Fulbert de Chartres (saint ; 0960?-1028). Opera omnia... accurante J.-P. Migne,.... 1853.

1/ Les contenus accessibles sur le site Gallica sont pour la plupart des reproductions numériques d'oeuvres tombées dans le domaine public provenant des collections de la
BnF.Leur réutilisation s'inscrit dans le cadre de la loi n°78-753 du 17 juillet 1978 :
*La réutilisation non commerciale de ces contenus est libre et gratuite dans le respect de la législation en vigueur et notamment du maintien de la mention de source.
*La réutilisation commerciale de ces contenus est payante et fait l'objet d'une licence. Est entendue par réutilisation commerciale la revente de contenus sous forme de produits
élaborés ou de fourniture de service.

Cliquer ici pour accéder aux tarifs et à la licence

2/ Les contenus de Gallica sont la propriété de la BnF au sens de l'article L.2112-1 du code général de la propriété des personnes publiques.

3/ Quelques contenus sont soumis à un régime de réutilisation particulier. Il s'agit :

*des reproductions de documents protégés par un droit d'auteur appartenant à un tiers. Ces documents ne peuvent être réutilisés, sauf dans le cadre de la copie privée, sans
l'autorisation préalable du titulaire des droits.
*des reproductions de documents conservés dans les bibliothèques ou autres institutions partenaires. Ceux-ci sont signalés par la mention Source gallica.BnF.fr / Bibliothèque
municipale de ... (ou autre partenaire). L'utilisateur est invité à s'informer auprès de ces bibliothèques de leurs conditions de réutilisation.

4/ Gallica constitue une base de données, dont la BnF est le producteur, protégée au sens des articles L341-1 et suivants du code de la propriété intellectuelle.

5/ Les présentes conditions d'utilisation des contenus de Gallica sont régies par la loi française. En cas de réutilisation prévue dans un autre pays, il appartient à chaque utilisateur
de vérifier la conformité de son projet avec le droit de ce pays.

6/ L'utilisateur s'engage à respecter les présentes conditions d'utilisation ainsi que la législation en vigueur, notamment en matière de propriété intellectuelle. En cas de non
respect de ces dispositions, il est notamment passible d'une amende prévue par la loi du 17 juillet 1978.

7/ Pour obtenir un document de Gallica en haute définition, contacter reutilisation@bnf.fr.

 PATROLOGLE

CURSUS COMPLETUS
SIVE
BIBLIOTHECA DNIVERSALIS, INTEGRA, UNIFORMIS, COMMODA, OECONOMICA,

OMMUM SS. PATRUM, DOGTORUM SCRIPTORUMQUE ECCLESIASTICORIM

AB iEVO APOSTOLICO AD INNOGENTII III TEMPORA

FLORUERUNT;.
RECUSTO CHROIVOfcOGIGA
OMNIUMQUiE EXSTITERE MONUMENTORUM*ATMOLlCiE TRADITJONIS PER DUODECIMPRIORA
A . ^ECCLESLE SJECULA, • '.'
JUXTAEDITIONES ACCURATISSIMAS, TNTER SE CUMQUE NONNULLIS CODICIBUS HANUSCRIPTIS COLLATAS,
: PKRQUAH DIMGENTER CASTIGATA;
DISSERTATIONIBCS, COMMENTARIIS LECTIONIHUSQUE VARIANTIBUS CONTINENTER ILLUSTRATA
J
; OMNIBUS OPEKIIIUS
1'OSTAMPLISSIMAS EDITIONES QVJBTRIBUS NOVISSIMIS S.ECUL1S DERENTURABSOLUTAS
DETECTIS, AUCTA;
INDICIBUS PARTICULARIBUS ANALYTICIS,SINGULOS SIVETOMOS, SIVEAUCTORES ALICUJUSMOMENTI •
... SUBSEQUENTIBUS, DONATAJ
CAPITULIS INTRAIPSUMTEXTUM RITEDISPOSITIS, NECNON El TITULISSINGULARUM PAGINARUMMARGINEU r
SUPKniOBEM DISTINGUENTIBUS SUBJECTAMaUE MATEHUM SIGNIFICANTIBUS, ADOIINATA;
OPEKIBUS CUMDUBIIS TUMAPOCRYPIIIS, ALIQUA VEItOAUCTOBITATE IN OBDINE *D TRADITIONEH
ECCLESIASTICAM POLLENTIBUS. AMPLIFICATA ;
DUOBUS INDICIRUSGENEKALIBUS LOCUPLETATA : ALTERO SCILICET REUUM, QUOCONSULTO, QUIDQUID
UNUSQUISQUK PATRUM 1NQUODLIBET TIIEMA SCRIPSERIT UNOINTUITU CONSPICIATUK J ALTERO
SCKJPTUIJi^ SACRjil, EX QUOLECTOIU COMPERIRE SIT OBVIUM QUINAM PATRES
ET IN QUIBUS OPKIIUM SUOKUM I.OCISSINGULOS SINGULOBUM LIBKORUH.
SCRIPTURJE TEXTUS COM.MENTATI SINT.
EDITIOACCURAf ISSIHA,
CvETF.RISQUE OMNUIUS FACILE ANTKPONENDA, Sl PEBPENDANTUR : CIIARACTERUMNITIDITA».
CIIAHT.C QUALlf.AS,1NTEGH1TAS TEXTUS,PERFIXTIO COBRECTIONIS,' OPEKCM RECUSORUM TUMVAIUETAS
Tllli NUIIKIIUS,
KOIIMA VOLUMINUM PERQUAM COMMODA SIBIQUE1NTflTOOPEKIS DECUHSU CONSTANTKR^—
SIHILIS,PKKTIlEXIGUITAS, PRjESERTIMQUE ISTACOLLECTIO, UNA,MKTIIODICA ET CIIBONOLOGICA,
./.. UAfy
SEXCENfOKUM FKAGHKNTORUM OPUSCULORUMQUE HACTENUS 1IIC ILLIC SPAKSORUM, iJ" T5^
FRIHUH AUTEM1N NOSTBA BIBLIOTHECA , EX OPERIBUS AD OMNES ^TATES, * rtP \fi
LOCOS, LINGUAS FOHMASQUE PERTINENTIBUS , COADUNATORUM. | "tf>
SERIES SECUNDA, C-
t*\
IN QUA PRODEUNTPATRRS,DOCTORES SCRIPTORESQUE ECCLESLELAITN* V-*\ *$*
A GRECOUIO MAGNO AD 1XNOCENT1UM IU. *^\ $.
Stccurante 3.*^3. SUligne, V\ '5e>
BIBLIOTHECJE CLBII ORITBIIX, ^>\ C
SIVB \
CURSUUM COMPLETORUM 1NSINGULOS SCIENTIJ2ECCLESUSTIC£RAMOSEDITORE. *
PATROI.OGIABINA EDITIONETYPIS MANDATA EST, ALIA NEMPELATINA, ALIAGR£)CO-LATIN
A.—
VENEUNTMII.LEFRANCISDUCENTAVOLUMINA ET
EDITIONISLATINJS; OCTINGENTIS
U4LLE TRECliNTAGU/EGO-LATINjE.—MEHELATINAUNIVEUSOS AUCTORES TUMOCCIDENTALES,
TLM
OHIENTALES EQUlDEMAMPLECTITUH ; III AUTEM,IN EA, SOI.AVEUSIONELATINADONANTUH.

PATROLOGIJE TOMUS CXLL

ADEMARUS
S. CIBARDI BERNARDUS
MONACUUS, SCIIOLASTICUS
ANDEGAVENSIS, S. FULBERTUS
CARNOTESSIS^EPlSCOPuS
GUIDOARETIXUS, XUDO
LAMBERTUS.ANNALISTA, S.
DECANUS QUINTINI,GAUSLINUS
BITUHICENSIS
ARCIIIEPI5.COPUS,
ADALBEKOLAUDINENSI3EPISCOPUS,GUILLELMUS
DUX S.
AQUITANI^, GUILLELMUSABBASS.•EENIGNI
DIVIONKNSIS,
ROBERTU-iREXFRANCORUM,MEGINFHEDUSMAGDKBURGENSISPR.«POSITUS, ARNOLDUSEX COMITE VOlIBLlRCENSI
MONACHCS S. EMMEKAMMI,
ARIBO MOGUNTINUS EBALUS
ARCHIEPISCOPUS, REMENSIS JOANNES
ARCHIEPISCOPUS, XIX
PAPA,S. GODEHABDUSEl1SCOPUS CATWALLONUS
HILDESIIEIMENSIS, ROTHONENSIS FROUMUNDUS
ABBAS, CCENOBITA
TEGERNSEENSIS,EBEBHARDUS,PERINGKBUS, UDALRICUS,
ELLl.NGERUS, .ABBATESTEGERNSEENSES,
GODESCHALKCS,
LEDUINUSABBASS. VEDASTI, ABBAS
OTHELBOLDUS S. BAVONIS, BENEDICTUSIX HERIBERTUSEISCHTTETTENSI
PAPA,
EPISCOPUS,EMMA BEGINAANGLORUM, POPPO TREVIRENSIS
ARCHIEPISCOPUS,ANGELRANNUSABBASS. RICHARII,
PAPIAS
GRAMMATICUS, ROTBERTUS GARCIAS
LONRINENSIS, HON.CUXASENSIS, DOMINICIIS
GRADENSISPATEUIICUA.
TOMUS DNICUS.
EXCUDEBATUR ET VENIT APUD J.-P. MIGNE EDITOKEM,
IN VIADICTAWAMItOlSE, PROPEPORTAMLUTETI^l PARISiORUMVULGOFJEA^iSflNOMlNATAM.
SKUPUTITrMONTHOUGE.

1853
 SJEGULUM XL

S. FULBERTI

CARNOTENSTS EPISGOPI

OPERA OMNIA,

M> EDITIONESBOTJQUETVCHESNII, CABOLlDE TILLIERS HECOGNITA,ORDINATJ2DISPOSITA,,

AC MONUMENTIS NONNULLISAUCTAET IXLTJSTRATA.
.ACCEDUHT

GUIDONIS ARETINI
MUSICA; . / .,.',
JtDEMARr S. CIBARDI MONACHI, DUDONIS DECANI S. QUINTINI VERQMANDENSiS*
LAMBERTI ASCHAFNABURGENSIS,
SCRIPTA HiSTORICAj '
BECNON- -::J;::

JOAMIS BENEDICTI IX *
XIX,
ROBERTI FRANCORUM REGIS* EMM^E REGIN.E ANGLORUM, GUILLELMI DUCIS
AQUITANLE,

EPISTOLJE ET DIPLQMATA.
Intermtscentnr
ARIBONIS MOGUNTINI, EBALI REMENSIS; POPPONIS TREVIRENSIS, ARCHIEPISCOPORUM;
GODEHARDl HILDESHEIMENSIS, HERIBERTI EISCHTETTENSIS , ROTBERTI LOLNDINENSIS ,
GAUSLINI BITURICENSIS, ADALBERONIS LAUDUNENSIS, EPISCOPORUM; GUILLELMI 1 AB-
BATIS S. «ERMAN'1A PRATIS, GUlLLEMlABBATIS S. BENIGNI DIVIONENSIS;. EBERHARDI ,,,
PERlNGERl, ELLINGERI, UDALRICI,ABBATUM TEGERNSEENSiUM; CATHWALLONlROTHO-
NENSIS ABBATIS, ANGELRANNIABBATIS CENTULENSIS, LEDWINl ABBATIS S. VEDASTI,
OTHELBOLDIABBATIS S. BAVONIS GANDENSIS, MEGINFREDl MAGDEBURGENSISPRJEPO-
SITI, ARNOLDlEX COMITE MONACHI,FROUMUNDICOENOBIT^ETEGERNSEENSIS,VAVIJE
GRAMMATICI,GARCIiE MONACHICUXASENSIS, BERNARDI SCHOLASTIGlANDEGAVENSIS,
GODESCHALKI,
SCRIPTA VEL SCRIPTOKUSI VRAGIHENTA QVM EXSTANT.;

ACCURANTE J.-P. MIGHE ,

/^^%> "'
BIBLIOTHEC/E CLEBI IWIVERSflE, fe[100S
1N SINGULOSSCIENTI/EECCLESUSTICE ItAMOS^^W»^^^'^/
CURSUUHCOMPLETORUM

TOMUS UNICUS.

VENIT FRANCISGALLICIS.

EXCUDEBATUR ET VENIT APUD J.-P. MIGNE EDITOREM,

IN VIAWCTAD'AMBOISE, PROPE PORTAMLUTETLE PARISIORUMVULGOVENFER NOMENATAM,
SEU PETIT MONTROUGE.'
1853
 .lELENCHUS
AUCTORUM ET OPERUJS QUI IN HQS TOMO CXLI COKTINENTUR.

ADEMARUSS. CIBARDIMONACHUS.— HistoriaTum libri tres, coi. 19. — Epistola de apostolatu

S. Martialis, coi. 87. — Fragmenlum sermonis, col. HI. — Carmen acroslichon, col. 113. — Se.mones
tres (uubii), col. 115;; - -\ -
BERNARDUSSCBQLASTICUSANPE6AVENSIS.— LUier e|e miraculU sanctae.Fjdis, col. 127.
S. FULBERTUSjCAJlNOTENSiS£l?0(>OPjUS:ii- Epistpiie, fiDt,:l&l^ Tr^ctatus in cap. xn, vers.l,
Act. aposl., coL277. — Tratialus coiitra Judoeos,col. 5tf5. — ^SermPiies, col. Sil. — De peccatis caii-
talibus, col. 539. — Hymni elcarminajecdesiaslica, ibid. — Yersus de —
uncia et partibns ejus el de sc.u-
col. 353. —rPrpclamatip aiitequam dicant Pap l)p,mini, ibid. piplomata, ibid. — Vita S. Aut-
erii, col. 555. —APPEMHX.—'Jijplosbata
Euld, iionnuHa e,\ cliartulario abbatise S. Petfi Cariiotensis, tem-
pore S. Fulherti data, col. '369. — La|is vitiri monasticop, coL 573.
—
GUIDOARETINUSABBASS. CRUCISAVELLANyE. Micrologus.col. 379.—Versus de musicseex-
planatione, col. 405. — RegulavRhj-thinKse,ibid. ' - — De igitoio pantu. cgl.,4,15.— Quomodo de arithmelica
procedit musica, col. 455.' i
ANNALES HILDESHEIMENSES, QUEDLINBURSENSES, WEISSEMBURGENSES ET LAMBERTI
ASCHAFNABURGENSIS.,col. 443
•DUDOpECANUS S. QUlNTIN.lVEROMANpENSIS. - — De moribus et actis primorum Nortlimanniaj
• i ' ....
'duciimTibri tres, col. 607.
GAUSLINUS BITURICENSISERISCOPUS.— Epistoke, col. 755. — Sermo S. de Marliali, col. 767.
ADALBEROLAUDUNENSISEPISCOPUS. -Carmen ad Roberium regem Francorum, col. 771.
GUILLELMUSV DUX AQUITANLE:—"Epistdlaeet diplomata, tol. «27.
B. GUILLELMUSI ABBAS S. GERMANIA PRATlS. — Epistola seu charta ad fratres, col. 835.
S. GUILLELMUSABBAS S. BENIGNIDIVION.— iEpistola—ad OJilonem Cluiiiacensem abbatem, col.
869. — Privilegium prp monasterio' ^uetuaueiLsi, col. 871- AP^E.MIIX. — Annales §. Benigni
' ' Divio-
nensis, col. 873. .
ROBERTUS REX FRANCORUM.-j Epistolse, col. ,955. =- Hymni et tesponsoria, c.ol.3i&. -- Diplo-
mala, col. 4)45. i
MEGINFREDUSMAGDEBURGENSISMAGISTERET PR^POSITUS. — De vita et virtutlbus B. Em-
merammi, col. 969. i '-.'"' '•
ARNOLDUSEX COMITJEMpNACHUSEMMERAMMENSIS. — De miraculis et memoria B. Emme-
rammi, col. 989.— pproilia de pcip bleatiiudiniirus,'cor.,t,(}&9.'— ArpENDiix.'V-i-pescriptio censuum, proven-
ex
tuum ac fructuum pradiis monhsleHi S! Eminerammi", col. 1093.— Annales S. Emmeramini, col. 1103.
—
ARIBO MOGUNTINUSARCH1EP1S;C0PTUS. CQiiciliumSalegunstariiense, col. 1109.
EBALUS REMEN^S ARCHIEPiSCQPUS, jfcid. Ciiaria pro coenobioMosomensi, cot. 1111.
JOANNES XIX PAJPA.—' EpiltofaeTeidiplomala, io/. ,1;115.
,.S. GODEHARPUS;EPISC0P;US;HlLpESHEIMENSrS.-^ Epistolae, cal. 1229. — Arppsfiix. r- Chro-
nicon lLiileshrimense, cvL 1253. j
CATmyALLONUS ROTHONENSIS^EPISCOPUS.-- ' EpistolajidHildegaidem
"' Andegamum ducem, Ful--
conisNerrie.conjugem, ,coi. 128J. [
FROUMUNDUSCOENOBITA TEGERNSEENSIS. — Epistolaj, c.ol..1283. r-J?o.ematica, col. 1291.
EBEIiHARDUS ABfiAS TEGERNSEENSlS.— Episiolte, col. 1507."
PERINGERUS ABBAS TEGERNSEENSIS.—Epistolsc, cbi. -1313.
' ELLINGERUS ABBAS TEGEItNSEENSiS. — Epistohc, ccl. 1317.
UDALRICUSABBAS TEGERNSEENSIS.— Epistolaj, col. 1521.
GODESCHALKU3.— Sequenliae, cdl. 1523.
LEDWINUS ABBAS S. VEDASTI ATREBATENSIS.— Constitutio de placito generali, cot. 1533.
OTHELBOLDUSABBAS S. BAVONISGANDENSIS.— Epistola ad Otgivam Flandriaj comitissam,
col. 1537. '[" ••.•
BENEDICTUS IX PAPA. — Epistolae et diplomata, col. 1543.
HERIBLBTUS EISCHTETTENsrS piSCOPUS."— Ilymni, col. -1369.
EMMAREGINAANGLORUM.— Emmajencomium,! cot. 1573. — Emmae epistola ad filios suos Edvvar-
dum et Alfrilum, col. 1597.
POPPO TUEVIRENSIS ARCHIEPISCOPUS.— Epislola ad Benedictum IX papam, col. 1401.
ANGELRANNUSABBASCENTULENSIS. — Vila sancli Richarii abbatis Cenlulensis primi, col. 1421.
PAPIAS GRAMMATICUS.— Notitia et prooemium, rol. 4457.
ROTBERTUS LONDINENSISEPISCOPUS.—(Char|a, cal. .1,441.^
CARCIAS MONACHUSS. MlCHAELlSCUXASENSIS.—De initiis monasterii sui, col. 1445.
DOMINICUSGRADENSISPATRIARCHA.—Epistola ad-Petrum patriarcham Anlioclienum, col. 1455w

Ex lypis MIGNE,au Petil Monircuge.

 ANNODOMINIMXXIX.

ADEMARUS

COENOBHS. CIBARDlENGOLISMENSIS
MONACIIUS.

In Ademarum

NOTITIA HISTORICA ET BIBLIOGRAPHICA.

/Perlz, Monum. Gcnn. likt. SS. IV, 106.)

Ademarus ex nobili Aquitanisefamilra ortus est, £ ejusdem nominis successisse videtur (7). Ademari
«maei in proprio jure hsereditario» sedebat, Caban- parenles in his rebus agendis nnllas habuemnt
menseseu Campanenseprsediumincolens(i). Patrem partcs, et privalam polius vilam in proprio rure
liabuil Raimundum,-avnmFulcherium, qui e'xOfflcia, quani publica officia et belticas res egisse videniur.
nepli Turpionis episcopi Lemovicensis, tres filios — Ademarusannocirciler 988nalus (8), pucr mo-
genuit, Rolgerium, Adalberlum el queni dixi Rai- nasterio S. Eparchii (9) Engolismensitraditus, ibi
mundum, naluminorem (2). Hic AldeardemsiveHil- maximam vitse partem exegit, Lemovicsevero apuil
degardem (5) in matrimonium duxil, sororem viro- Sanctum Marlialem, ubi palruus ejus Adalbertus
a*iiii]nobiliumet potentum (4), Abbonis, Raimundi decani et praeposili dignilate fungebalur (10), ab
et Ainardi pneposiii, quem profundissimi consilii altero patruo Rotgerio educatus est (11), ibi procul
liominem laudat Ademarus (5). Comitislilulo et of- dubio lilleris, quibus excellebat (12), insiwicliis, ct
licio patrem insignem fuisse (6), quod Ademarus amore et veneralione sancti Martialis imbulus. ,Ia-
minime dicit, vix putarim. Nam Jordano « principi > venis 22 annorum in hoc loco constitutus, nocte
Uabannensi,post annum millesimumocciso.Jrater quadam Crucifixi imaginem in coelopendentem con-
NOTJE.
(1) Inproprio jure liereditario quod vocalurCam- B fut malre Hildegarde; De abh. Lem. 1. 1. R.ii-
pnnen&ejuxla castellum Potentiam, Ademarus De mnndus, Hisl. m, 45, abnepospro, pronepos r ? dici-
, abb. Lemov. ap. Labbeum II, p. 272. Pro Campa- lur.
nenseap. Bouq. X, p. 151, b, n. Cabanense scribitur, (3) Hist. iii, 45. De abb. Lem. I. 1. Idem nomen
quod idem esse et ipse putarim. Nam Raimundum est; cf. qusemonui III, 45.
patrem Ademarus Hist. in, 45, Cabannensemappel- (4) Slrenuissimosduccs, corporerobustos, animo
lat. Urbs est Chabannais,adViennam. bellicosos,Hist. m, 45. Ducesvero qui copias ma-
(2) Ex cujus (Turpionis) neple, Officia nomine, jores habebant exercitumque ducebant appeiiasse
nati sunl Adalberlusdecanus el Rolgerius palre Ful- videlur.
cherio...Tertius quoque Raimundusjunior nalu ger- (5) Hist. 1.1. Deabb. Lem. 1. 1. Ademari slemrna
manus exslitil amborum oujus ego Ademarus fiiiits hoc est :
Tu-pio ejiisc. Lemov.*
I
ejusneptis Fulcue-
ODicia rius fl
Adalber- Rotge- Rai- Aldear- Abbo.' Rai- Ainar
tusde- rius mun- dis. mun- dus
canus. canlor. dus. | dus. prav
. posiius.
Ademarus.
<6)tta Rivet, Hist. litt. VII, "p.320. C basthcasancti Marlialis, Deabb. Lem. 1. 1.Adatberli
(7) Hist. in, 42. decani incliti et preposili e.v monasteriosancti-Mar-
A vobis quidem non sine grandi exultatione cialis, Hist. m, 45.
(8) concilioLemovicensi
finuo quarlo die mensis Augusti (U) Ademarusqui tunc cum avunculosuo inclito
ttbscessi,revertensad Egolismamcivitalenu,ubi ab Rolgerio Lemovicas degebat in monastcrio sancli
ipsa tenerrimacetatequadragenarius vitam in mona- Marcialis, Hisl. m, 46. Rogerius— meits magister
sterio beali Eparchii transigo.Epist. de S. Marliale et patruus, De abb. Lem. p. 275; cantor dicilur IIJ,
ap. Mabill.Ann. IV, p. 717. Huccanno 1028 scripla 61, et in Ann. Lem. a. 1025.
sunl. (12) Ademarusqui"atiquidgramm.aticcearlis vide-
i9) S. Cibar. batur scire, adversarius, de iiisodicit in ep. ap. Ma-
(10) Hic (abba$ Guigo qui prafuita. c. 975-990,) bill. 1.1. p. 718.
Adalberlumsuprttdictumconstituu si/'i decanum in
PATBOL.CXLI. 1
 ,{I ADEMARUSS. CIBARDIMONACHUS \t
spexissesibi visus est. Ipseautem quihwe vidit, at- A Franciam duclis (17) et de doctormn ordme (18)
«oiiilM*nicltit aliud poluit agere quam lacrimas ab leguntur.Leges LudoviciPii.de quibus loquitur (19),
cculis profundere. — tt quod vtdit semper tn corde ipse vidisse videlur. Etiam Gesta Pippini regis af-
celavit (15). — Inde Engolismam revcrsus, presby- fert (20), sed forlasse annalium partem hoc nomine
ter esl promotus (14), luique in librrs describen- indicavit. Ilistoriam de sancli Joannis capile con-
dis (15) et componendis desudavit. scriptam fabulosam rejecit (21). Sanctorum episco-
Brevemabbalum LemoviccnsiumHistoriam usquc porum Dionysii, Saturnini, Pelragorii aliorumque
ad a. 1025 perduxit (16), in qua prajcipuas harum acta viJil (22), sed in Historia sua nusquam iis usus
regionum res ecclesiaslicas memoravit. Paulo post est; neque Hieronymi et Bedse Chronica, quse ha-
majus opus aggressus esl. Hisloriam enim a Fran- buit (25), ad rem suam faciebant. Poslea uberiori-
corum origine ad sua usque tempora tribus libris bus fonlibus destilulus, minores adhibuit annaics,
conscripsit, iisque potissimum res Aquitanicas ex- quosproculdubio in coenobiosuo ad manus habuit,
posuil. In primo quidem libro Gesla Francorum se- Aquilanicos dico, fortasse eliam Engolismensesbre-
quilur, codice usus qualem in bibliotheca Parisiensi viores. Mulla tamen his sequentibusque annis adje-
Suppl. Lat. n. 125 (olim baronis de Crassier) vidi, cil, quse a parentibus el senioribus monachis acce-
in quo Gestorum textum Fredegarii continuatio j ; pisse videtur. Ideo in rebus Aquitanicis semper fere
excipit, ipsique Annales Laurissenses majores ad- fidem merelur, et quae suo tcmpore acla sunt bene
diinlur. Hos fonles ad verbum fere exscripsit Ade- habuil comperta, nonnisi Ievioribuscommissis crro-
marus, qui eliam libriim secundum, quoCaroli ma- ribus. Summa diligenlia res in ccenobiisS. Eparchii
gni res exposuil, primaque terlii capila ex Annalibus et S. Marlialis gestas exposuit, eorum diplo-
Laurissensibus liauSit; quscdam lamen de rebus En- mala quoque consuluit; praelerea quse duces Pi-
golismensibus inseruit aliaque pauca memorisetra- ctavenses, comites Engolismenses, Pelragoriccnses,
didit, qiue unde sumpserit compertumnon hahemus, Lemovicenses (24) domi militiseque egerunt, accu-
veluti quse de «antoribus a Carolo Magno Roma in rale, ordinate elfuse narravit. Fraiicorum, Germa-
NOTJ3.
(13) llist. iii, 46. -1 .(17) ii, 8.
(14) AdemarusEgolismensispresbyterorumullimus, (18) ui, 5.
-ep.p. 717. (19) in, 2, 5.
(15) Codicem Geslorum Rom. Ponliff., quem de- (20) ni, 56.
scripsit aut describi curavil, ad Rohoneiif episcopura (21) lbidem.
Eugolismensem direxit, versibus addilis, quos ed. Marcelli (22) Epist. p. 722. Eadem et prseterea acta S.
Mabil. Anal. (ed. 2) p. 452. Cf. qiu» ibidemde codice et Jnliani Cenomannensis ab Engolismensi
Amalaiii monentur; librum consultationum Zacbsei clerico in conc. Lemovicensi a. 1051 afferuntur.
Chrisliani cl Apollonii ipsius Ademari manu aut Concil. ed. Labb. IX, p. 879, 880.
jussu scriplum habuil Dacherius; Spicil. XIII, n, p. (23) Ep. p. 721.
185. I (24) Eorum stemmata subjicio, quo melius histo-
(16) Ed. Labb. II, p. 271-273. . ria perspici possit:
BernarJus(comesPiclav.?)
+ 8i4 N.
Bernardus Ramoulfus dux Aquit. Turpio Emeno com.
com. Ar- t 867. *
cn.Eng. F.Dg. 866.
vern. i 865,
i 886. Ramnulfus Eblus Gozber- Ademarus
com.Pic- abb.S. lusco- com.Pictav.
Willelmus tav. dux Germ. mes. + P30.
com. Arv. Aquit. ux. Sautia..
duxAquil. t 892. i
I
f 919.
Ebluscom.Pict. dux
Aquil.t 95S.
ux. Adfla
WillelmusCaput- Eblus
Slupsecnm.Pict. eplsc.
dux Aquit.-J-965. Lein.
Willelmuscom.Pict.
dux Aquit. f 995.
ux. Emma'.
AVillelmuscom.Pict.
dux Aquil. t 1030.
ux.Adelmodc.Rrisca.
N.
Vulgrinus Aiaomus(Hil-
com.Eng. duinus) abbas
t 888. S. Dionjsii
Alduinus Willelmus
com.Kng. ccm. Petrag.
t 916.
Dernardus Smitia Emma Boso vetulus
Willelmus com. Pe- uxor ' Alde- Adel- Geraldus vicecomesLemov.
Widovi- Aldega- Aldiiiuos
Sector-ferri trag. Ade- Bosocom.Helias.
com.lingol. inari Peirag. bertus mode cecom rius ep. ep. Lem.
t te.1010. Lem. Lemov.
-43 NOTITIA HISTORICAET BIBLIOGR. 14
iiorutn aliarumque genlium hisloriam brevius A studet. Ideo vcro, quod vaide dolendum, nusquam
perslringit, non semper cerluin lemporis ordinem • cerlos rernm annos nolavil; id quod etiam in abba-
secutus, liusquam lamen valde a vero remolus. tum Lemovicensium calalogo neglexit. — Historiani
Eliani res Hispanicas (25),Conslantinopolilanas {26), usque ad a. 1028 inedium (31) perduxit atque eodem
Ilierosolyniitanas (27) respexil, quas a peregri- anuo finiisse vidclur (32). Nam Augusto mense ejus-
nis qui hide redieranl eum acc.episseverisimile est. " dem aimi (55) concilio interfuit Lemovicaehabilo,
Mauros Narbonae captos el Lemovicam transmis- ubi quam plurimos Aquilaniaj prsesules, abbates el
sqs vidil, qtii, quanquam more caiulorum loquen- cleiicos(54),pisetereaparenteselpropiiiquos suosin-
ies ylalire videbantur, relulerunt tamen quomodo venil(55), eliiiecclesiscdcdicalione(56)publicepra.'di-
vicli captique essenl (28). Eodem modo plura procul cavil(57).lndereversus, epistolam ad omnes qui con-
dubio aut "ipse.vidit aut ab iis aecepitqui rebus cilio iiiieifueiaiit direxit,eamque eliam i ArnaldoRo-
inlerfueranl (29). — Hsec vero probabili siylo con- thenensi episcopo, Theoderko grammatico Metcnsi
scripsit, ct quamvis sermoni culto et ornato minime episcopo, Conegundi Romanorum Augustse, Cononi
sluduisse videatur, Jingua lamen Laiina satis bcne Csesari Augusto imperatori, AVillelmogrammaiico
ususesl (30), et in rebus disponendis quadam arte orlhodoxo et potentissimoAquilanorum duci, Johanni
laboravil. Neque enim, iis polissimum lemporibus, „ Romano papse » inscripsit (58), qua -sanclum Mar-
quibus alienis destilulus crat fontibus, nnnalium lialem veruin fuisse aposlolum ostendere conalus
moTem sequilur, sed plerumque res similitudine est, el disputationem quam de hac re cum Lango-
auadnm connexas narralione quoque con:ungere baido quodam Benedieto Clusensi (59) habuerat
NOTJE.
Arnaldus ArnalJus Willelmus Ramiulfus Berr.ardus
I
com.Engot. (Borracio) TalerandusBomparius.
t c. 1000. t 962.
' Willelinus comitalumEiigol.leuuerunl(111,28).
com.Engol.
t 1028.
ux. Gbberga
Alduinus.Gosfridus.
•(25) ni, 38, 55, iU. C esl 1028 ao incarnatione Domim nostri Jesu Cliristi
(26) HI, 22, 52. per indictionem n, episl. p. 720.
(-27)in, 47. (34) Ep. p. 717.
ni, 52.
(28) Cf. (55) lbid. p. 720 : Spreto cctloquio nobilium karis-
(29) epist.p.721:Episcopus etiam Lemovicensis simorum parenlum meorum, qui ad fesliviiatem de
(ieraldus anlehos 15 annos a Romaregressus atleslatus longinquovcnerant, ei\pro mea ulitilaleibi nie exspe-
esl nobis, (ortuilu legissese ibi volnmen; ibid. p. 727: ctabant-
Cui Gauzbertus : i ln ilinere, inquit, Romcevidi jam
vlim quemdamprcecipuumcomiiemAlmannum, cujus Lemov. "(56) 5 Aug. CI. 'Aiin. Lemov. a. 1028. llisl. conc.
Concil. ed. Lahb. IX, p. 888.
linguam inlelligere non poleram, nisi in psalmis et
tattaiiiiset lectionibus, cujus capellairi anle eum qno- maro (57) Fiagmentum sermonis ibidem habili, Ade-
lidie circa horam leiliam lcelunias sanclorum dice- 1. 51. a Baluuio vindicali, edidil Mabill. Acla SS. VI.
bant.... »— Tum Salgionius: * Et ego, quando eunles Dicia p. Foitasse ideni exstat in cod. Par. 5785.
in Hierosolymam inlravimus mare, vidi quemdam bibl. venernbilisAdemari in nalali S. Muriialis. Cal.
Johannem monachttm forlissimum grammaticum ex Par. 111,p. 466.
civitale -Remis,qui in navi,» elc. In Historia vero (38) Ep. p. 717. Pluriinris quos noininal episcopos
conc. Leinov., a. 1051 habiii, clericus Engolisiiiensis ipse cognovisse videlur. Nain ibidem dicit: Nolo
liarral (Concrl.ed. Labb. IX, p. 878): Anlehos phtres vos mirari, eos, cum quibus nnnquttm locitlus siim
annos quidam -ex fralribus de monle Sinai in hanc adlinc de sanclo Marliule— tres lanlitm dico, papam
parlem advenerunl occiduam, Dei disponente nnlit, uomina videlicelac Cwsarem alque Aqiiilaniie ducem — inter
moribusgraves,doclrina calholicai ftdei profltteiiles,D veslra me iittenniscuisse.
vila pcr omnia honesli, ulriusque linguai perili. Qui (59) Quee hic i!e se ipso dicit (epist. p. 726) liuc
cum diu nobiscum Engolismce fuissent expeclanles referre juviil : Ego, inqnit, sum nepos abbntis tle
jiriucipem civitalis, el tilleris Grcecis et Ltilinis cos Clusa; ipse duxil me per mnlta toca in Longobardia
wderemus ad unguem imbulos, super hac re hilerro- el Fruncia propler grammalicam; ipsi jam constal
gare curavimuseos Qui uller Shneon, aller nomine sapicnlia mca duo millia solidis, quos dedit magistris
Cosmas. — Qnos etiam Ademarum vidisse el de meis. Novem annis jum sleli ad grammalicam et
mullis rebus inlerrogasse verisimile est. adliuc.sum tcholasticus. Sumus noveinscltolttslici,qiti
(50) Cf. episl. p. 719 : Ego Laiiatiter loquens, La- simul discimvs grammalicam, el sum ego valde per-
tialiler ipsumcompellebamtoqui, et barbare quasdam fer.tus sapiens. llabeo ditas magniis domos plenas
dicliones profcreniem dissimulans, paiienter celabam libris, el adhuc non omneseos legi, sed quolidiemedi-
circumstanlibus; cf. p. 726 : Audieram enim eum tor in illis. Nullus liber esl in lota terra, quem ego
Lemovicas,ut supradixi, barbarismis male corrumpere non habeam. Postquaiu exiero de schola, non erit
Lalinilalem. subttis cwlum lam sapiens ut ego. Ego ero abbas de
(51)Non 1029, ut Rivet, Hist. litt. VII, p. 501, Clusa posl morlemavunculi mei, jamque sum eleclus
dicit. ab omnibus, el nisi lales eonversimali monachi fuis-
(32) Pelro abbale Scoloriensi vivo se scr.ipsisse, senl, qui non curanl nisi de hypocrhi el de rusiiciltUe,
ipse proliteiur m, 45 ; sed quo anno ille obieril non qui m:hi hoc abslulerun!,jam ex mulio temporeessem
consial; cf. Gallia Christ. 11,p. 550. consecratus abbas.. Ego sum prior de Clusa, el scio
(53) llsque in prcesenlemannum quo loquimur, qui bene facere sermonemde lillern. Et infra : In.Aqui-
 15 ADEMAHUSS. CIBARDlMONACHUS. 16
narravit. Hujus rei in Hisloria nulla fit mentio; (™episcoporiim Engolismeiisium (47), Adetiiari histo-
qiiod vix omisisset, nisi jam antea operi finem riam plerumqiie secuti sunt. Liber in mullorum
dedisset. Epistola vero illa Ademarum oslendit di- manus venit. Ex ipso eliam quse in codice Vatic.
uerluni, eloqnenlem (40), conslanleni (41) el fervcn- bibl. Christ. n. C92s. xu exstat hisloria Francorum
lem (4-2)asserlionis suse defensorem. quam ab ipso excerpla est (48), ex qua postea Chronici S. Maxen-
confictam esse adversarius contenderatj (45). Ser- lii sive Malleacensis (49) auctor quam plurima hau-
mone ubcre, eleganti, ralionibus non conlemnendis sil. Fragmenta alii descripserunt, alii operi prse-
opinionem suam, quamvis nimis a vero alienam,sla- slantissimo assuerunt quse ibi deesse videbaiitin-.
bilire conalur. Iluic qusestioniexaminandseanno 1031 Exstal in bibliotheca regia Parisiensi codex infra
dnplex convocalum est concilium, allerum Burdega- memorandus, qui Ademari historiam parlim quam
lense, alterum Lemovicense. Quibus cum Ademarum plurimis additamenlis auctam, parlim valde mula-
interfuisse non legamus, ipsum jam anlea mortuum lai» conlinet. Sed tantum non omnia quse adduntur
fuisse Rivel (44) suspicalus est. Quod et ipse sta- sunt falsissima (50); interpolator mulla ex ingenio
luerim, nisi forlasse ipsa concilii Leinovicensis linxit, Ademari verba non semel male interprelatus
hisloria (45), in qua eamdem fere diccndj ralionom, esl, oidinem chronologicum perturbavit (51), plnra
camdem doclrinam, eanulem quoque S'. Martialis j{ addidit, quse poclicam quamdam rerum narralionem
yencrationem quam in epistoia illa dcprehendere redolenl et ex carminibus manasse videnlur (52).
mihi videor, Ademaro tribui possit (46)i Certe de Cum plerique bsec oninia Ademaro oblrusissent,
Adema i morte niliil constat; quam liis circiter facliun esl ul honiinein credulum et fabulosum cum
annis accidisse verisimile est, cum niliil postea de pulaienl, historiamqtie cjus nimis erroribus pertur-
illo referalur. | batam dolerent. Iloecvero jam in interpolatorem
Qui sequenlibus temporibus in rebus Aquitunicis caditnt, qui forlasse cenlum annis aut.amplius post
describondis occupati eranl, ut auctorj Geslorum Adcmarum hscc consarcinavit. Ex \'ua Ludovici

NOTJi.
tania nulla sapientia est, omnes sunt rusttci; el si marus historiographus non Lemovicensis sed Engo-
aliquis de Aquitanis parum didiceril grammaticam, lismensis fuit monacbiis.
mbx pulat se eise Virgilium. In Francia esksapienlia, (45) Ed. LabbeusBibl. mss. II, p. 766. Concil. IX,
sed parum. Nam in Longobardia, ubi ego plus didici, p. 869.
est fons sapicntiai. Aliler de' ipso
' sensit Ademarus; (46) Rivet Ilist. lilt. VII, p. 517, Odolricum abba-
cf. supra n. 30. . | tem S. Martialis anctorem putavil. —In cod. Par.
(40) Nam in hac lerra non repulatur sapiens, nisi n. 2469 Ademari sermones de S. Marliale et hsec
mutlum fuerit eloquens,ep. p. 727. j concilii bistoria conjuncta exstanl; ef. Cal. bibl.
(41) Nam ego pro verilale usque ad moitem liben- Par. III, p. 285. Sermones a. 994, quos edidit Ba-
ier decertare festino, ep. p. 717 ;' cf. lbUl. p. 725 luze, liisl. Tulel. p. 585, non Ademari esse, recte
sqq., p. 727 : lamen obedire oportel Deo magis quam {-. " monei Rivel, Hist. lilt. p. 505; cf. eundem p. 398
papa; Romano. sqq. de aliis quoe eruditi Ademaro tribuerunt^ope-
ribus.
(49) Iterum adhuc pronunlio ante conspeclumDei (47) Apud Labbeum, Bibl. mss. II, p. 249. Etiam
•el ommum in ccelohabiianlium, si gloriai Dei vel ipsi
Marliali, vel alxcvi sanclorum qui jam ex hac vita qui miracula S. Genulli conscripsit, Ademari opere
iransierunt, moieslum atiquo modo esl enm pranli- usus est; cf. Mab. Acta IV, n prreseriim n. 14,
•cari apostolum, hac ipsa hora, quai est quasi sexKt p. 230.
diei, hoc ipso ariicuto lemporis quo hoc kcribo, hoc (48) Cf. Arcb. VII, p. 437. Ex primo libro nihil,
momenlo, hoc atltomo moriar corpore et ultra non ex secundo et lerlii inilio pauca sumpsii, ui, 16-58
vtvnm. Ditrn missai, quas liodie mane sexta sabbati vero magnam partem ad verbum exscripsil.
conlinuas in honorevivi/iemcrucis, unam sponle, alte- (49) Apud Labbeum II, p. 190.
<ram obediens necessario jubenli et roganli abbali (50) lla, ut pauca tantuin afferain, m, 19, dicit
Amalfredo, super corpus beali Eparchii\celebravi : Lolbarium quatuor post a. 855 annis monaslerium
si, inquam, hoc Deo displicet, non sinl mihi\n adjulo- intrasse, cuin Adeinarus recie » posl paucos dies
rium, sed slatim, sicul solus inlra ecclesinm scribo, • scripsissel; m, 20, de Odone rege Francorum
Itac'ipsa Itora animam reddam, ibid. p. 726. fabulas inlolerabiles lingil;c. 22, Ademari verbis
(43) Ihid. p. 718 : Itanc liceresimfiimus, et plus parum infellectis, Arduinum Italiaj regem anle Otlo-
causa adulalionis, ut placerel abbali ell monachis, nem 1obiisse narrat; quoeibidem de Rotberto rege
corruplus quoquejpecuniaub illis, sine ulla velerum et Hugone comile refert, fabulam redolerejam alii
aucloritale condideral. ! D adnolarunt; magis etiani a vero ahhorrenl quse
51 de S. Adelberto et Brunone memorisetradit;
(44) Hisl. litl. VII, p. 502. Idem,' AdenharumIlie- c. de Heriberto archiepiscopo ab Heinrico II capio
rosolymam profectum csse sibi persuasil, cum in recte Aiiemarus c. 53 lociilus esl, quibus deletis
codice Vossiano, olim S. Martialis Leipovicensis, ali» eaipie falsa substituil.
bscclegantur(C:it.bibl.Lugd. Bal. 1716. fol. p. 3S6; interpolator
cf. Arch. VII, 157.) : Hic esl liber sanclissimi domini (51) Exempli graiia, c. 25 de Fredeberto episcopo,
nostri Marciulis Lem. ex libris boncs memoriaiAde- quem in s. x falsocollocavil.
mttri gramntalici. Nam postcjuammultos ttnnos per- (52) Cf. qusejatn atloli c. 22 de Hugone et Rot-
egil in Domini senitio ac simul in monac)dco orcline berto, c. 28 verba : ense quem Walttnder faber cuse-
in ejttsdem palris ctenobio,profecturus llierusalem rat, ef quoeibiilem de Arnaldo narrahlur, c. 5» <ie
ad sepitlcrum Domini nec inde reversunts, multos Aldeberlo el regc Francorum, c. 55'vcrba : ila fabu-
libros, in quibus sudaverat, eidem suo \palrono ac lam Tieslisvcrain adhnplens.
nutrilori reliquit, ex quibus hic. cst xtnusi Sed Ade-
17 NOTITIAHISTORICAET BJBLIOGR. 18
queedamsumpsit (55), alia (54) ex Annalibus Aqui- j\ 2) regio Parisieiisi n. 5926, mbr., sa?.c.xnexeun-
lanicis, quos et ipse Ademarus babuerat; in aliis tis, fol. min., olim Anl. Faure, quem ex bibliotheca
cim Geslis episcoporum Engolismensium conve- Hadr. Valesii recepit Labbeus. Volumen 17 etsemis
nit (55). Quorum auctor cum alibi purum Ademaii qualernionibus conslat, qui in ullimo folio a-r si-
textum sequatur (56), non ipsum codice interpolalo gnali sunt. In quaternione m tria desunt folia. Fol.
usum, sed potius ex Gestis qusedam Ademaro assuta 1-65 libros 2 priores Ademari conlinet, fol. 65-79:
esse putarim, prsesertim cum eliam aliis locis ejus- Eginhardi Vitam Karoli, fol. 79-114' AiionymiVitam.
modi res a Gestorum scriplore narrationi ex Ade- Ludovici Pii, fol. 114' sqq. Ademari Historiam inde
maro haustse addiloesint (57). I.ieo non ante sed a m, 16 prosequilur. Ipsius verba eliam prioribus-
post a. 1159, quo Gesta illa scripia esse conslat, libris saBpissimemutavit, et niodo ipsum, modo quos
interpolalorem opus suum compilasse recle statuere exscripsit fonies, Gesta Francorum et Annales Lau--
mihi videor. Qui cum res in ccenobio S. Martialis rissenses, secutus est (59), ita ul Labbeus, cum
Lemovicensi geslas, jamab Ademaro satis accurate eliam iutegras Caroli ct Ludovici Vitas insertas
exposilas, singulari sludio prosequatur (58)^ibidem vidissel, nonnisi extremam parlem Ademaro ascri-
vixjsse putandus est, ideoque in his etiam majorem ._ bendam esse pularet. Textus, magna negligentia
fidem merelur. Ig descriptus,mendis fcedissimisscatei.qusesciiptorem
In hac Ademari edilione id maxime consilii egi, rudem, neque in veteribus libris legendis neque ui
ut primo loco inlegrum et purum ipsius texlum scribendo exercitalum arguunt. Litterarum forma,
cxbiberem, codice potissimum usus praslanlis- qualem in libris manuscriptis Lemovicensibns sse-
simo pius vidi, hujus urbis.monachum indicare videlur,.
1) regio Parisiensi n. 5927, mbr., fol., olim I. A. ubi etiam ipsum interpolalorem deguisse supra
Thuani.qui ssecnloxi mediocum magna diligenlia monui. Eliam in boc codice, quem ex 1 derivalum
el satis eleganter in membranis oplimis non una quamvis non exscriptum esse non dubito (60), histb-
manu exaratus, lilteris quas dicunt initialibuspul- ria lilulo caret.
eiiris el variis colorihus pictis ornatus, 165 foliis 5) Plurimi qui exstant Ademari codiccs ex eodem.
conslal, quorum modo plura, modopauciora con- exemplari fuie deslituio fluxerunt* quippe qui III,
juneta sunt. Ademari hisloria, 151 explet. Hunc 24, verbis : vicaria Piliacense (et alias quam pluri*
Ijbrum partim descripsi, partim cum ediiis aocura- mas ecclesias) hisloriain flniant. Textum nullis.
lissime contuli, quippe qui purum contineat lextum, interpolalionibus maculatum liabenl. Ipse tres vi?,
paucissimas lanlum easque leviores mendas babeat, di (61).. .......
ct in Aquiiania, foriasse Engolismseaul Lemovicse,(C 3a) Monlispessulanum n. 94, nibr., s. xn, fol.,
scriplus, proxime ad autographumaccederevidealiir. olimcollegiiTrecensis, qui neque litulos liabet neque
Historiam ibi, nullo litulo inscriptam, el singulos terlium librum distiiiguil,
libros uullis rubris distinctos Iegimus; prinio tamen o1') Monlispessulanum n. 277, mbr., fol., s. xn-
capitum index prsemissusest, secundi vero et tertii xni, 8V0, qui operi liti.ilum Hystoria Francorum
inilium capilulo primp ascripto indicatnr. ldem inscribit, ct singulis libris capilum indicem prx?
v.olumen coniinet f. 132 diploma Caroli regis de mittit.
castro Fronciaco ecclesiaeEngolismensi confirmalo, 3C) Mootispessulanum n. 27, mbr., s. xiv, fol.,
f. 135 convenlionem WilKlmi el Hugonis ex ipso qui cum Zh plerumque convenil, in capitum tamen
codice a Labbeo II, p. 155, edilam, el f. 140 sqq. tertii libri ordine ab ipso differt, 18 pro 22 exhi-
Eginhardi Vilam Caroli Magni mancani. Exhoc co- bens.
dice descriptus est Alji ejusmodi codices inveniuntur
la) rejfius Parisiensis Suppl. Lat. n. 142, charl., 3d) Romsein bibl. Vat. n. 1795, mbr., fol. s. xm.
s. xv, fpl., qui eadem opera continct et iisdem Egin- (Arch. V, p. 116).
hardi verbis finil. Fortasse hic cst quem in collegio 3e) Romse in bibl. Christ. n. 905, mbr., fol.
Claromontano vidit Labbeus, qui certe buic similli- 1D (Arch. III, p. 422, 423, coll. v, p. 117), qui eundcm
mus fuit. capitum ordinem quem S^ habere videtur.
Interpolata hisioria.exslai in codice 3f) Bernsen. 208, mbr., s. xin (Arch. V, p. 488).

•NOTJE,
(53)-m, 16: (57) Cf. c. 9, 10, el prsesertim c. 25, 26, ubi dc
(54)ni,18, 19» Sed Iiaec satis infelicitpr cuni; \VillelmoEngolismensi comite mnl.tanova leguntur,
Adeinari narralione eonjunxil. quorum pars lanium in interpolalo Ademari texlii
(55) Cf. iu, 16, de inonela Engolism. cum Gest. occurrit, quoevero
•-•••
ab uno eodeinque procul,
... . dubia
.
c 15, in, 24, de reliqniis Ilierosolyma rcportntis;' scripla sunt.
et 28 cum Gest. c. 19, m, 61); el 66,cum Gesl. (58) m,-t9 [20] 22, 25, 55, 45, 49, 57, etc.
c. 25. (59) Cf. quoeArchiv. Vol. Ylll diclurus sum.
(56) Cf. Gest. c. 11 cum Ademar m, 20; Gest. (60) Cf. qusedeEginhardo tlicit Pertz 1.1. Pai^-,
c. 14, 16, cum Adem. m, 25, etc. OjuseGest. c. 25 logicetom. XCVI. '
legunlur magnam parlein in codice inleipolalo de- (61) Cf. Archiv. VII, pag. 455, sqq.
siinl.
*9 ADEMARIS. CIBARDl MONAGHT 20
4) Paris. n. 6190 (C2). Gkibri Rodulplii codiei A glexii, singulis quibiistfani locis taiitum CoWcfs
qualuor folia stec. XI-XHassuta sunt, quje varia ex Thuanei verba referens. Ex primo libro nonnfsf
Ademaro excerpta continent, postea ex eddem fonte excerpta qusedam dedit, sccundum tanquam jam
aucla. Quse, nullo ordine scripla, modo ipsius verba antea editum prsetermisil, lerlii quoque initio plu-
lelinent, modo mutato slylo valdc diversain narran- rima ex Ann. Laurissensibus hausta snppressit. Ex
di ralionem oslcndunt, ct, qtiamvis ex codice non Labbei et Duchesnii edilionibus major Ademari
fnterpolato descripta, in qnibusdam tamen cum 2 Uisloriic pars in Bouqueti cotleclionem reccpta est
convenitint (65), ita ui fortasse inter ipsius slnt re- (II, p. 514; V, p. 184; VI, p. 2.23; VII, p. 225;
ferenda fontes. VIII, p. 252; X, p. 144-164) notisque illustrata.
Ademari liber integer nunquam prodiil. Secun- Etiam in hac quam instiiui" nova edilione non m-
dum librum Pitboeus SS. XII comtaneied. Par. 2, tegrum opus luci dandum erat, sed hoec lanlum
p. 6, Francf. p. 230) primus ex cod. 1 edidit, Ade- exhibui quoeAdemaruS fonlibus iilis majpribus ad-
mari nomine suppresso; indeque transfit in Dti- jecit aut proprio Marle coiisciipsit. In quem finen*
chesnii SS. (II, p. 68) et SS. Kulpisianos (3, p. 45). codicem 1 perlegi omniaque memoria digna ex
Uem Pithoeus Ademari excerpta s. t. i Aquitanicse primis libris exscripsi. In sequentibus eumdem co-
hislorise fragmentum » ex codice 4 publici juris B dicein accurate exprimendum curavi, ei quoe cor-
fecit (SS. XII cowl. ed. Par. 2, p. 416, ed. Francf. rexi in nolis semper reluli (67). In codice ssepius a
p. 517, et SS. XII cowtanei p. 79), quoc Buchesnii, pro e scribitur, quod ex verborum pronunlialione in
ex ipsiusAdemarlutvidetur codice aucla, repetive-. Aquitanioe regionihus usitala ortum esse videlup:
runt (SS. II, p. 652; IV, p. 80). Breve Ademari e. gr., Nannelansium, Rolomansis,.biannjum, eman->
fragmentum A. Duchesnius eliam Hist. Norm. SS. datio, commandalum, ovulanlissimam, amplectaba-.
collectioni (p. 19) inseruit. Majores locos'eosque ex tur, assumans, revcrlans, dccoram, Engolismen-
optimo codice, fortasse eodem quem 1. nominavi, sam (68). Hsecan Ademaro tribuerem lioesifavi,reci-
descriptos (64), Beslius in probationibis hislorioe pere lamen nolui. Quae in 2adduntur,. aut mulala.
comitum Pictavensium (65) exhibuil. Historiam ex leguntur, infra addidi, neque tamen omnes easque-
Ademaroaliisque compilatam Petrus a S. Romualdo soepefalsissimas lecliones enolavi. In margine cer-
luci dedit (66). Labbens paulo post edilionem abso- tum ordinem chronologicum slabilire, in notis er-
lutam aggressus est, Iriluis codicibus supfa indicalis rores corrigere et res Aquilaiiicas aliasqne memoria
(1,1*, 2.) usus ; sed singulari errore librum•"inler- dignas quam brevissime explicare conatus sum.
pojalum secutus, inlcgram Ademari Hisloriam. ne- G. WAITZ.
NOTiE.
(62) Codex olim E. Yinetr postea Thuani fuisse S. RomualdoFuliensi. Parisiis apud L. Chamhoudry
videtur; cf. Besly Hisl. comilum Pictav.L p. 199. 1652, 12. Simile opus exslal-in cod. Par. n. 6182,
(65) lii, 28, 54. I charl., s. xvii : De origine Francorum ex ckronico
(64) v. p. 199. Ademari Engolismensismonachisancti Martialis.
(65) Histoire dcs comles de Poiclou cl des ducs (67) Hoe uoo excepto, quod in genilivo semper a>
de Guyenne par I. Besly. Paris, 1647, fol., pas- scribeiidum esse duxi, cum codex sibi ipsi non coil-
sim. stans modo m modo e (potissimum in urbiuin nonii-
(66) Historia; Francorum, seu Chronki Ademari nibus Emjolisme, Lemovice,etc.) exhibeal.
Engolismensis epitome— cum notis nonullisque in- (68) Ha?.cinierdum jam in codice correcta suni :
terpolalis quibusdam etiam additis a domno Petro a classa corr, classe, Saiasensam cnrr. Salasensem.

LllBER PRIMUS.

