihi fecislis? (Matth. xxv. )Et| B in) : quod non egisset, sinos aversareliir. Nonergo
itiultiplicatis rursus, Paulum scribere faciebat: Non nos abominatus est, sed et inambulare innobis per
ehim bccides,hon adulterabis; non concupisces, et si carnem voluit, et fieri nosler Deus, cum esset et
>'quodest aliud mandalum, hoc verbo instauratur ; prius, sed ignotus, quia nos errori conjuncti eramus.
Diligesprtiximum iuum sicnt teipsum (Rom. xiir), Ex quo auteni nos proprio ernit sanguine, Deus no-
ffiulla ffiandata efliciens hoc unum mandalum, ut ster factus est, -etuon suamj plebem suam fecit. Et
hos assequentes illud divites efQciamur.Nimis ergo quis est qui bsec fecil? Ego DoininusDeus vester,qui
oppofluria sunt quae sequuntur : Firmabo pacintn eduxi v.osde tefra Mgyplitie servirelis eis.
meuni vobiscum.Ejus quidem pacttim stint prsediclaj Quod si vis cognoscere hoec, Exodi verba, sed et
per retributiones aulem illud firffiat. Quod manife- Evangelii, per ordinem discute. Disit aulem Donii-
slant quae sequuntur. Comedeiis velustissinia vete- •nusad Moysen-:Vidi afflictionem-.populi meiinMgy-
vutit; sive, ut Septuaginta, id est, qumvobisper legem pto, el clainorem ejus audivi, propler durhiam eorum
el prophefas promissa sunt, et vetera vcterum, quae xjiti prmsunt operibus; et sciens doloremejus; descen-
•per Patf iarchas Tn eorum benedictionibus promisit. di iiberafe eosde manibus Mgyplibruni, et educerede
Et vetera novis supervenienlibus projicietis. Quae tetraiUam terratn bonam et spaciosam-,qumfluit tae
surit nova? Evangelica videlicet. Nam cum maxima C I et mel {Exod. IIL).Et quis sit qui introducit in pro-
sirit ea qtiseper patfiarchas, legem et prophelaspol- missionis terram ? jpse Deus, qui haec Moysi dixit
licita siint, tamen per Evangelium promissa inajora ostendit: Ecceego vtillo ungelutnmeum,quit)rmcedal
;sunt : propterijuod hofttm comparatione illa a nobis te, et custodial (ein via, et introducal ad lecum quem
supefflua judicantur. Ecce enirii capitulum; qupd paravi. Angelum filium appellans, quia volunlatem
totairi beriedictiohem corifirmat, Tnfert, id fest, ri.use patris nobis annuniiavit: De quo ait Isaias: Puer na-
per evarigelicam aCta srint etimpleta gratiam : Po- -tus est nobis,filius datus esi nobis, cujus principatus
nam taberridculum riieuth 'iri medio•vesiri;vel, sieut; -super humeros ejus, et appellabiturmagni consilii an-
Septuagihta: ConslUwamiestUfrientummeuihvobiscum, gelus , admirabilist, consUiurius, -Deus forlis, etc.
qnod est hbc, iri quojiova prbmisit, ctijus sic pro- )(>I:SU. rx.)
pheta Jeremias memoriam facit: Et consiituam vobis GAPUTXHI.
testamentumnbvum, iwn secnttdumtesiamentumquod In :quo 'thultiplicesplagm traitsgretiientiummandata
Dei prmdicuntur,
dispbsui patribus vestris (Jerem. xxxi). flis enim
corijuncta sunt et qtiae sequiihtur maxime: Et non (IBID-.')Quod si non audieritis me, iiec fecerilis
abomiiiabituranima trieavos. (Ex Augustino.) Ani-.- r^indndatamea; sispreveritis leges meas et judicia mea
^
maih suam Deus Voluhtatem suam dicit; non eniin coniempseritis,ut non facialis ea quceame cbnsliiuta
est animal habens corpus et anijnam; neque substan- -sunl, et ad irfiium.perducutispactummeuni; egoquo-
tia ejus ejtismbdi est, ctijusmodi creatura e]us, quae -quehmc faciam vobis, visitabovosvelpciter inegeslate
' etnrdore
anima diciluf j quaffi ipse fecit, sicutper sejamipse qui conficiat ociilosvestroset consumat ani-
testattif' diceris : Et ehthem fialum ego feci ••quod inas; frusitwserelis setiieiileni,qnmab lioslibusdevora-
eum de ahima honiihis •dicere, consequentia mani- bilut. Ponam faciem meam eonlra vos et corruelis
festaht.'SicJJt'fefgOrcum dicit Oculossuos et labia sua, Cbratniiostibusveslris, el subjicieniiniliis qui odetunt
etcsetefa Vbcsibulaniembrofuni cbfpbfalium, non vos; fugietis neiriiiie'persequenle.:Qa&bona eos qui
utiqueaccipiihuseuirijibfmkfeorpQrisesse definitum, obediunt Dei mandatis exspeelant, suffieienter lex
sed illaoiriiiia membfofUiririQmitianon intelligimus; superiusdixit;;quae autemevehiretransgredientibus
irisi feffecttiinoperatiorium atque vTflutmn, ita ut; comminata est, ea quae nunc sanciunlur ostendunt:
cum dicit, Anima inea, voluntatem 'ejtis debemus: quorum quando ad litteram singula discutimus, in-
accipere. Perfecte quippe simplex illa natura, quse: venimus populum Judaeorum liorum passum, quse-
Dfeusdicilur, non constatex corpore et spiritu, riecj dam secuhdum litteraro, offinia autem secundum
557 EXPOSITIONES IN LEVITICUM. — LIB. VH. 558
spirilum, Qupd si nonaudierilis menec feceritisman- A £ dere poterant, sed clamabant palam atque proedica^
dala mea; si sptevetitts leges meas et judicia mea banl: Quid facietnus. quiahic homo multa signa fa-
contempserUis,ut non facialis ea, qum a me constitu- cit? Si dimittimus eum sip, venient Romuni, et tollent
ta sunt, et ad irritum perducatis paclum meum. Qui nostram et locum et gentem (Joan. xi). Ergo non
npn audiuntmandata Dei, et qui judicia eonlemuunf? quia legi aut prophetjs contraria docebat, nam ni-
nisi qui tradilionem seniorum infendentes, et legis- .mis eis consona docuif, sed sui ampris causa, suique
laloris iulenlionem transgfedientes, adhoc quod eis causa negptii, sermpnibus ejus ijpti obediebaiit. Hoc
videbatur Jegem exponebant, qui dicebant, sicuf ait ergo p.erculsi morbo, oculos sups cpnficiebant et
Domirms : Quicunque dixprit patri aut inatri : Do- animas consunieba.nt, non splum exardescentes
num quodcunque ex the tibi proderit; et non honori- furore, et invidia corrupti, sed ut seinel ijifirjiiati
ficabit patrem suutn etmatrem suani (Maith. xv), id mente, ,el cogitafiones non nimis sanas a.d discretip-
est, quicunque dixerit parentibus.: Vola surit Deo ea neni faclorum dictprumye habentes in Dominicis
quoehabep; ipsi enim ea, nimjns fet oblationem ,ob- verbjs, ,et rnjraculis, interiores sijps oeulos.conficie-
tuli, eos qui genuerunf honorare non cogitui;. Qui hant, et animam consurQebant, jta. u.t ad eum cla-
suntqui non ejus omnia faciunt mandala ? Nisi ,qui marent: Usquequo animam npstrani tollis? Si. tu es
anethum et acyminum decimant et mentham, relhjr -J ? Chrislus, dic nobis palam• (.Jo.qn. x). Quod utique,
quunt autem judicium et niisericordiam et iidem ,quia animae infidelitatis consumptioni subjacenles
(Maith. xxm).CumJ)eus eis per prophetam dicat: eraiit.
Indicabo tibi, a iiotno, quid Dominus qumral a te, uii- Sed et Joannes haec de eis dicit: Prqpterea non
tjiie facete judicium, et diligere misericordiam et sot- poierant credere, quia rursus dixit Isaias : Excmca
licilus ambulare cum Deo tuo (Mich. vi). Prppier rcor populi hujus, et aures ejus aggrava, nequando
<[uodDominus ad eos.,uf pote non omnia implentes .pctiiis suis videant, et auribus .audiant, ,et corde inlel-
legispraecepta, sed quae ejus snnt gravia relinquen- ligunt (Isa. vi). Cernis qiiia quemadmodum fece-
tes, et quaeminima agentes, dicebat: Hmc oportebat runt ipsi, sic et Christus fecit eis; quia eniin-ejus
facere, el iila non omiltete. Sed et mandata Dei illi irritum facere paGluin sive testamenfurn studuerunl,
proprie transgrediuutur, eteis maxime inobedientes •recteeorum oculos et cor excsecayit, et ardorem
sunt, qui exteriorem faciem eorum, non autem in- sive Iiecteriam CQhficientemocufos eo.rum et ani-
tentionem Dei conservant. Planius ergo Aquila et jtias consumentem eis dedit. Sed quid his addidit?
Theodolion et.Symmachus edidisse inveniuntur^ iNam Frustra sereiis semenletn,qum ab hostibus devorabi-
ille quidem ait : Si constituta mea reptobaveritis :illi tory-fruslra enim illis prophetarum et legis profe-
-statem..Sisubtilitatesmeasrenueritis. Dogmata Dei -• runlur semina, et .doctorales illinc seminant ser-
et subtilitatem, quse in spifilalem mandatorum in- mones non habentes terram fertilem ad intelligi-
tellectum erat, transgrediunlur, quiaNovo Testameh- bilium dogmatum fruclum. Unde nec cibo eorum.
to concordat,infirmareevangeIicam gratiam perhoc ifuuntur, sed devorant ea adversarii eorum, qui in
volentes :quodeos arguens ait: Et adirritum per- Christo credunt, quos ipsi sibi per infidelitatem et
ducaiis paciumpieum. Quid aufem per hoc minatus •invidiamcontfarios;fecerunt.Etponamfaciemmeam
est? Nimis •enim similis poena est praevaricationi cpnira vos, secundum prophelicam illam vocem:
eorum :Ego 'queque hmc faciam vobis. Quomodo? Vultus autem Dotnini super facientesmala, ut perdat
Visitabo vos velociler in egestate. Nimisenim agentes de terra memoriam eorum, et corruetis coram hosli-
eos Domihus per verbum suum fecit, intantum ut bus veslris (Psat. xxxm). Genliles enjm, quosinimi-
ad invicem dicerent: Durus est hic sermo,quis potest cos sibijudicant, coram eis-eadunl, in saliite eorum
eum audire ?(Joan. vi.) Sicut ergo sponte legis intel- offendentes. iUnde-Synimachuspro cadere offencletis,
•lectum transgrediebantur, ut evangelicum testamen- ait, ante inimicos vestrtis.;Quidautem aliud addidit?
:tum irfitum deducerfent,qui illinc habebat exordiuiri, 'Persequerilur vos odio habenies vos, et fugietis nullo
sic eis-et ipse obscura verba dicebat, et difficile suo-. persequente. Hic quodammodocontrarium esse vide-
ram dogmatum faciebat comprehensionem. "' tur, quod dicitur. . Si enim ab hostibus persecutio-
Sed lam^qusesequantur agnosce: Ardore quicori- nem paliuntur, quomodo nullo persequente fugiunt?
ficiatocuiosvesirbs; sive, secunduhi Septuaginta,Sca- Sed persequuhtut vos, noniadiexpellendumilegislator
biemaufeinefritorbum regium calerilemoculosvesiros accepit, sed quod curreiido imhiinerent ad salutem
etanima vestratiislabescenle.Scabies atitem morbus eorum festinantes. Unde, -Persequentur vos, in ser-
est corporis, sed manifestus in superficie earnis, et vitutem redigettt vos, Symmachus: Erudiunt in vobis,
cofio ejus deCurrens. Morbus autem regius, id est, Theodotion edidit. Talem auteiri nobis et Paulus
hectafia, fitquidemex accensione; manifestus au- persecutionem demohslrat: Sequor dutem si com-
tem etiam hic est in superficie carnis, et pellis de- prehendam, in quo et comptchensus sum (Pltil. m).
ciirrens, et multo magis oculis iusidens: Tatefe ati- Gentes ergo et si eum :David <de Jtidseis dicunt:
temhbrum jnofborumneutTuiH potest. Tales efant Nonne qui te oderanl,Deus, tideram'illtis ?(Psal.
: •ariirijarum'Jii'daicarummofbi manifesti fet Verujntamen eorum Tnstat saliiti, festi-
" mali,- et cxxxviu.)
"heqtiaquairililffa lateritfes.JErirdlantes enim Domi- nalque *et -ofat: 'Scit etiim qura •asiumptio earum,
nivefbi^et fniraeulis, non"jaminorbos stios aljscon- ' sicutaii Pauitis','-*«f8tsfex i)ttiiHuih,>etplenit0o-ea-
559 B. RABANIMAURI ARCHIEP. MOGUNT.OPERUMPARS I. 560
rum salus mundi (Rom. xi). Hi autem fugiunt nullo A , eorum pariier potantium consumcnlur, Quasi stipula
persequenle. Non enim quemadmodum illi nostrae aridilate plena ex te exivit, cogitans contra Domi-
saluli ihVident, sic et nos illortim : unde eos nec num maliliam, mente pertractans prmvaricalionem
persequiffitir, nec cum nos aversantur, aversamur, (Nahum. i). A quo autem cogitatio contra Dominum
sed implemus quod Isaias prophela dixit: Dicite egressa est mala cogitans, et contraria prseceptis
'
odientibus vobis: fratres nostri; et abominantibus, ut ejus, nisi a populo Judseorum? de quo Isaias dicebat:
nomen Dotnini glorificetur, et videatur in exstiltalione Vm illis, quia consilium cogitant malum contra se-
eorum et ilii erubescant (Isa. LXVI).Sequitur : melipsos dicenles: Circumveniamusjustum, quia in-
(IBJD.)Sih aulem nec sic obedieritis mihi, addam utilis est nobis; fructus ergo laborum suorum man-
correptiones vestras septuplum propter peccala vestra, ducabunt (Isa. 111).[Al., Vm animm eorum, quoniam
et conteram duriliam superbimvestrm, dabbquecmlum reddila est eis mala. Dicite juslo, quoniam bonm,
vobis desuper sicut-ferrum, et terram mneam. Consu- quoniam fructum adinventionum suarum comedet.]
melur ihcassum labor vester; non proferel terra ger- Inlende autem ordinem, quo.utitur legislator ad
men, nec arbores poma prmbebunt. Si ambulaveritis comminationem : Sin autem nec sic obedieriiis mihi,
ex adverso mihi, nec voluerilis audire me, addam addam correptionesvestras sepluplum,propter peccata
plagas vestras usque septuplumpropter peccala vestra, B '. vestfa; Septuaginta autem ediderunt : Si usque ad
immittamquein vosmalas bestias agri, qua consumant hmc non audieritis me, usque ad hoc ad quod prsece-
et vos et vecora veslra, et ad paucitatem cuncla redi- dentia ostenderunt, ubi egestatem ardoremque dixit:
gani, desertmque fiant vim vestrm. Quod si nec sic quse quomodo oporteat accipi, in prsecedentibus ex-
voluerilis recipere disciplinam, sed ambulaveritis ex posuimus. Si ergo usque ad hoc inobedientes fue-
adverso mihi, egoquoque conlra vos adversus incedam, rint, ul neque ex his quae dicta sunt emendentur,
et perculiam vos septies propter peccata vestra, indu- seplies illos dixit corripi, id est, perfectam corre-
camque super vosgladium ultorem fmderis mei. Cum- ptionem in peccalis eorum evenire. Quibus autem
que confugeritis ad urbes, miltam pesliientiam in me- non dicit, ut eorum peccata hoc ipsum, quod non
dio veslri, et irademini hoslium manibus. Postquam emendati sunt ex praedictis intelligamus. Et quod
confregero baculum panis veslrijita ut decemmulieres addidit: Et conteram duritiam superbimveslrm, non
in clibano coquant panes, et reddant eos ad pondus, Yoluerunt enim Christi liberlatem suscipere, dicen-
et comedelisel non saturabimini. Talibus distinctio- tes : Semen Abrahm sutnus, et nutti servivimus un-
nibus non frustra legislator usus est. Nam nuric quam (Joan. vni). Hanc eorum duritiam superbioe
quidem ait : Sin autem nec sic obedierilis mihi; ' contrivit, servire eos gentibus faciens. Dabo cmlum
deinde quasdam correpliones denumerans, subinfert: *-'vobis desuper sicut ferrum; millam enim ex eo visi-
Si ambulaveritis ex adverso mihi; et rursus, alias tationem penitus sunt adepti. Et terram mneam;
plagas exponens addidit: Quod si nec sic voluerilis terra enim divinse Scripturae quam possident, in-
recipere disciplinam, sed ambulaverilis ex adverso fructuosa eis est, cum non ab eis intelligitur quo
mihi. Sed ideo, ut diximus, his distinctionibus usus oportet modo: ergo renea propterea est. Ad cujus
est, quia frequenter.Chrislus suscipere populum Ju- rei ostensionem addidit: Consumeturincassum labor
daeorum voluit, illi autem non obediebant, ita ut ad vesler. Labor enim quem in divinis Scripturis oslen-
eos claraaret: Jerusalem, Jerusalem, qum occidis dunt, incuinbentes tradilioni lilterae, incassum con-
prophelas et lapidas eos qui ad le missi sunt, quotiens sumitur, qui plene non possunt legem secundum
volui congregare filios tuos, sicut gallina congregel litleram uti, ablato loco, in quo littera omnem divi-
pullos suos sub alas, et noluisti. lllud ergo maxime num cultuni legis conclusit.
in his quse dicta sunt attendamus : quia cum septem Nimis ergo convenit, quod sequitur : Non dabit
correptiones comminatus fuerit, sic eas subdidit: terra germen suum, nec arbores poma prmbebunt.
Conlrilionem enim duritise superbiae, et dalionem Neque enim exterior eorum homo, qui appellatur
coeli ferri et terrae senese, et incassum eorum con-.•p.terra, fructifical, quia in gastrimargia vivunt, el de
'
sumi laborem, et terram non proferre germen, nec eis dictum est : Quorum Deus venter, gloria in con-
arbores poma prsebere minatus esl. Hsecautem sex fusione eorum (Phil. iu). Sed nec mentes, quse sunt
sunt non septem: Hoc idem autem invenies et reli- agri ligna, sicut inserfae quidem corpori, sed tamen
quas correptiones percurrens. Ergo per hoc mani- eo excelsiores fructus Deo praebent, quod germinare
festum est quia seplenarius numerus totius praesen- nos in pietale vult. Si ambulaveritis ex adverso mihi.
tis vitse figura et signum est, quae per septenarium Neque enim recto corde ad Deum incedunt; conver-
numerum volvilur. Et quia septein ex eis corre- tunt enim ejus viam, legis et prophetarum sensus
ptiones sive vindiclas vel plagas inferre, omnimodam subverlenles, ut suam inobedienfiam per hoc atque
poenam et integram vindictam ut pote noh venialia praevaricalionem colerent. Propler quod infert: Nec
nec pcenitentia digna peccantibus minatus est, ita ut voluerilis audire me, addam vobis plagas vestrat
finem in eis illud accipei'et propheticum eloquium: usque ad sepluplum propter peccaia vestra. Non jam
Quid cogilatis conlra Dominum? consummationem corfeptiones, sed plagas, validibrem nunc poenam
ipse faciet. Non consurget duplex tribulatio, quia prsecedenti et aequaiem eorum iniquitatibus expo-
ticut svinm se invicem complectuntur, sic convivium nens, quam hanc : Immitlamque in vobis mala*
561 EXPOSITIONESIN LEVIf ICUM. — LIB. VII. 562
fcestiusagri, qum consumentvos, et pecora vestra et A cunctis de Christo prophetiis sic aperte repugnare.
ad paucitatem cuncta redigant, desertmque.fianl vim Et trademini hoslium manibus, videlicet intelligi-
vestrm. Quia enim semetipsos a Dei via repulerunt, biliitm. Postquam confregerobaculum panis vestri.
recte super eos bestias agri dsemones immittuntur, Rarescit enim apud eos doctoralis panis, maxime
dominari eis permissi, qui eos et consumunt. salutaris. Quomodo autem? Audi quse sequunlur :
Quidquid enim videntur justilise agere, Deus sibi Ita ut decemmulieres in uno clibano coquant panes,
Hon imputat, quod demonstrat Paulus dicens: . et reddant eos ad pondus, et comedetiset non satura-
Juslitiam suam qumrentes constiluere, justitim Dei bimini? Nihil habent Judsei quod doctrinam vires
non sunt subjecli(Rom. x). Et rursus : IsraeJ autem habere nulriendi faciat, exceptis decem prseceptis,
sectando legemjustitim, in legemjustitim non perve- quia veram prophetarum expositionem, ut pote con-
nil (Rom. ix). Necesse est ergo ut eum comedant cordantem Salvatoris nostri dispensationi, fugiunt,
daemones,, qui eorum pecora, id est, pecoribus si- reliqua autem legis nolunt inlelligibiliter accipere,
miies homines, pravum videlicet populum atque im- nec spiritaliter suscipere, sed secundum litteram
peritum consumunl, siquidem nullus est in illis solam, quod stare non potest. Primum ouia locus
intellectus, nihil Dei servitio diguum cogitare con- destructus est in quo erant sacrificia, et mundatio-
sueverunt, sed sicut jumenta in modum freni, slul- B 1 nes, et oblationes, et reliqua quseperfinent ad ser-
tis praepositorum suorum traditionibus ducuntur. vitutem litterse. Deinde multa in eis erant non tam
Propter quod sunt daemonumcibi et ad paucitatem studio quam risu digna ad cuslodiendum atque ope-
redigunlur, tam multitudine quam dignitate; deser- randum. Nec contrarium est sabbati mandatum,
tsequeeorum fiunt viae,quippe quse nec aquam ha- quia etsi decem mandatis insertum est, non tamen
bent vitae, nec susceplionera sive hospitalitatem in- ex eis est. Si ergo mandatum speciale ponamus :
telligibilem, nec producentes se, vel quasi ad manuin Ego sum DominusDeus tuus, qui eduxi te de terra
deducentes aut custodientes. Quod si nec sic volueri- Mgypti, de domo servitulis, perfectum mandatorum
lis feciperedisciplinam, sed ambulaveritisex adverso decem numerum inveniemus. Dehinc aperte re-
mihi, ego quoqnecontra vos advefsus incedam. Ad- quiem intelligibilem signific.il, in qua nullum opus
versa poena utar, quemadmodum adversa est legi hujusmodi licet nos agei'e. Hsec ergo sola panem
vestra prsevaricatio. Cum enim meditari eam videa- operantur populo Judseorum in clibano uno, legali
mini, intentionem ejus non servatis. Sic et ego videlicet; et reddunt eos ad pondus supradictos pa-
adversam vobis superinducam poenam , non vos nes, id est, ad sensibilem districtionem. Neque enim
corripiens illis quibus flagellabam prius, quando ' dilatant doctrinam sicut Evangelium, neque adul-
mortiferos serpentes, et incendium, et terrse hiatus ^ terii doctrinam ostendunt ad custodiam, ne quidem
et similia super vos inducebam, sed alias. Quaesunt respiciendi mulierem, nec homicidii, et ne quidem
autem hse? sequentialegentes sciemus. Et percutiam irascendum : unde nec saliantur Judseorumpanibus,
vos septies propter peccata vestra. Prius corripiam, qui ex eis sunt nutriti, arctam quamdara doetrinam,
deinde percutiam; proeedens enim poena ut pote! nihilque habentem ubertatis, spiritalisque largilalis
contra inobedientes fortior efficitur. Inducamque• sumentes.
super vos gladium, ultorem fmderis mei. Gladius spi- (IBID.)Sin autem nec per hmc audieritis me, sed
ritus, quia verbum Dei sit, frequenter diximus. Hoc; ambulaverilis contra me, et ego incedam adversum
verbum in linguis Ecclesioe magistrorum vindicatt vos, in furore meo contrario, et corripiam vos septem
judicium foederissive Testamenti evangelici: con- plagis propler peccala veslra, ita ut comedaliscarnes
vincit enim eos qui Novum transgrediuntur, nec', filiorum vestrorum et filiarum vestrarum. Deslruam
Vetus cusfodire posse. Et vindicalur Evangeliumi excelsaveslra, et simulacra confringam. Cadetisinler
cum jnimici legis oslenduntur, quia Evangelii gra- ruinas idolorumvestrorum et abominabiturvosanima
liam transgrediuntur. Sed et legislatoris sapientiami mea inlanlum, ut urbes veslras redigam in solitudi-
obstupesce, quoriiodoopportune subdit: Cumquefu- j» nem, et deserta faciam sancluaria vestra. Nec reci-
geriiis ad urbes, mitlam pestitenliamin medio vestri. piam odpremultra suavissimum,disperdamqueterram
Intelligibiles civitates prophetse sunt; manifestumi vestram, et stupebunt super eam inimici vestri, cum
est autem. Et quibus Deus Jeremise dicebat: Ego> habitatores illius fuerint; vas autem dispergam inter
quippededi te hodie, in civitatemmunitam (Jerem. i). gentes, et evaginabo post vos gladium, eritque terra
Quemadmodumergo in civitates muratas qui fugit,, veslra deserta et civitates destructm. Tunc placebunl
si amicus est, salvatur; si autem inimicus, faciliuss terrm sabbata sua cunctis diebus soliludinis sum,
perimitur in earum ambitu circumdatus : sic adI quando fueritis in lerra hoslili, sabbatizabii et re-
propheticoslibros et in eOrumteslimonia amici fideii quiescetin sabbatis solitudinis suce, eo quod non re-
confugientes, munitionem salutemque inveniurit:: quieverit in sabbatis vestris, quando habitabatis in
inimici autem et infidelescito captivi pereunt. Pro- ea. Et qui de vobis remanserint, dabo pavorem in
pter quod quando ad prophetas Judsei fugiunt, decli- cordibus eorum in regionibus hostium. Terrebit eos
nantes eum qui est in doctisviris spiritalem gladium,, sonitus folii volantis, et ita fiigient, quasi gladium.
pestilentiam ait se miftere in medio eoruni; IIIlc 3 Cadentnullo sequente,et corruent singulisupet fralres
enim moriuutur eliam nullo arguente, non valentes3 suos quasi bella fugienles. Nemo vestrum inimicis
 563 B. RABANl MAURIARCHIEP. MOGUNT.OPERUM PARS I. • 564
audebil fesistefe : peribiiis inter gentes, et hoslilis vos A
J exercens adverstis eos Deus superiiiduxit cohtra eos
terrdcpyisutnel. Quod si etde his aliqui remanserint, iram, ut vindicaretur pef Romanum imperium,.tan-
IdVesceritin iniquiiatibus suis, ih terra inimicorum quam ipsius prscdicatores exstitissent. Et corripuit
'
sUbfum; el prbpiefpeccala patrutri subfuih, et sua eos septeffi plagis, Seeundum peccata eorum, mulii-
affiigehiux, dbhec cbnfiiedhtur iriiquitates suas, et plicans eoruffi poeham; et hon uho modo vindicavit,
mdjbruihsubrufh, quibusprmvaricaii suni in rrie, el qiiia nee ipsi uno peccavefuht mpdo,, sed et carnes
dfiibulaveruht ex adversp''mihi., Ambulabb igiiut et filiofum suorum et filiartim stiarum eomedunt, id
egb ctihffaeos ei ihducuMillps in' tefrain hoslilein, est, discipulos suos quos qtiasi in fijiis sibi assu-
doiieceikbesddt ihcirchiricisttmens eorum. Tunc ora- " riiuiit ad eaffidem doctrinam verbis callidis, arii-
biinl prb impteiiaiibhssuis:et tecbtdabbr fmderis inei, mahique corrumpentibus comedentes. Sed et ex-
qitbd pepigi cuih Jacob, et Isattc, ei Abraham. Terrm celsa ebrum ad desertum perduxit, et simulacra
quoque jhetnor eto; qwm Cutritelicla fuetit ab eis, confregit; excelsa quippe eorum principes et do-
coihplacebitsibi in sabbatis suis, palieiis solitudinem etores, quos intendenles, sicut in sublimi con-
pibpter iilos. Ipsi vero rogabunt pro peccalis suis, eo stitiftos , vel sicut Septuaginta, staluas , vitam
quod dbjecerunt judicia ihea, et leges meas despexe- suam componere debuerunt. Sed quia nihil ha-
runl. Aliamen curitesseritiri tetta hoslili, non penilus B •* bebant sanum neque. forle, sed infirma omnia
abjecieos, neque sic despexi ut.consummareiUur, el el cofruplibilia virtutis schemata , et imitalion.is,
irriluiri facerem pactrim hieuiticum eis. Ego eniriisum quse lempore corrumpuutuf atque putrescunt,
Dbinirius Deus eotum, et fecotdabot fmdetis mei tinde et apud Sepluaginta , lignea manufacta di-
ptisiiiii, quaiido ednxi eosde tetta Mgijpti, ih conspe- eebantur, desolavit ea, arguens eorum vanam
ctu gerilihth,ut essein-Deusebruhi; ego BoinimisDeus. hypocrisim. Cum ipsis autem et populares qui
Qttia rioh solum legislator Moyses, sed etiam et pro- in eis iutendebant ; posuitque cadavera eorum
phefa erat, ipse demonstfavTtde ChfislO, specialiter intef fuinas idolofum ipsorum, id.est, membra po-
pfophetans his verbis : Prophetdrii vobis suscitabit puli et aetiones coacervaris super actiones idolorum
'
Domirius, tie fratribus vestris; sieut me,(Deut. xvtii). ipsorum PhaiTsaeofuriiatqueScribarum, quibus sicut
Behfe aritem sibi Cbristi simiiitudiriem custodivit, idolis utebautur, relinquentes Deum, et illorum se-
quia prseter alia in quibus siniilitudinein ejus gere- ductionibus intendentes. Propierea ait: Abptttina-
bat, quemadmodum Dominus de fine riiundi dixit, bilur vos animu riiea. Quseanima ? quani pro n.obis
ita et hic ea quae futura erant populo Judseoruin in posuit, tit nos de servitute redimeret peccatorum
prseseritilege coriscripsit: multais siquidem fuerunt riiorlis. Haec ergo Judseps abominabitur, atque in
capiivitaies experii, muliaque fiageiia peitulerunt; G ( pefpetuum eos aversatur, quia ejus opus quaiilum
sed ea quse nuric per partes dicit, ad illam captivi- ad eos pertinuit ad irrituin perduxerunt, concessum
tatem peftinent, qtisepropter itiiquitatem in Chrislo per eam donUmrenuenfes. Propter quod urbes eo-
comniissam a RonTanisflepopulantibus eis contigit. rum redegit in solitudiuem, fecilque deserta san-
Cognoscis atitem, "«isubtiiius iiosse vis ea, quoe eis ctuaria. Nullum enim inveniunf de prophelicis Iibris
evenerunt ex Josephi Historia, in qua ebs fetfiiios fructum, neque aliquam studere sanctimoniam va-
comedisse, et fellqua prsesetilium coriimiriationum lent, nec recipit odorem suavissimum, neque enim
sustiriuisse descripsii. tjubftirii plurima: eliam Tniric suscipit eorum orationem, dispeididitque lefram eo-
nOstris ad cernenduhi adjacerit visibtis : deserla eo- rum, bmne Vetus Testamenlum, non quia ipsum ex
rum terra, civitates depfedalae, ab hostibus desolala totb desolarit, sed iilis desolaium et invitim fecit,
provjncia ipsiqtifepfefegTThantesapud iriimieos suOs liabitare autem in ea fecit gentes. Propter quod ait:
geritiles cum metti contiritio. Verumtairien qtiemad- Stiipebunt supet eam inimici vestri Cum habitatptes
mbduhi riori soluffi hsec secuhdum titteram perpessi illius fuetini. Genles siquidem inimiel sunt Jtidaeo-
sint, Sed ad ipsam'Cohsidefationem spirilus. Du- rum, quia illi elegefunl inimicilias babere cum Deo,
plieiter 'enirii peccarites Iri legis trarisgfessiorie et ,- et cum illis, quos Paulus iniriiicoscruds Christi (Phil.
legislatofis blasipJiemia,""duplices et poeiJasrecte pa- " iir) vocal. Habitant autein in Judaeorum teiTa, in
liunluf, qubd hoc hibdb disce. Ambulavei^ujitenim Veteri Testameuto, et babitantes stupescunt euns,
Chfisto fex advefsb, subverlentes irilfacula ejus, el qui in lege et pi-ophetis lalia Jocutus est, qui vilse
'
de dOetfiria ejtis detfaliefttes ; fet Ctim per iiividiain illic fundavit exordia. Insuper ait: Vos autem dis-
"
iiisidiafferitiiftanquam corilfa Dfeumagentem divini pefgam in gentes: non solum sensibili hac disper-
-anibris dbctofein fallacitfer assferebant, sed et ipsa sione, sed et inlelligibili. Quaesit autem haec, disce:
in ifa 'feisfeohtrafius feffectiis, hbciiibdo eis usus :El evaginaboposl vos gladium, eritque letta desetta
'
-festjqriiafehliiijudiciurii fiat et poeriacbirimisssein eo el civitales ditutm. Dei eriihiverbum quodest spirilus
:iniquitaiis captMtas quani sustiouerunt, quam non gladius ubique.in genlibus decurrens, et omnemter-
-tariie-npfopfef hoc Romaribs irifefre fecit. Necdum ram circumdans, consumit Judseorum filios, et dis-
fenirnfejtisviridTcabaht gloriam , sed quomodo qui. perdit eos de sanctis Dei, ostendens quod nullam
eorum imperio f fesistebanl, cum pridem collatores cum eis communionem habeant, unde deserta terra
eorUffifuissent, tribuiisque eorum, et legibus atque et civitates expulsis eis de habitatione sua inve-
niagistratibus bbedientes', sed furorem ex adverso niunlur.
565 EXPOSITIONESIN LEVITICUM. — LIB. VII. 566
Tunc placebunt lerrw stibbqta sua cunctis diebus sq- .ApatitiHtlif? Netrio vestruriiinitriicis andebil resistere,
V.liidinissum, qugndq fueritis in terrq hoslili, sabba- peribilis inler geriles, el liostilis vOs tetra consumet.
tizabit et requiescilin sabbgtissqtitudinis sum, eo quod Consumjt enim.eos evangejicum Testamentum, to-
npn requieveritin sabbatisvestris quqndp hqpitabitisin tius eorum conterens erroris s.unstantiam, unde nec
ea. Terram esse intelligibiienjScripturam Dei et epn- resistere inimicis stiis, qui sajyari volunt eos per
versalipnem. qu.sein eis est ssepe pstendimus, sed fidem, possimt, Sed et pereunt inter gentes, in lapide
Judseorum quidem Velus Testamentum, geiiliuni ait- angulari offendentes, et nec legis quidem litleram
te-m quae inimicas sunt Judseis, noyuin. Quia ergo respicere volentes, ut pote qui in eam non liabent
sabbaium vacatipnem signiQcat, Judaeis maxime Iipc fiduciani. Quod et si de hjs aliqui renianseiinf, tabe-
nunc Iegislator innuit: quia nibil nunc inyenientes scent in iniquitatibus suis, in lerra inimicorum suo-
ex lege et pi-ophetisquod ipsi facere vpluiit, sed de- rum. Quicunque enim ex eisqui conversi sunl, re-
structa eorum pene pmni superficie lilterae, propter manenl permanenles in legis studi.o, et hi propter
quod faeti sujjf in ferra inimieprunj suprujn, id est, peccata sua quse in terra inimicprum suorum, id
in evangeliep Testamento; facti sunt aiifem, et si . est, in evangelico Testamento secundum quo.d dixi=
non sponte, tamen ex ne.cessi.tatp, ipsum enim et mtis, pi-opter transgressionem ejus pereunt; iioec
nolentibus sacrificia et pujTficatipnes azyniorum et. B sunt enim mpdis omnibus peccata. quae in ep com-
fabernaculortim fesliyitales et reliqiia cessare fecit, mittuntur : El propler peccata sua el prppter peccata
difiTeuItatempatieptes in jneditatipnem ejus disce- patrum suorum quiaprmvaricaii sunt-et despexerunt
dunt, et hanc vacalipnein pro sabbatp suscepit, et me. Ea enim quae nunc eis evenerunt, patruni p.ec-
ab eis sacra Scripttira, nimisque etiam super prip- «atis ascribunt; propter quod et tabescent in eis,
rum sabbalorum vacatioiiem placebit. Sed cur? Quia pro eis confitentes, quia prsevaricati sunt Deum in
non csi speciosaiqus in ore peccatoris (Eccli. xv)>Sed temporibus anterioribus, non bona hoc mente, sed
ait: El qui tie vobis reinanseriiit, dabo pavorem hi mala facienles, ut poenamquse super eos venit pro-
cotdibus eorum in regionibus hosiium: terrebit eos pier iniquilatem quam in Christo commiserunt mol-
sonitus folii vqtqiitis. Quolquot eiiim ex eis relicti liant: nam infert: Et 'ambulavetuntex advetsa milti:
sunt adhuc studentes Scripturam sacrani, paveiit in ambulabo el ego conlra eos, et inducatn illos in ierram
terra inimicorum suorum: in Novp Testamentp sicut hoslilem. Queinadmoduiri enim ilii reptttant Deum
diximus. Timent ,eniiii ex fatui'lale ef corde csecatp circumvenire ex adverso ei ambulantes, et alia pro
commixtionem ejus, et completur : Illic trepidgve- aliis interprelalionibus legis et propbefarum, quae
ruiil iimore ubi non erat titnor (Psal. xin). Propter confirmant Chrisli niysferiujri dicenfes, qiiod est
' adVersantium
quod et adinirans legislator ait: Terrebit eos Sqnitus *-• proprium, sic et jpse ambjilaljit cum
folii volantis, folium, legis lilteram appellans. Hujus eis adversus, et inducet feosin terram hpstilem, id
enim sonilus eos persequitur, et limorem nostrum est, iit Evangelio quod gehtibus dedit, ex qiio duobus
eis indieit: quia, verbi gratia, audiunt cuslodiendum -modis pereunt: primum, quia Judaicani justitiam
diem sabbati, vident aulem nos nihil de eodem man- destruit; deinde quia apud gentes est, quibus aemuli
dato despicabile sapere, neque terrenum neque a sunt, Qt contentioso adversus eas animo salvari non
cullura lerrae, sed a mala aetione Vacatipnenjducen- volunt, ila ut Deus per Moysen diceret: Ad minula-
les, offenduhtin nobis et conimisceri nobis fugiunt. tionem vos adducam in non genlem (Deut. xx-xi),
Folitim autem recte Iegis littera accipitur: quia Paulus autem : Secunduin Evangelium quidetn ini-
queinadniodum arbornm fructus foliis legilur, siC niici propler vos (Rom x): Et rursus: Sicut enim vos
sub legis liltera spiritus ahsconditur. Propter quod cum inimici essetis, recohciliati estis Deo (Rom. xi;
nos de quibus dictum est: Si vindemiatores irigressi Rom. v), sic et hi nunchon Cfedidei^uhtitiVestra niise-
fuissent in te, saltim retiquissent raceinum tibi (Abd. ricordia : Tunc erubescet incircumcisa mens eofuin ,
iu); nudamusfoliumlitterae,ut fructum spiritus inve- et tunc orabunt pro iniquitatibus suis;. sive ul LXX:
niaiiius; Iii autem qui ho.c ignqrant sicut inimicos . Et peccata sua placita habebunt, id est, poenas quas
nos habent, ef fugiunf nos, sicut qui fugil gladium:" patiunturpro peccatis. Sicenim qupd dictum est in
Et cadent nutto persequente. Nequfe enim nos pos Osea intelligimus: Peccata populi mei comedent (Ose.
nersequiraur, sed ex sui cordis durifia p.erseeutionem JV). Quid autem hoc sit, ih subsequentibus mahife-
paiiunlur. Namvidequid subdidit: Et cerruent sin- stavit: Et ad iniquitatem eorum subievabunt qnimas
gtdi siiper ftatres suos, quasi bella fugientes. Quando eorum; Ergo peccata populi comedere, est prp eis
enim cum eis loquimur, et legis prophetarumque con- pqenas sustinere; dignaque se pati peccatis suis di-
tra eos testimonia de Christo et evangelicis mysteriis pent, et si qusedampeccata sua confitentur, quaedam
proferiffius, coarctatihi quidemhoe; illi autem illud tegunt, quaein Christum cOnJmiserunt.Et recordabor
t dicunt, et unusquisque super fratrem ruit; infirma fcederisquod pepigi cum Jaetiv, et Isaac, et Abraham.
ehim omnes dicuht, et consistere propter hoc in al- Cujus rei gratia, non sectindum ordinemtemporis et
ternisnon valent verbis, et conturbantur quasi bella generis, Abi'aham coepit, sed Jacob ; vel sicut LXX
fugientes nullo persequente, nos autem non perse- non dicunt testamentum Jacob, et Isaac et Abraham,
quimur eos, nec ut noceamus, sed ut juvemus, atque sed lestamenti Jacob, et testamenti Isaac, et lesta^
ui Ittcremur eos disceptamus cum eis. Quid ergo hinc menti Abrahum: tria qiiQdammodotestamenta jnve-
 567 B. RABANIMAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS I. 568
nies, ut legem videlicet et prophetas commendaret,t A rium, fratres, hoc, ut non sitis apud vosmetipsossa-
et Evangelium, quoruni quia antiquior lex est, se- pientes, quia 'cmcilasex parte contigil in Israel,donec
cundo vero loco prophetae, novissimum Evangeliuml plenitudo gentium inlroiret, et sic omnis Israel sakus
ostendere voluerunt, quia Evangelium etsi novissi- fieret (Rom. xi). Bene ergo ad totius verbi conclti-
mum gratia, sed a Deo praeponitur atque ideo prius3 sionem Dominus dixit: Ego Dondnus Deus, qui om-
ejus memoriam facit; primum Jacob, qui novissimus5 nium hominum salutem volo ; atque eliam ideo Ju-
est, tempore et ordine mentioriem fecit, ut cogna- daeorumlicet post tot iniquitates salvaturus reliquias.
tionem aulem inter se habentia siffiiliter conjunxit,, Sequitur:
et in his in quibus legis prophetarumque mentionemi Hmc sunt prmcepta atque judicia et leges, quas
facit, in his se et Evangelii dicit mentionem facere. dedit Dpminus inter se et filios Israel, in mpnte Sina,
Nimis autem hoc", ea quse sequuntur cofifirmant:: per manum Moysi. Non otiose intendas quse dieta
Terrm quoque memor ero, qum cum relicta fuerit ab, sunt, conclusionem enim verbis suis legislator adje-
eis; sive, ut LXX, relinquitur ab eis, Ergo quia be- cit, ex qua usque ad certum tempus firmam velit esse
nedictio maxima terrae est a Deo in memoriam ha-'. legis litteram, sine aliqua dubitatione manifestavit.
beri diligens intelligiDiiem terram Deus, id est, suas; Judicia ergo, secundum quod semel diximus, proprie
Scripturas et memoriam eorum, et non oblivione re? B ] dixit, quse,JDeojudicante de quibusdam capitulis qttse
linqui illas a Judaeis fecit, quia malitiose interpre- ignorantes interrogaverunt, dicta sunt; praecepta
tahtes non bene meditabantur, injuriabant eas, pri- autem,quae non hoe modo, sed a semetipso legislator
mum quidem dicentes et non facientes ; deinde de- nullo interrogante sancivil. Deinde succincte totius
spicabiliter interpretantes, et qnod in eis erat opti- sanctionis dispensationem compleri volens, subdidit:
mum spiritalem" intelligenliam tegentes. Unde eti Et leges, quas dedit Dominus inter se, Clinler fitios
consequenter addidit: Complacebit sibi in sabbatis Israel. Propter quod et reliqui interpretes, exceplis
suis, id est, dum desolata ab eis remanet. Gaudett Septuaginta, leges, ediderunt: differentiam legis boc
enim Dei lex Judaeorum fruens desolatibnem, quam! verbo demonstrare cupientes. Quid autem est, quod
ipsi sibimef intulerunt, propter qtiod et solitudinemi dixit inter ? Nisi quia procul dubio usque dum ipse
illam pati propter eos dixit: Ipsi veto rogabunt pro, veniat, de quo ait Isaias : lpse veniet et salvabil nos.
peccatis suis, eo quod abjecerint judicia ritea et leges Tunc aperientur oculi ccecorum, et aures surdorum
meas despexerint. Duplicia, inquit, bona expulsa Ju- audient (Isa. xxxv), et quaecunque in illa prophetia
daeorum plebe, de Seripturis sacris provenerunt, neci continentur. Tunc nequaquam ultra secundum su-
ipsae enim injuriantis, propter quod et gaudent non perficiem litterae, sed quemadmbdum ipse exposue-
legi ab eis. Neque enim ita legunt sicut prius eum G * rit, oportet legem custodiri, ad evangelicam
gratiam
sint dispersi, oninique carentes praesumptione, sed[ translatam et ad perfectiorem conversationem.
etiam ipsi peccatorum suorum et prsevaricationis di- CAPUT XIV.
vinae legis conscii sibi effecti sunt. Admirandum est; Qualiter vir sive mulier votum
quod fecit observare
etiam quod ad totius sanctionis conclusionem fasti- debeat.
giumque addidit, et intelligendum quia aperte qui in (CAP.XXVJI.) Locutusque est Dominusad Moysendi-
Moyse, ipse etiam in Paulo et in omnibus apostolisi cens: Loquere filiis Israel,et dices.ad eos: Hotno qui
locuttis est. volum fecerit, et spoponderit Deo animam suam, sub
Altamen cum essent in terra hostili, non penitusi mstimalione dabit prelium : si fuerit masculus , a
abjeci eos neque despexi, ut consumerentur, et ir- vicesimousque sexagesinium annum, dabit quinqua-
rilum facerem pactum meum cum eis. Ego enim>, ginta sielos argenti ad mensuram sanctuarii; si mu-
sum Dominus Deus eerum, et recordabqr fmderis meii lier, triginta. Quinio autem annp usque ad vicesimum,
pristini, quando eduxi eos de terra Mgypli, in con- masculus dabit viginti siclps; femina decem. Ab uno
ut
' spectu gentium, essem Deus eorum; ego Dominus. mense usque ad annum quintum vro masculo dabun-
._
Hsecsi vis per singula cognoscere, Paulum lege, quo-. -p.tur quinque sieli, pro femina tres. Sexagenarius et
j
modo eos non despexerit Deus in terra hostili, id est, ultra masculus dabit quindecim siclos, femina de-
in evangelieo Testamento, nec consnmpsit eos ut ir- cem. Si pauper fuerit et mslimationem reddere non
ritum faceret pactum suum pristinum. Neque enim valuerit, stabit coram sacerdole, et quantum ille msii-
ad irritum illud deduxit ex toto, sed et salutis spem muverit et viderit eum posse reddere, tantum dabit.
reliquit, non omnibus autem, sed reliquiis, sicut; Plena sunt baec eliam legislatoris verba prudentiae,
Paulus ait proferens Isaiae prophetae testimonium: maxime opportuna, conservata tempori. Quae enim
Si fuerit numerus fitiorum Israet sicut arena maris, oporteat agi, quae minime, in superioribus prseci-
reliquim satvm fient (Rom. ix). Dico ergo: Nunquid piens, nunc etiam dignitatem ea peragentium ex toto
repulit Deus plebem suam? Absit; reeordahitur etiam vel ex parte, per hsec quse dicuritur cxponit, et quid
fcederis sui pristini, quando filios Israel de terra sit perfecta vita, quid autem adhuc in provectu con-"
iEgypti eduxit. Et in quo recordabilur ? Vt esset eo- stilula, quid initium cognitionis Dei habens, quid
rum Deus in conspectugentium. Ad quorum manife- vero quse virlutum opera clara, perfectaque percur-
stam demonstrationem sufliciant tibi haec apostolicae: rit, sed el infirmalusViion lamen recedens ab ea, dif-
verba sapienliae: Non enim volo VPSignPtare mysle- ferentes oetatesdescribens exposuit: Dicit autem sic:
 569 EXPOSITIONES IN LEVITICUM. — LIB. VH. 570
' Homo
qui volum fecerit et spoponderit Deo animam A quod nOn tantum ei de aetateaut annis, quantum de
suam, id est, quicunque promiseril animam suam virtutibus quse per haec significantur, cura erat:
Deo, omnemque ei suam vitam offerre voluerit, erit Unius viri uxor, si filios educavit, si hospitio recepit,
prelium masculi a vicesimoanno usque ad sexagesi- si sanclorum pedes lavit; si tribulationem patienlibus
mumattnum, quinquaginta siclis argenti, admensu- subminisiravit, si omne opus bonum subsecuta esl.
ram sanctuarii. Si quis ergo a vicesimo anno est, id Sed haec quidem perfectus et per omnia consumma-
est, pubes, fortis, validus, sufliciens omnes virtutes tus homo. Vide autem et eum cui hoc deest; sed
operari, et subjicere intelligibiles inimicos, omnibus tamen ad illud provehi desiderat: A quinlo autem
aclionibus et operibus. A viginli enim annis el supra, anno usque ad vicesimum masculus, dabit viginli si-
videquid de hac setate dicebat: Omnis masculus a clos, sive ut Sepluaginta didrachmas. Hic eum qui
viginti annis ct supra. Omnes qui ambulant in virlute necdum quidem est perfectus, sensatum tamen ho-
sua, fortitudinis enim maxime his qui illud agunt roinem dicit, et qui proficere ccepit. Sensus enim per
tempus, in proediclis testimonium prsebuit verbis, numerum quinque annorum innuit, quia tot sunt
ita ut pote hac setate et currere valentem et arma numero; provectus aulem qui ad juventutem lendit
porlare, multumque hahentem in agendo fervorem et ad perfeclionem, a quinque annis et usque ad vi-
caloremque, hujus pretium, id esl, conversatio et B cesimum annum est. Vigirili enim annorum inter
vita et retributio quam pro semetipso Deo offert et fortes etiam pugnare valentes numeratus est a lege,
promillit, quinquaginta sicli, sive drachmse sunt. sicut Numerorum liber ostendit.
Quinquagenarius enim numefus spirilalem figurat Hujus ergo preliumerit viginti didrachmse, id est,
vitam, quia in quinquagesimo die sancti Spirilus ad- drachmse quadraginta, oboli quadringenti. Jejunio-
ventus factus est, sed et in anno quinquagesimo libe- rum autem atque orationis provectum quadraginta-
ralio fit omnis dehiti, el terrae restitutio, multaque dracbmarum numerus significat,. quia tot diebus je-
in eo alia bona Judaeis per legem disposita sunt. A junasse et Moysen et Eliam, et ipsum Dominum di-
viginli annis autem usque ad sexaginla annos. Intra dicimus, quando a diaholo tentabatur. Quadringen-
haeeenim temporasetas et inlelleclum perfeclum et toruni autem numerus quid significat aut quam de-
fortitudinem et filiorum procreationem habet, ut ex monstrat conversationem, ostendit, quod diclum est
sensibilibus nos intelligibilia cogitemus. Ergo qui in libro Regum, quando reditus navis, quse mitteba-
intellectum maturum et perfeetum habet et fortilu- tur a Salomone ad Sophiram, dicebal: Ait enim se-
dinem, utquse intellexit agat, hic filios comparare cundum Sepluaginla : Et venit ad Sophira : Sophir
alios Deo per suam conversationem, vel doctrinam [AL, Ophir] autem inlerpretatur bonum : Et accepit
1
impendens, potest. Hujus pretium animse quinqua- y inde auri quatiringenla et viginti talenla, et adduxit
ginla didrachmae perfectus fructus est, et perfectio- regi Salomoni (III Reg. ix). Quid ergo ? Sic bonum
nis corona, quaeet marlyrium habebit, et rerum de- est; sic per -jejuniumet orationem exerceri etpro-
spectum et omnem illam perfectionem quam Domi- vehi ad illam vitam, ad quara Moyses et Elias super-
nus dicebat: Eritis petfecti, sicut Pater vester cmtestis aedificantesjejunio atque orationi, etiam aliasvirlutes
perfeclus esl (Matth. v). Hoc autem quando masculus provecti sunt ; sed et Dominus insinuare semet-
fuerit, id est, quando semper fortis ; hoc eniin hic ipsum per praedicalionem et signa generi humano
masculum dicit, Feminse autem erit sestimatio tri- incipiens, jejunium ef orationem suaeconversationis
ginta sicli, sive didrachmse, ut sint drachmac sexa- principium fecit. Quicunque ergo sensatus quidem
ginta, fructum videlicet sexagenarium, magnum qui- est, etproficere incipit; non tamennimis sed medie,
dem et ipsnm, sed centenarip minorem, propler quod ut praesumptione conversationis jejunii non possit
et feminaeinlroduxit personam, quse minor est a vi- ornari, hujus prelium decem didrachmarum, id est,
rili. Ergo et mulieres quando ad mensuram surnmam viginti drachmarum et obolorum ducentorum est. In
pervenerint, provectaeque fuerint ad perfectionem, custodia enim decem mandatorum, quse duplicatur
fortes possunt appellari, ut pote quae suam trans-. secundum litteram et spiritum, conversatio hujus
.j,
gressse sunt infirmitatem, intentionemque fortiludinis est, inter quasjejunium nonest prseceplum : subli-
resumentes. Propter quod et spiritus Dei in Prover- mior enim est ad eam pertinens conversatio, quse
biis dicebat: Mulierem forlem quis inveniet? (Prov. legislalores et prophetas etomnes qui profecernnt
xxxi) cui rerum despectus deest. Alia autem agit decet. Et necdum quidem conversatio ejus habet
periecte, quae de omnium rerum continentia lex cor- perfectionem. Opus enim habet mansuetudinem,
rigere jubet ei qui secundum eam vivit: Hujus sesti- perfectamque charitatem, quse est in zelo Chrisli,
matio est triginta sicli, sive didrachmse,-id est, sexa- perducit tamen ad perfectionem.Abuno ergo mense
genarius fructus ; quem et Paulus figurans dicebat: usque ad annum quintum, pro masculo dabuntur
Vitiua eligatur non minor sexaginta annorum (I Ti- quinque sicli, sivequinque didrachmse : pro femina
molh. v) : per setatem numerumque annorum mani- tres, unitis mensis intelliges eum qui nunc est ge-
festare volens quas virtutes et actiones exhibere de- nitus in fide. Ad quem Petrus dicebat: Sicut modo
beat vidua, quse a Deo eligitur, quse in divinis scri- geniti infanles rationabiles sine dolo lac concupiscile,
bitur libris, et quse potest in numero Hierusalem ut crescatis in eam salutem, si tamen gustastis, quia
coelestisdegere. Propler quod et subdidit, insinuans dulcis est Dominy,s(I Petr. n). Hujus pretium usque
 571 B. RABANI MAURl ARCHIEP. MOGUNT.OPERUM PARS I. 572
ad quihquennem aetatem, idest, conversatio et vita, A tiico, fratres, tempus breve esl: reliquum esl, utetqui
quinque didrachmarum argenti, id est, decem drach- liabeni uxores, tanquUm non habenies sinl: el qui lu-
race; oboli autem cenluin. Conversalio ergo modo gent, sicut tion lugentes : et qui gaudent, quasi non
geniti quinque didrachmoe sunt, ut ministeriis dupli- gaudenles ; et qui emunt, iattquatn non possidentes; et
ces sensus habeat, id est, ut quse sensibiliter audlt, qui utuntur hoc mundo, tanquani tton utantur. Prm-
hsec intelligibiliter suscipiat: sic etiani videns, et terit enim figura hujus mundi, voloautem vossinesol-
gustans, et odorans, el tangens ; perdueit enim hoc ticiludine esse (Ibid.).
eum ad perfectionem. Pfopier quod et centum obo- Propterea et quindecim didrachmse erit pretium
lorum pretium habet. Numerus autem, sicut dictum ejus, quse sunt drachmse triginta. Tres enim vitse
est, perfeetus est. fruetificationes debona terraGhristi proposuit'. Per
Ei*goprocul dubio eum qui nune mysteriorum cenlenarium vjrgiiiitalis, et non possidendi, per se-
particeps effectus est, necdumque ad agendum prp- xagenarium contitteritiae|,per tricenarium casti con-
cessit, _sedin fide interim probatur, sicut adhuc in- jugii vitamdesignans. Si autem infirmior hujusmodi
fanlem, et necdum tempus ad ostensionem virtulum est, forsitah enim in fornicalionem hic, qui t;ilis est,
habentem demonstrat. Si autem minor is, qui talis decidit: unde et fenrina dicilur, nec sic respuendus
est, fuerit, ita ut conveniat in eo femiiise persona, B est, sed habet pretium decem didrachmas : cuslo-
minor autem est, ut simplicior et non valde discre- diam enim mandalorum Dei, quam viginti esse dra-
tus, hujus pretium est tres didrachmoe, fides Patris chmas et obolos ducentos ostendimus, offert Deo et
et Filii et Spirifus sancfi, ut non hanc transgredia- in hoc conversationem habel per cuslodiam manda-
tur, sed corde credat, sicul ait Paulus, ore autem lorum juslificatus. Si autem dicas quomodo Domi-
confitealur. Siceninj eihsec irianou solum confitenli nuS annorum erat triginta, dum solus esset vere
Jingua, sed et fide credenti fiunt dusedrachmse, fit perfectus, cum nos in centenario numero dicamus
autem et lmic talis fides ad perfectionem mediocrem; perfecfionem esse, post hunc autem in sexaginia,
tres enini didrachmse, se.xsunt drachmse; sex autem tertio autem m iriginla ? Disce, quia solus quidem
dracbmoesexaginta sunt oboli. Hic autem talis nume- fuit" vere perfectus; verumlanien sic omnium do-
rus mediocrem perfeclionem gei-it; propterea et po- ctor et primitise inassae lolius effectus, ex omni-
pulus Israel -sexcenlorum millium, quod sunt sexa- bus temperatam conversationeni figurat et proponit.
ginta myriades, numeruin habent. Sive enim yli-ginitatem velis, ipse ex virgine virgo
Seiisibilis eniffi'Israel babebat quidem et medio" est, et virginitatem docuit; sive nuptias et nubere
criter perfeclos, qui in lege constitufi Evangelicam prsecepit, et nuhentes benedixit; sive abstinentiam,
cbnversationem aliquatenus agebant.- Surit autem C etiam fibc docuit. Siiriililer et fidei cursus, sive
tjuibiis medioereiegis et prophelarum erat studium, perfectorum simplicium est. Quia ergo in prsesenti
propter quod et similia myriades erant. Sed nec differentias innuit, et quodammodo vitam distin-
mille millia, nec myrise myriades, et semper in eis guebat hominum, et hujus quidem esse pretium
esset perfectio : hsecenim angelorum, et sectindum quinquaginta didrachmas, ait: hujus triginla, bujus
Evangelicanl vitam convefsaiitium est. Angeli enim viginti, hujus decpm, hujus quinque, hujus tres, hu-
fet ipsi qiiando profecerint efliciuntur. Sexagemrius jus quindecim, hujus decem; col.Jigenturautem haec
aufem et uttra masculus, dabit quintiecim siclos sive parum. Quid de centum quinquaginta minus haben-
didtachmas; femina aufem decejn. Et quis est tia? Haeeautem in quinque divisa faCiunt prppe tri-
•hic qni maxihiam conversatToneffi per virginita- cenarium numerum. Vid.e quemadmodum npc legis-
tem, verbi gfatia, vel non possiderido virtutibus, lator ignoravil temperamentum, qttod Chfistus in
quse aliis promittit, et post haec infirmatns est; riostra vita et conversalione fecit; n6c evahgelista
cognovisti enim, quia eum qui viginti annis usque numerum temperamentum habentem ignoravit. Pro-
ad sexaginta annorum est, omhibus legislator prse- pter quod eum non plenorum triginta annorum ve-
posuit. nisse ait ad baptismum. Ait ehim : Et ipse Jesus erat
Deinde nunc post omnes eutn qui sexaginta annls incipiens quasi annorum triginla (Luc. iu). Et cur
«t supra est, alt, per hoc quod dixit: super animae hoc? Quia el qui nimis perfectam, et qui mediocriter
fsenecltitem et Ihfirmitatem ejus, qui maximam con- perfectam, et qui minorem vitam studet, non perfe-
versationem proposuerat, procul dubio designat. Qui cte pervenit ad mensuram; nimis enimhabet omnl-
ergo per virginitatis vel despectu possidendi conver- modo, quia Dei solius est perfec'«o; sed minus habet
salionem promittit et proponit, dfeindeinfirmatur tantum in quantum veniam in hpe, quod minus est,
complere proposituin, audil a Paulo : Si quis auiem dat. Unde et centum qumquaginta septem minus
lurpetnse exislimat supet virginemsuqm, eo quod fue- sunt;hic enim quadraginta tres prajdictus numerus
iilsuper adulta (I Cor. vn). Ostendit quoddam infiiv colligitur : per septenarium autem numerum mani-
matum et ad senectutem deductum propositum, ei sic Teste venia significatur.
Opbtlel fieri, quod vult, faciat, rion peccal si nubat. Si autent pauper fuetit et mstimationem reddere
Et rursus : Si nupseris, non peccasli; et si nupserit, noh valuerit, slabit coram sacerdote ,ftet qttanium
virgonohpeccavit; tribulationem autem carnis habe- ille cestimaverif, et viderit eum ppsse reddere, lan-
tyunt 'hiijusriiodi.^Ego tiuteni vobis parcb, hoc auietn ium dabit; Nunc dtcit de_eo qui multum peccavit»
 573 EXPOSITIONES 1N LEVITICUM.— LIB. VII. 574
Et proplerea Aquila pro paupere, si exccssetil,, A CAPUTXV.
edidit. Hic ergo, si offerri Deo vult, cpram sacer- De eo qui vovetit animal hnmundum, sivedqmum
dole stabit, ul quanfum viderit eum posse, sestimet suam, seu agrum, et quid faciendum sif,
enmreddere, regulam ei vitse imponens, quse est se- (IBJD.)Animal immundum, quod immolari Domino
cundum virtutem mensuramque philosophise, indi- . non potest, si quis voverit, adducelur anle sqcerdotem,
cens quam eum probaverit posse portare; vcrbi gra- . qui dijudicans utrum bonuiiian matum sit, staluet pte-
lia, si locuples est, ut distribuat pecutiias ;" si satms tium. Quod si date voluerit is qui offert, addil supra
est, ut jejuniis et orationibus aliisque operibus bonis mstitiiationem quintam pattetn. Inquirendus est Ju-
vacet; si autem locuples est etsanus, qusecunque dseus, quomodo hoc mandatiim stare juxta litteram
divitiaeet salus ei suggerunt agere jubetur. Si autem possit? Si eniui offerri non licet, nec donum erit ac-
neutrum, inoratione flere; et ut breviter dicamps, cepiabile, quomodoutrumque legislator tanquam sibi
quodcunque eum riderit per corpus, aut per sub- repugnans atque resistens scripsit? Sed aliquid evan-
stantiam, aut per aliam valetudinem, aut faculfates ..- gelicaoproximum largitali modis omnibus innuit et
posse peragere. Animal autem, quod immolari potest condescensioni, quam gralia novit. Sic ergo ea quse
Domino, si quis voveril, sanctum erit, el mulari rtoti dicta sunt inlelligamus. Nonlicebat Deo pfferri de pe-
J
potest, id est, nec melius malo, necpejus bono. Quod ? coribus quaenon siniul et ungulam findebant et rumi-
si mutaverit, ei ipsutnquod mutaius est, el illud, pro nabant. Haecenim lexhabebat immunda. Cujus autem
quo mulalum est, consecratumeriiDomino. Quiaipsas erat aenigma,id est, ungulam non findere? Non distin-
quae ex nobismetipsis offeruntur oblaliones, quos- guere legis iitteram et spiritum scientis; non autem
dam habere gradus, et differentias legislattii' expo- runiinare ejus qui non continue meditationis legis
suit. Eoce enim etiam eorum qui quolibel modo sic habebat sludium^,et qui lingua solum, non etiam
nobis efficiuutur, ut etiam pecora noslra nominen- corde eam ad meditationem revocat. Si ergo aliquis
tur, propter hoc quod nimis subjecti suntj aut quia filium talem vel servum, vel discipulum Deo offerat,
non eis ad nostrum ministerium, quemadmodum pe- qui autem ad meditandas sacras Scripluras, aul ad
coribus utimur. Quando sancta sitoblatio, per haec divisionem contemplalionis non ex malitia, sed ex
quae dicta surit exponil. Pi'aecepit autem ut non nos infirmitate minor, sit, necdum est qiiidem munus
poeriiieat.de his quse offerimus Deo. Ergo siquidem - Deo; neque eninj quasi obtitus sit ejus legislator me-
de tiis obtuleririius pecoribus, quse mos est offerri moriam facit. Adducil autem eum ante sacerdotem,
Deo. Mosaulem esl ut ei imniacuiata et munda offe- et statuit pretittm ejus sacerdos, dijudicans utrum
rantur; munus nostrum illico sanctificatur, et jam ^, bpnum an malum sit: ut imperfeeto emm condes-
noti est fas, ut nos de eo pocniteat: veluti, si filium cendens, moderatum ei jugum ijnppijit, id est, eam
vel discipulum, vel servurri aulalium, quisub manu quse mediaminter bonumTnalumque conversalionem
nostra est, Deo obiulerimus, neque mutare malum estj aut a malo declinatio, et proveGlus ad meliora.
admelius, aut bbnum ad malum. Malumaulem hic Hoc enim forsitan proprie dicimus esse inter dete-
dieil, quidquid non pravum esl ffiodis omnibus et . fius et melius, quod pro eo quod diclum est, ufrum
muhdum est; si autem immundum est, rion est de . bonum an malum; edidit Symmachus: sidtuit pre-
iliis quae nios est offerri Deo. Esse autem de his quse iiutn sacerdos, s\ quomodopfoficiens donum esse eo-
immolari possunt Domino, banc oblalionem legisla- rum quse Deo offeruntur possit. Quod sidarevolue-
tor dixit, sed malumhic dicit, quod esl detferius. Sic rit is qui offert, addet super mstimationemquintam
enim manifesle et Symmachus tradidit: Non reddit pariem.Et quid hoc est? In quinque nunierosen-
melius pre deleriori, aut deterius pro meliori: ut non sus sunt: horum nobis qnintapars mens est. Ab ipsa
hunc filium atit servum offerentes'J)ominiservitio et enim gubernantur, siveenimhac non valdehabenles
ministerio, recipere eum in noslrum ministerium et sejuvant. Horum ergo quinque virgines, quse ad nu-
utilitates Velimus,promlttentes offerre.melioremfor- plias aen susceptae surit, figuram gerunt. <Juinque
sitan vel deteriorem. Neque enim licet, propter quod ,_ enim non habuerunt-sapientiam, unde absoluteel fa-
et Anna de.Samuel dicebat: Si respiciens respexeris tuse nominatae sunt (MaXlh.xxv). Ergo siquis vult
adhumilitatem ancillmtum ei meniinerismei, et dede- redimere eura, qui propler praedictascausas immun-
ris ancillm tum sexum virilem, dabo eum in conspectu dis comparatar pecoribus, acuere hunc opus habet
iuo datufn, usquead dieiii mottisejus (I Reg. i). Quod et facere intelligentem. Sic enirn seju.etipsum.guber-
si mutaverit ad ipsuth, quod mulatum, et illum pto nare, et noh necesse habere alferius paedagogopo->
quo inuiatum >est;eonsectalumetU Domino. Ut et tuerit. Sequitur:
hunc quem antea obtuliffius, et eum quem postea Homo si voverit domum suam etsanctificaveiit Do-
cum prima oblalione sanctificemus, et ulrosque Deo mino, considerabiteamsacerdosutmm-bona-an mala
cohcedamus; hoe eriim non nos permitlit in his quse sit, et juxta prelium quod ab eo fuerit conslitutumve-
offerimus poenitentiamagere, sed et percutit inimi- nundeiur. Si autem ille quivoverat, volueritrediniere
cttm qui nobis poenitere sttggessit, dum videt dttpli- eam,,tiabil quirilampartemmstimationissupra, et habe-
catam nostram oblationem, quam ille per poeniten- bit dcmum. Quod si agrnm possessipnissum voveritet
tiam intefcipere voluit. consecraveritDomino,jiixtu mensuram setnentismsti-
mabitur prelium, Si triginta modiis hotdei setilur
575 . B. RABANI MAURIARCHIEP. MOGUNT.OPERUM PARS I. 576
terta, quinquaginta siclis vendel argenli. Si statim ab iA suara et cognalionem et inlelligibilem domum in
anno incipienlisjubilmi vovetit agrum, quanto valere sanctimoniam conversari vult, ut Ecclesia sit et
potest, tanto mslimabitur.Si post aliquantum temporis, appelletur; quemadmodum multi fidelium domos
supputabit sacerdos pecuniam, juxla annorum qui re- suas propter sanclificalionem ecclesias habebant,
liqui sunt numerum, usque ad jubilmum et detrahetur sicut Paulo scribente ad Romanos audivimus : Salu-
ex prelio. Quod si voluerit reditnere agrum ille qui vo- tate Priscam et Aquilam adjulores meos in Christo
verat, addelquintampartem mstimatwpecuniw,et pos- Jesu; quipro meaanima cervices suas posuerunt:
sidebit eum. quibus non egosotus gratias ago, sed et omnesEcclesim
Non qualiseunque hic paritur [quseritur] quaestio. gentium et domestica eorum Ecclesia (Rom. xvi).
Paulo post enim ad finem legislator sic dicit: Omne Quicunque ergo hanc habet intentionem, ipse au-
quod Domino consecratur, sive homo erit sive anima, tem per se non est idoneus ad opus perducere ea
sive ager, non vendetur nec redimi polerit; quomodo quse intendit, hujus domum sacerdos utrtim bona
ergo ibi quidem redimi oblata prohibuit, hic autem an mala sit considerabit, et sicut aestimaverit, sic
domum et agrum postquam sanctificata sunt, prse- eiit. Quare utrum bona an mala, ut quia domus est
cipit rediffii: aut forsitan omnimodo aliam hic in- ex mullis personis et differentibus constat, in qui-
tentionem, aliam illic offerentis novit: ibi quidem, B J bus multi condeseensione egent, non valentes agere
ut nequaquam ultra tractet quod obtulit, sed ut pe- aut sapere quse perfecta sunt, nihil eis injungat
nilus illud consecraret Deo; propter quod non ait grave, sed uniuscujusque pensans virlutem, a malo
quemadmodum hic:' Si consecraverit domum suam eos declinare et ad virtutes eos proficere jubeat. Sin
aut agrum possessionis suse, sed omnequod Domino autem ille qui voverat voluerit redimere eam, dabit
consecratur, eorum enim quseofferebantur Deo nihil quinlam partem mstimalionis supra et habebit do-
licebat in usum humanum ultra reverli. Sed nec mum; idest, si domus Dominus, qui eam banetifi-
sacerdos illis uti poterat. Demonstrat autem hoc care vult, cum non fuisset sancta prius, nec potuis-
ea, quse est Amalecitarum, historia. Praeceptum est set Ecclesia appellari; nam et sanclificata utique
enim Saul ut anathema essent omnia Amalec spolia, esset, quod nunc se ita non habet, sed exordium
et quod concessit populo qusedam de gregibus et capit sanctificationis : si ergo hic redimi domum
armentis accipere, malediclum grande iramque suam vult illud absolute mundans ejus quod eam
sustinuit, et mdlatenus ei ad satisfactionem suffe- sanctificationem egere sacerdotis exhortationem ne-
cit, cum irasceretur Samuel et inquireret qum est vox cessariam habere faciebat; redimit autem eam per
gregis hujus in auribus meis et vox urmenlorum, doclrinam et vitae formulam, liberans eos et di-
quam ego audio (I Reg. xv); ipseque responderet{G luens quidquid eis obviabat ad sanctimouiam, quid
alia ad prophetam verba; et quse erant? De Amalec faciet? Dabit, sive, secundum Septuaginta, adjiciet
adduxi ea quw acquisivit 'populus, meliora gregis quintam partem mstimationis supra; sacerdolis enim
et boum, ut immolentur Domino Deo tuo, reliqua oc- doctrinae, cui domum ab initio suam obtulit ut eam
cidimus. Ergo aliud est sanctificare Deo, licet enim aestimaret, id est, definitionem imponeret ad quam
ei qui sanctificavit, hoc modo utique nunc nobis le- deberet stare sive conversari, ipse adjiciet hoc quod
gislator ostendit; aliud est anathema quid facere. est intellectus; hoc enimest quinta, id est, ut quse
Hujus enim usus prohibitus est. Similis autem huic dicuntur suscipiat et superaedificet sacerdotis ser-
et intellectus suseipi debet contemplationis, sed de monibus; frequentior enim commemoratio sensatos
anathemate quidem dicemus, quando adillampar- et intelligenles homines facit. Et sic habebit domum;
tem sanctionis pervenerimus. Nunc autem quid sit non perdens sanctificari Deo, nec in damnum ei
domum sanctificare, quid agrum doceamus, nutu convertitur; sed babebit eam, quia ei sanctificalio
suggerente spiritus, hoc primo loco dicentes, quia proprise domus ascribitur, non solum ul offerenti,
aliud e,st sanetiftcare Deo, aliud sanctum esse; aliud sed et ut docenli: sicque suse dofnui bene praeposi-
offerri ei aliquid, aliud non opus habere obla- tus et recuperans eam sibi saeerdos quodammodo
tione: sed esse Dei et offerentis non egere. Quod, invenitur. Quia Paulus eum qui scit proeesse suae
enim sanctificatur et offertur, eo quo offertur san- domui, ad episcopatus electionem atque dignitatem
clificari incipit. Ergo prius non erat sanctum. Quod sublimavit (I Thn. m). Propter quod Aquila, pro eo
autem incipit sanctificari, hoc bpus habet et pro- quod dictum esl: qui eam sanctificavit, redimit:
vectum et per partes augmentum. Quod autemolim Si sanclificans ad finem fecerit, edidit. Quid autem
sanclum est, et olim est Dei, hoc nibil minus habet, ex hoc discimus ? Quia si domus sibi principatum
sed est perfectum, nec ullo additamento egens: el gubernationem, qui sanctificavit, vindicat, et
propterea bonum quidem est et doclrinis aliorum hanc ipse acquirere vult. ad finem autem facere se-
ad sanctificationem uti; melius tamen in tantum cundum legem est, aliis sicut cognatum praeponi,
proficere, ut quis et semetipsum, et eos qui ejus hsec faciat quse in praesenti Jegisiaior jussit. Bis
sunt, ad sanctificationem perducat, quod non autem ila' se habentibus, quod proprie argentum
oninis Viri est, sed solius sensati. Et hsec sunt divinofum eloquiorum doctoralis exhortatio sit,
quse in boc loco significare legislator intentionem audi David bicentem : Eloquia Domini eloquia casta,
kabet- Sanclificat ergo domum Deo qui familiani argenlum igne examinalum probatum terrm purga-
 577 EXPOSITIONES IN LEVITICUM. — LIB. VII. 578
tum sepluplum (Psal. xi) ; et Jeremiam : Fruslra A Si autem deest illi de dono quod percepit, decidit-
conflavit conflator, scoria ejus non est consumpta que ab eo in conversatione, hoc est enim aliquan-
(Jer. vi). DeJudaeis dicit, quia nihil eis verba ex- tum temporis jubilaei sive remissionis consecrare
hortanlium proderant. Sed et Paulum audi dicen- agrum, recle ei reputabit sacerdos argentum in an-
tem : 5» quis supermdificat super fundamenlum hoc nos reliquos usque ad annum remissionis sive jii-
aurum, argentum, lapides preliosos (I Cor. m). Quod biloei, ut reliquum ei tempus definiat ad poeniten-
si agrum possessionissum voverit et consecraverit Do- tiain? Et detralietur ex pretio': quod enim miuus
minp, juxta mensuram sementis mstimabitur pretium. fecit, et detrimentum pertulit, et deterius. conversa-
Agrum Scripturain esse divinam nemo dubitat. Cu- tus est, hoc dono mimiitur et infirmior effectus est,-
jus vitis proprie Christus, et agricola Paler est: in et propterea abjectior, et non jam talis est qualis
qno absconditus thesaurus, id est, salutaris praedi- cuin^acciperet donum fuit: verumlamen et hic vo-
calio; quem qui invenerit operator agri, vendet lens redimere agrum suum poterit, id est, semet-
omnia quae habet, quemadmodum Dominus in ipsum gubernare et docere, adjiciens quintam partem
Evangeliis ait (Matth. xiii), Ht emat agrum illum. In argenti ad pretiumsuum; addens doctrinaesacerdolis
hoc agro diversa est uniuscujusque possessio, id est, proprium intellectum, ut intelligens eruditusque sui
modus, quem sibi ex ea ad sapiendum obtinere po- " gubernalor doclorque efliciatur.
tuerit. Sic enim intelligibilis ager, quem consecravit
Si efgo consecraverit Domino hanc homo, cum offerens sacerdoti,~ab eo possidebitur; et non ab
rion prius sancta fuerit, sed nunc incipiat consecrari, alio conversalio et virtus, quam studet sive ex toto,
gubernalorem conversationis suse, cum ipse non sit sive ex parte : sed ipsi qui agit reputabitur. Divi-
idoneus semetipsum gubernare, sacerdolem eligat: sioni enim Iegislatoris intende, quemadmodum san-
Gonsecrari enim hic ea qnaedeputata sunt sacerdoti ctificare sive consecrare dpmum vel agrum volentem
legislator appellavit. Juxta mensuram se,menlismsti- consecralionem prius facere vult, sicque ei praeci-
mabilur pretium, ut quanlum seminattis est, videli- pit redimere, quae sanctificata sunt, Eliunc, inquit,
cet edoctus. Doctrinse enim verhnm in semine acci- possidebit eum, hoc procul dubio mandans, quia
pere Scriptura divina solel: tantum ei sacerdos in- oportet quidem nos per sacerdolum doctrinam, et
dicat, et quantum fuerit eruditus de doctrina bona, regulam, et leges, nostram conversationem gu-
legitima et spiritali, et non quam homines seducto- bernare, quando eam prius sanctificamus; sed
res pagani, verbi gratia, vel Judaei, sive hseretici, oportet et proficere, et illonun doctrinoe nostrum
docent; propter quod postqtiam dixit: Juxla men- adjicere intellectum. Propter quod Paulus ad Ti-
suram sementis, addidit: Si triginta modiis hordei iC molheum scribebat : Intellige qum dico : da-
serilur lerra, quinquaginta siclis venumdetur argenti; bit enim tibi Dominus in omnibus intelleclvm (II
SiveutSeptuaginta, quinquagintadidrachmas argenli. Tim. n). Et tunc possidebimus proprie quae egeri-
In quibus Vetus et Novum Testamentum intellige. mus sanctificationis proxima"; sin autem hanc divi-
Etper modum sive chorum hordei, Velus Testa- sionem non fuerimus intuiti, vide' quid patiemur. Se-
menttim oslendit, quia hujus seminis pinguior cibus quitur enim:
est; per quinquaginla autem didrachmas, tam quod Si autem noluerit redimere, sed aheri cuilibel fue-
spiritale est quam quod perfectum simul innuit; rit venundatus, ultra eum, qui voverat, redimere non
perfecta enim doctrina etiam spiritalis est. Sed poteril, quia cum jubilmi venerit dies, sanclificatus
quando haec jjegula sive defiuitio inlegre ei indi- erit Domino, et possessio consecrata ad jus pertinet
cenda, quando minuenda sit per condescensionem, sacerdotum. Ecce damnum ejtis qui semper ab alio
per sequenlia disce: Si autem statim ab anno inci- opus habet gubernari, et non proficit, nec juvatur
pientis jubilmi voverit agrum, quanto valere potuerit, ex aliorum doctrina, sed suus semper ipse dux est
tanto mstimabitur. Sin aulem post aliquantum tem- ad agenda ulilia, per prsesenlia aperte legislator
poris, supputabit sacerdos pecuniam juxta annorum ostendit.*Quienim consecravit agrum et postea re-
"
qui reliqui sunt numerum, usque ad jubilwum et de- demit, ille est qui suam conversationem alii guber-
trahetur ex pretio. Duorum hic annorum remissionis nare permisit, posteaque adjutus est et conquisivit
sive jubilsei memoriam facit, baptisma aperte insi- intellectum, ut jam esset, sicut ait propheta, tioci-
nuans et poenitentiam. Ulerque enim annus remis- biiis Dei, et disponere apud semetipsum possit in
sionis esl, quia perfectam remissioiiem, unus quidem futufo quae expediunt, hic agrum suuin sibi reci-
-
per donum gralise, alter propter eos qui vacant in piens conquisivil. Qui autem nihil proficit ex alte-
oratione et jejuniis aliisque operibus quae perficiunt rius gubernatione, nec acquisivit intellectum, sed
pcenileutiam, possidet. Si ergo simul quis gratiae semper opus habens ab alio doceri et talis existere
viam, quam elegit gubernari per sacerdotem etpro- quales fuerunt quidam Judaeorum, quibus Deus per
duci vult, hoc eum sacerdos exigat, quod cum do- prophelicam vocem exprpbrans talia dicebat: Quia
ceretur ex perfecta et spiritali doctrina praecepit electi sunt ex utero, edocti ab infanlia usqueadse-
nullo modo ei condescendens, neque enim hahet ne- nectutem (Ose xi); et rursus : Ephraim sicut columba
cesse, ut pote qui per donum renovatus est, sed in insensata non habens cor (Ibid.); quia"si malos do-
doctrina quam accepit plene eum permanere facit. ctores invenerit, mala mod.is omnibus operatur: ut
 579 B. RABANIMAURI ARCHIEP. MOGUNT.OPERUM PARS I. 580
qui non habet discrelionem, quoerere non potest A j tentiam indici. Supputarit autem usque ad jubilaei
mercedem virtutis quam egerit. Et proplerea pro- pretium, id est, ex his quse de poenitentia in divina
prium agrum dicitur non redimere, sed veniente dicta suht Scriptura. Ipsa enim aestimatioest anni
jubilseo, id est, temppre remissionis transeunle, in jubilaei sive femissionis. Et ddbit ille qui volum vo-
quo remissio locum habet, est atitem prsesens vita, verat Domino; sive, securidum Septuaginta, etred-
videquale quanlumque sit quod palietur : Possessip det preiium in tiie itia sancium Domino; in lempofa
sanciificata erit Domino; conversatio enim, quaffi enim, in quo securidum hanc ralionfemea quaesunt
semel cbnsecutus est, etiamsi aller erat qui guber- de poenitentia definitintur, siVeindicuhlur ei, cum
nabat, sancta erit Domiito. Sed quemadmodum et necessaria est defiriitio ejus sancta Domino invehu
possessio consecrata ad jus pertitiet sacerdotum : tur. Bene autem dixit, tiabil, vel sicut Septuaginta,
possessio enim ejus et lucfurii ei qui contintie guber- reddet, non reddent : naffi etsi comffitini consilio
navit reputaoltur. sacerdolls et ejus qui mbvit peccatoferii ad pbenitfen-
Si ager emptus est, et nbn de possessione mtilo- iiam, de ea definitio coristituitur quae sestimatur;
rum sqnctificatus fueiit Dqmino, supputabit sacetdbs verumtamen ille ieuiti offeit qui frairem cuiparitem
juxtaannotum numetutn usque adjubilmum preliutn: compungi feclt. Hiiic eriimfetobediet. Sed et ipse
et dabit ille qui votumvoverat Dominb. In jubilmo B I bbligattir in emendatlohe fejifsqui poeniieritiamagit,
autem revertelur ad priorem dominum qui vendiderat ut pote qui semel ejus correctionis fecit exordium.
eutn, et habuerat in sortem possessionissum. Omnis Qui autem non illicocuni definitur poenitenlia peni-
mstimaliosiclp sanctuarii pondetabilur. Sicltis viginti tus mundatuf, sed quanoo eam perfecte egefit, pro-
obolos habet. Primogeniia qum ad Deum pertineni, pterea ait: In jiibilcep ttutcrhrevertitur ati prietem
nemo sanctificare poierit et vbvere : sive bos, sive dominum, qui vendidetat euiri. Efgo definitio,quidem
ovis fuetit, Dotnini sunt. Maximam justitiam legis poenitentiae in illa dife sanCta mox fiet, in qua a
littera et spifitus ostendit: lillera siquidem agrum sacerdote fet exhortalione ejtis, qui poenitentiam
possidentis alienum, ut sanctificeht Deo et offerarit acturus eratper divinam Scripluram, quomodoeam
sacerdolibus, ut eorum sit creditus ager non vetuit, debeat agere aestimatuf.
quia non specialiter suam obtulit; sicut enim Tunc autem posnitenspossessionemsuam, agrum-
emptus ejus ttmc erat, sic autem qui de vendentis que et convefsationehi recipiet, quando ad annum
fuerat possessione recte alienus est. Prsecipit efgo pervenerit jubilsei sive remissionis. Oriinismslimaiio
computare sacerdotem agri pretium usque ad jubi- siciosanctuaiii pohtierabitur. Siclus, sive didrachma,
lseum, el sic .pro eo dare pretium; in jubiloeoauleht viginli obotos hdbet; ut omnis oestimaliosive defirii-
.reverti ac reddi priori Domino, id est, ei qui prbpter C tio sanctis fiat pOnderibus, id esl, his quae sunt de
paupertatem rerii pfopriam vendidit, et ad certum sacra Scriptiira: extefiora efiiffipondera veluti philo-
eam lempus alienavit. sophorum,Tnquibus etiam ipsi vitas conversationes-
-Abhoc ergo et ad spiritalem intelligeiitiamtransit: que pensarit, riorisunt sancfa, quia scientiamimperfe-
Si ager etnptus, el non possessionemajorum sanctifi- ctam possideril.Sed riec haefeticorum ponderasancta
catus fuerit Domino, supputabil sacerdosjuxta anno- sunt: cauteriata est enim eorum coijscienlia; sed
rum numerum usque ad jubilmum. Agrum qui pos- sancta sunt ea qtise sunt in divina Scriptura, in qui-
sidel, quem emit, et non est susepossessionis is qui bus viginti oboli stint. Siclurii sive didrachma, id ,
intelligibilem paupertatem patientem exhorlari va- est, decein mandata, secundum Iitteram et secun-
let, arguereque eum, atque movere ad poenitentiam. dum spirifum inlellectum, sicut evangelica gratia
Intelligibilem enim terram, quam ille possidebat, de insinuat, fet qui in ea dicit: Non arbittemini, qui
qua David psallebat: Spiritus tuus bonus deducet veni solverelegem, aut prophetas; non veni solvere,
me in terram rectam (Psal. xiv), ipse possidet, rion sed implere (Mdtih. v). Ergo quicunque aut legem
permittens eam ex toto corrumpi, sed lucrans fratris irritam facit, aut Evangelium tenuit, hic non habet
virlutem vel vitani, de qua ille -per negligfentiam didi'achma, nec hujus doctrinam ut sanctificantem
cecidit. ?^ recipimus : hoereticbsauterii fetJudseos,>qUorumalii
SI igitur ea sanctificaverit Domino, id est, oblu- quidem gratiarii, alii legem riegant, aequaliter
•lerit sacerdoti : audisti enim quia in proesenli san- respuimus. Primogeriita qum ad Deum pertinent
ctificari Deo dicit ea quse sacei'dotibus sorte obve- nemo sanctificdre pofest et vovere, sive bos, sive ovis
nerunt. Offerfi autem, quomodo? id esl, oporlet fuerit, Domini suttl. Pecofa eos qui nobisobedientes
eum qui culpavit emendari, et sancfam ejus efficere sunt, filios et servos, et discipulos in prsecedentibus
conversatipnem. Suppuiabit sacerdos juxta antio- diximus : Horum primogeniium, id est, qui nobis
rutn .numerumusque ad jubilwutn prelium, et dabit sic parens et obediens fuferit,iit et aliis obedientiaeet
illequi votumvpverat Dontino. Recte sacerdos simul parendi ducatum pfsebeat. Et pfopterea hic quidem
citm eo qui movit fratrem ad poeriitentiam,quia ille primogenitum dicitur; alibi autem de eo legislator
quidem districte ejus actionem et conversationeih, dicit: Omne masculinum adaperiens vutvam sanctum
ut pple quia ipse eum correxit, hic aulem ut sacer- Domino vocabUur (Exbti. xxxiv). Adaperit eriim
dos aovit veram atque perfectam redemplionem," vulvani generandorum fili'orum, qui obedire secun-
supputavit, siye.pfobavit, qualem ei opofteat ppenn dum 'Deum et cum pia subjectione incipit. Qualig
 581 EXPOSITIONESIN LEVITICUM.— LIB. VII. 589
verbi gratia erat Paulo Timotheus, et propterea de A fet doctfiriaeintellectuhi. Ipse eriim solus inprsesferiti
eo ad CofiiJlriiosSCiTpsit:Qui esl filius nteus diiecius minus est, proptef quod dixit: Addel quintam puf-
ih Domiiio, ipse vos coinmonefaciat vias tneas, quw tetn prelii, quia prelium habet 'obedientia. Unda
suht in ChrisloJesu. Hunc qui lalis est nemOsancti- non ait : jEstimavit eum «acerdos «icul stipra dixit,
ficet, non quia indignus est sanctificatione, scd ut sedsICutolim,pfetiumhabentem.Siautemriori rede-
qui rion egeat saricllficafi: eisl fenimolim sarictus. meritquisfiliuffi-, flut.serVumiatitdiscip^Itfm^quemJl
Didicisli feniiri quomodo- et stipferius dicebarirus, pbssidfet; ipsius 'enim enm fedlmereiisti, 'fetpef p'ru-
quia aliud es'tSarictumesse aliquid Deoj aliud autfem denlem admonitionein sensatum effifefeffe-,sectin-
^ihitiuffi sanctificatioriis suriiere? Illud eriini riielitts dum modum qui difetus est, •alienatiif 'ah tejus
ac superius est, tit pole qtiod oliiri perfectum est possessione.
et meUbfatiohe non eget. Quia eigo filius, qui tan- GAPUT XVI.
turii hohbfat patrem fet tiialfehi tit aliis fiat talis
consecrantur Domino non possunt redimi, sed
honoris exempltiin; hrinorans atitem propter pletai Qum permariete debentin illius
pdssessibrie.
"lem,Td est, proplef bbeaietiiiam legis, fet seletis'
quia Beo hime tjffeft honorem qtii honofafi paifeiti J(IBID.)Gtnnequod Domino consecratur-sive homo
prsecepit : piTmtim horum ffiahdatuiri, qiiod est pI erit, sive anhnal, sive ager, non vendeiur, nec retii-
Ih pfomissione; secundtim, qtiod Paulus dixit, iiri- mi poierit. Quidquid semel fuerit consecralum, san-
cta sanciorum erit Deo ; Et omnis consecratw,, qum
plevit.
Sefvi autemijui Dbmiriopure subduntur proptef offertur ab hoinine, non redimetur, seti morlemorie-
mandatUffi,de quibus dicit: Sefvi, obedite dothhtis tur. Quse differenlia est inter analhematizare et
xarhalibus cuititimore et treriiofe iri sitnpiicifatecbr- sanctificare secundum litteram per ea quse superius
tiis sicirt Bomino, ntin ad'pCuimnserv'ierites, sicui discussa sunt oslendimus, ubi hoc quod anathema-
Itpfniriibusplacehtes, seti sicut servi 'Ciiristi (Epties. tizatum est nullo modo in usum humantim, nulliuSj
vi), obedienliani Deo oslendurit : hoc aulein idem ne quidem sacerdolis, fas esse reverii, diximus, se-
faciet et discipulus, sic magistro [obediens] ad bo- cundum Amalecitarum -historiam. Non soluai autem
norem Dei; qui per Paulum sahcivit: Obetiiteprm- hoc, sed quja quseeunque jure belli ac de inimicis
positis vestris-etsubjacete eis : ipsi enim pervigilant cum quibus non oportebat amicitiani jungere, spolia
pro ahimqbusvestfis: obediie et subjecti estole (Hebr. suniebant post victoriam et deprsedationem, haec
xln). Ad Detim referre ea qtisesunt hujus obedien- faciebant anathenia, et non-a semetipsis, sed Deo
'
tioe et stibjectionis fevidetiter unusquisque hortim praecipienle : qusecunque enim prophetaeiprsecipiuntr,
dieitur : et sive per bPnaffi simplicitatem pla- G *- manifestum est quia Dei praecepta sunt. Ergo et
cens est Deb, sive per studio.sam inandatofum opfe- nos quodcunque intelligibilibus inimicis, id est dse-
rationem, et quidebeat bos pfopter hoc aut ovis rio- «loiiibus, pugaanles, cum quibus nobis non Jicet
ffiinafi Domini, Uterque fest. amicitias jungere, coritra quOs inimicitias et incom-
-
Quodsi immundumest amirial, redimel qui obtu- mutabiles habemus. Propter quod Dominus dicebat:
terit juxta msiiriiationerii,et addet quihtam partem Non Venimitlerc pacem inlerram, sed gladium, pro-
pretii ' si redhnere notuerit, vendelur alieri. Quia pter quod dividet bornihem adversus patrem, et
immuridus omnis peccator est, manifeslum est: hn- filiam advei'sus matrem (Malth. x), et scindit com-
ritundus enim est, inquit Salomon, dnte corispeclum -passionem generis, ut deorsum relinquentes carnis
Dotriini omnis iiiiquus ; ihiquifs enim est, quia tam -compassioriem, facilius incoiporeos perimamus irii-
meditari quam diseernere legem, cum ruminat et; micos, sive hominem, sivepecus, sivcagfumpro
ungUlamfeidit, legislator jussit: quicunque unum spolio ex bello quod contra eos habemusj atquevi-
ex his mmus habet, id est, quicunque obediens ctoi-iam conquisiverimuSi 'consecrare,|qujdem Deo
quidem est, et veliementer subdilus patri, aut do- Jiaec debemus, sic autem consecrare, ut nihil in
minb, aut magistfo, rion tamen legis sicut oportet eis habeamus noslrae voluntatis. Sed sive-suae pote-
medilai-i aut dislinguere novit, primogenitus qui- D *- siaiis quispiam estj hoc enim cst vere homo, quid
dem in pecofibtis estBicut obedientisedux, immun- dieimus autem eum qtii nullatenus nobis subjeclus
dus auterii est, quia noh ha'bet hoc quod habere est, sed aequalis nobis est secunduffi oonversatio-
muridum legislator jussit. Si-ergo eum pater, aut riem, siveeum qui nobis siihjeclus est, et.propterea
domihus, aut magister vult redimere, secundum pecus nominatur^ intelligibiles Iiostes vincentes ac-
sesiimatiOJieniejtis redimetur, et addet quiniam - quisiverimus ; sive de agro ;ppssessionis, id pst, ex
partem pfelii. Addet quintam, cum intelleetu "ei qua sortiti sumus, conversationem in spoliis et tro-
doetririam offerens, in sapientiam eum gubernahs, pseis sumpserimus, contra inimicos intelligibiles pu-
et non iusipienter regens ; insensati enim patris, et, :gnantes, nec venundare hsec possumus, nec redime
domini, et magistri est obedientiam, quse ad se per-• TC opus habemus, quia omne consecratum sanctum
tin'et-j"etdocere filium, vel discipulum, vel servum, sanclorum est Domino. Quomodoautem audi : non
et non disponere fejus vitam, ut secundum legis potest aliquis exspoliare inimicum antequam eum
scientiam Lcperetur, permitlereque eum indoctmn perfecte subjiciat, sicut DominusJudseisdixit: Que-
esse 'in leye et iniperituiri. Addat igiiur subjcctioni modo potest aliquis ingredi in domutn .forlis et vasa
 £83 B. BABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT.OPEPUM PARS I. 584
ejus diripere, si rion prius alligaverit fortem, et tunc: A debent, sicut-perfecti semper et consummati: fru-
vasa ejus diripiat (Luc. xi). ges ergo in prsesenti lex messionem quse est de se-
Tunc autem plene intelligibilem hostem subdi- mine dicit; similiter et poma arborum secundum
mus, id est diabohjm, ligareque eum et depraedarii tempus suum.
et consecrare Deo spolia ejus possumus, quando ejus; De his autem decima pars Deo secundum legem
omnes vicerinius machinas, omne contriverimus, debetur, utrumque autem-hoe ad legis fructifieatio-
caput, omnemque speciem peccati declinaverimus, nemaccipi oportet; siquidem Dominus bonam ter-
cuncta mundi desideria vicerimus, cunctasque vir- rani fructum afferentem triginta et sexaginta et
tutes assecuti fuerimus : tunc enim eum ligatumi centum, eos qui suscipiunt verbum et faciunl eum,
habemus et praedicari possumus. Sic autem diri- in parabola seminum evangelicorum exponens dixit;
-pientes et eum prsedicta victofia devincenles, quod- David autem nunc clamat: Justus ut palma florebit
cunque diripuerimus, Deo recte offerimus. Sanctum i (Psal. xci); et rursus : Ego autem sicut oliva fru-
autem sanctorum perfectum consummatumque ha- ctifera in domo Domini (Psal. u); nunc autem bre-
bemus, nec nostra exhortatione nec aliorum egens, viter describens justum : Et erit, ait, sicut lignum
quod nec addilamentum aliquod, nec provectum quod planlatum est secus decursus aquarum, quod
opus habet. Quomodo enim? Qtiia omne peccatum B ] fructumsuum dabit in lempore sup (Psal. i). Hujus
evasit, omnem autem virtutem operatum et aliena- ergo decima sancta est. Sancta enim horum actio
tum est mundo mundoque crucifixum. Nimis ergo est et studium est: qtiia qui legis mandata ope-
consequenter addidit: Et omnisconsecralio qumoffer- rans, spem in prsesentes retribiitiones ponit, terre-
tur ab homine non redimelur, sed morle morietur. na sapit, quales erant quidam Judaeorum, ad quos
Qua morte ? Qua Paulus dicebat: Vivo autem jam ut pole terrae hserentibus, Dominus dicebat : Vos
non ego, vivit autem in me Chrislus. Et rursus : -Sic deorsum estis, ego desursum surit'. Sed et Paulus de
et vos mstimate vos moriuos quidem peccato, viventes eis dixit : Qui terrena sapiunt, nostra autem conver-
aulem Deo in Christo Jesu, talis ergo, sicut qui us- salio in cmtis est (Philip. m). Hoc autem nunc in-
que ad culmen virlutis proficit, et mensuras conti- nuit; neque enim simpliciter dixil: Ornnis decimae
git, id perfectionis est; mortuus enim saeculo est, lerrae, sed et omnesdecimmterrm prsedixit, et lu»c
et a praesenlibus alienus, et olim a mundi migravit subdidit, sive de frugibus, ut prsedicarel aperte eum
sapientia; recte sanctus sanctorum Domino est, qui qui intentionem exspectatione terrenorum bonorum
sanctum sanctorum imitatus est secundum possibili- - legis mandata operatur, et si sancta ejus decima, id-
talem suam. " est, mandati operatio est, verumiamen non grande
CAPUT XVII. <C juvamen eorum est ex tali operatione circa retribu-
De decimis terrcc ex frugibus et pomis quomodo pos- tionem quam non oportet a Deo exspectari ab eis
sint retiimi.
qui terrenis inhiant. Unde si vult quivis sibimetipsi
(IBID.)Omnes decimm terrm, sive de frugibus, sive deeimam hanc acquirere, addal quintam, id est, in-
de pomis arborum, Domini sunt, et itli sanctifican- telligentiam, ut qum sursum sunt sapiat, et ea qum
tur. Si quis auiem voluerit redimere decimas suas, sursum sunl qumrat (Cotoss.m), quemadmodum Pau-
addet quintam partem eurum. Omnium decimarum lus scribebat. Qui enim legis sic mandata operalur,
bovis et ovis caprmque qum sub pastoris virga trans- non perdit lucrum ejus, quia decima ejus effieitur.
eunt, quidquid decimum veneril,'sanctificabitur Do- Ergo ejus qui terrena [sapit decima sancta quidem
mino. Non eligelur : nec bonum nec malum, nec al- est, sed non ei, quia hon intelligibiliter mandalum
tero commutabitur : svquis mulaverit, et quod mu- operatur, nec seit quod lucrum in ea exspectet, aut
tatum est, et pro quo mulatum est, sanclificabitur Do- quam retribulionem in ca speret. Bovis autem el
mino etnon redimelur. Quseris forsan cujus rei gratia ovis, et qumcunque sub numero sunt et sub virgam
fructum quidem terrae redimi decimam preecipit, transeunt; dicit enim eos qui sub virga numerantur
boum autem et ovium non prsecipit ? Quod Judseus crucis, quibus ut numerentur frdes Dei et amicitia
dicere ,non polest, quia soli servit litterse, in qua - donat; quisquis enim ficielis est Deo, hic ejus et
maxime multa qusestionem recipientia legislalor amicus invenilnr. Quod demonstrat Abraham, de
interponit, ut angustati ad spiritum currant, et quo dictum est: Credidit Abraham Deo et reputa-
sciant quia littera lunc est bona >quando illa tutfi est ei ad justitiam, et amicus Dei appellalus est
usi fuerint velut jnstrumenlo et minislra spi- (Rom. iv). Qui enim amici Dei numero digni haben-
ritus. tur, licet sint immensse mullitudinis, et non solum
Differentiam ergo discipulorum legis hic proponit, si numerum, sed etiam si mensuram excesserinl,
et quemadmodum in primogenitis mundis et immun- audi David dicentem : Mihi autem nimis honorificali
dis, quidam cumobedientia, etbonam legis medita- sunl amici tui, Deus, nimis confortatus esf principa-
tionem et scientiam conquisiverunt, quidam autemi tus eorum, dinumerabo eos et super arenam multipli-
stint qui solam obedientiam habent; sic et hic qui- cabuntur (Psal. cxxxvui): hi terfenam non habent
dam operantes mandata sapientiam terrenam ha- sapientiam, nec in bis quse agunt corruptibilem re-
ient, et propterea redemptione necessario egent;; tribhtionem quserunt, propter quod non speciale
quidani nec redimi opus habent, sed nec mutarii quippiam illorum, sed qtiodcunque egerint, manda-
585 EXPOSITIONESIN LEVITICUM.— LIB. VH. 586
luui sanctum Deo est. Sed nec eligetur inter bonumii tecum ; est enim mihi utilis in ministerio {II Tim.
et malum, id est, inter deterius et melius : non est iv). Non ergo intendatis quis inter hos jjonus aut
enim eorum facilis discretip, quia etsi alterutrum malus, sed nec commutes alterum altero, et non re-
superent, quemadmodum stella stellam in gloriam dimetur. Cui enim nihil minus est, qua redemptione
differenles, sed omnes in coelo sunt, ut revera se- eget ? Praeter alia quaein praesenti.dicta sunt, osten-
quentes coelestia, et a solp eo qui idoneus est dis- dere legislalor vult quia hf qui a nobis docentur,
cernere sanctos cognoscuntur; secundum hanc ra- quando fiunt perfecti, nihil jam nostro magislerio
tioiiem oportet intelligi, non eligetur nec bonum egent, et propterea immundorum primogenita redi-
nec malum, nec altero commutabitur. Cum enim mi ait, mundorum autem neqUaquam, sed nec ea
nullus de eis sit qui respui possit, quem quo com- quaeDeo consecrala sunt, nec haecde quibus nunc
mutabis, aut quid magis eligas, nostrae non est di- sermo est, perfecta enim demonslrata sunt, ut pote
judicare virtutis. His ergo superaedificans addidit quae intentionem divinam coelestemque gerunt.
quae sequuntur : Si quis mutaverit, et qupd mutatum Quemenim finemlibri hujus prseceperitesse spiritus,
est, et pro quo mutalumesl, sanclificabiturDominoet hunc in sequentibus intuere.
non redimetur; quia enim omnium cursus divinus Hmcsunt prmceptaqum mandavit Dominus Moysi
et sublimis, el supemaeconversationi proximus est, "] ad filios Israel in monte Sinai. Et cujus rei gratia
frustra conaris hunc respuere : alium autem pro eo non ipsis filiis Israel, sed Moysi ad filips Istaet?
introducere, et consecrare Deo quasi meliorem, Quia populus erat infirmior, tantam legis sanctio-
non est tuum ; nec tuuin est hoc discemere, neque nem capere non valens, in qua, sicut in speculis,
hunc illo inter sanctos appellare deteriorem, quod claras formas suorum mysteriorum Deus ostendit.
eliam ex historiae faclo cognosce : Paulus aliquando Tu ergo si non vis de vulgo esse, sed qualis Moyses
et Barnabas inter semetipsos contenderunt. Barna- fuit, prsebetemetipsum obedientem, mundosque ba-
bas enim dicebat debere assumi Marcum; Paulus bentem omnes animae sensus, et dic Deo : Revela
autem dicebat eum, qui semel recessita Pamphylia, oculos meos, et considerabo-mirabilia ae lege tua
el qui non concurrit eis in opere, nondebereassu- (Psal. cxvm); relinque materiam carnis, et spiritus
mi. Facla estauiem inlereostaliscontentio[tiissensip], divitias sequere; dic cum David : Quam dulcia
ila ut discederenlabinvicem.Et Barnabas assumplo faucibusmeis elpquia tua, Domine, super mel et fa-
Marco navigaretCyprum; Paulus autem eligens Si- vum oti meo (Ibid.), ut et tibi quemadmodum et
lam, traditus est gratim Dei (Act. xv). Vides quo- Moysimandet suamque tibi credat sapientiam : Me-
modo mutavit melins, sicut aestimavit, deteriore. liot est enim negolialioejus argentp et aurp pritno,
Ipsum autem, quod mutatum est, et pro quo muta- '« frucius ejus pretiesior est cunctis opibus, et omnia
tum est, factum est sanctum; Silam enim sicut ap- quw desiderantur, huic non palent comparari: longi-
tiorem Marco ad ministerium prsedicationis elegit, tudo dierum in dextera ejus; in sinislra
ejus divitim
non tamen expulsus est Marcus; Barnabas quip- et gloria : vim ejus, vim
pulchrm, pmnessemilmillius
pe, eum assumens, abiit Cyprum, et cum eo praedi- pacificm (Pwv. m). Lignum vitw est his qui appre-
cabat et in tantum erat magnus, ut et evangelista henderint eam, et
qui tenuerit eam beatus: fili mi,
uuus de quatuor fieret. audi doctrinam patris tui, id est Dei, el non discedas
Ergo Paulus retractans et cognoscensquia nullus a lege malris tum, id est sapientise : coronamenim
sanctorum respuendus est, nec potest aliquis eorum gratiarum dabit capiti tuo, id est Cnristum, et tor-
qui perfecteprofecerunt hunc dicere deteriorem, nec ques aurea sit circa collum tuum ( Prov. i), id est
illuin meliorem, ipse rursus Marcum assumpsit, et Spiritus sanctus, cui est gloria in saeculasseculorum.
ad Timoiheum scribebat: AssumensMarcum deduc Amen.

PAtBOL.GVIII 19
 587 B. RABANlMAURIARCHIEP. MOGUNT.OPERUMPARS I. 588

BEATI RABANI OTAURI

ABBATISFULDENSIS ET MOGUNTINIARCHIEPISCOPl

L\Alllt.\)KL\l.11 1\ LIMIM AIEROM

LIBRI QUATDOR. (ANNO 834.)

PRJEFATIQ
AD FREGULPHUMLEXOVIENSEMEPISCOPUM.

Numerorum libfum multiplicibus mysteriorumi A pinxi, sicut et in aliis opuscnlis nostris jam me fe«
obscurilatibus involutum, sanctorum Patrum sen- cisse recordor, ul sciret lector qua securitate Pa-
tentise produnt : quia ibi numerus filiorum Israel1 trum dicta legerfeposset, quantaque cautela nostra
mystice describitur, et singularum tribuum castra^ rimari deberet. Si autem aliqua eorum quse posui
metatura circa labernactiium testimonii ad formami leclorem offenderint, quasi non rite prolata, magis
, sanctseEcclesiserefeftur. Ubi Levitarum in ministe- infirmilati atque imperitise mesedeputet, quam prse-
rio Dei distributio atque oblatio principuffi, secun- sumpfioni seu malitise, eamque diligenter exami-
dum convenienliam divinofum sacramentorum prse-- nans, si sansefidei viderit concordare, non temere
figuratuf. Novissiffiequoque post plurima diversa- pro vilitate loculionis£& reprehendat. Si autein ali-
rum rerum atque effectuum explicita roysteria,, cubi me errasse in sensu deprehenderit, veniam
omnium mansionum ab jEgypto usque ad terramJ apud clementissimuni judicem charitatis instinctu
repromissionis, iri quibus Israelitse transeundo ca- adnjonilus, mihi impetrare festinet, quem nihil in-
strametati sunt, catalogus enumeratur; ut nobis>• firmitatis humanse latet; qui etiam nostras infirmi-
demohstret qualiter de jEgypto spiritali egressi, per lates in se suscipere, et segrotationesporlare, san-
maiie Rubrum atque erenium vastissimam prsesen- guinemqoe suum pretiosissimum pro redemplione
lis ssecidi debeamus ad repromissam in ccelis pa- B '. peccatorum nostroriim effunderc dignatus est: ut
triami prdperare. Sed quia haec tibi, sancte frater qui non nostris meritis poluimus, per ipsius gra-
Freculphfe, nostro laborfe postulasti spiritali inler- tiam salvaremur. Teautem, venerande Pater, sicut
pretatione exponi, post primam excusationem qua correctorem in necessariis, ila defensorem hahere
me a tanto onere apud te absolvere voltii, ne forte volo in reprehensionibus superfluis. Deprecor ergo
inobedientiaenota inurerer, studui pfseceptis tuis ut fragilitatem meam apud Altilbronum orationibus
parere, et sanctorum Pafrum sententias ad hoc opus adjuves : quatenus me in hae prsesenti vila seuto
undique colligere. Ubi quoque miisa elucidatum eo- fideisuse munitum aliquid semper sui servitii ex-
rum sententiis, id prsetermissum non pro eorum plere faciat, et post egfessum animaede corpore, in
ignorantia, sed forte pro occupatione aliqua reperi, sua praesentia j'ubeat vitam percipere oelernam.
coelesti gratia confidens quae aperit os mutorum, Deus omnipotens, auctor ef reparafor salutis nostrae,
et linguas infantium facit esse disertas, tentavi ple- longotempore ad multorum provectum te conservct
raque juxta eorum sensus vestigia inserere, non incolumem, atque in fine, sanctorum coetui inser-
lamen latenter, ne forte pro fraude furti arguerer : lum, oeternseglorisefaciat esse consortem.
sed manifeste ea agnominis mei praenotatione de- C (

INGIPIUNT

ENARRATIONES IN NUMEROS.

LIBER PRIMUS.

CAPUTPRIMGM. Mgypto dicens.Juxta finem Exodi, ubi de erectione

SermoDpmini ad Mpysende numerandis duodecim tabernaculi narratur, ita scriptum est: Igitur mense
tribubus et principibus singularum tribuum, quid primo anni secundi,in prima die mensis, collatutnest
spiritualiler significent. tabernaculum, erexitqueillud Moyses,et reliqua. Et
( CAP.I. ) Locutusque est Dominus ad Moysenin nunc in capite Numerorum ita positum est: Locu-
deserto Sinai in tabernacuto fmderisDomini, pritna tusque est Dominus ad Moysen in deserto Sinai,
die mensissecundi. anno altero eqtessionis eorutnex in labernaculo fcederis, primo die mensissecundi,
58§' ENARRATIONES IN LIRRUM NUMERORUM.— LIB. I 590
anno alterp egressienis eorutn ex Mgypto- Ubi A j quis dabitur ex hoe profectus his qui sacris volumi-
nolanduui quod in duodecima mansione, id est, nibus gestiunt erudiri ? Quid enim prodest ista didi-
in soliludine Sinai, ubi Moyses ascendit ad Domi- cisse, aut quid animae conferiur ad salutem, si
num, descendilquePominus in mpnteni Sinai, dans sciat quod pars aliqua populi numerala est in de-
legem populo sup, ibi fabricatur tabernaculum, serto, pars vero innumerata derelicta est? Si vero
ibiprsecipiiur varietas bostiarum;; vasorum diversi- sequentes Pauli sententiam (Rom, vn) legem spiri-
tas, indumenla pontificis, sacerdotum ac Levitarum talem esse credamus, et spiiitaliter quae conlinet '
cseremoniae: ibique enumeralio populorum Levila- audiamus, ingens profecfus anim.sein his quaescri-
sunt Docet enim leclio '
et
rumque, per singulas tribus populi distribufio : pta apparebit. prseseus quod
oblationes quoque principttm, et reliqua sacramenta si transcendero puerilis eetatis insipieritiam, si de-
in hac mansione seripta sunt. Sed in eodem anno, siero parvulus esse sensibus, et vir effecttts depo-
Iicet non eodem mense quo ereclum est labernacu- suero quae sunt parviili; si, iriquam, effectus fuero
lum, numerus filiprum Israel desciiptus estv Quid juvenis, et talis juvenis qui vineam malignum,
aulem significat anous secundus, vel mensis secun- aptus videbor his de quibus scriptum est : Omnes
dus auni secutidi, nisi tempus Novi Testamenti, qui procedent in virtute Israel, et dignus divinis
quod post adventum Christi,: passionem et resur- B 3 numeris computabor. Donec autem inesf. alicui
reetionem ejus, usque ad finem miindi pertinget? vestrum vel pueris et lubricus senstis, vel feminea
Post collatum enim per gratiam Cliristi baptismum, etresoluta segnities, vel ^Egyptios gerimus et bar-
in quo spirilali iEgypto, submerso vero Pharaone, baros mores, haberi aptid Deum iri saricto et conse-
egressi sumus, reliquum tempus necesse est ut ini crato numefo non meremur. InnUmeri autefri apud
novitate vitse ambulemus, ad terram repromissionisi Salomonem dicunlur esse qui pereunt,; mtmefati
tendenles iri deserto Sinai. Sinai quippe interpfela- autem omnes qui salvantur. Et vis tibi ostendam
tur rubus, quo siguificatur Ecclesia, in qua nobis> quia sanctorum numefus habettir apud Deum? Audi
apostoli prsedicant, et gpiritale prselium contra he- quoinodo de astris qttidem coelestibus dicit David :
quitias spiritales nobis gerendum est. Ibique loqui- Quinumerat mulliludinemstellttrum, etomnibiiseis no-
tur Domintis ad Moyseri, qui legem instituit ad[ minu vocal ( Psal. CXLVI ). Salvalof vefd nori solum
instruclionem credentiuin, hoc est, spiritalium Is- discipulos suos electos sub riuitiero statuit, verum
raelitarum. Tollitesuriimam universm congregationis ; et capillos capitis eofum dicit esse numefatos. Ait
filiorum Israel per cognalioneset domos suas et no- enim : Vestti autem capilli cdpiiis Mmeraii sunt
mina singulorum , quidquid est sexus masculini,, ( Matth. x )'. Iri qtio utique non illos dicebat capillos
a vigesimo anno el supra omriiurii vitornm for-- ^ esse numei'af6s, qui vel ferfd attorideri et projici
lium ex Israel, et numerabitis eos per tutmas suas,, solent, vel tempdris aetafe defluefe ac perife, sed
tu et Aaroti : eruntque priricipes tribuum vobis- illi capitis capilli apud Deum nuirierati sunt, qui in
cutn ac domorum iri cognationibus suis. Diviriis> Nazaraeiserarit, quibus inefai virtus Spiritus sancti
numeris rion omries digni suht, sed cerlis qui- ad prosternendos alieriigenas. Virlutes ergo ariimi
busdam prserogativis designantur hi qui intra nu- et multitudinfem sensuuhi, qui de principuli merilis,
merum Dei debeant cofnprehendi. Hujus rei evi- tanquam de capite apostolorum,: pfoduceBariiur,
dens indicium continet liher hic, qui inscrihiturNu- capillos capitis appellavit. Sed in hsec per excessum
merorum, in quo referlur quod ex prsecepto Doriiini i quemdam devenimus; riunc ad prdpositum reverfa-
neque mulieres deducantur ad riumerum, femfninsei niur. Et locutus est, ihquit, Domiriusad MOysetiin tie-
sine dubio infirmitatis obstaculo ; rieque servorumi serto Sinai, llla scilicet omnia quee superius conipen-
quisquam, ut ptita vita moribusque degeneres;'sedi diosa naffatione comprehendimus, Uhi prsecipitur
ne Jigyptiorum quidem ullus ex his qui efant ad- numerari a viginli annis et stipra, omnis qui pro-
mistl numeratur, profecto, ut alieriigense et bsir- eedit in virtute Israel. Si quis ergo procedit in vir-
bari, sed soli numerantur Israelitae. Et isfi non1 ^ tute, ipse numferatur : et nori in qualicunque vir-
pmnes, sed a viginti annis et supra. Et nec solai tute, id est, non ^Egyptiorum virtute, neque in As-
setatis habeliir observatio, sfedquseiiiur si et aptiiml syriorum, nequfein Groecorum,sedin virtute Israel,
bellis robur ostendat. Designafuf etenim per Vel-bum I ipse numeratur apud Deum. Est eriim virttis animi,
Dei ut riumeretuf omriis qui prdcedit iri virlute. quam Groeeoruin pbilosophi docenl. Sed lisecnon
Non ergo sola setas, sed virtus in Israelita requiri-- pertinet ad numeruhi Dfei.Nori eniffi pfo Deo, sed
tur. Puerilis setas non numeratUr, nec apfa diviriiss pro gloria exercettir humana. Esf ef Assyriorum
calculis diicitur, nisi fortfe primogeniti sint, autt virtus vel Cbaldseorum,quaeastrologise studjis prae-
sacerdolali vel LeritTca sfifpe desfeendant: isti solii dicatur. Sed non esf Isfa viftus IsraeTitica, et ideo
in pueris adducunlur in nutiifefum. FeiriinSftiml • hon pertinet ad Dfeum.Est et JSgyplioruin virtus in
vero ntilla prorsus adducituf. Sed quid videttir?? . ea qtiam dicunf secreta sapienlia, sed haec non ad-
Possunt haecvacua esse nrystefiis ? sed hoc soTtim l j'ungitur ad calculum Domini. Sola autem aprid'
procufasse credittir Spiritus sarictus, qui haec scri- Deum virtus Israelitica nunjerafur, hop est, ifla vir-
benda dictavit,' Ut sciremus qui tunc in illo populo) tus quse a Deo docetur, quse pef Sefipturas divinas
ntiniferati sunt, et qui sihe' nuniefo manserint.. Ett discitur, qttseper fidem evangelicairi ef apPstolicani
 591 B. RABANI MAURIARCHIEP. MOGUNT.OPERUMPARS I. 592
traditur. Et ideo dicit ut illi soli 'numerentur qui A bito quod is qui religiosos spiritus gessit, et hene
progrediuntur in virtute Israel. Sed illud considere- •rexit populum qui intra se est, scilicet menlis et
nius quid est quod non slalim ut egressus est po- cogitationum cordis. Sed et singulis quibusque
pulus de ^Egypto numeratur, adhuc enim perseque- tribubus unusquisque sociabitur pro his quse ad
batur Pharao, sed nec cum mare quidem transiens, unamquamque earum vel in actibus cognata vel in
venisset in desertum, dicitur numerari. Nondum , moribus habuit. Erunt ergo hujusmodi quidem or-
enim lentati, nondum enim fuerant ab hoste impu- dines in resurrectione mortuorum, sicut designat
gnati. Confligunt enim adversus Affialec et vin- Apostolus. Quorum ordinum typus in hoc libro et
cunt, sed nec tunc quidem numerantur : non figura praeformari mihi videtur. Haeca nobis gene-
enim sufllcit ad perfectionem tendenti una victo- raliter indicata sunt, voleritibus totius sacri hujus
ria. Manna accipiunt cibum, et aquse poculum de voluminis continentiam mysticam breviter compre-
' petra sequenti hauriunf, sed neque tunc numeran- hendere, ut ex his intelligenliae spiritalis occasione
tur: nondum eniminhis eaquaenumeris apta dicun- suscepta , unusquisque et in reliquis similem, aut
tur, adoleverant. Tabernaculum testimonii construi- etiam si cui amplius Deus revelat, superiorem et ex-
tur, sed nec ibi quidem numerandi populi tempus celsiorem persequatur indaginem. Sed ne videamur
advenit. Lex per Moysen datur, sacrificiorum mos B ipsas significationes tribuum ac nomina principum
traditur, purificationumritusdocetur, sanclificatio- intacta praeterire, quia nec minima roysteriis intel-
num leges et sacramenta conduntur. Describe haec, ligentia in eis latet, et in pluribus loeis istius libri
auditor, in corde tuo dupliciler et tripliciter. Vide haeceadem repeluntur, interpretatis eoram nomi-
quanta libi transeunda sunt, quanfa toleranda, quot nibus, quid mystice significent, speciali descri-
profectionibus, quot tentationibus, quot praeliispu- ptione breviter adnotare curavimus. De tribu, inquit,
gnandum est tibi etvincendum , ut possis ad divi- Ruben erat Elisur filius Setieur. Ecee lex et sacer-
num numerum pertinere : ut computo aliquo habea- dolium spiritali censu annumei'ant primatum Eccle-
ris apud Deum, ut inter sanctas tribus annumerari sise et offlcia singulorum, quia j'uxta id quod in lege
dignus habearis, ut visitari possis, et per Dei sa- Domini continetur, per sacerdolum verorum mini-
cerdotes Aaron et Moysen numerorum censibus sterium omnis ordo ecclesiasticus.disponidebet. Nana
scribi. Suscipienda est tibi primo lex Dei et lex Spi- Ruben, qui primogenilus Israelis est, qui interpre-
ritus sancti, offerenda sacrificja, explendaepurifica- latur videns filios, vel videns in medio, typum potest
tiones, peragenda cuncta quse lex spiritus docet, ut habere primitivse Ecclesise, quoe fuit in Jerusalem;
possis aliquando ad Israeliticum numerum perti- quam ipseSalvator in lempore incarnalionis susein
nere. Ergo adhuc amplius aliquid intueor in hoc Nu- G apostolis suis primum fundavit; ipsum enim sigui-
merorum libro mysterii. Ralio enim tribuum et dis- ficare potest Elisur, id est, pater meus fortis, quia
tinclio ordinum, societas familiarum atque ordinatio • ille merito fortis appellatur de quo Propheta ail:
cuncta caslrorum, ingentium iriilii sacramentorum , Rex glorim Dominus foriis, Dominuspotens in prmiio
prodit indicia , apostolo nobis Paulo spiritalis intel- (Psal. xxm). Iste ergo Ruben sub tali principe con-
ligentiae semina respargente. Et age jam, quidomnis stitutus videt filios, cum credentium numerum adse
hsec numerorumralio, quidordinumdiversilasintelli- confluere largiter conspieit. Unde in Actibus aposto-
gentisemysticsecontineat, videamus. Exspectatio certa lorum (Cap. n) unadie prsedicante Petro circiter tria
est nobis resurrectionis mortuorum, cumhi.qui vivunt raillia baptizata commemoranlur. Et paulo post in
qui reiiqui sunt, non prmvenientin adventu Chrisli ees eodem libro, ita scriplum est: Muhiiudinis aulem
qui dormierunt (I Thess. iv), sedsimuTcumillisjuncti, credentium erat cor unum et anima una (Act, rp). Et
rapientur innubibus obviam Christo in aera: scilicet item: Magis aulem, inquit, augebatur credentiumin
hujus loci corruptelam et mortis habitacula deseren- Dominomultitudo virorumacmulierum (Acl.y). Potest
les, sive aliqui etiam ad paradisum, aut aliqua quse- et generaliter princeps tribus Ruben eos significare
libet ex tnultis mansionibus qum apud Palrem sunt _ qui in medio fratrum conversantes, subditorum sibi
(Joan. xiv), transferendi loca. Diversitas autem curam gerunt; et sermone simul atque exemplo bene
translationis et glorise ex meritis sine dubio et ac- incedentes, cupiunt habere plures imitatores, quos
tibus uniuscujusqueprsestabilur, et erit unusquisque in filiorum loco ad militiam Dei mittant. In hac
in eo ordine quem sibi meritorum gesta contulerint, igitur tribu, id est, spiritali Ruben, Elisur, qui in-
sicut et idem Paulus protestatur dicens de resurgen- terpretatur, ut diximus, pater meus fortis, sive pater
tibus : Unusquisquein suo ordine (I Cor. xv). Tunc meus coangusti, et est filius Sedeur, qui interpre-
autem accedit in resurrectione unusquisque, ut in latur absconditus, principalum tenet: quia is qui
tribu Ruben spiritalibus indiciis ascribatur ; ob hoc auctoritate magisterii bene utitur, ac paterna disci-
profecto quod aliquid in moribus, aut actibus, aut plina subjectis rite praeest, et hoc non ad laudem hu-
vita, ipsi Ruben simile et consanguiueum habuit. manam forinsecus quaerendam, sed in abscondilo
Aiius aulem in tribus Simeon, forlassis pro obedien- cordis ad gloriam Dei totum intrinsecus agit, recle
tia; alius in tribu Levi, credo qui bene prsefuit sa- princeps tribuum ac domorum in cognationibus suis
cerdotio, vel qui bene ministrans, gradum sibi bo- esse describitur; quia tum conjugatorurn quam
lium acquisivit; alius autem in tribu Juda, non du- etiam coelibum,tam virorum juam eliatn mulierum,
 593 ENARRATIONES IN LIBRUM NUMERORUM.— LIB. 1. 594
in utrpque sexu et omni aetate curam gerens, sfe-A eliam virulenta vitiorum jacula, corpus suum casli-
cundum volunlatem Dei regiminis ordinem rite ser- gando, in semetipsos interficere satagit, secundum
vare novit. In tribu qupque Simeon princeps erat illud apostolicum: Cusligo, inquit, corpus meurh et in
Gamaliel filius Surisaddai. Et quid iu Simeone, qui servitutemsubigo: ne forte aliis prwdicans,ipse repto-
inlerpretalur exauditio , nisi devotio Ecclesiae de bus inveniat (I Cor. ix). In tribu Issachar Nathanuel
gentibus exprimitur, de qua Dominus per prophe- filius Suar princeps fuit. Issachar ffierces, Natha-
tam dixit: Populus quem non cognovi servivit mihi, nael Deus meus, ut domus Dei, et Suar pusillus in-
in auditu auris obedivit mihi ? (Psal. xvn.) In hac terpretatur. Ergo qui reminiscuntur pretio sangni-
ergo dominatur Gamaliel, id est, pax mea Deus, cum nis Christi se redemptos, et in bonis actibus pie se
Redemplor noster, qui secundum Apostolum est pax exei'cent, ut mercedera in supernis accipiant, eoruni
nostra et fecit utraque. unum (Ephes.n), etjuxta princeps est Nathanael filius Suar: quia Dominus
Isaise vaticinium, mulliplicabilur ejus imperium , et Christus, qui per incarnationis disperisationem pu-
pacis non erit finis (Isa. ix), signa potentiae suae per sillus inter homines apparuit, princeps electorum
fidelium voces et opera in ea Iquotidie demonstret. omnium esse demonstratur, quando ipse in via dux,
Ilem in Simeone generaliter omnis obedientium ordo et in perventione vita beatissima et merces felicis-
signatur. Horum ergo princeps est Gamaliel, qui La- B j sima suorum est. Item Issachar non incongrue mo-
line resonat retribuens mihi Deus, vel, ut supra po- nachorum protest exprimere persoliam : qui omni-
suimus, pax mea Deus : filiusque est Surisaddai, id bus mundi negotiis penitus spretis, donoDei regen-
est, conlinentis ab re, cum ille qui justam retri- te, hoc est Spiritu sancto protegente, mercedem
butionem Dei erga omnes cogitat, corde pacifico coslestem districta vita ac coarctatiorie voluptatum
tranquillam vifam agens, quam humilitas vera et quaerunt; et pompas mundi spernendo, ea quae hu-
timor Dei generant, in coetu fidelium omni venera- milia atque despecta coram hominibus sunt eligentes,
tione dignus apparet; quia, juxta Veritalis vocfem, Deo sibi interius placere cupiunt. Iti tribu quoqueZa-
Omnis qui seexaltat, humiliabitur; et qui se humiliat, bulon princeps erat Eliab filius Belom. Zabulon, qui
exaltabitur (Luc. xiv). Tales ergo omnem intentio- interpretatur habitaculumfortitudinis, principerii ha-
nem suam ad Deo placendum convertunt , ejusque bet Eliab, qui interpretatur Deus meus pafer,'et est
magisterio secundum id quod in Scripturis sacris filius Helom, id est, quercus: quia Ecclesia sancta, quae
continetur, parere se fiducialiter promittunt, dicen- habitaculum fortitudinis recte dici potest, hoc est in-
tes cum Propheta: Ad te levavi oculos meos, qui victa perdurans, ab haereticis et schismaticis filios
habitas in cmlis. Ecce sicut oculi servorum in mani- suos potenler defendit ac protegit, principem habet
bus dominotum suorum, el sicut oculi ancillw in ma- C ' super se Deum; qui Pater est fidelium, et sempiler-
nibus dominmsum, itaoculinostri adDpminum Deum na potestate omnia disponit atque ordinat et regit.
nosttum, donec misereatur noslri (Psal. cxxn). In Aliter Zabulon patientium figuram exprimere potest,
ttibu Juda princeps erat Naason filius Aminadab. qui ad omnia quse sibi irrogantur adversa, muniiniue
Judas ergo, dequo reges oriebantur et interpretalur virtutum circumdali, invicti perseverant. Quorum
confessio sive laudatio, populum ecclesiaslicum si- princeps est soIusDeus, quiasineejusdononihilpos-
gnificat; cujus populi caput est leo de tribu Juda, sunt agere, sed omnia perejusgratiam sperant se su-
radix David, ipse scilicet Dominus Ghristus. Et bene perareposse,dicentescumAppstolo:Qu!snosse)>a)-fl()i«
ille populus confessio sive laudatio nuncupatur, quia a charitate Dei? tributatio? an augustia ?dn persecutio?
vera confessio sacrae fidei,fuit iaudatio, id est, recta amfames?ati nudilas ?anpericulum ?angladius (Rom.
praedicatio non nisi in Ecclesia catholiea est. Naason vm); et idem : Cerlus sum enim quia neque mors,
ergo, qui inlerpretatur serpentinus vej augurium, et neque vita, neque angeli, neque principatus, neque
est filius Aminadab, populi videlicet sponlanei, me- fortitudo, neque inslantia, neque futura, neque allilu-
rilo ipse Salvator intelligitur, de palriarchis, Deo do, neque profundum, neque creatura alia poterit nos
utique devotis famulis, progenitus , qui per mortem separare a charitate Dei qum. est in Christo Jesu
destruxit eum qui habet mortis impeiTum, id est,J " (Ibid.). Filiorum aulem Joseph deEphraim, princeps
diabolum. Nam iii serpente , unde primum mortis erat Elisama, filius Ammiud. Joseph interpretalur
causa, hoc est peccatum, in protoplastos parentes augmentum, Ephraim frugifer sive crescens, Elisama
nostros processit, mors ipsa figurata est. Denique Deus meus audiens, et Amiud, populus meus incly-
mors Christi et sanclse crucis mysterium ad salutem tus. Quid significat Joseph, ex quo duae tribus ortae
credentium prseparata sunt.Undeet ipse Dominus in sunf, nisi Redemptorem nostrum, qui duorum popu-
Evangelio ait: Sicut Moyses exaltavil serpentem in lorumpater est: quia angularis lapis factus dttos
deserlo, ila exaltari oportet filium hominis, ut omnis' parietes e diverso venientes in semetipso conjun-
qui creditin ipsum non pereat, sed habeat vitam wler- xit; ubi Ephraim minor setateprimogemto Manasse,
nam (Joan. m). Possunt et Judse nomine censeri patris judicio, anlefertur, quia populus genlilis,
omnes qui recte invocant Domini nomen , nec in quit post resurrectionem Christi et. ascensionem
verho dissenliunt a norma fidei catholicse. Horum ejus in coelos, ad fidem confluxit,; fidei ubertate
merito Naason princeps est, id est, ille qui non multiplicatus, populo Judaico prsefertur. Unde Do-
solura aliis prsedicando documentum prsebet, sed minus in Evangelio, laudans ceriturionis fidem, ait:
 595 B. RABANIMApRIARGHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS i. 590
Amen dico vobis, non inveni tantam fidem,in Isrqel! A satiguinem prophetarum : insuper etjam in necem
(Matth.ym);etifem: Multi- mqv.it,yenientab oriente; Christi conspirans, impie conclamando ac impTe-
et occidente,et recumbentcumAbrahqm etIsaac et Ja- cando dixit : Sanguts ejus super nos, et super filios
cobinregno cwlpfum.Filii auteniregni ejicienturin tene- nostros (Mallh, xxvn). Sed sieut incredulis fiHus
brasexteriores;ibieritfIetus et stridor dentium(Ibid.). doloris fujt, ita et in credentibus, secundum patris
Habet quoque tribus Ephraim principem [EHsama. prophefiam, merito filius dexterce nuncupatur. Nec
Qtiem ffielius Elisama intelligere p.ossumus quant aliquid prohibet in Benjamin figura gentilein popu-
Salvatorem nostrum, dfequo dixit Apostolus: Factus lttm inlelligere, qui primum filius doloris eratin
est, inquit, ebediens Pttlfi qsque ad mprleth, ntortem persequendo Christianos , ac post in Christum cre-
aulem crucis? (Phil, 11.) Et ipse Dominus de se in dendo, filius dexterae. Hujus ergp jjopuli apostolus
Evangelio ita ait: /Qui thisit me, verax est: et ego et praedicator Paulus fuit, quem in significatione
qum audivi ab eq, hmc loquor in tnundo (Joan. vm). Benjamin doctores sancli saepeponunt. Fijius itaque
Ipse videlicet est filius Aminiud, id est, pupttli ih- dexterae ideo iste pppulus vocari potest, sive quia
clyti: quia de patriarcliarum, prophetarum et regum iti electoruiij numerp ad dexteram judicis in exire-
stifpe descendens, venit in mundum ut redimeret njp examine staturus est, sive quia dexlera, id est,
genus humanum. Item in piincipe stirpis Ephraim B i beata ppera, facere studet. Hujus ergo populi Abi-
accipere possumus eos qui intente audiunt et medi- dan filius Gedeonis princeps est; quia Salvator
tantur verbum Dei, et hoc non ihajiiter sed fru- npster, quem liuinilem ad se yenienlem Judaica per-
ctuose agere student ut sint, securiduiriJacobi sen- fidia sprevif, vel anliquus hpstis inique tentare prse-
tentiam , factores verbi, et hon auditores tuntutn sumpsitj caput credentium est, et judex in fine ven-
(Jac.i). Quia, attestante Veritate, qui corde bono turus vivorum et mortuorum, ut reddat unicuique
et pplimp audienles verbum retineni,ff.uctum affe- secundum opera sua, juslis videlicet proemia et pec-
runt in patieniia : el aliud quidem facit cmtesitnum, catoribus debitajn poenam. Item Benjamin, id est,
aliud sexagesimnm, aliud autem iricesinium (Mattl.i, filius dexterae, eos possumus accipere qui virtutum
111).Porro Gamaliel filius Phadassur , hoc est r.e- studio forliter conlra hostes dimicant ef tentationum
demplionis validse, dominatur in tribu Manasse, stimulos viriliter premunt, nec aliqmd femineuin et
qui interprelattir oblilus sive oljliviosus: cuin Re- roplle seu voluptuosum in se domjnari permiltunt;
demptor noster, quem ad convpcandtim populiim sed zelo Dei armati, contra spjritales nequitias et
Judaicum Pater misit in mundum,.in regno suo cqiilra niundi illecebras praeliari semperparati sunt.
gentem obliviosam invenit; unde Dominus ipse In tribu Dan principatum tenuit A/tiexerfilius Ami-
per Osee prophetam ait: Centicuit poputus metis, eo Q ( saddah Dan j'udicium vel judicans interpretatur,
quod non habuetit scieniiatn. Quia lu repulisii scieii- sicttt Aliiezer frater nieus adjutor, et Amisadai po-
tiam, repellam te ne saccrdotio fungaris mihi: et quiu pulus meus suffipiens Latine resonat. Quid obstat
oblita es iegis Dei iui, obliviscar filiorum tuorum qupd non in persona genliles accipiajnus, qui, de
(Ose, tv). Et item : Oblilus est, inqtiit, Israel factoris fiTgore infidelitatis recedentes, ad graliam Christi
sui et adificavit delubra (Ose. vni). Et sedificavit cpnfugerunt ? Unde et Dan in sequentibus, in aqui-
Judas urbes munitas. Sed non oinnes ifli perierunt, lonari plaga juxta ipsujn tabprnaculum primus caslra
non enim repulit Deus plebem suam quam prmscivit metatus esse describitur. Ahiezer ergo tribus Dan
(Rom. xi), sed reliquise secundum eleclionem gralise princeps esl, et ipse filius est Amisaddai, cum Ec-
salvse factae sunt. Et quando plenitudo gentium, se- clesioe de gentibus apostoli Chrisfi, quasi fratres
cundum Apostolum, suhintraverit, tunc omnis Israel genlium, quia de plebe priori generali sunt, sufii-
salvus fiet. Nec non et alio modo Manassencum piin- cientes in verbo et bonis operibus magistri consti-
cipe sortis suaepossumus accipei'e illos qui ob desi- tuuntur; qui eps fraterna dilectione instruentes, ad
defium vitseoeternaelaborantes, et in bonis operibus spcietatem gratise spiritalis provocare sludent. Ali-
desudantes, non magnipenduntsi qua fecerunt virtiir ler, in Dan accipiunfur illi qui justo judicio cuncta
tum opera, sedmajoraadhucagere desiderant,secttii- D I agunt, et discretionem in omnibus rebus servare
dum Appstolum illa qum reiro sunt obliviscentes(Phi- confendunt: illi enim populum suflicientem ducunt
lip. 111),in anteriora se extendunt, si quomodp per- quia disprete vivunf. Ipsi et fratrem adjutorem in
venire possint ad supernae vocatipnis bi-aviujn, ut principatum suuro conslituunt :quia secundum san-
accipiant coronam vilse quam retribuet Deus justus ctoruni pi'sedicatorumdocfrinam,et secttnduni cano-
judex omnibus diligentibus se in veritate. De.stirpe nicoeauctoritatis magisterium, omnia facere dispo-
Benjattiin Abidan filius Gedeonisprinceps fuii in ipsa nunf ; et quidquid boni agunt, non sibi sed Deo ap-
tribu. Benjamin filius dexterae, Abidan pater njeus plicant, dicentes cum Propheta : Non nobis, Domi-
judex, etGedeontentalio iniquitafis, vel fentatio htir ne, non nobis, sed noniini tup da gloriam super mise-
militatis meae,interpretatur. Itaque iri nomine Ben.r ricordiam et verilatem luatn (Psql, cxm); et cum
iamin terrestris figuratur Jerusalem, quae est in tfi- Apostolo : Non sumus sufficientes, inquit, cogitare
bu Benjamin ejusdeni : cujus populus, secundum aliquidex nobisquqsi a nobis,sedsufficienlianoslta ex
propheliam, Bacheli benorii, idest, filius doJpris Deo esl: qui et idoneosnos fecil minisiros Noyi Testa-
fuit, qtiia gravi dojore matrem affecit effundpndp menli,non litterdsed spiritu (lCor. xiii).
 SQ7 ENARRATIONES IN LIBRUM NUMERORUM. - LIB. I. 598
Tribui Aser prwfuil prtnceps Phegiel fidus Ochran..A Hm quoque conversus sive dilatatus interpretatur,
Aser, qui beatus Latine dicilur vel divitias habens, et significat populum Ecclesise,qui, aberrore conver-
eleetorum numerum virtutibus locupletem significat. sus, per ter mundi terminos fidei abundantia dilata-
In his principatum Phegiel .tenet, id est, occursio tus est. Cui per Isaiam dicitur: Dilala locitm tentorii
Domini, filius Ochran, qui interpretatur ttii-bavit tui, et longos fac funiculos tuos, et reliqua; (JSBJtiv.)
eos : cum mediator Dei et bominum, qui humano Abiram, id est, fratris mei amicus, filitis utiqtie
generi periclitanti et sub peccatorum onere corruenti Enon, hocest, fontis iristitioejhuic plebi prselatus est,
propitius succurrit, hostesque qui eis nocebant, hoc quia Christus Filius Deis qui fraternoe plebi, hoc est
est malignos spiritus repellendo, turbavit. Unde in populo Judaico, amicus fuit, quando illi Iegeffi datis
Evangelio homirii in latrones incidenli, Samaritanus sui notitiam tribuit, ipse modo gentilitali per poeni-
subvenire describitur : qui apptopians,attigavitvul- tentiae verse tristitiam consulens, ad fidem suam illam
nera ejus, infundens oicum et vinum : et imponens convertit, quatenus in suo exercilu annumerati,
in jutnentum suum, duxit in stabulum,et cutam illius ipsius ducatu atque regimine fruerentur in prselio.
egit (Luc. x). Item in Aser eos possumiis aceipere Ilem in Nephthalim quique virorum sanctorum Jn-
qui cumconsilio cuncta agunt, et non rebus caducis, telligi possunt, qui charitate fraterna dilatati, vim
sed virtutibus diviles essecupiunt: qui censum islius B 3 dilectionis non solum ad amicos, sed etiaffi ad ini-
niundi parvipendunt, imo substantiam suam cunctam micos extendunt. Horum princeps est Ahiram, hoc
jiauperibus tribuunt, ut contiant thesautos suos in est ipse Dominus : qui eos stti amoris dticatu regit ac
cmlo, ubi nec mtugo nec linea tiemoliuntut, neque protegit, quos non inter servos, sed inter airiieos ascri-
fures effodiunt, nec furantur (Mallh. vi); illam Domini bere dignatus est,dicens eis cutn apostolis : Jam ripn
sentenliamsedulo cogitantes,qua inEvangelio dicit: dicam vos sefvos, sed amicos, quia omnia qucecunque
CUHIfacis conviviumaut cwnam, noli vocare fratres audivi a Patte meo, nota feci vobis (Joari. xv). Hi no-
luos neque anticos neqtte vicinosdivitesj sed voca pau- bilissimiptincipes mullitutiinis per tribus et cognationes
peres, debiles, cwcos et claudos, et beatus eris, quia suas, et capita exercilus Istaei, Isti etiam sunt prin-
non habent relribuere libi: relribuetur enim iibi in cipes multitudinis fidelium, qtti, virtutibus proeclari
resuttectione justotutn (Luc. xiv). Ttibtts ergo Gad et doctrina eximii, merito itt Ecclesia eminentes et
princeps erat Eliasaph filius Duel. Gad ergo accinctus preelati ostendunttir.
interpi-etatur, et Eliasaph Dei mei protectio vel Quos tulerunl Moyses ei Aafori Cum omni vulgi
ascensio, Duel quoque agnoscens Deura. Et quem mullitudine, et congregaverunt primo die mensis se-
melius Gad perfiguram exprimere potest, quam fide- eundi, recensentes eos per cognationes et domos ac
lium poptilum? qui semper justitia mentis lumbos G ' familias, et capita, el nomina singulorum, a vigesimo
lenet, et fidei scuto ac armis spiritalibus instructus anno et supra, sicut prmceperat Dominus Moysi :
ad bellandum, contra spiritales nequitias semper numeratique sunt in deserto Sinai. (Ex Auguslinp.)
paratus est; cui aciei prsevidet Christus Salvator Merito quseritur quid sibi velit quod per omnes tri-
nosler, ortus de stirpe sanctorum Patrum, qui vera- bus, ubi computantur filii Israei in setate militari,
citer Deum agnoscebantac mandatis ejus obediebant. dicitur eos recensitos per coghaliones et domos ac
Ipse milites suos ad praelium dirigit, eosqtie potentioe familias,et capita et nomina singuiorum, quasi aiiud
suoevirtute, he coram hoste corruant, elementer pj-o- sit per cognationes, aliud per domos, aliud per fami-
tegit. Possumus et sanctos doctores in Gad nomine lias, aliudper capita, aliud per riomina singulorum;
inlelligere, qtii in procinctu belli constituti, hostibus cum polius videantur aliis verbis eadem significare
resistere semper paratisunt. Etmerito ipsi inter eos nomina. Intentionem aulem movet, quia tam dili-
excellunt, qui Eliasaph, id est, ascensionis nomine genter per omnes tribus eadeffi describuntur, ut non
notantur : quia cum cOrda sua elevant ad Deum frustra fieri quivis etiam videat, elsi non intelligat.
indequepetunt auxilitiffi, in infimis obrui ab hoslibus Nimirum ergo numerus ipse atiquid insinuat sacra-
nequaquam possunt. De quibus per Salomditem dici- menii, ut hoc idem quinquies varie repetatur. Nam
lur : Gallus snccinctus luiriboset aries, non est rex ** isle numerus, sicut in ipsis quinque libris Moysi,
qui resislai ei (Prov. xxx). Galium dicit prsedicatores id est quinarius, in Veteri Testamento maxime com-
sanctos , inter hujus noctis tenebras vetum maiie mendatur. Illa vero quoedeinceps quatuor connectun-
nunliantes : qui succincti lumbis suiit, qui a meiri- tur, id est, inasculina, a viginii atittis et supra, amnis
bris suis luxurise fluxa restringunt; hos ipsos et aries qui prpcedit in viriute, recbgnilio eorum (sicut in Se-
loco hoc significat, id est, primum intra Ecclesiam pluaginta interpretibus habetui*)habent necessariam
ordinem saeerdotum, de quibus scriptum est: Afferte differentiam. Cumenim ageretur de numero universse
Domino filios arietum (Psal, xx), qui per exempla multitudinis ad unam tribujn pertinentis, disceruen-
sua gradientem populum, quasi subsequentem ovium dus erat sexus; ideo positum, omnia masculina. Et
gregem, .trahunt. Qiiibus spirilalitpf recteque viven- ne parvnli etiam computentur, adjunctum est, a vi-
tibus nullus rex sufficit omnino resistere, quia licet ginti annis et supra, Rursus ne imbellis senectutis
quilibet persecutor obviet, intentionem eoruffitamen setas annumeraretur, additum est, omnis qui prace-
jion valet prsepedire. Tribus quoque Nephthalim priri- dit in virtut.e. Et omnia concluduntur verbo hujus
cipemsortis sum tenuit Ahiram filium Enon. Nephtha- operis quo fiebat, ut dicatut, recogriitio ebruih, Reco-
599 B. RABANIMAURI ARCHIEP. MOGUNT.OPERUM PARS I. 600
gnitio enim fiebat in hsec hominum millia cum com- A j sit fidelibus, in verbo^in conversatione,in charilale,
putarenlur. Quinqueigitur illa, id est, cognationes, in fide et castitale (I Tim. rv)^Non enim decet ut qui
doinus ac familiseet capita et nomina singulorum; superior est caeteris gradu, inferior sit bonorum ope-
et ista deinde quatuor, sexus, aetas,virtus, recognitio, rum gestu. (Ex Auguslino.) Quod ait de tabemaculo
fortasse in ipso numero aliquid significant. Si enim distringendo *, ievando, erigendo, Quisquis extra-
horum duorum numerorum, id est, quinarii et qua- neorum accesserit,occidetur, sive ut in LXX habetur,
ternarii alter multiplicetur exaltero, id est, ut quin- el atienigena qui accesserit, morialur; hic alienigena
quies quatefni, aut quater quini ducantur, vi.ainti intelligendus est etiam ex illis filiis Israel qui non
fiunt. Quo numero etiam adolescentium setas illa si- de illa tribu fuerant quam tabernaculo servire prae-
gnatur, qui numerus commemoratur, et quando in- cepit, id est, qui non fuerit de tribu Levi. Mirum
tratur in terramrepromissionis, et dicitur illa aetas hoc quomodo abusive alienigena dicitur, quod magis
viginti annorum, quaenon declinaverit in dexteram alterius generis hominem significat, id est,a>i).oyev-ng,
aut sinistram. Ubi mihi videntur significari sancti et non magis «Myu^os-,quod significat altefius tri-
fideles ex utroque Testamento fidemveram tenentes. bus hominem quo nomine magis ulitur Scriplura in
NamVetus Testamentum quinque libris Moysimaxi- aliarum gentium hominibus,utallophyli appellentur,
me excellit, et Novum qualuor Evangeliis. 3
quasi aliarum tribuum homines. Mystice autem quis-
CAPUTII. quis ihdignus ad sacrum ministerium accesserit,
De non numerandis Leviliscum filiis Istaei.sed super reatu prsesumptionis constringitur, nec evadet su-
tabernaculum tesiitnonii constituendis.
perblse vindictam, si non curat propriam agnoscere
Locutusque esl Dotninus ad Moysen
(IBID..) dicens :
mensuram. Nec quis sibi debet usurpare illicitum
Tribum Levinoli numerare, neque ponas summam eo-
honorem, nec appetere per fastum gradum celsiorem,
rum cum filiis Istael; sed conslilues eos supet tabet- sed vocatusest a Dontinotanquam Aaron (Hel. v),
et qui
naculum testimonii,et supet cuncla vasa ejus, qttid- et electio divina praescivit ac prsedestinavit.
laberna- quos
quid ad cmremoniaspetlinet. Ipsi portabunt Unde OMUSrex, quj sacerdolii dignitatem contra
culum et cmnia ulensilia ejus : et erunt ei in ministe- in fronte (II Par.
legem appetebat, lepra percussus
rip, ac per gyrum tabernaculi metabuntur. Cum prp- xxvi), confusus inde abscesserat.
ficiscendum fuerit, disppnent Levilm tabernacutum; CAPUT ra.
cum castra metatida, etkjent. Quid in tribu Levi nisi
Israel per gyrum tabernaculi
sacerdotalis ordo exprimitur, qui constitutus est De caslris filiorum
tabernaculum ut sanctse fosderis, quid spirilaliter in Ecclesia significent
super testimonii, Ecclesise, faciendum.
in qua lestamenla divina rite condita sunt, condi- ! (Ckv. II.) Loculusque est Dominus ad Moysen et
gnam curam gerat : quatenus omnia vasa ej'us, hoc Aaron dicens : Singuli per' turmas suas signa atque
est quique fideles et sancti viri qui vasa Deo electa vexiila et domos cognalionum suarum, castra meta-
sunt, apta ad ministerium spiriluale, absque errore buntur filii Istael per gyrum labernaculi ftedeiis. Sive
et sordibus vitiorum, illaesa permaneant? Hic ordo juxta aliam editionem, Homo secundum otdinem
quidquid ad cseremoniaslegis Dei pertinet procurare suum, et secundutn signu sua, secundum domos fatni-
debet, quia ipsi commendatum est ut populo Dei in- liatum castra collocent filii Istael ex adverso in cir-
sinuet qualiler secundum legem Dei incedentes, cuitu tabernaculi testimonii, Moyses dicit : Homo se-
honeste et secundum ordinem in Ecclesia Dei con- cundum ordinem suum, et secunduru signa sua, et
versentur. Ipsi portabunt tabernaculum et omnia secundtim domos familiarum suarum incedat in ca-
utensilia ejus, quia per compassionem infirmorum stris; et Paulus dicit: Omnia hotteste et secundum
mores tolerando, et solatiis opportunis adjuvando, ordinem fiant (I Cor. xiv). Et non tibi videlur unus
sanctam Ecclesiamquasi humeris laboris etpatientise esseSpiritus Dei qui et in Moyseloquitur et in Paulo?
portant. Hi quoque per gyrum tabernaculi nieta- Secundum ordinem Moysesincedi mandat in caslris,
brintur, quia ne aliqua pars insidianlibus hostibus ad p. secundum ordinem in Ecclesia cuncta geri prsecipit
invadfendumpateat, cura pastorali undique provi-• Paulus. Et Moyses quidem, qui legi ministrabat, in
dent. Ipsi deponunt tabernaculum cum proficiscen- castris custodiri ordinem jubet; Paulus vefo, tan-
dum est, et cum castra metanda, erigunt, cum ipsi - quam Evangelii minister, non soluin in actibus, sed
sermone simul et exemplo disponont qualiter quis- et in ipso habitu ordinatum vult esse Christianum.
que numilitate proslratus, in profectu virtutum gra- Et ideo dicit : Mulieres sitniliter in habitu ordinato
diatur, et qualiter'spe ereclus in statu fectae fidei (Tit. n). Inde ergo arbitror quod noh solum in offi-
et constanlia bonorum fmniter consistat. Et bene ciis et habitu servari ordinem volunt, sed dant in-
Levilse cum cseteris tribubus numerari non permit- telligi, quod sit aliquis etiam in anima ordo de quo
tuulur, quia specialis debet esse sacerdotum doctiina dicatur quod unusquisque incedere debeat seeundum
et conversalio , neque cum plebeia mullitudine ordinem suum. Qui ordo prsecipue quidem, ex ope-
permista. Unde et Paulus praecepit episcopumesse: rum fructibus indicatur, nihilominus autem ex ma-
irrepreliensibilem,et diaconos nullum crimen habete gnificentia sensuum. Nam saepe accidit ut is qui hu-
(I Tim. m). Timotheo quoque scribit ut exemplum milem sensum gerit et abjectum et qui terrena sapit;
a Apud S. Aug,, distenqendo.
601 ENARMTIONESIN LIBRUMNUMERORUM.-Sfr-LIB.I. 602
jxcelsum sacerdotii gradum, vel catbedram doeto- A i qum in ante sunt exlenaamus (Philip. m), in resurre-
ris obsideat; et ille qui spiritualis est, et a terrena ctione mortuorum, uhi sicut stella ab stella differt in
conversatione tam liber, ut possit examinare omnia, gloria, ita et uniuscujusque merita refulgebunt, po-
et ipse a nemine judicari, vel inferioris ministerii terimus utiqtie ab inferioribus ad meliora signa et
ordinem teneat, vel etiam in plebeia multitudine re- fiilgentiora transferri, et splendentioribus sideribus
linquatur. Sed hoc est et legis et Evangelii statuta adaequari; atque in tantum potest in hac vita hu-
contemnere, et nihil secundum ordinem gerere. Sed mana natura proficere, ut in resurrectione mortuo-
unusquisque nostrum si de cibo et potu sollicitus sit, rum, non solum slellarum glorise, sed et solis splen-
et omnem curam in rebus ssecularibus gerat, unam dori valeat exaequari, secundum quod scriptum est:
vero aut duas horas ex integro die etiam Deo depu- Quiajusti fulgebuntsiculsolinregno Dei (Malth.xm).
'
tet,et ad orationem in ecclesiam veniat, vel in trans-' Hinc ergo est quod inferioribus dicitur, secundum
itu verbum Dei audiat, iste uon complet mandatum signa sua per domos familiarum suarum. Quod
Dei quod dicit ut homo secundum ordinem suum dicit per' domos familiarum suarum, in Gi-aecoidem
incedat, vel quod dicit ut omnia secundum ordinem sermo positus est, quem et ibi Aposlolus dicit,
fiant. Ordo enim est statutus a Christo, qumrerepri- ubi ait: Hujus rei gralia curvo genua mea ati Pa-
mum regnum Dei et justitiam ejus (Matth. vi), et; B I trem Domininoslri Jesu Christi, ex quo omnis paterni-
credere quod secundo loco hsec nobis apponantur a tas in cmlo, et in terra nominatur (Ephes. m). Quas
Deo. Agnoscat unusquisque igitur ordinem suum, eti ergo paternitates hic Paulus dicit, ibi familias posuit
quid diguum sit eo ordine quem suscepit intelligat, , Latinus interpres. Sed unus atque idem sermo ha-
et ita liberet actus suos; ita etiam sermonem, inces- hetur iu Graeco.Istsesunt ergo paternitates vel fami-
sum quoque ipsum et lTabitummoderetur ut cumi lise, quas Paulus quidem j'am ostendit in ccelis,
ordinis sui professione conveniat, ne audiat dici adl Moyses autem sub figuris adhuc legalibus describit
se a Deo, Quia propler vos nomen tneum blasphema-- in lerris, secundum quas incedere nos monet, ut
tur in genlibus (Isa, m). Quid autem est quod dicit, possimus coeleslibus paternitatibus sociari. Sunt au-
et secundum signa, videamus. Ego pulo signa esse eai tem,ut Paulus superius pronuntiavit, sive familiae
quibus uniuscujusque proprietas designatur. Verbii istse dicendae sunt, sive paternitates in coelo, ex qui-
gratia, omnes quidem homines similes sumus, sedI bus forte est, et illa quam in alio loco nominat idem
est propria qusedamuniuscujusque distinclio, vel inL Paulus, ecclesia primitivorum ascripta in cmlis (Hebr.
ipso vultu, vel in statura, vel in positione, vel ini xn), cui nos eveniet sociari, si secundum ordinem
liabitu per quem, verbi gratia,Paulus*quiaPaulus sitt incedamus, et omnia secundum ordinem geramus;
designetur, Petrusquia Pelrus sit, etnon sit Paulus.• ^' si nihil inordinatum, nihil inquietuffi, nihil inhone-
[nlerdum autem eliam non videntibus uniuscujusques stum inveniatur in nobis; tunc et sicut firmamentum
signi diversitas datur, ut ex voce et loquela agno-- resplendebimus, et sicut stellse et sol refulgebimus
scat illum esse, vel illum qui loquitur, et secun- in regno Dei per Christum.
dum suse proprietatis signum unusquisque etiamr Ad orientem Judas figel tentoria per turmas exerci-
sine corporali visione cognoscitur. Hoc modo arbi- tus sui, eritque prineeps filiorum ejus Naason filius
tror esse etiam in anjmis signa diversa; et alterius3 Aminadab, et omnes de stitpe ejus summa pugnantium
quidem animi motus livor est, milis, placidus, tran- septuaginla quatuot miilia sexcenti. Circa taberna-
quillus, sequalis; alterius turbidus, elatus, asperior,, eulum omnes filii Israel castra metabantur terni per
incitatior, pelulantior; alius circumspectus, cautus,, singulas plagas, ut non superfuisset, aut non dees-
providus, sollicitus, impiger; alius desidiosus, ne-- set aliquis de illis. Judas ergo et Isachar et Zabulon
gUgens, incautus. Et in his alius plus, alius minus. ab oriente figebant tabernacula ; Ruben autem et
Et audeo pronuntiare, quia fortassis quanta specieii Simeon, et Gad ad meridiem; Ephraim, et Benja-
vultus inest diversitas homiuibus, tanta et in animiss min, et Manasse ad occidentem ; Dan, et Aser, et
invenitur esse differentia : sicut sapientissimum J3a-- Nephthalim ad aquilonem. Quid autem significat ta-
lomonemmemini quodam IOGOdicentem : Sicut di-- bernaculam in hoc loco, nisi Ecclesiam tam Veteris
versisunt vultus vultibus, ita et diversa sunt corda ho--:' quam Novi Testamenti ? Duodecim principes autem
minum (Prpv. vn). Sed unusquisque ut ait Moyses s erga tabernaculum castra metanles, palriarchas sive
secundum signa sua incedat, id est, ne is cujus hu- apostolos significant, quorum precibus et doclrina
niilia et despecta sunt signa, elatior incedat et al- muriitur Ecclesia. Sed et Ulud quod consociatione
lior quam animorum suorum signa deposcunt. Po-- quadam tribuum et connexione castrorum, positio
test autem fieri, ut semulatione bonorum operum abb et metationis ordo scribitur, perlinet sine -dubio ad
inferioribus signis ad meliora, et ad magnificenliora:a: aliquem in resurrectione mortuorum statum. Quod
veniamus. Si enim recle a nobis inlellectum est,haecc tres ad orientem collocatse dicuntur tribus, et tres
omnia quse in lege scripta sunt formas esse fuluro-' ad occidentem, tres eliam ad mare, et tres ultimae
rum bonorum, et illius saeculiquod ex resurrectione'e' ad aquilonem, qui durus dicitur ventus. Sed etquod
speramus, certuni utique est, quod si in praesentii tribus Juda, quseregalis est, ad orientem statuitur,
vita habuerimus studium meliorum, et secundum a ex qua ortus estDominus noster, non puto oliosmn.
Apostoli sentenliam posteriora obliviscenles, ad ed a Sed quod Isachar huic jungilur et Zabulonj et quod
603 B. RABANIT\1AURIARGIHEP. MOGUNT. OPERUM PARS I. 601
iu quatupr partes trinus iste iiumerus ordinatur A num cum Dominp regiiaturi collocabuntur. Unde et
Quae quamvis dispositionum suarimi diversas ha-. . bene juxta hanc plagam Ephraim, Benjamin et Ma-
Ijeant quaUtates , oinnes tamen inlra trinitatis nu- nasses castra ponere proeceplo Dei decreli snnl.
lnerum continentur ; et qttod per totas has quatuor Levilse quoque idcirco proximi tabernaculo fuerant,
partes in nnmeriim unum colligjtur eadem trinitasj csetersequetribus ex quatuor plagis circa eos undi-
semper prp eo sine dubio quod sub uno nomine Pa- que consistebant, quatenus illi quorum officium eral
tris et Filii et Spiritus sancti censentur omnes qui labernaculi curam gerere, sine terrore, divino oftT-
ex quatuor orbis parlibus venientes, invocant no- cio vacarent, cum a fratribus suis fbrinsecus contra
men Domini, recumbentes cum Abraham, Isaac et hoslium impelum munirentur. Ita et in moderno
Jacob in regno Dei (Matth. vm). Dicamus adhuc ali- tempore justuin est,,utpopularis ordo ecclesiasticum
quid quod adj'uvet leclorem, quatenus ex breviter de his quse' exterius sunt procuret, quatemts mini-
annolatis, majora conjicere valeat. Quatuor ergo stri Dei, verbo et divino oflicio sine impedimento
plagse mundi in quarum denominatione castrorum vacare possint. Ascende ergo nunc, o auditor, si
metatio filiorum Israel circa tabernaculum describi- poles, et a terrenis sensibus intuilum nientis el per-
tur, secundum myslerium convocationemet disposi- spicia cordis eleva ; obliviscere paulisper terrena ;
tionem sanctse Ecclesise significat. Per orientem B I supra nubes et super ipsuni coeltimmenlis gressu in-
ej'go ubi introitus jn tabernaculum palebat signifi- cede; ibi require labernaculum Dei, ibi praeeursor
cat inilium conversionis et confessionis fidei calho- pro nobis introivit Jesus, et assislit nunc vultui Dei
licse alque baptismatis perceptionem primitivamque lnterpellans pro nobis., Ibi inquam, require quater-
Ecclesiam, quse in Jerusalem post Domini adven- nos islos ordines stalionesque castrorum ; ibi Israe-
lum pfimum ab apostolis fundata est. El merito huie lilica agmina et excubias cerne sanctorum ; et ibi
plagse tribus Juda ciim tribu Isachar et Zabulon de- illa quoe nunc qnserimus, primilivorum sacramenta
putalur : quia confessores Christi in habitaculum rimare. Scd ego non audeo illuc solus ascendere;
forlitudinis ubi pro mercede laborent oeterna, per non audeo me in bos tam secretps mysleriorum re-
illuni introitum babent qui dixit: Ego sum oslium : cessus sine auctorilate magni alicujus docloris im-
per tne si quis inlroierU salvabitur (Joan. x), Et, mergere. Non possum illuc ascendere, nisi prsecedat
item : Ego sum lux mundi: qui sequilur me non am- nie Paulus, et ipse mihi viam novi hujus el ardui ili-
bulat in tenebris,sed habebit tumenvitm (Joan. vm). neris ostendat. Ipse ergo aposlplorum maximus qui
De quo et ZachaiTas ait: Visilavit nos orieiis exalto, sciret multas esse non solum in terris, sed in coslis
illuniinare his qui in tenebris el umbra mortis sedent Ecclesias, ex quibus et septem quasdam Joannes
*•
(Luc. n). Plaga vero australis, juxta quam latus me- C enumerat (Apoc. m), etipse tamen Paulusostendere
ridianum tahernaculi tendebatur, antiquam illam volens, esse quamdam praeterea pfimitivorum Eccle-
Dei plebem designat, quse Jucenj scientise legalis siam, ad Hebroeosdicit sciTbens: ISon eriimaccessi-
jam dudum accipiens, ampre sui conditoris fervere stis ad atdentem et ttaclabilem ignem; sed accessislis
solebat,~ubj Ruben et Sinjepn et Gad castra metati ad monlein Sion, et civitatem Dei viventisJetusalem
suiit. Et meritp, quia sancti patres qui inluitum cpzleslem,el mullitudinis angeiotum cottandaniium, et
mentis ad yolijntatem Dei videndam bene exacue- ecclesiamptimitivotum asctiplam in cmlis(Hebr. xix).
ruut, obedienljse studiuui rile impendebant accin- Igitur Moyses per quatuor castra populum Dei divi-
gentes se armis justiliae, quatenushosli nefando qui, sum divisit in terris ; et Aposlolus quatuor ordines
secundum Petri vocera, tanquam lep rugiens circuit sanclorum describit in ccelis : ad quorum singulOs
qumrens quem dcverel (I Peir. v), nee non et doe- unum quemque nostrum dicit accedere. Non eniffi
monio nieridiano semper armati resisterent. Pprroi onnies ad onines accedunt, sed alii accedunt quidem
plaga aquilonis secundunj quani positum erat alte- ad njpntem Sion. Horttm aulem paulo meliores, ae-
rum latus taberiiacuU, eamque lenebris ac frigore: cedunt ad civitatena Dei viventis Jerusalem coele-
infidelitatis usque ad teinpus Dominicoeincarnalio- sleffi. Quiaulem exhis eminentiores sunt, aceedtint
nis torpere npn destilerat, gentium niullitiidinemi ad multitudinem aogelorum coliaudantium. Qui aU-
figurat, ubj Dan et Aser et Nephlhalim castra me- tein super omnes istos sunt sanctos, accedunt ad
lari non absurde j'ussi sunt: quia spernentibus Ju- ecclesiam primitivortim ascriptam in coelis. Qnia
dseisverbum Domini, justojudicio Dei per multitu- ergo in his intellexisti qui sit ordo primitivorum, et
diiiem fidelium ex geniibus dilatatus Ecclesiae popu- quod sit nominis islius sacramenlum, prsepara le et
lus oelernanj b.eatitudinem sperare et quaerere noni enitere quantum vales, si forte actibus, vila„ mori-
desislit. Occidenlalis ergo plaga quas utrumque pa- btis, fide, inslitutisque proficias, ut possis accedei'e
rietem tabernaculi recipiens , in se jungendo con- ad ecclesiam primitivorum quoeascripta est in coelis.
sununat, ad implelioiiein toiius sanctae unjversaliss Qupd si laijtum nori Vales, sed es paulo inferior,
Ecclesise, quse cum fine hujus niundi perficitur de- accede ad njullitudinem angelorum collaudantium.
slgiial, quando et persecutionein Anticliristi cre- Quod si nec ad istum potes accedere, ad cTvitalem
scehtes in bpjiis meritis probantur elecli; et bora\ Dei vivenlis Jefusalem ccelestempropera conteridere.
illa appropinquat, quandp in oljlivipnemmpitis per- Si vero nec ad hoc aptns es, soluni ad mOhtetiicon-
- tende Sjon, ut iri monte salveris. Tantuni est ne in
peluoeimpiis tradiiis, justi ad dexterain Dei iii selei>
605 ENARBATIONES IN LIBRUM NUMERORUM. — LIB; L 606
lerra resideas, necinyallibus maneas, ne in demersis A . Scripturarum, nostri vigiUas interpretati sunt, quas
et humilibus perseveres (Gen. xix). Levabitur auletn Grseci (fdkamg vocant: ubi nulla dubitatio est spa -
tabernacultim tesiimonii petofficiaLevitarum et turmas tia nocturni temporis sjgnificarp : quod piito et hic
eorum, Qiwmodoerigelnr ila el deponetun Tabernaculi accipiendum. Quoniodp Levitse jubentur phservare
vero ereclToet depositio Ecclesisesitumsignificat, quse custpdias Aaron et custodias filiorum Israel, id est
in credentibus quolidie erigitur, et in negantibus de- ouXsazr;, nisi fortasse dictum est, ne putarent ab
ponitur. In eleclisper sacerdotum offiniasacris orai- observandis vigiliis quoeproprie in caslris observari
nibus sublimalnf, atque.in peccanlibus siaiiliter sacer- solpnt, propler honorem quo serviebant tabernaciilo,
dotum judicio pef excommunicationem huriiiUaiur. immunes esse debere, cum et ipsos oporteret pro-
(CAJP.III.) Hm•suitt generaliones Aato.ti el Motjst',- pter opera tabernaculi non minus vicissim observare
hi die qua locuhis est Dominus ad Maysen in monte vigilias, quse observarenlur in aliis circumquaque
Sinai, el hmc nomina ftliorum Aaron, Primogeni- castfis filiorum Israel. Externns autem qui ad mini-
tus, Nadab ; deiiide Abiu et Eleamr et Iihamar. strgndiim accessetit, morietur. Quaereijdum qupmodo
Hcecsunt nomhia filiotum Aattm sacetdplutn qui un- dixit in Levitico : Quitetigerit tabernaculumsancli-
cii suttl, et quovum tepletw et consectatmsunt tnanus, ficabitur; cum hic dicat : Alienigena qui ieligetit
ut sttcerdoiio fungereiiluf, Moiiui sunt auiem Nadab B morietur, volens eos intelligi qui non essent de tribu
et Abiu cum affertent ignetn alienum in conspectu Levi. An forte hic, teticjerit, ad obsequjum dixerit
Domini in deserto Sinai absquelibetis; fuiicliqtie servitutis, quod a solis Levitis deberi taberhaculo
siint sacerdolio Eleazar et Ithamar coram Aaron pa- prsecepit? hinc enim loquebaturi
tre suo. Quatuor filii Aai'on cum patre simtil in sa- CAPUT V.
cerdoiium electi sunt; sed duobus in slatu suo per- De Leviiis quomodopro primogenitis fitiorurii lsrael,
manenlibus, caeteri diviuo exusti sunt igne, eo quod Dominus eos tulil ad ministerium tabernaculi sui,
altari Dei igneffi alienum imponebant, Quo facto, (iBib.) Locutusque est Dominus ad Moyseh dieens:
ni fallor, intimatur, qtiod licet ffiulti ex quatuor Ego tuli Levitas a filiis Isfael, pro omni primogenUo
orbis partibus collecti, et in diviho ministerio sub- qui aperit vutvatn in filiis Israel; erunlque Levitm
limati, prsesulattim in Ecclesia habere videantur, mei. Meum est enim oriine primogenitum. Ex rjiw
illi tamen solummodo rite in mihisterio suo pefsi- pereiissi pritnogenila in terra Mgijpli, sahclificavi
stunt, qui sana doctrina duoruin testamentorum mihi quidquid ptimuiri nascitur-in Israel. Ab homine
Spiritus sahcti igoe examinata, praedicationem con- usque ad pecus mei sunt; ego Dotninus. (Ex Augit-
ficiunt; el propter dileclionem Dei et proxirai zelo slino.) Quid est quod Levitas pro primbgehilis
Dei accensi, in proximorum salute quidquid pos- < « filiorum Isfael sibi Deus deputat, ita Ut riumeratis
sunt, elaborare studerit. Cseterum qui alienas do- - priffiogenitis, populi qui plures invfenti Suht qu&m
ctrinas et magisterio humanae inslitulionis cpnfectas erat numerus Levilarum, argento fediiherentur,
inducunt, saecularique cupidilate accensi, id quod sicut in consequentibus hujus Hbri Scriptura testa-
divinum est iudigne exsequunlur, igne ullionis jusle ttir, quinque siclis pro uno datis, quod propecori-
a Domino in eos direclo consumuntur bus ndn est factum ctim et pecora Levitarum pro
CAPUT 1Y. primogenilis peeorura Israel sibi esse voluerit ? Quo-
De filiis Aaron et miitislerio eorum ; sitniliter et de modo deinceps primogenita eorum vel pecorum eo-
Levilis alque obsequioeerum. rum pertinebant ad Deum, ubi jussit primogenita vel
(CAP.III.) Locutusque est Dpininus ad Moysen di- humana mutari ovibus ? Quomodo non deinceps pro
cens : Applica tribum Levi, et fac stare in coiispeclu istis primogenitis computabuntur filii Levitarum ?
Aaron sacerdotis ut ministrent ei, et excubentet ob- Mariebat enira in posteris eadem tribus, quse posset
servent quidquid ad cullum pertinet multitudinis co- pro primogenitis posterioribus comptitari: riisi quia
ram tabernaculo tesiimbnii, et cuslodiant vasa taber- illud justum fuit, ut qui nascerentur de illis qui jaffi
naculi servienles in mihisterio ejus. Dabisque dono ad portionem Domini pertinebant, dati pro primo-
Levilas Aarori, el filii ejus quibus traditi suht a filiis D
'. genitis qui de ^Egypto exierunt, j'am Deus proprios
Israel, Aaron autem et filios ejus constilues super haberel tanquam suos de suis, necpossent pro illis
cullum sacerdoiis. Septuaginta : Et loculus est Do- juste computari, qui deinceps primogeniti Deo de-
minus ad Moysen dicens : Accipetributn Levi, et sta- bebantur. De universo quippe populo et universis
lues eos in conspectu Aaron sacerdolis et ministra- pecoribus populi, data est portio Deo pro primoge-
bunt ei; el cusibdient custodias fiiiotum Istael ante nitis: et hoec porlio erat Levitse et pecora eorum.
tabernaculuriitesthnonii. ( Ex Augustino.) Quas ©u-' Jam si quid genuissent Dei erat, non potei'at hoc
W.K? Grsecus dixit, has nbstri iuterpretes alii custo- fanquam a populo dari, quod alienum erat. Ac per
dias, alii excubias interpi-etati sunt. Sed mirumriisi hoc debita deinceps primogenita Deo reddi opof te-
vigilise melius dicuntur, quse solent terriarum hora- bat; hec pro his comijutari posteros Levitarum vel
rum ohservationes habere' 'Unde scriptum est : pecorum eoruin. Et erunt, inquit, Leviiwmei: meutn
Quarla autein vigilia noclis venit ad eos atnbulans enim est omne primogeiiitum, Ex tiie qua petcussi
super mare (Matth. xiv), hoc est, post nonam horam omtie primogenilum interra Mgypli, mihi sanctificavi
noctis, post tres videHcet vigilias. Et multis locis omne primitivum. Notum est qudd liistdria contiueat,
607 B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS I. 608
quoinodo percussa sint primogenita ^Egyptiorum, A venienter ad tabernaeuli servitium et onera por- :
cuffi populus Israel duceretur de iEgypto. Hoc est tanda, per gyfum iabernaculi caslra melanda apta-
ergo quod in hoc loco indicatur: quia non prius rentur, dispositum est. Nec etiam hoc sine graudi
sanctificati sunt primogeniti Israel, quam percute- mysterio fieri credendum est. Sed nos pauca de
rentur Jigyptiorum primogeniti. Et quasi causam multis pro parvitate sensus nostri breviter atlingen-
sanctificationis, horam in interitu et nece ponit illo- tes majora perfeclioribus relinquemus expouenda.
rum. Unde et hic intelligendum est esse quosdam Diximus ergo Levitas ecclesiasticum ordinem signi-
primogenitos in jEgyptiis etiam, id est, in contrariis ficare : quodbene ipsum nomen sua interprelalione
potestatibus quasifdectos in maHtia, et primos inter manifestat. Interpretalur enim Levi additus sive as-
dsemones: qui nisi percussi fueiTnfet exstincti, san- sumplus. Assumptus ergo sive additus doclorum
ctificationem percipere Israelitarum primogeniti om- ordo recte vocari potest, quia per gfatiam supernam
nino non possunt. Quis ergo est qui primogenitos de mundo elatus ad divinum officium implendum,
iEgypliorum, id est, pi'incipatus et potestates doe- ccetui sanctorum angelorum additus atque uuitus
monum percussit ? NonneDominUsmeus Jesus Chri- est. UndeSalvator in Evangelio apostolis ait: Ego vos
slus, qui est pfimogenitus omnis crealurae, qui prin- elegidemundo, ui ealis et fructum ajferatis, et fruclus
cipatus et potestates adversas traduxit, triumphans B vestermaneat (Joan. xv).Et alibideresurrectione vera
eos in cruce ? Quos utique nisi ille percussisset, san- et sanctorum gloria disserens, tentantibus Judseis re-
ctificalio ad uos primitivalis venife nullatenus po- spondit : In resurrectione enim neque nubent neque
tuisset. Ut autem nobis primitivorum benedictipnes nubenlur, sed sunt sicut angeli Dei in cwto.Tres ergo
donaret, efficitur prius ipse ptimogenitus ex mor- filii Levi eosdem sanctos praedicatores designant,
tuis, ut sit inhominibus ipse primatum tenens (Coloss. sanctse Trinitatis confessione insignes, atque fide,
1); et nos credentes resurrectionis suse assumeret spe et charitate valde admirabiles. Nec huic expo-
pro primitivis, et in primitivorum ordinem colloca- sitioni, eorum hominum interpretatio aliquo modo
'
ret, si tamen benedictionum gratiam usque adfinem repugnat, sed valde concordat. Inlerpretalur enim
firffiam retineamus, adjuti misericordia ipsius Do- Gerson advena; et Caath patientia vel molares den-
mini nostri Jesu Christi. Sed et quod ait, pro primi- tes; Merari amara sive atnariludo. Quicuuque enini
tivo quod aperit vulvam, continuo dignus sanctifica~ ministerio divino rite niancipalur, advenam se et
tione primitivalus habendus est, quia et in Psalmis peregrinum in hoe mundo esse agnoscit; et patientise
legioius, quod alienati sunt peccatores a vutva, er- operam. dans, verbum divinum denle discretionis
raverunt a ventre, locuti sunt fatsa (Psal. LVII). molere atque comminuere secundum auditorum qua-
Quod utique secundum litteram nuUo modo potest. C *- litatem non detractat. Insuper et sibi .amarescere
Quando enim quis errare potuit a via Dei, statim ut sseculum ostendens, alios a inundi voluplatibus aver-
de ventre matris exivit ? Aut quomodo potuit falsa tere, alque revocare non cessat. Hi ergo ab uno
loqui, qui nuper editus est puer, vel qualemcunque mense setatis in numerum mitluntur, quia valde de-
proferre sermoriem ? Cum ergo impossibile sit vel cens est ut initium conversationis sanctorum doelo-
errare aliquem a ventre, vel loqui falsa, necessarium rum Deo dicetur, ne post multa seelera vituperabiles
eril, et ventrem et vulvam talem requiri, cui con- effecti, aUis nonien Dei blasphemanles occcasionem
venire possit dictum hoc, quod aiienati sunt peccato- tribuant, si ad opus hoc sacrum indigni eUganlur.
res a vutva, erraverunl ab utero, locuti sunt falsa; et Uude et Paulus proecepit episcopum irreprehensibi-
illa etiam vulva, quam adaperiat omnis primilivus lem esse, unius uxoris virum, caslum, sobriutn, pru-
qui sanctificatur. Adaperuit aliquando Deus vulvam dentem, pudicum, ornatum, hospitalein, doctorem,
Lioequae erat clausa, et peperit patriarchas; simili- non vinolenlum, tton percussorem, sed modestmn, non
ter et Rachel ut pareret etiam ipsa, cujus visus erat litigiosutn, non cupidum, sum domui prmppsitum,
perspicax et decorus aspectus. Sed in multis aliis filios habentem subditos cum omni castitate (I Timolh.
Scripturae locis invenies adaperiri vulvas. Quarum III). Praelerea quod de castrimetatione filiorum Levi
si singulas per loca consideres, irivenies modo ut commemoratum est, ordo decentissimus in hoc loco
erren.l peccatores. a vulva, et alii adaperientes vul- ostendilur, id est, ut qui primi erant in ordine,
vam sanctificentur in ordinem. orientalem plagam observarent, ut Moyses et Aaron
Locutusque est Dominus ad Moysenin deserto Si- cum filiis suis habenles custodiam sanctuarii iu me-
nai dicetts : Numera fitios primitivorum Levi per do- dio filiorum Israel; deinde Caathitse, unde Moyses et
mos paltum suorum ei familias, onme masculinum ab Aaron orti fuerant, meridianam plagam obtinebant
uno anno et supra. Nutneravit autem Moyses ut prw- sub cura Eleari sacerdotis, qui maj'or fuit in filiis
ceperat Dominus, et inventi sunl filii Levi per nomina Aaron. Posl hos Gersonitse ad occidentalem plagam
sua, Gerson, et Caath, et Merari. Filii Gerson, Lob- castrametali sunt, "similiter sub cura Eleazari sa-
ni et Semei. Filii Caath Amiram, et Gessaar, Ebron cerdotis posili. Novissiriie autem Meraritse ad se-
et Oziel. Filii Merari, Mooli et Musi, etc. Ecce
plentrionalem plagam castrainetabantnr, sub custo-
Mpyse jussu Dei numerante tribum Levi ab uno dia et dispositione Ithamar filii Aaron junioris. Hoc
mense et supi'a, per familias singulas filiorum Levi nimirum secundum mortalitatem insinuat salva al-
ordo numerationis distribulus est, et quomodo con- legoria, quod ministri Ecclesise ordines suos honeste
 609 ENARRATIONESIN LffiRUM NUMERORUM. — LIB. I. 610
in quibus positi sunt servent, nec majora appetant A l genitos sexus masculini de filiis Israel, a mense uno
quam suus locus exposcet. Mystice autem plaga et supra, et habebis summam eorum. Tollesque Levi-
orientatis ortum fidei significat, ubi Moyses qui in- tqs mihi pro omni primogenito filiorum Israel: ego
terpfetatur de aqua sumptus, et Aaron, hoc est, mons Dominus; et pecora eorum pro universis primogenitis
forlitudinis, cum filfis suis castrametari jubenlur: pecorum ftliorum Israel. Recensuit Moyses, sicut prw-
quia hi qui in Ecclesia prsesidatum tenent rite, et ceperat Dominus, primogenitos filiorum Israel,'et fue-
quibus claves regni coelestiscommissae sunt, dignum runt masculini per nominu sua, a mense uno et supra,
est ut introitum el ordinem ipsi bene noverint, et viginti duo millia ducenti septuaginta tres. Numeran-
aUishoc incessanter praedicent. Quia oportet unum- tur etiam Levitae seorsum; non enim fuerant recen-
quemque in Iuce fidei per portam confessionis ca- siti cum ftiiis Israel: et habetur eorum segregatus
tholicse, et aquam baptismatis ingredi, ut sit de quidem ac prsecipuus prae cseteris numerus quo re-
. aqua sumplus ftiius adoptionis, et per robur con- feruntur omnes simul viginti duo millia reperti, ita
stantise fiuos bonorum operum gignens , fidei intro- ut neque amplius aliquid neque minus hoc numero
itumper quem in Ecclesiam ingressus est, custodiat, inventum sit. Post hsec prsecepit Dominus numerari
ne otiosus et inutilis factus, inde abjiciatur. Meri- etiam primogenitos filiorum Israel, eodem ordine
diana vero plaga juxta quam Caathitae sub Eleazaro B I quo Levitse fuerant numerati, id est, ab uno mense
saeerdote castrametantur, significat post lucem et supra. Et inveniuntur primogenili filiorum Israel
scientiae perceptam, quemque patientiae verbum et viginti duo niillia ducenti septuaginta tres. Putasne
solatium proximis suis discrete debere impendere, per hsec solam numerari historiam docere nos voluit
et hoc sub Eleazaro, id est, sub adjutorio Dei. Quia, Moyses, et nullum in his diversitatibus numerorum
juxta Psaknistse sententiam, Nisi Dominus mdifica-. conclusit solito sibi more mysterium ? Nihil ne vide-
verit dotiium, in vanum laboraverunt qui mdificant eam. tur inesse rationis, quod dueenti septuaginla tres
Nisi Dominuscustodierit civitatem, in vanum iaborant! tantum abundare dicuritur in primogenitis filiorum
qui custodiunt eam (Psal. cxxvi). Porro Gersonitse> krael ? et in Levitis ad viginti duo neque abundare
qui similiter sub Eleazari cura constituti, occiden- quisquam, neque deesse perscribilur? Viginti duo
tali plaga ubi sol diem claudere, et astra solent cun-• quidem numerus, in Scripturis divinis si quis pbsei--
cta oecidere, castra iocaverunt, illud nimirum per varet, quod principalibus quibusdam causis ascri-
figuram exprimunt,\ quod ministri et custodes veri,i, ptus sit, frequenter inveniet. Nam viginti duo primo
tabernaculi, mundi concupiscentiam fugere, et car- apud Hebraeos elementa tradunt esse Htterarum.
nalia desideria per Dei adjutorium in se mortificare: Viginti duo rursus a protoplasto Adam usque ad
debent; sicque diem ultimum. ac finem praesentis'; C Jacob, ex cujus semine initium duodecim tribus su-
laboris exspectare, quamvis mundo mortui et Deo> munt, patres fuisse numerantiir. Sed alia multa in
vivenles, cum Paulo apostolo dicere possint: Mihi Scripturis si qnis diligentius exsequatur, sub hoc
autem absit gloriari, nisi in cruce Domini nostri Jesu fiumero consecrata reperiet. Propter hoc ergo [et
Chrisli, per quem mihi mundus crucifixus est, el ego Levitae, id est, qui deserviunt Deo, et primogeniti
mundo (Galat. vn). Extremi quoque Meraritse sub filiorum Israel admirabili hoc sacratoque humero at-
Ithamar fiHo Aaron, qui interpretatur ubi amarus, titulantur. Qui aulem in filiis lsrael adduntur, du-
sive ubi palma, plagam aquilonarem sortiti sunt, ubi centi septuaginta tres neque otiosum mihi videtur,
glaciali horrore hiems perpetua durat: quod per ty- neque ahsolutionis viam facileffi cerno, nisi Domi-
pum dmnes admonet, Ecelesise scilicet praesules si- nus velamen. illud impositum in Moyse his litteris
mul et ministros, quatenus secuiitate nociva noni adaperire nobis dignetur et auferre. Igitur humani
torpeant, quia licet per jajiuam fidei jam in Ecclesiam generis in carne generatio, sicut asseruht qui in ta-
intraverint, jam lucem scieritiae perceperint, jam-;- libus periti sunt, novem qnidem mensibus continetur
carnis desideria in se crucifixerint, nondum tamen[ in vulva; sed non prius moveri fertur ad partum,
ad perfectam suavitatem, id est, ad aeternam beati- quam etiam decimi mensis triduum transeat; et ita
ludinem pervenerunt, sed adhuc amaruw aHquid[ invenitur, quod numerus iste, id est, ducenti septua-
restat: cum iUo tilique qui ad aquilonem. solium ginta tres dies illos indicent, qui ex novem mensi-
suum erigit decertandum est, cujus duritiam emol-' bus et triduo mensis decimi coUiguntur, fet fiunt si-
liri non est facile, imo impossibile. Unde Dominus ffiul ducenti septuaginta tres dies isti quibus humano
sub typo Leviathan ad Job loquitur dicens : Cor ejus generi in hunc ffiundum praebetur ingressus. Et ita
indurabitur quasi lapis, et stringetur quasi malleato- • in viginti quidem et duobus numeris, omnium simul
risincus (Jobxu). Quando enim iste inimicus supe- creaturarum rationibus mysticis summa colligitur.
rabilur,' et de eo perfecte triumphatur, tunc exsul- In his vero quae ex abundanti in primogenitis inve-
tandum, tuncque gaudendum, tunc beate vivendum, niuntur lsrael, etiam mysterium humanoe generatio-
quando discrimen vitaejam non erit ullum. nis exponitur. Quia ergo Levitse ecclesiasticum or-
OmriesLevitmquos numeraverunt Moyseset Aaron, dihem significant qui deservit in sanctis-, et legem
juxla prmceplum Domini per familias suas in genere Domini meditatur et docet, apte juxta numerum Vi-
masculino, a menseuno el supra, fuerunt viginti duo ginti duo attitulatur, quia, ut supra dictum est, He-
inilHa. Et ait Dominus ad Moysen : Numera pritno- brsearum litterarum numerus ih viginti duobus eie-
 6H B. RABANI MAtJRi ARCHIEP. MOGUNT. OPERUMPARS I. 612
inentis coiripfehensus est; nec hdri et serifesVetefis A brum, fetnihil hprurii offihiuinnudum relinquitur aut
Testameuti eodein riiiihero libforuffi sCctindumquos- revelatuffi. Deriique additur etiam prseceptuffihujus-
dani conclusus est. Ut ministri Ddniini hac con- modi. Noliie, inquif, extefminate de tribu sua
scriptione commoti, secundum id qiitid in lege Do- plebetn Caath.Qpos scilicet exterminandos se esse
mihi continetuf viyaht, opferentur et doceant'; hec scirent, si forte ad hsfecnianus suas movenda mille-
uTldniodo prsestimant eam excedetido trahsgredi, sed rent, nisi unumquodque eorum prius a sacerdotibus
sitb ejus niagisterio otiiriia fiaht. Quod auteffi stimiha fuisset obtectum. Nunc ergo redeamus ad istud ta-
primogenitoftiffi de filiis Israei huric tiuhierum fex- bernaculum Ecclesise Dei Viventis, et videamtis quo-
cedehs, duceritis septuagirifa tfiljus jtibetur quinque riiodo hsec singula observari oporteat in Ecclesia
siclis per singuia capita rediini, Iioc, ni fallor, figti- Dei a saeerdotibus Christi. Si quis vero sacerdos
raliter docet, tit quisquis initiuiti cpnversationis suse; est, erii vasa sacra, id est, mysteriorum sapientiae
seu voluntatis sive Operationis Reo coiisecrare vult, sfecreta cdmmissa sunt, discat ex his. et dbservet
•'quinque serisus coiporis diligentef cuslodjat, ne forles quomodo haec oporteat iritra velamen conscientise
per lasciviam in efroreffi aut in mttndana desideria ciistodire, nec facile proferre ad publicum ; aut si
deflual, sed niagis jtixla sicluni sanctuarii qui mensusi res poscit proferre, et inferioribus, id est, imperitio-
pst obolis viginli, hoc est sectindum decem riianda-, B I ribus tradefe, he nuda proferat, ne aperta ostendat,
torum doclrinaffi, quoe iri duobuspraeceptis charila- et penitus patienfia, alioqui homicidium facit, et
tis consislit laborans, Omriia opera sria in domtim extermiriat plebem. Et exierffiinatuf enim omnis qui
summi sacerdotis, et filiprum ejus redigere satagit. secfeta et ineffabilia sacramenta contigerit, nondum
CAPUT VI.' meriiis et scientia in sacerdotii ordinemgradumque
De servitio filiorum Caath in ministeriq Domini. translattts. Solis enim filiis Aaron, sacerdotibus sci-
(CAP.IV.) Loculusque est Dqtninus qti Motjsen tii- licet, ipsain arcam tesfamenti et mensam et cande-
cens: Tolle sutnmam filiorum Caaiti tie media Levi- labftim, et si quld festeoruiri quse supfa comprehen-
larum, per dornos el familias suas, a itigesimo anno dimus, nuda et revfelata videre concessuiri est. Alii
el supta, usque ad quiiuiuagesimumariiium,.omnium autem operta hsee videant, imo potius velata ha;c in
qui irigtediutiluf, ui stent etmitiistreht in tdbernaculo htiirieris stiis porterit. Et filii quidem Caath licet ipsi
fwderis. Hic est cultus filiotutn Caath : Taberna- rion sint sacerdotes, sunt tameii proxiriii-sacefdoti-
cututn fmderis, et Saiictum sanctotutn ingxedienlur bus, iii humeris ergo sujs possurit ista ppftare. Alii
Aaron et filii ejus, quapdo movenda sunt castxa, et vero sarcinas suas et ministeria, nec in huiiiefis sed
deponenl velum quod pendet ante fores, involvenlque. in plaustiTs ponunt.
eo arcam testifnottiiet operient rursum velamine hya-, G C Locutusque est Dominus ad Moysen et Adron di-
cinlhinarum pelliuni : extendentque palliunt desu- cens : Noliie perdere populum Caalh de medio Le-
per toium hyacinihinum , et inducent vectes, elc vitaruni, sed hoc facite eis ut vivant, et non mo-
(Ex Isidoro.) Numerati sunt jam filii Levi ab uno riantur si letigeriht Sancta sanctorum. Aaron et filii
mense et supra : nunc iiuinerantur fiiii L&il & tri- ejus intrabunt, ipsique dispoiient opera singula-
-cesimo anno sive seciujdum LXX a vicesimo quinto rum, el divident quid portare quis debeat, Alii
anno, sed iipn ut in coeteris, sed usque ad quiiiqua- nutla cutiositate videant qum sunt in sancluarie
gesimum aimum, et sit iste pi'aecipuenumerus et ele- prius quam invotvanlur, alioqui morientur. Primo
ctus. Dicitur ehiin.his: Omnis enttn, inquit, qui ptoce- intelligamus ea quse secundum lilteram referun-
dit ad ininistrandum, ad opera tabernaculi lestimonii. tuf; et ita, pfsestante Domitio, ab intellectu lit-
Isti surit qtti numerantur melipre quodam et prse- terse ascendamus ad intelligentiam spiritus. In-
ciptto numero. Sicut enira in filiis Israel dicebatur : tellige ergo prius ipsam collocationem tabernaeuli
Omnjs qui procedit ad prselium in filiis Israe); ita el lestimbriii, intellige e.t Sancta sanctorum,quse inter-
•'<hic dicitur: Qinnis qui procedit ad ministerium, ut; j"ectoa sanctis velamine dirimuntur, quse inspici non
faciat ppera in taberuaculp testimonij. Posl haec di- licet ab ullo homumm nisi a sacerdplibus spUs. Post
citurquse sint opera filioruin Caath, in medipfilio-I D heecintellige, quomodo ubi venfttm fu^rit, ut castra
ruiii Levi secunduih pjebes suas in tabernaculo lesti- moyeant filii Israel, solvilur tabernaculuro, et Aaron
monii. Introibit, iiiquit, Aaron et filii ejus cum; et filii ejus sacerdotes intra Sancta sanctQrum ope-
elevatq fuerint castrq, et deppnent veium quo tegun- riunt sjngula quseque operimenlis ac yelaminibus
tut sancla, et opetienl ex ipso velq atcam testamenli. suis, et obtecla ea reliiiquentes, in eedem quo fue-
Et post hsec septein quaedam spepifesentimerantjir, rant loco intrpducunt filios Caatli, qui adistudoffL
quse pi-aecipiimturoperiri. Prinjoin locp, ut oninium ciuin deputati sunt, et faciunt el?vafe humeris, suis
pretipsipr arca ipsa tegtamenti eperiatur velp qup; omnia illa quse manus, sacerdotalis obtex,erat. Et
prius velabatur, sed et pejle desuppr hyacintijitia tfe- propter hoc dicituf a Dpmitjp : Ne exterminetis de
gatur;. additur e.tiam aljud yelanjen clesuper hyacjn-; tribu sua plebein Caatb, quasi in eo exterminandi
thinitin. Sepuiido.in locp jnpnsa operitur,, tertio csin-.-. essent, si Sancta sanctorum nuda et patientia con-
delabrura, qtjarlp altare,'aurfiflm,,quiiitp vasa mini- tigissent: quse non solum non contingere, sed nec
sterji, sexto operinientum Jiltaris cum quibusdaint intueri quideui fas erat non velata. Si intellexisti
velamentis 'appoiiilur, septimo loco operiiur et la-• quid hislorise ordo contineat, ascende nunc ad
 613 ENARRATIONES IN LIBRUM NUMERORUM.— LiB, I. 614
splendoi'em mysterii, et legis spiritalis lumen, si pu-- A WHusAaron, quihus ista cpnceditpr nud.a et reve-
rus tibi est mentis oculus, contuere. Si quis dignus> lata pei'spicere, ut sciaiit sibi yelaoda lisec et ope-'
' est ex his
qui Deo mihislrant, divina capei'e et vi-r rienda, ubi caeteris darj ea, et in ppus proferri
dere mysteria, ad quse contuenda cseteri minus car ratio poposcerit. Post hoec dicjttjr de Levitis,
paces sunt, .hic Aaron vel filius Aaroii esse intelli-- quia tolluniur a tricesim.o arinq ef supra, usque
gatur, qui ingredi potest ad ea quse adire aliis fass ad qjiin.qiiagesimuhi annuin, pjiines qui i^grediun^
nou est. Si quis ergo lalis est, huic soli revelatai lur ad ministeriunj tahernaculi foederis, sive, secun-
patet arca ieslamenti: hic videt urnam habentem; dum editionem LXX, tolluntur Leviloe a vicesiino
manna, hic considerat et inteUigit propiliatorium, hic! quinto anno et supra, usque ad quinquagesiirium.an-
intuetur et cherubim utrumque, et ffiensam Sanctam, num, omnes qui procedunt ad opus operum, et ad
et caudelabrum luminis et allare incensi. Iste hsec; opera quse porlantur tabernactili testiino.nii, Obser-
considerat, et intelligit spiritaliter, id est, qui verbo1 va in his distinctionem sermonum Scripluroe divinse.
' Dei et
sapientise mysteriis operam dat, et Deo soli Ubi de operibus filiorum Israel loquitur, non dixit
in sanctis vacal. Sciat sane cui hsec revelanlur, et opera operum, sed sola opera. Ubi vero de offieiis
spiritaliter inspiciendo creduntuf, hec sibi tantum Levitarum, non sola opera, sed ojiera operum. Sicut
esse aperire hsec, et pandere quibus non licet paudi, B ] enimsunt qusedamsancla, sunt autem etaliasancla
sed operire debet singula, et operta cseteris minus sanctorura, ita sunl qusedam opera, et ajia opera
Capacibus tradere porlanda humeiis et cervicibus operUm. Unde videtur mihi quia Moyses ubi sensit
imponenda. Cum enim fexverbis myslicis erudili et esse qusedam.opera yisibilia quidem, sed quibus in-
perfecli quique doctores opera populis injungunt, et esset interior alia mystica et occulta inteitigentia,
plebs agit quidem et implet quse mandantur, non hsee non soluni opera, sed opera operum dixerit.
lamen eorum qusegeruntur inteUigit rationem, quid Quse vero communia et proesentis solum temporis
aliud geritur, nisi opera et velata Sanela sanclorum cpera intellexil, hsec solum opera nominaverit. Sunt
super humeros porlantur? Et ut manifeslius quoe dir ergo qusedam opera opertim, quse ego puto esse
cuutur advertas, exemplis te ex divinis voluminibtis hsec omnia, de quibtts vel in prsBsentilectione, vel in
adhibitis infbrmabimus. Moyses inlelligebat sine du- Exodo, et in cseleris lopis sub occultis proecipiiur
bio quse esset vera circumcisio, intelligebat quod mysteriis; etproparte iuiirsesenti, pro parte vero
, esset verum pascha; sciebat quae essent verse neo- explendis in fuluruin : quse tamen, ut dixtnius, opera
menise, et quse vera sabbata. Et cum hsee omnia in- operum non cuilibet, sed levitis solis tradenda
leUexisset iri spjrilu, verbis tamen et per rerum mandanlur; et inter Levitas ipsos non prius ad hsec
corporalium species adumbrationesque velabat. Et C ( opera quisquam vocalur, nisi vicesirop deujum et
cum sciret verum pascha imraolandum esse Chri- quinto anno vitsesuse, usqueadquinquagesimum. Sed
sliim, corporale immolafi mandat pascha. Cunique non carel sacramento., ne ips-e quidem viginti quin-
sciret diem festum agere debere in azyniis sincerila- que et quinquaginta numerus annorum. Nam in vi-
tis el verilatis, tamen de farinae azyffiisprsecipiebat., gesimo quinlo numero quinque senstiunj perfeciio
Haecergo et hujusmodi erant Saucta sanclorum. Quoe declaralur, ila ut qutnquies quinlo nujnerento.
Cum Moysesportanda cseteris traderet, id esl, rebtis Quod utique indical eum vocaii ad ppera operum in
et operibus imjilenda, cooperta tamen ea et velata minislerio peragenda, qui ex omni parie multipli-
communi sermonum tradebat eloquio. Humeri autem catis, et purificatis sensibus, invenitur esse pei'feclus.
quod.operum indicium teneant, in ffiullis Seriplurse Si autem voluerimus Jegere tricesiinum numerum,
locis ssepe ostendimus. Sed in eeclesiaslicis observa- ut sub eo ingrediantur Levitse ad ministerium ta-
tionibus sunt nonnulla bujusmodi, qtiaeomnibus qui- bernaculi, sciamus hoc nou sine sacro. esse niyste-
•dem facere necesse est, nec tamen omnibus eorum rio. Tricesimus enim numerus quo denarius liunie-
patet intelleetus. Nam quod verbi gratia genua flecti- rus ter constal esse multiplicatus, integritatem fidei
mus orantes, et quod ex omnibus coeliplagis ad so- siguificat cum perfectione bojjorum operum, sine
lam orientis plagam conversioi'alidiieiii fundimus, DquibusI nullus aptus est ad ministeriuin divinum.
non facili cuiquaffi puto ratione eomperlum. Sed et Sed et innumeris Scripturse sancloe lpcis trioenarius
eucharislioe sive percipiehdse, sive eorum ritu quse . numerus, Chrisli et Ecclesise sacrameijtis aptatus
gerilur expUcandse, vel eorum quse geruntur in invenitur. Nam et Joseph qui in figuram: resurrfer
baptismo verborum gestorumque, et ordinum at- ciipnjs Novique Testamenti octoginta annjs 4?gypti.os
que iuterrogationum, quis facile explicet rationem? a fame defendit, iricenarius ablnlis ei'gastuli sordi-
Et tamen omnia hsec opera licet et velata porta- bus, regni gubernacula suscepj.t; et Payid eadem
mus super humeros nostros, cum ita implemus ea aelate regnum qupd sepluagenariuSj,.Jipc est,. pQipe-
et exsequimur, ut a magno pontifice alque ej'tis tua quiele dignus co.inpleret, inchoavit, et Ezechiel
filiis tradita el commendata suseepimiis. Cuncta triginla annorum, apertis sibi coeH.sprophetia?dpna
ergo haec et horum similia cum gerimus, nec la- promeruit. Et quia per fidem el adversa louganiniiter
men eoruin assequimur rationem, levamus humeris ferri, et sublimiter debent proemia sperari., et arcae
nostris et porlamus adoperta et obtecta diviua yel templi altiludo, et tabernaculi loogitudp.triginta
mysteria nisi si quis sit inter nos Aarou aut cubitis mensuratur. Quinquagesimus autem nume-
615 B. RABANIMAURl ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS I. 616
rus quod ropromissionis indulgentiae leneat sacra- A j cultorum providentise suse secreta judiciorum ctim-
mentum, in multis Scripturarum locis ssepeet abun- misit, arca testamenti. Dei appellentur. Porro qui
danterostendimus. Nam et quinquagesimusannus est, cum omni fiducia per hostias preeum supplicatio-
in quo et possessionumet servilutis et debitifit remissio; numque victimas Deum hominibus repropitiant, et
et quinquagesimus dies post Pascha, festus traditur pro delictispopuli interveniunt, propitiatorium nomi-
in lege (Levit. xxv). Sed Dominus in Evangelio cum nentur. At qui meruerunt multitudinem scientise,
parabolam repromissionis doceret et indulgentiae, de- et abundantes divitias in agnitione Dei, cherubin
bitores quos introducit, unum in quinquaginta, et intelUgi possunt. Cherubin quoque in lingua nostra
alium quingentis denariis fuisse dicit obnoxium. mullitudo scientim interpretatur. Sed hos omnes
Quinquaginta autem et quingenti, cognatus est nu- qui per haec singula quse supra enumerata sunt
merus. Decade enim quinquaginta faciunt quingen- designantur, portari necesse est, et portari in hu-
los. Sed alia partenumerus istesacratus est. Septem meris. Unde fortassis,ut ego opinor, angeli qui prdi-
enim seplimanse si addalur unius numeri perfectio, nati sunt propler eos qui haereditatem capiunt saliii
quinquaghila faciunt dies. Similiter et septuaginta tis, ipsi sunt qui singulos eorum quos supra dixi-
septimanis, si addatur unius decadis consummatio, . mus, portant. Cum enim solutum fuerit tabernacu-
faciunt quingentos. Quod si abundanlius adhuc sa- B I lum hoc, et coeperimus ingredi ad illa sancta, et
cramenta quinquaginta et quingentorum numeri pla- pergere ad locum repromissionis, hi qui vere sancti
cet colligi, habemus et in hoc ipso qui in manibus sunt, et in Sanctis sanctorum habentur, angells sine
est Numerorum librp, ubi de hostium spoliis quidam dubio subvectantibus incedunt, et usquequo re-
quidem offerunt in domo Dei, quinquagesimam por- quiescat labernaculum deportantur in humeris,
tiOnem qui non processerunt ad bellum, quidamvero extolluntur in manibus. Quod prospiciens in spiritu
quingentesimum. Et utique non inaniter etiam hic propheta dicebat: Quoniam angelis suis mandavil de
quinquagesimus nttmerus habetur. Sed et in Genesi te, ut in manibus loliant ie, ne forie offendas ad lapi-
ubi Dominus tractabat de indulgentia Sodomorum, dem pedem tuum (Psal. xc). Quod dictum quidem
si forle possent ad veniam pertinere, hujusniodi putavit diabolus de Salvatore accipiendum; sed
mysteriorum conscius patriarcha Abraiiam, a quin- excsecatus malitia, non inteUexit eloquia mystica,
quagesimo numero incipit pro indulgentia Sodomo- Neque enim Salvator noster angelis indigebat, ut
rum Domino supplicare et dicit: Si inventi fuerint non offenderet ad lapidem pedem suum. Calum-
quinquaginta in civitate, non salvabis propter quin- niatur diabolus Scripturam divinam, qui hsec de
quaginla civitaiem? (Gen. xix.) Sed ad propositum Salvatore dicla protulerit, nou de' illo, sed de omni-
revertamur. Oportet ergo operari Levitas in sanctis G ( bus sanctis hsec dicitur : Quia angeUs suis mandavit
usque ad quinquaginta annos, inferiores quideiu Deus populo, ut non offendat ad lapidem pedem
opera, meliores quidem opera operum; horuni au- suum. Sed et omnia quse in hoc psalmo scripta
tem superiores spirilalibus officiis deservire, et in- sunt, justis quibusque magis quam Salvatori conve-
troire in Sancta sanctorum, ibique operire quae ope- niunt. Liberat enim Deus a ruina, et dsemonio meri-
rienda sunt, et tradere filiis Caalh portanda hume- diano non Salvatorem (Absit a nobis ita intelligere),
risetmanibus evehenda, sed et reHquis unicuique sed omnem justum. Justi enim sunt qui indigent
secundum ea quse jam superius ssepe disserla sunt. adjulorio angelorum Dei, ut non a daemonibussub-
Yerum ne niriiia haec operimentorum velorurhque ruanlur, et ne corda eorum sagitta volante in lene-
cautela desperationem quamdam et moestitiam gene- hris tenebrentur. Per ipsos angelos sub eodem my-
ret auditoribus, pauca aliqua quae et pandere nobis sterio Paulus portandos esse quosdam confirmat in
tutum sit, et vobis sit fas aspicere quandoquidem nubibus cum dicit : Sed et nos qui vivhnus, qui re-
ut priiis diximus, genus regale et sacerdotium, gens linquimur, simul cum illis rapietnur in nubibus obviam
sancta, et populus in acquisitionem dicti sumus, Christo in aera (I Thess. iv). Rapiuntur ergo ab an-„
aperire tenlabimus. InteUigamus ergo tabernacu- gelis hi qui penitus purgali et leves effecli sunt a
lum testimonii omnes sanctos, qui sub testamento -D ^ delictis. Portantnr vero hi qui aliqoibus adhuc re-
Dei cOnsentur; et in hoc tabemaculo esse quosdam liquiis praegravantur. Portantur ergo et a quibus-
celsiores meritis et gralia superiores, et ex his ali- dam columnae tabernaculi, et atria cseteraque quse
quos quidem candelabrum dici, ipsos forte apostolos . a Scriptura referuntur; portanlur autem non ab
qui iUuminant accedentes ad Deum. Sed et si qui Israelitis, sed aLevitis,secundum bunc sensum quem
alii sunt qui in hoc tabernaculo Dei, omnibus ingre- in transcursu videbimur breviter conligisse, relin-
dientibus scientise et doctrinse lumen ostendunt, quentes sensibus auditorum. Et si quis de his ma-
omnes isli candelabrum myslicum nominentur. Alii jore desiderio flagraverit, accendat sibi lumen
sunt mensa sacra qui cum habenl panes Dei, refi- scienliae, et majpra horttm oculo perspicaciore con-
ciunt ac pascunt animas esurientes j"ustitiam. Alii jiciat.
sunt altare incensi, quicunqueorationibus et jejuniis CAPUT VII.
die ac nocte vacant in templo orantes Dei, non SO' De ejiciendoleproso e castris.
lum pro semelipsis, sed et pro universo populo. Hi (CAP. v.) Loculusque est Dominus ad Moysendi-
vero quibus arcana mysteria credidit Deus, et oc- cens : Prmcipe filiis Israel, ut ejiciant de caslris
617 ENARRATIONES IN LiBRUM NUMERORUM.— LIB. I. 618
omnem leprosum, et qui semine fluil, pollutusque est A voluisse, se<Jde ipso homine nihil dixit Scriplura.
super morluo, tam masculum quam femiham ejicite de. Verumtamen cum dicit, s'i non ei fuerit proximus,
castris, ne contaminent ea cum habitaverint vobis- sub hac brevitate insinuat tunc quseri proximum
cum. Fecetuntquefiliilsrael ila, et ejecerunteos extra ejus, si ipse nonfuerit; si autem nec proximus erit,
castra, sicut locutus efat Dominus Moysi. Leprosi Domino restituetur, ne impunitum remaneat quod
qui ejici de castris jubentur, hserelici sunt, qui va- amissum est. Quod tamen noii cedat in sacrificium,
riis rerum maculis poUuti sunt, nec uniformem do- sed sit sacerdotis, sic sane verba Scripturae distin-
clrinae vel fidei volunt habere colorem; qui scien- guenda sunt. Si autem non fuerit liomini proximus,
liam veraefidei non habentes, varias doetrinas pro- ita ut reddat illi deliclum ad ipsum, locutionis est
fitentur efroris. Non enim vel abscondunt imperitiam ehim quod addidit, ad ipsutri. Aut forte ad ipsum
suam, sedpro summa peritia proferunt in lucem, et dixit, quod ad ipsum pertineat, id est, ipse possi-
jactantiam sermonis ostendunl. Nulla porro falsa deat. Deinde sequilur : Delictum quod redditur Do-
doctrina est, quae non aliqua vera intermisceat. mino, sacerdotis erit. Delictum aulem dicit cum
Yera ergo falsis inordinatc permista, in una dispu- redditur ca res, quse per delictum oblata est. ^useri
tatione vel narratione hominis, tanquam in unius autem potest quomodo in Exodo dicitur: Si quis
corporis colore apparentia, significant lepram, tart- B furatus fuerit vilulum aut ovem, restituere, debet
quam veris falsisque colorum locis humana corpora quinque vitulos vel quatuor oves si occideril aut
variantem atque maculantem. Eum autem qui se- vendiderit; si autem quod abstulerit salvum apud
mine fluit, fetidum Hbidinosiscogitationibus, el luxu eum reperitur, duplum esse restiluendum : cuhi
carnalium desideriorum sestuanlem, debemus inteUi- hic restitui jubeat caput et quintam: quod longe
gere. PoUutumque super mortuo, illum qui mortuo- est eliam a duplo, quanto magis a quadruplo vel
rum in peccatis et impietate exempla sequitur, et quinquies tanlo, nisi forte quia hic ait: Vir aut
vitiorum sordibus coinquinatur. Isli omnes ergo in- mulier, quicunquefeceritab omnibuspeccatishumanis,
•
fructuosi cogitatu, immtiridi sermone et morbidi peccata ignorantise voluit intelligi humana peccala.
contactu, a castris Ecclesise separari debent, ne Fieri enim potest, ut parum altendendo, per negli-
contagione morum suorum, vilam polluant innocen- - gentiam trajiciat homo rem alienam in rem suam.
tum, quoadusque ipsi a criminibus suis se abluant. Quod ideo peccatum est, quia si diligenler attende-
GAPGT VIH. retur,. non admitteretur. Et hsec voluit capite et
De peccatis negligentiwsacerdotum expiandis. quinta restitui, non sicut furla mutari. Nam si furta
(IBID.)Locutusque est Dominusad Moysen dicens : et fraudes hic inlellexerimus, quse non per ignoran-
Loquere ad filios lsrael: Vir sive mulier, cum fece- Q ( tiam negligenliae, sed furandi et fraudandi animo
rint ex omnibus peccalis qum solent hominibusacci- coBamittuntur, et ideo dicta huraana quia in ho-
dere, el per negligentiamtrangressi fuerint mandatum raines fiunt, ille, ni fallor, erit exitus qusestionis hu-
Domini atque deliquerint, confilebuntur peccatum jus, ut ideo qui fecit non reddat nisi duplum, quia
-
suum, el reddent ipsum caput, quintamqueparlem de- non comprehendilur vel convincitur, sed ignoran-
super ei in quem peccaverint. Sin autem non fuerit tibus a quo factum sit vel utrum factum sit, ipse
qui recipiat, dabunt Domino et erunl sacerdolis, annuntiat delictum suum. Cum enim dixisset Scrip-
excepto ariete qui offertur pro expialione, ut sil pla- tura : Vir aut mulier, quicunque fecerit ab omnibus
cabilis hostia. LXX : Vir aut mulier, quicunquefece- peccatis humanis, et despiciensdespexerit el delique-
rit ab omnibus peccatis humanis, et despiciens de- rit, id est, contemnendo ista commiserit, adjunxit
spexerit et deliquerit, anima ilia annuniiabit peccalum et.ait : Animu illa annuntiabit peccatum quod pec-
quod peccavit, et restituet deliclum, et quintam ejus cavit, et restiluel delictum, caput et quintam ejus.
adjiciet super illud, el reddet ei cui deliquit. Si autem Forte ergo proplerea tantum, quia ipse annuntiavit:
non fuerit homini ptoximus, ita ut reddat ei deliclum et ideo non eo damno pleclendtis fuit quo furem
ad ipsum delictum quod reddit Domino sacetdolis comprehensum vel convictum plecti oporteret.
erit, exceplo ariele expialionis per quem exoravit in D j Myslice autem boc capitulum nos admonet, ut si
ilto pro eo. Hic ea peccata intelligenda sunfc,quorum aliquid per negligenliam incaule commiserimus,
in Ms rebus perpetratio est, quae pecunia restitui per confessionem et poenitentiam sludeamus illud
possit. Non enim aliter diceret quomodo restituenda emendare. Etforle si est proximus adversus quem
sunt, nisi damni pecuniarii fuissenl. Jubentur enim deliquimusin inferendo illi aliquod damnum, poeni-
restitui caput et quinta, id est, lotum illud quidquid tentiam coram iUo agamus, et damnum restituamus.
est, et quinla ejus pars, excepto ariete qui fuerat Si aulem non superest ille quem lsesimus, Domino
offerendus in sacrificium ad expiandnm delictum. pro hoc per confessionem et condignsepcenitentise
Jubet autem iUud quod restituitur sacerdotis esse, fructus, et eleemosynarum opera satis agere cure-
id est, ipsum caput et quinlam, si non estproximus mus. Per quintam aulem partem quam superaddere
ei in quem commissum est. Ubique utique intelli- ad summam jussit, docet nos ut per sensum corpo-
getur tunc Domino reddendum quod sit sacerdotis, ris per quem peccavimus malum aliquod ingerendo
si horno ipse non supersit qui daronum passus est, per illum item bona agere satagamus. Arietis autcm
nec proximus ejus quem puto hoeredem intelligi oblatio significat Christi passionem, in quamaximc
PATROL. GVIII. 20
 619 B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT.OPERUM PARS I. 620
confidere debemus, quia nihil proficit conatus 110-A altare, et sic polutn det muiieri aquas amarissimas.
ster, nisi ejus gralia nos adjuvefit. Ipse est et sa- Quas cum biberit, si polluta est et contemptoiirb
cerdos qui nos Patri per obJationem carnis susere- adulterii rea, pertransibunt eqtn aqum maledictionis,
conciliat. Et ideo omne nostrse devotionis munus illi et inftato ventre computrescei femur; erilque mulier
est offerendum, quatenus, per ejus pietatem, inte- in maledictionem elin exetnplum oinnipopulo. Quod
gram veniam consequi mereartiur. si polluta npn fuetit, erit innpxia et faciet liberos.
Omnes quoque primitim quas offetuni filii Isrdel, lsta est lex zeioiypim. Si declinaverit mulier a viro
ad sacerdotem perlinent, et quidquid offertur a singu- suo, et si polluta fuerit,maritusque zetotypimspiritu
lis et traditur manibus sacerdolis, ipsius erit. Omnes, concilatus, adduxerit eam in conspectuDomini, et fe-
inquit, primitise quas offerunt filii Israel, hoe est cerit ei sacerdos juxta omnia qum scripta sunt,- niari-
primilias bonse voluntatis verborum atque operum, tus absque culpa erit, el illa recipiet iiiiquitatem suam.
quas deferunt filii Ecclesise, quTsjint veri Israelitse, Verba quse scripta sunt dicit mulieri a sacerdote
quia mentis intuitu ad Deum sedulo aspiciunt, ad dicenda, quando ad suspicionem adulterii eani ma-
sacerdotem pertinent, ipsum videjicet sacerdqtem, ritus adducit, Det eam Dorainus in maledictum, et in
qui semetipsum obtulit Palri pi'o nobis. Et qujd.quid exseeramentum. Graeeus habet ivbpr.tov,quo verbo
in sancluario offertur a singulis, et traditur niani- B videtur signifieari .juramentum per exsecrationem,
bus sacerdotis, ipsius erit sacerdptis, videlicet Do- velut si quisquam dicat: Sic nop mihi JUud et iUud
mini nostri Jesu Chrisli, quia ad ejus gratiam per- contingat; vel certe ita juret : Dlud et iUud mihi
linebit quidquid in sanctuario Domini, hoc est in contingat, si fecero vel non fecero. Ita hie dictum
Ecclesia sancta, Domino offertur a singulis, vel quid- est: Det-te Dominus in maledictionem et in exsecra-
quid communiter oblalum fuefit ab omnihus. mentum; tanquam diceretur, ut de tejurent quae per
CAPUT IX. exseoratiouem jurabuntui' : Sic non eis contingat,
De-lege zelolypim. aut hoc eis contingat, nisi iUud feceriut. Vir iste
(IBJD.)Locutusque est Dominus ad Moysenclicens,: cijus uxor erraveral contemnens maritum, pastorem
Loquere filiis Israel el dices ad eOs: Vir cujus uxor alque doeloi'em significat Ecclesiae. Uxor quoque
erraverit, marilumque contemnensdormierii cum al- ejus, subditus est quisque, qui magistri verbo in
lero viro, et hoc maritus comprehendere non qttiverit, ©anibus obedire debuit, sicut bona uxor legitimo
sed lalet adulterium, et teslibus argui non polest, quia «ibtemperat yiro. Sed si per contemptum hsec uxor
tion est invenla in slupro, si spiriius zelotypim conci- ab hujuscemodi errans discesserit a viro, et adulte-
taverit virum. contra uxorem suam, qum vel polluta rum quserit conjugium, id est, hseretjcse se immi-
est vei faisa suspicione appetilur, ad sacerdoiem atidu- scuerit doctrinse, et hoc crimen lieet pon manifesle
cet eam, et cfferet oblationetn pro illa, decimam par- appareat, tamen in. siispicjonem venit magistro zelo
tem sati farinw hordeacew. Non infundet super eatn juslitise accenso, adducet eam ad sacerdotem, ipsum
oieum, nec imponet ihus, quia sacrificium zelolypim videlicet sacerdotem cui per Prophetam dieitur:
est, et oblaiio invesligans adulterium. Offeret eatip Tu es sacerdos in mietnum, secundum ordinem Met-
sacerdos , et statuei coram Dbmino; assumetque chisedech (Psal. cix); ejus judicio cuncta reservans,
aquam sanctum in vase fictili, et pauxitlum terrm ne forle rem incertanj ante tempus contra ApostoU
de pavimento labernaculi miitet in eam. Cumque sle- prseceptum judicel qui dixit: No.tile ante tempusju-
terit mulier in conspectu Domini, discooperiet caput dicare., quoadusque veniat Pominus, qui illumimbit
cjus, et ponet super manus ejus sacrificium recprda- abscondila tenebrarum, et manifestab.it eonsilia cor-
tioms et oblaiionem zelgtypim. Ipse autem tetiebit dium(I Cpr. iv). Et offeret oblationem pro iila de-
aguasarngrissimas, in quas cum exsecratione mqledicla ciinam partem sati farinse hordeaceae. Farina ergo
congessU, adjurabit eam et dicet: Si non dormierit liordeacea scientiatn veteris legis significat, Quae
vir alienus tecum, et si nonpoitulq es deserto marili hene liprdeo assimilatur, qiiia sicut hordeum magno
llioro, non te nocebunt aqum istw amarissimm inqiuis j. labore a paleis purgatum ad farinam perducitur, ita
maieaicta congessi. Sin autem declinasii a viro tuo littera legis contrita mola discretipnis, farinam
atque polluta es, el concubuis.ii cum altero, bis male- «ensus spiritalis emittit. Et recte decima pars sati
dicfionibus subjacebis. Det te Dpminus in maledictio- offerriijubetur; nam lex ipsa decem.prseceplis con-
nem exemplumque cunctorum in populo suo, PiUre- stat, cujus decima pars quodlibet mandatum est,
scere faciat femur tuum, et tumescens uterus tuus conlra quod prava uxor egisse deprfehenditur.
iisrumpatur. Ingredientur aqum maledictmin ventrem Offfertur ergo hsec mulier per virum sacerdoti cum
iuum, et utero tumescente pulrescal femur. Et re- oblatione decimsepartis, cum Ghristi j'udicio secun-
ipondebit mulier: Amen,qmen. Sctibetque sacerdos in dum legem divinitus datam dahmanda aut Jiberanda
libello ista maledicta, et delebit ea aquis amarissitnis reservatur. Non fundet super hanc oblationem
in quas mqledicta congessit, ei dabit ei bibere. Quas oleum neque thus ponet, quia sacrificium .zelotypias
cumexhauserit, tollet sacerdos de manu ejus sacri- est. Igitur non decet oleo adulationis vel thure su;
ficium zelotypim, et elevabit illud coramDomino, im- perfluse laudalionis peccanlcm personam mulceri,
ponetque super altare, ita duntaxat ut prius pugillum sive olfeoindiscretse misericordiae atque thure ora-
sacrificit tollat de eo quod offettur, el incentiat super tionis inordinatse cor iropoeaitens liuiri, sed magii
621 ENARRATIONES IN LIBRUM NUMERORUM.— LIB. I. €22
zelo justitise secundum prsecepia Doffiinivilium in- j\A mines, umbras quasdam et imagines simulant ha-
stanter atque ordinate persequi. Offeret eam, inquit, bferevirtutum. Una passa illi vescuntur,. qui propter
saeerdos, et statuet coram Domino assumetque humanos oculos ahstinentiae pallore mfieiuntur, ut
aquam sanctam in vase 1101111, et pauxiUum terfse gloriam captent ab liominibus. Acetum autem hi
de pavimento tabefnaculi mittet In eadem, etc. bibunt, qui post vitae sanctitatem in vetustatem
Statuet sacerdos offerens mulierem coram Dommo, praeteritorum vitiorum labuntur, el corruptione Ve-
quia divTno jtidicio dijudicando'anima peccattix teris nequitiae delectantur. Prsecepit itaque Deus,
deeeraituf. Aqua sancta in vase fictili, divina est ut eos qui sanctitatis indicenf titulum, cunCtis liis
sapientia in vili liliera legis comprfehensa. Cui mi- careant vitiis, nullamque hujusmodi pertufbationem
scet sacerdos pauxilltiffi terroe de pavimento taber- appetant. In hoc autem quod addidit. Nevdcula hbn
naculi, cum Christi decreto comraemoratio patriaf- transibit super caput ejus usque ad completum diem
charuffi, pfophetarum atque apostolorum, intromissa quo Domino consecratur, admonet Ipsos COntinentes,
in ea reperitur. Hanc ergo aquam Scriptura dicit ne dolum aut malitiam in mente tfeneant, ne forte
aniarissimam propter peccati vindietam quse ih fea polluatur caesaries capilis eorum, id «st, omtiis eo-
mahifestata est taliter Commistam, atque divitio gitatus mentis eorum; sed usque ad finem scilice!
opei-e eontestataffi, bibet mulier, ut manifestetur jI> praesentis vitae, innocentiam teneant; quTaaliter Deo
tilius conteffiptus, sive hic ad ejus~; sive alioruiri votum sanctitatis acceptabile non fecerint, nisi cu-
cdfreptionem, sive in futurd ad fejus damnationem, stodiam mentis diligenter liabuerint, et in hoc usque
qtiia Secundum Yeritalis votem: Nihil est occulium ad finem perseverai'e studuerint, quia secundum Ve-
quod ttonscietur (Malth. x). Et item: Sermo, inqtiit, ritatis sententiam: Qui perseveraveritusque ad fineni,
quein iticuius sum vobis,ille vos judicabit in novissimo hic salvus erit (Matth. xil). Omni tempore consecralio-
die (Joan. XII). Suffiet itaque sacerdos pugillum nis sum super mortuum non ingredielur, nee super pa-
sacrificii, et incendet illud super altai'e, cum sanctoe tris quidem, el mattis et fralris sororisque funere con-
Trinilatis confessio in legis invenitur sacrificio, taminabitur, quia consecraiio Dei sui super caput ejus
quse iri ara fidei digne Deo offertur. Quod ergo est. Omnibus diebus separatiohis sum sanctus eril Do-
sefibet sacerdos in Hbello maledicta quse adversus mino. Gur ergo Nazarseum super mortuum ingredi
peccantem pfotulit, et delebit ea aquis amarissimis prohibet, nisi quia illura non vult qui conlineritiam
inquasinaledicta cPngessit, significat quod poenaquse suamDeo vovit, mortuorum in peccatis exempla imi-
peccantibus futura est, in Scriptura sacra expla^ tari, nee iniquitatis eorum viam ingredi? ne forte
hala invenitur. Ac deinde quicunque Scripturam perdat laborem suum, et omnes actus illius repro-
sacram corde; pio et eredulo hauserit, suppHciaque Q < bentur, in quibus se aliquid acceptabile Domino antea
peccatorum quse in ea narrantur pertimescit, atque egisse Domino confidebat: quia non qui coepit bo-
Sea peccatis custodfre studuerit, aqua fit illi salu- num, sed qui perseverat in bono, coronabitur. Unde
bris. Qui autem contemnendo minas Dei, Scripluras et a patris, sive a matris, seu fratris sororisque fu-
sacras inutiUler aiidit, inflato ventre computrescit nere retrahituf, quia omiiis carnis affectus amputari
femur ejus, atque in maledictionem et exemplum debet, ubi Deo soli placere contenditur. Nec ulla affl-
eritomni populp : quia cum justo Dei judicio pu- nilas proximorum quse ad peccatum nos trahit, no-
nielur contemptrix anima, in opprobrium illi omnes biscum sociari permittitur; sed juxta illud Evan-
ejus actus et desideria provenient. gelii: Si dextera, inquit, manus lutt vel pes scanda-
iizat te, abscide eatn et projice abs te. Expedit libi, ut
CAPGT X.
De riiu Nazarmi et oblatione ejus. pereat unum membrorum tuorum, quam totum corpus
tuum eat in gehennam (Matth. v). Omnis persona
(CAP.VI.) Locutus est Dominus ad Moysen dkens:
Loquere ad filios Israel, et dices ad eos : Vir sive mu- omnis dignitas, omnis consanguinitas, post Chrisli
lier cum fecerintvotumut sanctificentur, etse voluerint amorem ponenda est, nec aliquid debet foederari,
Domino consecrare, avino et omni quod inebriari po- quod nos non patitur cum Christo uniri. Qjaia con-
test abstinebunt. Acetumex vino et ex qualibet alia po- D secralio, inquit, Dei super caput ejus est, id est, Spi-
tione, efquidquiddeuva exprimitur non bibent.Uvas ritus sancti gralia in corde ejus diffusa est. In'de et
recenlessiccasque non comedent cunctis diebus quibus Paulus dicit: Nolite contristare Spirilum sanclum, in
exvoto Dominoconsecrantur. Quidquid ex vinea esse quo signati esiis in die redemptioriis(Ephes.iv). Omnis
potest, ab uva passa usque ad acinum non comedent. dies separationis sive sanctus erit Domino. Oporlet
Omni temporeseparalionis sum, novacula non transibit ergo omnino ut hoefiat ejus voti, hoc studii, hoc
pereaput ejus, usque ad complelum diemquo Domiho laboris, ut omne tempus quo Domino cotisecfari per
cpnseeratur:sanctus erit crescenlecwsariecapitis ejus. continentiam sbe abstinentiamoplat, sine contamina-
Quid ergo Nazarseorum nomine nisi abstinentium tione peceati atque delicti, usque in firiem perseve-
•
continentiumque vita signatur? His in vino Tuxufia rare contendat. Sequitur:
prohibetur, in sicefa orimis voluptas terfena. Sicera Sin autem mortuus fuefit subito quispiahi cofatn
enim ex4iverso conficitur genere: sic voluptas ex eo, polluetur caput consecratibnis ejus. Quod radet
diversa vitiorum oriluf passione. Uli enim vinum iltico, et in eadem die purgationis sum, etyutsum'
bibunt, et siceram bibunt, qui ad decipiendos ho- septimo tiie iterum radeU Inoctavo<autem die offeret
 623 B.RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT.OPERUMPARS I. 024
duos lurlures, vel tiuos pultos columbm sctcetdoiiin A j dicitur : In quocunque die conversus fueril jusius
inlroitu fosderistestimpnii; facietque sacerdas unum ajustitiasua et fecerit iniquitalem, pmnesjustiiiw ejus
pto peccalo, et allerum in holocauslum; el depreca- tradenlur oblivioni(Ezech. m). Ista esl lex consecra-
bilur pro eo, quia peccavil super mortuo, sanctifica- tionis : cum tiies quos ex volo decreverat complebun-
bitque caput ejus in die illo, et consecrabil Domino lur, adducet eum ad ostium tabernaculi fmderis, et
dies separationis illius, offetens agnum anniculum offeret oblalionem ejus Domino. Postquam autem le-
pto peccato,ila lamen ut dies priores irrili fiant, quo- gislator Nazaroeuminstruxit, quomodo se mundare
niam polluta esl sancliftcalio ejus. Quid in subi- deberet si ejus consecratio super mortuo poUula
tanea morte cujuspiam, quam coram Nazarsco fuisset, addidit etiam ralionem quomodo, post com-
legislalor veretur accidere, et quam oslendit Na- pletum votum, se cum oblalione gratias reddilurus
zarsei consecrationeni contaminare, nisi peccati Domino debeat praesenlare, mystice innuens conli-
morlis commissura significal? Ob ejus intuitura, nenlis vitam cum oblatione bonorum operum atque
si seipse continens ad peccati deleclalionem sive munditia cordis in fine bono Domino esse placilu-
consensum cadere perspexerit, necesse est ut sciat ram. Offeret, inquit, agnum anniculura immacula-
conscienliam suam esse pollutam, et ob>hoc caput lum in holocauslum, et ovem anniculam immacula-
illico raderidum, hoc est mentem purgandam a pra- B J tam pro peccalo, et arietem immaculalum hostiam
^vis cogitationibus, et delectalione noxia inlelligat in pacificam. Agnum anniculum immaculatum Domino
cadem scilicet die purgationis suoe, el rursus se- . in holocauslum offert, qui totam spem suam in illius
ptima; in ipso ulique tempore compunctionis, quo agni immaculatione ponil, quem Joannes digilo de-
cognoscit se deliquisse, a reatu feslinel semelipsum monstrans, dixit : Ecce agnus Dei, ecce qui lollit
mundare, et per omne tempus viloesimilem ruinam peccata mundi (Joan. 1). Ipsum ergo in holocauslum
sibi evenire pertimescat. In octavb aulem die offeret offerl, cum pro ejus amore carnis desideria morti-
duos turtures vel duos puUos columbse sacerdoti in ficando, lotam vitam spirilali ardore verse charitalis
•inlroilu foederis testimonii. Oclavus dies resurre- concremalam Domino consecrat. lpse ovem imma-
ctionis tempus- signiflcat; duo turtures caslilalem culatam pro peccalo offerl, cum ejtts mortem in-
pulli columbse simplicitalem. Quisquis ergo optat se nocentem pro absolutione peccatorura, et redem-
ad resurrectiOnem beatorum pertinere, ad injmor- ptioue humani generis confeetam, fideliter credit.
talilatem futuram sanclorum pertingere, offerat sa- Ipse arielem immaculatum hostiam pacificam defert,
cerdoti nostro, qui semetipsum obtulit pro nobis, ca- cum ipsum esse confidil, qui per dispensationem in-
stitaterii tam corporis quam etiam cordis, et simpli- carnationis suoe pacificavit coeleslia et terrestria,
cilatem animse in fide catholica, per quem se iulrare 'C evacuans omnem principatum et potestatem, quem
jn Ecclesiam meminit, ut per lanti pontificis opitu- exallavil Deus Paler, et donavit illi nomen quod est
Jaiionem a peccati contagione expietur. Facietqtte super omne nomen, ut in nomineDomini Jesu omne
sacerdos unum pro peccalo, et alterum in holocau- genu flectalur, cceiestium,lerrestriutn et infernorum,
slum, cum cum faciet timore gehennsepro peccalis •et omnis lingua confiteatur quia DominusJesus Ghri-
suis gemere, nec non et pro desiderio vilse seternse stus in glpria cst Dei Palris (Philip. 1). Tropologice
iutentius suspirare. Deprecari enim sacerdos noster aulera agnum offert immaculatum in holocaustum,
pro nobis dicitur, sive quia ipse advocatus noster qui simplicilatem cordis cum devotione charitatis
cst apud Patrem secundum bumanitatem, sive quia Deo exhibet. Ovem offert qui innocentiam in opere
per Spiritum sui gratiam facit nos nobismetipsis ad exemplum aliis praebet. Arietem quoque hostiam
salubriler postulare. Unde el Paulus dicit : Ipse pacificam offert, cum semetipsum bene regere, et
enim Spirilus postulat pro nobis gemilibus inenarra- in via mandalorum Dei ducere contendit, caraemque
bilibtts (Rom. vm). Nori quod Spiritus ipse geinat, rebellem spiritus imperio subjicere, atque coadunare
qui nalura impassibilis, sed quod nos per inspira- decerlat. Dehinc subdilur:
tionem suain gemere facit pro deliclis noslris. San- Canistrum quoque panum azymorum qui conspersi
ctificabitque iste sacerdos caput Nazarsei in die illo, sinl oleo, el lagana absque fermentp uncla oleo, ac
et consecrabit Domino dies separationis ej'us, euin libamina singulorum quw offett sacerdos coramDo-
nientem continentis erulam a carnali desiderio, mino, et faciel tam pro peccato, quam in holocaustum.
continenliam spiritalem irreprehensibiliter exhibere Canistruni ubi panes appositi offerunlur, significat
donaverit, offei-endpagnum aiiniculum pro peccato, Scripturam sanctam ubi rcfectio est spirilalis ali-
hoc est innocenteni, vitam pro ciiminosa, simplici- moniae, evangelica doctrina conspersa atque copu-
tateni Chrislianam pro versutia diabolica, ita tamen lata oleo leetiliae,gratia videlicet Spiritus sancli.
.ut nihil sibi praesuraat de pristina conversalione Ibi et lagana uncta oleo, lex vetus eodem Spiritu
sive de actibus justilise praeleritis applaudere, sed dicata, levigata ac temperata in titilitatem audien-
niagis ut in sola gratia coelestis auctoris innitalur, tium. Hsec absque.fermento malitise videlicet et ne-
cujus dono percipere debet veniam peccatorum suo- quitiae cum libaminibus singulorum, quoniam gratia
rum, et assequi gratiam serapiternam. Unde hic; spiritalis, et in Iege et in Evangelio, omnihus rite
scriptum est: Dies priores irriti fiunt, quoniam pol- inlelligentibus palet. Hsec ergo sacerdos offert co-
lula esl sanctificatio ejus. Quia sicut per prophelami ram Domino, quando meritum uniuscujusque et la-
625 ENARRATIONESIN LIBRUMNUMERORUM.— LlB. I. 626
borem quem in Dei servitio habuit, meditalionem- A ait: Omne datum optimum, et omne donum perfe-
que et observalionem divinse legis humani generis ctum, desursum est, descendensa Paire lumihum,
Redemptor m conspectu divinitatis remunerando apud quem non est iransmutdtio, nec vicissitudinis
repraesenlat, cum eum per ingressum vitae, pacto obumbratio (Jacob. i). Videamus ergo quid de Na-
boni operis certamine, donis spirilalibus ditatum, zarseo pos« oblationem perfectam Scriptura dicat.
ad contemplationemDei Patris perducit. Post hmc, inquit, potest bibere Nazarmus vinum.
. Arietemvero immolabithosliam pacificamDomino, Post hsec ergo, id est, post rectam intentionehi,
offerens simul canistrum azymorum el libamentaqum post rationabilem promissionem, post boni operis
ex mofe debenlur. Quandp eum dignum remttnera- perfectionem, et post totius laboris finem, ac justse
tione perpetuse quietis ostendit, pro principatu et mercedis retributionem , potest bibere Nazaraeus
ducatu quo semetipsum bene regere, et in semila vihura, hoc est spiritale haurire plene donum. Quia
recta mandatorum Dei ducere consuevit, vilam quanlo liberius, tanto felicius, el quanto capacius,
suam scilicet ordinando secundum Scripturarum tanlo uberius munus supernse gratise percipit, se-
sacrarum doctrinam, et gratiam spirilualium cha- cundum Apostolum dicentem : Nunc videmus per
rismatum. speculum in wnigmale, lunc aulem facie ad faciem.
Tunc radet Nazarmus atite bstiutn tabernaculi fm- B. Nunc cognoscimusex parte, tunc auletn cognoscemus
deris cmsatiemconsecrationissum; lollelquecapillos sicut et cognitisumus (I Cor. xin).
ejus, el ponet super ignem, qui esl superpositussacri- CAPUT XI.
ficio pacificorum. Quid est quod Nazaraei capillos Vbi Dominusjubel quomodobenedicanturfilii Israet.
nutriunt, nisi quod per vitam magnse continentise, (IBID.)Locuiusqueest Dominusad Moysendicens:
praesumpiionnmcogiialiones crescunt? Sed quid est Loquere Aaron et filiis cjus : Sic benedicelis filiist
quod, devolione conipleta, caput Nazarseus radere, Israel et dicetis eis: Benedicat libi Dominus et cu-
capillosque iu igne sacrificii ponere jubetur, nisi slodiat le. Ostendal Dominus faciem suam libi et mi-
quod lunc ad perfeclionis summam pertingimus, sereatur tui; cotivertat Dominus vultumsuum ad te
cnm sic exteriorem vitam vincimus, ut etiam cogi- et tiel tibi pacem. Quid ergo in Moyse nisi lex, et
taliones superfluas a mente resecemus : quas nimi- quid i.n Aaron et filiis ejus, nisi sacei'dotiumeccle-
rum sacrificiiigne concremare, est flammaeas divini siasticumexprimitur?lnstruit ergo Dominus per le-
amoris incendere, ut lolum cor inDei amore ardeat, gem, et docet per ordinem magistrorum saeerdotum,
et cogitationes superfluas concremans, quasi Naza- quorura officii est ut populum Dei sennone praedi-
raei capillos, devotionisperfeelio consumat. cationis aedificent, alque assiduilate oralionis ac
Et armum coctum arielis, ttirlamque absque fef- " lienediclionis confirment, qualiter ecclesiasticum
menlo unam de canistro, et laganum azymum unum conventum benedicant, el orationis niodum super
tradel in manibus Nazarmi posiquam rasutn fuerit eos firment. Sic benedicelis,inquit, filiis Israei, et di-
caput ejus; susceplaque rursum ab eo; elcvabit in cetis eis : Benedicat te Dominus et custodiat te. In eo
conspeclu Domini, el sanctificata sacerdolis erunt, quod dicit, benedicat le Dominus, optat spirilualium
sicut peclusculum quod separari jusstim est et fe- cjiarismatuin dona ccelilus super eos effundi. Et in
mur, etc. Armum ergo coclum arietis tradet sacer- eo quod subjungit, Et eustodiat te, omnino docet po-.
dos in manu Nazaraei,cum forliludinem boni operis, stulandum ab eo, quod ut benedictionibus ejus peiv
igne tribulationis excoctum atqtte probalum, mundi cipimus, sua gratia in riobis conservetur, qnk ipsa
Salvator sanclum suum Deo placabiliter offerre Veritas ait: Sine me nihil polestis faccre (J&an.xv).
tribuerit. Tradet et laganum azymum, cum legis De quo el per Psahnistam ait: Nisf Dotninuseusto-
scientiam per donum Spiritus sancti opere consum- dierit civilatem, in vanum vigilantqui custodiunteam
mare donaverit. Postquam enim, inquil, rasum (Psal, csxvi). Et item : Cuslodit, inqtiit, Dominus
fuerit caput ejus, suscepta rursus ab eo elevabit in omnes diligentes se, et omnes peccalores disperdet
conspectu Domini.Raso quidemcapite Nazaraeisus- •p.(Psal. CXLIV).Sequitur alius modus bcnediclionis
cipit oblationem, et elevahit illam in conspectu ila : Ostendat Dominus faciem suam tibi, etmiserea-
Domini, quia cum cum spoliaveril carnis corru- tur lui. In oslensione vultus Dei propitiatio ejus, et
plione, et curarum ssecularium gravedine liberave- salutis verse concessio significatur. Unde et pro-
rit, oblationes virlutum quas continens ipse opera- pheta Dominum precalur diceus : Ostendenobis fa-
tus est, Redemptor noster conspectui Divinitatis; ciem.tuam, et satvi erimus (Psal. LXXIX).Et item:
prsesentare dignabitur, suoque dono faciet eum re- Opendenobis, Domine, misericordiam.tuam, et sa-
munerari perpelua mercede in regno coelesti. Unde lulare tuum da nobis (Psal. LXXXIV). Deinde terlium
et subditur: Et sanclificata sacerdolis erunt sicut: modum benediclionis taliter protulit dicens : Co?i-
pectusculumquodseparari jussum est et femur ; quia vertat Dominusvullumsuum ad ie, et det tibi pacem.
ad Christi gloriam pertinebit, quidquid conservis In conversione vultus Dei, misericordiae ejus pro-
suis aul certe sapiebat, aut rite desiderabat, aut in ventus, sicut in aversione vultus, indignatio ejus ex-
bono opei'e consummaverat, Paulo attestante, qui primilur. Unde et Propheta ad Dominum dicit:
ait: Deus enim qui operalur in nobis et velleet per- Respicein me et miserere mei (Psal. LXXXV). Et ite-
ficerepro bona wlwtaie (Pltilip. u), Unde el Jacobu?; rum: Quare, ait, avertis faciem tuiim, oblii>iseeri$
 627 B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT.OPERUM PARS I. C28
inopiam npslram et iribulalionem noslram (Psal. A j mam meam, sed egp pono eam, et iterum sumo eam.
XLJII)? Convertere Dominus faciem suam exoratur, Et ad Pilatum : Non haberes in nie, inquit, potesla-
quia qqem merito peccalorum nostrorum auxilium lem adversumme utlam, nisi datum tibi fuisset de-
suum a nobis avertere coegimus, necesse est ut ab :Super(Joan.xi\).
ejus clementia iterum postulemus, quod per jm- . Obiuleruntque principes Israel et capiia fatni-
mensam pietatem suam ad nos vultum suum denuo iiarutn, qum erani per singulas tribus- prmfe-
convertere dignetur, quatenus ab omnibus ininiicis cti eerum, qui numerali fuerant, munera coram
eruens, tribual nobis perpeluam paeem. Nota quod Domino. Pi-incipes ergo Israel et capita familiarum
in hac benedictione tripUciter formata, nomen Do- sunt palriarchse, prophetse et apostoli, qui partim
mini tertio inditum sit, ut intelligas sanctani Trini- doctrinis , parlim exhortamentis, partim bonis
tatem esse aequalem, per quem et in quo omnia.ho- exemplis atque viitutum operibus Deo munera grata
nesta, bona et salubria expetenda, impetranda et dederunt, et ad instructionem sanctse Ecclesise gra-
fruenda sint, quia ex ipso, et per ipsum, etin ipso tulanti animo, quidquid poluerunt contulerunt. Sive
sunt omnia : ipsi gloria in saecula sseculorum. Quod juxta tropologiam principes dici possunt, qui apo-
aulem subditur: Invocabunt nomen meutn super fi- slolica doctrina instructi, tani sensibus corporis
lios Israel, et ego benedicam eis, ad eumdem perti-3B quam etiam animse affeelibus rite principari atque
net sensum, quia sacerdotum est nomen Domini in- dominari sciunt. Quorum virtutes Deo gratissimse
vocare : Domini autem ipsum ad quod invocatur, esse creduntur, quia ex unitalis et concordiae radice
perficere. Et idep non debet hoc sibi per fastum su- prolala probantur, ipsa Yeritate atteslante, quaeait:
perbise humana prsesumptio usurpare, quod solius ,Quia si consenserentduo ex vobis super terram, de
est sanctce Trinitalis cui vult per gratiam suam con- omni re quamcuiiquepetietint, fiet illis a Palre meo,
ferre. imiest in cmlis (Matth. xvin).
CAPUT XII. Sex plaustra lecia cutn duodecim bubus. TJnum
De oblalione principum Israel: hoc est sex ptaustris plaustrum pbtulere duo duces, el unum bevemsin-
tectis, cum duodecim bubus ad servilium taber-
naculi, guli; pbiuleruntque in conspectu tabernaculi. Sex,
lecla cutn duodecim bubus. Tecta
(CAP.VII.) Faclum est autem in die qua comple- inquit, plaustra
•vitMoysestabernaculum et erexitiltud; sanclificavit- plaustra autem historialiter dicil, vel cooperta ta-
gue et unxit cum otnnibus vasis suis, altare simililer bulis, ut intus reciperent onera, vel etiani aliquibtis
'
el vasa e/MS.JMLoyses quidem in diversis locis Scri- pannis strata, ut dignius tabernaculi armamenta
pturse sacrse variam et non eamdem significationem G. susciperent. Mystice autem plaustra quoefilii Israel
habet: quia aliquando typum populi Judaici tenet, Levitis ad subvectionem taberriaculi oblulerunt, si
ut est illud quod in Exodo jussus est caudam ser- gnificant temporalis vitoe solatia, quae devoti disci-
pentis lenere; significat enim Judseos juxta finem puli veritatis, Levitis, hoc est sanclis praedicatori-
mundi ad fidem Christi venturos. Aliquando Christi bus pro verbi recompensatione conferunt, qualenus
personam figuraliter exprimit : quale est illud, sumptu corporali ab eis accepto, facilius ac sine
quod populum per rnare Rubrum de ^Egypto eduxit, impedimento terrenarumrerum, luerandis animahus
designans Christum electos suos de spirilali iEgypto atque_ofBciopossint vacare divino. Unde et Domi-
per aquam baptismatis educere, et de hostibus sse- nus ordinavit his qui Evangelium annuntiant, de
yissimis liberare; nec non et istud quod hoc loco Evangelio vivere. Et Paulus Corinthiis scribens ait:
commemorat Moysen tabernaculum complesse, et Si seminavimus vobis spiritalia, macjnum est, si car -
erigpre atque ungere cum omnibus vasis suis, al- nalia vestra metamus?(1Gpr.ix.) Et ad Galatas: Com-
tare similiter et vasa ejus. Tabernaculum ergo Do- municet, inquit, is qui calechizalur verbo, ei qui se
mijjiest Ecclesia prsesens, quam Christus complevit catechizat in omnibus bonis (Galal. vi). Quaeplaustra
et erexit, cum eam sanguine suo redimens, perfe- senario numero bene comprehensa sunt, ut perfecta
ctam sibi devotione reddidit,- et in fide ac spe ad fu- , fidelium devotio qui defacultalibus suis prsedicato-
turam gloriam appetendam erexit. Hanc qtioque " ribus Ghristi deserviuut, iiisinuetur. Et hsec bene
unxit oleo lsetitise, et sanctificavit gratia Spiritus recta esse leguntur, quasi de pleno ornata, et mise-
sancti, cum omnihus vasis ejus, electis videlicet, ricordiae affeciu splendidissima, atque ob hoc Deo
qui ad diversa minisleria intra Ecclesiam ordinati acceptabilia esse probantur. Duodecimautem boves
sunt. Allare similiter vel generaUler Ecelesiam si- apte ad ipsa plaustra deputati suht, ut demonslre-
gnificat, vel perfectos quosque, in quibus aromata tur quod bi qui in obsequio sanctorpin pie Jabo-
virtutum atque sanctarum prationum odorantur; vel rant, sub jugoapostolicae.doctrinse Conslituli, omnia
quod praecipuuraest, humanilatem Christi designat, honeste et secundum ordinem debeaht agere. Sive
in qua grata munera redemptionis nostrae Deo Pa- bovesj ipsos doclores possumus accipere, qui in
tri exhibuit, quia ipse sacerdos et hostia ; et hoc - agro Dei digne operanlur, de quibus Scriplura ju-
qupd semetipsum pro ijobis Patri 'obtulit, ipse et al- bet: Non alligabis os bovi trituranli (Deut, xxv).
tare,--.quia in sua potestate mortem tenens, propria Quam sententiam legis, Aposlolus doctoribus. Ecele-
voluntaie iUam suscipiendo, passionis sacramentum siae prolatam interpretalur dicens : Nunquid tie bo-
perfecit. Unde et ipse dicit: Nenio lollit <ame ani- < bus cura est Deo? An.tndgis propler rios Itoc dicit?
629 ENARRATIONESIN LIBRUM NUMERORUM.— LIB. I. 630
Vlique propter ttos hwc scripta sunt, quoniam debet.A Intuere ergo nunc, hujusmodi divisio eflicitur in of
arare in spe qui arat, et qui tritutat, ih spe fructUjS ficiis ministerii divini, et quomodo illa quidem quoe
percipiendi (I Cor. ix). Hi ergo qui apostolicam nor- sancta sunt non imponunlur portanda ab animali-
niam in praedieatione et conversatione conservant, bus mutis, sed rationabiles esse debent homines, et
rnerilo beneficiis subditorum pasctintur. Quod au- in humeris suis portare vasa, quibus ministratur
tem scriptum est, unum plaustrum obtulisse duos intra Sancta sanctorum. Ea vero quoe graviora sunt
duces, et Urium bovem singulos, ostcndit tunc ac- et duriora, non tam rationabilibus quam mtitis por-
ceptum officium esse charitatis, sl tam ex animo tanda animalibus iniponuntur. Sed et in ipsis est
quam etiam ex eorpore exhibeaiur, quia, Apostoio ajiqua differentia. Nam illi qui duriora et graviora
teste, Hilatem datbtem diligit Deus (II Cor. ix). observant ministeria, plura habent animalia. Qua-
Singuli autem boves ideo oblali sunt a singulis duci- tuor enim plaustra dantur filiis Merafi; filiis au-
huS, ut ostendant unifatem fidei et simplicitatem tem Gerson qui ei'ant prope filios Caath, duo tan-
bonse intentionis eum pio labore in doctofibus maxi^ tmn plaustra sufiTciunt. Ex quibus ostenditur, quod
me Domino placei'e. Sunt tamen aliqui in doctori- operibus quidem durioribus, et ut ita dicam crassio-
bus, qui sumplum corporalem ab auditoribus suis ribus, plures sunt qui velut aniraales irtserriunt: ad
non requirunt, sed propriis manibus'laboranles, vi- B . ea vero quse rationabilibus procurantur, pauci qui
clum sibi prseparant, qualenus sui laboris propriam minus instrucli aut eruditi videntur, accedunt. Nam
naercedem a Deo accipiant. Unde Paulus Corinthiis iUa quse mystica sunt et in secretis recondita, et
ait: Nam si evangelizavero, non est mild gloria : ne- solis sacerdotibus palent, non solum nullus anima-
cessitas mihi incumbif. Vw enim mihi est si non evan- lis homo accedit, sed ne ipsi quidem qui habere ali-
gelizavero. Si enim volenshoc ago, mercedem habeo : quid exercitii et ertiditionis videntur, nondum ta-
si autem invitus, dispensalio milii credita est. Quw est men mente et vita ad sacerdolalem gratiam con-
ergo merces mea ?ut Evangeliutn prmdicatts, sine sum- seenderunt.
plu ponam Evangehurii, ut non abutar potestate tnea CAPUT XIII.
in Evangelio (I €ttt. ix). Neqtte sileiiiltim arbitror De obiatione ducum popuii Israeliiici, et dedicatione
altaris Domitii.
quod duodenarius numeruS unumquemque hominem,
et pleniludinem temporis Prbisque situm complecti (IBID.)Igitur obluleruni duces in detiicationenial-
videttir. Nam hoffio ex septem partibus eonslaiis, taris, die qua unctum est, oblationem suam ante al-
tribus in anima, et quatuor in corpore qualitatibus tttre. Dedicatio altaris, consecratio est Ecclesiae.
consistit. Sive autem quatuor partes, sive tres per Dles autem ille quounctumest altare, tempus est
quatuor multiplices, duodenarium numerum horni- V incsirnajionis Dominiese, quando post resurrectio-
nem totvtm Circumplecti non Jaiebit. MuUdusquo- nem et ascensioneni Domifii, per Spiritus sancti ef-
que duodecim ventis termihatur. Sed et anui duode^ fusionem universis coetus in cofehactiloSipn sancli-
nis mensibus, sieut et dies horis circunivolvuntur. iicalus est credentium. Bene ergo dictuui est quod
Ex quibus omnibus coUigimus, omnem horiiinem in duCes oblationem suam obtulerint in dedicationem
oroni loco et. tempore ad tabernaculum Dei cum altaris, quia unusquisque fidelium prdut'sibi cle-
digna virtute properare debere. mentia divina posse eoncesserit, oblationem rectse
Itttque cum suscepisset Moyses plaustra et bbves, fidei, sanctae doctrinse et bonorum operum, ad pro-
iradidii ebs Leviiis. BuP plaustra et quatupx boves fectum et honorem sanctse Ecclesise offerre deBet.
detiit filiis Gerson, juxtti id quod habebant neces'stt- Sequilur :
riurii; qiialuor aliaplaustta, ei pctp bbvesdedil fiiiis Dixit Dominus ad Moysen: Singuli duces per sin-
Mefari, secundum bfficia et cultum suum sub mariu gulos tiies offerent munera in tietiicationem aftatis.
lihatnar filii Aaroii sacefdotis. Fitiis atitem Caath Quid est ergo quod singulos duces jussit per singu-
non dedit plaustrd ei bbves,quia in sahctuario ser- los dies offerre munera, nisi quod nobis spiritaUter
viunt, et onera propriis pbrtant humeris. Supe- j. innuit, quod duces nostri, id est, prsedicatores no-
rius autem seriptuffi est quod filii Caath portare .stri sancti, ac ductores itineris recti; licet easdem
deberent propriis humeris tabernaeulum foederls, species spiritalium munerurn sive per doctrinam fi-
Sanctum sanclorum, arcam, altare, ffiensaffi et dei catbolicae, sive per exempla bonorum operum
candelabrum, fetomnia vasa. eorum inyoluta paUJis. deferant, tamen pro opportunitate loci aut temporis
GerSonitarum autem Officia esse, ut portent corti- distribuunt, et non pariter eas proferunt, prout ille
nas tabemaculi et tectum foederis, operimentum ordinaverit utile et salubre esse, in cujus manu lpca,
aUud, et super omnia yelameri hyacirithinum, ten- tempora, res pt effectus uniyersi corisistunt? Yidea-
toriumque quod pendet in introitu foederis labema- nnis nunc quse munera illi duces obtulerunt seeun-
cuH, coftitias atfii et veium in introitu quod est ante dum prseceptum legis datoris.
tabernaculum, Pffinia quse ad altare seneum perti- Primo dte obtulit oblaiionem suam Nuqspn filius
nent, funieulos et vasa ministerii. Meraritse quoque Aminadab de tribu Juda. Fuerunique in ea, acetabu-
quod portarent tapulas tabernaculi et vectes ejus, lum argenteum appendens centum trij/inta siclos.
columnas et vasa eorum, columnas quoque atrii per Phiala argenlea habens septuaginta siclosjuxta pon-
circuitum cum basibus et paxillis et funjbus. sttis. dus sanctuarit; utrumqu,e plenum, similq cc-iupersa.
631 B. RABANIMAURIARCHIEP. MOGUNT.OPERUMPARS I. 632
olco in sacrificium: mortariolum ex tiecemsiclis au- A nobis ad exemplum dati sunt, insTnuant; quia alii
reis plettumincenso; bovemet arietem et agnuni an- doctoris oflicio functi, aUi in ducatum et regimen
niculum in holocaustum hircumque pro peccalo; et in subditorum ordinati et rationabiliter prselati, alii
sacrificium pacificorum, boves duos, arietes quinque, simplicitate et mansuetudine modestaeconversationis
hircos qtdnque, agnos annicutosquinque. Hmc oblatio gratissimi, alii in poenitentia quam pro peceatis for-
est Naason filii Aminadab. Yaiia haec vasa quae ad titer et condigne egerunt, acceptissimi. Horum enim
offereuda Hbamina sunt facta, * varie divini pro dis- omnium ad instructionem nostram in Scripturis
pari capacilate audienlium. Non enim una eadem- sacris plura exempla divina Providentia nobis posuit,
que omnibus polest convenire doctrina ; sed aliter quatenus eorum doctrinam in sententiis, atque exem-
sapieutes, aliter insipientes; aliter diviles, aliter pla iii actibus quse nobiliter inter suos conversantes
pauperes ; aliter sani, aliter infirmi docendi sunt. ad imitandum proferebant, consideraremus, no-
AHler tunc rudis populus Judseorum sub legis um- slramque vitam semper in meliora reformare cer-
bra manens erudiendus fuit, et aliler nunc Chri- taremus. Unde seeundum leges tropologiae offert
slianus populus in veritate Evangelil, legis myste- quidem bovem, qui utilitatem in Ecclesia Dei erga
ria explanata conspiciens, in virum perfectum est salutem proximorum impendit. Offert arietem qui
nutriendus. Denique acelabula quse angustum os B non solum vitam suam regere rite, sed et alios in
desuper habent, angustiam litterse legalis et obscu- viam j'ustiiise dirigere festinat. Offert et agnum an-
rilatem locutionis prophelicae, per mysterium ex- niculum, cum sanetam simplicilatem et veram in-
primunt. Phialse vero quse ex vitro primitiis factae nocentiam exhibet. Et haecomnia in holocaustum,
sunt (nam Grseci u«),ovvitrum nominant, et sunt in quia pro solius Dei amore, et seternsevitaedesiderio
summo ore laliores) luciditatcm ac perspicuitatem cuncta facere salagit. Sed inter hoec hircum pro
evangelici sensus, in quo mysteria omnia legis et peccato offerre non obliviscitur, quia de praeleritis
prophelarum explanala sunt, et planam Iocutionem peccatis poenitentiam agere, et pro excessibus hu-
doctrinse apostolicse,in qua ea quse prius in seni- mansevitse orare non desinit. Offert prseterea, sicut
gmate latebant, in lucem prolala et exposifa sunt superius mandalum esl, in pacificorum sacrificium
insinuant. Et bene acetabula centum trigenta siclo- boves duos, ipse qui duo prsecepta charitatis cum
rum argenli, propter decalogum legis et selatem le- bonis operibus implet: Dei videlicet amorem osten-
gislatoris, quse centura viginti annorum erat, fuisse ' dendo in custodia mandatorum illius; et proximi in
describunlur. rhialse quoque septuaginta siclorum, consulendo necessitatibus illius : in quibus duobus
ubi denarius numerus multiplicatus est septies, os- prseceptis tota lex pendet et prophetse. Offert arietes
lendens impletionem raandatorum, non nisi per gra- quinque, hircos quinque, agnos anniculos quinque,
liam Spiritus sancti, qui in Novo Testamento mani- cum quinque sensibus corporis in via veritatis forti-
festius datus est, posse perfici. Apte hsec vasa ter ducit, a peccatis compescit, atque bonse simpli-
plena simila conspersa oleo in sacrificium fieri ju- cilatis indicia in eis ostendit. Haec ergo mUnera
bentur, quia spiritalis scienlia in lege et in Evan- omnis doctor catholicus, omnis magister ecclesia-
gelio inesse omnibus recte credentibus et rite intel- slicus, omnis homo Christianus, conditori suo sine
ligentibus patet: quse Spiritus sancti gratia dispeu- dubio exhibere debet, quia ntillus divini muneris
sante, ad hominum salulem conscripla atque pro- adeo exspers est, quod divinaehonorificentise nihil
lata est. Unde sacrificium rite.fit: quia nihil tam debeat: cujus munere hoc ipsum habet quod est, et
acceptabile est Deo, quam meditatio divinse legis, quodcunque bonum in se est. Quia, secundum Pauli
cum exsecutione bonorum operum. Morlariolum au- senlentiam, inipso vivimus,movemuretsutnus, quo-
tem aureum, habens pondus decem siclos plenum tdam ex ipso et per ipsum et in ipso sunt omnia (Act.
incenso similiter offerri jubelur. Et quid in morta- xvu). Nec vacat mysterio quod post enumeralos du-
riolo aureo nisi cor eleclorum plenum divina sa- ces cum oblationibus eorum quas per singulos dies
pienlia, et aromata in se continens virtutum signi- ._ juxta constitutum sibi ordinem Deo offerant, novis-
ficalur ? Nec incongrue dici posse reor numero sin- sime simul compiitat quot vasa singularum specie-
gulari cor electorum, cum in Actibus apostoloram rum, et quanto pondere omnia simul fuerint, hoc
de unitate sanctorum ita scriptum est: Multiludinis est argentea seorsum ; et quot animalia uniuscujus-
aulem ctedenlium erat cor unum et anima una (Act. que generis essent, quaeofferri prsecepta sunl, lam
iv). Quod bene dccem siclorum pondere plenum in- in holocaustum quam etiam in pacificorum hostias.
censo esse describitur, quia cum adimpletione de- Nam ila seriptum est:
cem mandalorum, honum pdorem suavitatis, do-
ctrinae atque oralionis sacrae proferre novit, quate- Hmc in dedicalionealtaris oblata sunt a principibus
nus denarium selernae bealiludinis, in fine perci- Israelin die qua consectatum est. Acetabula argenlea,
pere mereamur. Post vasa vero haecquaesuperius me- duodecimphialm, atgenlem duodecim, motlatiola au-
moravit, diversa animalia offerre j'ubet, hoc est bo- rea duodecim: ita ut ceittumet ttiginta argeniis siclos
vem de armento, et arietem et agnuni anniculum haberet unutn acelabulum ; ei sepluagittla siclosuna
in holocauslum, hircuinque pro peccato : quse qui- phialct, icl est, in commune vasormn otnniumex ar-
dem divergilas, personas prseccdentium palrmn, qui genio sicli dub miliia quadringenliponderc<• sanctuarii,
 633 ENARRATIONESIN LIBRUM NUMERORUM.— LIB. I. 634
Morlariola aurea duodecimplena incenso, denossiclosi A . teneat, ut magis Dei gratiam quam offensam me-
appendentia pondere sancluarii, id est, simul aurei reatur.
sicli centum viginli. Boves de armentp in holocaustum Cumqueingrederetur Moysestabernaculum fmderis
duPdecim, arietes duodecim,agni anniculi duodecim, ut consuleret oraculum, audiebat vocem loquentis ad
el libamenta eorutn hirci duodecim pro peccato. In se tie propUiatorio, quoti erat super arcam testamenti,
hoslia pacificorumbovesquatuor et viginti, arieles se- inter duos cherubin, untie et loquebaturei. Lagressus
xaginia, agni anniculi sexaginla. Quid ergo in vasis; Moyses in labernaculum foederis ut consuleret ora-
argenteis quse simul orania duo millia et quadrin- culum Domini, myslice proedicatores alque doctores
gentos siclos pondere sanctuarii habebant, nisi per- populi Dei instruit, qualiter erga curam verbi spiri-
fectam doclrraam eloquiorum Dei, quse in duobus; talis agant: scilicet ut intrent tabernaculum foedeiis,
Testaraentis consislit, accipere debemus ? Cui si rite! hoc est Scripluram sacram sedulo meditentur, in-
obedierimus, j'am quadriga virtutum, hoc est pru- deque audiant quid loquatur eis Dominus Deus. De
dentia, justitia, fortitudine ac temperantia, ad seter- propitiatorio ergo, sive ut in Exodo legitur, supra
nam beatitudinern nos perducit, quod numeri isti propitiatorium loquitur Dominus ad Moysen cuncta
veraciter nobis innuunt. Nam millenarius numerus quseper illum Dominus mandat filiis Israel: quia
duplicatus ostendil gemina Testamenla ad seternain "^ per graliam propiliationis divinoe factum est quod
beatitudinem veniendi nobis viam demonstrare. hominibus post culpam praevaricationis apparere, et
Quadringentenarius vero.hoc insinuat, quod cum eis viam veritatis post errorem demonstrare digna-
perfectione bonorum operum, in quadriga virtutum tus est. De medio cherubin loquitur, quia per ange-
illuc pervenire debeamus, quia nisi bonis operibus licam visionem, etnon in sua substantia Deus appa-
curratur, niinime pervenitur illuc. Mortariola qui- ruit. Et locutus est Moysi, attestante Apostolo : Quia
dem aurea duodecim, quorum singula denos siclos lex propter transgressionesposita est, donec venirel se-
appendebant, et simul omnia auri cenlum viginti ment cui promiserat, ordinala per ahgelos in manu
siclos descripta sunt, quid significant, nisi corda medialoris (Gaiat. m). Item de medio duorum che-
electorum legis scientiam ila in omnibus observare, rubin loquitur Dominus, quia per verba utriusque
quomodo apostolica doctrina eam servandam docet ? Testamenti, consona voce ad fidem veritatis nos-
Duodecies enim deni centum viginli faciunt. Quo erudit. Vel cerle de medio loquitur cherubin, quia
nuuiero et primitiva in Hierusalem Ecclesia, Spiri- per Unigenitum sttum, qui in medio duoruin Testa-
tum. paracletum in die Pentecosles accepit. Unde menlorum in carne apparuit, humano generi Deus
bene subditur, siclum pondere sanctuarii esse de- . Pater voluntatem suam manifestare dignattis est.
bere. Sancluarium enim Domini, Ecclesia est catho- CAPUT XIV.
liea, cujus regulam fidei et inteUectus si secuti fue- De candetabro et lucernis ejus.
rimns, omnia quae in lege el prophetis scripta sunt, (CAP. VIII.) Locutusque est Dbminus ad Mbysen
salubria nobis esse credenda sunt. Cselerum quid- dicens: Loquere Aaron et dices ad eum: Cumposue-
quid extra EccJesise unitatem sentitur, intelligitur rint septetn lucernas, candelabrum in australi parte
atque servatur, non salutem animse, sed damnatio- erigatur. Hoc igilur prmcipeut lucernmconlra boream
nem pariet.certissimam. Boves vero et arietes, et e regione respiciant, el ad mensam proposiliorium,
agni amiiculi oblati in holocaustum, quia duodenario conlra eam partem quam candelabrum respicit, lucere
numero comprehensi sunt, hoc illos credo signifi- debebutit, Mensa et candelabrum tabernaculi tein-
care, quod sive doctoris quis in Ecclesia officium poralia Dei beneficia designant, quibus in praesenti'
gerat, sive aUcujus principatus honorem habeat, seu reficimur et illuminamur, ut his interitn confortati
etiam simplicem vitam eligat, omnia secundum do- et adjuli, crescente gratia meritorum, ad panem an-
ctrinam apostolicam atque propheticam agere debere. gelorum in coelis manducandum, et ad videuduin
SimiUter hirci duodecim pro peccato oblati figura- veram mundi lucem intrare valeamus. Quaesunt
liter instruunt poenitentiam agentes, ut studeanf ambo extra velum : quoniam in hac solummodo vilaj,
"
eam secundum regulam fidei perfieere. Nec non iri *• vel Scripluris sanctis ac doctoribus yel caeteris re-
pacificorum hostias oblali boves viginti quatuor, demptionis nostrse sacramentis opus habemus ; in
arietes sexaginta, hircisexaginta, agni anniculi sexa- futuro aulem sseculo, ibi annuntiabit riobis Dominus
ginta, nihil aliud insinua.re arbitror, nisi spiritalem palamde Patre, id esl, palam Patrem ostendet no-
scientiam in perfectione bonorum operum. Vice- bis. Diximus autem alibi, quia latus tabernaculi me-
narius enim et quaternarius numerus, quia tot horis ridianum antiquam Dei plebem' significaret, quse
diei cursus peragilur, significat lucem scientise et prior fervorem divinse lectionis accepit; pars vero
fideirectse omni Christiano essenecessariam. Sexa- septentrionalis ejusdeni tabemaculi congregatam de
genarius vero, quia sexies in eo denarius constat mul- genlibus Ecclesiam, qusediutius in tenehrisel umbra
tiplicatus, perfectionem mandatorum demonstrat. mortis remanserat, indicaret. Unde recta distinctio-
El ideo necesse est ut proelali simul et subditi, jusli ne, etiam candelabrum, quod in parle australi col-
alque poenitentes, omnia secundum magisterium ec- locatur, potest gratiam quae priori populo data est
clesiaslicum faciant, quatenus oblatio eorum "incon- insinuare. Mensavero quse iirparle aquiloriis stabat,
spectu Domini pacificorum ritum atque ordinein ea quse nobis donala-suntDei berifeficiadesigiiare.:
 C35 B. RABANI MAURl ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS 1. 636
Recte candelabrum contra mensam positum esse3 A £ ordinem ecclesiaslicura, quomodo rite ad sacerdotii
dicitur, quia nimirum Scriptura legis et propheta- ordinem accedere possit. Ostendit enim quomodo
rum, per omnia ad gratiam Evangeln respicit, huicB purificai'i debeant, antequam addivinum ministeriutn
videlicet testimonium perhibens : et per hanc see accedant. Piimum eos jubet aspergi aqua lustralio-
.sensuspiritali revelandam esse significans. Fecitquee nis, quam possumus intelligere, sive baptismi saera
' Aaron "et
imposuit lucernas super candelabrum, utt mentum, seu etiam laciymarum effusionem, per
prmceperat Dominus Moysi. Lucernse septem, septemi quas maculoe peccatonmi rite abluuntur. Deinde ut
sunt doiia Spiritus sancti, quse et in Domino redem- radant omnes pilos carnis suae. Pili carnis sunt quos
plore npstro ctmcta semper manserunt, et in mem- libet siiperflua bumanse corruptionis. Pili carnis,
Jsris ejus : hoc est omnibus electis, pro ejus volun- sunt vitse veteris cogitationes, quas sic a mente in-
tate distributa sunt. Ponuntur ergo lucernse septemx cidimus, ut de amissione eorum nullo dolore fati-
supfer candelabrum, quia super redemptorem no- gemur. Levita namque assumptus vocatur. Oportet
slruni primogenitum de radice Jesse, requievitspi- ei'go omnes Levitas pilos carnis suee radere, quia is
ritus sapientim et intellectus, spitilus consilii et fotti- qui in obsequiis divinis assumilur, debet ante Dei
tudinis, spiritus scientiw et pietatis, et teplevit emhi oculos a cunclis carnis cogitationibus mundus ap-
spirilus timoris Domini (Isa. xi). Et sicut item ipse. B parere. Non illicitas cagitationes niens proferat, et
per eumdem loquitur prophetam : Spirilus Dominii pulchram animse speciem, quasi pilis fructificantibus
super me, eo quod unxerit nte Dominus (Isa. LXI). deformem reddat. Sed quantalibet ut diximus quem-
Quod autem dicitur ut luceant ex adverso, hoc estl piam virtus sanctoe conversationis evexerit, adhuc
quod Propheta subsequenler adjecit : Ad annuntian- ei de vetustate nascitur quod toleratur : unde et
dutn mansuetis tnisit me, ut tne.derercotilrilis corde, ipsi Levitarum pili radi pi'aecepli sunt, non evelH.
et prmdicarem captivis indulgenliam, et clausis aper- RasJs etenim pilis in carne radices remanent, et
tionem, ut prmdicarem annum placabilem Domini, etl crescunt iterum ut rescindantur: quia magno quidem
dietn uttionis Deo nostto (Ibiti.), studio superfluee cogitafiones amputandae sunt, sed
Hmc autem etat faclura candelabri. Ex auro tiu- tamen nequaquam fundiius amputari possunt. Sem-
clili tam medius stipes quam cuncta qum ex utroque3 per enim caro superflua generat, quaa semper spi-
calamorum lalere nascebantur, juxta exemplum quodl ritus ferro sollicitudinis rescindat. Secl hsec in nobis
pstendit Dpminus Moysi, ita operatusesl candelabrum. tunc subtiJius conspicimos, cum speculationis alta
Diximus ipsum candelabram, id est, sfipitenj can- penetramus.
' delabri medium de quo calami procedebant, Domi- Cumcjuelaverint vestimenta sua el mundali,fuerini,
num salvatorem designare, de cujus gratia justi. C *• toilatit boveihde aimeniis et libametitum ejus, simi-
quidquid boni haberit aeceperunt. Unde ipse in Evan- latri oleo corispetsatri. Yestimeiita lavarfe est opera
gelio cum dixisset diseipulis suis: Ego suni vitis, voss mundare, atque totam conversationem in conspectu
b.ainiites,continuo subjunxit: Sicut palmes tion ponitp Divinitatis puram servare, nec non et coram oculis
ferte fructum a semelipso nisi manserit in vite, sicc hominum irreprehensibilem exhibere. Bovem etiam
nec vos nisi in me manseritis (Joan. xv). Omne enim! de armentis offerrejubel puriflcatis, el libamenlum
opus candelabri, hoc est et stipes niedius, et calami,i ejus, similam oleo conspersam. Quid in hoc bove,
ex ipso procedentes, cum omni suo ornatu de atiroo nisi Dominicum corpus, de armentis palriarcharum
flunt, quia et Dominus ipse specialiter immunis aa . et prophetarum progenitum debemus accipere, cujus
peccgto, atque operibus justitise, per omnia preecla- HbariJenta, id est, passionis sacramerila, spiritali
rus in mundo ripparuit, 'et eamdem innocentiam at- seientia tractata, atque intellecta fidelibus, saluber-
que justitiam, membra ejus in hac interim vitaa rima et Dep gratissima esse credenda sunt ? Ita ta-
quantum valent, imitantur: in futuro autem vei'aci- i_ men si talibus se mysleriis Levita, spiritalis njim-
ter ipsi adhaerendo perficiunt. Et aple idera auruma ster utique Domini, intus forisque mundum et con-
duetile fuit; Ductile autem feriendo producitur, quiaa digmim percipiendis prsebuerit. Sequilur: Bovem
et Redemptor noster, qui ex conceptione et nativi-' i_D autem alterum de armenlp, lu accipies pro peccato.
tate perfectus Deus et homo exstitit, passiphum do- Bos autem alter qui pro peccatis oblatus est, idem
lores pertulit, at sic in resurrectionis gloriam per- festmediator Dei et hominum, cujus immolatione no-
yenit. Et omnesqui volunl pie vivetein itto, persecu- ;_ stra peccata deleta sunt. Nec incongruum alicui vi-
tioriem pativntur (I Tim. m). Qui et ipsi quasi me= ., deiT debet, quod utroque bpve bominicam incarna-
tallum feriendo dilatalum, per passionis contumelias ,g lionem significari diximus, quia licpt passio Christi
ad iminoftalitatis gratiam proficiunt, una eaderaque sit, duplicem tamen in nobis opera-
CAPUT XV. tionem gessit, quia a peccatis nos expiavit, el sancti-
De purificatione Levitatum, ficationem nobis trihuit. Unde et Petrus in Epistola
(IBID.)Locutus est Dominus ad, Moysen dicens,: stia dicit: Chtistus semelpro peccatis nostris mortuus
Tolle Levitqs de medio filiofum Israel, et purificabh ;$ est, jusius pro injustis, ut nos offerret Deo. Morlifi-
eos secundum hunc ritum. Asperganiut aqua tustta- catos quidem carne, vivificatos autem spiritu. Propier
lionis, et radant omnes pilos carnis sum. Igitur DOT ). quod succincti lumbos meniis vesttw, sobtii perfecle
minus per Mpysen daiis prseceptuin Levitis, jnstruitit spetate,in eam qum offertur vobis grutiam, inreve-
 637 ENARRATIONESIN LIBRUM NUMERORUM:— LIB. I. 658
tationem Jesu Christi, quasi filii obedientiw; non ti A sludiis opera iriipendenda, non enerviter, sed effica-
configurati prioribus ignorantiw vestrw desideriis, ;, citer illa perficere decertent.
sed secundum eum qui vocavit vos sunclum, et;t Statues quoque Levitasin conspectuAaron et filio-
ipsi sanetiin omni conversaiione estote (IPelr. i).i. rum ejus, et consecrabisoblatos Domino, ac separa-
Hinc et Paulus apostolus ad Corinthios scribens,, bis tie medio filiorum Israel, ut sint triei: et poslea
enumeratis capitalibus criminibus quibus polluiturr ingtedientur tabernaculum fcederis, ut serviant tnihi,
humana vita, subjunxit dicens : Et hmc quitiem fui- Nota quod Levitse separari jubentur de medio filio-
slis, sed abluti eslis, sed sanctificati estis, in nomine
e rum Israel ut sint Domini, et postea ingrecliantur
Domini noslri Jesu Christi, et spiritu Dei noslri (II in tabernaculum foederis ad serviendum Deo. Non
Cor. vi). Possunt quidem per hos duos boves, quo-- enim debet minister Domini contenlus * popularis
rum unus pro peccalo offerendus erat, alter in holo- disciplinse, sed sive in moribus, sive in docirina,
caustum, sicut in sequenlibus demonstrabilur, duse 3 separatum et spectabilem opprlet eum fieri, sicque
.aclionumspecies exprimi. Quarum una, ea quaemale} pfficioDomini mancipari.
gessimus, per poenitenliselamentum abluere stude» Sicque purificabis et consecrabiseos in oblalionem
mus, altera bononim operum fructibus et virtutumi Domini, quoniam dono tionati surit mihi a filiis
sludiis, gratiam condiloris et coelestispi'semiibeati- B ] Israel, pro primogenitisqum aperiunt o*nnemvulvam
ludinem promereri satagimus. in Istael, accepi eos. Meu suht etiim omniu primo-
gentla fitiorum Israel, tam ex homhdbus quam ex
CAPUT XVI.
jumeritis. Ex die quo percussi omne primogehiiuriiin
De levitis pro pritnogenitisfiliorumlsrael, inministe- lerra Mgypti, sanctificavi eos mihi. Noh est ihco-
riis Domini suscipiendis.
gnitum, quod primogenita jEgyptiorttm, vitiorum
(TBID.) Et applica.bit Levitas coram tabernaculo, sunt primordia quibus liumaha vita corrumpitur.
fmderis, cottvocalaomni muliiiudine filiorum Israel. Omnis enim anima cum ad stipplementum selatis
Applicanlur Levilaecorani tabernaculo foederis, cum[ advenerit, et velut naturalis in ea qusedam lfexcoe-
minislri Domini elecli ad officium altaris, ad apo- perit sua jura defendere, primos sirte dubio motus
stolicam doclrinam per quam in.verum tabernacu- secundum desideritiin carnis producit : quos ex
iuin Domini intratur, perducuntur. Sic enim coram concupiscentise vel irse fomite vis incentiva com-
tabernaculo foederis digne applicanlur si juxta ser- moverit. Unde quasi prsecipuum, et quod non sit
monem et exempla sanctorum Patrum, conversa- commune cum cseteris hominibus, de solo Chfisto
tionis inifium incipiunt, etin eo usque ad. fidem dicit propheta : Butyrum et mel maiiducabit (Isa._
perseverare contendunt. Et hoc eti.amsub testiflca- C t vii); prius quam faciat aut proferat maligna, eli-
tione multorum faciendum est. Idep subjunxit, Con- get bonum. Quoniam prius quaffi sciat ptier bonum
vocalq omnimullitudine filiorum Israel: quia multis aut ffialuni, resistet malitiae, ut eligat quod bohum
debet jnnotescere electio ministrorum Dei, et exa- est. Alibi autem Propheta tanquam de semetipso
minatio et probatio digna in eis exerceatur, quale- loquitur dicens : Delicta juventutis mem et igno-
nus nemo sit qui eorum vitam juste reprehendere ranlias meas ne memineris ( Psa/, xxiv). Quia ergo
possit. Unde et Paulus jubet eos testimonium ha- prinii isti animse motus, secundum carnem pro-
bere bonum ab his qui foris stitit, ut non in op- lati, in peccatum ruunt, merito immortali loco
pi'obrium incidant et laqueum diaboli., /Egyptiorum primitiva ponunlur : quae eatenus
Cumque Levitm fueriril coram Doniino, poncnt exslinguuntur, si reliqueevitae coiiversatio emenda-
filii Israel manus suas super eos, et offetet Aaron tiorem dirigat cursum. Exslinctis vero vitiis, qu»
munus in conspeciuDotiiini pto filiis Israel, ut ser- primogenita sunt diaboli, vel operibus carnis noci-
viant in ministerio ejus. Ponere manus suas super vis, quibus contaminatur natura, boni mores sus-
Levitas praecipitihtur filii Israel, et sic eos offerre tinendi sunt, ut spirilali conversatione, Dei cullor,
Aaroh mutitis in conspectu Domirti, quia assensus non dsemonum servitor, veraciter appareat. Sed
bonorum subjectortttii, per affectum verse charitatis D I adhuc quj vult esse minister Domini, perfectioribus
magistros qtios eligunt, oflicioopportuni solatii pro- moribus debet indui, quam plebis multitudo possit
sequi debet. Ponunt ei'go manus suas,'cum assen- habere : ideo pro primogenitis jEgyptiorum, primo'
s.umdevdtiohissusein eleciionemeorum attribuunt, genita Israelilarum Doniinoofferri.jubentur. Et item
fetad imperium eorum bonis operibus instare con- pro primogenitis fiHorum Israel, Levitae in servi-
tenduht, ut miriisterium Domini per officialesobla- tium divinum assumi praecipiuntur, ut commuta-
tos COhdigneimpleatur. lione spiritali, pro peccalrice vita, jtista vita, el
Levitm quoque ptinent manus suas super eapita pro justa, sancta ac perfecta exhibeatur, quatenus
boum, e quibus unum fttciespro peccato, et alterum in sancluario Domini digne Qhristi altaribns '
et' my-
ih holocttustumDbminiut deprecerispro ets. Lerilse steriis divinis verus Levita possit apfari.
pdnerit manus suas super capita boum, cum mini- ' Et luli Levitas pro cunclis primogeniiisfiliorum
stri propriis laboribus initia operum suorum Do- Israel, ut serviant mihi pro filiis Israel in iaberna-
mino consecrare festinant, ut sive poenitentia pro culo fwderis et orent pro eis, ne sit in populo ptaga
excessibus humansevilse agenda sit, sive virlutum si cnisi fuerint cwcederead sanctuarium, et csetera.
 639 B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS I. 640
Videant episcopi, sacei-dotes, ministri Domini atque A i ipso fratre sit dictum, custodire custodias, cum di-
offinis clerus, quam necessarium sit illis ut sui of- ctum sit de illo qui reeedit ab operibus, et rema-
ficii jura diligenter custodiant, ne tei-renis lucris ac nebit in tabernaculo testimonii custodire custodias:
sseculi voluptatibus cum vulgo imperitorum se tra- opera autem non operabilur, sed operabitur irater
dant: quia proprium illorum ordinis atque officii ejus, id est, qui nondum pervenit ad setalem quiri-
est, ut deserviant iri tabernaculo fbederis Domini, quagenariam , a viginli quinque annis incipiens
et orent pro populis, ne sil plaga in eis disperdens. operari. Ergo ita distinguendtim est, ut a quin-
Alioqui si ipsi negligenter vitam suam duxerint, ae quagenario recedat ab administralione, et non ope-
pro Dei servitio seeculi lucris ac cupiditatibus de- rabitur ultra; et ministrabit frater ejus. Deinde
servierint, semetipsos in perditionem praecipitent, redit ad illum quinquagenarium, de quo loqueba
et populum non salvent, dicetur de eis illud prophe- tur, et de illo explicat csetera dicens : In tuberna
ticum : Non est mihi voluntas in vobis, dicit Domi- culo tesiimonii custodire custodias : opera autem non
nus exetcituum : et munus non suscipiam de manu operabitur. Quod enim ait, custodire custodias,
veslra (Malach. i). Et alibi: Cleri autem eorum non solet enim usitate eliam in Latinis locutionibus,
proderunt eis. infinilum verbum poni pro finito. Mystice autem
CAPUT XVII. I quid pef annum quintum aut vicesimum, in quos
B
De ordine Levitarum quando ministri sint, et quando flos juventutis oboritur, nisi contra unum quodque
custodes vasorum fiant. viliorum bella signantur ? Et quid per quinquage-
( IBID.) Locutus est Dominus ad Moysen dicens : narium, in qtto Jubilsei requies continetur, nisi
RJBCest tex Levitarum. A viginli quinque annis et inlerna quies, edomito bello mentis, exprimitur?
supra ingredientur ut ministrent in labernaculo fm- Quid vero per vasa tabernaculi, nisi fidelium ani-
deris. Cumque quinquagesimum annum mlatis imple- mse figurantur ? Levitse ergo ab anno vigesimo et
verint, servire cessabunt, eruntque ministri fralrum quinto labernaculo serviunt, et a quinquagenario
suotum in tabernaculo fmderis, ut cuslodiant qum .custodes vasorum fiunt, ut videlicet qui adhuc im-
sibi fuerint commendata : opeta autem ipsa non fa- pugnantium vitiorum cerlamina tolerant, aliorum
ciant. Sive secunduni Septuaginta : A quinto et vi- curara suscipere non praesumant. Eleeti ertim cum
cesimo anno et supra, introibunt ministrare in mini- adhuc in tentatione sunt, subesse eos ac servire
sterium, in operibus, in tabernaculo testimonii; el a necesse est, ut obsequiis laboribusque fatigentur.
quinquageiiario recedant ab administralione, et non Cum vero tentationum bella subegerint, quod apud
operaburilur ultra ; et ministrabunt fraires eorum in se j'am de intima tranquillitate securi sunt, anima-
labernaculo testimonii custodite custodias : opera au- C ^ rum cuslodiam sortiuntur. Mentis quippe selate
tem non aperabuntur. Hunc sensum obscuruffi facit tranquilla, dttm calor recesserit tentationis, custo-
ujripSaTov: quod ita confusura est, ut tanquam de des vasorum sunt, quia doctores animarum fiunt.

LIBER SEGUNDUS.