I. Principium regni Francorum, etct, ul- Gesia C 24. (An. 581. G. c. 25) add. : Per idem temptis
Francorum. sanctus Eparcbius prsesul * Sanclionis et pater Egp-
II. (Gest. Francorum c. 12) hwc adduntur: Eo lismensis migravitad Cbristum die primo Julii.
tempore sanctus Eparchius natus est palre comite 29. (G. c. 30) add.: Eo tempore sanctus Grogo-
Pelrogoricse nomine Felice, qui poslea plenus san- rius archiepiscopus Turonensis magnis virlutibus
clitate patronus Egolismoecivilatis factus cst. fulgebat. Per idem lempus sanclus Germanus Pari-
16*. (An.508.Gest. c.\7-) add.: In ipsa-civitate(l) siorum episcopus, missus a rege Chariberto Egolis-
consecrare fecit in episcopatu venerahilem virum mam civilatem, consecravit basilicam sancti Epar-
Aptonium capellanum suum, expulso primo episcopoi cliii, ubi.ipse nuper sepuUus fuerat; adfuit cum eo
Arrian.o Gotliorum de eadem civitalc. venerabilis Gregorins episcopus Turonensis, et in.
! VARLE LECTlONES.j
1 c. 16. Gestorum(c. 15.) verba ita legunlur : Deinceps omnes secclesiseDei cum auctoritateaposlolice (sic)
Romani hoc exemptum agentes usque ad presens ipsas Isetanias triduanas. ubiquc cselebre rccolunt ante.
ascensionem Domini. ' p. s. et post erasa 1.
|; NOT,£
(I) Engollsmn..
21 HISTORIARUMLIBRITRES. — LIB. I. 22
ipsa basilica multa pignora reliquiarum beati Mar- A tellus, Chilperico recepto, regem eum consliluit,
lini episcopi collocantes, dedicaverunt * eam in ejus- oblitus cunctorum quse in.eo fecerat malorum, sed
dem sanli Marlini honore. Denique in altare ipsius cum Raenfredo amicilias' facere noluit. Rex Chil-
ab eodem sancto Germa.no atque sancto Gregorio pericus, urbeNoviomo 8 veniens, morbo obiit, et
consecrato sanclse crucrs actenus apparenl impressa; regnavit annis sex. Franci vero Theodericum, filium
signacula. Item in honore sancti Pelri consecrave- Dagoberti junioris, iu monaslerio CaJa enulriluni,
runi secclesiamsedis episcopalis \ quam Clodoveus superse regem slatuunl, consensu Karoli Marlelli.
rex supradictus a novo incoari jusserat, desirucla Karolus vero princeps Raenfredum inseculus, Ande-
priori sede, quam Gothi Arriana maculalione foeda- gavis civitatcm obsedit, el vastata regione eadem,
verant, in lionore sancti Saturnini. Ordinaveruntque cum plurimis spoliis reversus est, et major domus
in ipsa civilale episcopnm nomine Mererium (2), effectus est ipse Karolus Marlellus in regno Franco-
qui in Francia capellanus regis fueral. Aplonius enim rumrSequenli anno Andegavis civitatem forlissime
nuperrime obierat in Christo. debellans coapit, el, Raenfredo inlerfeclo, reversus
31. (An. 575. Gest. c. 52) hwc leguntur: Qui com- est.
movenles exercilum, adversus eum pergunt contra 52. (An. 732. Fredegar. c. 108) post: victor Fran-
Egolismam, ubi residebat propter fortiludinem mu- B I ciam rediit add.: et extunc omnes coeperunt euin
rorum. llle quoque derelictus a suis cum paucis cognominare Martellum, quia sicut martcllus ciui-
femansit, sed lamen ad bellum ire non dubiiat. ctum fcrrum subigit, sic ipse Deo adjuvante cuncla
Venientesque ad pugnam oclo milibus ab Ego- proelia.frangebat.
lisma juxta fluvium Carantam secus silvam Buxam, 54. (An. 736. Fred.cAQd) add.: Tttnc mortuus est
Theodebertiis deviclus proslernilur, morluusque est Theodericus rex, filius Dagoberti minoris, el Karolus
ibi. Ab Aunulfo quoque duce colleclus, Egolisinam Martellus in ipsa infirmilate sui jussit elevare in
civitatem porlatus, ibidern sepultus est apud San- regem Hildericum fratrem Theoderici. Qui vecors
cttim Eparchitim. Sigeb.erlus vero el Cbilpericus.;. erat, sicut et frater ejus fuerat; sed meliorem illo
pugnabant inler se in Francia. Tunc Chilpe- non poteranl Franci invenire de prole re-
ricus... gali
35. (Gest. c. 34 initio) add.: Erat enim illa (3) an- (An. 741. Fred. c. 110)... eo pacto, ut Romanos
cilla nequissima, sed propter pulchriludinem vttitiis: defenderel de Langobardis, qui raulta mala in terra '
eam rex nimis amabat, el mala consilia semper au- sancli Petri faciebant. Ipse.
diebat ab illa, et eam credebat super omnes consi- ordo sacratissimus paschalis lurbatus-est per
llarios Francorum. (C mullas regiones per errorcm el ignoraiitiam calcu-
41. (G. c.42) add.: Tunc Eraclius imperator cru- latorum, qui bene nescie-baal 10ierminnm pascha-
cem Domini de fano Cosdroe, quod erat in Perside,, lem reperire, et per multas civifales celebraliim.est
viclor delulit in Hierusalem, et exaltatio sancuej pascha vel in Marcio vel in Aprili vel in Maio....
crucis in suam * civitatem tunc facla esl. Eo lem- Carolus... obiit in pace anno " sepiingeniesimo
pore piissimus imperalor Eraclius Dagoberto inunerai quadragesimo primo ab incarnalione Domini. El
misit, el rogavil ut baptizare compelleret omnes, 3, retro in. alio anno duni turbatio fuil de pascha,
Judeos quierant in omni regno ejus; qued el faclumi. debuit esse Dominicus dies resurrectionis Christi
est. oclavo Kalendas Maii, quod fuit.in ultimo aimo
49. (An. 714. G. c. 51) ha?c legunlur .;Eo tempore3 cicli decemnovenalis, fuitque terminus paschaj do-
Pipinus Brevis supradiclus, paler- Drogonis et Gri- minica " Osanna 15 Kal. Maii. Regnavit aulem "
maldi et "Caroli Marlelli 'v correptus febre valida,, Karolus l* annis 25, sed noi.t est vocatus rex, quia
mortuus est discreto. Et postquam mortuus estt ipse non permiltebat se regeih vocari, nisi ducem
supradictus Pipinus Velulus. vel Brevis, qui fuitt Francorum, quia pueris regibus deferebat hono-
proavus domni Karoli irriperatoris magni, Franci in1 rem nominis regalis, Theoderico videlicel et Chil-
Francos invicem irruunt in Cosia silva... Tunc Ple-- D derico. quamvis ineplis, prudenlia el sensu caren-
ctrudis, uxor Pipini Veluli, coepit per ingenium Ka-- tibus ". Obiil U Kal-.Novemb., cunclis in gyro
rolum Martedum, filium Pipini supratlicli de aliaa regnis adquisilis, sepultusque est in basilica sancli
uxore Calpiade, qui, dum sub custodia leneretur, Dionisii martiris": Pipinus autem Vetulus le pater
auxiliante Deo, vix evasit. ejus regnavit 17 annis inl puerorum regum fi-
51. (G. c. 35) ila Gesiorum narralionem cum con- :- delitale.
tinuatore Fredegarii conjunxit: Eudo Chilpericunii, 56. (Ann. Laur. a. 749.). . Tunc dolentes Franci,
ei reddidil cum multis muneribus; et Karolus Mar-- t;uia non habebant prudentcim regem, sed jam per
VAR1.E LECTIONES.
* dedecaverunl corr. dedicaverunt I. 4 e corr. I. " sanctam? " ila Carolus elipm c. 50 (Gesla e. 52)
appeltalur. ' amicias 1. 8 noviono 1. 9 I. s. p. bis scriptum 1. 10nunlius 2. " deest 2. '• domuia
2. " deest 2. " Carolus Marlelltis 2. 1S arcntibus 2, 19sepullus 2.
NOTJE.
(2) Maracharius apud Greg. Tur., V, 37. (3) Fredegimdis,
25 ADEMARIS. CIBARDIMONACHI
uiultos aiinos s-usthuierant de regalt prole insi- A 58. (Ann. Lutir. a. 763) .. . et revertenilo per te-
pientes viros, vofueiHiit elevare fn.l regem Pipi-. movieas contulit sanclo Marciali"bannum aureum
num Pium. Qui nolit adquiescere, sed, ladunatiscun-. quod cceperat in proelio Waiferii, simulque dona-
clis primorfbus Francorum, ex pariejeorum misit vit villam de sancio Yalerico canonicis sancti Mar-
Romoe.... "| cialis. Et canonicissancli Slephani dedit villam que
57, (Ann. Laur. 753.). . Caiiomannus .. Fran- dicitur Solanniaeensis, et remeavit in Franeiam.
ciam venit, ut reportarel in Cassinnm corpus sancti 59. . . planxeruntque eum (4) Franci planclu
Benedicti ..... magno.el regnavitGarolusMagmis filius ejus proeo..
i
LIBER SECUNDUS
1. A pnmorege Francorum dicemus prosapiam fulas tenebat. Quo temporc regnabat cum Childe-
<?omniprccelsi regis MngniKaroli, quem Deusama- bcrlo Theodebertusneposej'us, filiusTbeoderici.Quo,
vit eSexaltavil et magnum principem et amabilem tempore clartiernnl sanctus Gregoriuspapa primus,.
a cunclo populoCbristiano per universtim mundum etGregorius episcopus Turonensis, et sanclus Arc-
/eci!. Igilur (5) in lempore Yalenliniani f8 imperato- n dius abbas, el Kicecius episcopusLugdiinensis. Post
ris, qui seplimus Augustus fuit a Constantino Magno Childeberlum regnavit Clotarius frater ej"tis, qui
elivoAugusto, qucm sanetus papa Silvcster baptiza- sanctam Radegiindcm in malrimonio babtiit. Post
vil, sub quo lempore sanclus Hieronimus claruit, Clolarium regnavit Chilpericus filius ejuscum tribus
Franci adimc pagam primnm rcges babere Cfifpe- frairilras sisis, Caiibejtfl, Gn.ntramno el Sigeberto,.
ninl de semet ipsis. Piimus itaque rcx IFrancorum qui habuil Brunichildem in matrimonio. Post CJtil-
ftxitnomine Farannmdns, filius Marcomiris ejusdcm pcricum regnavit Clotarius frlius ejus.. Clotliarins.
geniis inluslHs"viri. Post Faramundum regnavit iste gcnuit Dagobertnm el filiam unam nomine Bli-.
Clodiofilitis ejus. Posl Clotlionem regnavit Mcro tildcm (6); de qtia Blililde fuil generatio domni Ca-
veus (ilius ejtts. Posl Meroveum regnavit Ghilderi roli. Nam isla Blitildis, soror Dagoberli regis, ha-
cus filius ejns. Quo temjiore exortus iest beatus buit virum in conj'ugio nobilem inter Francos
Epavchitisex civitale Petrugorica, palre iFelice Au- nomine Ansbertum, de quo genuit filium nominfr
reolo, comite .ejusilem civilalis. Post Childericnm ArnaJdum.Arnaldus genuit Arnulfum, qui postea,
regnavit Ciodoveusfilitisejus, qui primus |de regibus derelicto seculo, factus est episcopus Melis civilatis.
Francorum credidilin Christum, et baplizatus est a Amulfus, anteqtiam esset clericus,, habnit uxorem.
sancto Remigio episcopo cum omni exercitu suo et Q nomine Begam, frliam Pipini majoris domus, et ge-
universo populoFrancorum. Post Clodoveumregna- nuit ex ea Ansegisilum. Ansegisilus " genuil Pipi-
•vitGhildebeiius filins ejns cum tribus fratribus suis, num Yetulum Brevem, qui fuit abavus domniKa-
liieoderico, C!odomire et Glotario. Qno tempore roli regis. Pipinus Vetulus dux Francorum genuifc
aanclus Ep.ircsjiusinEgolisma virtuiibus claruit, el, KarolumMartellum. Karolus Marteltus genuit Pipi-
Jpso Cbildebsno regnante, post septnagesimuiri.an- numPium, qui de illa linea generatioiiis elevatuS:
num sclatis suoein pace ad Dominum migravit. Quo est primus a Francis in regem , evacuata omnino,
tempore Anastasius imperator Augustus imperii in- h'nea de genere Faramundi. Pipinus Pius genuit
hi cod. 2 a. 755 ham addunlur : Anno vero scplingenlesimo 55, scpe nominalus papa Slephanus.
cum pio rcge Pipino, posl dedicaiionem Parisius in secclesia beali Dionisii factam, iter in Aquilaniam
faciens, usque ad locum qtii Fiacus (7)-nominalur " devenerunt. lbi enim piissimus rex Pipinus, di-
vino monitus nuncio, monaslerium in lipnore nnindi Salvatoris conslruxerat, ad cnjus consecrationem
ipsum papam secum adduxeral; sed divino prevcntus est miracuio. Nam, nocte consecratioHis diem
precedente, a nonnullis voces psallentiuin in oecclesiaeadem auditesunt, et, die illucescenle, snbilo,
nubes densissimn, suavissimo fraganle'? liodore, totam ipsius lempli superliciem ila cphopernit, ut;
omnino ingredi voleniibus adilum denegarel. Circa vero illius lerciam diei horam nube discedente,
domnus papa Stepliantis ciuii coepiscopisjacclericis el rex serenissimus Pipinus aecclesiamingredienles,,
parieles et altaria sacra unctione divinilus consecrata conspexerunt. Unde niminm admirali maximoque
gandio repleii, supratlictus pontifex el rex clementissimus Pipinus innumeras Deo gratias reddentes ",
eidem xcclesie diversos honores, villas, possessiones, castella ac plurima loca conlulerunt (8), videlicet
monasler.ium de Junante (9), olim a poleotissimo Francorum rege Clodoveo constructum, ac post
inultorum curricnla annorum nimiis plluviarum-ac fluviorum inundationibus funditus eversum, et
monaslerium sancli Quintini de Galliaco (10) et heremitarum Conchense cenobium (11) aliasque qnam-.
plures ecclesias, ac niaximam partem lcircumadjacentiuin regiontun esse sub jure tuilione ipsius eecclesioe
constiluerunl, ac ab omni btimano servitio liberain fieii nisi sola Roniani pontilicis propriis
privilegiis. sancx.erunt. His itaqne solemprjiter peractis, Siephanus papa cum rege in Franciaui re-.
versi sunU
YARLE LEGTIOKES.
" martiali 2. ubi bannum — -waiferiideshnt, ,8 valenliani l. " ansegilus 1. " nomiatur c. " fra-
M ' I
"
*danle ' c.
" redentes c.
KOTJE.
(4) Pippvnum. ] (8) Diploma Pippini taisum. v. uacnery apicn..
Slephani Gallia Christ. I, 43.
(5) Etiam quoesequuiitur magnam partem lex Ge- edit. 2, III, p. 319.Zunault.
stis regum Francorum lliixerunt. ! (9) La vallee de
(6) Cf. Genealogiam S. ArnulHMonum. SS. II, (10) ln pago et dioc. Caturcensi.
308,513. ! (U) Conques, in dioc. Ruihenensi.
(7) Figeac in diocesi Calurccnsi
 25 HISTORIARUMLlBRl TRES.~L.ib. II. 20
domnum rcgem Augtisliim imperalorem Karolum. A Romani elegeriml sibi advocalum sancti Petn conlra
Domnus Karolus genuit domnum Ludoicum impera- reges Langobardortim. Deinde ipsum domnum Ca-
torem. Ludoicus genuit Carolum Calvum ex Judit rolum elegerunt sibi in palricium Romanorum.
regina. Sed reveriar ad ordinem regum. Post Clota- Deinde elevaverunt in imperalorem et Augiistum.
riuiu regnavil Dagobertus filiusejus, quo lempore Tenuitque domnus Carolus, Deo largiente, in pote-
sanclus Elegius episcopus claruit. Cui Dagoberto siatc sua omnem lerram de monte Gargano usque
fuil Pipinus major domus vir egregius, cujus Pipini in Cordubam civitalem Hispania?.Pipinus vero Pius,
filiam nomine [Begam"] accepil in uxorem Arnul- pater domni Caroli, postquam elevaluseslin regem,
ftis vir nobilissimus, pater Ansegisiliai. Post Dago- regnavit seplem anrtos, et obiit septingeiitesimo
bertum regnayil Clodoveus filius ejus, qui habuil sexagesimo octavo anno ab incarnatione Dbmini, Et
sanctam Bahildem in matrimonio. Quo lenipore ipso anno omnes Franci magno gaudio exultanlcs,
Sancfi B.enediclicorpus iranslatum esl de Bcneven- elevaverunt sibi inregem domnum CarolumMagnum
to in Franciam, in villa Floriaco.. Post Clodovemn anno ab incarnatione Domini 768. Sic eniin compu-
regnavit Clolarius filius ej"us.Posl Clolarium regna- laniur anni ab origine mundi usque ad incarnalio-
vit Theodericus frater ejus, cui Ebroinus fuit inajor nem Domini secundiim sepiuaginta Inlerprctes. Ab
domus; et Leodegarius sanclus episcopus claruil,. B Adam usque ad diluvitim-fiunl anni duo milia dit-
quem interemit ipse Ebroinus. Qup lempore Pipinus centi.42. A diluvio usque ad Abrabain anni non-
Yetulus fuit major domus in Austrasiis cum regibus genli 42. De Abraham ustjue ad Moysem anni qiiin-
Childerico.el Childeberlo juniore. Qui Pipinus con- genli quinque. A Moyse usque ad Salomonem anni
sensit nobilibus Francis inlerficere Ebroinum. Et quadraginli 2089. A Salomone usque ad reslaura-
ipse Pipinus Brevis, propter Cbildericum regem lionem templi sub Dario rege Persorum anni qtiin-
Austrasiorum a Francis occisum, proaliuin fecilcum genli 42. A reslauratione s7 templi usquc ad adven-
Theoderico rege Francorum, et devicit eum, el cum tuni Domini secundum Septuaginla " anni quii:-
eo postea concordans, major domus exliiil in Fran- genti 48. El ab inilio muiuli usque ad inearnatio-
cia, et bella muha contra Suevos et alias genles nem Domini secundum septuaginta Interpreles sunt
fortiter fecil. Et ipse Pipinus Brevis de uxore sua anni quinque milia 200. Secundum veriiatem He-
Calpiade gentiil CaroJumMarlellum. Posl Theodcri- braicam ita conputaniur : Ab Adam nsque ad Noe
cum vero regem regnavit Clodoveus,filius ejus. Posl fuit prima selas, et habuit annos mille el sexeentos
Clodoveumregnavil Childebertus junior, frater ejus. el £6. Secunda oetasa " Noe usque. ad Abrabam
Post Cbildebeiium jnnioreni regnavil Dagobertus babuit annos ducenlos 92. Tercia aetas de Abraham
junior, filius ejus. Post Dagobertum defecit genus . usque ad David habuit annos 942. El simul juncti
regale a prudentia, el regnavit post ipstiin Dagober- anni trium a?taltim ftunt duo milia Cclingenli llndc-
tum Danihel elericus insensatus frater ejus, quem cim. Qnarta setas a 30David usque ad caplivitatem
Franci mutato nomine vocaverunt GhiJpericum. in Babilone habuit annos quadringenlos 63. Qiiinta.
Chilpericus iste ineptus movil cxercitum contra aetas a 80 restruclione templi usque ad adven-
Carolum Martellum, qtti lunc juvenis eral in Austra- tum Domini haluiil annos quingentos 80. El fiunt
sios major domus et dux cum Clotario rege; et simul ab Adam usque ad Christum dominum anni
victus est in bello Cbilpericus, et victor extitit tria milia nongenfi 52. A nalivitatc Domiiiiusque ad
Carolus Martellus. Tunc Eudo dux Aquitanio- tranftitum sancti Martini stinl anni qttadringenli 45.
rum in auxilium Chilperici insensati movit exer- A transitu sancti Maiilni usque ad Iransifum Clodo-
citum conlra Carolum Martellum, et vicltis est vci regis Francorum, qui primus fuil Chrislianus de
ab eo in proelio, ccepitque Carolus Martellus inimi- regibus Francorum, sunt anni 112. A transilu san-
cum suum Chilpericum regem insensatum ; sed in- cti Martini usque ad transilum sancti Eparchii Ego-
memor malicisesuoe reddiditei regnum suum.Post lismensis palroni sunl anni centum viginti. Natus,
Chilpericum regem insensalum regnavit solo nomine esteniin sanclus Eparcbius tempore Merovei Fran-»'
Theodcricus insensatus consanguinens ejus. Posl r^ corum regis pagani, qui fuit avus Clodovei regis
Theodericiimregnavil solo nomine Childericus in- Francorumprimi Chrisliani, el in lempore Theodo-
sensatus fraler ejtis, et defecit lotum genus regale. sii juuioris divi Augusti imperaloris. Yixil per temj
Childerico insensalo deposito de solio et facto cle- pora Theodosii, Marciani, Leonis, Zenonis, Ana-
rico in monasterio, Franci cum consilio domni pa- stasii, ct Jttstiniani imperatprum, et pcr lempora
pse Zachariie et cum cousilio nobilium Romanorum, regum Francorum, Merovehiel Childerici et C!odo~
Peo volenle, uno consensu el uha voluntale eleva- vei, et tempore Chilbebeiii regis.Francorum. Obiif
vcruni sibi in regem Pipinum Pium , (iliurn Caroli tempore Jusliniani imperatoris et Childeberti regis-
Martelli. Bic Pipiims Pius fuit domni Caroli iinpera- Francorum, pclogesimo anno oeiaiis suae. A nalivi-
loris Magni paler. Itaque posl " Pipinum Pitim tate Cbristi usque ad primum regni annum Caroli
rcgnavil domnus Carolus,. filius ejns, quem postea sunt anni seplingenti scxaginla oclo.
VARIJE LECTIONES.
" al. mann add. 1. deest 2. ''* I. " deest1. 2Si/.i 1. JTAd reslauralionem I. " ta u. q.
!D ansegili
desunt I. ad corr,-a I. " ad 1.
27 •< ADEMARIS. CIBARDI MONACHt 2S
2. Anno igilur ab incarnatione Domini 768, ipso \ k vclud capud el origiiiem puriorem esse> rivulos au-
atino quo rex Pipinus Pius obiil, duo :filii ejns dom- lem ejus, qtianto longius a foiue recesserint, tantp
nus Carolus el Carlomannus elevali sunt in regnum lurbulenlos el sordibus ac immundiciis corruptos.
nno die simul, id csl 71dus Octobris, etc., ut Ann. Et ait domnus rex Karolus : Revertimini vosad fon-
Lauriss. a. 768 sqq. tem sancti Gregorii, quia manifeste corrupislis canti-
(Ann. Laur. a. 769.) . . Et inde (12) sumpsil... tenam wcclesiasticam.Moxpeliit doranus rex Karo-
simulqtie Launum episcopum cjusdein civitatis, qui lus ab Adrianopapa cantores, qui Franciam corri-
fiierat capellanus domni Pipini regis patris sui, gerent de cantu. At ille dedit ei Tbeodoruin et
qucm ipse rex Pipinus episcopum fecerat de ipsa Bcnedictum Romoe secclesiaedoclissimos cantores,.
civitate... j qui a sanclo Gregorio erudili fuerant, tribuitque
. . . rediit ad Egolisman, ubi postulanto Launo antiphonafios sancti Gregorii, quos ipse notaverat
cpiscopo fecit in monaslerio sancli Eparchii aucto- nola Romana. Domnusvero rex Karelus, revertens
ritalem prsccepii de lerris quocibi sinle conlentione in Franciain, misitunum cantorcm in Melis civitale,
erant, id est super lluvium Tolvefam Magnacum, altcrum in Suessionis civitale; proecipiens, de om-
Vivenacum , Vasnacum, Monlerionem, Visacum, nibus civitatibus Francioe magistros scolse antipbo-
Roliacum, super fluvium Notram Baiididanem vil- B3 narios eis ad corrigendum tvadere, el ab eis discere
lam, Camilon, Cavannacum, Ulciacum, Roliacura cantare. Correcli sunl ergo antiphpnarii Franco-
minorem, Torciacum, Serlis, Tomolattim, super flu- rum, quos unusqnisque pro arbitrio suo viciaverat
vium Dornoniam Monlemvillam, Baciacum, ' Tria- vel addens vel minuens ; et omnes Francise canlo-
I
1
cum, Marlevam ". Quod preceptum Barlolomens res didicerunt nolam Romanam, quam nunc vocanl
caiicellarius ejus scfipsit, et ipse domnus rex man» nolain Franciscam, excepto quod tremulas vel viij-
sua firmavit et de,annulo suo sigillavit. Erateo ICM- nolas (15) sive collisibiles vel secabiles voces in
pore in ipso monasterio sancti Eparchii canonicalis canlu non poterant perfecle exprimere Franci, na-
habiius. Inde gloriosus rex Carolus r;versus esl i« turali voce barbarica frangentes in gulture voces
Franciam
pocius quam exprimenles. Majus aulem magisterium
8. (Ann. Laur. a. 787) . . . . Et reversus est piis- cantandi in Melis civitate remansil; quaniumque
simus rex Karolus et cselebravit Romoepascha cum magislerium Romantim superal Metense iii arte can-
domno aposiolico. Ecce orta esl cotitenfio per dies lilenoe, lanto superat Metensis canlilena celeras
feslos paschoe inier cantores Romanorum et Gallo- scolas Gailorum. Simililer erudierunt Romani can-
riim (13). Dicebanl se Galli melius canlare etpul- lores supradicli cantores Francorum in arte orga-
crfus quam Romani. Dicebant se Romani doctissi- C ^ nandi. Et domnus rcx Karolus ilerum a Roma ar-
me canlilenas secclesiasticas proferrc, sicut docli lis grammaticoe et coniputatorise magislrosM se-
fuerant a sancto Gregorio papa (14); Gallos cor- cum ndduxit in Franciam, el ubique sludium lille-
rupte cantare, et cantilenam destruen Jo dilacerare. rarum expandcrejussit. Ante ipsum enim domnum
Quse contentio ante doinnum regem Karolnm per- regem Karolum, in Gallia nttllum studium fuit libe-
venit. Galli vero propler securitalem domni regis raliuin arlium. Per ipsos dies paschas veneiuni
Karoli valde exprobrabant cantoribus Romanis.Ro- Romam ad domnum piissimum regem Karolum
iriahi vero propler auclorilatem magna? doctrinoe roissi Tassilonis ducis Franciam cum gloria re-
eos sinltoset rusticos etindoctos velud bruta ani- versus est, adducens secum cantores Romanoruin
malia adfirmabant, et doctrinam sancti Gregorii el grammalicos peritissimos el calculatores...
proefcrebant ruslicitate eornm. Et cum altercalio de 9. (Ann. Laur. a. 788.) . . . Simililer fiiius
ulraque 3J parle finiret, ait domnus piissimus rex cjus (16) Theudo jndicatiis esl, et monachi ambo
Karolus ad suos canlores : Dicite palam, quis purior facti sunt in Ollo (17) moiiasterio, ubi sanclus Bo:
esi et quis melior, aul fons vivus aul riouli ejus longe nefacius rcquiescil..-..
decurrentes? Responderunl pmnes una voce fonlcm
VARI^ LECTIONES.
" ita 2. et Pitli.; in 1 aliis erasis recentiori maitu
M S3 scriplum esl: M. el Baciace cum suis attinentiis, quod
Duchesnius recevit. sic vro neutra 1. inaislros 1.
NOT;E.
(12) Egolisma. ceptm modulationis dulcedinem proprie non resut-
(15) Cf. MonachumSangallenscm I,[ 10, Mon. SS. tant, quia bibuli gulluris barbara ferilas, dum in-
II, 735, etCapitulare ad Tlicodonis villam a. 805, flexionibtts et repercussionibus milem nililur edere
cap. 2,Legg. 1.131 (Patrotogiw, lom. ClVetXCYII). canlilenam, naturali quodam fragore , quasi plaustra
(14) Cf. Joannis Yita Gregorii II, 6, qui 11,7, per- per gradus confuse sonanlia, rigidas voces jitclat,
git : Hujus modulalionis dulcedineminler alias Eu- sicque audienthtm anhnos, quos mulcere debueral,
ropce gentes Germani seu Gaili discere crebroqueretli- exasperando magis ac obslrependo conturbal.
scere insignier potuerunt, incorruplum vero lam le- (15) Vinnolatavoxesl lenis el mollis alque flcxibi-
vitate animi, quia nonnuila dc proprio Gregorianis lis, et vinnolaia dicta a vinno, Iwc est cincinno mol-
canlibus miscuerunt, quam feritate qifoque nalurati liter flexo, Isidor. Orig. III, 19.
servare minimepotverunt. Atpina siquidem corpora, (16) Tassilonis.
vocrnntuartim louitruis altisone persfrepenlia, sut- (17) Id est Fuida.
29 HISTORIARUMLlBRl TRES. — LIB. III. 50
. . (Ann. Laur. a. 808 ) . . . rex Nordanimbro- 1^ lis, balsamo et musco " et thesauris 1*. Veslitum,
num, id est de lrlandia insula (18)... csl corpus ejus indumentisimperialibus, el sudario
. (Ann.Laur.a.809.)...Aureoluscomesdegene- stib diademate facies ejus opeiia est 2*. Sceptrum
re FclicisAureoli Pelragoricensis comitis exortus.... aureum et 3' scutum aureum, quod Leo papa con-
. . (Ann. Laur. a. 814.) . . . Karolus... sepultus secraverat, ante etim posita 4*, et 5* sigillatum est
Aquis in basilica Dei genitricis, quam ipse con- sepulchrum ejus 38.Nemo referre potcsf qnanlus
siruxerat. Corpusejtis aromatizaltim, etin sede au- pro eo luctus fuerit per universam lerram; nam et
rea sedens posilus ,34 est in curvalura sepulchri, a paganis plangebatur quasi palcr orbis 6*. Obiit
ense aureo accinclus, evangelium aureum tenens in vero in pace, unctus oleo sanclo et vialico munilus,.
manibus et gcnibus, reclinatis humeris in calhedra, anno oclingentesimo quarto decimo anno incarna-
et capite honcste ereclo, ligalo aurea calhena ad lionis Domini, et regnavit gloriosissimus Ludovicus
diadema. Etin diademate lignum crucis posilumest. filius ejus pro co, regnanie domino nostro Jesu
Et repleverunt sepulclirumejusaroinatibus, pigmen- Christo, cui esl gloria in secula seculorum. Amen.

LIBER TERTIUS ".

1. Igitur postqnam Cliristianissimus gloriosus im- B 4 (A. L. a. 818.) . . . Paucis diebus posl pasclia
peralor Carolus mortuus esl, nnnciainm est Ludo- judicati sunt conjuratores S8cum rege Bernardo ca-
vico filio ejtis in Aquitania, elc, ul Ann. Laur. pitalem sentenliam subire. Rex Bernardus cum im-
2. (Ann. Laur. a. 816.) . . . Ubi habito concilio, peterctur, ul oculis privaretur, ense stricto se de-
id est indictione decima, anno impcrii sui tertio, ab fendens, quinque Francorum fortissimos occidit et
incarnatione Domini 816, jtissit lieii regtilam cano- ipse vtilneribus confossus mortuus est. Alii aulem
nicis excerptam de dfversis Patrum sciipluris, dc- exorbati fuerunt ....
crevilque eam observandam a canonicis,. ut, sicut 5. (A. L. a. 819.) . . . Imperalori ipsi porrexit
monachi respiciunt ad librum reguloesancli Bene- libram valde mirabilem de llieologia sancloe crucis
dicli, sic peilcgant canonici inter se librum viioe Rabanus Magnenlius, monachus doctissimus, magi-
clericorum. Queui libiuni Amalciius diacouus ab sler Aicnini. Beda enim docuit Simplicium, et Sim-
iniperaiore jussus collegit ex diversis doclorum sen- plicius Rabanum, qui a transmarinis oris a domi.o
tenciis. Dedit ei imperator copiam librorum de pa- imperatore Karolo susceptus cst, et pontifex in
latio suo, ul ex ipsis e.-iquse viderentur conguia cx- Francia factns, Alcuiiram docuil, et Alcuinus Sma-
cerperet, el ita cum decretis episcoporum qui ibi ragdum imbuil, Smaragdus autem docuit Theodul-
fuerunt vila clericorum roborata est. Scripsit eidem C fum Aurelianensem, Theodulfus vero Heliam Scoti--
imperalon siipradictus Amalerius librum de ofliciis genam Engolismensem ss episcopum, Helias autcm
divinis et de varietalibns eorum et de ordine psal- Heiricum, Heiricus Remigium et Ucbaldum Calvum
morum juxla clericorum usmn antiquum .... monachos heredes philpsophisereliquit.
3. (A. L. a. 817.) . . . sinodum Aquis more so- 6 — 10.
lilp habuit. Ubi (19) abbates regni sui convocavil, 11. (A. L. a. 826.) . . . Eroldus .... bapliza-
et ut regulam Benedicli observarent ammonuit et lus est, fuitque filiolus imperatoris de fontibus . . .
abbatias omncs in sua manti revocavit, iu nemo co- dedit ei imperalor in filiolalu unum cotniiatum . . .
milum vel episcoporum eas inquietare potnisset, et 12 — 15.
abbatcs, inter se quoedamcapilula decernentes, de- 16. 40Anno (20) sequenli (830) Normanni 7*Ilerio
scripta recitaverunt coram imperatore, qua; ipse insulam inceudunt mense Junio, et destiluta est a
inatiii propria roboravit cum episcopis qui ad- generali monachorum habitatione; ibi fecerat do-
oraril.... mnus imperator Karolus monaslerium sancti Fili-
** Ib, multis in auro 2. 2" Ciliciumad carnem
ejuspositum est, quod secreto semper induebalur, et su-
per veslimentis impcrialimis pera peregrinalis aurea positum est, quam Romam porlare soliius eral
ndd. 2. 5*et s. a. desunt 2. 4' p. sunt dcponenlia 2. 5*at clausnm et s. 2. 6*Maxinms vero plan-
ctus lnlerChristianos fmi, ct pracipue per universum regnum ejus. Oleo sanclo anlem inuncuis ab epi-
.scopis, et viaiico sunipio, el omnibi.s suis disposilis, commendans Deo spiritum suum, obiil in pace
anno 814, ab incarnaiione Domini uoslri Jesu Chiisli, qui vivit et regnat solus Deus in secula seculo-
rum ame». 2. 7' Normanni anno seqiienli, cum limerent Saxoniam inlrare, reflexis navibus ad mare
Aquitanicum app. et llerio 2. „
YARI^E LECTIOiNES.
n posituirt corr. pnsitus 1? 3" musgo 1. 38eisl. 37deesl ruora 1. Libri initium omisil 2. Dislinclio-
nem recepi ex 5. 38conjurato 1. s' enaolismensam 1. *° Capitum divisionem institui parlhn 5b. 3c.

NOT.E.
(18) Ita etiam a. 809 scribit : Missi vero papai et el Amalarii libri omnibtis nofa sunl.
—
imperatoris de lrlandis revertentes a r/uodamregis (20) Anno habitatione cx Aim. Aquit. Mon. 11.
Irlandi homine. p. 252.
(19) Y. Mon. Legg. I. 201: Canonicorum regula
31 ADEMARlS. CIBARDIMONACM 52.
Lerli 1*. Tunc Odo (21) Awelianorum comes2*cnm .A nicalem babilum in mouastictim in monaslerium
Lanberto Nannetcnsi comile.3*congressus,occisus4* sancti Eparchii Engolismavquibtis monasteriis prae-
est. El post annos q-.iinqueRainoldub coines Arba- fecit abbalem Maiiipum. Tunc 5* eclipsis (27) solis
tilicensis (24) mcnse SeplemJiri cuml Normannis in fuit, et domnus Ludovicus imperalor obiit 12 Kal.
Herio insula-dimicat et fugains est (855). An.io Jul., anno ab incarnalione Domini 840 ; sepultua
siequeiili(856)corpus sancli Filiberti de insula Herio Mciis apud sanclum Arnulfum. Remanserunt tres.
effoditur7. Id. Jun.,el Burgundiam almonachis per- filii ejus, Lotharius impcralor 6*, Ludovicus rex_
fertur. Post alios duos annos (838)Pipinus rex Aqui- Germanise, Carolus Calvus rex Franciocel Burgun:
laniso, filius imperatoiis, obiit, sepultus Piclavis dioc.Qui, pro regno Aquilanise7*inter se discordan-
apud sanciam Radegundem. Hicjussu palris fece- tes, bel.limicommitluni in Fontanelo 8*, quod esl irt
rat monasterium sancti Joliannis Baptistoe Ange- Burgundia. Lotbarius ex una parle cum exercilu,
riaco (25), monaslerium sancti Cipriani Pictavis, ltalioe, Karolus et Ludovicus,exaltera cum 9*Fran-.
monasterium Biantosnier.se (26), et t{anslulit cano- B cis et Aquiianis "10.El primunVLothariusvictor fuit,

Tnnc Ludovicus conventum generale lenuit in palatio Jogentiaco (22) in Lemovicino, el cum,
gloria magnam dedicare jnssit basilicam Salvatoris regalem mense Oclobris, et levatuni corpus san-
cti Marcialis, anno incarnationis Domini 850, eodem mense posilum-esl post allare Salvaloris ad cri-.
plam 4l majoris vilree, proesente ipSoimperatore. Tnnc hiemps asperrima fuil, el reversus imperator
Franciam, posl modicum tempus captus est in 4! traditione a iribus regibus, filiis suis, Lolhario, Ludovico.
cl Pipino, ct a Lolhario missus est in carcerem apud sanctum Medardum, deinde apud Sancltim Dioni-
siiim , el cxpoliatus est ab iniperialibus iiidumenlis, et nigra veste liidutus. Et dum parvo posl tempore
Lotbarius Viennam diu demoraretuf, adgregati Franci Ludovicuma custodia carceris juxta aulam sancti
Dionisii ejecertinl, el invilnm in r!eg<im ilerum elevaverunt. Et ab eo die qtto sancti Marcialis corpus,
posilum est ubi stipra in basilica Salvatoris, usque ad eum diem qno imperator reslilutus.est in regnum
inedia quadrageslina, post asperriinam hieuiem incessanler diluvia aquarnm et pluvie nimie increverunl.
Ab ipso die serenitas in vs Francia feddila est (25); sed in 'Aquilanioeptuviselion defecerunt, quousque
corpus sancli Martialis sepulcro pristino ilerum reconditum esl. add. 2. 2* qui favebat partibus Lndo-
vici ct frater ejus Willelmus'flrfd.|2. 3* qui Lolhario favebat add. 2. 4* Occisi sunt, cum mullis,
principibiis Neuslrie. El Lotbarius a Vienna reversns, voluit apud castrum Blesense cum palre
suo confligere; sed impar viribus1, supplex venit ad eum, et indulgeniiam meruil, et reslilulus
est hpnori pristine. Similiter Ludpvicus el Pipinus indulgentiam a palre aceeperuni, et resliluli,
snnt dignilali 4Vsolite. 2. 5' Tunc lucluosa mors Ludovici figurata esl in aere. Nam sicut 4S
aslra in inilio regrii ejus leliciam, ita imminente 4e morle ejus trisle poiicntum nuntiant. Dum.
cnim in Aqiiilania prin.o iiicipcrel regnare, vivenle *' adhuc Carolo patre ejus, apparuit in luua,
plcna signum crucis, in circuilu resplendens, feria quinla, prima aurora incipiente, pridie Nonas Jun.
Eodem anno apparuit corona mirabilis in circuitu solis Dominica die., bora quarta, 5. Septeinbris,
lloc significabalur, propagaudain Christianam religionem, el adornandumChristi culluin per ipsuin impe--
ralorein. Anno (28) vero ullimo iinperii sui eclipsis solis insolilum fuit vigilia AscensionisDomini ^29), et
slelle vissesunl sicut per noctcm d u. Quod significavit *8, maximam lucernam Cliristianiiaiis, id cst
ipsum imperitiin, extingui, el morte ejus sibi tradilum tenebris tribulalionum involvi. Idem imperalor,,
aiidita morte Pipini filiisui, decrevil filium cjns Pipinum parvum educari penes se in Francia (30). Emeno.,
vcro comes 1'ictaviiiUs,cPnlra volunlatem iniperalons, vOluitelevare in regem Aquitanie tilium Pipini.
Hac de causa imperator molus ira Pictavis venit, et inde Emenonem expulit et fralrem ejus Bernardum.
El Ramnulfum, filium Girardi comilis Arvemis, nepotem Willelmi fralris Girardi, comilem Piclavis praj-
fecil; Tiir.nioncmvero coniitem consliluil Egolisme, et Raterium comitem prseposuitLemovicoe.Enienp.
quoqiie ad Turpionein fratrem suuni sese coniulit; Bernardus vero ad Rainaldum 49
comilem Arbalilicen-.
sem. Imperalorquoque.filium suuiriCarolum Calvum in Aquitania regnare fecil. et Pipinum uarvTilytU
secum adduxit Franciam ad nulrieiitluiu. ldem iinperalor.iiiGj.fflaidLigoiiSiiiuiisem 61Samuiihciisem sup.
nomine sculpeje. JUSKII(51). L^ArtVc^are quoqne coiimem Siguinum, et Sanclonico Landricum prscfecil..
Eodeniqae annp quo ecfij<r,iscoiiligit supradiclum solis, imperalor apu.dMogoniiamci.vitalem egrotans
obiiH2. Kal. Julii, et Lotario coionani imperialum el ensem auretim dimisit (32); sepultusque est Melis
apud sanctum Arnulfum, anno ab incarnatione Domini 840. 2! 6' Ilaliaeadd. 2. T el Franciaj add. 2.
8" in Fonlanetico campo 2. 9*Germanisel add. 2. 10"Aclum et hoc proeliumanno secundo posl mor-
tcm patris eortim, id esl 841 anno au incarn. Domini. Et, innumera slrage peracla, victor extitit Lotha-
rius Sed 2. . - ;
VARLE LECTIONES.
i
scriptam t. ' carcem c. , Ice c. ce posl deiens. 4i dignali c. ib sio c. u e corr. c. *' -vK
"
ventescon-. viventec. 48sipnuitc. *Hgnarec. .
NOTiE
(21) Odo— sanctam Radegundeme» Ann. Aquit. (29) Cf. Vil. Lud., c. 62.
Iib. 1. (50) ld est die 5 Mai, quo sol cclipslm passus
(22) dTlerbauge. esl. ln Vita Ludovici.l l. dipitur leiiia die Letaniie
(23) Sainl-Jean d'Angely. majoris, unde apparet Vilsescriplorem non diem S.
(24) Brantome. Marci (25 Apr.) sed Rogationum dies, id esl ferias
(25) ectipsis— 840. ex-Ann."Aquilan 2, 3 et 4 (vigiliam) ante ascensionem Domini lioc
(26) Joac; cf.Vila Hlndowicic. 47. nomine indicasse.
(27) V. Vila Hludowicic. 51. ad iin. (31) Cf. Yita Ludovici, c. 61.
(28) Cf. Ani). Aquil. h. a. (32) Cf. Gesla epp. Er.gol. c. 13.
33 HISTORIARIJMLIBRITRES. — LIB. III. 34 ,
sed subito Waiinns dux, cum Tolosanis el Provin- ,A bitu, monachus elficilur; simililer et pmnes caiui-
cianis superveniens 1*, bellum restauravil, el fuga- nici sancti Marcialis in monaslicum habilum sponle
lus esl Lotharius (33) [an. 841]. sese Iransferunt, el deinccps idem locus a monaciiis
17. Anno secundo posl mortem domni Ludovici ordinalur. Josfredus vero tbesatirarius nolens relin-
et Carolus et Ludovicus rcgnum parlili snnt sibi. quere seculum, tutus 8* a Stodilo episcopo, mona-
El post duos annos (an. 843) venit imperatrii 50(54), slerium sancli Juniani (35) el ecclesiam Cairoen-
mater Caroli Calvi, Turonis, obiit, sepulta apud sem "4(56) deprocdationc9 * a jure sancti Marcialis
Sanclum Marlinum. Ipso anno Rainoldus Arbatili- subripuit, et hac occasione desciscere fecit. Tunc
censis comes, cum Lanberto Nannetis comite con- sancti Martini monachi Turonenses, nemine co-
gressus, occisus est 2'. Et Nannelis eo anno a We- gente, anle corpus ejusdem abjeclo monachi scc-
faldingis capta est, el Carolus Calvus primo Briian- mate, scema indimnt canonicale 10*; sed mox in eis
niam ferro et igni vastavit. Sequenti anno (an. pestis 55 irruil, ut una nocte omues morerentur ,et
841) Bernardus 3* comes Piclavinus et Arveus ,l de r.°lico a canonicis ipse habiiattir locus. Caro-
filius Rainoldi, congressi cum Lanberto 4* comite, lus (57) aulem lercia vice Briianniam igni el ferro
occisi sunt. Alio anno (an. 845) Siguinus comes vaslavil (an. 850)^ El dum in Aquilaniaro-regressus
Burdegalensis el Sanctonicensis a Normannis captus B ! esset, Nomenoius dux Rerlonas civitalem et Nanne-
et occisus est, et Sanctonas a Normannis concre- tis capicns, deslrnx.it eas 11*, el Biitaniiiam repc-
mata cst, thcsaitris ejus obtiniis exporlalis. CaroluS dal. Anno sequenli (an. 851), jnbente Deo, ab ango.lo
iterum Brillanniam pergens, cum Nometitio ,s duce percussus interiil. Et Carolus Calvus quarlo Britan-.
dimicat, el victor fuit, Nomentio fugato 5*. His lem- niam ingressus, cum Erispoio filio Nomenoi dimi-
poribus Norinanni diffusi sunt per Aquitaniam, quia cavit 12*, et victor extitit, sed magnam partem
duces ejus inter se bellis deciderant, n>;c eral qui exercitus sui cum Viviano duce aniisil 15.*.Et se~
eis resisteret; et concremaloe6* sunt ab eis Herio quenti anno {an. 852) Lanbeiius comes Nanaelen-
insula et monasterium Deas, Burdegala, Sanctonas, sium 86a Gauzberto Cenoniannensium comite in
Engolisma, Lemovicas, Parisius, Turonis, Belvacus, belIol4" occiditur. Et Carolus quinta vice Britan-
Noviomagum, Aurelianis, Pictavis, et innuniera niam devaslavit, et Pipinuinnepotem suum 15* ad-
monasleria el castclla deslructa. quirens, Britanniam sibi subjugavit, occiso Eri-
18. Post mortem Ludovici imperatoris anno spoio (38). Rannulfus quoque comes.Piclavensis et
oclavo (an. 848) 7* Carolns Calviis Lemovicse Raino comes Arbatilicensis, consanguineus ejus,
conventum generaleni 63habuit tempore quadrage- ctun Normannis in Briliaco villa dimicantes fugati
simoe; ante cujus proesenliam Ainardus p/aofeetus siint, et Gauzbertus comes Cenomaimensis ihsidiis
monaslerii sancti Marcialis, deposilo canonicali ha- Nannetensium "' circumventus occisus est.
1* super Lolharium irruit, el ingravatum est proeliiim, fugatusque est et victus Lotharius. Ca-
rolus et Ludovicus regnum asquo libramine parlili siinl sibi. Et in supradicto praalio occisis Ratcrio
el Girardo, qui ulerque erat genere Arvernis, extitii Willelmus comes, Lemovicae vero Raimundus 2.
2* Britannia eniin a liliis Ludovici se subslraxerat; ideo Franci et Aquitani cum Britonibus confligere
cceperunt add. 2. 3* B. frater Emenonis el2. 4" Namnetensi add. 2. 5* Anno (39) subseqiienli
Noiimanni Herio insulam mense Ji:n. concremant add. 2. 6* concrematus (40) estab eis mense Maio
Lncionnus et mense Junio sancli Florentii monasteiium, deinde concremate suiil ab eis Namrietiscivi-
las, monasleriiim Deas 2. 7* el ab incarnatione anno 848. Ainardus princebs dc basilica sancli Mar-
cialis cum aliis omnibus canonicis, Deo inspirante, projiciunt arnia secularia, et de canonicali habitu in
monacorum habium se ipsos mulant in eodem monasterio. Carolus enim Calvus convenliim suum gene-
ralem habuil limc Lemovice tenipore quadragesimecum episcopisAquilaniseel primoribus ejus. Elresi-
denteCarolo Calvo in trono regali, Ainardns el omncs canonici sancti Marcialis pros.raver.unt se subilo
ad pedes ejns, poslulantes dare sihi licenliam se fieri monacbos in eodem loco. Rex vero, Deo gratias
agens, cum magno gaudio peticionem eorum adimplevil, et omnes episcopos el primores eorum voltin-
tali inclinavii. Sed Slodilus episcopus Lemovicensis cum hoc graviter ferret 58,et inQexibilissolus mane-
ret, tandem, rege cogente, consensil, viclus-muneribus. Et canonici ex se ipsis abbatem nolueriint "* ad
*
proesenshabere, sed prxposuerunt sibi Odonem sancti Savini abbalem 60.Josfredns vero 2. 8 condu-
clus 2. 9* et nialo ingenio a jure et dominio 2. 10" sacramentis hoc firmato super corpus beati Mar-.
tini. El carnibus refecti, mox
* pesle corrupli, manefacto in* lectis moiiui sunt reperli omnes a majore
ad et de 2. 11* muros et porlas eorum 2. 12 XI. Kal. Septembr. qdd. 2. 13 Poslouam*
' verominorem,
feversus esl 2. 14 Kal. Maiadd. 2. qui pergit: Eodem anno mense Seplembri CarPltis2.
15* quem insidiis Brilanni coeperant add. 2. •
VARLE LECTIONES.
*°i. e. imperatrix. * arucus 1. cod. Clirist. 692. "%ilac. "3 generale 1.' 54cairoensam COIT.cairoen-
sem 1. 55 pcs 1. " nannelansium 1. 57 nannetansium 1. 68 ferre c. 59voluerunt c. 60abbalis c.
NOTiE.
(35) Vit. Ludovici, c. 63. Ann. Aquitan. ex quibus eliam 2 not. 10*et 12' 15'
(54) Quoesequunlur —Deas, Durdegala omnia' hausit.
fcre ex Ann. Aquilan. 1.1. hansla stint.
' (38) Hoecquoqne ex Ann. Aquitan. a. 846,sumpla.
(55) Sainl-Julicn sur la Vienne. (59) Ex Ann. Aquitan. a. 833.
(36) de Queroir. (40) Anno 857.
'37) Carohts—Gattzbertuscomes . . occisusesl'ex
33 ADEMARlS. ClBARDl MONAGHI 36
19. Carolus, vero anno 15 post p-oelium Fonta- A seopus FrantiEe (46) veniens ad Sanclum Epar-
nelicum 1 * in regem Lemovicoe unc us est (41) in chium, construxit ibi ecclesiam in honore Salvalo-
basilica . Salvaioris , et inde ingressns esl Fran- ris; sed corpus beali viri levare non ppluit, quod
ciam'(a». 855). Posl2* paucos dies (42) Lotharius volebat transferre in eadem ecclesia. Ipsoque con-
* monachtis factus est, duia
imperator 5 palrem in secrationis die post peraclum sacrificium placida
carcerem conjeccral. Quo morluo, de anima cjus morle anle altare Salvatoris obdormivil in Domino,
altercalio visa est4* inter angelos nequam et san- et ibidem ante allare humatus est ab episcopo
clos; demones aulem fruslrali sunfL.Parvo post Oliba.
lempore Ludovicus rex frater ejus oliiit, et Carolus 20. Inlerea Carolo Calvo de seculo migranie (an.
Calvus in imperalorem elevalus esl (an. 876). Quo 877), regnavit pro eo in Francia Jilius ejus Ludovi-
lempore gravissime Normauni Aquilaniam alflige- cus Balbus; nec ullra impcrium accepit aliquis de
banl6l, et Helias Scotigena Engoiismensis episco- regibus Frantioe. Tunc Bajoarii el Alamanni ex genie
pus dcfunclus est (43), monasierium quoque beati eorum cieaverunt sibi regem Holonem, Longobardi
Eparchii ab infestanlibus paganis 5* desolatum est, similiter ex gente sua regem Adalbeiium, deinde
ita ul ibi nullus mouachorum habita rel, cl hac de Ilarduinum; el Romani de senatoribus suis eleva-
re canonicalis habitus ibi reveiieretur, qui nuper " verunl in regno Albericnni, cujus frater Octavianus
exierat. Turpio vcro cum rege Carolo abiens Fran- papa ordinalus est. Deluncto rege Lndovico; rcgna-
ciam, et inde regressus, non pos: mullos dies vit pro co filius ejus Carolus cogiiomenlo Iusipiens
cum (44) Normannis congressus, oecidens eorum vel Minor (47). Quo lempoie defunclo Yulgiinmo 5
rcgem uomine Maurnm, ab co ipse occiditur; et Non. Mai. (885 vel 886), et sepulto juxta basilicam
Emcno fraler ejus 6* Engolismoe comes extitil, ct sancli Eparchii (48), quinlo anno post eum Oliba
6S
ipse posl biennium cum Landrico Sancloiiicensi cpiscopus diem clausit, el Anatolus in loco ejus pon-
comite confligeiis.inierempio Landiico, iu castro lifex ordinatus, lercio anno vilam finivil (49) (an.
Runconia (45) reducilur sautius, et octava die mo- 832). Yulgrimnus aulem multis proeliis laboraverat
rilur; sepullus juxla basilicam beati Eparchii; el frequentercum Normannis.et hacde causasedificave-
reliquid iilium parvulum Ademaium nomine. El rat caslrum Martiliacum (50), et Maslacium, ut esset
Carolus lioc audilo , Vulgrinuium "3 propinquum inuriimen contra paganos. Miseratque in Marliliaco
suum, fratrem Aldoini abbalis, ex nionasteno san- Rolberlum legis doclum, et cum eo Rannulfum 9*,
cti Dionisii direxil 7*, et procfecitcmn Engolismoe quem fecit vicecomitem. Qui Rannulfus habuil tres
et Pelragoricoe, el Olibam slaluil' in episccpatu 64 filios, Lanbertum el Arnaldum alque 0 lolricum.
Engolismensi 8*. His tenipoiibiis Fredebeiius epi-' C Idem vero Vulgrimnus filiis suis reliquid, Alduino
I * vivente Lolhario imperatore fralre suo , L. u. est in regem super Franciam et Aquitaniam
el Burgundiaiii in b. S., quse r^galis ai»pellaliir juxla basilicam sancli Petri, ubi corpus sancti
Marcialis lumulatum 65.cst, et inde 2. 2* Post quatuor deinde annos'2. 3" i:egroians factus
esl monacus in Promia monasierio, pro co quod palrem de imperio cjeceral et carceralum
tenuerat 2. 4* a fralribus inter angelos malignos et benignos. Sancli angeli dixerunt : Nos
honmisii'Deus ad itaperaiotem sed admonachum; vos accipiieimperatorem, nosnobiscum ducemus mona-
rkym. Angeli6Gsancli sectiin duxerunl animam, dcmones acceperunl corpus, el violenler a doino extra-
lierc cunctis videntibus ceperunl, sed oraiionibus fiatrum fugaii evamiciunt. 2. 5* a Nortmannis 2.
6" e. dudum comes Pictavinus, tiinc Egolisme 2. 7* d. in Aquitaiiiam 2. 8*~Hic Vulgrininus sscpe "a
Carlomanno, el demum a Carolo Magno imperaiore fratrecjus missusfuit in Aquitaniae uriies tina eiim
raimbiirgis propler juslicias facieridas. Eraique jam senex qiiando eum "
Carnlus Calvus fecit ccniitein
supradictarum urbium. Venerunt onm eo a Francia duo filii, Alduintis et Willelnius. Aginnuiri quoque
tirbcm hnbebat, quam assumcns vindicavit propler soiorem Wilielmi Tolosani, qtiam in—inaiiimoiiiuin
acceperal. Tentiit principalum iii his tribus civilalibus pcr 17 annos. Hic multis prxliis atcjue Odol-
—
ricuiii. Quo leinpore defiincio eodem Vulgiimno vitam finivil. Beliquid vero Vulgiiiniius iiliis suis
— et Aginnum. Inlerea Carolo Calvo— vel Minor. Tunc Frauci coinuranles 2. 9* qui cum co veneiat

je3 VARLE LECTIOKES. *"mamulatum c.

61afligebanl 1. 6>bianniuml. vtilgrinum 1. 64episcopatum 1. 66Angelis.c.
" alduiiium c.
I NOTJE.
*..^
(41) Cf. Ann. Lem. Mon. SS. II, p; 251. Non Ca- (47) Karolus Simplex. Ha:c omnia vero valde esse
rolus Calvus, sed filitis cjiis erat; uiide quoe alier lurbata neminem fugiet.
cod. atldit, falsa esse apparet. cf. Ann. Prudeniii (48) Ann. Lemovic. codicis regii Par. n. 3784, qui
a. 855. Chronico Aquitanico noliiias ex Ann. Lemovic. et
(42) Ipso anno neque posl quatupr annos, ul 2 S. Columbse peiitas a.ciim paucissiinis aliis nullius
tradil, hoc faclum esse onmibus conslat. momenli subjiciunt, 885 obitu Vulgrimni comilis
(43) Cf. Ann. Engol. Labh. I, p. 324. Pclragorici el Engolismensis indicalo, hsec addunt:
(44) CMHJ Normannis — occiditur el ipse — mori- Obiiiil (HI?)iVon.Mai. ;sepultus ajiud SanciumEpar-
tur ex Ann. Aquil. a. 863, 866. I chium exlra civilaiem.
(45) flfliiconiaJn cod. Chrisl. 692. — Rancogne (49) Cf. Ann. Erigolism. a. 892, 895.
aut Runcon; cf. Besly, Hisl. com. Piclav., p. 32, (50) Vulgo Marcillac, silurn
—
inler Caranlonum et
69, el Valesius Not. Gall. p. 465. lluviolum qui in eum iufluit, Mastacium uuuc Ma-
(46) Fortasse Basiliensis, qtii occurrit a. 859 tas non longe a Martiliaco abest. — Yide Hadr. Va-
Bouq. VII, p. 582. Ochs Hisl. Basil. p. 1£4. lesium in Notil. Gall. BOUCIUET.
57 HISTORIARUMLIBRI TRES.— LIB. m. 53
tpiidem Engolismam , Willelmo vero Pelrogowcam A cipe Normannorum habuit. Et quia pugnator forlis-
et Aginnum, quam assumens 68vindicaveralpropter siinus erat, a rege Odone valde honorabaluf lan.
sororem Willelmi Tolosani, quam in malrimonitim 892). El dum regalem aulam assiduaretur, veneno
acceperat. Tunc Franci conjuranles contra Carolum necalus e*, in extremis sancto Geraldo (54) ibi tunc
Minorem 1¥, eiciunt eum de regno, el Odonem du- presenti parvulum filium suuin Eblum commisit tu-
cem Aquitanioe (51) in regno elevaverunt 2*. Q:io landttm 6*. Ademarus autem, filius Emenonis, San-
tempore (888) Rodulfus rex Burgundise cum hosle lia 7* in conjugio copulala, Alduino '° el Willelmo
fortissimo Lemovicinuin appulil 3*, el congregali familiarissimus existens, honore eorum acsi frater
sunt conlraeum inoumerabiles hostesNormannorum, potiri videbalur. Qui a rege Odone vocatus ad p-ila-
et commisso praelioin loco qui dicitur Ad-Destricios, lium 8*, provectus est Pictavis comes. Regressusrue
nsque ad inierniiionem devastati sunt pagani, et a palalio sanclus Geraldus, clam subductuife Dlium
exinde &*fugientes, non ultra fiduciam proesumpse- Rannulli a Pictavis Willelmo, duci Aquitanisecomiti
rualveniendi in Aquitaniam. Rodulfus autem gratias Arvernis, credidil nutriendum, cui propinqiuis erat.
Deo, pro cujus amore animam suam posuerat, refe- Eo tempore ijiseWillehnus, cum non haberet prolem,
rens,cum magno triumpho regressus esl 5*. Et Cluniacum monaslerium in fundo proprio, quoJ est
Normanni rcgressi, terram vacuani repperientes, B in Burgundia, noviter fecit (an. 910). Qui cum so-
sedem sibi in Rotomago conslituunt cum principe rorem suam in :matfiiiionio desideraret conjungere
suo Roso (52). Qui factus Chrislianus, captivos plu- sancto Geraldo, nullatenus quivil. Qui celilemTitam
res anle se decollare fecit in honore quos colueral semper dncens, cum sepe ad copulam sttaderetur
dcorum. Et ilem infmilum pondus auri per ecclesias amore filiorum, respondebat sanctus Geraldus : Vtile
distribuil Christianorum iii honore veri Dei, in cujus est, inquit, mori sine fitiis, quam relinquere malos
nomine baplismum susceperat.j heredes. Erat etiam Ademartts comes Pietavinus .
21. Rannulfus quoque comes rtclavensis (55) ha- amator Ecclesioe.Cumque prolem nec ipse haberet,
buit filium Eblum nomine. Qui Rannulfus consan- una cum 7l uxore sua Sanlia de ftituro seculo pro-
guineus erat Willelmi nobihssimi comitis Arvernis. spiciens sibi, concessit qusedam ex jure proprio ec-'
Summamque amiciciam cum eo et cum Roso prin C clesiis Christi uredia. sancto Carrofo (55) quidem

1* insipienlem 2. 2* Hic Odo fuil filius Raimundi comilis Lemovicensis, et primo in Aquitania
rcx ordinalus est apud Lemovica, cujus civitatis monetain noniine suo sculpere jussii, qtios
antea nomine Caroli scribebatur. Constiluit in ea urbe vice Fulcberium, indusiiium fabrum iu
lignis, el Lemovicinum per vicecomites ordmavit."
Similiter el Biluricani, et sccundo anno in
Francia rex elevalus est. add. 2. 3* rogalu Odonis regis; nam ipse Franciam luiabat 2. 4* qui
exinde politerunt evadere f. 2. 5* 2. pergit: Et Nortmannorum alise cohoiies Franciam superiorem
devaslantes, primum cum duce Barelo, deinde cum rege Astcnco (56) oras mariiim.is desertantes, posl-
quam desolaverunt terram vicinam Francie, prostrati sunt a vicinis ducibus Francie. Deinde ctiin ulia
miiJtiludine Nortmannorum Rodomum ufbs, el vicine sibi civitates invenlse vacuoe,vindicale suht ad
babitandum a ducibus eorum, qui elevavcrunt super se ex eorum gente regem nomine Rosum, qui sedem
sibi in Rodomo conslituit. El faclus Cbrislianus a sacerdolibus Francorum, imminenle obitu in amen-
liam versus, Chrislianos captivos centum ante se decollari ,3fecit in honore quae.coluerat idolorurii, ct
demum ceiiium auri libras per ecclesias dislribuil Chrisiianoriim in honore veri Dei, in cujus nomina
• baplismum susceperat. Ramnulfus quoque Piclaveiisis et Ademarus filius Emenonis ininiici erant pro
urbe Piclavis; quam Adeniarus nitebatnr sibi vindicare pro patre suo Etnenope. Hic vero RamnuJfus, ex
conjuge legitima cum non liaberet prolem, suscepit ex concubina filiuin Eblum noiuine. Summainqce
babuit amicitiam cuin propinqtio suo Wilelmo comite Arvernis, et cum Roso principe Rpdomi pactum
firinavit propter metum Adeinari. Hac de causa a rege Oilone polius liraore quam aninre lionorabatur.
Dumque regalem aulam assiduaretur. . . . 6* udd. quai partim supra legunlur: Vulgrinus aulcm Agiti--
num vindicans propter sororem Willelmi Tolosaiii, ex qua supradiclos duos susceperat filips, Egolis-
roam el Petragoricas rexit perstrenue, Aginnum per 26 anrios, Egolismam et 1'etragQricain per 15
aniios, el 16 anno4 post niorteni Lotharii defunclus est (57). 7* filiam Wjllelmi, filii Vulgrimni, Sanliam
in c. copulavil' sibi 2. 8" Odone niagno honore in palalium habilus, post mortem Ramnulli 2.

VARIJ: LECTIONES.
68assumansl. 6'nectusl.2. '° A. comiti Engolismensi et Guillelmo
" IS Petrogoricensi cod.
'4
Christ. 692 c/
Chron. S. Maxent, bis duabus lineis scriptum 1. "rogalic. decollocari c. soppulavif ci
NOT^:.

(51) Odonem nunquam Aquitaniam temiisse con-
stat; magis eliam a vero abhorrenl qooe addit 2,
ii. 3*.
(52) Qui alias Rollo.
(53) Dux maximeepartis Aquilania;. Ann. Yedast.
a. 889. — Filius erat Bernardi Golhise marchionis,
qui anno 878 honoribus spolialus est. BOUQUET.
(54) GerarduS hTius erat Geraldi comilis Leniovi-
censis et Adeltrudis. Monasterium Aureliacense
fundavit a. 894, obiit a. 909.
(55) Charoux in dioc. Piclav
(56) Haslingus.
(57) Haecvalde confusa sunt. Vulgrimus obiit av
885 aul 886 (Ann. Aquitan. et Ann. Engolism), a.
866 ad comitalum promolus. Lotharius a. 855 de-
cessil, cujus moiiem etiam Ann. Aquit. perperam in
a. 870 coJlocanl.
 39 ADEMARIS. CIBARDIMONACIII 40
Voerlam sanclo Marciali Mollonnum,sanclo Johanni A accito ab Hotonc imperaiore auxilio (b'2), cnm mullo
(58) Neiriacum, sanclo Hilario (59) Corcolmnm, exercitu partim de 6* Bajoaria partim de Frantia»
sanclo Eparchio Godorviliam. Eo tempore Ebo Bittt- regressus Franliam, conserlo prselio Rolbertum In-
ricus cepil oedificare cenobiuin Doleuse (30) in ho- terfecil (63), rcgnumque recuperans (an. 925), Hu-
nore Dei matris («n. 917), quod poslea ii.tegravit goni filio Rolberti ducatum permisit regendum. Ca-
Rodulftis filius ejus, ubi magnam cohortem mona- rolo migranle, Ludovicus pro eo regnavit. Quo lem-
choriim congregavil regulariter dcgenlem, pore {an. 929) Niceforus impcrator Basiliumel Con-
22. His diebus Hoto, rex Bnjoariorum, Longobar- slanlinum parvulos edueans Conslantinopoli, Sarra-
dorum regnum sibi subegil 1*. Simililer, defuncto cenofuin regnum tnvasil, el Antiochiam aliasque
Alberico 2*. consensu Octaviani papse3f Romano- foiiissimas civitates 7* expugnans, christianis Gre-
rum imperator proiuolus est (an. 962). Quo defun- cis resliluit. Quem imperatris'", mater Basilii, me-
cto (an. 973), imperavit filius cjus item Holo. Fran- tuens, ne super filios suos tirannidem ageret, dolo
coriim vero rege Odone obeunte, regnavit pro eo evocatum dum Tripolim obsideret 8*, dum in basi-
filius ejus Arnulfrs pauco tempore, el morums est. lica palacii Conslanlinopolis genibus curvatus sab-
Iterum Carolus Minor rcgnum suscepil (an. 898), bato sancto Paschae (64) preces Deo funderet, gladio
unxilque eum Arbcrlus episcopus (61). Corilra quem " eum necare 9¥ jussit. Quod faclum diu latuit, donec
iterato Francoruin pmceres conspirati, eum rcgno suspecti salrapoe Grecorum monumenlum ej'ns ege-
pellentes, Rolbeiium ducem pro eo 4* constituunt rcnles ' 6, confossum10* gladiis corpus.reppererunt
legem 5* (an. 922). Tunc inler se divisi sunlFraiici, (an. 969).
sed niajor pars Roiberto favebat. Carohis dcnique 23. Tunc Ademarii3(65i comes Piclavensis de-
I* defunctis rcgibus Adalberto et Ai|duino (66) add. 2. 2* rege Romanorum (66) add. 2,
5* Bomam adgressus esl, el clausa '"" est ei civitas, prseliumque ingens exlitit inter Bajoarios et
Romanos. Et Olo yiclor ingressus urbein, coronalus est ab Oclaviano papa et add. 2. 4* in-
viliim add. 2. 5* Nam (67) congregati in campo more solito ad traciandum de publica regni
utiliiale, unaniini consilio, pro eo quod ignave meiitis erat idem rex, feslucas manibus projicienles,
rejecerunl eum, iie esset eis ujtra senior, el solum eum in medio campo reliquerunl, separali ab eo.
^ Ciimque siinul inier se coissent', supervenil comes Ugo, amictts-regis, ignorans causam. Qua comperla,
dixil Fiancis : O fortissimi Franci, non itonum consilittm egislis, quia seniorem vestrum inhonesle dereli-
quistis; cumeo pars magna Franlias, el necesse esl, si ila ettm diinit.imus, venire malum super nos. Sed
adgrediar ego eum, et confodiam ferro. Meliusenim esi ut occidatur, quam missus punint nos. El cilalo
cquoj quasi occideret cum, mox ui ad eum pervenit, lale consilium'8 detlit ei, dicens : Ero nunlius tuus
(td hos Francos ex parletua, ut usqite ad unum annum tantum sinl adhuc sub tua ditione, el si in Iwc
spaiio noiite viderint meliorati, discedani a te vkuperaiione liti. Quod regressus confirmavit cum Francis,
cl ilerum redieruntad regem, et per illujmannum amicos sibi rex assotiavit, cuin qnibus post annum
fiducialius se agere potuit, permanenlibus prioribus iii sua sentencia. Elevato enim Roiberto in rcge,
Carolus cuin valida amicorum manu Lemovicam pervenit, et pervigilnocle prope fenestram sancti Mar-
cialis perstitit in oralionibus, quotqupt poluii de Aquitania secum forlissiniorum bellatorum ab-
duxit, el per Burgtindiam ad Olonem impeialorem abiit, proptcr anxilium add. 2. 6* de Teo-
disca genlc paiiim de Aquilania el Francia ' 9, regressus est Frauciam, et commisit cum eo Rot-
bertus belluni. Caroli erat signifer Fulberius comes; Rolberlus'antein ipse vexillum sibi forebal,
dejecta barba canitie plena80
exlra loricajm, ut cognosceretur. Carolus rex Fulberlo inlerniinaiido ait :
Cavei o Fulberte. Et inde proverbium^exiit : Cave; Fulbcrte. Fulbeiitis Rotbeiium regem permedium
cerebri dividendo confoJit, et exercilus Rotberli vieius est. Et finito bello, pervenit Ugo, filius Rotberti,
cognomine Capelius; et cum mille equilibus,
*"
et Carornmctim exercilu lasso fngavil, et-postmodumsiip-
pliciter ad eum veniens, voluntati regis arssonsil(68). Nam Carolus regnum recuparaVit, et ipsi Ugoni
Capelio diicatum pennisit,.sicul solitus crat regere pater ejus Rolbeitiis. Et de spoliis, quse ceperat
Carolus, sancto Marciali, sicut voverat, direxit quedani, id est de capellii Roberti regis evangelium ex
auro etargento, dalmaiicam pfeciosam exveste crisea, faliestalium argentatum, vesiimentum integrum
sacerdotale preciosuni, duos libros divine historia?,Tibruiu preciosum de computo 83, vexillum cx vesie
auro levta iiniim, Ipso vero Carolo rege migranie , Ludovicus (ilius rjus pro co strenue regnavit 2.
7* c. usque Tripolim expugnaris vi coepit elChristianis 2. 8* mandaveral enim ei per epislolam, bar-
baros tonslanlinopolim obscdisse , qubd falsuin penitus erat adct. 2, 9* eum quatuor servis siiis
, transverherare jussit. Et omnibus proceribus Grecorum simulaviteum subito morbo extinctum 2. 10*.
diverberatuni cadaver framcis i'epeiiunt|2.
, ARI^E LECTIONES.
'* impcratris corr. impcraliix 1. '* gcrenlcs 1. T' caiisa c. '8 sic c. 's in francia c. 80 idem. c.
** regi. c. •• compolu c. i
NOTJJ
(381Angeriacensi; v. supra n. 25. (63) Die ascensionisDomini apud urbem Suessio
(59) Pictaviensi. nis in quodam prato eidem urbi contiguoadd. co:l
(60) Deols s. Bourgdieu in dioc. Bituricensi, dipl. Chrisl. 692; quod falsum est.
fundalionis v. (Jall. christ. II, 45, i , (64) Mense DecembrioNicephorum occisum esse
(61) Arberlus episcopusVquem hic nobis obtrudit conslat;2 sua cx— ingenio addidisse videtur.
Ademarus, commentitius est, el coeteris scriploribus (65) Ademarus sepullus ex Ann. Aquit. a. 950
incognilus. BOUQUET. Eliam quse de Aniulfo dicit (66) Nola errores interpolaioris!
falsa siini. j (67) Hsec fabulam redolere jain Bouqtiet aniio-
(62) Cf. Dudo supra p. 95 (Palrologia! tom. CXL), tavit.
el quse dixi lahrbiicher I, 1. p. 57. j (68) Omnia hoecnimis a vero abhorrent.
i' HISTORIARUMLIBRI TRES. — LIB. III. . 42
funetus cst (nn. 950), et Piciavis juxtabasilicam A 1 sibi vicecomes, sicut Ramntilfus fuerat Vulgrimno.
sancli Hilarii 4. Non. Aprilis sepultus. Willelmus Ilic deiiiqiie Bernartlus, mortuo paire suo Willelmo,
quoque dux Arvernis mortuus est (69), (an 919), el qui fuil fraier Alduini ex Vulgrimno, cbnics.Pelra-
filius Ranuulfi Eblus 1* Arvernis el Pictavis simul goricensis effectus est. Willelmus vero Sector-ferri
comes promolus esl 2*. Acceptamque iii conjugium Engolismoe principalum oblinuil, et commiinem
Adelam (70), filiam Rosi Rotomagensis, gcnuil ex habuerunt lotum honorem eorum ipse^et Bernardus
ca Willelmum Caput-slupse. Posl mortem siquidem consanguineus ejus. Adhemarus lamen siipradictus,.
Yulgrimni filius ejus Alduinus 50 annos vixil. Hic qui soforem Bernardi Santiam ux'orem. liabuit,
niiiros civitatis Engolismoe restaurare cepit. Quo decem (72) annos supervixit Alduino. Sanlia vero
tempore (an. 916) Giinbaldo 3* poiiliilcalum agenle, vilam ierminans 2. Non. April., humaia esi juxta
repetenles Normanni crebras irruptiones 83 per basilicam beati Eparchii.
Pictavorum lerminos 4* exercebant. Unde factum 24. Eo lempore (««. 940) Gunbaldtts episcnpus
•esl, ul monachi, sancti" Carrofi 5* pretiostim li- decedens, successorem hsbuil Fulcaldum.- Tunc
igniim crncis ad custodiendum Engolismse defer- Willelmus Seclor-Ferri et consanguineus ejus Ber-
rent cum diversis ornamentis ecclesire. Et cessanle nardus , adgregalo *• conventu Jiobilium^ iteriim
infeslatione Normannica, Alduirius in civitate sua B 1 restituerurii monasiicum habitum in basilica beali
rctinere" lemptavit omnibus diebus supradictum Eparchii', prseficienteseidem monasterio Mainardum
sancium lignuhi, nplens rcjddere commendatum. Hac abbalem. Qui in fronte basilicse beati Eparehii con>
de causa 6* jussit adornare ecclesiam Salvatoris struxit elegans oratorium in npmine sanctoe Resur*
foris muros iri capile basilicse sancti Eparchii, ubi rectionis 8*. Tunc domnus Willelmus 9* per lesta-
sanclum lignum deputaret 7*. Per annos vero septem mentum concessil ad eundem locum beati Eparchii
langore corporis multatus est ipse, et in populo ej'us donum , ecclesiam sancti Hilarii im Pelragorico
iia fames vebementissima grassata est, ut, quod sitam in vicaria Piliacense 8",. ecclesiam sanclai
actenus incomperltim fttit, dc vtilgo nnus alterum Eugenioe sitam in Santonico in vicaria Pedriacensc,
ad devorandiim exquireret, el mulli alios ferro cuflem Fradofevillam et villam Dairaeo , villam
perimentes, carnibus iriore luporum humanis vesce- Alviniaco, villam RomanoreviJIa cum ipsa ecclesia ,
reiilur. Quibus actus Alduinus necessitatibus , uno mansum unum in Godorvilla. Quod testamentu.m
aiite moiieni suam anno remisit Carrofo preliosum confirmare jussit, et firmaveriint rnaiiibus propriis
lignum per manus filii sui Willelmi cognomento qttorum nomina lioecsuiit: Bernardus comes, Arnal-
Secloris-ferri, cum capsa aurea, quam ipse cum dus filius Bernardi, Odolrictis vicecomes, Adhemarus
gemmis construi imperaverat.ubi contuIitLubeliaco G I vicecomes, ArnaldusfiliusJVillelmi, Adliemarusfilius
villam; et mox cessavit plaga; et ipse post annum Willelmi 10*. Sanclo Marciali dedit nichilominus
defnncius 6 84 Kal. April. juxta palrem tumulatus Cantreciacensem ecclesiam in -Engolismensi, pari-
est. Post cujus mortem secundo anno (9f8) occisi terque Manauco ecclesiam in Lemovicino cum om-
siuit a Bernardo in iillionem. Sanlioe sororis suoe, nibus adjacenliis et massis 11*.Iterio fideli suo 12*de
qnam occiderc conati sunt, Lanberlus (71) viceco- villa' Boensi dedil cellam 87Fruinensem 15*.
mes Mariiliaccnsis et Arnaldus Trater ejus. Willel- 25. Interea defunclo Eblo ducel4',(rtn. 935)., filio»
mus auiem Sector-ferri honorem eorum restituit rum ejus alier comes , alter episeopus lactus est.
O.Iolrico fratrieonim, qui minornatu erat, fuitque Eblus enim, anniienle I.udovico re»e , pantifex Le-
1 Ebltis Manzer (75) 2. 2* a Carolo rege supradiclo orfd.2 3* Oliba ponlificatiim adhuc a. 2. 4*
per
Aquitaniam 2. 5* adhuc vivente Vulgrino comite add. 2 6*c. adliibilis a Francia architectis 8Sjussit
cdilicare ecclesiam in honore Salvaloris 2. 7*2. add. quas jam supra c. 19. edita sunt : simul et cor-
ptts sancti Ejiarchii ibidem transferret; et vocato a Francia Fredeberto episcopo consanguineo suo,
lem ipsam ecclesiam dedicare in honore Salvaloris. Gorpus vero beati viri leyare non, valuit, quod
volebat transferre in eadeiri ecclesia. Ipsoque consecrationis die post peracluin sacrificium sollempne,
missaque finita, placida morte ante altare Salvaloris obdormivit in Domino, et ibidem anle altare
liumaius esl episcoptts Fredeherlus ab episcopo Oliba, qui et ipse post modicum pbiit, ut jam dictum
cst. Alduinus vero comes per annos multos multatus.est. 8* et mulla reliquiarum pi-
ab 8S langore corporis
gnera, quoe Jherosolimis asporlaverat, ibi recondidit add. 2. cf. Gesta epp. Engol. c. 19. 9*'Se-
clor-lern add. 2. 10*ejusdem W. 2. ll"nonenim habuil prolem ex legilima conjuge. Nam supra-
dicli Arnaldus et Ademarus 90ex concubinis ei nali sunt add. 2. 12* principi add. 2. 15' in Engo-
Iismensi cespile add. 2. 14* comite Pictavino 2.

YARIJE LECTIONES.
83 inrupliones corr.
irruptiones 1.- 84VII..2. 83adgregatu 1. 86,p.
88
et altas quam pliirimas ecclesias
ita finiunl codd. 3. Explicit hystoria Francorum 5c. 8'cellem 1. architesiis c. S9ad c. 90ocma-
NOT^E.
(m) V. Ann. Masciac. SS. III, p".169. (71) Y, snpra c. 20,
(70) Will. Gein. 111, 5 , Gerloc appellal; sed cf. (72) Reclius 14; obiit enim a. 950."
diplomata Lotharii regis apud Beslium, Hist. com .(73) Id est spurius..
Pictav. p. 252, 259.
. PATUGL. CXLI
'*3 ADEMARIS. dBARDl MONACHi S*~"":" 4-i
movicoe tactus est. Willelmus vcro cognomento A omniJjus, pauperes pauperem Cbristum sectili sunt,
Caput:sltipa? 1* Arvernis, Vallatis (74), Lemovicse et Cluiiiacosancto habitu ac yita induti sunt. Untle
et Piclavis comes proveclus, dux Aquitania? exlitit. postea Dei nulu OJo abbas
proefuit sanctissimus 7*,
Hic germano suo 9" abbaliam sancli Hilarii ac sancti el post eum sanctus
Majolus. Teotolo, jubente ab-
Maxencii cum nonnullis aliis possessioriibus in Picta- bate suo,
archiepiscopus inviltis consecratus est
vensi solo prsebuit. Fnit idem Eblus Ibonus pastor Turonis. Hic sanctissimus Odo et litleris
ecclesise 2*, oedificavitauecastellum Lemovicaese- liberalibus eruditus el Dei amore adprime
ilagraiilissiinus,
dis, castellum sancti Hilarii, et canonibos ibi dispo- exemplo ei doctrina aposiolicoeregula?, qiioeest mo-
suit, quia infestalione Normaonorum idem locus a nachorum, extitit restaurator strenuus.
monachorum prisca habitalione desciverat. Restau- 2.7. Tunc Roso defunclo 8* filius, ejus
ravit monaslerium sancli Maxentii , et castellum in Willelmus loco ejus proefuit, a (an. 931),
puericia baptizalus,
circuilu perfecit. Resiauravit et monasierium saricti omnisque eorum Normannorum, qui juxla Franliam
Michaelis ad Eremum (75) et miilla alia' laudabilia inhabitaverant9B, multitudo fidem Christi suscepit,
in opere Dei egit. Qui defunclus (76)
sejpultusest in et gentilem Iinguam obmiltens, Latinp sermone as-,
basiliea supradicti monaslerii sancti Angeli. Fuerat suefacta est. Willelmoab ArnulfoFlandelensicomite
3* atitem successor Turpionis episcopi , avunculi B dolo interempto (an. 943), lilius ejus Ricliardus suc-
Rotberli •' vicecomitis Albucensis.
Fjuitque idem cedens, chrislianissimus faplus, sedificavit in ea
Eblus a sancto Marciale tricesimus nonus episcopus, Normannia, quse antea .vocabatur marcha. Francia?,
quiad honus suum sufferendum ordinaverat snb se et Britaniiiaj, monasterium sancti Michaelis de
cbrepiscopum Benedictum. Qui postea caplus a Monte, ubi monachos ordinavit. Item nioiiasterium
Helia Pelragericensi comitc, oculis privatus est, et Fiscannum (77) in honore sunimoc Tri.nilaiis., ubi
propterea Eblus nimio et iritolerabili seroper dolore sepultus est ipse, ubi et monachos posuit. Franco-
afliciebalur 9S usqne ad diem morlis suse; ipsuin ruin inlerea rege Ludovicb vila exeunte (an. 954),
enim po?t se volueral relinquere successorem. Idem regnavit pro eo Lptharius, filius ejus ex Girbeiga.
Helias 4*, cum Geraldo vicecomile 5* et filio ejus regina prpgenitus.
Widone commissp prselio , viclorextitit, et poslea 28. Quo lempore (an. 951) Fulcaldus episcopus
ciim fralre suo Aldeberto in deceptionem caplus est Engolismensis, ppslquam prsefuit 12 annis, defun-
a Witlone, et in castro Montiniaco in cusiodia con- «lus est 9*, et successi,t in episcopaliiEbulus, qui et
jectus. Sed cum suastt Willelmi ducis oculis pri- ipsei2 annis proefuit10*. Willelmus denique Seclor-
vandus esset propier supradictum corjepiscopum, IfeiTi,qui hoc cognomen indeptus esl, quia comniisso
Deo.propitio, de custodia evasit, etnon multo post C proelio cum Normannis, et .neulro.cedenli,, postera
iri.via Romoeperegrinus in Dei opere pbiit. Alde- die pacti .causacuin rege eorum Storin solito (78)
bertus vero frater ejus plurimp temporej in turfe 94 coiiflictu deluclans, ense corlo" 11* .durissimp per
civitatis Lemovicsecustoditus, tandem solutusest, rriedia peclpriS:S'ecuit simul cum torace una; modo
accepta inconjugio sorore WidoniS vicecomitis ,'ex .percussione claudens diem, sepnllus est.juxta basi-
qiia filium genuit Bernardum. •' Jicam sancti Eparchii, E't per 30 annos pro ep prin-
26. Eo tempore, adhuc vivenleTurpione episcopo, cipati suntBerhardus conies 12", deinde iilius eju3
Od.oet Teololo 6*, canonici sancti Marlini illustris- Arnaldus 13*, deindeWillelmus Talerandus8S, deinde
simi, adimplentes evangelicum prseceplum, derelictis Rannulfus Bomiiafius, tum Richardus Iusipiens.
1* a rege supradiclo add. 2. 2*et castellum sancli Stepbani Lemovicesedis, quod Turpio episcopus antecessor
ejiismagna ex partea sdlo construxerat, hic ad perfeclum inlegravit.Constfuxii a nOvocastellumHilarii2.
3* Antecessorvero ejus Turpio, genereclarissimo,avunculus Rotberti vicecomiiis Albucensis, in rebus Dei
magnificus fuit, etOdonemabbatem Cluhiacensis coenobii summo excoluit. Qui Odo reverefiiissimus, Tur-
pioi]erogiianle,YitamsancliGeraldiedi<Jil,etlibrumDecontemptumundiperulilemcomposuit. ldeine|iisco-
pus in Yila sua mullis claruit miracuhs; et defunctus *', Albutiorie (79) sepultus est in basilica sancli
Vaierici. Eblus autem 39 a bealo Marciale episcopus fnil, el ad onus episcopale suffereiidum ordinavit
sub se corepiscopum Benedicmm, quem ipse a puero nutrierat. Qui captus 2. 4* filins Bosonis Veluli
de Marca add. 2. 5* Lemovicensiadd. % 6" Teololo et Odo supradictus dtim essenl c. 2. 7* secundus
a primo abbate ejusdem. Fuit eiiim pr mus Berno et secundus Oddo. Teotolo 2. 8*comite Rodomense
add. 2. 9*et sepultus juxta basilicam saneti Eparcii add. 2. 10* et tumulatus secus sancti9* Eparchii
basilicam add. 2. 11*c. nomine d. quem Walander faber cuserat add. 2. cf. Gesta epp. Engol. c. 19.
12* Pelragoricensis s9 add. 2. cf. Gesia epp. Engol. I. i. 13* cognomento Borracio add. 4. cognomento
Boirratio, pro eo quia cum ipsa vesle lt pum diabolicum homines devorantem appetiit in campo loricatus
el galealus, et manibus geslans i0°, miliiibus occidendum proebuitadd. 2. cf. Gestaepp. Engpl.'
YARIiE LECTIONES.
•' suo Eblo cod. Christ. 692. Chr. S. Max. p. 202. " rorberli 1. 83 efliciebalur 1. »4 re I. 95 inhabi-
laveral 1. *6 lalelerandus 1. 9' defuncjtisc. ss cum c. " petrugcoricam osis c. 10°gesiant c.
NOTJE.
*
(74) In cod. 4, Vetlatis , alibi Vtllam , liodiej ie (77) Fecamp.
Veiay. (78) ld est singulari [seguiari 2].
(75) Sainl-Michcl en Erm. (79) Aubusson.
(76) Quo anno non constat.
45 HISTORIARUMLIBRI TRES. — LIB III. 46
Arnaldus quidem subtrahens sancto Eparchio "\U- A ejus Carolus, sed nonpoluit, quia Deus judicio suo
lam Salasensem *01, et conferens Helioe ducl villa meliorem elegit. Nam 5* Franci inito consilio eum
Bpensi, ab angelo percussus inleriit, et liac de re-in abjiciunt, etHugonem ducem, filium Hugonis, regem
fine moiiis sancto Eparchio villam AjarniacCnsem eligunt. Hac de causa episcopus montis Leudenensis
coiilulil pro emendatione t0J, et sepullus est juxla Ascelinus (81) ebdomada majori ante pascha (an.
basilicam sancii Eparchii. Mortuo ffatre ejus Wil- 991), in qua esl cena Domini, velud Judas Christum
lelmo (an. 964), Rannulfus bello extinclus est ah et ipse tradidit Carolum. Qui Aurelianis in carcere
Arnaido 1* filio Willelmi Sectoris-ferri, qui pro trusus ad usque mortem, ibigenuit filios i0"Karolum
patre -suo in principatum Engolismse. successit et et Ludovicum, et morluus est; et expulai sunt fiiii
Ricbarduni lnsipientem expulit (an. 97S). Captoque c-jusafrancis (82), profectique suntad imperatorem
2* in cpnJliclu Gauzberlo, fratre Elioecomilis, sua- Romanorum et habitaverunt cum eo (85). Sane dux
sus esl a Willelmo duce, quo prseberel ininucum Aquilanorum Willelmus reprobans nequiciam Frau-
sibi. Et Pictavis trusus Gauzbertus, in ultionem corum, Hugoni subdilus esse noluil. Unde facltim
Benedieti corepiscopi oculis dampiialusest. . est, ul Hugo, exercitu Francorum aduioto, urbem
29. His temporibus (circa dn. 973) Aymericus non Pictavis obsidione fatigaret. Dumque frustralus re»
monachus abbas sancti Marcialis, suecessor Gon- B cessisset, ctim Aquitariorum nianu Willelmus inse-
sindi, morilur, el iri fine monachus extitit, quia rex cutus est eum usqueLigerim.Ubi in grayi proelio(84)
•Ludovicuslimens ejtis.tirannidem, honorem sancti decertantes Francerum et Aquilanerum .animosita-
Martialis ei commiserat, saeramento tamen jurare tes, mullo sanguine alterna cede fuso, superiores
fecit, ut monacus esset fulurus. Hic Geraldum vice- Franci exlilerunl, et sic reversi sunt. Pacein poslea
cpmitem in manibussuis habuil commendalum 1B*, Willelmus cum Hugone el filio ejus Rotberto fecit.
et Bosonem Yetulum de Marca 5". Hic j'uxta Cam- Et rex Hugo cogilans erga se Dei gratiam, qnasi
tionense (80) monasterium destruxit caslellum vi vicem rependens, defensor cleraentissimus ecclesise
iexpugiiatum Caiiboncaseni, eo quod moleslum erat Dei extilit. Nam ob hanc causam creditur progenies
boroiiiibus monachorum. Caroli reprobata, quia jam diu neglegens Dei gra-
" 50. •Julerea defunclo Wilielmo
Capite-slupoe (an. tiam, ecclesiarum potius neglecirix quam erectrix
965) et sepulto apud ecclesiam sancli Cipriani, du- videbatur. Beati ergo Dionisii coenobium, quod jam
cem pro eo filium ejus Willelmum habuit Aquilariia. pristinam monasticam corruperat normam., rex:
Qui filiam Telbaldi Campanensis vocabulo Emmam Hugo regulari lionestale, sicut in D.eioculis rectum
uxorem accepit, genuitque ex ea filium WiUelnium. r crat, honestius restauravit per itianus venerabilhs
Rex autem Lqtliarius Lemovicam adiit, et leinpus Odilonis abbatis, et al.a sanctorum nonnulia mo-
aliqnantum in Aqtiitania exegil. Unde revertens 104, nasteria in decorem 106pfistiuse disciplinoe revoca-
veneno a regina sua adullera extinclus est (an. 985). vit ,6*. Eodem tempore gravissimum bellum inter
Filiiimque reliquit Ludovicum, qui uno lanlum anno WilleJmum diu:em et Gosfridum Andegavensem co-
supervivens, et ipse polu maleficii 4* necalus est mitem peractum est. Sed Gosfridus necessitaiibu*
(an. 987). Regnurn pro eo accipefe voluit p.alruus actus, Willelmo duci se s.ubdidit, seque ei in inani-

1* Manzereadd. 2.-; cf. Gesla epp. Engol. quce ddd.: i id esl adullermo filio.>2*Hicccepit in confliclu-:Gauz-
: bertuni ciericum, fratrem Elise>.comitis10', qiiem reddidil Willelmo, filio Willelmi Capitis-stuppae, seniori
«uo, et pro ullione Benedicli corepiscopi ocnlis privaridum corisensjt. Defuncto enim Willelnio Capite-
stuppe, et — filium Willelmum ut infra, ubi hac desuiit. His temporibus 2. 3* Hic cohstruxit castrura
Roncomum^&S) add. 2. 4* a sua conjuge Blanca nomine add. 2.. 5* Nam episcopus Ascelinus monlis
Leiidenensis urbis elidoriiadaante pascha post convivium in leclb quiescenlemeum dolo coepit, et con-
seiisu plurimorum Ugo dnx, filius Ugonis Capetii (86), in regem elevatus est. At vero Carolus in carcers
usque.ad morlem retenlus est Aurelianis, ubi genuiti. 6* Per illos enim diessanctuSjMaiolus Clunia^
-censis abbas, successor sancti Odonis, riiigravit ad Doininum inmonasterio Salvinicensi (87), quod est
in Arvernis tefritofio, et ibidem sepultus, miraculis fulsit, et suceessit',iiivitus pro eo, electus tam ab
ipso Odone quam a cuncla congregatione, Odilo supradiclus add. 2.
YARIJE LECTIONES,
101salasensam corr. salasenseml, 102emandatione 1. los commandalumT. ^104revertans 1. 1Mfiliuj
corr. ut videtur lilios 1. 106decoraml. "" comiin c.
NOTJE.',
(80) Chambon. inter Hugonem Magnum, patrem Hugonis Capetii,
(81) Cf. Richer. iv, 47. , et Willelmum Gapul-stupse, male forsan bic releiiur
(82) Hoc post a. 1008 factnm esse ex ebarta con- ad regem Hugonem el Willelmum supradicti Wil-
jicilur, in qua Jegitur : Actumji. i. D. 1008, re- lelmi filium; Boua. COST.
gnanie Roberioet Ludovicoel Carloino; quod monet (85) Cf. supra c. 19, n. 45.
Boiiquei. (86) 3-.nnstipra c. 22, n. 1*, intprpolalor Hugonem
(85) Ex ipsorum genere Thuringorum landgravios 'Mugntim bot nomine appellaverat.
naios esse, mtilti sibi pefsuaserunt. (.87) SiWiniacensi;
' ' cf. Yitam.Maioli a. Syro l'l,
(84) Hoc pneliuin (post ejiisdem urbis ibsjdio- 19-.'
ne;n), quod a. 955, teste Flodoardo, cbminissuni e.si.'-
47 . ADEMARlS. CIBARDI MONACRI. «
bus pioebuit,el ab eo caslruniLosduiium (88)cum non- A est. Qui philosophiae intentus, et lucra Christi co-
nullis aliis in pagoPiclavorum pro beiieflcio accepit. gilans, ut ante tribunal Judicis duplicatum redderel
31. Ea tempestate Holone secundo mprtuo, Hoto lalenlum, Dei voliinlale populos 1" Hungrise, una.
iilius ejus, lercius actu et nomine, itnperio politus cum rege eorum ad fidemChristi convertere meruit.
*
populos in .circtiitumyodolis deditbs ad Dei culliim convertere studuit. .Etenim erant ei duo
episcopi reverenlissimi, sanctus videlicct Adalbertus archiepiscopus de civilale Pragra, qtiaeest in pro-
vincia Bevehem, saiiclusetiam Brunus episcopus de civitate Osburg, quseest in provintia Bajoarie, cpn-
sanguineus ejusdem imjieraloris (89). Nam sanctus Adalbertus parvus statura, saiiclus Brurius procero
corpore erant. Et quandocumque sanclus Adalbertus in aula imperatoris inleresset, nocte intempesta
soltts ad silvam abiens, ligna propriis humeris pedibus nudis deferebat, nemine seienle, ad htispiiium
suum. Que ligna vendens, victum preparabat sibi. Qued cum post mullos iniperalor coiuperiens dies ,
eum 108pro sanclo duceret, die quadain solito loculus cum eo, dixit jocando: Tulis episcopus, sicut vos
estis, debuissel pergere adprasdicandum Sclavorum gentes. Mox episcopus pedes irnperatoris deosculaiis,
ait, sehoc incipere; necposlea imperator eum aveiiere potuit ab hac iutentione; et rogante ipso epi-
scopo, ordinalus est pro eo in ur-be Pragin archiepiscopus, quem elegerat ipse, et libenter imperator
assensit. Et preparalis pmnibus necessariis, pedibus nttdis abiit in Pollianam provinciam, ubi riemo
Chrrsti uomen audierat, et prsedicare eoepitevangelium. Quod exemplum ejus seculus Brunus episeopus,
peliil imperatorem, ul pro eo juberet consecrare in sede sua episcopum, quem elegerat, nomine Odolri-
ricum (90). Qno facto, el ipse humiiiier abiil in provinciam Ungriam, quae dicitur Alba Ungria ad dif^
ferenliam 109alleri Ungrie -Nigre, prb eo quod populus esf colore fusco velut Etiopes. Sanctus denique
Adalberliis converlit ad fidem Chrisii quattuor islas provincias, quse antiquo paganorum errore detine-
.baiilur, scilicet Pollianam, Sclavanian^i,Waredoniam (91), Cracoviam. Quas .postquam fundavit in fide,
abiil in provinciam Pincenalorum ut eis proedicaret Doininum. Hia gens nimium idolis effera, post octo.
dies ad eos venerat et Christum eis adnunciare cceperat, nono die reperientes eum oralioiii incumbere,
missilibus quam ferreis confodienles, Christi martire.m fecerunt. Deinde sectb capite, corpus ejus in
lacum magnuiri demerserunt; capud atitem besliis in campum projecerunt. Angelus autem Dpmini ac-
cipiens capud, posuit juxta cadaver m ulteriorem ripam; ibi immobile et intaclum 110el incorruptum
permansit, quousque negoliatores navigio per illum locum praelerirerit. Qui auferentes sanctum thesau-
rum, palefecertinlque Sclavaniam. Qub comperto rex Sclavanie nomiiie Bolesclavus, quein ipse sarictiis
Adalherlus baptizaverat, datis magnisjmuneribus, capud et cadaver excepit cum lionore, et monasle-
rium in ejus rioinine maximum consiruxit, et multa miracula fieri coeperunt per eundem Chrisli mar-
lirem. Passus est aulem sanctus Adalb^rtus 24 die mensis Aprilis, id' est nono Kalendas Mai. Sanctus
auiem Bruiius convertit ad ficlemUngmam provinciarn, aliam, que vocalur Russia.- Regem Ungrie ba-
plizavit, qui1U vocabatur Gouz, el mutato noniine iri baptismo Stephanum vocavit (92), quem Olo im-
peralor innataliprolomartiris Stephaiii a baptismate 112excepit, et regnum ei liberrime habere permi-
sil, dans ei licentiam ferre lanceam sacpramubique, sicut ipsi imperatori mos est, el reliquias ex clavis
Domini el lancea sancli Mauricii (93) ei concessit in propria lancea. Rex quoque supradictus lilium
suum baplizare jussit sanctb Bruno, imponcns ei nomen sicut.sibi. Stephanum. Et ipsi iilio ejus Slepha-
iio Olo imperator sororem Eeririci, po^steaimperatoris, in conjugio dedit. At vero sanctus Bruntts cum
ad Pincenates properavissel, etChristum proedicarecepisset illis, passus^ est ab eis, sicut passus fucral
sanctus Adalborlus. Nam Pfiicenati diaholico furore sevientes, viscera omnia ventris per exiguum fora-
men laleris ei extraxerunl, et forlissipum Dei 113martirem perfecerunt (94)i Cbrptts ejus Russorum
gens magno precio redemit, et in Russia monasterium ejus riomini cpnslruxer.unt, iiiagiiisque iuiraculis -
coruscare cepil. PoSt pattcos tlies qujdam Grecus episcopus. in Russiam venit, et medietatem ipsius
provinclse, quse adhuc idolis dedita erat, eonvertit, et morem Grecum'in barba crescenda elceteris
excmplis eos suscipere fecit. Odolricus autem, qui sanclo.Brunp sucqesserat, acl Deminum migrans,
inaghis viflulibus clarere ineruit. ldeoqoe monasterium fofis civilatem 0,sburg ejus nomini construxit
episcopus iiem Brunus, successor ejus,| frater- Eenrici imperatoris. EaJem vero urbs apud Romanos vo-
cabatttr Valentina ab imperaloris nomine, qui eain condidil primus. Quibus diebiis Olo imperalor per
soinnum nionitusesi, utleVarel corpus Caroli Magni imperaloris, quod Aquis hiimaius erat (95), sed
vetustate obliteranle, ignorabalur lociis certus, ubi quiescebat. Et peraclo triduano jejunio,inyeiitus cst
eo loco, quem per visum cognoverat imperatof, sedens in aurea calhedra, intra arcuatam speluncam
infra Basilicam Marie, coronalus 4^4 cbrona ex auro et gerrimis, teneiis sceplrum el ensem ex auro pu-
rissiino, cl ipsui.n corpus incorruptuni invenlum est. Quod levatum populis demonstranim csi. Quidam
vero canonicorum ejusdem loci Adalbertus, cuin enormi.et procero corpore essei, cofonam Caroli qua4
pro mensura capiti suo circumponens,! invenlus csl stricliori vertice, coronam amplitudine sua vincen-
VARlJi LEGTTONES. '
.
*08cnm c. 109differendam c. 110intactu c. '"
qusc c. lla baptistmaie c. '"• deo c. 114coio-
nalum c.
NOT^:.
':
<;S8)^Ldudoii). (92) Hsec quoque valde suiit coniurbala. Geisa,
(89); Bfunoiiem, fratrem Heinrici II, an. 1007 rex XJngarorum, filium habiiit Siepbanum, a sancto
ordiriatiiiri el de Uugarorum convefsione bene me- Adalbcrto baptizatum; ipsum eodem nomine ap-
ritiim ;cum altero Brunone, ipsi geccti misso (cf. peUalum fuisse nemo tradit.Quoe de Brunone di-
larlibucher I, 8, p. 166), eodem forlasse qui Prusso- c.uninr falsa esse, .mullirprobaveiiiiit; cf. ActaSS.
riimapdstoliis a/ 10Q9obiit, confundit. Jun. VI, p. 221. Sept 1, p. 482,
(90) Desanctp
; ' Udalrico, jam a. 975 mrortup, cp-..: ' i(95) -ef. Lindpii. iv;M,-
gitavit.' - . -. .'.'-.'. .'(94) Cf. Thietm. vi, 58.
(91) Qtiid hoc nomen signiflcet, nescio. Forlasse" (95) Iluie qnoque narrationi fabulas admistas
YfoiWenedoniam?' esse lacile ckt iutellectu; cf. .Tliietm: IV, 29.
49 I3IST0BIABUMLlBRl TUES. — LIB. III. 50
Girbcrliis (96) vero natione Aquilanus 1*, monacus \ tiuobus magnis proeliis victus est. Ad ullimum (an.
2" Auieliaeensissancli Geraldi ecclesioe (97), causa 1014) regibus Bulgarorum Samuele et Aaron (101)
sophioeprimo Franciam, deinde Cordobam (98) l.tis- non publico prselio, sed astucia Greca interfeclis,
trans, cognitus 3" ab imperalore, archiepiscopatu omnem terram eorum ofilinuit, el forlissimas eivi-
Ravennsedonaius est. Procedenli tempore cum Gre- tates et caslella confregit, Grecorumque proesidia
gorius papa, ffaler imperaloris (99), decessisset (an. conlra eas ubique ordinavit, populumque Bulgaro-
999), idem Girberlus ab imperatore papa Roinano- rum maxima ex parte captivavit. Et sicul voto pro-
rura sublimatus est propter philosopbiseg-raliam, miserat, habitum monasticum Greca iigura subter-
mutatumque est nomen ejus pristinum, et vocatus indulus in reliquum esl omriivitse suoetempore, a
esl Silvesler. Et proefectus RomseCrescentius cum voluplale et carnibus abstinens, el imperiali scema-
contra Holonem imperiumRomanumvellet arripere, te extrinsecus circumdabalur. Deinde Hiberiam
tandem coactus iri tuire, quoe vocatur Inter-celis rcpugnantefn per annosseptem ita edomuit, iil om-
(100), diu evasit, sed expiignala ipsa turre, caplus nia ad nutuin ej'us fierent (an. 1022).
cst insidiis suse couj'ugis, et palibulo susperisus est 33. Obiit quoque Richardus Rolomagensis (an.
4", et pro eoplanctus hiagnus'5*factus est (an. 998). 996 ? 1002 ?), sepulturoe tradilus apud Fescannum,
His 6* diebus (an. 994) sanctus abba MaiolusClu- B et pro eo successit Richardus filius ejus. Hic pruden-
niacensis migravil ad Dominuin, fuilque.ei succ.es- tissimus et glofiosus in omnibus et dileclor eccle-
!>orsupradictiis Odilo, non dispar virlutibus. Et Hu- siarum exfnit. Hotho vero imjieralor hausu veneni
go rex Francortiin, amalor sanctse ecclesioeet ser- 8* periit sirie liliis (dn. 1002), el pfo eo consangu'.-
vaniissimus sequi, moiiuus esl (an. 996), el regna- neus ejus Heinricus imperium suscepit 9\ Siquiderii
vit pro eo Rotbeiius iilius ejus, vir claroe honesta- Arbertus(102),Colonioearchiepiscopus 10*, expirante
lis, et inagnse pietatis, ornamenluin clericoruifi, Holone in parles Cajmse,sceptrum et coronam cum
iiulritor monaclioriim, palcr pauperum, assiduus lancea sacfa secum afferens, ab Hainrico insidiis
verebei cultor 7*, rex non lantuiu populoruiii, sed circumventus caplusest, elimperaloris privatus or-
etiam morum suorufti. - '
namentis (103).
32. Hisdcni leniporibus (circa an. 1000) rebellan- 34. QuibpS temporibus Aldebertus comes supra-
118
tes Bulgari Gretiam valde exasperaverunt, el dictus (104) Petragoricensis, filiusBosonis Vetuli ex
Busilius. imperator super eos nimis irritatus, voto • sorore Bernardi supradicti nomine Emma, ad urbem
se obligavitDeo, monachum fieri, si Grecis eos sub- Piclavis bellum intulit, el victor extitil 11', pro eo
defet. El perannos 15 cumboste supereoslaborans, iQ maxime quia incoiisullOanteqUam deberent civesei
tem circulum capitis. Crus proprium eliam ad cruris mensuram regis. dimeliens, invenlus esl brevior,
et ipsum ejus crus protinus divina virtule confractum esl. Qui supervivens annis 40, semper debilis
permansit. Corpus vero Caroli conditum 116in dextro membro basilicseipsius retro aitare sancti lohannis
baptistse, ct cripta aurea super illud miriiica est fabricata, mullisque signis el miraculis clarescere 11T
ccejiit. Non lamen sollempnitas de ipso agitur, nisi communi more
lls
aimiversarium defunctorum. Splium
ejus aureum imperator Oto direxit regi Botisclavopro reliquiis sancti Adalberli martiris. Rex autem
Botisclavus, acceplo dono, misil imperatori brachium de corpore ejusdem sancli, et imperalor gaudens
illul excepit, etin honore sancli Adalberti martiris basilicam Aquisgrani conslruxit mirificam, et an-
cillaruni Dei congrcgaiionem ibi disposuil. Aliud quoque monasteriuni"Romae construxit in honore ip-
sius niaiiiris add. 2. 1' ex infimo genere procreatus add. 2. 2* a puericia add. 2.' 3* cognitus a rege
Ugone,119Remisarchiepiscopalu donatus est. Et iterum cognilus ab imperatore Olone archiepiscopus Ra-
venne facitis esl, dereliclo Remorum archiepiscopalu. 2. 4' iubente imperalore add. 2. .5* Rome
add. 2. 6* His—viiiutibus desunt\ltoc/oco2; cf. c. 30. n. 1*. 7* in humilitale sfmilisDavid regi add. 2.
8'"in partes Benevenli add. 2. 9* Otonis m autem corpus delalum esl Romam m, et ibidem sepultus
add. 2. 10*a. C. sceplrum et coronam cum lancea sancti Mauricii nt secum ab imperatore delunclo
in Bajoariam deliilit et consensu omnium episcoporum Eenrico tradidit. Stephanus ctiam rex Ungrie
belio appetcjis Ungriam Nigram, lani vi quam timore et amore ad fidem la3 verilalis totam illam ter-
ram convertere meruit. Quibus lemporibus 2. < 11* multa strage peracta add. 2.
VARJJE.LECTIONES.
1,5 i'cbcllantii.rrorr. rcbellantes 1. 118condictum c. "' claresceret c. 118reliquis c. 11Sfavenne c
1-°otoii c. 121i'oniec. 1!2 mauri c. 1S3fidec.

NOTJE.
" multa bona contulit casnobioel misit munera Rui-
(96) cf. Richeriii, 45. videticet libros grammaticorum' ei
(97) Hsecde ipso in Chron. Aureliacensi (Mab. mundo sodali,
Anal. 11,p. 240, ed. 2, p. 150) leguntur: Rafmun- expositionesin Hieronymumet Ambrosium.
dus Calurcensis nobilis ex castro Saura nominato (98) Hoe ex solo Ademari testiinonio pendet.
abbas eligilur, qui curat erudiendum Gerberlum (99) Miuime, sed Otlonis ducis.
[Gerlentiumed. 1] adolescentemobscuroloconalum; (100) Id est S. Angeiiarcc; cf. Liudpr. m, 44.
sed quia ingenio eral vafer, prasclarusin lilleris evct- (101) Aaron a Samucle jam antea bccisus erat.
sit. Hic inipelrata licentia propler aviditatem sapieit- (102) Heribertus.
lias multa circumibulregna, el ad nolitiam imperato- (103) Cf. Thieim. IV, 31. Falsa 2 narravit.
ris pervenil; qui eum Reni.sslaluil episcopum,deinde (104) C.25
Ruveiinw, poslea in summiimponlificemcvexit. Btc
 tl ADEMARlS. CIBARDIMONACHl 52
bellum intinerunt. Urbem quoque Tufonis obsidio- jA Successil ponlifex Alduinus, frater ej'us, per manuru
'ne affeclam i'n dediiioncm accepit, et Fulchoni co- Willelmi ducis, consecratusque est Engolismseab
miti Andegavensi donavit; sed ille ingenio doloso 1* 11* episcopo Hugone. Arnaldus supradictus succes-
civinm amisit posl paululum, et ileriim Odo Cam- sorem sibi comitem reliquid Engolismse Willelmum
paiicnsis eam recuperavil 2*. Dux vero Willelmus filium suum. Preterea Fulcaldus (107) episcopus-
in monastico habitu seculum dcrelinquens, huma- per 12 annos vivens, Rannulfum successorem acce-
ttis cst apud monaslerium sancti Maxentii (an. 995), pit (an. 964). Quo episcopo existente per novem an-
et principalum post eum strenuissime administravit nos et mortuo 12* (an. 975), supradiclus Hugo epi-
Willelmus filiiis ejus. Et Aldebertus, Genliaco capto scopatum per20. annos oplinuit (an. 993),et 13*post
castro et destructb, itemque a Willelmo 5' reedifi- eum Grimoardus, deitide.14* domnus Roho antistes
calum dtim id ipsum obsedisset, el secundo destrue- gloriosusEngolismoerefulsit (108)(an 993-1017).His
retur, et securns 4* circumequilaret ut jam victor, diebus pestilentia ignis super Leniovicinosexarsit.
icliisagillse morluus et Sancto Carrofo conditus est; Corpora eniin virorum et mulierum snpra numeriim
et surrexit pro eo Boso fraierejus.fTiincWillelinus, invisibili igne depascebantur, et ubique planctus
accepla in malrimonio Adalmode corijuge supra- lerram fepleliat (art. 994). Gosfridus ergo abbas
scripti Aldeberti '*•''] Rolbertum regem accersivit B1 sancli Marcialis, qui successeral Wigoni, elAldui-
atl capiendum castrum Bellacum, quod tenebat nus episcopus, habito consilio cum duceWillelmo,.
Boso 5*. Omiiis Frantia bellatrix eo.conflixit 6% iriduanum jejunium Lemovicino indicunt. Tunc
6ed frustrala posl multos dies cum suo rege recessit. omnes Aquitaniseepisccpi in unum Lemoyicaecon-
Ipso tempore dum obsessum esset Vfidonis viceco- gregati sunt, corpofa quoque et reliquiae sanciorum
mitis Procia (105) caslrum a duce supradicto 7* undecumqtie sollempnilcr advecloc sunt ibi, el cor-
cum validamanu, Wido 8*obsessores bello appetit, ptis saneli Marcialis palronilvt Galiioede sepulcbro
et de eis magnam 1!Bstragem dedit victor (circa an. levatum est, unde leticia inincnsa omnes repleti sunt,
1000), obsidionemquedisrumpill". et omnis infirmitas ubique cessavit, paclumque pa-
. 35. Arnaldus autem comes Engolismensis, pro cis el juslicia a duce et principibus vicissim ls8 foe-
Dei timore faclobabilaculo monachorum in ecclesia derata est. Alduinus autem episcopus monasterium
Buxensi sancti Amancii (106), etibi mjsso revenen- sancti Stephani Agenlense (109), quod Hildegarius
do abbale nomine Francone, in aula sancti Eparchii ornale disposuerat in magna caterva mbnachorum,
factus monacus, sepultus est 4 Non. Mar. juxla , per trienriium antequam morerelur 15' destruxit, et
patrem 9*.suum. Et episcopus Aldegerius Lempvi- canonicos ibi reslituit. Hae de. noxa Lemovicam
cse 10' cum pretiosioribus indumenlis sacerdolalibus C inlra urbem mbnacbos in ecclesia sancli Martinl
ex aula sancti Marcialis abiit Franciam, et ibi vita reguise Subdilps adgregare curavit. Sepe idem AI-
privatus (circa an. 990), sepullus est apud Sanctum dtiinus pro nequicia populi 16*riovamobservantiam
Dioriisium, ctpro sepultiira sua cpnluiit pretiosa constituit, scilicet ecclesias et monasteria cessare a
quae asporlaverat a Sanclo Marciale ornainenla. divino ciillu et sanctb sacrificio, et populum quasi

1* vicecomiiis et add, 2. 2* Qui jcumeam obsideret, nequaqiiarii rex Francoritm ausus est cum provo-
care atl certamen, sed hoc ei maridavil : Quis te comitemdestituit ? El Altlebeiius remandavit ei : Quis te
regemconstituit?add.t. et Pith. p. 82 ex 4. 5* Pictavino add. 2. 4* j'am viclor nudus armis cir-
cuniequitaret2. 5* Construxerojtipsum caslrum Boso Vetulus in marca Lemovicina add.%. 6*et
Aquitania add. 2. 7*et aliis 4 coniitibns add. 2. Procia in pago Byturicoea qtiinque comiiibus cum
innumerabiliexcrcilu, bello eos appelit, el viclor existens obsidionem disrupit. ComiiesfueriiniWillelmus
dux, Ariialdus, Elias, Adelbertns, Boso Pith. p. 82 ex 4. 8' Cum Lemovicinis add. 2. 9*malrem suam 2.
10*successor Ebii add. 2. 11*ab archiepiscopo Burdegalensi Gumbaldo, et a Fronlerio Petrugoricensi,
et Abone Sanclonicensi, el Ugone Egolismensi, qui eum Lemovice intronizavil , [primo in cathedra
vectatoria apud eeclesiam sancli Gerardi^ deinde in sedesancli MarciaUs.At vero Arnaldiis 2. 12*ac-
ceplbjiix-la basilicam sancti Eparchii quemadmo.iuni m Fulcaldo .[sepulchro] add. -2. 15*'ipso sepulto
iipud Sancluiri Eparchium in monaslico liabitu add. 2. 14*DeindeRoo (corr. lloho) episcopus 2. 15*sua-
dentc diabplo qdd. 2. 16* oro rapina mililum etdevastalione patiperum 2.

[ VARl^L LECTIONES.
in Hcec ex 2 snppleta; quaidam enim in 1 deesseapparet, quamvh Itasc,quas mintts recte dicta esseBene-
(ticiini annoiarunt, Ademaro obtrudere nolim; accepta — Aldeberli desunl, eitam 4. 1!5 magnum 1.
"° disrumrumnit duabut lineis 1. •" palronis 1. "8 vicisim 1. viciis simphoderata 2. "9 quem
adm c.
NOTJ;.