CAPUT PRIMUM. ad faciendum Pascha prosiliamus, sed Dominieum

De tempore Paschw.
( CAP.IX. ) Locutus est Dominus ad Moysen in
deserlb Sinai, in anno sectintio postquam egressi
snnt de terta Mgypli, mense primo dicens : Faciant
filii Israei Phase in tempOre suo, quarladecima die
mensis hujus ad vespetam, juxta otnnescmremo-
nias et juslificaliones ejus. Prwcepitque Moyses filiis P•
Israel, ut facerent Phase. Qui fecerunt tempore suo
quartadecima die mensis ad vesperam in monte Si-
nai; juxla omnia qux mandaverat Dominus Moysi,
fecetunt filii Israel. Cum in Yeleri Testamento tri-
bus argumentorum indiciis paschale tempus sit
observari prseceptum, videlicet ut post aequino-
ctium , ut mense primo aut terlia ejus septimana, id.
est, a vespera quartte decimse lnnse , quod est ini-
tium quintae decimse usque in vesperam; id est,
terminum vicesimse primse celebratur quartain
ejusdem observatione, regula est nobis a tempoi'e
Dominicseresurrectionis imposila, ut cum, sequino-
ctio transcenso, lunam primi mensis quartam deci-
niam vespere orturo facere viderimus, non statim
diem quo ipse Pascha, id est, transitum de morle
ad vitam, de corruplione ad incorruplionem, de
poena ad gloriam resurgendo facere dignatus est,
facere exspectantes, in ipso tandem congrua Pa-
schse solemnia celebremus, Quod si quis objecerit,
non aequinoctii memoriam , sed tantuni primi men-
sis et terliee septimanse posuisse legiferum, sciat
quia et si eequinoclium nominatum non exprimit,
in hoc tamen ipsp, quod a plenilunio primi mensis
Pascha faciendum proecepit, aequinoctii tfahscen-
snm plenaria ralione depromit: quoniam absque
ulla dubietale constat eam cum primo transito
aequinoctioplenum suum globum offenderit, primi
mensis existere lunam. Quoties ergp diera Domini-
cum mox advenlante luua quinta deeima hanemus,
nil nostrum terapus paschale a legali dissonat,
quamvis aliis sacramentorum generibus, ejusdem
Paschse solemnia colimus. Quoties vero secundo, vel
terlio, vel quarto, vel quinto, vel sexto, vel septi-
mo abliinc die, idem Dominicus occurrerit, nec sic
quidem legem aut prophetas solvinius. ,Nam sjput
- x*-~. . - •
 641 , ENARUATIONES IN LIBRUM NUMERORUM.— LIB. II. 642
lota paschalium observantia cseremoniarum, ita etiam A, profectibus, usque ad finem saeculi crescere non
lempus quo agi prseceptum est totuffi, mysteria . desinit. Resurgens enim Dominus a mortuis, pri-
sacra redolet. In primis namque eequinoctium trans- mo singulis ac binis, ac deinde pluribus, modo se-
gredi in Dominicse paschse celebratione juxta legis ptem, modo undecim, modo duodecim, modo plus
decreta curamus, ut videUcet solemnitas irt qua me- quam quingenlis fralribus simul, ad ultimum disci-
diator Dei et hominum, destructa potestate tene- pulis omnihus apparuit, quibus videntibus ascensurus
brarum, mundo lucis iter aperuit, etiam temporis in cmlum, prmcepit eos sum dispensationis esse lestes
ordine foras, quid intus habeat, oslendat. Et quse in Hierusalem , et in omni Judma et Samaria, usque
nobis iselerneebeatitudinis lumen promittit, tnnc ad ultimum lerrm (ICdr. xv). Et bene hina cum
maxime celebratur, cum solislumen annuo profi- nostros crescit ad oculos, paulatim a sole recedit;
ciens incremento, primam sumit de noctis umbra cum vero ad ccelos paribuS * at cum spatiis rediit.
victoriam. Deinde mensem primum anni, qui et Hoc est enim quod ipse dixit: Exivi a Palre, et veni
novorum vocatur, in quo Pascha celebremus, at- in muntium ; iterum relinquo mundum, et.vado ad
tendimus. Ipse autem est mensis, in quo mundus Patrem (Joan.x); et quod de illo Psalmus : A
iste formatus, et homo est prinius in paradisi sede summo cmlo egressio ejus, et occursus ejus usque
localus, quia per hujus mysteria solemnitalis, pri- B ad summum ejus (Psal. xvm). Quia ergo Juna
mam nobis stolam recepluros, primum supernse eo suae lucis incremento , quod exiens a sole ,
beatitudinis rcgnum, a quo in Jonginquam regionem ad noslros evolvit obtutus , Doraini salvatoris in
discessimus, nos reperturos esse speramus. De cujusi came usque ad tempora passionis, doctrinam virlu-
gloria regni beatus Petrus apostolus : Cmlosdutem tesque significat, eo autem quod ad solem rediens,
novos, inquit, et terram novam, et promissa ipsius paulatim ad invisibilem nobis coeli faciem recolli-
exspectamus, in quibusjuslitia habitat (II Petr. m). git, resurrectionis iUius, ac posterioris glorise mi-
Sed et Joannes in Apoealypsi sua : Et dixit qui se- racula demonstrat, merito a quintadecima pascha-
debat in throno : Ecce, nova facio omnia (Apoc. xn). lis voti gaudiis apta prsedicatur. His quidem pa-
Deinde etiam tertiam mensis ejusdem septimanam schalis temporis a legis observalione sumptis indiciis,
in Paseha observamus, quod resurrectionis Domi- haeredes Novi Testamenti etiam diem Dominicaffi,
nicoe gaudiis aptissime congruit, quia et eadem sa- quam Scriptura unam sive primam sabbati (Matth.
crosancla ejus resurreetio tertia die facta est, et xxvin) cognominat, annectfmus nec immerito : ijuse
tertio tempore saeeuU, id est, cum gratise coeleslis et conditione primitivae lucis excellens, et trium-
adventu, tota ejus iri carne dispensatio, quse per pho Dominicse resurreclionis insignis, et nostra
resurreclionis consummata est gloriam, mundo ap- C quoque nobis resurrectione manet semper exopta-
paruit. Prima namque sseculi tempora lege nalurali bilis. Septem quoque dies lunse, id est, a quinta
per partes, media lege naturali vel prophetis, ex- decima usque ad vicesimam pfimani, per quos ea
trema chrismate spiritali per seipsum veniens illu- Dominica naturali ordine discurrit, universilatem
strare dignalus est. Sed et ipsa tunc lurtse conver- Ecclesiai), quae per totum muudum paschalibus est
sio, pulcherrimum nobis sacramenti coeleslis spe- redempta 'mysteriis, aperte denuntiat. Nam et seT
ctaculum preebet. Namque luna quse rotundi facla ptenario saepe numero universitatem designare
schematis, asole lumen, ut supra diximus, accipit, Scriplura consuevit. Unde et quod ait Propheta :
ideoque semper ex dimidio orbe quem ad solem Sepiies in die laudem dixi tibi (Psal. cxvin), nil me-
habet lucida est; ex altero autem dimidio semper lius inteUigitur quam quod alibi ait: Semper laus
obscura, a primo usque ad quintam decimam lucis; ejus in ore meo (Psal. xxxm). Et specialiter tolarii
cremenlum ad terras, defeclum vero habel ad coe- catbolicam Ecclesiaeprofectionem eo figurari Joan-
los, a quintodecimo aut usque ad novissimum cre- nes testatur, qui ad seplem Asieescribens ecclesias,
roentum ejusdem suaelucis a terrenis aversa , pau- universalis per orbem Ecclesise mysteria patefecit
lalim ad coeleslia revertitur. Quee nimirum ejusi-_ (Apoc. i). Unde et per omriia quee singulis septem
conversio, recte paschalis gaudii mysteria signat, scribit hortamenta, hunc versiculum intexere cura-
quibus omnem mentis nostrse gloriam, a vilibus; vit : Qui habet aures audiendi, audiat quid Spiri-
averlere deliciis, caducisque favoribus, atque solum tus dicat ecclesiis (Apoc. u). Quod uni cuilibet di-
coelesiis graliae Jumen suspendere, doeemur conlem- xerat, hoc omnibus se dixisse probans ecclesiis.
plando. Yel si ulramque ejus conversionem in bo- Nec minus etiam moralem nobis commendant pa-
num deleetat interpretari*, possumus inlelligere, , schalia tempora sensum. In nomine quidem estpa-
quod.crescens ad oculos humanos lumen lunse, Vir- schoe, ut de vitiis ad virtutes transitum quotidie
tutum gratiam quibus apparens in came Dominus; facisimus spiritalem ; in mense autem novorum iu
mundoilluxit, insinuet: de quibus dicitur : Et Je-• quo adulti fructus, adventu suo pronuntiant vele-
' sus
proficiebal sapienlia et mlate et gratia, apud rum cessationem : Ul exuentes veterem hominem
Deum et homines (Luc. n). Recrescens vero ad coe- cumactibus suis, renovemus spiritum mentis nostrce,
los, resurrectionis ascensionisque illius gloriam et induamus novum hominem, qui secundum Deum
designet: quse in sequidem ipsa mox perfecta pro- creatus est, in justitia et sanctitate verittttis (Coloss.
venit, sed in animo fidelium, quibusdam lucis suse ni); ut et vegetati diversarum veritate virtutum
 613 B. RABANIMAURI ARCHIEP. MOGGNT. OPERUM PARS I. 6«
, carumque foliis veluli ampsnsearboris adumbratione A 1 tum phase obsetvabunt, et csetera. Cunj phase tem-
velati, tanquam Iseiseatque fructiferse .segetes pul- pore quidam qui immundi erant facti super ariima
lulejnus in plejiilunio; ut perfectum splendorem hominis, id est, super mortuo, quserereiit quomodo
fidei assensus gerentes, a peccati tenebris segre- pascha facerent, quoniam oportebat eos ab iininuh-
geffiur, In rfeversaeadem luce hjpari ad coelos,quod ditiis septem diebus purificari secundum legem,
a quintadecima luna fieri incipit, ut quanto inagrii consuluit Dominum Moyses, et responsum acce-
sumus humiliemur in ommbus dicentes cum Apo- pil, cuicunque tale aliqujd accidisset, veltam in
slolo singuli..: Gratia aulem Dei sum id qttpd.sum, longinquo itinere constitutus esset, ut non posset
Qua? profecto gratia muneris superui, quia tertio occurrere, alio mense eum facere debere pascha,
tempore sseculi manifestius effusa est, pulchemma propler diem mensis quarlumdecimum, ubi luuae
•
figurarimj consequentia, lunse hebdomadae Juinen numerus observabatur. Sed si quaeratur quid face
ipsius, quod eatenus ad lerras creverat, ad coele- rent si 'forte lalis immunditia etiajn ad secundum
slia jain crescere inchoat. Pulchre hancin Pascha mensem occurreret, .arbitror id quod diclum est,
observare prsecipimiir, tit gralise qjiani aecepinius de secundo mense, lanquam regulariter retinendum
nunquam obljtij per singujos gradus spiritalis trans- fuisse, ut iertio mense dbservarent, aut eerte pa-
ittts largitori illius obediendo, vicem perpendere B ] scha non egisse tali necessitate, ad Culpam rion
meminerimus, Yel certe in crescente ad homines pertinere. Sed quid sibi velit secundum niysieriijm,
ljina, vitse ijobis activse, in reversa vero ad coelos, qtiod hi qui longius habitant, vel immuridi in anima
speculaliyse typus ostenditur. Yel in hac nobis fuerint, in secundo mense pascha juSsi sunt facere?
conversione, dilectip proxlmi, in ilia, nostri signa- Quod iiimirum in typtim intelligitur populi gentium,
tur yictoris, Adhuc cpnyersus liicis ejus profectus, qui cum onmibus dcempnibus fornicati, immundi
ut bona foras op.eremtir admpnet; porrp illuc, ut videbantur in anima, salubri vero confessione
eadem Jbpna ppera splo siqjernse lnercedis intuilu mundali, ad secundam nativitatem, quasi in se-
geramus; huc., ut Ittceat iux noslra coram hotnhii- ctmdo mense transire praocipiunlur. Duo si quidem
bus, ut videant bonanostra opera; illuc, u.t glorificent inlei-ppsita sunt prp quibus pascha primum facere
Patrem nostftim qui h\ cmiis est (Matth.v). In una quiljbet non poterat, hoc est si immundus super
sabbati quse Novi Testamenti propria solemnitas anima, sive in via prpcuj fuerit. Immundus est hj
est instruimur, ut spfe futurse nostrffi in Chrislp .anima qui diabplica iUusione, per idplorum cultu-
resurreclioijjs, patienter in prsesenti, omnia adversa raui, etpeccatorum enormitatem, potiuitur. In yja
pro Chrjsto pt ipsam mortis toleremus ijjjuiTam, est procul, qiti verbum salutis audjens, deserere
audientes ab Apostolo : Quia si SpitUus ejus qui ^1 idola, et Dei fidem percipere eligit; sed tanien.
suscilavit Jesum a motluis fuerit in nobis, vivifica- nondum ad baptisini sacrameiitum, in qua inlratur
bit et mptlalia cotpora nostra, per inkabitatitein in Ecclesiam, Jerusalem videlicet urbem pacis,
SpirUutn ejus ip nobis (Rom. viu). Cojus Spiritus, ubi templum Dei et sancta sanctorum sunt, perve-
qui est septiformis gralia, potest epdem septem: nit. In domo enim una comedi carnes agni juben-
dierum lunariunj njiinerp, qui prsefala unasabbati, lur, quia extra sanetam Ecclesiam veri agni car-
id est, die Pomijiiea circumfertur., intimata non: nes, coipus videlicet Dominicum, edere non Hcet.
incpjjve.njejiter inlelligj,. Yerum de mysterio tem- Gentilis ergo popnlus, quia primum pascha secun-
poris Paschse, si quis plenius scire vult, legat beatii dum legem agere non poluit, in secundo njense, id
A.urelii Augustim ad Januarium epistolain de ra- est, tempor.egratiae,jain purgatus ab omni immun-
tione paschali, ditia peccatorum, domique restiiutus, ubi phase
CAPUT H. Domino rite facere Hcet, j'uxta vesperam mundi
cum azymis et lactucis agrestibus agnum comedant;
De his qui non poterunt Pascha in tempore suo quo quibus prseceptum est ut non relinquant ex eo
eis prwceptum sil celebrare.
' quidpiam usque niane, et os ejus npn confringant,
•p.
(biD,) Eccjeaulem quidam immundi superpnimaho- sed omijem ritum p.hase duTgenter observent. Pa-
minis, qui non poterant.facere phase, in die ilio, aoce- nes ergo sine fermentp cpmedit, quj jecta sine
dentes qd .Moysenel Aaxon dixerunt eis : Immundi corruptione vanse glorise exercet, qui njandata mi-
sumus super anima. hominis. Quaxe fraudamur ut sericordiae sine admistione peccati exhibet, ne per-
non valeamus offexre oblalionem Domiiia ,in lempore: verse desipiat. Lactucse vero agrestes yalde amarse
suo, interftlios Israel? Quibus respandit Moyses : sunt. Carnes vero agni cum lactucLs agrestibus
Stale ut consulum quid prmcipiat Dominus tie vo- sunt edendse^ut cum corpus Redemptoris accipimus,
bis. Locutus est Doptinus ad Moysen dicens : Lp- nos pro peccatis uostris in fletibus affligamus, qua-
quere filiis Israel: Homo qui fuent hnmundus sa- tenus ipsa amaritudo poenitentiaeabslergat a menlis
per anima, sive j» .vi.aprocul in gente vestr.a,faciat- slomacho perversse amorem vifse, Non remunebitex
phase Dotttino mense seeundo., quartatiecima die' eo quidquam usque mane, quia cjus dicta magna
mensis ad vespetum, cum azymis et lactucis agresti- sunt sollicitudine discutienda, quatenus
priusquam
bus comedentillud. Non relinquenl ex eo quidpiam' dies resurrectionis appareat, in hac
prsesenlis vitse
usque niaiie, et qs ejus no.n canftingent, .pmnetti«'- v.ocationeomnia niandata illius intelligendo et ©pe-
645 ENARRATIONES 1N LIBRUM NUMERORUM.— LIB. H. 640
rando penetrentur. Sed quia valde difficile est ut A illius figebaitt tabetnacula, Cunctis diebus qnibus sia-
agni dmne eloquium possit inte.Uigi, ut omne ejus bat nubes super laberiiactilum, mctnebant in eodem
mysterium penetrari, recle subjungitur : Si quid loco. Et si evenisset ut mullo lempore mqneret super
aulem remanserit, igne comburelis. Quod ex agnp illud, erant filii Istael in excuMis Domini, et npn
remanet igni comburimus, quando hoc quod de prpftciscebanlur quclqupl diebus fuis.sef.nubes super
mysterio incarnatioriis ej'us intelligere non possu-r tabernaculum. Ad imperium D.omi.nierigehant tentor
mus, potestati Spiritus sancti humiliter reserva- xiu, eiati imperium illius cleppnebant,Si..f-uisset'nubes
mus, ut,non superbe quis audeat vel contemnere, a vespete usque mane, \et slatitn diluculft f.eliquisset
vel denuntiare quod non intelligit, sed hoc igni tra- tabetnaculutn, proficiscebantur, Et si pest djepi et np-
dat, cum Spiritui sancto reservat. Prohibentur qui ciemrecessissei, dissipabanl labernaculq, Si verp duo-
pascha faciunt ossa frangere. Non franguntur in bus aut uno mensevel longioti tempare fuisset super
cruce ossa Domini, attestaiite evangelista, qui ait: tabernaculutti, manebant fiiii Israei ineod-em loeo, et
Os nqn eomminuetis ei (Joan. xix). Omnem rilum non proficiscebanlur. Statirn qvteni ut r.ecessisset,nio-
PascboeobservabuntChristiani, quiaquidquid inlege vebanl castra. Per verbum Domini figeb.anttenforia,
historialiter prseceptum est facere in celehralioije et per verbum itlius proficiscebanlur: erantqtie in ex-
paschse, totum in Eeclesia Ghristi spirilaliter obser- S.cubiis Domini jiixlaimperiumejusper manum Motjsi.
vatur. In Septuaginta quoque interpretibus bpeeapitulunj ita
Si quis autem et mundus est et in ilinere non fuit, continetur : Et diequa constitutum est tab.ernaculum,
et lamen non facit phase, exlerminabilur anitnailla texit nubes labernaculum domum lestimonii,et vespet-e
de poputis suis, qnia sacrificium Dotnino non obtulit eral supet tabetnaculum, velut. specics ignis nocte. Et
temporesuo; peccalutn suum ipseportab.it. Hiceos cum ascentiisset nubes a lubernaculo, el ppstea pro-
qui sub lege veteri fuerant comminando instruxit, movebant filii Israel, In loco ubicunque steterat nu-
ut paschae tempus legitimum servare non neglige^ bes",ibi castra coUocabaiitfilii Israel. Per prwceplum
rent, quatenus interitum vilae non incurrerent, si Domini collocabanl castra filii Israei, et per prmce-
prseceptum Dominiobservare non procurarent; imo ptutn Dotnini promovebant, Onines'tiies in quibus
et eos qui sub gratia Cliristi sunt positi admonet, obumbrabat nubes super tabernaculum,, in castris
quatenus phase spiritale lempore suo agere non ne- etant filii Israel; et quando prolraxerat nubes super
gUgant. De quo videlicet temppre : Paulus apostolus tabernaculum dies plures, et custqdient filii Israel cu-
dicjt. Ecce nunc tempus acceplabile, ecce nunc dies stodias Domini, et non pr-omovebunt.Eferit cum iexer
salulis (II Cor. vi). Qttia quisquis redeinptionem rii nubes tiiesnumero super lubernacului.n,pervocem
humani generis, quse in veri agni immolatione per- Domitii in caslris erunt, et per prmceptum Domini
petrata est, fide digna celebrare non curat, suamque promovebunt. Et erit cum fuerit nubes ,a vespera
vitam in meliora non studueiit convertere tempore usque mane, et ascenderit nubes mane, et promove-
mortatitatis istius, atque a vilus ad virlutes transire bunl die vel nocie. Et si ascenderit nubes promove-
non feslinat, ad resurrectionis utique gloriaiu, quae bunl; vel die mensediei abundante nube obumbranle
in fine veracibus Christi cultoribus tribuetur, non super illud, in castris erunt filii Israel, et pon pro-
pertinebit, sed a consortio onmium sanctorum anima movebunt, quoniam per ptmceplumDontini promove-
exterminabilur, nec ei in coelu laetissimosanctorum buttt. Cuslodiam Domini cus.todi.ertintper prmceplum
uUamcommunionem habere licebit. Quod autem se- Domini in matvuMoysi. Tplus hic locus diligeiiter
quitur: Peregrinus quoque et advena si fuerit apud exponendus est, quoniam jnusitalis genejibus locu-
vos, phase faciat Dominojuxta cmremonias et justifi- tionum obscuratus est. Et die, inquit, qua stalulum
caiiones ejus : prmceptumidem erit apud vos, iam ad- est labernaculum, lexit nubes labemaculum dotnum
venmquqmindigenm,ostendit nuUam distantiamesse tesiimonii. Idem iabernacujum appelJavit dpraum
personarum apud Dominum; sed quisquis, sivfeJu- testimonii. Et vespere erat super tabernactdum velut
dseus, sive gentiUs, sive masculus, sive femina, sive species ignis usque mane: ila fiebat semper. Deinde
servus,sive liber, ad fidemcalholicam conversus, et diligenter exprimit quid fiebat semper. Nubes, in-
baptismate Christi ablutus Ecclesise unitatem perce- quit, tegebat illud di.e, et species jgnis ijoete, Et
perit, resurrectjonis Christi mysteriis, rite iUieom- cum ascendisset nubes a tab,etnqculp, et ppsteq pro-
mtraicare licehit. mpvebunl ftlii Israel. Ista sentenlia pljscura non est,
CAPUT III. liisi prppter Tllamlocutionem ubi additur, et. Ordo
Qtwmodopraficisci debeant filii Israel. enirii verborum ijiteger sequitur, etiam si desit ipsa
(IBID.)Igitur die qua ereptum est iabetnaculum, eoiijunctio, et sic dicatur : Et cum qscendissetnubes
operuit itlud nubes. A vespera autem super lentorium a labernuculp,ppstea promqvebuntfilii Jsrqei, Quam-
erat quasi speciesignis usquemane, sicftebatjugit-er. vis et ipsum quod diclum esl pastea, sj ,deesset,
Per diem qperiebat illud nubes, et per noctem quasi plenaposset esse sententia. D.ejndesequitur dic.ens:
speciesignis. Cumqueablala fuisset nubesquwtaber- Etin loco ubi steterat nubes, ibi castraco.llocabantfilii
naculum prolegebat, tunc proficiscebanturfilii Israel; Israei, Hoc autem loluni qiipd faciebant ad prsece-
el in loco ubi stcii-ssetnubes, ibi ccislrnmelabaniiir. pturii Domini referens, ita complectilur. Per prmce-
Ad imneriumDominiproficisceb.anlur,et ad imperium plum Domini, inquit, caslra coilocabunt filiilsrael, et
647 B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT.OPERUM PARS I. 648
per ptmceptumDomini ptomovebunt. Prseceptum Do- A junxit et ait : Vel nocte, el si ascenderit nubes, pro-
mini appeliat signum ipsum, quod fiebat in nube, movebunl. Sed loculio est inusitatior. Non enim
sive cum staret obumbrans tabernaculum ut castra lantum posilum est ei, sed eo more positum est,
consislerent, sive cum ascendisset atque ullra mo- quo non solet. Unde mihi videtur preeposteratus
veretur, ut eam elevalis caslris sequerenlur. Mu- ordo verborum, sicut saepeel in Latinis locutionibus
tavit.saneiri hac sententia narrantis modum, et fieri solet, quod genus antislrophe dicitur. Proinde,
tanquam prsedicens atque praenuntians, verba fu- si ita dicatur, vel el nocle si ascenderit nubes, pro-
turi temporis habere ccepit. Neque enim ait, per movebunt, aut certe ita, si et nocte ascenderit nubes,
prseceptum Domini caslra collocabant filii Israel, promovebunt,planissimus sensus est." Adhuc autem
sed coUocabunt. Nec ait, per prseceptum Domini occurrebat cogitanti ut scire vellet, ulrum quomodo
promovebant, sed promovebunt. Et hunc modum cognitum est solere illos ad nubis signum diebut
etiam in consequemibus servat, qui modus in Scri- et noctibus ambulare, vel diebus et noctibus in ca-
pturis est inusitatissimus. Nam verbis preeteriti stris esse, ita etiam solerent per dies lanlum ma-
temporis ssepe futura praedicta esse novimus, sicut nere, etiam quorum noctibus ambularent. Quod
est :. Fodetunt manus meas et pedes meos (Psal. arbitror Scripturam in consequentibus intimasse
xxi). Sicut ovis ad immolandum ductus est(Isai. B cum dicit: Die vel mense diei anibulante, nube ob-
Liii), et innumerabilia talia. Ut autem narrator umbranle super illud, in castris erunt filii Israel, et
rerum gestarum verbis utalur temporisfuturi, sic- non promovebunt. Quia enim dixerat: Vel nocte et
nt hoc loco, difficillime in Scripturis inveniri po- si ascenderit nubes, promovebunl,tanquam reslabat
test. Ergo posteaquam dixit de die et nocte, quo ut diceret : Die autem si non ascenderit, non promo-
signo promoveret populusvel maneret, ne putaren- vebunt, quando quasi promovere debere videbanlur.
ttir per noctem ambulare, et per diem solere con- Sed quia hoc etiam diebus plurimis fieri poterat,
fidere, atque hoc diebus omnibus solere, securus ut noctibus ambularent, promovente nube et ea
adjunxit atque ait : Omnes dies in quibus obumbtat manente diebus non ambularent, ideo posuit diei
'
supet 'Xabernaculumnubes, in castris erunl filii Is- vet mense diei: Non dixit mense, ne ibi et nocles
rael. Et quando protraxerit nubes super tabernacu- ejusdem mensis acciperentur ; sed mense diei, id
lum dies plures. Deinde admonens non hoc ex illo- est, mense ex ea parte qua dies illi fuit, non ex ea
rum necessitate fieri, sed ex Dei volunlate, et cu- qua nox. Die ergo vel mense diei, abundante, nube
slodient, ltiquit, filii Israel cuslodiam quam prmcepit obumbrante, id est, abundante in obumbrando, vel
Deus, el non ptoinovebunt. Et tanquam diceretur : abundantius obumbrante super illud, illud scilicet
Quando ergo promovebunt ? Et etit, inquit, cum C labernaculum, in caslris erunt filii Israel, et non
lexetit nubes dies numeto supet tabetnaculum, id promovebunt, Poslremo fepeliit divina auctorilale
est, certo numero, qui numerus utique Deo placet, faclum, cui resisti utique non debeat, adjungens
per vocem Domini jn caslris erunt, et per prsece- quoniani per prseceptum Domini promovebunt. Cu-
ptum Domirii promovebunt, banc videtur dicere slodiam Domini cuslodierunt, per prmceptumDomini
vocem Domini, signum quod dat destatione etmotu in manu Moysi; reiiiit ad verbum praeteriti tempo-
nubis ; quia et vox loquenlis pi'ocul dubio signum ris, ut diceret, custodierunt. Quod vero in fine po-
est voluntatis. Quod ergo ait, et per prwceptum Do- suit, in manu Moysi, usitalissima in Scripturis lo-
mini, hoc idem signum puto inteUigendum,fquaa- culio est, quia per Moysen haec Deus preecipiebat.
quam posset vox et prseceplum Domini illud etiam Secundum allegoriam vero nubes, quee tabernacu-
accipi, quod locutus est, ut solet ad Moysen, et lum operait, et populum per eremum duxit, sua
praecepit hoc fieri. Neque enim scirent iUi promo- positione indicium dans, quando esset filiis Israel
vendum esse nube promovente, et standum esse transeundum, et quando casira-nietandum,. incar-
niibe stante, nisi eis hoc anle prseciperetur. In his nationem Christi significat, cuj'us clementia laber-
aulem quae dicta sunt nondum apparuit, utrum per naculuni Ecclesise protexit, cujus bonitas statiun
diem tantum ambularelur, an etiam per noctem, " ejus disponit, et cujus prudentia in via prsesentis
secundum signum quod nubes motu suo dabat. For- sseculi transitum ipsius direxit. Idem est el columna,
tassis enim quamvis plures dies in castris mane- quia rectus est et flrmus, et fulciens iijfirraitatem
rent, nube non promovente, potuit tamen putari nostram, et per noctem lucens, per diem non lu-
nubem non solere ascendere de caslris, et signum cens, ul qui non vident videant, et qui vident cmci
itineris dare nisi per diem. Sequitur ergo et dicit : fiant (Joan. ix). Polest et sic non incongrue accipi,
Et erit cum fuerit nubes a vespera usque mane, el quod Christi sacramentum lanquam in die mani-
qscendet nubes mane, et promovebunt die. Hic iUa festatum est in carne velut in nube; in judicio
copulativa conjunctio, more Scripturae posita est. vero lanquam in errore nocturno, quia tunc erit
Nam, ea detracta, plenus est sensus hoc modo : Et magna tribulatio saeculi tanquam ignis, et lucebit
eril cum fuerit nubes a vesperausque mane, et ascen- justis, et ardebit inj'ustis. Juxta tropologiam aulem
derit nubes mane, promovebunt die. Deinde quia et in igne terrores, in nube aulem visionis lene blan-
npcle si nubes ascenderet promovebanl, alque iter dimentum ostendilur. Dies vero justi vita, el nox
noctui'hum si illud signum accipereut agebant, ad- accipitur vita peccatoris. Unde el conversis pec-
m ENARRATIONES IN LIBRUM NUMERORUM.— LIB. II. 6S0
catoribns Paulus dicit : Fuistis aliquando tenebtm, A ardentius excitantur. Movebunt,inquit, castra primi,
nunc autemiux in Dotnitio (Ephes. v). qui sunt ati orientalem plagam. Quinam sunt illi
In die ergo columna per nubem monstrata- est, et qui ad orientalem plagam castra movent, nisi hi
in nocle perignem, quia omnipotens Deus, et blan- quibus lux fidei primum fulsit? Ordinatis ergo
dus justis, etiterribiHs apparebit injustis. Justos in Evangelii preedicatoribus, priffium Salvator pfeece-
judicio veniens per lenitatis mansuetudinem demul- pit': In viam gentium ne abieritis, et in civitaies Sa-
cel; iUos vero per justitiam districtionis terret. mttritanorum ne intraveritis, sed potius ite ad oves,
Rursum de hac columna ignis et nubis sublili inve- qum perierunt domus Israel (Matth. x): quibus et
stigatione discussum, inteUigi et aliter potest. Quid ipsa Yeritas prsesentialiter inter eos conversans,
est ergo quod columna nubis, quse in eremo popu- Evangelium preedicabat, sed passione Redemptoris
lum prseibatsplendore ignis, non in die, sed in no- nostri ac resurrectione perpetrata, idem Redem-
cte radiabat, nisi quia Redeinptor noster suse con- ptor apparens discipulis ait: Data est mihi Omnis
versationis exemplo, ducatum sequentibus se prse- potestas in cmlo et in terra. Euntes ergo, docete om-
sfans, de justitia sua confidentibus nuUa luce claruit, nes gentes, baptizanfes eos in nomine Pafris et Filii
peccatorum suorum fenebras agnoscentihus igne et Spiritus sancti (Matth. xxvm). Tribus ergo Juda
suiamoris infulsit? B cum caeteris, qui secum ad orientem habitabant,
•*
CAPGT IV. primum castra movebat; deinde caeterae tribus se-
De modo lubarum. cundum ordinem suum : quia primum in Judaea
(CAP.x.) Locutusque est Dominus ad Moysen, di- oportuit Ecclesiam primitivam construi, deinde ex
cens : Fac tibi duas tubas argenteas ductiles, quibus cunctis per orbem nationibus gentes ad fidem con-
convocare possis'mullitudinem, quando movenda sunt vocari. Quando autem congregandus est populus,
castra. Cumqueincrepueris tubis, congregabitur ad te simplici tubarum clangore et non concise ululabunt.
omnis lurba ad oslium tabernaculi fmderis. Si semet In convocatione populi simplex tubarum clangor, el
clangueris,venientadleomnes principes etcapitamulti- non concisus esse jubetur, quia qui multitudini ver-
ludinisIsrael.Sin autem prolixior atque concisusclan- bum fidei praedicat, simplici et aperta locutione
gor increpuerit, movebunt castta ptimi, qui sunt ad debet uti, quatenus ea quae dicuntur multi intelli-
orientalemplagam. Per duas enim tiibas exercilus du- gant, et multi inde sedificentuf, ne forte si obscurae
citur, quiaper duo Testamenta sive per duo prsecepta locutioni doclor operam dederit, et ignota verba in-
charitatis, ad procinctumfideipopulusevocatur. Quse terposuerit, auditor sine fructu eedificationis,vacuus
idcirco argenteee fieri praecipiuritur, ut praedicatorum inde recedat. Hinc et doctor gentium quibusdam de
eloquia nitore refulgeant, et auditorum mentem C ( linguarum diversitate gloriantibus ait: Fratres, si
nulla sui obscuritate confundant. Idcirco autem du- venero ad vos linguis loquens, quid vobis prodero,
ctiles, quia necesse est, ut hi, qui venluram vitam nisi vobis loquar, aut in revelalione, aut in scientia,
prsedicant, tribulationum praesentium tunsionibus aut in prpphetia, aut in doctrina ? Tamen, qum sine
crescant. Quod autem stibditur, Si semel clangueris, anima sunt vocem dantia, sive tibia, sive cilhara, nisi
veniant ad te principes et capita multitudinis Israel, distinctionem sonitus dederint, quomodo scietur id
semel lubis clangere, est vim verbi doctrinse secun- quod canitur, aut citharizatur ? Etenim si incertam
dum unitatem fidei et concordiam sensus catholici[ vocemdet tuba, quis parabit se ad bellum ? Ita el vos
proferre. Ad quem sonitum principes et capitai per linguam, nisi manifeslumsermbnemdederilis, quo-
multitudinis convenire debent, quia valde conde- modo scietur id quod dicitur ? Et item : Quid ergo,
cens est, ut iUi qui prsesunt caeteris, una fide una- inquit, est fratres? Cum convenitis, unusquisque ve-
que dilectione convenientes, de salute sua ac sibii strum psalmum habet, doctrinam habet, apocalypsim
subditorum pacifice disputent, aUisque pacis ett habet, linguam habet, interpretationem habet, omnia
concordiaebonum ad exemplum prsebeant, ne forte! ad mdificationemfiant (I Cor. xiv). Quamvis enim in
si aUter eecinerint, merito eos reprehendat aposto- bonis doctoribus tanta doeendi cura sit vel esse de-
lica aucloritas; quse ad Corinthios scribens, ait: : v beat, ut verbum, quia nimis obscurum sit vel ambi-
Cum enim sit inter vos zelus et contentio, nonnepar- guum, Latinum esse non possit, vulgi tamen sic more
nales estis,etsecundumhominemambulatis? (I Cor. i.)) dicatur, ut ambiguitas obscuritasque vitetur: non sic
Et item : Convenientibus,inquit, vobis in ecclesiarii,, dicatur, ut a doctis, sed potius ut ab indoctis dici
audio inter uos schismata esse, et ex parte credo» solet. .Quid enim prodest locutionis integritas,
(I Cor. xi). Sed magis tilud sequantur, quod idemi quam non sequitur inteUectus audientis, eum lo-
Apostolus iisdem Corinthiis ait : Obsecro aulemi quendi omnino nuUa sit causa, sed quod loquilur
vos per nomen Domini nostri Jesu Chrisli, ut idipsumi non inteUigunt, propter quos ut intelligant loqui-
dicatis omnes, et non sint in vobis schismata. Silis au- mur? Qui ergo docet, vitabit omnia verba quae non
tem perfecli in eodem sensu et in eadem scientiai docent. Et si pro his aliqua, quae intelliguntur in-
(I Cor. i). Bene autem dicitur, Cum concisus clangor• tegra potest dicere, id magis eliget. Si autem non
increpuerit, movebuntur castra: quia nimirum cumi potest, sive quia non sunt, sive in praesentia non oc-
subtilius ac minutius prsedicationis sermo tractatur, currunt, utetur etiam verbis minus irttegris, dum
auditorum inentes contra tentationum certaminai tamen res ipsa doceatur atque discatur integre.
PATROL. CVIH. 21
 - B. BABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT.OPERUM PARS I. 652
6S1
Et hoc quidem nori soltim in collocutioiiibus sive iA bis. Anno secundo, merise secundo, vtgesimodie men-
fflant cum aliquo uno, sive cum pluribus, verum- sis, elevata est nubes de tabetnaculo fmderis-: profe-
etiam multo magis in populis, quando sermo promi- ctique sunt filii Israel per turmas suas, de deserlo
tur, ut intelligatur instandum est. Est autem opti- Sintti, el txcubuit 'nubesin sbliludine Pharan, etc.
mus modus dicendi, quo fit, ut qui audit verum au- il Thess. v). Duodecima mansione venerunt fitiils-
diat, et quod audit, intelligat : bonorumque {inge- rael ih deseftum Sinai, quadragesimo septiffiodie,
niorum insignis est indoles, in verbis veram amare, ex quo 4e JSgypto trahsierunt, pi-obante Scriptura
non verba. Quid enim prodest clavjs aurea, si ape- Exodiac dicehte : Mense terlio egressioriisfiliorurii
rire quod volttmus non potest ?, Aut quid obest li- Israel de MgypXo-,in tiie hac transieruht in soliludi-
gnea, si hocpotest, quando nihil quserimus nisi ut nem Sinai: Profeclique simul de Raphidim, venerunl
pateat quod clausum est ? Sequitur : ih deserlum 'Sinai, et caslra metati sunt tu eremo :
Filii autem Aaron sacerdolisclangent tuMs, eritque sedilque Israelibie regione montis : vt Moyses ascen-
hoc legitimum sempiternum in generationibus vesiris. tiit ad Domirium>.Vocavitqueeum Dominus de monle,
Fiiii quidem Aaron clangent tubis, eftm doetores dicens; et reliqua (Exod. xix). Et rurstim : Vade, iri-
sancti prsedicant verbum Dei, et viam jusfitiae att- quit Dominus, ad populum, et sanclifica eos hodieet
ditoribus suis, vel studia demonstrant, quatenus in B 3 >cras: et lavent veslimentasua, sihlque partiti in diem
semita mandatorum Dei gressibus bonorum operiim tertium, quia tertio die desceiidet Dominus, vidente
ambulant, et iter impiorum devitare sustinent. Et univetso populosuper inontem Siritti (Ibid.), quod et
nota, quodnon alii quilibet, sed filii Aaronjuben- factumcsk Laveruntque vestimenta stia, et ab iixo-
lur tubis clangere, quia proprie pfficium est sacer- ruffi coitu separati sunt, dieque tertio descetidit Do-
dotum, Evangeliuni Christi populis prsedicare, qui- minus in montfem.Quofumantfeiet fulgore, tohitruo,
bus per prophetam dicitur : Glama, ne cesses: quasi caliginei voce tubse, ffiortalium corda lerrentibus,
tuba exalia vocetntuam {ha. LVIII). Et item : Exal- Moyses loquebatur, fet boiriinus resporidebat ei.
la, inquit, in fortitudine vocemiuam, qui evangeli- -Snpptttemus numertim, fet invehieriitis quinquagfe-
zas Sion : exalta, noli tintere, etc. (Isa. XL). simo die egressionis Israel de JEgypto, in veriice
Si exieritis ad bellutnde terra vestra contra hostes-, montis Sinai legem datam. Unde ex Peritfecostesce-
qui dittticant adversutnvos clangelis ululaniibus tubis, lebratut solemtiitas, et poslea fcvangelii sacfamen-
el erit recotdalio vestri coram Dotnino Deo vestro. tem, sancti Spirittis descensiohe coffipletur. Lohgum
Uliilantibus tubis clangitur, quando eorain poputis est, si replieafe velim, quid iri Iege prseceptfim sit,
ad poenileniiam et compimctionemlacrymarum exei- quomodo fabricatum tabernacultim , qnse varietas
tandam sermo deflectitur, et corda auditorum ad' ^3 hostiafum, quaevasofum diversitas, qtfofeindumenta
Domim misericordiam implorandam provocantui'. pontificis, qtiSe sacefdotum ac Levitarum caeremo'
Ut eruatnhti, ait, de tnanibus inhnicorum veslroruin. nisej quid egeriril, quomodo populus hutijferatus sit,
Quia necesse est, ut ab omni polestate contra hostes iioc tantuffi dicath, qtfod media pafs Exodi; tet totus
et eontra nequitias spiritale,s auxilium petatur^ qtiav Leviticus libef, et Numeforum prsecepta non mo-
tenus sua gratia epsprptegat, quj non habfent nisi dica, et per sihgulas tribus populi distfibutio, et
de sua pietale fiducinm'. Si quando.habebilis epulum oblatio principum, iri hac mahsiohe dfescfiptsesurit,
et dies festos el kalendas, eaneiis lubis supet holocau- inultorumqiie volumirium dispUtatio huic locp suffi-
stis et pacificis victitnis; ut siitt vobis ht. recordutio- cere vix pPsslt.
nem Dei vestri: ego Domintis Deus vester. Gonslde^ - Interprfetatur autem Siriai rubi; ri'6rittnus ut su-
randum nobis est, quod legislatpr in adversis et iii pra in solitudirie Siny sed plufes : ut iiii 'principiuhi
prosperis, tubis clangere mandat, quia pene nullum • sit-,hie perfectio. Ibi solitafius huiriefus, hic multi-
tempus est, quod non habile sit et opporturiura, a'd pleX; Aliud est ehim tiharii';fetaliud Pmrifes gralias
serinoneniproferendum diviiium. ModoenimJecttoni- possidere. Itaqtie- Isfael pbst fainiViafefncum Deo
bus tempus est uli, modocahttiideservire divino, roodo sermoheffi; postquam juxta rri'6'ritemSTriaicbmmora-
orandi, modo docendij modo exhortandi, modo in- tus est anrio uno et diebtis quatrior, ffiira disposi-
crepandi opporlunitas se confeit, 'quia secundum tiorie castrofum fegfessusfestin s'oHludjhe Phafan,
qualitatem auditorum, sermo semper confofhiafi qtiaeintefpfetatuf btiagei'iaut feritas, ifiiqtte succum-
debet doctprum. Hinc quoque per Psalmislam dici- bitmaiae bestiaefastidiens CoelestempaJriem,et ^5gy_
tur : Bonum est confiteri Domino, et psaliete noiriihi ptiofum carries desiderans : quarido muTfdssubitum
tuo, Atlissime.Ad annunliandummane ihiseficottiiam vofaljat iticehdiuffij et iriterfeedehte Moyse, lirium
luam, et verilatem.tuam per noctem. Et item iriquit: vorax flamma corisumpsit. Ttirie accipimit cotiifrii-
Benedicam Domihum in omni tempore, seiiipet laiis ces-, et usqufe ad natiseairi ac Vdmiium devoratit.
ejus in ore meo (Psal, xxxn). Hinc et Paulus ad di- EliguittUrSeptuaginta pffesbyteri, Vadunt ad ostium
scipulum scribens, ait: Prmdica verbum, insta op- tabeftiacull, dtio reJnarieht, Eldad et Medad; rioii
pprtune, importune : atgue, obsecra, increpa, in oriirii impefii hfegJigfentes,sed humiiitatfe stilihiTssi, durii
patientiaet doctrina (II' Tim. iv). Et ailbi: Sihe iri- s'ehoridfe afbitrantor indigrios. Uride et abserites
letmissione;ait, araie : in omnibusgraliUsagiie. Hmc; prophetarif. Sdlurattique popklo ciim adhuc esca esset
est enim voluntas Dei in Chrislo Jesu iri oiririibusvo- ih bre ifsbruth; iru Dei asceridii supei eos, ei bccidit
653 ENARRATIONESIN LIBRUM"NUMERORUM.— LTB;II. 634
pingues eorum, et etecios Israel prwpedivit, rie ati A i cutri. Nubes quoqUeDomihi skpet eos efat per diem
maliim velociter curreietif (Psa(: LXXVII).Unde et curriiricederent. Qliod autem dicitur dfearcS-ioederis
appellatus est locus, Sepulcra cohcupisCerttise,sive Ddriiiiiipreecfedefefiliosisfafelpfefdifestres pfovidefis
ut iii Sepluaginta legimus, memorise desiderii.- castrorum loeuihj quld sighifibatj hisi iricafndticiiJferii
Ex quibus Omriibustios docemur, qui sapieritiam Ddrtiihi electis ab initib mtiridi iter pfaeseritis vitse
dimisiinus ssecularem, et jEgyptias oilas cbntempsi- difigefe, atqiie ducaiuffiad tfeffam sanctaffi vfefaci-
rous, non debere ffiurhiurafe contra coelestem ScrT- tef pfaebere? qtioe pfitis stib figiifa patfes Yetferis
pturarum panem, nec vifulehtias iEgyplibfum, qtii Tesiamenli dttcebat, et rititic iri vfefitateviamjusli-
sunt magharum carnium, sed simplicem mannss ci- tise riobis demoftstfat. Yia ergo tfiurii dierum sanctae
bum quserere. Alioqui si eas rursus vblueriffius ap- tfhiitalis est fides, tfibus tetijporibUs, hoc est, ante
petere, vorabiffius usqtie ad hauseani, et stalim legem^ih legfe;et stib gfatia, callfetriveritatis atque
Domini igne torqiiebimtir; desideriumque nostrum justitise exsecutdfibus stiis fidbUter demonstfans.
veriettir in tumulos, ut simus sepixkra dealbaia; qum Qubd atitem dibit nufifeinstipef eds fessfepef dietii
foris paXeht hotriinibus specibstt; intus aulem plentt ctim ineedererit, sigrilficai pfotfeciibnemdivinam per
sutit ossibus motluoruth et omni spurcitia (Mdtlh, Spifittis sancti gfatiahi ab iriitio elfeetps deffendefe,
xxiii). ^ atque ad fuluram qjiifetem sefvaf e. Buriiqueelevare-
B
' tur arca Dei, dicebat Mbyses: Surgi, Domine, dissi-
GAPUT V.
DeHobab filio RaguM Madianita cognatb Moysi, et perilur ihimici tui, el 'fttgitthla fdcie lua qtii oderurit
profeciiohefitiorum Istaeia monte Sinai. ie. Cum autem deporierelur aiebdt: Revetlefe, Db-
(IBID.)Et dixit Mbyses Hobttbfilio Raguel Madia- iriine, ad mullitudineiii exetcilus Israei.-Ijristfuitergo
niiw cognato suo : Proficiscimur ad locum quem Do- legislalbr secundum tropOlbgiamstio exfempioduces
riiinus daiurus est nbbis; vetti nobiscum, ut benefa- plebis Dei atque rectPfes; nt riOnsegidesneque negli-
ciainus libi, quia Doritinus 'bona protnisit Israeli. gentes in cufa pastofali atque negOtio sU)icoinmisso
Cui ilte respondit: Nm vadam iecum, sed revertar fiant, sed itistaf actiPriis suee, gfegem sibi cbmmis-
j» lettam meatri, iti qiitt nalus sum. Et itle : Noli, sum piTncipi pastoruffi in inifio cujuslibet rei simul
inquit, nbs telihquefe : tii eiiim nosli in quibus locis; et iu consummatione fidelitef conirijerident, qtiate-
pet desettum cttstta pottete debeamus,et eris tiuctor ntis sua opitulatiorie proprias PveSprdtegetis, fugiat
ndster. 'Cuinquenobiscutnvenefis, quidquidoptimutri : iniffiicos, depellat hostes, alque intef stiPs habi-
fuetit eX opibus quas riobisitadiinrus est Domihus; tatis, populum suum in oetbmum coriservare di-
dabimusiibi. PlerumqUepersuadere elatis utilia me- s gtietur.
litis possttmus, si profectum eorum nobis potius';G CAPUT VI.
qtiam iUis profuttirum dicamus, si eorum meliora- Vbi murmurat populus et igne percussuscomburitur;
tionem nobis ffiagis quam sibi impendi postuTamtts. et de esu carnis, uritie murmuraml promiscnum
Facile enim ad bonum elatio fleclitur, si ejus in- vulgus cum filiis IsraeL
flexio prodesse fetaliis credalur. Unde et Moyses,quii (CAP.XI.) Iriterea ortum est murriiur pdpuli quasi
regente se Deo, deserli duce aerea columna, perge- dolenlium prm labore conlra Dofninutn. Quod cum
bat, cum Hobab cognatum suum ex gentiUtatis cori-' audisset Doriiinus, itatus est, Et accehsusin eo ignis
versatione 'vellet educere, et omnipotentis Dei dd- Domini, devbfavit extremam parlem caslrorum. Curii-
minio subj"ugafe,ait: Proficiscimur ad locum queth: que clamttssetpopulus ad Moijseri, oravit Moyses ati
Dominus doturus est riobis: veni nobiscum, ut bene- Dotriinutriet absorplus est ignis. Vocavitquetiomen
faciamus iibi, quia Dominus bona promisil Istaeii. loci iliius, lncerisib, eo quod siiccerisus fuissel contra
Cui cum respondisset ille, Non vadam tecum, sed te- eos igriisDdiriini.Qtiid fest quodriluririilfariteni pbpu-
vettat in terram meain, in qua nalus suin, illico ad- ltifri ignis a Domino accensiis devbfat, hisi quod
junxit: Noli nos telinquete : tu enitn nosii hi quibus5 igriisjustse ultionis iri futufo excruciat iilos qurfiri-
locis per desertum castra ponere debeamus, et erissu•: gua iriflammata a geheriria ad mufiriuraridurii atque
duclor noster. Neque enim Moysi riientem ignorantiai detrahendum faciles proruunt? Unde pef Sap^iferitiam
itineris angtistabat, qttam et ad prdphetiae scien-- . dititur : Susutro et bilinguis, maVedicius'esf(Eccii.
tiam cognltlo divinitalis expariderat, qiiairi columriai xxvm). Et item : Bedius qui lectus esi a lingua ne-
exterius pfaeibat, quam de cunctis interius per con- quam. Mors illius mors nequdm esi, ei utilis pdtiiis
versationerii Dei sedula locutio familiafis instruebat; ; infetnus quam illd. Qui relihquurii Deuhi, iricideniin
sed videlicet vif providus, elato auditofi colloquens,, illam : exardebit in illis ei ridh exstihguetur "(Ibid.)
solatium petiit ui daret, requirebat in via, ut dux eii Bferieautfeinsiibdituf qiiodipse igriis devdfet extfe-
fieri potuisset ad vitam. Egit ilaque ut superbtis au- mam paf tteiri castf6tum. textreiria ''pare''.c\stroriiih
ditor voci ad meiiora suadenti eo riiagis fierfetdevd- flnis pfseseritiunTest actibriuriii liiii cujuscunqueqiia-
tus quo ifateretufriecessarius; et tiridesfeexhoftato- lis fiiefit 'fefmuiiis, a iforiiiridjtidicatuf. Uiide scri-
rem suum priecedefe crederet, inde se siib vfefbis s ptum est: tiofninUs judicabit extferiia feffae. Qul
exhoflantis incUnaret. Profecli sunt ergo de niontee atitfemusque ad mbrtem incdffectus pefseyefat in
Dominiviani itium dietutn, atcaque fmdetis Doriiini i malitia feoricepla, tam Iii ariima quarii etiaih in cof-
vrmcedebateos per dies tres providens castrorum lo- pore urendus erit pefpetua poetia; nec efit aUquid
655 B. RABANI MAURIARCHIEP. MOGUNT.OPERUM PARS I. 656
inexquisitum, quandotolum,quod cogitatum peropus A bus quid aliud quam senectus cordis requiritur, cum
vel etiam verbum iniquum gessit, inferni carcere tales jiAentur eligi, qui senes sunt? Si enim sene-
punietur. Hinc est quod in Evangelio, pertinaci ipsa ctus in eis corpoiis qusereretur, a tantis sciri pote-
Yeritas dicit : Esto consentiens adversario tuo, ne rant a quanlis videri. Dum vero dicitur, quos tu nosli
fbrte adversarius tradat te judici, et judex tradat te quod senes populi sini, profecto liquet quia senectus
ministro, et in carcerem mittaris. Amen tiico tibi, mentis, non corporis, eligenda nuntiatur. Mystice
non exies inde, donec reddas novissimumquadrantem autem descendente in nube carnis Christo, diffusaest
(Mallh. v). Vulgus quippe promiscuum, quodascen- per orbem [vel fidem] Spiritus sancti gratia super
derat cum eis, flagrabat desidcrio carnium sedens el populos et- septuaginta geriiium Hnguis electos;
flens, junclis sibi pariter filiis Israel, et ail : Quis evenilque super omnes donum illud virlutis coe-
dabit nobis ad vescendum carnes? Recordamur pis- lestis, quod quondam fuit in Moyseatque prophelis.
cium, quos comedebamusin Mgypto gratis. In men- Et ait Moyses : Sexcenta millia peditum hujus po-
tcm nobis veniunt cucumeres, pepones, pottique et puli sunt, et lu tiicis, Dabo eis esum carnium mense
crnpe et allia. Anima nostra arida est, nihil aliud integto. Nunquid ovium el boum mullitudo cmdeiur,
respiciunt oculi nostri, nisi man, elc. Durse carnalium ut possit sufficeread cibum? vel omnes pisces maris
mentes per amorein saeculi quasi qusedam mollia •" • in unum
cottgregabunlur, ul eos satienl? Cui respon-
ac delectabilia ferre paratee sunt, dum in hac vila dil : Nunquid manus Dominiinvalida esl? Jamnunc
rerum culmina apprehendere conantur. Cessationem videbis utrum meus sermo operecomplealur. Septua-
Dominus a mundi laboribus imperat, sanclse quietis ginta : El tiixit Moyses : Sexcenta millia peditum,
dulcedinem persuadet, et tamen vesana iniquorum in quibus sum in ipsis, el tu dixisli, Catnes tiabo eis,
mens plus se assequi aspera carnaliter quam tenere el edent mensedierum. N.unqiddovesel bovesocciden-
blanda spiritaliter gaudet; plus acerbilate fatiga- tur illis, el sufficiunt illis? Aut omnis piscis con-
tionis quam quietis dulcedine pascitur : quod aperte gregabilur eis el sufficiel eis? Quseri solet utrum
in semetipso nobis Israeliticus populus ostendit, qui hoc Moyses diflidendo dixisset, et nascetur quoe-
dum refeclionem mannse desuper acceperit, ab slio cur hoc ei non exprobraverit Dominus, si-
^lgypto ollas camium, pepones, porros csepasque cut exprobravit quod ad petram unde aqua fluxit
concupivit. Quid enim signatur in niapna nisi esca videtur de potestate Domini dubitasse. Si autem
gratis?, suave sapiens, ad refectionem interioiTsvitse dixerimus hoc eum dixisse quserendo modum quo
bene vacantibus desuper data? Et quid per ollas fieret, ipsa Domini responsio ubi ad eum dixit:
carnium nisi carnalia opera, vix tribulationum la- Nunquid manus Domini non sufficiet? quasi re-
boribus quasi ignibus excoquenda? Quid per pepo- *-*darguentis videtur quod ille ista non credidisset.
nes, nisi terrense dulcedines? Quid per porros ac Sed melius arbilror intelligi Dominum ita respon-
csepas exprimitur, quseplerumque, qui comedunt, disse tanquam moduin futuri facli, quem ille requi-
lacrymas emittunt, nisi difficultas praesentis vitoe, rebat, dicere noluerit, sed potius opere ipso suam
quse a dilectoribtts suis etnon sine luclu agilur, et potenliam demonstrare. Poterat enim et Marioadi-
tamen cum lacrymis amatur? Manna igitur deseren- cenli : Quomotiofiel istud quoniam virum non cogno-
tes, cum peponibus ac carnibus porros csepasque sco (Luc. n), a calumniantibus objiciquodminus cre-
qutesierunt, quia videlicet perversse mentes dulcia diderit, cttm illa modum qusesiverit, non de' virtule
per gratiam quietis dona despiciunt, et pro carnis Domini dubitaverit. Quod autem responsum est ilii:
voluptatibus laboriosa hujus vilse itinera, eliam la- Spiritus sanctus superveniet in te, et virtus Aliisshni
crymis plena, concupiscunt. Contemnunt habereubi obumbrabittibi (Ibid.), poterat respondere et sic, quo-
spiritualiter gaudeant, et desiderantes appetunl, ubi modo hie. Nunquid Spiritui sancio impossibtle est,
carnaliter gemant. Et dixit Dominus ad Moysen: qui superveniet in te? ac si idem sensus conservare-
Congtega mihi sepluaginta viros de senioribus Israel, tur. Porro autem talia qusedam dicens Zacharias, in-
quos tu nosti quod senes ac magistri sint populi Israel, ^j. credulilatis arguitur, et vocis oppressse poena plecti-
el duces eos ad ostium tabernaculi fwderis, faciesque tur. Quare? nisi quia Dominus non de verbis, sed £?.
ibi slare tecum. El descendamet loquar libi, el aufe- cordibusjudicat? Atioqui el ad illam petram unde
ram de spirilu tuo, tradamque eis, ut susienlenl te- aqua profluxit, poterant excusariverba Moysi,nisi in
cum ohus populi et non tu solus graveris, etc. Sicut eum clara esset divina sententia, quod diffidendo
Audile
plerumque juvertes dicisolent, quinullaconsilii gravi- talia dixerit. Nam ita se ea verba habent:
tate deprimuntur, ita senes non eos Scriptura sacra me, incteduli: Nunquid eiiim tie petra ista educimus
vocare consuevit, qui sola quantitate temporum, sed vobis aquam? (Exod. xvn.) Deinde sequitur : Et
morum grandoevitate maturi sunt. Unde per quem- elevala Moysesmanu sua, percussilpetram bis et exiii
dam sapientem dicitur : Senectusvenerabilisnon diu- aqua multa, el bibit synagoga et pecora eorum (lbid,).
turna neque numero annorum computata. Cani sunt Ulique ad hoc congregavit populum, ad hoc illain
aulem sensus hominis, et mtas senectulis vita imma- virgam, in qua tanta miracula fecerat, sumpsit,
culata (Sap. iv). Hinc ergo est quod ad Moysen eaque petram percussit, atque inde solitaevirtutis
dicit ; Congrega mihi septuaginta viros de senioribus est consecutus effectus. Yerba ergo illa quibus ait;
htael, quos tu nosti quod senes populi sunt. In qui- Nunquid exhac pctra educimusvobisaquam ? possent
657 ENARRATIONESIN LIBRUM NUMERORUM.— LIB. II. 658
sic aecipi tanquam diceretur: Nempeex hac petra se- A modi sunt Paulus, secundum Moysi formam foras
cundum vestram iiicredulitatera aqua educi non po- exiens, ad populum loquitur. Sed videamus et aliud
test, ut denique perculiendo ostenderetur fieri divi- capitulum, in quo refertur quod septuaginta elegerit
nitus poluisse quod illi infidelitate non crederent, viros Moysesex senioribus Israel, et habuerit eos
maxime quia non dixerat : Autiite me, increduti. ante tabernaculum testimonii et de Spiritu Moysi ac-
Ita quidem inteUigi possent hsec verba, nisi Deus, cipiens Deus, dederit septuaginta senioribtis. Et dum
qui cordis inspector est, quo animo dicta fuerint in- requievisset, inquit, super eos Spiritus, prophetave-
dicaret. Sequitur enim Scriptura, et dicit: Et dixit runt omnes. Quod dixit quia assumens de Spiritu
Dominus ad Moysenet Aaron : Quoniam non credi- Moysi, dedit septuaginta senioribus, spiritum non ita
distis mild sanctificare me in cdhspectu filiorum Is- intelligas quasi materialem aliquam corporeamque
rael, propter hoc non inducetis vos Synagogam hanc subslanliam auferens Deus a Moyse, in septuaginta
in terram quain dedi eis. Ac per hoc intelligitur illa secuerit portiones et ita unicuique seniorum exiguam
verba ita dixisse Moysen,tanquam ad incertum per- particulam dederit. Impium est ita inlelligere natu-
cusserit; ut si non sequeretur efleclus, hoc prse-. ram Sptiitus saneti. Sed hoc modo figuram mystici
dixisse putaretur, cum. ait: Nunquid ex hac pelra hujus sermonis adverte : quasi Moyses et Spiritus
educimus vobis aquam? Quod in animo ej'us lateret B I qui erat in Moyseclarissimi cujusdam luminis fuerit
omnino nisi Dei sententia proderetur. E contrario luberna, ex qtta septuaginta alias lucei'nas accende-
ilaque isto Ioco debemus intelligere verba Moysi de rit Deus; ad quas itaprincipalis illius luminis splen-
promissis carnibus, quserenlis polius quomodo fie- dor advenerit, ut origo ipsius luminis nihil damni ex
ret, quam diffidentis fuisse quando sententia*Do- commercio derivationis aceeperit. Et hoc modo pie
mini non secuta est quse vindicaret, sed potius quse intelligitur quod scriptum est, quia abstulitDominus
doceret. de Spirilu Moysi, et dedit septuaginta senioribus.
CAPUT YH. Sed videamus quid est quod in consequentibus. Et
De sepluacjintasenioribus eieclis ad magisterium requievit, inquit, snper eos Spirilus, et propheta-
populi. verunt omnes. Requiescere Spiritum non iriquibus-
(IBID.)Venit ergo Moyses, et narravit populo verba cunque hominibus Iegimus, sed in beatis et sanctis.
Dotnini, congregans septuaginta viros. de senioribus Requiescit enim Spiritus Dei in his qui murtdi sunt
Israel, quos stare fecit circa laberitaculum. Descendit- corde, et in his qui mortificant animas suas a pec-
que Dominus per nubemf et loculus esl ad eum, au- cato. Sicul e contrario ille qui habitat in corpore
ferens tie Spiritu qui erat in Moyse, et dans seplua- subdito peccatis, etiamsi habitabit aliquando in eo,
gittta viris. Cumque requievisset in eis Spirilus, pro- C non enim potest Spiritus sanctus consortium habere
phetaverunt, nec ultra cessaverunt, Et exiil, inquit, peccati et societatem spiritus mali. Certumest enim
Moyses ad populum, et locutus est verba Domi- peccati tempore adesse in corde uniuscujusque spi-
ni. Donec verba Dei audit Moyses et ab ipso do- fitum malum, et agerepartes suas. Cui uiiqtie cum
cetur, intus est et in interioribus consistit, atque locus datur, et recipitur a nobis per cogitationes
in secretis habetur. Ubi vero turbis loquitur malas, et per concupiscentias pessimas contristatus,
et populo rainistrat, ei qui intus non potest sta- et ut ita dicam coangustatus, fugatur de nobis Spi-
re, exire dicirur foras. Quid ergo foriuse et talis ritus sanctus. Propter quod et Apostolus, sciens hsec
conlinet sermo, nisi quod omnis docfor et ma- ita accidere, monebat dicens: Nolile contrislare Spi-
gister Ecclesiae, si de profundioribus mysleriis ali- ritum sanclum, in quo signaliestis in die redemplionis
quid moveat, si arcanum quid reconditum de Dei (Ephes. iv). Igitur peccantes contristamus Spiritum
sapienlia proferat inter periectos, donec in profundis sanctum; jusle vero agentes et sancte, requiem ei pa-
sensibus versatur, intus esse et in iiiteripribus con- ramus in nobis. Unde et quod nunc ait de septua-
sislere dicendus est. Cum vero ergo loquitur ad tur- ginta presbyleris, quia requievil in eis Spiritus, lau-
bas, et ea profert quse sufliciunt his qui foris sunt, dem vitse eorum et virtutes exposuit.
el quse potest vulgus audire, foras dicitur, et loqui I)1 Denique quia pro puritate cordis eorum et since-
adpopulum verba Domini. Hoc video et Paulum ritale menlis, atque intelligenliae capacilate reqttie-
fecisse et intus quidem fuisse cum diceret: Sapien- vit Spiritus sanctus, continuo et operalur in eis;
tiamautem loquimur inter perfeclos : sapientiam au- nec olium patitur, ubi operandi maleria digna sup-
tem non hujus mundi, qum destruelur, sed loquimur peditat. Ait enim Scriplura : Et requievit in eis Spi-
Dei sapientiam in mysterio absconditam, quam! rilus et prophelaverunt. In omnibus ergo qui pro-
nemo principum hujus mundi cognovit (I Cor. n). phetaverunt requievit Spirilus sanclus, nec tamen
Yides qupmodo intus est et interna atque arcanai in aliquo ipsorum ita requievit, sicut in Salvatore.
divinaesapientisepenetratPauIus, cum hsecloquitur ?! Propter quod et scripium est de eo : Quia exivit
Cum autem procedit ad populum, audi quid loqui- virga de radice Jesse, el flos de radice ejus ascendit,
tur : Omnissermo malus non procedat tie ore vestro. et requievit super eum Spirilus Dei, spiritus sapienlim
Qui furabalur, jam non furetur (Ephes. iv). Et: etinletlectus, spirUus consilii el fotlitudinis, spiritus
Vnusquisquevir uxorem habeat, et unaqumque tnxdier scientiw et pietalis, et renlevileumspiritus thnoris Do-
virum suumhabeat (I Cor. vn). Hsecet si quahujus- mini. (Jsn.xi).Sedfortassealiquis dicit: Nihll amplhn
659 B, RABANI MAUJRIARCHIEP. MOGUNT,OPERUM PARS I. 660
pstendJsti de Christo scripliiiij q.uam reliquis homi- A In sequentibus vero tanquam pro culpa ablattim a se
nibus, Sicut enim de cseteris scrjpttjm est,' quia re- munus reposcit et dicit : Redde mihi Imtitiam salu-
quieyjt super eps Spiritiis, ita de Salvatore diclum taris tui: et spiritu principali confirma me (Ibid, ).
est, reguievit super eutn Spifitus Mo.mini. Sed jQuid vero etiam de Salomone commemorem, quem
vide qijia supra nulluin alium Spjriius Dei re- nemo utique dicet,'aut sine Spiritu sancto judicasse
quievisse septemplicj virtBie describitur. Per quod judicia 5vel templum Domino construxisse; aut rtir-
sine dubio ij>sa illa divini Spiritiis substantia; quae sus in sancto Spiritu daemonibus templa fecisse,
quia uno nonjinp npn ppterat dici, diversis vocabu- aut impiis mulieribus flexisse latera sua. Eliam ille
lis explaiiatqr, requiescere super virgam, quee de propheta, qui in tertio regnoi-um libro in Belhel
siirpe Jesse proeedej'et, prophetatur. Habeo et aliud mittebatur a Domino, in Spiritu utique Dei verba
testinjoniuin, quo. docet-epossim in Domino salva- loculus est; non tamen in Spiritu Dei pi'sevaricalus
tore, in eo Spiritum sanctum eximio quodam ge- esse praeceptum Domini credendus est, quo jussus
nere, et Ipnge aliter requievisse quam fertur in cae^ fuerat non manducare panem in Betbel: propter
teris. Dieit Joannes Baptista de eo : Qui ntisitme quod et a leone perimitur (/// Reg. xm). Sed lon-
baplizgrein qqua, ille mihi tiixit : Supet quem videtis gum est ire per singulos. Ego aulem licet non us-
Spifilutn Dei descenchnteinet manenlem in eo, ipse B S quequaque pronunliem, pulo tamen quod in non-
es{ (Jocin, i). Si dixisset Spirilutn descendentein, nullis etiam communibus hominum gestis, quse
pt jion addidisset, cl manentem in eo, nihil prse- quamvis peccato non careant, non tamen digna vi-
cipuum a cseteris habere videretur. Nunc au- deantur, quibus interesse Spiritum sanctum dixeri-
tem eidiiiditel tnatieniemin eo, nt esset hoc signi in mus : ut verbi gralia, connubia legiliraa cai'ent qui-
Salyatpre, quod in nullo alio possit ostendi. Denuo dem peccato, ne. tamen tempori illi, quo-conjugales
ejiiin scrijj.tum est quia manserit in eo Spiritus san- actus geruntur, prsesenlia Spiritus sancti dabitur,
cljis, -Et ne quis putet me in hoc derogare prophetis, etiam si propheta esse videatur, qui oflicio genera-
sciunt ipsi, qjija non ipsis d.erogo, prseferens eis tionis obsequitur. Sed alia plura sunt, in quibus
Ppminiim meum Jesurii Christuni. Recolunt enim sola sibi sufficit vis humana, et neque res indiget,
singulj dicta sua, el inveniunt, quod de nullo alio neque decet adesse prsesentiam sancti Spirilus. Sed
diptuni fesl, quia peccaium non fecit, nec imentus est in hsec per excessum quemdain incurrimus, dum
dqlps in ore ejus (Isa. LIII). Quia pnim solus est qui ostendere volumus, super solum Dominum et Salva-
peecatpm lion Ifepi.t,idcirco in ipso solo mansit, et; torem meum Jesum, mansisse Spiritum Dei; in cse-
permansit SpirTiussanctus. Si enim ipse est de quo teris autem omnibus sanctis, sicut et in Septuaginla
sjpgularp aliquid et eximium dicitur, Jioc quod su- G C seniorihus, a quibus verbi hujus processit exordium,
pra dixinius, quia peecatuiri non fecit, eonstat reli- requievisse Spii'itum__Deitantuin, et operatum esse
qjips pranes fuisse sub peccato. Si omnes, necessa- interpretatur ea quseexpediebant his per quus ope-
rjo et"propbetas. E.tijuom.odoconvenil, ut tempore rabatur, et ut utile erat his quibus ministrabant.
pecpati mansisse in ejs dicamus Spiritum sanclum? Remanseranl in caslris auieni duo viri, quotum
Ajjt sj tibi ijicredibile.yideatur prophetas postquam unus vocabalut Eldad, et alter Medad, super quos re-
acceperajit Spiritum sftnctum, potuisse peccare, quievil Spiritus. Nam et ipsi descripti fuerant et non
adhup ad ipsum Mpysen quem habpmus in manibus; exierunt ad tabernaculum. Non ob contemptum prse-
revertamur, qui utique jnaximus est, et eximius1 cepti Doffiini, sed magis ob devotionem humilitatis,
propbetgrum. Jpse ;describit el lestimonium dal de: in castris hi duo viri remanserunt, quasi indigrios
semelipsp, quia pec,cayerit in ep qupd dixit: Au- semetipsos judicantes ad pereeptionem tanti niune-
dite ipe,iricreduli: Nupquid de petra ista producimus ris. Et ideo inspector -eordium dignos eos j'udicavit
vobis qguam? (Expd- xyii.):-Jri his enim dictis non gratia Spifitus sui: quorttm tota intenlio humilitatis
sanctificavit ppminum jn aqua contradictionis, id virtute adornata fuit.
est, non est cortfisus iii yirlule Dei, et dixit : Quia Cumqueprophetarent in castris, cucurrit puer et
potens est Deus depetra ista veUiac educere vobis "^-nunliavit Moysi dicens: Eldad et Medad prophetant
aquam; sed quasi ex djrTideiitisecjjjusdam fragili- in castris. Statim Josue, filius Nun, minislet Moysi
tale respondit djcens : Njinquid pp.lerimus vobis de et eleclus de pluribus, ait -: Dotnine mi, Moyses,pto-
petra liac edjicere aquaiii? Quia ergo peccatum ei in hibe eos. At ille: Quid, inquit, mmularis pro me?
his verbis reputalqr; a Romino, certum fest quod, Quistribuat, ut omnis populus prophetet, et def eis
hsec cum loqueretur, npn de Spiritu saticto loeulus Dominus Spiriium suum? Pia pastorum mens, quia
sit, sed d§ spiritu peccafi. Quod sj SGripturse testi- nonpropriam gtoriam, sed auetoris quaerit; ab om-
mpnio tantus; proplieta Moyses pstenditur aliquahdoi- nibus vult adjttvari quod agit. f idelis namque prsedi-
habuisse Spiritum Pei, ajiquando yero.non habuisse,' cator optat si fieri valeat, ut -veritafem,quam solus
peccati scilicet temppre, certupjest-quia et de reli- loqui non.sjifficit, ora cunctprum sonent. Unde cum
qujs prpphetis simijis forma tenenda sit. Quid autem1,. Josue djiohus in castris remanentibus- atque prophe-
de Payid dicam, qui Sptiitu sancto tanquam possit; tantibus vellet obsistere, ei per Moysen dicitur :
aufferri, orat ne.auferatur et dicit: Ne ptojicias me; Quid mmulqrispto me? Quis tribuat, ut omnis popu-
.afffpiefua,ei.spifitumiuum neauferAs dtne (Psal.t). . lus proplwiet, et del eis Dominus Sjriritum"suum?
661 ENARRATIONESIN LIBRUM NUMERORUM.— LIB. U. 062
Prophetare quippeomnes volunt, qui honum quod A dissel Doiniitus, itatiis est. Erat enim Moyses vir
habuit aliis non invidit. miiissimus, super omnes homines ,- qui motaban-
GAPUT YHI. lur in terra, etc. ( Ex Augustino. } Quaeri so-
De esu carnium coturnicum. let utrum ipsa sit filia Jethro, au alteram du-
( IEID.) Reversusque est Moyses et majores nalu xerit [ Al., superduxerit ] ? Sed ipsam fuisse, cre-
Israelin castra. Venlus uutem egrediens a Dotnino, dibile est. De Madianitis quippe efat, qui repe-
arreptans trans mare coturnices deluiit et demisit in fiunlur in Paralipomerton J5tliiopes dici, quanclo
castra, Uinere quanlum uno tiie confici polest, ex contra eos puguavit Josaphat. Nam in his locis di-
omni parte castrorum per circttilum, volabantque in citur eos persecutus populus lsrael, ubi Madianiise
aera duobus cubitis alliitidine super terram. Surgeris habilant, qui nunc Saracetii appellantur. Sed nunc
ergo populus, tota die ilia, el nocte, et tiie aileto, co- ' eos ^Elhiopes nemo fere appellat, sicut sbleni loco-
tutnicum congtegavit mullitudinem. Qui patutn, tie- rum et gentiuin nomina plerumque vetustate mu-
cein coros. Et siccaverunt eas per gyrunicasirorutri. tari. Allegorice autem Mariam dicimus formam ha-
Adhuc carnes eranl in ore eorum, nec defecerat hu- buisse plebis prioris : Moysen,id est legeffi Domiui
juscemodi cibus : et ecce furor Dotnini concilatus in transisse ad conriubium Jithiopissee hujus, quse ex
populum, percussit eum plaga magnanimis. Vocaius- B } gentibus congregata est. Hanc ergo Moyses, id est,
que est ille locus, Sepulcra concupiscentim.Ibi enim lex spiritalis accepit uxorem, et pro hoc facto Ma-
sepelierant pbpulum, qui carnes desideraveral. Car- ria, queeSynagoga est, indignalur et detrahit una
nalis ei'go populus Judseorum coelestem cibum sper- cum Aaron, cum sacerdotibus scilicet et Pharisaeis.
nens, voluptatem carnaiium desiderabat; sed divina Derogat usqiie in hpdiernum diem Moysi nobiscum
providentia ita judicium temperavit, ut puniret vo- ppsito pjebs illa; et turpis ei videtur, quia circum-
lupluosorum coneupiscentiam, nec tanien denegaret cisionem camis non docet apud nos, ne observatio-
fragilibus competenlem alimoniani. Quiri in ipsa nem sabbati, nec neonjenioe, nec sacrificia sangui-
cpncessione, aliquid spirilaliter eis innueret. Gum. ni.s, sed circumcisionem cordis et prepandi olium,
enim illi petereiit carnes sibi impartiri, non fera- diesque festps in azytnis sincerUalis et verilalis, et
runi, non quadrupedum nec ferrestriura aninialium sacrificia Iaudis, et non jatn pecuduni, sgd vitidrum
eis esum tribuit, sed volucrum, quatenus ex ipsa coedivictimas nionet. Judicat ergo de his Deus, et
perceptipne alimenti, discerent superna magls de- ntiptias JElhiopissse cpnfirmat. Et Mpysen quidem
siderare quam terrena, spiritalia potius quam cor- fibeiiter cum ea habitare sinit et requiescefe : Ma-
poraHa. Ayiuni ergo nalura ex aquis primum pro- riam yero ejicit extra castra, et porro facif a faljer-
cessit, sed in aera habitalionem sibi acqujrit. Utide naculp tesliiiipnii, cuin noii ejicitur etiaui Aaroii;
et qjii yolucruin esum percipiunt, ab imis ad su; irisupei. auteni et lepja afflcitur MaiTa. Aspjce nuuc
perna cpr. levare admpnentur, "ut licet in iprrenis jad iiianj plebem, et vide quanlai in ilja" est l.epra
Gorpprjbusdegsint, tamen anjmp semper ad coele- peccati, quanta iutelligenlise caligo, quanta pbser-
stia appetant, secundiim iUud Appstoli, qiioddicit: vantise fceditas, quanta turpitudp conspectus. Ye-
Iii cqrne gulem qmbidqntes, nqn secundwn carnem rumtajjjen hsec lepra non perpetuo permaijet, sed
mililantes. Nqslrq quiem cbnversqliq in coetisest (II ubi seplimana compleri eqeperit mundi, revpcabitur
Cpr. XII). ad Pastra. In fine eniin niundi CUIJJplenilii.dq,gen-
Egressi qutem de sepulcris cgncupiscenlim; ve-.' tium inlrqierit, tunc etiqm otntiis Istqel salvabitur
ner.unt in qserolh, et manserunt ibi. Quartadecima (Rgjn. xii) : et tunc est cum pessabit lepra de fa-
mansip in splitiidine Pharan, quse in atriuni yertitur. cie Mariae. Re.cipiet pniin deciis fidei, et splendprem
In hacAaroji et llaria iJrppter JSthippissaiiJ cpntra Christi agnilipnjs accipiet, etfeslitueturvttlt.us.ejus,
Mpysenmurmurant. Et hpc, prudens lectpr, attende cum fiet uterque unus grex et unus pastor, in quo
qupd post consummatam jn driodepiinpnujnerp yirtu; vere dJcenduiJJegt: O altitudo divitiarum.sgpienti.met
tein, quiasuperbit Israpl, et in sepulcris cpncupiscen- D ] scientiwDei (GMot-JJi): quia ita conclusit omnes sub
tiae carnes iEgyptias desiderayit, rursum jacit aliud peccato, ut offihium m.isereatur,.in Christo Jesu Do-
fundamentqmct atria :id est, adyestibulavirtntis.in- minp npstrp, sjcut Apostftlu.s,dicit: Hmc otnniain
greditur, psiendensnobis et eps qui slantposse cadere, figuxa contigemnt iltis : sexiptal sunt autem prapter
et qui cecjderunt, posse resurgere. Pqsitus est enim commonitio.nemnostram (I Cor. x). Queero quid
Jesus in ruinam et resutrectionemmultorum(Luc.n). commonitionis accipiamus, ex eo quod Jectum est
Et ipse loquitur per Prophetam : Nunquid qui cadet nobis, quia detraxerunt Aaron et Maria de Moyse,
non resurget? et propter hoc correpti sunt. Maria vern etiam le-r
CAPUT IX. prosa eflicitur. Tanta autem fuit cura correptionis
De murmuraiione Aaren et Marim contra Meyseu huj'us, ut dum Maria septimanse tempus expleret in
prqpter Mthiopissam uxorem ejus. lepra, populus Dei nori ageret iter ad terram repro-
(GAP.XH.) Locutaque est Maria et Aaron contta missionis, nec tabernaculum testimonii mbveretur.
Moysen propter uxorem ejus Mthiopissam, et dixe Primo interim moneor, et utiliter ac necessario
runt: Num persolum Moysenlocutus est Dominus?l moneor ex hoc facto, ne detraham ffatri, ne male
Nonne et nobi* similiter hcutus est? Quod cum ««- loquarde proximo meo, ne aperjam os jneum ad
 665 B. RABANIMAURIARCHIEP. MOGUNT.OPERUMPARS. I. 66-4
derogandum non solum sanctis, sed quibuslibet., . A domomea fidelis est. Ote ad os loquat ad eum, in
proximis meis, videns quanta ex hacindignatio fue- specie et non in mnigmateet glotia Deum videt.'.Et
rit Dei, quanta vindicta processerit. Penique, adver- quare non timuistis delrahere famulo meo Moysi?
snm peccatum istud simili indignatione etiam in Et ira furoris Doinini facta est super illos et
psalmis Domini commoveri videmus et dicere : Se- discesserunt : et nubes recessit a tabernaculp. Et
dens adversus fratrem tuum detrahebas , et adversus ecce Maria facta est leprpsa sicut nix. Vide-
ftlium matris tum ponebas sctpndalum( Psal. XLIX). tis quid sibi poense contulerint obtrectatores;
Similiter autem et in alio psalmo ex persona justi, quid vero illi cui obtrectaverant quaesiverint laudis.
scietis hoc Deo quam maxime displicere, quod dici- Sibi turpitudinem, illi splendorem ; sibi lepram, iUi
tur : Delrahenlem occulte adversus proximum suum gloriam; sibi opprobrium, illi magnificentiam quae-
persequebar (Psal. cx ). Ex his igitur omnibus di- siverunt. Verumtamen Moysespriusquam acceperat
vinse Scripturse sermonibus velut gladiis quibusdam ^Ethiopissam, non est scriptum, quia in specie lo-
utrinque acutis, obtrectandi fratribus, et derogandl cutus est Deus ei, et non in aenigmate. Sed ubi ac-
sanctis Vitium resecemus. Lepra enim consequitur cepit jEthiopissam, tunc dicit de eo Deus, quia ofe
derogantes et eecologos(«stxoWyou??)Post hsecautem ad os loquar ad eum, in specie, et non in aenigmate.
a moralibus ad intelligeiitiam mysticam ti'anseamus. B 1 Modoenim cum Moyses venit ad nos, et conjunctus
.Quamvisct in superioribus pauca jam dicta sunl, ta- est huic ^Ethiopisssenostrse, lex Dei jam uon in fi-
men quse defuisse videntur addemus. Videamus ergo, guris et in imaginibus sicut prius, sed in ipsa specie
quis est qui derogat Moysi, quis de eo male loqui- veritatis agnoscitur. Et quae prius in senigmate de-
tur : non solus j'udseus,sed et hseretici, qui non re- signabantur, nunc in specie et veritate complentur.
cipiunt legem et prophetas, ipsi detrahunt de Et ideb ille, qui species figurarum et senigmatum
Moyse. Denique solent ei etiam crimen impingere disserebat, dicit: Schnus aulem , qupniam patres
dicentes, quia homicida fuit Moyses : interfecit nostri omnes sub nube fuerunt, et omnesin Moyse
enim ./Egyptium, et alia multa vel in ipsum, vel in baptizati sunt, in nube et in mari; et otnnes eamdem
prophetas blasphemo ore concinnant. Isti ergo qui escamet potumspiritalem biberunt. Bibebantautem de
detrahunt Moysi, habent lepram in anima sua, et spiritali sequentepetra.Petra veroerat Christus(ICor.
sunt in homine interiore leprosi : et ideo habenlur x). Yides quomodo senigmatalegisPaulus absolvit, et
extra castra EcclesisePei. Sive ergo haeretici sunt species senigmalum docet et dicit, quia petra in
qui derogant Moysi, sive de Ecclesia sint qui detra- senigmate erat apud Moysen, antequam jungeretur
hunt fratribus, et male loquuntur de frati'ibus suis, huifenostrse iEthiopissae : nunc in specie petra Chri-
omnibus qui hoc vitio aguntur, dubitandum non est ^1 ^ stus est. Nunc enim os ad os loquitur perlegem,
quin leprosi sint in anima sua. Et Maria quidem Deus antea in senigmate fuit baptismum in nube et
interveniente Aaron pontifice septima die curalur : in mari; nunc aulem in specie regeneratio est in
nos vero si obtrectationis vitio inciderimus in aqua et Spiritu sancto. Tunc erat in senigmate
animaylepram, usque ad finem seplimanse mundi, manna cibus'; nunc autem in specie caro Yerbi Dei
id est, usque ad resurrectionis tempus Ieprosi in verus est cibus sicut ipse dicit: Quia caro mea vere
anima permanebimus et immundi, nisi dum poeni- est cibus, et sanguis meus vere est polus (Joan. ix). Sic
tendi tempus est corrigamus, et conversi ad Pomi- ergo j'am nunc Moyses apud nos positus, et huic
num Jesum ac supplicantes ei, per poenitentiam ./Ethiopissse conjunctus, vel ipse ad nos, vel ad
purgemur ab immunditia leprse nostrse. Ego autem ipsum Dominus non loquitur in aenigmate, sed in
piito, quod non solus ille populus prior, neque soli specie. Hic autem additur : Et gloriatn, inquit, Do-
haerelici, de quibus supra memoravimus detrahant mini vidit. Quando vidit Moyses glori&m Domini.?
de Moyse, sed et omnis, qui scripta ej'us male inlel- Ego tunc dico, quando transformatus est Dominus
ligit, et qui spiritalem legem carnaliter suscipit, in monte, et aderat ibi Moyses cum Elia , et collo-
Moysiderogat quia de verbis sanctis carnaliter ho- ^. r. quebaiitur ei. Et ideo recte in consequenlibus ad-
mines docet. Audistis quid sibi judieii obtrectatores jungit, et quare non timuislis detrahere famulo roeo
et maleloqui, et quid damnationis acquirant. Audite Moysi? Quod evidenfer utique ad eos dictum dirigi-
nunc, et quantum beneficii conferant his quibus tur, qui Evangelia quidem suscipere videnlur, dero-
obtrectant. Nunquam invenies tantas laudes Peum gant autem Moysi. Et merilo arguuntnr, quia cum
dixisse de Moyse famulo suo, quanlas nunc dici discant per Evangelium quod Moyses una cum Elia
quidem videamus, quando ab hominibus ei deroga- vidit gloriam Domini, legi et prophetis ausi sunt de-
tum est. Audi ergo in scquentibus quid dicat, et rogare. Et ideo nos non detrahamus Moysi, nec de-
qnibus Moysenlaudibus efferat Spiritus sanctus. rogemus legi, sed si?iius non solum auditores legis,
Et descendit, inquit, Dominus in cotumna nubis, et sed faclores, ut cum ipso Moyse conglorificari me-
stetit ad ostium tabernaculi testimonii, El vocali sunt reamur. Ego autem pulo quod et illi materiam prse-
Aaron et Maria, et steterunt ambo, et dixit ad eos : stant ad derogandum Moysi, qui verbi causa cum
Audite verba mea : Si fuerit quis veslrum prophela legitur liber Levitici, vel lectio Numerorum, npn
Domini, :in.visionibus ei agnoscar, etin somtds lo- ostenduut quomodo hsec quse in senigmate scripta
quaf ei: non sicut famuto meo Movsi, qui in tota, sunt, intelUgiper speciem debeant; id est, qui non
665 ENARRATIONES 1N LIBRUM NUMERORUM.— LIB. H. 66G
spirilaliter ea quaein lege legunlur exponunt. Neces- A aborsus bonus. Bonus autem aborsus dicitur, cum
sario enim qui audiunt rilum sacrificiorum, vel sab- aliis comparatur : sicut Ecclesiastes ait : Et dixi :
batorum, vel simiUum in Ecclesia recitari, offen- Bonus est ahorsus, magis quam ille. Qui ille? qui iri
ianlur, et dicant: Quid hoc necesse est in Ecclesia vanitate, inquit, incedit, etin tenebtis ambulat (Ec-
legi? Quid nobis prosunt prseeepta Judaica, et spreti cles. vi). Non ergo absolute bonum dicit aborsum,
populi observantioe? HeecJudaeorum sunt, et Judsei sed bonum magis quam vita quse in vanitatibus du-
de his viderint. Ne ergo hujusmodi offendicula audi- citur, et in tenebris ignorantise. Et proclantavit Moy*
toribus accedant, danda opera est ad scientiamle- ses ad Dominum dicetts: Deus, precor le, sana eam.
gis; et secundum hoc quod spiritalis est lex, inlelli- Et quem oporlebat orare pro sanitate populi illius
genda et explananda sunt quae leguntur, ne docto- nisi Moysen? Orat Moysespro illis, et forte lioc orat,
rum causa, imo desidia et negligentia, ab imperitis quando cum Domino Jesu Christo collpquebatur,
et indoctis derogetur Moysi. Sed et converlamur ad cum in monte transforinatus est, petens ab eo, ut
Dominum ut auferat a nobis velamen litterae, et non cum pleniludo genlium introissel, lunc omnis Israel
nobis deformis vultus Moysi, sed gloriosus et deco- salvus fieret (Rom. xi).
rus appareat, ita ut non solum obtreclemus, sed pro Et tiixit Dominus ati Moysen : Si pater ejus spuis-
magnitudine sensuum, laudem ei et gloriam confe- B ] ~setin faciem ejus, non erubesceret septem diebus?
ramus. Et ira furoris Domini facta est super illos, Separetut septem diebus.extta castta, et post hmc
et discesserunt; et nubes recessit a tabemaculo. Et inttoibit. Quid est, ,si pater ejus spuisset iri faciem
ecce Maria facla esl leprosa sicut nix. Ira furoris ejus, erubesceret septem diebus? Mariam synagogee
Domini efficitur super eos qui male loquuntur et de- loco posuimus; Expuit patef ejus in faeiem. Signum
trahunt. Verumtamen quod dicit nubes recessit a repudii est in faciem conspui. Denique in lege scri-
tabernaculo, el ecce Maria facla est leprosa sicut nix, ptum est', ubi jubetur, ut relicta proximi, proximo
considerandum diligentius est, quod prius recedit nubat. Si voluerit proximus repudiare conjugium, ut
nubes, et ita lepra repletur: ut ostendatur quia etiam decalceatus in faciem conspualur (Deut, xxv): et hoc
si est in aliquo gralia Spiritus sancti et obtrectat ac datum est velut signum repudii. Hinc ergo Maria, id
detrahit, recedit ab eo post obtrectationem ; et sic est,' populus ille cum repudiatur a Deo, conspui in
lepra repletur anima ejus. Nam et popultts iUe prior faciem dicitur. Habemus et in alio locosignifican-
habuit in se gratiam Dei; sed postquam in verum liam sputi, cum dicit Isaias : Omnes genles sicut
Moysen Dominum noslrum Jesum Christum exten- guttm situlm, et sicut sputum reputatw sunt (lsa. xi).
derunt Unguas blasphemiae suse, discessit ab illis Ostenditur in hoc loco, quod etiam populus ille si-
nubes, et transivit ad nos iu montem excelsum, cum iG cut gentes cseterse quoein sputum reputanlur, abje-
Salvator nosler transformatus esl, et nubes reful- etus est. Et revera si consideres honorem illum
gens obumbravit discipulos ejus; et venit vox de priorem, cum ponlificalis apud eos prdo florebat,
ntibe dicens : Hic est Filius meus dileclus, in quo cum insignia sacerdolum, cum Levitica.ministeria,
mihi bene complacuit (Matth. xvn). Post hoc ergo cum majestas templi, cum prophetalis splendor, et
Maria facta est leprosa sicut nix. Donec aderat nu- cum coelestibus super terram consortiis ulebanttir,
bes, Maria non erat leprosa, sed cum discessit. Do- qui honor fuit ille, quee gloria? Et rursum si nunc
nec enim visitatio Pei erat in populo illo, non erat aspicias, quanto de decore horrescant, sinp lemplo,
leprosus. Ubi vero discessit, ignominia vulttis sui sine altari, sine sacrificio, sine prophetia, et sine
contexit eura. Sed nos timeamus ne forte effugemus sacerdolio, sine uUa coelesti visitatione dispersi per
a nobis hanc nubem male loquendo, male agendo, omnem terram, profuge viventes, qtiis non eviden-
male cogitando, et lunc apparebit in nobis lepra ter agnoscat, quomodo conspuit pater ejus in faciem
peccati. ejus, et perfudit vultus eorum ignominia? Septem
Et respexit Aaron ad Mariam, et ecce erat leprosa. ergo diebus separatur extra castra, Diximus jarij in
Et dixit Aaron ad Moysen : Precor, Domine, ne con- superioribus quod septem dies isti septiffiaham mun-
tuleris in nos peccatum, quoniam ignotavhnus quod di hujus designent. In septimana enim dierum,
peccqvimus: ne fial simite motii, et ut.aborsus eje- crealuree tolius visibilis productae videntur esse suib-
ctus de vulva malris. Et comedit dimidium carnis stantise. Tunc enim quae non erant, facta sunt. In
ejus. Yult in hoc ostendere, quia populus ille for- septimana vero totius mundi, secreta quadam et
matus in vulva quidem fuerit suse matris synagogse, Deo cognita dispensatione, quse tunc producta sunt
non tamen pervenire potuerit ad effectum et integrum explicantur. Interim in hac septimana qua seque-
partum; sicut enim aborsus imperfectus et incom- strata est Maria, non moventur castra filiorum
posilus est parlus, ita et ille populus aliquanto qui- IsraeT, sed stant uno in loco conclusi, et nullus est
dem tempore intra vulvam matris, hoc est, intra eis omnino profeclus, donec mundetur. Maria a le-
synagogee institutionem positus est; sed peccatis in- prasua. -
tercederitibus formari ad integrum, vivificarique non CAPUT X.
potuit. Et ideo abjecti sunt velut aborsus imperfe- De duodecim explorstotibus missis a Mpyse in let-
ctus et immaturus, peccato scilicet consumente di- ram Chanaan, el de his qum inde gesta sunt.
midhm, ut ait, carnis ejus. Et tamen interdum et (GAP.XIII.) Profectus est populusde-Aserblh, fixit
667 B. RABANIMAURIARCHIEP. MOGUNT.OPERUMPARS I. 668
tentpfiis in deserlo Pharan. Ibi locutus est Dominus Aenimj possenl facile exploratores intelligi, ubi tan-
qd Mpysendicens: MiUeviros, qtti considerentterram quam peregrinanles omnia perquirebant. Nam si de
Chanuqn,quqm daturussum filiis Israel, singulos de montis vertice eos putaverimus conspexisse lerram
singulistrib.ubusexprincipibus. Aseruth interpretatur et explorare, quomodo possent exquirere omnia,
depius petfecta. Pro.ficiscitur igilur populus, po- quse Moysesexquirenda prsecepit? .Qiiomodointrare
steaquam Maria purgata est, a domibus perfectis, civitates, quas eos Scriptura dixit inlrasse? Quo-
pl venit in Pharan, quod inteipretatur os visibile. modo de alia valle botrum tollere propter quem et
Potest intelligi, quod Verbum caro factum est, et loco nomen est inditum-ut vallis Botri diceretur? In
invjsibiHs visibilis effectus est; et hoc significari, ipso monte explorabatur terra, quia ipse erat terra
ppsfeaquanj finis et perfectip omnium quse erga il- quaeexploraretur; et ibi erai quidem depressior lo-
lujn poptilum gerenda fuerunt. venit; et lunc tran- cus, de qua valle botrus ablatus est.
sit et venit ad eum, quem Vei'bum caniem factum Cumque ascendissent, exploraverunt terram a de-
anle non credidit. Notandum autem, quod Pharan serto Sin, usque Robob hittantibus Etiiath. Ascende-
non speciale nomen est mansionis alicujus, sed soli- runique cttimeridiem, et venerunt in Ebron, ubi erat
tjidinis quseplures cpntinebal in se mansiones, sicut Altimanet Sesai el Tholtnai, filii Enach. Nam Ebron
in cpnseqtieniibus istius libri, ubi catalogus man-' septetn aniiis attt-e Thanim utbem Mgypii condita
sioiium inleger est, demonslralur. Ibi enim narra- est, Petgentes usque ati iorrentemBofri, abscideruttt
lur, quodprpfecti filii Israel de Aseroth, castra me- palmitem cum uva sua, quetn portaverunt in vecleduo
lati sunt in Rehtma; deinde Remmom Phares; et viri. De malis quoque granatis, el deficis loci illius
d.ejnde in Lebna; et sjc o.nmes per ordinem usque tulerunt, qui appellalusest Nahal escolbl55£>N brC, id
ad Asipngabpr : id est, usque ad Iricesimam secun- est, torrens bolri eo quoti botrutn intie porlassentfilii
tjajii mansipneni, sub Pharan solitudinis nomine Israel. Duodeeira exploratores mitti ad explorandam
njansjpnes cppprehensse sunt. Ab h.acitaque man- terram uberem, qui terruerunt populum ne crederent
sipne, hpc est, Relhnia, qpee fuit in prdine quinta- posse accipere a Dominolerram repromissam, Scri-
decinja, usque ad tricesiinam secundam , isliusmodi barum el Phariseeorum praetulerunt indicium. Sicut
cpnlinentur liistpriae. Dpodecim exploratoi*esntitr enim illi per Moysenmissi sunt, uf soli fecundita-
tuiitur ad tpmm saiictani, botrus refertur in H- tem sollicita considerafione tractarent, ita et isti per
gnp, et jGhrisli breviter passipjie dempnstratur. legem el prophetas jussi sunt, ut per vestigationeni
Murmurat pppulus Judaeprum, gigantum iropetum Scriplurarum, Doininicum specularentur adyentuin,
refprmidans. Pugnat cpntra Amalech, et Chana- in quo erat terra, id est, terra saiicfa, in qua re-
nsfiuijinplente Peq, et .yinciliir. Intelligit quae de- gnum Dei et uhertatem fructuum spiritalium et yi-
heajt in terra san.cta exercere sacrificia. Dathan-et tam «eternam consequi possent. Sed sicut jjli de-
Ajjjfpn gt filii Ghore c.pnsurgunf contra Moysenet speratibne terruerunt populijm, ne de Dei promis-
Aappn, et terrse ypragine glutiuntur. Inler niprtuos sione confideret, ita et Istl Scribee et Pharisaei
ejt viyentes pontifpx raedius, thuribulp armatus in- suaserunt populo Judseorum,ne crederent Christum,
gf.e.diijir,et currens ira Dei, sacerdotis ypce prohT- ad J5gyptum sseculi hujus redire cupientes, repu-
fielur. Yirga Aarpn pt flprem profert et folia, et ijj diantes manna fidei, quserentes ollas peccatorum
seternam inemoriam yirens siccitas cpnsecraltir. Nec nigras, et csepashlasphemiarum putidas, et pepones
dupj tcmplum fetiamaeditui, nec dpm sacerdoles et vitiorum ae libidinum corniptione marcescentes. Ille
Leyjtse.obtulerunt sacrificia, et partes epruni njysti- autem botrus uvaequem in ligno de terra repromis-
cus sermp despribit. YittiJa rufa iij holocausta cpnr sionis duo advexere vectores", botrus pendens a li-
cr.ejnaj.ur; et jcjnisjejjuspiacularis aspersip est. Quo- gno, utique Christus ex Iigno crucis promissus gen-
rurn pinniuin flgjiraeprpprias flagitant spijitiQnes: tibus de lerra genitricis Mariae, secundum carnein
quoein spis lpcjs dicentur. terrae stirpis visceribus effusus. Duo bajuli qui sub
MisUergpepsMpysesq4 considerandqiiiterrainCha-T) onere botri illius incedebant, populus uterque est :
naqn, ,et dixit gd eps : Ascendileper meridianqmpla- cujus prior Judaicus, caeeuset adyersus, ignarus
gam; cutnqueveneritisad niontes, cpnsidetqle letrutn pendentis gralise, et pressus onere suspensi, cui sub-k
quqlis sit, et populutn qui, hab.itat.or.est ejus, utrum: jicitur judicanti. De quibus dicitur: Obscurenturaculi
fortis qn infirmus, pquci numetoqn ptures; ipsa terrai eorumne videant, et dorsum illorum semper incutva
bqnq an malq; urbes quqles,murqtw qp qbsquetnuris;r (Psal. LXYIII).Qui vero posterior veniebat, populi
humus pinguis ,an sterilis; nemptqsa qn absqttearbo-: gentium gerebat figuram : qui credens et Christum
ribus. Cpnfqriqmini.etf{fferienpbis tie fructibus terrm. ante oculos habens, semper eum portans videt, et
(Ex Augustino.) Exppsuisse intelligitui' secundunii quasi servus Dominum, et discipulusmagistrum se-
quid dixerit: Si potens au.tinfirmus, hpc est, si paucii quitur, sicut ipse Dominusin Evangefioait: Si quis
sunt aut mulli. Nam quaeritur quomodopossent dp; vultpost me venire, loilat crucemsuam et sequalur me
monte prospicientes sentire liunianarum virium for- (Mallh. xvi). Hic aulem est botrus quem malus gra-
tiludinem, Potes.t et alius sensus esse multo cpn- nata sociata, innumeris granis secuta est, nostra sci-
gruentipr yeritati. Quod ait, ascendens in montem, licet Eeclesia mater, habens intra se per granorum
4isit quapa.explorare volebant. Noni liumerum, multitudinem populorum, per ruborem
jij :ip§ap»j,err:ajn
669 ENARRATIONESIN LIBRUMNUMERORUM.— LIB. II. 670
sanguinis Christi signaculo coruscantem. Habentem A j (Matth. xn.) Nisi enim essel quibus vis fieret, nisi es-
eliam intus distincta grana, sicut Apostolus ait, sent qui inde pelli et excludi deberent, nunquam di-
divisa charismata et dona Spiritus sancti gratia dislri- ceretur per vim diripiendum esse regnum coelorum.
buta (I Cor. xn). Quibus omnibus indignos se incre- Et nlsi essent cum quibus nohis certamen esset et
duli judicantes, terram earnis Christi fluentem lacte prssiium, nunquam diceret Apostolus : Non est no-
et melle, accipere non meruerurit, quam per fidem bis cottuctatio adversus carnem et sanguinem, sed
servi ejus, id est, Christiani populi consecuti sunt. adversus prineipatus et polestales, adversum mundi
DecujusdoGlrina quotidie dicitEcclesia: Quam dulcia hujus rectores lenebrarum harum, adversus spirita-
faucibus meis eloquia tua, super mel el favum ori meo lia nequitim in cmleslibus.De quibus eliam illud Dei
(Psal. cxvin). Ficuin aulem quem cum bolro de terra dictum, per prophetam inlelligendum videtur, ubi
repromissionis altuierunt, imaginem legis atlulisse ait: Et inebriatusesl gladius meusin cwlo(Isa. xxxiv).
evangelicis edocemur exemplis : sicut et botrum Necesse est enim spiritales nequitias, quse in cce-
constat figuram Salvatoris ostendere, queraadmo- iestibus esse dicuntur, qui sunt veri Chanansei,vinci
dum in Canticis canticorum Ecclesia dicit de Chri- a te, et expelli de coelestibus locis, ut tu pro illis ha-
sto : Fraler tneus ut botrus cypri (Cant. i). Quia nec bites ibi. Scio lamen giganles eos esse. Gigas dicitur
Christus sine lege, nec Iex sine Ghrislo esse poterit. B3 omnis, qui adversum Deum resislit. Quicunque ergo
Reversique exploralores lerrm, post quadraginta dies adversatur Deoel contrarius est veritati, quod iUi
venerunt ad Moysen ei Aaron, et ati omnemftliorum principaliter faciunt, merito gigas appellatur. Tibi
Israel exercilum in deserlum Phatari quod esl in Ca- ei'go prsestatur, ut ejicias giganles, et intres in re-
des. Solitudo Pharan decem el octo continet man- gnum eorum. An non dequodamex ipsis scriptum
siones, in quarum ullima reversi exploratores ad est: Qui accipiet a gigante spolia ? De quo etiam dicit
Moysen, renuntiaveruut quaein terra repromissionis Dominus in Evangelio : Netno poiest introire in do-
conspexerant, reportantes inde botrum in veci.e, si- mum foriis, et diripere vasa ejus, nisiprius alligave-
mul cum malogranatis et ficis loci illius. Inde et in rit fortem (Marc. m). Nuncergo in quantum in com-
sequentibus scriplum est : Ptofecti cle Asiongabet, parationem humanse et dsemoniacoe naturse, nos
casttameiati sunt in desetlo Sin, hoc est, Cades.Gades locustse sumus, et illi gigantes; et prsecipue si dubia
autem, non ut plerique seslimantsancta dicilur, sed sit fides uostra et si nos perterreat infidelitas, illi
mutata sive ttanslata. In hac mansione moritur Ma- vere gigantes erunt, et nos locustse sumus. Si vero
ria et sepelitur; et propter aquas contradictionis, sequamur Jesum, et credimus verbis ejus ac fide ej'us
Moyseset Aaron offendunt Dominum, et prohibentur repleamur, lanquam nihil erunt respectu nostri.
transire Jordanera. ( Audi enim quomodo nos hortatur et dicit: Si amat
C
CAPCT XI. nos Dominus, introducel nos Deus in terram hanc,
De murmure populi et vindicta ob hoc in eos prolata. qum bona est, et fructus ejus mirabilis. Typus#t
(TBID.)Loculique eis et omni niultiludini, ostende- figura, quse preecessitin patribus, completur in no-
runl fructus terrm, et nartavetunt dicentes: Venimus biSi Ejeceruni iili gentes, et consecutse sunt hSeredi-
in terram ad quam ridsisti nos, qum revera fluit lacte tatem eorum; consecuti sunt omnem terjam Judseae
et melle, ut ex his ftuciibus cognoscipotest. Sed cul- et Jerusalem, et civitatem et riionlem Sion. Haec in
iores forlissimos habet, et urbes grandes nimis atque illis impleta sunt. Ad te autem quid dicilur: Non
muratas. Stirpem Enach vidimus ibi, et reliqua. De enim, inquit, accessistis ad ea, quw visibilia sunt, sed
exploratoribus terree narratur, qui missi renuntia- adinvisibilia. Accessistis enim, inquit, ad montem
rent, quod terra quidem sit bona et admirabilis, Deivivenlis, et ad civitatemJetusalein, et ad mullilu-
kabitent autem in ea filii gigantum. Jesus tarafen dinem angelorum (Hebr. xu). Sedet aiibi idem Apor
non desperat, sed confirmat pbpuli fideni cum Ca- stolus dicit: Jerusalem autem, qumsursum esl libera
leph, qui est de tribu Juda, et dicunt. Si diligit nos est, qum est mater omnium nostrorum (Gal. iv).
Deus , introducet nos in lerram hanc. Quse ergo est. S_iquis verbis Apostoli dicentis Jerusalem esse cqe-
terra ista secundum spifitalem inlellectum , quee'® lestem non accommodat fidem, potest et hsec verba
terra quidem sancta est et terra bona, sed im- nostra recusare. Si vero verhis Pauli fides adhiben-
pius habitator? Qui sunt ergo isti hosles, qui habi- da est, et Jerusalem coelestem esse credinms, ad
tant in terra sanctprum, et quonjodo ejiciendi spnt, lypum lerrense hujus. Et quae scripta videntur de
ut iUis ejectis, sancti succedant in Iocum eorum? hac terrena ad illam coelestemreetius spiritali iplelr
Redeamiis ad Evangelia, redeamus ad Apostolura- ligentia conferemus. Accessimus ergo sicul Paulus
Evangelia sanctis promitlunt regna coelorum. Apo- dicit ad coelestemJerusalem, sine dubio ad coelestera
slolus dicit : Nostra auteni conversalio in cmlis est Judseam. Etsieutilli de terrestri Judsea ejecerunt
(Philip. m). In ccelisergo lociis hsereditalis, qui pro- Chananseosel Eyseospt reliquas gentes, ita et nos,
mittitur sanctis; et quid pulamus, quod in his iocis qui accessimus ad montem Dei, et ad regna coelestia,
qusetibi promittuntur nullus non habitator sit, quem necesse est ut expellamus de eis contrarias potestarr
tu debeas inde pugnando depellere? Et quomodo ergp les, el spirilalia nequitise in ccelestibus. Et sicut illi
dicit Dominus : A diebus Joannis Bapiislw regnum ejeeerunl Jebuseeumde Jerusalem, et qnseprius Jebus
nelorum vim patitur, et vim facientes diripiunt illud? vocitata fuerat, postmodum Jerusalem appeilata est.
 671 B. RABANI MAURIARCHIEP. MOGUNT.OPERUM PARS 1. 672
ita et nos oportet expellere Jebusoeumde Jerusalem, A j ceps agitur, et ad Iapidandos eos, qui bona nuntiant,
et sic hsereditatem ejus consequi. Sed illi quidem prosilit: Majestas Domini vero protegit eos in nu-
faciebant hsec armis visibilibus, nos autem invisibi- bibus, et dixit Dominusad Moysen: Feriameosmorte
libus. Illi vincebant corporalibus prseliis, nos autem et inlerimam eos, et faciam te et domum palris tui tn
spiritali certamine speramus. Quod si vis audire, nationem magnam, et multo magis,quam hmc est. Fit
Paulus, qui non solum magister genlium, sed et mi- ergo tanta hsec comnjinatio a Domino, non ut passi-
litise hujus magisler est, quomodo pugnaverit prior, bilis et iracundisevitio subjacens ostenditur divina
audi quid ipse describat, sicut etiam supra memora- natura, sed ut per hsec et Moysi charitas quam erga
vimus : Non est, inquit, nobis colluctatio adversus populum habebat, et Dei bonifas, queesupra omnem
carnem et sanguinem, sed adversus principatus el po- mentemestinnotescerent. Scribitur enim irasci Deus
testates, adversus rectores muntii hujus tenebrarum, et comminari inleritum populo, quo docealur homo
adversumspiritalia nequiliw in cwlestibus(Ephes.vi). tantum sibi esse apud Deum loci tanlumque fiducise,
Propterea et hanc pugnam spiritalem atque invisibi- ut etiam si sit aliqua in Deo indignatio, obsecratio-
lem pugnaturis, spirilalia arma et invisibilia tela nibus mitigetur humanis, tantumque de eo impelrare
componit et dicit : Induite vos loricam charitatis et posse hominem, ut et propria instituta convertat.
galeam salutis, assumentes scutum fidei, in quo pos- B •* Bonitasenim quse subsequilur iracundiam, et
Moysi
. silisomnia,teia maligni ignita exslinguere. Sed et gla- fiduciamostendit apud Deum, et alienam ab iracun-
dium spiritus, inquit, assumite, quod est verbumDei dise vitio divinam docet esse riaturam : simul et
(Ibid.). Cum ergo talibus te armaveris telis, sequens mysterium in sseculifuturis explendum continet ser-
Jesumiduceni, non verearis gigantes illos. Videbis mo, per quem promittil Deusquod alium hoc abjecto
enim quomodo eos tibi subjiciet Jesus. Et sicut Pa- resuscitet. Ait enim : Percutiam eos morte et perdam
tres calcaverunt cervices gentium, ita et tu calcabis eos, et faciam te et domum patris tui in nationem ma-
super cervices hominum. Ipse enim dicit his qui eum gnam, multo magis quam hwc est. Comminatio enim
fideliter sequuntur : Ecce enim dedi vobis potestalem hsec, non est iracundia, sed prophetia. Assumenda
calcandi super serpentes el scorpiones, etstiper omnem namque erat alia natio, id est, populus iste natio-
viriutem inimici (Luc. x). Vult enim Jesus semper num, sed non per Moysen. Excusavit se namque
res mirabiles facere; vult de locustis gigantes vin- Moyses. Sciebat namque quia gens illa magna, quse
cere; et de his qui in terris sunt coelestes superare repromittitur, non per Moysenvocanda erat, sed per
nequitias. Et fortasse hoe erat, quod dicebat in Evan- Jesum Christum, et non Mosaicus, sed Christianus
geliis: Quia qui cretiitin eum, nonsolumfacietilla, quw erat populus appeUandus. Idcirco igitur pluribus
ipsefacit,sed majora, inquit, horum faciel (Joan. xiv). G C exbortatur Moyses pro populo illo; Dominus vero
Yere enim majus mihi videtur, si homo in carne correptionis modum Hbrata moderatione, dispensat
positus, fragilis et caducus, fide tantum Christi et et dicit :
verbo ejus armalus, super gigantes dsemonumlegis, Quia viri quitiem,qui exierunt de Mgypto, et ten-
quaravis ipse sit qui vincit in nobis, plus tamen dicit taverunt me atque increduli permanserunt, cadent in
esse, quod per nos vincit quam quod per se vincit. deserto hoc : Et non videbunt, inquit, terram, quam
Tantum estut nos armis istis semper simus armati, juravi pattibus eotum; sed fitii eorum, qui sunt mecum
et conversatio nostra semper in coelissit, vel omnis hic, quicunqueignoranl bonum vel malutn. Sit fortas
motus noster, bmnis actus, omnis cogitatio, omnis sis aliquid etiam secreti mysterii in verbis Domini
sermo coelestis sit. Quanto enim nos illuc ardentius dicentis : Filii ipsorum, qui sunt mecum hic. Ubi
ascendimus, tanto illi prsecipites inde descendent. Et mecumhic ? Aut quomodo mecum? Qui habet aures
quanto nos augemur, lanto illi iuferiores efficiunt. audiat. Nos interim dicimus, quia patres nostri fne-
(CAP.XIV.)Cumqueclamarel omnis multitudo, et la- runt populus ille prior; nos autem filii ipsorum pro
pidibus vellei eos opprimere, apparuit gloria Domini iUissurrexhnus et erecti sumus, qui nesciebamus
super teclum fwderis, cunclis videntibus Israel. Et bonumvel malum. Ex genlibus enim sumus, quia
dixit dominus ad Moysen : Vsquequo delrahet milii D neque bona, quse ex Deo veniunt noveramus, neque
populus iste? Quousque non cretient mihi in omnibus mala, quee ex peccato generantur. Si tamen succe-
signis, quw feci coram eis? Feriatn igitur eospesliten- dentes iu locum eorum, qui abj'ecti sunt, tanti Iapsus
tia atqueconsumam; te autem faciam principem supet timeamus exempluin, audientes commonilionem
gentem magnam, et fortiorem quam hmc est, et fel. Pauli dicentis : Videautem severilatem et bonitatem
Duodecim missi sunt inspeclatores ex filiis Israel, Dei. In eos autem qui ceciderunt, severitatem; in te
ad considerandam terram, quse eis fuerat repromis- quidetn bonitatem, si tamen permanseris in bonitate.
sa. Hi quoque post quadraginta dies regressi, diversa Alioqui et iu excideris, et illi si non permanserint in
renuntiant. Namex his in desperationem mittunt po- incredulitale, inserentur (Rom. xi). Addidit autem
pulum, ita ut velint abjecto Moyse, eligere alium post hsec Dominuset dicit : Filii vestri erunt incolm
ducem, et reverti in jEgyptum; alii vero duo bona quadraginta annis in deserto. Et quid haberet
nuntiant, et cohortanlur populum permanere in fide mysterii numerus iste, declarat dicens : Seeun-
dicentes : Si diligit nos Deus, htlroducet nos in ter- tium, inquit, numerum dierum quibus considerastis
ram hanc<Sed populus infidelitatis desperatione prae- terram quudraginta diebus, pro tiie per annum
675 ENARRATIONES IN LIBRUM NUMERORUM.— LIB. II. 674
si omnia videre possimus, etvulneratae
rccipietis peccatd veslra quadraginta annis. Timeo Ai peccati. Quse
ergo mysterii huj'us secreta discutere. Video enim animse sentire cicatrices, certum est, quod usque ad
quod peccatorum in hoc ratio comprehenditur, et raortem resisteremus adversum peccatum. Si nunc
poenaram. Si enim unicuique peccatorum annus sicut hi qui veldsemone repleti, vel mente' alienati
ascrUjitur ad poenaspro unius diei peccato, et se- sunt, non sentiunt si vulnerantur, quia naturalibus
cundum rationem dierum quibus peccatur, annorum sensibus carent, ita et nos vel cupiditatibus sseculi
totidem numerus iu suppliciis consumendus est, ve- amentes effecti vel hiebriati, sentire non possumus
feor ne forte nobis qui quotidie peccamus, et nul- quauta vulnera, quantas contritiones animse peccan-
lum forte vitse noslrse.diern absque peccato transe- do conquirimus. Et ideo consequentissima ratio est,
gimus, neipsa fortessecula saeculorum sufftcerepos- pcense,id est, curse ae medicationis tempus exlendi;
sint ad poenas luendas. In eo enim quod populus illo el per unumquodque vulnus pro quaUtate plagse,
quadraginta dierum deUcto, quadraginta annis cru- medendi quoque spatia propagari. Sic ergo et Dei
cialur in deserto, nee Terram Sanctam introire per- sequilas ac benignitas etiam inipsis animse suppliciis
miltitur, similitudo. qusedam futuri judicii videtur evidens fiat, ut haec audiens, qui peccavit resipiscat,
oslendi, ubi peccatorum ratio discutienda est, nisi Cl ullra non peccet. Conversio enim in prsesenti vita
erit atiqua forlasse etiam bonorum operum compen- B " et poenilenlia fructuosa gesta celerem conferet hu-
satio, veletiam eorum, quoe invita sua unusquisque j'usmodi vulneribus medicinam, quia poenitentia non
mala reeipit, ut Abraham de Lazaro docuit (Luc. xvi). solum vulnus praeteritum sanat, sedetultra animam
Sed hsec nullus est nosse ad integrum, nisi ilUus cui peccato non sinit vulnerari. Imo et illud adjiciam
omne judicium tradit -Pater. Quod diespeccati in verbi causa : Si peccator sum, nunquid eadem erit
annum poena reputatur, non solum in hoc libro, in mihi poena si semel peccavi, quse et si secundo et ter-
quo nihil omnino est quod dubitari possit, ostendi- tio, et si frequentiuspeccem? Non ita erit, sed pro
tur, sed et in libeUo Pastoris, si cui tameu scriptura modo, et numero, et mensura peccati, etiarii poenae
reoipienda videtur, similia desigriantur. Sed fortasse quantitas metienda est. Deus enim dabit nobis panem
aliquis neget bonilati Dei convenire, ut pro unius lacrymarum, et potabit nos in lacrymis, sed in men-
diei peccato, annurn suppliciorum rependat. Sed for- sura. Mensura autem haec erit, quam sibi in hac vita
tasse aUquis dicet etiam : Si diem pro die reddat, unusquisque vel maj'us, vel amplius peccando quae-
quamvis justum, non tamen clemens videtur aut sierit. Sed et calix in manu Domini, vini meri ple-
benignum. Audi ergo adhsec, si forte possinras diffi- nus misto dicitur esse. Miscetur ergo sine dubio uni-
cultatem rei exemplis lucidioribus explanare. Si vul- cuique et fiet judicium ejus, non solum de malis quae
nus corpori infligatur, aut nervorum junclura resol- gessit, sed etiam ex bonis; ettamencum utraque
vatur, sub unius horse spatio tajus mvmdi vulnera misceantur, fex ejusquam ego puto malorum partem
solent corporibus accidei'e, et postmodum, cruciati- dici, non ad integrum exinanietur, sed hsec, ut dixi-
bus ac doloribus exactis, multo vix tempore sanari. mus, in manu Dei sunt. Noslrum est autem ad emen-
Quanti enim timores iu loco, quanta tormenta gene- dalionem citius festinare, ad poenitentiam sine dis-
ranlur. Jam vero si aceidat ut in eodem vulnere vel simulatione converli, lugere prseterita, cavere futura,
in eadem ffactura, iterum et saepiusquis vulneretur, irtvocare auxiliumDei. Statim enim ut conversus in
frequentiusque frangatur, quantis hoc poenis curari, gemueris, salvus eris. Inveniesenim advocatum, qui
quantis poleSl cruciatibus medicari, quanto autem pro te interpellat Patrem, Dominum Jesum multo
tempore, si tamen potuerit, ad sanitalem perducitur. prseslantiorem quam fuit Moyses; qui tamen oravit
Et vix aliquando ita curabitur, ut vel debilitatem . pro illo populo el exauditus est.Et fortasse proptei'ea
corporis, vel foeditatem cicatricis effugiat. Transi Moyses scribitur intervenisse pro peccatis populi
nunc ab exemplo corporis ad auimse vulnera. Anima prioris et impetrasse veniam, ut multo magis rios
quoties peccat, toties vulneratur.Et ne dubitespec- confidamus, quod advocatus noster Jesns indubitalam
catis eam velut telis et gladiis vulnerari, audi Aposto- nobis veniam prsestabit a Patre, si tamen converla-
lum monentem : Assumite scutum fidei, in quo possi- * mur ad eum, et non recedat retro cor nostrum, sicut
tisemnia jacula maligni ignea exstinguere(Ephes. vi). Joannes inEpistolasua dicit: Hmcautemdico, fitioli,
Videsergopeccata maligniessejaculaquse inanimam ut tion peccetis(Joan. n). Quo si peccaverit aliquis
dirigunlur. Patitur autem anima non solum vulnera vestrum, habemus advocatum apud Patremjustum,
jaculorum, sed el fracluras pedum, cum laquei pa- qui interpellat pro peccatis nostris..
ranlur pedibus ejus, et supplantantur gressus ejus. Locuiusque esl Moyses universa verba hmc ad om-
Heec ergo et hujusmodi vulnera, quanto tempore nes fiiios Israel, el luxit poputus nimis. Et ecce mane
pulas posse curari? 0 si possimus per unumquodque primo surgentes, ascenderunt vertieem montis atque
peccatum videre quomodo liomo noster interior vul- dixerunt : Patali sumus ascendete ad locum, de quo
neratur, quomodo sermo malus vulnus infligit. Non Dominus loculus est, quia peccavimus.Quibus Moyses:
legistis dicunt, quia vulneraverant gladii, sed non Cur, inquit, transgredimini verbum Domini, quod ve-
ita ut lingua? Vulneratur efgo et per linguam ani- , bis non cedet in ptospetum? Notite ascendere. Non
ma; vulneratur et per cogitationes et concupisGen- enim Dominus esl vobiscum,ne corruatis coram inimi-
tias malas; frangitur autem et conteritur, per opera cis vestris, Amalechites et Ghananwus ante vos sunt:
675 B. RARANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT.OPERUM PARS I. 676
quorum gladio corrueiis, eo quod notuerilis acquiesce-A vinum ad libamentumterlim partis ejusdemmetisurce,
re Domino. At iiii contenebrali ascenderunt verticem offeret in odotem suavitalis Dotnino. Quando vero de
monlisi Arca autem testamenli Domini etMoyses, non bobus feceris hoiocaustum aut hostiam ul impleas
recesserunt de casiris, DescenditqueAmalechiteset volum, vel pacificas viclimas, dabis per singulos boves
Chaiianmus, qui habitant in monle, et percutiens eos sitnilmtres decimas consperswoleo, quod habebit tne-
aique concidens, persecutus est usque ad Horrita. 0 dium mensutm hin, el ad liba fundenda vinum ejus-
mira prolervltas iiumanse mentis, et horrenda stul- tiem tnensutm, in oblalionemsuavissimi odotis Do-
iitia per malitiam excsecali cordis. Mandat Deus mino. Sic facielis pet singulos boves et atietes, et
pfomissionibus credere, et de sua patientia confi- agttos et hwdos, etrel. Josephus in Antiquilatum sua-
dere, sicque ierram possidendam intrare. Huic hu- rum terlio, huj'us loci meminens referl. Lex autem
inana stuHitia renuit credere, et jussis spernit prsecepit in privalis publicisque sacrificiis etiam fa-
obtferaperaresalubribus. E contrario denuntiat Deus rinam mundissimam adjici, in agno quideni assari
eis propter peccata eorum fetperfidiam, possessionem unain mensuranijfn ariete vero duorum, in lauro
terroe sibi anle reprbmissse, suumque auxilium eis trium, Et hoc sanctificant super altare oleo mistum.
denegat conferre. At illi contenebrati, conlra volun- Nam etoleumofferturabimmolantibus, inbove.qui-
tatem Dei eain volunt invadere. Quorum imitatores, B ; dem hin medietalem, jn ariete autem hujus raen-
ulinam nostris temporibus non haberemus. Sunt surae tertiam partem et quartam in agno. Hin autem
enim proh doirir! non pauci moderno tempore, qui mensura Hebrseorum anliqua choas Atlicas duas
iicetveteres desuaproterviaredarguant, et incredu- capit, seeundum quam mensuram oleum offerebant.
iilateih eorum reprehendant, nihilominus ipsi in Est autem ut in Hbro Rulh legitur, ephi mensura
moribus ipsorfim sequaces existaril: qui nec bonis trium modiorum. Hin aulem ut illi volunt qui de
promissis per divinam legem adipiscendis inslant, ponderibus ae mensuris scripserunt, sextarii men-
nec prohibitis malis peccando se implicare non ces- suram lenet. Qui ita ideo nominatus est, eo quod
sant. Sed sicrit nec iilis, ita nec istis hsec pertinacia sexta pars est congii. Quid ergo hoc vult quod jube-
cedet in prosperum. Nam spirituales Amalechileefet tur ingressuris terram repromissionis, per singulas
Chaiianseij qui habitant in montibus superbise, per- species animalium, quse offerri licebant, sacrificium
cutient eos atque concident, persequentes usque adhiberi, nisi quod spiritaliter nos docel, qui in ter-
Ilorma. Amaiechit.seenim populus lingenssanguinem, ram Ecelesiae per Domini graliam intravimus, ut
et Ciianansei negotiantes sive molus. Horraa aitathe- per singulas species bonorum operum, scienliam
ma interpretatur. Coelestesergo nequitise, quse inte- spiritalem in meditatione divinae legis adhibeamus.
ritiim nostrum desiderant, fet terrenis cupiditatibus G Mensmraergo epbi, quse tres habet alias mensuras»
nos implicare volunt, si perseveraverimus in pecca- significat sanctoe Trinitalis fidem. Cujus decimam
iiSj et in montibus supefbiee ascendere non desisti- jubetur offefre, id est, credulitatem incarnationis
mus, coricident nbs ignilis jaculis, atqiie ad analbe- Christi, quse in lege nobis plenissime coromendatur,
ma perpetuum perducent. Unde non secundum Pe- sive observantiam ipsius decalogi. Jubemur simul
lagianitas de nostra sine gratia Dei prsesumere de- offerre oleum, hoc est charitatem et misericordiam.
bemus potentia, sed humiliter infirmitatem nostram Jubemur et vinum ad libamenluut, id est, graliam
considerantes, id quod Domini ore decernitur, obe- spiritalem, sive communicationem passionis Christi.
diendum et sequendum per omnia nobis humiliter Et haecjuxta participalionem mensurse hin, hoc est,
credamus. Sieque nobis hostes cuncti inferiores secundum distributionem perfectae devotionis. Se-
existunt, et ad coelestis patrise gaudia, quse nobis narius auteni, qui perfectus est numerus, perfectio-
promissa sunt, pervenire per Domini misericordiam nem cujusque rei significat. Quid est ergo aliud in
praevaleamus. agni oblatione decimam partem ephi offerre, similae
CAi?UTXII. conspersoeoleo juxta quartam parlem hin, et vinum
De rilu sacrificiorumper singulas species, _ ejusdem mensuroead liba fundenda, nisi simplicita-
(CAP.xv.) Locutus est Dominus ad Moysen di- tem morum, simul cum scientia legis divinoeel pru-
cetts : Loquere ad fiiios lstael et dices ati eos: Cum denlia evangelica exhibere ? Quia nort decet simpli-
ingressi fueritis terratn habitationis vestrm, quam cilalem sine prudentia, nec prudentiam sine simpli-
ego dabo vobis, et feceiitis oblaiioitem Domino in citate queriiquam habere, qui desiderat oblalionem
holocaustum aut victimam pacificam, vota solventes suam Deo acceptabilem facere. Unde Salvator in
vel sponte offerenles munera, aut in solemttitallbus Evangelio diseipuiis praecepit dicens : Esloie ptu-
vestris adolentes odorem suavitatis Domino, de bobus dentes sicut setpentes et sitnplices sicut columbm.
sive tie ovibus, offeret quicunque immolaverit vi- Omnis enim stullitia sicut^t vfersfitia Deoabomina-
ctifaam , sacrificium sitnitm decimam parlem ephi bilis est, et ideo omni modo ab anima pellenda est
cohspersamoleo : quod mensuram habel quartampar- catholiea, in qua solummodosemper vigerc debet
tem hin, etvirium ati libafundenda ejustiem mensurm simplicitas Gliristiana. Item in oblatione arietis duas
dabil in holocaustum sive in viclimam. Per agnos sin- decimas similoejubet offerre, simul olei atque vini
gulos et arieies erit sacrificium similm tiuarum decir tertiarii partem hin. Et quia aries reclorum ordinem
marum, quw conspersafit oleo lertiw partis hin; et signifioat, apte cum duabus decimis aries offertuT,
677 ENARRATIONES IN LIBRUMNUMERORUM.— Lffi. II. 673
cum quilibet homo decalogum legis inteUectu et ope-.A quam horum, quw loculus est Dominus qd Moysen, el
ralione tenens, offieioreetoris delegatur. In qua obla- mandavit per eum ad vos, a tiie qua cwpit jubere et
lione oleum et vinum tertise partis hin simul exhibe- ultra, oblitaque fuerit multiludb facere offeret vitulurh
tur, quando charitas, misericordia et gratia spiritalis tie armento holocaustum in odorem suavissimum ejus
doctrinae, ab ea erga subditorum curam diligenter ac liba ut cwremoniw poslulant), hircumque pro pec-
impenditur. Item in oblatione tres decimae similse cato; et rogabit sacerdos pro omni multitudine fiiiti-
offerri praecipiuntur,-simul et medium mensufse hin rum Israel, et dimiltetur eis, quoniam non sponle
in oleo sive vino. Et quid in boriis nomine nisi san- peccaveruni, et rei. (jEa;Auguslino.) Merito quaefiluf
ctorum prsedicatorum ordo designatur, qui agrum quse sint ipsa peccata noientium, utrum a nescienti-
Dominicumcolunt, et vomere evangelicoexstirpantes bus committuntur, ah etiairi possit recte dici pecca-
spiuas vitiorum , niultipUcant segetem virtutum? tum esse noleutis, quod facefe compeUitur, Nam et
Qui cum tribus decimis similse offeruntur, quia de- hoc contra voluntatem facere dici soiet. Sed utique
calogumlegis, scientia, opere et doctrina rite tenen- vult propter quod facit, cura :vult vivere, si quis-
tes, fidei sanclse Trinitatis veri assertores esse pro- quam, nisi fecerit, inortem minetur. Yuit ergo fa-
Iiantur. Hi ergo chafitatem prascipuam debent ha- cere, quia vult vivere, et ideo non per seipsum
bere, et in necessitatibus proximi per iniseficordiam B 3 appetendo ut falsum juret, sed ut falsum j'u-
consulendo, aliis bonum exemplum prsebere. Nec rion rando vivat. Quod si ita est, utrum possint dici
et ipsis studendum est, iit in gratia divina quantum ista peecata nolentium, qualia hic diciintur ex-
morlaiibus possibile est proficianl, et ad vitae perfe- pianda. Nam si diligeriter considerelur, forte ipsum
ctionem ac sanctitatem perveniant, juxta illudj Do- peccare nemo velit, sed propter aliud fit, quod vuit,
minicum pfoeceplum : Sancli estote, quiaego sanctus qui peccat. Omnes quippe homines, qui scientesia-
sum, Dominus Deus vester (Levit. xix). Illiid lamen ciunt quod non licet; id vellent licere. Usque adeo
quod in hac vita sibi deest, in coelesti beatitudine per ipsum peccatum nemb appelit propter hoc ipsum,
Doriiini gratiam in se perfieiendum debent sperare. sed propter illud quod ex eo consequitur. Hsec si ita
CAPUT XIIL se habent, non suntpeccata nolentium nisi nescien-
De pthniiiis Domino dandis. tium, quae discernuntur a peccalis voientium.
(IBID.)Loculus est Dominus ati Moysen dicens : Mystice autem offerunt filii Israel vitulum de ar-
Loquere filiis Israet et dices ad eos : Cum venerilis iti mento in hoiocaustum, cum fideles populi plena fide
terrarii, quant dabo vobis, et comedetitis de panibus corpus Dominicum pro salute generis liumani in ara
regionis iliius, sepatabitis primitias Domino de cibis crucis immolatum in odorera suavitalisj Dominocre-
vesttis. Sicut de areis primilias separabiiis, ita el tie C
\ dunl et confitentur. Offerunt sacrificium ejus ac liba
puimenlis dabitis primiiiva Dontino. Quid esl quod ut cseremonieepostulant, cum in sacramento panem
primitias de cibis lsraeUlse Dominojubentuf offen-e, et vinum in commemorationem passionis ejus super
hoc est, ut sicut dfe areis priuiilias separabunt, ita altare deferunt, ac de eo participantes, cofpus et
ettam de puLoaenlisprimTtivaDominotribuani? Ter- sanguinem ejus veraeiter se percepisse confidunt.
ram igilur qiiam ingredientes Domiriooblationes sive Offerunt hircum pro peccato, cum ipsam hutoahi-
primilias debent offerre, prsesentem Ecclesiam si- tatem ejus non peccatricem, sed in simililudinejn
gnificare superius diximus. Ergo quisquis Ecclesiam carnis pfeccati, hoc est^ nostrae mortalitatis con-
per fidem et baptismum intraverit, necesse est iit sortfem eum suscepisse, ac pro peccatis nostris
ferram carnis snse, hoc est, corporalem vitam dili- dissolvendis obtulisse credimus; Rogatqtte ipsfesa-
genter in Dei timore exerceat, quatenus frugem vir- cerdos; qtii advocatus noster est aptid Patrem
lulum in ea excrescere faciat, unde sibi refectio prd peecalis populi sui et dimittetur fei-, quo-
selerna prseparelur. Jubemur fergo non solum de nisim secundum Pauli sententiam i Iri diebus camis
areis, sed et jle pultnenlis priihitias Domino conse- stim pteces supplicationesque ad eum y qui possit
crare. Quid est de area primitias separare, nisi de illum a motte salvum facere-, cum clamorevalido et
prsedicalionis officio,laboris primordia Domino cori- 3 iacrijmis offerens, exauditus est pro sua revefenlia
secrare ? Et quid de pulmentis pririiitiva est offerre, (Hebr, v). Prseterea et iricensura jiibentur offerre
nisi de doniesticis disciplinis quas in semetipso so- pfo se et pfo peecato atque errore siiov Incensum
lerter quisque exereere debet, inchoationem bona= ergo offerunt pro peccatis suis, qui orationem cum je-
voluntatis Domino dedicare? Sive in semetipso aii- j"utiiiset felefemosynis Peo offerant,in quibns placatus
quis virlutum studiis opefani det, sive de aliorum Vfehianieffbrisdigne posttilahtibus tfibuit; Sequituf:
salute docendo, pxhortando, atque bonis exemplis Quod Si aniina riescienspeccaveril, offetet eaprani
provocando pium laborem impendat, necesse est ut anniculam pfo peccaio suo; et depfecabilur pto ea
hoc non sibi aliquis, sed gratise deputet divinse, ut sacerdos, quod inscia peccttverit coram Domino; im-
ei consecreturbmnisboni initium, a quo decet spe- petrabitque ei veniam, et dimittetur ilii, etc. Capram
rari totius perfectioriissupplementum-. efgo ahhictiJam pffert^ qui pcehilfentiam'pfo pecfeato
GAPGT XIV. non tepide, sed fervide gerit, et perfecffi''# pfeWfeato
De peccaiisignotantim. eddem, atque studiosissimo fecedit pfoposito, de
(IBID.)Qupd si per.ignorantiam prwterieritis quid- esetero feavens, quotidieque commissbrum veniam
679 B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT.OPERUM PARS I. 6S0
postulans, ingemiscens dicit cum l^ropheta : Delicta A j. in die sabbati, obtulerunt eum Moysi et Aaton el
juventutis mem, et ignorantias tneas ne meminetis, univetsm mullitudini, Qui recluserunt eum in car-
Domine : secundum magnam misericotdiam tuam, cerem,. nescientes qnid super eo facere debereni.
memot estomei, Domine. Adjuvabitque eum ad im- Dixitque Dondnus ad Moysen: Morte moriatur hotno
petrandam veniam intercessio pontificis summi, qui iste; obruat eum omnis turba lapidibus extra castra.
non per sanguinem hircorum et vitulorum, sed per Cumque eum eduxissent foras, obruerunt lapidibus et
sanguinem proprium introivit semel in sancta, mortuus est, sicut prmceperat Dominus. Quid autem
teterna redemptione inventa. insiuuat, quod tam atrociler jussu Dei fuerit idem
CAPUT XV. ab omni populo trucidatus , quod facile ab infideU-
De peccatis per superbiam factis. bus promittitur? InteUigant ergo quia hsec omnia in
(IBID.)Arihna vero, quw per supetbiam aliquid com- typo acciderunt iUis : scripta sunt enim ad correp-
miserit, sive civis sit ille, sive peregrinus quoniam ad- tionem nostram. IUe enim pristinus carnalisque
versus Dominum rebellis fuit, peribit tie populo suo, homo qui diem sabbati violare austis est dum Hgna
et reliqua. (Ex Auguslino.) Quse sint peccata quse colligeret, propter quodest et punitus, formam signi-
fiunt in manu superbise, id est, superbia committun- ficabat ej'us qui hodie in Christo signatus, invenitur
tur, Scriptura ipsa in cOnsequentibus satis exposuit B 1 agere carnale opus, id est, contrahere ligna, fe-
ubi ait: Quoniam verbum contempsit. Aliud est ergo num, stipulam, ad escam ignis setemi convenientem.
prsecepta contemnere, aliud quidem magni pendere, Quse dum coUigit in suam perniciem, si fuerit de-
sed aut ignarum contra facere, aut viclum vel invi- prehensus, peUitur ab omnibus et stalim oeciditur :
tum. Quse duo fortasse pertineant ad illa peccata, dum j"udicatur ab spiritalibus. Sic ergo omnibus
quse a nolentibus fiunt: de quibus superius quem- qusecunque illis Judseisper legem acciderunt, forma-
adrnodum Deo propitiato expiarentur admonuit, ac liter intelligenda sunt.
deinde subj'ecit peccata superhise, cum quisque su- Dixit quoque Dominus ad Moysen : Loquere filiis
perbiendo, id est, prseceptum contemnendo perpe- Israel et tiiccs ad eos, ut faciant sibi fimbrias per an-
rarii facit: quod genus peccali non dixit ullo genere gulos palliotum, ponentes in eis vittas hyacinthinas.
sacrificii purgare oportere tanquam insanabile judi- Quas cum viderint, recordabuntur omnium mandato-
cans; illa duntaxat curalione, quse per sacrificia rum Domini, ne sequantur cogilalionessuas, et oculos
gerebantur, qualia facienda in hac Scriptura prseci- ., suos per res varias fornicantes; sed magis prmceptorum
piuntur. Quse si per ipsa attendantur, nulli peccato Doniini memores, facianl ea, sintque sancli Domino
possunt mederi; si autem res ipsse quorum sacra- Deo suo. Egp Dominus Deus vester, qui etiuxi vos de
menta sunt inquirantur, in eis inveniri poterit pur- "' terra Mgypti ut essetn Deus vester. Secundum histo-
gatio peecatorum. Quod ergo scriptum est : Pecca- riam ergo mandavit Dominus per Moysenfiliis Israel,
tor cum venetit in ptofundutn mdlorum, contem- in quatuor angulis palliorum hyacinthinas fimbrias
nil (Prov. XVIII),isle significatus est, quem Scrip- facere, ad Israeliticum populum dignoscendum, ut
tura hoc loco dicit in manu superbiee delinquere. quomodo in corporibus circumcisio signum Judaicse
Hoc igitur sine poena ejus qui committit non potest gentis daret, ila et vestis haberet aliquam differen-
aboleri, atque ideo non potest esse impunitum; tiam; et ut commonerentur, quia habitu a cseteris
et cum poenitendo sanatur : ipsa enim afllictio poe- gentibus Dei prsecepto differebant, dislarent et reli-
nitenlis, poena peccali esl; quamvis medicinalis et gione, quatenus unum Deum colerent spretis cunctis
salubris. Merito quippe magnum judicatur peccatum, idolis nationum, ejusque mandata sludiosissime con-
cum superbia prseceptum contemnit. Sed e contrario servare niterentur. Allegorice autem nos instruit,
ut sariari possit, cor contrilum ef humiliatum Deus ut intelligamus, quia mandata quse videntur esse
non spemit.Verumtamen quia sinepceua non sit, ideo minima in habitu legis, si propter coelestem vitam,
talia hinc dicta sunt : Deum, inquit, hic exacerbat, quod vitta hyacinthina signiftcat, colorem aeris ex-
quia Deus superbis resistit. El exterminabitur anima primens, serventur, multum proflciant. Qui enim
iUa de populo suo', quoniam talis omnino in numero spernit tninima, paulatim defluil. Ideoque necesse est,
eorum qui ad Deum pertinent, non est. Quoniam ver- tit secundum, Apostoli documenlum, sive manduce-
bum Domini contempsit, et mandata ejus dispersit, mus, sive bibamus, sive aliud quid agamus, omnia in
contritione conteretur anima illa. Quare autem glotiam Dei faciamus.
contritione conteretur, consequenteradjungitdiceiis: CAPUT xvn.
in
Peccatum ejus illo, per ac hoc si tali peccato debi- Deseditione Chore, Dathan et Abiron contra Moysen,
$am contritionem ipse sibi adhibeat poenitendo, cor et pmna eorutn.
contritum, ut dictum est, Deus non spernit. (CAP. XVI.) Ecce autem Chore filius Isaur, filii
CAPUT XVI. Caath, filii Levi, et Daihan, et Abiram, filii Eliab,
De homine codigente ligna in die sabbati; et defim- Hon quoque filius Phelech, de filiis Ruben, surrexe-
briis faciendis per angutos patliorum cum vitlisi runt conlra Moysen, aliisque filiorum Israel tiucenti
liyacinlhinis. quinquaginta viri, proceres synagogm, et qui iempore
(IEID.)Faclum est autem cum essenl filii Israel ini concilii, per nomina vocabanlur. Cumque stetissent
toiitudine, et invenissent hominem[colligentem lignai adversus Moysenet Aaron, dixerunt: Sufficiat vobis,
 — "
681 ENARRATIONESIN LIBRUMNUMERORUM. LEB.H. 68|
quia omnis muuuudo sanctorum est, et in ipsis est A A nitur inferorum, et maxime in mortuis hoc accipi
Dominus. Cur elevamhd super populum Domini ? solfet. Sed quoniam ipsos viventes dictum est ad in-
Quod cum audissel Moyses, procidit pronus in fa- feros descendisse, et ipsa narratione quid factum
esl ad Ghore et ad omnemmullitu- fueritsatis apparet, manifestum est, ut dixi, infe-
' ciem. Locutusque
dinem. Mane, inquit, notum faciet Dominus, qui ad riores partes terrse inferorum vocabulo nuncupa-
se pertineant, el sanclosapplicabit sibi; et quos elege- tas, in comparatione hujus superioris terrse, in cu-
rit, appropinquabuntei, et reliq. (Ex Isidoro.) Per jus facie vivitur, sicut in comparatione coeli superio-
excidium Chore, Dalhan et Abiron, qui sibi contra ris, ubi sanctorum demoratio est angelprum, pec-
Moysenet Aaron sacerdotem sacrificandi licentiam cantes angelos in hujus aeris detrusos caligine,
vendicantes, poenas pro suis conatibus expenderunt, Scriptura dicit, tanquam carceribus inferi punien-
significantur hi qui hsereses et schismata facere co- dos reservari. Si enim Deus, inquit, angelis peccan-
nanlur, et multos secum traheiido decipiunt, con- tibus non pepercit, seti carceribus caliginis inferi re-
lemnentes sacerdotes Christi, et sea'clero ejus ple- trudens, tradidit in judicio puniendos reservari
bisque societale segregantes, conslituere audent (I Pet. m), cumapostolus Paulus principempotesta-
Ecclesias et aUud altare precemque aHam , illicitis tis aeris, dicat diabolum, qui operatur in filiis diffi-
vocibusfaciunt Dominiceehosliseveritatem, per falsa B ] dentiw,
sacrificia profanantes. Hi qui contra ordinem Dei CAPUT XYIH.
nituntur, ob temeritatis audaciam terrse compagibus De thuribulis seditiosorum ab incendio sublalis per
Eleazar sacerdotem.
ruptis, profundi hialu merguntur; nec tanlum hi
qui duces eorum sunt, sed et illi qui consentiendo (IBID.)Lbcutusque est Dominus ad Moysen dicens ."
participes eorumdem effecti sunt, in ignem eelerni Prmcipe Eleazaro filio Aaron sacerdoti, ut tollat Ihu-
judicii prseparata ultione peribunt. ribula, qum jacent in incendio, et ignem huc illucque
Locutus est Dominus ad Moysen et Aaron dicens : dispergut, quoniam sanclificata sunt in mortibus pec-
Separamini de medio congregalionisItujus, ut eos re- catorum; producatque ea in laminas et affigat altari,
pente disperdam, et csetera. (Ex- Augustino.) Notan- eo quod oblatum sit in eis incensum Domino; el san-
dum esttuncjubere Dominumfieri separationemcor- ctificata sunt, ut cernant ea pro signo et monumento
poralem, cum jani vindicta imrainet malis. Sic Noe fitii Israel, Quseritur hoc loco, cur non ad Moysen et
cum domo sua separatur a cseteris diluvio perituris; Aaron sicut in superioribus, Dominus locutus sit,
sic Lolh cum suis separatur a Sodomis igne coelitus sed ad Moysen et Eleazarum filium Aaron. Hsec
consumendis; sic ipse populus ab JSgyptiis, marinis mihi causa interim occurrit, quoniam queestio erat
fluctibus obruendus; sic isti nunc a synagoga Chore, G de progenie sacerdotum, id est, de quo genere esse
Abifon et Datlian, qui se primiliis per seditionem. deberent: unde illi ex alio genere quia sibi usurpare
abrumpere voluerunt: cum quibus lamen sancti sacerdotium ausi sunt, tam horrendo et mirabili sup-
anlea viventes conversanlesque, et cum cseteris quos plicio pefierunt, non ad Aaron, qui j'am summus sa-
reprobat Deus, sectindum yerba quse in eos incre- ce.rdoserat, sed ad Eleazar voluit loqui Deus, qui ei
pans dicit, contaminari tamen ab eis minime potue- succedere debebat, et secundo j'am sacerdotio fun-
runt; nec separari se jussi sunt, quando vindictam gebatur, ut eo modo sortem generis conimendai-et,
Dominus sive diffei'ebat, sive lalem adhibebat, quai quse in successionibus sacerdotum esse.deberet. Sed
innocenles perieHtari vel Isedi non possent ; sicut: nolandum, novo modo dicta sanctificata poena eo-
sefpentium morsibus, sicut strage mortium, quai rum, a quibus hoc peccalum fuerat perpetratum,
Deus quem volebal, sicut volebat, alio percutiebatt quia per eos exemplum datum est cseteris quomodo
intacto; non sicut aqua diluvii, aut ignea pluvia, limerent. Circumpositionem autem altari cur ex eis
aut aqua maris aut hiatu terree, quse permislos; fieri voluit, addidit dicens, quoniam oblaia sunt ante
pariter assumeret: non quia et ibi Deus suos cori- Deum et sanctificata, facla sunt in signum filiis Is-
servare non posset; sed quid opus erat tentalione: rael. Non ergo in eis reprobari voluit, quod a tali-
miracuH ubi separatio fieri poterat, ut vel aqua vel[" bus oblata sunt, sed hoc potitts cogitari et attendi
ignis, vel hiatus ten-se, quos invenisset, auferrel?> ante quem oblata sunt, id est, quia anleDominum,
Sic et in fine a zizaniis separabuntur frumenta, ett ut plus in eis valeret nomen Domini, ante quem
malos cremantibus flammis,justi fulgebunt sicut sol[ oblata sunt, quam pessimum meritum eorum a qui-
in regno Patris eorum. busoblata sunt. Hoc autemjam et in Exodo comme-
Confestimigitur ut cessavilloqui, disrupla est terra: moraverat Scriptura, quando altare fabricalum esse
sub pedibus eorum; et aperiens os suum, devoravit; dicit. Unde intelligitur genera rerum gestarum dis-
illos, cum labernaculis suis, et universa substantia; ; tribufa esse per libros, non temporum ordo contex-
asccndetuntque vivi in infernum operti humo , ett tus. Myslice autem Chore figuram tenet eorum qui
perierunt de medio multitudinis. Notandum secun- contra ecclesiasticam fidem et doctrinam veritatis
dum locum terrenum dictos esse inferos, hoc est,, insurgunt. Scriptum ergo de Chore et de coetu ejus,
in inferioribus teme partibus. Varie quippe ini quod in batillis sereis incensum obtulerit ignis alie-
Scripturis, et sub intelleelu multiplici, sicut re- hi. Jubetur a Deo ignis quidem alienus dispergi et
rum de quibus agitur sensus exigit, nomen po- effundi.
PATIIOL. GVIII. 22
 M B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT'.OSERUM PARS t. 68*
BUiilldverb; ihquit, quia sclheiificUta kurii,ftieltbetts A boriiiili: Cunique tififeiuf sediiip et iWXultusiricresce-
lamihas duciiles, et 'cifckitiddex eis aiiaie-,quia oblata fet, Mbyses et Aaton fugcruril tid iabefhacdlhhi fm-
stiiiicfffahitibntiiib, ei sSHclifiittfU
suhi. Hbc fergpmihi detis. Qtiod postquUm higtcssi siiiii, bpeiuii hubes
pef iiaiie figtifani videtttf bsiehdi, quod biitiila ista idbetnaculuni, ei appaiuii glotid Dbihihi, fetfc.Nbri .
qfia?.^cfipltifa nbhiinUt aefSS,iigufSni terieaiit Scfi- legiriifis aritea qtiia obtexferit niilies' taberhafcti-
ptufse divirise: ctii Scfiplufse iisefeiici igiiefti alientihl ium ifestimoriii, et appaiueiit riiajesias Pdmini, et
iiriporieiTles,hbc est, serisiim et iiiteUigeutiam a P'd- rfecepferitinira mibeiri Moysen fet Aafdri, nisi ritinc
miiid alieriain et veritati cbiiliariafh inifddufeehleS, cum irisuffexfcrit in eos populus, et lapidare ebs vti-
,' ihcfcrisutiiDoiriihohori stiave, sfedexsecfabiifedfffefiitit. luit. Discamus ex hoc quania sit utilitas iii pefsecutio-
Et idfcbfofffia ecfciesiafuirisafcerdbiibUsdattif, fit sl riibus CliriStianis, quantuiii gralise cohffefatiif, qiio-
qiiatidb laJe aiiqtiid fuerit fexOf tuhi, fea qtiideffl,qiiee modo propugnaior eis fiat Peus, qiiomodo abiiii-
a veriiate aiifetia surit, ab Efcfclfesia Dei petiitus abs- danter Spiritus sarictus eifutidatiif. Tunc etiini
trudantur; si qiia atileiti eiiain in ipsis hefeffelicb- maximfe gratia Pomini adest, ciuri hbiriiriuhissevi-
i'umverbis fexSfcfipttifse'diviriae sehsibus inveriiuri^ tia concitatur. Et turic pacfeffihabefrius ajmd Betitii,
tuf insfefta, he paritef euiri iijis, qtise vefii.ati fet ^ cutn ab homiuibus propter jusiiiiam jjella perpeli-
fidei sunt contraria, respuantur. Sanctificatst sii&t B ] mur. Ubi euim abundaverii peccalum, superabunda'
enim, quae de diviha Sferiptuta proferuntur et Do- vit et gralia. Atiopetuit ergo nubes iubernacuium, ei
ffiiho bbiaia. Pdtest autfem et alibrilbdO adiitiein- irruit synagoga super Moijsen et Aaron, et apparuit
telligi, quod de batillis praecipitur peccalorum, ut glotia Domini, Quamvis magni sint vitee meriio
juhgatiiur 6t sbciferiiUfaitdri. Et pf iinb hoc ipsurn, Moyses et Aarbn, quamvis aniini virtulibus pol-
qtibd eeffcadicitiittif, ribri btibstiiri videbituf. Ubi ieant, appafere tatoen eis gioria Pei non pbfiiisset
eiiiin vei'3 fides esi, et ihiegM vferbipfsfedicatio,aiii nisi in persecutionibus, ih iribuialionibus, in peri-
ai'geritea dicuntiir, aut aufea. Ut fulgiif atiii decla-^ culis atque in ipsa inorte jam positis. Et iii ergo
ret fidei pufitaieto, et afgfentuihigni prbbatuiri, elo-j\ non putes tibi dbrmienii fet otioso, apparere posse
quia examihata significet. ista vefb qiisssefea dicun-',,j gloriam Bomirii. An rion Paulus apostoitis in liis
tuf, in sOiiOtafitum vocis consisttint, nbri ih virtute gratiam Pomini consequi meruit? Nonne super om-
spirituS, et stint ut Apbstblus ait, cbtamehiumsonans nes cseieros enumerat se, in ttibuialioitibus, in ne-
kut cytnbalum ihiriieiis (I Cof. xiti). Ista efgo batiilai cessiiaiibus, in carceribus fuisse, nttufragia perlulisse,
seffea,id est, hoefeliCofuiiivbfcfes,si adliibeaffiUsaol periculamaris, periculafiuminum, pericula latronum,
altare Dei, tibi divinus igriis est, tibi vefa fidei prsa- pericuia a falsis fratribus (ll Cor. xi) ? Quae quanto
difciitio,melias ipsa vferitas ex faisbfiim coffipara- ^' riiagls abutidaiit, lanto ampiius, qui patienter tule-
tibhe fulgebit. Si eriiffi verbi gratia" prbfeffehtiif fiht, coriferunt gioriamPei.
difctaMaffcionis,atit Basilidis, atit alterTus Ciijuslibet Ei IpcuiuseslDcminus ad Mpysen et Aaron dicens:
lisoretici, et hsefcsefinphibtis Veritatis ac Scfipiufa^ Discedile de medio syntigogwhujus, et interitnam il-
fum diviiiartini tfeslimbriiis,vfelittdivini aitaris igne los de semel; et cecideruntinfaciem suam. In Sodomis
cbnfulem, nonne evideniiof eorum coffipafatione quidfcniquando minimuni decem requirebantur, per
ajiparebit impietas?Nam si doctrina efcclfesTastica quos vix si forte salvari possent hi, qui habitabant
simplex fcsset, iit httlius exlrinsectis hsereticorum Pentapolim Sodomorum, nunc aulem eliam duo, si
dogffiatum assertibnibus fcitigerettir,nbn poterat tani tamen inveuiantur lales qualis fuit Moyses et Aarou,
clara et tam examiuata videri fides nostra. Sed id- suflifcereponit, ut gens Israelitaruni tota salvetur.
Circo dOctfinam Catiiolicam cOntradiceniium obsi- Quid ergo dicemus amplius esse in his duobus. Quse
det impugnatio, ut fides nbstra hon otio torpescat, tanta virtus, quod meritura, quo sexcenta millia et
sed exercitiis eiimetur. Propter hoc denique et Apo- eo atriplius liberentur ab interitu vastaloris? Ego
slolus dicebat: Opotiet aulem et hmreses esse, ut pro- arbitror quod in Moyse lex significetur, quse docet
bali quique, fnanifeslifiant in vobis (I Cor. xi). Hoc est. ., liomines scienliam et ainorem Pei, in Aaron sup-
dicerfc: Oportet bsereticorum batillis allare circtim • •^ •"
pltcandi Deo, et obsecrandi eum foruia cpnsistat.
dari, ut cefta et manifesta omnibus fiat fidelium Si ergo accidat aliquando indignari nobis, vel uni-
atqufe infidelium differentia. Cum enim fides eccle- verso popuio Domini, ut sententia ultionis procedat a
siaslica velut aurum coeperit fulgere, et prsedicatio Deo, redeat autem lex Pei in cor noslrum, coimno-
ejus ut argenlum igne probalum inluenlibus re- nens nos et docens converti ad pceuilenliam, satis-
splendttefit, ttiric majore crim turpitudine et decore, facere pro delictis, supplicare pro culpis, cessabit
hsereticofuffi voces obscufi seris vilitate sorde- •conlinuo iracundia, indignalio conquiescet. Propi-
hunt. liabitur Pominus, quasi Moyseet Aaron interceden-
CAPliT XIX. tibus pro •nobis et pro universo populo supplicanti-
De murmure populi contra Moysen et Aaron, et irf hus. Si vero aliquando orialur indignatio Dei, et
cendioob hoc in eos itnmisso. veniat pro peccalis sseva correptioj ihdurerittir ati-
(IBID.)Loquente Dondno ad Moysen, mutmuravit tem corda nostra, nec convertamur ad Dominum,
omiiis riiuliiiudo fiiiorum Istael, sequenli die contra neque humiliemur in conspectu ejus, ut in confes-
Moysenet Aaron dicentes : Vos interfecisiis populum, ,_ sione supplicantiujn mptiis ejus et jiacuadiam mi-
eeg ENARRATIONESIN LIBRUM NUlIERORM.-*• LlB. II. 686

tigemus, sed contra dicarous,'Nbn est etira Ded fle A ANbbis 'aiitenij qiii earii spifitaliffer et feVaBg^feiifco
vita morlaUiim,hee pertinent h&e ad Deum ; ffeli- Sfenstiiiitelligimtisfet exponiirius, sfempfefriovia fest,
ndfiis Novtitii TesiariTeriluhJest, rion
quitnos olim; nec ad notiliatii ejiis ista pervehiuhl: iet utfiimqufc
si talia cdgileriius in cordibus nostfiSj et lioeede ore tetnporis selalfe, seti ihielHgeritiseiiovitatfe.Ari iion
riostrd profeedant; certum est non eSSfeiii iibbis et apostolus Jbariiies iii Epistbla iiia feadfeiiiseritit
MoySfeiifet Aafoli; legis scicnliaWi^et ffTieiuspoeni- ctirii difcTt:Fiiipli, ihahdaiuriinoiMii d'b'vbhis,ui ih-
leiJtiaeiper quos interitiihi iriiitiiiiefitiiiexilii possi- viceiii tiiiigalis (I jonri. ii)? fctim utitj.ufescirfetblim
mus evadere. Hoc piito acfcidissfe fetiato populb iiii, datum esse niandiiliiHT'dilectibiiisih ifegfe;sfedqub-
qui ftiit ante ribs,quaridbpffihesaeelihavefuiit-,slthtil iiiariifchafitasiiuiiqubdncadit, Mb rii&hdatunichari- 1
inutiles facti sutit-,fetiibii fttit qtii facfeffetbbhitalem, talis aliqiiandttvfetfefasfcil, libfcqtiodtiiiiitiuahiVeifera-1
hbti ftiit usque ad utiuffi. Si feninifuisset, nuhqtiain sfcit; sempef novuiii essfe Jifbhuhiiat. SfeiijlJefferiim|
eos Bbitiiniis; Sfed fefn6i li- obsefvahtfeset cuslbdiferiifcssfe, cliaTitatis iriandaium '
utique derfeliquisset
meamus, ne fdfte simile aliqtiid iiiVehidturin riobis. nbvbsfeddit ih spifitii. Pfefccafbriautfeirifetciiafilalis
Tihieo ehim illani sehietiiiatii, iri qua PbffiTiiusfet fcedefa non servanii, eliahi EVangeiia vfetefascunt.
Siilvatoi' iiostei', qiii cuticta pfsenbsfcit, dubitahs Nec polestei iibvuiii esse VesiainferilUhi, qui iiofl de-
dicit : Pttiiis 'vehKtisfiliks horidnis, inv&iiietfi'd'e\riB fet ihiliiil iibviirijab"sfefctiti-
I poriit velfefeiiiliBihiiiferii,
super tertaih (Luc. xviit) ? diihi Petiili cfcalum, iit piifefatihfceiisuinih fcastfis,
Guhiquejaceterii in ierrd, tiixit Dbthiriusfid Mbljsen felfexbfetpfo pbpttib. Jani eniih, iiiqtiit, vasiaiT cbepit
ei Aaron ': Tblte thuHbUluih,ei iidusio igne de attari, popiilus. In spifitu videbat Moyses,qiiafegfefebaiituf.
ihilie iifcetisuni de'siipeffefgiris ciib dti ptifMhhi ut Yidit VirltiieiiifexisSCsid caslfa,et vasiafeac peri-
roges'ptti eis. Jttiii eriiih eijtxssu'est iia 'ti DbhtitiP,et infeffepeccatbfefci;et pfbptef hofcliofiattif pohiififcfem
ptagti desievit.QnM cum febisselAtifdhei cuctitrisset assuinere baliiitihi, igiiein de aliafi ijiipbneffe,aiqtie
dd populum, ei ttdiriediuihhtuliiluditmin;qktiihV&slu- inctihsb super itijecto, fexiffeet staffe ititfef niedium
bal iiicehtiiurii,obluiit thtjiriiamu.Et stuiis ihiet rhbr- iiiOrtttofumet Vivbfuhi, rie uitfa pfocfedatvaslaiib,
ttiosei vivehies,prb pbputo dtipteenfhsesi, et pthgu VelCfcrte,ut vefilis habet sfe.Scflptufse sfenrib,cbn-
efessaiiif.Fuerutit ttulem qui percussi sttiii qutiikbr- frafctib.Sed pfiihb si Vidfctuf,hiStbfiae ipsitis itiTagi-
deciin millia horidhuriiet sepiiiitjeiiii,tibsquehis qui nerii describartlus, ttt cufii reigeslse species appa-
perierhiit iri.sediiiette Chtire. Jriberituf er^b Mbysfes ftiefii, itirifcdeliitiriifetiahi,si qtiid est ih iocb iriysli-
et Aafbn exiie de itifedibsyiiagOgae,tii ihlfcfiiriattir1 Ct»ii ffequifanitis. ihlcliigfe fefgopbpttliirii Isfafeiin
syriagOgade seriiel; Sed vidfeariius.isli iftiid faeiiiiit. castfis pef Pfdiriem tfibuUm familiafiurique dispo-
Saifcli stint, peffecti stiiit, et piiis magi§ Evahgelii IG sjiuiti ; viitittfeih vfefdqiianidam a Peb iriissam non
discipiili;qtiamIfegis;et ided fliligdtitfeiiaihihimifcos spatsira, sed ex ptlma aliqtia partfe"coepissepopuium
suos,atquebfatit pfo pferseciitoribusstiisiIllis vehieri- lrioftfevastare, et pfocedenlfemper ofdinem, mofiis
tibtis ut inteffifcerfentebs, isti piocidtiiitiii facifem stragcm considera. Post hsec pbiiiificeni iriduiuin
stiam sUpfefteffahii esse pontificali, prdcederfe, fet'portantem baiillnm
El ait Mbyses dd Aarbh ': Asshriie vttiittuni, et! atque ighem,- ctitrt incehsrj tendefe tfd fetiiiiibfcUin
iinpone siiper illud idhetii ab Uiiuri, Mi ihjice illi ik- qiid per angfeluin vasiantem niofs iiiata pcrvcne-
tehsurii, et offervelocilerik ciiHrd, ei exdtd ))fb ipsis. rat, et stantcm in co loco in quo mprs finetu dede-
Exiil eiiimira in corispecluDbhiihi, et jath Ctfdpit vii- fkt primis, et ferat viciria poslremis. Intuere. sian-
state ptipuluttu Yfefum qiibiiiaiii in Iios pfefvfenihitis '• ifcriipoiilificein, et objeclione quadam sui, viventes
locos, voTode hoititatfe Dei admortferfediScipiflbs > ''arilbftuis dirimenteiii, virtutem prbpitiationis cjtts,
"
Christi, fie qiiis fortfe Veslruni aii haerfeticisfconluf-• et iiicfeiisiInystcritim erubtiissealigelum vasialorem;
beltif, si qtiaiidoceftariJfeiiinciderilj iiUsdifcehtibtfs, et in ltoc nibrtein quidein finiiam, viiam vefo rcpa-
quohiam DfcUslegis hon estbbritis sfcd justitSj fet t fatarii. Si intfellcxistihistorise ordinem, ct oculis ut
Moysi lex UPn bohitaierii cbnlinet, sed jtiSlitiairi. ita dicam cernere potuisti slantem ponlificem me-
Yideant ergo qui Dettiri pariter criiriinaritlir et le-- •*' • diiiiri intcr vivos et
morluos, ascende ntinc ad
gem, quomodo Moyses ipse et AafOiipfioffcsffefce- vfcfbl luijtis celsiora fasligia, et vide quomodo
rtint hoe, qnod postmoduffi Evahgeliuifl flbbuit. verus pontifcx Jesus Ciirislus,
assumpto balillo
-
Eece diligit MoysesininiicoSj fetbfat pfp persfefeiitp- fcariiishumanoe, et superposito
igni aitaiTs, anima
ribtis stiis : quoflutiqufe Ciifisths iri EvahgeTiisfiefii sine dttbio ilia magnifica cum
qua natus est iri carnfe,
dOcet. Atidifeniniquomodbcaderites iri faciem superr et adjfectoetiain incenso, qui est spiiitus ifnmacula-
terfam, ofant pfo iliis, qui ad iilteffifcifeiidbsfebs s tus, mfcdittsihler vivos sleiit, et inortem non fecit
insurrexerunt. Sifcefgb fetinVeriilufEVaiigeiiiVirttis s gfassafi ulira, sed sicttt Apostolus dicit: Deslruxit
in legC, et fuiidanieiiib lfegis subriixa intfeliigtiiitilr e euhi qtti nabebat tiibriis imperium, id esf, diabolun?,
Eviiiigfelia.Nec Yfelustestairifeiituiii iioiiiiiio fegole- ul qid cretiil hi eum jam non moriatur, sed vivat in
geiii, si eam spifltaliier iiitelligam. lllis tanluriitribdoJ mierriuih (Hebf. n). Hoc fuit ergo hiysteriiim, quod
lex Yetus eflieituf Tfestahientum,qui eam cafnaiiterr postfeafuluruffi,jam turic ille
qui populum yastabat,
iiilfelligerevoltirit. Et neceSsario illis VetuseffeCta i fexpaVit.Agnoscebat enim figuram batilli, et ignis,
est et senuit, quia vires suas non pbtest obtiriefe.. . fetinfcerisi,et qualis oiferenda esset Peo hostia stb co
 687 B. RABANIMAURIARCHIEP. MOGUNT.OPERUM PARS I. 688
qui medius mortuorum viypruinque constiterat, prse- A J ptor noster, qui de tribu Juda ac Levi ortus est, hi-
videbat. Et illos quidem tune imago prsefigurata sal- tercessor pro nobis esse monstratur. Ecce eigo jam
vavit; ad nos autem salutis veritas ipsa pervenit. virga Aaron post ariditatem floret, sed virgae duo-
Neque enim indumenta pontificis purpura ac lana: decim tribuum in aridilate remanent, quia jam qui-
byssoque contexta erubuisset angelus ille vastator; dem corpus Domini post mortem vivit, sed nostra
sed iste quse futiira erant indumenta magni ponti- adhuc corpora usque in finem mundi a resurrectio-
ficis intellexit, et his cessit quibus utique universai nis gloria diffenmtur. Igitur, sicut diximus, virga
creatura inferior erat. Puto autem, quod non soium Aaron, qusepost siccitatem floruit, caro insinuatur
primo adventu Bomini et Salvatoris nostri forma Christi, quse postquam de Jesse radice succisa est,
ista complela sit, sed eadem fortassis servabitur et; vivacius mortificata reviviscit. Ilaque virga post ari-
in secundo. Yeniet enim filius hominis; et cum ve- ditatem vireseens, Christus est post mortem resur-
nerit iterum, sine dubio inveniet quosdam quidem gens. Ipsam enim virgam, ipsum florem ialelligi-
mortuos, quosdam aulem viventes. Quod possumus mus, ut in virga regnantis potentia, et in flore
quidem et sic intelligere : quia nonnulli adhuc in pulchritudo ejus monstrelur. Gnde et irt Canticis
hoc vitae statu quo nunc sumus inveniantur, cum canticorum dicit idem : Ego sum fios campi et lilium
multi jam praecesserunt morltii. Potest autem et ali- B I convallium (Cant. n). Alii virgam hanc, quse sine
ter accipi, ut mortuos corpora intelUgamus, viventes humore florem protulit, Mariam virginem putant,
autem animas. Quidam autem ex his, qui hunc lo- queesine coitu edidit Yerbum Dei, de qua scriptum
cum ante interpretati sunl, memini quod mortuos est: Exiet virga de radice Jesse, et flos de radice ejus
dixerint eos qui nimietate scelerum in peccatis suis ascendet (Isa. xi), scilicet Christus, qui futuree ty-
mortui intelliguntur, viventes autem eos qui in pum passionis praeferens, candido fidei lumine, et
operibus vitse permanserint. Yerumlameu utrolibet passionis sanguine purpurabat flos virginum, corona
inodo, stabit etiam in futuro magnus hic pontifex et martyrum, gralia continentinm. Item tropologice,
Salvator noster meditts vivorum. Sed et tunc forte omnes quoque principes tribus et populi habent vir-
medius vivorum et mortuorum stare dicendus est, gam. Non enim polest quis regere populum nisi ha-
cum statuet oves quidem a dextris suis, hsedosau- beat virgam. Unde et Paulus apostolus, quia prin-
tem ad sinistros, et dicet his qui a dextris sunt : ceps erat populi idcirco dicebat : Quid vultis? In
Venite, benedicliPatris mei, percipiteregnummundi, virga veniam ad vos, aut in charitate spirituque man-
etc. (Matth. xxv). His autem qui a sinistris sunt, sueludinis (IGor. xi)? Omnes ergo principes tribuum,
dicet : Ite in ignem wternum, operarii iniqitilatis, habeant necesse est virgas suas, sed unus solus est
quem prmparavit Paler meus diabolo et angeiis ejus, C sicut Scriptura refert, pontifex Aaron, cujus virga
quoniam non novi vos. Et sunt utique mortui qui in germinavit.Yerum quoniam, ut ssepevidimus, verus
ignem miltuntur seternum, sunt aulem vivi illi qui pontifex Christus est, ipse solus cujus virga non so-
mittuntur ad regnum. lum germinavit, sed et floruit, etomnis credulitatis
CAPUT XX. hos credentium populorum atluUt fructus. Qiiis au-
De virgis duodecimtribuum jussu Domini ati taberna- tem est iste fructus quem attulit? Nucis, inqilit. Qui
culum allatis, inter quas sbla Aaron virga fron- fruGtus quidem primo indumento amarus est, se-
duerat.
quenli munitur ac tegitur, tertio sumentem pascit
(CAP. xvn.) Locutus est Dominus ati Moysen di- ac nutrit. Talis ergo est in auditorio Christi, do-
cens : Loquere ati filios Israel, et accipe ab eis virgas ctrina legis et prophetarum. Primo litterae facies
singulas per cognationes suas, a cunclis principibus satis amara est, quae circiimcisionem carnis prseci-
tribuum virgas singulas, ei uniuscujusque nomensu- pit, quae de sacrificiis mandat, et caetera, quse per
perscribes virgw sum. Nomen autem Aaron eril in occidentem litteram designantur : heec omnia tan-
tribu Levi, et una virga cuticlas eorum fymilias conti- quam amarum nucis corticem, projice. Secundo in
nebit. Ponesque eas in tabernaculo fmderis coram loco ad munimenta testse pervenies : in quo vel mo-
testimonio, ubi loquar ad te. Quem ex his elegero, ralis doclrina vel ratio continenliae designatur, quoe
germinabit virga ejus : et cohibebba me querimonias necessaria sunt ad custodiam eorum quee servantur
filiorum Israei quibus contra vos murmurant, etc. intrinsecus, frangenda tamen quandoque, et sine
Puodecim virgaej'uxta duodecim in tabernaculo poni dubio dissolvenda sunt. Ut si verbi causa dicamus,
prseceptae sunt, el ecce virga Levi viruit, et quid abstinenlia ciborum, et castigatio corporis, donee
virtulis, id est, numero, Aaron habuerit, ostendit. sumus in corpore isto corruplibiU et passiMli, sine
Quo videlicet signo quid innuitur, nisi quod omnes dubio necessarisi est. Cum autem confractum fuerit
qui usque ad finem mundi jacemus in morte, quasi ac resolutum, et resurrectionis tempore incorrupti-
virgaereliquse in aridilate remanemus? Sed cunctis bile ex corruptibili redditnm, atque ex animali spi-
virgis in aridilate remauentibus virga Levi ad florem ritale, non j'am labore alflictionis, nec abstinenliee
rediit, quia corpus Pomini veri, sciHcet sacerdotis castigatione, sed qualitate sui, nuUa jam coipori
nostri, in mortis ariditate positum, in florem resur- corruptela dominabitur. Sic ergo et nunc necessaria
rectionis erupit. Quo flore Aaron recte sacerdos esse abstinenlioe ratio videtur, et postmodum non quse-
cognoscitur, quia hac resurreclionis gloria, Redem- renda. Terlio autem loco reconditum in .his in
 689 ENARRATIONESIN LIBRUMNUMERORUM.— LIB. n. 690
venies, et secretum mysteriorum sapientiaeet scien- Aparabilur;
A et sic vere complebitur illud quod Apo-
tiae Dei sensum, quo nutriantur et pascantur animse: stolus dicit: Quia oculus non vitiit, nec auris audivit,
sanctorum, non solum in prsesenti vita, sed etiam! quw ptwpatavit Deus diligentibusse. Possumus adhuc
in futura. Iste enim est pontificalis fructus, de quoi etiam sic inteUigere, eorum quse in virga germina-
verant differentias. Omnis qui in Christo credit,
promittitur his qui esuriunt et sitiunt juslitiam,
qiria saturabuntur. Hoc igitur modo, in omnibusi. primo moritur, et post hsee renascitur, et est eliam
Scripturis, triplicis hujus sacramenti ratio percur- hsec figura, quod virga arida postmodura germina-
rit. Sic et sapientia monet, ut describamus ea no- bit. Est ergo primum germen, prima hominis in
bis in corde tripliciter, ad respondendum, inquit, Christo confessio. Seeundo frondescit, ut renatus
verbum veritatis his qui.proposuerint nobis. Sic tres,• donum gratise Christi Dei sanctificatione suscipiat:
.
puteos fotiil Isaac palriarcha (Gen. xxvi), quorum ille ut inde afferat flores, ubi proficere coeperit, et bono-
solus terlius ab eo latitudo vel amplitudo nomina-.. rum suavitate decorari, acflagrantiam misericordise
tur. Qui autem sacramentum sacerdotale, et virga et benignilatis effundere, ad ultimum quoque prse-
nucis, idcireo arbitror etiam Jeremiam, qui erati beat vilam. Cum enim ad perfectum venerit, et
unus ex sacerdotibus Analholh (Jerem. 1), vidisse vir- protulerit ex se verbum fidei, verbum scienlioe Dei,
gam nuceam, et prophelasse de ea illa queescripta B I et alios lucrifecerit, hoc est attulisse fructus, quibus
sunt; vel de virga nucea, vel de lebete sive oUa suc- alii nutriantur. Sic ergo quique singuli credentium
censa, quasi ostenderet per hsec in virga nucea vT- de virga Aaron, qui est Christus, germinantur, quo-
tam esse, et in lebete succenso esse mortem. Vita rum quatuor islee differentisein aliis Scripturae lo-
enim et mors ponitur ante faciem nostram. Et est; cis, velut eetates qualuor designantur : quas Joannes
vita quidem Christus in sacramento nucis, mors au- apostolus in Epistola sua dislinctione mystifca com-
tem diabolus in figura lebetis succensi. Si ergo pec- prehendit. Ait enim : Scripsi vobis, pueri, et scripsi
caveris, portionem tuam pones cum lebete succenso. vobis, adolescenles, et scripsi vobis, juvenes, et scripsi
Si autem juste egeris, efficitur portio tua in virga vobis, patres (I Joan. n). In quibus utiquenon corpo-
nucea cum magno pontifice. Sed Tn Canticis canti- ralis eetalis, sed animse profectuum differenlias po-
corum sponsa descendere dicitur in ortum nucis, nit, ut etiam in hoc sacerdotalis virgse germina ob-
ubi etiam paritereum nucibus sacerdotalium quo- servemus designari. Habentur ergo haec omnia non
dammodo magnam pomorum copiam perscribitur tam in virga Aaron, quam in ea virga quse exiit de
invenisse. radice Jesse; et flos de radice ejus ascendit, super
Fueruntque virgw duodecim absque virga Aaron. quem requiescit Spiritus Domini. In quo nec hoc so-
Quas cum posuisset Moyses coram Domino in taber- t! ^ lum videtur otiosum, quod exire dicitur virga, et flos
naculo testimonii, sequenti,die regressus, invenit ger~ ascendere. Quamvis enim unum sit Christus per
minasse virgam Aaron in domo Levi, et turgentibus substantiam, singulis tamen diversus efficitur, prout
gemmis eruperant flores. Qui foliis dilalatis, in intelUgit is in quo operatur. Qui autem segnior est et
amygdalas deformali sunt, Eece germinavit virga negligentior pro disciplina, fit ei Christus virga, et
Aaron in domo Levi. Est hoc unura illud sine dubio, in virga non ascendere, sed exire dicitur. Exeun-
quod fuerat repromissum; sed adduntur alia et di- dum namque est ei, qui iners et segnis est, de eo
cuntur : Et produxit frontes, et protulit flores, et statu in quo non recte consistit; et transeundum ad
germinavit nuces. Cum ergo de solo germine fuisset; alium statum, tanquam virga compulso, id est, ve-
promissum, vide quanta largilur Deus, ut non so- rilate doctrinse rigidioris admonito. Qui vero j'ustus
lum germen produxerit, sed et frondes; et non so- est, quia juslus ut palma florebit, in hoc ascendere
lum frondes, sed et flores; et non solura flores, sed dicitur Christus. Sic ergo qui verberibus indiget,
et fructus. Quid igitur est quod ex his colligere et; exit ad eum virga; qui autem proficit ad justitiara,
conlemiilari debeamus? Primo omnium, resurrectio- ascendit ei in flore : ascendit usquequo afferat fru-'
nis cx morluis sacramentum. Yirga igitur arida T _^ ctus Spiritus, qui sunt, charitas, gaudium, pax, sa-
germinatcum corpus exslinclum coeperit reviviscere. pientia, et reliquse virtutes. Nam de virga Aaron
Qusesunt autem qualuor ista quae surgenti corpori quomodo res gesta sit, ut et flores germinans electio-
prsestabuntur? Ut seminatum in corruptione resur- nem sacerdotii ejus divinitus indicaret, in hoc libro
gat in incorruptione; et seminatum in infirmitate Scriptura narravit; et tamen de ipsa virga in Exodo
resurgat in virtute; et seminatum in ignominia re- dicitur, ut in sanclis sanctorum cum manna in arca
surgat in gloria; et seminatum corpus animale sur- poneretur, quando praecipitur de tabernaculo fabri-
gat corpus spiritale. Ista sunt quatuor quae virga cando, vel utique longe ante prseceptum est, quam
arida corporis noslri in resurrectione germiuabit. ipsum tabemaculum fabricatum perfeetumque con-
Sed et illud secundo in loco dicimus, quia sicut in sisteret. Stelit autem primo mense secundi anni, ex
his promissionem suam Deus in quadruplum dedit, quo de JEgypto egressi sunt, et liber iste
incipit a
et multo plura et pretiosiora largitus est quam pro- secundo mense ejusdem anni secundi, primo die
misit, multo magis in omnibus Seripturse locis, ubi mensis. Unde clarum est, ista per i'ecapitulationem,
aUqua Dei promissio conlinetur, si quis tamen ad si libroriim ordinem consideremus, id est, prseterito-
eam pervenire mereatur, in futuro multipliciter prse- rum recordationem, commemorari, qttse putant qui
 691 B. RABANI MAURI ARCHIEP. MQGUNT, OPEftGM PARS |. . 692
minus diligenter intendunt, eodem facla ordine quo; A caeleris aptjbtjs.pircunipisis Dpimnpmancipavit, saji-
narrantur. ctus dicitur. Pptest autein fieri, ut et in hoc jpgp
CAPUT XXI. quo Pomino deseryit, iion ita omnia gerat ut geri
De sacerdotio Aaron atque ministerio Levitarum. conipetit, spd deljnqJJ.atin nonnuUis et peccet, SJcut
(CiP. xvni.) Dixitque Dominus ad Aaron : Tu et' enim !S qui sequestrat sp et. segregat ab omnibus
filii tui et domus patris tui tecum portabunt iniquita- actjbus, ut disciplhiam verbi grafia. njedicinae aut
tem sancluarii, ettu et filii tui simul sustinebilis pec-• iJbilosopMseconsequatur, npn utique continuo ut se
cata sacerdolii vestri\; et rel. Hsee sunt peccata, quee: htijusmodi tradiderit discipljnis, ita perfeetus erit ut
appellantur sacrificia pro peccatis. Proinde peccala; non inveniatuv jn aliquo peccare; inip potius plp-
sanctorum dicta sunt, non quae sancti commiltunt, jima detiijqtiend.o, yix ad perfectipneiii aliquando
sed ab eo quod sttnt Sancta, dictum est sanctorum, perveniet; et stalinj tameij ut se ad Ijujusmodi scho-
quia in sanctis offeruntur, et peccata dicunlur sacri- las tradidit, certuni est eum vel intpr medicos, yel
ficia pro peccatis : ideo appellata sunt peccaia san- inter pbilosophos nupjerari: ita de sanctis accipien-
ctorum, et peccata sacerdotii vestri, id est eadem dum est, qupd statjni qtii(lem ut maiicipat se qqis
ipsa quse offermitur pro peccalis. Sicut etiam in Le- studiis sanclitafis, ggeundqm hpc qupd proppsuit
vitico declarat, et pertinere debere dieit ad sacerdo- B sanptus appelletur; secundum hpc verp quod necesse
tem. Aliter: Qui meliores sunt, inferiorum semper est eum in multis. dejiiiqiiere, dbpec usu et disciplina
culpas et peccata suscipiunt. Sic enim et Apostoltts ac diligenlia abscindatur ah,ep cpnsueludo peccandj,
dicit : Vos, qui forliores eslis, imbecillitates infirmo- etiam peccator, ut sitprg dixjmus, ^pppllabitu.r, Ego
futn sustinete (Roni. xv). Israelita si peccet, id est, autem et ampUus addp, qupd nisi s.anctu.fflprpppsk
laicus, ipse suum non potest auferre peccatum, sed tum aliquis habeat, et s,aiicj,ita.ysstudium gersj^ cum
requirit Levitam, indiget sacerdote; imo potius, et peccaveiit, neseit peeoaii ppgnjttidinein gercre, nte
adhuc horum aliquid eminentius queerit : pontifice scit delicti remedhrm qucerere, Quj iipn,sijnt sancfj,
opus est, ut peccalorum remissionem possit acci- in peccatis suis mpriunlur-. Qui sancti sunt, prp
pere. Sacerdos autem si delinquat aut pontifex, ipse peccatis poenitudinem gerujit, yulneia sua sentiunt,
suum potest pui-gare peccatum, si tamen non peccet intelligunt lapsus, requirunt saeerdQtem, sanitatenj
in Deum. Requirendum est quomodo et sancti dican- deppscunt, purificaiionem per pp.iiiifjcepi quajrunt.
tur aliqui, et de peccalis eorum scribatur. Npn enim Idcireo ergo. caute et signifiDantepsermq legis desi-
non quorunjpun-
putant quidam, statira ut qui sanctus esse cbeperit, gnat quia ponlifices et sacerdotes,
pecpare jam non potest, et continuo sine peccato. que, sed sanctorum taritummbdo sitmsiit, peccata.
putandus est. Si enim sanctus non peccaret, rion Sarietus enim est qui peccatuni suum pep ppntificeni
utique scriptum esset: Sunietis peccata sanctorum. curat. Sed redeamus ad ppntificem nostrum, ppnfe
Si sanctus sine peceato esset, non diceret Dominus ficem magnuto, qui penetravit ccelos Jesum PpmJ-
per Ezechielemprophetam ad angelos quos mittebat num nostrum, et videamus quomodo ipse eum filiis
peccatores piinire, Et a sanctis nieis incipieiis (Ezech. suis, apostolis scilicet et martyribus, sumit peocata
vin). Apostoliis ad Corinthibs scribens dicit: Paulus sanctorum. Et quidem quod Dominus noster Jesps
vbcaius apostolus Jesu, Chrisli. Et post pauca : Ec- Christtts venit ut tolleret peccatum mpndi, et roorte
clesim Dei, qum est Corinthi, sanctificatis in Chtisto sua peccata deleverit, nullus qui Chrislum credit
Jesu, vocatis sanclis (I Cot. i). Istos ergo quos san- ignoi'at. Quomodo autem et filii ejus auferant pec-
ctificatos et sanctbs appellat, audi quanta in eis pec- cala sanctorum, id est apostoli et marlyres, si
cata reprehendat. Ait enim in sequentibus : Ciim poterimus, ex divinis Scripturis probare tentabiiijus.
enim sint intet vos wmulatitineset conientiones, nonne Audi primo Paulum dicentem : Libenlet, inquit, ex-
carnales estis, et secundum hbminem atttbulatis (I Cot. pendam et expentiar pro animabus veslris, Et in alio
m) ? Et iterum : Tanquam autem non venturp me ctd loco. Ego non jttm hhmolor, inquit, et tetnpus egres-
vos, htflati sttnt quitiqm (I Cor. iv). Et paulo post : j) sionis she resolutionis mew htstat. Pro his ergo,
Omnino auditur in vobis fornicalio qualis nec hiter quibus seribebat expendisse se et immolari dicit
gentes (I Cor. y). In consequentibus vero : Et vos, Apostolus; hostia autem immolatur, ut eorum pro
inquit, inftati esiis, ef non potius luctum habuisiis quibus jugulatur, peccata purgentur. De martyribus
attimw
(Ibiti.). In quo utique nullum reliquit iinffiunem, autem scribit Joannes in Apocalypsi: Quia
dum alii fornicatjonis, alii inflationis et superbiee eorum, qui jugutati sunt propter tioinenDomitti Jesu
crimen ascribit. Longum porro est nec prsesenti assislant altari (Apoc.vi). Qui autem assistit altari,
cbnveniens teinpori, ut plurima de bis testimonia oslenditur fungi sacerdotis officio. Sacerdotis offl-
jroferamus, quibus pfobetur quod hi qui sahcti di- cium est, pro populi supplicare peocatis. Unde ego
ciintur, nbn continue etiam sine pebcatb esisfeintel- vereor, ne forte ex quo martyi'es non fiunt, et hostise
ligantur. Sed et riiinc quanturij lpfcus inquifit dici- sanctorum non offeruntur-pro pefccatis nostris, pec-
nius. Sancti dicuntur idenique pecpatorfes illi, qtii catorum nostrorum remissio non fiat. Et inde vefeor,
devoveftirit se quidem Dep , et sfequestraverunt a ne perffianentibus in nobis peccatis nostris, accidat
vulgi Conversatiohe vitam sttam,1 ad hpc Ul Dominb nobis illud quod de semetipsis dicunt Judoei: quia
sfcrviant. Hujusmodi efgo sectinduffi hoc quod se non haberites altare, neque templum, neque sacer-
m ENARRATIONESIN LIBRTJMNUMERQRUM.r- LIB. Jl. 694
dotiuni, et pb hoc nec hostias pfferentes, peccata, A Anje (Maith. xjx). Idepque pbservare diligentius, et
inlendere hjs quse scripta sunt, convenit eos prae-
inqtijunt, npstra manent in npbis,, pt ideo venia nulla
subsequitur. Scit tamen Domipits, quj sunt ejus, et ..cipuequi in sordinesacerdotali glQriantur, ut sciant
in quibus npn speratur, ha]bet ille thesaures sups. qujdeni qupd pis lex divina prsecepit, observandum.
Non enim sicut hojnp yjdet, ila et Deus. Egp non Tu, inquit, ef.filii tuj mecum in copspectu taberna-
culi festinjpiiii pbseryate custodias vestras, et alta-
dtibilp et iji hpc cppentu esse aliquos ipsi soli cp-
jam apud eum martyres siijt, testiniqnio ris, et mbernactili. Ma)ldata. quippe certa suut et
gnilos, qtti
. ut taberna-
conscjentiaj parati, si quis exposcat, pflundere sanr eyideqtig pbseryare dpbganjus,fepstPdias
ciili et sapprdQtij. Quj gane sjt qjii pbservet el faciat
guinem suiini prp noinine Dominj npstrj Jesu (ClivisU.
Non duhitp esse aliqiios, qui tulerint cracem suaro, pa quse sacerdolibus jnandata sunt, et qui sjt qui
et sequanlur eunj. Haje licet per excessum qtiemr utatur qujdeiii prdineet hpnpre sacerdotii, non ob-
dam, necessarip tamen videnlur dicta, ut intelligeT seryet autem mandata sacerdotibus decreta, iile
remus gupmodo per pontificein et filios ppniificis solus nosse p.otest qui scrutatur corda et renes.
fiat in sancfis rentissjo peccatpram. Sequitur loquens .* Mandaijtur autem pbservare non solum ea quse foris
Domipus ad Aarpn dicens : Tu et filii ttd ministfa- sjint, sed et ea, inquit, curent sacerdotes praecipue
bitis it} tgbetpamlo testitnonii, exctibabuntqueLevilm9B quae intra velamen sjint; velut si diceret: Gura sit
ad ptwcepta lua, et qd cuncta opeta tabermculi, sacerdotibus evidentia ac manifesta mandata divinse
ita duntqxgf, ut vqsa sqncluarii n.o.n.ianganl, et ad Jegis implere, ac ministeria ejus abseondita et velata
qltare, nqn qcce^qni, ne et illi inpriqnlhf, et vos omni perspicacia intueri. Si vero ad hominem velis
perealis shnuL Sipi gutem tecutn,, et ejccubent in inferre tabernaculum testimonii, quoniam quidem
custodiis tgbernqculi,et hi omiiibus cwrenioniis ejus, corpus hominis taberiiaculimi Paulus appeUatdicens:
qlienigena non tt]isceqly,rvobis, Exciibqle in cuslpdiu Qui enttn sumus itt iabernqculg hgp, gemimus,aggra-
sanctuarii, et in minislerio altqfis, ne qrialur indir vati, in quo. noluntus exspoliari, sed supervestiri
gnatie super filios Isrqel, efc. Ecce niandal Dominys (I Cor. v); si ergo ad hominem tabernaculum refera-
Aarpn sacprJpti et filns pjus, ut ipsi mjnistrenl iti mus interiora velaminis, ubt inaccessibilia conte-
tabernapulo testimpmi, et sapra yasjt praevideant, guntur, principale coi'dis dicimus, quod solum potest
et oninia quse ad cultjim aJtaris pp.rtinent, et intra recipere mysteria veritatis, et capax eSsearcanorum
velum sunt. Ca?teriap.teiiiLevitaea^ prsecepta Aaron Dei. Altaria vero duo, id est, interius et exterius,
et filiprunj ejus excjibent in eustodiis taberaaculi; quoniam altare orationis indicium est, illud puto
el in pmnibus cserempnjisejus; verumtamen ad al= significare, quod dicit Apostoltis: Orabo spiritu, orabo
fare non accedant, .et sacra vasa non contingant. w fc et mente (I Cor. xiv).
Qqid in Aaron ef fiUis ejus, nisi perfectiores quos- Cum enim in corde oravero, ad altare interius
que in Egplesja, et. sanptos doctores sive prsesules ingredior. Et hoc puto esse etiam quod Pominus in
ecclgsiariim Dpi accipere debemus ? Quorpm officii Evangeliis dicit: Tu autem cum eras, intra in cubi-
pst, ut sacramenta, divinaroanibus contrectent, et culum luunt, et clautie ostium tuutn, et ora patrem
yasa sancta, hoc est, sapctse ^ScriptitroBmystica luumin abscondito (Matth, VJ). Qui ergo ita orat ut
verba iijvesiigandp yentilejit, atque ad inteUectum dixi, ingreditur ad altare incensi, quod est interius.
perdugere festipent, paque quse ai'dua sunt actu, Gum autem quis clara voce et verbis cum sorio prp-
ipsi opere ppmplere deeertejit, Caetera autem tprba latis, quasi ut aedificet audientes, orationem fundit
fidelium ppus jiabpt ut diligpnter vigili animo ea ad Deum, hic Spiritu sancto orat, et offerre videtur
mediletur qusef^cilipra SHrtt, et quse intellectu ipsi hosliam in altari quod foris est ad holocaustomala
capere possunt, itiaque ciistodiat diligenter, quae a populi constitutum. Oportet ergo sacerdotes ea cu-
magistris sibi servare jubentui', quia non eadem rare praecipue et custodire quse intra velamen inte-
capacitas est sensus perfectQrum jam in scientia et rius contegunlur, ne quid ibi pollutum, ne quid in-
rudititii adhue in fide, nec par pst strenuitas inge- T veniatur immuiidum : hoc est, interiorem hominem
niosprijm et hehetum. Unde et Paulus quibusdam et cordis secreta curare, ut ibi immacuiata perma-
minus capaethus suse doctrutse ait: Lac dedi vobis: neant cherubin et propitiatorium. Cherubin scientia
poium, nan escam: ngndum enim poleralis; sed nec: intelligenda est veritatis. Interpretatio clierubjn,
adhuc qtti^em poteslis (I Cor. m). ltem alio iu locoi multitudinem, id est, perfectionem scientise
indipat!
de pgrfectioribus qujbusdam ait: Loquimur sapien- Et quse est alia perfecla scieritia, nisi
agnovisse Pa-
tiqm inler perfeclos, quam nemo principum hujusi trem, et Filium, et Spiritum sanctum'? Hsec ergp
smciUi cognovit (I Gor, u). Hoc est enim quod ini curanda sunt a sacerdolibus, ut ihcpntaminata et
Evangeliofragmenta quae superaverunt turbse a Do-- illsesaserventur. Sed et urna habens coelestenicibuni
ntinp paslseapostoli collegej'unt, et duodecim co^- - mannse, thesaurus utique verbi diyini, et arca aurea
phinos iniplevenjnt. Hinc et ipsa Veritas de virtuti-- in qua sunt tabulse testamenti, nbn aUud
btjs ejninentiorihus dispulans, ait: Qui polest caperei quam mens nostra esse declaratur, in opinorf
qua legem Dei
Wp.iat. Ef ad legisperitum :. Si vis, inquit, perfeclusi debemus habere descriptam. Hsepautem mensa au-
'.esse,vqde et vende omnia qum habes, e( tia pauperi-r rea debet esse, hoc
est, pura et pretiosa, in qua
\bus, et habebis Ihesautqm in cmlo : et veni sequere 3 legemDei scriptam semper habeamus, sicut apostoius
 695 B. RABANI MAURJARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS I. 6~96
, PauIuS alt: Scriptam non atramento,'sed spirilu Dei A super aurum et lapidem pretiosum mmis et dulciora
vivi; non iri tabulis lapideis, seti in tabulis cordis car- supermelet favum (Psal. cxvm). Ni ergo essentsin-
nalibus (II Cor. m). Hoc est enim quod de quibus- gula ista a semetipsa diversa, nunquam utique pro-
dam dicitur, qui ostendunt opus legis scriptum in prias unicuique Scriptura divina differentias indi-
cordibus suis. Quis autem scripsit in cordibus eo- disset, ut aliud de lege Domini diceret, aliud de
rum, nisi Deus digito suo? Legem utique naturalem mandato, aliud de juslificalionibus, aliud de judiciis.
quam Deus humano generi, et in cunctorum menti- Est ergo ut in his ostendimus, aliud lex, aliud pree-
bus scripsit. Si quis externus, inquit, accesserit, oc- ceptum, aliud testimonium, aliud justiflcatio, aliud
cidetur. Secundum historiam, externos quidem, sive, judicium. Sed et in ipsa lege, evidenlior horum
ut superius ait, alienigenas eos appeUat, qui non differentia designalur ubi dicitur: Hmc est lex, et
sunt de tribu Levi, et quibus non est commendatum mandata, et justificationes, et prmcepla, et teslimonia,
servilium Dei in tabemaculo agere. Non enim Hcebat et judicia, qum prmcepit Doihinus Moysi. Cum ergo
quemlibet de aUa tribu prsesto esse altari, sive in heec ita se habere, his a se invicem differre distin-
ministerio operari. Unde Ozias rex, qui erat de tribu clionibus legis ipsius testimoniis approbentur, dili-
Juda sicut in libro ParaUpomenon legitur, cum ten- genlius debemus intendere his quse recilantur ex
taret super altare thymiamatis adolere incensum more B lege. Quia sicubi scribitur, verbi gratia hoc esse man-
sacerdotum, filiorum videlicet Aaron, lepta a Domino datum, non continuo mandatum, lex accipienda est.
in fronte percussus est, atque per sacerdotes tie templo Yel sicubi scriptum esl: Istse sunt j'ustificationes,
turpiler expulsus, habitavit in tiomo separata, usque ut lex aut mandatum putandae sunt. Similiter autem
ad tiiem morlis suw (II Paral. xvi). et sicubi scriptum est, testimonia aut judicia, non
CAPUT xxn. confusa iu unum ex cseteris, sed diversum ab aiiis,
Dbi omnes oblationes filiorum Israel utque prindtias unumquodque sentiendum est. Si ergo scriplum
sacerdotibus atque Levilis concedit. esse legimus, qttia lex umbram habet fulurorum bo-
(IBJD.)Loculus est Dominus ad Aaron dicens : Ecce norum (Hebi: x), continuo etiam mandalum, vel
dedi iibi custodiam primitiarum mearum. Omnia qum justitise, vel divitise, de quibus hoc non est scriptum,
sanctificantur a filiis Israel, tibi trdditii et filiis iuis, umbra esse credendse sunt fulurorum bonorum.
pro officiosacerdotali, legilima sempiterna, etc. Pri- Denique ut exempli gratia unum ponamus ex mul-
mitias omnium frugum, omniumque pecorum sacer- tis, non est scriptum, Hoc est mandatum paschse,
dotibus lex mandat offerri, ita ut omnis qui possidet sed, Hmc est lex paschm(Exod. xn). Et quia lex uni-
agrum, vel vineam, vel olivetum, vel hortum eliam, bra est futurorum bonorum, lex sine dubio paschse
et si quid est quod exercetur in terris, sed et si quis C umbra est futurorum bonorum. Cum ergo venio ad
peculia cujuscunque nutriat, offerat ex his Deo omne locum illum, qui scriptus est de pascha, in ove illa
quod primum est, id est, ad sacerdotes deferat. carnali debeo intelligere umbram futuri boni, et hoc
Dec enim offerri dicit, quod sacerdotibus datur. Et sentire, quod pascha noslrum immolatus est Chrislus.
hoc est quod docemur ex lege : quia nemo licite nee Simili modo invenies etiam de azymis et de ceeteris
legitime utatur fructibus quos terra producit, nec festorum dierum observantiis scriptum. Quia ergo
animantibus quaepecudum prolulit partus, nisi ex hsec omnia sub legis titulo scribuntur in lege neces-
singulis quibusque Deo primitise, id est, sacerdotibus sario, quia lex per praesentem unibram futura bona
offerantur. Hanc ergo legem observari etiam secun- designat, i'equirere debeo quse sint azyma futuro-
dum litteram, sicul et alia nonnulla, necessario puto. rum bonorum : et invenio mihi dicentera Apostolum,
Sunt enim aliquanta legis mandata, quae etiamNovi ut diem feslum agatnus, non in fermento veteri neque
Testamenli discipuli necessaria observatione custo- fermenlo malitim, sed in azymis sinceriiatis et verila-
diunt. Et si videtur, prius de his ipsis, quae in lege tis (I Cor. v). Sed et de circuincisione seriptum est:
quidem scripta , sed tanquam in Evangeliis obser- Hmc est lex circumcisionis (Gen. xvn). Quia ergo
vanda sint, sermo moveatur. Et cum hsec patuerint, _ circumcisio sub legis titulo censetur, lex autem um-
tunc jam quid in his etiam spiritaliter sentiri de- bra est, quseroquid circumcisionis umbra futurorum
beat, requiremus. Suut enim qui ita dicant, quia si contineat bonorum, ne forte dicat mihi in unibra
aliquid omnino observandum est secundum litteram, circumcisionis posito Paulus, quia si circumcidamini,
sed spiritaliler debenl universa discerni. Nos autem Chrislus vobis nihil proderit, etenim non qum in ma-
utriusque assertionis insolentiam lemperanles, qualis nifesto in carne esl circumcisio, illa circumcisio est;
regula in hujuscemodi legis sermonibus observauda neque qui in manifeslo in carne Judmus est, sed qui
sit, ex auctoritate divinarum Scripturarum proferre in o.ccuttoJudmus est; et circumcisiocordis in spiritu
tentabimus. Scriptum est enim in octavo decimo non litlerm, cujus laus non ab hominibus, sed ex Deo
psalmo : Lex Domini irreprehensibilis , convertens est (Gal, v). Haec ergo singula quse nequaquam pe-
animas : testimonium Domini fidele, sapientiam prm- nilus secundum litteram observanda dicit, invenies
stans parvulis. PrmceptumDominilucidum illuminans-• omnia fere apud Moysen sub legis titulo designari.
ocutos. Timor Domini sanctus permanens in swculum Jam vero in eo ubi dicit, Non occides,non adulterium
smculi : jusiitim Domini rectm Imtificantes corda, facies, non furaberis, et rel. (Exod. xx), huj"usmodi
judicia vera justificata in semetipsa; desiderabilia non invenimus, quoniam legis. in bis titulum prsemi-
fiQ7 ENARRATIONES IN LIBRUM NIJMERORUM.. — LIB. II. 698
serit, sed~magis haecmandata videntur; et ideo non A de Evangelio vivant; et qui altari serviunt, de altari"
exinanitur apud discipulos in Evangelio scriptura participent. Et sicut hoc decens et dignum est, sic e
ista, sed impletur, quia, utdixi, non mandatum,_ contrario etindecens et indignum est, imo et im-
sed habere dicilur umbram futurorum bonorum. Et pium, ut is qui Deum colit et ingreditur Ecclesiam
ideo hsec nobis secundum Htteram custodienda sunt. Dei, qui seit sacerdotes et magistros assistere altari
Item alibi: Juste, inquit, sectare quod justum est Dei.etautverboDei autEcclesise deservire, de fructi-
(Deut. xvi). Quid opus est in his allegoriam quserere, bus terrae quos dedit Deus, solem stium producendo,
cum sedificet etiam littera ? Ostendimus ergo esse et pluvias suas ministrando, non pfferat primitias
quaedam quee omnino non snnt servanda secundum sacerdotibus; non mihi videtur hujusmodi anima
litteram legis, et etiam quaedamquse per allegoriam habere memoriam Dei, nee cogitare, nec credere,
penitus immutari non debent, sed omnimodo ita ut quia Deus dederit fructus quos cepit, quos ita re-
Scripturee de his cpntinfent observandse sunt. Nunc condit quasi alienos a Deo. Si enim a Deo sibi datos
autem requiro si sunt aliqua, quse et secundum lit- crederet, sciret ulique numerando sacerdoies, ho-
leram quidem stare possint, necessario tamen in eis norare Deum de datis et muneribus suis. Et adhuc,
etiam aUegoria requirenda sit. Et vide si possumus nt amplius haecobservanda etiam secundum litteram
haee apostolica et evangelica auctoritate munire. B ipsius Domini vocibus doceantur, addemus ad haec.
Scriptum est enim in lege: Propter hoc relinquet Dominus dicit in Evangeliis : Vw vobis Scribw et
homo patrem etmatrem, et adhwrebit uxori sum, et Pharismi hypocrilm, qui decimulis, hoc est, qui deci-
ertint ambo in carne una (Gen. n). Haec quod allego- mas dalismejrtte, el anelhi et cinnamomi, et prmtetilis
rica mysteria contineant, Paulus cum in Epistola sua qum majota sunt legis. Hypoctilm, hmc oportuit fieri,
hoc ipsum posuisset exemplum, pronuntiat dicens : etilla non omilti (Matth. xxiu). Vide fergodiligentius
Mysterium hoc magnum est, ego autem dico in Chrisio quomodo sermo Domini vult fieri quidem omnimo-
et in Ecclesia (Ephes. v). Quod autem oporteat hoc diis quse majora sunt legis, non tamen omitti et
eliam secundum litteram custodiri, ipse Dominus et ea quse secundum litteram designantur.
Salvator docet dicens: Scriptum est: Propter hoc Primilias autem quas voverunl et oblulerunt filii
relinquel homo patrem et matretn, et adhmrebit uxori Israel, tibi tietiit et fiiiis ac filiabus luis, jure perpe-
sum, et erunt ambo in carne una, Quod Deus cori- luo. Qui mutidus est in tiomo iua, vescelur eis. Om-
junxit, homo non separet (Malth. xix).,Et respondit nem medullam olei el vini ac frumenti, quidqitid pri-
utique observanda esse hsec etiam secundum litleram mitiarum offeruntDomino, tibi tietii.Vnivetsas frugum
cum dicit: Quod Deus conjunxit, homo non separet. primilias, quas gignit humus, et Domino deportanlur,
Sed in aliis Epistolis ubi dicit, quia Abraham duos ^ cetienlin usus tuos, et rel. Dlud sane necessario com-
filios habuit, uttum de ancilla, et unum de libera monendum est, quodlex dupliciter dicitur. Nam ge-
(Gal. iv), quis dubitat haec secundum Utteram stare neraliter omnia ista, hoc est, mandatum, justifica-
debere? Certum est enim, quia et Isaac de Sara, et liones, prsecepta, testimonia, judicia, lex appellan-'
Ismael de Agar, filii fuerunt Abrahse. Addit tamen tur. Specialiter autem pars aliqua ex liis quaein lege
his Apostolus et dicit: Hmc sunt autem allegorica, sunt scripta lex dicitur: ut sunt ista, de quibus supe-
quse in duo testamenta convertit. Et Sarse quidem rius disseruimus. Generalis autem lex significatur
sobolem, tanquam in libertate gignentis, novi testa- verbi gralia, ut cum de Salvalore dicitur, quia non
menti Iiberos dicit. Agar autem tanquam in servi- venit soivere legem, seti adimplere (Mattli. v). Et item
tute generantis, terrense Jerusalem filios nominavit. alibi : Plenitudo legis est dilectio (Rom. xm), in quo
Ostendimus ut opinor auctoritate Scripturse divinse, utique omnia simul, quaescripta sunl in lege, legem
ex his quse in lege scripta sunt, aliqua penitus re- nominavit. Hsec diximus asserentes mandatum de
fugienda esse et cavenda, ne secundum litteram ab, priinitiis frugum vel pecorum debere etiam secun-
EvangeUi discipulis observentur; qusedam vero om- dum litteram stare. Nunc autem videamus quomodo
nimodis ut scripta sunt obtinenda. Alia autem ha-. et allegoricum, id est, spiritualem recipiat intelle-
T
berequidem et veritatem secundum litleram sui; ctum. Requiramus ergo, sicubi in Seripturis, praeter
recipere tamen utiliter ex necessario etiam allego- de quibus supradietum est, invenimus primitias no-
ricum sensum. Erit ergo j'am sapientis scribse et minari. Nec enim dixit: Omnes primitise olei et vini
edocti de regno Dei, qui sciat de thesauris suis pro- et frumenti, horum omnium primitiae, quse oblalae
ferre nova et vetera, scire quomodo in unoquoque: fuerint Deo, tibi dedica. Requiro ergo nune preeter
loco Scripturse, aut abjiciat penitus oecidentem lit- hsec ubi primitiae nominentur. Si enim omnes primi-
leram et spiritum vivificantem requirat, aut confir- tioead pontificem pertinent, necessario nobis et pon-
met omnimodis, et utilem aut necessariam probet; tifex requirendus est, ad quem pertinere debeant -
litterse doctrinam, aut manente historia, opportune; etiam illse primitise, quas in aliis Scripturse locis in-
et decenter introducat eliam mysticum sensum : ditas invenimus. Et primo quidem omnium, de ipso
sicut et in hoc sermone, quem habemus in manibus; Domino Christo legimus scriptum, quia sit primitim
arbitror convenire. Decet enim etutileest, etiami. mortuorum (I Cor. xv). Est ergo et ipse in aliqua
sacerdotibus Evangelii offerri primitias. Ita enim et,;, parte primitise. Et ilerum. invenimus de quibusdam,
Dominus disposuit, ut qui Evangelium annunliant, , dici ab Apostolo, quia sunt primifim Asim; et alii pri-
 ^9 &• RABAIMMAIM ARGHIEP. MfJGUNT, OPJERUMPARS I. 700
mUiceJkftaim (I Qqt, xyj). Unfje coijsequetjs est, per? 4J scribilur, S| ergp Jn Pomiijo gaudeam, et spg gau
singulas ecclesias aliquos. crgdentium, qujjs tamerii deain, et si gatideam prp npmjnp Ppmini, passus,
appstplicus, spirilus probayerit, prinjjtias, ppjJJJiiarj. r injjiriam, in his omnibus aliisque hprum simjlibusj
E.x qu}bu§ esse arjtitror etiajn Cprnpliutn illuni, quj,!- Pgo prjmitias gaudji, pt per ppntificem yerunj obtuli.
Gsesarie.psipecplesjse curo Jiis quibuscum Spiritunji Sed pt si rapinam b.pnpruni mpprum pqnvgaudip sus-
sancttjnj mprp|(, aecipere primitije njeritp diceturi tjneanj, et si tribulatipnes, si paupertatem, si
(Act, x), JEt.jipnsoljiiij hujus ecclpsia3, s,pdfprtassis? quaJemcunqiie CPPtumeljara gattijpiis tplerem, est
et pnjnjujn geiiiiunj priinitjae Qprnelitis appellaudus> njilii et jstp secjindo in lpcp ex fructibus spiritus,
est. Primus .gnjm creitidti fix gen,tjbiis, et priijjuss frttctus gaudii. Nanj st gaudeam de rebus sseculi, de
SpjjTtu sanpfp repletus est : et idpo rectp priniifise? hpiipribus, de diyitjis, falsa sunt ista gaudia ex va^
gentiqjn appellabitur. Sed reqqiras ffiptasse, qnjs? jiitatibus yanitatum. Si yprp in maljs gaudeam, et
istas ptTiJjitiasoflerat Dep, aut quis es,t potjtjfex, cur: exsultem de ajiprum rujnis, ista jajn non solum vana,
jug hsfcfci-flJiQniljuscedant. Egp arbjlrpr, qjipd ser• sed diabplica gaudia, iinp nec gaudia nominauda
cundum Ponjinj yerbum, gger ^icatiir, bip niundus. suiit. Nqn est enim gapdere impiis, dicit Dpminns
Ager autenj terrse iipn spluiii, sed cpj'da iiiielligaiir• (Isa. LVJI).Seqtiitur,
lur. hujnana : quem agrpnj angeli Pei suspeperunt\ 1B Pqctupi salis esl setnpiterimm cotam Domiqa, tibi
excplendtiiJJ (Mqtth. xtn). CuHureeprgp suaefructu.s> el fitiis tuis. Paetum salis nominat oblationum pni-
jpsi quidpnj ppssjdent et habejit, eps yidelicet quii versitatem, quse ad ministerium vel ad jus pertine-
sub prqcuralorjbus agiint et actpribus, et npndtimi bat sacerdplum. Uiide est illud quod in Levitieo
u§qqe ad gpjtinjam perfecttpnis yeneriint. SJ quo-- scriptunj pst : Quidqitid bbtuletis sacrificii, sale con-
runi verp cprdt) diligen,ter.exculta, et ad. perfectumJ dies : nec ciuferas s«/ fwderis Dei lui, de sacrificio
perducta sjiji),, Jjps lajjqiiajii pleptPS et prsecipiips ex1 tup. In qmtti ablatione offeres sai (Lev.il.u). Figura-
csetejis,. pripiitias ptTeriiijt pontifici magno. Ppssu-r liter SHtem psiendit sapjenliam rite competere sa-
mus ergo djpere quja forte in futuro cum pnjness cerdptibus ac proedicatoribus legis divinse. Non enim
lructits ppngregabuiitur ad ai-panj, erunt quidam por-- vu.lt nos Deus nimis exteriori uli sapientia, sed apo-
tip ppntifipis Christj, erunt et alii portio Levitanjm,, stolica,' de qua Paulus dicit: Sapienliqm loquhmr in-
sicut jtjm sjipra diximus, ypjangelis, vel ccelestibus5 ter perfectos. Sqpieniiam aulem non ntuntii Itujus,
virtutjbtis sequestrata. Pufo aulpffi quod erunt qai-- nequ.e.primipum mundi hujus, qui deslruuitiur, seti
dam pprtip h.bjninmjJ epjHimduntaxat, qui in hacB Iqquitjmj Dei sapi.enliam in mysterio abscontiitam,
yita priidpntes ac fideles dispensalpres ver.hj Deii quqm prwdestinavil Deus uttle swcula ad gratiam no-
fuerunt. Hpc enjni arbitrpr in Eyengeliis designarii "' slrqm (I Cor, n), Et.unde certum est hoc, quod sal
a Ponjinp, pbi ait ac! pum.eui credidei'at quinque5 apostoliea s.cjentia ppsuerit. Plane lioc hobis Domi-
minas., pf fecerat ex pis decem : Esto poteslalem hu-- nus osfendit, dicens aposlolis : Vos eslis sal terrm :
bens super depetti civitqles (Luc, xix). Cui credideratt. si aitfeni sql evanuerit, ad niltilum valebii ultra, nisi
ujjqjn et facej;at ex ea,quinqup : Esto potestateni hu-. -. iit mitlalur fo.tas, et concutcetur ab hominibus (Matllt,
bens. supxu quingue civitates, Quse enim lu'e pole- y), Rrppterea autem sal apostolicam sapienliam ap-
slas piy%HiiB intelligenda est, rjisi gubenjatio ani-- PfiHavif,qiija sicut omnis cibus ad nutriendum aptus,
ijjarajn? oni.ninibdo sale conditur, ita et omuis sermo ulilis
Omnes priiniiias. sunctuarii, quas o.fferuntfilii Ismeli ad videndum, apostolicse omnimodo necessarium
D.ontino,tibi detii elfitiisac filiabustuisjureperpetuo. hahet sapientise condimentum. Ergo AarOn et filiis
Ah pmiiiljus ergo fraetihus sanctificatis sanctse suntt ej'us, pactum salis est sempiternum, quia non solum
offerendse primitise spiritali pontifici. Ex quibus spi-- prinip Ecclesise gi'adui, quem teneiit episcopi, ne-
rilales primitias referimus, audi quos fructus enumerett cessaria est sapientia, sed etiam cseteris minoribus
Apostolus : Fructus, inquit, spiriius, churilas, gau- gi'adibus, pr,esbyteris scilicet, diaconibus, atque omni
dium, pax, patientia, etc. (Gatat. v). Quas igitur-pri-- ordini ecclesiastico. Et hoc coram Domino : quia
mifias excharitatis fructu, qui primus est fructus spi--"* puram et sine oniui succo versutiae atque malitiae
ritus, offeram vero poirtifici? Illas ei'goputo esse pri- coelestis, amanda et discenda atque docenda est sa-
mitias charitatis, ut diligam DominumDeum meum ext pientia. Sapientia enim hujus saeeuli inimica est
toto corde meo, et ex tpta anima mea, el ex tota mentee Deo : quse semper jactantiam et contentiones super-
mea. Istae sunt primitise, Qiiid autem est quod ex istoj fluas amat. Cnde et Jacobus aposlolus in Epistbla
charitalis fruclu seGundP loco habere debeamus ? sua, quam ad dispersos scripsit, rixas et conlentio-
Ut diligam proximum meum sicut meipsum. Illse 2 nes probibens ait : Quoniam si zelntriamarum habe-
"
«fgo primitiae charitatis Deo offeruntur pef ponlifi- iis, et conleniiones in cordibus veslris sunt, nolite
«ern. Hsecvero, quse secundo in loeo sunt, meis usi- gloriari, et mendaces esse adversum veritatem. Non
fcus relinquuntuf. Puto adhttc esse aliquid ex hoca est ista sapientia tiesutsum descendens a Patte lumi-
/ructu, quod terlio Jbco habendum sit, ut diligami iium, seti terrena, animalis, diabolica. Vbi enini zeltis
etiam inlmicos meos. Unde etiaffi sic potest similiterr et contenlio, ibi inconslantia et omne opus ptavum.
de cseteris fruclibus spiritiiSj similes invenire pri- Quw auiein de sufsutn est sapienlia, priinum quideth
mjtias. Gaudium secundo loco fructus spiritus de- pudiea est,deinde pticificu,modesta, suadibilis, bonis
 701 ENARRATIONEriN LIBRUM NIIMERORUM.?-EIB, IL 702
consentiens, plenu \nisericordia el fructibus bonis iu- A- j LocMtusest Dominm-ad Hoysen, dicens.: P-meipe
dicans sine sinmlaliotte. Fruclus aulem justitiw, in Le.vitisutque denpntiq: Ctim accepetUMa filiis Isrqel,
paceseminatur, facienlibus pacem (Jac. 111). decimus, quas dedi. vpb.is, priniitius eqruni qfferte
GABUT XXUl. Do.mino, id esi, deciinam,puttem decimw, ut repute-
De decimis dantiis in usum Levitarum. tur vobis in oblationeni pvimitivorum. yVjjiide areis
(IBID.)Dixitque Doiniiius ati Aaron: In ierra eorum quapn de lo.rculgribus, et pniye.rsis,qugrutft accipilis
nihil possidebitis nec hubebilis partem intet eos. Ego primiligs, offerfeIiaming, et.dqte eq Aqj;qnsucerdoti,
pats et hmredilas iua in niedio filiotum Israel. Filiis et rel, Hpc in exppsitipijp. allegorica ila arbitrpr
autem Levi dedi otnttesdecimas Israelis ht possessio- posse constare, si qitis yel egentibus distriljHiif, yel
netn, pro ministerio quo servivit tnihi in iabernaculo faciat aliquid hojii pperjs, pro jnand.atp iiiupus pbr
fcetietis, ul non accedani ullta ftlii Israel ati tabetna- tulit Peo. Sed hujijs. lijuneris flffert prirailias, gi npn
culum, nec conuniilant peccatutn inotlifetum, solis solum pjbps verbi gratia, yel ppcqniajji largjatur, sed
filiis Levi in labernaculo servientibus et portanlibus et affectuni miserendi habeat e\ fipijjpatieijdi, Hoc
peccata populi. Legilimum sentpiternum er-it in gene- enim est quod requirit ab hojnine Ppus, ut jnens
_raliottibus veslris. Niltil alittd possidebunl, decitnatum ipsa piis et misericordibus repleatur ef forinetur
obiaiione conlenli, quas in usus eotutn et necessaria B ] affectibus, et ab omnibus immolationihtjs eortjm.
separavi. Ei in Veteri el in Novo Testamejilo mini- Immolatio spiritalis est illa quam Ipgimus : lmmola,
stris altaris et servitoribus templi Domini, manda- Deo sacfificium laudis, et redde Altissinio vptg luq
tum est dc oblationum largitale ct decimarum dato (Psql. XLJX).Laudare enijn Peum et vpta oratipnis
nutrimentum habere, nec lerrenis possessiohibus offerre, immolare est Dep. Sed hujusmpdi itjimolaT
concessum est eis adipiscendis ullo modo inhiare. tionis primitise, ita per pontiflcem pffereijtur, si npn.
Unde Domiiius in Evangelio apcstolis et prsedicato- solum verbis et voce, sed et njente orenius, et cprde,
rihus Evangclii praecepit, dicens : Eunles autem Secundura quod et Paufus mpnef : Orabo spiritu,
prmdicale, dicenles, qttia ctpptopinquabUregttum cm- orabo et menle (I Cot, xiv). Psalmuni dicanj spiritu,
lorum. Infirmos curctte, mortuos suscilaie, leprosos psalmuffi dicam et mente. Assistunt enim el nunc
muntiale, tiwmones ejicile. Gralis acccpislis, gralis angeli Dei, cultores et agricolae cordis nps.tri, et rp-
tiaie. Nolile possidere aurum, neque argentum, neque quirunt si est in aliquo nostrum Juijuscemodi mens
pecuniam in zonis veslris, non peram in via, neque tam sollicita, quae verbum Dei tanquam semen divi-
duas lunicas, neque calciamenta, neque virgam. Di- num tota aviditate susceperit, si fmicttim stalim ut
gnus esl cniiri operarius cibo suo (Matlh. x). Hinc et ad orationem stirgemus, ostenderit, id est* si coller.
Paulus Coriiilhiis Ioquens : Nescilis, inquil, quoitiain^G clis et cbrigregalis intra se sensibus, oret Deum, si
qui in sacrario operanlur, qum de sacrario sunt, non evagetur mente et cogitationibus evolet, ita ut
ediinl? Qtd aiiari deserviunt, cum allari parlicipant corpore quidem in oratibne curvetur, sehsibus aiiT
(1 Cor. IX). Ita el Dominus or.dinavithis qtii Evange- .- tfem per diversa discurrat. Si qtiis, inquarii, in tan-
lium annuntiant de Evangelio vivere. Hinc et ad Ti- tam et directam obsecrationem suam, et ipsis con-
nioiheum scribens, ait: Nemo mililans Deo, implicap speclibus atque ineffabili illi lumini se inteliexerit
se negoliis swcularibus, ut ei placeat cui se probavit. assistentem, ibique oraliones et obsecrationes postu-
Ncnn el qui certal in agone, non coronatur nisi legi- latiortesque et gratiarum actiones suas profuderit,
timc ceriaverit. Laboranlem enim agricoljim oporiet nulla extrinsecus phantasiae sollicitus iriiagine, is
primutn tie fruclibus lerrw percipere (II Tim. n). Nec sfenoverit per angeltim, qui assistit allari, obfulisse
enim conveniens est ut ille, qriem oportet semper immolationis suse primitias pontifici magno et vero,
aslare ofiQciodivino, pro acquirendo occupetur ter- Christb Jesu Domino nbstro.'
reno lucro. Si quis autem quaesierit quid mystice de- CAPUT XXIV.
cimoesigDificent, sciat observantiam legis in eis ac- De yaccq xufq el cwremqniis ejus, glque munditm
' ex cinetibus '''
cipere posse, sive integritatem fidei catholicse, seu ejusfactis.
pei'fectionejn boJiOrum pperinii, quee maxime his "•* (CAP.XIX.) Locutnsque est Doniinus ad Moysen,
convenit habere, qui speciale Deo servitium secun- diceris : Ista est religia victimm; qttam consiilnit Do-
dum eleclionein, qua elecfi sunt ad minislerijim di- minus. Ptmcipe filiis Israel; ut atiducant ati te vac-
viiium, exhibere debent. Iii denario enim numerp ctipi tufam mtatis integrm, in qiia nulla sii mucula,
crealurae et Creatorjs cognitio comprehenditur, quia nec pottavetit jugum; itadesque earit Eledzttta sacer-
septenarius numerus ad aeternam respidt naturaijj, doti, qui educlam exlra castra immolabitin cbnspectu
tribus videlicef vim auimse ostendenlibus. Unde et omriiutn; et tingeits digitum in sanguine ejus, asper-
ih Peulerpjiomip spriptum est : Diliges Dqniinum gel contra fores tabernaculi septem vicibus, comburet-
Dettm tuum, ex tolo cqrde tua, el ex tbta qnima tua, que eam cuttctis vitientibus.Tam carnibus'el pelle ejus
el ex forliludine luq (Dejit. vi). Corpus autem ex quam sancjuine et fimo flammw tradUis. Lignum quo-
qualuor ngtissiinis cpnstat eleipentis. Hinc ejiim se- que cedtinum et hyssopum coccttmquebik tinctum, sa-
ptenarium, si ternario nuiijero fidem et cpnfessip- certios mittel in flammam,'quw vaccatn vbtaf, ettnnc
npijj sancte Trinilalis exprimenti adjunxeris, deiia- detrium tqiis veslibus el cofpote suo, higfedielur ca*
rjum rite cdmplebis, $tra ; cbnimuculatusque erit tisquead ve.sperum;Sed
703 B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS I. 704
el ille qui combusserileam, lavabit vestimenla sua et A aspergel contra fores iabemacuii. Quid ergohocloco
simul Synagoga aecipitmr?
corptis, et immundus etit usque ad vesperam. Colliget laberuaculum, nisi tota
autem mundus vir cineres vaccw, et effundet eosextra Qui ergo tinxerit in sanguinem ejus digitum, eum-
castra, inloco purissimo, ut sint multitudini filiorum dem sanguinem contra fores tabernaculi aspergat,
Israel in cuslqdiam et in aquam aspersionis, quia pro id est, quisquis passibnis ej'us vias imitatur, Syna-
peccato vacca combusta est. Solet per masculinum gogee non credenti et contradicenti, per exempla
sexum fortitudo, per femininum vero infirmitas de- bona, per praedicationem rectam, signum bene vi-
signari. Quid ergo per vaccam, nisi assumpta ad vendi praebeat. Contra fores enim tabernaculi vaccae
sacrificium infirmitas incarnationis Dominicse figu- sanguinem aspergere, est resistenti plebi Judaicse
ratur? De quo scriptum est, quia et si ntortuus est ex per preedicationem rectam, per sancta opera, pas-
infirmitale, sed vivit ex virtute Dei (II Cor. xm). sionis 'ejiis exempla monstrare. Bene autem dieitur
Bene autem vacca haec eliam rufa dicitur, quia vi- ut digttus in ejus sanguine septem vicibus inlinga-
delicet ejus humanitas rubra per cruorem passionis tur et aspergalur. In septenario enim numero perfe-
fuit. Unde et In Canticis canticorum ab spbnsa de- ctio accipitur. Unde et septem diebus universum
scribitur dicente : Dilectus meus candidus et rubi- tenipus impletur, et Spiritus sanctus septiformis
cundus (Cant. v). Candidus videlicet ex divinitate, B vocatur. Seplem ergo vicibus in sanguine ejus digi-
rttbicundus ex sanguine. Candidus per justitiam vitee, tum intingere, est perfecta operatione mystei'ium
rubicuildus ex eruore passionis._Mtatis integrm, in passiouis ejus imitari. Et septem vicibus contra sy-
qua nulla sit macula. Mt&%humanitatis Dei inlegra nagogam aspergere, est perfecta prsedicatione sa-
est, omnis ejus operatio perfecta. In qua videlicet cramenta incarnationis ac passionis ejus, infidelibus
humanitate macula non fuit, quia et veraciter de eo denuntiare. Comburitque eam cunctis videntibus
scriptum est : Qui peccatum upn fecit, nec dolus in- extra caslra, tam pelle et carnibus ejus, quam san-
vettlus est in ore ejus (Isa. xxxv). Bene autem sub- guine et fimo flamuieetraditis. Quid per carnem et
ditur, nec portaverit jugum. Scriptum quippe est: pellem, quid per sanguinem et fimum vaccae, nisi
Omnis qui peccat, servus est peccali (Jpan. vm). Quia carnalia sacrificia in Testamento Veteri habita, quse
ergo Dominus nulli peccato succubuit, jugum mi- infirmitatem denunliabant Domini, designantur ?
nime portavit. Sequitur : Tradesque eam Eleazarp Quae omnia postmodum spiritaliter a Patribus intel-
sacerdpti, qui eductam extra castra immplabit in con- lecta, juxta exterius ministerium stercora sunt vo-
spectu Domini. Quid est quod hsee vacca advimmo- cata. Unde Paulus cum de saerificiis carnalibus le»
landttm sacerdoti traditur, nisi quod incarnatus Do- queretur, dicit : Ptopter qum omnia detrimentum
minus, qui pro redemptione nostra sacrificium se- C feci, et arbitror, ut itercora (Philip. m). Quae flam-
naelipsum fecit, in judicio populi manibus datur; mae traduntur, quia quamvis carnaliler primum
qui etiam extra castra in conspectu Domini immola- sint exhibita, postmodum per Spiritum sanctum in-
tus est, quia videlicet extra portam passus est? Unde telligentise igne consumpta sunt. Possumus tamen in
et per Paulum apostolum dicitur : Jesus ut sanctifi- eadem vacca, idest, inipsa infirmitate incarnatio-
cttret per suum sanguinem popuium, extrtt portam nis Dominicae, carnem, pellem, sanguinem, fimum,
passus esl (Hebr. XIII).Exeamus igitur ad eum extra singula quseque opera accipere. Quid enim per car-
castra, improperium ej'us portantes. Non enim hic nem et pellem, nisi exteriora ejus opera designan-
habemus manenlem civitatem, sed futuram inquiri- tur? Quid per sanguinem, nisi subtilitas internaque
mus. Idcirco enim extra portam passus est, ut a virtus, exteriora acta vivificans? Quid per fimum,
conversatione nos vitae praesentis, quasi a civitale nisi lassitudo, sitis, esuries, limor mortis, et quae-
foras e.duceret, et a terrena inhabitatione corde nos que ex humanitate suscepta pati voluit, designan-
evellere persuaderet. Bene autem dicitur, quia im- tur ? Quod enim ex defectu nostrae mortalitatis ha-
molabit eam in conspectu Domini. Redemptor enim buit, qitasi fimus in eo abjiciendum fuit. Queetamen
nosler in corispectu hominum quasi extinclus est, omnia quee ex infirmitate suscepit, quia pro noslra
sed in conspectu Patris immolatur, quia quod ante redemptione exhibuit, igne concremanda sunt, id
oculos hominum poena, hoc anle oculos Patris sacri- est, juxta virtutem sancti Spiritus inteUigenda , ut
ficium fuit. Et intingel digitum in sanguine. Quid per quaeque ab eo corporaliter gesta sunt, per Incorpo-
digilum nisi discretio npstrae operationis accipitur? reum divinilalis ejus spiritum disposita sentiantur.
In sanguine ergo vaccae digitum intingere, est in Cnde et bene subjungitur : Lignum quoque cedri-
passione incarnationis Dominicae nostraopera con- num et hyssopum, coccumque bis tinctum sacerdos
secrare, utpassionem ejus quam cognoscimus imi- mitlei itt flammam,'qumvaccam vorat. Cedrus quippe,
temur, sicut scriptum est: Christus pro nobis passus et altum et imptitribile lignum est. Hyssopus vero
est, relinquens vobis exemplum, ut sequamini vesiigia herba valde humilis est, quae tamen inflationem
ejus. Eleazar ilaque sacerdos, et immolat, et in araovet pulmonis. Quid enimper cedrum, nisi alta
sanguine ejus digitum inlirigit.: quia videlicet plebs et perseverans contemplatio ? Quid in hyssopo , nisi
Judsea ex reproborum parte humilitatem Domini mansueti cordis humilitas designatur? Quia quij'am
necesse
usque ad passionem persecuta est; ex electorum alta contemplatione ad superna attoUitur,
inferioribus
veroparte operationem humilitatis ejus imitata. £« est ut per humilitatis compassionem
703 ENARRATIONES IN LIBRUM NUMERORUM.— Lffi. U. 706
condescendat, et non se ex eo quod habet erigat, A j lotis vestibus suis et corpore suo, ad vesperum" ca-
sed quidquid habet his eliam qui illud non habent stra ingreditur, quia fine mundi venienle, mundatis
praedicando Ubenter impendat. Quid vero in cocco infidelitatis suse operibus, etiam Judaicus populus ad
bis tincto, nisi charitatis virtus exprimitur? Quse cognitionem conditoris sui revertitur, sicut scriptum
coccus bis tinctus dicitur, quia charitas per flammam est: Si fuerit numerus filiorum Israel tanquam arena
sancti amoris accensa, duobus exhiberi prseceptis maris, reliquim salvm fiunt (Rom. ix). Et sicut rur-
jlibelur, id est Dei et dileclione proximi. Bis tinctus sum scriptum est : Donec plenitudo gehtium introie-
ergo coccus est charitas duplici praecepto formata, rit, et sic omnis Israel salvus fiet (Rom. xi). Ad ve-
ut sic dUigatur Deus, ne deseratur proximus, sic speram igitttr lotis veslibus sacerdos intra castra re- /
diligatur proximus, ne contemnatur Deus. In hac dit, qui ante vesperam commaculatus est, quia.in- |
ergo flamma, queevaccam vorat, cedrum, hyssopum, fidelis poptdus Judaicus usque ad finem mundi, ex-
bis tinctum coccum sacerdos mittit. Omnes enim, tra mandata vitae, velut extra castra est positus,
qui in Christo credimus, sacerdotes sumus. Unde pravis operibus commaculatus. Sed quod cum aqua
scriplum est: Vos autem genus electum, regale sa- baptismatis et poenitenlia lavatur, tunc ad cognitio-
cerdotium (I Pet. n). Sed quidquid per confempla- nem fidei ad vesperum, id est in fine mundi quasi
tionis alta sentimus, quidquid per.mansuetudinem B '. in castra [revertitur, potest intelligi, quod iste sa-
humiHtatis, quidquid per ignem charilatis exhibe- cerdos in lotis sit vestibus, et usqtte ad vesperum
mus, in spiritu passionis Dominicae tingere debe- immundus, quia idem Judaicus populus ex eorum
mus, ut omne quod in nobis est, iUum imitetur a parte, qui crediderunt, jam vestes lavit, sed ex eo-
quo est. Nam si extra imitationem passionis ejus rum parte, qui necdum crediderunt, adhuc immun-
aliquid agimus, non tam virlutein, quam vitium agi- dus usque ad vesperum permanet. Lavat ergo vesti-
rnus. Mittatur ergo in flammam, quee vaccam vorat menta et corpus, qui credendo exteribra opera et
cedrus, id est perseverantia alque altitudo contem- interiora, mentem a pravis' actionibus mundat. Et
plationis nosti'ae, comburatur igne passionis Domi- plene tunc ad castra revertitur, cum ad iidem per-
nicse. Mittatur in flammam, qttaevaccam vorat hys- fecte revocatur. Sed quia Judsea in infidelitate et
sopus, id est humilitas cordis nostri veritatem man- reproborum parte perduranle, ad fidem gentilis in-
suetudinis, ex admistione Dominicaepassionis trahat. greditur, et mysteria divinaeincarnationis inteUigit,
Mittatur in flammam, qusevaccam vorat bis tinclus recte illic subjungitur : Colliget autem cineres vaccm
coccus, id est charitas, quae nos ad amandum Deum vir mundus, id est, gentilis populus jam fide munda-
et proximum excitet, assidue nos contemplari pas- tus. Unde et scriptum est: Fitie mundans corda eo-
sionem Dominicam compeUat, ut in ipsa discat lG rum (Act, xv). Vaccaecineres colligit, qui sublilis-
opera recta quse faciat. Potest tamen etiam aliter ma sacramenta divinse incarnalionis agnoscit. Et
intelligi, ut per cedrum significetur spes, quae alta vacese, quam sacerdos combussit, cineres vir mun-
appetit; per hyssopum vero, qusa etiam calore suo dus colligit, quia finfirmitatis Domini, quam Ju-
stomachi immunditiam purgat, significatur fides, daicus populus in mprte mactavit, subtilissima my-
quae in imis adversa sequanimiter tolerat, ut quod steria populus gentilis intpUigit.
ex anteactis peccatis contractum fuerat, mundet. Bene autem sequitur : Et effundet in loco puris-
'
Per coccum quoque, ul dictum est, exprimitur cha- simo extra castra, quia idem gentilis populus, qui
ritas. Unusquisque nostrum igitur in flaimna, quse secreta ac mysteria divinee incarnationis agnoscit,
vaccam vorat, cedrum, hyssopum, coccum bis tin- bona quae accepit prsedicare non cessat, ut quod
ctum mittat, id est, in sacrificium passionis Domi- ipse didicerit, aliis eliam nescientibus innotescat.
nicae spem, fidem, charitatem exhibeat, ne passio- Sed quia secreta ac mysteria incarnalionis Dominicse
nem Redemptoris sui sine causa audiat si non ad pravis ac poUutis manibus non sunt tradenda, bene
hsec etiam opera necessario subjungat. De quibus dicitur, effundet in loco purissimo extra castra. Extra
iribus Paulus apostolus dicit : Nunc autem manet castra quippe fuerat omnis gentilitas, quia extra le-
ftdes, spes, charitas; major autem his est charitas gem, extra sacrificium, extra synagogam. Sed tamen
(I Cor. xm). Unde et hic coccus exlrema ponilur, ad fidem veniens cor mundavit, et in ea cinefes
quia videHcet fide, spe completa, cum ad seternam vaccse funduntur, quia mundo cordi gentilitalis my-
patriam venimus, sola in nobis charitas ad ultimum sterium Dominicseincarnationis creditur. Multi ita-
multiplicabitur. Polest iste sacerdos vel is qui vaccse que ex gentilitate conversi, prsedicalores sunt facti,
caraes, pellem,sanguinem, fimum comburit, ordinem et eidem gentilitati venienti ad fidem Redemptoris
Judaici sacerdotii cum supposita plebe in nece Domi- mysteria tradiderunt. Yir ergo mundus in loco pu-
ni consentientis signare. Unde et adlntc apte subjun- rissimo vaccaecineres fundit, dum quilibet doctor ex
gilur. El tuncdemumlotis vestibuset corporesuo,re- gentilitate assumptus, munda per humilitatem corda
vertetur in castra, commaculalusque erit usque ad gentilium requirit, et mysteria eis Redemptoris no-
vesperam. Quidenimpervesperam,nisifinem mundi stri tradere non desistit. Quod cum agitur, fldes
accipimus? Et sacerdos isle, vel qui vaccam igniti-adit, gentilium raultiplicatur, divina virtus agnoscitur,
idest Judaicus populus, immundus estusqueadvespe- disciplina prseceptorum tenetur. Unde et recte sub-
ram,quiausquead finemmundiinlidelis remanet. Sed jungitur : Vt sint multitudini filiorum Israel in m-
 m B. RABANI MAURI ARGlfltPi MQGUNT. OPERUM PARS I. m
stodittttu Israfcl fiamque iiitBrpretatiir vid&is Deiiin:,A. gfchtibiispfbfulurum«, id festj filiis Israfelet pfbseTy-
Et rion imffierito ebiiversa gehtilitas Isrdel dicitlff, tiSi tahquam hatufalibUSramis, fet ihsfcftb piiigiie-
quse j'aiij fidfcPeiltii cbhietoplaiilf: Isti ergd cinfefes flihferadifcis blesiSlfo:Qufehiaiiteiti hoti fafciatihtfeu^
mullitiidirti fiiiotuni IsfafcHti ciistbdiam fitfiit; quia liinl, qiibd p'b'st abltitifetiem dfe singuiis qtiibusqtie
Sublilia safcraftientaniiiffdis geritilittiii cOfdibus' tfa- difcituf; el imhiilitduserit usqile tid vispefahu Neque
dita iii mfehtis ffluiriiiblte vertiifltur: Bfehe auteiti liifctaritiimi Sfedah omiiibus talibus riiuiidalidiiibils
stibdilttr; ei iri aqhtim uspCtsitihis,Pfbpter pppfatio- hbfc dicitur. Ubi iifescibiiffiiW aliijuid aiiud pBssit
nfcm riamqtie iii fctisttidlaiibStfa stint eTiiefes, pi-b- ihtelligti riisi tjiidd biririis hbirib post feftiiilsioriein
ptfcr baptistiiiliri vfefb ih atjiia aspfefsibitiSjcTjieiibtis pienissimam pefccatbflini; pefnTaUetiddiii hac vita
ejUSutiifluf-, ut duiii cbiisideraiis ejiis' opfibtts ii6- ebnlfahit aliquifl uiidfefeitimtiiundus, usqtie ad ejiis-
stfa afcta stib disfcipliriaffedigitiiiis,Vaefcaeciiiefes iri dfcmvitee firiefti; iibi die§ istfc quttdammodb claiidi-
ciistodia hdstfa sefveriius.: qiii diiin sfeefeta atqdfe ttif; qtibd sigiiififcsltVfespfefa-. Deirifle irifcipitSfcHpttifa
subtilia bpfefatidtiis ilHtiSjifef iihitationenJ altehdi- iiifcfcfefet Bxseqtiitiifj qtifemadmbdtimihinjhhdi facti
rntis; per hseciibbis fetriititiditistiiiet pfcfSfevfefaritiahi htimiftfcsaqiia illa aspfcfsidiiispurlficehtuf.
pf bvideriitis. Apte autem 'subjuiigitiif, qtiia prb pfce- Qhi tetitjerii bddaver hothihis; ei prbpterlibt sepieiri
cato fcbmbiistaest vlcea. Tiific ehiiii iidstrairi fcuslb^B J tiiebiXSftterii hhmkhduS; hspergeiuf ix liac tiqiia die.
diatii pfbvidfe etistbdTititis, fctirii ftedfeihptbteiri fib- teiiib et sepiitnb : ei sifc riiutiMbiiki: Si die ietiio
sifuiri pro ribstfis itiiqtlitatiijus passuifi sbUifcTte tispefsus rtori fiiefii, septhha Hbii pbiefii ethkndaii,
cdtisidbfaihus. Pefpfciiditiiusliafriqfifeqtiid fetribuat Othtiis qiti ietigerii hiliiiahm tttiiihm Wtbfliiiniuiri,
fibilis, qtii vbltiit riibfi pfb ihalis. JPerpeiidiriTus',qtiid 'eiuspefstts httc cbihmislidrie htiti fderii; potiuit itt-
ad justiliahi fidfeiaddiifctiesse gfatiai debeaniuS, qiil beihaihluth Dbiriini;ei peribil ex Isfaei; dkiil aquti 'ex-
fetiii ihiqtiitaiibtis pbsiti, inlerceSsibriefliiriorlis ejtis piaiibnis ribii esi uspersM: liAriiuitduMerii; <einiahe-
rifccipimits.Itl fctistbdia fergb fciflefesfiiirit, qiiia pid bit spuicUia supci eum, etfc; Qtii tfctigeritj inqtiit,
pefcfcatbcbmbusta eSt vaccd, dttm passibnis' fejuSiiiy^ mbftiiuiri, omhis aninia hbmitiis iihmunda efit se-
steria soiliciite cbtitemplaiites, qtise bpfefafi debea- ptem difebus. Hifcpufificabituf die tef Iifj fct die se-
ffitis aghbscitiitis, qtii .ftedettiptbfeiii nbstftihi etiarii ptimb, 6t inimuiidus fefit. Et hifcniliil aliud intelli-
pfb ifiiqtii§ hbhi§ riibftiiiiiii hbh ighbfaffius. itetiT geridiim videb , tiisi fcontafctiimtiibfttii fessfchbminis
raofalitef vaccatii mafctariitis, fcum fcarnem a lasci- itiiqiiitateni. Sfeptfchi vfefo difeftiiii imiriunditiam
via voluptaiis extinguiiUus. Quaiii cum hyssbpb Ii- pfbptef artiiriam et Cbfpus dictum ptito : aitimam iii
gnoqufccedrino ac cocco offei'imus, qtiia ctihi iriace- ", tfefhafib, Cbfpiis in quatefflafio. Sfccurtflii&T iibc, di-
ratione cafiiis, saCrifieitini fidCi, spel et cbafitatis ctdfii arbitfof pef prbphetaiii: lii tfibfis fetqtiatubf
adoleinus. Quisqttis ergo semetipsuiri Deo sacrifi- floii advefsabbf. Adjuhgit atiifehiet flifcit: Si auVditi
ciurti obtuiit, si perfecta desideret, ctiret riecesse hbri pufificttius fueril tiie ieriio et dii seplhh'6; nori
est ut non solum ad operationis se iatitudinein, vfe- 'biii ?ii«>id»SiOiniiisq]ititetigerii ttiibhiiii dkiiiiahtiini-
rtirii etiaffi ad ctiimina coriteitipIatiOnis extendat. nis el hioriuus fuerii, iX hoh fuerii piirificutus ttie
Sed inter haec magnopefe scienduffi est, qtiia valde qutirlo et iii die 'sepiiniti;id est aflte mortuus fuerit
ihtef se diversse suut corispersibhes animatuni. Non- tafclo mortttb, qtiaih fufefit purificatiiSj ttibMiacuiditi
hulli nairiq^uehomintim iia sunt otiosse niferitis, ut si Doiiiiiti polUtit, exlerminabiiur ahiihti iila feBI&tael,
feosiabbt bccupationis excipiat, ih Ipsa bperis bc- Notandum est ijuod difficilliffifcfepfcfitUfin his libfig
cupatioiie succumbant. Et noiinulli ita inqtiieti siiht, aliquid eVidehtius de vita ahiffisepbstmoftehf fiiisse
ut si vaCatidnem labbris habueriht gravius iabbreht, cbrisefipttlmi Purificabiiur die sepihrio, et lavtibit ve-
qtiia tantd detentiores cofdis tUmtiitus tolefaht, siiihehitisua, eildVabitilf aqutt, eiitnthundusetil usque
aUa uti-
quantd eis licehtitis a fcogiiatione vafcant. Undfc nfe^ tid vespettim. Alia est aqua aspefsibniSj et
fcesse est iit nec quieta mehs ad exerfcitationem se que illa qua lavat vestiffienta siia. Et itivabituf aquti,
immodetati dperis dilatet, hec inquieta ad Sttidittitii^, qiiam piiie spirilalem ihtelligendato per Sighifieatio-
Nam sihe dubio visibilis
contemplationis ahgustet. Soepeettim qui cbrileffi- rierii, non per prdpf ietatefh.
illse omnes uffibrse fuluforuffi. Prbinde
plari Detim quieti potefant, Occupatibhibus preSsi efat, sicut
illa
ceciderunt; et saepe qtii dcctipati bfche iitimahis qili sacfaffienlo baptistni fectfe abliiitUr, quod
usibus viverent, gladib suse quietis exstihcti suht. aspefsibnis aqua flgufabat, muriddltif, fct spifita-
flinc namque est, qubd nbrinulli ihquiefi Sspiritus, iiifef, id est irivisibilitfetin caftife el iii Shiiria, tit sit
dum pius exquirunt contemplando qiiam capiunt, ifiundiis et cOrpbre et Spiritu. Vds tiuod hoti habue-
eriu
usque ad perversa dogtriata erunipuiit. Et dttrii Vfe- fit bperculttrii vel ligaturam desitpef, iiririiukdutn
fiialis discipuli esse huiriilitef riegligtint, iriagistri feghlfen bperctiii vfelIigatiifa eit eenstifa disfciplirise,
errorum fiunt. qitia qtiisquis noii prfctnitur, qtiasi vas ifflriJundum
Habebunt hoc filii Israel i'i advehm qui habiiarii pbMttiirique repfobatuf. Qfiasi eniffl vas sitie dpfef*
nter eos sanctum jure perpetuo. Et erit, inquit, fiiiis culo vfei ligatura poiluittir, qui pef studia bstetita-
Israel et proselytis, qui apponuntur, legitimum mter- tionis patens, nullo velamine tacituriiitatis bperituf.
num. Quid aliud ostendit, nisi baplismum Christi, Si quis iti agrp teligetit cadaver bccisi hoihiriis atit
qttem significabat aqua aspersionis, et Judseis et per se mbriui, sive bs iliius vel sepiti6i'ttm,ihimUiidu$
 709 ENARRATIONESIN LlBRIlM NUilEROftUM. — LIB. II. *7li>-
erit septem diebus. Secundum aliam feditionemila A j propter aquas contradictionis Moyses olferidit Do-
legitur : Omnis qui teligerit super facieriieampi vul- minum, et proiiibeiur iransjre Jbfdarierii.Periurba-
neralum aut morluum, aui os hominis aut mottumeii- tus enim murnitire popuii, dubitariifer pefraiii per-
iuih. Qiisefipbtest quafe diciurii sit, vulneraruiii aiil cTissitvifga, qtiasi THUdfiofi posset Deiis facefe, iit
mortuum. Si enim aliud voluit intelligi vulneratum aqua de petra proflueret, quod ante jam fecerat.
aut morluum, cavendum est ne putetur immuiidus Quidergo hic fldes Moysi.insinuat, qttod in aquam de .
esse etiam qui tetigerit vulneratura vivum : quod peira ejiciendam titubaverit? Hanc prophetiam fuisse
titittiie absufduni est. Sfcd qiiia jtbssiiflt e'i nibfiiii de Christo recte iiilfeiUgintiis.Pum enim Moyses
esse vuinefati, ipsbs tiibfliios ititelligiluf defcfevisse; in Scripturis sanctis aliani atque aliain pfo re ali-
iii S^tiinefatiifljmbftiium inifeiiigatiius,id fcstvtiitifcrfe pua sifgriificaiidapefsbiiam gfcfat,-ndfifctamfenpbpuli
pfcfempttim,atit ihbrtiiuiti stiie vulfierfc.fottetiiqke de Judsfiortimsub legepositi persoriaih gerfebat; eum-
ciiietibtti cbritbustioiiisatqtti pecctili,et iriilieht aquas que intefim prophetifca prrinuiilialione figurabat.
vivtissuper eos ih vds. In qhibus cutn hbiiib muhdus Nam Sicut MoyseS;petram virga perciitieiis, de Pei
tirixetit iiyssbpuiri, dspefgei io Ohirii terilofiuiii, il virtute dubitavit; ita ille populus ijui sub lege per
ctinctttin supellecliieih, et hbttiinis liujuscetiibtiictih- Moysen data lenebaturj Christum ligno cfucis afli-
itigiotie poltuios, aique libc iiiodb mtihdus lusiftibit B I gens, eum virttttem Dei esse non credidit. Sed sictit
hiimuriduihiertio et septhho tiie : expialusqiii tiii se- perfeussapetfa manavit aquam sitieritibus; sic plsiga
piiiito, lcivtibitse ii veslirnehlttsutt, et iihtttuhduh etit Doniinicsfj passiortis; effecta fest vita credeiitibtts.
usque ad fjesperant,fetc. QtiOd vefb hyssbpb dixit Habemus lenim de hac re prseclarissimam vbcfem
aqtiam aspef siOrtisaspefgi, qtisehefba siipra dixiiriuS apostolicanij cum inde loqueretur flicens t Pelta
fidem signififcari,qttid aiiud Pfcfciirfit,riisi qubd scfi- uutem eral Ghrisius (I Con x); Hanc Brgo carualem
ptum est, fttii inuiidtinsctiitia ioriim ? Nbh iiiiiii pto- de Christi divinitate despefatiOHeffi;in ipslus Ghfisti
dest baptisriiussi tiesit fities (Aci. xv). A vifb Sitiem allitudineDetis ffiori.jubet, ctim ffidfteiti fcarnisMoysi
riiundo dixit hoe fiefi ubi signiDcanliif htihistfi pbf- in ifloiite inJperat fierij Sictit fchimpetfa Giifistus,
lanles pfcrsonam Pomini sui, qtti verfevir mundus ita et mons Chfistus. Pfetfiihtinfilis ibftitiido; mbris
est. Naffl de his miuistris in fcohseqiienlibiisdicit: efflitiens niagilitffdb : qiiia sicUt ApostttluSait, pfetfa
Et qtti ciicumaspetgel aquam aspersioriis, lavabii ve- autem ei^atChristus; ita ipsfe Dbli1ihu§: Nbii pbtist
stimenia sua, id est, observabit et cofpus; et qui le- iivittts dbscbntiistipet riiotttiih- cOiisiidii&;se scilifcfet
ligcrit aquatn aspersioiiis, iminunciuserii usque ad ve- fflbntemj fidelfes autem stios in stii nbHiiiiis gTdfia
speratn : et omne quodcunqueletigerii ille immundus, fundalos, asseffenseivilatfcffl.Prudfefiiiaehitri fcarnis
iininundum erii : et anima, qum Utigerii, imihunda G ' vivit, cuin tanquam petra percussaj Ghristi humili-
<erit usque ad vesperam. tas in cruce conlemnitut; Christus crucifixus Judeeis
CAPUf XXV. scandalum est, gentibus autfem stultitiaj et prudfen-
be seditione Israelitarum ad aqudm contradiciionis. tia carnis moritur, cttm tanqtiam montis eminentia,
(GA.P.xx.) Veneruntque.filii Israei, et omnis mui- Christus excelsus agnoscituri Ipsis fertimvocatis Ju-
iitudo in deserioSin, menseprimo; et mansit popidus deeis et GroeciSj Cliristus Deiviftiis fet Deisapien-
in Cades. Mortuaqueest ibi Maria, et sepulta irieodetn lia est;
loco. Cumque indigitet uquti populus, coierunt ad- Cumque eieVassetMoysesrimhurii;petbuliiris vitga
versutiiMoysetiel Atiroti, et vetsi irisediiionemtiixe- bis siticeni; egtessw sunt aqumIttigisshritii;ilti ul ptipk-
runl : Vtinam perissemus inler frqtres nosttos cotam lus biberet el jutrienitti (Ex- AugUslhiPi) Significala
Doniino! Cur eduxistis ecclesiamDotnini in soiiludi- est ergo de Christb prbfltierts gfatia spTfltaliSj qtia
nem, ul et nos et jumenta nostra moriamur ? Quare interior sitis irrigareturi Sed qtiod vifga petfa per-
fecislis nos ascenderetie Mgtjpto, et atitiuxistisin lo- . Cutitur, cruxChrisli figurattifi Ligiibfehiiil accedfeti-
cum islum pessimum, qui seri non potest, qui nec le ad petram, gratia fflahaviti Et qtidd hifc pefcttti-
ficum gignit, nec vineas, nec mala granata ? Insuper turj evidentius signififcatctifBfcffl.- DUb quippfeligiia
el aquatn non habet ad bibendum. Ingressus Moyses sunt crux.
et Aaron dimissa lriullitudine tabernaculum fwdetis, Dixit Dtitriinusati Moysetiei Atirbti ":Quiti nbricri-
cottuetunt proni in lerram, et apparuit glotia Do- tiidisiis mihi, ul sanclificateiis mi ctiiahi filiis Isttiit}
mini supet eos, etc. TiTcesimatertia mansio est in non introtiuceiishos populosin lerram, quam eis tiedi.
deserto Sin : hsec est Cades. Sin autem interprela- Hmc est aqua conlradiclionis) ubi jurgtili sunt filii
tur sancla: tropus per antiphrasim, sicut lucus, cujn Isruel coiftrtt Dominuih; el sanciificatus est in eis.
minimeluceat: ethellum,quod tamen sit honTdum. -Quod de aqua illa, quse de petra profluxit dictum
In hac mansione moritur Maria et sepelitur. Videtur est; hsec est aqua conlfadiclibnisj ubi jufgali sunl
in Maria prophelia mortua; in Moyse et Aaron, filii Israel conira Domiiriini,sive juxta id, quod ih
quodlegi et sacerdotio Judseorum finis impositus atiis exemplaribus habetuf, ffiatedixerunt filii Isfafcl
sit : quod nec ipsi ad terram reproinissionis tran- ante Domimun, et sanctificatus est iri ipsis, prius
scendere valeant, nec credentem populum de soli- maledixerunt, quandb locuti surit cbfitra behfcfi-
tudine hujus sseculi educerpj nisi solus Jesus, id est» cium Domini, quo educti erahtdeiEgypto;etposlfea
Salvator, verus Pei Filius. In hac etiam mansione sanctificatus est in ipsis^cum.illo miraculo aquse,
711 BrRABANI MAURIARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS I.
profluentis, ejus sanctitas declarata est. An forte A ut iUissit aqua conlradiclionis,
duo genera hominum demonstravit, et contradicen- Nam et de ipso Doraino in Evangelio legitur: Et in
tium gratice Dei, et percipientium gratiam Christi, signumcui contradicelur (Luc. u).
LIBER TERTIUS.
CAPUT PRIMUM.
D.etransitu filiorum Israel a Caties in motiiem Hor,
et pugna eorum atqtie vicioriainChananwos.
(CAP.XX)Misitinterea nnnlios Moysestie Caties ad
regem Edom, qui dicerent: Hmc mantiat frater tuus
lsraet. Nosli omnem laborem qui apprehendit nos,
quomododescenderunt patres nostri in Mgyptum, et B
habitaverimus ibi multo tempore, afflixerintque nos
Mgypti et patres nostros, et quomodo ctamaverimus
ad Dominum et exaudierit nos, miseritque angetum,
qui eduxerit nos de.Mgypto. Ecce in urbe Caties, quw
est in extremis finibus tuis positi, obsecramus, ut
nobis transire liceat per terram tuam. Non ibitnus per
agros, nec pervineas. Non bibemus aquasde pufeis
luis, gradiamur via publica, donec iranseamus lertni-
nos tttos, et rel. Quod inter mandata Moyses ad re-
geffi Edom dicit inter csetera, neque bibemusaquam
de lactt, inlelligendum est gratis, id est, quia non
gratis bibemus. Quod postea manifestat dicens :
Sin aulem tie aqua lua bibemus ego et pecora mea,
dabo pretium tibi. Non declinabimus in .dexleram
neque in sinistram. Pluraliter dictum est in ea,, ^
quse dexlera sunt, vel qtiaesinistra sunt.
Cumque ctistra movissent de Cades, venerunt in
.montem Hor, qui est in finibus terrm Edotn. Vbi Do-
minus locutus esl ad Moysen: Pergat, inquit, Aaron
ad populum suum. Non enim intrabit lerram, quam
dedi filiis Israet, eo quod incredulus fuerit ori meo
ad aquas contradictionis, etc. Trigesima. quarla man-
sio est in monte Hor, in extremis finibus Edom, in
quo ascendit Aaron j'uxta praeceptumDomini, et mor-
tuus est anno quadragesimo egressionis ex iEgypto.
Eo scilicet anno, quo novus populus repromissionis
terram intraturus est. Et quanquam in monte sacer-
dotium Eleazaro filio dereliquerit, lexque eos qui
eani impleVerint perducat ad summum, tamen ipsa
.sublimitas non est trans fluenta Jordanis, sed in ex- .
tremis terrenorum operum finibus. Et plangit eum
popultis iriginla diebus. Aaron plangitur, Jesus non
plangitur. In lege descensus ad inferos, in Evangelio
ad paradisum transmigratio.
(CAP. XXI.) Quod cum audisset Chananwus rex
Arad, qui habitabat ad meridiem, venisse Israel per
exploratorum viam, pugnavit conlra illum, et victor
exislens, dttxit ex eo prmdam. Al Israel votose Do-
mino obligans ait: Si tratiideris popuium islum in
manu mea, delebourbem ejus. Exaudivilque Dominus
preces Israel, el iradidit Chananmum. Quem ille in-
terfecit subversis urbibus ejus, et vocavit nomen loci
illius Horma, id est, ancaliema. (Ex Auguslino.)
.Sive ut in aliis exemplaribus legitur: Et vovitlsrael
113
istis sanctificationis.
votum Dominp, et dixit : Si tnild tradideris pppulum
islum subjectum, id est, si mihi eum ttadendum sub-
jecetis, anathemabo illum et civitates ejus. Hic viden-
dum est, quomodo dicalur anathema quod vove-
tur, et tamen pro maledicto ponitur, sicut et de isto
populo dieitur. Unde illud est: Si quis vobis evange-
lizaverit prmter quod accepislis,anathema sit (Galat.
ni). Hinc vulgo ductum est, ul devotare dicatur.
Nam -devotare quemquam nemo dicit fere, nisi
maledicens. Et anatbemavit eum et civitates ejus,
et vocatum est nomen loci illius analhema. Hine
duorum est anathema, ut delestabile aliquid et abo-
minabile videatur. Ut enim nihil inde victor in usus
suos auferret, sed totum in poenamluendam voveret,
hoc erat anathemarfe, quod vulgo dicituf devolare.
Origo autem hujus verbi est [in Graecalingua ab his
rebus quee votee et persolutae, hoc est, promissse et
redditae, sursum ponebanlur in lemplis, «mi TOU
Ktv8inQca,hoe est, sursum ponere, vel figendo vel
suspendendo.
Audivit quoque Chananwus, quod venisset Israel
in locum exploralorum. Ubi quondam offendisse po-
pulum noverunt, ineunt praelium, et captivum du-
cunt Israel. Rursumque in eodem loco pugnatur ex
voto, vietor vincitur, victi superant. Per qttod in-
telligimus, ut cum nos Dei auxilio deslitutos, hosles'
invaserint, duxerintque captivos, non desperemus
salutem, sed iterum armemur ad praelium. Potest
fieri, ut vincamus ubi victi sumus, et ineodeniloco
triumphemus, in quo iuimus caplivi.
CAPUT II.
De profectione eorum a monle Hor et tcedioilineris,
populique murtnure; quare ignitis serpenlibuspu-
nitur, signoqueserpenlis wnei ereclo sanatur.
(IBID.) Profecti sunt auletn filii Israel tie monte
Hor, per viam qum ducit ati tnare Rubrum, ut circui-
rent terram Edom. Et tmdere cmpitpopulnm ilineris
ac laboris. Lacutusque contra Doininum et Moysen
ait: Cur eduxisti nos tie Mgyptp, ut mpreremur in
soliludine? Deestpanis, non sunt aqum. Animanostra
jam nauseat super cibo isto levisshno. Quamobrem
misit Dominus in populutn igititos serpentes.Ad quo-
rum plagas et mortes plurimotttin, venetunt ad Moy-
sen atque dixetunt: Peccavimus, quia loculi sumus
conittt Dominum et te. Ora ut tollat a nobis serpenles.
Oravit Moysespro populo, et tocutus est Dominus ad
eum : Fac serpentemmnenm,et pone eum pro signo.
Qui percussus aspexerii eum, vivet. Fecit ergo Moyses
serpentem mneum, etposuit eumpro signo. Quemcum
percussi aspicerent sanabanlur. Trigesima quinta
mansio est in Selmona. Trigesima sexta mansio
est in Phinon. Hse duse mansiones in ordine historiae
 1\Z ENARRATIONES IN LIBRUM NUMERORUM.— LIB, lli. , 714
uon inveniuntur. In his mortuo Aaron, murmurant.; A et ita inter se nexae sunt, ut qui una caruerit, om-
Israelitici populi contra Dominum et Moysen, et; nibus careat. Et tamen transire de alia ad aliam,
nianna fastidiunt, a serpentibus vulnerantur. Sed[ eorum est proprie, qui solis justitise ortum consi-
qnid illud significat, quod morsus mortiferi serpen- derant.
tium, exaltato et respecto oereo serpente, sanaban- Et indemoventes castra, venerunt ad torrentem Za-
tur, nisi quod nunc in typo Salvatoris, qui ferumi red, et reliqua. Trigesima mona mansio in Dibongad
antiquumque serpentem in patibulo triumphavit, , fuit, sicut in sequenlibus, ubi series marisionum de-
diahoH venena superantur, ita ut qui vere expresse-- scripta est, manifestabitur. Interpretatur enim Di-
que imaginem Filii Dei passionemque ejus conspexe- bongad, fortiter intellecta tentatio. Sed pro hac hic
rit,conservetur?Hoc enim significant et verba ipsiusi in ordine historise, aliter scriptum reperituf. Post-
Domini dicentis : Sicut exaltavit Mpyses in eremoi quam enim castra metati sunt in Jeabarim in finibus
serpentem, sic oportet exaltari Filiutn hominis, ut: Moab contra ortum solis, legitur: Intie profecti sunt,
omnis, qui etetiit in eum, non pereal, sea habeat' et diverlerunt ad torrenlem Zared; et de hoc loco
vitam mlernam (Joan. m). Quid vero aeneus serpens? proficiscentes, castra metati sunt trans Arnon, qum
ipse qui ligno suspensus est. Ms quippe metaUis; est in solitudine finium Amorrhmi, eo quod Arnon in
cseteris esse durabiUus solet. Et apte aeneus serpens B ] lerminis sit Moabitarum et Amorrhmorum. Et post-
ligno suspensus est, ut Dominus in serpente mor- hmc venerunt ad puteum, ubi ceciriitIsrael carmen
tuus, et in sere significaretur seternus, videlicet ut hoc : Ascende puteus, quem foderunt principes, et
et indicaretur mortuus per humiHtatem, et tamen aperuerunt duces populorum in datore legum, et in
esset quasi aeternus [Af., eeneus] per divinitatem. baculo ejus. Et desolitudine ejus, in Maihana ; et de
Pulchre autem prima mansio Selmona interpreta- Mathana ad torrenlem Dei. Et de torrey,(ibWfStk^o-
tur ima vincula, quia nimirum ibi imago expressa celsa, et de excelsis ad vatlem, qumfest inrk06rij\
est Salvatoris per serpentem senCum, qui ligno pe- Moab, in vettice Phasga, qui prospipitcontrg deser-\
pendit. Pulchre eliam et secunda Phinon, inter- lum. Hsecloca in finibus Amorrhseorum quidaffl ih-":|
pretatur os, quia posteaquam passionem Filii Pei terpretantes, putant non mansiones 'esse, sed IrarisV/
cognoscimus, quod credirnus corde, ore pronuntia- itus,- nec prsejudicare debere catalogOvttansiphiijiiif
mus, legentes illud apostoli Pauli : Corde creditur extra ordinariam expositionem, Alii auteWHspiri-
ad justiliam, ore autem confessio fit ad salutem talibus spiritalia comparantes, nolunt regiones signi-
(Rom. x). ficari, sed per locorum nouiina, virtutum profectus
Profeclique filii Israel, caslra metali sunt in Oboth. esse': quod post magos et congregalionem lapidum,
Trigesima septiraamansio est in Oboth : quaevertitur C i frequenter veniamus ad torrentem Zared, quod in-
in magos sive Pylhones. Unde demonstratur, quia terpretatur, aliena descensio, et in descensione po-
post imaginem Dei, quae in cordis ralione monstra- siti, transeamus ad Arnon, quod malediciionem so-
tw, et confessionem fidei, quae ore profertur, con- nat: quse est posita in finibus Amorrhseorum, qui
surgunt serpentes, et arles maleficae ad bella nos vel amari hosles sunt, vel multa loquuntur inflati,
provocant. Sed nos custodia circumdanles cor Sin autem transierimus terminos Moab, qui de in-
nostrum, obduramus aures nostras, ne audiamus1 cestu generatus est, et recessit a vero patre, statim
voces incantantium, et sirenarum carmina negli- occurrit nobis puteus, quem nemo de plebe fodit,
gamus. nullus ignobilis, sed principes.et dtices, quijura
Vnde egressi fi&eretentoria in Jeabarim, in solitu- dant populis, et canentes carmen in aqua putei, el
dine, qum respicit Moab, contra orientalem plagam. in Dei muneribus gratulantes, prophetant quo trans-
Trigesima octava mansio est in Jeabarim iri fini- ituri sint, ad quae loca perventuri, quod scilicet de
bus Moab, quse significat acervos lapidum transeun- deserto veniant in Mathana quod interpretatuf tio-
tium, id est sanctos per istud sseculum ad alias man- num, et de Mathana ad Nahaliel, quod dicitur tor-
siones transire festinantes. Sunt saflcti lapides, quii renles Dei, el de Nahaliel, qui interpretatur excelsa
volvuntur super terram,leves, politi, et rotundilate5 s\\eadveniensmors, quandoconformesefficimurmor-
sua rotarum cursibus similes. Sunt et alii, 'quos3 tis Christi. Et de Bamoth occurrit nobis vallis hu-
propterea jubet tplti de via, neambulantium in eos5 militatis : quae tafflen in vertice poslta est montis
oflendant pedes. Qui sunt isti ambulantes ? Ulique~ i~ Phasga, qui interpretatur dolatus, qiiod nihil ha-
viatores et prsetereuntes, qui per istud saeculumadI beat informe et rude, sed artificis sit polilus manu :
alias mansiones transire festinant. Quod autem di- qui mons respiciat solitudinem, quse Hebraice dici-
citur in finibus Moab, et supradictum est, in solitu- tur Iesimon, |ia^. Quando enim fuerimus in vir-
dine, quw respicil Moab contra solis orlum, ostenditt • tutum culmine consiiluti, tunc totius mundi ruinas,
juxta titteram, quod hucusque in finibus terrae Idu- etomnium peccatorum respicimus vaslitatem. Pene
iuaeornm fuerint, et nunc veniant ad terminos Moab,, obliti sumus currente oratione dictare, quare Dibon-
de sdia provincia ad aliam transeuntes. Non enimi gad interpretatur inlellecta fortiter tentatio. Post
sempef uni virluti danda est opera, sed sicut scri- Dibongad geritur bellum contra Seon regem Amor-,
pturo est, Ibunfde virlute ih virtutem (Psal. LXXXIII), , rhaeoruni, et Og regem Basah, et dicimus, quod cum
de alia transeundum est ad aliam, quia hserent sibi,, venerimus ad summum, et de foute principum reguin-
PATROL. UVllI. 23
7IS B. RABANI-MAURIARCHIEP. MOGUNT.OPERUM PARS I. 716
que biberimus, ascendentes ad inonfem Phasga, npn A , gregare mysteria, ut ex comparatione plurimorum, si
debe.amuselevari jn superbiam, sed prpposjtam no- quid preesens sernio obscuritatis continet eluceat.
bis e contrario solUcitudinemnoverimus. Ante con« Ait ergo Spirilus Pei per Salomoneffl in Proverbiis:
tritiqnem enijjj pleyatur cpr viri, et ante gloriam Bibe aquam tie tnis vasis, et de puleotum luoruin
ijumiljatur, Qnod autpm interposilum in liistoria: fonfe : et non supetfttndanturtibl aqum exfra luum
Vntie dieitur in /%:p Bellofutn Domini.' Sicut fecit in fontem (Prov. v), quamvis in aliis exemplaribus le-
mariRubro, sic facigtintorrentibus Arnon, Scopuli gerimus, ef effundantur tibi aquse extra luum fon-
tprrentium inclinaii sunl, ut requiescerentin Arnoti, tem. Aquse tuse sint libi soli, et nejno alienus par-
et recumbereni in fiiti.busMoqbUarupi, Li quo libro ticipet ex eis. Habet ergo, ul his signatur, unusquis-
hoc scrjpturn sit npn cpmmemoravit, neque ullus,est que noslruin in semetipso puteum; imo et aliquid
in his qups divinae.Sprjptursp. canonicps appellamjis, amplius dicifnus : unusquisque nostrum in semetijiso
in quo iiQ.cscriptiijn reperiatur. De talijius ocfcasio- non puteum unum, sed puteos mullos, et rion unum
nes i;eperiuijt, qui libros apoerypljos, jjtcaulpruin vas, sed vasa multa. Non enim dixit: Bibe aquas
auribus et curip.sorum cpnantur inserere, ajdpersua- de tuo vase, sed tie tuis vasis; et non dixit, de putei
dendas fabulpsas impietates, Spd hic dictum est, tui fonte, sed tie puteorutp tuorum fottte. Legimus
seriptum in lLbro.: npn dictum est incu^usprophetae B '. habuisse et patriarchas puteps. Habuit Abrabam,
vel patriarchse sancli librp. Neque negajjdum est habuitlsaacputeos, habuit ajjfein et Jacob. El ab
fuisse jam librps, sive Chaldaeorum, ujjde egressus istis puteis sumpto iuitio, perpurre oiniiem Scriptu-
est Abrahanj. sive jEgyptioruin, ubi didicerat Moyr ram puteps requirens, et pervpni usque ad Evange-
ses omnejn illorum sapientiam, sivp cujusque gentis lium, et inveniesibi puteum supra quem Salvator
ajterius, m quorum.librpram ajiquo poluit essehpc sedebat requiescens pps.t ilineris iaborem ; tune
scripiuffl. Qui tainen npn ideo sit assumendus in cum venjeiite muliere Samarilana, et yoleute bau-
eas Scripturas, quibjis diyina cotnmendatur auctori- rire aquam de puteo, quse esset in Scripturis putei
las, sicut nec prppliela jUe Cret.ensis^cujus mentior vej puteoruin virtus exponilur, et cpmparatiofitaqua-
jiem facit appsfplus Paujus : Nec. Grmcorum scriptor rum, ubi et divina jnysterji pandttjifur arcana (Joan.
res : nec pltilosoplti, nec poetm (Tit, j), qups ideni iv). Picilur enim : Si quis bibal ex his aquis, quas
ipse appstolus, magnunj sane aliqtiid et veracjtpr cpntjnebat puteus ille terreuus, sitiel rursus. Qui au-
prprtjplunj apud Alhenienses loquens, djxisse con- leinexillis biberil,quas dat Jesus, fielin eo fonsaqum
firmat. In itto enim vivimus,inovemuret sumus (Act. sttlienlis.in vitam mtetnqm. Igitur secuncjumea, quse
xvii). Licet enim divinee aucloritati inde voluerit, in Prpvei'biis sciipta pj'oposuimus, uhi, pptei simul
quodverum invenerit teslimonium sumere, s.ednpn C cum fpnte nomiiiantur, accipieiiduni estyerbum Dei.
ideo omnia, quae ibi scripta sunt, accipienda cpn- Puteus quideni, si prpfufldi aliquid mystej'iis tegit:
firmat. Cttr autem hoc, isto commemoratum si.t; fpns auteiji, si ad populos abundat et eflluit. Sed non
locp, non evidenter apparet, nisi forte, ut fiiiesi ptio \Al,, otiose] reqpirejjdum qupmodo possumus
iliic inter duas gentCs cohstituerentur, bello actumt pluralem numerum de puteis exponere, et singula-
est^ quod beUum ej'usdem loci homines, propter: rem de fonte : quia in Proverbiis dicjt Sapienlia :
magnitudhiem, bellum Domini esse dixerant, utt Bibqaquas.deputeorumluprumfpnle(Prpv.y). Yidea-
scriberetur in aliquo, eprunj libro, BeUurn Po-- miis ergo quorum puteorum unum dixerit fontein.
mini. EgQ.PutOquod scienlia. ingeniti Patris, uims ppssit
CAPUT IU.
ititfelligi puteus : sed ei uirigeniti Filij ejus agnitio,
Vbi Dominus aquam de puteo dedit filiis lsrgel: ett ajijis ptiteus debeat- inl.elligu, Alius enim a Patre
cantico; quoti eslsuper eiim dictum. Fjjius, et non idein Filjus qui et Pater, sicutetipse
(CAP..XXI.) Ex eo-locp gpparuit puteus, super quo) inEyangellQ dicit, Ajius est quidem pt teslimonium
locutus est Dominus.ad Moys.en: Cotigregttpoputunt,, djcit Paler. Et rursus, tert.ium pulp videri posse
et dabo ei qquam. Hic est, inquit, puteus, quem di-.- puteum, cognitionem Spiritus sancli. AHusestenim,
xil Dpminus ad Moysen : Congregapopulum, et tiabp> et jpse a Patre et Filjp, sicut de ipsp nihilpmiiius in
eis aquath bibete. Ita hoc commemoratum est, quasii E.yai)geliisdicjtur : Mittet vebis Pater tUiutn-para-
alicubi superius hoc ad Moysen dixisse Pomiijus le- cletum Sphitum veritatis (Jpan.xiv). Est ei'go:haec
gatur. Sed quia nusquam reperiatur, hic intelligeji- triuin. dTslinctip personaruni, in Patre, et Ftijo, et
dum est, et, illic bibisse populum qui de siccitate3 Spiritu sanptp, qua?adpluralempuleprujn nuffieruni
conquerebatur. Quid est enini qupd njagnppere prse- i'evpcatJir. Spdliprumputeorumunusfpns, unasu.b-
cepjt Deus Moysi populum congregare, ui det eiss slantia est, et natura TrinJtatis. Et hoc roodo non
aquambiberede putep? Quasivero nonetjam spontee ptiosa ihvenjettir Seripturae sanctse distinctio quse
populus bibendi gratia cpnveniret ad puteiiiu. Quid1 d.icitde pjiteprum fpnte. T.unc cecinit Israel carmeii
ergo tanti oreprophetee praecipitur, ut prpprio stu- jstud : Ascendat puteus, concinebant, puteus quem
dio et labore congreget populum ad hauripn.dampu- fpderunt principeset.pqraverunt duces multitudinis in
tei aquam? Undeyilitas lilterae ad pretjpsitatem npss dqlore legiselin baculis ejus. Sunt ergo putei multi,
spiriialis remittit in.teHigentiae.Et ideo convenienss quos diximus esse intra animam. Sunt et alii plu-
putd, etiam de. allis Scripturm locis puteorum con-- rimi, oui in singulis quibusqtte Scripturaram ser-
 717 ENARRATIONES,IN LIBRUM NUMERORUM.— LIB. HL 718
monibus inteUiguntur et sensibus. Est tamenemi-.•A ad obedientiara fidei congregarunt, et Christi scieu-
ueutior cseleris isteputeus et eximius, de quo et in tiam omnibus patefecerunt, in quo sunt thesauri
preesenli ioco Scriptura dicit, quia foderunt euirii sapientise et scientiaTabsconditi. Et omnis Scriptura
nou quicunque commtineshomines, sed principes, legis «t prophetaruin, evangeiica quoque aique.apo-
et adhuc horam sublimiores, quos reges appeUaviti stolifca seriptasimulomma unus est puteus; gueni
Propter quodet canitur Deo apudtiurieeumdempu- . nonpossunt fodere neque excidefej nisi inveniantur
teum. Ad istum ergo puteum, ut MdyseSj id estj„. reges et principes. lere enim reges etvereprinci-
lex nos congreget, non frustra videtur dictum. Po- ':. pes habendi sunt, qui possunt auferre terram de
test enim fieri ut aliquis adistum puteuni vertire vi- puteo hoc, et amoveresuper faciemlitterfe, etde in-
deatiir: sed nisi per Moysen congregetur, non est;; teriore petra, ubi Christus est, spirilales; sensus vc-
acceptus Deo. Marcionvenisse sibi videtur adistum [ lut aquam vivam proferre. Hoc ergo decet eos solos
puteum, et Basilides et Yalentinus; sed quia non ve- 1'acere, qui vel reges sunt vel principes. Reges et
'nerunt perMoysen, non receperunt legeffi et pfophe- ex eo dicto, quod peccati regnum de corpore suo ex-
tas, non possunt laudare Dominum Deuni de fonti- pulerint, et justitiae regnum paraverint in membris
bus Israel. Non ergo veniunt, qui hujusmodi stint, isuis.
ad puteum quem foderunt principes et excuderuut'U Jlesoiiludine, in Mathana : tie Malhana, Nahaliel,
reges. Sed vultis ostendam vobis de Scripturis ad De Nahaliel in Gamoth, qum vallis esl in regione
quos isli putei veniunt ? Est ergo vaUis qusedam Mdub in verlice Phttscha : quod respicit conirti deser-
falsa, in qua vallesunt putei bituminis. Omnes ei'go tum. Poslhaec €t a puteo, inquil, profecti sunl in
hserfeses et omne peceatum in valle est, et in valle Mathana; et Mathana in Nahaliel; et^le.Nahaliel
falsa. Peccalum eniui et iniquilas non ascendit sur- in Bamoth ; ef a Bamotti, quse est in campo Moab,
sum, sed semper ad ima et iriferna descendit. Est:'; in hemus a vCrtice montis csesi, qui respicit ad fa-
efgo in valie positus et salsus atque amarus, omnis ciem deserti. Nomina hsec qrise videntur locoruin
hoerelicussensuSj el omnis actuspeccati. Quid enim esse vocabulaj et significaniias suas Tn lingua pro-
dulce, quid suave potest habere peefcatum. Sed am-; pria desigtiant, rerum magis mysticaruffl consequen-
plius aliqtiid habet. Si enifii veneris ad hsereticam tiam quam vocabulorttm appellationem videntur
sententiamj si veneris ad afflaritudinem peccatij ve- ostendere. Profecti enim, inqnit, a puteo, veniunt
riisli ad puteos bituminis. Bittimen, esca ct nutri- iu Mathana. Interjjrelatur autem Mathana munem
ineritum ignis. Si ergo et lum gustaverisaquam de ipsorum. Vides ergo, quia si quis de puteo lioc bi-
istis ptifeis-,si suinpseris haereticum senstim, si pee- berit quem foderunt rfeges et principes, statira pro-
cati amafitudiriem coeperis, fpmenta in te ignis fetl€ flcit ad hoc^ ut habeat munera quae offerat Deo.
gehehnaeincendia prseparabit. Et propteTea ad eos Quid autem est, quod homo offerat Deo? Hoc ipsum
qui nolutit de iUo puteo.aquam bibere, quem prie- quodin Jege sCriptum est: Munerq mea datamea,
cipes fodiunt et reges, sedex istiSj qui irt Vallepec- i Et his ergo quse dedit Deus, bfferunt nihilominus ho-
cati sunt, et ignis materias alunt, dieitur : Incedite mines Deo. Quid dedit Deus homini ? Agnitioiiem .
iri lumirie ignisveslri,et flammaquamvobis accendislis sui. Quid homo offert Deo'? Fidem suam et effe-
(Isa. t). Quid ergo canitur apud hune puteum ? Mi- Ctnffl,hoc quod expetit ab homine Deus. AMalhana
tiate ei, inqttit, puteum. Fdderunt illum principes,^' aiutemvenimus in Nahaliel, quod iiiterpretatur ex
exciderunt etiffl feges. Possimt quidem principes et: Deo. Quid est ex Deo? Postea :quam obtuleririirjs
feges idem videfi; Si vefo dislingui; necesse est, nbs, quae ex nobis 'Siint,- venimus ad lipc ut consec
principes prophetas inteUigamus, ipsi enim seiisum quafflur ea quse ex Deb sunt. Gum eriim lidem no-;
et prophetiam de Christo defossam et demersaffl, in Blram et affectuffl obtulerimusei, tunc et ipse lafgi-
prolmido-litterae collocarunt. Islos ei'go reges, qui tur nobisdiversa dona Spiritus Sancti de quibus di-
tam profunda possurit, et tam atiscondita putei per- cit Ajiostolus : Omnia autem ix Deo sunt [I Cor. in).
scrutari, ineritoapostolosdixerimus,exquibusaliquis Ela Nahaliel venimus inBamoth, quod interpretatur
dicebat: NobisaiitemrevilavifDeusper Spifitunisan- D adventus morlis. Cuj'us ffloriis hic intelligimus ad-
ctum. Spiritus eriimTomniascrulatur, etiarit alta Dei venlum, nisi iilius, qui Christo commbritur, ut et
[I Cot. u). Quia ergo pef spirituffl possunt perscru-- convivamus ei, qua debemtis mortificare niembra
tari eliarii ipsi alta Dei, et alta ac profunda putei nostra, quse sunt super terfam ? Et iterum : Con-
penetrare mysleria, idcirco reges esse dicuntur, qui sepulli sumus enimiili per baptisnium in mortem (Co-
putfeumistum etiani in petra exfciderunt, ac dura fet loss.u). Si quis ergo salutaris hujus vitse ordinem
diflicilia scienlise secreta penetraverunti Quod au- tenet, per hsec quse memoravimus ita agere debet,
tem regfes dici possintetiam apostoli, puto ex eo et veiiire post multa ad hune lOcum; quem diximus
facUe prbbafi posse, quod de omnibus credentibus sigiiificaremortis adventuffii Et. ex Bairiotli, inquit,;
dicitiir : Vos autem genus regttle, mcerdotiuriv rtta- in nemus, quod est ift caropo Moabi;a vtertice montis
gnum,geris stinctu (I Pett. n). Si ergo illos dieuht ceesi, qui resjticit addesertum. Si hoC itinerc in-^
reges, qui per verbum ipsorum crediderunl, quanto cedamiis, quonon tam locoram vocabuHs; quairi arii-
magisipsifeges habendi stint, qui faciunt reges<?Apo- tiiee profeclibus cortstare fatio explariationis, asse-
stoU enim praecipuereges sunt gentium, qui gentes ruit, post omnia ista venimus ad nemus, sivc ut in •
 719 B. RABANl MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS I. 720
aliis exemplaribus habetur, in Janam, quod inter- Aquidnon potest huj'usmodi homo dicere, quia sub
pretatur ascensus, sive vertex montis. Per hsee ergo, Ghristopositus hsecago, etiam si sub Christiuonniie
vel adillud famosissiraum divini paradisi nemus, ad censeri videatur ? In quo Christus principatumgerit,
ariioenas delieias habitationis antiquorum, vel cerle nulla ibi immunditia, nulla iniquitas admittitur. Nec
ad verticem perfectionis et beatitudinis summitatem, habere aliquem locum potest injusta cupiditas. Se-
ita ut possis etiam ipse dicere, quia resuscitavit nos cundum hunc itaque modum recte et Christus virtu-
cuin ipsd, et sedere fecit in coelestibusin Christo. Yides tum princeps, et diabolus malitise, et totius iniqui-
qiiousque pervenitur a puteo. Yides quibus mansio- tatis dicetur. Mittit itaque legatos Israel ad regem
nibus, imo quibus profectibus iter animseparaturad Amorrhaeorum,regeminamariludinemprovocanlem,
crielum. Queesi diligenter inspicias, ipse apud temet- regem infructuosum, regem superbum. Quomodo
ipsum quotidianos profectus tuos discutiens, quibus superbus, quomodo elatus docebitur diabolus ? Ipse
in locis et quam proximus a regno ccelorum habea- est, qui dixit; Virtute mea faciam, et sapientia in-
lis, advertes, ut ille, de quo dixitDominus, quia non telleclus mei auferam fines genlium, et fortitudinem
longe es a regno Dei (Malth. xn). eorum deprwdabor. Et commovebocivitates,quw inha-
CAPUTIV. bitanlur, et universum orbemterrm capiam manu mea
B nidum (Isa. x). Et iterum dicit elatus hic et
De eo quod populus Israei contra regem Seon Amor- quasi
rhmorum prmliatus esl, et victo eo possedil terram superbus : Ascendamin cwlum, supra sidera cmlipo-
ejus. nam thronum meum, setieboin monte excelso, supra
(IBID.) Misit autem Israel nuntios ad Seon regem monles altos, qui sunt ad aquilonem; ascendam supra
Amorrhmorum dicenv: Obsecroutmihi transire liceat nubes: ero simUisAltissimo (Isa. xrv). Adhuc requi-
per terram tuam. Non declinabimus in agros et vi- ris, si ipse sit elatus et superbus ? Imo polius et ipse
neas, non bibemus aquas de puleis tuis. Via regia gra- superbus et elatus; et ille quasi unigenitus ejus, de
diemur, donec transeamus lerminos luos. Qui conce- quo scriptumest: Quia exlolletur super omnequod
dere noluit ut transiret Israel per fines suos. Quin po- dicUur Deus, aut quod colitur (I Thess. n): ita ut in
tius exercilu congregato, egressus est obviam in deser- templo Dei sedeat, ostendens se tanquam sit Deus.
tum, et venil in Jasa, pugnavilque contra eum: a quo Omnis ergo qui elatus est et superbus, vel filius elati
percussus est in ore gludii, Historia quideui mani- hujus, vel discipulus et imitator. Et propterea dicit
fifsta est, sed deprecemur Dominum, ut aliquid di- Apostolus de quodam, ne forie elatus incidat in ju-
gnum possimus in iiiterioribus sensibus pervidere. dicium diaboli (I Timpt. m). Ostendens per hoc quia
Seon duplicem habet interpretationem, sive arbor omnis elatus simili, ut diabolus judicio condemna-
infructuosa, sive elatus. Mitlit igitur Israel legatos G bitur. Nos ergo sumus qui transire volumus per
ad Seon: mittit adarborem infructuosain, mitlit ad hunc mundum, ut pervenire possimus ad terram
elatum et superbum. Hic aulem Seon rex est Amor- sahctamquae repromissa est sanctis; et initlimus
rhseorum, qui et ipsi interpretantur in amaritutiinem verbis pacificis ad Seon, promitleiites nonnoshabi-
adducentes vel loquentes. Mitlit ergo ad Seon regem taturos in terra ejus, nec moraturos cum eo, sed
AmorrhaeorumMoysesverbis pacificis, dicens: Trans- transituros tantummodo, et incessuros via regali,
ibimiis per lerram tuam. Si seeundum spiritalem nec declinaturos usquam, neque in agrum, neque in
intelligentiam dixerimus Seon regem figuram tenere viueam: sednec de lacu bibituros aquas. Videamus
diaboli, quia ipse est elatus et infructuosus,~puto ergo quando vos ista promisimus, quando haecverba
quod non habeas mirari quod eum dixerim.regem, diabolo denuntiavimus. Recordetur unusquisque fi-
cum audis ipsum etiam Dominum et Salvatorem no- delium, cum primum venit ad aquas baptisrai, cum.
strum, in Evangelio de eo dicentem: Ecce nunc signacula fidei prima suscepit, et adfontem salutaris
venit princeps hujus mundi, et in me non invenit quid- accessit, quibus ibi tunc usus sit verbis; et quod
quam (Joan. xiv). Et iterum : Ecce nunc princeps renuntiaverit diabolo, non se usurum pompis ejus,
hujus mundi mitletur faras(Psal.i,xxi). Si ergo lo- neque operibus ejus, neque ullis omnino servitiis
tius mundi prihceps esse in Evangeliis dicitur, non B*ejus ac voluntatibus pariturum. Et hoc est quod in
debet absurdum videri, si Seon regi Amorrhaeorum, his legis sermonibus adumbratur, quia non declinet
vel etiam aliis quibuslibet gentium regibus, compa- Israel neque in agrum ej"us,neque in vineam ejus,
ralur. Princeps autem dicilur mundi, non quia crea- sed neque aquam de lacu cj"us pollicetur se esse po-
verit mundum, sed quia multi sunt in hoc mundo taturum. Non enim ultra discipUnse diabolieae,non
peccatores. Peccati atttem, quia ipse princeps est, astrologiae,non magiae, non ullius omnino doctrinae,
ideo etiam ffiundi princeps appellalus est. In his vi- quee contra Dei pietatem aliquid doceat, poculum
delicet qui nondum relinquentes mundum, conver- sumet. Fidetis enim habet suos fontes, et bibit de
tuntur ad Palrem. Secundum hoc enim etiam illud fonlibus salutaribus. Nontiibet aquam de lacu Seon,
dicitur: Quiaomnis homo in maligno posilusest. Quid nec relinqueiis fontem aquae vivae, congregat sibi
ertim prodest nobis dicere, quia princeps noster lacus confractos, sed via regali incessurum. se pro-
Chiistus est, si rebus el operibus arguamur quia fitetur. Quseest via regalis ? Ulasine dubip, quse di-
diabolus principalum tenet in nobis ; aut non palam cit: Egosumvia, veritas, elvita (Joan.svi).,EXme-
cst,suti'<quoprincipeagat impudicus, injustus? Nun- rito regalis. Ipse est enim. de quoPropheta ait:
721 ENARftATIONES IN LIBRUM NUMERORUM.— LIB. III. 722
Deus judicium tuutn regi da (Psal. vu). Via regali A Asimo patere debeat. Sed j'am ut Deusjsua promissa
ergo incedendum est, nec declinandum usquam, ne- compleret, adjuvit lsraelitas, quibus Amorrhseoruni
que in agrum ejus, neque in vineam ejus, id est, lerra dari oportebat. Nam Edom cum similiter eis
neque ad opera, neque ad sensus diabolicos decli- transitum denegaret, non pugnaverunt cum ipsa
nare ullra mens fidelium debet. Quomodo volumus gente IsraeUtse, id est, filii Jacob cum filiis Esau,
ergo fines Amorrhseprum,cum pace transire ? Amor- duorum germanorum atque geminorum duoruni,
rhsei, infidelium qui sunt in hoc mundo, pars accipi quia terram iUam Israelitis non promiserat, sed
potest. Sed isti interpretantur, ut supra diximus lo- declinaverunt ab eis. Et dominati sunt, inquit, filii
quentes, vel amaritudinem adducentes. Et quomodo Israelin omni terra ejus. Offinis quidem regio hsec
quidem in amaritudinem adducant Deum infideles terrena, terra est Seon; sed Christus in Ecclesia
et increduli, expositione non indiget. Quod aulem ejus dominatur in omni terra Seon. Et dominati
ait loquentes,ad illam partem trahi potest, quia infi- surtt ab Arnon usque Jaboc. Arnon et Jaboc civi-
deles qttippe et sub principe diabolo agent.es, loqui tates erant regionis Seon. Sed initium erat regni
norunt tantummodo, sed loquuntur inania. Yerbi ejus Arnon, et finis Jaboc. Et ideo dicitur quia do-
causa, ut poetse eorum, ut astrologi, ut nonnulli minati sunt ab Arnon usque Jaboc. Interpretatur
etiam philosophorum : qui inania loquuntur et vana. B autem melediclioneseorum. Iniliora ergo regni Seon,
FideHum autem regnum quod a Deo est, non in ser- hujus elati et inffuctuosi maledictiones sunt; fines
uione est, sed in virtute. Volumus ergo rios pacifice vero est Jaboc, quod interpretatur luctamen. Necesse
transire per mundum, sed hoc ipsum magis incitat est enim ut omitis qui vult exire de regno diaboli
principem mundi, quod diciraus nos nolle permanere etfines ejus evadere, luclamen inveniat, et certa-
cum ipso nec morari, nec aliquid ejus velle contin- mina ei aininistris ej'us et salellitibus suscitentttr.
gere. Inde magis exacerbalur, inde extollitur et ira- Sed si ittclatus fuerit et vicerit, jam non erit Jacob
scitur, et commovet nobis perseculiones, pericula civitas Seon, sed erit civilas Israel (Gen. xxm). Hoc
suscilat, cruciatus intentat. Et ideo dicit: Congrega- est nirairum quod legimus et de patriarcha Jacob,
vit iniquus Seon populum suum, et exiit confligere ad- qui cum venisset ad locum quemdam, Juctamen ei
versum Israel. Quis est omnis populus Seon, quetn praeparatum est, et ibi tota nocte luctatus, cum pb-
concitat contra Israel ? Sed quid facit Israel ? Venit, tinuisset et iuvaluisset ad Deum, vocitatum est n(H
inquit, in Jasa, quod interpretatur mandati atiim- men ejus Israel.
pletio. Si ergo veniamus et nos ad locum istum, id Et accepit, inquit,' lstael omnes civitates istas, et
esl, ad expletionem mandatorum, etiam si cum omni habitavit Israel in omnibuscivitatibus Amorrhmorum.
exercitu venerit adversum nos Seon iste elatus, et "* Hic Israel, qui in Chrislo Israel est, qui non in carne
superbus diabolus, et confligat adversum nos, si om- Israel, nec in manifesto Judseus est, ipse hahitat in
nes suos contra nos dsemones concitet, snperamus omnibus civitatibus Amorrhseorum, cum in onmi
eumr,siDeimandala complemus. Complereenimman- orbe terrafum Christi Ecclesiae propagantnr. Sed et
data, hoc est diabolumetomnem ejus exercilum supe- unusquisque noslrum prius civitas fuit regionis Seon,
rare. Ettunc complebitur in nobis Aposloli oratio, qui regis elati. Regnabat enim in nobis slultitia, super-
ait: Deus autem conterel Satanan subter pedes vestros: bia, impietas, et omnia quae sunt ex parte diaboli.
velociler(Rom. xvi). Et iUudquod Dominus ait: Ecce! Sedubi expugnatur etdevictus est fortis, et vasa
do vobispotestatemcalcandi super serpentes et scorpio- ejus direpta sunt, effecti sumus civitales Israel, et
nes, etsuper omnemvirlutem inimici, el nihil vobisi hseredilas sanctorum. Si tamen peiiitus excisa est
nocebit(Luc. x). Nihil enim nocere nobis poterunt istai in nobis potestas ilia, quseprius dominabalur in np-
omnia, si veniamus in Jasa : id est, si mandataet t bis, et excisa est arbor infrucluosa, et dejectus est
prsecepta Pomini nostri Jesu Christi servemus. rex elatus, et sumus sub eo rege, qui dicil: Disciie
Et possessa est ierra ejus ab Arnon usque Jaboc et' a me, quia mitis sumet humitis corde (Mallh. xi). Et
filios Ammon, quia forti prwsidio lenebantur terminii post heec sigillatim jam civitales superbi et infra-
Ammonitarum. Tulit ergp Israel omnes civitatesejus, ctuosi regis enumerat, et dicit: In Hesebonet in om-
el habitavilin urbibus Amorrhmi,inHesebon scilicel et'. nibus finilimisejus. Quid est hoc quod praecipuam
viculis ejus, et reliqua. Et percussit eum Israel nece! urbem de regno Seon nominavit Hesebon? Hesebon in-
gladii, et dominati sunl terrae ejus ah Arnon usques terprel&tuvcogilationes.Meritoergoparsmaximaregni
Jaboc, usque ad filios Ammon, quoniam Jazer ter- diabolici, et potestas ejus pkirima, in cogitationibus
mini filiorum Ammon sunt. Et accepit omnis Isracll regnat. Sic enim dixit et Dominus: Quia decorde
civitates istas, et habilavit Israfel inomnibus civita- procedunt cogitationes malm, homicidia, adulteria,
tibusAmorrhseoruminHesebon. Hic certe Israelpos-- furia, falsa lestimonia, blasphemim: etisla sunt,quce
sedit civitates Amorrhseorum, quas bello superayit,, inqtdnant hominem (Mallh. v). Et ideo necessario
quia non eas anathemavil. Nam si analhemasset,, incendilur ista civitas et igni exurilur. Quo igni ?
possidere ilti non liceret, nec inde ad usus suos ali-- illo profecto quo dicit Salvator : Igneni vent miltere
quid prsedaeusurpare. Notandum est sane, quemad- in ferram, et quam volo, ut accendatur <Luc.xu).
modum justa bella gerebantur.Tnnoxius enim trans- Post pauca auteiu referlur de civitate.
itus negaljatur, qui j'ure humanse societatis sequis- Idcirco dicitur in proverbio: Venite in Hesebon, ut
 725 B. RARANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS I. 724
mdificeturet construaiur civitas Seon. Ignis egressns, i AQuid eradicatin ea? Cbgitationesimpias et imp.uras.
est de Hesebgn, flamtna de oppitio Seon, et devoravit> ! Quid reaedificat in ea, fct quid feplantat ? Cbgitatio-
Ar Moabitarum, et habilatores excelsorum Arnbn.. nes pias fetcastas. Ut efliciatur Hesebon civitas Sepn,
Propter lioc, inquit, dicent senigmatistse : Vinitein i hon Amorrhseortim, sed filiorum Israel. Moab,qtti
Jlesebon, ut mdificetuf et construatur civitas Seon,, ihterprefatur tie patre sive aqm patetna, de incesto
.quoniamignis processit de Hesebon, it ftamma tie ci- et ebrietate conceptus, fei quodammodo absente,
.vitate Seon, et devotavit Ar Moabitarurii. Sfeon, titt iriio nesciente patre videtur esse genferatus, saecu-
diximus, erat rex, cujus erat eivitas Hesebon, Sic; laffem sapientiam sigmficat, quoe aijctoreni sui sen-
ergo intelligendus est ordo verborum, quia dictint; sum habet. Et quia ex Pei fcoriditibnegeneratur, vi-
isti senjgmatislee: Venite, ut wdificetur et constrka-• dfetur quidem de patre nasci, quod interpretatur
tur Ilesebon, quse fuit civitas Seon. Sed requiramus ; Moab. Sed quia adulter est, et adversarius popttli
nunc qui sunt isti senigmatistse. JEnigma dicitur pei de inefestoac spelunca ac npcte genferatur. Unde
seraio figuralus. iEnigraatistae ergo dicuntttr, qui secundumlsaise prophetiam,in nocte perut, in errore,
figuraliter loquuntur. Et quis est alius, quiin figurisi scilicet sempiterno. At qrioque urbs Moabitarujp,
locutus sit, nisi lex et prophetse ? Audi enim, quo- quse interpretatur antidicus, id est, adyersarins,
inodo David dicit: Aperiam in parabola os meum, I" hoc ostendit, quod hsec sapientia, quse adversaria
loquar pr.oposiiiones ab initio (Psal. XLVIH).Sed et; Dei est, ecclesiaslico sermone cpntra se pugnante,
Isaias, quia senigmata sint quse scripsit, hoc modo verifatls igne consumitur, a quo ef habitatores ex-
declarat. Erunt, inquit, -verba libri,sicut verba libri• celsofum Arnon devoi'autur. Arnon eniffl, ut supra-
•signati: quem si dederint in manusjiominis Aescientis difetum fest, maledictio sive illuminatio eorum inter-
litteras et dixerint ei, Lege, tiicet, Non novilitteras. prelatur, quia omnes qui confidunt iri fastu eioquen-
Si autem detierint scienli lilteras, dicet, Non possum tise et sapientise hufflanae, quse filiis tenebrafum
iegere, signatus est enim (Isa. XXJX).Signatus au- lucida^esse videtur, corruunt, prsecipitantiir et con-
tem dicitur liber, eo quod figuris perplextis est, et sumuntur.
senigmatibus involutus. Dicunt ergo isli senigma- Vw tibi, Moab; petisli, populeChamos. Dedit filios
tistae.: Venile in Hesebon, ut wdificetur. Cecidit prima ejus in fugam, et filias in captivitafem regi Amorrhm-
illa Hesebon, imo subversa esl et incensa, reaedifi- orum Seoti. Jugum ipsorum
disperiil ab Hesebon us-
cahda est aUa. Sed quomodo hoc fiat, assumpto que Diboti. Lassi pervenerunl in Nofe usque Meddba.
ostendamus exemplo. Sed videamus gentilem in de- Ghamos interpretatur congregans, vel quasi attre-
decore vitse positum, ac religioriis errore, non du- ctalio, Dibon abundanter inleUigenstentatioriemsive
bites dfceo dicere, quod sit hsec Hesebon civitas in ^1 *
fluxus eotutn. Nofe sufflans vel spirtins. Et Medaba,
-Tegnofegis Seon. Regnat enim in cogitationibus de saltu. Ysfequidem TUisest, qui in spiritali MoaT)
ejus, rex ihfructuosus et fclatus. Ad hunc, si acce- CPnfidentes, congfegant sibi thesauros sapientise,
dat Israel, hoc est, Ecclesise filius, et adhibeat ja- quee inimica est Deo, et se erigunt per superbiam
cula "verbi Dei, et distringat contra eum gladium conlra potentiam Dei. Quorum tamen non praeva-
spiritus, et deslruatin eoomnes munitipnes genti- .lebit audacia, sed in figufam vertetur, et tradetur in
lium dogmatum, et elatibnes argiimentorum ejus, captivitatem regi spiritalium Amorfhseorum. Jiigum
igne veritatis, exurat, dicilo de hric, quia subvfersa iptpruni enim dispiriet db Heseban usque Dibpn, id
est Hesebon civitas Seon. Sed non coritinuo deser- est, a radice cdgitatioriis usqtie ad profundifatem in-
lus et destitutus relinquitur iste in qtio subversa tellectus defluet scientia illoram, Lassique siifflantes
Stmt gentilium dogmata. Non enim disfcipliha est vanitaffem yerborum, ac spirantes fcetidum odbrem
iitiis Israel destructas relihqtiere,'qaas destfuxerunt sfensusputridi, in saltum infertiiein pervenient, ubi
civitates, sed cum subruerint et everteririt in hb- non surit arbores fructuosse, sed in quo habitent
mine malas cogitationes et impios sensus, resedifi- bestise: contra quas Propheta Domtiium depfecatur
cant rursus in corde ejus, quam deslruxerant bonas dicCns : Ne iratias, Domine, bestiis qnitnas confiten-
cogitationes, pios sbnsus, doctrinam veritatis irise- • tium tibi (Psal. LXXIII).
rent, feUgibnis rilum tradent, ordinem vivendi do- Hdbitavit autem Israel in terra Amprrhmi; tnisitque
cebunt, honestatem morum, observantiam statim Moyses, qui explorurent Jazer, cujus ceperunt vi-
iflonstrabunt, et ttfflc vere dicent Isti senigmatistse culos, et possederunt habitatpres. Misit, inquit, Moj-
ad semetipsos invicem: Venite et sedificemusHese- sfes.mintios, qui explorarent Jazer, cujus cpeperunt
bon, quae fuit civitas Seon. Et ipsi enim, hoc est viculos, et possederunt habitatores. Qui sunt ilji
Ecclesise filii, quia figuras legis et eenigmata spiri- niintii, quos Moyses, id est lex misit, nisi prsedica-
taliter intelligutit, senigmatistee appeUantur. Hoc tofes sancti ? ut videlicet explprarerit Jazer, quse in-
est, quod et Jeremias flgurato nihilominus sefmone terprCtatuf forlifudo eorutri, hoc est ad fortissima
designat, ubi ad etim dicitur a Pofflino : Ecce dedi qusequedogmata haeretieorum ef dialectica arte con*
verba mea iri bre. tuo, ecce constitui ie hodie super stfucta, in quibus fobur sui mundus videtur habere
genteset regria, erttdicare et subvettere, el rewdificare erroris. Haecenim cum prsedicatores sancti iuvesti-
etrepiuritare (Jerem. i). Quid eradiCat et quid sub- gantes, yana ac fragilia esse cbnspexerunt, cpspe-
yeftit ? Ciyilatem Hesebon, quse erat regis Seon. , runt viculos, lioc est conyentus populorjim, elposge-
72b ENARRATIONESIN LIBRUMNUMERORUM.— LIB. ffl. 720
defunt habitatores eoruffl, eum cbs, qubs ab effbffe A Aieiripore rex ih Mtittb. Misil ergo nuntios ad Balaam
liberaverant, ad catholicamfidem convertfebant5 ef filium Beomriolurii;qvtihabitabtiisupef flkriieiiterim
•ermone recto ac bonis exempliSjiri viam veritatis filiorum Ammori; ut vbctirehteum etdicirent: Ecde
ad implendumpraeceptaPoiriini dirigebaht, quateritis egfessus est populus tie Mgyptti; qki bpeiuit supeffi-
de eorum correctiorie ac profectu, mansionem cos- eiem terrm, sedens contfa riiei Verii igitut ei maledic
lestis patrieeacquirerent. populb httic, qui forlior me est, si qubrnbdopossem
CAPUT V. petcutete eum, et eiicefe tie tirta mea, etc. Primo
De pugtia Israelitarum coritra Og regem Bastin. ergo omnium fateridum est, iri quibttsdairi locis
(foiDi)Verteruntquese el asoenderunt per viani Bd- pltis posse valere verba qtiafflcorpora, quia quod
san, et occutril eis Og rex Bttsan, cum omni ptipulb exercilus muTtarum gfentium neqriit euTcere, nee
suo pugnatufus in Edrai. Dixitque Dohiihusad Moij^ scuto et armis potest bbtifleri, hoC vferbiseflifeitur.
sen : Ne timeas eum, quia in inanu tua ttadidi. eum; Et noh dico sanctis verbis vfelDei verbis, sed ver-
et omnem populum ac lerram ejus. Faciesque illi sic- bis quUJusdam, quse inler homirtfes habfentur.
ui fecisti Seon regi'Amorrhworum, ImbilatoriHese- Yerbi gratia, erant in iEgypto incaritatorfeset magi.
bon. Percusserunl igitur et hunc cum filiis suis, uni- Quis potest bominum fortitudine cofpotis virgam
versumqnepopulum ejus, usque ad internecioriem,et B I fnutare in serpentem, qttod ab illis faetiim feferfur?
possederunt tettam ejus. Postea enim quam obti- Aut quis potest viribus corporis aqttam iri sartgui-
nuerunt fiUi Israel civitates Amorrhseorum, ascen- nem vertere? Fecerunt tamen hoc JEgyptiorum in-
derunt etiam viam, quse ducit in Basan, ubi erat cantatores et niagi. Fecefat enim hsfecpritts Moysfes.
Og rex Basan. Sed ad hunc neque legatos mittere Sed qtiia sciebat ffex JEgypti, quoti pbsserit hsfec
dignantur, neque petere ab eo, nt per terraffi ejus arte quadaifl fieri VfefbOfum,quse habentttr iriter
transeant; sed continuo eonfligunt cum eo et supe- hfemines,putavit et Moysen rion hsefeDfeiVifttite,
rant, tam ipsum quam populum ejuswVideaffius" sed magica arte feeisse, et quod hufflatia arte fe-
ergo, quse est Basan. Basan interpretatur turpiludb. cefit, id Dei factum virlute slmtiTare.Corivobatcori-
Merito ergo nec legali mittuntur ad istam genleffl, tirtuo jEgyptiorum ineantatbfes et magos, iiitef ettrii
nec transitus per terram ejus poscitur. Nullus eniiti qui virtute Dei operabatur, et eos qui deemones
nobis transitus debet esse, nullus accessus ad tur- iavOCabant, facit essfecertariifcri.Dfcus autem nd-
pitudinem, sed ab ihitio statim expugnanda',:ei offi- stef dolere facit, et itefuiri festltuit; contraria
nimodis cavenda esti Og alitem, qui rfcxesse dici- auteffl vtitus hiale quidehv facefe aJiquid potest,'"
tur Basan, interclusio irtterpretatur. Potest hic fi- sed restituere iti integnkm nori potfest. Hsefcauterii
"
guram habere' offlniunJ carflalium et materialium omnia prsemisimus, itt opfcraBaJaaffivel vferbaejtis,
rerum,: quarum amorfc et desiderio detenta ariima possitiius advertere. Stinf et inagofain ridririuileedif-
excluditur, et separatur a Deo. Advefsus hos ergo fetentisei Alii ehim plus, aflrmirius valent. Hic feriim
ita prsecipituf beUum gerendum, ut non relinqttatuf' Bala'Smfaffiosissiihuserat iri aftfe magifca,et itiicar-
ex eo vivens. Nulium enim a filiis Isfael oportet re^- mihibtis rioxiis pfsepotefis. Nbn etiim habebat ad
linqui in regno -turpitudinis et dedecdris viventem, maledicendum. Dsemones'eniffi ad malfedieferidum
sed decet Israeliticam virtutem exctdere fet resecare invitarituf, nori ad betifediCeridUm.Scfipftim est
turpia.et pia queeque imaniroo resedificafe, atqufei"' efgd :' Et dixit Motib tid sehibrcs-ifiadian. Nuhc
hpnesta ac religiosa, plantare. DferfegfloSeon ridn- '[ aMhtgei syriagoga hmc Oriines,qki iri circuhu nb-
est scriptum. Et nuUus)vivuS'rcliflqttatuf, nefcrdfe; i strdsithf, sicui abiinget vWklusMrbtini cqritpi. Ob
regno Moab. Forteenim ex iilis opus" habfebat ali- liWcslrifedtibio, quia vitiilurSbffe'anrnmpit hefbam
quod, et nonnuUis eorum pro vifse' hujus; agonibus; dte'.cairipo>,iingiia' tariqti&ih'falce, queecunqueinve-
et exercitiis indigemus. Alioquin debuissemus ex nferirt;sfecat.Ita et pbpulus hic quasi vituliis, ore et
hpe mundo exisse. De Basan tameh', hofe est des laMs pugtiat, et arma nabetin verbis ac precilius.
turpitudine, nuUopenitus indigeffltisi nihil ex Co T&. Haee igituf' sciens mittif; ad Balaaffl, ut et ipse de-
linquamus.- Excidenda omnia, Oflihia subvefteridai ferat veflia corttraria, et pf eeibtis prfefces.Nec mi-
sunt opera turpitudinis. In iftdltfenim pofest honfe- ffefis, si est in fflagica arte talfe aliquid. Esse eniin
sluffl esse; quod turpe est. lianc artem' desigiiat etiairi' Scriptura, sed ufi ea
CAPUT VI. prbhibet. Nam!et dsefflbnesSfcfiptura designat, sed
De BalW fege MoabkttriWri,el Baluam driolo, et coli feosef exhoTtafi vetat: Recte ergo magica arte
asinaejus. Uti prohibet, qui magorum miriistri sunt angeli re
(C.u>.XXII.)Profectique castra metttti sunt in cariv- fugTfetspititus irialigni, et"dfemonia iriimurida.Nnl-
pesttibus Moab, ubi trans. Jordanem Jericho<sita est. Itis etiifn darictbfum spifTttitim obfernperat mago.
Vidensauletn Balaac filitts Sephot omnid qum fece- Noii poterat' ihvbeare fflagTisMichaelem, non pote-
rat IsraetAmorfhmo,etquod pertimuisseriieumMoa'- rat invocare Rapliafei nequfe Gabriel. Mulfo magis
bitteel impetumejus ferrc non possent, dixifadriia- •" fflagiis11011 potest invofcarfe Deum, nec-
'Offiriipofentem
jores nalu-Moab:-Ila delebilhic populus omnes, qui: filiuffl ejus Jesum Christuffl Pbiflifluffinostrum, nec
in npstris-finibus commofantur, quomodo solet bos Spifitum sanctum ejus. Nos' sbli accipimus potesta-
lierbasnsque ad radices carpere. Tpse eriim erat eg tem invocandi Deum Patrem, nos soli habemus po-
 727 B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS I. 728
testatem invocandi unigeiiitujn ejus Jesum Christum., A tiunt audire, possuntque capere spiritalem sensuni
Ergo dsemones arte quadam et cofflpositione ver- pauca aliqua dicimusex mullis. Potest ergo objici tale
bofuin, in amicitias, ut ita dicam, cesserant Ba- aliquid ac dici. Invocet deemonesBalaam, inaledieat
laam, quorum amicitiis frelus, magnus apud homi- populo : invocari dsemones faciant quod possunt:
nes videbatur. Ob hoc ergo mittit ad eum rex et nunquid non potest Deus defendere a dsemonibus
ait: Verii nunc et maledic mihi populum hunc, quia populum, vimque eorum in malefaciendo destruere?
fortior hic est, quam nos: si forte possimuspercutere Quid ergo opus erat, ut ipse veniret ad Balaam, et
aliquos ex eis, et ejicere eos a terra. Yidetur mihi consuetos daemones prohiberet accedere, ne vel ten-
rex hic non ex integro confidere in Balaam divino tarent aut conarentur leedere veUe populum Dei? Ad
ingenli; credo de virtutibus quaein populo Dei factse haec ergo, Iicet non omnia quae possunt occurrere
sunt auditione perterritus, et ideo dicit, si forte vel proferenda sunf, tamen dicimus ex parte, quia non
eo usque prsevaleant maledictiones Balaam, nt ali- vult Deus deemonum genus ante tempus damnare.
quos ex ipsis possit percutere, cseteros vero fugare Sciunt enim et ipsi daemones, quia tempus eorum
perterritos, et propria terra depellere. Addidit prse- praesens hoc saeculum conlinet. Propterea denique
terea, Quia scio, inquit, quoti quos maledixeris, ma- et Dominum rogabant, ut non torqueret eos ante
ledicti erunt : et quos benedixeris, benedicli erunt. B1 lempus, neque in abyssum mitteret. Et ob hoc ne-
Ego non credo quia sciret rex quod quibuscunque que diabolum removit a principatu sseculi hujus,
benedixisset Balaam, benedicti essent. Sed videtur quia adhuc opus est opera ejus ad exercitia certa-
niilii adulandi gratia hsec dicere, ut artem ejus ef- minum et victoriam beatorum. Si enim dsemonibus
ferens et extollens, promptiorem sibi eum reddat ad auferatur libertas arbitrii, nullus ultra impugnabit
facinus. Ars enim magica nescit benedicere, quia athleta's Christi. Nullo autem oppugnante, nec cer-
nec deemonessciunt benefacere. Noscit benedicere tamen aliquod erit; et sublato certamine, nullum
Isaac et Jacob, et omnes sancti: impiorum nullus erit praemium, nulla victoria. ldcirco igitur tali via
scit benedicere. Sed tandem veniunt legati ad Ba- ulitur Deus, ut et populus adhuc rudis, et qui nuper
laatn. abslrahi coeperat a cultu daemohum, dsemonibus
Venerunt enim, inquit, seniores Moab et seniores non tradatur; et invocanti mago responsa deferan-
Madan, habentes divinalionis pretium in manibus, tur, et genus daemonumnon nudetur arbilrii potes-
^sive secundum aliam editionem, divinacula in ma- tate. Et ideo prsevenit Deus adire Balaam, atque
nibus eorum. Ih illis divinationis artibus, quas cu- invocare dsemones ad maledieendum prohibet, si
riositas humana composuit, sunt qusedam quae Scri- tamen a cupiditate ceSsasset. Sed quia persistit in
'
plura quidem divinacula nominayit. Genlilis autem ^ desiderio pecuniae indulgens, Deus arbitrii libertate
consuetudo, vel tripodas vel cortinas, vel aliis hu- rursus ire permittit; verbum tamen suum injicit in
jusniodi vocabulis appellat. Qusequasi ad hoc ipsum os ejus, prohibens maledictionem' fieri per daeiuo-
consecrata, moveri ab eis et contreetari solent.. . nes, ut benedictionibus locum daret, et pro rriale-
Scriplura divina sane Ephot quoddam vernaculo dictis proferre faciat Balaam benedictiones ac pro-
sermone nominat in prophetis, quod indumentum phelias, quae possint eedificare non solum Israel,
tradunt esse prophetautium. Igitur Balaam divina- sed et reliquas gentes. Si enim prophetiae ejus a
culis acceptis, cum solerent dsemones ad se venire, Moyse sacris inserta sunt voluminibus, quarito ma-
fugatos quidem dsemones videt, sed adesse Deum; gis descriptse sunt ab his qui habifabant tunc Me-
et ideo dicit interrogare se Deum, quia consuetos sopotamiam, apud quos magnifieus habebatur Ba-
sibi parere iiusquam dsemones videt. Yenit ergoi laam, quosque. artis ejus constat fuisse discipulos?
ipse ad Balaam, rion quod dignus esset ad quemi Exilla denique. fertur magorum genus et institutio
veniret Deus, sed ut fugarentur illi qui ei ad ma-• in partibus Orientis vigere : qui descripta habentes
lfedicendumet male faciendum adesse consueverant. apud se omnia quse prophetaverat Balaam, eliam
Jam hinc enim proyidebat Deus populo suo. Adest,; habuerunt hoc scriptum, quod orietur stella ex Ja-
ergo, et dicit Deus ad eum : Quid homines isli ve- cob et exsurget Itomotie Israel (Num. xxiv). Hsec
ncrunt at te ? Et tiixit Balaam ad Deum : Balac fi- scripta habebant magi apud semetipsos; et ideo
lins Sephor rex Moab, misit eos ad me, tiicens : quando nalus est Jesus, agnoverunt stellam, et in-
Ecce populus exivil de Mgyplo et cooperuit faciemi tellexerunt adimpleri prophetiam magis ipsi quam
terrm, et hic sedil juxla me. Veni ergo nunc et ma- populus lsrael, qui sanclorum prophetarum audire
lediceum, si forte polerimus percutere eumet ejicere. verba contempsit.
Et dixit Dominus ad Balaam : Non eas cum eis,, Reversique principes dixerunt ad Balac : Noluit
neqtte maledicas populum. Est enim benediclus. AI- Balaam venire nobiscum. Rursum ille multo plures
tior hic exoritur quaestio; et nescio utrum conve- et nobiliores, quam ante miserat, misit. Qui cum ve-
nial rem tam profundi mysterii denudare, et pro- nissent ad Balaam dixerunt.: Sic dicil Balac filius
ferre ad turbas, et eas turbas, quse ad auditoriuml Sephor : Ne cuncteris venite ad me : paralus sum
vefbi Dei, non nisi paucis diebus adveniunt, con- honorare te, et.quidquid volueris dare. Yeni et ma-
tiuuo discedunt, nec in meditatione verbi diutiuss ledic populo isli. Respondit Balaatn: Si dederit mUa
immorahtiir. Tamen pi'o his qni sludiosi sunt et si- Bcilac vtenam domum suam argettti et auri, non po-
7i9 ENARRATIONES IN LIBRUMNUMERORUM.— LIB. ffl. 730
lero immutare verbum Domini Dei mei, ut vel plus A & enim, scrutare Scripturas, et vide quta propheta de
vel minus loquar, etc. Balaam hic ut superius dixi- Galilma non surgit (Joan. v). Et iterum, dicunt: No$
mus, divinjis erat, dsemonum Scilicet ministerio et legem habemus, et secundum legem debet mori, quia
arte magica, non nunquam futura praenoscens. Ro- Filium Dei se fecit (Joan.xix). Per quse. singula yi-
gatur a Balac rege ad maledicendum populum Is- dentur quidem Scribse et Pharissei zelum Dei ha-
rael. Legati veniunt, slant attonitse gentes, et anxie bere, sed simulatum. Asina vero, cui sedebat Ba-
exspeclantes, quid respondeat Balaam, de quo per- laam, quomodo Scriptura dicit: Homines et jumenta
suasum habebant, quod dignus divinis eloquiis ha- sdlvos facies, Domine (Psal. xxxv), et pars creden-
beretur. Vide quomodo nunc sapientia Dei vas is- tium potest intelligi : quse sive pro stullitia, sive
tud ad contumeHamprseparatum, proficere facit ad pro innocentia, animalibus comparatur. Sic enim
utilitatem non solum gentis unius, sed pene totius et Apostolus dicit: Vitieieautem vocationemvestram,
mundi. Et huic cui solebaut videri dsemones, videtur fratres, quia non multi inter vos sapientes, non mutti
Deus prohibens mali operis iter. Obstupescit Balaam, nobiies: seti quw stulta sunt tnundi, elegit Dens, ut
et miralur probibentis auctoritatem. Non enim so- confundat sapienles (I Cor. 1). Isti ergo tales, sicut
lebat dsemonibusdispUcere, s.ed interim remitlit le- evangelica, quse in parabolis agebant, gesta desi-
gatos, dicens non se posse facere, nisi verbum, quod B J gnant, ab istis pessimis Dominis Scribis ac Phari-
Beus dederit in ore ejus. Redeunt rursus legati, saeis subjecti quodammodo tenebantur et vincti, sed
iterum requirit, iterum molestus est, iterum cupit a Domino solvuntur, non quidem per ipstjm Domi-
audire. Non enim facile cupidus, facile mercedibus num, sed per discipulos. Dicit enim ipse ad discipu-
caret. Quid ergo audit secundo a Peo? Si vocare te, los : Ite in vicum qui est contra vos, et invenietis asi-
inquit, venerunt homines isti, surge et vade cum eis. nam alligatam, et pullum ejus. Solvile et adducite
In quo voluntati quidem cupidilatis ejus cedit Deus, (Matth. XXII).Sicut ergo in Evangelio non ipse Do-
ut compleatur illud quod scriptum est : Dimisi eos minus, sed discipuli solvunt asinam, ita et hic, non
in desideria cordis eorum : ibunt in voluptalibus suis a Deo ipso, sed ab angelo ipso aperitur os asijise. Et
(Psal. LXXX). Sed tamen consilium divinae dispen- sicut in Evangeliis, qui non viderit arguunt videntes,
salionis expletur. Dicitur enim ad eum : Verbum ita et hic qui muti erant arguunt loquentes. Et hoc
quod dederoin ore tuo, hoc loqueris. Si dignus fuisset est quod dicebat Dominus : Pater, gratias ago tibir
Balaam, verbum suum Deus non in ore ejus, sed in quoniam abscondisli hwc a sapientibus, et revelusti
corde posuisset. Hunc aulem quoniam in corde ejus ea parvulis (Malth. x). Scribse igitur et Pharissei
desiderium mercedis erat, et cupiditas pecunise, erant qui sedebant super asinam hanc,i et lenebanl
verbum Dei non in corde, sed in ore ej'us ponitur, G ( eam vinctam. Ipsis ergo irascitur et angelus; et jtisi
Agebatur enim mira et magna dispensatio, ut quo- quodain. futurorum prospeclu, illos quidem peremis-
niam prophetarum verbum, qui intra aulam conti- set, asirtam autem servasset; quae vidit et reverita
nebanlur Israeliticam, ad gentes peryenire non po- est eum, qui venit ad vineam, et stat inter vineas;
terant, per Balaam, cui fides ab universis gentibus compressit tamen pedes sedfentis super se in inace-
hanebatur, innotescerent etiam nationibus secreta riam, et ideo non potest ambulare ille ejus sessor
de Christo mysteria,"et ttiesaurum magnum prOfer- antiquus, nec venire ad eum, qui dicit: Venite ad
ret ad gentes, non tam corde et sensu quam ore et me, omnes qui laboratis et onerati eslis, etc. (Matth.
serffione portatum. Sed ne per singula immoremur xi). Asina tamen venit adtlucta a discipulis; et cui
(fion enim tempus est cuncta dissolvi), ascensa asina tunc sedebat Balaam mercedis cupidus, nuuc ei se-
sua, Balaam ibat per viam. Occurrit ei angelus: Hle det Deus. Nec mireris, si eum quem diximus scri-
sine dubio qui aderat filiis Israel, aperit os asinse, barum et doctorum populi formam tenere, videas
ut arguatur per eam Balaam et muli pecudis vocibus prophetantem de Christo. Hoo enim fecisse legimus
confuletur is qui divinus videbatur et sapiens. Ye- et Caipham, qui dixit: Expedit vobis ut unus homo
rum post haec conveniens jam videlur aliqua etiam pereat pro omni populo (Joan. xi). Sed hoc, inquit,
de aUegoria contingere. Balaam hic, qui interpre- ' quia erat ponlifex anni illius, prophetavit dicens .'
tatur populus vanus, videtur mihi habere personam Prophetavit ergo et Balaam de Christo. Et ideo
Scribarum et Pharisseorum Judaici populi. Balac nemo extollalur etiam si prophetet, etiam si pree-
vero, qui exclusio vel devoratio interpretatur, et; scientiam merealur, sed redeat ad Apostoli dictum,
ipse personam habere inteUigendus est unius ali- quo ad ista respiciens ait : Sive prophetiw abole-
cujus spiritaUum mundi hujus contrariae potestatis, buntur, sive linguw cessabunt, sivescientia destruelur.
quo excludere et devorare cupiat Israel, non eum1 Et quid est ergo quoti manel? Fides, inquit, et spes,
qui secundum carnem est, sed eum qui secandum1 et charitas. Major aulem horum est charilas. Et sola,
spiritum. Yolens ergo potestas illa contraria dele.re,i inquit, charitas est quw nunquam pudit; ideo super
et penitus exstmgui spiritalem Israel, non aliis uti- prophetiam, super scienliam, super fitiem, super ip-
tur ministris, nisi pontificibus et Scribis ac Phari- sum etiam marlyrium, ut Paulus docet, charitas ha-
s<eis.Ipsos iuvital, ipsis mercedes promittit et prae- benda est, et charitas excolenda est; el quia Deut
mia. Illi vero sicut iste Balaam facit, simulant sei cliarilas est (I Cor. xin); et Christus filius charifa-
cuncta ad Deumreferre, et zelo Dei agere. Dicuntt tis est, qui nobis perfectionem charitatis donare
 731 B. RABANIMAIIRI ARCHIEP, MOGUNT.OPERUMPARS L 73^
dignetur. Nec illud silendum arbitror, quod asiha A i Jerusttlem, qttrnwdificaiur ut civilas, cnjus parltcipa-
hsec arioli Balaam, lyptim genfllitaiis tertet, quam tio ejus in idipsum. Mqntes in citcuiiu ejus, et Do-
qttondani ipse Balaam, id est, seduCtori idololatrise, mittus in citcuitu populi sui (Psal, cxxi). N011sutit
quasi brutum animal et nulla ratibtie retinens, qttb ergo tales Mesopotamisemonles, sed illi de quibus
vriluit errore, substravit. Sed ista angeltim Dei dicitur : Mohtes tenebrpsi. Et iteruffi de quibus dici-
quem homo non potuit, et vidit et detulit et locuta tur : Ecceego ati te, mons corrupli. Isti suntmontfes,
est, ut agnoscerenius posterioribus sub adventu in quibus est omnis altitudo extollens se adversus
magni angeli Dei, gentilem illam plebem mutatn scientiam Dei. Ab istis ergo montibus accersitur et
duritise stoliditatis, quem natura solutis Deo linguis Balaam hic. Quales autem sunt isii montes, talem
lbcuttiram, ita ut quse erat stthjecta perfidise, in vo- habent et Orientem. Habet enim et ortum luminis
ceni fidei et confessionis erumperet. Lieet et caro sui ille, qui converfit se sicut augelum lucis. Habet
nostra animal sit, plerumque cnim caro per mole- illam lucem de qua scriptum est: Lux impiorum
stiam tacta, flagello suo menti Deum indicat, quem exstincjuetur,et sicut ista lux impiorum, et iUa quae
mens ipsa carni prsesidens non videbat: ita ut an- Convertit se sicut in angelum lucis, contraria est illi
xietate spiritus proficere "in hoc mundo cupientis, luci, quaedicebat: Ego sum lux mundi (Joan. vm),
velut iler tendentis impediat, donec ei invisibilem, B * ita et iste Oriens, conlrarius est illi Orienti, de quo
qui sibi obviat innotescat. Unde et bene per Pe- scriptum est in Jeremia : Ecce vir, Oriens notnen
trum dieitur : Cotteptionem habuit suw vesanim, ejus. Ex illius ergo non istius Orieijtis finibus ve-
sribjugalef mutum : quod in hominis voce loquens, niebat Balaam, illuminalus sine dubio ab illo Luci-
ptohibuit ptopltetminsipienliam (II Pelr. 11).Insaims fero de quo dicitur : Quomotiocecidit de cwlo Luci-
quippe homo a subjugali muto corripitur, quando fer, qui mane oriebatur (Isa. xix). Sed videamus
elata mens, humilitatis bonum quod teiiere debeat, quid dicit ille Balac rex Moab, qui accersivit eum e
• ab afllicta carne memoratur. Sed hujus correptio- riiedio fluminum de montibus Orientis.
nis donum idcireo Balaam non obtinuit, quia ad Vetti, inquit, et maledic Jacob, propera et detestare
nialedicendum pergens, vocem non mentem mu- Israel. Quomodomaledicam cui non matedixit Deus?
tavit. Qua ralione delester quetn Dominus non deteslatur?
CAPUT VII. De suitimis silicibus videbo eutn, et de cotlibusconsi-
De advenliiBalaam ad Balac et proplteliaejtts. derabo Ulum. Populus nabitavit solus, et inler getUes
(CAP.XXIII.)Dixit itaqtte Balactmati Balac : Sla non reputabilur. Quis dinumerare possit pulverem
juxla holocaustumtuum, donec vadam,si forle occur- Jacob, et nosse ttuinetum slitpis Israel? Anipllore yi
rat mihi Dominus; eiquodcunque hnperaverit, loquar et majoreinfenlione maledictionem in Israel quam
tibi. Cumqueabessetvelociier, occurrit illi Deus locu- in Jacob Balaam videtur exponere. Ponec enim quis
tusque ad eumBalaam : Septem,inquit, aras erexi, et tantum Jacob est, hoc est, in aelionibus solum et
impoSui vitulum et arietem desuper. Dominus aulem operibus positus inferioribus, maledictionibus im-
posuil vetbumin oreejus et ait: Revertetead Balac, pugiiatur. Ubi tamen profecerit, et interiorem homi-
ethwc loqueris. Reversusinvenit slanlemBalac juxta nem ad videnduni Peum, revelato mfentisoculo exa-
holocaustumsuum, et omnes principes Moabitatum. cuere et provocare jam coeperit, tnnc non solum
Assumptaqtiepafabola suttdixit: De Atan adduxit me maledictis ab inimico, sed detestationtims super ma-
Balac rex Moabilarum, tie momibus Orientis. De ledictis, hoc est, veliementioribus maledicforum
Aran sive ut alia editio habet, ex Mesopotarnia,in- j'aculis impugnabitur. Sed turic quidem os Balaam
quit, vocavit me Balac rex Moab, et ex morttibus malediclioneet amariittdine plenum erat, et sub lingua
Qfienlisi Mesopotamiamdicit terram, quaeintCr flu- ejus labor et dohr, sed et in insidiis cum divitibus
mina Babyloniaejacet, de quibus scribitur : Super (Psal, ix). Exspeetabat enim mercedes a divite rege,.
flumina Babylbnis, illie setiimus et flevimus, cum et in occullis interficereinnocentes.Sed Peus, qui fa-
recordaremur tui, Sion (Psal. cxxxvi). Si quis ergo cit seroper mirabilia solus, ex inimicis operatur.
inter ista flumina fuerit Babylonis, si quis rheuma-J salutem. Injecit yerbum in os ejus, quamvis nondum
libtis Hbidinismundalur, et luxttriseseslihuscircum- cor ejus capere posset verbum Pei. Adhuc enirn erat
yolvilur, iste non dititur stare, sed'sedere. Et ideo, in corde ejus merces cupiditatis, propter quod etiam;
qjri jbi comprehensr sunt, dicebant: Super fiumina post verbum Pomini, quodhabuit in ore ejus, diee-
Babylonis, ibi sedimuscnm recordaremur tui, Sion. bat ad Balac : Veni et do iibi consilium. Et docebat-
Sed nee flere quidem anle possunt, nisi recordati eum quoniodomitteret scandalum-in conspectufilio
fuerintSiori. Bonorum namque recordatio, malorum rumlsrael, ut manducarent idolis immolata, et ut
causas lamentabilfesfacit. Nisi enim quis recordetur fornicarentur. Propter quod et cecidit populus,. ei
Sibn, nisTlegem Dei et Scripturarum montes aspi-• plaga magna facta est in eo,,donecPhmees perempto
ciat, mala sua flere non incipit. Ex istis igitur flumi- Israelita qui foi'nicabaturcum Madianitide, sedavit
nibus vocatur Balaam, et ab islis Orientis montibus; furorem Poniini.
ihvitatur. Montes isti, sancti non sunt montes, ett Et post hmc, inquit, produxit Phinees exercUum
non suht illi de quibus scfiplum fest: Fundamenla1 contra Madianitas; et inlerfecerunt duodecim millia
ejus ihmohtibus ianctis (Psul. LXXXVI). Et iterum :; viros:el Balaam filiumBeor in.glgdiq. Sed fa.3eC;aats
753 ENARRATIONESIN LIBRUMNUMERORUM.— LIB. ffl. 754
tempus per excessum quemdam introduxTmus, utj A tei*ram ambulantis conversatio iri ccelis est. Aut si
osteuderemus, quia Balaam non in corde, sed in ore etiam ad illum populum dicta haec referendasuut,
tantummodo habuit verbum Dei. Int.erini, quse pro- cum distinctione dicit, ut intuear et intelligam, ut
fert, quse loquitur, ex verbo Dei loquitur, et ideo futurum lempus significet illud sine dubio, quando
quae dicit, verbum Pei est. Ait ergp : Quid maledi- pmnis Israel ad fidem Christi veniens salvabitur, ab
eam, qtiemnon maledixitDominus?'Et caetera. Quid his sine dubio, qui excelsam et coelestemvitam con-
ergo dicimus? Jacobquidem non maledicit Dominus, surgentes cum Christo, exercuerunt super terras.
nec Israel, sed aUcui putas alii maledicit. Legimus Sed et quod dixit: De Jacob quidem videbo, de Israei
scriptum, quia dicit Pominus ad serpentem : Maledi- qttiem intelligam, eliam hoc aptissima distinctione
ctus lu in omnibusbestiistetrm (Gen. ni). Et iterumad suscipiendum est, ut aliud ad actus visibiles, aliud
Adani: Maledicla terra in operibus tuis (Ibid.). Sed ad invisibilem fidem atque intelligibilem seieiiliam
et ad Cain : Et nuttc malediclus tu a terra, quw ape- conferatur. Attt si ad futurum seeculumconverti-
ruit os suum, ut reciperet sangttinem fratris tni de inus, idest, ad resurrectionis tempus, Jacob videbo,
manibusluis(Gen.ix). Et, Maledictus otnnis, quifa- potestde corporibus dietum intelligi,Israel aulemin-
cil sculplile aut fusile (Deuter. xxvn). Verum ne pu- telligam, spiritus et animas significareresurgentium.
tes hsec 3n veteribus tantummodo lilteris contineri, B] Ecee, inquit, populus solus habilabit, et in nationi-
etianiinEvangeHis simtiia invenies seripla. Scriptum bus non repulqbUur. Potest quippe et secundum lit-
est enim quia dicturus sit Dominushis qui a sinistris teram stare. Solus enim populus Jacob non est per-
erunt: Discedile a nie, maledicti,in ignem wternum , mistus ceeteris hominibus, nee inter cseteras gentes
(Matth.xxv). Sed et cumdicit: Vwvobis,ScribweiPlm- "", reputatus est. Habuit enim certa qusequeprivilegia
rismi hypocritm(Matth. xxni). Et, Vm vobisdivitibus in observationibus suis et in legitimis, ex quibus se-
(Luc. vi), et singula hujusmodi. Quid alitid, nisi ma- queslralus a cseleris gentibus haberetur, sicut etiam
kdictis eos videtur urgere? Sed quid diximus, quod ;tribus Levi non est permixta inter ceeteras tribus,
njandatum per Apostolum datur ubi dicit: Benedi- nec annumeratur inter eas. Hsec quidem in illo
cile et nolite, maledicere? Qupd ergo ab hominibus populo fuerunt secundum formani futurorum bono-
vult fieri, ho(?4psefacit, qui exemplum vitae omni- rum. Verus autem Jacob et spiritali& Israel, vere
bus.ponit?Non ita est. Deus enim quibus maledicit, , solus habitavit ip gentibus. Si eniiri accessiiuus ad
. meritum designat ejus cui maledicitur, et senten- Sion montem, et civitatem Dei viventis Jerusalem
tiam promit, utpote quem non faUat nec peccati ccelestem, et venimus ad spiritalem Judseam, quse
quaUtas, neque peccantis effectus.Homo autem quia est portio Dei, et in terris positi ibi habemus con-
. hsec nonpotest ferre vei facere, (neque enim propo- IG versationem, vere non reputamur inter csfcterasgen-
situm meotemque allerius videre alius aul ignoscere tes, nec reliquarum nalionum fines cum nostris fiui-
potest), idcirpp etiam si judicantis :vel sententiarii tius admiscentur, etiamsi restituatur Sodoriia iu
. promentis intuitu proferat maledictum, non potest antiquum, et ^gyptus in statum suum redeat; et si
. esse justa maledicendi causa.ubi igjioratur peccan- quid talein prophetis scriptum, verumtamen illi Ja-
tis effeetus :vmaxiine cum humanuin vitium tunc ,cob et spiritali Israpl, cum ad Ecclesiam primitivo-
. sciat maledipta:proferre ciim fprte epnvicijs autin- ium ascenderint, hullus exaequaibTtur;nullus admi-
.juriis piovpcalur, Quod. vitium respcai-e Apostplus scebitur, eliatn si istae gentes secundum diota pro-
volens, ne njaledifctismaledicta, et conyiciis conyi- phelica fuerint restitutse. Nisi enim ihserljiis ftierit
cia provocemius, mandatum aecessariiim ponit, ut . ramus oleastri, et socius:fuerit factus radicis piu-
. benedicamus et non mqledicamus (Rom. XII): quo guedinis olivae, quomodo pptest sociari et conjungi
conviciandi vitium resecetur, non quo judicandi ve- . ad Jacob vel Israel, cum sine ista radice nec Jacob
. ritas, quaehoipines latet, et pronuntiandi aiictoritas quisqtiam possit. appellari, nec lsrael. Neque ergo
perimatur. Et tanjen qtiid causaesif, quod non ma- ex Jacob vel Israel si quis peccat, Jaeob dioi vel
. ledicat Dominus Jacob neque Israel,. ab ipsp nihilp- IsraeJ potest; neque ex gentibus si quis ingressus
minqs Balaam, iroo a yerbo qupd posuit Deus in ore °^ fuerit Ecclesiam Domihi, inter gentes ultra repu-
ejus, djligeiitius audiamus. tabilur.
De summis silicibus videboeum, efde collibuscon- Quis investigabit semen Jacob el quis dinumerabit
hideraboillum, Sive, juxta aliam editionem, Quoniam plebes Israel ? Simile est iUi hoe quod scriptum est,
de verliciims,iuquit, montiuminluebor eum, et a col- qtiia eduxit D.eusAbraham foraset ait illi: Respice
tibus intelligamjuin. Quia, inquit,.in escelsis.monti- ad cmtum, et dinumera stelias si poles-dinumerure.E
, bus et altis collibus positus est Israpl, hoc est in ait: Ita erit sementuutn, Et credidit AbrahctmDeo,
edita vita et ardua, a.d quam contuendam et inlelti- et reputatum est illi ad justiiiam (Gen. xili). Sed
. gendam non facUe quis idoneus fiat, nisi aseendat Abraham quidem et alii quilibet:hominum, aut etiam
ad eminentem et excelsam scientiam, idcirco, in- angelorum, fortassis autem el superiorum virtutura,
quit, iion ei maledicit Deus. Est enim vita ejus alta non peterat numerare steUas., nec semen.Abraham,
• et prsecelsa, non humilis et dejecta. Quod tamen de quo scriptum est: Sicetit semen tuum. Deus au-
mihl non videtur, quia de illo Israel, qui secundum tem de quo scripturn est: Qui.numerat multitudinem
jearnem Israe,] estjdixerit; sed de illo cujus stip.er steilurum.,et otimVmseis wtninu vocat (PsaL cxtvi).
 '
75S B. RABANl MAUftl ARCHTEP.MOGUNT.OPERtJM MRS I. 756
Et qui dixit: Ego stellis omnibus manduvi, potest Atibus A in Christo, justificati sunt. Unde manifestuin
invesligare semen Jacob,etdinumerareplebesIsrael. est, quia sicut Apostolus dicit: Neque circkriicisio
Ipse enim solus scit, quisvere Jacob,- et quis vere aliquid est neque prmputium, sed fides qum per cnari-
sit Israel. Non enim ad eum qui in manifesto Ju- tatem operatur (Gal. vi). Et ideo nemo aut incif-
dseus est respicit, neque ad eam quse in mani- cumcisionis antiquitate se jactet, aut in prseputii
festo in carne est circumcisio; sed videt illum qui novitate glorietur, sed, ut Apostolus dicit, Probet
in occulto Judaeus est, et qui circumcisus est corde unusquisque opus sutim, et tunc in semelipso tantam
non.etcarne. gloriam habebit(Ibid.). Sic denique etPropheta dicit:
Ipse ergo solus fest qui dinumerare potest et in- Ecce homo et opus ejus. Et merces in conspectu Do-
vestigare; et ipse, secundum ineffabilem et incom- mini [esse dicitur, ut reddat unicuique secundum
prehensibilem sapientiam suam, ad illarfl coelestem opera sua. Sed et secundum leges tropologiae, heec
formam quam ipse solus scire potest, posuit etiam sentenlia uliliter intelligi valet. Sunt namque non-
istos Numeros quos habemus in manibus. In quibus ntilli intra sanctam Ecclesiam, qui prolixas ad Do-
prsecepit ut secundum cognationes suas, secundum minum preces habent, sed vitam deprecantium non
domos familiarum suarum, ex nomine offlnismascu- habent. Nam promissa coelestia petitionibus sequun-
lus per capila sua ntimeretur, a viginti annis et su- B I tur, operibus fugiunt. Hi nonnunquam laefymas in
pra, omnis qui egreditur iu virtute Israel. Et colli- oratione percipiunt: sed cumpostorationis tempora
gitur eorum quidam sacratus numerus-, de quo jam eorum mentem superbia pulsaverit, illieo in fastu
superius pro ut donavit Dominus, diximus. Sed iste elationis intumescunt. Cum instigat avaritia, mox
numerus tunc demum sacratus est et placidus Deo, per incendia avidae cogitationis exsestuant. Cum
cum ipso prsecipiente numeratur. Si autem contra luxuria tentaverit, in illicitis protinus desideriis an-
prseceptum Domini voluit aliquis numerare, licet ille helant. Cum ira suaserit, mox mansuetudiiiem merilis
de Deo sit, licet magnus propheta, contra legem flamma insaniee cremat. Ut ergo diximus, e) fletus in
agit, et arguitur per prophetam, et patitur illa quse prece percipiunt, et tamen expletis precibus cum
in ii libro Reg. legimus scripta: Solus ergo ipse, vitiorum suggestione pulsantur, nequaquam pro
qui numerat muttitudinem stellarum, el qui in men- seterni regni desiderio se flevisse meminerunt. Quod
sura omniq, et numero et pondere produxit (Sap. n), aperte Balaam de se innotuit, qui j'ustorum taber-
investigat semen Jacob, et dinumerat plebes Israel. nacula conspiciens, ait : Morialur anima mea morte
Posthsec quasi de semetipso qusedam prophetare vi- justorum, et fiant novissimamea horum similia. Sed
detur cum dicit: Morialur anima mea morle justo- cum compunctionis lempus abscessit, contra eoruin
rum; et fiant novissima mea horum similia. Sedhoc ; *- vitam quibus se similem fieri etiam moriendo popo-
quantum ad personam spectat Balaam, illius et illius; scerat, consilium praebuit. Et cum occasionem de
Israel, nec faclum est, nec fieri potuit. Non enim avarilia reperit, illico oblitus quid sibi de innoeentia
inter jpsos, sed ab ipsis mortuus est. Magis ergo, ut; oplavit. Unde sollicite considerandum est, quia uli-
diximus, ipsorum personee conveniet, qui licet ini que plerumque mali inuliliter compungunlur ad ju-
prsesenti Ioco vel sscculo vanus populus habebatur,, sWtiam, sicut plerumque boni inrtoxie tentantur ad
qui sine gratia Spiritus sancli in fine tamen sseculii culpam. Fit quippe mira, exigentibus meritis, dispo-
. cum plenitudo gentium intrqierit, et omnis ista pro- sitionis internse mensura, ut et iUi dum bonum aU-
phetia quae de Israel dicitur, iri spiritali Israel fueritt quid agunt, quod tamen non perficiunt, superbe
. completa, tunc anima ejus moriatur cum animabus3 inter ipsa quse etiam plenissime perpetrant niala
;justorum. Sttscipiet enim in se fidem Cliristi, ita utt confidant; et isti dum de malo tentanfur, cui nequa-
, ipsi dicant: Quicunque in Christo baplizali sumus,, «[uamconsentiunt, quod per infinmitatem titubahant,
cpnsepulli enim sumus cum illo per baptismum ini eo gressus cordis ad justitiam per humiUtatem ve-
morle (RonUvi). Et iterum: Sicut commorimur, itai rius figunt. Balaam quippe justorum tabernacula
. et copregnabimus (II Tim. n). Et sic complebitur in-- ._ . respiciens, ait: Moriatur anima mea morte justorum.
telligibili Balaam, ut moriatur anima ejus inter ani-- - Paulus vero ait : Video aliam in membris meis, repu-
mas justorum. Quod autem dicit: Et fiant novissima i gnantem legi menlis mem, et captivum me duceniem
mea horum similia, sive ut alia edilio habet, ut fiat:t in lege peccali, qum est in membris meis (Rom. vn).
semen meutn sicut semen jusiorum, posset quidem et:t Qui profecto idcirco tentatur, ut in bono robustius,
deillo Balaam intelligi,. sed hoc quod magi illi, quid ex ipsa infirmitatis suse cogitatione solidetur. Quid
de Oriente venientes, primi adoraverunt Jesum, dee ergo est quod ille compungitur, et tamen justitise
semine ejus esse videantur, sive per successionem n non appropinqual; iste tentatur, et tamen eum culpa
generis, sive per disciplinae traditionem. Evidenterr non inquinat, nisi hoc quod aperte ostenditur, quia
enim eonstat illos agnovissestellam, quamprsedixeratit necmalos bona imperfecta adjuvant, nec bonos mala
Balaam orituram in Israel, et sic vertisse et adorassee inconsummata condemnant? Yirtulis namque pondus
, regem, qui natus est in Israfel. Conveniel lamen et:t oratio non habet, quam nequaquam perseverantia
populi personae, sectmdufflea quae praediximus, utit continui amoris lenet. Quo contra bene de Aniia
uon lam ipsi qitam semen eorum efficiatuf sicut se-;- flente perhibetur : Vultusque ejus non surit amplius
men justofutn, eorum scilicet qui credentes ex gen- i- in divetsa mutati (I Reg. i). Quia videlicet mens ejus
737 ENARRATIONES 1N LIBRUM NUMERORUM.— LIB. III. 738
nequaquam post praeceps inepta laetitia lasciviendo \beteJ non valeo. Non eslidolum inJucob, nec videlur
perdidit, quod orationis suse tempore per gemitum simulacrum in Israel. Dominus Dens est cum eo, et
rigore exquisivit. clangor victorim tegis in illo. Deus eduxit eum de
Dixitque Balac ad Balaam : Quiti est hoc quod agis ? Mgypto: cujus fortitudo similis est rhinocerontis.
Vt malediceres inimicis meis vocavi te, et tu e contra- Non est augurium in Jacob, nec divinatioin Israel.
rio benediciseis? Cui ille respondit: Num aliud pos- Temporibus suis dicetur Jacob et Israel, quid opera-
sum loqui nisi quod jusserit Dominus? Dixitque Ba- tus sit Deus. Ecce populus ut lemna corisutget, et
lac : Veni mecum in alterum locum, unde partem quasi leo prietur. Non accubabit tionec devoret prw-
Isrtieiis videas, et totum videre non possis : intie ma- tiatn, et occisorum sanguinem bibat. Alia edifio sic
ledicito ei. Cumque duxisset eum in locum sublimem habet : Et assumens, inquit, parabolam suam dixit.
super verticemmontis Phasga, wdificavitBalaam si- Per parabptam ergo dicit Balaam : Surge, Balac, et
ptem aras; et impositis supra septem vitulis atque audi: auribus percipe, fili testis Sephor. Non sicut
arietibus, dixit ad Balac : Sta hic juxta holocaustum homo Deus frustralur, neque sicut filius hominis ter-
luum, etc. Igitur Balac rex veluti attonitus et per-. retur. Ipse cum dixerit, nonne faciet ? Loquetur et
cussus ex his quae contra spem dici videbat ad Ba-' non permanebit? Ecce ad benedicendum assumptus
laam (benedieliones enim pro maledictionibus au-1B sum : benedicamet non avertam eum.Npn erit labpr
diebat), ultra non ferensinterrupit verba ejus et ait: in Jacpb, nec videtur dolor in Israel. Dominus Deus
Quid fecisli mihi ? Ad maledicendum inimicos meos suus cum ipso, prwclara principum cum_ipso sunt.
vocavi te, et ecce benedixisti benedictionem.Non tulit Deus, aui eduxit eum de Mgypto, sicut gloriaunicor-
rex amarus benedictionem dulcedinis, sed maledi- nis ei. Nonenim erit augutatio in Jacob, neque divi-
cta quserit, maledicta deposcit. Etenim ex cogita- natio in Istael. In tempore dicetur Jacob et Jsrael,
tione illius ad quem dixit Dominus: Maledictus lu ab quid perficiet Deus. Ecce populus sicut catulus leonis
omnibus bestiis terrm (Gen. m). Sed ad hsec respon- exsurget, et quasi leo exsultabit. Non tiormiet donec
dit ei iUe, cui verbum Deus in ore pbsuerat. Nomte comedat prmdam, et sanguinem vulneratorum bibet.
qumcunque, inquit, injecerit Deus in os meum, hmc Hsec est continentia secundse prophetise in verbis
observabo loqui? Ad hsec Balac putans quia perter- Balaam. Yideamus ergo prifflo hoc ipsum quod ait,
ritus esset populi IsraelitiCi Balaam multitudine, et Exsurge, Balac, et autii. 6i enim in superioribus non
idcirco non fuisset ausus proferre maledicta, immu- dixisset, quia staret j'uxta holocaustum suum, non
tationem sibi loci reddidit profuturam, et ait ad videretjjr magoppere requirendum, cur dixerit, Ex-
eum": Veni udhuc mecum in iocum altum, de quo non surge, Balac. Nunc autem cum hortetur exstirgere
videaseum totum : sed partem aliquam ejus videas,^C eum quem nuper dixerat stare, honest otioseprae-
omnes autem non videas, et maledic mihi eum inde. lereundus sermo propheticus. Quod ergo in superio-
Demens, qui Israeliticam gratiam loci objectione ribtis, quia staret ad holocaustum suum, designat
crfederet posse celari, et qui nesciret quia non vo- eum non recte stare. Stabat eniffl in idololatria po-
test abscondi civitas super montem posita (Matth. v). situs, et stabat quasi inimicus Dei: tfuod magis est
Et assumpsit eum, ihquit, in speculam agri,in non stare, sed cadere. Quasi ergoqui de illo statu
verlice montis cmsi; et construxit ibi septem aras, et cadere docuerat, imo et qui ceciderit, ita nunc in-
itriposuit vituium ei arietem super aram. EttiixitBa- tellectu-prophetico exsurgere jubet eiim," quippe qui
laam ad Balac: Siste ad sacrificium: ego vero per- per ejim quod stare in idolblatria visus fuerit; cecidis-
gam percontari Deum. Et occurrit Deus ipsi Balaum, spt. Exsurgat, qui talis est: exs.urgat animo, exsurgat
et injecit in os ejus verbttmit dixit, sine dubio Deus: fide, et efficiaturtestis fidei. Si vfero permanet infi-
Convertere ad Balac et hmc loqueris. At ille, hoc est, delis, utsit testis cbndemnationis suae. Sed quidest
Balac, stabat juxta holocaustomata sua, et omnes quod ei annuntiat audiamus. Non sicut homo, in-
principes Moab cum ipso : Et dixit ei Balac : Quid qnit; Deus frustralur, nequesicut filius hominis ter*
locutus est Dpminus? Res quidem profani sacrificii returipse. Non habeas, inquit, hanc opinionem de
"
jrerebatur, et divinatio arte magica quaerebatur. Yo- Deo, ut putes eum esse sicut tiominem, qui in his
iens tamen Peus ibi abundare graiiam, ubi super- quse loquitur frustrari possit. Homines enim.multis
abaudavit peccatum, adesse dignatur nec refugit ab occasionibus et vitiis impediuntur ne verum sit
Iiis qusenpn secundumgentiHumgerebanturerrorem. • quod loquuntur. Aut ehim irati loquuntur, et ira
Adest autem non sacrificiis, sed in occursum ve- cessante frustra locuti sunt, aut naetu aut cupidita-
nienti, et ibi dat verbum suum, atque ibi mysteria tis aut j'actantise gratia, aliisque hbrum siffliHbus.
futura praenuntiavit, ubi maxime fides et admiratio Et utique frustra erit et vanum omne quidqiiid yitio
gentitium pendet, ut qui nostris nolunt credere pro- dominante locuti sunt. Deus siutem Jn quo nulla est
phetis, credant divinis et vatibtts suis. passio, nulla fragUitas. omne quod dixerit pro cau-
At ille assumpta patabola sua ait: Sttt, Batac, et sarum meritis dicit: et ideo nunquam frustrari po-
ausculla; audi, fili Sephor. Non esf Deus quasihomo test, quia quidquid ratione profertur, carere non
ut mentiatut; nec uf filius hominis ut mutetur. Dixit! potest ratione. Non est ergo Deus sicut homo,^qui
ergo et non faciet, iocutus est et non implebit ? Ad frustra loquatur, neque sicut filiushominis terre-
benediciionem adducfus sum, benedictionem protd- tur, vel, ut in aliis exemplaribus adhuc legimus»
759 B. RABANI MAURIARCHIEP. MOGUNT.OPERUMPARS I. 740
neque siciil filius hominis terret. In hominibus inter- Ahanc
j jenedictionem non avertit, bec enim potest
dum seriteritiam mutai et terret. Deus autem qui eliam si vellet, verbum Dei humana Ungua convet-
supra ohinia est, a quo terrefi potest, ut senlentiam tere. Post hsecait: Non est idplum in Jacpb, nec vi-
mutet? Si vero secundum hbc accipiamus, quod in detur simulacrum in Istael. Hsec ergb secundum hi-
aliis exemplaribus diximus lectum, hoc est neque fi- storiam quomodo stare possunt, eum ipsi carnales
lius hominis terret, illud videbiluf dici, qiiod hoini- Israelitse, et filii Jacob patriarciise, saepiusarguanlur
nes quidem pro jaclantia ihterdum terrdres faciuht per prophetas pro idololafria quam gesserant ? Sed
et minas eliam his, quibus norihunquam nocere non raelius de fulurO pbpulb; hoe est, vferiset spiriiali-
possint. Deus autfemnon ita lerret hbmines, quasi bus Israelitis inteUigetidtffflest, qtiod ibi rion sit
qui punire non possit, sed et si terret, ratione ter- cultura idolonmi, sed uriitts Dei ofrinipoteritis, Pa-
ret. TerrCt enim ut corripiat liominefflin auditionis tris, et Filii, et Spiritus sancli servitus, rCUgioet
tribiilalione., et verbo comminationis deterritus, cullus perpetuus. Quod autem alia editio habfet:
emeudet se, qui male agit, ne perveniat ad eum ipsa Npn erit, mqait,labprin Jacob, neque videtur dolor
vindicta male gfestorum suorum. Non Crgo ita Deus Israel, aperte iri istis sermonibus futurse vitse de-
terrel ut homo: honio ehim, ut dixirnus, pro j"aclan- nuntiat statum. Quis enim esl, qui hanc vilam sine
tia, Deus vero pro emendatione conterret. Pbst haec gj labore et dolore tfahscurrat? Nec si Petrus sit ali-
ait: Ipse cum dixerit noii faciet? Loquetur et non quis, aut si Paulus sit, quomodo non in lahore et
permanebit ? Sic legehdus est locus, quasi interro- dolore est, cum virgis cmditur, semel lapidatur, tet
gantis affectu dical. Ipse, hoc est, Deus. Quod dicit naufragium fecit, in profundo maris die ac riocte
nonne et faciet? Et quae lociitus fuerit noh pefma- (I Cor. xn), aliaque innumera perpetitur, quse de
nebitex eis? Cutii utique hofflines non faciaht qtiae laboribus ac doloribus suis scfibit; sed ibi islud
dicunt vitio bufflanse ffagilitalis', et his rioh per- complebituf, ubi dicturii est, Aufkgietdoior,eitrisli-
maneaht quse loquunlur. Mutabilis enim est hoinb,' tia, et gemitus, Quod taffien non ad omnes, sed ad
immiitabilis vero Peus. Sed potest aliquis occurrere eos tantum qtti iheritis Jacdb et Israel fuerint refer-
el; dicere : Quomodo ergo non permansit Peus in liis tur : ut ftiit fetille Lazarus, qui prsesentem qiiidem
quse locutus est de Ninive, ulpost Iriduniti subverie- vitaffl in labore et dolore trarisegit. Ibi autem dicitur
relur (Jon, m); neque in liiSj quafe loeutus est de addivitem: Memento,fili, qkia tu ricepisti bona in
Paniel, ubi- tribus diebus proniissa faerat mbrs, ut vila ttia, et Lazttrus siriiiiitir mala; Nunc autem hic
vastaret popuIum,.et inlfaiunam diem usque ad ho- requiescit:lu vero cruciaris (Luc. xvi). Ille ergo est
ram prandii eessavil? Et videbitur fortassis, qttia Israel et Jacob, inquem nOnvenit labor et dolor.
hsec quse per interrogationem dicUntur, non penitus C ( Pives enim ille ferat quidem, et ipsfesecundtim car-
pro definito accipienda sint, sed talis qusedamfigara nem Israel. DiCitur eriim ei, quia fralres lui habeni
verbi sit, quse mediuni aliqtiid videatur ostenderej legemet ptophetas audiant illos (Ibidi). Sed quianori
non tam definite et irrevocabilis sententise dectoet erat secundum spiritum Israel^ ideo venit super il-
effectum : quo tempefantitts aliquid dictum videalUr lum labor et dolbr. Sequitur: Dbminus Deus ejtis
in eo quod scriptum est: Ipse cunt dixerit nonne fa- cum ep est, et ctangor victorim regis in illo. Hoc de
ciet ? quasi scriptum esset: Ipse cum dixerit, omni- proedicatioiie Evangelii in populo Chrisliano dicit,
ihpdis facieti Sed.in Jpsis verbis propheticis, non ufti apefta voce anffiintiatur quOmbdo rex Christus
lafflsermories Dei,; quam ipsorurii prophelarum ac- per cfucis tTopseiifflde diabplo triumphavit, ac re-
cipienda smit, quse juxta merita sirigulorum pfotu- yuuni sibi acquisivit perpetuum. Unde ipse post-
lerurtt, sed Dei miseratibrie, ne super eos.venirent quam fesurrexit a iriortuis, discipuUs suis apparuit
suspertssesuht,; Item per Jerfemiam Dominus dicil: et ait : Dtita est mihi oniriis pbtesttts in cmto et iri
Infinem toquar, hoe est, ex definilo loquar, super teira, efCi (Mdtth. uli.). Hihc et Paulus : Chrislus,
gentem et super regnurn : auferam: eos et disperdam. iflquit, factus est obedienspro nobis Patri usque ad
Et si, convcrtalur gens illa a malis suis, pmniteridode mbrtem, morlem autem crucis. PrOpter quod Deus il-
orriiiibusraalii,- akw cogitdvi facere eis. Et infinem^J) lum exttltavit, et doriavitilii ripinen, quod est siiper
loquat super gentem et regnum, ut remdificemeos et omite homeh,' W ih nomirie Jesu omne genuflectalur,
replantem ; elsi fecerit mala in conspectumeo, ut non cmlestium,tertestrium, et iriferriorum: et omnis lin-
audiant vocemmeam, poenitebitme tie omtdbus bonis, gua confiteatur-,quia DominusJesus Ghfistus; in glo-
qum Ipcutus fueram ut facerem eis (Jerem. xvui). ritt esl Dei Pairis (Pltilip: n)'. Quod auteffl.juxla
Quomodo ergo poSfSumus 1his quse absolute per Jere- aliam editibnem; Tegilur : Doriiiiius'Dius cum ipso,
miam dicta sunt prseferre illa quse suspensive per prmclara principum cum ipso surit,. riunquam enim
Balaain dicunturj nisi quia negligentibus et oontem- Isittil suutri desetit Deus* Qubrum autem principuffl
ptoribus illai confirmanda;: hsec vero perfectioribns prseclara cum ipso IsrafeTsint, videamus. Preeciara
secretius advertenda sunt. Sed post hsec Balaam :> principum, pptestas fesipfihcipalus et regutim. Ye-
Ecce, inquit, ad beriedicendum:assumptus;sum:, bena, ruin quotiiain sunt et aliqur pi-iricipesqui de princi-
dicamet non avertam eum. Ad benedicendum Ba^ patu suo vel pellendi, veijam fofte depulsi sunt, et
laam- assumptus est Balac, sed a Deo, qui injecit in locum ac principatum eorum introducendi hi qui
v«ri>um:.iii-os:cj'tis quo; populum benedicei^t, Et vere Israelitse stirit, pfseclara iUa omnia quajhabue-
 m ENARRATIONES IN LIBRUM NUMERORUM.— LIB. HI.' 742
runt in cbetis, iUi ptincipes qui non servaverunt^A etiam ex confemplatione fTflrarum,quse extispicium
suum principatum, sed derelinquerunt aetei'iiadomi- vpcant, aliisque horum Similibus praestigiis com-
cilia, Israel iste et Jacob, qui colluctatus est et vi- pfehendi, videtur intelligi. Quse artes in tantum ad
cit, accipiet, et sic cum ipso ef unt prseclai'apririci- decipiendum genus htimanum profecerunt, ut etiam
piim. Detts eduxit ejnri tii Mgypto: cujtts ftirtitutio jtistissime Ezechiee iilius Manassfeshoc errdre dece-
esi siriiilis thinocetontis. Yel juxta aliam editibneffl, pttis, eedificaverit ut Scfiptura dicit, attttre pmrii
sicui gibria unicbrriis.ejus. Eduetus est illfe qtiidfefli exercitui smti, in utraque domo Dbmini (1V Reg.
Israel de ifcgypto ista lerrena : hic autem spiritalis xxi). Hunc autem arbifror exercitum coeli,querii Pau-
lsraeT de iEgypto ssecuh', et de potestate lenebra- Jus, spirilales nequilias in cwleslibuspositas scribit
ruin, ef esf fortltudo vel gloria ejus tanquam tini- (Ephes. YI).Nisi ergo miiltumin his arfibus decfeptionis
coruis. Unicornis quidem fertur esse animal eb ha- esset et erroris, non puto tanti viri filium, in lege
bitu forniatum, quo nominis ipsius designatuf indi- Dofflini educatum, in illas impietates potuisse cor-
cium : quod anifflal frfequefller in Scripturis divinis fuere; quse in qtiartb regnorum iibro de eo scri-
positum legimus, sed prsecipue apud Job Bei voci- plse refei'aiitur. Hsec eniffi oronia, religionostra di-
bus potentia ejus et virfus exponitur : ih quibus ut yina et coelestis, abjurat. In Levitico qiiTdenjaperta
in quamplurimis Christus inteUigitur desiguari. Et B J lege designat diceiis : Ntin tiivinttbiiishique auguta-
in divinis Scripluris cornu pro regno pbsitum ssepe bihiini. Et post pauea : Non sequantirii, iijquit, ven-
reperinius': sictit et projmeta dicit: Qitot«qr auietri triloquos : nec adjurigaminiad incaritqlbres, utcon-
cotnua, quatuot regna suni (Dan. vn). Sub noffiinfe tamiiiemhii ab eis. Ego Dominus Deus vester (Lev.
utique unicorais, iri Christo hoc videtur bsteridi, xix). Non vult Deus' auditofes nos fieri et discipu-
duia omne quod fest unum, ejus cornu est; hoc est, los deemoiium. Neque vult, tit si quid Volumusdis-
unum regnum ejus. Offlnia euiin Pater subjecii pedi- cere, discamus a daemohibus. Mfeliusest Chimigno-
bus ejus, usqtie qup et novissimus inimicus de- fare quam a dsemonibus' discere. Et nifelius est a
strualur mors, et tanquam uuicornis, unum omniuffi prophetis discere, quaih a divinis iriquirere. Divi-
regnum teneat Christus: quia sicut scrlptum est, riatip eiiim, ut quidam putant, divihittts datur, sed
regriiejus non etit finis (Isa. IX). Erif ergo ei, inquit, magis ut mihi videtjir per antiptifasim, id fest, ex
hoc est, Israeli illi spiritali gloria, sicut esf glbfla contrario, nomPn acCepit, quasi quae per horiiines
unicornis. Sic enlm et ipse iii Evangelib Pominus daetoone replelos fiat. Sed gentilium ritus divinum
dicit: Pater, da eis, ut sicut et ego et tu utium su- credit omne qubd qualieurique spiritu prOfertur.
inus, ita et isli in nobis unutri sinl (Jban. xvin). Et Nos tamen nihil ab bis discere Deus jubet, nfceHcia
ideo similis glbria dabituf Israeli, sicut est gloria C £ mtir consortes ipsoruffi, et iflcurramus in ea quae
UhiCornis.Maxime cum transformabit corptts humi- Isaias dicit : Et humiliaritur in fefram verba tua : et
li.latis iiostrse, conforme Corporiglorise Suse,non erit sermones tui sub tittdm Aeniergentur; et erit vox tua
auguratio in Jacob, nCque divinatio ih Israel. In sicul loguetitis de ierrti, et ad solum vox tua infir-
tempore dicetur ad Jacob et IsraeT quid perficiat mabilur (Isa. xxix). Prdptfef hoc et Dfeusnostfef Je-
Deus. lgitui qttoniam visttm est etiamdiligentiusde sus non dignalur a |dseiriortibtts accipfefe lestimo-
singulis qutbusque discutere, nori aJisUrdumsi eiiarm hium, sed ail : Obmutesce ei: exi a'b eb (Luc. iv).
qttid Sit augiriatio vel divinatio, qtiam quidem pla- Quem aposlolus suusPaulus imitatur. Polens,inquit,
CtiitScriptufse conimemorare, de hisne quis forte cbnvertit se, et ait spifiiui pythonis : Prmcipio libi
ignoranter m haec incidat, requiramus. Yidetiir in nomineJesu Chrisli,disce'de ab eq (Aci. x). Proptor
ergo mihi futurorum praescientia quantum ad ipsam Iwc ergo non erit, inqtiit; atiguratio iti Jticob, neque
rem spectat, medium quiddam esse, id est,- neque divinalio inIsrael. Sedqtiid faisaddituf ?/« fetnpote,
proprie bonum, neqiie prOprie malttm : quandoqui- inquit, dicetur Jacbb et isrtieti, quid pefficlei Deus.
dem potest interdum etiam a parfe diaboli adhoffli- Qiiid est, in tempore diceikr ? 'Cuin Opbftfetet curij
tium notitiam, futurorum venire praescientia. Sine fexpedit,hoc est, iri tempofe, Si ei-go expedit prse-
dtibib autem cum tempus.elopportunitas poscit, fetI" noscerenos futura, dicetuf aPfeppef prdphetas Pei
voJunlas Dei fuerit, datur etiam a Deo et prophetia, pei' Spiritum sanfctuni.Si verpnbn dicuntuf, neque
hominibiis prsescientia. Et ideo diximus, quia ne- denuntiantur, scito qupniaffl; non npbis expedit
qtie proprie bonum dici potest quod aliquando a yentura praenoscere. Quod si idcirco non dipunlur
malo venit, neque proprie riialum quod aHquando a nobis, quia scire nobis ea npji expedii qiii. diyersis
Deo descendit. Nam et in libro Regum sacerdotes et artibus et daemonum havocantibus gestiiinf fuiura
divinl aUopbylorumde remittenda ai'ca Dei, Obpla- preenoscere, nihil aliud faciun|, nisi ea cupiunt dis-
gam quse eis propterea evenerat, divinando consi- pere, qjise sibi scirfenon expedit. Jacob autem inhis
lium dedfcrunt,ut adliTbitisvaccis plaustro novo, in dici inteTligendus est onjnjs cui luctainen. est adyer--
tefram Juda dirigerentuf. Est ergo tali qusedam in sus principatus et potestates,, et adyefsum ..mundi
minislerio prsesCietilia operatio dsemonura, quse ar- hpjus rectpres ; et Israelem intejligi pinnem qui per
tibus quibusdam ab his qui se dsemonibus marifcipa- fjdei puritatem et munditiani mentis, videt Peum.
verunt colligitut, nutic per eas quas sortes nomi- Sed potest aliquis dicere : Si a, splo Dep debenius
nant, nuttc pef ea qusc "auguria appellant, nunc diseere de futuris, et neque divinum, neque augU'
713 B. RABANI MAURIARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS I. 744
reuii neque aliud quodcunque horum recipere, nec A bantur, scandalizali sunt et dixerunt: Quis polest
isie ipse quidem Balaam recipiendus a nobis est. manducare carnes, etsangttinem bibere (Joan. vi)? Sed
Unus est enim ex bis quos reeipi prohibet divina populus Christianus, populus fideUs audit haec, et
senleiuia. Sed adverte diligentius, et memento quod ampleclitur et sequitur eum qui dicit: Nisi mandu-
in superioribus legimus, ubi dicitur de eo quia inje- caveritis carnem meam, et biberitis sanguinem meum,
cit Daminus vetbumsuum in os ejus. Non ergo hsec non habebitis vifam in vobis ipsis. Quia caro mea
nunc ad Balaam, sed a verbo Dei, quod.in ore ejus vere esl cibus, el sanguis meus vere est potus
positum est, dicimus. Nisi eriim verba Domini es- (Ibid.). Et utique qui heecdicebat, vulneratus estpro
sent, non ea utique revelasset famulo suo Moysi, hominibus; Ipse enim vulneratus est pro peccatis no-
quiprocul positus, cum ab eo regiBalacdicerentur, stris (Isa. LIII), sicut Isaias dicit. Bibereautem dicimur
certum est quod nisi a Deo sibi revelata Moyses sanguinem Christi, non solum sacramentorum ritu,
seire non fpotuit. Post hsec, Ecce, inquit, populus sed cum sermones ejus recipimus, in quibus vita
sicut lemna vel catulus leonis exsurget, et sicut leo consistit, sicut et ipse dicit : Verba, quw ego locutus
exsultabit. ln his mihi vidfetur confidentiam populi sum,spirituset vila sunt (Joan. vi). Estergo ipsevulne-
describere credentis in Christo, et libertatem quam ratus, cujus nos sanguinem bibimns, id est, doctri-
habet in fide, et exsultationem quam gerit in spe. jj B nae ej'us verba suscipimtts. Sed et illi nihilomiuus
Comparatur catulo leonis dum tendit ad perfectio- vulnerati sunt, qui nobis verbum ejus praedicarunt.
neiji lcetus et velox. Leoni verp confertur, cum j'am Et ipsorum enim, aposlolorum ejus verba cum legi-
obtinet quse perfecla sunt. Sicut entin leo et lesena mus, et vitam ex eis coiisequimur, vulneratorum
vel calulus leonis nullum animal, nuUam bestiam sanguinem bibimus. Non ergo, inquit, dormiet, do-
timent, sed sunt eis cuncta subjecta, ita et perfecto nec comedat prwdam. Iste enim popultis, qui catulo
Christiano, qui tollit crucem suam, et sequitur Chri- leonis vel leoni comparatur, non quiescet nec dor-
stum : qui potest dicere : Mihi muntius crucifixus miet, donee rapiat praedam, id est, donec diripiat
est et ego mundo (Gcd. vi), cuncta subj'ecta sunt, regnum cpelorum : quia a diebus Joannis reghum
cuncta calcantur. Despicit enim et contemnit omnia cmlorumvim patitur, el vim fqcientes diripiunl illud
quae in hoc raundo sunt, et imitatur eum qui leo de (Matth. xi). Ut autem evidenlius cognoscas, haec de
tribu Juda, et catulus leottis tiicitur. Quia sicut ipse uostro pbpulo qui in sacramentis Christi confcederalus
lux est mundi, el discipulis suis dedit ut et ipsi es- est scribi, audi quomodo et in aUis Moyses similia
sent lux mundi, ita et cum ipse sit leo et calulus pronuntiat dicens : Butyrum boum ac lac ovium, cum
leonis, etiam eredentibus in se, nomen leonis et ca- adipe agnorum et arietum, filiorum tatiiorum et hir-
luli leonis ascribit. Vide autem quia evidenter Q ( coturn, cum atiipe renumfrumenti, efsanguinem uvm
non de illo qui tunc prseerat populo, sed de hoe qui bibenfvinum (Deut. xxxii). Et ltic ergo sanguis qui
futuffls erat ista dicuntur. Ait enim : Ecce populus nominatur uvse illius, uva est, quse nascitur ex iila
sicut catulus leonis exsurget, et sicut leo exsultabit. vite de qua Salvator dicit : Ego sum vilis vera, dis-
Exsurrecturum dicit populum, utique qui futurus cipuli vero palmites. Pater aulem agricola est (Joan.
erat. Nam si de eo diceret quem videbat, dixisset xx), qui purgat eos, ut fructum plurimum afferant.
sine dubio : Ecce populus sicut catulus leonis ex- Tu ergo es verus populus Israel, qui scis sanguinem
surrexit. Sed cerlum est, quia de illo populo dicat, bibere, et nosti carnem verbi Dei comedere, et
de quoetin aliis scriptum est: Et annuniiabunt cw- sanguinem verbi bibere ; et uvse sangutijem illius,
li justitiamejuspopuloquinascetur, queriifecilDomi- quse est ex vera vite, et ex illis palmitibus, quos
nus (Psat. xxi). Est ergo populus hic catulus leoiiis.cum Paterpurgat, haurire. Quorum palmitum fructus,
adhuc, tanquam nuper geniti infantes, rationabile' vulneratorum sanguis merito dicetur : quem ex ver-
et sine dolo Ittc concupiunt. Leo autem exsultans,. bis eorum et. doctrina bibimus, si tamen simus ut
cumvireffectus, quseparvuli erant deposuit. Non catuli exsurgentes.
dorffliet donec comedat preedam, et sanguiiiem vul- Dixit itaque Balac ad Balaam: Nec maledicas. Et
nefatorUm bibat. In his verbis, quis ita erit histo-• D ] ille : Nonne, ait, dixi tibi, quod quidquid tnihi Deus
ripse narrationis contentiosus assertor, imo quis itai imperaret, hoc facerem ? Et ait Balac adeum : Veni
brutus invenietur, qui non horrescens sonum litte- et ducam te ad aiium locum, si forte placeat Deo,
rse, ad aUegorisedulcedinem ipsa necessilate eonfu- ul intie maledicas eis. Cuni eduxisset eum super ver-
giat? Quofflodo enim iste populus tam laudabilis, licem moniis Phogor, qui respicit solitudinem, dixit
tam magnificus, de quo tanla prseconia sermo dinu- eiBalaam: Mdifica mild seplemaras; et para totidetn
merat, in hoc veniet, ut sanguinem vulneratorum i . vitulos, ejusdemque numeri arietes. Fecit Balacut
bibat, cum tam validis prseceptis, cibus sanguinisi Balaam dixerat, imposuitque vitulos et arietes per
interdicatur, adCo ut etiam nos qui ex gentibus vo- singutas aras. Infelix iste Balac, putans quod Ba-
cati sumus, necessario videamur abstinere, sicut ab) laaffi divino, ad maledicendum loci opportunitas ma-
his quee idolis immolantur, ita et a sanguine ? Di- gis defuerit quani voluntas, utilius esse ratus si
scant ergo a nobis, quis est iste populus, qui in usui mutaret locum. Veni, inquit, et educam te in qlium
liabent sanguinem bibere. Hsecerant quse in Evan- loctim, siplacet Deo, et malediceseum inde.Et&s-
gelio aiidientes hi qui ex Judaeis Dominum seque- sumpsit Balaam in verticem montis Phogor, qui ten-
745 ENARRATIONESIN LIBRUMNUMERORUM.— LIB. IU. 716
dit in desertum. Eos quidem quos Deus vocat, im- AA (CAP.XXIV.)Cumquevidisset Bataam quod placeret
abiit ut
ponit eos in verticem monlis Sina. Hic autem Ba- Domittout benediceret Israeli, nequaquam
Iae, qui Deo contrarius est, imponit Balaam in ante perrexerat, ut augurium qumreret, sed dirigens
verticem montis Phogor. Phogor autem inlerpreta- conlra desertum vultum suutn, et levans oculossuos,
tur delectalio. In verticem autem delectationis et vidit Israel in tettloriis commorantemper tribus suas,
libidinis imponit homines iste Balac. Amator ergo Et irruente in se spiritum Dei, assumpta parabola
est voluptatis magis quam Bei. Et idcirco imponit sua, ait. Requiratur fortasse unde vidit Balaam qitia
eos in summitatem et verticem voluptatis, ut exclu- bonttm est in conspectu Domini benedicere Israel,
dat eos Deus. Excludens enim et devoratio interpre- et putabitur ex sacrificiis intellexisse quae immola-
tatur Balac. Ideo denique ad ereraum tendit Pho- verat. Ubi enim vidit nuUum adesse dsemonium,
gor , id est, ad ea ouaeerema sunt, et deserta Deo nuUam contrariara potestatem victimis suis assistere
negotia. audentem, exclusos esse omnes maliliee ministros,
Et dixit Balaam ad Balac : Construe mihisepiem quibus uti ad maledicendum solebat, potuit ex his
aras, et fac milti septein vilulos, et septem arietes. Et intellexisse quia bonum esset in conspeetu Dei be-
fecil Balac sicut dixil Balaam. Et obtulit vilulum et nedicere Israel. Ego tamen magis illud intelligo,
arieiem super aram. Aperta quidem Apostoli senten-.B B quod populus ille qui nalus est, et illi doctores,
tia est dicentis : Qum enimsanctificant genles, tim- qui Christo non credentes in vanitate populum de-
moniiset nonDeo sacrificant (I Cor. x). Sed et Pro- tinent, aliquando visuri sunt, id cst, in novissimis
pheta sintiliter dicit : Sacrificaverunt dmmoniis, et diebus, cum pleniludo genlium introierit, et omnis
iion Deo. Tamen quoniam et lex Dei de sacrificiis Israel venire cceperit ad fidem Christi, illi, inquam,
prsecipit el ritum sacrificandi tradit filiis Israel, re- qui nunc oculos habeutes non vident, tunc videbunt.
quiralur fortassis cur hsec cum dsemoniis dicala vi- Elevabunt enim oeulos suos de altiori et spiritaU
deantur, etiam Deojubeantur offerri. Et erit quidem sensu, et videbunt et inlelligent, quia bonunt est in
simplex et cita responsio : ut quemadmodum in aliis conspectu Domini, benedicere spiritalem Israel. Yi-
oslendimus, quod UbeUumrepudii dari non Dei vo- debit enim eum dispositum per tribus, et per domos,
luntatis fuit, qui quod conjunxerat noluit separari, et per familias, et unumquemque in.suo ordine, re-
sed Moyses hsec proprie ad duriliam cordis Judseo-: surrectionis glorias adepturum. Et assumpta para-
fum scripsit (Deut. xxiv), ita eliam de hoc videri bola sua intelliget quoe in parabolis scripta sunt:
posse, quia Deus sicut per atiunt prophetam dicit, quae nunc propter velamen quod positum est super
non manducat carnes taurorum, ttec hircorum san- cor eorum neque vident, neque intelligunt. Denique
gitinempotat (Psal. XEIX) ; et idem ut alibi scriptum ^C non abiit, inquit, ex more in occursum auspiciis.
est, quia non mandavi tibi de sacrificiis et victimis, Non enim more sibi solito, stultis et inanibus sensi-
in die qua eduxi te de lerra Mgypli; sed Moysesbsec bus rapietur, in animalibus mutis et pecudibus Dei
ad duriliam cordis eorum pro consuetudine pessima considerans, sicut hi qui ex islis talibus auspicia
qua imbuti fuerant in ^Egyplo, mandaverit eis, ut colligunt, sed agnoscet eliam ipse, quia neque de
qui abslinere se non possunt ab immolando, Deo bubus cura est Deo, similiter neque de ovibus, ne-
saltem et non daemoniisimmolarent. Videndum ta- que de avibtis, aliisque animalibus, sed quia de ltis
men est, ne forte sit aliqua sacrificandi Deo occul- scripta sunt, propter homines iiitelliget scripta. Si
lior ac secretior ralio, ne forte, inquam, sacrificia quem aulem movet hoc, quod secundum Septua-
quae Deo offerunt, ad distinctionem fiant eorum sa- ginta interpretum editionem legitur -.Factusestsuper
crificiorum quee deemonibus immolantur, ut quia illum spirilus Dei, id est, super Balaam, sciendum
per illa vulnerantur animse, per ista sanentur, sicut quod hoc non ita accipiendumest, tanquam factura
hi confirmant qui medicinae peritiam gerunt. Ser- sit spiritus Dei cum Iegitur, factus est spiritus Dei;
pentum namque venena depelli nihilominus sectis sed factus est super eum, id est, factum est et super
ex serpentibus perhibent. Ita ergo et sacrificiorum illttm esset: quomodo : Qui post me venit, ante me
dsemonicorumvirus per sacrificia Deo oblata depel- p facttts est (Joan. i), id est, factum est ut ante me
litur, sicut et mors Jesu morlfempeccati credentibus esset, ut praeponeretur mihi, quia prior me erat,
non sinit dominari. Et quidem donec tempus patie- inquit. Sicut, Dominus factus est adjutor mens
(Psal.
balur, sacrificia sacrificiis opponebantur. Ubi vero cxvn). Non enim Dominus factura est, sedfactum
venit perfeclahostia et agnus immaculatus qui totius est ut me adjuvaret. Et : Factus est Dominus
refu-
mundi tolleret peccatum, sacrificia illa, quse sigilla- gium pauperum (Psal,
ix), id est, factum est ut ad
tim offerebantur Deo, jam superflua visa sunt, cum eum refugerent pauperes. Et, Facta esl me
super
una hostia omnis dsemonum cultura depulsa sit. manusDomini (Ezech. m), id est, factum est ut su-
Yerum Balaamiste sive secundum illam figuram qua per me esset, et multa talia in Scripturis reperiun-
diximus eum personam tenere doctorum ac Phari- tur. Sed videamus jam quse sint
quse in lerliapro-
saeorum plebis incredulse, instaurat adhuc hostias et phelia Balaam loquatur.
preeparari sacrificia j'uhet. In his enim spem gerunt Assumpta, inquit, parabola ait: Dixilque Balaam
hi quorum cor non respuit fidem Christi. Sed quid filius Beor : Dixit homp
cujus pbturatus est pculus,
sequitur? tiixit auditor sermonum Dei, qui visionem omnipp-
pAxaoL. CVJIl. 24
 747 B. RABANI MAURIAftGHIEP. MOGUNf•. OPEftUM PARS I. 748
lentis iniuttus esf, qui etttiit et sie aperiuiltur oculi A j qui divinationi et auguriis operam dederit, qui etiam
ejus: G-uidest quoddfeBalaam scfiplum estj quod magisestudueritsicut supra ostendimus, valdemirum
honip dixerit etijus obturatus pst oculus, dixit audi- est, itisi foflepro eo quodsupra dictum est, quia spiri-
torsermonum Dei, visionem omnipotentis intuens? lusDeifactus fueril in ipsOj et quia verbum Dei posi-
Quomodo oblurato oculo visionem vidit? non quod tum sit in ore ejusj hsec de eo putentur tam magna
historialiter in somnis; quando oculi coiporei jam conscripta esse prseconia. Nec Moyses enim, nec
clausi fuerint; per visionem quse difcfciidaerant an- alius quis prophetarurii facile invenietur tanlis lau-
gelico mihisterio cognovit. Securidum allegOriam dibus elatus. Unde magis mihi videi'fetur hsec illi
vefp demonstratuf aiiquO modb habefe ofculos men- populo convenire eo tempore quo, j'am conversus ad
tis apertos, aliquo modo clausos. Apertos quidem ad Domiiium, deposuit velamen quod erat stiper cor
niyslferia agnosfcenda in futtiro, Clausbs VerP ad suum. Donlinus autem spiritus esti Idcirco denique
edf rigendurii errorem suttmi Habuit qiiippe iMuituffl dicit, revelali oculi ejus: quasi qui nunc clausi fue-
cordis revelatuffl, ad pefspicienduhi propbeliae sa- riht-, et nunc per spirituhi Dei, qui supereum fa-
eramehtUfflj sed ad colferidttm atqtie vehefahdum ctus est, alilatb velamine revelentur. Nunc ergo est
ipsum proplielise auctorem non tiabuit. Cujus diri- quahdb vferfeVidfetet vefe audit vetba fortis, et vi-
ntis, iflquit, typuni fenent, qui atiud scieittia, aliud B j sum Dei Videt 5n «ohiltisi W est, ea quaein somnis
motibus agunt; aiiuti ote-, aliud fttclis ostentiunt. Danieli prophetai teinpbra desighata sunt, videbit
De qualibus Apostolus ait : Qui cum Deum eognovis- implela, et visiofles illas qUeeih sohinis ad iiluin de-
settt, non sicut Deuth gtorificaverunt, attt gtatias latse sunt.Videt, hbc fest, Tnteiiiget, agnoscet, et
egerunt j sed evanuefunl a cPgUtitipnibussiiis, iicin- Obulis i'evelalis feflicitursimiiis, qui diefebant: Non
tes se essi -Sapienles,'stutii facti sunt, fetc. (Rpm, i). tittiem pttines revetata facie gloriam Domini specula-
Et alibi scriptum est: Cpttfitentur se npsse Deutti bimtir, eadem imaginem transfprmtiii, a gloria in
quidem-,faciis aulem riegant (Tit. i). Unde Balaam gioriaih tanquam Domini spliitu {II Coi\ v). Vfefum
varius populus; sive prwcipitans eos intefpretatur> et si quis haecettam secundum histofiam velit dicla sus-
Beor impellens : quia oninfes qui verae reHgioni qua cipere, qtiia in eo quo vidit Balaam quia bonUmest
Deus unus in fide, quse per j"us!iliamoperaluf-, ve- in conspectu Dominibenedicere Israel, ostettduntur
raciter eolitur atque horiofaturj fcontrarie agunt^ fevelati ofculiej'us, fet factus essfehomo vere videns;
mferitovahus poptilus titincuparitur, et fiiii Beor esse Qttse vera eUimvidit hoc est, quSefutura erant de
dicuntttf; hoc fest, iftipfeUentisdiaboli, vTdelieet qui Isfael vel Jacob. Audisse quoque eum verba fortis
sembef impellit et provpcat ad peceatum. Sequilur : dicet irt eo, cufli venit ad eum Deus, et dixit ei in
'
Qni eadit et sic upefiwMur oculi ejus. Nam saepe G sbtiiflis. Vfcrbtimquod deffi in ore tuo, hsec observa
quidam seterna judicia mirantuf, pfaedicamentum ut Ibquaris : fct hoc erit visttm Dei quod vidit in
ccelestis patrise cum audiunt diligunt, mifa opera somnis. Et per hsec revelatos esse oculos ejus asse-
internae dispositioriis obstupescunt : ised tamen rit, quia potuit videre quee vidit. Haee quidem de
amando et videridoj ad hafeceadem Ppefa asstifgere his quae in praefalionfesua Baiaam in semetipsum
negligunt. Jacehtes efgo Dei mifacula considerant, visus festprophelare, Jam nunc Videamusquse suut
qui ejus potentiam sciendo pensant, sed vivendb quse irt consequeniibus dicit.
rion amant. Pef fconlemplationemqttideffi in Consi- Qtttiih pulchra tabernacuiti tua, Jacob., et tenloria
defatibheffl octtlbs teridunt, sed tafflen per inlentio- tua, Israell V't valles nemorosw: ui horii juxta flu-
rifemSfesea tferfa noh erigunt. Potest hcec sentehtia vios itrigui; et tabetnacuia, qumfixit Doriiinu:s;quasi
jtixta tfppolbglam fet .aliter. inteUigi. Dixit Iwrito, 'ceitri, propter tiquas. Noh ptilb jjuo dbffiifeiMa corum
inquit, cujus obturtitus est ocutus, tiixit auditor terrena coriclaudet. Neque fehimtaie aliqitid fuisse
'setthoiiumDei, qui visionem Omnipotentisintuitus est, aptid febs propter caeteras getites iriemoralur. Sed
qui ctidit et sic ttperiunlur oculi ejiis. NtesCit iffl- videamus, rie forte quoniam poptilus pfer ttibus erat
pius malaqttse facit, nisi cumpfo eisdem malis pti- _" diVistis, et unaquseque tribus jier plebes, et itei*um
nlri jarii fcoeperit. Cuhsilium enim Balaain contra plebes pet cogiialibnes patliebaritur, et fcognationes
Israelilas prsebult; sed post, in pcena vitiit, quid per dofflosfamiliarum, per nttmefum honiihUm, et
pfius fexculpa eommiserit. ElfectiaUlfemqtiia ne pec- per capita numerabantUf, hoe est, bffljiis,qui efal a
cafe dfebeantprovident, eis videlicet oculi ante ca- vigiiiti annis et snpra, masfctilus,qul pfbcfedefepo-
suiri paterit. Iniquus vero post casnm oculos apef it lerat ad bellum, hsec taberhacula BaJaaiij in spiritu
qttoriiarii pbst 'fculpamJ"amin poena sua cohspicit, corituens magnificet et extollat. Sed ribri iri liis sp-
quia ihaTumdebuit vitare quod fecit. Notandum au- lius litterse conluenda sententia est; quoniam qui-
tem, qubd riic Jocus alitef juxta LXX lfegitur : Be- deni, quse loquitur Balaam, assutiipta parabola sua
hedixil, iriquit, Bttiaarii,'filius Seor. Dixit 'hatiitiiiere Joquitur : in parabolis ergb et nbs, quod dicltur
~vidihs:;-dixit 'tiutiisrisviibti ftitiis, 'qu'i vtsiariDei vi- audiamus. Si fenimconsiderfes divisiones illas, et
dit in somnis, revelali oculi ijiis. Mifum pfbfecto prdi.nps pppulorum, quj in resurrectione habebun-
fest, 'qudiriodb tatetaeJaudis gehtis riabeat Balaam, tur ih populo veri Israelis, quando unusquisque
qui accepta patabbla stia de sfemetipsoprbritintifet resurget in suo ordine, si potes, intuere tiibus illas.
"lisec.^Qubmodoenim hoirio vere ridens Balaam sit et plebes, et cognationes, in quibus nou tam carnis
 749 • ENARRATIONES IN LIBRUM NUMERORUM,— LIB. HL 7§0
et sangumis est cognatio, quain mentis et animi: A J quasi incedentes per ppaea nefflQrum, delectantur, '
tunc iritelliges quanj pulchfa sunt tabernacula Jacob et sicut paradisi super flumina, siffiHeset cbgnatos ''"
et tentoria Israel. Quod si Sfecttndumaliam editip- illi paradiSO, in qua Hgnum vitse pst. Flujhina Vero
nem iegere voiuefis ita : Quam bonmsunt domus tum, possumus vel Spripturas evangeiicas'atqtife apostoli-
Jacob%tabefnacuia tua, Israel; ut nemora uriibraniitt, cas accipere, yel efiam angelpruhi fet Ccelestitiriivir-
uipatadisi super fittinitia; et diffeffeptjam domoftim tutum erga hujusmodi aninjas adjutoria.Rlganttir
ac tabernacuiorum ejus rfequiras, et Jacob atqtte enim ab illis et ffluhdahtur, atqtie ad pmhefflscien-
Israel diversitatem etiani de hpc talis qusedani ha- tiam et agnitionerii rerum cpeiestium nutriuntur.
benda distinctio est. Domus res pst fundata ac sta- Quamyis et Salvatpr noster fluvius sit qui laetificat
bilis, et certis terminis sepia. Tabernacttisi VerQStitit civitatem Pei, et SpiiTtus sanctus iibn Splum ipse
Iiabitacula quaedam eorum, qui semper in via suni, fluvius sit, sed fet his quilius datug fuerif, tijjmina
et semper ambulant, nec itineris sui terminuffl rfcpfc- de yenlre epruni propedant, et Peiis tater djcai;:
riunt. Igilur Jappb nabendiis est ifl epruffi perspnis, Me deretiquerunt fbntepi aqum pivm, ex quo scilicet
qui in actibus et opere perfecti sunt: Israel vprp illi jfonte, flumina ista pi'ocedunt, His ergo mjinflata juj.
inlelHgendl sunt qui studia erga sapientiam gertint. ' jminibus taberaacula Israel, sunt siciit illa, quse fixit
Quia ergo operum gestorum, qtiseexercitu certp firie B PominuS; Sed intentum fortassis moyere ppterujit
claudunlur (neque enimsinefineestoperumperfectio) auditorem., qupd duas quasdam specjes t.ajjefnacjilp-
ubi adimpleverit quis omijia qiise facere debuit, et rum praesens sernip comnjejnprat. Ait enim : Qtiqm
ad perfectionis fiuem operuin venerii, perfectio ipsa bonm dotnus tum, Jacgb! Tabernqculq tua, Isrqeli
operum, bpna donjus ejus essp dicitur. Eprum vefo ui nemora umbrgntiq, et ul pqrqdisi super flumina.
qui sapientise et spientisepperam afflant, quoniam fi- Et rursum tabernacula tabernactilis comparat pfidj-
nis jjjiUus est (quis epim terjnjnus sap.jentjsePei cit: Et sicul tqhernacttla, qum fixit pominitsi Pptest
erit? ubi quanlo amplius quis aecesserit, tanto pro- fergpetaUa ppst alias quas supra prptulimus, rjecjpi
fundiora tiiveniet; pt quanto quis sprutatus fuerit, exposifio, ut dicaiii.us domus Jacoli esse legejn, et
tanlo pa ineffabilia et incpmprehensTbijia deprehen- taiiernacula Israel, prpphetas. Non eiiini ipsum Ja-
dit. IncpjnprehensibiHs ejjim et iijsesijmabij|s e.stPei cob sed dojnps ej.us laqdaf; nec ipsum Israel, sed
sapientia): jdcircp eoruin qui iter sapienfiseinceduni, tabernacuja ejus : pt Jjinc ea laudat, cum reyclati
npn domos laudapt; non eijinj pervenerunt ad fidem, sunt oculi ejus. Qjjandiu eniin velampn ppsiJu^ijpft
sed tabemacula mirantur, in quibus seinper ambu- super Jectionem Ipgjs et prophetarum, npij vjdentur
lant, et seniper proficiunf: et quanfp inagis profi- („ bona tabernacula nep laudabilis domris. Ubi aiitem
ctimt, fapto eis prpficiendi vja augetur, pt ju iminea- ^' altlatuin fuerit velapjen, et inteUigj coeperit lex qjiia
sum ponitur. Et ideo istps profeptus porttm per spi- spiritalis, est et propheliae, tjjijc bppse et Rjirabjles
ritum contuens, tabernacula ea iiomjnat Israel. Et 4pmus Jacolj; pf tuije adrairanda erunt jabernacuia
yere si quis sctentise aliqups profectus, et experi- Jacob, cum, amota Jiftera queeppcidit, yiyificanjejit
njenii aUquid in talibus sumpsit, seit profe.cto quod ex eis percipei'e spiritimj cqeperis, Potest adhucec
ubi ad aliquam ypntum fuerit theoriam, et agnitio- alio mpdo intelligi, pt pt poguli credentis ,et prpfe-
nem ijiysieriprum spiritualiuni, ibi aniina quasi in cto btijus , qui a Christp. ex ^gentibus cpngregatus"
quodam tabernaculo demoratijr. Cttm vero ex his est, corpora simul laudari videajitur ef animse>Et
quse reperit, alia rursus rimatur, et ad alios prpficit Jacpb quidem domus d.e cprppribus dicatttr, sicut et
intellectus, jnde quasi eleyato fab.ernaculo tendif ad in libello qupdajn. legitur quja Jacob domus sit
.siiperipra; et ibi cotiocat, etin iniis sedem, spnsuum Israel, hoc est, corpus ejus Jacob dicatur-, et anima
stabilitale cpnfixam; et indp iteruiii ex ipsis aiios Israel. Sjmiliter prgo fct pprfectprum .quorumque
invenit spiritaies sen§us, quos priorum siite dijbio corpora laudabiles dicantur esse domus Jacobi Est
sensuum cpnsequeijtia patefecerit. Et ita semper ad pnim cprpus Jaqdabile fcumcontinentia et caslitate,
priora extenderis, tabernaculis quibusdam yidetur _ npnnunquajn autgm ctijti martyrio decoratur. Taber-
inceder.e. Nunquam eniin est quapdo aniina sfcieij- ' nacula vero ad animas perfectas referri possunt,
tise igniculp succensa, otiari possit et qmescere, sed quibus et nomen yitdendo Denm coflyenit IsraElis.
semp.er a honis ad meliora, ef. tierum ad superipra Isfa enim taberngculq-sunt, inquit, sicut nemora um-
a iiieljoribjjs provp.catur. Hoe ergp sapientisg Pei brqnliq, ei sicut paradisi'<
supetflumina, el sicui taber-
iter gratc satis, ef p.um flJJiJtp decpre preescripsjt naculq quw fixit Dominus. Alia ergo tabernacula
dicens. pstendit essp quse irx|t Pomipus, jqijjbus sunt simiHa
yt nemprq umbtantia, ef ut parqdisi super fltvmipq, iabernacjila IsraeU Extra hunc niodum me progredi
et siciit tabernqcpla, qum fifit Dpminus; sicut cedri convenit, ut videam quse sint tabernacula quse fixjt
jttxta aquas. Qui enim ineedjujt jianp yjam, per jie- P.ominus. IHa nimirum sunt quse ©steiiditMpysi,
mpra ujijbraiilia incedunt. Nfeinpra pjjijn sunt pis cum iabernaculum construeret in desertOj dicensad
Ufflbrantia, ef ut paradisi ojnnjs iustprum coetus, et eum: Vide, inquit, ut fqdes omnia secundum typum,
san,cturum proplietarumque chor,us. Sub umbra qui ostensus tibi in tnonle esl (Exod. xxv). Ad iirii-
eniin sensuuin qups apud illos spriptos invenittijt, tationem
ergo istprum tabernaculorum quse fixil Do-
reijrigerantur animse ipsprjjm; et in doctrinis eorum, minns, Israel debet facere tabemacula, et unusquis-
751 B. RABANI MAUBJARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS I. 752
que npstrum, expedire et fabricare tabernaculum A J Fluet aqua de situla ejus, et semen illius erit in
suum. Unde videtnr non fortuitum contigisse, ut Pe- aquas mullas. Ostendit secundum historiam, quod
trus quidem et Andreas et filii Zebedaei, ante pisca- de gente Israel larga excrescet multitudo populorum.
loresinyenirentur, Paulus vero anle faber taberna- Aqua3enim, inquit, multitudo populi est. Secundum
culorum. Et quia illi vocati ab arte capiendorum allegoriam vero significat abundantem gratiam
piscium putantur, et fiunt piscatores hominum, di- evangelicse doctrinse: quae de primitiva in Jerusa-
cente Domino : Venile post me, faciam vos piscatores lem Ecclesia per apostolorum ministerium in tolum
Iwminum (Matth. iv), non dubium quin et Paulus, orbem terrarum largiter infusa est. Ipsi enim apo-
quia et ipse per Dominum meum Jesum Christum stoli de genere Abraham exorti, el benedictione
vocatus apostolus est, simili arte sua et transforma- Chrisli qui est verum semen Abraham repleti, suis
tione mutatus sit, ut sicutilli'ex piscatoribus piscium praidicationibus totum mundum repleverunt. Unde
piscatores hominum facli sunt, ita et iste a faciendis scriptum est: In omnem terram exivit sonus eorum,
labernaculis terrenis ad coelestia tabernacula con- et in fines orbis lerrm verba eorum (Psal. xvni). Hinc
struenda translatus sit. Construit enim ccelestia la- et per Isaiam dicitur : Omnes, qui viderunt eos, co-
bernacula, docens unumquemque viam salutis, et gnoscent illos, quia isti sunl semen cui benedicitDo-
beatarum in coelestibus mansionum iter oslendens. B j minus.
Facit tabernacula Paulus, et cum ad Jerusalem in Tqllelur propter Agag rex ejus, et auferelur re-
circuitu, usque ad Illyricum replet Evangelium Dei gnum Ulius. Hsec senlentia demonstrat primum re-
ecclesias construendo. Et hoc modo facit et ipse gem Judasorum, hoc est, Saul propter Agag regem
tabernacula ad simililudinem tabernaculortim ccele- Amalecitarum perdidisse regnum, eo quod pareeret
stium, quse ostendit Deus in monte Moysi. Sed illi contra prseceptumDomini. Alia autem editio hunc
unusquisque nostrum , si quis tamen. exivit de locum longe aliter habet. Prophetiam enim tenet de
JEgypto, et habitat in deserto, in tabernaculo debet Christo et de regno ejus. Sed videamus quomodo scrU
habitare, et diem festum in tabernaculis debet agere. ptum sit. Exivit, inquit, homo de semine ejus, et do-
Sicut enim commemoratio fit egressionis ex jEgypto minabitur gentibus mullis. Et exallabitur Gog et re-
per pascha et azyma, ila et commemorationis in de- gnum ejus, et crescetregnumejus. Christus ergo est, qui
serto fit memoria per tabernacula. In tabernaculis exiit de semine Israel secundum carnem. Qui quo-
enim habitaverunt patres nostri in deserto. Unde modo gentibus dominetur expositione non indiget,
autem fieri oportet ista tabernacula, nisi ex verbis maxime qui legat dictum ei a Patre : Postuta a me,
legis et prophetarum, ex sermonibus psalmorum et et dabo tibi gentes hosreditatemtuam, el possessionem
omnium quse continenlur in lege ? Cum enjni ex his 'G tuam terminos lerrm (Psal. n). Qnid est autem quod
quse scripta sunt proficit anima, et semper ea qui- ait : exaltabitur Gog regnum ejus ? Gog super tecta
dem quaeretro sunt obliviscens, in ea quse ante sunt interpretatur. Et in islo loco non pro gentis alicujus
se extendit, et de loco inferiore progrediens, crescit noiaine, ut putatur, positum est, sed ut in aliis non-
et proficit ad superiora, et augmento virtutum, et nullis ipse sermo Hebraeus non interpretatus relictus
ex ipsa immutatione profectuum in tabernaculis me- est, et ob hoc quasi de gente aliqua diclum videtur.
rito dicetur habitare. Vide autem si non sunt ta- Est ergo sermonis consequentia talis. Et exaltabi-
bernacula quee Jixit Dominus, etiam illa quse Salva- tur super tecta regnum ejus, et crescet regnum ejus.
tor commemorat in Evangelio dicens : Facite vobis Exaltari autem super tecta, de perfeclione creden-
amicos de mammona iniquitatis : ut cum defecerilis, tiumdicitur; creseere autem, ad multitudines refer-
recipiant vos in mterna tabernacula (Luc. xvi). Fixa tur. In his ergo qui perfecti sunt super tecta exal-
autem dicuntur a Deo, quasi quae non circumferun- tatur regnum Christi, id est, super eos eliam qui in
tur omni vento doctrinae. Sunt autem adhuc taber- supernis sunt, et in superioribus habitant. Sicut
nacula ista, et sicut cedri juxla aquas. Cedros hic enim fortassis aliqui etiam in coelestibus, a quibus
non alias dicit, in quibus culpabilis notatur elatio, _ plus proficiant et allius exallentur hi qui in regno
sed cedros Dei quse suspiciunt vitis illius quae ex Christi sunt, et ideo credo etiam ipse Salvator dice-
yEgypto translata est palmiles, et in quibus requie- bat: Qui in tecio est, non descendat tollere aliquid de
scit fructus ille cujus umbra operuit montes. Si in- domo (Mattli. xxiv), monens ut hi qui ad excelsam
tellexisti quantam requiem habeat iter sapientise, perfectionem venerunt, non ilerum ad mundi hujus
quantum gratiae, quantumque dulcedinis, noli dissi-.. qui nune domus appellatur, humilia et abjecta de-
mulare, noli negligere; sed aggredere, nec eremi so- scendant. Sed et aliud, quod ait, quod audistis,
litudinem perhorrescas. Habitanti enim tibi in hu- prosdicare super tecla (Matth. i), ad hoc nihilominus
jusmodi tabernaculis occurret et manna coeleste, ett respicit. Sic ergo exaltabitur super Gog regnum
angerorum panem manducabis. Incipe tantum, nee! ejus, et crescit regnum ejus. Crescit enim dum
te prselereat solitudo deserti. Cito iri consortium' multiplicantur Ecclesise, et fidelium numerus auge-
tuum etiam angeli Venient, qiiia creseente gratia me- tur; et in tantum crescit regnum Christi, usquequo
ritorum, ascendis manducare panem angelorum, ett ponat Pater inimicos ejus sub pedibus ejus. Sed et
videre Deum deorum, quos sub specie cedrorum ar- novissimum inimicum destruat mortein. Post hoec
bilror indicatos. scriptum est adhuc de Chrislo. Deus eduxit eum de
755 ENARRATIONES IN LIBRUM NUMERORUM.— LIB. ffl. 754
JEgypto, cujus forlitudo simitisestrhinocerotis. Quod A J cula ejus verba ejus sunt, ut superius diximus, quibus
in eo completum videtur, ubi post mortem Herodis, vel diabolum vicit, vel omnes inimicos ejus; et con-
revocatur ab ^Egypto, et designat Evangelium di- tradicentes sibi etiam nunc superat et configit. Om-
cens: Ex Mgypto vocavifiliummeum (Matlh. n ; Ose. nis enim qui peccat, inimicus ejus est dum peccat.
xi). Qui sermo quibusdam ex hoc loco assumptus vi- Si autem audiat verba Dei, et agnoscens peccata
detur, et Evangeliis insertus. Aliis aulem videtur esse sua, eonfigatur ex eis et compungatur, atque ad pce-
prophetia. Potest tamenet secundum allegoriam intel- nitentiam convertatur, veritatis sermone tenebratus,
ligi, quiaposteaquam venitadjEgyptummundi hujus, etiam ipse dicetur jaculis ejus esse confixus.
deduxit eum Pater et assumpsit ad semetipsum, ut Accubans dormit ut leo, et quasi lemna, quam
viam faceret his, qui de ^Egypto mundi hujus ascen- suscitare nullus audebit. Vel ut alia editio habet:
suri erant ad Deum. Et gloria unicornis ejus. Omnia Recumbens requievit ul leo, el ut calulus leonis; quis
enim dsemoniorum regna dejiciens Christus, unicum excitavit eum? Requievit ut leo, cum in cruce po-
suum regnum tanquam veri unicornis fundavit in situs, principatus et potestates exuit, et triumphavit
gloria. Cornu enim ssepepro regno docuimus nomi- eas in ligno crucis. Ut catulus autem leonis, cum
nari. Devorabunt genles hostes illius, ossaque eorum resurgeret a somno mortis. Quod autem leoni si-
confringent, et perforabunt sagitiis. Hostes autem B I mulque lesenaesive catulo leonis comparalur, potest
Domini Christi, impios Judseos appellat, de quibus adhuc inlelligi, ut in Ieone illi qui perfecti sunt, in
ipsa Veritas in parabola evangelica de homine no- lesena quoque, hoc est in inferipre sexu, hi qui in-
hili, qui abiit in regionemlonginquamaccipere regnum firmiores sunt intellectu, atque illi qui insipientes
sibi et reverti, narrans cpmmemorat, cum subinfert sunt et rudes, in catulo leonis exprimantur. Quod
dicens : Civesautem ejus oderant illum : et miserunt vero ait, quam suscitare nullus audebit, significat
legationem post illum dicentes : Nolumus hunc regnare nullum , neque angelum, neque hominem, carnem
super nos (Luc. xix). Contra has enim gentes con- . Cliristi a mortuis resuscitare prsevalere, quam sola
gregati snnl cum Romanis imperatoribus Yespasiano majestas divina a mortuis revoeavit. Unde in Evan-
et Tito, ut interficerent eos, roburque imperii eorum gelio Dominus ait: Nemo tollit a me animam meam ;
confringentes, comminuerent, atque instrumentis sed ego pono eam, et iterum sumo eam (Joan. x).
bellicis Jerusalem metropolim eorum superatam fun- Sin autem secundum aliam edilionem legerimus,
ditus everterent gentemque delerent, in ultionem quis suscitavit eum? Idcirco quia nunc a Patre dici-
innocentis effusi sanguinis Domini. Mystice autem tur suscitatus, et etiam ipse templum corporis sui
gentes, eosdem hostes devorabunt, cumprsedicatores post triduum suscitare se dicit, merito in hoe quasi
sancti ex gentibus electi, plurimos eorum prsedica-'C percunctantis designatur affectus.
lione sua ad fidem catbolicam convertunt, eosque Qui benedixerit tibi erit ipse benedictus, et qui
per baptisma et salubrem confessionem in corpus maledixerit, in maledictione reputabitur. Certum est
Christi transferunt. Ossa eorum confringunt, cum quod benedicentes Christo , benedicti sunt: et m
pertinaciam eorum et superbiam piis admonitioni- communionem paternse benedictionis>assumpti. Qui
bus emolliunt. Et perforabunt sagittis, cum testimo- autem maledicunt, maledicti sunt. Si enim ad popu-
niis divinse legis corda eorum penetrant, atque ad lum istum respicias, kqui maledicit Christo, etiam
compunctionem pcenitentise de peccatis suis provo- lacrymabiliter invenitur esse maledictus. Quid enim
cant. Hinc et secundum aliam edilionem iste locus evenire possit aliud his qui maledicunt sapientise,
ita legitur : Edet, inquit, gentes inimicorum suorum, qui maledicunt veritati, qui maledicunt vitse, nisi ut
et crassiludinem eorum emedullabit. Gentes utique ab his omnibus bonis extorres et exsules jaceantur?
illas quas inimici sui possidebant, ipse edet destru- Hsec enim omnia Christus est. Et qui maledicit
cta virtute inimici, et crassitudines eorum emedulla- Christo, tanquam his omnibus maledicens, perpetua
bit, cum omnem eis sensum crassum et carnalem damnatione vel maledictione damnatus est. Ego ta-
extenuat, et convertit ad intelligentiam spiritalem. men puto, quod non solum ille maledicat Christo, i '
"
Quod autem crassitudo culpabitur, in Scripluris ha- qui sermonem adversum eum maledictum profert,'
bealur, indicio erit illud, quod scriptum est: In- sed et ille qui sub nomine Christiano male agit ets-
crassatum est cor populi ejus (Isa. vi). Et alibi : turpiter conversatur, vel inhonestis, vel verbis, vel
Satiatus est et incrassatus est, et recalcitravit dilectus actionibus suis, facit nomen ejus blasphemari inter
(Deut. xxxn). Edet ergo gentes, et cibum habet eos gentes. Sic, e contrario, non ille qui sermonibus solis
qui credunt in eum : sicut et ipse dicit in Evangelio: Dominum benedicit, ipse benedicere putandus est,
Meusest cibus ut faciam voluntatem Patris mei, qui sed qui actibus ct vita et moribus suis facit ab omni-
misil me (Joan. iv). Cujus ulique voluntas hsec erat, bus nomen Domini benedici. Et in istis complebifttr
ut gentes converterentur ad fidem. Quod si ul su- qiiod lertia prophetia Balaam designat, quia benedi-
perius docuimus, crassiludo culpabilis habelur, e centes Christo benedicentur, et maledicentes ei, ma-
contrario subtilitas laudabilis est habenda, quia et ledicti erunt. Propter quod omnimodis caveamus, ne
Spiritus sapientise, qui intelligibilis et sanctus et uni- per opera et actus nostros Christi nomen blasphe-
genitus et multiplex dicitur, similiter et subtilis esse metur, sed magis id agamus, vel benedictionibus
perhibetur. Et jaculis suis sagittabit inimicum. Ja- ejus parlicipes esse mereamurc
 755 B. RASANI MAURI MCHIEP. iOGUNT = OPERtJM PARS I. ?M
Iralusque Rataath conlrUBatac, complbsismahibus £ est eonsilium Dei ehuntio iibi et maihifesto. Reqtii-
ait: Ad muledicehdum ihiniicis ineis vocavile : qui- renti sahe hiihi, sicubi forle iti Scripturis divinis
bus, e conirario, tertid behedixisti>Revertere ad lo- sub hoc sermone simile aliquid dictum possit occur-
cum twffi. Decreveram quideni maghifice honorare refej visum est etiaffi illtid siifiilitef advefteridum
te, sed Dqminus privavit te honbre disposito. Osten- qtiod Apostolus ait: QuiS ehihi cbghovilsehsum Db-
dilur in his,' quia et Balac inlelligerit hori jam mihi, aul quis consiliarius ejiis fuii ? (Roih. li.) Hic
dsenioriumhiihisteflo decipi Balaaffi, sed Dei virtute enim quis, noh pro niillo, sed prP rafo vel exiinio
ad meliora tiansferfi:' et ideo dieit, Dominus privavii habetor. QuomPdo enim cognovit sensiim Domini
te hohore. Sed hsec qtise plaria surit transcurren- unigenitus siiijs, qriid dicit: Nehio novit Pairem nisi
tes, ad seqtiehlia vehiainus. Respondit Balaain ad FitiilSj et cui voluerit Films revelari ? (Luc^i;) Quid
Balac : Nuhtiis iiiis quos misisti ad me dixi : Si est efgo alitid scirePalrehi; nisi scire consiliuhi ejus
dederlt ihihi Balffl plenahi domum suam argehti et et sensum? Sed et Spifitus sanctiis, qui scfutatur
auri, non pbiero pribterire sermoheth Dei mei, ut vel etiani alta Dei, quid nisi seftsum ejus agnoscat?
boni quid vet itiiili proferam ex corde meo : sed Agiioscit ergo et Filius et Spifitus sanctus sensum
quidqnid Domihus ftiiserit; htib tbquari Sciens Ba- Dbfflihi, et hi quibiis vbluefit Filius reVeiare. Quod
laam quod non sibi pef ministros sPlitbs fespoiisa gj si agnoscit Filius serisiim Dei, est ergo et cbrisiiia-
deferrentur, sed ab eo qtii haberet offinium pote- riiitg ejuSj non ita accipiehduffi6st's qUasi ignofanti
statem t recle Videtur protestaiiis, noti posse vef- ei quid agat, corisiiliim det FilitiSj et Spiritus san-
bum Domihi transgredi, et facere illud piisilltim ctus. Sirilili ergo modP et Balaam, quia coiisiiii,
et magnum apiid seffielipsum. Non eiiim ille lb- quod ei revelaverat Deiis, parlicipem fatiiebat et
quebatur eij qui ppsset sacfificiis et hiunerfiius gnafiim Balac,-ait: Vehi, cohsilium tibi do.
permutari; sed ille: erat, apud querii hoh est com- Dixit Balattm filius Beor: Dixit konib cujiis obtn-
mutatiOj hec cohimtilatiPriis iihibra. Et iride nbh ratus est oeultis; dixit auditor sermohum DA : Qui
potest sacefdos mutari raereede, ubi Deiis riiu- nbvit doelrinam AliissiiHi, et visionem Omnipolen-
neribtis non movetur; Diseesstirus larfieh Balaam, tih videi; qui cadeiis aperlbs habet bculoSi Videbo
incipit iterurii prophetare et dicit: Veruihtumen per- euhij sed nbn ihbdo; intuebbr illiim, sed neh ptbpe.
gens ad pbpuhim meiim, dabo cohsilium, qtiid po- Qudmodb dighum erit lantiihi istiid ihtelligi de Ba-
pulus lUus faciai hiiic pbputb exlrehio lempore. Qtiod laairi ut sciat sciehtiam Excelsi, qtii etiaih Balac
juxta aliam editibheffi ita legituf: Vehi, comUium regfehi dPCtieflt, quoniPdo scandaluhi mitteret co-
do tibi, quid faciat pbpulus hic populbiuo, in novissihiis rahi liliis Israelj iit mandiicareiit immdlatai et for-
diebus? Sumpta igitur parabela, rufsum ait. Sed C nicafenlur. Vix enihi de sanctis prbphetis ant apo--
pritisquarii a'd explanationem eorum qiise pipphetse stolis iiivehiet aliquis tlictum, ijuia scientiam sciant
sunt vehiahius, velim reqtiirefe quis isle sensus est, ExcelSi: quamvis Paultts dixgfit , aUdisse se verba
vel qiiis ordo verbortitti, qtiod ait: Veni et cohsilium ineiiarrdbilia, quie hbn licet hbhnhi loqiii (H Gof.-
do tibi. Et cbnsilii qtiideni nihil daf e videiur, sed ait: xii); tatheh rion est pfPfessus habefe scientiani Ex^
Quod faeiurus sit poputits hic popUtoiuo in hovissiittis celsi; Pfbptef qtibd diligetitius iriteririanius, si forte
diebus; ei essBt utiqtie consequehtia, ut Videfetuf dignum aliqtiid Deus nobis' stipef hoc sermone feve-
Balaam pfophetare de his qusepopuliis lsraelfacturtis lafe dignettir. Iri libfo qui aptid iios (Jtiidem inter
essetpopulo Balac, vel cseieris gentibus; et qtioii ih Salonioiiis volumina haberi soletj et Ecclesiasticiis
viftute faciet, ita ut hon defelinqtiat Px urbibus Moab dicij aptid Gfsecos vero Sapiehtia Jesu filii Sirach
ullum qui salvus fiat. Sed et prOphetia riihiiominiis appellatuf; scriptuhi est: Omhis supientia a De'6 esi
qitam de Christo conjurigit in consequenlibus et cti- (Eccles. i). Quod fortasse possuhitis ita ihtelligefe5
cit: Orietur stella ex Jacob, et exsufgei Iiomode iiraei, quasi a Deo sit et illa sapienlia mundi hujus, quse
et vastabit orhnes prihcipes Moab, cohveriientef pe- destruenda dicitur, et principiim mundi htijiis; et si
sita videtur, si scripttim esset: Veni et propheto tibi. qua alia est, pef qtiaih faisa scieiilia commendatur:
Nunc auleni qhid dicemtis ad lioc qtiod scriptum est i 1) I riisi in ipso libello in consequenlibus dicereluf; non
Veni, cohsilium do tibi, quid faciet populus hic poputb est enith sapienlia nialitise discipliha. Per quod titi-
tuo? Requirahius ergb, qubmodP inieliigi debeat, que docei, quia omnis diseiplina qtise falsi aliquid
quod scriptum est, cbhsilium tibi do. De quo ssepe asseritj etiaih si vehemens videaluf; et vefi sihiilisj
apud riieipsiirii feqtiireris, nulluni putp exitiirii iiive- et qttse subvefti difficile possit, tariien hequaquam
nife seiiientice. Sed hec quod ait, consitium iibi do, lnijilsniodi seiehiia ad sapientise tilillum debeat ap-
coninitirii et usitatp mofe dicltihi putemus. Sed illiid plicari. Quid efgo est quod ait: Ohinis sapienlia a Deb
magis vidi e^3e cohvehieiis, quod ait, consiiium libi esi ? (EccL i.) llltid mibi sensisse videluf, quia omnis
do,ui ita dixisse iiitelligattir : Consilium divimini) pefitia, quse vel efga aftehi aliqtiam usui liumano
quod iii liPVissimisdiebiis implendtlih est, riunc mibi riecessafiS habeihf, vel Cujiislibet fei sciehtia, sa-
revelatiiffls apefiP libi el hiahifestci, tit seias quid pientia dicatiif a DPriiiho data. Deniqtie apud Job
populus hic faciet popiilo tiib. Et hdc hiPdo stafe scfiptiifii 6st: Quis dedit mulieribus texehdi scieh-
milii vistim est ppsse qiiod ait: Cohsilium tibi db, iiahi,'tt varietates disciplindrum ? Sed et ih Exodo :
quid facturus est pbpulus hic pbpulb luo, hoc Lbcutiis esi, iriqiiit, Doniinut ud Moysen dieehs i
757 ENARRAtlbNES 1N LIBRUM NUMERORUM.— LIB. III. 758
Ecce vbcavi homihaiim Beseleel filium Huri filii Or A A posteaquaffl dictum esl iii Evangelio,quia prwcesserit
ewtribti Judd, el replevi eiim Spirilti divino, sapienlice magcs usque ad Bethlehem,et venienssteterit supra
et iniellecius el disciplihm, ut ih oinni opere intelligat ubi erat puer (Matth. n), ultra non sit dictum, quia
et sit archkectus, ad operandum afgehtum et aurum vel discesserit inde vel evaniierit^ aut assumptasit,
et ces, etiapides repielibhis, ei omnia bpera fabrilia, aut ahquid omnino de hoc narralio evangelica desi-
et in lighb, ui operelur secundum omhium opera, ad gnaverit, sed hoc tahtum dixerit, quia venit et stetit
qum ego dedi eum. Sed et Eliab filium Achisamach supra ubi erat puer. Ne forle crgo sicut tempore
ex tribu Dan. Et dedi ih cor omni pfudenti inielle'- baptismij cum baplizatus Jestis ascendit de Jordane,
clum, tti faciaiit omnia qum conslhiii libi(Exbd. xxxi); apsrti sunt ei coeli, et vidit Joannes Spirituni Dei
Relegariiiisea quse in Daniele seripla sunt, de ipso descendentem, quasi eolumbam, et manentem super
Daniele et tfibus amicis ejus, quos Nabuchodonosor eum; et audivit vocem de coelo dicentem ; Hic est Fi-
res tribus anriis erudiendos tradidit, volens eos ih lius meus dileetus, in quo bene complacui (Malth. m):
sua, id est patria Babyloniorum sapientia scienlissi- ita et stella hsec,quaeVenit supra ubi erat puer et ste-
mos fieri. Ibi ergb scriptum est: Dedit, inquit, Deus tit, in Christo similiter remansit: sicut et Spiritus
eis inlellectum el pritdenliam in binni arle gramma- sanctus in specie columbsevenisse dicitur et mansisse
tica; el,Dahiel intellexit in omni visione et smnnis + •jj in eo; et sicut venisse Spirituffi Dei et mansisse in eo
(Dan. i)< Et post pauca : Et steierunt in cmispeclu ita accipinius, quod ntihquam ab eo recesserit Spiri-
regis, etih onihi verbb sapienlim et scieniim, ih qub tus Dei: ita et stellam, quaevenit et stetit stiper eum,
qumsivit db eis rex, iiivenil ebs decuplo super mnnes accipiendum puto, quod sic sleterit supef eum, ut
incantaibres et muijbSjqitm eraht in emni regibhe. nunquahi inde mota sit, et ideo deitatis ejtis indi-
Ex his ergo omnibus potest intelligi, quomodo et chim illam stellam fuisse opinor. Uhde et ordo pro-
Balaam dixefit de seihelipso : Qui scit scientiam Ex- pbetiae haec eadem consequonter ostendit, cum de
celsi, seilicet ut inlelligatur, qtiod oiigo totius seien- deitate quidein ejus dicit : Orietur stella ex Jacob,
tiajj ab ipso acceperit exordiuiri; vitio auteih lnU de humana vero natura, et exsurget homb de Israel.
manse maliliae aspifantibus et stibripientibuseliam ut in utroque, et secundum deilatem, et secundum
dsemonibus,in pefriiciem versa stint qiise pro utiii- humanitatem, Cbrisluspropiietatus eVidentef appa-
lale eoncessa sunt. Ilaic de eo, qtiod dixit, Sciehs reat. Et vastabit prihcipes Mbabi Moab quideni gens
scieiitiam Excelsi, a nobis pro viribtis discussa sinti est, cujus principes non alios esse quam spiritales
Videamus ergo quid est, quod in consequentibus di- nequitias et pfincipatus illos adversum qtios nobis
cit: Videboiltuin, sed hoh ihodo, ihluebor illum, sed luctamen est intelligimus. Hos ergo iste homo ex
non prope. Hoc adSalvaloris, Dominividelicet Christi Q ( Israel vastabit, euni exuet pfincipatus et potestates»
pertinefe advenlum creditur: de qup et in consequeri- et affiget illos cruci suae. Neque enim poterat salvare
tibus dicit: OrUtuf stella ex Jacobyet conshrget homo Moabitas, et ad Dei agnitionem perducere, nisi prin-
AeIsrael. Vldeiidum eum dicit esse sed non modo : cipes illos, qni in eis dominalionem impietatis tenue-
boc est, non eo tempore, quo ista loquebatur : In nb- rants devastasset. Et prmddbitut bmnes fitios Selh.
vissimis enim diebus ubi venit plenitude lemporuin, Seth fiiius est Adam, de qiio Eva dixit cum «atus
misit Deus Filiiim suum. Sed si seeundum alia esset: Suscttavit enihi mihi Deus semen aliud, pro
exeniplaiia legere Voluerinius ita : Ost^ndam ei Abel quem occidit Cain (Geh. v). Iste est efgo Seth,
et hon tnodo; bealificb ei hbn appfbpihquat: hon ^ ex quo omne htimanum in hoc ffiuiidoducitur genus.
ad hurie Balaam, pef qtiem haec dicuntur, sed Nam de Cain, qui nali fuerant, diiuvio perierunt.
ad illos quofuih pefsonaffl haberi in hoc diximus, Filii ergo sunt Selh oniries hPniines qui in hoc
referetur. Illi ehim doctofes Iegis et scribse, osleh- miindo sunt. Et cum diciluf, deprmdabilomnesfilibs
duiit Giirislum iii iege et proplielis prophetatum, sed Ser/i,praedam sic accipe, sicut in superioribus inter-
nori modOjhoC est, non in eo tempore quo venitj pretati, suscipit omnes filios Seth, victis adversariis
sed cum plenitudo gehliufflintfoierit, et omnis Israei daemonibus,-eos qui sub ipsorum; dominatione tene-
salvari incipiet, tiiiic eurti osleridenl, et ttinc beati- jp bantur, Christus quasi praedam victorise suse ducit,
ficabunlj quetii modo blaspbemant. Sed hoc tempus et spolia salutis reportat: sicut et in allis de eo scri-
in quo lioec fulura surit, non appropinquat : loiige ptum est, quia ascendens in allum, captivam duxit
enim est, et ih ipso sseculifine spefandum. Et ideb capiivitatem (Psal. LXVII).Captivilatem scilipet illam
ait: Oslehdaih illi, sed non modo. Dli, hoc est populo humani generis, quam diabolus ad perditionem ce-
qui lunc saivabitur. Post haec: Orielur, iriquit, stella perat, iste rursus captivam duxit j et a morte revo-
ex Jacob, et cohsurget virga de Isfael, et petcuiiel cavil ad vitam. Utiriam ergo a me caplivum habeat
duces Mbab,vastabitque oinnesfilios Seilt; el erii Idu- semper Jestis, et me ducat in praedam suam, et ego
mma possessibejus. Hwreditas Seir cedet inimicissuis. tenear ejus vinculis alligatus, ut et egb dici merear ,
De liis in superioribus diximus, qtiia evidehtef de vinctus Chrisli JesU, sicut Patilus de semetipso glo-
,
slella quae niagis in Oriente appaftiit, profitetur : riatur : Et eritEdom hmreditas, eterit hmreditasEsau ,
qiia duce venerunt ad Jtideam, requirentes eum qtii ihimicis e}us(Ephes. m). Edomidem est qui et Esau. '
nalus est regeni Israel; et reperlum oblatis muneri- Hic secundum histofiam quideffl ihimicus est Israel,
biis adPfaverunt. Sed ffipvet me quod ipsa stella sed in kdvehtu, inquit, Chrisli etiam ipse haereditasejus
 759 B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT.OPERUM PARS I, 760
erit: hoc est vecipielur ad fidem, nec excludetur abi A qui desideria ejus refrenat, qui cupiditales ejus re-
haereditate Christi. Si vero spiritaliter advertamus, secat, qui luxuriam ejus resolutionemque castigat, et
Edom caro intelligitur, quse adversalur spiritui, et5 iu uullo prorsus facit voluntatem suam, sed volunta-
est ejus inimica. In adventu ergo Cbristi, cum sub- tem Dei, et per hsec perire dicitur anima. Perit nam-
jecta fuerit caro spiritui per resurrectionis spem, que vita ejus prior, et incipit novam vitam, quse in
etiam ipsa ad hsereditatem veniet. Non enim sola Christo est, dueere. Simile autem huic dicto etiam
anima, sed et caro, quse aliquando fuerat inimica, illud est: Si ccminbriamur et convivemus(II Tim. H).
per obedientiam spirilus consors futurae hsereditatis Et illud : Si autem mbrtui estis ab elementis mundi,
existet. Israel vero forliter aget, hoc est quod dicit qubnibdbvelut vivenlesin hoc mundo decernitis? (Col.
quia tunc Edom vel Esau, hoc est carnis natura, in ii.) Necessaria ergo in his declarantur, quia perdit
haereditatis societatem vocabitur, cum Israel anima animam suam in hoc mundo, qui cum Christo mo-
videlicet facta fuerit in virtute, et decenter fuerit• ritur;et qui sic eam perdiderit, inveniet eam, ibi
repleta virtutibus. Si enim anima non yeniat ad vir- sine dubio ubi dicit Apostoius : quia vila veslra abs-
tutes, sed in ignavia perseverel, nec caro ad hsere- condita est cum Christo in Deo (Col. m).
ditatem veniet, sed ad judicium illius, qui pbtest Cutnque vidisset Amalec, assumens parabolam
animam et ccrpus perdere in gehennam(Matlh. v). B ait: Principium gentium Atnatec , cujus extretna
De Jacob erit qui dominetur et perdet reliquas civi- perdentur. Primitiva neeessarium mihi videtur re-
tales. Dominus videlicet Christus, qui de semine quirere in Scripturis divinis, quibus in locis vel quo
Jacob secundum carnem natus, in mundum venit: in tempore, nomen Amaiec scriptum sit, quo velex
cui secundum sancti Evangelii attestationem, data genere gens ista descendat. Facilius enim quod
est mnnis pbtestas in ccelbet in terra (Malth. ult.); quseritur agnoscitur, si ex pluribus locis, quse de
ut in nbmine Jesu bmnegenu flectatur, ccelesliutn,ter- eadem seripta sunt, proferantur. Igitur in Genesis
restrium atque infernorum, et mnnis lingua confitea- lectione, ubi quinque reges convenerunt ut expu-
lur, quia Dotninus Jesus Christus in gloria est Dei gnarent quatuor reges qui regnabant in Sodomis,
Patris (Philip. n): ipse associata sibi civitate Dei, post aliquanta ita refertur : Et venerunt ad fonlem
hoc est Ecclesia catholica, perdet reliquas chitates, Masphat, ipsa est Cades ; et percusserunt omnem re-
conventicula sine dubio haereticorum, ac munimenta gionemAmatecitarum,etAmorrhmorum,quihabilabant
pbilosophicorum dogmatum, qui contrarie sentiunt in Asdsonthamar (Gen. xiv). In his primo locisAma
atque agunt fidei catholicae. Sed neque silendum lec memini nominatum. Sed requiratur fortassis,
arbitror, quod in quibusdam exemplaribus hic locus utrum dusegentes ejusdem nominis habeantur : quo-
ita legitur : Exsurget, inquit, Jaccb, et perdet libera- C niam quidem et in catalogo filiorum Esau, et du-
lum de civitate. Nec in hoc solum, sed in omni pene cum qui ex ejus genere descenderanl, refertur Ama-
prophetico slylo quae dicuntur, involuto satis et lec. Ita enim scriptum est : Hmc sunt autem gene-
obscuro sermone dicuntur. Non enim sanctos spre- rationes Esau patris Edom, in monte Seir. El hmc
vit, qui de his scribi voluit, ut palam haecet pedi- nomina filiorum ejus: Eliphaz filius Adm uxoris
bus, ut ita dicam, imperitorum conculcanda pone- Esau; Raguel quoque filius Basemath uxoris ejus.
rentur; sed ita providit, ut cum publice habere Fuerunique filii Eliphaz : Theman, Omar, Zepho et
videantur, sermonum tamen obscuritate condita in Gatlian, et Genez. Erat autem Thamna cmicubina
arcanis, et in secretis obtecta servenlur. Et nunc Eliphaz filii Esau, qum peperit ei Amalec. Et post
ergo quod ait, perdet liberatum de civitale, nisi ad pauca : Hi duces filibrum Esau, filii Eliphaz prinib-
consuetudinem propheticam respicias de qua dicitur: geniti Esau. Dux Theman, dux Omar, dux Sephu,
Omnis prophetia non potest propria absolutione con- dux Cenez, dux Ckbre, dux Gathan, dux Amalec
stare (II Petr. i), valde diflieilis videbitur intellectus. (Gen. xxxvi). Hic ergo Anialec, filius fuit Eliphaz
Videamus tariien, si forte hoc modo poterit expla- primogeniti filii Esau, natus ex concubina nomine
nari. Civitatem bunc mundum intelligamus, sicut et: Thanina. Sed redeamus ad primam de Amalechcom-
in Evangeliis dicilur de luxurioso filio, qui dilapi- memorationem, ubi qui reversi sunt et venerunt ad
davit substantiatn palris, quia accessit, inquit, ad fontem judicii, qui vocatur Cades, interficient om-
quemdam primarium civitatis in regimie illa, a quo nes principes Amalec. Cades interpretatur ablin-
receptus in agrum mitiiiur porcos pascere (Luc. xv). genspcpulum. Igitur hi qui revertunlur ad sanctum
Et baec ergo civitas cujus ille primarius erat, mun- et convertunt se ad sanclificationem, interficiunt et
dus hic intelligilur. Igitur de bac civitate liberalum, perimunt Amalec, illum scilicet qui ablingit po-
lioc est quem liberat Cbristus, de boc mundo perdet puium, vel declinat populura. Quis autem alius est
eum. Dicit enim ei: Quia qui perdit animam suam qui declinat populum a Deo, nisi virtus contraria et
prbpter me, salvam faciet eam (Matlh. xvi). Salutari spiritales nequitiae? Horum ergo principes, qui sunl ?
ergo perditione perdet Jesus,cum quem de hujus Illi sine dubio principatus, adversus quos sanclis est
mundi civitale liberavit. Et nos itaque, qui ad salu- colluclatio. Adversum principatus enim et potesla-
tem venire volumus, et de hoc mundo liberari, de- tes, et mundi hujus rectores, sint eis agones : quos
bemus animas nostras perditione utili et necessaria tamen superare non poterunt, nisi convertantur ad
perde.re. Perdit enini animam secundum Christum, sancliinoniam. Ipsa sanctimonia tamen, quse est
761 ENARRATIONES IN LD3RUMNUMERORUM.— LIB. m. 762
Cades, fons est judicii. Omnis enim qui se ad sancli- A. pedum, et serpentium, serviendo creaturse polius
moniam convertit, habet semper ante oculos suos quam creatori. Sicut enim in populo Dei scriptum
fontem judicii. Prospicit enim judicii diem, etpurifi- est, initium Christus, sic, e contrario, in populo qui
cato cordetam malorum pcehas, quam piorum bea- declinat a Deo et gendlis efficitur, initium est Ama-
titudines contuetur. Et hsec faciens omnes Amaleci- lec : cujus extrema perdentur, hoc est finis ejus
.taruni principes prosternit et dejicit. Si qui autem erit mors, non ista quidem corporea, sed illa spiri-
non se converterint ad Cades, id est, ad sanclimo- talis quaeperpetua est. Sive, ut alia editio habet, se-
niam fontemqtie judicii, neque futurum judicii co- men ecrum peribit. Semen eorum est persuasio et
gitant diem, isti subjecti sunt principibus Amalec. doctrina, qua docuerunt homines declinare a Deo.
Nunc autem videamus et istum Amalec, filiuin Eli- Istud ergo semen malum, et doclrina pessima, non
phaz primogeniti Esau, quem peperit ei Thamuas; ipsi in quibus seminatum est, peribunt. Ipsi euim
concubina sua : cujus pater est Eliphaz, qui inter- cum conversi ingemuerint, salvi erunt. Et vide, si
pretatur Deus me dispersit. Maler autem Thamnas, nontalis expositio, etiam illis convenienter obsistat,
quaeet ipsa primo quidem est deneger, deinde imer- qui Deum Iegis velut duritise et crudelitatis accu-
prelalur defectio commota. Et necessario utique, sant; qui non solum gentem Amalec, sed et se-
qui ab his talibus gignitur, hoslis est Israel, vei de- B nien ejus pronuntiet periturum, cum gens quideirf ad
clinanspopulum. Primus enim ipse Hsebraeosegressos spirilales nequitias referatur, semen vero ejus, do-
ex iEgypto, bello aggressus est in Raphidim, tunc clrina supersitionum gentilium, et cullus idolorum,
cum Moyses ait ad Jesum : Elige tibi viros et exi, et atque omnis secta, quse a Deo populum declinare
confligecum Amalec crastino; et ecce ego sto in verlice suadeat, exponatur. Commemorat autem prophetia
collis, et virga Dei in manu mea erit. Et fecit Jesus post Amalec , Cinaeum dicens : Vidil quoque Ci-
sicut dixit ei Moyses, et conflixit cum Amalec. Moy- nmum, et assumpta parabola ait: Robustum quidem
ses autem el Aaron, et Hur, ascenderunt in verticem est tabernaculum luum, sed si in pelra posueris ni-
collis. Et factum est ut cnm levaret manus Moyses, dum tuum, et fueris eleclus de stirpe Ceni, quandiu
invalesceret Israel. Cum autem deponeret manus pbteris permanere ? Cinseus possessor interpretatur.
suas, invalescebat Amalech (Exbd. xvn). Et post Et qui sunt qui praesentia possident, nisi hi qui in-
pauca iterum scriptum est, quia fugaverit Jesus Ama- genio sapienlise saecularis callent? Qui in hoc vera-
lec, et pbpulum ejus gladib dejecerit, tunc cum Do- citer robustum sibi habitaculum construunt, si per
minus dixerit ad Moysen: Conscribe hmc ad memo- humilitatem parvuli apud semetipsos facti sunt, in
riam in libro ; et da in auribus Jesu, quia delens de- Christi sublimitate nutriantur ; si semetipsos rafir-
lebb menibriam Amalec de sub cmlb. Et mdificavit ^1 mos sentiant, et excelsa humilitate cogniti, Redem-
Mcyses allare : et nbminavil iipmen ejus, Deminus ptori fovendam mentis fiduciam ponant. Summa
refugium meum, et ail: Quia in manu bcculla, hoc non appetant, sed omne quod praeterit, cordis vo-
est, invisibili, Dominus expugnabat Amalec, a gene- latu transcendant. Videamus sanctum virum, quali-
ratione in generalionem. Sed in Deuteronomio ita ter in petra ponat nidum suum. Ait enim : Nbstra
scriptum est: Memento quanta fecerit ibi Amalecin conversatib in cmlisest. Et rursum : Qui cum resusci-
via, et excidit caudam tuam, omnes qui labbrani pbst tavit nes, el considere fecit in cceleslibus, in petra
le. Tuautemesuriebas et labbrabas,et non limuitDeum ponit nidutn quia prbfectb in supernis figit cbnsilium,
(Deut. xxv). Observa ergo et hic quomodo Amalec (Phil. m). Non vult mentem in fluxa dejicere : non
obstitit Israeii in via, sed tamen non potuit caput vult per abjectionem conversationis humanse in in-
ejus abscindere, nisi caudam tantum, id est, in eos fimis habilare. Tunc Paulus fortasse in carcere te-
potuit obtinere, qui retro positi erant, qui ultimi se- nebatur, cum se sedere cum Chrislo in cceleslibns
quebantur; nec ea quse retro erant obliviscuntur, testatur. Sed ibi erat, ubi ardentem jam mentem
extendebant se ad ea quse inante sunt. Et ideo puto, fixerat; non illic ubi illum necessario pigra adhuc
quia Dominus praecipiebat in Evangeliis dicens : caro retinebat. Et si fueris, inquit, eleclus de stirpe
Nemo millens manum suam ad aratrum , et retro re- Ceni, quandiu pcteris permanere ? Ceni nidus meus,
spiciens, aptus est regno Dei (Luc. ix). Et merito. sive possessio interpretatur. At hi qui fuerint de
Si enim retro quis intuens fuerit, in cauda abscin- stirpe Ceni electi, hoc est de sapienlium numero,
det eum Amalec. Quod ait, initium gentiutn Atna- veritatis fuerint veri investigatores inventi, diu pos-
lec, certum est, quia nullo pacto ad illum qui tunc sunt permanere, quia vita longaevivivent perpetua.
erat in carne Amalec, referri possit. Neque enim Unde per prophetam dicitur : Qumrite Dmninum,
primus erat antiquitatis origine, sed ad invisibilem et vivel anima vestra (Psal. LXVIII).Et alibi per
Amalech melius referetur, qui declinando populos a ipsam sapienliam dicitur : Qui elucidant me, vitam
Deo, et faciendo gentiles, ex Dei cultoribus Amalec mternam habebunt (Eccl. xxiv). Alia autem editio
nominalur. Et inde recte initium gentium dicitur, sic habet: Si posueris in petra nidum tuum, et fue-
quasi talis qusedam virtus contraria quse prima ini- rit tibiBeor nidus astutim, Assyrii caplivum te ducent.
tium dederit, ul homines genliles fierent, mutando Videtur mihi quod Cinseum non valde culpabiliter
gloriam ineorruptibilis Dei in similitudinem imagi- nominet. Ipse est enim cui in superioribus dicebat
nis fiorruptibilis hominis et volucrum> et quadru- Saul: Discede de medio Atnalec, ei non percutiam
765 B. RABANI MAURIARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS I. 7C4
te, quia iti fecislimiseriebtdiam iii Israel, cum ascen- A perabunt Assyrjps, vastabunt Hebraos, adextremum
derei de Mgypto^ De hoc efgo et nuhc dicitur, quia etiam ipsi peribunt. Hoo quantum ad litteram p.erti-
vaiida slt habitatio ejiiSj si pohat riiduni suum in pe- net, prsedicere videlur more propbelico, quodjuxta
tfa. Petfa Christus esl; Si ergoponat nidum suumin tempus incarnalionis Domini, Romanorum duces,
de Italia cum exercitu prpgredienies , Assyciorum
petfa, valida est habitalio ejus, si tamen non fiat ei
Beor, nidus astuliae. Beor pater est Balaam, qtii regnum atque Hebrseoruni, nec non pmnium Orienr
potest accipi in persona haereticortim : ut hoc dici taliumpopulorumsuperantes,in squmdominiumcon-
videattir, quod salvuspossit esse Cinseus, si ponat in versuri sunt; qui el ipsi poslea ipsum regnum juxta
petra niduffl stitim; boo est in Christo collocet spem propheliam Danielis perdent : quia secundum vi-
suaffl, et nori cum haereticorufflcircumdet et cir- sionem statuse, pars qusedam pedum ferrea fuit,
cumscribat asttitia. Nam si hoc fuerit, nihil ei pfod- pars vero qusedam fictilis. Secundum allegoriam
eril, quod in petraj qui est Christus, collocatus vide- autem, significat Dominicum adventum in fine tem-
lur. Ab Assyfiis Cnlm Captivabilur, malignis scili- porum, quod occidentalis pars urbis figurat, pmnia
cet Viftutibtis qtiaeeos eaptivos ducunl, et in pole- regna mundi, gladio spiritus, boc est, verbo Evan-
statem aecipiunt, quoshceretictiserroribusinvolverit. gelii edomare, et a carnali sensu averlendo, ad spi^-
Videlur sanej sectiiidum hanc expositionem quam B . ritalem iritelligentiam convertere. Alia aulem editio
de Cinseoedidimus, et conjunctio interturbare sen- hunc locum sic habet: Exibuni de manibus Ciiio-
sum. Sed scieridum est quod vernaculum est Hebraae rum, et affligentAssyrios. Citii interpretantur plaga
lingtiae et conjunclione frequenter uti, ita ut inter- finis. Hi ergo qui conversi ad Doffiinumet a Christo
dtiffi abundet et in necessariis; ut in noslraapparere efudili, plagam quse in fine ssecuh impiis veniet ef*
lingua Videatur inserta. Quod utique cum venia ac- fugiuht, ipsi affiigent Assyrios : lioc est, hi qui
cipiendum est. Habet eniin unaqusequelingua ajiquid in agone pietalis positi conterent Salanam sub pe-
proprietalis, quod apud alias linguas viliosum vi- dibus, ipsi aflligent Assyrios, daemonumscilicet gen-
dealur. Et hic ergo el conjunctio quasi abundans ha- tein. Calcabunt namque super serpentes et scorpio-
benda est et superflua. Caveat ergo Cinseus, qui in- nes, et stiper omnem virtutem inimici; et affligenl
terpretatur pcssidehs, caveat, inquamj etiam si pos- Hebfseos, et ipsi pariter peribunt. Hebraeiirahseun-
sideat et promereatur istam gratiain, ut in Eccle- les ihterpfetantur. Iste ergo ipse popuius etiam He-
sia Chrisli sit, ue forle astutia Beor circuihveaiat braeus dicitur, quia tfansit de J5gypto ad lerram rc-
eum, et declinet ad dogmata prava et perversa, et profflissionis, de tenebris ad luceffij de morte ad vi-
ab hoc tradatur Assyriis. Qui enim blasphemant in tam. Sed quoniam hsec, ut diximus, non sine agone,
Ecclesia posili, tradunlur Satanae: sicut Phigelus et G < non sine magno certaffline polerit obtinere, quasi in
Herniogenes, de quibus Paulus dicit: Qucs tradidi, agone polius, nunc affiigit, nunc aflligitur ; et nunc
inquit, Saianai, ut discant twn blasphemare(I Tim. csedit adversarium , nunc ipse ab adversario ver-
n). Proplerea ergo Assyfiis tfadilur, quia declina- beratur. Affiigentergo ipsi etiam Assyrii Hebrseos,
verit in hsereticam blaspbeniiaffij quia Assyrii inter- hoc dstj populuffi Dei, sicut affliguntur ab eis. Sed
prelantur diriyehtes. Et ob hoc tradunlur eis, qui ipsij id est, Assyrii, cuni haec fecerinl, etcum vires
tradunlur noh ut pereant, neque ut. penitus inter- stias onines erga Hebraeosaffligendoseffuderint, sta^
eanl, sed ut dirigantiir et cofriganturs et sicut Pau- liffi etiam peribtint ipsi. Quod ergo ail: Et affligent
lus ipse dicitj ui discant nmi blasphemare. Post hsec Hebrmos, et ipsi pariler peribunt, non ita accipien-
vero Balaani prophetise stiae sermoneiri iii his con- dum est, quasi pariter cum Hebrseis peribuht et
cludit diceiis : Assyrii; sed pariler, id est, statim ut hsec fecerint,
Assuniplaque parabela sua, iterum Ibcutus est: ul Hebrseos afflixefiiit, etiam ipsi peribunt. Pariter
Heu! quis viclurus est^ quandb ista faciel Deus? Ve- enim Gisecus serriio pro stalim ponit. Hic ergo erit
nienl in itieribus de Iitllid, supetabilni Aisyriosj iia^ fiiiis omriiuffiul et Asstirs cui credebantur hi qui d&-
stabuht Hebrmos, ad exireihumaulem ipsi pefibunt. linquebaht ex pbpiilo Dei, vel in interitum carniSj et
Quod per singula per pafabolam loqui dicitur Ba- spiritus salvus fiat, vel ut discerent non blasphe-
laam, legenii incutit pudorem, ne quid iu his qtiae mare. Pefibit enim ipse ab eo, qui potestatem babet
dicuntur, non qtidsi in parabola, sed secunduin litte- perdere iri gehennam. Dicitur eniin eis a juslo ju-
ram dietum putet. Ait ergo : 0 quis vivet ciiffifece- dice : Ite in igneih mternum, quemprwparavit Deus
rit hsecDeus? Hic Vitam iiorihanc coiiiriiunenii sed diabblbet angelis ejtis (Maith. xxv). Ibi ergo peribit
illam noiriinat quse secunda est. Et hoc est qiiod di- Asstir. Et quideni prout aliquando et una ovis ex
cit, quia dum hsec offinia fient, cum orietur aslftim cehtum ovibus, sed hanc ovem paslor boiius relictis
ex Jacob, et surrexit homo de Israel, et deleverit noriaginta novem ovibus in montibus, descendens
Anialec, el semeii ejus perdiderit, hoc est, ciim ad Vallem; hanc liostranivallein lacrymarum, et re-
advenerit ChrisltiSj el idolofum ciilttim deslruxerit, qiiifpns iiivenit, atqiie impositam humeris suis re-
aique omnium dseinonuni subjecerit poteslatem, poftavit, et illi numero, qui iii superioribus saivus
quis erit ille laffi beattiSj lahl felixt qui hsec videatj manebat, adjunxit. Iste autem Assuf, qtii in fine
boc est, qui senliat et inlelligat el credat, qtiia hsec piiiriium dicituf periturus, nescio aliqhando aut
>(a fecerit Deus ? Venient in trieribus de Ilalia, si> qusefi pBssit, aht inveniri. Pcfit ergo hon efrore|
705 ENARRATIONESIN LIBRUM NUMERORUM.— LIB. III. 766
sed judieib; iiec lapsu ffiotus, sed perseverantia A j carenlur (Apcc. n). Ergo temporibus Jbannis hpostoli
erant quidam in Ecclesia illa ad quaffl sef ibebat, do-
perduratus.
centes doclrinam Balaam. Pulas-ne ita accipienduui
SurrexUqtie Bdlddm, bt reversus esl in Ibcum est, quod fuerint in illis diebus, qui dicerent se do-
suutn. Et Balac via qua veherat rediit. Postquam cere ea quse Balaam doouit, el qui profiterentur se
Balaam propheliam suam finierat, reverti dicilur in dogmatuin et tradilionum illius esse doctores ? An
locum suum, et Balac via qua venerat redire; nec illud polius debemus adverlerej quod si qui faciat
aliquid hoc in loco de cjus consilio dato ad decipieh- opiis quod fecit Balaam, is doclrinam Balaam docere
duiu Israel nafrat, sed tanttimmodo dicit, quod ap- videatur ? Sicut et doctrina Jezabel in eadem Reve-
plicuisset Israel in Sethim, et pollutUs sit populiis latione meniofatur, non quo aliquis ex disciplinis
fornicans iirfilias Moab , qusevocaverunt eos ad sa- Jezabel doceat quae illa tradidefit, sed quod si quis
crificia idolofum suorum; et manducavit populus de verbi causa aut prophetas Dei persequatur ut illa
sacrificiis eorum , et adoraverunt idola eorum. Et facit, aut idolis aliquos decipiat, vel falsis circumscri-
consecralus esl Beelphegor, et iratus est Dominus ptionibus perimat inhocentes, iste dicitur Jezabel
fufore contia Israel. In his ostenditur illud quod teuere doctrinam. Sic ergo et si quis malis consiliis
saepememoravimtis : quia Balaam posteaquam Dei li ] scandala generet populo Dei, et offehsionemdivinam
virltil.e conslrictus , non est pcrmissus inaledicere atque iracundiam cceiestem pfovocet piebi vel idolo-
Israel, volens lamen placere regi Balac, ait ad eum ruin sacrificiis communicandO)vel stupris ac libidini
sicut seripluni est: Veni, cmisilium db libi; el quid serviendo, hic doclrinam Balaam tenere diccndus
consilii dederit, ibi non aperuit. In posterio- est. Esl ergo exsecrabilis etiam cofporis forhicatio.
ribtis tamen istius libri Numeroriim scriptum re- Qiiid enim ita exsecrabile quam templum Dei vio-
fertur, sed plenitis in revelalione Joannis : Ha- larfij ac lollere membra Cbrisli, et facere membra
bes, inquit; ibi tenentes doctrinam Balaatn , qiti. meretficis ? Multo lamen magis exseerabilis est ge-
docuit Balac, ui milleret smhdaliim in cmispe- nefalis illa fornicalio, in qua omne genus peccati
clu filibruin Israel, ut manducarent idblis ihimo- pafitef continetur. Generalisautem forhicatio dicilur,
lala, et fornicareiitut (Apoc.H). Ex boc efgo apparet, cuni anima» qusc ih consortiuni Verbi Dei adscita est,
quod nequitla ustis sit Balaam, et corisilium dederit et matrimonio ejus quodam modo sociata, ab ullo
regi talia qusedam dicens ad eum : Populus hic non aliP alieno, scilicet adversario illius Viri qui eam sibi
propriis vitibus, sed Detim colendo Vincit, etpudici- despoiidit, iii fide corruQipilur et Violatuf. Est ergo
tiam consefvarido. Si vis eum vincere, prinio eorum spoiisiis et vif animseniurtdseet pudicsBjVerbum Dei,
pudicitiam dejice, et spohte vihcentur. Sedadrer-' G qui est Christtis Dominus; Sicut et Apostolus dicit
sum hsec non virtute militum, sed mulierum decore vel scribil: Vblbautem vbs omnes nhi vito virgihchi
pughandum est; nec afmorum rigore j sed niollitie casiath exhibere Christb. finieb auieih, he fbtte sicui
femiuarum. Procul ergo hinc * pfocul aniove arma- sefpens seduxii Evain aslutiu sua, ita cbrrumpahlur
torum manum, et electam cengtega specieni pueila- sensiisveslri a simplicitute s qum est iti Christb Jesu
ruin. Ludehtes pedibus efant; martibusque plaUtfen- (II Cbr. Xi). Dohec igituf aniffia adhseret sponso suo,
tes. FOfffia vitieit afinatos, ferruih pulchriludo ca- et atidil verbuffi ejus* et ipsum compleclitur, sine
ptival; Yincetiluf a specie; qtii non vincuntuf ad dtibio ab ipso suscipit semen verbuin Dei. Et sicut
prseliuni. Veftiriitibi senseriht eos mulieres Moabitse ille dixit: De tiffiore tuPj Doriiinei iri Vehtre cpncepi-
vel Madianitaemantis dedisse libldiiii, ei peccato iri- ffius et parturivimuSj ct pef spiritum saltitis ttisefe-
clinasse cefvicesj nPh pritis semetipsas cupieiilibus cimus siipef terras; Si ergo sic de Cbristo cOhcepit
prcebeaht, quaffl de sacfifieiis idtilorum acquievefint anima; facit filios pro qtiibtis dicatur de ea, quia
degustare, ul cogehte libidirie, corisiliis obiemperent salva erit pef filiorum genefatiortem, si permanserit
femihartinii et consecreriluf pritis Beelphegorj quod iti fide et charitale cum sobrietate. Inde riascetur
esl idoluih turpillidiriis. Hiccftieruht cohsilia Balaahi. genefosa pfogenies; indfe pudicilia oriettir; inde
Quibiis acceplis, Btilacfex parat eohtinuo exetcituffl$' justitia; inde ffiansueliidoel charitas, atque omriium
nori armis, non vifibus; sed femineo nitore compo- Viriulum proles veneranda succedet. Quod si infelix
sittim. Non ftirofe beilico, sed libidinis flanima suc- anima divini verbi dereliqtieril sancta cohnubia, et
censtiffiiHsecergo sunt qusenos historise lexttis edo- in adulterinos se Complexusdiaboli^ aliortimque dse-
cuit. Vefum qtioriiam Joahnfes ih fevelatione suaj mohum illecebfis decepla tradiderit, generabil sine
ea quae in lege securidum liisleriam sDripia sunt,- dtibio etiam ihde filios, sed illos de quibus scriplum
addtiCit ad mystefia diviria, et sacramenta qusedarii est: Fitii autem adultefbriim imperfecti erunt, el ini-
in bis edocet cohtinefi, necessafitiffl eliam videtufs quo cbncubilusemeiiexlermihabitnr (Siip<m). Omnia
secundum qtiod ille sensit, nos quoqtie ab illo datairi ergo pecciitaj filii siirit adtilteriij el filii fomieatioiiis.
expositiohis fegulam sequi; et pfimo riieriiorafe ea Unde ostertdittif qtiod per sihgulaquocque qua 1.gerl-
quse ad glorialh Eeclesiae ciijtisdahi scfibehs dicit i mus; parit anima hostra et genefat filiesj sensus sci-
Habes ibi qtwsdam, qui tcnenl doclrinahi Baldam : licet et opera quaegerit. Et siquidera secundum le-
qtii docuil Baldc millere scahdulum ih cbhspeclufilib- gem est quod geris, et sectiridum verbuin Dei spiri-
rum Isratl, ut iiiahducatent idblis ihwbtula, et fottli* tum parit salulis, et pfoplerea salvabitur pef fiUprum
767 B. RABANI MAURIARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS I. 768
generationem.. Yerumtamen applicuit Israel in Se- Atio. A Sed isli adoraverunt idola, et eonsecrati sunt
thim, sicut Scriplura narrat, Beelphegor. Beelphegor idoli nomen est, quod apud
CAPUT VIII. Madianilas praecipuea mulieribus colebatur. In luijus
De eo quod fornicalus est populus cum filiabus Moa- ergo idoli mysteriis consecratus est Israel. Inlerpre-
bitarum. tationem nominis ipsius cum requireremus altenlius,
(CAP.xxv.) Morabalur autem, inquit, eo tempore inter Hebrsea nomina hoc tanlum invenimus scri-
Israel in Selhim, et fbmicalus est populus cum filia- ptum, quia Beelphegor species sit turpiludinis ; no-
bus Mbab, qum vbcaverunt eos ad sacrificia sua. At luit tamen declarare, quse vel qualis species, vel
illi cotnederunt et adoraverunt deos earum. Initiatus* cujus esset turpitudinis : honeslali credo consulens,
que est Israel Beelphegor. In interpretatione Hebrai- qui interpretalus est, uli.ne auditum pollueret au-
corum noniinum, Selhiin invenimus in lingua nostra dienlium. Igitur cum niultse sint lurpiludinum spe-
respcnsibiiem vel refutationem dici. Appiicuit ergo cies, una eliam ex pluribus turpitudinis species,
Israel ad responsionem vel refulationem. Non bene Beelpbegor appellatur. Unde sciendum est quod om-
applicuit. Vide denique quid incurrerit. In hac man- nis qui aiiquid lurpe committit, et in aliquam speciem
sione positus, fornicalus est cum mulieribus Madia- turpitudinis declinat, Beelphegor Madianitarum dse-
nitarum, et refutatus e.st a Deo : quia non solum B ] monio consecratur. Sed et per singula peccata quse
fornicatus, sed et idolis gentium consecratus est; et commitlimus, maxime si jam non subreptione aliqua,
comedit ex bis quae fuerant idolis immolala : quae sed et studio affectuque peccamus, illi sine dubio
utique exsecrabilia sunl apud Deum. Quis enim con- Domino, cui peccatum illud quod admisimus inope-
sensus templo Dei cum idolis ? Verum ergo etiam rari curse est, conseeramus.
de his, quaeapostolus Paulus ad Corinthios scribit, El iralus Dominus Israel, ait ad Moysen: Tolle
dicens : Si quis auiem te viderit scienliam habentem cunctos principes populi, et suspende ebs contra solem
in idblib recumbere, nmine conscientia ejus, cum sit in palibulis, ul avertatur furor meus ab Israel. Iratus
infirma, mdificaturad manducandum imtnolata (ICor. Dominus de fornicationibus Israel et carnalibus et
viii)? valde miraius sum. Videtur enim non tam rem spiritalibus (nam et filiabus Moab se impudice mis-
ipsam gravem pronunliare, quam illius offensam, qui cueraiit, et idolis fuerant consecrati), hoc ad Moysen
haec videns simili provocalur exemplo, cum non si- dixit, ut ostenlaret Domino duces populi contra so-
mili scientia muniatur: ita ut ostendat eum, qui lem. In quo verbo intelligitur eos jussus esse cruci-
habet scientiam et recumbit in idolio, non tam sui figi, ut hoc sit: Ostenla eos Domino conlra solem, id
quam alterius damni efficireum. Sed vide ne fortei est, palam in conspicuo lucis hujus. Nam Grsecusait,
non hoc solum fiebat apud Corinthios, ut in idolio G * naptxxiuyp.KTitroi):
quod diei possit exempla, quia pa-
recumberent, et immolata idolis manducarent, sed radigma exemplum dicitur. Nam praeler LSX inler-
forte quoniam studiosi et Grsecarum litterarum ho- pretes, Aquila perhibetur dixisse confige, vel potius
mines erant et amatores philosophise,desiderio adhuc sursum confige,quod est «vair^ov. Symmachus autem
studiosi veterum tenebantur, et pbilosophorum dog- verbo evidentipre, suspende.
mata quasi idoiis immolata edebant. Qusetamen de- Dixitque Moyses ad judices lsrael: Occidat unus-
lere fortasse non poterant eos qui plenam scientiami quisque proximos suos, qui iniliati sunt Beelphegor.
veritalis acceperant. Hi autem qui in Christo minus> Mirum est sane quod Scriptura narrare destilerit
eruditionis habebanl, si immularentur eos legentesi utrum hoc fuerit ex prseceptoDomini impletum, quod
talia, el illis adhuc studiis operam dantes, vulnerarii contemni potuisse non video, aut si contemptum est,
poterant, et diversorum dogmatum variis erroribusi impune contemni. Si autem est et tacitum, cur ex eo
implicari. Si sic ergo fiebat, ut deleretur alius, undej quod Phinees, filius Eleazar, transfixit adulteros,
et is qui habebat plenam scienliam veritatis, laedii placatum fuisse Dominum Scriptura testalur, pla-
non poterat ? Sed quoniam charitas non quserit quodI gamque cessasse, quasi crucifix-isducibus, sicut prse-
sibi ulile esl, sed quod multis, observari oporlet, la-.- ceperat Dominus, adhuc indignatio perseverans, alio
lem verbi capere cibum, qui non solum nos sedificeti modo placanda videretur, cum procul dubio falsum
et delectet, sed et qui videntes non offendat. Est ergo» esse non posset, quod pronuntiaverat et promiserat
non soluni in cibis idolis immolatum, sed et in verbis. Dominus dicens : Accipe duces populi, et ostenta eos
Et ego puto, quia sicut omnis sermo, qui pietatemi Domino contra solem, et avertetur ira animatio-
et juslitiam et veritalem docet, Deo consecratus est,, nis Domini ab Israel? Si ergo factum erat, quis du-
ei Deo immolalus est, ita et omnis sermo qui ad im- bitet iram Domini aversam fuisse ab lsrael ? Quid
pudicitiam vel injusliliam vel impietatem respicit, , ilaque opus erat, ut adhuc Phinees ad placandum
idolis immolatus est, et qui eum respicit, quasi idolisi Deum, sic in adulteros vindicaret eique testimonium
immolata manducet. Mauducavit ergo populus de sa- Scriplura perhiberet, quod eo modo placaverit Do-
crificiis eorum, et adoraverunt idola eorum. l^Jon i minum, nisi forte intelligamus, cum illud de ducibus
solum manducaverunt, sed adoraverunt. Vide ordi- populi Moysesquod praeceperat implere disponeret,
nein mali. Servos Domini prima concupiscentia deci- eum voluisse etiam secundum legem talia punire fia-
pit; inde ventus ingluvies; poslremo eos captivavitt gitia et sacrilegam audaciam, ut juberet quemque,
impietas. Iffipielati aulemmerces exsolviturfornica- interficere proximum suum diis alienis nefarie con
769 ENARRATIONESIN LIBRUMNUMERORUM.— LIB. III. 770
secratunij atque interea eliam illud Phinees faceret, A mundanus totum orbem undique illustrat, ac noctis
ac sic ira Domiui jam placala, non opus fuisse duces tenebras suo ambitu fugat. Qui enim Iumine fidei,
populi crucifigi. Hsecsane severilas illi tempori con- quod per apostolos atque prophetas prsedicalum est,
grua, quantum malum sit fornicationis et idololatrise mentis suac oculos illuminat, peccatorum tenebras
prudentium fidei satis evidenler ostendit. Vides quae devilare cerlat. E conlrario vero, qui lumen reclse
sit condilio prineipum populi. Non solum pro suis fidei habere non curat, ac per callem juslitiae ambu-
propriis arguuntur deliclis, sed populi peccatis co- lare detrectatur, quando justi seterna luce fruuntur,
guntur reddere rationem, ne ipsorum sit culpa quod isle cum peccatoribus atque diabolo inferni crucia-
populus deliquit; ne forte non docuerint, neque sol- tibus punietur.
liciti fuerinl arguere eos qui initium culpa?dederint, Mxitque Dominus ad Moysen: Phinees filius Elea-
uti ne conlagio dispergeretur in plures. Haecenim zari filii Aaron sacerdbtis, averlit iram meam a filiis
omnia facere principibus imminet et doctoribus. Si Isra.el, quia zeto meo commolusest contra eos, ut non
enim illis haecnon agentibus, nec sollicitudinem ge- ipse delerem filibs Israel in zelomeb. Idcircb hquere
rentibus circa plebem, peccaverit populus, ipsi os- ad eum: Ecce do eipactum fmderis mei, et erit tam
lenlantur, el ipsi ad judicium producuntur. Arguit ipsi quatn seminiiltius pactum sacerdbtii sempiternum,
enim eos Moyses, id est, lexDei, velut negligentes B I quia zelatus est pro Deb sub, el expiavit scetus filic-
et desides, etin ipso convertetur iracundia Dei, et rum Israel. Bene quoque Phinees filio Eleazari sa-
cessabit a populo. Hsec si cogilarent homines, nun- cerdotis, propter zelum quem exercuit in fornicatio-
quam cuperent neque ambirent ad populi priueipa- nibus pacluni sempiterni sacerdotii repromittitur,
tum. Sufficit enim mihi, si pro meis propriis arguat quia quisquis z«lo Dei compunctus carnis susestimu-
deliclis. Sufficit enim mihi pro memetipso peccatis los comprimere satagit, vel eos qui sibi subjecti
meis reddere ratiohem. Quid mihi necesse est, etiam sunt, ne per lasciviam et libidinem a veritalis tra-
pro populi peccatis ostentari anle solem, ante quem mile devient, digne corripit alque coercet, sempi-
nihil potest abscondi, nihil obscurari ? terni sacerdotii dignitatem iu Ecclesia Dei habebit.
CAPUT IX. Ad illum "sacerdotemrite perlinens, de quo scriptum
De vindicta quam fecit Phinees filius Eleazari filii est: Tu es sacerdos bt mlernum secundum brdinem
Aaron sacerdotis in scortatore lsraelita, et muliere Melchisedech(Psal. cxix), cum ipso regnum sempi-
Madianitide. ternum in Iuce superna perpelualiler possidebit.
(IBID.)Ecce unus de filiis Israel inlravit coram fra- Interprelalur aulem Phinees ore parcens, vel ore re-
tribus suis ad scorlutn Madianitam, videnteMoyse, et quievil, vel oris augurium. Et Eleazar Deus nieus
omnilurba filiorum Israel, qui flebant anle fores la- G ( adjutor, sive Dei adjutorium. Aaron mons fortitu-
bernacuii. Quod cum vidisset Phinees filius Eleazari, dinis, sive mons fortis. Quae nomina non incongrue
filii Aaron sacerdotis, surrexit de medio multiludinis, eumdem sensum quem proposuimus, exprimunt.
et arrepto pugione, egresswsest post virum Israelitem Nam qui ore prava loqui parcit, et mysteria ccelestia
in lupanar, et perfodit ambos simul, viruin sciticet et verbo rile auditoribus suis exponit, per Dei adjuto*
mulierem in locis genitalibus. Cessavitque plaga a rium pium laborem explens, ad montem forlitudinis,
filiis Israel. Hsec sedificaverunt priorem populum. de quo per prophetam scriptum est: Erit mons do-
Tibi autem, qui a Cbrislo redemplus es, et cui de mus Domini in verlice montium, et elevabitur super
manibus gladius corporalis ablatus est, et datus est omnes cotles (Isa. n), bonis actibus ascendens, feli-
gladius spiritus, arripe hunc gladium. Et si videris ciler perveniet. Erat autem nomen viri Israelila qui
Israeliticum sensum cum Madianitis scortantem me- occisus est cum Madianitide Zambri, filius Saul, dux
retricibus, id est, cum diabolicis se cogitationibus de cognatione et tribu Simeonis. Porro mulier Madia-
volutantem, nolo parcas, nolo dissimules, sed statim nites, qumpariler inlerfecla est, vocabatur Cozbi,filia
percute, stalim perime; ipsam quoque vulvam, id Sur principis nobilissimiMadianitarum. Iste scortalor
est, secrela naturse discutiens et penelrans, illuin Israelita, qui fornicatus est cum muliere Madianilide,
ipsum peccandi fomilem deseca, ne ultra concipiat, D 1 typuni tenet eorum qui Ecclesiaj societate sive per
ne ultra generet, et maledicta peccatorum soboles errorem, sive per prava opera se sequestrantes, blas-
lsraelitica castra contaminet. Hoc enim si facias, phemiam inter infideles per suam nequitiam magis
continuo sedabis iracundiam Domini. Prsevenis enim excitant quam per bona opera ad glorificandum
diem judicii, qui dies praedicitur esse furoris ; et Deum eos provocant. Qualibus dixit Apostolus : Per
exterminalo fomite peccati a te, qui nunc vulva Ma- vos nomen Dei blasphemalur inter genles (Rom. u).
dianitidis mulieris appellatur, securus venies ad Quod et nomina eorum sufficienter ostendunt. Nam
judicii diem. Sequitur : El occisisunt vigintiqualuor Zambri interpretatur psatmus vel canticum. Saul len-
millia hominum.Merilosub numero vicenario et qua- taiionem respiciens. Simeon, audivit irislitiam, vel
ternario millia hominum occisorum annumerantur: nomen tabernaculi. Cozbi quoque calix immensus,
quia qui lumen verilatis et justitiae derelinquentes, sive immola tnihi. Sur, murus vel anguslia, et Ma-
in csecilatem idololatriaeac fornicationis se inimer- dian, conlradictio vel responsio.Qtiemergo iste Zam-
gunt, solis aoterni luniine privali, perpetuae mortis; bri melius exprimit, quam libidinosum et fornicato-
tcnebras sentiiint. Horis ergo viginti quatuor soi rem corporalem, sive eliam spiritalem, qui non can-
774 B. RABAM MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS I. 773
licuni laudis, sed psalmum improperii sive irrisionis, A non solum per tribus aG familias et domos s verum
inter inimicos Christi excitat ? De quibus propheta et per nomina, unumquemque digna et compeleuti
dixit: Tota diesum psaimus eofum (Threno. 111).Et fflansione dispenset. Sunt tamen aliqui in istis qui
alibi :•In me psallebant, qui bibebanl vinmn (PsaL coiiditionem sortis supereminent, et omnino nec
LXYOI).Hic ergo ad tentationem respiciens, id est adducuntur ad sortem. Omhes Levitse, id est, qui
tentationi consentiens, sub nomine babitaculi, id est^ intente et indesinenler permanent in minislerio
sub npmine eeclesiastiei, ingerit tristitiam ex casu Dei, et pervigiles in servitio ejus excubias geruut^
suo simul cohabilanlibus secum quibusque fidelibus, sortem inter caeteros non accipiunt. Sed nec omnino
quia calicis immensi amore repletus, hoc est gulse ih terfa est sors eoruni, sed ipse Dominus sors eisi
illecebris deserviens, semetipsum immoiavit diabolo, et haereditas esse memoratur. Per hos illi mihi vi-
cum membra sua tradidit libidini. Hic contradictior dehtur indicari, qui nullis corpore naturae hbsta-
nis resppnsum ab adyersariis D.ei suo prayo opere culis hebetali, sed offinium visibilium glpriam su-
efficiens, murfs selerni caKeris,, atque angustiaepep- pergressi, in sola sibi sapiehlia Dei et verbo ejus,
petua damnatipne semetipsum immerget» ubi crucia- tivendi usum exerciliumqtie posuerunt, qui cofpo-
bitup die ac npcte-: Nec inde exiet, donec solvat m- reum nihil requirunt, nihil rationis alienum. Con-
vissipititn quadrantem (Malth. v). enim sapientiam, eoncupierunt secreto-
B ciipierunt
j,
GAPUT X rum Dei agnitiohem : et ubi est cor ebrutn, ibi est et
De secnhda dihmnerulione Israelitatiim, qum facta Ihesaurus eorunl (Matth. vi). Isti ergo haereditatem
est per Moysen et Eleazatum fiiium Aaroh sa^ Don habent iii lerris, sed supergrediuntur eceli
cerdoiis. summa fasligia, et ibi sempef in Domino, semper
(Ckv. xxvi.) Postquam noxiwum sanguts effusiis in vefbo ejus, sempef in sapientia et ih voluntale
est, dixil Dominus ad Mbysen ei Eleamrum fitititn scientise ejtis deliciahtuf ? Hic eis cibus, hoc erit
Aaroh saeerdoiem t Nunierate onvnemsummmn fiiib-- poculum; ista; divitise, hoc erit signuih. Tales ergo
rum Israel, a viginti annis et supra, tt pet domes et erunt, et in bis etuut illi, quibus hsereditas ipse
coghationes suas, cuiielos , qui possunt ad betia prb- Dominus erit. Qui aulem inferiores sunt, nec ad
cede.te.Igitur per prseceptum -Domini priffio nume- istuni profectuum verlieem pervenerunt, haeredita-
ratus est populus» Sed quoniam illi, qui ptimo fue- tem terrse accipient, licet sublimiores aljcujus et
rantadseiti, ceciderunt propter perseveranliaffl de- potentiores : terra enim viventium repromittitur quse
liclorum, secundus riunc populus, qui in lapsorura ulique idcircp terra yiventium dicitur qtiod hesciat
loeum rediviva generatione successit, Vocatuf ad morlem. Et isti qaidem maghi et isti beati: sed
numeruni} et quod de illis prioribus dietum non «* beatiof es illi, qui jani non per speculum et in aeni-
fuerat •,de his dicituin Postea enim quaffi per tribus gmate, heqiie in substantiis corpojalibtis, sed facie
et plebes domosque acTamilias collectus est nume- ad faciem Deum Videbunt, sapientise illumihatione
rus, dicit Dominus ad Mpysen : His distribtieiut tadiati, et mifa3 diviriitaViscapaces per puritatem
ierrq in sbrlem, et exiguis exigtium dabis hmredita- cordis effecti, poriionefflque suam non in creatoa,
tem. Si de prioribus dictum fuisset et quia his dis- sed in erealofe haberites, qui est super oninia Deus
tribuetur terra in sorte» falsum utique fuisset» benedictus in ssecula.
quia ceciderunt illi in desetto propter delicta sua. Locuius esl Domihus ad Mbsyen dicens: Isiis divi-
Quod ergo primis nori est dietuffl, postfemis dici- detur terra juxla numerum vbcabuhrum in pcsses-
tur, qriibus et cuhcta quae prpfflilturtlur, itopleta. siones shas. Pltiribus majorem partem dqbis, el
sunt. Hsec autem toolo putes solius bistofiae textu patieioribus ininorehi. Singulis, sicut nunc recensili
concltidi : mysteria sunt, quse per legis imaginem sunt, tradetur possessio, iia duniaxal ul sors terratn
conscribuntur. Reprobalur enim prior populus , qui tribtibus dividat el familiis. Quidquid sbrte cmitige-
est in circumcisione , et introdueitur secundus, qui rit, 1wc vel plures accipienl vel pauciores. Hoc est,
congregatut ex gentibus : et ipse est qui haeredita- quod docet, ut si qua tribus numerosior babelur in
tem corisequituf paternam-. Et a quo cousequitur ? ,. populis, rtiajora terrse spatia sortiatur. Si qua au-
Non a Moyse, sei ab Jesu. Nam Moyses etiamsi dat tem minor homihUninumero censetur, breviore pos-
aliquibus hsereditatemj non dat intra JordanCm, sed sessiohe eonlenta sit. Sed quoniam terrse hujus di-
extra Jofdanem. Dat terrarti non fiuentem lae et visionem hajredilatemque terrepam speciem dicimus
mel, sed peeoribus aplaffi. Et niula ahimalia atqtie tenere et imaginem futurpf tim boriprum, ac fermam
ifrationabiles pecudes , melius quam rationabiles coeleslis illius, quae a fldelibtiSet sahctis operaiur,
homines riutriehtuf. Jesus vefo meus, secundo po- ostendete requiro in illa hseredifate qtisesperanda
pulo terram quam tlat, terfa est lacle et toelle est, qtii sunt plutes, et qui simt pauci, et invenip
fiuens ; favus imo ihellis, 'setl pfse Piiihi tefra. Et ibi beatos pauciores liaberi quam plures. Nam qiri
Moyses qtiideni hsefeditalem lioh dat iii (eleto, riec pef viam latam et spaiiosaffi', ijuse ducit ad perdi-
sorte 4istribuit , nec potest per plebes et dbmos ac tionem, iter egerint, rnulti dicuhtur ; qui vero pet
familias et nomina, merita «ingulorum tlivina sorte arctam et ahguslatti viam perrexermt, quse dueit ad
pensare-. Hbe •soihsfacit Jesus, ciii ohine jridicium yitam, patici appellantur. Et iterum in aliis dicitur :
Pater tradidil-. ipse scit quomodo populiim suuni Quahi pauci sunl, qui salvaniur ( Salth. xix )! Et
773 ENARRATiONESIN LIBRUMNUMERORUM.'—LIB. ffi. TU
1 dihe multiplicari haereditas, et exiguis illis, videli-
item in aliis : tJbi inultiplicalur iniquitas , refrigescit A
dtaritas multbrum(Matth. xxiv), hon paucorum. Sed cet, qui etiam si numero multi siint, vilaa tamen
iii arca quse a Noe conslructa est, ubi mensurae cpe- suae indignitate et vilitate exigui iiabeiittif, exigua
Iitus dantur in inferioribus trecenlorum cubitorum hsereditas poni. Per sortem, inquit, eril hmtedilatis
ponitrir longifudo, et quinquaginta latiludo. Ubi 4isitibutio. IIoc quideffl prsecipittir. Sed cum venip
vero textus ejus ad altiora cpnsurgit, in angustuffi ad Scripturas, video ipsum Moysen, pui niandatat
cpgitur, et paueorum cuhilprum cpnciusibne cplli- softe non uti ih divisiohe hsefeditatis Rtibeh, Gad,
gitur, ita ul summitas ejus in utiius pubftj spalium et diniidisetribus Manasse. Sed el Jesus Nave extfa
consummetur. Propterea quod in inferiprihus qui- sortem dat hsereditatem tribui Judae, et Caleb extfa
dem ubi lala et spatjpsa Iiahebanlur loca, yej bestiae . sotteffl dat in tribu Epbfairii, el diriiidise tribni Ma-
yel pecudes erant locatse; in suppripribus vero ayes; nasse. Iu caeleris sors mittitur. Et prihia sbfs Benja-
in sumniis auteni, qase angustiora et arctipra erant, min procedit, et inde jaffi tfibuum reliqijarum. Uftde
ibi homp ratipnabilis cpllpcatur. Tpseverp vgrtex in pulo quod et illa regni ccelpfum beata haefeditate
ununi cplligitur pubitum. Omnia enini ad mpnadem 6funl aliqui, qui npn vetiieritad softerii, neqrie Gtim
rediguntur. Quse lampn Trinitatis sacrainentuni csetefis quamvis sint sancti hiimetaiituf; sed erit
in numero trecentpTuin cubitorum designat. Et huic B I egregia qusedaffl et eximia eortiffl liaereciitas, sictit
sacramento proximus ponitur bpmp, ut pote ralip- fuit Caleb ct tribus Juda, et Jesu ipsius filii Nave.
nabilis et Dei capax. Sed et inde, quse sit diiferentia Sicut fit enim, verbi causa, cuni post prselium yi-
inler paucos et niultps, cplligamiis jndicia, Ppne om- ctoribus provinciae paftiuntur et spolia, et egfegii
nerii humani generis numerum et ex unjversis gept|- ijuique et exiniii bellatores hon cum caeteris riiiliti-
bus elige fideles. Sine dubio paucipres sunt, quam btis in divisione spolioruffl ducuntur ad sorteto, sed
suht universi. Tuni deinde ex fidelium numerp ejige optima quaequeet prsecipue eis virtutum nierito de-
meliofes. Cerlum est qupd limlto inferior numerus cernuntur, cseteri verp utuntur sorte splo jure victp-
remanebit. Et item ex ipsis quos elegeris, elige rise, ita niihi videtur ppniinus raeuSJesus Cliristus
fiirsuffl perfectiores. Profecto reperies, quantp am- facttirus. Quosdam enim, qups spil abuiidantius
pHus eligendoprocesseris, tantp exiguos et paucis- quarii cseteros laborasse, et quprunt gesitamagnjfica
simos invenies, usquequo ultimo venias ad uniim subliraesque virtules ipse cpgnpscit, illis pfsecipups
aliquem qui confidentef dicat: quia amplius quam quosque eximios atque , ut ita aiijieam dicere simi-
omnes iili labbtavi (I Cbr. xv). Hi ergp qui in bpc les sibi hopores decernit et giprj.as. An npri tibi yide-
mtindp plufes stint, plus tprfse et pjus cprppreaehae- tur simile aliquid suse bealitudinis cbarissimis suis
reditatis accipieiit. Patici autem exiguuni aliquid de "Ci ( cpnferre discipulis, cuni dipit? Pater, vqlb ut ubi
lerra consequenluf, quia plus in Doniino habent. sum egb, et isli sint tnecum (Jban. xyii); et cum
Alii aiilehi nihil offiriino'terrae a*ccipient,si qui di- • iterum dicif : Quia sedebilis et vbs super tjubdecim
giii fuetint sacef dbtes esse et ministerio Dei. Horum ihrbnbs, judicanles dubdecim tribus Israel (Mattli.
'eniffiex ihtegro ipse Dominusliseredilas erit. Et quis xix). Et iterum ; Sicitt ly in n\e, Paler, et eab in te,
ita beatus es't, ut iriter paucos exiguum terrse aeci- tit et isli irinebis ttnum sint (Jban.i). Ilaec pmnia
piat, vel inler eleclps sacerdoles pt minislros solum non sorte decernuntur, sed eiecjipnis prsetogaliva
Deum capefe haereditatissorte mefeatur? Licetenim donantur ab eo qui eprda et mpnles hominum yidet
ipsi propter jumenta sua accipiunt aliquid terrae, sed solus. Qui nos qupque, etiam si npn inter eximips
illius terras, quae urbibus 'contigua est, et adbseret et eieclos, atque iilps, qui supra sorfeni sunl, in
civitatibus. Potest tamen adhuc el alio modo intel- sorlem sanctorum tapien dignetur a.dclucere.
ligi sefmo iste, qui dicit, ui pliiribus multiplicetur CAPUT XI-.
hmrediias. Unus enim justus, secundum hoc quod
{ CiP. xxvii.) Accesseruntautem filim Salphaad,
acceptus est a Deo, pro plutibus habetur. Deriique filii Heber, filii Galaad, filii Mashir, filii
et scriplhhi est: Per unitm sapiehlem 'halbitabilurci- Mmiasse,
qui
>ry
' ftiit filius Joseph, quarum sunt nomina : Maacha
vilas: iribiis 'autehi iniqubfum desoiabunlui: Et uritis et
Noa, et Egla, ei Melchta, et Thersa. Slelertinl-
justus pro tpto mrindo reputatut; ihiqui auteffi (\uc coram Moyse el Eleazaro sacerdote-, et cunclis
etiam, si inulti stitit, exigtii et pfo nihilo ducunlur principibvs populi, ad oslium labernaculi
Dominum. Est et muliitudo Mqicedi-
apud ergo laudabilis, xerunt: Paler nosler mortutts est in deseflo, ttec ftiil
sieut vidimus etiato ad Abrahani dicium, ciim edp- in seditione
qum concilata est contra Domimih sub
xisset eum Dpfflinusforas , et dixit ad eum : Respice Ghorf; sed in
peccato suo mortuus esl. Hic non ha-
«d cbtlum; st potes dintiinerare slelias, ita erit seihen buit-mares
filios. Cur lollitur nomen ejus de famitia
tuum. ih quo et hrifeihtuere, qiiotaodo justtis ihttis sua, quia nen habuit filium? Date nobis
pbsses&tb-
est, et in ihteriofibiis seffiper corisistit, quia iritus nem inter cbyipatbspattis nostri.
ih abscPnditoofat Patrehi; e't oniriis gipfia filiaeRe- cmsam eorum ctd RjeiuiitqheMmjses
judicitw Domini. Qui dixvl ad
id
gis, est, ahinise regalis, intrihsecus est. Sed'ta- eum; Justutn rem pbsiiitunt filim Salpkaad<.Da 'eis
tnen Deus educit euffi fptas, curn res pbstulat, et intet cpgnatospatris sui -, et ei in hmfe-
pbssessibtiem
rufsum visibilium ralio deppscit. Potest ergo ct bpc
ditqte succedanl, Haecaeoundum hisibriam quk! vi-
modomultis istis qtiiShhfsicut slellaecceii, muliitu-
goris habeant, omnibus palam est qui sciunt leges
775 B. RABANI MAURI ARCHBEP.MOGUNT. OPERUM PARS I. 776
islas non solum apud filios Israel custodiri, sed A Sin aulem nec palruos habuerit, dabitur hmredilas
onraes homines, qui tamen legibus vivunt. Unde his qai ei proximi sunt. Erilque hoc filiis Israel
apparet quod liberlas filiarum Salphaad, non soltim sanctum legeperpetua, sicut prmcepil Dominus Moysi.
ipsis haereditatem contulit, sed et perpetua vivendi Ponilur lex de successione : ut primo ttlius, deinde
jura secundo dedit. Yides quanta sit etiam historise filia seeundo in loco succedat, terlio frater, quarto
ipsius utilitas in lege Dei. Quis potest leges istas ali- patris frater. Quintus vero gradus certum aliquem
quando dissolvere, quibus universus ulitur mundus? non designat; sed quisquis illi propinquior fuerit ex
Sed lamen quaeramus nos quomodo eliam spiritaliler omni familia, ut ipse succedat. In his tam integcr
aedificeinur. Potest enim fieri ul neque filiaemihi sint et perfectus est historise sensus, ut nihil requirere
secundum carnem, neque aliquid ruris, cujus capi videatur extrinsecus. Tamen si qui bene in spirita-
possit haereditas; quid ergo ? Nihil apud eum qui libus legibus eruditus est, et pleniore scientiselumine
hujusmodi est lex isla operabitur, et erit alicui otio- radiatus , ille potest intelligere diversos islos suc-
sum quod divina voce sancitum est ? Requiramus cessionum gradus. Et quomodo primus sit conse-
ccelestis hsereditatis, gradus doctrinse et
ergo etiam apud spirilalem Iegem, quse sinl istae quenlise
filiaequinque, quarum eliam, si pater morluus fue- scientiae merito, qui est masculus filius ; operum
rit pro aliquo peccato, ipsse hsereditatem ex verbo B prserogativa, quse est filia; tertius compassionis
Dei capiant. In superioribtis cum de spiritualibus alicujus et imitalionis : propter quod et fraler no-
filiis tractaremus , virlutes animi el sensus mentis minatur. Sunt enim nonmilli, qui sponte quidem
filios docuimus. Consequeus sine dubio et conve- sua et proprio intellectu nihii agunt; positi tamen
niens videtur, eliam filias opera quse corporis mi- iiiter fratres, ex imitatione cseterorum ea videntur
nislerio explenlur accipere. Ideo denique et quinque agere quse et illi agunt qui intellectu proprio mo-
eis numerus ascribitur : quinque enim corporei ventur. Datur ergo eliam istis hsereditas, sub liluio
sensus sunt, quibus omne opus explelur in corpore. fraterni nominis. Gradus vero quartus, quem fra-
Istse ergo quinque filise , id est, operum perfectio, trem patris nominat, potest fortassis inlelligi ille
eliam si patre orbentur et remaneaiit orphanae, uon ordo hominum, qui audita a.patribus et veterum
tamen abjiciunlur ab hsereditale, neque excluduntur narralione suscepta , conanlur implere , et non tam
a regno, sed in medio plebis Dei potlionem haeredi- propriis sensihus moti, nec ex praesentis doctrinse
tatis accipiunt. At enim videamus, quis est pater commotionibus excitati, quam velerum vel tradi-
earum, qui mortuus eis dicilur. Salphaad, inquit. tione, vel consuetudine sola instituti, honi tamen
Salphaad autem inlerpretatur umbra in ore ejus. Pater aliquid gerunt. Ultimus vero gradus scribit ille, qui
operum intellectus est. Saepeergo accidit, quod non C * quolibet pacto his proximus fuerit, quasi dicereX:
pauci inler fratres nostros sunt, in quibus intelle- Sive occasione, sive veritate doctrinae, si qui aliquid
clus altior et profundior nullus est, sed est in eis bonl fecerint, non peribit boni operis merces, sed
sensus mortuus. Tamen si genuerit filias, id est, largiente Domino, locum btereditatis accipiet. Haec
opera ministerii, opera obsequiorum, opera man- quidem a nobis audacter fortassis prsesumpla, et in
datorum Dei,. hsereditatem lerrae cuni plebe Dei medium prolata videantur; non tamen erit absur-
consequitur. Non poterit quidem inter eos nume- dum, si spiritalibus spiritalia prseponentes, secre-
rari, quorum porlio Dominus non est, quorum hae- tioris eos intelligenlise aemulalores cupidosque red-
redilas Deus est. Non potest in ministrorum el sa- damus.
cerdotum numero suscipi; in plebeio tamen ordine CAPUT XII.
bsereditatem terrse repromissionis accipiet. Mulli Ubi Moyses in montetn ascendere
jubeiur, et prmdici-
enim sunt vocali, pauci vera electi (Matth. xx). tur ei qiwd nmi in terram repromissionis ingredia-
Oslenditur tamen et causa ex ipsius nominis inter- tur; Jesusque prb eb dux populi conslituitur.
pretatione, quia isle Salphaad non potuerit filiosi (IBID.)DixitquoqueDominusadMoysen: Ascendein
generare, sed filias. Interpretatur enim, ut dixi- _ tnoniem istum Abarim, et contemplare inde terram,
mus, umbra in are ejus. Vides quoniam si quis um- quam dalurus sum filiis Israel. Cumquevideris eam ,
bram legis habet in ore, et non ipsam imaginemi ibis et lu ad populum tuum, sicut ivit fraler tuus
rerum, hic quia nihil spirilale, nihil ptofundumi Aaron, quia offendisti me in deserto Sin,in conlradi-
iiitellectu sentire potest, sed sola umbra legis inL climie mullitttdinis, nec sanctificare tne vbluislisccram
ore ejus est, sensus vivos et spiritales non potestt eis super aquas. Hm sunl aqum cmitradiclibnis, in Cb-
regenerare, regenerare tamen potest opera et actus> des deserli Sin. Yide ergo primo omnium quomodo
quae sunt siraplicioris vitae ministeria. Et ideo osten- perfectus, qui et beatus est, non in valle nec in ali-
dit in his clemenlia Dei, quia innocentiores quique,, qua terrse planitie, aut in colle aliquo, sed in raonte,
etiam si sensu deficiant, habent tamen opera bona,, id est, in alto et arduo defungitur loco. Yilse nam-
non excluduntur ab haereditate sanctorum. que ejus consummatio et perfectio habelur in excelso.
Homo cum mbrtuus fuerit absque fiiib , ad filiami Sed in oeulis suis contueri jubetur omnem terrara
ejus transibit hmreditas. Si filiam nmi habuerit, ha- repromissionis, et diligenter ex eminenti ratione
oebil successm-esfratres subs. Qubd si et fratres noni cuncta perspicere. Oporlebat enim summam perfe-
habuerii, dabitis Imreditatem fralribus patris ejus ctionis consecuturp uib.fi incpgnitimi reffianere, sed
777 ENARRATIONESIN LIBRUMNUMERORUM.— LIB. III. 778
cunclorum qusevidentur et audiunlur habere noti- A ADei. Sed interim videamus Moysi magnificentiam.
tiam. Ob hoc credo, ut omnium qui in carne positus Recessurus de sseculoorat Deum, ut provideat judi-
corporali ccepitaspectu, in spiritu effectus, et nulla cem populo dicens : Provideat Deus spirituum omnis
mente ad audiloria et discipulatum sapienliae pro- carnis hominem, qui sit super mullitudinem hanc, et
perans, velociter eorum raliones assequatur et cau- possit exire et intrare per eos, et educereillos vel in-
sas. Nam quid videbitur utililatis, ut discessuro de troducere, ne sit populus Dbmini sicut bves absque
sseculo, et finem vilse hujus protinus accepturo, pastbre. Quidagis, o Moyses? Nunquid filii tibi non
ostendantur terrse loea, quorum nec laborem per- suiit, Gerson et Eleazar? Aut si aliquid de ipsis du-
pessurus esset, nec gratiam suscepturus ? Perterret bitas, non sunt filii fratris magni et egregii viri?
sane me sermo qui sequitur, et ad dicendum timi- Quomodonon oras Deum pro ipsis, ut eos constituat
dum reddil ac trepidum, qupd -de magno illo Moyse populo duces? Sed discant eeclesiarum principes,
famulp.et amico Pei, cui facie ad faciem locutus est successores sibi npn ees qui consanguinitate generis
Deus, per quem signa et virtutes mirificaeperpetratae juncti sunt, nec qui catnis propinquitate . sociantur
sunt, tam gravia, tam perictriosa referuntur. Quid testamento signare, neque haeredilarium tradere
enim dicil ei Deus? Et apponeris,inquit, ad populum principatum, sed referre ad judicium Dei; et non
tuum et ttt, sicul et positus est Aaron frater tuus inj}B eligere illum quem humanus commendat affeclus,
monte Hor. Et quasi causam mortis exponens dicit : sed Dei judicio totum de successoris eleclione per-
Proplerquod transgressi eslis verbummeumin desertp miltere. Nunquid non poterat Moyseseligere princi-
Sin, cum restilit Synagoga ne me sanctifiearet. Non pem populo, et vero judicio eligere, et recta justaque
me sanclificaslis in aqua corameis. Ergo et in culpa senteritia, ad quem dixerat Deus : Elige presbyteros
est etiam Moyses, etiam ipse transgressionis crimen pbpulby,qiws tu ipse scis presbyterosesse?:(Num. n.)
incurrit, etiam ipse factus est sub peccato. Idcirco et elegit tales, in quibus continuo dicitur, spiritus
credo, cum fiducia dicebat Apostolus : Quia regnavit fequiescere et prophetare omnes. Quis ergo ita
mors ab Adam usque ad Moysen.Accessil enim usque potuit eligere principem populi, ut Moyses poterat ?
ad Moysen,et nec ipsi pepercit (Rotn. v). Et ideo opi- Sed hoc non facit. Non elegit. Non audet. Cur non
nor dicebat, quia peccatum introivit.in hunc tnun- audet? Ne posteris praesumptionis relinquat exem-
dum, el per peccatum mors, in quo omnes peccave- plum. Sed ausculta quod dicit : Provideat, inquit,
runt (Rom. vn). Et iterum : Conclusit Detis omnes :' Dominus Deus hominem super synagogam hanc, qui
sub peccalo, ut mnnibus miserealur. Sed gratias Deo , egrediatur ante faciem eorum, et qui ingrediatur,
noslrp Jesu Chrislo, qui nos liberavit de corpore mor- et qui producat eos, et qui reducat. Si ergo tantus
tis hujus, ut vbi abundavit peccatum, supembunda- C *- ille ac talis Moyses non permittit judicio suo de eli-
rel et gratia (Rmn. u). Nam Moyses quomodo ali- gendo principe populi, de constituehdo successore,
quem liberare potuisset a peccatis, cum etiam ipsi qtiis erit qui audeat vel ex plebe quse saepe clamo-
dicatur : Qui transgressi estis verbnm meum in de- ribus ad gratiam aut ad prselium fortasse excilata
serlo Sin, el nonme sanctificastisinaquacoram filiis moveri solel, vel ex ipsis etiam sacerdotibus quis
Israel ? Ut manifestum sit omnibus, quod ille debeat erit qui se ad hoc idoneum judicet, nisi si cui oranti
solus requiri qui solus peccatum non fecit, nec in- et.petenti a Domino reveletur? Sicut et Dominus
ventus est dolus in ore ejus. Tamen illud opbrtet dicit ad Moysen : Tolle Josue filium Nun, virum in
considerari myslerium , quia nec sacerdotiumj quod quo ,estspirilus Dei, el pone manum tuam super eum.
inslitutum est, cujus personam gerebat Aaron, nec Qtii slabit coram Eleazaro. sacerdbte et omni multi-
ipsa lex, cujus personam gerebat Moyses, introdu- dine; et dabis ei prmcepta cunctis videntibus, el
cunt populum Dei in terram hsereditatis seternse, sed parlem glorim lum, ut audiat eum otnnis synagoga
Jesus, in quo typus erat Domini Jesu Christi, id est, filiqrum Israel. Pro hoc, si quid agendum erit,
gralia per fidem. Et Aaron quidem ante defunctus est-, Eteazar sacerdos consulet Dominum. Ad verbum
quam Israel in aliquam parlem terrae repromissionisi ejus egredielur ipse, et omnes filii Israel cum
intraret. Moyseadhucvivente,,eapta est terra Ampr-• eo , et cmlera nitilliiudo. Audis. evidenler ordi-
rbseorumatquepossessa; sed Jordanem cum eis noni nationem principis populi tam manifesle descriptam,
est transire permissus. Ex aliqua enim parte, lex: ut pene exposilione non egeat. Nulla hic populi ac-
observalur in fide Christiana. Ihi enim sunt eliami clamatio, nulla consanguinilatis ratio, nulla propin-
prsecepta quae hodieque observare Chrisliani ju-- quitatis habita contemplatio est. Propinquis agrorum
bemur. Sacerdotium vero illud et sacrificia nul- et prsediorum relinquatur hsereditas. Gubematio po-
lam partem tenent hodie fidei Christianae, nisii puli illi tradatur quem Deus elegit, homini scilicet
quod in umbris futurorum acta atque transactai lalijquihabet, sicut scriptum audistis, in semetipso
sunt. Cum vero ambobus fratribus, id est, Aaron ett spiritum Dei, et praecepta Dei in cohspectu ejus sunt,
Moysi dicitur, ul apponantur ad populumsuum,ma- et qui Moysi valde nolus et familiaris sit, id, est, in
nifestura est non esse,in illps iram Pei, quse sepa- quo sil claritas Dei el scientia, ut possint eum au-
rat apace sanctse socielatis setetnse. Unde manife- dite filii Israel. Quod auteni dicit : Dabis ei parlem
statur non solum oflicia, sed etiam mortes eorumi glorimtum, non sic accipiendum est, ac si dieetef,
signa fuisse futurorum, non supplicia indignationisi facies eum socium glorise luae. Non aulem res bu-
1'ATROI..(JVlii. 25
779 B. RABANI MAURfARCHIEP. MOGUNT. OPERUMPARS I. 780
jusmodi, qiiasi -parlililer divisaeminuuntur, sed totse A
X et in?nan (ICor.x),ilaetdeJesudieatur,quiaomnes
sunt omnibus, totse singulis qui earum habent so- in Jesu baptizati sunt, in Spiritu sanclo et aqua. Je-
cietatem. Pro hoc, inquit, si quid agenduin etit, sus namque esf, qui teansit aquas Jordanis; et in
Eleazar sacerdos consulet Dbminum. Ad verbumejus ipsis quodammodo jam tuiie populum baptizat. Et
egredietur et ingredietur, etc. Hsec seiitentia morali- ipse est qui terram haereditatis, leitam sanctam,
tef nos iiistruit, ut quisquis accipiat potestalem in parlitur universis, non priori populo, sed secundo.
populo ©ei, secundum magisterium divinselegis, quse Prior eriim populus propter prsevaficationem suam
insacefdotis officio maxime nobis commendaturi cecidit in deserto. De temporihus Jesu dicitur, quia
cuncta agat et cuncta disponat, ac totani vitam suaffi terra quievit a bellis; quod de Moysi tempore dici
sibique commissorum secundum ejus doctrinam «r- non poluit, sed de Jesu hoc dicitur meo Domino,non
dinel atque iegat. Unde quoque per Malacbiam pro- illo Nave. Atque utinam etiam mea terra cesset a
phetamdieitur: Labia sacerdolis custodiunt sciehtiam, 'bellis, et cessareposset! Si ergo Jesu principi ffieo
el legerii exquirunt de oreejus, quia arigekis Domirii fideliter militarem, si etiam paream Doniino meo
exercituum est (Malach. n).Verum quoniam mysteriis Jesu, nunquam caro mea insurget adversum spifi-
cuncta tefefta^sunt, non possumus quse pfetiosiora lum metimj nec impugnabitur terra mea ab adver-
sunt omiltere, eliam si baec quse secundum litieram B i sariis gentibus diversis scilicet concupiscenliis sti-
-mandanlur, necessatia videantut et uiilia. Conside- 'muiaia. Oremus omnes ut Jesus regnet super nos,
remus firgp qua^sit Moysi mors. Finis «ine dubio et cesset lerra nostra a hellis, «esset ab imptigna-
legis. S.edlegis illius qusesecundum litteram dicitur. tionibtis carnalium desidei-iorum.Et cum ista cessa-
Quis autem ;finis ejus ? Est sacrificiorum scilicet in- verint, tuhc «nusquisque requiescet sub vite sua, et
terruptio , caelerorumque quse simili observantia sub fieti'sua, et sub oliva sua. Sub velamento enim
maftdantur in lege. Hsec ergo ubi finem accipiunt, Patris et Filii et Spiritus sancti requiescet anima,
Jesus «uscipit principatum. Finis enim legis, ad quse pacem ih -se fecuperaverit carnis et spiritus,
fjustitiam omni credenti. Et sicut de prioribus di- Amen.
ctum est,quiaomnesinMoysebuplizatisunt, in nube

LIBER QUARTUS.

CAPUT PRIMUM. ad Scenopegise, aliasquej de quibus prsecipitut; sed

*-
Q hanc •primampostiii, =in qua sacrificium indesinens
De singulis speciebus sft.cr.i/fciqriim qup3offerebantur jubetur offerri, quo scilicet agnoscat quisquis vult
Domino iti variisfestivitatibus, hbc est, sdbbaio
'Htiletidartim,mensis primi,et niensispriniitivorum, •esse perfectus et sanctus, quod non aliquando qui-
et mensh septimi. demagenda estDeo, aliquando non agenda festivitas,
(CAP.xxviii.) Dixit quoque Dbminus ad Mbysen: -sed semper et indesinenter Justus agere debet diem
Prmcipe filiis Israel, et dices ad ebs : Oblalionein festum. Sacrificium namque quod indesinenter et in
meam, etfaneset ihcensuhi odoris suavissimi, o/ferie •matutinis et in vespettinis mandatur offerri, hoc
yer tempora sua. Hmc sunt sacrificia qumofferrede- indicat, ut in iege ac prophetis, qui matulinum tem-
belis. Agtios anniculos immaculatos duos quotidie in :pus ostendunt, et in >evaiigelicadoctr-inaquse vesper-
Iwlocaustumsempiternum.Unum offerelis mane,et •tinum, id est, in yespera mundi Saivatoris ostendit
allerum ad vesperum.Decimam partem ephi similm, adventum, indesinenti intenlione persisteret. Has
qum conspersasit oleo purissimo, et habeal quartam •ergotales festivitates JDominusuicit': El observabilis
partem hin. Holocauslumjuge est quod obtulislis in dies festas meos. Dies ergo festus Domini est, si
monte Sinaijin-odorem suavissimum incensi Domirii, <eisacrificium indesinenter offeraraus, si sine inter-
singulos agnos in sanctuario Doniino; dllerumquelrjimissione oremus, ila ut ascendat orationostrasicut
aghum simililer offereiis ad vesperctm, juxta =om- in conspectu ejus imane, et elevatio manuum nostra-
nem ritum sactificii maiulin\ et libamenlorum vjus, -xum-fiatei sacrificium vespertinum. Est igitur prima
oblationem suavissimi odoris Dohiihi. ^Quia ;ergo solemnitas jugis sacrificii indesinentis, quae a cul-
festorum ieges habemus in manibus, et >inde •toribusEvangeliieo modo, quo supra exposuimus,
nunc sermo est, requiramus diligentius qui sit debet expleri. Sed quoniam sicutpropheticns sermo
'
ordo-festivitaium,-ut «x ipsis ordinibus-et sacrifi- perdocuit, dies festi peccatofum converluntur in
ciorum TitucolIigere;possimus, qualiter unusquisque luctum, et canlica -eorum in planctum, certum est
exsuis^ctibuset conversationibus sanctis, Deo fe- quia qui peccal et agit dies peecati, agere non po-
stivitatem possit parare. Prima ergo est festivitasi test diem-festum; etideo illis diebus quibus peccat,
©ei, qtiaetappellattir indesinens. De his emm manda- offerre non potest sacrificium Deo .indesinens, sed
ttir, quse-indesinenter et ;sine ulla prorsus intenu- ille offerrepotest, quiindesinenler custodil JHStitiam,
^ptione -matutinis etvespertinis sactificiis-offeruntur. el «onservat semetipsum a peccato. Qua die autem
Mandans igilurfestivitatem, non primo statim venit; interrumpit et peccaverit, cerlum est, quod in illa
ad festivitatem Paschse,nCque ad Azymorum, neque! die npn offert sacrificium indesinens Deo. Quod au-
 78i ENARRATIONESIN imWM JSpiERORUM, r- Lffi. lf. m
tem dtios agnos immacujatps jubej jpolidie .offerri j)L A_sabbata, ultrahuncmupjum est^er^ sabbatj pbser-
in holoeaustum, unum mane ej aljerjijjj yesper.e, ^ir valip, fiuod ,enjm scriptnm est in Genesi, qtfiq -re-
gnificat qupd jjino.cejojiajjjppgfis jjpn sojum, sed &pr^ quiepit Deus die sqbbati ab aperjbus suis {Qen. n),
dis lam in jnitio conyersaMpnisnpstr^e, .qiiam etiajn non videmus vel tunc factuinesse in die septinja,
in fine Dep per ignem ckaritatis atqne _fi3_Fy.3r.3jn
SpU yei etiam nunc fierj. S,emperenjm Deum yijemgs
rittissanctiexhiberp debemus: quiaquiperseyerayerit Ojeraii, et nec sabbatum est, ijj qup jjon Djejisfp^
usque m finetn,hie satvus erit {Matth. xsw^ Siinulqjjg yeliir, iji qup npn prpducat splem snpm super bonos
decijna pars epM simjjse epnspej-sa ojep gurjssimo ef malos, ef pljjat supet justos §f ifljustpg. BPnqno
cumagnj oblatipne offerri pr«aecipitur,et in libaajine npn pypducat jn jnpnlibus fenum, ej herbam seryi^
yjnj quatta pars mensuraehtjj, quja jpsa innpcenga tiitj hpmjnuin, jij qpp npn per.cutjat gt sanef; dedur
June grata et .aceeplabi.is erit Peo, si se.cund.unj cat ad infernunj, pjtredupat; in qup noji pecidat ,et
scientiain divinae legis a.tque jevajigelicse do,ctrij)a? y.yere faeiat, Ujide §t ppjninjj^ jij iEyangeliis, ciinj
gralia temp.eraja hPfleste adhibetur.,. monsj/jsanJg Jndaejppaescribjjreiit sibi de gper_atjgije et curatipne
jipc„3eripluraejdic,ente: Innp£$n$*ngnii)u$&niynda isabbijti, respflrtdit eis > Jtyter meM.usquempdq Ppe-
cprde, gui npn accepil jt} vano animgtn suam : nec tqlur, et egp qperpr (Joan, y), JOsjejideiisper Iisecin
jurQyitindplp prpxunp suo {Psal. ixxiii). Quse autem $|f nuJio hjujns .ssecpjj sajjljatp reqjiiescjerg Peuma dis-
sjt mensura ,ephi sive bijj, in superipriiras jam pensatipnjbijs muii,di, et a proyisipj|ibH§ generjs hu-
djclujn est. inani. Nam ereatjiras qjii.dem fepitex injtip, et sub-
Dk\aufem sqbbqti pfferelfs dups agnps jqnnieylpsi «t.ahtias prptujjt quantas iSibjsciebatj nt ppte retuin
inimaculatos, et duqs&ecimgs.similmplep cp/isperswjn : ippndjtor,ad perfectipnejn inuiidi ppsse sufflcere. Sed
sacrificio; et liba qum rile fundunlur per singula sabr jjsgij.ead ppnsiimmationenj saecuji, ab earpm provi-
batfi\n Iwlgcaustum sempifernum. Quae esj aujem . sipp.e et 4.ispejjsatipne npn «essat. Et erit ergp ve-
festiyitas sa.bbatj; jiisi illa de flua AppstpJus dicit >: rum sabbalum in qpp requiescet Dpus ab pmnibus
Relinqp.iturergq sabbalismus [Hebr/ iv), hpc esj, pperib,us §uis, sseculum yenturum, tunc cum aufu-
jsajibati pbseryatio pppulp Dei? jRelinquenJes ej-gpi gietdelpi>, et Irjstitia, et gemitus, ejjerjj pjjinia et
.JudaiGassabbati obsetvatiopps. qualis esse (Jebeat; in .pjnnibus Deu.s, In qup sabbatp epnc,edat ejiani
Chrjstiano sabbati pbseryatip, yjdeamu_s.Die sabb.ajii ^pbis Deus djem fesjum agere seeunj? puin angelis
jaibil ex mundj actibus ppQ.rJetpperari,Si ergp4esjiiia.s; sanctis i"e,staeelebrare, pfferentps sacr.fieiura Jaudis,
abomnibiis saecularibusppefibus,etnihij mundanunii _ej reddentes AltissijBipvpta npstra, Tunc i!ortassjs
jgeras, sed spiritadibus ppcribus yaees, ad ecelesia.in ej sacrifici.um no.sjrum iiidesinens, de quo supra px-
yejiias,. I.ecjtipnibus divjnis et Jraptatibus .aiirfiniiy^ jipsujmus, njplius pfferejui', Tunc enjni mejius inde-
jraebeas, de ccclestibus cngi(:es, deliitura speiSSlliT sinenter assistere ppjp.rjt Peus, et sacrifipjijm laudis
jEitudineni gepas, venturuin judicium prse .pcujjs per ppnjificem magnum^,qui pst saperdps in mler-
liabeas., no.n respicias ^d praesentja #t msmjjia, sed, num sepundupi brdinem Melcfiisedeph,{Ps^l. cix).
ad invisibilia et futui/a : lisepest obseryati.o sabb.ajtit ^abbaji ergp pbJafJo_dup sujjt agni ajinicjili imnia-
Gli.ristiajip,Sedhsec Judaeipj.seryarpdeberejnt. Dejij?, .culaji, ej d.usedeGimaesimil§ plep ppnspersse in sa-
que etiamapudipsos,si faber, sj struetpr, et si qaii .crificio, et Jjba quse rite fundtintui' per singula sab-
hujusmodi opificum fuerit, ojSatJir in dip sabba.ti;; Jjata, Quae nobis niliil ali.ud.ijinuunt, quaiij ut spbrie
leclpr autejn diyinaelegis et doetpr non desinit ajj\ et juste et pie vivamus in hqc smculp, exspecfantes
.ijpere suo, et tamen sabbatum ijpn cpntaminat, Sic beatam speni, et adpentum glprim tnggni Dei et Sa/-
:«niin djcit ad eos : Aut non legistis, quia sacerdotesi jiqfpris npstri Jesu (Ihristi, Ae quidquid diyina gratia
in femplp sqbbqtutn violqnt, et sine crimine sunt[ l»pssumus, paternse quietis adepl|piie instajjter Iabpr
-{Mgtth.xii)?Quj efgoces.sat ab pperjbus sae.cuJiett Jemtis, Duos agnos anniculps Ppminp pffert, quj sim-
^pirij^libjjs actibus yacat, iste est qui saerificium! jjlicijatem mentis atque innpcentiajn ppei^is, in ppn-
sabbaii jet4Jem festuni agit sabbatpi^uni,neque one-. j. j) sgectu diyinitatis exliiljet,.puas decinias .siniilaepleo
"
ra pprtat Jn yia, Onus enijjj ,est omne peccatum. epnspersae in ^acrjficio simpl cum JJbaminibus do-
^nemadmodum.dicit et PropJieta ; ,Simt Omsgwye jB%t,qui spjritgli grajja je^lejtjr, s.cientjamclupr.um
jgrmptm sunt super me (Psql. xxxi), Neqne jenjm jesjame.ntpj^umSp^w^^anc^^d.oc^iite^ sjmuj yerbjs,
ignem accend.it.Illunj scijicet jgnem de quo djcitur.:: ,ej:eniplis, ajiditpfibus $ni$ gpmmgndaj, Et hsec
Il§. ia kimine igr/is vestri,etjn flanima .quam ficcfiri- jomnja, Btjdjxjmus,npnptp Je,papprajislucriqusestu,
dhtis-. In. sabbatp unusquisque sedeat in locp suo, ^iedprp :_eterjjseyj^seadeptipftg.expe^
£t jj,onexeat inde, .Quiseigp .es.tJocus ejus afljmse •5_erliafjestjyiJas jgopijur-jjgQmejjised]es, jj
^u_a pf-
jspi.rilaji.s?.jJus.titia Jpc.ug jejus, yMtas^ jsapientia, Jejtur jjj.lipatia, sicjit scj.jpJjum.esj: _
S.anctificatio,et pmnia ,quae Ghr..i§tus^st, Jocus mi- :In:Kglen4i£ mteW>MMh.iB^SI^Wfi^&^MtS^ Pf~
-jpaae est. Ex qup loco e.am jiojj opprtet exir_3,=ut.yera ferjetfs hblocqitslum^pmf^pit^sdp armentodtios,
sabbata custpdiat, ,et jiiem festum in sacrificijg ,exi- -piigem mitm, qgnos annictilps septemJmmaculqtps,
;gat sabbator,um„.Sic .et Dpminjis dicebat: Qui WQr £}4rg$iecim,qs stmUmcp^ersiBo^ppersingul^s aner
iiet in me, et ego inm {Jmn. -yj), Qupd autera djxi-
ajusvera gabbata, gi altiusrepetamus quse $va\ .yejra agnos tsingulp£>holoQmsium suavusim^ pdqris qtgue
 7S5 B. RABANI MAURIARCHIEP. MOGUNT.OPERUM PARS I. 784
iricerisii)omino, etc, Neomenia autem dicitur nova Afidelibus
__ ostensam. Offert ergo quisque fidelis Deo
Itina. Est ergo et ista festivitas, cum luna innova- tres decimas simila?oleo conspersaein sacrificio per
tur. Nova autem dicitur, cum soli proxima fuerit singulos vitulos, cum scientiam spirilalem in sanctae
effecta, et valde ei conjtincta, ita ut sub claritate Trinitatis fide, oleo lsetitiseilluminatus, pariter cum
ejus lateat. Sed mirtim fortasse videatur, imo su- bono opere exbibet. Offeit duas decimas similseoleo
perfluum lex divina mandare. Quid enim rcligionis conspetsse pei singulos aiietes, cum studet decalo-
condueit luiisenovae, id est, cuni conjungitur soli et gum legis sobtio inlelleclu in duobus ptseceptis cha-
adhsefet ei, observare festivitatem ? Hsec si secun- filatis, ad suam proximorumque utilitalem vertere,
dum litteram corisiderentur, non tani religiosa quam ac per eum totam vitam suam in suavem odorem
supetsliliosa videbunlur. Sed sciebat apostolus Pau- Domino dedicare. Oflert quoque decimam decimse
lus quia non his loquitur lex, neque illum ritum, similseex oleo in sacrificium per agnos singulos,
qui a Judseis observari videtur, Spirilus sanclus cum simplicitatem morum suorum secundum Scri-
prsecipit, et ideo ad eos qui fidem Dei susceperant pturarum sanctarum i'egtilam, gratia Spiritus sancli
dicebat : Neiho ergo vcs judicel, aut in cibo, autin in se operante, instiluere satagit et ornare. Bene
polu,atU parte dieifesli, aut neomenia, atit sabbato: ergo in holocaustum hsec omnia Domino jubentur
qucesunt umbra futurorum (Coloss.n). Si ergo um- B offerri, quia ea sola intentione omnia debemus agere,
bra futurorum est sabbalum, de quo pro viribus su- non ut latidem hunianam, vel relribulionem praesen-
pra explicavimus, et neomenia urabra futurorum tem quseramus, sed ut omnium bonorum dalori Deo,
est, certum est quia et caeteraefestivitales sirailiter per omnia placeamus, aelernsequevitse reiribtitionem
umbrse sunt futurorum. Sed nunc de neomenia vi- ab ipso remuueratoie justissimo in fuluro percipere
deamus. Diximus quod neomenisefeslivilas appella- mereamui'.
tur, cum luna innovari cceperit, et soli proxima Mense autem primo, quarladecima die mensis,
fieri, penitusque conjuncla. Sol justitise Christus Phase Dbmini erit, et quintadecima die sbtemnitas;
est. Huic si luna, id est, Ecclesia sua, quae lumine septem diebus vescentur azymis : quarum dies prima
repletur ipsius, juncta fuerit, et penitus adbseserit, venerabilis et sancla. Omne bpus servile ttbn facie-
ila ut secundum verbum Aposloli, qui se jungit tis in ea; offerelisquein incensum hblbcaustum Do-
Deo, unus cum eo spirilus fiat, tunc festivilalem mino, vitulos de armento duos, arietem unutn, agnos
neomenise agit. Tunc enim nova efficitur, cum abje- anniculos immaculatos septem, el sacrificia singulorum
cerit velerem hominem, et induta fuerit novum, qui ex simila qum conspersa sit cleb : tres decimas per
secundum Deuni creatus est: ita merilo innovalionis . singulbs vilulos, et duas decimas per arietem, el de-
solemnitalem, quse est neomenise festivitas, gerit. kt cimam decitnmperagnbssingulbs, idest,septemagnos;
Tunc denique esl, quando neque videri neque com* et hircum pro peccato unum, ut expiet pro vobis, prm-
prehendi humanis aspectibus potest. Anima enim ter holocauslum matutinum quod semper offere-
cumtotam se sociaverit Domino, et in splendorem tis. Ita facietis per sihgulos dies septem dierum, in
lucis ejus tota concesserit, nihilque omnino terre- fomitem ignis, et in odorem suavissimum Domino,
num cogitat, nihil mundanum requirit, nec homi- qui surget de holocausto et victimis singulbrum.
nibus placere studet, sed totam, se sapientise lumini, Dies queque septimus celeberrimus et sanctus
totam calori sancti Spiritus mancipaverit, subtilis erit "vbbis. Omne bpus servile nbn facietis in eo.
et spiritalis effecla, quomodo cerni ab hominibus, Quarto in hoc loco ponitur inter festivitates .Dei
aul humariis potest aspectibus apprehendi ? Anima- Paschae solemnitas, in qua festivitate agnus occidi-
lis namque homo intelligere, discernere non polest tur. Si videtur, agnum verum, aguum Dei, agnum
spiritalem; et ideo dignissime dieta festuffi agit, et qui tollit peccata mundi, et dicito quia pascha no-
hostiam neomeniaeDomino, ut pote per ipsum inno- strum imfflolalus est Christus. Judsei carnali sensu
vata, jugulabit. Si autem secundum tropologiaere- comedant carnes agni: nos autem comedamus car-
gulam quis sCire voluerit quid significent hae tales J nemvetbiDei.Ipseenimdixit: Nisi comederitiscarnes
oblationes quae offeruntur Domino in holocauslum, meas, ncn habebilisvitam in vabis ipsis (Jban. vi). Hoc
hoc est, duorum vitulorum, arietis unius, agnorum quod modo loquimui caines sunt verbi Dei, si tamen
anniculorum seplem, et cseterarum specierum quae non quasi infirmis olera, aut quasi pueris laclis alimo-
simuliubebantur offerri, potesl secundum sensum iiiam prseferemus.'Si perfecla loquimur, si robusta,
. ofthodoxorum in duobus vitulis accipere boni operis si forlia, si carnes nobis verbi Dei apponimus come-
jucunditatem, per animam sive per corpus, magi- dentes. Ubi enim mysticus sermo, ubi dogmaticus
sterium duorum Tesfamentorum, in duobus praeceplis et Trinitatis fide replelus profertur ac solidus, ubi
charitatis decenter Deo oblatam. In ariete vero uno, futuri sseculi amoto velamine litterss, legis spiritalis
regimen disciplinae secundum unitatem fidei, non sacramenla pandutitur, ubi spes animse avulsa de
enerviter, sed fortiter alque nobililer exhibitum. In terris jactalur in ccelos, et in illis collocatur, qum
agnis quoque anniculis septem immaculalis, sim- bculusnon vidit, nec auris audivit, necin cor hominis
plicitatem atque mansueftidinem morum pro futura ascendit (I Cor. n), hsec omnia carnes sunt verba
in ccells requie per gratiam septiformis Spiritus, Dei. Qui potest perfecto intellectu vesci et corde
tain sibi ad salutem quam aliis ad exemplum rile a purificalo, ille veraefeslivilatis Pascbae immolat sa«
 785 ENARRATIONESIN LIBRUMNUMERORUM.— LlB. IV. 786
crificium, et diem festum agitcumDeo et cum an-j A teriorem hominem renovat de die in diem, iste sibi
gelis ejus. Post hanc imo continuata huic festivitas innovat novalia, et non serainat super spinas; sed
sequitur azymorum, quam merito celebrabis, si super terram bonam, quse reddat ei fructuni trige-
extermines omne fermentum malitiae et nequitiaeab simum, aut sexagesimum," aut centesimuni. Iste
anima tua, et azyma sinceritalis verilatisque custo- ergo est qui in spiritu seminat, et colligit fructus
. dias. Neque enim putandum est omnipoteniem Deum, spiritus. Ftuctus autem spiritus prinium omnium
leges hominibus pro fermento scribere, et propter- est gaudium. Et merito diem festum novorum fru-
ea jubere exterminari animam de populo, si qua ctuum agit, qui gaudium metif. Praecipuequi simulme-
forte parum aliquid fermenti hujus ex farina con- tat et pacem, patientiam et bPnitatem, et mansuetudi-
spersi in domo sua habuisse deprehenduntur, eam- nem, aliosque borum similes fructus colligat, dignis-
que curam magnopere fuisse divinae majestati, qua sime novorum fructuum festivitatem Doniino agens.
fermenti hujus causa in tanlum se dical offendi, ut (CAP.XXIX.)Mensis eliam seplimi prima dies ve-
animam quam ipse ad imaginem et similitudinem nerabilis et sancta erit vobis. Omne opus servile nmi
suam fecit, exterminaripro hoc jubeat et everti. Non facielis in ea, quia dies clangoris esl el tubarutn; of-
mihi videtur hsec divinis legibus divina esse intelli- , fexelisque holbcaustum in bdbremsuavissimum Do-
gentia, sed illud majus est quod horrescit, et merito B I mino, vilutum de armento ttnum, arieletri uhum,
horrescit Deus, si malitise, si iras, si nequitise spiritu agnos annicuios immaculalos seplem. Et in sacrificiis
infirmetur anima, et inlumescat ad flagilia. Hsec eorum similm oleo conspersmtres decimas per singu-
non vult animam esse Deus, et tale fermentum si los vilulos. Duas decimasper arietem, unam decimam
abjecerimus de domo animae nostrse, merito exler- per agnum : qui simul sunt agni septem. El hircum
minabimur. Sed ne contemnas, etiam si parvam vi- pro peccato qui offerlur in expialione populi, prm-
deris intra te ferraentari raalitiam, qnia modicum ter holocavstutn Kalendarum cum sacrificiis suis,:
fermenium iotam massam corrumpit (I Cor. v). Et et holocauslum sempilernum cum libationibussolitis,
ideo neque de parvo peccato negligas, quoniam iisdem cmremoniisofferetis in odbrem suavissimum,
exuno peccalo generatur et aliud. Sicut enini ex- incensum Domino. Tunc deinde sequitur festivitas
justitia generaiur justitia, ex castitate castitas. Si Septimarum. Sicul enim inler dies septem, quique
quis enim primo tenuiter castus esse coeperit, ex- dies observatur sabbatum, et est festivitas, ita et
cepto castitatis fermento, quotidie castior efficitnr, inter menses, septimus quique mensis, sabbatum
ita et qui serael intra se licet parura malitise repo- mensium. Agitur ergo in eo feslivitas quse dicitur
suerit fermentum, quotidie semetipso nequior effi- Sabbata Sabbatorum; et fit in die prima mensis
citur ac deterior. Et ideo si vis agere azymorum " memoria lubarum, nisi qui potest Scripturas pro-
lestivitatem cum Deo, ne parum quidem malitiar pheticas et evangelicas et apostolicas; qusevelut coe-
fermenlum intra te residerepatiaris. lesti quadam personant tuba, mandare memoriae, et
jDies primithwrum eliam, quando bfferetis nbvas' in thesaurum cordis sui recondere. Qui ergo hsec
fruges Dmnino, expletis hebdomadibus, venerabilis facit, el in lege Dominimeditatur die ac nbcte, iste
et sancta erit. Otnne apus servile non facietis in eo, festivitatem gerit memorise. Sed et si quis potest
ojferelisque holocausluminodorem suavissimumDe- gratias illas Spiritus sancti promereri, quibus in-
mino, viiulos de armento duos, arietem unum, agnos spirali sunt prophetee, et psallens dicere : Caniie iri
immaculatcs septem, atque in sacrificiis eorum similm initio mensis tuba, in die insigni solemnitatis ejus
oleb conspersmtres decimas per singulos vitulos; per (Psal. LXXX),et qui scit in psalmis jubilare ei, digne
arietes, duas ; per agnos decimatn decimm, qui simui Deo agit solemnilateni Tubarum.
sant agni septetn. Hircum quoque qui maclalnr Decima quoque dies mensis hujiis seplimi erit vobis
pro expialione, prwter holocaustum setnpiternum- sancta atque venerabitis : et affligetis animas vestras.
et liba ejtts : immaculata offeretisotnnia cum libatio- Omne opus servile non facietis in ea, ojferelisque ho-
nibus stiis. Post hanc sequitur sexla festivitas, quse _> locauslttmDotnino in odorem suavissimum, viluluni
dicitur Novorum, idest, primitiae de novis offerun- -' dearmenlo unum, arielem unum, agnos anniculos
tur. Uhienim seminatus fuerit ager diligenter excul- septem. Et in sacrificiis ebrum similm bleb cbnsper-
tus.atque ad maturitatem pervenerit seges, tunc in sm tres decimas per viiulos singulos ; duas ' deci-
fructuum perfectione festivitas Domini geritur. Si mas per arietem, decimam decimm per agnos sin-
ergoettuvisNovorumdiem'fesltim agerecumiDeo, gulos : qui sunt simul seplem agni. Et liircum pro
vide quomodo semines, aut ubi semines, ut possis peccatoabsquehis qum offerripro delictb sblent, in ex-
tales metere fructus, ex qnibusflsetari facias Deum, piatimiem et Iwlocaustumsempilernum, in sacrificiis
et agere diem festum. Quod aliter implere non po- et libaminibus eorum. Est adhuc el alia festivitas,
teris, nisi audias Apostolum dicentem : Qui semi- ' cum affiigunt animas suas, et humiliant se Deo,
nat inspiritu, de spiritu melet vitam mternam(II Cor. festa celebiantes. 0 mira festivitas ! Dies festus vo-
ix). Si sie seinines et sicmetas, denique diem festum catur afllictioanimse. Hic enim dies est, inquit, pro-
vere agis Novorum. Propterea et propbeta admonet piliationis, decima die mensis seplin.i. Yides ergo
dicens : Innovate in vobis novalia, el nolite seminare sivis diem festum agere, si vis ut lseifitir Dens su-
super spinas (Jeremi iv). Qui ergo cor suum el in- per te, afflige animam tuam et Jiumiiia eam. Non ej
787 B. RABANIMAURI ARGHIEP; MOGUNT;DTBRUMPARS I. 788
permittas explere desideria sua, nee concedas ei la- __ Apotius secunduffl Sofipturae"auctbritatein,- jpsami ei
sciviis evagari.' sed, in quantum pptest fieri, afllige et da Dominuni luceffl; Pone astantes angelos gloriai,
liumilia eam. Denique et Paschae festivitas et Azy- pone virtutes, sedes; dominationes; atque othne ho-
ffiorum, panem afflictionis habere dicitur. Non po- meri clarissimuni fcoelestiuffiqiie Viftutum_ npn sblum
test quis agere diem feslum, riisi afllidtionis panem quod in prsesenti sseculo nominatur. sed quod etiam
mandueaveTit/ et mahdueaveritpascha i§umainari- in futuroi Item hos omnes considera, et cPnjice qtio-
tudine; Manducabitis eniffi, ihquit, azyma cum ama- modo agi possirit dies festi Dbmini. quae ibi feslivi-
ritudinfei Yides ergb qiiales surit festivilates Dei? tates, qtise gaudia, quae laBtitiaehiagnitudo. Nam de
Non recipiunt dulcedineta corporalem, nihil remis- his quse supra diximus spiritalibns festivitatibus,
sum. nihil Voluptuostimaut luxuriosum vblunt, sed etiam si magnse sunt et vefae. prsecipue ciim spiri-
affiictionem ahimse. et amaritudinem humilitatem- taliter geruntur ih. Snima, lamen ex parte sunt, npn
que- deposcunt. Quia qui se humiliat, exaltdbitur ex integro. SiCut enim dixit.Apestolus, qtiiUex parte
apud Deum (Luc. xiv). Hoc ergo deposcit et propi- scimnsi et ex parte praphetamus (I Car. xlii),- ita
tiationis dies. Cum enini afflicta fiierit aninia, et hii- cpnsequens est, ut ex parte diem festum geramus.
miliata in eonspectu Dotiiini. ttinc ei propitiattir Ut atitem scias hsec ila esse . fedeamus ad ipsitis
Deus; et tunc ad eam venit ille, quem proposuit B * Pauli sermonem, qui de diebus festis et de neoffie-
©euspropitiatorium per fidem in sangiiine suo, Jesus niis posuit. Et vide quomodo bbservaritem dixit:
Christus Dominus et Redemptor ejus. Neino efgo, ait, judicet in cibo, attt in potiij aui in
Quintadecima vero die mensis seplimi qum vobis parte diei fesln Ex parte enim, et non ex ihtegro,
erit sancta atque venerabilis; omhe bpus servile nen diem festum in hoc mundo celebramus; Intetpella-
facielis in ea; sed celebrabilis sbl.emnilatemDmnino mui etiam si nolumus ab orieie carnis, pulsamuf a
septemdiebuSi bfferetisquein bdbiemsuavissimumDb- concupisceiitiis ejus, cufisque et sbllieitudiriibus te-
mino, vilulos de armento iredecim, arieles duos, febfamuf. Corpus enim corruptibile, ut ait sapieri-
agnos immaculatos, antticulSs quatuordecim; et tissimus, aggrdvat animam; et depritnil sensum multa
in libamentis em-um similm oleb ccnspersm tres cogitdntem (Sap^ ix). Ex parte enim iti hoc mundo
decimqs per singulos vitulbs-, qui surit simul vitiili Sanctiagunt diem festum, qtiiaexparle sciuht,-et
iredecirii;et duas decimas arieti uno, id est; siniul ex paile prophetant, Cum auteffl venerint quaepeT^
hrietibus duobus, et decimam decimm agnis singulis: fecta sunt. destiuentur ista quaeex pafte sunt. Sicut
ttui sunt simtil aghi quatuordecitn; et hircurii pro enim peffectse scientiae ciedit ista qtise ex parte est,
pepcata, absque hblbcaustb sempiterno; et sticrificib el p, itaetperfectsefestivitati cedit ista qtise ex parte est
iibamine ejus, et caetera. Jam vej'0 ultimus dies fe- festivitas.- Neque etaim quod perfeetum est capefe
slus Dei qjii sit, quo Deus laetalur in liomine. videa^ mtiiidus iste potest. ubi, nt diximus. necessitas CPT-
mtis ifScenopegia, inquit* Lsetatur ergo super le_ potis, nunc cibuffi, riimc polum,nunc somtiuih sugge-
curi» viderit jn hoc mundo in tabernaeulis habitan- rit; nufic efiam quantamcurique necessafio vilse ptse-
tem; cum te viderit non habere fixjim et fundatum setilis sollicitudihemmbvet. Quseomnia interrumptiht
animumac propositum superterras. nec desidefan^ sine dubio cohtinualibnem feslivilatis Dei. Curriautem
tem qiise terreria sunl, nep umbram vitse hujus quasi venerit illud quod dictum est de Ms qui restiftieniur
possessioriem propriam et perpetuam depulantem._ in sancla, si et nbs ex his esse mereamuf s qui festi-
sed velutin tfansitupositum, et ad veram illaffipa* tiiendi sunt. qui heque esurient, neque sitieiit, fie-
tfiam unde egfessus es paradisi festinantem ac di- que dofmitabiint,-neque Iabbfabuht, sed efuiit pef-
eetitefii: Incbla ego sum; et peregrinus sicut omnes vigiles sicut arigeloruin vita, Petvigiles diceritur,
patres-mei (Psal. cxviii); In tabernaculis enim lia- tsum in illum ordinem festifiii hiefebuntuf; tiiue
fiiiaverunt etpatres, et Abraham in casulis. idest-, erit vefa et incorrupta festivitas, ctijus fesiivitalis
iri tabernaculis habilavitj cum Isaac et Jaeob cohae- princeps, et sponsus. et domiriiisyefit Jestis Chflsttis
redibus i'eprbjijissionis ejusdera. Ctira ergo incola D ] Salvator nester. Pattlus qtioque apbstoliis scietis
fueris.et peregrinus in terrisj et non est mens tua esse qtedampfima imbflendi iriifia, ftiric demdepef
fixa et radicata in desjderiis teiTeiiprum, sed para-» teiflpus etiam ad petfectibiieffi vetiife, scfiberis qui^
tus es ut cito transeas ad terram fluehtem lac et btisdara dieebat: Etenim cuth debefefisfam mdgisiri
mel,et hsereditateriicapiasfuturorum; si te, inquani; ttsse pfbpter tenipus . riifsUs ihdigeiis iit docedmihi
positum lii his yideat Deus, laetatur in tes et diem qtim siht eterhehta exotdii serthbhuth Dei; et facii esiis
festum aget super te. Haec quidem in prsesenli. In
ijuibtis lacie dpus sil hbii cibb fbrli. Omhis eriim qui
futuro si vis considerare, quomodo dies festi agantur, lactealitur, -expersest sermonis 'jusiitiis : parvulvs
erige si potes paululum sensus tuos a tefta,- et obli- ehimest. Peffectbriiihverb est cibtis sblidUs^quipfo
viscere paulisper quae habentur in facie. Describe possibilitate stirnehdi, exercitalos iiabeht sehsiis ,- dd
vferotibi quomodo coelum el terra transeant, e't discreiionem boni et mali (Hebr. v). Et iteruni ih
quam sit omnis habitatus mundi liie: coelum vero aliis litteTaffilegis omnemque hujtismodi scfipturam
novum et terra nova fundetur. Amove etiam de elementa mundi essecommemorat. Et nunc PfgPea
cbnspectibus tuis solis hiijus lucem, et da illi mundo qnseperlinuerunt ad illos qui priniis itiibuanluf ele-
qui venturus est, golis hujus septuplum Iuraeii, imp mentis, modesta nobis primo videfltur auditti.'Yo*
 789 ENARRATIONES 1N LIBRUM NUMERORUM.— LIB. 1Y. 790
lenti eniin audilorum unjcuique discerer his quae a.d A 1 ob purificalionem populp iiiipelrandam;, accipi po-
salutem perlinent, de sacriiiciis ariefuin , ef Mrcp- tesi. Aiit non yidetur, ui aries aut nircus, liolpcau-
rum, vitulotumque quse reciiantur, nibil sibj uliliia- stum se pbtulisse Pauluni prp pppuJoIsrael, cum di-
lis conferre hujusmodi Jitteras indicaf, quanfum ad cebat: Qptabam autem ego ipse analhema esse a
ipsum spectat auditum, Si vero qui.s inveniattir, Chrislo pro fratribus meis, qui sunt cognati secundum
qui possit velamen qtiod est positum ih lectiotie Ye- carnem (Rbm. ix), Vis aulem scire, quia se hosfiam
leris Testamenti removere, alque in die requirete, etiam Paulus offerat juguiandam ? Audi eum et in
quse sint vera sacrificia quae purificent populum iri aliis dicentem : Jam 'enim egb immolor , et lempus
diebus festis, ttjnc videbit quam mira et magnifica resoluiionis, vel ut in Grsecis codieibus legimus, re-
sunt, quse per haec indicantur : quse superflua igrio- versionis instat (II fim. iv). Si ergo figtiraliter po-
rantibus atque superstitiosa dicuntui. Sed hsec qui- test videri, quod alius pro festivifafe Novorum, alius
dem Panlus, etsi qui ei similes sunl plenius ab ipsa pro feslivifate sabbati, alius prp festivitate Taberna-
sapientia et verbo Dei, perfectiusque cognoverinf. ciiiorum, quasi hircus aufvitulus, auf afies offeratuf,
Nos autem quantum ex ipsorum litferis colhgere ad feeonciliatidum bominibus Peum. Donec enim
possumus, in quibiis nobis velut per umbram et ima- stitit peCcata, necesse est requifi et hostias pro pee-
ginem indicia quaedam dederunf ad sedificationem B • catis. Nam potie, verbl gralia, nbii fuisse peecattirii.
cpmmunem, discutere summalimde sacrificiorum ritu Si hon fuisset peceafiim, rion riecesse ftiisset Filium
aliqua tentabimus. In Paschae feslivitate agnus scri- Dei agnurii fiefi, ftec optis fuerat euiri in cartie posi-
bitur esse qui purificat populum, in aliis vitulus, in tum jngulari; sed mansisset iioc qtiod iti principio
aliis hircus aut aries, vei capra, vel vitula, sicul ex erat Deus Yerbum. Verum qtioniam introivit pecca-
his quse recitata sunt, didicistis. Unus ergo ex Iiis tum in hunc mutidum, peccati autem necessitas
animalibus, quae ad purificandum populurii sumtm- pfopitiationem fequirit, et propijiatip rion fit nisi
tur, est agnus : qui agnus, ipse esse dicitur Dominus pef hostiairi, neeessariuffl fiiit prbvidefi hostias pro
et Salvator noster. Sic euirii inlelfexit Joaimes , qui peecalo. Et qupniani peccati ipsius diversse et varise
est major omnium prpphetaruffl, el signavit de ipso quaiitates fuefutit, divefsofum animaliuni rijandan-
diceris : Ecce Agnus Dei, ecce qni tollit peccatuin fflf hpstiae, pfocul dubio qtise cohvenirent varietati-
mundi (Joan. i). Quod si agnus qui ad purificandum bus peccafbruffi. Sic efgo efficituf quiderii alitis san-
populum datus est, ad personam Domini et Salvatp- ctoiiiin atque angeloitim, ut dixifflus, sive homlnum
ris nostri refertur, cousequens videtur quod etiam vitiiiiis qui iti illa festivilate iiiteiveiiial pto poptiii
csetera animalia, quse his eisdem purificationis ali- delictis : alius atitem afies iii illa feslivitafe, qup-
quid liumano generi conferant. Yide ergo ne forle G fuiri iriteicessiotie fiat pnfifieatio ptb peccalis. Quod
sicuf Doniinus et SaJvalor noster quasi agnus ad si pufificari pbtuefirit a peccatis bbriihies', et esse
oecisionem ductus, "et in sacrificium altaris bblalus, pufiofes, miiiuiintuf et libstiserSi ehilri pfo peccatis
peecatorum remissibnem universo prsestitit mundo, siint hostise, et pro raultitudine peccatofum inulti-
ita foriassis et caeterorum sanctorum ac juslorum plicataBsurit, sine diibioet pfP exiguitaie minuurttur.
sanguis qui effusus est a sariguine Abel jusli, usque flujus atiteni fei ih pfsesehtibus locis Seripturce ha-
ad sahguinemZachqriceprophetm , qui inierfectus est bemiis iridicia, id est iritiltitiia festivitateScenopegiae,
inter mdem et atlare (Matih. xxm), alterius qiiidem etiftirief octo dies hPsfiae jubPrituf otfeW-i.Et prima
sangurs sicut viftiiae,alferius sictit hirci aut capfae, ^uideffi die qtiasi adiiuC iri abtiridantia peccafortim,
auf alieujus hprtim fasus est acTexpiandumpfb pafte quatffotdeciffiiviftili jubehttif bffeffi. ^eeutida auteffi
aiiqua populum. Sive ergo haec ad jiislofum' pfoplie- die" iffimirititis ut pote peccatis, niihuufituf et ho-
farumque personas, qui in hoc murido jtigulati surit, stiae, el! quaftipfcieciiriviftili offefiintuf, tettia die
vel eofum qui dicurit, Propier ie riimie afficimur tbiu dubdecim, etpost hsec tindecirii, Et ita qtiasi ptitifi-
die, msiimaii snmus sicui ovesbccisibriis(Psdl. XLiiij, catibtiibus deficienfe pef dies ihjiltittidioe peccato-
referenda videaiituf, siveetiam ad superiores viftu- , fuiri, mihuunlur corisequehtes effam huffiefi hostia-
ies, quibus prbcutatib hiiiJiahi geriefis data est, qjjls runi. Sic ergb etiam pfo dispehsaliohe totius ftiundi,
facileaudeat affiiitiare? Neque eriini licec ariimatia fatlotieni purificationis infeiliige.Iudiget eriiffi pufi-
per speclem, sed pef figufairi feferri ad illairi, vel ficatio noti soltim qtiseih terfa suiit, sed ef qiise in
iilain pefsbnaih pulahda sunt. Natii ipse Pbmitius ccelis. Itiiriiiiiet ha^niqueetccelis' pefditiP. Sie etiim
Jesus Chtlsfus, nbn ideo agiius diciluf , qtiasi qui diclt Pfoplieta : Ceeliperiburit,"ei bthhesui vestimen-
mutatiis slt eJ converstis iri speciem agtii. Dicifur "iiimveiefascenl; et sicut airiiclurii invblvesebsptmn-
tamen agrius, quia vbluhtas ejus et bonitas qua Deuiri tabuntur (Psat. ci)'.Intuere igitiif mundi,i"d est,cce-
feprbpitiavit homiriibus, et peccatbftihj inciulgeritiata lestium , ac terrestrium,- e£ infernorum purificatio-
dedit, talis exstitit humano geriefi, quasi agril fib- nem. Yide quantis iftdigeftt ista offinia hosliis, quan-
sfia imtiiaculata et inhocetis, qua placafi iibniitiibus tbs fequirant vilulos, qtiatitPs arietes, qtiahtos hir-
divitia ctedurituf. Sic efgo foftassis et si qiiis est cos. Sed in his' omriibiis titius Pst agnus, qui totius
ahgelbttim coalesliuinqueViffutiim, aiit siqtii justb- mutidi potuit auferte peccattim: Et ideo cessavertint
fiiih hominuin hie prb repfopitiatione divina velut cseteraahostise, quia talis fuit hsec hPstia, u't una
af ies, atit vitulus, aut bircus, oblatus esse sacrificium sola sufficeret prp tolius mundi salute, Ceeterienim
791 B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS I. 792
precibus peccala, hic solus potestate dimisit. Dice-.A.®erit, ut per jejunium vet cmterarum rerum abstinen-
bat eniffi : Fili, remissa sunt libi peccata (Matlh. ix). tiam affligat animam suam, in arbrilio viri erit, ut fa-
Sic ergo imbuitur raundus,primoperdiversasliostias ciat sive nmi faciat. Quad si audiens vir tacuerit, et
remissionem perquirere peccatorum, donec veniat ad in aiteram diem disluierit sententiam, quidquid vove-
hostiam perfectam, ad hostiam eonsummatam, ral atque pwmiserat, reddet: quia statim ut audivit,
agnum anniculum , perfectum, qui tollit peccatum tacuit. Sin autem contradixerit pbstquam rescivit,
mundi totius, per qiiem festivitates agat spiritales , portabit ipse iniquitatem ejus. Manifestum est ita vo-
non ad satielatem carnis, sed profectu spiritus, sa- luisse legem feminam esse sub viio, ut nulla vola
crificiis spiritalibus purificatione mentis oblatis. ejus quae abstinentiae causa voverit, reddantur ab
Decet enimDeo-immolari victimam cordis et hosliam ea, nisi aiictor fuerit vir permittendo. Nam cum ad
contribulati spiritus, non carnis et sanguinis jugulari. peccatum ejusdem viri pertinere voluerit, si prius
Quia et si agnovimus Christum aliquando secundum permiserit, et postea prohibuerit, etiam bic tamen
carnem, sednunc jam non novimus. Et ideo inspiritu non dixit ut faciat mulier quod voverat, quia per-
diem festum agamus, et spiritalia festa jugulemus. missa prius a viro fuerat. Yiri dixit esse peccatum,
Hsec pro viribus nobis, pro diversitafe sacrificiorum quia abtauit quod prius concesserat: non tamen mu-
disctissa sint: quorum ad liquidum inlelligentiam B ; lieri vel ex hoc permissum dedit, ut cum prius et
scit ille, cui nuda et revelata sunt omnia, nec est ulla vir concesserit, postea si prohibuerit, condemnelur.
creatura in conspectu ejus invisibilis. Utrum autem ista etiam ad votum continentise et con-
CAPUT II. cubitus abslinenliam perlineat, merito quaeritur, ne
De vbto viri cotnplendo. forte ea tantum intelligenda sint adversus animam
(CAP.xxx.) Narravitque Moysesfiliis Israel omnia voveri, quae sunt in cibis et potibus. Quod videtur
qum ei Dominus imperaverat; et locutus est ad princi- et illud significare, ubi Dominus ait: Nmine aniina
pes tribuum filiorum Isjael: isle est sermo quem ptus est quam esca (Matih. vi) ? Et cum de jejunio
prmcepit Dominus. Si quis virorum votum Domino prsecipitur, ila prsecipilur : Affligetisanimas vesiras
vovcrit, aut se constrinxerit juramento, non faciet irri- (Levit. xvi). Nescio autem utrum alicubi legi possit
lutn verbum Dei, sed omne quodpromisilimplebit. Mu- adversus animam dici volum quod de abstiuentia
lier si quidpiamvoverit, et se constrinxerit juramento, concubitus fuerit, maxime quia cum hic lex auctori
qum est in domo palris stii, et in miate adhuc puellari, talem viro tribuat, non mulieri, quse viro subdifa
si cognoverit pater votum quod pollicita est, et jura- est: ut tunc persolvenda sint vota mulieris , si vir
mentum qno obligavit animam suam, et tacuerit, voti approbaverit; sin auteni renuerit, non debeantur.
rea erit. Quidquid pollicita est et juravit, eiiam opere pi Apostolus tamen cum de concubitu corijugatorum
complebii. Sin aulem statim ut audierii contradi- loqueretur, non ibi majorem auetoritatem viro
xerit paler, et vola et juranlenta ejus irrita sunt, nec quam feminse dedit: Sed uxori, inquit, vir debitum
obnbxia tenebitur spbtisibni, etc. Feminam sub patre reddat, similiter et uxcr virb. Uxbr nbn habei patesla-
antequam nubat, et sub viro nuptam, noluit lex tem corpotis sui, sed vir; siiniliter autem et vir non
ita vovere aliquid Deo adversus animam suam, id habet potestatem cbrpbris sui , sed mulier (I Cm\
est, in aliquarum rerum licitarum atque concessa- vn). Quando ergo in hac re parem utriusque esse
rurii abslinentia, ut in eisdem volis non feminseva- voluit polestatem , puto quod nobis inlelligendum
leat auctoritas, sed virilis. Ita ut si adhue innuptse insinuet istam de concumbendo vel non concumbendo
concesserat pater vota persolvere, si antequam per- regulam non pertinefe ad ea vota ubi non babent
solverit nupseril, et viro ejus hoc cogiiitum non pla- parem vir et raulier potestatem, sed vir major est
cuerit, non persolvat, et sit omnino sine peccato, ac prope ejus sblius est. Non enim ait lex virum non
quia mundavit Dmninus, sicut dicit, id est, mundam debere reddere vola sua, si uxor prohibuerit; sed
judicavit. Neque hoc conlra Deum fieri putandum uxorem, si vir prohibuerit. Unde non mihi videtur
est, cum ipse Deus hoc prseceperit, hoc voluerit. in hujusmodi vptis et definitionibus atque obligatio-
Vidua autem et repudiata quidquid Vbverinl,reddent. JD nibus, quse adversus animam fiant, etiam ista de-
Sequifur autem de viduis vel a viro abjectis, id est, bere accipi quaeinler se vir et uxor de concumbendo
non sub poteslate viri constitutis, aut patris, et ea- vel de abstinentia concumbendi placita habuerint.
rum vola ad persolvendum libera esse dicit hoc mo- Istm sunt legesqnas ebnstiluit DominusMoysi inter
do : Et vbtum, inquit, vidum et expulsm, quicunque virum et uxorenv: inter palrem et filiam qum in mlate
Vbveritadversus animam suatn, manebunt ei. adhuc puellari est, vel qum manet in parentis domo.
CAPUT HI. Quia et istae leges sive juslificationes , ut quaedam
De vatb feminm. exemplaria habent, dicuntur; et meminimus in
(IBID.)Uxar in dbmb viri cum se volo constrinxerit illis justificationibus quae in Exodo sub hoc nomine
et juramento, si audierit vir et tacuerit, et non con- aliae commemoranlur, sicut de aure servi perforan-
tradixerit sponsioni, reddat quodcunque promiserat. da, et si quid cjusmodi esl, non absurde eliam liic
Sin autem contradixerit exlemplo, nmi tenebilur pro- aliquid figurate dudum intelligitur : ut quomodo
tnissionis.rea, quia maritus contradixerit, et Dominus sunt multseabstinentisecEeremoniarumirratioiiabiles,
ei propitius erit. Si voverit, et juramento se conslrin- et aliquando eliam inimicse veritali, hoe fortasse
 793 ENARRATIONES IN LIBRUM NUMERORUM.— LIB. IV. 794
hic intelligi voluit tunc ratas esse cum rationabiles i A gnum est : quo haecut decet, de Dei verbis intelligi-
fuerint; hoc est cum eas approbaverit ratio , quae: possimus advertere. Omnes qtti sub lege Dei vivimus
ad vicem viri debet regere omnem animalem motio- et in Ecciesia ejus habemus, aliqui sub patribus,
nem quse fil non tantuni in.appetendo, verum etiami aliqui sub viris agimur. Et siquidem parvulo est ani-
in abstinendo. Ut si menle et ratione decernitur, tunci ma, et initia habet in eruditionibus divinis, hsec sub
- fial; si autem improbatur consilio rationis, non fiat. patre agere credenda est. Si verojam adultior facta
Quodsi ratio quod prius recte faciendnm esse decrevit est ut- viri, ita potens sit ad concipiendum semen
postimprobet; sipeccatum, consilii: sictamenutnon- verbi Dei, et spiritalis doctrinse capere secreta, haec
nisi ralioni motio illa consentiat. Secundum mysti- sub viro posita dicilur. Sicenim et dicebat Paulusde
cum autem sensum vota nemo potest offerre, nisi Corinlhiis : Volo autem vos uni virb virginem castam
qui habet aliquid in semetipso et in subslantia sua exhibere Christb (I Cor. n). Qui vero perfectiores
quodofferat Deo. Non sufficit iste exterior horao sunt et eminentiores, hoc de illis non dicitur, qued
legem Dei suscipere, nec vota solus offerre. Non sub viro sint. Sed audi quomodo de semetipso sui-
enim potest aliqnid dignum Deo habere. Sed ille in- que similibus pronuntiet et Paulus : Dbnec bccurra-
terior est homo, qui magis habet in se quod of- mus , inquil, amnes in virum perfectum, in mensu-
ferat Deo.In illo namque est habitaculum virtutum; "J ram mtatis pleniitidinis Christi (Ephes. iv). Huic
in illo omnis intellectus scientise; in illo est ima- ergo animse, quae in virum perfectum occurrit,
ginis innovatio : qui cum speciem suam, quse ex nemo dominalur in votis, sed habet potestatem
initio a Deofacta est, reeupaverit, et virtutum pul- suorum Iiberlatemque votorum. Si autem adhuc
chritudiuem prioris formse repererit, tunc jam po- feminei generis fuerit anima, cui vel vir, vel pater
test vola offerre Deo; et tunc jam non solum homo, dorninetur in votis, nonsemperin ipsa est culpa,
sed homo dicetur. Nam qui inteiiorem hominem npn sed interdum redit ad viros vel ad parenles.
excolit, qui illius curam non gerit, qui virtutibHS CAPUT IV.
eum non instruit, moribus non ornat, divinis insti- De vindicta in Madianitas et Ralaam ariblum.
tutionibus non exercet, sapientiam Dei non quserit, (CAP.XXXI.)Lbculus est Dominus ad Mpysen, di-
scientise Scripturarum operam non impendit, hic non cens :'Ulciscere prius filios Israel de Madianilis, et sic
potesthomo bomo diei, sed homo tamen, homo cotligeris ad populum tuum. Igitur scandala quae
animalis. Scio diversa vota in Scripturis referri : acciderant Israelitis, quoniam tergiversatione Ma-
Anna quidem vovitDeb fructum ventris sui, et Sa- dianitarum acciderant (ipsi enim subornaverant mu-
muelemcmisecravit in templa (I Reg. i).rAlius quod- p. lieres, quaj eos deceperant ut peccarent coram Do-
cunque sibi post victoriam redeunti occurrisset, vo- mino), illi quidem pro peccato suo pertulerunt vin-
vit Deo : et occurrenle filia, vota lacrymanda per- dictam, medioerius lamen et parcius; hi vero qui
solvit (Judic. n). Alii vitulos aut arietes', aut domos, eis fuerant causa peccandi, multo vehementiori
aut alia hujusmodi ralione carentia vota offerunt subjacent ultioni. Unde edocemur, quia longesitgra-
Deo. Ille vero qui appellalur Nazarmus, semetipsum vius causam prsebere peecati, quam ipsum unum-
devovil Deb (Num. vi). Hoc est enim votuni Na- quemque peccare. Sic et Dominus desighat cum di-
zarsei, quodest super omne votum. Nam si filium of- cit, quia melius fuerat hominem non nasci, aut mo-
ferat vel iiliam, aut pecus aut prsedium, hoc totum lam asinariam ligari circa collum ejus, et prmcipitari
extra nos est. Semetipsum offerre Deo, et non in profundum maris, quam ut scandalizet unum de
alieno labore, sed proprio placere, hoc est perfectius pusitlis istis (Matlh. xvm). Simul advertendura est
et eminenlius omnibus votis. Quod qui facit, imita- quoniam quidem noraen scandali a nonnullis incom-
tor est Christi. Hle eniin dedit homini terram, fflare petenter praesumitur; illud scandalum dico, ubi
et omnia quae in eis sunt ad obsequium; dedit el recto ilinere ambulandi deceptio aliqua struitur ad
ccelum; solem qnoque et lunam et stellas hominum peccatum, et subjicitur causa peccandi : sicut et
ministerio concessit; pluvias, venlos et omne quod D ] Madianitaeambulantibus in lege Domini Israelitis,
in muudo est, hominibus largitus est. Sed post haec et custodientibus castitatem , subornaverunt mulie-
orania semetipsum dedit. Sic euim dilexit Deus mun- res quseeos deciperent ad peccandum. Causam ergo
dum, tit Filium suum unigenitutndaretprb mundi hu- prsebere peccati, hoc est scandalizare. Verumta-
jus vita (Jaan. m). Qttid ergo magnum facit homo men datur vindicta, sed multo gravior in eos qui
semelipsum offerens Deo, cum ipse se priot obtutit scandalizaverunt, qui causam peccati prsebiierunt,
Deus? Si etgo tollas crucem tuam et sequaris Chri- quam in eos qui peccaverunt. Simul et illud observa
slum (Matth. xvi), si dicas : Vivo autem jam non quod subjecit. Novissimeautem, inquit, et tu appcme-
ego, vivitvero Christus in me (Gal. n), si desideiet ris ad populum luum. Si quando Safflaritis nobiscum
et sitiat anima nostta redire et esse cum Christo, sermo est, quoniam quidem resurreclionem ffior-
sicut et Aposlolus dicebat, et prsesentis saeculi non tuoruffi negant, nec recipiunl futuri sseculi fidem,
delectetur illecebris, et si omnem legem, quaeNaza- perfigamus eos ex his verbis, quibus Dominus dicit
raeis data est, spiiitaliler impleat, lunc semetipsum, ad Moysenquia apponatur ad populum sutim? Nemo
id esl, animam suam oblulit. Deo. Sed orandus no- enim ponilur ad eos qui non sunt. Unde constat esse
bis est Deus, ut iutellectum dare digiiettir, si di- aliquem populum, cui Moysespost vilse hujus exitum
 79S B. RABANI MAURIARGHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS I. 796
dicittif applicandus. Qtiia etgo pfophetis non cre- A est, ubi tanquam pefegrintis habebat hospitium.
durit Saffiaritse, ex qtiibus resurfectionis mortuorum Non eriira dictum est in domtiffi suain aut in patriam
fidesiIalitis appfobaltir, ex liis saltein Moysi Iibtis suam, sed in loctini suuffi. Habef auterii et quisque
qnos recipiutit et qtiortini auclorilateffl confiientur, peregrinus locum suuffi , ubiad tenipus habitat. De
convincendi sunt et curandi, si tamen oportet et ipso autem Balac qui eum conduxerat, non dictum
Babyloniato curati. Est etgo locus hic resurre- est ad Iocum suum, sed ad semetipstitii, id est, ubi
ctionem mortuorum evidenler ostendens. Designat dominans habitabat. Posset ergo diciadlocum suum,
eriim esse et popuium, cui pPst obitum stium et doriiinans et peregrinus : ad seipsum autem, non
Moyses adjungeiidus est, et ad quos pro stiis meritis video quomodo ppsset dici peregrinus, cum ad ho-
transferendus. spitium venissel suum.
Slatimque Moyses : Armate, inquit, ex vobis virOs Ceperunt autem mulieres eorum et parvulos, omnia-
ad pugnani, qui possint ullionem Domini expetere de quepecora, et cunctatn supellectilem,et quidquid habere
Madianitis. Mille viri de singulis Iribubus eligan- pbtuerant depbpulati sunt. Tam urbes, quam viculbset
tur ex Israel, qui mittantur ad belhim. Dederuntque castella, fiamma cbtisumpsit, etc. Congrediuntur ergo
millenos de cunctis tribubus, id est, duodecim miliia duodecim millia adversus Madianitas, et interficiunt,
expeditbrum dd pugnam. Qiws misit MbysescutnPhi- B " inquit, omnem masculum eorum, et reges eotum, et
nees filib Eleazari sacerdblis. Vasa quoque sancta et Balaam filium Beor interfecerunt gladio, cum rs-
tubas adclangendum tradidit ei. Cumque pugnassent: liquis vulneratis eorum. Quod in superioribus quse-
contra Madianitas aique vicissent, omnes mares occi- rebamus, quomodo probari de Scripturis possit, Ba-
derutit, et reges eorum, Evin, Raon, et Sur, et Ur, et: laam consilio subornatas esse mulieres Madianita-
Rebe, quinque principes gentis. Filii Israel dudum sex- rum, qusedeciperent filios Israel ad fornicationem,
centamilliafuerunt armatorum, qtii processerant ad- prsesens hic Scripturae locus evidenter ostendit, di-
versus Matlian, et orrities vicli sunt, quoniam pecca- cens eum peremptum esse gladio, velut auctorem
tumineis erat. Nunc ergo victores Madianitse, qui[.• scandaliquod immissum est filiis Isiael. Dieitur au-
sexeenta millia fugavetant, vincunlut a duodecira mil- tem de eo in consequentibus adhuc evidenter hoc
ljbus,ut scias,quia riecin multitudine necin nurnero, modo : Et ait ad eas Mmjses : Cur vivatn reservastis
militum vmcit Israel, sed justitia est et pietas in eis; omnem feminatn ? Ipsm enim sunt qum filios Israel
quae vincit. Propterea denique el in benedictionibus5 secundumverbum Balaam apostalare fecerunt. Inter-
eorum dicilui'. quia si servaverit legem Domini, ficiuntuf et teges Madianitarum atque illi qu.i prius
unus persequalur -mille, et duo in fugam vertantt a mulieribus victi sunt, nunc expiatione-habita, et.
decem millia. Yides ergo quia multo plus valet uUus; G ^ gesta pcenitentia, etiam reges vracimt, Ex boc intel-
sanctus oratado. quam peceatores iiraumeti ptse- ligamus quantum valet conversio ad Deum, quan-
liando. Otatio sancli penetrat coelum : quomodo noni tum prosit emendatio peccatofum. Omne raasculi-
et hostem vincat et in terris? Et ideo omnimodis; num, omnes reges Madianitarum vincunlur et peri-
Sludendum est quaerere prirao et custodire justiliam, muntur ab his, qui per repetitionem Domim et per
Pei. Quam si obtuieris et observaveris, omnes tibii geslorum pcenitentiam correcti sunt et emendati.
.hpstes ipsa subjiciet. Si fueris indutus, sicut Aposlo- Quiuque enim reges Madianitarum referunttir ab
lus dicit, loricajustitim, et accincitis veritate, si ga-. Israelitis stiperati. Sed et nomina eorum curae ftiit
leam salutis acceperis, et gladium spiriius; et antee Scripturae divinse memoi-ari. Evim, inquit, et Raon,
omnia sculum fidei; itrquo possis ohinia jacula ma- et Sur; et Ur, et Roboc. Isti sunt qui regnant aptid
ligni ignita exstinguere (Ephes. vi). Talibns enimi Madianitas, quos superafe et penilus debet exstin-
instructus armis universa diaboli castra omnemque_ guere omnis qui militat Deo. Evim quoque belluititis
ejus fugabis exercitum; etcum fiducia cantabis : Sii vel ferinus interpretatur. Et quomodopoteris pla-
consislant adversun\mecastra,non timcbit cor meum;; cere ei qui te probavit, si non abscideris a te et
siinsurgatadversum me prmlium, in hoc ego speiaboi penitus peremeris belluinos et ferinos mores? Quo-
^ modo
(Psql. xxvi). poteris ad marisuetorum beatittidinem per-
Balaam quoque filium Beor interfecerunt gladio. venire, nisi prius inlerficias Evim, et ffiorti tradas
Pptest videri qusestio quompdo, quando Israelitse3 totius iracundise feritatem? Ego puto quod nomina
Madianitas debellaverunt, inteffeelum dicat Scti- hsec divina Scriptura non pfo Mstoria narraverit,
ptura Balaam, qui fuerat conductus ad maiedicen- sed pro causis et i"ebus aptaverit. Nam putas fuerit
dum.pppulumlsrael,cum superius quando benedicere, 3, aliquis ita slultus, qui filio suo nomen beiluini im-
coaptus est, ita eamdem coactionem Scriptura eon-- ponetet? Sed hoc arbittor magis quod institutioni
cluserit cum ait: Et surgens Balaam, abiit in locum. animarum piospexerit sermo divinus, volehs nobis
swum. Balac abiit in semetipsum. Si ergo redierat adI ostendere, quod adversus hujusmodi vitia militare
Jpcum suum Balaam, quomodo interfectus est, cumj debeamus, et habitaculis ea carnis nostrae depellere,
cie tamlonginquo,id,est, de Mesopotamia venerit?? istos reges fiigare de regno corporis. Non ergo re-
Quanquam etiam possit in locum suum redisse in-- gnet peccatum in vestro mortali corpore. Yis autem
telligi, quod ab ipso loco ubi sacrificia faciebat,, videre quomodo non solum apud sanctos nomina
in eum Jocvtmreversus est, unde illuc exierat, tdi pro rebus aplaatur, sed etiam apud gentiies et barba-
 797 ENARRATIONESIN LffiRUM NUMERORUM.— LIB. IV. 798
ros? De"sariclis quidetiiliotiifflest,- CtmtAbfaffiAbra- A gulate. Puellas aitlem et omhes feminas virgmes re-
ham vOcattiSSit, et Sarai Sara^ el Jacob IsiaeL Do- servale vobis, et maneie extra castra seplem diebus.
ceanius aiitem qtibd mos iste habeatur etiam aptidI Hoc cohsilium malignum, tit eis ad illecebram fe-
barbafos. Notirieimus ex filiis Israel, a parenlibus stiis: minaesupponefenlut, pet qtias noft solum ccfpota-
Joseph noffieti acceperat? Gum autefti trarisivit irii litef, sed etiam spititaliter in adofarido idoip fofni-
jEgyptum,bt stetit arite Pharaonem. commutavit no- Catentur, quando dederit Balaam, Scriptura non
men ejus, et cognominavit eum ^op.Bop.fmmx > (IU0Q' dixit, et tamen apparet factuffi esse, cum hic com-
lingua sua Pharao de secfetorum Velsomnioruffif eve- memoratur. Sic ergo potuit et redife ipse Balaam,
-laiione composuit. Et non soluni Joseph buic apud qtii jam ierat in loeum stiuffi, ut leeuffi sUtitaj vel
Phafaohem ex re nomen aptatuf, sed et Daniel ih ejus inlelligamus peregfinationis officiuffi,quamvis
Babylonia Balthasar nomiriatur, et Ananiasatque s hoc Scriptura tacuerit. Myslice autem feminam in
Azarias et Misahel, Sidfae, Misac, Abdenago voci- praedarii de bello revertens s'efvat_ qui foritisecus
tanttit. Yides ergo, quia tam Israeliticortim qiiam actus pravos cohiberis, et per zeltim bonurii de-
etiaffl barbarorum nomina horointim, rioii forluitu, strtieris, delectationem carrialem in abscondiio pe-
sed pro rebus et causis aptanttir in lege. Igittir Ma- ctoTis sui adhuc inlus celat. Sed a Moyse, hoeest,
dianitarum regem Mojrsesappellavit, prout ipse cen- B a lege, pro hoc iste mefito redarguittif, quia quisquis
suit appellandum, Belluina; inquit, ferilas est, quse delectationem carnalem in secfeto ttientis nequiter
regiiat in Madianitis. Et noiiipsa solura, sed et alius visitat, consecraens est ut irt propaltilo facilP in Cul-
est apud ipsos rex nomiue Raon, quod est in nostra para pravae actionis cadat. Jubentut etgo offitie
lingtia inanilas. Rpgtiat ergo itianitas ih Madianita- inasculinum, etiaffi et patvuli et mtiliefes, qtise no-
f tirii getite. Est efiiffi revera niulta inatiitas et varii- veiant vitos in coitu, jugulafi, quia appetitiim*ttir-
tas in hoc murido, imb vdhitas vaiiiialurii, ei bmhia pem et deleclationehi carnis, qtia. cbhcepit iniqtii-
vanilas (Eccl. i), quairi Dei miles superate debet et tatem etpeperitpeccatum,periitus prsecipiffiurinterfi-
vincefe; Yiricit auteni inanitatein, qui niliil ina- cere ac funditus in nobis exslingtiete. Puellas autem
hitef, nihil siiperfltie, etquodad rehi iion pertinet etfeminas virgines, hoc est, eaffi paf teiti deleetatio-
gerit_ qui hieffiiriit pfsecepti illius Poiriinici quo his, quaenon proclivis est ad peccatuiii, sed ffiagisexar-
ait, quia etidrh de verbo btioso reddent ratiohem descit ad petendum bonum, illam sefvate debemtis,
hominesih die judicii (Mdttli. xii). In hac au- qtialenus ea semper desideremus qtise rtobis a con-
teffiviia homines, totum petie otiosurii, tblum inane ditoreiiostf o per Scripturas sacras eognosciffiusjussa.
est quod loquunttir, quod agunt. Irianis enira dici- r, CAPUT VI.
ttir oifinis acttis,- et oinnis sefmo in quo non est De divisionibp.sprmdmMadidhV.afum.'
exffirisecus pro Deo, vel pro maridato Dei. Est et (IBIB).Eleazaf quoqtie sacerdos, tid virbs exefcittis
attus teix Madian Uf . et hic inferpfelaiur ifritatib. qui pughaverant, sic locutus est: Hoc est prmcepiuin
Yides quales suiit qui reghaht aptid Madianitas: iegis, quod mandavit Dbmirius Mbyd. Aurtihi; et
quibus otohibus aaversari oportet, et ittio quOs pe- atgehiuht, ei ms, et ferrtim, et siannurii, ei pltim-
fiiiii cPtivehif ab Tiis qui Deum sequtitittir, et irilef- bum , et mnrie qtioi poiesi trahsire pef flairi-
fici. Nbn eniiri tam feguffi qtiatti vlliofuni tiomiria riiarii, ighe purgabittir : quidquid dtitehi flamriiUm
Qtisefegriant iri hbirimibus, feferurituf ift lege; et ribh pbtest susiinere, dqtia expidtibhis sdnciificabi-
hoh fahi getttiurii bella qiiain cPricupiscenliartiiri htf. Et lavabiiis vestimehta vesira die sepiihib , et
camalium quae niilitant advefsus attiiriamdescfibtifi- purificati, pbstea castra inlfabitis; Igitur ex pfseceptis
tuf. Pehique hi qiii in vitiis reghant, quinqae re- DomiriifiliisIsfaeladversum Madianilasbella corifecta
gesesse dictintur:ut evidehtissime doceamur quia sunt, spolia ex ipsis copiosa feferuttttif aufi atque
omne vitium; quod regnat Ih cofpore, ex quinque argetili, caeteforuffique ffiobilium pondiis iftiffieh-
Sensibus pendet. Isti efgo qtiiriqtie setisus pefimetidi sufti, jtimentortim captivofumque nufflerus pltiri-
surit de fegnb Madianilatlirii , ut ultfa vitia nbri -, T) intis. Yeriim quoftiam cuncta hsec apiid Israelitas
fegnerit per eos, sed jtistitia, pec ad scandalum vi- iinintihda dicunlut, ptlfifieatio sirigulis quibusque
deant quse videtit, sed ad sedificatibnem. - cempetens adhibettif. Et ea quideffi quse' ex tiietal-
CAPUT Y. iis cPristarit, igtiis purificat; qtice Vero fragiiiofa
Ubi Moysesiridighatur propief Madianitds. stint et ignein riori ferurit, aqtia purifieafi jubentur.
(IBII).)Egressi suht atitem Moyses et Eieazur sa- Fiant ergo ex Prtinibus spoliis seqtiaies duse parles ;
Percfdsyet orrines priricipes Synagogm iri PccursUm ut una sit eoftim qui ad belltiiriprocessefant [et tina
iofum extra casifa. Irdiusque Motjses pfincipibus eorumj qui in casliis resederutit. Jubenluf etiam
,exerciUis,iiibunis ei ceniuribhibris, qtii venerant de ex his offerre iri doiia Pei, illi qtiidem qtii pf Peesse-
heltb, aii : Cur feiriihasrdservastis? Nmihe istm surit fant ad bellura, uhum captit ex quingefttis. illi Vefo
qumdeceperuntfiiibs Isrdel ad stiggeslioriemBalaath, cjiii in casttis mansetant, unuffi ex quinqtiaginta:
ei pfwvaficdti vos fecerunl in Dohiino super peccato atque omnium simul in unum collecttis nuffletus re-
Phogor, tthde et pefcussus esi poputUs? Ergo cun- fertut. Haecest histotia continentise. Sed videaffius
cios intetficile, quidquid geheris masculiht, eliani quid in his sensus iudicet spifii-alis in populo Dei.
fHrvulos et niulieres, qiidi hbverUritiiiros iri coilu, ju- Siint quidam, sicut ApbstolUsdicit, qui niilitant Ded,
 799 B. RABANIMAURI ARCHIEP. MOGUNT.OPERUM PARS I. 800
illi sine dubio, qui se non obligantnegotiis smcularibus A.et
A ovibus, et dabis eam Eleazaro sacerdoti, quia
(II Tim. n). Et illi suntqui procedunl ad bellum, primilim Domini sunt. Ex tnedia quoque parle filio-
et'pugnant adversus gentes inimicas et adversum rum Israel accipies quinquagesimum caput homi-
spiritales nequitias pro reliquo populo, et pro his num, et boum, et asinorum, et bviuni, cunctb-
qui infirmiores sunt, sive per selatem, sive per rumque animanlium, et dabis eam Levilis qui ex-
sexum, sive per. propositum. Pugnant autem isli cubant in custbdiis tabernaculi Domini. Fecerunt-
orationibus et jejuniis, justitia et pietate, mansue- que Moyses et Eleazar sicut prmceperat Deus, etc.
ludine et castitate, cunclisque conlinentiaevirtuti- Quinquagesimum autem et quingentesimum nume-
bus, tanquara armis bellicis communiti. Et cum re- rum sanctum esse Scriptura testatur. Unde et Sal-
gressi fuerint ad castra victores, fruunlur laboribus vator dicebatinEvangeliis: Hominicuidam feneratori
eorum etiam imbelles et hi qui ad pugnam vel non erant duo debilores. Unus ex ipsis debebat denaribs
vocantur, vel exire non possunt. Sciendum tamen quingentbs, alius quinquaginla. Nan liabentibus illis
esl quod omnia quae sumuntur ex istis gentibus im- tinde sblverent, utrisque dmtavit (Luc. vn). Sed et
munda sunt, et omne fortasse quidquid ex hoc sse- septem seplimansemonade, id est una, addita, quin-
culo assumitur, vel praelio capitur, immundumest quagesimse faciunt diem, quse Pentecosles festivitas
et puxificatione indiget. Et qusedam ex ipsis per B appellatur. Similiter et septuaginta septimanse, ad-
ignem transitura sunt: aliis autem sufficiet aquae .• dita unius decadis perfectione, quingentorum nume-
purificatio. Assumuntur aulem etiam ex prselio ho- rum'reddunt. Sed quanto plures sunt septuaginta
mineset jumenta, cum captivalur omnis inlelleetus septimanse quam septem, tanto prseslanlior et per-
ad obediendum Cbristo. Nisi enim pugnaverimus in fectior numerus quingentorum quam quinquaginta.
verbo Dei, non poterimus captivare intellectum eo- Inde denique et in parabola Evangelii quam supra
rum qui diversa a Chrislo sentiunt, et perducere exposuimus, Salvator noster pronuntiat, -quis plus
eos ad obedientiam Cbristi. Pauci sunt qui pugnare diligat, ille cui quingenti quos debebat denarii do-
possint et prselia ista conficere. De sexcentis milli- nati sunt, quam ille cui quinquaginta. Denique iu
bus et amplius armatorum quse videntur mililare prsesenti lectione Eleazar sacerdos non scribitur ad
Deo, sola duodecim millia eliguntur, cseteri relin- omnem populum locutus, sed ad eos tantura qui de
quuntur in caslris. Intuere nunc mihi populum Dei pi*seIioredeunt. Ait enim : Et dixitEleazar sacerdas
qui est in Ecelesia, quanti sunt ex his qui possint ad viros virlutis qui revertebantur de prmlio. Yides
resistere his qui contradicunt, qui sciunt verbi bella ergo quomodo ad viros virtutis loquilur sermo Do-
tractare. Beali sunt qui pro omni populo pugnare mini: viri enim virtulis sunt qui ad bella proeedunl.
'-'
possunt, et defendere Dei plebem, et copiosa de ho- Si quis vero pugnare non vult nec militare, si quis
stibus spolia reportare. Tamen et reliqua pars po- non vult habere certamen sludiorum dhinorum et
puli quse videtur imbecillis cum quiete resideat in abstinentise, hic non vult implere quod Apostolus
castris, si in silenlio agat et non recedat a Moyse, dixit: Qui autem in agone cmitendit, ab bmnibus
sed permaneat in lege Dei, parlem spoliorum etiam cbntinens est (1 Cm: ix). Qui autem non contendit
ipsa percipiet. Fiet enim sequa portio, non per nu- in agone, ab omnibus non est continens, neque exer-
merum qufdem: sed quantum datur omni populo ceri vult in verbo Dei, et in lege Domini meditari
reliquo, lantum et illis duodecim millibus, quibus die ac nocle. Hic etiam si vir dicatur, vir tamen
vincentibus capta sunt spolia. Quis hsec audiens non virtutis non potest appellari. Tempus igitur belli
invitetur ad militiara Dei? Quis non animetur pu- nobis est in hoc mundo : pugna adversum Madiani-
gnare pro Ecclesia, et resistere adversum veritatis tas, sive adversum vitia carnis nostrae, sive adver-
inimicos? Eos videlicet qui vel dogmata Ecclesise sum contrarias potestates. Spectat nos angelorum
impugnare, vel voluplati et Iuxurise operam dare chorus, et virlutum coelestium pia erga nos pendet
homines docent. Qui vero hos expugnat, et vel in exspectatio, quando vel quomodo de boe praelio re- ,
se vel in proximis suis vitia perimit, hic accipiet •p. TJ deamus, quid unusquisque nostrum manubiarum
spolia multa, quinquagies multiplicata quam caeteri. reportet, et intuentur curiosius ac sollicitius per-
In tanlum autem numerum quantitas videtur au- scrutantur quis nostrum hic auri amplius ferat, quis
geri, eufti sexcenlis millibus duodecim millia confe- etiarii argenti illuc pondus exhibeat, quisve lapides
runlur. [Offerre lamen pars utraque jubetur Deo : deferat pretiosos. Requirunt etiam si quis aesdefe-
et illi qui vicerunt, unam ex quingentis; qui autem rat, aut ferrum aut plumbum; sed et vas ligneum si
domi resederunt, unam ex quinquaginta. Unde et forte aliquis defert aut fictile, aut aliud hujusmodi
sequitur : Dixitque Dominus acl Moysen:Tollite sutn- magnse domus usibus necessarium, In magna enim
mam eorum qumcapla sunt,'ab homine usque ad pecus, domo non sunt tantummodovasa aurea et argentea,
tu et Eleazar sacerdos, et principes vulgi: dividesque sed et lignea et fictilia. Requiritur ergo diligenter,
ex mquopmdam inter eos qui pugnaverunt et egressi cum abierimus illuc, quid unusquisque noslrum
sunl ad bellum, et inler omnem reliquam tnultiludi- deferat; et sic seeundum ea qusc detulerit, secun-
nem. Et separabis partem Dmnino ab his qui pugna- duiu quod Iabor ejus per eontemplationem exuvia-
verunt et fuerunt in bello, unatn animam de quin- rum probatur, etiam mansionis ei meritum deputabi-
genlis, tam ex hominibus quam ex bobus et asinis tur. Probanlur lunc omnia hsec, qnaeper ignem, per
801 ENARRATIONES IN LIBRUM NUMERORUM.— LIB. IY. 802
ignem; et quseper aquam, per aquam. Uniuscujusque A . bitur in regno Dei, ut purificatus et mundus effe-
enim opus quale sitignis probabit. Propterea ergo ait: ctus possit ingredi sanctamcivilatem Dei, aperiente
Hmc est juslificalio legis quam canstiiuit Dbminus sibi ostium Jesu Christo Domino nostro, imo qui est
et oslium civitatis ipsius Dei. Sequilur: Cumque
Moysi. Aurum, et argentum, et mamentum, et fer-
accessissent principes exercitus ad Moysen, et tribuni
rum, et plumbum, et slannum, omnis res qum transit
dixerunt : Nos servi tui recensuimus
per ignem, transducite per ignem et mundabilur. Sed centurionesque
in aqua purificationis purificabunttir omnia. Qumcun- numerum pugnatomm qups habuimus sub mariu no-
Ob hanc causam offe-
que non transeunt per ignem, transibunt per aquam. slra, et ne unus quidem defuit.
Et tavabilis vestimenta vestra die seplima, et mundi ritnus in donariis Domini singuli quod in prmda
erilis, et post hmc introibitis in castra. Yides quo- auri potuimus invenire, periscelides et armillas, an-
modo purifieatione indiget omnis qui exierit de prse- nulos el dextralia, ac murmnulas, ut depreceris pro
'3io vitse hujus. Quod si ita est, ut aliquid audeam nobis Dominum. Susceperuntque Moyses et Eleazar
dicere secundum Scripturse auctoritatem, omnis qui sacerdos omne aurum in diversis speciebuspondo se-
exit de hac vita non potest esse mundus. Considera decim millia septingentos quinquaginta siclos, a tri-
enim diligenter quid indicet historise textus. Exie- bunis et centurionibus. Unusquisque enim quod in
runt isli pugnare pro filijs Israel, interfecerunt Ma- B prmda rapuerat, suum erat. Et susceptum intulerunt
dianitas. Inlerficienles autem eos, quantum ad hi- in tabernaculum testimonii, etc. Alia aufem edilio
storise.ordinem spectat et lilieram legis, placuerunt ; sic habet: Accesserunt ad Moysen omnes qui consli-
Deo, volunlateni namque Dei impleverunt; tamen_ tuli erant principes per tribus in exercitu, tribuni et
hoc ipso quod interfecerint adversarios, immundi[ cenltiriones, et dixerunt ad Moysen: Nos pueri col-
dicuntur effecti; et prbpterea dicitur ad eos: Ett legimus summam virorum bellatorum noslrorum, el
lavabitis vestimenta vestra die seplima,et mundi eritis,, non dissensit ex nobis quisquam. Et obtulimus munus
et posl hmc inlroibitis in castra. Ergo hi qui pugnant,, Domino, unusquisque vir quodcunque invenit, vas au-
pro eo ipso quod contigerant hosles immundos, ett reum, iorquem aut phialairi auream, aut annulum, aut
quod congressi sunt contra eos et babuerint cumi dextrale, aut caienulam, ad propitiandum pro nobis
eis certamen, polluti sunt. Et ego ergo etiam cogi- coram Domino. Est ergo diversitas multa in eo or-
taliones immundas et malas quas cordi modo sug- dine, qui bellatores appellantur. Sed et inler ipsos
geril, vel repellere venieutes vel ingressas riecare» imbelles est nihilominus aliqua differentia. Nec
intra me, ne ad effeclum perveniant, operam dabo. enim ipsi aequaliter et uno ordine omnes appellan-
Qui vero, etsi caleare potuero caput draconis, boe; tur imbelles. Quidam enim ita imbelles sunt ut nun-
^
ipso tamen pollui me et inquinari necesse est, quo> quam possint fieri bellatores, id est, senilis setas, et
eum et qui pollutus et inquinatus est, calcare con- omnis femineus sexus, et conditio servilis. Puerilis
lendi. Et ero quidem beatus, quia calcare eum po- vero setas ita imbellis est, ut spem gerat aliquando
tui; immundus tanien sum et pollutus, qui pollu- fieri bellatrix. Scilicet cum occurrerit in virum per-
tum conligi, et ob boc purificatione egeo. Idcirco ett fectum, in mensuram setatis, tunc non soluffibella-
nimirum Scriplura dicit, quia nemo mundus a sorde. lores ex pueris fieri, sed et in summam bellatorum
Oranes ergo purificatione indigemus, imo purifica- yenire se sperant et esse electi, et in duodecim mil-
tionibus. Multse enim et diversse nos manent pu-- libus numerari, vel etiam his prseferri et esse prin^-
rificationes. Sed mystica hsec sunt et ineffabilia. cipes electorum. Considera nunc praesenlis saeculi
Quis enim nobis enarrare poterit quse sunt purifica- statum, et vide omnia bellis repleta, omnemque
tiones quae parantur Paulo vel Petro, vel aliis ho- humanam vitam invisibilibus prseliis et impugnatio-
rum similibus, qui tantum pugnaverunt, tot gentess nibus dsemonum perurgeri; in populo vero Dei esse
deleverunt, tanta spolia, lot hostes prostraverunt, , quosdam ita robustos, fide armatos et virtutibus,
tot triumphos cceperunt: qui cruentis manibus de5 ut adversum hujusmodi homines quotidie bella con-
caede hostium redeunt : |quorum pes tinctus estt ficiant, et semper in procinctu positos non soluni
in Sanguine, et manus suas laveruut in sanguinei" semetipsos, sed et caeterps qui vel per sexum, vel
peccatorum? Interfecerunt quippe in matutinis> per aetatem, vel per servitutis condilionem pugnare
omnes peecatores terrae, et imaginem eorum ex-- non possunt, ab hostium tueanlur insidiis, verbo
tefminaverunt de civitate Domini. Vicerutit quippe) doctrinae eos exemploque vitae et commonitionum
et peremerunt diversas daemonum gentes. Nisii sedulitate munientes, si tamen non desit eis fides;
enim vicissent eas, non potuissent capere ex eisi sive enim bellatores, sive imbelles, impossibile est
captivos, omnem hunc credentium numerum, ett salvari sine fide ; inter ipsos tamen bellatores esse
perducere eos ad obedientiam Christi et subderei duntaxat qui militant Deo. Considera alios ita esse
eos jugo ejus suavi, et imponere eis onus ejus leve. expeditos, ut nullis se implicent omnino ssecularibus
Quis ergo ita beattis est, qui succedat eis in his prae- negotiis, ut placere possint ei qui se probavit, sed
liis, et interficiat omnes Madianitas, et justificetur in lege Dei meditari die ac nocte. Isli ergo qui hu-
ex sanguine eoium? Sanguinem enim daemonum i juscemodi sunt, summa bellatorum appellantur. Isti
fundeie dicitur, qui eripit eos quibus illi dominan- sunt qui auri plurimum pugnando ceperu.nt, et omne
tur. Lavabilur autem ab hoc sanguine et pttrifica- aurum atque omamentum, sive capilis. sive bra-
 S03 B. RABANl MAURIARCHIEP. MQ.GUNT.OPERUM PARS I. 804
cluorujjj, siye digitorum, id est, quidqujd intelle- A j uberrimm sunl ad pastttm animalium : et nos servi tui
etus, quidquid in operibus habenf, Deo pffer.uiif, hqbemusjumenla plurima: precamurque, si invenimus
.ScijijQ.t.enjm ,quja m.un,ej'.ejejjjg dafa sunt, et i.deo gratiqm, coram le7 tit des nobis famulis tuis eam in
non dissentif jn eis nee .unus. Ifpe enim ppssejit pbssessibnem,nec facias nbs transire Jbrdanem. Qui-
munera pf|f_.r.r,e Dep ppsifj in .disspiisipne, Isfos pjjjp bus respandit Meyses : Nunqtiid fratres vestri ibunl
esje secund.uni Eyangelium, qjii prjaepepJyiiniljjid ad pugnam, et nosliic sedebitis? Ctir subvertitismen-
dijigenler p])sej'yant, qupd jnandat Ppnijnu| ef Sal- tes filibrum Israel, ne transire atideqnt in lacum
yajor; Si pffers munu.s ftium p,d gltqre, et remenw- queni eis dqturus est Dbtninus? Nbnne ita egerunt
T.afu.sfuerjs gttia frqler tuus Iwbet gliguid qdversum pqtres vest-ri, quaiidp misi de Cadesbarne ad explb-
le, relingm ibimunu.s (uitni ante affare, et vade prius rgndam terram? etc. JBicuj Jiaditio jnajoium te-
reconciiiiifxfratri ttto: et lunc peniens pjferes munus ljet, Spiritus sanctus narrat haec. Unde enim po-
fmni {Matlh, y)._Qup.d s.cilipej levejit maijus suas teraj Moyses vel quse ad priginem mundi gesta
a,d Deujn sjne ira et dissensjpne, pipiie yas aiireum sunt, vel quae in finem ejus erant gerenda, nar-
aut auipajji Jpjrquejn,, _ant aflni.i.ljiin,aul ,cjpxjr_ale, rarp? nisl per inspirationeni Spiritus Pei? Unde po-
,aut ^ajpnulani. .fprques pma.jftenjum sapienli,se, Iji tuisse pipphetaip de Chrisfp, nisj Ipquente in eo Spi-
Prpyefbiis pnini de sjjpiejjlja dicilur qupd qui acqui- B \ njji sanctp ? Sic ejiim et ipse jCJirjslusej teslimonium
sierit eatii, .torquemanreqrn,p.o)iqtcircg cpllum suitni reddif et dicit : Si crederetis Mbyst, crederetis utiqiie
(Prbv. i), PJiiala pj annulus pj^jjajn.enta sunt nia- .et tnihi; de me eniin itte dixit. Si autem itlius litte-
iiuum, in quibjis pperum sig.nan.tur jndicia, Simi- ris nonereditis,qtimnodbmeis verbis credetis? (Jean,
Jiler et dexii'ale, Cajenulqe y.erp yerjji ef do.ctrinse y.) Constat ergo ea per Spiritjim sanctum dicta, et
ponnexjpn.es de.cl9r_a.1J.Ad prppiJiajjiJ.um, ioquit, ideo cbnyeniens yidetur hssc secundunj dignitalem
..P.ejjpjprp npbis. Si dicainus prppter aurum Deuin lpquenfis intelligi. Sed et illud in locp comroemo-
pjppjtium fiefi i.pffi>.njb..is,; vide qujtm absurdunj, rare aptissimum duco quod Abraham cum audisset
jmo quajn impium jiidjcefur, Hpc eiiim etiam in illum divitem positum in torinentis rogare se ut di-
yij/p bono tujy.e .ducjjur si acceptp aurp ab infei*ip- mitlerefur, et veniens mpnerej fratres suos pie vi-
phus plac.efjjf, quanjp ergp magis hcjc_deDeo seii- vere ne in Iocum illum descenderent tormentorum,
Jite npri cpnveijjj ? Ujitje pujp .exppsjtjpnis hiijus ec- responciit ei: Quia habetit Maysen et prbphefas, au-
clesiastjcg. magis ,cpnslaj'e j-afipnem, quaepei' auti diant illbs (Luc. xv). Non utique liomines aliquos
pepies iijdicai^e sojet anjmi yitjptes et bpnorum dicebat iti corpore positos Moysen etprophelas, sed
pperum.gesta, quce sola offerri Deo ab hpminibus hsec quaeper Moysen Spiritu Dei dictante conscripta
digriumest, et pj'.oquibus splis propitium fieri Deum 'Q < stiiJt, Moysen ea npniinavit. Dicai, aljquis : Cujn hajp
jiprii.iijibusdecpj. Et accepit, inquit, Mmjseset Elea- ifa scripta suiif, si Abraliani m.e s^d Mpysi dicja
zar sacerdbs aurum, ab bmnibus tribunis et centurio- transmitjit, ut legens ea possim Jpcum eyadere illum
riibu-s;et intulit illud in tabernaculum tesiimpnii, me- torjnentpi^um, qiiid nje juyabif ad effugiendam ge-
nipriale filiis Israel cbrqm Dbininb. Yides quia quae hennam si Je^gamqupmp.dpfijij Ruben, et filii Gad,
dicuntui noii ad conspectum visibileta, sed ad men- e.t diihidia ti-ijjus Manas.se, haeredjlateffi capmnt a
Jjs memofiain i^eferunlut. Beatus est enim ille qui Mpyse Jrans Joi-dariem, quia ej/ajij jllis pecpra multa
fecotdatui se bpni aliquid operis egisse corani Po- ptse Cjeteris trijjubus ? ef quia djcit ad eps Mpyses:
mmo, ej dbtulisse muriera bene placita Ppminp: Yidetp ne exacej'beli.s .Deum, sjcul _£jtilli de,ceaj qui
ariimi Virlutes et ornanienta pletalis. Post haec se- missi sunt pum Jesu ,ef Cajejj expjprare lerrain eJ
quitur histotia de haereditaje Ruben et Gad et di- di.cejjant,quia Jefra Jalis et Jalis eSl, et non possu-
rilidise tribus Manasse : de qua proponimus ajiqua iJius pani capere,, et ,qpja &§ Jiaecresppijdenjnt iilii
dlssererp, et ariimos audijortim ad contemplationera Rulj.eji,,et eaejefi cuin ipsis : Da npbis' terrara haijp
spiritalis intelligenliae suscitare. Onmia quse dicun- ef Jiseredit.atein ejus, et npn .quseremjjs jam ultra
ttii' non solum ex ipso q,ui dicitur sermone pensanda .Jprdanem hse.re.dijajisJerram jjum
^- fratrjijtnjsnostris,
suttt, sed e'l perSon.a dicenfjs magiippere dicenda^ '.s.edJiic relinqu,ejnti_.junienta npsjra, et saECinasnp-
[pensarida] esj. Sequilur ; sfras, ,ej muliejrpsPt infantejs .iosjrps ; viri aulem
PAPUT YIL' npstri ijjunt parjjer et Jransijjjint Jpi-danem; ej quia
JJbi pars pppyii, Jwp est, tribus Rubep,et iribus Gad, ppst JjsecMpysescoinJj.,en.daJpos Jesij Naye\ej JElea-
eidiiriiaid tribus Manassm, hmreditatetn Dpmini garo saceydoti filip Aaron, ,sub eatamen condi-
postulabant sibi dafiultra Jbrdaneni.
Jipne uj traiiseajjj ,cum _filiisIsraeJ. ef pugnent
(GAT-.XXXII.) Filii autem Ruken et Gad habebant ,cum ejs ady.ersupi Jjpstes qui ej-anJtraiis Jprdanem,
pecbra mulia, et erat illis injtitnentis infinitq substan- tdpnec lib,erafetur ab eis jerra,, pj tjjnc accipiant
'tia. Cumque vidissent Jazer et Gatflad aptas alendis tejTiam quam
pojjpscerunj, regis geon et regis Og,
. ahimalibus terras, venerunt ad Maysen et Eleazarum atqiie ipsis s.olis p.e.r%ysen dejur haereditas exlra
sacerdbtem, etprincipes multiludinis.,atqu.e dixerunt: Jprdanenij fiaeterisaujem pmnjbus pej" Jesum intra
Ataralh et Didan et Jazer, et Nemra, et Hesebbn, et Jordanem. Dicjt ergp aliqnjs: Qujd isla prpsunl ad
Eleale, el Saban, et Nebo, et Beon, terra qugm per- IJPCqupd :dicit Abraham, ff.abe.ntMptjsenel prpphe-
cussit Deus in ccnspectu filiprum Isrqel, regibiies tfis, qudimt Mlp.s? qup spilicpt et hsec
Jegentes, jn
 80B ENARRATIONES IN LIBP.UM,NpMER0RUM. — LIB. JY- • 80,6
locum illum non devemant tormentorum : hsee au^ jA.qua et priores, et extra Jordanem et seqpestrati a
tem diximus excitantes animos audiiorum, uf vigi- cgsteris, consequunliir bsereditatem. Jumenta quoque
lantiushis quae leguntur vel dicunlur intendant, ej et pecora multa sunt nobis. Haec ergO:causa q.ua
in Moysi litteris, remoto litlerse v.elamine, ita inlel- prioi .populus ad hseieditatem terrse dlliusquse.lacte
ligant quae scripta sunt ut -in singulis quibus ea di- fluit, quse melle. abnndat, quse. favus njellis est prse
cunlur inveniant. Quse si intelligantur et observen- pmniterra, non poluit pervenire, jnec Yerbum-car-
tur, possint auditores, non ad illum iocum toTmenti nem potuit agnoscer.e, quia mulla jumenta habebaf
deduci quo dives ille qui audire lisec quae in seerelp et pecora multa. Aninialisenim -nmipotuit percipere
scripta contempsil, abductus est, sed et in sinus eant qum sunt spiriius Dei, uec spiritalifer.dijudicar,e, quia
Abraham, ubi Lazarus requieseit. Nos aufem ore- hbtnb cum in honore esset non inteUexit, ged compu-
mus ex cprde Yerbum Pei, qui est unigenitus ejus_ tattiS est jumenlis insipienlibus, simiiis factus est his
et qui revelat Patreni quibus vull, nj et npbis hsec {Psal. XLvm); pro quibus haereditatem suam exti'a
rcyelare dignetur. Sunt pnim in liis reprpmi ssipBUin •Jordariisfluenta percepit, et. a terra se-sancta fecit
jnysterja quae tepromisit diligentibu.s se. Exeiiadide ^ailienum.Hle ergo populus accepit hsereditatem per
iEgyptO figutani diiobus jnodis aeci.pi, et a pripri- Moysen; accepit iteJTamiduorumregtim tantummodo,
JJUSnostris et a nobis ssepe dictum ,es.t.Ham ,et cum B j Non enim amplius potuit Moyses intetficere nisiduos
quis de eirorum tenebris ad agnitionis lumen addu- -reges , quorum terrain divideret popnlis, multa
- .citur, et de terrena conversafipne ad spiritalia insfi- janimalia multaque pecora liabentibus. lllis vero qui
tuia eonyerlitur, de iEgypto videtur exisse et ve- Jprdanem transeunt Jesus .dividit teriiim.: quamvis
nisse ad spliluuinem, ad illum vi,depcet vitse statum iabeant etiam ipsi animalia, habeant pecora, non
jn quo per silentium et quietem exerceatur divinis tamen tanta quae eos excludant ne |oi'danem trans-
legibus, et eloquiis ccelestibus imbuatur : p.er quse eant. Sed cum ipsis et mulieribus5 et.cum infantibus
insiitutjis ej directus. ,cpn Jordanem fransierit, prp- suis comendunt transire Jordanem, et ad palrum
peref usque ad teiTam reprpmissionis, id est, per pervfiiiire promissa. Illi autem propter pecora, et ju-
grafiam baptismi, usque ad pyaiigelica instituta per- menta, et mulieres suas, ;et infantes, non .potuerunt
yeniat. Sed et illam figuram esse diximus exeuncji transire Jordanem, nec ad fi.demiGhristi, quse est
de jJSgyptp, cujn relinquit anima mundi hujus Jene- tejTa repromissionis, intrate. Increpat tamen eos
bias ac najurse corporese caeeitatem, et transfeijtur Mpyses, et dicit ad filios Ruben el filios ^Gad: Fra-
ad aliud gaeculuni,quod vel sinus Abralise, pt in La- tres vestri pergentad prselium, et vos sedebitis hic?
zaro, vei paiadisus, ut in latrone qui de erjjce pr,e- Et quare perverti tis corda fflliorum Israel, ut noji
didit, indicatur; v.el etiam si qua Deus novit esse=' =Htranseant in terram quam Dojninus dat eis=?Et cnm
alia lpca, yel alias mansiones, :per quse transiens increpasset eos hujusmodi verbis, accesserunt, in-
aninja Peo credens, et perveniens .usque ad jflumen quit, ad eum filii Ruben, et fiUiGad, etdicebant:
jllud qupd leetificat ciyitatein Dei, inlra ipsum spi'- .flvilia ovibus fabiucamus hic et pecoribus et civitati-
tem promjssse patrjljus hseredilatis accipiat. Igitur bjis.jumentis nostris [el stabuia|ujnentis., et.civitates
cum dupliei, ut memorayjmus, mpdp egressus desi- paryuljs nostris]; et nos atmati prima lurma ince-
gnelurex Mgypto, ej transitur ad ciesertum, atque dJmus ante filips Istael, usquequo petducamus eos
inde egiressus ad sanctse teii'se Jjaeieditateip, yidea- jn Jocum suuin, Et haec prpmjtlerites, mitigaverunt
jnus nunc quid sjbj yelit Ruben ej ,Gad_ej dimidia Moysen, ila ..ut ipse e.os.cpnimen.daretJesu et Elea-
tribus Manasse baereditas, quseper Mpysen Jraditur, xaro. Ita enim seripfura est,: Et adhibmleos Motjses
,ej .extra Jprdanpm .de.cemifur. In .dupdecim tj-jljubus ad.Eleazariim sacerdotem, et Jesum filium Nave, et
filiorum Israel, pjccultis quijjusdam et niysticjs i.aiio- principes fatniliarum Irihuum, ei ait ad eos Moyses :
nibus, totius humani generis figura complectifuj', Si transierint filii Rubm ei.filii Gad vobiscumJorda-
yel pmjiium cerle honiinum qui ad agnitionem Dpi nem pmnes armati ad prmlium jcoram Domino, et ob-
.yene.rirat.Horuni vero pats aliqua exti-a Jordanepi n tinuerilis terram in cmispectumstro,,dabiiis£is.terram
,et hsei'edijatenjconsequilut pet Moysen; pars veto Galaad in possessionetn.TprraenomeiiinS.mpturis di-
trarisit JpFdanejij, et hceredifajera suscjpit jn JejTa yiniSiposjJumdiyPFsis,signifi.caJionibus inveninius. Et
tcepcomissionjsjjei Jesum, Etilli quidem quibusex- prjmo .quMe.njterra baecin quahabitamus nonex ini-
lia Jordanein JjEereditas.decemitur, pj^imitiyi.sjunt; : 4ip Jetfa ypcitafa _est,s.ed arida. Etp.ost.haec quae
licet minus noljj.les, licet non inculpatj, pjimitivi jprius djcja fperat arida, JeiT.aenpmen accepit. Sic et
tamen sunt, Ruben namque est piimpgenitus |acpb; cpelum istud visibileppnab ipijio ccelti.mdietum ,est,
licej contaniinayerit thorum patris, prijnpgenitus se.d pjlus firmamentum ppsj ejiam -Cpelivoeabulo
Jajnen est. Manasse quoque, cujus dimidia tribus ,ex- npncup.ajiinj est. In prhicipio Jam.e» ereaturae cce-
tra Jptdanem .consequjtur, et ipse licet de JSgyptia Junj et Jerram fecisse dicitur Deus, ej ppsfea ari-
patus est, primogenj,Jus famen est. Omiies tanien dam, ej ppstea firjnamenttim, Qmn.espninj nps do-
isti primpgenitj sunt, pt ideo priorem pppulum ,de- nec infrucjupsi sumus, ef .nulluin pjidicitise frucfum,
jSignant,qui non per Jesuni Domiuujn jipstruin, sed ijjillum justitise, nuEum pietajis •afferimus,,aridi su-
_p,erMoysenextra Jpr.Cianenisortem baereciitatis ac- jcn.us. Si autem npsmejjpsps pceperjinus excolere,
^piunt. Gonsidera autem diligeiJtius etiam causam et ad virjutum jffugem desid,es ,animps suscitare,
807 B. RABAM MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS I. 808
terra efficimur ex arida, quae verbi Dei suscepta A tice dulcedinem capientes : quorum flumine civitas
semina laeta fruge multiplicel. Est ergo quaedam in Dei, quod repletum aquis divinae intelligentise, cir-
regno Dei lerfa, quaemansuetis promittitur, et terra cumdatur et rigatur. Alii autem sunt carnales, qui
quseviventium nominatur, et terra in excelsis posita, juraentis et pecudibus, id est, crassis et solidis sen-
de qua ad justum Propheta dicit: Exallavi te ut sibus abundantes, sicut erant illi de quibus dicebat
hseredites terram. Istius ergo hsereditalem terrae, Apostolus : Ita insensali estis, ul cutn cmperilisspi-
posteaquam de mundi hujus ^Egypto exierit, Deo ritu, nunc carne consummemini? et, o Galatm, quis
credens anima consequetur. Et alibi quidem hi qui fascinavit tios veritati non obedire? (Gal. m.) Sed
sub lege vixerunt, alibi autem qui per Jesu Christi unusquisque nostrura nisi se armaverit, et abjectis
fidem et gratiam dispensati sunt. Yerumtamen hi brulis et belluinis sensibus, ad spiritalem intelligen-
qui videnlur primi et per Moysen dispensati, non tiam properaverit, remanebit extra Jordanem, nec
prius consequunlur hsereditalem sibi decretam, nisi poterit per sapientise flumen incedere quod lsetificat
el ipsi transeant cum his quos Jesus disperisat, et civitatem Dei, id est, animam Dei capacem : non
pugnat cum eis contra inimicos, et collpcent eos in assequetur eloquiortim Doiriini interiora, quse .sunt
sedibus suis, ita et ipsi consequuntur haeredilatem' dulciora super mel et favum; sed illam lantummodo
quain Moyse duce meruerunt. Sed hsec nisi ex Scri- B consequelur terram in qua duo reges occisi sunt,
pturis divinis approbanlur, fabulsevidebuntur. Pau- ubi dicatur ei: Niidl aliud judicavi meipsum inter
lus ergo horum produeatur idoneus testis, qui in vos scire, nisi Christum Jesutn, et httnc crucifixum
Epistola ad Hebraeos, ubi describit illos omnes Pa- (1 Car. n). Qui autem potuerit tfansire Joi'danem,
tres et patriarcbas ac prophetas qui per fidem pla- et ad interiora penetrare, ubi Jesum Christum Do-
cuerunt Deo, post enumerationem cunctorum, in minum nostrum sequens, interfieiet triginta et eo
ullima conclusione sic dicit de eis : Et hi omnes, amplius reges, illos fortasse de quibus dicitur : Quia
testimonio fidei acceplo, non perceperunt repromis- astilerunt reges terrce, et principes congregati sunt in
siones, Deo pro nobis aliqtiid providente, uti ne sine unum, adversus Dominum et adversus Chrislum ejus
nobis consummarenlur. Quasi sic dicerel: Istaeno- (Psat. n). Depulsisque his regibus et prostratis,
vem semis tribus propterea non acceperunt repro- agnoscet seoretiora mysteria, usquequo etiam ad
missionem terrae illius quse eis extra Jordanem per illum veniat locum ubi sedes est Dei, et Jerusalem
Moysen decreta est, Deo pro nobis melius aliquidl civitas Dei viventis : non ista quae servit cum filiis
providente, ut ne sine nobis consummarentur. Pro- suis in terra, sed illa quae libera est et mater om-
plerea eigo transeant nobiscura arraati ad prselium, nium nostrum.
et juvent nos ad belligerandum ad expugnandos ini- C CAPUT vra.
•inicos. Sed illi transeunt qui armati sunt, qui viri De quadraginta duabus mansionibus filiorum Israei.
fortes sunt et potentes, cseteri vero omnes, ignava (CA.P.xxxui.) Hm sunt mansiones filiorum Israel,
manus et imbellis, remanent extra Jordanem. Si qui egressi sutit de Mgypto per lurmas suas in tnanu
qui autem in ipsis viri fortes sunt, relictis animali- Moysi et Aaron: quas descripsit Moyses juxta ca-
bus et pecotibus, et omnibus impedimenlis, pugnentt strorum loca, qum Domini jussione muiabanlur. Le-
aclversum hostem nobiscum, usquequo vincantur ini- gimus Paulum aposlolum, cum commemorationem
mici nostri, usquequo hsereditatem terrae bonae,, veteris historiae quae in libris legis et propbetarum
terrse mellis lactisque capiamus. Quis enim dubitatt comprehensa est, fecisset, dixisse : Hmc autem om-
quod sancti quique patrum et orationibus nos jnvent,, nia in figura contingebant illis : scripta sunt enim ad
et gestorum suorum confirment atque hortenturr commonilionemnbslram, iti quas fines smculbrum de-
exemplis ? Sed et voluminibus sttis per ea quae nobis5 venerunt. Nblb vos ignorare, fratres, quoniam palres
ad memoriam scripta reliquerunt, docentes nos ett nostri mnnes sub nube fuerunt, et emnes per mare
instrueutes quomodo adversum inimicas potestates3 transierunl, et bmnesin Mbysebaplizali sunt, in nube
dimicandum sit, et quomodo agonum loleranda cer- et in tnari: et mnnes eamdem escam spirilalem man-
lamina. Pugnant enim pro nobis, et ipsi incedunt-' t ^ ducaverunt, et mnnes eumdem potum spirilalem bibe-
primi ante nos armati. Ipsos enim nos habenles adI runt. Biberunt enim de spiritali consequenteeos petra :
exemplum, et eorum videntes per spirilura fortiaa pelra aulem erat Christus (I Cor. x). Si ergo pars
facta, armamur ad praelium spiritale, et adversuml historiae itineris ex ^Egypto spirilaliter accipitur,
spiritalia nequitise in ccelestibus dimicamus. Sic de- et cselera quae ab Apostolo pro anguslia tempo-
nique qui sub Jesu Nave militant, triginta et ampliuss ris praetermissa sunt, ejusdem intelligenliae con-
reges perimunt, et terras eorum sorte haereditatiss vincentur. Et in psalmo : Revela oculos meos, et
accipiunt. Depulsis namque spiritalibus nequitiis dee considerabo mirabilia delege tua (Psal. cxvm). Pau-
cceleslibus, haereditatem regni ccelestis Jesu Domino o lus quoque lex spiritatis est. Et ipse Dominus: Si
nostro dividente percipiunt. Potest el tertius adhucc crederetis Moysi, et mihi crederelis. De me enim ilie
exposilionis videri modus, ut in filiis Israel, id est,;, scripsit (Joan. v). Et Evangelium secundum Lucam :
in populo Ecclesise, intelligantur quidam esse spiri- Tunc incipiens a Moyse et omnibns proplreiis, inier-
tales, et intra Jordanem percipere heereditatem n pretabatur itlis in cunclis Scripturis qum de ipso dicla
terrse? fluentis lac et mel, sapientiae scilicet et scien-i- erant (Luc. ult.). Igitur Juclaei,pai^uli et qui soli-
g09 _:ENARRAT10NES IN LIBRUMNUMERORUM.— LIB. IV. 810
dum cibum glutire nequeunt, sed adhuc lacte nu- A tionem divinse legis accedimus, vel cum anima de
ttiuntur iufantiae, legant Phataonem catneum ac corporis hujus habitatione discedit. Ad utrumque
mate Rubrum, per quod ad Indiam navigatur, et ergo istae mansiones quas nunc per verbumi Domini
manna cotiandro simile, et omnia quse sciipta sunt, Moys.es describit aspiciunt. Nam de illis quidem
audiant corporaliler : lepram domorum et lepram mansionibus quod anima corpore exuta, imo cor-
pellis et staminis, taurum homicidam, jumentum pore suo rursus induta, bibitura est, Dominus pro-
adulterii renm, et Hebraei propter uxorem et liberos nuntiavit in Evangelio dicens : Multm mansionessunt
servire cupientis, aurem subula perforatam. Nos apnd Patrem: alioqnin dicerem vqbis : Vado et prm-
autem derelinquentes Capharnaum, agrum quon- parabo vobismansionem (Joan. xiv). Sunt ergo multse
dam pulcberrimum, el cum Jesu egi'edientes in de- illse niansiones quae ad Patrem ducunt: in quibus
serlum, pascimurpanibus ejus : si insipientes sumus singulis quid causse, quid utilitatis animse commo-
et jumentorum similes, hordeaceis; si rationale ani- ratio, quidve eruditionis aut illuminationis accipiat,
roal, tiiticeis et ex giano frumenti commolitis, quod scit ille solus futuri sseculi Pater, qui ait de semet-
in terram cadens et mortuum multum fructum atlu- ipso, quia ego sum ostium (Jban. x). Nenw venit ad
lit. Novem plagis percussa est JEgyptus : fractus ' Palrem nisi per me (Joan. xiv). Qui fortassis in his
Pharao ut diffiitteret populum Dei, ad extremum B I singulis mansionibus unicuique animse ostium fiet,
primogenita perdidit, ut primogenita Israelis Domino ut per ipsum intret, et per ipsum exeat, et irive-
sacrarentur. Qui prius tenere cupiebant, instanter niet pascua. Et iterum intret ad aliam, et inde ad
expellunt. Exterminator transiit, et terram Gessen aliam mansionem, usquequo ad ipsum petveniat
pasloralem et pluviis irrigatam non audet attingere. Patiem. Si veio ad secundam, de qua supetius me-
Erant enim postes eorum agni cruore signati, eti moiavimus, expositionem tedeamus, et animaein
opere loquebantur : Signalum est super nos lumen hac vita positae pei hsec intelligamus piofectus, quse
vultus lv,i,Dbhiine (Psal. iv). Unde et appellatur ipsa conversa de gentili vita, non lam Moysen quam le-
selemnitas Phase, quam nos transitum possumus gem Dei, nec Aaron quam sacerdotem qui permanet
appellare, eo quod de pecoribus ad meliora pergen- in ceteiTiiim sequiltir, antequam ad perfectum ve-
tes, tenebrosam ^Egyptum relinquamus. Hmc sunt, niat, in etemo habitat, ubi scilicet et exetcealut in
inquit, caslra filibrum Israel, qui egressi sunt dei prseceptis Domini, et ubi fides ejus per tenlationes
terra JEgypli perturmas suas, in tnanu Maysiet Aa- probetur. Ubi ctim vicerit unam tentationem, et fi-
ron. Quas Grseci St«_7.ov«? vocant, nos propter lin- des ejus in ea fuerit probata, inde venit ad aliam, et
guse proprietatem, significantius, mansiones, sivei quasi de una mansione ad alteram transit. Et ibi
quando de exercitu dicitur, caslra transtulimus. Fit; C l cum obtinuerit quae acciderint et fideliter tulerit,
autem calalogus mansionum a prima usque ad ulli- pergat ad aliam. Et ita per singula tentamenta vitae
mam, et numerantur simul quadraginta duse. De ac fidei profectus mansiones habere dicitur, in qui-
quibus Mattbaeus loquitur : Ab Abraham usque ad: bus per singula virtutum quserunlur augmenla, et
David generationes quatuordecim (Matth. i), id est,, impletur in illis illud quod scriplum est: Ibunt de
simul generationes quadraginta duse. Per has curritt virtute in virtutem (Psal. LXXXIII) ; usquequo perve-i
verus Hebraeus, qui de terra transire feslinat ad cce-- niatur ad ultimum, imo ad summum gradura vir-
lum, et jEgypto sseculi derelicta, terram repromis- tutum, et transeatur flumen Dei ac promissa susci-
sionis ingreditur. Nec mirum si in illo nunieri sacra- piatur hsereditas. Profecli igitur de Ramesse mense
mento perveniamus ad regna ccelorum, sub quo) primo, quinta decima die mensis primi, altera die post
Dominus atque Salvator a primo patriarcha perve- Phase, filii Israel in manu excelsa, videntibus cun-
nit ad Yirginem, quasi ad Jordanem, qui pleiio gur- ctis JSgyptiis, et sepelientibus primogenitos qubs per-
gite fluens, Spiritus sancti gratiis redmidabat. Quodl cusserat Dmninus (nain et in diis eorum exercueral
autem in manu Moysi et Aaron egressos scribit, in- ullionem)., castratnetati sunt in Soccoth. Ramesse a
teliige legem et sacerdolium : opera el cultuin Dei,., quibusdam interpretatur cmnmotio turbulenla, aut
quorum allerum altero indiget. Nihil enim prodestt atnaritudo commotioque tinem. Nos autem verius
exercere virtutes, nisi noveris Creatorem; nec Deii existimamus exprimi lonitruum gaudii. Ad hanc
veneratio proficit ad salulem, nisi prsecepta condito- urbem, quse in extremis JEgypti finibus erat, po-
ris impleveris. His duabus mansionibus, quasi duo- pulus congregalus est, qui in desertum ire cupiebat,
bus serapbim, in confessionem sanctse Trinitalis_ eo quod tumultum sseculi derelinquens, movebatur
erumpimus dicentes : Sanclus, sanclus, sanctus, Do- a vitiis pristinis, et ab exedente se prius linea pec-
niinus Deus sabaoth. Has mansiones MoysesscripsisseB catorum, ut omnem amaritudinem vertens in dulce-
dicitur juxta castrorumloca, quaeDomini [jussu] mu- dinem, Dei vocem in Sina monte desuper tonantis
tabant. Audisli quid scripsit Moysesper verbum Do- audiret. Quod autem verba divina et eloquia Scri-
mini. Et quid voluil Dominushsec scribi? Ut prodessett pturarum in istius ssecuhet mundi fota tonitruis
Utique nobis aliquid scriptura hsec mansionum quas3 appellantur, Psalmista declarat dicens : Vox toni-
fecerunt filii Israel. Denique dupliciter jubemurp trui in rota (Psal. LXXVI).Et Dei Patris vocem in
exire secundum spiritalem intelligenliam de jEgy-- haptismo audienles, tohitruum putaverunt. Cumque
pto. Yel cum relinquentes gentilem vilam, ad agni- commoti fuerimus ad evangelicam tubam, et excitati
PATROL.CVJII. 26
 811 B. JlABANl MAURIARCHIEP. MOGUNf; OPERUMPARS1 812
'
tpnitfui gatidio, eximus iti mense ptimpj quando iV dent cunctos qui ignorantia vivunt, et non soluhi illos
hiems prsetetit et abit, quando veris exofdium est, qui in ignorantia adhuc sunt, sed ingerunt se saepe
quarido tetta patturit, quando cttncta fenovantur. his etiam qui agnoverunt Deufflj et jufstis iti eos
Et exinius quinla decima die mensis primi, iri cfa- opeta ignotantise conantut opefari. Neqiie enitii sine
stinuto Paschse, pleno mertsis lumine, post esum ipsis consummatur omne peccatura. Nam cum adul-
agni immaculati, el calcealos pedeshabenles de Apo- terium quis admittit,
*
non est ulique sine dsemone,
sltilo, et accinctos pudicitia Imnbos (Ephes. vi), et Yel cum ipsa immorata rapitur, vel cum diripit
baculos in raanibus prsepafatps. Quamvis enim in aliena, et qui sedens adversus proximum sutim de-
iEgyplo quarladecima die mensis Paselia facientes Irahit, et adversus filium matris stiaepouit scatida-
comederimus agnum, tamen tunc nobis lux plena lum, non esl sine dsemone. Et ideo agendum nobis
completur, quando in manu excelsa Ramesse dimit- est ne forte JSgyptioruiti primogenita , vel deos
timus, quse excelsa dicitur, vel quod ^Egyptum per- eorum, quos Dominus percussit et exstinxit, ne nos
cusserit, vel quod prptexerit Israel videntibus iEgy- suscitemus in nobis, si eis locum dederlmus operan-
ptiis: qui admirantur nos egredi de saeculo,et tor- di in nobis ea quae odit Deus. Si autem ab bis omni-
quentur invidia ; et poslea tenere cupientes iii per- bus contineamus nos eo ffiodo quo superius diximus,
seculionibus suffoeantuf,quando et ^Egyptiisepeliunt ^** dabit vindictam Dominus in omnibus diis JDgyptio-
primogenitos suos; et paties mottui teiieuis ope- rtiiai,pcenasque ex noslra emendatione et eonversiorie
ribus opprimunl morluos filios. Mihi videntur iEgy- suscipiunt. Proficiscentes, inquit, filii Israel de Ra-
ptiorum prinipgenita dogmata esse philosophorum, messe, castramelati sunt in Socoth. Secunda man-
qtiibus deceptos bomines atque irretitos tenebant. sio. In hac coquunt panes azymos, et primum ten-
Qusecum Israel vivus effugerit, circumdant mortuis dunt tabemacula, unde ex reloctts nomenaccepit. So-
suis, ne exeuntium imitentur exemplum. Porro quod coth quippe interpretatur in lingua nostra tabema-
sequitur, In diis eorum fecit judicia, sive ut Seplua- cula sive tentoria. Et ab hoc septimo mense quinla
giriia transtulerunt, ullibnes, illud Hebi'seiaulumant decima die mensis solemnitas Tabernaculorum est.
quod nocle qua egressus est populus, omnia in Mgy- Cum ergo exierimus ex iEgypto, priffium taberna-
pto templa destructa sunt, sive motu terrse, sive culum figimus, sciendum nobis ad ulteriora progre-
taclu fulminum. Spiritaliter autem dicimus quod diendum. Tunc enim non comedimus de fermento
egredientibus nobis ex Jilgypto errorum idola cor- JEgypli, de fermento tnaliiim et nequilim, sed vesci-
fuant, et omhis pervetsaium docttinarum cultura mur azymis sinceritalis et veritatis (I Gor. v); Do-
qualiatur. Alii quaefendum putant quomodo Detis mini prsecepla opere consummantes : Cavete a fer-
vindictam faciat-in dsemones, curii utiqtie vindiclae '" menlo Pltarisceorum (Luc. xn). In iiac nobis praeci-
dies et itidicii nonciuffi venerit. Sed haiic e_gopulo pitur mansione ut semper niemores simus egressionis
in dsemonesfieri viudiclam, cum is qui ab illis de- ex jEgyplo, ut celebremus transitum, id esl, phase
ceptus fueral ut idola coleret, per yetbum Domini Domini; ut primogenila nostri uteri eunclarumque
conversus, Deum colit, et ex ipso opere coriversionis, virlutum pro primogenitis ^Egyptiquaepercussa suut
viudicta in eum qui deceperat datur. Similiter et si Domino consecremus. Et profecti de Socolh, caslra-
is qui dsemonibus deceplus fuerat ad foinicandtini met.ali sunt in Elham, qum est in exlremb sbliludinis.
convertatur ad pudicitiam, diligat caslitalem, errasse Terlia mansio oilerlur post tabernacula, in qua pri-
se defleat, poenitentiae ipsius lacryffiis urilur et in- mum videtur Dominus nocte in columna nubis, ut
cendilur daemon, et sic vindicla datur in deceplionis praecedat populum et dtix sit itineris. Ethani nobis
auclorem. Siraililer eliam si quis de superbia ad hu- consonat fbrtitudb sive perfectib, de qua et David
militalem, de luxuria ad parcimoniam redeat, et per canit: Tu dirupisli fiuvibs Elham (Psal. LXXIH),id
haec singula daemonesqui se in ho?c deceperant fla- est, fortis. Grandis est fortitudo iEgypluni dimittere,
gellat et cruciat. Quanlis eos putatis agi tormentis, et in exfrema soliludine commorari. Ex quo intelli-
si quem videant secundum verljum Domini vendere Tr. gimus locum Socolh adhuc juxla iEgypti fuisse re-
omnia sua qum possidel, et dare pauperibus, et tollere giones. In eo enim quod dicitur, qui est in exfremis
crucem suam et sequi Chrislum ? (Luc. xvm.) Super finibus solitudinis, ostenditur inter confinia esse
omnia vero eis est tormeiitorum genera, et super eremi et JSgypti. Notandum autem quod alia editio
omnes pcenas, si quem videant verbo Dei operam pro Elham Buthan habet. Butban ergo canvallis ap-
dare, scienliam divinae legis et raysteria Scriptu- pellatur. Diximus enim virtutum in his esse pro-
rarum iiitenlis studiis perquirentem : in boc eorum fectuni. Yirtus autem non nisi exercitu et labore
omnibus, * flammis est, in bis loto uruntur incen- conquiritur. Nec tantum in prosperis quantum in
dio, quoniam quidem ignoranliae tenebtis liumanas adversis probatur. Yenitur ergp ad convaliem. In
obscutavetant mentes, et per haec obtinueraiit ut convallibusautem et inferioiibus locis certamen ha-
Deus quidem ignoraretur, ad ipsos vero divini cultus betur adVersum diaboluni et contrarias potestates.
studia transferrentur. Quae putas in illos vindicta In conyallibus ergo agon gerendus est, et in convaJ-
datur, quse infertur eis flamma pcenarum, cum vi- libus pugnandum est. Denique et Abraham in valle
dent haec lumine verilatis aperiri, et fraudis suae Salinarum pugnavit adversum barbaros reges, et ibi
nebulas per agnitionem Iegis divinse nudari ? Possi- victoriam consecutus est, Descendit vero viator hic
 813 ENARRATIONESIN LIBRUMNUMERORUM.— LIB. IV. 814 ,
noster ad e&s qui iri profundis et in iitiiSj rion ut ibi A tempereturj diceiite Scriplufa l Qtiae ad tempiis |
demoretur, sed ut ibi victoriam consequatur. Prse- pingues faeit fauces tuas, novissiffie Vero amarius
paremus nobis fortitudhiem, assumamus perfectuffi felle ittvenies. Profectique de'Maravenerunt inElim,
robur, nt inler errorum tenebfas et corifusionem ubi eraht dubdetim fontes aquarum, et palmm seplua-
noctis scienliseChrisli lumen appareat: dies quoque ginla, ibique Castrametalisunt, Yides post amaritu-
noster nubem habeat proiegehteiti, Ut his ducibus ad dines, post asperilales tentaliohuffi, quae te amcena
sanctam terraffi pervenife valeafflUSi Prbfeclique de suscipiunt loca ? Nott Veriissesad palittas-,nisi tenta-
Ethathveneruhtcbntra Phihahiroth, qumrespicit Beel- tiontim amaritudines perttilisses, Nec vehisses ad
sephon, elcaslrametali sunl cbntra Magdalum. Qliarta dulcedinem fonlium. hisi quae tristia fuerant et
' mansio
Phihahirolhj qiise interprelalur as nobilium. aspeta supetasses. Non quo jam finis sit in terris
Quse scribilur per litteram beth, a. Quidam male his et perfectio cunctoruffij sed dispensatof anima-
hiroth villas putatit: errorque manifestus est_ qtiod rum Deus iii ipso itinere ittterserit laboribus etiam
prp snpradicto elemerito v litleram legant. Beelse- «[usedamrefrigeria, quibus refota aniffia-promptior
phonin linguam nostram verlitur Dominusaquilonis, redeat ad reliquos labofes; Elim tamett interpre-
aut ascensus speculm, aut habens arcana. Porro tatur arietes. Arietes duces stint gregJim. Qui sunt
Magdal magnitudo vel turris. Assumpta igitur forti- B I duces gregis Chfisti ttisi Apostoli, qui sunt et duo-
tudine, nobiiitamur in Domino, et Beelsephoriidoli decim foiiles ? Yerum quoniam non solum duodecim
arcana coiitemninius, illiusque magnificentiam et elegit Dominuset Salvalor noster, sed et aiios septua-
turritain superbiam declinamus. Non enim est ab au- ginta, idcirco non soltini duodecim fontes, sed et
slro unde Doffiinusvenit, et a meridie in qua spon- septuaginla arbores scribtmtur esse palmarum. Et
sus recumbil in floribus; sed possessor aquilonis, ipsi enirn apostoli nomiriantur. Sic et ipse Paulus
venti frigidissiffli,a quo exardescunt mala super ter- dicit, cum de resurrectione Salvatoris expotteret;
ram. Qui ctitii sit frigidissimus, nomine dexler vo- Visus est illis; inquit-, undecith: deinde apparuit et
catur, falso sibi assumens vocabulurij virlulis ac omnibus aposlblis (I Cor. xv). Itiquo oslendit esseet
dexlerse, cum lottis sit in sinistra. Et profecti de alios apostolos exceptis illis dtiodeciffi.Haecamoeni-
Phihahiroth, transierunt per mediummare in deserto: tas post amaritudineffij hsebte fequies post laborem,
et ambulaverunt viam trium dierum in soiitudinem hsec te gratia posl tentalionem suscipiet. Sed et ittde
Etham, et castrametati sunt in Mara. Quihta mansio egressi, fixere tentoria super hJareRubruitt : PtOfecti
Mara, quaeinterpretatur atnaritudo. Non potefant ad de Elitn, easlraiheiatistint ad triate JJttftffijJi.MareRii-
Rubri maris gurgites pervenire, et Pharaonem cum v brumquod Hebraicediciturjamsup/i ^b D'.septima
'
suo exercitu videre pereuntem, nisi postquam ha- C ijiansiP est: et quseritur qubffiodb pbst transittigra-
buerant in ore nobilitates, et in Domini confessione tibtiem maris Rtibri et fbntis Mara et Eliffi furstim
virlutes. Post prsedicalionem Evangelii, post taber- ad mafe Rtibruffi VenefiiJt, ttisi fofte ih itittefepet-
nacula transmigranlium, post assumptam fortitu- gentibus sinus 'qtiidam itiaris occufrit, jtixta quera
dineffi, post confessionis hbbilitatem, pericula rursus eastramelaii sunt; Aliud esteniffi tfansife ffiare,aliud
occurrunt. Unde discimus cavendas semper insidias, iri proximo figere tabernaciila; Ex quibus irionemur
et invocandam misericordiam Dei, ut insequentem etiaril post evaiigeiicam discijiliriahiet 'cibbs dtilcis-
Pbataonem possimus effiigere, et nobis in spirilali siftios triuffiphofuffi, appaiefe hobis ititefdiiiri mate,
baptismo suffocetur. Egressis de mari Rubro occur- et pfseterila discfimiria poni ob betilos. Qiiaiiqtiam
ril eremus Sur, quae et solitudo Elham dicilur. In multaediffefetttiaj sit ttahsife iriafe, et niafe pfocul
qua tribus diebus ingredientes, non habuerunt aspieere. Yerbtihi jahi suph, apud HebffcPs, ex ittafi
aquain; et perveniunt ad Maram, quse ex amari- et rubro compositum est. Stiph atiteta Pt fubfuffi et
tutline nomen accepit. Habebat fons aquam, et dul- seirpus vocatiif. Uhde posstiriius stispicafi qtiod
cedinem non habebat. Murmurat populus videns yeiieriht ad paitidem qiiSitidam et lactilh qui
aquas, et polare non sustinens. Inlellige Marato, carecto et juncis plentis ftiefit. Qtibd auleffi briines
aquas occidentis litterse. Quibus si immiuaiui con- ^* congregationes aquafuni Scripitira sattcta ffiafeVb-
fessio crucis, et passionis Dominicsesacramenta jtin- cel, ttulla dtibitatio est. Hsechiansio irt Exbdo rion
gantur, omrie quod impolabile et trisle videbatuf ac Iiabetur, sed Scfiptum est pro ea qtibd de iriari Rtibro
rigidum, vertetur in dulcedinem. Unde et sCriplum veiiei-intad desertiim Siti, quae Bstinlef Elim e't Si-
est: Gonstituit Deus populo legem et judicia, et ten- riai, quinta deciffia die merisis secuiidi egfessloriis
tavif eum. Ubi enim magnitudo gratise, ibi magni- eorum ex ^Egypto, id est, trigesiiria pfiffia pbstquam
tudo discriminis. Nec terrearis si post vicloriam egressi sunt de Rahiesse. Et ptofecti de rriafi Rubro,
venias ad amaritudinem, quia verum pascba facien- casXrametalisurit S»deseiibSih. Octava mahsio, licet,
tes, azyina cum amariludinibus comedunt, et teli- jtixta ordiriem ExPdi, seplima sit. Sed sciendum
tatio probationem, probalio vero spenij spes parit quod omnis usqu'6 ad ffiontemSinai ereintis Sin vo-
saJutem. Apud medicos quoque qusedam antidotus cettir, et ex tota provincia etiain iocus tinitis man-
noxios humores temperans ex amaritudine noffli- sionis nomett accepefit. Sic et M'oabtaffi iifbis quam
natur, quae dulcis ostenditur restituens sanitatem. proVincisenomen est. In hac solitiidine quittque man-
Sic e contrario, voluptas atque Iuxuria amaritudine siones sunt. Jairi Suph. de qua supfa diximus, efe-
815 B. RABANI MAURl ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS I. 816
mus Sin, et Daphca, et Alus, et Raphidim, de quibus A _ adducit Sephoram et ulrosque filios ; dal consilium
loquemur in consequenlibus. Sin autem interpre- septuaginta seniorum; et in typum Ecclesisede gen-
tatur rubus vel bdium. Quorum utrumque facit ad tibus congregatae, legis imminutio Evangelio sugge-
Pulchre autem dissolutio ac sant-
mysticos intellectus. Quo postquam venerimus ad renle completur.
eum locum de quo nobis sit Dominus locuturus, tas fortium Raphidim dicitur, vel propter dissipa-
vel propter sanitatem Israel. Si autem
grande pdium mereamur, inimici. Tunc videbimus tum Amalec,
ardere rubrum et non comburi; inflammari Eccle- remissionem manuum juxta Syros Raphidim dicitur,
siam persecutionibus, et eam, loquente in illa Do- dicemus propter offensam populi, quia contra Do-
mino, non perire. Et nota quod in octava mansione, minum murmurant, isti loco nomen positum. Hsec
in qua torcularia nostra sunt (unde et octavus psal- tangimus potius quam exponimus, breviter indicasse
mus hoc titulo prsenotatur) desertum capimus rubi, contenti quod post fermentum Alus et Massam ec-
quia plures filii desertse magis quam ejus quse habet clesise, soleant multiplicia dsemonum adversum nos
virum. Et profecti de deserlb Sin castrametati sunt in tentamenta consurgere. Et profecti de Raphidim,
Daphca. Nona mansio. Hoc nomen apud Hebrseos, caslra posuerunt in soliiudine Sinai. Hsec duodeci-
x/soOftK, id est, pulsatio dicitur. Juxta quod ait Do- ma est: statim tibi veniat in mente aposlolorum
minus : Pulsate et aperietur vabis. In libro aulem B ] numerus. Una de pluribus, sed major omnibus ; non
Hebraicorum nominum adhmsionem remissibnemque , separatur in ordine, sed prsecellit in merito. Ad banc
translulimus. Quod lectorem turbare non debet, nec .quadragesima septima die perveniunt, Scriptura
putet nos distantia scribere. Ibi enim juxta id quod dicente : Jlfensetertio egressionis fiiiortim Israel de
vulgo habetur edidimus, si medium scribatur ver- JSgypto, in die hac transierunt in solitudinem Sinai,
bum per beth a litteram. Hic autem in Hebraico vo- etc. De quo supra in secundo libro plenius exposi-
lumine scriptum reperi per phe 9, quod elementum tum est. Et profecli de solitudineSinai, caslrame-
magis pulsationem quam glutinum sonat. Sensusque tati sunt in sepulcris concupiscentim. Tertia decima
est manifestus. Postresponsa Domini, post octavum mansio, cujus nomen cum interpretatione editum
numerum, resuirectionis Christi incipimus sacra- est, apud Hebrseos apnellatur, Cibaroth bataave. Est
menta pulsare. Prbfeclique de Daphca, castramelati autem sensus ille de Evangelio quod Jesus baptizatus
sunt in Atus. Decima mansio in Exodo non habetur. statim a spiritu ductus est in desertum, et tenlaba-
Crediturque in Sin eremo contineri, eodem narrante tur adiabolo (Matth. iv). Itaque et Israel post fa-
libro : Profecta est omnis multitudb filiotum Israel de miiiarem cum Domino sermonem, postquam juxta
eretnb Sin, per mansiones suas, juxta os Domini, et -, montem Sinai commoratus est anno uno et diebus
venerunt Raphidim (Exod. xm). Ex quo perspicuum quatuor, mifa dispositione castrorum egressus est
est plures mansiones uriius regionis vocabulo demon- in soliludinem Pharan, quse interpretattir onager
strari. Interpretaturque Alus fermentum: quod tol- atit feritas. Ibique succumbit malse bestiae fastidiens
lens mulier, commiscuit farinm satis tribus, donec ccelestem panem, et iEgyptioruni carnes deside-
fermentarelur totum (Maith. xin). In hac solitudine rans, quando multos subilum voravit incendium, et
murmurat populus propter famem, et conversus intercedente Moyse, hummn vorax flamma consum-
respicit in nubeprocul gloriam Dei, accepilquevespere psit. Et profecti de sepulcris concupiscentios, castra-
coturnicem, et mane alterius diei, manna. Et nota metati sunt in Haseroth. Quarta decima mansio est
in mansione decima fermentum poni: et post esum in solitudine Pharan, quse in atria vertitur. In hac
carnium manna tribuiimplerique Scripturam,Panem Aaron et Maiia propter yEthiopissam contra Moy-
angelorummanducavithomo. PrbfectideAlus,castra- sen murmurant, et in iypum zeli adversus Eccle-
metali sunt in Raphidim, et non erat aqua ibi papulb. siam de gentibus congregatam, populus Judseorum
Undecima mansio est. Quamviolenter interpretatam in leprse sorde perfunditur, nec redit ad tabernacu-
libro Hebraicorum nominum reperi, vidit bs sufficiens lum ut pristinam recipiat sanitatem donec stalutum
eis, aut cerle, vitium oris fortium; meliusque trans- •jxplenitudinis gentium tempus impleat. Etprofecti de
ferlur, dissolulio fortium, vel sanitas fortium, sive, Haserolh, castrametati sunt in Rethma. Pro quo su-
juxta proprietatem linguse Syrae, remissio manuum. pra in hoc eodem libro legimus : Postquam profe-
Haec et in Exodo legitur post profectionem de eremo ctus est populus de Asei-oth, castrametati sunt in
Sin. Quseritur in ea populus ob ardorem sitis, fons solitudine Phai-an. Hsec est autem quinta decima
de petra Horeb erumpit et profluit; tentationis quo- mansio. Et notandum quod reliquas mansiones de-
que, id est masa WD sortilus est nomen. Moyses cem et novem, quarum nunc breviter catalogus de-
ascendit in montem, Jesus contra Amalec militat. scribitur, a Rethma usque ad Asiongaber, id est,
Ad crucis signum superatur inimicus; remissis usque ad tricesimam secundam mansionem, sub
orantis manibus, hostis victor insequitur. Sedet Pharan solitudinis nomine contineatur. In quibus
Moyses super lapidem de Zacharia, qui septem ha- universa quse scripta sunt diversis temporibus gesta
bebat oeulos, et in Samuelis volumine appellatui sentimus. Hoe est de duodecim exploratoribus mis-
Abenhaazei, id est, lapis adjutotii; et utramque sis ad terram sanctam, et botri ab ea relatione in
manum ejus, Aaton et Ur, id est, montanus lucidus- ligno, de murmuralione populi Judaeorum gigantium
que sustentant. Devicto adversario supervenitJetro:' impetum reformidantis, et per ejus pugnam cdntra
 sl7 ENARRATIONES IN LIRRUM NUMERORUM. — LIB. IV. 818
Amalec a quo superatut, de Dathan et Abiron et A __ frenis ad Ecclesiam retrahuntur, et foresquas ante
filiis Core, et vindieta in eos prolata, de virga Aaron reliquerant, rursum intrare festinant. Unde profecti,
germinante, et vitula rufa in holocaustum concre- caslramelati sunt in monte Sapher. Yicesima mansio
mata et cinere aspersionis : quse omnia supra in interpretatur pulchritudo, et in monte decoris est
libro exposita sunt. Rethraa transfertur sonilus vel constituta. De qua et quarti decimi psalmi princi-
juniperus, quanquam plerique K/WEUSOV apud Grse- pium sonat: Domine, quis habitabit in labernaculo
cos aliud genus arboris significare contendant. Juni- tuo, aut quis requiescet in monte sanclo tuo (Psal.
perum aulem etprimus graduum psalmus juxta He- xiv) ? Yide quid prosint frena : a vitiis nos retta-
braicam verilatem sonat, ubi scriptum est: Quid hunt, introducunt ad virtutum choros, et in Chri-
detur libi aut quid apponatur tibi ad linguam dolo- sto monte pulcherrimo, habitare faciunt. Iste, juxta
satn (Psal. cxix) ? Et Propheta respondet: Sayitlm Daniel, lapis excisus de monte sine manibus, crevit in
patentis acutm, cum carbonibus juniperorum (Ibid.). montem magnum, et implevil omnem terram (Dan.
Pro quo apud nos» legitur, desolatoriis. Fertur au- u) : Iste, juxta Ezechiel, vulneravit principem Tyri.
lem lignum hoc ignem multo tempore conservare, Ad istum in lsaia et Michsea populi confluunt di-
ut pruna si ex ejus cinere operta fuerit, usque ad cenles : Venite, ascendamus in montem Domini, et
annum perveniat. Ex quo discimus post sepulcra B I ad domum Dei Jacob : et annuntiabit nobis vias suas,
concupiseentiae el vestibula transire nos ad lignum et ambiilabimus in semitis ejus'(Isa. u). Ei egressi
quod multo tempore calorem tenet, ut simus fer- de monte Sepher venertmtih Arada. Yicesima prima
venles spiritu, et claro sonitu Evangelium in altum mansio vertitur in miraculum. Quam pulcher ordo
exaltata voce Domini prsedicemus. Profectiquede profectuum, quam egregia textura credentium. Post
Rethma, castramelati snntin RemmomPhares. Sexta opus lateris infrenamur, post frenos in Ecclesiam
decima mansio, quse interpretatur Gi'aecosermone introducimur, post habitationem Ecclesiae ad Chri-
'poia; «Tto-xonn, Latine mali punici divisio, quod alii stum in montem ascendimus : in quo positi, stupe-
malum granatum vocant. Cujus arboris fructus in mus atque miramur ut noster in laudibus ejus sermo
Scripturis dupliciter accipitur : aut in Ecclesise superetur, invenientium in eo qum nec oculus vidit,
gremio, quae omnem turbam credentium suo cortice nec auris audivit, nec in cor hbminis ascenderunt
tegit, aut in varietate consonantiaque virtutum, (II Cm\ u). Inde proficiscentes,"castrametati sunt in
juxta illud quod scriptum est: Multitudinis autem Maceloth. Vicesima secunda mansio in ccetusverti-
credentium erat cor unum et anima una (Act. iv). tur. In hac enim consistit multitudo credentium,
Sicque diversi sunt singuli gradus, ut omnes eadem Ecclesia primitivorum, virtutum omnium consonan-
compage teneantur. Unde egressi venertiitt in Lebna. C ( tia. Tunc vere possumus dicere : Ecce quam bonum
Septima decima mansio, quam in lateres possumus et quam jucundum habitare fratres in unum (Psal.
vertere. Licet quidam Lebna transferentes, male cxxxn). Et Dominus facit unius moris in domo.
candcrem interpretati sunt. Legimus iEgyptios la- Profectique de Maceloth, caslrametali sunt in Tha-
teres in Exodo, quos populus faeiens ingemuit. Le- hath. Yicesima tertia mansio potest et subter intel-
gimus in Malachia, pro quibus Idumaea destructis, ligi. Sed melius pavorem jinlerpretabimur. .Yeni-
lapides pblitbs reponere nititur : et laterem in Eze- sti ad Ecclesiam, ascendisli ad montem pulcher-
chiel, in quo obsessae Jerusalem pictura deseribilur. rimum, stupore et miraculo Christi magniludinem
Ex quibus discimus in itinere istius vitse, et de alio confiteris. Yides ibi mullos virtutis tuse socios, noli
in aliuti transitu nunc nos crescere, nunc decre- altum sapere sed time. Dominus enim superbis re-
scere, et post ordinem ecclesiasticum ssepe ad la- sistit, humilibus autem dat gratiam. Et qui se exal-
terum opera transmigrare. El de Lebna castrame- tat, videat ne cadat. Potentes potenter tormenta
tali sunt in Ressa. Octava decima mansio in frenas patientui. Timor viftutum custos, et securitas ad
vertitur. Si eniffi post profectum rursum ad luti lapsum facilis. Unde et in quPdam psalmo, postquam
opera descendimus, infrenandi sumus, et rursus Propheta dixerat: Dominus regit me, et nihil mild
vagi atque prsecipites Scripturarum retinaculis diri- D ] deerit, in locb pascum ibi me cbllbcavit, jungit timo-
gendi. Hoc verbum, quantum memoria suggerit, rem qui custos beatitudiriis est et infetf : Virga tua
nusquam in Scripturis sanctis apud Hebrseos inve- et baculus tuus, ipsa me consolala sunt. Et est sen-
nisse me novi, absque libro apocrypho qui a Graecis sus : Dum tormenta formido, servavi gratiam quani
Jtapoyivso-i?appellalur. Ibi in sedificationeturris pro acceperam, De Thahath castrametali sunt in Thare.
stadio ponitur, in quo exercentur pugiles et athletae, Yicesima quarta mansio : quam nonnulli vertunt in
et cursorum velocitas comprobatur. Dicit et Psal- maliliam vel in pasturam. Nec errarent, si per ain
mista : In frenb maxillas em-utn cbnstringe, qui twn
y litteram scriberetur. Nunc vero cum aspiratio
appraximanl ad te (Psal. xxxi). Et Aposlolus : Ne- duplex in extrema sit syllaba, erroris catisa mani-
scitis qubniam qui in stadib currunt, omnes quidem fesla est. Hoc eodem vocabulo et eisdem Jitteris
currunt, sed unus accipit bravium? Sic currile ut scriptum invenio patrem Abraham, qui in supradi-
comprehendatis (I Cor. ix). Et profedi de Ressa, cto apocrypho Geneseos volumine, abactis corvis
castramelati sunt in Ceelalha. Nona decima mansio aui hominum frumenta vastabant, abactoris vel de-
interpretatur Ecclesia. Vagi currentium gressus pulsoris sortitus est nomen. Itaque et nbs imiteraur
m B. RABANJMAURI ARCHIEP. JrTOPUNT,OPERUJf PARS L, 820
Thare, et volucres cceli quse juxta viam satum tri-J_,ADei, affette Dpmino filios afjetum, Quae est lanta
ticum devprare festinant, sollicilius prphibeamus. necessitas qijaj nplentibus iinponatur ? Cura divinis
Nam et Abraham patriarcha, in typo Israelis, bo- Scripturis fueris eruditus, et leges eatum ac testn
stiarum divisit membra gacrifieii, quae a volucribus ffipiija scietis vetitatis, cpntejjdeps cum adversaiiijs,
noji sinit devoi'ari. Et confemptorejn oculura effo- ligabis eps, et vinotos duces JJl captiviJatejji; et de
diunt eorvi de conyallibus, Yerusque Moyses ducit hpstibus quondaijj atqne caplivis liberps De,i facies,
iEfhiopissam, et Elias a corvis paseitiir, Si habue- ut repenfe dicas cuni Sipii: Ego gleriJis et non pa-
ri.s pavorem, sollicitus eris ; si spllicifus fueris, Iep ricns, trarisroigrafa et captiva, et istos qjiis ennfri-
in eaulas ovium tuarujjj iiitroire non ppterjt, Quod vit ? Ego destituta et sola, et isti ubj ejianl ? Pprro
yel ad prseposifos ecclesiarum, vel ad custodjam quod verfiiiius filibs sfridom, acl illiim sensiinj refer
refej'tur anima. tuae, ad quam diabolus per diversa qupd Jimore supplicii et ejus Joci ubi esj flejns et
yjfiprum fofaniina jngredi nititur. Unde egressi sfridor denfium deserenfes diaboli vincula, Cbristp
fixere tentoria ih Mefhea. Yicesima qiiinta mansio Dpininp Gredentijinj fuj*baecolla suimittant, Egressi-
Vertilijr ijj dulcedinem. Agcendisti jn excelsnm, que d§Benejqacctn,venemiit in tnbntein Gqdga4, Yice-
admirafus es yirfiJtunj ohprps, timuisfi i'uinam, ab^ sjma nona njansip jiitei'pretajur nuhtius sive expe-r.
egisfi ipsidiatptes, dulcis te proiiuus frucfus iiiseT B I ditib eiqccinclio ; yel certe, quod nps yerius arbU
qjjifur Jabotis : ef in mpreiij lifterarunj, j'adicuni trajijur, -^TKrioirvj, icl pst, cpncisio. Haud aliler pps-
amarijudineni pomprum suayijag cpnipgnsabit, et, sumus magisfri ^jgciptilprujn afque Qrgdeiifium eos
dices : Quan} dul-cia faucibus nieis.elqquia lua stiper facere fiiiQS necessilalis, nisi prseceptoj^es eprum
mel pri mep. Spppsumque tfbi audies oQneinentem : interfecprinjus, cruclelps siffliisin pccisione eoruni,
MeJ disfillant laliia t ua, soipr mea sppns». Quidl Non parpaJ manus npstra armura aut extr-emuni
eniiji suayius discipliiJ3, guid erjidiUpne melius, auricujse dp pre Jepriunj.'exfrahere. Malediclus qui
quifl dulciug pppiino ? Gustgte,ep yidele gnoniam; • facif ppus Dei negligentei, et ptohiijef giadium
siictvisest Dpminus. Undp ef Samspn, qjji abegepatt sjjum a sanguine, Unde §t Dayid : In matutino, in-
a frjictibH.ssujs aves, et viilpes qu§8 gxtermiiiagtt quif, interficiebqtn onines p.cccctto.resterrm (Psat.
vjpeas colligayerat, Jeoneinqup interfeeerat tugien^ cxYiii); D0 nunfie auteni et accinctipne Jiac. brevi-
fein, favnm iiiyenit in prg igprtui. Et de_llelhea ca-z -. ter ppssjiinus dicere quod filiis neeessifatis grandes
slrqnietqti §u'ntii\ Hesnwnq. Yjcesima .spxtamansioi ad virtutum sfJnJHlQssuggeramus, cum eis nuntia-
in lingjjgi npsfra festinatignem sojiat.. Juxta illud1 vei'imu.gprsemia/ujjjrprum, et accinctos inire bella
qupfj in psajjiip scribifuj': Veiiteht legatiex. Mgyplo.! dppj.erjjjjus. Herum Jrji.ni qjiidquid raagister fece-
"l
(Psgl. LXVJI).Prp leggti jij H.ebraeg feslinqnles.Jgr rif, iji gipnje CQnsisliJ,Et prpfecti de nionie Gadgad,
gimus : pj ppsfquam dplces, frHCfuslabpris njBssjjPT cqstfqmetaji sunf in Jetebathg, Trigesiraa mansjo
rijrjHS,iipn sinius qjjiefe cpnfenti et pfio ; pt fiiisiujii b.Qt}f(qs inferpj'e,faj_ir: uf cjim peryejierimHS ad ppj^
ad ujteriqfa pj'ppei'jinfes5,pjjliyispamur pr-EetevilQ- fecfuiji yirjim in sacprdplalem gyaduni, et in fetar
j^uinet j(j fqfura nps extggdamus, Et profecti dei tera plenitudinis Cbiistj, iji qua et EzechieJ erat
Hesmona, yenerunt in Moserbfh; ^ipesirna septimai juxfa fluyiura CJipbai', pQssimtjs cuiii Bgyid in ti^iceT
mansip vincula sive di^iplinqs, spnat: jif festinp_ sijnp psalnio ca^nere: f)amine, iji le ^perayi, twn
gi^adu pergamps ad magisfrps, et eojnim Ijjminatgr cmifundqr iri miernum, Pastpr pnim boiius ppnjt
ramus, et pi^aepept^virtjjfjjjji ac raysferia ScriptttT aiiinjajn sijam pi-p pyibus suis. Et profecti de Jot-
rarujn yjneula pjilejnijs _eternpi. Jijxta illud qupd[ bulhg, cast.rqmelgtistjnf in Ebrqnq. Tpjggsiraaijjan-
in Jsaia fj!PUur< S- Sabaijn yii-i sitblimes ad te; sip interpj;efstHi tfqnsilus siyg \r4nsiiio, Ad hajic
ttansilitint et tjtj erunt. Pps,t haep anibulabiujf vinctii vpnit yerus Hpjjraeiisatque fransitpi' qui djpere ppr
nianicis. Ef Pgulus yincttis Jgs», Ch.risti, Duplipiat tes|: Transigii§ yidglip visionem lianc magnaffi, De
sunt in Spripturis yinpjila quae dirupit Sanispn, ptt qiiQ ef PsaJniisfa gjt: Et npn dj_re)-...ifqui prmier-
vipit inimjcQS. Et t\e meretrice legimus, Yijipulumi ,-p.ib.qnt,Bei}edictib fiqmini super vos (Psql, cxxyin),
m raanjljus ejus. E| ex perspna Ppmini flipentis : Praeferit eninj figura huji|s lniindi. Et prppterea
Dirumpqmus vinculg ebrum, et prbjiciqmus g nbbjs? sancti cflpiunj _j(i njeljp.ta fransire, nec prsesenti
jugim ipsbrum (Psql, 11). Et ajibi : Lqqueus cqntri- statu cpntpnji, ingpmiscjrat quolidie. Hmc recbrda-
ttis est, et iws libergli sumus (Psqi. cxxyjii). Christji («SS.HR, et effuffj.\n me gniinam meam: qubniam
aufein vincula vqlimjaria sunj, et ypitjiiilur in am-. tr.ansibp,in Iqcum Igbernqculi qdmirakilis, usque qd
plexus. guicjinqije fuerit colligattis, djppf: Sinistrq', dmnvtmDei (Psql. XLJ),Et egressi de Eb.ro.nq,ca-
ejus sub cqpite m.eb, et clexterq a\us cbmptecletyr nie; sirqmetqti suht i\i Asib.nMber.Tj;igesima secunda
(Cant. n). Et de Mpserbth castrqmetqii sunt in, Be- mansip est iii Asipngaber, quse fiiansfer.tui'in Hgno
nejgqcan. Yicesini_j octava mansjp est Benejaacan,, vir\., Possunt haep lignayiri, sajtuum et omnium
qpse Interpfefatione transfertur. ra filibs necessilalisi arbprum genpra, muJtitudinem gentjum figurare.
seti stridbris. Si ab unp incipias njimerp, et paula7: Huc itsque solitudp Pharan decem et octo conlinet
tim addens ad sepfimum usque peryenias, vicesiniuss mansipne., quae jjpscrjptse in catalqgo, in superipri
octavus nuinerus eflicitur. Qui gipt jsti filii necessir itjngre non ppnuntjir. Inde pmfecti veneruni ad de-
tatis psalmusipse ij.ps fioceaj: Affettepomiiic», filjii serttitn, &jnxhmc est Cqdes. Qusetitur ctir octavst
 m ENARRATIQNES 1N LIBRUM NUMERORUM.,-r LIB. IV. m
mansio nnnc frieesima Jerfia essg. dicatur, Sedl 1. A nomen Horma, id est, anathema. Eadem dieere mihi
seiendum quod pripr per sameqh p JiJJeram scribi- non est pigrum, legenlibus necessarium, quod sem-
tur? injetpretaturque rubus sive Qdium. Haecaujeinj per humanus status in hujus saecpliyia fluctuet, et
in campo, alius jnoriatur in
per sade ¥, ejyertltur in mandatum. JJJudquequpd1 alius in valle, alius
.
Jnngitur, Cades, noriujpleriqueexisjijjjantsanc... dicj- monte : nep in monte simplicjter, sed jn moiitis
tur, sed muratq siye translala. Legimus in Genesi (Cap. monfe, id est, iu excejsp vertice, Cumque nps Dei
xxxvi.j}juxfa Hpbraicam veritalem, ubi Judas mere- apxilio destitutos hpstis jnvaserit, duxerjtque ca-
frjeem putans Thamar, dpna fransmitlit, ef sequesjgr_. pfivps, non spereinus salujem, sed itej'um armemur
numerjira inferrogat, ubi pst cadesa, "ttpcesj scpir ad prselium, Potest fieri ut vhjcamus ubi vipfi su-
tunj, eujus habitus a csejeris femiftis jiqmutattig5 mus; et in eodeni lpco triuraphemijs, iti qup fflj-
esf. In jnulJis quoque Jpcis hoc idem reperimus, Sini mus ante captivi.
'autem saocta inferprefalur, _:«.' «vrtf/JKo-tvesj ij>. El profecii de tnonte Hbr, cgstrgmetgti sunt in
teliigendum, qiioffiQdPParcae dicunjur ab .eo quod[ Selmmiq. Uh.deegresfi venerunt in PhinQri. Hae (Juae
minime parcant : ej hellum, quod liequaquam Jjek. mansiones, trigesima quinta ef trigesima sexta, in
luni sif; et luciis, qupd minime Iuceat. In bac etiamt prdine bistorise non inveijiuiitur, sed scriptHjn est
mansipne inpritur Maria et sepelitur : et prppjer, B I pro eis : Egressi sunt de monte Hor, per yjam marjs
aquas cpnlraclipiionis Moyses et Aai'on pffendunt Rubri, et circumierunt terram Edora, Ex qup psten-
Peuin, et proI^jb§iJturJrapsjre Jqrdaneni, Missisque,, ditur in finibus atque circjiitu ferrse Edpm eas ppsitas,
nunjiiis ftdEdoni, fraijsifus pefitur ijee impefratyr, Nec secundpm jnprem Jegifur, Prpfecli de mbnte
Quis limeret ppst tantps profectus njttrnijir populi, Hqr, castra metati sqnt \n Selmbhq, giypin Pl|jppn\
et pffensanj nifjgisti^prum, et yjse fransilus denega-. sed posj ambitum Jerrae Idumaeorum, ypnit acl px-
tps ? Et iiQta quod posf mortpiji prpphetissae et; Jremum et ait : Profecti filii Isrgel, castrqme.(ati
aquas" coutrad.iction.is Idumseum carneum afq_ie, sunt in Oboth, Nep rlixit pj-ofecti sunt dp illo jn Jl-
lerrenjitn Jransire npn possint, et pmji mullis pre?, jum Iocum, quia duas mansioiies, silentio prselernii-
cibus et cpjiatii viam npij impef!'ent, sed_egredia-r. serat. Quas in suppufatiQne Jacuerat, reddit in sum-
tur Edpiii adversus eps in multq pppujo ef in mar ma. Prijna mansip Selmpna, intei'pretatur imqgun-
njj fprti. Interprelaljp qupque npminis njorti ef ofr ctila. Secunda Phiiioii diminutiye os al) pre, npn ab
feiisse, ef npgafip transifui cpnyen_it.UJji eninj manr pssp, intellige, In liis Aarpn inQrtup, murjnuranj
dajuin, ijji peccatum; uJjjpeccatuni, ibi effpnsa; ubiqf. cpntia Doffijnum pj Moysen; manna fastidiunt; a
fensa, iL.iijiors, Haecesf ijiansio c|e qtia Psalmisfa ga^ r serpentibus yujneranfur; et jn Jypum Salyatoris, qui
nit: pQmmoypbitRpmmus desertura Cacles. ^ verum [antiquumque serppnfem in patjjjulp Jrijtm-
Q
Egrfssigue de Cqd.es, caslrqn\etq{\ sunt in monte pbavit, diaboli venena superantitr. Unde gt ijnagun-
Ho.r, in gxtremis fimbus lerrm Edqm. Ascenditqtie Cjija, yera exprpssaque ijjiagp Dei Filii, passioneiji
Aarpn sacerdbs mqntem Hqr jubente J5pjni.jp, et ibi ejus iijfuens, epnseryalur, et.qup^ cprdepredij, Qre
xnbrluus est gnnq quqdragesinib egressiqnis filibrum pronunliaj, legens iljud Appsfpji : Cgrde,creditur ad
Israei ex.JEgyplb, mei\sequintb, primq die mensis., jusliliam; pre autem ccnfessib fifgdsqiutem (Rqni.x).
cum essef gijpbrum cent\tn\ yiginti trium. Audivitq^e, Prbfectique $e Phinbn, cqstrqtnetqii sunt \xi Obpth.
Chqngngsusrex Argd, qtti l\qb\tabat qjl meridiem, ini Ti'igesima sppfiftia mansio est in Ojjotlj, quae yerfi-
{errqni Qhqjiqgn venis§e \fil\gs Isxqel. Trigesima tur iii tnagqs sivp in p.ythbnes, gignjficang spirijales
quarta ffiapsip esf, qupj plprique iiiferpretantijj' serppiijes et arfes maleficas ad bella nps prQvoparp:
lutnen; iiec errarent, si pgr AJeph N Jitteraiij spiibe- quas per divinam prptecfionem iij cusfpcjia coi*dis
retur. Alji pellem; ej ipsj verum dicerent, si esset; superare debeinus. Et cte Obqlh venertmt in Jegba-
Ain _?posijunj. NpnijulH fqrqpien; quod ppsspf ac-, rini, quce est in fitiibus ftlbpbMaruiq. Tfigesima
cipi, si Betlj p,, baberet plementum. Cum aujem lp-r octaya mansio, qcervqs Iqpidum trqnseunlium.spngj.
gatur per, Hefi magistrignsintepigitur ef legipotest; ^. -p SunJ sancti Japides quj volvunltjr sjipei; terram, Ie-
"
iVscefldif4-Stflft§8Pgf^fiSJR nipntis jnpntera, ifl esf, yes, pplffi, et rptqnditafe spa rpfarum ciirsijjus si-
in yerficem monfis. E)xgjig ejiani adygrfiijjus npji jni inijes. Sunt et alii qucs prpplieta JpJIit (ie yia, np
montem gimpliciter, sed in nionte njpnjis pontificemi affllralantium jn ep offendant pedes. Qui sjint isji
mortujim, uf dignus locus meritis illju^ cjempnsfra-• ambulantes ? Utique viatores et praetereunjes qui per
retur. Mprifuj' aufpnj ep ann.o quo npvjis populqs,re- jsfiid ssspujum ad alias mansiones transij'e festi-
promissipnis iptraturjis eiaf, jn extrpmis finibus lcrrses papt. Quod autem dicifur, in finibus Mbdb cbttlra sq-
Iduinaeeriiin; et plangit eum pppulus triginta diejjus. !>\s. orlum, ostpndit juxfa lilteram, quprj Jipcusque in
Aaren plangitur, Jgsus npn plangifijr: In lege des.: finibus terrae I.duinseoruinfuerint; et nunc veijiant
census ad infpros : et in Evangelio ad paradisunii ad terniinqs Mpap, de aHa previncia ad.aliam trans-
Iransrnigratip, Apdit qtioquppijananaeiis qupd venisr: euijte§, gicut in superipribus jajn (Jictum est. Npn
set Israel et in Jocp expjoratprjjjii yihi qijpnp]anipf- .eninj sempef uni viptjiti d_jnjl| est ppera; sed sicut
fendisse pqpujum npvprat, infert prapliujii, et captj- seriptunj pst : Ib.unt de yirtyte \r\ virtutem (Psql.
vum ducit Israel rursusque jn eodem locp pugnat ex: Lxxxni), de alia Jranseundum esf ad aliam: quia hsp-
TQto. Yictor yincitttt, yip.i superant. ApppJIatijrqtie i {•entsilii, ej i. a inter se nexae sjjnj, iit gui una ca-
823 B. RABANIMAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM [PARS I. 82..
ruerit, omnibus eareat. Et taraen transire de alia ad A de Israel, et percutiet principes Moab, et vastabit
aliam eorum est proprie qui solis justitise ortum filios Seth, et erit Edom haereditas ejus. Fornicatur
considerant. Profectique de Jeabarim, fixere tentoria cum iiliabus Madian, et Phinees filius Eleazar, zela-
in Dibongad. Trigesima nona mansio, interpretatur tus zelum Domini, Zambri et scortum Madianitarum
forliter inlellecta tentatio. Pro hac in ordine historiae pugione transfigit. Unde et accepit prsemium in aeter-
aliter scriptum reperi. Postquam enim castrametati nam memoriam, armum victimae.Numeratur rursum
sunt in Jeabarim, in finibus Moab confra orlum so- populus, numerantur et Levitae, ut interfectis pes-
lis, legitur : Inde profecti sunt, et diverterunt ad tor- simis, novus Dei populus censeatur. Interpellant
rentem Zareth. Et de Iwc loeb prbficiscentes, caslra- quinque filise Salphaad, et judieio Doniini haeredi-
metati sunt trans Arnan, qum est in sblitudine finium tatem accipiunt inter fratres suos, nec femineus a
Amerrhmi, eo qubd Artwn in terminis sit Mbabita- possessione Dei sexus excluditur. Jesus Moysi in
rum et Ambfrhmbrum, etc. Post Dibongad, geritur monte succedit, et discit a lege quae spirilaliter of-
bellum contra Seon regem Amorrhseorum, et Og re- ferre debeat in ecclesia . primum quidem per sin-
gem Basan; et discimus quod cum venerimus ad gulos dies; deinde quid sabbato, quid in Kalendis,
summum, et de fonte principum regumque biberi- ... quid in Pascha, quid in Pentecoste, quid in Neome-
miis, ascendentes ad montem Phasga, non debea- B nia mensis seplimi, quid in jejunio ejusdem mensis
mus elevari in superbiam, sed propositam nobis e die decimo, qttid in Scenopegia quando figuntur
contrario solitudinem noverimus. Ante contritionem tabernacula, quinto decimo die mensis supradicti.
elevatur cor viri, et ante gloriam humilialur. Uxorum et filiarum vola, absque auctoritate patrum
Unde egressi, castrametati sunt in Alman Debla- et virorum causa, memorantur; bellum contra Ma-
thaiema. Quadragesimamansio verlilur in cmitemptum dianitas, et mors divini Balaam et praedsedivisio, et
plagarum, sive opprobnorum. Et per hanc discimus oblatio ex ea in tabernaculo Dei. Primus Ruben et
omnia dulcia et illecebras voluptatum in sseculocon- Gad, et dimidia tribus Manassse, contra Jordanem
temnendas, nec inebriari nos debere vino niundi, in in eremo possessionem accipiunt. Plurima enim ha-
quo est Juxuria. Mel non offertur in sacrificiis Dei: bebant jumenta, et necdum ad id venerant ut pos-
et caeteta quse dulcia continent, non lucent in taber- sent habitare cum templo. Doeetur populus ut in
naculo; sed oleum purissimum, quod de olivsepro- terra sancta idola destruat, et nullus de priori faabi-
fertur amaritudine. Mel enim distillat de labiis mu- tatione servetur. Describitur olim cupita provincia,
lieris meretricis. De quo puto juxta mysticos intel- et duarum semis tribuum hsereditas separatur. Nu-
lectus gustasse Jonathan, et sorte deprebeiisum vix merantur tribuum principes qui terram sanctam de-
- beant introire. Quadraginta duas urbes cum subur-
populi precibus liberatum. Quod autem opprobria C
contemnenda sint, et si falsa objiciantur, beatitudi- banis suis usque ad mille passus per circuitum Le-
nem pareant, Salvator pienissime docet. Et egressi vitae accipiunt, lot numero quot et istse sunt man-
de Almon Deblalhaiema, venerunt ad monlesAbarim, siones. Et adduntur fugilivorum sex alise civitates,
contra Nabo. Quadragesima prima mansio vertitur tres inlra Jordanem, et tres trans Jordanem, ut sint
in montes transeunlium, et est contra montis faciem simul quadraginta octo. Qui fugitivorum suscipi, qui
Nabo, ubi moritur et sepelittir Moyses, terra repro- interficj debeant, et usque ad mortem ponlificis ma-
missionis anle conspecta. Nabo interpretalur con- gni reservaii. Succedit Deuteionomium seeimda lex,
clusio, in qua finitur lex, et non invenitur ejus me- mediatoiium Evangelii; ibique bievitei discimus
moria. Porro gratia evangelii absque ullo tenditur quse inter Pharan, Tophel et Laban, et Haserotb, et
loco. In omnem terram exivit sonus ejus, et in fines loca aurea abjecto Juda infelicissimo, undecim die-
orbis terrm verba iltius (Psal. vm). Simulque consi- bus via de Horeb per viam montis Seon usque ad
deta quod habitatio ttanseuntium in montibus sita Cadesbarne, Moyses populo sit locutus, et exti-e-
sit, et adhuc profectu indigeat. Post monles enim mum canat canticum, in quo aperlissime synagoga
plurimos, ad campestria Moab et Jordanis fluenta projicitur, et Ecclesia Domino copulatur. Impin-
descendimus, qui inlerpretattir descensio. Nihil enim, " guatus est et incrassatus ac dilatatus, et recalcitravit
ut crebro diximus, taffi periculosum est quam glorise dilectus; et bblitus est Dei salvatbris sui (Deut. xxxn).
cupiditas et jactantia, et animus conscientia virtu- Et iterum : Generatib pessima est, filii ineruditi: ipsi
tum tumens. ad cemuialionem me provbcaverunt in eo qui nmi erat
.Profectique de montibus Abarim, ttansietunt ad Deus; irritaverunt me in scuplilibus snis,- Et ego ze-
campestria Moab super Jordanem conlra Jericho. tare faciam eos nationes, et contra gentein stullam
in
Ibique castramelaii sunt de Belhiesimoth, usque ad irrilabo illos. Benedicuntur filii Israel, et rursus
Beihsittim, in planioribus lacis Mbabitarum. In qua- Simone Judas miserandus excluditur. AscenditMoy-
dragesima seeunda quse extrema mansio est, cursim ses ad montem Nabo in vertice Phasga, qui est
ter-
qusegesta sint narremus. Residens in ea populus, a contra Jericho, et ostendit ei Dominus omnem
divino Balaara quem mercede conduxerat Balac filius ram Galaad, usque ad Dan et Nephtalim et Ephraim,
Dei benedicitur et maledictio mu- et Manasses, et universam terram Juda, usque ad
Sephor, jussione
talur in laudes. Audit voces Domini, et pi'ofano ore mare magnum conlra austrum; et regionem caropes
resonat: Orietur stella ex Jacob, et consurget homo strem Jericho, cunctam civitatem palraarum usquo
 825 ENARRATIONESIN LIBRUMNUMERORUM.— LIB. IY. 82G
Segor. Quis potest tanta nosse mysteria? Quis in ex- A . Pliaran solitudinis nomine continetur impletum, vi-
tremis legis et hujus vitse finibus constitutus intelli- deamus quod infra scriptum est. Reversique explo-
git semper sibi esse pugnandum, et tunc plenam vi- ratores terrse post quadraginta dies, omni regione
ctoriam dari, si fuerit in campestribus? Si in Abell circuita, venerunt ad Moysenet Aaron, et ad omttem
Sethim, quod interpretatur luctus spinarum, fleati ccetumfiliorum Israel, in desertum Pharan, quod est
antiqua peccata, et spinas quaesuffocaverunt semen- in Cades. Sed in DeuteronomioMoysesipse loquitur
tem verbi Dei, et de quibus Propheta dicit: Versa- populo capite primo : Cumque venissetisin Cades-
tus sutn in miseria, dum configitur spina mihi (Psal. barne, dixi vobis : Venislis ad montem Amorrhmi,
xxxi). Nec silendum arbitror, quod quidam quajren- quem Dominus Deus noster daturus est nobis. Vide
dum putant, mansiones quadraginta duae filiorumi terram quam Dominus Deus tuus dabit tibi: ascende
Israel in soliludine, quae hic in ultima libri Nume- et posside eam. Et accessislis ad me omnes, atque
rorumparte computanlur, quotvel quibus sint annis; dixistis: Mitte viros qui considerent terram, etc.
aptandae, longissimi illius ilineris' quo ab ^Egyptoi Quod autem eamdem mansionem secundo anno
usque ad terram repromissionis iile populus ageba- egressi de iEgypto adierint, a qua tamen peccato
tur. Sed his satis responsum esse aestimoin epistola murmuralionis retro converti, ac multo tempore
Bedsepresbyteri, quara ad Accan antistitem super B J post desertum vagi errare, el passim cadere me-
hac re conseripsit: quam profeclo ex maxima parte, fuerint, testatur Moyses in istis consequenlibus di-
in hoc nostro opusculo pro hac qusestione solvenda cens : Sedislis fercjb in Cadesbarne tnuila tempore.
ponendam esse censuimus. Castra videlicet vel Profeclique inde, venimus in soliludinem, qum ducit
mansiones easdem, trium tantummodo congrue ad mare Rubrum, sicut mihi dixerat Dominuset cir-
annorum. Primi videlicet et secundi, et quadrage- cuivimus montem Seir multo lempore (Deut. i). Et
simi egressionis ex iEgypto: quorumprimuscontinet infra : Tempore autem quo ambutavimus de Cade"s-
annus mansiones certa distinctione duodecim. Prima barne, usque ad transitum torrentis Zareth, triginta
Ramesse quinta decima dieprimi mensis ingressam, ocloannorumfuit, donecconsumereturomnis generatio
ultimam solitudinem Sinai prima die tertii mensis hominumbellatbrumd'ecastris, sicutjuraveratDbminus
additam, et per undecim menses continuos con- (Deut. u). Zareth autem nomen est mansionis, de
stfaendi tabernaculi, et docendae legis gratia mi- illis dico quadraginta duabus, sed nomen torrentis ad
nime relictam. Quarum videlicet quindecim man- quem, sicut in Numerorufflvolumine legitur, trans-
sionum, novem solummodo liber Exodi nominatira gressa viccsima octava mansione nomine Jeabarim,
exprimens, cseteras tres sub deserti Sin quod esse venerunt. Quem relinquentes, inquit, castrametati
dicitur inter Elim et Sinai, vocabulo indiscrete C ( sunt in Arnon, quse est in deserto, et prominet in
praeteriit. Secundus annus complectitur mansiones finibus Amorrhsei. Quod quadragesimo anno gestum
viginti et unam. Quibus in ordine historiae cunctis fuisse, non latet. Qui videlicet annus quadragesimus
indifferenler sub solitudinis Pharan nomine com- idem et ultimus, longissimseper desertum viaeman-
prehensis, prima solum secunda et ultima, hoc est, siones conlinet numero decem. Quorum prima Cst
sepulcra. concupiscentise, Haseroth et Cades, suo magno laborare repetita, eadem ipsa Cades deserti
distinguuntur ex nomine. Sed in catalogo mansio- Sin : quam ante triginta octo annos ut dictum est,
num pariter omnes quot numero fuerint, vel quo no- culpa prsevaricalionis exigenle, post se reversi feli-
roine dictse, diligenter ostenditur: Quarum prima querant. De qua ita scriptum est : Veneruntquefi-
mansio, hoc est, Sepulcra Concupiscentise, secundo lii Israel, et bmnis multituda de desertb Sin, mense
mense ejusdem secundi anni, vicesimo secundo die prinib; et mahsit papulus in Cades.Mbrluaque estibi
mensis introita. Anno enim secundo, ut Scriplura Maria, et sepulta est in ebdemIbCb.Cumqueindigerel
dicit, mense seCundo, vicesimo die mensis, move- aqua pbpulus, cbierunt adversum Mbysen et ,Aurbn,
runt castra de deserto Sinai; et recubuit, inquit, et csetera usque ad id quod scriptum est : Hmc est
nubes in solitudine Pharan; profectique sunt de aqua cbnlradictimiis, ubi jurgati sunt filii Israel con-
monte Domini, viam trium dierum, donec venirent " tra Dominum, et sanctificatus est in eis (Num. xx).
ad locum mansionis, qusemerilopopuli carnes ^Egy- Nolandumque quod eadem Cades et in deserto
ptias desideranlis, Sepulcroruin Concupiscentiae,no- Pharan esse et in deserto Sin Scriptura sitam refe-
men accepit. Ultiraa autem horum mansio, id est, rat. Unde conjiciatur consuelo more locorum, pa-
Cades, quo die vel mense ejusdem anni sit ingressa, riter deserli Pharan, ubi Cades est, specialiter Sin
non dicitur; sed lainen quia, et ipsa in solitudine appellari. Sin autem non ipsa est Cades quam mox
Pharan sita, quia eodem anno fuerit addita, non ta- transgresso mari Rubro, inter Elira et Sinai pertrans-
cetur. Scriptum est enim : El papulus non est motus iere, sed alia prorsus aliisque apud Hebraeos scri-
de illb tbcb, dmiec revacata Maria, prafeclus est\de pta elementis. Secunda vero ejusdem qiiadragesimi
Haseralh fixis tentbriis in deserto Pharan, ubi locutus anni mansio est mons Hor, in quo occubuit Aaron
est Dominusad Moysen, dicens : Mitte virosqui con- prima die mensis quinti. Ultima carapestria Moab
siderent terram Chanaan (Num. xn). Quod ne proxi- super Jordanem conlra Jericho, ubi Deuteronomium
ma post Haseroth mansione jussum faetumque pule- meditantes manserunt, usque dum
post mortem
tur, sed polius intelligatur in ultima earum, qusesub Moysi, Josue duce, prima die decimi mensis, sicca
$27 B. RABANIMAURI ARCHIEP. MOGUNT.OPERUM PARS I. 82?
fluvii Jordaiiis prpfunda transierunt. Fiunt ergo iA dile cunctos habitatpres regipnis illius. Vitnlps et
omnes mansionps prjmi anni, dupdecim, Secundi, statuas cammiimitct,atqite excelsa vastale, mundqnlQt
yjgirifi uiia. Ullimi, et ipsi vicesima prima_ quse est terram et habitanies in ea : egb enim dedi ybb\s,eqn\
Cade?; et alise npyem, id est, simul omnes quadra- in pbsspssimiem,quqm dividelis.yp.bissbrte, Plur\bus
ginta duae-Jbj diligentius intuendum, quarelegislatpr, dqbilis lalibrem, et paucis angusliprem, Singulis «.
taufa spjerlia, Jrium annorutji conscripto catalogo, sprs cccidetit, ila Imredilas tribuetur, Per tribus e(
reJiquas inaluerit prselerire silentip , jta iit tanto fainilias pqssessip dividetur. Qpid esf qupd Dcminus
tempoj'e, nullp pptius saecujprunj spatip cjislincta jubet Israejilis ut quaudp transierinf Jprdanem, in-
mansipnum Jpca . siib texfu continuae narratipnis, trantes terrara Cbanaan, disperdsint cunctos habifa-
quasi njox sibi inyicejn succedeijliaepnnecjat, Egresr tores regionis illius, ef confringanj vifulos atqjie
siqne de Ehrm\a, castrameiati sunt ii\ Asib.ngaber, pjnnia excelsa vastenf, mundantes Jerram habita^
Inde prbfecfivei\enint in deserttimSin, hcc est Cgdes, Jionis suae, jiisi ut posj baptismi percepfionera stu^
Egressique de Cades, castramctali sunt ih monte Hbt dearaus oninigena vitiorum agmina de carne nostra
(Ntiin, Jtj). Cum superiota sollicijius ijiquisita, do- exsfirpare , mundantes terrain cordis nostri quafe-
ceanl eos gepuiidosuse profeclionis anno, de Asjoijr nus, munere yirfutum ditati, salubriter jn ea con-
gaber venisse in Cades, et post lojigos triginja et peto B . versemur? Jprdaiienj ergo transiit, qui priraina ctiir
annonim anfraefus, de repefita Jandem eadejn Ca^ parum unda baplismafis abluif. Tprram Chanaan ,
des, venissp in montem Hpr, nequaquam hpc fru- boc est terram repronjissionis, adit, qui silii ppssegT
sfra, sed fflagnimysferii grafia JaJiter actum cojjscriV sionem virlutum acquirit, uj, (ieppsitpyeteri hQjnine
ptujn inteJJige. Uhi, sajyp subfijipre tracfatti, mora^ cunj actibus suis, qui corrumpitu.r secunduni dpsir
liter ptho senfieftdtiffi quod quia njansioiium cqn- derja erroris, incjuat UQyuni,.etiffi qui renQvafjirin
Jexfus earuradeffi qui de servjtute ^Egypfia liberatos agnifioiie Dei, seeundum inijiginem ejus qui creayij
ad ferram reprpmissipnis prpvehit, sictit beattis eum. Iste disperdit cuncjos habitatpres regionis
HierQnymtjs Jibrp super eis dictato eniicle^tius ex-=- illius, euin raalignos spirilus cura suggesfionibus suis
ppijif: AJfipefax est spirifaJiunj ascensjp yirlutujjj: ac phantasmate vifiprum , timprp Cliristi cpnipun-
quibus Eccjesia. Chrisii, quibus uijaqu?eqv)pajiima cftis, de menfe sua coiiterere sptagit. De quo per
fidelis, spp Jiljprfatis assujnpla, £.ponyaile lacryma- Psalmisfam dicifur : Beatus qui tenebit _>. aliidet
rura ad dispe .itum sjpi JQcuin,bpc est ad vjdendtijii pqrvtilbs suos ad petram (Psgl, cxxxvi), Hjc excelsa
Deunj 4b0r|jjn in Sipn fesfinat, satagit ascendere, vasfaf, ct|ni sjiperbiani carnis suae_edpmaj>e fesfinat:
dpnep salyQnosfri boni operis incessu, prpficinjus dg sicque munjanj terrara habifatioiiis spsejiire Ji33re-:
^
virtiiie iii virfuteip, quasi quaedajjjcastra mansiqnesr' ditarip ppssidef, quandp cai-nein suam a squalore
que Dep duce recfissimas, Dei cpjispeefu digiussi- peccalpruin purgatam et a pugnis vitiorum quielara
mas, per deserjum Jiiiindi siJiejiJgs aganius, At qjip. detipet. Qupd autem jpljef.pluribus Jajiorem posses-
Jies victi quibusliljet djripienjijjiis, accepfp yarielatis sipnem dari, et paucis angustiprem , singulis ut sors
calle 4eviatiins. J_pn pnim slajim ad altjpjresyirtu-r ceciderit, sigtiificat quod lji qui copiam habent vir-
funj grfujngaspenderp ppssujnus, sed interim alj jn-^ tutum, latitudinem sperare debent praBmiorum.Qui
firais niisei'ae piejjfis defeclihus paulafim superipra atjtem paucitate virtutum contenti sunt, et contenli
deberaus.pcenifehdp repefere; dpnec, dlgnis pcpnir esse debent secundum suum merilum qualitale re-
tenliae.frucfiljus actis, pervenianius re(lnces ad_ipsuiij tj'ibutiopum, Unde Paulus Coiinlhios ad eleemosy-
de qjip lapsi fuinius lnodum culnienqtie grafise spi-, narum largitatem provocaiis ait: Quiparceseminat,
ritaiis : ap sic intermissunj ad tpm.PV!S ingipiamus parce et metel. Et qui seminat in benedictione, de be-.
il(.r 3gpre yir.ulum, exutj yeferpm hpiJimem. cum nedic.tionemetetvilam mlernam(II Cor. ix). Sequitur:
acfibus,ejlis, ef indufi npyjim qui secuiiduiji Deuni (IBID.) Sin aulem nolueriiis interficere habitatores
cr§ajus est in jjisfiJj^ el sanctitate'§t yerifafe. Qiiocl tertce gu\ reinanscrint, e.ntht vobisquasi clavi in ocu-
mors pf ftineratip pafruni peccanfium in .desertp,. lis, et lancecp\n lciteribus: et adversabunlur vobisin
j.
'
et
ibidcmque Jistfae adultEB.signifipat juyenjutis alar lerrq habitpiiotiisveslrm, et quidquid Hlisfacere cogi-
critas : quse flqvip rnprlis dpvicto, djgna sif j-egnum taverqm , fqciam yobis. Ac si diceret: Quicunque
supernse prpmissipnis inlrai'e. Ita enim fif tif, re^ hostes spirifales de cprdibus sjijs expejipre non cur
npvala npsfrse JjppaeCQnvers.atipnisjnygntujp sicqt raverif, ef a finibjis apfiitini afque ppgitafipnum sua^
aqjiilse, fapt^jam acfajia, ijjaJignisspjintibus pccjjr- ruffi arcerp npn ppiifetiderit, playis continentiaestiae
renles, yaleanjqs firraatp pastrsi superppruni prpfe^ cpmpungitur, nec quiefem in cpnyersatipne sua ullo
cfunijj, quae npn spjunj diyinp respectuj gj'.afa, mpdp haljere pplerit, qiiii) ppjins a justo i-piribufore
sedetiaraspiritaJium Patrmn sint scriplis ac laucle non splatium amicprum, sed hpstium sentire mei-e-
digiiissinia, bi.up inferitiim.
CAPUT IX, GAPUT X.
P.rmceptuntBpm\ni gdMqgsende idojh Cbnjrintjendis. De distribtitibnibus lerrm reprb.missibnisIsrael per
(IBID.) Loculus est Dp.mihusqd Mgysendjcens : sprtem fqciendis..
P.fcecipefiliis Isrqel, et dices qfl eps: Quan^g (rum- (CJ_P.xxxjv.) LbCtitusqueesl fj.ominus gd Mpyscn
Cuni
\eri\\s Jgrdqnem-intrgnles terrqtfi Qj\qnqqn; disper-z qlicghs: Pfmcipe fdiis Isrgel gt dicesqd egs :
829 ENARRATJOJ.ES IN LIBRUM NUMIRORTJM. « LIB. IV, 830
ingressi fneritis terrum Chanaan, el in possessibnemA orientalem plagam rfe yilla knqn usque qd Sepha-
vobh sbrie ceciderit, h\s finibus terminabitur, Scj'j- n\a , et dp Sephama descendunt termini in Rebla
ptum est enim in ljbro Numerprum, in quo pninis contra fontm Daphnim : Inde pervenient contrq
terra reprotnissionis per quatuor plagas breyi seiv orientem ad mare Cmerelh, et tendent usque ad Jor^
mone dividilur, Pays meridiana incipiet a salitttdine dan.em_ e. qd uiiirqum salsissimo claudentur mari.
Sin, qum est juxia Edom i ethabebil lerminos conlra A fine igitiir septentrionaJis pkga?, hpc est, atrip
orientem maresalsissinium, Qui circuibunt auslralem. Enan, Jendunt fines,usque ad Seplianja, quaro Hebrsei
plagam per ascensnm Scorpionis, ita ut trqnspai\l in Apaniiam nominanf, Ej dp Sepjiapja descendunt
Seima _ et perveniant in meridiem, usque ad Cqdes^ termiiii in Rebla, quae ijunc Syriae yocatur Antio-
barne. Unde egredienlur confinia ad yillqm ,nomim chia, El ut scjas Reblanj Jjanc significare urbern
Adar, et tendetit usque. ad Asemona. Ibilque per quae nunc in Syria Ccele npbijissipja pst, sequitur,
gyrum lermjnus gb Asempna usque ad torrentem cpnfra foijtem quem pei'spicuum esj significare Daph-
Mgypti, et tnaris magni liilare finietur. Pro quo in niffl , de quo fonfp supradicta jjrbs aquis abundan-
ulfima visipne Ezecbielis dicitur : Blaga autein - tissiniis fruilur. Inde, inquit, peryeriiunt Jermini
australis, id est meridiana, q Thatnar usgiie ad aquas contra orienlem ad mare Cenerefh , id est, ad sta-
Masibbf (Ezech.,uit,), id est, cpntradipfipnis. Cades B ; gnum Tiberiadis, Mare autpni dicitur cum habeaj
qupque et tprrens usque ad mare jnagniim, quod dulces aquas, juxja jdioraa Scripturarum , quae
signilicat latissimam latitudinem Sin , qupcl juxta congregaliones aquarum appeJlant maria, Et Jen^
Edom , et ip mari Rubro terroipunj eireujre, pt per dent, inquit.usque ftd Jordanem, ef ad uJlinJUjnclaii^
ascensum Seorpionis et per Senna et Gadesbarne , denlur mari Mortuo; yej, uf alii P-tiJan.t,lingiia maris
et atrium sive villam Addar et Asemona pervenire Rubi'j, ift Ctijus liffqre Achila ppsjfa est. Prmcepit-
usque ad lorrenfem \&gypti, qui juxta nrbem Rht- que Maysesfiliis Isrqel dicens: Hcec er\t terrq quqm
nocpruram mari infiuit, Hic vero termifttis plagse pQs.sidcibitissorie, et qnqm jnssil dqri Dbminus nb-
australis incipit a Thamai, quse uibs in solitudine vem tribubus, et dimidim iribui. Tribus en\n\ filibrum
est, quam et Salomon miris operibus exstruxit, et Rnben, per famiiias suqs , et tfibus filibmm Gad
bodie Palmyra nuncupatur, Hebraicoque sermone juxia cbgnaiibnum nupiernm , n\ed.\aq\ie tribus, Mq-
Thamar dicitur, quaein lingua noslra palmam sonat, nasse, id est, dum semis. trihm, accepemnt p,ar{em
usque ad aquas contradiGtionis Cades, quara in tler, suam trans Jordqhdm eattlrq Jericlib , qd pcc\dei\tqr
serto esse non dubmm est; ej lorrens ingrediens lem. pjqgam- Ift prjfiri Ctiiftfdjvisione terrj\j'u.niJrans
mare magnum , hoe quod jEgypti Palsestinseque • Jordanem per Moysen du^bus tribubus Bjjlien et
prseteridit-littoribus. Sequitui jn libro Numerorum : iC Gad, et dimidiae tribjii Manassp tgtra djvisa pst ;
•
Plaga autem accidentalis a mari mqgiib incipiet, et intra Jordanem autejji, [inferl filipnj Sfun Jo§ue, et
ipso fine claudelur , hoc est, a mari usque ad mare, Eleazarum filimn Aaron,,Judas pgssc_difab austrp ,
A lorrente videlieet Rhinocorutae,quiinroari influif, et Epbraim ej Manasse fribes diffiidia ab aqjjilonp.
usque ad eum locum ubi est Ema.b urlJS Syrise, Postea vero de Silo missis explprajpriljus per sin-,
cujus in hac plaga et nohien ponitEzecliiel, etplaga, gulas ttibus, et descriptipne tgrrse ajjafa ad Jpsjje
inquiens, maris, mare magnum a confinip per direr, et Eleazar, Beujamin juxfa Jucjam.ab Stisfrp, gj juxja
ctum, donec venias Emath, quae nunc Epipbania npr Ephraim el dimidiam Jrihutri Manasse ftfipepifppfn
minatur , ab Antiocho ciudelissimo tyTannorunj, sessionem. Securida tribus SiiJiepn aoeepit lifereflir
nomine coinmutato. Nam cogupmentuin habnil EpU tatem in tribu Juda , ut impleietjir qiipd spripjuin
phanes. Borro ad seplentrionalem, iiiquit, partetq, __ est de Levi et Simeon, Dwiglqm eps in Jqcab, el
mari magno lermini incipient, pervenienles ttsqueqd dispergam eos in hmeJ (G.m- XLIX).Terfia Zajjulpii
moniem altissimum, a quo venies in Emath usqne ao\ GaJilseara accepit, in quapsf nions ThiiliQr. Qnarfa
terminos Sedada. Ibuntque confinia usque ad #fe Issacbar, jihi egj Jezrael iisqiie ad Jor^neip. Quinfa
phrmta et villam Enan. Hi erunt termini in parte . Azer, usqiie ad jjionteni G.atmejjipi, qui iffiminet
"
aquilbnis. Dicunt Hebrasi septentiionalem plagam'^ mari m^gnp , Tyrumqjip, et Sidpneih.. Sexta Neph-
incipere amari magno, quod Palsestinse, Phoenices Jjialim, in Galilaea, usque ad Jprdfipejn, uljj est Ti-
Ciliciseque prsetendit betias , quse ojim appellapajur Cpperefli, Septiriia
et Syriae quae appellatur -/.oD,i>,
liltoribus, et per JSgyptum tendit ad Libyam. Quod Dan, usque a^ Jppppii, qj.j §unJ t(irpeg AchiJoai.i; et
autem dicunt, « pervenienles terminos usque ad EriifflaJis,ef Splelji guas ntinc appejlajpr KiPPPP"'^?
moulem allissimum, >"id Hebraei aulumant vpl HceJ ppstpa lpgerinius qupd ceppriijt silji, transcen?
Anianum montem significare, vel Taurum , quod sis aliis JribuJjjis, urbein Lesam in trib.14, Dan, quae
nobis videtur verios. Ibuntque inquit, confinia usque hodie appellatpr Pgijpas. Haeclpputip qpanj hajjpmijs
ad Zepbrona, quamobrem hodie Ziplieum oppidum ip' njanibus , umbrani linjjet futurprum lipnpruni,
Cilicise vocant. Qtiod aulem sequifur , < et villa~• Cpnsequens vifletuf et necessarium , pinnia qiiae
Enan, » pro quo in Hebraeoscriplum est, Aserenan, quasi 4e rebus Jeyrppis dgspribuntur jn lege,, uniT
quod interpretatur atrium fontis , lerminus est Dar bras esse bpnorum cpelesfiuni; pmnisque liaeredifas
masci. Et ab Aquilone usque ad aquilonem plaga Jerrse illius, qu_ejtt J,pdtpaJetra S.anctaet teira Jjpija
septentrionalis. Inde-ihetqbuntuf, inquit, fines contra apppljattir, imagp sit Jjoijprijm cojlgstijiig, gugr^gi
 831 B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT.OPERUM PARS I. 832
hsee diximus quae in tertis bona memorahtur um-- A J habet lex fulurorum bonorum, et exemplari et um-
bram atque imaginem tenere. Nemo dubitat quod1 biae desetviunt, coeleslium qui in lege desetviunt,
in terra Judsea omnis locus, omnis mons, omnis ci-- et nunc pei speculum et in aenigmate , tunc autem
vilas et vicus, ceflis quibusque vocabulis designetur:: facie ad faciem, qui tamen metebuntui, conversatio-
nec est ullus omnino sine nomine locus , sed pro-- nem habebunt in ccelis. Si ergo per conseqjientiam
priis singula quaeque appellalionibus designata : rerum et promissiomim fcedere transferri nos de
verbi -gratia, quibus aut Chananaei in suis locis, utt terris oportet ad coelum, puto quod in ipsis eoelesti-
Pherezseinihilominusin suis, Amorrhaeiqueaut Evaei, , bus locis Jesus noster Dominus, non absque meri-
vel etiam Hebraei nominarentur. lta ergo secundumi torum sorte unumquemque in illa vel iu illa cceli
sententiam Pauli, qui umbram et exemplar coeles-- parte et habilatione consliluat. Sed sicut inulta est
tium dicit esse terrena, forlasse in coelestibusre-- differentia in terris, verbi gratia, habitare in locis
-
gjonibus erunt locorum differentiae nomine. Descri- fecundis et copiosis ac bonis omnibus abundanlibus,
bitur ergo verbum Dei in lege divina terrae Judaeaeett ubi et aeris temperies et eruditio bominum ae libe-
hsecreferri debent ad imaginem coelestium.In ccelisi • ralia instiluta non desunt; et longe aliud est habi-
autem evideriter esse Jerusalem civitas, ab Apostoloi tare aut in locis infecundis et i-erum penuria squa-
I
B
pronuntiatur, et mons Sion. Consequens igitur esl. lidis , aut cestu torridis, aut frigore geluque torpen-
ut sicut aliaecivitates circa Jerusalem terrenam sitae, tibus, vel certe ubi nullae leges, sed immanis et fera
Ct vici, et diversae quaequeregiones, ita et illa cce- barbaries , ubi bella semper et niraquam requies.
leslis Jerusalem, secundum imaginem terrenorum , Et hsecnon sine occulta quadam Dei dispensalione,
habeat circa se et alias civitates et vicos, diversas- et judicii ejus justitia unicuique decernuntur : et
que regiones, in quibus populus Dei et verus IsraelI ita in illis locis erit aliquid tale, et in nullo prorsus
per Jesum verum, cujus ille Jesus Nave ferebat; inanis habeatur in terris umbra ccelestium. Erit
imaginera, collocandus est, quando et hsereditatem ergo, ut diximus, et ibi aliqua civitas refugii, et
sortis distributione, id est raeritorum contempla- erit alia in deserlo, sicut Bosor in haeredilateRuben.
lione, est capturus. Si ergo nunc Dominus diciti Ruben civitas esse in deserlo dicilur. Sed et alia
in distributione terrse, verbi gratia, terminos tribusi nihilominus consequenda vel capienda est. Quia si
illius esse istos, et alterius alios, ne forte quoniam Deus cum disperderet filios Adam, statuit fines
diversa erant merita' eorum qui hsereditatem conse- gentium e secundum numerum angelorum Dei, >
cuti sunt regni ccelorum. Idcirco in his tribubus vel, ut in aliis exemplaribus legimus , t secundum
observantes', dirimi jubetur isla distinctio termi- numerum filiorum Israel in initio mundi, » el ita
norum , ut sciamus esse has meritorum diffe- dispersi sunt filii illius Adam, sicut vel i.llorum
rentias in unoquoque observandas. Verbi gratia, merita, vel ipsius Adse contemplatio poslula-
qui ita negligenter vixerit, ut pro fide quidem bat, quid dicemus futurum cum novissimi Adam,
sua mereatur haberi inter filios Israel, pro negligen- qui non in animam viventem, sed in spiritum vivi-
tia vero vitse gestorum desidia , in tribu Ruben aut ficantem factus est, cceperit filios dispergere divina
Gad, aut dimidia tribu Manasse debeat reputari, et dignatio, non in initio, sed in fine mundi; et non ut
non intra Jordanem, sed extra eum sortem hseredi- illos qui in Adam omnes mortui sunt, sed ut eos
tatis accipere. Alius vero qui se emendatione vitse qui in Chi-istoomnes vivificali sunt, sine dubio erit
et conversione propositi talem reddiderit, ut secun- qusedamdivisio et dislributio talis, quse non solum
dum quas solus Deus novit rationes, aut in tribu pro meritis quse dispensantur, sed et pro novis-
Juda, aut in tribu Benjamin, in qua ipsa Jerusalem simi Adam, in quo omnes vivificandi dieuntur, con-
et templum Dei atque altare consistit, debeat repu- teftiplalione pensanda' sit. Sed quis nostrum talis
tari, et alius in alia, atque alius in alia. Et hoc est, ut ab hujusmodi distributione ad illam ccelestis
mddo haec quae nunc in libro Numerorum scripta haereditalis sorlem venire mereatur ? Quis ifa bea-
referunlur, adumbratio quaedam sint fulurae sortis j) j tus erit, cujus sors Jerusalem veniet, ut sit ibi ubi
iii coelis, eorum duntaxat qui per Jesum Dominum templnm Dei est, imo ej ipse sit Dei lemplum ? Quis
ac Saivatorem nostrum hsereditatem, ut diximus , ita bealus est, ut ibi dies festos agat ubi altare
capiant regni coelorum. Ibi, credo, diligenter obser- divinum pei-petuis ignibus adoletur ? Quis ita bealus
vabuntur etiam ista, quse hic adumbrantur, privile- est qui sacrificium suum et incensum suavitatis su-
gia sacerdotum, quibus vicina quaaqueurbibus loca pra illum ignem ponat de quo dicebat Salvator,
et ipsis mcenibusjuneta, segregari mandantur a filiis Ignem veni mittere? (Luc. x.) Quis ita beatus est,
Israel. "Videtur quibusdam quod singulorum quo- qui ibi semper agat Pascha , in loco quem elegerit
rumque siderum positio , et ccetus, civitas dici vel Dominus suus; ibi Pentecostes diem gerat, et festi-
haberi possit in ccelo. Qtiod ego quidem defmire vitatem repropiliationis, et tabernaculorum solem-
non audeo. Video enim omnem creaturam in spe nitatem, non jam per umbram, sed ipsam speciem
quidem propter eum qui subjecit esse suhjectam , rerumque veritatem? Quis nostrum dignus habe-
exspectare, et tamen Jibertatem in redemptionem bitur cum beataesortis electione, cum dividereDeus
filioruih Israel sine dubio et prseclarius aliqtiid ac cceperit filios novissimi Adam, cui dicat:Eris
sublimius operari. Si ergo, ut diximus , umbram super quinque civilatespblestalemhabens(Luc.xix);
853 ENARRATIONES IN LIBRUM NUMERORUM.— LIB. IV.' 834
nec cui dicat: Eris super decem civitaies patestatem A . inori, quam communi hac morte dissolvi. Si aulem
habens (Luc. xix); nec cui dicat: Intrain gaudium visionem mortis sentire velimus, ita potest intelligi
damini tui (Ibid.); sedcui dicat: Sedete etvbs mecum quia cum sumus in pcenitentia constituti, et ante
super duodecimthronos , judicantes duodecim tribus oculos nobis ponimus inferni tormenta, videmus
Israel (Luc. xxii), et de quibus dicat: Pater, vblo ipsam speciem mortis, de qua pcenitentise beneficio
ul tibi sum ego, et isti sint mecutn (Joan. xvn); et liberemur ; donec memineris te in ancillse filii civi-
eliam istos esse reges ut ubi ego sum rex regum ; tate agei'e pcenitentiam, quia omnis qui peccat ser-
volo et istos habere dominationem, ut et ego sum vus est peccati; et formam servi accipiens, humilies
Dominus dominantium? Beati qui ad haneperve- teipsum usque ad mortem. Est Gaulon in finibus
nient beatitudinem summam. Beati qui ,ad ista Manasse, quae iuterpretatur volutatio, ut tu memi-
conscenderint fasligia merilorum : et benedictus neris tibi in cilicio et cinere esse volutandum. Et hoc
Deus noster qui haecpromisit diligentibus se. Hi sunt irt finibus Manasse, qui interpretatur oblivio, ut
vere ipsis sacris numeris numerati apud Deum , obliviscaris ea quae ante gessisti, et in priora te ex-
irao ipsi sunt quorum etiam capilli capitis numerati tendas. Hic ergo inhabita, ut per angustias mortis
sunt per Jesum Ghristum Dominum nostrum. et volutationis, iram persecutoris evadas et spem
CAPUT XI.? B salulis invenias. Tunc deinde in his si aliquid utili-
De urbibus refugii. ter egeris, etiam ad Cades in terra repromissionis
(CAP. xxxv.) Ait Dominus ad Maysen: Lbquere quaeest in Galilsea, poteris pervenire, quaeinterpre-
filiis Israel, eldices ad eos: Quandb transgressi fue- talur sancta. Ut tu cum in tribulatione corruptiones
rilis Jordanemin terram Chanaan, decernile qumur- abjeceris, etiam ad sanctam Ecclesiam tribuatur ac-
bes esse debeatit in prmsidia fugilivbrum, qui nblenies cessus ut in Nephthalim sorte, qui dicitur vilis re-
sanguinem fuderint. In quibus cum fuerit profugus, missa, de sacramento Dominici sanguinis participare
cognatus occisi entnnon pbterit bccidere , donec stet merearis. Sed nec Hebron libi aditus clauditur, quae
in conspectu mullitudinis, et causa ejusjudicetur. De interprelatur conjunctio sive conjugiura. Revertetur
ipsis autem urbibus qum ad' fugitivarum subsidia se- enim anima tua ad virum suum, id est ad spifitum
parantur, tres erunt trans Jbrdanem, et tres in terra Dei, aquo pro tempore peccaminum fuerat viduata.
Chanaan, tam filiis Israel, quatn advenis et pere- Sic qui etiam sextam civitatem Sichem, quam Jo-
grinis, ut confugiat ad eas qui nalens sanguinem fu- seph noster in hsereditatem consequitut, pioptei
derit. Hjpcquomodo facfum sit liber qui dicitur Jesu quod ibi sepultus est, valebit intrare, quae jnterpre-
Nave manifestat (Cap. xx), cum commemorat Josue, tatur humerus sive labor, ut ostendas te per labo-
Domino jubente, sex civilates refugii decernere ho- C rem poanitentiseab errore tuo Christi humeris*repoi-
raicidis qui hoittteidium non sponte fecerunt, hoc tatum, et adjunctum nonagitita novem ovibus effe-
est: Cades in Galilseamontis Nephthalim, Sichem in ctumque cenlesimum, quia ipsa Sichem ab alieni-
monte Ephraim, et Gariatarbe, ipsa est Hebron, in genis centum agnis scribilur comparata. ,
monte Juda. Et trans Jordanem contra oecidentalem CAPUT XII.
plagam Jericho, urbem Bosor, quse sita estin cam- De judicib inlerfectbrum.
pestri solitudine, de tribu Ruben : et Ramoth in (IBID.)Si per bdium quis Iwminemimpulerit, velje-
Galaad de tribu Gad, et Gaulon in Baran, de tribu cerit quidpiam in eum per insidias; aut cum esset
Manasse. Hsecivitates constitutae sunt cunctis filiis inimicus tnanu percusserit, et ille mertuus fuerit, per-
Israel, et advenis qui habitabant inter eos ut fuge- cusspr hbmicidii reus erit. Cbgnatus bccisi, statimut
ret ad eas qui animam nescius percussisset, et non invenerit eum, jugulqbit. Qubd si fbrtuitu et absque
moreretur in manu proximi-effusum sanguinem vin- bdib et inimicitiis quidquam Iwrum fecerit, et Iwc
dicare cupientis donec staret ante populum exposi- audiente pcpulb fuerit cbmprbbatum, alque inter per-
lurus causam suam. Ecce habes sex refugii civitates. cussbrem et prbpinquum sanguinis qumslia venlilata,
Quas, si placet, ingredere; ac si forte pro conscien- ' liberabilur innacens de ultbris manu, et reducetur
lia peccatorum iEas quse sunt in terra repromissio- per sententiam in urbem qd quam canfugerat, mane-
nis, hoc est in Ecclesia, intrare non audeas, est bitque ibi, danec sacerdbs magnus, qui bleb sancto
Bosor circa Jordanem in solitudine, quae interpreta- unctus est, moriatur. Secundum historiam sensus
tur anguslia, id est, cellula monasterii parva vel manifestus est, ubi damnat malitiam et incurise con-
mo.dica: et optime tibi conveniet, quod de sorte sulit, quia aliud est per meditalionem pravam et in-
Ruben est, ec ipse est qui thorum patris sui macu- dustriam quemlibet interficere, et aliudfortuito casu,
lavit illieite. Est et Ramoth de sorte Gad, quse in- proximo periculum inferre. Tropologice vero, insi-
lerpretatur excelsu mors, vel visio mortis. Vereenim nuat.quod si quis per invidiam aut odium mucrone
excelsa mors pcenitentia esse dicenda est, cum mor- malitiae aliquem percusserit, et in mortem animse
tificatis membris deducatui homo ad excelsa ccelo- reduxerit, seternse morti ipse obnoxius erit. Unde
rummide fueiat ante delapsus. Sive juxta istam hu- ipsa Veritas ait: Si quis scandalizaverit unum de
milem moTtem-qusegeneraliter omni carni imminej, pusillis istis qui in me credunt, expedit.eiut moiaasi-
illa ad comparationero;-ejusrationabiliter excelsa no- naria suspendatur collb ejus, et demergatur inprefun-
minatur, quia muljum nobilius est per pcenitentiam dumJMallh. xvm). Et Joannes ait i Qui odit fralr.em
833 B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS I. 836
suum, homicida est. Et scitis quiaomnis hqmicida,A habitabo in illis; et inter eos ambulabo: ct ero illorum
twri habetvitam mternam in se manenlem (I Jban. m). Deus, et ipsi erunt mihi populus. Propter qtibd exite
Hic talis secutidum Exodi textum ab altari Domini de medib ebrutii; el separamini, dicit Dbminus : et
evelli jubetuf, quia indigttus sacramentis Dominicis imhtundum. ne teligeritis, et egb recipiam vbs ; et ero
a parlicipaiione sacii altaris mefito removelur, nec vabis in patretn, et vos eritis mihiin filibs etfilias, di-
revocafii ad veniam per condignam pcenitenliam ullo cit Dbniinus omnipotens(Isa. tii).
modo mefetuti Qui autem non voto malitise, sed GAEUTXni. .
pef incutiani aut ignotanliam lseserit aliqueijij ha- De filiabus Salphqqd; utproximis suis nubant,
bel lifbes teftigii, Ecclesiaffl scilicet catholicam. (CAP.XXXVI.)Accesseruntautem et principes fami-
ubi se atigtislia coarctans pcenite.ntia3_ pet.omne temH liarum Galaad, filii Machir, -filii Manasse, destirpe
ptis pfsesetilis vitae bonis operibus studium impen- filiorum Joseph, locutiqtie sunl Mbysi caram principi-
dens mafteat. Et si speffl suam in morte pontificis bus Istael alque dixetunl : Tibi domino nosirb prm-
stimmifRedefflptoris videlicel sui, posuerit, hic sine cepitDmninus utterram sorte divideres filiis Israel, et
diibio in tijterttjim sajvabilur; Si interfectorextra fines utfiliabtis Salphaad fratris noslri dares possessionem
itrbium qum exsulibus deputatm sunt iriveniusfaerit, debitam patri,. Quas M allerius iribus hominesuxores
etpetcUssus ab eb quiuitot est simguinis;absquenoxa B ] acceperint, sequelur ppssessio sua, et translata ad
erii qui eum oceiderit. Debuerat enim profugus usque aliam tribum, de nostra hmreditate minuetur. Aique
ad mortem pontificis in urbe residere. Postquam au- ila fiet ut cum jubilmusrjd est, quinquagesimusannus
tem ille obierii; homicida tevetteiut ihterram suam. remissionis advenerit, confundalur sorlium distributio :
Horoicida ergo qui extra fines urbium quse exsulibtis et aliorum possessioad aliostranseat. Qtiidest quodptin-
deputatae siitit fuefit invenluV absque culpa inler- cipes faffiiliaium Galaad filii Macbir filii Matiassefilii
ficitur. cuffi peccatot impcenitens, atqueob hoc a Joseph, pro filiabus Saiphaad ad Moysen locuti sunt,
sanctoiuni socieiate atque ab Ecclesioeunitate rece- qitatenus praevidereteisj ne sors possessionis suaead
denSj merito sueaperversitatis punietur. Ultor san^ allerairt tribum transferretui, si alterius tribus bo-
guinis qui euffi bceiderit innoxius est, quia senten- minibus nubereut _, nisi quod praevidere debent co-
tia superni jtidicis (liic enim per Suscpptionem carnis gitationes piae ne possessio bonottim metitotum in
iitister proxjrijus est) irreprehensibilis eritj cum alienotuffl ttanseat dominiunij sed legitimo haeredi
eiifli percuiit qtii d6 saluie sua sollicitus esse negle- pefpettip peimarieat: et ob hbc cortsultuffi Moysiv
xit. Debtiefat enirii profugus usqtie ad mpfterii pon- hoc est legiSj adeutidumiptitatit-, ut ittde «disteattt
tificis itt ufbe fesidere; hoe est; pceniteiis infide qualiter sui -jnris perpetui. possessores. fiant; quod
caiholica marie&do, non aliter debuit liisi ih me-t ^ interpretatione .sua exptimunt nomina. Interpreta-
diatpris Dei et hoffiinum mPfte sui seeleris veniam tur enim Galaad acervus: testimottii; Machir, ven-
spefare; Pdstqtiam atitera ille obieritj liomicida re- dens; Manasses, oblitus; Joseph; aticlus; et Sal-
vertetur in terfairi suam: ctiffl peccatot post peeni* phaad, timbra formidinis..Loquuntur ergo principes
tentiam digne petaclam meretur paradisi percipere familiarum Galaad filii Machir filii Manassede stirpe
palriam. Quid est eniiii quod homicida post mortem filiarum Joseph, pro .filiabus Salphaad, qtiandoco-
sumriii pQritificis ad absolutioriem iedit, uisi quod gilationes atque tractatus piae mentisi sectlndum sa-
hutiiaritiirigeritis, qtiod peccandP sibimetipsi iriprtem crarum ScripturarUffi testimonia disposilse, decef--
inttilit, prisi ffiprtem veri s.acerdctis, videlicet Rc- tant pto aiiima fideli; quse laborem ptaesentis vitse
defflptbris riostfi Cbfisii, absPlutiPnem reatus acce- pto futUra mercede vendit; et obliViscens ea quoe
Nes'pbiluai\s ieiratn liabitalibhis vesirte, qtidin-
jpfit-.:' relro surit, in anteriora se extendit, qualenus per
sbhiiuhicfUbre mdculaiuf: nec aliier expiari pbtest; augmenluffi bonoruffi bpetum prsemia selerna conse-
hisi pet ejus sangiiihem qui alletius sdhguiiiein fii- qtialur. Prsediclum est etiim in superioribus quod
derit: atqiieita mtinddbituivesira possessib, mccbhv- quitique filiaeSalpbaad, hoe est, urabrse forraidinis,
membrhrile'vbbiscuin.Polltlit enirii terram habitatio- *j. opeta significarehl extefiora, quse quirtqtie sensibus
nis suae,qiii cfuehfa atque nefaria opera agit; pef quoe utiliter explenlur. Et necesse est ut qui ntiric in
prPxiiiioS scaridaUzare atqtie spititaiiter ititerficere nmbra prsesentis vitse bonis opetibus student,- pef
ripri perlitriescit. Sed tiisi ejus sahguis effundaluri Dei tifflorein ea conservare satagartt, ne labofem ex-
qui alterius sanguineiri ftidit, terra possessiotiis pol- pehsum petdant, Verentur ergo pfincipes Galaad rie
liita pefmarigblt, quia riisi per' cbrifessieiieriipeeca- possessib sua inalienatolribtiniitf.atisferatuT.Sic
tofiihi atqile cottdignairi ptiStiiiehiiatiicartiis desi- necesse est tit uriusqiiisque fidelis corisulte prsevi-
deria inacteftttif, tefra cofpdris ejiis htillo fiiodo- deat qtialiter opera ijtise agitsibi M saluleih con-
mtiiidabitiif ;* hec creatPt oitinitim ift ejus 'ariinia servata pfovetiiantj rie fefte si prava iiitetiliohe ge-
liabiiare pPtefit; tibi sqiialpferii sofdidse Convef- ranlur; ab alietiis possessorihusr hPc est; a maliguis
sationis dPmiiiafr CPnspexefit. Seqtiittif': EgqeWn spifitibiis,- invadanturi Pfava ergo iiitentio est ope-
ium Dominus qui hdhiio iriiet filios Israel. Hdc eit; faritis; cuffieapperaqtisepfo irittiittiaetefnae retri-
ittiefvifbs iideles Detiitt cofdP itituetites, et iritef buliotiis agere debuit, proappetitii lerfenafuffi re-
sanctos suis:.pfajceptis itt 6'ttiriibus obedieiites. De fiiminutililef expettdit; Qtiaenecesseesi-ut a se ab-
qiid ita scfiplum est; DiCit eniin Deus, qumiiamin- lata aiienus possessor tenea;t, euhi nialigttus ea spi-
837 ENARBATfo SUPER DEUtERONOMitM. — Llfi. 1. 858
rilus proptef negligeutemopetariurn ad stiam paftem •A rhahsit in tribu et familid palris earum. Haiuiri m'u-
trahere festinat. Unde ipsa Veritas in Evangelio di- iiertim, hoc est, filiarum Salphaad, nomina nonin-
scipulis suis ait: Allendilene justitianivesiram facia- corigrue ad sensum praedictum transferri possunt.
lis-coratn hominibus, ut videaminiab ets (Malih. vi). Ijilerpfelatur eriim Maaia infirmitas Thersa, conj-
Alioqtiiftmercedem :norihabebilis apud Patrerii Ve- jplacehs; Egla, solemnitas ista vel yitulus, Melcha,
strtitii qtii iti ccelisest. RespbhditMbysesfiliis Istael, fex ejus, et Noa, mofus. Qui enim humilitafis vif-
et Dbtnihbprmcipienteait;.'Rectetribus filiorum Jo- tulem arile omnia inira semetipsuinhabere studet, et
seph iociiia est. El hcec lex siiper filidbus Salpliahd iti infirmitalibus stiis juxta Apostoloruih sibi com-
a DotriiriopromUlgaid est: Nubani qtiibiis vbluhi, placet, solemnitatem agit, ae grata munei'a. exhibet
lahiuni ui suceitibus hbiriimbus,,ne cbnimiscehitir Deo; et rex atqrie "rectorsiiaeconyei'salionis cautus
possessibfilibriim Israel de iribu ih tributii. Oiniies existeris, progressu virtutum movetur. Juxla ilhid
enini viri dUienluxbfes de tfibti et cognationesita, et Psalmistae: Ambulabunide virtute in virlutem, vider
curicimfeminmtiiariios de eadem tribu accipidnl, iit bitur Deus deorum in Sibn (Psal. LXXXUJ).Niipse-
hmreditas permarieat iri faihiliis, nec sibi misceahttir rimf ergo filiaeSalpbaad fiiiis pairui sui de fatiiilia
iribus, sed iia mahednt"ut a Domirib separatm suni. Manasse, qui fuit filiusi Josepii, cum quilibet de
His-similia ad Corittthjos scripsit Paulus apostolus, B '- eorum numero qui crediderunt ex Judaeisdoctori ex
cum de iiuptiis dispntafet: Mulier, irtquit, dllicjala gentibus credenti se junxerit, ut ejus magisferio cpn-
esl tegi, qiianlbtempbte vir ejtis vivit.Cuih aulemdbr- junclus, filios gignere, hoc est, opera.pietatis exhi-
mierii vir ejus, liberata esl a lege viri. Cui vuil nu- bere, possit. Nomine euim palrui quodaiiiinodocen-
bat, lantuthin Daminb (I Cbr.y\\)i Pi'aecepit efgo seri possunt doctores ex genlibus elecli, quia fra-
Moyses.ut filiaeSalphaad riubatit qiiibus volunl, tari- tres sunt |pi'sedicatorum sattctprutti qui fuerunt in
lum ul suaetfibtis liomitiibus, ne coffltiiiseeattirpPs- Judaea constiluti, Nec debet esse scbisma in spiri-
sessio filibftimIsrael de tfibti in tribuni. Sic et Apd- tali cognatione, ubi una est credulitas,- fidei pro-
sjpltis mandat ut miilier nubat cui voliierit, larilum fessipne. Ait euin Salvator discipulis Mallhsei yige-
in Domino, hoc est vifo eatholieo, rie possessionerii simo tertio : Patrem nolite vobis vocgresuper ter.ram.
boiioruni operurii acrectce Vitaeperdai, si pagatto aut Unus est enim Pater yesler qui in cmlisesl. Otnnes
haeretico se junxerit. Secunduffi tiopologiam Vero, autem vos fralres eslis. Et alibi: Habeo, inquit,
mtilierij hoc est.purse inlentioni; per boham actiO- ttlias oves cjua nbh suhi ex Iwc bvili: ei illas oportei
nem_cui voluerit, licet se conjungere labori, tantuin riie adducere, et vocem meam audienl, et fiet unum
ut pietatem et religionem Christianam in omnibus oviie et unus paslor (Joan. x). Sicque ppssessio in
conservet, iie operis sui,- pfo quoJsetertisehaefedija-'" eadeffi tribu legitiffie seryalur, cuni oriinis pia aclio
tis sperare debuit possessionem, detrimenitiih pa- pro araore Christi in Ecclesia catholica in servilium
tialur, si.alienoj hoc est, errori, se cpnjunxerit. -'"' - Dei agiliter exhibelur : cujus laboris finis est mer-
Feceruntque fitim Salpliaad ut sibi fuerat imperqtum. ces perpelua, quam suis fidelibus largiri dignelur
Et nupserunl Maaia, et Thersa, et Hegld ei Melclia, Pater oninipotens, per Dominum nostruffi Jesuni
et Noa, filiis patrtti sui, de familia Manasse, qui fuit; Ghristum. Amen.
filius Jbseph : et possessioqumjllis fuerat atlributa;;