(10S) Brosse in pago Biluricensi; cf.AimoiniMir. Labb. IX, p. 879) : Nam el eptscopus noster E;tgo-
B. Benedicli n, 11 sqq. j lisnlensis Hugo — qui ante hos 40 ciiinosmigravit,
(lOii) Saint-Amand de Boisse, cf. Gallia Christ. citjus sttccessor ante hos quaiuordecim est etefun-
il, 1055. ctus, elc.
(107) De Ebulo cogilasse videtur; cf. c. 28. : (109) Antimonaslerium, Emoutiers sive Eymou-
(108) Cf. hist. conc. Lem. a. 1051. (Concil.ed. tier.
£3 HlSTORIARUMLIBRl TRE5. — LIB. III. 54
fiaganuni a divinis lauJibus cessare, et banc obser- J\ moardo ad custodiendum, post diem tercium tfa-
vanliam excommunionem censebat. Idem anlistes, dendus ad penani. Sed Jii.duoinlerseconcordanles;
dum popiilus in quadragesima Evauno sua diocesi amici facli sunt, el anle diem condiclum clamRbma
fame periclitarelur, ne mortem pro fame incurreret, egressi, reversi stint ad propria.
indixit estim carnium, et ab omnibus illius oppidi • 57. Hainricus vero
imperator.cum Langobardos
esca sumplse sUnt carnes; quibus penitenliam anti- .,
sibi repperiret contrarios, misso (110) Rodulfo rege
stes ipse postraodum suasit. Frater vero ejus Wido
Burgundise 4*, Papiam obsedit. et incendio tradidil,
vicecomes Lemovicensis, duhi eomes Boso Romam et inea sibi aedificavit,,et rebellantes sibi
palatium
abiret, nata occasione castrum extruxit a novo con- servirecoegit(fl»i. 1004). Duces quoque Grecorum
tia Branlosmensemonasierium. Nec mora, reVerso
cum. partes ejus invaderent, ordinala expeditione
Bosone cojnmissoque praelio1*, Bosovictor castrum
oras Appulise penetrans.,. tot dies expugnando civi-
destruxit, mullusque sanguis in eo bello effusus est, iales eorum jbi pestilentia exerci-
et Wido vulneratus fuga Iapsus est. exegit, usquequo
tus ejus laboraret (lll),sicque reverleretur (an.
56. His temporibus episcopus Grimoardiis, datis
.1022). Hicin terra Teodisca a novo civitatem oedifi-
muneribus, a Willelmo comileSancli Eparehii.mo- vocabulo Baenburg, quam Benedictus papa in .
cavit
naslcrium expeciit et sibi vindicavit, et per mullos ]
Dei genitricis consecravit, ct parroechiiasin
annos sine abbale manere fecit 2*. Omnes enim honore
circuitu ex paganorum vicis et pppidis, dtim con-
comiles Engolismoe a lemporibus Childeberli regis
verterenlur, atlilulavit ad illam. Hic Cluniacetisi
Francorum, quo ipse locus fundatus esi, advocati cosnobio. coritulit dona,
sceptrum aureum, speram
ejus et defensores exlitisse noscunltir et provisores, corpnam
habeiites pro offltio defensoris in beneficio villam auream, vestimenlum imperiale aureum, 131 Simul
Uanconiain. Tunc memoratus episcopus Aimerico auream, crucifixum aureum, cum pensanlia
libras 100, et alia multa; et Odilone abbale
germanp suo duci Moxedanensi donavit in posses- familiareexercebat,
sionem monasterium Tomolatense, quod actenus ejusdem loci crebriuscolloquium
et in aula palatii sui eum prse omnibus ducebal (112).
semper fuerat in dominio coenobii Engolismensis.
SHumque est in lerrilorio Petragoricensi, habens 58. Per hoec tempora Ermengaudus comes Irgel-
"ecclesiam..in' honore genilncis Dei, ubi velut in densis (113) post copiosos triumphos de Mauris et
prbprio jure paterno sepulti sunt Felix Aureolus Pe- Sarracenis praelioinito ultinio, innumerabilem stra-
iragoricensis comes, paler sancti Eparchii, et 3* gem Sarracenorum perficiens, dum victor regredi-
Principia mater ejusdem confessoris. Post non mul- tur13S, alium exercitum Maurorum offendit venien-
tos annos supradiclus Aymericus ipsum locum de- (Q lem. Quem cum paucis suorum Iassis persequens,
dit. in beneficio ducibus suis, quKvocantur Inferna- niullos eorum occidit, et ipse cecidit (an. 1008?).
les, et. ita penitus ipsa possessio alienala est a jure Caput ejus Sarraceni pro magno tbesauro secum
antiquo sancli Eparchii. Processu temporis Wido asportaverunl. Quod aromalizatum rex eorum auro
vicecomes, caplo Grimoardo episcopo, promouaste- cooperuit et secum in prceliis seinper ferebat causa
rib Brantosmense,.quod ab eo in-munere exposce- victorise 183.-
bat, tenuit eum in carcere in turre Lemevicoe. Et 39. Interea summsc pliilbsopbise abbas sancti
dimissus juxta conditionem Widonis, Romam adiit, Benedicti Floriacensis super Ligerim loci, nomine
Girberlum papam iulerpcllavit. Ibi Wido evocalus^ Abbo, Wasconiam iter facieris, per Engolismam
esl ad judicium coram papa (circa an. 1005). Et cum transiens, mense Novembri in monaslerio beati
ipso sacratissimo die Paschse causa ventilata esset, Eparchii hospitatus est. Veniensque ad Sanctum
et a senatu prolata sentencia judicatum esset, ut Pelrum Regulalensis (114) ecclesise, quee esi pos-
omnis qui episcopum capit ad colla indomilorum sessio sancti Benedicti Francofum ccanobii, ibi
equorum ligatus 13°pedibus disrumpatur et demum tumullu-Wasconum occisus est; ibi sepullus, mira-
a feris dilacerelur, tradilus mox est episcopo Gri-] [) culis clarescere ccepil (an, 1004). Virga ejus pasto-
• 1* in campo Carracio add. 2. 2* et plures 13t pPssessiones ejusdem monasterii parenlilHis suis et aliis
secularibus*donavitet a loce alienayit add. 2. 3* et sancli Eparchii des % 4* nepote suo.add. 2

VARI^; LECTIONES.
130Iegalus corr. ligalus 1.. ,sl panseniial. 13! egrediiurl. 13S v. Interea defuncta con-
jnge Guillelmiducis, ex qua susceperat filium Giiillelmum, idem dux sororem Sancii ducis Wasconum Bri-
scam nomnie m uxorem sibi copulavit, que ei Odenem genuit filium (c. 39 fin.) explicit hist. Francortim in
cod. Christ. 692. _ "4 pluras c. \ i. / r

NOT;£.
(110) Hoc solus Ademarus. Dei genilricis Marias semper virginis. Ex qua habuit
(111) Cf. Ann. Quedlinb..a. 1022.' filium, quem vocavit nomine suo Ainricum. Anno
(.1.2) Chron. S. Maxenlii (Labb. I. p. qnod millesimo obiit Alaidis imperairix; quae nimis a vero
haec exscripsit, add.: Huic conjuncla fuit206)
in malri- abhorrent.
monium Alaidis nobilissima,quw conslruxil monasle- (115) Urgel in Catalouia.
rium Paherne (Palerniacum, Payerne) in honore (114) La Reole.
55 ADEMARIS. CIBRADIMONACHl 56
iiifis remissa est Ffantiam. Beriiardus WasconiseA x dtim, Dux vero Aquitanorum, comes Pictavinus,
dux. necerri tanti viri de inlerfecloribus ejus puni- jam dictus Willelmus gloriosissimuset potentissi-
vil, aliossuspendip.alios flammis tradens, etomnem mus, exlitit cunctis amabilis, consilio magnus, pru-
illairi possessionem Regulatenserii 1*,' quoe anie in dencia conspicuus, in dando liberalissimns, defen-
lite invadentium erat, sine lite dehinc monachis sor pauperum, paier monachorum, sedificator et
Francis sancti Bcnedicti paravit vindicaridam.Rex ' amator ecclesiarum, el praecipue amator sanctoe
autem Rotberltis pro defuncto ordinavit abbatem EcclesioeRoriianae.Cui a juventule consuetudofuit,
Gauzfenum, iicel repugnarerit .monachi, nelenles ul semper omni anno ad limina apostolbrum Romam
sibi praeesse filium scorti. Erat enim ipse nobilis- properarel, el eo quo Rpmam non properabat anno,
simi Francorum principis (115) filius manzer, a ad Sanctum Jacobum Galliciaa reconpensaret iter
puefo in moriasteriosancti Benedicti nutritus. Queni dcvotum. Et quocumque iter ageret, vel convenlum
etiam rex supra scriptus arcbiepiscopum Bituriceji- publicuiiiexei'ceret, potius rex quam esse dux puta-
sibus fecit postea post morleniDaeberliarchiepiscopi. balur, honeslate et clariludine qua ailluebat hono-
Sed et jpsi qiiinquennio scdicionerii agentes, nolue- ris. Nonsolum vero omnem Aquilaniam suo subje-
Tunt eum in civitatem recipere, diccntes uria voce : cit imperio, ut ncmo conlra eum levare manum
JVorideceldomihari Ecclesiw ftliuin scorti. Postmo- B autleret, verum eliam.regem 6* Erancorum sibi ha-
dum tamen 2" regis voluntas proevaluit, et Dei nutu buil complacilum. Immo Hispanioe^cgem Adeidn-
in sede susceptusest {an. 1009). At Bernardo sum, regemque NavarroeSantium, nec non et regem
insidiis muliebribus 138, maleficis aiiibus corpore Danariiaicliorum el Anglorum nomine Canotum, ita
fatescente, vitaeprivato, Santius, fraler ejus, dux sibi sumriipfavore devinxerai, ul singulis annis le-
AVasconumextitit. Ex defuncla coiijuge Willelmi gatienes corum cxciperet pretipsis ciim niuneri-
ducis 5", ex qua susceperat filium Willelmum, idem bus (116), ipseque preiiesiora eis remilteret mu-
dux sororem Sanlii Briscam in uxorcm copulavit nera. Cum iinperatore Hainrico ita amiciciis copu.
sibi, qtiaeei Odonemgenuit filium. latus cstjUl muueribus alterulrum se bonorareni.
40. Per idci.i tempus morluo Gosfrido abbale lnlcr multiplicia denique munera dux Willelmus
sancti Marcialis (an. 998), et succedente pro eo ingentem ex auropurissinio ensemdirexit ci, in quo
Adallialdo regularis meriti, et AVidoneet Alduino cnse litteroe signabantur legentes : Hainricus impe-
cpiscopo fratre ejus reverlemibus propeie ab Hie- rator cesar augustus, Romani pontilices eum venien-
rosolimis, sepulchrum sancti Eparchii clarere in- lem Romaiii sic reverepter excipiebanl, acsi esset
«umeris coepit miraculis plus solilo. Et visio mani- eorum augiistus, omnisque Romanus scnatus pairem
Jesla palefacta est Fulcherio abbati sancli Carroii et C cum sibi adclamabal. Cumque comilem Andegaven-
monachis, ut sanctum lignum crucis ad lumulum sem Fulchonem in jnanibus suis commendatum
deferrent beati Eparchii. Quod conventu solcmpni haberel, concesseratei prb beneficioLosduiiuni(117)
peraclum cst, et abbale Raginoldo Engolismensi cum aliis nonnullis caslris in Pictavorum solOjSan-
procurante, exceptum est sanclum . Jignumin basi- lonas quoque^cumquibusdam castellis. Idem dux si
lica beati Eparchii in die ejus festivilatis, dieprimo ciericum sapientia ornatum videret, suinmo' eum
inensis Julii; et adimpletis, quse divina ordinaverat excolebat. Unde Rainaldum, cognomenloPlatonem,
piolas, monachi sancli Carrofi valediceiitesfratribus moiiachum pro sapientioe ornalu proefecit abbaiem
Engolismensibus, cum sancto ligno gloriose ' re- ex ccenobio sancti Maxentii. Episcopum quoque
meanl4*. I Carnolis Fulbcrluin, sapientia cumplum, a Frantia
41. Comes denique EngolisnioeWiilelmus, copu- evocatum donavit tliesauraria sancti Hylarii (118),
lala sibi iii conjugib Girberga, sorore comitis 5* et penes se reverendum exhibuit. Aliquando esse
FuJconis, filiosex ea susceplt Hilduinum et Gosfri- D vix inveiiiebalursine aliquo episcoporum. Mouaslc-
cum ecclesia sancli Pelri add. 2. 2* sequestro Odiloneabbale 2. 3" Pictavensis qdd. 2. 4* Denique
boc crucis lignum de cruce dominicajcxtat, qubd lherosolimoruinpairiarcha regi MagnoCarolo'direxerat,
et idem iinperalor in eadem basilica, quam condidit liotgerius comes Lemovicensis in bonpre Salvato-
ris (119),reposuit.Loeus autem anticiuosermone G.allorumCarrofus vocitabalurpropler carrorum confi-
nia, idest veiculorum publicorum, etfdeinceps pro reverencia crucis Sancium Carrofum appellari pla-
cuit. add. 2. 5* Andegavensisadd. 2. 6* F. r. amicissimuni'hal>ens, prsecseterisducibus in ejus palatio
boiiorabatur 2. j
VAR1.E LECTIONES.
135mulieribus 1.
NOT^;.

(113) HugonisCapeti. tur, etc.

(116) Cf. Hist. concil. Lemov. a. 1051. Labb. (117) Cf. c. 30.
Conc. IX, p. 882): Ante hosseptem am\os rex An- (118) Cf. Fulb. epist. 128, etc.
glorum duci Aquitaniwregalia muneramisit simulque (119) CL dipl. Rotgcrii Mabillon., Ann. I!,
coilicemlitleris aureis scriplum, in qua nomina p, 711.
snnctorum distincla cum imaginibus 'conlineban-
57 IIISTORIARUMLIBRI TBES. — LIB. III. . 58
rio Lcmoviccnsi beati Marcialis dedit ecclesiam in A principem Cabannensem. Reverspque duce, jbrJa-
Alniensi (120), quam etpater ejus eidem mouaslerio nus procpaiatur cum electis vel ad caslruinexpu-
anle dederat, scilicet Anesio, cpiseest in honore gnandum, vel episcopum debellanduiri. EpisCopus,
sancti Petri. CcenobioClimiaceitsi, et cenoaio sancti adgrcgata armalorum immanitale, habito iri auxiiio
Micbaelis ls* ad 13' Cltisam (121) in Ilalia, et niultis fralre Widone, oecuriit ei> et grave oiiuin est proe.
aliis per Btirgundiam et Aquitaniam roonasleriis lium lempore durioris hiemis. Plurimus sanguis
Dei, juxta oram niariliiuam plura in redilibus dona eflusus 8*; victor Jordanus cum pluribus principibus
terrarum ad copiam suppleinenli servortim Cliristi caplis revertitur. Jamque securus, casu ab ignoto
delegavit. Ampleeiebaiur18i>maxiino affectu hono- milite 9* impetitus. a tergo, percussus inlerit; et qui
ris 139uregulares monachos et abbates, et eorum a sujs capti lenebanlur, mox pro eo confossi. lelis,
corisiliis nitebalur in administralione regni. Unde et animas emiserunl. Pio quibus gravior lucttis exlilit,
domiium Odilonem, Cluuiaci abbalem, copiosis mu- quani antea pro in bello prostralis ftierat, Jordanus
iieribus sibi altraxil, contemplatus in eo leinplum quoque, nianzer frater defuncti, posl modicum
Spiritus sancti 1*, ccenoSiaque.suoedilioiiisnonnulla "capliun fratrem episcopi Ayiniricum laudiu vincula-
ejusdem magisterio tradiclit. Fecit idem dux a novo tum leimil, quousque castelltim deslruerelur supia
ciBnobium nobile Malliacense (122) territorio Pic- B iiiemoratum.
tavensi (an. 1005). Itemque iiigeiis ecenobiumDur- 43. Per hps dies Gosfridus, abba.ssancti Marcia-
guliense (125) in cespile Andegavensi, in fundo pro- lis, successor Adalbahii, accilo Bosone eomite, cum
prio, una cum matre sua Emma 14°, sorore Odonis militari magna manu 10*corp.us sancli Walerici ab
Campanensis. In quibus coenobiis regulares niona- cccle,sia,quse injusle sanclo Marciali abstollebalui' a
chos adgregavit plares, qui dienoctuque Deolaudes quibusdam principibus 11*, sccum detulit Lemovi-
persolverent, eisque ordinavit ferventissiinum in cani. Ubi landiu reliquias ejusdem confessoris 12*
sanclo proposilo et disciplinseceiestis fortissimam tcnuil, quoad cognoscerent et. exhiberent principes
cijlumpnam abbatem Theodelinuin 2*. Sane inuJie- malefactores rectiludineiii sancti Marcialis; Sicque
lies, qui ei rebellare conati sunt:. Aquilanjci pfimo- possessione 13* recupcrata, restitutum est saiictutii
res, omnes vel edomiti vel prostrati suiit. Uride cum corpus supradicto loco, et in praesentia Willelmi
obsidefet Rocameltim (124) coriies Boso-vicinum ducis 14*monaslica. ibi esl ordinala disciplina.
Sanclo Carrofo, cum multiludine fortium contra 44. His diebus vicecoiniiissa Lemovicse Emma
eumaciem struxit,el, commisso bello, dux 5*victor circa fcstivilalem apostolorum et sancti Marcialis
exlilit; et, repetila obsidione 4*, vi caslruui cepit. oralum abiil ad Sanclum Michaclem Heremum, et
Habebal secum magni consilii virttm, comitem EIH C noctuibi » Normaunis captlvata, per tres anlios
golismaeYVillehnum,cujtis niaxinie consilio pende- esul traus niare est relenta. Ex thesauro sancti
bat. Qui iia se invicem dilexerunt semper, ut esset Marcialis infinita auri et argenli pondera pro re-
eis 5* anima una. Blaviara (125). deniquc castrum demplione ej'us data sunt, simulque iraago aurea
cum exptignaret cdmes Engolismensis, ducem ipsuni sancli archangeli, et alia copiosa ornamenta, quae
secum -habtiit, el magna foniludine ipsum castrum oinnia Normaiiiii auferenles, nienlila fide mulierem
accepit, et a duce ipso accepit in beneficiohsec6*: vice^ ntm reddideruiit, donec postniullos dies Richardus
comilalum Mellensem et - OEnacensem et Rocacar- cuines -Roiomagcnsis eain ingeniose per iegatos
densem honoremq-je (126) Cahannensem et Confo- iillramarinos adquirerel et viro suo Witloni liberam
lentis, Bofiacum quoque, et multa alia 7*. redderet.
42. His lemporibtis Alduiuus episeopus, adducto 45.. Bosone iriterca comite veueficiis uxoris suae
secum duce Willelmo, extruxit caslroin Bellojocuni necato, et Petragoricae sepulto, et urbe ipsa a Wil-
secus monasterium sancli Juniani contra Jordanum DJelnio duce capta, tutor filioium ejus el nepolis fuil

1* seque ei in manibus commendatum tradidit.adrf. 2. 2* Teelinum, qui ex Judaeisconversus fuerat 2.

3* priinum Boso,. deinde Willelmus vicit, et add. 2. 4* ac Bosone ftigato add. 2. 5" in duobus corpo-
ribus add. 2; 6* accepit illud in beneficitun cum his rebus. Scilicet v. 2. 7* simulque in Alniensi plura
add. 2. 8*fugati Lemovicini cum episcopo el vicecomilibussuis add. 2. 9*a milite, quehi ipse proslra-
veral a lergo in cervice percussus 2. 10* noclifMoiitanam abiens add. 2. 11* quam incole principes
saricto Marciali abslollebanl 2. 12* In monte Gaudii add. 2. 13* non siue magna redeinptionecirirf. 2.
14* et Girafdi episcopi Lemovicensis add. 2. .
YARIJE LECTIONES.
136Martiali.sBesiy p. 566. 13' deesi 1.
2, 13Sampleclabatur 1. 13° honori l.~ »° Adala christianiS'
gjma quoeextilit soior Bichardi comitis Rbtomagensis Pith, p. 80. (ex cod.
4.)
NOTJL.
(120) Pagus Alniensis, pays d'Auiiy. (124) Bochemeau.
(121) In monte Cinisio. (125) Blaye. -
122)Maillezais. (32G) Honor idem fere quod comitalus^vicecomi
(123) Bourgtieil-en-Yallec. talus aut ejusmodi polcstas. . ' .
5ft A*)EMARIS. ClBRADl MONACIH CO
idem dux. El.filip Bosonis Heiise eoucess» urbe Pe- jA monachus Adeinarus, qui tunc cum avunculo suo
tragorica, Bernardo ftlio Hildeberti (127) reddidil incliio Rolgerio Lemovicas degebat in monastcrio
inarcham. Et donec viriles annos altingeret aetas saneti Marcialis, experreclus. in lempesta noctis,
Bernardi, injunxit eam regendam forlissimis piinci- dum foris aslra suspiceret, vidil in austrum in alli-
pibus, duobus germanis, Petro abbati Scoloriensium tudine celi magnum crucifixum in ipso celo 3* et
canonicorum(128), et Umberlo Druto. Quorum paler Domini pendentem figuram in cruce, multo fltiinino
Abbo Drutus castrum Bellacum (129) conlra regem lacrimarum iniacriinantem 4*. Ipse autem qui bsec
Rotberlum forlissime defendil 1*. Aquibus duobus vidit atlonilus nichil aliud poluit agere quam lacri-
iorlissime marcha defensa esl, quousque Unbertus inas ab oculis profundere. Vidil verolam ipsam cru-
obiret. Petrus abbas singularem prineipalum opli- cem quam iiguram crucifixi colore igneo et niinis
neris, habebat sibi fidelissimum profundissimi con- sanguineo lotam per dimidiam- noctis boram,-
silii Ainardum prseposilum 2*, habentem duos fra- quousque ceJo sese clauderet. Et quod vidit semper
tres Abbonem et Raimundum, slrenuissimos
i duces, in corde celavit, quousque liic scripsit lestisqtie est
, . .
corpore robustos, animobellicosos, qubrum sororem Doniinus, quod haecvidil.
Aldeardem accepit in malrimonium Raimundus Ca- 47. Ep anno Hilduinus (155) episcopus Jiideos'
bannensis, abnepos (150) Turpionis episcopi, fraler B 1 Lemovicaead baptismum coiipulit, lege prolata, ut
Adalberli decani iricliti et prepostli ex nionasterio aut ebristiani essent, aut de ,lMcivitate recederent,
sancli Marcialis; genuitqtie ex ea filiuni Adeinaruni et per unum mensemdoctoresdivinosjussitdisputare--
Engolismenscm m monaehum,' qui lioec scripsit. cum Judoeis,ul eos ad iidemcogerent 5*; et tres vel-
Vivenle enim supradielo Ainardo, abbas 14!Petrus quatiior Judei Chrisliaiii facti sunt. Gelera- aulem
rem publicam opiinie amiiiinisifavil, et iiividos suai multiludo per afias civilales diffogere cnm uxori-
gloria; conpressit. Nam eo Romae morlup, ct Rai- bus, liberis,. festinavit 6Mpso-anno sepulchrum Do-
iiiundo fralre ejus Hierosolimaedefuirftl.o,et Abbone mini llierosolimis- confractum esl a paganis 7*
infirmilale gravato, inclitus Pelrus, neminem fide- 5 Kalendas Octobris 1010, anno ab incarnalione
lem consiliarium habeiis, dum ad suum temere facit ejus. Nam Judei occidenlales 8* episloias miserunt
arbitrium pmiiia, et inter suos lefribil s ut leo vide- in Orientem (134), accusantes christiauos , man-
tur, casirum proprium Mortemareiise concreniat, danles exercitus Occidentalinm 9*-super Sarrafenos-
contradicente consilio suorum, et hujus rei occasipne orientales commotos esse. Tunc Nabuchodoivosor
propinquis ejus el principibus maichiouibus cum Babilonioe(135),, quem vocant Admiralum, conci-
Bernardo coniite et Willelino duce, C|uasi tiranni- tatus suasu Sarracenorum 10* in iram, magnam
dem praesiimerel, in cum instirgentibus, paulatim ex C afflictionem super clirislianos exercuit, clala lege, ut
polestate marchionum ejectus- esl. Qui a Hieroso- quicumque chrisliani. de sua poleslate nolient fieri
lima reversus, inbasilica sancli Stephaui Lemovicoe Sarraceni, aut confiscarentur aut inlerficerentuf.
sedis prislinum honorem contiiiens, et ecclesiaruin Unde factura est, ul inriumerabiles christianorum 11*
et-villarum mulla possessione ex palerna fruens he- facullales suas pro nichilo ducerent; sed inorte
reditate, el magnse catervaemililum, qui ejus bene- nemo dignus pro Christo fuit nisi palriarcha Hierp-
ficia habent, imperans, a curis secutaribus magna splimorum, qui variis suppliciis occisus est-, elduo
ex paiie erejiius, et liberius Deo vacat, et majbri adolescentes germani in Egypto, qui deeollati sunt,
qnam anle securitate et gloria pollet (151). el multis clarescunt niiraculis. Nam ecclesiaesan-
46. His temporibuS(an. 1010) signalin astris, sic- ctorum subversaesunll2*, elpeccatis nostris pronie-
citalcs noxise, niniise phivioe,nimiae pesles, cl gra- rcntibus, basilica sejiulchri Domini usque ad solum
vissimae famcs, defectiones multae solis et. lunee diruta. Lapidem monumenii cum nullateimsposseni
apparuerunt, et Vinzcnna fiuvius (152} per tres comminuere, ignem copiosum superadjiciunt, scd
nocles aruil Lemovicseper duo milia. El supradictus fj quasi adamans immobilis mansil el solidus. Bethlee-
1* Hic Abo consensu Aldeberli comilis caslrum Morlemarerise (156) construxit in fundo proprio. add. 2
2* p. exmonasterio sancti Petri Scpioriensi. Qui Ainardus babuitduos 2. 5' quasi coniixum in celi 2..
4* plorantem. Qui aulem hec. 2. 5* eos ex suis libris revincereiil 2. 6* Quidam etiain se 'ipsos ferro
jugulaverunt, nolenies baptismum sjiscipere. add. <£. T Judeis et Sarracenis 1442. 8* et Sarraceni Hi-
spanie add. 2. 9* Francorum 2. 10*paganoriim 2. 11*c. conveiierenlur ad legem Sarracenam , et
nemo.p. C. m. d. fuil 2, 12*Nain iccclesia 14B
sancii Georgii, que actenus a nullo Sarracenorum pottiit
violari, lunc deslrucla est cum aliis multis ecclesiis sanclorum 2.
YARI;E LECTIONES.
141engolismensel. egolismense 2. 14aainardo abbalis. petrus 1. J43devitate 1. 144sarcenis c. 146ec-
clcsie c.
NOT.E.
(127) ldem qui supra c. 54 Aldeberlus;, ila eliam (132) La Vienne.
Al.iiiiiius el Hilduinus. Aldegarius et Hildegarius (155) Alduinus.
eailem sunl nomiiia. (154) Cf. Glaber Rod. m, 10, qui haec fusius
narrat. - '
(128) Le Doral.
(129) Cf. c. 34. (135) Id esl Cairo, idco -dtgypli.
(150) Pronepos; cf. prcef. n. 2. j (136) Mortemart.
{131; De moiiis tempoie nihil constat.
61 IIISTORIARUMLIBRI TRES. — LIB. III. 62
milicam ecclesiam, ubi Chrislus nalus est, cum \ mentis, et multa afdueiilia argenli, quia in^manu.
niterenlur destruere, apparuit eis lux f ulgurans sua abbatiam habebat emplam a Widone, prope-
subilo, et omnfs eorum mulliludo corruens exspi- ravlt anle quadragesiinam cum Willehnp duce Ro-
ravit, et ecelesia I* intacta remansit. Ad monasle- mam , et fn tristicia monachos sancti Ma.rclalisreli-
rium quoque montis Sinai 2*.decemmilia Sarraceno- quid. Mox eo recedente, ad sepulchrum bcali
rum armalorum venientes deslruendum, longe qua- Marcialis plurima ceperunt choruscare miracula,,
tuor milibus conspiciunl tofum monlem ardere et quae leticiain nionachis et cuncise Aquilaniie plcnam
fiammas usque in celum ferri, el cuncta ibi ,'posita ingesserunt. Nam nobilissimi Aquilanorum et Fran-
cnm hominibus manere illesa. Quod cum renun- co.rumprincipum atque Ilaiorum eo anno Lemovicae
ciassent regi Babilonio, penitencia ductus tam ipse pasclia cum frequenlia sancti Marcialis gloriose ce-
quam populus Sarracenus, valde doluerunt de his lebraverunt. Reversus episcopns basilicam sedis
quae contra christianos egissent, et daia prace- sancti Slephani, quam sanctus Marcialis dedica-
plione, jussit reaedificari basilicam sepuichri glo- verat, deslruendam et "ramplificandam disposuit, et
riosi. Tamen redincepta basilica, nbn fuit amplius lineas ad fundamenla j'ecil, ut post dies 15 insi-
similis priori nee pulchritudlne nec magnitudine, stereloperi. Abiensqueindeadecclesiam Agenlo(158)
quam Helena mater Constanlirii. regali sumplu per- B supradiclam 10*,ibi spiritum exalavit (an. 1012 t>e/
fecerat. Mox e vesligio super pmnem terram Sarra-r 1013.) Delaium est corpus ejtis Lemovicam, apud
cenorum fames incanduit per tres annos, et innu- sedem vigiliis observatum, apud Sanclum Marlinum
merabilis eorum multitudo fame morlua est, ita ul sepullum. Successil pro eo reVerentissimus Geral-
platese et deserta cadaveribus'*• replerenlur, et dus, nepos ejus. Consecratus et Pictavis apud San-
fierent homines cibnm et septiltura feris et avibus. ctum Hylarium 11" a Siguino arcbiepiscopo. Nbn
Secula esl eos gladii vastitas. Nam genles Arabia; enim potuit esse Gauzlenus Bituricensis archiepi-
super lerram eorum diffusae sunt, et qui remanse- scopus, quia necdum reccptus erat in sede Biturica.
rant fame, gladiis interierunl. Captus est ab eis rex Habuil tamen ibi missos suos ex sancli Benedictt
Babilonius, qui se contra Deiim erexeral in super- monachis. Siinul interfuerunt episcopi Gisleberlus
biam, et vivus, ycntre secto, visceribus extractis 5*, Piclavensis, Arnaldus Pelragoricensis, Islo Sanloni-
inortuus est. Yenter ejus lapidibus opplolus, Con- censis, Grimoardus Engolisinensis. Post. benedictio-
sutus est, et cadaver, ligalo plumbo ad collum, in nem 12' comilali sunt eum usque Lemovicam Arnal-
mare demersum est. dus et Grimoardus episcopi. Primum ad Sanctunt
• 48. EoannoRodulfusPelragPricensisepiscopusab Marcialemvenerunt simul 15*,et recepti sunt a mo-
Hierosolimis rediens 4*, obiii Pelragoricae, et suc- ^ nachis. Inde monachi eos duxerunt cum antiphonis
eessit pro eo Arnaldus. Qui apud Sanctum Bene- nsque ad ecclesiam Cairoensem (139).Ibi in calhedra
diclum Nantolib (157) consecfalus est 5*a Siguino sedit, et humeris pbpuli vectus, canonicis antiphoiias
Burdegalae archicpiscopb 6*. Tunc Gauzbeftus, concineniibus, texltim Evangelii a Grimoardo epi-
priiicepscastri Malamortensis, captus ab Eblo vice- scopo legendum sumpsit, et iia benedicens dexlera
comite Combornis, retrusus in castro fortissimo Me- assidue, ad hoslinm basilicse sancli Stephani cum
lurensi, Deo volente a suis rusticis 7*, caslro expu- gloria deduelus est. Grimoardus tradidil ei poiias
gnato et moxcapto, ereptus est, el castrum deslru- ecclesiae, Arnaldus cordas signorum, efambo in
ctum 8* esl. Et H.ierosoliitfampergens. deftinclus sede sancli Marcinlis inlronizaverunt eum, et clara
esl 9*, et miraculis post mortem clarescere cepit. voce, Te Deum laudamus, Arualdus episcopus inlo-
Erat enim valde ecclesiasticus, et honeste se agebat. nuit.
Episcopum sedenicm oscnlali sunt pmnes;
49. Circahbc tempus Alduinus episeopus, acceptis deihde missam celebraverunt de martirie sancli
pretiosioribus sancli Marcialis ornamenlis et vcsti- [)Theodori, cujus feslivitas ipso die (140) agebalur.

I* et sic: ecclesia Dei genitricis,2. 2*Sinai, nbiquingenti eteo ampliusmonaclii subimperio abbalis mane-
bant, habentes ibideni proprium episcopum, venernul Sarracenorum decem milia armalorum, ut mona-
cos perimenles, habitacula eorum ciim ecclesiis diruerent. Propinquanles autem, a qualiior fere milibus
conspiciunt totum montem ardentem et fitmanlem, ilammasque in celuni ferri 2. 5* e. impiam ani-
mam abbaratrum projecit 2. 4* retulil qu,;evideral ibi infanda, el add. 2. 5* diebus quadragesime
add. 2. 6*a Grinioardo el Isloue episcopis (141) add. 2. 7*r. in frunalibus quodam mane subito ex-
pugnaio et mox captp casiro 2.. 8* ilammis dalum 2. 14S9" in reveiiendo add. 2. 10*unde monachos
exlruserat add. 2. 11" Ylarimn mense Novembri pro omnibus gradibusecclesiasticis a. Gisleberlo
cpiscopo, et in gradu pontificali — a Siguino monacho, archiepiscopo Burdegalensi. *^12 quae dominica
die peracla est add. 2. 15*simul duxerunt des. 2.
VARI^; LECTIONES
146cadeveribus 1. 14'fondamenla 1. 143n. c.
NOT^:.
(.157)
(157) NanieuU. (140) Die9aull2Nov.,|
/4"7.Q\
(138i Ahun. (141) Engolismensi el Saiictoncr.si.
(159) De Queroir.
 63 ADEMARiS. ClBARDlMONACIIl 6i
' Per dies
seplem indulus proce.ssil stola sanctificala A vi el ingenio cepit caslrum Argentomum (144), et
cum indtimeniis 1* et cappa Romaiia, absque ca- ab eo vicecomilem Widonem expulsit. Idem Odo
psula 2', et per eosdem conlinuos dies missam 5* juxta Masciacum (145) nionasterium castrum aedifi-
celebravil 4*. Tune abbas Gosfridus basilicam rega- cavit, qucd rex Rotbertus expugnans capere nequi-
lem majori opere ccepit renovare (142) (an. 1017). vit; et sic frustralus recessil. His temporibus basi-
Quadragesima vcro inedia (an. 1018) cum nocturnis lica sancli Marlini Turonica, ab Arveo tbcsaurario
vigiliis mullitiido maxima in eandem j aulam ad lii- riiagno cultu inchoata, ad iinem perducta, et corpore
riiulum beati MarciaJJs properanies iritrarent, viri sancti-Martini sublevato, cum gloria magna conse-
cum inulieribus plus 50 invicem eonculcati inira, crala est in honore 12 apostolorum. His eliani tem-
ecclesiam expiraverunt, ct die crastina sepulti stuit. poribus ecclesia sancli Petri sedis Engolismensis
Episcopus Geraldus Romam abierat; ideo per dcdicata esl a tribus episcopis, a Siguino monacho
Arnaldum niissum est episcopum , qui 5* cum aqua Burdegalensi, aGfimpardo et Islone fratre 7' ejus.
cpiscopaii ecclesiam receneiliavit. Pauloposl exorli Quibus lemporibus ecclesia sanctae Resurectionis
sunl per Aquilaniam Manichei, seducentes plebem. ante basilicam beati Eparchii terroe motu 8* suh-
Negabant 'bapiismum et crucem «l quicquid sanoc versa est, el ibidem clocarium inceptum est. Gisle-
doctrinae est. Abstinentes a cibis, quasi moriaclil g] berto quoque Piclavino episcoporeverentissimo diem
apparebaut, et castitalem simulabant, scd inter se claudente (circa dn. 1020), et Malliacensi monasterio
ipsos omnein luxuriam exercebant, et nuncii anti- hiimato, succedit Isembertus episcopus.
chriati erant, multosque a fitle exprbilare feceruiit. 52. Hisdiebus, in parasceve, postcrucem adoralam
50. Per hoc tempus Willelmus, cognomincBucca- Roma terrse molu et niniio lurbine periclitata es".
uncla,;comcs Malisconensis 6*, castellum aedificavit i El confestim quidam Judeorum 9* inlimavil doiuiio
conlri. Cluniaceiise 149monasterium propter supe- papae,quia ea hora deiudehant sinagogoe Judcoiuui
randiim Hugonem comiteni. Pro qua re etim dirina, Crucifixi figuram. Quod Benediclus ,(146)papa sollU
censura percussil, ut nuilo modo deinceps ereptusi ciieinquirenset comperiens, mox auctores sceleiis
gressum agerct. Et paticis inlerpositisjdiebus, Kugo, capitali sentenlia dampnavit. Quibus deeollalis, fu-
comes subito ipsum castrum vi cepit alque solo coe- ror vcntorum cessavit. Quo tempore lltigo, capel-
quavit. DefuncioGosfritlo abbaie (an: 1019), llugo) lanus Aimerici vicecomitis Rocacardensis, cum eo-
ci successil; sed cpiscopus Geraldus adversus cij dcin seniore suo Tholosse in pascba adfuit, ct ccla-
cxstitii, prohibens ei dare cdhsecratipnem causa zeli, pbum Judeo, sicut illic omni pascba semper moris
quia non poierat vindicare sibi abbaliam; ideo perP est, inposuil, et cerebrum iiico et oculos ex capite
bicnnium scditio non minima fnit civilis, donec ra-. Q pcrfido ad lerram effudit ; et slalim morluu.-s,a si-
tipiiecrubcscciis 15°episccpus dpinnoHugoni assensit. iiagoga Judeorum de basilica sancli Stephani elalus,
El cpiscoptiSj quia thcsaurarius Saucti HiJarii erat, sepuliuraedatus est. Quo tempore Cordubenses Mauri
duni ante lestivilatcm omnium sanclbrum Pictavisc, per mare Gallicum subito cum multa classi Nar-
irct, in Sancto Carrofo egrolans, intra 15 dies obiiti bonac per noctem appulerunt, et sumu.o diluculo
(««. 1020), et ibi sepullus est. Adcaputejus labulax cum armis in circuitu civitalis sese effuderunt; et
plumbca posita esl itascripta : Hic requiescit Geral- sicul ipsi nobis retulerunl, 10*, soiiilogium eorura eis
dtts cpiscopus Lenwiicw, obiit 3 ldus Novembris. promiserat, prospere acluros et Narbpnam caplu-
Piefitit eidem sedi 8 annis. Posl moftem ejtis suc- ros. At christiani quantolius corpus et sanguinem
cessit Jordanus episcopus. j Dei a sacerdolibus accipientes communicaverunt, ct
51. Per hos annos Odo, princcps Dolensis (143), i, prseparantes se ad mortem, bello invaserunt Sarra-

I'cum qnibusbenetlictusfuerat addl 2. 2'colobio tamen et casula 2. 3* per stationem urbis missas
2. 4" Npn debemus proelermitlere, quia per 15 dies allercatip fuil Pictavis pro eo, conlradiceniibiis
cpiscopis oinnibtis, non esse'auct|oi'itatem Palrum, ordiiialiones graduum ab osliario usque ad pres-
byleitim lieri -debere, nisi per jejtiiiia quatuor teinporum anni et tota quadragesima per dies albalorum
usquein palmis; sed, '"volunias Wfllelmi ducis 15ipraevalens, auctoritatem debitam oppilaie non limiiit.
Per hos dies losfredus 2. 5' post lerciam diem add. 2. 6" Matisconoe,quod est in Burgundia 2. 7*f. e.
das.% 8' rtiina subita 2. 9"de sthola Grecia. add. "1. 10' postea capiivi add. 2

VARL*; LECTIONES.
M cluniacensis 1. 1Merubescans 1. 181scc. 15aduci c
NOTvE,

(142) Cf. Ann. Lemov. a. 1017,^018, SS. II, csse usque ad solum.
p. 254. Sed Geraldum jam a. 4013 Rpnia?.reversum (145) In Brilannia.
csse dicit Ademarus in epislola ap. Mab. Ann. IV, (144) Argenlon.
|). 721, ibidemque refcrl (p. 723), basiiicam vclu- (145) Massai.
siam Salvatoris, quoe niini.1 veluslate lunc ruinam (146) Benedictus VUI.
uiinilabat, ante septem annos (i. e. 1021) dirutani
 63 HISTORIARUMLlBRl TRES. - L,IB. III. 66
cenos, ct victoria polili sunt, omnesque aut morlc \ vietor augusius in aula paiatii non modo legenilo,
aut captivil.ate cum navibus et multis spoliis eofum verum et scribendo creberrime exercitabatur (147).
retinuerunt, et caplivos autyendiderunt aut servire Nam Octavianus Cesar Aiigustus post lectionem pro-
fecerunt.et Sanclo MarcialiLemovicseviginliMauros pria manu proclia sua el gesta Romanorum el alia
eorpore enormes transmiserunt dono muneris. Ex quseqtienon segnis scribebat(148).
quibus abbas Gosffidus duos relinuit in servitute, 55. His temporibus Normanni supradicti, quod
ceteros divisil per principes peregrinos, qui de par- palres eortim numquam ausi sunl facere, cum in-
libus diversis Lemovicam convenerant. Loquela eo- numera classe Hiberniam insulam, quaeet Ilirlanda
rum nequaquam erat Sarracenisca, sed more catu- dicitur, ingressi sunt una cum uxoribus el liberis
lorum loquenles, glatire videbanlur. et caplivis clirislianis, quos fecerant sibi servos, ut,
55. Eo tempore"infinita multitudo Normannorum Hirlandis extinctis, ipsi pro eis inhabiiareni opu-
ex Danamarcha el Iresca regione cuhi classe 153in- lenlissimam 15' terrain. Quse 12 civitales cum am-
numera appulerunt porlum Aquitanicum. Et, sicut plissimis episcopatibus et unum regem habct et
parentes egerant, conali sunt omnem Aquitaniam propriam linguam, sed Latinaslitleras. Quam sai:»
desertare et captivare. Itaque dux forlissimus Wil- ctus Patricius Romanus ad fidem converlit, et ibi
lelmus mandat ubique per episcopos, ul suaderent B primus praefuit episcopus ; quaeundique mari cir-
plebem Domini auxilium cum.jejuniis et letaniis ini- cumcincta est. Ibi solsticialisbrumalis dies vix dua-
plorare. Ipse vero congregala manu valida eleclo- rum est horarujn, etsplslicialis estiva nox cjusdem
rum, mense Auguslo, Jmminente jam nocle, circa parvilalis. Consertum est. ergp p.raeliumper. triduum
litus maris secus eos castra dispbsuit. Pagani vi- iacessanler, et Nermannorum nullus vivus evasii.
denles tanlam multitudinem, terrore conpulsi, tota Uxores eorum cum parvulis sesecunctae in mare
iiocte niinulas scrobes per circuitum 154foderuni et praecipites suffocarunt. Qui vivi eapti sunt, feris ad
cespilibus operuerunt, ut ignoranles equites ibi Janiandum 158projecli sunt. Unum ex paptivis di-
ruerent. Ilaque mane primo incautus exercitus, cum misit,rex vivere, quia chrislianuin captivum fuisse
duce prima frontis acie prsectirrente, equo super cognovity^et cum muneribus donavit. Rex vero Ca-
paganos frena laxans, mox per scrobes dilabituf. itotus de Dariamarcba paganus, mortiio Adalrado
Et rueniibus equis cumsesspribus armorumpondere . iege Angiorum (an. 1016), regnuin ejus dolo cepit,
gravatis, paganL multos capiunt; et ripvissimi ,55 et reginam Anglprum^inconjugium accepil, quoeeiat
exercitus, larde cavenles dolum, equis dissiliiuit. soror comitis Rotoniensis 159 Ricliardi, el facttis
Ipse dux, equoscrobem oilendens, inpraeceps venit, chrislianus, ulraque regna tenuit, fel quoscumque
et armis oneralus jarojam deciderat in manum ad- C pstuit ex paganis de Danamarcha ad fidem Christi
versariorum, nisi, Deo, qui eum semper cuslodit, pertraxit-2*. Richardo vero comite Rolomagi, filio
robur et menlem ei ministrante, magno impetu Richardi, Normannos gubernante, multiludo eorum
saltum daret el velocissimocursu sese redderet suis. CTmduceRodulfo armatiRpmam, et inde conivenle
Mbx inierraissum est bellum causa caplprum, ne papa Benediclo Appuliam aggressi, cuncta devas-
interimerenlur ; erant enim ex nobilioribus. Cura tant (an. 1017). Conlra quos exercilum Basilius
eo die ab ulrisque nutarelur, sequenti nocte, pleai- intendit, et congressione bis et ler facta "°, victo-
tudine maris invitanle, cum captis concile pagani resNormanni exislunt. Quarto congressu cumgenle
navibus insiliunt, et auxilio pelagi liberantur, nec Riissorum (149) victi et proslrati sunt etad nichi-
aniplius fines illos inquielariini 156.Dux autom pro. luiii redacti, et innumeri ducti Constanlinopolim,
captis infinita pondera argenli misit, et unumquem- usque ad exilum vilaJ in carceribus tribulati suni.
que pensans argento redemit hominem. Unde exivit proverbium : Grecus cum carruca le-
54. Fnit dux iste a puericia doctus litteris, etsalis porem capit. Tunc per trfennium interclusa est via
rioliciam scriplurarum habuit. Librorum copiam in Hierosolimae; nam propler- iram Normannorum,
palalio suo servavit, et si forle a tumullu vacaret, quicumque invenirenlur peregrini, a Grecis ligati
lectioni per se ipsum operam diibat. Longioribus D Conslanlinopolim ducebantur, el ibi carcerali ailli-
noctibus elucubrans in libfis, donec somno vincere- gebaritur. Item'Normanni, duce Rotgerio, ad occi-
lur; Hoc Hludovicus imperatbr, hoc pater ejtis Ma- dendos paganos Hispaniam profecli (150), innunie-
gnus Rarolus assuescebant. Thcodosius 1* quoque ros Sarracenorum deleverunt, el civitaies yel ca-
1' Namet Octaviannus Cesar Auguslus in aula palalii non modo legendo verum ct scribendo creher-
rime 161 gesta et alia queque non scgnis scribebat. 2. 2* Pater ejus paganus,. nomine Asquec (151),
solum regnuin de Danamarca tenuit. add. 2.
VARJ^ELECTIONES
"3 classa corr.. elasse 1. ui circuitam 1. 155novissi 1. 15S
0 fac.li rorr. facla 1. 161inequitarunt 1. 15'opulantissimam t.
lamendum 1. 159rotomansis 1. 1C crebime c.
NOTJ5.
(147) Cf. de Theodosio Jiiniore' Hfst. misc. xiv, (149) Qni in Basilii exercilu fulssc videnlur.
ed. Murat. p. 96. (150) Cf. BalnziiisMarca Hisp..' p. 429.
c
(148)^Cf.Suetonii Vjta Augusti, 85. Suen "
(151) Tveskiaeg. .
«7 ADEMARlS. GIBARDIMONACIH 68
stella ab cis absluiere muJta. Piimo vero adventu JA put proecursorisDomini Alexandriaehabiium est 5".
suo .Rotgerius, Sarraccnis caplis, uiiumquemque •Ilaque dum iuvenlum ostenderelur capul sancii Jo-
eorum per dies singulos, videntibus celeris, quasi hannis, omnis Aquitania et Gallia, Italia el Hispania
•porcumper frusla 16s dividens, in callariis coctum ad famam commola, ibi occurrere certaiiiri feslinat
eis apponebat pro epulis, el in alia dolrio-simulabat (Ocl,). Rex quoque Rotberlus'6* ac regina, *exNa-
se comedcre cum suis reliqua medietalis menbra. varrse, dux Wasconiae Sancius, Odo 'Canipanensis,
•Poslquam iia omnes percurrisset, npvissimum de comites el principes, cuni episcopis et abbatibus,
cuslodia quasf neglegens permitlebat fugae, qui hsec omnesque dignilates lerfarum eo confluxere. Ubl
monstra Sarracenis' nunciaret 4*. Qua de causa omnes offerebant munera preciosa diversi generis;
limore cxanimati, vicinae Hispanioe Sarraceni cum ubi supradictus rex Francorum, oblala conca 7* ex
rege suo Museto pacem -a comilissa Barzelonensi auro purissimo pensanle libras 50 et vesiibus pre-
Erriiensende petunt, et annuum trilutuin persol- ciosis 8* ad ornalum ecclesiae, a WiHelmo duce re-
vere spbndent.Erat enim haec vidua et Rptgerio verenter susceplus 9*,-Franciam reversus est. Ullra
«uam filiam in matrimonium sociaveral. Cum quibus omnem feiicitatem el gloriam videbalur concursus
.pace facta, Rotgerius cum ulleriore Hispania clecer- psallentium cum reliquiis sanctorunv canonicoruin,
lare cepit, et quadam die una cum 2*10 solunimodo B monacliorum , undecumque ad memoriam sancli
chrislianis quingentos Sarracenorum eleclos in im- prtecursoris festinauliiim. Inter quae reliqtiiae prin-
sidiis latenles offendit, cum quibus •cmfligens, fra- cipis sumnii, qui paler est Aquitanoruni el" primus
trem suum manzerem amisit, et tertio campiira lu- Galliarurn spermologus, videlicct beali apbsloli Mar-
slrans, et 5" plns cenlum adversarios exiinxitj et cialis, simul cum reliquiis sancti Siephani .Leiuo-
•cuinsuis propfia revisil, nec ausi snnl Sarraceui vicae sedis, illuc deferebanlur. Protraciis ia6 ilaque
persequi fugientem. sancti Marciaiis in veclbrio ex auroet gemmispigiie-
^ 56. Per hos dics (152) dignalns esl Doiniiius clari- ribus Soris basilicam propriam, mox emnis Aqui-
ficare tempora serenissimi ducis Willelmi. In ciiebus lania, quae jam diu nimis pluviis labPraverat,
suis nanique caput sancti Johannis in basilica An- adventu patris sui Isetificalur serenitate feddita.
geriaccnsi, in theca 163saxea lurrita instar pirami- Cum eisdem pigneribus abbas Josfredus atque epi-
dis 164,invenlum est ab Alduino clarissimo abbate scopus Giraldus cum p.rincipibus numcrosis et omiii
(nn. 1010?). Quod sanctuin capttt diciint. esse pro- inntiinerabili' populo diverlerunt in hasilicam sancti
prium baptislaeJohannis. Tunc Willelmus dux post Salvatoris Carroii. Exieruntque.eis obviam inonaclii
paschales dies Roma regressus, hoc aridilo, fepletus cum omni plebe populari 16' miliario uno, et cum
est gaudio, et sarictum caput popuHs oslendenduiai C apparatu lionorificoiO*,-antiphonasexcelsavoceinlo-
decrevil. Est reconditum ipsum caput in turibulo nantes, deduxerunl usque ad altare Sarvaloris. Et
argenteo, ubi littefae leguntur : Hic reqiiiescitcaput missa celebrata, siinili modo prosecuti sunt eos.
prwcursoris Domini. Aqublamen vel quo tempore Cumqtiein basilicam sancli prectirsoTis intrasscnt,
vel uiide huc delatum, vel si prsecursoris Domini celebravitibi 11*missam episcopus Giraldus de na-
sit, haudquaquam fideliter patet 16'. In gestis enim livilate saricti baptistae, cum esset mensis Octuber.
Pipini regfs, ciim de minoribus legatur rebus, ex Canoriicisancli Stephani cutn monachis sancti Mar-
bac, quae ex inaximis esl, causa relicelur, et scri- cialis alternalim tropos ac lautles cecinerunl 12*;ct
ptura.exeofacta (153) nequaquam non futilis ab post missam episcopus cum capite sancti Johannis
eruditis dijudicetur 4". Non enim Pipinus in diebus benedixil populum.; et sic de miraculis saricti Mar-
Theophili Jiec tempore Wandalorum extitit, nec ca- cialis, quae per viam contigeraht, valde laeianies,
r ila fabulam Tiestisyeriim adimpleiis add. 2. 2' Peiro episcopo ToJose (154) el udd.% ,3* Tercioque
'
acies adversariasirrumpens 2. 41*In liac enim frivola refertur pagina, in diebus Pipini regis Aquitaniae
quemdani Feliceni detulisse ab Alexandria per mare in Aquitaniam caput sancli Johaiinis Baplistae.Et
tunc temporfs Alexandrie praefuisse Theopliilum archiepiscopum, cujus Lucas in principio actunm apo-
stplorum meniinil, dicens : Primum quidem sermonem feci de omnibus, o Theophite; et peraclum esse
prselium in Alniensi pago inier Pipinum regem et Walados; ip.sumquecaput supei;quosdam interfe-
clos satellites suos inipositum arege, et eos mox resuscitatos esse. add. 2. 5*Legimus in Aquitano-
rum legimus 108,primp fnventum i169caput sancli precursoris a duebus mohachis per revelalionem in
eo quoveiitum est;'deinceps aulem a Tbeodosio imperaiore delatum incivilatem regiam Constanti-
iibpoliiii, ibidemque venerari. ltajque ut ad proposiluiri redeamus add. 2. 6" Francorum Rotberfus,
rex Navarre Sancius, omnesque dignitates eoram conflugere 2-. .7*gabata 2. 8*odoscerieis-ei auro
lexlis add. 2. 9* per Pictavis add. 2. 10* diem festum agentes add. 2. 14*ante ca,pul sanclijo-
liannis 2. 12* festive more add. 2. §
\ VARI^E LECTIONES.
168frustra 1. 163techaxasea I. 164 '"» paler 1. 168Pertractis 1.
*6' *68 j piramedis COIT. piramidis 1.
popularis 1- it« c. legendis\ed. 169iuetu c.
NOT/E.
<152) Anno 1010 vulgo statuituf, quod falsum ria fabulosa p. 757 edila est.
ptito. j (154) Qui an hoc anuo proefueril, non cpnslat.
(153) Cf. Acla SS. Jun. IV, p. 754isqq., ubi hislo-
 m HISTORIARUMLIBli.1 TRES. — LIB. III. .70
quinlp die ante feslivitatem Omniiim Sanclorumi A j ' S7. Post mortem denique supradicli episcopi Gi-
revcrsi sunl,— Ea tempestale sanctus Leonardus; raldi (an. 1020) decerlabant principes Lemovicenses
confessor in Leraovicino, et sanclus Anloninus; pro episcopalu, cum Simoniaca heresi pontificatiim
marlyrin Cadurcino miraculis coruscabant, etundi- vindicare conati. Tunc populus urbis letanias cuin
que populi eo coniluebant. Et gloriosus dux recogi- monachis et canohicis propter hoc peregit, et dux
tans Dej.honorem, accilo OdiJone sanctissimo Clu- prudenlissimus -cumconsiliariosuo Wiiielmo comite
niacensi "° abbate,, in sancti Johannis monasterioi Egolismensi apud Sanctum, Junianura placitum
regularem renovavit dislriclionem, ubi Odilo abba- babuit ex liac causa (an. 1021, Jan.).,Adfuit ibi
tem Raiualdum disposuit, defuncto 1*Alduinoab- Wido vicecomes et omnes principes Lemovicino-
bale. Et Rainaldo 2* spirilum reddenle, Aimiricumi runi. Ibi Dei nulu eiegit in episcopalus honore Jor-
pro eo doninus Odflo palretn proeposuit (circa an. danum preposilum ecclesiaesancli Leonarcli, magnoe
. 1020). Item dum reliquioe sancii Eparchii procede- nobililatis et simplicitatis virum. Surgens manfedtix
srent adsanctum proecursorem, delatus est pariter a,monasterio saricti Juniani,xum duobus episcopis
baculus ejtisdem confessoris. Est ipse baculus pasio- Islone et Isimberto et multitutline principum , de-
ralis" in summitale eiirvatus, ad cujus simililudiDem venit ad urbem circa horam sextam. Cui obviam
super reliquiasejtisdem sancli oris noclurnis usque B, I processit omnis civitas gaudens, et mox properal atl
sole orienle resplenduit in coelo igneus 3* baculus, basilicam regalem (155), receplus a monachis 7*
., quoad venttim est ad caput sancli Johannis, et mi- cuni texlu sanctorum evangeliorum et timiamathe-
; ractiljs a "' sanctoEparchio super infirmos sanalos rio 8*, sicut semper ab eis dux solel excipi. lnde ad
: peraciis, cumlelicia regressum est. Canonicis etiam tumulum sancti Marcialis missam aiidiVil; et juxla
. sancli Pelri sedis Egolisniensis procedenlibus. cum monasterium eb die regaliler hospitatus est. Crastino
. relifjuiis, cum subveclores earum, induti sacris tu- barbam electo benedici jubet el detondi, et sic ad
jiiicis, per profundum fluvium pertransissent, non sedem sancli Marcialis in aula sancti Stepbani Jor-
-senserurit aquam, sed acsi "* per aridam ambulas- danumdeduxit, et cum baculo paslorali ibieuin
seiit, nullum s.ignuiri aquse super eos nec super gfatis honore ponlificali veslivit; eratque finis Ja-
vestimenta vel ealciamenta eorum apparuil 4*. Con- miarii-mensis, et reversus est Pictavis. Quadrage-
tigit hpmines sancli Johannis et Willelmi ducis in "3 sinia superveniente dux Romam abiens, filio suo,
Angeriacovico tumultuari, et .vulnerattis est prae- pfudentissimo adolescenti,Willelmoimperav.il 1",iit
positus ducis ad morlem, et aula ejus ibi -diruta. revertens prdinalum reperiret episcopum. Quod ille
Tunc a primalibus malivolis, et precipue a Fuleone adimplere curavit, et media quadragesima 9'
comite, qui lunc in servilio ducis Pictavis erat, C *" Angeriaco antecaput. sancli Joliannis 10* consecra-
:temporequadragesimoesuadebatur ei destruereio- tu.s estepiscopus ab Islone episcopoll" etRoone(I56)
cum sancti Jobannis, et inde, monachos ejicere, atque Arnaldb necnon et Isimberlo episcopis,
canonicos 5* inmiltere. Et Iicet serenissimus prin- el a clarissima; indoiis Willelmo comite el Arnaldo
ceps furore gravi conimolus esset- pro injuria sua, Pelragoncensi episcopo Lemovicam deductus, in-
tamen suamJram .el impiorum consilia vicit,et IrOnizatus eslin sede sancti Marcialis [an. 1021).
regali more cum ra|ione prudenti causam pacifica- Arcbiepiscopus vero Bitiiricensis Gauzlenus, ad cu-
vit, Semperque ftiit servorum Dei defensor, etDeus jus diocesim Lemovica pertinel 12*, quia sine. sua.
ei in omnibus adjutor 6*. Tunc casu civitas Pictavis aucloritate consecralus est episcopus 15*, tolum Le-
combustaest, etdux sedem sancti Petri ceterasque' lriovicinum excommunicavit, praeter locum sancti
ecciesias suumque palatium majori decore "4 am- Marcialis et quae proprioe ad eum perlinebani,
pliavit. ipsumqueprohibuit ab oflicio suo epfscopum. ,Quil4*
1* nnper acicf.2. 2* post aliquol annos add. 2. 3* ignea virga, curvata nihillipininus in fastigio 2.
4* 2. hocloco add. : Inlerea caput— retinetur quw iitfra c. 38. leguntur. Tunc vero pergit : Pirainis
antem saxea superveslita est ex tabulis ligneis deargentatisundique.exoblalione cppiosi argenti ".•, quod
re.x Navarroe Sanciiis.obtuj.it beato pra;cursori. Quodam vero tempore postqiiam liaecacla sunl conligi!.
5*monachorum senatum ej"icere et canonicorum feritatem ibidem immittere2. 6*2..hocloco add.-.
His temporibus cometes — devbntvit quw infra c. 58. occurrunt, 7* veslibus albis el cappis olosiricis
ainictis add. 2.^ 8* candelabris quoque et aqua benedicia add. 2. 9* sabbato medje quadragesinie 2.
10*diaconus et presbylcr ordinatus est, et crastinadoininica add. 2. 11* arehiepiscopo Burdegalensi,^.
12* quia pecuniam requirebat pro impositione manuum, contempliiS est et add. 2. 13* facta sinodo in
Francia cpram rege Rolberlo, ubi seplem archiepiscopi adfuerunt. die pentecostes cum sufragaiieis
episcopis add. 2. 14* cum raclonem reddere posset et sese purgare "' a culpa, si vellel, coram papa
Romano " 8, scilicet contempsisse archiepiscopum proprium causa Simoniaca, lamen add. 2.
YARIJE LECTIONES.
,"° cluniaceiifis 1. " ad 1. "'' axi 1. "» in— mortem des. 2. "4 decorem 1. "5 imperavi 1.
,Taarge c. "' sesse pugnare c. "8 roinana c.