BEATI KALB&NI M^URI

FULDENSIS:ABBATISJETMOGUNTINIARCHIEPISCOPI

IMRftATlOHIS SUPER DEUTERONOIIUffl

LIBRI QUATUOR, (ANNO 834.)

AD FRECULPHUM LEXOTIENSEM EPISCOPUM.

PipPatri FREC0I.PHO , RABANDS exiguus in DominoDsanctse voluntati cPnsentjens, sacramenfa spirijali-

salutem. . ter rimarer atque in unum volumen raajortim dicta
Decursis igitur, luis paj-endopraeceptis, prioribus colligerem. Sed quia in liunc Jibrum cujuspiani: ex-
libris Jegis, noyissjme ad Deuteroriomium-.Moysi planalionem proprie npn inveni, necesse babui tit
consideranduin perveni, quatenus inde aliqua luae perfeclis anteriorum librorum expositionibus, inde
839 B. MBANI MAURIARCfflEP. MOGUNT. OPERUM PARS I. 840
ad htijus __libri enodandas qusestiones assumerem jA.respicit in cpeloej in terra, susejjatque de pulvere
facultatem. Haec aulem quse noviter a legislatore egenum, et de stercore erigit pauperem, aliquam
jnserla reperi, diviria gratia largiente, pro mpdulo particulam donprum. suoruffl muneris sui largitate
riostri ingenipli, quatijtilumeunqueexplanare cufavi. nobis cpncedere dignefur, ut ejus seryitium in Eccle-
Detijeronomiuffiqupque, tit bealtis HierPnymus in sia sancta sua ad ipsius laudemetnpslramsaiutem
quadaitt epistola sua sid airiictim ait, secunda est expjere possiinus. jEccehiUjes-PentateuchumMpysi,
iex, et. evattgelicselegis prsefiguraJio; sicque ea_h.a-i ut petisti _,"ctfni mjsteriis suis spjfifaliicalamo ali-
bet qtisVpriora sunt, ut tameri riova si&t pranja. quaiituium .explicajuin : iquibusquinque verbis, Ip-
Quapfoptef hsec ~f.esbperosa ittdiget sbitijione '; sci- qjii se Apostpius iri eccjesia.gloflattfr (I Gbr. . xiy).
licet quoti ifa liistorialifer pfdinenfur veJera, ut lisio pius scrulalor Jegis, et deyoftisexsecutof prse-
spiritalitef 'oinriiademPnstrenttir nova, et legis per cepjortim.Aljissimi: ut sicut iri-"pfdinecpttsors,- ita
figtii,aitipajefpcit littefa quse sacer Evangelii fextiis et cPoperatpr sis sanctprjim apostolorum. .Memor
iii se.cPntihet sacramejita, Unde, sancfe ffater, ttio esjo doctoris genjiuffi et hprtatiottis quadiscipjilum
de;toc iriaximeindigemiis adjutorio :_quafenus aptid iflstruensait : * .Pr_»cipe Jjsecet dpce. Neiho adp-
bnmipptentem Patieni precibusj assiduis"impejres ut t lescentiam tuam cbntemnaf, sed .exeropluffl-esjo
qupd;ftos jjibes ineftes ad tuajn et ad tuofuitt uti-] B'« .fidelium ih.verho, in conversatione,in charitate,
lifateffi ;-facere,ejus Ppijulaliotte nobis tCpnferaftir, t in'fide , itt castifate. Du.m yenio atjende lecliorii
qui dat" offinfbus afflueritef, et non iniproperaf; qui- < ej liortalipni dpclrinae. Npli negiigere gratiam
que in Evarigelio fidelibus suis promlsit diceris; « quaein te.est, quanta esttibi perprophejiam cpm
f Peiite, et-dabituf vobis; quserife, et invenieiis; t jimpositipije manuum presbyleri. Haec niedilaj-e,
i ptilsate. et aperietiif yobis. Oriinisieriim qui petit «ih islis esfp, uf profecjtis tuus manifestus sit omr.
t accipit, :et -qtii qtiaefitittyenlt, ef pulsanti apefie- i nibus,.A"tlende tib"iet dcctrinae, instain illis. Hoc
«"tuf.. > TdcifCPaufera pbsfulationes imploTPluas, «.enimiaciens, et fe ipstim salvum Jfacies, et eos
quia meritissacris illas Deo -acceptissraias Credo. _t quiieaudiunt. i..Hae'c_ke.facere et.perfieere ad
Cseterumatitemnos pfP hoc ipso preeibu.siicej" rion tuam ef ad mulforum salutem cbiicedat Altissimus.
condignis, tariieri hutiiillimisJrisistimus,' ppstulahtes Yale, sancte Pater, MauriqjieJuiin sacris orafionibus
ut supernus arbifer qui in aljis liabitaj, et' humffia semper.memor estpi.

INCIPIT

ENARRATIO SUPER DEUTERONOMIUM.

fmm PRIMUSV

CAPUT PRIMUM./ c quatuor libfoftfin fegis.-nam duitt in sepropfias 71111

C
VerbaMoysi qup locutus est.ad Israel trans Jprda-. continent. Causas, iste tamen replicat oniiiia. Habet
tlem ih soiittiditie campesiri; post interfeciibnem auteffiet.ipse proprie innumerabilia sacraffienta, e
Seon et-Og, regum Amorrlimorum.-_;:_ <',y ea qtiae:-div3na;^graifia
secuiidum praeceden-
' ijtfibus
.(CAE.,I.) . Hac stittt verha quaelocutus estjiloyses tium Patf uitt dicta nos posse cpncesserit, pro exer-
f ad omnejn Israel Irans Jprdanem, in sojitudine; cilio lectoris expianare disposuimus. ^ Ha.c sunt
i campestri, contra mare Rubfum, inter Pharan et verba, inquit, quse locutus est Moyses ad omneih
t Topne^etLahanetHaseroth.ubiawiestpluriniumj Jsrael. i Hic quidajn quaerendunj eestimant, cum
« undecim. diebus^idpilPreb.pfer viam, montis Selr,. . jMoysesconditor istitfs iibjfi-dijgnoscitiir,quomo.dode
< usque ad Cadesbarne, quadragesimo"atfno, uri- se quasi de altero 1'eferat: dieit ettim ipstrai Moysen
t decimo fflense, primo die ffiensis.-1 Priricipium locutum esse verba haec. Sed sciendum est qupd
ergo istius libri qupdammodo Jitulus yidetuf esse moris est scriptorum sacfas histprise de semelipsis
atque index totius operis, quia personam indicat qnasi de altero referre. Unde ihJibro Numerorum
facloris et opus factum, simtflque locum et tenipus idem Moyses ita scrjpsit : Erat enim Moyses vir
quo hoc facttim sit comprehendit. Unde non solum hiitissimiis super- oirines Jiomiries qtfi morabaritur
ipsum npriien libri, sed eliam. principium Npvi Te- iri terfa. ;Sic. et iniijybrpJob ipse Job in principic
sfamenti gratia demonstrat. Nani Deujefonominm, operis stfi dicit, t Tif eratin tefra Hus nomine Job.
quod secunda lex Latine iriterpretatur, significat Et efat vif ille simplex ac rectus et timens Deum,
Evarigeiijiffi,^qtiodpost conditioneffi Vetefis Testa- ---- etTeCedens a maio". J (Job. i.YHinc et' Joannes in
mentleadeffi sacranienta secundum spiritaleffl Ih- Evangelio suo de se ait: n Hicestdiscipulus qtii
tellecttim oitthia' hiyslice expOriit atque explariat. iestifflpjiiuffl-pefhibetdehis et scfipsifJjaec,et sciinus
lcibef ;ergoDetfterotiomii repetitio est prsecederitium quia veftimest testiffipnium ejus."» (/iifl^ «tt.)Sed
 841 ENARRATIO SUPER DEUTERONOMIUM.'—LIB. I. 842
hsee cum se ita habeant, videamus quid significett A aut unus apex, non praeteribit a lege donec omnia
Moyses, 'qui ad omnem Israel trans Jordanem inL fiant (Matth. v). > Quid aulem perfiguram innuant
solitudine campestri contra mare Rubrum, in locisi quadraginta anni, quibus laboriose peractis, filii Israel
qui consequenter notali sunt, locutus est. MoysenL ad repromissionis terram transiei-unt ? Dicemus
enim typum legis veteris habere omnibus manife- quippe per hos qttadraginta annos totum sseculi tem-
stum esl, qui trans Jordanem in solitudine campeslrii pus significalum, in quo vivit Ecclesia sub laboribus
populum docuit. Jordanis enim, pro eo quod Salva- tentationibusque periculosis, sperando quod non vi-
tor in illo baptizatus est, typum tenet baptismalis. det per patienliaro, quousque ad promissam seternse
Et Moyses trans Jordanem Israel docuit, quia ante; felicitatis perveniat palfiam. Ideo et Dominus qua-
constitutionem baptismatis et Novi Testamenti gra-- draginta diebus jejunavit, et quadraginta noctibus
tiam lex priorem populum de mandatis Dei instruitt tentatus est in eremo. Corpus enim ejus, quod est
et hoc in solitudine campestri, hoc est, in sterilitatei Ecclesia, necesse est tentationes laboresque patia-
carnalis plebis, quse spiritalem 'virtulum fructumi tur in hoc sseculo, quousque adveniat illud tempus
gignere nesciebat. Contra videlicet mare Rubrum,, ubi post tentationes suscipiat consolationes. « Un-
quia dura mens reproborum ablutionem peccatorumi decimo, inquit, mense, prima die mensis locutus est
in sanguine Christi fieri nullo modo credidit. «Inter B ; Moyses ad filios Israel omnia quaeprseceperat ei Do-
Pharan.et Tophel et Laban et Haseroth. > Hsecqua- minusutdicereteis. >Quidaulemsignificatundenarius
tuor loca per noftiinis interpretationem mysteria di- numerus, jam supradictum est. Sed hoc consideran-
vina significant. Pharan autem interpretatur auctus. dum, quid innuat mystice quod dicit ejusdem mensis
Tophelinsulsitas. Laban dealbatio, et Haseroth atria. undecimi prima die Joculum fuisse Moysen contra
Ipse ergo populus cui lex divina exposita est, aucius Israel. Sicut enim in undecimo mense expressa est
fuil tam in multitudine hominum, quam etiam in legis transgressio, sic et'in prima die mensis pervi-
collatione legis et prophetarum, quse eis divina gil ad docendum demonstrata est legislatoris inten-
clementia impendit. Sed insulsus fuit, quia salem tio : quia ex quo inobediens populus accipiendo
spiritalis sapientise non amavit. Dealbatus quoque transgredi praecepta non timuit, statim per lucera
in eceremoniislegis et vanis munditiis, quae se ex prsedicationis et correctionis voluntatem Domini illi
praeceptolegis habere credebat. Sed et atria merito, insinuare studuit, et eos corrigere atque ad meliora
id est, populus dici potest, quia per Scripturas divi- provocare verbis atque exemplis nullo modo cessa-
nas ad_introitum fidei paratus fuit. Unde plurimi vit.« Poslquam percussit SeonregemAmorrhseorum,
eorum in Salvatoris nostri adventu a lege docti, et ex c qui habitavit in Hesebon, et Og regem Basan, qui
prophetarum oracuiis instructi, eo facilius ad credu- < C i mansit in Astaroth, et in Edrai trans Jordanem in
litalem ejusdem mediatoris Dei et hominum perve- i terra Moab. » Notandum quoqtte quod, interfectis
nire potuerunt, quoniam eum ante prsedictum sacris duobus regibus Amorrhseorum, Seon videlicet rege
litteris agnoverant. Unde Philippus in Evangelio ad qui habitavit in Hesebon, et Og rege Basan, lex reca-
Nathanael ait: « Quem scripsit Moyses in lege, et pitulatur et populus instruitur. Quare motis scan-
prophetae, invenimus Jesum filium Joseph a Naza- dalis universis, atque superatis vitiorum turbis, com-
retb. Et dixit ei Nathanael : A Nazareth potesti petenter doctrinae insistitur, et fidei lumen digne
aliquid boni esse ? Dicit ei Pbilippus : Veni et videi desiderantibus aperitur. In his regibus licet et res
(Jban. i). J Quod autem dicitur ibi auri esse plu- gesta agnoscatur, tamen per conditiones virtutesque
rimum ubi Iegis repetitio facta est, significat multi- nominum spiritalis significatio est subjecta. Seon
plicia mysteria et thesaurum spiritalem sapientise namque interpretatur germen inutile, vel tentatio
divinae inesse Jibris legis et prophetarum, quod piei oeulorum, per quam figuratur diabolus, qui transfi-
quserentibus et rile inlelligentibus liquido patet. gurat se velut angelum lucis et per hseresim vel
Sed hoc quod undecim diebus Jex ipsa per MoysenL scbisma veri rmentitur, ut fallat incautos. Hunc
explanala est, quid significat, nisi Judaicse plebis la-. Amorrhaci, id est amaricantes, habent regem. Nisi
psum per transgressionem mandatorum Decalogi, a B enim quaedamsimulatio veritatis prsecedat, non sunt
monte videlicet Horeb, per viam montis Seir, usquei haeredes amaricantes, non schismata exacerbantium
Cadesbarne: quia lex ab Horeb, hoc est a monte Dei, in Ecclesia. Iste ergo rex occiditur in unoquoque
incipiebat, per Seir, id est, pilosum et sordidum[ homine quando quisque damnat simulationem, et
omnijras vitiis populum Judceorum, transiens ad Ca- diligit veritatem. Og vero rex interpretatur conclu-
des usque barne pervenit. Cades enim barne, com- sio. Basan confusio. Id enim agit diabolus semper ,
mutalus vel electus vel notabilis interpretatur, signi- ut concludat viam ad Dominum, opponendo idola
ficans legis veteris carnalem usum in spiritalem sua, ne credatur in Ghristum. Conclusio enim prse-
observantiam per Evangelium esse nobiliter com- cedit ut rex, confusio sequitur tanquam plebs. Quia
mutatum. « Omnia enim, ut ait Apostolus, in figura quos modo conclusit, ne credant in Christum, quando
contingebant illis. Scripta sunt autem ad correctio- apparuerit Christus omnes confundentur. Habitasse
nem noslram, in quos fines sseculorum deveneruntt dicitur autera Seon in Hesebon, quia diabolus, radix
(/ Car. x). > Et Salvator in iEvangelio ait: « NonL omnium vitiortim, cogitalionibus se intermiscet
veni solvere legem,sed adimplere; Iota enim unum,, humanis, et menie cingit solliciludinibus superfluis,
PATROL. CVIII. 27
 843 B. RABANIMAURIARCHIEP. MOGUNT.OPERUM PARS I. 844
ne verba proferat veritatis, et opera exerceal pieta-. A scebantur, sed totuffi lempus quo pfofecJi de jEgyplo
tis. iiiterpretatuf autem Hesebon cogitatio vel cingu- in solitudine niorabarittir; et Moysen non ex sua
lurii ttioeroris. Sic quoque et Og i*egeniBasart manere• inventiorie, sed cognati sui cohsilio accepto, populo
iti Haseroth, et in Edrai Scriptura commemorat. Ett persuaserit quae hic assefit illis pefsuasisse. Unde
quid Haseroth interpretattif, ftisi vestibula ? siveAchiaL considerari opoftet, quaffi sit obsefvatiduffl, quod
et Edfai, hoe est, mundalio malofum sigriificant,, ait ScfipJtira : « Fili, rie in nitillis sitit actus tui,
riisi infidelitalem Ctfffipfavis Pperibus ? Itide etiiini satis et hic apparet (Eccli. xi). » Deitide verba Je-
certat diabtilus, tit Pffines quofum ipse est rex thro dantis coifsilium Moysi, consideraiida stmt. Di-
nunquaffi fidei jariUaitt intfent, sed foris matten- clt ettlm : « Ntiiic itaque atidi me, et consiliuffi dabo
tes in infideiitate, operibtis setiipef irisistant iiiiquis. tihi, et Betis erit tecum (Exod. xvin), » Ubi roihi
« Ccepitqne Moyses explanare legeffl, et dicefe : > videiur significari nimis inlentum humanis actibus
CAPUT n. aniffiuni, Deo quodaminodo vacuari, quod fit tanto
CbriiirierhbratibsernibnuihDei, quibus Tsrael jiibeiire plenius, quahto in superna atque aeteriia liberius
in terraih Chanaan, et de prmlaliane Sepluaginta exteridilui'.
senibfum in pbpulb.
(IBID.)tr Dominus Deus noster locutus est ad nos CAPUT m.
« in Oreb, dicens : Sufficitvobis quod in hoc nionte B ^ De dtiodecim pxploratoribus missis ad terram Gha-
« mansistis.RevertiminietveiiiteadmontemAmor- naah, et de indignaiibne Dmnini cbntra Israel.
« rhseorum, et ad csetera, quseeiproxima sunt campe- '? (IBID.)« El accessistis ad me omnes atque dixi-
« stria atque montana et humiliora locacontra meri- « stis : Mjttamus viros qui considerent terram _ ct
« diem et juxta littus maris, terram Chananseorumet « renuntient per quod iter debeamus ascendere, et
« Libani usque adflumen magnum Euphralen, etc. > « ad quas civitates pergere. Gumque mihi sermo
In libro ergo Numerorum de profeclione filiorum « placuisset, misi ex vobis duodecim viros, singulos
Israel de deserto Sinai narrat, sed prseceptum Do- « de tribubus singulis. > In libro quoque Numero-
mini ad Moysen narrat de eodem transitu. Quin po- rum scriptum est quod Dominus ad Moysen dixerit
tius narrat de nube quae tabernaculum tegebat, ac ut mitterent viros qui considerarent lerram Cha-
quando proficiscendura fuit, i*ecedebatde taberna- naan. Sed licet diversa videantur inter se esse quod
culo; et prseeedens eos, donec venirent ad locum hie in Deuteronomio, et illud quod in libro Nume-
caslroruin ubi figenda erant tabernacula, ibi supra rorum super hac re scriptum legitur, sensus tamen
stetit. Sic enim scriptum est : « Anno secundo, facilis est ut intelligamus populum ad Moysen pri-
mense secundo, vigesimo die mensis, elevata est mum esse locutum de exploratoribus millendis, et
nubes de tabernaculo fcederis. Profectique sunt filii' *-'sic Moyses ad Domini consilium causam i'eferens ,
Israei per turmas suas, de deserto Sinai, et recu- prseceptum ab eo acceperit, qualenus mitteret viros
buit nubes in solitudine Pharan. > Sed manifestum qui explorarent terram Ghanaan. « Qui cum per-
esl omnem transitum [illum praecepto divino dispo- « rexissent et asceridissenl in montana, venerunt
silum esse, licet ibi non commemoretur, ulji de eo- « usque ad vailem Botri. Et considerala terra, su-
dem transitu narral. Praesens qtioque liber Moyse < mentes de fructibus ejus, ut ostenderent uberta-
narrante per omnia ita factum esse manifeslat. Nec « tem, attulerunt ad nos atque dixerunt: Bona est
non liber Numerorum alio loco idem demonstrat, « terra quam Dominus Deus noster daturus est no-
ubi ita scriptum est: « Ad imperium quidem Do- « bis. Et noluistis ascendere, sed increduli ad ser-
mini erigebant tentoria et ad imperium illius de- « monem Domini Dei nostri, murmurastis in taber-
ponebant (Num. ix). > « Dixique vobis in illo tem- « naculis vestris atque dixistis : Odit nos Dominus;
« pore : Non possum solus sustinere vos, quid Do- « et idclrco eduxit hos de terra ^Egypti, ut traderet
« minus Deus vester multiplicavit vos, et eslis '« aosin mahus Amorrhaei,atque deleret, et reliqua >
« hodie sicut slellae coeli plurimi. Dominus Deus Duodecim missi sunt inspeclatores ex filiis Israel,
« patrum vestrorum addat ad hunc numerum mulla,^ ad considerandam terram quse eis fuerat repro-
« roillia, et benedicat vobis sicut locutus est. Non "J missa. Hique, post quadraginta dies reyersi, diversa
« valeo solus vestra negotia suslinere, et pondus ac renuntiant. Nam decem ex his in desperationem
< jurgia. Date ex vobis sapientes et gnaros, et quo- miltunt populum, ita ut velint aJjjeelo Moyse eli-
< rum conversatio sit probata in veslris tribubus, gere alium ducem, et reverti in jEgyptum. Alii vero
< ut ponam eos vobis principes, et reliqua. > De hac duo bona nutitiant, et cohortantur populum perma-
enim subdivisione potestalum in Exodo antequam nere in fide dicentes : « Si diligit nos Deus, inlro-
ad montem Sinaipervenirentlsraelitaescriptum est, ducetadterraffihanc(/)ent. xvui). > Sed populus in-
et quod Jethro sacerdos Madian cognatus Moysi fidelitatis desperatione praeceps agitur, et ad lapi-
ipsi hoc in consilium dederit narratur. Unde quaeri dandos eos qui bona nuntiant prosilit. Majestas
potest quomodo sibi conveniant, tam modo quain vero Domini protegil eos in nubibus, et dixit Do-
etiam tempore. Quod sic solvi posse reor : ut hoc minus ad Moysen : « Feriam eos morte et interi-
quod hic scriplum est dixisse Moysenin iilo tempore mam eos; et faciam te et domuni patris tui in gen-
ad populum, « Non possum solus sustinere vos, > tem magnam et multam, magis quaffi haec est
non illud tempus exprimat quo de Choreb proftci- (Ntim. xiv). > Fit haectanta comminatioa Doinino,
845 ENARRATIO SUPER DEUTERONOfflUM.— LIB. I. 846
non ut passibilis et Iracundiae vitio subjacens osten- Ain
-j Canticis canticorum Ecclesia de Cbristo dicit :
datur divina natura, sed ut per haec et Moysi cha- -t Frater meus utbotrus cypri (Cant. i). » Quianec
ritas quam erga populum habebat, et Dei bonitas, Christus sine lege, nec lex sine Christo esse poterit.
quse supefal omnem menteni, innOtesceret. Mystice < Nec ;rairanda indignatio in populum, cum mihi
autem duodecifflexploratores missi ad expiorandam < quOque irattis Doffiihuspropler vos dixerit: Nec
tefram nberem, qui tefruerunt populutn, rie crede- « tuiugrediefis illtic, sed Jostie filius Nun minister
ret posse accipere a DOmino terram repromissam, « tuus ipse intrabit pro te. Hunc exhortare et robo-
Scribarum et Pharisaeorum praetulerurit indieliim. « ra : et ipse terram sorte dividet Israel, etc. >
Sictft enimflli per Moysen missi sunt, ut soli fecun- iQuaeri potest quomodo Moyses dicat ad Israel pro-
ditateni sollicila consideratione tractarent, ita'et pter eos iratum sibi Dominum dixisse : « Nec tu
isliper legem et prophelas missi sunt, ul per Scri- ingredieris illuc, > hoc est, in lerram repromissio-
pttirarum investigationem Doffiiriicum specularen- nis, cum in libro Nuffierorumila legatur : « Dixitque
tur adventum. ln quo erat terra, id est, caro Bominus ad Moysen et Aaron : Quia non credidistis
sancta, ih qua Tegnum Dei et ribertalem ifuctuum mihi, ut sanctificarelis me coram filiis Israel, non
spiritalium, et vitam aeternam consequi possent. introducetis hos populos in terram, quam dabo eis
Sed sictit illi desperatione terruerunt popultim ne B '. (Nuin. xxvn). > Sed sequens senlentia quodammodo
de Dei promissione considerent, ita et isli scribse et videlur hanc absolvere quaestionem. « Haec, inquit,
Pharisaei suaserunt populo Judseorum ne crederent est aqua contradictionis, tibl iurgali sunt filii Israel
Christum, ad iEgyptum sseculi hujus redire cupien- contra Dominum, et sanctificatus est in eis. > Jur-
tes, repudiantes manna fidei, quserenles ollas pecca- gium enim atque rebellio populi causa fuit irae Do-
lorum nigras, et cepas blasphemiarum putridas, et mini atque vindictoe, tam in populum quam etiam
pepones, vitiorum ac libidinum corruptione mar- in Moysen et Aaron prolatae. Videtur mihi in Ma-
cescenles. Ille autem hotrus uvse, quem in ligno ria propbelia mortua; in Moyseet Aaron legi el sa-
de-terra repromissionis duo advexere vectores, bo- cerdotio Judaeorum finis impositus, quia nec ipsi ad
trus pendens e ligno, utique Christus ex ligno cru- terram repromissionis ascendere volebant, nec cre-
cis promissus gentibus de lerra genitricis Mariae, dentem populum de solitudine hujus saeculi edu-
'
terrense slirpis secundum carnem visceribus effu- cere, nisi solus Jesus, id est Salvator noster DeL-fi-
sus. Duo bajuli qui sub onere botri illius incede- lius. In trigesima autem el tertia mansione prppter
bant, populus est uterque cujus prior Judaicus cae- - aquas contradictionis Moyses offendit Domirium,
cus et aversus, ignarus peiidenlis gratiae, et pres- prohibetur transire Jordanem. Perturbatus enim
sus onere suspensi, cui subjicitur judicanti : de C murmure populi, dubitanter petram virga percussit,
quibus dicitur : « Obscurentur oculi eorum ne vi- quasi illud non posset Deus facere ut aqua de petraT*'
deanl, et dorsuoi eorum semper incurva (Psal. proflueret, quod ante jam fecerat. Quid ergo hic fi-
LXVIII).> Qui vero posterior veniebat, populi gen- des Moysi insinuat, quae aquam de petra ejiciendam
lium gerebat figuram, qui credens et Christum titubaverat, nisi ut hanc etiam prophetiam fuisse
anle oculos habens, semper eum portans videt; et de Christo recte intelligamus ? Dum enim Moyses
quasi servus dominum et discipulus magistrum se- in Sciipturis sacris aliam atque aliam pro re aliqua
quitur, sicut ipse Dominus in Evangelio ait : « Si significanda personam gerat, nune tamen populi Ju-
quis vult post me venire, tollat crucem suam, et dseorum sut» lege positi personam gerebat, eumque
sequalur me (Matlh. xvm). > Hic est autem botrus propbelica pronuntiatioiie figurabat. Nam sicut
qui effusum in salutem nostram vinum sanguinis Moysespetram vii'ga percutiens, de Dei virtute du-
sui crucis contritione perfudit, alque expressum bitavit, ita ille populus qui sub Iege per Moysen
passionis suse calicem Ecclesise propinavit. Hic est data tenebatur, Chiistum ligno crucis affigens, eum
botrus quem malogranata socia humeris secula virlutem Dei esse non credidit; sed sicut percussa
est gralia. Nam scilicet Ecclesia mater habens intra petra manavit aquam sitientibus, sic plaga Dorni-
se per granoruin numerum multitudinem populo- D nicae passionis effecta est vifa credentibus. Hab.e-
rum, ruborem sanguinis Cbristi signaculo haben- ,mus enim de hac re praeclarissimam et fidelissi-,
tem etiam intus dislincta grana, sicut Ajioslolus ait, mam vocem apostolicam, cum inde loqueretur •'
diversa charismata, et dona spiritus gratia distri- dicens : « Petra autem [erat Christus (/ Cbt: x). >
buta. Quibus offinibus indignos se increduli judi- Hanc ergo carnem de Christi nativitale desperatio-'
cantes, terram carnis Christi fluentem lacte ettijejle nem in ipsius Christi altitudine Deus mori jubet, <
accipere non meruerunt, quam per fidem servi ejus, cuni mortem carnis Moysi, sin monte imperatfieri.'.
id est Christiani populi consecuti sunt, de cujus Sicut enim petra Ghrastus, ita ef mons ChristusJ
doctrina quolidie dicit Ecclesia : « Quam dulcia Petra humilis fortitudo, mons eminens magnitudo :
faucibus meis eloquia tua super mel et favum ori quia sicut Apostolus ait, « Petra autem erat Chri-
meo! > Ficum autem, quem cum botro de terra re- _stus, > ita ipse Dominus : « Non pofest, inquit, ci-
promissionis attulerant, imaginem legis altuiisse , -vitas abscondi super montem posita (Matth. v), > se
evangelicis edocemur exemplis. Sicut et botrum •scilicetaioniem appellans, fideles autem suos insui
constatfiguram SaJvatoris ostendere, quemadmodura nominis gloria fundatos, asserens civitatem. Pruden-
847 B. RABANI MAURIARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS I. 848
tia enim carnis vivit, cum tanquam petra percussa,. A sunt, et gigantibus proceritate cosequabantur, simi-
Chrisli humilitas in cruce contemnitur. Christus Jiter significant spiritales nequitias, sicut nomeneo-
crucifixus Judseis scandalum est, gentibus autem rum testatur. Nam monile in collo sublimi interpre-
stultitia. Et prudentia earnis moritur, cum tanquam tatur. Hostes enim spiritales superbiae fastu elati,
montis eminentia Christus exeelsus agnoscitur. omnem paraturam malitiae suse proprise virtuti
Ipsis enim vocalis Judaeis et Graecis, Christus Dei ascribunt. Et ideo facile superantur ab his qui non
- in sua, sed in Dei virtute confidunt, qui cum Psal-
virtus, et Dei sapientia est.
CAPUT IV. mista dicere possunt: « Forlitudo mea et Iaus mea
De hbc, qubd prbhibili sunt pugnare Israelitm ccntra Dominus, et factus est mihiin salutem (Psal, cxvn). >
Moabilas et ldummos. In Seir autem prius habitaverunt Horim; quibus
(IBID.) « Cumque instrucli armis pergeretis in expulsisatquedeletis,habitaveruntfiliiEsau,[sicutfe-
« montem, ait mihi Dominus : Dic ad eos : No- citlsrael interrapossessionissuae, quamdediteiDeus.
« lite ascendere ,'neque pugnetis. Non enim sum Seir mons est in terra Edom, in quo habitavit Esau in
« vobiscum, ne •cadatis coram inimicis vestris. Lo- regione Gebabena, quae ex-eo quod Esau pilosus es-
« cutus sum et audistis : sed adversantes imperio set et hispidus, Seir, hoc est pilosi, nomenaccepit;
« Domini, et fumentes superbia, ascendislis in':B in quibus locis ante habitavit Chorrseus, quem in-
< montem. Itaque Amorrhseus egressus, qui habita- terfecit Chodorlaomor. Meminit montis Seir et
< bat in montibus et obviam veniens, persecutus est Isaias in visione Idumseae.Chorraei enim isti et gen-
< vos, sicut solent apes persequi: et cecidistis de tes caeterae, quas superaverunt illi qui de patriar-
« Seir usque Horma, etc. > Haec sententia huma- charum semine descenderunt, mystice significant
nam percutit superbiam, quae de suis viribus praesu- malignos spiritus, vel vitia diversa quse illi rite su-
mit, etnon in Dei confidit potenlia. Amorrhaeiergo, perare possunt, qui sanctorum Patrum vestigiis, do-
ctrinis atque exemplis iusistunt, et malitiam spiri-
qui interpretanlur, ut superius diximus, amarican-
tes, hostes sunt spiritales, qui habitant in montibus talem sub rege Christo veraciter agunt : de quali-
bus dicit Apostolus : « Non est nobis colluctatio ad-
superbise, et praesumptuosos necant. De Seir usque
Horma, hoc est, quia squalore viliorum sordibus versus carnem et sanguinem, sed adversus principes
non metuit pollui, iranc necesse est pro pristinis et potestates, adversus mundi rectores tenebrarum
meritis, gehennse ignibus tradi. Ccelestes enim ne- harum, contra spiritalia. nequitise in coeleslibus
quitiae quae interitum nostrum desiderant, et terre- (Ephes. vi). t
nis cupiditatibus nos implicare volunt, si perseve- CAPUT V.
C
raverimus in peccatis et in monlibus superbise ascen- Commembratibilineris de Cddesbarneusque ad trans-
itum Zared, hcc est triginta aclb annbrum.
dere non desistimus, concident nos ignitis jaculis,
atque anathema perpeluum perducent. Unde non, (IBJD.)« Surgentes ergo ut transiremus torren-
secundum Pelagianistas, de nostra sine gratia Dei « tem Zared, venimus ad eum. Tempus aulem quo
« ambulavimus de Cadesbarne usque ad transitum
praesumere deberaus potentia, sed infirmitatem no-
stram considerantes, id quod Domini ore decerni- « torrentis Zared triginta octo annorum fuit; donec
lur, obediendum et sequendum per omnia nobis hu- « consumeretur omnis generatio hominum bellato-
miiiler credamus, sicque nobis hostes cuncli infe- « rum de castris , sicut juraverat Dominus : cujus
riores existunt, et ad coelestis patriae gaudia, quae « manus fuit adversus eos, ut interirent dejnedio
nobis promissa sunt, pervenire per Domini miseri- « castrorum. > Cadesbarne est locus in deserto qui
cordiam praevalebimus. (CAP.II.) « Dixitque Domi- conjungitur civitati Petrae in Arabia, ubi occubuit
« nus ad me : Non pugnes contra Moabitas, nec Maria et Moyses, ubi, rupe percussa, aquam sitienti
« ineas adversus eos prselium : non enim dabo tibi populo dedit. Monstratur ibidem usque in prsesen-
« quidquam de terra eorum", quia filiis Loth tradi- tem diem sepulcrum Marise.Sed et principes Ama-
< di Ar in possessionem. Emim in primis fuerunt lec ibi a Chodorlaomor csesi sunt. Quod aulem se-
« habitatores ejus, populus magnus et validus, et cundo anno egressionis filiorum Israel de ^Egypto
« tam excelsus, utjde Enacim stirpe quasi gigantes idem populus in desertum Pharau, quod est Cades,
< crederentur, et essent similes filiorunv Enacim. venerit, ubi reversis exploratoribus, et de fruclibus
« Denique Moabitaeappellant eos Emim. > Ar me- terrae Chanaan secum renuntiantibus quseque vide-
tropolis est Moabitarum super ripam Amon posita, , runt, murmuraverunt contra Moysen et Aaron, et
possessa olim agente velerrima Emim, et postea re- ob hoc longi itineris confecti tsedio, mortalitateque
'tenla a filiis Loth, id est a Moabitis, cum accolas> percussi interierunt, iste locus Scripturse manifestum
subvertissent; et ostenditur usque hodie iu verticei indicium dabit. Ubi notapdum quod castra scilicet
montis ipsius. Sed et torrens per abrupta descen- vel mansiones quadraginta duse, per quas filii Israel
:
dens, in mare Mortuum fluit. Interpretatur autemi deiEgyplo migrantesusqueJordanemhabuere,trium
curriculis annorum viden-
Ar, suscitavit et Emim terribiles, significantque_ tantumiriodo congruere
Iiostes spiritales, qui semper lites et contentiones3 tur, primi videlicet, secundi et quadragesimi egres-
suscitant, et tela nequitiae contra Dei servos parant. sionis ex ./Egypto. Primus continet annus mansio-
Nec non et Enacim, qui de stirpe Enak prccreatii nes certa distinctione duodeciin. Primam Kamesse
 849 ENARRATIO SUPER DEUTERONOMIUM.— LIB. I. 850
decima quinta primi mensis ingressam, ultimam Aluit, donec consumerelur omnis. generatio hominum
solitudinem Sinai prima die tertii mensis addila et bellalorum de castris, sicut juraverat Dominus. »
per undecim menses continuos construendi taberna- Zared autem nomen non est mansionis, de illis dico
culi, et docendse legis gratia minime relictam : qua- quadraginta duabus, sed nomen torrentis, ad quem,
rum videlicet duodecim mansionum, novem solum- sicut in Numerorum volumine legitur, trangressa
modo liber Exodi nominatim exprimens, cseteras vicesima octava mansione nomine Jeabarim vene-
tres sub deserli Sin, quod esse dicitur inter Elim et runt. Quem relinquentes, inquit, castrametati sunt
Sinai, vocabulo indiscrete praeteriit. Secundus annus contra Arnon quae est in deserto, et prominet in
comjdectitur mansiones viginti et unam, quibus in finibus Amorrhaei: quod quadragesimo anho gestum
ordine historiae cunctis indifferenter sub soliludinis fuisse non latet. Qui videlicet annus quadragesi-
Pharan nomine comprehensis, prima solum et se- mus,-id est, et ultimus, longissimaeper desertum vise
cunda et ultima, hoc est sepulcra concupiscentiae, mansiones continet Numerorum. Quarum prima
Haseroth et Cades, suo distinguuntur ex nomine; mansio magno est labore repelita, eadem ipsa Cades
sed in catalogo mansionum pariteromnes quotnu- deserli.Sin, quam ante triginta octo annos, ut di-
mero fuerint, vel quo nomine, diligenter oslendilur. ctum est, culpa praevaricationis exigenle, post se
Quarum prima mansio, hoc est sepulcra concupi- " reversi reliqueranl; de qua ita scriptum est: < Ve-
scentise, secundo mense ejusdera secundi anni vice- neruntque filii Israel et onrais multitudo in deser-
simo secundo die mensis introita. « Anno enim tum Sin mense prirno : et mansit populus in Cades,
secundo, ut Scriptura dicit, mense secundo, viee- mortuaque est ibi Maria, et sepulta in eodem loco.
simo die mensis, moverunt castra de deserto Si- Cumque indigeret populus aqua, coierunt adversum
nai: et recubuit, inquit, nubes in solitudine Pha- Moysen et Aaron, etc., > usque ad id, quod scriptum
ran. Profectique sunt de monte Domini, viam est: « Haecest aqua contradictionis, ubi jurgali sunt
Irium dierum, donec venirent ad locuiu mansio- filii Israel contra Dominum, et sanctificatus est in
nis, quaepopuli carnes JEgyptias desiderantis, se- eis (Ntiin. xx). > Notandumque quod eamdem Cades
pulcrorum concupiscentiae nomeii accepit ( Num. et in deserto Pharan esse, el in deserto Sin Scriplura
x). > Ultima autem harum mansio, id est Cades sitam refert: unde conjectio datur, in consueto
quolo die velmeuse ejusdem anni sit ingressa, non more locorum partem semi Pharan, ubi Cades est,
dicitur; sed tamen quia et ipsa in solitudine Pharan specialiter Sin appellalam; Sin autem, non ipsa est
sita, quia eodem anno addita fuerit, non tacetur. Cades quam mox transgresso mari Rubro inter EJim
Scriptum est enim : < Et populus non est motus de „ et Sinai pertransiere, sed alia prorsus aliisque apud
loco illo, donec revocala est Maria. Profectusque Hebrseos scripta elementis. Secunda vero ejusdem
est de Haseroth, fixis tentoriis in deserto Pharan, quadragesirai anni mota est in monte Hor, in
obi locutus est Dominus dicens : Mitte viros qui quo occubuit Aaron prima die quinli mensis, ultra
considerent terram Chanaan (Num. XII). > Quod campestria Moab, super Jordanem conlra Jericho,
ue proxima post Haserolh mansione jussum factum- ubi Deuteronomium meditantes manserunt, usque
que putetur, sed potius inlelligalur in ultima, quae dum post mortem Moysi, Josue duce, prima die meii-
sub Pharan solitudinis nomine conlinetur impletum, sis decimi, sicca fluvii Jordanis profunda transie-
videamusquod infra scriptum est. Reversique explo- runt. Fiunt ergo omnes mansiones primi anni duo-
ratores terrse post quadragrata dies omnem regionem decim; secundi, viginti et una; ultimi, et ipsa vice-
circuitam, venerunt ad Moysen et Aaron, et ad sima prima, quse est Cades; et aliae novem, id est,
oranem ccetum filiorum Israel in desertum Pharan, simul omnes, quadraginta duae.
quod est in Cades. Sed in Deuterpnomio Moysesipse CAPUT VI.
loquitur populo: « Cumque venissetis in Cadesbar- Recapilulatia, qumnbdb Mbyses miseril nuntibs ad
ne, dixi vobis : Venislis ad montein Amorrbaei, Semi regem Esebmi, et Og regem Basan.
quem Dominus Deus vester daturus est vobis. Vide -Q (IBID.)« Misi ergo nuntios de soliludine Cade-
lerram quam Dominus Deus tuusdabittibi,ascen- « raoth, ad Sehon regem Hesebon, verbis paci-
de et posside eam. Et accessistis ad me omnes « ficis dicens : Transibimus per terram tuam, pu-
atque dixislis : Mitte viros qui considerent ter- < blica gradiemur via. Non declinabimus neque ad
ram, etc. > Quod autem eamdem mansionem se- « dexteram, neque ad sinistram. Aliffienta prelio
cundo anno egressionis .de ^Egypto adierint, a qua « vende nobis, Utvescamur. Aquampecuniatribue, et
tamen peccato murmurationis retro reverti, ac multo « sic bibemus. Tantum est ut nobis concedas trans-
tempore per desertum vagi errare el passim cadere i itum, sicut fecerunt filii Esau, qui habitant in
meruerunt, testatur Moyses in consequentibus di- «' Seir, et Moabitaequi morantur in Ar, et reliqua» Di-
cens (IBJD.): < Sedislis in Cadesbarne multo tem- ximus ergo superius qubd Sehon significaret diabo-
pore. Profectique inde, venimus in solitudinem quse lum, qui est germen inutile, vel arbor infractuosa,
ducit ad mare Rubrum, sicut niihi dixerat Dominus. sive elatus. Israel ergo, qui per ejus terram transire
Et circuivimus montem Seir longo lempore. > Et in- volebal, significat plebemChristianam, quaeper viani
ff a: «Tempus autem quo ambulavimusde Cadesbarne mundi vult transire. Transire volumus per hunc
usque ad lorrentem Zared triginla octo annorum mundum,ul pervenirepossimus ad terram sanctarii,
 851 B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT.OPERUMPARS I. 852
quae repromissa est sanetis; et mittimus verbis pa- A _ est, ad impletionem mandatorujn, etiamsi cura omni
cificis ad Sebon, promitlentes non nos abituros. in cxercilu adversunj nos veniat Sehon iste elatus, et
temm ejus, nec moraturos cum eo, sed transiluros superbus diabolus, et confligat adversum nos, si
tanfummodo, et incessuros via regali; nec declina- omnes suos ccntra nos concitet daemones, supera-
turos usquam , neque in agrum, neque in vineam, mus eum, si Dei mandata com.plemus.Complere enim
sed de iacu bibituros aquam.Yideaniusergo quando mandata', hoc est diabolum et omnes ejus exercitus
nos promisimus ista, quando hsec verba diabolo de- superare, et tuuc complebitur in nobis Aposloli ora-
nuntiavimus. Recordetur umisquisque fidelium, cum tio, qui ait: « Deus auteni conteret Satanan sub pe-
primumvenit ad aquas baptismi, cum.signacula fidei dibus vestris velociter (Rmn. xvi). > Et aliud, quod
prima suscepit, et ad fontem salutaris aceessit, qui- D.ominusait: « Ecce do vobis potestalem calcandi
bus ibi tunc tisus sit verbis et quid denuntiaverit super serpenles et scorpiones, et super omnem vir-
diabolo : non se usurum pompis ejus-, nec operibus tutem inimici, et nibil vobis nocebit (Luc. x). >Nihil
ejus, neque ullis omnino servitiis ejus, nec volunla- enim nocere poterunt isla omnia, si veniamus in
tibus pariturtim. Et hoc est quod in bis Iegis sermo- Jasa, id esl, si mandala et prseeepta Domini Dei
nibus adumbratur, quia non declinet Israel neque nostri Jesu Christi servemtts. « Noluitque Sehon res
in agrum ejus, neque in vineam ejus; sed neque de B ' « Heseboiidarenobis transitum, quiainduraveralDo-
Jactt ejus aquam pollicetur se esse potaturum. Non « ffiinus Deus tuus spiritum ejus, etobfirmaverat cor
enim ultra studium disciplinse diabolicse, non aslro- « illius, ut traderetur in manus tuas, sicut nunc vi-
Iogise, non raagise, non ullius omnino doctrinse quae « des, etc. > Haecdjeens Moyses, dum populum allo-
contra Dei pielatem aliquid doceat, populum sumet. quitur, tale aliquid commemorat quale dicebatur in
Fidelis euim babet suos fonles, et bibit de fontibus Exodo : « Ego induravi cor Pharaonis. >Et quod iu
Israel, bibit de fontibus salutaribus. Non bibit aquam psalmis legitur : « Convertit cor eorum, ut odissent
de lacu Sebon, nec relinquens fontem aquse vivae, populum ejus. t Nec tacetur hic causa indurationis
congregat sibi lacus confractos. Sed et via regali in- hujus, cum dicilur : « Ut iradereturin nianus tuas, t
cessurura se profitetur. Quae.est via regalis ? Illa sine sicut in bac die, id est, ut vineeretur a te, quod non
dttbio quae dicit: « Ego sum via, veritas et vita* fierel nisi resisteret rnonautem resisteret nisi corde
(Jaan. xiv). t Et merito regalis; ipse enim est de obdurato.Cujus reijuslitiam si qusesierimus, inscru-
quo Propheta ait: « Deus, judicium tuum regi da tabilia sunt judicia Dei. Iniquitas autem non est
(Psal. LXXI).> Viaregali ergo incedendum est, nec apud eum. Saue notanduiiJest confortatum cor posse
declinandum usquam, neque in agruni ejus, neque dici et in jnalo. « Percussimusque e.um cum filiis et
in vineam ejus, id est, neque ad opera, neque ad C * « omni populo suo, cunctasque urbps in teropore illo
sensus diabolicos deciinare ultra mens: fidelium de- « cepimus, interfectis habitatoribus earum, viris ac
bet. Quomodo ergo volumus fines Amorrhaeoruni « mulieribus ac parvulis. Npn reiiquimus in eis
cum pace transire? Amorrbsei, infidelium qui sunt « quidquam absque jumentis, quae in partes venere
in hoc mundo pars aceipi. potcst. Sed ipsi interpre- < prsedantium, et spoliis urbium quas cepimus. Ab
tantur, ut supra diximus, loquentes, vel in amaritu- « Aroer, quse est super ripam torrentis Arnon, oppi-
dinem addenles. Et quomodo iij amaritudinem qui- « do quod in valle situm est usque Galaad, non fuit
dem adducaht Deum iiifideles et increduli, cxposi- « vicus atque civitas quse nostfas effugeret ma-
tione non indiget. Quod autem ait loquentes, ad illam « nus, etc. > Hic est Israel qui in Christo Israei esl,
partem trahi potest, quia infideles quiqne et sub qui non in carne Israel nec in manifestp Judseus est,
principe diabolo agenles, loqui norunt tantummodp, ipse habitat in omnibus civilatibus Amorrhseorum,
sed loquunlur inania. Verbi causa, ut poetaeeorum, cum in pmni orb.e terrarum Christi Ecclesiae propa-
ut aslrologi, ut nonnulli etiam philosophorum, qui gan.tur. Sed et unusquisque nostrum prius civitas
inania loquuntur et vana. Fidelium autem regnum, fuit regis Sehon, regis elati. Regnabat enim innobis
quod a Deo'est,'non in sermone est, sed in virtute. stulfitia, superbia, irapietas,, et omnja quse sunt ex
Volumus ergo n.os pacifijce transire per mundum :' - parte diaboli; sed ubi expugji.atijr et devictns est
se3 hoc ipsum magis incitat principem mundi quod fortis, ej vasa ejusdirepta sunt, effecfi sumus civi-
dicimus nos nolle p.ermanere cum illo. nec morari, Jajes Israpl, et hsere.ditassanctorum, si tainen peni-
nec aliquid ejus velle conlingere. Inde magis ex- tus excisa esl in nobis potestas illa quaepriiis domi-
acerbatur, inde exlollitur et irascifur, et commovet nabatur npbis, et exeisa est arbpr infrtictuosa, et
nobis persecutiones, pericula suscitat, cruciatus in- dejectus est rex elatus, et sunius sub ep rege qui di-
lentat. Et ideo dicit: « Congregavit iniquus Sehon ci.t: « Discile a me quia miti.s sum et humilis corde
populum sutfffl, et exiit confligere adversum I.srael. > (Mattlt. xi). > Sed etipsa noniin.alocp.rum huic sen-
Quis est omnis pppul.usSehon, quem concitaf contra suj cum interpretationibus suis fayent. Arper ergo
Israel? Prineipes ac judices mundi, cunclique ne- interpretatur sublevans. Arnon acervus justitiae, et
quitise niinistri, qui impugnant semper et perse- Galaad acervus testimonii. Ab Aroer ergo, quae su-
qujinjur populum Dei. Sed quid facit Israel?« Venit, per ripam torrentis Arnpn , oppidura quod in valle
inquit, in Jasa, > quod interpretatur mandati adim- situm est usque Galaad, non fuit vicus et civitas quae
plet.ip. Si ergo veniamus et nos ad loeum istum, id lsraelitarura effugeret manus : quia omnis persona,
855 ENARRATIOSUPER DEUTERONpMlUM.— LIB. I. 854
cujuslibet sit dignitatis, fastu superbiae vel pompa A_.rem sensum confirmat. Sexagenarius enini numerus,
confidens mundana, cum persecutoribus Christiano- sicut et senarius, perfectionem cujuslibet regis si^
rum, qui variis eos tribulationibus angustant, usque gnificat. Et Jiene sexaginta urbes vastsitas esse _re-
ad haereticorum conciiiabula, qui testimoniis sancta- ifert in regno Og regis Basan, hoc est, diaboli Jurpjr
raai Scripturaruin secundum suum sensum depra- tudinis amatore, quia perfecle omnem delectatipnem
vatis contra Ecclesiam belligerant, catholicseveritati vitiorum faciendam esse significat. Argob qupque
a docloribus sanctis resislere uullomodo praevalent; maledicta sublimitas interpretatur, per quara ter
sed in victorum cedentes manus, cum omnibus ba- rena superbia, quae in filiis irae dominatur, expri-
bilaculis suis alque munitionibus in dominium spiri- milur.
talis rediguntur Israelis Destructis ergo civitatibus cunctis, viros ac mu-
lieres et parvulos pariler describit interfeclos. Ju-
CAPUT VII.
menta autem et spolia urbium direpta indicant no-
Qubd nulla urbs aut appidum in regiib Og effugerit bis, munitione diaboli superata, quidquid reb.eUeac
mtbd nmi vaslqtiim sit; egrumque terra dqta *'J lascivum iu carne nostra sentimus, simul cum par-
Ruben et Gad et dimidimtribui Manasse.
vulis cogilationibus, zelo Dei conterendum; quid-
(CiP. III.) «Itaque conversi, ascendimus per iter JJ
B quid autem ad seryitium Dei in simplicitate pur
< Basan, Egressusque est Ogrex Basan in occursum sensus sive inornata verborum invenire possumus
t nobis cum popjilo suo, ad bellandum in Edrai. virtutum, sui reservandum. « Terramque possedi-
< Dixitque Dominus ad me : Ne timeas eum, quia in < mus in tempore illo ab Aroer, quae est super ri-
« manu tua tpaditus est, cum omni populo ac terra « pam torrentis Arnon, usque ad mediam partem
« sua. Faciesque sicut fecisti Sehon regi Amorrhaeo- < monlis Galaad : et civitales illius dedi Ruben
< rum, qui habitavit in Hesebon. Tradidit ergo Domi- <et Galaad. Reliquam autem partem Galaad, et offl-
< nus Deus nosfer in manibus nostris etiani Og re- < nem Basan regni' Og tradidi diinidioe tribui Ma_-
f gem Basan ef uniyersum populum ejus : pprcussi- « nasse, > etc. Hsecomnia plenius in libro Nuraero-
< musque eps ad •internecioiieni, vastantes cunctas rum explicala sunt. Sed quia hic, hoc est in Deute-
i civitates iJJiusuno tpmpore. > Postea enim quam ronomio, recapitulata suttt, quid mystice significent
pbJinuenrat filii Israel civitates Amorrhseorum, ostendenius. Sunt multi in Ecclesia qui parvuli esse
ascendprunt etiam vianj quse ducit in Basan, ubi despiciunt, etiam humilitatis imraunes apud se essp
eraf Og rex Basan, Sed ad hunc neque legatos mit- minime desistunt. Hos plerumqiie videas honoribus
lere dignantur, neque petere ab eo JII per terram extolli, voluptatibus perfrui, rerum mtilfiplicitate
ejus frans.eant, sed continuo confligunt cum eo, et.:Q Q dilatari. Hi saepe nihil prsecipue nisi praeesspcsete-
superant tam ipsum quam populum ejus. Videamus ris appetunt, a multis timeri gratulantur, rpcfe vi-
ergo quaeest Basan. Basan interpretatur turpitudo. vere negligunt, et rectse vifse famam habere cpncu-
Merito ergn legati mittunlur ad istam genlem, nec piscunt, adulationes quserunt, favoribus intumescunt:
Jransitus per terram ejus poscitur. Nullus enim no- et quia rebus sibi copioseprsesentibusp.rompji.sunt,
bis transitus debet esse, nullus accessus ad tui'pitu- ventura gaudia non requirunt. Cumgiie eos multi-
dhjem, sed ab initio stalira expugnanda et oninimo- plex aclio occupat, etiam a semetipsis aJienos de-
dis cayenda est. £)g autem, qui rex dicitur Basan, monstrat. Et tamen si qua fidei teiitatip exsurgat,
interclusio interpretatur. Potest Mc figuram habere «juia in ea saltem specie tenus cp|Jf.ineijtur, ,hanc
omnium carnalium *J materialium rerum, quarum verbis, hanc clamoribus defendunf, et cpelestem
amore et desideriodetenta anima excluditur et se- patriam vindicant, nec lamen amant. Quos bene
paratur aOeo. Adversushos ergo ita praecipitur bel- apud' Moysen filii Ruben ,et Gad et dimidia tribus
lum gerendum, ut non relinquatur ex eo vivens. Manasse exprimunt,. qui multa pecora et jumenta
Nullum enim a filiis -Israei eportet Telinqui -in tur- possidentes, dum extra Jordaneiri ea quae videruTiJ
pitudinis regno, et Deo viventem; sed decet Israeli- campestria concupiscunj, in repromissionis Jerra
ticam virtutem excidere et resecare turpia, et pia I__)haereditatem habere noluerunt, diceiites : « Terra
quajque in animo resedificare atque honesta ac reli- quam percussit Dominus in conspectu filiorum js-
giosaplantare. De regno Sehon non est scripfum ut rael, regionis uberrima est ad ^pasjum animaliuffi.
nullusvivusielinquatur, nec de Tegno Moab. Fprte Et nos servi tui habemus jumenta plurima; preca-
enim ex illis opus habemus aliquibus, et nonnullis murcpie, si invenimus gratiaftj coram je, ut des jjo-
eorum-pro vitae hujus agonibus et exercitibus indi- bis famulis tuis eam in jppssessionem, nec facias
gemus. Alioquin debuissemas de hoc mundo exisse. nos transire Jordanem. >'Qui igitur jumenta piuri-
De Basanenim, hoe«st, de turpitudine, nullo peni- ma possident, Jordanejn transire refugiunt:" quia
tus indigemus;-nihil ex eo relinquamus, excidenda quos mulfa mundi implicamenta qccupan.t, habjta-
omnia, subvertenda sunt opera forlitudinis, in nullo tionem cordis patriae nonreqtfirunt: sed ipsfteps,
enim potest honestum esse quod tnrpe est. Quod au- quam specie tenus tenuerint/fides increpat, neojii
tem subjungitur: < Non fuit aulem oppidum quod nos delectatione torpescant atque exemplo suo alios a
« effugeret, sexaginta urbes vastantes, omnem re- - laboris tolerantia et studio longanimitatis frangant,
gionem Argob regni Ogin Bagan, etc. »;Superio- < Nunquid fralres vestri jbuut ad pugnam, et TOS
855 B. RABANIMAURIARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS I. 856
hic residebitis? Gur subvertitis mentes filiorum Is- A bus suis, contendunt transire Jordanem et ad pa-
rae. ? > Sed quia erubescunt non defendere quod trum pervenire promissa.
confitentur, pro eadem fide quam professi sunt ad CAPUT Vffl.
certamen properant, eamque non sibi, sed proximis Exhortatio Moysi ad Israel ut custodianl prmcepta
vindicant. « Unde et ad Moysen dicunt: Caulas alque judicia Domini.
ovium fabricavimus, et stabula jumefttorum, parvu- (CAP. IV.) « Et nunc, Israel, audi praecepta et
lis nostris urbes muuitas. Nos autem ipsi armati et «judicia quse ego doceo te; ut faciens ea, vivas, et
accincli pergemus ad prselium filiorum lsrael. > Qui «ingrediens possideas terram quam Dominus Deus
mox fortes proaliisveniunt et repromissionis terram « palrum vestrorum daturus est vobis. Non addelis
ab hostibus liberant et reiinquunt, atque adpascen- « ad verbum quod vobis loquor, neque auferetis ex
da armenta extra Jordanem pergunt, quia eontra < eo. Custodite mandata Domini Dei vestri, quae ego
fidem baptismatis Jota mente omnique desiderio re- « prsecipio vobis, etc. > Docet normam aequitatis, et
bus perituris inserviunt. Qui taraen, ut diximus, omnem haeresim hac sententia percutit: quia ad-
cum fidei tentalio orittir, defensionum armis accin- dere quid aliunde ad rectam doctrinam ex inventio-
guntur, hostes fidei trucidando superant, et hsere- nibus pravis vetat, et de his quse secundum verita-
ditatem terrae repromissionis, id est, fructum fidei B I tem reclse fidei prolata sunt avertere aliquid prohi-
non amant; sicque pro illa pugnant, ut tamen sua bet. Via enim regia incedendum est : nec licet sive
pignora extra illam deponant. Quia enim parvulos fo- ad dexteram sive ad sinistrara alicui declinare,
ris habent, effectum in ejus habitatione non habent. quia non habebit insontem Dominus, qui deserit
Unde ad campestria redeunt, quia ab altis cacumi- viam rectam, et declinat in semitas pravas. Recte
nibus montium, quasi a spe coelestium delabuntur, enim sunt viaj Domini, et justi ambulant in eis.
et extra i'epromissionis terram bruta animalia nu- Tale quid et in Apocalypsi Joannis legimus, < Bea-
Iriunt: quia ad pascendos vanis desideriis irratio- tus, inquit, qui cuslodit verba prophetiae hujus li-
nabiles animi motus elaborant, quia aeternae lucis bri(Apoc.i). >Etpaulo post: Contestor, ait, egoomni
quanta sit claritas non noscunt, quia toansituris audienti verba propheliae hujus libri, si quis appo-
occupationibus obcaecantur, et dum terrenis rebus suerit ad baec, apponet super illum Deus plagas
superbiunt, coelestis sibi luminis aditum claudunt. scriptas in libro islo. Et si quis diminuerit de verbis
Quod et aliter intelligi potest. Ruben namque pri- prophetiae hujus libri, auferet Deus partem ejus de
niogenilus Jacob est. Licet contaminaverit thorum libro vitae, et de civitate sancta, et de his quse scri-
patris, primoger.itus tamen est. Manasses quoque, • pta sunt in libro isto. Haec est enim vera sapientia
cujus dimidia tribus extra Jordauem consequitur, *- et intellectus coram populis, tft audienles universa
et ipse licet de ^Egyptia natus est, primogenitus ta- praecepla haec, dicant: « En populus sapiens et in-
men est. Omnes ergo isli primogeniti sunt, et ideo «teUigens, gens magna, nec est alia natio tam gran-
priorem populum designant, qui non per Dominum « dis, quae habeat deos appropinquantes sibi, sicut
nostrum Jesum Christum, sed per Moysen extra « Dominus Deus noster adest cunclis obsecrationi-
Jordanem sortem haereditatis accipiunt. Considera « bus nostris, > etc. Grandem dicit nationem, digni-
autem diligentius etiam causam qua et prior est et latejdonorum, non multitudine populorum- Nec enini
exlra Jordaneto, et sequestratim a cselejis, conse- gens Judaeorum numero vincebat alias gentes, aut
quitur haereditatem. Jumenta, inquit, et pecora potentia excellebat: sed prserogativa patrum divina
multa sunt nobis. Hsec ergo causa est qua prior po- dignatio eos exallabat, sicut idem Moyses in subse-
pulus ad haereditatem terrae illius quae lacte fluit, quentibus testatur dicens : i Non quia cunctas gen-
qtise nielle abundat, quae favus mellis est prse omni t tes uumero vincebatis, vobis junctus est Dominus
terra, non potuit perveuire, nec Verbum carnem « et elegit vos, cum omnibus sitis popuiis pauciores,
poluit agnoscere, quia multa jumenta habebat et « sed quia dilexit vos Dominus, et custodivit jura-
multa pecora. Animalis enim non potuit percipere «mentum quod juraverat patribus veslris. >
D
quse sunt spiritus Dei, nec spiritualiter dijudicare; CAPUT IX.
quia homo cuin in honore esset, non intellexit, sedi De eo quod prohibuerit faeturam simulacrorum om-
comparatus est jumentis insipienlibus, et similis fa- nium animantium atque jumentorum qum sunt su-
ctus est his. Pro quibus hsereditatem suam extra per terram.
Jordanis fluenta percepit, et a terra se sancta fecit; (IMD.). « Custodite ergo sollicite animas vestras.
alienum. llle ergo populus accepit hsereditatem per « Nunquid vidistis aliquam similitudinem in die qua
Moysen, accepit lerram duorum regum tantummodo. «locutus est Dominusvobisin Hoieb de medio ignis ?
Non enim amplius potuit Moyses interficere iiis « ne forte decepti, faciatis vobis sculptam siniililu-
fl IOSreges, quorum terram divideret populis multa « dinem, aut imaginem masculi aul feminse. > (Ex
ahimalia multaque pecora habentibus. Illis vero qui Atigustino.) Quid intersit inter similitudinem et ima-
Jordanem iraiiseunt Jesus dividit terram, quanivis: ginem quaeri solet. Sedhic non video quid inte-
babeant etiam ipsi animalia, habeant pecora, noni resse voluerit, nisi aut duobus istis vocabulis unam
taffien tanla quse eos excludant ne Jordanem trans-- rem significaverit, aut siniilitudinem dixeril si, verbi
cant. Sed cum ipsis et mulieribus el cum infanti- gratia, fiat statua vei sumilacruitt habens effigiem
 857 ENARRATIO SUPER BEUTERONOMIUM.— LIB. I. 858
' iumanam, non tamen alicujus hominis exprimanturp A _J ' creavit Dominus Deus tuus in ministerium cunctis
ineamenta, sicut pietores vel statuarii faciunt, in- « gentibus quse stib coelo sunt, quia distribuit Domi-
.tuentes eos quos pingunt vel fingunt. Hanc eniml «nus Deus tuus ea omriibus gentibus quae sub coelo
imaginem dici nemo dubitaverit, secundum distin- « suttt. > Non ita dictum est tanquam Deus praece- 3:
ctionem qua omnis imago etiam similitudo est, noni perit ea coli a gentibus, a solo autem populo suo
omnis similitudo etiam imago. Unde si gemini interr non coli. Sed aut ita dictum est tanquam praeseierit
se similes sunt, similitudo dici potest alterius cti-- gentes culturam exhibituras his ccelestibtfs, et tamen
juslibet in altero, non imago. Si autem patri filius_ hoc prsesciens creaverit ea; cum vero populum
similis sit, etiam imago recte dicitur, ut sit paterc suum esse prsescivei*itqui ista non coleret, aut« dis-
totius unde illa imago expressa videatur: quarumi tribuit > dictum est, ut intelligatur usus, qui com-
aliaesunt ejusdem substantiae, 'sicut filius, alise nonI mendatur in Genesi, « ut sint in signis et in tempo-
ejusdem, sicut pictura, Unde illud quod in Genesii ribus et in diebus et in annis. > Quem usum in eis „
scriptum est: « Fecit Deus hominem" ad imagineml communem habet populus Dei cum omnibus gen-
suam (Gen. i), > manifestum est ita dictum, ut noni tibus, non autem cultum quem habent alise gentes.
ejusdem substantise sit imago quse facta est. Si enimi «Cave ne aliquando obliviscaris pacti Domini Dei
ejusdem esset, non faeta, sed genita diceretur. Sed1 B 1 « nostri quod pepigit tecum, et facias tibi sculptam
quod non addidit, et similitudinem, cum superius> « simililudinem illorum quse fieri Dominus prohibuit:
dictum esset, « Faciamus hominem ad imaginem ett « quia Dominus Deus tuus ignis corisuraens est,
similitudinem nostram, > quibusdam visum est si- « Deus semulator, etc. > Hic certe generaliter lo-
militudinem aliquid amplius esse quam imaginem,, quens, similitudinem posuit, imaginem tacuit, quo-
quod homini reformando per Christi gratiam posteai niam si ntilla sit similitudo profecto nec imago:
reservaretur. Miror autem si non propterea posteai quia ubi imago, continuo similitudo, quamvis non
imaginem solam voluit commemorare, quia ubii ubi similitudo, conlinuo imago.« Novissimo autem
imago, et similitudo est. Unde et hic Moyses simili- «tempore reverteris ad Dominum Deum tuum, et
tudinem et imaginem fieri vetat, seeundum eami « audies vocem ejus, quia misericors Deus et Domi-
formam vel fortasse eam rationem quam diximus. «nus tuus, etc. > Hic conversionem Israeliticae
In decalogo autem generaliter dicitur nullam fierii gentis ad fidem Christi prsenuntiat, quando secun-
debere similitudinem, nec imago commemoi*atur. dum apostoli Pauli sententiam, « postquam pleni-
Cum enim nulla similitudo fit, procul dubio nec ima- tudo gentium subintraverit, tunc omnis Israel
go fit, quoniam si imago, utique et similitudo. Noni salvtfs erit (Rom. xi). >
autem si fit similitudo, continuo fit et imago; ta-- C .«Interroga de diebus antiquis,. qui fuerunt ante
men si nulla similitudo, sequitur ut nulla imago. «te, ex die qua cfeavit Deus hominem super terram,
Deniqueubi prohibuit simililudinem et imaginem,, < a summo coeli usque ad summum ejus, si facta est
hominis intelligi voluit, ubi et similitudo fieri potest,, « aliquando diujusmodi res, aut unquam cognitum
non hujus aut illius, sed cujuslibet hominis; et ima- « est, ut audiret populus vocem Domini loquentis de
go, id est, hujus proprie vel illius honimis. Cumi « medio ignis, sicut tu audisti et vidisti, etc. > Quse-
vero de pecoribus diceretur atque irrationabilibuss rendum quomodo dictum sit, « interrogate dies
animantibus, solam similitudinem dixit. Quis enimJ priores, qui fuerint priores te, ex die qua creavit
reperiri potest qui sibi urtum constituat canem, vel1 Deus hominem super terram, a summo cceli usque
quid ejusmodi, quem intuens ejus imaginein autt ad summum ejus, subauditur enim, interrogate. Vi-
pingat aut fingat? Quod de hominibus usitatissimumi detur enim significare totum orbem terrarum. Sed
est. < Similitudinem omnium jumentorum quae suntt cur a summo coeli usque ad summum cceli dicat,
« super terram, vel avium sub coelo volantium, at- non a summo terrse usque ad summum terrae, non
< que reptilium quse moventur in terra, sive pisciumJ est facile dignoscere. Talis enim quaedam locutio est
« qui sub terra mcirantur in aquis. > Quid est autemi in Evangelio cum Dominus ait quod congregabun-
f quod ait,«similitudinem omnis piscis quicunque sutttt'"•*-tur electi ejus «a summis coelorum usque ad termi-
in aquis sub terra? >An et aquanyjropter tractabileml nos eorum.» Nisi forte hic, nec in hominibus nec
corpulentiam terram intelligi voluit? et secunduma ih angelis auditum esse vult intelligi, quod in hoc
hocquodin eo scriptum est, « fecit Deus coelum ett populo factum singulare commendat. Hoc enim se-
terram, > aquas debemus accipere. Assidue Scri-- quitur : « Si factum est secundum verbum magnum
ptura quippe his duabus partibus commemoratis,, Koc, *i auditum est tale quid,; si audivit gens vocem
universum mundum vult intelligi, secundum illud : Domini viventis, loquentis e medio ignis, quemad-
« Auxilium meum aDoinino, qui fecit coelum et ter--'."' modumaudisti tu et vidisti. > Quod si ita est ut nec
ram (Psql. cxx),> et innumerabilia ejusmodi. An ideoB in hominibus nec in angelis, hoc dicat auditum ;
dictum est « sub terra, > quod terra nisi superiorr quid est ergo illud in Evangelio,« a summis coelo-
aquis esset,habitari utique ab hominibus et animalia\ ^rum usque ad terminos eoruin, > cum sine dubio Do •
tei*rena habere non posset? « Ne forte oculis elevatiss mlnus ait hoc cum de novissima electorum suorum
< ad ccelum, videas solem et lunam, et omnia astrai cbngregatioue loqueretur. (CAP. V.) « Vocavitque
i cceli; et errore deceptus, adores ea et colas, qtfae _ « Moyses omnein Israel, et dixit ad eum: Audi, Is-
859 B. RARANI MAURI ARCHIEP, MOGUNT, OPERUM PARS I. 860
'« rael, jaereniomas atque judicia, quae ego loquor in A tamen sicut homo Deum. Neque enim, quia dictum
t auribus vestris hodie, Discite ea et pre cpmplete. est, «Estote perfecli, sicut Pater veslerccelestis per-
<"DomihusDeus no.ster pepigit nobjscum foedusin., fectus est, > ideo aequalitatera Patris, quam Yerbum
«Horeb. Non cum pajribus nostris iniil pactum, sed habet unigenitum, sperare debemus; quamvis non
<nobiscum, qui in praesenlia.rum sumus et yivimus. defuerint qui et hoc futurum putaverint, nisi forte
« Facie ad faciem Ipcutus est nobis de nipnte in me- quid di.cant paruni intelligimus.
«dio ignis. > Quid es.t quod aif, Doininus Deus 110- CAPUT X.
ster disposuit ad nos testameiitura in Horeb ? Non De eo qtibd se dicit Moysessequesirnm et judicem in-
Cum patribus nostris disposuit Doininus testamenT ter pominum et Israel in monle Sinai,
Itim hoe, sed ad vos : vos hic omnes, qui viventes « Ego sequester et medius fui inter Dominura et
hodie estis. Facie ad faciein locutus est Dpininus ad « vosintemporeiIIo,utannuntiarenjvobis verba ejus.
yos in monte e medio ignjs. An quia illi qui non in- « Timuistis enim ignem, ej non ascendislis in mon-
grediuntur terram repromissipnis (morlui eninj sunt : « tem. BQuid est quod ait, « et egn sequester, et me-
omnes) non perfinent ad hoc lestamentura, quo- dius fui inter vos et Dominum, sive, ut alia editio
rum lunc recognitio facta est, cunj a vigiiiti annis Iiahet: > Et ego stabaro inter Dominum el inter vos
setatis et supra nuraerarentur, usque ad quinqtia- B * in tempore illo, annuntiare vobis verba Doffiinidi-
ginta annos habiles ad bellum? Quomodo ergo illisj cens? Tanquam in loco esset Dominus, hoc est in
locutus est Dominus, qui hodie yivunt ? Att quia ex monfe unde illi voces audiebant. Quod sic accipien-
viginti annis et infra potuerunt muJti tunc esse, quii dum est, ut nec ex hoc suspicemur Dei substantiam
hoc bene meminissent, alieni ab illa poena quafti_ in itllo aliquo esse corporali loco, qui est upique lo-
Deus illis constifuil qui tunc numerali sunt, noni tus, nec per locorum inlervalla propinquat aut rece-
inlrare in terram repromissionis? Et hos utique ap- dij; sed demonstrationes ejus in ea creatura, quae
pellat, qui quamvis viginti annprum et supra IIOD i non est quod ipse est, non aliter humanis sensibus
essent, quando Deus in inonte loquebatur, ut.nujne- exhibehtur. Unde Dominus volens auferre hujus-
rari lunc possent, potuerunt tamen esse decem e,tt modi suspicionem mentibus nostris, quibus putatur
novem, et infra usque ad puerilem aetatem, quse> Deus loco aliquo cpntineri. «Veniet, inqujt, hera
posset illa quse facla sunt, et videre et audire, ett quando neque iu monfe hoc, neque m Jerosplymis
iiiemoria retinere. Sed quid est quod ait, « Facie adl adorabifis Patrenj, Vos adoratis quod nescitis, nps
Taciem locuttis est ad vos, > quos paulo aiite ma- adoramus qupd scimus, quia salus ex Judseis est. Sed
Xime admonere Ctiravit quod nullam similitudinemi venit liora et nun.c est quando veri adoratprps adr
viderint, sed splam v.ocemde medio ignis audieriijt?>C ^ oralju.nt Patrem in spjritu et veritate. Nam et Pater
An proptef rerum evidentiam, et qiiodammodo prse- tales quserit qui adprant euni. Spirilus est Deus, et
sentiam manifestatae divinitalis, de qua dubitare» eos qui adoj'ant eura in spiritu et veritate oportet
nemo posset, his verbis usus est ? Qupd si ita est,, adorare (Joan, XLI).S Mediumse dixit Moysps, npn
quid prohibet de ipso Moyse hoc intelligi, iu eo> inter substantiam et p.opulumintervallo aliquo lpci,
quod de illo dicttim est, quod facie ad faciem locu- sed quia per eum placuit populo audire psetera verba
tus sit cum eo Dominus, ut nec ipse aliquid o.culis . Dei, ppsteaquam yetiementer territus esf, audiens de
viderit prseter ignera ? An aliquid araplius vidisse in- medio ignis vocem Dei dicentis decalogum legis...
telligitur, quia scriptum est eum Inlrasse in neburr. Sed merito quserifur quomodo accipianlur b.aec
lam vel nimbum tibi eratDeus? Sed et si aliquidI yefba p.euteronpmij, djcente Moyse: « Et ego star
amplitfs vidit quam illi, non eum tamen mortajibiis5 bam injer Dojiiinuni et vos in iempore illp, annunT
oeulis vidisse Dei substantiam ex illis ejus verljis3 tiare verba Domini, quoniam timuisljs a facie ignis.
ihtelligi potest, quibus ait Deo : « Si inveni graliami Doffiini,et non ascendislis in monlein, dicens : Ego
ante te, oslertde mihi temejipsum, ut videam te. > » s\nn ppjninus Deus tuus, > etc- Quse.efiainverbaDei
Neque enim arbitrandum est hunc populum, cui. i ~. sunt quse decalogus confinet. Quid ergo vtilt quod
Moysesloquebatur, sic tunc vidisse Deuni facie adI addidit, « dicens ? > Sj eirim putaverimus hyp.erbaT
faciem qtiando in monte loquebatur e medio ignis,, ton, ut ordo verboruni sit:«EJ ego stabam inter DO.T
quemadmodum Appstolus dicit, in fine nos esse vi- minum et vos in temppre iJlo_annunti.are yobisverj)a
suros, ubi ajt:4 Videmus nunc per speculum ina Domini dicens: Ego sum Dpminus Deus tuus, > non
aenigmate, tunc auteffl facie ad faciein. •> Quid au-L- erit yeruin. Npnenini hsee verba pert Mpysen popu-
tem hoc et quantum esset, cpnsequenter aperuit di-- lus, sed de njedio ignjs audiyij; quod euin sustinere.
cens : « Nuncscioex parte, tunc autem cognoscam [i non p.ossejaudijo decalogp, postulayitut per Moysen
sicut eteogiiitus sum (/ Cor. xm). > Qupd etiaitt' H' caejera audiret. Rpsjat ej-gp,ut quod positum est,
ipsum caute accipieridum est, ne tanfam pufelurr < dicens, > pro eo ppsitum intelligamiis, ac siesset,
habitufus homo cognitionem Dei quantam nunc ha- ntdiceret; ut istesitsensus: <Et egp stabam inter
bet hominis Deus; sed pro suo mo.dpita perfectain,!, Dprain,umet TOSin temp.ore illp, annuntjare vobis
ut ei nihil exspectetur addendum: ut quara perfectee verba Domjni dicens : Qupniam timuistis a facie
nunc Deus novit hominem, sed laffien sicut Deus s ignis, et non ascendistis in montem, cum diceret •
homittem, itamincperfectenoverit hoino Deura, sedd Egp suin ppmimis Deus luus, > ut subaudiatur,-cum
861 ENARRATIO SUPER DEUTERONOMIUM.— LIB, I. 862
diceret, utique Dominus. Cum enim hsec verba di- A _ tor et misericors, patiens et multse niiserationis, >
ceret Dominus, quse consequenter ex decalogo cun- et infertur : «Reddens iniquitatem patrum super fi-
'
cla commemorat, tunc timuit populus a facie ignis, lios et filias, > hoe indicat quod tantse raisericordise
et non ascendit in montem, et rogavit ut per Moysen sit, ut non statim puniat, sed sententiam differat pu-
polius verba •Domini audiret : quse verba Moyses niendi. Si autem vindieta peccantium differtur in
commemorat jn Deuteronomio dicta sibi a populo., terliam et quartam generationem, quid agituf cum
cum audire jam nollent vocem Dei, sed per eum pe- justis et sanctis viris ? Iliud ulique quod subjungi-
terenl sibi dici quse .dieebat Deus, id est, «Ecce tur : « Servat justitiam et miserieordiam ih mulia
ostendit Dominus Deus noster nobis gloriam suam; millia bis qui diligunt illum, et custodiunt prsecepta
et vocem ejus audivimus e medio ignis, > etc. Non ejus. >
eadem prorsus leguntur iu Exodo, ubi prinium nar- CAPUT XI.
rata sunt quae modo repetuntur, ut intelligamus, De decem mandatis legis in monte Sinaz datis, in
duabus tabulis conscriplis.
quod aliquoties jam commemoravi, non esse in men-
daeio depulandum, si aliis quibuslibet verbis eadem (IBID.) t Non usurpabisnomenDoniiniDei tuifru-
volunlas manifeslatur, propter evangelistarum etiam « stra, quia non erit impunitus qui super re vana
verba, quse ab imperitis e.t calumniosis tanquam re-1_B« nomen ejus assumpserit. Observa diem sabbati ut
pugnantia reprehenduntur. Neque enim erat ma- < sanclifices eum, sicut prsecepit Dominus Deus tuus.
gnum Moysi attendere quse in Exodo scripserat, et « Sex diebus operaberis, et facies omnia opera tua ;
eisdem omnino verbis illa repetere, nisiperlineret ad < septimus dies est sabbati, idest requies Domini Dei
sanctos doctores nostros hoc ipsum insinnare discen- «tui. Non facies ia eo quidqiiam operis, tu et filius
tibus, ut uibil aliud in verbis loquentium quserant, nisi «luus, el filia, servus ef ancilla, et bos, et asinus, et
voluntatem, propter quam enuntiandam verba insti- « orane jiunentum tuum, et peregriuus qui est inlra
tula sunt. Et ait: (IBID.)« Ego sum Dominus Deus « porlas tuas, ut requiescat servustuus, et ancilla
« tuus, quieduxi le de terra jEgypti, de domo servi- «lua, sicut et tu. Mementoquod et ipse servieris in
< tutis. Non habebis Deosalienos in conspectu meo. «JEgypto, et eduxerit te inde DominusDeus tuus, in
<Non facies tibi sculplile, nec similitudinem omnium < raanu forti et brachio extento. Idclrco prsecepit
« qusein coelosunt desuper, et quaein terra deorsum, < tibi ul observares diem sabbati. Honora patrem
i et quaeversantur in aquis sub terra. Non adorabis < tuum, et matrem tuam, sicut prsecepit tibi Domi-
« deos alienos : Ego enim sum Dominus Deus tuus,' « nus Deus tuus, ut longo vivas tempore, et bene sit
« Deus semulator,reddens iniquitatein patrum super < tibi in terra quam DoffiinusD.eustuus daturus est
« filios, in tertiam et quartam generationem, his qui' C <tibi. Non occides^ Non moechaberis. Furturaque
« oderuntme ;etfaciens misericordiaminmultamil- <iion facies. Non loqueris contra pimimum luum fal-
« liadiligentibusmeetcustodientibus prseceptamea. > < sum testiinonium. Nonconcupisees uxoremproxirai
Sunt qui hoc quod scriptum est in lege, «Reddens < tui, non domum, non agrum, non servum, uon an-
iniquitatem patrum super filios in tertiam et quar- « cillam, non bovem, non asinum, et uhiversa quae
lam generationem, > ila edisserant, ut ad ahiniam «illius sunt. > Primum decalogi mandatum ad Deum
humanam sentetttiairi vertant :patrem, in nobis le- Patrem perjinet, dum dicit in sequentibus : «Audi,
vem senstium punctum et incentiva vitiorum esse Israel, Dominus Deus tuus, Deus jmus est; > titique
dicentes; filium vero, si cogilalio peccatum conce-» ut hsec audiens, unum Deum Patrem colas, et in
perit; nepotem, si quod cogiiaveris atque coricepe- multos fictos deos fornicationem tuam non effundas.
ris,.opere perpetraveris; pronepotem autem esse Secundum prseceptumperlinet ad Filium, dum dicit:
quartam generationem, si non solum feceris quod «NQIIassumes nomen Domini Dei tui in vanum. Id
malum est et scelestum, sed intus sceleribus glorie- est, ne sestimes creaturam esse Filium Dei, quoniam
ris , secundum illud quod scriplum est: «Impius omnis creatura vanitati subjecta est, sed credas eum
cuni iu profundum malorum venerit, conlemnit aequalem esse Patri: Deum deoruni, Verbum apud
"'
(Prov. XVIII).>Et signanter addidit, « his qui ode- Deum, per quem omnia facta sunt. Tertium man-
runt me, > hoc est, ilUs qui haereditario utique datum de sabbato ad -Spiritum sanctum pertinet, cu-
maloet impietateDeumoderunt, posnapeccati serva- jus dono requies sempiterna promitlitur nobis. Nam
bitur. Ahjter enim iniquum atque perversum est quia Spiritus sanctus dicilur, propterea el septimum
peccaja patrum filiis ae nepotibus.imputari non pec- diem sanctificavit Deus.In aliis enim diebtis operum,
cantibus, maxime cum per Ezechielem Dominus di- non est nominata sanctificatio, nisi in sabbato, ubi
caf:.<Anjma quse peccaverif, ipsa morietur. Pater dicitur, « requievit Deus. > Proinde igitur hoc man-
non "pnrtabit iniquitatem filii. Justitia justi super daram perlinet ad Spiritum sanctum, tam propter
eum erit, et impietas impii super eum erit (Ezech. nomen sanclificationis, quam propler seternam re-
xym), Potest et aliter hsee senteiitia intelligi qtta quiem, ad domum sancti Spiritus pertineiitem. Di-
dicit:«Reddens iniqtiifatem psitrum super filios in citur enim ibi: «Memento ut diem sabbati sanctifi-
tertiam et quartam generalionem, > ut non sit si- ces. Sex diebus operaberis, et facies opera tua; se-
gnum truculentiae, sed misericordise,pcenam differre... ptimus auleffl dies sabbatum est Domini Dei luj, iaon
Quando epini script.um es.t, «Dominus D.eusmiseraT facies onine opus. > In sex dierum opere, sex mil-
865 B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS.I, 864
lium annprum operajio continelur. In septimo vero A < bis et caliginis voce magna, nihil addens amplius ;
requies beati illius regni tempus ostenditur, quod « et scripsit ea tabulis duabus lapideis, quas tradi-
carnaliter Judaei celebrantes peccant.. Et uthoc non « dit mihi Deus, etc. > Cur ego in duabus tabulis
nos ad fidem fallentes mendacii aptemus, clamat Do- scripta est lex, nisi aut propter duo Testamenta si-
minus per prophetam, dicens : «Neomenias et sab- gnificanda, aut propter duo illa prajcepta dilectionis
bata vestra odivit anima mea. > Quomodo.ergo san- Dei et proximi, «in quibus tota lex pendet et pro-
ctifflcata erunt sabbata illa quae odivit Deus? Illud phelse ? > Hsec enim in singulis tabulis explieata
ergo sabbatum sanctificatum est, ubi post bona hujus sunt. In una enim tria prsecepta ad Dei pertinentia
vitae opera, requies nobis aeterna promittitur. Ideo- cbaritatem, in alia vero, septempertinentia ad pro-i
que quidquid agimus, si propter futuri saeculi re- ximi societatem. Sed cur lapidese esedemtabulaefue-
quiem facimus, veraciter observamus sabbatum. Post runt, nisi ad significandum cor lapideum Judseo-'
hsec, tria prseeepla.* Septenarius enim praecedit nu- rum? Per lapidis enim insensibilitatem duram eo-
merus mandatorum ad dilectionem pertinens pro- rum mentis signat soliditatem, de qua prophetadi-
ximi, et incipit ab honore parentum, quod tamen in cit:«Auferam a vobis cor lapideum, et dabo vobis
ordine quartum est : «Honora palrem tuum et ma- cor carneum (Ezech. xi). > Unde et Apostolus ait:
trem tuam. > A parentibus enim suis aperit homo B I « Non in tabulis lapideis, sed in tabulis cordis car-
oculos, et haecvita ab eorum dilectione sumit exor- neis (// Cor. III). > Neque enim hoc tabulse carnales
dium. Inde hoc mandatum primum est in septem, volunt, ut carnaliter sapiamus; sed quia in compa-
sicut et Dominus in Evangelio ait:« Honora patrem ralione lapidis, qui sine sensu est, caro sentit, id-
tuum et matrem tuam, quod est mandatum primum circo per lapidis duritiam cor non intelligens, et por
(Matth. xv). > Sed quomodo primum, quia quartum? carnis sensibilitatem signiflcatum est cor intelligens.
nisi quia, ut diclum est, in, septenario numero, qui « Quid est omnis caro ut audiat vocem Dei viven-
pertinet ad dilectionem proximi, primum est in al- « tis, qui de medio ignis loquitur, sicut nos audivi-
tera tabula. Nam ideo duse tabulse.legis datae sunt. « mus, ut possif vivere ? Tu magis accede, et audi
Jubetur ergo in hoc praecepto filiis honorare paren- « cuncta quae dixerit Dominus Deus nosler tihi: lo-
tes, neque contumeliosos illis exislere, sed officio « querisque ad nos, et nos audientes faciemus ea.
pietatis debitam reverentiam prsestare. Nam qui pa- « Quod cum audisset Dominus, ait ad me: Audi vo-
rentibus lionorem deferre non novit, quibus parcere « cem verborum populi hujus, quaelocuti sunt tibi:
potest qui suos odit? Quintum : «Non moechaberis, > < Bene omnia sunt tibi locuti. Quis det lalem eos
id est, ne quisquam praeter matrimonii foedera aliis < habere mentem, ut timeant me, et custodiant uni-
feminis misceatur, ad implendam ljbidinem. Nam C <versa mandata mea in omni tempore, ut bene sjt
specialiter adulterium facit, qui, praeler suam, ad al- < eis et filiis eorum, usque in sempitefnum, et reli-
teram accedit. Sextum:«Non occides. > Non enim « qua.> Quid estquod aitMoysesdictum sibiesse aDo-
solum opere perpetrans homicidium facit, sed etiam minodepopuloHebraeo:« Quisdetessesiceoreorum,
qui et incurrit in esurientem et nudum, qui mori ut timeant me, et custodiant mandata mea? > An hic
possit nisi indunjentum cibumque porrigendo subve- clam vult intelligi gralia sua concedi hoc beneficium,
niat, et idem homicida tenebitur. Septimum :« Non ut sit in hominibus ex fide justilia Dei, non quasi
furtum facies, > quod est rapacilatis. Octavum: propria velut ex lege ? Hoc enim per prophelam si-
«Non falsum testimonium dices, > quod est crimen gnificat dicens : <Auferam eis cor lapideum, et dabo
mendacii et falsitatis. Nonum : «Non concupisces eis cor carneum (Ezech. xi); > quod propter sensum
uxorem proximi tui. > In hoc praecepto vetat inlen- dictum est, quem caro habet, et lapis non habet,
tionem adulterinae cogitationis. Nam aliud est facere verbo utique translato. Hoc.et ipstim alibi dicit:
tale aliquid praeter uxorem : aliud appetere alienam « Ecce dies veniunt, dicit Dominus, et consummabo
uxorem. Ideo duo prsecepta sunt, Non moechabe- super domum Israel, et super domum Juda testamen-
ris. Non concupisces uxorem prpximi tui. Decimum : tum novum: nonsecundumtestamenlum, qtiod dispo-
« Non concupisces rem proximi tui; > in quo prse- D I sui ad patres eorum, in die qua apjjrehendimanum
ceptodamnat ambitionem sseculi, et refrenat concu- eorum, ut educerem eos de terra JEgypti, quoniam
piscentiam rerum. Itaque horum primum probibet hoc est testamentum, quod disposui ad eos, post
subreptionem, secundum errorem, tertium interfi- dies illos : dans leges meas in cor eorum, et in
cit saeculi amorem, quartum impietatem, quintum mente eorum superscribam eas, et iniqiiitatum eo-
allidit fornieationem, sexlum crudelitatem, septi- rum el peccatorum eorum non memor ero amplius
mum rapacilatem, octavum perimit falsitatem, no- (Jerem. xm). > Hoc enim discrevit Novum Testa-
num adulterii cogilationem, deeimum mundi cupi- menlum a Veteri, quod Veteri data est lex in labu-
ditatem. Et notandum quia sicut decem plagis per- lis lapideis, in Novo autem in cordibus, quod fit per
cutiuntur _45gyptii,sic decem praeceptis conscribun- gratiam. Unde et Apostolus ait: «Non in tabulis la-
tur tabulae, quibus regunlur populi D.ei, et dsemones pideis, sed in tabulis cordis carnalibus. > Et alio
occiduntur. loco : «Idoneos nos, inquit, fecit ministros Novi
« Hsec verba locutus est Dominus ad omnem mul- Testamenti, non littera, sed spiritu (II Cor. m).»
tiludinem vestram in monte in medio ignis et nu- <Audi, Israel, Dominus Deus noster Deus unus est.
 865 ENARRATIO SUPER DEUTERONOMIUM.— LIB. I. 866
<Diliges Dominum Deum tuum ex toto corde luo, et A missum est. Cum enim prsecurrat dilectio Dei, ejus
«ex lota anima tua, et ex tota fortitudine tua. > dilectionis modus praeseriptus appareat, ita ut caetera
Animse ralionali quae memoria constat, intellectu et in illum confluant. De dilectione tua nihil dictam
amore, sanctse Trinitatis fides commendatur in eo videtur; sed cum dictura est: < Diliges proximum
quod dicit: « Diliges Dominum Deum tuum ex toto tuum tanquam te ipsum, > simul et tui abs te dilectio
cordetuo, et ex lota anima tua, et ex-.lota virtute non praetermissa est. Ille'autem juste et sanete vi-
tua. > Sed haecperfectio charitatis in specie decoris vit, qui rerum integer sestimator est. Ipse autem
est Dei ubi conditorem nostrum videbimus sicuti est. qui ordinatam habet dilectionem, ne aut diligat
Nunc ipsius cursus rectitudine et perfectione tenda- quod non est diligeridum, aul fton diligat quod est
mus : castigando corpus nostrum et servituti sub- diligendum, aut amplius diligat quod minus diligen-
jiciendo, et eleemosynis dandis, et dimittendis quse in dum est, aut aeque diligat quod vel minus vel am-
nobis sunt commissa peeeatis, hilariler et ex corde et plius diligendum est. Omnis peccatorin quantum
orationibus indesinenter instando, et hseefaciendo in peccator non est diligendus. Et omnis bomo in quan-
doctrina sana, qua sediftcatur fides recta, spes firma, tum homo est diligendus est propter Deum: Deus
charitaspura. Hsecest nunc et spei. Nam res ipsanon vero propter seipsum. Et si Deus omni homine dili-
**
quse credatur et speretur, sed qusevidealur teneatur- geiidus est amplius, amplius quisque diligere debet
que, succedit; charitas autem, quse inhis tribusma- eum quam seipsum. Ilem amplius alius homo dili-
jor est, non auferatur, sed augeatur et impleatur : gendus est quam corpus nostrum, quia propter Deum
contemplataquodcredebat, et quod sperabat adepta: . omriia ista diligenda sunt. Et potest nohis cum aliis
in quaplenitudine charitatis, prseceptum illud imple- homo Deo perfrui, quod non potest corpus, quia
bitur : «Diliges Dominum Deum tuum ex toto corde corpus per animam vivit, qua fruimur Deo. Omnes
tuo, et ex tota anima tua, et ex tota mente tua. > autem seque diligendi sunt. Sed cum omnibus prod-
Nara cum est adhuc aliquid carnalis concupiscentiae esse non possis, his potissimum consulendum est
quod vel continendo frenetur, non omni modo ex qui pro locorum et temporum, vel quarumlibet re-
tota anima diligitur Deus. Non enim caro sine anima rum oportunitatibus, constriclius tibi quasi quadam
concupiscit, quamvis caro concupiscere dicatur, sorte jimguntur. «Eruntque verba haec, quae ego
quia carnaliter concupiscit anima. Tunc erit justus « praecipio tibi, in corde tuo hodie, et narrabis ea
sine tiUo omnino peccato, quia nulla lex erit iu « filiis tuis, et meditaberis sedens in donio tua, et
membris ejus repugnans legi mentis ejus; sed pror- « ambulans in itinere, doi'miens atque consurgens.
sus toto corde, tola anima,- tota mente diligit Deum, _ « Et ligabis ea quasi signum in manu tua, eruntque
quod est primum summumque praeceptum. Cur ergo < et movebuntur inter oculos tuos, scribisque ea in
non prseciperetur homini ista perfectio, quamvis t limine et ostiis domus tuae, etc. > Istius ergo loci
eam in hac vita non habeat ? Non enim recte curri- talis est sensus. Prsecepta mea sint in manu tua, ut
tur, si quo currendum est, nesciatur. Quomodo au- opere compleantur, sint anle oculos tuos ut die ac
tem sciretur, si nullis praeceptis ostenderetur. Sic noete mediteris in eis. Hsec Pharissei male interpre-
curramus ergo, ut comprebendamus. Omnes enim tantes, ut Evangelimn testis est, scribebant in mera-
qui recte current, compfehendent; non sicut in branulis decalogum Moysi, id est decem verba legis,
agone theatrico, omnes quidem currunt, sed unus et complicantes ea et ligantes ea in fronte, et quasi
accipit palraam. Curramus corptis castigando et cofonam capiti facientes, ut semper ante oculos ffio-
eleemosynis in bonis dandis, malisque ignoscendis veantur. Quod usque hodie Babylonii faciunt, et qui
hilariier et ex corde faciendo, et currentium vires hoc habuerit, quasi religiosus in populis judicalur.
ut adjuventur orando; et sic audiamus prsecepta Quia ergo Dominus disputationem contra Pbarisseos
perfectionis, ne currere negligamus ad plenitudinem habens, dixerat ad discipulos suos : « Omnia opera
eharitatis. sua faciunt, ut videantur ab hominibus, > quod gene-
CAPUT xn. D raliter accusaverat, nunc in partes dividit. Puta
De diligendbDeoex tota anima, et ex tota fortitudine, scioli decalogi, phylacteria vocabant: quod quicutt-
et de dlligandis mandatis Dei in cordibus hominum que habuissent ea, quasi ad custodiam et nutrimen-
et prmdicandis eis soboli sum, in omnes generatio- tum sui habuerint, Pharisaeis non intelligentibus,
nes.
quod hsec in corde portanda sint, non in corpofe.
(CAP.VI.) «Diliges, inquit, Dominum Deum tuum, Alioquin et armaria et arcse habent libros, et Dei
« ex toto corde tuo, et ex tota anima tua, ex ex tota notitiam non habent.
« mente tua; et diliges proximum tuum sicut te- « Dominum Deum tunm timebis, et ipsi servies,
< ipsum. >In his duobus praeeeptis tota lex pendet «ac per nomen illius jurabis, et reliqua > Quod ait dc
et prophetae. Finis itaque praecepti est dilectio. Et ea Domino, «Et in nomine ejus jurabis, > non ita prae-
geminata, id est Dei et proximi: quod facis, si te ceptum accipiendum est, quasi jtfrare jusserit, sed
totum intelligas, id est anima et corpus ejus, in alterius alicujus Dei nomine jurare prohibuit.
et proximum tuum, id est animam et corpus: Melius autem fit, si secundum Evangelium non jura-
homo enim ex anima constat et corpore. Nullum veris. Non quia mala est jufatio vera, sed ne in per-
rerum diligendarum genus in his duobus pi'seter- jurium incidatur facilitate iurandi. Qui enim jurat,
86T B. RABANI MAURIARCIIIEP*MOGUNT: OPERUM PARS I. 868
aion solum vefum, sed etiam falsum potest Jurare. A.vastabat,
___ incipil excolere humililas. Et ita singulis
<}ui aulem omnino non jurat, .a .perjurio louge am- viliis expulsis, eorum loca, id est animae, vident
iralat. Denm. IHud vero quod enm Abraham de visuris
CAPUT XIII. Deum loqueretur, non septem gentes legitur dinu-
De ejiciendis septem genlibus <Chaftanmbrumde ierra merasse, sed decem quarum terra semini ejus danda
repromissionis,ac paiitaiim comminuendis. pTonjiltitur. Qui numerus adjecta idoiolatria gen-
(CM>.vii.) « Cum introduxerit te Dominus Deus tium, blasphemia Judseorum, eTrore haereticorum,
< tuus in terram quam possessurus ingredieris, et «videntissime adimplettfr. Quibus ante aotitiam Dei,
* deleverit gentes multas coram te, Elliaeum,et Gerge- et gratiam baplisrai, vel impia gentilium, vel bla-
t saeum,etAmorrhaeum,Chananaeiim,etPhcrezaeum, sphema Judaeorum mnltitudo sub}ecta est, donec
« et Evaeum,et Jebusaeum,septem gentes raulto ma- intelleetuali ^Egyplo coffimemoratur. Si autem abre-
< ioris mumeri.quam tu es, et robustiores te, tradi- tfiuntians quis, egressus ex hide, per jfiei gratiam ad
« deritque cas Dominus Deus tuus tibi, perculies eas eremum pervenerit spiritaiem, de irapugnatione trium
< usque ad lnternecionem. Non inibis cum eis fcedus, gentium liberatus, contra sepiem 'tantum, quse per
4 nec .misereberis earum. J>Septem islae gentes se- Moysen -dinumerantur, bella suscipiet.
pteffi sunt principalia vitia, quse per gratiam Dei B I « Noli timere, sed recordare qusefecerit Dominus
unusquisquespiritalis miles exsupei*ans,_exlerminare « Deus Pharaoni, et cuuctis ^gypliis plagas maxi-
penitus admonetur. Quod vero majoris numeri esse « mas, quas viderunt oculi lui, et signa atque por-
dicuntur, baec ratio est quia plura sunt vitia quam * tenta, riianumque robustam et brachium exlen-
virtutes. Et ideo quidem in catalogo dinuraeranlur « tum, ut educeret te Dominus Deus luus. Sic faciet
septem nationes : in expugnatione vero earum, sine « cunclis populis quos raetuis, Insuper et crabrones
jjumeri ascriptione ponuntur. Ita enim dicitur : « Et * mittet Dominus Deus tuus in eos, donec deleat
deleverit gentes multas coram te. > Numerosior est < omnes atque disperdat. > Non legitur alicubi in
enimquam Israel carnalium passionumpopulus, qui historia Veteris Testamenli, quod crabrones vel
de hoc seplenario fomile viliorum ac radiee proce- vespas miserit Dominus anle filios Israel in hostes
dit. De gastrimargia namque nascuntur comessatio- eorum, sed per baec animalia, quse aculeis pugnant,
nes, ebrietales. De fornicalione, turpiloquia, scur-- designat timoris coropuiicliones eorum in hosles,
rilitas, ludicra atque stultiloquia. De philargyria, quo terrebantur atque fiigabaiitur.
mendacia, fraudatio, facta, perjuria, turpis lucri « Deus magnus atqne terribilis, ipse consumet
appetitus, falsa testimonia, violentise, immanitas ac < nationes has in conspectu tuo paulatim atqne per
rapacitas. De ira, homicidia, clamor et indignatio. C < partes. Non poteris eas delere pariter, ne forte
De trisfitia, rancor, pusillanimitas., ^imaritudo, de- « niultiplioentur contra te bestiae ferfae; dabitque
speratio. De acedia, otiositas, soffinolentia, impor- -«eas Dominus Deus tuus in conspectu tuo, et in-
.lunitas, inquietudo, proevaricatio, inslabilitas menlis « terficiet illos donec penilus deleantur. > Deus,
et corporis, yerbositas et curiositas. De cenodoxia, inquit, magnus et terribilis. Magnum Deum et ter-
co.ntenlioiies, haereses, jactantia ac praesumptio no- ribilem dicit. Magnus est, quia omnipotens est in
vifalum. De superbia, contemptus, jnvidia, inobe- suos liberando, et terribilis in adversarios juste
dientia, blas_phemia,murnjuiiatio. delractio, aliaque judicando. Ipse consumet naliones has, quia veraci-
quain plurima similia. Qusecum sint mulfo majoris ter victoria ascribit illi soli, quando hosles supei*an-
nuroeri quam virtutes, devictis tamen illis septem tur nniversi. 'Quodve dicit de gentibus non delendis
principalibus vitiis, ex quorum natura ista proce- j>afiter, ne forte bestise mUltiplicarenlur contra illos,
dunt, omnes protinus conquiescunt, ac pariter jper- «avendum csse nobis ostendit, ne forte expulsis
.petua cum his intentione delentur. Quod autem hse rpeccalis a carne nostra, et repente superans acce-
pestes etiam robustiores sunt, manifeste naturse dant contra nos bestiae spiritales, hoc est jactanlia
ipsius impugnatione sentimus. Forjius enim mililat * aut superbia, vel certe vana gloria, quae subrepse-
in jDQembrisnostris obleetatio caimaliumjassionum rinf, majori labore exlirpabuntnr, quia carnalia vitia.
quam studia yirtutum : quae nisi stimma contritione Lolb enim in monte positus, -concubitu nefario pol-
cordis eticoi^poristion acquiruntur. Quod vero ista- lutus erat, qui in Sodomis 'habitans, contiinuit se ut
rum perniciosarum gentiumregiones salubriter pos- non peccaret. At per hoc quodcunque vitium expu-
sidere praeoipimur, ita inlelligitur.; Habet enim lerimus, statim in loco illius plantelur virtus, ne
unumquodcunque vitium in corde nostro stalionem forte expulsus spiritus, iterum revertens, inveniat
propriam. Sed si cum Israelis populo, id est virtuti- ^omuni noslram vacantem. Sciendum tamen quod
bus conlra se diniicantibus fuerint vitia superata, jpleruinque•omnipotentis Dei dispensalione contingit,
locurn quem sihi in corde nostre eoncupiscentiae vel ut quibus majora dpna pKeslat, qusedam minora
fornicationis spiritus retentabat, demceps castilSLS jion tribuat, ut sempei' eorum anirous habeat unde
oblinebit. Quem furor ceperat, patienlia vindicabit. seipsum reprehendat, quatenus dum appelant per-
Quem trislitia morlem operans occupaverat, saluta- fecti esse et non possunt, et laborant in boc quod
ris ex pleno jgaudio lselitia ppssidebit. Quem acedia non acceperant, nec tamen elaborando prasvalent,
yastabat, incipit excplere forlitudo. .Quem superbia ut in his quse aceepta habent se minime extoliant,
 8G9 ENARRATIO SUPER PEUTEBONOMJUM.— LIB. I. 850
sed dicant quia a seffietipsis majora bona non Iia Aipsa A Veritas, carnem tiieam, et bibit sanguinem
bent, qui in semetipsis vitia parva atque extrema meum, habet vitam ceternam (Jban. vi). > Hanc ergp
vinceTe non possunt. Hinc enim est quod perducto non habet, qui istum panem non manducat, nee
Dominus ad terraffl repromissionis Israel, curictos islum sanguinem bibit» Nam temporaiem vitam sine
foi-tes alque praepoJJefitesadversarios ejus exstin- ulla utcunque homines in hoc sseculo. qui non sunt,
guens, Philislaeos atftem atque Ghananaeos diutius pef fidem in corpofe ejns habefe possunf^ seternani
reservavit, rit, sicut scriptum est, in eo experiretur atitem nunquam,-quae sanctis promillifur. Aliter:
Isfae'1. 'Qtiia'horinuftquam, ut dictum est, eis eliam Illud quod dicit: « Non insolo pane vivit homo, sed
quibns ffiagnatribuit, parva quaedamreprehensibilia in omni verbo quodprooeditdeore Dei{Matth. IY),I
reliuquit, ut semper habeant contra quos bellum ge- significat geminam naturae uostrse subslanjiam.
farit, et devictistnagtiishostibus menlemnonerigant, Homo enim ex corpore'et anima 'Constat; unde hoc
quando eos adhuc adversarii >miiiimifatigant. Quid quod ex terra est, terreno alitur cibo :anima non
itaqheest,nisiutmiro-ffiodouriaeademmensetVirtute vivit riisi verbo Dei. Spiritum eniffl.horainis vivificat
polleat, et ex itifirmilate lassescat. Quatenus ex-parte Spifitus Dei qui in eo habitat; si tamPn ipse «st
constfucta, et ex parte conspiciat se non esse con- bomo in corpofe Ghristi. et in fide vivit FiJii ©ei.
struCtato, ut per bonunt quodqtiaeiitet habere non va- B Et ideo dicit vestimentum vetustatt non .deficere.
let, illud servethutoilitei' quPd habet. Sed quidmirura quia novi hominis conversatio in novitate vitse dehet
quoddehoriiine dicimus, quando illa supernaregio in- emanare, cujus pes non erit sribtritus. quando igres-
chibus suis ex partedamna pertulit, et exparte con- sus bonoruro operum servatur illaesus,quia Scriptura
sistit fortiter, ul elecli angelorum spirilus, dum alios teste : « Novit Dominus viam justorum, et iter im-
per superbiam cecidisse conspicerent, ipsi tanto TO- piorum peribit (Psal. t).»
bustius quanto humilius starent? Illi ergo regioriis « Observa et cave, Jie aliqtiando «obliyisoaris©o-
profecerunt etiaffl detrimento, quse ad seteniitatis « mini Dei toi, et negligas ffiandala ejus atqtie ju-
slatum ex parte destructionis est solidius conslrucla. t dicia, et cserempnias quas ego .praecipiotibi hodie,
Sie ergo in imaquaque anima agitur iti humilitatis « etc. >Inter mandata et judicia atque cseremohias,
custodia, aliquando, ut ad Iucra maxima ex mihimo -quidara hauc distantiam esse voluerunt, "ut mandata
damno servetur. nominentur decem verba legis quaein dualsiistatmlis
(CAP.VIII.) « Omne mattdatiim quod ego praecipio.. lapideis scripta fuefant; judicia vero, quse post da-
< tibi hodie, cave diligenter ut faeias, ut possitis vi- tam legem propter observantiam justitiae Dominus
< vere et multiplicemini, ingi-essique possideatis per Moysertdivefsis temporibus populo Judaico, io-
* terram pfo qua furavit Dominus patribus vestfis; ^- ^
quendo ac prsecipiendo constituit, quae in libro
« et TecoTdabefis cuiicti itineris per quod adduxit Exodi iustifieationes appellantur. Gserenioriiaeautem
« le Dominus Deus tuus quadraginta annis per de- eifcumcisio, ac varia festa legis, diyiriiqne Titus sa-
* sertum, ut affligeret te atque tenlaret, et nola 'crificiorum. Unde beatus Pater Amljrositis, ih expo-
* fierent qtiae iti animo tuo versabaritur, titrum ~sitiPneEpistoIselPauIiapogtOliadRpmanosi ita dicit:
< custodires mandata illius, an non. > Hic apeftius "«Triplex quidem lex est, Ita ut pririja pars de sa-
dictum est, quod alibi genere loculionis obscufiliri cfamentodrahitatis sitDei,sectfftda autem quaecon-
est, ubi legitur : t Tetitat vos Dominus Deus vester, gfuit legi natttfali,* quse interdicit peccatum. Tertia
ut sciat si diligatis 6um. > Ititelligitur etiim posituffl vef Plegis factPTum, id est saibbata, neomeniae, etc. >
esse, ut sciat pro eo quod est, tit sciri faciat-, quo- « Qui ediixit te de iefra JEgypfi, de domo servi-
modo dilucide dictum est, ul tehtaret te et cognita ittftis et«fiuctoriuiis ftiitin solitttdifte magiia atque
faceret quae incorde luo sunt. Non enim ait, Ul eti * terribili, in qua 'erat serpens flatu adttrens, et
cognosceret. Quod qtiidem si dixisset, ittteiligeiidtim < scorpio ac dipsas,et ntillse omniho aquae, etc. >
erat, Cognita faceret. Dipsas genufeaispidisest, quae Latine situla dieltur,
CAPUT XIV. ~ qtiia quem moffiorderit, siti perit. Bujus' serpehtis
i
De cibb manna datb hraelitis, et ducalu ' earum in tanta exigiiitas 6sse fertur, tit cuitt cafcatur, non
solitudihe. ^ videaliir, cujus ^etietitim ante exstingiiit qtiaffl sen-
(IBID.) I Afflixit te petiuria, et dedit "tilii tiatur, tit cititis pfaevehta mofte nec 'trlslitiam in-
« manna cibiim, qtiem igtiorabas tu et patres itii': "dticat ffiorituro. Significatit auteiri hi vafii sefpentes
« ut osterideret libi quod nori in sblo pane vivit; divefsas schisffiatiCOftiffihaereses, qilce diversae qui-
« hoffio, sed in Pmni verbo quod procedit de orei deffi intef s'e"sunt, sed biiities in0rtifer8e,"e't qiiem-
« Domini. Vestimenttiin tuUm quo Pperiebaris, 'fte- Ctinqueinyafltirit,Wstittgutffit.
« quaquam vetustate defecit: et pes tuus holi est; (GAP.ix:) « Scito igittir, fjuod fton propter justi-
i subtritus, elc. >Hic jam nobis spiritalis comnieh- «tlas ttfas DofflitttisDetisrtiius dederit tibi tefram
datur cibus, unde animaein seternum victurae satiart- «'hailc OptiffiariipossesslPneffi, cum dtirissimae cer-
Jur. Manna enim de coelo datum significat carrieini "«'"Vicissis "populus. Memerito e't ne OBIiviscaris,
Christi. « Ego sum, i.nquit,panis vitse, qtii de coeioi « quomodo ad iraCuridiam provocaris Dominum
deseendit (Joan. vi). Et Verbum caro factum est, e't', « Deuiri tuum in solitudine; ex eo die quo egressus
habitavit in nobis (Jban. i). Qui manducat, inqtiitt « es ex JEgypto, usqtie adjocum isttiffi, semper ad-
871 B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS I. S72
« versus Dominum contendisti, etreliqua >Certe isti A _ merito quseritur quomodo in Deuteronomio hsec di-
sttnt qui propterea non meruerunt perire in deserto, cantur Moyse recolenle ac repetente quse gesta
quia nescierunt dexteram aut sinistram. Ecce jam sunt, cjim in Exodoubi primum hsec dicta narran-
dura cervice appellantur. Unde illud videndum est in tur, ita scriptum sit:« Et dixit Dominus adMoysen:
sacramento esse dictum, quod non istorum merita « Scribe tibi verba haec. Eteftim in verbis his, po-
commendata sunt. Nam ne quis existimet subito « sui tibi testamentum et Israel. Et erat ibi Mo.yses
istos vituperabiles factos qui merito fuissent ante < in conspectu Domini quadraginta diebus, et qua-
laudati, paulo post dicitur :« Memor esto et ne obli- « dragintanoctibus.Panemnonmanducavit et aquam
viscaris, quod exacerbasti Dominum Deum tuum in « non bibit, et scripsit in tabulis vefba testamenti
deserto ; ex qua die existi de terra iEgypli, donec < decem (Exod. xxxiv). > Cum ergo in Exodo ipse
venisti in hunc loeum, incredulus perseverabas in Moyses decem Jegis verba in tabulis, eadem verba
his quse ad Dominum pertinent. > Quod si quidam scripsisse recolitur; denique illud- quod in Exodo
eorum tales erant, quidam vero fideles et boni, sic cum transeunter tractaremus, et quid nobis in ea
non utiqueillis datur terrapromissionis, qui nesciunt differentia visum fuerit litteris mandaremus cur
dexteram aut sinistrara, ut hoc sic intelligamus, priores tabulse quaecontritae sunt digito Dei scriptae
quando oflenderint Dominum. Nam et Paires eorum B ] f eferantur, secundam tamen in arca tabernaculoque
qui mortui sunt, nec in eamdem terram intrare per- mansuram, ipse Moyses scripsisse dicatur. Itaque
missi sunt, tales inveniuntur fuisse, ut inessent per hanc differentiam duo Testamenta significata
quidam etiam boni: propter quod Apostolus, non esse ut diximus : ut in Veteri Testamento lex com-
omnes, sed quosdam eorum dicit offendisse, in qui- mendaretur tanquam op.us Dei, ubi homo nihil fe-
bus eorum peccata commemorat: « Similes quippe cerit, eo quod lex timore non posset impleri: quo-
estis parentibus vestris. > Ita evidenlius docet, ut niam cum vere fit opus legis, per charitatem justitise
ista scriptura Deuteronomii quod consequenter ad- fit, noii timore: quae cbaritas gratia est Testamenti
jungit et dicit: « Et in Choreb exacerbastis Domi- Novi.Ideo in secundis labulis homo legitur scripsisse
num. > Ubi certe illi exacerbaverunt, qui propterea verba Dei, quia homo potest facere opus legis per
de malo merito suo non sunt in terram promissio- charitatem justitiae, quod non potest per timorem
nis introducli. poense.Nunc ergo cum legitur in Deuteronomio de
CAPUT XV. secundis tabulis, ita dictum est: «Et excidi duas ta-
< bulas lapideas sicut priores, et ascendi in piontem,
Commembratib quomodo Moyses,quadraginta diebus < et duaetabulse in manibus meis, et scripsit in ta-
jejunans in monte Sinai, adeplus est tabulas legis. ,C « bulissecundumprioreinscripturam, decemverba.>
(IBID.)« Deditque mihi Dominus duas tabulas la- Non enim ait, et scripsi, sed scripsit: boc est, Deus,
« pideas scriptas digito Dei, et continentes omnia sicut paulo ante dixerat, verba Dei sibi dicta: Excide
« verba quse vobis in monte locutus est de medio tibi duas tabulas quemadmodum priores, et asceude
« ignis, quando concio populi congregata est. Cum- ad me in montem, et facies tibi arcam ligneam, et
« que transissent quadraginta dies et totidem no- scribam in tabulis verba quae erant in tabulis prio-
< ctes, dedit mihi Dominus duas tabulas legis fcede- ribus. Discutienda nascitur qusestio, quod utrasque
< ris, dixitque mihi: Surge et descehde hinc cito, tabulas, id est, priores et secunda*s,Deus hiclegitur
t quia populus quem eduxisti de JSgypto, deserue- scripsisse, non homo. Sed si ipso quoque in Exodo
< runt viam velociter quam demonstrasti eis, fece- verba Dei leganlur, ubi jubet easdem tabulas secun-
< runfque sibivitulum conflatilem,'et reliqua.) Com- das excidi a Moyse, nibil aliud invenitur, quam ip-
meffiorat ergo hic Moyses quomodo tabulas legis sum Deum se easdem promisisse scripturum. Nam
scriptas decem mandatis a Domino acceperit, et ita scr iptum est Exodi xxxiv: t Et dixit Dominus ad
inde narrat quomodo ob peccatum populi eas con- Moysen : Excide duas labulas tibi sicut et priores,
triverit, et qualiter iterum jejunans atque orans ™et ascende in montem; et scribam in tabulis verba,
^
impetraverit alias tabulas conscriptas. Sed hic na- quse erant in tabulis prioribus quas contrivisti. >Ex-
scilur non cohtemnenda qusestio. Seriptum est enim cepto itaque libro Deuteronomii, quaestionemutique
sic: (CAP.x.) « In tempore illo dixit Dominus ad etiam istam solus liber Exodi continet, quoniam
« me : Dola tibi duas tabulas lapideas sicut priores dixerit Dominus : « Et scribam in tabulis verba quae
« fuerunt, et ascende in moritem ad me; faciesque erant in labulis prioribus, > cum paulo post tegitur ,
« arcam ligneam, et scribam in tabulis verba quae « Scribe tibi verba haec. Etenim in verbis his, posui
< fuerunt in his quas ante confregisti, ponesque eas tibi testamenlum et Israel. Et erat ibi Moyses in
< in arca. Feci igitur arcam de lignis Sethim. Cum- conspectu Domini, quadraginla diebus, et quadra-
« que dolassem duas tabulas lapideas instar prio- ginta noctibus. Panem non manducavit, et aquam
« rura, ascendi in montem habens eas in manibus, non bibit. Et scripsit in tabulis verba testamenti
< scripsilque in tabulis juxta id quod prius scripse- decem- > Si enim superius, quod dictum est, <Scribe
< rat, verba decem, quse loeutus est Dominus ad tibi verba haec.Etenim in verbis his posui tibi testa-
< vos in monte de medio _ignis, quando populus mentum et Israel, > ad superiora pertinet, quod
« congregatus est; et dedit mihi eas, etc. > Nec im- Dominus ista praecipiebat, ut non in duabus tabulis
873 ENARRATIOSUPER DEUTERONOMIUM.— LIB. I. 874
lapideis .scriberenlur, sed in illo.libro legis, ubjj Aut ipsi sint inChj-isto justitia Dei.Nam et illic Apo*
multa conscripta sunt. Gerte illud quod sequitur, stolus ulrumque dicit, et Deum operari, et ipsos.
«Et erat ibi Moysesin conspectu Domini "quadra- Nam si ipsi non operabantur, quOmodoeis dicebat:
ginta diebus, et quadraginta noetibus. Panem non • « Cum timore et tremore vestram ipsorum salutem
manducavit, et aquaiti non bibit.-Et seripsit in ta- operamini? > Operafur _ergoille,. cooperaniur nos.
bulis verba testamenti decem, > satis manifeste dicit Nou enim offert, sed adjuvat Jjpnae yolunjatis ar-
eumdem Moyseu.intabulis hsec decem^verba scri- bitrium.
pslsse, .non Deuni: nisi forle violenter quidem, sed CAPUT XVI.
cefta necessitate cprnpellimur-,ubi dictumes.t, ;«Et Fransitus filibrum Israel ex Bereth in Musra, ubi
Aaron moritius esi et sepultus,
sefipsit in tabuiis yerba testaffienti decem, > upn
Mpysen subaudire, sed Beum. Supraenim.posijum (CAP.X.)« Filii aujera IsraeLcasti*ampverunt ex
est: « Et. erat ibi MpysesinepnspectuPomini,>,ula < Beroth filiorum Jacan in Musra,.-ubi mortuus est
Pomino in cujtiscorispectu erat Moyses,«qtiadraginta < Aaron ac sepultus. Pro quo sacerdotio functus est
diebus, et quadraginta noctibus panem non mandu- « filius ejus Eleazar, Inde venerunt in Gadgad, De
cans et aquam non.bibens,> scripta intelligantui' < quo loco profecti, castra metati sunt in Joljiabar
hsecdecem verba in Jabulis, sicut attte promiserat. B 3 < tjia terra aquarum atque torrpnJium_,eJ reljqua,»
Qupd si ila quidem est, illa differenlia duorum te- Quaeri potest quomodo dicafur in Deuteronomio
sJamenJorirai, quae.nobisvisa est in his vprbis, com- Aaron in Musra mortuus atque sepulfus,cumin Or
mendari potest, quando_priores ej secundas tabulas montein Numerorum libro, describatur esse defun-
seripsit non hoino, sed Deus. Verumtamen-illa cprte ctus (Nutn. XXXIII).Sed forsitan idem locus duo
dislantia non habef dubilalioneffi, quod.jjriores ta-" nomina habuit. Beroth enim filioj-umJachim in de-
bulas et Dominus fecit, et Dominus seripsit. Npn serto est locus, sicut Musra quo obiit Aaron, ut in
enim tuftc dictum est ad Moysen:.« Excide tibi duas libris loeorum Iegiraus, usque hodie ift decimo Ja-
tabulas, > sed ita potius dicitur : «.Et conversus pide ui'bis Petrse in riiontis vertjee. Gui rion dissi-
Moyses, descendit de monte, et duae tabulse testi- milia sentit Josepbus, in Antiquitatum libro quarto
mpLii in manibus ejus. > Tabulse opus Pei erant et ila scribens (cap. 5) : Dux-it,inquit, Moysespopulum
scriptura Dei est culpa in tabulis. Jam enim supe- per desertum et per Arabiam,- venitque ad locum
riusdixerat easdeni tabulas scriptas digitp Dei sip quem Arabes metropolim suam putant, primp qui^
loquens : tEt dedit Moysi, statim ut cessavit loqui deffiArchim nominatum, quse nuric Petra yocitatur.
ad eum in raonte Sina, duas.lapideas tabulas Jesti- Bic itaque cum esset excelsus mons, ascendens in
monii scriptas digito Pei, >_Ubi ej-goet taljulaeopus •^ ' eum
Aaron, Moysemanifestariteqtiiamoriluruserat
Dei erant, et scripfura earum digito D.eifacta,. Se- Tidettte cuncto exercitu (eraj.enim e diversolocus,
ctindas tabulas ipse Moysesjubetur excidere, uf ipsse ubi erat poptilus constitutus), exutus pontificali
cerie opere humario InleUigantur excjsse, quamvis «fola, tradens eam Eleazaro filio, adquam propter
eas Deus ipse scripserat sicut promisit cum juberet setatem ppntificatus advenit,, morluus -est popujo
excidi. Porro autem, sj diligentius attendamus, ideo eum vidente, ipso quidem annoquo soror videbatur
ulrumque dicttim esseitt secundis tabulis, quia et esse defuncta, cum vixisset-annis tribus-et, viginti
Deus facit per gratiam suarii opus legis iri homine.; et centum, etc. Defunctus est autem. secunda luna,
et homo per fidein suscipiens gratiam Dei, perfineiis inifio mensis, qui - apud Atheniettses quldem *Ez«-
ad testaraentuni novum, cooperator est adjuyantis To^fatuv, apud Macedonesautem Lochos, apud-He-
Dei. Ideo atitem in primis solum. opus Dei comme- brseos vero Sedebath, apud Romanos, nuncupatur
moratur, quia infidples non Cooperantur adjutorio Augustus. Cumqueluctus super eumpopuli Iriginta
grafiae; sed ignorantes Dei juslitiam, et siiam vp- diebus fuisset expletus, post hsec; cessavit. Sumeris
ierites. coristituere, justitiac Dei non sunt subjecli, igitur -Moyses exinde. exercilujn, yenit.ad fluvium
Unde illis Iex ad condemnationem valej : quod si--^ Arnon, qui de montibus Arabise descendens, et per
gnjficat contritio tabularum. Profecto non Cogiriiur -tptum desertuih fluens, in stagntim Asphaltiten
riolento intellectu subaudire, quod Deus scripserit, erumpit, dividens Moabitida. et Ammonitida. Hsec
ubi Scriptura dicit: <Et erat ibi Moyses in con- auteni terra est fructifera_ ej hominum. multitudi-
specttf Doraini quadraginta diebus ej quadraginta nem ibi nascentium alere copiosar
noctiiras. Panem non manducavit, et aquamnon bi- « Quamobfem non habuit partem Levi, neque
bit.EJ scripsit in tabulis verba. testamenti, > ibi « possessionemcum fralribus suis: quia,ipse Do-
Vjaldesonat*sGripsisse Moysett.-Sed ideo superius « minus possessioejus est, sicttt prpmisit Doffiinus
Detis se._promIsitscripturum, et in Deuterpnpmio .«-Deus tuus, etc. > Nisi per hanc tribum univer-
non soluffiitapromisisse, vefum etiam ipsescripsisse sum regale sacerdotium, quod adnovuro.jpertiiiet
narrajur, ut significetur,quod.ait Apostolus: « Deusi testamenlum, nullo modp visus esset dicere Homo
est enim qui pperatus est. in nobis et velle et ppe- qui ex eadem tribu non erat, Pars mea Dominus.
rari pro bona ypluntate> (PAJ7.II), hoc est, jn eis Et in alio Psalmo.: Dominus pars hereditdtis riiece
..uu.iex.fide gratiam suscipitint, et non suam justi- (Ps.al.xv). :. • ?-" <•'-''-''.
. tiam voliujt exstruere, sed justijise Dei subjecti esse,
PATROL. CVIU. 28
875 B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT.OPERUM PARS I. 876 '

LIBER SECUNDUS.

' sionem sedulo

CAPUT PRIMUM: 1A commendat, ctijiis laus non ex homi-
ae circumcidendis pfmpuliis cOrdis, et nibus, sed ex Deo est.
Prmceptum « Deus inagrius et Tpotens,terfibilis, qui non ac-
commendationepupillbrum ac viduarum, alqtie pe-
regrinorum, < cipit personam nec inunera. Facit judicium pu-
,. (IBID;)«JCireumciditeigitur prsepulium cordis ve- « pillo et viduae, affiat pefegrmum, et dat ei A-ictum
« stri, et cerviceffi vestram iie induretis amplius, « et vestitum. Ef vos"ergo amatepej-egrinos, quia
«- qtiia Dominus Deus vesteiy.ipse est Dominus. do- « et ipsi fuislisadyenaeirilerraJEgypti,et rellqua. >
i minoruffi,.etDoffiinusdominantium.» Hictamper Duo stint praeeepta cbaritatis, Dei viueiicet et pro-
legislatorem, tam spiritalis circumcisio quam veri- ximi. Per amorem proxiffii anior Dei gignilur. Et
tas Evangelii uobis eommehdata, exprimilur : boc per atoorem Dei amof proximi gighitur. Nam qui
est, cuslodia mentis et abstinentia rerum illicita- "' amorem Dei negligit, profecto diligere proximum
rum. Quid ergo pfseputii per hanc circuracisionem negligit. Et lunc plenius in ejus dilectione profici-
significatur, hisi aperte dicere : Postquam luxuriam ffius, si iri ejusdem dilectionis gfeinio, prius pro-
a carne exstinguitis, etianJ-stfperfluas cogitatioues ximi charilale laclamur. Quia affior Dei amorem
ampujate? Neirio sane cum circumcisionem praedi- proximi generat. Dicturus per legem Dominus: « Di-
care atfdierit, unitis solum membri audierit couti- jg ligespimitrium, > prsemisit dicens : « Diliges Domi-
nenljam imperari, quasi vel a fornicatione tutum, rium Detim tuum; > ut videlicet iti terra pecloris
vel Ucito matrimomo lemperanter utentem, vel vir- nostri, prius affioris sui radicem figerel, qtfatenus
virtu. pef ramos postmodum dilectio fraterna germinaret,
ginitate gloriosum exisfere, absque aliarum
tum aliectione suffieiat, et non omnium potius qtios Et rursum, ijuia amor Dei et proximi amore cale-
cofde vel eorpore gesfcaniussensuum castigalionem scat, tesfatur Joanries, qui increpat dicens : « Qui
praecipi, Nam et Moyses, mundissima Dei verba sus- non diiigif fratrem suum, qtfem videt, D.eum,quem
Et non videt, qijomodo potest diligere? > (/ Joan. ui.)
cipiens, incircuracisum se labiis querebalur.
Stephanus Judajis non credentibus : «Incifcumcisi, Quae tameii divina dileelio per limorem nascilur,
inquit,-cordibus et auribus, vos semper Spirittii sed in affectu crescendo perffiutatur. Saipe yefo om-
sancto reslitistis. i (Act. vii.) Ule ilaque vera circum-. nipotens Deus ut quanium quisque a charitate ejus
cisionemtiridaius esjj qui 'oblurat aufes .-stias ne au- ic proximi longe sit, vel in ea quantum profecerit
diatXsanguinem, et. claudit oculos suos ;ne videat liinolescat, rniro ordine cuncia dispeftsans, alios fla-
malurii; qui custodit vias suas ne delinquat in lingua gellis deprimit, alios successibtis fulcit. Et ctim
sua, et attendit sibi ne gravetur coj*ejus in erapula quosdam temporalitef deserit, in quorumdam Cor-
et ebrietate. Qui donec superest halilus in eo, et Q ( dibus quod malum lateat, ostendit. Nam plerumque
spiritus Dei in naiibus ejus; non loquelur iabiis ini- ipsi vos miseros insequunlur, qui felices sine com-
quitatem; qui lavat inter innocentes manus suas, et paralione coluerunt. Ctim enim quis positus in pfo-
ab omni via.mala prphibuil pedes suos; qui super speritate diligitur, incertura valde est utrum prospe-
onraia castigat corpus suum, et servituti subjicit, ritas ati persona diligatur. Amissio aulem felicitatis
omnique custodia servat cor suum, quoniain ex ipso interrogat vim dilectionis. Unde bene quidam sa-
vita procedit. Sed et ipsa bona aclio sua quae in abs- piens dixit: Non agnoscitur in bonis amicus, et
condito .est, cteeumcisione fion ininus indiget, ut non agnoscitur in malis iriiniicus. Ndn prosperitas
cum jejuno; oro, eleemosynani: facio, gloriam in- qiiippe amicum indicat, nec adversifas inimicum
trinsecus quaeram. Nam-si in arigulis platearum slo, celat. Quia et ille ssepe prosperitatls nostrae reve-
faciem demolior, tuba arite me cano, ut videar et rentia tegitur; et iste ex confidentia cbaritatis ape-
lauder ab hominibus, foris quidem circumcisus ap- ritur.
pareo; sed immundus in corde permanens, poenas CAPUT II.
insuper simulatse -sequitatisincurro. In exempluin Quod terrq proipissimiis.nmiesl sicut terra Mgypti,
videlicet Sicbemitarum, quf cuin palriarcharuiii cir- pldria alque irfigud, sed mohtosa ac aspera, decmlo
eumcisionein -iid.ereiittir imilari, quia non pb Do---p. exspeclanspluviam.
mini testamenlum, sed ob causam fecere luxurise, - (CAP.XI.)« Terra ad quam ingredieris possiden-
non modo acquisiere mercedes, verum lerlia die <dam, nott est sicutterr-a-yEgypti de qua exlsti: ubi
quaudo gravis yulnerum doior est, inter suse civita- « jaclo semine, et in-bortorum more aquam ducunt
iis periere ruinas. Tales namque oblili propheticse «irriguam; sed ffiontosaest ei cairipestrls, de ccelo
admonitionis, dircmncidiniini Domino, et auferte < exspeclans pluviam, quam DoffiinusDeusttius seffi-
- * per invisit, et-oculiejus in ea sunta principio an-
prseputia xordiurii vestrorura, ubi tempus resurre-
ciiouis ingruerit, evacuatis quibus confidebunt vir- «ni usque ad finem ejtfs. > Qtfid ergoterra: JEgypti
tutibus, sed in mortem niittentur aeternam. -Qtia- siguificat, nisi prsesehtis vitaj prosperitafenii quaein
propter et Apostolus abseonditam corde circumci- imojacetj cum superna riullo modo appeiit?Ulic
 877 ENARRATIOSUPER DEUTERONOMIUM.— LIB. H. 878
ergo in hortprum mpfe aquam ducit irriguam, quia ___. A ultimis incarnationis susemysterium facit. « Quando
carnales quique, qui prsesenlero felicitatem habere sederis in domotua, et ambulaveris in via, et accu-
anle omnia appetunt, in boc laborant, in boc lanlo < bueris atque surrexeris, sci'ibes ea super postes et
nisu cerfantes student, ut copiam rerum in hocmun- «januas in domotua, ut niulliplicentur dies tui etfi-
c-docurodpliciis possideant. Sed spirilalis Israelila, «liorum tuorum, in terra quam juravit Pominus
qui per ducatum Moysiegressus estde ^Egyplo, hoc « patribus tuis, etc, » Quid est qtiod praecepit Moy-
est, per magisferiura legis, didicit deserei'e cupidi- ses commendans verba Doriiini, et ail: « Scribetis
tatera terimarura voluplatum, ac per dispensatio- •- super limina domoruffi vestrarum > cum hoc secun-
nenj Jesu Christi, ferram repromissionis, aeternaevi- dum proprietatem nemo fecisse Israelitaftim eom-
dejicetvitaebeatitudinem, habiturum se credit, moii- memoratur vel legatur ? Quia nec quisquam potest,
losam et campestrem regionem ingreditur, sanctam nisi forte dividat ea per mullas parles doirius suse?
yjdelicet Ecclesiam, ubi altitudo virtutum, etmmi- An hyperbolica commendatio est, sicut multa di-
ditia bonorum existit. Quae terra de coelo semper cunlur?
pluviam exspectat, quia desursum gratiam desiderat CAPUTIII.
habere divinam; quain DominusDeus semper invi- De eo quod prohibetholocausta in omni loco Domino
sit, quia coelestiillam munere replel. Et oculiillius B - offerri, primitias, decimasque cotnedi, sed iantum-
sunt in ea a principio anni usque ad finera ejus, quia modo in loca quem elegeritDominus.
propiliatio ejus ab initio bonse volmitatis usque ad (CAP.XII.) « Cave ne offeras bolocausta in omni
perfeclionem boni operis usum vitse semper dirigit. . < loco quem videris, sed in eo qtiem elegerit Domi-
Unde Psalmista ait: «- Oculi Domini-super justos, et « nus. In una Iribuum tuarum offeres hosfias, et fa-
aures ejus in preces eorum {Psal. xxxm). >Tale eniffl « Cies quaecunquepraecipip fibi, et reliqua. > Quid
donura percipere cum ingenti desiderio, idem pro- autem est quod lex lsraelitas vetat in ojnni Joco ho-
pheta postelat dicens :« Misericordia ejus prseveniet locausta offen*e,sed in eo qiiein elegerjt Pprainus ?
me (Psal. LVIII).>Et item : < Misericordia, inquit, nisi ut per hoc amputet occasionem idoiis sacrifi-
ejus subsequatnr me, omnibus diebus vitse mese, ut candi. Ideo enim eis prsecepit in templo et in alfai'e
inhabilem in domo Domini, in longitudine dierum Domini hostias offerre, ut ubi religio infegra exis.fe-
(Psal. xxn). >Et item : < Unam petii, ait, a Domiho, bat, ibi et cultus congnitis eihiberefur, Mysliceau-
hane requiram: ut inhabilem in domo Domini, ih tem innuit nobis nullum sacfificium, nulluin piunus
longitudine dierum (Psat. xxvi). > Hinc etApostolus Deo acceplabile fpre extrs^ JEcclesiam catJjplicajn,
ait: < Deus enini qui operalur in nobis, et velle et; quia ipse est loeus quen. elegit Pojnijjus, ut ponat
perficere pro bona voluntate (Pliii. n). > C nomen suum ibi, ef habitet in eo, Utide et sequifur:
< Si ergo obedieritismandatis ineis, quseego hodie «Non poteris cpmedere in vppidis decimani frumpn-
<prsecipiovobis, ut diligatis DominumDeumvestrum, «ti et vini et olei tui,_primogeniJa arnieiitpruin,et
' < et serviatis ei in toto corde vestro, et in tota ani- « pecorum, et pmjiia quat,
yoverjs, ej primjfias ma-
« ma veslra, dabit pluviam terrse vestrae tempora- « nuum tuarunj; sed cpram Pominp D.eptup conie-
«neam et serotinain, ut colligalis frtiffientum, et; « des ea, in locp quem ejegerit Ppminus Deus tuus,
vinum, et oleum. > Qujd hoc loco per pluyiam, nisi « et tu et filius Juus, et fijia Jua, -seryus ef fanraja,
verba sacrae prsedicationis accipimus? sicut de san- 4 atque Lpyiles qui manet in uijjibus lujs ; et lsejs.-
ctis doctoribus ab offensa Judaea praedicatione sus- «J)ej'is, et reficieris coram Dpmijip Pep Juo incpn-
pensis, scriptum est: Mandabo nubibus ne pluanf; « clis ad quse extenderis manujn Juani. > Secjindum
supef eam imbrera temporarieanj, quia potu sapctsei Jrppplogiajn contradicit npbis sacya Sci-ipjura, iie
praedicalionisirrigaraur, cum vera humilitate aridi- comedamusin oppidis npsfjus decjmam fnjmenji et
tatem nostri cordis agnoscimus, Unde recte pef vini et olei, quia valde indignum est ut dona quse
Psalmistam peo dicitur: « Anima mea, sicut tprra. ex djyina largitaje percepta, ppmino Dep un.iyppsp-
sine aqua, tibi (Isa. LV).> His dpctrinae fluenfis jn- rjinj offerimus, pa npstris vjribusvel bepeyplentiae
fundi Propheta admonef dicens : «.S.ilientes, yepite P - ascribaraus. Qffertergo decinjam fiunjenli ygl yiiii,
ad aquas. > Qui dum extrema in parfe ssecuJi yeyjja yel plei in oppidis suis, qui vpl bpnam vplunfaJenj,
saiictae prsedicationis accipimus, quasi pluviajserp- yejgratiam spjritalenj, yel yjrttitunj ppemsuis me-
tina irrigamur. Qui ijimif-im serotiijsepj'setlicatipad ritis, vel pj'pprjae virtuti deputat, ej jnde graviter
nos.pervenif ex ejus sacj'ificip, qui per Psalmisfam Peum, pffendit, cujn .suamnon Dei laudem quaerit.
aif: < Eievafiomaijuujji mearujn, sacrificium yesper- JJle ei'go in loco Deo elecjo vota sua rite et ordinate
tinum. > Quia enim Redemplor noster juxla riJiiJjdi exsolyij, qui qued in se boni agnoscit,- hoe divinse
finem vim persequenljuin perfiilit, semetipsum pro giejati non suae yirtuti fribuit. .Affectusenim yerae
nobis sacrificiumdedit. Populo ergo repromjssioni.s Jjuniili.tafis atque innocentia;, absque dtfb.p Ioeus
terrajti infraltiro, pluvia teffipofaiieaet s.efplirja-pro- est quem elegit P.Qffiinus.Et qui in eo bonis-ope-
mitfifur, qupd nos factum spiritaliter jam videmus. ribus sftidet, nimirum Deo per gratum munus exhi-
Temporaneam quippe pluyianj dedit, quia ejectis bet. Inde lex jubet filium ac filiam, servum ac fa-
suis priQjretempore iegis jntellectum coiitulit. Seror mulara, atque Levitam, coram Dominoisetari atque
tjnainquoque pluviamfribujt, qttia pra.dicari diebtfS , reficere, quia geiieraliter ihoc praeceptum omnibus
 879 B. RABANIMAURIARCHIEP. MOGUNT.OPERUMPARS I. 880
constitutum est, ut huniilitatis et mansuetudinis vir- A. immolatis simulacrorum, et sanguine, et suffocalo
tutera coram Deo, hoc est in sinceritate et puritate et fornicatione (Act. xv). > Prselerea sanguinemqui-
mentis, ac sine simulatione conservent, alque in eo, dem, proprie homicidiura, omnem sanguinem, omne
quae bona possint, agant. Homo enim videt in facie, fraterjiumodiumintelligamus : quia qui oditfratrem
Deus autem inluetur cor. Illeque vere Isetatur, qui smini, homicida est, sicut Joannes scripsit. Dicimus
spiritali atque superno gaudio reficitur. Unde et ergo omnem sanguinem , injuslitiam dolosorum.
doctor gentium nos hortatur, dicens : « Gaudete in « Yirum enim sanguinum et dolosum abominabitur
Domino semper, iterura dico, gaudele. Modestia ve- Dominus, > et qusecunque proximorum noeet vitse
slra nota sit omnibus hominibus (Philip. iv). > Et per insidias quaslibet, ita ut homicidio sanguis com-
iterum • « Qui gloriatur, inquit, in Domino glorietur parelur, et propterea ab omni sanguine abstinere
(/ Car. i). > Humilitas aulem quam necessaria nobis oportet, scientes quia super animas, qusetalem san-
sit, Scriptura demonstrat, dicens :« Quanto magnus guinem comedunt, de quibus dicebat David, « Qui
es, humilia te in omnibus (Eccies. m). > Et Apo- devorant plebem meara sicut escam panis (Psal.
stolus : « Gratia, inquit, Dei sum id quod sura, et XIII), > faciem suam obfirmat Deus, videlicet Chri-
gratia ejus in me vacua non fuit, sed gratia ejus stus. « Ipse est enim imago Dei Patris, > quia qui
semper in me manet (/ Cbrin. i). >Hinc Petrus ait: B '. vidit Filium vidit et Patrein. Ipse etiam judex est.
« Humiliamini, inquit, siib poteuti manu Dei, ut vos «Sanguis enim eorum pro anima est; et idcircononde-
exaltet in tempore visitationis, omnem sollicitudi- «bes animam comedere cum carnibus, sed super ter-
nem vestram projicientes in eura, quoniam ipsi cu- « ram fundes quasi aquam iul sit tibibene et filiis post
ra est de vobis. > Hinc et ipsa Yeritas discipulos «te, cum feceris quod placet in ponspeelu Domini.>
admonet dicens :« Discite a me, quia mitis sum et Ergo ideo-sanguis dicitur anima esse carnis, quia
humilis corde, et invenietis requiem. aniraabus ve- vitale aliquid est in sauguine, quia per lpsum maxi-
slris (Matth. xi). >Et item: « Omnis qui se exalta- me in hac carne vivitur, cum in omnes venas per
verit, huniiliabilur ; et qui se bumiliaverit, exalta- corporis cuncta diffundilur. Ipsam videlicet vilain
bilur. Cave ne derelinquas Levilam,, omni tempore corporis, vocavit animam, non.vilam quaemigrat
quo versaris in terra, et reliqua (Luc. xiv). >Hac qui- ex eorpore, sed quae morte finilur. Cum ergo Dorai-
dem sententia lex Domini verbi ministros nobis ni prsecepto conslet carnein Jjrutorum animalium ad
'
commendat, quatenus procuremus ejus solatia de- esum hominibus esse concessum, sanguiuis vero
0bita,
qtiia sicut Levitseiu YeteriTestamento decimis, edulium interdictum, salva verilate historiae, secun-
atqtie primiliis, atque donariis quae Domino popu- dum mysticum sensum nobis inntfilur, ut quando
'ltisofterebat, congrue nutriebaritur, sic decet, utin G carnales homines a pristina conversatione interem-
Novo Teslaffiento boni subditi his qui sibi in Domino ptos, ad unitatem fidei et bonorum operum nobis
praesunj omni devotione deserviant: sicut et Aposto- consentiemus, nullo modo prioris vitse errores iu
lus Thessalonicensibus scribpns ait:« Rogamus au- usum nostrum convertamus, sed super tcrram ilios
tem vos, fratres, ut rioverilis eos qui laborant inter effundamus, id est, per confessionem prolatos, ter-
vos et praesunt vobis in Domino ; et monent vos, ut renae fragilitati depulanles, quasi indignos viris spi-
habealis" illos abundanlius in charitate propter opus rilalibus abjiciamus. Unde et Apostolusait ad Ephesios
illorum. Pacem habete cum eis (/ Thess. v). > Et scribens:« Hoc igitur dico et testificor in Domino,
alibi:« Communicet, inquit, is qui cateehizatur ver- ut jam non ambuletis sicut gentes arobulant in vani-
bo, ei qui se catechizat in omnibus bonis (Gal. vi). > tate sensus sui, tenebris obscuratum habentes in-
' Unde et Dominus ordinavit his
qui Evangelium nun- lellecium; alienati a vita Dei per Ignorantiam quse
tiant, de verbo et Evangelio vivere. estinillis, propter csecitatem cordis ipsorum, qui
CAPUT IV. desperantes semetipsos tradiderunt impudicitise, in
CbmmendatibLevilarum et interdiclibesus sanguinis. operationem immundilise omnis et avarilise. Vos au-
(IBID.)« Et si volueris carnibus vesci quas deside- .^' tem non ila didicistis Christum, si tamen illum au-
, «rat anima vestra, occides de armentis et pecoribus dislis, et in ipso edocti estis, sicut est verifas.in
c- « quae habueris sicut praecepittibi; et comedes iu Jesu :
deponere vos secundum prislinam conversa-
i < oppidis tuis ut tibi placet, sicut comeditur caprea tionem, veterem hominem, qui eorrumpitur secun-
| « et cervus, ita vesceris eis; et mundus et immun- dum desideria erforis. Renovamini autem spiritu
. « dus in commune vescenlur. Hoc solum cave, ne mentis vestrse, et induite novum hominem, qui se-
< sanguinem comedas. > Ego oportet mandati hujus cundum Deum creatus est in 'ustitia et sahctitate
eliaffi litteraturam custodire, et iiullatenus comedere veritalis. >
sanguinem. Hoc enim et Aposlolos invenies prsece- CAPUT Y.
pisse, quaudo de quibusdam Judaicis observationibus De probandis prophetis : ne facile credendum his qui
«jontentione in Antiochensi Ecclesia facta, ad eos vana prophetant, aui falsa somniant; et de non in-
-relala est qusestio, qui Iegem posuerunt, solventes cidenda carne, nec caivitiofaciendosupermortuo.
qusestionem hanc et definientes: « Yisuin est ergo (CAP.XUI.)« Si surrexerit in medio lui prophetes,
Spirilui sancto et nobis, nihil amplius imponere vo- « aut qui somnium vidisse se dicat, et praedixerit
bisoneris quam hsec necessaria.: ut abslineatis ab « signuffi alque portenlum, et evenerit, quod loculus
 881 ENARRATIO SUPER DEUTERONOMIUM.— LIB. II. 88S
« est, et dixerit tibi: Eamus et sequamur dees alie-JAet serici, et coecini, et omne lignum thyinum, et
<nos quos ignoras, et serviamus eis: non audias omnia vasa eboris, et omnia vasa ex lapide pretioso,
< verba prophetae illius aut somuiatoris, quia vos et seramento, et ferro, et marmore, et cynamomum,
«tentat Doniinus vester,et ut palam faciat, utrum et amomum, et odoramenfum, et ungueriti, et thuris,
< diligatis eum annon in toto corde vestro, et in tota et vini, et olei, etsimitee, et tritici, et jumentorum
« anima vestra. DominuffiDeum vestrum sequimini, et oviura, et equorum, et rhedarum, et mancipio-
< et ipsum timete, Mandata illius custodite, et au- rum, et animarum, et hominum. Et poina desiderii
« dite vocem ejus. Ipsi servielis, et ipsi adhaerebilis, animae tuae discesserunt a te : et onraia pinguia et
«etc. > In editione autem LXX ita habetur : « Si clara perierunt a te (Apoc. xvni). > Cunctas mundi
« autem surrexerit in te propheta seu somniator soiri- pompas, et ea quae vel sensibus corporis suavia, vel
« nians, et dederit tibi signum vel prodigium, quod externis sunt usibus commoda, deficere lugent. Spe-
«locutus est dicens : Eamus et serviamus diis alie- cies enim metallorum ad visum, odoramenla ad ol-
« nis, quos nescitis; non audietis verba prophetae factum, unguenta ad taclum : vinum, triticum et
«illius, et somniantis somnium illud quod tentat oleum, ad gustum pertinent. Jumentorum porro et
«vos Dominus Deus vester vos scire, an diligatis mancipiorum vocabulo caetera humanitalis auxilia
< Dominum Deum vestrum, ex toto corde vestro, et IB-perire quseruntur, doplici genere, ut dixi : quod de-
< ex tota anima vestra. > Hoc quidem interpretes ficiunt ista mundo moriente, vel quod misei*isuper-
Latini non ila posuerunt, scire an diligalis, quamvis stites eonim interitum, qui mnndi.gaudia morte re-
eadem sententia videatur. Yerum illud quod dictum liquerant, quasi suae civitatis ruinas deplorent.
est, scire, facilius ad illos refertur, ut sic accipia- « Filii estote Domini Dei vestri. Non vos incidetis,
mus: Tentat vos scire, ac si diceretur : Tentando nec facietis calvitium super raortuo, puoniam po-
vos facit scire. Ubi sane etiam voluit illa quae a di- pulus sanctus esDomino Deo tuo. > Carnem incidere
vinantibus non secundum Deum dicuntur, si acci- et calvitium super mortuo, indicia fuerunt luctus :
derint quse dicunt, non accipienda sicut fiant, quae in quo luetu nonnullae gentes habent consuetudinem
prsecipiuntur ab eis, quse coluntur ab eis; nec prae- secare corpora sua. Hoc Deus his quos in filiorum
ter suam potestatem Deus ostendit esse, quod ita nomine censuil, facere prohibuit. Sic enim afiligi
ista contingunt, sed quasi quaereretur cur ea per- super mortuos oportet, ut neG in faciem lsedat, nec
mitteret fieri, causam tentationis exposuit, ad cogno- corpus corrumpat, a quibus nos Paulus prohibens
scendam eorum dilectionem, utrum eam habeant ait: « Nolo vos ignorare, fratres, ut non contriste-
erga Deum suum, ad cognoscendam vero ab ipsis , mini, sicut et caeteri, qui spem non habent (/ Thes.
potius quam ab illo, qui scit omnia antequam fiant. rv).>Nam quodlibeteorum,quseprsedicta sunt agere,
Per totum enim istud capitulum, legislator contra non est spem habere re.surrectionis raortuorum, quia
idololatras agit, et maxime contra haereticos, prse- tanquam illis corruptis, semelipsos dissipant atque
cipiens unicuique fidelium ut caveat a deeeptionibus corrumpunt. Spiritaliter enim capilli capitis omnes
gentilium, atque seduetionibus haereticorum observet, numerati sunt. Ipsi enim judici ut patet et corda
et ut se separet a talibus, memor Dominici prsece- scrutanti, numeratse sunt omnes cogilationes no-
pti quo ait:« Si oeuius tuus scandalizat te, erue strse. Non oportet erro eas agitare quempiam vel
eum et projice abs te. Et si manus tua vel pes tuus concutere, sed nec offerte diabolo, quod faciunt qui-
seandalizat te, abscide eum et projiee abs te. Expe- dam, et de sensibus, id est, capillis crinem offeren-
dit enim tibi ut pereat unttm membrorum tuoriim, tes, sicut superius diximus.
quam totum corpus tuum eat in gehennam (Malth. CAPUT VI.
v). > Unde prsedicit poenam eis quse superveniet in- De mundis et immundis animalibns, et qum vesci vel
correctis et imposnitentibus; quoniodo eos gladius non vesci licitum est.
extremae ultionis interficiat, consumatque ignis per- (CAP. XIV.)« Non comedatis quae immunda sunt.
petuus omnem supellectilem eorum, hoc est, studia JJ j « Hoc est, animal quodcomedere debetis. Bovem et
et opera eorum. Civitas enim illa, quse errore rebel- « ovem, et capram, cervum et capream, bubalum,;
lis contra Dominum et aversa esse describitur, urbs « tragelaphum,pygargum, orygem, camelopardalim.
est diaboli: Babylon videlicet magna, cum qua re- < Omne animal, quod in duas partes ungulam findit
ges terrse fornicali sunt, et de cujus fornicatione bi- < et ruminat, comedetis, etc. > Primum enim scien-
berunt omnes gentes; in qna est habitatio daemomim, dum est quidquid a Deo institutum est mundum
et custodia omnis spiritus immundi, et custodia om- esse, et in ipsa institutionis auctoritate purgatum.
uis volucris immundaeet odibilis. Ad quam civitatem Quid ergo est? In animalibus igitur mores pingun-
pertinent omnes reprobi; cujus subversio per Joan- tur humani, et aclus et voluntates, ex quibus ipsi
nem in Apocalypsi ita scribitur : « "Vae,vse, civitas fiunt mundi vel immuiidi. Haec itaque munda esse
illa magna Babylon, civitas illa fortis : quoniam una dic-it. « Omne,inquit, quodhabet divisam ungulam,et
hora venit judicium tuum, et negotiatores terrse fle- ruminat in pecoribus, comedetis. > Quod eum dice-
bunt et lugebunt super illam, quoniam merces illo- ret, non pecora, sed raores hominum discernebat.
rum nemo emet amplius, merces auri et argenti, et Denique hi homines mundi sunt qui ruminaiit, qui
lapidis prejiosi, et margaritae, et byssi, et purpurae, in ore semper portant quasi cibtim prsecepta divina.
 883 B. RABANIMAURIARCHIEP. MOGUNT.OPERUMPARS I. 884
Iti ef uiigulam findimt, quia duo Teslameiita Jegis et. A stis iota in volutabro coeui. > Sed quod hic qusedicta
Evangeiiorum credenles, se firmo gressu ittiiOceiitiae, suiit addidit. Horum carnibus nou vescemini, nec
justitiseque statuunt. Item Judaei fuminant quidem cadavera contingetis, quia immunda sunt vobis, fiec
verba iegis, sed ungulam non findunt, hoc est, quod Camelttffi, nec ieporem, nec' choefogryllum, hec
nec duo Testamenta legis recipiunt, nec in Patrem sueffi inter munda judicavil. Nam camelus Scriba-
et Filium fidei suae gressum slatuunt, propterea im- riim et Pharisaeorum, tit diximtis, personam gestat,
mundi habentur. Hserelici quoque licet ungulam quj per superbiam slullitiaevitio notabiles sunt quae
findunt in Patrem et F.ilium credentes, et duo Te- cohtraria est sapientiae. Stullofum quippe est pro-
stamenta recipientes, sed quia doctrinam veritatis prium superbire. Lepus ut limidus, forliludini con-
in ore non ruminant, nihilominus innnundi sunt. trarius est; choerogryllus ut rapax juslitise; sus,
« De liis aufem quse ruminant et ungulam non fin- vita sordida vivens et immunda, casiilaii contraria
« dunt, hsec comedere non debetis : camelum, le- est. Horum carnes nec comedamus, id est, nec
« porem, choerogryllum. Quae quia rumraant et non quairi videntur habere virtutera, sequainur. In hy-
' < dividunt ungulam , immunda erurit vobis. Sus pocrisi enim illaffi et nofl ifl veritate
sectantur;
« quoque, quoniam dividit ungulam et nott ruminat, multo magis atitem fflorlicina eortim tangenda non
c immunda erit. Carnibus eorum non vescemini, D *•Rsunt, nec niahs eorum communicandum est aclio-
« et cadavera non tangetis. > (Ex Hest/c/M'o.)CameIus nibus. Ipsa enim hujusmodi proctil dubio moriicina
esl Judseus tumens per superbiam : quales Scribae vera sunt. « Haeccbmedetis ex omnibus qusemoran-
suritet Pliarisaei, ad quosdicebat Dominus :«Liquan- « tur in aquis; quaebabetit pennulas et squanias co-
«' ips culicem, camelum glutienles (Matlh. xxm). > t medite; quse absque perinulis et squamis sutit,
Ergo Scribae et Pharissei ruminaiilem comedunt, « ne comedatis, quia immunda sunl. > Intelliguntur
quia in Jegis lilterse gloriantur meditatione, et in perhaec hiqui ingentibus salvati sunt,utpote rege-
cultu sabbali purificationisque , et sacrificiorum , rieratioriemhabentes in aqua baptismatis. De quibus"
aliorumque similium. Ungulara autem non dividurit et Isaias dicit : « Ecce gentes quasi stilia situlse
ea quae ab eis comeduntur, neque diseernunt a spi- (Isa. xt); > sive, ut Septuaginta,«sicut aquaefflultse,
rilu litteram : et propterea eorum scienlia immutida getites multse. > Unde et eis conveniunt quaeseqtiun-
est. Tales sunt el qui leporem comedunt, et qui luf : Omne quod habet pennulas aut squaroas, tam
choerogryllum. Ruminanl enim et ipsa, sed ungulam in niari quam in flufflinibus et stagnis, comedetis.
non dividunt. Iu populari autem multitudine Ju- Eadeffi etiam his quse ex genlibus sunt de niedita-
dseorum, utrunique accipltur. Debilia quippe esse tiorte legis aliis praecepitpfsedicari vefbis. Vult eniffi
animalia iisec dicuntur, testante David et Salomone eos habere in meditaiione legis pennulas vitainqtie
utrprumque animalium debilitate. Sed Salomon qui- sublimera atque coelestem, sed expositiouem legis
deiii cum ait: « Lepusculus plebs invalida posiiit btilc simileni. Propter qiiod non petihulam liabet,
in petra ctibile sibi (Pwv. xxx). > David vero: sed perittulas eos vult habere. Quia atiteffl igno-
rpeira reTugiiimerinaciis sive ciioerogryllis. > Quo- rantia divince Scripturae gentes obtinuerat (non
rum unum esfvejox et fimiduni cum infirmitate, id eniffl susceperant legem neque prophetas, nec alia
est lepiis; aliiidauterodeiiile quideni sed rapax, atque irt eis scientia divina subtilioi'), ne ei'go boc niorbo
bestiaie, atque ffibftiferuhi dicutii, id est cho3i*ogi'}rl- peririahenti et perpeluo laboi*arent, squamas eos
lus. Quod omni quidem plebeio, niaxime aulem habere vult, quae facile auferunlur. Quia autem
'
Judseorum est in populo. De ijuibus dixit David: squamse temporalem, et quia facile careatur igno-
< Velpcespedes eoruin, ad effuiidendum sanguinem raritiam significant, demonstrans ea quae de Paulo
(Psdt. xiii). > Tiffiidi auferiiquantuni et infifmi filii" scfipta siiht in apostolorum Aclibus. Cum enim
Judseorum sint, vox divina ostendit cum dicit: felo judaico Ecclesiam persequerettir, facile caruit
< 'Vse cordibiis trepidis,' et hianibiis femissis. >'lii- zelP propter ignbfaiitiara, postquara cognovit quem
justiJia autem quantaet ferilas aptid eos efat, atidi ^j p(.fs6quefetuf VPeatus a Cliristo, et poslquam ei
Isaiam dicPnteiri :' Quoriioabfacta est'Jneretrix ciVi- ab Anania evarigelizaJtifflPst: « Nam squaffisBceci-
tas iideiis ple'na jtitiicii ?'Justitia' auterii habitavit iri dertiht' ab' Ocuiis'ejiiS,et liibx vidit. >'Ef-go in mo-
ea':':iiuric'.'atiieriiIiomicidse'(Isq. i). >'Pbst li"oss'tiefai' diito squdriiaftifi^siiperjaceljant itiglantespjighipP-
dicit esseiirimiiiidariJ, qiiia dividit uiigtilatii et ribn' rales igiibfantisy. Unde etiam cbnseqiieiiferlegisla-
rUminat. 'Qiii "efgosinf' qiii' seiriiuientur','ac pftijjlerfia tof"stfndidit':"
iiium'''6b'medefe' dicuriiuf. Peifum" 'expPsitPreiti 'et ":« Quidqtiid atitein pennulas atit squainaSiioii h'a-
magistftini siiscipe : etiiij quippeqiii Iiabet scieriliaiif « bet Portifflqiiarin aqtiis itipyehttif "etyivuiit, ab-'
diyin6f'um,''sed rion'ilia'bene' uiiliif, acliPnibtiSin-' «'biiiinabile ybbls efit et exs'ecfaiiau"iri-.''>'SiJiii'eiifm
«wngruis eam pdliiiit, vifaequeiriiriiiihdsesemelipsum qiiaedariipisciiiin genefa;' testani $rti pelle' habPntia/:
tfadidit, stfeni etiarit ipse appellaVit dideris': « Me- qftoi'tifflsquaffla auferfi hbri potest. Tale^ stirit qiii
Jius ftiisset eisiriori cbgiibscefe viafri jcisliliaequam, nec squaiiias iguofaritiseverbo Pei deponefe, neC
cogriita ea,'fetfb revefli a ifadilo sibi satictb man- ctilmeti spiritus siiscipere patiuntur: Hi et si' iti
datb (7/ Peii: "ii)."> Coritigit eriitti' iliis' res veri: raisrfinveniautuf-baptismatis, et si in fftiniiiiibus
Provefbii: < Cariis"reversus: a'd' voniituhi •stiurii, et polnTiehtia;'^bohiinabiles saati'rii; offlmlfas^qu-ar
 885 ENAKRATIO SUPER DEUTERONOMIUM.— LIB. II. 886
moventur in aquis et vivunt. Et ctiih vitam sortilii A tione ciborum, fines eis proprios dedit; Quos perdu-
sunt in baptismate, vocatiOhem taraen generatio- cens et terribiliores faciertS, non sicut de pecoribus
nemque corrupef unt_ dum pennulas et squamas noni et piscibus, etiam de his sciant. Ibi enim ait:
habent, suljlimemvidelicet \itam , cognitionemquee < Hsecsunt animalia quae comedere debetis de cun-
divinorum, quse ccelestis, sed cor csecum in igno- ctis animantibus tprfae; i et rursus : « Hsec sunt
ranlia detinerit, et proplerea iu bis quse sqtiamass quaegignuntur in aquis, ejyesci licitum est» Hoc au-
habent, non adnumeranttir. Intende autem qtiaiilaa . lem sunt, quae de avibus comedere non debetisj et
subliniitate sermonum, ut videlieet ffl&ximapef eosg vitanda vobjsi > Vere aboffiinalione digrtuni est, et
mysteria et adniirabilia significans Iegislat0f,utatur. valdfe inter illicita atqiie niffiis evitanda contiu-
Peniitilns eniffl et squamas CorijuriXit,qtiia queffi'- i. merandum, confemplatioiii vacantem quempiam ,
admodum piscibus tjiiibus stitit sqtiafflse, his suntt sponte tales habefe maculas, quales per dinuiheratas
oranitiiodo et petinulae, sie quibtis tenlporalis estt aves legislator sighificat. Ait ehim i-Aquilam et
squama. Et quapropter cito ea careri possit. His ett giypliem, haliaetum, et milvum juxta genus stium.
cognilio sublirais, et vita coelestis adjicitur. Horum_, Rapaccs et cibuffi alienum inale sectantes, qusesti-
qui non sunt tales, nec cafrieS coffiedere, sed hec2 bus injustis gatidentes5 pef praedicta sighificat. Quia
morticina larigere, tiec aliquaffl cotijufteliorietii dtti-'»B *» enini quidam inveniuntur iri Ecclesia inter eos qui
nino cum eis babere oportet. Quod lestatuf PaulUS;; putantur contemplationi operam dare, q^ui non
dicens : i Si is qui frater nottunattif; est fpfriifea- quemadmodum debent ad. hoc vacant, sed fftistra
tor, aiit avafus, aut idolis serviengj aut inalcdicus;; itiflantuf, atidi Paulum dicentem : « Si quis alia
aut ebriosus, aut rapax, cum hujusffiodi tiec Cibiini i docet, et non acquiescit sanis sermonibus Domiai
suffiite (ICor<r), > Aduller, aut avarus, aitt ebrio-. hostri Jesu Christi, et ei quae secundum pietatem
sus, aut detractoTj ttoti habet penftulas, aut vitaiha est doctrinae, superbus est,-nihil sciens,sed Ianguens
videlicet habens sordidarii et imffiutidam. Idolorum(i circa qucesliones et pugnas verborum, ex quibus
autem cultor, qui squamas iiofl frabetj ttOttcomputa- oriuntur invidiaa, contentioiies, blasphemiae, suspi-
tur. Duram quippe 6t itt ffioreni testae atqtie Itf- ciones malae, conflictiones hominum mente cor-
sanabilem habere videttir diyirioftim ignorahtiam. fuplorum, elqui a veritate privati sunt, existiman-
Alias neqtiaqtfatii ppslquam Deo- conjiirictus est, ul^ lium quaestum esse pielaiem (I Tim. vj). > Hos
tra serviret idolis. Pfsetefea noiandtfm est, qiiodj igitur significant ea quse hunc dinumerata sunt ani-
pisces, tpii penttulas squaffiarum Ii&Betif,- dare salttfss malia, victum ex rapina conquirentia. Quaedamau-
etiam super aquas soletit. Quid ergo pennalis pisci-. , tem ex his alias aves invadunt, et ex venationibus
^,
btis, nisi electae aniinse significanttif, quse pfofeClo a C earuffi nutritmtur. Alia vero in domos ingredientia,
SOlaein coelestis Ecclesise corpus tratiseurit? Quae e diripiunt quaerepererunt, ne quidem gerenlium obso-
modo yiftuttini peflfitllisifiiltse, saltiis dafe per cce,- niis parcentia : qtiibus sunt similes quidam qui pe-
leste desidefitiin sciurtt, tit supefnatn
coritemplatip- netraht domoSj et captivas dticunt mulierculas one-
nem appetant, quamvis in se ipsis iterura ex riior-. ratas peccatis; qtios Paulus arguit. Vultur rixis et
lali carne relabanluf, Soli efgo in electorum cor-_ bellis gaudet propter cadavera prseliorum, intan-
pore qtiasi cibus electus transeunt, qui in eo quod inii tum ut etiam sequatur exercilum. Non ergo oportet
imis desefvitiiit; aliqiiatido ad superna Coriscetidefe e aliorura casibus pasci alque nutiifi eum qui coft-
sallibus mentis sciunt ne semper irt pfoftradis Ciira- . templationi dat operam. GPryini genef is ergo ani-
rum lateaiit, et tiulla eas affibris sumffii, quasi li- malia sunt affectionis expertia : quod manifestum
beri aeris atffa cOhtirigat. Qui ergo febus tempora- est ex eo quod emissus a Noe, ex prima eum.corvus
lihus Pccupahttif, ttirie bene exteriOra
disponunt, avPlatione transgfessus est; Cui similis Judas circa.
cura sollicite ad iriferiora refugiunt, cuni
tiequaquaraa suum magistrnm et Dominum fuit. Struthio quaedam
fofas" peftiifbalionuffl strepitus dihgtitit, se
apud se-;. esl avis, sed vola.*?enon potest, totamque vitam
metipsos intus tfahquillitatis irt sittu requiescunt. ,.-txsuam circa terram occupat: quales Deo militantes
« Omnes aves mundas eortiedite, iffiffitindas tie__ et sseculi se negotiis implicantes. Nocluam verO
< comedafis. Aquilam scilicet ef
gryphem, et ha- LXS, glaucum dixerunt. Hanc agserunt in nocte
< lia-luffljmoa et vultufem, ac niihTito,
jtixta geiniss aculi esse visus, sole autem appafentej minus utili-
< suuffl, et omne corvini generis.
Strtithiofleflij ett tate octilorum frui. Tales stint qni legis giorianttir
< nocttiami et lafum, alqtie accipitrem juxta
genus3 contemplatione et scientia, luCem evangelicse conr
< sutiffi; herOdium, et cygntim, et ibiti, ac
mefgu-- versationis capere hon valentes. Larus animal est
< lufflj poirpbyrionem, et aycticofacein, OripCfota- - in utroque vivens, id est, aqua et terra. Qui sicut
< luffi, et chafadriuffi, sitigula iri geiiefe suo, Upti-- avis i volans quidem ; ut aquatile autem natat. Cui
< pam quoqtie et vespertilioneffi, et offiiie quod re-- non male comparantuf hi qui simul circumcisionem
« ptat et penriiilas habet, immundtim erit, hec co- venerantur et baplismas Ad quos Paulus dicit : « Si
« riiedetuf. > Nec Corum qui ad cOtttetaplativanii 'circuincidimini, Cbristus vobis nihil prodest (Galat.
Vacantyitahij itt hbe Iegislator ittdiscussatti reliquit;; v)-. > Accipiter",iriter rapaces aves est, habet autem
ged queffiadttioduiniri oblalione sacfificioftiffl pro- iquiddam aliud propter quod alegislatore ppsitus est.
pfiuuiiis legis cipWtiltini deputatj ita et in inquisi- Mahsuescit quippe et cooperafur ad rapacifatem;
 887 B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT.OPERUMPARS I. 8S8
*
quem imitantur hi qui mansueti quidem A'identur.A vam vitam pollicentur prsecepit; et propterea qui-
esse, et sensu tranquilli : sunt autem cum po- cunque. quidem volatilibus similes sunt, super-
tetttibus et avaris atque rapacibus. Nycticorax ani-• norum videlicet assequi contemplationem promit-
mal est quod in nocte tantummodo repit atque ope- tentes, quae ducit ad coelos, sed replilibus compa-
ratur, sicut sunt gentes, intelligibiles noctis operi- rantur terrae, et concupiscentiis operam dant, etiam
bus, quae sunt fornicatio , immunditia , spurcitia ,, si in quatuor pedes ambulant, id est si evangelicam
idolorum cultus, et his similia. Ibis et porpbyrio, simulat, quae dicit: « Non veni vocare justos, sed
quem LXX nominant pellicanum , cygnus et chara- peccatores ad poenitentiam; > et, « Non babent
drius, longi esse colli, trahereque eibuiri ex altitu- necesse sani medicum, sed qui male habent ( Luc.
dine terrae atque aquarum, dicuntur. Quse animaliai v): » a quo latro salvatus et adultera justificata
-imitari non debemus, nec de inferioribus evellerei est; qui plus debebant, plus diligere innocentem di-
cibum, sed de coelestibus. Hle siquidem contempla- cuntur, sed tamen, quia non secundum veritatem,
lioni vacat, qui ad superiora mente contendit, et; socialem amplectunturvitam, abutuntur autem com-
non solum intelligibilem cibum a Domino exspectat. passione praedicationis, pro suis voluptatibus im-
Unde ait Dominus :« Nolite solliciti esse animae mundi sunt atque abominales, ut pote qui in tali
vestrse quid manducetis, neque corpori quid in- B ] conversatione et in tanta scientia, turpem quam-
duamini. Scit enim Pater vester coeleslis, quia his dam ingrediuntur, et vitam immundam.
omnibus indigetis (Malth. vi). > Upupa lugubre ani- «Omne quod mundum est, comedite; quidqnid mor-
mal est auians quod luctuosum est. Saeculi autem «ticinum est, ne vescamini ex eo. Peregrino, qui intra
tristitia mortem operatur. Propter quod oportet <portas tuas est, da ut comedat, aut vende, quia tu po-
eum qui diligit Dominum, semper gaudere, sine «pulus sanctus Domini Dei tui es. > Omne mundum
inlermissione orare, in omnibus gratias agere, quia comedere praecepit,quia actionibus bonis et moribus
gaudium fruclus est spiritus. Vespertiliones circa honestisuti concedit. Morticinum edi vero prohibet,
lerram volant, ita ut pennis pro pedibus ulantur quia a mortuorum operibus abstiuere nos jubet. Quin
quando ambulant: 'quod tamen indignum est in eis potius peregrino dari consentit, quia a pagano et
qui contemplationi dant operam. Quorum enim est haeretico, qui a Christiana religione alieni et extor-
volatus circa terram, horum etiam procul dubio res sunt, quasi immundis et immunda projicit, cum
mens lerrenis occupatur. Non incredibilis ergo sis a sorde eos peccatorum abstinere nolle, conspicit.
nec dubites, quod etiam haec, quaenunc dinumerata Unde dicit Apostolus.« Omnia munda mundis : coiu-
sunt animalia, ad ostensionem, figurara eorum a qui- quinatis autem et infidelibus, nihil mundum (Tit.
bus abstinere debent contemplalioni vacantes, posuit, i).> Hine Salvator in Evangelio ejectos daemones
legislator. Sed inquies : Quomodo horum anima- ab hominibus permisit ire in porcos. Et discipulo
liuni non cibus, sed imitatio prohibelur, cum scri- pro sepultura palris petenti respondit:«Sine mortuos
ptum sit : ,« Similis faetus sum pelicauo solitudi- sepelire mortuos suos : lu autem vade el annunlia
nis; factus sum sicut nycticorax in domicilio? (Psal. regnum Dei (Malth. vm). >
ci.) »' Per aquilam autem Moyses ipsum significat CAPUT VII.
Dominum dicenlem ad Israel : Quomodo portave- De nmi cbquendbhmdbin lacie tnairis : et de decimis
. rim vos super alam aquilarum. Nam et prophetsei dandis, nec tmtdcri epbrtere prinwgenita bvium.
leonem Christum appellant. Leonem autem e di- (IBID.)« Non coques hsedum inlacle matris suse. >
verso esse Petrus apostolus dicit diabolum. Nec ta- Haedushic sub peccatoris figura inducilur. Proinde
men secundum hoc leo Christus, secundum quodl peccans non est coquendus in lacte.matris, id est,
diabolus dicitur. Absit a nobis, absit ista impietas. non est purgandus medioeribus tenerrimisque di-
Sed quia simul regnum nec non rapax alque immite: sciplinis Ecclesise, sed austerioribus prseceptis ejus
animal est. Cumque dignitatem laudabilem, vitu- sunt excoquenda peccata, cujus magna sunt cri-
perabilem tantum operalionem gerat, quod quidem , mina: ut qui per lascivise blandimenta se perdidit,
laudabile habet, hoc in Christo accipitur; quod au- forliori diseiplina se redimat.
tem viluperabile habet in diabolo, rapacitas, im- < Decimam partem separabis a cunctis frugibus
mansuetudo : quod et in aquila considerantes, sine « suis, quse nascuntur per annos singulos in con-
aliqua dubietate reperimus. Propter altitudinem « spectu Domini Dei tui, in loco quem elegerit, ul in
enim volatus ejus in Dominum, Moyses sumpsit. « eo liomen illius invocetur; decimam frumenti,
Propheta autem David lugens hominem in peccalo « vini et olei; primogenita de armentis et de ovibus
conslitutum, nycticoraci hunc sicut in nocte viven- < tuis : ut discas timere Dominum Deum tuum in
tem comparavit. Per pelicanum aulem ut pote per « omni tempore. Cum autem longior fuerit via et
animal amans solitudinem, figuravit eum qui forsani < locus quem elegerit Dominus Deus tuus, tibique
amicis desolatus est, ac cognatis aliorumque simi- « benedixerit, ne potueris ad eum cuncla hsec por-
lium societate destitutus. « tare, vendes omnia, et in prelium redigens, por-
« Et omne quod reptat et pennulas habet, immun- « tabisque nianu tua, et proficisceris ad locum quem
duiii erit, nec comedetur. » Ab omni mtuidos esses « elegerit Dominus Deus tuus, et emes ex eadem
peccato atque actione sordida eos qui contemplati- « pecunia quidquid libi placuerit, etc.» Quid est
880 ENARRATIO SUPER DEUTERONOMIUM.— LIB. II. 890
quod vendere jubet his qui longius positi erant a A praecepil, non ad eum locum referre ubi Dominus
loco, in quo tabernaculum vel templum Dei fuerat se voluit invoeari. « Et veniet, raquit, Levites, qui
constitutum, decimam frumenti, vini et olei, primo- non habet partes nec possessionem tecum, et pere-
genita quoque boum et ovium, nisi quod instruat grinus, et pupillus, et vidua, quae intra portas tuas
eos, qui in incolatu hujus mundi conversantur, et est, et comedet. > Hinc certe manifeste verum est,
longe snnt a perfectione sanctorum, nec possunt nee istam decimam Domini fieri voluisse commu-
asceudere cultum virtutum, neque vacare divinse nera ei qui offert et his quibus impendenda est, sed
contemplationi, ut bona, quse per divinam gratiam illis solis erogari eam jussit qui nihil aliud haberent
possint,_devoteac humililer agant, quatenus ex re- iu quibus praecipue Levitem posuit.
bus terrenis atque caducis, mercentur sibi prsemia CAPUT VIII.
selerna, el thesauros ccelestes. Unde Dominus dicit /)e remissiane anni sepiimi, et de serva cui auris
in Evangelio : « Thesaurizate vobis thesauros in subula perforatur.
coelo, ubi nec serugo, nec tinea demolitur, et ubi fu- (CAP.xv.) « Septimo anno facies remissionem,
res non effodiunt nec furantur (Malth. vi). > Et « quse hoc ordine celebrabitur : Cui debetur aliquid
alibi: « Facite vobis, ait, amicos de mammona ini- < ab amico, vel proximo ac fratre suo, repetere non
qaitatis, ut cum defeceritis, recipiant vos in aeterna B; < poterit, quia annus remissionis est Domini. >In
tabernacula (Luc. xvi). > Ibi enim epulandum est, hoc namque capitulo, pietas alque dilectio nobis
ibi Isetandumcum amicis, hoc est cum sanctis et maxime commendatur, ubi jubemur, perseptimi
electis et angelis, ubi coepta non cessabunt gaudia, anni remissionem, misericordiam et charilatem
sed in beatitudine permanent perpetua. « Anno ter- ostendere in proximis noslris pauperibus, quare fu-
« tio separabis aliam decimam ex omnibus quse na- turam remunerationem sperare debemus a Domino.
« scunlnr tibi eo teinpore, et repones inlra januas Unde et Apostolus nos hortatur dicens: « Bonum
« tuas; venietque Levites qui aliam non habet par- auteni facientes, non deficiamus. Tempore enim
« tem nec possessionem tecum, et peregrinus, et suo non deficientes, metemus. Ergo dum temptis ha-
< pupillus, ac vidua, qui inlra portas tuas sunt, et bemus, operemur bonum ad omnes, maxime ad do-
« comedent et saturabuntur, ut benedicat tibi Do- mesticos fidei (Gal. vi). >flinc ad discipulum scri-
« minus Deus tuus, in cunctis operibus manuum bens ait: « Exerce teipsum ad pietalem. Nam cor-
« tuarum, quse feceris. > In LXX autem editione, poralis exercitatio ad modicum ulilis est; pietas
ita habetur: « Post tres annos produces omnem autem ad omnia utilis est, promissionem habens
« decimam fructuum tuorum. Iu illo anno pones il- vitse, quse nunc est, et futurse (/ Tim. iv). > Hinc
< lud in civitatibus tuis. Et veniet Levita, quia pars ^ quoque ipsa Veritas in Evangelio ait : « Dimit-
< ejus non est tecum neque sors, et adveniet pupil- tite et dimittetur vobis; date et dabitur vobis.
< lus et vidua quse est in civitatibus luis : et man- Mensura qua mensi fueritis, remetietur vobis
< ducabunt et saturabuntur, ut benedicat te Domi- (Luc. vi). > A peregrino et advena exiges: a pro-
< nus Deus tuus omnibus operibus luis qusecunque pinquo repetendi non habebis poteslatem, etc. Pe-
< feceris. > Ex ista decima non dixit ut ipse man- regrinum et advenam appellat eum qui extra Eccle-
ducet cum siiis, ac per hos Levitis et pupillis, et ad- siam est et extra religionem Cbristianam. Cui est
venis, et viduis jussit eam impendi, sed obscure po- et propinquus, qui noster frater est, et intra Eccle-
situm est, quia non est distincta ista decima ab ea siam constitutus nobiscum unurii Dominum colit. In-
quam voluit cum Levitis in eo loco manducari, quera ter peregrinum ergo et civem ideo distantiam facit,
Dominus elegisset in templo suo. Sed in ea inter- ut intelligamus eum nobis propinquiorem esse in
pretatione, quae est ex Hebrseo, apertius hoc dislin- unitate fidei qui nobiscum manet quam illum qui
ctum reperimus. Ait enim : < Anno terlio separabis alienus cultu et ritu est a Christo. Etlicet erga om-
aUam decimam, ex omnibus quae naseuntur tibi eo neshomines justiliam observare debemus, erga
tempore, et repones intra januas tuas; venielque ._proximos tamen affectum mitiorem habere debe-
Levites, qui non habet aliam partem nec possessio-" mus ; profecto quia membra nostra 5tint et' in uni-
nem tecum, et peregrinus et pupillus et vidua, qui tate corpoi*isnostri et Christi nobiscum consislunt.
inlra portas tuas sunt: et comedent et saturabun- Unde eos ut nosmelipsos diligere debemus. Ideo
lur, ut benedicat tibi Dominus Deus tuus in cunelis subjungitur :« Et omnino indigens et mendicus non
operibus manuum luarum, quse feceris. > Primo erit inler vos, ut benedicat tibi Dominus in terra,
ipsum boc plenius est quod ait, «Anno lertio. > In- quam traditurus est tibi in possessionem. > Proxi-
telligitur enim uno anno interposito. In Septuaginta mis ergo nostris quantum possibile est, in necessi-
autem quod post tres annos dixit, incertum ;est tatibus ut nobismetipsis consulere debemus, quia
utrum _eos medios esse voluerit, ut quotoquoque exhibitio operis, probatio est dileclionis. Unde Joan-
anno fieret. Deinde cum ait: « Et separabisaliam nes ait: « Qui liabuerit substantiam mundi hujus,
decimam, > satis ostendit extra illam esse, quam et viderit ffatrem suum necesse habere, et clauserit
voluit eum ipsum qui offert manducare cum suis et viscera sua ab eo, quomodo charilas manet in eo ?
Levitis in eo loco quem elegit Dominus. Et hanc Filioii mei, non diligamus verbo neque lingua: sed
enim aliam decimam intra januas suas eiim ponere opere et veritate (/ Joan. iu). »
S91 B. RABANIMAURI ARGHIEP. MOGUNT; QPERUM PARS I. 892
< Cave nfeforte libi subrepat impia cogitatio, et A sunt si negligunt bona operariquae possunt. Illa ergo
« dicas iii cotde tuo : Appropiuquat septimus attnus in necessitate, hsec in voluntate est, unde ad Moy-
< feffiissionis; et avertas oculos a paupere fratre sen dicitur:« Si emeris servum Hebraeum, sex annis
< luo, liolens ei quod posttilat roututiih coniniodare; serviet tibi: septimo anno egredietur liber gratis, »
< iie clamet coritra te ad Doffliiium, et fiat tibi in et reliqua quee sequuntur. Hebrseus transiens inter-
< peccatum. Sed dabis ei, nec ages quippiam callide prelatur. Et servus Hebraeusemitur, quando unus-
< in ejus necessitalibus sublevandis, etc, » LXX: quisque, qui jam ab hoc sseculomente transiit, ser-
« Altende libi ipsi. ne fiat verbum occultum in corde vilio omnipotentis Dei subditur. Ille etenim Deo
« tuo iniquitas diceus : Appropriat aftnus septimus, vero servire appetit, qui ab boc saeculomenle trans-
< annus remissionis, et malignetur oeulus tuus in ire didicerit. Sic « Moyses transivit, ut videret vi-
« fratrem luum egenum, et non tribuas ei. Et excla- sum (Exod. m). > Sic David cum « videret impium
« mabit adversum te ad Dominum, et erit in te exaltalum super cedros Libani, transivit et.non erat
« peccatum magiium. » Magnificeocculium verbum (Psai. xxxvi); > quiainiquorum potenliam esse ma-
lioc dlxit, quod iiemo audet hoc dicere, qui potue- giium aliquid foitasse credimus, nisi ad permauens
rit cogitare. ideo noii esse muiuum dandtim indi- saeculum mente transeamus. Servus vero Hebrseus
genli, quoniam appropiiiquet anlius remissioriis, cum B 1 emptus sex annis servire praecipitur, ita ut in se-
Deus proptei' misericordiara utrumque prseceperit, ptimo liber exeat gralis, Quid enim per senarium
et coimnodari ctim quisqtie indigel, et remitli anuo numerum, nisi activae vitse perfeclio designatur?
femissioriis. Quomodo ergo misericorditer remissu- Quid per septenarium, nisi contemplativa vita, ex-
rus est illo anno quo remitlendum est, si crudeliter' primitur ? Sex annis servit, et seplimo egredituf li-
cogitai illo tempore dandum non esse, quo dandum; ber, qui per activam quam perfecte exhibuerit, ad
esl?« Cum efgo vehditus fuerit fiater luus Hebrseusi contemplalivae vitaelibertatem transit. Et notanJum
« atil Hebfaea, et sex arinis sefvieril libi, in se- quod gratis liber egreditur, quia hi postquam omuia
i ptiffio anno diffiittes eum liberuffi. > Hos emptosi fecerintj dicunt se inuliles servos. Eis procul dubio
tioii eo anno remilli voluit, queffi seplimtim qtiem- sicut ipsa activa vita fuit ex mtinere, ita erit ex
qiie observari oportebat ab omtiibus; sed annb se- gratia etiam contemplativa. « Ciimquali veste intra-
ptiino emptionis ejns, quotoeunqiie aritio illorum verit, cum tali exeat. > Quia omnino necesse est, ut
septiinus iste amius occtifferet. « Sin autem dixerit: unusquisque nostfuta iii hoc quod iueipit perseve-
i Nolo egredi, eb quod diligal 16 fct domuffi tiiahi, ret, atque usq^ue ad finem operis iii ea qua inchoa-
« et bene sibi apud te esse Senliat, asstinies subti- vit intentione.pefduret: ille quippe qui ad coritem-
« lam, et perforabis atireffi ejus in jantia domusi C plativam vitam transit, qtii in activa vha inlerttionis
< tuae, et sefviet tibi tisqtie iri seffipiterntiffi, etc. > suse vestem non mutaverit. Et sunt nonnulli qui
Quae de sefvo Hebrseo praecipiulitur, ut sex aiinis; priusquam omnipoteritis Dei servitio socientur, jam
seryiat, et dimittatuf liber gfatis, ne servi Ghri- bona operari diligunt. Sunt vero alii qui bona opera,
siiani hbc flagilareht a doffiihis suis, apPStelica au- poslquam ad servitium omnipotentis Dei venerint,
etofiias jtibet servos dominis stiis esse subditos, nei discunt. Qui ergo operalionem bonam, et priusquam
homeh Dei et doctrina blasphemetur, lllud enim ex ad Dei servitium veriiret habere studuit. Hebraeus
hoc satis coristat in ffiysterio praeceptum, quia et; servus cuai uxoi*eemptris est. Et plerumque is qui
pertundi suJitila ejtis aureffi ad postem pfaecepit;' talis est, potest ad coritemplativam vit-amtransire,
Deus, qui libertatem illain reciisaret. Pi^acipituf et lamen activam vitam non deserere, Undeetillic
eniiii ut Hebfseus ptief, si fofte in sefvituieffi deve- subditur : i Si habens uxorem, et uxor egrediatur
erit, sex annis deservial, septimo anrto yero liber simul. > Cumeo enim el uxor ad libertatem egredi-
liiiiittatur. Qtiod siegredi a serviltite noluefit pro- tur, quando is qui ad contemplationem pervenerit,
pier uxorem et filios, pcrforabitur auricula ejus, eti; etiaitt foris actionem boni operis quaprodesse possit
erit sefvus in ssecultim. Hoc de pfsesenti saectilo aliis, non rehnquit. « Si autem dederit dominus illi
noii dicilur, sed de futuro : quia in sex aetalibtis hu- I* * i uxorem, et pepererit filioset filias, mulier et liberi
jus saeculi servientes, septimo die aetefno sabbalo « ejus eruttt doffiini sui: ipse vero exibit cum ve-
iiberamtir, si lamen fioluefimus esse liberi dum « stilu suo, > Servo erapto dat doniinus uxorein,
adhuc in sseculo servimus peccato. Si atitem holue- cuffi praedicator quisqtie qiieinjure onitiipotenli Deo
riiffus, peffoTabiluf nobis atiricula in testimonitim -mancipaveritj bonse actioni conjungit. Nam et prae-
itiobedientise, et cum uxore et filiis nostris quosi dicatores doffiini vocantur -, sicut Elisseoprophetse
prsetulimtis iibertati, id esl, cum carrte et operibus; de praedicatore stio dicitur:« Seis quod dominus tuus
ejus, jugiter peccati servi erimus in aeternuffl.Sed tollatur a te ? Uxor vero emplitii servi fllios et filias
et aiiler lioC intelligi potesl. (Ex Gregofib.) Nempe pafiet, qtiandP ei bpna forteSvel leneres fructiis ge-
sciendum est quia cuiri acfiva vel coiiteffiplativa vita nerat. Sed mulier quse a demino data est, eidem
exDeisinl gfatia, utia riobis iu riecessitate est, al- doffiino cuni fiiiis reffianet; ipse vero servus exit
tera in voluntale. Qitis eriitii CPghoscensDomittum,, cuffl vestitu suo, quia bona actio Vel ejusdem bonse
nofl ejiis regriuin ingfedittifj nisi prius operetur actiortis friictus, prsedicatoris merCedi repulantuf.
Jjene? Sine contempiatiya efgo vita iutfafe rioti pbs*' IpseverOiii desideriistiiitttetitioneperdufatiSipersu-
gtjg ENARRATIO SUPER DEUTERONOMIUM,— LIB, ffi 894
pefnara gfaiiaffi adcotilehiplationem liber egreditur. A infirmitati: quia propriuffi est" hominis corrupli-
« Quod si dixerit servuS : Diligo domititifflrneum liilis et fragilis peccare; unde scriptum est:«Non esl
« et tixofeffi ac liberos, rtoii egrediar liber. > Ser- homo super terram, qui faciat bonum, et non pec-
fl
vus dOmiiiuffl suitni diligit, qtiando prsedicateris cet. > De domo auleni diem, quod possifflus nos a
verba sollicita menle custodit. Uxoreffl quoque peccatis coercere. Qusereiiduni est utrum quod Grseci
amans et iibefos liber egfedl fecusat, quando acti- dicunt trpWTOTOZK , nec Latine dici nisi primbgenita
vam vitara ejusqtie fructus diligens, tfansire ad con- potuerunt, in his tantum intelligenda sunt, quse na-
templativam fion vult, quia bona se opera habere iri scunltif ex malribtis, Ipsa enim proprie pafiuntur
ministerii sui servitute considerans, ad liberlalis politis quara gignuntur. Parere quippe est tstztsw,
qtiietem renuit transire. « Sed oflerat eiirii dominus quod est femina: tiude npmbtor.ov dicitur. Gignere
« diis, et applicelur ad ostium et posles; fet perfo- atitem esl p»ni, unde dicitur proprie Latine primo-
< ret ejus aui-effi subula, ut sit et servus iti Ssecu- genitus. Ex femiuis autem dabantur primitiva, id
« lum. > Dominus enim qui in acliva dispostiit vita est, quae prima pariebantur. Naroque gignebanttir
perdurare, a domino diis offerlur, quarido a prsedi- priffia a viris, si forte ex viduis, quaejam pepererarit,
catore suo anliquOiuin Palrum dictis iinbuitur, qtii gigiierentur. Noii enim aliter essent quae aperirent
uobis in via pffiriipoteiitisDei sacerdPles fuefunt; B . vulvaffi : quod proprie voluit esse lex eoi-tim, quae
atque ad ostinffi tabernaculi ducitur, ut de ingressu primo nata Domitio debebantur. Si ergo in his verbis
oeternitabernaculi aliquid audiat, etlremendi judicii distiiictio, non fruslra Dominus non dicitur a patre,
diem sublililer agnoscat, rie pef bona opera quaefa- ftovotoxof, sed povoyevns;id est, uiiigeriittis, qtiod
cit, placefe hominibtis appeiat, sicque auris ejus uriicus. A mortuis autem primogenitns quidem La-
subula perforatur, dum niens iilius timoris Dei sub- tine dicitur : quia non potuit Latinum vefbuin ita
tilitale percutitur, et verbi acuffiirie transfixa per coffiponi secundum loqueudi cortsuetudinem; Graece
omne quod agit, noverit ingressum regni seffiper Kponoroy.ogdicilur, iion irpunoyMii : tanquaffi pater
altendefe, et quasi ab oslio ef posle tabernaculi getiuefit sibi sequalera, creatura vero pepefefit. Nani
perforatam aurem portare. Qtii erit servus in saecu- qtiPd dicitur priinogenittis omnis creattifae,_qtioe ibi
Ium, ut esse post sseculum liber possit. Iti saectiium «fwtstozo? Grcece legitur, potest ita intelligi secun-
enini servus est, qui per activam vitam iiominibtis- dtihi novam creaturam, de qua dicit ApOslOltis:« Si
servire disposuit, ut post praesens sseculum ad liber- qua igilur nova crealura in ChristP, ex qtia illepfi-
tatem veraffl valeai pervenire, de qiiapef Paulum di- mitiviis est, quia primitivus ita resurrexil, tit jahi
cilur . « Quia et ipsa creatura liberabitur a servi- non moriatur, nec mors ei tiltra doriiiiieluf (// Cof,
tute corruptioriis, in libertatem gloriae filieruffi Dei' *- v). » Quod novaecreaturae, quse ift illo est fdtufum
(Rom. viii). > Tuuc enim vera in nobis libeftas erit, in fine proniiltitur, sed ista distinctio tion temere
cum ad gloriam filioruni Dei adoptio nostfa pervene- affirftianda, sed in Scfipturis diligenfius perscru-
rit. Nunc efgo ntih sbltiffl acliva in servilute fest, tanda est. Movet eniffl quomodo dici potuit in Pro-
sed eliam cotitempiatio qua super nos fttpiriltir, li- verbiis,« Primogenite, tibi dico, fili, > id est, ex ctijus
berlatem nieriiis rion obtinet, sed imitatur; ^tiia illa pefsona dictum inteHigatiir. Si enim Dei Paliis per-
quies ihtlma in aeuigmate videlur. sona ad Christura diciluf, cui sentenlise utrum se-
CAPUT IX. quentia consonent, vix asserere eunldem dici pritao-
De primogenitis sacrificandis Domino : nec operan genituffi quem unigeniltim, quia etiam nos filii Dei
debere iii primogehilo bovis. sumus. Unigenitum verOj quoriianl solus ille desub-
(IBIU.) « De pfimogenitis quse nascuntur in ar- stantia Palris, et Patfi coaequalis atque Coseternus
< mentis et ovibus tuis, quidquid sexus est mascti- . esl. Miruin est autem ulruni parere et gigriere evi-
< lini, sanclifieabis Domino Deo tuo. > Primogenita dentissimis docunientis sacra Scriptura distinguat.
sanctificare Dominojtibemur, cum priffiordia bouse « Non operaberis iri primogenito bovis, et:non ton-
volunlatis ae bonorum operiim Deo omnitiiti boiib-,j) debis primogenita ovium. » Qtiid per exhibitionis
rum datori applicare proecipimtfr nori nobis, qtiia , hujtis exemplum nisi vitam bene inchoaiiiium Moyses
qnidquid in nobis est boni, ejus nobis hoc dortum humanis occupationibus exercere prohihuiti In pri-
non nostrum coniulit studitim; unde per Jacobtira mogenito ergo bovis arare, est borisecoriverSationis
dicituf : « Oitine datum oplimuffi, et Omne donum primordia in exercitio publicae actiotiis Pstendere.
perfectum, desufsura est descendens a patfe luriii- Ovium quoque primogeniia tohdere; est ab occulla-
num(Jacob. i); > hinc et Paulus ait: « Deus enim tionis suae tegmine hutnanis oCulis inclioanlia bona
qui operattif in nobis et velle et perficere pro bona nostra denudafe. ln primogenito bovis operari pro-
voluntate (Pltilip. n). » Si quid autem leve est in hibemur, atque a pfimogenitis ovium detondendis
nostfa cogitalione aut maculam habet in convefsa- compescimur, quia et si quid bPtitim alque robuslum
lioiie atqtie sermone, vel claudum fuit in progressu ihcepimus exercere, hoc in apertum cititts nou de-
vel caeeum itt ignofantia mentis, atit bemus proferre, et ctim vita nostfa sifflplexquidem
bpefaljpriifS','
aliqtia paffe defotme vel debilej -non hoc immolare atque imiocuuffi inchoare dignum est, ut secreti sui
'DePjiaest-iion illi itiiptitafe^-sed-nostrse debemus velamina reliuquatj ne hoc humanis oculis quasi
- •* i_octt&-cefriiptuS';-^' •-u'-"•
895 B. RABANI MAURI ARCfflEP. MOGUNT. OPERUM PARS I. 896
subducto vellere ostendat. Ad sola ergo divina sacri- A ego dabo vtibis, et messueritis segetem, ferelis ma-
ficia boum primogenita oviumque proficiant, ut quid- nipulos spicamm, primitias messis veslrse ad»sacer-
quid forte simplex innocuumque incipimus, hoc ad dotem. Qui elevabit fasciculum coram Domino, ut
honorem intimi judicis in ara cordis immolamus. acceptabile sit pro vobis (Levit. xxm). > Ideo quoque
Quod ab illo procul dubio tanto libentius aecipitur, facere phase, lioc est, pascha a Domino jubentur,
quanto ab hominibus oecultatuin, nulla laudis ap- ut redemptionem eorum de jEgypto festivilate con-
petitione maculatur. Saepe enim novaeconversationis grua celebrenl: sic et nos per hoc exemplum in-
primordia adhuc ex carnali sunt vita commista, et struimur, ut qui per gratiam Dei de spiritali jEgypto
idcirco innotescere citius non debent, ne cumlau- liberati sumus, novum hominem induti, deinceps in
dantur bona quaeplacent, deceptus laude sua animus, novitate vitse ambulemus, consecranles Deo primi-
deprehendere in eis nequeat mala quae non placent. tias bonorum operum, ae religiossevitae gratum mu-
Primogenitumbovis accipimus in infirma aetate primi nus illi semper exhibentes, simusque semper memo-
nostri temporis, bonam operationem, in qua tamen res, unde appellata sifilla solemnitas phase, quod
arandum non est, quia cum prima sunt adoleseentiae nos transitum possumus vocare; scilicet ut de pejo-
vel juventutis nostrae tempora, nobis adhuc a praedi- ribus ad meliora pei*gentes, tenebrosam iEgyptum
catione cessandum est, ut vomer lingusenostrse pfo- B I derelinquamus, et ad terram repromissionis feliciter
scindere non audeat terram cordis alieni. Quoadus- pervenire contendamus. Quod sibi hoc vult quod ad-
que enim infirmi sumus, continere nosmetipsos intra didit, boves, cum immolationem phase vel pascbae,
nos debemus, ne dum lenera bona citius ostendimus, de ove tantummodo commendaverit, quam jussit ac-
amittamus: quia et arbusta plantata, si prius ini cipi ex ovibus, ex hsedis vel capris ? Quod mystice
terra radicata non fuerint, manu tecta cilius are- aceipitur propter Christum, cujus ex justis et pecca-
scant. At si semel radicem fixerint, manus tangit, toribus, est origo carnalis. Non enim ait ex ovibus
nec tamen ofiicit. Venti impellunt, nec lamen impel- aut capris, licet proprie non possint inteiiigi oves ex
lentes isedunt, et constructi parietes, si tamen im- capris, sed ne forte Judsei subaudiendum putarent
pellantur, eruuntuf, nisi a suo prius fuerint humorei caprum, si dictum esset, aut ex capris.
siccati. Mens itaque linguae, quousque ab humorei Dictum est autem « ex ovibus et capris. > Quid
!. ergo hic sibi volunt, boves ? An propter alia sacrifi-
pravitatis suse perfecte non fuerit exsiccata, aliense.
Jinguaemanu tangi non debet, ne prius quam plene.!. cia, quae ipsis diebus azymorum sunt immolanda?
percipiat, perdat soliditatem suam, ne impulsa ruat, < Non apparebit fermentum in omnibus terminis tuis,
ne velut arbustum sine radicibus, plus quam tolerare i septem diebus. > Hoc et a nobis modis omnibus, si
*
**
valet,' flatibus concntiatur et arescat. Ad exemplum fieri potest, elaborandum est, ut exeuntes a saeculi
ergo non sunt ostendenda, nisi qusefirma sunt. Prius ; hujus illecebris, non ambulemus in fermento veteris
etenim convalescere debet mens, atque ad utilitatemL maUtiaeet nequiliae, sed in azymis sincerilatis et ve-
proximorum postmodum demonslrari, cum jam nec; ritatis, quod est nova conversatio homiuis, relicto
per laudem elevafa corruat, nec per vituperationemi pristino homine cum sociis suis. Et illis quidem se-
percussa contabescat. Nam et si Timotheo dicilur :: ptem diebus mundus peragitur, istis qui semper in
« Prsecipe haec et doce. Nemo adolescentiam tuami suo ordine revolvuntur, et quotidie nobis agnus oc-
contemnat (/ Tim. iv), > sciendum, quia adolescentiai ciditur, et pascha quotidie celebratur, si fermentum
ejus ,jam inannis, non in moribus fuit, quamvis inL malitiaeet nequitise non habemus, si innovati nihil
sacro eloquio nonnunquam adolescentia, juventusi ex corruptionis veteris malitia delectemur. Nam
A'ocatur. Unde sciiptum est: < Lsetare, juvenis, ini quid est aliudfermentum nisi corruptio naturae, quod
adolescentia tua (Eccl. xi). > et ipsum prius a naturali dulcedine recedens, adul-
CAPUT X. terino rancore corruptum est ? « Et uon remanebit
de carnibus ejus, quod immolatum est vespere, in
Prmceptum de faciendb Phase Dbminb, in mense
nbvarum frugum. _ die primo usque ad mane. > Quia dicta majeslatis
(CAP.XVI.) « Observa mensem novarum frugum, , divinaeatque mysteria magna sunt sollicitiidine dis-
« et verni primum temporis, ut facias phase Dominoi cutienda, quatenus prius quam dies resurrectionis
« Deo tuo: quoniam in isto mense eduxit te Dominusi appareat, in hac praesentis vitae vocatione, omnia
« Deus tuus ex ^Egypto nocte, immolabisque phases mandata illius discutiendo et intelligendo, et ope-
« Domino Deo tuo de ovibus et bubus in loco quemi rando penelremus. Sed quia valde est difficile, ut
« elegerit Dominus Deus tuus, ut inhabitet nomeni omne agni eloquium possit intelligi, et omne ejus
« ejus ibi. > Mensem novarum frugum appellat pri- mysterium penetrari, recte in Exodo legitur: « Sed
mum mensem Hebraeoruin, qtii apud eos appellatur* si quid remanserit, igni comburetis (Exbd. xn). >
Nisan, pta, apud Graecos?KVW.6_-, et apud Latinos> Quod ex agno remanet, igni comburemus, quando
Aprilis. Ideo autem mensis novarnm frugum dicitur,, hoc de mysterio, quod incarnationis ejus intelligere
quia in eo manipuli spicarum, hoc est, primitise men- non possumus et penetrare, potestate Spiritus sancti
sis, a messore per sacerdotem Domino offerebantur: : humiliter reservamus, ut non superbe quis audeat
sicut in Leyitico legitur Dominum prsecepisse filiis> vel contemnere vel denuntiare quod non intelligit.
Israel:« Cum, inquit, ingressi fueritis terram quami Sed hsec igni cum tradat, Spiritui sajoctoi*eservat.
 897 ENARRATIO SUPER DEUTERONOMIUM.— LIB. H. 898
« Non poteris immolare phase in qualibet urbium datse legis in Sina. Sed hujus pentecostes, neque
-^ tempus neque numerus a populo Judseorum cuslodi-
t tuarum, sed in urbe quam Dominus Deus tuus ele- A-
« gerit, ut inbabitet nomen ejus'ibi. Immolabis au- tur, a nobis aulem cum contemplatione et ad Utte-
« leni phase vespere ad solis occasum, quando egres- ram custodilur. Planius enim legislator intentionem
< sus de ^gyplo es; et coques et comedes in loco suam demonstrare volens, ab altero die sabbati in
< quem elegerit Dominus Deus tuus : maueque con-• Levitico ntimerari prsecepit quinquaginta dies, Do-
< surgens, vades in tabernacula tua. > In una domo, minicum diera procul dubio volens inteUigi. Hoc
agnus paschalis edi jubetur, el in uno loco inmiolari enim altera dies sabbati. In hac enim resurrectio
phase similiter praecipitur, hoc est, in una Ecclesia facta est, quae hebdomades numerantur septem, us- \.
cathoUca. Extra illam aulem nemo rectepascha fa- que ad alterum diem explelionis hebdomadae. Domi-1
cere polest. Et ideo vetat legislalor in qualibet urr nica rursus die Pentecostes celebramus festivitatem, i:;
bium pascha facere, quia omnes congregationes, quae in qua sancli Spiritus adventuni meruimus: non
exlra Ecclesiam sunt, hoe est Judseorurti, hseretico- frustra eos septem hebdomadarum adventum custo-
rura, atque gentiiium, omni modo detestandse sunt. dientes, sed ut nos cognosceremus quia vetus lex
Vespereergo, hoe est in novissima-setate sseeuli, nihil sseculare, nihil Deus agere praecepitcorruptioni
quando verus Sol i.n passione occubuit, et quando T veteri proximum his qui eum cupiunt percipere, sed
B
JEgypliaca captivitas per Redemptorem nostrum de* novum sacrificium Domino tunc offerri jussit. Adve-
structa est, pascha legitimum et Deo gratissimum niens nanique Spiritus lotam noslram vitam reno-
factum esse, ejusque sanctionem omnes fideles tem- vavit, quando confirmavit Christi traditionem, et
pore prsesentis vitsefideliter debent observare: « quia slabilivit conversationem, quam in illis perfecit. Ait
pascha noslrum, Paulo lestante, immolatus est Chri- enim: « De meo accipiet, ut anuuntiet vobis. >
stus (/ Cm: v). > Et ideo debemus non in fermento Propter quod non in alia hebdomadis die advenit,
veleri neque in fermento malitise et nequitise, sedin •sed qua resurrectio facla est. Et manipulus intelligi-
azymis sinceritatis et veritatis illud. tempore morta- bilis oblatus est, ut et hocprobaret, quia nova conver-
litatis nostrae condigne ceiebrare. Quod autem dicit, satio quae nos reformavit liberando a corruptione
< mane cousurgens vades in labernacula tuaj > de- vetustatis, resurrectione Chrisli et saucti Spirilus
monstrat post peractum divinum servitium, in la- adventu correcta est. Manifeslat autem oblatio etiam
bore praesenlis vitae, inane resurrectionis futurse, itt ipsaspeciem hostise, quam prsecepit fieri, sicut aperte
taljernacula aelerna nobis migraiidum esse, et ibi scriptum reperimus. « Et sic, inquit, offeretis sacri-
«
quiescendum esse ab omni opere soluramodo, ubi . ficium novum Domino, ex omnibus habitationibus
laetaudumest de percepta retrihutione. Unde sequl- *^ < vestris. Panes primitiarum duosex duabus decimis
tur: «Sex diebus comedes azyma, et in die septima, < similse fermenlatse, quas coquetis in primitias Do-
quia collecta est Domini Dei lui, non facies opus. > . < mino, et sie offeretis cum panibus septem agrios
Septenavius ergo numerus propter sabbatum signi- < immaculatos, anniculos, et vitulum de armenlo
ficat futuram requiem, ubi jam nec teropus, nec « unum, et arietes duos. > Novum sacrificium di-
locus, nec ratio est operandi, sed in laudibus et cens, legis sacrificia et velera exclusit, evangelica
contemplatione condilbris, dignis quibusque perpe- autem pro iUis introduxit; deinde addens, « de ha-
tualiter vacandi. bitationibus vestris, > Ecclesiam significavit, eique
CAPUT XI. offerri, quae dicta sunt optavit. Neque enim dixit, ex
De Pentecostes celebralione ejusque cmremoniis. omnibus habitaculis, sed « ex habifaculis vestris
(IBID.)« Seplem hebdomadas ntimerabis tibi ab ea omnibus, » ut absolute aliquod habitaculum prseci-
« die qua falcem in segetem miseris, et celebrabis puum ostenderet, de quo ait David: « Beali qui ha-
« diem festum hebdomadarum Domino Deo tuo, ob- bitant in domo tua (Psat. LXXXIII),> Et rursum:
< lationem sponlaneam manus fuae, quam offeres « Unam petii a Domino, hanc requiram, ut inhabi-
< juxta benedictionem Domini Dei tui, ,etc. > Quae- tem in domo Domini omnibus diebus vitse meae
renduta quomodo pi'aecepit observari, quod ait: _T (Psal. xxvi). >Et pancs quidem primitiarum duos, id
Septem septimanas dinumerabis tibimetipsi inchoare est, legem et EvangeUum. Panes enim sunt cibum
falcem injicere in segetem. Iiicipies numerare septem animarum fidelium continentes. Sunt autem et pri-
septimanas; et facies diem feslum septimanarum mitiarum, sive, ut Septuaginta, separati: quoniam
DominoDeo tuo, offeresque ut valet manus tua quse- omnia quidem sapientia sunt prseputii: ab ea autem
cunque tibi Dominus dederit, secundum quod bette- quse exterior est, separati et conjuncti. Sunt ergo ex
\dieet te Dominus Deus tuiis, et epulaberis in con- duabus decimis similaefermentatae, ex doctrina quae
spectu DominiDei tui. Si enim ab universo populo perfectam Dei divinitalem et perfectam humanitatem
haec penlecoste visa est observari, nunquid omnes tradit. Nec aliter coqui, nisi per talem doclrinam
uno die credendum est falces jussos mitlere in mes- possunt,sed primiliarum sunt Domitto. Primum
sem ? Si auleni sibi quisque observat istam quinqua- enim Dominus legem perfecit, etEvangelium post
gesimam, dinumerans ab illo die quo faleem mittit, hoc docuit. « Audile, quia dictum est antiquis: Non
uon una est universo populo. Ula vero una est, quae occides. Ego aulem dico vobis: Omuis qui irascitur
computatm' ab immolatione paschse usque in diem' _ fratri suo sine causa, eril reus judicio (Maith. v). »
 899 B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT, OPERUM PARS I. 900
Conjunxit enim hic legem Evangelio, propter quod j^ ^ sapientiam saeculipoterit, et transitorium ejus nosse
ejtis prifflitiaedicuntuf. Qtiod et Lucas affirniatts/pfi-','. ef temporale. Intelligetidum qtioque est non solum
hiitias veras nobis ostendens, scripsit:« Primtimqui- hoc legislatorem significafe, sed et oportere oculum
dem sermonem feci de oranibus, o Tbeopliile, quae habere ad sseculum futtirum. Hoc efgo etperiiume-
coepit Jesus facere et doeere (Act. i). > Offeffe autem rum , et per taberriacuia sine aliqua dubitatione iri-
eis sepiera agnos anniculos, imraaeuiatos prcecepif, venies figuraturii. Quintadecima siquidem die, sicut
dona significaris qjiaesunt Spiritus. De quibus Salo- in Levilico scriplum est, inchoari festivilatem prae-
nion in Proverbiis dieebat: « Sapientia sedificavit cipitur. Ex septem atiteffi el octo, hic est numei*us
sibi doriium, Crexit coiuiiirias (Prov. ix). > Plariius compositus, quorum unus quidem praesens sseculum,
auteffi Isaias tradidit: « Et requiescit super eum altei* autem figurat futurum. Unde et festivilaiein
spiritus Doniiui. > Nec tacuit, quse vel cujus numeri septein diebus consummari praecipiens, alios rursus
essetit dbna. Subiritulitenini,«Spirltus.sapientise et dies celeberrimos atque sanctissimos commemOra-
itttellectus, spiritus consilii et fortitiidinis, spirilus vitj et nec eam cum septem posuit sed sequeritem, et
sciettfiae et veritatis, et implevit"ieu.m spiritus Do- semotam aliis sicut futufum sseculum. Sequilur qui-
jttitti. > Agrios autem, haec appellat dona, ad osfen- deni pfseseris, sed aliud hoc est. Post finitam ergo
iiOnem, quia Spiritus safictus uiium est cuta Christo, J3 jg messem omnium fructtim, solemnitatem tabemacu-
ie quO diclutij est: « Ecce Agnus Dei, ecce qui tollit lorum prsecepit agendam, et epulaiidum cum filiis et
eccata mtindi. Unde nemo pofest dicere Ciiristus filiabus, cum servis et aricillis, cura Levitis et adve-
esus, nisi in Spirifu sancto' (Joan. i)'. > Ergo non riis, ptipilUs ac viduis, quia post finitum botiorum
xtra ralioneffl ctim sepiem agnis, vituluni ex ar- operum actuffi, et post virlutum pluriffiorurii colle-
mento prajseiis continet oblatio, sed evidenter signi- ctum, Iaetandumlunc cum amicis et gaudendum esse
ficat illum ex armenfo, Abrahairi, Isaac, et Jacob, designat. Tunc vere quisque exsultabit de percepta
et David secundum carnem factunj. Huic arietes retributione, qui hic rettiiniscatur se largum fuisse
duos immaculatos conjunxif, excellentia mandafa et in muttere. Tunc vefe solemnitas
agitur tabernacu-
virlutes, quas velut alias oves, oporfet in his, ut pote lorum, ctim non' mutabilium, sed aefernarum posses-
intelligibilem iniriiicum ventilanjibus, ftiunimeji et sip conceditur manslonum. De quibus Salvator in
indemnitatem habere. Quse sunt autem baec? « Si Evangelio ait: « Iri dojno Palris mei multaemansio-
vis pei^fectusesse, vade, vende omnia quae liabes, et i nes sunt (Joan. xiv). > Et iterum : « Facite , fei-
da pauperibus, ej veni, sequere me (Mailli. x). > quit, vobis aniicos de mammona iiiiquitatis, ut, cum
Maximuni quippp riiandaltitiJ vendere qu?eijabet, ef defecejitis, recipiant vos in aelerna tabernacula
dare pauperibus, Maxirouin etiajp sequi CJji*jsfuni,G C (Jbati. xvi). > « Tribus vicibus per aijnum appai*e-
ut, Ctiffl despectu quippe possidejidi., etiam omnia « bjt ojnne masculinura tuum in cpnspectu Domini
agere secundum volunlajein Dojnini studeamtis, hoc < Pei ttii, in locp qupra elegerit. In sqlemnitate azy-
enlffi sequi. Haec ergo majjdata ej prppter imniacu- « jjipruin.etin golerouitate liebdonjadarum, et in
lafam vitajn ef perfeclain cpnscieiifiain, arietes ap- « soleninitate tabernaculorum. » Quidest quod, femi-
pellanfur. Quia arietes omni grege expellentiQres nis tacitis, de masculis lex mandat in conspectu Do-
sunt, horum sacrificia et Jibafio, scientia videlicet mini praesenfandis, nisi quia Crealor noster, quid-
et corfectio, odor suavitatis Poniino illi, de qua Pau^ quid molle, quidquid fragile et infirmum in nostra
lus dicebat: « Deo autem gratias, qui seroper triunj- conversalione reprobans, forlia virtutum opera a
pbat nos in Cbrislo Jesu, et odpreffiscientisenianifeslat' nobis exquirit? Nam si in fide Patris et Filii et Spi-
per nos, quia' Chiislibonus odorsuraus (IlCqr, n ).> ritus sancfi,pro aeternse mercedis adeptu, tempore
'\'.'._ 'CAPUT-XII.'"" yitse pfaeseritisbonis pperibus studiuni impendamus,
Debbservatimie mensis septimi, et de sblemnitate ta- masculi.nuro nostj__imsine dubio aple conspectuin
befnaculorum; et quoa tribus vicibus per antium
) omne masculinutn in. conspeclw Dotnini prmsentan- Pproini digne constifuimus. « Non apparebis ante
_ dnm est. , « Pominum vacuus; sed pfferet unusquisque secun-
(IBID.) « Splemnitatenj quoque taberjiacujorura •0 « dtjffi quod habueril, juxta benedictionem Domijii
« celebrabis per septem dies, quando collegeris d.e. ''" < DeJ sui, quam dederit ei, > In conspectu Dpraini
< arealua et tprcuIarifrHgestuas; et epul^beris in yac.utisapparet, qui pihij sectira de frucfu sui labor
l festivitate tua, tuet filius tuiiset filia, et seryusi ris pprjat.. Alius naroque adipiscendis honoribiis
< juus et ancilla, Leyites quoque et advetja, efpu- exsudaj; aliu.s roultiplicandis. (acultatibus sesfuat;
< pUlijs ac yjdu_i, qui intra pprtas tuas sunj. Sepfeni ajius,prQroerendis anhelat divitiis, Sed quia cuncja
i.diebusppnjiijp D.ep Jup.festa celebi^abis, in.ipcp jja_cquiiquis inpriens deserit, anfe poijjinum vacuus
I gupiji jelegpi^jjDoraijiu., ejc. > Septpni ei'gpdipbusi apparpt, guia secuui anfe judicgriJ jiiliil tulit. Hinc
fcgfiyitafejtt taberjii3„cjjjpjiiijjappellayjt. jQuiciinqjie! ergp per legero saluJirifer admonetuj' diceptehi:
oiihn? ijttabernaculpprpeseiJte.mpijdputjturjjijafe:- «Npn. apparebis jn coftspectu PQmini yaeti.tis, t
sJiyitEjtemiri,*p liajjere ej Jaetaii, propjer. fuJhri exr Qni eninj prpraerendsa vifaejnerceflein beiie ageudp
sj).ectatipijeinpptesj, Ef qjijcunque. scijquia si Jej> non providil, in i-sonspectu Ppmini yacuus apparpt.
rena jjpinus, Jjajbijajipnishtijus .^issplvajui', aed.jficatio.
. Hinc per Psajmisfam dicituf justis : « Veuientes au-
i.pn inauufg.cja etini jij cpelissuscjpjt, hic ;supej*aj*,e;';• tem .yejjjent in exsiijtatipne., portanles manipulos
901 . ENARMTIO SUPER PEUTERQNOMIUM,-LJB; II. 802
suos"(Psal, cxxy). i Ad examen quippe judicii poiv A j mus plantetur in templo, Nemps frondentes ai'bores
tautes inanipulos yeniunt, qui in semejipsis recta et iiifructuosse sunt,sola delectatipnevisus plaijtalse.
ppera quibus mereanlur vjfam, pstendunt. Tales sunt et gentiles, qui ratipnpijj suanj yerborttm
CAPUT XIH. decore componuiit, ut non convertant a viis , sed
jDeconstiluehdtsmagistrii alque jtidicibus in portis; delectent, atque jstiusmodi seduclione persuadeant.
etjwn accipiendispersmiisalque muiieribtis,et ju- NPSautem seeundum prseceptum Dei juxta allare
siisjudiciis faciendis. , . nemus non plantaraus, sed circa Domiriicamfidem
(IBID..)<:Judices et magisfros constituas in omni- nihil infructuosis verbis, nillU audienlise ssecularis
« bus porjis, tuis, quas Dominus Deus Juus dederit illecebrarura coniponimus, sed sola purilate veritatis
.«4ibfper singulas tribus tuas. > Ut adyenientes un- scienliam praedicationis tenemus. , Hoc nemiis in
diquej.statim in introitu civitatis judices ef magi- praedicalionesapienliae plantare vitabat Apostolus,
stros paratos inyenianl, a quibus justa judicia.acci- cum dicebat : « Etloquimuriion in doctis sapientiaj
pianl. Mysliceautem Ecclesiarum prjncipes adpionet, humanse verbis, sed in, doctrina spirjtus et virtule.
uf in porlis, hoc est, appstplpruffiPt in prophetarum Non immolabis DominODeo luo bovem et oyem , in
dictis cpnsislant, judiciaque justa secundunj divinse, quo est macula, aut quidpiam vitii: quia abomina-
legis inslifula siijgulisquibusquejinpeiidaijt,veritatem B ] tio est DominoDeo luo (/ Cm: i).-> -Oinjiemmacu-
obseryent, ayaritiam cayeant,ne forte, si per menda- lam intellige orone peccalum, quod ubicunque fueril
cium aut cupjditatem ipsi a verp deviaverint, abomi- inventum, deformitatem parit. Et ideo oblatio Do-
aabiles coram oculisDei fiant. Ujjde sequifur: tMon niini, sive in quolibet fortiter operahtij quem signi-
accipies personam nec muijera,quja nju.neraexcaecaut ficat bos, sive in siroplicitale ambulanli;-qneni de-
< o.culos •.apientum, et mutant yerba justoruro. > signat ovis, bonum est, ut sine peccali coritagio fiat,
Non hoc dicit quod veraciter sapientes et justi per quiaomne peccatum conlrarium est verilati, et ejus
munerum cupidilatemsubverlantur, sed quodilli, qui «ocietas non placebit justitise. *-
videnlur sibi esse sapie.nteset juslU.ssepius.coiTuant. CAPUT XV.
Ad quos propheta loquens ait: « Vae, qui sapientes De
apastalis qui, Deum relinquentes, servieruht diis
esiis in oculis vestris , et coram vobismetipsis pru- alienis; et duobtis vei ttibus testibus in causa sin-
dentes (ha. v), > Hinc pei* sapienliam dicitur: . .gulorum adhibendis senyper, ...
. Sunt visequae videntuf ab honiinibusjustse: jio- (TBJB.)« Cttm reperii fuerirtt apud te inlra uriam
yissjroa auteu eoruro deducunt usque ad pfofunduni < portarum tuaruni, quas Domirius Deus tuus dabit
inferni {Pr.bv.iv). > Hiiic Saly.at.oi':in..Eyangelio ta- « tibi, vir aut niulief qui faciant lrialum in conspe-
p
libus joquitur. dicens : ' Vae yobi_i,qui justificalis '' « clu Domini Dei tui, et transgiediarittir pactufti
vps.coram-honiinibus : Deusaufera- jiovit corda ve- * illitis,.ut vadant et sefviant diis alienis, et adorent
,.s.lra(Ltic, xvi). >. Nara qui vere sunf sapientes et «eos, elluiiam et ortnein inilitiam eoeli, quoe non
justi, Jiunquani prseponunt res caducas veritali at- « praecepi, etc. » Tota lex Domini erforem et idoio-
que jusiiliae, sed in omni tenipore student in aequi- latriam maxime detestatur, et ubique eam evertit:
tale permauere,« Juste quod justum est perseque- quia maximum soelus estdivinum UQnoremimpen-
< ris, ut vivas eJpossideasterram,.quan-i D.ominus dere creaturoe, quod faciuntgentiles, sive eliam mali
< Deus tiius daturus est tibi. > Injuste quod justuin catholici, qui licet credulitate ab uniiatfe Ecclesise
.est exsequifur, qui-ad defensioneni justitise npn vir- nbn recedant, tanjen vitiis variis dediti , magis in-
tulis .seinulatione:,sed ampre prsemii temporalisex- • -veniuntur per cupiditatera terrenam *servirediabolo
cilatur. Injuste quod justum est exsequitur, qui quam per bonorum operuffi abundantianj militare
•ipsam-,quam prcetendit justifiam, vendere minime Deo. Hos eniffi Iapidibus obrui pfeecipit,qtiiadistri-
veretur.J_usle.ergojustum exsequi, estinassertione Cta senlentia damnandos esse prsevidit: « iii ore
jusliliae eaindera ipsato juslitiaffl?quaei'ere.. -. •duofum vel trium Jesliuffi,peribit, qui interficie-
•CAPUT-XIV. '"•'-, -T)ttir. > Quid est qnod in pre duoriuiiyel trium te-
•
Denbn plantandb luco juxta dllare Domihi, nec sia- stium perire dicitur,lqui noxjus est, nisi quia alle-
tuis-cbhstituendis, nec maculbsis unimani\bus im- stationem legis et prophetarum atque evangeiiOrum
:. molandis. .. esse.coiivincilur^qui divinaecullurse indevOlus esse
(IBID.)< Non plantabis lucum et omnem arborem reperitur. Unde Saivator in Evangelio ait: « Sermo
<juxla altare DominiDei tui; nee facias sibi atque quem locutus suro yobis; ipse jtidicabit eum in uo-
< conslituas statuam,quaeodit Dorainus Deus luus, > vissinio dje. > • - L
Per hsecDuoTestamenta amputat occasionem idolo- - CAPUT'XVI. -
iatriae, quam gentes solebant agere, ih lucis et de- Qttodjudicia difficiliaad sacefdolesrefetenaa sint, el
Jubris simulacra sM constituentes, et idola adoran- quo.dinobedienlesmbrtemuijqrid\sini, >.
; tes. Mysticeaulera juxta altare fidei prohibet om-
"(GAP. XVH.)« Si difficile et ambiguum"apud te
neiu infruclttositatein oliosi serttionis, seu pravoftiffl « judicium esseperspexeris jnter satiguinem el san-
operum,et obscurilateffl igriorautiae stattiere; taec * guinem, causam et catisattij lepram et hon lepram,
- ficliOriemaliqtiamfalsitatis' atque errofis permiltit -«et judicum intra portas tuas videris verba va-
.veritafi fideicaUiohcaeassociare. Ititerdicitur ne lie- < riari, surge et ascende ad locum quem elegerit
 «903 B. RABANIMAURIARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS I. 904
< Dominus Deus tuus;:veniesque ad sacerdotes Le- A ait: Non multipiicabit sibi uxores, ut hon discedat
« vjtici generis, et ad judicem qui fuerit illo in tem- corJejus; et argentuin et -aurtim rion multiplicabit
« pore; quseresque ab eis qui uidiCabunt libi judi- sibi valde. Uride qusefitur utrum David contra hoc
« cii vefilatem; et-facies quodeunque dixerit, qui praeceptumnOn fecefit>"norienim unam habuit uxo-
« praesunt loco quetat elegerit Doniinus, et docue- rera.-Nam de^aloffipne manifestum est-quod trans-
< runt te juxta legem ejus,etc. J Hac sententia le- gressus fuerit hoc pfseceptum, et ih feminis, et in
gislator fitum doeet ecclesiastici ministern, tit sa- auro, el in argento. Sed hinc potius intelligituf per-
cerdotes et prsesiiles ^Ecclesiarum Dei, judieia ee- uiissumfuissef egibus,tit plures haberent quaffi uham.
clesiaslica'secundum potestatem sibi datam a Deo MtiltipIicaTeenliri prohibiti sunt; qtise prPhibilio non
l-evercnter agant justeque discernaiit causas et actus habet transgressionem, si paucsefueriftt, sicut Da-
singulorum.";Hocmaxiriie Comfflendat,ut ipsa judi- vid: fueruttt, non autem multse sicut Salomori:
cia non secundum"sua libera quisque, sed secundum quamvis ctira addidit, « ut non discedat cof ejuSj >
legis Domini agere sludeat decreta; nee ob graliam hoe magis videtuf praecepisse, ne mtiltiplicandoper-
sive ihjuriam eujuslibet suscipiendo personam mu- veniat ad alienigeuas feittittas, per quas factuffiest
tet sententiam, sed in omriibus rebus legis Domini in Salomorie, tif disoedefeteor ejus aDeo. Multipli-
observet justitiam. Et qriia necesse est ut subdili:B catio tamefi geftefaliter ita prohibita est, ut efiam
quoque magistrorum conseniiant disciplinse, inobe- si ex Hebraeis sblis eas intilliplieasset, contra hoc
dienlibus ac superbiefttibus mox quse eos obsequatur praeceptumfeeisse inefilo argui-pbsset, Quodautem
pcena,.demonstratdiceiis : « Qui autem superbierit utique Deuteronomium ei scribi jubet, et legi om-
« nplens obedire sacefdotisimperio, qtii eoiempore nibus diebus, ostenditetimuoh superbiendo stia se-
« ministrat Domino Deo tuo, decrelo judicis niorie- qui debere libita, sed humililer divina servare prae-
< tur ille: et auferes malum de niedio tui, et reliqiia. > cepta.
Morietur, inquit, homo, qni obedire noluefit sacef- CAPUT XVIII,
dolis imperio : ipsius .videlicet sacerdolis imperio, De sacerdatibus et Leviiis, quod tion debeant habere
qui secundum ordi.nemMelchisedechsacerdos factus possessibhes ac sortes suas inler cmteras tiibtis,
in seternum, pastores, hoc est, vicarios suos consti- sed.ditataiibnibus Dmnini sustentari.
tuit regere Ecclesiam quam aequisivit sanguine (GAP.XVIII;)t Non habebunt sacerdotes et Levitae
ysuo, ut pro ipso legatione functi Evangelium in toto < omiies, qui de eadem tribii sunt, parteta et lisere-
orbe praedicarent. Qui quanise auctoritatis sint ipse « ditatemcum reliquo-Isfael, quiasacrificia Doniini
demonsirat dicens : « Qui vosaudit, me atidit; et « et oblationes ejus cOmedent, et niliif'aliud acci-
' <
qui ybs spemit, me spernit. Qui autem me spernit, '•" •pient de ppssessioiie frarfum suofura. Dbriiinus
spernit euni qui me misit {Luc: x)...> Dignum.est c"enira ipse ;est hsefeditaseoruiii, sictit locutus est
ergo, ut^uae damnationis accipiat sentenliam , qui « illis. j-"Et inVeterieliriRovoTestamenlominisiris
non metuit contemuere Divjivitatispolentiaffi. altaris et servitoribus templi Dominiraattdatum est,
GAPUT XVII. de oblatiottum iargilale et -decimafuin dato ttutfi-
De conslituendo rege super Israelitas a propriis et mentum habere, nec terrenis possessionibus conces-
non ab extemis, .etjure regislegilimo. sumest eis adipiscendis], uUo fiiodo inhiare. Unde
(IBID.)"«Cum ingressus fueris terram quam Do- Dbminus in Evafigelio aposlolis et praedicatoribus
« minus Deus luus dabit tjbi, et possederis eam, ha- Evangelii praecepit, diCens: « Euntes autem praedi-
« bilaverisque in iUa, et dixeris: Gonstituam super cate dicentes, quia apprQpihquavitregnum cceloiuini.
. < nie regem,.sictit habeut. omnes per circuituffl pa- Iiifirmos curate:, inortuos suscitate, leprosos mun-
« tiones; eum.constitueSj queffi Dominus JDetistuus date, daeffionesejicite : gratis aecepistis,-gratisiJate.
« elegerit de riumero fratrum tuorum. Non poteris NPUte possidere. aufum et argentuin, neque pecu-
< altefius gentis homineffl regem faeere qui non niara in zottis vestris, non peram iu via, neque duas
«~sitfrater tuus. >Quapripotest ctir displiCueritpo- tunicas, neque caleeameijla, neque virgam. Dignus
ptilus-Deo, quando regeitt' desideravit, >cum hic in- -D esteriim operarius mercede sua.vel cibo suo (Matth.
veniatur esse permissus. Sed magis iiic intelligen- x). > Hinc Paulus Corinthiis loquens : « Nescitis,
duni est niefito, non fuisse secundum voluntatem inquit, quoniam qui in sacrario operantur, quae de
Dei, quia fieri hoc non prsecepit,sed desiderantibtisi sacrario sunt edttntl ef qui altari deserviunt, cum
permisit; verumtamen, prsecepil, ne fieret alienus,i «ltari pafticipantur? Ita et Dominus ofdinavit his
sed frater, id est, ex eodem populo indigena, nonL qui Evangelium annuritiant, de Evangelio vivere. >
alienigena. Quodnon poteris, intelligendum est -.noni Hinc et ad Timolheum scribens ait: < Nemo mili-
debebis. « Gumque fuefit conslitutus, 11011 multipli- tans Deo, implicet seuegoliisssecularibus,utei pla-
« cabit sibi equos, nec reducet populum in JDgyplumi ceat cui se probavit.- Nam et qui certat in agone,
< equitajus numerosublevatus,.prsesertiffl cumprse- non corottatur, nisi legitime certaverit. Laboi*antem
« ceperit vobis,_ut nequaquani amplitis per eamdemi eniro agricolam oportet primum de fruclibus acci-
, « viara revertamini." Non habebit uxores plmimas , pere (II Tim. ji). >^Necconveniens enim est, ut jlie
« quse jlliciant animum ejus ,. neque argenti et aurii quamoportet semper astare divino, quod aCquirendo
,...»immensa poriderayetc... :De rege cuftJ loqueretur" occupetur. terreno lucr.o.. Doniittus eniffl ipse est
 905 JiNARRATIO SUPER DEUTERONOMIUM.— LIB. II. 906
haereditas, qui sibi devote et instantef deserviunt, A mationes et primogenita debebanfur. Et ideo dixit
nee aliquid iili deesse potest, qui omnia possidentem seeundum familiam hoc deberi Levitae, quoniam ex
p.ossidet. « Hoc erit judicium sacerdotum a populo successione qua succedit parentibus suis, hoccirca
t et ab his qui offerunt rictimas , sive covem, sive eum servari oportet quod parenlibus exhibitum est.
« ovem immolaverint, dabunt sacerdoti armum et CAPUT XIX.
< ventriculum, primitias frumenti, vini et olei, et De malitiis cunctis prohibendis, et ae
propheta qui
< Ianarum partem ex ovium tonsione. > Scriptum est ad similitudinem Moysi in gente Judmorum susci-
in Levitico, dicente Domino : « Pectusculum eleva- landus erat.
lionis, et armuni separalionis luli a filiis Israel de (IBJD.)« Quando ingressus fueris terram quam
hostiis pacificis,et dedi Aaron sacerdoti ac filiis ejus « Dominus Deus tuus dabit tibi, cave ne imitari ve-
< lis abominationes gentium illarum nec inveniatur
Iege perpetua, ab omni populo israel. >Per pectus-
culuui autem fidem designans, et confidenliam quam « in le qui lustret filium suum, aut filiam suam du-
offerri Domino vuit ab eo qui desiderat salvari, quia « cat per ignem, et ariolos sciscitetur, et observet
sine fide impossibile est placere Deo. Arraus quoque « somnia atque auguria. Ne sit maleficus, nec in-
dexter de pacificorum hosliis, cadit in primitiis sa- < cantalor, nec pythones.quis consulat neque divi-
cerdotis. Armus dexter actiones bonse sunt. Ergo et B " « nos, ut quaerat a mortuis veritatem, etc. > Quo-
fidem et actiones offerre oporlet eum qui salvari niam portentorum inspectores prohibet esse in po-
vult. Sed pectusculum filiis Aaron deputavit, qui pulr Dei, quserendum est quomodo ista portenta,
sublimes vita sunt; armum autem dextrum sacer- quse inspici prohibentur, discernantur ab eis quse
doti, qui imaginem tenet Christi: propter quod so- divinitus ita dantur ut quid significent dici debeat
Ius sacerdos hoc sacrificium perficere potest, offerri sicut oninia miracula quse in Scripluris reperiuntur
apte legislatoi ostendit; quia quidem credere et pro- significantia, quod pertineat ad regulam fidei. Sic-
ut dicimus, quod significaverit vellus in area com-
ponere bona, nostrum est ex Dei dono, sed incipere
opera aut perficere, et ad finem perducere ea quse pluta siccum, vel in sicca area complutum, ut virga
sunt coepfa, hoc divinae est gratise : propter quod Aaron quae floruit et nuces attulit, et csetera hujus-
dixit Paulus apostolus: « Non volentis neque cur- modi. Sicut aulem discernuntur divinationes, qttas
renlis, sed miserentis est Dei (Rom. ix). > Dei enim consequenter prohibet a praedicationibus vel an-
solius est dirigere acliones, propter quod et bra- nuntiationibus prophetarum, sic .ilse inspectiones
cbium ipse Dei nominatur. Primitias fruraenti, vini piodigiorum a significationibus divinorum miraculo-
et olei, et lanarum partem ex ovium tonsione, ju- rum discernendse sunt. « Prophetam aulein de gente
bemur sacerdotibus dare, quia sive in corporalibus C < tua et de fratribus tuis sicut me suscitabit tibi
solatiis, sive in spiritalium rerum eroolumentis, hu- « Dominus Deus tuus. Ipsum audies, ut petisti a
militer ac devote spiritalibus solatiis doctoribus no- « Domino Deo tuo in Oreb, quando concio congre-
stris semper communicare debemus: hoc ipsum « gata esl atque dixisti: Ultra non audiam vocem
etiam exhortante apostolo Paulo atque dicenle: < Domini Dei mei, et ignem hunc maximum amplius
«'Communicet is qtti catechizatur verbo ei qui se « non videbo, ne moriar. Et ait mihi Domintts :
catechizat in omnibus bonis (Gal. vi). > < Si exierit < Bene omnia sunt rocuti. Prophetam suscitabo eis
< Leviles de una urbium tuarum ex omni Israel in < de medio fratrum suorum similem tui, et ponam
« qua habitat, et voluerit venire desiderans locum < verba mea in ore ejus. Loqueturque ad eos om-
« qnem elegerit Dominus , ministrabit in nomine « nia quaepraecepero illi. Qui autem verba ejus quae
« Domini Dei sui", sicut omnes fratres ejus. Levitse < loquetur in nomine meo audire noluerit, ego ultor
« stabunt eo tempore coram Domino. Partem cibo- < existam, etc. > Licet quidam secundum hisloriam
« rum eamdem accipiet quam et caeteri, excepto eo in hac sententia accipere velint prophelas omnes
« quod in urbe sua ex patria ei sticcessioue debetur. sanctos qui spiritu Dei repleti prophetaverunt in
« Si autem supervenerit Levites ex civilatum tuarum filiis Israel, quos ita Moyses ut se audiendos dixit
« una, ex omnibus filiis Israel, ubi ipse incolit, se- •Desse, quia eodem spiritu, quo ipse plenus legem de-
« cundum quod cupit anima ejus , in locum quem scripsit, hoc etiam illi prophetias suas ore veridico
< elegerit Dominus, eic. > Id est, sfdesideraverit ire protulerunt, tamen nullam melius quam ipsum Do-
ad locum ubi Dominus invoeatur, et ministrare n«- minum propbetarum, hoc est, Jesum Christum hic
mini Domini Dei sui, sicut omnes fratres ejus, Le- denotatum intelligere possumus, quem etiam libri
vitse qui. astant coram Domino , partem partitam Veteris Testamenli verum prophetam elevangelium
edent, prseter venditionem quse est secundum fami- prophetaenomine nuncupat. Unde turbae ab ipso sa-
liam. Quam dicat venditionem obseurum est, nisi tiatae, videntes signum quodfecerat, inlra se dice-
forte, quia decimationes et primogenita praecepit bant : « Quia hic est vere propheta, qui venturus
vendi ab eis qui in longinquo habitarent, ne multa est in mundum (Joan. vi). >Et alibi quando susci-
cogerentur porlare ad locum invocationis' Domini, tavit filium viduae idem mediator Dei et hominum,
vel pecora ducere , ut illic ab eis denuo enierentur « Accepit autem omnes limor, et magnificabant
ex eodem pretio; et jusserat ibi partem habere Le- Deum dicenles : Quia propheta magnus sttrrexit iu
vitani, qui manerel in ea civitate, unde illse deci- nobis, et quia Beus viskavit plebem suatn (Lnc,
JPATROL.CVUI. 29
907 B. RABANIMAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS I. 908
vii). i Hunc crgo prophetam suscitavit Dominus A J tentione resecamus. Sed securis fugit manum, CUEI
Israelitis de inedio fratrum suorum, hoc est, de sese increpatio plus quam necesse est in asperitate
semine David similem Moysi, quia non venit Jesus protrahit; ferrumque de manubrio prosiliit, cum
solvere legem, sed adimplere; et posuit verba de correptione sernio durior excedit, et amicum
in ore ejus, cujus verba, quse loquetur in no- percutiens occidit, quia auditorem suum prolala
mine Domini, qui audire noluerit, ipse Dominus ul- contumelia ab spiritu dileclionis interficit Correpti
lor exislit, cum perpetua poena illuni cruciandum namque mens repente ad odium proruit, sed hanc
mancipaverit. immoderata increpatio plus quam debuit, addicit.
CAPUT XX. Sed hic qui incaute lignum percutit et proximum
De urbibus refugii decernendis his qui non spenle ho- exstinguit, ad tres necesse est urbes fugial, ul muni-
micidiutn faciunt. mine earum defensus, vivat, quia si ad poenitenliae
(CjVP.xix.) « CuriJ disperdiderit Dpffiiiius Deus lamenta conversus iii unitate sacramenti, sub spe,
« tuus gentes quariim tibi traditurus est ferraai et fide et charilate absconditur, reus perpelrati ho-
« possederis eara, habifaverisque cuin #a jn iirbi- micidii non tenetur,.eumque exstincti proximus cum
« bus ejpset iii sedibus, tres ciyitates separabis libi invenerit, non occidit, quia cum districtus judex
« in raedip terrae, qua.m Dpminus Deus tjius dajuj B J venerit, qui sese nobis per naturae nostroe consor--
« tibi in possessionem, sternens diligenter viam, et tium junxit, ab eo procul dubio vindictam de culpae
s in tres partes sequaliter tptam ferrae fuae provin- reatu non expetit, quem ejus veuia, spes, fides,
« ciam diyides, ut babeat e vicino qui propter lionji- charitas, abscondit. Ejus ergo culpa dimittitur, quae
« cidiumprofugus est, quopossitevadere, etreliqua.. nequaquam maliliae studio perpelratur. « Cum au-
Tres civitates refugii ultra Jordanem Moyses cpnstl- « tem diiataverit Dominus Deus tuus terminos tuos
tiiit homicidis, his qui non sponte homicidimn com- < sicut juravit patribus luis, et dederit libi cunctam
miserunt, et tres alias contra Jordanem iti tei*ra xe- « terram quam eis pollicitus est, si tamen custodie-
promissionis jubet Josue eisdem deceriii: mystice « ris mandata ejus, et feceris quse hodie prsecipio
insinuans quod ante perceptionem baptisnjat.s, om- « tibi, diligas Dominum Deum tuum, et ariibulaveris
nis qtii vult a peccalis salvai'i et ab hostjbus spiri- « iii viis ejus omni tempore, addes libi tres alias
talibus liberari, sanctae Trinitatis fidem debet sin- « civitates, et supradictarum trium urbium nume-
cera inente confiteri, et posf ablutiouem sacj*ifon- « rum duplicabis, ut non effundatur sanguis inno-
tis, in fide, et spe, el charitate uliliter operari; sic- « xius in medio terrse, quam ;Domiuus Deus tuus
que religiose in hoc niundo conversans, qui senario < dabit libi possidendam, nec sis sanguiuis reus,
numero conditus pollet, post perfectiQnem bonorum iG « etc. > Hoe quomodo factum sit, liber qui dicitur
operum, requiem seternanj exspectet, in quiete feliei Jesu Nave, manifestat, cum commemorat Josue Do»
sanetarum animarum. Quodaujem dicit sterni opor- mino jubente sex civitates refugii decernere homi-
tere diligenter viam, et in tres aequaliter partes tq- cidis, qui homicidium non sponte fecerunt, hoc est,
tam terrse provinciam dividi, quatenus salvandus Cades in Galilaeamonlis Nephthalim, et Sichem in
facilius hostes possit evadei*e, demonsfrat praedica- monte Ephraim, et Carialharbe : ipsa est Hebron
tores plebium, omui diligentia, verbp, exemplis, in monle Juda ; trans Jordanem contra occidenta-
consulere debere saluti aegrotantittm, et sequaUter lem plagam Jericho, urbem Bosor, quse sita est in
in tota terra Ecclesise sanctae eamdem fidem onjni- regione campestri, iij solitudiiie de tribu Ruben, et
bus insinuare, quateuus viam veritatis ac pprfara Ramoth in Galaad de tribu Gad, et Gaidon in Basan,
credulitatis sflji patere singuli agnoscant. Et si in- de tribu Manasse. Hse civitates constitutse sunt
trare noluerint, se merito damnandos esse prse^ cunctis filiis lsrael, et adveiijs qui habitant inter eos
seiant. « Hsec erit lex homicidse fugientis, cujus vita ut fugeret ad eas qui animam nescius percussisset,
< servanda est : qui percusserit proximum suum et non moreretur in manu proximi, effusum sangui-
< nescieiis, et qui nudiustertius et heri nulliim con- nem vindicare cupientis, donec slaret ante popujum
< tra eum habuisse odium comprobatur, sed abisse D expositurus causam suam. Mystice autem, si quis
< simpliciter cum eo in silvam ad ligna caedenda, per invidiaffl aut odium inucrone malitiae aliquem
< et in succisione Ugnorum securis fugerit manum, percusserit, et in mortem animse seduxerit, aelernse
(i ferrumque lapsum de inanubrio amicum ejus per- morti ipse obnoxius erit. Unde ipsa Vcritas ajt :
n cusserit et occiderit, hic ad unam supra.dictarum « Si quis scandalizaverit unum de pusillis istis qui
t urbium confugiet etvivet: ne forte proximus ejtts in me credunt, expedit ei ut mola asinaria addatur
t cujus est effusus sanguis, dolore stimulatus per- collo ejus, et demergatur in profundum (Matlh.
I! sequatur, et appreliendat eum si Jongior via fue- xvm). > Et Joannes ail: « Qui odit fratreni suum,
l'. rit, et percutiat animam ejus qui non est reus homicida est. Et scitis quia omnis homicida non
1 mortis : quia nulluin contra eum qui occisus est habet vitam seternam in se manentem (/ Joan.
< odium prius habuisse monstratur. > Ad silvam m). > Hic talis ab altari Domini evelli jubetur, quia
cum amico imus, quoties cum quolibet proximo ad indignus sacramenlis Domiuicis, a participatione
intuenda delicta nostra convertimur, et simplicitate sacri aitaris merito removelur, nec revocari ad ve-
ligna succidimus, cum delinquentium vitia_pia in- niam nisi per condignam pqenitentiam ullo modo
 909 ENARRAflO StJPER DEUfERONOMIUM.— LlB. fi. 910
meretur. Qui autem non voto ihaUtiae, sedperin-j 4 fehi, et non habentem discretionem subtilem de
Deo,
curiam aut ignorantiam aliqtiem lseserit, habbt ur- eirare fecit, quasi venia rimttino dignus est. Si au-
bes refttgu, Ecclesiam videlicet cathoUcam, ubi se tem percussit, noh sic ut peffecte eum ad
impieta-
angustia poehitetitisecoafctatis, pei offine tempri_s terii dedtiberet, et ex toto euffi errare faceret a Dep,
praesenlis vitoebonis opefibus studitiffl iittpendeiis otottino autem qtiaedamea dixerit aut egefit, et ma-
nianeat; etsi spem suaui in morte potitificis sumffii, ctilam pecieati irrogavit, secuftdtim hoC et pcenam
Redempiofis videlicet stii, posiiefit, hlc sitte dubio itt sustinebit. Ait ettim : < Qui iffogaverit maculam
ajtefttum salvabituf. cuilibet civitim suortim, sicut fecit, ei fiat. Fractu-
" ram
CAJPUf XXI. pro fractufa: sive, tit Septuaginta, contfitionem
De testibus falsis nbn recipiendis,sed si inveriiifuerint, pro Cotitritioiie, ocultim pro oculo, denlem pro den-
rite puniendis. te. > Sive enim virltitem quam habuit, cujus sive
/IBJD.)« Non stabit testis unus contra aliquem, proximus ille maja docCnsaut suadens, atit scanda-
-« quidquid illud peccati et facinoris fuerit; sed in
iizafts, aut detfallefts aut calumftians conlrivit, sive
* ore duorum aut trium testiuffl stabit omne ver- bctilum
ejus videlicet scienliarum, unum quodlibet
< bum. > Licet et historialiter hsec sit divina ser-
praedictoruffi agens caecavit; aut dentem, verborum
vanda sententia, tamen et cum contra quoslibet im- B ] virtutem. Pentes enim proverbis Scriptura accipere
pios vel haereticos agimusj necesse nobis est Scri- solet, quod ostendit David dicens : « Filii hominum,
pttiras sanctas in tesfimoniuni vocare. Sensus quip- dentes eorum arma et
et atteslatio sine his testibus non habent sagittae, et lingua eorum gla-
pe nostri dius acutus (Psat. LVI),>vel machaera acuta. Pe
fidem. Unde magis convenit ad probationem, ut Chrislo autem Jacob patriarcha in benedictionibus
cum afflrmem verbum intellectus mei, adhibeo duos dicebat : « Pulchriores sunt oculi
ej'us vino, et den-
lestes, Novum et Vetus Testamentum. Adhibeo tes lacte candidiores
etiam tres, Evangelium, Prophetam et Apostolum : (Gen. XLVI).> Clari enim et
apefti evangelici Christi sermones sunt, super lac
<
sic slabit omtie verbum. Cumque diligenlissime Necessarie ergo eorum quse dicta suiit ali-
< persefutantes, invenerint falsum testem dixisse legales. similem et ipse sustinet maculara, in
« contra fratrem suum mendacium, reddent ei sicut quid nocens, videlicet futuro. Si enim aiterius virtuli no-
judicio
< fratri suo facefe cogitavit; et auferes malum de cuit aut
coiitrivit, ipsius conteretur. Scientiam ob-
< luedio ttii, ut audieiiles timorem cseteri habeaht, et
scuravit, ejus scientia pro nullo habetur. Si verbis
< nequaquam talia audeant facefe. Non miserebefis doctoralibus
nocuit, et ejus sermones infructuosos
< ejus, sed anifflam pro attiffla, oculum pro oculo, . ei
atque inutiles judex efficiet.
< denteni pro dente, manuffl pro manu, pedem pro (
< pede exiges. > De lioc et in Levitico scriptum GAPUT XXH.
est: « Qui occiderit et percusserit hominem, morte De brdinandb jure belli; et de fbrmidbhsis, et cmteris
< moriatur. Qui percusserit animal, reddet vica- inhabilibus perscnis ad bellandum , remissis.
< rium, id est, animam pro ahima. Qui irrogaverit (CAP.xx.)« Audi, Israel: Vos hodie contra inimi-
< maculam cuilibet civium suorum, sicut fecit fiat « cos vestros pugnam committitis : non pertimescat
« ei : ffacturam" pro fraetura, oculum pro oculo, « cor vestrum, nolite metuere, nolite cedere, nee
< dentem pro dente restituet. Qualem inflixerit ma- < formidetis eos, quia Pominus Deus vester in me-
« culam, talem sustinere cogatur. Qui percusserit « dio vestrum est, et pro vobis contra inimicos ve-
« sive occiderit hominem, sive, secundum Septua- « stros dimicabit, ut eruat vos de periculo. > In Se-
< ginla, qui percusserit animam hominis, morte ptuaginta quoque hsec sententia ita legitur : < Quo-
« moriatur (Levit. xxiv). > Et quis hominis animam « niam Dominus Deus vester qui praecedetvobiscum,
percutit, nisi qui eum illicitat ad impietatem, qui < simul debellabit vobiscum inimicos vestros, et
eum ad blaspbemos trabit sermones, in quibus me- i salvos faciet vos. > Ecce quemadmodum et in spi-
fetur pessima peccati morte mori, quse vera est ritalibus confliclibus sperandum est et petendum est
mors anifflse? Propter quod morte mori hunc, qui I) 1 adjutorium Dei, non ut nos nihil faciamus, sed ut
talis est, pfaecipit. Hic tamen animam dicehs homi- adjuti cooperemuf. Sic enim ait: « Debellabit vobi-
nis, animaleffl maxime hominem dicit, id est, eum « scum, >ut etiam ipsos acturos quid agehdum es-
qui non polest intelUgere quae sunt spiritus. De quo set, ostenderet. «Duces quoque per singulas turmas
ait apostolus Patilus : « Animalis autem homo non * audiente exercitu proclamabuht: Quis est homo
percipit ea quse sunt spiritus. Stultitia enim illi est, «qui aedificavit domum novam, et non dedicavit
el nott potest intelligere, quia spiritaliter examina- «illam? Vadat et revertatur in domura suam, ne
tur (/ Cor. n). > Quem qui percusserit, mOfte mo- i forte mofiatur in bello , et alius homo ejus fUn-
riatur. Sed et si percusserit anifflal, videlicet eufti « gattir oflicio. Quis homo qui desponsavit uxorem,
qui modo pecoris yivit. De quo ait David : « HPhio <tet nofl aocepit eam ? Vadat et revertatur in do-
cum in honore esset, non intelleiit: compafatus i miihi suam, ne forte fnofiatur in bello ;•et alius
estjumeatis insipientibtis, et similis factus est illis « tiomo accipiat eam,» etc, Possunt movere ista,
(Psat. xLvin). > Reddet vicafitim, id esl* aniniam quasi melibfe GOflditiPttemofiaiitur in bello, qui
pro animai Wecieniffi quia peccatof eitt aut popula- jaifi aedlcavefunt asdificiasita, jamque epulati sunt
911 B. RABANI MAURI ARCHIEP, MOGUNT. OPERUM PARS I. 912
de novellis, duxerunt sponsas suas, quam qui npn- Jj Aet adversatur spiritui., Quaudo autem calholicus
dum. Sed quoniam his rebus tenelur humanus affe- quis, qui est utique verus Jerosolymita, hujusce»
ctus et magni sestimantur hsec ab hominibus,. in- modi susceperit beUum, primum pacem jubetur
telUgendum est ad hoc ista dici in bellum proce- offerre, hoc est, Christum ad credendum praedi-
dentibus, ut quisquis animo his tenetur, appareat care. «Ipse est enim, juxta Pauli vocem, pax no-
cum revertitur, ne propterhoc minus fortiter agat, « stra, qui fecit utraque unum (Ephes. u). > Qui
dum timet ne ante moriatur quam domum dedi- autem receperit vei*bumFilii Dei, et aperuerif illi
caverit; aut de novella sua biberit, aut sponsam portas inlerioris cordis, ut accipiat in se hospitem
duxerit. Nam utique, quantum ad feminam per-„- Christum, salvabitur cum totis sensibus animi et
tinet, melius alteri nubit intacla quam vidua. Sed, affectibus illius : et per devotionem rectam solven-
ut dixi, hsec inslituta sunt propter virorum ani- do censum bonorum actuum, salutem animse suae
mos explorandos. « Quis est homo formiclolosus conquirit perpetuam. Hinc Salvator in Evangelio
« et corde pavido ? Vadat et revertatur in domum apostolis ajt : «In quamcunque civitateffi aut ca-
< suam : ne pavere corda fralrum suorum faciat, < stellum intraveritis, interrogate quis in ea dignus
< sicut et ipse timore perterritus est. > Quibus verbis « sit: et ibi manete, donec exeatis. Intrantes autem
edocet non posse quemquam professioneffi contem- B I « domum , salutate eam dicentes : Pax huic domui.
platiohis vel spiritalis mililiae arripere exercifum, « Et siquidem non fuerit donius digna, pax vestra
ne < ad vos revertetur (Matth. x). > Qui autem foedus
qui adhuc nudari terrenis operiljus pertimescit:
rursus infirmitate mentis revertatur, suoque exem- pacis inire noluerit, sed eoeperit e contrario prav
plo alios ab evangelica p6rfeclione revocet et infi- liari, oppugnari debet, quia nulli vitio, nulli errori
deli terrore infirmet. Jubentur itaque tales ut, dis- nullique nequitise consentiendum est: nec foedus
Cedentes a pugna, revertantur in domum suam, cum eis ineundum, sed magis oninem vigorem eo-
quia non possunt duplici corde bella Domini prae- rum, quod significat masculinum jgenus, in ore
liari. « Vir dtiplex anirao inconstans est in omnibus gladii spiritalis, quod est verbum Dei, decet esse
viis suis (Jac. i). > Tales quippe oportet ut ne ini- mulctandum. Si qui vero cedunt increpationibus,
tium quidem renunliationis arripiant, quibus melius aC de pravis aclibus suis pcenitentiam agunt (Iioc
est in activa vita consistant quam tepide contem- enim persona mulierum et infantium atque jumeu-
plationem exsequentes, majori discrimini semet- torum notatur), in praedam salutiferam militum
ipsos involvant. J Melius est enim non vovere, quam Christi feliciter perveniunt, atque in possessionem
vovere et non reddere (Eccl. v). > Similiter et ille sanctse Ecclesise salubriter rediguntur. Quod aulera.
a tali militia prohibetur, qui uxorem duxerit, qui (G subjunxit :_«De his civitatibus quse dabuutur tibi,
plantaverit vineam; velut propagines fiUorum, Non « nullum offinino permittes yivere, sed inlerficies
,enim potest servire divinaemilitiae servus uxoris : «in ore gladii: Hethaeum videlicet et Aniorrhseum,
nec potest assequi sludium contemplationis, qui « et Chananseum, Pherezaeum, Hethseum et Jebu-
adbuc in delectatioiie figitur carnis. « Nemo , in~ « saeum, sicut praecepittibi Dominus Deus tuus : ne
quit Aposloius, militans Deo, iinplicet se negotiis « ftrte doceant vos facere cunctas abominationes,
saecularibus, ut ei placeat cui se probavit. > , < quas ipsi operati sunt in diis -suis, > significat
CAPUT XXIII. nulli vitio in nostra conversatione esse parcen-
De bfferenda pace primum Iwstibus : el si fmdus inire dum, sed magis zelo divino resistendum, ne forte
noiuetint, fundilus evertendis; el de pomiferis arbo- si hoslibus spiritalibus parcamus, ipsi coram ocuUs
ribv,s non. excidendis. ejus in voluptatibus nostris corrupli, et abomina-
( IBID.) « Si quando accesseris ad expugnandam biles facli, viles appareamus; et ob hoc ab ipso
.« civilatem, offeres ei primum pacem. Si receperit deserti, in gaudium veniamus inimicis nostris, ut
« et aperuerit fibi portas, cunctus populus qui in exsultantes de ruina nostra , dicant in cordibus
« ea est salvabitur, et serviet libi sub tributo. Sin suis : « Euge, euge animse noslrae, absofbuimus
« autem foedus inire noluerint et cceperint contra v < eam (Psal. xxxiv). > « Quando obsederis civita-
« te bellum, oppugnabis eam. Gumque tradiderit «tem aliquam multo tempore, et munitionibus cir-
.« Dominus Deus tuus illam in martu tua, percuties < cumdederis ut expugnes eam, non succides arbores
« omne quod in ea mascttlini generis est in ore gla- « de quibus vesci potest; nec securibus per circui-
« dii, absque mulieribus, et infantibus, et jumentis, « tum debes vastare, regionera : quoniam lignum est
« et cseteris qua; in civilate sunt. Omnem prsedam , < et non homo, nec potest contra te bellantium au-
< exercitui divides, et comedes de spoliis hostium « gere numerum. Si qua autem ligna non sunt po-
i tuorum quse Dominus Deus luus dederit tibi. > Ci- .« mifera, sed agrestia., et inter cseteros apla usus,
vitas ei*go quam expugnaturi Israelitae accedunt, < succide et exslrue machinas, donec capias ch*ita-
significat, juxta allegoriam, conventicula hseretico- «tem quse contra fe dimicat. > Quid esj quod pro-
rum ; vel, generaliter, mundum, qui idololatrise hibet arboses pomiferas succidi, de quibus vesci
deditus, obsistit religioni Christianse : sive etiam, potest, agreslia autem praecidi ad machinas con-
secundum tropologiam, exteriorem hominem no- struendas, vel ad varios usus, nisi quod illis per-
struin , qui corrumpitur secundum desideria erroris sonis aliquo modo in discretione judicandi parceu-
 913 ENARRATIOSUPER DEUfERONOMIUM.— LIB. II. Ui
dum est, quse Iiabiles sunt ad scientise gerraina et A Evangelium dicat, « quod ante diem festum paschae
ad virtutjun fructus proferendos, ne forle per in- < sciens Jesus quia venit hora ejus ut Iranseat ex
•
cautelam judicii nimium lsedantur, ita ut futuri < hoc mundo ad Patrem, cum dilexisset suos qui
germinis usus penitus ab eis abscindatur. Unde < erant in mundo, in finem dilexit eos. Et ccena
Apostolus admonens nos instruit dicens :«Fralres, « facta, cum diaboiusjam misisset in cor, ut traderet
<si occupatus fuerit homo in aliquo delicto, vos, « eum Judas Simonis Iscariotse (Joan. xm), > et
. < qui spiritales estis, instruite hujusmodi in spiritu csetera ; sed quod natufa invisibilis hominum con-
<lenitatis : considerans-teipsum, ne et tu lenteris. spectibus non appareat, majores natu et judices
«Altef alterius onera portate: et sic adimplebitis egredi jubentur, ut metiantur a loco cadaveris sin-
«legem Christi ( Gal. \i). > Qui autem agresles ha- gularum per circuitum spatia civitatum, quatenus
bet sensus et mores inordinatos atque incompo- explorent quae de illis .. , a sit occisio cadaveri.
sitos, ita ut nulli usui virlutum conveniant, ab hac Unde apostoli et doctores sancti, qui in judicum
intentione prava et studio nefando evelli debent, nomine et majorum natu designantur, sacrarum
atque in meliorem usum converti. Unde idem Apo- Scripturarum attestatioue perceperunt quod nulla
stolus quosdam peccantes jubet tradi Satanae in in- gens, nulla nalio sic profflpla ac sic prona fuit un-
teritum carnis, ut spiritus salvus sit in die Domini, B 1 quam ad caedem innocentium conficiendam quam
nec cum hujusmodi ciburn sumere, neque in aliquo gens Judeaeorum, quaenon solum prophetarum, sed
coriimunicare, ut confusi poenitentiam agant. et ipsius Domini sanguinem maculalis manibus fu-
CAPUT XXIV. disse.dignoscitur. Unde ad complendum mysterium
De cadavere hominis occisi invenlo. sumi mandatur vitula de armento, quse non traxit
( CAP.XXI.) « Quando fuerit inventum in lerra jugum nec terram vomere scidit. Vitula qtiippe hsec
«quam Dominus Detts luus daturus est tibi, ho- " significat carnem Bedemptoris noslri^ de armento
< minis cadaver occisi, et ignoratur caedis reus, patriarcharum et prophetarum progenitam , quae
< egredientur majores natu et judices tui, et me- hunquam traxit juguni peccali, nec de virili coitu
< tientur a loco cadaveris, singularum per circui- ullo raodo edita est, sed de vifgineis visceribus fe-
< tum spatia civitatum, et quam viciniorem caeteris cundante Spiritu sancto, sine ullo peccati contagio,
< esse prospexerint, seniores eivitatis ejus tollent ad Redemptorem humani generis viise salutaris in
< vitulam de armento quse non traxit jugum nec. mundum processit. Haee quoque per seniores civi-
< terram excidit vomere, et ducent eam ad vailem talis, hoc est per apostolos et apostolicos viros, pro
< saxosam atque asperam, quaenunquam arata est, expiatione nostrorum peccatorum crucifixa praedi-
< nec sementem recepit: et csedent in ea cervices C ' catur, « Et ducent, inquit; in vallem eam
asperam
< vitulae : accedentque sacerdotes filii Levi, quos, atque saxosam, quae nunquaffi arata est, nec se-
< elegit Dominus Deus tuus ut ministrent ei, et be- mentem recepit, et caedent in ea -cervices vitulae. >
« nedicant in nomine ejus, et ad verbum eorum, Quae est ergo vallis isla aspera alque saxosa, nisi
« omne negojium, et quidquid immundum est vel Jerusalem terrestris, quam Isaias propheta vallem
«munduni, judicetur. Et venient omnes majores visionis nuncupavit? Sed hsec vallis aspera atque
< natu civitatis illius ad interfectum, lavabuntque saxosa esse legitur : quia dura et indomita semper
« manus suas super vilulam quae in valle percussa erat, ac spinetis vitiorum asperrima; « quae nun-
« est, et dicent: Manusnostrse non effoderunt liunc; quam arata est, >quiaflunquam doctrinis sanctis per-
< sanguinem, nec oculi viderunt. Propilius esto po^ fecte cessit, nec recepit sementem Evangelii",sed pro
< pulo tuo,Israel quem redemisli, Doraine, et nonc frugibus spinas, et pro uvis gignebat labfuscas. Uiide
< reputes sanguinem innoeentem in medio populii- Salvator in Evangelio ad ipsamail: «Jefusalem, Je-
< tui Israel, et auferetur ab eis reatus sanguinis,: > < rusalem, qua3occidis prophetas, et lapidas eos qui
et caetera. Hoc capitulum, si. secundum litterami « ad te missi sunt, quolies volui congregare filios
inspiciatur, vilem habet sensum; si auteffi secun---jy«luos, quemadmodumgallinacongregatpullossuos
dum spiritalem intellectum, magnum habet sacra- < sub alas, et noluistf! >et csetera (Luc. xm). Ibi
menlum: <£uando, inquit,invenlum fuerit in lerrai enim caedebant cervices vitulae, quia ibi Crucifixe-
quam Dominus Deus tuus daturus est tibi'hominis i runt Garnem.Salvatoris. Sequitur : < Accedentque
cadayer occisi, et ignoratur caedisreus. >Notandumt sacerdotes filiiLevi quos elegerit DomiriusDeusiuus
vero quod alii hunc hominem occisum, Adam pri- ut mimstrent ei, el benedicant in ttomineejus, et ad
mum hominem intelligere voluerunt Sed mihi vide- Arerbumeorum omne negotium,;et quidquid mundum
tur cpngruenlius competere hanc figuram ad AdamL vel immundumesl j udicetur: el venient majores natu
secundum, hoc est, Redemptorem nostrum, qui aL civitalis iUius ad interfectum , lavabuntque manus
populo Judseorum in lerra possessionis tuse morlisj suas super vitulam qusepercussa est in valle, et di-
senlentiam accepit, et salutarem universo mundoi cenl: Manusnostrse non effuderirothunc sanguinem,
pertulit crucem. Cujus csedisreus ignoratur, diabo- nec oculi viderunt. Propitius esto pbpulo tuo Israel
lus videlicet, qui proditionis ejus auctor est; Qui noni quem i-edemisti, Domine, et uon reputes sanguinem
ideo ignorari dicitur quod nesciatur, cum manifestei innocentem in medio populi tui Israel. > Qui sunt
.;« Deest aliquid.
 915 B. RABANI MAURIARCIIIEP. MOGUNT.OPERUM PARS I. 916
ergo sacerdotps isti ac majores, natu, quibus tale A ^ sic eajn in studio veritatis assmuere, Nihil enim
negotiuin et tale ministerium jnjungitur, nisi sancti muncjum Jiabent disciplinse gentilium, quia nuUa
apostoli pt prsedicatores Evangelii, quibus oinnem apud infideles sapieijfia esj cui immunditia aliqua
ordinem ecclesiasticuin regere Dominus ipse com- vel supei-stitio np.n sit admisfa,
mendat? Hi ergo super carnes vitulae nianus iavant, CAPUT XXVI.
cum in passione Christi sua munda deHjon_styajjt De duabus uxoribus, una dilecta, et altera odiosa.
esse opera- Quia licet ejusdenj passionis sacrainenta t (IBID.)Si habueiit homo uxores duas, unam di-
in oblatione quotidie imitentur niystica, tamen ab .« lectam et alteram odiosam,
genueritque ex ea li-
omni fraude et dolo Judseoruni coi'da et opera retj- i beros, et fuerit filius odiosseprimogenitus : volue-
uent mundissima ; ipsi secundum suum ministerium « ritque substantiam inter filios suos dividere, non
pacem semper optant atque deposcunt populo Chri- < poterit filium dilectsefacere primogenilum, et prse-
stiano,. quafenus eis non vindicla pro scelere, sed « ferre filio odiosse, sed filium odiosaeagnoscet pri-
pro fide salus dono conferatur divino, qui parali « mogenitum, dabitque ei de his quaehabuerit, cun-
sunt omni tempore Christi obedire Evangelio, « cta duplicia : iste est enim principium Uberorum
CAPUT XXV. « ejus, et hnic debentur pnmogenita. > Interdum
De captiva mnliere pulchra, *
* Scriplura cum allegoriam dieit, alia ad speciem Syn-
( IBID.) t Si egressus fueris ad pugnam conlra ini- agogae, alia ad Ecclesiam refert, aUa ad animam,
< micos ttios, et tradiderit eos Dominus Deus tuus alia ad verbi myslefiuni, alia ad diversas species et
< 111manu tua, caplivosque duxeris, et videris in qualitates animarum quae discernit. quse judicat spi-
< numero captivorum muliererii pulehram, et ad- ritu. Unde sequenti eapitulo legis, non duas animas,
< amayeris eam, voluerisque habej-e uxoi'em., jntro- sed diversas qualitates unius animae comprehensas
< duces eam in domum tuam. Quaei*adeteaesariem, ai'bitreris. Est enim amabilis species animae, quse
< et circumcidet uiigues, et deponet vestem in qua poncupiseit voluptaria, quae laborem fugit, compun-
« capta esj, sedensque in domo tua flebit patrem et ctiones declinat, judicium Dei negligif. Ideo amabilis,
< msjtrein suam uno mense; et postea intrabis ad quia dulcis et suavis ad tempus videtur; quse men-
« eam, dormiesque cuni ilja,. et erij uxor tua, > et tem non afliciat, sed oblectet. At iUa altera tristior,
caetej'a. Dicant Judaei quomodo apud eos ista ser- quse zelo Dei conficiatur : sicut uxor severa scortari
vantur; quid causse, quid ralionis est decalvari mu- comparem suum nolit, non patiatur, non sinat, nihil
lierem et ungulas eidem abscindi? Verbi causa, indulgeat corpori; ftihil voluptati ef delectationi re-
ponamus. quod ita invenerit eani is qui dicitur in- C laxet, abdicet oeculta dedeeoris, dura laborum se-
yenisse, ut neque capijjos, neque. ungulaa habeat, *- quatur, gravia periculorum. Si igitur peperennt ei
qujd habuit quod secundum legem 4emere jjubelur? ambse, non poterit, inquit, priniilivum fiiiuni ama-
Nobis,vero quibus militia spiritalis est, Ct arma non bilis in hsereditatis inslitulione prseponere primitivo
camalia sed potenjia Deo, si decoram mulierem, id filio odibilis, cum sciat odibilis filium primitivum
est, aniffl.am,cjuaea Deqp.tiichra crea.ta est, in gentili esse. ln quo non tam praelationeni simpliciter signi-
conversalione invenerijnus, et sociare. yoluerimus fieari puto, quasi inter primitivos duos, quam ex™
eaui corpofi Chrisji, depp.sitp idololatrise cultu, in-r pressionem solum odibilis filium primilivi habere
duitur lugujjribus pcenitentiaeindumentis.; deplora-. prseTOgalivam. Primitivus enim primogenilus est:
bijque p.atrem et. matrem, hoc est, omnem memOT sancti autem primogeniti sunt, « quia omnis maseu-
riam inundi ejusque cafnale'3. iUecebras. D.eindenQr lus adaperiens vulvam, sanctus Domino vocabituf
yacula yej;I)i,Dei et dpctrina, omfte peccatum iufider {Luc. II). >Non tamen oinnis sarictusprimogenitus.
litatis ejj_ts,qupd mortuum et iuafte est, abscinditur Denique liabes in Numeris : « Ecce tuli Levitas pro
(hoc eijim suut capilji capitis et uugulse muUeris), primogenitis omnibus, de medio filiorum Israel, qui
atque demum salutari layacfo mundata et purificata, aperiunt vulvam a filiis Israel. Mihi enim in quo die
cp_njuij|itijj*sancffS;Dei,. scilicej cura jam nihil im -,^.' percussi omne primogenitum iEgypli, sanclificavi
capite ffiprtujijn,, lujiij in manibiis ex illis quse per= omne.primogenitum Israef. > Efgo pro primOgenitis
mpftis d.icuntuj*,habuerit, ut neque Levitas quasi sanctos. "Sanctos enim primogenitos
iftilde.lijSL.teiij
sensibjjs.ueciue actibus immunduin ajiqu_i{jaiit mpr- esse cognoscimus ex Epistola ad Hebraeosscripta, in
ttium gpi;at.rQuoji vero post trigiiita dies jubet eam, qua habeffius : «. Sed appropinquastis mOnti Sion,
j
d.uci uxQfejn,, terjjario namque ae denario numerQ et: cjvitali Jerusalem, et sanctorum millibus angelo-
fides ppusque sjgnificatur. Per fideni ergo Trinitatis. rum Ecclesise primitivorum (Hebr. xu). > Ergo sicut
atque ppus. legis recte spciafur quaecunque anjjna primQgeniti Ecclesise sancti, sie et Levitae, quoniam
yerc Israeljtae, ccrpori scilicet Ghristi, adhaerens ipsi quoque primogeniti:. NPB enim nascendi ordine
illi sine macula shjceritatis fidei et actuum. purifaje. saticti, sed sanctifieationis munere. Levi enim tertius
Alii ppjayerunt hanc mulierem decorajam specie: filitis fuit Liae, non primus utique. Qui autem sancti-
ratipnabijem aliquam disciplinam significare, quae: ficatuf, ipse aperit vulvam. Quam vulvani? Audi di-
sauienjer dicta inyenitur apud gen.tiles. Hanc igitur centem : « Erravei*unt peccatores ab ufero (Psal.
a, nobiS;reperjam, oporlet de ea primum auferre et LVII). > Quia inteUexisti primpgenitmu qui aperit-
resecare omnem guperstitionis ejus immunditiani, et vulvam, inteUige uterum Jjonse matfis> a quo- uon
 917 ENARRATIO SUPER DEUTERONOMIUM.— LIB. II. 518
errant sancti sed peccatores. Levitse autem aufeitin- A odiosae primogenitum, dabitque ei de his quae lia-
lur de medio Israelj quia nibii habent comitiuhe Ctiih bueril curicta duplicia . quia primo illi dedit populo
populo, cujus primogenita saiculafia distrahUnfuf; legeffi el prophetas, et notitiam noffiinis sui; et de
Prinipgeniti enim sseculiallefius matris sunt, a cujus eo idetti Salvator natus, terapore incarnationis suse,
utero segregalus esl Paulus, cum ad gratiam voca- prsecipue Evangelium ibi praedicavit: iste enim est
retur Dei; e't ideo de medio popuh segfegatus ver- primogenitus liberorum ejus.ethuic debentur primo-
bum recepit, quod est ffledium in coi*denostro. Unde genila. Qui autem plenius hsecnosse desidersit, legat
iUud dictum est: « Mediusautem vestfum stat qu6iJi Epistolani beati Pauli apostoli ad Romanos, et tunc
vos non videlis (Joan. i). > Non otiosus ItaquetiObis Cognoscetper omnia vera esse quae dicunlur.
a Iege in legem excursus fuit: ut primogeniluni tion
esse amabilis illius, id est, reffiissioris et voluptariae, CAPUT xxvn.
filium docereffius, quamvis prsefati capituli verba De filio contumace atque pwtervb; de Iwntine adju-
hoc exprimant, dicente Seriplura : « Non poteris dicaib tnbrli, in palibutb suspendendb, sed tatnen
in eadem die sepeliendo.
filium amabilis primitivuni ponere, cum scias filiurif
odibilis primitivum esse. > Ille est vere primitivus « (IBID.) Si genuerit homo filium contuffiacem et
qui sanctse matris sanctus est pater; sicut illa vera B '. « protervum, qui non audiat patris aut matris im-
mater a Cujus uterorion efant veri filii, sedpecca- « perium, e.t coercitus obedire contempserit, appre-
tores. Ergo iUe non verae fflatris filius, non primiti- « hendent eum, et ducent ad seniores civitatis il-
vus verus, sed.qtiasi jmmilivus juvattir sumptu ne « lius, et ad portamjudicii, dicentque ad eos : Filius
egeat; non ut dives sit, bonoratur. Hic autem dupla '« noster iste protervus et conlutaax est, monita no-
ex omnibus accepit, ut aliundet: sicut etiam in Ge-^ « stra audire contemnit, coniessationibtis vacat et
, nesi habes palriarclias a fratre suo Joseph gemina' ( luxtifise atque conviviis : lapidibus obfuet eum
singula stola donatos munpre, cum remitterentur « populus civitatis et morietur, et auferetis malum
ad palrem ut significai'erit fratrem repertum Josepli,. < de medio vestri, ut universus Isfael atidiens, per-
quem defunctum esse crediderat paler. Primogenitus «• tiffiescat. » Quod obedientia sempef Peo placue-
itaque haereditatis aecepit prserogativam, dicenfe rit, atque contumacia et protervitas semper displi-
Scfiplura :'"« Hic est initium filiorum, et huic de- ctierit, testantur libri Veteris Testameiiti et Novi,
benttif pfimogenita. > A primogenito igitur Dei Fi^- uride scripfum est : « Melior est obedientia quam
lio. pfimogeniti sancti; et ab illo initio, qula ipse victiffia (Eccle. iv), > et auscultare magis quaja of-
esi iriitium et finis, initium sanctus nuricupafur. ferre adipem afietum, quoniam quasi peccatum ba-
Initium filius, cui debetuf primitiafum praerogaliva, G < riolandi est repugnare, et quasi scelus idololatrioa
secundum illud ad Abraham dictum : « Ejice aricil- nolle acquiescere. Inobedientem ergo filitim et yitio-
lam et filium ejus : ttori enim hseres erit fllius an- sum vettis lex obrui lapidibus jubet ut mofiatur. Sed
cillsecum fifio meo Isaac (Gen.xxi). >Qtiod magis ad ef Evangelium non parcit incorrectis, ifflo duris in-
hsereditatem virtutum quam pectiftiae spectare di- cfepationibus atque castigationibus, quod significaut
vino oraculo docemur, dicente Pomino : .«Omnia lapides, pef magistros arguere fflattdaf delinquen-
quaecunquedixerit tibi Sara, aiiai vocem ejus, quo- tes : qiiia nullo modo pafcit vitiis, sed favet vifttiti-
niam iii Isaac vocabituf tibi semen (ibid.) i Quaeerat btis : «^Juando peecavefil hoino qudd ffiofte plecten-
alia in Isaac nisi haereditas sanetitatis, quse nobilita- « dum esf, et adjudicatus morti appensus fuerit in
ret patreffl? Et filium quidem anciUaesupef nationes « patibulo, non permanebit cadaver e]ns in ligno;
fecit, qriasi siffiplicia conferens patrimonii. Filio au- « et riequaquaitt eoritaminabis lerram tuam quam
tem Safse dupla dedit, cum non soluiri temporaJia, « Pominus Peus tuus dederit libi iri possessionem. >
sed etiam superna et ppfpetua collata sunt. Item, se- Hic homo unusquisque baptizatus potest intelligj,
ctiudum aUegofiam, homo hic qtii duas uxofes ha- qui quando peccaverit, adjudicandus esl morli, hoe
befe dicilur, figtirafe potest Dominum Chrislum, est reatui, pro quo morte tormentorum plectendus
qtii duas plebes, lioc est, Judaebrum ac getttilium, D • est. Suspensus enirii erit in patibulo. cujus sceius
sibi coftjugii riomirie copulavit. Sed odiosa potest per vindictam manifestatur in populo. Unde Aposto-.
diel SyriagogaJudseorum, quae secundum legislaloris lus peccantes coraffi omnibusjubet afguere, ut et
attestatibrtem, semper conteritiose agebat contra Po- cseteri metum habeant. Quod autem dicit, « Non
mmtitii, etcui Stepharius iri Actibus apostolorum ex- permanebit eadaver ejus itt ligno, sed sepelietur in
probraf dicetis : « Duri cervice, et incifcumcisis eadeni die, significat quod nort est de die in diem
cordibus et atinbus : vos semper Spiritui sancto re- differenda pcenitentia peccatorum, sed post peccatum
stilistis; sicut patres vestri, ita et vos (Act. vn). > mbx agenda, ut ante fineffi vifae praesentis per cori-
DUecta,autem Ecclesia est de gentibus. Sed nori po- fessionem ac pcenitentiam atque boria opera studeat
test hic homp filium dilectai facere primogehitum et abscondere coram oculis Dei delictum suuin : qula
praeferre filio odiosse, qtiia non vult Dominus Chri- maledictus a Deo est qui pendet in liguo, hoe est, ih
stus Ecclesiairi de gentibus prseferre prittiitivse ec- peecato qui pefseverat. Ligni ennn nomine pecca-
clesiae suse quse fuit in Jerusalem, ex qua fuerunt ttim potest intelligi, quia irt ligno protoplastus no-
apostoli et primi doctores nostri. Sed agnoscet filium ster priiuuiri peccavit. < Et nequaquam, inquit, con-
9*9 B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS I. 920
tajniuabis terram ttiam. > Ergo quia terra carnis; A 1 ingenio meo isla dixerim, si non Apostolus toties hoc
nostrse fcedatur sordibus peccatorum, omnimodisi inculcat, ut et dormientes excitet, et calumniantes
studere debemus, ut eam mundemus per pceniten- suffocet. « Misit Deus, inquit, Filium suuffi in simi-
tiam et,effusionein lacrymarum, ne fceditas ejusi litudinem carnis peccati, ut de peccato damnaret
aliis scandalum, et nobis pariat in fine cruciatum. peccatum in carne (Rom. vm). > Non ergo erat, illa
Sed oritur hic difflcillima qusestio in eo quod dicit, caro peccati, quia non de traduce mortalitatis in
« Maledictus a Deo omnis qui pendet in ligno. > Mariam per masculum venerat. Sed tamen quia de
Quia quidam liaeretici ad calumniam passionis Chri- peccato est raofs, illa caro, quamvis ex virgine,
sti hanc sententiam tranferre voluerint, non intelli- mortalis tamen fuit: eo ipso quo morlalis erat si-
gentes quod mors hominis ex pcena peccaii est, militudinem camis peccali habebat. Hoc appellat
unde et ipsa peccatum dicilur : non quia peccat hoinoi etiam pecealum consequenter dicens : « Ut de pee-
dum moritur, sed quia ex peccalo factum est quod1 cato damnaret peccatum in carne. > Item in aUo
moriatur. Sicut alio modo dicitur lingua proprie! loco: « Eum, iuquit, qui non uoverat peccatum,
caro quse intra dentes sub palalo movelur ; et alio peccatum pro nobis fecit, ul nos essemus juslitia Dei
modo dicitur lingua, quod per linguam fit : secun- in ipso (II Cm: v). s Cur ergo timeret Moyses di-
dum quem modum dicitur lingua Graeca, alia La-• B I cere « malediclum, > quod Paulus « peccatuni > non
tina. Et nianus alio modo dicitur ipsum proprie cor- limuit dicere ? Plane hoc propbeta et praevidere de-
poris membrum quod movendum est ad operandum, buit et prsedicere, paratus ab haereticis cum Apo-
et alio modo manus dicitur scriptura quse fit per stolo repiehendi. Quisquis enim reprehenderit pro-
manurii. Dieimus enim, Probata est manus ejus, phetain dixisse « maledictum, > cogetur reprehen-
Habeo enim manum tuam, Recipe nianum tuatu : dere Aposjolum dixisse « peccatum : > nam utique
manus ttiique proprie membrum est hominis. NonL maledictum comes est peccati. Nec ideo major invi-
autem opinor illam scripluram esse bominis, et ta- dia est quod addiderit « Deo, > ut diceret: « Male-
lnen dicitur manus, eo quod manifesta sit. Sic et; diclus Deo omnis qui pependerit in ligno. > Nisi
peccalum, non tantum optis ipsum malum quod enim Deus odisset peccatum et mortem noslram,
poena dignum est; sed eliam ipsa mors, quaepec- non ad eam suscipiendam atque delendam FiUum
cato facta est, peccatum appellata est. IUud itaque suum mitleret. Quid ergo mirum si maledictum est
peccatnm, quo reus esset morlis, non commisit Deo quod odit Deus ? Tanto enim libentius nobis do-
Ciiristus; illud autem allerum, id est, mortem quse nat immorialitatem, quse ftitura est Christo veniente,
peccalo inflicta est humanae naturae, suscepit pro quanto misericordius odit mortem nostram, quse in
nobis. Hoc suspendit in ligno, boe maledictum est C ^ Ugno pependit Christo moriente. Quod autem addi-
per Moysen : ubi mors damnata est ne regnaret, et; tum est, « oninis, > ut yideretur t maledictus om-
maledicta est ut periret. Quapropter per Christi nis qui in ligno pependit, > non sane Moyses minus
tale peccatum damnatum est nostrum peccatum, ut; prsevidet etiam justos. in cruce futuros, sed bene prse-
nos liberaremur, ne regnante peccato nos damnati videt hsereticos veram mortem Domini negaturos, et
remaueremus. Quid ei*gomifatur Faustus maledi- ideo volentes ab boc maledicto Christum sejungere,
ctum esse peccatum, maledictam esse morteni, naa-. ut a mortis etiam veritate sejungerent. Si enim iUa
ledictam esse morfalitatem camis sine peecato Chri-. vera mors non erat, nullum maledictum Christo
sti, ex peccato tamen hominis in Christo factain?' crucifixo pependit in ligno, quia nec crucifixus est
Ex Adara quippe corpus assumpsit, quia ex- Adami vere. Sed contra longe futuros hseretieos, quam de
virgo Maria quoe peperit Christum. Dixerat aulem1 longe clamat Moyses : « Sine causa tergiversamini, >
Deusin paradiso : « Qua die teligeritis, morte rao- quibus displicet veritas mortis Christi, « Maledictus
riemini (Gen. n). > Hoc est maledictum quod pe- omnis qui pependit in ligno. > Non ille aut ille, sed
pendit in ligno. Ille negat Christum maledictum, omnis omnino! Etiainne et Filius Dei? Etiam pror-
qui negat et mortuum. Qui autera confitetur mor-. T sus. Nam lioc cst quod non vultis : inde satagitis,
tuum, et negare non pbtest mortem de peccato esse, inde seducilis. Displicet enim vobis maledictus pro
et ob hoc etiam ipsum peccalum vocari, audiat; nobis, quia displicet mortuus pro nobis. Tunc enim
Apostoium dicentem : « Quoniam vetus homo noster extra maledictum illius Adam, si extra iUiusmortem.
simul cum illo crucifixus est (Gal. m), > et intel- Cum vero ex homine et pro homine morlem susce^
ligat qtiem maledictum esse Moyses dixerit. Ideoque. pit, ex illo et pro illo etiam maledictum quod inor-
secutus Apostolus ait de Christo : Factus pro nobis; lem cpmilatur, suscipere non dedignatus est etiam
maledictus (Ibid.); sicut non timuit dicere « pro om- ille, prorsus etiam ille Filius Dei, semper vivus in
nibus mortuus est, > quod est maledictus, quia morss sua justitia, mortuus autem propler delicta nostra
ipsa ex maledicto est, et malediclum est omne pec- in carne suscepta ex poena nostra. Sic et semper be-
catum, sive ipsura quod fit, ut sequatur supplicium,, nedictus in sua justilia, maledictus autem propter
sive ipsum supplicium, quod alio modo vocatur pec- delicta nostra, iri uiorte suscepta ex poena nostra.
calum, quod fit ex peccato. Suscepit aulem Chri- Ac per hoc additum est, « omnis, >ne Ghrislus ad ve-
stus sine reatu supplicium nostrura, ut inde solverett ram mortem non periinere diceretur, si.a malpdicto
lieatum nostfum, ut fieret supplicium nostrum, Ex._ quoc!morli conjunctum est, insipienti Iionorificentia
 9_>i ENARRATIO_SUPER DEUTERONOMIUM.— LIB. II. 922
separaTeluf. Qui auteni ex ventate evangehca hdehs3 A prseeepit dicens : « Omnia quse vultis ut faciant vo-
est, intelUgat tamen non esse contumeliam Chrislii bis homines, hsec eadem et vos facite illis (Mailh.
ex ore Moysi, cum eum dixit maledictum, non exi vn). > Secundum allegoriam vero mysterium ve-
divinitate majestalis suse, sed ex conditione pcenae e nerandum ostendit. Frater enim noster secundum
nostrae, ex qua in ligno suspensus est; quia non estt naturse susceptionem Christus est, qui in Evangelio,
laus Christi ex ore Manichseorum, cum eum negantt pdst resurrectionem suam, per mulieres mandavit
carnem habuisse mortalem, in qua veram mortem<x discipulis suis dicens : «Ite, nuntiate fratribus meis
pateretur: quia ex illo ptopbetico maledicto lauss ut eant in Galiiseam; ibi me videbunt (Matth.
intelligitur humilitatis, ex isto baeretico quasi ho- xxviu). > Hujus autem fratris bos aut ovis errat,
nore crimen objicilur falsitatis. Si ergo negas male-- cum quis de legis jugo ad fidem convocatus, vel
dictum, negas mortuum : si negas mortuum, non_i simplex quilibet catholicus per hsereticos in erro-
jam contra Moysen, sed contra Apostolum dimicas. rem inducitur. Sed hsec animalia jubemur in domum
Si autem eonfiteris mortuum, confitere suscepissee nostram introducere, hoc est in sollicitudinem atque
pcenam peccati nostri sine peccato nostro. Jam veroa curam nostram suscipere, et in domo Ecclesise per
ubi audis pcenam peccati, aut ex benedictione credee unitatem fidei et pacis nobiscum servare, donec
venientem, aut ex maledictione : si ex benedictionee j} B prsedictus frater noster ad judicium veniens, etim
venit pcena peecali, opta esse semper in pcena pec- repetiverit, a quo recedendo aberravit prius. Quod
cati; si autem optas inde liberari, crede per divinae e autem sequitur : « Similiter de asino, et de omni
sententiae justitiam ex maledictione venisse. Confi- « yestimento, et de omni re fratris tui quse perierit,
tere ergo maledictum suscepisse pro nobis, quemi « si inveneris eam, non negligas quasi alienam.
confiteris mortttum esse pro nobis; nec aliud signi- t Si videris asinum fratris tui aut bovem cecidisse
ficare voluisse Moysen cum dieeret: Maledictus om- «in via, non despicies, sed sublevabis cum eo. >
nis qui in tigno pependerit, nisi, Mortalis omniss Asinus hic gentilem hominem significat, cujus vili-
et moriens omnis qui in ligno pependerit. Poteratl tatem atque immunditiam non debemus despicere,
eiiim dicere: Maledictus omnis mortalis, aut, Male- sed, quantum possumus, ad fidem eum ac religionem
dictus omnis moriens : sed hoc est quod asserit pro- communem potius provocare. Vestimentum autem
pheta, quia sciebat Chrisli mortem in cruce pen- . exteriora opera sunt, quae si viderimus ln aliquo a
suram, et futuros hsereticos qui dicerent: Pependitl rectitudinis tramite deviare, in viam justitiae diri-
quidein in ligno, sed specie quadam, non ut vere3 gere debemus. Hoc enim ante omnia nobis caven-
moreretur. Clamando ergo, « Maledictus, > nihil[ dum est ne quoslibet fratres nostros errantes aut
aliud clamavit, nisi quia vere mortuus est, sciensi G C delinquentes per fastum superbise despiciamus, sed
mortem homihis peccatoris, quam sine peccato> eorum casui mente pia magis condoleamus, atque
ipse suscepit, de Ulo maledicto venientem quo dictumi per Dei graliam melius eos, quantum valemus,
est: « Si tetigeritis, morte moriemini (Gen. m). >_ restaurare certemus. Denique si videris quemlibet
Ad hoc serpens ille pertinet in ligno suspensus, quoj ex Judseis, sive ex gentibus, indoetum]lege seu hebe-
significatur non falsam mortem Chrislum finxisse, tem sensu, repentino casu in via prsesentis vitse in
sed illam veram in ligno passionis suse suspendisse,. " peccatum corruere, per coinpassionem illi atque
in qua serpens iUe male suadendo hominem dejecit. misericordiam subvenire debemus, quamvis gratiam
Quam veram mortem nolunt isti conspicere, et ideoj Christi per pcenitentiam ac studium bonum ilerum
non sanantur a veneno serpentis, sicut in eremo qui-. adipisci mereamur. Hinc enim instruit nos aposto-
cunque Ulum attenderent sanabantur. Itaquefate- Ius Paulus dicens : « Fratres, si prseoccupatus fue-
mur ab imperilis dici aliud esse affigi ligno, aliudj rit homo in aliquo delicto, vos, qui spiritales estis,
in ligno pendere. Si enim quidam putant solvendamj instruite hujusmodi in spiritu lenitatis, considerans
esse islam qusestionem, ut Judam dicant a 3 teipsum, ne et tu tenteris. Alter alterius onera por-
Moyse
maledictum qui laqueo se suspendit, quasi primo, T. tate, et sic adimplebitis legem Christi (Gat. vi). >
noverint utrum ex ligno an ex lapide ille se suspen--D CAPUT XXIX.
derit. mulieres debent ,j
Quod non vesle virili uli, nec viri
CAPUT XXVHL vesle feminea.
De non prmteriendo bove atque ove errante, sed frairiI (IBID.)« Non induetur mulier veste viriii, nec vir
suo reducendo; similiier de asitto et vestimento. t utetur veste feminea : abommabilis enim apud
(CiP. xxu.) «Non videbis bovem fratris tui, autt « Dominum est qui facit hsec. > Alia editio hsec ha-
« ovem erranteffl et praeteribis, sed reduces fratrii bet sic: « Non erunt vasa viri super mulierem. >
«tuo, etiam si non est propinquus frater luus, nec; Vasa bellica vult intelligi, id est, arma. Nam qui-
< nosti eum : duces in domum luam, et erunt apud1 dam etiam hoc interpretati stint. Mystice aulem
«te, quandiu quserat ea frater tuus et recipiat. > Hsec; quod dicit, «non indualur mulier veste virili, >
seulentia, secundum litleraro, sequitatem atque be- oslendit illud quod Apostolus ait: «Non permitto
nignitatem, docet ut unusquisque commodum quod[ mulieri docere in Ecclesia (ICor. xiv). > Neque
sibi ab alio impendi oporief, alleri impendere nonL enim sacerdolium neque doctrina feminis iu Eccle-
deneget, secundum illam sententiam Salvatoris qua sia conceditur. Sed nec vir indui debetveste femi-'
925 B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS I. 924
nea. Qui emm vir est et principatum gerit Ecclesise,,A tur : « Deinde posuit iierum manus, super oculos
non debet aliqtiid feraineum vel molle in sua do- ejus, et ccepit videre : et restitulus est, ita ut vide-
ctriua habere. Moraliter autera docet quod ununi- ret. clare omnia. > Prius itaque perspeculum vidil
quemque sexum induit natura iudumentis ad usus ex similitudine, ut postmodum videret clare ex per-
diversos divefsis : utrique sexui diversus color, mo- fectione. Ad contemplativam ergo vitam in his ver-
tus, incessus, vires diversae. « Docere autem, inquit, bis mater ovis incubat, quia sacra historia hoc in-
mulieri non permitto, neque dominari in virum. > cipiendo in aenigraate insinuat per quod aliquid for-
Quam deforme autem virum facere opera mulie- lius postmodum demonstrans, pullos viventes pro-
bria! Ergo et pariant, ergo parturiant, qui crispant ; ducat. Paulus quoque apostolus, cum quosdam in-
comam sicut et feminse: et tamen illoe velantur, conlinenter vivere cognovisset, admonuit dicens :
isti belligerantur. Verum habebant excusationem « Propler fornicationem itaque unusquisque suam
qui patrios sequuntur usus, sed tamen barbaros, ut; uxorem habeat, et unaquseque suum virum habeat
Persse, ut Gothi, ttt Armenii. Major quidem est na- (ICm: vu). > Et cum uxor habenda non sit, nisi
tura quam patria. Quid de aliis dicimus, qui liberorum procreandorum gratia, ne quis in fornica-
lioc ad luxuriam deriyandum putant, ut cala- tionis culpa Iaberetur, concessit conjugibus aliquid,
mistratos et torquatos habeant in ministerio, ipsi jj _ unde adhuc surgere ad meliora potuissent. Qui ergo
prolixa barba, illos remissa coma? Merilo iUic non concessit unde animus conjugum usque ad legalem
servatur castimonia, ubi non tenetur sexus distiu- copiam perduci poluisset, quasi mater avis in terra,
etio; in quo evidenlia naturse magisleria sunt di- id est, hisloria, in activa vita posuit ova. Ipsi quo-
cente Apostolo : « Dedecet mulierem nou velatam que praedicatores sancti plus volunt Deurn diiigere
orare Deum : anne ipsa natura hoc docet vos, quodl quam timere; sed si timorem non insinuant, ad
vir quidem si comam babeat, ignominia est illi?1 amorem minime perducunt. Unde prius lerribilia
niulier vero si capillos habeat, gloria est illi, quo- et postmodum dulcia Ioqui solent, sicut per Psal-
niam quidem pro velamine sunt (J Cor. u). > mistam dicitur : t Virtutem lerribilium tuorum di-
cent, et magnitudinem tuam narrabunt (Psal.
CAPUT XXX. cxxiv). > Ac deinde subjungitur : « Memoriamabun
' dantise suavitatis tuse eruclabuut, et juslilia tua ex-
De pullis et avibus, et ovis, in nido inveniis.
sultabunt (Ibid.).i Quando ergo ideo terrent ut ad
(IBID.) « Si ambulans per viam, in arbore vel in amorem provocent, ova ponunt. «Perfecta ergo
< terra nidiim avis inveneris, et matrein pullis vel charilas foras mittit timorem (i Joan. iv). > Et tunc
< pvis desuper incubantem, non tenebis eam cum G i pulli vivere incipiunt, quando jam formidini non
< filiis, sed abire patieris, captos tenens filios, ut succumbunt. Ipsa quoque lex ova posuit cum dicit:
« bene sit tibi, et longo vivas tempore. > Per viam « Oculuinpro oculo, dentem pro dente (Levit. xxiv).»
Imus quando per prsesentem vilam pergimus, et ni- Sed pullos produxit postmodum, cum dicit: «Nec
dus avis in arbore vel in terra est, quando verba quseras ultionem, nec memor eris injuriae civium
histpriae aut in conlemplativa sunt,- aut in acliva tuorum. > Sed notandum quod de hac matre pullo-
vita : najn praecepta aclivse, avis nidus in terra est: rum dicitur : «Non tenebis eam cum filiis, sed abire
praecepta contemplativae, nidus in arbore. Mater patieris, captos tenens filios, quia scilicet in qui-
vero pullis vel ovis incubat, quando ipsa histoiia busdam locis praetermittenda est historia, ut soli
inteilectum spiritalem foyet: et qusedam plano elo- iiujus matris pulli, id est, spiritalis inteUigentiac
quio quasi pullos profert, quaedamvero ita insinuans, nobis sensus in esum. veniat; nec nos mater, sed
ul ex eis adhuc legentis animum ad altiora perdu- spiritalis intellectus sensibus satiet. Cumenim legi-
cat, quasi adhuc sub se ova continet ex quibus pul- ttius aurum et argentura jEgyptiorum ab Jerosoly-
los producat. Ova enim idcirco pariuntur ut ex eis; mitico populo petifione deceptoria subreptum, et
pulli debeant duci. Et sunt qusedam contemplativse: rursum cum legimus carnalia sacrificia omnipotenli
vitse quaeper quasdam modo imagines videntur, ut •^ • Deo subjecta, quid in hoc verborum nido, nisi mater
poslmodum sicut sunt ipsa sua virtute et natura dimittenda est, et filil tenendi? Nos enim cum a qui-
videanitir. Nam Paulus ait: «Videmus nunc per busdam ssecularibus vigilantiam ingenii in defen-
speculum in aenigmate, tuuc autemfacie ad faciem sjone veritatis trahimus, et eorum eloquium in usum
(JTCor. XIII).» Et csecus cum per impositionem rna- i''ectilUdinisvertimus, quid aliud quam ab jEgyptiis
nuum RedeniptoriS; jam lumen reeipere ccepisset, aurum et argenlum tollimus, ut ex eo et nos divites
i*equisitusest quid videret et dixit: « Video hominesi eflici, et illi valeant pauperes ostendi? sicut scri-
velut arbores ambuiantes (Matth.x\m). s Hompquippei ptum est: «In captivitatem redigentes omnem intel-
naltira rationalis est, arbor autem nec sensibUis nec; lectum, in obsequiuffi Christi (// Cor. x). >Et curn
vivens. Et quid iste illuminatus csecus significat, nisi nostra corpora abstinentia domamus, quid aliud
genus humanum? cui cum Dominus contemplationiss quam carnalia sacrificia omnipotenti Deo exhibe-
oculos aperit, prius qusedam in senigmate conspicit, mus? Sicut rursum per Paulum dicitur : « Ut exbi-
Ut postmodum illa vera et rationabilia coeleslium ag- beatis corpora vestra hostiam viventem (Rom. xu).>
iniua sicttt sunt possit aspicei'e. Unde et illic subdi- Matrem igitur dimittentes, pullos edimus, cum hi-
925 ENARRATIOSUPER DEUTERONOMIUM.— LIB. IU. ^. 926
slorise exempla dimiltimus, sed ex ea allegoriarum A vivit qui per spiritalem intelligehtiam seternitalis
sensus in raente refinemus. Quia longo tempore iUe annos apprehendit.

LIBER TERTIUS.

CAPUT PRIMUM. Faluum sapienti in praedicatione non socies, ne

mdificationedomus novm, ut murus per circuilum per eum qui rein implere non yalet, et illi qui prae-
•Delecli
ponalur, ne effnndattir sanguis labenle aliquo valet obsistas. Bovem quippe et ashium, si necesse
et in prcecepsruente. . sit, unusquisque sine delrimento operis jungit: sa-
(IBID.)«Cum sedificaveris domum luam, facies pientem vero et stultum, non ut unus praecipiat et
« muruin tecli per circuitum, ne effundalur sanguis alter obtemperet, sed ut pariter aequali poteslale
< in domo tua, et sis reus labente alio et in prse- annuntient verbum Dei, sine scandalo quisque co-
< ceps ruente. > Hujusinodi autem fabricaein templi _ mites facit.
sedificationemenlio facta est, ubi ita scriptum est: B CAPUT III
< Et sedificavit labulatum super omnem domum De noninduendo vestimentoex lana linoque contexto;
el de funiculis in fitnbriis per qualuor angulos pallii
quinque cubitis altitudinis (III Reg. vi). > Luriculas faciendis
significans quse in supremo domus tecto per circui-
tum erant factse, ne quis ad altiora perveniens, re- (IBID.)«Nonindueris vestimento, quod ex lana lirio-
laberetur ad ima. « que contextum esl. > Per lanam quippe simplicitas,
pente Mystice autem insinuat ib
omni tempore nostro munimine reclse fidei ac pro- per liniinivero sublilitas designatur. Et nimirum
teclione divina nos erigere, et quantum ex nobis vestis quaeex lino lanaque conficitur, linum interius
est, custodiam humilitatis docet habere: ne si ali- celat, in superficie lanam demonstrat. Vestera ergo
quas viflulum speeies in sedificio conversaliouis, ex lana linoque contextam induit, qui sub locutione
nostrse, vel in prsedicationem aliorum congregare innocentiss inlus subtilitateni celat malitise. Hoe se-
videmur, per incuriam atque desidiam nostramt cuiidum woralem sensum. Caeterum, juxta allego-
dispereant; quia, ut quidam sapiens dixit, Quasi in riaui, lineis veslibus misceri lanam veipurpuram,
ventum pulverem portat, qui sine humililate virtutes et linea laneaque veste indui, est inordinate vivere,
congregat. Quisquis ergo fidei munimentum in do- f Ct diversi generis professiones velle miscere : Ut vel
clrina sua vel inexemplis ponefe neglexerit, om- C saiicla monialis habeat ornaffienta nuptiarum; aut
nium qui inde periclitantur sanguine, hoc est, vita ea quse se non continens nupsit, speciem vifginis
retis est, quia eos quos servare potuit per suam ne- gerat: omni modo hoc peccatum est. Et si quid in-
convenieuter ex diverso genere vel regione in vita
gligenliam perdidit.
CAPUT II. cujusque. contexiiur. Verum illud tunc figurabatur
jDenon serenda vinea altero semine, nec in bove et in veslibus, quod nunc declaralur in moriJjus. «Fu-
asinp simul arando. niculos in fimbriis faeies, per qualuor angulos pallii
, (IBID.) « Non seres vineam tuani alfei*osemine,p. Jui quo operiris. >Jusserat quoque Moysesut in qua-
«ne et semenfis quam sevisti, et quse nascuntur ex; Juor angulis palliorum liyaciuthinas fimbnas face-
« vinea, pariter sanclificentur. > Vineani hic doctri- rent ad lsrael populijm digrtoscendum; ut quomodo
nam possumus inleUigere, sive plebem doctoribus;i in corporibns circumcisio gentis Judaiese sigumri
commissam, ubi vinum gratiae spiritalis gigni debet. daret, ita et vestis aliquam haberet difterenliam.
Sed illic alterum semen serere prohibet, quia haere^ Sed et in Evangelioarguunlur superstitiosi magistri,
sim interponere omnino nori consenlit. Semen enim_ quod captantes auram popularem, alque ex mulief-
bonum est verbum Dei, Seroen aulem nequam, er-. culis sectantes lucra,.faciebant grandes fimbrias,- et
ror quem inimicus homo seminavit in agro Dominico, D I acutissimas in eis spiuas ligabant: ut videlicet ani-
sicut in Evangelio legitur (Malth. xi). Sed caven- bulantes et sedenles, inlerduffi pungerentur, et quasi
duin est omni modo ne aUquid intermislum in do- hac commonitione, retraherentur ad officia Pei et
ctrina sua inveniatur erroris, ne forte corrurapatur• ministeria servitutis ejus,
vilio nostro id quod ex dono nobis collatum est GAPUT IV.
divino. «Non arabis in bove simul et asino. > In; De eo qui vituperat uxoretn suam objiciehdoei no-
bovis nomine populus ex circumcisione, positusj men pessimumfornicationis.ante nuptias cmptqs.
sub jugo legis, accipitur; in asino autem, populusi t (IBID.)Si duxerit vir uxorem, et postea odio ha-
gentium perlinens ad Evangelium. In bove quippe: «buerit, qusesieritque occasiones quibus dimittat
simul et asino arat, qui sic recipit Evangelium ut « eam, objiciens ei nomen pessimum , et dixerit :
Judaicarum superstitionum, quae in umbra et ima- < Uxorem hanc accepi, et ingressus ad eam, noti
gine praeeesserant, cseremonias non derelinquat. « inveni virginem ; tollent eam paler et mater ejus,
Ilem, nonnunquam in bove bene operantium vita, in « et ferent secum signa virginitatis ejus ad seniores
asino stultorum vecordia figuratur. Quid est ergo,, « urbis qui in porta sunt, et dicet pater : Filiam
• Non arabisin bove simul et asino?» Ac si .dicerel: « meam dedi huic ttxorem. Quam quia odit, impo-
927 B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. QPERUM PARS I. 928
« nit ei nomen pessimura, ut dicat: Non inveni vir- A~ J CAPUT V.
« ginem familiam tuam, et ecce haecsunt signa yir- De adullero, sive adullera; et de eo qui alterius svon-
< giriitatis filisemeae.Expandent vestimentum coram sam rapuerit.
< senioribus civitatis, apprehendentque senes ur- t (IBID.)Sidormieritvir cum uxore alterius, uter-
< bis illius virum, et verberabunt eum, condem- « qtie morietur, id est, adulter et adultera; et auferes
< nantes insuper cenlum siclis argenti, quos dabit « malum de Israel. > Hac sententia quantum ad hi-
< puellse, quoniamdiffamavitnomen pessimum super storiam pertinet, Iegislator persequitur Israel adulte-
« virgiuem Israel, habebitque eam uxorem, et non rium. Mystice autem insinuat, quod non Iicet Judseo
< poterit dimittere omni tempore vitse suse. Quod si sive haeretico corrumpere Ecclesiam Chrisli, quae
< verumest quodobjicit, et nonest inventa in pueUa sponsa et uxor esseintelligitur-, quia fidei et dilectio-
« virginilas, ejicient eam extra fores domus patris nis jure sibi associata est. Si autem adulterium hu-
< sui, et lapidibus obruent viri civitatis ejus, et mo-. juscemodi perpetratum sit, corruptor et corrupta
« rietur, quoniam fecit nefas in Israel, ut fornica- simul, sive per poeniteiitiam mori debent peccato,
« retur in domo patris sui, et auferes malum de seu per vindictam impoenitentes, seterno deputabun-
« medio tui. > Satis hinc apparet quemadmodum tur tormento.« Si puellam virginem desponderit vir,
subditas feminas viris et pene famulas lex voluerit; B I « et invenerit eam aliquis in civitate, et concubue-
esse uxores : quod dicens adversus uxorem vir « rit cum ea, educes utrumque ad portam illius, et
testimonium unde lapidaretur illa si hoc verum esse « lapidibus obruetur : pueUa , quia non clamavit
demonstrarelur, ipse tamen non vicissim lapidatur « cum esset in civitate; vir, quia humiliavit uxorem
si hoc falsum esse constiterit, sed tantummodo ca- « proximi sui : et auferes malum de medio tui. Sin
stigatur et damnificalur, eique perpetuo jubetur « autem in agro repererit vir puellam quse despon-
adhaerere qua carere voluerat. In aliis autem causisi « sata est, et apprehendens concubuerit cum Ula,
eum qui testimonio falso cuiquam nocuerit, si pro- « ipse morietur solus. PueUa nihil patietur, nec
baretur, jussit occidi, et eadem poena plecti jubet, , <j.est rea mortis, quoniam sicut latro contra fratrem
qua fuerat, si verum esset, iste plectendus. Secun- < suum consurgit et occidit animam, ita et puella
dum allegoriam autem hune sensum in hoc Ioco te- < perpessaest. Sola erat inagro, clamavit, et nullus
nere possumus, ut si quis doctor accipiat plebem subi < affuit qui liberaret eam. > Iu isto enim capite et
cura ac regimine suo, et postea propter avaritiamL in sequenlibus duobus, similiter corporaleni forni-
atque ambitionem majoris principatus, seu qualibett cationem lex damnat, sicut et in duobus prioribus
illicita oecasione, ecclesiam sibi commissam desereres fecit. Secundum mysterium autem spiritalis hic for-
voluerit, iUique nornen pessimum sive haeresis, seuL^* nicatio demonstrari valet. Puella ergo ista, vel ple-
inobedientise falso impostierit, quod illam nori inve- bem significat ecclesiasticam, vel animam Christia-
nerit in ea virginilate qua Apostolus despondisse ses nam divino verbo maritatam. Quam si quis Judseus,
dixit Corinthiorum ecclesiam, « uni viro virginemL vel hsereticus, sive schismalicus, seu paganus, in-
castam exhibere Christo (II Cot: xi), > pater puellse; venerit in civilate Ecclesisecatholicae conslitutam,
vestimentum coram senioribus civitatis ad proba- et ibidem errore maculaverit, ipsaque ei consensum
mentum virginitatis filiaesute expandit, cum ex col- erroris prsebuerit, nec eum aliis manifestaverit, qua-
latione divinorura Testamentoruni, opera etfidesple- tenus pro erratu suo corripialur, ambo rei sunt mor-
bis, apud magistros Ecclesise dijudicatur. Deus enimi tis. Si autem Chrisliana effecta est illa persona nec
patcr universorum est, cujus indicio occulta mani- in societatem sanctorum suscepta, sed tantum foris
festantur. Et cumrepererit ex judicio divinorum li- Ecclesiamper catechismumveraimbutafide, etibidem
brorum docloreffi illum invidia aut avaritia magis5 a quolibet erroneo fuerit corrupta, ac per falsitatem
corruptum quam verum dixisse de subjeclorum mo- seducta, seductor ille per analbema puniri debet,
ribus ac fide, Ecclesise auctoritatecorripiatur, atque; illa autem ad fidem inceptam revocari, ac per gra-
redarguatur ah omnibus ; centumque siclos argentii ,j. tiam baptismatis ab hostibus liberari.
puellae, lioc est, perfectionem doctrinae atque solli- GAPUT VI.
citudinis impendere plebi susceptae cogatur. Nec3 De eo
qui cum puella nonduhi desponsataconcubuerit.
unquam diraittere poterit, quia seeundum canonicam1 « (IBID.)Si invenerit vir pueliam virginem quae
sanclionem non licet ei de sua ecclesia ad aliam sine1 « noii habet sponsum, et apprehendens concubuerit
synodali aucloritate convolare. Si autem plebs illa1 « cum ea, et res ad judicium devenerit, dabit qui
stuprata seu vitiis corrupla inventa fuerit, ne postea1 « dormivit cum ea patri puellae quioquaginla si-
per emendaliouem corrigere voluerit, extra fores3 « clos argenti, et habebit eam uxorem, quia hu-
domus Palris summi, hoc est, exlra limina Ecclesise J < miliavit eam; tion poterit eam dimittere cunctis
sanclae episcoporum sentenlia pulsa, lapidibus durii « diebus vitae sua;. > Si autem invenerit aliquis
anathemalis obrualur, quia fidem catholicam cor- puellam virginem, quse sponsala non est, el vira fa-
ruinpere non timuit, nec postea poenitenliam de3 ciens ei dormierit eum ea, dabit palri quinquaginta
coucepta nequitia agere, nec se corrigere voluit. didracbma argenti, et ipsius erit uxor, quiahumiliavit
eam; non polerit dimitiere per omne tempus. Me-
rito quajritur utrum ista pcena sit ut non possit eam
 q0q ENARRATIO SUPER DEUTERONQMIUM.— LIB. III. 850
dimittere per omne tempus, quam inordinate atque3 A « tibi, et noluit Dominus Deus tuus audire Balaam,
iUicite violavit. Si enim ob hoc intelligere volueri- « vertitque maledictionem ejus in benedictionem
mus eam non posse, id est, non debere dimifti per. « tuam, eo quod diligeret te. Ne facias cum eis pa-
omne tempus, quia uxor effecta est, occurret illudl « cem, nec quoeras eis bona, cunctis diebus vitse
< tuse in sempiternum. > Alia editio sic habet:« Non
quod permisit Moyses, dare Ubellum repudii ett
dimittere (Deut. xxiv). In his autem quae illicite vi- t intrabit Ammonites et Moabites in ecclesiam Do-
tiant, noluit licere, ne ad ludibrium fecisse videatur,,. « mini, usque in sempiternum. > Quaestio est quo-
ut potius finxisset quod eam uxoreffi duxerit, quami modo intraverit Rutli, quae Moabitis fuit, de qua
vere placitoque duxisse. Hoc et de illa jussum est,, etiam caro Domini originemaccepit Jvel duxit, nisi
cui fuerit vir calumniatus, de virginalibus non in-- forte istam mystice prophetaverit intraturam cum
ventis. « Non accipiet homo uxorem patris sui, nec; ait, < usque ad decimam generationem. > Compu-
revelabit operimentum ejus. > Pater noster se- tantur enim generationes ex Abraham et Loth, qui
cundum conditionem qua nos creavit Christus est; : genuit Moabitasex filiabus : et inveniuntur cum ipso
uxor est ejus Ecclesia. Non licet homini dignitateM Abraham compleri decem generationes, usque ad
sponsi istius transferre in se, nec violare sponsami Salmon, qui genuit Booz , qui maritus secundus
ejus. Violat enim, si amorem quem ipse sponso»B fuitRuth. Sunt enim istae : Abraham, Isaac, Jacob,
servare debuit, comrautat in se, ouando ex donoi Judas, Phares, Esrom, Aram, Aminadab, Naasoit,
percepto virtutis sive praedicationis propriamlaudem i Salmon. Salmon quippe genuit Booz, qui viduam
quaBrit,-nonDei. Hoc enim studere debet unusquis- duxit Ruth : ac per hoc videtur post decimam gene-
que.doctor ut totum amorem plebis sibi commissse. rationem genus fecisse in ecclesia Domini, pariendo
convertat in Deum, ejusque gloriam et honoremi fllios, ipse Booz. Sed cur additum sit, et usque in
quserat, cujus dono percepit id quodaUis largitur. aeternum, > merito adhuc quaeritur. An quia deinceps
dicens Domino cum propheta :« Non nobis, Domine,, nulla anima de Ammonilis et Moabitis inlrabit iu
non nobis, sed nomini tuo da gloriam, super mise- illam ecclesiam populi Hebrseorum, postea quam
ricordiam tuam et veritatem tuam (Psal. CXIII).> ista generatione decima prophetia coropfeta est?An
CAPUT VII. . potius ita dictura est, « et usque ad decimam gene-
> ut omnino semper intelligi voluerit per
De_,eunuchis atque mazeribus ; et de Ammonitis rationem, denarium numerum quamdam universitatem, ut hoc
atque Moabitis, decretum legis.
t (C.u>.XXIII.)Non intrabit eunucbus attritis vel[ exposuerit quodammodo addendo et dicendo ,« et
« amputatis testicuUs et absciso veretro ecclesiam usque in aeternum ? > Quod si ita est, Ruth contra
< Domini. > Quod autem dicitur, non intrabit euam- C praeceplum vetitum videtur admissa ? An Ammoiri-
'
chus attritis et ampulatis testiculis et absciso v«'e- tas prohibuit admitti, non Ammonitidas, id est, viros
tro ecclesiam Domini, ostendit quod omnes qui mol- inde, non feminas, maxime quia cum evertissent
liter vivunt, nec exercent opus virile, non ;possunt Israelitse ipsi gentes, omnes viros occidere jussi sunt,
in nec feminas autem non nisi eas quaenoverarit concubitum
permanere congregatione sanctorum, digui
habentur in introitu regni coelorum : maxime cum. viri, quoniam ipsaein fornicationem seduxerant po-
ipsa Ventas in Evangelio ait : « Regnum coeloi'um( pulum; virgines autem salvas esse voluerunt, non
vim patitur, et violenti diripiunj illud (Matth. xi). i eis imputantes culpam, qua everti illa gens meruit?
< Non ingfedietur mazer, hoc est, de scorto natus, quam etiam hic commemoravit, velut quaereretur
in ecclesiam Domini usque ad decimam generatio- cur Moabitas et Ammonitas admitti noluerint in Ec-
neni. > Quis est qui de scorto [natus est, nisi qui clesiam Domini, subjunxit: « Eo quod noft obviave-
degener sensu et moribus est, vel quem hsereti- rint vobis cumpanibus et aquainvia cum exiretis de
corum pravitas in susceplione sacramentorura de- jEgypto, et quia conduxerunt adversum te Balaam
generem fecit, sive qui gentiUtati seu judaismi filium Beor de Mesopotamia, ut malediceret te. > Has
ritu commaculatus est? Is enim tunc recipiendus ." culpas ne tunc quando iUagens debellata est, feminis
est intra Ecclesiam, cum per fidei integritatem imputaverunt, quas salvas conservare volueriffit.
decalogum Iegis secundum sancti Evangelii insti- Quod vero Amnionites et Moabites non permittun-
futionem spiritaliter observaverit, et carnatem tur in aeternum' intrare in Ecclesiam, significat hje-
conversationem Spiritu saucto rite abdicaverit. Unde, reticos ab Ecclesia semper esse repellendos.« Ha>
Saivator de sua salute quserenti respondit dicens : reticum enim, inquit, hominem, post unam et alteram
< Si vis ad vitam ingredi, serva mandala (Malth. correptionem, devita (Tit. m). >
<xix). > Etitem: < Ego sum, inquit, ostium. Per CAPUTVIIl.
me si quis inlroierit, salvabitur, et pascua inveniet: De non abominando Idummo neque Mgyptio.
(Joan. x). > < Ammonites et Moabites, etiam per t (IBID.)Non abominaberis Idumseum, quia frater
< decimam generationem non intrabunt ecclesiami « tuus est, nec ^rEgyptium, quia advena fuisti in
« Dominiinseternum, quianoluerantvobis occurreres « terra ejus. Qui nati fuerint ex eis, tertia gene-
« cum pane et aqua in via, quando egressi estis de. t ratione intrabunt Ecclesiam Domini. > Per JK-
« JEgypto, et qnia conduxerunt contra te Balaami gyptium et Idumseum significatur prsesens vita ,
« filium Beor de Mesopotamia Syriae, ut maledicerett cui quamvis renuntiantes _4Jgyptiainterram, id est,
931 B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUMPARS I. _}__,•»
pristinam convei*sationem,etmundi concupiscentiam A cogitatione polluitur, indignum se cunctorum fide-
decUnemus, tamen dum hujus mundi necessitatibus lium societatibus arbitrelur, culpae suse meritum
subdimur, quasi _Egyptiam nationem nequaquam ante oculos ponat, ex bonorum se aeslimationedespi-
exstinguimus, licet ab ipsa quadam discretione sepa- ciat. PoUutum ergo extra caslra exire est turpi impu-
remur : non de superfluis cogitantes, sed sumus, se- gnalione laboranlem, sese ex continentium compara-
cundum Apostolum, victu quotidiano indumentoque tione despicere, quia ad vesperam lotus aqtia, cum.
contenti (I Tim. vi). Quod autem dicitur, « Qui au- defectum suum despiciens, ad lamenla pcenitentiae
tem nati fuerint ex illis, terlia generatione intrabunt ; convertitur uti fletibus deleat omne peccatum quod
in Ecclesiam Domini, > significal, quod tuncsaecu- animo occulta inquinatio accusat. Sed post occasum
laris quisque potest sanctis Dei conjungi, cum per- solis ad castra redeat, quia, defervescente tentationis
fecte crediderit in Patrem et Filium et Spiritum san- ardore, necesse est ut iterum fiduciam erga sociela-
ctum, vel cum spe et charitate sit ornatus. « Quando> tem sumat bonorum. Poslea quippe occumbente sole
.« egressus fueris adversus hostes tuos in pugnam, ad castra revertitur, qui post lamenta pcenitentise,
« custodies te ab omni re mala. > Hac sententia le-• frigescentem flamniam cogitationis illicitse, ad fide-
gislator instruit maxime spiritales milites Chrisli, lium merita prsesumenda reparatur : ut etiam se a
quatenus se observent ab omni peccato el vitio, qui- B I cseleris longe esse non aestimet, qui mundum se per
bus contra spiritales semper hostes est dimicandum. obilum intinii ardoris gaudet. « Habebis locum extra
Unde et Paulus apostolus hujuscemodi verba ad au- « castra, ad quem egrediaris ad requisita naturae, ge-
dilores suos protulit dicens: « Oninis qui in agones « rens paxillum in balleo. Curaque sederis, fodies
contendit, ab omnibus se abstinet. Et illi quidem ut; « per circuitum, et egesta httmo operies quo rele-
corruptibilem coronam accipiant, nos aulem incor- « vatus es. Dominus enim Deus luus ambulat in
ruptam, etc. > « medio castrorum ut eruat te et tradat tibi inimi-
CAPUT IX. < eos tuos, ut sint castra tua sancla, et nihil in eis
De eo qui nocturno pollutus fuerit somnib, et de dige- « appareat fcedilalis, ne derelinquat te. > Naturae
stiehe ciborum. corruptibdis pondere gravatae, a mentis nostrae ute-
< (IBJD.)Si fuerit inter vos homo qui nocturno• ro, qusedam cogitationum superflua quasi venlris
« pollutus sit somnio, egredietur extra castra, elnomi gravamina erumpunt. Sed portare sub balteo pa-
« revertetur, priusquam ad vesperam lavelur aqua, xiiluffi debemus, iit videlicet apprehendendos nosmet-
< et post soiis occasum, regredietur in castra. > ipsos semper accincti, aCutum circa nos stimulum
Multa lex ponit iii sacramentis et umbrisfuturorum. „ Compunctionis habeamus, qui incessanter terram
Quaedam ej'go in semine materialis informitas, quaei ffleftlis nostrse, poenitentise dolofe confodiat, et hoc
forraata corpus hominis reddilura est, in signiffiea- a nobis fetidtim ef umpat et abscondat. Ventris quip-
tione 'ppsita est vitae informis et ineruditae. A quai pe egestio fossa humo per paxiUtim tegitur, cum
infQrmitate,quoftiamoportetliominemdoctrm8eforma L ffientis nostrae superfluitas, stibtili redargutione dis-
et eruditione mundari, in hujus rei signum, illa pu- cuSsa , anle Dei oculos per coffipunclionis suse sti-
rificatio prsecepta est post seminis emissionem. Ne- mulum celatur
que enim et in somnis peccatum fit, et tamen etiamL CAPUT X.
ibi praecepta est purificajio. Aut et si hoc peecatumL De nbh tradendo servo fugitivo domino suo.
quisquani pulat, non arbitrans accidere nisi ex ali- (IBID.) « Nou tradas servum domino suo qui ad te
quo hujusmodi desiderio, quod procul dubio falsumL « confugefit. Habitabit tecum in loco qui ei placue-
est, nunquid et solita mensium peccata surit femina- « rit, et in una urbium tuarum requiescet, ne con-
rum ? A quibus tamen easdem legis vetustas praece- « tristes eum. > Non tradas puerum domino tuo,
pit expiari, non nisi propter ipsam malerialem iti- qui appositus est tibi a domino suo. Non qtiod domi-
formitalem, quae, fcetu conceplo, lanquam in aedifi-. nis ejus eum apposuerit, id est, commendaverit. Po-
cationem eorporis .additur, ac per lioc cum fltiit in-. j.-, tius enim depositum diceret; sed appositum dixit a
formiter, significari per illam lex voluit animumi domino suo, id est, huic adjunctum cum ab iUo abs-
sine disciplinae fotnja indecenter fluidum ac dissolu- cessisset. Non ergo suscipi, sed reddi potius prohi-
tum, quem, formari oportere significat, cum talemL bet fugitivos. Hoc quid sit dubitari potest, nisi in-
fluxum corporisjubet purificare. Postremo,nunquid 1 telligamus genti et populo ista dici; non uni homini.
et mori peccatum est? Aut mortuum sepelire, nonL Ex alia itaque gente refugientem ad istam gentem,
etiam bonum opus huffianHatis est? Et tamen puri- cui loquebatur, hominem a dpmino suo, id est, a
ficatio exinde mandata est, quia et mortuum corpus) rege suo, reddi prohibuit. Quod etiam alienigena
vita deserente non peccalum est, sed peccatum si-- servavit Amam rex Geth, quando ad eum refugit
.gnlficat anirase desertae a jusfifia. Quid hoc loco» David a facie domini sui, hoc est, regis Saul. Aper-
per nocturnum somnium, nisi teHtatio occulta signa- tissime autem hoe explanat cum dicit de ipso :
tuvl Per quam tenebrosa cogitatione turpe aliquidl « Refuga in vobis habitabit, in omni Joco ubi pla-
corde concipitur , quod lamen corporis opere nont cuerit ei. » Mystice autem hoc niandat ccetui prsedi-
expleiur. Sed somnio noclurno pollulus, egredi prae- cator, uteum qui a servitute diabolica, hoc est, ab
«.ipitur, quia videlicet dignum est ut qui immundai infidelitate seu a pondere peccatorum ad pceniten-
 ow ENARRATIO SUPER DEUTERONOMIUM.— LIB. III. .934
tiam ac fidem Christi confugerit, nunquam Domino A hoc peccatum, si aliquid inde offerretur in tenipluiu,
priori qui eum inhianter repetere voluerit, tradat dicendum fuil quod sit abominatio Domino. Moraliter
respuendo scilicet atque in desperationem illum mit- autem ostenditur quod sicul merces prostibuli ab-
tendo, sed magis eum collocet sub munimine fideii pminatio est Domino, sic et donuin rapacitalis. Canes
catholicae, ac sub tutcla sanctse Eeclesise, ut ibi ve-. enim rapaces significant. Non eniffi placere Deo po-
raciter requiescat, nec ultra ad servitium pristinum Jest oblatio quse offerlur ex rapina; uride per Sa-
redeat. pientiam dicitur : < Dona iniquorum ijon probat
CAPUT XI Altissimus, nec respicit in oblationibus iniquorum,
nec in multitudine sacrificiorum eorum propitiabitur
Quod non meretrix neque scorlalor de filiis Israel esse
debet, nec mercedem prostibuli, nec prelium canisi peccatis. Qui ofiert sacrificium ex subslaptia paupe-
oportel in domutn Domini offerri. rum,quasi qui victimat filium in couspectu palris
(IWD.) « NOIJerit meretrix exlsrael, et non erit; £ui (Eccl. xxxiv). >
fornicans a filiis Israel. t Ecce ubi manifesfe pro- CAPUT XH.
hibuit fornicari, et viros et feminas etiam cum alie- Usuram velat el uvas de vineisproximi offerri; simi-
nis conjugibus peccalum esse demonstrans, misceri_ liter et falce segelem proximi meti prohibet.
conjugibus non suis, quando et merelrices esse, et j> B (IBID.) « Non fenerabis fratri tuo ad usuram pe-
ad meretiices accedere probibet, quarum publice est; t cuniam, nec fruges, nec quamlibet aliam rem, sed
venalis turpitudo. Iu decalogo mcechi nomine 11011 « alieno. Fratri autem tuo absque usura id quod in-
videtur hoc aperte prohibuisse, quoniam moechia « diget, commodabis, ut benedicat tibi Dominus Deus
non nisi adulterium inteUigi solet. Unde quid nobis, « tuus in omni tempore, in terra ad quam ingredie-
« ris possidendam. > Benignitatera
videretur, ibi tractabamus. Spiritaliter autem innuit, alque justitiam
quod nullo modo liceat animaeChristianae erroribus i hac sententia legislator docet, quia usuias per frati-
haerelicorum se eonimiscere; nec eum qui filius ad-. dem atque avaritiam uos coUigere prohibuit, el iii-
oplivus est Dei Palris, impudicilisealque libidini se, digenti charitatem impendere jubet. Frater aulem
tradere, neque cum diabolo fcedus nefandum inire; noster unusquisque catholicus est, cui secundum
unde et doctor gentium ait: « Fugile fornicationem :. spiritalem sensum, frugem verbi, gralis impendere
non enim vocavit nos Deus in imraundilia, sed inL debemus, quatenus nobiscum ulatur cibo ccelesti.
sanctificatione. Nolitejugum ducere cum infidelibus. Alienus infidelis quilibet est atque sceleslus, cui ad
Quae enim participatio justitiae cum iniquitate? Quii usuram pecuniam damus, quando pro expenso prce-
autem consensus templo Dei cum idolis? Aut qua;, dicationis verbo, pcenitentiam peccatorum, et insu-
societas luci ad tenebras? Quse autem conventio_ Q C per fidem cum operibus bpnis ab eo postulamus.
Christi ad Belial? Aut qtisepars fideli cum infideli?_ Duobus modis in Scriptnris sacris pecunia probalur
Qui aulera consensus templo Dei cum idolis ? Vos; inteUigi. Una est ista metaUica, quse ad usuram dari
enim eslis templum Dei vivi, sicut dicit Deus : Quod1 omnino prohibelur, quoniam vilium cupiditatis est
inhabilabo cum illis, et ambulabo inter eos, et ero> exigere velle quod te nescias" comroodasse. Hauc
iUorum Deus, et ipsi erunt mihi populus. Propter_. pecuniam quidein habuit Doininus Jesus Christus,
quod exite de medio eoruin, et separamini, dicit Do- quam Judae tradidit pauperibus erogandam , quain
minus : et immundujn ne teligeritis, et ego recipiamt non dedit ad usuram, quando illam indigentibus ad
vos, et ero vobis in patrem, et vos efitis mihi in filios. informandos nos pia largitate concessit. Altera vero
et filias, dicit Dominus omnipotens (II C01: vi). >, est quam ad usuram dari, Evangelio dicente, suade-
« Non offeres mercedem proslibuli, nec pretiufti, mur, id est, prsedicationes sanctissimas et instituta
« canis in domum Domini Dei lui, quidquid illud estt divina. Ait enim : « Sciebas me hominem durum et
< quod voverint: quia abominatio est utrumque, austerum.Nonneoportueratte conimittere pecuniam
« apud DominumDeum tuum. > Non offeres nier- meam nummulariis, et ego veniens exegissem utique
cedem meretricis, neque communicationem canis inL cum usuris quod meum est? » Sic enim istud aequi-
domum Domini Dei tui ad omne votum : quoniamLD vocum verbum pro locorum qualitate suscipitur.
abominatio Domino Deo tuo est, et hoc non unum, « Ingressus Yineam proxiffii tui, comede uvas quan-
horum, sed ulrumque. De cane quippe velat fieri[ « lum tibi placuerit; foras autem ne efferas tecum. >
commutalionem primogenitoruffi, quam jubet fierii Vineam hoc loco vel Scripturas sacras, ubi gratia
de aliis immundis animalibus, id est, equis et asinis; spiritalis reperitur, vel Ecclesiam catbolicanij quam
et si quid eorum est quae adjuvant hominem : etr in parabpla Evangelii expressam vineaenomine legi-
Latine a juvando jumenta dicuntur. De cafte autemt nius, accipere possumus. Proximus autem noster
noluil, utrum et de porco? Et quare noluerit re-. cujus ipsa vinea est, Redemptor humani generis est.
quirendum est, et si de omnibus talibus noluit, quare> Quisquis hanc vineam ingredilur, uvas ei com.edere,
SCIIHII canem isto loco exceptum fecerit? De mer- hoc eslincarnationemChrisli credere,et sacramentis
cede autem meretricis ut diceret, videtur ea esse. ejus in ea participare licet, Foras autem, hoc est
causa, quia superius prohibuit esse merefricem des extra Eeclesiam, hanc gratiam nuUo modP efferri
fiiiabus Israel, aut nequaquam filioium Israel utii Ucebit, quia in tina domo carnes agni edi jubentur.
meretrice; etne subrepat cogitationi expiari posse. « Si intraveris segetem amici tui, feanges spicas et
 m B. BABAM MAURI ARCfilEP. MOGUNT.OPERUM PARS I. 936
« manu conteres, falce autem uon metes. > Quid est A contempta, conlinentiam inter se pari eonsensu
eiiira segetem amici intrare, nisi legem Chrisli, qui servare poluerunt: quia neque contra illud praece-
verus amicus noster est, pie meditari? Ubi frangere plum fit, quo Dominus dimitti conjugem velat. Non
spicas et manu conterere, boc est litteram legis in enim dimitlit qui cum ea non camaliter, sed spirita-
opporlunis locis ad spiritalem sensura fedigere, no- liter vivit, et illud servatur, quod per Apostolum
bis conceditur; falce autem metere, hoc est omnes dicitur: « ReUquum est, ut qui habent uxores,
Scripturas iu malum sensum vertere, penitus inter- quasi non babentes sint (lbid.) > Mystice autem
dicitur. Sunt ergo quaedam loca in Testamentis di- homo hic Chrislum demonstrat, qui accepituxorem,
Tinis, quaehistorialiter fidem imbuunt; qusedam vero cum associare sibi voluit synagogam, quam etiam
quse moraliter,. ad ianctam conversationem insti- dudum desponsabat, quando ei legem dedit in justi-
tuunt; quaedam etiam quae non secundum historiam, tia, et judicio, et misericordia, sicut in Moyse scri-
sed secundum aUegoriam yeneranda mysteria osteu- ptum est. Sed illa non invenit gratiam ante oculos
dunt : at ideo ubique diligenti lectori summa dis- ejus propter increduiitatem snam et foeditatem ldo-
cretione opus est, ut in praedicta segete Domini, per Iolatriae. Unde ei scripsit libellum repudii, condendo
cautelam pastum sibi salubrem quaerat, ne tamen videlicet Evangelium, ubi manifestissime declaratur,
per temeritatem injudicium lsesaemessis incidat. B quodipsa indigna fuit spiritalis hujus cohsortii, cum
CAPUT XIII. Christum persequendo, tradidit ad crucem,et magis
De dimittenda uxore odiosa cum libello repudii. elegit sibi dari Barabban latrouem, quam Dominom
(CAP.XXIV.)«^Si acceperit homo uxorem et ha- Salvatorem. Dalus est Iibellus repudii in manus il-
< buerit eam, et non invenerit gratiam ante oculos lius, cum potestas illi data est Redemptorem cruci-
< ejus propter aliquam foeditatem, scribet libellum figi: unde juste meruit abjici, et dimissa est a domo
< repudii, et dabit in manu ejus, et dimittet eam de sua, cum a sancta ejecta est Ecclesia. Hinc quo-
< domo sua. Cumque egressa alterum marituin du- que in Evangelio ipse Dominus prseferens iUis fidem
« xerit, et ille quoque oderit eam, dederitque ei centurionis, ait: « Multi venient ab oriente et occi-
< libeUum repudii et dimiserit de domo sua, vel certe dente, et recumbent cum Abraham, et Isaac et Ja-
t mortuus fuerit,non poterit prior maritus recipere cob in regno ccelorum : fiUi autem regni hujus eji-
« eam in uxorem, quia polluta est] et abominabilis cientur in tenebras exteriores, ubi eril fletus et stri-
« facta est coram Domino, etc. > Istum locum ple- dor denlium (Matth. vm). > Quod aulem sequitur :
nius Salvatorexponit, quod Moyses libellumrepudii « Cumque egressa, alterum marituni duxerit, et ille
dari jusserit, proptef duritiam cordis meritorum a, pfopler fceditatem suam oderit eam, dederitque ei
non discidium concedens, bomicidium (Matth. xix). " Iibellum repudii, quia dimiserit de domo sua, non
Multo enim melius licet Iugubrem evenire discor- poterit prior maritus recipere eam, quia poUuta est
diam quam per odium sanguinem fundi. Multaeerant et abominabilis facta, > signifieat quod, licet apo-
in veteri lege causse uxores dimittendi. Dominus au- stoli post passionem et resurrectionem Christi syn-
teffi in Evangelio solam causam fornicationis exce- agogam ad pcenitentiam et ad fidem calholicam
pit : cseteras vero molestias universas, si quse forle suis prsedicationibus provocaverint, eamque vellent
exsliterint, jubet pro fide conjugali, et pro castitate, spiritaiibus nuptiis copulari, tamen indigna fuit
fortiter sustinere. Et moechura dicit etiam virum prioris mariti consortio, quia polluta errore, et in
qui eam duxerat quse soluta est viro : cui rei apo- voluptatibus suis abominabilis facta, in fcedilate
stolus Paulus terminum ostendit, quia tandiu ob- pristina permansit. Unde legitur quia apostoli Christi
servandum dicit, quandiu vir ejus .vivit, illo au- Paulus et Barnabas in Anliochia, excusso pulvere
tem uiortuo, dat nubendi licentiam (I Cot: vn). pedum in Judaeos, dixerunt : « Vobis oportebat pri-
Hanc etiam regulam ipse tenuit, et in ea non mum loqui verbum Dei, sed quoniam repellitis illud,
solum consilium, sicut et in nonnullis monitis, sed et indignos vos judicatis vitse seternse, ecce conver-
praeceptum Domini jubentis ostendit cum dicit : T. -p,timur ad gentes (Act. xni). s Tropologice autem
< Eis autem quae nupta sunt prsecipio, non ego sedl homo uxorem accipit, cum aetionis terrense susci-
Dominus, mulierem a viro non discedere (Ibid.). > pit curam, cujus cum fceditateni cognoverit, dat li-
« Quod si discesserit, manere innuptam, aut viroi bellum repudii, et dimittit eam de domo sua, quia
« suo reconciliari. Et vir uxorem ne dimittat. > saepe ipsa terrena actio, quse prius quam haberetur
Crcdo simili forma,ut si dimiserit, non ducat aliam, fortiter amabatur, cum habita fuerit, cujus sil foedita-
aut reconcilietur uxori. Fieri enim potest ut dimit-• tis agnoscitur, cum esse poUuta per peccata videtur.
teret uxorem causa fornicationis, quam Dominus ex- Dhnittat ergo vir eam de domo sua, ut amprem ejus
ceptam esse voluit. Jam vero si nec illi jubere con- abjiciat a mente sua. Quse egressa alterum virum
cedeietur, vivo viro a quo recesserit, neque huici accipiat, quia lerrenam actionem quam tu deseris,
alteram ducere viva uxore quam dimisit, multo mi- alius concupiscit. Sed fortasse et ipsi in odium quan-
nus fas est illicita cum quibuslibet stupra commit- doque ventura est, ut eam utiliter dimittat. Bene
tefe. Beatiora sane conjugia judicanda sunt, quae! autem dicitur, « Dimiserit eam, vel certe mortuus
sive filiis procreandis, sive etiam ista terrena prolei ftierit, >quia unusquisque terrenam cui'am aut dimit-
« Lpcus corruplus.
957 ENARRATIOSUPER DEUTERONOMIUM.— LIB. IIL 938
tit, aut moritur, id est, aut non ei ex animo succum- A malum in quantum potes absque metu : nam Deus
bet, aut per eam funditus in animse vita succuihbet. pitis est, et ad indulgendum paratus. Sed utiliter
Sive ergo eam sequens maritus dimiserit, sive mor- tunc mola utraque habetur, si et spes sit cum emen-
luus fuerit, maritus priof non poterit eam in uxorem dahte fqrmidine, et forniido fuerit cum spe.
recipere, quia polluta est. Ut videlicet is qui semel GAPUTXV.
curam terrenam atque praesentis vijse inleiitionem De eo qui solliciians fratrem stium vendiderit, et cau-
reUquerit, ad eam ultra nuUomodp redeat, quoniam tela leprm. __
ipse suo judicio jam eam polluit, qui eam prius ideo (IBID.)« Si deprehenstis fuerit homo sollicitans
deseruit, quiapollulam esse cognovit. Unde recte « fratrem suum de filiis Israel, et vendito eo accepe-
subjungitur : < Ne peceare facias terram tuam « rit pretium, interficietur : et auferes malum de
quam Donjinus Deus tuus tibi iradiderit possiden- « medio tui. > Assidue hoc dicit Scriplura, cum ju-
dam. > PoUuet eiiim terram suam, qui camalibus bet oecidi malos :. qua locutione usus est eliam Apo-
desideriis et concupiscenliis hujusmundi coinquinat stolus cum diceret: « Quid enim mihi de his qui
corpus suum; ideo necessarium valde est, ut ainbi- foris sunt, judicare? Nonne de his qui intus sunt,
tionem vitse prsesentis edomare forfiter festinet, ne vOsjudicatis? Auferte malum ex vobis ipsis > (/ Cor.
forle ipsa valeat dominari. Et cum terrena aclio-IB v). Nam Graecus habet TOViroimpbv: quod etiam
semel fuerit repulsa, non est iterum repeteiida, ne hic seriptum est. Hoc autem potius malignum. solet
post tergum respiciat, qui super aratrum manum interpretari quam malum. Nec ait, TO "rrovvjpov, id
posuisse videbatur. (Luc. ix). est, malignum, Ex quo apparet eum voluisse intel-
CAPUTXIV. ligi, qui aliquid tale commisit, ut excommunica-
De eo qui nuper nupsit, quod nulla necessitaspublice tione dignus sit. Hoc .enimnunc agit in Ecclesia ex-
ei injungenda est. coromunicatio, quod agebat tunc interfectio. Quam-
-
(IBID.) « Cumaccepefit homo nuper uxorem, non vis aliter illud apostolicum possit inteUigiut urius-
« proeedet ad bellum, nec ei quidpiam necessifalis quisque malum vel malignum, ex seipso sit jussus
< injungatnr publice, sed vacabit absque culpa auferre. Quis sensus aeeeptabilior essel, si hoc ma-
< domni suse,ut uno anno Isetelur cum uxoresua. > lum vel hoc malignum, non autem hunc malignum
Quid aulem per hanc senlentiam nobis innuitur., nisi iii Grsecoinveniretur? Nunc vero credibilitis de .ho-
ut quicunque carnalibus desideriis se obligant, ad jiiine dictum quam de vitio. Qtianquam possit ele-
reginien Ecclesiae atque spiritalein intelligentiam ganter inteUigieliam homo auferre a se malum ho-
se inhabilem esse cognoscanl? UndePaulus aposto- minem, quemadmodum dictum est.« Exuite vos ve-
lus discipulo praecepit dicens : « Nemini cito raanum G t terem hominem > (Eplies. iv). Quod exponens ait:
imposueris > (7 Tim. v). Et ilem : « Nemo, inquit, * Qui furabatur, jam non furetur. >
militans Deo, implicet.se negotiis ssecularibus, ut ei < Observa diligenter ne incurras plagam leprse,
placeat, eui se probavit > (II Tim. u). « Non accipjes « sed facias qusecuuque*docentte sacerdotes Levi-
«loco pignoris inferiorem et superiorem molam, qtiia < tici generis, juxta quod prsecepi eis, imple soUi-
<iinimam suam apposuit tibi > Accipere naraque ali- « cite. > Hic apparet oninem sacerdotem Levitam
quando dicimus auferre. Unde et aves illae quse ad fuisse, quamvis tton omnis Levites sacerdos fuerit.
rapiendum sunt av_idse,accipitres vocantur; undeet Typice autem doCet nos Scriptura, quatenus cauli
Paulus apostolus dicit: « Sustinetis enim si quis de- simus, ne per lepram erroris maculemur, nequehae-
vorat, si quis accipit » (II Cot: xi). Ac si diceret, reticorum astutia seducamur. « Sermo enim eoruro,
« si quis rapit. > Pignus vero debitoris est confes- juxtaPauU vocem, ut cancer serpit >(II Tim. n): et
sio peccatofis. A debitore enim pignus accipilur, si permittitur, totain conversationem nostram con-
cUina peccatore jain peccati confessio leiietur. Su- taminat, atqtie aniffiuiuin infei'num prsecipitat.
perior au.teme.tinferior est mola, spes et timor. Spes CAPUT XVI.
quippe ad alta subvehit, tiroor autem cor inferius - De non repetendopignore, et de non neganda mercede
"
premil. Sed mola inferior et superior ila sibi ne- indigemisetpauperis.
cessario jungiintur, ut una sine altera inutililer non (IBID.)« Cum repetes a proximo tuo rem aliquam
habeatur. lu peccatoris itaque pectore incessanter « quam debettibi, non ingredieris iii doraum ejus
debet spes el formido conjungi, quia incassum mise- « ut pignus auferas, sed stabis foris, ct ille proferet
ricordiam sperat, si non etiam timet justiliani; ift- < libi quod habuerit, Si autem pauper est, non per-
cassuffijuslitiam meluit, si non etiam in misericOr- « noctabitapudte pignus, sed statim reddes eiante
dia corifidit.Loco autem pignoris mola superior aut < solis occasmn, ut dormiens in vestimenlo suo, be-
inferior tbUiprohibetur, quia qui praedicatpeccatori, .<nedicat tibi, et habeas justitiam coram Domino
taula dispensatiorte componere prsedicationem de- « Deo luo. > Non immerito videtur ad opus miseri-
bet, ut hec derelicta. spe limorem subtrahat, nec cordiae pertinefe, ut non intret pignerator iri do-
stibtraeta, in solo eum timore derelinquat. Tollit mum, ne fiat perlurbatio debitori, sed ex hoc etiam
eniffl' superiorem tiiolam, si flenti peccatum dicat ipsum debiterem admonet pignus foras proferre cre-
aon habendam'veniam de commissis. Tollit inferip- ditori.iQuod vero jubet egenli pignus eodein.die re-
rem, si peccantem deceptione palpet ac dical': Age slitui, ut in eo dormiat, qiu non habetubi dormiat,
PATROL.cvm. 30
959 B. RABANI MAURI ARCHIEP. MQGUNT; OPERUM PARS I. 940
roerito mpvet ut requii'atur, pur non potius credi- A A fuerint imitati. Nam et illud ex Adaffi teffipofaliler
lori -prseceperit ut non auferat pigiius quod eodem redditur, quia omnes pfopler hoc moritinlui*;nbu
die oporfet restitui. Quod si ad compeUendum debi- autem in seterrtufflfeis(jui fuefiht pef gratiain spiri-
torem fieri yoluerit. quomodo se urgeat ad redden- talem fegetierati; iti eaqtie pefmarisfetint iisijue in
dum, cum sciat pignus eodem die se recepturum? fineffl. Quamvis et iUtidmerito qiieefi pbssit, si fed-
AJI forte lioe fieri voiuerit propter inemoriani, ne duiiliif peccata patfiiiii in filios liis qtii oderurit
oJiiiviscatur reddere, et tunc jion reddaf, si vere non Deuffi; cur in terliaffi et quartam geiieratiorieiri vel
habuerit? maxime quia creditpris sui misericordia prselefiriissa pfiffia et seeunda, yel ribn etiaffi iti cse-
vincitur, cui esse non debel ingralus si pignus rece- teras perihanerite ittipietatfe et iiriitatibrie nialoftim
pit in quo dorraiat; simul et creditPr, euin ille non parenlurri? An per hutie niitiiertirii, quoniairi septe^
reddideritj debet eum Credere non habete; qui hac nariiis iiuiuefiis inteUigitur, uriitefsiiajeiii sigriifi-
eget misericordia, ufpignus ei propterea restiluatur, Cafe vbluit? Et ideo nbri ipsurii p6tiiis septetiaiiutii
quod aliud non babet ubi dormiat; posuit, iit diceret, « in septiriiairi geiiefafionerij. i
« Non negabis mefcedein indigentis, et pauperis Ae sie pffittis iriteTligefetiif, ijhiii caussifi petfectib-
« fratris tui, siye advena. qui tecuffi moratur in ttis iiujus nuriiefi Udc iiiPclP poiius Inlitoayit. Ideb
« terra. et intra portas ttias est. sed eadem die red- B I namqtie peihibetiir perfectiis, quia ex liis duobtis
« des et pfetium laboris sui ante solis oceasum, constat: terttafid sfiilicej pfinib iriijjari Joto, et quai-
< quia pauper est, et ex eo stistenlat aniraam §uam, tefnario pfinio pafi toto. t]nde et illiid essbpfopiie-
< ne clamet contrate ad Dominum. et reputetur libi ticum existimo, quod assidiie repetituf : «Iii tribus
< in peccatum. > Secunduffl historiatii lex eommen- et quatuor impietalibus nOiiaversabor. » Per quod
dat nobis misericoTdia. affectum, et »quilatis operis^ voliiit impietates uniyefsas, jypfitis quam tfes vel
erga indigentes et pauperes, Juxta allegoriam vero quatuor intelligi.
instruit plebem, qualitei* erga prsedicatofes suos de- i Nori perveftes judiciuiri aiiveriaevei pupiUi, nec
beant esse solliciti. Ipsi enitit suiit pauf eres spiritu, « aufefes pignoris loco vestiirienlum viduse. » Non
quibus Dominus ia Evaugelio praecepit; «;ut neque declinabis judiciutiJ advense, et brphani, et violuse,
sacculum, neque pefam, neqtie calcPameiita porla- et rion pigijorabis vestimentum eofum? Quse eram
rerit in viay neque duas tunicas habererit, sed neque causa est, ut triurii istorum judicium declinare ve-
in zonisses > (Luc.•__).Uftde autem sperare deberent tuerit, pignus auteni auferri vestimentum solius yi-
necessafia, subjunxit dieens : « Digntis"est opera- fluge,rioii et illorum, nisi qtiia judjcia oinniuni fa-
rius tiiercede sua. >Hiue et Patiius ait: «Labofan- cifendapfpplei*ea cPmriieiidaVit, quia nori haberit a
teni agricolam opof tet de frucfibus pef«pere > (II ^1 <
(juibiis aefetidanfur: siveadveria, qtiia in terra aliena
Tim. ii). Unde et Dotriinus ordiriayit, s iiis qtii est; sive ofpbarius, id est, pupilius, quia parenfi-
Eyaiigelium annunliant, de Evangelio vivefev > Et bus cSret; sive vidtia, quia marittim non babet? PI-
itettf: < Si seminavimus vobis, iriqtiity spiritaiia, gnos vero cuiu proliibet vestinietitum auferre viduae,
magnutiv est si vestra metamus cafnaiia? r (TCbr. puto quod satis diligenter adniorief eas vere dicen-
ix.) Arite solis ergo occasum pretiunf laboris sui das esse viduas, quae etiam pauperes sunt. Id eniffi
a subjectis, ipsis doeloribus reddeiiduffi est, quia in et Appstoltis evideiiter oslendit, ubi ait: t Si qua
prsesenti vilaeisnecessaria praeberi opoftet, salva auterii vidua ftlios'-e'triepotes liabet, discat primum
mefcede futura, quatiiin seternti vita alargitofe oiri- domufti suarii pje tfacfare, et muiuam .vicemparen-
niuni bonoruffl aeceptufi suijtv I tibtis feddefe, hoc est eriim acceptuni coram Do-
CAPUT XVII : iiiirio. Qtiaeautem yefe vidua est et desolata, spera-
Denon occidendts pdtfijius pro filns, tiec filiispro pa- bit iii DPmiiiuffl: et persistet iu orationibus nocte et
tribus; etribii pefveitendisjWdiciis aivenm et pu- die > (1 Tiin. y). Hanc verani viduam dixif, quae
pilli. rion JiaJjet a quibus sustentetur : quia non solum a
(IBID.)«, Non occidentur patres pro filiis, nec filii1 ti y"iT0> sec' et'aih a posteris atqpe omni ope destijuta
« pro patribus, sed uniisquisque iii suo. peccato mo-- est. Divitem qtiippe, non dicei-ef desolatam. Pauperi
« rieltir, > Ecce non solum pfophetse hbc dixerunt,, itaqtie riori est aufefeiiditm pignus vestiinentum.
verum etiaffi lexdicil sua ctilpa qtieriique interiirieri- Pcsffosi OCcufferit aiiiffio, quid si muita habeaj ye-
dum; ndn auteffl patris sriiaut filir siii'. Qtiid: estt siirrtenta n'6'nnecessaria, sed stiperflua, quomodo in-
ergo quod Deus dicitiif reddens peccata paiiuiri itti telligitiif vere vidua? Hocesf non soliim non deso-
filios, in tertiain' et qtiartaffl gerierationem ? An dei lata, vefuiri eliain quia in deliciis agit, quam sub-
filiis nondum riatis intelligittif,; propter origitiale_. jeeif diceris : < Quaeatiteni in deiiciis agit, vivens
peccatum, qtiod etiam ex Adattiifaxifgenus htiiria- nioftua est > (IbtUj: Et lianc qujppe opppsuit, tan-
num? Hic auteffi jaffiriatis facfa distfiictip, uttirius- qriairi e contrafio vei*evidyse, tattquam laiis non sit
quisque iri sub peccalo 'proxiino moriatur 1. Norieniriii vidua. Quseciinque aufera diyites alias. nupjias ex-
trahit aliquid ex patre, qtiijaiu' naltis' efatj quando) pieriri noltierunt, conjinentia in eis laudaturj uQnde-
paler ejus"peccavit: Sed cuffi ibidicit;: His qui ode- solajio commendatur. Hae qujppe Janfum maijtis yi-
r-tint mej riiariifestum est etiain illam coiiditionem1 duafsesunf, noh alUsrebus,
mutari posse, s"ffiliipafentum suofum facta' rioni . *-.
 ENARRATIOSUPER DEUTERONOMIUM. — LIB. III. 942
941
CAPUTXVIU. JA earum qusedamj quseper flagella plagis quadraginta
De manipnlo in messerelinquendb, et de reliquiis oli- puniuntur. Est itaque levis impielas, quae vei^bere
varum alque arboribus, digna est; et gravior, quaemorte digna est. Ila etiam
in sed in hominem vi-
(IBID.)< Quando messueris segetem in agro tuo, et illa peccata quse non Deum,
< oblittis ihanipulum reliqueris, non reverteris Ut dentur admitti, sunt morle digna qusedam, sunt alia
< toUas eum, sed advenam et pupillmri et viduam correptione seu verbere, seu venia [pcena]faciliore.
< auferre palieris, ut benedicat tibi DominusDeus in Ita enim loculos esse Sepluaginta interpreles con-
« onini opere manuum tuarum. Si frages cplliges stapt, ut etiam illius qui plagis dignus est, iinpiela-
« olivarum, quidquid remanserit in arboribus, npn tem vocaverint, Qupd autem pro raensura peccati,
< reverteris ut colUgas,ete. >' Quod admonet ut in quadraginta flagellis delinquentes argui jussif, jara
messe obJitum manipulum nemo colligat, et olivam prsedictum quod per quadragenarium nunierumi f>
vel uvam relictam nemo i*epetat,diligentius negle- gura significetur hujus temporis, iij quo Ecclesia
cta colUgere, et.dicij egentibus dimitteflda, occtirrit per quatuor mundi partes diffusa, sub decalogp leg"?
forsilan cogitatjpni quid si haec quse ab agrorum vivit. Quadrageuario ergo numero delinquenles cse-
1
dominis dimittuntur, non egentes sed improbi col- dimur, si in hoc tempore pcenitentiaeverberibus fla-
ligunt? Sed considerandum prinio iUum misericor-.jj \ gellamur. Debet ergo quisque peccatoj*temporalibus
diam facere, qui hoc ahimo dimitlit, ut egentes ha- flagellis atferi, quatenus in judicio purgatus valeat
beant quod dimittitur. Deiude ciun, hsee populo di- jnveniri. Beatus homo qui corripifur a Domino.
nrittunlur; simul admonenlur hi qui non indigeht Nulla enim in setemum animi adyersio auligere po-
ista non quserere. Quod si qusesieririt, quid aliud tuit, quos hic pcenileiltiae disciplina percussit. Si
quam res alfenas, et, quod est gravius, pauperum » enim pro peccatis caedimur, illic sine pecealo inve-
invadere judicandi sunt? Utrique ergo commemo- nimur. « Non ligabis os bovis terentis iri arpa fruges
rantur his prseeeptis, et quorum agri sunt, ut ffiise- tuas. > Non alligabisos bovis tritui*antis,diclum est
ricorditer ea relinquant; et qui indigehtes nott sunt, quodinbovis nomine vita uhiuscujusque operantis
ut inde se abslineant, quando utrumque dicitur, exprimitur. Dicif quodam in loco apOstolusPaulus
et a quibus diinitlenda sint, et quibus dimittenda reprehendens et dolens quod nemo illi cornmunica-
sunt. verit in ratione dati et accepti, quod ipse alio in
CAPUTXIX. - loco aperte exposuit, dicens : «Si tios vobis spiri-
De cOrripiendispeccanlibus per flagella : ei ut bovi talia seminayimus, magnum est ut vestia carnalia
triluranii in arca fruges non ligetur os. metamus ? (7 Cor. ix.) Hoc significat, quod non al-
(CAP.xxv.) < Si fuerit causa inter ^tliquos,et iu- C ( ligabis os bovi trituranti. Undeet idem aposlolus di-
< terpeUaverint judices : quem justum esse pef- cit alio loco : i Dignusest operafius roercede sua >
« spexerint, iUi justilise palmara daburit; quem im- (I Tim. v). Vult efgo Scriptura doctoribus prae-
« piuni, condemnabunt impietatis. Sin autein eum sfare carnalia, a qnibusspiritalia consequunlur. Quia
< qui peccavit dignum viderint plagis, pfosternenl, praedicalores occupantur in doctrina, necessaria sibi
< et coram se facient verberafi.,Pro mensura pec- providere non possunt.
« cati eril et plagarum modus: ita dunlaxat, ut qua- CAPUTxX.
« dragenariuffi niimerum non excedanl, rie foedela- Di eo qui sine liberis moritur, uffrater defuncti dcci-
< ceralus, anle oculos tuos jaceat frater tuus. > Si pial ejus uxarem, el suscilelsemenfratri sub.
fuerit altercatio inler homines, et ascenderint ad ju- (IBID.)« Quando habitaverint fratfes simul, et unus
dicium, etjudicaverint et justificaverint justunij ju- « ex eis absque liberis mortuus fuerit, uxof defuncti
dices inlelligendi sunt judieare, noa illi qui dicti sunt < non nubet alteri, sed accipiet eatti fratef ejus, et
allercationem habere. Deinde sequitur : Et repre- « suscitabit semen fratris sui, et primogeniluffiex
henderint impium. Et eritsi dignus fuerit plagis qui < ea filium, nomine illius appellabif, ut ricu deieatur
impie egit, constitues eum in conspectu judicuin, « nomen ejus ex IsraeL Sin autem nolueiit accipere
et flageUabunteum secundum impietatem ejus ante * « uxorem ffatris sui^ quae ei lege debetur, perget
se, numero quadraginta flageUabunt eum, et noa « muiier ad portam civitatis, et interpellabit majo-
apponent. Si aulem apposuerint flagellare eum per « res natu, dicetque : Non vult frater viri inei stisci-
has plagasplures, deturpabitur frater tuus coram te « tare semen fratris sui in Israel, nec nie in conju-
valde. Adverlendumest curoea peccata plagis emen- < gem sumere. Statinique accersifi etim facient, et
danda praeeeperit,quaerioft digna sunt mortis sup- < interrogabunt. Si responderit, Nolo eam uxorem
pUcio vindicari, et hoc tam paucis plagis, eum ta- « accipere, accedetmulier ad etim coram senioribus,
men qui cseditur, appellaviiimpium vel impie agen- « et toUet calceamentum <Jepede ejus,
sptietque in
tem : ut noverimus, non sicut plurimi loqutintur, < faciem ejus et dicet : Sic fiel iiomini, qtii non sedi-
locutas esse Scriptui'as : quas inctiriosius legimus, < ficat domum fratris sui, et vocabitur noffienillius
cum putamus adullerium non esse impielatem. quia < in Israel, Domus discalceaii. >« Si autem habitave-
in hpminem videntur peccasse,' qui hoc fecerint, rlnt fralres in unum, et mortuus fuerit uhus ex eis,
cum illud peccatum morte plecti lex jubeat; et his; semen autem non fuerit ei. uxor defuftctiforis nou
peccalis graviores diximus esse impietates, cum sint appropianti, frater viri ejus intrabit ad eam, el ac-
 945 B. RABANl MAURIARCHIEP. MOGUNT.OPERUMPARS I. 944
cipiet sibi uxorem eam, et cohabitabit ei, et erit, in- A
. evangelistam Salathiel invenitur : quamvis fieri po-
fans quicunque natus fuerit constituetur ex defun- tuit, ut alius ftierit eodem nomine, habens ejusdem
cti nomine, et non delebitur nomen ejus ex Israel, nominis patrem, cujus et iUe habuit. Nam et inde
et nomen defuncti. >Videtur hoc prsecepisse lex de sursum versus diversi sunt. Alium quippe habet
fratris uxore ducenda non ob aliud, nisi ut semen Zorobabel avum apud Lucam, qui est Neeri; alium
suscitet fratris qui sine Uberis defunctus est. Quod apud Matthseum, qui est Jechonias; atque inde su-
autem ait, « Constituetur ex defuncti noniine, et non perius nusquam est consonantia, quousque veniatur
delebitur nomen ejus ex lsrael, > id est, defuncti ad David, apud Malthseum per Salomonem, apud
nomen ex hoc videtur dictum, ut ille qui nascilur, Lucam per Nathan. Diflicillimumautem videlur non
hoc nomine appelletur quo appellabatur defunclus, fuisse aliquem propinquiorem qui duceret uxorem
cui quodam modo propagatur. Unde nobis visum fratris sui, quam eum quiex David esset consangui-
est magis secundum adoptionis morem solvere in neus tam longinquo gradu, non aliqua infra propin-
Evangelio quaestionem de duobus patribus Joseph, quitate conjunctus; cum sit apud Lucam pene qua-
quorum unum coramemorat Matthseus, eum scilicet dragesimus a Joseph, apud Matthaeumautem ferme
qui genuit Joseph; alterum Lucas, eum cujus e.rat fi- vicesimus septimus. Aut si propinqui ad uxores
lius Joseph : quoniam nuUus eorum Joseph nomen B ] defunclorum ducendas etiam iUi quaerebanlur, qui
accepit. Nisi forte hoc dictum est:« Constituetur ex ex feminarum sanguine propinquabant, fieri potuit
defuncti nomine, > non ut ejus nomen accipiat, sed ut ut esset aliquis ita propinquans, qui Joseph genuerit
ex ejus nomine, id est, tanquam filius, 11011 ejus cu- de uxore propinqui sui, qui sine liberis decessit, ac
jus semine genitus est, sed illius defuncti, cui est se- sic ei esset alter ex natura pater, alter ex lege; in
men suscitatum hseres constiluatur. Quod enim addi-»' quorum patribus et avis, et deinde majoribus ideo
tum est,«Et non delebitur nomen ejus*ex Israel, >po- propinquilas nuUa apparet, quod non maribus, sed
test ita intelligi, non quod nomenejuspuer consequeu- ex feminis propinquarent. Verumtamen si ita esset,
ter accipiat, sed quod illesine posteritate mortuus esse nec David aliquando unus pater occurrerel. Aut si
videbitur,etideopermanetnomen ejus,hocestmemo- quisquam potuisse contendit, ubi pommus quod
ria. Neque enim etiam si ipsefilium genuisset, nomen consuetudo Scripturse non est feminas in genealo-
eisuum fuerat impositurus, ut nomenejusnondele- gia pro maribus ponere, sicut eas nullas nuUus
retur exlsrael; sed ex hoc utique non deleretur, evangelista interposuit ? Ubi enim commemorantur
quia non sine liberis ex hac vita emigraret; et hoc matres, non ponuntur nisi cum patribus. Ac. per
jubelur ex ejus uxore frater ejus implere quod ille hoc aut ila propinquior defuit ad uxorem defuncti
non poluit. Nam etsi fraler non fuisset, et propin- C ( sibi copuJandam,ut origo cognationis repeleretur a
quus ducebat uxorem ejus qui sine filiis mortuus David; aut adoptio fecit alterum patrem, quem pos-
esset, ad suscitandum semen fratri suo ; sicut Booz sethabere Joseph. (Ex Gregbrib.)Typice auleni fra-
fecit ducendo Rulh, ut semen suscitaret propinquo ter defunctus est ille, qui post resurrectionis appa-
suo, cujus fuerat illa uxof, nec de illo pepererat; et rens gloriam, dixit: «Ite, nuntiale fratribus meis >
tamen qui de illa natus est, ex nomine quidem de- (Malth. xxyui). Qui quasi sine filiis abiit, qui
ftincli constitutus est, quia filius ejus dictus est adbuc electorum suorum numerum non implevit.
atque ita factum est, ut nomen defuncti non delere- Hujus scilicet uxorem superstes frater sorliri prae-
tur exlsrael, nec tamen ejus nomine appellatus est, cipitur, quia dignum est profeclo ut cura sanctae
Qusecum ila sint, abundantius duobus modis solvi Ecclesiaeei, qui hanc bene regere prsevalet, impo-
potest evangelica qusestio, ut unus eorum quos di- natur. Cui nolenti in faeiem mulier exspuit, quia
versos commemorant Matthseuset Lucas, ita fuerit quisquis ex muneribus quaepercipit aliis prodesse
propinquus alteri ad ducendam ejus uxorem, ut non curat, bonis quoque ejus sancta Ecclesia expro-
alios etiam sursum versus parentes atque majores brans ei, quasi in faciem salivam miltit vel jactat.
iste, aUos ille habere poluerit. Nam si fratrum filii Cui ex uno pede calceamentum tollitur ut Discal-
fuissent, unum habuissent avum : quofl non ita est. "1 ceati domusvocetur. Scriptumquippe est« : Calceati
Nam secundumMaltbaeumMatthan est avus Joseph; pedes in praeparatione Evangeliipacis > (Ephes. vi).
secundum Lucam vero, non Mathan, sed Mathat. Si ergo ut nostram, sic curam proximi gerimus,
Quod si quispiam putat esse tantam similitudinem utrumque pedem per calceamentum munimus. Qui
nominis, ut ab scriptoribus in una liltera erratum vero suam cogitans utilitatem, proximorum negUgit,
sit, ut fieret tani parva et pene nulla diversitas, quid quasi unius pedis calceamenlum, cum dedecore
de istorum patribus dicturus est? Nam secundum amittit.
Lucam Mathat fuit filius Levi; secundum Matthseum CAPUT XXI.
aulem, Mathan ex Eleazar genitus invenitur : atque De dubbus jurgantibus et uxbre procaci; et quad
ita inde sursum versus diversi sunt patres et avi; non oportet habere in sacculo diversa pondera.
et deinde majores usque ad Zorobabel, qui fere est (IBID.) « Si habuerint inter se jurgium viri, et
vicesimus sursum versus a Joseph apud Lucam, « unus contra alterum rixari coeperit, vplensque
apud Mattliseumveroundecimus. Qui propterea idera « uxor alterius eruere v.irum suum de raanufortio-
ipse esse creditur, qttia pater ejus apud ulrmnque « ris, miserit raanuffl et apprehenderit yerenda
945 ENARRATIO SUPER DEUTERONOMIUM.— LIB. III. 946
< ejus, abscindes manum illius, nec uecteris super A . « rit cunctas per circuitum nationes in terra, quam
< iUam misericordia. > Quid per istos duos viros « tibi poUicitus est, delebis nomen ejus sub coalo :
rixantes, nisi dissensio inter catholicura et haereti- « cave ne obUviscaris. » In Amalech ergo nomine,
cum exprimitur ? Ibi enim necessaria est contentio, qui lingens sanguinem interpretatur, spiritualium
ubi dispar duorum fit intentio. Aller emm importu- nequitiarum exprimilur figura : quae nobis per ba-
nus sectator est erroris, aller studiosus defensor ptismum egredienlibus, de spiritali JEgypto, aver-
yeritatis. Nec oportet ullo modo veritatem succe- santur : et quoscunque viderint in itinere virtutum
dere, sed resislere fortiter errpri, secundum illud lassari per peccatum, potius sludent subvertere.
Sapientiae : « Besponde, inquil, stullo juxta stulti- Hos ergo populos omnibus modis, cum Dominus de-
liam suam, ne sibi sapiens videatur > (Prov. xxvi). derit facultatem, debemus subvertere; et quantum
Unde et Paulus gloriatur se hujuseemodi hominibus possibile est, de sede animsenostise suggestiones eo-
nec ad horam cedere. Uxor autem illa quse impu- rum ejicere atque delere, ne forte si aliquas reliquias
denti manu defendendo virum suum, alterius qui eorum juxta exemplum Saul in nostra menle re-
fortior est apprehenderit verenda, nulla, ni fallor, servaverimus, causa inobedientise pariter cum eis
aptius intelligi potest quam subjectorum persona subverlamur. CAPUT XXffl.
quse subjugata est. hsereticis. Haec vero, si per ali-.B De primitiis frugum offerendis, et de decimis dandis
quam ignominiam falsam, aut per actionem turpem Levitis.
voluerit catholici maculare conversationem, sive ( CAP.XXVI.) <Cum intraveris terram quam Do-
diffamare doctrinam, omni modo tale machinamen- t minus Deus tuus tibi daturus est possidendam, et
tum abscindendum est, nec uUa miseretur miseri- < obtinueris eam atque habitaveris in illa, tolles de
cordia, quse tantum abominando sprevitjustitiam. « cunctis frugibus tuis primitias, et pones in car-
« Non habebis in sacculo diversa pondera, majus < tallo; pergesque ad locum, quem Dominus Deus
« et minus; nec erit in domo lua modius major et « tuus elegerit, ut ibi invocelur nomeii ejus; acce-
« minor. Pondus habebis justum et verum, et mo- < desque ad sacerdotem, qui fuerit in diebus illis,
« diusaequalis et verus erit tibi, ut multo vivas tem- « et dices ad euni: Profiteor hodie coram Domino
« pore super terfam, quam Dominus Deus tuus de- « Deo tuo, quod ingressus sum in terram pro qua
« derit libi. Abominabitur enim Dominus eum qui «juravit patribus noslris, ut daiet eam nobis. Sus-
« facit hsec, et adversalur omnem justitiam. > Hoc < cipiensque sacerdos carlallum de manu tua, pouet
etenim idem legislator etiam in Levitico interdicit. « ante altare Domini Dei tui. Et loqueris in coii-
Salomone quoque parem desuper sentenliam pfofe- « spectu Domini Dei lui : Syrus persequebalur
p
renle:« Pondus magnum et pusillum, et mensurae ' « patrem meum, qui descendit in ./Egyplum, et ibl
duplices, iramunda snnt utraque ante Domiuum. Et < peregrinatus est in paucissimo nuniero. Crevitque
qui faeit eam, in adinventionibus suis compedietur > « in genlem raagnaiu et robustam, et infinUa-.mul-
(Prov. xx). Proinde non solum illo corporali, sed « titudinis, afflixeruntque nos j-Egyptii et perseculi
etiam spiritali modo studendum est nobis, ut nec « sunt, impouentes onera gravissima. Ei clamavi-
diversa pondera in cordibus nostris, nee in domo « mus ad Dominum Deum patrura nosiroiurii : Qui
conscientise nostrse mensuras dupliccs habeamus, < exaudivit nos, et respexit nos ei humililatem
id est, nec ipsi ea quae distinctionis regulam mol- < nostram et laborem alque angustiam, et eduxit
liunt, remissiore indulgenlia praesumentes; eos qui- < nos de ^Egypto iu manu forti et brachio extento,
bus verbum Domini prsedicamus, districtioribus « in ingenti pavore, in signis atque portentis; et in-
praeceptis et gravioribus, quam ipsi perferre possu- « troduxit ad istum locum, et tradidit nobis terram
mus, ponderibtts obruamus. Quod cum facimus, < lacte et melle manantem. Et idcirco nunc offero
quid nisi diverso pondere atque mensura praeceplo- « primilias frugum terrae, quam Dominus dedit
ruin mercedem Domini frugemque, vel appendimus «mihi. Et dimittes eas in conspectu Doiflini Dei tui
vel inetimur? Si enim aliter ea nobis, aliter nostris •j) « adorato Doraino Deo tuo; et epulaberis in omni
fralribus dispensemus, recte increpamur a Domino, « busbonjs quse Dominus Deus tuus dederit tibi el
eo quod stateras diversas vel mensuras duplices ha- «domui tuse, tuefLevites et advena, qui tecum
beamus secundum iUam sententiam Salomonis, qua « est. > Per hsecverba, quibus instruebantur Israe-
dicitur : < Abominatio est Domino pondus duplex ; litse, quomodo in terra possessionis suae primitias in
et statera dolosa non est bona in conspectu ejtis > cartallo offerrent Domino per gratiarum actiouem,
(Prov. xxi). eo quod erepti sunt de iEgypto, instiluimur et nos,
CAPUT XXII. ut intrantes per spiritalem Jordanem, hoc est, per
De delendo Amalech sub cmlo. baptismum et fidem sanctse Trinitatis in terram
(IBID.) <Mementoquse fecerit tibi Aroalechin via, Ecclesia; ponamusque in cartallo conversationis
< quando egrediebaris de JEgypto, quomodo oecur- nostrse primitias bonorum omnium[, et deferamus
< rerit tibi, et extremos agminis tui, qui lassi rese- Deo in altare fidei catholicse: quatenus ea ibi sus-
< derant, ceciderit, quando tu eras fame et labore cipiat sacerdos noster, ille utique qui secundum
< confeclus, et non timueris Deum. Cum ei'go Do- ordinem Melchisedech a Deo faclus est nobis pon-
< miuus Deus tuus dederit tibi requiem, et subjece- tifex. Ibique confiteamur Domino dicamusque ei,
m B. RABANI MAUBI ARGHIEP. MQGUNT. OPJERUMPARS I. e_.g
quod Syrus spirifalis, qui interpretatur sublimis vel.l A « terram lacte et melle manantem sicut jnravitpa-
humectaji?, persequerptur patrem npstruni, prpto- « tribus tuis. Quando ergo transieris Jordanem,
plasjiim videlicet parentem nosfrum, ija uj decipe- « erige Iapides quos ego hodie praecipio tibi in
ret pujii ppr superbiain et gulam; ej traftsgressprera t monte Ebal, et Ievigabis calce, et sedificabis ibi
faciens, priv^ret possessione paradisi. Unde incola « allare Domino Deo tuo de lapidibus quos femim
faclus est in iEgypfp istius mundi, tibi ppregrinatus t nonletigil, et de saxis informibns et impolitis;
esf jn paucis sinjo nuinei-p, quia jnultis idplolatr iam « ct offeres super eo bolocaustum Domino Deo tuo,
sequenliljus pauci pei*iuanserunj fidelps. Sed posf- « et immolabis hostias pacificas, coniedesque ibi et
quam per legis condiJipjiejji plures exciieyerajnt, quj « epulaberis corani Domino Deo tuo; et scribes su-
scientiani et cfedulitatepj unius Dei perceppre, af- « per lapides omnia verba legis hujus, plane et lu-
flixerunj pos jEgypfii spiyitales, maligni scilicet spi- < cide, etc. > Hoc quomodo faetum fuerit, in libro
ritus, qui imponentes piiera gravissima peccatorunj, Jesu Nave plenius enarratiir. Superatis igitur hosti-
oppresserunt genus huiJjanum. Sed Deus omnipo- bus, aedificavit Jesus altare Deo excelso ex lapidi-
tens, coiidifor ef crpalor noster, rpspexij humilita- bus iiitegris, in quibus non eral injectum ferrum
tem nostram, et laborem, atque angustiam, liiisitque sicut prseceperat Moyses, et immojavij sacrificium,
unigenitum Filium stium, qui manus Dei et bra- JB et scripsit in lapidibus Deuteronomium legis Moysi.
chium dicitur, ut eriperef nos de potestate tenebra- Videamus itaque, qui sint isti lapides, ex quibus
rura, et transferret in locum pacis, quatenus filii sedificalur altare. Omnes ergo qui in Christum Je-
lucis efficei*emui*;tradidilque npbis terram lacte et sum credunt, lapides dicuntur vivi. De quibus ait
melle maiiantein, Ecclesiam vidplicet prscsentem, Apostolus : < Yos estis lapides vivi aediiicati, do-
ubi et lac est inuocenfis ef facilis dpcfrinse, unde mus spiritalis > (I Peir, H). His non est injectum
"
nufrianlur sensu pafvuji, et rael suaye alque nralli- ferrum, quia incorrupti et immaculati carne et spi-
plicis scienlise undp salientur iutel.ectu perfepti. ritu sunt, et jacula maligni ignita noii receperunt.
Qui ergo IjiijusceniQtli dpna Dep pffert, cojjviviuiii Hi unum altare faciuut, unitale fidei vel concordia
spiritale in dQinn Dei cuin Leyitis yeris ef advenis cliaritatis. In his quoque Deuteronomium, id est,
potest facere, quja cum mmisfris Dpi et fratribus secuudain Evangelii legem, Jesus*Dominus noster
suis, afque cum onjnibtis quj se rite intellig.ml in rescripsit. Audiamus itaque eum dicentem : « Di-
hoc muftffo advenas esse pf peregrinos, dapibps yiiv ctum est antiquis : Non moechaberis. Ego autem dico
lutiim et scienfise spirifalis feliciter reficielur afque vobis, si quis viderit mulierem ad concupiscendum
implebitur. eani, jam mcechatus est eam in corde sup > (Matth.
« Quandp coinpleveris depimajn cnnctartiBJ frir- ' v ), Hanc igitur Jesus legenj notat in cordibus
< gupi tuarum, anno decimarum terfip, dabis Leyifse credenlium; hanc sciipsit in eorum mentibus qui
< ef adveriae, ef pupillo ac viduae, ut coraedaiit in- altaris constructione digni sunl.
« fra pprtas fuas, et satni*pntur, Lpquei-isque in CAPUT XXV.
« conspectu Dpniini Dei fui : AffuJi quod sanctifica-
his qni stabunt ad benedicendum super montem
« tum est de domp mea, ef (Jpdiilliid Levilae et adr jDeGarizim; necnon et de iifis qui super tnontem
« yense et pupilio ap viduse, sicuf jussisti mibi. Npn Ebsl stabttitf ad mqledicendum^el mqlediclionibtts
« praejerivi mandata tua, nec sum oblitus injperii ibi recitqlis.
sjve benedictioii\b,u:s
« tui. Nec comedi ex eis iij Juctu meo, nec sepai*avi (IBID.) « Pragcepitque Moyses populo in die illo,
« ea in qualjbet iijramndilia, nec expendi ex eis < dieens : Hi sta|junt ad benedicendum Domino su-
« quidquam in re fijnebj'i. > Qfiid est quod infer iUa « per mpnfem Garizim Jordane transraisso : Si-
qtiodjubet dicere homineni, qui in.dandis decimis, i mpQii,Levi, JudaSj Isachar, Jnseph et Benjamin.
et quaecunque dare yej inipendere jussum est, oin- « Ej e regione isti sfabunt ad maledicendum in
uia ipand_afa compleyit, etiam hoc cum laude pt < raonte Hebal : Ruben, Gad et Aser, Zabulon et
commendafiqne §ua dicere jubetur, « Non dedi px « Dau, et Nephlalim. Et pronunliabunt Levitae ad
eis mqrtiip? » An per Iipc prohiljet parentaliu, quoe"• . oron.es viros Israel excelsa voce, etc. > Hoc ergo
obseryarp gentps splenJ ? ita faclUHJest temporibus Josue. Steteruntque sicul
GAPUT XXIV. praeceperat Moyses in Deuteronomio, sex tribus in
ut benedicerent populum, et ipsse
De lapidibiis erigendis in monte Ebal et calce levi- monte Garizira, id est, Siraeon, Levi,
gandis; e. de mdificandb altari ex saxis informibus tribus, quae nobiliores sunt,
et pojitis; holpcausloque super iilud offerendo. Judas, Isachar, Joseph, Benjamin. Filii vero igno-
( GAE. XXVII.) « Praecepif antem Moyses et se- biliores sex, steterunt p regione in monte Ebal, ut
< nipres Israel pppulo, dicentes : Custodite Qmnp! maledicerent: inter quQs ef Ru].3,gii,quj maculave-
< mandatum qupii prsecepi yobis; Giupque transie=' rat lliorum pareiifis, et Zabulon jjljimus filispLiae,
« rifis Jordaiiem jn ferram, quam Dominus Deusi et ancillarum filii, Et hoec quidem yeteris Jiistoriae
< fuus dabit fibi, eriges ingentes lapides, et calces referunt gesta. Sed inspiciendupi quid jft navrafione
< levigabis eps, uf possis in eis scribeye omniai mysticse inteUigenfiae i*eferatui*.Qui sunf er|p jstj
< verba legis hujtis Jordane transniisso, ul introeas> qui incedunt juxta njpntem Garizim, ef qui suiit qui
< jn Jerram, quain Dpminus Dgus tuus -ffibit tibi., incedunt juxta anQnfeiuEbgl? fIII jlaquge gui in_jjoe
OAQ ENARRATIO SUPER DEUTERONOfflUM. - LIB, HI. 950
loco juxta mcnfem Garizim incedujit ad benedicen- A haereticorum (ipsi sunj artiflces vanitatis atque su-
dum, eos figuraliter indicant, qui nonmelu pcenae, perstitiosorum dogmafum qui carmina et incanja-
sed coelestis prpinissionis amore succensi, veniunt tiones agunl) abdicafur. Qujcunque en.jm errorem
ad salutem. Uli vero dimidii, quj juxta montem Ebal pro veritate iij occulto. se.u in manifesfp sequitur,
incedunt, in qup maledicliones prolafae sunl, illos profecto idolorum cuJtQi'designafur, fam de prdine
indicant, qui non ampj-e benediptionum vel promis- prselatorum, quani etiam suljditprum. Quia omftes
sionura,sedfuturorumsuppliciorum fimpre cpinplent pariter et bona laudare et mala defestari opprfet.
quse in lege scripta sunf, ut pej*venianf ad. salufein. < Maledictus qui riPtt honprat patrein suum, > et
Offlnesautemcircaarcaniincedunt, gui abEcclesiae reliqua. CoiiveiiiJergo unicuique patrem suura ter-
sinu noft recedunf. Sed nobiliores essp illps npyj- renujn et matrem yenerari. Sed multo magis uni-
mus qui, bpni ipsius desiderio, aeternaeJjenedicfiQ- yersorum Pafreni Deujn ef matrem Ecclesiam omni
nis amore, qupdbonum est agunf, quani illos qu.i veneratione ac religiositate ab universis decet coli
pro majis bonum sectantur. Solus ergo Jesus pptest atque hpnorari: ubi et magistroruro spiritalium re-
ex pmnibus populjs hujusmodi nieijtes aiiimosque verentia pariter comprehenditur, quia Doniinus di-
congregai-e, et ajios quidem statuere in niontein scipulis suis ait : < Qui vos honorat, me honorat;
Garizim ad benedicendum ; alios ypro in nionlem B I ef qui vos spernit, roe spernit. « Maledictus, qui
Ebal staluere ad maledictionem : non ut njaledi- fransfert terminos proximi sui. > Hoc testimonio
ctiones accipiant, sed ut, metuentes, praescripfas vetat avaritis.m, hseresimque detestalur, Transfert
maledictiones et poenas peccatoribus co,nstituJas in- prgo terroinos proximi sui, qui non contentus prit
currere caveant, ap semetipsos timpris. supplicio orthodoxorum fide atque doctrina, sed superstitio-
eorrigant, « Et pronuntiabunt, inquit, Levitae, di- nes ac sectas superbiendo noviter introducit. Qui
cenfque ad oranps yiros IsraeJ, pxcplsa ypce. > Quid enim haec agit, procul dubio seterna maledictione
esf qupd Leyitis prsecepit uf ad yirp.s Israel lo- reus erit. Unde sequitur : « Maledictus qui facit ef-
quantur excelsa yoce, nisi. quia psfendere vult sa- rare caecum in via. > Csecumin itinere facit errare
cerdoliljus Gljristj quQd non segnifer, sed instattter qui simplicem atque imprudentem per doctrinam
debent Dei yerjrani populispraedipare? Ut scianl, si falsara in itinere Scripturarum facit a veritatis tra-
praetetierint Dei mandata, quae eis immineant peri- mite deyiare. Hoc ergo qiiam perniciosum sit Apo-
cula; si atiteni obedierint pi'secepfis Dei, quae eos stolus ostendit dicens : « Si quis non amat Domi-
sequantur Jjeneficia : cum in praesenti vita solalium, num Jesum Christum,-'sit anathema maranatha >
ef in futui'a prsemium prQmitlilur aeternum. Male- (I Cor. v). Et alias : i Quicunque, ait, hanc re-
dictipnes ergc, sive benedictiones quas liber Deute- 0-t gulam secuti fuerint, pax super illos et miserieordia,
rpnp.mii cpnlinet, et Jiistorialiter intelligi possunt etsuper Israel Dei > (Gal, vi). « Maledictus, qui
ad eps.periinere, qui terrenam felicitatem amabant, pervertit judicium advenae,pupilli et viduse. > Inju-
yel qui terrena damna sibi evenire metuebant. Sed stum judicium nemini secundum historiam facere
multo magis est Christianis cavendum, nepropter licet, sed nec secuudiim allegoriam advenam spiri-
inobedientiam spiritalium rerum et virtutum potius. talem, pupillum atque viduam, injuste opprimere
patiafttur penuriam quam terrenarum indigenliam_ decet: pupillum utique, de quo in psalriio est scri-
rerum, Quia ssepius legimus perfectps viros praesen- ptura : « Tibi, Domine, dereliGtus est pauper.: or-
tium rerunj indigentiani pati, sed tamen virtutumL phano tu eris adjutor > (Psal, ix). Viduara autem,
copia repleri; sicut aposlolus Paulus sibi et coope- de qua idem Propheta ex persona Domini ait :
raforibus suis saepissime eyenii^e testatur dicens : « Viduamejusbenedicensbenedicam> (Psal, cxxxi).
< Usque ad lianc horam esurimus, et silimus, et nudii « Maledictus qui dormit cum uxore patris sui, et
sumus, et eplaphiscaedimur, et inslabiles sumus, etla- « revelat operimentum ejus. > Manifestum est enim
borainus, operantes manibus nostris: maledicimur, ett quod omnis incestus abominatio est apud Deum.
benedicimus, persecutionem patimur, et suslinemus;; Sed tamen hac sententia legislator, secundum alle-
blaspheroamui*,et obsecramus: tanquam purgamen-- D goriam, haereticos alque schisraaticos percutit, qui
ta hnjus mundi facti suimis omnium peripsema >i sponsam Christi, qui universofum pater pst quia
(I Cqr. iv). Et item : « Libenler, inquit, igitur. omiiium creator, aliquo modo per errorein eorrupe-
gloriabor in infirmitatibus raeis, ut inhabitet in mei rint. Secundum vero tropologiam, hoc prohibet ne
virtus Chrisli. Propter quod placeo mihi in infirmi- quis actionem patris sui pravam, quam ille male
latibus meis, in contumeliis, in necessitatibus, ini gessit, iste nequiter imitando diffamet; neC igtto-
angustiis pro Cbristo. Cum enim infirroor, lunc po- miniam spargal super nomen patris, si iteret in
tens sum (II Cor. n). > Peccantibus autem nialedi- faclo unde iUe reprehensus est merito. « Maledictus
cliones hujusroodi indictse sunt: < Maledictus homo) « qui dormit cum omni jumento. > Jtixta historiam
< qui facil spulptile ef conflatile aboinraationemi maxima stultitia est cum brutis animalibus mce-
< Domini : ppns manuum artificum, ponetque ini chari; inio ignominia est gentilium stultitiam sequi.
< abscondifp illud. Ef respondebit omnis populuSji Cum ergo vir aut mulier ad alienigenas voluptales
« Amen, > Hoc enjni capitulo non solum idololalriat in tanlum incumbit, ut nec quidem per desidiam ab
quce.in simujac.ris fit conlradicitur, sed omnis error eis eapialur, sed imo valde eis cohsereat et cum eis
931 B. RABANIMAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS I. 9_J__
coeat, ita ut comniixtionem cum eis diuturnam et A _4 « cepta ejus audieris. > Sicut in obedientibus prae-
perseverantem habeat, reus est mortis. « Maledictus dixit maledicliones et pcenas futuras, sic et obedien-
< qui dormit cumj sorore sua, filia patris sui sive tibus deinceps promittit benedictiones et prsemia.
« matris suae. > Sororem suam spiritaliter maculat, « Benedictus tu in civitate, et benedictus in agro. >
qui alterius animam per errorum doctrinam vel pra- Juxla historiam facilis est intellectus, ubi Judseispro
va exempla coramaculat. Pater enim noster unus obedientia iulus forisque prsenuntiat prospera, et
est Deus, et mater sancta Ecclesia. Nos autem fra- fructuum atque animalium spondet abundantiam.
tres sive sorores sumus. < Maledictus qui dormit Secundum allegoriam autem, populo Christiano
eum socru sua. > Typice autem socrus fcede aclio- propria devotione non tam felicitatem aeternam
nis nostrse mala est concupiscentia, quia omnis quam beatitudinem promitlit perpetuam. Benedictus
peccati mater concupiscentia est. Oportet hoc dili- erit in civitate qui in Ecclesia sancta vacat divinae
genter attendi : ut si qua nobis peccati concupi- contemplationi. Benedictus in agro, qui boni operis
scentia fit, ei resistamus et non conjungamur ei Iaborat exercitio. Per has duas species conversatio-
actione; quia ut in Levitico de hoc scelere sancilum nis unusquisque fidelis gratus erit Deo. « Benediclus
est, igne vivus debet comburi qui boc perpetravei-it, fructus ventris tui, et fructus terrse luse. > Per fru-
quia reus est gehennse ignis si non pcenitentiseigne BE ctus venlris internas ostendit cogitationes mentis et
se ab hac macula diluerit. « Maledictus qui clam consilia : per fruclum terrse, corporis forinsecus
« percusserit proximum suum. Et dicet omnis po- utiles actiones. His enim duabus vitse speciebus,
« pulus, Amen. > In aperto et in occulto occidere hoc est, contemplativse el activse, sancta nobiliter in
hominem peccatum est. Unde mirum cur eum tan- hoc conversatur mundo Ecclesia, et inde in futuro
lum. maledictum scripserit, qui clam percusserit possessuram se sperat cum Christo coelestia regna.
proximuin, nisi forte dicamus eum clam percutere < Benedictus fructus jumentorum tuorum, greges ar-
proximuro, qui euin in corde suo oderit. Dicit enira mentorum tuorum, et eaulse ovium tuarum. > Per
Joannes aposlolus : « Qui odit fratrem suum, homi- species animalium ordines demonstrat subditorum,
cida est. Et scitis quoniam omnis homicida non ha- quia alii sunt in Ecclesia qui a doctoribus instructi,
bet vilam seternam in se manentem > (I Joan. m). bonis suis solatia prsebent, cum spiritalia ab eis
Hinc et in Levitico scriptum est: « Ne oderis fra- accipientes, corporalia eis ministrant alimeuta. Alii
irem tuum in corde tuo : sed publice argue eum, laborare possunt, secundum quod eis jussum fuerat.
ne habeas super illo peccatum (Levit. xix). Male- Alii autem simplicitate sua tantum contenti, per
dictus qui accipitinunera ut percutiat animam san- innocentiam vit.sestudent placere Deo. Unusquisque
guinis innocentis. Quicunque reminiscitiir Judse G C enim proprium habet ex Deo donum, alius sic, alius
factum, qui propter pecuniam prodidit magistrum, vero sic. Qui autem donum pei'ceptum juxta possi-
quam perniciosum sit intelUgere potest avaritise ma- bilitajem suam secundum mandata Dei multiplicare
Ium. « Maledictus qui non permanet in sermonibus studuerit, placebit Deo, et probatus est hominibus.
legis hujus, nec eos opere perficit. Haec sententia « Benedicta horrea tua, et benedictae reliquiae tuse. >
gravior eo cseteris esse videtur, quo generaliter et ln borreis significatur custodia yirlulum ; in reli-
ea quae prsemissa sunt, et illa quse nondum prolata quiis, bonse volunlalis inlentio. Secundum id enim
sunt, omnia simul comprehendit. Quis est enim qui quod quisque pro possibilitate sua laborat, conser-
in universis sermonibus legis sine transgressione vabitur sibi praemium et bpna volutitas; licet ali-
permanere possit, cum Paulus dicat? Quicunque ex quando non habeat effectum, tamen justum non per-
operibus sunt legis sub maledieto sunt, quoniam in del praemium, quia diligentibus Deum omnia coope-
lege nemo juslificabitur apud Deum (Gal. m). Nec ranlur in bonum, et in terra pax erit hominibus
hujus maledictionis damnum ullus evadere potuit : bonae voluntalis. « Benedictus eris ingrediens et
etiam nec ipse legislator, nisi per gratiain Domini egrediens. > Hoc est, quod Salvator in Evangelio
nostri Jesu Christi inde liberaretur. Undepraedictus ait : t Ego sum oslium. Per me, si quis introierit,
apostolus ait : « Christus nos redemit de malediclo O salvabitur, et pascua inveniet (Joan. x). > Quia bie
legis, factus pi*o nobis maledictum, quia scriptum ad fidem ingrediens sapientise cibum el pascua ae-
est : « Maledictus omnis qui peudet in ligno. > Ut in cipiet virtutum, et egrediens de prsesenlivita, cer-
gentibus benedictio Abrahse fieret in Christo Jesu. tam mercedem accipiet bonorum aciuum. Ingredi-
Hmc Petrtts ait: t Christus semel pro peccatis tur et ille per illud ostium, qui aliquid per.fidem
nostris mortuus est, justus pro injustis : ut nos of- catholicam interius juxta voluntatem Dei meditatur
ferret Deo, niorlificatos quidera carne, vivificatos et tractat. Egreditur, quando secundum ipsam fi-
autem spiritu (I Petr. 111). dem, eliam foris eoram hominibus ad laudem Dei
(CAP.XXVUI:)« Sin autem audieris vocem Domini aliqua bene operando, ad exemplum prseparat.
« Dei tui, ut facias atque custodias oninia mandata «Dabit Dominus inimicos luos, qui consurgunt
« ejus, quae ego hodie praecipio tibi, faciet te Domi- « adversum te, corruentes in
conspectu tuo. Per
« nus excelsiorem cunctis gentibus quse versantur « unam viam venient ad te, et per septem fugient a
< in terra : venientque super te nniversae benedi- « le. i Qui enim cuslodit mandata
Dei, malignofum
« otiones istse, et apprehendent le, si taraen prae- spirituum aciera proturbat, virtutem
dissipat. Et qui
 '
953 ENARRATIO SUPER DEUTERONOMIUM.— LIB. III. --^ 9S4
adunati ad nocendum venerant, territi, per diversa A « tibi hodie, venient super te omnes maledictiones
fugere tentant. « .Emittet Dominus benedictioneiti « istse, > etc. Cum dextera in laude ponatur, non
< super cellaria tua, et super omnia opera manuuni ibi ea reprehenduntur quse dextra sunt, sed ille qui
< tuariim : benedicetque libi in terra quam acce- declinat in ea, id est, qui sibi arrogat quae.Dei
< peris. > Cellaria benedicet, cum in cordis secreta sunt. Ideo dicitur in Proverbiis:«Nedeclines in dex-
gratiam Spiritus sui infundit. Benedicet opera ma- tera aut sinistra. Vias enim quse a dextris sunt no-
nuum, cum studiis bonis facultatem tribuit virtu- vit Dominus. Perversae autem sunt quse a sinistris
tum. Benedicet in terra, et suscitabit Dominus sibi sunt > (Prov. iv). Ergo bonaesuntdextrse quas novit
populum, quando sanctos suos in terra Ecclesise Dominus. « Novit > ergo « Dominus vias justorum,
abundare faciet gratia ccelestium donorum. Unde et et iter impiorum peribit, > sicut in psalmo legitur
sequitur : < Si custodieris mandata Domini Dei tui, (Psal. i). Cur ergo dictum sit, « ne declines in dex-
« et ambulaveris in viis ejus, videbunt omnes terra- teram, > consequenter ostendit addendo : « Ipse
< rum populi quod nomen Domini invocatum sit su- enim rectos faciet cursus tuos. > Absit autem ut
< per te, et timebunt te, et abuudare te faciet Domi- dextras quas novit Dorainus negemus esse rectas :
< nus omnibus bonis. >.Timent hostes populum Ec- sed, ut dixi, declinare in eas, est non illius gratise,
clesise, cum maligni spirilus, quando nomen Christi B sed sibi tribuere velle quod rectum est. Denique, ut
in electis Dei intus in fide et foris in operibus co- dixi, adjungit et dicit : «Ipse enim rectos faciet
ruscare conspiciunt, verendo fugiunt: nec eis re- cursus tuos, et omnia itinera lua in pace producet. >
sistere nequitia sua polerunt. Unde scriptum Pst : Quapropter quod isto loco Deuteronomii dictum
< Resistite diabolo, et fugiet a vobis > (Jacob. iv). est, « Non praeteribis ab omnibus verbis quaeego
Et Petrus in Epistola sua ait: « Sobrii estote et mando tibi bodie, dextfa aut sinistra, ire post deos
vigilale, quia adversarius vester diabolus, tan- alienos, servire illis, > non ideo dictum est quia dii
quam leo rugiens, circuit, quserens quem devoret. possint etiam in dextris accipi : sed aut terrena
Cui resisrite fortes in fide : scientes eamdem passio- loca significata sunt, quiain dextra autin sinistra
nem ei, qusein mundo est, vestrse fraternitati fieri > habebant gentes alios deos colentes, aut hoc de diis
(I Petr. v). Abundare faciet Dominus sanctos suos aliis separatim pronuntiandum est, ut duo sint sen-
omnibus bonis, quando hic bonis auget meritis, et sus : unus videlicet : Non praeteribis ab omnibus
in futuro ccelestibusremunerabit prsemiis. « Aperiet verbis quae ego tibi mando, dextra aut sinistra,
« Dominus thesaurum suum oplimum, coelum : ut secundum scilicet illum intellectum quem supra
« tribuat pluviam terrse luae in tempore suo. > Coe- exposui, alius autem sit sensus : ire post deos alios,
lum hic prophetas, vel apostolos, sive prsedicatore* ^1 servire iUis, ut et hic subaudiatur. Non praeteribis
verbi Dei, possumiis intelligere, de quibus scriptum ab omnibus verbis quaeego mando tibi hodie. Quem
est: < Coelienarrant gloriam Dei, etopera manuum totum sensum si dicere velimus, superiora verba,
ejus annuntiat firmamentum. > Quos tunc Dominus quse utique sensuisunt communia, i'epetituri sumus;
aperit ut tribuat pluviam, quando eos per donum ut quomodo illic dicitur. Non prseteribis ab omni-
Spiritus sancti concedit doctrinam proferre divi- bus quse ego mando tibi hodie dextra aut sinistra,
nam, ut carnalium corda, hoc imbre irrigata, ger- sic et istic repetatur : Non praeteribis ab omnibus
men bonorum operum possint proferre. « Fenerabis quse ego mando tibi hodie, ire post deos alienos,
«. gentibus multis et ipse a nullo fenus accipies. > servire illis. Prsetereundo enim a verbis quse man-
Fenerabit Ecclesia gentibus multis, quando cha- data sunt, etiain hoc fit ut eatur post deos alios :
rismata divinalionibus expendit singtilis. Nec fenus non enim hoc solum mandatum est. Aut solum hoc
ab ulla illarum accipit, quia non praesentem, sed praeterire Deus non vult quod mandavit ne post
futuram remunerationem inquirit. Excellit omnibus deos alienos eatur, sed omnia quse mandavit. Hoc
enim dono Dei, et caput est lotius brbis, non cau- tamen ita praecipue, ut post generalitatem prsecepti,
da; et.semper supra, nec unquam subter : quia _ quo admonuit non esse prsetereundum ab omnibus
licet pressuras et persecutiones malorum in mundo verbis mandatorum suorum, etiam hoc seorsum
patiatur, tamen fortior est adversariis, ac fide et commendare voluerit. Potest hoc quod ait, « dexte-
virtute eminet universis. Sequitur : ra aut sinistra, > etiam sic intelligi. Haec eorum
« Constituet te Dominus in caput et non in cau- causa qusepropter felicitatemappetuntur, nec eorum
« dam : et eris semper supra et non subter, si au- qusepropterinfelicitatem fugiuntur, ire mandaverunt
« dieris mandata Domini Dei tui, quae ego praecipio post deos alienos, id est, nec pro his quse aman-
< tibi hodie, et custodieris et feceris, ac non decli- tur, nec contra ea quae odio habentur, a diis
< naveris ab eis, necad dexteram nec adsinistram : aliis auxUium poscendum esse; aut certe illo
< nec secutus fueris deos alienos, nec colueris eos. modo ut concilientur quo prosint, vel placentur
< Non prseteribis ab omnibus verbis quse ego man- ne noceant. Nam et de quibusdam scriptum
< do libi hodie dexlra aut sinistra, ire post deos est in psalmo :.« Quorum os locutum est vanitatem,
< alienos, servire iUis. Quod si audire nolueris vo- etdextera eorum dextera iniquitalis >(Psal. CXLIII).
« cem Domini Dei lui et custodias et facias omnia Ideo quia his rebus opinantur fieri hominem beatum,
« matidata ejus et ceremonias quas ego prsecipio quas et boni et mali possunt habere, et ideo dextera
9SS B. RABANl MAURI ARCHIEP. MQGUNT. OPERUM PARS I. 9S6
est iniquitatis, quia iniqtji suiit qui eam dextej*am__ A. autpermittente Dpminp, nec est aliquid in terra sjne
putanfi Nonenimestvpra dexfera, sed dpxteraeor causa. Qujs pprro tam impie desipiat ut djcat Deum
mifi querura ps locufum esf vanifatenj. Beatunj df- majas voluntaleshoniinuni, quas voluerit, in bpnum
xefirat populum cuiba>csunt. Guffl ppfius, sietjf jripx non posse conyertere? Spd puni facit, per misericor-
adjungit et dicit, beajus sit pppulps cujus Dpnjinus fiiamfacit; cum atitenjjjpii facij, per judiciuni non
Deus ipsius. haee est yera dextera aequils.tis,nen |ni— faciJ. Quja cujus yuJt ffiiseretur, pf ciueni vulf obdii-
.
qtiitatis. Non est ergo eundum posl deos alienos. Ne- rat. « Cceluni qupd super te est, aeneura; et terra
que in dextera, ut exisfiroel homo ex ipsis se fieri < quani calcas, e,i*itferrpa. > Elementa quibus uni-
bealum. Neque in sinistra, ut existimando ipsis ad- yersi fructus rtuliiuiitur, cpmparat durissimis rae-
versantibus se fieri miserum, ad lioc eos colat ut tallis, quia peccafa heminum faciunt ut rerirai ordo
avertat. Aut certe si dexteram inlelliginjus aeterna, permutelur, et quaead solatiiim condita sunt humauo
sinistram vero, temporalia bona; nec propter illa generi, ad correptlonem eoruni vertanlur. Unde
nec propter ista eos colendos sancfa Scrjptura hpp scriptuin est : « Pugnat pro eo orbis terrarum con-
loco admonuisse credatur. tra insensates > (Sap. v). Juxta allegoriani autenf
« Quod si audire nolueris vocem Domini Dei fui, cceluin erit oeneura pi'aevaricatoribus legis Dei, cum
« ut cuslodias et facias omnia inandala ejns et cer JB liullam a sanctis doctoribus roerentur invenire cle-
« remonias quas egoprsecipio tibi hodie, venienf su- mentiam, sed durissimam sentient disciplinam, qno-
« per te omnes maledictiones istse, et apprehendent niam ipsi non cor cameum nec mollem animura,
« te. Maledicttis eris in civifafe, et malediclus in sed cor lapideum et ferreain mentem hahere volue-
« agro; > etc.Siculhis quicuslodierint mandata Dei runt. Unde lex vetus dnro Judseorurn populo in lapide
promisit benedictiones et beatitudinenj perpetuara, conscripta dabalur, ut ex collalo munere inanifesta-
sic e contrario per easdem species quas anlp in he- retur quales fuerint ejus acceptores. « Det Dominus
nedictionibus euumerayit, illis qui seryare diyina « imbrem terrce tuse pulverem : et de ccelo descen-
praeceptanolueruntmaledictionesetjgneroprsejiuntiat « dat super te cinis, donec conteraris. > Ergo sicut
perpetuum : quia sicut boni perceptio beafificat acci- pulvis et cinis non sunt frugifera, ixa doctrina quse
pientes, sieet privatio ipsius condeninat peccatores. tibi impeiiditur non excitabit in tegermfna virlutum,
« Millet Dpminus super te famem et esuriem et in- sed celernum incorrecto prsenunliabit interitiim. Per
< crepationem ift omnia opera lua qusefacies, donec pulverem enim possuraus designalam seiilire boino-
< cohterat te et perdat veloeiter, propter adinyenr rum operum sterilitalem, et per cinerem ignis aeterni
< tiones tuas pessimas in quibus reliquisti me. >Far combustionem, quiapaleae peccatorum comburuntur
mem dicit non panis neque sitim aquse, sed audiendi' " igne inexstinguibili infernorum. «Tradet teDominus
vferbum Domini; etsterilifatem virtutum, quaro ini- « corruentem ante hostes tuos. Per unam egredieris
pii irier-ito suse perve**silatis patiuntur, quia digni < viam conlra eos, et pef septem ftigies : et disper-
nort sunt ad pprcipienduin gratiam divinam. Unde < geris per omnia regna terfse. > Sicut Judsei pro-
scfiptuffl est dicente DomiftP: « Mandabp uubibus ptef csecilateni cordis sui non meruerunt a Douiino
jrieis ne pluanl super eos imbrem > (Isa. v). Verum ab inimicis suis defendi, sed in totam niundi latitu-
nieritb suse pervefsitatis pestilentiam, hoc est per- diriem ab hostibus«dispergi, ita omnes inimici quiper
lurhationem virtutum et malignorum spirituum to- poeniteritiam ad Dominumnolurttreverli, certumest
lerant tempesfatem, qtioadusque de terra Ecclesise quod a polestate malignorum spirituum non meren-
In novissimo per angelowim roiriisteria evellenlur, et tur eripi, sed in diversas poenas pariter cum illis de-
inferni carceribus puuiendi tradenlur. Haclenus inergi. Unde scriplum est: « Ecee inimici tui, Do-
eniiJJsageiiaDorainitrahitboiiospisces et malos, do^ mine, peiibunt, et dispergentur omnes qui ope-
nec perveniat ad liltus, el tunc colligenttir boni in rantur iniquitatem > (Psal. xci). « Sitque cadaver
vasa, mali autem njitteritur foras. « Pef cutiet te Do- « tuum in escas volatilibus cceli et besliis terrse, et
« minus egestate, febri etffigore, et ardore et aestu, ,. < non sitqui abigat, s In cadavere fulura pcena post
« et aefe corrupto, ac rubigine : et persequetur do- moi*tem insinuattir. Tuuc enim beslise terrse et vo-
« nec pereas. » Percutiel Dominus peccalores febre, lalilia cceli, quse non alia quam aeris poteslales in-
quando eos justo judicio deserit frigus infidelilatis telligimus, diversis pcenis ePs lacerant qui martdata
et ardoremcarnaUuradesiderioruffl pati. Aerein cor- Dei contenipserunt. Et non est qui abigal, quia nul-
ruptum dabit, eum vilaffl polluiain ducPre repfobos lus estqui inde eOseruat, cum Dominus eos spernat.
perniittit. Ex aere enim bene vita carnalis exprimi- Unde Psalmista ad Dominum ait: « Non est qui me-
lur, quia ex aefis spiramine humanum corpus vivi- « mor sit tui in morte. In inferno autenj quis confi-
ficatur. Quod autem subjungitur, « et sequetur te « tebitur tibi ? > (Psal. vi.) « Percufiet le Dominus
donec pereas, > non est ila sentiendum quasi Deus « ulcere JEgypti, et partein corporis per quam ster-
aliquem persequerido interire faciat, qui neniinem « cora digeruntur, scabie quoque et prurigine, ila
tentat (ipse autem iiiientator malottiffi est), qui offi- « utcurari nequeas, etc. > Uicera ^Egypti vulnera
nes horaines salvos vult fieri et ad agnifionem veri- fuerunt et vesicae turgentes. Pbilisthiim autem dolo-
tatis venii'e; sed ejus^facere aliquando pertijiitefe rem patiebautur in poslerioribus, quando computre
jntelligettdum est, quia liihil in rebtis fit riisi Jubente scebant animaeeorum. Qu33digne plagaeinfidelibuset
957 ENARRATIGSUPERDEUTERfJMMlUM.--iLBi.ffl. 98fc
contemptoribus ingeruntur cum retributio condigna A _. antea per magislros priores iiullb mbdb iiscefC pQ-
merilis eorum impeudituf. Aliler, in ulceribus dolosa tuerunt. Hoc quippe videntes Judaei atque hseretiei,
hujjus sseculi et purulenla malitia; in vesicis, tu- deficient oculis, quia irilenlioneffi suarii; quam in
mens et inflata superbia; in scabie et pruf igine, dogmatis sui commendatione exercent, nequaquam
fervor irse ac furoris insania exprimitur, Haec ergo ad effectum perducere valent. « Frtictus terrse tuse
ex inimici factione peccatoribus merito in praesetiti « et omnes labores tnos comedatpopulus quem igno-
vita infliguntur. Gselerumpostfinem vitse, quaesigtii- « ras; > elc. Quidquid prior popiilus in libris vel in
ficant ppsteriora, teditatera suorum seejerum seter- ceremoniis laborat legis, tolum Ecclesise populo ad
nis cruciatibus sustinebunt. « Percutiat te Dominus instructionem spiritalem collatum est. Ipseque frue-
« amentia et csecitate, ut palpes iu meridie sicut pal- ttir abundanlia, dum illi deficient vafiitale ; et imple-
« pare solet csecus in tenebris, et non dirigas vias bitur illud quod per Isaiam prPphelani Dominus ait:
< tuas. > Anjenfia percussi suut Judsei, quando Fi- « Ecce servi mei coriiedent, et vos esurielis; ecce
lium Dei, qui in virlute Spirilus sancli sigrta et mi- servi raei bibent, et vos silielis; ecce sei'Vimei Iseta-
racnla faciebat, in Beelzebub principe dsernoniorum bunlur, et vos confuiidemini; ecce servi mei lauda-
ejecisse dsemonia calumniabantur. Palpabant in me- bunt prae exsultatione cordis , et vos clamabitis
ridie sicut csecus iu tenebris, quanuo sexla hofa B ] prse dolore cordis, et prae contritione ululabitis : et
diei Salvatorem mundi rceumesse vociferabant, et dimittetis nomen vestrum in juramenlum electis
crucifigi posfulabant. Unde eis tenebrae, quas illi in- meis, et interficiet le Dominus; et servos suos vo-
lus in animo habebant, per obscurilatem luminarium cabit nomine alio, in quo qui benedictus esl super
forinsecus in ipsa hora passionis Domini denionstra- tei*ram benedicetur in Domino. > « Percutiat te Do-
bantur. Sed cseci cordibus non dirigebant vias suas, « minus ulcere pessimo in genibus et stiris : sanari-
quia nec pceniteftliam agere de peccatis suis nec ve- t que non possis, a planla pedis usque ad veflicem
ritati eredere volebanl. Ideo pmni tempore calum- t ttiuin. > In genibus et iti suris vel robuf tollen-
niam suslinebunt; eloppressi yiolentiis non Iiabebunt dum, vel stabilitatem loci significat; Igitur quia Ju-
liberaforem. Suniliter et omnes hseretici et schisma- daei vel hserelici ab inilio voluntatis suse usque ad
tici percujiuntur ameutia, etpalpant in meridie ye- perfeclionem operis raalitiara suani exercuerunt,
lut cseci quando clarescente Evangelio iil toto orbe merilo dicitur de eis quod a platiia pedis usque ad
terrarum_ ipsi errorum tenebris involuli, animam verticem sunt percussi. Unde et Isaias talibus com-
suam in hoc ostendunt quod calliolicaolidei in dog- minans ait : « Vsegenti peccatrici, popalogfavi ini-
malibus suis concordare nplunt. Idcircp omni lem- quitate, semini nequam, filiis scelefatis. Derelique-
pore caltifflniam sustinebunt, «juia in vacuum labo- C ( runt Dominum, blasphemaverunt sanelum Israel,
rant. Ecclesia enira Christi eonlemnil malignas sug- abalienali sunt retrorsum. Super quo pereutiam vos
gestiones, « nec portse-inferi praevalebunt advers.us ullra, addentes prsevariealionem ? omne eaptat lan-
eam » (Matih. xvi). « Uxofetri accipias, et aiitisdor- guiduni, etomnecormoerens. A planlapedis usque
« miatcunieai Domum sedifiees_et non habites iri ad verticem, non est in eo sanitas, > etc. (Isa. i).
< ea. Plantes vlrieaffi:. et non vindemies eahi; Bos Per roetaphoram docet quod a piincipibus usqtie ad
< tuus iftimdletuf ceram te, et rioh comeilas ex eo, > extremam plebem, a doctoribus usque ad imperitum
etc. Propter prsevai-icaJioneitiqua prsevaric.ati surit vulgus, in nullo sit sanilas; sed Pranes in iffipietate
Israelitse in mandatis Bei; lerrani possessionis stise pari ardore consentiant. Ergo hoc quod dicit, « non
reiinquebant, el animalium suortim damna sentie- esl in eo sanitas, > ad exfremam rcferl captivitatem,
bant. Sieet avari quique et facinoribus irretiti, licet quando postTitumel Vespasianum, etultimam ever-
in prsesenli multtim labofent, tantura perdunl labo- sionem Jerusalera sub Ml\o Adriano, usque ad prse-
rem, quia in fine eorurii simul cum eis destrueritur sens tempus, nullum remedium est, iraplettirque
opera illorum. tn uxore eftim polestaccipi plebs, hse- quod sefipturn est : « Omnes declinaverunt, simul
reticorum perfidise sociata, quam diabolus fornica- . inuliles facli sunt ; non est qui faciat bonum, non
tione spirilali corruinpit quarido eam in errorem se- v est tisque ad unum > (Psal. xiu). Quodcjueinfertur,
ducit. Sic et in animalium nomine subjecta persOna « non est in eo sanitas, > vel in populo iutellige, vel
designatur, quaenuncab haerelicis evellentur quando in eorpore, vel in capile.
ipsi et vita et doctrina pariter privabuntur. Possunt * Ducet te Dominus, et regem quem cpnstitueris
el hsec ad Judaeorum populum transferri: quia ea < super te, in gentes quas ignoras lii et patres tui :
quse iUe sibi scribendo atqtie docendo figuraliter « servies ibi diis alienis, Hgno et lapidi, et eris per-
praeparaverat, omnia nunc in usura spiritaliler con- < ditus in proverbium et fabulatii omriibus poptilis
verluntur Ecclesiae. « Filii tui et filiae.tuaetradentur « ad quos te introduxeritDomirius.» Duxit Dominus
< alteri populo videntibus oculis tuis et delicientibus gentem antiquam Israelitarum propter peccata sua
< a conspectu eorum tota die : et non sit forlitudo in captivilalem cum rege suo, sicut faclum est in
< in manu tua. > In filiorum el filiarum nomine di- Osee rege Samarise, quem Salmanassar rex Assyrio-
scipulos designat, quos sive Judsei sive haerelici nu- fum duxiteumdecem tribtibiis in captivitatem. Simi-
trierant. Tradentur alteri populo, cuni populo man- liter et gentem Judseorum Nabuchodoriosor rexBa-
cipantur Ghrisliano, ut ibi discanj veritatem quam bylonis itttroduxit inGhaldseam, cum Joacjiim et
 9S9 B. RABANIMAUBI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS I. 960
Sedecia regibus Judae. Sed et nunc in tempore Novi A __ ejus. Unde iegitur, quod «cum appropinquaret Jesus
Testamenti quicunque aberrant a fide hseretici, vel Jerusalem, videns civitatem, flevit super illani et
mali catholici spernunt praecepta Dei et obedire no- dixit: Quia si cognovisses et tu, et quidem in hac
lunt Evangelio Chrisli, per malignos spiritus variis die tua, quse ad pacem tibi, nunc autem abscondita
vitiis captivantur : et ad extremum, si non se cor- sunt ab oculis tuis. Quia venient dies in te, et cir-
rexerint, in barathrum inferni demergentur. Nec cumdabunt te undique, et ad terram prosternent te,
est distantia inter dominum et servum, militem et et filios tuos qui in te sunt: et non relinquent in te
regem, magistrum et discipulum; sed justum judi- lapidem super lapidem, eo quod non cognoveris
cium Dei unicuiquesecundum propria reddet merita. tempus visitationis tuae >(Luc. xix). Creator quippe
Unde scriptum est: « Disperdet Dominus ab Israel omnium per incarnationis suaemysterium banc visi-
virura qui fecerit hoc, magistrumet discipulum ejus > tare dignatus esl, sed ipsa timoris iUius et amoris
(Malach. n). « Commonere autem vos volo, scien- recordata non est. Unde etiam per prophelam in in-
tes semel omnia, quoniam Jesus populum de terraiE- crepalione cordis humani aves cceli in testimonium
gypti salvans, eos secundo qui non crediderunt deducuntur : « Milvus, inquit, in coelo cognovit
perdidit. Angelos vero, qui non servaverunt suum tempus suum : turtur, et hirundo, et ciconia, cus-
principatum, sed dereliquerunt suum domicilium, in B * todierunt tempus adventus sui. Populusautem meus
judicium Dei magni vinculis aeternis sub caligine non cognovit judicium Domini > (Jer. vra). Indegen-
reservavi > (Jud. v). « Seraentem multam jacies in tibus frequenter ad depraedandum dati, novissime
« terram et modicum congregabis, quia locustse autem Romanis principibus ad subversionem perpe-
« omnia devorabunt. Vineam plantabis et fodies tuam sunt traditi, veneruntque eis omnia genera
« eam, et non bibes vinum, nec colliges ex ea maledictionum quae in Iibro legis conscripta sunt.
« quidpiam, quoniam vastabitur vermibus. Olivas Similiter et his qui gratiam ingrate Dei accipiunt
« habebis in omnibus terminis tuis, et non ungeris certa est damnatio. Quia, secundum Pauli vocera,
« oleo, qttia defluent et peribunt, etc. > Nota, le- irritam quis faciens legem Moysi sine ulla misera-
ctor, quod sementem devorant locustse, vineam tione duobus aut tribus testibus morilur, quanto
devastant vermes, olivse defluunt et pereunt : et magis putatis deteriora mereri supplicia qui Filium
cautus esto ne forte gratiam, quam divino munere Dei conculcaverit, et sanguiiiem testamenti pollutunt
percepisti, Jocustae et vermes spiritales exedant, duxerit in quo sanctificatus est, et spirituali gratiae
devastent atque a te auferant, et quae tibi in contumeliam fecerit. Scimus enim, quidixit : t Mihi
augmentum salutis tuse collata sunt, propter incu- _ vindicta, ego reddam » (Psal. cxxxiv). Et iterum :
riam tuam ad detrimentum pei*veniant. Dicit enim « Quia judicabit Dominus populum suum. Horren-
Psalmista:« Dedisti lselitiam in corde meo: a tem- « dum qnoque est incidere in manum Dei viventis. >
'
pore frumenti, vini et olei > (Psal. iv). « Panis ho- Et ideo bonum est praecavere, ne peccantem et im-
minis cor confirmat; vinum Iselificat cor hominis, poenitentem seterna perditio subsequatur. « Dabit
faciem oleum exhilarat > (Psal. cm). Et, beatus « enim tibi Dominuscor pavidum, et deficieutes ocu-
qui vigilat et custodit vestimenta sua, ne nudus « los, et animam mccrtire consumptam. > Propler
ambulet. perfidiam suam datum est Judseiscor pavidum; unde
« Advena qui tecum versatur in terra, ascendet scriptum est: « Ulic trepidaverunt timore ubi non
« super te, eritque sublimior. Tu autem descendes, erat timor > (Psal. LII). Dicebant aulem sacerdotes
« et eris inferior. Ipse fenerabit tibi, et tu non fe- eorum ad eos : t Videtis qttia nihil proficiinus. Ecce
« nerabis ei. Ipse erit in caput, et tu eris in caudam. mundus lotus post ipsum abiit. >Sidimittimus eum
« Et venient super te omnes maledictiones islse, et sic, omnes credent in eum. Et venient Romani, et
« persequentes apprehendenl te donec intereas, quia tollent nostrum locum et gentem > (Joan. xi). Hoc
j non audisti vocem Domini Dei tui, nec servasti eis evenit quod verebantur, sed inde unde non ar-
« njandata ejus et ceremonias quas praecepit tibi 1JJ bitrabantur. IUi aestimabant de fide Christi venire
< Dominus. > Manifesle hoc capitulo describitur Is- sibi damnum, cum hoc magis de perfidia sua et de
raelitarum abjectio et gentium electio : quia secun- persecutione in Christum et aposlolos ejus, illis eve-
dum Veritatis vocem, qua ad ipsos Judseos ait : nit. « Et erit vita tua quasi pendens ante le, timebis
« Auferetur a vobis regnum Dei, et dabitur genti « nocte et die, et non credes vitaetuse. > Quasi vero
fecienti fructum ejus ; sic erunt primi novissimi, et quidquam sit pejus inter maledicta quse Judaeis pro
novissimi primi » (Matth. xxi); et secundum Annae merito superbise et impietatis accideruntquam videre
prophetiam : « Sterilis peperit plurimos : et quse vitam suam, id est, Filium Dei pendentem, et non
mulios habebat filios, infirmata est, eo quod non credere vitse suse. Maledicta enim cum ex prophelia
audivit voeem Domini Dei sui, et mandata ejus non dicuntur, non sunt de malo voto imprecantis, sed
servavit > (Malth. xx); ruinam populi illius Domi- e praescio spiritu praenuntianlis. Nam illa quae malo
nus prsevidens, miserando ac ssepius monendo eos voto sunt, prohibentur cuni dicitur : « Benedicite
convertere voluit, primum per legem, secundo per « et nolite maledicere. > Hsee autem ssepe inveniun-
proplielas, terlio per sacerdotes ac doctores, noyis- turinsermone sanctorum, sicut apostolus Paulus ait:
sime per Filium suum unigenitum et per apostolos « Alexander, inquit, serarius multa mala mihi os-
961 . ENARRATIO SUPER DEUTERONOMIUM.— LIB. III. 962
tend;t: reddat iUi Dominus secundum opera sua > A\.« vobis in terra ^Egypti Pharaoni et omnibus servis
(II Tim. iv). Nam iUud lanquam stomachatus et indi- < ejus : universsequeterrse illius tentaliones magnas,
ghatus etiam male oplasse videtur Apostolus : « Uti- < quas viderunt oculi lui, signa illa portentaque in-
nam et abscindantur qui vos conturbant > (Gal, v). < gentia. > Septuaginta : < Et vos vidistis omnia
Quod utique si consideres personam scribentis, ma- « quaecunque fecit Dominus Deus vester in terra
gis eam elegantissimo ambiguo bene optasse intel- «jEgypti coram vobis, Pharaoni et omnibus servis
liges. Sunt enim spadones qui se ipsos abscindunt « ejus, universseque terrse iUius, lentationes raa-
propter regnum ccelorum. Quod in his quoqueverbis « guas quas viderunt oculi tui; signa et prodigia illa
Faustus rapuisset, si pium palatum ad escas Domi- « magna, et raanum validam : et non dedit Dominus
nicas altuUsset. Sic enim sonuit fortasse Judseis quod « yobis cor scire, etoculos videre, et audire aures
diclumest: < Videbis vitani tuam pendentem, etnon « usque in diem istam. > Quomodo ergo ait superius :
credes vitse tuse, > ut inter minas vel dolos hoslium « Vosvidistis lentationes magnas quas viderunt oculi
suorum vilam suam videntes ex incerto pendere, vi- « tui, > si non dedit eis Dorninus oculos videre,
clores se esse non crederent. Sed filius Evangelii et aures audire, nisi quia viderunt corpore, et corde
cum audit, « JJle enim de me scripsit, > inhac ipsa non viderunt? quia oculi dicuntur et cordis; pro-
ambiguitate scientise videt quid prophetise portis B ] pterea inde ccepit : « Et non dedit Dominus Deus
projiciant, quid hominibus innuant; statimque oc- vobis cor scire. >Ad hoc pertinent duo quse sequun-
currit illi vita hominum Christus pendens, eique non tur, « et oculos videre, et aures audii*e, > id est,
credentes Judsei ob hoc ipsum quia pendentem vi- intelligere et obtemperare. Quod vero dicit, « etnon
dent. Et alius quidem aliquis cifo diceret inter cae- dedit vobis Dominus Deus, > nullo modo increpans
tera maledicta illa quselectione ad aliquid de Chrislo et arguens hoc diceret, nisi ad eorum culpam quo-
inteUigendum non pertinent, hoc solum ibi esse de que perlinere vellet intelligi, ne quisquam se ex
Christo quod scriptum est: « Videbis vitam tuam hoc excusabilem putet. Simul enim ostendit et sine
pendentem, et non credes vitse tuse. > Neque enim adjutorio Domini Dei eos inteUigere et obedire non
fieri posset, ut inter diversa maledicta quseimpio po- posse oculis cordis et auribus cordis; et tamen si
pulo prophetise imputabant, hoc quoque poneretur. adjutorium Domini desit, non ideo esse excusabile
Sed ego, et qui mecum aliquanto attentius cogitant hominis vitium, [quoniamjudicia Dei, quamvis oc-
evangelicam ifiam Dominicamque sententiam, quia culta, tamen justa sunt.
non ait: «Hle enim et de me scripsit, > ut aUa quae <Adduxi vos quadraginta annis per desertum. Non
ad Christum non pertinent scripsisse crederetur, sed < smit attrita vestimenta vestra, nec calceamenta
ait: « De me enim iUe scripsit, > ut omnem Seri- G < < pedum vestrorum vetustate consumpta sunt. Pa-
plurse intentionem non nisi ad intelligendmn Christi < nem non comedistis, vinumel siceram non bibislis:
gratiam perscrutando consuleremus, eliam csetera «ut sciretis quia ego sum Dominus Deus vester, >
in isla lectione maledicta propter Christum prsedicta. etc. Hinc apparet tantum vini in suis impedimentis
cognoscimus. potuisse portare Israelitas, quando exierunt de
CAPUT XXVI. iEgypto, quod possent cito consumere. Nam si om-
nino nihil secum tulissent, unde esset illud quod di-
Cammembratibqubmodo eduxit Dominus futos Israel <
perdesertumquadraginta annis, nec sunt veslimenta cium est: Sedit populus manducare et bibere, et
eorutn altrita neque calceamenta vetuslale con- surrexerunt ludere? > Non enijn hoc de aqua dice-
sumpta. retur, cum et ipsius Moysi manifestissima verba sint,
(JCAT.XXIX.) < Haecsunt verba fcederis quod prse- non fuisse iUam vocem principium belli, sed prin-
« cepil Dominus Moysi ut feriret cum filiis Israel in cipiuni vini (Exad. xxxn).
« terra Moab, praeter testamentum quod testalus est (IBID.) « Vos enim nostis ut habitaverimus in
«inHoreb. > Septuaginta: «Hsecverbatestamenliquod «terra JSgypti, et quomodo transierimus per rae-
<mandavit Dominus Moysistatuerefiliislsrael interra < dium nationum, quas transeuntes, vidistis abomina-
< Moab, praeter testamentum quod testatus esl eis in j «tiones et sordes idolorum, liguum et lapidem, ar-
« Horeb. > Ostendit unde appellatus sit liber Deute- « gentum et aurum, quse colebant. Ne forle sit inter
ronomii quasi secunda lex; ubi magis illius fit repe- < vos vir aut mulier, familia aut tribus cujus cor
tilio quam afiquid aUud : pauea enim sunt quse ibi « aversum est hodie a Domino Deo vestro, ut vadat
non sinl in eo quod primura datum est. Nec tamen « et serviat diis illarum gentium, et sit inter vos ra-
haecappellanlur duo Testamenta, quamvis ita haec « dix germinans fel et amaritudinem. Cumque au-
verba sonare jvideanlur. Utrumque enim unum est « dierit verba juramenti hujus, benedicat sibi in
Testamentum, quod in Ecclesia dicitur Vetus. Nam « corde suo dicens ; Pax erit mihi, et ambulabo in
si propler hsecverba duo Testamenta dicenda essent, < pravitate cordis mei. Et assumat ebria sitientem,
jam non duo, sed plura essent, excepto Novo. MuJ- '« et Dominus non ignpscat ei. > Septuaginta : «Nun-
tis enim locis Scriptura dicit Testamentum : sicut < quid aliquis est inter vos vir aut mulier, vel familia
iUud quod factum est ad Abraham de circumcisione, < vel tribus, cujus niens declinavit a Domiuo Deo ve-
vel illud superius ad Noe. '
< stro, ire servire diis illarum gentium? neque est
« Vosvidistis universa quae fecit Dominus eoram «itt eo radix sursum germinans jn feile et aroaritu-
 965 B. RABANI MAURI ARCHIEP. RIOGUNT.OPERUM PARS I. 964
<dine? Et erit, cura audierit verba malediclionis A i dolo atque fallacia, seducunt et seclucuntuf; quorum
< hujus, et opinabilurin corde ejus dicens : Sancta finis etiam certum habet inleritiira.
<mihi fiant, quoniam in errore cordis mei incedo, (CAP.xxx.) « Reducet DominusDeus eaplivitalem
< ut non simul perdat peccator eum qui sine peccato < tuam ac miserebilur tui: et rursum congregabit te
< est; nolet Deus propitiari ei, sed ttinc incendetur « de curtctis populis, in quos te anle dispersit. Si ad
< ira Domini et zelus ejus in hbtoine illo, et adlise- « cardines coeli fueris dissipatus, inde te retrahel
< rebunt in eo maledicta omnia Testamehti hujtis, < Dominus Deus tuus, et assumet atque introducet
< quse scripta sunt iti libro legis hujns. » Ita diclum <in terram quam possederunt patres tui, et obtine-
est: < Nunquid in vobis esl? > ut tanquam requiren- < bis eam. El benedicens tibi, majoris numeri esse
tem intelligamus, ne forte sil. Si quis esset autem, < faciet te quaift fuCrunt patres tui. Circumcidet
terruit euffl vehemenler, ne quisquam forte diceret <Dominus Deus tuus cOrtuum et Cor seminis tui,
in corde stio, audiens illa maledicta : < SanCta milii « ut diligas Ddminum Deum luuro, in toto corde
siint, > id est, maledicta sancta mihi sint: «quo- < tuo, et in tota anima tua, ut possis vivere. > Se-
niam in errore cOrdis ffiei incedo, > icl est, absit ptuagiuia : « Et circumpurgabit Dominus cor tuum,
ut mihi eveniaht, noh niihi siftt haec ihala; sed san- « et cor seminis ttii; diUgere Doffiirtuni Deiiin tuum
cta, id esl, propitia et innoxia, « qiiQiiiam in errore B I « ex toto corde luo; et ex tbia anima tuaj ut vivas
cordis mei incedo,> eundo scilicel post deos gert- <tu. > Evidetis pollicilalio gfatise. Promiltit etiiin
tium, et eis tanquam impune serviendo. Non, in- Domintis se esse facltifuffi qtiod solet jiivare [Al, ,
quit, erit sic. «Non pefdat siratil peccator etim qtii jtibere] ut fiat,
sine peccato est. > Tanquam diceret: Cavete rie cui CAPUT xxvii.
veslruni talia persuadeat, qui talia cogitat. « Nolet Qubd mandattim Domthi hoh sit prbcui pbsiVum',
Deus propiliari ei; > sive talia cbgitanlij sive illi cui sed juxta,
lalia fuefint perstiasa; siciitipseopihattis est dicendb: (IBID.) < Mandattim quod egojjraecipio tibi hodie
< Sancla niihi sint, > et qiiasi hoC iriodo avertendo « non stipra le est neque proctilposiluni, nec ih ccelo
a se vira illius maledicti. « Sed luiic accetidetur ifa < silunij ut possis dicefe : Quis hostruffi ad Coeluni
Dotiiini, et zelus ejtisin homirie illo, > quaridoptita- < valet corisCendere, ttt deferat illud ad rtos et atidia-
bit eani a se aveitere ista iii corde Stio-dicerido : < ffius, atque opefe compieafflus?Neqtie iraus mare
« Et adhaerebuntin eo omnia maledicta testameriti < posittiffi, ul causefis et dicas i Quis exiibbiS tratts-
Irajus, quae scripfa stinl iri libfo legis hujiiS. > Non < fretafe poterit mare, et illud atl nos usqiie de-
possuril quidem omnia everiire urii homirii: non eriim < ferre, ut possimus atidire Ct facefe qiiod praece-
etiam toties niori polest, qtiot getiefa niOriis hic G ( < ptum est? sedjuxta te est sefffio valde iri bre ttio;
dicla sunt; sed « oriraia > dixit prti quibuslibet, ut < et in cotde tuo, ut facias iUiimji et reiiqua. Se-
non sit immuriis ab omnibus, cui evenerint aliqua < ptuaginta : « Quia mandatum iioc qiiod ego fflando
eorum quibus pefeat. QuOdatiteiri ait, « Ut hdri si- < tibi hodie hon est supra modutii; heqrie iottge abs
mul perdat peccator euffl qui sine peccatd est; > < te est: non in coelo est, dicens, id est, ut dicas,
quod Groeciishabet (aa.pa.p^irco-n, hori sic accipiendum « Quis ascendet nobis in ccelum, et accipiet illud
est taftquani ab onirii prorsus peccatd tauudiiin et « nobis, el audienles illud iaciemus? Neque trans
immtitieiri lioc dixerit hia.pkpxmo-i, lioc est, sine < raare est, dicens, id est, ut dicas: Quis transfreta-
peccalo; sPd euiri qtii sine isio peccato e^set de quo < bit nobis trans mare, et accipiet iilud nobis, et
loquebalur, sicut dieit Doiriiriiisin Evangelio : « Si < audientes illud faciemus ? Prope est verbuin hoc
non venisseiri, et lociiius riorifuissem eis, peccatum < valde in ore tuo, et iu mariibus luis facere iliud. >
non haberent > (Jaan. xv); non uiique omne, sed Hoc est verbum fidei, dicit Aposlolus, quod ad Nbvum
hoc peccatum quo non credideiunt iri eum. Dicit pertinct Teslamentum. Sed quaefi polest cur ea su-
••eliam Deris ad Abinielech de Sara uxore Abrahae : perius mandala dixerit, quaescripta sunt in libro Ie-
« Seio quia iritirido cofde fecisli hoc > (Gen. xx). gis hujus, nisi quia his omnibus spiritalia signifi-
Non utique raundum cor illius ita voluit intelligi, ut cantur, ad Nov.umTestamentum pertinentia, si bene
similiseisesset de quibus diclum est: « Beatimurido inlelligantur. ltem quseri potest cur boc quod hic
corde, qiioniatii ipsi Deuni videbunt > (Matih. v); positum est, « Neque trans mafe est, ut dicas : Quis
sed ab illo peccato de qud agebatur, mundum cor transfrelabit nobis irans mare, et accipiet nobis il-
habebat, quoniaih ad ipstiin qtiantum pertinebat, lud? > Aposlolus dixerit, < Aut quis descendet in
noh cpricupiyerat cbnjugein alieriain. Quod autem abyssum? > alque id exponens adjunxerif, «Iloc esf
ait, «Assuriiatebfia sitieriieiri, et Dorijinus noft igoo- Cbristurii a mortuis reducere; > riisi quia iriare ap-
scat ei, >idem est qtiod atia editio iialjet, « Nori per- pellavit tbtam in boc sseciilovifam, quaeirioi-tetrans:
dat peccator eufti c|ui sine pecCafo est. > Ac si 3ice- ittir, iit quodammodo riiare ilniaiuf, et mors ipsa
ret: Cavendtim esf,' he ille qui ebrius est malifia at- ffaris riiare appelleftii', veliii traris lstam yitam, quae
que iciqloiatfia seducat eurij in efrorerii, qiii habet inaris vocabulo sighificalur. Beiride qupd liic addi-
votuiri discendi atque scieitji veiitateffi; quia hujtis- tum est, «et in manibus luis, > non ait Apostplus,
mOdi delicturij nori facileiri liabet veniam : in qua' nisi < inore tuo et in corde tup. > JEt hpc usque ad
Iriaxime seritcritia peiCuiluutur haefefici qtii, pleni firieriiexsecutus est diceris: «Corde credttur ad ju-
 96S ENARRA-fid SUPER DEUTERONOMIUM.— LIB. IV. 966
stitiarii; bre auteiri coiifessiofii ad saltitem >(Ram: x).;. Anens, ipse facit opera> (Jbqn. xiy). Pater quoque
MerilP quPd ex Hebfaed tfanslaliim est, qtianttim ai hunquam deserit Filiuffl, quja nunquain spparalus
nobis inspici potuil, nOtt habet «in ihafiibtis iuis >. est a Filio, cum qtio et Spiritu sancto unus ej solus
Nec frustra taraen hoc a Septuagirita interpreiibusj est semper Deus.
additiiiii existiriib, nisi qiiia iritelligi voliieftint etiatai « Scripsit itaijue Moyses legem hanc, et Jradidit
ipsas itiarius, qtiibiis significanttir opera, in coide ac- < earii sacerdotibus filiis Levi, qui portabanj: arcam
cipi debefe, ubi est fides qtiaepef diieeticiiein opera- « fcederis Domini, et cunctis senio.ribus Israpj, prae-
ttir. Nam si foririseeus ea" qilae Beus jiibet; fflariibtis 5 « Cepitque eis dicens : Post septem anilps aiino re-
fiarit, et ih ccide non fiarit, rietao est tarii ihsulsusi «ittissiohis in soleriiniiate tabei'naculprumf coii-
qtii pracepta ariiiifeliir iniplefi. Priffo s'i bhafitas,, « veiiientibus cunctis ex lsrael u.t appai*eant in con-
qtiaeplenituctb legis est, Jiabitel iti cbfde; etiariisii « spectti DomiriiDei stii, in lPco qtieni elegerit Domi-
manibus corporis quisfluam non possit operdfl, jjttx < iitis; leges verba legis htijus corainlsraej, audienti-
iUi esf, utioue cum hominibus bonse voluntatis. < btis eis, et iri Unumomni populo cpngregalp, >etc.
CAPUT XXVHI. Meyses sacerdPtibus legem dedit, ut eslenderel CJiri-
sti sacerdotibus Jegis divirise saiictionem maxiine
De eb quo'dMbijseiprcedixitJbsue dticatuhi Israelis; ; B ] ipsis cotiiraendatam esse ad insinuandum popujo
el qtibd i\i'seMeysbkscripsil legem el trMidit sacer- quia ih
dotibus filiis Levi cnsiodiendam. gfadu stio noti terreslris dignifas, sed coeje-
stis ttiililiaejus illis cofafertur. «Pbst septem, inquij,
(Cip.xxxi.)« Vbcavitque Mbyses Josue, et jlixit; aririPs, arino reinissionis in soleinriitate tabefiiapujp-
< ei corani bmriiIsfael: Corifortare et esto fobtistus. iutii, leges verba legis hujus corani omhi Israel. >
< Tu eniru inlroduces populurii isttini ir( tefrairi Quid per septeffl annos, nisi prsesens vita, quai per
< quairi dafururii se pafribus eorurii' jiiralvit Borrii- septenariuffl diefurii numertim CujTit, cl.esignafur?
< ntis : ef tu eam sorte divides : et bbrniiius, qiii sive pef septem annos tefflpus veteris Jegis prppter
« duclof vesterest, ipseerit lecum, et nori cJimiitette, sabbatiinl exprimitur. Post ergo sepleni annps, in
< riec derelinquet, > etc. Ergo vefba Mbysi ad Josue arinoi feraissionis, lex in conventu pOpuli lpgi prae-
expririirint testificatiorierii legis de Domino riostib"- cipitur; quia post coriipletum velcfis obseryantiae
Jesu Chiristp : quia hpc msinlfeste iex 'et propJieta3 hiodtinijaffisuccessitspiritalis ritus Novi Testamenli.
tesfantur, quoct Bedempibf hqster iefrarij fritura! «Pdstquato eriito venit pleniludo teinporis, misit
patriae singulis secunduin propria disfribuat meriia, Deus Filiuin sutiffl, faclum ex muliere, factum stib
et omnia pronnssa Dei iiipieturus. ipse sit. Unde lege, lit eos qtii Sub lege erant redimeret, et ad-
. Psalmista de ipsa teira tesiaiur, |jcens : «Credo C ^ oplionem filiPfurii Dei fecipereraus > (Gcd. iv). Et
yidere bona Domini in terra viveiliuin. Exspecta quid iii afiiio retoissioriis nisi annus gratise, quem
Dominum, viriliter age, et confpj*teiui*cpr tuuni, et Salvator ipse, legeris in synagogaex Isaiaeprophetia,
suslineDominum > (Psql, xxyj). Ipse enim iutro- aKiuiriiDoitiirii acceptum et diem retributionis esse
ducet populum Dei in terram quam dafurum se pa- nianifestavit, insintiatur? Sic et solemnUas tabefna-
tribus eorum juray.it Dominus : quia procul dubio culorum no.n alia esse quarn slatusprseseritis Eccle-
omnes qui ad coeleslis regni gaudia perveiituri sunt, sise, ubi in tabernaculis incolatus noslri, sub. umbra-
per illius ducafum illuc pervenient. Ait, enim ipsa culo frucliferarum arbofum, hocest, sanctorum vi-
Verifas : « Nenip yenit ad Patrero, nisi per me > roruiri, doctrinis' et exeniplis eLegimtis,el protectio-
(Joan. xiv). «NeiiiQ ascendil in ccelum, nisi qtii de riis diviriaesubsidio riiaxime inuigenius. Tunc entin
coelodescendit,Filius hominis, qui estinCQ3.o>(Joan, legenda lex est in loeo quem elegit Dorainus, quia
iii). > Qui eniffi unilur Christo per fidem, illam tunc prsecipue doctririse irisislendum est iu Ecclesia
scilicet quse per dilectioneni operatur, sinml cum Clirisii. lpse quoque locus est quem elegit Doniinus,
capile gaudebit se regnafururn perpetim. Quod au- tit liabitet nometi ejus ibi. Qtiando autein perveneri-
lera dicitur : «Ipse erit lecum, et non dimillet te, irius in terram possessioriis nostrse, jam non in ta-
neque derelinquet te, > manifeste designatunitalein TJ -^ beftiaculis, sed iri civitate supefni fegis, hoc est,
Patris et Filii. Hipc qupque jpse Doroinus in Evan- Jerusalem ccelesti, semper et in selertium mariebi-
gelio aif:«Qui me ljjisit, mecum esl: et non reliquit. miis gaudenles, atque illud Psalniistse dicerites:'«Sic-
me solum, quia ego, quae placita suntilli, facio sera- ut audivimus ita et yiditiiiis in civitale Dei fibstfi,
per > (Jban vui). Et ilem :« Paler, inquit, in me ma- Deus fundavit earii ifl sefefhrim. >

LIBER QUARTUS.

CAJPUTPRIMUM. « gis Irajiis in vbitimine aiqtie bbmptevit ,* ^fsecepit

Qupdscripsit M_qtjs.esverba Jegis in yblumine aique
cbtnplevii,prmcepiiqueLeviiis, iil illud pbneretur in
arca fcederisDomini, ut ibi esset contra eos in lesti-
-n\m\ium.
(IBID.)< Postquara ergo scripsit Moyses verba le-
« Levltis, qui poftaliarit arcam ftedefisTDbmirii,' cli-
« cens: Tollife libfiitii istrim,' et pbtiife eiim iii ia-
« fere arcae fcederis liomirii Dei vesifi, Ut sii ibi
« cbritra te in fesfiriioniuriJ,> efc". Mbysei Beutefo-
 967 B. RABANIMAURIARCHIEP. MOGUNT.OPERUMPARS I. 968
nomium scribens, Levitis commendavit ut ponerenttArum,_ et ad contemplationis divinae provehatur sub-
illud in latere arcse Doinini, qualenus fieret ibi ini limitatem. Nec non et iUud diligenter inspiciendum
testimonium. SpiritaUter ostendit quod Evangeliuml est, quod dicitur loqui Moysesverba carminis et ad
Christi, cujus Deuteronomium typus est, per sacer-- finem usque complesse, si forte hoc admoneat, ut
dotum fidelium, hoc est, verorum Levitarum mini- qui ore Deum laudare studeat, operibus non con-
sterium, in memoria recondendum sit Ecclesise, , tradicat. Non est enim pulchra datio in ore peeca-
quse veraciter est arca Domini, quia ibi thesaurii toris. Ideo ipse Dominus in Evangelio ait: « Qui
ccelestes reconduntur. Ibi ergo duae tabulae tesla- solverit unura de his mandatis meis minimis, mini-
mehti, hoc est, libri legis Evangelii reservantur. mus vocabitur in regno coelorum.Qui aulem fecerit
lbi est urna quse continet manna, quia ibi incarna- et docuerit, hic magnus vocabitur in regno coslo-
tio Christi, continens cibum vitaeaeternae,custoditur. rum > (Matth. v). Principium autem .hujus carminis
Ibi virga Aaron quae fronduerat, quia ibi Christi sa- lale est.
cerdotium perpetualiter manens locatur. « Ut sit; CAPUT II.
ibi, inquit, contra te in teslimonium. > Verba legisi Canticum Maysiprmsagiutnfuturbrum et Christi my-
Dei reservantibus, ea fiunt ad salutem et ad i*eme- steriis plenissimum.
dium animarum suarum, contemptoribus autem et B (CAP.XXXII.)« Audite, cceli, quae loquar; audiat
increduUs eruut in testimonium pertinaciae suae et « terra verba oris mei. > Juxta primordium Isaiae
in opprobrium inobedientiae.Unde Salvator in Evan- prophetse, ita scriptum est : « Audi, ccelum, et au-
gelio ait: « Beati qui audiunt verbum Dei, et cu- ribus percipe, terra, quia Dominuslocutus est (Isaim
stodiunt illud > (Matih. vn). > Et itein : Omnis ergo i). Supra ergo in eodem libro quis propheta, cujus
qui audit verba mea hsec et facit ea, assimUabitur filius, quid contra Judam et Jerusalem, sive per Ju-
viro sapienli, qui sedificavit domum suam supra dam et Jerusalem, et quo teinpore viderit, titulo de-
petram, et deseendit pluvia, et venerunt flumina, et monstratum est. Nunc ccelumet terram ad audien-
flaverunt venti, et irruerunt in domum illam , et dum provocat: in eoslo supernas significans angeU-
non cecidit. Fundata enim erat supra petram. Et casque virtutes; in terra morlalium genus, pera-
omnis qui audit verba mea haec et non facit ea, si- vujaiwS?ab his quse conlinent, ea quse continentur
milis erit viro stulto qui sedificavitdomura super ostendeiis. Nara quia per Moysen testes vocaverat
arenam, et descendit pluvia, et venerunt flumina, et Dominus coelumet terram, dans populo Israel legem
flaverunt venti, et irruerunt in domum illam et ce- suam et dixerat: « Attende, coelum,et loquar, audiat
cidit: et fuit ruina ejus magna. > Et iterura : «Amen, terra verbaoris mei,"> post prsevaricationempopuli,
amen dico vobis, quia qui verbum meum audit, et G eosdem rursum in lestimonium vocat, ut cuncta
credit ei qui me misit, habet vitam seternam; et in elementa cognoscant, juste Deumin ultionem man-
judicium non veniet, sed transiet a morte in vitam. > datorum suorum ad iracundiara concitatum. Pro
E contrario autem incredulis et contemptoribus ait: coeloHebraicum D'Htt coelos sonat plurali numero,
«-Nolite putare quia accusalurus ego sim vos apud maxime cum audire, dixerit, id est, WDtt>,quod
Patrem. Est qui accusat vos Moyses, in quo vos spe- plurali effertur numero, non singulari. Sed quidam
ratis. Si enim crederetis Moysi, crederetis forsitan volunt pluraliter quidem dici ccelos,sed singulariter
et mihi. De me enim ille scripsit. Si aulem illius lit- inlelligi, juxta illud quod suigulas civitates Tbebas
teris non creditis, quomodo meis verbis credetis ? > et Athenas vocamus. Estque Hebraici cbaracleris
Et alibi: « Ego, inquil, non judico quemquani, sed idioma, ut omnia quoein syUabaim finiunlur, in ma-
est qui. judicat. Sermo quem locutus sum vobis, scuUna sint et pluralia, ut cherubimet seraphim. Et
ipse judicabit eum in novissimodie > (Jean. xn). quse in blh, feminina pluralia , ut sabqolh. Et no-
« Locutus est ergo Moysesaudiente universo coetu tandum quod ccelisdicitur per Isaiam, « Audite,
Israel, verba carminis hujus, et ad fmem usque terrse, auribus percipe. > Ea enim quaeexcelsa sunt,
complevit. > Carmen istud quod Moyses in testi- majorem babent intelligentiam ; quaehumiIioi*a,ler-
monium Israel decantavit, non simplicem tantum- •D " renis sensibus involvuntur. Unde Salvator in Evan-
modo historiam sonat, sed spiritali intelligentia ple- gelioait: « Qui habet aures audiendi, audiat >(Matth.
nissimum est. Partim enira secundum historiam, xi). Si quis igitur est coeltraiet habet municipatum
Israelitarum pro beneficiis opulentissime sibi a Do- • in ctelestibus, audiat mystice quaedicuntur. Si quis
mino coUatis, exprobrat perfidiam. Partim per al- terrenus, simplicem sequalur bistoriam. Quidam
legoriam, de mysteriis coeleslibus sanclam instruit coelumet terram, quasi animantia ad audiendum
Ecclesiam. Partim aulem ad honestatem morum provocare putant, juxta illud quod de terra in alio
unumquemque fidelium provocat per tropologiam. loco dicitur : « Qui respicil terram, et facit eara
Unde sobrium lectorem decet, ut in historia servet tremere; qui tangit montes et fumigant > (Psal.
Scripturse veritatem; in allegoria vero consideret cui) : cum hoc potestalis Dei sit, non inleUi-
mysteriorum ccelestiumrationem ; et in tropologia, gentiae terrenae.
bonarum disciplinarum ediscat utililatem : quatenus « Concrescat in pluviam doctrina mea, fluat ut
tripartita hac distinctioneedoctus ad illam coelestem « ros eloquium meuin: quasi imber super herbam,
theoriam, hoc est, ad inspeclionem secretarum re- « et quasi stillaesuper gramina: quia nomenDomini
 969 ENARRATIOSUPER DEUTERONOMIUM.— LIB. IV. 970
< invocabo. > Eloquium legis Dei comparat pluviaeA i Judaeos ait: « Patres vestri quem prophetarum noa
attritae ac rori, quia germina spiritalium fructuum sunt persecuti? et occiderunt eos qui praenuntia-
a fidelium cordibus expelit. Ipsa enim sunt ager ct bant de adventu justi hujus. Cujus vos nunc prodi-
vinea Domini, unde ille fructum sibi amabilem, hoc tores et homicidaefuistis, qui accepistis legem in dis-
estbonorum operura expetit. Huic similem compa- posilione angelorum, et non cuslodistis (Acl. vu).»
rationem,et Isaise prophelae invenimus. «Quomodo, Qui ergo incorrigibiliter peccat, se filium Dei non
inquit, descendit imbef et nixdecoelo, etiUucultra esseprobat. Illa aulem editio quam Septuagirita in-
non revertitur, sed inebriat terram et infundit eara, terpretes ediderunt, ita habet. < Peccaverunt non
et germiuare eam facit, et dat semen serenti, et ei filii vituperabiles, > quod est in Graeco, iz-xtx
panem comedenti, sic erit vefbum meum, quod /*Mfj»iT«. Quidam interpretati sunt hoc,idest, filii
egredietur de ore meo. Nonrevertetur ad me vacuum, vituperabiles; quidam filii commaculati; quidam
sed faciet quaecunquevolui, et prosperabitur in his, filii vitiosi. Unde non magna qusestio, imonulla est.'
ad quse misi iUud (Isa. LV). > Verum quia Moyses Sed illud merito ad quaerendummovet, si generali-
doctrinam suam in pluviam concrescere dixit, ut ter dictum est, < peccaverunt non ei, > quoniam
patenter quse hsec pluvia esset demonstraret, sub- , qui peccat, non Deo peccat, id est, non Deo nocet,'
junxit dicens: « Quia nbmen Domini invocabo. > JJ I sed sibi, quomodointeUigendumsit quod in Psalmo
Nomen ergo Dominiinvocare est Evangelium Chri- legitur. < Tibi soli peccavi (Psal. L). > Et in Jere-
sti pfaedicare*:quod qui audit et facit boni operis mia : « Tibi peccavimus, palientia Israel, Domine. >
fructum, ccelos sine dubio possidebit. <Date magui- Et iterum in Psalmo : « Sana aniraam meam, quia
ficentiamDeo nostro: Dei enim perfecta sunt opera, peccavi tibi (Psal, XL). > Et utrurii hoc sit peccare
et oinnes vise ejus judicia. > Magnificare Dominum Deo, quod peccare inDeum.' UndeHeli sacerdos,«si
est majestatem Salvatoris corde credulo, ore pio, in Deumpeccaverit, quis orabit pro.eo? (I Reg. n.) >
simul cum bonis actibus prsedicare. Unde Maria Dicam ergo interim, quid in prsesentia mihi videatur.
mater Domini in Cantico ait : < Magnificat anima Intelligunt fortasse aliquid melius quimelius haecsa-
mea Dominum : et exsultavit spiritus ineus in Deo piunt; aut etiam nos alio tempore, quando adjuverit
salutari meo (Luc. i). > Dei, inquit, perfecta sunt Ddminus. Peccare in Deum, estinhis, quseadDei
opera. Quse'ergo illa sunt opera ? audi Moysen in cultum perlinent. Nam hoc quod commemoravi, ni-
Geneseos libro dicentem : < Igitur perfecti stint hil aliud indicat. Sic enim peccabant filii Heli, qui-
cceli et terra, et omnis ornatus eorum. Complevit- bus hsecPater eorum dixit. Sic enim existimandum
que Deus die septimo opus suum, quod fecerat; et est,peccari etiam in homines qui peftinent adDeum.
requievit die septimo ab universo opere suo, quod G C Nam hoc Deus legilur dixisse ad Abimelech de Sara:
patrarat (Gen. n). > Opus ergo Dei redemptio est < Propterea':peperci; tibi ne peccarris in me (Gen.
humani generis: quam quando perfecit spiritale xx). > Peccare autem Domino, vel potius peccasse
sabbatum, in sepulcro requiescens nobis ostendit. Domino, nisi forte alicubi scriptum occurrat, quod'
Omnes vise ejus judicia, • quia omnia mandata ejus huic sensui resistat, hi mihi videnlur non immerito:
vera: Unde Psalmista ait: « Lex Dominiirf eprehen- dici, qui poenitentiam piam peccati sui nori agunt,
sibilis,'convertens animas, teslimonium Doinini ut glorificetur ignoscens Dominus. Causam quippe'
fidele, sapientiam prsestans parvulis (Psal. xvin). > reddens David cui dixerit: « Tibi soli peccavi, et
Etitem: < _udicia, inquit, Dei vera, justfficata iri malumcoram te feci, > subjecit etait: « Utjustifi-
semetipsa.' DesiderabUia stiper aurnm et lapidem ceris'in sermonibus fttis, et vincascum Judicaris
preliosuni" multum, et dulciora super ffielet favum. (Psal. L). > Sive cum dicit Deu§: < Judicate inter
Nam et servus tuus custodit ea, in custodiendis illis me et vineam meam (Isa. v). > Sive de Domino Jesu
retributio multa. >Et alibi: «In labiis, inquit, meis_ Cbristo intelligatur, qui solus verissime dicere po-'
pronuntiavi omnia judicia oris tui. Deus fidelis et tuit: < Venit enira princeps mundi hujus, et in me
absque ulla iniquitate justus et rectus. > Fidelis,. non habet quidquam (Joan. xrv). > Id est, quidquanf
quia quod promisit procul dubio implevit. Absque*"peccali quod morte sit dignutii. « Sed ut cognoscat
ulla iniquitate, quia sequitas summa, iniquitatiscon- mundus, quia diligopatrem; et sicut mandatum de-
sortia nuUomodo recepit. Justus, quia peccantibus dit mihi Paler, sic facio. Surgite, eaittus hittc. >
non pcenitentibus pro malis suis retribuet pcenam. Tariquam diceret: Etiam si levissimk peccata mof -
Rectus, quia digne operanlibus et bene pcenitenti- tis suppliciopersequatuf, princeps mundiin roe non
bus,' vilam perpetuam. < Peccaverunt ei, non filii habet quidquam. Sed surgite, eamus hinc, id est ut
ejus insordibus.V Quomodohon filii "Dei,nisi quia patiar. Quia in eo quod patior, voluntatem inipleo
non ex fide? < QuPtquotautem receperunl eum, de- Patris mei, non pcenam solvo peccati mei. Et quod
dit eis potestatani fiUosDei fieri, his qui credunt In Jereffiias ait: « Tibi peccavimus, "patienlia lsrael,-
nomine ejus (Joan. i). > Unde Dominus Judaeisfidem Domine (Jerem. xiv) : > utique suppliciter dicitur
ejus recipere nolentibus, et doctrinam ejus spernenr in poeiiiteatia cum spe salutis ex veriia, et quod di-
tibus,"ait: « Vosexpatre diaboloestis, et desideria ctum est: « Sana auimam meam quoniam peccavi
palris vestri Miltis facere. llle homieida fuit ab ini- libi(Psa/. XL); > boc idem agitur, ut Deus igno-
tio et latro (Joan. vm). > Et Stephanus ad eosdem scendo glorificelur. Quia magna est ejus misericor-
FATllOt. CVIJI. 31
§71 B7 BABANI"MAURI ARCHIEP. MOGUNT.OPERUM PARS I. 972
dia, ut redeant ad eum qui dicjt se nolle mortera A I bic non quilibet hebetes et stulfi,, sed doctpfes le-
pecealoris, tantum ut revertalur el viyat. Hinc ef gis et pi*sedicatoresEvangelii intelligendi sunt; quo-
doctrinis et exemplis potest homo ad intelfigen-
ipseDavidiion solum inPsalmo, verum eliam eujn j;um
Dominus argueret eum per prophetam, non sinp spe tiaro diyinam proficere. UndeApostolus adCorinthios
« Nam si decem mlllia psedagogorum
prppitiationis Doraini respondit: « Beccavi Domino scribens ait:
bsibeaJis in ChrisJo, sed non multos r>atres. Namin
(II Reg. rxn), >, Medico enim vulneratus videtur
Cbristo Jesu per Evangelium, ipse vps genui (I Cor.
quodammpdp, qui <ut sanetur, .subdit se raanibus
meclici. =utjft ee ;ppus:medicinae •implealtir, In lioc iv). > Et ad Hebrseos : < Pajres quldem caruis uo-
autem pantico prpvidebat prophetajfuJurps quosdam, Sjrae.erudltores babuimus, et reverebantur eos : non
qui sicefant.peccaturi Domino, offeudeiido magni.s multo ma.gi.sobjemperabimus Patri soirituum et vi-
iniquitatibusjsuis,, ut ,-upc;poenitentiara-agere vellen.J, yeffius ? Ef illi quideffi m tempoj*epaucoi*umdierutti
et ad iDomhiumredife, ut sanarenlur. De quibus secundum volunja.temsuam erudiejjantnos.: hic au-
etiamdicitur.:.-.«.Quoniam-cai*osunt, «t rspirilu.sam- tem adid quod Utiie est, in recipiendosancjificatio-
bulans -et no.n reyerlens J.Psul. Lxxyii). •» Eotest neni ejus fHebr. xn). >
ejiam sic 'inteiligi, ,peccayei*unlnon -ei ,secuiidum id < Quando djvidejjat Aljissimus gentes, quando se-
quodnon •nocuerunt .peccato suo, sed sjlii. « iGene-IB « paralJat filios Adam : Consjifuit terminos populo-
ratiofprava ;atque perversa, hseccinereddisDomino? > « rum juxta uumerum filiorum Tsrael: Pars aulem
Simili.elpgioeorJLtfflperfidiam.SalyaJoriu Evangelio « Dpmini, populus ejus; .JapoJt)funicuius hsereditalis
denotaviJ,_quitentantibtisjetsignum asequaerentibus « ejus. >.Hisjoria3.prdinationenidat de humani^ene-
respondil dipens; .«Generatippraya^lquetperversa ris distribulipne : quia c.uin niultitudo hominum
signum tquaerit;,etsjgnum nondabitur ei, nisi signuro Jajita^sit, ut epru.m .uunierositas hunjana cpmputa-
Jpnse prpphetae{ilatth, xu). >;Sic et Joaunes Baptjsla tionecpmprehendi,nou-possij, solps filios Israel de
tufbisiudae.br.tiniad.se yenipntibus, ait:,« Geni.mina Janta multifudine in suam hseredijatem Dominiis
'
yiperarum, qui.s ostendit yphisfugere.a venlura fra? elpgit, Ut noineiiisuumfet potenfiamsuam npjaffi fa-
Facite *.rgo ffuetus idignps pceniteniiae: et .ne velitis: ceret, et yoluiitajis spae secreta per legis judicia et
dicere,, Patrem.habemus Abraham. Potcst enim Densi prophejarum scripta manifestaret: sicut .sjiperius in
de lapidibus istis suscitare filios Abrahae (Matlli, praesenti libro mariifestavit .dicens : « Te elegit Do-
IJI). > •Generali.oquippe Judaeorum prava atque.perr minus Deus tujis, ut sis ei .pqpulus .pecuJiaris, de
versa.semper fuit, quBeingrafa bepeficiisDei exstifit; ; cujicJis pppulis .qui sunt super .terram .(Be«i!.yu), >
e cp.tijrario.seffiper Ifansgressiones varias, idolorumi Non quia cunctas ,gentes niimerp yincebajis, yobis
sprdes atque.irritatioiiesi-epend.ebat. «Pppule;Sjulle! Q < junctus;est Dom:inus.eJ,eIegitvps,?cunj omnibus sifis
et insipiens;, nunqiiid iioriip.se est.pater.tuHS., ,qui populis pauciores, sedquia dilexit .vog Borainus, et
possedit.et.feeitjet creavit te? > Pater.universoruni cusfodivit juramenfuni .quodjuravit patribps -yeslris,
et cpnditpr ,secunduni..natui'iae_ppJeritiamDeus ,esj; et eduxit vos ,|n manu-forti, ej redemit-vosdeimanu
unus_, t quia.ab ipsp pt .per .ipsum.et ,in ipsp sunti Pharaonis regis _iEg5.pti, et scies .quia Dominus
omnia, > .Grpayit .ergp Dfius hoininem ..quandp mar Deus tps,, ipse est Dpus tuus, fprtis et fidelis, custo-
teriatti ujide fprmari ,posset,, .condidit. JEecifquaiidp» dipijs.-pacfpm,et raisericofdiam diligenlibus se, et
iilu.nitid Iniaginem ,et simililudinem suam-formayij. liis, qui custodiunt jirseceptum ojus, .in.-mille gene-
fpssedit,., quando expulsis errpribus ,per fidejnet t ratipnes;; _etreddens odientibus se, -sjalim ufdisper-
gfajiaitt ,suam vindicayit. Boptilus ergosfultus et.in-- dat eos, et ultra non .differat, jwptinus eis reslitueus
sipiensfuitJuda.orum gens, quae nec creaforem suumi giipd ;niereiitur. Custpdi ergp jpraecepja et-caeremo-
et factofem.queffi _'lex manifesfissime silii .pstendit,, nias_atquegudicia_,qu_B_egp,inandOTtibi hodie ut fa-
digno cujfu venerabatur.: nec.ejus,beneficii menjpr,, cias. Secundum aliam.^utem editionemrubiilegitur :
qao illum in JEgypJo per pjiracula ajqhe prodigia dei « StatuiJ ei rterminos .-gentium,secundum .uuraerum
manu inimicprum eruens,,speciaUter .possedit, daiis. s . angelprum Dei. »rEt in-DanieUsvisione, ubi ajigelus
iUi decoelo mapna, et ducatum jn,mai*i Rubroafque*i - j|Ieipi*iiicipe_Pergarum sibi,resisteiile,narrayit,iyidetur
in deserto per angejicum minisferium prsebens,idolai aliudnojjis jnsinuare:(i)an. vni). Angejorumienimmi-
sjbi,fabricayit_; atqueiUis diyinum honorero contu-- nisteriasuper jgenfes singulasot superbonimes singu-
lif, et ^acrificia^.stultissinjejnjpendit dicens: ,<flii losordinata creduntur, quatenus-sujj.eor-jmvregimine
sunt dii tui, Israel,,qiii .eduxerirat Je de terrajiEgy- JJJque defensione ihuniana.naturajuxta disposijionem
pti. Mementpidi.erura anfiquorum, cpgita genera- omnipptenlis Deiis.ul_iiciatur,;atque.ab,hiiraicisJuea-
Jiones.singulas. Interroga pajrem luum, et annun- tur. -Unde-Dominus-de .parvulis in EvangeUp .non
tiabit tibi; majoreS;Juos,eldicent tibi(£a-od.sxxu).> ! scandaIizandis,4ocens,.jiip.XiSubjunxitdicens;«(An-
In memoriameis reducit facta antiqua, jubens eos3 ge-Heprum .jn.eoelis, ssemper yident faciem Patris
interrogare patres.etajj^eis discere qualiter divinaj mei, qui ineeejis/estptoift. xviu). -tv.Quiaenimsu-
sunt opeliberati, atque.saepius ab.inimicisprotecti, , perna illa ciyitas ex angelis et hofflinibus constat,
quatenus yel hoc modo ad poeniteiitiampeccatoruml ad quam tantjim credinjus homiiram genus conscett-
provocarentur, et ab omni errore seexuendo, ,ad1 dere, qiialenus illic contigit, electos angelos reman-
verilatem appropinquare ocius meditarenlur: Patress sisse, sicut scriptum est : « Statuit terminos gen-
 gl5 ENARRATIO SUPER DEUTER0NOMIUM.— ilB. 1¥, 974
liuiu, seeundum numerum angelorum Dei. > Debe-,J ,A conjfa lioereticosatque, peisecutores servat. „Sequi-
mus et iios aliquid ex iUis dislinctionibus iSupernoT Juralia cpnip.ar,atip,,,«;Sicut,9qtiiIa,iprovp,can
ram civium ad usumnostrse convers.a.tjonistrahere, «.laiidum.puUps,sups, et:-si,pei*iepsvolitans,lexpan-
nosque ipsos ad inerejnenta virtutum bpois studiis « dij alas suas, <_tassunipsit eos, atque pprjayjtin
inflammareoQuia onim jlluo.aseensura itanta. credi- «{humejeis.s,uis..<> ,-Narfant:physiciquod aqjijja.,qpae,
tuf jBulliludo horoinum.. quanta raidtituda remansit ab acumine,est pculoruni dicja, tam acufi intuitus,
acgelornm, supercst.; ut .ipsi quoque jJipmines, qui sit,iUt,GumStiper-maria immojjijfpenjja.feratur.nec
ad_iccelestem:patfiamredeunj_<ex eis agmmibus ali- ab.Iiumanis obtitfihus yideatur, de .tante subjiniijate
qpid illucLrevertentes injitentur. ;Disfinctse namqup: pisciptjlos natiare in-a_quayjdeat, et Jprmenti ins.tar
conyersationes hominum singulorum agminumordir descendens raptam praedam, .pennis ad Jitjus ,_peiv
nibus congniunt,.et iftteorunjtsortem per conversa- Jranat. Nam et contra .radium soHs, fertur pbjnjum
tioriis deputantur simiUtudinem. iPars atitera Domini suum.flectere. Unde et puHos?suosungue ^uspensos
spiriiualis .Jacob., ,-«(ej funicuJus hsereditatis ejus, » radiis solis objicit,,et,qups yideritimmpbilem4enej'e
Jsraejyerus,fEcclesia-yidelicet catholica,,dequa-per aciem, Ut dignosigenere cpnseryat, Si.qups verp ob-
Psalraislam dicitur ..- « Funes ceciderunf mihiin tutitra inilectere yidet, quasi degeneres ajjjicij. Dir
prseclaris-: efenim .hseredilas mea •praeclaraest milii s! J cuntur et aquilae pullos suos, jcjirij vident in nidis
__Rsi?/.,xy),>_Per;funes Seriptura -sacra aliquando plumescere, aljs percufere, ef ad!yplaiidum,eos,de
iijKensionum ;sortes, _aliquando.pecca.a, ;aliquaudpi iiido provpcare. J. jdificant,aujeniJn ?petris.eJ^arjDori-
aufeni fidera designare consueyit. Nam ;pi'ppter -hse- hus in .quarum nido 1apis setites myenijui;, qiiem
redilarias dimensipnum sprtes,.dicitur.: « Eunesrce- jaliqui yocayerunt gagatejn : qui ad mujta remedia
ifeiderujit-njibiin pr^eclaris : efenim h_er_3d.tas_mea L jitilis est„,.nihil ijgne,deperdens. JSarranJ autera indp
praeelara gst niihi. > funes quippe in jjraeclaris..ca-- rnaturae in.quisitores, quod aqu.lse 11011 tanj obeant
Jdant dum perthuniijitatem vitse, spi*tes iips :pafriae . ^enio quara fame, i.ntafttum supefiore .cresceme
jneJipris excipiunt. Rursum quia fune ,peccata ._sif - irpsfrp, ut aduncitas aperifi iien queai. Sed cum
rgnanttif, iper prpphetam;dicitur::. « Vae,qui trajiijiss inde yiderit sibj periculum imffiine.i'e_ohtundit ,rp-
iyaiutates infupiculis iniquitajjg (Jsa. y). > Iniquitas• jStruift ip petra durissiuja, dpnec iteruiri in.pristinum
.namque in fuhiculis vanitafis, trahitnr, du-M per• fUsnniTeyertaJur:.et indeffiysticosermoneinPsalmp
ijjugnjenfumculpa prolelalur. Unde per Psaitiistai» L :_3ciiptumest dicenfe prophefa :ad animam fidelem :
-dicitur:i« Funes peccatorumicircumpieyi suntme,» i .< Renovabitur sicut aquilaeiuventus Jua {Psal. cn). ?
rQuiaJenim funis addendo -tprqnetur ut, crescaf, ajpni ^P.er aquilae sijnilitudinem sectlndum Jitteram.osten-
iimnierito peacatum fune -figuratuf_,quod perverso.'»;C^itur, quod Dpminus pppulum suuffl provocando ad
rcorde saepe dum defendifur, multiplicatur. fttffsumL terram ,Chanaan bellis possidendam, juvit; ,et adju-
fune-fides exprimjtur, Salompnp attestante, qui ait,;; .yando, ab inimicis protexit. Secunduni roysticum
:t Euniculus •triple-t -difQ eUe rumpitur ;{Eccl. -iv), t»i vero.sensum:, aquila hsec Domjnunj .Salvatorem si-
4}uia videlicetfideSjrquaedecognitiofte TrimtaMs abj ,_gnificaj,quLaquilse similitudiftem,in eo tenet,, quod
pre prsedicantiura texjtur, fortis ,m electis pefs.a-- .prsedam ab Jaosje maHgnp mprle. sua eripujt, et 'post
jnens.in solo reproborum-CQrdedissipatur.,«Inyenit t resurrectionemsuam carnem,.quam pro humani,ge-
><^eufflin terra deserta, iu lpeo Jiorroris et vastae_ nerisredemfitibne suscepit, ad alta coelprum pro-
J« soJitudinis.iCircumduxit.eum et.docuit, et custodi-- vexit : ijos djctis atque.exeiupljs exhorfans, quate-
,« vit quasi pupiUam .oculi :sui. » Invenit Dpminus5 rnus illuc seqjjamur.fidetendainusque devojione, ubi
rlsrael in lpco 'horroris et vastae solitudinis, :ej inl ipse ascendit in.corpore. Unde et in Evangelio ait:
jjjonje SinaJegem dans, pactum,cum eo iniit, -raanija i « Ubi fuerit.corpus, illuc congregabuntur ej aquilse
.deiccelo jllis tribuit, et aquam de peJra produxij,, ({Luc.xvii). > Alia etjam exempla,, quse.de aquila
-coturnicum: caraes dedit et jn eademeremo, qua-- diximus, possunt siffliliter.ad ipsum .et.ad filios ejus,
.draginfa annis.eos cireumdjicendo, praecepta.dpcuit. t figuraJifer transferri.Nam sicut:aqjtila,aputi infuitus
.sua. SediBljid qiiaerit merjtp, .-quonipdo dicit ,epsi 3* .egt,-i(a ut super maria imffipbilipenna subiata, nec
prpJexisse:sicut,p_upiUamocuIi,su.i,,cum pIurimLep-- humanis apparenS;aspectibus,piscjp.iilosde tanta.sji-
rum prostraJi,suntin;Solitudine?,Nisi fprfe dicanitiss blimitate natantes videns.in pelagp, praedandp rapit
,eos;ftandiu -protecfos ac custpditos ,esse quandiui et ad iitftis pertrahit; sjp Resdempt_or ittoster super
.mandata seryaverunt Dei. Cum autem ea transgressii ,oinnes coelos exajfatus, ej ajt) humanis aspectibus
suntgfatim plagis percussit, atque alj inimicis de-- corporalifer suljlatus, in pelagp Jamett isJius mundi,
.iyaslati,sunt. Mysjice autem DominusJsfaelin Jerra1 jmajesJafis ssuseinfuitu yidet quos ,per pra3,ds(msalu-
deserja inyenit, cum Ecclesiam de mundi errpre3 itiferam eruat, afque aiJ littus aefernse.beafijudinis,
tuUtj utii horroi' idolplalrise, et nulJa mentip Deii .-aiftoris sui fqne ajtrajjat. Urtde et ipse ip Eyangelio
fiiit. rGircumducit prgo Ecclegiam Domintis, .cum ,inI ait: « Et ego si exaljatus fuejo a Jerra, omnia ad
{Universismujidi partibus eani dilatando, in yiaml .meipsum.traham,(Joan. xu). > Pullos.sups, hoc est,,'
jmandafofuin suoi^um dirigit, pt per SiJirituin ,san-- JJJios per ,gratiam bapjismatis sibi trenajps, radjisl:
ctum voluntatem suam ei mdjcans, ubique eami solis aeferni per cQtttemplationemobjicii, et fltios
plena custodja, quodper pujjillam oculi designatur,, viderit constantem intuendo habere aciem mentis>;
 975 B. RABANI MAURIARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS I. 976
seu digubs stio genere perpetualiter servat. Si quos _/! A dominationis jugum putruit. < Bulyrum de armentp,
vero ad ima et carnalia desideria obtutum mentis « et lac de ovibus cum adipe agnorum et arielum,
reflectere conspicit, hos quasi degeneres abjicit. In « filiorum Basan, et hircos cum medulla tritici, et
petris autem et arboribus haec aquila nidificat, quia « sanguinem uvse.> HsecHcet juxta: historiam fertili-
quos firmos fide et fructiftcantes virtutis aspicit, iti tatem terrae Chanaan insinuent, tamen altiori sensu
eis spiritalis germinis fecunditatem parit, ibique gratise demonstrat abundantiam, quam sancta Ecclesia
geirinia illa atque margarita pretiosissima nasejtur, munere largitoris sui accepit. Butyrum de armento
qjiani sacer Evangelii textus narrat, negotiatorem tulerunt, qui plenitudinem fidei de exemplis patriar-
spifitaleni onraibus pecuniis stiis vetiditis, sibimet charum didicerunt. Lac de ovibus ceperunt, qui
comparare (Matth. xv). Qtiod atitem aliqua super- simplicilatem menlis sive facultateiri doctrinae, de
iltitim rosirum in petra tundit, atque ita ad priorem innocenti vita patrum, ad sedifiealionemsui sum-
modum reducit, significat quod [sancti viri quidquid pserunt, et liseccuin adipe agnorum et arietum, hoc
in conversatione sua superfluum ac sibi noxium cou- est, cum pingueditte apostolofum charitatis, et eo-
spiciunt, allidendo ad petram Christum, eonfriiigunt, rum quos ipsi ad fidem irabtierant, ad refectionem
alque seffiet per gratiam Dei et per studium bonum mentis suse perceperunt. Arietum enim nomine apo-
renovantes, ad pristinttm officium hahiles reddunt, 1B stoli et apostolicse dignitatis viri designantur • quia
Dorainus solus dux' fuit ejus, et non erat cum eo ipsi duces suntgregis Dei. Unde dicitur in Psalmo :
Deus alienus. Manifestum est quod unus et solus «Aflerte Dottiino, filii Dei, afferte Domino filios arie-
Deus, Israel de jEgypto liberavit, et non idola falsa, tum (Psal. xxvni). t Quod autem subjungitur, < filio-
quaecoluertint ^Sgyptii! Sic et in ereptione nostra rum Basan,'> ad eumdem pertinet sensum : quia
despiritali ^Egypto, non alius est quam idemDeus, Basan pinguedo interpretatur; fiUienim piriguedinis
qui oliin Israelitas eripuit: Pater videlicet et Filius sunt, qui disciplinis Novi Testamenti sunt.iiistiluti,
et Spifilns sanctus, unus et trinus, magnus et omni- ubi scientiae multitudo et virtutum magnitudo con-
potens Deus, qui per incarnationem Dpmini nostri sistit. Nec sufliciebant haee dona, nisi adderentur et
Jesu Chrisli, salutis nostrse effecit mysterium. Unde hirci. Hirci enim figuram poenitentittm habent, quia
agnoscant haeretici quam miserabiliter a vefa fide pro peccato in lege offerebanfur. Non enim satis est
errenl devianles, cum se per schisma ab Ecclesia dona virtutum habere fidelibus, nisi poenitentiam
catholica sequestfant, qui quot erroribus, tot idOlis habeant pro suis excessibus. Unde ille qui rex simul
obnoxii sunt. < Constituit eum super excelsam ter- ef propheta fuit, et cui de inearnatipne Christi pro-
< raffi, ut comedat fructus agrorum. > Excelsam raissum est, quod ex ejus semine hasceretur, pro
terram Palaeslinam vocat: quia ad comparationem C ( suis deliciis Domirium depreeatur dicens : < Amplius
terrse"iEgypti, quse plana et irrigua: est, monlosa et lava ffie,' Domine, ab injustitia mea, et a delicto
aspera videtur. Aliter, excelsa terra, Ecclesia san- meo munda me. Quoniam iniquilatem meam ego
cla, quaevirttitibus et scientia subHmis est valde. Ibi cognosco, et deliclum meum contra me est semper
fideles quique constituti, coraedunt fructus agrorum (Psal. L) ; > et ut haecOmnia beneficia quaepraedicta
spiritalitim, qtiia ibi germinat bonum semen verbum sunt, effiinentibre dono accumularentur, addidit,
Dei, aliud tricesimuffi, aliud sexagesimum, aliud < medullam tritici et sanguinem uvae. > Quid enim
'
centesimuni fructtim :'ut unusquisque prO capacitate per mediillam tritici, nisi corpus Chrisli? Et quid
sua, cibum suflicieritem sibi im?eniat. < Ut sugeret per sahguiriem uvae, nisi calix Novi Testamenti, in
mel de pelra, oleumque de saxo durissimo. > Alia sanguine Christi figuratur? Pluriiiiis eiiim donis ex
autem edifio sic habet: « Suxerutit mel de petra, pietate Dei ecclesiaslico populo coricessis, boc inter
et oleum de firma peti'a. > Sed ttusquaitt tale aliquid omnia excellit, quod corporis el sanguinis sui sa-
juxta hisforiam iegiltif; si tota Testamenti series cramenta, iri pariis et vini confectione, ad salulem
Yeteris recenseatur. Niisquafli de petra mel, nus- seterriamilli ministravit. Sequitur : « Biberent me-
quara oleum popiilus ille suxit. Sed quia juxta racissimum. > Quia universa dona Dei sine faece
Pauli vocem, petra erat Christus, mel de petra su-- •* alicujus nequitise seu improperii crederitibus et di-
xerunt, qui ejusdem Redemptoris nostri facla et gne de eis sentienlibus, conferuntuf. Sed sieut car-
iniracula videfuttt. Oleum vero de firma petra su- nales quondam Israelitae donis Dei abusi sunt, et ex
'
xerunj, qui effusione sancti- Spiritus'post resurre- beneficiis largissimis pejores facti, ad idololatriam
ctiottem ejus ungi meruerunt. Quasi ergo^in firma prolapsi sunt, ita proh dolor! nonpauci popuH in-
'
pelra mel dedit, quando adhuc mortalis Domintis grati beneficiis Dei, ad vitia relabuntur; et hoc quod
miraculorum suorum dulcedinem discipulis ostendit. sibi ad salutem collatum est, in perditioriem suam
firma pelra oleum fudit, quia post resurrectib- convertunt. Unde subjungitur : « Incrassatus est et
' Sed
nem suam factus jam impassibilis, per afflationeffi « recalcitravit dilectus. Incrassatus, impinguatus,
; t dilatatus. Dereliquit Dominura factorem suum, et
Spiritus, donum sanctse unctionis emanavit. De hoc
oleo pef prophelam dicitur : « Cbmputrescet jugum « recessit a Deo saltilari suo. Provocaverunt eum
a facie olei (Isa. x). > Sub jugo quippe tenebamur < in diis alienis, et in abominationibus suis adira-
daemoniacse dominationis; sed uncti sumus oleo « cundiam concitaverunt. Immolaverunt dsemoniis
'
Spirilus sancli, et quia nos gratia liberlatis unxit, « et non Deo, diis quos ignorabaiit. Novi feceritesque
 977 ENABRATIOSUPER DEUTERONOMIUM.— LIB. IV. 978
« venerunt, quos non coluerunt palres eorum. >Hoc A i apte hoc subditur.« Et ardebit usque ad inferos
veieres IsraeUtaehistorialiter fecerunt, sicut in eo- deorsum. > Licet a quibusdam solet dici illud quod
rum libris sufficienterexpressum est. Sed et nunc scriptum est : « Non vindicabit Deus bis in id-
spuitales Israelilae, quando dona Dei in scientia et ipsum (Nahum. i), qui tamen hoc, quod ad prophe-
virtutibus, sH)iad divraum obsequium concessa, ad tam dicilur de iniquis, non .attendunt. Et, « duplici
haeresimsivehypocrisiin convertunt, idoliset nonDeo contritione contere eos, > et id quod alias scriptum
servire prqbantur, dsemoniis,utique cultum exhi- est : <Jesus populum de terra salvans ^Egypti, se-
bendo et non Deo :. quod Patres nostri, hoc est, pa- cundo eos qui non.crediderunt perdidit. Qtiibus ta-
triarchae, et prophetse, et apostoli atque evangelistse, men si consensum praebeamus, quamlibet culpam
nequaquam fecerunt. Inde evenit istis idololatris, bisferrenon posse.hoc peccalo percussis, atquein
quod clementissimum Dominum malis suis irritan- peccato suo morientibus, debet3estiniari,quiaeorum
tes, quem propitium habere possent, severum atque percussio hic coepta, illic finitur : ut in incorrectis
destriclum perpensuri sunt : < Deum, qui te genuit unum flagellum sit, quod temporaliter incipit, sed
< dereliquisti, et oblitus es Domini crealoris tui. > in seternis suppliciis consumatur, quatenus eis qui
Genuit Dominus quodammodo Israelitas per legem oranino corrigi renuunt, jam prsesentium flagello-
et circumcisionem. Genuit et Israeliticum popuium B I rum percussio, sequentium sit initium tormentorum.
per baptismi gratiam et sanctificalionem Spiritus Sequilur: « Comedit terram et nascentia ejus. »
sancti. Sed qui oblivisci non timet, juste sibi iratum Terram comedit et nascentia ejus, cum carnem pec-
Dominum per vindiclam sentiet. Unde subjungitur : catricem propter opera libidinis, flamma seternseul-
< Vidit Dominus et ad iracundiam concitalus est: lionis comburit. Nascentia enim carnis, proprie
« quia provocaverunt eum filii sui et filise. Et ait: opera sunt concupiscentise carnalis, « quse sunt for-
« Abscondam faciem raeam ab eis, et considerabo nicaliones, immunditise, impudiciliae,luxuria, fdolo-
« novissima eoram. > Nihil gravius est in pcenis rum servitus, veneficia, inimicitiae, contentiones,
quam praesentia et visione Dei privari. Unde psal- semulationes,irse,rixse, dissensiones, sectse, invidise,
mista Dominum deprecatur dicens: « Ne projicias homicidia, ebrietates, comessationes, et his simi-
me a facie tua (Psat. L). > Et item : Ne avertas, ki- lia. Quse qui agunt, ut Paulus testatur, regnum Dei
quit, faciem tuam a me. Hinc et Job ad Domittum non consequentur (Gal. v). > < Et montium funda-
loquitur dicens : « A facie tua non abscondar (Job. menta comburet. >Cum superborum iniqua corisilia
XIH).> Quia ergo filii et filise, hoc est, utriusque quibiis se impune posse peceare credebant, seternis
sexus homines irritantes eum pro malis suis, quse cruciatibus consument. « Congregabo super eos
faciunt, ejus misericordiam non merentur, sed ab "( mala. > Quando non solum niala opera, sed et co-
illo deserti, in novissimis eorum probabitur, quando gitationes atque prava pro quibus punianlur in me-
pcenassustinent, quod Deuni habent iratum, hoc est moriam adducet verba. Sagittas suas in eis comple-
enim considerare novissima eorum, manifestari tor- bit, quando iram indignationis suse pef varia tor-
menta illorum. menla ostendit: < Consumuntur fame. > Hoc est,
! « Generatio enim perversa est et infideles filii. Ipsi nec cibi, nec potus, sed perpetua bonorum operura
« provocaverunt roe in eo, qui non est populus, et Sterilitate, < el devorabunt eos aves ittorsu amaris-
« in gente stulta irritabo iHos. > Quia ergo Israelilse simo : > raaligni videlicet spirilus peccata praeterita
derelicto Deo idola coluerunt, deserentes verum improperanles, ore lacerant saevissimo. « Denles
et unum Deum, deservierunt vanitati, gentibus, bestiarum immittam in eos, cum furore trahentium
qui populi Dei nomine necdum eo tempore vocari super terram alque serpentium. > Besliae atque ser-
meruerunt, in direptionem tradili sunt. Similiter pentes, maligni spirilus sunt. Qui bestiae dicuntur
ecclesiastici, qui deserla veritate ad errorem decli- propter ferocitatem, serpentes propter calliditatem.
naverunt., si pro malis suis non pceniluerint, mali- Trahunt bestise atque sefpentes reprobos denlibus
gnis spiritibus, qui superbiendo perdiderunt ange- ,p. super terram cum furore, quando hoc quod prius
licam dignitatem, ad puniendum, inferni carce- blandiendo carnalibus persuaserant ut seducerent,
ribus tradentur. Bene ergo dsemones gens stulta postmodum furibundo animo a peccatoribus expe-
dici possunt, quia odiunt juslitiam, et amant tunt, ut crucient. « Foris vastabit eos gladius, et
iniguitatem. «Ignis succensus est in furore meo, inlus pavor. > Foris vastabit impios gladius, et in-
« et ardebit usque ad inferni novissima. > De his tus pavor, quando in extrema ultione, undique cor-
quos damnant flagella et non liberant, scriptum est: pus, ignis aeterni torquet exustio, et intus mentem
< Percussisti eos, et non doluerunt: attrivisti eos, angusliae opprimit magniludo. Unde scriptum est :
et non renuerunt accipere disciplinam (Jerem. v). > < Vermis eorum non morietur, et ignis noft exstin-
His flageUa ab hac vita inchoant, et in seterna per- guetur. Juvenem simul ac virginem, lactentem cura
cussione perdurant. Hinc enim per Moysen dicitur: homine sene (Isa. LXVI).> Enuffieratis universis
< Ignis exarsit ab ira.mea, et ardebit usque ad infe- setatibus, oslendit nulli aetati in exerta ultione esse
ros deorsuml„^Quantum ad praesentemelenim per- parcenduin, quos idem idololatriae fcedayerat cul-
cussionem_»spe|iaf_fecte dicifur : < Ignis exarsit ab tus. Allegorice autem in juvene, lascivuni et libidi-
ira mea.KQuanJum yero ad seternam daninationem, nosum;in virgine, a bonis operibus sterilem; in
979 B. RABANTMAURl ARCHIEP. MOGUNT.OPERUMPARS I. 980
lactente, hebetem; in sene pigrum etinulileni osten- AnafumA selernum'effugiant cruciatum. < Quoffiodp
dit: Hos ergoomnesjuxta vindiclam Dei in extrema « persequebalur unus milie, et duo fugarent decem
ultione consumet, quosnunc admonitio et correplio c millia. Nonne ideo^ quia Deus suus vendidit eos,'
a peccatis non cohibet. « Et dixit: Ubinam suul? c et Doiriinusconclusit iUos? > Quicunque magnifu-
Cessare faciam ex liomiuibus memoriam ebrum. > dinemBei- vefacitef agrioscit^ inferitum stitim riori
Interrogatio Dei non est ignorantia,-sed corf eplio; ex-iHfirmitate potentise ipsius; ev pefniissiene Jusli
Hujus seritentise explelioneni faCile dignoscere po- judieiiejus evenire raanifeste probabit: quia nullo
testj.cjui Judaeos videt a terra repromissionis eje- modp fieri posset, quodtinus pefsequeretur mille,
clos et per totum orbera dIspersos.-Genei*aliter-au- et diio fugarent decem niilHa, nisi Domiilus Pos tra-
tem omnibus peccatoribus, et impcenitentibus, hoc didisset, et exosos projiciendb iri inairas irtihiicortim
fulurnm imtoinet; quod de sanctOTuniterra tollen- concludereti « Non est eniffi Deus noster ut Detis
tur, et memoria eorum in coetu electorum non nu-- eorum : et iniffiici nostri sutit judices. ~sDoffiinus
merelur. Unde per Psalmistam in quinquagesimo enim Deus nostef verax et justus est, idolaautem
primo psalmo, capiti omnium iniquorum, siniulcum geiitium; falsa et inutilia. Quod etiam non soltini
toto cofpore pcena prsedicitur futura, cum supputa- nostri, veruro etiam nostrorum approbant adversa-
tis singulis speciebus vitiorum subinfertur:« Propter B rii. Undesspius legilur, quodbostibus Judseitradifi
ea destruet te Deus in fineni; eveUet te, et einigra- pro infiuelitate alque ihjustilia sua merito ab eis ar-
bit te de taberaaculo luo, etradicem tuam de terra' guerentur, sicut Jeremias in Lameutalionibus suis
viventium. > . dicil: « Viderunt eam hostes, et deriserunt sabbala
< Sed propter iram inimicorum distuli; ue forte ejiis. (Thre. i). > Hinc eninf nobis sumffioperecaven-
<;supei*birenthostes eorum et dicerent: Manus no- dtim est, ne bostes nostris malis nostris pfovocati,
< stra excelsa, et nori Deus fecit haeconinia; > Ideo ihblaspbemiam contra Deum erumpantj cuffi vide-
eiiim Dominus saepe pfiorem: populum tolerando rint nos superalos, et ad nihiluift propter peccata
sustinuit, ne gentes eis confmesj nomeu et poten- nostra redactos, boc viiiuti stise asserantj quod tioii
tiam ejtis blasphemarent. Unde et ffioyses ad Domi- sua potentia, sed judieio Domini redactuin est. «' Db
iiuui pro peccato Israel indigrtantem, et eos disper- viriea cnim Sodomorum,-vinea eortim, et de subur-
dere volentem ait : « Ne_ quseso. Domine, dicant banis Gomorrhse'.Uvsc eorum uva fellis, el botfus
jEgyptii: .Callideeduxiteos, ut interficeret in inon- aUiarissimus. > Ssepe in Scripturis sacris Synagoga
tibus, et deleret e terra. Requiescat ira tua, et esto vel Jefusalem Sodomse et Goffiorfhsecomparantur,
placabilis super nequitiam populi _tui. Recordare quia sicut male illseabussesunt donis Dei_sic et istse
Abrabam, Isaac et Israel, servorumtuorum, quibus C *- beneficiis semper exstiteruiit ingratse. Unde Isaias de
jurasli pei' .lemelipsuni dicens: Multiplicabo semen jilis ail: « Nisi Dominus exercituum Teliquisset no^-
vestrum sicut stellas eceli; el universam terram bis semen, quasi Sodbma fuissemus:: etquasi Go-
lianc dequa Joculus s.unjdabo-se.minjveslro,,et pos- morrlia similes fuissemus. Audite verbtim Domini
sidebifis eam semper. Placafusque est Dominus ne principes Sodomorurn, aurHms percipelegem Domini
faceret malura., quod locufus fuerat ad universum nostrip.opulus Gomorfhse, etc. (Isa: i), >Vineaenim
p.opulum suuni (Exod..xxxn),- >..Similiter et.nos Domini, sicut in eodein prophela scriptuffl est, do-
quaudo peccaverimus, propter. magnam potentiam mus Israel fuit : quse lunc in fejlis anjaritudinem
suam ef longanimitatem suslinet, nolens pepire convej-sa est, quando mortem Chrisli meditabatur;
quemquam; sed omnes sa.lvosfieri, et ad agnilionem Unde et ipsi in crucepeiideiiti, acetum felle mistum,
veritafis pervenire. Juxta illud Apostoli, quod ad Ro- arundine porrexei-unt, ut in- eo demonsiraretur.
manos-scribens aif :«. Exislimas autem, o hpmo, scientia legis, quam ipsi rectam acceperunt, felle
qiii judicas eos qui talia ag.unt, et facis ea, quiatu malitise suse babere corruptam, cum.datorem le-
effugies judiciuni Dei? An divitias bonitatis ejus et gis ad se venieiitem recipere noluerunt, insuper irri-
palientioe el iojjganimitatis conteffinis, ignorans quo- j.
^. taverunt et afflixej*unt. AHfer, hac sententia et hse-
niam benignitas . Dei ad ppeiiiteijtiam te adducit? i'cticorumnequitia.pei'eut.itur,qui Iicet grafiaespiri-
Secundum duritiam aulem tuam et impcenilens cor, talis a sanctis praedicaloribuspurum dogmapriniitus.
thesaurizas fibi irarii in die irse et revelationis jtisti acceperinl, ipsi tainen erroribus suis illud maculare
juclicii Dei, et csetera (Rom. ii),Acnefoi*te maligiii non pertiniescebanf, ej ideo doclrina eorum lota in
spiritus giorielur in perditioiie nostea de fprlitudine fellis et absinthii amaritudinem conyersa esf, « Fel
sua, quasi yictoriam viribus suis percepissent, cum. draconiim vinum eoruni, et venenumaspiduin insa^
hocseiftper certenl, tit sentenjiam Altissimi perver- nabile, > Aperte Judseorum perfidia et hsereticoruni
laiil,qiii liomines decreyitlocum perditprum spiri- yersulia draconuffi felii et aspidum yeneno compa-
tuum in coeHs possidere. «_Gens Judseorum absque rantur, quia sicut serpenles amaritudinem et vene-
consilip esf ef sine prudentia : utinam saperenf ac num iri se occultant, qualenus incautos improvise
noyissimapro.v.idei*ent.> Gens Judseprum nee non et Isedant, sic et Judseiet hseretici malitiam suara,dolp
impiorum sine cpnsilio salutis est, quia in futurum et fraudibus velant, quafenus imprudentes, facifius
sijjl providere nesciunt, qualenus imminenlem pro exst.inguaiit.Bene ergo dicitiir venerium aspiduni in-
peccalis suis evadaiit vindictam, el infcrnaliuni pce; sanabile, quia liaereticofum error, qti-tcungue jn-
981 ENARRATIO SUPER DEUTERONOMIUM.— LIB, IV. 982
vaserit, nisi se inde Hberaverit, sine dubip in sefeihA servis sujs. miserebilur. > Quia' iji cpelesti beatitu-
num perimit. « Nonne hsec condita sunt apud nje, dine fidelibus suis misericordiampraestabitseternani.
et signata in liiesauris meis?, > Moris est huuiani Potest et iste, versus ad Judaeprum cpBvej*saliottein
generis, ut prseterita cito obliviseanfur, et quse ali- ultiftiani referii, quando- miserante Deo. populum
quando grandia videbanjur, spatio temporis labenjey suunj, post plenitejdiiienj;gentium subintrantem ati
simul ipsa in. recordalione deficiajit. Sed npn ija est fideni, omniS;Israpl per gratiam divinam ad eamdenv
apud Deurri, ubi prseicritum et futurum npn pst, sed fidem,conyersus, salyus fiet.
praesenssemper adest. Quse enim npbis praelereunt; .«Videbit quod infirmata sitmanus,et clausi quo-
Uii reseryantur, nec oblivioni tradentur. Inde ne- t_qjie defecerunf : resjduique corisumpti stirit. Et
cesse es.t, ut peccala, quse dudum comniisimus, Jn- « dicet : Ubi sunt dii eotum, iri quibus habebant
slanti pcenitenlia delere coram oculisDei studeamus: t- fiduciam? Exquorpin vietirais comedebant adipes,
ne forte in futuro quando tempus. vindictse:erit, re- «ejbibebant vinum libaminum, Surgant et opilu-
pulet nobis debita. nostra. et dicat. « Haecfecisti et < Jentur vobis, et in necessitatibus vos protegant. >
< tacui. Existimasti injque qupd essem libi siniilis; Videbit, inquit, quod infirmata sit manus, cum vi-
< arguam te et statuam illa cpntra faciem tuam.. deri fecerit quod opera maloruiii) quae!fecerunt in
<Jilea est ultip ef ego retribuam eis in temppre, ut %idololatria
¥ vel caetefis transgressionibus, infifffia
< labatur pes eorum. >;Certai sunt apud Dpminum,. fuerint, quando ad nihilum i*edacta,nihil eis, qui ea
ef tempus ef modus yindicjae. Sed quia multeemise- fecerant, profueritit. Et clausi quoqtie defecerurtt.
raliones ejus sunt, « praeoccupemus faciem ejus in Hoc est, sive Judaeiad captivitatefti ah itiimicis dti-
confessione, et in psalmis jubilemus ei, Humiliemus ctj,- ibidem eonsumpti sunt, vel omnes irapii in po-
in jejunio animas, nostras; > vigilemus et orerous, testatem daemonum tradili, ultra non prsevalebtint.
< quoniamqijis scif, s.icpnvertatur et ignoscat Deus-, Residuique consumpti sunt, qtiia ab hae vita exeun-
et relinquat post se benedictionem ? Juxta est dies>, >v,tes,- non habebtint ultefius potestatem alque facul-
pej*ditionis,et adesse festinant temporai > Juxta est taiem aliquid faciendk idcireo itt EcClesiaste scfi-
unicuique dies uitionis,- quia cerlus est, nec diutur- plum est: « Quodcunqtiepotest matius tua facere,
num essepotest qupd; aiiciuando finitur. Quidqiiid instanter-operare, quia tiec optis, ttec ratio,' nec sa-
enim temporale ut est honiinis aetas, vel mundi cur- pientia, nec scientia, eiiiftt apud inferOS, qtip tu
sus,.ad aeternitatent cpmparatur, parvum fit in ejus- properas (Eccles, ix). > Qtiod- autem stibjuftgituf,
comp.aratipne, Ideo. dicjtuf, « et adesse feslinant « ubi sunt dii eoriimirt qtiibus habebartt fiduciam, >
tempora, > quia cito finiuntur lemporalia. Secundum etreliqua, significat, qtiod idololatrSenulluffl adjti-
histpriain autem, Israelifarum vindicta appropiavit; toriuffi in die necessitatis 1habeant ah idolis, quibus
quia ex quo rebeUare cceperurit_ ttunquam perfecte antea cultum exliibueratiti Sed nec fflutidi aftiaiores,
destiterunjjdonec regni locum et vitaeprosperitatem, qui pef avaritiam, quse est idolofuin servifus, pe-
pariler perdiderurat. Nain poslquam proplietas occi- cutiias in mundo congfegabant, qui deliciis atque
derunt, ej Salvatorem crucifixeruntj seditionHjus luxurisc deserviebatit, quorum DCusvenjef erat, et
anliquis nova superadjieientes, Bomanos rebellando glofia in cotifusione eOfum qui terTena sapiebaht,
in se proypcavefunt, 'qui urbe destruGta, templo nihil seCumConferuntd6 univefsolabore Suo, qtian-
succensp, pppulp. farae. «t gladio necato, reliquias do pro peccatis stiis ad Jaftaftini a raalignfs spiriti-
eorum per totum orbem ;disperserunt, ubi incertis - bus pertrahuntur. .""'''"
sedibus \-agando, spe fultirorumnianetit incerli:«Ju- « Videte qtitidego sim soJtis, et nbii sit alitis Peus
dicabij Dominus pppulum suunj, et in servis suis prseterroe. > Hcecadniottitio generaiiter ad omnes
raiserebitur. > Judicabit erge Dominus populum homines perlinet, ut relicta falsitate idOlofuni_,at-
suura, quando electos suos.a reprobis secernit. Nam que deeeptione hsereticoTiiffi, nec tton ei oiiiriiuin
judicare aHquandp pro discernere, aliquando vero iniquitatum sordibtis, ad untiffl et solUffi Deum Pa-
pro damnare.accipitur. Dndein psalmo Propheta ad «, treni et Spifituin sanctiim, per fideiri cathoiicam
Dominum dixit: «JudicameiDeus, et discerneiCau- colendum Convertatitur, eumque ex toto Cofde, tota
sammeamde.gente non sanctas ab homine iniquo et,- attimaj totaque viftute diligant, et mandata ejus
doloso eripe (Psal, S_GH).> Hic judicare pro discre- atqiie jtidicia diligetttef coiiseryent, quatentis regni
tione ijonitur. AHJiiautem Pfopheta ad Domiuuin cosiestishaeredes efflelmefeaititir. « Eg;6 occidam et
clamans ait: < Judica, Donune, nocentes -ine_expu- ego vivefe faCiam; pefcutiaitt et ego sanabo, et nOn
gna impugnantes me (Psal. xxxiy). > Sed hic ju- est, cjui demantimea ppssit eftiere. > Dtioijus mo-
dicium pro damnatione positum est. Judioabit Do- dis omtiipotens Deus vuinerat, quos reducere ad sa-
minus sanctos suos, qtiando eosin die judicii segre- luteni curat. Aliqiiando ettiiri cafnem percutit, et
gans a peccatoribus coUocabit iti dextera sua. Ho- menlis durilia in: stio pavofe tabescit. Vujtterando
stem aulemeorumetpersecutores a sinistris statuet, ergo ad saltitem revOcat, cum electos suos aflligit
ut danuialionem eertam cum diabolo et angelis ejus, extefitis et intefitis vivificat. 'Recte per Moyserilb-
in inferno recipiant, et ibunt hi iu stipplicium seter- quitur : « Ego occidam et viverefaciani; perculiam-
uum; justi:autem in vitam seternam. Tunc perfectum et ego sanabo. > Occidit eftim tit vivificet, perculit
erit, quod in.prajdiclo versu subsequitur : « Et in ut sanet; quia icicirco fpfas aduwnet, ut jhtus vul-
 985 B. BABANIMAURI ARCHIEP. MOGUNT.OPERUMPARS I. 9U
nera non infligat. Quia mentis nostraeduritiam suo A sanguine peccasti, et sanguis te persequetur. « Lau-
desiderio perculit, sed percutiendo sanat, quia ter- date, gentes, populum ejus, quia sanguinem servo-
roris sui jaculo transfixos ad sensum nos rectitudi- rum suorum ulciscetur , et vindictam retribuet in
nisreyocat. Corda enim malesana sunt cum nullo hostes eorum. > Laudabunt onraes genles populum.
Dei aniore satiantur; eura peregrinationis suseaerum- Dei, quando viderint gloriosam apparere in con-
nam non sentiunt; cum erga infirmitatem proximi speetu conditoris sui Ecclesiam Dei, et persecuto-
sui nec quolibet minimo affectu languescunt, sed vul- res ejus pro effuso sanguine a se martyrum, et ma-
nerantur; cum amoris sui spiculis mentes Deus in- Hs omnibus quae in hac vita gesserunt, per raali-
sensibiles percutit, riioxque has sensibiles per amo- gnorum spirituum minislerium recludi, in gehen-
rem charitatis reddit. « Levabo ad ccelum manum nam ignis setemi. Tunc enim et boni bonum quod
nieam: dicam, Vivo ego in aeternum. >Alia autem vident laudabunt, quia prsemium placef quod ha-
edilio sic habet: « Quia «tollam in coelum manum bent; et impii in poenis constituti, dicent intra se
meam, et jurabo per dexteram meam, et dicam : pcenitentiam agentes : « Hi sunt quos aliquando
Vivo. ego in aelernum".> In coelum manum levare habuimus in derisum, et in similitudinehi imprope- 1
sive atjollere, est potentiam aeternitatis suse super rii. Nos insensati vitam illOrum aestimabamus in-
omnia. excellentem ostendere. Jtirare per dexteram, B1 saniam, et finem illorum sine honore. Quomodo
est per Filium, qui dextera Dei nominatur, promissa ergo computali sunt inter filios Dei et inteT san-
ipsius in conspectu hominum confirmare, et aeterni- ctos sors illorum esl ? Et propitius erit Dominus
tatem suam credentibus sibi per Evangelium reve- terrae populi sui (Sap. v). > Quando Ecclesiam
lare : quia polestas ejus potestasest seterna, et re- sanctam, quara hactenus regebat in adversis, per-
gnum ejus quodnon corrumpetur. « Si exacuero ut petualiter coUocabitin prosperis, in regno videUcet '
« fulgur gladium meum, et arripuerit judicium ma- ccelesti, ubi sine fine gaudebit, et laudes Domino
« nus mea, i'eddam ultionem hostibus meis, et qui simul cum' sanctis angelis in aeternum cantabit.
< oderunt me retribuam. > Exacuere ut fulgur gla- < Loeutusque est Dominus ad Moysen in eadem
dium Dei est repentinam vindictam in hostibus < die dicens : Ascende in montem istum Abarim,
exercere. Et arriperejudiciummanus divinae,est per. < (id est transitum), in montem Nebo, qui est in
justam retributioiiem singulis secundum propria < terra Moab contra Jericho; et vide terram Cha- -
merita reddei'e, sicut scriptum est.: « Filius enim < naan, quam ego tradam filiis Israel obediendam,
hominis est in gloria Patris sui cum angelis suis; et « et morere in monte. Quem conscendens, junge-
tunc reddet unicuique secundum opera e)\is(Marc. « ris populis luis, sicut mortuus est Aaron frater
vni). > Et Apostolus : < Omnes, iuquit, stabimus C *- « tuus in monte Hor, et appositus populis suis :
ante tribunalChristi, utrecipiat unusquisque propria « quia prsevaricati estis contra me in medio filio-
corporis prout gessit, sive bonum sive malum (Rom. « rura Israel, et ad aquas contradictionis, et cae-
xiv). > Inebriabo sagittas meas sanguine, et gladins, « lera. > Abarim mons est, in quo mortuus est
meus devorabit carnes. Sagitta enim hominem dum Moyses,' et interpretatur transitus ; et Nebo inler-
non attendit, perculit; et dum illa non praevidetur, - pretatur inclusio. Dicitur autem et mons esse Nebo
subito interimit. Sagittae Domini sunt celeres vin-. in terra Moab contra Jericho supra Jordanem, in
dicte: qttae licet modo occultae sunt coram oculis supercilio Phasga, ostenditurque ascendentibus de
iniquorum, subito tamen manifestabuntur in damna-. Libya de urbe : antiquumque habens vocabulum
tione perdilorum, et Dei gladius carnes comedit, juxtamontem Phogor, nomen pristinum retinen-
quia in extremo judicio ejus sentenlia eos, qui car- tem, a quo circa eum regio, usque nunc, appeUatur
natiter sapiunt, occidit. Phasga. Moyses ergo in Abarim et in monte Nebo
« De cruore occisorum, et de captivitate nudatii contra Jencho contra Jordanem moritur, quia lex
inimicorum capitis. > Ad hoc quod dicit, de cruorei et circumcisio usque ad Christi adventum et ba-
inimicorum, subauditur illud quod prsemissuniest, ptismi sacramentum processit, ibique conclusa est,
< Inebriabo sagittas meas sanguine. > Inebriat Do-• quia finis legis est Christus, ad justitiam omni cre-
minus sagijtas suas in cruore occisorum quandoi denti. Vidit Moyses lerram repromissionis, sed non
ultionem exercef in turba inimicorum. Tuncque:,, ingressus est in eam, quia praevidit in spiritum, et
nudabuntur consilia iniquarum mentium, quibus se•• in lege praedixit Christi gratiam fufuram, sed non
impime peccare confidebant. Possunt et capita ini-• : usque ad illam in corpore exspectavit, ut videret
quorum magistri accipi erratttiuui, in quos ultioi eam prsesentem, quod appstolis Christi concessum
noyissima redundat, quia qui fuerunt causa pecca-• est; et ideo ipsi beati ipsitts veritatis voce esse te-
torum,'sentient damna in retributione poenarum. stanuuyquia quod multi justi et prophetse videre
Uiide in Apocalypsi scriptum est : « Et exiit san-- et audire voluerunt, hocipsis prsesentialiter cernere
guis de lacu, usqiie ad frenos equorum (Apcc. glpriosissime concessum est (Matlh. xm).
xiv). > Hoc est, processit ultio tormentorum, usquei . €APUT III.
ad rectores populorum. Usque enim ad diabolum ett De benedictibnibusMbyst super singulas tribus.
ejus angelos, novissimo certamine exiet ullio san- (CAP.xxxiu.) « Haecest benediclio qua benedixit
guinis sanctprum effusi, sicul scriplum est : In . < Moyses, hotno Dei.filijs Israel attte mortem suam,
 985 ENABBATIO SUPER DEUTERONOMIUM.— LIB. IV. '980.
< et ait. > Bene el ralionabiliter ordo iste disposi-,- A orietur sol justitise, et sanitas in
penijis ejus;(3falac.
tionis sibi convenit, qua Moyses finiens Deuterono-- iv). > Et de quo perBalaam dicitur: < Orieturslella
mium suum, novissimam partem iUius benedictionee ex*Jacob, et consurget homo de Israel (Nttm. xxiv). »
conclusil: praefigurans quod Chrislus post comple- Bene autem de Seir qui aliis nominibus, Eclom sive
>ionem evangelii sui, etpassione atque resurrectione3 Esau dicitur, Judseorum populus designaitur , • quia
illius perpelrata, novissime quando ascensurus erat1 carnalium oblectamenta sectatus, qui per lentis edu-
in ccelnm, elevalis manibus suis in discipulos suos3 liuui primatus sui gloriam perdidit, et promissas
benedixit eis : < Et factum est dum benediceret illis,> sibibenedictionis gratiam, fide populi junioris sup-
recessitab eis, et ferebatiir in ccelum (Luc. xxiv). >' plantatus, amisit. De monte Pharan Doraintis Chri-
Nambenedictio ista, qua filii Israel inDeuteroiiomio,> stus apparuit, qtiia quo magis contra' eum ferocitas
quodest secundalex,benedicuntur,manifeste ad gra- populi infidelis saeviit, eo eminenjius aclargius divi-
tiam pertinet Novi Testamenli in quo et priscse legis> nitatis ejus notitia excrevit. Tradendo quippe •eum
mysteria reserantur,* et veri Israelitse, benedictio- ad mortem, et crucem ejus violeritis vocibus flagi-
nem, quse per Moysen hominem Dei piophelata est, tando, noraen ejus delere voluit.: Sed unde humiliter
consequuntur per hbminem Dominum Jesum Chri- inter passionum contumelias latuit; inde excellentius
stum. Unde ait Apostolus : < Benedictus Deus et "1 per virtutera resurrectionis effulsit, et ipsos etiam
pater Domini nostri Jesu Christi, qui benedixit nos ferocissimos interfectores suos edomita tncredulita-
inoninibenediclionespirituali,in coeleslibus inChri- tis duritia, fidei suaejugo subegit, quorum unadie
sto (II Car. i). > Et bene imminente Moysi morte, tria millia, et inde quinque millia, et deinceps innu-
filii Israel spiriluali benedictione ditanlur; quia dum raera crediderunt. Et quem prius quasi Samarita-
legis umbra, quae terreslria pollicebatur, destruitur, inim et daemoniahabentem aversati fuerant, ei post-
donorum coelesliumveritas aperitur. Prsevidet ita- niodum inseparabili fidei et charitatis glutino adhae-
que Moysesspirilu prophelico nostri Salvaloris ad- serunt. De quibus hic dicitur : < Et cnm eo sancto-
ventum, et futuram gratiam Novi Testamenti qui rum mUlia. > Sequitur: < In dextefa ejtis ignea
praeteritam narrans, ex voce primitivse EcclesiaeIse- lex. > Dexteraautem Dei appellantur electi. In dex-
tabundus prosequitur dicens: < Dominus in Sina tera ergo Dei lex ignea est, quia electl mandata coe-
venie-tet de Seir ortusjest nobis. > Per nomina Io- lestia|nequaquam frigido corde audiunt; sed ad hsec
corum demonstrat effeclus rerum. Sina interpre- amoris intimi facibus inafdescunt. Sermo. ad aurem
tatur amphora mea, vel mensura mea, sive manda- ducitur, et mens sibimet irata, ex internae dulcfedinis
tum. Seir pilosus, sive hispidus. Pharan ferocitas eo- flamma concrematur. Aliter : Dextera Domini ncn
rum', sive frugifer. Sina igitur figuram tenet Ve- G C stri Jesu Christi evangelica praedicatio est,perquam
teris Testamenti, quod certam mensuram manda- non temporalis felicitas, quae in leva designari so-
torum juxta deealogi decretum tenens, jubere novit, let, sicut in lege, sed aeterna beatitudo^promittitur.
sed juvare non novit, sed sectatores suos' per spiri- De qua sponsa loquitur in Cantico canticorum • < Et
lum dilectionis liberat, sed per timorem pcenaeser- dextera ilHusamplexabilurme(Can<.ii) > In hacyefo
viliconditione subditos ligat. Unde et doetor gentium dextera, lex iguea est , dilectio videlicet per doiihin
scribendo ad Galatas, per duas uxores et per duos Spiritus sancti, in electorum cordibus diffusa; De
filios Abrahae, duorum lestamentorum ac duorum qua Apostolus ait: «Plenitudo ergo legis est dileclio
populorumper allegoriam expressit figuram dicens : (Ram. xui): > Haee namque in Evangelio singulari-
« Scriptum est quoniam Abraham duos filios habuit: tef commendatur, dicente Domino: « Mandatum no-
'
unum de ancilla, et unum de libera. Sed qui de an-' vum do vobis, ut diligatis invicem sicut dilexi vos.
cilla, secundum carnem natus est; qui autem deli- In hoc cognoscent omnes, quia roei estis discipuli,
bera, per repromissionem: jpiaesunt per allegoriam :i si dilectionem habuerilis ad invicem (Jban. xm). >
dicta(Go/at. iv). Haecenim sunt duo Testamenta.*- Quseper Spiritum sancluni in igne apparentem, de-
Unumquidem a monteSina in servitutem generans, cima'post ascensionem die, in apostolos eilusa, om-
quae esl Agar (Sina autem mons est in Arabia qui V P nem legis plenitudinem tanquam digito Dei in eorum
conjunctus est ei, quse nune est Jerusalem), et servit. . mente descripsit, cunetosque elecios fervente Spiritu,
cum filiis suis, etc. Dominus ergo Jesus Christus de lucentes operalione facit. Verum quia haeclex non
Sina venit, quia ex lectione legis et prophetarum, uni populo ut lex Moysi, sed universis ,per Christum
credenlibus innoluit. Indeenimvenit, cumeumibiqui. . gentibus promulgata est, mox adjungitur : < Dilexit
•
intelligit invenit. <Undeet ipse incipiens aMoyse et. . populos. > Legem igitur charitatis, quam nos ser
omnibus prophetis, inlerpretabaturdiscipulis adquo-. . vare jussit, primus ipse implevit, diligendo videlicet
rum corper fidem venire cupiebat, in omnibus Scri-, : populos utrosque, circumcisionis etprseputii; et ve- ,
pluris,quse de ipsoerant (Luc.xxiv.). >De Seir etiam. niens evangelizando pacem nobis qui-ionge eramus,
ortus : quia ex Judaico malitiaeet incredulitatis suce, et pacem his qui prope,quoniam per.ipsum habemus
spinelis asperrimo, secundum carnem genitus, novse accessum ambo in uno Spiritu ad P^trem. Hanc
lucis exortu, mentes credentium illuminavit, tan- autem dilectionem commendatmisericordissimaejus
quamverus sol justitiae, de quo Dominus per prophe- passio,quam pro totiusmundisajulesu.scepit,de qua
tain dicit: < Vobis autem tiraenlibus nomen meum, ipse ait: < Majorem hac dilectionem.nemo habet,
 987 B. RABANI MAURI;ARCHIEP. MOGUNT.OPERUM PARS I. 988
quani ul aniinam suam quis ponat pro amicis suisi A . daret gratia, per quaw niulliludo illa Jacob; de qua'
.{Jban. xv). > Adliujus nos charitalis imitationem,i scriptum est: «-Multitudinisaulem credentium efat
quando ad perfeclam scilicet legis observanliam,, cor unuin et anima una, in semine Abrahx, quod est
apostolus accendit dicens : « Estote imitatores Dei,, Chrislus (Act, iv), > hseredilatem regni coeleslisac-
sicut fiUieharissinii, et ambulate in dileclione, sicutI ciperet. Quaequoniam de malediclo legis redempta,
etGhristus. dilexit nos , et tradidit semetipsum proi benedictionem gratise conseeula est, pulchre sub Ja-
jjobis oblationem et hosfiam Deo in oclorem suavita- cob noroine designatur, cui de Cbristo manifeste
tis. Omnes sancti in roanu illius sunt (Eph. v). > prom.ittitur. « Erit apud reclissimum, congregatis
Non est perspnarum acceptio apud Deum, sed ini principibu.s populi, cum tribubus Israel. > Jacob
onmi genfe, quse timet Deum et operalur justitiam, namque postquam ab angelo cui prsevaluit benedictus
aqceptus est ilU. « Qinnes sancti in mauu ilHusi est, continuo Israelis nomen accepit : quod prpprie
sunt. > Quia,; quicunque jus.ificaii sunt in nomine! juxta Hebraeos,rectus Dei dicitur. Vir autemvidens
Doraini nostri Jesu Christi, etin Spirilu Dei noslri, Deum, non in elemenlis, sed in sono vocis est. Sic
et_audiunt jubentem Dominum: « Sancli estote,quia i ergo et Judaicus pop.ulusad fidem Christi conversus,
etee.osanetus.sum, > ab omni malo ipsius potentia et ab eo post resurrectionem benedictus, cui in pas-
proteguntur. Dequibusipse sub figura omnium loqui- B J sione pi*sevaluissejussum est, novam nominis ac-
tur in EvangeUo : « Et egovitam aeternam doeis, et cepil dignitatem, ut ob justifise perfectionem Israel,
non,peribunt in-seternum, et non rapieteas quisquam id est, rectissimus appeUetur : cui etiam per Isaiam
in aeternum de manu mea (Jaan. x). > Ex omniuni Deus loquitur : « Audj, Jacob, serye meus, et reclis-
ilaque concordissima multitudine sanctorum unum sime quem elegi (Isct, XLIV).> Apud hunc itaque
Chrisji gloriosissimum efflcilur regnum. Cui per reclissiffiiim rex Chfislus, qui in Psalmo loquilur ;
Isaiam dicifur : « Et erit corona glorisein manu Do- < Ego aujem constitutus sum rex ab eo super Sion
mini, et diadema regni in manu Dei tui. Et qui montem sanctum cjus, > futurus esse promittitur,
apprqpiuquant pedibus ejus-,accipient doctrinamil- liabilans videlicet per fidem in corde ejus, eumque
liiis (Isa. ixii). •> Pedes Domini Jesu Christi, sancli sibi regnum inclytum efliciens, sicutperMoysenante
apostoli et evangelistsesunt, quoruin doclrina in uni- promiseraf. « Yos autem, inquiens, eritis mihi re-
verso orbe discurfit de quibus scriptum est: « Quam gnum sacerdolale, ct gens sancta (Exad. xix). > Et
pulcbri super monfespedes eyangelizantium pacem, Michseas prsedixerat t « Et veiiiet potestas prima
evangfcHzanfiumbona (Rmn. x). > Quicunqne ergo regnum filise Sion (Mich. iv). > Cujus regni cpncors
his pedibus lidei,pietatis et obedientise devotione rc plenitudo ostendituf verbis subsequentibus, cum in-
verenter appropiant; non cOftlristentur, quod ipsum tGfertur: < Congregatis videlicet in-unitatem fidei
Christum doCenleffiin carne non viderunt; non me- priricipibus populi, » idest, sanclis apostolis, de
luant, iie forte«b honiinibus quasi homines decipian- quibus scriptum est: « Gonstitues eos principes su-
ttif. • Per eorum :namqu6 os loquituf Ghrislus, et l»fir omnem terram (Psal. xvm), > cum tribubus
per pedes doctfina capitis auditur. Unde ipse ait: JSirael, exquibus omnibus iimumera multiludo in
« Quivosaudit, me auditfLKc. x). » Et Paxtliiscla- €hristum Dominum credidit. Unde et Jacob duode-
mat: < Att expefimenlum qusefitis ejus, qui in me , cim tiibubus, iiuaeerant in dispersione, scribjt Epi-
loquittir Ghristus? > (II Gor. xln.) Ab illoigitivrom^ siolam. Pulchrequc principes populi prius, etdeinde
nesdoceiiturj; 'etiani per ora sanctoriira pTsetllcato. tribus congi'egandaeprophetaiitur,quia videlicetprimi
rutti,':ctijus nianuEcclesia regitur omnium ©lecto- apostoli ad fidemvocati sunt, et postea pereosuni-
ruffii ;Vel"cerle, qui ajppfppinquaiit pedibus ejus versae tfibus collectfe Quod ut supra diximus, ex
accipieni! doctfinam illius, quia illis prae caeteris parte in primo Salvatoris advenlu implelura est. ,
scieritiaeGlifisti afcatta reveiaiittir, qui spiritali desi- Perfecle auteni implebitur, cum juxia apostoIum_
derio flagfatttes, iri evangelicis atque apostoHcis scri- «subintrante geulium plenitudine, omnis Israel sal-
ptisvdie ttbctuque ttledilahtuf. Veiiiifl, •quia k?ecde n vus fiet (Rmn. xij > Verum quia pater Augustinus
•
legC evangeHCadicta suttt; sequuntuf Iii, ex quoruin de hac eadem benedictione in Hbro qusestioriuiiiDeu-
voce Mbyses: loquitui',- de lege Mosaica, et dicunt: teronoffiii, unde multa supra posuiinus, aliqua pro-
«sLegetiipraecepitilPbis Moyses,hsereditatem multi- tulit, hsecin hoc Ipco ponenda esse censuiraus. Et
ttidiriisJacoh. > Haeceriim fuit tola legisulilitas; ut quia Septuaginta linie.rpretum editionem seculus
iubefet';juste vivefe,'irijtistitiaffi decliriare, et hsefe- est, ita incipit. « Hsec cst benedictio qua benedixit
difatem semini Abfahae repromissaffi, fideliter ex- « Moyseshomo Dei filios Isfael, priusquam defunge-
spectare; sedjubeiidp rioiietiaffi adjiivando, neqtia- < relur. Et dixif: Dominus ex Sina venit,- et iliuxit
qtiaffi a pebcaiis jiistiiicavit; sed peccalOfes etiaffi' < ex Seirnobis; festiriavit ex monte Pharaa ctun
prsevaricalbfes fecit. Unde Apostolus ait: « Ubi au- < mtiltis fiiillibus Gades. Ad dexteram ejus angeli
teiri- lion esf Jex, riec pfsevaricatio; > ef itefuffl : « cum eo, et peppfcit populo suo; et omnes sancti^
< Lex auterii subitttravit^, ut; abundafet delieturii « ficasti siil) mantis tuas, et hi sub 4e sunt; et acce-
(Rbrii. iy). »"Yidelicet tit agiiosceritibus hominibus < pit de verbis ipsius legem, quam mandavit nobis
irifirmitatem stiam, etob hoc inediatPris auxiliuni < Moyses hacreditatem coBgregalionibus Jacob ; et
af iletttitiscSesidef
Santihiis,yenienloClwistbsiiperabuii-. « erit iri dilecto pfinceps congregatis principHjus
 989 ENARRATIO SUPER 0EUTERONOMIUM.— LIB. IV. 990
< populoruni, simul tribus Israel. > Non negligenda '£ A gentium siffiuf ctiffi tiibtibus 1ISfael, ut iriipleatur
est ista prophetia. Apparet quippe ista benedielip quod supra dictum-est : « Lsetaffiini, gentes_ siratil
ad novuni populum perlinere, quem Dominus Chri- cum populo ejtis. i Quia Csecitasex pafte iiiisfael
stus sauctiflcayitjex:Ctijus persona ista dictitttura facta est, donec plenitudo gentiiitti ihtfafef,et sic
Moyse,uon expersona ipsius Moysi, quod inseqtieiP- omnis Israel salvus fiefet: < Vivat Rtibeti' et riPri
tibus evidenter apparet. Nam si propterea dietuni moriatur, et sitparvus in riumero; > Pfsecedenli
est, « Dominus ex Sina venit, > quia in monte Siua sermone salutemprimitivaeEcclesiae, quseex Judaeis
"lex data
est, quid sibi vult, quod sequitur : « Et al- elecla est,- speeialiter prophelaverat; nunc singulis
luxit ex Seir nobis, > cum Seir mons Idumsesesit, ubi trUsnbus proprias benedictiones tribuens, vef»s
regnavit Esau? Deinde Moysesfilios Israelbenedieat Israelitas ex utroque populo designat : et nunc de
his verbis. sicut Scriplura prsedixit, quomodo idem Ghrislo, nunc de aposlolis, nunCdeprimitiva Ecele-
dicit. « Et aecepit de verbis ipsius legem, qtiam sia ex Judaeis, nunc generaliter decuncta SiffiulEc-
mandavit nobis Moyses. > Nimirura ergo prophetia elesia vaticinatur. Quod auteiri populus electoriim
5
est, ut diximus, populum novum Christi gratia sau- exduodecim spiritalibus coristet tribubus; Joannes
clificatum praenuntians, - ideo sub nomine filiofuffl dilecttis Domini in mystica Apocalypsi describit-.
Tsrael, quia sefflen est-Abraharii, lioc est, filii stint B'«;
J Vivat, inquitj Ruben, et non moriatur. >' Rtiben
promissionis, et inlerpretatio ejus est, videusDeum. interpretatur visionis filius, dicehte matfe: « Vidit
Domintis ergo, qtiia ex Sina venit,- Christus inteUi- Deus bumilitatem njeanii >Et est priffipgetiittispa-
gendus est , quoniam Sina interpretatur tenlatio. triarChse Jacob. Significat itaque electuffi•pOptiluffi
Venit ergo ex tenlatione'passionis,- crucis, mortis. ex Judseis, cui divina miseratiocontulit tit quiJDetiffi
« Et aUnxit ex Seif. > Seir interpretatuf. pilostis, negando et crucifigendo seternaeffiorti! seipstiiri ad^
quod significat peccatoienii Sicenim natusest Esau dixerat,- compunctus ad prsedicatiorierii sarictofiitti
odio Iiabitus. Sed quoniani; qui sedebant iti tefte- apostolorum, errofis sui poenileiitiafti agefef :-et
bris et in nmbra mortis, lux orta est eis; ideo alluxit credens in Christum ex fide vivefeti qui ipsa 1jaffi
exSeir. Simnl etiam non abstirde inteliigilur esse infideUtatemortuus erat. Unde et visitiiiisfilitisfCCte
praediclum ex gentibus, quae signifieantur-per rioffien dicitur, quia respeclu miseriGOfdise'rdiviti8e:salvatuft
Seir, quia monsestpeftinens ad Esau,-venttii*affi.gfa- De qua Psalmista exorat: « Vide hufflilitateffl' et
liam- Christi populo Israek Unde dicit Apostolus : Jaljoremmeum,' etdimitteomnia peccatainea-fPsafc
< Ifa ethi-nuncnon credideruntinvestra miserieor- XLII).Et ad Ezechiam Doiainus loquitur : «:Audivi
dia, ut et ipsi misericordiam consequantur. > Ipsi orationem tuam, vidi lacrymas ttias.->HiC auleiri
ergo dicunt,. «Alluxitex Seirnobis, et festinavititG populus, quantuffiadcPmparatiohertiirifideiiumgeri-
ex_moute Pharan;> id est. ex monle fructif ero-: :tis- suse, exstitit parvusnunierP, tanftini fide-fflax-iL
id enim interpretaf ur Pharan, quod significatiEe- nius et gloriosus fuit. Quod Prbpheta hori maledi-
clesia. €um.inultis milUbus Cades. Et ,rautatain- centis voto, sed ftituranipopuliillitiscaecitateiriqjrse'-
terpretatur Cades:et sanciiludo.,, Mutata sunt.ergo videnSj-ctimsententia diviiii judiciipfaedicjf-i^Hsec
multa millia et sanelificata per gfajiam, cum quibtis est Judae benedictio. Audi:,;Dominev*v*oc'em'Jtid3e-,-et
venit Christus ad Israelitas posteaGolligeudos.^ Se- ad populum suurii introdue eum. >Per: Judaffi,'-qifi
quitur et dicit: «Ad dexteram ejus angelicum eo: > intefpretatur confessio; universalis Ecclesia desigria-
liocnonindigetexpositione, «Etpepercit^ inqu{t;po- -tuiyin qua verae fidei et laudis' Dei: ConfessiPest.
pulo sup, > donans remissionem peecatorunii'Iridead Gonfessip enim hic prp-latide etgfatiarumaetione
ipsum convertit sermonem,et ait«Et omnes saheti- aceipitur, dicente matre: «Modo confitebor DPffii-
ficati sub manustuas, et hi sub lesunt. > Non ulique nb. > IUa ergo est vera Christisppnsaquaedectiriclis
"
superhientes et suam jusfitiam: volentes constituere, virtutibus quibus adornatur itt Pttinibtis:, nott se Cx^-
agnoscentes gratiam, et justifise Dei subjiciuntun, IPlIit, sed sponso suP laudes etgratias agit, Pfo hae
« Et-accepit; .inquit, deverbis ejus > : accepit le- Propheta exorat ut vox fidei et>sancti desiderii ejtis
gem quam raartdayit, iftquil, nobis Moyses, hocest ® a DPffiinoexaudialur; dequa alibi eademiloquitur-:
populus ejus.-De verbis-ejus accepit legem, quia de « Yoce aiea ad Domintim Claffiavi^t exaudivit ffie
doetrina ejus lntellexerunt legem -meam, ipsara qtian, •demonte saticto suo (P>s'ai.ni).»;Etittad apOstO-
mandavit nobis Moyses. Ipse quoque ait iu Evan ltim stiura:,'|idest ad patriarchas, et-pfbplietas ;et
gelio;: « Si crederetis Moysi^crederetis et iriibi; de apostolos , pei*quosiri Ghristo genita eStyitttrPdu-
me enim ille scripsit (Jban.. v) > Non enim accepit catuf in regnuffi coeleste,,implettiiioc quodinEyan •
legem iUe populiis,'qtiam tion ititellexit; sed turie gelid prsedictum est: « Qu6tiiammulti ab Ofiente et
accepif, quando inlellexit, de verbis ,ejus,:-carens ab Oceidente venieiit, et recuffiberit etiffi Abfaliarii;
velaffline,veteri..Gonvei'sus ad'Dominum,iianc dii Isaac et Jacob in regno ecelofuffi.(Matth.'im). ->i;De
cit ha^redifatem-congregaiiopisJacob:, quse intelli- hac intfoductione fideli servo dicituf i *? Itttrain
^
gendaest.non',terrena, sedccelestis:; uontemporalis,- gandium DOffiMtui, •>
sed.aeterna. < Et erij, inquil, [in dileCto princepsr> «iMattus ejus pugnabunt pro eo, et adjutor illius
Ipse utique in dileelo populo erit princeps Dominus « contra advei-sarios ejus erit, > Supra ad Domiuuni
Jesus, .congregatis principibusrpopulorunj', id est> precera fuderat:, uunc ipsi Judae-Dpniini 'atixiliuia
991 B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS I. 992
pollicetur. Non ergo praesumat Judas de viribus A arbitrio Dei Palris, qui Filio suo non pepercit, sed
suis, ne ipsa elatione cadal coram inimicis suis, pro nobis omnibus tradidit illum, morli adjudicatus,
sicut de superbis scriptum est : « Expulsi sunt, nec passionem crucis excepit. Unde et judici suo ipse
potuerunt stare (Psal. xxxv); > sed in illius semper dicebat: « Non haberes potestatem adversum me
virlute confidat qui ait: « Confidite, ego vici mun- ullam, tiisi libi dala esset desuper (Joan. xix). > Et
dum (Jaan. xvi). > Hujus enim manus pro eo in nota quod qui probatur et judicatur vir sit, quia
crucis patibulo contra spiritales nequitias pugnave- Dominus majestatis hsec omnia in vera humilitate
runt ut per mortem destrueret eum qui habebat sustinuit, sed divinitale impassibilis mansit Sequi-
mortis imperium; et eontra omnes adversarios et tur adhuc de perfeclione Levi spiritalis : « Qui dixe-
persecutores ei adjutor exislit, ut adepta de' hosti- < runt patri suo et matri suse, Nescio vos; et fratri-
bus victoria', exsullet et dicat : < Et super excelsa < bus suis, Ignoro illos, et nescierunt filios suos :
mea deducet me victor in psalmis canentem (Abac. < hi custodierunt eloquium tuuni, et pacluni tuura
m). > Et aliud : < Domiue, ut scuto bonsevoluntatis < servaverunt. Judicia tua,' o Jacob, et legem tuam,
tuaecoronasti nos (Psal. v). > Ipse enim vicit in no- « o Israel. > Hsec enim omnia sancti apostoli et
bis, et pro victoria sua nos in misericofdia et mise- marlyres et perfecti quique impleverunt, qui nulli
rationibus coronat. < Levi quoqtie ait: Peffectio B I cedentes affeetui, patres et malres, fratres et filios,
< tua et doctrina tua viro sancto tuo. > Choro apo- propositum suum impedire cupientes quia animo ab
stolico, et universorum martyrum exercitui, omni- eis disjuncti erant, quasi alienos et extraneos despe-
que ordini perfectorum ista dicuntur, qui perfectio- xerunt: alque ideo prse cunctis fidelibus specialis
nem charitalis morientes pro Domino impleverunt, virtutis privilegio, eloquium et pactum Chrisli ser-
et abrenuntiantes omnibus culmen doctrinse evange- yasse et judicia legemque veri. Jacob et Israel custo-
licaeassecuti sunt, tanquam veri Leyitaenon haben- disse, laudantur. Populus quippe electusmerito Jacob
tes partem in terra, sed cum. Prophela dicentes: et Israel appellatur, quia et in hoc sseculosupplan-
< Doininus pars hsereditatis mese (Psal. xv); > et tatorum viliorum et infuturo Dei visione perfruelur.
item : < Portio mea, Doniine, dixi custodire legem Cujus judicia et lex specialiter prsecepta Christi et
tuam { Psal. cxvui). > Hanc vero admirabilem doclrina Evangelii est. nie scire Deum farailiarius
perfectionem Levi ab jllo didicit et accepit qtii appetit, qui prae amore pietatis ejus nescire se desi-
in Evangelio ait : < Si quis vult post me venire, ab- derat quos carnaliter scivit. Gravi etenim damno
neget semelipsum et toUat cruceni suam, et sequa- scienlia divina minuetur, si cum carnis notitia par-
tur me (Luc. ix). > Et iterum : < Qui perdiderit titur. Extra cognatos ergo quisque acproximosde-
animamsuam propter me, in vitam aeternam inve- C < bet fieri , si vult parenti omnium verius jungi: qua-
niet eam (Jaan. xn). > Ipse est enim vir sanctus qui lenus eosdera quos propter Deum_utiliter negligit,
haec universa fecit et docuit, sicut Evangelista de tanto solidius diligat, quanto in eis afleclum solubi-
illo ait: <QuseccepitJesusfacereetdocere. > Uride et; lem coptilse carnalis ignorat. Debemus quidem et
vir sanctus ipsius Leyi dicitur., ut pote singulari et; lemporaliter his quibus vicinius jungimtir plus cse-
diyinae sanctitati ex nimio amore adhseserit, imitansi teris prodesse, quia et flamma admotis rebus incen-
illum. usque ad sanguinem pro veritate certando. ditim porrigit, sed hoc ipsum prius ubi nascitur in-
Unde et de passione ejus mox subditur : < QuemL cemdit.Debemus copulam terrense cognalionis aguo-
< probasti in tentatione, et judicasli ad aquas contra- scere, sed tamen hanc, cum cursum mentis praepe-
« dictionis. > Quod videlicet per apostropliam ad[ dit, ignorare : quatenus fidelis animus in oivino
Patrem dicitur. < Tentatus est enim iste vir sanctus,, studio accensus, nec ea quse sibi sunt in infimiscon-
utAposlolusait, peromnia secundum similitudinemi " juucta despiciat, et hsec apud semetipsum recle or-
excepto peceato (Hebr. iv). > Sed maximam tenta-• dinans, summo cum amore transcendat. Solerti ergo
lionem et tunc diabolus inlulit, cum in ejus necemi cura studendum est ne caruis gratia subrepat, alque
Judseorura aniraas tanta obslinatione excitavit, utt arectoilinere cordisgressum, deflectat, ne donum
omues una voce dicerenj: < Sanguis ejus super nos> superni araoris impediat et surgentem mentem
et.super filios nostros (Matth. xxvn). > Consummatat superimposito pondere deorsum premat. Sicenim
quippe omni lentatione quam post jejunium quadra- quisque propinquorum debet necessitatibus compati
ginta dierum protulit, sicut evangelista scribit,> ut tamen per compassionem non sinat vim suse in-
< discessit ab eo diabolus ad tempus (Luc. iv). > In- tentionis impedire, ut affectus quidem mentis viscera
stante autem passione, Christus Dominus 6t illius> repleat, sed tamen a spirilali proposito non avertat.
imminentem tentationem, et suam probatissimam» Neque enim sancti viri ad impendenda necessaria
dilectionem atque obedientiam exponens, ait; < Venitt propinquos carnis non diligunt, sed amore spirita-
enim. princeps hujus mundi, et in me non habelt lium ipsam in se dilectionem vittcunt, qtiatenus sic
qujdquam. Sed ut cognoscat mundus quia diligo Pa- eam discrefionis moderamine temperent ut per lianc
trem.et sicut mandalum dedit mihi Paler, sicfacio. in parvo saJtem ac minimo 1a recto itinere non de-
Surgite,;eamus hinc (Joan. xiv).> Etsurrexitadpas- clinent,- Quos bene nobis per significationem vaccse
sionem , in qua contradicentium lurbas populorum,, innuunt, qusesub arca Dominiad montana tendentes,
quasi aquarum inimdantium impetum, toleravit; ett aflectu -simul et rigido sensu gradiuntur. Quorum
993 ENARRATIO SUPER DEUTERONOMIUM.— LIB. IV. 994
dum vitulos clausissent domi, ut scriptum est, per- A A « min ait : Amantissimus Domini habifabil con-
« fidenter in eo. > Legitur enim in Geneseos libro
gentes et mugientes, dantes quidem ab intimis mugi-
tibus, sed tainen accepto itinere non deflectentes dixisse Judam ad Joseph in JEgypto de Benja-
gressus. < Ponent thymiama in furore luo, et holo- miti : Pater tenere diligit eum. Igitur si intravero
caustum super altare tuum. > Sicut Aaron historia- . ad servum tuum patrem nostrum, et ille defuerit,
liter in Hbro Numerorum fecisse legitur, quando cum anima illius ex hujus anima pendeat, viderit-
propter seditionem factam in populo propter Core, que eum non esse nobiscum, morietur. Videtur
Dathau et Abiron, currens ad mediam mullitudinem quidem secundum historiam tangere quod Benjamin
quamiam vastabat incendium,'obtulit thymiama; et a patriarcha simul et propheta spiritu Dei pleho, vi-
stans inter mortuos ac viventes, pro populo depre- -.delicet patre suo Jacob, amaretur; et quod per dis-
catus.est, et plaga cessavit. Aliter, per sanctorum pensalionem Dei locus. ille, in quo cultus ejus
orationes, quod est incensum suavissimum Domino, .maxime futurus erat, tribui ejusdem decerneretur,
vindicla juste imminens populo peccanti mitigatur. hoc est Jerusalem, ubi templum et altare Dei con-
Quo enim purius talium mens omni terrenae cupidi- struebatur. Atque ideo subjungitur : < Quasi in tha-
tatis contactu defcecata est et solis coelestis deside- lamo tota die morabitur. > Quia Jerusalem fuit eo
riis ignita, eo efficaciuseorum oratio iram Dei mi- B tempore locus quem elegit Dominus ut esset nomen
tigat : quse more thymiamatis in conspectu Dei fla- ejus ibi. AUegorice autem Dominus nosjer Jesus
grat, et instar mundissimi holocausti, ab ara pii Christus ipse amantissimus est Dei Patris, de quo
cordis flamma sanctse devojionis in coelum subvo- dixit: « Hic est Filius meus dilectus. in quo mihi
lat. Hoc autem praecipue sanctis apostolis et marty- bene complacui (Mattlu m). > Hic in viftute Patris
ribus congruit, quorum orationibus saepepropitiatur manet, quia in dextera virtutis sedet, et regnatin
Deus peccatis populi sui; quique semetipsos super excelsis. Sed et de humanitate ejus inteUigipptest,
altare Dei, id est, pro fide Chrisli, totos holocaustum quiain ea divinilas habitatconfidenter, quam sibi
Domino obtulerunt. Unde et de ipsis Scriplura di- conjunxit in unitate personse. Quod autem dicit, « iti
cit: < Tanquam aurum in fornace probavit illos, et thalamo morabitur, et inter humeros HHusrequie-
sicut holocausli hostiam accepit Ulos (Sap..xm). > scet, >significatquodinuterovirginiscoelestissponso
Islud est altare Dei sub quo animas interfectorum conjuncta est Ecclesia, quse in forlitudine potentiae
propter verbum Dei et teslimonium Jesu,: Joannes •Christi et in operibus ejus maximam fiduciam ac
clamantes in Apocalypsi vidit (Cap. vi), de quibus requiem mentis habet. Aliter : perBenjaffiin, qui ex
subditur : < Benedic, Doffiine. fortitudini ejus : et filiodoloris in filium dexterse.versusest, beatus Paulus
« opera ffianuum illius suscipe. > Forlitudini quippe <v designatur, qui de persecutore in apostolum repente
sanctorum martyf um benedicitur, cum eorum invicta mutatus, vas electionis Christo effectus est. Ipse
patienlia ccelesti gloria remuneralur. Quod verbis enim se ex hac tribu fuisse testatur, de qua hic spi-
aliis repetisse videlur addendo, « et opera manuum ritu prophetali nascituf us esse praenoscitur. Dignum
illius suscipe. > Dantur eis nune singulaeslolse albae, quippe fuit ut queraadmodum Joannis Baptistaeprse-
sicut in Apocalypsilegimus, beala scilicetanimarum cursoria, imo angelica dignitas ante praedicta est,
laetitia; et in judicio futuro, receptis immortalibus ita et magistri genlium in fide et veritate uttiverso
ac prseclaris ex resurrectione corporibus fulgebunt, mundo pro fulura gratia inter magna Ecclesiae my-
ut Scfiptui*a dicit, < et tanquam scintillse in arun- " steria prophetaretur, quia Domino insigni amore
dinelo discurrent (Sap. m). > Exurentes videlicet dileclus, subito ex persecutore.praedicalor effectus
vacuos mente et infructuosos opere adversarios1 est : Evangelium per revelationem Christi didicit;
snos, de quorura poena mox sequitur : < Perctite •ad coelum usque lertium raptus est : in paradiso
« dorsa inimicorum ejus, et qui oderunt eum, non1 . arcana verba, quaenequaquam hominibusloqui licet,
« eonsurgant. > Videbanlur enim sibi impune tot , audivit. In cujus menle tanta fidei confidentia Chri-
sanctorum martyrum sanguinem fundere; sed eis stus habilavit, ut ipse inter innumera pericula coram
. quasi per dorsum pcena, quam prsevidere non no-1 gentibus et regibus et filiis Israel constanter eum
, verant, parabatur, damnalio videlicet sempiterna, , praedicans, clamet : « Mihi vivere Ghristus est, et
'
_ in quam ruenles ultra surgere non valerent. Tali' mori lucrum (Phili i), > Et iterum : « In omni fi-
percussione feriunlur, de quibus Salomon ait : « Et; : ducia sicut seniper, ita et nuric glorificatur Chrislus
. virga in_dorso imprudentium. > Quae tunc percus- in corpore meo, sive per vitam, sive per mortem
sorum oculis praesentabilur cum juxta librum Sa-" - (tbid.). s De cujus adhucomni virtulum flore, spe-
pientise, in inferuo positi, et sanctorum martyrum,> • ciosissima et dilectissiift»'Christo anima, dicitur:
quos hic exosos hahuerant, gloriam conluenles, sera1 . < Quasi in thalamo tola die morabittir. >'Vel ipsius
- atque infructuosa poenitudine dicluri sunt: Hi sunt1 - scilicet spirituali connubio mira semper oblectatione
quos habuimus aliquando in derisum et similitudi-' , perfruens, eamque divinbrum sensuuin.pfole fecun-
nem improperii; nos, insensati, vitara illorum puta- : dans,' et nullius vitii inquietudirie secretum placi-
bamus insaniam, et finem illorum sine honore : < dissimi pecloris derelinquens. Vel certe in eo quasi
quomodo compulati sunt iuter filios Dei, et infer' ; in pulcherrimo thalamo residens. et virgifleas cte-
sauctos sors; iUorum est? et csetera. « Et Benja- . dentium mentes, imo diversofum pppulorum Eccle-
 99S B. RABANI MAURl ARCHIEP. MGGUNT. OPERUMPARS I. 9%
sias tanquam sponsus speciosus forraa-prie fijiis ho-._ -Averacitei'.adiaipletum, ut ab onramus agnoscatur
-.ffliiiumpei-iprsedicationemejussuis jungens amplexi-- quia hic est vere Salvaior mundi. « De pomis cueli
-.IjUS.iDequibusiPsalffiista acattit'.:« Adducentur regii et rore atque abysso subjaccnle. > Ccelura propter
4'irgincs post-eam^. .proxime ejus afferenlur tibii unitatem fidei atque doctrince, de qua dicit ApostQ-
..{P.sah.xw). > -sEt.quarum:nni ipse .loquebalur : lus:,«Sive cnim ego, siveilii, hoc/estsancfraposloli
«-iD.espondienim yos unf-viro, virginem scastainex-- etevangeiistse, sic.pj*ajdicainiis, et sic-.credidislis.
hibefe Cbristo .(.II Got: m).'$ Gujusgloriosissimifa-- De quibus alibi jiiluraliler dicitur: c=Ccelienarrant
sbores;quibusin doctrina eyangelica desudavif, quan-- glofiain ;Dei, et opefa manuum,ejus aiinuntiat.fir-
itunj ,'GliristQaccepti ossentfiverbis sequentibtis do-- mflTOentuin(Psal, xvni); >;In ipsis ,cnim irsubHnii
-clarafui*.duffi -deipso adhue /Stibditur-.•t- Et iritef* yjfa ..et c.onteinplatipnelulgenlibus, tanquaravin coelo
Jiumerostillius .requiescet. a >Porhumeros quippe,, 'Stio:ha!)iiaii.s;Deus,,tQnatterr'orcs,pluil consolatio-
.quibusoneraba.ulatiius, Tobristissimaejuspatientia t :iies, .coruscat mjraculis. Et-de hoc ccelo «criplum
-desij__nalur ,,*pefqtiairi;JantQlibentius €hristus iri illoi est: t iCoelumccelfDomino .(PsaL-cxui).;j quia non
.Tequieyit,_quanto-ilpse jnteTidufissimos etiam Iabo- Jiufliano magisterio, ;sed,solo.vDeispiritu , «laritate
-ressC proaGIiristopati omniagioriabalur. Tantoab '.supernae.sapieHtiseiUustratnf; Cujuspoinasuiitodo-
illo arclius compleeii -taei'uit, quanto a eomplexu *'B rifef i ac suavjssimi virtulum fructus, quibus .copio-
vejus nullus hunc Jabor , inulla tribulatio separabat. sissime CerrasanetaeJEcclesiae,clum eorum -conlem-
Qnieiiumerahsidiversapericula aiebat: < Sed inhis i platione proficit, iocuplefatur. De quibus poijiis et
jemnibus supefamus propter eum quidilexit-nos ; fcuctibus, eis a Domino dictutti est: « Nori vos me
^Rom. vin).; a>ac si diceret >: Idcirco cimcta advef-. elegistis, sed egp elegi. vos, et posui TOS,ut ealis
.,santia prOfChristo viheimus, quiamens nostfa « di- et fructum afferatiSi<etifr.uctusvester maneat (Joan.
vle.clionisejns >brachio-nPnreeedilv xy.). >•RQSvero ex hoc coelo de.scendens,-eoeleslis
.;.v « Josepb qjioqueait: DebenediclioneDominiterfa est prsedicatio niirae subtililatis et gratise, qua cre-
.,< ejtis,vde pomis cceli, et roi'e atque abysso subja- dentium corda, ne teritalioniifflsestu arescant, sed
« cente =Depomis fructutiiri solisaclunce, devertice .-dinraarcescibilivirtutuiri viriditate polleanf, ujedul-
:y*,anliqu.orum;monlium , depomis colilum aeterno- •iitjis irroranlur.vDe lioc rore myslice in Jjenedictione
v<.rum, et.de fftigibiis terrse, etde plenitudineejus. iJacob dicitjir •:*_Detlibi Deus de rore coeli, et de
.',« Beftediclio ilHus qui ^appamit in rubo,' veniai .su- --pinguedineterrae abundantiamfrumenti, vini ef olei
-« iper.caputfjpsepl), etsxipervertiGem Nazarsei,in- (Gen, xxvii). i> Sed terra Josej)h iipstri iu pinguibii
.«''ter.fratressuos.-Quasi prifflOgefiitirtauriptilehH- ifertilitafe viget, eum intefnsegiuitise nobis datse,
^1
..Kv.-tudo ,ejus.: cjwnua rhinocerptis, cprijuaillius. fet-*-uitasi deabyssosubjacente, hiiffioremsitalem trahit,
-« ipsis venlilabit gentcs iisqueadderminosierrae, > -etfoiitevitseinde ascoridente_ -sicul paradisus Do-
ejc iSecundunjihistpriam, in benedictione terrae Jo- mini irrigatur, dicenteScriptura: «<Fonsascehdebat
iseph -significat fertilitatemterrae. quam duaefribus •e terra irrigans universam -supeffieiem lerj'aj (Gen.
exjJoseph;genitae, thoc-est, vEphraim et .Manasses, jj). > Deiiac abyssosupei''Salvatoi*ein Ecclesiastico
,,'habuere: sive-inuberlate frugum atque pomoruni, dicitiir : •<A niari Jenim abundavit sensus ejus, -et
..sive ift paslu •pecoruni. Quod autem comparat cpr- -cogitattis illius";de abysso magiia -.(Ecci, xxiv); >
-nuadpsephacornibus liiiiioceTQlis,sigriificatfuturura FTuStfa^nim quemlibet exterius sermo doctofis ir-
: rquod triljus Ephraini .principatum iiabi tura sit infer TQrat, nisi Interius adsitirrigans gfalia conditoris.
decera tribus quaewseparatse sunt a domo Bavid tem- Unde adhiic siil)dituf : «T)e pomis fructuum solisac
.'pofibusBdboamifilii .Salomonis, et regnaverunt in ItinBe.> SPI Cteninj justitise Dominus Jesus Chfistus
iSamaria.>Spiritali.ter,autem, terra Joseph, quiinter- est, qui inEvangelio de seipso ait':: «"Tnncjusli ful-
pretatur-:auctus, iEcclesia-est Domini Jesu:Ghristi, gebunt sicut sbi iri fegiio Patris eofum (Marc, xii). >
^de iqua :PsaImisla «anit -: a-Benedixisti.,' Domine, Quodexponeris Joaftnes,-ait :-'«•'Sciffius quoriiamcum
'tefrarii-luam kliPsai. ;vx5.xw).-] Quse in fide ejus^!_ apparuefit, sirailes -ei erinius^quoniam videbimus
sstabili firmitale dimdaia, non:propria virlute, sed" eum,: siciiti est (IHoan.-m). > Htijus igittir-solis
:benedictione iDomini viiftuium diviliis adimpletur, fructus dona «tirit spifitualiiiffi charisniatuiri, qtios
dicente Paulo : «BenediGtus Dens.et Bater Domini enumeraris Apbstolus ait: «'Fructus autem Spiriltis,
viiostri 'Jesu 'Ghrisli qui benedixit nos in omni ciiaritas est, gaudium, pax,-Jonganiinilas, benigriitas,
ibenediclione spiritali in sccelestibusin Ghristo. > bonitas, 'ffiansuetudo, fides, modestia, palietttia,
clfsec in Evangelioaccepta semente verbi Dei, ccn- castitas (Gat, v). TruCtibus auteni-solis sui luna de-
. tesimumin virginiJ)tis,«t}*:xagesimura.Incontinen- claratur, eum per subminisli'alionem Spirilus Jesu
tibjis, trigesimum in ..castitate conjugii fruclum Ghrisli:, saiicta Ecclesia doiiorum spiritualium dote
. -offerr.e-monstralur. iJoseph enim ..Ghristiim signifi-• dilaiur. Uftde ait Apostolus: «'Unicuique auleffi no-
cat, qui va Judaeis quasirifratribus suis, abjeclus, strnm data est gratia sectindum mensuratii donatio-
in lota JSgypto hujus saeculiprinceps factus est, et; nis:Christi (Epltes. iv)', >'id est, ita sunt fruclus splis
uftiversum^genushuraanumab ajterna famis penuria, ac luftse: illius dando, htijus accipiendo."Seniper
«vangeHcifrumenti erogatione liberavit. Nomenque: ergo luna*solemsuum plena devotionevrespiciat,.aie
ijUud, quodJfoseph-fueratimmutatum in-se probavit u ab illb per superbiam -averlatuf, ejus fadiis iUu-
997 ENARBATIO SUPER DEUTERQNOMIUM.— LIB. IV. 998
strari non mereatur. De hac luna in Canlico canli- A . rus Samson ex utero genitricis Nazaraeus, id est
corum dicitur :<Quaeest ista, quaeprogreditur sictit Deo consecratus, velut sepfem intactis crinibus,
aurora consurgens, pulchra ul luna, etc. (Cant. yi),,* insigniseffulget. ,Quod aujem <benedictioillius qui
< De vertice monliuin anliqitofum,'de pomis seter- :-appai*ens4i) r-ubo, Moysi*ait-r-«'i;gosum Deus Abra-
nornm collium. > Montes, antiqui sunt patriarcbse; ham, et Deus Jacob, et Deus Isaac (Exod. m), > in
sunt et propbetae vita celsi,et ad conlemplanda Dei eaput-Jbseph verituf a:pr_e"diciturillud profeclb oslen-
mysteria subHmiter erecti. Colles seterni, cseteri dit, quod promissio Dei ad eosdem patriarchas facta,
jusli Veteris Tes.tari|eriti,tanquam;pii-eJ huniiles hiiij" - inviClifisto ps|et expleijtlai! Afdelicet.^'t in semine
in eorum fide, ifiimpJiili"firmifate fuiidati." De his Ipsoruni deriioristfiafeluf, id *est, ut iri"eo benedice-
montuius et coUibusIsaias exceUenliam Domiiii con- vjentur omnes gentes terrae de cujus futura passione
templatus ait: < Erit in novissimis diebus prsepara- et mbx sequente resurreclionis gloria, subinfertur :
tus mons domus Doniini4n veffice:montium,4etele- - ^«Quasi priffiogenita taufi vpulchritudo ejus. > Ipse
vabitur super colles (Isa, u). > Quorum pomisierr-a 'est enim tattrus et vitulus saginatus quem velut ex
Joseph benedicitur, cum Ecclesia_.Ghris.fidoctrina. ' .elejcLjsbobqs p^triafcharum slirpe secundum carnem
prophetiae, et cxemplo virtutis eorriffiiii fide Cbrisji, prOgeiiifuni, filio poeniteiiti pater clemenlissiraus
promptiori pietate fructificat. Et intuendum -qttia -: -Bimmolavit. Sed die terlia a mortuis resuscilatus,
sjipra.in;pomi.s et rore coeJidocfiioa cvange!ica>,hic.., dis.cipiilis siiis glorjQsus '_apparuit;_,de quo ^pannes
inyirtete-antiqUofum-ihontiiim, etpomisseternorurn in Appcalypsi Ioquituf":,^^«#firaogerijtus''iijorjuofuffi,
cpllium, dPclrina iegaiis et pf Pphetia desigijatur, et et^jrittceps regtini Jerr'ae.j.(^|)oc.,i).-'> ,Ej JPatilus diCit.:
utrisque.terraJpseph.locupletatur, quia,saiicti\.Ec- .«tNuneaiUeni.Christus resurfexit .ampjtuis, prinji-
clesia vufriusqueTestamefiti paginis inslruituf, ef -tiae doTffiientium (I Gor. SVIJI).'>-;Pfseittissa vefp
hbvofum-et veferufli palnitii viftutibus, ad sajicJse iresiirrectipnis"glMa-,'^oii^s^ffi.dV.yjrtfliEe^^sip^is
cpriv.ers.atipnisifudia inforiiiatur. Undp eldeffi sppnsp adjungit:: « Cpiaiua rhi*jQcer.Otise.Qrnna„:jliius."Crttr
in^Canticocanticorum dicilur: «Omnia:poma, dile- <cis:(juippecomua si^nificantur : de -.quibus'et .Ha-
cteiii, noya et vetera servavi tjbi (Cahi. vii). > 35J JjacUCdicit: « Gofriua ijj mani|)us.«jus'.V^bi;:aoSij'pii'i
jpse,iri Bvtitigclio.';'« Omjiis''^cfjba.'dpctus•ln. fegjib jlija est^f_)3rlitlijclo..eji].s,;_(j^.a^««.^'iii)-,.,»
vtju.pdejipottens
cceiofum-,.similis est hpniini .patrifa:milias,qui,prp- Ap.ostolus ait.:« Si ;eiiimvjcognovissent.,-.nunqu.ara
fert dp thesaufo suo npva _et vetera (Mattk. xiii). > Dominum glorfe crucifixis.sejil(I.Cpr. n). > guanivis
Merite itaque Manichsei et Judaei, dum iUi velris, ergo per infirniitatem carnis, velut aries, illuden-
recipiunt, isti velus non recipiujjt testaihenJujri;,-jn;:v Atiujnjpjnll-ac.sentibus coronatus, his cornibus hae-
terra hac opulentissima haei-edijatein.aceipprenequi-'.( .GvS.erit,ipsius tamen.p^ssionis incomparabili fortitu-
vertint; de eujus opulenlia a3hue subdituf : «"Et de- ^diiie tiriicornis exsiitit,'victor scilicet mortis, et per
frugibus lerrso. et de pleniludine e]us. > In qiiibiis itiorfera destruens eum, qui babebat mortis impe-
verbis,satis:ostenditur-,-:quod ;hsec:teffa^--:cuitantav;:- Tiiiffi.-Ondectfatiltis-dioit: « Et-qtio"dinfirmum;est
rerum copia promittitur, iipnJift..iUa..p.ossessionis Dei, fortiusiesthominib'tis*(f Gor.i). •>jEtiterum:
sorle, quam in terfa GhanaaiiiiHi-Joseph aceeper -<:Delens qtiod adversum iios efat Chirographum 'de-
runt, carnalitef cogilari, sed in vuhiyersoorbe spifi- cf eti, quod-erat contrarium-riobis; ^etipsura tulif de
taliterintelligi,debeat. JProfecto.ei^goipsa est3Ecele- medio, aifigens illud crucf; £pOlians<p"f-incipatus ej
siaChristi, in toto inuiidouiulliplicivjtistitiaeifrffge -potestates, tfaduxit pialam, triumplians eos in se-
fecunda, et spifitualium charismatum iargitate a inetipso -(Col.11).:Sequijur «rgo adhuc de victorior
-Joseph suo -repleta, qui in rEvangeliO legilui'.,« pje- sissimaj crucis «ornibus. Jn apsis Yetttilabit gentes,
nus gratise et veritatis -': et de etijus plenittidine -tios -usque ad tef minos terrse. Mam per jpraj.dicatiphem
omries.faccepimuSJJoan. i)..-» Unde et sequitui': scmcis, universum orbem^-.tipmnes ittundi4er_mj.nps,
:<BenedictiOillius,;qtii .apparuit in rubo, veniat su- -fidei suaj subjecit .occulto|udicio, iiiscerneris -paleas
;:
-per verticeffi Nazarsei hiter fratres suos. > Totu's; -afrumenjp, incredulosacredentibus,/dnm,passionis
-enim Joseph,_iiOc est caputef corptis -ejus, 'benedi- D-ejus: prseconiuffi, aliis damnatio, aliis salus _3Sj:di-
ctione repletus est. Cnde ait Apostolus: «-Qiiiest acerite Appstolo : « Ghrisli, -bomis odor .sumus ?Do-
eaputoofporisEcclesiae^Gof. i); >-et ilerumv: «;Mulfi '•riiino;vetin his qui-salvMunt.vetin-hissqiiiipereunt.,:
etiim jmiim-corpus sumusiniGhTisto : singuli auteffi -aliis quidera odor vitae, =in-vitam ; ^alii.syero odor
«ltef alterius membra(i?om. XJI).-> Sed totius^be- mortis,irimoftem^iCoJvii). ^JEtiiterumv: ;«v;Ver-
nedictionis plenltudotribuilurr capili ut ab ipso in i)Um ettiffi crucis, pereuntibus quidem stultitia.estj:
totum corpus et in-menihra singula juxta-mensuram liis autem, qui isalvantur, id. estnobismfim Donjini
donationis ejus descendat. Unde stib specie Aafon :est (iGor. i). > Etalibi-: «'Nosajiteinpraedicainus
•sacerdotis, de jpso inPsalmo eariilur : « Sicut iiti- Ghristum cruCifixuiri, Judaeis qtiidem -vscandalum,,
gueittum in capitei quod desceridit inOfain vesti- .-ig^hlibus^tfiiteih^^stuItitiam.^si^Jautem-Jarocatis^u-
metiti ejtis,-etc::(Ps'ql,cxxxii). ->-Qui iriCPmpafabilis daeis atque Graecis, Christum Dei yirfutem ,et Dei
.:
gfatlse prsefogativavcunclisfratribus, id est fidelibus, sapientiain (Ibid.).
supereniitterisseptiforttiisSpiritus gratiay.qnasiare-
 999 B. RABANIMAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUMPARS 1. louO