NOT.E.
(155) Sic sanctf Martialis ecclesiam appellal; (156) Engolismensi.
ci. Ann. Lem. a. 1017, Mon. SS. II, p. 252./
71 ADEMARIS. CIBIiADIMONACIII " ' 73
satislacieiis, nutiis pedibus,' ciini centiim clericis ct A cli, et per divefsas Occidentis partes nunlii anti-
monachis, oninibus similitcr pedibus nudis, Biluri- cliristi exorti, per. latibula Sese occtillare curabanl,
cam sedem adiit, ubi archiepiscopus aum clero cis el qnoscumque polerant viros et mulieres snbverte-
processit obviam, et cum honore eos deducens, qnod bant. Quidam etiam Aurelianis 7* canonicus can-
ligaverai absolvit (an.<1022).' tor, nomine Theobaldus, qui morluus erat arite
58. Interea 1* caput sancti Johaniis, poslquam triennirim in illii haeresi, ut pefhibebanl probatl vi-
satis ostensum est populis, Teservatum est jussu ri "', religiosus visus fuerat 8*. Cuj'us corpus, post-
Willelmi.ducis, et reconditum in piramide pristina, quam probatum est, ejeciuin est de cimiterio, ju-
ubi inlerius limiamatherio argenleo quod jiendet bente episcopo Odolrico, et projectum invinm. Qui
catenulis1, inclusum, retineiur. His lemporibus co- aulem flainmis jndicali sunt stipradicli decem cuiii
meles velut ensis Iatior et longior contra seplen- Lisoio (158), quem rex valde dilexerat propl.er san-
irionem apparuit. pluribus oestivis noclibus, et per ctitatem, quam eum hnbere credebat, secifri nihil
GalJinm et Paliam e vestigio civitates, caslella et igncm limebant, et a flammis se inlesos exire pro-
monasteria igne cremata sunl plttra; inter; quae miliebanl, el ridentes in medio ignis ligali sunt, et
Carrofum casu flamma conbustum est cum basilica sinefmora penitusin cinerem redacti sunt, ut riec
Salvatoris. Ecclesiam quoque sariclap Crucis sedis B de ossibus residuum inveniretur eorum 9*.
Aurelianis et monasteriuni sancli Benedicli Floria- 60. Quo tempore (an. 1021) Aimiricus princeps
5
cum et alja mulla flamma devoravft. Dux quoque Ronconiensis ll10contra seniorem suum Willelmum
Willelmns, semper cogitans Dei volu ataiem, regti- comitem Egolismoe,-dum ipse Willelmus Romsees-
lafem di^ciplinam resiauravit in Sincto Carrofo set, castrum Fractabotum in Sanctonico extruxit
(an. 1014?), ejectp Petro abbale potentissimo 2*, per dies resurreclionis. Promiserat ei fideliiatem
qui per Simoniacam heresim praelaiioiemoptinuerat super reliquias sanctorum calciameniorum 10*saacti
et saecnlariler 3' locum administrabat, el subrogalo Eparcbii. El quia perj'urus contra ipsum fuit, post
Gunbaldo fegulari et Dei servo, abbate sancti Sa- paucos dies a Josfredo, filio comitis supradicli, cib-
vini 4*. vianle ferro confossus, animara sine mora reliquit.
59. Eolempbre (an. 1022) 10 ex canonicis saiictse Comes vero Willelmus cum Alduino iilio caslrum
Crticis Aurelianis, qui yidebanlur esse reHgiosiores dfu obsedil, el fbrtiter expugnatum capiens dcslru-
aliis^ probali sunt esse Manichei (157). Quos rex' xit, et.pest' multum t.empus iterum reedificaviti et
Rotbertus, cum noUent'5* ad fiderri jreverti, priiiip filio suo Jpsfredo commendavit. Guillelmus vero
a gradu sacerdotii depoiii, deinde ab aecclesia eli- vicecomes Martiliacensis (159) et- fraler ej'us Odoi-
niinari, el demium igne cremari jussit. Nam ipsi:C ricus gravi discordia decertabant cum Alduino fra-
<Iecepti a qiiodam rustico 6*, qui se diccbat facere' tre eprum propler castrum Rofiacum mtllto tempore.
virtutes, et pulverem ex iriortuis pueris secum fere- Unde factturi est, ut« Willelmo comite inter sepa.-
bal, de quo si quem possef coriimuhicare, mox-Ma-' cificarenlur, el pacem ipsam paclumque condilionis
jiicheum faciebal, adorabanl diabolum, .-quiprimo super corpussancli Eparchii eidem jurarent. Quod
eis in JEtyopis, deinde angeli lucis figuralione ap- inler se mentiti el perjurio rei, alter excecatus est,
parebat, et eis miillum cotldie argentum deferebat. aiii duo honore omni privati sunt. Nam Willelmus
Cujus vefbis obedientcs, penitus Ghristum latenter el Odolricus dolo ad se evoCatum'Alduinum prima
resptierant, et abhominaiiones el criinina, qua; dici ebdomada paschse in tradillone, postquam cum eis'
etiam flagitium est, in bcculto exercebanl, et in coeiiaveiat et ineorum liospitiodorniieral, antequam
aperlo cbristianos veros se fallebant. Nihilominus • a lecto surgeret, capiunt, et linguam ei amputanl,
apud Tolosam inventi suni Manichei, ei ipsi destru-. et occulos effodiunt, el ita Rofiacum recuperan.l.

1* Inlefiea—devoravii hoc locodesuni 21;cf. c. 69-70, ii. 4*, 6*. 2*.Secnlari add. 2. 3* et insipide add. .2.
4* recla fecit, que placebaul in oculis Doinini. Ejeclus vero Petrus, ad Sanclum Angelum Lemovicino
monasterib mansit porcrissus pafaiisi, longissima usque ad morlem. add.~2. 5* alicatenus add. 2.
C* PelragoriCeiisi J81 cidcl. 2, . 7^*saiicte Crucis Aurelianensis 2. 8* peribebant herelici ipsi 2.
9* His diebiis quidam e pffncijiibus Egblismensium fJardradus, cum non filium haberel, sedificavit in
Sancionicho pago a riovo in libnbre sancti-Stephaiii prolomariyris cosnobium Baciacense (161), ubi rc-
gulares nionacbos adgregans, veiierabilem Ainardum abbatem proefecit 18'.-Dedicavit ipsum locura
.GrimoardusEgolismensis (an. 1014?), et fraler ejus lslo Sanctonicensis episcopus. Quem locum Garda-
dre, faclo lestamenio, aUilulavilj Bomanse basilicai sancli Petri, ut omnibtts semper aunis tribuium
quinque solidorum argenli exsolvalur super corpus sancli Petri. add. 2. 10* sanctarum caligarum 2.
O. epp. Ertg, . !. -'.,
VARI.E LECTIONES. ,
|
180
l79vivil. rqncomcnsis 1. 181!pelragoricunisi c. 182perfccit c.
NOT^;.. .
/157) Cf. Glnber Rod. III, 8 | (159) Cf. ci 20, n...
(158) Cf. Gesta synodi Aurei. Bouquet X, p. 557.
73 •filSTORIARUMLlBRl TRES. — LIB. 111, - 74
Kcgressus ilaque Roma Willelmus comes, lantam A . occidentem versus. Tempoi-e subsu^it) defiincius
impielatem vindicare decrevit. Et accito duce Wil- csl Benedictns papa (an. 1024), cui succedit Johan-
lelmo, Martiliacum obsedit, desolavit igne combu- nes. Clausit diem Basilius imperator Gi-ccorum (««.
rens, el tradiloribus vitam et jnembra concessit, 1025), imperavit pro eo Constantinus fra.ter ejus.
sed cos omni honore privavit, et Alduino caecitate Excessit bominem Arbertus episcopus Colonisci,inir
mullalo Rofiacum concessit. Et post aliquot annos, raculis post mortem clafescens. Eenricus quot/ ue
jubenle eodem; comiie, Alduinus filius ejus Marti- imperalor morluus est sine iiliis (an. 1024), et sacra
liacum reedificavit, et ad suum opus retinuit. ldem impcrialia moricns reliquit consanguinco 5' suo
quoquc Alduinus, jubenie palre, Montiniacum ca- juniori Conraclo.Qui paulo-post ad exlrema perdu-
slrum a novo extrnxit. ctus, Cononi forlissimo el prudenlissimo prjncipi
61. Quo lempore (an. 1025) duo monachi sancli sceplrum el coronam et lanceam sacram conimeii-
Marcialis ex primoribus, valde religione conspictii, davit, eo tenore ut si viveret haec redderet, si mo-
sanctitaie praeclari, sapientia fulgidi 1*, qui se in- rcretur babcrcl ipse imperium. Quod Dei voltiniate
vicem prae omnibus diligebantj el omne monastc- actum est. Evasitenim languorem, sed privalus «t
riunvduaecoltimpnae sustinebant, ct velut duo cau- imperio. Nam Conon, suadente papa Romano 6' ct
dclabra irradiabant, cl juxla se ad mensam sedebant, g ouinibus cp.iscopiset proceribus regni, quia jiisliiia!
Rotgerius caiilor et Aldcbcrtus armarius 2*, in die- libraiu premonstrabat,imperium assiimpsit.Junioi'7'
sancto Paschae ambo per-visunr videfunl se vocari vero, qui ci occasionem imperandi prebuerat,
a Clirisio, et ipsa ebdomada Iaudabililer finem vilac Civilidiscidi» conlra eum agere coepit, sed Conou8"
acceperunl 3*. Tercius nionachus sanciilaie proba- superior exlitit. Hxc videbantur indicio stellaruni
bilis 4', et mox abbas Ugo, dileelione ,Dei forlissi-. majoris el minoris significari. Langobardi vero fiiw
mus, eos ad coeleslia subsecuti sunt, et succedit imperaloris gavisi-, dcstruunl palatium lmperiale,
Odolricus abbas prudentissimus, quem consecravit quod erat Papioe. Et jugum imperalorium a se
Jordanus episcopus. exctitere volenleSj.venerunl miilli riobiliorcs eoruin
62. Quibus diebus (an. 1025), mense Januario Pictavam urbem ad Willelmum ducem Aquitanprum,
(160), cfrca horam sextam eclipsis solis accidil per- et eum super se regem conslituere cupiebanl. Qui
unam lioram; luna qupque frequentius labofem prudeuter cavens, cum Willelmo coir.ite Egolismui
passa 'est, nunc saiiguinea, nunc cerulea, nunG de- Langobardorum fincs penetravit (.161),el diu placi-
iicfens; dusequoque slellse visse sunl in austro, in tum tenens cum ducibus Italiae, nec in eis fidem ,83
signo leonis, inler se pugnare per totum aulumnum, reperiens, laudem et honorem eorum pro uihili)
major et clarior ab orienle, minor ab occidente. C dtixil. In revertendo sane nuuciaiur '84ei,Wido-
Currebat minor quasi irascens el timens usqug ad , nem^vicecomitem obisse. Et intercedente Willclmo
majorem, quae ad' se -non sinebat eam proximare, comile Egolismensi, praefecitLemovicoevieecomilciu
sed crine^ radiorum lonjrius^oercussam repellebat Ademarum in Ioco defubcli patris sui.

i" sacerdocio sublimali add. 2. 2* canlor inclile generosilatis, frater decani gloriosi Ada.nerti,
armarius 2. 5' correpti brevi 18°et acfi iangore add. 2. 4* Fulcherius acld, 2. 5* reliquit
fratri suo Bruno episcopo urbis Osburc, et archiepiscopo Coloniae, necnon et archiepiscppo Mogontin,
ut ijisi eligerent anles 1,a post se imperatorem. Qui episcopi, adunalo regno, iiulixuriinl lclani is
et 187jcjiniia ad Doiniiiumpro hac causa. Tunc populi elegerunt Coiioneni nepoiein Eenrici impcratoris
defuncli. Episcopi vero saniori consillo elegerunt altefum Cononem 18S,qui ricptem Eenrici in coiijugiuii!
babebal, pro eo quod esset18°fortis animo et reclissimus in judicio. Quem ordinaveriint cpiisccraiionis
oleo in regali gradu apud Mogonciamcivitatem, et tratlideiunt ei septrum et coronam el lanceam
sancli Mauricii. Advenienle vero pascha Roinam cum iiinuiiiero cxercitu tendil, et quia Romani civcs
nolueriinl ei aperire, nec ad effectum pervenieiidum sine plurimo hominum sanguine litso cral, iiolun
Conon imperator paschalem festivitalem cruore humano perfundi, et hac de re Ravenne sese continuii.
lbi (162) domnus papa attulit ei coronam iniperii, et eiiin die sanclo Pasche (an. 1027) in imperib Roma-
noruni inanibus190 suis coronavil. AHovefo anno in ipso sanclse Paschsc.die Aquisgrani iilium sutim
domntis Conon imperator corisecrare jussil in regem. Eralque idem consecraius rex aiate pan-
culus itl, iioniine Enricus (an. 1028)..Ibi inlerfueruiil lam de llalia qtiani de, Gallia 77 episcopi. El iia
domuus Conon, suadeiite 2. 6" Jolianne add, 2.. 7*Junior aulem Conoii 19Jqtri judicio liiubantis populi
eleclus fuerat ciyili;2.. 8" iinperator valuit in tantum, ut ctiin vivum capcrel ct in custpdia quantuui
sibi visum . fuit feliiieret, Hec orofeclo.2.
YARI^; LE.CtlONES..
4 nuncieiur 1. 1B"brevu c.
,83i"a2 fiiiem coiT.fidcm 1. 1R iM vocnbutum jam haua c...
iU 18S 10° tcgibile
creantes? l8'ctjejuni legi non posstint c. conone c. op c. conoui c. ,01 paiiciuilus v.
l>* quo non c.

NOT^E,
(160) Die 24 Jan. Eotlem meiise die 9 eclipsis (161) Cf. Fnlbeiii cpistoloe 118-123.
lunoefuit. (622) Inierpolaiorein plurcs errorcs cominisisso
patct. .
PiTttOL. CXLI. 3
 .73 ADEMARIS. CIBARDIMONACHI 7C
• 63. Per liaectempora (an. 1022)Arveus
(163), san- \, tialjs,splendbre festivo obviam exeurites excepefunt '"
ctitate insignis, thesaurarius sancti Maiiini Ttiro- eum, At ubi rumor advenlus ejus Egolismam per-
nis,", obiil in Chrislo, sepultusin alrib basilicseme- venit, omnes principes npn solum Egolismensinni
disead pedes crucifixi. Hic Turonis a nbvo conslruxit sed eliam Petragoricensiumet Sanctonum, omnisque;
oralorium iri honore genetricis Dei, ubi sanclimo- aetaset sexus ad eum pccurrit gaudio perfusa, eum
nialium congregalionemsub regulaemagislerio Deo cernere desiderans. Cleriis verp inonaslicus sancti
«ervire conslituit. Eparchii in vestibus. albis diversisque ornamentis
64. Tunc lemporis comes Andegavensis Folco, cum magna multitudine populi et clericorum sive
cnm manifeste superare nequiret Ar,berlum Ceno- canonicorum. gaudens processit pbyiam .ei extra ci-
mannis comitem 1*, dolo acciit euni in capitolium vitalem riiiliario uno cuiri laudibus et antiphonis.
Sanclonaeurbis, quasi in beneficio urbemipsam ei Et pmnes in excelsum ypciferanles : Te Deum lau-
concedercl-Et incaulum et nihil mali suspicanlein, damtis, deduxerunt eum, ut moris est. Tunc Amal-
inclusum capitolio, nefanda eum cepit tradilione, fredum nionachum, qui cum eo fuefaf; elegit abba-
prinioecbdomadaequadragesimae secu^idodie. Uxor tem ex basilica beali Eparchii, Nam abbas Ricardus
vero ejus uxorem Arberti dolo teniptavit capcre Solbmbria.(165) civitale Greciae cilra Conslantino-
ipso die, antequam virum captum audiret 2*, scd Bpolim I in eundo obierat, cl ibi sepultus est vigilia
ad eam quidamanlicipavit- prodcre cautelam. ldco epifaniorum. Ordinavit supradictum abbatem Roo
Folco uxorem Afberti el sprincipes limens, non est episcopus, ubi ipse comes et abbas sancli Marlialis,
ausus eum intefficere, sed biennio carceralum dili- Odplricus, slipaius.dignilaie monacbPrum, et abba-
genlissime custodivit, et a manibus ejus Dominus les vicini ct maxima nobilitas principum preseulcs
innocentem eripuil. Quo 5*"lempore (an. 1026)glo- adfiierunt. ; '•''.-
riosissimus Ricardus Rotemagensis cbnies obiit, se- 66. Eodem vero-annp correptus est.languore cor-
pultus apud Fescanum coenobium, ini basilica san- ppris idem comes usque ad mortem. Quo anno
clae Trinilatis. Et succedil pro eo Ricardus iilius Sanclonas urbs 4' ab impiis chrislianis concrcmaia
ejus, et ipse rien Iphgp posl tempore j veneno exlin-. esl cum ipsa basilica sancli Pelri sedis epiScopa-
clus esl (an. 1028) succedilque pro eo Rotberlus fra- lis.5*, et diu permansit desertus ipse locus a divino
ter ejiis. cullu, Et h.anc injuriam Dei come,s.supradictusvin-
65. Eo lempore(aH.1026) Willelmus Egolismeiir dicare volens, paulatim coepit viribus corporis de-
sls comes per Bajoariarii iler egil ad sepulchrum; stitui, el in urbeEgolisma secus aecclesiamsancti
Domini (164). Comitati sunt eum Odo Biluricus, Andreaepropter offiliumdivinnm jubet sibi domum
princeps Dolensis,Ricardus abbas Yerdunensis, Ri- P { preparare, in qua aegro.tans decumbere coepit(a*i.
oardus abbas sancli Eparchii Egolismensis, et prin-. 1028). Ubi iiicessaiiter e diversis partibus. curicti
ceps ejbs et consiliarius ejusGiraldus F^anesinus,et principes et nobilcs eum visilabanl. Cumque dicc-
Amalfrediisposlea abbas, et magna caterva nobir rent nonnulli, maleficis artibns eum aegrotare —
lium. Stephanus rex Ungriaecum omni lionore eum solebat enim robusto et sano corpore vigere — tuiic
suscepit et muneribus ditavit. Coepitiler agere men- vero nec more senum nec' inore juvenum cbrpore
sis Oclubris primo die (an. 1026), el pervenil in falesceret, dctecta esl cjuaeilam malelica mulier
sanctam civilatem prima -ebdomadamensis Marcii arles maleficas contra eum exercuisse. Quae curo
(an. 1027)j reversusque est lercia ebdomada mensis non confileretiir, jtuiitio Deicommissiimesl, ulqtiod
Junii ad propria. Divertit per Leinovicam' rever- vefum laiebat eventu victorioeinler duos cainpioncs
Idiis, ubi omnis mullitudo moiiachprum sancti Mar- prpbarelur. Faclis ergo sacfamentis, decerlaverunl

d' filium Ugonis add. 2.. 2'antequam audiretur inler ipsos traditio Arberli 2. 3* Quolempore — prin-,
cipum presenles adfueruiit desitni 2. 4* qiiod dici dolof esl add, 2. 5' Sequeniibusomissis," per-
git 1 : Permansit Stephanus vero, el exiliens corpore inlesus, eadeni ora venit currens pedibus gfaiias
Deo referread luniulum beati Eparchii.ubi nocle praeterilapervigilexcubaverat, eldeindeequitansreyer-
sus csl in civitatem, ut reficeret. Maleficavcro, nmltis loynentis ignorante comite mox excruciata ^*4, nee
sic confessa eslj ct a diabolo cOrdeobturato, nulluin verbum vei vocem exofe proferebat, a iribus vero
tanlumriiulieribus.quecumeainterfuefunlliis 1SBmaleficiis,coiivfciaestlesiimoniis, quasdamque fantaslicas
ex limo m terra
imagines desublus 98 eedem "
riiulieresexlracxerunlcoramomnibus,.ja'mpuirefaclas
diulurnitale.Comes ergo pepercit "! maleficemulieri, nec sivit eam tormenlari ulterius, et vitam ei con-
cessit. Narrat Hieronymus in exposicione Danielis quaeeliam in Gestis'epp. Engol. c.iSleguntur. Hascin
lequentibut qttouuecum2 conveniuntted mulla plura conlinent addifamenla.
VARLE LECTIONES.
hic desujit 2 ubi pra Turonis etidm furoris legitur. 194eecruciata c. ["' Jino Ge;la epp.
1,3 Turonts --r—
Eng. c. 25. "* cedem c. 1Mpulrbfacta c 198pepersit c.
NOTJ;.
(163) Cf. Glaber Rbd. III, 4. novellaadhuc Chrisiiamtas pcr Cngriam el Sclnvo-
(164) Gesla epp. Engol. c. 25 add. : Nam ante niam erai.t
eumper illas partes nullut prwterier\at, qtiippeqttia ( 65) Selemliria.
 7-!?- HISTORIARUMLIBRI f RES. — LIB. III. 78
iritersc diu hiulliimqiie. niissus comitis Stejihanus \ jenies jacet in loco sancli Eparchii 3*. llaque posi
ct -defensor malefica? Willelmus. Stephanu.s vietor sepulluram ejus processcrunt episcopi cum clero vt
sine dariipnqsui corporis fuil; alter capile qiiSssalo, populo ad sanctam processionem dominicam, et sta-
saiiguine cooperlus; ab hora lercia usque rioriamin tionem 4* peregerunt. Successil pro Wilielmo llil-
pedibus stans, victus semivivus in manibus depor- duinus filius ejus in pfincipatu Egolisma?, et prac-
liittis, longo ls" tempore leclo decubuit; Nee sic clarum laelieise signum in inilio priiicipatus ejus
malefica confessa esl, a iribus lamen mulieribus; ostensum est, cum de dolbre sepullurac transiitpo-
quoehis lnaleficiiscum ea iiiterfiicfuni, teslinioniis pulus adlaelitiam,obviamDoniirioexclamans:Osanna
convicta est. Narrat Hieronymus, Aiilhiocum^ 00. inexcelsis; benediciumregnum palris nostri Duvid,
Epifanen fantasiis ma!cficoru'm-versumin amcnliam, preferens nianibtis victoriaepaimas, ramos securiia-
ct quibusJameiTOribus oppressum mOrbo inlciisse. tis el fiores suavilalis. Optttlil supradiclusWilleliiius
Nec 1*niiriiiii, si Deus permiltil, chrisiianum presli- prp sepultura sua sanctoEjiarcbio diversael preciosa
giis maleficorum eorpore aigrolare, cum bealum Job munera 5*, auro et argenlo multo, et curpivil so4
sciamus a diabolo percussum gravi ulcere* el Pau- "1'asnacumBOscum,,'et laxftvit (166) duo candclabra
Itim ab angelo.sathanae colaphizalum , ncc timcnda argentoa pensanlia trecentos solidps, et laxavit
sil-corporis perituri acgrolatio., graviorque sil ani- R. uiiam crucein auream ctun gemmis processionalem.
maiuin quani cofporum pcrcussio. Comes ergo pe- 67. Crastina vero m post sepuliuiam ejus dic
percit malefica:mulieri nec siiiit eam lormentari. Ab Blavia castrum dolo sublractum est comili Alduiuo
cpiscopis vero ei abbalibus peuitenciam accipiens a Josfredo fralre ejus. MPx 6* comes Uduinus cum
idcm Willelmus coiries, omniaque sua disponenSi et viiittte mililari illuc tendil, cl cilo ipsum castrum
inler filios suos et conjugem suam nomiiialim, capiensin iledilionem accepit.ct missa illic cuslodia
proul sibi visum esl, honorem suum ordinaiis, m.l liini, Egolismam regreditur ad celebraiidum
reeonciliatus et absolutus est, et- loto qttadra- pascha. Qtio regresso, frater ejus Josfrcdus per dies
gosimae tempore inissas el culiuni *01Dei frequen- forlissimos parasceve el sepuliurse el paschae contia
tavit, quousq-ie prima ebclomada niajori ante Blaviam extruxil aliud novum caslellum. lloc coiu-
pasclia oleo sancto et vialico iiuinireiur, ct ligno sos peiio, Ilduinus nequaquam piseierniisil opus Dei, scd
crucis adorato ci, deosculato, in nianiluis ejriscopi cuin magna gioria et laelicia sanclum pascha ccle-
Roonis et saeerdotum spiritum laudabili fine el me- bravil (Ajsril. 14). Et posl diem terciuni feslivitaiis,
nioria Deo redderet "3 (ttn. 1028, Apr. 6). Per bi- commoto clecto exercilu, ad belluin coniriiillcnduni
duunrobservatiim esl corpus ejus a clericis ct niq- exiit; audiverat enim fralrem suuni velle cum co
nachis in basiiica sedis Petri aposloli. Planclu 2' confligi et exeroilum adgregari. Itaque cnslrum
tota^civilas feplcta esl. Dominica sancta (Apr. 1) noviter munilum bbsedil 7*, el prelium praesloJalur
osanna cnm raiiiis el floribus deiatum est corpus ad feroci corde. Sed nequaquam frater ejus praesunisii
basilicam beati Eparchii, el sepullum ibi anle altare eum laccscere "6 ad pugnani, videns robustam euiii
sancti Dionisii. Sepelierunt cum duo episcppi Roo habere inanum; et 8* post dies oclo, expugnato et
Egolismensis el Arnaidus Pelragoricensis. Ad capiid caplo caslro, supplex vcnil ad eum, cui proiinus
ejus jussit filius ejus Alduinus poni tabulam pltiiii- comes UJuiniis ignovit et pacem consensit, ct facii
bcam ila scriplam : Hiv jacet domnus et amabilis sunl aniici. Et luncin beueficio tres parles Blaviaj
Witlelmus coinesEgolismw, qui ipso anno,rjuo venii comcs concessit fratri'suo Josfrodo, quarlam sibi
de Hierusalem, obiil in pace 8 Idus Aprilis, vigilia rclinuit, el condilionibus congruis pacificali sunl
osanna, 1028 anno ab incarnalione, el lola sua pro- amore praecipuo 0\
i' Nec— torriienlari desunl. 2, ubi ultima lamen supra leguntur; cf. «. 2'. 2" Plancln t. c. r. est sle
sunt 2, legttntur in Geslis epp. Enijol,, ubi eitam addiuir: luultiludo. nobilium el tnrbarum uiidique
flens advcnit. 3* lntcrca jussu Alduini ilanimis cxusie sunl malefice niulieres extra urbem. Post-
quani vero comes sepullus est, mox processerunt 2. G. epp.- Eng. 4' sollemniter add. 2.
5* lam in terrisquam in filiis 207, auro etargento multo aliisque rebus. lntcr cetera SOsdonaria oblulii
crucem aureani cuni gemmis preciosis pensaiiiem Jibras septeni, candelabra argenlea Sarrasenisca ,0'
fabrefacta peiisaniia sle libras quindecim, 2. G. epp. Eng., quw eliam add.: lotam silvam de Veniaco,
quaeantiquiius iu dominiosancti Eparchii fueral, sed demum propler abalicnala illi erat ab anleccssoribus
coniitibus'. 6' Moxcomes — exeicitum adgregari desunt 2. 7' ilico add. 2.' 8* et post — sunt ainici
desunl 2. 9" Tttnc Josfrcdus filium 2l1-suum commendavil in manibus fratri stio Alduinocomili propter
castra duo, quaesunt in Sanclonico, scilicet Archiacum et Bolanivillam, qnse seniper adlijieiit ad
comileni Sls E"olisinenseni *u add. 2. G. epp. Eng.

VARLE LECflONE*;.
I ^9 longuo 1. s0° anlliiocum eraso h 1. s01 cullu 1. S0*lignum 1. sos reddere 1. ^°_ 4 forl. legen
dum .•gueipivit. *" u. die p. s. e. dic 1. 206lasespere 1. m silvis G. epp. Eng, sos ca c. s" sar-
i-avifaG. epp. Encj. sl° ]>ciisancicc. su filiu c. Slscoinilatum G. cpp. Eng. sl3 ciglmerisemc.

NOT^.
(165) Id csl dimisil, tradidil, a laxare, 'aisser.
79 , . . ADEMARIS. CIBARDI MONACHT *>.'
: 68. Qun tempeslatc Odolricus, sanbli Marcialis A oecclesiam Bei catliolicam venerari. Sfgulno' vefp
abbas vigHaMiissiunclionestalis,Egolismam venit ad Biinlegalensi defuneto archiepiscopo(circa H«.1020),
Ilduinum comitem. Ipse vero tunc donavit sancto ct Acio post eum ordinalo, ei non tonge post viia
Marciali aecclesiamsanctae Marise in lerritorio Bur- privato, dux Aquilaniae.Willelmus et dux Wasco»-
degalensi cum insula magna Dornoniaet'67), in qua niae Sancius, adgregato conventu aput Blavianv
est sita; et est ipsa insula vel secclesia uno plus (circa an. 1027), conslituerunt arebiepiscopumr
miliario a caslro Fronchico, quod erai in dominio Golcfridum, nalione , 14 Francum, mpribufr hone-
proprietalis supradicli comitis cum omnibus in cir- stuin. Qui ibidcm 3* consecratus esl a suffraga-
cuitii terris et castellis. Quam possessibnem retine- neiss" ejiiscopis4*.
bat ex jure haereditario uxoris suse iiobilissimae, ' 70. Rex quotiue NavarroeSancius, adhibitis secum
i
coiniiissseAluiziae.Pater vero ejus Willelmus rever- Wasconibus, super Sarracenos exercitum duxit, et
sus a Hierosolimis, inultis principibus 1*bonum fuit devaslata Hispania, cum miiltis Spoliis et magno
exemplum. Confestim enim Isimbertus cpiscoptiS: triumpho remeavit (an. 1027). Ipso denique anno
Piclavimis, et Jordanus episcopus Lemovicus, ef rex Gallitianus Adefonsus Sarraeenos popuialus est
comes Fulco, pluresque primatum 2* Hierosolimam magna infestalione, el quadam Hispanisccivilaie per
lcndtiiil. ; B obsidionem pene 5' sese tradente ei, dum ipse, ar^v
69. llis tliebusconcilium adgregavit cpiscoporum mis depositis, furentes exlrinsecus christianas a
cl abbalum dux Willelmus apud Sanctum Carrofum, certamine sedaret hostium, ab adversariis, quibus
propler extingiiendas haereses, quoe vijlgo a Mani- parcere deliberavit, iclu sagittse foris muros vulnc^
cheis disseminabantur. Ibi adfuerunt omnes Aquita- ratus-interlit, et sic exercitus ejus dolore non sino
niae principes, qtiibus precepit paceiri firmare et magno regreditur, lugens principem suum 6*.
1" nobilibus, mediocribus et pauperibus 2. Gesta epp. Eng. 2* et infinita mulliludo mediocrium el pan-
pcrum acdivitum add. 2. G. epp. Eng- 3 apud Saiictum Romanum add. 2. 4* Nain Hislo episco-
"•
pus Sanctijnicensis,
1, qui arcbiepiscopatum ipsiim suscepcrat vivente et roganle Atio paralisi dampnalo,.
SI)onte-, dereliquid secundum canorium inslituta add. % 5* deesl 2. 6' fortissimum add. 2.

j VARIiE LECTIONES.
814natione1. "* suffraneisl. •" epis scesTbnioscisc. s" spontie \,

N0T.E.
(167) Dordpgne.

CUMMEMORA.TIO

ABBATUM LEMOVICENSIUM

BASilJlCiE S. MARTIALISAPOSTOLI,

Auctore Ad^maro monacho S. Cibardi.

(Apud Labbeum, Bibliotheca nova mss. II, 271.)

Anno 848 ab incarnalioneDominiJindiclione xi C ex semilipsis abbatem conslituere, sed regulaiem

'j
pridie RalcndasAprilis, temporibus.regum Lolharii
ct Caroli Calvi, nono anno posl morllem Ludovici
imperatoris, filii Caroli Magni imperatoris et prae-
lium Fontaneticum, mutatus esl canoriicalishabitus
in monaslicum in basilica Salvatofis muiidi el Mar-
tialisejus aposloli Lemovica civilale.
Iloc Ainardus abbas ipsius loci noii invilus, sed
voluniarius cum ipsis canpnicis, Dee inspirarile,
cgil, et tam ipse quam omnes canonici cjus seniet-
iiisos in coJcm loco monaclios fcceruut et noluerunt
abbatem sancli Savini nomine Dodonem-sibi abba-
tem elegerunt, et perfecte regularesexstitertint..
Primusilaque abbas hujus loci ex monacho fuit
idem Dodo, et prsefuit tribus annis.
Secundus abbas Abboprsefuil annis.xi, cujusanno
quinlo Carolus Calvus in regem Leinovicas nncttis
esl a Racjulfo Bituricensi archiepiscopo, et Slodilo
Lemovicensi episcopo, et aliis Francine et Aquilaniae
et ltalia; el Burgundiae mullis archiepiseopis ot cpi-
scopis. HoCanno coenobium Bellp-Iocum a Rodulfo
 81 , COMMEMORATIO ABBATUMLEMOV. ,82
archiepiscepo funJalum el consccratum, el S. A panense juxta castelltim Polentiam-;Tcrtius quocjue
Geraldtis Auriliacensis natus cst. Obiit Abbo xiv Raimundusjunior nalu germanus exslitil amborum.
Kalend. Junii. cujusego Ademarus filiusfui matre Hildegardc [sive
Tertius abbas praemitBeriedielus annis xv. Hiqtis Aldearde].
prsesulatu Normanni cocperunl seprimum (168) ef- Post Aimonem abbalem vacavil abbatia xxxi an-
fundere in Franciam et Aquilaniam; obiil xiv Ka- nis sine paslore. Illtun enim qui tot annis praefuit
iendas Februarii. StPdilo cpiscopo succedit Aldo tnntum non profuit, nolo in Catalogo a.bbatum po-
episcopus et obiil Npnis Octobris, sepullus in basi- ncre, cum injuslum boc sit. Nam habilu ncquaquam
iica SaJvatoris Lemovicse.Post eum Geilo episcopus nronachali, sed canotiicali, imo Jaicali per lotannos
exslilit, qui pbiit iv Idus Julii. Post cum Anselmus principatum loci tenuit solo nomine abbas. Qui vult
episcopalum tcnuit. ejtis nomenscire,Aimericus vocaluscst. Hujus anno
Quartus abbas pracfuit Gonsindus annis xvin. Hn- x monasterium S. Martialis divino judicio igne Cre-
jus secundo anno Caroius Calvns impcrator obiit ct mattim esl. Hic omnem lerram monasierii hujus ct
JHiuscjus Ludovicus Balbus regnum suscepil. Hic ecclesias tam parenlibus suis quam cacleris soecula-
tribus annis postquam regnassel obiit et filius cjus ribus pplestaiibus dare nen timuil. Hic tertio dio
€aro!us regnum suscepit (169), cui Odp rex regnum B ante morlem suam habilum monachi induit, limens
abstulit et prp eoTegiiavil. Hnnc abbalem non mil—. •perjurium qued regi Hlolliarip in Francia iirmave-
lerem in catalogo, nisi fuissct monastico habilu in- rat, qnandpa rege abbas constitutus est. Namjura-
dnlus. Nam nimis corde saecularis multas ecclesias vit regi se monachum fieri, sed dcrisor Dei usque
«I terras a basilica Martiaiis aposloli abstulit ct sae- ad morlem distulit, qui nisi scclus praesumplionis
ciilaiibns polestalibus inutilitcr concessit. Obiit vn cjus delereteum, nonus abbas scriberelur.
Kal. Novembris. Nonus abbas Guigo praefuil annis XVII.Obiit Ego-
Quinlus abbas Fulbertus prxfuit annis vi. Obiil ix lismx teiiio Kalendas Oclobris, sepullus in Jiasilica
Kalend. Februarii. IIujus anno qninto Odo rex obiit S. Eparchii ante allare sancti Sihaphani, quia et ds
el Carlus Minor regnum recuperavit. Ipso anno An- ipso monasterio abbas erat. Hic Adalbertum supra-
selmus episcopus Lemovicensis obiil y Itlus Fe- diclum consliluit sibi dccanum in basilica sancli
bruafii, sepultus in basilica^Salvatoris juxla corpus Marlialis. Hiijus anno duodecimo rex Hlotharitis Le-
stipradicti Aldonis episcopi. movicas venit, praecepitqueabbali ut oedificaretmu-
Sextus abbas Fulberlus praefuii annis xx. Hujus ros caslri; qui reversus in Franciam posl paucos
anno sexlo sam-lus Geraldus apud Auriiiacum obiil dics moituus est, et progcnies ejus deinceps regno
tertio Idtis Octobris, sepnltus in monasterio Pctri ^ privata est. Nam frater ejus Carolus in carcerem
aposloli quod lp.seoedificaverat. Hujus abbatis anno inissus esl ab Ugone dtice, et ipse Ugo rex factiu
decimo nono obiit Guillelmtis dux, comes Arvernis, cst, cujus filius Robertus, rex sapientissimus et piis-
qui Cliiniacumccenbbiumaedificavit(170).Idomabbas simus, usque hodie vivit. Ipsius abbatis principatti
Fulberlus obiil Kalendis Februarii. crypla aurca Marlialis apostoli media nocte igne est
Seplimus abbas Slephanus prafuit annis xvn,- cumbusta, cadente candela una minus "reslincta in-
obiit xvm Kalend. Decembris. Hic composuit super ler.muliiludinem candelaruin,etIapidespreiiosiisimi
altare Salvaloris' ecclesiam ex auro et gemmis et lnnc ab igne corrnpti stinl, ct quitlquid inlra domuin
argcnto quam vocant Muneram. Ilic turres in ca- ipsam erat quod ardere polerat, ilammis concreina-
sello S. Marlialis duas fecit, unam coritra Senlarios lum esl, libri cremali, aurum et argenium liquefa-
nomine Orgoletam, alteram conlra Arenas nomine ctum ct intra quindecim dies cripla aurea cumgem-
Fustiviam, proecipicnte hoc' rege Carolo Minore ad mis a novo reslaurala esl a Josbeflocuslode sepulcii
repellendum Guillelmum ducem, Pictavinum coroi- monacho. ldem Josbcrlus icouem auream sancti
tem, et ex nomine suo ipsum caslelltim noniiiiavit Mnrtialis aposloli fecit, sedenleiii super altare, et
Sicnopolim, quasi Siephani civilatem (171). . j.
] manu dexlra populum benedicentem, sinislra librurji,
Octavus abbas Aimb proefuitannis sex. Obiit No- tenenlem Evangelii. Supradictum incendium iit
nis Maii. Hic amiciliam habuil cum S. OdoneClu- iuciise Junio accidit anle feslivitatem sanpti Mar-
niacensi abbale, cui j'ussit edere Vilam S. Geraldi. tialis.
Ilic Turpionem episcopum Lemovicensem, fratrem Decimusabbas Josfredus pracfuitannis vn, Obiit v
snum, summo amore cxcoluil et lertio post obituni Idus Oclobris. Hujus principalu pj.aga ignis super;
cj"nsanno eidera S. Turpio episcopusobiil vm Ka- corpora Aquitanorum desaeviil el mor.lui suril plus
lendas Atigusti. Ex cujus neple Oflicia nomine, nali c|iiadraginla millia hominum ab eadem peslflcnlia.
sunt Adalbertus decanus et Rotgerius palre Fulche- Ideo Josfredus abbns et episcopi Aquitaniaeadtinaii
lio in proprio jure hseredilario, quod vocatur Cam- Lemovicaglevayerufit,coxpus sancti Martialis apo- '

(168) Imo potius sccunda irruptioiie. veriJ^aliisque etiam. erudi.lissimisviris causam cr~
i!69| Erral. tqndi jiraebueril. .
(170)Quod vcrissimum csl quanquamreliiclctur (171) ln Calafogo Gallice eprumdem sancti Mar-
Beslius, scribatque auctorem liunc falsnm fuisse, lialis ablialum emciidatitis dicilur Stepliiii:o;}o!iseii.
cuin ipse et ex male intcllecto Flodoardi loco crra-. ^, pprlajdicuntur, non lurrcs.
,**> A EMARI S. CIBARDI MONACfll 84
stofi el in tnontem Gaudii transtulerunt, et exinde . stolatu sancti Marlialis, cur alii in apostolorum,
pritlie Nonas Decembrislumulo suo resiiluerurit, et alii in Confessorumnumerp eum tenere videbantur.
«essavit pestilentia ignis. Ilic de icpna aurea locu- Qui in numero confessorum eum lenebant, ideo hoe
lum fecit aureum cum gemmis in quo vectum est agebanl quia non putabant aliquos esse - apostplos
corpus sancli Marlialis. Hic duas crtices ex aurp et practepduodecim.Alii verP hoc agebanl, quia nomen
gCMiimis fecit. cjus iii quatuor eyangelistis non reperiebanl. Qui
Unilfccimusabbas Adatbaldus prsefuit annis ix. Hic yero saniori consilio intellecla sapiebant, afiifma-
regaliter basilicam S. Marlialis recuperavit. Hujus bant eum essp apostolum. uiiuin praecipuum post
liiincipatu supradictus decanus Adalbertus, vifcla- dnodeCini, qnia cum duodeQim conversatns esl et
rissiriius, obiil xi Kalendas Maii. Juxta eum iriortiius eamdem gpaliam aposlolatus, quam el ilji, a Dor
est Adalbaldus tertio mense, hoc est xi Kalendas mino. accipere meruit. In qup concilio ab oinnibus
Augiisli. definitum est non eumnumerari nisi in calalogp
Duodecimus abbas ilidem Josfredus proefuit annis aposlolonim, sjcul.elJoanii.es evangelista, qui in
duodeCim. Hic coronam auream cum gemmis pen- pace migravit, debere. Nam plurima testimonia, re-
ilentem arile corpus beati Mariialis fecit. Hic a novo perta' suiit anliquilus eum in Litaniis el in aliis
basilicam Salvatoris magnifico opei-e renovavit. scriptis aposlolum fateri per Galliam et.Brilanniam,
Iliij'us terlio anno sepulcrum Domini Jesu Christi ltaliam et Hispaniam, et illos. esse Hebionitas hae-
apud Hierosolymam confraclum est s Saracenis et relicos, qui non credunt praeter duodecim aposto-
Judaeis, et coeteroeecclesioeper ipsam provinciam : los. Nam gesta ejus canonica semper ab Ecclesia
so'a ecclesia Belhlehem, ubi natus est, confringi recepla satis declarant privilegium apostplatus ejus;
noii poliiii. Nam virlus Dei eam defeodit, et Sara- et quia sine dubilalione umis est de septuaginta
cenos qui cam yiolare venerant, pessima morte dno.bus apostolis qtios Dominus misit velut agnos
omnes exstirixit : crepiierunl enim mox venlribus inter lupos-, quos sepluaginta duos- non sobim
omnes, et ira Dei secula c-sl snper.Saracenos, et Grseci, verum etiam , Lucas eyangelista et Paulus,
inortui sunt lam fanie quam peslilentia per tres apostolus in Epistola ad Corinthios prima vncat
aunos Saracenoruiii et Judaeorum plus quam non- aposlolos. [Nam et apud Graecos sapienliores Mar-
genlies ceiitum millia. Gonfraclum esl auiem idem tialis aposlolus .nolissimus est. Hic a Francia re-
sepulcrum tcrtio Kalendas Oclobris, ei mox ab ipsis diens mox sicut comperit yerilaiem in concilio,;
Saracenis coepil reaedificari; fuenint enim limore Marlialem scripsit in Lilaniis. inter aposlplos,
perlerrili. Hiijus abbntis anno decimo, Dominicse non conGdens disputalioni proprjoe, sed aiitiquis
medbe Qtiadragesimse nocle, dum inlrarent lurbae testimoniis, ct exinde ex ioio, non ex parte Mar-
atl Matiilinas in basilicam yelust.ari Sal.valoris, tialis acclamalus est apostolus ab pninibus ca-
impressidne nimia in introitu portarum quinqna- thplicis, et cpnfusi sunt Ilebionitae, Hujus sexto
giiiia duo lipmines exslincii stiul. Obiit ipse Josfre- annp pbiit Rogerius frater Adalberti-decani, yir
«lus Npnis Decembris. clarissiinus, et meus niagisler et palruus^ sexto,
Decimus lertius abbas Hugo prxfuit annis sex. Kalendas Maii; post eum .die tricesima secJJiida
Hic in Francia collaiioneni fecit-cum rege Roberto mortuus est ide.mabba.s Ugp, sexto Kalendas Junii:
et a,rchiepiscopoBituricensi Ganzlenp, et cnm niul- quorum animas libi comiiiendo, Dpmine Jesu.
tis epfscopis ct sapientibus viris Franciae, de apo-
Qm sequuntur non suntAdemari, sed altenus cujuspiam moxiachi, Hehqs ae lioflaco
"'.'".'" nominati, etc.'
Decimus qnarlns abbas Odplricus prsefuit. Isie quintjuaginla annog et noyem menses loctim istum,
<;oLmparayitduo pallia leonina, et lextum Evan- religiose alque fideliter gubcrnassel, ipsumqu?, ut
gelii riiinoremde auro, et fecit dedicare caput istius dictnm est, bonis omnibus adornasset, anno ab in-.1,
ecclesiaecum magno Jionore, el redeni t duas eccle- carnatipne Dpmini 1114 in pace quievit, decimo
sias, muros ct caslellum. Quinlo Ralendas Octobris Kalendas Septembris, e.t i.ncapiiulo quiescit.
obiit. Dccimus octavus exstitil Bernardus abbas.
Decimus quinliis Pelrus abbas praefuit, qui fecit Decimus nonus domiius Amblardus, magnae reli-
porlain a Moiirmelier. gionis et honeslalis vir, in cujus leinppre lioc nio-
Decimus scxtus post eum Mainardtis abbas prae- nasterium cum adjacenti villa iucendio concrema-
fuii. : lumesl(173). Rexit monasierium islud per anntis
Decimus sepli.mus loci istius abbas sancta?, ac viginti octo. Qbiil anno 1143. Qui proecepitconsu-
venerabilis memoriae dpminus exslitit Ademarus. lihus ut facerenl murpscl fossala.
llic igitiir quanlum lpcum hunc prae caeteris qni Vicesimus exslilit abbas Alberlus, yir adniodtiui
anie se fueranl, nobilitayeril, qualiterve eum in veiigio.suset honcst.us, rexit per annos tredeeim •
nrtline el religione, simulque in reruml temppraljum obiit aiino 1150, quinto lduS Augusli.
ropia arnpl.iaverit, ad plenum narrari npn potest. Vicesimus primus^ domnus Petrus, yir magna-
Posl hacc igitur et-alia bona quamphifima cum per religionis et lionestalfs, praefuit per quatuor aimos,
(173) Anno 1121, combusium caslrum S. Martiiiliis, ct monasierium ipsius cum nmnibus officinis.
85 COMMEMORATIQ ABBATUMLEMOV, «6
ct menses tres. Obiit duodecimo anno Kalendas j\ mensem antequam decederetj currn paslorali in
Septembris. capilulo resignavit; et cum ad diem praefixum per-
Vicesimus secundus abbas Petrus y; vir TJiingnoe agendae eteclionis lam domnus abbas Cluniacensis
religionis et honestatis, pravorumque"riiorttm jrigi—" quairi priores el prcepositi, ct alir multi ex nostris
dus corrector. Rexit per tredecim annos et menses pariter convenissent, in bona confessione inler eos
oclo. Obiit quarlo Idus Septembris, anno ab ipcar- qtii s.imul convenerant, animam exhalavit, nocto
natione Domini 1164. In quo anrid sedala' est terii- videlicet praecedenli diem electionis, dum conven-
pestas inler Henricum probissimum regem Anglise lus Coniplelorium celebrasset. In -crastino libere
terrae ct filiossuos, -quae fere per tlubs annos dura- elecVcelebfala est,, feria securida iradilur> liono-,
vit, elc. Ilelias de Rbfiaco capellaiius suus, earum rilice sepulturse, prsesenlibus episcopis JoanneLc-
rerum scriptor, quem de suo beheplaciio hujus eb- ijiovicenSi,G.Cadurcensi, et abbalibus Cluniaeensi,.
ciesise monachum fecit. noviter electo S. Martialis, S. Pelri Solemniacensis,»
Vicesimus tertius abbas domnus Isembertus, vir S. Auguslirii, S. Martini.
mitissimus et quielus, et ad potentes multuiri gra- Vicesimus quarlus demnus Hugp sexde.cim annis;.
liosus. Exaclionem quam episcopus Lemovieensis;, Vicesimus- quinlus abbas Pelrus de la Grissa
vel canpnici sub nomine confralriae, a populo vio- B «Jictus.
lenter expetebant, sedulis reclamalionibus irritam Vicesimus sexlus, Pelrus Davalacum.
fecit. Rexit, per viginli quatuor annos. Per unum
a
Retiqua non potuerunt legi in ms. codice, inquit Joannes Besliuz, cujus apographum
V. cl. JacoboPuteano nobis cumplerisque aliis ejusdemTdoctissimi scriptoris chirograpnis
commUnicatumbona fide expressimus.
:Subjicilur iste Catatogus eorumdem abbatum.
Ainardus abbas saccularis resignavit anno 848 flugo de Brossa pfior 16, bbiit 1218.
Dodo ' ' an. 3' Pelrus Ia Griffa praiposilus de Rossac 10, m. 3.
Abbo 11. Petrus Davalcum -.... -
Benediclus 15. Guillelmus 19, m. 2. -
Gossindus Raimundus Gaucelin «b. 1215.
18,
Fulberlus 6. Guillelmus .....
Fulberlus 20. Gtiillelmus '
Slephanu» 17. Jacbbus
6. Pelrus -....
Aymo ' Geraldus.
Aimericus 31.
Guigo . 17. Guido.'
• , •.
Josfredus 7. Gualfiardus.
Adajbaldus 9.
' ' (Cwterps omnes repelesis exGallia Christiana Clatt^
Jisfredus ' _" ' - "12, dii Roberti. Nec pmittenda ex nu. codice qttw is-
Hugo ,6. quunturibidem.)
Odolricus p Terlio Kalendas Septembris, anno ab incarria-
Anteriiis 7.: lione Domini 1066, combustio Lemovicensis civili-
Petrus 1. tis, in qua obierunt cenlum el viginli hominea'
Mainardus .-......, Item. anno 1105 Kalendis Junii,' cembusta est civi-
i
Ademafus , an. 50 et m. 9. las Lemovica ab hominibus de caslro S. Miuiialis.;
Bernardus 2." in qua combuslione concremata est maler ecclesia
Amblardus ^-28. S. Stephani cuni omnibus bllicinis suis, et mona-
Albertus 13. gterium Sanctse Marisesimiiiler, et ecclesia S. Joan-
Pelrus prior Clun. 3, m. 5. nis Baptistsc, el S. Mauiicii, et S. Trinilatis, "~et.
Pelrus ahbas S. Aug. < 13, m. 8. S. Gcnesii, et S. Domnpleni.
Isambcrtus Escoblaii, prior de Rofiaco • 24.
»7 ADEMARIS. CIBAKDIMONACHl '88

ADEMARI

EPISTOLA

DE APOSTOLATU SANCTT MARTIALIS.

(Apud Mabill. Annal. lom. IV, Append., p. 717.)

I ADMONITIO.
- lib. LVI,n. 49)
(Mabill. AnnaL,

Habilum estboe anno apodLemovicas concilium, A ibique toto menso Septembri remoratus, frequeiiies
tcsie Ademaro Cabanensi in apologettpa episiola de de eodem argnmeiilo collaliones habueral, roaxime
"ipostolatiisancti Martialis, quem conlfa Benedictnm in conventiculomonacltorum Egolismensiumet Bran-
Cluserisis monaslerii priorem asperiore siylo propu- tosmensium, qui illuc ad festum nalivitatis beaise
gnavit. Inscripla est hsec epistola Jordano Lemo- Marise convenerant, multosque in suanj sententiam
viccnsi episcopo, Odolrico doctissimo abbati mona- perlraxerat, gloriatus, Ademarum apud Lemovica3 a
tteriorum beatiMarlialis,Rainaldo levi aeet Alberico, se deyictum et superatuni fuisse. Idubi rescivit per
«•aelerisquemajoris beati Stepharii ccclesiae cano- suos Ademarus, acrem illam el aculeatam adversns
nicis; Aimerico, Petro ac Geraldo decano alque Benediclum scripsit epislolam, in qua ea qtiae in
Adelardo, aliisquc sancti Marlialis monachis; En- disceptatione Lemovicensi dicta actaqne fuerant,
gelrico, fratriqueej'us.Teotardo beatae-MariaeAni- commemorat; multaque gloriantcr a Beriedicto pro-
ciensis canonicis ; Wernoni gramniatiqo beali Pelri lala, nempe se nepotem esse abbatfs Clusensis, no-
s-posloli Betliloacensis ecclesiae monacho; Geraldb vem annis grammalieae in Longobardia el Francia
sancti Augustini Lcmovicensis monaslerii abbati, sluduisse, et duo millia solidorum magistris spis
Rotgerio sanctoeValeriaeCambonensis coenobii prae^ dedisse ; se duas magnas domos habere libris omnis
jiosito; iiem Gefaltlo doctissimo Sollemniacensi ab- " generis refertas ; et poslquam e scbola exierit, fore
J ati, Arnaldo Rotheriensi et Theodericp Metlensi ul nemo sub coelo ipso sapientior futufus sit. Ad
cpiscopis, necnon Cunegundi augusta:, Cononi seu liaep se priorem esse monasierii de Clusa, ibidemque
Conrado Csesari Augusto, Willelmo Aquilariofum posl inortem avtincitli sui futurum abbalem ; et
tltici, denique Joanni Romano papae. Ex bislres jio- in'ut]a id genus, quae ab Ademaro saltem exiiggerala
siremos aliis se intermiscere ait.ut, si Jbrte haec non dubito- Certe Ademartis ipse modestiaefines hac
cpistola ad eos pervenit, suae senlei liaearrideant. in epislola excessit, in qua Benedictum omni convi-
Cicleros praediclq Lemoyiccnsi conc lio inlcrftiisse cioruni genereaflicit, Hebionitam ct hsereticuiri eum
pulo, de qup haec subii|t Ademarns. «A vobis quidern appell.uis, ob hatic scilicet causam quod sancli Mar-
iion sinegrandi exaltalione, finilo concilio Lemovi- tialis aposlolalum refcllerel. Hunc aulem ita nior-
cerisi, quarlo die mensis Augusti abcessi, reyertens diCus asserebal Ademarus, ut, eliamsi aliter papa
;id Egolismam civilatem, ubi ab ipsa tenerriina pue- siatueret,.se ei non obedilurumdicat, iic Deo, qui
liiia hacteuus, oelate quadragenariusj vilam in mo- Marlialem aiioslolnm crcassel, non obedire videre-
n.isierip beati Eparchii transigo. i Porro annum quo tur.. Porro hanc qusestionem deliniri non posse nisi
laec scrihejiat, in consequentiblis diserte exprimil „ in generali concilio omnium episcpporum Galliae et
his verbis. i Nam adhuc usque in praesentem annum Italiae una cum papa Romano. Cuirieodem Renedicto
qiioToquiniur, qui- esl millesimus xxyin ab incarna- Lemovicas venisse dicitur Bernardils quidarii, Ra-
t one Domini nostri Jesu Chrisli, per iiulictioiicm xi, %'e'nnaemonachus, medicinae arlis perims, qiii idem
nb assumpiionc aulem beati aposloli IMartiaiisnon- cuni Benediclo sentiebat. In eadem qtioque sententia
gentesimus quincjuagesimusquarlus, non stml nisi erat Salgionius, excanonico faclus monacliusAnge-
CLXanni, ex qup monasticus ordo in lioc loco, » riacensis, qui tamen aiebal se cum Hierosolyinam
liempe sancti Marlialis, «iransmutaliis esl de cano- pergerel, vidisse quemdara Joannem monachuni,
nico. i Forle per id tempus Benedibtns Clusensis forlissimum grammaticum cx civitate Renus, qui in
apud Taunnates monasterii prior, Lemovicas adve- navi quolidie Martialcm pronuntiabat in ordine apo-
nerat, ubi contra Ademarum aliosque nionachos de ttolorum. Haecsatis ex illa epislola, cuj'us ipsum, ut
apostolalu sancti Martialis disceptayerat. Inde ad quidem pulo, aulographum clarissiiiius Baluzius niCT
Buxerien^sepagi Pictayensis mpnasterjium profcctus, cuni liberalissime comniunicavit.
 89 . EPIST. DE S. MARTIALI. 90

ADEMARI EPISTOLA DE APOSTOLATU MARTIALIS.