BEATI RABANI OTAURI

ABBATIS FULDENSIS ET MOGUNTINIARGHH.PISCOPI

M tlBRUM J6SUE JLIBRI fRES.

=''•"•'--'• ' '
JANNO$34.} . ./
,-,-.. (Apud'Marjen.,Ampl. CoHeet,.tejn,:IX_,pag.'668ex.ms.Cisterciensi.J. -. ..•.?._. .

OBSEilV^1?I(i ^R^IAi

In iibruin Jesu Nave seripsisse Rabanuitt libros A j thario ittiperatofi," ut hic iriipefator. testatuf in epi-
.qtiatupr, ait_RudOlfus,presbyter, ejus :discipulus.,m stPla.-adRabanum, hiijus Exposiliphlin.EzeeMelein
ipsius Rabani: Vita', cap. 9.. Dups fantum Tfithe- adjuncia. Jnter ajia.praeclar,a,.quaepltifima huic.operi
inius, Rabarii ejusdemYitae libro III,, cap, 3. Tres inspersit, .disCes, leclOf, cbmmPratlpnem ejus hpri-
habet vetustus.ac bonaeriotae codexuoster; soiidum nuUain' itt Orieiitis partibiis, ctijus nec Rudolftis;vtiec
opus complexos..-Hos' autem Hbros conscripsit Ra- Trithemius meminere. Sic enim habet iri illa yerba
battus, adlilicabbasFuldensis, ad Fridericum, quem capitis xijj.yersii8 itJJsqueAd Sidpriemmqghqm,%go
episcoptimfuisse Trajectensem (tienipe Ultrajectinum qtiidem. cuni iti locis Sidohis afiquoties demoratus
aptid Frisbhes) testaitur' idem Rabanus>in praeralio- sirit, -hunquain Comperi-duas- esse Sidbnas, unarii
nibus ad libros Ju.dicunjel Rulh; Iulerinj Fridericus m.agnam, et aliani' parvam,,: quatitum ad: terrenuin
episcopus pro Christi fide martyriiim subjit, relatus perlinet locum. > Atque haecRabani pei*egrinatipre-
poslrijodumiri sattclorum canonetti ad diem mepsis ferenda videJur injuyeniles ejus arinps, cum hecdtim
Jtiiii 18. Porfo eosdeni Jrafos stfos iri Jostie; post essetFuldae magister,foftas se nec,iribna^chus:,fttedutti
aliqubtvaimos a c8ede;Friderici obtulit Rabanris Lo- abbas Fuldensis auf arcbiepiscoptis.MogunJirius..

AD f R1D10RICHUM
EK&GiJPfeM TRAJECTENSEM.

Domino bea .issimo veraeqtie charitatis officioplu.-,jB^inemoralus martyr vper famtjluftj. suum - dignanter
rimuni venerando,. Friduricho episcopo,. Rabajius impetidit quodabillo quaerebasvsolafium.Porro^quia
vilissimUs servorum Deifamulus in Christo salutem, ie.ctionisvdjvinaea nobis petistisolamen, difeximus
Studium tutim ac-diligentiain jn sacrarum Scri- tibi codicem, quera ex sanctorum Patruni dictis in
pturafum meditatione. plures -quisancjilatem tuam histofiam Jesti- Nave,-sensu allegprico prolatis eolle-
noveruni,.laudant, et merito, quia assiduus es in geram-. In quo operp, in^aHquantis locis, pro parvi-
lectione et frequens in doctrina, prout ratioordinis tate-sensus.nostfi, iibi necesse fuit, divina:eohce-
tui.vpostulat;:quemiiicem mundi cumiapostoUs Saj- dente^ratia, aiiqua iiiserueram; pelensut fralrum
-vajbr nuncupat, ;.acde vero lumine iUustratam-lu.- qtii tecum sunt utjiitatibus jllum accommodes, ut
cernam super candelabrum posuit, utiuceas omriibus discaut ex.typo Jesuliistorici.vmysterium veri Jesu,
qui in domo Dei sirat. Unde plurimifralrum vene- Doraini yidelicelSalvatoiis, qui sanguine SUQaos
fationem tuam cplunt, atque cplendo diligunt: no- G ( redemit, ae de inflrmilate.qua peccalis nostris exi-
bisque inde valde amabilis es quod aon tantutir.,; genlibiis gravabaimir•-, salvavit. Ante annosergo
praesentes, sed etiam'.absentes fraterno provocas aliqupt,, iractatum in Evangelio Mattha^i; qu.em rp-
ampre, ac salubri incitasexhortatione, ut legis Dei gante -bbjiae-niemtiriaeHaistulfo archiepiscopo eon-
commune tectim exerceariius negotium. Nec absur- feceram, tibi.ad rescribeudum aCc.ommod.avi.- Sed
durii est quod;facis, Jlcet nOs.ad hoc officium im- qtiia illum"necdtini recipere potui., /vrenjtitieralioiiis
pares alque indigni simus, cum ibi quaeris sacrae vice praesens opus transmisi, utisaltenjiioC beneficio
legis, corifirmatjonem, unde accepisli Ghristiatiae admonitiis:,: remittasfenus' quod; acceperas. Lege
reHgipnis pxordium. Sanctissimus ergo antistes et .diligenter Jesum Nave, qui nort^oliun.nomiiie,vverum
bealissimus Christi raarlyr Bonifacius.gentem .Ere- eliam gestis Jesum Chiisjum typice praeflguravit.
sonum., cui tua dilectib;praeest,,. non ;solum yerbo, . Trarisiit Jordaneinj-Iibstium regna subvertit,-diyisit
sedeliam sariguinis sui effusione ad fidem Christi .ierram yictpri;.poptdo; et per singulas urbes,.yicur
couvej-tit. Unde rationabiliter agis quod ab illo mi- , los, montes atque confinia, Ecclesiaeccelestisque-Je-
nisterii tui palrocinium quaeris a quo ordinis tul ac rusalem spiritalia regna descripsit, Sicquecognpscis
sedis primam accepisti funclioiiem. Jdeo quoque ipsius Hbri textum evangelica} lectioni concofdarc,
1001 COMMENT.IN LIBRUMJOSUE. — LIB. I. 1002
quaeDomini Salvatoris ostendit adventum , prsedi- A \ sanctis conversationibus et pietatibus, exspeclantes
cationem, passionem, triumphum alque victoriam, et properantes in adventum diei Domini, per quam
qua mortem vincendo, coelestium,terrestrium atque coeli ardentes solventur, et elementa ignis ardore
infernorum acqmsivit sibi dominationem: qui ascen- tabescent. Novos vero coelos, et novam terram,
dens in coelum, sedensque ad dexteram Patris, et promissa ipsius exspeclamus, in quibus justitia
Judex est venturus vivorum atque mortuorum, et habitat. Propter quod, charissimi, haecexspectan-
secundum Judse apostoli atlestationem non solum tes, satagite immaculati et inviolati ei inveniri in
homines, sed et angelos judicaturus est; qui in pace, et Domininostri longanimitatem salutem ar-
Epistola sua ita scripsit, dicens : c Commonereau- bitremini (II Petr. m, 8). > Hujus ergo sacratissimi
tem vos volo, scientes semel omnia, quoniam Jesus adventus diem, sancte Pater, ante oculos semper
populum de terra ^Egypti salvans, secundo eos qui habe, tuosque laetum in occursum superni Judicis
non crediderunt perdidit; angelos vero qui non ser- prsepara cum lampadibus nonorum operum lucen-
vavermit suum principatum, sed dereliquerunt suum tibus, quatenus ejus gratiam inveniens, cum his
domicilium, in judicium diei magni vinculis seternis qui a dextris ejus stabunt audire merearis: « Ve-
sub caligine reservavit (Jud. 5). > De cujus diei nite, benedicti Patris mei, percipite regnum quod
certitudine primus apostolorum Petrus nos in sua B vobis paratum est ab origine mundi (Malth. xxv,
Epistola instruit, dicens: « Unum vero hoc non 34);» quod nos promissum leetum audire, donum-
lateat vos, charissimi, quia unus dies apud Deum que illud simul percipere ipse concedat qui nos a
sicut mille anni, et mille anni sicut dies unus. potestale tenebrarum eruere et in regnum suum
Non tardat Dominus promissis, sed palienter agit convocare dignatus est Jesus Christus Dominus
propter vos, nolens aliquem perire, sed omnes ad noster. Bene valere te cupimus, sancte Pater,
poenitenliam reverti. Adveniet aulem dies Domini nostrique memorem in sacris orationibus fleri.
ut fur, in quo coeli magno impetu transient, ele- Divinitas Domini nostri Jesu "Christi vitam tuam
menta vero calore solventur. Cum bsec igitur dis- conservet in aevum.
solvenda sint omnia, quales oportet vos esse in

INCIPIUNT

COMMENTARIA IN JESU NAVE.

LIBER PRIMUS.
CAPUT PRIMUM. C cognominatur. « Venit, inquit, Amalec, et expugna-
Sertno Dotnini ad Josue de ducatus sui ministerio. bat Israel : et dixit Moyses ad Jesum in Raphidim
(CAP.I.) « Et factum est post mortem Moysiservi (Exod. xvn). • Hsec est prima appellatio nominis
« Domini, ut ioqueretur Dominus ad Josue filium Jesu. « Elige, inquit, tibi viros potentes ex omnibus
t Nun, ministrum Moysi, et diceret, » elc. Donavit flliis Israel, et egredere, et conflige cum Amalec
Deus nomen quod est super omne nomen Domino craslino » (Ibid. v. 9). Moyses confltetur non
et Salvatori. nostro Jesu Chrislo. Est aulem nomen posse se exercitum ducere, confitetur se non posse
quod est super omne nomen, Jesus. Et quia est istud obtinere, quamvis eum de terra JEgypti eduxerit;
nomen super omne nomen Jesus, idcirco « in no- et ideo, inquit, vocavit Jesum, et dixit, « elige tibi
mine Jesu omne genu flectitur, ccelestium, terre- viros fortes, inquit, et egredere. > Vides cui ces-
strium et infernorum. > Et quia est hoc noraien serit bellum agere adversus Amalec. In hoc primo
super omne nomen, idcirco in multis generationibus - nomen discimus Jesu, ubi eum videmus dueem
a nullo cognominatumest. Scripsit Moyses librum D I exercitus. Non cui Moyses injunxerit principatum,
Genesis, in quo legimus Abraham et eos qui ex eo . sed cui successerit in primalum. Non potest Moyses
generati sunt, in quibus sunt isti quamplurimi, sed eligere viros potentes. « Tu, inquit, elige tibi viros
nnllus ex ipsis Jesus meruit nominari. Neque Abel potentes ex omnibus filiis Israel. » Hic ergo ubi
dictus est Jesus, neque ille qui coepit invocare primum disco nomen Jesu, ibi conlinuo etiam my-
nomenDomini Dei, neque ille qui placuit Deo et sterii video sacramentum : ducit enim exercitum
translatus est, cujus unquam non est invenla mors: Jesus. « Et factum est cum extolleret Moyses manus
neque ille qui in generatione sua solus justus suas, invaiescebat Israel; cum autem dejiceret
inventus est apud Deum Noe. Sed nec ipse quidem manus suas, invalescebat Amalec (Exod. xvm). »
qui repromissiones acceperat testamenti Abraham, Tunc ergo invalescit Jesus magis, et tunc vincit,
nec ille qui de eo natus est Isaae; sed nec supplan- quaudo Moyseserigit manus suas. Victus est aulem
tator Jacob, nee quisquam ex flliis ejus. Moyses populus ille ab Amalec, quando non erigebat manus
fidelis erat in omni domo sua, necdum tamen vo- suas Moyses, sed erant demissse deorsum. Illi sunt
catus Jesus. Sed Jesum nomen primum invenio in enim quibus dicilur: « Si crederetis Moysi, crede-
Exodo; et volointueri quando winium nomen Jesu retis utique et mihi, et ecce me vultis occidere,
PATROL.CVIU. 32
AlOOS B. RABANI-MAURIARCHIEP. MOGUNT. OPERUMPARS I. 1004
'r"qui legem non facitis pbani y). > Hie est Jesus A j Dei, defuncla-enim esl lex, el legalia prsecepta jam
cui per Moysen dicitur: tProphetam vobis suscita- cessant. Si ergo consideres Jerusalem subversam,
bit Dominus Deus vesteV*.tanquam me, ipsum au- altare destructum, nusquam sacrificia, nusquara
dietis. Omnis anima quoe non audierit prophetani nec hostias nec libamina, nusquam sacerdotes, nus-
iilum j exterminabilur de plene, etc. Et ecce me quam pontiiices, nusquam mmisteria Levitarum.
vultis occidere, qui legem non facitis (Deut. XVIII).i Cum hsee omnia vides cessare, dicito quia Moyses
In isto loco dimissa est lex, dimissas sunt manus famulus Dei defunctus est. Si videris ueminem ter
Moysi, invaluit incredulilas Judseorum, vincit Ama- in anno venire ad conspectiim Domini, nec offerre
lec, hoc est diabolus, qui vicit Judseos, quando munera in templo, nec jugulare hoslias, pascha
Chrislum crucifixerunt, et non crediderunt cum nec azyma edere, nec offerre primilias, nec primo-
signa viderunt, quia dictum erat de illis in lege. genita cpnservare : cum hsec omnia non vides cele-
« Videbitis vitam veslram pendenlem in ligno, et brari, dicito quia Moyses famulus Domini defunelus
non credetis ei (Deut. xxvm). » Cessante nauique est. Cum vero videris introire genles ad fidem,
apud illos lege et operibus legis, qui dum suam ecclesias instrui, altaria non cruore pecudum re-
justitiam quserunt slaluere, justilise Dei non sunt spergi, sed pretioso sanguine Christi conservari;
subjectj; demissse sunt manus Moysi, invaluit in-]B cum videris sacerdotes et levitas non sanguinem
credulitas, vincilurpopulus. SedetNadab, etAbiud, taurorum et hircorum, sed verbum Dei per sancti
et Eleazar el Ithamar relinquunlur in castris, ut Spiritus gratiam ministrantes, tunc djcito quia Je-
judicent populum. Derelinquitur eliam et Jethro, ut sus post Moysen suscepit et oblinuit principatum:
judieet et ipse populum cum eis. Jesus vero non. sed hon ille Jesus filius Nave, Jesus Filius Dei. Cum
derelihquitur, sed sequitur Moysenin montem. Ubi videris quia pascha nostrum immolatus est Christus,
adjeclio est verbi niirabijis: « Non veni legem sol- et azyma edimus sinceritatis et verilatis; cum vide-
vere, sed adimplere (Matlh. v). » Jesus secutus ris fructus juslitise terrse bonse in Eeclesia trigesi-
Moysen, cum legem adimplevit in eo quod dicitur mos, sexagesimos, et centesimos, juslas conjuges, vi-
quia assistebat Moysi. Quomodo assistebal? Non ut duas, virgines et martyres; cum videris multiplicari
secundus, non ut inferior, sed ut adjutor -et prote- semen Israel in his qui non in sanguinibus, neque
gens. Sed et illud quale est, quod cum primurn no- ex voluntate viri, neque ex volunlate carnis, sed ex
minatus est Jesus, nonest indicatum nomen patris Deo nali sunt; et cum videris filiosDei qui dispersi
ejus, neque in secund.o,^ieque in tertio; cum vero -erant, congregari in ununi cum sua volunlate, ba-
pater ejus nominalur Nave, tunc ipse non Jesus, sed pjjzarj populum Dei, non otium gerentem a conver-
Auses diclus est ? (Num. xm.) Inter eos enim qul' ^1 saliOne communi, sed olium gerenlem ab opera-
exploratores missi sunt, nomen ejus Auses scribitur. tidrie peccali: cum hsec omnia vides, dicito quia
Sed fortassis mihi videtur pro exploratoris officio Moyses famulus Dei defunctus est, et Jesus Filius
non Jesus, sed Auses dictus est, et Nave:filius nomi- Dei oblinet principalum. Sed videamus quid Domi-
natur. Cum vero redit opere expleto, et perlerriiis nus dixerit ad Jesum: t Moyses servus meus mor-
omnibus, solus sublevat lapsos desperationemque « luus est. Surge, et transi Jordanem istum, lu et
populi solus erigit, tunc a Moyse Jesus nominatur, « omnis populus tecum , in terram quam ego dabo
nec Nave filius dicitur, sed ille ad quem dicit « filiis Israel. Omnem locum quem calcaverit vesti-
Moyses:« Educ exercitum et conflige cum Amalec.» « gium pedis vestri, vobis tradam, sicut locutus
IUudenim inluens, magnitudinem ejus peryideamus. « sum Moysi, a deserto et Libano usque ad flumen
Quod cum transflgurationem vultus Moysi omnis « magnum Euphratem. » Requiris fortasse quomodo
filiorum Israel hebetaret aspectus, nee aliquis posset minister Moysi fuerit etiam Dominus noster Jesus
intueri faciem vultus ejus, Jesus non solum faciem Christus Filius Dei. Quia cum venisset « plenuudo
contuetur, verum etiam in inlerioribus tabernaculi temporum, misit Deus Filium suum, factum ex
1
mysteriorum conscius perseverat. Quo igilur nutu.._ muliere, factum sub lege (Gal. rv). > Per hoe quod
hscc cuncta perspiciunt? Nempe eo quod liber hic faclus est sub lege, minister Moysi factus est. Dixit
non tam gesta fllii Nave indicet quam Domini Jesu auleni Deus ut transeant in lerram, non quam dedit
nobis sacramenla depingat. Ipse enim qui post mor- Moyses, sed quam, inquit, ego do vobis. Vides ergo
lem Moysis suscepit imperium, ipse est qui ducet quia, Moyse mortuo, Deus dat terram repromissiouis
exercitum et confliget adversus Amalec. Et quod populo Israel per Jesum, Quam terram? Illam sine
ibi adumbrabatur in monle manibus extensis, affigit dubio de qua dicit Dominus. « Beati mansueli, quia
cruci suae, triumphans principatus et polestates iu ipsi hsereditate possidebunt terram (Matih. v). »
semetipso. Defunctus est Moyses, cessavit enim lexr Omnem, inquit, Iocum quemcunque ascenderitis ve-
quoniam « lex et propbelai usque ad Joannem stigiis pedum veslrorum, vobis dabo eum. Qusesunt
(Mattlt. xi, 13). > Vis autem de Scripluris profe- loca quse ascendinius vestigiis pedum nostrorum, nisi
ram documenta quod lex Moyses appellatur ? Audi legis lillerani huuii positam et deorsum jacentem?
quid dicit in Evangelio: « Habent Moysen et pro- Nusquain ergo ascendit qui legis litteram sequitur.
phetas , audiant illos (Luc. xvi). » Moj'sen utique Si a littera vero ppteris ascendere ad spiritum, et
iegem nominans. Defunctus est ergo Moysesfamulus ab historia ad intellectum conscendere celsiorem,
 — '
100S COMMENT. I N LlBRUM JOSUE. LIB, I. 10C6
tuuc vere ascendisti loCum editufti et excelsum, Aprsepafaret
1 tfansire Jofdanera, arcaDomini prjece-
quem a Deo in hsereditate percipies. Si ergo in his dente. Hinc ergo intelligitur humanam fuisse dispo-
quse in Scripturis typicis Iegis intelligas formas esse .sitionem; quam fecit populo nuntiari, uf cibaria
coelestiumj et mente ac sensu quse sursum sunt prsepararent, tanquam post tres dies mempfatum
quaeras; ubi Ghrislus est iu dextera Dei sedens.; fluvium transituri. Poluit enim hoc sicut homo
tane et illum locum in hsereditate pereipies; dicente sperare fieri posse, si exploratores celeriter rever-
Domino Salvalore, quia « ubi ego sum, ibi erit et tissent : quibus tardantibus intelligitur (quamvis
minister meus (Joan xn). » Si ergo usque ad Scriptura tacueril) ex divina disposilipne caetera
Christum sedentem in dextera Dei perveneris, fide, impleta, ut jam Inciperet apud populum glorificari
purilate, vilaj virlutej et illis vestigiis pedum tuo- .Jesus, et ostendi quod cum illo Dominus esset sicut
rum quse lavit Jesus illum locrini incesseris j dabit fuerat cum Moyse. Nam et hoc illi dicitur fluvium
eum tibi Deus : tu non solum efficeris hseres Dei, transituro, sicut scriptuni est; et dixit Dominus
sed et cohseresCbristi. « Sicut fui eum Moyse,ero ad Jesum : « In die islo ineipiam exaltare te eorarn
t •tecum : non dimittam, nec derelinquam te : cori~ i omnibus filiis Israelj ut sciant quppiam sicut
« fortare et esto robuslus : tu enim sorte divides t eram cum Moyse,ero et tecum. » Nee incredibile
t populo huic terram, pro qua juravi palribus tuis, B * debet videri, eliam illps cum quibus Deus loqueba-
« ut traderem eam illis. Conforlare igitur et esto tur, aliquid ex humana dispositione agere yoluisse,
« fobustus valde, ut custodias et facias omnem le- in qua sibi Deum tamen viderent esge rectorem,
« gem, quam prsecepit tibi Mdyses servus meus; Ne eorumque ex.illius a quo regebanlur providentia
« declines ab ea ad dexteram vel ad sinistram, ut consilia fuisse mutala. Nam et Moyses ipse, utique
« intelligas cuncta quse agis, » etc*.(Ex Augustino.) tanquam homtf, putaverat esse faciendum, ut cau-
Dominus dicit ad Jesum Nave : Et sicut eram cum sas populi sic audiret quemadmodum et sibi et illis
Muyse,ita ero et tecunu Non solum autem hoc lesti- onus intolerabile subeuhdo prodesse noh posset,
tnonio, sed etiam in Deuleronomio (Cap, xxxiv) ejusque dispositio divinitus et hoc ipsum socero
hiultis documentis probatur Moyses ila defunctus, ejus suggerenle et monenle, atque hanc adinonitio-
ut Dei famulus et Deo placens. Quamvis iii eo illa nem Deo approbanle mulata esti (IBID;)I Rubenitis
viudicla completa sit, ne terram repromissionis in- i quoque el Gaditis, et dimidise tribui Manasse ait:
traret. Ex qua datur inlelligi Dominumetiam bonisi « Memeutote sermonis quem prsecepit vdbis Mtiyses
servis suis in aliquo succensentem; et temporaliter « famulus Domirii, dieens : Dorainus Deus tester
vindicare, et tamen in eorum habefe humero.quse: « dedit vobis requiem et omriefnterram; Uxores
sunt in domo ejus vasa in honorem, utilia Domino,'y t vestfse ae filii et jiiinerita manebunl in terra
quibus daturus est promissa sanctorum. ' t qtiam tradidit vobis Moyses traris Jordanem; Vos
CAPUT IL « autem trahsile arnlati anle fratres vestrOSjOhiBes
Pmcepium Josue ad filios Israel de praiparandis( « fortes manu, et pugnate pfo eis, doriec det re-
cibariis in ilinere, et responsiopopuli ad eum. < quiem Dominus fratribus vestris; sicut et vobis
(IBID.)« Prsecepilque Josue principibus populi, di- « dedit : et possideant ipsi quoque terfani quam
« cens: Trausite per medium castforuni, et impe- « Dominus Deus vesler daturus est eis : et sic' fe-
« rate populo, ac dicite : Praeparate vobis cibaria,, '« vertimini in tefram possessionis ve'stiav et habi-
t quoniam post diem terlium transibitis Jordanem,, t tabilis in ea quam dedit vtibis Moyses fahiulus
. « et iiitrabitis ad possidendam terram quam Domi-- •« Domini trans Jordanem, contra solis oivtufri,» et
« nus Deus vester daturus est vobis. » (Ex Augu- reiiqua. (Ex Adamanlio.) Considefemus efgo qriam
stino.) Quseslioest quomodoposleaquam locutus estt formam teneaht istse diise semis tribus quse per
Doniinus ad Jesum Nave j exhortans et confirmans3 Moysen ierrarii hsereditatis accipiunt; et qiiafli for-
eum, seque promitlens cum illo futurum^ mahdave- inam teneant reliquse novem semis tribiis qrise per
rit idem Jesus populo per scribas ut prseparareatt Jesum repromissionem terrse sanctse suscipiurit,
cibaria, quod post tres dies Jordahem fuerant traris-- • Et primo omuium puto quod impossibile fuefit fo'f<
ituri, cum inveniantur post multo plures dies trans- tuilu accidisse ut hi qui per Moyseri accipiurit^por-
isse Jordanem. Cum enim, hsec populo mandassel,, tioncm, primogenili essent. Ruben
riamque:primo-
misit exploratores in Jericho, quoniani Jordane3 genitus est ex Lia, Gad primogenitus est ex
Zelfa,
trajecto, ipsa proxima civitas occurrebat. Illi auteml et Manasses primogenitus est ex Asceriez filia ^Egy-
divertebant ad Raab miilierem fornicariam, et abi ptia Pelefrse sacerddtis HelidpPleos, quani aecepit
illa occultali, atque a rege qusesiti et minime in- Joseph. Nunquani ergd mihi pigfsuadSout fortiiitu
Venti, eaderii dimittente illos per fehestram el mo- acciderit primogenitOBesse bhines qriiljuspef Moy-
nente ut triduo lalerent iri riiontanis, qualuof diess seri discerhebatur hsfefeditas;sed riiagis lisec SfM-
videntur esse consumpti. Lide posteaquam riuntia- tror quod jam iri his tunc adumbrabatur foriiia po-
verunt quse circa illos gesta fueriut, promovit Jesuss puiorum : uhius quidem, qui primogehituS per ri'a-
cuni universo populo de loco ubi erat diluculo. i. ' turae ordiriem videretur; alterius, qui pgf fldei gra-
Qui cum venisset ad Jordanem, divertit et mansit.;. ' tiam benedictidneriih&oreditatisacGipefet.Nec prius
Tunc rursus populus admonetur ut per triduum see illis qui per Moysen accipiunt hsereditatem, id est,
 1007 B. RABANIMAURIARCHIEP. MOGUNT.OPERUMPARS I. 1008
qui per legem placuerunt Deo, requies non datur, A j tum crederent, sed etiam prsedicarent, non tanien
nisi adjuvent in prseliis iratres suos. Mulieres tan- etiam videre et adipisci ea quse crediderant potue-
tum et infantes accipiunt quietem per Moysen, cse- runt, sicut et Dominus discipulis suis dixit de his :
teri autem non requiescunt, sed exeunl ad auxilium « Quia multi justi et prophetaecupierunt~viderequse
fratrum suorum. Vide laboranti mihi hodit in agone vos videtis, et non viderunt; et audire quse vos au-
vitae hujus, et habenti cerlamen adversus inimicos, ditis, et non audierunt (Luc. x). » Non enim erat
id est, contrarias potestates, quomodo in auxilium fldes eorum inlegra, pro eo quod nondum in Christo
veniunt illi qui ante adventum Jesu Christi Domini fuerat dispensatio carnis impleta. Et quod nunc nos
mei in lege justificati sunt. Vide quomodo Isaias jam factum credimus et impletum, iUi tantummodo
prsestet auxilium, ac me sermonibus suse lectionis futurum credebant. Propterea ergo tribus illseneque
illuminet. Vide accinctum et expeditum juvantem Je- duse sunt, neque extra fldem sunt Trinilatis; neque
remiam ad auxilium nostrum, et voluminis sui jaculis tres integrse et perfeclse, ne beatse Trinitatis in illis
hostes acerrimos, idest, tenebras cordis mei, effu- jam sacramentum videretur impletum, sed contin-
gantem. Accingitur et Daniel ad auxilium cum nos de gerent quidem tertium numerum. Et sicut dixit Do-
Christi. prsesentia et regno, et Antichristi futura minus, cupierant videre qusevidimus, et audire quse
fraude instruit et admonet. Adest et Ezechiel sacra- V 3 audivimus; sed minime potuerunt, quia nondum
menta nobis coelestia in quadriformibus rotarum Filius hominis fuerat exaltatus, nec temporum jam
circulis signans, et rotam in rota concludens. Ducit venerat plenitudo. Hic me etiam aliquid amplius
et Osee bis senas prophetici agminis turmas : et permovet. Ego puto quod fortasse nec in adventu
procedunt omnes succincti lumbos in veritate quam Jesu et incarnatione ejus id quod perfectum est et
prsedicant in auxilium fratrum suorum, ut eorum integrum diximus..Sed nec si ad crucem ducaliw,
voluminibus instructi, diabolicas non ignoremiis et consummetur in omnibus, nec si a mortuis resur-
astutias. Isti ergo qui viri fortes sunt,armati et prse- rexerit, cuncta nobis per semetipsum quse perfecta
cincti lumbos in veritate, exeunt in auxilium np- sunt. nandit. Aliud adhuc opus habemus, quod nobis
strum : numerus adimpletur, et pugnant nobiscum. aperiat et revelet universa. Audi ipsum Dominum
Infantes aulem et mulieres non exeunt ad prselium dicenlem : « Multa adhuc habeo qnse vobis loqjar,
nostrum. Nec mirum, non enim dicitur vir esse qui dixit, sed non polestis illa modo audire. Veniet au-
non loquitur. Quid nieergo juvare potuit qui nihil tem Spiritus veritatis qui a Palre procedit, et
locutus est; cujusnihil invenio quod legam, cujus de meo aecipiet, et ille vobis indicabit omnia
me responsum non instruit ? Muflerem vero dixit - (Joan. xvi). > Vides quia non solum apud Moysen
apostolus infirmum vas esse (I Petr. m). Inde et C < iste tertius numerus non demonstratur impletus, sed
consequenter infirmum vas ad confliclum non ve- adhuc et Jesus dicit discipulis suis : « Nondum po-
niat, ne confringatur et pereat. Sic namque et de testis audire, nisi ille Paracletus veniat, Spiritus ve-
Jesu Domino in Evangeliis dicitur : «Quia calamum ritatis; > quia per ipsum et in ipso adimpletur per-
quassatum non confringet (Matlh. xn). » Quia ergo fectio Trinitatis. Nam quod novem et semis tribus
mulieres a viris suis domi doceri jubentur, et magis sunt quse sub Jesu duce aguotur, et non inlegrse de-
in discipulorum quam in docentium persona ponun- cem, qui numerus in omnibus consummatns dicitur
tur, in auxilium meum non conveniat qui me docere et perfectus; eadem sine dubio ratio invenitur, ut
non potest. Ergo quid dicunt ad Jesum isti qui ve- Uoc quod a Domino nostro Jesu reservari dicitur,
niunt ex ista terra quam distribuit Moyses? t Sicut Spiritui sanclo semiplenum videatur ac medium.
audivimus, » aiunt, « Moysen, ita audiemus et te. > Quamvis enim per Dominumet Salvatorem poeni-
Nihil tam verum quamquod omnis qui audit Moysen, tentia prsedicetur, et conversio a malis ad bona, et
audiat et Jesum Dominumnostrum; de Jesu enim ille delur omnibus credentibus renrissio peccalorum, et
scripsit. Unde et Dominus in Evangelioarguens eos omnia quaead perfectionem de eodem videntur ten-
qui ex eo quod sibi non credunt, nee Moysicredant, dere compleantur : tamen perfectio el summa cun-
dicit : « Si Moysi crederetis, crederetis utique et ' ctorum bonorum in hoc consistit, sipost hsecomnia
mihi : de me enim ille scripsit (Joan. v). » Mihi sancti Spiritus quis gratiam mereatur accipere.
lamen nec hoc otiosum videtur quod non tres inle- Alioquin nihil in eo perfectum putabitur, cui Spiri-
grse tribus sint istse quseper Moysen dispensantur, tus sanctus deest, per quem myslerium beatae frini-
nec illseintegrse novem quseper Jesum hsereditatem tatis impletur. Vis ut adhuc tibi evidentius probem,
potiunlur; sed duse et semis hic, et ibi novein et apudpriorempopulum, illum quem Moysesin dua-
semis : et ita una dividitur tribus in duas partes,per bus et semis tribubus adumbrabat, non fuisse omnia
quam neque hic tertius numerus adimpletur, neque integra et perfecta? Declaral etiam illa historia quse
ibi decem perfectse el integrse consummantur. In in hoc libro Jesu Nave scripla est : quia altare
quo arbitror illud indicari, quia illis prioribus qui le- quidem verum erat in illa terra quam Jesus dispen-
gem agebant contigerit quidem scientia Trinilatis, sabat; isti lamen qui erant trans Jordanem, id est,
nec tamen integre et perfeete, sed ex parte. Deerat Ruben et Gad, et dimidia tribus Manasse, fecerunt
enim illis in Trinitate, etiam de Unigeniti incarna- sibi altare, sed non verum altare, sed quod typum
tione cognoscere.Nam licel de adventu ejus non tau^ haberet et fonnam veri altaris, quod erat apud Je-
1009 COMMENT.IN LIBRUM JOSUE. — LIB. 1. 1010
sum. Nihil ergo mireris si non integram scientiam A £ ratores duos, Legem et Evangelium destinavit. Raab
Trinilalis acceperant illi qui nec verum nec inte- vero typum tenet Ecclesiae, quaede extraneis atque
grum altare coristruxerant. Ideo denique nec multi alienis gentibus congregata est; quse antea vivens in
hostes, neque plures reges contrariarum virtutum desideriis carnis, fornicabatur in ddolis. De talibus
ab illis dicuntur esse dejecti. « Seon, inquit, tantum- ait Dominus, « quod prsecedent vos in regno ccelo-
modo regem Amorrhaeorum, et Og regem Basan, et rum (Mattli. xxi). » Haec igitur testamenta Domini
Amalecitas devicerint trans Jordanem. »Jesus vero sola suscipit, et ea fideliter conservat. Inimicis om-
ubi ducitexercitum,tuncquinque regescaduntsimul, nino non tradit ipsa : potius periclitari optans, dum-
qui confugerunt in speluncas : et non solum cadunt, modo illaesa ac salva servaretur Hseccasurum mun-
sed et suspenduntur in ligrio. Nunc viginti et novem dum sicut illa civitatem firmiter credidit; haec pro
pariter jugulantur, et immensaemullitudines adversi se ac suorum omnium salutare pactum cum testa-
exercitus prosternuntur, et exterminantur omnesqui mentis Domini fecit, haec in domo sua coccum, id
sanctam terram in immunditus .possident, qui ter- est, signum sanguinis posuit: extra hanc si quis
ram fluentem lac et mel in amaritudine malilise de- fuerit inventus, ruinam sseculi atque incendium mun-
tinent. « Sicut obedivimus in cunctis Moysi, ita obe- di nulla ratione vitabit. (Ex Adamantio.) Mittunlur
« diemus et tibi;' tanium sit Dominus Deus tecum, B 1 exploratores ab Jesu in Jericho, et suscipiuntur a
« sicut fuit cum Moyse. Qui conlradixerit ori tuo, et\\ meretrice Raab. Exploratores isti qui mittuntur ante
« non obedierif cunctis sermonibus quos prseceperit laciem Jesu possunt et angeli Dei putari, sicut scri-
« ei, moriatur, > etc. Condemnant ergo Rubenitae ptum.est: « Ecce mitto angelum meum ante faciem
atque Gadditae, nec non et dimidia tribus Manasse, tuam, qui prseparat vias tuas ante te (Mallli. xi) : »
populum Judseorum pro inobedientia, dicentes :«Si- quod per alios quidem invisibiliter, in Joanne vero
cut obedivimus in cunclis Moysi, ita obediemus et visibiliter comprobatur, de quo et hoc scriptum est.
tibi, » cum simiUa legislatoris prsecepto sponsione Denique de Joannis baptismo dicitur a Domino, quia
sua proferunt testimonia. Ait enim Moyses: «Prophe- « et Scribse et Pharissei non crediderunt ei, meretri-
tam vobis suseitabit Dominus de fratribus vestris. ces autem el publicani credentes baptizati sunt
Tanquam meipsum audietis; quicunque autem non (Matth. xxi). >Sicergo etiam in hoc completur quod
audierij prophetam illum, exterminabitur anima ejus meretrix Jesu exploralores susceperit, per quos de
de populis suis (Deut. xvni). » Sed veniente Domino interitu lolius inimicsegentis refertur erepta. Sed vi-
Salvatore, atque Evangeliumpraedicante, non devoti deamus tandem quaesil ista merelrix. Raab dicitur.
atque obedientes, sed ingrati atque contrarii semper Raab vero inlerprelatur latitudo. Quae est ergo lati-
iUi existebant, maledicenles caeco nato per eum C < tudo hsec, nisi Ecclesia Chrisli, quse ex peccatoribus
iUuminato, atque dicenles : « Tu discipulus ejus sis; velut ex meretrice collecta est. Et dicit:« Augustus
nos aulem discipuli Moysi sumus (Joan. ix). » Et mihi est locus, fac mihi locum ubi habitem. Hos au-
Pilato dicente : « Regem. vestrum cruciflgam ? » tem mihi qnis enutrivit? > (Jsa. XLIX.)Et iterum ad
responderunt: « Non habemus regem nisi Caesarem quam dicitur : « Dilata palos tuos et extende tento-
(Joan. xix). > Et ideo eis venerunt quse parentes ria tua (ha. LIV).> lsta ergo est latitudoquae susce-
sui eis imprecabantur, ut morte morerentur : cum pit exploratores Jesu. Scio me aliquando in quadam
non solum in anima aeternam damnationem, sed ecclesia dispulantem de duabus nieretricibus de qui-
etiam corporis sui detrimenta sentiebant, usque- bus scriptum est in lertiolibro Regum (III Reg. m),
quaque, fame necati, pestilentia percussi, gladio quae ad judicium venerant Salomonis : quarum uria
occisi, ac captivitate crudelissima per tolum orbem vivum babebat infantem, discussisse diligenlius et
dispersi. dixisse quia illa meretrix haecesset cui Salomon (non
CAPUT D3. ille, sed hic qui pacem venit facere eorum qui in
coeUssunt, et quae in terris) reddi vivum jussit infan-
De exploratoribus missis ex Sethim ad urbem Jeri-
cho, el per mulierem meretricem salvaiis. i" tem, illa vero alia quaemortuam habebat infantem,
vel illius esset prioris populi Synagogse, vel eorum
«Misit ergo Josue filius Nun de Sethim duos viros qui in haeresimdeclinaverunt. Et aUa meretrix quani
« exploratores abscondite, et dixit eis : Ite et consi- Osee propheta jubetur accipere (Ose. i), in flgura
« derate terram urbemque Jericho; et pergentes in- sine dubio hujus quse ex gentibus consecrata est.
« gressi sunt domum mulieris meretricis nomine Talis ergo et haecmulier meretrix esse dicitur, quae
« Raab, et quieverunt apud illam, > et reliqua. Iste exploratores Jesu suscipit : sed hsec susceptos in su-
Jesus millil duos exploratores ad Jericho urbem, qui perioribus collocat, atque.in edilis et excelsis fldei
suscipiuntur a meretrice Raab. Jesus ille dux populi constituit sacramenlis. Nemo enim qui ab Jesu mit-
a semetipso DominumChristum et vocabulo oslendit vtitur, invenitur deorsum et humi jacens, sed in su-
et facto. Jericho autem civitas mundus est, ad quem perioribus permanens et excelsis. Sed ista meretrix
Dominus Jesus Christus adperscrutandos mores ho- quaeeos suscipit, ex meretrice efficiturjain pfopheta;
minum duo Teslamenta direxit. Nam in eo ut cre;. dicit enim : < Scio quod Dominus Deus vester tra-
dentium fidem aut rebeUium pervicaciam plenius « didit vobis terram hanc. > Vides quomodo illa ali-
comprobaret, ante adventum judicii sui quasi explo- quando erat merelrix, et impia et jmmunda: nunc
1011 B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS I. im
Spirilu sancto repiefa est; et de praeteritis quidem A i yero, si pertransire voluerit, siibmergilur, nec fiet
eonfltetur, de pr&sentibus vero tjredidit, prophetat; . ei murys dextra Isevaque.Et ne forte offendans quod
auleni et praenjmliat dp futuris. Sic ergo Raab, quoei hsec quaein prioribus gesta sunt, in te vero qui nunc
Jatitudo interprptatur, dilatatur et prqficit, usque iuL aiiditor hprum es, njhil taie geratur, omnia cpniT
oninem terram exeat sonus ejus. Sedet JaphelsimUii plentur in te secuiiduni mystieam ratipnem. Etenim
niodo dilatatio interpretatur. Sed videamus quidl tu, qui, nuper idolplatriae tenebris derehctis, cupis
egit cum exploratpribiis ista sapiens merptrix. Con7: ad audientiam divinse legis accedere, nunc primum
silium eis dat myslicum et coeleste, nifail habens ter- jEgyptum derelinquis, cum catechumenorum aggre-
renum. « Per nipntana, » inqujt, « abitp. » Nolitei gafus es numero, ef prseceptis ecclesiasticis parere
per valles incedere, humilia et dejeota refugite : quae: coepisli. Uiide tibi, secundum morem Israelitarum,
excelsa sunt et sublimja prsedicate. Ipsa autem acce- ante ingressum Jordanis triduo morandum est, ut
pit sigrrum cocpineum, quod sanguinis. forniani ge-: discas sanctse Trinitatis fldem, quaJiter-in nomme
rebat Sciebat enim quia in nuliis esset salus, nisi in Patris, et Filii, et Spirifus sancti baplizatus, remis-
sanguine Christi. Dalur-etiam hoc rnandatum buic sionem percipias omnium peccatorum : et quomodo
quoequondam fuprat merptrjx : Omnes, inquiunt, lihi deihceps vivendum est, ut in novitate vitee am-
qui in domo tua fuerint inventi, salvabuntur; qui B * bulans, coelestis regni merearis introitum.
autem exierit de domp fua„ impunes sumus nos ab (IBID.)« Quibus evolutis transierunt prsecones per
hpcjuramento luo. Si quis ergo salvari vulf, yeniat « mediuni castrprum, et clamare coeperunt: Quando
in hancdonium hujus, quse qupndam nierelrix fuit. « videriiis arcam foederisDomini Dei vestri, et sa-
Eliam si de illo populo yult aliquis salvari, ad hanc t cerdotes stirpis Leviticae portantes eam, vos quo^
yeniaf donigm, in qua Chrisli sanguis in signo re- « que consurgite, et sequimini prsecedentes. i DH
demplionis esl. Nam super illps qui dixerunt : gressus mare Ruhrum, et in.deserlis stationibus po-;
« Sanguis ejus supen nos et super filios nostros situs, ad audiendam legem Dei, et intuendum Moysi
(Matili. KSXU),» Christi sanguis in condemnatione vultum per gloriam Dei revelatum, quotidie vacas.
est : positus enim fuerat Jesus in ruinam et in re- Si vero eliam ad baptismi mysticum veneris fonteni,
surreclionem multorum; et ideo contradicentibus el consistente sacerdotali etLevitico ordine, initiatus
signo ejus effipitur sanguis ejus ad poenam, eredenti- fiieris et venerandis illis magnificisque sacrajnenlis
bus vero ad salutem. Nemo ergo sibi persuadeat, (nofunt illi quos nosse fas esl), tunc cum sacerdo-
nemo semetipsum decipiat. Extra hanc domum, id turii niinisteriis, Jordane digresso, terram repro-
est extra Ecclesiain, nemo salvabitur. Si quis foras missioiiis inlrabis : ih qua te post Moysen susei-
exierit, mortis suse ipse reus sit, hoc est per sangui- G^ pit Jesus, -et ipse tibi eflicitiir novi itineris dux.
nis sigmim; quia hoeeest purificalio quse per sangui- Sequitur : '. - :
nem constat. Quod autem in fenestra dependet hoc (IBID.)« Sitque inter- vos, et aroam spatiwn cubi-
signum, arbilror illud indicari quia fenestra est quse « torain duorum niilliuni, -ut procul videre possilis,
illuminat domum et per quam illumihatur aspectus «et nosse per quam viam ingrediariiini; quia prius
noster, sed tantum quantum oculis et usui nostro ( hon ambulastis per eam t et cavete ne appropin-
sufficial luminis capiamus. Quia ergo incarnatio Sal- « quetis ad arcam », etoseter-a.(ExAugustino.) Longe
vatoris non nobis verum ingerit et inlegrum deitatis jussum est aroam prsecedere, ut posset a populo •
aspectum, sed tanquam per fenestram fecit nos per videri. Tam grande quippe agmen,si post eam proxi-
inearnatiohemsuam lumen deitalis aspieere : idcir- mum pergeret, non eam videret prseire, nec nosset
co mihi videtur signum salutis per fenestram da- qua sequeretur. Ex hocfacto inlelligendum est quod
tum, quo signo salutem conseqiiahtur omnes qui iu columna illa nubis, quse solebat movendis caslris
domo ejus, quae aliquando erat meretrix, fuerint- signum dare et iter ostehdere, jam recesserat, nec
ihventi, in aqua et Spiritu saricto, in sanguine Do- apparebat eis. Hinc factum est ut etiam triduum
mihi etSalvaloris nostri Jesu Christi. _ illud ex humana dispositione praediceretur. Nune
ergo, duce Jesu, arcam Domini sequuntur, nube sub-
CAPUT IV.
tracta, lanquam velamine ablato.Vide deniquequid
De trmisitu .filiomm Isr/jel per Jordanis alvenm, et dicitur de eis: Populus, inquit; ab arca testamenti
aquis divisis ad inlroitum arca; Domini. duo millia cubita, saeerdotes vero et levitae proxi-
(OA.P;ni.) « Igitur Josue de nocteconsurgens mo- mi, et satis proximi; ita ut in humeris eorum arca*
« vit castra : egredienlesqiie' de Sethim venofunt ad Domini et legislatio divina portelur. Beati qui me-
i- Jordariem, ipse et omnes filii Israel, et morati sunt rentur proximi esse Deo. Sed inemento quod scrir
ribi per tres dies. » Omnis ergo locus suscipit ptum esl:« Qui approximaverint mihi, approximant
justum, et omnis crealura exhibet ei debilum famu- igni (Isa. txv). » Si aurum aul argenlum fueris, et ,
laturii. Peecatoribus quidem omnis creatura hostis igni approximaveris, multo per ignem splendidior et
est: terra eos impugnabat, aer ipse impugnabat, cce- rulilantior refulges. Si vero super fundamentum
lum eos impugnabat. Juslis vero, etiam quaeinacces- tantse fidei positum, conscius tibi es superadificasse
sibilia \'idenlur, plana efliciuntur et proclivia. Mare le ligna, fenum. slipulam (I Cor. m); cum tali sedi^.
Kubrum justus tanquam per aridam transit, iEgyplius. ficatione-si igni approximaveris, consumeris. Bcati
mZ COlMENT/pLIBRUM JOJIU& — UR. I. 1014
igitur qrfi proximi sunt., irt ignis eos illuminet et non Aj\ qui salvantur, quia ef panis uvtust est qm de poslp
adurat. Salvabitur lamen et Israely sedlonge positus. descendit, et (Jat huic mundpvita.mjet fides qnaest,
«alvabitur; et iter agitj noa sua virfute, sed admini- unum baplismuni, Pt unus spiritus, qup omr
culis et providentia sacerdotum.. .. i . pes potanlur in baptismp, et. \iniis Deus Pater
.., (IBID.)« Bixilque Domimis ad Jpsue xHodie inci- omniuni.
« piam te exallare cpram omni populo Israel; ut . (IBID.)«lgitur egressiis est populus dp taherita-
« sciant quod sicut fui cum Moyse, ita et tecum ,«culis. suis, ut transiret Jordanem : etsacprdptes
« sim, » et reliqua. Quanta ante gesta sunt! Mare f qui portabant artam fpjderis.- pergebant ante
Rubram transitum est pedibjis, manna de eoelodata « eum,» ete. Interea saeerdotalis prdo ef leviticus,
est, fonfesin eremo disrupti sunt, lex per Moysen qui iter ostendebat pppulp Dei qui exiit de terra
data est, signaetprodigia multaineremo gestasunt, 4Sgyp.fi,lpsi eiiim siunl qui docent pppulum exire de
et nusquam dicitur exaltalus esse Jesus. Ubi vero /Egypte; de erroribus scilicet mundi transire per
Jordanis transitur, ibi dicitur ad Jesum : In hac die eremuni vastam., id est, lenfationum genera diversa
ineipio ie exallara in cpnspectu populi. Neque enim Iranscurrere : et neque iiGceri a serpentibus, qui
ante mysleriuni baptismi exaltatur Jesus, sed exalta^ sunt morsus daanonum et malarum suggestionum
tionis ejus in conspectu populi inde sumit exordium. B ] venena vitare. Quod si forte aliquis percussus fuerit
Si enini onines qui baptizantur in Christo Jesu, in in eremo a serpente, ut oslendat ei sereum serpen-
morte ipsius baptizanlur; mors autehi Jesu in crucis temincrucesuspensum, quem qui viderit, id est,
exaltatione completur, merito unicuique fldelium qui credideritin eum cujus figuram ille serpens monr
tunc primum Jesus exaltatur, cum ad fiiysterium strabat, diabolica per hoc venepa diffiigiet • sacerr
baptismi pervenitur, quia seripiuni est« quod exaU dotalis et leviticus ordo estqui assistit arcae testa-
tavif illum Deus, et donavit illi nomen quod est su^ menti Domini, in qua lex Domini portatur, sine dubio
per omne nomen, ut in nomine Jesu omne genu ul ipsi illuminent populum de mandatis Dei, sicut
•fleetalur, coslestium, terrestrium et infernorum Propheta dicit : « Lucema pedibus meis verbum
iPMl-.i\).y - - •: tuum, Domine, et lumen seniitig meis (Psal. cxvin)«»
(IBID.)« Dixitque Josue ad filios Israel: Ecce arca hoc lumen per sacerdptes accenditur ef Levitas.
k feederis Domini oriihis terrse, anteeedet vos pef Quod si forte aliquis ex.lioc ordine aocensam lucer-
'« Jordauem : parate duodecim vlros de tribumisi nam posuerit sub modio, et non super candelabrum,
-« Israel, singulos per singulas-tribus" ot cumposue- ut lueeat omnibus qui in doniQsunt, videat quid sibi
* rint vestigia pedum suorum sacerdoles qui portant ; agendum sit, cum Doniihus lucis cceperit reddere
« arcani Dosiini universae terrse in aquis Jordanis, G ' rationem pro his qui nibiliUuminalionis a sacerdoti-
« aquae quse inferiores sunt, decurrent atque defir bus capientes, in tenebris ambiilant et peccatorum
« eient; quae-aulem desuper veniunt; in nna mole: obscuritate caecantur-.
« consistenl. »Per sacerdotes deducitur populus, et (IBID.) « Jardanis autem ripas. alvei suitempore
iter agit ad terram repromissionis. Magisterio sacer- « messis impleyerat. »~(ExAugustino.) Jordanis au-
dolum tantus actalis estpopulus, qui in illo ordine: tem plenus erat per totam crepidinem suam, sicut in
inereatur- ascribi. Si enim sit aliquis talis,-ut t diebus messis tritici. Hoc ineredibile videtur regio-
quiescarit ei fiuehta Jordanis, et ipsa«lementavere^ nibus nostris : ibi autem (sicut perhibent qui npve-
Siunlur : pars aquarum fluminum retrorsum resiliet,, runt) inilio veris est messis tritici. Tunc autem ille
el post tergum frenabitur : pars yero in mare salsumi fluvius repletur amplius quarii per hiemem.
rapido lapsu deficief. Quod tamen nec ipsum absque; (CAP.IV.) « Sacerdotes aufetn qui portabant ar-
myslerii ratione arbitror scriptum, quod pars aqua- « cam, stabantin Jprdani •medio,donecoronia com-
rum Jordanis demergatur in mare, atque in amarirr « plerentur quae Josue ut loqueretur ad populum
ludine profluat, pars vero in dulcedine perseveret. « proeceperat DQminus, et dixerat ei Moyses. Festi-
Si omnes qui baptizanlur acceptam ccelestis graliae> « navitque populus et transiit, Cumque transissent
duleedinem custodirent, et nullus in peccatorum1D « omnes, transiit et arca Domini. Sacerdotes quo-
ainaritudinem verteretur, non utique esset scriptuirii < que pergebant anle populum. (Ex Adamantio.)»
quia'pars ffuminis salsi maris gurgilibus fuissel inir De his quidem qui mare Ruhruni transierunt et
mersa. Et ideo iUa mihi videtur in his verbis bapii- •Aposiolusdixit, « quia oumes in Moyse baptizati
zatoruriv varielas designari, quam ipsi nos (quodI sunt, et in nube, et m mari (/ Cor, x), » De his
fflim dolore commemoro) ssepe videamus accidere, vero qui Jordanem transierunt, possumus etiam et
ut hi qui sanctuni baptisma consequuntur, cum iios simili modo pronuntiare, omnes in Jesu bap-
selpsos rursus ad negotia saeeulariaet illecebras Iibi- tizati sunl in Jordane; ita ut ea quae i.n Jordane
dinum tradurit, et cum avaritise salsum poculum gesta referuntur, formam teneant sacramenti quod
hibunt, in ea aquarum parte formantrif quse in mare per baplismum celebratur. Elud vero quod scrip-
profluit, atque in salsis fluctibus deperit; pars vero tuin est: « Et festinavit populusj et transiyit Jorda-
iUa quae cum stabilitate permanet, .et dulcedihem nem; et arca testamenti Domini,'» non mihi otiose
suam' servat, desiguat eos qui aeceptum Dei munus: additum videtur a Spiritu saiicto quod dixit, « quia
Jndeclinabiliter terierit; Et recte una pars est eorum festinavit populus transire. » Unde et ego arbifror
 1015 B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT.OPERUM PARS i. 4016
quia nobis quoque venientibus ad baptismum salu-- A . dentes in conspectu Domini, et semper simus in ve-
tare, et suscipientibus sacramenta verbi Dei, noni ritate succincti. Vis igitur discere quse nos pugnae
otiose nec segniter res gerenda est, sed festinandumi post baptismum, quse bella' suscjpiant, noli a me,
est et perurgendum usquequo omnia transeanius. sed ab ipso rursus disce Apostolo. Ipse te docet, tH-
Transire enim omnia, implere est omnia quse man- cens : « Non enim nobis est pugna adversus carnem
dautur. Festinemus ergo transire, hoc est, adim- et sanguinem , sed adversus principes et potestates,
plere primum quod seriptum est, « Beati pauperesi adversus mundi hujus rectores tenebrarum harum,
spiritu (Mattli. v); > ut deposila omni arrogantia, adversus' spiritalia nequitise in coelestibus (Ephes.
el Christi humilitate suscepla, pervenire ad promis- vi.) > Formse sunt et figurae quae scripta sunt. Ita
sam bealitudinem mereamur; sed cum hoc imple- enim dicit Apostolus : « Haec enim omnia in flgura
verimus, non nobis standum est, neque cessandum, contingebant illis : scripta sunt autem ad correptio-
sed transeunda sunt et caetera quoe sequuntur, nem nostram, in quos flnes saeculorum devenerunt
ut esuriamus et siliamus justitiam. Transeunaum (I Cor. x). » Si ergo propter nos scripta sunt, age,
nobis est et quod sequitur, ut in hoc mundo lugea- quid cessas ? Exeamus ad belluni, ut exougnelur a
mus : cito etiam reliqua transeunda sunt, ut man- nobis civitas prima hujus mundi, et maliliae, et pec-
sueti efliciamur, et ut paciflci maneamus, et per hoc BI cati superba moenia destruantur. Gircumspicis for-
possimus fllii Dei esse. Festinandum quoque, ut tasse quo tibi itinere progrediendum sit, qui campus
persecutionum pondus virtute patientiae transeamus. certaminis expetendus (novum tibi fortasse videbi-
Cumque haec singula quee ad virtutis gloriam spe- tur, quod dicturus sum, sed tamen verum est), prae-
ctant, non segniter, nec remisse, sed cum omni in- ter temetipsum et extrinsecus requiras? Praeliuin
stantia et celeritate conquirimus, hoc mihi videtur intra le est; quod gesturus es, inlrinsecus est. Mala
esse cum feslinatione transire Jordanem. Cum vero illa aediflcatioquaesubruenda est, hostis tuus de tuo
Iransierimus et obtinere potuerimus quae oblinere corde procedit. Non mea vox ista, sed Christi est.
debemus, rursum nobis diligentiae et caulelse cura Audivimus ipsum dicentem : « De corde enim proce-
succedit; ne forte negligentius incedentes, improviso dunt cogitationes malse, homicidia, adulteria, forni-
aliquo lapsu effundantur gressus nostri. Sicut et cationes, furta, falsa teslimonia, blasphemise, avari-
Propheta dicit: « Paulo minus effusi sunt gressus tia, nequilia, doU (Matlh. xv). » Vides quantus et
mei (Psal. LXXH).> qualis exercitus hostium tuorum adversum le de luo
CAPUT V. corde procedit? Isti nobis prima strage confodiendi
De filiis Ruben et Gad, et dimidia tribu Manasse, et sunt, isti prima acie prosternendi sunt. Horum si
duodecim lapidibusquos de Jordanis alveo transla- ^C subruerimus moenia, ipsos quoque ad internecio-
tos posuit Josue in Galgalis. nem csedere poterimus; ita ut non relinquamus qui
(IBID.) « Filii quoque Ruben et Gad, et dimidia renuntiet vel respiret. Si jam nuUus ex his prorsus
< tribus Manasse, armati proeeedebant filios Israel, in nostris cogitationibus redivivus eruperit, tunc
« sicut eis proeceperat Moyses. Et quadraginta pu- nobis per Jesum dabitur illa requies, ut unusquis-
« gnatorum millia, per turmas et cuneos incede- que requiescat sub vite sua, et sub ficu sua, cum
« bani per plana atque campestria urbis Jericho. > jam non sit qui exterreat filios Israel. Verumtamen
Nec remissior nobis solliciludo in conservandis transeunt Jordanem quadraginta miUia virorum ar-
debet esse, quani in conquirendis virtutibus. Aut matorum , accincti in conspectu Domini ab bellum;
non haec libi designari videntur in eo cum dicitur et tunc dicit Scriptura : «ln die illo magnificavit
quia quadraginla millia virorum accincti et expediti « DominusJosue coram omni Israel, ut timerent euin
transierunl ad pugnam in conspectu Domini ad ex- « sicut et timuerant Moysen, dum adhue viveret, >
pugnandam Jericho ciyitatem? Requiramus qui isti et reiiqua. Fueral quidem ista exsultatio filio Nave,
sunt quos Scriptura dicit accinctos \'el expeditos. ut dux populi illius apud eos quos regebat.esset
Ego ex memetipso prsesumere aliquid et pronun- magnificus. Noster vero Jpsus, Dominus meus,
tiare non audeo. Apostoli magis litleris doceamur in dux et rector populi hujus, quomodo exaltatur
talibus. Qui sunt isti accincti Paulo exponente dis- in conspeclu omnis generis filiorum Israel videa-
camus. Audi ipse quid dicit: « Estote ergo accincti mus : ego arbitror quod ipse semper apud Palrem
lumbos vestros in veritate (Ephes. vi). > Vides ergo exaltatus est et excelsus, sed hoc opus est ul in
quia Paulus accinclus novit eos qui praecincli sunt conspectu nostro exaltet iUumDeus Pater. Exaltatur
cingulo veritalis. Igitur etiam noslrum esse cingu- autem in conspectu meo, cum mihi sublimilas et
lum veritas debet, si tamen servaverimus militiae celsitudo divinilatis ejus aperitur. Quando ergo mUii
hujus et cinguli sacramentum. Si enim veritas est excelsa ejus divinitatis revelata sunt? Tunc profecto
cingulum nostrum quo Christi militia cingimur, si cum Jordanem transirem, variis sacramenlis futura
quando falsum loquimur et mendacium de ore nostro arma tenerem ad proelia. « Et timuerunt, < inquit,
procedit, discingimur a militia Christi, et balteo < Jesum sicut timuerant Moysen. » Omnis qui sub
charitatis exsolvimur: Simus ergo in veritate cincti, lege est, timet Moysen; cum verd ad Evangelium
ne simus in falsitate discineti; sednos imitemur po- ex lege transierit, mutata observantia mutalur et
tius islos quadragesies mille viros accinctos, praece- timor, sicut Apostolus dicit : < Ego autem per
1017 COMMENT.IN LIBRUM JOSUE. — LIB. I. 1018
legem, legi niortuus sum, ut Deo vivam, et cumjt A adhuc incircumcisus erat. Et si aliquo modo id fieri
Christo crucifixus sum cruci: vivo auteni jam noni posset, ut bis circumcidi hominem Deus juberet,
ego, vivit verp inme Christus (Gai. n). '»' • nunquid posset dicere ideo fuisse prseceptum quia
(IBID.)« Duodecim quoque lapides ,"quos de Jor- illi ab jEgyptiis fuerant circumcisi, aut ab aliquibus
« danis ailveo sumpserant, posuit Jpsue in Galga- haereticis ab Israelitarum societate segregatis? Cum
« lis, > etc. Transeuntes itaque fllii Israel Jorda- vero etiam satis appareat quare sit a Deo dictum,
nem, sustulerunt de medio fluminis duodecim lapi- nullum hic possunt homines erroris sui patrocinium
des, quos pro testimonio posuerunt in loco secundae! reperire. (Ex Isidoro.) Percunctentur inde Judaei
circumcisionis, ad signiflcandum nobis ut dum dei quomodo potest quis seeundo circumcidi circumci-
lavacro consurgimus, apostolicae vitse exempla fir- sione carnali; semel enim circumcisus , ultra non
missima nobiscum gestare debeamus: quorumsemper habet quod secundo possit auferre. A nobis autem,
testimonium ad imitamenta virtutum contueamur. quibus lex spiritalis est convenienter ista solvuntur.
(IBID.)t Alios quoque duodecim lapides posuit Dicimus enim circumcisionem primam fuisse per
« Josue in medio Jordanis alveo, ubi steterunt sa- legem in ^Egypto : sed si a lege transeat quis per
« cerdotes qui portabant arcam fcederis Domini, et baptisma Jordanis ad Evangelium, tunc accipit se-
« sunt ibi usque in praesentem diem. » Isti enim B I cundam circumcisionem spiritalem per petram, qul
duodecim Iapides qui positi sunt in medio Jordanis est Christus , sicque tali circumcisione purgatus,
alveo , simiUter significant aposlolicum ordinem, caret iEgypli opprobrio, id est, illecebra corpora-
sicut et illi qui de Jordane translati sunt, et in Gal- lium vitiorum. Nomen autem loci Galgala, quod in-
galis constituti: quia neeesse est ut quisquis graliam terpretatur revelatio , ostendit dum in praeputio in-
baptismi suscipere desideraverit, hanc secundum fidelitatis ambulaverit quisque per hujus vitse deser-
apostolicam traditionem percipiat, et sic exspolialus tum, oculos ei esse csecatos. Videamus tamen quale
veterem hominem, novoque indulus, per omne tem- sit hoc ipsum quod dicit, quia hodie abstulit oppro-
pus vilae suse in castris Ecclesiaemanens, apostolicse brium a filiis Israel. Omnes homines, etiamsi per
doctrinse normam fide et opere servare contendat. Moyseneruditi sint, habent tamen opprobrium pec-
CAPUT VI. eatorum. Quis erit similis etiam secundum legis ob-
De secunda circumcisione filiorum Israel, qum fuit servantiam factorum? Audi denique ipsum dicen-
cultris lapideis facla in Galgalis , et quod fecerunt tem : « Secundum justitiam quaein Iege est, conver-
Phase in quarto decimo die mensis ad vesperum in salus sine » ipse tamen pronun-
Jericho, ubi comederunt de querela (Phil. m);
campestribus frugibus
terrm, die altera azymos panes, quia defecerat eis *- , tiat, et dicit: « Fuimus enim et nos aliquando insi-
manna. C pientes, increduli, errantes, et servientes desideriis
(CAP.v.) « Eodem tempore ait Dominus ad Josue: et voluptatibus variis, in malitia et invidia agentes,
< Fac tibi cultros lapideos, et circumcide secundo odibiles, odientes invicem (Tit. n). » Non tibi viden-
i filios lsrael. Fecit quod jusserat Dominus, et cir- tur hsec opprobria esse jEgypti? Sed ex quo venit
« cumcidit fiUos lsrael in coUe praeputiorum. Haec Christus, et dedit nobis secundam circumcisionem
« autem causa est secundae circumcisionis. Omnis per baptismum regenerationis , et purgavit animas
< populus qui egressus est ex jEgypto generis mas- nostras , abjicimus haec omnia ,' et pro his assumi-
« cuUni, universi bellatores viri, mortui sunt in mus conscientiae bonse aslipulationem in Deum.
« deserto per longissimos vise circuitus , qui omnes Tunc per secundam circumcisionem ablata a nobis
< circumcisi erant. Populus aulem qui natus est in sunt opprobria JEgypti, et purgata sunt vitia pecca-
« deserto per quadraginta annos itineris latissimse torum. Nemo ergo, si inlegre conversus esl, si ex
« soUtudinis, incircumcisus fuit, » et reliqua. In hoc corde penitus fldeliter Jordanis fluenta digressus est,
praecepto quaeritur cur dixerit, iterum : non enim si secunda per Evangelium circumcisione purgatus est,
unus fiomo bis circumcidendus erat; sed quia po- praeteritorum metuat opprobria delictorum. Audis
pulus unus in quibusdam circumcisus, in quibusdam _ quia hodie abstuli a te opprobrium jEgypti. Hoc in
non circumcisus, ideo dictuin est, ilerum, ut cir- Evangeliis signiflcat Dominus, cum dicit: « Remissa
cumcisus iterum circumcideretur, non homo sed po- sunt libi peccata lua, sed jam noli peccare, ne quid
pulus. Nam et- sequentia id etiam ostendunt. Mani- tibi deterius accidat (Joan. v). » Si enim post re-
feslum est ergo non omnes fuisse, sed quosdam. missionem peccatorum ultra non peccas, vere abla-
Quidam enim de iEgypto exeuntium filii in illo po- tum est a te opprobrium ^Egypti; si vero iterum pec-
pulo incircumcisi eranl, quos potuit circumcidere caveris, iterum in le vetera revolventur : eo magis
Jesus : iUorum scilicet filios qui genuerunt in de- quia multo majoris criminis est Filium Dei concul-
serto, et contempserunt eos circumcidere, quod in- care, et sanguinem tesiamenti polluere, quam legem
obedientes erant legi Dei. Nulla itaque causa est Moysi negligere; multo enim majoris.opprobrii est,
cur hi qui putant rehaplizandos eos qui habent qui post Evangelium, quam ille qui suh lege positus,
Christiani baptismi sacramentum, hoc testimonio fornicatur, quia iste tollens membra Christi, facit ea
el cu-
legis adjuvari se putent, quia nullus bis numero membra meretricis. Vides ergo quam graviora
unus homo est circumcisus; sed populus qui jam mulaliora in te opprobria, si neglexeris, revolven-
fuerat in quibusdam cireumcisus, in quibusdamvero tur Denique jam te nemo reum arguet, sedsacrilego
«019 B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT, OPERUM PARS I. 1020
crimine condemnat, quia dicitur : «An nescitis quia A ris, aut etiam si quis forte attigerit aliquid liberalium
corpora vestra templum Dei est? si quis aufem tem- litterarum, quoeexiguum in eremo aliquid juvai'e
nos potest. In eremo vero positi, id est in hac in qua
plumDei violaverit,disperdet illumDeus(JCor.iii).i
(IBID.) « Postquam autem omnes circumcisi suntj- nunc sumus vita, tum et nianna vescimur, per hoe
« manseruntin eodem castrorum loco, donec sana-* quod divinoelegis instructionibus erudimur. Qui vero
« rentur, » et reliqua. Non enim sufficit nobis cir- nieruit in terram rep.romissionis intrare, id est, ea
eumcidi, sed post circumcisionem sanari, id est, us- quse a Salvatore promissa sunt consequi, ille edet
quequo efiam cicatricem ipsum circumcisionis vulnus fructus de regionp palmarum. Vere fructum palmse
obduoat. Quando enjm cieatrix in vulnere cireumci- inveniet, qui devicto boste ad promissa pervenerit.
sioiiisobducifur ?Ego arbitrorquodcircumcidi per Je- Certum namque est quod quantacunque . illa. sunt
sum, hoc esl;vUiiscarere,malas consuetudines etpes-: quse nunc in lege Dei et divinis litteris intelligero
sima instifuta deppnere, foedoset inconditos mores, possumus .aut senfire, multo sublimiora et excel-
et quidquid ab honestalis et pietatis regula redundat, siora erunt illa quee cessante senigmale, facie ad fa-
abscidere. Sed.cum hoc in initiis facimus, ipsanovi- ciem sancti quique merebuntur; quia qum oculus
tatis quodammodo difficultateconstringimur, et quasi non vidit, nec auris audivit, nec in cor Iwminis ascen-
cj,imlabore quodam et dolpre animi, veteres consue-1B dit, hsec sunt qum prmparavit Deus liis qui diliguni
tudines culpasque novella institutione mutamus. Et eum (I Cor. n).
CAPUT VII.
ideo, ut dixi, quaedam difficultas est in initiis exuere XJbiprinceps exercilus Domini apparuit Josue, queni
quae amputare possumus, prima et secunda susci- ipse adoravit; et sermo Josue ad populum de expu-
pere. Hoc ergo mihi videtur tenipus esse quod velut gnatione urbis Jericho.
in dolore circumcisionis nostroe dicimur residere, (IBID.)I Cum autem esset Josue in agro urbis Je-
usqnequo obducta cicatrice sanemur. Obducimus, < richo, levavit oculos, etyiditvirum slantem con-
autem cicafricem, cum jam nova instituta absque « tra se, et evaginalum tenentem gladium, perrexit-
difficiillatecomplemus, etin usumnobis vertitur quod « que adeum, et ait : Noster es, an adversariorum ?
prius quasi insolitum difficile videbatur.Ettunc vere « Qui respondit : Nequaquam ; sed sum princeps
jam sanati inducimur, cum vitiis carenteSj virtutem « exercilus Doniini, et nunc venio. Cecidit Josue
novo usu vertimus in naturam- « pronus in terram, et adorans ait: Quid Dominus
- (IBID.) « Manseruntque filii Israel in Galgalis, et « meus loquitur ad servum suum? Solve, inquit,
« fecernnt hphase qUarta decima diemensis ad ves- « calceamentum tuum de pedibus tuis; iocus enim
« perum in campeslribus Jericho, et comederunt de « in quo stas sanctus est. Fecitque Josue ut sibi
t frugibus tefrae die altero, azymos panes, et, polen^ ^ « fuerat imperatum. » Respiciens oculis vidit prin-
< tamejusdem anhi.Defecitquemannapostquam co- cipem militiae Domini , tanquam-qui prius non res-
< mederuhtde frugibus terrae:iiec usi sunt:ultra illo pexerit, sed tunc cum principem militiaeDoniini vi-
i cibo filii Israel, sed eoihederunt de frugibus pra> surus esset. Quem tamen Jesus cum vidisset, non
i sentis anrii terra 1,Chanaani » Et feceruht filii Israel eum velut communem hominem vidit, sedintellexit
pasciia;deciina qtiarta die mensis. Nen^nim ante cir- virtutem esse : nondum tamen intellexit ex divinis
chnicisioriein carnes agni comedere debent, id est, virtiitibiis, an ex contrariis una sit quae videtur, et
antequarh sanentur; sed posteaquam sanati sunt, ideo iriterrogat et perquirit, dicens : « Noster es,
dicilur quia fecerunt pascha filii Israel decima quarta an adversarioruni? » At ille ait: « Ego sum priii-
die meiiSis. Vides ergo quia liemo immundus faciti ceps militise virtutis Doniini.: nunc adveni. »Et curh
pascha, nenio iricircumcisuS, sed qui mundus fueriti hoe audisset Jesus,, adoravit et dixit: Domine, quid
et circumcisus, sicut Aposlolus inlerpretatur dicens: praecipis servo tuo? Quid est quod per hoc nos edo-
« Etenim pascha nostrum immolatus est Chrislus. cet Jesus ? IUudest sine dubio quod dieit apostolus :
Itaquediem festum celebremus, non in fermehtove- « Nolite omni spiritui credere , sed probate spiritus |
teri, neque in fermento maliliae et nequitise, sedih, T\ si ex Deo sint (/ Joan. iv). » Cognovit ergo Jesus noh
azyriiis sinceritatis et veritatis (I Cor. v). » Sed lunc solum quia ex Deo est, sed quia Deus est; nori enim
quideni quando exiit populus de terra ^Egypti, por- adorasset, nisi cognovisset Deutri. Quis alius est
tavit conspersum :' cuni panes non haberent, pluiti "princeps mililioe virtutis Domihi, riisi Dominus no-
eisdem manna; cum autem venerunt ad terram san- ster Jesus Christus? Omnis namque coeli mililia,
ctam, et fructus ceperunt provinciae palmafum, de- sive angeli, sive archangeli, Sive virlutes , sive do-
fecit eis inanna, et tunc edere coeperunt de frugibus> minationes, sive principatus, sive potestales, omnia
terroe. Itaque tres partes ciborum generaliter descri- haec quae per ipsum facta sunt, sub ipso principe
bunlur. Uinim quo vescimur exeunles de terraL mililant qui est principum pfineeps, qui largitur
'^Egypti, sed hoc ad parvum tempus sufficit. Postt principibus principatus. Ipse est enim qui dicit in
hoc suecedit manna. Tertio vero jainde terra sanctai Evangelio : « Esto tu poteslatem habens super decem
capimus fructus. Iii quibus differentiis, ut nieae par-- civitates (Luc. xix). » Hie est qui accepto regno re-
vitafis intellectus assequituf, illiid arbitror indicari,, gressus est. Sed inlerim videamus quoe praeseus
qupd primus cibus est quem de JEgypto exeuntes5 iectio ingerit. In Jericlio est Jesus, adhuc hostes ob-
h©iscuni pbftavimus, id est, pafva efuditiO ssecula'- - lihent civitatem, et nondum ceperat eani Jesus. Jaro
im COMMENTv1NLIBRCM JOSUE. — LIB, I. ,- - 1022
tamen dicitur ad Jesuiii : « Solve caloeamentumA Asacerdotalibus cecinerunl; Petrusetiam duabus
tuum de pedibus tuis, loeuSenim in quo sias lerra Epistolarum suarum personat lubis: Jacobus quoque
sancla est. » Et quoniodo Jerichp terra saricta esf, el Judas. Addidit nihilominus Joannes et [luba
quse ab hostibus retinetur ? Sed ne forfe hoc sit canere per ecclesias suas, et Lucas apostolorum
quod indicatur, quia quocunque venerif princeps gesta describens. Novissimus autem ille veniens,
militioevirtulisDnmini, illuc locus erit sanctus; qui dixit : « Puto autem nos Deus apostolos novis- ,
ego etiam aliquid amplius audeo et dico quia etiam simos ostendit (/ Cor. iv), > et in quatuordecim Epi-,
et Moyses ubj slabat, per semetipsum non erat stolarum suarum fulniinans tubis, muros Jericho ,
locus sanctus, sed quia Domini cum Moyse proesen- et omnes idololatrioe macbinas et pbilosopborum,
tia sanctificaverat locum. El ideo dicitur ad eum ' dogmata usque ad fundamenta dejecit. Moyet me
« Solve corrigiam calceamenti tui, locus enim in sane etiam illud quod hislpria refert, quia non so-
quo stas terra sancla est. » Uhde et nps si vita et lum sacerdotes tubis cecinerunt ut caderent muri
meritis accedamus ad Dominnm, et digni efficiamur Jericho, sed .et audila voce tubse dicitpr universus
ut assistal nobis Deus, dicilur eliam ad nos ut sol- populus ululasse ululalu magno, vel sicut in aliis
vamus a pedibus animsenostrae , si quid in eis vin- csemplaribus habetur, jubilasse jubilo magno. Et
culi rnortalis annexum est. Isti sunt enim pedes, B I quamvis iste sernio improprie translatus videatur;
quos lavit Jesus , quos nisi laverit non babebimus cO.alayij.bf,enim in Groeco scribitur, quod neque
partem eum eo. Quod si ergo ab anima nostra et juirilum, neque ululalum proprie significal, sed il- ,
sensibus omne vinculum curse morlalis absolvamus, lani magis ostendit vocem, qua belli tempore exer--
conlinuo libenter etiam nobis aderit et assislet Deus. citus clamorem consonum lollens, unanimiter se
Quse aulem sunt in consequentibus videanius. - cohortari ad bellum solet, tamen hic sermoin Scri-
(C,\P. vi,) « Jericho aulem clausa erat atque mu^ pturis jubilatio magis quam ululalio consuevit in-
« nita a tiniore filiorum Israel, et nullus egredi au- scribi, ul ibi: « Jubilale Deo omnis terra (Psal.
e debat aut ingredi. Dixilque Domiaus ad Josue : LXV); > Et iterum : « Beatus populus qui scit ju-
« Ecce dedi ih nianu tua Jericho, el regem ejus, bilationem (Psal. LXXXVIII). > Quod etiam me per-
« Qmnesque fortes viros. Circuite urbem cuncti movet dictum, quid istud tantum sit operis, quod
< hellatores semel per diem. Sic facietis sex diebus; beatum populum faeiat. Non dixif, quia bcatuspo^
< septimo autem die sacerdotes lollant septem buc-': pulus qui scit mysteria, et qui scit ccali ac terrse et
( cinas, quarum usus est in jubilaeo, et praecedant; siderum ralionem ; sed « bealus, > inquit, « popu-
< arcam foederisDomini, Septiesque circuibitis civi- lus qui scit jubilationem. » In aliis timor Dei bea-
f tatem , et sacerdotes clangent buccinis. Cumquei " tuni facit; sic enim dicit : « Beatus vir qui timet
< insonuerit vox tubae longior atque concisior, et in Dominum (Psal. cxi). » Alibi etiam. plures fiunt
< auribus veslris increpuerit, conclamabit omnis; beati, sicut.pauperes spiritu, vel mansueti, vel pa-
« populus vociferalionQ maxima, et muri funditus; cifici, vel mundi cprde (Matth. v). Hie beatitudo
< corruent eivitafis , iilgredienturque siriguli per profusa est, et tanta hic nescio quse causa beaiitu-
< Iocum contra quem steterint, » elc, (Ex Jsidoro.)i dinis indicatur, ut universum populum faciat bea-
Cireumdatur Jericho , expugnaturque , adversus; tum, qui tamen scierit jubilationem. Unde mihi
quam gladius non condiicitur, aries non dirigitur, videtur jubilatio ista indicare quemdam concordiae
nec lela vibrantur : tubo? solummodo sacerdotales; et unanimitatis affectum. Qui si iucidat ih duos vel
septem diebus conlinuis adhibentur, sicqne circum- in tres Christi discipulos, omnia quoecunquepelie7
acta arca muri Jerichp subruuntur. Jericho autemL rint in nomine Salvaioris prsestat eis Pater coelestis.
per interpretationem Juna dicitur; luna vero mundi Si vero tanta fuerit bealhu.do, ut universus populus
hujus speciem tenet, quia sicut luna menstruis com- concors et unanimus maneat, ut eadem dicanl om-
pletionibus deftcit, ila hic mundus ad cpmplelio- nes, el in eodem sensu, et in eadem sententia per-
nem teniporum currens, quotidianis defpctibus cadi.t>-p.
T manentes, isto tali populo vocem unanimiter ele~
In arca yero Ecclesia figuratur, in lubis aulem aereis yante, fiet illud quod scriptum est in Actibus apo-
praedicatores fortes accipiunlur. Ilanc ergo urbem stolorum (Cap. v), quia lerrsemotus factus est ubi
Jerichp diebus septem ferentes arcam Israelitaeaeneis tunc unanimes orabant apostoli, cum mulieribus
tubis clangentibus circumeunt, et muri ejus per et Maria malre Jesu, Et terrsemotu facto destruen-
arcsepraesentiam,atque serearum tubarum spnitu ca^ tur et cadent omnia quse terrena sunt, et sub-
dunt; quia in hoc tempore quod seplem dierum vj- ycrtetur mundus, Audi denique Doniinum et Salva-
cissitudine yplvilur, dum fertur arca, id est, dum torem nostrum, adhuc ipsum suos militescohorlan-
orbem terrarum circumiens movetur Ecclesia. Ve-, tem, quomodo dicit: « Confidite, egp vici riiundum.
niens vero Dominusnoster Jesus Cbristus, cujus ille (Joan. xvi). » IUp ergo duce jam nobis victus est:
prior fiUusNave designabat adventum, mittit sacer-,. mundus, et muri ejus eollapsi sunt, quibus.homines
dotesaposlolos suos, portantes tub.as ducfiles, praedK soeculinitebantuf. Sed ef unusquisque noslfum de-
caiionis magniflcamcoelestemquedoctrinam. Sacer- bet in semetipso ista complere. Habes in le Jesum
dotalj tuba primus in Evangelio Matthseusincrepuit: ducem per fidem, fac tibi lubas ductiles, si sacerdos
Marcus qupque, Lucas et Jqannps, suis singuli tubis., e^; - gens pnim regalis ;effect.ai,es, e{ ^cerdotiuffl
1025 B. RABANIMAURIARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS I. 1024
sanctum de te dictum est : fac tibi tubas ductiles ^A tilium celebrant, anathema in Ecclesiam introdu-
ex Scripturis, inde duc sensus, inde sermones; <
cunt; qui astrorum cursibus vitas hotninum et.ge-
propterea enim tubae ducliles appellantur. In ipsis sta s perquirunt, qui volatus avium, et csetera hu-
cane, 'et si in talibus cecineris tubis, id est, in psal- jusmodi
j quae in sseculo prius observabantur inqui-
mis, hymnis et canticis spiritaUbus, et septies ar- )runt, de Jericho anathema deferunt in Ecclesiam,
cam testamenti circumtuleris, id est, legis Mosai- et < polluunt castra Domini, et vinci faciunt popu-
caepraecepta ab evangelicis non separaveris tubis; 1 Dei. Sed et mulla alia peccata sunt, per quse
lum
sed etiam jubilationis ex temelipso exigas consen- analhema'• de Jericho introducitur in Ecclesiam per
sum, id est, si cogitationum et sensuum tuorum < quae populus Dei vincitur et prosternitur ab inimi-
populus qui intra te est concordem semper et con- 'cis. Aut non Aposlolus hsec eadem praecipit, cum
sonam proferat vocem, et non aliquando verum 'dicit : « Modicum fermenlum lolam massam cor-
dicas, aliquando personae potestatis adulantis men- rumpit ? » (lCor. v.)
dacio maculeris : si non te aliquando blandum re- CAPUT VIII.
missio faciat, aliquando iracundia truculentum; De eo quod Raab meretricem el domumac familiam
si non arrogans apud modicos, et apud superbos ejus Josue fecit vivere et habilare in medio filio-
humilis inveniris : denique si non pugna intra le B rum Israel, et de malediclo prolato contra urbem
Jericho
gerilur, dum concupiscit caro adversus spiritum,
et spiritus adversus carnem. (Ex Isidoro.) Si hsec (IBID.)« Raab vero meretricem, et domum patris
intra te jam consonant et concordant, vocem jubi- « ejus, atque omnia quse habebat, fecit Josue vi
lationis cito emittis, quoniam destructus et deje- « vere, et habitaverunt in medio Israel usque in
ctus est mundus, qui fuit ante tibi rebellis : et ad « prsesentem diem, eo quod absconderit nunlios
proedicantium voces, quasi ad tubarum sonitum « quos miserat, ut explorarent Jericho. > Velim
muri Jericho, id est, elati niundi ac superba inflde- requirere a Judseis et ab his qui Christiani qui-
litalis obstacula corruunt, donec in fine temporum dem dicuntur,. sed in Scripturis adhuc sensum Ju-
mors novissima inimica destruatur. Et ex impio- daicum servant, quomodo exponant Raab meretri-
rum perditione unica domus Raab, tanquani unica cem adjectam esse domui Israel usque in hodiernum
Ecclesia liberatur, munda a turbine fornicationis, diem. Quomodo Raab usque in hodiernum diem
per fenestram confessionis, in sanguine remissi»ms. adjecta esse dicitur ? Hoc enim Scripturae sanctae
Ista enim meretrix in Jericho tanquam in mortali moris est, dicere de his quse usque in finem vel
hoc saeculomoratur, quaeut salvari possit, per fe- vitse vel saeculi permanent. Verbi causa, ut ait:
nestram domus suae, tanquam per os corporis sui, G *a < Hic pater est Moabitarum usque in hodiernum
«occum mittit, quod est sanguinis Christi signuni diem (Gen. xix), » quod significal, usque in con-
pro remissione peecatorum confiteri ad salutem. summationem sseeuli. Et iterum in Evangelio dici-
Qui inventi sunt in donio iUius, salvati sunt ab i»- tur : « Quia diffamatus est hic sermo apud Judaeos
teritu urbis, et quicunque intra Ecclesiam repe- usque in hodiernum diem (Matth. XXVIII),> id est,
riuntur, ipsi tantum salvantur ; extra hanc autem usquequo saeculumstat. Raab vero mulier quomo-
domum, id est, extra Ecclesiam, nemo salvatur. do adjecta esse dicitur doniui Israel usque in ho-
(IBID.) « Dixitque Josue ad omnem Israel: Vo- diernum diem ? Nunquid non niatri successio po-
< ciferamini; tradet enim vobis Dominuscivitatem. steritatis ascribitur, ut videatur in sobolis repara-
« Sitque civitas haec anathema, et omnia quse in tione servari ? an magis intelligendum est quod vere
« eis sunt, Domino. Sola Raab meretrix vivat cum Israeli juncta est ac sociata usque in hodiernum
« universis qui cum ea in domo sunt; abscondit diem ? Et si vis manifestius videre quomodo Raab
< enim nuntios quos direximus. Vos autem cavete jungitur Israeli, intuere quomodo ramus oleastri
< ne de his quae proecepta sunt quidpiam contin- inseritur in radicem bonae oUvae; et intelliges quo
< gatis, et sitis prsevaricationis rei , et omnia ca- modo hi qui inserti sunt fide, Abrahaeet Isaac et
« stra Israel sub peccato sint atque turbentur, > " Jacob, recte appositi dicuntur et adjecli ad Israel
et reliqua. Tale; est quod indicalur in his verbis : usque in hodiernum diem : quia in iUoruni radice
Videte ne quid in vobis sseculare habeatis, ne sae- nos rami oleastri ex gentibus assumpli, qui ali-
culares nequitias, ne tergiversationem de saeculo quando meretricabamur, lignrim et lapidem pro
vobiscum ad ecclesiam deferalis, sed anathema vo- Deo colentes, appositi sumus usque in hodier-
bis sit omnis conversatio saecularis. Nolite divinis num diem, el faeti sumus per fldem Chrisliani.
mundana miscere, nolite negotia saecularia Eccle- (IBID.) « In tempore iUo imprecatus est Josue
sise serviliis inserere. Hoc est quod Joannes Epi- « dicens : Maledictus vir iUe coram Domino qui
stolsesuse personat tuba, dicens : « Nolite diligere « suscitaverit et aedificaverit civitatem Jericho. In
mundum, neque ea quse in mundo sunt (I Joan. « primogenito suo fundamenta iUius jaciat, et in
n). > Et Paulus similiter : « Nolite, > inquit, « con- « novissimo liberorum ponat portas ejus. > Hane
formari huic sseculo (Rom. xn); » qui enim hoc imprecationem impletam esse temporibus regum
faciunt, accipiunt de analhemate. Sed et illi qui manifestum est, cum in libro primo Malachim de
(verbi causa) cum Christiani sint, solemnitates gen-• temporibus regni Achab ita scriplum est:«Indie-
1025 COMMENT. IN LIBRUM JOSUE. — LIB. I. 1026
bus ejus aediflcavit Ahiel de Bethel Jericho : in A poenam salubremque lerrorem ? Non enim aliquid
Abiram primogenito suo .fundavit eam, et in Segub dirum, (quantum attinet ad universi mundi admi-
novissimo suo posuit portas ejus (III Reg. xvi). > nistralionem) contingit mortalibus, cum moriuntur
Patet sensus, quia cum praefatae conditor urbis quandoque morituri; et tamen apud eos qui talia
fundamenta illius ponere inciperet, primogenitus» metuunt, disciplina sancitur, ut non se solum quis-
ejus, qui vocabatur Abiram, mortuus est: et cum que curet in populo, sed invicem sibi adhibeant
urbe sedificalaportas munire tentaret, novissimum diligentiam, et tanquam unius cdrporis et hominis
fiUorumcognomento Segub amisit: quod ita futu- unius alia pro aliis sint membra sollicila. Nec ta-
rum Josue, eufn eam destructam anathemati tra- men credendum est etiam poenis quse post morteni
deret, imprecando prsedixit, « Maledictus, > in- irrogantur, alium pro alio posse damnari: sed iu
quiens, « vir coram Domino, qui suscitaverit et his tantum rebus hanc irrogari poenam, quse fluem
aediflcaveritcivilatem Jericho. In primogenito suo fuerant habiturae, etiamsi non eo modo fmirentur.
fundamenta illius jaciat, et in novissimo liberorum Siniul etiam ostenditur quanta connexa sit in po-
ponat portas ejus. » Quia vero Ahiel vivens Deo, pulo societate ipsa universitas, ut non in se ipsi
Belhel interpretatur domus Domini, Ahiel de Be- singuli sed tanquam partes in tolo aestimentur.
thel destrucla a Josue atque anathematizata Jeri- B I Per unius igitur peccatum mortemque paucorum
cho moeniarestaurat, cum quis eorum qui in Eo- admonitus est populus universus, tanquam irf cor-
clesia habitum religionis assumpserant, ad agenda pore universo quaerere quod commissum est. Si-
scelera, quae ei Dominus Jesus in die baptismatis mul eliam signiflcatum est quantum inali fieret,
donaverat, redit: quasque ipse anathematizaverat si universa illa congregatio peccasset, quando nec
diaboli pompas, luxuriose vivendo repetit, cum er- unus-quidem ita potriit judicari ut ab eo possent
rorum dogmata, vel gentilium fabulas veritati ec- caeteri esse securi. At- vero si Achan ab aliquo in-
clesiasticoe, qua imbutus est, quasi de . Bethel venlus atque comprehensus, et illius criminis reus
egrediens, ruinas Jericho resuscitat. Meritoque ad judicium Jesu fuisset adductus, nequaquam pu-
talis coram Domino maledictus, et pririium filio- tandum est, hominem judicem, vel pro illo et cuin
rum in fundatione nefariae civitatis, et novissimum illo quemquam alium qui societate facti ejus mi-
in porlarum positione amitlit; quia et fundamenta iiime •tenerelur, fuisse puniturum. Neque enim ei
fidei a quibus bona sedificia inchoare, et claustra mandatum legis licebat excedere, quod datum est
bonoe actionis quibus perfici debuerat, perdit. hominibus, ne judicio suo quod in hominem ho-
CAPUT IX. niini jussum sive permissum est, alterum pro al-
De eo quod Acham filius Charmi usurpavit sibi de C terius peccato arbilretur esse plectendum. Longe
anathemate urbis Jericho, et vindicta in eum pro- autem secretiore justitia judicat Deus, qui potens
lata. est etiam post morlem (quod homo non potest) vel
(CkP. VII.) « Fuit ergo Dominus cum Josue, et liberare vel perdere. Visibiles igitur afflictiones
« nomen ejus in omni terra vulgatum est: filii au- hominum, sive mortes, quoniam his quibus inge-
« tem Israel praevaricati sunt mandatum, etusur- runtur et obesse et prodesse possunt, novit Dorai-
« paverunt de analhemate. Nam Achan filius Char- nus in occulto providenlioe suse, quemadmodum
« mi, filii Zabdi, filii Zare, de tribu Juda, tulit; juste quibusque dispenset, etiam cum aliorum pec-
< aliquid de anathemate. Iratusque Dominus con- cata in aliis videtur ulcisci. Poenas vero invisibi-
« tra filios Jsrael, » etc. (Ex Augustino.) In eo les, quae nonnisi nocent et prodesse non possunt,
quod factum est ut Achan de tribu Juda furaretur ita nullus Deo judice pro alienis peccatis luit, sic-
de anathemate civitatis Jericho contra praeceptum ut homine judice luere nullus nisi pro sua culpa
Domini, et propter ejus peccatuni tria millia quse istas visibiles debet. Hoc enim prsecepit homini
niissa fuerant in Hai dederunt terga hostibus, et judici Deus in his quee ad humanum judicium per-
occisi sunt ex eis triginta sex viri, et populo gra- tinent vindicanda, quod in suo judicio facit ipse,
viter territo, Jesus cum senioribus se prostravit • quo potestas non aspirat humana.
ad Dominum, eique responsum est ideo faclum (IBID.) « Tollens itaque Josue Achan filium Zare,
esse quod peccaverat populus ; minatus est etiam < argentumque, et pallium, et auream regulam,
Deus non se cum eis futurum, nisi abstulerint ana- < flliosque ejus et fllias, boves et asinos, et oves,
thema de seipsis ; et quod ostensus est qui defe- < ipsumque tabernaculum, et cunctam supellecti-
cerat, nec solus occisus, sed cum omnibus suis : < lem, et omnis Israel cum eo, duxerunt eos ad
quseri solet quomodo juste pro alterius peccatis in « vallem Achor, ubi dixit Josue: Quia turbasti nos,
alios vindicetur; maxime quia in Iege Dominus < exlurbet te Dominus in die hac : lapidavitque
dixit (Ezech. xvni), nee patres pro flliorum, nec < eum omnis Israel, et cuncta quae illius erant
filios pro patrum peecatis esse 'puniendos. An iUud < igne consumpta sunt. Congregaverunt quoque
judicantibus hominihus est prseceptum, ne quem- « super eum acervum magnum lapidum qui per-
quam pro altero puniant; Dei autem judicia non < manet usque in praesentem diem : et aversus est
siiit ejusmodi, qui alto et invisibili consilio suo no- « furor Domini ab eis : vocatumque est nomen
vit quatenus extendat eliam lemporalem hominum « loci illius vallis Achor usque hodie. » (Ex Augu-
102t B. RABANI liAURt ARCffiEP. MOGUNT. OPERUM PARS I. 1028
siino.) Merito quaeritur, cuni Dominus proptef illum A A tainen hocjiidicio humano, sed prophetico spiritu
qui de auathemate furtum faceret, praeceperit eum fecit Jesris ; sive ita intelligens « oriinia quse sunt •
qui fuisset oslenfeus cfemafi, cur euni ostensum ei, » ut nec fllios censeret exceptbs, lapidationis
Jesiis lapidari poiius a populo fecerit. An ita eum etiam poenam pro igne ingerens ; sive opera ejus
riiori opoftuit queinadmodrim Jesus, qui propius quoe post riiortein Deiis in illo fecerat crematurus,
Doniinum sequebatur, verba jubentis inlelligere hon soiurii per csetera quse illi erant, veruhi eliam
poluit ? Uftde magis quaerendum est cur lapidatio- per filios ejus significans. Nec ideo sahe credendum
nem ighehi appellaverit Dominus, quam credendum est eos pfo peccato patris, a quo innbcehles erant,
Jesuin aliud fecisse quam Jusseral Dominus. Nam etiahi post mortem supplicio inferni ignis incensos.
neque ad intelligendum verba Doinini quisquani po- Mors quippe ista, quse omnes manet, quamvis de
tuit esse sapientior, nqCue ad facienda quisquam pfimo peccato veniat; tamen quia ita nati' sumus
bbedientior. Proinde ignis npmine poenam potuisse ut iiecessario inoriendhm sit, accelerata quibiisdam
sighifieari, Scriptura testis est in Deuteronomio, est ulilis. Unde legilur de quodam : « Raptus est
ubi dicitiir ad filibs Israel : « Et eduxi vos de rie malitia mutaret inlellectum ejus (Sap. iv, 11). »
fornace ferrea ex iEgypto (Deut. iv); » ubi ulique QiiOergo jiidicio Dei vel misericordia fuerit irrogata,
duram tribulationem intelligi voluit, Duaemihi au- jj j sive fiiiis ejus, sive illis triginla sex viris, cum oni-
tem causaeoccurrunt (non ut ambse sint, sed ut al- nes ab ejus peccato alieni fuerint, latet apud eum
tera ex eis) cur non ille cum suis ohniibus evidenti apud quem nori est iniquitas. Verum illud in prom-
igne cremalus sit. Si enim peccatuni ejus Dominus pttt est quod et populum lerribiliter oportebat quae-
tale esse judiCavit quod supplicio illo expiatum non refe quod admissum est, et tauto vehemenlius ti-
puniret iri aelefnuiri, propter ipsam expialionem et miieruut caeteri faclum ejus imitari, quanto magis
purgaiionerri congruenfef illa pcena ignis nomen humafia exhorret infirmitas, el in tam magnum
aecepit. Neque ad hunc intellectuni quisquam ten- tamque justum populi odium dari, et eis quos ad
defe admonelur, si eum proprie visibilis ignis exu- sperii propagandi generis se relicturum putabat
reret, sed in eo quisque remanere quod aperte vl- peccaio suo secum consumptis suis posteris empri.
debat impletum, nec aUquid ultra quaereret. Nunc Sed et iUud non oliose transcurrendum est, quod
vero cutn propter Dei verba, et factum suum, quo uno peccante ira super omnein populum venit. (Ex
praevaricari illa verba non possent, rectissiuie di- Adamantio.) Hoc quomodo accidil? Quando sacer-
citur etiam lapidationem igueni fuisse, eleganter dotes qiii populo praesunt erga delinquentes benigni
agnbscere illa poeha hominem, ne iri postefuhi pec- voluut videri, et verenles peccantium linguas, ne
catb iUo ihleriret, fuisse purgatum. Quodsignifl-CC forte male de his loquantur, sacefdotaiis severitatis
cant etiam vasa in libro Numerorum, quaejubentur ihihieniofes, nolunt quod scripturii est cbmplere :
igne purgari (Num. xxxi). Si autem tale fuitiUucI « Peccantem coram omnibus argue, uf et cseteri
peccalum, propter quod eum etiam post istam vi- nietum liabeant (1 tim. v); » et iterum : « Auferte
tam geheiina susciperet, ideb Jesus voluiteum lapi- malum de vobis ipsis (I Cor. v); » nec zelo Dei
dari, ut quod a Domino dictum est igni cremabilur: succensi imitantur Apostolum dicenlem : « Tradidi
ut illud admoneret intelligi, quOd Dominus Faceret, hujusmodi bominem Satanae in interitum carnis,
non qubd ab ipsis esset faciendum. Si enim dixis- ut spiritus salvus fiat (Ibid.). » Neque ilhid evange-
set Dominus : Ighi eurii cremabitis et omnia ejus, licum implere student, ut si viderint eliam post
huic sensui lonus liullus essel ? Cum vero ita posi- correctionem duobus vel tribus arbitris contemnere,
tuin est ut magis videatuf Deas quod ei futurum et si post Ecclesise correplionern non fuerit emen-
essel prsedixisse, quam qupd ei ab hominibus debe- datus, de Ecclesia expulsum velut gentilem habeant
fet fieriiprsecepisse, iheiius nbn potuit faeere Jesus ac publicanum (Malth. xvni) ; et dtim parcunt uni,
qui diviha verba sicut tantus propheta inlellexit, universse Ecclesisemoiiuntur inleritum. Sed videa-
qui etiam hoc ipsum prophetice fecit, quam ut il- mUs ne forte interioris intelligentiae sit tanla et
lum lapidibus potius quam flammis interimefet; ne: D J lam gravis acerbitas ista peccati. (Ex Isidoro.)
in illis ignibus verba Doinini viderentur impleta, Multa est in verbis et mulfa est in philosophorum
quse ob aliud dicta volebal intelligi,- Nee movefes et rhetorum sermpnibus puichritudo, qui omnes
debet quod noh-ipsum tantuffl, sed etiam oihnia quse; de civitate sunt Jericho, id est, hujus mundi homi-
simt ejus, Deus cremanda igni pTsedixerit. Sie nes. Jeiicho itaque, ut dictum esl, niiindi gerit figu-
enini ait: lgrii cremabituf et ohinia qusecuriquesuritt ram. De anathemate ergp ejus fraudans, in taber-
1ei: oinnia eiiitri qusecurique sunt ei, opefa
! Sunt ejus pos- riaculo suo abscondit, qui sseculares mores in se-
ihteiligi; quse cum uVdisut essecoricreiiiaifda; ; cretis ecclesioe inserit: qui sub culfu Dei manens,
1riahi sicut dicit
' Apbsldlus de quibusdarii operiiiusi solemnitates saecuiivel spectacula diligit; qui sor-
" igiie coiisiiHiptlSj«Ipse auterii salvus ertt (1 'Cor. tiiegos, afuspiqes et augures inquirit; vel quicsete-
lii).» Si hujus peeeathm ita intelligendum esf utt fos ritus persuadet qui prius in Jericho, id est, in
'etiani seterho:ighe puniatur, filios ejus et filias cumi hoc sseculo, habebantur. Iste ergo, quia
post fldei
"pecofibiis-etohinibus quse habebat, populus qui- indumentum, conversafionis ssecularis cultum in-
'dem cunieUm puhifet; simuliapidUius obruit: noni ducit,
quasi paUium de anathemate tollit. Sed et
1029 - COMMENT.IN LffiRUM JOSUE. — LtB. I. ja030
ille de anathemate Jericho fraudat, qui iu eecle- A'a £ facie noslra sicut antea. Vbs autern exsiirgetis ex
siam baerelicorum infert dogmata, et superstiliosa "insidiis, et ibilis in civitalem. Secundum verbum
ssecularium litterarum Studia. Haecenim est regula istud facietis : ecce, praecipiovbliis. Qiiaerendumest
aurea, luculento sermone aptata : hanc fraudati sunt utrum omnis voluntas fallehdi pro inendacio depu-
Arius, Marcion et Basilides; furati sunt enim isti tanda sit; et si ita est, ulrum possitjustuiii esse
regulas aureas de Jericho, et philosophorum sectam mendaciuni quo ille fallitur qui dignus est falli : et
non rectam in Ecclesiam cbnali sunt introducere et si nec hoc quidem mendacium justum reperiiur,
maculare omhem Ecclesiam Domini, ita ul alii mulli restat ut secundum aliquam significationem hoc quod
perderentur per eos : ideoque abjecti pro anathe- de insidiis faclum est ad veritatem feferatur. Jube-
mate, quasi acervo Iapidum, ila mullitudine pecca- tur a Deo dux populi Jesus ih duas partes dividere
lorum suorum oppressi atque exstincti sunl: quo- populum, ut pars simuletfugam, pars autem subsi-
rum auctor ac peremptor ex Ahi, hoc est, diabolus, stat in insidiis, quibus decipiatur Ahi. Quibus ita
qui per iUorum impietatem fidelium quosdam evi- dispositis, rex Ahi videns Jesum et filioslsrael emi-
cerunt, rursus separalus evineiiur, atque a populo nus, concilatur advershs eos in praelium : iUisvero
Dei suspensus ligno, crucis virtule necalur. •simulantibus fugam, isti.acrius insectantur, ef velut
CAPUT X. I spolia ducturi de hostibus, omnes simul procedunt,
B
ita ut, ut Scriplura dicit, relinquerent vacuam civi-
De expugnalione urbis Ahi et interfeclione regis
ipsius. tatem. Sed postcaquam in constitutum progressi sunt
(CAP.VIII.) « Dixit autem Dominus ad Josue : locuni, conversus Jesus signum dedit ut exsurgerent
« Re timeas, neque formides ; tolle tecum omnem qui in insidiis eranl, et dorsa hostium caederent: et
« mulliludinem pugnatorum, et consurgens ascende ita illi novissimi et isti prinii medios hostes conclu-
« iu oppidum Ahi. Ecce tradidi in manu tua regem sos iriterimunt universos : et hoc modo viclis his
« ejus, et populum, urbemque, et terram : facies- qui habitabant Ahi, regem eoruni suspenderunt in
« que urbi Ahi, et regi ejus, sicut fecisli Jericho ligno. His audilis, verisimile est auditofes dicere :
« st regi Ulius : prsedam vero et omuia animantia Quid mihi hoec?quid mihi coufert si cognoscamquod
f (Sripielis vobis. Pone insidias urbi post eam. devicti sunt qui habilabant Ahi? quia si non similia,
t Surrexitque Josue, et Omnis exercitus beUato- aul etiam potentiora beila, vel gesla sint vel geran-
« rum cum eo, ut ascenderent in Ahi, el electa tur, hsec fuit cura Spiritus sancti ut, reliclis tot tan-
« triginta millia virorum fortium roisit nocte, prav tarum nobilium excidiis urbium, praelium civitatis
« cepilque eis dicens : Ponite insidias post civilatem, Ahi inscriptum sacris yoluroinibusmandaretur. Pri-
« nec longius recedatis, et eritis pnines parali. Ego G * mp.propter peccata victisumus, et hi qui habitabant
« autem et reliqua multitudo quae niecum est, acce- Ahi quamplurimps ex nobis interfecerunt. Ahi in-
« demus ex adverso contra urbem, > etc. (Ex Au- terpretatur chaos, chaos autem locum vel habitacu-
guslino.) Quod Deus jubet loquens ad Jesum ut lum esse novimus confrariarum virlutuin, quaruni
consliluat sibi retrorsum insidias, id est, insidian- rex el principes diabolus est. Adversum bunc ve-
tes bellatores ad insidiandum hostibus, binc adano- niens Jesus, in duas partes dividit populum, et alios
nemur non injuste fieri ab his qui justuni belhm quidem in primis staluit, alios in posterioribus, qui
gerunt, Ut nihil homo juslus prsecipue cogitare de- ex insperalo post tergum veniant ininiicorum. Et
beat ih his rebus, nisi ut justum belluni suscipiat, vides num prima pars est populi illa de qua dicit :
cui bellare fas est : non enim omnibus fas est. Cuiu « Non veni nisi ad oves perdilas dorous Israel (Matth.
aulem justum bellum susceperit, uirum aperla pu- xv), » et de qua dicit Apostolus : « Grafia aulem et
gna, utrum insidiis vincat, nihil ad justitiatn inter- pax omni homini operanti bonuni, Judaepprimum et
est. Justa aulem bella definiri soient quoe ulci- Groeco(Rom. n), » id est, gentili. Prior ergo isie
scuntur injurias : si qua gens vel civitas, quae populus qui in primis staluitur, et quasi fugiens cum
beUo pelenda esf, vel vindicare neglexerit quod a _, Jesu; posterior vero populus, qui px gentibus con-
suis improbe factum est, vel reddere quod per inju- gregatur, quinque ex insperafo venientes (quis enim
rias ablatuniest. Sedetiamhpcgeiiusbellisinedubita- speraret gentes salvari ?) acrius post ferguin adver-
tioue justum est quod Deus imperat, apud quem nou sarios ca;dunt. El sic utique populus mediam turbam
esl iniquilas, et novit quid cuique fieri debeat. In dsemonum sternit et vincit, Sed fortasse dicis mihi:
quo beUo ductor exercitus, vel ipse populus, non Quomodo ergo quasi fugiens ponitur populus prior,
tam aucforbeili quam minister judicandus est. Jesus et velut consequentes fugeret?Elenim versi sunt qui
niittens ad Ahi debellandum.trigiiita millia bellafp- sequuntur Jesum a legalibus pneribus el praeceplis,
rum, ait illis : « Vps insidiabimini post civitateni, ,ab observatione sabbati, a circumcisipne carnis, a
et non longe erilis a cfvilate, et eritis omnes parali: jugulatione hestiarum. Sed iteruni non fugit, quja
et ego, et omnis populus qui mecum est, apcede- seGutps est Jesuni, perfectionem et plenifudinem le-
mus > ad civitatem : et erit cum exierint qui coni- "gis. Post omnia aulem is eiiam rex Ahi in lignp gp-
morantur in Abi in obviam nobis, sicut et antea, mino dicitur esse suspensus. Hoc in locp mysterium
fugiemus a facie illorum. Et cum exierintpost nos, " tegifur quamplurimos latens, sed prantibus nobis
"abducemus illos d'e civitate, et dicent : Fugiunt isti tentabimus haec omnia, non noslris opinionibus, sed
1031 B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS I. ,1052
'
Scripturse divinse testimoniis aperire. In superiori- A coelestibus considere. Sed umbrata surit quidemhsec
bus diximus regem Ahi diabolo posse conferri, hic nunc per fidem, quia mente et spe a terrenis et mor-
quomodo gemino ligno crucifixus est, operae pre- tuis operibus elevamur, et cor nostrum erigimus ail -"
tium est noscere. Crux Domini nostri Jesu Christi ccelestia a terra. Implebitur tamen hoc in secundb
gemiua fuit. Mirus tibi sermo fortasse et novus vi- adventu ejus, ut ea quae nunc fide et spe proesumi-
detur. Quod dico crux gemina fuit, hoeesl, gemina nius, tunc eliam rerum effeclu corporaliter.tenea-
ratione constat et duplici; quia visibiUter quidem mus. Ita ergo de diabolo intelligendum est, quod vi-
Filius Dei in carne crucifixus est; invisibiliter vero ctus est quidem et crucifixus est, sed his qui cruci-
in hac cruce diabolus cum principatibus et potesta fixi sunt cum Christo; omnibus autem credentibus,
tibus aflixus est cruci. Non tibi hoe videtur verum, et universis populis tunc erit crucifixus. Tunc com-
si tibi horum testem produxero apostolum Paulum? plebitur illud quod dicit Apostolus; « quia siciit in
Audi ergo de his quid ipse pronuntiat: « Et quod Adam omnes moriuntur, ita et in Christo omnes vi-
erat, inquit, contrarium nobis, tulit illum e medio, vificabuntur (I Cor. xv). » Est ergo et in hoc etiam
affigens cruci suae, exuens principatus et potestates latens figuraemysterium; nam et dividetur populus
traduxit libere, triumphans eos in ligno crucis (Col. in duas partes : erunl et alii primi, et alii poslremi;
n). »Licet el in aliis exemplaribus habeatur, «trium-1B qui cum ad Jesum unum conspiraverint, jam tunc
phans eos in semelipso. » Sed apnd Graecos habe- ultra omnino non erit diabolus, quia jam non erit
tur, in ligno. In ligno ergo duplex ratio est Dominicse mors. Vis tibi etiam haecdivinis testimoniis compro-
crucis '• una illa quam dicit apostolus Petrus, quod bemus? Audi Apostolum dicentem : « Hoc enim vo-
Chrislus cruciflxus reliquit nobis exemplum. Et haec bis dicimus in verbo Domini, quia nos qni vivimus,
secunda crux iUa tropseum de diabolo fuit, in quo qui residui sumus, in adventu Domini non praeve-
cruciflxus est et triumphatus. Ideo denique aposto- niemus eos qui dormierunt: quoniam ipse Dominus
lus Paulus dicebat: « Mihi autem absit gloriari, nisi in jussu, et in voce archangeli, et in tuba Dei de-
in cruce Domini nostri Jesu Christi, per quem mihi scendet de ccelo : et mortui qui in Christo sunt, re-
mundus crucifixus est, et ego mundo (Gul. n). » surgent primi; deinde nos qui vivimus, qui relin-
Vides quia et hic Apostolus duplicem crucis prodidit quimur, simul rapiemur cum iUis in nubibus ob-
rationem. Duo enim sibi contraria dicit esse cruci- viam Christo in aera : et sic semper cum Domino
flxa :^sanctum et peccatorem, mundum et illam for- erimus (I Thess. iv). » De diabolo autem ait : « No-
mam sine dubio quam superius diximus Christi et vissimus inimicus destruetur mors (I Cor. xv); » qui
diaboli. Nos enim crucifigimur mundo tunc, cum ve- tunc vere vincitur, cum mortale hoc absorbeatur a
niens princeps mundi hujus in nobis non invenit C vita.
quidquam; et nobis crucifigitur mundus, cum pec- (CAP.vin.) « Igitur omnibus interfectis qui Israe-
cali concupiscentiam non recipimus. Sed si quis « lem ad deserta tendentem fuerant perseeuti, et in
forte est attentior auditor, potest dicere : Forma « eodem loco gladio porruentibus, reversi filii Israel
quidem reruni videtur esse conveniens; sed adhuc « percusserunt civitatem, » et reliqua. Quid putas
illud me movet quod diabolus et exercitus suus, quan- esse quod Jesus fugiens designabat? Videamus ne
tum ad historiae ostenditur flguram, interemplus est. forte sit aliquid quod fugiendo vincamus : et est
Et quomodo videmus adhuc diabolum et conlrarias aliqua perfecta virtus in fuga. Paulus nos apostolus
potestates in lanlum valere adversus servos Dei, ut docet, dicens : « Fugite fornicationem (I Cor. vi); »
etiam apostolus Petrus cum ingenti cautela prsemo- vides ergo quemdam spiritum fornicalionis quem
neat et dicat observandum esse, « quia adversarius fugere debemus, quicunque caste et pie in Christo et
nosler diabolus, sicut leo rugiens, circuit quoerens pudice volumus permanere. Ista fuga beatitudinem
quem devoret (I Petr. v). » Videamus ergo si et hic confert. Et non solum fornicationis spiritus fugiendus
dignum aliquid sancti Spiritus eloquiis possumus est, sed simili modo, sicut dictum est, « fugite for-
invenire. Adventns Chrisli, unus quidem in humiU- nicationem, > audiamus quid dicit ad nos. Fugite
tale compertus est, alius vero speraturin gloria; et " iram, fugite avaritiam, fugite invidiam et livorem,
hic primus adventus in carne, mystico quodam ser- fugite detractiones et mala colloquia (Col. 111;/ Pet.
mone, in Scripturis sanctis umbra ejus appellatur, n; Eph. v); quae tamen neseio quis evadat. Iste ta-
sicut et Jeremias propheta dicit: « Spiritus vultus.;. lis erat exercilus Ahi, quem Jesus fugiendum doce-
nostri Christus Dominus, cui nos diximus; in um- bat miUtessuos : et de his fortasse mandat discipulis
bra ejus vivemus in gentibus (Thren. rv). » Sed et: suis, dicens : « Si vos persequantur in una civitate,
Gabriel, cum evangelizaret Mariaede nativitate ejus, fugite in aliam (Matlh. x). > Quod si in aliam per-
dicit: « Virtus Allissimi obumbrabit tibi (Luc. i); » sequuntur, fugiamus in terliam. Vult ergo nos fu-
propter quod inteUigimus primo hoc adventu ejusi gere ab hujusmodi hostibus, vult nos longe effici ab
adumbrari, quorum adimpletio et perfectio in se- hujusmodi malis.
cundo consummetur adventu. Unde Apostolus dicit,, (IBID.) « Josue vero non contraxit manum, quam
i quia resuscitavit nos cum ipso, simulque sedere; « in sublime porrexerat, tenens clypeum, donec iu-
fecit in coelestibus (Eph. n). >Et utique nondum vi- « terflcerent onnies habitalores Ahi, » et caetera.
demus credentes aut resuscitatos esse jam, aut ini Hsec cum legunt Judaei, crudeles efficiunlur, et hu-
 1033 COMMENT.IN LIBRUM JOSUE. — LIB. I. 1054
manum sanguinem silientes, putantcs quia et sancti. i A hoc modo quo supra exposuimus, inteUige bella ju-
ita percusserunt eos qui habitabant Ahi, ut non re- storum, quia haec bella ab eis adVefsum peccatum
linqueretur ab eis qui salvus fieret et neque qui fu- geruntur. Quomodo manebunt justi, si-vel parvum
geret : non inteUigentes in Ms verbis adumbrarii aliquid peccati in semetipsis servaverint? Et ideo
mysleria, et hoc a nobis magis indicari, quod exhis3 dicitur de eis quia non dereliquerunt nec Uhum qui
quorum. chaos est habilaculum, et qui fegnaveruntt salvus fiefet et qui effugefet. • ..• -•
in abys.sodsemonibus,nullum penitus relinquere de- (IBID.) « Praecepitque Josue, deposueruntque ca-
beamus, sedomnes.interimere. Interimiriius autemi « daver ejus de cruce, projeceruntque in ipso in-
dsemohes, noh ipsam eorum snbstantiam perimen-.- « troilu civilatisj congesto super eum magno acervo
tes : sedquia opus eorum ac studium hoc est utt « lapidum, qui permanet usque in praesentem diem,»
peccare homines faciant, et hoe.cest illorum vita sii et reliqua. Quid significat quod cadaver regis Ahi,
nos peccemus, sine dubio interitus eorum est si nohi per praeceptum Josue de cruce depositum, projicitur
peccemus. Interficiuntur ergo habitatores Ahi, sanclii inintroilu eivitalis, nisi quod diabolo damnato per
quique perimunt, et non dimittuni. ex eis ulluni : hii passionem Christi, statim ei in ingressu fidei et ba-
sine dubio qui cum omni diUgentia servant cor ptismatis perceptione, a quibusque credehlibris, se-
suum, ne de eo cogitationes malaeprocedant. Sed et; *B cundum Salvatoris nostri mandatum, renuntiatur,
qui obsefvant os suum, ut orrinis sermo rrialus ex; et ejus cultui penitus coutradieilur ? « Congesto
ore eofum non procedat.- Hoc est non uUurn relin- super eum magno acervo lapidum, > hoc =esl, muM-
. tudine durarum sententjarum, quibus ejus perfidia
querequieffugiat cum eis, nee sermo.effugiat.roalus.....
Agite ergo et vos : proeparemus nos ad hujusmodii seu nequitia improbalur atque damnatur ? Quse con-
prseUa, percutiamus Ahi in ore gladii, et exstingua-- geries' permanet usque in praesentem diem, quia
mus omnes habitatores chaos, omnes contrarias vir- damnationis suse opprobrium ipsi 'diabolo et angelis
tutes. Utinam et ego modo dum loquor ad vos ver- ejus perseverat in perpetuum : quia sicut illorum
bum Dei, cor pectoris pulsare pbssim! quod si fe- correctio nunquam erit, ita damnationis poerianun-
cero, certum est quod gladio oris mei percutiami quam cessabit.
fornicatibnem, percutiam maUtiam-, refreriemfuro- (IBID.)« TunG aedificavitJosue altare Domino Deo
rem, et si qua alia sunt mala, in ore gladii, hoc est,, « Israel in monte Ebal, sicut proeceperat Moyses fa-
oris mei serhibne, reslinguani, et non derelinquami « mulus Domini filiis Israel, > et reliqua. Videamus
ex eis qui salvusflat, neque qhi effugiat. Sieniih i - quid in his omnibus indicatur, et quid praasehs le-
omnes hbstes nostfos exstinxerimus, tunc vere diemi clio nobis oedificationisacquirat. OmneS qui in Je-
festum celebrabimus Deo, et, devictis adversariis','.. ^*• sum Christum credimus, lapides vivi esse dicimur,
laelasolemnitategaudebimus.Talealiquid mihi etiam quod Scriptura prsenuntiat dicens': « Vos autem-
videtur sanctus pfopheta in psalmis designare, ubi estis lapides vivi aedificati domus spiritalis, hostias
dicit de se, quia «in matutinis ihlerflciebamomnes acceptabiles offerentes Deo.per Jesum Christum-(J
peccafores tdrrse, ut disperderem de civitate Dominii Petr: u).-:i Sicut autem in istis terrenis lapidibus ob-
omnes qui operantur iniquitatem (Psai. c). > Siehim i servari novimus, et hi quidem lapides qui validiores
eivitas Domini Eeclesia Dei viventis>accipitur, eji- siht et potentiores primi-in fundamehta ejicirintur,
ciunt doctores de Ecclesia et interflciunt eos-^ruii ut ipsis credi et superponi possit totius oedificiido-
opefantur iriiquitatem, contrarias daenionum adver- mUs; alii vero qui sequentes sunt, -id est paulo dllis
sariasque virtutes, quse cogunt homines ad pecca-, inferiores, proximi illis qui in fundaniento sunt, or-
tum doeendb -et instituendo, et occulta: in divinis; dinantur; qui veroplus-inferiores sunt, paulo supe-
litteris ex locis taUbus , in qualibus nunc sumus,, rius a fundamenlo; tum deinde in corpore-lapidumi
niysteria reserando. Sive civitatem Domini uniuscu- qui infirmiores sunt, in superioribus et prope ipsa
jusque riostrum animam inteUigamus., quae aediflca- jam lecli fastigia collocantur : ita nunc etiam intel-
tur a.Domino ex lapidibusvivis, id est-, ex virlutibuss de lapidibus vivis aliquos esse iti fundamentis
jjlige
varns iet diversis. De ipsa quoque- civitato sanctus! hujus spiritalis sedificii. Qui autem sunt isti qui in
quisque et diUgensejiciet peecatores, id est, cogi- fundamentis collocanlur? Apostoli et prophetse. Sic
tationes pessimas etcupiditates pravas interfleietin i enim dicit Paulus hsec ipse docens :.« iEdificati, in7
matutino ortus sui. Justus enim dicit: « In matuti-- quit,super fundamentum apostolorum et propheta-
nis meditaborih te, quia fuisli adjutor nieus (Psal.. rum, in ipso angulari lapide Jesu Ghristp Domino
LXII). > Quod est istud matutimim., nisi Dominus3 nOstro (Eph. u). » Ut auteln te promptiorem, o au-
noster Jesus Christus, qui est lux vera oriens in, i ditor horum, prseparares ad hujus aedificiiconstru-
cordibus-nostris, atque Uluminansignorantiae.nostrae 3 clionem, ut lapis aliquis inveniaris vicinior funda-
lenebras^ facit nos in lumine.,suo lumen videre?-Sii roento, disce quia et ipse Christus hujus quod nunc
quando ergo-legas in Scripturis justorum pugnas,, .descripsimus aedificiifundamentum est:.Sic enim di-
caedesac strages interemptorum, et quia sancti nul-- cit Apostolus : < Fundamentum enim aliud nemp
lis penitushostium parcunt;.quin imo et si peperce-- -potest ponere, prseter id quod posiluni est, quod.est
rint,jeputari eis inpeccatum,;sicut reputalum estt Christus Jesus (I Cor. nf). » Beati ergo qui supef
Sauli, qai yivum seryayerat Agag regem Amalec;; isfud nobile fundanientum oedificantes,-religiosa et
ifATROh. UVlll. 33
 1035 rB. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT.OPERUMPARS I. 1036
sancta conslruxerint opera. Sed in hoc oedificioec- Anosteraltare
J construxit lapidibus integris, quibus
clesiaeesse oportet altare; unde ego arbitror quod feiTum non est injectum, ut oflerat super eos holo-
quicunque ex vobis lapidibus vivis apli sunt, in hoe causta et sacrificium saiutis. Ego pulo quod isti tales
et prompti, ut orationibus vapent, ut diu noctuque lapides hitegri et incontaminati sancti apostbli esse
obsecrationes offeraiit Dep, et suppUcationumvicli- possint, omnes simul luram altare facientes propter
mas immolent, ipsi sunt ex quibus aediflcat Jesus unanimitalem alque concordiani- Sic enim referun-
altare. Sed intuere quid laudis ipsis lapidibus altaris tiir omnes, simul unaniniiter orantes et aperienles os
ascribitur? Sieut dixit, inquit, legislator Moyses : smim, dixisse : « tu, Dpniine, qui corda omnium
jEdificate allareex lapidibus integris, quibus ferrum. nosti (Act.i). » Isti ergo qui poterunt unanirnes una
non est injeclum. Quid piilas sunt isti inlegri lapi- voce atque spiritu orare,'ipsi fortasse digni sunfqui
des? Novit uniuscujusque eonscientia quis sit hrte- debeant simul omnes unum altare coristruere, super
ger, et quis sit incorruptus, immaculatus in carne et quod Jesus sacrificium offerat Patri. Tamen et nos
spirilu. Jacula inaligni ignita concupiscentiae non tentemus dare operam, ut eadem dicamus omnes,
recipit, sed sculo ea fidei restrinxit et repHlit. Vel unanimes, «num sentientes, nibil per contentionem,
quis est ille qui ferrum pugnae, ferrumbelU, ferrum neque per inanem gloriam gerentes; sed in uno
Uliuni nunquam recepit; sed semper pacificus fuits g] sensu atque in eadeni sgntentia permanentes; si
semper quietus et mitis, et Christi hunrilitate funda- forte possimus etiam nos apfi efljci lapides ad al-
tus? Isti ergo sunt lapides vivi, ex quihus Dominus tare : non enim deserit nos DomiiiusDeus noster.

LIBER SEGUNDUS.

CAPUT PRIMUM. habent, naturaliter ea quse legis sunt, faciunt,

De eo quod Josue Deuteronomium legis Moysi scri-
psit super lapides coram filiis hrael, el iegetn be~
nediclionis alque maledictionis coram omni populo
recitavit.
(IBID).« Et scripsit Josue super lapides Deutero-
< nomium legis Moysi, quod ille digesserat coram ^
c filiis Israel. » Scripsit, inquit, Jesus super lapides
altaris Deuteronomium legis Moysi, et scripsit in
conspectu flliorum Israel. Quomodo scripsit et quo-
modo potuit tunc filius Nave super lapides altariss
legem totam describere? Ergo prout voluit lypum
adumbravit. Nos interim videamus quomodo noster
Jesus in Iapidibus vivis et integris scripserit Deute-
ronomium, quod secundselegis Iatio dicitur. Si ergo
vis videre quomPdo, prima lege inflrmata, secundam
legem scribat Jesus, audi eum in ecclesiis dicentem >
<Dictuiii est antiquis: Non oecides; ego anteni dico
vobis quia omnis qui irascilur fratri suo, homieida
est (Mtttth. v). > Et iterum : « Dictum est antiqujs,
Non moecbaberis; ego autem dicp vobis quia qui vi-
derit niuliefeni ad concupiscendum eam, jani moe-:
chatus est eam in corde sub (Ihid., v. xxvn)k Dicluhi
est antiquis, Nbn perjurabis; ego aulem dice vobis,
Nolite jurafe omhino (Ibid.,v. xxxiu). > VidesDeu-
teronoinium quod «cripsit Jesus in lapidibug vivis et
integris, in tabulis cordis carnalibus, non atra-
. mento, sed spifitn Dei vivi. Si autefn vis evidentius
nOscere iri quibus cofdibus Jesus scripserit; legerii,
et in qiiibiis non scripsefit, etiam hoc tibi ex Scri-
ptufafUni auctbritale patefaciani, ut consolationem
capias tu qui «x gerilibUs vocatus es, ilec ferearis
eorum jactantiam-, qui legem Moysi et tabulis et
chartulis inscriptani se accepisse gioriafituf. Iii qub-
riim cordUius bominus Jesus inscfipserit legem,
"Paulus dicit : t Cum enim gentes quse legem non
hujusmodi legem non habentes, ipsi sibi sunt lex,
qui oslendunt opus legis scriplum in cprdibus suls,
testimonium reddente eis conscienlia (Rom. n). >
Si ergo videas gentes ad Jesum venire, et crederc
ei, et opus legis implere quod illi qui legeni accepe-
ranl implere non possunt, non dubites <deeis dicere
quia Jesus in istis lapidibus integris Deuterpnomium
soripsit. Movet me sane quod addidit in conscqucn-
libus Scriptura : « Et scripsit, jnquit, jcsussnper
lapides Deuteronomium coram filiis Israel. > Quo-
modo ppluerit tam magnuni librum, vel assislenli-
hus et permanentibus filiis Israel, describere, ita ut
non disepdereiit usquequo scriptura tot versuum
finiretur? Vel etiaihs quomodo potueruut lapidcs al-
tari» ferre tam magni libri continenliam ? Dicant
inihi assertores litterae Juda^i, qui spjritum legis
jgnofant, quomodo;hop in geripfura histoiiae veteris
demonstratur : sbd apud illos usque in hodiernum
diem cuni legitiir MoyseS, velamen est positum su-
pef cor eorum : nobis vefo conversis ad Dominuni
Jesum, auferetur velamen i, quia « nbi Spiritus Do-
iiiirii $ ibi libeftas > inteUigentiaenoslrae. Ergo Do-
ThiriusJesus non indiget roulto tempore ut Deutero-
Womiumscribat, ut secUndp legem in cordibus cre-
deritium figat, atque in eorum menlibns, qui ad
•altafis -coiistfuctionemdigni sunt, intelligenUoespi-
f itu signet; Statim nanique ul quis crediderit Jesu
Christo, 16xEvangeiii in ejus corde scripta est, et in
conspectu filibfum Israel descripla. Aderant enim
tune, cum tibifidel sacfanienlum Iradebatur, coele-
stes virtutes, ministeria angelorum, Ecclesia primi-
livorum. Si ehim recte intelligamus Israelem dici
mehtein Deum videntem , rectissiine hoc de irii-
nistris angeUsdicituf, secundumDominisententiam,
dicentis de iirfantibus (quod et tu fuisti infans in ba-
1037 COMMENT.IN LIBRUM JOSUE. — LIB. II. 1038 .
ptismo), < quia angeli eorum semper vident faciem J.A hoc mihi designari videtur in hoc loco quod dimidii
Palrismei, qui incoelis est (Matth. CXVIII).» Coram illi qui juxta montem Garizim incedunt, illum qui
istis igitur fiUis Israel qui aderant in iUo lempore, ad benedictiones electus est, istos figuraliter indicare
cum tibi fldei sacramenta tradebatur, videntibus fa- qui, non metu poense,sed benedictionum et promis-
ciemDei, Jesusin corde luoDeuteronomium scripsit. sionum desiderio, veniunt ad salutem. Illi vero di-
(IBID.)« Onmis aulem populus, et niajores natu, midii qui juxta monleni Ebal inpedunt, in quo ma-
< duces ac judices stabant ex utraque parte in ledictiones prolatae sunt, istos alips indicant qui ma-
< cpnspeclu sacerdotum qui porlabant arcam fce- lorum metu et suppliciorum timore complentcs quae
< deris Domini : ut advena, ila et indigena. Me- inlege sunt scripta, perveniunt ad salutem. Hic etiam
< dia eorum pars juxla monteni Garizim, et me- Dei solius est nosse, ex omnibus flliis Israel quis
< dia juxta nipnlem Ebal, sicut prseceperat fioyses •' est, qui boni ipsius desiderio succensus facit quod,
« famulus Domini. Et primum quidem benedixit"-- bonum est: qui verp melu gehennoe, ef seterni ignis
« populo Israel, » etc. Circa hanc arcarii testa-"- terrore tendit ad ionum, et studef ac festinat im-
menti, omnis qui vere Israel est incedit, nbn plerequoe scripta sunt : certum est cniin nobiliores
enim longe ab ea. Levitae vero et sacerdotes etiam esse illos qui boni ipsius desiderip ct beriedictionum.
in humeris suis eam portant. Etenihi qulcun- B i amore quod bonum est agunt; quam illos qui pro
que sacerdofali religione et sanctitate vivunt, nori mali metu bonum sectantur. Solus ergo Jesus qui
solum hi qui sedere videntur in conseSsu sacerdo- potest ex omni populo hujusniodi nientes aijimosque
taii, sed hi niagis qui sacerdolaUter agunt, quorum discernere, hos in monte Garizim ad benedictiones,
pars est Dorainus, nec ulla eis porlio habetur in ter- alios vero statuere in moiitem Ebal, npn ul male-
rls, ipsi sunt vere sacerdotes et Levilae Domiui, qui dietiones accipiant, sed ut inliientes prsescriptas ma-
in hunieris suis legeni Dei portant, agendo videlicet ledicliones el pcenas peccalorum conslitutas, incur-
et Implendo opera ea quaj scribuntur in lege. Et rere caveant eas.
proselylus, hiquit, el indigena simul aderaut; dinii- i (IBID.)« Post hoec legit omnia verba benedictionis
dii juxta montem Garizim, et dimidii juxla niontem t et maledictionis, et cuncta quse scripta erantin le-.
Ebal. Quomodo etiam ista explicabimus? El adjuto « gis volumine. Nihil ex his quse Moyses jusserat
rio Dei opus est ut possimus verbis nostris verba «reliquit intactum, sed universa replicayit coranr
divina disserere et explanare. Qui sunt dimidii qui < omni multitudine Israel, mulieribus et parvulis,
ineedebant juxla montem Garizim, et qui suht di- «ac advenis qui inter eos morabantur. > Faciiis
midii qui et ipsi, lieet salventur, tamen non potue- quidem esl historise explanatio, quomodo filius Nave
runt juxta montem Garizim incedere, sed incediuit G \ legerit oninia verba legis quoescripsit Moysescorain
juxta montem Ebal? Mons Gafizim benedictiones omni ecclesia flliorum Israel: noster vero Dominus
habet, mons autem Ebai maledictiones quae pecea- Jesus quomodo hoc populo suo faciat, ostendere non
loribus imminent. Slaluerunt enini, sicut scriptum mihi videtur otiosum. Ego quidem arbifror quod si
est in Deuteronomio (CAP.xxvn), sex tribris ad be- quando legitur nobis Moyses, et per gratiam Do-
nedicendum in nionte Garizim : et ipsse sex tribus mini velamen litteroe removetur, el incipirous intel-
quae nobUiores sunt et eximioe,id est, Simeon, Levi, Iigere quia lex spiriialis est; et quia, verbi causa,
Judas, Isachar, Josepb, Benjamin. Alias verp sex lex dicit: « Non infrenabis os bovi trituranti (Deut.
ignobiliores, ad maledicendum; in quibus et Ruben xxv, I Cor. ix), » non de bobus hsec, sed *deaposto-
qui ascendit super cubile patris fui, et torum macu- lis dixerit. Et rursum cum in lege dicitur quia
lavit paternum, et Zabulon, qui est ultimus fllius < Abraham duos filios babuit, unum de ancilla, et
Lise.Haec quidem veterum historise referunt gesta. unum de Iibera (Gal. ix), » ego in his intelligo duo
Sed quomodo nos hanc historiee narrationem ad esse Testamenta et duos popuios. Istam nobis legem
mysticam intelligenliam referamus, ul ostendamus quse sic intelligitur, quam spiritalem nominat Paur
qui sunt isti qui incedunt juxta montem Garizim, et lus, Jesus Dominus legit, et ipse est qui bsec in au-
qui sunt qui incedunt juxta monteni Ebal? Ego vi- D •* ribus totius populi recitat, prsecipiens nobis ne se-
deo duas esse species eorum qui promissionum cos- quamur occidentem Iitteram, sed teneamus spkitum
lestium cupiditate succensi, summo studio diligeritia- viviflcanlem. Legit ergo nobis Jesus legem, cum no-
que niluntur, ue salfem minima eos beatitudo pra> Lis legis revelat arcana. Non enim nos, qui de Ec-
tereat: habenles desiderium, non solum benedictio- clesia sumus catholica, spernimus legem Moysi, sed
nis capiendae, et effici in parte sortis sanctorum, sed suscipimus eam, si tamen eam nobis Jesus legerit:
etiam assistere in conspectu Dei, et semper esse sic enim recte poterimus intelligere legem, si eam
cum Domino.Alii vero sunt qui et ipsi tendunt ad -nobisJesus legat, ut ipso legente nos sensum ejus
salutem, et non tam amore benediclionum et pro- intelligentia capiamus. Sed tanien dicendum est,
missionum desideiiis inflammantur, quam hoe quod scriptum docemur, quia sermo hic arguit nos,
magis habentes in prospectu et dicentes : Suffi- quod non omnes qui audimus legem, Ecclesia sumus
cit niihi non ire in ignem {ciernum; sufficit niihi filiorum Israel, si non continuo : si est aliqua difle-
npn expelUin tenebras exteriores. Cum ergo in sin- reniia inter audilores legis et Ecclesiam flliorum
gulis quibusque fidelium talis sit propositi.varietas, Israel, auditor excluditur a saiute. Attendite ergo
 1039 B. RABANIMAURIARCHIEP7MOGUNT.OPERUMPARS I. 1010
diligentius verbis Scripturae dicentis : « Non erat, A I ex his tamen quaegesla sunt visibilibus, nostri Do-
ullum verbum ex omnibus quae mandavit Moyses mini Jesu Salvatoris beUa ac triumphos quos gerit
quod non legerit Jesus in auribus totius EcclesiaeC- contemplemur, quamvis etiam in ipso hsee visibiliter
liorum Israel; > et intendite mulieribus et infanfi- cernamus expleta. Convenerunt enim reges terrae,
bus et proselytis. Novit DominusJesus esse alias au- senatus populusque et principes Romani, ut expu-
res praeter istas carnales quas ad audientiam legis gnarent nomen Jesu et Israel simul. Decreverunt
requirit; unde et in Evangelio posteaquam de sin- enim legibus suis ut non sint Christiani. Omnis ci-
gulis quse oportebat .edocuit, addit et dicit: « Qui vitas, omnis ordo Christianorum nomen impugnat.
habet aures audiendi audiat (Matth. xi); > quod uti- Sed sicut lunc omnes iUireges convenientes contra
que si de auribus dixisset carnalibus, superfluum vi- Jesum nihil facere poluerunt,'ita nunc reges vel prin-
deretur. Nemo enim non habens aures ad verba ejus cipes, vel potestates istsecontrariae, ut non Christia-
audienda conveneral. Sed quoniam sciebat, in au- norum genus lalius ac profusius propagetur. Scri-
ribus interioris hominis, id est, intellectu cordis, re- ptum namque est, quia « quanto magis eos humilia-
cipi debere quse dicta sunt (quia nihil prodest audire bant, tanto plures fiebant, et invalescebant valde
sermonem, si non relineatur et servetur in corde), (Exod. i). > Confidimusautem quia non solum non
idcirco aures ab auditoribus exposcebal. Dicimus B E nos poterunt obtinere invisibiles iniroici nostri, ve-
quidem viris fbrlibus fortem tradere cibum, illis vi- rumetiam velociter, Jesu Christo Domino nostro vin-
delicet de quibus Apostolus dicit: « Perfectorum cente, conteretur Satanas sub pedibus servorum
autem est cibus solidus, ex quibus ipse sibi praepa- ejus; iUoetenim duce nos vincimus milites sui, ita
rat Ecclesiam non habentero maculam aut rugam ut nos dicamus (sicut in Esdra scriptum est) « Quia a
aut-aliquid horum (Hebr. v). » Eos vero quosin mu- te, Domine, est vicloria, et ego tuus : benedictus es
lierum, vel infantium, vel proselytorum appellatione Deus veritatis (III Esdrm. iv). >
secemit, intelligamus hos esse aliquos qui adhuc (IBID.)« At hi qui habitabant in Gabaon, audien-
lacle indigent, auteliam.velut infirmi, utsuntinu- « tes euncta quse fecerat Josue Jericho et Ahi, et
lieres, oleribus vcscuntur. Si vero simul omnis ac- « callide cogitantes, tulerunt sibi cibaria, saccos ve-
cipiatur Ecclesia, viri quidem intelliguntur esse illi < leres asinis impositos, et utres vinarios scissos at-
qui in omnibus perfectionem norunt, et armati ince- « que consutos, calceamentaque peranliqua, quaead
dere adversum aslutias diaboli;~mulieres vero illi < indicium vetustatis pictaciis consuta erant, induli
qui nondum ex semetipsis ea quaeutilia sunt gerunt, < veteribus veslimentis : panes quoque quos porla-
sed imitando meliores et eorum exempla sectando, < bant ob viaticum, duri erant et in frusta commi
ex quibus et caput habere dicuntur. Infantes vero C ^ < nuti : perrexeruntque ad Josue, qui tunc moraba-
erunt qui, nuper fide suscepta, lacte Evangelii nu- < tur in castris Galgaloe,et dixerunt ei, atque omiii
tfiunlur; proselyti autem catechumeni videbunlur, < simul Israeli : De lerra longinqua venimus, pacem
et hi qui jam sociari se fidelibus student. De quibus < vobiscum facpre cupientes, > etc. (Ex Augustino.)
singulis similia etiam Joannes senliens, in Epistola Quod Gabaoniise venerunt ad' Jesum cum velustis
sua scripsit (Ep. I, cap. n), et singulis quibusque panibus et saccis, ut putarentur (sicut finxerant) de
oelatibus propria quaequegesta discernit. Verumta- terra venisse Ionginqua, quo eis parceretur. Consti-
men Jesum vobis recitantem legem, et revelantem tutum enim erat a Dominone aUoui terras illas in-
cordibus vestris iiitelligentiam spiritalem audite, ne- habitanti parcerent, quo ingrediebantur. NonnuUi
que proselyti, id est catechumeni, diutius maneatis ; codices et Graeciet Latini habent: « Et accipientes
sed festinate ad percipiendam gratiam Dei, ut et saccos veteres super humeros suos. » Alii vero, qui
vos ih Ecclesia filiorum Israel adnumeremini. Et vos veraciores videntur, non habent « super humeros, >
infantes« nolite pueri effici sensibus, sed malitia sed « super asinos suos. » Similii.udoenim verbi in
parvuli » estote. Sensibus quoque, ait, estote per- Graecalingua jneiidositatem facilem fecit, et ideo La
fecli. Sed videamus quid post hoecscriptum est. tina quoque exemplaria variata sunt : «f«avquippe
et OVMV non multum ab invicem dissonant, quorum
CAPUT H.
prius humerorum nomen esfr, posterius asinorum.
De gentium conventuadversum Josue ut dimicarent Ideo est autem de asinis credibilius, quoniam se a
conira eum, et de dolo Gabaonitarum quo faUebant sua
Josue et principes Israel. gente longinqua missos esse dixerunt: unde ap-
paret eos fuisse legatos, et inde roagis in asinis
CAP.IX.) « Quibus auditis, cuncti reges trans Jor- quam in humeris necessaria portare potuisse, quia
« danem qui versabantur in montanis et in campe- nec multi esse poterant, et non solum saccos, sed
« stribus, in maritimis ac liftore maris magni; hi etiam utres portasse Scriptura commemorat. (Ex
« quoque qui habitabant juxla Libanum, Hethaeuset Adamantio.) Multaeergo eorum qui ad salulem ve-
« Amosrhaeus, et Chananaeus,Pherezseus, et Jebu- niunt differenliaedesignantur; unde et nunc Gabao-
< saeus, congregati sunt pariter, ut pugnarent contra nitas hos, quorum historia recitata est, arbitror por-
< Josue et Israel uno ahimo eademqne sententia. » tiunculam quamdam esse eorumqui salvandi surit;
Simul. historia rerum gestarum manifesta explana- ita tamen ut non absque alicujus notseinustionesal-
tione non indiget, quod evidenter expleturn est; et ventur. Vides namque quomodo Ugni caesores,vel
4041 COMMENT.IN LIBRUM JOSUE. — LlB. H. 1042
aquae gestatores fieri condemnantur, ab obsequiumA mereri? Denique vis nosse quam digna erga eos ab
populi, «t altaris Dei ministerium, quoniam quidem Jesu propter ignobilitatem menlis eorum conditio
cum dolo et calliditate accesserunt ad filios Israel, dispensata est, ipsi dicnnt in sequentibus: « Quia
pannis et calceamentis veteribus induti, et cibum audivimus quanta fecit Dominusvobis per mare Ru-
vetusti panis ferentes. Isti ergo veniunt ad Jesum brum, et in deserto. » Et cum dicerent, et scire et
cum omnibus velustatibus suis et orant ab eb hoc audisse se divinis mirabilibus falerentur, nihU ta-
tantum ut salventur. ln quorum figura lale mibi vi- men flde digue, nihil tantarum virtutum admiratione
detur aliquid ostendi. Sunt quidam in Ecclesia cre- gesserunt; et ideo videns anguslum eorum exiguum-
dentes quidem et habentes fidem in Deuni, et ac- que propositum in fide, moderationem erga eos jus-
qtrieseentes omnibus divinis praeceptis,quique etiam tissimam servat, ut salulem mererentur, qui parvum
erga servos Dei reUgiosi sunt, et servire eis cu- licet fidei delulerunt, nec tamen summam regni vel
piunt, sed ad ornatum Ecclesisevel ministerium sa- liberlatis acciperent, pro eo quod fides eorum nullo
tis promti et apli non sunt, in actibus suis et con- operum nobilitaretur accessu. Quoniam fidem sine
versatione propria obsceni satis et inlus involuti, operibus morluam haberi pronuntiat Jacobus (Jac.
nec omnino deponentes veterem hominemcum acti- n). Verumtamen sciendum est quantum figiirarum
bus suis : et sicnt isli pannis et calceamentis vete- B I ex hujusmodi adumbrationibus edocemur, quod si
ribus obtecti, prseter hoe quod in Deum credunt, et qui tales sunt in nobis quorura fides hoc tantum-
erga servos Dei vel Ecclesise cultum videntur esse modohabetut ad ecclesiainveniat, seque inclinent,
devoti, nihil adhibentes eniendationis vcl innovatio- officia exhibeant, servos Dei honorent, ad ornatum
nis in moribus. Islis ergo Jesus Dominus noster sa- quoque altaris vel ecclesise aliquid conferanl; non
lutem concedit quidem: sed quodammodo salus ipsa tamen habent sludium ut etiam mores snos exco-
eorum notam non evadit infainiae.Similis quoque lant, actus^emendent, vitia deponant, castilatem co-
etiam in libello qui appellatur Pastoris, de his figura lant, iracundiam mitigent, avaritiam reprimant,
describitur, aitenim : « Quse est arbor quse ulmus rapacitatem refrenent, maliloquia et stultiloquia vel
appellatur, qusefructuro non affert; portat tamen scurrilitates, et obtrectationum venena ex ore suo
vitem, quaeaffert plurimum fruclum, ex eo quod ad- amittant; sciant sibi, quia tales sunt qui emendare
miniculo esl viti, quse ejus viribus nitens, vel ferre se nolunl, si in his usque ad senectutem ullimam
vel servare plurimum fructum; » etiam ulmus, quae pervenerint, partem sortemque ab Jesu Dominocum
infructuosa est, necessaria videlur et utilis ex hoc Gabaonitis esse tribuendam. (Ex Isidoro.) Tales igi-
ipsoquod fructuosaedeserviat viti. Tale aliquid etiam tur tantummodo quasi quoddam salutis signum intra
intellige in Gahaonitis, qui non deposuerunt quidem C ( ecclesiam temporaliter perferunt; inter Israelitas
veterem hominem cum actibus suis, ministrant ta- autem, id est, inter sanctos Dei, regnuroiseternumet
men sanctis, et serviunt, et aliquid utilitatis impen- libertatem minime consequuntur.
dunt: et tali quodam ordine ab Jesu salutem cum (IBID.)« Et non percusserunt eos, eo quod juras-
juramenti interpositione suscipiunt. Ego nolebam ini « senteisprincipesmultitudinisinnomineDominiDei
Gabaonitarum ordine saluteni consequi, nec in lignii « Israel. Murmuravit itaque omne vulgus contra
csesoribusvel aquaegestatoribus numerari, sed intrai « principes; qui responderunt eis : Juravimus illis
IsraeUtas cuperem haeredilatem terrae repromissio- « in nomine DominiDei Israel, et idcirco non possu-
nis aceipere. Observandum sane est quod solentt < mus eos contingere, »etc. (Ex Augustino.) Quaeri
haeretici Iegentes hunc Iocumcalumniam facere, hii potest quomodo jursitionem: servandam esse credi-
qui Vetus Testamenlum non recipiunt, et dicunt :: derunt HebrseiGabaonitis, quibus ita juraverant tan-
Vide quomodo nihil humilitatis habuit Jesus filiusi quam de longinquaterravenientibus, sicut illimentiti
Nave, ut hominibus qui ad se supplices venerant sa- fuerant. Sciebant enim se debellandossi cognitumes-
lutem concedens, notam eis infamiaeet jugum servi- set Hebraeisin ea terra eos habilare, quam promissam
tutis infligeret. Haecsi audit anima minus instructai fuerant, interfectis habitantibus, relenturi. Mentienti-
in Scripturis divinis, infirmari continuo et pericli-"-I bus ergo quod de longinqua terra ad eos venissent,
, tari potest, ut refugiat catholicam fidem. Non enimi; jurayerunt eis Israelitse. Postquam vero cognoverunt
linleUigunt eorum subreptiones. Jesus enim seeun- ibi eos habitare, ubi omnes quos invenerant seeun-
dum mensuram fidei ipsorum competens erga eos; dum Dei praeceptumdebellare oporlebat, noluerunt
judicium tenuit. Porro autem Raab meretrix, qusei tamen frangere jurationem: et licet eos mentitos
fide iutegra cnm omni domo sua exploratores Israe- esse didicissent, parcere maluerunl causa jurationis,
liticos plenissimadevotione suscepit, et ex integroi cum possent utique dicere se tanquani iUis jurasse
in consortium populi societatemque susceptaest; ett quos eos esse crediderant, id est, de longinquo ve-
scriptum est de ea quia « apposita est ad filiosIsrael,l, nientes; cum vero aliud cognoverunt, praeceptum
usque in hodiernum diem. > Isti vero quia non lam,i, circa eos Domini implendum erat, ut sicuti caeteri,
Israeliticse genlis consortia dilexerunt, quam suse,. s„ expugnarentur. Deus autem hoc apprbbavit, riec par-
perditionis melu perlerrili cum caUiditate et fraudes centibus succensuit, quamvis eum non interrbgas-
aceesserunt ad Jesum, quomodo poluerunt liberla- sent quinam illi essent, et ideo eos illi fallere valuis-
tem vitaj et regnj consor.lium.doHsservilibus pro-: : sent. Undenon importune utique credendj sunt, et
 1043 B. RABANl MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS I. 10M
si fallere honiines prp sua salute veluerunt, non ta- A, riam quidem gesta, miracula divinaeyirtutis univer-
ihen fallaciter Beuni timuisse in pppulo ejus; pro- sis sseculis prsedicam, nec interpretatiohe extrinsecus
pterea nee succensuit Dominus juranlibus aut par- indigent, in quibus gestorum lumen coruscat. Quid
ceiitibus, adeo ut postea Gabaonitas ipsos, tanquam tamen in his spirilalis intelleetus continealur reqni-
•
populi sui homines, de domo Saul viiidicayerit, sic- i-amus. Cum se anima huniana Verbo Dei sociaverit,
ut Regnorrim ostendit hisloria. Et qupniam juratio non-debet dubitare statim se inimicos habituram, et
sic servata est, quamvis in hominibus qui menliti eos quos ante habuerat amicos in adversarios esse
sunt, ut ad clementiam sentenlia flecteretur, non vertendos : idque non splum pati se ab hominibus
displicuit Deo. Nam si e contrario jurassent aliquos . speret, verum etiam de contrariis virtutibus et spi-
se interfecturos, quos Gabaonitas in terra promis- ritalifaus nequitiis id sibi imminere pro certo sciat.
sionis.esse putavissent, et postea didicissent eos Et ita fit ut qui amicitias expelit Jesu, multorum sibi
esse ab illa terra extraneos, et de longinquo ad se sciat inimicitias tolerandas. Audiat aposloluni Pau-
venisse, nullo modo arbitrandum est quod eos essent lum hsec eadem confirmanteni, cum dicit: « Omues
debeUaturi causa jurationis implendae; cum propter qui pie volunt vivere in Christo, persecutionem pa-
ipsam parcendi clementiam sanctus David etiam post tiuntur (II Tim.m). » Sed et Salomon similia dieit:
yerba quibus se Nabal interfecturum esse juraverat, B J i Fili, inquit, accedens ad servitulem Dei, praepara
Utique sciens quem fuerat interfecturus, parcere animam tuam.ad lentationem'(Ecc/i. n). » Oppu-
maluit, nec in re duriore implere juranientum : gnantur ergo etiam nunc Gabaouitse cujuscuuque
magis Deo placere existimans, si quod ira perturba- modi sunt, propter amicitias Jesu ; et licet sint li-
lus ad nocendum juraverat, non fecisset, quam si gni caesores, et aquse gestatores, id est, licet sint
perfecisset. ultimi meriti in Ecclesia, tamen in hoc ipso quia ad
CAPUT III. Jesum perlinent, impugnari a quinque regibus di-
cuntur. Sed lamen Gabaonitsenon derelinquunlur et
De quinqne vegibus Amorrhmorum, qui congregati
sunt ut pugnarent contra Gabaon, et de prmhis Jo- spernuntur ab Jesu, et a ducibus, et a praesulibus
sue contra eos. Israelitarum, sed infirmitati eortim auxilium ferunt.
(CAP,x.) « Misit ergo Adonisedee rex Jerusalem Aii non tibi videtur hoc agere in nobis, el lioc prae-
< ad Ociiam regem Hebron, et ad Pharam regem cipere illud Apostoli mandalum : « Consolamini pu-
« Hierimoth, ad Japhia quoque regem Lachis, et ad sillanimes, sustinete infirmos, patientes estote ad
« Dabir regem Eglon, dicens : Ascendite ad me, et omnes (I Thess. v); » et iterum :« Vos potentiores,
« ferte' pfaesidium, ut expugnemus Gabaon, quare iinbecillitates infirmorum sustinete (Ibid.). >
*•
f transfugerit ad Josue et ad filios Israel. Congre- (IBID.)« Ascenditque Josrie deGalgalis, et Omnis
f gati igifur ascenderunt quinque reges Amorrhseo- t exercitus bellatorum cuhi eo , viri fortissimi.
< rum, rex Jerusalem, rex Hebron, rex Hierinioth, « Dixitque Domihus ad Josue : Ne linieas eos, in
« rex Lachis, rex Eglon, simul cum exercitibus suis, < manus eiiini tuas tradidi illos, nullus tibi ex eis re-
« et castrametati sunt oirca Gabaon appugnantes « sistere poterit, » ete. (Ex Auguslino.) Cum obsessi
« eam, » etc. Omnes illi qui prius amici erant, post Gabaoriitaea regibus Amorrhaeortim, misissentad Je-
amicitias et familiaritatem filioruni Israel, inimici sum ut sibi subveniretur, ita Scriptura sequitur, et
fiunt Gabaonilis, qui a flliis Israel fcedus pacis acce- dicit: Ascendit Jesus a Galgalis ipse, et omnis po-
perant. Jebusaeus rex Jerusalem, invitatis secum pulus beUatorum cum illo, omnis potens in fortitu-
quatuor aliis regibus, Gabaohitas aggreditnr expu- dine : et dixit Dominns ad Jesum : Noli timere iUos,
gnare, Sed Gabaonitaevidenles quinque reges advef- in roanus enim luas tradidi eos : noh subsislet ex
sifni se in prEeUumconspirasse, nequaquam propriis illis quisquam coram vobis. Ubi neque consultus est
viribus copiisque confidunt, sed mittuntad Jesum Dominiis utrum eundum ad eos esset, sed ultro suis
atixilia postulantes. At ille divino permissu adest reCte subvenire volentibus futuram victoriam pra>
Cabaonitis laturus auxilium. Ita vero jam inirahilia hunliavit. Sic ergo posset, quamvis non consultus,
coeljtuspstenduntur. Dominus desuper saxa grahdi- "•• de ipsis Gabaonitis admonere, qui essent, cum se
'? nis pluit, e.t quinque qui adversus Jesum pugnant longinquos esse mentirentur, nisi ei placuisset illa
exercituro vastat. Tunc videns Jesus divinam secum jiiratio quae subjectis parcere cogeret. Crediderant
dexteraia praeliantem, et prosperis successibus cuh- enim Deo, quem audierarit suo populo promisisse
cta procedere, npvam quamdam et miram oratiohem quod illas gentes subverteret, eorumque terram ob-
exloUit ad coelum, dicens : Stet sol super GabaOu,et tineret, et hanc eorum fidem non eos prodendo re-
luna super vallem Elon, donec expugriem populum rriurieravit quodammodo. '
istum. Et stelitsol et luna in loco suo, donec per- « (IBID.)Cumque fugerent filios Israel, et essent
vinceret Dominus inimicos eorum. Et stetit sol in « in descensu Bethorori, Dominus misit super eosla-
medip, et non est progressus ad occasum in flne « pides magnos de ccelo usque Azeca; et morlui sunt
nnius dici. Non fuit dies talis ante hoc, nec ita exau- « multo plures lapidibus graridinis, quam quos gla-
diyit Deus hominem, quia DominUs pugnavit prO « dio percusserant filii Israel. » Lapides sunt gran-
Israel. Et fugerunt illi quinque reges, absconderunl- dihis durae yihdictae, quse. coelitus mitlunlur super
que se in spelunca Mageddam. Hsecsecundum histo- hostes populi Dei;tel divinaj comminationes,quaa
 1045 COMMENT.1N LIBRUM JOSUE. — LIB. II. 104G
in Scripturis sacris contra improbos leguntur pro-,• A aulem reges quinque sensns corporeos indicant: vi-
Iatae; ubi gehenna ignis et poena eis praedicitur per- sum, auditiim, gustum, tactum, odoratuni; per ali-
. petua. (Ex A.damanlip.)Hbc ergo modp Jesus cumi quem etenim horum unumquemque necesse est de-
ducibus et virtutibus suis adest his qui pro nomine) cidefe in peccatum. Quihque sensus quinque illis re-
- suo contrariis virtutibus oppugnantur: et non so- gibus comparanttir, qui Gabaohitas, id est, carnales
lum auxilium prsestat in bello, verum et produxitt liomines, impugnant.
lempus diei, et spatia lucis protelans, adventum di- (IBID.)« Fugerunt enim quinque reges, et se abs-
scutit noetis ; unde sequitur : « conderunt in spelunca urbis Maceda. Wunliatuni-
(IBID.)« Tunc locutus est Josue Dominoin die quai « que est Josue qiiod inVenti essent quinque reges
« tradidit Amorrhaeum in conspectu flliorum Israel,, < latentes in spelunca Maceda. Qui praecepit sociis,
t dixitque coram eis : Sol, contra Gabaon ne movea- « et ait: Volvite saxa ingentia ad os speluncse, et
« ris, et luna, eontra vaUem Ahialon. Sleteruntque» t ponite viros industrios qui clausos cuslodiant, »
f sol et.luna. Nonne scriptum est hoc in libro justo- et csetera. Quod autem dicuntur in speluncae loco
t rum? Stetit itaque sol in medio coeli, et non festi- confugisse, potest hoc fortasse ihdicari, quia spe-
« navit occumbere spatio unius diei. Non fuit ante> lunca locus est in profuiidum terrse defossus. Igitur
f et postea tam longa dies, obedienfe Doroioo voci'. i B etiam isti quos supra expostiimus sensus, cum se
t honiinis, et pugnante prp Israel. Reversusque estt terrenis actibus ih corpore positi demerserint, et
« Josue cum omni Israel in castra Galgalae. » (Exs nihil ad opus Dei, sed totum ad niinisterium corpo-
eodem.) Volumus ergo, sipossumus, ostendere quo- ris egerint, in speluncas confugisse dicuntur. Seien-
modo Dominus noster Jesus protelaverit lucem, ett dum tamen est quod ista ipsa regna, quorum nunc
majorem feeerit diem, vel pro salute hominum, velL reges vincuntur ab Jesu et confugiunt ad speluncas,
pro interitu eontrariarum virtutum. Ex quo advenitt poslmodum in sortem veniuht sanctorum, et pars
Salvator, finis erat mundi; jam denique ipse dice- Domini appellantur, sicut regnum Jerusalem, vel
bat : < Pcenitenliam agite, appropinquavit regnumt Achis, vel Ebron. In quo hoc arbitror indicari quod
coelorum (Mattln ni). > Et tenuit et repressit diemi etiam isti quinque sensus quos supra exposuimus,
consummationis, et adesse prohibuit. Videns enimt in corpore positi, cum per Jesum fuefint devicti,
Deus Pater salutem genfium per ipsum solum ppsse> ita ut infidelilas ab eis et incredulitas depellatur,
eonstare, dicit ad eum : « Pete a me, et dabp libii et cpmmoriantur peccato, in eo qtiod desinunt a
gentes hseredilatem tuam, et possessionem tuam ter- mbisterio, peccatis" ipsis postmodum ministris
mjnos lerrse (Psal. n). » Donec ergo pateraa poUi- utitur anima ad operandam justitiam Dei. Ita fit
citatio compleatur Ecclesiae, et diversis nationibusi C ' ut Jerusalem, in qua prius rex nequam regnabat
crescat, atque introeat tota gentium multitudo, tunc; et pessimus, postroodtiih in ea regnet David potens
demum omnis Israel salvelur : dies producitur, et; manu, et pacificus Salonioh. Assident etenim ipsis
differtur oceasus; nec unquam sol occubuit, sed sem- eliam,' quos supra diximus, corporalibus sensibus,
per oritur, dum credentium cordibus sol juslitise lu- hominum malignaevirtutes, qtioeeos ad malas concu-
men veritatis infundit. Cum vero repleta fuerit men- piscentias el fceda ministeria aniinse pfaebendo sblli-
sura credentium, ei deterior jam ac decolor aetas; citent: quas malignas virttites si fides Christi supe-
ullimoe^enerationis advenerit, cuni increscente irii- raverit, et in lignb crucis ejtis fuerint suspensi, ut
quitate refrigescet charitas mulloruni, et perpauciL de ipsis triuniphet in ligno; et in ligno cfucis suse
remanserint in quibus fides inveniattir, tunc jam interemptis his, regnoqite depulsis, tttnc eflicitur
breviabuntur dies. Idem igilur alque ipse Dominus; anima in parte Dei, tunc Jerusalerii regnum Dei efli-
iibvit et exlendere diem cum salutis est tempus, et; cifor, et templum in ea Dominb cohstfuitUf. An non
breviafe diem, et producifur nobis spatium lucis, sic- . hoc de semetipso sentiebat ille qtii dicebat, « quia
ut in die honeste ambulemus et opera lucis opere- eramus et nos aliqtiando insensati, ihcfedtili, erfan-
miir. Sed et iUtidvideamiis quid sit quinque reges tes, et servienles desideriis et voluptatibus variis?
fugisse, et hos in speluiieam confugisse. Saepe dixi- D 3 (Tit. iii.) > Non enim aliud est hoc qtiod Jefusalem
nius duplicem esse Christianorum pugnam : perfe- ajiquando sub rege fuisse Adpnibezeth scribitur, vel
ctis quidein et talibus qualis erat Paulus apostolus alise civitates sub aliis; sed interim Jesus interficit
qui dicit: • Non efat eis pugna adversus cafnem et inimicos, iion crudeUtatem dpcens per hoc, sicut
sahguinem, sed adverstis principatus et potestates, hseretici putant, sed futura m his quae gerunt sacra-
adversus ihtindi hujus fectores tenebrarum, et spi- joaenta designans : ut cum interimeret Jesus eos re-
ritaUa nequiliae in cbelestibus (Eph. vi). s Inferiofi- ges qui regnum peccati tenent in nobis, posslmus il-
biiSvero et nondum perfeetis, ptigna adhuc adver- lud implere quod dixit Apostolus : « Sicut exhibui-
siis carnem et sangtitneni gerituf, his qui adhuc car- mus membra nostra servire iniquitati ad_iniquila-
nalibus vitiis et fragilitatibus imptighanttif, quod teni, ifa nunc exbibeamus; membra nostra servii*e
etiarii iri hbc loco indicari ptitOi Etenini Gabaonitis Justitise ad justiiicaaonem (Rom. vi). » Quidergoest
fndictiim esse a quihque fegibus diximus beUtim, quod ab eis hoc Ideo velut credule culpatur? Hoc,
qubruni figuram dixi esse in Ms qui iriiperfecti sunt. inquit, scriptum est: Ponite pedes vestros super
Isti ergo a quinque regibus impugaantur. Quinque eollum eorum, et interficite eos, namque hoe non
 1047 B. RABANIMAURIARCHIEP. MOGUNT.OPERUMPARS I. 1048
crudeUtas, sed humanitas et benignitas invenitur.. A « Israel: percusseruntque urbem in ore gladii, et
Utinam enim tu taUs esses qui poneres pedes tuos3 « omnes habitatores ejus, et non diniiserunt in ea
super serpentes et scorpiones, e't super omnera vir- < ullas reliquias : feceruntque regi Lebna sicut fece-
tutem inimici, et conculcares leonem et draconem,, « rant regi Jericho. De Lebna traiisivit cum omni
et basiliscum regulum qui aliquando regnavit in te,, «Israel in Lachis, et exercitu per gyrum disposito
. et nutrivit in te regnum peccati: ut, illis omnibus; « oppugnabat eam, » eic. Utinam digni essemus qui-
interremptis qui in te regnabant opere peccati, solus; bus DominusJesus sapientia sua aulam panderet, et
in te regnet Jesus Dominusnoster. introduceret nos intra thesauros sapientiae et scien-
CAPUT IV. tiae suoe,et eas de quibus nunc pedetentim conamur,
De pugna Josue contra urbem Macedam, et contra tanquam per speculuni et in aenigmate, aliqua ex
Lemnem, et contra Asedolh, quas percussil in ore! parte contueri et inspicere figuras, plenius nobis re-
gladii. serare, et perfeclius dignaretur aperire. Videres
(IBID.)« Eodem die Macedan quoque cepit Josue, quomodo nobis claresceret, cujus polissimum ex spi-
< el percussit in ore gladii, regemque illius interfe- rilalibus hostibus his qui nunc impugnant Israel,
< cit, et omnes habitalores ejus. Non dimisit in ea spiritalem figuram tenuit ipse princeps de Maceda,
< saltem parvas reliquias, » etc. BeUaquseper Jesum B * el ille de Lachis, et ille de Lebna, aut cujus intra
. geruntur, el regum atque hostium strages, coele- memetipsum vitii vel erroris quibus anima iniplica-
slium rerum umbrse typusque esse dicenda sunt, eo- tur, formam teiient singuli quique borum quos Jesu
rum duntaxat bellorum quando noster Doniinus Je- duce interficit populus Dei : hi videlicet qui audiunt
sus cum suo exercitu el magistratibus, id est, cre- mandata ejus, et proeceptumcustodiunt, quibus ipse
denlium populis atque eorum ducibus, contra dia- tribuit facullatem calcandi super serpentes el scor-
bolum et ejus angelos praelialur. Ipse enim est qui piones, et super omnem potestatem inimici. Oremus
in Paulo et in Epuesiis pugnabat adversus principa- ergo ul et nostri pedes tales sint, tam speciosi, tam
tus et potestates, et reetores tenebrarum harum, ad- validi, qui possint calcare cervices inimicorum, qui
versus spiritualia nequitise in coelestibus (Eph. vi). possint ita calcare caput serpentis, ut calcaneum
Et vide, ingrate haeretice, quomodo ex integro ve- nostrum mordere non possit. Qui enim pugnat sub
teribus nova concordant. Promissum est veteribus Jesri duce adversus contrarias potestates, debet etiam
regnum terrse sanctae,lerrse fluentis lac et mel, quse illud promereri quod de prioribus bellatoribus scri-
terra Junc a peccatoribus et pessimis incolis ac re- bitur : « Et reversus est, inquit, universus popu-
gibus tenebatur. Venit in istam terram Jesus cum .-, « lus ad Jesum incolumis, et non mutivit quisque de
exercilu Domini et IsraeUticis ducibus, expugnat « filiis Israel in lingua sua. » Vides ergo quia qui
omnes, interimit et obtinet, et ob victorise merihim snb Jesu militant incolumes debent fedire de proelio,
accipit eorum regna quos vicit. Tibi per Evangelia nec unquam debent ex jacuUs maUgniignilis vnl-
non promitluntur regna coelorum.Sed hsec regria nus accipere, non in corde poUui; non. in cogita-
non sunt vacua et inania : habent habitatores suos lione maculari, non per iram, non per cupiditatem,
non per aliam quamlibet occasioneni locum doemo-
peecatores et nequam spiritus, refugas angelos; ibi
habitant iUi adversus quos te apostolica tuba perso- nicis vulneribus dare. Quod autem addidit quia nul-
nans Paulus cohortatur ad prselium; et sicut ibi di- lus mutivit in lingua. sua, hoe mihi videtur ostendi
cebat Jesus quia bellum vobis erit adversus Amor- quia de victoria se nemo jactavit, nemo virtuti suae,
rhaeos et Pherezaeos, et Hevaeos,et Jebusaeos,simi- quia superavit, ascribit: sed scientes quia Jesus est
Iiter hoc etiam tibi Paulus denuntiat, dicens : Non • qui victoriam tribuit, ipsi in lingua non mutiunt.
erit vobis pugna adversus carnem et sanguinem, id Quod bene intelligens apostolus Paulus dicebat: Non
est, non sic pugnabimus sicut pugnaverunt antiqui, ego autem, sed gratia Dei quseinme est (ICor. xv).
nec in terris nobis adversus homiues habenda sunt Pula aulem quia ad hoc respiciat illud Domini man-
praelia,sedadversusprincipatiis,adversus potestates, -r, p. datum quo ait (Luc.XVII): Cum autem feceritis haec
adversus hujus mundi rectores lenebrarum harum omnia, dicite quia servi inutiles sunius, quod debui-
(Eph. vi). Jam utique Intelligis in quibus locis hu- mus facere fecimus; et in hoc enim simili modo re-
jusmodi sunt' tibi movenda cerlamina; aut si non rum prospere gestarum prohibere videtur jactan-
tibi sufficitinlelleetus, nisi eliam loca ipsa manifesta tiam. Sed Marcion, ac Valentinus, et Basihdes, cse-
tibi voce signentur, audi in consequentibus; adver- terique cumipsis, dumhaec nolunt, sieut sancto Spi-
sus spiritalia nequitise, inquit, in coelestibus.Au- ritu dignum est, intelligere, declinaverunt a fide,
disti qui sint qui tibi bello de ccelestibus expellendi et inseruerunt se impietatibus multis, alium Domi-
sunt, ut tu possis loca illa et regna coelorum hoere- num legis, et alium mundi ereatorem ac judicem
ditatissorte suscipere. Sedet Dominusin Evangelio proferentes; velut per haecquaescripta sunt crude-
nonne evidenter hoc designat, cum dicit: A diebus lem quod calcare hostium cervices jubentur, atque
Joannis regnum coelorum vim patitur, et vini fa- in ligno suspendere reges terraeillius quam viplenter
cienles diripiurit illud (IBID.).« Transivit cum omni invadunt. Atque utinam Dominus meus Jesus FUjus
«lsrael de Macedain Lebna, et pngnabat contra eam, . Dei istud concedat, et jubeat, pedibus meis cpncul-
« quam tradidit Doniinus cuin rege suo in manu care spuitum fornicationis, et calcar^ super cervi-
 1049 - COMMENT.IN LIBRUM JOSUE. — LIB. II. 1050
• ces spiritus iracundiae et furoris, calcare avaritiae A i quo destructo atque subverso, postmodum Israelitis
doemonium, calcare jaetantiam, conterere pedibus regnantibus ad iter perducta sit rectum. Similiter
superbise spiritum : et cum haec fecero, 'operis gesti autem et Hebron, quam ijiterpretari dicilur conjun-
summam non mihi sed cruci ejus appendere! sequens ctionem vel conjugium. Conjunctio vero animae no-
r>aulunidicentem, quia per ipsum mihi mundus cru- strae fuit primo cum malo viro, et marito pessimo
tifixus est (Gal. vi); et ea quae superius memoravi- diabolo : quo destructo et exstincto, liberata. est
mus, quod ait, Non ego autem, sed gratia Dei, quoe anima a lege prioris et pessimi viri, et conjuncta est
in me est (I Cor, xv); quod si ita facere meruero, viro bono et legitimo, illi de quo dieit apostolus Pau-
beatus ero. Et dicitur etiam mihi quod dicebat an- lus : « Statui autem vos uni viro virginem castam
tiquis Jesus (Deut. xxxi): Virililer agite, et confor- exhibere Christo (II Cor. i). » Sic etiam nominum
tamini a facie eorum, quia Dominus Deus tradidit ipsorum intelligenlia ad genuinum hunc uniuscujus-
vobisomnes inimicos vestros in manns. (IBID.)« Per- que civitatis consonat statum. Ego puto quod sic
< cussit itaque Josue omnem terram montanam, et melius est intelligi beUa Israelitica, et quod sic prac-
< roeredianam, atque campestrem, et Asedoth cum liari Jesus puletur, et destruere urbes ac regna sub-
< regUius suis. Non dimisit in eis ullas reliquias, sed vertere. Sic enim et illud dictum religiosius et cle-
« omne quod spirare poterat inlerfecit, sicut prsece- B I mentius apparebit, quod dicitur ita subvertisse et
« perat ei Dominus Deus Israel, » et reliqua. Domi- vastasse singulas quasque urbes, ut nihil in eis re-
nus nieus Jesus Christus, bellator adversus virlutes linqueretur quod spiraret, neque qui salvus fieret,
contrarias; et ejecit eas de civitatibus quas posside- nequequi effugeret. Utinam enim Dominus de ani-
• bant, id est, de animabus nostris; et interfecit reges mabus credentibus sibi, et
quas suo vindicat regno,
- qui regnabant.in animabus nostris, ne ultra regnet et de mea ipsius anima ita ejiciat et exstinguat om-
in nobis peccatum : ut posteaquam interemeril re- , nia priora mala, ut nullus in me maliliae sensus ul-
gem peccali de civitate animse nostrae, flat anima tra respiret, nullus concupiscentiae alicujus maloein
nostra civitas Dei, et regnet in ea Deus, et dicatur me salvetur affectus, nullus supersit qui effugiat
ad nos quia regnum.Dei intra vos est (Luc. xvn). , sermo malus de ore meo. Sic enim potero, Jesu du-
Est ergo opus summae misericordiae hoc quod hsere- ce, purgatus ab omnibus prioribus malis, efiici in
tici crudelitatis accusant, quod Dominus Jesus adum- civitatibus flliorum Israel, de quibus scriptum est:
bratum prius a filioNave per singulas quasque civi- « ^Edificabuiitur civitates Judse, et habitabunt in
tates, nunc in Terilate per singulas quasque animas eis (Psal. LXVIII).> Etenim nunc uniuscujtisque no-
credentium complet; ut quaepossidebantur a malis strum animam Jesus destruit et aedificat. Et sicut
. etpessimis regibus, secundum principem aeris mundi C dicebamus lunc cum super Jeremiam dissereremus,
hujus spiritus, qui nunc operatur in filus diffidentise, qui acceperat verba in os suum, quibus subverteret,
expulsis his et peremptis, facere eas dignelur habi- aedificaret, evelleret, et plantaret: ita etiam nunc iii
. taculum Dei et Spiritus sancti templum, ut membra his quse habemus in manibus intelligendum puto,
quse servierant snb rege iniquo iniquitati ad immun- :non secundum haerelicos vel secundum Judaeos, sed
ditiam, nunc serviant justitiae ad sanclificationem. sicut ibi ad Jeremiam dictum est: « Ecce constitui
Sic ergo intellige quod inlerfecit regem Jericho, et te bodie super gentes et regna, eradicare, et sub-
regem Ahi, et regem Lebna, et regem Lachis, et re- vertere, et perditum dare, et post hsec sedificare, et
gem Hebron, ut isti omnes qui ante sub regibus pes-. plantare (Jer. i); »ita et dehis quaeper Jesum scri-
simis peccati legem colebant, nunc sub Dei legibus . buntur gesta credendum esl, imo potius de his quae
agant. Sed et de ipsis interpretationibus nominum per nostrum Dominum Jesum etiam nunc geruntur
si curiosius ac diligentius perscrutemur, invenietur in nobis. Primum namque opus verbi Dei est eradi-
signiflcantia nominum nuncad mali regni,nuncetiam care praecedentia mala, spinas ac tribulos vitiorum.
ad boni intelligentiani ppsse conferri. U.tputa Lebna Dum enim istae malae radices occupatam detinent
candor interpretalur : candor autem diverse intelli- terram, nonpotest seminabona et sancta suscipere.
•*
•^
gitur, est enim eandor leprae, et est candor lueis. Necessarium ergo et primum hoc opus verbi Dei est
Possibile ergo est etiamnominis hujus interpretatio- plantas eradicare peccaii, et omnem plantam quam
mem utriusque stratus differentias indicare, ut can- non plantavit Pater coelestis, evellere ignique consu-
doreni quidem leprse habuerit Lebna sub regUius ma- mere. Secundi jam operis est plantare. Quid est
lis; quo destrueto atque subverso, ad Israeliticum quod plantat Deus? Moyses dicit, quia « plantavit
regnum pervenit Lebna, et eandorem lucis accipit, Deus paradisum (Gen. n). > Sed 'et nunc plantat
qui candor in Scripturis et laudabilis et culpabilis Deus, et quolidie plantat in animabus credentium. In
ponitur. Et iterum Lachis interpretatur iter. Iter anima enim de qua excidit iram, mansuetudinem
autem et laudabile et culpabile in Scripturis habe- plantat; et de qua excidit superbiam, plantat humi-
tur, quod diflicUe non est probare, sieut dixit in litatem; de qua eradicat lasciviam, pudicitiam plan-
psalmo : « Et iter impiorum peribit (Psal. n). »Et tat; dequa exstirpat ignorantiam, inserit scientiam.
alibi e conlrario : « Iter reetum facite pedibus ve- Non tibi videtur taUs debere esse plantatio quam
stris (Isa. LVII, 14). > Polesl ergo intelligi etiam plantat Deus,|magis quam insensibilium terrenorum-
/quod hic iter impiorum fuerit primo civitas Lachis: que lignorum! Est item in primis opus. verbi Dei
 iOSl B. RABANI MAURI ARQHIEP, MOGUNT.OPERUM PARS I. 1052
deslrtiere sediflGiadiaboli quseMn anima eonstruxitj A « in monte : et tradidit eos Dominus in marius
humana. Ille etenim turres superbiae in unoquoque «Israel, et cadentes eos perseculi siint usque adSi-
nostrum et rouros elationis exstruxit; hsec sernio « donem niagnam, et usque in Massesolh ad aquam
Dei subvertit et subruit;" ut merito secundum Apo- « maram, et usque.ad campos Masse contra orien-
stpjum ejTici rnereamur Dei cultura, Dei sedificatio .« tem; et trucidaveruut eps, usquequo non superes-
super fundamentuin apostolorum ef prophetarum « set ex eis qui evaderet. Et fecit eis Jesus sicut
posili, ipso sumrap angulari lapide Jesu Christo, ex « prseceperat ei Dominus.Equos eorum subnervavit,
quo junctura oedificii crescat in templum Dei in « et currus eoruni exussit igni. Et conversus est
Spiritu sanctp, et ita demum eflici mereamur in « Jesus in ipso tempore, et occupavit Assur, et re-
haereditate lerrse sanctse in parle Israelitica, exslin- t gem ejus inlerfecit giadio. »Vides quanta adver-,
ctis pmiiibus et peremplis hostibus nostris; ita ut sus Jesum et Israeliticum populum conlrariarum
noji relinquantur ex eis qui respiret in iibbis, sed virtutum et pessimorum dsemonuni Concitenturbella.
splus respirot in iipbjs spjritus Christi per opera et Isli onines daemones ante adventum Domini et Sal-
sermones, et scieiitiam spiritalero, secunduni doetri- vatoris noslri, quieiiet securi humanas animas pos-
nam Jesu Christi Doroini nosiri. sidenles, in eai^ummembris mentibusque regnabant.
E Sed ubi in terris apparuit gratia et misericordia Sal-
B
CAPUT V.
valoris nostri Dei, docens nos ut pie et sancte in
De Jabhi rege Asor et cmleris regibus qui convenerunt
ab omni peecali contagione,
iii unum ut pugnarent contm Israei, qitos percus- hoc hiundo, et segregati
serat Josue in ore gladii, et subnervavit eqvos eo- viv&mus; et Ubertalem suam atque imaginem Dei,
rum, currusque combussit igni. in qua ex initio creata est, anima unaquseque reci-
(CAP.XI.)t Qusecum audisset Jabin rexAsor, mi- piat: isi.a de causa ab illis iniquis veteribu.s posses-
i sit ad Jobad regem Madon, et ad regem Simeron, soribus earum, pugnaeexorimitur et praelia. Et si op-
« atque ad regemAsapb, ad.reges quoque aquilonis primantur primi, multo plures exsurgent postmo-
< qtii habitahant in montanjs, et in planitie con- dum, alque in unum coeunt et conspirant in malum,
« tra meridiem Cineroth. In campestribus quoque, qui semper dissident a bono. Et si secundo vieti fue-
< et in regionibus Dor juxta mare; Chananseimique rint, iterum terlio alisevirtutes nequioresexsurgent;
< ab oriente et occidente, et Ainorrhseum, atque He- et si fortassis quanto magis augetur populus Dei, et
.,* thoeum„ac Pherezeum, et Jebuzoeuro in montanis; mullo plus creseil et multiplicatur, lanto illi plures
i<Hevseum quoque qui habitabat ad radices Hermon ad oppugnandum conspirant. Sed tentemus., prout
•;%in terra Maspha, Egressique omnes cuin turmis Deus dederit, discutere singuios quosque adversi
sicut arena est ^ exercitus
aisuis, populus niultus nirois, quse reges, elpro signifieantiis nominuin unius-
* inlittore maris : equi quoqtie et cur.rus immensse eujtisque etiam opus quod gerit malitia contemplari^
* multitudiriis. Conveiiernnlque orohes reges isti in Primus omnium, qtii ct auctof belli Imjus nominatus
a iinum ad aquas Merom, ut pugnarent contra est, congfcgans caeteros et ad conjuralionein scele-
i Tsrael. Dixitque Doniinus ad Josue: Ne timeas eos: ris invitans, Jabin nominatur, qui erat rex Assur:
< cfas enimhac eadem hora ego tradam istos omnes ipse estenim qui etiam dicitur cseleros convocasse.
« vulnerandos in conspectu Isra.el. EquOseorum sub- Jabin autem iiiterprelatur sensns sive prudenlia.
< liervabis, et currus ighe combures, >etc. « Alia Qiiis esl autem islc sensus sive prtidentia, nisi ille
autem editib hunc locum ita habet:« Ut autem au- qUem dixit Isaias propheta sensufn magnum? ait
divit,» inqiiit, « Jabinrex Assuf, misit ad Jobaefe- enim :« Et inducam super te sensurn magnum prin-
i geni Aniorrhseorum, et ad regem Slmeron et ad oipem Assyfiorum, qiii dixit: Mea virlute faciahi, et
't-fegem Bazse, et adfeges quierant Circa Sidonehi sapientia sehstis niei auferam fines gentium, et vir-
t.fhagham, et per montana; et in Arabia quae est lutem eorunt depraedabor (lsa. x). >Iste ergo est qui
* cbhira Genereth, et ad campos, et in Fanendor, et ibi quidem dicitur sensus magnus, rex Assyriorum.
-«ad Cliananoeosqui erantin maritimis ab oriente, j) TJHic autem Jabin sensus et prudentia. Etenim ser-
<etad AmorrhseoS qui eranf in maritimis, et adCe- pens fuisse in paradiso scribitur prudentiof omiiium
« thaeos,et Plieressebs, el ad Jebusseos qui erant in bestiaruhi cpuseerant super terram. Sed el viilicus
t maritimis, in montanis, Pt ad Hevoeosqui erant inlquitatis pfudenter fecisse dicitur illa quoe fecit
r stib deserto Mosorria.Et exiertint ipsi et reges eo- (Luc. xvi). Hic igitur Jabin rex est Assur. Interpre-
f futti cum ipsis, sicUt est arena maris in multitu- tatur Assur aula : est efgo omnis ierra atila hujus
« dihe, et eqtii et quadrigae mullae niffiis. Et conve- fCgis, qtii lotitis terrse velut aulae uriius obtinet prin-
t neruht oihhes feges isli, et coieruht inunUniad cipatum, qtii est diabblus. Vis aiitem videre qtio-
f aquanimafani prignare contra Israel. Dixit autem niam aula ipsius est terra? In Evangeliis scriptum
* Derriihusad Jesum : Non veiearis faciem illoruni, est (Luc. xi), quia fortis in aula sua securus dormit,
< quia erastina die ad banc horam ego tradam eos iisquequo vcniat fortior, qui et ipsum aUiget et quae
* sauciatds afite faciehi Israel. Eqtibs eorum sub- possedit auferat. Est ergo rex aulse pfineeps hujus
i hervabis, et ctirfus eoruni igni exufes. Etvenit inuhdl. Iste mittit ad Jobae; ipse est enim qui mittit
* Jesus et omnis pOpulis bellalorum cum eo super ad omnes gentes et invitat ad praelium, mittit ad fe
,«"ipsps ad aquam inarani, et subilb ifruit supef eos geni Marom. Jbbac autem jnterpretatur jnimicitiaj,
 1055 COMMENT.IN LIBRUMJOSUE. — LIB. II. 10S4
Marom autem amafitudines. Mittit ergo diaboltis ad A ., vi et ex apertis imptighationibtig, sed iihprovisis in-
aliam virlutem inimicam, ex angelis sine dubio fe- sidiis callidisque decipiant, forte qtiales stint et illi
fngis, quaevirtus amaritudinum rex est: quo auetore de quibus Propheta dicit: «Ihsidiatur in occultb sic-
scilicet et operam dante omnes in hoc mundo araafi- ut Ieo in cubili suo; insidiattir ut fapiat pauperem
tudines et asperitates quae miseris mortalibus infli- (Psal. x). » Sed si quis talis est qualis Paulus, con-
guntur eveniunt. Sunt enim diversa genera peccati: fidenter dicit: « Non enim ignoramns astutias ejus
neque enim amarius aliquid potest esse peccalo, (lCor. n). > Mittit et hi Cenereth. Cenereth atiteni
j etiamsi quaedamduleia videantur in primis, sicut Sa- quasi lucernse dictintur; non lucemse, sedqtiasi lu-
, ? lomon scribit; sed «in novissimis, inquit, amarius cernse. Aliud est hiCerna, aliud qtiasi iticerna. Joan-
-felle quod dulce in initiis videbatur, et acutius acie nes lucerna erat ardens, quia efat angeltis liicis.
gladii (Prov. v). » Juslitise vero natura contraria est. Quasi lucerna autem est ilie qtii trahsfigurat se in
In initus videtur feUe amarior, in novissimis vero angelum lucis. Et si vis adhuc evidentius hoscere
melle dulcior invenitur, cum virtutis fructus attu- diflereiitias lucernarum et quasi lucefharum quse in
lerit. Misit ergo diabolus ad Jobac inimicum amari- Cenereth sunt, audi Salvatorem dicentem ad disci-
tudinis regem. Miltit etiam ad regem Simeron, qui pulos suos : « Sint lumbi vestri praecincti, et lucer-
interpretatur exauditio : sed duplex videtur esse. B noe vestrae ardentes (Luc. xn). » Sunt ergo eorum
exauditio; aliquando quidem in bonam partem, cum qui in Ecclesia fidem catholicam doceht, et plebem
exaudit Jiominem Deus, secundum quod et Simeon Dei verbo verilatis iUuminant, lucernae afdentes; hi
unus ex patriarchis nomen accepit, quandoquidem vero qui haerclica dogmata ex Scriplhrse sanctae te-
exaudierat Deus precem malris ejus; dicitur aulem e stimoniis falsis assertionibus docent, pro eo qupd
contrario exauditio, quando quis exaudit prseeeptum Scripturas legunt, videntur accendere lucertias, sed
diaboU. Solet enim dicere diabolus :« Si procidehs quia falsis assertionibus utuntur, non Suht lucerhse,
adoraveris me, tibi dabo haec-omnia (Matth. rv). » sed quasi lucernse. Misit etiam ad campos : necesse
Sed-tu si Jesum sequeris, dicis ei: Dominum Denni enim erat ut in sbcietatem suam vocaret etiarii eos
inetim adorabo, et illi soli serviam (Ibid., x). Au- qui in campis sunt et liumiiia sapiunt ac terrena.
diuntaulem illura qui sunt ex parteipsius, siculet Misit et in FenCndor, qtii itttefpretatur converSio,
nunc fecit iste Simeron, illum audiens venit ad pu- et conversio dupiex intbUigituf. Estehita conversio
gnam contra Jesum. Mitlit autem ad regem Zife. qua quis ad Domintim cohvertitur, vel a Deb est con-
Zife autem interpretatur quomodo fluit? velut ad- versus ad bona; est auterii et alia cottvefsib, qtia
mirantis sermone, quia eo revera miranduni est quo- rex Jabin, id est diabolus, ad se ariimas convertit,
modo fluunt omnia quse sunt hujus mundi earnalia, •^sicut et de Simeron supra expbsuihius : qualis pu-
et quomodo fluxa sunt et caduca quse apud infideles tanda est el illa cbnversio quaeGalatis acciderat, de
homines permanenlia deputantur et perpetuai Qui qua dicebat Apostoltis : « Currebatis bene, quis vos
autem rerum considerat rationem, ei vitae hujus impedivit (Gal. v), » hocest, cbnvertit a ctirsu bono
quae putantur bona contuetur quomodo semper mii- et itinei'e reeto? Mittitet ad epsquierarit inmariti-
tenturet transeant, iste dicit, Quomodo fluit! Vocat mis locis, ad vicinos fluctiium Chanahaeos,qui inter-
autem conlra filios Israel diabolus, etiaih eos ijui pretantur velut eorambli, id est, qrii semper iiiiho-
circa Sidonem magnum sunt ». Ego qiiidem cum in tibus et fluctibus perrripvefent ctittcta. Et ad mafiti-
locis Sidonis aliquoties demoratus sim, nunquam mos Amorrhaeos. Amofrhoei intefpfetahtiif amafe-
comperi duas esse Sidonas, unum magnam, ef aliam scehtes, qui sunt similes iliis de quibtis superius dis-
parvam, quantum ad terrentini pertinet locuni. Sed sefuimus. Talis igitur est catalogus totius militiae,
si ad interpretationem nominis redeant, quod signi-// invisibilium hostitim qui cohgregahtur per fegem
ficat venatricehi vel venatores, videb quod adversa- Jabin ut expugnent nps qui sequimur Jesum ducem
riarum virtulum, in quibus multae sunt diflereniise, et Salvatorem nostrum. Sed qtiid dicit Doroinus?
quidam sint venatores in pafvis, et quidam venato- n « Ne verearis, inquit, a facie eorirm, quia crastino
res in magnis; id est quod alii per parva peccata ani- in hac hora tradam ebs ih riianus luas. > Video quod
mas, alii per Jnagha decipiunt: verbi gratia, ctiro hodie non possumus omnes illos opprimere, nec cun-
inyoluptatibus saeculiet carnis deliciis anima deci- ctos interflcere; sed crastinb pefimehlur, id est,
pitur, in parvo capta dicenda est; cum vero pfovi- post consummationem iiujtis saeculi. Tunc etenim
dentiam negat, aut daemonesquasi Dominum colit, bmnis virtus contraria destruetur, et tunc penitus
hsec inmagno putaridaest esse decepta. Et ideo nuhc vincetur, cum videris his qui a sinistfis sunt dici :
mitlit ad Sidonem magham, qtii quasi ad venatibnem « Ite in ignem aetemum, quem prseparavit Detisdia-
converiiant contra flUosIsrael. Miltit et ad montaha. bolo et angelis ejus (Mallh. xxv).» Ttine enim et nbs,
Montana intelligenda sunt omnis sensus qui extoUit si vicerimus, et obtinere poterimus seqtientes Jesum
et erigit adversiis scientiam Dei. Miitit et in Afa- ducem, percipiemus regnum quod pfseparavit Pater
biam. Ihterpretattir autem Afabia insidise. Invitat sanctis suis, et his qui mandata ejus et justitias im-
ergo virtutes irisidiatfices, quae humanas animas nbh pleverint.
°Notanda hoec peregrinationis mentio, de qua niiiil i alias. .... ..- -"'" :
10S5 B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS I. 1056
(IBID.)f Itaque percussit eos oranes Josue, ita ut A J currus Ephremet equum ex Jerusalem : et ideo vi-
nullas ex eis dimitteret reliquias. Fecit sicut prsece- dentur mihi asini quidem, ut diximus, figuram ser-
f perat ei Dominus : equos eorum subnervavit, cur- vare eorum qui ex gentibus credunt, super quos se-
f rusque combussit igni; reversusque statim cepit disse scribitur Dominus. Equi vero qui exterminan-
f Asor, et regem ejus pereussit gladio. > Mandatum lur, et currus, flguram tenere horum qui, in coelesti-
dicitur a Deo datum ad Jesum ut posteaquam expu- bus positi, per laseiviam et superbiam deciderunt,
gnasset omnes hostes superius memoratos, nulli par- quando vel ad filias Iiominuhi concupiscendas semet-
ceret, sed equos eorum subnervaret. Unde velut ipsos incentores prsebuerunt, et secuti sunt illum
mandatum Domini implens Jesus, fecit sicut preece- qui dixit: « Ponam super nubem sedem meam, et'
pit ei Dominus. In quo primo omnium dicimus ad ero similis Altissimo (Isa. xiv).»Inde forlassis est;
eos qui volunt secundum litteram tantum hsec intel- quod et Propheta dieit: «Falsus est equus ad salu-
ligi, quia si quidem superfuisset aliquis ex hostibus, tem (Psal. xxxn). > Et iterum dicit de his qui in
consequens videbatur equos subnervari, ne uteretur dsemonibus confidebant: « Hi in curribus et hi in
eis qui se convertit ad fugam. Nunc vero cum dica- equis, nos autem in nomine Domini Dei nostri in-
tur nullus reUctus esse qui spiraret in hostibus, cur vocabimus (Psal. xix). » Neque enim currus et
etiam equi subnervari jubentur, qui utique usui et. B equus Deo contulisset quantum ad invocandum
minislerio poterant esse victoribus ? Vis autem scire esspectat; sed utique hoc ostendit quia sicut nos
quia solent lsraelitae hujus rei et utilitatis bahere cu- invocamus Deum verum, ita et iUi invoeant cur-
ram, et devictis hoslibus, ad suos usus reservare rus et equos, id est, daemones, quos invoeabant
jumenta; in Numeris legimus scriptum : « Qui cum gentes illae quae adversum Israel bellum gere-
ex praeceptoDei processissent pugnare adversus Ma- bant.
dianitas, deviclis hostibus, aliquot nrillia asinorum (IBID.) « Asor enim antiquitus inter omnia regna
de praeda hostium reservarunt, suis usibus profutu- i hsec principatum tenebat. Percussitque oranes
ros (Num. xxxi); nec omnino refertur ibi quia in- « animas quae ibi morabantur. Non dimisit in eis
terfecerint asinos, hostibus superatis. Nos ergo Scri- « ullas reliquias, sed usque ad hiternecionem uni-
pturam sanctam sibimetipsi conferentes, et spirita- « versa vastavit, ipsamque urbem combussit in-
libus spiritalia comparantes, requiramus quid sit « cendio, et omnes per circuitum civitates, reges-
quod de asinis quidem non est scriptum quia sub- « que earuin cepit, et caetera. » Jabin vero rex fuit
nervati sunt, nec Madianitarum spolia et animalia Assur, Assur aulem aula interpretatur, sicut snpra
inlerempta dicuntur, sed profuisse Israeliticis usi- jam ostensum est. Haecest autem Assur quaeomnium
bus. De istis autem qui non habebant asinos, sed ^* ( horum regnorum obtinere dicitur principatum : qui
equos, praecipit ipse Dominus et dicit: Equos eo- intelligitur princeps hujus mundi, regnans in aula,
rum subnervalis, quod et Jesus, sieut a Domino matt- id est super terram, vel, quod magis est, in vitiis
dabatur, explevit. Putamus haec accidisse fortuitu, earnis; sed et omnium illorum regum, quorum vim
ut equi liosliles interimerentur, et asini servarentur? secundum nominum suorum interpretalionem jam
et in prseceptis Dei fortuita aliqua arbitramur in- ante exposuimus, et qui ab Jesu dicuntur interfecti.
cidere? An dignius videtur ut putemus magis in his Quorum nos (si recte sub Jesu duce miUtamus) de-
Scripluram mysticum aliquid indicare? Denique et; bemus in nobismetipsis abscidere vitia, et accepto
fllii lsrael nunquam equis usi fuisse referuntur; et; spiritali gladio, subnervare omnem equitaluni istum
lex nihil de equis, sed de asinis mandat, ut pote ani- pessimorum viliorum; sed et currus debemus in-
malibus quse ad humanos labores juvandos et onerai cendere, id est, omnem a nobis arrogantiae et ela
eorum portanda videntur existere : equi vero ma- tionis spirilum resecare, et ullra tton in equis, ne-
gis ad hominum perditionem; hoc enim est quodI que in arniis,sed in nomine Domini nostri Dei
per eos in prseliis geritur, lascivi motus animal et; invocemus. Quomodo autem in nobismetipsis com-
superbae cervicis accipitur. Sunt ergo asini frequen- plebitur et hoc quod dicitur : « Non dimiltatur ullus
ter in Scriptura et in typo gentium positi, sicut et; " qui respiret? » Videndum esfqui sit qui ne respi-
Salvator ostendit super asinum sedens, nunquam rare quidem per prseceptum Domiui jubetur. Verbi
autem equo sedens refertur. Sed et cum discipulosi causa, si ira ascenderit in cor meum, potest fieri
mitlit ad solvendam asinam et pulliim asinse, dicensi ut opera quidem iracundiae non impleam, vel metu
eis : « Si quis vos interrogaverit, dieite quia Domi- deterritus, vel etiam futuri judicii timore cobibitus;
nus opus ea habet (Matth. xxi); s et sedens super sed non, inquit, hoc suflicit: agendum tibi potius
eam ingredilur Jerusalem, et nunquam equum se- est quatenus ne ipsa quidem commotio iracundioe
dens ingressus esse dicilur. Sed et propheta de ipsoi locum habeat intra te; si enim effervescit animus
ita pronuntiaverat, quod sedens asino veniret ad Je- et conturbatur, etiamsi non compleverit opus, ipsa
rusalem, dicens : « Ecce rex tuus mansuelus, sedensi tamen perturbatio indecens esl ei qui sub Jesu mili-
super subjugale (Zach, ix). > Et pullum asinse no- tat duce. Similiter el de concupiscentise vitio, et
vellum, et exterminabit currus Ephrem, et equum; de tristitioe cseterisque omnium spiilienduniest; de
ex Jerusalem. Vides ergo quia secundum prophetae quibus cunctis ila agendum est discipulo Jesu, ut
sententiam, qui super asinum sedet exlermjnavit;. t nihil horum omnino in ejus cerde respiret; ne forte
1057 COMMENT.IN LIBRUM JOSUE. — LIB. II.' 1058
si parvi cujuslibet vitii aut consuetudo aut cogitatio jA < erat civitas quae non erat tradita filiis Israel. >
relinquatur in corde, processu temporis convalescat, ( Ex Augustino.) Quseritur quomodo hoc verum
et paulalim vires lalitando conquirat, atque ad ulti- sit, cum nec temporibus postea judicum, nec
nium fevocetnPs ad vomitum nostrum, et fiant hpmi- temporibus regum, omnes omnino iUarum septem
nis Jius, cui hoc acciderit, novissima pejora prioribus. gentium civitates capere poluerint Hebrsei. Sed
(IEID.)« Omnemque praedam istarum urbium ac aut sic intelligendum est quod ad nuUam civila-
< jumenta diviserunt sibi filii Israel, cunctis homi- tem bellando accessil Jesus quam non ceperit;
< mbus interfectis. » (Ex Augustino.) Propter hoc aut certe nuUanon capla est, sed earum quae in re-
nuilo modo putanda est ista crudelitas, quod nullum gionibus supra commemoratis fuerunt. Enumeratae
vivum in civitatibus sibi traditis dimittebat Jesus, sunt enim omnes regiones in quibtis fuerunt civita-
quia Dominus hoc jusserat. Qui autem existimabant tes de quibus facta est isla conclusio : Et omnes cepit
hinc Deum ipsum fuisse crudelem, et propter hoc in bello. (Ex Adamantio.) Non dixit quia accepit
Veteris Testamenti veruni Deum fuisse auctorem Jesus aliquos in bello, et aliquos non accepit; sed
nolunt credere, tam perverse de operibus Dei quam omnes accepit, id est omnes cepit, et omnes per-
de peccatis hominumjudicant, nescienles quid quis- emii. Omnes etenim species peccali expurgavit Do-
que pati dignus sit, et magnum putanles malum cum B j minus Jesus, omnesque destruxit. Cuncti namque
casura dejiciuntur, morlalesque moriuritur. (Ex eramus insensati, increduli, erranles, servientes de-
Adamantio.) « Beatus qui lenebit, et allidet parvulos sideriis variis, in malilia et invidia agentes, odibUes
tuos ad petram (Psal. cxxxvi). > Babylonis scilicet et odienles invicem, et omne illud quodcunque est
parvnlos, qui nuUi alii intelUgunlur nisi cogitaliones peccati genus quod invenitur in hominibus anlequam
rnalse,quse cor noslrum confundunt et conturbant: credant. Bene ergo dicit quia omnes occidit Jesus
hoc enim interpretatur Babylon. Quse cogitationes qui exierunt ad bellum, ntdla enim species peccati
cum parvulse sunt et initia habent, tenendae sunt tanta est qua non sit superior Jesus, qui est Ver-
et aUidendaead petram, quse est Christus, et ipso bum et sapienlia Dei. Omnia enim superat et vincit.
jubentejugulandse, utnihil in nobis resideat quod An non ita credimus quia omne genus peccati cum
respiret. ad salutare lavacrum venimus aufertur? Hoc enim
(IBID.)« Sicut praeceperat Doniinus Moysi servo et Aposlolus designat, qui cum universa peccatorum
« suo, ita praecepit Moyses Josue, et iUe universa genera dinumerasset, addit post omnia, et dicit:
f complevit : non praeleriit de universis mandatis, « Et haec quidem aliquando fuistis, sed abluti estis,
t ne unum quidem verbum, quod jusserat Dominus sed sanctificati estis in nomiue Domini nostri Jesu
f Moysi, > et csetera. Hic Moyses sermo ipse legis < C Christi (/ Cor. vi). > Hoc ergo modo omnes cepisse
appellatur, sicut et in Evangelio dicit : « Habent in prselio dicitur, et omnes peremisse.
Moysen et prophetas, audiant iUos (Luc, xvi). > (IBID).« Domini enim sentenlia fuerat ut indura-
Lex ergo prsecepit nobis interflcere onines reges « rentur corda eorum, et pugnarent contra Israel,
peccati qui nos provocant ad peccalum, sicut fecit < et caderent, et non mererentur ullam clementiam,
Jesus, et non est trangressus quidquam ex omnibus « ac perirent, sicut praeceperat Dominus Moysi. »
quse constituit ei Moyses. Diximus quidem, secun- (Ex Augustino.) Secundum Sepluaginta vero ita le-
dum priorem exposilionis Ordinem, quia qusecunque gitur : i Quia per Dominum factum est confortari
lex Dei, qusenunc Moyses appellatur, eonstiluit, « cor eorum, ut obviam irent ad bellum ad Israel,
implet Jesus in nobis; et ipse est qui interimit in « et exterminarentur, ita ut non daretur eis miseri-
nobis vitia, et nequissima peccati regna subverlit. « cordia, sed ut exterminarentur, sicut dixil Dominus
Potest tamen eliam de ipso Domino et Salvatore « ad Moysen. > Ita diclum est hoc per Dominum
nostro dici, quia omnia quoepraecepit Moyses in lege, factum confortari cor eorum, hoc est, obdurari cor
fecit Jesus, et non est transgressus quidquam. Quo- eorum, sicut de Pharaone : quod divino altoque
niam quidem dicil Aposlolus, « quia cum venisset judicio juste fieri minime dubitandum est, cum dese-
plenitudo tempomm, misit Deus FUium suum fa- rit Deus et possidet inimicus. Quod sic- accipiendum'
ctum ex muliere, factum sub lege (Gal. iv). > Si est quemadmodum et ibi. Sed hic aliud movet, quo-
ergo factus est sub lege, cum lege etiam omnia quse modo dictum sit, ad hoc eis confortatum esse cor,
lex maudabat implevit, ut nos redimeret a malediclo ut exsurgerent in bellum adversus Israel, et ob hoc
legis. Sed et ipse de se dicit: « Non veni solvere eis non praeberent misericordiam, quasi praebenda
legem, sedadimplere (Matth. v). » esset si non bellarent; cum Deus prseceperit nulli
CAPUT VI. eorum esse parcendum : et ob hoc Gabaonitis pe-
De eo quod Josue omnes reges Chanaan et civitates perceriut, quia se de longinqua terra venisse fin-
eorum pugnando cepit, absque Hevmumqui habita-
bat in Gabaon. gentes, eorum juralionem tenuerant. Sed quoniam
quibusdam ultro prsebuerunt Israelitae misericor-
(IBID.) « Multo tempore pugnavit Josue contra diam, quamvis contra Dei mandalum, adhoc dictum
< reges istos. Non fuit civitas quse se traderet filiis esse
intelligendum est, istos ita bellasse ut non eis
« Israel, prseter Hevseumqui habitabat in Gabaon; parceretur, nec ab eis ipsis Israelitae, neglecto Dei
« omnes bellando cepit. » Septuaginta ; « Et non mandalo, ad misericoi*diamfleclerentmv Quod
qui-
1059 B. RABANI MAURI ARCHIEP, MOGUNT. OPERUM PARS I. [1060
dem duce Jesu, qui omnia diligenter divina prsecepta £A species prp parte sollicitent, solus velut omnium
servabat, non est credcndum fieri potuisse. Verum- principum dux, et totius nefandae mihtiae magister
tamen nec ipse istps tam cito delevisset, nisi con- exagitet. Cujus flguram cum de Jabin disculeremus,
ut pro parvo intelligentioe nostrae captu, in superiori-
spjrautissime cpntralrent, atque ita fieri posset
eis ab illo minime debellatis, qui Dei praecepla im- ribiis patefecimus. Beatus ergo est qui indesinenter
plere eurabat, remansissent ad illud tempus quandb spiritalem machseram tenens, non aufert eam a
eis possent parcere post niortem Jesu, qui nen tanta ceryitibiis horum hpstium de quibus superius memo
cura Dei mandata faciebant, Nam et adhuc eodeni rayimus, Sicut et Jeremias propheta dicit: « Male-
vivente, quibusdam illi pepercerunt, tantummodo dictus homo qui faclt opera Dei negligenter (Jer.
eos ditioni suse subjungentes, quosdam vero nec XLVIII),» et aufert machseram suam a sanguine ini-
vincere potuerunt, Verum haec non illo duce facta micorum. Hoc si secundum lilteram intelUgamus,
sunt, sed cum jam senex vacaret a bello, tantum- necesse erit nos indesinenter saiiguinem fundere :
modo ejs terras dividens ; ut ipsijaro illo non bel- quod Judaei putantes, qui ex integro caro sunt et
lante, divisas sibi terras partim jam lioste vacuas sanguis, crudeles et implacabiles fiunt, dicentes
tenerent, partim pugiiando caperent. Et quod vin- maledictionem impositam esse Iiis qui a sanguine
cere aliqups minime potuerunt, providentise divinse B ] effundendo cessaverint: et ideo pedes eorum veloces
fuisse i ppppprtime Scriptiirarum certis apparebit sunt ad effundendum sanguinem. Sed illis hujusce-
Ipcjs, (Ex Adamaniio.) Myslice autem per Dominum modi intelligeiitia, quia caro et sanguis sunt, videa-
factum est ut invalesceret cor eorani, et occurrerent tur; mihi autem praestet Deus nunquam negUgenter
jn prselium*confra Israel ut exterminarentur. Dum opera Domini agere, nec auferre spiritalem gladium
enim npn veniunt inimicse virtutes qriaepeccata ope- yefbi Dei a sanguine cpntrariarum virtutum, et
rantur in npbis, necprovpeant nos ad peccandum, nec mprtiflcare eas in unoquoque auditorum- Interficiun-
lacessunt ad dimicandum, interfici non possunt nec tur autem in nobis et ipsa dsemonumgenera, si his
exterminari, Idep ergo dicitur Deus permiltere, imo auditis eoruni opera non agamus. Dicitur autem in
et incitare prppemodum, adversarias virtutes exire sequentibus quia accepit Jesus omnem terram, sieut
adyersus nos in prselium, ut et nos victoriam capiar mandavit Dominus Moysi.
inus, et pJaeipteritum cpnsequantur, Unde mihi vi- CAPUT VII.
detur esse infinitus quidam numerus contrariaram De eo quod Josue cepit omnem terram, sicut iocutus
virtutum, p.ro eo quod per singulos pene homines est Dominus ad Moysen, et tradidtl eam in posses-
sunt spiritus aliqui diyersa in his peccatorum ge- sionem filiis Israel secundum partes et tribus, quie-
nera molipntps; verbi causa, estaliquis foi'nicationis £< vitque terra a prmliis.
spiritus, est et iraespiritus, alius estavaritiae, alius verp (IBID.)« Cepit ergo Josue omnem terram sicnt
superbise : et si evenerit esse aliquem hominem qui « Jocutus est Dominus ad Moysen, et tradidit eam
his pmnibus raalis agitetur, aut omnes hos spiritus, « ui posspssionem filiis Israel secundum partes et
vel etiaro plures in se habere inimicos putandus est: « tribus suas, quievitque terra a prseUis suis. » IUe
unde et per singulos plures esse eredendi sunt spi- Jesus filius Nave non video quod ceperit terram.
ritus, quia non singula singuli habent homines vitia, Quantum enim terrse cepit qui Judaeam tenuit solam?
vel peccata comniittunt, sed plura ab unoqupque Noster auteni Dominus Jesus, ipse cepit vere om-
videntur admitti, Et iteruni non est putandum quod nem terraro in eo quod ex omni terra atijue ex om-
iinus fornicatipnis spiritus seducat eum qui (verbi nibus nationibus ad eum concurrit credentium mul-
causa) in Britanniis fornicatur, et illum qai in India, tilndo. Additur etiam post hsec, posteaquam omnem
vel in aliis locis; neque unum esse irae spiritum terram cepit Jesus, et« requievit, » inquit, « terra
qui divprsis in locis diversos homines agitet : sed a proeliis. > Hoc quomodo vere vidpbilur dici de
puto jnagis principem quidem fornicalionis unum fiUo Nave, quia cessavit terra a bellis, quse nunquam
esse, innjiniefos verp esse qui in hoc ei officio pa- vere temporibus ejus cessavit a beUis? Sed lioc
reant, etper singulos quosque honiines diversi spi- D : completur in solo Domino meo. Si enim consideres
ritus sub ep principe miljtantes, ad hujuscemodi eos te, qui venisti adJesum, et per gratiam baptismi
peccata solljcitent. SimiUter et iracundise spiritum missionem conseculus es peccatorum, etiam in te
principem esse unum arbilror, innunieros verp esse noii pugnat caro adversus spiritum, et spiritus ad-
sub ipso agentes, qui per singulos quosque homines versus carnem, cessavit terra tua a bellis. Si Chri-
bujusceroodi vitii peccata succendant. Similiter et stum Jesum in corpore tuo circuniferas, ita et ces-
ayaritioe ununi esse principein, sicut et superbiae et santibus in te omnibus praeUis eflicieris pacificus,
cseterprurn malorum, Et ideo non utjus principatus et filius Dei vocaberis, Sed hoc fiet posleaquam
esse dicitur in cpnlrariis virtutibus ab Apostolo sed bella transieris, et adversarios viceris; tunc tibi
plures, adversum qups sibi pugnam esse et nobis -dabitur requies, ut requiescas sub vile lua, quaeest
pmpibus scribit (Eph. vi); et esse taroen omnium Christus, et Spiritus sanctus, ut ila gratias referas
horuin principem velut eminentiorem quemdam is Domino Patri omnipotenti in ipso Cbristo Jesu Do-
nequilia et in spelere pelsiorem, qui totum mundum miuo'nosiro.
quetn isti ad peccata singuli quique per peccatoriim
1061 COMMENT.IN LIBRUMJOSUE. - LIB. H. 1062
CAPUT VIH. A per patientiam student, atque per arma juslitiae a
Numerus civitalumquas expugnabal Josue, et tradidit dexlris et sinistris, per gloriam et ignobilitatem, per
filiis Israel in possessionem.i ihfamiam et bonam famam, in eodem aeqliilatisstalu
(CAP.XIJ.) « Hi sunt reges terrse quos prircussit permanere gaudent. Sed his breviter atlactis, quid
« Josue, et filii Israel trans Jordanem ad occidenta- jiumerus civitatum quas filii Israel sub Jbsue prse-
« lem plagam, a Balgaath in campo Libani, usque liando ceperint, typice desiguet, videanius. Triginta
f ad montem cujus pars ascendit in Seir: tradidit- etenim ac duarum chitatum reges simtil cum eo pu-
« que eam Josue in possessionem tribubus Isfael i gnando ceciderunt. Et quid per iricenafium nume-
t singulis partes suas, tam in montanis, quam in fuin nisi sanctae Trinilatis fides, cutti Observantia
« plapis atque campestribus. In Asedoth, et soli- decaiogi mandatorum designat? Et quid per bina-
< tudine, et meridie, Hethaeus fuit, et Amorrhoetis, rium, nisi duo testamenta et duo proecepta charita-
-« Chananseus,etPberezaeus, Hevaeus,et Jebusaeus, > tis, iii quibus tota lex pendet etprophetae, demon-
et reliqua. Pugna Josue atque victoria ejus in alierii- strantuf ? Belligerare efgo milites Chrisli snb ipso
genis significat pugnam ac vjctoriam Domini nostri vefo rege aliter non noruiit, nisi per fidei virluleni et
Jesu Christi, quam per sua membra, ipse capnl Ec- observantiam mandalorum Dei, sicque labbfis sui
clesiae, quolidie facit ac perficit. Septem ergo gentes B
-P prajmium percipere fideliler appelunl: quod in eo-
quas filii Israel pugnando vicerant significant spiri- . dem numero adhuc designatum accipi potest; nam
tales nequitias, conlra quos populus Dei incessanter tricenarius et binarius numerus quater octonarium
confligit; sicut earum nominibus bene expressum in- tenet, et possessio aulem vera noil iiisi octe beati-
teUigipotest: interpretatur enim Hethaeusformidans tudinibus constat, quia adipiscitur ibi regnum coe-
sive stupens, Gergesseus colonum ejiciens, Amor- lorum. Sed ad hoc nemo perveniet, nisi secundum
rhaeus amarus, Chananseusnegotiator aut quasi mo- magisterium quatuor Evangelibrum per quadrigam
vens vel erubescens, Pherezseus separans sive disse- vjrtutum illuc ascendcre festiiiet, Civiiatcs crgo
minans, Hevaeusferus sive pessimus vel lapides col- quarum reges ibi superati esse leguntur triginla diiae
Jigens, Jebusaeuscalcatus. Et quid in Hethseonisii fuerunt: Jerichp quoeinterpretatur luna, Ahi oculus
metus et stupor diaboli, qui terrere semper sludens! vel fons, Jerusalcin visio pacis, Ebron parlicipatio
servos Chrisli exprimilur? Agit enim malignus. tristitise sive fortiludinis, Jerimolh limens morlcm,
ut prsesentium rerum damna et persecutionum, vel altiludincm mortis, Lacliis iter, vel sibiinet vir,
niolestiae mililibus[Chrisli terrpfj fiant; quatenus• Eglon vitulus moeroris vel fesiivitatis eofuin, Gazcr
ad Iuxus mundi et cupiditatem rerum praesen- _, prsecisio vel divisib, Dabif JoqueiiS ant rursiim
tium facilius eos provocet atque seducat. Et qtiis, v timens,Gadermaceriaet sepes,Erma anailicma ejus,
in Gergesaeo, nisi ille qui]colonum paradisi per. Areth consurrcclio descensionis, Lenipna candor
frauderaejecitiOStendilur? Quis vero in Amorrhaeo, sive lateres, Odollain testimpnium eorum, Maccda
nisi iUequi totus amarus est et indignatione plenis- exustio sive orientalis, Belhel dorous Dei, Dafua
simus, designalur? Quid rautem in Chananaeo,nisi[ malum ab arbore non a hialitia, Afer fodil sive
negoliator iniquissimus, qui per avaritiani Utes ett huinus, Afeclh conlinuil^'el conlincntia, Sarbn prin-
jurgia movet, innuitur? Et quis per Pherezaeum, ceps trislilise, Madon contradictip sive liabilatio,
nisi Ulequi per zelum roalum separat a Deo, et du-. Asor sagitta luminis, Semeroh cuslos ejus vel no-
cit adinfernum, atque inler unaniroos disseminatt men vidit, Achsaf niedicamentum, Thanacl) respon-
discordiam, jnsinuatur? In Hevaeo quoque nullus; dens sive humilitas, Mageddo ppmoruni ejus sive
nielius quam ille qui ferus, dtirus et pessimus ubi-. coenaculumejus, Ledes sanctitudp, Jachaneac pos-
que est, fignratur.. Jebuseeus quoque nomine suo, sedit populum, Ermeli damnalio vel contendens,
proterviam diaboli gignificat,qui per superbiam pro- Dor generatio, Galgal vota yel rpvelatio, |Thersa
priam se exajtat, sed per humilitatem servorumL coinplacitio. Sed si ista npinina secundum suam
Ghristi conteninilur, calcatur, atque opprimilur. j. -Qinterpretationem ad spirilalein jnteilecliim vertimus,
Hujusceniodi ergo nequitias quandiu in hoc mundo, viiiorum ibi sine dubio destructionem et virtuturo
peregrinalur sancta Ecclesia, semper contrarias. pj'ovectum inveniemus. Qportet ergp m|Ijtem Chri-
habet, sed spe victoiiae conlra eas pugnare nunquam, sti primum cognoscere fragjlitatem et miitabilita-
cessat. Undelsraelsub Josuetrans Jordanem dimi- lem suam, qupd significat jericho, qiiseinterpreta-
cans ad occidentalem plagam, a Baalgath in campo tur Juna : deinde oculos mentis extollere ut conlem-
Libani usque ad niontem cujus pars ascendit in Seir, pletur coelestia, atque futura attendens, ad fontem
eos percutere describilur : quia plebs fideliuni ubi vitseaeternae,quem qui biberit non sitiet ina3ternum,
congregalas contra se hostium turmas agnoverit, in quatenus pertingat ad visionem pacis, quod signifi-
planis et arduis, in prosperis et in adversis, ad vi- cat Jerusalem. Deinde cpnsiderare eum pportet
ctoriae palmam venire semper satagit; Baalgath jnala quse gessit, et habere inde tristitiam saluta-
enim congregatio eorum interpretatur. Possident- rem, exercereque opera virtutuni, sicut in Ebron
que tribus Israel singulse partes suas, tam in mon- nomine expressum est. Hincque timens mortem fu-
tanis quam in planis atque campestribus, et Aseroth, turam atque altitudinem mortis perpetuae, quod Hie-
et solitudine, cum sancli viri animas suas possidere rimulh sonat, per Lachis intellectu assumat virtu-
1065 B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS I. 106£.
tem, et pergat iter justitise, qnod ducit ad vitam A tum, hoc est, Afech, Saron, Madon et Asor, suis,
seternam. Inter hsec quoque compunctioni cordis interpretationibusomnia.ita docent. Omni diligentia
operam det, dum cognoscit se in peregrinalione custodiat cor suum, quod Semeron innuit; et in
istitis vitae constitutum, e.t ad festivitatem futurae Achsaph nomine discat quserere medicamentum sa-
patrise per Dei graliam percipiendam toto nisu an- crarum Scripturarum : atque per Thauah admoni-
helet, quae in Eglon vocabulo designata est. Per tus, ubique servet humilitalem; agnoscatque nomine
Gazer ergo signiflcationem, praecidat carnis dilecta- Mageddo fructum virtutum, et norit contemplatio-
tionem, ac dissipet hostium malignam suggestio- nis appetere subUmilatem : sicque ad sanctitatem
nem. Loqualur recla, quod Abir suo vocabulo notat, veraciter perveniet, quod designat Tedes, et plu-
timeatque fuluram discussionem superni judicis, rimus adesse et prodesse poterit, ut Lakauae sua
quia omne verbum oliosum quod locuti fuerint ho- appeUatione demonstrat. Contemnit mortem quia
mines super terram, reddent rationem de eo in die damnavit vitia, sicut Ermeli figuraliter ostendit: et
judicii; muniatque se fidei muro. sicut Gazer docet; in Dor nuncupatione generationis divinae particeps
et abdicet diabolo atque operibus ejus anathemate existens, quia pacifici fllii Dei vocabuntur. Per Gal-
perpetuo, quod Erma admonet. Sicque post descen- gal rotani praesentis vitse superna revelatione trans-
sum vitiorum, consurgat in arcem virtuturo, hoc B I currens, in Thei*sanomine in flne jam cognoscit se
enim Areth sua nuncupatione hortatur; et per complacere Altissimo, cum transfertur de incolatu
Lemnse et OdoUsenomina, testimoniis Seriplurarum istius mundi ad regnnm coeleste et ad visionem Dei
institutus, candorem Jucis intendat seternse. Per perpeluam, juxta illud Psalmistse quod ait: < Pla-
Maceda quoque ortum lucis verse induatur, et exurat cebo coram Domino in lumine viveniium (Psal. LV).
hostium machinamenta atque consilia, ut in Bethel Et iterum. « Placebo Domino in regione vivorum
nostra, quod est sancta Dei Ecclesia, perpetuo ma- (Psal. cxiv). » Haec ergo breviter adnotavi, non
nere possit;' ibique, secundum Afer iuterpretalio- exposui; ut sciat lector quse sublimitas est sapien-
nem, in carne sua laboret ut secundum Dafuaeintel- tioe divinae in Scripturis sacris, 3t quod omnia quae
lectum fructus percipiat vitae sempiternae. Habeat ibi reperiuntur ad sedificationemsuam rite transfeiTe
continentiam, confundat principem tristitise, hoc est, potest, qui- sanse fidei oculo eam inspicere, diligen
diabolum; contradicat ejus suasionibus, divino illu- ter meditari non neglexerit.
stratus lumine. Hsec quoque quatuor nomina civita-

LIBER TERTIUS.

CAPUT PRIMUM. < peccatore clici non poterat, quia peccator non esi
C
De seneclute Josue et sermoneDomini ad illum. provectus dierum. Non enim se extendit in ea quse
« Josue vero senex provectaeque setatis erat. > inante sunt, obliviscens ea quae retro sunt, sed
Presbyteri vel se*iores non eo nomine appellantur semper retro converlitur, et ad vomitum suum
quod longaevamduxerint vitam; sed pro maturitate reddit, et ideo non est aplus regno coelorum. Qui
sensus et gravitate venerandse vitae hac appellatione autem semper ad priora extenditur, iste provectus
''ecorantur, maxirae cum additur ad presliyterum est in diebus suis.
sermo iste qui) sequitur : « Plenus dierum. > Si « Et dixit Dominus ad eum : Senuisti et longsevus
enim aevi prolixitate appellandus qui presbyter vel « es, et terra latissima derelicta est, quse necdum
senior videtur, quem magis alium oporlebat hoc < est sorte divisa, » et csetera. Nescio ergo si in
nomine censeri, quam primum Adam, vel certe hoc loco illud potest videri; quia hoe dicebat
Mathusalem, aut Noe, qui utique pluribns quam Dominus ad Jesum pro aetate ejus senili, omnes
cseteri annis in hoc mundo vixisse declarantur. Sed)D videbant, onnies noverant. Et quoe sunt tam magna
nunc videmus quod quidem ex UUsnullus refertur ista divina responsa, quse homines disserunt, ut
a Scriptura presbyter vel senior appellari; sed is dicant homini seni, quia senex es, quod omnes
qui Ionge brevioris temporis vitani duxit, primus in videbaut et omnes noverant. Sed mihi videtur
Scripturis sanctis Abraham presbyter vel senior magnum aliquod testimonium a Domino per hoc
appellatur (Gen. xxiv). Dictum est eliam ad Moysen dari Nave filio, cum ei dicitur, « quia provectus
a Domino : Elige tibi ab omni populo presbyteros, dierum es. » Et quanlum quidem proloqui nobis
quos tu ipse nosti, qui probi sunt (Exod. m). Sed vel aperire divinis mysteriis fas est, ego arbitror
obserya etiam tu, o auditor, in omni Scriptura, quod sicut sol iste diem facit mundo huic, ita et
sicubi invenire potes appellationem hanc, « senior et Sol juslitiee facit aliquos dies spiritales, qui fulgore
plenus dierum, > positam super aliquem peccatorem. veritalis et lampade sapientiae illustrentur. Si quis
Nunc ergo sancti Spiritus vox est, pronuntiantis ergo in prseceplis Dei vitam hanc prsesentem, quae
Jesum presbyterum vel seniorem provectum in sicut Jacob dicebat, « paueorum et malorum dierum
diebus : ita enim dixerat, inquit, Jesus presbyter « est (Gen. XLVII),»transegerit, et immaculatum se
vel senior, provectus dierum : quod ulique _de ab hoc mundp custcdierit, atque omnes adversaries
10G3 COMMENT.IN LIBRUMJOSUE. — LIB. III. 1066
et hostes suos subegerit, spiritalis ab istis paucis A i resistentibus, et multis hostibus , impugnantibus,
et maUs diebus provehitur, et promovetur ad illos bello et armis hsereditatem tefrae repromissionis
dies aeternos et bonos seterni solis luce signatos. accipiunt. Cum vero ex necessitate quis fuerit subje-
Talis ergo quodam ordine intelligendus est et Jesus ctus, tunc quando etiam novissimum inimicum de-
ex divinis responsis provectus dierum pronuntiari. strui necesse est mortem, non erit jam in gratia his
Verum quoniam mstituimus quoe de Jesu dicuntur, qui subjiciuntur.
etiam ad DominumSalvatorem nostrum referri, quis (CAP.XIII.)«Ad meridiem vero suiit Hevsei,omnis
ita presbyter et senior, proveetus dierum intelligilur, < terra Chanaan, et Maara Sidoniorum, usque Afeca
sieut ipse qui est principium, primogenilus omnis « et terminos Amorrhaei,ejusque confinia. Libani
creaturae? Et ideo fortasse ipse solus vere et integer « quoque regio contra orientem a Baalgath sub
presbyter dicitur, ante quem nemo est. Igitur etsi « monte Hermon, donec ingrediaris Emath. Omnium
suut qui dicuntur in Scripturis presbyteri, vel se- « qui habitant in monte, a Libano usque ad aquas
niores, vel pontifices, lamen Dominus Jesus in pon- « Miserephod, universique Sidonii. Ego sum qui
tificibus ponlificum princeps; et sicut in pastoribus « delebo eos a facie filiorum lsrael. Veniat ergo in
princeps pastorum est, ita et in presbyteris velse- « partem haereditatis Israel, sicut praecepi libi. »
uioribus princeps presbyterorum putandus est, et in B • Cum enumeraverit plurimas gentes, deSidoniis solis
episcopis princeps episcoporum. Et omne quodcun- dixit: « Et omnes Sidonios ego exterminabo a facie
que honorabile nomen est, primum in hoc et prin- filiorum Israel. > Nominati sunt et Chanansei,
cipem esse credentium et Salvalorera, quia ipse est nominati sunt et hi qui sunt ex finibus Accaron et
omnium caput. Audi autem ad hsec responsum divi- a sinistris parlibus fluminum, et ahae quamplurimse
uuui quod dicit: « Tu proveclus es in diebus, et genles; et de solis Sidoniis dixit Dominus quod eos
terra reUcta est multa valde. » In superioribus eversurus sit. Sidonii autem dicuntur, sicut jam
dicebantur, sicut observavimus, quia cessavit terra diximus, venatores. Qui intelliguntur isli mali ve-
ab Ulis, et quia omnem terram Jesus cepit; et hic natores quos Dominus exterminat, nisi illse virtutes
modo scriptum est quia terra relicta est muita contrarise de quibus dicit prophela, quia « parave-
valde ? Putasne contraria sibi contineant ? hocne runt laqueos sub pedibus meis (Psal. LVI), » qui-
leviter suspicandum est? Sed redeamus ad intelli- bus scilicet venentur et decipiant animas peccan-
gentiam spiritalem, et in ea nihil invenis esse con- tium? Istos ergo exterminat Dominus.Cum isti tales
trarium. Ihtuere uomini el Salvatoris noslri pri- inlerierint venatores, cum jam nemo fuerit qui la-
nium quidem adventum, cum venit seminare semen queos tendat et retia ut decipiat animas m peccatot
suum in orbem terrae, quomodocepit omnem terram C tuiic requiescet unusquisque sub vile sua et sulv
solo seminis jacto, et quomodo adversarias pote- ficu sua.
states ex ea et angelos refugas qui gentilium mentes CAPUT H.
obsederant effugavit, et interim seminavit vemum De divisioneterrm
Ecclesias : haec est per singulas tribuslsrael, et quod
atque propagavit prima ejus tribui Levi non dedit possessionem; sed sacrificia
totius terrae possessio. Sequere autem, o audilor, et mctimm Domini Dei Israel ipsa est hmreditai
eorum.
per subtiles lineas verbi, et ostendam tibi quomodo,
etiam secundo cepit terram hanc, quae nunc dicilur (IBID.) « Et nunc divide terram in possessionent
ab Jesu multa esse derelicta terra. Audi de ea di- « novem tribubus, et dimidisetribui Manasse, quia
centem Paulum : « Oportet eum regnare donec po- « Ruben et Gad possederunt terram quam tradidit
nat omnes inimicos suos scabellum pedum suo- « eis Moyses faniulus Doraini, trans Jordanem ad
Tum (Heb. x). » Haec ergo est terra quse nunc; « orientalem plagam, » et csetera. Lectum est quia
multa dicilur esse derelicta, donec omnes subdanlur Moyses dederit haereditatem quibusdam; post hsec
pedibus ejus, et per hoecin haereditate capiat uni- vero legitur quia et Jesus secundum praeceptuni Do-
versos. Et haecest, inquit, lerra quae dereUcla est, mini distribuit haereditatem. Primus ergo Moyses
« Omnes fines Philisthiim, > et alia quamplurima distribuit hsereditatem, secundus auterri Jesus. Nunc
quse sequuntur. Multa adhuc supersunt, quantum Moysislegem intellige. Hi ergo qui secundum legem
ad nostra tempora speclat, quse videmus noudum vkerunt, primi acceperunt haereditatem, sed ex
pedibus Jesu subjecta esse, quae necesse est utique terra repromissionis. Tunc deinde cum accepissent
omuia obtinere. Neque enim finis esse poterit re- lerram haereditatis : non enim possident, neque di-
rum, nisi prius fuerint cuncla subjecta. Sic enim vidunt, sed exspectant, usquequo eisper.Jesum
et propheta dicit (Zach. ix), quia omnes gentes ser- dislribuatur in sortem. Nonnehoc evidenter est quod
vientes a finibus fluminum usque ad flnes orbis; Apostolus dicit, ad Hebrseos scribens de prioribus
terrsc in conspectu ejus. Procedunt jEthiopes de patribus, quos dicit fide placuisse Deo, et addidit
trans ripas fluminum: iEthiopes offerent sacrificia; dicens : « Hi autem omnes testimonium habentes
unde constat quod in secundo adventu hanc terram per fidem, nondum consecuti sunt repromissiones,
multam, quae superest, obtinebit Jesus. Sed beati Deo pro nobis aliquid melius providente, ut in ea
sunt illi quiprimo ejus adventu obtenti sunt; ipsi sine nobis perfecli eflicerentur?» (Hebr. xi.) Ha-
enim vere in gratia erunt, qui mullis adversariis bent igitur repromissionem suam, et requieverunt,
PAXROL.CVIII, 34
106? B. RABAM MAURl ARCfilEP. MOGUNT. tiPERUM PARS I. 1068
et.digrii jtidieaii sujit per Mbysen capere hsefedita-j A (iBih.) « Tribui autem Levi ribh dedit p&ssfessio-
tein; verumtanien adhuc et ipsi pugnaht, iri certa- « neni; sed sacrificia et victimse Doinini Dei Israel
iriirie Suut pfo liis qtiisub Jesti miiitaiit. Sed et fe- « ipsaest ejus Iiaereditas, sicut ibcutus ftst IHi,» etc.
quiris qtii sunt qui pugnettt, et qubeest pugtta ista Levitis nequeMoyses dedithaereditaiehi iieque Jesus.
qtiam illi gerunt? Ego sic arbilfor, quod Omnes illi, Qtiare quid aiiud seiilietidtith est, nisi qtiod sunt in
qui dorniierunt ante nos. palres pugneht hobiscuhi Ecclesia Domihi quidain 'qui viftute animi et nieri-
et adjuvent nos orationipus suis. Ista riaihque etiam tofrini gfatia caeteros hohiines praecedtittt, quibus
querodam de seiliofibus ftiagistris aiidivi dicenlem ipse Doniirius esse hasreditas diciiur. Et si fas esit
in eo loco in quo scriptum est ih Nunieris (Cap. iv) audire iri lalibus, et arcahi reconditi alicltiid ape-
quia ablingex synagoga illa haiic syiiagogam sicut rife, videamus ne forte illud sit quod sacefdolum
ablingit vitulus herbam viridem de caiiipo; dicebat. et Levitarum figuram latenter bstendit, quia in
enim : Quare hujusmodi shhililudo sumpta est, nisi omni populo, eofurn dico qui salvantur, major sine
quia hofcihteiligendum est in JocP quod Syiiagoga dubio pars est et longe numerosior eoriim qtii sim-
Domini, quee nos proecessit, iri sanctis oret, et iu piiciter cfedentes, in tiriiofe Dei per opefa bona,
lingua consumet adversarias synagogas, id esi, ora- per honestos mores et actus probaJiiles Domino pla-
tionibus et precibus adversarios nostros absuriiet? ;B cent; pauci vero sunt et valde rari qui sapientise
Non ergo ih armis pugttandum est iiobis adverSUS operam dantes, et mentem suam puram mtindam-
hostes noslrOs invisibiles, sed oratipiiibus et verbis que servantes, atque in omnlbus praeclarls virtuti-
Domiui, riiedilalioiiibus et operibus ae sensibus bus suas animas excolentes, caeteris slmpliciofibus
reclis : sic enim arhiabantur et patres, fide et ope- pef doctrinae grafiam illuminant iter quo gradiuntur
ribus vincenles; sic umbfoe et exehiplaria deser- et veniunt ad saiutem. Hi fortassis sub Levitarum
viuut coelestium hi qui legem suscipiuut, quse est et sacerdotum nomine designantur, quorum haeredi-
illius verae legis umbra; ita et exemplaf et umbra tas ipse Dominus est, qui est sapientia, quam prte
consequenter sunt divisionis coelestis hi qui in Ju- coeteris omnibus dilexisse perhibentur. Invenio la-
dsea hsereditatem dividunt terrai. Erat ergo in coelis men aliquam differentiam in Iiis quae Moyses distri-
verilas, umbra vero et exemplar veritatis in terris; buit et in his quae Jesus. Moyses namque duabus
et donec 'umbra haec conslabat in lerns, erat Jeru- et semis tribubus terram distribuens ultra Jorda-
salem terreslris, erat lemplum, erat altare, et erat nem, non dedit Levitis habitaculi portionem quse
visibiUs cultus, erant poritifices et sacerdotes, con- eos contingebat. Jesus aulem dedit non solum his
stabaht etiam clvitates et vici Judse, et omnia haec , tribubus quas ipse dispensat, verum etiam iUis quse
'
qtise nuric in libro hoc desciipia esse recitantur. " a Moyse trans Jordanem fuerant cpUocatae,Habila-
Cum vero iu adventu Salvatoris Dei nostri de coelis cula etenim Levitis in singulis tribuhus decernuntur,
descendentis, veritas de terra orta est, et justitia ut et permulto magnificentius mysterium noscere-
de coeloprospexit, umbrae et exemplaria eecideruttt; nius. Isle enim ordo Levilicus et sacerdotalis, qui
cecidit enim Jerusalem, cecidit templtim, altare Dei sapientise et scie-ntioeoperam impendit, non po-
sublaluni esl, ut neque in monte Garizim, neque in tuit a Moyse sorlem habitalipnis accipere, quia non
Jerusalem sit locus ubi oportet adorare; - sed veri erat Moyses veritatis, sed umbrae exemplaris mini-
adoratores qui adorant Patrem, in spiritu et veritate ster. Jesus vero Dominus noster, qui erat sapienlia
adorent. Sic ergo praesente veritate typus et uinbra Dei, ipse habilacula sapientibus praebet. Non enim
cessavit; et cuni adesset templum illud, quod per potuit dicere Moyses, « Vade, vende omnia quae
'
Spiritum Dei et virtutem Altissimi iu utero Virgiuis habes, et da pauperibus, et habebis thesaurum in
fabricaluni est, dirutum est teniplumexlapidibus fa- coelis; et veni, sequere me (Malih. xix). » Hoc est
bricatum: aderal ponlifex hiturorum bonorum, cessa- enim parlem dare Levilis. Nec potuit dicere Moyses,
verunt pontifices taurorum et hircorum; venit Agnus quia « qui non renuntiaverit omnibus quaepossidet,
Dei qui tollit peccata mundi, destilit agnus ex pecu- non potest meus esse discipulus (Luc xiv). » Non
dibus assumptus, et nequidquam atque inaniter tot enim potuit dicere Moyses : « Ohinis enim qui non
sseculis jugulatus. Refertur autem prima et secunda oderit patrem vel matrem, et fralres et sorores et
bajreditatis facta divisio: prima quidem per Moysen; filios, et insuper etiam animam suam, non potest
secunda vero, quae et potentior est, per Jesum facta esse meus discipulus (Ibid. v. 26). » Hoc Moyses fa-
describitur: et Moyses trans Jordanem liibui Ruben, cere non potuil, idcirco habitacula sacerdotum vel
et tribui Gad, et dimidiaenibui Blanasse, possessio- Levitarum dispensare non potuit. Beatus «rgo est
nem decernit; caeteri vero omnes per Jesum susci- qui se exhibet talem, et in istis omnibus quse prae-
piunt hoereditatem, Diximus jam prius quomodo cipit Jpsus invenitur esse perfectus, ut ab Jesu sor-
per legem placuerunt Deo, praecedentes tempore eos tem Ccelestis mausionis aceipiat in fuluro; de quo
qui pei fidemJesu ad promissa perveniunt, nonduni ipse Dominus ait:« Paler, volo ut ubi <egosum, et
ea quae perfecta sunt consequuiitur: exspectantes isti sint raecum (Joan. xvu). » Et < Sicut ego in te,
eos qui posleriores, diverso quidem lempore, sed et tu in me unum sumus, et isti in uobis uniini sint
una fide placebunt, sicut Apostolus dixit: Utinam (Ibid. v. 21). » Quod si audiens perfeetorum et emi-
sine nobis perfeclionem consequerenlur (ICor. iv). nentiormn hajreditatemDoniinunj-.dicJ^iignoras et
 1069 . COMMENTvIN MBRUM JOSUE. --• LiB, 1«. mQ
ambigis quid illud sit .quod sub iioc.momine desi-AA* rum5 per tribus Isfael sprte omnia divirientes,
gnatur, audi quia Dominus sapientia ests Cui ergo « sicut praeceperat Dominus. ih mahu Moysi hevem
dicilur-fiaereditas <esse Doniimis, iste liaereditatetti « tribubus, et diiuidise tribuil Diiabus enim irUiu-
sapientioeeapit-. Dohiiuus justitia dicituf-. Cui *fgo * bus et diiijidioe dederat.Moyses irans Jordanem
Dbmuius baereditas %Sl, iste hsefeditatefli Justilise * possessioneih: absqueLevitis,qui iiihil accepefunt
eOhsequitur. Dhniiiias pax 'est, Dttminus redehiptio i inter fratres suos, sed iu eorum successerant lo-
est, Dottiinfis salus est, et in Domiho sunt tliesauri i cum,» etCi Discamus ex lege cjuam necessarie
sapienliae et seientiae abseondili : haec onittia in scripta sit terrae divisfoj quse priino teinpore per
haereditateriipercfpiet ctijus liaereditas Dbminus iue- Moysen, secundo per Jesum facta est j non rit utra-
rit. Veruratahien <et isti quibus sapientia Dei-,<et; que servemus, sed ut rationeiu utriusqrie dicentes,
vefbum Dei, et vefitasietjustitia esse lisefeditasili- illam solam teheanms quse ab Jesu iiobis Doniino
cittir, habitatibrierii interim eiihi iUis accipiuut ; liostro tradilnt,. Igitur fllam terram quse tf&ns Jor-
qubrum tereditas lialietur itt leffis, iit exipsofum danehi Moyses distf ibuit, lianc his quae est itt tferra
Cbhsbrtib %I qui pef senietipsos nonduhi valeht; ( sancta et terra boria distfibtiit Jesus prhaoeps tri-
participes «flicianfnr sapieiitiae ;et SCientfeeDei; <et; buurii Israel. Vides ergo quia cura ab eo cceperit
vefitas ejus ae verbi; «t "ita eiiatii ad rhiriihibs:B .'B vera illa lioereditas tefrae-sattctoe,idest, aSalvatore
quosque dispeusatio divlna pertehdit, ut qui prihci- distribuij assuffieBtui' etiain priiicipes vSfi et spi-
paiiter nori pbssiait ttivlhae gratrae capaees existefe, rilales Israel. Qiibs aiiterii pritariius esse pfilicipes
Uluminari cx sancioruin ebiisorlio merearituf, et tfibuuni nostfaruhi, vel EecleSiae priiicipes, nisi
compleaiur illiid quod Apostolus diclt ad CorihiMos sanctos apostolo^-, ad quos dicil Salvator, « quia
de sanciis JerOsolyhiiiis, s ut iibstra tjtiidem abun- sedebitis et vos s"upe¥ dubdecirii tliforiofe,jtidicaiites
dantia fiat vA fUorum Inbpiam (ItGbr. vin), > ut dtiodeciro tribiis Isfael {Mwtth. xix):. » A%siiiaiitur
et illorum abundahtia fiat ad vestrarii iriopiahi. Ita tamen <addivlsionein etiarii feacerdbs,qui iest -afca-
ergo et hunc fcohabitare juberitui Levnse iet sacer- ntis et inysticus gerfiib Dei: sic etiini dicit, qiiia
dotes, qui noh habeiit lerram, rit peveipiat ab t cuin venerit Jesns, et Eleazaf siriiu! M divMen-
Israelita sacerdos et Levita terfeiia quoerioh bar/eiit, dam terram. > Et ^idMmtis qriis est qrii priimis a6-
et fursum Israelita liereiplat a sacerdole et Levita cepil lisereditatetti ab Jesii. « Caleb, > inqiiit, <«filius
coelestia et divma quse non habet. Lex 'enim Dei Jeffone. » Hic eriim petiit et accepit piinius ijaetefis,
sacerdotibus cbihmfssa est et Levilis, ut fiuic soli -quibusdam fatibnibtiS et verbis quaedescfipta suiit:
operam trlbtiant, -et verbo Dei absqiie UUasoUicitu- quae verba etiahi nos possuht IttstiTiefe ad salutem.
dine vaceht. Sed iteruhi utvaeafe pbslsint,ialcofufii ~GEt ^G primus otiinirim Caleb ihterprblari tlifcitlir, quasi
uli niinisteriis debent: si %him laietis ea quae tte- cof. tjuls ergb quasi cor, ttisl is tjtii in -bmttibiis
cessaria siiiit nbh pfoabuerit •sacerdotibus et Levitis, mteUectui oper-amtribiiit ? -Qtiiaiiori aiiUTlaliqtibd
occopati illi In talibus, id est, Itt cbrporalibus cufiS, fheriibrum cofpbris Ecclesiai Bsse tliciktr, -nisi ittud
mintis legi Del vacabuttt. Illis autem ribn Vacaritibiis quod est nobis praeclafius cor, id Cst, qtii oirinia
uecnie operani dantibus legi Dei, tu peficlitabis; tiittl falione et pfOvidehtia geiit, et lta cuncta
obscurabitar enlhi lux scierillee quae iri illls est, te dispensat, rftiasi iiOn sit aiiud nisi bbr. Interpreta-
uon rainistrante oleum lucernse, et culpa tua illiid 1111'autem et Jeffone pater ejus ebnvbfsio. Hic efgo
eveniet quod dixit Dominus, quia « coecus caecbdu- Caieh filius est cbnvefsionis. ijtii nlsi is qul ad Dp-
catum proebens, ambo Sii foveam cadent (Matth. inlmim coiiverstis talbm ex se ff"iictrimprbfefet, et
xv). » Sed et illud complebitur qupd Doihinus dixix: cbr filiurii gehefarit. Est efgb omriis qui divihis
« Si enim ltix qtise ^est iri tb tehebrse suttt, teriebroe 'sensibus vacat, et prudenier cufrcta a'C rattOMJjiii3-
ipssequantsesunt? > (Matlh. vi.) Ut ergo Jux scTentiae ter agit, Caleb. HiCpfimb qiiideiii efiiditfis 'a Moyse,
in sacerdblibus fulgeait, lucCrna ebruni slt' SBniper ^eciuido Wrb a Jesii cfli assistebat, dicehs : x Tti
accensa : tii Imple officiuni, tu comple hiariaaturi]. libsti verbuiii qtiod lociitus est Dbiliiriijs ad Mbysen
Dei erga obsequia sacerdotiim. "Quodsi forte susce- " honiioeni Dei'; > t;Useis verbhih qtirid locuttis est,
ptis a te quse necessaria suiit, et sic non sequaris Quis enim aiitiS pbiest nosse verbuhi qiibd iocutiis
avaritiam, Sedbenedictionem merueris, illi neglexe- est Dominus ati Mbyseh, nisi soius Jesus? Neriiosic
rinleriiditionioperamdafe, ef verbb Dei vaeare,eilh Iiitfellexll legeni siciit dbChll JeMs :ipse enihi ohinia
legeDei uieditaridieacnocte, Ipsi videbunt quomocib dbcuit et aperuit, ipse fevelavit i?aiilo:, « quia lex
'
pro animabus vestris reddaiitDOniino ratiohehi. spiritalis esl (Rom. "vii). »
"
CAPUT IU. '. CAPCf IV.
He «o quod novemtribits et dimiiiia ^ceperunt $ortes De locuiione Caleb ad Josuepro terra Mbron, quam
suas .pei';Eleazarum sacerdolem ei Josue filiuni \sibi fosiuldvii da:ru'
Nun, duabus iribubus et dimidiapaiies ' sUUsatct-
" (iBib.) « L"Ot;utu's<iu"eest ad eilni Caleb filitislef-
pientWasp'er•MoyseivizitfaSor&niiem:- ": - i fone, Cenezaeus:Nosti qubd locutiis^it Dbihinustid
(CAP.XIV.) « Hoc est quod pbssederurit filu Isf ael « Moysen hottilhem Dei, de itte et teiin CadeSbaWte.
« 111terra Chaiiaan, qnairi dedenint eis Eleazar jsa- « Quadragihta arinofdin 'erairii quWidb ihe fflisit
« cerdos, et josue filius Nun, et principes 'famifia- « Moyses fainulus 'Domini de Cadesbafne, iit consi-
 1071 B. RABANIMAURIARCHIEP. MOGUNT.OPERUM PARS I. 1072
( derarem terram, nuntiavique ei quod verum vi- A , ab Abraham patriarcha ea est in qua conjugia pa-
< debatur mihi. Fratres autem mei qui ascende- trum et reliquise eorum jacent, id est, Abraham cum
< rant mecum, dissolverunt cor populi: et nihilo- Sara, Isaac cum Rebecca, Jacob cum Lia. Meruit
« minus ego secutus sum Dominum Deum meum. ergo Caleb patrum reliquias in haereditatem susci-
« Juravitque Moyses in die illo, dicens : Terram pere, sine dubio quia per sapientiam quae in eo erat
« quam calcavit pes tuus, erit possessio tua, et fi- qui vigebat, et sub Moyse et sub Jesu inteUexerat
« liorum tuorum in perpetuum,» et reliqua. De conjunctionis ipsius rationem, et prospexerat quid
me, inquit, et de te locutus est Moyses : de te qui- esset causae quod cum Abraham sola Sara jaceret,
dem, hoc est quod dixit Dominus quia « si crede- ribi neque Agar, neque Celhura ei meruisset ad-
retis Moysi, crederetis utique et mihi, de.me enim jungi: vel quid esset causse quod cum Jacob sola
ille scripsit (Joan. v);» de me vero quid dixit, hoc Lia jacere videretur, et neque Rachel quse amplius
est de Caleb, qui cor est? Certum est quia de corde fuerat dilecta, neque aliqua ex concubinis, in se-
scripsit Moyses, qui omnia prudenter sapienlerque pulcro ei fuerat copulata. Ipse ergo in memorus pa-
conscripsit. Ait ergo : Hodie valeo sicut valebam. trum haereditatem capit prudens et sapiens Caleb,
Tunc sanctus quippe similiter valet in praesenlibus, ipsi Jesus Enachitarum gentium metropolim tribuil
et in prseteritis, et in novissimis, et in veteribus, el B] Hebron, et eflicilur ei sors usque in hodiernum
in Evangeliis, et in lege. Hoc est ergo quod dicit diem. Nomen Hebron antea vocabatur Carialharbe :
valere se hodie sub Jesu sicut tunc sub Moyse, quia Adam maximus ibi in terra Enachim situs est, et
in utriusque Testamenti mysteriis cor vigilans va- terra cessavit a praeliis. Cariatharbe ergo civitas
let. Sed videamus etiam petitionem ejus quani pp- quatuor interpretatur : et licet corrupte in Graecis
scit ab Jesu Caleb filius Jeffone : « Peto te,» inquit, codicibus Arboe scribatur, tamen in Hebrseis legi-
« montem hunc, > sicut dicit Dominus : In die illa. gilur Arbe, id est qualuor : ex eo quod ibi tres pa-
NihU humile vel dejeclum sanctus requirit, nihil triarchse, Abraham, Isaac et Jacob, sepulti suut, et
quod in demersis convallibus jacet, sed montem Adam magnus, sicut iu hoe libro, hoc est, in Jesu
quaerit excelsum, et montem in quo civitates magr»ae Nave scripfum est; licet eum quidam condilum in
et munitae. Et ex hoc hsec poseebat, quia noverat Ioco Calvarise suspicentur. Haec aulem eadem Che-
belligerare, sicut scriptum est: « Civitates munitas bron olim metropolis Philislhinorum, et habitacu-
occupabit sapiens, et destruet munitionem in qua lum gigantum, regnumque postea David in tribu
confidebant impii (Prov. xxi). >Pulas cum hsecdiceret Juda civitas sacerdotalis et fugitivoriim, distat ad
Saloroonhoc nos volebat docere quia sapiens caperel meridianam plagam ab Elia miliiarihus circiter vi-
civilates et munitiones destrueret ex lapidibus con- C t ginti duobus; et quercus Abraham, quae et Mambre,
struclis? An Ulud potius indicat quod civitates et usque ad Constantii regis imperium tnonstrabalur,
muri sunt impiorum dogmata, et syllogismi philo- et mausoleum ejus in praesentiarum cernilur. Cum-
sophorum, quibus astruunt impia quaeque et divinae que a nostris ibidem ecclesia jam exstructa sit in
legis contraria quae apud paganos vel barbaros ob- circuilu, a cunctis gentibus Terebinthi locus su-
servantur? Sed iUa his deputanda sunt, et civitateS perstitiose cohtur, eo quod sub ea Abrahara angelos
munilas esse alque in rnontibus coUocatas, quaehse- quondam hospitio susceperit. Hsee ergo primum
retici assertionibus velut in altis montrbus coUo- Arbe, postea a Chebron, uno Cliorum Caleb, sortita
caiit. Istas ergo civitates sapiens quisque verbum vocabulum est. Lege Verba dierum.
veritatis praedicans deslruit, et urbes mendaces ve- CAPUT V.
ritatis ariele subvertit; sicut et Paulus dicebat, «co-
et omnem altitudinem De sorte filiorurn Juda : et quod Caleb delevit ex
gitationes deslruentes, quee Hebron tres filios Zenach, Sesai, et Achiman et
exlolUt se adversum scientiam Dei (// Cor. x), > ita Tholmai.
etiam nunc sapientissimus hic Caleb assistit ante (CAP.xv.)«Igitur sors filiorum Judse per cogna-
Jesum, et promiltit se valere ad bellum, et prom- . < tiones suas ista fuit: a termino Edom deserlum
ptum esse ad prselium. Et ideo deposcit permitti sibi « Sin contra meridiem, et usque ad extremam par-
vel dispensari facultatem, ut congrediatur cum dia- « tem australis plagae, > etc. (Ex Augustino.) Con-
lecticis saeculi, cum his qui pro veris falsa confir- suetudo est Scripturoe quatuor adeo partes orbis
inant; ut eos confutet, et superet, et subvertat om- terrse, quas agrum et plagas nominant, appellare;
nia quse iUifalsis assertionibus conslruxerunt. Ideo et in distributione finium tribus Judaeduaelantum-
denique videns alacritatem ejus Jesus, benedixit, modo nominantur, et duse reticentur. Hinc enim
inquil, eum, scilicet quod talia deposcat et audiat. scriptum est: El facti sunt fines tribus filiorum Juda
Sed et tu si vis dare operam studiis, et legem pru- secundum plebes eorum, a finibus Idumaese,a de-
denter meditari, et efficicor in lege Dei, potes istas serto Sina ad occidentem; et eum descripli essent
magnificas el munitas urbes, id est, asserliones fines ad. occidentem, lum deinde et ab oriente;
subvertere falsitatis, ut et tu merearis benedici ab omne, inquit, mare salsum. Et alias' duas partes
Jesu et accipere Hebron. Inlerpretatur autem He- reticuit, id est, septentrionis vel meridiani. Vide
bron conjunctio vel conjugium : per quod potest for- ergo, si non repleta sunt mysterus, licet siugula
lasse iUud ostendi quod spelunca duplex comparala vel senlire vel explicare nequeamus. Tamen prout
 1073 COMMENT. IN LIBRUM JOSUE. - LIB. HI. 1074
Dominus praebere dignatur, et nos capere valemus, A evaseris mare salsum, fontem invenies in terra Judae.
discutere singula quseque tentabimus. Facli sunt, Quem fonlem? Illum profecto de quo dicebat Jesus :
ihquit, fines Juda secundum plebes eorum, a finibus « Qui biberit de aqua quam ego dabo ei, fiet in eo
Idumaeae,a deserto Sina, ad occidentem. Igitur fines fons aquae salienlis in vitam seteruam (Joan. iv). >
Judae proxirai sunt finibus Idumsese. Idumsea vero, Hujus igitur solis cum talem qualem diximus inve-
sicut jam diximus saepe, interpretatur terrena. neris fontem, invenies etiam civitatem ejus : Est
Post terrena ergo slatim consequuntur fines Judae, enim, inquit, ibi et civitas solis. Dicitur esse in M-
sed a deserto, inquit, Sina : interpretattir autemi gypto civitas solis; sed ista civitas solis quae in M-
Sina, tentationes. Post tentationes ergo consequun- gypto est, hujus solis nomen accepit quem Pater
lur fines hsereditatis Judse. Occidens et oriens no- ccelestis oriri jubet super bonos et malos; illa vero
minantur, et vicina loca ea quae supra diximus imo, civilas quse in Judsea est, sanctorum tantummodo
confinia; sed et vallis iEgypti vicina occidentalibus; efticitur, quia civitas Dei est: et fons ille, de quo
pai-tibus designatur, quse est.a deserto ad occiden- superius diximus, fluvius effectus loetiflcat civitatein
tem; ab oriente vero cinguntur fines mari salso. Dei. Sed et tu si ex omni parte munilus sis, et con-
Post boc a collibus, inquit, qui tenduntur ad occi- tinentiae muro circumdatus, si patientiae et magna-
dentem; et inde ascenditur ab occidente usque. B " nimitatis turribus circumdatus es, etiam tu elficeris
Bame, et sic perlenditur ad occidentem Cades. Ett civitas Dei; si vero ad haec omnia adjeceris tibi
hi sunt fines eorum ab Africo; et inde perrexit us- lumen scientiae, sicut Isaias («illuminate vobis )u-
que ad vajlem ^Egypti. Vides quomodo in occidemis. inen scientise»), et sol in le justitise radiaverit, ef-
partibus, et Africum, et ^Egyptum nominat, et oc- ficeris etiam et tu civitas solis, vel civitatem solis
casum? sine dubio, ut haec omnia sciat unusquisque> sorte haereditatis accipies: sed et si te tradideris
evadenda esse et transeunda, ut ita demum possitt legi Dei, ut in ipsa mediteris die ac ~nocte, et non
ad tribum regiam pervenire, de qua dicit Aposto- recedat liber legis de manu tua, sicut dicitur ad
lus : Certum est quod de Juda ortus est Dominus, Jesum; et si memor sis prsecepli Salvaioris, in quo
noster Jesus Christus (Hebr. vn). A finibus est Idu- dicit: « Scrutamini Scripturas (Joan. v); > si ergo
nisesedesertum Sina. Paulo anle diximus de deserto5 talibus studiis te mancipaveris, et erudilionem di-
Sina quod tentationes significat; et ideo necesse est( vinse Iegis vel legendo vel audiendo obtinueris, tuoe
nos transire eremum tentationum, ut sic possimuss porliouis eflicitur civitas litterarum. Et haec quidem
pervenire in hsereditatem filiorura Juda; sed ascett- nos pro possibilitate sensus nostri, vel etiam pro
dere nos oportet ad ascensum collium Acrabin, ,- auditus vestri capacitate, discussimus : summa vera
quod interpretatur scorpionis. Transeundi nobiss scientia, et profundior horum intelligentia apud il-
sunt et calcaridi seorpiones ilU sine dubio, de qnibus5 los erit qui veram hsereditalem veri et unigeniti Filii
Salvator dicit: « Ecce dedi vobis potestatem cal- Dei, quse repromissa est his qui eum perfecte dile-
caudi super serpentes et scorpiones (Luc. x). > Qui} xerint, consequi merebuntur.
ergo vult et desiderat ingredi hsereditatem tribuss (IBIB.)« Caleb vero fllio Jeffone dedit partem in
Juda, oportel eum ascendere in ascensiones istas,, « medio filiorum Juda, sicut praeceperat ei Domi-
et calcare atque evadere scorpiones qui obsistunt: : < nus, Chariath Arbe, patris Enach,
ipsa est Ebron:
unde arbitror quod istud iter agendi sunt, quiaa < delevitque ex ea Caleb tres filios Enach, Sesai et
Ezechieli propbetse dicebat Dominus : « Fili homi- « Eman, et Tholmai de stirpe Enach; atque inde
nis, in medio scorpionum tu ambulas (Ezech. n).»> « conscendeus venit ad habitatores Dabir, quae prius
Et sunt, inquit, fines usque ad Cades. Cades inter- « vocabatur Chariath Sepher, id est civitas Uttera-
pretatur sanctum vel sanctificatio. Fines ergo Judae e « rum. > Primo ergo. diseuliamus quare metropolim
usque ad sanctificationem perveniunt. Sed videamuss accepit Caleb, et illam quse prima inter caeteras om-
etiam quse sunt fines ex parlibus orientis, non quodI nes in lerra repromissionis metropolis noroinatur.
nunc locorum catalogum facere velimus, sed utt j) I Et metropolis Enach interpretatur humilitas inanis,
mysteriorum quse per hsec significantur contueamurr vel responsio inanis. Accepit ergo Caleb metropolim ?
imagines. Dicitur ergo, ab oriente fines Judae esse3 humilitatis inanis. Duas esse humilitates cerluin est, j
mare salsum; et post hoc in parte ejus nominaturr unam laudabilem, de qua dicit Salvator: « Discite '
fons solis, et civilas, et in hac eadem tribu esse; a me quia niitis sum et humijis corde, et invenietis
etiam civitas litlerarum. Oportet igitur omnem quii requiem animabus vestris (Matth. xi); > et de hac
vull inlroire in partem filiorum Juda, transire prius3 humilitate dictum est, quia « omnis qui .se humi-
mare salsum, et vitae scilicet et mundi hujus tur-.-. liaverit, exaltabitur (Luc. xiv); > et iterum : « Hu-
bines superare, et evadere omnia quse in hoc mun- miliamini sub potentissima manu Domini (/ Petr.
do, pro incerto usu et lubrico, marinis fluctibus3 v). » Est enim et alia humilitas culpabilis peccato-
comparantur, ut possit ad Judae terram pervenire3 rum, sicut illa quam de illicito concubitu dicit Scri-
et fontem solis accedere. Quis est autem fons solis,, ptura quod de Amon scriptum est, quia humiliavit
vel civitas soUs? Jllius sine dubio de quo scriptumi Thamar sororem suam (II Reg. xm). Est ergo.hu-
est: « Vobis autem timenlibus nomen meuin orieturr militas inanis. Cepit metropolim vel excidit Caleb,
sol juslilise (Malacli. iv).» Hujus ergo solis, si priuss et interemit tres filios Enach, qui erant filii inanis
1075 B. RABANI MAURI ARCffiEP, MOGUNT, OPERUM PARS 1. 4076
huniilitalis, Illis interfectis ipse habuit civilatem,.,A « vir ejus. ut peteret a patre suo agrurn. Suspira-
et fecit quse in cohsequentibus scripta suiit. Qui au- « vitque ut sedebat in asino. Cui Caleb, Quid ha-
tem sunt filii inanis iiumilitatis quos exterminavit « bes, inquit? At illa respondit : Da mihi benedi-
Caleb? Primus Susi, qui interpretatur extra me, « clionem : terrajn australem et arentem dedisti
hoc est, extra sanctum : filius inanis humilitatis « niihi, jun^e el irrigua^m,Dedit itaque ei Caleb ir-
quem exterminavit. Caleb, imo extra Dominum est. « riguam superius et inferius, > etc. OthonieJ autem
Ef alius Abiman, qui interpretatur fraler meus ex- interpretatur responsio Dei, Responsio Dei did po-
tra consilium, et fraler sine consilio : omnes enim test is cui respondet Dpmjnus, hoc est, cui revelat
fratres qui de humililale inani. nascunlur, certum secreta et pandit arcana. Isle ergo esl qui potest
est quia extra consilium sunt. Tertius Tholmai, quod accipere civitatem lilterarum Veteris. Instrunienti,
interpretatur praecipitium vel suspensio : quod de- et excidere Utteram pccidentem, frater Caleb ju-
signat nihil in eo stabUilalis, sed yaga pmnia et in nior. Ego autem sum frater ClalebdeEcclesia.junior,
praeceps ruentia, Istos ergo tres filios Enach exter- qrii excisa ac diruta Jegis littera, sensum iii ea spi- :
minavit et interfecit Caleb, et p.ost istos ascendit ritalem requiro. Excidp autem lilteram, cum jam
etiain in Dabir, Nonien erat Dabir pri.u.scivilas Jit- . npn secundum litlerain azyma mandiico, neque pa-
terarum. Dabir interpretatur Joquela, sed nomen- - scha cum Judaeis observo, neque sabbatum secun-
Dabir erat prius civi.tas litterarum. Ita civitatem dum litteram curo, Promissuni namque est mibi quia
lilterarum intelligo onine Veteris Instruroenti testa- si exciderp civitaleni litlerarum, acceplurus sjm fi-
mentuni, et hanc ipsam quam nunc disserere cona- liam fratris mei majoris, Eram namque prius filius
mur Scripturam intelligamus esse civitatera litle- Cenez, qui interpretatur sprefio, Quis enim erat ita
raruro; quse postmodum efficitur Dabir, quod est sprelus sicut nos genles, alienati a coiiversatione
loquela: hsec 3st enim quoeprius in litteris erat, et lsrael, spem non liabentes, et sine Deo in hoc imindo
seeundum Utteram intelligebatur, mpdo.in Ecclesiis, eramus? Nam prior ille frater meus, cujus nunc
revelante Domino, lpquela effecta eat, loquentibus filiaro accipio, prp eo quod expidi ciyilatem littera-
de ea et disserentibus primo apostplis, et reinoveii- rum, ille filius Jeffoue fuit, qui interprelatur con-
tibus de ea spiritalem loquelam. Sed et singnli yersip. Dat mibi ergo fiUam suam, s&tentianisive
quoque doclores Ecclesiaruni litteram legis, loque-. inteUigeiitiam niihi |unipri fratri dal lext secundum
lam et disputatipnem suam illam evangelicam fecer quod scriptum est; « Aufevelur a, vobis regnum Dei,
runt, Qui siml autem tres filii Enach quos Caleb, et dabitu.i'genti facienti fruclum ejus (Mqtth. xx*i).>
in cujiis persona virtutem legis descripseramus, in- Scienduni tamen est aliud esse legem, cui nunc
terimit?Inanis liumilitas accipienda est illa, qiiam G l personain dedimus Caleb, aliud litteram Veteris Te-
oinnes sseculi poetoevel philosopbi divinitatem sen- slanienti, quam civitalein figuraliler diximus litle-
serunt, quia et liumilia et Deo indigna sunt quqe raruni, Accepta ergp lillpra filia ejus, ego fraley
senserunt. Quid est tam htimile inaniter quam ligna, ejus junior abduco earn, de do.nio patvis sui : quoe
et lapides deos vel aslruere vel putare. Hujus ergo cum veniret meeum sedens super asinum, illnra
iiianis humilitatis primus filius est qui dicitur extra sine dubio qucm solverant discipuli Salvaloris, di-
ine, hoc esf, primus sensus eorum et exlra verila- cit ad patrem suuiii: Da.mihi benedictionem, pater;
tem, et extra Dominum est. Secundus vero Ahi- et accepit Gonethlam inferiorem et Gonethlam su-
man, id est, frater sine consilio; certum est quia periorem : quod evidentius |ani Apostolus dicit :
et iste frater sit illius erroriscpji sine consilio agi- «aPollicilationem habens vitse qjjae nunc est et fu-
ttir. Quid euim tam sine consilio quam relinquere turae (/ Tim. iy), >Et Salvator proniittit ut hi qui
DOminum,qui nos fecit esse, et sequi deos quos fe- verlii sui perfeclionem sequunlur, accipiant cenlu-
fcinius? Tertius erroris sensus est Tholmai, quod pluni in hoc sseculo, et vilam seternam in futuro.
est prsecipilium vel suspensio : novissima nariique Hoc est ergo accepisse in b.enedictione Goneihlam
hujus erroris ostenduntur in praecipitium et pro- inferiprem et Gonelhlam superiorem : quani bene-
fundum inferni. Hos ergo gentilitalis sensus tan- ^* ] diclionem oremus ul el nos consequi merea,uiur, (Ex
quam filios Enach vetusti erroris abscidit lex, quee Gregorio.) Juxla iropologiam vero, Axa super asi-
etiam secundum litteram Dominum verum et crea- num sedet, cum irrationabilibus carnis siise mo-
torem omnium prsedicat. tibus anima praesidet, quae suspiraus a.palre terram
CAPUT VI, irriguam petit, quia a creatore nostro cum niagno
De eo quod dixii Caleb : Qui percusseril Cliqrjat- gemitu quserenda est lacrymarum gratia. Sunt nam-
Sepher et ceperit, dabo illi Axam filiam meam que nonnuUi qui jam in dono pprceperunt liberc
uxorem; et cepit -eam Olhonid filius Cenez, fraler-
Qalebjunior. Ei de eqquodp.qstulavilAxq (ilhrGaiel} pro justitia loqui, oppressos tueri, indigen.tibus pps-
patrem suum ut dqret sibi terram irriguam. sessa tribuere, ardoreni fidei habere : sed adliuc
niniirum ter-
(IBID.)« Dixitque Caleb : Qui percusserit Cariath- graliam lacrymarum non habent. Hi
< Sep.her et ceperit eam, dabo ilji Axain filiam ram australem et arentem habent, sed et adhuc ir-
< iheam uxorem. Cepitque eam Olhoniel filius Ce- rigua indigent: quia in bonis operibu.sposili, quibus
< nez, frater Caleb junior : dedilque ei Axam filiam niagni alque ferventes sunt, oporlet nimirum ut aut
c suam uxorem. Qui cum pergerent siniul, suasit tinipre supplicii, aut amore regni ccelestis, maia.
 ,„ .nininirnr ITTT m 1078
A
deplorent. Et lieet Afort.e. volentes eradicare zizahia, eradicetis simul
^^^^cviaverunt >
..,^riaiOCrs$S5Sbuscompunctio diyidatur, quando c.um ipsis et. triticum (Mat,lh.,xiu),, Sicut ergo in
singute quaeqw a peeni.tentibus,cujpseplanguntur; Eyangelio perniittuntur ziz.ania. simui cum tritico
unde ex voce quoque poenitentiuixi Jeremias ait: coalescere, eodeoi mftdo etiam qui hic in Jerusalem,
< Divisiones aquarum deduxit pculus meus (Tkren. id e&t,in Ecclesia sunt Jebusaei, isti qui ignobilem et
m);> prmcipaiiler tamen compunctionum genera degenerem vitam dueunt, qui fide et actibus et omni
duo sunt •. quia Deum sitiens aninia, prius timore ephversalioue perversi sunt. Neque possibile est ita
compungilur, post amore. Prius enim sese. in la- tit n.ecjiieiropius in ea, aie.cquisquam peccator resi-
crymis aflicit, quia dum malorum suorum recol^, dere videatur; sed sint in ea omnes sancti et beali,
pro liis perpeti supplicia aeterna pertimesoit. At . et in quib.usnulla prorsus peccali macula deprehen-
vero cum longa moereris aijxieludine fuerit fprniiclo ditui\ Sed sicut .dicitur de zizaniis : <Ne forte era-
consumpla, qusedam jam de prsesumplipne venise dican.tes ziz.ania, eradicetis simul cum eis et triti-
securiias nascilur, et in amore ccelestium gaudio- cum, > ita etiam super his dici potest in quibus vel
rum animus inflammatur : et qui prius flebat jie dubia vel oeculta peccata sunt. Neque enim dicimus
duceretur ad supplicium, poslmoduni flere amaris- de his qui manifeste et evidenter criminosi sunt, et
simeincipit quia differtur a regnp, Contemplatur •P * uon de Ecclesia expelluntur. Audi ergo Scripturam
clcniro mens qui sunt illi chori angelorum, quse s,p- dicentem quia non potuerunt filii Juda disperdere
cietas sanctorum spirituumque majestas intej^nse Jebusaeos, sed habitaverunt cum ipsis usque in ho-
Tisionis Dei: et aroplius plangit quja bonis perennl- diernum diem. Unde precor vos qui-fideles estjs, ut
bus deesl, quam prius cum mala seterna metuebat; ita vitam vestram et conversationem servetis, ne in
sicque fit ut perfceta oompunctiQ formid.mis tradat aliquo vel ipsi scandalum patiamini, vel aliis scan-
oniino compinictionemdileclicniis; q\jod bene in hae dalum facialis; sed sit vobis sumini studii summa-
sacra veraciqne bisloria figurata na.rratione descri- que cautela, ut ne quis in hanc sanctam conversa-
bitur, Quia ergo, utdixi, dup sunt compunctionis lionern vestram pollutus introeat, ne quis Jebusaeus
gonera, dedit ei pater suus jrriguum superius. et if- inhabitet vobiscum. Vides enim quia dicit Scriptura
riguum inferius. Irriguum quippe superius accipit quod non potuerunt filii Juda ejicere Jebusseos de
anirua cum sese in Jacrymis coelestis regni desiderio Jerusalem. Jebussei interpretantur conculcatio. Ergo
aflligit; irriguum vero inferius aecipit, eum inferni, quia non possumus ejicere omnes istos crai nos con-
supplicia flendo pertimescit. Et quidem prius infe- culcant, eos stalim quos possumus, quorum peccata
rius, ae post irriguum superius datur: sed quja p manifesta sunt (ubi enim peccatum evidensnon est,
cpnipunctio amoris dignilaie prseeminet, necesse ^' ejioere de Ecclesia neminem possumus): « ne forte
fuil ut priu.sirriguu.ni superius, et ppst irriguum. in~ eradicantes zizania, eradicemus simul etiani cum
ferius cojnmem.pra.ve debu.isset. allis triticum.» Movet me tamen quod dixit, quia
CAPUT VII. npn poluorunt ejicere Jebusaeos, id est eos qui in-
Quod Jebusceum habitatorem Jerusalem non potue- terpretantur conculcatio; el ideo videamus qui sunt
runt filii Juda delere, habitavitque cum; eis; et in Ecclesia conculcantes. Uli sine dubio, de quibus
quod non inlerfecenmt filii Ephraim Chanqnwiun Dominus dicebat in Evangelio :- « Nolite mittere
qui kabilat in Gazer. sanctum canilius, neque margarilas vestras ante
(lmp.) « Jebusssuni autejii habitatofem jerusalemi porcos, ne forte conculcent eas pedibus suis, et con-
* non potuevunt ftlii Ju.da debellare. Habitavitque5 versi disruropant vos (Mqtth. vn). > Isti sunt ergo
« Jebusaeus cum filiis Juda in Jerusalem usque ini Jebusoei qui indigne audiunt verbum Dei; et cum
« urafcsenlenidiem, > et caetera. (Ex Adamantio.)) audierint, neque ut infideles discedunt, heque per-
Filii Juda volebao.t disperdere vel interimere Jebu- rnanent fideles; sed percepta mysteriorum notitia,
saeosde Jerusalem, et non potuerunt, propter qiiodt et fldei nosti^aesecretioribus persorutatis, conversi
habilaverunt Jebussei cu.m fiUis Juda in Jerusalemi _ disrumpunt nos, el conlradietionibus suis corda
usque in bpdiernum diesriuVolumus, a li.ttera incU nostra disrumpunt, conculcantes verbi Domini
pientes, requirere ab Jus qui putant haec.secundumi margaritas, et oi'namenta fidei niaculantes. De
lilteram stare posse, quid est hoc quod dicit, uscjue i islis ergo dicitur quia non potuerunt filii Juda
in hodiernum diem? Qupd verbum Scriptura pro eo) ejicere Jebusaeumde Jerusalem usque in hodiernum
•
ponit ut seternitatem saeculi per hoc significel; sicuti diem.
dicit: «Nolile recedere a Domino in hodiernumJ (CAP.XVI.)« Et non interfecerunt filii Epliraim
diem (Jos. xxn); >hoc est, donee saeculumstat. Os> « Chananaeiimqui habitabat in Gazer ; et habitavit
tendant ergo mihi quomodo Jebusaei, donec soeculum i « ChananseusinEphraimusqueinhodiernumdiem. >
slat, habitenl cum filiis Juda in Jerusalem, quippei Ephraim interpretaiur fruclifiealio. Qui ergo fructi-
cum ne ipsi quidem filii Juda habitent Jerusalem, ficat et crescit in fide, hon potest exterminare Cha-
Ideo ergo nec islud vei'um esse poterit quod Jebusaei i nanaeum semen pessimum, semen maledictum, se-
eura Judaeis habitent in ea. Sed nos intelligamus> men semper mobile, semper incertum : hoc enim
hsKc'spiritaliler assumentes Evangelii parabolani,, interpretaturChananseus. Et certum est quia cum eo
<JU33 dicit de zizaniis: < Sinite utraque crescere; ne3 qui fruclificat et crescil, semper habitat Chananaeus;
 1° 79 B. RABANI III IIIII I I MlTl1 Hlli
nunquamenim teniatib, nuriquam mbtus 'cessaht ab A. quod prOpMtic^*»»^^^^
eo. Sed tri si vere fructificas in Deo, et vides tajem tur, taceanturque futurat^fijBiiB»^^^^
aliquem inquietum, turbiduin, mobilem, scito qtiia saria ? Proinde potius existimahduirr^S^siip^^
Chaiianaeus est; et nonpotes ejicere eum deEccle- ginta Interpretes, quiauctoritate propheticaex. ipsa
. sia, quia non potuerunt filii Epbraim disperdere mirabiU consensione interpretati esse perbiuentuf,
Chananseum. Illud observa quod Apostolus monet hsec addidisse; non tanquam futura pronuniiantes,
dicens: « Subtrahite vos ab omni fratre inquiete sed quia tempore illo ipsi erant, quo facta esse me-
ambulante (// Thess. m). > Sed quoniam Salomon minerant, et in libro Regnorum legerant, regum
(Prov. xxn) suadet haec quae legimus, describi in temporibus hoc factum esse (/// Reg. ix). Quod
corde tripliciter, etiam aliud, proeter illa quse dixi- ideo credibilius nobis visum est , quoniam in--
mus, quod cordi meo occurrerit, ad aures vestras speximus interpretationem quae est ex Hebrseo, et
proferam : Et vos facite quod scriptum est, ut uno hoc ibi non invenimus : sicut nec illud quod di-
dicente, ceeteri examinenl (/ Cor. xiv). Me ergo di- ctum est de Jericho quod qui eam reparasset, in-
cente quod sentio, vos discernile et examinate si re^ curreret maledictum quod dixerat Jesus. Sic enim
ctum est, aut minus rectum. De Jerusalem ffequen- scriptum est : « Et adjuravit Jesus in die iUa :
ter diximus quia visio pacis interpretatur. Si ergo B Maledictus homo qui resuscitabit et aedificabit civi-
in corde nostro Jerusalem sedifieata est, hoc est, vi- talein Ulam. In primogenito suo fundabit eam, et in
sio pacis in corde nostro fundata est, etspiritum, qui novissimo suo imponet portas ejus. » Hucusque in-
est pax nostra, semper intueamur et servemus in venilur in interpretalione ex Hebraeo. Ulud autem
corde; si quidem ita fixi et stabiles sumus in hac quod sequitur : « Et ita feeit Oza, qui ex Belhel in
visione pacis, ut nunquam prorsus ulja cogitatio Abiron primogenilo suo fundavit eani, etin Segub
mala et alieujus peccati consilium ascendat in corde novissimo imposuit portas ejus (/// Reg. xvi); >
nostro. Si hoc ita fieri posset, poteramus dieere hoc iUic non legitur. Unde apparet a Sepluaginta in-
quia in Jerusalem sumus, et nullus alius habitat uo- terpositum, qui factum esse noverant. (Ex Adaman-
biscum nisi illi qui sancti sunt. Nunc vero si ad tio.) Chanansei terlio dicli sunt esse infiliisEphraim.
grandem provectum veniarous, et summis nosmet- Si enim diligentius observemus quomodo tertio di-
ipsos studiis excolamns, tamen noii puto cuiquam cantur esse Chanansei cum filiis Ephraim, et Domino
tantum in corde puritatis evenire, ut nunquam ad- prsestante poterimus invesligare ordinem dictionum
versae cogitationis contagione maculetur. Certum quid ex hoc in primo, quid in secundo, quid in ter-
est habitare Jebusseos cum filiis Juda in Jerusalem: tio factum refertur. Puto quod non erimus incre-
nontamen diximus haec ut negligamus, quantum G duli, quia vere haec, non ut sola nobis rerum ge-
fieri potest, ejicere eos, sed satis agendum nobis et starum narratio traderetur, scripta sunt, sed sacra-
tentandum quolidie ejicere eos de Jerusalem. Sed, mentis divinis Deoque dignis repleta. Primo ergo
sicut scriplum est, non posssmus simul omnes eji- dictum est quia non perdidit Epliraim Chananseum
cere. Hoc idem autem in his qui fructiftcant sen- qui habitabat in Gazer, sed babitabat Chananaeus in
tiendum est, quia Epbraim filii nominati sunt, qui Ephraimusque inhodiernumdiem, et factus erat sub
et ipsi Chananaeos, vagas et lubricas cogitationes, tributo servus. Ascendit quoque rex ^Egypti Pha-
semper debent ejicere de animabus suis. Potest au- rao, et accepit civitatem, et incendit eam igni, et
tem Deus Jebusscos et Chaiianseos a filiis Ephraim Pherezseos qui habitabant in Gazer trucidavit, et
projicere. Ipsum ergo Dominum deprecemur, ut eji- dediteam in dotem filiaesuae. Secundo : Etfactum
ciens a nobis malas cogitationes, bonas inserat et est, inquit, quoniam invaluerunt filii Israel, et fece-
dignas in Jerusalem civitati coeleste, in quibus ni- 1'iintCbananaeossubjectos, exterminatione autemnon
hil pollutum inveniatur aut sordidum quod nos in exterminaverunt eos. Tertio, quando contradixerunt
die judicii ex conscientiae cogitationibns arguat, sed viri de tribu Ephraim Jesu, volentes secundum nu-
inveniatur in nobispuritas cordis. merositatem suam, quia plures erant, et validiorem
(IBID.) « Habitavitque Chananseus in medio Eph- eliam accipere sortem : et jubentur ascendere in sal-
« raim tisque in diem hanc tributarius, » et caetera. tum, et sibi ipsis ampliorem locum faeere. Ut pos-
Secundum aliam autem editionem ita Iegitur : « Et sint latiora spatia occupare, jubentur exterminare
« non perdidit Ephraim Chananseum qui habilabat Chananseum. Videamus ergo quid sibi videatur de
< in Gazer : et habitabat Chananseus in Ephraim Chananseis tripartita narratio. Primo Chananoeus
« usque in diem istum : donec ascendit Pharao nobiscum quidem est, et sub tributo est; non fest
< rex ^Egypti, et cepit civitatem, el incendit eam tamen obediens nobis, neque servus. Secundo eliani
i in igne : et Chananaeos, et Pherezaeos, et qui servus efficitur, et obediens. Chananaeum hic.carnem
« habitabant in Gazer, transpunxit, et dedit eam nostram accipiamus, vel ea qusecarnis sunt: haec
« Pharao in dotem fiUse suse. > (Ex Augustino.) primo nobiscum est, hoc est aniniae, adjuncta, sed
Quod de Pharaone dictuni est, miror si prophelice 11011 est ei obediens, nisi lantum quod tributa dispen-
dictum inteUigere debeamus, cum haec historia illis dit; et ministerium quidem exhibet agendi aliquid
tamen adversus spiritum,:
temppribus conscripta credatur, quibus erant gesla vel inovendi; concupiscit
illa recentia. Quid autem magiium eligi potuit et non est obediens animse. sed suis desideriis cedit.
 1081 COMMENT. IN LIBRUM JOSUE. — LIB. III. 1082
Si vero jam aliquantum profecerimus, eflicitur nobis A Apeccali, et purgare fruclus juslitiae. Sed et Ra-
caro servus, et obediens ac parens animae nostrse phaim, inquit, expelle, vel potius expugna de te.
profectus, cum sibi carnem et obedire et servire fe- Raphaim invenimus interpretatum resolutoe matres.
cerit. Tertius vero est quod pSrfectum est; si enira Est et in anima nostra virtus qusedamquae parit sen-
jam veniamus ad perfectum, etiam exterminandus a sum, et velut mater est eorum sensuum vel intelle-
uobis dicitur Chananseus,et morti tradendus. Quo- ctuum qui procedunt ex nobis, secundum quod di-
modo autem in nostra carne complelur, audi Apo- citur in sacramento de anima qnasi de muliere :
stolum dicentem : < Mortificate autem hiembra ve- Salva erit autem per filiorum generationem, si per-
stra quae sunt super terram, fornicationem et im- ' manserit in fide et veritate (/ Tim. 11).Ista ergo ma-
munditiam (Col. m), > et caetera quse sequuntur. Et ter, hoc est, ista virtus, aninise illi in qua forlis et
iterum dicit: « Qui autem Christi sunt, carnem suam valida ac robusta generatio generat sensus validos et
crucifixerunt eum viliis et concupiscentiis suis (Gal. potentes, et qui superari a contradicente in te non
v). > Sic ergo terlio, hocest, cum ad perfectionera possunt. In aliis autem virtus ista resoluta esl et
venimus, et menibra nostra mortificamus ac mortem remissa, quae indicatur ex sensibus, cum languidi
Christi in corpore nostro circumferimus, extermina- quidam referuntur et inepti, et nihil in se fortitu-
mus a nobis Chananaeos. Sed et illud non oliose B I dinis continentes. Hoc ergo significatur sub nomiiie
praetereundum est quod dicitur Pharao misisse et Raphaim : et hujuscemodi de nobis matres remissas
accepisse Gazer civitatem, in qua Chananaeushabi- esse, quae sensus ineruditos et inuliles pariunt. Et
tat cumEphraim, etdedisse eam in dotem filioesuse. bene servavit spiritalis iiilelligentise proprietalem,
Gazer autem interpretalur constructio. Si ergo cor- nec est (dixit) exterminandum bellicum Cliananoeum.
pus et anima una alque eadem constructione halri- Sed quid respondit illi Jesus ? Si populus multus
lent, id est, conjunctaesibi invicem el socise, ita ut es, et virtutem habes, non erit tibi sors una, quia
et anima carnaliter vivat, et non festinet anima ve- saltus est tibi, et mundabis eum. Vides quia ad no-
locius sibi obedientem et subditam facere carnem, stram spiritalemintelligentiara dicitur, ut et munde-
verendum est ne forte veniat Phai'ao ex iEgypto, et mus silvam quae inutilis est, et excidentes inutiles
captivam ducat infelicem animam, ita ut eam tradat atque infructuosas ex nobis arbores, faciamus ibi
filiaesuaein dotem. Si enim consideres illud quod novalia, quse semper innovemus, et ex quibus fru-
dixit apostolus Paulus (Rom.vn,25), exsurgerealiam ctuin capiamus tricesimum, et sexagesimum et cen-
legem in membris nostris, et captivos ducere nos in tesimum. An non eadem nobis et Evangelii sermo
legeni peccati, invenies quomodo ille Pharao, qui est ' denuntiat dicens : « Ecce securis ad radices arbo-
auctor et rex peccali, auimamquse carnaliter vivit in r rum apposita esl. Omnis ergo arbor quae non faeit
dotem conscripsit. fructum bonum, excidetuf et in ignem mittetur? >
CAPUT VIH. (Matlh. m.) Hsec prioribus nostris Nave filius
Jesus de inffuctuosis arboribus excidendis;
Sermones filiorum Joseph ad Josue, et responsio ejus praecepit
bsec nobis Dominus Jesus in Evangeliis .mandata de-
ad eos.
scribit. Et quomodo nbn verum est quod umbra
(CAP.XVII.)« Locutique sunt filii Joseph ad Josue* proecessit, et veritas subjecta est ? Hoe autem quod
« alque dixerunt: Quare dedisti mihi possessionemL addidit dicens : « His si emundaveris, inquit, sil-
< sortis et funiculi unius, cum sim tantse multitudi-• vam, et erit tibi cum exterminaveris Chananaeos. >
• t nis, et benedixerit mihi Dominus. Ad
quos Josue- Diximus jam superius quomodo nobiscum positus
< ait: Sipopulus mnltus es, ascende in silvam, et'• Chananaeus primo tributa dependit, secuudo obe-
« succide libi spatia in terra Pherezsei et Raphaim,, diens efficitur ac subjectus, tertio vero in membro-
« quia angusta est tibi possessio montis Ephraim, > runi nostrorum mortificatione etiam exlerminari di-
et reliqua. Filii vero Joseph quaestionemmovent de! citur. Quaesi recte intelligimus, et donaverit nobis
hsereditate majore; sortem requirunt, dicentes adI , Dominus per gratiam suam haec ita inlelligere, sit
Jesum : Quare nobisdedisli in hsereditate sortem ett Tj aliquid operaepretiilioec desecretis et abscondilis in
pedaluram unam ? Ego autem populus multus, elt publicum produxisse, et venisse ad agnitionem no-
Dominus me benedixit. Si ergo et nos populusmul-- stram quoe servabatur obtecla,, et conemur, secun-
tus sumus, et benedixit nos Dominus, audiamus ab> dum haec quoe diximns, Chananaeum qui nobiscum
Jesu : Populusmultus, ascende in saltum, et mundai est, citius subjicere nobis et obedientem facere:
tibi ipsi, et para tibi locum in terra, et purga Phere-•. quiasi dimittimus eum et negligimus, veniet Pharao
zaeoset Raphaim. "Neeesse est nos ejicere Phere- rex ^Egypti, et incipiet locum nostrum in dotem
zseos. Invenimus autem Pherezseos interpretarii filise susedare, et captivos nos tradere legi
peccali.
fruetificationem. Sed sicut saepejam diximus de~, Sed absit hoc ab Israelitica nobilitate, ut serviat filiae
aliis omnibus, et in hoc duplex est interpretatio. Estt. Pharaonis Israelita ; quem jam Deus eduxit de terra
euim fructificalio bona et fruclificatio mala, sicut ini
iEgypli, iterum serviat illi, qui in mari Rubro sub-
EvaugeUisdesignatur, «quiaarbor bona bonosfru--. mersusest, Pharaoni. Observemus ergo, sicut el
ctus facit (Matth.yn). > Oportet ergo nos expellerei hic dicit Jesus, ut prsevalearous nos contra Chana-
quidquid non bene fructificat, et abseidere fructus> naeos; ne si forte super nos illi invaluerint, et obti-
 1083 B. RABANI MAURI ARCHIEP, MOGUNT. OPERUM PARS I. 1084
nuerint nos, de Israelilis Ghanaiiseosfaciant nos, si- A supererat Irijiui Manasse, et post haec congregavitin
cut et iUe effeclus est quem superaverat carnis illc- ecclesia filios Israel et dixit: MiUamsorlem, et pro-
cebra, cui dioitur a propliela Paniel: « Senien Cha- feram in conspectu Domini, si prius descrihentes
naan et non Juda, species seduxit te (Dqn. xvi). > teiTam, et tulerilis mihi descriptionem ejus. Et ita
Nonergp. eyenia.t Bbbis audire, « semen Ghanaan, » post lisec sortibus njissis hoereditas populo Dei dis-
quia njaledictvis Ghaiiaan puer ser-vus est fratribus tribuitur; el agilalur sors ista, non fortuitu, sed se-
suis, cundum hoc quod pfsedestinatum esta Deo. Denique
CAPUT IX. tribusBenjainin primani ibi accepit sprteni ubi erat
De eo quod Josiie misit nuniios ud metiendumterram Jerusalem, ppst hsec tribus Simeon secunda, post
Chanaan eldescribendumeam juxta numerumunius- haec Issachar, deinde Zabuton, deinde Aser, post
cujusque multiludinis: quamipse divisit in seplem hoeeetiam Nephthalim, dcinde Dan; in
partes, et tradidit filiis Israel in possessionemsin- quibus novis^
gulis secundmn SQtl.essugsK sinie veniunt tres illsetribus qua; ex concubinis de-
(CAP.XVIII.)« Cbngrcgatique sunt cmnes filii Is- scenderant Jacob. Quai ergo ratio sortium apudme-
« rael in Silo, ibiqup fixerunt iabernaculuni tesli- meiipsuiii i'equirebam, ut ex mullis leslimoniis Scri-
t monii, et fuit eis terra subjeota, Remanserunt pluravum quod latebat agnoscerem. Inveniebam sane
« autem fiUorum Israel sepleiii tribus, quoe necdum g in Scripluris eliam genliles homines usos esse sor-
< acceperant possessiones suas; ad quos Jpsue ait: tjbus. Hinc cum navigaret Jonas, et lempestas ur-
« Us.quequo marcetis i.nighayia, et 11011 inlralis ad geret; aiunt namqueiUi qui navigabant: < Mittamus
« possidendam terram cpiani Dpjiiinus Deus patrum sorteni, et sciamus cujus eausa Iiaec tanta maUlia
< veslrorum dedif vobis ? EJigile d.e singulis tribu-. (Jonm 1), > quasi sors taiilum valeret ut prodere pos-
< bus ternps viros,ut roittam eos, et pergant, atque set cujus causa periculum nayigantibus immiueret.
< circumeant lerram, et des.cribaroeamjuxta nume- Quamvjs gentiles essent et alieni a cognitione Dei,
< rum uniusciijusqiie multiludinis, referantquead me non tamen hac opinione fallunlur, sed quod verum
« quod d.escjipserint, Dividite vebis terram inse- erat prodidit eis sors super Jonani. Quoerensergo de
«. ptem partes, Juda sil in lerminis auis ab australi his invenip et Salompn.em in Proverbiis dieentem •
< plaga, et domus Joseph ab Aquilone : mediam in- « Contraclictioiies cohibet sors, et i.nter poleutes de-
< ler eos terrain in septem parles describite. Huc finit (Prov. xvm),» veluti cessare ostendens conlra-
« venietis ad ine, ut coram DominoDeo vestro mit- dictjones ubi niitlilur sors. Sed cuni haecin Veteri
< tam vohis bic sorlem, qnia non est inter vos pars TestainentQuou pauca referri de sortibus invenirenj,
« Levitajum; s.edsacei'dotiumDominiesteorumhse- converti meetiamad Novum Testanientum, ut vide-
< reditas. Gad autem, et Ruben, et dimidia tribus C rem si forte vel ibi contemnuntur sorles, aut num
1 Manassejain acceperunt i>ossessiories stias trans ibi quidem earum usus alibi dicitur; etinvenio quod
< Jordanem ad orienlalem plagam, quasdedit cis aliquando cum deesset nuniero apostolorum unus,
< Moysesfamulus Domini, > el reliqua. In consue- et essel necessarium in locuni Judse aliunj subrogari,
tudinequidem hotninum, cuin aliquid sorle dividilur, cbnveiiientes apostoli (qui ulique multo sapientiores
fortuitu videluv sors illa ad illum, veialia adaliuni erant quam hi qui nunc episcopos, vel presbyteros,
tedere. In Scripfura autem sacra non ita est : et Vel diaebnos ordinant) et elegerunt duos, et statue-
aliquolies quoerebamapud memelipsum si dere tanta runt in niedio, nec tamen de his sibimetipsis judi-
ac talipalres sancti sortibus judicium commisissent, cium permiserunt, ut illum facerent quem ipsi vo-
Quod si osset apud sanctos ila geslum, jam de aliis luissonl ; « sed orantes, inquit, miserunt soriem, »
hominibus vel gentibus nihil mirum videres, si nihil ut ex illis dUobusquos slatuerant in conspectu Dei,
haberetur eximium in his quar.a sanotis dicuntur id est, Joseph qui vocabatur Barnabas, qui cognomi-
sorte divisa. Sed videamus si forte in Scripturis nalus est Justus, et Mathiam. « Cecidit, inquit,
aliquid inveniamus esse positum quodnobis quid vir- sors super Malhiam, et annumeratus est cum Cliristi
tutis contineatur in sorfibus roanifeslet. Ineipia- apostolis (Acl. 1). » Prsecedente namque ratione,
mus ergo a Levitico, ubi scriplum esl: « Et acci- •" non jam casu sed prudenlia sors divinum judicium
pient, inquit, duas sortes, sors una Domino, et sors deferebat. Sed adhucquoerebam in Novo Testamento
una apopompoeo,» hoc est, transmissori : « et super si sors in Christo vel in Ecclesia nominatur, vel in
quemcunque venerit sors apoporopaei,aoeipient liir- rebus mysticis quoe ad animam perlinere videantur.
cum. illum, abducent in locum eremi vivum, et di- Invenio Paulum ad Ephesios scribenlem, dicere de
inittenl; illum in dimissio.nenisuam : alium vero hir- Chrislo : « In qua, inquit, sorte Vocaiisumus, pra>
curo immolahunt Domino (Levit. xvi), » et reliqua destinati secundum propositum ejus qui omnia ope-
quse ibi suiit, quaeuliquesciuntqui legunt. El ile- ralur secundum consilium voluntatis ejus, ut simus
ruui ibi Moysesdivisit sorte tribui Ruben, et tribui in laudem gioriaeejus qui ante speravimus in Chri-
jSad,;el dimidisa tribui Manasse quse poposeeranl sto (Eph. 1); » sed adColossenses haec scribentem:
Irans Jovdanero, accipcre terram illam quam popo- « Gralias agentes Deo Patri, qui idoneos nos fecil in
soera.n.tfilii Israel, Dedit autem ipse Jesus, secun- partem sorlis sanctorum in lumine (Col. 1). » Tam
duin prseceptumDomini, Caleb filio Jeffone, et tri- multis ex Scripturis sanclis decomnieinoralionesor-
h\\[ iuda. <5Qftem.Dedit aulcuii Ephrairo el illi quse liuin testiinoniis congregatis, quoexmUlloruriilpcQ-
 fOSS COMMENT.IN;LIBRUM-JGSUE,— LIB. III, : .. . 11)80,
rumconsideratione virtutem rei ppssimus diligentius;A i recta. Ego autem, in quantum ad Qpimonem meaui
apprehendere, mihi quideni ex Iiis pmnibus yel eyi- spectat, puto audenter dicencluroeliam de Ms vir-
dens adhue sensus ad hquidum patere npn pptuit, tulibus quse roundi hujus ntinisteria susceperunt,
vel etianj <i€.retanta enunliandi etprpferendi animi qupd non fortuitu vel casu jlla virtus vel jlla- terrae
metus insedit. Illud auteni, in quantuni res paiituiy • labprihus et germinationib.us pvosit,, iUa fprlius flu-
contigisse sufficiel, quod nohis ab aposlolis sors miijuni fluenta suflicienter exhibeat, aiia imbrium,
ducta designat; quia ub.i fide integra ac oratione alia yentorum, alia marinis, alia aulem terresiribus
praemissa sors dicitur, ea quse Dei yolunlas conli- animalibus singulis quibus.que a tevra gignentibus.
net ih occulto sors homjnibus declarat iii manifeslo. prsesit : etesse in hissingulis sacramenta meffaliilia
Secundura interiorem vero intellectum, sjcut Pa.ulus divinse dispeiisationis, ut ordini suo cuncta etcom-
videtur indicare cum dicit; « In parte sprlis sancto- p.etenti per u.namquamquam yirtutem, dirimantur
rumin Iuniine, et sorte yooaiis in Christo, > yiden- ofllcip.,Sic enim el Apostolus dicit: « Nonne orones
duni est ne fbrte npn solum hpminibus sed et in su-; niiui.stratorii sunt spivitus, in ministevium missi
pernis yirtulibus sors agilur; el praesideat aliquavir- pvople.reos qui hsereditatejn capiunt salutis? > (Hebr.
tus huic oflicio,qua?yerbi causa Jesu filioNayenunc i.) Ad horum igitur imilationera credendum est
sorteha3reditatemdisi;ribuen(li,non aliquam gratiaro, B J etiam his Soripturarum atictovitate refeire sprtes,
sed secundum hoc quod scil placere Deo, ducatum et duci per Jesum hsereditateni, et per unamquam-
praebeat sortis, et iUi quideiu faciat eyenife quae• que tribum divina dispensatione decerni; et per.
prima sunl, quem scit apud Dotiiinum primiim lov ineffabilem proviclenliam Dei a praeseutjbus in his
cum tfinere, ut hoc quod in oceultis apud Deum ha-v Sjp.rt.ihusadurobrari, futuvae liD?.reditatisporlio ex-
belur, sortis gubernatione etiam hnminihus denion- pleatuv. Quoniam quidem lex unibvani dicitur ha-
slretur: aliuravpro facere secundi loci, et alium ter- bere.futurorum bonorum, et sicul dicit Apostelus
tii. Quod non solum in terris arhitror, yerum etiam de bis qui ad Dominum Jesunj Christum yenerunt,
in coeJestibuSj et hujusmodi softe quae apudDomi- quia < accessislis ad Sion monieui, et. civitatem
mum meritomm contemplatione distinguitur, eliam Dei vivenlis Jerusalem ccelestem (Hebr. XII), > Est
iUp tempore hab.eatur; cum divjderil Exeelsus gen-, aliquai in coelis civitas quae dicilur Jenisalem et
tes, et dissemjnaverit filios Adam (Deut, xxxn), monsSion. Non estulique hocsinec?tusa qupdBen-
et eoftstituerit filips gentiuni secundum n.umermii janiin in sorie sua accepit Jerus.alem et montem
angelorum Dei; et facta est portio Domini Jaeeb, fuV Sion. Quia ccelestis illius Jerusalem ralio sine d.u-
niculns haereditaiis ejus Israel. Vides ergo et. hic par- hio hoc exigebat, ut jam aliqua Benjamiii daii de-
tem et funiculum Domini Israel dicit esse sorlem, Viberet Jevusalem tevvestiis, quae iUius ccelestis figu-
Nunc ergo forluito arbitrandum venisse sortem iUi rani .senTal ac forniam-. Similiter aiitera de Renja-
quidem angelo gentem illani suscipere, verbi gratia mhj dicendum pst qupd cprta aliqua.ratio.ne in Judse
jEgyptioruni: alii autem angelo', IdumseQrum,Moa= sortem decevnitur, vel Hebrpn, yel aliae.siiigu.loeci-
bitaruni; et alij lndiam vel unamquamque natipneni vjiaies, singulis quibusque IrihuJm.s eonscrihuntur,
earum quae smit super- terram. Sed et ibi etiamsi hisi quia illa ccelestia loca in quihus Jerusalem et
secundum numerum angelerum Dei dicanlur sorte Sion menioraliir esse, suie duhio et csetera quse his
gentesistae divisoe,tanien illa sors, sicut in homini- vel yicina vel conjuncta sunt Ipca, hoc. in se causa
bus diximus, quja Dei judieium quod in occulto est et ratipne continebant in coelis qupd sovle dislvi-
sors pandit in puhlico, ita etiam ibi fuisse credeii- buendp figuvabatuv in tevris, Hjnc evgo est qupd
dumesl, utpromerilo et virtute unusquisque ange- . dispensavit; divio.a sa.pientia.iiomina qusedani loco-
lus etiamet iUamgentem in divisionem susciperet. rum scribi in Scripturis, quoe mystioani quaradam
Etquiddicodemagnis et de generalibus rebus, cum interpretalipnem canlmeant, per quai indieatur vo-
ne per singulos quidem nostrum, absque hujusmodi bis qui b*c eerhitis, quibusque rationibus, et non
sorte quse Deijudicio dispensatur, evenire dicendum T yej fortuitu fieri disp.ensentur. Si enimeslpu-
jjcasu
'
*
esl? Verbi causa, ut alius quidem nostrum talem •taiidum quod fo.rtuitu accideiit, verbi causa, ut ille
vel talem vitam novilale sortitur; vel certo illud angelus Miehael vocai-etur, alius yero Raplra.el; et,
quoderga homines geri ex Scripturis sanclis ssepe ut ad humana descendain, sicut non foiluitu., ul ille,
docuimus, quod et boni angeli adsint hominibus, patviarejia Abvaham yocaretur, et ilte Isaac, et alius
et contrarii; quod utique fovtuito et absque judicio Israel; sed ne in fenjinis qu.id.eracasu accidit, sed
sit iUe angelus illius animae, verbi eausa, el Petri certe divina ratipne, utiUa Saraypcareturex.Sarai,
custos foTluita sil, et alius Pauli, vel alius unius et jjle Israel ex Jaeob yel certe Abraham, Et ut cer-
infantis de Ecclesia, de quorura angelis dicit Do-. tum est quod unusquisque angeloruro yel honi.i.niun.
niinus < quia semper vident faciem Patris qui in ex liis quae sibi injunguntur ofliciis el actibus eliam.
coelis est (Act. xn ); » de quibus utique dubitan= npmina sQrtiuntor, ita cansequens est eliam loca
dum nan est quodjudicio Dei, qui vel illorum di- qusedam esse ccelestia et civitates, sicut cpeleslis,
gnitate vel nostrse animse aliquid perspicit, et qua-* dieitur Jerusalem et Sion; esse. eiiam alias quavuni
litatem uniuscujuaque nostrum et custodiam sorli-, typum et Hnaginem isl» quos jn.lerris su.nt con.ti^
tur, sorte quadam mystica CJiri&tidispensaiione dU; nent, quje jjunc in h^e SfirJp.lura.»ysiice nobis pef.
1087 B. RABANI MAURIARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS I. 1088
Jesum Nave filium designanlur. De ipsis puto dvita- A j tum, et voluntatem eorum quodaramodo exhibet qui
tibus dictum:« iEdificabuntur civitates Judse, et intra hebetudinem et flagitiis vivit. .Qui vero in bo-
habitabunt ibi, et hsereditabunt eam (Psal. LXVIII).> nis actibus manuum suarum gravaverit super eos,
De ipsis etiam Dominus et Salvator dicit, « quia etiamsi penitus eos expellere non potuerit, certe tri-
multae mansiones sunt apud Patrem meum (Joan. butarios eos facit et subjeetos.
xiv); >et "de ipsis credendum est civitatibus servo CAPUT X.
illi qui bene negotiatus fuerit Dominum dicere : De eo quod dederunt filii Israel possessionem Josue
« Habe potestatem supra decem civitates (Luc. filio Nunin medio sui, juxtaprmceptum Dbmini.
xix), > et alii supra quinque. Haecde divisione sor- (CAP.xrx.) « Dederunt fllii Israel possessionem
tium lerrse Judae proferre ad vos, in quantum fas « Josue fiUoNun in medio sui, juxfa prseceptum Do-
fuit, ausi sumus Scriptura provocante, quse Jerusa- « mini, urbem quam postulavit Thamnalh Saraa in
lem dicit coelestem, et montem Sion, et similiter « monte Ephraim, et sedificavitcivitatem, habitavit-
caetera quae scripta sunt esse in coelis, quae nobis « que in ea, > et reliqua. (Ex Adamantio.) Quantam
occasionem dederunt sentire de his omnibus quae mansuetudinem et humilitatem beali Jesu, qui di-
iiiysteria in his eoelestia describunlur. gnus erat ferre nomen Jesu Domini et Salvatoris
(IBID.)« Et Amorrhaeus permansit ut habitaret in B - nostri, declarat; ait enim : Dederunt enim, inquit,
« Elon, et in Salumin : et gravata est manus Ephraim filii Israel sortem Jesu filio Nave in semetipsis prae-
« super eos : et facti sunt illis tributarii. » (Ex Au- cepto Domini : dederuut civitatem quam pelivit
gustino.) Hoc jam conlra Doniini prseceptum fie- Thamnath Saraa, quae est in monte Ephraim; et
bat, et adhuc vivebat Jesus, sed duxeorumin UUs sedificavit civitatem; et habitavit in ea. Ipse est qui
preeliisjani pro senectute non erat. Propter hoc di- dedit liaereditalem omnibus filiis Juda, qui dedit
ctum est, a Domino factum est ut confortaretur cor Ephraim et dimidiaetribui Manasse; ipse dedit roa-
illorum, qui simul conspiraverunt ire in bellum con- gnifico illi Caleph filio Jephone haereditatem; ipse
tra Jesum, ne ista illis misericordia prseberetur, misit temos per singulas tribus, qui universam ter-
eliam contra Dei prseceptum, si remansissent non ram peragrarent atque describerent, et oslenderent
expugnati, et senescente Jesu, sive defunclo, relin- sibi; ipse misit oinnibus sortes, et se in novissimis
querentur expughandi filii Israel qui eis contra prae- reservavit. Quare putas voluit omnium esse novissi-
ceptum Domini possent parcere, quod ille non face- mus? Sine dubio ut esset omnium primus. Et nec
ret. ( Ex Adamantio. ) Amorrhseus interpretatur ipse sibi hsereditatis sortem praesumpsit, sed a po-
amarus vel amaritudo. Habitantes ergo in Elon, quse pulo accepit; et illi dat populuii hsereditatem, a quo
interpretatur pax, pacifici permanent, et habitant' C ipse acceperat; sic enim scriptum est: Et dederunt
amaritudines in arietantibus et pacificis. Arietantes filiilsrael sortem Jesu filio Nave. Sed figuraliter
sunt hi qui, in agone positi, expugnare diabolicas contingebant illis quae nobis proponuntur ad for-
oedes et destruere conantnr; pacifici vero, qni in mam, ut et nos serVemus prseceptum iUud quod et
carnalibus concupiscentiis . superati pacem animae iste opere implevit, quod dicitur :« Quanto magnus
egerint : in utrisque tamen perseverare contendit es, tanto humilia te magis apud Dominum, et in-
contraria virtus amaritudinis et persistere; in quo venies gratiam (Eccli. m). >Et iterum scriptum
lale aliquo inlelligere possimus, quia dieit, perman- est: < Si te ducem ordinaverint, ne extollaris, sed
sit Amorrhaeusin ipsis. Verbi gratia, si inimica vir- esto inter eos quasi unus ex ipsis (Eccli. xxxn). >
tutis dsemonisex amaritudine turma veniens obsi- Vide ergo quomodo duxerat populum, ipse qui eos
deat alicujus corpus, perturbat et hebetat ruentes, introduxerat in terram sanctam, in terram re-
adhibeantur autem multae orationes aut multa jeju- promissionis : ipse erat suecessor Moysi, et non
nia, mnltse exorcistarum bonseiiianus impositiones. ipse sumere permisit sortem lerrse, sed exspe-
Sed adhibita sibi ex Dei nominis invoeatione tor- ctat ut accipiat portiunculam. Dignus Jesus hoc
menta mavult pati quam discedere ab homine quem . nomine aedificat locum ipsum quem aecepit, et
obsidet et : ita etiam hic intel-' -D construit eum, ut vere dignum faeiat munere Dei et
impudenter nequiter
ligendum est in islis qui dicuntur Amoniisei, qui hsereditale divina. Sed quoniam ad Dominum et
permanentet persistunt habitare in Elon et in Salu- Salvatorem noslrum ea quaede Jesu scribuntur re-
min. Et ut vere ostenderet Scriptura quia perferen- ferre consuevimus, forlassis etiam noster omnis hic
tes poenas et flagella persistunt, dicit : Et gravis populus dat aliquam portionem meo Domino Jesu,
facta est manus Ephraim Super Amorrhaeos. Quibus et velut locum quemdam habitatiom ejus tribuit.
aulem gravis eflicitur manus Ephraim super Amor- Sed ne injuriosum videatur esse quod dicitur, re-
rhseos, vel exorcistarum ut diximus, manus imposi- quiramus quomodo ei damus nos servi habitalionis
tione imposita, gravari dicitur super immundos spi- locum. Ego si possum bonus fieri, dabo locum Filio
rilus manus Ephraim vel boniactus, vel bona opera Dei in me; et acceptnm a me locum in anima mea
gravantia aflligunt dsemonum genus, contrariasque Dominus Jesus sedificat, et facit in eo muros inex-
virtutes. Quanto enim nos meliora gerimus, et quan- pugnabiles et turres excelsas, ut aedificet in me
tum in optimis conversamur, tanto illis hcec molesta mansionem, si mererer, dignam se et Patre : et ita
efficiuntur et gravia. Gratum vero illis est et accen- adornet animam meam, ut capacem eam sua; sa-
4089 COMMENT.IN LIBRUMJOSUE. — LIB. III. 1090
pientise et totius sanetitalis efflciat : in tantum ut A CAPUT XI.
etiam faciat secum intrare, et in ea facere mansio- De urbibus fugilivorum, qum constitutai sunt ad de-
nem, et coenare etiam apud talem animam cibos fensionem eorum qui percusserint animatn hominis
nescienteset non sponte.
quos iste donaverit. Videamus ergo quis est iste lo-
cus in quo cupit habitare Jesus : In monte, inquit, (CAP.xx.) « Et locutus est Dominus ad Josue, di-
Ephraim, hoc est, in monte fruclifero. Qui putas « cens : Loquere filiis Israel, et dices : Separate ur-
sunt in nobis montes fruetiferi in quibus habitel Je- « bes fugitivorum, de quibus locutus sum ad vos per
sus? In iUisprofecto in quibus sunt fructus Spiritus <manum Moysi, ut confugiat ad eas quicunque ani-
sancti, « gaudium, pax, patientia, charitas (Gal.v),» < mam percusserit nescius : ut possit evadere iram
et cseteri in quibus sunt montes fructiferi qui < proximi qui ultor est sanguinis, cum ad unam ha-
fructus Spiritus afferunt, et mente ac spe excelsi < rum confugerit civitatem. Stabitque ante portam
sunt. Etlicet pauci esse tales possint, tamen si vel < civilalis, et loquetur senioribus urbis illius ea cpioe
'
pauci fuerint, in ipsis habitans Dominus Jesus, qui < se comprobent innocentem; sicque suscipient
esl lux vera omnium, emittet radios suos lucis suae,' < eum, etdabunt ei loeum ad habitandum, ">et re-
etiara super reliquos omnes, quos nondum sub ha- liqua. Urbes refugii nullam melius quam sanclam
bitaculo principaUter induxit. Nunc ergo videamus *B.-Ecclesiam designare possuro, ubi peccator per pce-
quoe sunt machaeraepetrinse quibus circumcidit Je- nitentiam spem veniee percipit, et ubi innocens sa-
sus filiosIsrael. Sed oretis pro nobis ut sermo noster. lutis suae firmam custodiam invenit. Sed quia lex
vivens sit et efticax, et acutior super omnem ma- distantiam facit inter eum qui voluntarie hominem
chseram, praestabit et nobis Jesus Dorninus ut ver-, interfecit, et eum qui non sponle homicidium com-
bum Dei quod loquimur ad vos circumcidat omnero misit, myslice demonstrat quia si quis per invidiam
inununditiam, resecet impuritatem, excidat vitia de aut odium mucrone malitise aliquem percusserit, et
acloribus, et amputet omne quo vis mentis et eflica- in mortem animeeseduxerit, seternse morti ipse ob-
cia naturalis obtegitur; et sicper verbum Dei, quod noxius erit. Unde ipsa Veritas ait: < Si quis. scan-
nunc machaera petrina dicilur, circumcidemini ab daiizaverit unum de pusillis istis qui in me credunt,
Jesu : et audielis quia hodie abstuli oppi-obrium expedit ei ut mola asinaria addatur collo ejus, et
jEgypti a vobis. Quid prodest exisse de iEgypto, et demergatur in profundum (Matth. xvm). > Et Joan-
nobiscum opprobria iEgypti circumferre? Quid enim nes ait : « Qui odit fratrem suum, homicidaesl; et
prodest ambulare per eremum? hoc est, quid nos scilis quia omnis homicida' non habet vitani aeter-
adjuvat inbaptismo saeculorenunliasse, et morum ' nam in se manentem (/ Joan. m). > Hic talis ab al-
nostrorum pristinas sordes ac vitiorum camatium r tare Domini evelli jubetur, quia indignus sacramen-
iromunditias obtinere? Oportet ergo post egressio-; tis Dominicis a participatione sacri altaris merito
nem Rubri maris, id est, post gratiam baptismi, au- removetur, nec revocari ad veniam nisi per condi-
ferri etiam a nobis carnalia veleris consuetudinis gnam poenitentiam ullo modo meretur. Qui autem
vitia per Jesum Christum Dominum nostrum, utita non voto maliliae, sed per incuriam aut ignoran-
demum iEgyptiacis carere possimus opprobriis. Po- tiam aliquem laeserit, habet refugii Ecclesiam, vider
uuntur ergo illse ipsoe machserae et cultri lapidei, licet catholicam, ubi se angustia poeiiitcniiaecoar-
quibus secundo circumcidimur ab Jesu, in eodem ctans, per omne tempus praesentis vitae bonis operi-
loco quem petit Jesus et accipit; in loco quem pos- bus studium impendens maneat. Et si spem suam in
sidet in anima justi, in ipso recondit et machseras. morte ponlificis summi, redemptoris videlicet sui
Ssepe oslendimus machseram verbi Dei dictum, quo posuerit, hac sine dubio in aeternum salvabitnr.
verbp abscidautur et expurgenlur peccata de anima (IBID.)« Decreveruntque Cades in Galilseamontis
audienfium. Haecergo virlus verbi divini reconditur «.Nephthalim, et Sichem in monle Ephraira, et
in eo loco cui datur sermo scientiae et serroo sapien- « Chariatharbe, ipsa est Hebron, in monte Juda; et
tiae, ut opportuno tempore anima illa quse per do- j. « trans Jordanem contra orientalem plagam Jeri-
num Spiritus sancti repleta est verbo sapienliae et « cho, statuerunt Bosor, quoe sita est in campestri
verbo scientiae, proferat machoerasjn Ecclesia, et « solitudine de tribu Ruben, et Ramoth in Galaad
circumcidat secundo eos qui secunda indigent cir- « de tribu Gad, et Gaulon in Basan de tribu Ma-
cumcisione. Quod autem dicit petrinas machaeras, « nasse. Hse civitates constitutae sunt cunctis filiis
hoc est, de saxo cultros, et nonferro artificis opere « Israel et advenis qui habitabant inter eos, ut fu-
fabricatos, iltico ostendit quod sermo Dei, qui cir- < geret ad eas qui animam nescius percussisset, et
cumcidere auditorum cbrdibus imniunditias potest, < non moreretur in manu proximi, effusum sangui-
nou estex arte grammatica vel rhetorica veniens, « nem vindicare cupientis, donec slaret ante pepu-
neque doctorum malleis edomitus, aut studiorum culr « lum expositurus causam suam. > (Ex Rachiario.)
tibus elimatus, sed ex iUa petra descendens quse de Ecce habes sex refugii civitates, quas, si placet, in-
nionte sine manibus abscisa est, et orbem terrse gredere; ac si forte pro scientia peccatorum illas
complevit, et dona spiritalia credentibus tribuit. qusesunt in terra repromissionis, hoc est in Ecclesia,
intrare non audeas, est Bosor circa Jordanem in so-
iitudine, quaeinterpretatur angustia, id est, cellula
 mV B. RABANl MAURIARGHiEP»MOGUNT. OPERUMPARS I. 1092
monasterii parva vebmodicai et optime tibi conve- Ascriptum , est: « Ego. haereditas coruniv «tpossesslp
niet, quod de sorte Ruben est,. et ipse qui thorum eis non dabiliif in Israel (Num. xviii)* > Ego eniiii
patris sui maculavit illicite. Est et. Ramolh de sorte suni pbssessioeomni. Glericorum enim haereditas et
Gad, quaeinterpretatur excelsa iriors, vel vislb tnor- poSsessio ob hoc se dici voluii Deus; quia ministri
tis. Vere enini exceisa mofs spoettitentiaefesediceiida allaris ipsius effecti:sunt et sors, .propter quod et
est, ctini rabflificatis inembfis dedueatui' hoino ad clerus sors interprfetatur. Ergo Deuin hsereditate
excelsa Coelprum, uude fuefat ahte delapsus-, Sive meiito possidet quis ut absque ullo impediraeiito
juxta islain liuniilem «ibrtemy quoigeneraliter-eirini deserVifeDeo valeat, pauper esse spii'ilu cbhlendil;
carni imiiiihet, illa ad comparaiioiiem lejus' fationa- ut congrue illud Psalmistae dicere pbssit; « Doroi-
biiiief excelsa nbhiiaatuf, ijuia multo iiobilius <jst tius pars hseredilatis meseet calicis mei {Psal, xv).>
~Hiori
per ptehitehtiSni qiiarii febfiimUhihac nibfie Qtiod vero habitacuJa Levilis ab Jesu per oinnes tri-
dissolvi. Sphuteiii visioneni nroriis sbntire" velinius,- bus decernunturj signifiealiiriut hi qui in.Ecclesia
ita pbtesl iiilelligi, qtiia «ctiiristimus in Jjceriitentia Dei scientfe operam dantes, dbctfinae gratiani ad-
constituti, *t ante beulos nbbis ponihius uiferni Ibr- ministrant, rursus ab bmriibus quibus dispensaht
mettta', videhitis ipsaiii speelehi ihbrtis, de qua pbe-' divina, terrena subsidia quse non habent recipiunt,
3 ut impleatur illud quod Airostoluspr«cepit, dicens :
liitentiae betiblMb.lifiereiiiiiPi Doiieciriehiiiieils te iii fi
attcillaefilii civilate agefe poeiiitentiahi•; qtiia oirthvs « Si tios vobis spiritaiia seniihanius, raagnum est
qlii peccat sefvuS est ^eceati, et forriiarii serViatieV utcarnalia veslra metamus "(/ Cor-.ix)-. > Eiiiierilo
piens, iitimilieSleipsurii usque ad riiorfeih. Est Gaii- isti incunclis tribubtis divisi dictifitUi^qttia dispen-
loii in fihiiius Mhnasse, quae inlerprelatuf vbiutalib; salione cunClbfum VivunU
ut tti nieiiiiiiefis tiiri ifi ciiicio-ei ciriere esse vbiu- CAPUT XII.
tahduih'; et hoc in ffhibiis Mahassej qul ihterpfeia- be fiiiis Levi qiCiposiidavefvM ab Eteazafd Wcefdote
lur obliviOi iil Pbliviscaris ija qiise ahtegeSsisli, et ei <fc-3-osue
fiUo Nun itrbesM habilnndum-,'& *«*-
hi pfibia le exteifdas. Hic ergo Iniiabila, ut pef %.& urbqnaearum ad qlendajummla.
gustias inortis et voiutatibnis^ irarii peiseeulofis { Giti xxi.) « Accesseflihtque pfiricipes familia-
evadas, et spbfit satutis ihveriias.' Turii deitidcVlii « ruiii Levi ad EIea!.ai' sacerdbtem, et Josuefiliuin
his si aiiqiiid iililitef egbris, eti&niad Gades ih terfa « Nunet duces cogrialiohuhi-pef singulas tribus &-
ieprohiissibhis quae est in Galilaea, ppteris pefve- « lioriini Israel: Ibcutique' Sttnt "ad ie'os in Silb>
nire; quae interpfetattir sahcia; ut iu ctim In tri- «terraChanaan, alque dixfefunt: Dominus prsecepit
bulatione bpus corruptionis abjeceris^ etiattiad sari- ^. « pef maiiuni Mbysiiit dafehtiir iiobis hrbes ad lia-
ctaih lihi Ecclesiam lf ibtiatuf accesSiis': rii iii Neph- ® * « bitahdum, et subtirbana*aruni ad alenda jtinieiiia.
llialirii sorie, qui diciiiif vitis remissa, de sacra- « Dedefuntque fiJii Israel de pbssessioiiibus suis,
fliehib Dolninici sarigulnis participafe "mereafis. Sed s jtixta'imperium Dbriiihi^ «ivilates et suburbaha
nec Hebrbii libi aditiis claudituf, "quoeirilbfpretatur• t^eaVurBii^etreliqua; (Em -&ugmmo.) Onines filii
CbttjUhctib,sive cbnjugiuiii. Revertetuf euirii 'aniffia Israel acceperunt sbrles suas in terra, Levilis iau-
lua ad-viruni suutti, id est, ad «pifilum Dei; aqub teiii liaefeditas solus sufficit Deus. Vefiim qubriiani
i)fo teliipbre pebcairiiiiuiri ftierat vidiiaia. Bicqtie' accipiuht Levitaepfimitias et decimas de fructibus a
eiiani sbxtam civitatem Sicheiii, qitam Josepli-nbsier fiiiis Israelper praeceptttni Dei; bportebai ebs etiam
itt hoefediialehi cbnsequiirif (propter qribd ibi se- de terra; ht ita dicairi; et 3e' babila-culis (lioc est
pulius'esi) valebis intrafe': 'quae irilcrpretatur liu- erilm ab Omriibus) decinias accepisse. Et ideo acce-
merUS,siVe iabbffiit bstehdas te per iabofehipbeiii^ dehtes xirihiarii viri q"uierant d'efiliis Levi ad Elea-
lehtise' ab errore tuo Chfisti Iiuirieris reportatiim, zaf "sacerdbleni, et ad Jesum 'fiUuni Nave, et ad
et adjuncttim nbhagiuta novein bvibus effectUmcen- pfiiicipes triliuuiil fiiibruni Istael", in Sblon, ih tefra
lesimurii: iniia ipsa Sichem ab aiienlgeriis eehtuni Chahaaii dixerunt : «"Doriiiriuspraecepit iri riiann
agnis scribitiir cbniflarata. Hoe eigb civitaleS Levitis _-^ Moysi dari hobis civitates ad liabiianduni, .et subur-
datiibsiinl, quia dbctoribus salictis cbiiiirientlata est bana eafuni animalibus nosifis. » Opbiiebat' ergo
Ecciesia. Et ideb senafib liunierb COnipfeheiVsae, btiaih de sriburbanis et; de civitatibus s&rtehi fieri,
qiiia dbcffirisebt riibfuhi perfectio berib convenit his ne fofte ihdisofele et fertiiito iritef Levilas cele-
qiii magisterii iociim teherit, iit habeaiit seriipef sub- braia divisio Slderetui. Sicut efgo disiributio softis
jectiin 'prsepbsitbfum subfiiin cbrivefsalioiie"atque quoe facla est In filiis Isfael liabuit falionem qua
dbctiiiia uride proficefb pbssint. Hihc Ipse Domlhus quis prinia sbrte dignris iiaberetuf, qua et alius se-
in_Evahgeii&apostolis ait": iVos estislux rixuiidi," cunda; de qua tit potuimus Jam ante "traclavimus;
et vos bslis sai terrse. Estbte perTecti sicul elt Pa- Sed etbi qulper MoysenuTlfa Jbfdanem, e"tal>Jesu
tef vesief. cbelestis perfectus est. "Sic luceat lux iri terra repromissioiils accipiuht, ubi prima sors ce-
vestfa corahi "iibmihibus, rit vldeaiit opera yestra cidit 'iri Benj'aniin, et postmoduni inter coeteros,in
hbha, et.gibiiJficehlPaireiii "vestrtim qui in cqelisest quibus fuit ultihius Dan; ita necesse est .esse,'ajir
(Mdilh. v). > (Ex Isidoro.). Qubii yero Levitae noh quarri "rationem etiairiIn ordine sacerdotalis etLe-
accepefurit iisefeditaterii terrae, utique quia Jesiis viticae sortis, ut alii prima, alii secunda, alii vero
Dbiiiirius tiostei' ipsb'est iiajfeditas eoruni, sicut lertia sors ducalur, per quas illa vel ifia lopa uni-
 1093 - -'--'--'^osaia^K^ as-tJffift«M"'5c®-^^'"-—ta^infe----'^--1^ -:
%m
Criique decefrittntrifi Dibuhtttf autem fihTesseLevij A. j accipliiht tribtis videahiViSiEx tnbui iftqiiSt,-Riibefi
Gefsbh, bi Caaib, ;et Mefafi, et ostetiditiif priniatuiri tfaris Jofdaoem, et db tribii febftiori-, iqiii 'ct ipse
teriuisse iribbripfeCaath, hbis esi; qtii filii Caath tiiliinus est inter filiiis Lise, abclpiiiiit sbrteiii bivita-
fueruritei Ariifain.-Nam de bo MbyseSi et Aafbii, et . "tes dribdeeirii.vSbdduiri iea qiiie iriagis bbsefyarida
Mafiai Igitur de Caalji par s~;quide'rriplebs «fiecla est surit iii Ibbis «011111161118, de quibtis «11311181'
Ijattdei*
sabefdotalis, tjriseest Aafonet filii ejus. Moyses au- pfbfundibfa ribh possuriius, saltem suihma qijsequb
terir atit iri sacerdbtali oMite, aut sl quro' «tiam ahi- pefstfmgere hori piifeliiti titex Ms riririsquisqrieMi-
plius a'sacerdbtali esSe pbtest, liabettdus est." Alia ditor occasionem c.apiat intelligentioe altioris 'fet
vbfo eSt falib defiliisejus. Cseiefuhi aiiteih'tex'filiis mysticoeperquirendse. Cuitt quatuor partes sint orbis
f CaatJisecuhdurii iehuerunt iri tfibu
Levi, si qui siirii; terfaei Caatli accipit sbrtein priilius iritef filios LeVi
exj.ssabliar,'-£t Hbirfon, et Odiei. Tutti deiiide pbst a pafte bfieritaiis, feuni iliis tfibiibiis qhsebttpsse
iibc accipiunt "partem proptei Caatli, e filiifcOefsbri piimatum omuium tenent. Vide ergp quomodo uiii-
tertio loco, nbvlssihiris yerb bniiiluhi Mefarl. Ifec vefsa cbrivehiriiit.Ih qiiatiibf orbis pMIbuS ceftuui
esfcauteni "diflererifia prinli brdiriis, securidi, ettef- e'st bfientaieiri piagahj iioMlibreni "vlderi. "Et ijuee
tii, vel quarti, .quanipriiho omhitini bbsefvavihius iri..,, „ hObiliof Oihriiiiriifeiiqiiafinii Juda3 tfibils liabeatrif,
numeris : pbstea eriirii quaiii brdirialse fUeraht <iub-% B etlfiii Aafbh saceftelesprlhianiiiictinliii prlriils^e
decim tfiijus pef qriatubr brbis terfse pafles' cirba Ifibus bfiiis' paftibus sbfteiii ciirii tlefsbii et Merari,
arcam testanienti Dbhiirii exctilyiasagefe : et"statutoe %ii efaht priml intef" filibs tevl. Siefgb tfef: lilii
siitif ires quidern tiibus ab orienie, eifres quidehi leyi accipiilnt ofieiiteni ; bcbideiiteitt'vfefbuij'1brat
ab Atfico, et nieridiarib, t.fes aulerii "ad riiafe qupd ftubeii et Sihiebii et Gad, 'sririlirir.sebtiii^sbftbGa:d
est ad bcciderifeiri, IreS Vero "ad aqmi6nehi,';qiii' est let ifiiraB Siriifebhis, Mefafls verb 'pfilnfim^Mffitiir
septerifrib : tibi eilarii isii per quatuor bfbis ierfse ttiilibii, et Itefiim MefMT teftiuiii 'iri hiiitibfis ab
psirtes eodeiri brdihe depuiarituf, et ab brietite "qui- bfifente accepit Zabuiori, ut jiistltia;sefve'tii"fiii sbfte
deru, ubi erat tribus Juda, quoeerat iriter csetefps qriai secundurii Deuhiducltuf, et cfedentiuniIrieriles
piihia; Aafbn alque filii ejus collocanlur : Caath ad riiystefium futrifi seeculi clifigat; "corifueiida.Pbst
verp et reUqui qul erarit filii afcam iestaitaeriti bb- lisec eoruiri qui a<3-mafe efarit, Id. est Eplifalrii, et
mini leVafe in humefos et lubis caiieie statuuntur; Benjamin, Manasse. G'a&ciun suscepisset "secunda
ila ut cuni prinia tuba eeciriisset, iribveieiit castia . sorte tribuni Benjamin, caetefi ex faraiiia ejus sortiti
lii.qui eraiitaboriente; cum verb secunda cecinis- .suht Ephraim. Post lisec eps qui eraiil. ex diniiciia
set, hi qui erant a meridiaiiosconsufgerent; terfia ab tribu Manasse, qui friit in tefra Gefson;' et iterum
occidente, quarta.ab aqujlone. "v/icles;-quanlus"oidp tlG ipse Gerson sortituf aliam dlniicliaiii triiium llarias-
et quarita differenlia iu Scripluris et reruni conse- se. Sed quia oportebai ebs qui erant ab aquilone
quentia describitur, quombdo niiiii nisi cuni mode- aiiquid sacerdotalis gratiai consequi, ne penitus nu-
rafiphe. et-ordine gerilur. Inluere diligeiitius, etin dati donis coelestibus videaiitur, in Jiis eiigoquprum
omni^Scriptura.hsec ita invenies, ordinata. S.edsi novissimus ordo erat. in aquilone, id est, in-Dan,
tibi dilficile est per omnes librps vigilantem .cordis Nephlhaiim, Asef, rursum Gad non jciuideni inler
Ofiilum dricere., in hoc. saltem loco diligentius.quse sacerdotes, sed intec coaieroSprimani accipit sqr-tem
referuntur adverte. Prima, inquit, exit sors Caath, -in Dan; secundam. vero Gerson in Aser, et. terlii,
et facta est. filiis Aaron sacerdotibus qu.i eraiit.iri ,id est Gerson, in Nephtha]im. Quis,potest ascendere
' Levilis. Cui prima s.ors debuit
exire, cui. oportebat .haec pmnia et comprehendere? Quis mem.inisse sal-
primatum dari, nisi Aaron primppontifici', primoin tem et observare ordinem mysteriorum valet ? quod
vitaemefitis, primo in honoribus et. yiilute?. Certciiii' secundum litteram solam diificile .textris narrationis
£St,apud nos .nunc ,s'all.em.quod .11911 sit sors ita fpr- expiicari potest, et permistio vel locorurix.veFper-
tuila,.sed adsit yirtus supenja, gubernans eara se- sonafum quse in liistpria co.iilineturrevQlvj, Quid
.cundunii.diyinsepiovidenlise.judicium. Ubj ergo filiis: i= dicimus de his sacranientis quae per. hoc describim-
Aaroaprima..habitacuia sors liajc justa .decernil.?-in ^ tur, et in quibus distributiones futurse lisereditatis
ifibu,Jnquit,. Juda, et;tribu Simeon, etin trjbu Beu- adunibrantur, el per qiiaesancioe ferrai, quara mah-
janiui, per sorteni civitates duodecim. Vides qup- sueti haereditate suscipient, diyisio .celebrabitur ?
motl*)iri C.le.ctis.viris, et in. ele.etis tribubus. habita- Quis .castraruhi sedes diyersas explicetlQuoinodo
cula;di.spensantur. Quos au.tem oportuit secundam hsecin fesurrpctione per siiigulos quosque saiictp-
sortem sus.cipere? Fihbs , inquit, Caath qui
reliqui .'.rum saeerdotali vel Leyitico ordine habehda sit dis-
«rant •ppst .filios Aaron. Et quas tribus ip.si acci- . tributip, ut,
quemadmoduin dicit Aposfolus, in
piunt? In tribu, ihquit, Ephraim, et in tribu Dan, et resurrectipne 11011 coiifuseagantur oninia-, sed yenjat
ih diniidia4ribu Jlanasse, ciyitales .decem per.apr- fflnusquibque.insuoordine? Jnitium Christus, de.inde
tem, Qui suntaulemterliifiiii Gerspn, et in quibus hi qtii sunt Chrisli,;qui in adveutu
ejusSperaverunt,
trUiussortiuntur? Inlssachar,,et Aser, ,et Nephtha- . cum tradiderit regnum Deo et Palri, «l Ciim-subje-
lini, et in di.niidiaLtribu-JIanasse, quseestin Para- ,eerit ei pmnem p.rincipatuni et poiestatem;jubi siiie
nitide dyitates .-.duod ..dubiotales distributipnes et ordines ac tubarum si-
tis? Filu, inquit, Merari isli novissimi, et in quibus
gnificationes erunt. Qupd autem, exceplis sex urbi-
 4095 B. RABANI MAURIARCRIEP. MOGUNI. QPERUM PARS I. 1096
bus fugitivorum, alias quadraginta duas- urbes Le- A A omhibus eivitatibus quae Jonge sunta te .valde, quse
vitseaccipiufit, indtibitanter ipsa proedjcatip ^ancto- non sunt aciyitatibusgentiuihistarum. Ecceauteiii
rura signatur, "Ipsi enim ppssident.dpclrinam.quce ex civitatibus istis, quas Dominus Deus tuus dat tibi
constat legis-Decalogp,, et quadrifido ;Evangelii nu- liaeredilare terrani eorum,, npn yivificabis omneni
mero.quasi dee;ies;,quaternas:urbes habentes. Qtii- vivum.,;;sed,vanatheniatizabis eos, Cethoeum, Amorr,
bus -etiani. duae^djiciuntor,.-quia ijimirum cuncta rhseuriiyJet Chanan*um, et;Plierezaeum, etJebu-
quse .-praedicant.morati ac inystico ' ^senSti annuti- sseum,, ef -Heyaeuro,.et; Gergesaerini,.quemadmpdum
tiant. .... ", ;-.....,'- : .;.. .,. ,," ,...; . . .,.,..--.:. mandayit tibjDpininusPeustuus.(Deut:. xx)..> Ethic
::-.'>;....'..."„.,-. ;"-., CAPUT'XHI.;. ^''.'. V Istarum septem gentium terr.am .promissam.,in lioe-
De eo quod.omnis te.rraCltanaahjlata esta^Domino. redilate,:guarii debellaiis usqiie internecionem :e\sr
Jsrqel 'in•' pqssessionem; *et. possederuntillam, cum deiii gentibus Israelitse .possiderent,,niarafestuni-est,
pace. '""'"; , ; , ". iC.oeteras yefb.iquaeiPngifiquiuS^.extfa.istas.-gentes.ih.-,
(IBII).)« D.editqtie Domlnus israeli p.mnem.terfam venirentuf,. yoluit'fieri tributarlas.pprum, si ripii re-
« .quatti teaditUruhi-se jiatribus. eortim juraveral, et sisterent; si.auterii rjesistererit-,etiam ipsas inlerfici
« possederUnt.iUam,.atqtieiabitaveruntiri Data- et in jjerditionerii daiu, exceptis' cpecoribus et qiiae
«..qtie est ab eb pax inbmnes, per .circtiitum natip- B fi"Iri.praedamipossent-yehir.e.Item.-alio Ibco iiiojDeute-
< ues: iiullusque eis hpstiuni resistere. ausus.est, rohomlo ita legitur. « Et erit.cuni ihduxeritte"Do-
«-sed cuncti iii eorum 4ifibnem redacii sunf. -Ne mirius Deus tuus in terfahi inquani transibitisihae-
<, urium quideni yerbum qtiod iliis se pfaestaturuni feditsire eaitt, et absttilerit rgentes raagrias et rilullas
< esse.pfpmisefat, irfitupi fiiit, sed jebusexpieta a;cohspecio'tuo;.-Gefhseunj'et'GergezKum, et Ampf-
,<!sunt pirinia, i .(Ex Atiguslino.), MeTito quaerltur, •riiaeum,pt Pherezleurii,'et Chananacum, etHevaeum;
cuin Israej hbn s.oluin.usque ad diem..mortis %Jesu> et Jebusseum, septem-geptesjnagiias et ,hiulta's, ,et
vei'um. etiauL.posteajioii feradicayerit gentes quse fortipres vobis :"et tfatiet eas Dontinus Deus.turis iri
terram 'repromissionis^tettebant, quamvis ex parte manus tUas, et percuties bos', et exterhiinio-exter
iiljS/jdebieUatjs; in badem prpttrissa haereditale consi- «iinaiiis eps. Npn; disppnes ad eos lestameritiuii, "iie-
sferent.; qiipmbdbinteHigbndujn sitqupd, dictum bst-: tiueinisereberis eorrim,:iie.qu'e-ittalrimpriip jtingariiiui
Et dedii DbminusJsraei biririem-'ierram quam jiira- cumels.'Eiliam tuain-noh-dab"Is-j3"Iio. ejus, e"t filiarii
yerat.darepafribusBPrUh^ et haere.clitaveruiitearo, ejus"rioii;siimes filio tup, eici':(D'eu(:..yii). » Proinde
pt habitaveruntin^ea-';;et iequiem;deditillis ;Dbnii- his atque aliis ^cripttifarurii locis ssepe bstendjtur
nus itt' circtiitu, sieui jufayerat tpatfibus eof uriii noji hairum sepferii gentjum;terras. ita aCcepisse.itt, haere-
festitit qui.squariiantefaCieniiUorttrii^bpnih^ C ditatem.filios Isra!el,,-ulrion^^cuiheis qui easderh ter-
micis. eofum': omnes inimicbs. ebrtim~tradidit Dbroir fas teriebarit, sedpro eis illic habitaretiti "Verumta-
rius iii manus epruhi; nori.decidit.^x oniriibtisveibis irien in Genesihonislse tantuin seplein gentes, sed
bbnis quaeIperitus est J)brnin.usfiliis israet, oniriia uridecimpfomittuntuf seminiAbrahse.'Sic ehirale-
adveriefunt. piiigentef. efgb .uriiyersa considerahda 'giliir : -«Inrdie iila disposuit pQniinus "Deus te.sta-
suht, et.primum videhdtiraqubd gentium tefra pror mehtum^adAbfaham, dicens : Seihirii "tuodabo.ter-
fhissa • sit israeiitisi Sepiem quidem gentes assidue rarii. haric:," a fluriiine.:iEgypti risque ad -fluviuin
vlderiluf comttieroorari, sicrit inExodo legitur: «Et magnriih-Euphrateri; Ceiiseoset' 'Ceiiezaeos„et-Chel-
dixit Dbmiiius ad Moysen: Vade, ascende-hinc tu et monseos, et Gethseos, et-PherezaeOs., et Rafam; et
'
pbpiilris ^utis, qubs eduxisti-detbrra'jEgypii, -intef- AmOfrhseos,et-CHaiiaftaeOs,et Jlevsebs'/et^ Gerge-
iamquanijiiraviAbraham, etlsaac, et Jacbb, dicens:: zseos, et Jebusaebs'(t3en,;xv.),> Quseita solviturquae-
Semini vestrodabp eam;.et:simui-mittamantefaciem stib,-tit inteUigamus.liaiibproecessisse'propheiiani,
'
fuam ahgplutii' ineiim •: et ejiciet Airibrrhaeunv -et quodnii eP.fines-regiim fuerat"pOrrectufUsefdilafa-
.Ceth^urii,'etPherezseum, etfiefgezaerim, et Hevatini; tui'us':;Salbmbn,"dequo.ita scripttihi'est: « Et Omne
et Jebu^seum,'etChaiianaeum(-£a;od,xxxui.).">HafUm^,. propbsitiira Salombnis qubd desfihaverat sedificareiri
ergo septein gentium-terram'videtuf-Detis patfibus v* v -Jefusalbm, et Libatio; et 'iri bhirii tef fa pbssessibnis
pfomisisse. 'Scriptum est etiam iii Deuleroiipmio su»';-binriis'populiis qniderelictus ;est a Cetheebet
iiiultb expressius : < Si autem acceSseris ad civita- Aroorihseq,"etPliefezseo, et Hevaeb; etJebusaeo, qiii
tem «xpugnare eam, et evocaveris eam-Cuhi pace, hott efant:ex Isfael, Id-est, ex fiUiseoruni qui rbsi-
siquidem pacifica resporiderint tibi.-, -et aperuefint dui erattt ctinieis-in ferra,quos"hbncohsuininave-
tibi, pmnis'poptjltiS qui invenli: fiierint iri civltate, rattf filiiIsrael.Etsubjugavit.-ebsSalPmOn in tribu-
erunt tilii tribufaru et obediehies, Si auteih non obe- tum tisque in diem haric {III Reif.ix).- > Ecce"resi-
dierihl tibi, etieceiirit ad le beilum, drcumsedebis dua pppuloruni debellandbfuni atqtie omhiho ex Dei
earii,ettradeteamDominus-inmanustuas-. etiiiter- prsecepio'perdendbrnm,subjugavit Saiohion in tribti-
ficies omne rhaseuUnuniejiis in-hecegladii,, praeter tUm,^qiiosutique.secuhdumprseceptum ©eiperdefe
• mulieres. Et.supeUectilem, et .Omttia.pecora,et. pm- 'vdebuit;sed tamen shbjiigati tanquam- trlbulafii
nia quaefueriut in civitate, etomniautehsilia prseda- pbssessi sunt.-Paulb. posf-autem. ita Jegittir : « Et
beris tibi: et-edes omnem prsedationem inimicoruni erat domihans in bfririibusregibhibtis, -a fliiiniiie
• tuorum,quamDorainusl)eustuussdabit tibi. Sicfacies - 1
, usque "ad!terram:Pliilisthiini> si^usque adfines ^Egy-
1097 COMMENT.IN LIBRUMJOSUE. — LIB. III. 1098

Reg. iv). > Ecce ubi impletum est quod in A

A constituta. Restat ergo ut hoc quod ait: « Dedit De-
pti (III
Genesi (cap. xv) Deusad Abraham loquens promit- minus Israel omneni terram quam juraverat dare
tensque praedixerat: < a flumine > quippe hic intelli patribus eorum, > secundum hoc intelligatur, quia
conte-
gitur, abEuphrale; magnum enim flumenin illis locis, etsi adhuc eraht ex illis gentibus reliquise
etiahi proprio nomine non addito, polest intelligi. Ne- rendse et exterininandfe, vel ex aliis usque ad flumen
aut
que enim de Jordane hoc accipi potest, cum et citra Euphratem, aut subjugandaesi non resisterent,
Jordanem etnltra Jordanemjam terraslsraehtse obli- perdendse si resisterent, tamen in usum eorum re-
nuerant, anle regnum Salomonis. E-rgoa flumine Eu- lictae sunt in quibus exercerentur; ne carnalibus
tan-
phrateexpartibusorientiSjUsque adfinesiEgypti, quse affeetibus et cupiditatibus infirmi, repentinam
inodeste
pars iUis erat ab occidente, regnum Salomonis Scri- quam rerum temporalium prosperitatem
pluraRegnorumdixitfuisseporreclum. Tuncergo am- ac salubriter sustinere non possent, sed elati citius
plius subjugatum est, qnam septem illae gentes tene- interirent, quod opportune alio loco demonstrabitur.
bant; ac per hoc tunc in servitutem rertactsesunt, non Omnis ergo illis terra data est, quia et illa pars quae
septem, sed undecim gentes. Quod enim in Regno- nondum data fuerat in possessionem, jam data fue-
rum libris scriptum esl, « usque ad fines JEgypti, > rat in quamdam exercitalionis utilitatem. Quod ait:
< a flumine, > cum Scriptura ab orienle usque ad "H Non resistit quisquam ante faciem illorum ab omni-
occidentem quantum porreclum esset regnum, vel- bus inimicis eorum, quaeri polest quomodo verum
let ostendere; hoc idem in Genesi cum ab occidente sit, cum de tribu Dan superius scriptum sit quod eos
usque ad orientem praeflniretur, dictum est: « A flu- hostes eorum non permiserint desccndere in vallem,
mine .^Egyptiusque ad fluvium raagnum Euphraten et prsevaluerint eis in montibus. Sed quod diximus
(Gen. xv). > Flumen quippe.iEgypti, qui finis est cum duodecim flUosJacob Scriplura in Mesopotamia
disterminans regnum Israel ab JEgypto, non est Ni- natos commemorasset, ubi non fuerat natus Benj'a-
lus, sed alius est non magnus fluvius, qui fluit per min; hoc ctiara hic inlelligendum est, quia pro uni-
Rhinocoruram civitatem, unde j*amad orientem ver- verso populo undecim tribus depulalae sunt, ca
sus incipit terra promissionis. Sic ergo fuerat con- regula quse aliis Scripturarum locis nobis salis in-
slitutum filiis Israel, ut septem gentium terras, notuit. Causa autem si quseritur cur haec tribus in
exterminatis et perditis illis gentibus, ipsi inhabita- ea sorte quse illi obvenit non obtinuerit suflicientes
rent; alus autem regnarent subditis atque tributa- terras, et ab eis a quibus tenebanlur afllicta sit, in
rus, usque ad flumenEuphratem. Et quamvis in hoc Dei quidem secrelo consilio esse credenduni est.
Deo non obtemperassent, quia et ex illis quas exter- Verumtamen cum Jacob flliossuos benediceret, talia
minare deberent, obedientes aUquos feeerant, Deus ^C dix.it de isto Dan, ut de ipsa tribu existimetur cx-
tamen temporibus Salomonis fidem suse promissio- surrecturus Antichrislus (Gen. XLIX). Unde nunc
nis implevit. Nunc itaque in libro Jesu Nave quod plura dicere non suscipimus, cum etiam sic solvi
considerare suscepimus, quomodo erit verum : « Et possit haec qusestio, quia non restitit quisquaro ante
dedit Deus Israel omnem lerram quamjuraverat dare faciem illorum ab omnibus inimicis eorum, cum
patribus eorum,eth3ereditaverunt eam? > Quomodo simul sub unius ducis imperio bellum gererent, an-
adhuc vivenle Jesu omnem terram dedit, cum etiam tequam singulis tribubus sua defendenda divideren-
reUquias iUarum septem gentium nondum supera- tur loca.
vissent? Nam quod sequitur : « Et haereditaverunt CAPUT XIV.
eam, > verum est; quia ibi erant, ibique consede- De eo quod Rubenitas et Gadditas, et dimidiam tri-
runt. Deinde quod adjungit: <Et requiem dedit Do- . bum Manasse dimisit Josue in possessionessuas
minus illis in circuitu, sicut j*uraveratDominus pa- cum pace.
tribus eorum, » verum est; quia. vivo adhuc Jesu (CAP.XXII.)« Eodem tempore vocavit Josue Ru-
non eis qnidem cedebant reliquiae illarum gentium, « benitas, et Gadditas, et dimidiam tribum Manasse,
sed nulla earum eos in terris ubi consederant beUo _. « dixitque ad eos : Fecistis omnia quce vobis prsece-
lacescere audebat. Ideo dictum est et quod deinde * < pit Moyses famulus Domini: mihi quoque in om-
adjungilur : Non restitit quisquam ante faciem illo- « nibus obedistis, nec reliquistis fratres vestros
rum ab omnibus inimicis eorum. Quod vero sequi- c longo tempore usque in prsesentem diem, custo-
tur : < Sed omnes inimicos eoruin tradidit Dominus « dientes imperium Domini Dei vestri. Quia igitur
iUisin manus eorum, > hos inteUigi voluit inimicos « dedit DominusDeus vester fratribus veslris quic-
qui obviam ire in bellum ausi sunt. Deinde quod di- « lem et pacem sicut pollicitus est, revertimini, et
cit: « Non decidit ex omnibus verbis bonis quse « ite in tabernacula vestra, et in terram possessio-
locutus estDominusfiliis Israel, omnia advenerunt; > « nis quam tradidit vobis Moyses famulus Domini,
ita vult intelUgi,quia cum j'am illi contra prseceptum « trans Jordanem, etc. > (Ex Adamantio.) Post hoec-
Dominifecissent,quibusdam parcendo ex illis septem Jesus convocat filios Ruben, et filios Gad, et diroi-
gentibus, et eos obedientes faciendo , adhuc tamen diam tribum Manasse, qui secum militaverant ad
inter eos salvi erant. Ideo cum dixisset :« Ex omni- hostes Israeliticos snperandos, et dimiltit eos ire in
bus verbis, >addit « bonis, > quia nondum advene- hoereditatem suam, datis his etiam quibusdaro niu-
rant nialedlcta contemptoribus et IransgressoriJms neribus. sicut scriptum est. In quo vidctur illud in-
PATROL.GVIII. 35
 «199 B. RABANI MAURIARCHIEP. MOGUNT, OPERUM PARS I. 1100
dicare mysteriura, quod cum plenitudo gentium in- Adicentes:
J\ « Sanguis Ulius super nes, et super filios
troiret, et.quse repromissa sunt eis a Domino Jesu nostros (M.atth, -xxvii).; > unde et^ omnissanguis
reciperent illi qui per Moysen eruditi et instructi justus qtiieffusus est super terram, a sanguine Abel
fuerant, et qui nbbis in cerlamine positis auxUia justi usque ad sanguinem Zacharise, quem interfe-
orationibus et precibus detulerant; et quia nondum cerunt inter templum et altare (Matth, xxui), > xer
repromissioiies consecuti sunt, exspectantes ut etiam . quireretur a geiieratipne jlla quae -dixit^ .<Sanguis
nostra vocatio compleatur, sicut dicit Apostolus, ejus super nos et super fiUos uostros. >,Sunt ergp
nunc demum perfectionem quse eis dilata fuerat con- isli ;pars Dopuii, qui neque azyma, neque dies festos
sequantur, cum muneribus quse acdpiunt ab Jesu„ competenter agtirit, sed conversi sunt dies, festi eo-
ut unusquisque liabitet in pace, omni bello atque rum in .luctum, et cantica eorum in lamentationem.
omni inipugnatiohe cessante. Post haeelectum nobis Non potuerunt diem festum celebrare in loco quem
est quia filii Ruben, et filii Gad, et dimidia tfibus elegit Domiiuis Deus. Et nos quidem non dixiniusad
Manasse, qui.erant trans Jordanem, sedificarent aram iUos, quia non erit vobis pars in hoc altari,, vel in
ingentem; filii vero Israel reliqui, ignorantes quare hsereditate Domini, sed ipsi sponte sua altafe verum
haec ara fuisset constructa, mittunt Phinees filium et coeleslempontificem refutarunt, et eousque infe-
Eleazar, fitii Aaron sacerdotis, cum decem viris de B Ucitates eis sunt, ut et imaginem .perderent., et.non
singulis Iribiibus electis, ut. si forte tanquam disce- susciperent vefitatem. Et ideo dicitur.ad eos: « Ecce
dentes aDeohoC fecissent, velut apostalae effecti, et relinquetur vobis domus vestra deserta (Matlh.
contra niaiidatum Dei gerentes,. expugnarentur a xxm). > Translala est enim ad genles gratia Spiri-
reliquis filiis Israel; sin aliter, ut noscerent causam, tus sancti, translatse sunt ad .genles solemnitates,
Illi vero satisfaciunt de ara et dicunt: Scimus quia etpontifeXj non imagin.arius, sedyerus, secundum
altare verum est, Jesus apud vos habitat; nos autem ordineni .Melchisedech electus; et necesse est eum
fecimus altarehoc ad similitudinem iUiiis allaris veras hostias, id est, et spiritales offerre apud nos
quod apud vos cbnstructum est, ut apud nos figura ubi aedificatur •eeclesia-et templum Dei a lapidibus
et imago veri altaris habealur, ne forte craslino., vivis, quseiest Ecclesia Dei viventis, ,et tibiest verus
inquit, placeat vobis dicere quia Jordanis iinitimus Israel.
est inter nos et vos et ipse decernit, et ideo npn ;CAPUT XV.
habetis portionem in altari.nostrp. Haecillis respon- Serpwnes Jvsue adtpopulwm*et •commemor.atioprce-
sa miseruht. Sed videamus quid facti hujus conlinet cepWrumbomini e~tbeneficiorumejus,,qum collata
sacramentum. Prior populus circumcisionis in Ru- suiil eis dbundantissitne db ipso.
G
ben, qui fuerat primogenitus, designatur; sed et in ^ i(CiP. xxm.) «iEn iegohodie. in^rediar fviam uiii-
Gad, qui et ipse primogenitus est ex Zelfa; et Ma- « -versseterrae, etftoto corde-et toto aiiimocognosce-
nasse nihilonjinus primogenitu.s. Quod autem dico « tis quoddeomniljiis^erhis^quBeiDbminiis^praesta-
primogenitus, secundum tempus loquor. Haecergo «iturum se noJjis esse ipollicittis cst, unum non
dicuntur, ne inter .nos et illp.s qui ante adventum « prseterierit incassum,,» etreliqua.!(Ea. Auguslino.)
Christi fuerant j'usti, divisio .aliqua ae separatio vi-.• Quoddicit Jesus de sua propinquante niorle: Ego
deretur; sed ut oslenderetur., etianisi,ante,advenlum autem recurro viam, sicut -et omnesiqui sunt super
Christi fuerant, fralres tamen nostros esse, Licet terram;, in ea inlerpfetalione, 'quae *st ex Hebraeo,
enini habuerint altare tunc -ante adventum Salvato- invenimuS, •« ihgredior viam. > Ita ergo accipiendum
ris, sciebant tamen et sentiebant quia non esset illud est «quod Septuaginia dixerunt, «recurro, > sicut
allare verum, sed quia fbrUfaet figura ftiiui'1"yefi dibtutti-iJsthommi, ^HonecTevertarisinterram unde
illius. Noverant liaec, quia verae hostiaeet quaespos- sumptus«si(Gen. mi).;; ut .secundum cofpus dictum
sent auferre peccata, non illi altari offerebantur iiitelligatur» Secundum animam vero si voluerimus
quod habebatprimogeuituspopulus, sed in istoiihi ita.a'ccipere,'qaemadrabdum in Ecclesiaste positum
Jesus erat. Hic coelestes hostiae, hic vera sacrificia nT est, « Et spiritus revertetur ad Deum <qdi dedit
consummantur. Fit ergo unus grex, et unus pastor, eum i(Eccti. xn):; a non arbitrof de <omnibusposse
illi priores justi, et qui nunc sunt Christiani. Vplo dici, sedde liis quisic vixerint ut ad T)Orainiimre-
autem ad horum probalionem memoriam facere dire anereantur, tanquam ad auctorem a quo 'creati
etiam historiae^ujusdam, si tauten Dominus donare sunt. NequeenimhocetdeiUis recte 'intelligi po-
digneturut ^explanationemjpsius spiritalem 'invenire test, dequibus dicituf::« ^pirilus anibulans, e't non
possimus. Cadebat aliquando populus in deserio et revertens '(Psdl. .LXXVII). ;>Iste autem vir sanctus
oioriebatur (Num. xvi). Venit Aaron rpontifex, et Jesus Nave, !si =non^addidisset, sicut et Pm)ies-qui
,'itetit in medio eorum:quimoriebantureteorumqui sunt super tefram, anillaesset quaestib : neqrie eriini
•vivebant, ne ultra vastatio mortis -proficeret <etiam aliud de illo Prederetotis quant quod eum digriuin
inter cseteros. Venitsverus pohtifex <meus>et'Domi- esse legihius. -Cum vefo ;additum est, sicut et om-
nus, et intercessit medius inter morientes et vivos^ nes qui sunt super terram, mirum si hoc ijuod
id est, inter eos qui ex Judoeis suani praesentiam Latinus interpres, « recurro, > posuit, nonmagis
susceperunt, etinter eos qui non solpm nonsuscepe- « percurro, •>vel « excurro > dicendum est, si hoc
runt, sed semetipsos magis quam illuin^pccideruiit, pplestdid craodGrsecushabet iwoTplvw,omnes enini
1101 COMMENT.IN LIBRUM JOSUE. — LIB. III. 1102
percurrunt, vel exeurrunt hujus vitse viam, cum ad A « pulus, et ait ad Josue : Absit a nobis ut reliuqua-
ejus finem pervenerint. Sed quia hoc verbum posi- « mus Dominum, et serviamus diis alienis. Doimnus
tuni est tibi parentes Rebeccse dicun.t ad seryum « Deus noster ipse eduxit nos, et patres nostros de
Abrahse : i Ecce Rebecca; aecipiens, recurre : et < terra jEgypti, de domo servitutis, fecitque videnti-
sit uxor domini tui: > i.deoet hic ita hoc verbum t bus nobis signa ingentia, et custodivit nos in oinni
interpretatum cst. < via per quam ambulavimus, et in cunctis populis
xxrv.) < Haec dicit Doniinus Deus Israel : < per quos transivimus : et ejecit universas genles,
(CAJP.
« Trans fluviurahabitaverunt patres vestri ab initio, « Amorrhseum habitatorem terrae quam nos intravi-
< Thare pater Abraham et Nachor; servieruntque i« mus. Serviemus igitur Domino, quia ipse est Deus
t diis alienis. Tuli ^ergo .patreni vestrum Abraham < noster. Dixitque Josue ad populam : Non poteritis
< de Mesopotamiaefinibus, et adduxi eum in terram I servire Domino : Deus enim sanetus et fortis
< Chanaan, > etc. iQuod Septuaginla interpretes « semulator est, nec ignoscet sceleribus vestris atque
habent: .« Et assumpsi patrem vestrum" Abraham «'peccatis. Si dimiseritis Dominum et servierilis
t de trans flumen, et deduxi eum in omnem ter- t diis alienis, convertet se, et aflliget vos atque sub-
< ram. > Inlerpretatio quae esl ex Hebraeo, habet: « vertet, etc. > Quid est quod dixit Jesus ad popu-
« Et induxi eum in terram Chanaan. > Mirum ergo B lum : Non poteritis servire Domino, quia Deus san-
si Septuaginta pro « terra Chanaan, » omnem cfus ,est? An quia illius sanctitati perfecta servitute
terr-am ponere voluerunt; nisi intuentes propheliam, quodam modo contemperari humanse fragilitati im-
ut magis ex promissione Dei tanquam factum acci- possibile est? Quo audito, isti non solum ejus eligere
piatur, quod «ertissime futurum in Christo et in servitutem, sed etiam de adjutorio ejus ef misericor-
Ecclesia prsehujitiabatur : quod est veruin semen dia"proesumeredebuerunt; quam ille mtellexit qui
Abrahse,jiou in filiis carais, sed in filiis promis- dixit in psalmo ;^« Ne intres in judicium cum servo
sionis « tuo,quianonj"ustificabitur inconspectu tuoomnis
(IBID.)« Transistisque Jordanero, et venistis ad « vivens (Psal. CXLII).J Isti autem de se potius
< Jericho, pugnaveruntque contra vos viri civitatis prsesumere delegerunt, quod Deo possent sine ulla
t -ejus, J et reliqua. Et bellaverunt adversus vos offensione servire, ut jam.tunc incipefent quod de
qui habitabant Jericho: quseri potest quomodo id illis expressit Apostolus : « Ignorantes enim Dei
verum sit, cum clausis porlis se murorum ambitu justitiam, et suam volentes constituere, j'ustitise Dei
lantummodo tuerentur. Sed rocte diclum est, quia non sunt subjecli (Rom. x). > Ita eis jam lex sub-
et claudere adversum hostem portas, ad belluni per- _ -intrabat, ut abundaret delictum, et postea super-
tinet, non enim miserunt legatos qui poscerent pa- *•*abundaret gratia per Dominum Christum, qui finis
cem. Unde si dictum esset: .Pugnaverunt adversum estlegis ad justitiam omni credenti. (IBID.)« Testes,
vos, falsura esset, -neque enim bellum continuas « inquit, vos eslis, quia ipsi vobis elegerilis Domi-
pugnas habet, sed aliquando crebras, aliquando « num ut serviatis ei. Responderuntque, Testes.
raras, aliquando nullas. Bellum est tamen quando i Nunc ergo, ait, auferte deos alienos de medio ve-
•est quodammodo armata dissensio. « stri, et inclinate corda vestra ad Dominum Deum
(IBID.)< -Misiqueante vos crabrones, et ejeci -eos * Israel, « et retiqua. Quid est quod ait idem Jesus
i de locis sriis, duosque reges Amorrhseorum, jion ioquens ad populum, Et nuric circum auferte deos
« in gladio et arcu tuo : dedique vobis terram in alienos qui sunt in vobis, et dirigite corda vestra ad
x qua non laborastis, et urbes quas non aediflcastis, Dominum Deum Israel? Non enira credendi sunt ad-
« ut habitaretis in eis, vineas et oliveta quse non huc habuisse apud se aliqua genlium simulacra, cum
< plantaslis, > etreliqua.Quidestquodinter csetera superius eorum obedientiamprsedicaverit: aut vero
quse Jesus Nave erga Israelitas Dominum fecisse si haberent, post tantas- Iegis comminaliones, illa
commemorat, diclt: Misit ante vos vespas et ejecit aeosprospera sequerentur, cum sic in eos vindioatuin
eas a facie veslra; quod eliam in libro Sapientiae JJ j) sit, quod unus eorum de anathemate furtum fecerat.
legitur (cap.xii), nec tamen uspiam factum esse in Denique Jacob dixit hoc eis qui ctim illo exierant de
his quae gesla sunt invenitur? An- forte translato Mesopotamia, ubi sic idola colebantur, ut et Rachel
verbo vespas intelligi voluit acerrimos timoris acn- •paterna furaretur (Gen. xxxi).iSed,postallam admo-
leos, quibus quodammodo volantibus rumoribus nitionem Jacob, dederunt quae habebant : uude ap-
pungebantnr, utlugerent, aut aereos spiritus oecul- •paruit hoc eis ita dictum esse, quia sciebat eos ha-
tos, quod in psalmo dicit, « per angelos malignos bereillequi dixerat. Nunc vero post hanc admoni-
(Psal. xxxvu). > Nisi forte quis dicat,;non omnia quae tionem Jesu Nave nullus tale aliquid protulit. Nec
facta sunt esse conscripta; ethoc quoque visibiliter tamen putandum est hoc illuni inaniter prsecepisse;
facfum, ut veras vespas velit intelligi. non enim" ait: Et nunc auferte deos alienos si qui
(IBID.)« Eligite hodie quod placet cui servire po- sunt in vobis; sed omnino tanquam sciens esse,
« tissimum debeatis; utrum diis quibus servierunt « qui sunt, > inquit, «in vobis. > Proinde propheta'
f patres vestri in Mesopotamia,au diis Amorrhseo- sanctus in cordibus eorum esse cernebat cogilatio-
< rum, in quoruni terra habitatis. Ego autem et nes de ^Deo,alienas a Deo, et ipsas admonebat au-
< domus mea scrviemus Domiiio»R.espondiique po- ferri. Quisquis enim talem cogitat Deum qualis non
 1103 B. RABANIMAURIARCHIEP. MOGUNT.OPERUMPARS I. 1104
est Deus, alienum Deum utique et falsum in cogila- A qui cultri pelrini cum iUo etiam sepulti smrt, ut
lione portat. Quis est aulem qui sic cogilet Deum profundum mysterium demonstrarent posteris pro-
quemadmodumille est? Ac per hoc relinquetur fide- futurum. Sic ergo et istum lapidem, quanquam vi-
libus quahdiu pei'egrinatur a Domino, auferre a sibiliter statulum, spiritaliter debemus accipere in
cbrde suo irruentia vana phantasmata, quse se co- testimonium futurum Judseis infidelibus, hoc est,
gitantibus ingerunt, velui talis aut talis sit Deus, mentientibus, de quibus dicit psalmus : « Ininiici
qualis utique non est, et dirigere cor ad illum fide- Dominimentiti sunt ei (Psal. LXXX).> Neque cnim
liter; ut queraadmodum et quantum nobis expedire frustra cum jam Dei famulus Moyses, vel potius per
novit, ipse se insinuet per Spiritum suum, donec euni Deusdisposuissetad populum teslamentum quod
assumatur omne mendacium; uude dictum est : in arca erat, quse dicta est arca teslamenli, et in
« Omnishonio mendax (Psal. cxv). > Et transacta libris legis tanla sacramentorum et praeceplorum
non solum inipia falsilale, verum etiam ipso speculo mulliplicitate conscriptis, tamen etiam hic diclum
et aenigmate,facie ad faciem cognoscamus, sicut et est, « Disposuit Jesus ad populum testamentum in
cogniti sumus; quemadmodum Apostolus dicit : die illa. > Repelitio quippe lestamenli Novum Te-
« Videmus nunc per speculum in senigmate, tunc stamentum significat, quod significat et Deulerono-
autem facie ad faciem; nunc scio ex parte, tuiic B mium, quod interpretatur secunda lex, quod signi-
aulem cognoscamsicut et cognitus sum (I Cor.XIII.)> ficant et prioribus confractis tabuleerenovatae.Multis
enim modis significandumquod uno modo implen-
CAPUT XVI
dum fuit. Jam vero quod suL terebintho statutus
De eo quod percussit Josue fosduscoramDominoin Si- est lapis, hoc ad pelram ut
omnia verba fmderis in volumine significat quod virga
cliem,scripsilque
legis Dei el posuit super lapidem grandem et subler aqua proflueret, quia-neque hic sine ligno statutus
quercum quw erat in sanctuario Domini. est lapis. Ideo aulem subter, qttia non fuisset in
(IBID.)« Percussit igitur Josue in die iUofcedus; cruce exaltalus, nisi humililale subjeclus : vel quod
'< proposuit populo proecepla alque judicia in Si- iUo tempore quod id faciebat Jesus Nave, adhuc
« chem : scripsitque omnia verba hsec in volumine obumbrandura mysterium fuit. Terebinlhi lignum
« legis Dei : et tulit lapidem pergrandem, posuitque medicinalem lacryniam exsudat,qusearbor a Septua-
« eum subter quercum quec erat in sanctuario Dei, ginta interpretibus hee loco posita est, quamvis se-
« et dixit ad omneni populum : En lapis iste erit cundum alios interpretes quercus legatur.
« vobis in testimonium, quod audierit omnia verba (IBID.)« Dimisitque populumshigulos in posses-
« Domini quse loculus est vobis, ne forle postea ne- « sionem suam. > Mirura est sane quod saltem in
« gare velitis, et menliri Domino Deo vestro. > Et G novissimis suis verbis, quibus populum alloculus est
disposuit Jesus testamentum ad populum in illo die, Josue liomo Dei, niliil eos objurgavit, ex eo quod
el dedit illi legeni et judiciuni in Silo, coram taber- his genlihus pepercerunt quas Dominus usque ad in-
naculo Domini Dei Israel; et scripsit verba hsecin lernecionem cum anathemate perdendas esse prae-
libro legis Dei: el accepit lapidem magnum, et sla- cepit. Sic enim est scriptum: « Et faclum est, post-
tuit illum Jesus sub terebinlho ante Dominum.Et quam invaluerunt fiUiIsrael, et feeeruht Chananseos
dixit Jesus ad populum : Ecce lapis isle erit vobis obedientes, extermiiiio autem eos non exlerminave-
jn testimonium, quia hic audivit omnia quse dicta runt (Jos. xvn). > Nam primo eos id non potuisse
sunt a Domino,qusecunqueIoculusest ad vos hodie : Scriplura testata est; sed nunc posteaquam prseva-
et hic erit vobis in testimoniuiu in novissimisdiebttS, luerunt, ita ut facerent obaudientes, quod non etiam
cum mentiti fuerilis DominoDeo vestro. Haecverba exterminaverunt, utique contra praeceptuni Dbmini
qui non in superficie tantum audiunt, sed aliquanto factum est, quod non est cniquam faclum cum Jesus
altius perscrutanlur, nequaquam tantum virum tam cxercitum duceret. Cur ergo non eos objurgavit al-
insipienlem putare debent, ut verba Dei quselocutus locutione novissima, quod in hoc Domini praecepta
est populo, inanimem lapidem audisse crediderit : neglexerint? An forte quodprius dixit eos Scriptura
qui etiamsiab artifice in hominis similitudinemeffi- non potuisse, ulique antequam praevalerent, etiam
gialus esset, inler illos utique depularetur, de qui- cum praevaluissent limuisse credendi sunt, ne forte
bus in psalmo caniltir : « Aures hahent, et non au- paralis obedire si parcere noluissent, acrius eos ad-
dient (Psal. cxm). > Neque enim idola gentium au- versum se ex ipsa desperatione pugnare compelle-
rum et argentum sola non audiunt,et si lapidea sint, rent, .et eos superare non possent. Hunc ergo eis
audiunt. Sed per hunc lapidem profecto illum signi- humanum timorem Dominus noluit impulare, elsi
ficavit qui fuit Japis oflensionis non credentibus Ju- apparet in eo quaedamsubdefeciiofidei, quae si fbrtis
daeis,et petra scandali; qui cum reprobaretur ab • in eis esset, ea sequerentur quae ipsum Jesum bel-
aedificantibus,faclus est in caput anguli; quem prae- lantem secuta sunt. Quia vero non in eis tanta fides
. figurayit etilla petra quaepotum silienli populo ligno fuit, eliam-cum adversariis suis prsevaluissent,pu-
percussa profudit; de qua dicit Apostolus; « Bibe- gnare cum eis usque ad internecionem eorum tiraore
bantautem de spiritali consequente eos petra,petra non ausi sunt, Quem timorem, ut dixi, non de ma-
autem erat Christus (/ Cor. x). > Unde et cultellis . litia, neque de superbia, vel contemplu prsecepti
petriiiis populum circumcidit iste ductor egregius : Dominici, sed de animi iiifiriiiitale venientem, noluit
HOS COMMENT.IN LIBRTJMJOSUE. — LIB. m. 1-106
eis Doininus imputare, cum eis per Jesum novissima A i sia, inler cajtera divina sanctionis verba, a multitu-
loqueretur. Unde et Apostolus : « Alexander, inquil, dine filiorum ministrorum Chrisli in sacramento
aerarius-multa mala mibi ostendit; reddet illiDomi- missse : Hic est calix Novi Testamenli in meo san-
nus secundtmi opera ipsius (II Tim. iv). > De Ulis guine, qui pro vobis et pro niullis effundetur in re-
autem qui eura periclitantem, non malilia, sed timore missionem peceatoruin. Hsecquotiescunque feceritis,
deseruerant, ita locutus est: «In prima mea defen- in mei memoriam facietis.
sione nemo mihi adfuit, sed omnes me derelique- (IBID.)« Servivitque Israel Dominocunctis diebus
runt. Non iUis fcnpuletur (Ibid.). > « Josue, et seniorum qui longovixerunt temporepost
< Josue, et qui noverant omnia opera Domini quaefe-
CAPUT XVII. .
« cerat in Israel. > (ExAdamantio.) Bealus is qui in
De morteJosue et sepullura ejus, et de morte Eleazar diebus Jesu servit Dominp,qui verbo et sapientia ej'us
et sepulturaejus; nec nonei de ossibusJoseph trans-.
latis de JEgypto el sepultis in Sichem, in parle agri illurainatur, qui preeceptisejus illuslratur, qui ex do-
quem emerat Jacobafiliis Hemorpatris.Sichemcen- clrinaejusaccipitlumenscientioe. Secundotamen Joco
tum novellisovibus. et ille post hunc est beatus, qui in diebus seniorum
(IBID.)« Et post haecmorluus est Josue filius Nun, qui fuerunt post Jesum servit Domino. Seniores qui
« servus Domini, cenlum et decem annorum : sepe- B I yel cum Jesu vel post Jesum fuerunt, qui suiit alii
« lierunlque eum in finibus possessionis suse, in nisi apostoli, qui et ipsi scriptis et prseceplis suis
« Thannathsare, quse sita est in monte Ephraim, a illuminant corda nostra, et faciunt eliam ipsi dies
« septentrionali parte monlis Gaas. > In quibusdam quosdani in nobis ex illa luce quam ipsi ex vera luce
vivit Jesus, in quibusdamvero defunctusest. In Paulo participali sunt, venienles? Qui ergo ilhiminatur et
vivit Jesus, et in Petro et in illis omnibus qui merilo instruitur ex apostolorum prseceptis,et ad servitium
possunt dicere : « Vivo autera, jam non ego, vivit Domini apostolicis regulis instruitur, iste est qui
vero Christus in me (Gal. n). Mihi autem vivere servire dicitur Domino in diebus seniorum qui fue .
Christus est, et mori Iucrum (Phil. i). > In istis ergo runtpost Jesuni.
talibus Jesus merito vivere dicitur. ln quibus autem (IBID.)« Ossa quoque oosepu, quse tulerant filii
defunclus est Jesus? In illis sine dubio qui ssepe « Israel de ^Egypto,sepelierunt in Sichem, in parte
poenilendo, et ilerum delinquendo, velut insultare « agri quera emerat Jacob a filiis Hemor patfis Si-
morti Jesu dicunlur, de quibus scribens ad Hebreeos « chem centtim novellis ovibus, et fuit inpossessio-
dicit Apostolus : « Rursum cruciflgentes sibimelipsis « nem filiorum Joseph. > Notandum aulem quod
Filium Dei, et ostentui habentes (Hebr. vi). > Sed et Josephus, historiographus Judseorum, de Joseph et
ipse Dominus in Evangeliis de hoc distinctionera C ' fratribus ej"usin Antiquitatum libro secundo ila me-
pulcherrimam dedit, cum dicit: « Quicunque con- niinit, dicens : Mortuus est autera et ipse, cum vi-
fessus mefuerit coram hominibus, et ego confitebor xisset annos cenlum et decem, virtute mirabilis, et
cum coram Patre meo., qui in coelisest. Qui autem omnia ralione disponens, potestatemciuesuam humi-
negaverit me coram hominibus, et ego negabo eum liter agens. Quod utique hujusmodi felicitatis ei
coram Patre meo (Mallh. x). > Vidisiis quia eonfi- causa fuit apud jEgyptios, et aliuride scilicet venien-
tentes in semetipso dixit confileri, quasi ipse in eis tes, et talem cpjalem duduni diximus, passo calum-
vivat et operetur opera vitce. In his aulem quine- niam. Mortui surit etiam ejus lratres feliciler in
gant, non lenuit eamdem verbi similitudinem, ut ^Egypto convenientes, quorum corpora post vitam
diceret, quia qui negaverit in me, et ego negabo in illofum reportantes eorum posteri, in Iiebron sepe-
eum; sed qui negaverit me coram hominibus, et ego liertmt. Ossa vero Josepli novissime, quando He-
negabo eum corani Patre meo, >ut ostenderet quia breei egressi sunt ex iEgypto, in Chananseamrepor-
qui negat quidem se, extra ipsum esl; qui autem,, taverunt. Sic enira eos conjuraverat Joseph. Myslice
confitetur, in ipso est. Quod aulem mors Jesu psst autem ossa Joseph significant morlem Redemptoris
centum et decem annos esse commemoratur, osten-. nostri, quem veri Israelitsede jEgypto istius mundi,
dit quia per morte.mChristi omnes qui mandata legis ' ubi crucifixus est secundum carnem, tollentes trans-
rile servant ad beatitudinem post finem vitse proe- ferunt in Sichem, in partem agri quem emerat Jacob
sentis venturi sunt perpetuam. Quod enim sepultura eentum novellis ovibus; cum passionis ej'us memo-
ejus in finibuspossessionis suae, in Thannalhsare, in riam condunt irt agro cordis sui; qiiatenris ad ej*us
monte Ephraim, et in parle monlis Gaas esse descri-.- exemplum discant ferre labores, et habere patien-
bitur, significat quod in Ecclesia catliolica, quae tiam, operibusque bonis insistere; quod significat
possessio Christi est, et ubi fruclus virluiuni gigui- Sicheni, qui interpretalur humerus. Huuc ergo
tur, quotidie passionis Christimenlio numeroseatque agrum Jacobnoster centum novellis ovibus in pos-
nobililer celebralur. Thannath vero civitas Jesu in sessionem emit, quia pretio sanguinis sui possedit
tribu Ephraim et in Gaas monte' sita esl, in cujus Ecclesiam, ubi novellas oves quce ascenderunl de
septentrionali plaga sepultus est Jesusfilius Nave, et, lavacro habet, ul fiat cenlum ovium pastor cum an-
usque hodie juxta vicum Thannan sepulcrum ejus gelicas atque humanas in sua potestate retinet .cau-
insigne monstralur. Interpretatur autem Thanuaih- las.
sare numerus operimenti novi. Et quolidie in Eccle- (IBID.)« Eleazar quoquc filius Aaron morluus est}
1107 B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUMPARS I. 1108
a et sepelierunt eum in Gabaalh Phinees filii ejus, A necessario subsequebatur Novi Testamenti sacerdo-
« quae dala estei in monte Ephraim. > Quod autem tium, ubi Agni immaculati caro et sanguis ih sacfis
Josue mortuo Eleazari consequenter mors memora- altaribus quotidie offcrlur, et fldelium ore in pastum
lur, significat quod post passionem Redemptoris animarum suarum salubriter percipitur; ut, uuibra
uostri ac resurrectionem finem accepit vettts sacer- legis recedente, veritas pateat Evangelii, per ipStim
dolium, et victimae legales consummatas sunt, cuhi Dominum nostrum Jesum Chrislum.

BEA.TI RABANTI MAUBI

ABBATIS FULDENSIS ET ARCBTEPISCOPIMOGUNTINI

(MMKTAIili 1 HBRUI JUDIGUM 11' RUIB.

(ANNO 834..)

EPISTOLA HUNBERTIEPISCOPI AD RABANUM.

Uluslri viro meritoque insigni ac praestantissimo B I gimus : Non potest civitas occultari supra montem
Patri, RABANO MADRO, HUKBERTDS, licet indignus, in- posita; item alio. in loco : Nemo accendit lucemam ,
fula tanien sacerdolali prseditus , immarcescibilem el ponil eam sub modio,sed magis super candelabrum,
seternsesospilatis in Christo Jesu salutem. ut luceat bmnibus qui in domo sunl. Auditum enim
Legi litteras tuas, dulcissime fraler, quas sancto habeo, super Eptaticum vos fecisse sermonem, ac
bonseque memorice viro, Haistulfo archiepiscopo, super Evangelittm Matthaei EvangeUa, nec non et
scripsisti in fronte libri quem sudore proprio pru- super Regum, superna adjuvante gratia, pariterque
denlissimoque ingenio composuisti, ad prsedicandum velerum innitente auctoritate, multa uiiliter scriben-
iij anui circulo populum Christiauum : qui suaviter do diclasse: quapropter, causa familiarilatis, vestram
dispulat de observantia Dominici diei et de festivi- obsecro fraternitatem ut mihi scribere mihicfue tua
tatibus sanctoruni', ac fide, spe et charitate, nec non dirigere studeas opuscula, quse ex veterum ecclesia-
de cseteris virtutum speeiebus. Proeterea legi et alios sticorum sentenliis, quasi flores ex diversis pralis
tres libros quos ad eumdem venerabilem virum fe- electi, domum Domini ornant et quemcunque se
cisti, quos placuit de Institutione clericorum nomi- amanlem decorant; denique, quia postulata mihi
nari, qtiorum primus de ecclesiasticis ordinUjus et credo quod concedas, mitto membranas in quibus,
qualuor charismatibus divinis narrat. Secundus con- C ( opto, eos primum suscipiam libros quos super Epta-
tinet de Officiocanonicarum horarum, et de festivi- ticum vestrum composuit ingenium. Non tamen pro-
lalibus variis, de jejuniis et orationibus. Tertius non pterea ista posco quasi desint nobis istius operis
ignobiliter instruit qualiter discenda atque disse- scriptofes: habemusnamqueOrigenem, Victorinum,
renda Scriptura divinse legis, et quid ulilitalis con- Ambrosium, Hieronymuni, Cassianum, Isidorum,
ferat ecclesiasticis docloribus philosophia humana. Augustinum, Fulgentium, atque pontificem insi-
Quibus perlectis, in quantum nostri ingenioli fuit ca- gnem, eloqueiilissiroum Gregoriuni et cseteros Pa -
pacitas, intellexi, iUos de omnibus quse necessaria tres, qtiorum nomina non hecesse tibi credimus enu-
sunt sanclee Dei Ecclesise laudabili magnitudine et merari. Qui in tanlum tuae sunt industriae cogniti,
brevitate esse complexos. Certe in veritate dico vo- ut veraciter illorum linguam vestrum dicere possim
bis quia dici iion potest in quanta hilaritale mentis sermonem, cumquod illimira pulchritudine ac nimia
gratulalus gratias egi Deo, qui tam utile vas istis longitudine sermonis proferebant, tu eorum vestigia
in teniporibus in sua sancta Ecclesia habere voluit, sagaciter prudenterque sequendb, commatico meUi-
ex quo Ule qui multum, et jlle qui parvum potum fluoque comprehendis sermone: Jjrevi enim exposi-
quaerit, haurire ac bibere possit; et ex iUodie, fateor, . tione succincta, ut ait Isidorus doctor egregius, non
niultum.desideravi vestraefamiliaritatis particeps fieri, D
] faciunt de prolixitate faslidium; prolixa ergo et oc-
ul saltero aliquando longe iateque jam olim dispersa culla tsedet oratio , brevis et aperta delectat Ideo
nieruisseni vestra accipere scripta; ac proplerea veslram depfecor solertiam ut perleclis istius epi-
paucas direxi ad te litterulas, fraterna admoiiens stolse litterulis, et si vestra voluntas ita oportere ju-
cliaritate ne mentis acumen otio inerti lorpere seu dicaverit, jubealis illam, ob vestrae [nostraejinvi-
obdormire permittas, sed seduloquotidieque sacfas .- ceni dilectionis et societalis indicium, in fronte li-
scrutando Scripturas, frelus Patrum auctoritate belli ponere quem mihi rogavi a vobis rescrihere, ut
pracoedentium, vigil atque indefessus utilisque in poscentis et" prsestantis pariter affectus pareat et"ef-
domo Domini semper existas; scriptum namquale- fectus. Intercedenteni pro nobis Yestram heatftudi
1109 COMMENT.IN~LIB. JUDICUMET RUTH. 1110
nemDeusDeiFilius, qui bonorumaclor est omnium, A tuam bene valere, dulcis amice, semper oplo memo-
perpetuo eonservet incolumem. Reliquias, dilectis- rem nostri
sime, quas flagitasti, per portitorem horuni apicum Salve, sancte Pater, meritpque beatus hj erbe,
transmisi; de.reliqtio scias me ex iiitimo niejilis af- Tu decus es nostrum,. sancte Pater,, merito.
feelu promptum semperqueparatum in omnibus quse Sit tibi certa Deus, tibi cassida Christus Iesus,
vestra praecipere decreverit voluntas; fralernitalem Qui le conservet semper ubique. Vale.

PRJiFATIO
AD HUNBERTUMEPISCOPUMDICTATA.

Domino dileclissimo,et cultu sincerissimsechari- JJ B cessit, editum constat rila utpartim Palrum senten-
lalis valdeobsequendo,atquevenerando Patri, Hun- tias, partim etiam et nostri sensus exiguitatem, ubi
berto episcopo,Rabanus exiguus servorum Dei ser- necessarium existimavi, proferat. Vestra ergo pru-
vus in Cbristo salutem. dentia et eorum sapientiam atque eloquenliaiii lau-
Acceptis litteris sanctitalis tuse, quas adparvita- dare, et nostram inertiam ac rusticitatem sufferre
tem meam dirigere voluisti, yalde gavisus sum, eo novit, scitque illam Apostoli sententiam adimplere
quod tuam solertem in eis agnoscebam indiistriam, qua dicit, Supportantes invicemin charitate (Ephes.
et in Sttidiodivinarum litterarum florens ingenium: iv); et item, altef alterius,inquit, onera portale, et
uude pro hoc supplex Dominogratias egi, quia et iie adimplebilis legem Christi (Gat. xi). In duobus
tibi dedit in legis suae meditatione devottim habere ergo prioribus commentariorum libellis historia Ju-
exercilium, et populo suo inde sahibre percipere do- dicum sensti mystico exposita continetur; et in ter-
cumentum. Igitur quia paternitas tua a nostra exi- tlo Ruth, quam aUqui auctorutti libro JudicUmasso-
guitate ad hoc aliquantulum dignata est quserere so- Ciatit, aliqui vero seorsum ponunt, non parva ex
Iatium, propter amorem Dei et veslrarii etiam in eo parle explanata invenitur. Hoecergo relegens, si
dilectionerohumilem, in hoc opere proflteor me vo- quid in eis congrue inveneris expositum, illi lioc tri-
bis esse velle servitorem, etboni studii, quantum C btias a quo est bmhe bonum; quse autem aliter in-
divina gratia annuerit, benevolum adjutorem; Dei vetteris, nostrae infifttiitati et imperitiae magis d'e-
fantumfiat volunlas in prsestando effeetum, qui de- pules quam malitioeiet pfb lioc apud omnipotentem
dit el voluntatem. De caetero,quia dignatus es mihi Deum piis orationibus inttei'venire studeas , "ut ejus
scribere quatenus nostrum opusculumsuper Eptati- ope fiat indultunl atque correctum , corahl quo no-
cum tibi dirigerem, feci quantum polui, et novissi- strse infirmitatis hullb modolatet imperfecttim, sicut
inam partem "Jtius,hoc est, super Judicum et Ruth, Psalniista testatur dicens : Imperfectummeuni vide-
quam ad manus in prsesenti habui, tuo nomiriicon- runt oculi tui (Psal. cxxxvm). Beiie ergo tibi coii-
secratum modo direxi. Priorum vero librorum com- venit, feverendissime Pater, ut qui in Eeclesia Dei,
mentarios hoc est, Pentateuclii Moysi, quos petente Dei' offlcib judieandi functrts es, Judicum librum
sanctp viro Freculfo, non sine labore edidi, janl instanter legas, et eorurribona opera atque justa j'u-
sibi adrescribendumtransmisi, quos cum recepero, dicia strenue imitefis, popuhunque Dei ab hostium
exemplar eorum tibi scriplum destinabo. Jesu Nave clade arihis spiritualibus defendas, et juxta doctoris
vero expositionem bonsememoriseFriduricho, Tfa- gehtiuhi sehteriliani qua discipulum instruxit, soUi-
jectensis Ecclesiseepiscopo, nuper transmisi; hoc cite vigiles, pie labores, opus facias evangelistse,nii-
similiter, ut mihi redditum fuerit, si Dei voluntas D I nisterium tuum impleas: ut cura princeps pastoruni
est, libi committere curabo; et non solum iila, secl et Rex regum, judexque vivdruto et mortuoriiin ap-
et omnia quae,ad vestram utilitatem a nobis perve- paruerit, simul cum csetefis EcclesiaeDei sanctis
nire p.ossunt Iibenlissime impendere cogito^ tu tah- praesulibiispercipias imittarcescibilem gloriae coro-
tum nostram infirmitatem sacris oralionibus et piis nam, audiasque ab ipsa Vefitate iUud evangelicum
exhprtationUjusreleves, quia non solum proprisesegfi- testimonirim,quo servumbene laboranlemet fideliter
tudinis molestia, verum etiam communis periculii peciiniam domini sui erogantem Iaudat dicens : Eu-
quod instanti tempore valide imminet, anxietate ije, serveboneet fidelis, qUia super pauca fuisli fide-
prsegravatus sum; ac ideo vestra ofalione atcrtie lisi suprd inulla te constituam,intra in gaudiutn Do-
omnipotentis Dei misericordia maxime indigeo, ne inini tui (Matlh. xxv). Cujus gaudii omnipotens
deficiamin iribulationibus, in necessitatUjus,in peri- Deus, trinitas et indivisa unitas, cum sanctis angelis
cults et in tentalionibusdiversis. Hoc ergo scias quia et electis animabus in coelestiregno faciat te perpe-
opus quod libi transmitlo, non tantum ex majorum iualiter esse participem. Beatitudinem tuam berie
dictis quaein eorum Jibris conscr-iptareperi, sed ex valere semper in Chrislo optanitis , sancte Pater,
nostro labore, quantum divina gratia nos posse con- 1j memorem nostri.
llli B. RABANIMAURI ARCHIEP. MOGUNT.OPERUMPARS I. 1112

INCIPIUNT

GOMMENTARIA IN LffiRUM JUDICIM.

LIBER PRIMUS.

CAPUT PRIMUM. A tribus postulasse, quod redderet, cum et iUi in sua

mortem Josue consuluerunt sorle habere inciperent neccssarium;
Deeoqnod filii lsrael post
Dominum quis eorum dux conlra Chananmosfieri Iniynerunlque Adonibezechin Rezech, et pugna-
deberet. Et de interfeclione Adonibezerch regis, et verunt cohtra eum, ac pcrcusserunt Chananmumet
oppugnatione Chananmorum ac urbis Hierusalem. Pherezmiim. Fugit autem Adqnibezech, quem secuti
(CAP.I.) Post mortem Josue, consuluerunt ftlii comprehenderunt,cmsissummitatibusmanuum ejus ac
Israel Dominum, dicenles: Quis ascendel anle nos pedum, etc. Quis autem isteAdonibezech, melius
contra Chananwum, ei erit dux betli? Dixitque Domi- qtiam diabolus intelligi potest, hostis anliquus et
nus, Judas ascendet; ecce tradidi terram in manus inimicus omnis justiticc,Vqui regnat in Bezech, hoc
ejus. Et ait Judas Simeoni fratri suo : Ascendeme- est, in fulgore yel in contemptu vano. Interpretatur
cum in sorle mea , et pugna conira Chanapmum, ut autem Adonibezech, dominus fulminis. Et Apostolus
et ego pergam tecum in sorte tua. Et abiit cnjn eo de eodem antiquo hosle ita dicit : Ipse enim Sata-
Simeon, ascendilque Judas, et tradidit DominusCha- nas transfigurat se in qngelum lucis (II Cor. n). 1'ota
nanmum ac Pherezwum in manus eorum, et rehqua. autem ejus potentia atque potestas vanitas est, queni
In flne libri Jesu Nave breviter narrator porrexit filii Juda, hoc est, filii confessionis, ac filii Simeon,
historiam quousque fllii Istael ad colendbs deos alie- B I hoc est, filii exauditionis, debellant, cum fideles qui-
nos declinaverunt; in hoc auteni libro ad ordinehiL que scuto fidei atque armis virtutum contra eum di-
redit, quomodo consequentia gesta fuerint post micant, comprehendentesque eum ceedunt summi-
morteni Jesu Nave. Non ergo ab illo tempore inci- tates manuum ac pedum, cum primordia pialee ope-
pit liber quo populus ad colenda simulacra defluxit, ratior.is atque vestigia pravi exeiripli abscindefe vi-
sed a priofibus interpositis temporibus quibus ea riliter contendunt, quaterius maligni fraus efficaciam
gesta sunt pbst qusead illa pervenit. repentinoe deceptionis non inveniat, cum vigor. illi
El faelum esi postquam defunclus est Jesus, interr nocendi spiritali. dimicatione aufertur.
rogabant filiilsraelDominum, dicentes: Quis ascendetf' Oppugnqntesergo filii Judq Hierusalem ceperunt
nobiscum ad Chananmum dux ad debellandumeum? eam, et percusserunt in ore gladii, tradentes cimctam
Et dixit Dominus : Judas ascendet: ecce dediterrami incendiocivitatem. Et posteadescendenlespugnaverunt
inmanus ipsius. Hic quaeritur utrum aliquis homo) conlra Chananmum, qui habitabat in montanis, et ad
Judas vocabatur, an ipsam tribum, ila utsolet,'sic 1 meridiem, et in campeslribus.Pergensque Judas con-
appellavit ? Sed illi qui interrogaverant Dominumi tra Chananmum, qui habitabat in Ebron, cujus no-
post mortem Jesu Nave, ducem requirebant; unde; men fuit aniiquitus, Carialharbe,- percussit Sisai, et
pulatur unius expressum liominis nomen. Verumi C t Abiman, et Tholmar, atque inde profectus adiit ad
quia non solet duces nominare Scriptura, cum ccra- hqbitalores Dabir cujus nomen velus erat Carialse-
stituuntur, nisi commemorata etiam origine paren- pher, id est, civitaslitterarum. Hujus loci Josephus in
tum, et constat post Jesum duces -habuisse poptihimj . librO Antiquilatum quihto , ita meminit dicens :
Israel, quorum primus est Othoniel filius, Zenez : « Inter hsec obsederunt Hierosolymam, sed hanc
rectius iritelligitur nomrae Judfe tribum Judam fuissee quidem longo tempore capientes, omnes in ea habi-
signiiicatam; ab ipsa enim tribu voluit Domitius in- tantes interemerunt. Erat enim eisvalde gravis de-
cipere conteri Chananseos. Et cum populus de dnceB super munitio murorum, et loci natura resistendi.
interrogasset, ab hoc valuit- responsio Domini, utt Unde castrametati suntin Ebron, et hanc capientes
sciret Deum noluisse ab universo. populo bellari ad- omnia inlerfecerunt. > Relinquebatur autem genus
versus Chananaeos.Dixit ergo : Judas ascendet. Ett adhuc-giganliuni, qui propter magnitudines atque
sequitur Scriptura narrans : Et dixit Jiidas ad Si-- formas in nullo aliis hoihinibus.proximas ultra mo-
meon fralrem suum : utique tribus ad tribum. Nona dum.inirabiles..Hactenus eorum ossa monstrantur
enim adhuc vivebant iUi filii Jacoh qui dicti suntt in nullo his de quibus fides habebatur sequatia.
Judas et Simeon, inter caetei'osfratres suos propriiss Quorum genus Levitis proecipue dedefat munus,
nominibus appellali. Sed dixit tribus Juda ad tribuma " efiam cuin duobus millibus cubitis terrain quoque
Simeon : Ascende mecum in sorte mea , et bellemus s dono dederant manto ~Moseos; hic eriim fuitiuius
xn ChananmOyCtiboeliam ego tccum in sorlem luqm.!. exploratorum, quos misit Mbyses in Chanahseain.t
Manifeslumest auxilium sibi tribum Juda allcriuss
1113 COMMENT.IN LIB. JUDICUM. — LIB. I. .' 1114
CAPUT II. £ dita. Unde nunc subditur : Quai cum suspirassetse-
A
De eo quod Caleb spoponditfiliam suam uxorem viri dens in asino, dixit ei Cqleb : Quid hqbes? Al illa
quipercuteretCarialsepher. Etquod Axa filia Caleb respondit: Damihi benedictionem,lerram arentemde-
pelit patrem dare sibi terram irriguam. disti mihi; da et irriguam aquis ? Dedit ergo ei Caleb
(IBID.)Dixitque Caleb : Qui percusserit Cariatse- irriguam superius et irriguam inferius. Spiritualiter
pher, et vastaverit eam, dabo ei Axam filiam meam . autem anima super asinam sedit, cum irrationabili-
uxorem. Jam hoc et in libro Jesu Nave commemora- bus carnis suoemotibus anima praesedit, quae suspi-
tum est, sed utrum Jesu vivenle factum sit, et nnnc rans a patre terram irriguam petit, quia a ereatore
per recapitulationem repetitum, an postejus mortem noslro cum magno gemitu quserenda lacrymarum
posteaquam diclum est, Judas ascendet, et cmpit gratia. Sunt namque nonnulli, qui jam in donoper-
Judas debellare Chahanmos, in quo bello ista omnia ceperunt libere pro justitia loqui, oppressos tueri,
gesta narrantur, merito quoerittir? Sed credibilius indigentibuspossessatribuere, ardorem fidei habere;
est post mortem Jesu'facluni, tunc autem per pro- sed adhuc gratiam lacrymarum non habent. Hi ni-
Jepsin, id est, per prseoccupationemcommemoratum, mirum terram australem et arentem habent, sed
quemadmodum et alia. Nunc enim cum res gestse adhucirrigua indigent, quia in bonis operibus positi,
adversus Chananseos tribui Judse exponerentur, ita 13 I quibus magni atque ferventes sunt, oportetnimirum,
se narrationis ordo continet, inter caeteraJudsefacta u.t aut timore supplicii, aut amore regni cceleslis
bellica, de quo post mortem Jesu dixerat Dominus, mala etiam, quae ante perpelraverunt, deplorent. Et
Judas ascendet. lieet in multis speciebus compunctio dividalur,
Et postea descenderunt filii Juda pugnare ad Cha- quando singulsequoequea pGeiiitenlibusctilpseplan-
nanmum, qui habilabat in montanis, et auslrum, ei guntur ; unde ex voce quoque poenitentium Jere-
campestrem.Et abiit Judas ad Chananwum inhabi- mias ait: Divisiones aquarum deduxit oculus meus
tanlem in Ebron, et exiit Ebron ex adverso : nomen (Thr. m). Principalilertamencompunctionumgenera
autem eral Ebron, Carialbarbe, el percussit Sesi, et diio sunt, quia Deum sitiens animaprius tiniore com-
Abiman, et Chalmi filios Enach, et ascenderunt inde pungitur, post amore; prius enim sese in lacrymis
ad inhabitanles Dabyr. Nomen aulem Dabyr, quod afficit, quia duni maloruin suorum recolit, pro his
erat ante civitas lilterarum. Et dixit Caleb: Quicun- perpeti supplicia aeterna pertimescit. At vero cum
que percusserilcivilatem litlerarum, et acceperit eam, Ioiiga moeroris anxietudine fuerit formido consum-
dabo ei fitiam meam in uxorem. Constat ergo ex hoc pta, qusedam jam de prsesumptione veniaesecuritas
ordine gestarum rerum tam perspicue, post mortera naseitur, in amoreque ccelestium gaudiorum animus
Jesuhocessefactum. Tuncverocumcivitatesdatseipsi inflammatur; etqui prius flebat ne duceretur ad sup-
Caleb commemorarenlur, progressus est ex occasio- plicium, postmodum flere amarissime incipit, quia
ne narralor, quod postea factum est preeoccupavit. differtur a regno. Contemplatur etenini mens, qui
Nec tamen frustra arbitror hoe de filia Caleb data sint illi angelofum chori, quae societas sanctoriim
in victoris praemium his numero Scripturam com- spiriluum , quee majestas internse visionis Dei, et
memorare voluisse. amplius plangit , quia a bonis perennibtis deest,
AUanascitur qusestiode filia Caleb, quod in libro quam prius, cum mala aeterna metnebat; sicque fit,
Jesu Nave sic de illa dicitur : Et. factum est, cum ut perfecta, compunctio formidinis tradat animo
ingredereluripsa, et consiliuinliabuit cum eo, dicens: punctionem dilectionis, quod bene in hac sacra ve-
Petampatrem meum agrum, el exclamavit de asino, racique historia figurata harratione describitur. Quia
etc, ubi agrum petit a patre, atque concessus est. ergo, ut dixi, duosunt compunctionis genera,'dedit ei
Hic autem : Et factum est, inquit, cum ingrederetur pater suus irriguum superius et irriguum inferius.
ipse,monuit eamOthoniel, utpeteretapalresuoagrum. Irriguum quippe superius accipit anima, cum Sese
Sed in eo quod ibi dictum est, cutn ingrederetur ipsa, lacrymis coelestis desiderio regni aflligit ; irriguum
et hic dicitur, cum ingrederelur ipse, nihil contra- j.j. verb inferius accipit', cum inferni supplicia flendo
rium est : simulenim ingrediebantur viam. Quod pertimescit, et quidem prius inferius ac post irri-
vero ibi dictum est, consiliumhabuit cum eo,, id est, guum superius datur, sed quia compunctio amoris
cum viro suo, dicens : Petam patrem meum agrum, dignitate prseeminet, necesse fuit ut prius irriguum
et exclamavit de asino et petiit: in eo quod superius, et post irriguum inferius commemorari
hahuit consilium, ibi monita est ut peteret quorum debuisset,
alterum ibi dictum est, alterum hic : utrumque CAPUT HI.
autem ita diceretur, Et consilium habuit cum eo,
Quod filii Cinmi cognali Moysi descenderunt de civi-
dicens: Petam patrem meum agrum: iUe autem mO- tate Palmamm cum filiis Juda, et habitaveruntcum
nuit eam, et exclamavii de asino. Porro autem quod eis, et quod Judas montanapossedit, nec poluit
ibi agrum refertur petiisse, nec nomen ipsius agri delere habitalores vallis.
lacitum est; hic vero cum agrum petere monita (IBID.)Filii autem Cinwi cognati Moysi descende-
fuerit a viro suo, nonagrum peliisse dicitur clamans runt de civitate Palmarum cumfiliisJudq in desertum
de subjugali,quod ibi.dictum de asino, sed redem- sortis ejus, quod est ad meridiem Arad, et habitave-
ptionem aquoeeo quod in terram austri fuisset tra- runl cum eo. Hinc Josephus. « Dederunt autem et
 1115 B. RABANIMAURIARGHIEP. MOGUNT.OPERUMPARS I. HIC
filiis Jethim Madiahitse, qtii fuit gener Moseos,A Nave. Ipsa eslenim Jebus, quseHierusalem.Ideo duae
(erraifl ad possidendum : nam patriam relinquentes islsetribus remanserunt ad templuhiDoniini, quahdo
secuti sunl eos, et fueruntin deserto cimieis. caeterae, excepta Levi, qtiae sacerdotalis fuit et
Cepitque Judas Gazam cum finibus suis, et Asca- terras in divisionemnon accepit, separaverunt se a
loiiem, atquc Accaroncum terminis suis.Fnitqne bo- reguo Juda ctim Jeroboam. Intelligendum est ergo,
minus cum Juda, etmontana possedit. Nec poiuit a Juda quidem civitatem captam et ineensam, inter-
detere habitatoresvallis, quia falcalh curtibus abun- feCtisqtii illic reperti fuerant, sed non omnes Jebu-
dabant. Dederuntque Caleb Hebrbn, sicut dixefat saeosexslinctos; sive quia erant extra illam ciwtatem,
Moyses,qui delevit ex eb tres filibs Endch. Quod in sive quia fugere potuertuit: quos reliquos Jebusseos
libro Jesu Nave , cum iUum locum tractarem , tibi admissos esse a filiis Benjamin, quibuscum Juda
scriptum est: EtdeditDoiiiinus Isfael bmnemterfdm, erat civitas illa coranmhis, acin ea sihnilhabilabant.
cum niultas ejus partes liondum possiderent,' dixi Qubdergo dicturoest, Non hmreditdveruntJebusmum
ita posse ihtehigi omnem terrarhdatam, quia ea quse filii Benjamin , intelligeiidum quod tribufarios eos
data non est in possessionem, data est in quamdam facere potuerunt, sivevoluerunt. Auf certe, et habi-
exercitationis utilitatem : hoc inultb'•evidentius hic tavit Jebuswus, dictum est, quia non sine illo tenuit
apparet, quandbquidehi coinmemorantur civitates It ] terrani, quam ab iUopossidebat.
quas hon haereditavitJudas, etdicitur :Erat Dbminus Manasses quoquenon delevit Belhsan, et Thanach
cum Judd, ethmreditdvit nionteiri, quoniam non po- cum viculis snis, et habitqtores Dor el Jeblqqm, et
tuerunt hmreditare inhabitdnies in valle. Quis ehim Mqgeddocum viculis syis, ccepitqueChananwushabi-
non.intelligat, etiaih hoc ipsum ad id pertinuisse tare cum eis. Et non hmredilavit ManasscsBelhsan,
quod erat Dominus cum Juda, ne tblum repente ob- quseest Scytharura civitas; ipsa hodie perhibetur
tinundo extolleretur ? Quod enim adjuttgit quomodo Scythopolis dici. Potest aulem movere, quomodoin
Rechab obstititi etxurrus eraht eis ferfei; quo Scurrus illis partibus niultum ab Scythia diversis potuerit
timuerit, dictumest, tion Dbniinus, quierat in Juda, esse Scylharum civitas? Sed siniiliterpolestmovere,
sed ipse Judas; Gurautem timuerit, curo quo Domi- qubmbdb tam longe a Macedonia MacedpAlexander
nus erat, si quserittir , hoc quOd prudenfer intelli- coridideritAlexandriam ciyitalem? Qnod itaque fecit
gendum est fefringefe Deum propitiiim etiam ih longe laleque bellando, ita etiam cum Scythse ali
cordibus suOrum nimiae proSperitatis exeessus, ut quando bellahdb ih longiiiquaprogrederentur, istam
inusu eoruta convertat inimicos,non solumquando cbtidere potuerrint. Nam Jegitur in histofia genfiiim
vincuntur, jnimici,, sed etiam quando nietuurittir: universam pene Asiam,Scythas aUquandp tenuisse,
illudad commendandtim largitatem suam, illud ad C ( cum regi iEgyptiofuni iUi qtifeis ultro beUumin-
eprum reprimendam elationenii' Nam ulique miini- dixerat, ifbttt bbviani, qubfunl aclventuterfitus suum
cns sanctorum est angelus Salahse, quem tameh in feghiini fecepit.
sibi datum colaphizantemdicit ApOstolus,ne magni- Posiqiiam autem conforlalus esi Israel, fecit eos
tudine revelalionumextolleretuf (II Cor. xn). tributarios, et delerenoluit. Jam lale aliqtiid dictuni
Et dederuntj inquit, Caleb Ebron, sicut locutui est in lfljro Jesu Nave pene ipsis verbis. Proinde
esi Moyses,ethmreditavit indeires civitatesfiliorum aut hic per anacephalaeosindicitur, atit ilUcpef pro-
Endch, et abstiilit indeires filios Etiach. Jam hbe lepsin dictum est, id est, aut hic reeapitulandp, atit
diclum est in libro Jesu Nave, qupniam illo vivb iUic prseocciipando.Quid enim Chanauaeus, gentiiis
factum est; sed hic fecapitulando commemoratiitti videlicet populus, ttisivitium signal? Et in nlagttis
est, ctmi de.Juda, uhde fait Caleb SCriptura locme- viftutibtis terraitt repfomissibnis ingredimur, quia.
rettiri spe intima de aeternitateroJjoramur. Sed dum intef
CAPUTIV. acta sublimia vitia quaedam parva retinemtis, quasj.
Quod filiiRenjdmihnon potuerunt delere Jebusmum Chananseuhihabitare in terra noslra concedimiis",
iti Hierusdlem,nec Manqsses,in urbibussortis suw,
delevitChanqnmum,sed habitaveruntcum eis, Post- -i qtii tattieri tribularius efficiliif, quia hoc ipsnrn
auieni est eos tribu- D vitium, qubd subigere nbri pOssujnus, adusinnuti-
qudm confortdius Israel, fecit
ttirios, etdelefe iioluit. litatis nbstrse humilitef retbrquemns, ut eo dese"
(IBID.)Jebusmuni dulem habitatbrem Riefusdlem iriettset in suriiriiisvilia seuliat, qito suis vifibus
noti deleveruhtfi.liiBenjUmiri,habitdvitqueJebusmus etiaih parva quoeappetit ribn expugnat; uttdeT)ene
cum filiis Renjamin in Hierusalem usque in pfmsen- fufsurii scriptiim esl: Hm suni genies, qUasbomi-
lem dibm. Quseriturquomodo dictum sit, Et Jebu- nus defetiquii, ictefudxreiin eis Israel. Ad hpc naitt-
smum habitantem Hierusalem non deleverunt: sive, qhe qtieedaniminiriia riostra vitia retinerituf, utsese
non luereditavernntfiliiBenjamin ; et habilavit Jebu- nbstra intentionesoliicita in certamine seniperexer-
smus cum filiis Benjatnin in Hiefusalem usqueint ceat, ut eo de victbria nott superbiat, quo vivere
hodiefnumdiem, cum superitis legatur eadem civitas> itt se hostes conspicit,-a qtiibus adhuc vinci formi-
'
a Jtida capta et incehsa, interfectis ih ea Jebrisseis? dat. Israel ergb reservalis gentibus erudilur, quahdb
Bed CPgribscenduDi est istam civitatem cbiriinunerii i ih quibusdam minimis vitiis elatio virtutis uoslrae
hahuisse duas tribus, Jtidam et Benjamin, sicutt comprimitur, et in parvis sibi resistentihus discit
tjslbhdit ipsa divisio tefrarum, qusefacta est a Jesut qubdexsemajoranpri guperat.
1117 COMMENT. IN LIB. JUDIGUM. — LIB. I, 1148
ArciaviiqueAmorrhwusfilibs banin monte, nec de- ££Lprseoccupando comnienioravit. Quid est quod ange-
dit eis locum, ut ad pldniora descenderent. Et cOtt- lus Domini inter csetera divittsecomminalionis dicit,
tribulavit Amorrhaeus filios Dan in monte, quoniam Quamobrem nolui detere eos a facie vestra, ui habea-
uon permisit eos descendere in vaUem. Et hoe si- tis hostes, et dii eorum sint vobis in ruinam ; uisi
mifiter, aut in libro Jesu Nave praeoccupandb com- ut intelligamus nonnulla etiam de ira Dei venire
memoratum est, aut hic recapitulando. peccata? Ut enim dii geniititti, inter quas uon a se
CAPUT V. exterminatas Israelitae habitare volueruttt, essent
in eis scandalum, id est, facerent eos scahdalizare-
Qubd angelus bomini ascendit de Galgal ad locum
flentium, et increpavit Israel pro peccatis suis alque in Domino Deo suo, eoque oflenso vivere, indignans.
negligentia. hoe comminatns est Deus, quod certe manifestum est
{CAP.II.) Ascendilqueangelus bomini de Galgalis magnum esse peccatum.
dd locum flentium et ait : Eduxi vos de AZgypto,el CAPUT VI.
introduxi in terram, pro qua juravi patribus vestris,
Quod Josue populum dimisit in suas possessiones
et pollicitus sum, ut non facerem irritum pactum ire, servieruntque bomino, cunclis diebus ejus
meumvbbiscumin sempiternum; ita duntaxat,ut non ,et seniorum qui longo post eum vixerunl tem-
feriretis fceduscum habitatofibus terrw hujus,et aras B ] pore.
eorumsubverteretis; et noluislis audire vocem meam; (IBID.)Dimisit ergo Josue populum, et abierunt
cur hoc fecislis? Quamobremnolui delere eos a facie ' fitii Israel, unusquisque in possessiohem suam, ut
vestra, ut habeatis hostes, et dii eorumsinivobis in obiinerent eam. Hoc per recapitulationem iterari
ruinam. Alia autem editio sic habet : Et ascendit an- nulla dubitatio est. Nam et mors ipsius Jesti Nave
geius bominisuper Clauthmos monlem. Scriptor libri etiam 111hoc libro conimemoratur, ut laiiquam ab
hoc nomine appellavit Ibeum, quia postea scripsit; exordio cuneta Jireviter iiisiiuiarentur, exquo eis
nant quando angelus Domini super eum ascendit, Dominus dedit terram, el quemadmodum sub ipsis
nondum sic appellabatur. A ploralione quippe 110- judicibus vixerunt, quae jam perpessi sunt; atque
men accepit, quia Grsece Glauthmos ploratio dici- iterum reditur ad ipsorum judicum ordinem, ab eo
tur; ibi enim populus flevit, cum audisset ab hoc qui primus est constitutus.
angelo verba Doniini vindicanlis in eos, quod ia- Servieruntque Domino cunchs diebus efus, et se-
obedientes fuissent, quia non exterminaverunt popu- niorum qui longepost eumvixerunt tempore,et noverunt
los secundum prseceptum ejus, quibus prsevaluerunt, omnia opera Domini quw fecerat cum tsrael. Sertivit
eligentes eos facere tributarios, quam interimere et ergo populns Domino omnibus diebus Jesu, et om-
perdere, queniadmodum jusserat Dominus. Qtiod C ( nibus diebus seniorum qnifuefaut post Jesura. Bea-
sive contemplo Dei mandato, sive timore fecerint, tus est qui in diebus Jesu servit Domirio, qui verbo
ne hostes adversum se acrius pugnare pro salute bb- et sapientia ejus illumiuatur, qui praiceptis ejus illti-
tinenda, quam pro tributo non dando cogerent, sine stratur, qui ex doctriha ejus accipit Jumen scientice.
dubio peccaverunt, et spernendo quod divinitus im- Secundo tamen loco et ille ppst hunC est beatus,
pfefatum est, et non prsesumendo quod eos posset, qui in diebtis seniorum qui fuerutit post Jestini,
qui imperaverat, adjuvare. Quod ideo per Jesum no- servit Domino. Seniores, Vel qui etim Jesti vel post
luif eis dicefe, si tamen eo adhuc viyente jam fieri Jesuni fuerunt, qui sunt alii, nisi apostoii, qtii et
praeceperat, et non potius prseoccupando comnje- ipsi scriplis et praeceptis suis iUuminant corda no-
moratnm fuerat, quod illo mortuo fieri coepit, quia stra, et faciunt etlam ipsi dies quosdam in nohis ex
lioc omiiibus voluit exprobrare per angelum : non- illa luce, quam ipsi ex vera luce partieipati suiit ve-
dum autem omnes id fecerant, vivente Jesu, etsi nientes. Qui ergo illuminatur et instruitur ex apb-
aliqui forte jam coeperant. Credibilius est lameh stolorum praeceptis, et ad sefvitium Doffiini aposto-
nihil tale fieri cceptumvlvente Jesu Nave, tanturaque licis regulis instruitur vel-instituittir, iste est qui
teffarum snb illo tenuisse JdliosIsrael, quantum eis . servire dicitur Domino i/Sdiebus Senioruitt qui fue-
ad cOnsidendum.sufliceret, quamvis in sortibus suis ^" funt post Jesum. Vis autem yidefe, quia sicut Sal-
liabereut unde cfescendb et convalescendo adhuc vator erqt lux vera, quw illumindt bmnetn honiinem
adversarios exfeiminarent. Proinde post mortera venientemin hunc mundutn (Joan. i), ita etapostoli
Jesu, posteaquam prsevafuerunt ut hoc possent fa- lux erant mundi. In Evangelio scfiptum Cst, dicente
cere, hjalueruiit eos habere Iributarios securidum Domino ad eos : Vos estis lux mundi (Matth. v).
voluntatem suam, quam interimere et perdere se- Quod si etlam apostoli sunt lux mundi, sine dubio
curidtim voluntatem Dei; propter hoc ad eos cor- per prsecepta et mandata sua illuminanf nobis dies,
ripiendos angelus missus est. Quod vero commemo--• in quibus Domino serviamus. Quod tautem dixif :
ratum est in libro Jesu Nave, magis existimo pra> Omnibusdiebus seniorum qui longorum dierum fue-
occupando commemoratum, quodpost ej"usmortem, funt post Jesum, nec hoe mihi otiose dictum vide-
et futurum esse j'am ipse noverat prophetico spiritu, tur, qubd longwvivel longorum dierum dicuntur esse
si ab illo liber conseriptus est, qui appeUatur Jesu seniores, qui post Jesum fuerunt, et quidemiDei
Nave ; et si ab alio scriplus est, j'am factum esse est solius nosse post Jesum, qui fuerit inter senid-
sciebat post "mortem Jesu Naye quod in illo iibro res, qui longiorem diem fecerit, id est, qui iriajorglrt
 1119 B. RABANIMAURl ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS I. 1130
. ex Se miserit lucem : utrum Paulus, an Pelrus, .£ A rum distinctionem hoec magna dicantur? Ego arbi-
Bsirtholomseus, an Joannes. Verumtamen longorum trorquod omne quidem Dei opus magnum est, sed
. dieruni dicuntiir sancti. E contrario yero, quando pro capacitate eortim quibus operatur, si sibi invi-
scandalis mundus replebitur, quando inerescente cem comparentur, vel magna; opera Doroini dicun-
, iniquitate refrigescet charitas multorum (Matih. . tur esse, velparva. Verbi causa, eduxit filios Israel
, .xxiv), et quando veniens Filius hominis diflicile de ^Egypto in manu forti et brachio excelso, iEgy-
fidem inveniet super terram (Luc. xvnr), tunc non pto prodigiis coelestibus yerberata, viaro fecit in
dicuntur futuri longi dies, sed magis abbreviari mari;- mamia in desefto populo dedit; de ccelolocu-
dicuntur, sieut dixit Dominus : Quia nisi abbreviali tus, est ad Moysen, legem conscriptam in tabulis la-
fuissent dies illi, non fieret salva ulia caro (Matth. pideis dedit. Nohne hsec magna sunt opera Dei? Sed
xxrv). Maliergo dies breviari dicuntur; longaevi au- si illud his compares, quod ita dUexit Deus hunc
tem sunt et multi temppris, et grandis quodam- mundum, ut Filium suum unicum daret pro, salule
modo spatii dies boni, in quibus Domino servimus. mundi (Joan. iii)", invenies illa omnia parva
Vide taihen quia- et hoedesignavit ih Evahgelio, eSse ad hujus operis magijitijdinem, quod opus eliam
. qubd propter etectos breviabuntur dies illi (Ibid.). nos et cognpscere debemus et crbdere, et operari
Eleclis ergo breviantnr dies mali, dies iniquitatisl -j} opera Domini non negligenter, sed fideliter et attente,
et scandali. Dies yero «eniorura sanctorum Jongaevi ut inveniamur et nos in diebus Jesu Christi et in die-
• sunt et prolixi. Sed et illud quia dicentibus nobis bus seniorum sanctorum ejus apostoloruni, cum qui-
oceurrit, et utinam, Domino suggerente, oceurreret,- bus et societatem ccelestis hsereditatis mereamur
praetereundum -non est, quod dixit, quia servivilpq- accipere, per ipsum Dominum nostrum Jesum Chri-
. puius bomiho omnibus di.ebusJesu. Non dixit unum sfum.
diem fuisse Jesu, sed multi sunt dies Jesu. Quos CAPUT VH.
ergo multos ponimus dies secundum hunc ordinem
quem exposuinius ? Ego sic arbifror quod unus Mbrtuus est autem Josue filius Nun, famulus bomini,
cenlumdecemannorum, omnisquegeneratio itla con-
di.es ipsius est juslitia, alius sanctificalio, alius pru- gregata esl ad patre-ssuos : fecerunlque filiijsrael
dentia, aliusmisericordia, et sicpersingula virtutum malum iii conspectu bomim, et servierunt Baa-
. bona dies forte supputat Jesu, in quibus Domino lim, et dimiserunt bominum beum palrmn suo-
rum.
servitur, quia in his yirtutibus animse Dominus
placatur. Sed et patientiam ipsius computato diem, (IBID.) Mortuus est autem Josue fitius NunKfamue-
. et, mansuetudinem, et pietatem, et bonitatem, et lus Domini, centum decem qnnorum, et sepelierunt
omne quod ad virtutem pertinet, ipsius dipito diem, C eum in finibus possessionis,sum, in Thamnachsarm,
et sic in pmnibus diebusJesu Domino servies, id in monte Ephraim,- a seplenlrionali plaga moniis
est, in Omnibusliis virtutibus. Non enim vult Scri- Gaas. Omnisque itla generalio congregatq est ad
pturse sanctae institutio, ut aliquas ex his virtutibus pqlres suos. Et surrexerunt alii, qui non noverant
habeas in te, et alias negligas ; sed ut omnibus his bominum,. el operqqnm fecerat cum Isrqel. Verum
virtutibus adornalus, et in earum actibus posittis quomodo institueramus hsec quse de filio Nave lege-
servias Deo. Eodem autem modp quis etiam senio- hantur, ad Dominum noslruni Jestim Christum re-
rum dies habet in se,, et in diebus eorum servit ferre videndum est, quomodo eliam de eo ipsodi-
Deo," implpiis illud, quod dicit apbstplus Paulus : Ci.conveniat, qtiia defunctus est Jesus.Eg-o arbitror
Imitatores mei estote, sicut et ego Christi (1 Cor. secundum Scripturse sacrae auctoritatem loquens,
n). In diebus, inquif, seniorum eorum, qui cogno- quod in quibusdam vivit Jesus, in quibusdam vero
verunf omnia opera Doinini. Quis est qui cognoscit defunctus est. ln Pauio.vivit Jesns, et in Pelro et
omnia ppera Domini, nisi qui facit ea? Hoc niodo in illis omnibus qui mefilo possunt dicere : Vivo
eliam hic sentiondum est, quod dicit: Qui cogno- enimjam non ego, vivit vero Christus inme (Gal. ii).
veruntr omnc opus.bomini, Et non soluni inquit : Et iterum dixit : Mihi autem vivere Christus est, et
Qui cognoverunt opus bomini, sed addidit: Qui V P mori lucrum (Phil.i).ln istis. ergb talihus Jesns
orhne qpus .cognoveruntboriiini, id est, qui cognove- vivere nierito dicitur. In quibus autem defunctus est
ruht et juslilise ppus Domini, et sanctificalionis Jesus? In ilUs, sine dnbio, qui ssepepcenitendo, et
opus, et patjentiae, et mansuetudinis, et pietatis, et iterum deliriquendo, velut insultare morti Jesu di-
omne quidquid ex mandatis Dei venit, opus Domini cuntur. De quibus scribens ad Hebrseos dicit Apo-
dicitur. Sed sicut est opus Doinini, est sine dubio stolus: Rursum crucifigentes sibimetipsis Filium Dei,
huic confrarium opus diaboli. Certum est enifn et ostentui habentis (Hebr: vi). Vides ergo quia in
^uia sibut justitia opus Dei, ita et injustitia opus peccantibus non solum defungi dicitur Jesus, verum
diahpli;, et sicut mansuetudo bpus Dei est, ita et et crucifigi ab eis asseritur, et illudi ? Sed et tu ipse
ira veifuror ppus sit diaboli. Cognovisse ergo di- considera apud te. Si quando^de avaritia cogitas,
cuntur Doihini rlli, qui faciunt opus ejus. Sed et et cupis aliena diripere, -nunquidpotes dicere, quia
illud quomodo prsetefimiis, quod addidit : Qui co- vivit Christus in le? Aut si de slupro stipularis, si
ghoverunt opera bomini magna, quce fecit in Israel. furore exagitaris, si livore succenderis, si mvidia
Quid enim siinl aliqua Domini bpera parva, ad quo- stimularis, si temulentia debaccharis, si superbia
H21 COMMENT.IN LIB. JUDICUM. — LIB. I. 1122
cxtolleris, si crudelilate grassaris, nunquid potes m A lecerunt qui coluerunt Baalim, et reliqucruiit Deum
his ouraibus dicere, quia Christus vivit in te? Si patrum suorum, qui eduxit illos de lerra iEgypti.
ergo peccantibus defungitur Christus pro eo quod Non igitur putemus quod videamur simulacra non
uihil in eis justitia, nihil patientia, nihil veritas, et colere, propterea heec non etiam ad nostrorum ali-
oninia iUaquseChristus est opefatur, a sanctis vero quos perlinere. Unusquisque quod proe cseteris colit,
qusecunque fiunt. Christus est, qui ea dicitur ope- quod super oninia miratur et diligit, hoc ei Deus est.
rari, sicut et Apostolus dicit : Omnia possum in eo Denique hoc est quod ante oronia et super omnia
qui me conforlat, Christo (Phil.. iv); generatio alia, per mandalum suum Deus deposcit ab homine : Di-
quse non cognoscit Dominum Jesum (Matlh. xv), liges, inquit, Dominum Deum tuum ex toto corde tuo,
ipsa est malarum cogitationum, et pessimarum cii- et ex lola anima tua, et-ex totis viribus tuis (Deut.
pidilatum, quse procedunt ex corde, ista est gene- vi), proeoccupare quodammodo erga se cupiens to-
ratio, quae non cognoscit Doniiiium Jesum, neque tos humanse menlis affeetus, et sciens quia quod ex
opus magnum quod fecit in Israel. Vides quia pec- toto dUexeritquis, etextola anima, atque ex tolisvi-
calores eo usque veniunt, ut et opus iUud magnum ribus, hoc ei Deus est. Notandum enim quod alia
et praeclarum quod fecit Dominus obliviscantur, . edilio hunc locum sic habet: Et servierunt Baal et
quod crucifixus est pro peccatis nostf is, et surrexit B * Astartibus. Solet dici Baal nomen esse apud gentes
propter justificationem nostram (Rom. iv). Unde iUaruni partium Jovis, Astartse aulem Junonis, quod
credo quod propter hanc oblivionem metuens apo- et lingua Punica putatur oslendere : liani Baal Pu-
stolus Paulus dicebat discipulo suo Timotheo, quem nici videntur dicere Dominum, unde Baalsamem
praecipuum habebat: Memor esto Christum Jesum quasi Dominum cceli intelliguniur dicere; samem
resurrexisse a morluis (II Tim. n) ; sciebat enim quippe apud eos cceli appellantur. Juno autem sine
quia tam magni operis, quod resurrexit a mor- dubitatione ab illis Astaroth vocatur. Et quomodo
tuis, fieri possit oblivio, si generalio peccatrix ori- istse linguae nonmultum inler se diflerunt, merito
retur in cordc. creditur hic de filiis lsrael hoc dicere Scriplura,
Feceruntque filii lsrael malum in conspectu Domi- quod Baal servierunt et Aslartibus, quia Jovi et Ju-
ni, et servierunt Baalim, ac dimiserunt bominum nonibus. Nec movere debet, quod non dixit Astarti,
beum palrum suorum, qui eduxeral eos de terra id est Junoni, sed tanquam mullae sint Junones,
jEgypli, et seculi sunt deos alienos, deos quoque pluraliter hoc nomen posuit; ad simulacrorum
populorum qui habitabant in circuitu eorum; et ad- eniin niullitudiiiem referri voluit iiitellectum, quo-
oraverunl eos, el ad iracundiam concitaveruntbomi- modo unumquodque Junonis simulacrum Juno vo-
^
num, dimitlentes euin, et servientes Baal el Astha- cabatur, ac per hoc tol Junones, quot simulacra
rolh. Hoc ostendit quia iUi qui in tempore Salvato- intelligi voluit. Vaiietatis autem causa exislimo Jo-
ris increduU exstiterunt et impii, genua curvaverunt vem singulariter, Junonem pluraliter commemora-
Baalim, et adoraverunt simulacia. Hi vero qui cre- re voluisse. Nam eadem causa plurimorum simula-
duntet implentopera fidei, non curvaverunt genua crorum etiam Joves pluraliter dici possent. Hoc au-
Baalim. Neque enim usquani refertur in hisloriis, teni, id est, nomine plurali Junones, in Groecisse-
vel in evangelicis et in aliis quibuslibet scripturis, cundum Sepluaginta reperimus, in Latinis autem
quod aliquis tempore Salvatoris genua flexerit si- singulariler erat; quorum in illo qui non habebat
mulacris ; sed de illis itaque boc dicitur, qui pec- Septuaginta ,interpretalionem, sed ex Hebraeoerat,
catis suis astricti et velut compediti tenebautur. Un- Astaroth legimus, nec Baal, sed Baalim. Quodsi
de conslat quia et nos quotiescunque peccamus, et; forte aliud in Hebroea et Syra lingua noniina ista
caplivi dicimur in lege peccati, genua nostra curva-• significant, deos tamen alios fuisse constat, et fal-
mus Baalim. Sed non jn hoc voeali sumus, nec ad1 sos,"quibus Israel servire non debuit. Et adorave-
hoc credidimus, ut iterum serviamus peccato, et runt, inquit, deos alienos deos gentium, qui in cir-
iterum genua flectamus diabolo ; sed ut flectamusi •-p.cuilu ipsorum eranl, el ad iracundiam concilaverunt
genua in nomine Jesu, quia in nomine Jesu omnei Dominum. Vide quantum faciant peccata, ut peccan-
genu flectilur, cmlesiiumet lerrestrium et infernorum: tes iUumin quo non solum irae nullus affectus est,
(Phit. u); et ut flectamus genua ad Patreni Doniinii sed ne alius quidem passibilis motus, nos ad ira-
nostri Jesu Christi, ex quo omnis paternilas in ccetis i cundiam provocare dicamur. Verura iUe permanet
et in terra nominaiur (Ephes. m). Sedet quid mihiL immutabilis in sua natura, nec unquam iroe turba-
prodest si genua corporis mei ad orationem veniens: "tur affcctibus; ego autem per ea quse delinquo,
flectam Deo, el genua cordis mei fleclam diabolo ?1 iram mihi ipse conscisco, sicut dixit Apostolus :
Si enim non stelero firmus adversum astutiasdia- Hcec ipse doces, secundum duriliem autem tuamet
boli, flexi genua mea diabolo; et si non constanter ' cor impmnitens iliesaurisas, inquit, iibi ipse iram in
sletero adversus iram, flexi genua mea irse. Simi- die irce, et revelationisjusti judicii bei, qui reddet
titer et si non constanter adversum libidinem resti- unicuique secundumopera sua (Rom. n). Irritaverunt
tero, flexi Uhidini genua cordis mei, et in singulis; ergo Dominum ad iracuudiam, et dereliquerunt
quibusque quse contraria suut Deo, hoc facere vi- Deum, ct coluerunt Baal et Astarlhen, et iratus
iebor, nisi constanter el fortiter steterp, sicuti illii est furorc Dominus in Israel et tradidit eos in xna-
 1125 B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS I. 1124
nus diripieiitium. Quandiu quis Deo servit, non tra- A £ gento et auro redempti estis, sed pretioso sanguine
ditur in manus diripientium; cum autem derelique- agni immaculati (I Petr. i).In argento enim propheta
rit Deum, et servire coeperit passionibus suis, tune omnem pecuiiiam significavit, ubi ait: Non cum ar-
dicitur de eo, quia tradidit eum Deus in passiones gento redimemini; quoniam prelio quideni, saiiguine
ignominioe. Et iterum : Tradidit eos in reprobum Christi, non tamen pretio pecuniario fuerant.redi-
sensum, ut faciant ea quw non conveniunt. Quare ? mendi. In eo quod Doiriinusdicit: El ego non appo-
Quia repleti sunt, inquit, omni iniquitate, nequitia, nam auferre virum q facie ipsorum de gentibus quas
fornicalione, avarilia, et caeteris omnibus quse dicun- retiquit fdius Nave, et dimisit ad tentandum in eis
lur (Rom. i). Sicutetiiic modo, qui servierunt, in- Israel, si observabunt viam bomini, abire in eam,
quit, et adoraverunt Baalim et Astarthen, tradidit quemadmodum custodierunt palres eorum, an non.
iiios Deus in manibus diripieritium, et factus est in Et dimisil bominus gentes lias, ut non auferret illas
manibus inimicorum suorum. Hoc ergo modo intelli- luric, et non tradidit illas in manusJesu; satis osten-
gendum est Deum tradere quos tradit, non quia ipse ditar causa quare non Jesus omnes illas gentes
tradat aliquem, sedex eo quod derelinquit indignos, bellando deleverit; quia hoc si fieret, non esset in
eos scilicet qui se non ila excoltint et a vitiis pur- quibus isti probarentur. Potuerunt autem esse ad
gant, ut libenter in eis habitet Deus. Jpso refugiente B 1 utilitatem ipsorum, si tentati in eis, non reprobi in-
alque averteute se ab anima, quae"ih immuhditia ac venireutur; eisque talibus invenlis quales eos esse
vitiis posita est, tfadita dicilur ex eo quod Deo va- debere prseceperat Dominus, jam'gentes illse aufer-
cua invenitur, et invaditur a spiritu nequam. Et rentur a facie eoruto, si ita viverent, nec bellis eos
ideo nos summOstudio vigilemus, et festinemus nos exerceri oportei-et. Verba enim Domini huc usque
purgare a viliis et concupisceniiis malis, iit Deuni accipienda sunt: Propter quod tanta dereliquit gens
iritra nOs tenere possimus, et ut habilafe dignetur in hwc testqmentum meum, quod mqndqvi pqtribus eo-
nobis, durtt delectatur et actibus et sermonibus et co- rum, et.non obedierunt voci mem; et ego non qppo-
gitationibiis nostris. nam quferre virum a facie ipsorum, id est adversa-
riuni. Caeleravero verba scriptoris sunt, exponentis
CAPUT vm. unde dixerit Dominus non se ahlaturum virum de
Qiiod iratus Dominus conlra Israel, iradidii eos in gentibus quas dereliquit Jesus filius Nave. Deinde
manus dir.ipientium; sed, eis pcenkentibus, suscila- subjuugens qua causa dereliquerit: Et dimisit, inquit,
vit iterum judices qui iiberarent eos de vastantium ad tentqndum Israet, si observanl viam
manibus. bomini, abire
in ea, quemadmodum custodieruni patres eorum, qn
(IBID.)Irqiusque bominus contra Israel, tradidit eos C
( non; eos volens inleUigi patres custodisse viam Do-
in manus diripientium, qui ceperunt eos et vendiderunt mini, qui fuerant curii Jesu, id est eo tempore quo
hostibus qui habitabant per gyrum; nec^potueruntre- ille vivebat. Generationem quippe alteram superius
sistere adversariis suis, sed qnocunquepergere voluis- retulit surrexisse post illos qui vixerant cuni Jesu,
sent, manus bomini erai super eos, sicut locutus est, et ab ipsis coepisse transgressiones quse offenderent
et juravit eis; et vehementer dfflictisunt. Suscilavitque Dominum, pro quibus tentandis, id est probaudis,
bominus judices qui liberarent eos de vastantium ma- relictse fuerant gentes, nec exterminatae per Jesum.
nibus, sed nec illos audire voluerunt, fornicantes cum Deinde ne putaretur hoc Jesus consiUosuo, tanquam
diis ciiieiiis,et adofanles eos, cito deseruerunt viani "humano, egisse, ut gentes illae relinquerentur, sub-
per quam ingressi fuerant patfes eorum, et audienles jungit Scriptura : Et dimisit Dominus gentes has, ut
mandata boniini, omnia fecere coniraria, et csetera. non auferrel illas celeriter; et non tradidit eas in ma-
Alia atiteni editio sic habet: Et vendidit eos in ma- nus Jesu. Deinde sequitur : Et hw gentes quas reli-
num inimicorum suorum in circuitu, Quseri solet quit Jesus, ut tenlaret in eis Israel omnes qui nescie-
quare dixerit: Vendidit, tanquam aliquod pretium runt omnia betla Chanaan : verum propter generaiio-
intelligatur dalum? Sed et in Psalmo legitur : Ven- nes fiiiorum Israel, docere illos betlum.Erat ergo isfa
Mdisiifdpuium tuum sihepretio (Ps. xun). Et apud D * causa in eorum tentationem, ut bellare discerent,
prbphetani: Gratis vendili estis, et non cum argento id est, ut tanta-pietate et obedientia Jegis Dei beUa-
redimemini (Isai. LII). Quare ergo vendili, si gratis, rent, quanta patres eorurti qui Domino Deo etiam
et sirie preiib, et non potius donati? An forte Scriptu- bellando placuerunt: non quia optahile aliquid est
"rarum loculio est, ut venditus etiam qui donatur bellum, sed quia pietas laudabilis et in bello. Quod
dici ppssil? Hic autem sensus est optimus in eo quod autem sequitur, Verum qui anle illos erant, non scie-
dicttim est: Gratis venditi estis; et: Vendidisti popu- runt illas; quid nisi gentes vult inteUigi, quas he-
lum tuum sine preiio : quia illi quibus tradidisti po- scierunt bellando qui fuerunt ante istos, quorum
pulrim, impii fuerunt, non Deum colendo tradi sibi tentationi, hoc est probationi relictae sunt? Deinde
illum populum nieruerunt, ut ipse cultus tanquam commemorans quse sint, qUinque, inquit, satrapias
prelium videretur. Quod vero dictum est, Neque cum alienigenarum : quas -inlibris Regnorum manifesfius
argenio redimemini; nbn ait, neque cum prelio, sed exprimit. Satrapiae autem dicuntur quasi paiTa re-
neque cum argento, ut prelium redemptionis intelh- gna, quibus satrapes praeerant: quod nomen in illis
ga.tur; quale dicit apostolus Petrus : Non enim ar- partibus cujusdam honoris est, sive fuit. Et mnnem,
1125 COMMENT.1N LIB. JUDICUM. — LIB. I. 1126
hiquit, Chananmum, et Sidonium, et Evmummhabi- A £ ret eos. Et quia ipsi jn excelsis montium iropie age-
larilem Libanum ante monlem Hermon usque ad Ca- bant in Altissimum, propterea ab ipso in humilita-
boematii(prOquo Aquila interpretatus est, introiius tem traduntur. Sed nolo putes quia erga anliquos
Emqtli), et factum est, ul tentarelur in ipsis Israet: solummodoerat hcec divina providentia, ut eos qui
tanquam diceret: Hoc suiem facttim est, ut tentare- iuipie exaltabantur traderet humiliandos, et salubri
lur in ipsis Israel: scire, si audienl manddtq Domini, inedicinse ratione," conlraria contrariis cui^arenlur.
non iit sciret Deus omnium cognitor, etiam futuro- Nunc autem omnipotenli Deo erga Ecclesiam suam
rum, sed nt scirent ipsi, et sua conscientia vel glo- de hujusmodi salubritas providenlioe, est etiam nune
riarenttir, vel convincerenlur, utrum audirent man- Chusan Rasathaim, rex Mesopotamipe,cui traduntur
data Domini, quss mandavit patribus eorum in manu humiliandseet affligendseanimse quse, Christiana hu-
Moysi, Quoniam ergo manifestati sibi sunt nOn se miiitate contempta, in superbiam se atque arrogan-
obediisse Deo in his genlibus quae ad eorum tenla- liam dederunt; odiosum satis est in conspeclu Dei
tionem, id est exercitationem atque probationem superbise vitiura; quia, sicut Scriptura dicit; Initium
fuefant dereUclae,propterea dixit Deus vel illa in discedendiq Deo superbia (Eccl. x). Et iterum alibi
quibus aperle missus angelns et Ibcutus expressus Scriptura dicit: Deus superbis resislit., humilibus qu-
est, et paulo ante, ubi ait: Propter quod tqntq dere- B J lem dqt grqtiam (I Pelr. y). Si quis igitur, Chrisli
liquil getis kwc testamentum meum, quod mundqvi humilitate despecla, qui propler nos,cum Deus esset,
patribus eorum, et obedierunt vbci mem; et ego non homo factus est, et huniiliavit se usque ad mortein,
apponam auferre virum a facie ipsorum. Dictum est extollitur et effertur ad potestates, atque ad dignita-
autem in Deuteronomio ex persbna 'Dei loquens de les saeeuli prosilit, et artes quibus haecassequi niti-
islis geiitibus adversarhs: iVonejiciam illos iri dniio tur, etiam si contra fidem et religionem sint, non
nno, ne fiat terra deserta, et nvttlliplicenlurin te be- refugit nec horrescit, dummodo quod cupit obtineat,
slim ferm; paulatim eliqm illos auferqm, donec niicl- inde evenit ut faciat malignuni in conspeclu Domini.
liplicemini, el crescaiis et hwreditelis terrqm (Deut. Et posteaquam summas indeptus fuerit infulas pote-
vn). Poterat hanc promissionem suam servare Do- statum, et ad ipsa superbiae fasligia summa conscen-
niinus erga obedientes, ut exlerminatio genlium illa- deril, inde dejeclus Iraditur huic Chusan Rasathaim,
funi, crescentibus IsraeliticiS partibus, fieret, cum uni scilicet ex aeris principibus, sicut et aUi Pha
eorum multitedo terras, unde adversarii exlermina- raoni, et alii Chiram, ut humiliet eum,qui nimis
renlur, deserlas esse non desineret. Quod autem fuerat exallatus, ut aflligat, ut conlerat, donec resipi-
ait: Ne midiipliceniur inde besliw ferm; mirum si scat, et quaeratDominum, qui, cum essef in
superbia
non hestiales quodammodo cupiditates et libidines ( et elatione consiitutus, ignorabat Dominum. Nunc
C
inteUigi voluit, quae solent de repentino successu ergo hi qui traduntur pro peccalo in tribulatione
terrenae felicitatis esistere. Neque enim Deus 'honii- posili, videamus quid faciunt? Illud profecto quod
nes exterminare poterat, e't bestias non poterat, et scriptum est : Et clamaverunt ad Dominum, curn
perdere, vel pasci polius non permittere. trihularenlur; et de necessitalibuseorum liberavit eos,
et eduxit eos de lenebris ct umbra mortis, et .vincula
CAPUT IX.
eorum disrupit (Psal. cvi). Sed abjicialur, queeso,
De eo quodirqtus Dominuspro malefaclis Israelilarum ab omni hac sancla Ecclesia, et praecipue ah his
tradidit eosin jnanus Chusqn Rasaihaim regis Me-
sopotamiw, servieruntqueei-octo annis; sed iterum qui ministrant in sanclis, oiJor iste delerrimus,
cum clamaverunt adbominum, suscitavit eis salvq- ut possimus, sicul Paulus dieeJjat, effici bpnus
torem,etlibefqvit eos, per Olhoniet videlicet,filium odor Chrisli (II Cor. n), ne forle irascatur Do-
Cenez, ifralrem Caleb minorem.
minus, et ad iractuidiain provocemus sanctum Israel,
(CA.P.iu.) Itaque filii Israel habilaverunt in medio et tradat nos in manus Chusan Rasathaim, ut humi-
Ghananwi, et Ethwi^ et Amorrhwi, el Pherezei, et Utatem, quam in scienlia Christi docere debuimus,
Evmi,. et Jebuswi, et- duxerunt uxores filias eorum, in correptionis nostrse tribulatione discamus. Sed
suas eorum iradiderunt, et D yide benignum Doniinnm, misericordiam cum seve-
ipsique .filias fiiiis seryie-
sunt 4iis eorum, feeeruntque mqluin in conspeclu Do- ritate miscentem, et i.psius .pcenoemodum justa et
tnini, ei oblitisunl Dei sui, servientesRaalim et Astha- clementi liberatione pensanlem- Non in perpetuum
rolh. Iratusque est Dominus conlra Israel, et tradidit tradidit delinquentes; sed quanto, inquit, temppre
eos in manu Chusan . Rasathaim regis Mesopotamim, servierunt Baalim, tauto servient etiam Chusan Ra-
servieruntque ei octo annis. Quando fecerunt filii sathaim, hoc est octo annis. Disce hsec et tu, o au-
Israel malignum in conspectu Def, et obliti sunt Do- ditor, quisquis ille es, qui tibi conscius es alicuj'us
mini Dei sui, ac relinquentes eum servierunt Baalim erroris, et quanlo tempore errasse te nosti, quanto
et lucis gentilium,iune thesaurizantes sibi ipsis iram tempore deliquisli, tanlo niliilominus tempore hu-
tradili sunt j'usto Dei judicio in manus inimicorum, milia teipsum in Deo, et satisfacito ei in confessione
secundum haec quse prsesens lectio declaravit. In poeiJitentise. Non exspectes ut ljuroiliet te Chusan
m<MHS,inquit,Chusan Rqsalhaim regis Mesopotamke. Rasathaim, ct invilo necessitas extorqueat poeniten-
baterpretatur auteni Chusan Rasalhaim humUiatio liam, sed ipse prseveni torloris istius manus; quia
eorum; traditi sunt ergo in manus ejus qui humilia- si te ipse emendaveris, si te i.psecorrexeris, pius es.i
1127 . B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS I. 1128
Deus et misericors, qui vindictam temperet ab eo qui A i ergo et hodie ecclesiarum omnium, quae sunt suh
iUam poenitendo prsevenit (/ Cor. n). Sed et illud coeio, quam plurimi judices, quibus judicium non
cPiisiderenius, quia donec servirent Chusan Rasa- solum rerum gestarum dalum est, sed et animarum.
thaira hi qui traditi fuerant pro delictis, et non cla- Verum nescio si quis sit talis Ecclesiae judex, quem
marent ad Dominum, nemo suscitatus est qui saivare dignum faciat Deus spiritu suo replere, ut sicut
eos posset. Cum vero clamaverunt ad Dominum, Othoniel iste, testimonio Scripturse decoratus est, ita
tunc suseilavit Dominus"salvatoreniIsrael, et salva- etiam ipsi, de quibus hoc optamus, Dei testimonium
vit eos. Salvatorem autem dicit Olhoniel, qui inter- mereantur. Ait ergo : Et factus est spiritus Domini
pretatur tempus mihi Dei. super eum, et judicavit Israel, et exiit ad bellum, et
Et clamaverunt ad Dominum, qui suscilavit eis tradidit Dominus in manus ejus Chusan Rasathaim
salvatorem, et liberavit eos, Othoniel videlicet, filium regem. Quare hoc? Quia spiritus Domini erat in eo,
Cenez, fratrem Caleb minorem; fuitque in eo spiritus et confortata est nianns ejus super Chusan Rasa-
bomini, et judicavit Israel; egressus est ad pugnam, thaim. Et post haec dicit quia quievit-lerra sub eo
et tradidit Dominus in manus ejus Chusan Rasalhaim, judice quadraginla annis. Vides quam larga est di-
regem Syriw, et oppressit eum; quievitque terraqua- vina clementia? Oclo annis filii Isi-ael servierunt pro
draginta annis. Per hunc Othoniel prior ille populus "I multorum delictis; quadraginta annos prouniusju-
de servitute humilitatis ereptus est, el reddita est stitia in pace perdurant. Quadraginta annos quie-
pax populo; quam superbia dudum et diversa plebis visse terram promissionis a beUis sub Olhoniele
facinora fugavere. Verum quoniam diximus spiri- judice Scriptura testatur, quantum temporis primor-
tualem quemdam posse intelligi Chusan Rasathaim dia Romani imperii sub Numa PompUio tantummodo
regem, et unum de adversariis et aeris potestatibus rege pacata habere potuerunt. Sed quid dicitur post
principem, ita consequens mihi videtur, etiam Otho- lisec? Et defunctus est, inquit, Othoniel filius Cenez,
nielem istum, qui ad liberandum populum suscita- Rem video periculosam. Defunctus est Othoniel.
tus esl, esse unum ahquem de militia coelesti et Quare? Quiajamindignus erat populus, qui haberet
archangelicis tunnis, qui ad adminiculum mittuntur judicem talem.
eorum, qui hmredilalem capiunt saiutis (Heb. i), et Denique in consequentfbus dicit iUo defunclo :
sunt angeli salvalores , qui et in Olhonielis et Aoht Et_ qdjecerunt, inquit, fitd Ismel fqcere malum in
specie designantur; quia, sicut ssepe ostendimus, conspectu Domini.
hon solum a contrariis virtutibus impugnamur, sed GAPUT X.
et divinse-bonseque virtules ad auxilium nostrum
mittuntur a Domino. Videamus tamen quis fuerit Q *- De eo quod peccqntem Israel iradidil Dominus in
manu Eglon rqgis Moab, sed eos iterum misericor-
iste Othoniel, cujus familise,cujus nobilitatis? Fitius, diler liberavit per Aod, filium Hierte, ambidex-
inquit, Cenez, frater Cqleb, illius Jaudabilis et admi- trum, qui inlerfecit Eglbn.
randi viri Caleb, qui fuit coraes et socius Jesu (IBID.)Et confortavit Dominus Eglon, regem Moab,
Nave, de que, prout potuimus, in suis locis quse adversum Israel. Considera quia pro eo quod indigni
visa sunt disseruimus. Quid ergo dicit Scriptura erant jam habere principem talem, propterea au-
de isto Othoniei? posteaquam dixit, quiq ctqnm- fertur ab eis bonus judex; et quia fecerunt ma-
verunt filii Israel ad boininum, faclus est, in- lignuin in conspectu Domini, excitatur eis hostis
quit, spiritus bomini super Othoniel, et judicavit pessimus, Eglon, rex Moab. Vides quia nostra pec-
Israel. Putas est iri nobis aliquis, qui ita validum cata vires hostibus praebeht; et quando nos facimus
et ita justum clamorem emittat ad Deum , ut dignus malignum in conspectu Domini, et delinquimus,
sit exaudiri, et mereatur populus accipere judicem, lunc convertuntur a Domino adversarii nostri, luuc
et talem judicem quem spiritus Dei repleat, ut possit vires contrariis dantur. Hoc sive secundum Ulte-
rectum tenere judicium? unde el liber ipse Judicmn ram quaeras, ita invenies, quia non invalescerent;
dicitur, et describuntur in eo judices qui judicave- », T sive in spiritibus consideres, similiter contrarise
rttnt popuhmr. Sicut enim alii libri Regum dicunlur virtutes non invalescerent adversum nos, nec ipse
vel Regnorum, in quibus describilur unusquisque diabolus in nobis aliquid praevaleret, nisi ei vires
regum quomodo regnaverit et quid egerit, fta et m ex nostris vitiis praeberemus ; yalde infirmus esset
hoc libello gesta judicum referunlur, et describitur adversum nos, nisi nos eum fortem in peccando
non solum si quid ab eis recte et uliUter gestuni est, faceremus, et nisi per peccata nostra locum in-
verum et si quid culpabfliter admissum est. Cur ta- troeundi et dominandi inveniret in nobis. Propterea
men utrumque descriptum sit si requiris, ut nunc denique et Apostolus preemonet dicens : Nolite lo-
Ecclesiae principes vel judicespervidentes ea quse ab cum dare diabolo (Ephes. iv). Sicut et hic modo le-
his laudabiliter gesta sunt, priorum sequantar exem- gimus, quia posteaquam fecerunt fiUi Israel ma-
pla; si qua vero 'iu illis culpantur, ut isti caveant et lignum in conspectu Domini, locumdederuntdiabolo.
declinent. Magna ergo laus primi hujus judicis Otho- Confortavit enim Dominus Eglon, regem Moab, et
niel refertur, quod spiritus Dei factus est super adjunxit ei omnes filios Amon et Amalech. Non
eum, et per spiritum Dei judicabat Israel, quod ego soluin, inquit, ipse confortattts est ex peccatis filio-
de alio qupdani dictum non valde mohiini. Sunt rum Isracl, sed et adjungiuitur ei socii nequam ex
1129 COMMENT.IN LIB. JUDICUM.— LB3. I. 1150
filiis Ammon et Amalech, qui cum ipso pariter im- A A quse vastatis jEgyptiis et prostratis, fihos lsrael dc
pugneht Israel. Et servierunt, inquit, filii Israel jugo servitutis eduxit. Similiter quoque etiam illud
Eglon, regi Moab, quiridecimannis. Observa quia refertur in historiis, quod sub rege Assyriorum Sen-
etiam mensuras poenseindicat Scriptura divina; ibi nacherib angelus Domini'mitt'itur, qui caesissub una
octo annis, et hic decem et quinque dicit. Certum hocleet prostratis centum octoginta quinque millibus
est auteni quod secundum peccati modum et "con- hostium, eturbem de obsidione, etpopulumdeimmi-
versationis nostrse morani, etiam castigationis tem- nenti Iiberaret interitu (IVReg: xix).Ita ergo etiam
pora terhiinaritur. Transierunt enim isti decem et nunc eadem consequentia debemus advertere, quiasi
quinque aimi servitutis, et' non refertur, quod cla- quando pro peccatis nostris in caplivitatem tradi-
fnaverint ad Dominum', vel conversi sint a malitia mur, clamemus ad Dominum",clamemus autem lion •,
sua; sed post- decem et quinque annos iterum dici- -oresed mente, ita ut dolor cordisfontem lacryma- 1
tur, quia clamaverunt; filii Israel ad DPminum, et rum producat ex oculis sicut ille qtii dicebat: La- >
siiscitavit eis Dominus DeuS salvatOfem Aoth, fi- vabo per singulas noctes lectum, lacrymis slratum''
lium Gera, filii Jemini, virum ambidextrum. Ecce meum rigqbo{Psal. w). Si ita conyerlimuf a malis,
qualis est iste qui suscitatur ad salvandum Israel! ut ultra non contingamus mala; si ita desinimus a
Nibil habet in se sinistrum, sed utrairique manuiri B * superbia, ut ullra nihil superhum, nihil arrogans sa-
dextram habet; hofc est enim qtiod dicitur ambi- piamus : mittit eliam nobis Dominus virtutem suani
dexter. Dignusvere populi princeps, et EcclesieeJu- coeleslem, per quam Uberemur a jugo servitutis dia-
dex, qui nihil agatsinistrum, cujus quod agit dextra, bolicae, quae virtus orania pro nobis agat dextra et
nesciat sinistra, in utraque parte est, in fide dexter prospera, quaefaciat nos relinquere viam sinistram
est, in actibus dexter est, nihil habet, de illis qui quaeducit in perditiohem, et revocet nos ad veram
collocantur a sinistris, qujbns dicitur-: biscediie a viairi, illum qui dicit : Ego sum via, veritas et vila
me, operarii iniquiiatis, nescio vos (Matth. vn). Ile (Joan. xiv), Christtim Jesnm 'Dominuni liostruni.
in ignem mlefnum, quem prmparavit Deusdiabolo et Quseri potest utfum mentitus fuerit Aoth. judex,
ahgelis ejus (Matth. xxv). Quod scilicet in talibus quando occidit Eglon regem Moab. Cum enim solus
et simili praesumere puto, quod secundum .spirita- soli insidiaretur ut eum perculeret, hoc i111ait :
lem intelligenliam, et sanctiomnes amhidextri di- Verbum occultum mihi est ad te, rex; ut ille a se
cantur, et e contrario diabolus et principes ejus, si omnes qui cum illo fuerant, removeret. Quod cum'
dici potest, ambisinistri dicuntur : totuni enihi quod faclum esset, itefum dixit Aoth : Verbum Dei mihi
agunt sinistrum est, lotum perversum, toluni igni . ad le, rex. Sed potest non esse mendacium, quando-
seterno cum his qui a sinistris sunt deputatum.-Sed quidem verbi ,nomine solet etiam factum appeUare
videamus quid agit hic ambidexter judex."Miserunl- Scriptura, et revera ita erat. Quod autem dixit,
que fitiis Israel per ~eum munera Eglon regi Moab, Verbum Dei, inteUigendum est hoe UliDeum ut fa-
qui fecit sibi gladium,ahcipitem liabentenr in medio ceret proecepisse, qui eum populo suo excitaverat
capulum longiiudinis'palmw manus, et-accinctus est salvatorem, sicut illis teniporibus talia fieri divini-
eo subter' sagum in dextfo femore, et csetera. Vides tus oportebat. Item merito quaeritur quomodo se-
quia dextrum est omne quod gerit Aoth hic ambi- cundum LXX exilis valde rex Eglon fuerit-, et con-
dexter, et manibus dexter est, et pedibus dexler cluserit adeps vulnus, quando percussus est. Sed
est. In feniore enim dextro gladium portat, ut veniat intelligendum est ea locutione dictum, qua solet e
ad regem Moab, et interficiat eum. Dixeramus -in contrario intelligi : sicut dicitur Iucus, quod mi-
superioribus quod isti quos ad salutem populi et ad nime luceat, et abundare respondetur, quod non est,
liberandum filios krael suscitare dicittir Deus sal- et benedixit regi pro maledixit, sicut scriptum est
vatores vel judices, imaginem ferant aliquorum in libro Jitegnorum de Nabutte. Nam in ea interpre-
pf incipum' ex"cOelesflmilitia et supernarum virtu- tatione, quse non secundum Sepluaginta, sed ex He-
fum, quas ad subsidium Deus emittat eorum qui ad j) j hrseo est, ita invenimus : Erat autemJSgloncrqssus
se toto corde^clamaverint, et per conversionem poe- nimis. - '
nitehtise divinam erga -se clementiam flexerint. Sed F Aolh qutem, clqusis diligentissime osliis cmnaculi,
hoc ne prsesumptum apud auditores videatur a no- etobfirmatis sera, per poslicmn egressus esl, servique
bis, debemusex-Scrlpturarum id auctoritate flrmare. regisingressi viderunt clausas fores"xmnaculi,et cae-
Scriptum est InExodo quia patres nostri filii Israel tera. Quomodo pueri regls Eglon. clavi aperuerint,
cum multo tempore in jEgyptiis et Pharaoni regi quod Aoth clavi non clauserat, potest movere : aut
dirtesimoinluti et lateris-eoiifectione servissent, elu- si ille clavi clauserat,- cjuomodosecum eam non au-
maverunt, inquit, ad Dorninum, ita ut ipse Dominus ferret, ut isti nec clavi aperh-e possent?-Proinde
dicOret : Clamor fiiiorum- Israel ascendii. ad me aut alia clavis allata est, aut tale clausurse -genus
(Exod. xn); et missb quidem Moyse visibiUter fujt, quod sine clavi possit claudi, nec sine clave
eduxit eos. Refert autem Scriptufa quod angelus ' aperiri (/// Reg. xni). Nam sunt qusedam talia,
exterminator missus sit, qui vastaret quidem omnia sicut ea quaeveruclata dicuntur. Sed videamus qua-
primbgenita JSgypti, Israelitarum vero neminem liter Aoth, qui interpretatur laus, concluserit prin-
tangeret. Etsic declafalur virtutem fuisse coelestem, cipatum suum. Historia nos edocuit ea ouse de
PATROL. cvm. 36
 1151 B. RABANIMAURIARCHIEP. MOGUNT.OPERUM PARS I. H52
Eglon rege scripta sunt, quoinodo sapientissimus A i colsein terra, sicut'et ille qui dicebal : Quoniam in-
hic Aoth, arte quadam et, ut ita dicam, calUda, sed cola ego sum apud te in terra, et peregrinus, sicut
laudabili usus deceptione, ihteremerit Eglon tyran- omnes patres mei (Psal. xxxvm; Psal. cxvm). Et
niini, qui interpretatur rotatus vel orbitas. Oportet hune ergo Samegaeh sanctus Spirilus ibi incolam
ergo tales esse et nostri populijudices, qualis fuit dicit, id est, hic; quod enim sancto Spirituquiin
Aoth iste, qui interpretatur laus, ut omnes volu- coelisest, id es.t, nobis liic est, Quid ergo dicitur de
biles motus et orbitas mali itineris excidant et pe- Samegach : Percussil, inquit, Ailophylosin sexcenlis
rimanl Madianitarum regem; Madianitseaulem in- viris in stiva et pede aratri ? Aliud genus laudis in
terpretantur fluxus, vel effusio. Hujus igitur fluxse Samegach yideo. Iste in aratro pugnat, Aolh pugna-
et dissoluloegentis princeps vel dux, qui potesl vi- bat ingladio. Iste in aratro vincit, tamen et hic supe-
deri alius vel intelligi, nisi sermo illius philosophise, rat et prosternit AUophylos.Potest ergo fieri ut Ec-
quse summum bonum j'udicat voluplatem, queni in- clesicejudex non semper gladium proferat, id est,
terficiat et perimat evangelicus sermo, qui gladio non semper auctoritate verbi et acumine correptio-
comparatur, et sermo propheticus, ipse in ventre •' nis utatur, sed aliquando etiam'imitetur agricoiam,
eorum atque iinis praecordiis ambidextri doetoris et velut afatro sulcans animse terram, ac ssepius
disputationibus concludatur, ut yeritatis eos asser- B H eam olemeiiti commoniliojie rescindens, aptam eato
tione concludeiisexstinguat omnem pravi dogmatis suscipiendis seminibus paret. Interfieientur ergo
et crassae iiitelligeiilioesensum, qui se extollit et etiamsic AUophyli,cum non argumentis el acumine
erigit adversum spiritalem scientiam Christi, ut contra adversafios utimufs sed agresti et sjmplici
haec ita faciens, et in verbo Dei dimicans, unus- commonitione de animis audiloruin vitia et peccata
quisque Ecclesiae judex fiat, etiam ipse laudabiUs propellimus. Sed et ipse, o auditor, esto agricola
Aoth, de quo dicat Dominus : Euge, serve bone et animoetuse, utere hoc aratro quo ulitur Semegach.
fidelis, quia super pcmca fuisti fidelis, supra multa te Sed cura miseris manum tuam in aratrum, noli retro
conslituam (Matth. xxy). respicere, id est, posteaquam tuleris crucem tuam,
CAPUT XI. et seculus fueris Christum; posteaquam sseculore-
De Samgar filio Analh qui pereussit de Philistiim sex- nunliasti, et his quae in sseculo sunt, noli retro re-
cenlos viros vomcre, el defetidit Israei, . spicere, noli requirere ea. quse propter Christum
(IBID.)Humiliatusque est Moab in die illo, sub duxeras ut stercora; quia si in isto aratro manum
inanu Israet, et quievit ierra octoginta annis. Sub semper habueris, ita ut. confidenter dicas : Mihi
judiee Aoth ocloginta annos pacem habuit Israel in auleih absil gloria, nisi in cruce Domini nostri Jesu
terra repromissionis, duplicato silicet lempore qupd G G Chrisii, per quem mihi mundus crucifixusest, et ego
fuit memorabile Romanorum sub rege Pompilio. mundo (Gal. vi). Hoectibi dicenti : Cadent a dextris
Post hunc fuil Samgar fdius Anath, qui percussit de tuis decein mitlia, et.a sinislris tuis mille, ad te au-
Philisliim sexcentos viros vomere, et ipse.quoque tem non approximabunt (Pscd.xc). Sed et hoc ipsum
defendit Israel. Septuaginta : Et post eum surrexit quod dixit, in sexcentisAllophytis.per-cussisseSame-
Samgar, filius*Anath, el percussit alienigenasin sex- gach, non mibi videtur oliosum dietuih. Quid euim
centos viros prmter vilulos boum, et salvavitIsrael. opus erat designare etiam numerum, nisi forte evi-
Quomodo post Aoth iste pro Israel pugnaverit, et dentius in ipso nuniero ea de quibus superius dixi-
dictus sit salvasse Israel, potest esse qusestio. Non mus, indicavit? Namque senarius numerus, qui
enim rursus fuerant captivali vel j'ugoservitutis tit- niulliplicatus pervenit in sexeentos, mundi hujus fi-
nexi. Sed intelligendum ita dictuuv servavit, non guram tenet, qui in sex diebus dicitur consumma-
quia nocuerit aliquid hostis, sed lie pennilteretur tus. Sexcenlos ergo in aratro dicitur percussisse
nocere; quohiam credendum est bello cpepisseten- ille, cui per crucem Chrisli crucifixus est mundus.
tare, et huj'us victoria fuisse depulsum. Sed quid Addideruntquefilii Israel facere malumin conspeclu
sibi velitquod addidit, prwler vilulos.boum, obscu- Domini post mortem.Aoth, et iradidit iltos Doininus
rum est. An forte et boum stragem pugnando fecit, 1t> in manu Jabin regis Chanaan, qui reguavit in Asor.
et ila dictum est eum-occidisse sexceulos viros, Habuilque ducemexercitus sui,,nomine Sisaram. Jpse
prseler illud quod fecit de bobus ocoisis. Sed quare qutem habilabat in Aroselh gentium. Clamaverunlque
vitulos honihiavit ? An Grsecoeloeutionis consuetudo filii Israel qd Dominum; nongentosenim habebat fqt-
est etiam vilulos eos appeUare, qui grandes sunt? cqtos currus, etper viginti aniios vehemenleroppres-
Nam ita loqui vulgo in . iEgypto perhibenlur, sicut serai eos, Et adjecernnt, inquit, filii Israel facere
apud nos puUi appeUaulur gallinaecujuslibet aetatis. malignum in conspectu Domini, et Aoth mortuus
Nott autem habet interpretatio ex Hebraeo, prmter est. Servatur nimifum in his etiam illa observatio
vitulos bounii sictit ista qtise secundum Septuaginta quam ih superioribus designavimus, qnia pro pec-
est-: sicut habet ilJa ex flebroeo, vomere occisossex- catis poptili rttoritur bonus poputi dux. Cum enim
centos viros, quod ista noti liabet. Videamus nune indigni- fuerint effecti, et feeerint malignum in con-
qualesit etiani principium Samegach, qui interpre- spectu Doinini; auferetur ab eis homo Deu Sed dicit
taltir, ibi advena. Verum est enim quia Omnes qui foitassis populus nostef : -QuandoEcclesia Dei sine
suiit lionjines Dei, advense sunt in hoc mundo et in- uidice est, - etiamsi prior decesserit, alter adhibe-
 1133 COMMENT.IN LIB. JUDICUM. - L!B. I. 1134
tur. Audacter fortassis aligald dicemus; tamen quod. d A minum suscitetur prophetia, quae est in flgura Deb- )
scriptum estdicimus, Non seniper princeps populi li borse, et seeundum prophelise graliam et intelli- ;
et Ecclesiaejudex per Dei arbitrjum datur, sed proutit gentiam Ecclesice populus gubernetur, vel
jam sen-
merita nostra deposcunt, si mali sunt actus npstriri sus uniuscujusque mentis et animse
regatur.
etoperamur malignum in conspecfu- bei, daijtur * CAPUT XII.
nobis principes secuiidum cor nostruni, et hoc tUii n be bebbora et
Barach, qui percussemnt. Jabin, regem
deScripturis prbbabo. Audinamque, quicf Doniinusis Chananmum, ei Sisarq duceni ejus.
dicat: Fecerunt sibi regem, et non per me;' et prin-\- (CAP.IV.)Erat autem bebbora prqphetes uxor La-
cipemj etnonper consilium meum. Ethoc dicturo vi-i- phidoth, quw judicabat popuium in illo tpmpore, et
detur de Saule iUo, quem utique ipse Dominus gjege- ;- sedebatsub pqlma, qum nomine illius vocqbqturihter
rat, et regem fieri jusserat. Sed quonjam non se-:- Rumq et Rethetin monte Ephraim, Ascendebanlquead
• cundum.Dei vo.iuntatem, sed seeimduni
peccaforiss eatn filii Israel in omriejudicium. Qum misit et voca-
populi meritum fuerat electus, negat.eum cum suaa vit Rarach filium Abinoe de Cades Nepihaii, dixkque
voluntate vel consilio constitutum- Tale er-goaiiquidi ad eum : Prmcepit libi bominus beus Isrqel: Va-
intelligamus etiam in Eedesiis fieri, quia pro roeri- de, descendeet duc exercitum in tnontem Thqbor;
tis populi aut in verbo et opere potens a Deo tribui-1- Jj lollesquetecum decemtnillia
pugndtorum de filiis Nep-
tur rector EccJesiae,aut si rnalignum faciat populus5 thali et de fiiiis Zabulon, Ego qutem educam qd te in loco
in conspectu Domini, talis Ecelesise judex: datur,, iprrentis Cisori, Sisqrqm principem exercitus JaEin, et
sUhquo famem et sitim populus patiatur, non famemi currus ejus, aique omnem mullitudinem, et tradqm
pahis jneque sitim aquse, sed famen» audiendi ver- eos in mqnu lua, bixkque ad eam Barach : Si venis
bum Domini (Rom, vm). Ita ergo nos agamus etita i mecum, vadam; si nolueris.venire, non pergqm, Quce
orenius, ne unquam nos diyina indighatione in verbii dixit ad eum : Ibo quidem tecum,sed in liqc vice tibi
fame condemuet ac siti, ne tinquam aufefatjir a no-. viptoria non reputqbitur, quiq in mqnu mulieris trade-
bisquinos verlio et opere instruat, qui in moribusi fur Sisara. Quoniam quidem sententia est apostoli
et honestate, qui palientise ae mansuetudinis per-. Paulj, quee dicit: Omnis Scriptura divinilus inspi-
fectum de se populis praestet cxemplum; ISam si nosi rata utilis est qd docendum, ad increpandum ad do-
fecerimus malignum- in conspectu Domini, id esf, si ctrinapi, qum est in juslitiq (11 Tim. m); quid ha-
male egerimus, si voluutatem nostram et non Dei beat in sese ista Scriptura, quain sjne dublp ef ipsam
faciamtis, moritur et Aoth, auferetur et Samegacli, inspiratain divinitus confitenJtir, quod npbis ad do-
et obseufabitur laus nostfa-et trademuf in manus etripam cedat, quod ad ipcrepationem,quod ad disci-
Jabin regis Chanaan. Jahin autem interpretatur sen- Cl y plinam,quod ad justiliam. .Qiiidenim nobjs ex hoc
sus sive prudentid. Si ergo nos non probaverimus confertur, si legamus hoc quod recitatum est, id
Deuhi habefe -in notitiaj tradit nos Dominus in re- est quod bebborq, ihquit, mulier prophetissa, uxor
probum serisum, repletoSj,'inquit, MqiiUate, iiequi- Laphidolh, ipsa judicubat Israel in illo tempqre; et
tia, fornicalione, avqriliq, plenos invidia, Jmmicidiis, ipsa, inqujt, Debbora sedebat sub palma inter meriium .
contenlione,dolo, susufrqtores, detractbfef, Deo odi- Rama, et inter medfum Rethel, in mpnte Ephrqim, et
biles, contunieliosos,superbos,'eiatos, pqrentibus non ascendebant adeamfilii Israel, ut judicai'entur, Tum
obedientes, insipientes, incompotitos, sine affectu, deinde quid nobis erudjtionis, aut doetripse, aut jus-
sine misericordiq (Rom^ i). Vides -quisuht et quales titiae ea conferunt quoe sequunlur, vel de Barach,
qui traduntur in feprobum sensum, qui traduntur vel de Jael, vel etiain de Sisara duce militioe Jabin?
Jabin principi Ghananseorum. Videamus ergo siforteper hsec dignum aiiquid,.si-
Ei printeps, inquil, militice Jqbin erat Sisara^ et cut et ex Seripturis cseteris, de. sacramehtis s.ecfe-
ipse habilabat in Aroselh gentium, -et erant-ei%qn- tioribus dpceamur. Pi'imo hoc ipsum quod <3uiri pjii-
jfenti currus ferrei. El claniavemnt fliii Israel ad Do- rimi judices vjri iji Israel fuisse referantur, de hullo
mirium. Etiam in hoc similiter illa quanr supefius " illorum dicilur, quiapropliela fuerit, ti.isi <Je Peb-
designavimus observatio custodituf, quia nesciunt bora muliere. Praestat et jo hoc consojationem nbn .
Clamare ad Dominum filii Israel, nisi cum traditi piinimam mulierum sexui eliam prima ipsius iitterae
fueriiit in manuS Jabin, vel eum afflic,tiper ejus jni- facies, et provocat eas, uti nequaquam prp jnfirmi-
litise principem Sisaf ani, cui erant, inquity iiongenti tate sexus desperent, etiam prophelicse gratise capa-
currus fefrei, quibus scilicet affligerelur pbiJulusdii- ees sefieri posse; sed intelligant et ..credant quod
rae cervicis. Sisafa auterii ihterpretatur visio,equi. jiueretur hanc gratiam puritas mejitjs!,npn .djversftas
Iste est enim animalis, et non spiritalis, qui- non vi- isexus. Sed videamus quid etiani Ihteripris-inteUigen-
det, nisi ea quse ariifflalis snnt; ipsa estejus yisio, tiae respiret arcanum, Debbpra apis interpretatur,
ipse ei semper intuitus; et ideo sempef animalis sive loquela, Sedetjam et iu superiprjbps dixinius
homo,"et is qui secundum caruem est pefsequitur qupd Debbora in prophelise forma accipienda sit,
euni qtii secundumspirituni est (Gal.ir), dbnec spi- quse est apis; certum namqiie est qjiod .onmis. pro-
rilalis inteUigat et -examinet omnia, et inteUigat •phetia suavis coeleslis doctrinse favps. ef d,ulcj^.d|yi-
unde sibi sit auxilium deposcendum, et elamet ad ni eloquii mella .compoijat : unde ^.t..payid canejjat
Dominum, donec animae illi quae clamaverit ad J)o- dicens :Q,uam dulciajaucibus meis elpquia tua, mper
 1135 B. RABANI MAURIARCHIEP. MOGUNT.OPERUMPARS I. 1136
mel.et favum ori meo (Psal. cxvm)? Et iterum alihi A j eum victoriaepalma; sed in manus mulieris, cni no-
dicit: Judicia Dei preliosa esse super aurum et lapi- men Jael, traditur Sisara. Describitur autem quod
dem pretiosum nimisj el dulciora super mel et favum cum secundum commonitionem Debborae, id est,
(Psal XVIII).Sed et iUud consideremus, ubi residere prophetise insequeretur Baracli principem AUbphyJo-
diciturproplietissa, etubi locus ejusessedescribitur: rum Sisaram, ipse quidem eum comprehendere non
Sub palma, inquit, inter mediumRama et inter medium potuit, sed occurrit ei fugienti mulier alienigena
Bethel. Sub palma sedem habet prophetia, quia ju- Jael; quse mulier prius cum eo amicitiarum fcedus
sius, inquit David, sicut palma florebit (Psal. xci); habuerat, ad quam ille cum declinasset lalendi gra-
per hoc quod suis institutionibus eruditum prophe- tia, aquam poposcil ut biberet, sed ab illa lacte pola-
lia perducit ad palmam supernse vocationis Dei in tus est. Et cum. eum In laleribus collocasset ac pelli-
Christo Jesu Domino nostro. Inter medium au- bus operuisset, post hsec paluni malleo adactum per
tem Rama et inter medium Bethet sedere dicitur. ejus mala vel maxfllas defixit, et tunc occurrens in-
Rama interpretalur excelsa, Belhel autem domusDei. sectanti Barach morluum j"amet proslralum oslen-
Videte in quibus locis residere dicitur prophetia : in- dit SlSaram. Qhid ergo nobis sacramenti omnis iste
ter excelsaet domumDei. Nihileiiim humile, nihil de- historiae texiiis osteudit? Jael, mulier ista alienigena,
jeetum, nihil vile, erga prophetiaesedem reperiri po- B] de qua prophetia dixit quod in manu muUeris viclo
test ~.sicut et Saloraon niliilominus sapientisesedem ria fiet, figuram tenet Ecclesise, quaeex alienigenis
describens dicit de ea, quod vel in portis civitatum gentibus congregata est. Inlerpretatur autem Jael
assistat, vel in murorum moenibus habitet, vel in ascensio, quia revera non est alia ascensio, qua as-
altis turribus libere agat (Prov. ym, 9). Hoc ergo cenditur ad coelum,nisi per Ecclesiam multiformis
modo prophelia, quse nunc in Debbora describitur, sapientiae Dei. Ipsa -est ergo quae, dum a corporali-
inter domum Dei et inter excelsa dicitur habitare. bus- ad spirilalia el a terrenis ascendil ad coelestia,
Non enim nos docet quae super terrani sunt quaerere, inlerficit Sisaram, de quo jam superius diximus quod
sed quae in coelis sunt et ih excelsis , ubi Christus earnalium vitiorum, et animaijs vel choici [xotzoj]
est in dextera Dei sedens (Coi. m). Illuc nos prophe- liominis lenet formam; quiaSisara, visio equi, inler-
tia hortatur ascendere, illuc .discipulos suos molitur pretatur, de quo Scriptura dicit : Noliie fieri sicut
imponere. Hsecergo est, primo omnlum, inquit, mi- equuselniulus, quibusnonest inleUectus(Psal. xxxi).
sit et vocavit ad se Barach; Barach autem interpre- Palo ergo eum interficit, id est, ligni crucis eum
tatur coruscatio. Coruscatio vero estqusehabet qui- acumine et virlute prosternit. Et non sine causa
dem lucern, sed non permanentem, ad modicunlenim maxillas ejus-palo transverberasse describilui'. DJud
temporis resplendet et desinit. Hic ergo Baracli mihi' C enim os quod de .carnalibus loquebatur, et iUa do-
videtur foririam gerere populi prioris, qui primo ctrina quse carnis gloriam prceferebat, qusein deli-
, omnium per prophetiani' vocatus est, et invilalus ad ciis et voluplatibus vivendum sapientibus saeculi
; ;£udieuda eloquia Dei, et divhise legis munera ca- persuadebal; et humanum genus luxuriceadulatione
-pienda, qni refulsit'quidem, et in legis splendore ad deceperat, illud, inquam, os ligno crucis configitur
breve tempus coruscavit, sed nori diu perniansit, et terebratur, quia iUa via, quani philosophia Jatam
~neccontinuum lucis poluit phtinere fulgorem. Cum et spatiosam praedicaverat voluptalis, hanc Christus
ergo dixisset Debbora ad Barach, id est, prophetia arctam et angustam nobis viara salutis ostendit. Sic
ad priorem populum : Quia tibi prmcepil Dominus ergo Jael Ecclesia vitiorum principem Sisaram ob-
Deus Israel, et tu ascende inmontem Thabor, et dc- tectum pellibus, id est, membrorum mortificatione
cipe decemmillia viros, et reliqua quaescriptasunt. sopitum, et aelerno tradidit somno. Oceurrit tamen
Quid respondit Barach, ex persona populi ad pro- Jael Ecclesia post hoc, el priori populo inseclanli
phetiam videamus. Non, inquit, ascendam, nisi et lu Sisaram. hisectabatur enim Israel Iegem justitise,
ascenderis mecum; quia nescio diem, in qua mittet sed in legem non pervenit. Occurrit ergo Ecclesia,
Dominus angelum snum mecuni. Yides ergo quo- etiam ipsi, et ostendit ei opussuuro, ostendilei vi-
modo iUisprioribus propltelia detulerit eloquia Dei; ^ ctoriam consummalam, alque in societatem eum
et iUis dicit data esse prseceptaut ascendant in mon- prostrati hostis invitat. Veruro esl enim iUud quod
tem. Sed excusantet dicunt, non ascendam, nisf as- Apostolusin novissimo tempore dicit futurum, quia
cenderis mecum. Et de excusalione quidem verum -cum pleniludo genlium suhintroierit, tuiic omnis
est, sed de repromissione falsum est. Quodenini non Israel salvus fiet (fiom. xi). Sitergo primatus quidem
ascenderint in montem Deicertum est; quod autem in mantt mulieris alienigenae,non iamen excluditur
pollicentur se ascensufos esse cum prophetia, fal- a consortio glorise eliam Barach, qui prior quidem
suhi est. Non enim secuti suntpropheiiam ut crede- coeperat, sed novissiniuspervenit ad finem. Iniodum
rentei, de quo Pmnis prophefia praescriptaest, Chri- . rlle pervenit, Jael aUenigenaprsetereuiilem.quodam-
sto. Proplerea ergo dicil ad eum Debbora : Ibo te- mpdo victoriam rapit. Eadem forma praecessitetiam
cuni; verumtameriscito, quia non erit primatus tuus in Esau et Jacob, fratribus (Gen.xxvii). Dum enim
invidhac 'cjudmincedis,sed in manu mulieris iradet Esau seclatur agrestia, dum moratur in saltibus,
DominusSisaram. Evidenter ostendit quia non erit prseveniens Jacob, et mulieris nihilominus consilio
apud iUumpopulum primatus, iiec permanebit apud malris composilos patri offerens cibos', benediclio-
 1137 COMMENT.IN LIB. JUDICUM."—*LIB.I. 1138
nis primatus accepit. Sic et in Evahgelio, pergente jAposteaquam in manu mulieris facta victoria estj
Domino ad. filiam principis synagogse suscitandarti, canticum istud Debbora, velut victoriae ipsius lau-
proeveniensraulier quse fluxu sanguinis laborabat, dem, cecinisse perseribitur. Verum si meminimus
fideU tactu prior consequitur sanilaleni. Quod si eorum quse in superibribus dicta sunt secundum
etiam ihde requirendum aliquid videtur a diligenti- mystieam formam, quse est figura Debborae, quae
bus auditoribus, quod lacte eum potasse dicitur, etiam Baraeh, quid imaginis teneat Jael mulier, quse
cum ille aquam poposcisset, videamus ne forte se- adversarium populi Dei sola dejecit, quae etiam
cundum mysticas vel allegoricas leges tale aliquid imago sit Sisarse ipsius qui a muliere alienigena
etiam de hoc pbssit ostendi. Lactis cibus esse dici- ligni virtute prostrafus est, intelligimus haec omnia
tur in Scripturis sanctis prima hsecmoralis institutio sacramenta esse, quse in novissimis teraporibus et
quseincipientibus velut parvulis traditur; non enim in fine sseculi per Ecclesiam consummanlur, et in
initiis statim discipulis de profundis et secretiori- cantico hoc, velut epinicia ejus, id est, victorise lau-
hus tradendum est sacramentis, sed morum corre- dem esse descriptam : illius scilicet temporis, cum
ctio, emendatio disciplinse religiosse conversationis novissima inimica destruetur mors; tunc enim ex-
et simplicis fidei prima eis elementa traduntur. Is-; sultabit Debbora, id est, illustrabitur. gloria prophe-
tud est Ecclesise lac, hsec incipientium parvuloruro B ] tiae, quia queeproedixit impleta suiif. Tunc Jael, id
pfiuia sunt.elementa. Sed iste cibus his quidem qui est, Ecclesia hostem communem omnium superabit,
bonum proficiendi pfopositum gerunt, vitam tribuit et posteaquam plenitudo gentium introierit, tunc et
etsalntem; his vero quibus contraria placent,,qui- Barach, id est, reliqtius Israel, salvus fiet.et in so-
bus luxuria, libido, avaritia, et omnis impietas cordi cietatem victoriae recipietur (Rom. xi). Tunc ergo,
egt, hujusmodi doctrina necem et interitum praestat. si digni fuerimus, etiam nos cantabimus canticum
Sic ergo fit ut ex his atque eisdem cibis quibus istud refertum mysticis et pi*opheticissacramentis.
alunlur boni, suffocentur mali, et in quo piis vita Sed videamus quid in principio cantici hujus spiri-
est, ibi sit iriipiismors. Denique ut exeroplo res quam talis ista Debbora atque Barach dicant.
.dicimus planipr fiat, vinum sanos et commodede- Qui sponte, ainnt, obtutistisde Israel animas ve-
gentes juvat, et,. sicut Scriptura dicit, cor hominis stras ad periculum; benedicile Dominum. Qui sunt
sani duritaxat lsetificat, febrienlibus vero, si sum- ergo isti qui animas suas sponte ad periculum ohtu-
pserint, perniciem continuo et interitum parit, ita lerunt, nisi aposloli, prophetse et martyres, nec
fit ut eadem res non eodem modo sumpta uni qui- non et caeterijusti, qui propter servitium Dei animas
dem vitam, alii aulem conferat mortem. Sic ergo suas praeparabant ad tentationem, et hujus mundi
intelligendum.est, et Sisaram, istum animalem ho- ^' adversa aequo animo tolerabant. Omnes quidem
minem, el vitiorum prineipe.m,per doctrinam Eccle-' sancti atque electi ttincanimassuassponte deferunt
sise quam non ex fide suscepit exstinctum. Sed et adpericulum, quando confessionem nominis'Christi
uriaquaeque anima satagat isto lacle evangelico at- devota mente suscipiunt, et in vera religione fortiter
que apostolicosopire in semelipsa et exstinguere Si- persistere decernunt: hinc enim ad periculum ani-
saram. Si enim per haec edoctus quis moriificaverit mas suas tradunt, quo ei, contempto persecutore,
membra sua quae sunt super terram, avaritiam, for- coadunari per fidem non metuunt, quem mundum
nicationem, et caetera, quae sanctus Apostolus enu- maximis odiis persequi intelligunt. Unde ipsa Veri-
"merat (Cot. III), Sisaram in seraetipso videbitur tas in Evangelio discipulis ait: Si mundus vos odit,
peremisse, ut hsec non solum in persona Ecclesiae scitote quia me prioremvobis odio habuit{Joan.x\).
consummafi, verum etiam unusquisque in sua anima Etitem : Erilis, ittquit, odio otnnibus propter nomen
ostendat impleri. Quia ergo, siciit diximus, coeptus meum (Luc. xxi). Unde per Paulum dicitur : OmneSj
est quidem Sisara insectari-a populo priori, inte- qui pie volunt viverein Chrisio, perseculionempaliun-
remptus autem est a niuliere hac, Ecclesia gentium, tur, (II Tim. m). Sed hi ad benedicendum Dominum'
et in manu ejus data est palma victoriae; in con-._ exhorlanlur, quia cum hostes suos, novissima morte
summatiohe omnium, id esl, in fine saeculi etiam destructa, superabunt, aeternam mercedem perci-
canticum Domino cantabitur per Debboram, in quo pientes, Iaudes perpetuas in coelis cum sanctis an-
prhnatus quidem dabitur Jael Ecclesise gentium, nec gelis in seternum Domino decantabunt.
tamen de Barach laiide silebitur, sed unum et pri- Audite, reges, percipite auribus, principes, Reges
mis et novissimis victorise prsemium dabitur. appellat eos qui convocantur ad audiendum yerbum
CAPUT XIU. Dei. Exsulta, popule Dei, audiens tuae nobilitalis
De canlico myslicoquod cecinerunt Debbora el Ra- insignia; tu yocaris ad audiendum verbum Dei, et
rach, filiusAbinoem,post vicloriamDomino. non ut plebs, sed ut rex vocaris. Tibi enira. dictum
(CA.P.v.) Cecineruntque Debbora et Barach fllius est : Genus regaie et sacerdotale, populus in-acquisi-
Abinoemin die illa, dicentes : Qui sponte obtulislis iionern (I Petr. n). Ideo quia vos reges estis, merifo
de Israel animas vestras ad periculum, benedicileDo-'' rex noster Christus DominusRex dicitur regum et
tninum. Sisara cum exercitu Suo et curribus ferreis Dominus dohiinantium. Sed sicut exaltastis de nobi-
quibus impugnat populum Dei, superatus est; quod lilatis vestrse titulb, ita discere debetis quid agendo
ita futurum prophetia prsececinit per Debbora.m, et unusquisque vestrum fiat rex, quod vobis ita breviter
1139 B. RABANI MAURI ARCHffiP. MOGUNT. QPERUM PARS I. 1140
defimarh. Regem te esse oninium: facit, si regnet A ac potentium hujus mundi destructa est. Et [Sinai a
Ghristus in te: rex namque a regeridodictiis est. Si fqciebomini beiJsrael.PerSma.i vero, ubi Moyses
ergo ef inte animus regnatet corpus bbtemperat, legem a Domino accepit, Judaicus populus, cui ipsa
si concupiscentias cafnis sub jtigum imperii tui mit- lex data est, desighatuf, Sed sictit ihofiles fluxertint
tas, si vitiorum gentes sobrietatis tuse frenis arctio- a facie Dbniini, sic et Sinai a facie Dbmini Dei
ribus premas, roeilto rex dieeris, qui te recla regere Israel-, qtiia nec Judseortiin nec eliam gentilium fa-
iibverisi Cum ergo talis fueris effectus, digtte ut rex sttisac superbia praesehtiseDominiuUotiiodo resistere
ad audienda" divina verha vocaberis; HPc vero qitod valebat; sed potentia virtutis summse superata ac
subsequitur-, mSgis cbfporeum quiddam indieat quod prostrata est, ita ut ad pOenitentiam peecatorum
dicit: Aufibus percipite, omnes salrapm. Sicut enim converSi,baptismatisque gratia ablmi plurimi eorum
inferiof est rege satrapa, ita et' auribus percipere de persecutbribus in evangelistas mutati siht, sicut
inferius videtur esse qtiam audire : audire namque Saultis gsevissimus-persecutor deJudseis in aposto-
ad intefiorem perlinet liominem>sicut et Dominus lurii Paulum; nec nori et mulli de gentilibus in prse-
dicebat: Qui habet aures audiendi, 'audiat (Mallli, dicatores Evangelii .transmtitati sutit: sicut Diony-
xv); atiribiis vero pereipere, ad exteriofem et cor- sius Areopagita, Tfopliimus, Ephesinus, Gaius,
poralem spectat auditum. Ideo ergo ethicilli quiau- Bet Aristarchus, Macedohes comites Pauli, et cspteri
dire debent, reges dicuntur; qui vero'auribus perci- qui discipulatui apostolorum adhaeserunt (Act. ix).
pere, satrapes appellantur. In dtebus Samgai- filii Andth, in diebus Jael,
Ego sum, ego sum, qiim Domino cariatn, psallqm quieverunt semitm; el qui ingrediebqnlur per eqs am-
Dominb Deo Israel. Beati sunt qiii possunt cantare bulqverunl per cqlles devios. Diximus supefius quod
cantieuni Domino. Ait ergo hic vox justi : Ego Do- Samgar, qui interpretatur adveim sive cotonus, si-
niino cahidbb, ei psallam Deo lsraeli Qiiis pu.tas ita gttificaret pfaedicatorem divlni verbi.. qui Dominico
caribrae vocisest, el ita spiriius puri rrientisque sih- aratro innitens perEvaiigeliphi coUl cbrda audlto-
cerse, ut cantiletta ejus divhitim delectare possit ati- rtini; et Jael, -niulier aliehigeria, quseinterpfetalur
dituin? ille pfofecto e"Stqrii niillum liabet in "se fau- ascerisio, sive fequies bei, designaret Ecclesiam,
curii peccati sohunij qiii hihiroffettsibhiS in lingiia, in •qua veraciler' ad coeloruhi regttum ascenditur;
nihii crasSitudihis in spifitu gefiti llle pbtesf recle qitia ibi cuncfis rite credehtibiis pefehttis yitse aditus
dicere : Ego borhino eanidbo.; psallam- beb Isfdel, aperitur, sibi" et requies Dei est,- tibi quotidie ejus
Cantatefgo DominPj qiii eum devPtioiie cofdis Pt vbltihtas adimpletur. Uride diviha vox per prophe-
oris offieiodigtte pi^aedicati-Psallitvero, qui etim bo- tahiait :' Supef quem fequiescet'spirkus meus, nisi
liis bperibtis laudaf. Videaiiius itaque quoinodo cah' " sUpef.Hurnilemei, quieiuvi,'ei tremenlem sermbnes
tictini ipsuiii inchbet. mebs (Isau txvi). In diebus ergo horum quieverunt
'bomiiie', cum exifes de Seif, el transires per regio- seniilse, "quia per divinahi gratiam pacis dpn'a fideli-
ries Edotrii "terra mbia isi; cmtiqueac nubes siitiave- bus fuere cpncessa,; et qui ingrediebaritur per eas,
turii dquas,montes ftuxeruni d facie boiriini, et Si- ambulaveruntper calles devios, cum persecutores
nai d fdcie Dorriirii-DeiIsrdek Doihinns ergo de Seir Christianorum et haerelici, qui noh fidei devotione,
exiit, qtiia ex Judaico populb maiitise et ihcreduli- sed astu malitiae Ecciesiaiti ingredi ientavernnt, di-
tatis spirietis aspeffimo, secundum carnem" edittis vino judicio dispersi sunt; et quia pacis semitam
est; tfatisiit per i-egiones Edom, quattdo ibideniper incedere neglexerunt, per errpris anffactus dewave-
aelatis spatia juvettescetts creiit, et Evangeliutti runt, noh quod justissima pietas Deitatis errare eos
prsedicando Itimen fidei ubiqiie sparsit; tandehi- . fecerit, sed justo judicio propter sua peccata iu er-
que ad crucem veniens, per passionem et re- rorerii illos cadere permiserit, Unde per Saiompnem
surrectiofiem stiam mysterium redemptionis nostrae dicitur : Qui anibulqt simplicilei•,, salvus erit; qui
ihiraljiliter adimplevit. Nomine quoque Edom sivb aulem perversis ingredilur wis, concidel semel (Prov.
Esati, sicut et Seir, ideni populus Judceorum desi- _, x). Et itefn : Vir qui erroverit q via doctrinm, in cmtu
gttatur. Nani Seir pilosus vel hispidus, Esau, va- giganlium cqmmorabilur (Prov. xxi). Hinc et Psalmi-
nus aut frustra, etEdom rubeUssive cerrenus intef- sta : Dqminus , ait, dimisit eos secundwn desideria
pretalur. Igitur quia carnaliuni desideriorum oble- cordis eorum, ei ibant in voluntalibus suis (Psql.
ctamenta el vanitatettt mundi'secutus est, quasi per LXXX).Et alibi scriptum est : Vce peccqtori.terrqm
leritis edulium priinaius sui gloriani perdidit/et pro- ingredienli duabus -viis (Eccli. n).
missain sibi beiiedictiohis gratiani ifidepopuli junio- Cessaverunt forles in Isrqel, et quieverunt, donec
ris supplantalus aihisit: Migravit ei'go Dominus per siltgerel.bebbord maler iri Israel. Qui sunt isti^fortes,
prsedicatores suos a JudaeOruiii poprilb dufo et iri- qui cessaverunt in Israel, nisi prpphetae et jusli yiri
gfato' ad geiitiuhi salutem. Sed qttid trinc factrim sit quiinpopulo peitempore suo primatum gerentes,
audiamus. Terra, iiiquit, 'mota esi, hoc est, carna- cpnsiliis eos gubernabant, atque solatiis adjuvabant;
lium corda timore cbncussa sunt. Ccetiac riubesstti- sed quieverunt, hoc est, dormitionem mortis acce-
laverunt dquis, ciim apbstoii afqtie prbplietse vohro- perunl, et ideo cessaverunt, quia morle intercedente
tatem Dei sacris judicaveruut vefbis. Monlesfluxe- permanere non potuerunt: ul paulatim veteris legis
runt afacie bomihi, quando superbia persecutorum usu deficiente, jam ille adveniret, quem Debbora
MU . COMMENT.IN LIB. JUDICUM. - LIB. I. 1112
matef, hbc est, vera prophetia futurtim praecinebat, A j^Jacob; venile etambulaiein lumine Domthi (Isa. n).
iit benedictionem daret ipse, qui legem dedit; qui Quando, lucesoertte veritate, in Nbvo Testamenlo
omnis duiitia cordis nostri Christi vomere frangi-
Sigriaculuniiegis et prophetarum omnium fuit. Unde
el eradicantur spinae' vitioruni, ut sementis
ipsa Veritas in Evangeho ait: Lex et prophetmusque tur,
ad Joannem (Matih. ii). Hinc quoque Paulus aif: jserniQnis Dei crescat in ffuges, et postea la-
bores manuum nostrarum manducemus, qtiando
Postquqm venit plenitudotemporis,inisit Deus Filiurh
suum fqctum ex muliere, fqctumsub lege, ut eos, qui venient in exsultatione pof tantes manipulos suos.
sub legeerant, redimeret (Galat. iv). Et iterutii: Finis, Cor meuni diligit principes Israel. Qui propria vo-
inquil, legis Christus est qd jusliiiam omni credenti luntate oblulistis vbs discrhnini, benediciie Domino.
(Rom. x). Principes Israel sunt doctores sancti, quos se dili-
Nova bellaelegil Dominus. Quse stint ista nova gere dieit anima jusli s qui propria voluntate obtu-
bella, nisi contra peccata et vitia virtutum lucta- lerunt se discrimini, cum voluntati sui magistri et
mina? Haecquippe elegit Dominus, quia hsec rjrobat. Domini Concordantes, inter persecutorum scandala
Unde Paulus ait : Non est nobis colluctatio adversus ire non formidant. Unde Dohiihtis djscipulis suis
carnem et-sqngumem, sed adversus principqtus et po- , ait: Ecce ego miito vos, sicut bvesin tnedio luporum
testates, adversus miindi reclores lenebrarum liarum B * (Malth. x). Et iteto : Tradent, inquit, vosin consiliis,
contralspiritatia nequitiw in cwlestibus (Eph. vi), Et et in synagogis suis flagellabunl vos, et ante reges et
item : Ego, iriquit, sic curro, non quasi in incerlum; prwsides ducemini propter me in iestiirioniuinillis et
sic pugno, non quasi aerem verberans : sed casligo gentibus (Ibid.). Quorum unus his qui carnaliter si-
corpus meum, et servkuli subjicio, ne forte cvm aliis bi secundum tempus consulere volebant, aCpef hos
prmdicaverim,ipse reprobusefficiqr (I Cqr. ix). Nova inter hostes eum ire proliihehant, respohdit, dicens :
itaque bella sunt, uhi malum cotitra malum non Ego enim non solum alligari, sed etiqm mori in Hie-
redditur, sed nialum per bonutn.vincitur; ubi fidei fusalem paratus silm' propter nomen Domini Jesu
scuto, lorica jusiitise, galea salutis, et gladio Spiritus (Act. n), Et in Actibus apostolorum legitur, quod
miles Christi per patientiam contra liostes dimicat ipsi apostoli ibant gauderiles a cohspectu concilii, quo-
(Rom. XII, Ephes. vi), cujus militise rex Christus est, niam digiii habili sunt pro nomineDbihini Jesu con-
qui discipulis suis ait : In jpatieritia veslra posside- tttmeliam pati (Act. v).
bitis anihiqs vestrqs (Luc. xxi); quique servis suis Benedicile Domino, qui dscendistis supef nitentes
triumphum atque vifcforiamtribuit. Unde sequilur.: qsinos; et sedelis in judicio, el aihbuldtisin via, lo-
Portas hoslium ipse subvertit. Quoe sunt ergo portse . quimini. Alia auleni editio sic habet : Benedieite Do-
hostium ? nisi porloe mortis ; portse inferi, pravi vi- C * minum, qui ascendistis super jumenta, supra vchicula
delicet homines et hoeretici, per qtios inaligni spiri- sedentes, et super asinos refulgentes. Quid est ascen-
lus contra servos Chrisli belligerant. Sed ipse has disse super jumentum ? Denique corpus hoc meum
portas subvertet, quando eorumconsilia,.minas ac jumentuin est: ad jumentum eniih animae et ad mi-
fraudes detegit, proterit, ac dissipat, et ea quse vi- nisterium daluni esf. Ego autem sum ideni inlerior
debantur superbis magna esse ac fortia, per humiles. hprao, qui ascendi super j'umenturiihoc, cui dicitur
suos cohtemnit alque ad nihiluhi redigit. Clypeus et; ut benedicam Dominum. Si ergo vere ascendisti su-
hasta si apparuerint, in quqdfaginta miliibus Israet. pra corpus, et superior eflectus es corporalibus de-
Clypeum et bastam pro armis terfenis ponit, in qui- sideriis, et motus corporis tui freno mentis et inte-
bus carnales ac saeculi is.tiiis homines cpnlidunt. rioris hominis moderamine guberhanlur, de te dici-
Sed hsec rion necessaria surit spii'ilaljbus'. Non enimj tur : Quia ascendisti super jumenlum, ut benedicas
habet locum in castris spiritualibus armatura terre- Dominum. Quid autem est qtiod sequitur : Super
na; ideo ibi noti apparet, qiiia ibi non invenitur, vehicula, inquit, sedenteset super asinas refulgentes?
Ubi quadraginta millia Israelitarum cohtra hostesi Quid sibi videntuf asinse esse refulgentes ? dicit enim
spiritales pughant; quadragenarius eriim numerus, ^T Scriptura quia oporteat benedicere Dominum eos
ubi denarius quater multipllcatus cbnstat, bene cpn- qui sedent super vehicula et supef asinas refulgentes.
venit militibus Chrisli, hoc est, veris Israelilicis, in[ Mihi velut in locis ila difficilibus,j tale aliquid vide-
quibus dolus nori est, qui prcecepta decalogi secuti- fur. Cuin juhientum, hoc est, corpus meum sub
dum Evangelicam doctrinam servantes, castra Eccle- jugo venerit verbi Dei, tunc vehiculum corporis mei
Sisetuentur cuslodiiint, ac pef omne tempus; resplendere incipit; et asina haac, id est, caro mea
"istius vitae atque ad
usque consummationem seeculi taliter tunc refulgere dicitur, cum castitatis ac pudicilice
agonizantes, coelestis patrise hsereditatem feliciter fuerit splendore decorata : et ita recte dicelur ani-
triumphando adipisci desiderant. Ubi notandum, ma sedens super asinam resplendentem, Dominum
quod hujus agouis lempora Isaias propheta olim de- benedicere, et in medio Ioetantiumlaudare eum. Qui
scripsit dicens : De Sion exibitlex, et verbumDomini sedeiis, ait, in judicio, et ambulatis in via, loquimini.
de Hierusalem, et judicabit genles, efarguet populos Quid est sedere in judicio nisi. justitiam servare in
multos, el conflabuni gladios suos in vomeres, et lan- j'udicando et quideni ambulare in via ? nisi secundum
ceas suas in falces; non levabit gens conlra genlem praecepta Dei bene operari in prcesenti vita? Tales
qladium, nequeexercebuntur utlra ad.prmlium domus enim ad loquendum, hocest, Iaudandum exhortan-
 1H3 B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT.OPERUMPARS I. UU
lur, quia ipsi qui corpus suum castigant et cohibent Ax vos, ut qui nunc capti sunt ab. errore et viliis, inde
a peccatis, ac juste j'udicant proximos suos, incen- eruti, veritatis et j'ustitise captivi fiant. IUe ergo de
duntque in via veritatis, recte crederido et bene. hostibus captiyitatem rite capiet, qui coelestisiPatris
operando, Dominum universorum rite et rationabi- responsum et decorem rectae fidei ac virtutum ser-
liter laudant. Qui enim peccatis deserviunt, digne yaverit. Et nota quod prius surgere Debbora, et lo-
Dominum laudare non possunt, unde per psalmistam qui canticum, deinde Barach surgere, et appi-ehen-
dicitur : Beali immaculali in via, qui ambulant in lege dere captivos adhortanttir; quia primum j'usto judi-
bomini. Beali qui scrutantur iestimonia ejus, in tolo cio Dei factum est, juxta Pauli vocem, ut plenitudo
cofde exquirunt eum {Psal. cxvui). Non enim qui genlium vaticinio prophetarum credens, ad fidem
operantur iniquitatem in viis ejus ambulaverunt. Christi intraret, et sic omnis Israel salvus fieret
Et alibi scriptum est : Non est pulchra laudatio in (Rom. xi). Sic ergo et in hoc tempore reliquise se-
ore pecqatoris (Eccli. n). cundum eleclionem gratise salvae factse sunt; unde
Vbi collisi sunt currus, et hqslium est suffocatus sequitur : Salvw factw sunt reliquim populi, Dominus
exercilus, ibi narrantur juslitim bomini, et clementia in forlibus dimicavit. Persistenlibus ergo in-fideChri-
in fbrtes Israel. Vbi, inqiiit, collisi sunt currus, hoc sti apostolis, et prsedicatoribus EvangeUi, minas
est, dcemonumconfractus est potenlatus; ei hostiuin "» atque pcenas persecutorum per -patientiam vincen-
est suffocalus exercitus, malignorum spirituum vide- tibus, Domini virtus innotuit, et inde non pauci ex
licet compressus est tumultus. Ibi narrantur justi- Judaico populo ad fidem Christi convenerunt. Nee
tim Domini, et clemenlia in fortes Israel, quja ibi non et quotidie aliqui ex illis convertuntur, sed
patefaetae sunt justitise Domini, ubi victoria de hp- peffectio eonversionis eorumpost plenitudinem gen-
stibus coUataest famulis Christi; ibi et cleroentia in tium subintrantem in fine reservabitur.
fortes Israel narratur, ubi fideles misericordia Dei Ex Ephraim detevit eos in Amalec. Per Ephraim
adjuti esse manifestantur. Merito ei'go tunc interi- igitur natu minorem, cui Jacob patriarcha benedi-
tus hoslium prsedicatur, quando voluptas carnalis cente, primogeniti coUata est dignitas, fidelis ex
opprimitur, justitia in judicio servatur, et rectitudo nalionibus populus designatur, in Chrisligralia ju-
fidei cum bonis operibus custoditur. Unde subj'un- niortempore, sed major fide, ad quem cuncta Israe-
gutttur : Tunc descendit populus Domini ad portas, litici populi gratia transivit. Hic ergo hostes delevit
et obtinuit principatum. Per justitiam ergo populus in Amalec, quia per zelum Dei et fidei fortitudinem,
Dominiporlashostium capiet, etobtinetprincipatum, malignorum spirituum, qui humanam semper desi-
quia illud sacrificium Domino acceptabile est, quod ^ derant perniciem, pi'avam suggestipnem a conspeclu
in justitia offertur et aequitate. Propterea dicit : cordis sui delere sludent. Et post eum ex Benjamin
Justi confortaii sunt in Israel. In aliis quidem gen- in poputos tuos, o Amaleoh.Per Benjamin, qui ex.
libus qui corporis robore fbrtiores sunt, illi potentes filio doloris in filium dexterce versus est, Paulus
dicuntur in praelio; in Israelvero quijustiores sunt, aposlolus desigtiatur, qui de persecutore in aposto-
ipsi potentiores dicuntur in bellis; quia justitia, lum vocatione Dei repente mutatus, vas electionis
eliamsi viribus inflrma sit, vincit; injuslilia vero, Christo effectus est (Act. ix) : ipse enim se ex bac
etiamsi niultos et validos propugnatores habeat, su- tribu fuisse testatur, sed hic ad populos Amalech
perafur. Sic igitur in hac gente nostra, id est, in delendos nutu divino destinatus est, quia per hunc
populo Dei, aut per justitiam superamus, aut per in gentibus maxinie et idololatria et delusio erroris
injustiliam vmcimiir. diabolici destructa est.
Surge, surge, Debbora, surge etconquire canlicum. De Machir prmcipes descenderunt el de Zabulbn,
Prophelia quando exsurgit? Profecto iri adveiitu qui exercitum ducerent ad bellandum. Machir, qui
Christi, quando implentur omnia quae de ejus ad- interpretatur restituet, sive venundavit, et est pri-
ventu scripla sunt, et non solum ipsa exsurgit, sed mogenitus Manasse primogeniti Joseph, significat
et populos suscitat ad credendum; hoc est enim lo- D I populum.priorem de quo principes, hoc est, apostoli
qui canticum, ut cunctis' Christi gentibus prsedicetur et doctores -primitivae Ecclesice descenderunt, qui
Evangelium. Surge, Barach, el apprehende cqptivos fidelissimi pecuniarum Domini.trapezitae existentes,
luos, fili Abinoem.Praedictum est qttpd Barach, qui naturalem legem et morum probitatem, quaepene
interpretatur coruscatio, significaret priorem popu- per oblivionem atque abusionem in hominUjus oh-
lum, qui ad breve tempus in legis splendore corusca- litteratae sunt, per evangelicam prsedicationem resti-
vit, sed non diu permansit, nec continiuim potuit tuebant atque innovabant, et spiritalis mililiae duces
lucis obtinere fulgorem. Sed nunc ipse surgere leffecti, hostes fortiter debellabant. Similiter et Za-
exhortatur ad apprehendendum captivos suos, idem- bulon, qui interpretatur habilaculum fortitudinis, et
que filius Abinoeesse niemoralur; Abinoeenim pa- significat Ecclesiam de gentibus fortissimam ad
tris responsio, vel patris tnei decor, interpretatnr. omnem lolefantiam passionis, duces in praeiio Do-
Quid est ergo quod Barach ad comprehendendum mini de se dedit, quia prsedicatores*Evangelii et spe
caplivos incitattir, nisi qnod populus Judaicus per culalores plebis Dei ex se misit, qui.hostium castra
libros legis ac prophetarum ad fidem Christi con- fortiter contererent, et railites Christi iUsesoscusto-
'verti admonelur? Hbc est enim apprehendere capli- dirent.
 lyg COMMENT.IN LIB. JUDICUM.— LIB. I. . 1146
Duces Isachar fuere cum Debbora, et Barach ve- A £ hsereticorum pesliferas sectas sequi, quam verita-
stigia sunt secuti. Isachar ergo, quem Jacob patriar-- tem testamentorum Dei. Hos enim greges detestando
cha asinum fortem appeUavit(Gen. XLIX),'et inter- sponsa in Cahtico 'canticorum ad sponsum dicit:
pretatur merces,refertur ad populum geutium, quemi Indica mihi quem diligit anima mea, ubi pascas, ubi
Doniinus sanguinis sui pretio est mercatus. Hic Isa-'"' '"' cubesin
meridie, ne vagari incipiam per greges soda-
char asinus fortis scribitur, quia prius gentilis po- liumluorum(Cant.i). Greges ergo sodalium con-
pulus, quasi brulum et luxuriosum animal erat,, venticula sunt heereticorum, qnse inanem sibilum
nullaque ratione subsistens, nunc vero fortis est,, dant, cum mendacium pro veritate suis auditoribus
RedemptoTisDominio coUa subjiciens, et jugum di-• commendare decertant, quos quisquis ab unitate fi-
sciplinae evangelicse humiliter gerens. Duces suosi delium divisus sequitur, mox per superbiam con-
cum Debbora el Barach misit, quia prophetarumi tenliones amare, et contra bonos odiis exsurgere in-
dictis et patriarcharum exemplis inslitutus, duces; venitur. Unde item superior sententia repetitur : Di-
nobiles et ad bellandum contra inimicos castraquei visocontra se Ruben, magnanimorumreperta contentio
Ecciesise defendendum idoneos ex se reddidit, quii est; quianon solum Judeei, sed et orones hseretici
per omnia priorum patrttm vestigia servantes, ne-. atqueschismatici, quiprimatum habere per super-
*
B
quaquam in erroris devia declinaverunt, sed mortem biam ambiunt, contra Ecclesiam divisi, in conten-
contemnenles, pro veritate usque ad finem vitsecer- tione atque discordia-semper perseyerant; et non
taverunt. Unde subsequitur : Qui quasi in prmceps solum bonis adversi, sed et sibimelipsis ubique noxii
ac barathrum se discrimini dedit. NuUo modo ergoi reperiuntur. Hinc Salomon ait : Inler superbos sem-
mortem timere poterant, qtti sanguinem pro Christoi per.jurgia sunt; qui aulem agunt cunctaconsilio, re-
fhndere 'desiderabant. Diviso contra se Ruben, ma- guntur sapienlia (Prov. xm).
gnanimorum reperia contenlio est. Ruben qui primo- Galaad trans Jordanem quiescebat, et Dan vacabat
genitus fuil Israelis,. priorem populum significat, navibus. Quidam codices pro Galaad, Gad Iiabent.
de quo Dominus per prophelam ait : Ex Egyplo vo- Et quid per Galaad, qui acervus testis interpretatur,
cavi primogenitum meum Israel (Ose. xi); sed diviso sive Gad, qui accinctus dicitur, nisi IsraeJiticus po-
hoe Ruben, magnanimorum reperta contenlio est,-. pulus designatur qui bene acervtis testis sive accin-
dum Judsei a societate bonorum ob perfidiam divisi, ctus dicit potest, quia Vetus Testamentum in lege
contra spiritales milites Christi bella, liles atque con- et prophetis conseriptum habens, inde se tutum at-
tentiones semper habere desiderabant. lnde est quod que undique munitum fore confidebat; sed hic
pontifices ac principes Judaeorum contra apostolos, trans Jordanem quiescebat, quia bona prsesentis vitse
imo contra ipsum Dominom consilium inierunt in G ^ et rerum abundantiam diligens, suflicere sibi ad sa-
dolo, quomodo eos perderent, sicut legitur in Evan- lutem credebat, et ideo trans Jordanem progredi no-
gelio, quod principes sacerdotum et omne concilium lebat, quia baptismi gratiam respuens, bona fulurce
quserereut falsum testimonium contra Jesum, ut vitse quserere nullo modo curabat. Dan ergo vacabat
eum morti traderent. (Maith. xxvi)! Et in Actihus navibus. Et quia per Dan, qmjudicium vel judicqns
apostolbrum sCriptumestquodcontra apostolos coh- interpretalur, .hoc Joco melius quam populus Eccle-
gregarentur principes et seniores et scribar Judseo- sise accipi potest. Qui recte judieium sive judicans
rum in Hierusalem, et Annas princeps sacerdotum, nominatur, quia j'udiciaria. potestas iUi a Domino
et Caiphas et Joamtes, et Alexander, et qnotquot CoUataesse videtur. Unde apostolis ipsa Veritas in
erant de genere sacerdolali (Act. iv). Magnanimo- Evangelio ait: Amendico vobis, quod vos qui secuti
runi ergo ibi reperla contentio est, ubi iUi qui estis tne in regenerqtione, cum sederit Filius hominis
majores videbantur esse in populo Judseorum, cmn in sede mqjestulis sum, sedebitis et vos super sedes
csetera turba per superbiam adversus veritatem duodecim, judicqnles duodecim tribus Isrqel (Matth.
EvangeUi et doclrinam apostolorum contendebant. xix). ElhiApocalypsiviginti quatuor seniores seden-
Sequitnr: j) tes in sedibus suis descripti sunt (Apoc. iv), ut san-
JJ
Quare habitas inter duos terminos, ut.audias sibilos ctseEcclesise dignitas, quse ex patriarchis et apo-
gregum ? Arguit illos hac sententia qui variis super- stolis progenita est, /per hanc sessionem in ccelesti
stitionibus dediti, nec legi nec Evangelio concordare regno exprimatur. Hse&ergovacat navibus, quia in
volebant. Hos enim terminos hicinlelligere debemus, periculo praesentis vitae constituta, mysterio Domi-
unde alibi scriptum est: Ne transgrediaris terminos nicae crucis innitens, procellam persecutionum, per
pulrwn tuorum (Prov, xxn). Lex euim vetus suo Dei misericordiam, supei'are contendit; nec non a
tempore observanda erat, sed non solum Scribae et terrenis negotiis vacans per prsedicatores sanctos
Pharisseisuis traditionibus eam maculaverant, quin rete Evangelii in mare istius mundi mittit, ut ho-
etiam cseleruni yulgus plurimis transgressionibus lnines ab undis turbulentis sseeulierutos ad portam
eam polluerunt; nee tamen venienle Redemptore quietis et ad libertatem futurse patrise perducat.
nostro, et ;Iucescente per totum -orbem terrarum Aser habitabat in littore maris, et.in pqrtubus mora-
Evangelio, se converti ab errore ad poenitentiam batur. Aser, qui beatitudo interpretatur, nullum me-
volebant, atque ad gratiam Christi confugere, ma- lius.quam Redemptorem nostrum significare potest,
gisque elegerunt sibilos gregum audire, hoc est, in quo est nobis spes «lernae healitudinis, siiie quo
 IU1 B. RABANI MAURI ARCHIEP, MOGUNT. OPERUM PARS I. 1148
ad veram Jjeatitudinem nemo perveniet, quia ipse kfructu A lignorum, quw suntinparadiso, vescimur; de
ait: Nemo venit ad Pqirem, nisi per me (Joan.xiv), fruclu vero ligni quod est in medio paradisi, pmcepit
Et iteruni : Egq sum, inquit, ostium;per me si qnis nobis Deus ne comederemus, et ne tangeremus illud,
introiqrit, salvabilur, et ingredietur, et egredietur et ne forte moriqmur (Gen. in). Dixit autetti serpens
pascua iiweniet ^Joan. x). Et ilerum : Ego sum, ait, admulierem : Nequaquam moriemini. ScitenimDeus
via,veritas etvita (Joan. xiy). Aser ergo iste habita- quod in qnocunque die comederitis ex eo, aperienlur
bat in Jittpre maris, et in portubus morabatur, quia oculi vestri, et erilis sicut dii scientes bonum et ma-
devicfo mortis pripcipe, simulque ipsa niorte de- lum. Sed isti reges per potentiam veri regis, et Sal-
structa, yicipr friumphans resurrexii in gloj-ia, vatoris nostri Jesu Christi oppressi nihil tulere prse-
ascendensque in coelum, sedet ad dexterara Dei dantes, quia contra Ecclesiam pugnando, licet blan-
Palris omnipotentis. Jam non morilur, mors illi direijtur, licet mortem minarentur, nihil proficie-
ultra. nbn dpmiiiabilur, sed in quiete aeternoe beati- banl, nihil capiebant, quia porlw inferi adversus eam
tudinis nianens judicii exspeclat diera, donecomnes non prmvalebunt (Mallh. xvi). Insidiatur quippe ser-
inimici ejus siibjiciaiUur pedibus illius, quando uni- pens calcaneo ejus, sed ipsa conteret illius caput,
cuique certam remuneralioneni secunduiti propria cui pptestas a rege suo data est calcandi super ser-
reddet merita. Possunt etiam non incongrue in Aser B " pentes, super scorpiones et super omnem virtutem
significalione accipi sanetorum animce, qui jam, inimici(Gen. vi; Luc.x).
transcensis fluclibus saeculi, et superato persecu- De ccelodimicalum est contra eos. Stellm manentes
lionum seslu in porlu quietis ccternoeconsistunt, nec in ordine et cursu adversum Sisarqm pugnaverunt.
jam ad proesenlis vitae laborcs ultra redeunt, sed De ccelo, inquit, dimicalum est contra eos, quia
cum rege suo victorcs exislentes, non laborando sed divino nutu hoc bellum dispositum est, et coelesti
regnando nostram militiam quantum .decet precibus yirtule hostes suiit universi prostrati. Nam stellse,
juvanl, nosque Iriumphare quandoque mulium de- hoc est, sancti, de quibus per Prophetam scriptum
siderant, ut aeterno gaudio secum perpetualiter frua- est: Qui numerat mullitudinem stetlarum, et omni~
mur. buseisnomina vbcat (Psal. cxj.vi); et Apostolus:
Zabulon vero el Nephlalhn oblulerunt animas suas Stella, ait, ab stella differt in ciariiate (I Cor. xv),
morti ih regione Romw. In Zabulon et Nephtalim apo« manentes in ordine etcursu suo, quia singuli ea vo-
sloli et aposlolici viri, qui ducatum in Ecclcsia fide- catione qua illos Deus yocavit in. illa permanentes,
liter gefunt, desigiiantur; ex ipsisenimtribubus quae secundum id quod divina gralia eos posse coneedit,
in Galilaea possessionem acceperunt, ubi Dominus „ utiliter laborant contra Sisaram spirilalem, hoe est,
lioster Jesiis Christus maxime doouit, fuerunt primi C contra niundi principeni, qui merjto gaudii exclusio
aposloli qtii sunt prihcipos Ecclesiarum de quibus dici potest, quia veri gaudii semper extraneus ef ex-
:dieilur: Principes Zqbulon, el principes Nephtalim. Hi pers est, instanter pugnant, dum per omne tempus
ergo obtulefuiit aiiimas suas morti, pugnanles in re- praesentis vitoe intus forisqiie adversus euni belli-
gione Romce, quae iiilerpretaltir videns aliquidxelex- gerare non eessant,
celsa, quando pro fidetiuni salute et dilatione Eccle- Tqrrens Cisqn traxit cadavera eorum, torrens Ca-
sise, quod Nephtalini sonat, vel pro coelesli gioria, dumiu, torrens Cison. Quid per torrentenj, nisi re-
quam aiiimo inlenclebaht, usque ad mortem eerta- pentina subversio demonstratur? Cison vero impe-
vere, nec ullis perseculionum ,molestiis ab hac in- gerunt vel duritia eoxum inlerpretalur. Et qnid hoc
tentione ac studio averti poluerunt; sed in agone nomine nisi pravorum malitia designatur? In illam
Chrisiiana perseverantes coronam gloriso pro suis euim impingeiites, ruinam morlis omnes impii et
certaminibus m ctelesti regno consecuti sunt hostesplebisDei'sibi consciverunt perpetua». Unde
(Eph. vi). in Proverbiis dictum est: In insidiis suis capientur
Venerunt reges, et pugnaverunt. Pugnaverunt reges iniqui (Proii. xi). Et item ; Excmcavit, inquit, illos
Chanuan iii Thanach juxla aquas Magedon,et lamen r\ ji matkia eorum (Sap. n). Torrens enim proptertrans-
nihil lutere prcedantes. Reges Chanaan maligni sunt itum decursum aquarum, simul autem propter
spirilus, principatus yidelicet et potestales tenebra- hiemem, qtiam habet diversaruni-tentationum at-
rum barum, qui persecutiories el bella in mundo que tribulationum, prsesens vita recle nominatur,
Chrisli mililihus excitant: quccChanaan, qui inter- quoetraxit cadavera irapiorum, quia morticinia.pec-
pretatur motus eornm, Significat. Pugnaverunt ergo catorum propter scelera mulla ad perditionem tra-
reges isti in Thanach, hoc est, inhumilitate, j'uxla dit perpetuam, in stagnum videlicet inferni, ubi cru-
aquas Magedon, quod nomen pomorum ejus soriat, cialum sentient tormentorum. Inde Caduroin, quse
cum per fietionein falsse humilitatis decipere, et ad iiiterpretalur resurrectio inuiilis, ibidem commemo-
illecebras voluplatuni ab abstinentia servos Cbristi ratur, quia non ad requiem in novissima die resur-
relrahere satagunti Inde est quod serpens antiquus gent impii, sed ut ciim diabolo et angelis ejus tru-
in paradise protoplaslis noslris blandiendo suggessit, dantur in ignem seternum.
et ad id quod voluit, illiciendp pertraxit, dicens ad Conculca, qnima mea, robnstos; ungulw equorum
mulierem : Gurprwcepitvobis Deus, ut nbn comedere- ceciderunt fugientibus impetu, et per, prwceps ruenti-
iis de omni iigttb paradisi ? Cui resporidit mutier : De bus fortissimis hostium. Exhortatur semet coliprs
 1149 COMMENT.IN LIB. JUblCUM. — LIB. I: llSO
sauctorum ut contemnat saeviliam persecutoruro, A Axi). HincPaulus in Actibus apbstolorum testificans
qui Jicet corpus, hoc est, rertt corruptibilem occi- JudoeisJesum esse Christum : Contradicentibus au-
dere possint, animam tamen sine fine manentem ne- tem illis et blasphemantibus, excutiens vestimenta,
care nonpossunt (Mallh. %.).Vngulm, inquit, equo~ dixit ad eos : Sanguis vester sit super caput vestrum,
rum eeciderunt fugientibus impetu. Quid enim desi- muridus ego ex hoc ad ge.ntesvadarii (Ait. xvm),
gnatur per ungulam equi, nisi finis superbi? Cadit Benedicta inier mulieres Jaet, uxor Aber Cinei, be-
ergo ungula equi sub fugientium impetu, cum oranis nedicatur in tabernaculo suo.^ Diximus supra quod
superborum contttmacia, quae res caducas et fugili-' Jael, quse inlerpretatur ascensio, sive requies Dei,
vas sequltur, in fine prsesentis vitae conteritur; significaret Ecclesiam ex gentibus cpngregatam, quoe
ruentque fortissimi hostium in praeceps, quando ascensu virtutum ih sublime extollitur, et in cujus
post factum judicium disperient de civitate Domini mansiietudiiie atque devotione Spiritus Dei requies-
omnes qui operantur iniquilatem, et demergentur eere dignoscitur. Hsec inter mulieres benedicitur,
in infernum omnes gerites quse obliviscuntur Domi- qtiia ab omnibus sanclis animabus opportune lauda-
num. tur, quse eliam fuit uxor Aber Cinei, cum Christi
MalediciteterrmMeroz, dixit angelusDomini;male- regis et Domini nostri triumphatoris utique mortis
dicite habitaloribus ejus, quia non venerunt ad auxi- "* Sponsa nobilissima esse praedicatui'; nam Aber cer-
lium Domini, in adjutorium fortissimorum ejus. Quid tameri iniens, et Cineus possessiovel mrarius meus m-
per terram Meroz, nisi vanitatem istius mundi, vel terpretatur. Et quis melius cerlamen iniens nominari
Huxumdesideriorumcarnalium intelligere possumus, potest, quam Redemptor noster qui conflixit cum
quae omnis prophelia sacra improbat ac detestatur ? mundi principe, eumque morte sua superansposses-
Meroz enim aqua exsecramentorum interpretatur, sor factus est coeli et lerrse, de quo dixit Apostolus:
et merito aqna exsecramentorum mundana deside- Christus factus est pro nobis obediens Patri usque ad
ria nominantur, quia hsec testamenta divina velut mortem, mortem autein crucis: propter quod et Deus
inutilia, imo magis noxia famulis Dei, interdicendo exaltavit illum, et donavit illi nomen quod est super
exsecrantur. Hanc angelus Domini, hoc est, aposto- omne nomen, ut in nomine Jesu omne genu fleclatur
Iicus coetus, et omnis ordosanctoruin doctorum ma- cwlestium, et terrestrium, et infernorum, et oinnis iin-
Iedicere roaudat, quia omnibus se sequentibus no- gua confileatur, quia Dqminus Jesus Christus in gloria
xiam proebet, omnesque habitatofesejus ipsamaledi- est Dei Patris (Phil. n), Benedicalur, inquit, Jael in
ctione coroprehendit, quia amatores suos S6 sequen- tabernaculo suo, hoc est, in Ecclesia catholica, quce
tes ad vee perpetuum ducit. Ipsi ergo non venerunt est per universuni orbem diffusa, ibi etiam fldes
ad auxUiumDominiin adj'utorium fortissimorurii ejus, * ' genlium laudatur, praedicalur, atqiie. ubiqup diffa-
quando apostolis praedicantibus in toto orbe Evan- matur.
gelium credefe nolebant, nec verbum Dei recipere Aquam peienli lac dedit, cum diabolo in membris
conseniiebant. Et ideo in voluptatibus suis corrupti suis luxuria et lihidine atque ayajitia sestuanti mpr-
et abominabiles facti stinl; quia auctoreni vitse con- talilatis simplicitatem opposuit. Et i% phiala princi-
temnendo, iniquitatent in cordibus suis moliti surit. pium obtulit butyrum, cuni in doctrina apostplorum
Potest et Judaicuspopulus terrse Meroz nomine non pi'secipuse dileclioiiis ostenderat domiro.
iiiconvenienter accipi, qui se sacramento constrinxit, Sinislrammanummisitadclavum, et dextram adfa-
quando legem accipiens dixit ; Malediclus omnis brorummalleos.Quidpersinistraninianum, nisi exte-
qui non permanet in sermonibuslegis hujus, nec eos rioris hominis actus, et quidper dexteram, nisi interio-
overe perficit (Deut. xxvu). Hac enim nialediclione ris studium exprimitur? Manum ergo sinistram misit
omnes constricti sunl, quosChrisli gralia de niale- Jael noslra ad clavmn, cum ad similitudinein crucis
dicto legis non liberavit. Bene ergo habitatores terrse Chrisli carnalia.in se abstinendp morlificavitdeside-
hujus angelus Demini maledicit, quia non venerunt i ria; et dexteram ad fabrorum malleos, cum inten-
adauxiliuni in adjutorium fortissimorurn ejus, cum j) ] tionem animi sui ad meditanduin prseparavit libros
proedicaloribus sancti Evangelii npn solum non adju- sajnctorum apostolorum ac prophetarura: Ipsi sunt
tores, sed adversaru ubique reperti sunt. Unde ipses enim veri artifices, qui armattirani ccelestem in
mediatpr Dei et hominum, qui propter incarnationis ; domo sanctse Ecclesiee fabricant, ac militibus Christi
mysterium.inagni eonsilii angelus nuncujjatus est,; ad diroicandum contra hostes spirilales tradunt.
in Evangelio legitur exprobrare civilalibus in quibus, Bene ergo dictum est, quod Jael ambabus manibus
factae sunt plurimae virtutes ejus, quarenon egissent inclavo et malleis occupata, inimicum populi sui
poenitentiam, dicens illis : Vm tibi, Carozaim, vce: percusserit, quia prsedicando legera Dei, ac bona
libi, Bethsaida: quia si in Tyro et Sidone factm essent exempla virtutum pstendendo, hostem ssevissimum
virlates qum factm sunt invobis, olimin cilicio et ci- necavit.
nere pwnitentiam egissent. Verumtamen dico vobis: Percusskqm Sisqrqm, qumrensin capite vulnerislo-
Tyro et Sidoni reinissms erit in die judicii qu,am vg- cum, et tempus valide perfqrans. Clavp ergo eum sive
bis (Matth. xi). Hinc item ad legisperilos ait: Vm: palo cum nialleo interfecit, perforans tempus capitis:
vobis legisperiiis, quia tutislis clavem scientiw. Ipsii quia superbiam, quaecaput totiys peceafi pst (Ini-
non introislis,et eos qui introibant prohibuistis (Luc. tium enim omnis peccuti superbia [Eccli. x]), per
 1151 B. RABANIMAURIARCHIEP. MOGUNT.OPERUMPARS I. H52
humilitatem passionis Chrisli in cordibus huroanis A A versis. Hoecvero temporibus suis impietati favebat,
interemit. Inter pedesejus ruil, defecit et mortuus cum cultum dsemoniorum Iaudabat, ac ideo huic
est; ante pedes illius volvebaturet jacebat exanimiset matri nequissimse quasi blandiendo loquebatur, cum
miserabilis. Prsedo nefandus inter pedes mulieris potentiam falsorum deorunt ore nefando mundum
ruere ac j"acere,et mortuus esse describitur, quia regere attestabalur, omnium regum prselia atque
hostis antiquus sub pedibus Ecclesise superatus, victorias eorum virtuti ascribebat, praesentiumque
prostratus alque contritus esse dignoscitur, cum per reruni j'ucuriditatem, quaai pulcherrimam, iUorum
potestatem sibi a Christo collatam, omnem mortis honori convenire dicebat. Unde subsequitur dicens :
dominationem vincendo damnat atque conculcat. Vestesdiversorum colorum Sisarw traduntur ad prw-
Unde in Genesi Dominus de muliere ad serpentem dam, et supetlex varia ad ornanda colla congerit.
ait: Ipsa conleret caput tuum, et tu insidiaberis calca- Vestes diversorum colorum possumus ornamenta in-
neo ejus (Gen. m). Hinc et Salvator in Evangelio telligere idolorum, vel carmina poetarum, quae ad
discipulis ait : Ecce do vobis potestatem calcandi su- honorem deorum suorum diversis metris gentiles
per serpenles et scorpiones, el super omnem virtutem condiderunt; et supellectilem variam, diversa oflicia
inimici (Luc. x). Jacet ergo exanimis ac miserabilis falsorum sacerdolum, quae idofis suis studiosissime
ipse vastator nelandissimus ante pedes mulieris, B I impendebant. Sed haeGomtiia sicut frivola fuerunt
cum quotidie per fidem, spem ac patientiam fidehum in aestimatione, sic etiarn turpia apparebant in ac-
mortificalur, et ad extremum absorbetur in victoria. tione. Unde Debbora spiritalis canticum suura fi-
Necjam ultra erit mors, neque luctus, neque clamor, niendo, ita conclusit, dicens : Sic pereant omnesini-
quoniam priora transierunt (Apoc.xxi). mici lui, Domine ;~qui autem diligunt te, sicut sot in
Per feneslram prospiciens ululabat mater ejus, et orlu suq sptendet, ita rutilent. Perient peccatores a
de ccenaado loquebalur. Quse est enim mater hujus facie Dei et justi exsullabunt in conspectuDei, dele-
spiritalis Sisaree, hoc est, omnium iniquorum, nisi cianles in Iwlilia. Quod aulem ait: Qui diligunt te
impietas quaemater atque inventrix est universseini- sicut sol in orlu suo splendel, ila rutilent, vel tropice
quitatis. Unde in libro Jesu filii Sirach scriptum est: ex splendidissimo elemento gloriam maximam san-
Inkium superbim hominis apostatare a Deo, quoniam ctorum in ccelis per comparalionem demonstrat;
ab eo qui fecit illum, recessit cor ejus (Eccle. x). vel secundum mysterium simiUtudinem incorru-
Dolet enini ac quodammodo ululat haecmater in cor- plionis humanitatis Christi, qui sbl justitiw appella-
dibus impiorum, cum deficere idololatriam per prse- tur (Matlh. iv), sanctis in futura vita promittit;
dicationem Evangelii in toto orbe considerat, ac per unde Joannes aposlolus in Epistola sua ad credentes
fenestram atque ccenacuhim fastus mundani prospi- C scribens ait: Charissimi, nunc filii Dei sumus, et non-
ciens, taliter loquitur : Cur moratur regredi currus dum apparuit quid erimus. Scimus quoniam cum ap-
ejus ? quare tardaverunt pedes quadrigarum illius ? paruerit, simites ei erimus, quoniam videbimuseum,
Quid sunt quadrigae et currus diaboli, nisi homines siculi est (I Joan. ip).
diversis erroribus atque vitiis dediti ? Princeps enim CAPUTXIV.
mundi, qui regnat super universos filios superbiae, Quod filii Israel tradili sunt propter peccata sua in
velut poteniiorum in malitia et regnum nequiticc manus Madian seplem annis, et oppressisunt valde.
tenens quadrigas agit. Non illi satis est uni equo (CAP.VI.) Postquam canlicum iUud propheticum
ascendere, plurimos simul agitat, plurimos simul Deliborseet Barach expletum est, scriplor historiae
plagis tortis verberis cogit. Quoscunque videris in ad ordinem narrationis suse redit, atque rei gestae
luxuria turpiores, in incredulitate sseviores, in ava- cupit ostendere veritatem,ita dicens : Quievitqueler-
ritia tetriores, in impietate flagitiosiores, scito hoc ra per quadraginta annos. Fecerunt autem filii Israel
de quadrigis esse Pharaonis, ipsis sedet, ipsos currui malumin conspeclu Dotnini, qui tradidit eos inmanu
suo subjungit, in ipsis fertur et volilat, et per apertos Madian seplem annis, et oppressi sunl valde ab eis.
scelerum campos effusis eos agit habenis. Quiescit lerra, donec quiescit peccalum. Moveri au-
Vna sapientior cwteris uxoribus ejus hmc socrui D I tem dicitur terra, hoe est, hi qui habitaiit terrain,
verba respondit: Forsitan nunc dividil spolia, et pul- cum animas hominuhi movere cceperinl et pertur-
cherrima. feiiiinarum eligitur ei. Diximus supra im- bare peccata. Et ideo scriptum est hoc, quod nunc
pietatem, quae idololatriam primum invenit, matrem prsesens Jectio continet, et quievit, inquit, terra qua-
esse Sisarae hujus spiritalis, quia membra ejus, hoe draginta annis. Et fecerunt fiiii Israel malignnm in
est, impios et peccatores in variis sceleribus nulrit conspectu Domini, et tradidit eos Dominus in manu
ac fovet. Nunc vero quia uxor ejus hic commemo- Madian annis septem. Et invaluit manus Madian su-
ratur sapientior caeteris, Jianc non inconvenienter per Israel. Dum esset ergo justilia in terra, id est,
mundanam sapienliam accipere possumus. Nara sicut in his qui habitant lerram, quievisse dicitur terra.
de sapieutia divina a Salomone dicente scriplum esl: Cum vero increvit iniquitas, et fecerunt malignum
Hanc amavi, et exquisivieam ajuventute mea, et quwsivi in conspecluDomini, lunc tradidit eos, inquit, Domi-
sponsam assumere, et amator factus sum formw illius nus in manusMadian annis seplem. Nec dicuntur in-
(Sap. vin): ila et gentilium solertia philosophiam valuisse Madianitce super populum Domini, donec
mundaiiam prseposuit opibus terrenis ac rebus trai- prsecepta Domini populus cuslodivil. Cum vero ne-
U53 COMMENT.IN LIB. JUDICUM.— LIB. U. 1154
gUgere coepit mandata diviha, robustior et validior A fidem; isle omnia condita sua evacuavit, et ex om-
adversum eum effecta est hostium manus. Et ad- nibus facultatibus suis nudus repente et inanis effe-
versum iUum quidem priorem populum' corporales ctus est, quia diu quaesitus, et multo vix labore col-
insurgehant hostes, cum deliquisset; adversus nos lecto subito omnis effusus est labor; et sicut dieit
aulem qui Israel secundum Spiritum dicimur, spiri- propheta : Omnesjuslitim ejus, quas fecit, non comme-
lalis sine duhio hoslis msurgit, cuni mandata Dei morabunlur (Ezech. xvin).
negligimus, et cum Christi praecepla contemnimus,. Ipsi enimuniversi greges eorumveniebantcum taber-i
validior adversum nos efficitur dcemonum manus, et naculis suis, et instar locustarum universa operiebant
tradimur etiam nos inimicis, cum discedimus a gra- innumera multiludo hominum et camelorum, quidquid
tia. Sed videamus quid accidit eis qui traditi sunt teligerant devastantes. Esto, convenerint adversum
pro peccatis suis. Israel Madianitse, qui inlerpretaritur exlra judicium.
Feceruntque sibi antra et speluncas in montibus, et Esto, isti convenerint adversum Israel, qui extra ju-
munitissima ad repugnandum loca. Cumque sevisset dicium Dei sunt, et qui extra legem peccaverunt, et
Israel, ascendebatMadian, et Amalecet cmteriorien- extra legem peribunt (Rom. n), Esto, convenerit et
talium nationum, et apud eos figentes tentoria, sicut Anialec, qui et ipse interpretatur populus ablingens.
erant in herbis, cuncta vastabant, usque ad introitum B Esto, et haec natio terrena et vehtri ac gulae dedita
Gazw, etc. Haec quidem patiebatur iUe, qui erat impugnare venerit Israel, carnalis spiritualern Israe-
secundum carneni, Israel. Seminabat terram ; sed lem. Quid est hoc, quod eliam filii Orientis his ad-
quoniamjpro peccatis suis traditus erat insurgentibus miscentur, et cum ipsis ad impugiiandum Israel ve-
inimicis, pro frugibus metebat corruptionem, Nobis nire dicunlur ? Diceres enim mihi, audilor, si scri-
vero qui secundum Spiritum Israel nominamur, ptum esset quia filii Occidentis convenerunt cum
quid tale accidere potest consideremus. Est quando ipsis, nihil quaererem ; diceres enim mihi aUegoricis
seminamtts, et non possunt inimici corrumpere se- legibus, quia filii Occidentis sunt filii tenebrarum, et
mina quse seminamus, non possnnt insidiari agri- ipsijunguntur illis gentibus, et quae extra judicium
culturae nostroe. Est autem quando seminamus, et Dei sunt, et quse ventri deditae, impugnant eos qui
corrumpuntur quse seminamus. Paulus nos apostolus mente Dominumvidere contendunt. Nunc aulem cum
de hac seminandi docet diffei'entia. Audi ergo ipse dicatur quia filii Orientis venerunt cum Madian et
quid dicit: Qui seminat, inquit, in carne, de carne Amalec, quomodo haec possunt compelenter ex-
metet corruptionem; el qui seminat in Spirilu, de Spi- poni ? Videamus ergo si possimus in tam diflicilibus
ritu meiet vitatn wternam. Isti sunt ergo quorum locis Scripturse digmim aUquem in his sensum di-
semina Madianitaecorrumpunt, qui in carne semi- G C vinis paginis invenire. Omnis qui super se nomen
uant; isti sunt, quorum fructus exterminantur et suscipit Christi, filius eflicitur Orientis; sic enim
pereunt. Rla auiem semina, quse in spirilu seminan- scriptum est de Christo : Ecce vir Oriens nomen est
lur, non possunt Madianitae corrumpere. Non enim illi (Zach.vi). Quisquis ergo Chrisli suscipit nomen,
possunt adversarieepolestates ascendere ad spiritales filius, esse dicitur Orientis. Sed non semper qni
campos, et novalia Spiritus temerare eorum, qui Christi nomen accipiunt, etiam in Ecclesia perma-
non seminant super spinas, sed innovant sibi novalia. nent Christi. Si ergo videas hoereticos Christi qui-
Sed et illud addendum est (volo enim et me ipsum dem nomine censeri, impugnare autem Ecclesiam
vobiscum pariter commonere) de cautela seminum Dei, et arma conferre adversum fidem Christi, im-
et spiritaUum ffuctuum diligentia. Frequenter ac- pugnare populum Domini, bella suscitare adversus
cidit, ut aUquis in opere spiritali multum desudans, calholicam fidem: nolo dubites dicere, quod lsti
ffuclus complurimos fecerit et repleverit horrea sua sunt quidem filii Orientis, sed cum.Madianitis etcum
juslitise fnigibus, et multa bona opera recondiderit Amalech expugnare veniunt populum Dei, quia cutii
in conscientise suae conclavi; postea vero si negli- paganis et cum Judaeis Ecclesiam Dei eliam hseretici
gat, el post laborem proclivus ad voluptates et luxu- persequuntur, et ipsos esse opinor qui designantur
rias vergat, omnia iUa bonorum semina et fruclus in filiis Orientis. Omnis ergo, inquit,, Madian et
sancli operis, dominante libidine, corrumpentur. Amalechet filii Orienlis conveneruntsimulet ascende-
Cum enim subintroierit peccatum, et captivaverit runt, et supervenerunt eis, et caslra posuerunt in valie
hominis sensum, ut jain non respiciat ad mandala Jezrael. Isti qui impugnare volunt populum Dei,
Dei, nec arduam virlutis viam Iibenter ascendat, castra in valUbus coUocant, in dejectis et humilibus
depereunt omnia quaeprius fuerant in horrea con- locis? In valle, inquit, Jezrael. Invenimus autem
scienliae congregata, Proplerea ergo Scripturse san- interpretari Jezrael semen Dei. Vides ubi collocant
ctaenobis servanda commonitio est, dicentis : Omni castra adversarii? Non sunt ausi ire illuc uhi vi-
custodia serva tuum cor (Prov. iv); custodiendum est dentur jam nati esse fructus spiritus, sed ubi adhuc
igitur cor ab omni peccalo, et praecipuein tempore semen Dei jacet, ubi nondum fructus ascendit. Qui
perseculionis. Si cui enim accidat, ut in aliquo qui- eirim exiit seminare verbum, seminat super omnem
dem tempore congreget fruclus justitiae, conquirat locum. Sed audi ipsum Dominum dicentem, quid
opera virailum, et omnibus se probatissimis excolat pali soleat semen Dei: Aliud, inquit, cecidit secus
disciplinis; in persecutionis vero tempore neget viqm, et venientesaves ccelidiripiunt illud; quod ipse
 '
1155 B. RABANIMAURIARCHIEP,MOGUNT.OPERUMPARS I. Hgij
in posterioribus interpretans dixit: Qui aulein secus A cipiunt verbum Dei, et ideo possunt illud dsempr.es
viam seminali sunt, hi suni qui audiunt verbum Dei, rapere de corde eorum. Qui autem ab humilitate.
et cum tmiilia dccipiunl. Venit autem diabolus, ei litterae ad Spiritus excelsa conscendit, et iiitelligen-
lollit de corde eorum, qubd seminalumesi (Luc. vin). tiam refugiens carnalem, sectatur in allioribus quse
Sic ergo et isti nunc veniunt ad semen Dei, et vojunt sunt Spiritus Dei; de isto nihil possunt rapere Ma-
illud loliere de corde eorum in quibus seminalum dianitae, neque Amelecitae. Sed ne ipsi quidem
est, quia inveniunt eos in' vallibus positos, et ima Orientis filii depraedarieum poterunt in excelsointel-
quaque sectanles. De illis sunt enim, qui humiiiter ligentisespirilalis verljce constitutum. Illi ergo castra
et indigrie et, ut ita dicani, Judaico inlelleclu sus- in yallibus collocant.

lilBER SECUNDUS.