Donjinis gloriosissimis atque prnecellcntissimis A volarcmadvosct rcquicsccrem.Iinitabamur vestrum
pastoribus sancloc Ecclcsise-,JORDANO Lemovicehsi imo anliquissimorum Patrum velercm, bonnm et
cpiscopo, atque ODOLRICO grammalico doctissimo laudabilem niorem in lilaniis el in omnibus diiirnis
abbali monasteriorum beali Marlialis apostoti, ncc- agendis de eodem sanclo apostolo : el ecce serpens
iioiiet reverentissimis patribtis philosopliicis sludiis veternosus omnia hsec, qux ad laudem Dei et
liberaliler inslruclis RAINALDO, scdis Lemovicacle- profectum sanctae Ecclesiaebene fiierani ab atithen-
vitoe,ct ALBEBICO et omnibus protomarlyris beati ticisvirisincboala acpotius recuperala, pcriurbavii;
Stephani ecclcsise canonicis : AIMERICP et PETRO ac praelerme solum et Gauzbertum vestrum, omncs
perito archileclo, ac GERALDO tlecano atque ADA- a.vcrilate.aversi sunl. Nam cgo pro vcritate usque
I.ARDO, necnon cseteris omnibus supradicli apostoli ad morlem libenter decertafe fcslino, sciens uliliiis
inotiachis : ENGI:LRICO et fralri ejtis TEOTARDO gram- esse scandalum nasci quam verilatem deseri; et
maticis, sedis Aniciensis bealoeMariaemalrisDomini neque mors, neque vita, ncquc inslamia, nequc
ecclesiaj canonicis : WERXO.M grammaticp, bcati fulura, neque angeli, neqne principatus, neque
Petri apostoli Belliloacensis ecclesiac monacho : alliludo, neque profundum, neque crcalura aliqua
GERALDO sancli Augusiini Lemoviccnsis monasterii polcril me separarc a cliaritale et veritate Dei, quoe
abbali, sed et cunclae congregalioni cjus: ROTCERIO B csl in Christo Jesu Dominonostro ct in Martiale cjus
sanelae Yaleripe Camboncnsis ccenpbii proeposito: apostolo.
itein GERALDO viro iloctissimo Sollempniacensi Duo itaque ex nobis, vesle lantiim ct riomiue, non
alibati clomnibus monacliis ejus : ARNALDO Rothe- aclibus nequc mpribus, monaclii, qiiprum npmiiia
nensi episcopo; TIIEODERICO grammaiico Melensi intra coepla inserere. sacrilegum duxi , in. lipc
episcopo; CONEGUNDI Rpmariprum Augusloe; CONONI Seplembri mensesine benediclione a monastcrio
CoesaiiAuguslo imperalori : WILLELMO grammalico suo ad Lemoyicenselerrilorium quod dicilur Buxeria
orthodoxoet potenlissimoAqiiftanorum duci; JOANNI dcvenientes, ibi a serpcnle anliquo infelicissime
R^rnano papae,AOEUARUS Egolismeasis, presbytero- corrumpi se permiserunt draconis veneno, a qiioiam
rtitii uttinius, rectae fidci regul-aeper omnia cbser- scilicet Longobardo haerelico, monacbico qui.icm
vantiam, in fide,- spe et charilale Domini noslri sclismale induto, venim hpn monacho, scd diabolo.
Jesu Cbristi unigcniii Filii Dei secundum sanam Ncc attenderunt a falso prophela, qui a Clusi
aposlolorum doctrinam. Longobardensi venit ad Aquitaniam in vcssimentis
Nolovos mirari eos cum quibus nunquam locutus ovium, intrinsecus aulem est liipus rapax. Ipsum
suin, adlmc de aposloio Martiale, tres lantum dico, Dei archangelus Michael et angeli ej'us a facie Dei
papain videlicet ac Caesarem, alque Aquitaniae'^ projiciant, ut non valeal cum suo rege dracone in
ducem, inter nomina vestra me intermiscuisse, cum Ecclesia catholica, neque locus ejus amplius invc-
si forle boec ad eos pervenerint, oplo sereniiatem niatur in ccelo;ut magna vox sanclorum audiatur
eoruni his veris asseflionibus arridere. A vobis qui- in coelo, quod est Ecclesia prscsens, diceiuinni :
dem non sine grandi exsultatiorie finilo concilio Nunc facta est salus, etyirlus, et regnum Domini
Lemovicensi quarto tiie mensis Augusli absccssi, nostri el potestas Chrisli ejus, et gloria ac veritas
revcrtens ad Egolismam civilaicm, ubi ab ipsa aposlolorum ejus. Ideo laelenlur coeli et qni in cis
tenerrima piicrilia hactcnus, aelate quadragenarius, babitant.. In concilio sane Lcmovicensi lingua sa-
vilam in nTonasteriobeali'Eparchii Iransigo. Exsul- pienlttim, qui vos eslis, ornavit scienliam; ad
labam cnim vos iiicongriiam inoliiain erroris causa Buxeriam vero os fatui vino, imo vcneno lnadefacti
ab anterioribus clericis Aquitaniaenegligenliam, qua serpentino ebullivil stultitiam. Vos enim in charilaie
parvipcndebatis sanclum aposlolum Dei Martialem, radicati et fundati/percharilalcra paticntes.benigni,
iion 'alitcr-quam uiium de modcriiis confessoribus, non aemulantes, non agenles pcrperam, non infiali,
iiut junioribus modcrnis episcopis, modo per Dci non ambilipsi, non quaerentes qux vcstra sunt, non
gratiam respuisse, et dc eo quod antiqiius ct natu- ,» irritati, non cogilantes malum, non gaudentes supcr
ralis aposiolus ijise bcatus Marlialis, sicul atteslaiur iiiiquitalem, congaudentes autem verilati, manife-
antiqua traditio Patrum nostrorum, et asseiiio vera starecurastis populo veritalem, quia Martialis ipse
Gra!cbrum, vcritateni potius recuperassc quam in- est naturalis apostolus, non, sicul canes oblatrantes
cboasse. Yobis enim qualuor solumtuodo niiiic diciint, novus, sed antiquissimus atqne jicr omnia a
specialissime loquor, pontifex Jordanc, Odelrice Chrisiq post xii apostolos jiriores clectus; cl non
abba, Rainaldc atque Aimirice. Ilaque me cum solum apostolus, scd eliam Chrisli in carne discipu-
abbnle Amalfrcdo cl cuiictis fralriluis, ct cum cpi- Ius, et. bcati Pclri principis aposlolorum condisci-
scopo RoliPnc in Domino de gloria veritatis beati pulus. Majus cst cnini esse in carne discipulum
Martialis apoSloligratulantc, subilo liostis antit|uus Christi, quam aposloluin jwst ascensionem Chrisli.
pcr suos salcllites amaritudiric anxia obnubilavit Mullos enim ncmo peritus ignprat fuisse pseudo-
pra;cordia mca, ut mallcni mori quam vivere, ct aposlolos cl verilatis apostolos post asccnsionem
ojHarem pcnr.as sicttt coluniba habere, quibus mpx Chiisti, qui ncquaquam fuerunt la.nicn. in. cafne
9> ADEMARlS. CIBABDIMONACHI 9*
discipuli Christi : et licct quatuor cvaiigeljstaed.eeoAA ego aifirmo-sanctuniMartialem-non esse apostoium
laceant, quippe"qui summatiiri facta Domini per- ullo modo. Ego dicp vilam ej'us tbiam falsam,''ipsum
strinxerunt, tamen liber geslofum ejus conscriplus affirmo nunquam fuisse in carne discipulum Chrisfi,
a discipulo ejus Aureliano, a calholica seinper nullo modo fuisse ad coenam, nullum
bbsequium
Ecclesia siisceplus, suflicienter a principio memorat Dpmino praebuisse ad abluendos
pedes; DomiDjm
gratiam apostolatus ejus. Langobardus yero qnidam, solum cum solis duodecim illam ccenam fecisse;
Hebirinila polius quam coenobila, ipso suo nomirie ' verba quae in coena locutus est, solis undecim dixisse
indignus,' qni congruentius censcri debuisset filioperditionisexeunie; nec MariammatremDomini,
maledictus per veritatem quam benediplus per falsi- riaque alium aliquem ibi inlerfuisse. Ipse,
inquil,
latem, in Buxeria ecclesia hbspitalns,! blasphemias Jesus posuit vestimeiita sua, ipse praecinxitse linleo,
nonsolum in aposlolum Dei MarliatemJ verum etiam ipse riiisit 'aquam in pelvim,
nullumque ministrum
in ipsum Filiiiin Dei nefaridas in mo- babuil. Ego, inquit, praelium faciam quod sanctus
cohyenticulo
nachorum Egolismensium, ;et Branlosmensium, et Martialis non esl apostolus, si aliquis riiilii contra-
presbylerorum Lemoviccnsium, qui propter nativi-:: dixeril. Egopaulo ante fui Lemovicas, quandopropter
tatem Dei genltricis ac perpetuae' virginis Marise" timofem episcopi, ne eos pro liac re excommunicaret
festivi advenerant, evomere non limiiit. El veluti.B B el ut furlivo eorum apostolo assenliret, illi monaclii
Arriomanitis et-Foiinianis ac Manichiis et eoeteris dcportaverunt ipstim cohlrafaclum aposlolum ad
a Deo alienis baereticis mosesl, ut sint loquaces sedem. Ibi canonici sancli Stephani, qnia sciebant
inultum et volubili iinguarum rolalu pcrfaciles (hoc me valde sapienlem, secreto rogabanl me ut destrue-
enim solum propriiim csthaereticorum), qiiaterius rem hunc apostolalum, et in capitulo sancli Stepliani
brutos audilores suos, quia simplici veritaie nequeunl tentaverunt mccum contendere illi stulti elilliterati
saltem mirabili el figurata garrulitale, dum in1eis monacliir qui Tioc furtim invenerunt; sed slalim
eloquenlia non sapienlia miratur, elidant in foveam obmutuerunl verecundati et limore perlerrili, et
erroris , dicaciter omnibus vestram auctoritatem nullam auctoritatem pbtuerunt mihi pandere, nec in
j
male impulare ccepit, viluperans ees, quicunqne • veleribus libris alicubi, vel in laelaniisveteribus euin
vcstro jussu in beato Martiale apostolicas oraliones apostolum praedicari; Et dum Tjuidairi.AderoaTus, qui
receperant,quicunqueej"usrioinen in lilaniisinbrdine "
- aliquid grammaticse arlis videbatur scire, quiqtie
aposlolorum anle marlyres recilabant : asserens; hancliaeresim'primiis, ct plus causa adulalionis, ut
omnes in vanum orare qui curii prsedicabant aposlo placeret abbati el moriachis ; corruptus quoque pe-
lum", taiesque oratibnes et litanias nihil nisi in,i cunia ab illis, sine ulla velerum aiictorilate condide-
peccatum valere delesiabilileroblatrabat; et huic reii *C ral, suaderis, hrutis et slullis recte eum praedicari
consenlientesanima et corpore jam damnatos esse: apostolum; disceplare vellet.mectim, mox ad pri-
moreastuti serpenliSinslbilabat.Missas beali'aposioli, . mum. eloquium meum nesciens quid responderet,
quaspastor nosler veherabilis Odolriciispresbyterisi confusus lurpiter abscondil se, fugiens sapienliam
targiri jtisserat, pro lutoesse et omnes igne debere meam, nec ampliuseum videre pottii, quia sapien-
comburi. « Beati, iriquii, aposloli tui ialis missai tem me intelligens reverilus est., a facie mea. » Et
lulum est", iri vaniim esl, et simililerest qriasi superr cum nostridicerent ei: « Nos pulabamus- Adema-
altafe qiiis lulufh terrse superponal; haereticos esse3 rum sapienli npsse respendere, et ipse multas au-
qui cas recilant. Aquitaniam foedatariitali el tania» clorilates solitus est nobis referre, qualiler bealus
hseresi : cpiscoposAquitaniaerusticos,jqui jam anteai Marfialis est naturaliter appslplus, et quia si prae,-
quando lianc hacresimprimitus audierunt surrexisse,, dicamus eum apqstolum non obesl nobis, sed prodest.
non concilium mbx cbngregaveranl, tolumquc locnml Unde Ct ei oblemperantes propter exemplum et
sancti Marlialisrionexcommunicavefantet abominatii amoris societatem congregaliohis ipsius sancti Mar-
r.on fueranl probibenles in eo... sacrum ministerittmj tinlis , jam anle iinum mensem in consueludine
et divinum oflicium : OdolHcum abbatem parumi accepimus eum commemorare aposlplum. » llie
infelligere litteras el paruni doctum esse, sed coram1 D intulii: « Nunquam ille stullus Ademarus erit ausus
rusticis fingentem se sapientein : monachos sanclili de liac re contra me mulire, alioquin factis, non
aposloli idiotas, et riullam sapienliam litlerarum inn verbis luctabor cum eo.aut sicut in lite pugnatorem
codem monaslefio; ipsum abbatem et ejus monacbos is meum faciam decertarecum pugnatore ejus, et fa-
falsum apostolatum erexisse Causa. pecuniae quaa ctis super altare sacramentis pugnalor meus habebit
abundant, et causaelationis ac Superbiae;ipsos esse e , vicloriam. »
vitiosos, superbos, aestiiriantes se solps admirabiles:s Piissimi paslores, audistis voces liaeresiarclioe
ct omnibus cbrigregationibusmoriachofum superiores ss nefandas et fallacissimas, inuiilissimas et iniquissi-
s, masacrcfertas blasphemiis; auditeveritatein me^m.
quasi reges; ciim aliis loqui dedignantes, inhospitalcs,
omnes spernenles; ribnesseaiisosrprohac reconcilitim n Vigilanter me aspicientem corpus egregii apostoii
erigere, nullam auctofitateiri possemonstrare.sedinn Dei Marlialis, et slantem j'uxta caihedram pontifi-
IO calem, imminenle jam hora qua inlraturus erat-
abscoiidito ac si falsam monelam falsuin, et, ut verbo
ejusular,conlfafaclum aposlolumfaceijc Ego, inqnit,t, cpiscopus ad agenda divina, eoejue vestfmentis jain
luiri valiie pcrilus lilleris, ego . colitradtco c!s , jiontiftcalibtis ornaio, ecce subilo non sine feritate
 93 -EP1ST.DE S. MARTIALI. U
tvistitise, qua molesli eranl pro illo boste veriialis,. A confusus siliiit. Et mox surgensftigore ccepit in
Siephaniis.et. Daniel monachi meclamant, et ad liiiba, veliit-c.inis reus; vcrum-rmanu'mea per
IlJum usque Antichrislum (riam qui voluritati et vestimeiita brachiorum comprehensus, legcre com-
facto Chrisli coniriarius est,, Antichrislus est) per- pnlsus.est MarCum referentem : ConvocaiisJesus
dticunt. Cui ego prior : « Negas, inquio, Martialem duodecim cwpil illos miilere binos. El occasionem
esse appstolum. > Et ille qui cum fralr-ibus adhuc naclus propter duodecim, ait: « Nibil aliud quaero,
ibidem-litigabat voce clamPsa , oculis sanguineis, haecesl auctoritasinea , »et reccssit. Quem secutus
vultu inflato, respondil : « Nos de sancto Martiale., coepiei leviter quaedamHieronymi dicta super aucto-
nihil ioquebamur, sed de quibusdam quaestionibus,• rabilem asscrtionem npstram referre inter liirbam.
Evangeliorum. » Et Stephanus ail illi : « Tu modo llle respondit.: « Tu bene loqueris el. rationabiliter,
negabas sanclum Marliaiem interfuisse cum Domino et lectini scio loqui, sed cnm monacbis illis nescio
inter undecim aiiostolos. i Ego graviter ad verbum raliocinari, quia-irralionabilitcr loquiinlur; et dico
commptus, aio':.« Audi^Vere est aposlolus bealus libi per Deuin, anlequam lu advcnires, nibil locuti
Martialis. » Et ilie spiritum' suum lolum proferens eramus de saricto Martiale; sed tui monachi dicc-
ait mihi : « Dic quoinodo. » Etego : «Si verum est bant Patilum non esse apostolum, el ideo scandaliza-
lit ab ipsius Cbrisii ore iri carne potestatem ligandi'.B bar cum eis. > Tum.egp ;,« Quamvis Paulus non sil
et solvendi accejicrit, non ab homine-alio, ergo vere unttsde duodecim, verumtamen qui eum negat esse
el totus et inleger el jilenus et perfcclus el natu--- apostplum haereticus est. > Et ille : « Jta esi.,» Tal:
ralis est procul dubio, et magnus et egregius et medu uterqiic disccssimus, ncc amplins valiii eum
gloriosus aposlolus. » Al ille negafc hoc nequaquam videre, licet curiose invesligarem, quousquc scro
yalens ait : « Certe lioe veritm cst. Sed dice quia faeto obyiavi eum dicta jatn vespera. Talis fuil con-
illarii poleslalem nulli, nisi undecim apostolis- f.isio mea. Qui per riivinumsiilendorem gaudio per-
Chrislus conccssil. Marlialjs vero iiunquain amplius- fusus dieeodem, utpote conlempialus a basilica sedis
pra:dicaius est aposlolus, quousqiie heslerna die tu corpus- apostoli ad Salvaloris basilicam relalum
invciitor hiijus rei fuisti. » Cui ego : « Praeler. gloriose,et omnia prospere gesta, forle ad officfum
scripterem vitac cjus qui in tempore aposlolorum vespertinum in sepulcro ipsius apostoli cuiri pltiri-
fuit, qui Iuculcniissiniect luce clarius.apostolatum btis clericis prasens, posl psalmps apostolicos excelsa
ejiis patcfacit, posl cum alii, etiam priores noslri-, voce primus protuli haec verba modulamiiiis : Cires
euni aperte praedicaverunl apostolum ubique, tam in aposlolorum et domestict Dei advenerunl hodie jior-
responsoriis quam iirhymiiis el in quibusque dicta- tanles pacem et illuminantes patrias, dare pacem gen-
libusel in muliis scripturis. » At ille ait : «Nec lu, < Ctibiis ct tibcrare populum Domini; ac subjunxi honc
nec iste, nec ego credamur.libri credantiir. Veniant verba: Exsultet cwlum laudibus,resultet terra gaadiis,
libri".» El ego : « Episcopus, inquit, vult intrare apostolorum gloriam sacra canant solemnia , itsque
ailmissam, quam volo. audire; insuper et niniia ad finem. Quas laudes omnes qui aderant clerici una
densitas multaeturbaein lioc loco imminel nobis, el mecum jocundis vocibus ct altisonis pers.onabant.
magnus tumultus populi iufestus est disputantibus Qtiibusexplelisrepenlevideo memoratum cucullalum
nobis. Attende nos usque in crastinum , et librbrum Antichristum de lurba dcnsa exire. Egogavisus,
tibi leslimenia coram exhibebp, in quihus reperies ulpole noi) credcns lupum, sed agnum videre,
cum antiquilus scriptnm apostolum, tam in litaniis apprehensa ejus dextcra eduxi eum ad cancellos,
quam in aliis. Nam lihri non possunt huc venire nisi nbi sprelo colloquio nobilium cliarissimorum paren-
fuerint delati, quod participium fateor. » llle aut tum meorum, qui ad festivitalein de longinquo
non inlelligeiis, aut voluniarie' mcntiens, relulil ad vcneraiil, ac jiro mea ulililate ibi. me exspectabanr,
Buxeriam dixisse nie.illi omnes libros deletps, cum resedi cum viro, ul putabam, angelico. Mc delusum
aliud sit delalus, aliiid deletus; adeo quidem est ille c.lamo, me-imprudeutem doleo, quod non proevidi
contentiosus malevolus, lametsi iu grammatica' arte in agno Iiipnm, in pisce draconem, in anguilla
csset acutissiinus.non-Latinilaiem mecum disceplans ^**anguero, in ovc leaeiiam, in aricle leonem, in Lan-
in eodem loco ridiculis barharismis corrumperel. gobardo Troglodylam, in monacho Manicliaeum,in
Nam ego Lalialiier loquens, Latialiter ipsum com-: Christiano Anlichrisium,in hominc diabolum;-cerie
pellebamloqui, et barbare quasdam dictiones pro- si prseyiderem, nec ave ci dicerem- Qui enim dicil
ferenlem dissimulans, paiienter celabam circum- ei, ave, sicut duo memp.rati noslri fratrcs ab cp
stantibus. Et dicente illo : < Martialis est apostoli- subversi, .co.mmunieatoperibus ej'us malignis,
cus vir, non aposiolus; », ac me ei obsisiente: ItaquenobisloqiienlibusAimiricusmo.nachiifpbtulit •
-«Marlialis non esl apostolicus vir, sed apostoliiSi ei vcterrimum volumen de Vila sancti Marlialis apor
nam unus estipse de septuaginla duobns aposlolis; » sloli, ubi referlMartialein npn gemilcmsed Hebrjeii.ili:r."
illoque infererile : « Ubi es.t aucioritas de illis? narii fuisse,eiexclaralrib.upalriarcl.)oeBcnjaniin;Mariialem
nescio praeler duotiecim apostblos. » Petrus moria- npn adprsedicalipnemnpeslplorum,sedips:us Domiiij
clius illico aperlnm nobis proUilil Esangeliiim in conversum; Martialem, relictispalreelmatre, disci^
medio , nbi legclialiir : Designavii Domhtusct alios piilalrii Dominijugitcr adbxsisse; Martialem Cbrisii
ippltiaginta duos, subandittir apo<iolos, ct il!e rnox iion Pelri disripul.tiinfuisse (nani aposloli..tisqnepost
95 ADEMARIS. CIBARDl MONACHI 9(i
i
Penlccoslen nulluin babucrunl discipulum). Martia- A J millesimus vicesimus oclavus ab incarnatione Do-
Jeiii co quod conlribulis ei eral,non alii aposlolorum, mini noslri Jesn Gbrisli, per indiciionem xi,al> as-
sed Petro familiaiiusse sociasse; Mariialem inslinctu sumptione aulem heati apostoli Maiiialis riongenlc-
Pi-lri obsecundantem Domino in onuiibus; Martialein simus quinquagesimus quartus, non sunt nisi cen-
niiraculo Lazari interfuisse; Martialemadolescentem ttnn sexaginla anni, ex quo monasticits ordo in hoc
in coena sancta Domino ministrasse; Marlialem loco transmutattis est de canonicp; ct lisec Vita,
jantiis ciatisis Domino intrante, quando ibi Thomas eotlcm modo qup lrc legilur, per omnes Gallia.rum
noii eral, cum aliis apostolis adfuisse, ibiqtie ligandi et Hispaniarum alque Brilannia;, necnon el ltaliae
iic solvcndi poicslatem non a Petro.sed ab ipso est provincias : quai sine dubio per plures ccclcsias
Domiiio cum coelerisapostolis , cl cum eodem Petro( Iiabebalur anle incendium litijus loci, quod lorige
ac Spiritum sanclum accepisse; Mariialem cum post multum leiiipus accidit poslquam monacbi bic
untlecim in Galiloeamliorlanie Petro abiisse, ibique inlraverunt. Nam inter lot ac lantoscalholicos viros,
poicslalem jiraedicandiEvangelium in omnes genles quibus semper Gallia sana perslilit, et maxime
non a Pelro, sed ab ipso Domino cuni reliquis Ecclcsia Lemovicensis, semper intacla ab bmni
nposloliset cum eodem Pelrosusccpisse; Marlialcm haeresi perduravit, qufs diabolus essel ausus et
ascensioni Cliiisii cum ceteris reliquis aposiolis B valuisscl aliqtio modo lanlum niendacium scribere?
alfuisse, ibique benedictionem episcopalem, non a Si mendacium , quod absit, scriplnrii essct, a ne-
Peiro sed ab ipso Domino ciini aliis discipulis et mine catholicorum peceptum esset, el hodie super.
cum Pclro suscepisse; Marliaicm cum caeleris apo- lerram nullalenus audirclur. Haec ergo Vila vera-
stolis inlrassc et exisse usqiie in Pentecosten, lum- cissima est. Nam hanc Vham et Patres noslri ca-
que cum aliis apostolis Spirilnm sancltim de ccelo tholici in veritale receperunl, cl egp sicul.sancla
suscepisse, et cmiiium linguarum scieuliam perce- quatuor Evangelia ita eam credo firmiler, et omni
pisse, ctcum aiiis aposlolis inviiicibilem resurrc- dileclione amplector et approbo. Et qui cam negal,
ctionisChrisli lestem exstitisse; Martialem post per- inimicum verilalis pronuntio, et ul publicum hoere-
reptionem Spiriltis sancli a Petro non dissocialum ticum 'rcspuo. Quod vero proscqrieris, auctoiitates
fuisse, sed una cumeo Antiocbiam veiiisse'; Martia- velcres mendaces polius recijiiendum quani novas
lem rogante Pclro ul fratrem, non jubenle Ul disci- veraces, grande praejudicium est, cum verilas
pulum inccssanter lairi absenfe quam pjraesenlceodem semper veritas esl, el nunquam verilas respui,
Pelro verbum Dei proedicasse in Grseeia : qnippe ut nec falsilas dcbet recipi. Nec adverti oporlet
peiTeclum Chiisti discipiitum et ab eo perfecle per quis dical, sed quid dical. Nam puer uiius di.vit
se priinum, deinde per infusioneui Spiiilus sancli ' verilatera, el eruit de morle mulierem, • quam
erudilum ct in linguarum sermocinatione ad quam- scniorcs . duo loquentes falsiUiiem ducebant ad
cunque gentem pervenisse' perfecte scitum; Marlia- iiecciri. Tres pueri ilammis dali loctiti stinl. ve-
l;m rogarite Pelro ut fralrem, non imperanle ul rilalem novam, sed rcx grandscvuS affirmavit Jalsi-
discipultim, venisse cum eo Romam; Maiiialem non liilem anliquam. Si veritatemdicimus, quare nobis
Petri arbilrio, sed Doniini proeceplo missum fuisse non creditur? vere ab amatoribtis,,veritatis nobis
in Galliaro, per affjlum ejusdcm beaii aposlolorumi crcdilur. Et qnid mirum si amatores veritalis,
p incipis. Haec dum perlegisset; ne; valeret eumi lanietsi nonnnlli non intelligant, tanicn crednnt
nsgarc vere aposlolnm Dei, qtiippe qui tantorumi Martialem esse aposlolum veritatis? nam si non crc-
gratia donorum curii undecim apostolis ab ipsei diderilis, non intelligetisf et omnis qni cst ex veri-
Christo donatus"sit, tandem erupil iu hanc falsam tale, auditveritalis vocem. Et lic.el forlior sit rex
vocem fronte rugala : « Solent dicere rionnulli Vitam et forlius vinum, lamen fortiores sunl muiieres qttoe
cjus vcleranam, quando liic locus arsil, perisse tlicunliir falsilales, et insuper Iioecomnia vincit vcii-
i .ceiul.o,in qua nihil horum legebaluf, nisi dunlaxat las. Yeritas gloriosa est et humilis, non superba.
qiiod post aseensionem Domini ad Pelri prsedicalio- Nos in lioc superbe non sapimus, sed Dco placita
liem sit conversus, sicul alii mulli |ex paganis, et, " liumilitate, prolicere gliscimus et prolerva despi
ab co erudilus, et post longiim tempus ordinatusi cienies, quibtts cruda oslentalio eum. . . primtini
cpiscopus, et ad solam urbem Lemovicum missus,, polius quam posleriorem apostolum in nonnullis
sicul Apollinaiis ad Ravennam el Marcus in Aleian- locis haberc voluerunt : nosemnia ex eo probanles,
driatu; quemdam vero monachuiii htijus loci hauc quod boniim est lenenles, el scientes uoii cssc
Vitam mendacio suo finxisse adulalbrio, ideo eam veriim quod varinm; j'ussu venerabilis Patris nostri
non credo. Tamen hic liber, quia vetustus eit, OJoIrici toiius scientiae tptiusque virtulis viri, quod
lriajoiis.esl aucloritalis qnaui si esscl novus : nami curique in hac quaeslione est maturum, saluhre,
veteres auctoriiates, eliamsi falsae jsint, plus crc- sanum el ratum.lihcra cupimus excrcerecharitate.»
dtiiilur a iiobis quam riovae, licet yeraces. »'Tum1 Ilacc el lnquscemodi nobis loquentibus ct ipso
ego : « QuPd dicis banc Vitain mendacio a mbnacho» afffnnante, « si.haec Vita vera esl, Marlialis absque
nescio quo esse corificlam, et incfethbile cl imjios- onini dubiclate vere apostolus est; Aiiiiirieus ileu'
si ile est el bmiiino vanum. Nam atlliuc, vidclicctt yd nos itertimintrat cum Breviaiio veluslo scpulcri
usque in prascnleni aniium qi:o loqui::iur, ipii cslI et oslcndit ci velcrrima sciipluia quoddam respon
 CT EPiST. DE S. MAIITIALI. 98
sorium in eodem pOsuum : Gloriostts est Martialis A et solvendi accepisset, ut ipse Longobardus mcnti-
aposlolusGaliiw, qui tia plantavit Ecclesiam, ut cum tur, sic quoque non incongrue posset prsedicari
iyse.mulla perlulerit, in pace lamen dcficiens Itancin aposlolus. Nam el Ilieronymus, maxima columna
pace dimiserit. Ad haecille : t-Et hoc antiquum.esl Ecclesioe,et Beda Venerabilis presbyter Timoiheum
non iiovtim, et qui huiicdiclalum composuit sapiens discipulum Pauli praedicantaposlolum in suis Chro-
fait. » l.iein ostendimus ei annosurri hylbmtim se- liicis, quem Paulus ad lidem traxil et episcopum
quenlialem in eodem volumine veleribus iitteris ordinavit, cui etiam duas epistolas scripsil. Onesi-
facttim : Civescoslicolwul collegam, omnis sxwwuti mtis qiioijue discipulus Pauli a pluribus Ecclesiis
apostolum Aquiiania. Et ille ait : < Iloc puto iion apostolus proedicalur, ct ipse Paulus Epaphrodiuim;
esl sine divina volunlate, quod a vobis apostolus ijuein, Philippensibus misil, praeiicat aposiohimi
prsedicalur, quia pene oinnis orbis terrarum jam - Marcus eliam el Lucas cvangelistaediscipuli aposto-
hoc auditu famae comperit..» Nescio. aliud, Quid lorum a pluribus Ecclesiis aposloli praedicantur»
phis auctorilaiis ei panderem post istas tres, cum in Nam Marcum Pelrus Alexandriae misit sine ordina-
ore duorum aut trium testium stel omne verbum? lione episcopali. Qui cum provinciam JEgypti pri-
Nox erat, et discessimus. Coenavi tecum, o dileclis- mus converlisscl, a vicinis episcopis, Hcet sibi pol-
sime abba, et quia craslino diluculo ad Egolismam B liceni manus ampuiayerit ut sacerdolio reprobus
urbem Volebamrcdire, liccnler a le dimissus sum. esset, lamen invitus consecratus est cpiscopus, qui
Facto mane caniimm Langobardum ipsuin vidi, nec sccundo anno posl Domini asccnsioriem ex Iribu
jiropler iter meum cum eo sermocinationem habui. Levi proedicanlibusapostolis convcrsus fueral. Sic
Et si scissem quis illo esl, exspectarem eum Lemo- et Maiiialis si discijmlus Chrisli in carnc non essct,
vicas uno auno, quousque coniriium cssel caput quod dicere impium esl, eo quod tamen primus
ejtis serpenlinum virga ralionis mcae. Nam se ille Aquilauiam converlit, recte potest praedicariaposlo»
sqtiameo draconino collo resupinus postea jactitavit, lus. Nam ab urbe Roina usque ad monles Pyrenaeoj
se connisum praeliari mecum pro beato aposlolo nullus alter sanclorum est qui totam unam pro-
Marliale et me ideo quanlocius fugisse; episcopum vinciam convertcril, vel qui ab anticjuis in litaniis
Jordanum et ejus canonicos omne qUodinchoave- in ordinc aposlolorum scriptus fuerit usque hodie,
ranl respuisse, nec unquam amplius-huic apostolatui nisi solummotloMartialis, Episcopus eliam Lemovi-
«wsensuros esse quia audierant
~~ ipsum csse contra- ccnsis Geraldus anle hos qtiindecim annos a Roma
diclorem. regressus, attestatus esl nobis fortuiiu Tegisse seibi
Cum ipso Ilebionita venit quidam medicinaeartis volumeo, ubi scriplum erat qualiterMarliulis primus
cgregius, nomine Bernardus, ad Buxeriam inpna- C Ravennx pracciicaveritClirisliimduniin Galliamvcni-
chus fiavennoe, qui dum mecum aptid Egelismam ret, etpost eum Apollinarem posllongum lempusibi
sermpcinarelur et simititer centraripsa de sancto venisse aposlolicum lirum. Unde et in Vila ejus sic
appstolo Martialc multa proferret, sicut audierat a scriplum est : « Igitur Marlialis cuni discipulis suis
Longobarilosupradiclo, et interrogaret dicens abbati permenso tam magno lerraruinspalio, praedicansubi-
nieo Ravennati,. < quod caput dicam quia Marlialis que seiiiinariuni verbi Dci, ingressus Lemovicinuin
est aposlolus? > a me protinus audit . « Quia disci- venit adTullum caslelltim. » Inter apostolos vero et
pulus Domini fuit, sicut Pelrus et ab ipso Domino aposlolicosvirosllieronymus hanc diflerenliam dicit
in c.u-uepoteslatem ligandi et sokendi accepit. Haec quod apostoli sunt qui primi unamquamque pro-
csl summa aposlolalns ejus. » llle aulem respondit: vinciam prxdicare cceperunt, unde cl hodiequc
t Benediclus prior de Clusa, grammalicus. perfe- astruil aposlolos posse fieri in Ecclesia, quorum
cius, abiiegal enm discipulum fuisse Domini, sed signa et indicia aposlolatus complenlur; id esf si
Peirum dicit convertisse eum, et dcdisse ei polesta- hodieque vel usque in finem mundi aliqua proviiicia
tem ligandi et solvendi, sicul episcopi dant aliis fueril in qua nullus anle praedicator accesserit, qui
quos ordiuant episcopos. Astruit queque Vitam primus ad eam aliquo modo accedens eam praedi-
istam ejns,.qu3e in his partibus babetur, non esse care cceperit, ct unain solummodo Ecclesiam in ea
veterem priorem, sed iiovam commentatam a quo- fiindaveril, recle aposlolus est; qui vero post euni
dam monacho ante hos ccntiim annos; et alio modo venerint prxdicatores ct episcopi, ilti sunt aposto-
eam liaberi in Longobardia, ubi dicil eum parem lici viri. Ajiostolkos viros enim dicil esse qui posl
essc-sancto.ApolIinari el sanciis Fronlo, Satiirnino, apostolos ad dilatandam Chrisiiani.talem in regioncs
Dionysio^Atislremonio, Hilario Pictavensi, Martiiio ct provincias ab eis jam illuminatas, et in vita ci
Turonensi. » Tum ego occasionem deridendistultuin posl obitum eorum veiiei-int, vel quos apostoli ordi-
naclus, i-isuin proferens aio : < Si granimaticus nabant, ul successores in loco eorum per civitales
esscl peifcclus, nos.ista proferret Longobardus. Si ; provinciae illius quam pradicaverant., existcrcn!.
sltera Vita esl quae istam veram. obscnrel, procul Hinc Tituiii dicit aposlolicuni virum, quia Paulus
dubio rcproba ct falsa est, el nullatenus a catholica cuin in provincia Cretae, quam priir.us proedicave-
Ecclcsia recipienda, et a nohis ut venenum exse- rat, reliqiiil vicarium sibf; ut cpnstitucrei.per tivf-
cranda est, Veiiimiainen si Martialis discipulus IV- tates presbyteros sive episcopos. Hinc idem Hiero-
lii lantummodo csscl, ei ab co poleslalem Iigain:i nyiuus in epistola ad Paulinum presbyierum : * Ejij-
 99 ADEMARIS. ClBARDl MONACHl 100
5Cppi, inquit, et presbyleri habcanl in excmplum Am jEgyptum ad «rcmitam Apollpnium pforcctuni
appslolos et apostolicos viros, quorum lionoreni fuisse? Nec derogamus cis, sed qui sublililer veri-
possidenles, habeie nitantur el meritum. > Item talein perscrutalur, invenire potest Martialemtolani
in epislola ad-Pammachium de optimo genere inter- Aquilaniam Ghristo subdidisse sicut aposlolum, non
pretandi ail :• < Lucas vir apostolicus et evangelisla solum Leniovicinumsicut unius dioecesebsepisco-
scribit Stephanum primura Chrislil martyrem in pum. ldco sicut ex Deo coram Deo in Chrislo lo-
Judaica concione narranlem, et caetera. > Item quenles in verilate si dicamus eum Aposlolum; qui
in cadem : < Marcus, inquil, discipulns Pelri ila vero posl euni ciuteros cpiscopi per Galliani fuerunt
suum ordilur Evangelium : P.rincipium Evangelii et tisque' in linem mundi fuluri sunl, aposioliios
Jesu Christi, » et coelera. Quos Ecelesiae consuc- viros, licet el omnes cpiscopi sancli et non sancli,
tudo in ordine apostolorum in lilaniis referl, et de vocenlur et sint apostoli, siciit probabililer possum
ois psalmos et canlilenam apostolicani proroit, ut oslendere. Nam praeter bunc modum quo omncs
jam diclum est, licel hodieque a pluiibus Ecclesiis episcopi sunt et vocari- possunt apostoli, qua ra-
per incuriam hoc non observetur. Qui errorbuma- liorie Apollinaris est apostolns, cum jam Pctrtis
nus est, iTilelleciusvero et emendatio hujus errpris . ltaliac regioni, clijus eivilas esl Ravenna, jam pridr
prudenliura esl; nam eerum et similium ceinme. "praidicari coepissel? >
moraiione, quortim riomina per litanias in ordine Ad haec medicus respondit: « Ecce Marlialis est
iposlolorum pronuntianlur, psalmi, versus, hymni, aoosloluS.sed bnis esl aDOSlolatus^eius? >Tum esjo:
rcsjionsoria et anliphonOecongruentiuSapostolorttm «Galliaproprie,quia-ipseprimus eam ingressus esl. >.
qiiam confessorum vel miartyrum proferuntur a Et ille : < Menliris, incjuit, nam Gallia de apostolalu
prudentiorihus ccclesiaslicis viris. Sedl et ipse p.ipa Pctri est. >El ego:« Tolus mundus, non solaGallia;
Gregojius, qui longe post lempora aposlolorum fuil, de apostolalu Pelri est ;•nam proprie ipsi claves regni
tametsi minime ipse ad Angloi-umprbvinciarii, ubi coelorumtraditse sunt et pascua oviumChristi;Verum
liacteims iiullus accesserat praedicator, profectus proprie apostolatusejus est Italia, quia eam praedica-
sit, sed praedicatores miserit, tamen quia ejus la- vit,etiri ea;occubuit et in ea-jacet.Itael proprieGal
bore et juvamine maximo fidenv susceperunt, apud lia aposlolatus est Marlialis, quia eam primus illumi-
cosdcm. Anglos merito aposlolus appeltatur, quia navit annuntiansDominum Jesum Cliristum",et in ca
quidquid post Cum alii praedicatores laboraverunt, occubuit et in ea jacet. Ita pvopiie Ilispisnia est
lotum ei deputalur. Si ergo Gregorius ppst quingen- apostolatus Jacobi, li.cet non eam ipse praedicaverit,
los annos a tempore primorum apostolorum ap.osto-- £ed quia corpus ejus per riiare septeni discipuli ejus
lus meruit esse Cl pitcdicari, quia signa aposlolatuS1^ Gallaeciam advebentes,' primi in Hispania Chrisli
habel, cur Marlialis non mullo magis est apostolus, noraen aniiiuiiiaverurii, et' ibi sepelieruht magi-
qui una cttm Petro ab Hierusalem incipiens testis stri corpus." Nam elsi Marlialls - proprium apo
Christo fltil iii HierusalemCt in omni Judaeacl Sa- slolalum nori habeat, sicut procul dubio babei,
maria, et usque ad uliimum terroc, et Galliam pri-i eP quod tamen' ab ipsius ore Christi in carne
nius illuminans omnem Aquilaniam provinciam poteslalem ligaricli et solvendi accejrit nexjtia-
acquisivitCbristo? cujus signaculum aposlolalus in quam profecto privaretur iiomine apostoli. Re-
Dominoeadem Aquitania cst usque in finein mundi;. sponde etenim iiiihi , quis est ajiostolalus Pauli?
absque dubio enim ipse in ea fundavil Ecclesias, Aposiolaiunr Barhabneel Lubse et Onesimi el Silae
ct prinius in eis per civilales consliluit' episcopos.1 ei Tinioihei tfslende mihi, quia et -istos Ecclesia
Non enim primus Arvernis praefuil episcopus Au- praedicatapostolos.» Qui cum laccret, aio: « Etsi
siremonius, nec Turonicis Martinus, neque Piclavis illi apostolatum proprimri non habent, tainen apo-
llilarius. Idem et de aliis civitatibus. Nam Dibny- stPlirecle praedicantur, quia offlcium apostolorum
sius primum Pauli, deinde Clemenlis diiscipulusab aditnpleverunl, id est gentibus evangelizaveruut.
eo Galliam missus, priinus Parisitis praefuitejifsco- Nec enim omnes episcopi proprias sedesTiabuerunl,
pus, ubi noiidum erat Ecclesia. Nam anliquas sedes, riec omnes presliyleri proprias ecclesias, nec omnes
Turonicam in honore sanctl Petri, Aurelianam in abbates propria' monasleria. Plcrique eliam epi-
honore sanctiStephani, Marlialis apostolus fundave- scopi dereliquerunt episcopatus suos proprios, nec
rat; quae poslca niutatoestint, una in honore sancti tamen ob hoc episcopi nomen amiserunl. Sic et
Mauricii, altera in honore sanctae Crucis-.Qui, quo- nonnulli ex ajiostolis sine apostolatu proprio ftie-
uiain posteum venit, npn praedicatur apostolus, sed runt, et tainen aposloli sunl. Quia vero sine dubio
vir aposlolicus. Licet aiiiem Salurninus sumnius Gallia propric apostolalus est Maiiialis lam Dci
episcoporum Tolosae ftieril, quis pruderilium dicit qtiam ipsius , .iantocius Aquilanise quam ctiain
ipsum primum ibi iuisse episcopum; cum ct in suis priscorum Patrum nostrorum catlioJicorum inte-
gestis jam ibi. Ecclesia esse consecrata Jcgalur, merabilia lestimonia mulla sunl; ila ex omni parle
eunicjue lemporibus Dccii subiisse mariyiium Beda Maiiialis perfecte aposlolus cst, quia et a Chrislo
refefat ? Petragoiius quoque manifcstumj sil fuisse acccpit l.gandi dissolvendique poleslalem, el in
Chrislianitaiem aisic Fror.tum, Cum ipsa jejus gesta Galliam 11011 sua propria volunlate, non suo arbi-
doecaiit cuin inde nalum comaro sibi toldiidissc, ct irio, non sua praesumptione, scd praecipienle Do-
 101 - EPIST. DE S. MAftTIALI. ' 102
inine et epgente Petrp ingressus csl evangelizare; A i Vnde sunt istw pklurw? iile vidcns Marliatem mini-
insuper quod . bene coepit, mspliur perseveravit, et strantem Domino ad mandalum, et oaeleras picturas
apostolatum proprium, id esl gratiam et annuntia- Sicut iegilur in ej'us Vila, rubore confusus non sine
lipnem fidei in genlibus Gailiarum prp nomine omriium qui aderant derisu professus^estmendacium'
Christi habet. Unde qui eum corilendit non esse suum.>' Medicus vero ad haec: <In uno solo vetere
apostolum, necesse est eonlendal nulluni esse apo- libro vcl in lftaniis si potueris eum inihi ostendere
slohim nisi tanluramodo duodecim , et ut radal no- scripinm apostolum, Credam.> Quod cum in pluri-
nien Pauli de iitaniis de ordine aposlolorum, 110- bus ostendere possem , gavisus dixi : < Verii ad
mina Barnabse, Cleophae, Marci et Lucae el Timo- nionasierium, et vide. > Ille noliiit, quia tonge hospi-
thei, Onesimi et Silae etJudse, et universalera tium habebat, et crasiino inde ad alia loca abiit.
invocationem qua dicilur : Omnes sancli aposloli e( Dixit etiam mlhi: < Ego plus quam alii homiues
evangetistw et discipuli Domini, et sit hoereticus causa medicinaecircumeo mulla loca, el audio hoc
Hebionila, Cui nos catholici nequaquam p.aliemur reprobari ab omnibus, et a nullo laudari, et maxime
acquiescere, sed yestigia priorurn Patruin sequeit- propter Benediclum priorem quf contradictor est,
tes, nomeii Marlialis in ordine apostolorum.iuvocaT qui aflirmat omnibus propter hbc nasciiurum esse
bimus.> Ad haec medicus ail: < Benediclus dicil B • ab hoc usque ad qtiinque annos magnum scandalum
non.esse hanc invbcartionemaliorum qui non sunt in loco sancli Marlialis, et venturam ibi magnam
noniinati, sed collectionem qui jam stint nominali persecutionGm, quia oraiiones de ipso sicut illi-pro-
aposiplorum. > Et ego respondi: «.Dialrotus male ferunt, non suut Deo acceplahites.j J&H ego : «0
inlerprelatur Scripturas, el isle baeretictis male linguam praecidendam et a canilius devorandam ! »
exponit lilaiiias. Sapjeniior esl omnis Ecclesia Jamies et Mambres restilerinii Moysi, el iste Lon-
caiholica islo uno hoereiico. Nam si colleetio.esl gobardus resistit veritati; non valei compreliendeie
proenominalorum, superfiua est. Si. invocalip est verilatem, rion suscipil ipse verilatem, et eos qui
lam proenominatorum quam eorum omnium qui snscipiunt prohibet, et adtlucil sibi celerem perdi-
norainaii nori sunt, quod sine dubio yerum est-, tioiiem. Sui auditores a veritate auditura avertuni,
nece?saria est, sicut et invocaiio. nniversalis ange- ad fabulas autem converluntur. Simon Magus de
lortim, pairiarcharum el prophetarum, innocenlium Pelro et Paulo apostolorum priricipibus Neroni di-
cl hiarlyrum, confessorum et yirgiriuro, el oninium cebat: Isti homiv.es contra regnum ttium aguntl
sanctorum, qui nisi ila invoceiitiir, nominatim per Zaroes ct Arfaxat de Siinone et Taddco apostolis
singulos invocari jion possunt. Nam praeler quat-jor dicebant: Vettient ad vos inhnici deorura ei leges
evangelislas, sunl alii evangelistae, ul Lucas ipse in C vestras sv.bverlent. Aman Agapites regi Assuero
Actibus apostolorum comriiemorat Philippumevan- dicebat: E%lgens Judworum in regno luo qum pro-
gejistam, qui unus fuit cx sepleni diaconis, qui prias leges lenet, et inimica esl tuis. Athenienses t!e
eiiiiuclium Candacis' reginae baplizavit, et qui a Paiilo dicebani: Novorumdwmoniorum ahnunciator
spirilu rftptu^ iiiventus cst in Azolo, el perlransiens esi isie. Pouiifices ct Pharisaei concilium contra Do-
evangelizabat. civitates. Non enim esl ipso Philip- iniiiuiii tenuerunt, dicenles : Quid fucimus , -quia
pus apostolus, ul quidam fallunlur. lpse est quoque hic homomttlta signa facit ? Si dimitlimus eum sic,
Philippiis.iion apostolns sed evangelisla, qui descen- omnes crcdcnl in eum. Judaei Pilato dicebant : Se-
dens in civilatem Samariae praedicabat illis Gbri- duclor ille dixil adliuc vivens: Post tres dies resur-
slum, per quem Simon Magus credidil, cui etiam gam. Iinpedil nos Satanas, sed non erubescimus
primo adhoerebal. Et Paulus apostolus de aliis apo- verilatem; reddat ei Doininus secundum opera
slolis el eyangelistis quos post ascensionem suam ejus, quia valde resistit verbis noslris ; habet spe-
Dominus elegil multos, ait: Et ipse dedil quosdam ciem pietatis ,'sed virlulejn ejuS abnegat; habet
quidem aposlolos, alios aulem evangelistas, alios zeltim, sed non secundum scieriliam. Ego vero, si
verorprojiltelasel doctores. Nam Silas el Judas apo- fulminibus igneis consumerer. in hac Iiora, nequa-
stoli ab aliis aposlolis ordinati, prophetae dicuntnr, • quam testiinonia sanctofum Palruni nostrorum
et a prophelis et dpctoribus Paultis prdinalus est transgrederer, sed exclan.arehi: Apostole Christi
aposlolus. Porro de Vila Marlialis apostoli, quam Maiiialis, saivum nie fac. Si totUm lnonaslerium
menlilur hsereticus.non esse antiquam, audi quali- ipsitis aposloli et lola civilas Lemovicensis omni
tfi- Donadeus monachus ejusdem apostoli, licet niodo liodie igne cremarctur," nec sic qni eum tlili-
iliilleralus, arguerit mendacii quemdam ante hos gunt dimitlerent puram veriiatem ipsius, sed tune
tlccem annos grammaticum alienum simiiiler fal- ardenlius el fiducialiuS clainarenl : Apostoli lui
lenlem. Ingeniose duxit hominein in basilicam Marlialis, Domine, precibus adjuvemur, ut et a no-
velnstam Salvaloris, quoe. iiimia veluslate tnnc slris reaiibus absoluli , ab immincnlibus pcriculig
ruinam minitabat, et ante bcs seplem annos esl di- libercmur, per Christum Dominura noslrum. Porro
ruta iisquti pdsolum, el ait: Dic mihi si est vettisia: sernionibus sapieniium, licct paucornni, potius cre-
hwc basilica?Granima.tic.usstullus rcspondit: Etiami dendnm est quam indoctx mullitudinis yulgi opi-
anie quingenlos annos fuil velusta. Mox ibi oslendit nionibus. Nam inultiliido' popularis uescit • aliam
ci picturas niulia auiiquilale vix pareities, et ait: auctoritatcm prxter istam , dieens : Quid feceiiitit
103 ADEMARIS. CIBARDIMONACHI " 104
tot cpiscopi, lol abbales, tpl sajiientes transacli \j qui apostolorum junclus collegio, poleslale ligandi
antc ducciilos aniios ? Nunquam ampjjus audivimus atque solvendi accepla a Domino, non dissimilicum
Marlialem esse aposlolum. Cur hoc Kiulant isti apostolisest honoris usus privilegio; el multa alia,
sapienles? satis liabct honcrem. Etlsic lingui ve- in qtiihus aposlolus pracdicalur; nunc vero per
ncnata invidofum decidil in blasphehiiam puiigens unum Langobardum ruslicum, putahtem se esse
lalia. De ilto gradu, ubi Deus eum posuil, tolluni grainmaticum , derelinquei coiivenlus erudiioium
eum, el faciunt euni ascendere ubi njunquam fuit; c^Lholicorum verilatem anliquam Patrum noslro-
el ipsi Marliali hoc molestum esl. rtun? Facilius possunt cervi camjioium pasci in
0 aculei scrpentis, o aspides surdae, o lingua sethere qiT?jn sancta maler Ecclesia hanc siiam
loxicala diaboli, qttx solita es sanctos Dei et ipsum purissimam ventatem derelinquere. Hanc sariam
Deum dilacerare; tjuac non desinis pbrvertere vias consueludincm, elsi insnlsi olinr respuerunt, non
Domini reclas ; quoe in paradiso dixisti: Ncqua- tamen amiserunl, sed iavili et ignoranles ex jiarte
qwm morle moriemini, et protoplaslos interemisli; retinuerunt scinlillam, el srudiii in tilaniiS reser-
quoc dixisti de Filio Dei: Hic est homo vorax ac vaverunt: ex qua scintilla relaxit fiiodout sol pul-
potalor vini, cl Ilic esl Joseph fabri fitius; quoedi- chra veritalis consuetudo, glorificaiile Deo ieinpora
xisti per Pharaonem : Quis est Dominus, ul audiavn B ] piissimi pastoris nostri Odoliici et episcopi Jofdani.
vocem ejus ? Nescio Domhtum, et Isrqel non dimit- Quia ergo Martialem prsedicamus in verslate apo-
tam ; quoedixisli Filio Dei: Hwc onpiia tibi dabo, slolum, gaudet ijise , gaudet Deus, gaudeht
si cadens adcraveris me; quse vis bmnes cadcrc, angeli et omnes sancti ej'us. Tristalur diabolirs,
nullitm erigere; quse Judam de apostblalu dejecisti; Iristantur liaeretici el invidi, ct cum invidia
quae apcris os tuum in blaspheinias -ad Deum, sua woriunlur, nisi a diabolo disjunganlur. Testi-
blasphemare nomen ejus et labcrnajeulumejns, et ficor coram Deo et Clirislo Je'su, qui venturus est
eos qui in coelo habitant; quae corpbra marlyruin judicare vivosac. mortuos, per advenlum ipsius, ct
submergere fecisti, dicens : Ne Chrisliani sibi mar- regnum ejus; testificor ct coram Spiritu sanctp,
tyres [acerent; quacpcr Simonem Magum de Pclro qtii aposlolorum pectora invisihililcr penetravit, si
apostolorum principe, diccbas Neroni: Ilic est homo wihi visibilis modo apparerclin facie mcr.Marlialis
imperilus, piscalor mendacissimus, nec in moribus, ipse, et me intcrrogarel dicens: Quem me dicunt
nee in genere, nec in aliqua prwditus poleslale; quse hominesesse? ego sine aliqua 'liaesilalione, coufi-
Spiritum sanclum minorem Filio, et Filium mi- denlissime ac promptissime protrnus ci responde-
norcm Palre dtiduni proedicabas, riuiic proedicas rem dicens : Alii apostolicum virum, alii uiium de
Marlialcm'esse minorem apostolis; quin polius C episcopis, alii uiium de ignolis sanclis, aut unum
abnegas eum esse Christi aposlolum. Scd, hacrctlce, ex confessoribus. El s\ dignarelur me iiilerrogarc
cariis invide , quicunque hoc dicis, recle in caput riicens: « Odclricus vcro abbas -rncus, ct monachi
tuum meniiris : qttia Chrislus Maiiialis magisier mei, el episcopus nicus Jardaiius, Quem me csse
fuil, Chrislus Martialem per se docuit, pro Christo dicuni? > ego proiiuus resjionderem, « Aposlolum
Martialis multum laboravit, ul vcrus aposlolus. Dci. >-Egoaulem Ademarus indigniis servus luus ve-
Muliiludo sapienlium sanilas esl oijbis terrarum. raciter credo, conliteor cl dieo quia lu es verenia-
Quod proedicamusMarlialem csse appstoluhi, con- gnus et egregius, et nobilissimus aposiolus Dei; et
trariiim est diabolo, delectabile Chrislo. Asiulia \vi le contradicit essc apostolum, ira Deicadat super
diaboli adhuc dicunl iionnulli ruslici: Magisvolu- illum, el sit pertlitio in adventu Domini nostri Jcsu
iiius Martialein csse confessorem pi-imuin quam CliristiFiliiDei.qui leperse ipsumdocuit.Sed dubi:,
aposlolum uliimuin. Et hac de causa ab insulsis quia non audiunl noinen tuam.scriplum in Evange-
lioec prava consuetudo dtidum immissa cst, qtue liis, . le haesitant apostolum; verum ego crcdulus
niodo ab cruditis penitus abscissa esl. Docti enim proiileor lacite prsetermissumcausa junioris oetalis
cretiendi sunl potius qnam vulgus, nec doclus as- luae; cumel in Veteri lnslrumenlo non liumeraren-
senliri deliel opinionibtts vulgi, sed vulgus assentiri D tur Haebraei,nisi a viginli annis et supra. Fides, spcs
oribns docti. Docti enim fuigebunl ul splcndor fir- et charilas nieum comitaniur in arJua gressum ,
mamenii, et qui -adjusliliam crudiunl niultos quasi dum credo quoccunqtiePetrus a Chrislo secrete et
siellae in perpetuas oelernilates. Quapropter hanc cum duoiiecim audiebal, te quoque jier eumdcin
justi.tiam lion in vanum ducimus praejdicarc.Vesti- Petriim lunc simili modoaudisse, et ideo geutibus
gia enim Christi sccuti su.nl pripres aposloli; posl t.e liducialius Christuiii jiroedicasse,et per te gaudco
apostolos, maiiyrcs; post inaiiyres,| cpnfessores;; in Deuin simililer credere, oinnesque hxreses re-
posl confessores, virgines; post yirgines , viduae; spuerc, dum spero per le atl visio.neinsuiiimaeTri-
poslviduas, conlinenles. Quot yero episcppi oriho- nilalis me perventurum, et ipsa perenniter fruilu-
doxi, quot Palres catliplici, quol liiier&li luniinai rum, dum per le charius et ardentius diligo Domi-
Ecclesiaeanie nos Vjtam Mariialis legebanl el cr,e- nuiii Jesura .Cliristuni. Quicunque a me viilt auferie
debant, licet si inlelligerent, desidia tacercnt?' uttecorde iion credam, el ore confitear Christi
Qnol ermlili ante nos in conspcctti Dci ccciiierunt: aposlplura, auferre vult a me fidem, spem et chaii-
0 quam gloricius est milcs fortissimus Muriialis,, laicm, si.nequibus neine salvus esse ptiteiil.in u.-;ei-
 iiis -EMST.-Dfi SVMARTIALI. iod
num. Nbri acquiesco Longobardo; qni tc abnegal in-JA Dominus, et non proevaleal Longobardus. Tripudifet
terfuisse in ccena Cluisli, qui meillitur ore sup ve-; in te Petrus, qnia tii es dileclus sibi coaposlolus;
nenaio Douiinum Cum solis dubdecim cjiiasi latro- papa Romanus Aquitanioe luae commtinicei, non exj
nero , nbn quasi regem liberalissimtim ccenasse. cbmmunicet. Te Petrus vcneralur vere coapo-
Sed asseiitio sanclis PalfibuS nostris ; ct scriptori stolum; te papa Romanus "non abneget vere apo-
Vilte luae';el aflirmo Doniinum cum duodecim apo- Slolum, Te Pe-trus elarriai cliarissimum fratrerii; te
stolis discubuisse; hiinislrosque habuisse, qui ei papanondenegel dilectissimum Pelri consortem.Pro
et duodecim aposlolis ministrarent; el pofcula pro- te Pctrus Pravit fixis geiiibus ; propler te gratias
pinarenl, et quae neccssaria erant deferrenti Noii papa refefat expansis manibus. Graluletur in le Om-
nssenliovaniglorio Longobardp; qui te abnegat ab'' his Roma, quoiiiam Pclro solvit tribtllum omnis
ipso Chrislb potestatem Iigandi et Solvendi acce- Aqiiitania tua. Verum si forte humana a divinis
jiisse; sed solide profileor tfe tantb munerci aposlb- diseordaveiint judicia, si forte creditum.fuerit vferU
lico cum aiiis apostolis a Christo sublimatum; idep tat.s inimicis poiius qtiam amiciSj ntinqui 1 corrupti-
peto, apostole sancte, solve vincula omnium pecca- bilis papa polerit trausccnilCre Pelrtim, cujus in-
tPrum meorunVjet nunquam-disrumpeiidisdulcissimr stinctn Chrisli praeceptis obedisti ? Nunqiiid morilu-
amoris tui vinculis mentem meam ad te lenacissime B 1 rus papa polerit te excommunicare, fjucm Chrisiiis
constringe. Nrinqiiamcommunioabo haeretico Hebio»- ascendens ad Patrem prOpria mainu dignatus est be-;
hitaepseudoirioiiacho, qui te abnegat in loco ubi SpU nedicere ? Nunquid vermis efiiciendus papa poterit
filris sanctus in igneis linguis super discipulps de- excp^mmunicare Dei Fiiiurii;qui tibi cuin feliquis
Scendit, inlerfuisse : quin imo libera-voce omnibus aposlplis contulit ligandi solvendique ponlifi-
pppiilis tesliflcof non ilii sblps duodecim, sed etiarii cium ? Nunquid hiimanus papa poierit excommiini-
iriuJlosalios discipulos ibi in Siori congregatos fuisse, care Spirituni ssinClum, qui libi cum reliquis disti-
fetleinter eos repleium Spiritu sancto variis Iinguis pulis conlulit scientiam omniuiri linguarum? Nun-
magnalia Dei esse loeutiim, et eunr aiiis apostolis qiiid fragilis papa poterit exconimunieare Aquita*
eddetum omnibus lingiiis invincibiiem resufreclionis niam luam, quam fecisli cohoeredemChristo in vilani
Chrisli tesiem exstitisse. Unde imploro perteipsius sesernam ? Nunquid pulvis et cinis papa polerit ex-
ParacJili visiiatione cor meunl mundari ab omni er- communicare Ecclcsiam Dei; quam tu ab idolis
rore, et sapientia.quae a Palre luminrfm est; sine eniundasti, et ab emni hoeresi semper ill^sam ser^
iine cdruscare. Dispereat hserelicus velociter a facife vasii ?xNunquid futurum eadaver papa poterit ne le
ierrae, qui omnibus praedicarfe non cessal Clnisii praedicent apostolum prohibere cpiscopos luos^ quos
ascensionem nnllum aliiim praeter solos undeciin 'J ' tu una cii-momni Gallia
prsesentabis Chrislp in die
apostnlos vidisse, et ibi, nequaquam te inlerfuisse. j'udicii; manipulos laborum luorum, in horreo cee-
Ego enim viveris cum Cbrislo, ego, qui riunquam lesii salvandos ?»His et talibusj-amen dico vobis, in-
inoriar; ego; qui iuPrtem non guslahp in aeternuriij satiabiliter Martialeai apostolum Dei alloquerer, si.
iitpote credens inChristunvsupefiriehteni excelsum eurii contemplarer. Quod vero nonnulli bruti et pu-
asceridens; et in fortitudine vocem meam exaltans, sillanimes aiunt, peccatum est, qtiia proedicamus
oriiiiicreaturae Cum omni fiducia adnuntio; sicut ve-" eum apostolum,-et Deo el illi esl molestum; ego vc-.
ritas fest in Jesu; quia sicut teslis est AurelianuS rus Cliristicola Ademarus ante proesentiam Salvalo-
.episcopusj quem resuscitasti a gemina morte, scri- ris, qui venturus est judicafe vivos el morttios; et
plor Vitaettioe cum undecim discipulis inGalilaeam, sacculum per ignem, el ejusdem Geiiitricis inteme-.r
in' monlem ubi constituerat eis Jesiis hoiiaiile Pe^ ratoe et pefpetuoe virginis Mariae,ac beati aposlolo-
tro abiisti; ibiqiie ab ipso Cfiristo poleslalem praedk ruin principis Petri, testor et opto
super me sit hoc
fcandi;docendi, baplizandi, una cum Pelro et reli- peccatuin hic et iri futuro in ajiernum. Yere si hoC
quis aposlolis accepisti; et postca in monte Oliveti peccatum supfer me liaberem, beatus omnino fierem;
asceiidenlrj ad Patrem Domino proesens fuisti, ubi .. non enimesthocpeccalumj sed
' pietas maxiiria; Ite-
benedictibnem pontificalerii ab ipso Domino ctim ruin adhuc pronuntio ante
conspecturii Dei, et otn-
rciiquisdiscipiilis meruisti. Unde te, sanCte apbsiole, nium in ccelp habitanlium, si glpriac Dei vel ipsi
nori sine magno gemitu deposco, fac me oblivi- Martiali, vel alicui
sauctofum," qui jamexhacvita
sci lerrenoruin, etquo Christus praecessit, incessan- trahsierunl, molestum
aliquo modo est eum proedi--
ler suspiraread coelos coelorum. Quod si Hebionila Cari
appstolum, bac ipsa hora, quae est quasi sexta-
Longobardus ab infidelitate non discedil, discedat a
societate orlliodoxorumj rumpaturab tinitate calhe- diei, hoc ipso afliculo lemporis, qub hoc scribo, liod
licprum, abscindatuf acontribernio omnfum sancto* momento, boc atomo moriar co;'pore, et ultra nPn
mni, sfegregetur a cOnsorlio angelprum beatoruiiij vivam. Duaemissa;, quas liodie mane sexta Sabbati
quoniam pullatenus est de cpllegio saiictorum apo- continuas in honore vivificae cfucis, unam sponle*
slolorum. Comminatus est nbs propter tuam gloriam alteram obediens necessario jubenti ei roganliabball
et verilateni accusandos a se ante papam Romanum,- Amalfredo; supef corpus beali Epar.chii celebravi;.'
omnemAquitaniam proplfer le excommunicandam ; si, inquam, hoc Deo dispticet, non sint mihi in ad-.
inlaqueo suo htimilietur irividus haereticus, exsurgat jutorium, sed slalim, sictil solus inlra ecclesiam
1'ATHOI..CXLI. »
 iOV ADEMARIS. CIBARDIMONACIH 10g
scribo, liac ipsa liora animam redtlam. Chrislus. 5 A lia> sed parum; nam in Lcngobardia, ubi cgo phis
iibique est. . . | didici, csl fons sapienlise. Ego propler hanc cau-
. Chrislus me vivere vull, Christo gralum est Mar- sam, conducam omnem Aquitaniam ad lale placi-
tialem prsedicari a nebis apostolum. !Est enim vere! tum,in quo iiullus clericorum sciel se aiijuvare.
aposlbtus. 0 seniores Patrum, quibus hanc episle-. Nam ego ant ibo ad papam Romanum propter hanc
lam scribe, adhuc auribus accipite blasphemos Lan-. praesumplionem, aul mitiam ei litteras meas sicut
gobardi inter pocula sermones. Nam contrariusi scio componere. Et isle papa cs* valde asper homo
apostotojubenii cum silentio panem manducandum, et ferus, el male iracundus et soevismoribus; et mox
non in capilulo malutino, non in lodo sobrietatjs, ex quo audiel novum apostolum esse eieclum in
sedjam escis distentus, piscibus refeclus, vini merii Gallia, excoinmunicabit omnes episcopos etomnes
poculis madidus, in refeCtofiofralriimjjiibebat leclo- ecclesias et monasteria totitis Aquitanioe, ut nullum
rem sitere multoties, etnon de ipsa lectione, sed de sacrum minislerium ibi amplius celebrelur, quous-
aposlolo Martiale, fralribus convivaniibus, soopissi- que hoc sit omnino deslructum, et poeniienlia pu-
mos sermones faciebat ita derisorios, quod non sine blica pro boc sit ab omnibus facta. Et postea per
immensa cordis mei amaritudine dico, ut omuium tcstamenti praeceptumexcommunicabit,.ut jam ultra
aeialum fratres ad lascivtim risum-el cachinnum dis-1B in fulurum hoc amplius nullatenus prsesumalur, »
solverel. Ita tota prandia et ccenas pCr diesTerme ltaque ^duo pseudompnachi npstri a Buxelia re-
quadraginla Augusli et Septembris meiisiam-aller- vcrsi, mox gemenles coeperunt noliisdicere :« Heu!
nalim manducabal et bibebal, sibi ejl Chrislo apo- male fuimus nati; omnes mortui sumus, nisi Deus
stolum Martialcm blasphemabat nobis. Ejmloesuai, misericordiam nobis fecerit. » Tum ista qnae supra
blasphcmioe noslroe. Hoecerat sua crebra repelitio relnli, el multo alia- majora quse audierunt ab illo
quotidiana : < Ego, iiiqiiit, sum nepos abbatis de muscipula diaboli Longobardo, coeperuntnobis enar-
Clusa; ipse duxit me permulla loea-iii Longobardia rare. Ego vero, confisus hanc contrarielalem acci-
et Francia propler grammalicam; ipsi jam conslat dere propter majorem futuram firmilatem, et quia
sapientia mea duo millia solidis, quos deditwiagistris quo plus contradicilur, e.o plus verilas aflirmalur,
meis. Novem annis jam steli ad grammaticam, et simulquepro niliilo ducens oslentanlem Longobar-
adbuc sum scolaslicus. Sumus novem schoiastici, dtun (audieram enim eum Leniovicas,.ut supra dixi,
qui simul discimus grammalicam, el sum ego valde barbarismis male corrumpere Lalinitalem, et siullos
perfectus sapiens. Habeo duas magnasidomos plenas mores ei inesse; nam iram suam riequaquam celare
libris, et adhuc non omnes eos legij sed quotidie peterat, et ccntenlipnem in nos Sua defensione ama-
ineditor in illis. Nullusliber esl in lolja terra quem ^"
*- bat,
inlellexcram), vel quia let prudenles Ecclesioe
ego non habeam. Pestquam exiero de schola, non Lemovicensis viros judicabat erroneos, vel quia so-
erit sribtus coelum tam sapieris ut ego. Ego ero lus exolicus neque invitatus, videri magisler vole-
abbas de Clusa post mortem avunctili mei, jam- bat pluribus (culpa est enim superbioe meiiorem
que' sum electus ab omnibus; et nasi tates con- velle docere)'; siinulque quia confeslim appulit ani-
vcrsi mali mpnachi fuissent, qui non curant nisi de. mus banc vobis scribere epistolam ad refellendos
hypocrisi et dc ruslicitatc, qui milii hoc absluierunt, vecordis errores, curiose minutius sciscitatus sum
jam ex niulto tempore essem consecratus abbas. ab eis hoec omnia dicens : « Unde noslis si ipse
Ego sum prior de Clusa, et scio bene facere sermo- est sapientior nobis? — Ullra, inquit, omnes
nem de littera. Dicunt isti Lemovicani stulti, quia bomines est sapiens quos unquam vidinms. Nul-
in Francia praedicant aposlolum essesanctum Mar- lum ita tota die loquenlem audivimus. 0 quam lo-
tialem, et quia mittunl eum in iilaniis ante mariy-.. quax est! nulla bora lassatur a lpculione. In quo-
res, boc falsum est; ego enim mullis annis sleti in -curique loco fueril slans, sedens, ambulans, ja-
Francia, el nunquam ibi audivi eliamjnomenejusin cens, ila defluunl verba ab ore ejusveluti aqua a
aliquibus agendis nec in tolis litaniis. Francia niliil _.
_ fluvio Tigride. Ipse mandat omnem locum Bu-
scit de ipso : nescit si est aposlolus, aut martyr, xeriae sicuti abbas, omnes monacbi, el laici, el cle^
aut cpnfesscr. Nulla ibi de eo fit ccmmempraiio rici nihil agunt sine nulu ejus; ipse est enim prior
etiam in suo nalalilio. Nunquam debcrel esse hoc praclalus. Multiludo populi el mililum, nobis prae-
cogitatum. Quis fuit unquam tam ausiis qtti hoc di- senlibus, ad eum qiiasi ad principem desideranlium
ceret? Quis ausus fuit Marlialem prsetlicasseaposto- eum audire loqui festinabanl; quos ipse tota die
lum, nisi prius grande generale conCilium omnium ferens verba, omnes pertoesosreddebat, ipse vero
episcoporum Gallioeet Italise, una cum: papa flomano non lassabatur. Qui vero reeedebant, dicebant:
congregaretur, et ibi esset probalumjsi est aul non Nunquam sic eloquentem .gramniaiieum vidimus, >
esl apostolus. Ego tolum unum concilium bene scio Quibus ego :« Non multitudo, inquit, eloquenliiim,
disjionere, tam sapieris sum. Et si ego primus aflir- sed multiludo sapienlium sanitas est orbis lerrarum.
marem, lum posset bac causa existere; in Aquila- Sapiens verbis innolescil paucis. Et monachus pauca
riia nulla sapientia est, omnes sunt ruslici. El si yerba et rationabilia loquatur, et linguam ail lo
aliquis dc Aquilaiiis parum didicerit grammalicam, quendum prohibeat, et laciturniiaiem habens usque
IHPXputatse esse Yirgilium. In Frantlia est sapicn- ad interrogalionem non loquatur. Slullus, si tacuerii,
im EPIST. DE S. MARTIALI. HO
sapiens rtpulabiiur. > Tum -illi:,« In bac terra noii Avidijam
A olimquemdam praecipuuni comilem Alman-
reputalur sapiens, nisi muiium fuer.it eloquens. Sed nuro, cuj*uslinguam intelligere iioii poteram, nisi
de sancto Martiale valde sunius tristes; iiam valde in psalmisel litaniis et lectionibus, Gujuscapellani
placebat nobis eum praedicar.i apostolum; amodo ante eum quotidie circa borani leftiam lilanias
vero revertendum nobis est ad solitum u.sum. Ipsi sanclpfum dicebant, et quolidie illos audiebam
enim Lemovicenses monachi, qui ante eorpus ejus Martialem pronuntiare in ordine apostolorum. »
aslaiil, post non muttos dies revertentur ad pristi- Tum Salgionius: <Et ego, quando eurites in Hieroso-
nura morem, ct non yocabunt eum ultra apostolum, lymam intravimus maire, vidi quemdami.Joannem
sed confessorem, sicut Benedictus aflirmat, el erit monaclium, fortissiinum grammaticiini;' ex^ciiltate
boc magna derisio coram omni saecttlo. > Quibus Remis, qui in navi simiiiier quotidie Martialem pro-:
ego. « Hsecest visip mea, quam hac nocte exhorre- nunliabal in ordine apostolorum. » Et Gauzberlus
bam. Duo parvi, sed valde fetidi serpenles erant. ait: i Ego nisi per memelipsum ab exlranea genle
colorelelro, ascendentes de vallo inaquoso, sed hu- elbarbara tingua audirein, non credererii eum esse
mido, inler se ludenles el luxuriantes, et corpore apostoltim; Ju. vero, qui, ut dicis, exempluni simili
immoli in superficie valli. Qttos quidam monachi modo ab alienis audisti, cur adversarius es? Qiiia
admirantes el ridenles speclabant Jibenler; verum B I nunquaro, inquil, hactenus talis corisueludo fuit
ego pro fetore maJignO polius exsecrans quam fu- inter nbs, etomnes episcbpi et abbates nostri siirit
giens, videbam eos in cavernulis suis reabscendi, propter hoc tristes, et voluht mittere episioia"svpa'pa3
quasi fugiendo velocius. Yidebam item in summi- Romano, ul hanc novam pKesomplioneriifieri prblii-
tate fossati ipsius tertium serpenlem lurpissime va- beat. »Et ego respondi : <Si papa, subripienle con-
rialuni, non plus uno cubitp longum, inflalum nimioi silio invidorum,Tioc prohibet, tamen obedire opor-
veneno, medium de forainiiic exire lorpidum, etl tet Deo magis quam papse Romanp. Nulli etenim
evomenlem venenum, qiii exlialabat exsecrandumi papae daia est pptestas yel absolv.endivel excommu-
feterem; quem, qui circumstabanl, dicebant esse. nicandi sanctos aposlolos Dei, vet protiibendi Eccle-
malrem cluorum serpentium. Queiii a lenge cJausisi siam Dei a bene. faciendo et recle loquendo. > Et
naribus meis dum coepissem speclare, ille velut vi-. ille : « Cur hoc inclioasti sine liccntia sua? » Tum
sum meum erubescens, paulalim retrersum repens, ego . « Et lu, inquam, eur efleclus es de canonico
in foramine suo cieliluit. iiitclJexi duos serpentesj liionachus sine licentia sua? Nunquid non ante Mar-
duosessevos pseudofratres, terlium vero doctorem, tiaiis ruit aposlolus quam in urbe Roma esset ali-
vestrum Longobardum, quem ullra nequaquam yo-. . quis papa corislitulus? Nunqiiid non simul ciim
cabo Beiiediclum, sed nomine digno censebo Beli-* (C Petro Romam venil? Nonne in Hierusalem fuit a
tonium, hoc est, Beliai sonum, cjuiaper os ejus dia- Christo aposlolus constitulus, et in Sion per Spiri-
bolus sonat. Est siquidem propiium Satanae non^ lum sanctum scieiitia oronium Jinguafum edoclus
per chariialem admonere, sed per superbiam dero-'. est?Non enim de urbe Roma, sed de Sion exivit
gare, per invidentiani aliorum clarilalemobfuscare. , lex, el veibum Domini de Hierusatem, Si qui vero
Sed cum sciam diificile erigere, el facile esse 4i- apostoli oi'dinali sunt Roniae, requirant aposlplalum
ruere veritalem, nullatenus mirpr vos pro uno3 suum Romae. Martialis enim in Ilierusalem aposto-
ignoto magistro iu momento reliquisse .bonum,, lusordinatus est, ubiTons Chrisiiankalis, ubi viiiea
quod me per nniltuiii tempus suadente, qui srim aa fuit cbalsami, ubi mater est omnium Ecclesiaruni
puero iion incognitus, leslimoniis aeque et aucio- Sion. Nam et quod legilur in quibusdam Annali-
riiaiibus virorum probabilium. fervesceritihus vixt bus: Nalalis MarlialiSi qui ab apottolis ordinalu*
inchoaslis. Meiius taraen fuerat vobis rectitudinemn est, simili modo legitur de Jaeobo aposlolp : Natalis,
huj'us vcritatis Iicet cognitam non inchoasse quainu inquit, Jacobi fratris Domini, qui ab apostolis pri-
inchoaiam dereliquisse. » mus Hierosolymis ordinalus est episeopus. Non enim
De alio etiam monacho soecuLari,Hcet inter regu- apostoli eumconsecrariiiit,qui aChrislo consecralus
lares Angeriacensis coenobii ad horam .couyersetur,, " erat, sed cpmpulerunt suscipere regimen Ecclesiae.
ejusdem nominis, prsenomice aulem SaigioriiOjsci- Pari mpdo Marlialis tantae dignitatis est aposlplus,
lote, o yiri clarissimi quibus baecscribo, et ipsc in'
ii' ul ab apostotis non consecratus, sed unanimi co.ii-
quantum potest, adversarius esl Jiuic veritati, adeoy sensu primum deputatus sit regimen suscipefe jn
ul in convenlu noslro publico die quodam hospes,, provincia et in urbe' adhuc ignota, sedJ a .Dpiii.iuo
audiens nos in litaniis nomen Martialis in choroj postea Petro ostensa. kleo Petrus ait j Lemovicarii
apostolorum canefe, riiox ibi coram omnibus maxi- tibi Ghrislus commendat. Chrisliis, iiiquit,- non egp."
mum tumultum el murniur el scandalum moveret,, Clenienli vero quem de gentiii Rpmano' CIfl'istiaT;
et deinceps quarlum in ^rdine confessorum elaiax nuni fecerat, alio modo! Roma:iaui urbem iiijunxit
voce proferj-et, qui quarluin decimiim in ordines Petrus, diceiis : Te episcopum Romas: ordhta, etnbi
apostolorum pronunliatum fuerat. Quem.cum palam. l meas prwdicalionis. et doctnnw_calltedrany'credq. Et
coram abbale et fralribns arguerem, ait jurgans : tibi trado a Domitw Ktihi.tradiiam potestaiem ligandi
« Qtibd nunquam anlea dictum est, hoc modo dice-- - alque solvendi, til de omitibus de
quibustunque in
mus?» Cui Gauzbeitus : < In ilinere, inquil, Romae e territ decreveris, hos dccretum sit in ccelis. Tunc in
111 ADEMARIS; CiBARDlMONAiiHl 112
medio coram omnibus manum ei impbsuit benedi- A j celebraritemissam, fertur divina manus iienedixissc,
cens, et in cathedra sua eum sedere compulit. Hoc nemo postmbdum mortalis praesuinpsit benedicefe,
ipsum ariliphona demonstrat antiqua -.Sanctus Mar- quomodo Martialein, quem Chrisius manibus suis
tialis ad prwdicandum Galliis delegatus, subaudilur benedixit episcbpum cum Caeteris apostolis, ullfa
a Domino, quia Dominus ante deputayerat Galliam aliquis mtfrtalium benedicere ponlificem pracstime-
ad prsedicandum, ad qtiam postmoduifipraecepit ire ret? El si beriedictio patfiarcharum laritam vim ha-
j>erjubentem, imo suadcnlem et liorlanlemPelrum. bet, ut duiri barbas et coronas clerieorum benc-
In qua regione primum Lemovicensibus sermone et dixerint boC lantumhiodo dicentes : Benedicla sit
signis salulem pandere suscepil. Si enim hanc an- barba vel corona tua, aliorum episcpporuni bene-
tiphonam ad alios verteris aposloios, recte conslabit dictiene nen opus sit; multp magis betiediclio ipsitii
boc modo : S. Petrus ad praedicandum Italis dele- Domini, qua elevatis manibus apostolis benedixit,
gatus, Roroanis civibus -jubenlibus coeleris aposlolis tanlam virtiitem babuit ut altera Consecfalione ab
scmina lidei eroganda suscepit. Sancttjs Andreas ad aliquo mortalium ipsls : aliefius nullatenus opus
proedicandum Achaiacdelcgatus apud urbem Palras, esset. > Ille vero resppndit: « Ipsi priricipes saecu-
suadenlibus aliis apbstolis, prsedicalionem suscepit. lares hpc viltiperanl. >;Cui ego : « Non oranes, in-
Licet enim, ul liber Glemenlis ait, Barnabas primus g quit, quiipsum Cbristum aut ajiostolos fejusloquenles
Romanis exorlus sit praedicare, lamen sine eflcclu audicrunl verbuiri Dei, receperurit. El hoc lemporc?
el fruclu reversus csl Orientem. Et si calicemAure- pbsequium amicbs, verilas odium parit. >
lianensis ecclesiae, quem, sanclo Evurlio episcopo

FRAGMENTUM SERMONIS ADEMARI

i v .-'
In concilio Lemovicensi habiti.

Apud Mabill., Acta SS. .ord. S. Bened, lom. VIII. p. 51, n. 5.)

Peiiongum est tpt Palrum rata lestinionia de ejus G
(irf esl sancti Marlialis)... ad medium deducere.
Unum lamcn ex priscis aucteribus super hoc memo-
i-asse satis sit:illum certe nominatissimum Patrem
(„S.Abbonem), cui in pastorali regimine ille totius
scieritiaevif gravisque auclprilatis Successit archi-
episcopus Bituricensis (Gauzlinus), orjthodoxoelidet.
defensorem, catholicaepietatis culiorem',beiie-nostis,
elsliion visu, sed auditu. Jam enim lpnge ante nos
prsecessit martyrio cpronalus, sanguine fuso ab
jmpiis passus; ad cujns sepulcrum jam clarere au-
divimus miracula, verprum tesiiiiioiiio'comprobala;
cujus martyrium eliam in .pluribus Ecclesiis morc
sanctorum marlyrum solemiiiler celebralur; In quo
inarlyreiantum domicilium sapienlut sibi colloeave-
rat, ut sui lemporis emditi, quanquam innumeri "
florerent, prx omnibus tamen auctorilas ejus maxi-
me duceretur, ila ut iiitota Gallia et Germania
atque Anglorum 'gente (nam illic quoque famosissi*
mus habebatur) dequacunque venlilarelurqtiaestione,
si quis andisse se dicerel ab illo defiriiiionem, nihil
plus auctoritaiis requirereiur; judicabbtur ab omni-
bus ratum esse quod ab ore tanli viri audilum essel:
qui auctoritate quasi aller Salomon proccellebat. Et
si esset babitalu vel nalu Francus, eloquio tamen
Romano clarus, ae si alter judicabatiir Tullius. In
conciliis Patrum coram regibus et principibus solus
proposita .diseerriebat, solusomnium magister pau-
cis verbis dubilalioni finem daball Omnes, licctpe-
ritorum perilissimi, ex ore ejus pendebaiil, eb pr;e-
sente digiturii ori superponebant. Ila magntis sapicn-
tia, praeterquam quod septeftr cokininis liberalium
artium fulCituserat,-p'lenus auCtoriiatis et gralise,
omni ecclesiaeornartienlum erat. Gcnvenlus episco-
porum decorabat, pmnia sua dicta auctofitate divi-
narum Scripturarum approbabat; et quidquid ex
oreejus procedebat, quasi quodammodouon liuma-
num, sed diyinum sonabat. Hic in suo quodam
tractalu-Martialis veritatem lacere non potuit, di-
cens :« Sumriius Pater isle M«rlialisin ccena omnino
saimystica Christb coiiviva fuit, coeiestis piinis su-
mens reliquias; cumque discipulorum collegiapbstea
surgensiersit,iaelus ipse prsebuil linteamina. Neque
uiiquam reftigilsacfa contubernia, absqrie Thoiria
piorum ex timlda eaterva unus. Quiif imo cum
Christus peterel coelestia, benedici ineruit inter
aslanlium agmina. Nec chorps laudarilium sprevit,'
sed cum eisdem sancti Sjririlus lunc suscepit cha-
rismata et linguas muliifidas : quibtis subnixtis,
tandem Petro comite pervenil Aniiocbiam, ac dehinc
urbem Romae.Qua.derelicla,perlransivil ad Galliam,
cujus clara et nobilis esl provincia Aquilania pars
magna, ubi perveniens, loliuSpfpvincioefit appstpJus
per cuncta saecula. >
113 .ACROSTICHON.,-. . 114

ADEMARI MQNAGHI

ACROSTICHON
'
c, ' Ad' Rohohem episcopum Ecolismensem.

(Apud Mabill. Andteci. nov. edit. pag. 432.v

«£ ex dominans mihi fautorades, ne cedice fam 't>

o pticeat lilulis, huric renitescat apu o
K occe volumen Egolisma ROTHOpraesul in ufb • SJ
-•'-"''•"'-'•'-' :";0 ninibus. eximius cpndidit egregiu g - , v
&a cce pafrumr-enilettemus prseclara trpphae >>»
e. etri quis riiluit qrdine elarus hono . , , . js .
"'''' "» ui-aque beilofum Chrisli inlusirjssima cojn <3
ifi anclum ilamineo quae-luiitore genu, w
o ertatimque venenosos slravere chelydro . w>
o rnali stolis qiiomodo mirilic H
& roniptior ac iriicuit per eos primalibus ardo to
& t fuerinlque Deo subdita cplla di .'.,--<
$> ir pie clare bonis Praesul RPTHPcomptior act a
i/i emper amande mihi, accipilo Iiosmodulo. t»
'X enia ADEMA.RUS dederiin tibi talia cur mo s*s .
""ass ile tuum scire est unde
reppsco delu ps
— anua amoris adesto mihi prseclara beat — .,:•-'
to inl furiaequeprocul, dum mihi pars pia si w
H e sic EpAncicsQBE Petrus munimine coman H
** n. superi.nos qui caslra vehantque pel >—-.

ADNOTATIO,

Hoc Acrostichori scripsil Ademarus scrvus Xristi, id cst monacbus, ex praenobili familia Cabannensi,
Ecolisfnae in sancti Eparchii cuenobib iristilutus, cujus Cbronicon et Commemoratio abbatum basilicae
sancti Martialis exslant intomo seeundoBibliothecaa Labbeanac. Florebat hic auctor anno 1030, quo tem-i
pore Historiampoiilificum.R.omanprum Damaso ascriplam Roho praesul Ecolismensis describi curavit opera
ipsius Ademafi, uftestantur superioresversus appositi in fronte codicis, qui modo in Uticensi monasterio
asservalur, desiniique in Leorie IV.
Non abre erit hic subjicere lituium etclausulam, quam idem Ademarus apposuit membraneo codici ecclc-
siarsancti Marlialis aptidLemovicas, qulcodex complectitur quatuor ljbrps Amalariidedivinis OfBciis, in.
quorurii iiiulobaec.Jeguntur :
- Incipit prwfatio SympltosiiAmalarii eleriei, inlibros Dedivinis offieiis, ad Ludovicumimperatorem.
Et in fine cPdieis : Explicitliber Symphosii Amdlarii presbyteri venerabilis De divinis ojficiis,quem misif
ed Ludovicum el Lolharium reges, filios Caroii Mdgni imperaioris : quem librum in hoc corpore transcribi
curavit Ademarus indignus monachus in honorem Dei et sancli Benedicli.-Q.use idcirco huc refero quod
SVMPHOSII prsenomen nusquam legerim.tributum Amalarie, qui iu eedem epdice lantum Presbyter el clericm
appeliatur.
115 ADEMARIS."dBARDl MONACHI ",6

Dubia.

SERMONES TRES ADEMARI,

UT VIDETUR,
IN CONCILIO LEMOYICENSI CELEBRATO ANNO 994.
(Apud Baluz., Hist. Tutel., Append. pag. 585400, ex cpdice 1258 bibliothecaeAtbertinac.i

SERMO PRIMUS. * omiiem lauguorem et curabat omnem

A
inlirmilatem-;
Quondam, ut novit fraterniias vestra, dilectis- qui dolores nostros abslulit, el infirmilates porlavit,
simi, gravior afilictioet, ulita dicam, plaga plagarum cuj'us Iivore sanati suraus? 0 clarilas episcoporum,
per omnia Lemovicensinm crassabatur loca et per decus Ecclesiarum, ubi est quod legimus te in ccena
alias in circuitu civitates, ideoquead beatum Mar- niinistrum Salvatoris iuisse, qtiando suis pedes lavit
tialem suoe salutis medicamentum omnis confugie- discipulis? 0 minister pietaiis, ubi est quod legilur
bat populus, quam plehcm dislrictiiis in praesenli te a Doroiho cum aliis aposlolis polestalem acce-
miseralio casligabat superna.ut cseteri timorem ha- pisse ligandi alque solvendi? Nobis certe ab anti-
bereni. nec inobcdienles jussis episcoporum essent qttis tradilum est Patribus nostris omiie le tlonum
in ecclcsiaslicis statulis, et ne illi qui puniebanltir graiiarum cum aliis accepisse apostolis. Quid illiid
selerna postmodum plectcrenlur ultione. De tatibus dicam, o pauperum exspectatio, miserorum conso-
nimirum scriplum est: « Qucm diligit|Domiiuis cor- latio? Nonne verum tenemus fuisse a le npstrae sedis
ripit; flagellat auiem omnem fiiium qWm recipit.» Burdegalani urbem Deo acquisitam, et lui per mu-
El Patiliis ail: « Quod si extra disciplinam estis, ' lierem a le baptizalam impositione baculi principem.
cujus filii estis? Ergo adulteri et non filii estis. » civitatis continuo a morbo curatum pessimo? Nun-
Iiem prophela : « Castigans casljgavitjme Dominus, " quid lioiiin eadcm urbe tuo sopilum est baculo in-
et morti non tradidil me.» Quod flagellum populo cendium acsliians? Rogo, si ob plebis realum ignis
Lemovicensi non ad consumplionem.sed ad corre^ ab ore tuo exil qui devoral inimicos luos, tamen le
ctionem provenisse conslat, dum hac de causa cua- esse ostende ejus disciptilum qui fons misericortlioe
cla gcns Aquitanica pocnilentiam pro commissisi est. Coramomnibus aslantibus in veritate fateor quia,
egil, et sacerdotum roonilis oblemperins.filia pacis» nisi hanc, antequam ab bac recessero uibe in liis
est facia, quia pax episcoporuin super eam requie- qui praesenles nunc sunl, restinxeris flammam, nisi
vit. Si, inquit Dominus Apostolis, ibi fueril filiusj istam tribulanlium mullitudinem a te videro cura-
pacis, requiescel super illum paxvestra; sin auleni,, tam, non credet ultra mens mea his tjuaede le legb
ad vos revertetur. Eo vero lempore Iquobrcc factai magnifica, nec ulterius tuum ad hanc civilatcm ero
sunt, antequam ad locum Moritem Gaudii corpus3 cxpetiluius palrocinium. Frustra milii ajipellaberis
sacralissiinum transveheretur Aquiianiei palroni,, Doniini discipulus, incassum mihi vocaberis Occi-
conligil jam advenisse ad synodum Lemovicensem 1 duaj genli a Deo Jireclus aposlolus, nisi in oculis
Burdigalensis. urbis, hpc est secundae Aquitanise 2 meis comitelur niisericordise effectus. Te -omnes
metropolitanuro, cnjus Ddes tacenda non est. CumI p Aquitaniae monarchum, te plebem cui pracsidco
enim sol occidisset et ipsemetropolilanus antebea- Burdegalensem baptismo linxisse mihi in vanuni
lum Marlialem ab oratione surrexissct, coepit di- pronuntiabunt, nisi quod oro pro salute dolenlis
vertere ad hospitium, sed ardenlium ululatum gra- hoj'us multiludinis impetravero. Virga tua, quae jn
yiter ferens el fetorem iniolerabilem ignis qui dee urbe sedis meae pro pretioso haclenus custodie-
miserorum vaporabat corporibus, in geraitu et ina batur thesauro, mihi vilis aestimabilur, nisi cor
lacrymis prurumpens, extensis manibus cpntra apo-- meum exhilaratum de medela istorum reddideris.»
stoli sepulcruhi, clamavil voce magna, dicens : « 03 His peroratis ad hospilium archiepiscopus recessit.
pastor et illuminalor Aquitanorum, exsurge in ad-- Erat aulem per lotam urbem intus et foris viro-
jutorium populi lui. Cur dprmilas niiseiis! Tam n ruiii et mulicrum prae dolore gemenlium clamor
tristem, rogo, aufer calamitatemj infernales hass sine requie, et fetor inlolerabilis, qui de incendio
regnare poenas non amplius juxta corpus liium per-•- corporum exhalabat. Tum ecce ipsa metlia nocte
miilas. 0 Marlialis, speculum yirlulum, o princeps is apparuii signum super basilicam sancli Petri,
Patrum, ubi est quod legimus te iii carne fuisse ie in qua beali Marlialis sepulcriim esse videluf.
ejus discipulum qiii in populb Judaeorum sanabat it Nam -cernenlibiis innumeiis sed divojaccntibus in-
H7 SERMQNESTBES DUBII. 118
excubiis lumen de coelo coruscans super locum se- j^miserunt; quae idem Rcmanus-papa gralanter su-
pulcri descendit, in suo jubare lotam civitatem scipiens, aucteritate appstolica roboravit, et de pace
quasi lux diei nieridiana per unam fere horam illu- Ecclesise admodum in Domino gralulalus est, si-
ininavit. Omnes autem qui in urbe erant languentes mulque de tam pretiosi patroni translaiione; et, ut
repente saui facli sutil, et, cessante. dolore et ge- baec per singulos deinceps in inemoria haberentur
Hiifu, requies et silenlium omnibus factum est. Fue- annos, consono decreio sancitum est ad laudem et
runt vero numero septem niillia et eo amplius eo- gloriam Domini nostri Jesu Christi, cui est bbnor,
rum qui eadem nectis bora sanilatem receperunt, virtus et gloria in saeculasempiterna. Amen.
virorum et mulicrum, dantium gloriam Deo coeliet SERMO II.
ad propria incolumes redierunt. Ipsa denique noclis In translalione beati Martialis, quae Lotliarii lem-
liora meinoratus episcopus in lccto quiescens vidit poribus facta est, ut bene nostis, dileclissimi, in
in sopore profundo talem visionein. Aslabat ei Moiilem Gaudii propter iiluc primum lranslata ejtis-
splendidus in veste fulgenti vir quidain qui urceum - dem membra palroni omnis populus Aquilanicus
plenum aqua porrigebal ei, dicens : « Mandat libi cum episcopis et majoribus' nalu ac principibus
Martialis discipulus Domininostri Jesu Christi ul de ascendebat ad oralionem, ut non incongrue illis dic-
hac lympha refrigeres populum aestuanlem flammisyB bus loeliliaeillud congruerel prophetix valicinium :
et bene habehuu.t. » Experrectus'a somno ponlifex, i Yenile, ascendamus ad monlem Dominiet ad do-
duin secum de lali miraretur visu, et omnia quieta mum Dei Jacob, et docebil nos vias suas, et ambula-
senliret, inieliex.it misericordiae rorem divinitus bimus. in semilis ejus, quia de Sion cxibit lex et
in plebem stillari, sicut et inelucescente mane pro- verbum Dpmini de Hierusalem. » Qui locus nomhii
bavit.Tn illo tempore siquidem extum talis in ipsa Gongruerevidetur: erat enim ibi typicus, imo veius
patria paulatim cessare plaga coepit ut aperte con- moris Domini, idem discipulus Chrisli, cujus sacra
staret Aquitanicis ipsum esse protectorem in coelis illuc membra ad tempus ob gaudium Chrislianoruiii
qui eos olim verairi Ddem decuerat in terrls. "Ve- eranl iranslata; idemque qui per tribum Benjamin
rumad iliam bealam congregati pariter sunt traris- ex Jacob patriarcba origincm traxil, non inconve-
lalionem episcopi septem quasi angeli septem Ec- nienter dici videtur domusDei Jacob.Domus quippe,
ctesiarum, ut ipso sacro septenario nobis. doctoris hoc est habitaculum Dei Jacob peririansil, qui cunt
translalio celebiior esset. Septera verb Ecclesise aliis apostolis in carneseculus tolo corde dilexil eiiin
quarum paslores ad eamderri translationem simul de quo legimus : « Ego stim Deus Abraham, Deus
tunc convenerunt, hoe sunt sedesBituricensis atque lsaac, Deus Jacob. >De lalibus. profcclo Dei domi-
Burdegalensis, Sanclonicensis eliam et Arvcrmen- C bus ait ipse Dominus : «.Siquis diligit me, sermo-
sis, nec non et Aniciensis atque Petrocorensis, si- nem meum.servabit, el Pater meus diliget eum, et
mulquc Engplismeiisis. Hi seplem Ecclesiarum prin- ad eum veniemus et mansionem apud eum facie*
cipes una cum primate Lemovicensi, populorum mus. » Haec dorous Dei Israel vias Dei genlfem do-
optimatibus et Aquitaniae ducibus suinmopere in cuerat Aquilaniam, genles erroribus olim dediiae
eodem concilio Doniini legera observari ab omnibus coeperant ambulare in semitis justitiae. Tuiic illis de
sanciebant, quemadmodum per prophetam Doniiuus Sion exivit lex et verbum Domini de Hierusalem
testatur diceris:« Labia sacerdotis custodiunt scien- cum Marlialis, quiin Sion cum aliis praedicaloribus
liam, et legem requirurit ex ore ejus, quia angelus omnem scieiiliiim perSpiritumsanctum in linguariiiii
Domini exerciluum est. >Ante omnia paceni et ju- ignearurii yisione edoctus fuerat, iegem novaegratioe
sliliam observari monebanl, ulJegis docti inter vi- occiduis evangelizabat, et verbum Domini quod in
ruin et virum iiuerelas juste finirenl, et, oppressio- Hierusalem ab ipso magislro Salvalore Jesu Chrislo
nibus pauperum et violentiis rapacitalis procul didiceral provinciis Galliarum prinius omnium os-
exclusis, pax et amica quies in regno Aquitanico tendebat. In eo autem convenlu qui magnum conci-
deiiicepspeririaiierel;qui vero pacem violarent, tiin- Iium dicebatur, episcopi, qui ad eamdem patroni
quam rei nlajestatis a liniiiiibus exploderentur Ec- conveiieranllranslationem, omnesdocere summopere
clesiae, et a corpofeelsanguineDominiextorreset a festinabanl viain Doniini, ut per viam pacis elveri-
fidclium consorlio et colloquio remoli, infamia per- tatis incedere salagerent, nec a tramite j'ustitiae, sc-
petua notareiilur, donec per salisfaclionem condi- quenles cordis sui pravilalem, deviarenl, potiusque
gnam ab episcopis iterum matri Ecclesioercconci- Palrum institutis quam diaboli suggestionibus obe-
liarenlur. ln eoconcilio secuiidum legem Doinini direnl, et de illa palroni translatiorie ila gauderent
benedictionem proposuerunt et maledictionem; be- ut morum et acluum emendalionem sibi reportarenl.
nedictionem obedientibus, maledictionem inobetiien- Coruscabant sane niulta miracula ad ipsins apostoli
tibus. Caeleri autcni urbium Aquitaniarum pontifi- pretiosissimum corpus. De quibus,.quoniain satisno-
ces, illa soluta in pace synodo, e vestigio advene- lum est vobis qui inpraesentiarum ipsi vidistis, per
runt, confirmantes quae ab eis confirmata fuerant, singula non nccesse est narrare, ne dies anlequam
el condemnanles quae illi condcmnaverant, ut uni- sermo claudatur. Libel tamen hoc solum meriiinisse
tas in pace Ecclesiaepermaneret. Cujus concilii de- qued,. inventP cor|jore sancto, quicunquedoemoniaci
crela aiilisliti Romaiue saiictac ct aposlolicae sedis et aliis variis languoribus tletenti adftiere ad ejus
Jia ADEMARlS. CIBARDlMONAGHl 12Q
gepulcrum sanali sunl; scd el bi quos ignis dcvora- A j tum, complenlibus magnis turbis populoruin omnia
bal, eatlem liora sens.ere refrigerium,!Aliis denique Ipcaiper circuilum urbis ad dubdecim amplius mil?
cum sanitale ad sua regressis, iteruni rajuitoplures liaria sub aperto diyp serpnti coclbadmbduri] jucun-!'
alii de longe adducebanlur, e quibus.tpiam videfes danie. :;. '. '.- ' -
urbeni intus et per circuilum fpris plcnam, Hjs au- , SERMO IIL "'""'•'
tem qtii sani erant luclus et clainor atque fetor Quenfadmbdufn, dilectissinii, dedipala ecclesia a;
Janguentium niiriis oneri erat. Cum autem. psallen- laudibus die poctuque divinis cessare ribn dcbet
tium chprtis patroni roembra de sepulcro in basili- nec a sacrorum prnatu yacua mariere,' ita mens
cam Salvatoris, quae regalis dicilur, iji area aurea Cbrisliana aDeinunquam lauiietorperenuiiquamve
poiiaret, mullitudo infinila illa ardenlium mox cu- a bonse operationis decore sterilis debet persistere.
lationem plenam meruit, et onines clamabanl, di- El ut sacrilegium constat csse ecclesiam yiptare, it^
cenies : « Benedictum noroen Salvatoris Dominino- eum qui jam baptismp purificatus domus Dei mer
slri Jesu Chrisli qui per bealum Martialem propi- relur esse, perictilosumesl teriiere a quoquam infer
tjus fuit poptilo suo. Nec siiere debemus quod aperto stari; quia, cum viri sancli a perversis affligunlur,
jnteriori vase quod sanclum rclinebai corpus, odor Deus cjui eorum liabitalor esl, ad iracundiam pr«?
suavissimus emanabal cl omijium. adstantiuro nares B yocatur. In sanctis quippe viris Deus infeslalur,
clicenteipso per prophetam : « Qui vos langit, tangit
jucundo reficiebat odore. At vero eadem sancta
membra cum sacerdotum manibus- de sepulcro in- pupiilam oculi mei. » Qui autem Ecclesiam honorai,
ferrentur in vas aureum ubi recoiidita sunt, ecce nialrem profeclo siiam, et Dei sponsarii honorat,
subito terrae motus factus e?t magnus,'ita ut major imo ijisum .Ecclesiae caput Christum prorsiis boiio-
«
ecclesia cum omnibtis qui in ea erant concuti viT rare videtur. Sic enimappslolis diclum est: Qui
vos audit me el vos spefnil mespernit. »
cleretur, ncc lamen occidit, sed et super pojmlum Et ilem : t audil, dicoqui
tantus terror irruit ut nullatenus mortem se evadere terrse Amen vobis, quia tolerabilius erit
Spdomorum el GomoiThaeorum quam illj
posse crederel, eademque bora qui a doempnibus civitati vos pacem proedieanlesnon receperit. »
vexabantur curati sunt, eratcjue liora di.ei tertia, el Ha3c quoehodiernaefestivilatis
propter laetitiamcongruere
sic in ecclesiam riiajorem sacra pignora .d.eindeim- cum bujus templi dedicationem, qiioe
videnturi quia,
minenle nocte lalenter propter irrueniem p.opuJum in
Salvalpris poll.elproprip nomin.e, annuatim re-
cum jejunio ininislrorum in Monlem Gaudii perlata occasionemvobis utilia loquendi non in-
plicamus,
Siint. El sicultola illa proeterita-noctejinaperiendo cassurii inyenimus. Unde illud advertendum quod,
sepulcro sacerdotes Domini cum pontifice laboraver (C si in oralprip dedicalo homicidium vel aliud nefas
ranl, ila foris-chori psallenlium jejiini camdem no- quodlibet perpetratuuf, yel sj ipsum lemplum a
clem in ps.ilmis et laudibus duxere-pervigilem. Hi1
genlilibus sive haerelicis pollulum fuerit, nisi priu^
aiitcm qui inlrinsecus tam Iremeridiiiriarripuerant reconcilialione episcopali ilerum per acjuam sancti-
opus, confecli jejunio ab ipsa prima: noctis liora1 ficalum fueril? nullaienus ibi peragi polestopus Dei.
inslabanl, et psalmorum consummaia nielodia, cele- Dicente enim Apostolo: « Quoesocieias luci ad tene^
bratis circa puilorum cantuhi mysteriis, confortati' bras, qui autcm consensus templo Dei cum idolis? i
corpofe et sanguine Redemptoris, adlextraliendos' Non dissimili ralione quisquis ppst baplismum
lapides maniis misernnt. Merito ilaque, divina eos5 graviorem admiseiit noxain, jam indignus Dco est,
Palresinspiravit digrialio, quatenus cbmiuuni con- quia priiicipaji facinpie cpnlaminatus est donec
serisu hun.c diem per singulos in feliquuin annoss itenim baptismo poenitentiaeIavelur, etJotus sanctae
in memoriam divinaelaudis decernereni, quia in cat communioni saperdotali. reconcilietur auctorilate.
el miracuta superna et gaudia Christiariprum, aiquei Omnes ergo qui in baptismatis fpnte spopondere,
pax et requies Eccle§iarum claruerunt. Et postea, utt «.anquam iminaculala donius Dei finetenus, custo-
ictcrna liujiis festivilaiis esset commeinoraiio, ini diant, ut integer spiritus eorum et corpus in adven-
loco pracfaloubi sacra patroni membra per alicjuot t D.tum Dpmiiii s.ervetur. Verum si quem pest lavacri
dies requievertirit, ecclesiam in ejus nbmine novami sacramerilum grayius corruisse conligerit, pceni-
dedicaverunLNam de ipso monte Gaudiiad sancluml lendo digne salagai et, cpnfitendomalri Ecclesiacper
ejus s.epulcrum, ant.equam absolveretur synodus,, sacerdbtum examen reconciliari, ne yrdelicet, quod
iterum relata sunl, Per omnia benediclus Jesuss absit, diaboli lemplurii videatur, neve cum Satanae
Chrisius Dominusnoster nunc etin aclefnum. Amen. regno damnetur, sed polius tcmplum Dei manens
Episcppi qui tunc ad .eamdem coiiverierant trans-- in regno Chrisii el Dei hsereditatem possideat. Illud
Jationem probabiliores hi sunt : Dacberlus archi-- omnibus eliam diligenter animadverlendum cjuam
cpiscoptis, Gondebadus archiepis.copus, Hilduinuss ponderosum et immane arguet exilium his qui juste
primas episcopus, Abbp episcopus, Grimoardus epi- i- ab episcopis excommunicali sunt. Certe dum ali-
scopus, Stcphanus episcopus, Fiotarius episcopus,, quoties ob quorumdam graves oltensas suoedioecesis
Gissabertus episcopus. ! episcopi excommunicanlecclesias, non in eis liltra
Haecautem facta sunl per annum Dominicaeiri.car- divinum peragi licitum est opus doneciteruin ser-
njjtjonis nongentesimum alque-nonagesimum quar- monis clave eas ipsi ponlificcsaperiant. Nempe lin-.
 121 5ERM0NES TRES DUBH, 123
gttae episcpppfuni clave.ssuntccelorum, dicenle apo-. j\ sigiiacuia sunt, et agni immaculali qui eccisus bst
stoJis ppmino,,'quprum vicem in- Ecclesia nunc ab originc muridi septem cornua et septem pculi
episcopi lenent: « Amen -dico vobis, inquit, quae- sttnt, qui sunt septeffl dona Splrilus sancli. Qttis
curiquealligaverilis super terram erunt ligala et iri vero ambigal'boc septeni episcopbfum perfect.iTu
coelo, fet qusecunque $oIvferitis.super lerrani erunt esse concilium, eum duorum vel triunl Dominus
soiitta el jp" coelp. > Q qiiantum judicitim illis immi- confirmatissimum esse lestetur? « Ubi, inquit; duo
n£t qui episcbpbruin excommunicationem observare vel tres congregati fuerint in nomiiie meo, iii medib
recusant, quorum tanta auctorilas est ut qui eos eorum suin.» Yideatergoquanfum animsesuae ingerat
bonoraverit Chrjslum honoret, qui eos contrislaverit dcirimenlum qui liuic sancto concilio de justilia et
Clirisium conlristet. Et quod auctpriialeiii concilii pace coniitmanda et observanda inobediens existere
ppssint duo solummodo episcopi perfeeta adimplere quaisievit. Talis denique prersus.a proeseriticencilio
viiiute, quodque ad regendum in paceet juslitia excommnnicationi tradetur, et merilo ut qui Dei
populum sibi commissum in conci.liis sibi' invicem jugp nohuit subdi, quod esl stiave, Salanoe dura
altfinsecus auxilium .debeant ferre, conlirmat Do- potestati tradantur: Plane sicut Ecclesiae a propriis
minus dicens : « Dico yobis, quia si dtio ex vobis episcopis exconimunicalae interiin usque ad absolu-.
conseniiuntv super terfam, de onini re quaecunqueB lionem oflicio videmus privari-divino, ita quicun-
pctierini, fiet illis a Patre meo qui incoelis. est; ub.i que ab epjscppo suo excommunicatur, diviiia pfi-.
enim sunt duo vei tres congregati in nomine meo, vatur gratia usque ad reconciliaiionem pef condi^
jbi sum iii ijiedip eofum. » Proinde quotiescuri^ gnam salisfactipuem. Talibus rion est licitum Eccle^
fltie splus episcopus, conyocatis sua3 digepesis pri- siain ingredi, nec cum fratribus parlicipari ncque
inoribus, teges populo de juslilia el pitce instiluit, in convivio, neque in colloquio. Nam etsi irrecon-
quia vjce Chrisli legatione fungitur, ul qui cum ciliati ab hac-vila egredianlur , sic animoe eorum a
audierit Cbristum audial, qui eum spreveiit Ghri- s&cietate animarum sanctarum extraneae factoe in
s.luiii spernat, neriio ejus jussa absque animae suae potestale lartari sunt', sicul hic corpera eorum a
ingenti periculp cpntemnit. Quoties vero prsesul, corporali remota sunt Ecclesia". Vefurri quoniam
proesulem.sibi adjudicandi opem, ut jain sint duo, fioimulli ita cohtenebrati lumore superbiae videritur
adscjverit, jam duo episcopi unum sapientes, unuin ul ubi jahi episcopali judicio fuerint excomniunicati,
idipsum sentientes, in noinine pomini congregati, lamen quasi licenter pro cOritemptiiexcomiritinica-
Pominum iri medio sui habere creduritur quasi ter- tionis Ecclesiarii intrent, et aliis in convivio, aliis in
tiuin judicem, eoriunque sententiaruni confirmalo- collotjuio , praeter episcopi jtissionem semelipsos
rem; quorum duorum qui auctoritatem cpntemnit, C jungant, sciant se tales dupliciter inlerimi et pro
ipsum qui in medi.oepriim se asserit inlerfesse con? culpa priore et pro contumacia vei' negligenlia se-
temnit. ycrum si quandp episcoporum trinitas asti- queiiie. Hi etiam qui exconimunicalis scienter parli-
lerit, et sibi de quibuscurique coiisenserint rebus> cipantur practer consensum episcopi, nimirum judi-
tres quartum secuni Dominum in medio habentes, . cio gvavi digni sufll. Rex ille quondam apud Anglo-
eumdem nihilominus a Domino accipiunt auctori- rtim genlem jusins erat, sed quia cum excoinmuiii-
tatis priviregiuui, ut quisquis eorum contraire quse- cato comite suo participavit semel in convivio, epi-
sierit dictis,"reus exislat supernae majestalis; ideo- scopo praedicente, justum Dei judiciuni in hac vila
'
que indubitani.er peribit. Igiiur si duoruin vel passus esl, quia in eadem dpmo gladiis confossus
triuin episcopprum taiilae virlulis et auclcrilalis est. Hlam gentem Gregorius papa tempore Mauricii
est, Domino testante, ut queecunque peiierint a et Phocae per discijmlos suos ad fidem converlit,et
summo opificc fiat illis, quanl.oepuiatis esse firmir, ab.ipsa gente 'merito aposlolus dicitur, quia eam
lalis conventum ubi plures invnoinin.e Christi nunc per Evangeliiim pfimus in Cbristo genuit. Quanto
v
congregati sunt episcopi? Ecce eriim hpdiernum magis ergo Martialis a Galliarum gentibus apostolus
prsesens conciliuni episcpporum in hac sancla setle esse jure pronuntialur, qui, Domino per beatum
Lemovicensi numero concludilur sepliformi, ac Petruro jubente, primtis Galiiamluce fidei iliuslravit
perinde sacralo, ut npn dubium sil esse Domipum tfemporibusClaudii et Neronis, qui ex genere Abra-
in medio eorum. hae, tribus. auleni Benjamin, oriundus unusex sep-
Si quideni de proeseriti cpncilio seplem episcopor luaginta duobus discipulis.Domini fuit, et apostolus
rum non incpngrue dicere valemus, quia ntuic pronuntialur esse epdem medo quo et Paulus el Bar-
deambulabat Dominus iri medio' septem candel»- nabas, qui de duodecim non fuerunt. Apud ipsam
brorum aureorum , tenet quoque:..in dextera,, sua qupque Anglorum gentem cui Gregorius inslitu
septem stellas, quoniam septem stellaeangeli, hoc est tiones ecclSsiasticas primus planlavil, probavit
sacerdotes, sunt septem Ecclesuirum, et candelabra "Martia.lem esse ab antiquilate scriplum in numero
seplem, septem Ecclesiaesunl, videlicet hacc sancta aliorum apostolorum. Nam et nuper illius genlis rex
sedes Lempyicensis atque Bituricensis, Albiensis, codicem litteris aureis scriptum Aqiiitaniae duci cum
etiam necnon et ,Cadurcensis, Engolismensis quoque aliis muneribus direxit qui in serie beati Petri et
et Petragoricensis, siniulque Pictavensis. Elodem aliorum aposlolornm Martialem continet scriptum,
gepliformi numere libri signali intus et foris septem Hoc idem in aliis illius gcniisvetustissimis yplum.
125 BERNARDUSSCHOLASTICUSANDEGAV. 124
bus ipsis oeulis nostris probavimus. Constat itaque A j nem pontificis rex elatus contempsit et coepit ei
iibn splum nbslris temporibus,, veru m etiam et an- comminari. Idcirco mox terrae molus factus est iri
tiquis, Marlialis apostolalum claruisse, et fidenler templc, et rex lepra percussus est usque ad diem
nos profiteri quod fidenler Gregorium in suis po- niorlis. Imperator Theodosius episcopi sui excom-
suisse instituiionibus certuro tenemus. Porro aulem municalionem, ul debebat, pertimuit. In die enim
qui ab episcopis cxcommunicanlur, jlioe est, ligan- Natalis Dbiriinirioriest ausus ingredi ecclesiam, sed
lur, el negligunt sive centemnunt, queties se in- lugens in sacco et cinere, in cubiculo suo perstitit
dignes Ecclesiae ingeriint, tolies se ipsos ligant et quoad pro realu digne satisfaciens ab episcopo re-
iram Dei cpnira se proyocant, dicente Domiiipad conciliaretur. Qua de re, quia semper obediebal jus-
Moysen: «Si qui.sex.ternorum aceesserit ad sanclua- sis episcoporum, semper in omni bello -mirabilis
yiuin moriatur. » Modo enim externi EcclesiaeDei Deus illi conccdere dignabalur victoriam ptenam.
esse videiHur qui ligali, sive excpmmunicali et Porro ad eos qui episcoporum parvipendunt excom-
extranei a societate fidelium suntlcutpis propriis municationes exempla prophetaruro proferinius. Ds
exigentihus, Omnisautem qtti justei se patitur ex-^ talibus iiimirum justitiam pervertentibus ait pro-
comnuinicari neobedial sacerdoti, n.pnfi.delissed in- pheia : « Vae qui sapientes estis in oculis veslris et
fidclis judicatur. Qua itaque ratioiie mysteriis divi- B coram vobismetipsis prudentes, qui justificalis im-
nis inieresse prsesumit excomniunicatis, cum nii piuni pro muneribus, etjustitiam jusli aufertis ab
aliud illi quam judicium sit quod fidelibus reme- eo. Propterhoc, sicut devorat stipulam lingua ignis,.
cliiimest. Nam sicul qui Eucharisliam manducat et et calor flammx exurit, sic radix eorum quasi favilla
bibit, indigne judicium sibi manducat et bibit, non ferit, el germen eorum ul pulvis ascendel. Abjece-
dijudicans. cprpus Doinini, vel sicut qui manducat runt enira legem Domiiii exercituuin , et eloquium
pancrn vel bibil calicem Domini indigne, reus est sancli lsracl blasjihemaveruiit. Ideo iralus est furor
corpoiis el sanguinis Dqmini; ita quij indigne Eccle- Doiuiniin populum suum, et exlendit mamim suaiiv
Siam ingreditur, judiciuni magis quam salutem sibi supcr eum, et percussil eum et conturbatisuijl mon-
acqttirit, quia reus est sanctie Dei Ecclesiae. Talium tes, et facla suiit morticina eorum quasi stercus in.
exemplo rex Osias percussus est Jepra, ipiia ponti- medio.plalearum. » Per conlufbalos montes clerici,.
ficis sui inierdictum conlempsit indigne teroplum sive principes laici iiitelliguntur, Ast excommuiii-
Pomini ingressus, qui de genere David mutlis an- candi causa deslruclores pacis jubenl episcopi pro-
nis justiiiain conservaverat, poslmodum vero ad in* pheiica auctoritate manere insepultos, ut, secundum
jus.liliam declinaus incidit crimen inobe.dientise,et prophelae senlentiairi, sint cadavera eorum quasi
sub specie religionis, ul Dominoadolerel incensum, stercus in medio plalearum, ut sicut exigente reatu
iudigne ingressus est templum. "Vsrum ponlifex eoriim animsein illo saeculoa Dei regno extorres sunt,
A^arias cum sacerdolibu.s Domini octoginla inter- ita corpora a ChriSlianitatis separentur sepultura.
dixit rcgi ne illiciluin agcrel et robdo excommu- Pacem ergo qmnes observent, si excommunicaii
liicandi : « Egredere, inquit, rex, de sanctuario nolunt, pacem el verilatenii hoc esl justitiam dili-
ct ne contcmpseiis, qnia non repui.abilur libi in gant, ut, cum'Omnibus pax Domini sit, ipso prae-
gloria liacc a DominbDeo. » Sed excommunicalio- stanle qui vivil et regnal in sseculasaeculorum.

GpCi ANNUMDOMINlMXXIX.

BERNARDUS
SCHOLASTICUSANDEGAYENSIS.

NOTITIA HISTORICA ET LITTERARIA.

{Hisloire litlir. de la France, \U. 308.)