stri, atque dixerunt: De JHgypto eduxit nos Domi-

CAPUT PRIMUM. BB nus ? Nunc autem dereliquil nos, et tradidit in manibus
Quod Dominus, humiiiato Israel et ud se clqmqnte, Madian. Respexitquead eum Dominus, etail: Vade
misit prophelqmqui cqmmoneret eos de prmleritis 'n hac fbrliindine tua, el liberabis Israelde nianu Ma-
beneficiis Dei. diqn, scito quod miserim te. Qui respondensail: Ob-
(CAP.VI.)Humiliaiusque est Israel valde in cow- secro, domine mi,inquo liberqbo Israet? Ecce fa-
speclu Madian, el clqmavit ad Dominum, posUdans miliq mea infima est in Manasse, e%ego minimusin
auxilium conlra Madianitas, Qui misit ad eos virum domo patris mei, Ubi respoiidit, secundum Septua-
prophetam, el locuius est: Hwc dicit Dominus Deu$ giuta, Gedeon ad angelum : In me, domine, hoc est,
lsrael: Ego vos feci conscenderede Mcjypto, el eduxi in me inlende, in quo salvabo Israel ? Ecce miUemet
de domo servilutis, et liberavi de manu JEggpiiorum humilioresin Manasse: inteJJigiturpraeposilusfuisse
et omnium inimicorum, qui affligebantvbs; .ejecique mille homiinini, quos Grsece chiliarchos appellat
ebs ad introilum veslrum, et tradidi vobis ierram Scriptura, an quid aliud. Dixitque ei Dominus: Ego
eoriim, et dixi: Ego Dominus Deus vesler, iie timealis ero tecum, et percuties Madian, quasi unuiri virum.
deosAmorrhworumin quorum lerra habiiatis ; el rio- Elille: Siinveni, inquit, graliam coram le, da mihi
luistis audire vocem meam, etc, Cur hon dieatur signum quod tu sis qui loquaris ad me. Ne fecedas
nomen hujus prophetce, quod valde Scriptriris iiitt- C ( hiric, donec revertar ad te, porlans saerificiumet of-
sitatum est; lalehs causa est, nort tamen nuUam ferens libi. Qui respondit ei: Ego vrwstotaboradven-
esse arbitror. Sed qtiia post verba quibus expro- tam tumn. Ingressus esl itaque Gedeon, et coxil hm-
bravit inobedientiam populo, sequiluf Scriplura di^ dum, et de farinw tnodio azymos panes, carnesque
cens : Et venit angelus boniini-,et sedii super quercum ponens iri canistro, et jus carnium miitens in ollam,
qum erat in Ephra : non absurde inlelligitur isto an- tulit omriiasub qnercum, et oblulitei. Cui dixit angelus
gelus significatus nomine viri, ut posteaquam hcec Domini : Tollecarnes ct panesazymos, el pones super
verba dixit, venerit ad querctim mempratnm, et ibi petrqm iliam, el jus desuper funde. Cumque fecisset
sederit. Nomine enim virorUm solere appeUari an- ita, extendit qngetus Dominisummitqtemvirgw, quqm
gelos, hotum est: quamvis eum qui esset angelus tehebal iii manu, et leligit carnes, et azymos punes,
appellatum esse prophetam iioh facile nee evidenter ascendiiqueignis de petra, et carnes, azymosquepanes
occurrat. Euin sane qtii propheta esset dictutii ange- consumpsit, etc. Animadvertendum est, secundum
lum legimus. Sed si angelorum dicta prophetica nola Septuagihta, quod Gedeon non ait angelo : Offerant
suhl, id est, quibus futura prceiiuntiaverunt, ctir uou tibisacrificium, sed ait: Offeram sacrifwiummeum,
possit angelus prophetaenomine nuncupari ? Verutti- . ei ponqtn in conspectu tuo. Unde intelligendum est,
tamett, ut dixi, expressum et nianifestum de hac re "• ttoiieum aiigelo, sed per angelum sacrificium offerre
testiaionium non occurrit. In Septuagihla vefo ita voluisse. Quod et ipse angelus evidenter ostendit,
legilur : Dominus lecum polens in fbriitudine. Qtiod qui non ab eo sacrificium, tanquam sibi sumpsit, sed
autem angelus Domini dicit, Dominus tecumpolens ait illi: Accipecarnes ei panes dzymos, et pone ad pe-
in fortitudine, nominativus casus est, non vocativus, tram illam,etjus effunde.Et cumhoc fecissetGedeon,
lioc est, Doroinustecum potens est, non, lu potenSs exlendit ungelus Doiriiiiisummum virgm,quceerat in
CAPUTII. fiiuiiu ejus, et teligit earnes, azymos, et accensusignis
de peira comedit carnesei azymos. lia ctiam ipse an-
be eo quod angelus Domini venit qd Gcdeonin area gelus in Sacrificio quod obtulit Gedeon, oflicium mi-
virga frumentum cwdentem, mandans ei ut tiberet
Israelde irianibriSiiosivum; de hotocaustp, qUoct : mstraiitis implevit. Ignem quippe homo miiiister ut
ipse Gedeon Deo offerebat per ministerium ringelii homo sine miraculo subjecisset, quetn mirabiUter
ad se missi. tit angelus iste subjecil. Denique tunc cognovit Ge*
Dixitque n Gedebn: Obsecro,domine mi, st Domi-- deon quod angelus Domini esset. Nam hoc Scriptura
nusriobisCuWi est, tuf appreheiidefuritnoshmcvninia?' contiiiuo subdidit: El vidil Gedeon, qubniam ange-
Ubi sunt mimvilia ejus, quw nttrravefunt palres no*? tus Dominiest. Prius ergo tanquaiii cum homine lo-
 HST • COMMENT.IN LIB. JUDICUM.— LIB. H. US8
quebatur, tniemtamen homiiiem Dei credidit, ut co-- A i nationis fulurse mysterio, constitutus, rectitudine
ram ipso sacrificium vellet offerre, velut adjuvandus5 judicii, quasi per virgam, electionem sanctorum a
ejus praesentia sanctitatis. Quaeri potest quare Gerr-. vitiorum paleis sequestrabat. Hic ergo Gedeon curo
deon ausus fuerit sacrificium offerfe Deo prceter lo-- audisset ab angelo qtiod, deficientibus populorum
ctihi ubi jusserat Deus. Praeter tabernaculum quippe5 tiiillibus, itt uno viro Dbminus plebem suam ab ho-
suum Detis prohibuerat sacrificari sibi; cui laberna-. stibus liberaret, protinus hcedtini cbxit, cujus carnes
culo templum postea suecessil. Tempore autem quo) secundum praeceplum angeli simul cum azyma su-
fuit Gedeon, tabernaculum Dei erat in Silo; atque> per petram posuit, et jus carnium desuper effudit:
ideo illic tantum legilime posset sacrificari. Sed[ quae dum angelus virgae cacumine contingit, statim
, inleUigendumest, quod iDuro angelum prittlo pro- de petra ignis erupit; atque ita sacrificium quod
phelam pulaverat, et tanquam Deum in ilio consu-. offerebatur absuroptum est. Quo judicio declaratum
Iuerat de offerendo sacrificio : quod ille si prohi- videtur, quod petra illa lypum habuerit corporis
Jjuisset, non utique fieret; sed quoniara approbavit, Chrisli, Paulo attestante >. Petra autem, inquit,
et ut fieret annuit, Dei auctoritatem Gedeon in fa-. erat Christus (I Cor. x). Jam tunc igitur in my-
ciendo secutus est. Ita quippe Deus legitima illa con-. sterio declaratum est, quia Dominus Jesus in carne
stituit, ut leges non sibi, sedhominibus daret. Unde, JjI sua tolius nmndi peccata crucifixus aboleret, iiec
quodcunque praeter iUa ipse praecepit, non a trans- solum delicta faclorum, sed etiam cupiditates purga-
gressoribus, sed potius a piis et obedientibus imple- ret animorum : caro enim haedi ad culpam facti
tum inteUigendum est, sicut Abraham de immolando, refertur, jus ad illecebras cupiditatum, sicut scri-
fiUo(Gen. xxn). Nam et sic Elias extra tabernacu- ptum est : Quia concupivit pqpulus cupiditatem pes-
Itim Domini ad convinceudos sacerdotes idolorumt simam et dixerunt : Quis nos cibabk carne (Num.
sacrificavit (III Reg. xvni); quod ex prsecepto Do-. xi). Quod igilur extendit angelus virgam, et tetigit
mini fecisse intelligenduro est, qui ei tanquam pro- pelram de qua ignis exivit, osteiidit quod caro Do-
phelse revelatione atque inspiratione jussit uf face- mini Spirilu repleta divino, peccata oronia humanae
ret: qttanquam tanta consuetudo proeter tabernacu- conditionis exureret, Unde et Dominus ail: Ignem
lum sacrificandi crebruerat, ul etiam Salomon in ex- veni miltere in terrqni (Luc. xn). Adyertit igitur
celsis sacrificasse inveniatur, nec ejus sacrificium{ vir et doctus et praesagusfuturorum superna mysle-
fuisse reprobatum (/// Reg. m). Et tamen notantur. ria, et ideo secundum oracula occidit vilulum a pa-
reges, qui inter opera laudabilia sua non destruxe- tre suo idolis deputatum, et ipse septennem alium
runt excelsa, ubi contra Jegem Dei populus sacrifi- immolavit Deo , quo facto manifestissime revelavit
care consueverat; etqui destruxit, majore proediea-C per adventum Domini omnia gentililalis abolenda
tione laudatur. Ita Deus consuetudinem populi sui, esse sacrificia, solumque sacrificium Dominicae pas-
qua praeler ejus tabernaculum, tamen non diis alienis sionis Deo prO redemptione nostra religione populi
offerebat, sed Domino DJJOsuo, sustinebat potius deferenduiri. Etertim Vitulus ille erat in typo Chri-
quam vetabat, etiam sic exaudiens offerentes. Hoc sli, iii quo septiformis spiritualium pleniliido virtu-
autem quod Gedeon fecit, quis non intelfigat per an- tum, sicut Isaias dixits inhabitabat (Isa. xi). Quid
gelum procuratum, ul prophetice fieret, in qua pro- est fruhientum virga csedere, nisi rectitudine judicii
phelia petra illa commendaretur? cui quidem petfae a viliorum paleis virtutuni gratias separare? Sed
non sacrificatum est, sed de iUa ignis commemora- hoec agenlibus angelus appafet, quia tahto magis
tur exiisse, quo sacrificium consumeretur. Sive enim Dbininus interiora denuntiat, quanto se studiositis
per aquam, quam percussa effudit in eremo, sive homines ab exterioribus purgant, qui hsedum prseci-
per ignem donum Spiritus sancti significatur, quod pit, id est, omnem appelitum nostrae carnis immo-
ditissime Dominus Christus effudit super nos. Nam lare, carnesque super petram pohi, et jus carnium
el in Evarigelio significaturti est hoc dohum per desuper fundi. Quem alitihi signat petra, nisi eum
aquam, ubi ipse ait : Si quis silit, veniat et bibat. . de quo'per Paulum dicitur : Petra autem erqlClm-
Qui credit in me, sicut dicil Scriptura, flumina de " slus (1 Cor. x) ? Carnes ergo supet petfam pohi-
venire ejus fluenl aquw vivw (Joan. vn). Ubi evange- mus, cum corpus hostrtim in Chfisti imitatione cfu-
lista subjunxit: Hoc autem dicebat de Spirilu, quem ciamus. Jus eliam carnium desuper fuhdit, qui in
accepVurieraiitcredentes in eum. Significatum est et coiiversatioiie Christi ipsas etiam carnales a se Co-
per ignerii, ubi veniente illo Super congregatos le- gitaliohes exinanivit : quasi etiim res ex carne li-
gitur: Vismsuni illis lingum divism vekct ignis, qui quida in pelra funditur, qtiando mens a cbgitatio-
el insedit super unumquemqueeorum (Act. n). Et ipse num carnalium fluxu evacuatur, qtise tamen mox
Dominus ait : Igneni vehi nikiere super lerram (Luc. attgeluSvirga tangit, quia intentionem nostram ne-
xu). Gedeorinamtjiie cupi subarbore quercu tritici qtiaquam poteslas divini adjutorii deserit. De petra
messetii vifga ccederet, et a paleis ffumenta excute- autero ignis exit, et jus carnesque corisumit, quia a
ret, angelimi vidit, accipiens ab eo ofaculuni, rit a redemptore spiritus tanta cor hostrum flamma Cbitt^
poteslate hostitiro in Iibertalero populum Dei redn- punctionis concremat, ut otime qiiod itt eo est iili-
ceret. Iste Gedeon figuram nimiruro Cliristi gesta- citutti et operis et cogitationis exurat: perfecte enim
bal, qiii sub umbra sacrse crucis, praedestinatoihcar- et solerter invigilat, Ut nott sbium perversa agere
1159 B. RABANIMAURI ARCfflEP. MOGUNT. OPERUM PARS I. 1160
renuat, sed onine etiatti quod in se per cogitationes A imbris ubertate privavit, dicens : Mandabo nubibus
turpiter liquatur, tergeat. ; desuper, ne pluant super eam pluviam (Isa. v). Id-
CAPUT HI. circo autem iUam gentem veUeris nomine significavit,
vel quia spolianda esset auctoritate doctrinae, sicut
Quod spiritus Domini induii Gedeon,, qui clqngens oves
buccinq convocavitdomum Abiezerut se sequeretur, vellere, vel quod eamdem pluviam, quam nole-
et de signo velleris quod idem Gedeon postulavit a bat sibi per prsepositos preedicari, aliis, id est, in-
bominb. . circumCisis gentibus sciret revelari.
(IBID.)Spiritus autem Domini induit Gedeon, qui CAPCT IV.
clangens buccina,convocavitdomum Abiezer, ut se se- Sermo Domini ad Gedeon, mandans ut a se dimitle-
nuhtios in universam ret populi multitudinem, ubieumviginti duo millia
queretur. Misitque Manassem, virorum dimiserunt, et tantum decem millia cum eo
qui et ipse seculus est eum; et alios nuntiqs in Axer remanserunt.
et Zabulbn, et Nephtalim, qui occurrerunt ei. Voca-
se (CAP.VII.) Dixitque Dominus ad Gedeon: Multus
vit, inquit, post Abiezer, qui utique nusquam tecum est populus, nec tradetur Madianinmanus ejus,
erat. lnterpretatur autem Abiezer patris mei auxi- ne
glorietur contra me Isrqel, et dicat: Meis viribus
lium; -Dxm ergo hominem aUquem, sed patris suinmi sum. Loquere ad populum, et cunclis au-
y,liberaius
^
GedConinvocasse videtur auxiUum. Mittit interea et dienlibus
prmdica : Qui formidolosus et timidus esi,
auxilia convocafi, converiiunt populi, et omnis ad revertatur.
Recesseruntque de monte Galaad, et re-
Gedeon exercitus congregatur. versi. sunt ex populo viginti et duo miltia virorum, et
Gedeon ad Dominum : Si salvum facies tanlum decemmillia remanseruni. Quid est
' Dixitque quod for-
permanum meam Israel, sicut locutus es, ponam veltus midolosi et timidi,' postquam eis praedicatumest quod
hoc lanmiri area : si ros in solo veltere fuerit, et in formidolosi a castris secederent, per iiuriierum vi-
omni terra sicckas, sciam quod per manum meam, si-
cies, et bis millenarium recessisse inventi sunt ? nisi
cut tbcutus es, liberabis Israel. Factumque est ita, ut
quod omnes, qui in unitate fidei, et dilectionis so-
Ue nocte consurgens, expresso vellere, concham rore cietate non
permanent, merito a Christi militia, uhi
repleverit. Dixitque rursus ad Dominum : Ne irasca- spiritales trucidahtur hostes, ut reprobi abjichmtur:
tur fufor tuus contra me, si adhuc semel tentavero, binarius eiiim numerus, quiabunitate primus divi-
signum quwrens in vellere; oro ut sblum vetlus siccum ditur, non-semper bonam in Scripluris sacris, sed
sit, et omnis terra rore madens. Fecitque Dominus aliquando contrariam significationem habet. Nota,
nocte illa ut-poslulaverat, et fuit siccilas in solo1
lector, quod in viginti dupbus undenarius, qui trans-
vellere, etrbsin omni terra, etc. Praevidit ergo my- Q gressionem legis significat, bis est ComprChensus,et
sterium victoriae Gedebn, et tamen, licet fortis et
inteUiges quod qui unitatis et dilectionis foedera non
-fidus, plenjora adliuc. de Domino futurse victorise servat, transgressor est legis. At contra qui constan-
documenta qucerebat, ut ttna nocte lanse vellus tes animo in bello reperti sunt, millenario numero
in area poneret, et esset super illtid tantummodo
per deeem muliiplicato notati inventi sunt. Denarius
ros, et super omnem terram siccitas; et rursus si- enim numerus in illa progressione, quse fit a decem
militer poneret vellus, et super totam terram ros'
usque ad centum, unus acprimusest; etideo signi-
plueret, et siccitas esset in vellere. Quaerit fortasse •ficare unitatem fidei ac societalem sanctae dilectio-
aliquis utrum quasi incredulus esse videatur, qui nis valet. Decem ergo praecepta sunt legis. Unde
frequentibus jamfherat indiciis informatus? Absit. apparet quod quisquis legis fidelis exsecutor est, fidei
Non enim iUe ambiguus erat, sed nimirum futura et charitatis verissimus custos est. Nec iUud sine
mysteria prsevidebat, quse etiam providus diligentis- mysterio esse videtur quod in monte Galaad viginti
sime explorabat,. ut amplius crederet mysterium, duo milUa recedere a castris Gedeon
perhibentur,
duni inlellexisset oraculum. Quid ergo vellus com- ubi decem miUia
permanserunt; Galaad quippe acer-
plutum et area sicca ? etpostea compluta area, sicco' vus testimonii interpretatur, ubi Judaeorum formido-
vellere ? nisi quod pi'imo una gens Hehraeorumhabe-'
j\ losilas, et gentium constantia probata est: quia eum
bat gratise mysterium, totus orbis vacuus erat; nunc^ ' illi lilteram
Jegis habentes prsesentis vitsebona amit-
autem in manifestatione Christi.totus orbis hoe Iia- tere
mettiebant, et ob hoc ad fidem Christi convenire
bet, illa vacua est., Area enim illa totum orbem ler- nolebant, quasi degeneres ac reprobi abjecti stint;
rarumsignificat. Denique quando totus orbis infru- isti vero spiritaliter legem et prophetas intelligentes,
ctuoso cultu gentilis superstitionis arebat, tunc erat ' et ob hoc futura bona; sperantes, constanti animo
ros ille coelestis visitationis in vellere. Postea vero' Christi
gratiam appetebant, unde se salvari posse in
quam oves perierant domus Israel, quse sub figura1 aeternum credebant.
velleris demonstrabantur, et oves illse fontem aquse' . CAPUT V.
vivsenegayerunt, ros fidei exaruit in pectoribus Ju- De probatione populi ad aquas, ubi de decem millibus
dseorum, gratiamque suam imber iUe divinus ini tantum ad bellandum trecenti permanserunt, quos
corda gentium dirivavit. Inde est quod nunc fideii cum lubis, lampadibus el lagenis armavit.
rore totus orbis humescit; Judeei verp prpplietia ett (IBID.)Dixitque Dpminus ad Gedeon : Adhuc po-
omnibus charismatibus careni. Nec hiirum si perfi- putus multus est, duc eos ad aquas, et ibi probabo
?dioe subeunt..siccUatem , ques Pomiuus, .propheticii illos: et de quo dixero libi, ut tecum vadai, ipse per-,
'"' COMMEOT.IN LIB. JUDICUM.— LIB. H. 1162
qat; quem ire prohibuero, ipse vevertalur.. Cumque A sleria designantur ingentia, sicut etiam in boc loco
descendissetpopulus ad aquqs,dixit Dominus.ad Ge- fieri videmus : quia hi qui descendunt ad aquam, id
deon: Quilingua lambuerint aquas, sicut soieni ca- est,qui ad haptismi gratiam conveniunt, nondebent
nes lambere, separabis eosseorsum.; quiautem curva- prociderein terram,jiec.flectere genua sua, et ,ce-
tis genibus biberint, in ulterapqrteerunt, Fuit itaque dere tentationibus ventris, sed stare fortiter et cpn-
numerus eorum, qui manu ad os projiciehte aquas ,sianter,sicut et Apostolus dicebat: Reinissas.manus,
lambuerdnt, trecenti viri. Omiiis autem,,reliqua mtilr' et dissoluta genua erigite, et gressumrectum facite se-
titudojlexo poplite biberat, etc. Plefique Latini codir tnifis vestris (Hebr. xu). Venisli;ad,aquani baptisirii;
cesfion haberiCmontt sna, sed lantemnipdov'ini)Ma istud. est certaminis et pughce, spiritaii.s iniliuni.
siifl,:quoriiam sic .intellexerunt quod.supra; dicfum "Hiriclibi adversum diabojum nascitur^ptigrise prin-
est, sicut canes. Grsecus autem utnimque habet^• eipiuni; si remissior fueris,.si fiectifacile potueris,
mdnu sw, lingm sua, ut 4titelligatur quod manu quomodo pugnabis, qubmpdo stabis adversum aslu-
aquam raptam in os projiciebant. Et hpc erat si- lias diaboli? Propterea et Apostolus, clamat : Stale
mile bibeniihus;canibus, qui.nonore apposito, sicuf-> ergo, et .nolite iterum jugo .servituiis hwrere (Gatqt.
boves, aquani ducunt quambibunt, sedlhigua inos- -;- -v). Etiterum dicit : Siqte iiuDqmino<(Phitip. iy).
rapiunt, sictil etiam isti fecisse intelliguntur,- cuni jjB Et terlio dicit : Quomodq tuiicvivimus, si vos stqtis
manu in os aquam projicefent,:quamlingua excjpe- in Doinino (I Thess. III). Ille ergo...probabilis,-,iJte
rent. Nani et interprelatio ex Hebrseoplahius id lia- electus est, qui posteaquani ad aquas baptisini ven-
betliis;verbis :.Fuititaque numerus.eormnquimanus tum est, flecti ad necessltates.terrenas et cprppreas
in os projicjenleaquatn lambuerdnt, trecenti viri. Ne- nescit, qui vitiis non indulget, neque ob peccati si-
que eniin solenl homines,"ita bibere. ut sine operey titti sternitnr pronus. SSedet qtipd dicit eos manu
manus, lingua, sicut canes, aqtiam hauriant. Aptt yellingua aquam iambere, non absque sacranjenli
vero istis-prsecCptumfueraf ut lioc. faeefenf : sedI quadam significantia lioe mihi videtur : inhuit scili-
cum ad bibendum descendissent ad aquas, mijltii: cet, quod et manu et liiigua ppefari debent jnilhes
gentt flexo biberunt, quOd facilitis efminore laborej Christi, hoc est, operfe et v.erho; qiiia qui docet iet
fiefpt; pauci.yero.quia non flexo genu se incurya-: facif, hic niagnus voeabitur in" regrio eceiorum.
verunt, etutcanes hiberuiit, sed aquam manu Inj Qubd autem etiaih sihiilitudinem canis i.ambentis
os jactani. Quorum numerus, -quia trecenti eraht, Sciiptura posuit, videtur mihl istud anirijal hoc iii
signuni insihuat Crucis propter litteram T' Grsecariij lbco propterea nominatum, quod supfa omnia csetera
in qua iste nuhierusisignificatur. Hinc eiiam geritess . ahiinalia amorem: dicitur . proprii domini servare,
magis. in .crucjfixum credifuras" prsefigurafuro est;-XI C iiec tempore necinjuriisphlifterarein eo fertur affe-
qtiod liltera Grceca est. Gride Graecorum nomiBe B .- ctiis. Trecenti efgbsoli, qui sacraihenti huj'us ima-
Apostoluspmnes gentes .significat, curadicit :Judwo? gihem prseformabant, istielecti, isti probali, isti ad
primum, et Grcecq,et Jicdwis: et Grwcis {Rotiu i); victofiam cbnsecrati": qui et ipso nrimefi saCramento
saepei.ta commemorans Cifcuinelsionem et pfsepu-_ obtinere adversarios possent. Trecenti eteriim sunt,
liuiri, qubd in linguis gentiiim Grsecaila exceUat, ritt qui tertio eentena muliiplicant, et perfeclso Trinita-
per hanc omnes decenter significentUr. Isfe quippe e . tis nrimerum ferunt, sub qub 'nuinerb bmnis Christi
numefus et in vernaculis Abrahse advertendus,eit,t censetur exercitus, in qtio ohtitiemus, ut eiiam nos
per qhos fratrero ab hostibus Uberavif, quando eiihi a mereattiur ascribi. Cutn trecentiS Gedeon ad prae-
Melcbisedechin magno niystefioberiedixit(iLTfeji; xfv).l_ lium perrexit, eosqtie ribn arrriis, sed tubis, lampadi-
Quod eriim exuberarit illic decem et octp (nam tfe-,i bus, lagenis armavit, Nam, sicut illic scripfuni; est,
ceriti decem et oeto fuisse referunlur),videtuf niihi 1} ' accehsas lampades miseriiiit intra lagenas,. et tu-
significattimquOetianiteinppfefieret, idest.tertib, ; bas in dextera, lagenas autem in siriistra leriue-
quod futtirum erat sub grafia. Naitt primuin est antee fiinl, et ad hostes suos cohiintis veniehtes," ceci-
legem,:seeuiidum"sublege; terlium sub gratia. Sin- jl nerunt fubis, lagenas cbnfregefuiit, Jampades ap^
gttla vero temppfa senarib ntimefb significata suhtit P pariierunt, et hinc tubaruni sonitu, illinc lampa-
propter perfectiottem; nam tef-seni decem et bcto 0 -dum coruscalione territi sunt hostes, et ih fugani
surit," Unde et illa mulierdecemetpclo-aiiribslia- t_ conversi. De hoc riamque-bellb per prophetam di-
hebat iri infirmilate, quam cUrvamSaivatOr cum in- t_ cifur: Jugum enim oneris ejus, el sceptrum.pgstoris
venisset erexit, a diaboli aUigamento,tit Evangelium n: ejus superasli, sicut-in die Mqdiqri. Eripiens: quippe
indicat, splvit (Luc. xin). Nani quod ita isti prbbati
ti gentililatetti Dominus superayit jugum oneris ejus,
sunt, per qubs vinceret Gedeon, nf siihiles; itt bi- ,^ cuih eain adventu suo ab illa daemonicBB tyrannidis
bendo canibris dicerentur, sigtiifiCalrquod conterii-i_ servitute liberavit. Siiperavit et sceptrum exactofis
ptibilia et ignobiUa eligit Doiriiniis (/ Cor. i); prp-
-p- ej'us, cumregnum ejusdem diabeli, qui prppestifera
cpntemptu enim habetuf -cahis. Unde dicit: Sfd« m pefpetralione vitiorum consueverat debita. tribula
est bonum iollerepdnein filiorum ~e'tmittete canibus is poenarumexigere, de fidelium corde-"destruxit. Quid
(Mdtih. xv). Et Dayid, Ut se tahquam-eontemptibl- i- hoc est, quod tale bellum per prophetahxad medium
lem abjiceret,-cauem se appeUavit Joquehs ad Saul^ ul ' adducitiir et advenlui Redemptoris nosfri istius pu-
{IReg. xxiv). Inomriibuspeneyelefum gestis.roy- f-.-- ghsevictPfia ccniparatur?Anindicarenebisprpphela
FATftOL. (.V'11'l. 21
 "
1163 ,B. RABANIMAURIARCHIEP. MOGUNT.OPERUM PARS I. 116^
studuit qupd adventum Redempteris nostri contra\ A cta operatio designatur. Qui ergo dum aquasbibutit,
diaboitim iUa sub Gedeonduce pugrisevictoria desi- gehu flexisse perhibentur, ab illorum certarijine
gttavit? talia illic nimirum acta surit, quod quanto prohihili recesserimt: quia cum illis CUfistuscpnlra
riiagis usum pugnandi transeunt, tantb ampUus a hostes fidei pergit ad prcelium, qtii ctnn doctrinse
prophetandi hiysterio noii recedunt. Quis enim -un:- fluenta hauriunt, a rectitudine operuni noh infle-
quam cuin lagenis et lampadibtis ad praeliuinveriit? ctutit; omnes "quippe tuiic bibisse aquam, sed non
Quis contra arma veniens arma deseruit? Ridicula omnes recto genu fecisse narrati sunt. Reprobatique
riobishsec profectp fuefant, si ferribilia hostibus nott Sunt qui genua, duni aquas bibereril, inflexerunt,
fuissent: Sed victoria ipsa' atfestanle didicimus ne quia, attestante Apostolo, non audiiores legisjusii
parvi haec quaefacta sunf pendainus. Gedeoriilaque sunt apud Deiim, sed faclores legis jusiificabuntnf
ad prceliuin.yeniens, Redeinptbris nostfi signaf ad- (Rom.;ii). Quia eiiim,ut diximus, dissolutip operum
yenlrim, de quo sciiptum est: Tollite pbrias, princi- in ipsa genuurii incurvatiotie signatui', recte rursuni
pes, vestras, et elevamini,poriw mlernal.es,et introibit pef Paulum dicitur i Remissas inarius, dissblulaque
fex glorim. Quis estiste rex glorim? bomirius forlis genuderigitc, et gressusrectosfucite pedibus.veslfis,
ei poiensf bominus polens in prmlio (Psal. xxin). (]Hebr.xn). Hi igitur-Ghristb duce ad belluni proce-
Hunc Redeniptofein nostruin non solum opere, sfe^B ] dunt, qui hoc quod bre aiihuuliaht, opere oslendjirit,
etiani nomine prophetayif; Gedeon quippe interpre- qiiifluenta doctrinaespiritaliter hauriunt, nectameh
tatura circumiensinuiero. Dominus enimnosterper in pravis "operibuscarnaliler ihflectuntur; qtiia sic-
majestatis potehtiam ohniia circtimplectitur, et ta- nt scriptum est: Noiiesi speciosa laus in ore pec-
riien perdisperisalionis graliam intra ulerum virginis catdris (Eccl. xv). Ilum est ergo ad praelium cum
venit. Quid est circumiensiri utero? nisi pmhipotens - tribis, cum lampadUius,ciim lagenis. Atque iste, ut
Derissua dispeiisalione nos redimens, divinitate cun- dixiittus, fuii, brdo praeliandi? Gecinerunt tubis; in-
cta complectens, et humattitatem inlra uterum su- tralagenas autem sunt missae Jampades; corifractis
niens, in quo utero et hiearnatus esset, et clausus veroiagenis lampades pstensse suut, quaruhi corti-
rioriesset; quiaet iritra tiieruih fuit per iufirpiitatis scante luce hostes ierrili in fugam vertuntur. Desi-
substantiam, et extra lriundum per potentiam majer ghatiir itaque in tubis clampr praedicanliurii, in
slatis, Madian verp jiiterprelatur de judicio. Ut - lampadibtis claritas miraculoruni, in lageriisfragilitas
ehim hostes ej'us repeJlendi destruendique essent, "cbrpbriihi. Tales quippe secum dtix npster ad prse-
non de vitip repeUentis, sed de judicio jusfe judican-"- dicationis prselium duxit, qui despecta salute cor-
iis fuif; et ideirco 4.e iudkiq, vocaiitHr., quja alieni ppris hpstes suos moriendp prpslernerent, eprhtnque
gratia Redeinptoiis- iustse daranatipnis, merituni C i "giadipsnori armis et gjadijs, sed palieiifia ^ripera-
etiam iii yocabiiiunj npniiuis traliunt. Cpntra hpstes ferit. Armati enim yenerunt sub duce suo ad prae-
Gedepn cum treeentis pergit ad ipelluni, .Splet in iium. martyi-es nostri, sed tubis,, sed iagenis-, sed
centenario numero plenitudo perfectipjjis intelligi. Jampadibus consonueruiit. Cecinerunt*:tubis, dum
<iuid ergo hiterductb" centeiiarip ijumerp designa- prsedicant • cbnfregerunf Jagenas, dum spiyenda
tur, nisi perfe.clacogn.itioTfinitafis; cumhis.quippe ip passioiie sua cprpora hostiliJjus gladiis ppponunt;
Doniinus npster adversaiips fidei destruit, cum his resprenduerunt larapadibus, dtrai pbst splutione.m
ad prsedjeationis bella descehdit, qui possunt diyina cbrporuhj jniraculis c.oruscare cpnspiciunlur, lege
cpgnoscefe, qui sciuiit de Trinitate, quse Dens est, veritatis facta, quod.in pugna yeiiirent crediderunt.
perfecja sentire. Notaiidum vefo pst quod iste tre- Cecinerunt ergp tubis , ut lagenae frangerentur ;
centbrupi numerus in T liltera contiheinr, .quse cru- .lagerisefractae sunt, ul lampades appafej'ent; appa-
cis speciem tenet, cui. si super transversam lineam. ruerunt Iampades, ut hostes in fugam yertereutxir;
id quod in crqce eminel adderetur, npn j am crucis Id est, prsedicayerunt martyres, dpnec eorttm cor-
species, sed ipsa crux esset. Quia ergo istetrecen- porsi hj morle solverenlur; cprpora eorum in niprte
toruin numerus in"T littera conlinetur, et per T lit- . -spluta sunt, ut piifaculis eortiscarent; coruscaverunt
teram, sicut diximus, species crucis ostehditur, non _P - .niiracuiis, ut hostes suos ex divina luce prosterne-
imroeritp in hjs trecentis Gedeonem sequenlibus illi rent, quatenus nequaquam Dep erecti. resistereht,
.designati.sunt, quibiis dictum est: Quiyuit.postrme sed eum.stibditi fprmidarent. Et notandum qupd
venire, qbneget semelipsum:,et lollat crucem-suqm, steteruntho.ste.s ante lagenas,, fugeriint ^nte lanipa-
el sequqtnxme (Maith. xyi). Qui sequentes D.eum des, quia nimii^um per, perseputores. sanctse fidei
tantb verius crucem tpllu.ijt, quaiito acriu.s..'e!t
se edp,- jira?,dicatptibus:adhuc in cprppre ppsitis, rpsiiterunt;
njant el erga prp.xin.iossups .charitatis conipassionft ..post spiulipneni verp cprppruiji ajjpaycntihus-mira-
.cruciantui', Uiide et per Ezechiel certe in his trecen- . CtiUs.jn fiigam yersi suntrqui,a pavpre conterriti a
tis, qui in T'lilt<3ra,,.si.cutsupra dictuni est, cpnti- pej^secutipne fideliuni cessavermil; prsedicsjtipnem
nenlur, ho,cexprimit, qttod ferrum hostium crucis scilicef tubarupi, -fractis, ligenis corppruni, yjsis
ligno sti.perfttur(Ezech. ix). Duelique sunt ad flu- .-tiniuerunt Iampadjh,u.sm.ii'a,eiulpi'um, Intuijn^um e.st
vium ut aquas biberent; quique aquas flexisgenibus . etiani idquodiilic s.crip.tumest, quia in dexter^ lubas,
haus.erunt, a bellica intentione remoti sunt: aquis . lagenas autem in s.i.nislra tenueruiit. Prp dextero
naniique dpctrina sapientiae, stante autem gemi re-- enim habere diciinus quidquid pro magnp,pen.Samus;
1165 COMMENT.iN LIB. JUDICUM.— LIB. H. 1166
pro sinistro veroquod pro nihilo dueimus. Bene ergo A stra descendere; cumquepervenissetad tabernaculum,
illic scriptum <?stqupd in dextera fubas, el lagenas'. -percussit illud aique subvertit, el terrm fundilus co-
in sinisfra tenqerunt: quia Chrisli martyres pro ma- cequavit, etc. Quod' ille qui proximo suo somiiium
gna habent praedicalionisgraliam, corporiimverouti- narravit, quodaudivit Gedepn, utde victoria futura
litatem pro minimo. Quisquis enim plus facit utilita- coiifirmaretur, dixjt sp yidisse mensam. panis. hpr-
lem corporis quam gratiam prsedicatiohis,iu sinistra . deacei, yolvenfeni in castris, et percutientpm taber-
•
tubam, alque in dextera lagenam tenet. Si' enim' naculuin Madian, et subvertehtero : hoc intelligen-
primo loco gratia praedicationis accenditur, et poster dum arbitror, quod de panibus, quia pef cbntem-
riore ulihtas corporis, cer-tumest quod dextris tubse ptibilia mundi, quod sighificat mensa: pattis hordea-
et lagensesinistris teneantur. cei, Salvator superbos fuerat confusurus. Tenue-
. runt sinislris manibus lampqdes et dextris sonantes
•''..' GAPUT V|, .
D.omini ad ui in castra Ma- tubas, ciamaverunlque: GladiusDomiriietGedeonis;
Prwceptum Gedeon,
dianitarum desceiideret, ubi ' somnium quemdam stanles singuli in loco suoper circuitum castrorum
ixqrtqre aitdieiis, conforlatus est,etpertrec'enlos '-JiostUium,et reliqua. Quod exclamari jussit Gedeon
viros casti-q Madian fugqvk.. a trecentis suis, Gladius Domini ei Gedeoriis, sive
(IBID.) Eqdem. #o.cte dixil bominus ad eutri;: B secundum Septuaginta, GiddiusDomino ei Gedeoni,
Surge,descende.incastm,quia tradidi eos manui iuw. id est, Jiuic Gedeon : hoc significat, quod gladius id
S.in qulem solus.iie foxmidqs descendat tecum P-hara erat operaturus quod Domirioplaceret et Gedebn.
puer tuMS... Cum audieris quid loquaniur, lunc confor- GAPUT vn.
iabuntur manus ium, e%securior qd hoslium castra
descendes.Desceriditergo ips.eet Phara puer ejus in Quod Gedeon misit nuntios in omhem montem
. Ephraim, mqndans ut descenderetfi in occutsum
pqrtem caslmrum ubi erant armatorum vigilice. Mqdian, et occupqrentqguqs., .. , .
:
Septuagiuta Gedeo.nquoque ipse et P.harct puer
ejus in partem quinquaginta, qui erant in casltis. (IBID.)Misitque Gedeonnuritiosih bmnemmontem -
Quad Latiniquidam codiceshabent: In eampartem, Ephrqim, dicens: Descendile in occursum Modiqn,
jn qua cranl quinquageni custodes in c-asiris;- alii -et occupqteqquqs usque ad Rethbera atque Jorda-
yerp : In.pqrtem qmnquqgesimamin cqstra. Obscu- nem, Giamavkque omriis Ephraim, ef prmoccupavit
runj quipp.e dictum pjures sententias interprettim aquasusque Bethbera aique Jordanem. Appreherisos-
fecit: si autea pars castrorum prat, quam serva- que duos'viros Madian, Orebet Zeb, inlerfecit Oreb
bant qijinquaginta eustodes, aul si quinquageni in- inpeira Oreb, Zeb yero intbrculari.Zeb,etpersecuti
teUigendi sunt, circumquaque servasse in unam G C sunt Madian, etc. Mittit namque Gedeoh nuntios
•partem, isli descenderunt ubi erantquinquaginta. in montem Ephraim; cum Redeihptor noster docto-
Mqdiqn aulemet Amalech, et omnes orientatespo- res suos in popttlum calholictim dirigii in locum
pv.fifusijacebant invaite, ut locustqrum mulliludb : fructifertini vel crescentem ubi frticfificafit viftutes
cqmeti quoqueinnumerabiles erqnl, sicut arenm, qum et altitudo contepplatipnis excellit, mahdans ut in
jacel in littoribus jnaris.Qui de cceleslibusloqtiitur, pccufsum Madian pergant, et ad bellandum coritra -
qui de spiritalibus disserit, qui mysteria regni cbe- hostes Ecclesiaese coadj"ungant, qui declinant judi-
lorurii revelat, ille buccina conciuit. llle de luba citim veritatis, quod sonat Madian, et occupani
loquitur, qui de magnis et maximis loquitur-, qui ' aquas usque Belhbera atque Jprdaneiii, aquas yi.de-
scientiam Christi huroanis auribus pandit. Sed cur licet baptismatis, quia jllic hostium suffpcatar.exer-
et cornea dicitur buccina? Qtiiaet de sanclo dicilur : citus, nec ultra eis prbgredi Ucebit, ubi Christi re-
Cortm ejus exallabitur in gloria (PsdL m). Uttdeet gnum succedit; quod bene significant ips.a npmina
uniuscujusque buccina dicilur cornea, in eo quod locorum : Bethbera enim interpretatur dqnws hu-
multiplicem Scienliam Christi, et crucis ejus, quse ynilis, vel domus vesperi; et Jordariis, descensiq eo-
hi cornu designalur, disserit sacrameuta. Gum.hac -runi. Ibi ergp hupiilitas pstenditur Eccjesise, ubi
*
ergo buccina militantes et curo hac pughanles vin- .- occiduntur vitia et deponuntur peccata; ibigue ho-
cimus alieuigenas, et hostes in fugam verlimus, sles repellunlur Ephraini, cuin a credentibus reiiuu-
eliamsi fuerit multitudo sicut locustse : locustis tiatur diabolo, et omnibus operibus atqrie poropis
enim comparata esl dsemoinim nmltitudo, quibus 'ejus; coriipreliendunlurque illic Ofeb et Zeb, prin-
nCque hi coelo,neque in lefris est sedes. Prsecedat cipes Madian atque interficiuntui', CUIJIi.bi friuni-
ergb et nos hoe bellb bperuni lux scientise, yirlus, 'phantur principatus atque pptestates tenebrarura
diviniverbi proedicatio; pugnemus et nos iri hyhinis haruni, et regnum diabpli dissipatuj> Qreb enirn
el psahnis el cahticis spiiitalibus Concineiites et iorvus yel skcitas iiiterprelalur, et Zeb lypus ; quce
clamaiites ad Deuni, ut ab ipSbyictbriam cbnseqtii duo nomina conyeiiienter exprimunt aviditalem at-
mereamur. " "
que ferocitalem diaboli, qui, sjcut Petrus appstpius
(IBID.)Cumqiievenisset Gedeon, harrabqt'aliquis ' tesfatur, velut leo rugiens circumil, qumrens queni
somniuiri proximo suo, et iri hunc modum referebat 'devbrel(I Peir. v). OcciditurqueQrebinpetraOreb,
quod viderat. Vidi somnium^el videbalur mihi quasi; cumdiaboius in sua nequifia. a,tque durilia perit.
subcinericius pdriis ex hordebvolvi, et in Madian ca- Zeb vero in torculari Zeb, cuni jn ipsa pressura
 1167 B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNTOPERUM PARS I. 1168
sicethi Ro-
qua tribulat ille et premit electos, superatus atque ,A saltu irrisores pueros devoraverunt;
cpnfusus dignus 'seterna damnatione apparebit. mani principes, hoc est duo imperatores prsedicti,
CAPGT VIH. egredientes de saltu gentium, quadragesimo secundo
anno ascensionis Ghristi ad coelos, ipsos insultatores
Deeoquod Gedeon, Zebee et Salmana, duces Ma-
Dominicce passionis in Hierusalem,- in Galvarice
dianos, comprehendit,et viros Socholhsibi insultan- loco
tes simul cum iis, adjunctis spinis dc tribulis, con- undique constrictos -atque coaretatos interi-
trivit atque comminuit. mentes deleverunt,
CAPUT IX.
(CAP.VIII.) F.ugerunlque Zebeeet Salmana, quos
Vbi Israelitm postulantes dominari sibi Gedeon et fi-
persequens Gedeon comprehendk, turbato omni exer- lios ejus dederunt ei inaures aureas, quas tulerunt
citu eorum. Revertensque de bello ante solis ortum, de prmda Madianitarum, unde fecit Gedeon efod,
apprehenditpuerum de viris Sochoth, interrogavitque et posuit illud in civitate suq Ephra, quod fuit do-
eum nomina.principum et seniorum Sochoth, et descri- muiipsius in ruinqm.
psit septuaginla septem viros, venilque ad Socholh et (IBID.)Dixeruntque omnesviri Israel ad Gedeon:
dixit eis : En Zebee et Satmana, super quibus expro- Dominare nostri tu, et fitius tuus, et filiiis filii tui,
brastis tnihi dicentes : Forsitan manus Zebee et Sal- quia liberasti nos~demanu Madian4.Quibus iile ait:
mana in manibus iuis sunt, et idcirco postulas ut. B Non dominabor vestri, nec dominabitur in vos filius
demus viris, qui lassi sunt et defecerunt, panes. Tulit meus, sed dominabilur Dominus. Dixilque ad eos:
ergo seniores civitalis, et spinas deserti ac tribulos, et Vnam petilibnem poslulo a vobis : Date mihi inaures
contrivitcum eis, atque coinminuit virosSocholh. Tur- ex prmdq vestra (inaures enim aureas Ismaelitw
rem quoque Fanuel subvertit, occisis habitatoribus habere consueverant). Qui responderunt: Libentissime
civitatis, etc. Quid per Zebee et Salmana principes dabimus. Expandenlesque super terram pallium,
Madianitarum, quos persequens Gedeon comprehen- projecerunt in eum inaures de prwda. Et fuit pondus
dit, nisi philosophi atque haeretici, membra diaboli, postulatarum inaurium mitle septingenti sicli, qbsque
designantur? Zebee ehim, qui interpretatur victima, ornamentis, et monilibus, et veste purputea, quibus
bene potest exprimere philosophos ac theologos Mqdian reges uti soliti erant, et prwter torques aureas
gentilium, qui libris suis et cultibus prsebebant pa- camelorum. Fecitque ex eo Gedeon efod, et posuk il-
stum daemoniis. Salmana quoque, qui interpretatur lud in civitqte sua Ephrq. Fornicutusque est omnis
umbra commbtionis, significat haereticos, qtii semper Israel in eo, et factum est Gedeoni et oinni domui
'! in obscuro errorisconversantes,: a veritatis lumine ejus in ruinam. Quceri solet quid sit efud vel efod,
illustrari rion merentur. Tales efgo Gedeon noster quod quidem si sacerdotale est indumentum, quod
perseqtiens comprehendit, turbato omni exercitu C plerique dicunt, vel potius superindumentum, quod
eorum, quando, turbis nationum per prcedicalionem Ependyma Graecedicitur, vel Epomis, quod magis
Evangelii ab errore idololatrise ac sehismate hsereti- humerale interpretari Latine potest: merito movet,
corum ad fidem Christi conversis, soli illi erroris la- quomodo de tanto auroGedeon idfeeerit. Narn ita
quep captivi nolantur, qui cseleris causa erroris ac scriplum est: Et fqctum est pondus inuurium aurea-
perfidice exstitisse prohantur, quos postmodum Ge- rum quas petierat, sicli mille septingenti auri, prmter
deon gladio suo interfecit, quia in extremo examine brachialia, el torques, et operimenta purpurea, quw
gladio justse ultionis judex vivoriim et mortuorum erant super reges Madiqn, prwler torques qum erant
cum diabolo et angelis ejus in inferni eos tartarum in cervicibuscamelorum ipsorum. Et fecit illud Ge-
tradit. Quod ergo viros Sochoth ac Fanuel, qui sibi deon in efud, et statuit.itlud in civitatesua in Ephra,
persequenti hostes suos verba subsaiiiiationis atque et fornicatus est omnis Israel post illudibi; et factum
irrisionis dixerunt, idem Gedeon post victoriani cum est Gedeoni et domui ejus in scandalum. Quomodo
spinis ac tribulis contrivit, turremque Fanuel sub- ergo ista vestisde tanto auro fieri potuit? Nam etma-
vertit, occisis habilatoribus civitatis, significat ter Samuelis fecit filio suo, sicntlegimus^/Viieij. n),
quod Redemptor noster Judseos insullaiites preedica- efudbar, quod nonnulli interpretati suntefud lineunj,
tioni evangelicse ac religioni Ghristiance post resur- quando eum dedit in templo nutriendum. Ubi evi-
reclionem suam atque ascensionem ad ccelos, cum dentius apparet, hoc genus esse indumenti. An ideo
actibus infruetuosis ac spinis peccatorum gravatos, diclum est, Slaluit iilud in civitate sua, ut hinc in-
'gladio justae vindictse comminuit atque contrivit, telligeretur aureumfuisse factum?Non enim dictum
turremque Eanuel, hoc est, ipsam urbem Hierusa- est, posuit, sed slatuit; quoniam ita erat solidum
lem, occisis habitatofibus ejus, suhvertit, quando et validum, ttt statui posset, hoc est, positum
per Vespasianum et Titum, Romanos principes, stare. Hoc ergo illicitum cum fecisset Gedeon, for-
urbe destrucla, lemploque succenso, habitalores nicatus est post illud omnis Israel, sequendo iUud
ejus partim fame necati, partim gladio occisi, par- cotitra Ipgem Dei. Ubi non frustra quaeritur, cum
limque in captivitalem abducti sunt. Hoc ipsuin idolum non fuerit, id est, cirjusqiiam dei falsi et
etiam in illis pueris Bethel quadraginta duobus, qui alieni simulacrum, sed efud, id est, unum de sa-
EUsseum prophetam irriseruut, dicentes : Ascende, cramentis tabernaculi, qubd ad vestem sacerdota-
calve, ascende, calve (I Reg. n), simililer in figura lem perlineret, quomodo fornicalionem Scriptura
prcecessit. Quia sicut ilii duo ursi egredientes de dicat populi ista sectantis atque venerantis ? Ideo
 1169 COMMENT.IN LIB. JUDICUM. — LIB/II. 1170
isdilieet quod praeler tabernaculum Dei, ubi erant ^_) CAPCT X. .
ista quse ibi fieri jusserat Deris, extra simile aliquid Quod terra quievit per quadraginta arinos, quibu.s
fiefi fas non erat. Ideo sequitur et dicit Scriptura : prwfuit Gedeon, et quod ipse Gedeon septuaginta
habuit filios de uxoribus suis, de concubina autem
Etfactumest Gedeon, et domuiejus inscandalum, id solum habuit Abimelech.
est, ut ab offenso Deo discederet, quia et hoc quod-
dam genus idoli quodam modo erat, quod extra Dei (IBID.)Humiliatus est autem Madian coram filiis
tabernaculum quodlibet roanu factum pro Deo cole- Israel, nec potuerunt ultra elevare cervices ; sed quie-
relur, cum illa ipsa quse jussa sunt in tabernaculb vit terra per quadraginta annos, quibus prwfuit Ge-
fieri ad Dei potius cultum referrentur, quam pro deon. Non praetereunda oritur queeslio, quo.modo
Deo aUquid eorum, aut pro Dei simulaero colen- quieverit terra quadraginta annPs in diebus Gedeon,
drim haheretur : quanquam per efud vel efod, ea cum post victoriam qua liberavit Hebraeos, ex auro
locutione quse signifteat a parte totum, omnia pos- spoliorum fecerit abominationem, et post iUam for-
sunt intelUgi quse constituit Gedeon in sua civitate, nicalus sit Omnis Israel, e't fuerit iUi et domui ejus
veluti ad colendum Deum simUia tabernaculo Dei; in scandalum. Quomodo ergo post hoc tantum ne-
etpropterea per hoc, quia hoc est sacerdotalis ho- fas quod et Gedeon et populus admisit, requievit
noris insigne, quod ssepeScriptura commemorat, "I terra quadraginta annos, cum hoc Scriptura soleat
ut hoc sit peccatum Gedeon quod extra Dei laber- ostendere, cum a Domino Deo populus fornicare-
naculum fecerit aliquid simile, ubi coleretur Deus : tur, ttinc potius pacem illos perdere, non arcquirere,
non quod solido auro veltit adorandum constituerit et hostibus subjugari, non ab hostium infestatione
efud, sed quod ex au.ro ipso quod esset de prceda muniri ? Sed intelligendum est, sicut solet Scri-
fecerit ea qusepertinerent ad ornamenta vel instru- ptura, per prolepsin, id est, per prseoccupationem
menta sacrarii: quse omnia per efud significata dixisse, quod fecerit efud contra legem Dei Gedeon
sunt propter exceUentiam, ut dixi, vestis sacerdb- ex iUo auro quod ftierat hostibus devictis atque pro-
lalis. Nam et ipsum efud non quidem ex auro solo stratis ablatum, quia uno loco dicere voluit et unde
fieri prceceplum est, si hoc est superhumerale sa- erat aurum, et quid de illo factum sit; sed postea
cerdotalis veslis; verumtamen etiam aliquid aufi factum est in fine dierum Gedeon hoc peccatum,
habet, nam ex auro, et hyacintho, et purpura, et quando consecuta sunt etiam mala quae deinde
coccino, et bysso ut fieret, divinitus imperatum est. Scriptura contexuit, posteaquam commemoravit
Sed quia hoc ita posuerunt Septuaginta interpre- quotannis in diebus Gedeon terra conquieverit :
tes, ut, comniemoralis omnibus quae de spoliis ac- quos annos recapitulando comirtemoravit, id est, ad
ceperat Gedeon, inferrent, Et fecit illud Gedeonin ordinem quem prseterverterat prius dicendo de illo
efud: videtur ita dictum, tanquam ex toto illo quod scandalo quod novissime factum est.
commemoratum est, hoc factuitt esse credatur, Abiit ilaque Jerobaal fiiius Joas, et habitavit in
cum possit etiam iUic intelligi loctitio quae signifi- domo sua. Habuilque sepluaginla filios, qni egressi
cat a toto partem, ut quod dictum est: Fecit illud sunt de femore ejus, eo quod plures haberet uxores.
inefud, intelligatur, fecitindeefud; vel, fecit exeo Concubina autem illius, quam habebat in Sichem,
efud, non sciUcel illud toturh consumens in efud, genv.it ei filium nomine Abimelech. Mortuusque est
sed ex illo quantum sufficiebat impendens. Nam in Gedeonfilius Joas in seneclute boria, el sepullus est
illa intefpreialione quse ex Hebraeo est, sic legitur : in sepulcro Joas patris sui in Ephra, de familia Ezri,
Fecilque ex eo Gedeon efod : quod enim apud Se- etc. Morilur Gcdeon, etrelinquit septuaginta fiUos,
pfuaginta scriplum est efud, hoc in Hebraeoperhi- et unum, nomine Abimelech, natum ex concuhina,
betur dici efod. Non autem omnes sacerdotes tali qui conduxk sibivirosvagos, et abierunt postillum.
utebantur superhumerali, quod esset ex auro, et El intravit in domum patris sui, et occidit fratres
hyacintho, et purpura, et coccino, et bysso, sed s«- suos, septuaginta viros, super lapidem unum. Et re-
Ius summus sacerdos. Unde iUud quod de Samuele -.mansit Joathan junior, quoniam absconsus erat,
commemoravimus, factum iUi ab ejus matre, non ete. Hoc factum si nihil proplieticum indicaret, quid
erat utique lale, quoniam cum datus est enutrien- opus erat ut magnopere scriberetur utrum Gedeon
dus, non erat summus sacerdos, utique puer. Unde, septuaginta filios et multas uxores "habuisset, sed
ut dictum est, efudbar appeUatur, vel potius efod- et concubinam, de qua unum efmamm filium sus-
bach, sicut asserunt qui Hebraeam linguam nove- cepisset; quod cum turpe factum sit, tunc etiam
runt, et interpretatur efud tineum. Sed Gedeon illud turpius esset, si haec posteris ad exemplUm in divi-
fecisse, quod erat prcecipuum summi sacerdolis in- nis Ubris scripta viderentur, nisi magnse alicujus
dumentum atque ornamentum, per quod et csetera rei imaginem earum rerum gesta per typos et figu-
significata sunt opera sacrarii, quod in sua civitate ras ostenderent ? Gedeon igitur, ut superius dictum
prseter Dei. tabernaculum constituerat, et propter est, typum Domini protendebat. Plurimoe uxores
hoc peccatum factum est illi et domui ejus in scan- ejus, multse sunt nationes quae per fidem Christo
dalum, utsic interiret (quod post ea Scriptura nar- adhseserunt. Septuaginta vero filii ejus, septuaginta
rat) tanta ejus numerositas filiorum. Ungusesunt in hoc mundo diffusse, in quibus per
fidem filios sibi Dominus generatus erat. Goncubi-
 iifl B. RABANIMAURI ARCHJLEP.MOGUNT. OPERUM PARS I. il72
nam lioc Joco Synagogam vocat, quse novissimisi A liolueriiit. Ligna qiiippe silvaeafbltfor bbhiiries esse
tehipbfihuS Ahtichristo 6st creditura, de quo Joari- vahbs et vagbs ceterhb iriceridio prsepafatos; Hic
ries apbstolus ih Apocalypsi ait: Qiii dicunise Ju- efgb ineritb iibluit, nec olea, nec ficus regnare, nec
dmos esse; et non sunt, sed sunt synagoga Satanm vitis, quia tion mereharitiir. <f31eaenim gratiam
(Apoc. n). De qua ultimis temporibus nequissimus Spiiitus satteti et uhclibnem pacis significat. Ficus
filitiS, id est, Ahlicliristus geherandiis est, efitque autem sacfse iegis imaginem babet, sicutinEvan-
filitis ancillce, id est, Synagogse' peecatricls : quia gelio scriptiim est : Quidam paierfamilias planlqvit
qui peccaiuin, inquit, fdcii, sefviisest peccdli (Joan. vihedm et in vinea sua planiavit ficum (Luc xiv),
vm). Hic, iriquarii, cbrigregatis sibi iinpils, sicut Quis paterfamilias, nisi Deus , qui famiiise suce, id
Abimeiecli fecit, feghuih impfobe usurpabit; inter- est, bmnium credentium paler esl ? Plantavit ergo
fectisque hobiiibtis filiis, id est, his qui ex diversis vineam,id est, popuitim, quia vineam ex JEgypto
iiationibus et lihguls 111Chiisto credentes, a Deb Iranstulit. Et Uiique populum, norivineaih exJ^gy-
sunt geherati, iriducturus est persecutionem, ut pto tfahstuierat. In hac vinea plantavit ficunii hoe
omnes saricios interficiat. est, in populo suo posuit legem, quaelex priniitivum
CAPUT XI. popuium, velut ficus, grossos aridos et inutiles de-
Ti
B jecit in terram, et postea alios fructus generavit,
Quod Abimelechmnnes fraires siios interfecit,excepto id
solo Joqllmn, filio Jerobaal minimo^qui abscom est, populum Chrislianorum, quem ad debitam
ditus necem evqsksolu.s, et de. paradigmqte
' ejus- evahgelicaediscipiinse maluritatem, et suavissimam
tiemjbiilhm ucl.blios Siciiem prmato. . pinguetiinem Christi cum gioria et honpre perduxit.
(CAP. IX.) Remansilque Joailiam, filius Jerobaal Sea vilis, inquit, rioluit regnare eis. Vitem autem
minimus, et abscbnclilusest. Congregati sunt autem Salvatoiis nostri typum habere manifeslum est, sic-
omnesviri Sichem, et universm familiw urbis Melio ; ut i'n Evangelio ait : Ego sum viiis vera (Joan. xv).
abieruntque et constituerunt regem Abimelechjuxta Igitur quia j'ani in reprobum seusum, sicut Apo-
quercum quw stabal in Sichem; quod cum nuntiatum stolus dixit, futurus est populus iiie, qui Antichristo
esset joalhan, ivit, et stetit in veriice montis Gari- est serviturus, quem iigna silvae appeliat; et neces-
zim, etevaiaque vqce clamavit et dixit : Audite me, seest ut credat mendacio, id est, Anlichristo, qui
viri Sichem, ita audiat vos Deus. lerunt lignaui veriiati Christo noluit cfedere (II Thess. n). Ideo
ungerent super se regem, dixeruntque olivw : Im- et a regno vitis, id est, Christi, et ah olea, id ests
pera nobis, elc. Sed- super sepluaginla, inquit, fuit sancti Spiriius gralia, et a fieii, id est, divinoele-
junior filius ex nobili matrimonio, qui se absconde- gis duicedine reprobatus, venit ad rhamnum. Rham-
rat. Hic, inquit, asceiidit in verticem montis Gari- C nus est genus rubi, quam vulgo senticem ursinam
zini, et exclamavit voce magna ad populuni; de appeilant, asperum nimis et spinosum, per quod me-
sicomoro ponens eis parabolarii. Hic ergo.junior rito typus Anlichrisli significatur, qui omni asperi-
filius, qui fugit ut gladium iiiimici evaderet; figura tate et efteritate hunianum genus est vaslaturus.
est residui populi Israei, prcedicaiile Elia extremisi Sed exiel, inquit, ignis de rhamno, id est, iniquitas
temporibus crediturij et Anticluisti gladium eva- de Antichristo, et omnes qui in eo confidunt cum
S.uri. Ascendit, inquit, iste verlicem moniis Garizim. ipso pariter devorabit. Videtur ergo Gedeon Chri-
Sed cur montem ascendit ? Quia nec prophetai'es sti imaginem habuisse ; septuaginta vero filii, se-
nec persecutionem Antichristi quisque evadere po- pluagihta linguae vel nationes, qui credentes per
test, nisi prius quis in montem benedictionis, id est,, secundaiii regenerationem FUii Dei esse meruenmt.
in suhlimitatem fidei ac virtutum ascenderit: hic• Aljinielech vere filius ancillse typum Anlicbrisli por-
est ettim mons Garizim, qui Moyse in benediclip-i. tasse, qui, congregatis perditis nationibus, regnum
nem deputatur. Itaque cum ascendissets elevatai sibi improbe usurpabit, omhesque sanetos vi et
voce clamavil et dixit: Audite me, viri Sichem. le- persecutione, omnique crudeiitale trucidabit. Joa-
mnl ligna, ut ungerenl super se regem-,dixemntque>T tham vero junior figura sanctorum fuit. Sicut enim
olivw : Imperq nobis. Qum respopdit : Nunquid pos-. Joatham per fugam recessit, et reliqui interfecti
sum qmiliere pinguedinem meam, quq di%utuntur et! sunt fratres : sic nemo evadere poterit perseculio-
homines, et venire, utinler ligna pxomovear ? Dixe- nem Antichristij nisi qui per fugam recesseril; et
runtque tigna ad arborem ficum : Veni, et super noss in montem benediclionis ascenderit. Hic est mons
regnum accipd Quw respbndit eis : Nunquid possumi quem sancli circumdabunl, quem et sancttis Moy-
deserere dulcedinem meam, fructusque suavissimos,, ses iii benedictionibus, sicut.jam superius dictum
et.-tre ut mier ccetera ligna promovear ? Locutqsuntt estj in Deuteronomio posuit (Deut. xi). Quod enim,
quoque ligiia ad viteni: Veni; et iiripera nobis. Qum; secundum Septuaginta, inducilur rhamiiuSj id est,
respondit.- Nuriquid possmh deserere vinum meum,j quoddara spinarum geiius, in simililudinem dicere
quod imtificat Deum et homines) et inter cietera ii- omnibus lighis convenientibus eam ut regnaret su-
gna promoveri? Gum fergo repudiala fuissent lignaj per eas. Siin veritqte ungitis me vos regnare super
silvee ab oliva^ et fieii, et vite, venerunt ad rham- i)os. veniie, confidile in proteclione mea. Et si non,
num, ut eum sibi facerent regettti Sed prius videa-- exeql ignis de rhamno, et comedat cedros Libqni.
mus, cur oUva, ficus et yitis super ligna regnarei Obscurus sensus est, sed eum inventadistinctio ma-
4i7_ COMMENT.IN LlB. JUDICUM. — LIB. li. 1174
nifestat. Noh enihi iia legfenduiriest, Ei si ribriexeat A Grsecb exapesteileh, riusk intefpffetati suiit, tion
'de rhamrio ; seil subdistirigueiiduni : Et si ribii, eniisk. POtfestCrgo fetsifcmteiligi, tifc spitiiuiri ma-
ignis
ac deinde ihiereridurii, exeai ighis de ihamrio, id est: lum Dehs tattquam ife intef feOSvblehteih einiserit,
Ei si noh cdrifiditis iri prbiectibhe inea ; aul, Ei si id est, potestatem iiederit maligiib spiritiii ad eb-
etiam
noii ih veriiale uhgkis me regiidi-e super vb's,exetii fuitt pacem pefturbahdaitt. Usqiie adeo ahtem
a Dominb maiightiiri Spifitum pfbptef jiisti-
ignis de rharnnb, ei cbiriedal ceairbsLibahi. Cdriiirii- ihiiti
nahtisehirii verha siiht quid facfere possit, si nbliie- tiaih viridicandi hbri absufdutii vistim est, tit qui-
rihtearii regiiare siiper se. Veriini qiiia ribh ait: Ex- idam id quod est exapesieilen, etiarii iminisit iriter-
tbii igins de rhamho, et "manducabit cedrbs Libdhi, pretati sint.
sed ait, Exeat ei mariducet: obsfcuritis facltirii esl; CAPUT xiii.
quahi si so^a distihctib laiefet. Vehehieritibriis aii- Quod Gaai fiiius Obed, qumrens Sicliiinitas avertere
teiii conihiihatidnis est et quodaiririibdb pfoesehtib- . ab Abimeiech, ab eb inierfectus est-, 'qui virbs lur-
ris Sichimorum, frondibus arboruihque .cmsis, per
si
ris efiiciiciae, qtiis difcat: Si hbh vis iafcerfe qubd fumum et ignem necaviti Et de obitu ipsius Abi-
volb, sceviat iri te ira mea, id est, j'ahi sseviali,ut metech.
quod eani ieneb, qttaro si dicat iceviei, pfoiriissivo (IBID.)Ecce Gttal fiiius Obed veriii iri Sichimam
niodb pcenaitt ihieritatts fuiiifani. B cum frairibus suis, et bppugnat ddversuin ie civita-
terii. Surge itaque nocle cum populo qui iecum est,
CAPUT XH.
et iatita in agro, ei primo marie orieiiie sole irrue
Israel et
QuodposlniorUmGedeon dversi sunt fiiii bominus super civkaiem. litb auierh egrediehie advefshhi i'e
fornicati sunt cumk Baalim, misitque
inier Abimelechet habilatores cum populo suo, fdc ei quod pdtueris, et cietera.
spiritum jjessimiim fettmdeiesiari
Siclieih, qui cwperuht et sceliis Vri- Verba quce riiisit per hiintibs ad Abimeieeh Zebul
leifeclibhis sMpiuntjlnlafitibruni Jetoboal. princeps civitatis. Sichiriibfutii, etlaitt sectmdum
(IBID.)Pbsiquam auiein mbrtuus est 'G'edeon,'aversi Septuagihta, sic habent: Ei huhc surgi\ riocie tuei
vdnt fiiii isrdei, ei fornieaii sttrilcnm Bduiini, perctts- popuius tuus lebtthi, et irisididreih qgrb. Et erii ma-
ierifhique 'cuiriBadl fcMus, ui feisess^! th Deuiii. N'ec he simul ui .orilur sol, maturqbis ei iendes super
recofdaii suni Bbmihi Dei sui, qiii erUii eos de mu- civkttiein. Qiiod Lalirii qtiidaifi habent inaiurabis,
nibus1'diiihiuih iiiimicbrum subruhi pei ciicuilurii, et quidain veio, niahicabis, Gfcecus habet quod dici
ccetera. Septuagiiiia : Ei faciuin est, eiim moiiiius posset non tihb vefbo, diiucuio sufges. Sed foftasse
eWei Ge'd'eoh,ei hveisi suril filii isrdel, et foihicdii iiiiic sic diciurii mdiurabis, H hiatiitihb tempore,
iuni jiosi Bqaiiih; et fibsueruhi ipsi sibi Bqqlberiiii , qtiamvis eliam aiiis tenipbfibhs dici sbleat ad fehi
iesi&ihehiiihl,ut esset 'eis ipse in Dehm. Et Baaiihi, C acfcelefahdaiti. Mahiccibis ciuieih LatihUrti vfefbtttti
et Saalbefith idoia ihtelligehda shrit. Major itatjub esse hiihi. rion bfccriftii. §bd ilihil ihovet, qtibd
transgressib et ftifhibatib cbihmisfea est a pbpuib ctihi dixisSet, sinttti ut orituf 'soi, addidit, dilucuto
jpbsi tobfifehi Gedebii, quaih lllb vivb pfbptef efild : shfges ; Cuhi ipshhi diiufcuitini, qubd GfsefcCdiciltif
qribiiiaifiet illiid, etsi iiiifcitefafetuni ferat, taihferiflfe brdtos, tetnptis ante sbifcih sighififcfet,qhbd jairi hsi-
sabfahiferiiistaberhaculi erat; ista viifb post idoia taiissiihe ciifcituf, cttth albesfcefe fccieperit.Sic ita-
fbfhi<iSli'bhbh liabet vfel faifeampatefhse ieiigibiiis qiifeiiitelligencluih est, iii qiibd pbsithni est iriarie,
tifefefisibnfeiu.Uiiiie eiiahisi illlid feftid hbh ih fiiie ipsurii diiucuiurii ihtelligatuf; Additum fest autfeni:
tehipbfis ijfeiifeon,&'e& cihie factriiii bst, ita Dfeuspii- Siihut ut oriiur sol, ut exprirttefetuf, nbh j'aitt bfto
tiehief tiilit, ul pax in teffa pefsevferaret: qiiia ii- soie iacieiiduiii, sed ribi fiiigof appartifetit sbiis
cet faciiim fefat qubd*pfbliibuerat, nbh tahifeiilorige bfientis. Nbtt eriiiii aljuride albeScit dilufciiium, riisi
recessuin efat ab illo, qiii talfe aliquid ih tabefna- curo Coeperitpaftfefiicceli, cjhahividemhs ab Priente
1
cuib suo atque iti hbhbfeni suum fiefi jusserat." lux solis ad .earii redfeuhtis attingfefe. Hinc est
Nunc vfefb gravibra comihissa et apefiissimaih quod etiani itt Eivangeiibhhahi alque eainderii refn
pbst iddiaifbfnicatibrieni popiiii esse nOluit iiripii- |i ahtis evatigelista dicit diiufctiibfactaitt, eiim adhhc
nitani. bb^fcuftitti esset; alitis ofiettte sble, qtiia et ipsa
Miskque Dbiriiniis spirUum pessimuiii iriter Abi- iux quahlulacunqrie diliifciili,' soie tiiiqtie fiebat
melech el liqbiiqibres Sicheiii, qui cmpefuhteuih de- ofierite, id est, ad bfturii Vfenieiitfe,et fiiigorem
iesidri, e\ scefiis irilcifeciiohis septuagihVd'fiiibruiii Siifirii de sfice praesehtise propinquitate jactante.
Hiefbboai, ei effusibnemsuriguinis eofimi conferre tii .Quam Iucem quidani idiotsesolis fioh esse phtave-
Abiiiietechfrdtrem siiuiri, ei ihier cmieros Stchimb- runt, sed esse illani qiiae pfihiitus condita est, an-
ruin prihcipes qui ehni ddjuveruht, e\ caetefa. Eniish tequam Deus quarto die conderet solem;
beus splriium maiignum inier Abimelech ei 'iriier At hi qui hdbitabantin turre Sichimorum , ingressi
viros Sicfcimohiiji.Hoc vefbhm utrum impefahtehi su.nl faiiuiri Dei 'sui Beiith ubi fmdus cum eo pepige-
aht pefmittehteni Deum signiiicet, hbn facile deiihifi rant, et ex eo locus nomen acceperal, qui erat valde
polest. Quod ehirii hic posihim est, einisii, Graeciis "muiikus. Bfefitli fefgb iiiiefpfetatuf pactum; unde
habet exapesieiien, qriod est etiahi-ih Psalriiis; uiii dicitibcuitt tibiiiiHepacti riuricupattim, quia Sichimitae
legitur : Emiiie lueeiii.iiidm (Psal. xiii); quanqiiam curii idolo, qiib se protegi confidebafit, pacthtn inie-
iri quibiisdam iocis" ihtefpreles hbstri, iibi est ih faht.
 1175 B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT.OPERUM PARS I. 1176
Abimelech quoque audiens viros lurris Sichimo-- A j in Sanir. Septuaginta : Et surrexk post Abimelech,
r;/m pariter congibhutos, qscendit inmontem Selmoni qui salvum facerel Israel, Thola,<fitius patris fratris
cum omni populq suo; et, qrrepta securi, prmcidit ar- ejus, vir Isachar. Filium patrui ejus dixit filium fra-
boris ramum, impositumque ferens humero , dixit adl tris patris ejus, cum ordinatius et usitatius atque
socios : Qiibd me videtis facere, cito facite. Igitur cer- apertius diceretur, flliumfratrispatris ej'us; filiusenim
tatim ramos de arboribus prcecident.essequebantur eratpatrui ejus, sicut evidentius in ea hiterpreta-
ducem, qui circumdantes prmsidio, succenderunt. tione quse ex Hebrseo est, invenitur. Non ergo quod
Atque ila faclum est, ut fumo et igne tnille hominum'. dictum est patris fratris, ab eo declinatum est in no-
necurentur, viri pqriter qc mulieres hqbilatorum tur-- minativo, pater fratris; sed ab eo qtiod est patris
ris Sichem, elc. Nota est historia quPmodo Abime- frater; hoc est enim patruus. Nam sive ponatur in
lech Sichimitas, dissensione ac seditione facta, supe- nominativo, hic pater fratris, sive ponatur, hic patris
ravit atque inleremit. Sed magis juvat lectorem, si frater genitivum facit, hujus pqtris fratris. Verum
allegoriam facti sano fidei oculo iutente prospexerit. altera oritur qusestio; quomodo fuerit patraus Abi-
Quem autem melius iste Abimelech seditiosorum rex melech vir Isachar, id est, vir de tribu Isachar, cum
quam Antichristum , omnium iniquorum caput ac Abimelech patrem habuerit Gedeon, qui Gedeon
principem, possumus intelligere , qui viros turris B I de tribu fuitManasse? Quomodo ergo Phuaet Gedeon
Sichimorum ramis prsecisis de monte Selmon, per fratres fuerunt, ut possit es.se Phua patruus Abime-
fuinum et ignem exstinxit, cum superbos quosque lech, cujus patrui filius Thola succederet secundum
mentis obscuritate obesecat ac igne cupiditatis ene- istam narrationem ipsiAbimelech? Potuerunt ergo
cat? Abimelech ergo, frater meus rex interpretatur; Gedeon et Phua unam habere matrem, ex qna di-
Sichimitae humeri; et Selmon consentiens. Igitur Abi- versis patribus nascerentur, et fratres essent unius
nielech, degener et reprobus rex, Sichimitas in turre matris filii, non uniuspatris. Solebantenim nubere
consistentes, per arborum suarum frondes succen- feminaede aliis tribubus in alias tribus: unde et Saul
sos occidit, eum Antichristus eos qui in superbiae cum esset de tribu Benjamin, dedit filiam suam Da-
turrem arbitrii sui Iibertate potiti conscenduiit, ra- vid homini de tribu Juda; et sacerdos Judce , utique
raos arborum de monte Selmon, hoc est, hominuni homo de tribuLevi, duxit fiUam Joram regis, homi-
reproborum nequiter sibi corisentientium actus se- nis de tribu Juda. Hinc faetum est, ut Elisabeth et
ciiri nequitise suse ac doli amputans, oculos mentis Maria cognalas in Evangelio legimus ( Luc. i), cura
fumo perfidiae obcsecat, ac igne furoris atque cupi- fuerit Elisabeth de filiabus Aaron: ex quo intelligitur
ditalis suffocat. Sed sicut Abimelech post confectam de tribu Levi et filiabus Aaron aliqtiam nupsisse in
csedem condignam ullioneni mortis recompensatione C tribum Judam, unde ita fieret inter ambas iUa eo-
recepit, ita et ipse Antichristus post completam ma- gnatio, ut Domini caro non solum de regia, verum
litiam suam in caedibus sanctorum, setemse damna- etiam de sacerdotali stirpe propagaretur.
lienis mercedem, justo judice retribuente, in fine Huic successit Jair Galaadites, qui judicavit Israel
percipiet; hoc enim consequenter scriptor historise per viginti et duos annos, habens triginta filios seden-
narrando exprimit, cum ostendit Abimelech oppu- les super iriginta pullos asinarum , et principes tri-
gnantem turrem oppidi Thebes, muliere fragmen ginta civitatum, quw ex nomine ejus appellatm sunt
molse capiti ejus desuper injiciente, ac cei'ebrum Avoth Jair, id est, oppida Jair usque in prmsentem
comminuente, occubuisse. Quid enim significat hsec diem in terra Galaad- Morluusque est Jair, ac sepul-
mulier, nisi sanctam Ecclesiam , quae per fragmen tus in loco cui est vocabulum Camon. Quem autem
molse, hoc est, per sententias sacrce Scripturse caput Jair iste Galaadites nielins designat, quani Redem-
Antichrisli, quod est diaboltis, conterit; ac cerebrum ptorem nostmiri, qui dux et rex est populi Ghristia-
ej"uscomminuit, cum sensum malitiae suse subvertit, ni? Quod bene ipsa demonstrant nomina. Jair enim
quando jam hominibus proedicando, ac bonorum interpretatur illuminans, et Galaad acervus testi-
operum exempla demonstrando, virus nequitise suae p. p, monii. IUuminans bene dicitur Dominus noster, de
in eos effundere non permittit et ad extremum unita quo scriptum est in Evangelio : Erat lux vera, qum
capiti suo devincens mortem, mortis auctorem in illuminqt omnemhominemvenientemin hunc mundum
oeternum damnat, quem Domiriusutique Jesus inter- (Joqn. i); et ad quem in Psalmis Propheta ait: Illu-
ficietspiritu oris sui , el destruet illustratione adven- minas tu mirabililer a montibusmternis (Psal. LXXV).
tus sui (I Thess. n). Hic ergo ex Galaad est, quia ex Scripturis sacris
CAPUT-XIV. ejus nolitia percipitur, quem qui ibi corde credulo
quaerit, sine dubio invenit. Hic judieavit Israel per
Quod post Abimelech surrexit Israel Thola, filius et duos aimos; quia omnes qui in Veteri Te-
Phua, patrui Abimelech, cui post vigintieltres viginti
annos successit Jair, Galqqdiies, qui judicqvit stamento et in Novo fideles fuerunt, suo ejus man-
Israel per viginli duos qnnos. datorhm judiciovixerunt. Vicenarius enini numBrus,
et
(CAP.x.) Post Abimelech surrexit dux in Isrqel quibis denarium continet, perfectionem legis
Thola, filius Phuq, patrui Abimelech,vir de Isachar, Evangelii demonstrat, ubi duorum prseceptorum in-
qui habilavit in Sqnir montis Ephrqim, et judicavit signe maximum "ac validissimum est, hoc est, dile-
Israel viginli tribus anni.s,tnortuusque dc sepulius est clionis Deiet ppoximi: In his enim duobus prwce-
 '
H77 COMMENT.IN L1B. JUDICUM. — LIB. II, 1178
plis, ipsa Veritate attestante, iota iex pendet et pro- Ania
i humanae salutis sacramenta, tanquam j"uratus
phetm (Matth. xxn). Unde et idemSalvator in Evan- explevit, et, quasi filiam, ita carnem propriam pro
gelio discipulis suis ait: Hoc est prwceplum meum, salute Israelis Domino obtulit? Jurasse enim Patri
ut diligatis invicem sicul ditexi vos (Joan. xv). Habet occubuisse unigenitiiht legimus, Psalmp dicente :
ergo iste Jair triginta filios sedentes super triginta Sicut juravit Domino, votum vovk Deo Jacob (Psal.
pullos asinarum : quia qui recte filii ejus nominan- cxxxi) : scilicet ut sacramentum religionis in carnis
tur et sunt, hi nimirum: in sanctae Trinitatis fide susepassione pro salute generis humani expleret.
inandatorumDeicustodiam habent, et lasciviam car- Haee ergo secundum gestorum historiam, ita per
nis suse bene domare, et sibimet dominari student: Christum acta sunt, ut videantur per religionem,
unde et principes triginta civitatum esse merentur, qua juraverat, esse completa. Inter caetera vero quse
quoeex nomine ej'us appellatse sunt; quia quicunque Jephte mandat per nuntios regi filiorum Ammon,
secundum sanctaeTrinitatis fidem seientiam legis Dei etiam hoc dicit: Nonne qumcunque hmreditabit tibi
in custodia mandatorumipsius pleniter percipit, iste ChamosDeus luus, hwc hwreditabis? Et omniaqum-
idoneus est et aliis prseponi: quia a luce filiilucis dicti cunque hmreditabit Dominus Deus noster a facie ve-
sunt, sicut Christiani a Chrislo : unde Dominus apo- slra, hwc hmreditabimus? Quod quidam Latini sic
stolis suis ait: Vos estis lux mundi. Sic luceat lux B 1 interpretandum putaverunt, ut dicerent : Nonne
vesira coram hominibus , ut videant opera vestra qumcunque dedit tibi hmreditatem Chamos Deus iuus,
bpna, et glorificent Patrem vestrum, qui in ccelis est hmc possidebis? Ubi videri potest confirmasse Je-
(Matth. v). Hic Jair mortuiis et sepultus legitur in phte, Deum istum qui vocatur Chamos, potuisse ali-
loco cui est vocabulum Camon. Camon enim in- quid dare in hsereditatem cultoribus suis. Quidam
lerprelatur resurrectio inutilis. Et quse melius resur- vero sic habent: Nonne quwcunque possidebit Cha-
rectio inutilis dici potest, quam Hierusalem terre- mosDeusluus, limc possidebis? Et hoc ita sonat,
slris? Hsec enim resurrectionem Domini, quse cre- quasi aliquid potuerit possidere. An fbrte secundum
dentibus utilis et salubris est, sibi inutilem et perni- hoc dictum est, quod sub angelis constitutse sunt
ciosam non credendo feeit; Ideo filii tenebrarum, gentes juxta canticum Moysi famuli Dei ? Nunquid-
wn filii lucis, et fiUi perditionis magis quam filii re- nam ergo ille angelus, sub quo erant filii Ammon,
surreclionis dici meruerunt. Possunt et in Camon Chamos appellatus est? Quis hoc audeat afflrmare,
vocabulo hceretici vel mali catholici non inconvenien- tum possit intelligi secundum ejus opinionem di-
ter accipi, qui"nierito resurrectio inulilis vocantur , etum, quia putabat Deum suum hoc possidere, vel
quia nihil eis profuit per gratiam baptismi renasci, in possessionem sibi dedisse? Magis autem iste sen-
qnibus iterum pristino errori ae veteris liominis ^* sus elucet in his verhis, quae Grsecus habet: Nonne
aclibus placuit involvi; in his enim Jair noster quo- qumcunque hmreditabit tibi ChamosDeus tuus, hmc
dammodo mortuus ac sepultus est; quia gratiara hmreditabis? ut in eo quod positum est, tibi, intel-
fidei, ac lumen scientise, quse ex dono Dei percepe- ligatur ita dictum, ac si diceretur : Sicut videtur
runt, in semetipsis iuterfecerunt ac pravis moribus tibi. Tibi enim hmredkabit, qui hoc putas, non quod
obruerunt. ille aliquid posset haereditare. Denique in eo quod
CAPUT XV. sequitur : Et omnia quwcunque hmreditabit Dominus
Quod peccantem Israel Dominus tradidit in manus Deus noster, non dixit, hmreditabit nobis, tanquam
Philisthiim el filiorum Ammon, sed iterum eis ad Sicut videtur nobis, sed, vere hwreditabit a
pmnilenliamconversis defeiisoremmisk. Jephte vo- diceret,
tuin Domino faciens adeplus est de hostibus victo- facie vestra , quoniam ipsis abstulit, et his dedit:
riam. luec, inquit, hmredUabimus.
(IBID.)Filii autem Israel, peccatis veteribus jun- De filia autem Jephte, quod eam pater in holocau-
gentes nova, fecerunt malum in conspecluDomini, et stoma obtulit Deo, quoniam in befio voverat, si vi-
servierunt idolis Baalim et Astaroth, et diis Sirim, ac cisset, eum se holocaustoma oblatttrum qui sibi de
Sydonis, et Mbab, et filiorum Ammonet Philisthiim,, iy domo exiens occurrisset; quod cum vovisset, vicit;
dimiseruntque Dominum, et non colebant eum. Con- et occurrente sibi filia, quod voverat reddidit, solet
trq quos iratus tradidit eos in manus Philisthiim, et esse magna et ad dijudicandum diflicillima qusestio :
filiorum Ammon, el csetera. Adjecerunt igitur filii quibusdam quid sibi hoc velit nosse cupientibus et
Israel deservire BaaUm et diis alienis, tradebantur- pie quaerentibus; quibusdam vero, qui Scripturis
que iu manus filiorum Ainraoii. Tunc Jephte Ga- his sanctis imperita impietate adversantur, hoe
laadites, fhgiens a facie fralrum suorum, conslitui- maxime in crimen vocantibus quod legis et prophe-
tur in principem ob pugnam filiorum Ammon, qui tarum Deus etiam huriiaMs sacrificiis fuerit delecta-
rediens post triumphum immolavit filiam, quce sibi tus. Quorum calumniis sic primitus respondemus,
victori prima occurrerat: sic enim votum spoponde- ut Dominum legis et prophetarum, atque ut expres-
rat, ut quidquid 'sibi primum revertenti occurreret, sius dicam Deum Abraham, et Deum Isaac, et Deum
Dominoimmolaret. Quia ergo in Jephte prcenuntia- Jacob, nec illa saerificia delectaverint, ubi peeorum
batur, nisi Dominus Jesus Christus et Salvator no- holocausta offerebantur; sed quod significaliva fue--
sler, qui a facie fratrum suorum, id est, Judseorum rint, et quaedam umbrse fhturorum, res ipsas nobis
abscedens, in gentibus principatum accepit, qui om- quse his sacrificiis significabantur, commendare vo-
 1179 B. RABANIMAURI ARCHIEPi MOlUNf. OWRUI PARS I. »JJRh
ItiissfeiFnisse autem eiiaiii istam iiiiieih taiisam ctir'Ajubebatuf iinpeiib. Deihdfe Hott splufii in
= postea, vefuhi hliaifi tiitifeDfeiisih ipso Abfahcesualege
illa mutaferitufihefc fflodb jubefetillif; intb prbhibfe- filib
ffehtuf bfiefriy heveie seeiiriaufti cafrialem affebtuitt1 talibus safcfififciisqiiain hbh aeifcctdretiifj ostendit;
talibUS Detirii ilfeifectaripiitareinus: cutti patteni cujus fidfeifij;ttbfehdbprobavfetatj ii filii
. Sfetihtfiiiii etiahi Iliuiiriiiis safefificiis Sigriifieaiii tamfettinteffectibnfe pfhhibuit; et afifetem,qtio sacii-
ftitufa bpciiufefit; niefitb qttceiituf : fibii qtipd rtibf- ficiuhi licite sfeciiiitiuihvelfefuhi fcorigfiJatiitemporis
tes libhiiriutii quahdbque mbiiiiifof uih iri hafceausai cbhsueihdiiiehi cbhipigrethf, appbsiiit.
hifiorffcsceffeet fofhiidaffe dfebereiiius-,si illi qtii liseci Si aiitehi libc inieihquani fhbvfetj(jiiombdbpie fcrfe-
dfeS6fiefi gratahter acfcipfef fent,in oeferhiif eniiinfera- didefit Ahfaliani DeUtiisabrificiis talibus delefciari,
tibhe cbninifcttdafehttirDfeo: feed si libc vferuiiiesset; ; si lisefcilliclte' bfffefiihtufDeb; fetideo piitat recte
libfcgeiiiis saerififciofiihiDfeotibn diSpliceffet; displi-: cfetlidissfe etiain Jepiitfe qilod tale safcfirifciiimDeo
ceffe ahtehl Dfcb,satiS evideritef eadehi Sfcfiplura fessfepbsset afcfcfepturii:pri'ttit) cbhsideffet aiiud esse
testatiih Narii ciitii oriihia piiihbgehila sibi dicafi fet; tiltfb mbvefe, aliud j'iibehti bbtfehiperare. Nbh fehim
sfia esSfevbluefil atqiie pfosfcfepefit, ffediriii tamferta si aiiqiiid pfsetef ftibfem ih dbiiib a boihinb institu-
sfe vbliiit pihhbgeiiila' hbihiirilrii;iie iriiiiiolaridbSDfeb . liiih sefvb jufieiuf; atqriisid latidablli bbediehtia facit,
cffedefetttfiliBs suosj qubs tiatbs pritilitus Siisfcepis-B ideb iibti fcstpiectfendhs, si hofc facfere spdntfeprse-
seiit (Ex"6d.xiii); Deifiilfeh'bfiaperiius ita imjiiittir_ sumpserit. Deinde hahehat qhod fcfedferetAhfaharii,
qtibd hriihaiia fiolbfcaustaSic DettS iniprbbetj tit pfb- iit pfepter divinum ihipefiuni hbh pafefcfet filib, noh
hibfeat; dfetestariSfeaiti aliis geiilibus; fetpbptiio stib cfedetts Deuhi ialfcs victihiaS licehter afccibere, sed
pfaebipifensrife audfeat itiiitaii : Si aiiiein; iriqiiit, ex- hbfceuiri pfbptfefea jilgsisse, ut ffcsusbiiarfctoefcisum,
tefihihuverit DbtiiiWusDeiis tuus genies , ih qiids lu fet hihc aiiquid, tahquahi Dfeussapiehs, dfemoristfa-
inifas limrediiafe tefrain eofttih B cbiispetlii tub, rfet; Naifi hbfcdfeillb feiiam iii Epistoia ifegittif, quae
liwrediiabis 'eos; ei hqbiVqbisih teffd eofiim; uilehde ihsfciibitiif ad Hfebfsebi; fet fidfesejus, quia hoc de
libi ipsl he exquiras 'secfttiebs, pbstqudiri 'exierihiiidii Deo fcfetiidfcfitqubd pbsset fiiium ejtis suscitare, lau-
fherini 'a fdcie ttttt; rie ex'qinias debs iedrUnidicehs : datiii' (Hebf; xi):iste vero fetbeo honj"iibehte, neque
Qubrimdih6'dumfdciuiii gehtes diis siiis ; facium et pbscfeiite; et fcbhtfa legitihihfii ejiis pfaeceptuiii hltro
effb: N'6ii fdcies iia DtimiiioDed tiib; tibbmlrittmehta sacfificiuhi tbvit liuirianuhi. Sifcfchini scriptuhi fest:
eiiim ifale Bbiiiiiiiis bdit; feceruht diis' suis, 'qubnimn Ei v'6vi'tJephte vbluiii bbmiho; ei dixii': Si tradiiibne
ei filios siibs ei filias suus cbmijuruhi ighi diis siiis trdiiideris iriihi filios Aihiiioii in riiuniXmed, 'et erii,
(Beut. xii). Qiiidevicibritiiisbstfendipbtfesilii§ sah&tce qtticttiique exlbrii de j.ariuis dohitts iheie obvi'd'himihi
Scfipiufce tfeStiriibiiiisjut alia hujusfcehioaibihittarii; C ( iii teverieixdoine in pace 'a filiis Amihoh, ei erii, bb-
quahi Deuitt; a qub Ueec Sciiptufa htiihahb "gfeiiefi mino offefahieiim iiblbcaiistbina.Nbtiuiique his ver-
cbiitribiita est hbri sbluih hbii diligere; vefuih etiahi bis peeiis aiiqhod vbyii, qubd sfefcuhilurii Ifegehiholb-
odifee taiia Sacrifieia, ih qiiibiis libiriihes ihimolah- caiistbhiaLpbssfet offefre. Nfeijhfcenittt est aut fuit
tuf ? lUa piaiifcciiiigit bt eorbiiai, Cutti quisqufcjiistiiS cbhsiifetiidihis,iit ffedfeuhtibusChmyibibfia dfebeflo
ihfquilalfeiiipUtiehs hsqhe ad mbrtfehi prb vefiiaie ducibus pecora occurrerent. Quantum autfeniatiinet
defcfeftst,viji Miiriiihicis qtibs prb justitiai bffehdit, ad muta animalia, fcartes sbieht dominis blando fa-
ofcciciituf, feifibiiehfe feis boha prb malis, id fcst, ihiiiaiu aiihdehtes cuffere ih ohvisirii; dfeqhibtis ille
pfb bdib dilectiohfem.Talem dicit Domiiius sangiii- in suo voto cogitare non posset, ne in injuriam Dei
neih jiisthhi a s'ahguihfe Ahfcl,nsijufc ad SaHgiiiriBiji aliquid rion spluifi illicittim, verum etiam contempli-
Zachariae (Matth. xxm). Pfsecipiie autem qiibil saii- bile, et secundum legem immundum vovisscvidere-
giiihfciiifuiiit ipse pfb hbliiS, 6t Safcriiiciumseipsum tur. Nefcaifc: QiibdeMcjueiefit de jahuis donius mem
bbiulit Dbb; sifculitjue obliiiit, ht ab ihiniieis pfo ih obviariihifin, ojfefuiiiiilttd holbcuristoma; sed ait:
jtistiti^ ijccidtefetiit. Huiifciiiiilcitii hiafiyfuiii nfiiiist QhicuKqheexieril, Wffifdmeuih: ribi prbcul dubio
tisqiie ad riibftfehi pfo tferitatfe ceftafuhi, et ab nihii afiuci quaih hdihiHfcmfcogilaiit; nbn tahieii
ihihiicis s<Bi_iieiitibusiriiriiblata siirit; _e quibhfeD •* foftasse uflicarii filiairi; quanquahi illam ih tarila pa-
dicit Sfcriptufa : Tdhquaih aiirulA in foihace prb- terna glbfia quis pbsset auteife, fiisi fdrtfetixbt*?Natil
bavk ilibs , 'ei hicut hblbcausld hosiidm' ciccepit qubd hbh diiit, quwcumijue; sei; qiiiiuiique exierk
iiibs {S'qp. lii). Uhde ei ApOstbfuSdicit : E'g'o'ehim de jahuis bibmustriew, sblet Sfctiptufa ffiasbulinuni
sicut de Abraham
jairi imiridlor. Sed nbi) sie Jeplitfe db "flliaifefcil hb- getihs prii ifttolihbt sfeiii pbrieie;
Ibcausldttia Dbmirib; sed ..siciit prcebeptuiri fuefat difctiiiriest: Siiifehs a hibriub (Geri.xxni); cutti fejiis
pecora offerri, et proiiibiluhi fuefai hbmines inihio- rixor hibttua tuissfet.
lari. Magis hoc ilii simile vidertif quod fecit Abfa- Quia fefgb cle hbc vbto atcjue fafctb hihil videtuf
hliurii
ham, quod Doniiniis speclaliier fieri hrcecepii "(Geri. Sctiptufa judifeasse,sicut de Abraham,quandb
non hl iatia sibi s.icfificia fierent obtulit, apertissihie judifcavit; sed taiitum-
xxii), generali l.ege jbssus
aliquando mahciavit, imb etiarn liefi omnino pfoiii- m'b(ib scfipttiih reliquisse lfegShtibiis judicandum, ad
buit. Distat itaque hdc quod Jephte fecit a facto queniadmbdum de fafctbJudcfe,filii Jacoh, qiiando
Abrabse, quoniam ipse jussus obtulit iilium , iste hufuhi quidfemshuih riesciferisihtfavit, veriihiquah-
auteni fecit quod ei iege vetabatur, et nulio speciaii tuhi in ipso tuetat iofriicatiis <!st, <_uiaihfcfetrifcehi
ii_i icoMiElf. INiM. JUMCIM. — LiB. ii. _.&_
piitavit '(U'en:xxxviit), rieque apprbbavit libfcSfcii- Ataffifis.
A Nbc iameh ex fioc tiila' ,sil ihjhfia, splf iiiii
ptura ribqufefepfbbavit,- sed jusiitia et DfelIfegfcfcdii- bflhiihi qiii buih cdfiihftavit, iit hbstes pbphli ejtts
stiila sesihtiandum perisariduinque diihisit. Quia "ergb iahia facilitafe siiperafet. Chf efgb iiiief eos bbni-
dfeisto Jfephte faeib ih netttfani paf tem seijteritiam mbiribratuf, qni per fideih viceruhi iegria, dpefarites
Sbiipiura Bei pfotiilit, ht ttbsief ihieifefciuSiti judi- jusWtam, nisi quia Sahcta Sfcfipthfa, quofuhi fidertt
eandb exfefebrieiuf,pbsseriius j'ahi cticeie Deb "displi- atijtie justitiaih vefkfcitefiaudat; hbh fiihc ihipfccliiuf
ciiisse tale votuih, et ad iilaih pfodhcltihi esse vitidi- fcbfuirietiahi peccatii, si qtta tibvit', fct bpofteffejudi-
ctaro, ht patfi pbiisshhrihi fiiia linifcabfccuffeffet. fcat ribtafb vfefabiibf? Naiti bt ih eb <jubdi'dbhi Ge-
Qurid si SperasSet atqub Voluisset, noh cbtiiitiuo, tit deoh sigriuni petens, sifctitip'sfeIbcuttis bst, tfehtcivit
featiividit, 'seioissbi vestiiribnta stia, fet'dtxisset: Heu iri yeilere (Jud. vi), iiescib utf urri iidh fuefit tfarts-
me ! filia mea, impedisti me ; in offendiculumfdcia es gfbSSiispicebfepturiiqub sbfiptiim "bst: Nbh ieniabis
in bcttiis-meis; bbhiinWihbeuin Vuum(Deui. Vi). Vefhmtahieri fetiahi
Deiridfesexagitiia uieiurii iarii lbriga diiaiibriedata ih ejlis tehtatibnb bbniiiius qubii praefiuhtiJifbVolbbat,
filiaesuce, DbhiiriuSehhi ab htiicse eharissimifi iiatce bsibnciit; ih cbihpmtb sciiifcet Veiiefe,' bt Srea tota
iinihblatibiie erini rioh' prbhibuferii, sictit pibhibiiit s. ciffciimqhaqtifesicca; iigufafe pfiihhih pbpiiltiih ts-
Abfaharii; dbriefepferfifcieMoqubd vovferat sfeipsuui"^ fabi, hbi eraht tearictifciimgfatia fctelfeiti, tMiquaih
peffcutferfetbfbifate 'gfavissihia, Deiiriiahtfeih nbifria- piiivia spifiiaii. Et pbsiea fcbiiipttitaarea Sifecovfel-
qtiani hotiiiriis iihiriolaiiorifeplafcaiet, eVidfediitijus- Jefbiigui'ai'b Efcfcibfeiaiii tbtb offifedi!r\isath,libib6titem
ceihodi patri poehahi fuissfefetfibutarii hfeihipuiiilhhi non in vellere tanquam in velamine, sed ih Spfefio
talis voti felitiqubfetuf fexenipluhi, ut aut niaghuhi fc'belesieihgfatiahi, \\\6 pfibfieiiopttib Vbifit8B'ejiisciem
aliqhid se VovfefeDeo pirtareht hbttlittbs, cuih vicii- gtltise fbfe allehatb aticfuesifcfcatb.Nfectcihifchffhslfa
irias hiiinauak "vfeverfcnt, e't, 'qU'b'dest hbf fibiiius, filib- iutef fideles tet opetahibs justitiahi pibpter bbhahi
f urii ; aut tioii vfeia sed poiiiis siihiilata feadfeniVbia fiablehVqufevitam; ih qha 'etthi fcfbclenciuiii fest fessfe
essfehi,cutii vfelut'bxeihpib'Abfahcespefaieiit qui vd- dfefhhcluih, taie ih Epistoia ati Hblifaibsihbruit testi-
vissfeht, Deuih prbhibituruhi lalia 'Vbta cbriiplferi: hibfiium.
pbssehiris, ihquam, hdefcdifcefb, hisi ab ista Sferiteiilia Utfum aiiierii ijuia pbsteathiahi Bictuhiegt: Fdcius
duo hos pi&fcipiifedivinafuhi Sfefiptuiarurti tfestihid- es't supet jepiiie 'spniiwsboihini, fca ^bbUiasiht, ut
riia fetattiafeht, ut iiaric ffeiri gbstairi fetih iiliris vbluni illtid Vbverfet,atpb hostes Vihcbffet, fct q'iib<3
tariioeaueloriiaiis ihehibrise 'edriinifehdatairi,diligeh- VbVbfatfbcldefet, spifiiiii Dbniihi bhiiiia "deptiiiihda
tiuS qhahtuhi Dbiriitius adjhvai, fet cautius pefscfu- .Siiit;iit perhiclb iiaheatuf e'tIioe SafciiFifcitiffi, lariquahi
"
teihuf, he iri tillahi parteih j'udifciuih femeMfium id bomihus sifciii Abfahce fibfi jusSbfit, hbii tafciie
prbferanius. Uiiuni, quodin EpiStbla.ad Hebfeeosiste dixbfirii; fciiinutiqtte dfcGbdebri possif licefcaiTerfi
Jephte itiifer iaibs cbmtiibhibtatut, ut- eurii "cuiparb differehtia, quiii pbst pbfccciluihtju&d fecit, quattcib
ybrfeahihf, ulii sife sfcripiuih'bst: E't quiii dtliuc di- febii efod, pbst ilhbu hhivbfshs hbphiiiS fbrhifccitus
cttni? Deficit eiiiiiitrie teihpus ehaiiaridi 'cfe Gedeoh; est, huiia 'e'slfejusbbiiiriieihtiiataJifbspbfitSs; postfea
Bardch, Sanisbh, et Jephie, et DaWd, ei Saihuei, ei vefb 'qiidhiJepiitb Vbtuih vbvit; illa est ihsighis ejus
1
prbpiieiis , qui per fideih vicerurii iegria , bpefahies Vifctbria coiisbbuta, pfbptbi <_uahiadipiscehdaih Vo-
jusiitiarii, cdhsccuii surit pfbmissidhes {ttebr. xi). Vfcfiit,fct qhi adepta,. qubd ybVerSt, sbivit. kiiisus
Alifefuhi, qiibd uisi dfeiilb ista naffatuf, qubd tale ehihi bohsidfefaridumbst, tjiiia Gfeuebiietsi hbh pbst-
voi^rit et impievfefit vbihtii, probfiiisit Scripluf a di- ea quaril fefcitfefbd,tairieii ifbstea c|tiam tehfavit D6-
cbns : Ei faeius est snpei Jeplite spiiiius bbmihi, 'et riiiiiiihi, 'qtioii iitiihifepbe-catuhi fcst, hiagna stfage
perrexil Gdiav.clet Mdhasse, 'ei iransiit speculdniU'd- lihstibus cccsis atqub siipehhtis, pobuib acqhisivit sa-
laad, ei de speculd Galudd Wdhsfilios Atiunori,et vbvii 1'uteih:Sic biiiiii Sfciipttihi fest : Ei dtxit Gedeoh ad
Jepliie voium bominb, eicv ad hbb ipsiitii vbtuih pef- Dtiliihiilhi: Ntih itd's'c'a'iurindighcAibiu'q ih .me, ei
tittehtia; ut bihriia qiisedbihcbps fafetasunt, iahqiiam if. Idqtiar dHtirics'eiiiet, ieiii'qb'6qdliuc sehiel in veiiere
bpefa spifitus bbhiihi, qui supei' euih fafcius est, ih- (Jiiil. Vi). Ifahi ijuipjib bbi ihfcfueijat, qtiia hbverat
teliigehda riilbarituf. Ista testiiribtiia hbs cbhipeilhnt sfeibhiahdb pbbcarfe, qtibd Deiis ih lege siia manife-
qusefefe potius cutfaciiihi sit, quain fafciie iriipfo- stissirae prohibet. iiofctaiiibii jieccalum ejus et ihifa-
bafe qtiod fafciuihesl. bilis signi evidbiitia, fet hiagha viclorice pfbsperitas
Sed "ptiihbiiiud 'qiibdex Episioia qiieead Hebrceps lifieiaiibhiSqiiejpbpuiifcbrisebutaest. Jahi ehiiri beus
est cbhiriienibfavi, irifbfillbs iaudabiles yirbs qui ibi? stattierat afflictb p'ophi'0subvbhife, atqtie iiiijus ducis,
dfetofecbiuhtiii', noii soliiriiest Jephie, verum etiam qubm ad hbc bpiis asshriipserat, utebaiuf ariimo non
Gedebh, _"equo simiiiier Scriptura dicit: Spiriius sbluih fideli bt pio, Vertthietiani suhdeficiehte ei de-
Doriiini corifoftavit Gedeon (Jud. vi); et tamen ejus lihqhehte, ef ad pfaeriiiritiaiidaquoevolbbai, et com- -
factum, qttod de illo duro prmdm operatus esi efud, plenda quse dixefat,
et forhicalus est post iltnd omnis Israel, ei facium esl Non ehim per istos taritum, qui etiamsi peccave-
doinui Gkdeonin scandalum (Jud. vni), hon solurii- runt, intef jusios tamen narraniur, sed etiam per
laudafe hbn possumris, veruni eliani quia Scripiufa ipsuih Sauieni omnihiodo reprobatum muita Deus
Mhc apef tissiine judifcavii, repfobare mihihie ilubi- pbpttlo sub prseslitit, in quem insilivit efiam Spiriius
 1183 B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS I. USi
Dei, et prophelavit; non cum juste ageret, sed cum A fleri jussit, utique ad aliquam significationem rerum
m virum sanctum David innocenteroque saeviret spiritalium magnarumque referuntur. Cur ergo illa
(I Reg. x). Agit enim spiritus Domini et per bonos prohibefet, quandoquidem propter eamdem rerum
et per malos, et per scientes, et per nescientes,quod eafumdem signification.empoterant, propfer quam
agendum novit et statuit; qui etiam per Caipham, et ista licite fiebant, nihilominus licite fieri, nisi quia
acerrimum Domini persecutorem, nescientem quid nec tale aliquid significantia quale expedit credere,
dixerit, insignem protulit prophetiam, quod oporteret htimana Deo sacrificia placuerunt, quando non quis-
Christum pro gente (Joan. xi). Quis enini egit, nisi que pro injustitia ab inimicis, quia reete vivere vo-
Spiritus Domini, curans prsenuntiare ventura, ut j'u- luit aut peccatuni noluit, interimitur, sed homo ab
dici Gedeon tentare volenti Dominum, et non cre- homine tanquam electa hostia more pecoris immo-
denti quod ei fuerat per manus ejus de salutepopuli latnr ?
jam locutus, hoc potissimum de vellere fprius com- Quid si, ait aliquis, quoniam pecorum victimaejam
pluto, postmodum sicco, et de area primum sicca, eo ipso quo fuerant usitatse, quamvis et ipsae a recte
postea rigata, veniret in mentem? ut quod subdeficit intelligentibus ad significationem spiritaUum referun-
a fide, infirmitati ej*usdelictoque deputetur; quod tur, minus tamen faciebant intentos ad magnum sa-
vero etiam tali ejus animo ad hoc quod generi hu- ** " cramentum Christi et Ecclesise
requirendum ; pro-
mano significari oportebat, usus est Deus, ad ejus pterea Deus re insigni et inopinata volens quasi dor-
intelligaturmisericordiam etmirabilem providenliam mientes hominum animos excitare, eo magis quo
pertinere. talia sibi sacrificia offerri vetuerat, curavit sibi ejus-
Si quis autem dicit omnia scientem fecisse et di- modi aliquid offerendum, ut ipsa admiratio magnam
xisse Gedeon ex revelatione prophetica, ut per eum gigneret quaestionem, et magna qusestio ad perscru-
signa talia monslrarentur; nec defecisse a fide; et tandum magnum niysteriuni studium pise menlis eri-
quod ei jam promiserat Dominus credidisse; sed geret, pie vero scrutans mens fiominis altitudinem
actione prophetica in vellere voluisse tentare, atque prophetise, velut hamo pisceni Dominum Chrislum
ita illius tentationem fuisse inculpabilem, sieut dolum de profundo Scripturarum levaret. Huic nos rationi
Jacob (Gen. xxvn), et illud quodDomino ait : Non et coiisiderationi non obsistimus. Sed alia qucestio
irascqtur indignatio tua iti me, non ideo dixisse quod est de animo voventis, alia de providentia Dei, qua-
iram ejus timeret, sed quod eum consideret non licunque animo ejus optime utentis. Quamobrem si
irasci, cumea faceret qttce spiritu ej*usdictante fa- spiritus Domini qui factus est super Jephte, ut hoc
cienda esse tanquam propheta senliret: dieat ut voveret omnino praecepit, quod quidem Scriptura
videtur, dumraodo iUud quod de.facto efod Seriptura . non.aperuit: lamen si hoc ille pracepit, cujus non
ipsa culpavit, quodlibet significet, non audeat excu- licet j'ussa fcontemnere, non solum insipientia cul-
sare a peccato. Nam et illud quod trecenli viri ad panda non est, vbrum etiam laudanda obedientia est.
signum crucis ipso numero pertinentes hydrias ficti- Hoc enim etiam si se homo ipse interimat, quod uti-
les acceperunt, eisque ardentes faculas incluserunt, que humana voluntate atque consilio facere nefas
quibus hydriis ffactis, repente lumina numerosemi- est, profecto intelligendum est obedienter fieri potius,
cantia tantam hostium multitudinem terruerunt, tan- quam seelesle, si divinitus jussum est; de qua quce-
quam ex suo arbitrio videtur fecisse Gedeon ; non slione satis in primo libro de Givitate Dei disputavir
enim Scriptura dicit Dominum admonuisse ut hoc mus. Si autem Jephle humanum seeutus erroreiro,
faceret, et tamen tam grande signum quia ejus animo humanum sacrificiura vovendum putavit, ej"usqui-
atque consilio faciendum, nisi Dominus, inspiravit? dem peccatum de uuica filia jure punitum est, quod
Qui praefiguravit sanctos suos thesaurum evangelici etiam ipse verbis suis satis videtur ostendere, ubi
luminis in vasis fictilibus habituros, sicut Apostolus ait: Heu me! filiu, impedisti me, in offendicuiumfacla
dicit: Habemus aulem thesaurum istum in vasis ficti- es in oculis meis, discissis etiam vestimentis suis.
libus (11 Cor. iv): quibus in passione martyrii, tari- j. Verunilamen etiam hic ejus error habet aliquam
quam vascufis fractis, major eorum glorisefulgor emi- laudem fidei, qua Deum timuit, ut quod voverat red-
cuit, quse impios evangeliceeprsedicationis inimicos deret, nec divini in se judicii sententiam declinavit,
inopinata iUis Christi claritate superav.it. sive sperans Deum proliibiturum, sicut feeit Abrahce,
Seu ergo per scientes seu per nescienles proefigu- sive ejus voluntatem etiam non prohibenlis intelle-
rationem prsedicationemque futurorum spiritus Do- ctam facere potius quam contemnere statuens.
mini propheticis temporibus operatus est. Nec ideo Quanquam et hic nierito queeri potest, utrum ve-
peccata eorum dicendum bst nbn fuisse peccata; quia rius inteUigant hoc Dominum noUe fieri, et in eo
el Deus, qui et malis nostris bene uti novit, etiam potius Deo, si non fieret, obediretur, quoniam Iioc
eorum peccatis usus est ad significanda , quse se nolle et in Abrahae filioel in legitima prohibitione
' ipsis
voluit. Proinde si propterea peecatum non fuit, sive monstraverat. Verumtamen si propterea Jephle non
cujuslibet necis humanse, sive etiam parricidale sa- faceret, sibi potius in unica filia pepercisse, quain
crificitim, vel vovere vel reddere, quia magnum ali- Dei voluntatem secutus esse videretur. Magis ergo
quid et spiritale significavit, ffustra Deus talia pro- intellexit, in eo quod illi filia occurrit, ulforem Deum,
hibuit, et se odisse testattis est; quoniam et illa quce justaeque pcenaese fideliter subdidit, timens srevio-
1185 COMMENT.1N LIB. JUDICUM. — LIB. H. , U86
rem tahquam de tergiversatibne, vindictam ? Crede- A £ tenderet, luctabatur (Gen. xxxn). Dixerunt ergo ad
bat enim etiam bonae et virginis aniraam filisebene Jephte : Nbn hmreditabis in domo pdtris nostri, quo-
recipi, quod non seipsa voveret immolandam, sed riiam fitius mulieris fornicariw lu; tanquam dicerent
voto et voluntali non resisteret patris, et Dei fuerat quod Evangelium loquitur : Non est iste homo a Deo,
secuta judicium. Morsenim sieut nec sibi a quoquam qui sic solvit sabbatum (Luc. xvi). Se autem velut
sponte, nec cuiquam sponte inferenda est, ita Deo jactantes legilimos filios Domino dixerunt: Nos ex
jubente recusanda non est, cujus cotistitutione quo- fornicalione non sumus nali, unum patrem habemus
cunque tempore obeunda est: nec quisquam qui beum (Joun. vm).
eam perpeti detrectat, tit 'pmnino evitetur, sed tan- (CAP.XI.) Et fugit Jephte a fdcie fratrum suorum,
tummodo ut differatur, laborat. ethabitavit in terra Job. Fugit, quoniam se, quantus
Nunc jam quidSpiritus Domini, sive pernescieiitem esset, abscondit : fugit, quoniam eos saevientesla-
Jephte,siveperscientem, siveperfejus imprudentiam, tuit. Si enim cognovissent, nunquam bominum glorim
sive per obedientiam, sive per offensionem, sive per crucifixissent (I Cor. n). Fugit, quoniam morienlis
fidera in hac re gesta praefiguraverit, quanlum Deus infirmitatem viderunt, virtutem aulem fesurgentis
adjuvat, requiramus, breviterque pandamus. Admo- non viderunt. Habitayit autem in terra bona, vel, ut
net enim nos et urget, quodammodo iste sanctarum B I expressius dicamus, optima ; quod enim Grsece aga-
Scripturarum locus cogitare quemdam potentem vir- thon, hoc Latine optimum dicitur : id autem inter-
tute. TaUs enim dicitur Jephte, quod nomen inter- pretatur Tob. Ubi nihil videtur intelligenda ejus a
5
pretatur aperiens. Domhius autem Christus', sicut mortuis resurrectio. Nam quee terra magis optima
iudicat EvangeUum, discipulis suis aperuit sensum, quam terrenum corpus excellentia immortalitatis ac
ut intelligerent Scripluras (Luc. xxiv). Hunc Jephte incorruptionis indutum.? Quod autem dicilur de
fratres ejus reprobaverunt, et de paterna domo ex- Jephte, quia posleaquam fugiens a facie fratrum suo
pulerunt objicientes ei, quod esset filius fornicarise, rum, habitavit in terra Tob, colligebantur ad eum
tanquam ipsi essentde uxore legitime nati (Jud.iij. viri latrones, et ambulabant cum ipso ; quanquam et
Hoc etiam egerunt adversus Dominum principes sa- ante passionem objectum fuerit Domino, quod cuni
cerdotum et Seribae et Pharissei, qui de legis obser- publicanis et peccatoribus manducaret, quaiido re-
valione gloriari videbantur, tanquam iUe solveret le- spondit non esse necessarium sanis niedicum , sed
gem, etideo veluti non esset legitimus filius. Et; cegrotis (Matth. ix), et inter iniquos deputatus est
quanquam de sancta quidem Virgine corpus assum- (lsa. LIII), quando inter latrones crucifixus est, et
pserat, quod fidelilius iialum est; lamen ejus mater, ununi ex eis de cruce in paradisum transtulit; ta-
quantum ad gentem pertinet, etiam illa Judaica syn- *- * men posteaquam resurrexit, et esse coepit secundum
agoga dici potest. Revolvat qui voluerit propheti- id quod supra exposuimus, in terra Tob, collecti sunt
cos libros, et videat quoties et quanta verbi severi- ad illum scelerati homines propter remissionem pec-
lale atque indignalione Domini illa gens, velut im- catorum, qui cum illo ambulabant, quia secundum
pudica mulier, de suis fornicationibus argualur. ej"usprsecepta vivebant, neque hoc fieri desinit us-
Unde est etiam Ulud in hoc libro frequentissimum, que itune et deinceps, quousque ad eum cpnfugiunt
vel ctmi post ephod quod fecit Gedeon omnis Israel1 mali, ut justificet impios, qui ad eum convertuntur,
legitur fornicatus (Jud. u): vel quod abierunt postt et discant iniqui vias ejus.
deos gentium, quibus erant circumdati. Unde illis> Jam illud quod hi qui ahjecerant Jephte (erat enim
divina ira commola est, ut per annos decem et octo1 Galaadites) conversi sunt ad eum, et quaesiverunt
contererentur a filiis Ammon. Sed nunquid non ex; eum per quem liberarentur ab inimicis suis ; quam
eadem gentelsraeletiam Uli nati erant sacerdotes, et1 clara praefiguratione significat, quod hi qui abjece-
Scribae, et Phariscei, quos in eis diximus fuisse prse-- runt Chrislum, ad eum rursus conversi, in iUo re-
figuraios, qui Jephte, tanquam isli Dominum Chri- periunt salutem ; siveilli intelligantur, quos Petrus
stum, veluli nou legitimuni filium perseeuti expule-- apostolus cum de ipso scelere arguisset, sicut in
runt? Sed in eo similitudo adumbrata est,' qnodl ' Actibus apostolorum legittir (Act. n), et hortatus
isti, ttt dixi, veluti legis observatores eum, qui con- esset ut ad eum converterentur quem fuerant perse-
Ira praecepta legis facere videbatur, tanquam legiti- cuti, compuncii sunt corde, et ab illo quem a se
mi non legithnum, jure sibi visi sunt ejecisse. Se-- alienaverant, desiderarunt salutera. Quid est autem
cundum hoc enim plebs illa dicla est fornicari, quod1 liberari ab inimicis, nisi a peccatis? Sic enim iUis
legis prsecepta non servans tanquam viro uon exhi- ait: Agite pmnitentiam, et baptizetur unusquisque
bebat fidem. vestrum iti nomine Domirii Jesu Christi, et rethitten-
Sic autem scriptum est de Jephte : Et crevcrunt tur vobispeccatq vestra (Ibid.): sive iUa potius signi-
filii uxoris, et ejecerunt Jephte. Verbum quod posi- ficetur quae in fine speratur vocatio gentis Israel.
tum est, creverunt, significalih figura,prwvaluerunt; Magis quippe ipsa videtur apparere in eo, quod di-
quod in Judceis impletum est, qui praevaluerunt in- citur : Et factum est post dies; quod utique post
firiuitati Christi, quia ita voluit ut ab eis quae opor- tempus significat," et per hoc insinuat .non iUud in-
tebat passione perferret, sicuthocidem significans; tetiigendum quod-recenti passione Domini est, sed
Jacob prccvaluit angelo cum qup, ut idipsura por- quod postea fulurum est. Quo videtur eliani id per-
iiSl B. RABANI MAURI ARCHIER. MOGUNT.OPERUM PARS I. 1188
tiriere, quod seniores Galaad yenerunt ad Jeplite, ut A diim est, esse diclura : Ero vobis in p.rincipem: illi
pfer setaterii senilem ppsteriqra et npvissima temppra autfemdixerant : Eris nq.bisin cqjitct: quoijiam ca-
accipienda sint. Ihterpretatur autem Galaadqbjiciens, put viri Chrisius (ICor. n); etipse est capnl corporis
sive revetalio, qupfuni ulrumque satis apte riuic pei Ecciesiw.{Eph. y). Denique posteaquani eps libera-
eongruit, quia pririip ppminum Christuni alijece- vil Jephfe ab pmnibus inimicis, npn eis factus est
runt, eisque postea reyelabitur, rex, ut inlelligerenius illud qupd dictum est, ad
Qupd Vero contra filips Arampn dux qusei;ebatur propheliam pptius peiiinuisse de Qhrfsto, quain ad
Jepbte, quibus victis liberantur, qui eo duce adyer- ipsum prpprie Jephte, de quq Scriptura narratipnem
sus illos bellare cupiebant, qupniam interpretatur ita concludit-: Etjudicavit Jephie Isrqel sex annis, et
Ammon filius populi mei, sive ppptilus mcerqri?,pro- morluus est Jephte Galaudiles, el sepullus est in ci-
feclo aut ilfi significantur inimici, qiti ex ipsa gente vitqiesua in Gqiqad. Judicavit ergo Israel^ sieut et
perseveranfes in infidelitate prsedicfi suiji, aut om- cseterijudices ; npn ibi regnavit, ut princip.es,.sicut
nino pmnes gehennceprsedestinati, ubi erit eis fletus lii qpi Regnorum Ypluniinibtis coiitiiienliii'-
et Slridor deiitiunij tanquam pqpulo inoeroris (Mqith. Jam.yerp posteaquam eis idem Jephle dux consti-
VIII et xxn). Quanquani populus mceroris eliain tutus est, niisit nuntios ad hostes prius pacis verba
diabolus et angeli ejus hpn inconyeiiienter iptelli- Jflpqjiantes
J : illud qstenditiji', qup.dait Aposlqlus , in
gunlur, sive quia ceternam miseriam eis quos de- quo Christus loqueh.atur : Si fieri pqlesi, quod ex
cipiunt acquirunt, siye quja pt ipsi aeternaejiiiserise vqb.is est, cum oninibus hpminibns pqcenj, (labenles
deputati sunt. (Roin. xn), Verba pprro ipsa quse maiidavit Jephte
Eleganter sane ad exprimendam multp evidentius, peiiraclare oninia nimis longum est feslinantibus no-
prophetiaiii Jephte resppndit senipribus Galaad: bis, Videutur lamen niihi sic inielligenha, quanlum
Noime vos qdio hqbuistisme, et ejecislis nie de domq attinet a'd siguificalionemfuturprurn, ut in eis adver-
pqlris mei, et dimisistis me a vobis? Et quid cst quod talitr doctrina Chrjsti. Adnipnet lip.squeipadrooduro
venislis, quqndqtribuii.qti estis? Tale aliquid figura- sit anjbulaiidum, hpc est, yiyendum. inl.er eps qui
tum est in Jpseph, qiiem fratres Ypndfeirtesabjecer non secundum proppsitura,vocati sunt: No.vit eiiim
runt (Gen, xxxvii), et cum fame tribulareptqr, adi Dqminus, qui sunt ejus (H Tiin. n), Jani vfejoquod
ejus opem niisei'icpj'diarflqi,i.ecpnversi, sunt (Gen. cum essef dehellaturus iiiimjcps, fqetus ests,u,pereum
XLii)..llic yerq multq aijjpiius elucet siguificatiq fu- spiritifs Roinini, significatur Spiritus san.ctiisimpev-
turoruni, quqd npn ipsi prqrsus frafres qui ejece-, lilus meinbris Christi. Quqd autem pertrqnsit G.qlaad,
runt Jeplite ad euin yeiierunt, sed Galaad senipresi el Manasse, et transiit speculqiiiGqlqq4,,el ab specula
prq uiiiyerso jilo pqpulo eidein supplicantes. Sicut Q \ Galaad transiit ad filios Atninp^i,prpficienlia sigoifi-
eadem geiis dicitur Israel, siye in eis igui lunc fue- cantur nienibra Chrisii ad yictpriam dp inhnicis re-
rtint, Chrislumque reprobayerunt, sive in eis qu.iad[ portandam, ;Galaad quippe interpretalur qbjiciens,
ejus ppera poslea rfeyersi su.nt; populo enim dicitur et Man.asseiiecessiiqs irqiis.eund.i. Trans.euhdi stuit
inimicq, sive iii lnajpribus, sive in pqsteiis suiss ergo a proficienlibus abjicientes, id est, coitlem-
longa qdia trahenti afqup.§ervanli, tandemque con-- nentes; iranseunda et rj.ecessitas,ne forte cum traiiST
verso in eis qui tunc cpriyersuri sunt, Nqiuie vps hq- ierit cqntemiientes qui p.ipficit, cedat terrenlibus,
buislis odsome, el ejecislismede dqmopairis mei? Hoc; Transecipda etiain sp.ecula Galaad, quoniam Galaad
en.im ejs yisum est qui persecuti suiit, quqcldfejece- - eliam reyelafio interpretalur. Est autem spectila
ruiit Cbrislumdedqino l)avid, in qua regni ejusnpnl allitudo ^d p.rqspicieiidumvql ad despiciendum, id
erit finis (Luc. 1), . est, desuper aspiciendum. Specula itaque Galaad
Et dixerunl senioresGalaad ad Jephte: Nonsic modo 3 congruen.ter iiiibi yidetur significar^ superlfiam re-
vtnimus ad ie. Tanqtiam dicerenl Judoeicpnyersi adI yelatipiiis, u.nde.dicit Apostolus : El in niagnitudine.
Cljrislum : Tuncvenimus ut persequeremur ; mpdp J r.evetqiiqiiutnneextpliar (II Cor. xn). Ergo. et ipsa
venimus ut seqiianiui'. Prqfiientui' etiara aijversuss . transeunda est, id est, non est in ea nianendura,
"
inimi.coseum futurura sibi c.aput. Respondet ille, si.i p.rp.pteyeadendipericuluni. His p.ertransitis, facile su-
eqruni yieerit iijin.jicos, quqderit.eis in principem;; perantur inimici, quod significat dicendo : Et ab
quod Gfedeonnoluit, cum icl Israelitce voluissent;; spaciciaGalqqd transiit ad filios Anitnon, de quibus
fespondit quipp.eillis \ Princep.svaslcrDomiiinserit. ini.niicisjam su.pvadictum est.
Re.x eriiiii nptnine principjs significatur, quod.npn- . Et vpv.itJephie.vo.tuM,el dixil: Silradilione tra-
4um habebat gens ill^ tempore Judicum. Cceperunt t dideris_niiki fiiios,Amman in mqnu mea, el eril qui-
auteiiihabere Sauleni, gl deincep.salios successqres s cttiiqueexierit de januis domustnew in abviam mihi
ejus, qui in libris Regnorum legunlur. Nani jtt Deu-T .- in revertendome bipqcea fitihyAiimion, eteiiiDo-
teipiipm.iocuni eis preecipitur qualem deb.eaiitha-- niitip, el offerqm eum . lwlo,causlo.ma.Quemlibet in
bere regenj, si lioc eis plac.uerit, jiqn ibi rex sedd hqe. Iqcp,cogitayeri.t,Jephle secundnm cogilationem
princeps appellattir (Deut. xyii). Sed cjuiaisle Jephte. e. humanain, n.onyideiur up.icamfiii,amcogitasse; alip-
illum figurabat qui yerus est rex, qupci eliam in ti-i- quj non diceref, cum.iilam cernal p,ccurriss.e: Heu
L- mcifiliq meq, impedisti me, inpjfendicuiumfacla es
tulp sciiptutii fui,t, qpj cruci ejus,alfixps, queni Pi.Ia-
ius clelere yel einenclare noii SIVJSUS i- in. qculis iiieis.. Impedisti,,eninj i.ta diclum est, tan-
esl; ideq cre.clen-
 1189 COMMENT.IN LIB. JUPICUM. — LIII, II. U90
guam a<j.hpc se iinp.edfyumjudicayerit, ne illud quod id A
, Ws, per quas longe lateque diff]isa est. Ad Ijistqrice
cpgitayerat inipleret. £>e(lquem pptuit cpgitare pri-i- yerp,prppriptaterh, pqn arpitrqr Iioc decreyisse Israe-
mitus qceurrentein, qui filiqs alips np,i| ljaj:>el}(af? 1 iitas, riisi quia m|elligebant in ea re, juiliciuiji Dei
An conjp^genicpgitayit, et ut hpg fierel Peiis nolujt,t, htagis ad, perptitienduiji jjatreni fq^sse depronip(,uiij,
et ut npn i,ehnqilieret impunituifl, ne quis deinppps is ng jjale yoyere saerificium deiq^ps ifilus aqderet ?
id atideret; et ut magna prqyi<ientia ex hqc qupque e Nam quare luetus e( lanjcntatip, dpcerneretur, si vp
ip§q quod accidit, saeraiflgnluni Ecplesjce figuraret-t. tum illud lceti(issfuit ?
Ex utrpque igitur prpp.liqtia cpfrote.|a p.st; px ep :p Si autem e| illu(i qnpd pp.pplqs gphrgm postea ab
qupdvoyeps cogifayit, e{,ex ep (jupd iiolqjiti cqntigit.t. epclepi Jephfp jlebellatiis pst, a<| jujiieiijm D,eiqiiftd
';,Si enini gq.njijgeijicp.g\tavit, cgfljiix Chrjs|i Ecclpsiaa ejit in fige re(er£ndum pst, sjcqt ipse ppminvis dicit -
est : Prqfoerparplmqyfil hcmiq p,qtremtet m.qiteiii, et ft Eos qui nqlu,erunl me regn§re;sib.i, adduciteet ii\ter,-
'"adhqirebitJuxqri
sjffe, et erunt duq \ft canie.una (Gei\.
\- ficile cqrqm nie (Licc.xix) ; npp.ib,i qiiadraginta dtto
n). SacrMmenii\mhqc i\iaghum esl, inquit Apqstqltis, >, mijlia, qpce cecidpi'unt va.panti ijumprp cpiprnenip-
egq iqulepi dicp. in Christg el in Ecclesiq (Eph. y). )• rala suiit. Sjcut eiiiiji illi dup mpnse§ prppter Spxa-
Sed quia hujiis Jephle ponjux vjrgp, esse npn potuit,t, ginfa dies sen.ariiihi punierpm sex setatum s.ignifi-
in ep quod filia pptius pccurrit, et inulta npn renian-i- B ] cant, ita Pt ihi sexies, septeiiarius. ducttis hpc idem
sit, prohjbituift sacrificiuin vqyentis audacia, et vir-''. figurat, quantu,m ad spx aetates, sseeuli pertinet;
girolas Ecplesiae figurata est. Nec abhqrret a verp,!». sexies enim septem quadraginta duo. supt; nec fru-
qupd filjoenpniine eadeni sigiiificalur Ecclijsia. Nani!1 stra et ipse Jephte sex annis populum judicavit.
cujus alteriijs typum gerebat etiain illa iftulier, cui CAPUT XVI.
ait []
ppst tactam fimhriam suani,sanatce, Ppminus:
be Manue el uxore ejus sterili, quibus angeltts Domini
Filig, fides lua te s.qlvamfecit; vqde in pqce (Matth."• .' promisk filium Satnson Nazdrwum Domihi, et cle
ix). Et eerte unde nulhis ambigit, discipplqs suqss holo.causloquod idem Manue ab' angelo admonkus
• '
ipse sppnsi filips appe"4a,yjt,se apertissime in<iicans s qfferebat beo. .
sppnsum : flfg» pqssunt, mqm\,jejunare filii sppjisi, !, (CAP,XIH.) Erat autem vit quidam de Sataa, et de
quandtu cum itlis esl spgnsys. Veniet qulem dies, cum !? slirp.e bqn, nqtriine.Many,e, hab.ens uxo.tem stetilem.
auferelur qb, eis spo.nsys, et tunc jejuncibunt (Ibid.).• Cui qpparuit qngelus.bqmini, et dixk a4 eqm: Ste-
Hpiocauslpma ergp eritEcclgsia, qu.am iijj^HjembearT rilis es., et qbsque libpris; sed cqncipjes et pqries
tus Apostplu.sappeUat (II Cor. n), quandp, iu resur-'- fitittm. Cave ergp ne vinum bib.qs, ctc sicercim, nec
rectiqne niQr(uprum fiet jn uiiiyersg, qjip,<4seriptumti inimuiidum qv,idquain cp^iedas,; quiq CQ.ucipies el pa-
est : Absqrptq estniqrsin viclpria : ty,%c.irqdet rey- < G ries, fiiium, cujus np$. tqiiget cpput uqvacuta; erit
gniijn beq et Palri (I Coj. xy). Qupd regnuni ipsaa enim Nazarwus bei ab infaxitia s(tg, et e$. matfis
Epclesia est, rex ipse cujus.figiifam voyens ille ge-i- Uiter.p,,et ipse incypiet li:hera:re,Isrq.etde mmu.Phi-
slabat. Sed quqiiiam tunc fiet, puni pqnip.letafueritt lis,iinqtttm-.Quserj pptpst qupnipdp.djxerit angelus ad
§exta setas, idep,sexaginta diferum a yirgjiiilate clilar - matrem Samsq.n.-,.euin a.ununliaret ei fiiium, futu-
lip ppsiulata est, Ex oninjbus. quipp.e seia.tibu.sEpr :r ruro., quia sterilis, prat: Et nunQ,obs.erm, et.nqn bi-
clesia cpngj-egalur, Quarum prima est ab Adam usri.r b.qs vinum et siccfum, non mqndttces. qmne, \mitiuiir
que ad dilu.yium; secunda u dilpyio,. id est, a Noe e dum. Q.uidest euim immundiim, nisi forte dissolutio
«us.quead Abraham; tertia ab Abyaham usque add disciplinse, quse esse cceperatin Israel, ,e( j'am ad ea
Dayid; quarta a,Pavid usque ad transroigratipnem inn manducanda eos labefecerat, quse prohibuerat D.eus
Babyloniam; qijinta'ab hac transmigratione usque add in generibus animalium? Cur enira nop credatpr
Virgiifis partum; sexta inde usque in hujus saeculi li etiam hoc eos multo proclivius facere potuisse, qui
finem. Per quas sex setates tanquam per sexaginta ,a etiam ad cultum idplorum transgrediebantur ?
dies flevit sancta virgo Ecclesia virginalia sua,quiaa Quw cum venissetad riiaritum suum, dixitei: Vir
Iicet virginalia^ tameu fherant peccata defienda ; bei venit ad me, habens vutluin angeticum, lerribilis
prqpter quse universa ipsa virgo loto orbe di.ffusa-J a-D nimis. Quem cum iniertogassem quis esset, et unde
quotidie dicit: bimilte nobis debita nostra. Eosdem n venisset, el quo noinine vocarelur, noluit inihi dicere.
aulem sexaginta dies duos nienses maluit appellare,i, Quqd maler Samson viro suo indicans quemadmo-
quanium exislimo, propter duos homines; unum persr dumilli angelus annuntiaverit filium futurum dixit:
quem mors, alterum per quem resurreclio mortuo- >- Et interrogabam eum unde essel, etnomen suumnon
rum ; propter quos etiam duo testamenta dicun- i- annuniiavit mihi, p,uceripotest uiruni vei-umdixerit,
tur, quoniani non legitur, cum ei angelus ioqueretur ?
Quodvero factum est in prcecepto in Israel ex ix Sed intelligendum est hoc ibi Scripturam tacuisse,
diebus in dies eonveniebant lamenlari filiam Jephte le hic autem commemorasse quod ibl facuerat. IUud
Galaaditen quatuor dies in anno, non puto signifi- i- etiam quod non ait: Interrogavi eum quidvocaretur,
care aliquid post impletum holocaustoma , quod erit it et nomen suum nqn arinutiliavk mihi, sed ait: Inter-
vitam sBternam; sed prseterila tempora Ecclesioe, in n rogavi unde esset, videtur inconsequens quod addit:
quibus eraht beati lngentes. Quatriduo autem ffgu- Lt- El nomensuum non annuniiavit mihi; npri enim no-
rata est ejus universitas propler quatuor partes of- f- menejus intefrpgaverat, cum ,qucererei: unde esset
 *"
1191 B. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS I. 1192
sed locuin vel eivitatem, cum honiinem putaret. A _ Cumque ascenderet flamma altaris in ccelum, an-
Nain et hominem Dei eum appeUavit, specie tamen gelus Domini in flanima pariter ascendit. Quod cum
vefhabitu angelo simiiem, hoc est, quia tam prce- vidissentManue etuxor ejus, proni ceciderunt in ter-
clarum vidit, sicut ipsa narravit. Sed si ita distin- ram, et ultra iion eis apparuit angelus Domini. Sta-
guatur : Et intetrogabam eum unde esset et nomen limque intellexit Manue angelum bomini esse, et dixit
suurn, ut stibaudiatur, inierrogabam ettm, etpostea ad uxorem suam : Morte moriemur, quia vidimus
infferatur, non annuntiavit mihi, nori habet quaestio- bominum, et reliqua. Quid sibi vult quod postea-
hem: adutfurttque eniirt referri potest qubdait, quam manifestatus est Manue et uxori ejus.angelus
Non dnnuntiavit mihi, id est, uhde esset, nec nb- qui cum eis loquebatur, dixit idem Manue uxori
rrihii suum. Sed hoc respondit: Ecceconcipies et pa- suce: Morte moriemur, quoniam Deivm vidimus; ex
ries filium. Cavene vinum bibas ac siceram, 'et ne illa scilicet legis sententia ubi scriptum est: Nemo
aliqub vescaris immundo; erit enim puer Nazarmus polest faciem meam videre et vivere (Exod. xxxni).
bei ab infanlia suq, et ex utero matris usqtte ad diem Opinabantur ergo ut homines Deum se vidisse tanto
morlis suw, et ccelera. Item quod ait eadem mulier utique miraculo facto, qtiod in igne sacrifieii stelit,
dictum sihi esse ab angelo, quoniam Nazarmus qui cum iUis prius quasi homo loquebatur. Sed
bei erit puer , a ventre usque ad diem mortis suw, JJ ] Deum in angelo, an Deum ipsum angelum appella-
rion legitur ab angelo dictum. Et quod legitur di- bant? Sic enim scriptum est: Et sumpsit Manue
ctum : Ipse incipiet salvum facere Israel de manu hwdum caprarum, el sacrificium obtulit super petra
Philisthiim, non est a muliere commemoratum. Ita Dominomirabilia facienti, etManue etuxorejus ex-
et aliquid non dixit quod audivit; et tamen nihil spectabanl. Ei factum est, dum ascenderet flamma
credeiida est dixisse quodnon audivif; sed Scriptu- desuper dltare adccelum, et ascendit angetus Domini
rani potius non Qmniaverba angeli posuisse, cum in flamma. Quod cum vidissent Mariue et uxor illius
ipsum mulieri loquentem insereret narrationi. Ideo ceciderunt super faciem super lerram, et non appo-
auleni dictum est : A venlre usque ad diem morlis suit ultra angelus Domini apparere ad Manue et ad
stim, quia Nazarcei dicebantur in lege, ad temptts uxbrem ejus. Tunc cognovitManue, quoniamangeius
qui votum habebant, secundum ea quce Scriptura boinini est, et dixit Manue ad uxorem suam : Morle
per Moysen prceceperat (Num. vi). Unde est hoc trioriemur, quohiam bettm vidimus. In his ergo ver-
quodhuic jussum est, ut ferrum non ascenderet in bis, quia non dixit: Morte moriemur, quonidm an-
caput ejus, et vinuni et siceram nonbibferet, hoc enim gelutri Domini vidimus, sed, Deum vidimus, oritur
tofa vita sua observavit Samson, quod illiquivo- quaestio utriim in angelo -intelligebantDominum, an
cati sunt Nazarcei ceftis diebus observabant vovcn- ((_ eumdem [angelum Dfeumvocabanf. Rlud ehim ter-
tes votumque reddentes. tium, quod Denmputaveraiit qui erat angelus, dici
bixitque Manue ad angelum bomini: Obsecro te non potest, apertissime dicente Scriptura : Tunc
ut acquiescas-precibusmeis, et fdciamus tibi hmdum cognbvit Manue, quoniam angelus Domini esl. Sed
decapris. Cuirespondil angelus bomini: Simecogis, unde metuebant mortem? non enim Scriplura in
non comedqmpqnes ittos. Sin autem vis holocaustuni Exodo dixerat : Nemo videbitfaciem angeli, etvivet;
facere, offer illud bomino. Et nesciebat Manue quod sed, faciem meam dixit, cum Deus loqueretur, An
angelus bei esset, et csetera. Quod .dicit Scriptura et in hoc ipso, quod in aijgeUpraesentia Deum co-
quoniamignoravit Manue quod angelus Dei est, ma- gnoverat Manue, ita perturbatus est ut timerbt mor-s
nifestum est etiam ejus uxorem hominem credidisse. lem. Quod autem Uli uxor suarespondit: Sivellet
Quod ergo ei dixit: Vis faciamus tibi nunc in con- Dominus mortificare nos, non accepisset de manu
spectutuo hwdnm capraruml tanquam hominem in- nostra holocaustauma etsacrificium, nec itluminasset
vilavit, sed ita ut hoc cum illo epularetur, quod sa- nobis omnia hwc, sed nec audita fecisset nobis hmc :
crificium feeissfet.Nam facere hsedum caprarum non utrum ipsum angelum crediderunt accepisse sacri-
solet dici, nisi cum fit sacrificium. Denique et ille fieium, quia viderunt eumin altaris flamma stetisse?
ita respondit: Si vim fecerismihi, non manducabq JO ', an per hoc intellexerunt accepisse Dominum, quia
de pqnibus luis; iibi ostendit se fuisse ad epulas in- hoc fecit angelus, ut se ostenderet angelum ? Quod-
vitatum.. Deinde addidit: Et si fecerisholocauslum, libet autem horum sit,.jam tamen angelus dixerat:
Domino ojferes illnd. Utique ideo dixit, si feceris Si aulem facis holocqustum, Domino ojfer illWd, hoc
hotocaustum,qtt\Siille dixei'at: Faciamusin conspeclu est, non mirii sed Dqmino, Qnod ergo stetit angelus
tuo hmdum caprarum. Non autem omne sacrificium in altaris flamma, magis significasse intelligendus
holocaustum erat; nam de holocausto non mandu- est illum magni consilu Angelum in forma servi,
cabatur, quia lotum incendebatur, et ideo vocaba- hoc est, in homine quem suscepturus erat, non ac-
tur holocaustum. Sed angelus etiam non manduca- cepturum sacrificium, sed ipsum sacrificium futu-
turus, holocaustum fieri potius admonuit, non tam rum. Quid esl qupd ad visionem angeli vir sit ti-
sibi, sed Doinino propter hoc maxime, quia gens roidus, et mulier audax? nisi quod nobis quoties
Israel illo tempore consueverat quibuslibet diis falsis coelestia demonstrantur, spirilus quidem pavore se
sacrificare. Unde et tunc offenderat Deuiii, ut tra- eoncutit; se tamen spes prcesumit. Inde .namque
deretur inimicis per quadraginta annos^ , t. spes ad majora audenda se erigit, unde turbaltir spi-
,,q, COMMENT.IN LIB. JUDICUM.— LIB. U. . H94
ne ab his interfi-
ritus, qui ea qucc supema sunt prior vidit; quia iA versum me vos. Sed hsec eum,
cum alliora secretorum ccelestiumsublevata rriens ceretur dixisse, illud indicat quod in Jibro Regnorum
conspicit, cuncta humanarum virium soliditas con- scriptum est, jubente Salomone, ut homo occide-
tremescit. retur, et dicente : Vade, occurre illi (III Reg. n),
CAPUTXVII. quod ideo non intelligitur, quia non est consuetu-
Deultione quam fecit Sampson inPhitistmis, propter dinis apud nos ita dici. Sic enim quod militares
sponsam sibi ablatam. potestates dicunt: Vade, alteva illum, et significat,
(CAPUT xv.) AscenderuntquePhilistiim el combus- occide illum, quis intelligat, nisi qui illius locutionis
serunt tammulierem quam patrem ejus, quibus ait consuetudinemnovit ? Solet etvulgo apudnosdici,
Sampson : Licet hoc fecerilis, tamen adhuc ex vobis compendiabit illi, quod est, occidet illum, et hoc
expelam ultionem, et tunc quiescam. Percussitque nemo intelligit nisi qui audire consuevit. Hsec est
eos ingenti plaga ita ut stupenles suram femori im- enim vis generalis omnium locutionum, ut quem-
ponerent. Et descendenshabitavit in spelunca petrm admodumipscelinguce,non intelUgantur,nisi audiendo
Elham. Hocin editione LXX interpretum legitur : vel legendo discantur. Inventamque maxillam, id
Percussit alienigenas Sampson tibiam super femur. est, mandibulam, asini, qua jacebat, arripiens in-
Quid festquoddictum est, quod percussit alienigenas B j terfecit in ea mille viros, et ail : In maxilla asini, in
Sampson tibiam super femur ? Quis enim habet ti- mandibula pulli asinarum delevi eos, et percussi
biam super femur cum tibia deorsum versus non sit, mille viros, et reliqua. Quorum hic per maxillam
nisi a genu usque ad talum? Deinde si locum cor- asini, nisi prcedicatorum Ecclesise personce si-
poris significaret ubi eos vulneravit, nunquidnam gnantur ? Redemptor enim noster simplicitatem at-
omnes quos percussit, in uno corporis loco fuerat que patienliam prsedicantiuro suse manu virtutis
vulneraturus? Quod si esset credibile, possemusfor- tenens a vitiis suis carnalibus interfecit; et, ma-
sitan suspicari eum pugnasse tibia alicujus animalis, xiUa in terram prqjecta, postmodum aquas fudit,
tanquam fuste, et ea illos super femur percussisse, - quia data morti prcedicatorura corppra, magna po-
sicut de illo scriptum est, quod maxiUa asini mille monstravere miracuJa.
pulis
oeeiderit. Sed neque Ulud, ut dixi, credibile est quod
unum tantum locum observaverit ubi eos CAPUT XIX
pugnans Quod Sampson fores portmurbis Gazmcum postibus
percuteret. Et non ait Scriplura, Percussit eos tibia suis nocte iulit, alque in montemportavk; et quod
super femur, sed tibiam super femur. Nimirum ergo concupivit in Gaza mulierem meretricem, a qua
inusitata locutiofacit obscurilatem : ita enim dictum ipse per prodkionem deceptus est.
est ac si diceretur, Percussit eos valde mirabiliter,, r (CAPDT XVI.)Abiit quoque in Gazam, et vidit ibi
id est, ut admirando stupentes tibiam super femur mulierem meretricem, ingressusque est ad eam. Quoa
cum audissent et percrebuisset apud eot
ponerent, tibiam scilicet unius pedis super femur al- intrasse urbetn Philistiim,
terius, sicut solent sedere qui mirando slupent: tan- Sampson, circumdederuni eum, im-
in porta civitatis custodibus, et ibi tota nocte
quam si diceretur, Percussit eos manum ad maxiUam, positis cum silentio prwstolantes ut facto mane exeunlem
id est, tanta ccede,ut manum ad maxillam tristi ad-
occiderent. Dormivk dutem Sampson usque ad noclis
miratione ponerent. Hunc sensum ita se habere
etiam interpretatio, queeest ex Hebrceo,satis edocet; medium.Et inde consurgens,apprehendit ambas portas
nam ita legitur : Percussit eos ingenii plaga, ita ut _fores cum postibussuis et sera, imposkasque humeris
suis ad verlicem montis, qui respicit Hebron,
slupentes suram femori imponerent; tale est enim ac et portuvit
si diceret, Tibiam femori imponerent; quoniam sura reliqua. Quem in hoc faclo, nisi Redemptorem
nostrum, Sampson ille significat? QuidGaza civitas,
utique retrorsus cum tibia est. nisi infernum, signat? Quid per Philistsebs, nisi Ju-
CAPUT XVIII. doeorum perfidia, demonstratur ? qui cum mortuum
Quod tria millia virorumde Juda Sampson voluerunt Dominum viderent, ejusque corpus in sepulcro jam
tradere i» manus Philistinorum, quibus ille tradi-
lus percussit ex Philistiim in manaibula asini mille _positum, cuslodes illico deputavbrunt et eum, qui
viros. auctor vitae .iaruerat, in inferni claustris retentuin,
(IBID.)Descenderunt ergo tria millia virorum de quasi Sampson in Gaza, se deprehendisse jactati
Juda ad specumsilicis Etham, dixeruntque ad Sam- sunt. Sampson vero noctemedia nonsolum exiit,
pson : Nescis, quod Philistiim imperent nobis? Quare sed etiam portas civitatis tulit; quia Redemptor no-
hoc facere fo'uisri ? Quibus ille ait: Sicut fecerunt ster videUcetante lucem resurgens, non solum liber
mihi feci eis. Ligare, inquiunt, te venimus, et tradere de inferno exiit, sed ipsa eliam inferni claustra de-
in manus Philislinorum. Respondit : Jurate mihi, struxit, portas tulit, et montis verticem subiit, quia
quod me non occidatis, et reliqua. Septuaginta : Et surgendo claustra inferni abstulit,. et ascendendo
ait Sampson viris Juda : Jurate mihi, ne interficia- .coelorumregna penetravit. Sampson divina promis-
iis me vos, et iradile me eis, ne forte occurratis in sione generatur, spiritum comifantem habehat. Sic
me vos. Quid est, quod ait Sampson viris Juda: enim legimus quia benedixit eum Dominus,;et coepit
Jurate mihi, ne interficiatis me vos, et Iradite me /spiritus Domini comilari cum eo in castra; et ideo
eis, ne forte occurralis in me vos? Quam locutionem futurum praevidens sacramentum, ex alienigenis po,-
ita uonnulli interpretati sunt, ne forte venialis ad- scebat uxorem, quod pater ejus ac mater ut scri-
PATBOI,.CVIII. 38
 < B. RABANIMAlRI AR&HllP: MOGUNf. OPEMJM PARS I. 1196
119_
pftifii est, ighPra1ianf,'i_uohiahia:Bominoest,ifiefl- __ A ilfe Nazarens ih legbc Invictus ergo Sampsbn, atque
tbc.M fbftiof'ecefbfis fiabehatur,' (jufa eurii spifitttS ita ihsupefabTIiS;ut itt riiaxiUa-asini-viros aiille per-
Dbhithidin&ehat; quo dtieb solus"iiuh'c alieriigenafum . cutefel; itai plenus :_ratiae'cceleslis, ut eliam aquaai
fugaijaf.populbs; hhiie lebriem';foftitudihe ihsupera'- in maxilla asini sitiens reperiret sive hoc admiracu-
bilis,' ;<3is'cefptulimanlbus dividbhat.' Utiriaih tcfftt •lum conferas, sive acf fnystbfium vertas, quod
cauiu&Sd sfeJVaiidMgfa*tiamVquamfbrtis" ad stifJfe- Ba pripuU fbret' liumilitate gehtilis et requies et
randamlbeMainl Et foftifSseijoc lioivsbitinS Viftufig triumphus, juxla';'qu6dscriptunifeSf: Qui ie perctts-
ffiffac'uramvs^<fe sefit %%Uexteram ihaMldm; prmbe illi et dltefam
ofaeuluhi frilt. Nt^ue ehfih Ptiosffm'videtuf,>qtiOTy, {fldiili: v").Pe¥ haflc biiini irijurise"patiehtiaih, quam
chhi bohtbftcferet ad mysteiiurii ftuptiaruiti> I6P fu- fefhiiiuritsaefMfehfa baptisWatiSj de qhjbtisdani sti-
giferisbcburfTt ei, qttem mariibhi ille dis'<3efpsit;ih mijiiSifcichhdiajfflumphamus,-ht moftfeobita feSUi^
eifjus Corpore «SimihMbpbtitiiftis bptatoV cohgffega^ rfefctibiiiSfequlbih cbrisequamuf. iUfe" ei%bSanipsbn,
tioriehi apim reperitv ei fifel sustuiit' 36 6Fe fejiiSj ijui fuhds iritextas hbrvisv qui iiovas ffeslesy sicut
qttod patriedendunitribuiietmfalfi; Habebatpupullis hibiiia fila, dissblvif; ille Sampsoh; qul cfihiuhisuo-
gfehtiuhi nifellaj quia credidit, p_ui corpiis fefTthtis fiitti palo cohs<ifipfadefixbvincula ribh sfehsif,qttatt-
fefata;htei hunfe'Ghrteti est. Nfefe ipsa vaeat 'quBstib B diu habifit gfatiahi spifitalbhi; Is-,ihquani, postfeh-
sacfaihfentis, cjuarh pf bpbsuit sateliilibiis siiisv Hi- qiiatiTspTVTffiiDbitffebessitab'-fe6v lo'fi|e ihhtafhs ab
cehs ibe ed^iiiexiviiescii-, el'd'epotehieexivii duice\ ilib SampfpBe, qtii fetfut AUopHyib¥tim TtttTHtis'
exti-
Dfeniquee6 usqhfe"ihy^tica;hf tfihus diebtis ejuS fe-, vias, iti hitilfefis gehTbttsvifttitls sWce"' deg^ttef cPUi-
velatio qriaBTbfetuf,- quse fi'6h pofuitj hisi per fidbrii gktiis '6t Hap.ttisIh jusip cVihetbndetttf. Tahtuhifie
Ecclesiaejdifeseptihia',cbihjplbiolegis tempefe, pbst efgp hihihMTT' CfirifeshaDiieT'e'bapitisVut hTanehtibhs
phssiohem Deihiriirevfelafi. Sic eriThihabes', qttTaet liis, viftiis ihVicta dhfaffet: tohso autbhi bapife for-
ahostoli idbo IQD ihtelligebahtj quia Jesus nondum fitudo bhihTsvTfi subTtb'sblvefeftcr?Noii ila est, ut
fuferatliottorific¥faS'. Quid, iriqtiifj Hulcius'riielle?et tahtahi vitti bbiSpofaliumcapiilofuni ptitehi. Suht
quid fortius leone? Ad qiice ille respbhdft : Si hdh quidahi crihes f eligibhis ef fidfei, fcrinesNazafceitn
domuisselisvilulam nVeain,ricminvenissetis quwslio- lege peftecii, Th parciihbnTa et 'al)Sfin'ehlIacoiise-
neriiiiieahi. O diviriuhimystfefium! O evidehssaera- cfati, quibus illai in typb Ebclesia, quihpedbsDoinini
meriturtt1 Evasiriiiis iritefemptbrbitt, potefiiehi vici- bleo pbfiudefat, verhi coelestis vestigia <5etefgebat,
miis. Ihi nunc cibus vitce est; ubi erat ante misejia tunc ettm et secundiim carnem novefat Chrisfum,
fanies mortis, itt salutem pericula, in suavilateni juxta videlicet crines (dequibus dicitur : Capuiatura
amaritudo convertitur, gratia ex offensiorie proces^ ** ^ tua, ut greges
caprarum) (Cant. iy).5 ex illo capite
sit, potentia'ex infirmitate; vita de morte. Suiilta- pullulantes, de quo dictum est: Caput enim viri-
men qui cpntrario puteht fundari htinpdtuisse cbri- Ciirisius (I Cor. xi).-Et aiibi : Cqputestjiurum cefaz,
jugiumj nisi occiso leoue de tribti Juda : et idfeoin crines ejus ac zeter nigri et boni. Abietes navis Thar-
corpore ejus, hoc est Ecclesiav apes repfertas, quaj sis, quce fluctilius supernatent, mundi tutum remi-
conduht mella sapientisevqoia pbst Domini passio- gium salutis exhibeant. tfnde in Eyangelio Dominus
nem magis apostoli crediderunl. lfuric igifur leoileiii noster visibilis capitis et intelligibiies capilios quos-
Sampsoii quasi Judaeus odciderit, Sed in eo iiiel, dam esse sigtiificans ait : Sed et capitii capiiis vestri
quasi lri figura fedimendae' h"se'ffeditati"s ihvfetterit, abeo oinnes numeralisunt (Matih.x), spiritalium
ut feliquiae Btilvaefiefeht secUriduih felgbtibhehi videlicet signifieans facla virtutuni; neque enim de
gratias (Rotii. xi). capillis noslris cura est Deo : quanquam et illud non
Et cecidit; ihquit, supef euih spirilus bbminv; U absonum sit existimari, . quia pro majestate divina
descendit in Ascalbnem; et percussit iride tritjitila eum Jatere niliU possit. Sed qhid mihi prodest, si
vifos, Neque ehim poterat victoriam-hoh teherfe,qhi Deus bhihipotehs meos hbvTt capTilbs?IUud inihi
saeramenta' cernebat. Accipihht itaque in SclibKsT
j,.fbduhdat et pfoficitj si boiiofum operuni pervigil
primum sapientiaeconvefsatiottis insigne qui absoi- testis remunerationem glorisedonet selernse.-Dehique
vunt ,et renuritiant qusestionehi, fhrsus hic alib 6b- fetipsbpef Sahipsohribricbrpbfales,-^edinteHigibiles
rriunt mysterioy qubd uxor ejtts auferttir:' Et ideb vul-' ' h'6S capUIoS «rbblarans ait^: Eisifbiisuifiierb, dis-
pesincenduntmanipulbsaiieftigeharttni"; eosehimqui cedetd riieviririiirried.:Hbc 8e niysterib est. Nuric
adversus divina sacTamenta- eohtenduht,* decipiSre Bios' lecfiohTsserTem cohsidereihhs. Supfa habes,
stia consufevitastutia.' Uiide ifefum dicit ih Chnticis .qhia benedixii eiiiiibomirius; ei coipitspiriius ebini-
canticorhm : P-tettendiicWObis vulpis; pMliasmiei- itiri ctimeb. Ihffa ait: Et decidit super erim spifiius
mindntes virieasf <ut'Hitietirioitrmflbrednt (Cdrit. ir). Bomhi. Itbfuhi ait: Et 'si idhsus fuefo, discedet a
Bene pusiilas tififeSsaiiit; qhia majofbs viheas ex- ihe virtus ihea. PosfeaquanTibhsus est, •vidfeScrip-
tefminafe rioi)potefaht, licbt fbftibus;' fet diaboMs. tufa quid dicat: bbmihus, inqtiit, diseissit a ine.
sit pusillus; fefgb illfe(ul Cbmpbndiilmfacianitis M- Yidesergb, quia!ille, qiii cohiitabathr, ipsedisbessit.
stbriaj, shb fefiim tehipori totius Iectiohis digestio Ideni est ergo Domirius, qui spifitus Doniini, hoc
reservanda est) irivictus quandiu fiabiiit gratiam est, ipShih spiriltiriiDei, Dotoirium nuncupavit, sicht
spirilalem, sicut Dei pophlus ille electiis a Dbmino, et Apbstblus ait; bbminws enitn spiritus est;ubi
 '
1197 COMMENT.IN LIB. JUDICUM. — LIB. II. 1198
enim spiritus bomini, ibi tibertas (II Cor. m). Habes A innumeros, cum mbreretur, obcidit. Quia nimirum
ergo Dominum. Dicit etiam Spirilum saiictum ; non Dominus ab elatione superbiae paticos CUmviveret,
enim unus, sed unum sunt Spiritus sanctus etFiliiis. plufes vero, cum femplum sui Corpbris solveretur,
Hoc quoque locp virtutem dixit, et Spirittim signifi- exstinxit, atque elebtbS ex gehtibUs, qttos' vivendo
cavit.Sicuf eniniPater virltis, ita et Filitis virtus, Ct sustinuit, simul bmtibs mprieiido prostravit. Et ut
Spiritus sauctus yirtns esf. DeFiliolegisti, Cbristttm brevitfer simul oittiiia quffi dfe Sanipsbn dicla,.sunt
Dei vir.tufemesse atqub sapientiam (ICor. j). Legi- Cblligara,aUegofibe Sainpgbh, quondam Domini Na-
mus etiam quod virlus est Pafer, sicut scriptiitii est: zarseus, liabet quidaro in typuni Christi gestum.
Videbitis Fiiium hoiiiinissedenleinqd dexierqtn vir- PfirAhm, qubd ab atigelo nativilas ejus ailnuntialur.
tutis (Malth. x-xvi).Hic utique virtutem Patrero dixit, Deinceps, quoniam Nazarafettsdicittif, et ipse liberat
cujus ad dexterani Filius sedet sicut habet: bixk Israel de hostibus. Postremo, quod templum illorum
bominusboihino meo: Sede ad dexteram nieam (Psdl: subvertit, et perierunt multa niillia hominum, qui
cix). Yirtutem etiani Spiritum Sancfum ipse Domi- illum illuserunt. Nativilas ista SampsOtt, quae per
nus nuncupavit, dicens: Accipielisvirtutem advenien- atigelum annuntiatur, similitudittfemhabet primum
tem in vos Spiritu sancto : ipse enim Spiritus viftus pfophfelarum, quTnalivitatem Doirtinisecunduni car-
'
est (Act. 1). ] nem annuntiavertint; deinceps etiam angfeli, qui ad
B
Sampsonquiemcum apprehendissentPhilistiim, std- Mariahi loquiftir, diceiis : Marid, ihvenisii gratiam
tim eruetunt oculos ejus, el duxerUni Gazam vinclum drite:Conspectumbomiiii, et accepisli ih utero, et pa-
calenis, el clausum in carcere moleiefecerttnt. Se- ries filium, el vocabitur nomen ejus Emhianuel; hic
cundumest quod aliquajidb pritis octilus oblunditur, ehim salvufrifaciet pbpulum a peccaiis eofttm (Luc. i).
et pos.tmpdumcaptus animus per exteriofa desideria Sahipson autem ihlerpretattir, sol. Sed quia et Re-
vagalur, ut caeca mens, quo dubatur neSciat, et car- dbmptor tioster sol appeUaluf, attdi ipshm Dbniinuiu
nis suse illecebris sese libenter subdat. Aliquatido Jesuro per prbphetam eb libmitte vocafi : Orielur
vero prius desideria carnis ebuUiurit, et post lon- vobis sol jusiiiim, el sariitas iri pennisejtts (Matlh. iv).
gum usum illiciti operis oculum cordis cJattdttiit. Vere enim hic sol j"ustitiseest, qui omnium creden-
Nam saepe mens recta cernit, nec tameh audentfer tiuin mentes coelesti lumlne elarificaf; hic vereNa-
cbntfa pefvefsa se brigif, fet ffehitens vincitur, dutti zarseus et sanetus Dei, cujus in similitudinein ille
lioe ipsum, quod agit, dijudicans, carnis suse dele- Nazarseusest nuncupatus. Iste ergo cum tenderet ad
ctatione superatur. Quia enim plerumque prius ocu- mysterium nuptiarum, leo rugiens occurrit ei. Sed
lus contemplationis afiiittitur, et post per carnis der , quis primum erat i.h Sattipspn, obvium leonem ne-
sideria hujus niundi laboribus animus subjugatur, '^ cans, cum petendae uxoris causa ad alienigenas ten-
testatur Sampsonab Allopbylis captus, qui poslquarh deret, nisi Christus, qui Ecclesiam vocaturus ex geh-
oculos perdidit, ad ittolam deputatus est, quia nimi- tibusdicit: Gaudele,quiaegovicimundum(Joan.xvi).
ftim maligni spiritus postquam tentationum sliniulis Quid sibi vult ex ore ejus leonis occisi favus extra-
ihtus acieni contemplatioiiis effodiutit, foris in cir- Clus, msi, quia, ut conspicimus, gentes jpsae regni
cuiluni labofuttt mittuntuf. lerreni, quse adversus Christum ante fremuerant,
CAPUT XX. hunc jam perempta feritate dulcedine evangelicse
etiam monumenta praebent? Item quod
Qubd Satnpson cmcus in convivium^mlistinorufii;qd praedicationis
insultandum adduclus, duas columnas domus cpn- ih semetipso. expressit, quod paucos quidem, dum
cussit, et ruente tota fabrica secuiriplurimbshostium viveret, interemit; destructo autero templo, hostes
inlerfeck. ittnumeros, cum moreretur, occidit : quia niniirum
(IBTD.)Et appreliehdeiisambttscbiumnas quibus iri- Dominus ab elatione infidelitatis pauccs cum viveret,
mlebatttt dpnius, allerdnique earum dexira, et alierahx "pltiresvero cum templura sui corporis solveretur,
laiva lenehs, aii : Moridtur anitna mea cum Phiii- exstinxit, alque elatos ex gentibus, quos vivendo su-
siiim. Concussisquefbillter cotuttinis, cecidit domus Stinuit, simul omnes moriendo prostravit. Jam vero
super omnes principes el cmiefqmmultiludinetri, qum reliqua ejus, quod ei mulier subdola caput raserit,
ibi erat, multosque plures inlerfecit nibriehs; quam et Allophylis illudendum tradiderit, quod captivatus
anlea vivusocciderat, et reliqua. Cujus hoc lcco per est, quodcsecatus est, quod adfPblamdeputatusest:
Sampson, nisi Redemptoris nostri, pefsoria signatuf ? Tn his non Christus, sed illi figufantuf qui solo tan-
Sampson enim dum viveret, paucos occidit; evefso ttmi in Ecclesia Ghristi nomine gloriantur, et malis
vero terripio, maximam adversarioruni.suortim ihtti- actibus jugiter implicantur. Yir enim ih nobis sen-
titudinem eliam ipse mbriens slravit. Et, Doittihb stis rationalis intelligitur, caro autem quasi in typo
noslro prsedicante, pauci ex piebe Israelilica credi- miilieris accipilur. Si eiiim mhlieri, id est, carni
derunl; innumeri vero gehtiiiin popull viam vitseillb" hostree blandiente libidine vel reliquis malis operi-
moriente secuti sunt. Superbbs namque, durh adhhc bus cesserimus, gralia spifitus, qttae Nazarceicrine
passibilis viveret, pertuUt; a passibifi vero vita mbf- Significatur, nudaii exspoUamur atque decipimur: ita
tuus,stravit. Hunc vero Sampson in semetipsb du- eriim superbis et peccatoribus, viPlataChristi gratia,
dam figurahter expressit, qui paucos quidfemdurii sicut Sampson iiicisa coma, diabblus iUttdit. Sed
xiveret interemit; destructo autem tempio, hostes quid est quod Sampson iUe ab Alibphylis captus,
 llM B. RABANIMAURIARCHIEP. MOGUNT.OPERUMPARS I. 1200
posteaquam' iculos perdidit, ad molain deputatusi A . conscientia innocentiaepropriaenullam judicii regu-
est, nisi quod malighi spiritus postquam tentationum lani prcebet. Hinc est quod cum tribus Benjamhiin
slimulis intus aciem contemplalionis effodiunt, foris carnis scelere fuisset obruta, collectus omnis Israel
hoiiiiuem in circuilum laborura mittunt? sicut j'am ulcisci iniquitatem voluit, sed tamen semel et itefum
supra . dictum est. Quod si aliquando i.dem homo in belli certamine ipse prostralus est. At eon.sulto
agendo poenitentiam redeat, ille velut coma reduci- Domino si ad ulciscendum ire debuissent, jussum
tur, id est, gratia reflorescenle reparatur ad virtti- est quia juxta divinse vocis imperium perrexit, et
teiii; deinde, cupiditatis ac luxurise subversis co- semel, et secundum perdidit, et tunc demum, pec-
l.umnis,yictores hostes dejicit, et reparato certamine cairicem tribum valde feriens, pene funditus exstin-
in finem forlissime de omnibus triumphabit. xit.. Quid est ergo, quod in ultionem sceleris in-
flammatur, et tamen prius ipse prosternitur, nisi
CAPUT XXI.
qttod prius ipsi purgandi. sunt, per duos aliorum
beullione slupn tn Benjaminitas ab Isrqel confecta. culpoeferiuntur, et ipsi jam mundi per ultionem ve-
(CAP.xx.) Egressi sunt itaque omnesfilii Israel et niant, qui aliorum vitia corrigere feslinant? Unde et
pariter congregali,quasi vir unus, de Dan usque Ber- insidiantibus quibusdam et puniendam adulteram
sabee el terra Galaad ad Dominum in Maspha, om- B I deducentibus dicitur : Qui sine peccato est veslrum,
nesquc anguii populorum, et cunclmtribus Israel in primus in Ulam tapidetn mittat (Joan. i); ad aliena
Ecclestam populi Dei, conveneruntquadraginta millia quippe ibant peccata punienda, et sua reliquerant;
peditum pugnalorum, et reliqua. Quod tribum Ben- revocentur itaque intus ad conscienliam, ut prius
janiin in carnis scelere dejectam dum colleclus om- propria corrigant, et tunc aliena reprehendant :
lvis Israel ulcisci yoluisset, prius ipse prostratus est, unde necesse est ut, cum contra nos ultio divini
et tunc>peccatricem tribum funditus exstinxit: si- examinis cessat, nostra se conscienfia ipsa repre-
gnificat quod is qui semetipsuroprius non judicat, hendat, atque ad lamenta poenitenliseipsa se contra
quid in alio rectum judicet, ignorat; et si novit for- semetipsamerigat, nec contra bonos elata, etsibi
lasse per auditum, quod rectum judicare debeat, humilis; sed conlra se rigida sit, bonis vero oirini-
recte tamen judicare aliena rnerita non valet, cui bus submissa.

INCIPIT

COMMENTARIUM 1N LIBRUM RUTH.

CAPUT PRIMUM. | interprelalione confusa sunt. Akit itaque hotnode

C
Transiius Elimelechet Noemi uxoris sumcumduobvs Bethleem Juda, ut peregrinarelur in regione Moa-
liberis de BetlileemJuda in terram Moab, ut pere- bitide cum uxore sua et duobus liberis.' Hunc
grinarentur ibi. hominem quidam Decalogum legis intelligi volue-
: Scrutanlibus ergo hisloriam Ruth, supplicandum runt, uxorem autem ejus Synagogam, et duos filios,
nobis eum esse censemus, qui de ejus slirpe nasci duos honores sive ordines dignitatum, qui tempori-
voluit, el homo inter homines conversari, qui idem busVeleris Testamenti regiminis loco dominari vide-
el Deus cst, ut sua gratia nos illuslrare dignelur, banlur, hoc est, regaUs honor atque sacerdotalis.
quateuus aliqua de ipsa historia sensu mystico ad Isti quippe ordines non solum in gente Judceorum,
landehi ejus et ad ulilitatem sanctse Ecclesiseoppor- sed et in cceterisnationibus |jure potestatis bxceUe>
lune nos proferre concedat: ut totum sil ipsius mu- bant, atque ideo duarum plebium, Israelitarum vi-
neris, et quod alieiiigena populo Dei dignanter asso- delicet et proselytorum, qttodammodosibi copulam
ciata est, et quod elinguis bonitateni ac misericor- DJ acquirebant, sicut lemporibus David, et Salomonis
diam Dei proedicare permissus est. Unde primum atque aliorum regum factum est. Alii autem ipsum
considerenius quid illud significet, quod in capile hominem ad Dominum Jesum Christum referhnt,
ipsius historicescfiptum est: qui per virginem nafus in BethleemJuda, peregri-
• (GAP.I.). In diebus unius judicis, quandojudices nationem hujus muhdi visitare voluit cum uxore
:prwerant, facia est fames, in lcrra, Quid enim si- sua, sancta videlicetEcclesia, quam exhibuit sibi for-
-gnificat faroes ista in terra in diebus judicis unius? mosam, non habentem maculam aut rugam (Eph. v),
ciiisi quod pb raritatem spirilalium doctorum el ma- et cum duobjis liberis, qiios inteUigere possumus
gistrorum populi Dei, quibus judicandi auctoritas est duos ordines, hoc est, prophetarum et apostolorum,
delegala, fames non pariis nec cibi, sed audiendi <qui bene liberi dicuntur, quia Redemptoris nostri
verbum Dei in terra nata erat synagogse,quando lex sanguine a peccati jugo et vetusta servitute liberati
jpsa per Judaicas traditiones corrupta est (Amosvm), esse noscnntur.
. ac psalmi atque prophelse, nec non et historise di- Ipse vocabaturElimelech, uxor autem ejus Noemi,
. vinse non secundum suam proprietatem veraciter et duo filii, altefMaalon, et alter Chelion,Ephratkei
intellectse, sed secundum carnalem sensum stulta de BethleemJuda. Elimelech quippe inlerprelatur,
 COMMENT.IN LIBRUM RUTH. 1202
.£01
Deus meus. Et quis hoc nomine melius censeri potest A _*circumcisionem,et caetera (Gal. 11).Quod.bene ipsa
nouiinatus quam Salvalor noster? ad quem Psahnista nomina mulierum exprimunt; Orpha enim inlerpre-
ait: Intende voci orationis mem, rex meus et Deus latur cervix ejus. Ruth vero, videns, vel festinans,
meus (Psal. v). Et Apostolus : Quorum patres, in- sive definiens.fct quid per Orpham, nisi credentes ex
Judeeis designanlur ? qui cervicis nomine rite nun-
quit, et ex quibus Christus secundumcamem, qui est robur fidei, et fortitudinein bohce
super omnia Deus 'benedictus in smcula (Rom. ix). cupantur; quia resurrectionem
Uxor autem ej'us voeabatur Noemi', hocest, pul- operationis post Domini ipsi primi
in
chra, cui sponsus in Cantico canticorum ait: Pul- acceperunt, unde et de primitiva Hierusaiem Ec-
chraes, amicamea, suavis et decorasicut Hierusalem, clesia scriplura est : Quia multiludinis crederilium
terribilis ut caslrorum acies ordinata. Duoautem fifii erat cor unum, et anima una, nec quisquam porum
Elimelech erant Maalon et Chelion; quorum prior qum possidebat aliquid suum esse dicebal, sed erant
interpretatur de fenestra, sive a principio; alter au- illis omnia communia (Act. IV). Quid autem per
tem, consunmialio. Sed prior bene polest per typum Ruth, quoe videntis vel festinantis vel definientis
prophetas exprimere; quia per ipsos, quasi de fe- nomine decoratur, nisi obedientia et crudelitas gen-
neslra, primum fidei lumen in orbem processit, ac tium monstratur ? de qua Dominus per Psalmistam
'
B
ipsi veri luminis, quod est Christus, primi prcedica- ait: Populus, quem non cognovi,setvivitmihi.Ab au-
tores fuere. Sequens vero qui interpretatur consum- ditu auris obediuntmihi(Psat.xvn).Et item : jEthio-
malio, demonstrat Apostolos, qui hoc quodprophetce pia, inquit, festinavitjnanus ejus dare Deo (Psal.
per cenigmadesignaverunt, aperlis vocibus explana- LXVII).Convocabanlur ergo hce duce plebes per do-
verunt, atque ad consummationein pleni intellectus ctores sanctos ad consortium fidei, et ad sociela-'
tem electorura per Evangelium sunt copulalse,
perduxerunt; ad quos ipsaVeritas in Evangelio ait:
Beati ocuti qui vident qum vos videlis, et aures qum quatenus.ex diversis gregibus, secundum sbnlen-
audiunt qum vos auditis. Dico enim vobis quod mulli liam Domini, unum fieret ovile et unus paslor
prophelm el justi voluerunt videre qum vos videtis, et (Joan. x).
non viderunt; et audire qumauditis, et non audierunt CAPUT H.
(Luc. x). Isli ergo merito Ephralhei et de Bethleem Quod ibi eis morantibus decem annis atnbo liberi
Juda exorti memorantur, quia pane coelesti satiati eorum morlui sunt, Mahalon videlicel el Gelion,
per praedicationemEvangeUifructus coUigebantcre- remansitque mulier orbuta duobus liberis el tna-
rilo.
dentium populorum. Ephratheus ergo frugifer, et Bb-
thleem domus panis, atque Juda confessio dicitrur. ' (IBID.)Manseruniqueibi decemannis, etatnbo mor-
Prcecepit trgo. Dominus discipulis suis in Evangelio, ^ tui sunl, Mahalon videlicet et Chelion. Remansitque
ut turbas ipsi reficerent, dicens eis : Vos date illis mulier orbata duobus liberis et marilo. Et surrexit
manducare (Luc. IX). Et item : Eunlcs, inquit, prm- ut inpairiqm pergeret cum uirqque nuru sua de re-
dicate Evangeliumregni (Marc. xvi). Et ilem : Ego, gione Moabitide.Audierat enim quod rcspexisselDo-
ait, elegivos de mundo, ut ealis, el fructum deferatis, minus populumsuum, et dedisset eis escas. Manse-
et fruclus vester maneat (Joan. xv). runt ergo dtio filii Etimelech in terra peregrinalio-
Ingressisque regionem Moabitidem, morabantur nis suse decem annis, et mortui sunt, cum apostoli
ibi; et morluus est Elimelech maritus Noemi. Ordi- et prophetse post perfectionem pii laboris, quem
natis srgo ab ipso Domino doctoribus et ad salutem habebant in doclrina plebium et exercilio virtutum,
horainura destinatis, qui in Judsea primitus, secun- de incolatu istius mundi ad coeleste regnurn migra-
dum praeceptum Domini, oves quse perierant domus runt, ut pro expleto Decalogo mandatorum, dena-
Israel, requirere certabant, subito passio intervenit rium acciperent aeternoebealitudinis. Remansitque
Redemploris, qui posleaquam resurrexerit a mortuis, mulier orbata duobus liberis ac marito, cum sancta
cum carne quam assumpsit de homine pro homini- Ecclesia in peregrinatione huj'us mundi persistens,
bus, ascendit in ccelum, et seditin dextera Dei, re- post ascensionem Dominicam in ccelos, corporali
mansitque sponsa ipsius, hoc est sancta Ecclesia in * prsesentia carebal Salvatoris, licet maj*eslatedivi-
incolatu istius mundi, cum filiis suis sanctis utiqae nitatis cum ipsa sit
semper. Sed neque ipsi apostoli
doctoribus, qui acceperunt uxores Moabitides, qua- et prophetse post obitum praesCnlisvitce, corporali
rum una vocabatur Orpha, et altera Rulh, cumapo-
conversatione, cum ea esse poterant, licet orationi-
stoli et prsedicatoressancti duarum plebium sibi as- bus eorum et
scriplis quotidie adjuvelur. Surrexit
sociabant consortium, quia alii ex ipsis directi sunt quidem mulier, ut in
patriam pergeret cum ulraque
ad prsedicandum in circuincisionem, alii vero ad nuru sua, eo
quod audierat quod respexisset Domi-
gentes convocandas in soeietatem fidei. Unde aposto- nus populum suum, cum maximo studio hoc agit
lus Pauliis ad Galalas scribens, ait : Qui enim operd- mater Ecclesia, ut plebes quas apostoli et prophelce
tus est Petro in apostolatu circumcisionis, operatus tempore suo instruebant, ad imitatem fidei, et so-
est et mihi inter gentes. Et cum cognovissentgratiam, cietatem religionis Christiance perducat; quia ve-
quw dala est mihi, Pelrus el Jacobus et Johannes, qui raciter Scriptura referente, didicit, quod justus
videbanlur columnw esse,dexlras dederunt mihi et nunquam sit derelicius (Psal. xxxvi), nec semen
Barnabw societalis, ut nos in gentes, ipsi aulem in ejus eguerit panc, iUovidelicetpane, qui de ccelo
 B. RABAM MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS I. __<,_..
endit, hoc est, pane vitse, quCni qui veraci- kosculata
j est socrum, ac reversa Ruth qdhmsitso-
''"''".'_ ducayeritv.houmorieiur Tn setei'num (Joan. ciui suw. Cttidixit Noenii : En tevetsa esl ioghala
tua adpopulum tuumet ad deos suos, vade cnm ea.
3fe..-i,'v;V CAPUT HI. Quw respondit, : Ne udverseris miiii, ut relinquam
iegressd Noeiiii 'de loco peregrmdtionis sum; te, el abeam quocunque perrexerk pergam. Vbi
yimpraquemit0,lint^rmmin terram Judawverti-Msposuk, momta fueris, el ego pariter morabor : populus
"pjrasgwe ,stt«s regre4i nativkqtis sum iuusi, popuhis meus, et Deus luus, Deus meus.Quw
awodiudsii.;
le mbrieniem terra susceperit, in ed moriar, ibi-
(Inip^Egressagstituque delqcp p.eregrinaliomssurn -que bcum ticcipiam sepulturm. Hmc mihi faciat Deus,
cum ufrague nuru, et jqm in via posita reverlendi et hmc uddai, si nonsola mors me a te separaverit.
iivterrqmjJuda, di$it ad fiqs.; Ite in domum mairis Perhas duas niutieres, qu&rum una licet doiorem
pesltW;faciaf Domitius vpbisottm.misericordiam, sicut separatiohis in Tuctu ostenderit,tamenasoCrti seces-
fecislis eum mortuis et ,m&cum; det xobisinvenire re- sit; altera destinato animo cum iUa perseveravit,
;.quiem^n4otnibu.svirp'mm,qupssbriiturwestiset oscu- «ignificatuf distantiacredentium. Nam alii post per-
lata est eqs, et cselera, Quid estqupd hsecmulierad- ceptam graliam haptismi et societatem fidei Tetro ad
yfersandpnuribus suis resistere videtur, ne secum in B ] errores pfistinos relabuntur: quorum lypum gessit
.tferramIsrael perganf? Nisi quodiS.anctaEccJesianon 'Orpha, qtiee ad deos suos et ad populum suum Te-
jndiscrete, sed rationahiJTtfer.ea quae agenda sunt, versa est; -alii vero diffinito cousilio et inslanti stu-
agit, et quce recipienda recjpii: sieut et apostolus dio sequuntur gratiam quam perceperunt; quorum
Jpaijiies- in sua episfpla adniQnet, dieens -.N.oliie hgurara Ruth expressit. Haee ergo suadenti socrui,
pmni spiritui credere; sed pr&Iwtespirilus si ex Deo iitrediret cum socia in patriam suam, Sit: Ne ad-
,sint (JJputi. iy) - et:ut probet, quod donaDei,' quae-in wrscris mihi'; quocnnque perrexeris, ubi morata fue-
^iyhiis charismatibus «oiisistuiit, non iiivitis, sed ris, et ego pariter morabor, etc. ^_uaevox sine dubio
ypluntariis offerunlur. Gratia enim Christi, quse ul- "typummanifestat fidei gentium : sic enim Ecclesia
tro offertur hominibus, spontaueos quserit accepto- ex genlibus, ad Dominum convocata, relicta patfia
res, nec plaeebit Deo opus sfefe donum, quod malo sua, atiod est idololatria, et omissa carnali conver-
expenditur aninio. Unde ipse Doniinus in lege ab satione ac desideriis, profitetur Doniinum suum
Israel primitias expetens, loeutus est ad Moysen, esse, in quem sancti credideruut, et TUucse "ituram,
dicens : Loqnere 0iis Israel, ut toliant mila primi- nlji caro Christi post passiouem asCenClit, et prp
lias : ab omni homine, qui offert ultroneus, accipielis „ ejus nomine in hoc sseculo pati usque ad mortem,
£SS (Expd. xxy). Binc et ipse Salvalor in Evangelio et cum sanctorum populo, patriarchis scilicet ac
Jegisperito stentanti respondit .: Si <visad vitam in- propltetis, consoeiandum, de quoram societate, quod
qredi,.$en\umandttta. Et item : Si >visperfectus esse sanctis ex stirpe Abrahae vfeiileHtibusconsociaretur,
vqde+vendeomnia, qum habes, et da pauperibus, et Moyses in cantico pstendit, dicehs: Lwiamini, gentes,
habebis tlwsaurum in .cpzlo, et veni, sequere me cumpopulo ejus (Deut. xxxn), Td est, hi qui ex gen-
JjMntth. xrx^, Ubi «niin «ujusque >voluntas requiri- tibus estis, credituri CumiUis qui prirrii elecii sunt,
lu.r,janj jjpn necessifas iinippnitur, sed electio me- seterna laetitia exSUl.tate,
lipris jtjpprip arbitfio oreUnquitur. Cceterum si ad CAPUT iy.
Synagogam prfedicta tyerba reflexefis, spolestel eon- Quod Orpha .reverlenle.,Ruth cutn Npemijiermansit
ypnire, rquia-retrahitjeos :qtii adfidem Christi con- acin terram Judam pervenit.
venifife:cupiunt, set snaxime dllud , nbi superata Videns ergo Noemi quod obstinalo Rutfi aninio
Vferitafejinfirmum ffieia,gnoseit, et effetam, dicens: decrevissel secum pergere, ddversari twluit nec uitra
Reveriimini, filictimew,cur venitismecum? Num uiira ad suos reditum persuadete. Profectmque sunl simul,
hqbebofiliqs inMerp meo;utmros ex me sperare pos- et venerunt in Betlileemquibus urbem ingressis,, velpcc
sitisS Revprtimini, filiwMoabitw.-Jamenimsenecinte -i D apud cunctos fama percrebuil. Dicebanlqne nmlie-
cpnfecta jsum, mecJapla vinciilo conjugali. Eiiamsi - res : 'Hwcest itla Noemi, quibus qil : N.e vp.cetism.e
possimhac mostejconcipew et parere fiiios, sieos ex- Noenii, id est, pulchram? sed vocate tn.e Mara, hoc
fipeclmevelitis,, donec Jcrescant, -et antxos imptedni est; amaram, quia vqlde me qniaritudine replqvit
pubertstis, ante ieriiis veiutm -quarii nubatis. No- Omriipotens. Destinato fefgo ahimo plfebs gentiuta
lile, qumso,yfiiimmem, quia vestra'anguslia nie ma- secuta est sanctos praedicatpres in terram sanctam,
gisprem.it, et.-egressaest manus •Doriiini contrame. et in civitatem Dei Bethleem, ut ibi educata prce-
Yide syhagogamconfitentem veritatem, etsuperve- pararetur ad suscipieiidum sppusum, qui de stirpe
nienles-Sn.sepulpas.nOn tacfetttem, a viro ae filiis AbrahcenaUis est; semen videlicet illud, in quo ce-
reljclam., Ii0c est, a Deo desertam, et xeglbus ac nedicentur omues nationes.terrcb"(Gfin..xxji), Quod
sacerdotibus stfis privataih, et 'jam stefilem atque atitem dicentibus muliefibus Noemi xespondit.: Ne
infirmamad coneipiendos atque pafiendos filios, ' Vocetisme Noemi, id est, pulchrain, sed vocite me
aptos ad servitium Dei, quia hoc solummodo post Mara, iioc est, amamm, efc, significat quodsaiicfa
allveiiluro'Gliristi sanctae Eeclesiae reservatum est. Ecclesia, 'tribulatione perseeutionum pressa, prce- j
•
:-Wkvataigitut -vote rursum flere -cG3perunt;'0rpha' sentis iiiuridi gatidia non amat, sed futuram glpri.ain
1208 COMMENT.IN LffiRUM RUTH. _20G
quoerit in coelis.Unde in Cantico canticorum sponsa A . qttam meipsumaudietis (Deut. xvin). Horao hic po-
dicit : Nigrq sum, sed formosa, filiw Hier-usalem, tens aC magnaram opum esse describitur. Poteus
sicut tqbernaculumCedgr, sicul peUisSalonitonis.No- utique, qnia mundi principem debellavit alqtie uni-
lite me cpnsiderqre,quqd fusca sum, quiq decoloravit versuni orbem suo imperio subjugavit. Ipse et ma-
me sql. Filii mqtris mem pugnaverunt contra me gnarum opuro, quiacoeli terrseque-possessor est, in
(Cant, i). Si autem ad synagogam referre volueris, quo sunt omnes ihesauri sapienlimel scienliw abscon-
p.rsedicta yerpa Noemi, invenitur agnoyisse calamJT diii; ad cuj*usopes etiam omnium yirtutuni bonarum
latem suaro, quaro post adventunj Christi meritp copia pertinel; quia, secundum Apostolum, ipse
perversifatis spoeperpessa est; atque pb Ijpc refugit est Dei virlus, et Dei sapientia. Nomine Booz. Booz
sepulcherrimam vocari, quia tempora prosperilatjs enim fortitudo Dei noininatur. Unde et Isaias, par-
suse conspicit' finiri. yulum filium natum cpmmemprans, de ejus magni-
C4?UT y. tudine Stihjuijxit,dicens: Factus est priticipgtus super
Quod messis ho.rdearice ieinpus hpQ Pf-utp quandp. humerum ejus, et mcatur nqmen ejus^ Admirqbilis,
Nqemi cuynRi^h, nuru'sttci^ reversa est in Betli- , Consiliarius, Deiis, Fortis, Pqter futuri swculi, Prin-
leem. ceps pacis, et reliqua (Isgi. IX),
(IEID.J Venit ergo Npemi curn Ruth MqqbiticfeB , Dixitque Ruih Mqabilis ad sqcrum s.uum : Si ju-
nuru suq de lerrq peregrinaliqnis sups, ac reversa esl bes, vadam in agrum, el coiligqm spicas quw meten-
in Belhieem,quqndo hqrdeq primum pielebqntur. Rps tium fugerant manus, jibicunqueclemeiftisin me pa-
diit qujppe Npemi de peregrinatipne sua ad popii- irisfgmilias repererq grgliqm. Cui.ilfarespondil: Vqde
luia suum ap urbem Bethjeem, quandp lex de dq. fiilia niea. Abiit ilaque, et cqUigebgtspicas post lerga
clriua populpruin narralipnjs suse ordinem ad my- metentiun}..Agrum hic Ecclesiam fidelium accipere
ste.riuju epnverlit incarnafipnis Chrisli, ut eam-au- ppssumus; messem autein homines sanctos, qui di-
ditoribus suis exppnat atque comjiienfiet, 6t hpc m gni sunt recolligere in hprrea Ppmini; ijiessores an-
temppre m.essis bprdearice. Quid enim messis bor-r gelqs bpnps; spicas remanentes, quosdam .credentes,
dearia exprimjt, njsi lempus Dpnjinicae passipnls, qui translatis quibusdam sanctis ppst pleclps ange-
qiicemense npyprum,]ipc est, prjmp hiense cpnfect.a lbs ad regnum cqeleste r.elicti siiijj_ad exenjplum in
est? Bene ergp ffipitur qtipd Noejni cum njiru [sua prsesenti vita degentium. Item ager discipliham stu-
messe hordear^a acj.J3ejLJil.e,eri! yeniret, qqamlo ]ex dU coelestis significare potest; messis inteUigentiam
Ppmijjun! Sajyalorjem, quenj rjpcet in Bpthleem nar sjiritalem; niessorgs prseclipalpres saiiT(|tOs;spicoe
lyni, inPas.cfia, Jmcesf jra3flse.npvorum prce.dipaf remanentes sententias sanctarum Scripturafuni,.quce
Qppispm,Similiter et s.ancta Epclesia hpc tolp jiisu B ! .inultis per mysteriuin ppcultatis guasi jjlanjor^s re-
agit, ut pjebesj, ijuas ad -fidero £onypcat, piysferii) manpr<3videnfur ad .exe.rcitiuni mpdjjai|(ituij. Plebs
imljuat Bpniipi.cseincarpalipijis, pj.ssjos.iisac resur? eigp g^ntium. jrjliian.t,e.reccjesiastieajp vdiscip]inaiii
rectipriis. Pbte.st ,et raessis jiorjjgaria npn igcpnyer aDiietiij ut ad mgditatipnem diyjiiselegi.s,,etacj sp-
njenl.er Judajpseplebis exprTmerepr§dulitatem", quse cjelajem sanctorum a.dmittaturj ut siye sjjirifalijj.us
peracto sacramento passipnis C]ir_sti,p,raidic§ntibus .dgcumeptis, siye sanetqrjini exemplis rpfigiatur.:
ppostoljs adfiden}pr|ffium,cpnygnit,.:Q^uK et alHjiquin- U§ fprte yapua yirfutibiis :<e§urigmjaninja perpjer
qtie panibus hprdeaceis jjasta ah jpsp ppmifip le? _uam sentiaj;, sed alimenfa sjJHitalia supe _>.aiuli
gitur (Jpgn. m). JJnde et hi Aclibiis appstplprunij ^iJHipelentia _c§uirat, _it habeajt, UIJB)?"t/fefSci,teJ
quandp Spiritus saiijCtus Siiper appstolps in ^je fivat.
Pentecostes yenit {Actt.ji);, prcedi,capt<3 P,etrp, ,ej A.ccjdifgujteii},uf, ager Mfe.habejtetbPMihttfn pp-
testimoiiip legis ac prophetaruni effusani gfatiam minp [Bppz,gui erqt dp cqgmliqrie Elipielech. Ecce
gpiritus sanaisup^iGfeWuni yigi.nticrgdeii,tes,cpjii7 ipspp.eifiebqtdp Reihlfienijdixitqiifises^orib.us,:bpijii-
prpbanle, iria jniilia .Judje.prumad fidem eogiyersa nus vgbiseupi.Qui respoftd.epunfei: jHenedicgfJjqib.q-
baptizabanttir |n flojflingP.pmini,J_esu, x, ille Bpoz essp ch2scribi^ir>.qui jeraj; cp-
~ fninus. Ager
«APUT m. ignatus Elimelech, .quia sancia Ecclegia ad aiullinu
De eo -qmd Bops; .cogiiatus Eiimelech, mdensRuth alium pe,rtinet1.njsia,d:PQro.i0iyn.spIuhi$$§iga,PUJtis
fottigenl&n^picqs remqneijfpsppst jmessores
" giios, jsphimmp.di.;s_Joiisaet.coipiis _36.t, de fltip et Psaliiijsta
sciscjt-attisest quieg§set \mc^mulier/ "."*" jait iFpriiluflq mea e{ laudMWM.eff Pppi\mis (Psql.
(C.AP,H.) Etfal,mtfitn Eiimlech ;cpnsqnguinenSj JGJCFJ.I ").,Et i.tejn: bQlhih&i\fPJlUiboniinuspgtens in
homo potens, flc .magnarum ppum;, wwine B.oqz. $t&Uo (Psa.I.XXJII).Dj?qupet Hiereniiafi ait: bq,-
Eraj, inquit,-5T.rEIim.elech_consanguineus..cQiiis est fimv.S ftiPAum_esi,.tanqwin b.ellatpr fpfik{Jer. xx).
iste yir, qui :Co»sanguhieus,erat Etimelech^ m*§i Jps,e,cpgnatusera.t .Eiimelech., ipia de B.etlileemet
Redemptor noster, .qui jcpgnatus euat legis atque 4e.s.tii'pe P.ayid jLjatus.,iestjmonia. habuijl a. lege et
legislatoris, quia per legem promissus de patriar- _>ropbetis; qui s.alutis yedja Siiae fa.roiljaeattulit.,
eharum .stirpe^st nalus, .et iOriginemtoabuits-ecoii- ^uiaiu ejus nativitatemuUiitHdpnjilitice eojjsgtis pa-
dtim .carnem de geiite ludceorum, ,de ,quoetiam pieba<t,.djfifens: /iloria jp 4Sf,pel,sis bep, et in terra
Jloysesipse ad Israelitas ioquens ait,: Pr.ophelam -pa$Jipgiinibvsbpncevqluntulis, ;Cui etiam ante pas-
susckabit .vobis Dmmnus .de fratribus mtris, -tan-..:..mnm mm a.<iffibras;aiemifec<Mci^ gu«
 1297 B. RABANIMAURIARCHIEP. MOGUNT.OPERUMPARS 1 1D8
ccrivhneral ad diera feslum obviam cum laudibus et A j dicavit placere sibi quod post roortem prioris virl,
ramis palmarum processit, dicens : Benedictus qui hoc est erroris atque diaboli, reliquerit parentes
venit in nomine bomini (Mqllh. xxi). suos idololalras et terram nativitatis suae, carnalia
bixkque Booz juveni, qui prmerat messoribus: utique desideria, et asspciare se appetivit populo
Vujus est hwc puella? Qui respondit : Hmc est sanctorum, qui sibi antea ignotus fhit, cum veteris
Mpabitis, qum venit cum Noemi de regione Moa- hominis eupiditatem et actus sequebatur. Reddat,
bitide, et rogavit ut spicas colligeret remanenles, - inquit, tibi bominus pro operetuo, et pienam merce-
sequens messorumvestigia; et de mane usque nunc dem recipias a Domino Deo Israel. Opus Ecclesiae
stat in agro, et ne ad momentum quidem domum: est fides Christi; unde ipsa "Veritasin Evangelio ait:
reversa est. Quid est quod Booz interrogat prio- Hoc est Ppus Dei, ut credatis in eum quem misit ille
rem messorum de Rulh., unde esset? nisi quod[ (Joan. vi). Hsec plenam mercedem accipiet a Do-
Redemptor noster quemlibet de apostolis, seu dei mino, quia post finitum prsesentis vitae -.aborem
praecipuis doctoribus qui minori gradui sacerdotum seterna Dei visione perfrui merebitur in gloria coe-
praeest, quasi ignorans, de fide genlium sciscitatur, lesti; unde Dominus apostolis suis ait: Petite, et
cum provocat eum ad annuntiandum testimonium accipietis, ul gaudium vestrumsit plenum(Joan. xvi).
fidei et operibus Ecclesice genlium. Instanter ergo B ' Hsec merces reddetur Ecclesise a Deo Israel, sub
post melenles, hoc est prccdicatores mysleria Scri- cujus ipsa confugit alas. Alse quippe Dei snnt duo
ptnrarum colligentes sancta Ecclesia perseverat inL Testamenta, sub quibus protegit omnes, qiii confu-
agro lectionis divinse, quatenus recolligat in si- giunt ad se Christus unigenilus Dei Filius, ad quem
nura mentis suse testimonia atque exemplavirtutumi Psalmista desideranter ait: In umbra alarum tuarum
susesaluti sufllcientia; et hoc agit a mane illucescen- spero, donec transeat iniquilas (Psal. xvi),
tis fideiusque ad perfectionem sui operis boni; nec: Qum ait: Inveni graliam ante oculos tuos, Domine
ad domum superstitionis antiquse, unde egressa est,, mi, qui consolatus es me, el locutuses ad cor ancillm
unquam revertitur; quia ea quae retro sunt oblivi- tuw, qum non sum similis unius puellarum tuarum.
scens, in anteriora se exlendit, si quo modo perve- His verbis humilitas Ecclesise ex gentibus declara-
hiat ad bravium supernaevocationis. tur, quae se imparem tantce gratise asseverat, nec se
CAPUT VU. Ecclesise primitivse de Judseis aUquo modo aequipa-
Quod Booz jubet Ruth in agro suo sine molestia cu- rare audet. Unde in EvangeUosub typo Chanansese
juslibet spicas colligere, eamque ad prandium vo- mulieris Domino dicent: Non est bonum sumere
cavil. panemfiliorum, et miltere canibus; respondit, dieens:
(IBID.)Unde et Boox ad Ruth ait: Audi, filia, ne! Eiiam, Domine, nam et catelii edunt de micis quw
vadas ad colligendum in alterum agrum, nec re- cadunt de mensa dominorum suorum (Matth. xv).
cedas ab hoc loco. Jungere puellis meis, el ubi mes- Hinc et eenturio praesenliamDominiad se ire volentis
suerint, sequere. Mandavi enim pueris meis ut nemoi reverebatur, dicens: Domine, non sum dignus ut
tibi molestus sit. Sed etiam si skieris, vade ad[ intres sub tectum meum: sed tantum dic verbo, et
sarcinulas, et bibe aquas, de quibus et pueri bi- sanabitur puer meus (Malth. vm).
bunt. Hcec quippe verba nulli melius conveniuntt Dixitque ad eam Rooz: Quando hora vescendifue-
quam Redemptori nostro, qui plebi de natiouibus; rit, veni huc, et comede panem, et intingue buccellam
ad se convenienti suadens preecipit, ne ad mo- luam in aceto. Hora quippe vescendi fuerat, quando
mentum quidem a statu reclse fidei declinet ini post resurrectionem suam Dominus discipufis stiis
errores haerelicorum, atque scliismalieorum, sedI praecepit, dicens: Ite, doceteomnesgentes, baplizan-
magis jungat se sanctis animabus, quas significantt tes eas in nomine Pairis, el Filii, et Spirilus sancli,
puellseBooz, ut ibi metant ubi illcemessuerint, utique; docenteseos servare omnia quwcunque mandavi vobis
Scripturas sacras meditando et bonis operibus easj (Malth. XXVIII).Antea ergo dictum est eis : In viam
implendo, sicque haustum sapientiae divince ex _i gentium ne abieritis, et in civitales Samaritqnorum
ibris duorum Testamentortim,unde pueri sui bibunt, ne introieritis (Matth. x). Intingue, inqtfit, buccellam
sancti videlicet doctores, et ipsa salubriter bibat. tuam in aceto. Quid ergh per acetum, nisi lex veltis,
Qum cadens in faciem suam, et adqrans super ter- exprimilur, quae diu in populo priore perseverans,
ram, dixit ad eum: Unde hoc mihi, ut invenirem i Pharisceorum traditionibus corrupta, nativum sapo-
gratiam anle oculos tuos, et nosseme dignareris pere- rem servare non potuit ? Jubetur ergo Ecclesise, ut
gririam mulierem? Cui ille respondit: Nuntiata sunt! intinguat .bucceUani suam in aceto, hoc est, ut
mihi omnia, qum feceris socrui ium post morlem vnii mysterium incarnalionis Chrisli discat in Yeleri
tui, et quod dereliqueris parenles tuos et terram ini Testameuto esse prcenuntiatum, et eo fortius illud
qua nttla es, ei venerisad populumquemantea nescie-. fide teneat, quo tam longe antea prcefiguralum non
bas. Reddat libi bominus pro operetuo, el plenami ignorat.
mercedem recipias a bomino beo Israel ad quemi Sedit ilaque ad messorumlalus, et congessitpolenta
venisti, et sub cujus confugisli alas. Gralias refertl sibi, comedilque,et saturata est, el tulit reliquias at-
Ecclesia gentium Salvatori, quod eam respicere; que surrexit, ut spicas ex more coiligeret. Ad latii»
misericordice suse inluitu dignatus est: cui ille in- ergo messorum Uullt. sedit, cum gentilitas sancti*
1_.09 COMMENT.IN LIBRUM RUTH. 1210
prsedlcatoribus per fidemse conjunxit; congessit sibi A manipulos, quibus viveret, colligebat, quos venieu-
polenta, cum singula verba quaeaudivit, subtili dis- tes in exsultatione portabunt, sicut scriptum est;:
cretione rimavit; comedit, et salurata est, cum Venientesautem venient in exsidtalione, tollentestna-
scientiam divinselegis devota menle capescens salu- nipulos suos (Psal, cxxv).
briter refecta est: tulit rehquias, alque inde, ut Dixitque ei socrus sua: Ubi hodie collegisti, el ubi
est tttii..
spicas ex more coUigeret, surrexit, quia in corde fecisti opus, sil benedictus, qui miserlus
retinens verba quae audivit, ut majora perciperet Indicavilque ei, apud quem fuisset operala, el no-
inslanter meditando laboravit. men dixit viri, quod Rooz vocaretur. Cui respondit
Prmcepit autem Booz pueris suis, dicens : Eliamsi Noemi: Renediclus sil a Domino, quoniam eain-
vqbiscum melere voluerit ne prohibeatis eam; et. de dem gratiam, quam prwbuerat vivis, servavil et mor-
vesiris quoque manipulis projicite de industria, et luis. Rursnmque : Propinquus , ait , nosler est
remanere periniltile, el absque rubore colligat, et hotno. Et Rulh: Hoc quoque, inquit, prwcepit mihi,
colligentemnemo corripiat. Agnoscitur pietas patris- ut tandiu messoribus ejus jmngerer, donec omnes
familias, qui advenientem ad se mysticam Rulh non segetes meterenlur. Agnoscit propinquum mater
solum reliclas spicas leslimoniorum colligere per- Eeclesia per beneficia gratuita, quse pietas summi
misit, quin eliam manipulos scientise insperatae ex B patrisfamilias eontulit populo gentium, et nominis
largitale sua insuper ultro expendit. Et nola quod sui fatione recordalur beneficiorum antiquorum,
absque rubore eam colligere prsecepit, et ut colligen- quibus ssepius usa est. Unde cum Psalmista ad
tem nemo spernat; quia rudis plebis infirmitalem Dominum dicit: Memor fui dierum anliquorum, et
non despicit, nec prislinae vitaeerrores ei imprope- meditalus sum in omnibus operibus tuis, et in factis
rare conversse permittit; sed studii sui sagacitatem manuum tuarum tneditabor (Psal. CXLH).Cognoscit
efiTcaciamhabere concedit. etiam Synagoga, prsedicata Ecclesia gentiura, bo-
CAPUT "VHI. nitatera et potentiam Domini, fortitudinem, ac be-
veritale co-
De eo quod Rulli usque ad vesperam in agro suo mo- nignitatem sui protectoris, et tandem,
rans, et qum collegerat virga excutiens, invenit gente, nomen Domini benedicit, eo qtiod servaverit
tres modios quos portans rcversa est ad socrum gratiam mortuis, quam praebuefat vivis. Mortuis
suam. utique gentilibus, qui peccatis et idololafria du-
(IBID.)Collegitergo in agro usque ad vesperam, et dum sepulti erant, gratiam sucelargitalisimpendens,
qumcollegeratvirga cmdensel excutiens,invenithordei quam quondam populo Judceorum exhibuerat, cum
quasi ephi mensuram, id est, tres modios, quos por- ' beneficiis ipsius largissime utebantur, profiletur
tans reversa est in civitatem, et ostendit socrui sum. ^ eum suum esse cognatum, quia reminiscitur de sua
Insuper prolulit el dedit ei de reliquiis cibi sui, quo slirpe Salvatorem sibi esse promissum. Propinquus
saturata fuerat. Excutit Ruth de manipulis grana, ergo Synagogae Christus est secundum carnis co-
cum sancla Ecclesia virga discretionis sensum spi- gnatlPnem, propinquus Ecelesiaesecundum spiritus
ritalem de legis elicit littera; invenitque hordei conjunctionem, quia ipse caput Ecelesise, et Ec-
quasi ephi mensuram, cum in ipsa lectione per clesia corpus ipsius est. Quod autem Ruth com-
sanclce Trinitalis confessionem fidem discit catho- memorat sibi Booz praecepissequatenus cum mes-
licam. Nihil aliud ergo in ephi mensura, quse tres soribus ejus jungeretur, donec segeles omnes me-
modios habet, designari puto, nisi in una fide tri- terentur, notissima vox est ipsius veritatis, quse
nam confessionem, quia in una deitatis substantia omnibus ad se venientibus persuadet, ut magis cum
trium est perspnarum proprietas. Haecergo porlans suis ad messionem spiritalis segetis j'ungantur quam
in civitatem ostendit socrui suse, cum plebs genti- cum alienis. Cui persuasioni etiamconsentit ipsa
lis credulilalem suam integram sanctaematri osten- socrus, dicens : Melius cst filia mea, ut ium puellis
dit Ecclesice. Vel secundum alium sensum, Ec- ejus eas ad metendum, nec in alieno agro quispiam
clesia gratiam, quam sponsi sui munere percepit, -_ resislat tibi. Quia hoc laudat Ecclesia, hoc contra-
Synagogse genitrici prsesenlat, quatenus eam pro- dicere non polest synagoga, quod veritatis ama-
vocet ad fldem, et de concesso secum lseletur dono. lores majorem profectum habeant in conjuuctione
Solus ergo Christus est sponsus, cui illa veniens prsedicatorum Evangelii, quam in socielate hsere-
ex gentibus sponsa, ante inops atque j'ej'una; sed ticorum atque schismalicorum. Ager enim alienus
iam Christo messe diviti innuba, quse manipulos est docfrina nefanda baereticorum, ubi semper jur-
fecundce segetis , verbique reliquias gremio ligat gia et contentiones sunt, et nunquam verae pacis
mentis interno, ut exhaustam illam viduam morte tranquillitas.
filii, atque inopem defuncti populi matrem novis Juncta est igitur puellis Booz, et tandiu messuil
pascat aUmentis, non relinquens destitutam viduam, cum eis, donec hordea et iriticum in hotreis conde-
et novos qusefens. Solus ergo sponsus est Christus, rentur. Quid per hordea, quae pabula sunt bruto-
qui nec synagogceipsi manipulos suce messis in- rum animaliuhi, nisi liltera Iegis veteris, quoa
videat, ulinam se non ipsa excluderet. Habiiit quo- Judseis, lanquam brutis et insensalis j'umentis, atl
que per se coUigere, sed quia populus ejus est paslum data est, exprimitur'! Eit quid per triticuin,
mortuus, quasi filio egena defuncto, per Ecclesiam nisi gratia Novi Testamenti, qucequasi ratio«abilibu§
 '
1211 B. RABANIMAURI ARCHIEP. MOGUNT.OPERUMPARS I. 1212
aiiimantibus ad refectionem cpllata e.st, designatur ? A J Dorroitionero spmni non aliam hic significari puto
Ubi non jam taurorum, arietum alque hircorum quam soporem morlis, quem Christus in passione
cariies ad altare ofleruntur; sed agni immaeulali sua pro nostra salute suscepit, unde omnium rerutu
caro et sanguis in panis ac vini sp.ecie quotidie a ppssessionem sibi acquisivit. Ait aulem : Et ego si
fidelibus jn ara tnystica imniolalur. Juncta est ergo exqtlqtiis fuero q ierra., omnia traham ad meipsutn
spiritalis Ruth puellis Booz, mystice in metendi (Joqn. XII). Prcecipit ergo "Ecclesia genlium, ut
officio, dpnec liprdea etfrilicurii in horreis con- nptet locum passionis ac morlis Christi, veniatque
derentur, id est, taiidiu adhaesit doctoribus in me- et discooperiat pallium quo operitur ,a parte pedum,
ditafioiJfesacraruni Scripturarum, donec Veteris et et projiciat se, et ibi jaceat; ac si dica'*': Agnosce
Npvi Testamenti nptitjani pleniter in cellaria cordis Christum pro te passum, veniasque mente devota,
sui feconderet, quatenus haberet sufficientemariimse et discutias opei-intentumlitterse Veteris Testanienti,
suse pastuin, nec egena stipe ultra juxta pprtas alie- in qup sub velaniine figurarum tegitur incarnalionis
nas mendicare. indigtierit. Chfisti sacr.amehtuni; et cunticognpveris inde salu-
CAPUT IX. tem tjbi esse prpinissam, buniiliiate pi'secipua ad
Cqnsilium Npemi qd Rulh, .qualiler.sjbi.prgvidegt per ejus auxilium ppnfugias, ibique p.ipni temppre srae
ingenium fuluras nuptias Booz.. }P pjl.a^rrpris mufatipne perinaneas, Ipse autem dicet
{Qkv. iii.)' Postquam autem reversa est ad socrum tibi quid qgere debeqs; quia necessfeesf fibi, pt ab
suam, audivit ab ea : Filia mea, quwratn iibi recjuiem ipso salvationis tuse prdinem discas, Si auteni ad
et ptopidebo ut bene sit iibi- Booz iste, .cujus p.uellis synagogam hsec iyej-fia Npemi retuleris, reperies
jn agrg junctg es, prqpinqttus noster est, et hac nocte hoc in Iegis et prpphetarum pmnium ypcibus resp-
qreqm hqrdei ventilat. Lapare igilur et ungere, et aare, quod ppst Christi passioiipm venfura ad fi,dein
induere cultiorib.usvestimentis,ac descendein areani. de gentibus fieret Ecclesia. Upde est iUud Isaice
Pat cpnsilium Ecclesia prhnitiya gentium plebi, prophetae: Propter scelus populi mei percussi eum,
qjialiter perveniat ad consortium veri sponsi, et ad et dqbit impios pro sepultura, et divitetn pro morte
pppjijam FjJii Dei. NpctCj inquit, hac Booz aream sua, eo quod iniquitatem non fecerit, neque dolus
hgydei.ventilat. Area autem hcec Iiordei, quae est fuerjt in ore ejus. Et Dpminus poluil cqnterergeum
ajia, nisi synagoga Judseprum, ubi legis hordbum in infirmitate. Si posuerit pro peccato animamsuam,
c.pnciitujiiesf ? Hanc Bopz noster tunc yentilavit, videbit semeii longwvutri,et voluntqs Dqniini in mqnu
fljjandp in JudoeaEyanigeliumpreedicaiis,singulorum ejus dirigetifr. Prp eo quod labp.rg.vitqniniq ejus,
jsppsiiia et ypluntates,erga se discussit. Unde ,de eo videbit el sqfyrgbitur, J» scienliq sua jusiificubit ipse
*
^Criptumpst in ^y.angeljb : Jesus autem non credebat justus servus ti}eu§multqs, et iniqmtqtes eornm ipse
serneiipsumei,s,.e.q gjigd ip.se tipsset qipt}es, et nqn pgrlqiijt. Ideq djspertiom ,ei plurtmos el fgrlium di-
qpiis ei erptf iit qujs te§limg}i}u.m peyhibereide i\g- jihiet spplmf prg eq qugd frgjiidjl fii itiptte ffiiipiqm
mine, ipse atilerji sciebaj,quid psset iii /}on}ine(Jqan. suam, et cnni scelerqlis repuialus est, et ipse pec-
ij), Lavare jgitur, ,et imgere, et jjidupi-ecultjoribus calum nijt'.(pr-!i!B tulit, ef, pro transgrcssqribusrqga-
yesjini.eijtis, a§ jd/jscgndein <are.ani,Lqygfe.,ait, hpp pit (Isaj. oy), Lguda, stejilis.,.qiiwnon paris, decanta
pstj munda temetipsam aqua baplisniatis, sep ppeni- Iqudem, el hbmi quw non pariebas, quoniam mulii
teiiti.se lacryjijis^ et §ngere olep ,cJirjsni,atis, seu filii tui, deserlw jnagis quatn £Jus sjitm habebut m-
sappti. hidnere cultigribtts mm, dicil Dominus (Isai. Liy).
spiritalj iu.nptipne-Spiiritijs
^estjme^iis, lipc e.sf, prnaii)entp pmniuni yii'stutuni CAPUT X.
ienje.tipsaro pra^par^•; qc 4esce)ide in gregpi: ilhic -Quod ' Ruiii obediens consilio socrus sum nolavk io-
_jtiqu<3prppesa, pbi .cpgnpscisFiliujn Dei cpnyersari eufli ubi Booz.dprmiebcit,et venietn juxlq pedes se
jn terra, et ,}jiiij},apujji
geijus ad §uam fidpm.et gra- projecif,
jtjamjepnypG,are,Sequjtur: Npn.te videat hqsnp, dq,- (IBJD.")Qum vespondit: Quidqidd prceceperis, fa-
Jiepreguii). §ptumstmJiiiieriL.Quid estquocl eani yideri,X» <M<wn, Descendkquein aream, et fecil omnia qum sibi
~
.prplvihet)dPPiecesjiro jPpfunj.quelipjjjpfinierit; n]si imperaverai socrus. Obedientia Ecclesicemeruit de-
flUP.dEpclesiae:gefltiuJ»credulitas non antea iB.aijiY •sideriisui effectum; consensit verbo et statim im-
JfestMa.apparujt,;quam Salyator mysierium incama,- pleverat facto, etideo jnstissiinus judex ipsius annuit
*ipflisisuseiropleyit, quando inler Iiomines Gorpora- voto. Unde et ipse Dominus, laudans fidera ipsius
Jiterwvens,cibo.ac poiu«sus est,jetnoyissime ante HcelesiceTn-Gtonanilidemuliere, mox concessit quse
fjassioiiem suam jcum idisciputis suis ccenans, cor.- _>etivitdicens _Ui:'O mutier, magnq est fides lua;
poris et sanguinis sui sacramenta iUis commendavit. fiat tibi sicut vh {Mqlth. y).
'Postquam jenim ampletum est mysterium dispensa- CumquecomedissetBooz, et bibisset,et fqctus esset
lionis Ghristi, jam Ecclesia de genlibus ad fideBt liilarior, ivissetqtte ad dormiendum, juxta qcervum
«atholicam fiduciaiiter accessit. mqtiipuiorum venitMbscondite,el discooperto a pedi-
iQuqndo'autem ierit ad -dormiendwm,notatocum, 1>usefus pallio se projeck. Gomedit Pominus noster
in qtioMormiat; veniesque et discooperies paliium, etbibit, cum in coena mystica corppris et sanguinis
(JUPeperiturj, a parte pedum, et frojicies te, et ibi sui sacramenta apostoUs suis tradidit, urvdepueii
facebis,; Apse -mtm -4icet tM_ quid^ agere debeas. ejus, sicut scriptum esf, commmkavermt cqrpori et
 "
1245 COMMENT.IN LIBRUM RUTH. 1214
sangmni, et ipse similker patlipipqpk ideni. Fmlus : jA.& ei qccipietis (Jpan. xyi). Et item : Petite, dabkur
csi hkarigr, quia certus erat de s.ua resurrectlone et Vpbis; quwrile, ei invenieiis; putsate et aperiet.ur po-
liostra redernptionej ivilque ad dormjendum juxla i>is{Maith.xyu), Et iteriim: S} quid pelieritis Patrem
aceryufiii roanipulpriHji, cum eomplevit passipnem jri nqtjiine meo dgbit vpbis (Jofc)}.. xvi), Qpidquid ergo
spam juxta testinjpnia sacrarujii Scripturarum, U.hd.e fides plena postulat salubrifer pefejijjs., Jjenigaitas
I.n eadejn =upcte'iquatradebatur,, ad diseipsilps ail: PQiicedjts.ummi iarg.itpris..
FUitts hqinims vqdit, sicut scriptutr}est de Ufa{MqU.h. jscit enim gmnis pqpulus,, gui liakilat intrq ppr-
ixxvi). Et alibi: quonifwh inquit, neces.see.stimplpri', tqs urbis mem , mulierein te esse virtulis; nec
iomnia qum scripta suntintege etprophelis, et psalmisi pbnup me prppinquum. Se.d est itiius me pmpm-
de me {Luc. xxiv). Vel certe ejus dorpjjre j',uxta. quigr; quiesce Ipqc}iocie, ,et .fctcfpmme .si le vo-
acervum manipuiprum est, .luEaias fideliunj .aniroa- luerit prppinquitalis jiire mtinere, bene res ,actq sst.
rum in morle sua de claustris eripere inferorunt; S.i auiem ille notuerii, egq te absque ulla dubilq-
quia ipse :postquamin cruce emisilspiritum, descen- tigne suscipiam. Pprlse urbis Ghristi .sunt prophetae
dit ad inferps, pprtas piprtis epnfregit, indeque Pt apostoli, d.e quibus Psalmista ex ipersona Ee-
triumphans resurrexit in gloria. Ad isluni .lecluni .clesioe ait: M.ihi autem adhmrere Deo bqnum est,
Redemptoris nostri properayjt Ecdesia, et disco- 38 3 pojiere tn bomino beo spem meam, ut annunliem
opertp a pedibus ejus .pallio, hpe est, revelato de in- gmnes laudes iuas in po.tiis filim Sion ^Psal. LXXU).
carnatione ejus sacranientp,illuc.se humiliter veniani Sive portpe sunt ipsius urbis.diyini libri, quorum do-
deprecando et salutem qucerendoprostravit. cu.Jrienlp.ad fidem catliolicam Inlravimus. Sciunt
El ecce nocte jam media expavit homo, et contur- ergo omnes, qui j*uxtahas portas iiihabitant, banc
batus est, viditque mulierem jaceniem ad pedes siws, .m.ujieremesse virtutis, quia omniuni fidelium eor-
<stait illi: Qumesi Ulaque respondit; Ego sum Ruth dibus ljoc firmitfer persuasum est, .quod Eeclesia
mcilla tua ; expaiide pqilium imun super famulam ^enHum virtutum ope ditissima sit de qua mulic^re
tuam, quia propinquus .es. Quid ,est quod in media in Proverbiis ita scriptum pst: Mulierem fortem quis
nocte homo hic videns mulierem expavjt, nisi quod inveniet? Procul el de ultimis finibifs pretium gjus, ,et
mundo tenebris errorum involuto, Christus Ecclesice csetera, Unde et doctrinse ejus .claritas, scientise
post fidei adventum celerem mirandum nobis osteij- magnitudo, fidei veritas, boiiorum operum copia, pa-
dit: hndelegitur ipse mirari in centurionis fide, qui stibhtice constantia, .et ehaiTlaiis perfectip ublque
praeflguravit ineredulitatem ipopuli gentilis (Malthr jjrcedicatpi'..Quid est autem, qupdJBooz hicnon ab-
vm); mjn quod ipse quasi .igoorans aliquid novum jQujLt,se Rttth ,esse propinquum,, sed alium -asserit
pbstupesceret, sed qt omnia sciens nobis mirandum ^G * ,sibi esse pr-opjnquiorem? iQuoniQdoergo alius cst
oslenderet in fide gentium, ^fiiod apud eum semper prpjjinquipr Ecclesise, quamCliristus quieaput ipsius
fiebateertum. Vidit^muiieremljacentemadfedessuos, e.st? Sed hsecpropinquitasiSficundummysleriumjipn
quia' Ecclesiam incarnationis suae sacramentum Jiu- Ad cpgnationem generis, .sed ad moram temporis.
riiiliter v.enerari iconspexit. Quae esset, qitaesivit-; Jste epim prppinciuus antelMgituf esse Josmnes Ba-
At iUa paliium su- p.lista, jjui .putabatur-a_ItidaeisesseGhristus (iToan.-i),
' quia ejus profesaonem expetiyit.
per se expandi _>ostulavit, quia *j"us4ideiac prote» ^ed iile sibi jaomen sponsi -nullo -modo usurpavit;
ctionis gratiam .ante orania desiderayit. jquinpptius TUud vero spQnso-veneraJjiliter reserva-
Et ille : Benedicta, inquit, £S fiiia, xjuia priorem Jvit,diceiis '.QMiJutbetsponsam^porisus-estf-amicusau-
misericordiamposterioresnpemsti,qtxia non-es secuta tem sponsi; ,qui stat et audit vocem ejus {Jvan. ni).
juvenes pauperes sive divites. Noli ergo metuere; sed P.Eopinquiorenim erat Joannes, quia in mundo prior
quidquiddixeriswiiiti,<fxiciamtibi.Qusepalliumsuper natu; sed.ipso renuente-consortium conjugii, spon-
se expandi postulayit, bciiedictionem accipere me- sam suam verus accepit sponsus. -Sunt .qui httnc
ruit: .quia .quisqnis ^ratiam ifidei^jleniter-percipit, _)Eopinq.uuraipsum Decalogum'legls iiitelligi volunt,
behedictionem virtntuui «piritalium •pariteriiosside- .j_. hic in eo yidebatur propinquior esse ^Synagogce
bit. friorem, inquit, misericordiam posteriore -su- ^jiam Evangeliunjj quod specialiter illi populo datus
perqsti, iquia non ss secuta juvenes pauperes sive est per:Moysen, ^etprior -erat •tempore quam gfatia.
divites. Prior saisericprdja erat, -quod sibimetipsi D.oimwiiitaquead pedes ejususque ad noctis absces-
consufens .errores idololatrise deseruit. Posterior sum; mrrexitque antequam homines se cognoseerent
misericordia.estquodiposlquam ad Christum venit, mutup. ©ormivit :Ruth spifitalis ad;pedes Christi,
coflsfanter in ejns flde perseveravit, Non «s, .inquit, tsujn 'iu spe inearnationis ejus, unde^ibi certam sa-
seejtf&juvenespauperesisive.diviles.Juvenes appeUat; lutem credebat esse venlnram, quaisi requiescens,
hcereticos sjve ischisniaiticos, qui snon -matufitatem patienter eum exspeclabat : et toc usgue ad nociis
veri epnsUii habent, sed isemperTnstabiles,-varios; abscessum,«cHicetusqueadtenebrarum infideiitatis
errores sequunlur, :Hosergo Ecfelesiaaullo mooVestt rfehiotum. Surrexit antequam hominesse muluo agno-
seeu.fe, quiapmnem iperfidiam Jisereticorum attpie'. scerent ; quia antequam «arnales Judcei,per doctri-
lasciviam peccantium;eSt abominata. Huidquid,-e.it,, namdegis irabuli, nafurae susejtira bene cognosce-
dixeris milii, faeiam iibi. Taliter -et ih fiyang<Mio i reftt, EcclesTade gentibus eonvocata, de inertiEe
ppminusjijiscipulisisiiisjocutus est, dicens-; 9-eiiie,, semno -se excutieiis, diluculo naseenfis fidpTsur-
'1215 B. RABANI MAURIARCHIEP. MOGUNT.OPERUM PARS I. 421.
rexit, atque ad Chrisli gratiam venire properavit. A sua promissa implere cesset, dicens illud evangeli-
Et dixil Booz : Cave, ne quis noverit, quod huc ve- cum: Pwnitenliam agite, appropinquavitenim regnum
neris. Quomodoergo latere potuit conversio gentium cmlorum (Matth. iv). Et item : Qui crediderit et ba-
ad fidem Christi, cum in tolo orbe terrarum hoe plizalus fuerit, salvus erit; qui vero non crediderit,
prsedicatur, hoc laudatur, hoc celebratur? Sed ca- condemnabitur (Marc. xvi). Et iterum : Sic enim
vere eam prsecepit, ne quis noverit, hoc est, ut ca- beus dilexit mundum, ut unigenkum Fitium suum
veat, ne de conversatione sua laudem humanam, daret, ut omnis qui credil in eo non pereat, sed ha-
sed gloriam divinam quaerat. Sic et in Evangelio beat vilam mlernam (Joan. m).
Ipse Dominus de eleemosynarum donatione, et ora- CAPUT XII.
tionis exhibitione praecepit, dicens : Cum facis elee- be ascensu Booz ad portam civilatis et collocuttoejus
mosynam, noli tuba canere ante le, sicut hypocrilm ad consanguineum suum de. accipienda Ruth ui
susciiet semen consanguinei sui defuncti.
faciunt in synagogiset in vicis, ut honorificentur ab
hominibus. Amen dico vobis, receperunt mercedem (CiP. rv.) Asceridit ergo Booz ad portam et sedit
suam. Te autem facienle eleemosynam, nesciat sini- ibi. Quid est Booz nostrum ascendere ad porlam,
slra tua quid faciat dexlra lua, ut sit eleemosynatua nisi Clirislum ad effeclum perducere propheliam,
in absconso, et Pater tuus, qui videl in absconso,red- BI quse de ejus incamatione conscripta est? Ibi sede-
det libi in propdtulo. Et cum oraiis non erilis, sicut bat, quia in virginis alvo, unde hominibus apparere
hypocrilm,qui amanl in synagogis et angulis platea- possel, carnem sumebat; de hac quippe porta Eze-
rum slanles orare, ut videanlur ab hominibus. Amen chiel dudum scripserat, ila dicens: El converli me
dico vobis,receperunt mercedemsuam. Tu aulem cum ad viam porlm sancluarii exterioris, quw respiciebat
oraveris, intra in cubiculum tuum, et clauso ostioluo ad orienlem; et erat clausa ; et dixil Dominusad me:
ora Palrem tuutn in absconso; efPater tuus, qui vi- Porta hmc clausaeril, non aperietur, el vir noiilransi-
det in absconso, reddet libi in propatulo (Matth. vi). bit per eam, quia Dominus Deus Israel ingressus est
CAPUT XI. per eam, erilque clausa. Princeps ipse sedebalin ea,
Reversio Rulh ad socrutn qum portavit sex modios ttt comedat panem corain Dotnino. Per viam cestt-
hordei, narrans socrui suw omnia qum facta fue- bttli portw ingredietur, et per viam ejus egredietur
rant. (Ezech. XLIV),
(IBID.)Et rursum : Expande , inquit, pattiolum Cumque vidisset propinqttutn prwterire, de quo
luum, quo operiris, et tene ulraque manu. Qua ex- prius sermo habilus est, dixil ad eum : Dectina pau-
tendenle et tenente, mensus est sex modios hordei, et lisper, et sede hic, vocanseum notnine suo. Qui di-
posuit super eam. Expandere jubet pallium, hoc ^1 vertit et sedit. Vidit Booz propinquum prceterire,
est, dilatare fidero, et tenere utraque manu, dum Christus voluit legem teinporaliter plebi Judaeo-
opere scilicet exercendo, quod corde percepit rum conslitutam "esse; quam ad se declinare jttssit,
credulo. Mensus est sex modios hordei et po- quia ad suse dispensationis mysterium leslificauduni
snit super eam ,' cum juxta intellectus capaci- eam inclinavit. Aliter : Vidit propinquum praeterire,
tatem ei tribuit perfectae operationis modum, ut cum prsecursoris sui adventum, quem more vitcehu-
intus forisque fidei atque virtutum ditaretur mu- mance properare conspexit, ad offieium prseconis
nere, et gloriosa ubique apparerel divina largilione. misericorditer convertit, vocans eum nomine suo,
Nec non et illud senarius numerus hoc loco signifi- quando illi videlicet per Gabrielis archangeli relatio-
care potest, quod sexta.cetate Dominus ipse hordeum nem, noraen, quod Joannes vocaretur , praeordi-
legis Ecclesice gentium ad pabulum per myslerium navit.
concessit, quatenus egena hactenus cibo spiritaUper Tollens autem Bobzdecemvires de senioribuscivi-
gratiam ipsius deinceps ditaretur. talis, dixit ad eos: Sedete hic. Quibus residentibus
Qum porlans ingressa est civitatem, et venit ad so- locutus esl ad propinquum: Partem agri fratris no-
crum suqm, narravitque ei omnia qum sibi fecisset -i j. slri Etimelech vendit Noemi, qum reversa est de re-
homo, et caetera. Ditala Ecclesia gentium donatione gione3Ioabitide ; quod audire te volui, et tibi dicere
Christi, atque onerata fructibus virlulum, redit ad coram cunclis sedenlibuset majoribus nalu de populo
socrum, hoc est, ad primitivam Ecclesiam, sive ad meo. Si vis possiderejure propinquitalis, eme et pos-
synagogam Judseorum, narrans ei omnia magnalia side. Sin autem libi displicet, et hoc ipsum indica
quse sibi fecisset Dominus, quatenus Ecclesiam an- mihi, ut sciam quid facere debeam. Nullus est enim
tiquam incitaret ad congralulationem, vel synago- propinquus, exceplote, qui prior es, et me, qui secun-
gam provocaret ad conversionem : quia hoc prc- dus sum. Decem viri isti seniores Patres significant
prium est pietatis, ut non parca nec invida in datis, Veteris Teslamenti, qni Decalogumlegis pleniter ser-
sed larga ac benevola sit in bonis possessis. raverunt, Cliristique incarnationem ibidem prcefigu-
bixitque Noemi : Expecta, filia, donec videamus ratam esse cognoverunt. Hos ad se Booz noster pro-
quem res exitum habeat; neque cnim cessabit homo, vocavit, cum sibi testes adventus sui adhibere voluit,
nisi compleverit, quod loculus est. Hoc fideliter conveniensque legisperitos partem agri Noemi ad
prsedicat Ecclesia omnibus gentibus, hoc fiduciali- emendum obtufit, cum plebis parlem, quae tempori-
tcr, quod Veritas sua verba impleat, nec uUo modo bus apparenlis jam gratice rcmansit, ad sanandara
12n COMMENT.IN LffiRUMRUTH. 1218
rnagistris synagogce ostendit, quatenus cognosce-.A pieium est. Illum oportetcrescere, me autem minui.
rent suam infirmitatem, et quod ipsi agere nequi- Qui de sursum venil, super omnes est. Qui est de
rent, ad perficiendum vero medico committerent. terra, de terra est, et de terra loquitur (Joqn. m).
Unde et in Evangelio legitur, quod ipse Dominusle- Cedebat ergo Joannes Chrislo, quia ejus dignitatis
prosos a se mundandos ad sacerdotes primum ire privilegium nullo modo sibi usurpavit. Cedit"et lex
prseceperit, et offerremunus quod praecepit Moyses vetus Evangelio, quia ncquaquam salutem gentiura
in testimonium iUis; qui cum abirent, statim mun- sua industria efficere potuit: Lex enim, ut Paulus
dati sunt (Luc, xvii). testatur, subintravii, ut abundaret delictum; ubi
autem abundavit delictum, superabundavit gratia
CAPUT xni.
nolens coram leslibus suis solvebat homo (Rom. v). Reprobatio quidem fit prsecedentis man-
Quod ipse dali propter infirmitatem ejus, et inutilitatem: Nihil
calceamentnmsuum de pede, et iradidil Booz.
enim ad perfectumadduxit lex (Heb. vn). Introductio
(IBID.)At ille respondit: Ego agrum emam. Cui
dixit Booz : Quando emeris agrum de tnanu mulieris, vero melioris spei, per quam proximamus ad Deum,
Rulh quoque Moabitidem,qum uxbt defuncti fuit, de- collata est nobis per gratiam Domitti nostri Jesu
bes accipere, ut suscites nomen propinqui tui in hm- Christi.
reditale sua. Qui respondit: Cedojure propinquitdtis,•"I"R Hic enim erat mos antiquitus in Israel inter
pro-
neque enim posteritatem familiw mem deleredebeo; pinquos, si quandc aller alleri suo jure cedebat, ul
tu meo utere privilegio, quo me libentercarere profi- esset firma concessio,solvebat homo calceamentum
teor. Quando per agri emplionem, uxoris simui co- suum, et dabat proximo suo : hoc erat teslimonium
pulationem emptori praedixit, significavit quod non cessionisin Israel. Dixit ergo propinquusBooz : Tolle
aUa est possessio plebis, quam copulatio Ecclesisein calceamentum: quod stalim solvit de pede suo. Et
spiritale conjugium Christi, qui uomen antiquum quid hic per calceamentum nisi velamen mysterio-
fitii Dei, quod habuernnt sancti ab initio, sibut legi- rum inleUigere possumus? Lex ergo de pede suo
tur in Genesi, quod vidissent filii Dei filias homi- calceamenlum solvit et Chrislo dedit; quia velamen-
num, eo quod essent pulchrse (Gen. vi); et Adam, tum sacramentorum in progressu litterce per magi-
scripsit Lucas, fuisse fitium Dei (Luc. vi). Hoc Chri- stros suos ad inteUectum populo manifestahdo per-
stus in Ecclesia gentium per graliam suam suscita- ducere non potuit; sed Redemptori riostro hunc
vit. Unde legitur in Evangelio Joannis, quia quol- honorem altulit, quia ab ipso, et non ab alio, hcec
quot receperunteum, dedit eis potestatemfilios Dei gratia speranda et adipiscenda omnibus gentibus
fieri, his qui credunl in nomihe ejus, qui non ex san- r fuit. Joannes ergo non sibi, sed Christo calceamen-
guinibus, neque ex voluntatecarnis neque ex volun- tum vindicavit; quia non sibi, sed ipsi sponsam no-
tate viri, sed ex Deo nqti sunt (Joqn. i). Hoc ergo no- bilissimant competere inteUexit. Unde et se indi-
men in nationibus Decalogus legis, licet multos pro- gnum solvere ejus calceamentura perhibuit. Denique
selytos sub se haberet, ullo modo suscitare non po- quia Joannem homines Christum esse putaverimt,
luit. Sed postquam venit plenitudo temporis quo de- quod idem Joannes negat, recte se indignum esse ad
fungi, hoc est, finiri legem ordinatio omnipotentis solvendam corrigiam ejus calceamenti denuntiat; ac
Dei deereverat, ut ipse veniret benedictionem dans, si aperte dicat: Ego Redemptoris vestigia denudare
qui, ante legem dedit, veraciter effecit ut, ubi qntea non valeo, qnia sponsi nomen mihi immeritus non
dictum est, non plebs mea vos, ibi vocarenturfilii Dei usurpo. Quod tamen intelligi et aliter potest. Quis
vivi (Ose. i). Si autem hsec verba ad Joannem prce- enim nesciat, quod calceamenta ex mortuis anima-
cursorem Domini retuleris, invenies eum cedentem libus fiant? In carne vero Dominus veniens, quasi
Christo jure prophiquitatis, quia his verbis similia calceatus apparuit, qui iu divinitate sua morticina
in Evangelio dixisse probat. Nam iste propinquus nostrce corruptionis assumpsit. Unde etiam per Pro-
historicus dixit ad Booz : Cedojure propinquitqlis; phetara dicit : In ldumwam extendam calceamentum
neque enim posleritolem fqmilim mem delere debeo, T\ [) meum (Psal. LXIX).Per Idumaeamquippe gentilitas,
lu meoutere privilegio, quo me libenter cqrere profi- per calceamentum vero assumpta mortalitas desi-
teor; et Joannes sciscitantibus a se turbis de ejus gnatur. In Idumseam ergo Dominus calceamentum
baptismate respondit, dicens : Ego bqptizo in aqua; se extendere asserit quia dum per camem gentibns
mediusaulem veslrum sletit,quem vos nonscitis: ipse innotuit, quasi calceata ad nos divinitas venit. Sed
est qui post tne venturus est, qui ante me faclus est, hiijus incarnationis mysterium liumanus oculus pe-
cujus non snm dignus ut solvam corrigiam calcea- netrare non sufficil; investigare enim nullatenus
menti (Joan. i). Et alibi, altercanlibus ipsius Joan- potest quomodo corpoi'atur verbum, quomodo sum-
nis discipulis cum Judseisde purificatioiie dixit: Non mus et vivificator Spiritus intra uterum matris
potest homo accipere quidquam, nisi fuerit ei datum animatur, quomodo etiam is qui initium non habet,
de cmlo. Ipsi vos mihi testimonium perhibelis,quod existit et concipitur; corrigia ergo calceamenti est
dixeritn : Ego non sum Christus, sed quia tnissussum Iigatura mysterii. Joannes ilaque solvere corrigiam
anie itlum. Qui habet sponsam sponsus est; amicus calceainenli ejus non valet, quia incarnationis ejus
autem sponsi, qui stat et audit eum, gaudio gatidet niysterium nec ipse investigare sufficit, qui hanc per
vrooter vocemsvonsi; hoc ergo gaudium meum im- prophetice spiritum agnovit, Quld est ergo dicere:
 1219 B. RABANIMAURI ARCHIEP. MOGUNT,OPERUM PARS I. 4220
Non sum dignus sotvere corrigiam calceqmentiejus, £± £ nem Dei contemplabimnr. Lia namque interpretatur
nisi aperle et bumiliter suam ignorantiam profiteri ? Iqborqris; Rachel aulem, visus, principium, sive vir-
Ac si patenler dicat: Quid mirum, si mihi ifle prb- bum. Actio ergo hujus vitae, ih qua vivimtis ex fide,
latus est, quem post me quidem natum considero, laboriosa est in operibus et iticerta, quo exitu per-
sed'hhtivitalisej'us mysterium non apprehendo ? veniat ad utilitatetti ebfttnj, qtiibus consulere volu-
mps. Ipsa est Lia, pfipf uxor Jacob, ac per hoc et
GAPUT XIV.
hififmis bcuiis fujsse .coiriniehiofatur; cogiiqliones
Quod Bobz cofam lestibiis fifmavit nuptids Ruth, et enim.mortalittm tiiriidw,et ihCeftwprovideiitiwnostrm
quod eis cttncli deprecabantiCfptospefe:
(Sqp.ix). Spes vero aeternaeconteraplationis Dei,
(IBID.)Al ille majoribus tmlu et universo.poputo : habens certam iiilelligehtiah!Wrilatis, ipsa est Ra-
Tesles.vos,-inqv.it,esiis hodie, quodpossederimomnid, ciief, unde etiam diciftif bottd fdcie et pulclifa specie
quw fuerunt Elimelecliel CheleonelMahalon trttdenle (Gen. xxix). Hanc enitii atiiat oninis pie sludiosus,
Noemi, et Ruth Moabitidem uxorem Naalon in con- et pr.opter hanc servit graiiaeDei, qua peccalanostra,
jugium sumpserim, ut suscitem n.oihen defuncli in eisifuerint sicut plioiniclum,tahqttttm nix dealbd-
hmreditate sua, ne vocabulum ejus de familia sua ac btthiur (Isa. i)..
fratribus ei populo delealur; vos, inquam, hujus rei B J Fiatque dotnus tud,. sicut dbmus Phares, quem
tesies estis. Respondit oiriiiis populus, qui erttt in thamar peperit Juda de semine, qubd dederit tibi
porld, el iriajoresrialu: Nos testesSuiiius.Booz testes Dgminus ex.hac puella. Convenienler quidem in bene-
de acquisita sibi legitinie tixore defuhcti fetde pos- dictibne Booz cum Rulh Phares nativitas de Thamar
sessa substantiaChelibh fetMahaloh, tradfehte Noemi, coramemoralur, quia iUe popuh gentilis figuram te-
adiiitet: quia Chrisfus fex utroque teslattieiito te- nuit in eo quod prsevenit in partu ffatrem suum
stilicationem suuTcienteni habet, qupd geniitt.nl'pre- Zara (Gen. xxxvm), qui prius misit manura suam,
bem,. quam Decalogus. finittis ad spiritalis, sobolis in qua obstetrix Jigavit coccinum, sfedillo uianuni
procreationem perducere' hoii poltiit, hanc ipse se- itttrinsecus retrahente, posterior, qui Phares voca-
mine vferbi ffecundatani spirilalis geVhiiiJiseifecit tur, porrexit manum, et nascendo processit. Figura-
paTeriteai, oirinia possidfehsqticepriorfes et pOBterio- liter quippe hoc ostendil, quod Israel in legis opera
res, sancti de vifiuttitii possfessiottehabuerint, quia manum suam primus miserit, et eam propheiarum
at. fejusgloriani et lafgitateiri pfeftinet quidquid tts- et ipsius Salvatoris pollutam cruore contraxerit;
qujrra aut unqnam vferoedignitatis et honoris fuil. postea xevo proi'uperit populus gentium, scilicet ut
Decera autem majoruni natu benedictio hoc Ostendit, futuri essent novissimi-qui erahl primi, et primi ftt-
in nomine Jesu omnes esse gentes salvandas ac be- G C turi essent qui eranl novissimi (Maltlh xx). Nee noh
nedicendas. Iottt enini apiid Gfaecos decein signifi- et ipsum nonien Thamar ad idem mysterium com-
cal, quee prima littera nominis Dohiihi Jesu sum- petit, nam Thamar ccnn!nMmiJS-.iiiterprelalur,sive
mam prsescripsit: quse rfes, ttt dlxitilus, omnes geti- amaritudo; ergo mutans habitum, mutat et nomen;
tes per ipsum salvandas ac benedicetidas esse de- qnia qusefuit ante in idololalria fcedaet amara, modo
monstrat. Nb dubitet ergb quispiam hsec, ut dicta in poenitentia fit dulcis. Sed quod in ea prorsus no-
sunt, credere, cum videat uttiversa et ab inilio fi- men amaritudhiis manet, non Ulius est amaritudinis
gtifis antecedentibus prsecurrisse, et per advenlum in qua Domirio fel ministravit, sed illius in qua Pe-
Pomini manifestata et adimpleta sic esse, et quse trus amar.e flevit; nam et Juda Latine confessioest;
super sunt, hoc modo perficienda, in veritale conso- eonfessioni-ergo amaritudo misceatur, ut vera poeni-
nantTbusomnibus vocibus et figuris sanclarum Seri- tentia prsesignetur. Hac pceniteiitia fecundatur Ec-
pturaruin, et implelis his qusepollicitus est per fi- clesia in omnibus gentibus constituta : Oportebat
iium suum Jesum Christum, Dominum, Regetti et enim Ghristumpali et resurgere terlia die, et prwdicari
Salvatofem nostrum. in nomine ejus pmnilentiam et remissionempeccaio-
Faciat Domimis hanc- mulieretn, qum ingredUttr_ rum per omnes genles, incipienlibus ab Jerusalem
domumttttom-fsicut-Rachalct Liam, qum wdificave- (Luc. xxiv). Nam et ipse habitus meretricis confes-
runt domumlsraetfUtsit exempiumvirtuiisin Ephra- sio est peccatorum; typum q.uippe Ecclesiae,gerit
llid; et habeat celebre nomenin Retldeem. Omnis po- Thamar ex gentibus evocatse (Gen..xxxvm) sedens
pultis saaetoruro imprecatur prospera Ecclesise gen- cum hoc habitu ad portam Evamvel Enahin, quod
tium,-quatenuseanidenigratiam fecunditatis, qnam interpretatur fontes : cucurritenim, velut cervus ad
habuere primi parentes stirpis Israelitarum, hanc fontes aquarum, pervenire ad semen Abrahae. Tha-
ista pleniter percipiat. Etquia hic partus spiritalis mar eniro nostra, Juda mystico non cognoscente,
esty quid per has prcedictas mulieres mystice signi- fetatur, quia de illo prcedjetum^est: Populus, quem
ficetuiv dicamus. Quanquam enim duceIiberce uxo- non cognovi,-servietmihi (P.sal. XVIII).Accepitilla in
res Jacob' ad Novum Teslamentum, eo quod in liber- occulto anntilum, et monile,-et virgam : quia voc»-
tate vocati surhus; exislimenttif pertinere, non ta- lione significatur, justittcatione decoratur, glorifica-
memfrustra duce sttnt, nisi quia dusevitcenobis in tione exaltatur. Quos enim prmdestinavk, illos et
Christi corpore prsedicantur: una ouidem tempora- vocavit; quos ctulem vocavit, iiios et justificavil; et
lis in qua laborartiiis; alia ceterna, m qua dilfectio- quosjuslificavii, illos et glorifvcavit(Rom. VIII).Sed
 COMMENT.IN LIBRUMRUTH. 1222
4_21
scul-
hsec,-ut-dixi,.adhue in occulto sunt, ubi fit et con- A_. rum suorum et filiarum, qtias.sacrificaverunt
ceptio sancta ubertatis. plilibus Chanaan. Novissiiue atitem post confectam
csedem sefvoruiri, ipsum hceredbm mtbffbberunt,
CAPUTXV.
ejicientes eum extra civitafem, et pupiilos"fejusocci-
De eo quod Rtttli peperit filhim Bboz, nomine.Obed,
quem Noemi, ponens in sinu suo, nutricis ac der.unt.(Maitli. xxi),titiqhe apbstolbs, dlbentes : Non
gerulceofjiciofundebdiur. videbii bomiriUs, riec ihtetligei beus Jdtbib (Psttl.
Tttlit itaque Booz Ruth, et accepit uxoreni, xciiij;
(IBID.-)
tngressusqueest ad eath, et deditilli bominus, ut cori- Suscepiumque Noehii puefurii vbsuit ih Slhtt, suo,
Plifefttittfergo
ctperet et parerei filium. Postquam enim Christo ei nttiricis qc gefttiw officioiurigebdtur.
nleruit
per fidem gentium coadunata est Ecclesia, Spiritus _ Npenii inteliigibiiis, q.uehiipsa pef Jegem iioh
sanctl iUi gratianj tribuens, spiritalis sobolis eafn gigneffe, susceptum pef pfoplietice hiysffefiutti sttb
feeit esse parentem, ut quceprius sterilis et despecta velamirie iitlerarurii ac figufafuih fypb poftabat oc-
babebatur, postmodum multorum filiorum mater cuitaiuiii, bt quodammbdp riutricis ac gefuiae oftTcio
efliceretur. De qua per Annam prophetissam dlcilur : fuhgbbatur, qttse rii&ifispfiviiegio hohbtafi liOhnie-
Sterilis peperit plurimos, etqnm multos habebat filios, rebatur.
ihftrmaid esl (1 Keg. n). Unde cmisbqueritfefshlpn=BB Vitihce dhiim muxiercsCongrdtSiaWS^m <eldicen-
gitur : Dixerunlque mulieres ad Noemi: Renedictus ies: Nalus est filius Noemi, vocaverunt nomen ejus
boininus qui non est passus, ut aefiterei siiccessor Obed, Vicinas autem mulieres ipsas hic intelligere
familiw tuw, et vocarelur nomen ejus in Israel, et possumus, quce in Evangelio muUeri dragmam per-
habeas qui consolelur aniffidm Uium\ <etenuttiat se- ditam invcnienti congratulabantur (Luc. xv), pote-
nectutem. Seniper enim mater EccJesia, quam Chri- stales utique ccelestes, quae tatito supernse sapientiae
stus Spirilus sui munere fecundavit, spiritaUs-ger- jtnrta sunt, quanto ei per gratiam continuse visionis
minis abundans et dives est, et aliis de hoc sseculo— ^-appropinquant. Gaudentergo angelicsevirtutes atque
decedentibus, afqub aidliibbhi pefpblliani hiigfahtt- jiolestates ia partu spiritali Ecclesia?, atqtro ttomen
1
bus, alii statim in locum eonim succedunl, ut no- ejus vocant Obed, qttou iritefpretatur serviens, cum
meh Chfistiahiim Ifefpetuaiitbr in ofbe tfefrafum itt Siipefhi regis bastfis secuni niilifaffeillhhi ab ser-
permaneat, et ut mater hcec sanctisshna de nova vire exoplent. Unde in Apocalypsiangelus, debitum
pfogehie cohsbiatioriem uabeat gfeiieclutissrise, cum Deo cultum sibi ab homine exhibbfi metheiis, Joan-
videfit genus siinhi de iie"in diero dilatafi et Cre- nem se adorare volentem prohibuit,. dicbhs : Vide ne
sberej ac iiequaquahi Ih'ai'ces'c'ere(Psat. LXX).P6'st ..febeiis : cbtiseivui iftfts suiii, Ht ffqtfumtiiprum pro-
ehim hsec sententia a'd patres Veteris TestameiUi C ( phetarum ct eorum qui servairi verba libri hujiis:
tfahsfefffe, qhi siifi syhagop fiieftint, decedferitibus beum adora (Apoc. xix et xxn). Quid est qudd ahte
enim patfiafchis et prppJ^etis succedellaht apostoli Redeniploris adventirm ahgeli ab hohilnibus adoran-
atque evangeUstce: et sic fiebat, quod biVitas Pei tur et lacent, postmodum. vero adprari refugiunl?
flierusalehi nuttquahi fuisset divinp inunere egena, fflsi quod hattiram noslfain,.cfuaHi.pfiusdfespexerant,
sbd seiripeTpleiia, iaiidaiis et lsetabtthda. Unde Psal- postquam hanc super se assumplam jcpnspiciunt,
mista ad fegfeniet ad regis filium toquens ait: JPro substralam sibi videre peftihiescuni; neb jam sub
palribtts iuis 'riittiWht tib'i filii': cVhstituesVospiiiici- se'Veitil irififfiiaiil eohtfeiiiWbfeauSisunt,quamsu-
pes sttper omnemierram . menwreseritnt nominis lui, per se* videJicet in coeli rege,. venefantur nec ha-
bbmirie) ihSmiiigeherdtibMetpibyeriie (Psal. Si.lv). bere dedignantur hpminem socium, qui super se
Seqtirtuf-: adbraiit hbminem Peurii. Quod autehi db Obed
D%riiiftteiiiih ittd esi qtii ie 'diligit, et hittltuhi txbi Suhjungiiuf quod ipsfe essfetpatifefIsarpatris David,
est nietioT quam si iepteni haberes filidsi Nurus enim demonstrat spiritaUs generatio prpsapiam. Obed
syhagbgaaEcblesia est db getttiljiis bongregata, qttae Pflim, ut prcedixiaius, smiens hiterpfeialur; lsai,
fiupsit Christo Filio Dei de geiite Judceorum nato. •Tk . insulw sacrificvu/m
' vel incensum;' et ' David,» forlis
"
*•
"
Dicttnt emhi mulTefes;liPc fest, sfhgttlce aninicesan- manu vel desideittbilis':Qut ePim Det)stretriie deser-
ctdftnn, ad spiritalem Ntterai, quce est synagoga, vit, sacrificium iili grathhi atque incehsttih sua-
quod melior sit ei filius qui de nuru nalus est, pppu- vissimi odoris per virtutum opera et pralionis stu-
lus videlicet Christianus. ualus de Eeclesia matre, dium iiiipfend.it,sibque fofioratus fiffe et devotioue
hiiamsepVeihfilii, hob bst, ihuitiftidb liomihum, qui desiderabilis erit, et iiimiiitii PeP placitus. Uttde et
temporibus Veleris Testamenti per legis doeti'inam Cornelio centuriont angblus Tn vistohe apharens,
imbuti ffagCebahtuf,'&e qiiibus scf iptuni est, quod orationes ejus assiduas et eleemosynas' fffequehtes
semper avbrsi fnefirit cordibtis hi iEgyptuihi et quod Deo assei'uit esse acceptahTies(Act. x)'. fiihc et per
ifritavefunt Deutti ascendferites in Ruliro iriafe, et sapientiam difeite : Gbileliidc;eteeliiosyndmih -corde
pro riihilohabueruht terrain desiderabilem, neccie- pauperis,- et hwc pro ie exordbkab omnimalo; super
didefunt in verbis ejus, et fiiiifraufavefiint itt taber- scutum potenlis et super lanceqm adversum ihimicum
nacufis suis, nec exaudierunt vocem Doniini, et tuum pugnabit (Ecct. xxix-j, Timenli bomihuht non
imniplavefuht filles sh'6s et filias suas doemohiis, et occurrent tnala, sed in tentalione beus iUuhi cottser-
effuderunt sanguinem innocentem, sanguinem filie- vabit et tiberabit ab omni mato (Ecct. XSXIH).
122o ORDORERUM^ 1224
GAPUT XVI. A nianifeslet-': Firiit enim legis, Christus ad juslitiam
Recapilulaiib generalionis Rooz a Phares filio Judm omni credenti (Rgfii. x). Ante legein ergo datairi Ja-
, ;v usque ad David filium Jesse. cob patriarcha ih Judse benedictione de ihcarnatione
(Ifiip.) Hm sunl generationes Phares : Phares ge- mediatoris Dei et hominum ita testatus est, dicens :
huitEsron, Esron genuit Aram, Aram geriuit Ami- Noh auferetursceptrumdeJuda, et dux de femoribus
nadab, Aminadab genu.it Naasson, Naasson genuit ejtts, donec venial qni tnfitendus esl, et ipse erit ex-
Salmon, Salmon genuit Rooz, Rooz genuit Obed, spectatio gentium (Geti. XLIX).Ad David autem, qui
Obed genu.itIsai, Isai genuit David. Prudens lebter, decimus nalu erat de semiheJuda, tatiter Scriptura
nota quod generaliones decem sunt a Phares, filio refert, dicens : Juravit Domiriai David veritatem, et
Judae, filii Jacob usque ad David : et cpgnosces rion frustrabitur eum : de fruciu -ventris tui ponam
quodtotius legis inlentio ad Redemplorem hostrum, super sedem meam (Psal. cxxxi). Et sic tibi patebit
qui de semine David natus est, tendit, quatenus il- omnium palriarcharum atque prophetarum oracula
lius adventuni mundo salutarem prcedicet,et totius le- ad dispensationem pertinere Domini Salvatoris ac
gis plehitudinem atque perfectionem in eo consistere Redemptoris nostri Jesu Christi.

ORDO RERUOT

QVM IN HOC TOMO CONTINENTUR.

S. RABANUSMAURUS, MOGUNTINUS ARCHI- terram jEgypti, et percnssioneprimitivoruni. 34

EPISCOPUS. LIBER SECUNDUS. SS
Prasfatio. S_
COMMENTARIORUM INEXODUMLIBRIQUATUOR. CAPDT PBIMDM.—De profectionefiliornmlsraelex Mgy-
Col. 9 de
pto Ramassein Socolhprimamansione,etritu Paschse
Praefatioad FreculphumLexoviensemepiscopum. 9 ibi expositoper Moysen. SS
LIBER PRIMUS. 9 CAP.II. — De secunda mansione,hoc est de Socothin
GAPDT PBIMDM. — De ingressu Israel in jEgyptum, et Etban, et de—columnarmbisetignis. . 62
fatigaiionequa vexabant^EgyptiiIsraelitas. 9 CAP.IH. De transitufiliorumIsrael ad mareRubruru,
—
CAP.II. De obstetricibusHebraeorumet Pharaonis et yKgypliorum sufFocatione in aqnis. 64
prfeceplode—iDterfectionemasculorum. 15 CAP.fV. —De canticoquodcecinitMoyseset filiiIsrael
CAP.III. De nativitate Moysietejus exoositionein Domioo,post transitummarisRabri. 67
flumine. 14 CAP.V. —De profectionefiliorumIsrael a mari Rubro
—
CAP.IV, De Moysequando interfecit $lgyptiumal- in Marath,ubiMoyses,perDominimandatum,lignoaquas
tercantem cum Israelila, et fuga ipsius in terra Ma- amarasindulcavit,ubi-'et Dominusconstituiteis praecepta
dian. 16 atque judicia. 73
CAP.V. — De Moyseet uxore ejus, et quomodoappa- CAP.VI. — De eo cnioda Marath pergentes filiiIsrael
ruit ei Dominusin ilammaignis, in medio rubi, cum pa- veneruut inEliro, etde lilim iu deserlum Sin, quod est
sceret oves. 17 inter Elimet Sinai; ubi et Dorriiuusdedit illis vespere co-
CAP. VI. — De eo quod jubet Dominus Moysidescen- turnices, et —
mane pluit manna. 76
dere in jEgyplumadPharaonem, ut dimitlat Israelitasa CAP.VII. De transitu filiorumIsraela desertoSin in
lerr-a^Egypii; et de signovirgseiu serperitem
" vers», et Rapbidim,ubi —
murmuravitpppuluspro aqusepenuria. 85
nianu leprosa. 20 CAP.VHI. De pugnaAmaleccontnalsrael. 84
—
CAP.VII. Ubi excusalse Moysesut non eat ad Pha- CAP.IX. — De adventuJelbro cognatiMoysiin deser-
raonem. 24 tum cumuxore et filiisMoysi;et de consilioquod dedit
CAP.VIII. — De reversione Moysiin iEgyptum et an- Moysipro — laborejurgiorumlevigando. 86
geli occursuin via. 2b CAP.X. De advenluEliorumIsraelad montem
CAP.IX.—De ingressu Moysi et Aaron ad Pharao- ubi mandavitpopuloper Moysenut essent parali inSinai;diem
nem. 27 terlium. 88
CAP.X. — Ubi Pharao paleas prohibet dari Israelitis; CAP.XI.—De eo quoddie terlio cceperuntaudiri toni-
et de querimoniaipsorum Israelitarum pro afflictione trua, micare fulgura, et nubes operire montem: clangor-
operis. — 28 que buecina3veiiementiusperslrepere, cumDominusde-
CAP.XI. De eo quod Moysinomen suumAdonai Do- scendissetde monte. 91
minus iudicavit,et de prseceptoad Israel dato. 29 —
CAP.XII. Sermo Dei ad populum,decalogumlegis
—
CAP.XII. De eo quod Levi progeniemnumerat et de proferens. 95
niandato ad Pharaonem dato, et signorum demonstra- CAP.XIII.—ComparatioDecalogiaddecem plagas^Egy-
lione. 30 pti. 100
—
CAP.XIII. De conversioneaqusein sanguinem. 34 eo
CAP.XIV.'—De quodperterritus populus, est visio-
CAP.XIV.— De ranarum productione. 3S nis magnitudinemnonferens. 10S
CAP.XV.— De sciniphibus. 36 —
CAP.XV. ResponsioMoysiad filiosIsrael. 106
CAP.'XVT. —De muscisprolatis. 57 LIBERTERTIUS. 106
—
CAP.XVII. Ubipestis valida immiltiturin auimantia • Praefatio. 106
.figyptiornm.— De 59 CAPDT PRIMDM,—Prsecepta juris,.qu33constiluitDomiiius
CAP.XVIII. graudinisimmissione. 41 in monleSinai,loquensad Moysen. 10S
CAP.XIX.—De locustis. 42 —
CAP.II. De eo quod vetat idolorumculturas, et in-
—
CAP.XX. De tenebrarumimmissione. 45 struit de charitate et caeterisjmtificaiionibuslegis, quaj
—
CAP.XXI. De novissimaplagarumdecem, hocest de post haecsequuntur in volumine. 122
primitivoruminteritu, et myslicadecem plagarumexpo- CAP.III. — De tribus solemnitatibusprsecipuis,in qui-
sitione.
" 43 bus omnemasculinumDominoprassentari, in lege prse-
CAP.XXII.— MandatumDomini per Moysen ad Dlios ceptumest.— 127
Israel dalumut petant a yicinissuis et amicis,vasaaurea se
CAP.IV. Ubi pradicit expulsurum gentes per ma-
et argentea. 47 numangelia facieOliorumIsrael, si tamen audirentprae-
CAP.XXIII,—DesanctionePasehaein terra iEgypti. 48 cepta Dominiet facerentea. 150
CAP.XXIV.'—De transiiu Dominiin noctismedioper _AP.y, _ (jbi enarrat se emissuruuicrahronessr.ia
,«>'-25. ';.- "- ': :M/&W IIOC TOMO-CONTINENTIJR. 1226
Israel, qiii fugent atenigonas coramcis; el de benedi- C^r. II. — De oblalionoaviurn,hoc esLlurturum sive
clioiie de ferra repromissionis p ossidenda. 132 columbarumin lmlocaustum. .-'"-". 236
CAP.VI. — De eo qnodsedificavilMoysesall3re ad,.r_- —
CAP.III. De sacrifieiosimila?cum olep etlbure sive
dicemmontis; efde oblalionein eo liolocaosti. -- 134 in farina,sive in pauibiisclibano eoclis, sive sarlagine
CAP.VII. — De ascensioneMoysiin montem,ut legem atcniecraticula. '.,260
in
accipereta Domino,scriptam tabulis; quod et fecit. CAP. IV. —Quod omnis oblalio quaj offertur Pomino,...
absque —fermemo debet esse, sed comsale olferenda. 262
CAP.VIII.—Deeo quodlocutusest Dominusad Moysen CAP.V. De oblationeprimiiiarum,fruguni, et hostiis
de oblationeprimiiiarum. 139 pacificorum. 261
CAP.IX.— De praeceptoquomodo sancluarium jubet ; CAP. VI: — De hostiis pro peccatis cum anima peccat
construi. . . -.140 et
ppr ignofanliam transgreditur mandalum Doniini,sive
CAP.X. —Deacripliparcaequbmodofaciendaerat, pro- -saeerdotis,sive popuh,sive principis,seu cujuslibethomi-
pitialoriiet eherubim, neinon et vecLium. 141 nis de populoterraj. 270
CAP.XI.—Demenssefaelura,vasorumejus; et de panji CAP. VII. — De eo quod anima peccat cum audierit vo-
bus propiiiationis in ea offerendis. 146 cem n isi
jurahlismendaciler, judicaverit f acinus juramento
CAP.XII.—De candelabro. loO velalum. , 279
CAP.Xlir.—'-DefacLuralabernaculi,hoc est corlinarum —
CAP.VIII. De animaquas tetigerit aliquid immun-
decem,sagorumundecim,operimenliterlii el quarii pe|- dum, sive quod occisuma bestiis, aut per se mortuum
libus. 158 fuerit, aut quodlibetreplile, sive iminuiidiliain horriinis;
CAP. XIV.—Detabulis tabernaculiet positione ea- el de hominis voloincaule prolalo. 280
rum, vecliumeorum et aunulorum. 167 CAP.IX.—Deanimaquaipra3varical casremoniasDomini
—
CAP.XV. De veloquod dividebat sancluarium et san- per errorem. 288
ctum sanclorum,etde colum.nis ipsius, et de propitiatorio CAP. X. — De oblalione qua? offerlur eo
pro qui peccal.
ponendosuperarcam, necnonet delenlorio in inlroituta* per ignoranlijm,fecerilque unumex liis quneDominilege.
bernaculi suspendendo,el columoisejus, veetibusqueil- prohibentur. _'b9
lius quiab angulousquead angulumperveniebant. -,174 . —
CAP.XI. PraaceptumDominiad Moysende animaquse
—
CAP.XVI. De altariholocausli el vasis ejus. "."179 peccaveritconlempioDeo negansd.posiuim proximosuo
—
CAP.XVII. De atrio labemauuli et -columnisejus ac quod fideiejus credilum fueiat, vel vi aliquid exlorserit
vectibns. 134 aut calumniamfecerii. 290
CAP.XVIII.—Deoleoofferendoex arboribus olivarum, LIBERSECUNDUS. 295
ad luminariainstruenda in candelab.-o t aheruaculi. 188 CAPDT pniMDii.—Delege holocausLi et rilu sacrificiorum
LIBER QUARTUS. 181) ac libameutorum. 295
CAPDT PBIMDM. — DeledificalioneAaronel Uliorumejus CAP.II.—De hostiisAaron et filiorumejus in die un-
in sacerdoiiumconstiluendorum. 189 ciionissune. 29_
CAP.II.— Devesle sacerdotali A aron et filiorum ejus. CAP. I II. — De hosliis pro peccalo oblalis quo ordine*
191 sacerdolecompleautur. 301
CAP.III. -^ De faclurasuperhumeralis. 191 —
CAPIIV. De liosliis pro delicto offerendis qualiter
—
CAP.IV. De faclurarationalis. 195 offerautur. 306
—
CAP.V. De tunicasuperbumerali. 195 —
CAP.V. De lege hostiajpacificorumquaeofferturDo-
CAP.VI.—De iaminaaurea facienda, a d ornandam fron- mino prograliarum aclione. 311
leni poniificis. 199 —
CAP.VI. Quod non licet de hosliis sponte oblaiis,
CAP.VII.— De tunicaJineaet thiara byssina,ac balteo lertia die aliquidcomedi,sed prima die vel secunda;si
opere plumario facto. 201 quid autemresiduumfueritdie lerlia consumat. 515
-*
CAP.VIII. De eo quodAaron et filii ejus induehanlur —
CAP.VII. Quodnon debeat aliquisiinmundiLiam bo-
veslibussanciis. 202 minis vcl jumenli sive oinnisrei langere, nec hujuscer
CAP.IX. — De altariincensiet instrumentisejus. 208 modicames comedere,el quoil non liceal alicui pollulo
CAP.X.—Deadolendoquoiidieihymiamalesuperipsum vescide liostiispacificorum. 315
allare, marieet vespere. 211 —
CAP.-VIII. Quod non oportcat adipem cornedi qui
CAP.XI.—De eo quodDominusjubet pretium pro ani- offerridebet in incensumDomini. 516
niabus singulorum, uumerato populo, Dominoiuopendj. CAP.IX. —Quod arnius dexler et pectusculumde ho-
. ___= 2fi stiis pacifieorumcadaliu primitiassacerilolis.- - 518
CAP.XII. —Defaciendolabroameo; 21S CAP. X . — Unctio Aaronet lilioruvn ejus et ca^remoniaj
CAP.XIII. — Deconfectioneunguenlioplimiad conse- ad eam perlinenles, el de vestibnssacerdolalibus. 320
crandumlabernaculumac vasaejus. 218 CAP.XI.— De eo quodjubet MoysesAaronet filiisejns,
CAP.XIV.— De coiifeclione thymiamalisex pretiosissi- quod non exeant septemdiebus de oslio labernaculi in
mis aromatibus,el Beseleelarlifice. . 219 temporeconsecrationisSUIE. 335
—
. CAP.XV. Praeceplumde cusiodiaSabbali. 220 CAP.XII.— De lineconsecralionisAaronel hosliistunc
CAP.XVI.— De transgressioneAarou iu fornicalioue offerendis,tam pro se quam etiam pro populo,el de be-
aurei viluli. 221 nediclioneAaronqua beuedixil populum. 553
CAP.XVII.—De eo quodMoysesDominumiraturn po- CAP.XIII.— Quodapparuilgloria Dominiomni mulii-
pulopro idololatria,precibusmitigavil,et de objurgatio- tudini, et ignisegressusa Domiuodevoravilholocauslum.
ne Aaron..». 225 540
CAP.XVIII.—De ullionefactain idololatras;deque eo CAP.XIV.—De Nadabel Abiu, filiisAaron,qui ignem
quodDominnsjubet Moysipopulumducere in lerram re- alienumin incensumofferre lentabant Domiiio,uride et
promissionis,et de abnegatosuocumeis transilu. 226 ab eo occisisunt. 541
CAP.XIX.—De eo quod MoysesvultusDei contempia- —
CAP.XV. QuodMoysesproliibel Aaron et Eleazar
tionemappelivitel Dominicorameo Iransitu. 230 atque Itamarliliosejuscapita vel vestimentascin-
CAP.XX.— De eo quodMoysestabulaslegis secundoa dere, pro casuinlerfectomm.nudare, 5.4
Deo impeiravit,et de mandalisad populumdalis.• 234 . CAP.XVI.—De eo quod Dominusprohibet Aaronet
CAP.XXI.— De descensioneMoyside monte,cujusfa- filiosejus bibere vinumac siceramquandointrent in la-
cicmcornutamsine velaminefiliiIsrael videre non pole- bernaeulumtestimoniiut ininislrentibi. 545
ranl; qui eis exposuil verbum Domini; et de sabbati CAP.XVII.—PraBceplum Dominiad Aaronet filiosejus
cuslodia. 239 ut edant peclusculumet armum de oblationibusDomini
CAP.XXII.—Deeo quod Moysesex sermoneDornini in loco mundissiino, et quodMoysesreperit liircum qul
ut
prajcepitpopulo prsepararenl.rimilias, et animo volun- oblatus fuerat pro peccato exuslum, unde indignatusest
-
tario eas Dominoofferrect, ad construclionemlaberna- cimlraAaronel Dliosejus, sed illis pro hoc salisfacie.nli-
culi. 2il bus, placaiusest. 546
CAP.XXIII.— De eo quodMoysesad magisleriumla- LIBERTERTIUS. . 551
bernaculiex pi-aeceploDei, BeseleelliliumUri de tribu CAPUT —
PKIMDM.Deanimalibusquascomedidebeant,et
Juda, el Ooliabfilium Acliisameclivocavit. 244 quse mundasiveimmunda siut. 531
CAP. X XIV. — De ereciione Labernaculi,et gloria Do- —
CAP.II. De immunditiumorlieiniEanimalis. 560
mini apparentesuper illud. 245 CAP.III. — Quodfonles aquarumel cistermeab hujus-
EXPOSITIONUM 1N LEVITICUMLIBRI SEPTEM. cemodipnllutionibusmundaaerunl, vasavero ficliliainde
2i5 poliuladeslruautur. 364
ad
Prologus FreculphumepiscopumLexoviensem.243 CAP.IV.— De reptilibusanimalibus. .J56.S
LIBER1'RIMUS. 217 CAP. V.—De muliere masculum gignenteut inimnnda-
CAPDT PMMDM. — PfseceptumDominide hosiiis pecu- sit quadraginiadiebns; si aulemleminam
dum. pepererit, dics
_47 oeioginla;eL de oblalionibuspro ea in die purilicatiouis
fATBOL. WUl. 39
 1227 ORDO RERUM 1228
£U83 offerendis. ' 3C7 CAP.XVI.-± De ponlificiseminenlia,quodipseomnem
LIBERQUARTUS, .571 iinmundiliamcaveat, et ad omnem morluumnoningre-
CAPDT PBIMDM. —De diversis : coloribiisoborlisin carne di_aturrvirginemdiicat usorem, viduamet repudialamel
hoaijnis,eWe plagaleprae. . 571 sordidamatque meretricemnonducat. 476
CAP.II.— Quomodo recludendiissit lempore certo le- CAP.XVII.—Ut homode semirieAaronqui habuerit
ut
prosus, probeturper sacerdotem. 380 maculam nonolferatpanesDeo suo, et ULsacerdotesca-
—
CAP.III. De plaga leprsec.U3rexort.a fueritin carhe veantab his quaeconsecralasunt DliorumIsrael. . 484
exustasive cicatrice,nec nonet lepracapilissive barbaj, CAP.XVIII.—Qirodleprosusde semineAaronaut pa-
etcaudofe cuiis. 381 liens fluxumseminisnonvescaturde his quassanctificata
CAP.IV. — De viroex cujuscapilecapillidefluunt- 384 sunl Domiuo,donecsanetur; el de alienigenisut nonco-
CAP.V.—De lepravestiumac staminisalquesubtegmi- medant de sancli.ficatis, nec inquilinussacerdolisneque
nis. 588 mercenarius,el de filiasacerdolis.Ouiautem comederit
—
CAP.VI. Deoblalioriibusofferendispro emundatione per ignorantiamde sanctilicatis,addel quinlam parl.em
leprosiel.purgationeipsius. 591 cumeo quod—comeditetdet sacerdoli. 490
CAP.Vll..'—Quidofferre debeat pro emundalionesua CAP.XIX. Qnodhoslia; qua?offerunlurDomino,im-
ille qui paupcresL,el non polest ' - ea qunesibi jussa snnt macula!a3'debeant lieri. 494
offerre. - - 596 —
CAP;XX. Quodbos,pviset capracum genitafuerint,
—
CAP.VIII. De lepradomorumsive parielum,et reca- spptefndiebns maneanl cummaire, die aulemoclavoet
pitulaiibde omnilepra. 598 deinceps offerri possmit,el quod bosliaapro gratiarum
LIBER QUINTUS. 405 aclioneDominoobfta, eodem die comedidebeant, nec
CAPDT PMMDM.'— De viro qui Duxumseminispalitur et remanerequidquam in manealteriusdiei. 498
mundationeipsius. 405 CAP. X XI. — Pra;ceplum de feriis et solemnitatibus
CAP.II. —De mulierequaeffuxumsanguinispaliturnon Domiuiobservaudis,et de oblalionibusquaain eisofferre
in lemporemenstruali,vel quaepost meiistruum,sanguii deheant. _0l
nem funrierenoncesgal,et mundalioneipsius. . 409 - LIliER SEPTIMUS. SiS
—
CAP.III. De eo quod Doniinus prsecepilper Moysen CAPDT PRIMDM. — De oleo offerendoad eoncinnandas
el Aaron,ut filii ejus omni tempore nori ingredianlur lucern3s|n tabernaculoDomini. _|S
sanctuariumquod est inter vehimcorampropitiatorio,sed CAP. II. — De similaexhibendaad faciendospanespro-
qoandolngredidebel,anle offeratvitulumpro peccalo,et posilionis. S17
arielcm in liolocausliim. et duoshircospro peccalo,indu- —
CAP.III. De blasphemoquodara.quomodoadjudicatus
lusvidelrcetsscerdoialibusveslibus. 415 esl morti, ex Domini praacepto. . S2t
CAP.IV. — De (iuolus hireis,qnorum unus in sortein CAP. — De vice talionispercutieniisatque inlerfi-
Dominipertinebal,alter in caprumemissarium. 418 cientisIV. proximum. S26
CAP.V. —De expiationesancluariiab immundjtiisfilio- CAP.V.— De requieseplimi anni.
rum Israelper sanguinemvitiiliet hirci. 423 CAP. VI. —De observaniiajubilaiiet legilimisejus. 827 529
CAP.VI. — De emifsionehirciac pompa. 426 —
CAP.VII. De usurisnon accipiendis. S45
CAP.VII. — ProeceplumDominide hosliisnon alicubi CAP.VIII.1—Deeo qni se vendiderilfralri suoinservi-
immolandisnisijuxta tabertiaculumDomini. 423 tutem,qualitertractar.i debeat. S44
CAP.VIII. —De sanguinenoncoinedendo. 431 CAP. IX.—Quod servi el ancillajn onde filiis
' Israel, sed
CAP.IX. — De non comedendomorticino"aut capioa de aliissint nationibUshab.ndi. 548
besiiis. 434 —
CAP.X. De redemptioneejusqui se vendidcritpro-
CAP.X. —Dejudiciiset praceplis Dominiobservandis. ximoex filiisIsrael. S47
454 CAP. X I. — Ubi prohibet idolaet sculpliliafacere vel
CAP.XI. — De eo quodnonJiceatcuilibetad proximam tituloserigere. SSO
sanguinis — sui accedeie ul revelet tiirpitiidinemejus. 455 CAP.XII. — Ubi Dominnsper Moysenpraedicitfiliis
XII.
'.'JCAP. Ubicohtradicit i llamforuicationem quse est Israel quaj eis bona evenianl, si cuslodierint mandala
coiilrapatnram. 459 ipsius,el quaj malasi prsevaricaverint illa. SSl
—
CAP.XIII. Qudd honsit populo Dei efrores et conla- CAP.XIII.— Ubi miiliiplicesplagas prajdicitpropler
minalionesgentiliumsequeiiclum. 4il peccata,el propler transgressionemDei mandatorumsibi
LIBER SEXTUS. 443 evenluras. 656
LCAPDT —
pnaicM. De prseceplorum Dei ctislodia ac sub- CAP.XIV.—De eo qui volumfeceril, sive masculussit
bati observanlia. 443 sive mulier,qualilerilludobservaredebeant. 568
—
CAP.II. De messionesegelumsivevinearumac pau- —
CAP.XV. De eo qui voveril animalimniimdum Do-
el
pcrum peregrinorum cura. 44S sive domumsuamseu agrum,qualiterindefacien-
CAP.III.—Ub.i velat lurtum, falsumteslimonium,do- raino, dumsit. 574
luni coritra proximum,juramenluminendax, et caetera CAP.XVI.— De his cnsecrantur Domino,quoil
criminafieri,juslumque.judiciuin facereproximo; 446 non possintredimi,sed quas permanere debent in illius pos-
CAP.IV. — De eo quodprohibetjumentacum allerius sessione. 582
gelieris animanlibus cornmisceri, a grum diversosemine CAP. —
XVII. Dedecimisterra-, Iiocest de frugibus sive
seri, vesleniqueex duobusgeneribuslexi. 452 pomis,quomodopossint'redimi. S83
CAP.V.*— De co qui dormierilcunimuliereancillacoilii ENARBATIONUM IN LIBRUMNUMERORUM LIBRI
seminis,ul vapulentambo. 434 .387
CAP.VI.—De auferendispraeptiliisarborum. 433 QUATUOR.
Prsefatioad EreculphumLexbviensemepiscopum.587
CAP.VII. — Quodnonsit coniedpndumcum sanguine,
non augurium seryandum,neque somnia,sed nec in ro- LIBERPRIMUS. S87
mndum comamtondi,nec radi barbain,necsuper mortuo CAPOT —
pniMDM. Sermo Dominiad Moyseu de nume-
incidendi c.rnem, nequefiguras aliquasvel sligmata fa- randisduodecim Irihubusel principibussingularum tri-
cienda. 437 buum,quidS|iiritualilersignifieent. S87
— —
CAP.VIII. Ubi vetat proslilni liliamad fornicandum CAP.II. De nonnumerahdisLevitis cumliliisIsrael :
el sancluifrlumDei pracipit meluendum. 459 sed sriperlabernaculumlestimoniiconslitnendis. 599
CAP.IX, — De non sequendishariolissive magis nec CAP.III. — De caslrisfiliorumIsrael per gyrumtaber-
uilisveneliciis. 4S9 naculitoederis,quidspirilaliter in Ecclesiasigniiiceulfa-
CAP.X. — Dp advenarumcura et regula ajquaatqiie cip.nduiii. 600
ponderibuset justa rriensiifaatque statera. 460 CAP.IV. —De filiisAaron et minisierioeorum; simili-
CAP.XI. — De idoloMolochquod non sit ei immolan- ter et de Levilis atqne obsequioeornm. 60S
dumnec foruicaricummagisalquehariolis,palri malrique —
CAP.V. De LeviLis,quomodopro primogenilisfilio-
nonmaleiJiceiidum. 461 rumUruel,Dominuseos lulilad ministeriumtabernaculi
CAP.XII. — Ubi prohibet adulterium alque omneni sui. 606
mcechiam,indicens praavaricatoribus posnam. 46i —
CAP.VI. De servitiolilicrumCaalhin ministerioDo-
CAP.XIII.— De possidendaLerrarepromissionis,alque 'mini. 611
omniimmundiliacavenda. 471 CAP.VII. —De ejiciendolepros»e c:stris. 616
CAP.XIV.— De pylhonicissivedivinanLibus ul lapidi- CAP.Vlll. — Ue peccatisnegligenliaeexpiandissacer-
bus obruanlur. 472 dotum. 617
CAP.XV.— De eo qupdprsecipitDominussacerdotibus —
CAP.TX. De lege zelolypise. 619
ut in morte civium suorum non conlaminentur,non ra- CAP.X. — De riLiiNazarajiet oblationeejus. 621
dant caput vel barliam,neque in carnibussuis ficianl in- CAP.XI.— UbiDominusjubet quomodobenedicanlur
cisur_s,scortum etvile proslibulumnon ducant uxores, . filiilsra. I. 026
uec eam quserepudiaLaesl a viro. 473 CAP.XII.—De oblationeprincipumIsrael, hoceslses
1229 QU.E IN HOC TOMOCONTINENTUR. 1230
planslrisleclis, cumduodtcimbubus ad servitiumlaber- diatnr; Jesusqueproeoduxpopuliconslituitur. 776
naculi. .627 LlBEll QUARTUS. 779
CAP.XIII.—De oblationeducumpopuliIsraelitici, et CAPDT —
PP.IMUM.De singulis sp.eciebussacrificiorum
deilicatioiiea llarisDomini. 650 quae offerebanLur Dominoin variis feslivitaiibus.hocest
—
CAP.XIV. Decandelabroet lucernisejus. 634 sabbaio, Kalendarum,mensisprimi,el mensisprimilivo-
CAP.XV.—De purificalione Levilarum. 653 TUIII,et niensisseplimi. 779
CAP.XVI. —DeLeviLis, proprimogeniiis filiorum Israel CAP.II. — De viri
volo complendo. 791
in minisieriisDominisuscipiendis. 637 CAP.Iir. — De volofemina?. 791
CAP.XVII.—De ordine Levitarum quando minisui —
CAP.IV. De viiidictain Madianitas et Balaamhario-
suni, elquandocnsio.esvasorum fianl. 659 lum. 794
LIBERSECUNDUS. . 639 CAP. V . — Ubi Moyses indignaturpropler Madiani-
CAPUT— PMMUM.—De lempore Paschse. 659 tas. 797
CAP.II. Dehis qui non poterunlPascha lemppre in CAP.VI. —DedivisionibusprsedaeMadianitarum. 798
suo quo eis prseceptumsil, celebrare. 643 CAP.VII.---Ubiparspopuli,hoc est triimsRuben, et
CAP.III. -r-Quomodoprolicisci debeantfiliilsrael. . 643 tribusGad,et dimidiatribus Manasses,haereditatemDo-
CAP.IV. — De modotubarum. 649 minipost<ilabal sibidari uliraJordanem. • .803
—
CAP.V. De Obab (ilio Raguel Madianilacognato —
CAP.VIII. De quadragintaduabusmansionibusDlio-
Mojsi,et perfeclione liliorum Israel a rrionle Sinai. 635 rum Israel. -: 80S
CAP. VI. -- Ubimurmurat et
populus, igne percussus CAP. I X.— Praeceptum Domini ad Moysende idoliscon-
coniburiLur; e l de esu carnis, unde murmuravit pro- fringendis. 827
miscuumvulguscumfiliisIsrael. 654 • —
CAP.X. De dislribulionibusterraj repromissionis
—
CAP.VII. De septuaginta senioribuseleclis ad ma- filiisIsrsel per sorlemfaciendis. - 828
gisteriuropopuli. 657 CAP.XI. —De urbibusrefugii. 833
CAP.VIII.—De esucarniumcoturnicum. 661 CAP.XII.-- De judicioinlerfectorum. 834
—
CAP.IX. De murmuraiioneAaronet Marioecontra —
CAP.XIII. De filiabusSalpliaad,utproximis suis nu-
Moysenpropter/Ethiopissarn uxorem suam. 661 bant. 836
CAP.X. — Deduodecim exploratoribus m issis a Moyse •ENARRATIONIS SUPERDEUTERONOMIUM L1B1U
in LerramChanaan;et de his quseinde gesla suni. 666 OUATUOli. 857
—
CAP.XI. De munnure populiel vindkla.ob hoc in Praefalioad FreculphumLexoviensemepiscopum. 857
eosprolala. 669 LIBEU1TIIMUS. 859
CAP.XII. De -- ritu sacrificiorum per species siu- CAPDT pniMUM. — VerbaMoysiquseloculusest Israelad
gulas. 67.3 trans JorJanemin soliludine campeslri post inlerfectio-
—
CAP.XIII De primitiisDominodandis. 677 riemSeonet
* Og regum Amorrhaeorura. 859
—
CAP.XIV. De pecealisignorauliae. 677 —
CAP.II. Commemoratio seniionumDei, quibusIsrael
CAP. XV. — De peccatisper superbiam faciis. 679" ,'ajubet ire.in lerram Clianaan;et de ' praelalione
CAP.XVI.— De homine colligeute ligna in die Sab- seniorumin populo. . septuaginla845
bali : et de fimbriisJaciendisper angulospalliorurncum CAP.III. —De duodecimexploraloribusmissisad ter-
vittishyacinlinis. 079 ram Chanaan,et de indignalioneDominicontra Israel.
CAP.XVII. — Desedilione Core, Datbanet Abiroa coa- 844
Ira Moysenet poenaeorum. 680 CAP.IV. — De hoc quodproliibili sunl pugnareIsrae-
CAP." XVIII.—De Ihuribulisseditiosorumab incendio litaecontraMoabitaset Idumseos. 847
sublatisper Eleazarsacerdotem. 632 —
CAP.V. Commemoratio itinerisde Cadesbarneusque
CAP.XIX. De — murmure populi conlra Moysen et ad IransilumZarelh,hocesl viginlioclo.annorum. 848
Aaron, et incendio obhocin eos immisso. 683 CAP.VI.—Recapitulatio,quomodoMoyscs-mise.it nun-
—
CAP.XX. De virgisduodecimtribuumjnssn Domini tios ad Seou— regem Esebonet Og regem Basan. 850
ad tabernaculumallalis: inter quas soia Aaronvirgafron- CAP.VII. Quodnuliaurbsnec oppidumin regno Og
dueral- 687 effugerit,quodnonvaslatuinsit, eorumquelerra data sit
—
CAP.XXI. De sacerdotioAaronatque minislerioLe- Rubenel Gadel dimidiseIribui Manasse. '835
vilarum. 691 CAP.VIII.— ExhorLalioMoysiad Israel, ul custodiant
CAP.XXII.—Ubiomnesoblationes filiorum Israel alque prseceplaalque judiciaDomini. 856
primitias sacerdolibus alque Levilis concedit. 695 —
CAP.IX. De eo quodprohibueritfacluramsimulacro-
CAP.XXIU.— De decimis dandis in usu LevHa- rum omuiumanimantiumalque jumenlofum,quse sunt
rum. 701 super lerram. 856
—
CAP.XXIV. De vacca rnfaet cseremouiisejus, atque —
CAP.X. De eo quod se dioit Moysessequeslrumet
ex
njunditiis — cineribus ejus faclis. 702 judiceminler Dominumet Israelin monteSinai. 860
CAP.XXV. De seditionelsraelilarumad aquamcon- CAP.XI.—Dedecemmandatislegisin nionteSinai da-
tradiclionis. • 709 tis, induabustabulisconscriplis. 862
LIHERTERTIUS, 711 GAP.XII.—De diligendoDeoex tota anima, et ex tola
CAPUT PKIMUM. — DeLransitufiliorumIsraela Cades in forliludine,el de alligaudismandaiisDeiin cordibusho-
montem Hor, et pugna eorum _tque victoriain Chana- minumel praedicandiseis sobolisuse,in omnesgenera-
naeos. 711 tiones. 865
—
CAP.II. De profecLione e oruma monle Hor, et lae- —
CAP.XIII. De ejiciendisseplemgeiiLibusChananaso-
dio ilineris,popnlique uiurmure: quareignilis serpenli- rum de terra repromissionis, ac paulaliuicomminuendis.
bus punitur, siguoque serpeulis senei erecto, sana- 867:
tur. -_? 712 CAP.XIV.—Decibomannadalo Israelilis, et ducalu
CAP.III. — Ubi Dominus de
aquam puteodedil liliis eorumin soliluditie. 869
Israel, el canlico est
quod super eum dicLum. 71S —
CAP.XV. Commemoralio quomodoMoysesquadra-
CAP.IV.— De eo quod populusIsrael coiilraregem giniadiobusjejunansin monleSiuai, adepluse.t labuias
SeonAmorrhseorum prseliatusesl, et vicloeo possediller- legis. 871
ram ejus. 719 —
CAP.XVI. Transitus (iliorumIsrael ex Beiolh in
—
CAP.V. De pugna Israelitarum contra Og regem Musra,ubi Aaronmorluusesi el sepullus. 874
Rasan. 725 LIBICUSECUKDUS. 875.
CAP.VI.—DeRalacrcgeMoabiiarum, ' elBalaamhariolo, CAPDT PHIMUM. — Prseceplum de circumcidendis prsepu-
el asinaejus. 723 liis cordis,et commendaiioiie pupillOrum ac viduarum,al-
—
CAP.VII. De adventuBalaam ad Balacet prophetia que peregrinoruin. _875
ejus. 751 CAP. II. —Quodterra promissionisnon e,st sicut terra
CAP.VIII. — De eo quod fornicatusest populuscum jEgyiili,planaatcjueirrigua, sed inontosaac aspera, de
liliabusMoabiiarum. 767 eoclbesspecLanspluviam. 876
CAP.IX.—De vindictaquam fecit PhineesfiliusElea- —
CAP.III. De eo prohibel holocaustain omni
_arililiiAaronsacerdolisin scorlalore Israeliia, et mu- loco Domiuooffeni, quod primitiasdecimasqnecomedi,sed
liere Madianilide. 769 taniummodoin iocoquemelegerit Dominus. 878
CAP.X. — De secunda dinumeralione Israelilarum, CAP.IV. r— Comuiendalio levitarum, el inlerdictjo esus
quse facta est pe.r Moysenel EleazarumfiliumAarousa- sanguinis. 879
cerdolis. 771 —
CAP.V. De [irobandisprophclis, nec facilecreden-
CAP.XI. — De liliabus Salphaad,et prseceploDomini dtirnhis qui vana proplielant,am falsa somniant;el de
el iure haerediiario. 774 non'incidendacaiiie, nec calviliofaciendosuper mor-
—
CAP.XII. UbiMoysesin niODteinascenderejubelur, tuo. Ii8()
el [.rscdicilurei quoduon iu terram repromissionis ingre- —
CAr.YI. De niundisel imniundisanimalibus,etquas
-!S5_ ORDO RERtSl ; __,_2
vesci vefnonvespJiciliirn_est. 8S2 ferrijsimiliier el faleesegetem proximi meli prohibet.
CAP. VII.— Derion coqueirfa hsedo in lacle malris; et i* •"i;m"' . ^, .. 354
decimis dandis; nec tondi oportereprimogeriilaovium,- Cifc-XHI,—De.diihittendauxore odiosa cum libello
888 repudii. S55
CAP.VIII. — De rerriissioneanniseplimi, et de sei-vo . CAP.XIV.—De eo qui nuper nupsil,quodnullaneces-
cui aririssubula perforatur. 890 sitas publiceinjiingeudaesl.... 937
CAP.IX. — De prjmogeuilissanctilicandisDomirib;hec- GAP, XV. — DeeoqriisulliciiaiisffaLremsuuriivendide-
operari — debere in primogenilo bovis. 895 ril, et cauiela lepraj. 958
CAP.X. PrfficepLimi de faciendo Phase Dominoin CAP, X VI. — De nori repelendo pignore, de et nonne-
mensenovarumfrugum. 8<9S ganda merceiieindjgefttisei pauperis. 938
CAP.XI. —DePenlecostescelebralione,ejcsque casre* Cvp.XVII.— Denon occidendispatribuspro Gliis,nec
moniis. 897 filiispro patrihus, etnon perveriehdisjudiciisadvenseet
—
CAP.__.II. Depbseryationemensis sepliini, et de so- papjlli. \ in messe 959
lemnitatelabernaculorum;el quodtribusvicibusper an- CAP, X VIII. — De maiiipulb relinquendo,
' et
.rium.pmne inasculiiiumin conspeciup-sesentandumest. d.eieliquiis olivarumalque arboribus. i - 941
899 CAP.XIX,-T-Decorripiendispeccantibusperflagella;
CAP.XIII.-r- De constiluendismagislrisatque judieibus el ut bovitrilurattli iri area frugesnon ligelur os. 941
iu portis, et non accipiendispersonisalque muneribus,et CAP.XX.— De eo flui sine liberis moritur, ut fraler
.(VsfisjUdJciis faeieridis. 901 defuncli accipiat ejiis uxorem, et suscitel semen fralri
; CAP. X IV.-r- De non plantando luco juxla altare Domi- suo. . . 942
iii, riec siatuis cpnslituendisijec inaculosisanimanlibus CAP. XXI..— De duobus et
jufgantibus uxore procaei;
immolandis. 901 et quod non oporlet haberi in sacculodiversa pondera.
CAP.XV.-—Deapostalisqui Deum relinquentes, ser- 9t4
vieruritdiisalienis; et duobus velliibus testibusin eansa CAP. XXII. — De delendoAmalecsub coelo. 945
singulorum — adhibendls semper. 902 CAP. X XIIL—De primiiiisfriigumbfferendis,et de- de
CAP.XVI. Quodjudiciadifficiliaad sacerdotesrefe- cimisdandisLeviLis, 946
renda sint, el quod inobedienles morte mulLandisint. ;(JAPiXXIV.r^-De lapidibuserigeridisiri monle Ebalet
90- calce fevigandis;et de sedifipaudo allari- ex saxis infor-
CAP.;XVII.-r-De c onsliluendo rege snper Israelitas a luibus et polilis; holocausLtique super illud offerendo.
propriis et nonab exleruiset jure legis legitimo. 903 947
—
CAP.XVIII. De sacerdotibtisel levitis, quod non de- CAP.XXV.—De his qui slabuut ad beriedicendumsu-
beant haberepossessioiiesac sortes suas inler cseleras per monlemGarizim;nec non de illisqui super montem
tribus, sed dilaiatioriibils Doni|nisustentari. 904 Gebalslabuntad maledicendurii,ei malediclionibussive
CAP.XIX.-r- De, maleliciiscuiictis prohibendis,el de beriedictionibusibirecilaLis. 948
prophetaqui ad similiLudinem Moysiin '_gente Judseorum —
CAP,XXYi. Commemoraiio quomodoeduxitDoniinus
erat. • filioslsrael
susciiarid.us 906 pe.rdesertum quadragimaannis, nec sunt ve-
. CAP.X.X.—De urbibusrefugii decemendishis qui non slimenta eorumaitrita, nequecalceamenta velustatecon-
spontehomicidium faciunt. 9Q7 sumpla. 96:t
CAP^ XXI,— De lesiibus falsisnon recipiendis, ' . sed si CAP. X XVII.
- 909 posilum,sed juxta.Quod
— mandalumDoinini n on sit procnl
inveniifti.eriiit, rile puniendis.. '..- 964
CAP.XXII.— Peordinando jure belli, et de formidolo-: CAP.XXVlll.— De co quodMdysesprsedixitJosnedu^
sis et CKteiis inhabilibuspersonis a'd beilaudumreiriis- caiuni Israelis; et quod ipse Moysesscripsitlegem, et
sis. 910 tradidit sacerdotibustiliisLevi cusiodiendam. 985
CAP.XXIII.—Deofferendapaceprimum hosiibuset si LIBER QUAKTUS. 9(>S
, foedus inire noluerint, fundilus et depomife- CAPUT —
PniMUM.Quodscripsit Moysesverba legis in
ris arboribusnon excidendis. eveilendis; - 911 volumiue atque coiiiplevit,prascepitqueLeyitis, ul illud
CAP.XXlV.— -r-De cadaverehominisoccisi inveflto. 913 ponereiur in arca loederisDomini,ut ibj esset conira eos
CAP.XXY. De.capiivamvilierepulcii.a.• 913 in teslinionium. 965
CAP. X XVti — De duabus uxoribus, una dilecta, et al- CAP. I I. —CanticumMoysiprsesagiumfuLurorum,et
leraodiosa. 916 Christimysteriisplenissimum. - 968
—
CAP.XXVII. De filio contumaceatque protervo; de CAP.
' III.— De benedictionibusMoysisuper singulasIrk
homineadjudjcaLo morli, in palibulosuspeiideudo,sed La- bus. 98t
men ih eademdie sepeiiendo. 918 INLIBRUMJOSUELIBRITKES. 999
CAP. XXVlll. — De non prseterierido b ove atque oveer- Observatio prasvia. 999
rautCjSedtratri"suo reduceudo; similiier de ashio-etve- Epislola dedicatoriaad Fridurichum episcopumTra-
stimeuio"."'',. 921 ificipnsem. 999
CAP, XXIX. — Quod mulieres non debent vesle virili LIBERPRIMUS. 1001
uli, nec viri veslnl-niiuea. 922 CAPUT —
PBIMUM.Sermo Dbminiad Josuede ducalus
CAP.XXX.— De (iullis " eL aviliuset ovis.,i n nidoinven- sui ministerlo. 1001
lis. 923 —
CAP.II. PraaceptnmJosuead filiosIsrael de praepa-
LIBERTERTIUS. 9_S randis cibariisin ' ilinere, et responsiopopuli
' ad eum.
CAPUT, PJUMUM. i-De sedificalione. domus ut
novse, niii- 1005
rus per iciicuiiumlecti ponatur,ne effuudatursanguisla- —
CAP,III, De exploraloribusmissis ex; Sethim ad,
benle aliquoet in prsecepsruenle. 92S urbem Jericho, et per mulierem meretricem salvatis.
CAP.U.— De iion.serenda vinea altero semine, nec in 1009
bove et asiriosirnularando. 923 CAP.IV.—De transitu filiorumIsrael per Jordanisal-
CAP.III. — De iioniiiduendoveslimentolana linoque veum, et aquis divisisad inLroitumarcseDomini. 1011
conLeUo; eLde funiculisinfimbriis
' per
' qualuor angulos " CAP.V. — DefiliisRuben etGad, el dimidia tribu Ma-
jialliifacieridis,. 926. et duodecim iapidibus quos de Jordanis alviq
CAP.IV. — Deeo qui viluperatuxoremfuamobjiciendo nasse; LianslaLos posuit Josue iu Galgalis. 1015
ei nomenpessiniumforiiicationisaiile uupliasca-ptas..926 —
CAP.VI. De secundacircuincisione filiorum Israel,
CAP.V. — De adulterosive adulLera;el de eo qui alle- quseiuit cullris lapideisfaclain Galgalis, el quod fece-
rins sponsamrapueril. 928 runl Phase in quartodecimo die mensis ad vesperumin
CAP.Y'L— p,e eo. qui cum puella nondu.mdesponsata " caLmpesjribus Jericho : ubi come.deru.nL de lrugibusler
concubuerit. 928. rse, die altera azymospaues, quiadefecerat eU manna.
—
CAP.VII. De eimuchisalque mamzeribus,el de Am-
mpiiitisatque Moabilis,decrelumlegis. 929 CAP.VII. — Ubi princeps exercilus Dominiapparuil
CAP.Vill. — De nou aboniiuaudo - Iilumaeo '
neque "_Egy- Josue, quein ipseadoravil; elsermo Josuead populum " de
- urbisJericiio1. '0_0.
plio.;;." SJ50 expughatione
VIII. — De eo Baab et doriium.
CAP.IX.— De eq qui nocturno pollulus fuerit somnio, acCAP. quod merel.icem,
el de.digestionecibpluin. lainiliiiin
931 diolihoium Israel, ejus Josue fecit vivere,"et babitarejnme-
el de maledicloprolatoconlra urbein
CAP.X. — De non Iradendoservo fugilivo dominosuo. jer:cho. 1024
— 9.32 CAP.IX. — De eo quodAcliamfilius Cliarmiusurpavit
CAP.XI. Quodnonmerelrix neque scorlatorde filiis sibide analhemaieurbis Jericho, et vindictaiu eum pro-
Israel esse <iebet,nec meicedem prostibuli,nec pretium la'a. 1025
canis oporlelin domuriaDomiuiofferri. 935 —
CAP.X. De oxpugiiatione" urbisAhi, et inlerfeclion.e
CAP.Xfl. —T.Usuram et
ve.lai uvas de viucis proximiel- regis ipsjus. 1029
 J
T__5 QUiE IN HOG..TOMOCONTINENTUR. 1234
LIBERSECUNDUS. 1035 COMMENTARIA IN LIBRUMJUDICUMET RCTH
CAPUT PBIMUM. —De eo quod Josue Deuteronpjriium 1107
legisMoysiscripsitsuperlapidescoramliliisIsrae'ly*et le- EpislolaHumbertiepiscopiad Rabanum. 1107
gembenediclionisafque maledictioniscoramomnipopujo - Praefalioad Humbertumepiscopumdirtala, 1109
recitavit. 1033 JncipiunlConimenlaria inlibrum Judicum. 1111
<—
CAP.II. De genlium conventnadversum Josue, ut LIBEKPRIMUS. 11U
dimicarent c onlra eum, elde dolo Gabaonitarum, quo fal- CAPUT PRIMUM.— Deeo quod (iliiIsrael post mortemJo-
lebantJosueel principesIsrael.. 1039 sue consuluerunlDominumquis eorumdux contraChana-
CAP.III. — De quinque regibus Amorrhseorum,qui nseoslieri deberet. Et de interfeclioneAdonibezechregis,
congregatisunlut pugnartnt conlraGabaon,et de prseliis et oppiignationeChananseorum acurbisHierusalem.1111
Josue.conlraeos. 1045 —
CAP.II-. De eo quodCalebspoponditfiliamsuamuxo-
—
CAP.lY. De pugna Josue contraurbem Macedam, rem viri qui percuteret Cariat Sepher. Et quodAxa lilia
elconlra Lemnein, et conlraAsedoLh, ~ quas percussilin Calebpetil^- palremdare sibi lerram irriguam. 1113
ore gladii.. 1047 CAP. III. filii
Quod CinasicognatiMoysidescenderunt
CAP.V. — De Jaoin rege Asor, et cseleris regibusqui de civitalePalmarum cumfiliisJuda, et habilaveruntcum
convenerunlin unum ut pugnareut conlraIsrael, quos eis, et quod Judas montanapossedit,nec potuit delere
percusseratJosuein ore gladii, el subnervaviLequos eo- babitatoresvallis. 11)4
rum, currusque combusslligui. 1051 CAP. IV. — filii
Quod Benjamin non poluerurit delere
CAP.VI. — Deeo quod Josueomnes reges Cbanaan et Jebusaeum in nec
Hierusalem, Manasses,in urbibussortis
civitateseorumpugnaudocepit, absque Hevasumqui ha- su83, delevit Chananseum,sed h.ibitaveruntcum eis.
bilabalinGabaon. 1057 Poslquam aulem conforlatusest Israel, feciteos Lribula-
-=-
CAP.VII. De eo quod Josue cepit omnemterram, rios, et delere noluit. .1113
sicul locutus est Dominus ad Moysen, et tradidil eamin CAP. V . — Quod angelus Domini a scenditde Galgal ad
possessionem liliisIsraelsecundumparles ' et iribus: quie- loeumflenliumel increpavitlsraelpro peccatissuis atque
viiquelerra a praeliis. 1060 negligenlia. 1117
CAP.VIII.—Kunierus civitalumquas expugnabatJo-sue, CAP. V I. — Quod Josue popuhimdimisitin suas posses-
et trsdidit fibisIsraeliupossessionem. 1061 siones ire, servierunlque Doinino,cunclisdiebus et
LIBERTEKTIUS. 1065 seniorumqui longoposLeum vixerunttempore. ejus U18
CAPUT PMMUM. —'De seneclule Josue, et sermoneDo- CAP.VII. —Movtuusest aulem Josue filiusNun,famu-
miniad illum. 1063 lus Domini, centum annorum,bmnisquegeneratio illa
CAP.II. —De divisione lerrae per singulas tribus Israel, congregataest ad patres suos: lecerunlqueliliiIsraelma-
et quod tribui Levi non dedii possessionem: sed sa- lum in conspecluDomini,et servieruut Baalim,el dimi-
criliciael viclimseDomiui Dei Israel, ipsa esthaereditag seruul Dominum Deumpatrumsuorum. 1120
eorum. 1066 —
CAP-YIII. Quodiialus DominusconlraIsrael, tradi-
CAP.III. —De.eoquod novemuibus et dimidia accepe- dit eos in manus diripientium; sed eis poeiiilentibus,
runt sortessuasperEleazarumsacerdotem,et Josuelilium suscilavitllerumjudicesqui liberareuLeosde vasianlium
NUJJ ; duabustribubusel dimidia parles suas accipienli- manjbus. — eo 1125
' bus per MoysenullraJordanem.
CAP.lY.—Ue loculioneCalebad Josue terra
1069 CAP.IX. De quod iralus Dominuspro malefactis
Israelilarumtradidileos in nianusChusanHasalhaimregis
pro Ebron,
quamsibi poslulavildari. 1070 Mesopolamise, servierunlque ei oc.loannis; sed iieruiu
CAP.V.—De sorle filiorumJuda : et quod Calebde- c.umclamaverunlad Dominum,snsciiavileis salvalorem,
levitex Ebroiiires filios Zenacb, Sesai, el Achiman,et el liberavil eos, per OLhoniel videlicet,filiumCenez,fra-
Tbolmai. 1072 trem Caleb minorem. 1123
CAP. VI. — De eo dixil
quoddabo illi Cajeb : Quipercusserii CAP. X . —De eo quod peccantem Israel tradidiiDomi-
et
Cliarialhsepher ceperit, Axam liliam meam nus in manu Eglonregis Moab, s ed eos iterum misericor-
uxorem.Elcepit eamOLhoniel liliusCenez, fraler Cajeb diter liberavilper Aod,(iliumHierte, ambidexlrum,qui
junior. Et de eo quod poslulavitAxa lilja Calebpatrem inlerfecilEglon. —
1128
suum, utdarel sibi lerram irriguam. 1075 CAP. XI. De Samgar fiiioAnath qui percussitde Phi-
CAP.VII. — Quod JebusaeurohabilaLorem Jerusalem lisliimsexcentosvirosvomere,eLdefencfilIsraril. 1151
pon poluerunl(iliiJuda delere, habitavitquecumeis;et CAP.XII. — De Debborael Barac,qui percusserunlJa-
quodnoninlerfeceruutfiliiEphraimChananseum, qui ha- bin, regem Chananseum, el Sisaraducemejus. 1154
biiabaiin Gazer. 1077 CAP.XIII. — Decanlicoinyst'coquod c«cineruntDeb-
CAP.VIII. —SermonesfiliorumJoseph ad Josue, et bora et Barac, lilius Abinoem,post vicloriamDomino.
respousioejusad eos. 1081 1157
CAP. I X. — De eo.quod Josuemisit,nunlios ad metien- — filii
CAP.XIV. Quod Israeltraditi sunt, propterpec-
dumlerram Clianaan,eLdescribeudunieanijuxla nume- calasua in manusMadianseplemaimisel oppressisunt
rum uniuscujusquemulliiudinis: quam ipse divisil in valde. 1152
septem parLes, e LLradidiL fi.iis Israel in possessioiiem, LIBER SECUNDUS. 1153
siugulissecundum sorles suas. 1085 CAPUT —
PBIMLM.QuodDominus,humilialoIsraelel ad
CAP.X. —Deeo quoddederunt filii Israel possessio- se clamanLe,misii prophelamqui commonereteos de
nemJosuefil.oNun ia mediosui, juxla praeceplumDo- praeteritisbeneficiisI)ei. 1155
mini. 1088 CAP.II. — De eo quod angelus Dominivenit ad Ge-
CAP.XI.—Deurbibus fugilivorum,quseconstitulsesunt deoninarea virga frumentumcaedeutem,mandansei ut
ad defensiohem eorumqui percusserim animambominis liberet Israel de manibushostium; de holocausio,quod
nescienleset nba sponie. 1090 ipse GedeonDeo offerebal per miiii.teiiumangeliad se
CAP.XII. — Defiliis Levi, qui postulaverunlab Elea- missi. 1155
zaro sacerdole,et de Josue liljoNuu, urbes ad habilan- CAP. III.— Quoi spirilns Doniiniinduit Gedeon,qui
dum, et suburbanaeoruinad aleudajumenta. 1092 clangens bucciua convocavit domum Abiezerulse seque-
CAP.XIII.—De eoquod omuis lerra Clianaandata est a Doiuino. relur, et de signo velleris quod ideiuGedeon poslulavit
a DominoIsraelinpossessionem;et possederunlillamcum — 1159
CAP. IV. SermoDomini a d Gedeon, mandans ut a se
pace. 1095 dimilteret populimultiludinenj,ubi eum viginliduomillia
CAP.XIV.— De eo quodRubenilaset Gadditas,et di- viiorumdiuiiserunt, et tanLumdecem luillia cum eo re-:
midiamtribumManassedimisitJosuein possessionessuas niaiiserunt. 1160
cumpace. 1098 CAP. V .—De probationepopuli aquas, a d ubi de decem
CAP.XV.—SermonesJosuead populum, elcommema- mifibus tanlum ad bellandumtrecemipermanserunl,quos
Tatiop.secepiQrum Dornini,el beneliciorumejus,quaecol- cum tubis, lampadibusel lagenisarmavit. 1160
lata suni eis abundautissimeab ipso. -r-
CAP.VI. Prseceptum
1100 Madianilarum Domini a d Gedeon, ut ad caslra
CAP.XVI.— De eo qu d percussitJosne fceduscoram descenderel, u bisomnium nai
quemdam rare
Dominoin Sichem,scripsitqueomuiaverba fcederisin audiens, confortatusesl, el per Lrecentosviroscaslra Ma-
1165
vpluminelegisDei, el posuitsuper lapidem grandem,et djan lugavit.
CAP. VII. — Quod Gedeonmisilnuntiosin omnemmou-
subterquercum,quajer.t in sauctnarioDomini, 1105 tem Ephraim, mandans ut descenderentin occursumMa-
CAE. XVII.— DemorteJosue,elsepuliura et de , dian,etoccuparentaquas. 1166
morle Eleazarel sepul ura ejus; necnon et ejus, de ossibus CAP.VIII. De — eo quod Gedeon,Zebee et Salmaiia,
Joseph trauslaiisde jEgypto, sepuliis Sicliem, in dnces Madianos,comprehendit,et virosSochotbsibi in-
et iu
parle agri quem emeralJacuba liliisEmorpatris Sicheni sullaniessimulcumiis, adjuuclisspiuisac Lribulis,lonlri-
centumnovellisovibus, 1los vit aLquocomiiiiouil, 116"J
 1235 ORDO RERUM QU-E IN HOC T0__O CONTINENTUR. 1236
CAP.IX. — Ubi Israelilaj postulahtesdominarisibi <3e-.', CAP.XXI.—De ullionestupri in Benjamiiiilisab Israel
deon et filios ejus dederiintei inauresaureas, quas luler cprileet^. . ";'-:. 1199
runlde prsedaMadianilarum,uride 1'eci'tGedeoriefodf _f iMCVPit^GOMMEKTAraUM 1NUBHUM ftuTH.: 1199
ppsuitillud ia civilalesua Ephra, quod,fuitdbmiii ijisius CAPUT ptujiuiii:—TransitusElimelechetNperiii axoris
iri ruinam. ;.-. 1168 suse curiid uobusliberisde BethleemJudain LerramMoab,
CAP.X. — Quod lerra quievit per quad.raginlaannos, utperegrifiarenlur ibi. 1199;
quibusprsefuilGedeon,et quod ipse Gedepnautemsolum septliagirita CAP;II..—Quod ibi eis moranLibiisdecemannisambo
babuit 81idS:deuxoribussuis, de:c6ric_biha iiberi eorum morlui surit, Malialonvidelicetet Geliod,
habuitAbiirielech.;: ; .:v; ,1170 remansitque mulierorbaladuobusliberiset marito, 1202
CAP.XI, — QuodAbimelechomnesfratressuosinterfe- —
CAP.III. QuqdegressaKoemide loco peregrinationis
cit, excepto sd.lbJoaihan,filioJerobaal miniinoiqui abs- suas; cum ulraque riuruininlerram lerramJudareverli disposiiit,
cond.iiusrieceiri'evasit solus, et de paradigmaie ' ejusdem nurusque suas regredi nativilalissuffisuasit.
JoatliseadvirosSicheriiprolalo, 1171 , .-05
CAP: —
:XII. Qiiodpost toiorlemGedeoriaversi suftlfilii• CAP. IV.^- Quod Orpha revertente, Riilh :cuni Noeihl
Israel el fornicati sunt cutn Baalim,misitque Dominus ppr.mansit ac ift terram Juda pervenii. 120i
•";'',;.';__
AbinielechelliabiLalqresSicliem, CAP.V.— Quod messis bordearise ternpiis hofe erat, 5
spiritumpessimumiriter '• Noemi cum Rulh, nuru sua, reversa-estin Betli-
qui c&periiiiieum deteslari, el scelusfiriterfeclionisse-
- '- quando
iptuaginlafilibrum JeroboaU,-i 1175 Ieem. t_0'S
! ;l_p.XlII«>- QuodGadliliusObed,quseretisSichimilas CAP.VI,—Deeo.quodBooz,cognatusElimeleCh,videns
averiere ab Abimelech, abeointerfectus est, qui viros Rulh coiligenlemspicas reinarienlesposiniessOressuos,
turris Sichiriipfiim',frondibus arbprumqueramis csssis, scisiiitalusest — quseesset ha3Cmulier. . 1205
per fumurii<et ignem necavit.>Etde obitu ipsius Abi- . CAP. VII. QuodBoozjubet Ruiliinagrpspo sinemo-
iheleeb: - 1.174 . leslia cujuslibet spicas colligere, eamqiie a_ prandium
CAP.X)V.—QuqdposlAbimelechsurrexitinIsraelThola, ydcavit. : 1207
filiusPbua, patruiAbimelech,cui posL•vigiatiet tres an- CAP.VIII.— De eo quod Kulh nsque ad vesperamSiii
nos successitJair, Galaadiles,qui judicavitIsrael per.vi- agro sriomOrans,et qusecollegeraivirgaexculiens, inve-
ginti duosannqs. 1175- nittres modiosquosportarisreversa est ad socrurhsuam.
CAP,XV.— QuodpeccanlemIsraelDominustradiditin 1209
manus Phllisliimet iiliorurnAmmon.sed ilerum eis ad • CAP.IX.— ConsiliumNoemi ad Ruilj, qualiler - sibi
poeriiientiamconversis deferisoremmisit, Jeplite voLutn provideai per ingeniumfuluras nuptiasBooz. 1211
Dominofaeiensadeplus estde hoslibusvictoriam, 1177 CAP. X.— Quod Uulh obedieus corisiliosqcrus suse no-
—
, /"CAP.XVI. DeManue eluxore ejusslerili,qiiibusan- tavit locum ubi Booz dormiebal, et veuiensjuxta pedes
gelus Domiriiproirilsit f ilium Sampson Nazarseum '":;se
Uommi-,: projecit.— , .. 1212
et deibolocausloquod idemManueab arigeio aduionitiis CAP,XI. ReversioRulb ad socrurriquseporlavitsex
offer-batDeo. .1190v' riiodioshordei,uarranssocruisuseomuiaquajfaclafaeranf.
CAP,XVII.— De ultionequam fecit Sampsoniri Phi- :-y :-'121S
lislseiSjpropter sponsamsibiablaLam, '!-• 1193 CAP.XII. — De a_scen.su Boozad-pprtamciyilalisetcol-
—
CAP.iXVIII. Quod Lria milliavirorumde Juda Sam- locutioejus_ad consanguinp.uiri suumde accipjeridaRuih
psonvoluerunltradere inmanusPhilislinorumyquibris ille ul susciletsemen consanguineisuitdefuiicLi. . 1216
traditiis"p.ercussitex Philisliimiri maiidibulaasini milie , CAP. X IIL — Quodipse nolenscoraifi t eslibussuissoi-
for.es
viios; el quod in porLse urbis Gazsecum poslibus.suis• vebat homo calceamentumsuurit de pede, et-tradidit
noottf.Lulil, afque mpfttemportavil. 1195 Booz.t'^ :-'— :r'"'. '.-.L :, '', ;::. -. ,:' 1217
^-
CAP.XIX. Quod Sampsonconcupivitin Gazamulie- CAP.XIV. QubdBoozcciranitestibus firmavitDuptias
rem meiewicem_aqua ipseper proditioiiem.deceptus est. Rulh, et quod eis cunclideprecabaniurpro.pere,:. 1219
'.:-.::;-.: .ii-'. ""'• 1194 CAP.XV.:—Deeo qnot( Ruth, peperit filiuniBooz,ho-
. CAP.XX."—QupdSamsqncaecusin conviviumPhilisti- mine Obed, quem, Noemiponeris ' iu sinti suo, nuiricisac
riorumad*insullandurii"adduclus,duascolumnasdomus con- gerulseoffieiofungebatur. 122U.
cussit, et ruehte lota fabricasecum plurlirios - - hosiium —
in- ' CAP.XVI. RecapitulaliogenerationisRooza Phares
lerieciv:;;:'.' ''' " -. 1197 fllioJudaiusque ad DavidfiiiumJesse. 1225

FINIS-TOMI CENTESIM OCTAYI.