Bernard, dorit on ne connait point autrement la D mcnt, quefcernard elail dii pays d'Anjou. lfquitta sa
famille, avait un frere beaucoup plus jeune que lui, patriepcur aller se rendre disciple de Fulbert, a
comme il parait, nomme Robertet surnomme l'An- Chartres (MAB.ib. t. IV, app., p. 703).Pendantqu'iI
gcvin, qui lut abbe deCormeri, cn Tpuraine (MAB. y etudiait, il concut une devotion parliculiere peur
An. 1. LX, n. 58). On conjecturc de la^ avec Fendc- sainte Foi, dunl it y avait hors des murs de la ville
123 NOTITIAHISTORICAET LITTER. 126
iine petite chapelle, qn*ilvisitait souvent, tant pour A , du nouveau Gattia Chrisiidna (ubi suprd) copieut uu
prier que pour ecrire plus en repos. Les miracles que endroil de 1'ouvragequi ne se lil pas dans rimprime.
Dieu operait au tombeau de cette sainle firenl alors Aussi ils. avertissent qu'ils Tont.tire des manuscrils,
beaucoup de bruit. On en debitait a Chartres de si ce qui prouve ce que nous ayancons ici. L'auteur, au
extraordinaires, que Bcrnard ne pouvait les croire. reste, a fait ce reciieil saiis choix. II parait que tous
Pottr s'assnrer de la verite, il resolnt de recourir a les miracteslui etaient bons, pourvu ncanmoinsqu'ils
la source et de faire un yoyage a 1'abbaye de Con- fussent bien prouves. II s'esl parliculieremenl atla-
qnes en Rouergue, o& se conservait le corps de la che a' cclte ceriitude : ce qui 1'autorisait a inviter
s.tinte. II parait meme qu'il s'y engagea par une ceux qtii en douteraient a se transporter sur lcs
espece de VCEII. Mais il ne le piit sitct accomptir. lieux, afin de s'en convaincre par eux-inemes (MAB.,
L'eveque d'Angers, qui elait alors Ilubert de V.en- An. t. IV. app., p. 705). M. de Tillemonl lui rcnd
dbme, 1'appelapres de lui pour lui conficr la tlirec- cettc j'uslice, que ses narralions sont forl circon-
tion de fecole episcopale. Bernard en pril soiu pen- slanciees, et d'ordinaire appnyees par des teinoins
dant trois ans, et y eut beaucoup a souffrir de se oculaires (TILL.,II. E. t. IV, p. 545). Mais il observe
voir d'une part empeche par un eiicbainement ri'af- avec raisoii qu'il y en a de fort eiranges, et que la
faires d'accomp!ir son voeu, et de 1'autre engage B peiiultieme surtout n'est propre qu'a rendre les au-
avec des eiudiants si peu avances, qu'il ne pouvait tres suspecles deficlion oud'illusion. Bernard atleste
profiier des lecons qu'il fallait leur donner. Enfm il neinmoins qu'il i'avait apprise d'tin venerable abbe,
quiila brusquemetit Angers, el fit son voyage pro- qui la savait de la personne menie a qui la cbose
jcte (LXB.Bib. nov. t. II, p. 544). II Ie fit meme a etail arrivee.
deux dilferenles fois. Etanl aConques (MAB.,ib. 2), Qttoique1'ouvrage de notre scolastique ne con-
il recueillit tous les miracles de la sainte dont il put tienne que des roifacles, dont quelques-uns sont
avoir des preuves ceilaines, et Ies envoya a Fulbert, fort extraordinaires, on ne laisse pas d'y trouver
son maitre. plusietirs fails qui servent a illuslrcr riiisloire civile
On suppose que Bernard relourna a Angers, ou il de ce lemps-la. Cest en consequence que les histo-
conlinua d'exercer "emploi de. maitre d'ccole, ct riens de Languedoc rapportenl parmi leurs preuves
qu'il peut eire Ie meme que le chapelain de Geofroi un longTragmentdefecritde Bernard (Hist.de Lang.,
Marlel, comle d'Anjou, qui se nommait Bernard. I. II, app., p. 6, 7). Si Catel en avait eu conuais-
Mais c'est dc quoi.fon n'a ancune preuve. On en sance, il n'aurail pas donne a la femme de Guil-
a encore moins pour lui prolonger les jours jns,ju'en laauie, comle de Toulouse, a la fin dux^siecle el au
1054, qui est fannee de la morl de fabbe Roberl, oommencemcnt du suivant, le hom d'Alfonse,' ou
son frere(MAB.,ib. 1.LX;n.58).Peut-etre l'aura-t-on Detfonse (CATEL,COm.de Toul. p. 104); il y aurait
prise par erreur pour le terme de la vie de Ber- vu qu'elle se nommait Arsinde.
nard. Ce qu'il y a de cerlain, c'est que notre scho- 11esl vrai qu'il a ete trompe par la copie defec-
lastique florissait des f episcopat dc Fulbert (1.LIII, tneuse d'une traduction en vieux vers gascons du
n- -12),el meme des le comroencement, vers 1010. II chapitre cinquieme de 1'ecrit en question, dans ta-
y a bien loin de celtc epoque a celle de 1054. quelle celle comtcsse est nial nommee Delfonse. On
• Le principal ecrit de Bernard est son recuell des y lil eflcciivemenl: A Arlous Delfonse comiesse, au
miracles de sainte Foi, imprime par les soins du P. lien qu'il faut lire, comme le rcmarquent les hislo-
Labbe (Bibl, nov. p. 551), mais sans nom d'auleur, riens<le Langiiedoc (tom. H,app., p. 545) :A Arsens
parce que fepilre dedicatoire,ou il sefait eonnakre^ de Tolosecomtesse. Cetle tracjuclionen anciens vers
nianquail a son manuscrit, Dom Mabillon, 1'ayant vulgaires, queCatel copieen entier(Jfr., p. 104-107),
delerree dans un autre manuscrit de fabbaye de esl une nouvelle preuve de notre sentinient au sujet
Saint-Pere, a Charlres, oii 1'ouvrage est plus entier de fancien usage de la langue romanciere. Nous
que dans riniprinie, en a' fait present au public n sommes persuade qu'elle suivit de pres la pttblica-
(MAB.,ib. t. IV, app., p. 703). Alberic de Trois- tion de fecrit de Bernard. On n'apercoil, en effet,
Fonlaines nous avait deja appris que ce rccueil qu'1111 motif qui ail pu porler le poeie a traduire ce
ajiparlient a Bernard, scholastique d'Angers (AI.B. chapitre plutbt qifun aulre : ce molif ctait de faire
cltr. par. 2, p. 34). On ne convient pas de 1'annee plaisir a la comtesse ou aux deux fils, Raimond et
precise a Iaquelle 1'auteur y mit la main. Les uns Ilenri, dpntelle deviiit mere par le pouvoir de sainte
cfoient que ce fut en 1010, les autrcs en 1012 (MAB. Foi aupresde Dieu.Toul le narre dece chapitre lend
»6.1. Liii, n. 42; Gall. chr. nov. t. II, p. 896). II est a annoncer cet evenement. Arsinde ou ses fils vi-
au moins hors de doute qu'il le fiuit avanl 1026, vaient donc encore lorsque le poete enlreprit sa
puisqu'il y parle comine vivant encore du temps de traduclion. Celait donc avant la fiu dece xi* siccle.
Richard II, duc de Normandie, qui motirul la ineine Aussi l.a rudesse et la grossierele de fidiome qu'il.
annce (MAB.,ib., p. 544). emploie dans ses vers monireut-ellcs uotre langue
Le recneil est compris en vingt-deux cliapilres; romanciere encore dans les langes.
maisilse trouveplusampledans quelquesmanuscrits, Bernard a laisse un aulre ecril dc sa fac/on.Ces
On en a deja noinmeuii de cclte nalure. Les auteurs la relalion d'un oelerinage qu'il fit vers 1020, en la
127 BEflNARDISCHOLASTICIANDEGAV. 128
cpropsgme de quclques autres Angbvins, a Notre- \ d^Anjou,en rapporle un fragment, qu'il a tire du
l>ame du Puy cn Velay. Menard, daris ses Ecrivains P. Gissey.

DE SANCTA FIDE VIRGINE.

i
(Gdfl. Christ. tem. II, Append., p. 894.)

Aginnuni anno 303 adveniens DaCianus, spirans fere peracto, consecrare, serisit in se, charitatenW
minarum ei cocdisin Christianos, inquisivit, ac im- accendi ee igne qui yirginem absumebat, alque-
manem pcrscbulionem adorsus est.! Turbatus i>u- praeivisse puellam attendens, erubuit nen saltem
sillus fidelium grex, clam ab urbe secessit, ac per sequi. Aginnum reverleris, prius Deum precatus, ul;
abrnpta eremi, et. fragosas convalliumcaules diva- l^ omriiain melius ccnverlens sibi in iljp articulo quidt
gams in speluncis deliluit. Gregem secutus pastor rci faciendum esset, non ebscuro signlficaret indicip,.
(S. Caprasius), onuiia circumquaqiie scopulorum et si quidem in arenam deEcendeitdumesse staluis-
diversoria peragravil. Hos divinis colloquiis recrea- set, ex prcximp puraice emicare faceret prptinus.
Iial, illos emendicalis subsidiis fovebju, omnes eri- aquam : necmora, eodem loci temporisque vesligio
gebat exeniplo, ac poenis et prsemiisseternis pro- Tonsvivus emanat mirabiliter eductus, aquam jugenv
posilis ad marlyrium prxparabat. Deinum pridie abunde suppeditans.Ad aquaeaspeclum cer designati,
Nonas Oclobris, cum, ut fert tradjlio, excelso e niartyris majgis maglsque exarsit, et ad cerlamen
inonle, cui hodie a Sanclo Vincentip npiiien, pa- cjtiodein gloriose perfunctus est, se prolulil. Illico
leret aspectus in uibem, el ipsc iii ejus pla"teaper- enim ductus ante praesidis triburial, Christianani
spiceret ocutis illuslre spectaculum, ncmpe Fidem fidem profitetur, judicis ac lortorum minas con-
vjrginem eo nomine, pro cujus defeiisione viriliter, temnit, tandein invictus iir confessione Cbrisli ab--
decerlabpt, dignissimam,, cum suppliciis tortori- scisso capite marlyr occubiiil, ut prolixius rccilant
busque committi, fet post longa craticulae ardentis gesla ejusdem sancli, apud Surium et Marlyrolo^
supplicia exc3rnificatam ac tostam ab angelo co- gium Romanum. Festum ejus celebratur 20 Oclo-
lumboe specie donari corona, ijisamque inteiim C biis.
sppnsp Chrislp vitoe suae reliquias, lielpcaustp jam

DE MIRACULIS SANCTiE FIDIS

! ILIBER

Auclore Bernardo scholasUco.

MONITUM MABILLONII,

(Annal. Bened. tom. IV, lib. LHI, num. 42, pag. 114.)

Sub id tempus (an. 1010) Bernardus scholasllcus,,D HbellumMiraculorumsanclseFidis de Conchis, quse

scliolis Andecavensibusprxpositus, libfum De mira- passa est Aginno sub"impio Daciano cum beato Ca-
culis sanclae Fidis Conchensis seu 'Conchacensis prasio. > Exstat in codice Carnutensi hic liber, edi-
composuit,eumque Fulberto Carnutensium episcopo, tis auctior, sub hoc littilo : Incipit liber miraculorum
magistro quondam suo, nuncupavit. Eclitusest ma- sanctwac bealissimwFidis virginiset marlyris, edilut
gna ex parlfe hic libcr in loriiosecundb novoeBiblio-. aBernardo scholastico,Andecavinwscholasmagislro.>
thecae Labbeanae, sed absque iiomine aucloris. Ber- Huiic vero librum dicat sanctissimoatque hominum
uardum vocal Albericus in Chronico ad annum 994. doclissimo Fulberto Carnoteno episcopoBernardus
« Ad sanctum Fulbertum episcopum Carnotensem, scholasticorumminimut. Ilaque hic liber scfjpths est
iuqiiil, Bernardus, scliolasticusAndccayensis, edidit posi annum millesimum seplimum, quo Fulberlus
129 LIR. DE MIRACULIS SANCTJE FIDIS. 150
ad sedem Carnutensem assumptus fuit. Hujus scri-. A hoc miraculo, » nempe de peregrino e mariti vin-
plionis occasionem inde nalam refert hic auctor, culis divinitus liberalp: « cnjus verba, per omnia
quotf, cum Carnoli in Fulberti schola versaretuf, mPnacbbrum Conchacensium verbis concordantia,
suburbanam sanctse Fidis ecclesiam, vel scribendi esse poterat probabile argiimenlum, si quis dubw
causa vel orandi, soepiusadiret, et multa de mifaculis tarel in aliis etiam mibi ab eisdem narratis. > In
in coenobio Conchaceosi patrari solitis audirel, quae cap. 21 ad probandum mifaculuro de milite, inte--
iionnulli fabubs anilibus depulabant; subieril ani- stinorrim inordinalis motibus exempto, -testem ad-
mum cogitalio, ut locum adiret, et rei veritatem ducit Rodbertum Cantoiolensis monasterii abbalem,-
coram exploraret. Verum ad ScholaeAiidecavinsema- virum reverendaeahilie salis honestum. Haecex edilis.
gislerjum ab episcopo invitatus, el per triennium Longe plura sunt in codice Carnutensi. In his aif'
illic docendo immoratus, postposito tandemhoc mu- auclor tot carceratos meriiis sanctae Fidis abso-'
nere, Conchas se conlulit non semel: ubi de sanclae lutos,« ul ferreorum compedum, quospagensi lingua
Fidisvulgatis miraculis sollicite indagare coepit, quae bodias vocant, immcrisiias occupationem in mona-f
quidem vera esse cerlissime deprehendit. In his sterio facerel. Quocirca lantam ferri massam ex-
leslalur se vidisse hominem, cui oculi violenta ustione liindi, atque in januas redigi studio fabforura se-
avulsi fuerant, sed meritis sanctae Fidis omnino re- B niores decreverunt. > Unde nullus fere in ecclpsiam^,
sliluti universa atlestanle provincia. Qubd miracutum, quaetriformis est, adittis patet, qui de praediclis com-
yptrili fundamenfum coeterorum, ait se posuisse pedibus seu catehis januas confectas non haberet..
inilio libri, in quo potius rerum inter sese sirailitu- De triformi liac -ecclesia sic idem auctof : « Est de-
dinem, quam ordinem temporum servavit, referendo. foris tectorum dimensione basilica tr-ifOrmis, qtiae'*
tantum ea quoeipsius tempore facta sunt el a viris interius, prppter muluam transeundi ampliludinem,<
iide dignis comprobala. Hsec fusius auctor in libri in unum cprpus coit ecclesise . . . Dextrum lalus>
sui prologo, queni integrum referre vfsum est. In liis sancli Pelri apostoli, laevasancloe Marise; medieta3>
miraculis non gemel fit menlio de peregrinantibus autemsancli Salvatoris litulo dedicata esl. Verum
ad loca sancta, quos Romeos vocat: qualis fuit ilic quia eadem medietas jjsallendi assiduitate frequen-.
"Witberlus Romeus, cui evulsi oculi coelitus restiluti tata babetur, illuc ex proprio loco sanctse ipartyri»
fuere. In capite 5 laudalur Arsendis, uxor Wiltelmi preliosa translala sunt pignora. >In consequenlibus
Tolosani comilis, fratris illius Poncii, qui ab Artaldo agitur de mullis miraculis sanclae Fidis, in Arver->
post ha?c pnvigno suo dolo inlerfeclus fuit. In cap. 8 nica pTOcessiouefactis, cum scilicet imago sanctw
memoratur $ertillis comitissa::ubi saricti Marii con- Fidis et capsa aurea, quam ferlur donavisse Carolm
fessoris aurea majeslas, saneti Amanlii seque confes- ^ Magnus, porlata fuit per Arverniam in quoddam
soris et episcopi aurea majeslas; deiiique sanclae sanctae Fidis pracdium, quod Motendinum Pisinum.
Fidis aurea majeslas,id est.slatua, voeatur. In cap. 14 iiidigenwnuncupant, praeunte cruce cum lexlu Evan-'
laudatur domnusOebalius, dominus caslelli quod di- geliorjiin, aqua"benedicta, et corneis lubis, quae ,T
citur Torenna, in pago Lemovicensi, ejiisque conj'ux nobilibus peregrinis Ornamenti causa in-monasierio-
domna Beatrix, per divorlium ab eodem deserta, quoe oblataefuerant. Huic praedioadjacet caslrum Aufosa,
Richardi secundi Nortmannorum ducis soror erat, cui princeps quidam, Robertus vocabulo,prseerai, qui
ut probat auclor in fine-ejusdem capilis his vefbis : ob monachum illius pi-sediicuslodeni male ab ipso
< Anno fere et dimidio post secundam a Conchis re- babituro coelitus multatus est. Sed de bis satis, su-
versionem, accidit mihi cerlo negolio, domni Wil- perqup satis. Ermengaudus Urgellensis coraes lesla-
lelmi Pictayorum comitis adire curiam, in qua cum menlo suo (Marca Hisp. p. 973), quod anno duode-
domnam Beatricem viderim, a Ricardo fratre suo 1cimo Rotberli regis confecit, sanctae Fidis coenobio.<
Rptpmagensium cpmite illuc missam, ardenter ejus legat graddlesduas de argento, ...-'.
celloquium aggressus, illico recogilare coepi super

BERNARDI SCHOLASTICI
ANDECAVINJS
SCHOLa!MAGISTRI

EPISTOIA AD DOMINUM FULBERTUM

AD LIBRUM DE MIRACULISSANCTiE FIDIS
':. (Apud Mabill. Annal. Bened. tom. IV, Append., pag. 703, ex iris. cod. Carnulensi.)

Sanetissimo aique hPminumdnclissimp FCLBERTP, D Cum dudum Carnoti vestra sincera conversatione
Carnoterio episcopo, BERNARMIS, schplasticCruin mi- frueref, accidebat crebrius ul vel scribendi causa
liirtuis, sanCliseimaebeatitudinis dpnuui. vel .orandi, sanctae Fidis marlyris, quab exira muro».
131 BERNARDI SCHOLASTICl AiNDEGAV; 132
ejusdem urbis sila cst, ecclesiolam adirem. Qua de A ea quidem quae aetate nostra hori sunt antiquiora,
re memini.nos aliquando inler confabiilalionis collo- quorumque tesles in promplu, non fabulosam, scd
qiiia jiicitlisse in mentionem sanclse Fidis, iniracu- evidentissimam verilalem liquerint, mecum in paj
lofunique ejus, quac in loco Concailiensis coenobii, triam Deo duce deferendum delibero; quo videlicet
ubi sacrosanclum corpus illius veneranter excolitur, diligenliori dalus otio, aburidaniiorcrii lecluris faciam
omnipoierilia Clirisli fiunl assidue. Quoe,quia parlim leclionem, Haec ergo, mortalium doclissime, cum
vulgarium fama celebrari videbanluf, partiin quia acceperis, arlis tanlum positionem corrige : nam
inatidita babebanlur, haud aliler quam inanis fabulae quidquid mihi narralum fuerit, quamvis ifidoetus et
commenta a iid.e rejiciebantur. Et lum cum quod recte dictandi imperiluSi non lamen simplex ad aii-
verum erat per voluntatem Dei silerp non poterat, diendttni nec facilis ero ad crcdendum; aut potiusj
verique opinio penc per universam JEuropam jam si foedum libi videtur stylum imparem materiae ma-
discurreret, paulalim subiit milii in jcorde tacila et teriam ptdluisse, tu te tibi salva iienevoienlia niea j
oblivionis impatiens cogitatio, uti ipsum sanclaemar- quem constat unice in alhorem sapientise gradiini
tyvis habilaculum eodem discendi studio adirem, evasisse, lam nobile-lamque gloriosuin thenia nobiii
Postremo adeo res. rediit huc, ut voli inde facli tem- gloriosoque stylo decoratus sume, ne verilas malo
pus diemque, ne daretur oblivioni, in manuali codi- styR) corrosa legentibus borre.at, ac per hoc res
cello notaverim. lnlerea causa exslilit qua ad urbem optima vilescat: nam tanlam lalemque hisloriam
Andegavensem, ab ipsius prbis episcopo exoralus, tanquam abjeclis sapientibus occupasse proesumpto-
liausmigrarem, ubi fere per triennium per inanes ris potius esl improbitas, nisi quia causa in medio
nugas, ul verum coiiiilear, lempus studii conterens, proiala me ab hac audaciae nota facit immunem,
excessi lameii voli quippe bonam opportunilalem quam,ul manifeslius edicam, melius est coelestia
exspeclabam, qua succedenlibus multiplicis curoe miracula, necdum sicut noVa et indubia, a schola-
oeciipaiionibus, adeo me falsa exspcctatione reddidit stico quanilibet indoclo salva verilate utcunque tradi
delusum, ut velul piscis inlra linea clauslra captus, litteris, quam ab ignolis mundi partibus oscilantem
quo magis expediri conabar, eo gravioribus malis spe dubia oratoreiri exspectari. Ergo non adeo cui-
imjilicarer. Tandem yero ne sub spem adversitatis pandus mibi videor, si divinae graliae munera pro
desidiae meacviderer cpnsulere, cura jeliam occultos viribus propalare contendo, cum ipsa scriplorum
et pene inextricabiles diabolica fraude mihi praesen- innpia ut id agam vehementer expostulat. be caelero
tirem parariTaqucos, prorsusque arle iniinica a qui hoc lecturi estis, moneo ne in hujus scripiuras
cceptis cogilantem de bonis abslcrreri, ppstpositis concoi-dia scandalifemini, coiisequenliara lemporum
repente rebus, ad desideialuni gloriosae martyris " quserenles; non eriim permiltit me instans redeundl
niausoleum Domino duceule perveni. Ilic ergo de necessitas ad puruin investigare, nisi eaquaesine
viiiutib.us sanctoe Fidis, postquain sollicjtc. coepi in- detrimento fructus misericordiae miniirie. sunt prse-
quirere, lanla a•diversis relaloiibus miraculoj-um termiiicnda. Unde non hic in bac scriplura libri,
alfluenlia abundavit, ul nisi audiendi ardens esset quem t)e virlulibus sanciae Fidis Deo cooperanle
anjmus, nimio laedio alficerent cerebrum. Verum exordior componere, annbrum ordo, sed miraculo-
quia ipsum hominem, cujus octili yiolenta ultione rum concordabit similitudo, quorum invielabili veri-
radicitus abslracti fuerant, ct postmodiim salva na- tate diligentissinie a me exquisita, quia nihil verius,
turae inlegrilate rcformali, ipse videre merui, et precor ul iidem relatui plcno cord.caccommodelis,
nuiic cliam ibi hic homine diclante yideo, eodemque ne vobis sanctae marlyri jioslmoduin minus defo-
prodente, universa atlestante provincia, novi; pri- gasse sit satius : aut potius, si rei prodigiosse inusi-
nnim id lanquam lniiaculorum fundaiueiilum Caele- tata novitas vos peiiurbal, id supef omnia a vestra
rorumque lectioni inserenduin pulo, rion soluin sen- fralernitale procumbens lerralenus peto, uti noslro
sum e sensu, sed etiam verbtim e vefbo , ul ab ejus teinpore non lam orationis quam causa experieniioe,
ore andio, brevilalis alienus longairi salis lincam etvos quoque rrie regresso huc venialis, ne inlera-
narralionis exordiens. Post haec vefo pro redeundi pestive falsum judicelis inexperti, cujus veritatem
feslinatione perparica adjicere miracula, reliquorum ultro propalabitis experti.,
vei-o pulchriora sumriia brevitate cuijsiiriuue'notata,

DE MIRACULIS SANCT^E FIDIS

LIBER.
(ApudLabbeinn, Bibliotheca nova mss., tom. II, pag. 551, ex veleri ms. codice Byzuntinoe Chifiletiorum
bibliothecae et a R. P. Petro Franciscp Chilfletie theelpgo spcietatisJesu, cpmmunicato.)
CAPUT PRIMUM. quidam, Geraldus noinine, superstes babilat, qti
De Wilberto, cujus ocutos radicitns evnlsos sancta Iiabuit consanguineum, ac in pontilicalj confirma-
Fides [ redintegravit tione filium, nomine "Witbertum, suae domtis ver-
Adbuc in pago Rulenico, ubi et bealissima re- naculum.rerumquesuarum procuratorem slrenuum,
quiescii Ficlesin vicinia viCiConcbacensis..presbyter Hic aliquando "Witbertus festivilaiis gratia ad Coi\-
 133 LIB. DE MIBACULISSANCTiE FIDIS. 134
cbarti perrexeral. Complelaque de more solemni ii A
j impelrans, repenle idem clapsus ab equo, digitis
lucubratione vigillac, in crastino, id est in ipsoo quibus sanctum Chrisli corpiis contractare con-
solcmnitatis die, rccidivo redibat tramite-, cum n sucverat, sni filioli Oculos violeriter abstraxil, hu-
oflendit sinislra fortuna praefatum dominum suum n mique negligenier projccit. Non sine virlulis su-
occulto zeli Pdip adversus se commotum. lluncc perna praesenlia, quae non siiiil homines divinae
presbyler, cum in pcregrino liabilu cominus cer- curae exsortes, el semper adest prope invocanlibus
neret, verbis pacificis in primo aggressu ita aiTatus s se in veritate, facitque judicium injuriam patien-
est: « Ecce, "Witbertus, Romeus, ul video, eflectus s tibus. Nam qui lum ibidem adfuere, cernere cen-
es; >sic enim in eadem palria sanclorum perigriniii tinup niveam meruere cclumbam; aut certe, ut
apjiellanlur. « Est respondit; etiam, domine, a' ipse adhuc pairator sceleris solet assei-ere, pica
feslivilate sanctaeFidis revertens. > Tum vero dee exstitit. Quae pica, vel columba, ocellos miseri
coeleris quasi amicabiliter exquisilo, dat licentiamd recenli cruore illitos in ipsa liora suscepit ab hu-
abeundi. At cuin pauliilum sese praeterircnt, re- mo, supraque montuosaetelluris altitudinem elevaia,
spiciens post tergum Judaicoeprodilionis sacerdotess ad Conchas dcferre visa esl. Quod lamen idem
(si tamen sacerdolem, qtii sacrilegio sacerdotiumj cum vidisset sacrilegus, poenitudiiie duclus lacry-
contaminat, vocari fas esl) j'ubet lipmini ut pau-. B I niai'i ccepit profusius. Cuj ab uiio socioiiim ejus
lisper operiatur se. Quem consecutus, mox a suiss idem facere incassum, tardeque diclum e$t. Inde-
ulrobique vallatum leneri praecipit. Quoclcum iilee que abiens, sacram missao celebrationcm postea
vidisset, nimio melu intremiscens, summa cujuss aut proptcr perpetralum scelus non prtcsumpsit,
criminis argnalur, perconlari coepit. Cui vir per-. aut, quod verius videtur, pfopler icm saecul.trem
fidus hujiiscemodi minacfter dedit responsum .: omnino neglexil. At vero maler Imjus Geraldi, lae-
« Malum mihi fecisli, et pejus faclum ire paras;. sae innocentiae vehementi affcctu compassa, prae-
et ideo non aliler quam ipsis tuis eculis satisfaciens,t dicu-iii AViibertum domi receptavit, cunclaque sibi
mihi supplicium dabis; > nec tamen apertius, quasi; necessaria, donec sanus factus est, benignissime
proe pudore, designavit medum culpae.Namque estt suppeditavil. Cum qua eliam eadem lempesiate ob-
sacerdolibus inhonestum de zeloiypio suo a#ere, versatus fueraf, non tam ex prseceptpsui.senjoris,
judicium. Siquidem bujus mali causa de suspicione» quani declinando alrocitatem ipsius, qua) in illum
constuprandae mulieris fuerat exorta. Ille vero,t ideta senior,-ssevior solito, cxercuissel, ex quo
ut erat rei ignarus, omnigenae culjiaepurgationem! falsi zeli vulnus in corde percepisset. Is denique
sntis confidcnler proferl: « Ecce, inqiiieiis, domine,( sanus effectus, eodem anno arle joculari publicum
omne nefas, quo libi suspectus liabeor, si est utt C quaeritavit victuni, indeque quaTSlumaccepit, adeo
palam delegas, legaliier refellere paratus, noni ut (sicut modo assolet rcferre) oculos ultra habere
rcslimo inveniri posse quo pacto iranr tuam luorum- noii curai-et; lanla cum et lucri cupidilas,et com-
que fidelium incurrere debeam.) Ad quem ille : modi jiicunditas delectabat. Eyolulo iiaque anno,
« Cessent, iriqnit, cessent superfluae excusationis; impendente solemriitatis die, cum pridie ante vigi-
ambages; jiim cnim dudnm conclamatum esr, data liam membra sojioi-idedissel, astilisse sibi inenar-
senteiilia, tit oculis careas.» Al ille gladialorio sibi[ rabilis eleganti* visa ,est puellula, aspeclu ange-
aninio irisistere, irreparabilemque suaedestruciionisi lico atque serenissimo , Tacie candida, roseoque
horam iniminere, nec ullum prelii locum forei rubore guttatim respersa ; quoe inseslimabiii vultus
ullerius cernens, adhuc lamen, qtiarnvis de prae- vigore oninem bumanum sujierexccllebat decorem.
scnli diflidens salule, hujusmodi clamorem addit: Quantitas vero non alia erat quam ea quae pas-
« Domine, indulge, -quseso, veniam, et si noni sionis tempore fuisse legitur, id est statura puel-
propler innocentiam meam, saltem pro amore Deii larisv nec dum proveclac aelalis. Vesles erant am- .
et sanctaeFidis, cujus amore impraesenliarum g« plissimae,auroque per lotum intextse mundissimo,
slo sacrum peregrini liabitum. > Ad haec torva , ac subtili picturae vaiietaie circumdatae. Manica-
bellua nec Deum, nec sanclam "ejus riiagni pen- D " rum vero quainilas ad vestigia usque
depenriens,
dens, effero furoris rugitu frendens, cliu cohceptum in miniilissinias rugas prae sui niagnitudine sub-
blasphemiae venenum ila verbis evomit sacrilegis : tiliter conlracla. Sed et ligatura capitis in orbem
« Nec Deus, nec sancta Fides hodie, inquit, le libe- complicala bis binis perspicui candoris emicabat
rabit, neque eos invoCandoproficies, ut a manibus margarilis. Verum pusilli corppris habiiudo nihil
meis impunilus abeas : neque co confugies, ut ob aliud mihi significare videliir, quam quod passio-
pefegrini babitus reyerenliam, cum sis mibi ini- nis tempore, sicut diximus, juvenis iegitur fuisse.
quissime injurius, te incontemplibilem inviolabi- Mox vero ut ad incoepta redeam, eadem beatissi-
leroqiie babeam persPnam. > llis dictis,. jubet ho- ma, fulcro cubilis innixa, supfa dexteram. dor-
minem ,dari prsecipitem, oculosque innocenlis vio- inientismalam, leniler suaviterque manu admota,
lenter eripi: Sed cum niillum suorum (qui tres sic infit : « Dormisne, "Witberte?> Cui ille ait:
erant lantum, quorum nomina propler barbaris- « Quis es qui me vocas? > AtiHa resporidit: « Ego
mi praDtermittimushorrorem) ad tantum facinus sum sancla Fides>>Ad quam ille : <Quid causa acei-
impellere potuisset, illum ab eisdem saliem graVari dil, hera.ut aclme venires? >Atilla respt.in.tiil: « Ni-
J-SS. - BERNARM SCHOLASTICIANDEGAV. 138
hil aliud nisi ut le visam. > Witberto vero gra- A j brum, versus.que,in stuporerii pbdormivil. Cum au-
ttos agentet,i»ipsum rursus sancta ^ides interro- tem matuiinae lapdes agerenlur, prbpief conceri-
gat: « Cognoscisne'me? > Al ille eam, ac si jam turo, et vociferaiionfeiri pSaJlentium experrectus,
dudtira visam, recognoscens, sic visus est respon- videtur 'sibi fulgentium liiminariiim hominunique
'
dere : « Etiam bene te video-, hera, et optime sfesemofantiuin quasi rimbram coiispicail; Vefuiii
cegnosco. — Dic eiiam miiii quombdo le habeas, . pro internp cerebelli dclpre, sui pene obliius quod
inquit, quairique prospere liia reslagalur.) Ille rei veritas erat minime credulus, somniare pbthis
respondit : « Oplime, liera * ircbus meis succedit arbitrabaiur; Tajidefn ciim paulatiiii, queni inlef
foriunaj cunctaque Deigratia sunt ferga roe pro- tempora conceperat , stttpor deficeret, coepit jam
spera* > Cui illa : « Et quomodo,- ait prospera j apertius rerum formas discernere, alque in se vixV
quia lumen coeli non vides? > IUe enim, ut fit in reversus recolit visioneni,- manibusque appositis
soriinis"; atiter quam res erat, vidfere putaveral. coftlrectat redivivselucis feneslras cafneis. inieger^:
Qui mox ad hunc finem interrogaiionum, oculp- rime pupillis in fronte refoi-matas. At continuo ad-
rum rfeminiscitur amissorum : « Et iquomodo^ in- hibilis teslibus,- immensam Christi magnificenliajn-
quienSj viderfe possim, qui anno pfaclerilo attia immensis pfaedifeavil laudibus. Fuit.igilur ineffabile
fesiivilate remeans, inj'usti domini violentia oculos '" gaiidium, inaudila la;litia, incrediiiilis sluppr, du-
1
miserperdiderim? >Et illa :« Nimiunj; inquit, Deum binm pene discfimen, utfum sbmni imaginationfe
ofibndit gravilerque summi arlificisliram irritavil; an rei veritale tairi inaudittim miraculum cerriC-
qui le immeritum corporis dctrimento damnavit. renl, praecipue his qui prins eum noveraiit. Irilef
Yefuih, si craslina luce, qux> erit riiaflyrii mei liaecres ridjcula plausuque dignissima accidit; nam,
vigilia, Conchas perrcxeris, emptasque duas can^ ut eral homo purissimx simplibilalis, ifrepsit ei in
delas, unam quidem anle aram sancli Salvalori», corde superflua limoris trepidatio. Forle illum Ge-
alteram quoque ante aram ubi gleba corporis mei raldum qui sibi duduhi oculps eviilserai,' ad publi-
condita est, apposueris", oculorum de inlegro refor- cam, ut fit, solemnitatem adveiitasse, sibique de-
matorum decore merebcris gaudere; siquidem pfo il- nuo, sicasu obvium haberet; frelum <majofe manuj
Lila tibi injuria coeieslisj'udicis pielatjerii ingenti ela? renovatum oculor.um decus exfcisum ire : ideirco
mbre ad misericordiam permovi, Deiiriiquepro saluie ergo inter confusum promiScuum tufbae slrepituni
tuasedulae precis instantia tandiu fatigavi, quandiu quo potuit occultus elabitur. Npndum tainfeii ad
ipse impetralae opiionis effectus, facilem exorabi- plenumde recupferati luminis dcnp erat certus; lanr"
lemque redderel. > Haecubi dicladedil, coepil ite- tus eum rei slupor invaseratj cum fofle inter an-
rum alque ilerum abiluro instafej et ut celerrime;';" guslias turbarum ad eccksiam concurrentiumi j'am
pergeretj cbnixius-moriere, ime de prelie emendft claro die asinum offendit apposilum. Quem cuni
ceroe haesilanli,i.taconsulere : «Mille homines, quos fqissel iiituitus, virili. severitate increpitans, sic
nunquam vidislij' inquit, tibi sunt daturi; Praeter infit: « Heus tu,- bomo, quisquis es, inepte, abige
baoc tameri, ul prtesens iiegolium iacilius peragas, asinum tuum, ne fial viatpribus offendiculum. > Hic
perge festiiius praesenti diluculo ad ecclesiam htijus primum dfeyerilate facti faclus certissimus secessit
parochiae (sanfehaecerflt apud quam ipsCoculos'amii pramete fuga ad quemdam nolum sibi militum (
seraVquae ab antiqiib Spariacus vocabatur);ibique cujus mtinicijrium in eminenti rupe silum ita naiura
missam audiens, sex dehariorum repefies datorem. > refum undique munieratj ut omnimodis macbiiiis
Atipso pro consolationis hcneficio CDndignasgrates inaccessibile videieturs non a Concbis longius quam
l-ependente, virlus ccelestis rediit. Couiiiiuo ergo sexdecim millibus. Ad id ergo propler inexpugna-
experreelus praefatam.expeliit ecclesiam; ubi ctim bilis vallis tuitionem confiigiens, vix aliquando a
universisomnem hanc.visionem expbsuissel per or- monachis multa prece exoratus, multaque securi-
diuem, omnes pro cleliraiiiento repuiaverunt. Nec tale donaltis rediit. Quod cuhi.plerique omnes, lam
lamen coeptis desistens cuiii sihgulos sigillatim n ex longinqiiis .qtiam proximis rfegibnibus confluen-1
-
supplicando, circumfusam rogi.tarei mulliludinem) tes, pro inaudito miraculo erini cerlalim videre
quacrens diiodecim oppignerare denhrips, e cseteris festiiiantj nonnulla"ei beneficia indulsisse abeiinies
tandem quidam Hugo se praeferciis, huic aperta gratulantur. Quae res ut ex omrii parte dubietate
crumena gralis sex nummos cum bbplp porrexit; careret, non statim ubi saepe diclus AYilberlusocu-
qui tantum, quem in visionfe accepefat, ex.cessit lis privalus exslilit, illuiti miseralio sanavit; verunii
humerum. Tunc non immemor visionis divinse fit ut supradictum estj-loto-annP a salute suspfendiu
certior de futnra promissione. Quid jverbisopus est ? •cliam scurrilitalis cpinpluribus siiis prP-
arteque
Adit ;locum, visipnem prodil senidribus,. emit Ce- vincialibus oeulis cun-
captum nptavii, nptatumque
reos, apponit altaribus; excubat coram aurea sacra,- nihileo iriferius ge-
tissimaevirginis imagine. Circa aulem medium no- ctis adullimum sanavit. In"qiio
ctis videlur videre in pculorura sihi excisorum Io- stum est miraculum, quod in Evangelio de csecd
cellos 'geminas fulgofis quasi baccas, aut plus quam nalo Jegituf ; fetetiaril multo niirabilius ; siquidem
lauri arboris magnas, desursum emitti, penitusque ipsa Verilas se.quaces suos iriajora•ulique' quam sfe
infigi. Qua stalim reverberatione confusus cere- facluroR esse promiserilj inquiens : « Qui credit in
 13» . LJBi DE MIRACULISSANCTJE FlDIS. 138
me, opefa qtise ego fiicib, et i|ise faciet, ct majora A . inuilo magisgravatns occidii.Qiiod vidensliomo,ho-
horum faciet, quia ego ad Palrem vado.» spili suo vemindat corium. Cui cum nequissimus ho-
CAPUT II. spes quam miiiimumprelitimporrigcrei, ralus quia, c,
De mulo resuscilato. si'niliil darel, ilidem lamen habercl, itle Geraldus,
Veniens qiiidam miles de pago Tolosano, Bonus- valde indignatus, per varias caesuras in longoet iu
' filius noniiiie,
cnjiis filius atlliuc superstes eodem transverso snlcat cadaveris lattis.ne videlicel, se inde
censelur vocabulo, ad sanctmn virginis locum, abeunte.infidelishospes integrotergore gauderet. De-
cum jam non longius a vico Conchaccnsiquam duobus nique, arreptosuae percgrinalionis bacillo, exstincti
fcrnie abessel millibus, j'umcnlum cui insidebal, jiimcnii oculum cuspide perfodiens, ciudamque jier-
nescio quo morbo percussiim, repenie iit exanime. cutiens, ila furibundus infit:« Quid nunc detrimcnli
Conductis ergo ruslicis, ul cadaver corio detcge- sancla Fides paterelur, si interalia sanitatum dona,
ienl praecepit. Ipse vero, pro cujus ainore iler egis- huic etiam mulo sanitalem reddens, lam longam
sel, ad sanctam processit vii-gineni'; soloque de- candelam sibi soiiirelur ? Modomiser duplici discri-
cnnibens, fundit prcces, expromit vola. Poslremo mine ferior, inier vias jiedeslris remanendo, el in
ante auream sacratissimae marlyris imagincm de palriam decies dcnos solidos fratri persolvendo
aniissione muli conqueslus est. Nam quia . idem B (lanti enim ambo invicem germani de mulo illo
mulus pra-slaiiiissiinus j>enequeincomparabilis fuis- convenerant, si forie mortis periculum incurrissel).»
sct, proplerea nimis graviter triste tulerat amis- Et vix ilie haecpaucissima verba compleverat, cnm
siiin, pr.eserlim cum in bono opere desudanti ini- revivens mulus saltu citisslhio consiiiit quadrupes.
micus praevalens damnum sibi intulisset. Cujus fidei Et nc quis nisi a vera merte illum scstimaretexsi-
solidiias non parva laude videlur extollenda ; nam lire, in ipso puncto lemporis quo id actum esl, vcr-
iibi ab oratione desiit, multis, pedibus quibus jam nabanlin modum pictur* universa delruncataeculis
lencbalur exceriandus, utiumque ruslicum calci- sligmala, non jam perfusione cruoris rCcenlia, sed,
trando longius arcens, (mirum dictu!) redivivopro- ut de alio dixi, quodam nilore lanuginis ceu velei-
siliit sailu, alque per media monlium cacumina, nosa. Quo facto memoralus Geraldus maxime ga-
sociorum animalium inhians vesligiis, prorumpit ad visus, rediit domum, Deoque ac sanciae ejus gra-
vicum.Cerneres aiiimal, ul hi qui praesentes adfue- lias egilingentes, factiqite miraculi.novitatem pas-
runtpersaepe nobis tcstantur, juxta|modulum,bruli sim disseminavii. Nola nobilitas viri pariter et fides
sensus recup.eratae vilae. gatidio fluitare, coramque omnibiiseral ; qni ne lemere velgarrule quidquam
ccclesia cursiiaiido per plateam, quodamniodo fa- viderctur referre, niuliim vulneribus . nolatuin
. ba-i
C
cioris bonilatem senlire, ac proinde .crebro hiimiki buit impraesentiarum. Hoc ipsi monaehi, sed et alii
grates Deo referi-e, qui dat jumentis escam ipscruin, comjilnres, qui ipsum Geraldum poslca plus millies
ct pullis corvorum invocautibus eum. Quem prsc- viderunl, inihi narraverunl. Sed nl ad fincm ver-
cipiles rusiici insecuti, cruenlatos adhuc gestaiites borum properemus, t|iiis. insanus uttra iiominum re-
culiros, visum prodigium super mulo adhuc dubi- surrectionem fore dubitet iu ,fuiuro, quandojam in
laniibusenai'1-ant. El ul certa opinio non modo vi- praesenli resurgunl eliam aniraalia?
dcntium ore essct conlenia, sed cliam quadam CAPUT IV,
cxpressa scriptura omnem am.bigiiilalis evacuarct De annulo negato el postea sanctw fidi reddilo.
crrorcni, hic iri ulroque posteriore crure rccen- Quaedamnobilis matrona, autlita fama de virtuti-
tiiim plagarum sulcos (inslar veluslissimarum cica- bus sanclae Fidis, illtic abire jiaravit. Qnae cum iler
tricum, pilis eliam canescenlibus) eadem liora solida inceplaret, recordatur, jam aliquantulum a limine
junclufa reformalos, donec superfttit nmlus, resur- progressa,quod peregrinanliitm annulos sancla Fidcs
reclionis indicium [gessit]. Milesvero Deo sanclseque in somnisquaeritarel. Mox ergo retro facit pedem,
ejus pro graiiarum aclione unum aureum offerens, propriumque ahnultim, de digilo dctractum, arces-
retro, unde venerat, revertitur ad patriam : ipsoque D silae cubiculariae ciulodienduni commitlii. « Cape
animali sanctae Fidei remisso, plurimis jiosl iude hnnc, inquit, alque servato diim jecleo, ne forle
annis plurima ei donaria dclegavit. sancla Fides quaesilum, si detuiero ad Conchas,
CAfUT 111. niilii auferat. Nempe hsec asiuie: lanquam ali-
Item simile miractdum. cujus canteia declimtre possil illius provideutiam,
Miles quidam Geraldus, haud obscura persona, qui antequam fiant prajvidet omnia. Quid plura ? It
morabatur in pago Rullienico.iii villa videlicet qnac imiiier, solvit oratiouum debita, alque redit cum
Villai-js nunciipatur, dislans a Couchis fere sex pace. Nocle consecuia, yirginea sjiecics somuianti
passuum millibus. Hic cum Roma aliquando redi- apparet. Qnae cum, rogaia, sanctse Fidis vocabulo
rcl, accidit u't mulus, quem a fratre suo Barnado suam notitiam hinotescerei, prolinus ut sibi delur
clerico acccperal mutuo, nescio quo vitiofraclus defi- imperiosa anctorilate annulus moncl. Mox mulieri
cere coepisset.Al ipse sanctse Fidis, quam ul viciuam se annulum habere dissimulanti suggeril hera ipsum
babebal, miraculoritra recordatus, vovit eideni pro csse quem abiens ad Conchas, ne sibi darei,cubi-'
salitte animalis candelam, longitudinem [ejus caudae] cul.iri.-crommisisset. Mane faclo experrecla mulier,
babiluram. Nec lamen convalescens mulus, vcriim divinam visionem velni pbantaslicum vel inaiie som-
PATROL.CXLI. 5
 159 BERNARDl SCHOLASTICIANDEGAV. 110
n1um rcputat. Sed fincm rci quare ditiius immorei? A t\ facta, cnixa est alterum; quorum nomina, primo-
lilico mulier lam effieacifebris igne per universum geniti Rayinundus, secundi Henricus. Hae postca
cofporis spatium a-sluare incipit, ut vix una hora manicaein opus tabulae fuerunt consnmplae.
consistere possel. Ita lamcri tridno passa, rediil in. CAPUT VI.
se, reminiscilur culpae , confileUir negligenliam. De muliere quw usurpavit annulum quem altera
Mox ergo ut praecepil equum sterni, ul videlicel re- moriens sanclw Fidi reliqueral.
cidivo lianiile ad Sanclam Fidem remearet, nimius Est quoddam oppidum, vico Conchacensi conli-
ardoris femillitur seslus; sieque sana il et gavisa gutim, cui sub ditione moiiachorum quidam Austri-
redil, non inodicumhicrum reputans permutare an- nns praesidebat; dudum cujus nos successorem vi-
iiuiuin pro s.ilule. dimus, nec lauien miraculum quod dicere iiiclioamus
CAPUT V. noslra aelale fuit anliqnius. Hic Auslrinus annulo,
De manicis aureis | quem uxbr.npmine.... moriens sanctae Fidi promi-
1 Jam vero
quanta per sanctam Fidem hujiismotli seral, alleram nomine Avigernam sponsavil; pror-<
miracula Doniinus ojierari dignatus est, nemo po- sus prioris conjugis dicta lanquam delirantis repu-
tuil oniiiia reiiuere, neque ea quse relenta sunt ulli lans. Verum postmodum prolcrvaj negligeniiae digi-
vacat scribere. Pauca tamen de his quacaudivi prae- B ] tum, qui alieni juris auro depictus ostentabatur,
fatis volo subneciere, ita quidem Ul nec nimio intolerabili lumore doloiis coeleslisdamiiavil jbstitia.
silcntio tacitiirnus, nec. nimia verbcsitate odiosus Usque adeo ut tolum pene annulum turgens pustulu
vitlear. Scio anle nos dictum : Ornne rarum pretie- super accrescente carnfe conliiigeret, ita videlicet ut
suiii! El ideo ad comjiarationem feliquae universi- annulus adaclo ferro non ppsset secafi sine digiti
tatis scribo rara, ut sint pretiosa. Indulgebil ergo delrimento. Cumque ad hanc vim mali compescen-
Cbrislus veniam, quod sciens praelerep plufima. Ar- dani accercilorum medicorum remedia desperarenl,
sendis nxor Willelnii Tplpsani comitis (fralris illius nce ullo modo passionis eflicacitas j"amtolerari pos-
Pohcii qui ab Artaldo post hsec privigno suo, dolo set, ad divini juvaminis recurritur aiixiliurn : fit
jntcrfectus fuil) habebat armillas aureas, vel potius palam injuriosse culpsc corifessio. Deducilur debilis
(quod usque ad cubilum continuabantur) manicas, mulier ad.sacruni sanctae marlyris mausoletim. lbi
inirifico ojiere gemrhisqiie pretiosis insignil:is. cura geminas noctes assiJuis exCubiis continuat,
IJaec cum in suo nohili stralu aliquantlo sola accu- leftia (quaefuit Dominica) adjicitur ; in qua vis do-
buissel, vidct persomnium ante se scsi sjieciosis- loris ila sseviof dolenlem vcxavil, tit vociferatae fe-
simae puellae formam pertransire. Qtiam cum prsc minae niiserrima vox per loium noctis spatium non
•\imia miratur eleganlia , lali rogilatione aggredi- C ( cesSaret. Ad poslremum cum jam inatutinarum
t.ir': « Dic, inquiens, hera, quxiiam jessc videris. > laudum inlonarenl praeconia, ab allilhrona Summae
Sancla Fides humili respondit voce roganti:«Sancta majestalis sede benigne compassiPnis visilatio de-
Fides ego sum, noli dubitare, virago. >At illa con- scenclil, non passa diulius iii iiumana carne lam
tra admodum supplicans, ait.: « 0 sancla heia , graves pcenarnin desaevire cruces, riee lacrymas
ulquidad peccalricein accedere es dignata? >Tuncin paenitcniis usque ad desperationem pervenire. Nani
cadem hora ncgotium adventus sui sancla Fides in- ciim fbrte luctiioSa malrona nares emunkisset, an-
limat percoiitanii:« Da mihi, inquil, manicas auieas nttlusa quem supra diximus, inviolaia digitoruui
*
quas habes, pergensque ad Conclias, araesancli Sal- salule tanquam validissimum arcitus balista cre-
valpris superpoiiilo eas. Ilacc enim est causa quam- pilurii longe in pavimejjlo dedit. Et ideo cum in-
«brejn tunicn cxpetierim pracsenliain. > Ad haec genti gaudii tripudio dies illa Dbmiiiica ab omni
piudens nialrona, non lantum munus absque fenore illiiis vici populo celebrata fuil. Qnippe qiii patrioti-
passa abire, sic ait : « O saiicla hera, si per te Deus cam ac vicinam sriam siinctaeFidis auxilio crcplaui
me mascula prole fecundari dederit, id libenli ani- a fifneslo tofmenlo ccfricrent, e.tcertc mtilla ci in-
liio qriod jubes exsequar. >Ad quam sancla Eides : nuniera hujusmodi etiam per diversa lerraruin spa-
« IIoc omnipoteiis Crealor, ait, pro famula sua fa- " lia de sancta Fide referunlnr, quse non solum scri-
cillime faciet, si qnod postulo non Wgaveris. > ln hcrc, sed eiiain dicere nemo sufliciet; est eniii
crasliiium mnlier hoc resjwnso sbllicitala, per- impossibile universa sarictae Fidis magnalia vel ex,-
quirit studiosissiiiie quo in pago vicus qui Conchas plicare verbis vel designare litteris.
vocitalur situs sit, iionihnn eniin Coiicliacens.uni CAPUT VII.
virltilum noviias, nisiraro, iines suos cxcesserat. De improbo mercatore.
Quo' ab bis qui conipererant comperto, ipsamet pe- Mercalor, Arvernensis pagi incola, ad sanclam
legrini functa ollicio, aureos eo brachiolos ciun Fidem oralionis causa venit, Hic cura vidisset facil-
sumnia devotione detulit, Deoque ac sanctaeejus limum cerae commercium (nam propler peregrino-
oblulil. Ibique venerabilis malrona aji^uot Domini- Tum frequentiam, offerentium cereos multo vilior
cseRcsurrectionis dies honorabiliteri agens, suaque habctur), illicb notam suae artis peritiam revocat
praesenlia solemnitatein honorans, deinde ad propriai ad memoriam , sic intra se cogilaris : « Quam facili
rediit. Qnse juxla divinoe visionis promissionemi quacstii,"si iioc stullus rescivissem, divitem me po-
conccpil, et pcperil masculuin. Rursusque gravida (uisc-emfacere ac meam rcm conslais<lire! sed quod
Hl LIB. DE MIRACULISSANCTJE FIDIS. 142
bactenus ignorantia dlstulerit, hoc amodo pervigil.A Rothenensitim episcopus, suis tanlum parocbianis
recursus, frequensque repetili ilineris redilus, brevi conflaverat synodum : quo de diveisis monachoriim
lemporis spalio. perficiet. Accingar ergp virililer, aut canonicorum congregaiionihns, in capsis, vel
reiqtie exordium aggrediar. > Hoc itaque disposilo, • imaginibus aureis, sanclorum corpora sunt evecta..
auditoque.vendilore plurima cerae pondera diligcn- Eral dislributa sanctorum acies in tenloriis et papi-:
tissime laxat; decemque dinumferatis solidis, com- lionibus, in pralo sancti Felicis, qtiotl disparalur.
parat massam ingentem, atque in sacculis recondi- ab urbc quasi uno tanttim milliurio. Hunc locum
dil. Et jam gaudens minimo sese vel quadriiplnin praecipue sancli Marii confessoris aurea majestas, et:
lucraiuriim, sic apml se cogilabat: « Al al : bene se sancti Amantii aeque confessoris et episcopi aurca;
habet principium : quid lum, si plures vices redeo ?> majestas, et sancti Satui-nini marlyris aurea capsa,
Sedjain exilus fei non debet nos remorari. lgiiur etsanclee Mariaeaurca imago, etsanclae Crucis au-
siipeifuil pulcher cereus, qui non potuil inlcr-reli- rea crux, et sanclae Fidis aurea majeslas decora-
quuin capere acei-vum.Huncvir cupiditalis in sinuni bant. Eranl praeter h:cc sanclorum mulla pignora,
applicuit, eo videlicel modo ul quanlitas qiiidcm quorum numerus non conlmendabiuir in praesenli.
habitior subter cingnlum cohiberetur, gracilior vero pagina. Ibi inler caelera, quodam insigni mirabili-
per feiiestram vcstis usque ad barbam prominerel. B que omnipotentis dignata est famulam suam glori-
Yerum superni speculatoris vindex omnipoleniia, iicare bonitas. Puer a nalivitate caecuset claudus,
nnn lulit nlteiius raploris latere audaciam. Nam surduset mutus, a parenljbus bajulatns, sublerque
oer-o.usquein dixi, ignis divini repentino succensus imaginem quse in sublimi honorabiliter habebatur,
fervore, claustra ipsa quibus inclusus tenebatur posilus, quasi horae unius intervallo ibidem demo-
coepit vehementer a.diirere, vaporesque flamraive- ratus, divinam rneruit medicinam; alque, integerri-
iuos una cum fumiganti turbine foras emittere, adco maesospita.tis donatus gratia, exsurrexil loqiiens,
ut micaniinm sciniillarum globo vibrante, illa in- audiens, videns, et etiam inoffenso pede feiiciter
gens barba reluceret, superiusque capiicium crepi- deambulans. Cumque slrepilus vnlgi super tali rc-
tanti coaiburerelur sonilu. Nec linea in telam ven- sonaret prodigio, seniores concilii, qui considebant
tris prolexit lergoi-a, cum etiam posleriores gyran- paulo remoliores, coeperunt inter se conquirere, di-
tiaus flammisarderenl. Sluperes insanientis horri- centes : « Quid sibi vull ista popularis conclama-
bilcs mugitus, calcilraritis slrepilum , deniium stri- tio!> Qnibus Bertillis comitissarespondeiis: « Qtiid,
clorcro, oculornm veiiigineni, totiusque immodera- inquit, aliud hocesset, nisi quia sancla Fides joca-
1,1111 corporis distortionem, cum miser, intolerabi- tur, ut solet? > Tuncomnes, re exquisila, tani siu--
liler passus, liac illacque praeceps ferebatur, ac si G pore quam gaudio repleti, tolam coiicionem ad divi-
de iroproviso percussus coluber, qui sinuato globo naslaudes concitaverunt, illud frequenler prae ni-
iiunc se in sphscram colligil, niinc perniciiraciu mja lsetitia recolentes, qtiod jocari sanctam Fideiii
fuhninat, ac tortile collum porrigil, captans fngam. venerabilis matrona dixissel.
Se.l t-ehilitalus, non valens., rursus percussori in- CAPUT IX.
fcslus, intorquet sanguineos oculos el sibilal orc. Item de cwco el clattao.
Il:tu I secus isle miser, huc illucque cursilans, se Rursus quidam csecusel claudus, ut sanildtem rc-
iiii|,e!Iit et repellil, modo pronus, modo resupinus, ciperel, ante imaginem sancti Marii confessoris
r.ee ullo modo respirare poterat, quem vis major exa- noctabat, cujus virtules, rnirifice per-
lateque dispeisae,
gitabat. Sed tamen humaiii sensus residua vena a multis populis habenlur famosissimae. 'Cuniquo''
jniseriim rcdcgit ad poeniienliam. Qui slaiim ad se- jam dilucescerel, repenlinusei
soporirruil, visusque
pulcrum piissimae mariyris cum ingenti clamore esl sibi vocem andire dicenlis :« Yade ad s-.mclam
currens, universam inibi ceram non celerius refudit Fidem; non enim dalum est ut a lua infirmitatc
quam poenale incendium evanuit, neque homo quc- nisi per mcrita illitts satvari possis. > Hoc rcsponso
ritur de damno pecuniae,dummodo a lormento po- excitalus illuc qua poterat virtute rejiere coa-
j. aeger,
luii ovaderc. His itaqtie gestis, neqtiaquam offendere
plt. Cum pervenisset ad locum, extemplo sanciae
pulaverim, si bonitatem sanclae Fidis laudahilem dilalionis aliena adfuere suffragia; nam nbi
martyris
niirabilemqiie in hoc quoque praedico,quod necoin- homo in ipsum adilum papilionis sese
inercii vilitas deficeret peregriuis, impiobilalem virescentibus venis ac ingessit, illicn
vegelalis nervis meruil d«
ayariliae castigavit. , curvo fieri ereclus : nam cl vclamento pupillarunl
CAPUT VIII, disrupto, praecedcnlem ernplionem subsc-
De puero in quo quadruplum geslum esi miraculum. quitur lux serenissirna;sanguinis nec ei quiddam sanitatis
Nec illud praeiereundumarbilror quod inter niuha defuit,
cujus membra coeleslis medici dexlera per-
sanclorum miracula quae secundum morem illius trectavjt.
proviuciaeferunlurad concilia, sancla Fides, quasi CAPUT X.
principaliim leneijs,. miraculorum eflhlgei gloria : De eo qui a suspendio furcarum sanctw Fidis av.xilii
quortim, cum siot-- multa, duo lanlum (ne nimis liberatus est.
oliosum volumcn pontexere vidcamur) adnotare sa-- Inter csctera quae mihi de sancta Fide adhuc pcr
tis esse puiamiis. Rcvci-eniissimus igit.ur Arnalhis genti, a divcrsis rclatoiihus sicul summo desider' ;
143 BERNARDl SCHOLASTICIANDEGAV^ 1U
imlaganti dicebantur, istud qnod nunc aggredior,. A rum elapsum liauriunl. Et jam aliqui virtutem
luore lolius populi, festivo alqtie celeberrimo re- s:inctaeFitlis esse dicebant, cum crudelis bellua eos
conabat praeconio. Quod poslea, certius'ab bis qui minaciter cum exprobratione increpitans, reticera
rei gestae inlcrfuerant cxquisituro, alUe memoria» • coegerit. Tum mutto durius atque immanius homi-
tradimus. Nobilissimus quidam, nomine Adimarus nis giittur, ut ferlur, renovatis angens. retortis,
cle Avalena cognominatus (est enim regio Lemovi- tauditi.penilentein observavit, quandiu StTangnlatum
censis pagi montnosa, ita nuncupata), inler numero- incunctanicr putaverit. Et lamen cum per ciivum
sam familiam clientem habueral qui cquorum sibi montlsjain reverlenles, descendere cocpisset, nor»
aliquos furatus cffugerat. Hunc denique alia tem- potuil pali male sollicitus quin lorva lumiua retor-
pestale cnm casu inopinalo offendissct, statim e' queret, visoque miraculo recurrit, reperiensque
prunulis oculorum revulsis, tiberum iieinceps abire liominem solutum et incolumem, hoesitabat qui.l
perniisit. Aliernm 'vcro jnre sodaliialis huic adbac- faceret. Caeteri vero lam manifeste sanctoe Fidis
rentem, nec tamen prafati lalrocinii teoopei-atorem, virmicm unanimes pfaedicanles, sceleslissimi facli
ac si- retim paris facinoris, nodis miserabilibus nec- doininum sutim reuin esse concl.tmant, nec se nltra
lil. Cui renitenti atqtie inficianli conscienliam furti, lam indignum facinus passuros. Vidcns ergo senior
tiihil profuit : imo pcr sanctam Fidem reclamaiiti, "1 niiracnlum quod essel dignum, duclus poenitudine,.
tale responsum vir crudelis cdidit: « Quid ultra coepit illum obsccrare ut sibi ignoscefct. Ilienequa-
aliud scelcrali faciant, nisi si, cum fuefint depreben- quam acqt>iescens,ad sanctamFidcmpoliusitumire,
si, statim sanctam Fidem sibi advocenl patronaiei? ulinjtiiiam hane exponens, ail. Tum pracfatusAdima-
Sedprocul dubio clamor iste supplicio puniendus rus, cernens viri obslinationem.et ipsequoque cum
erit. > Jtinctum ergo cnrsui caballino agil domum, qdindecini suaedomus epbebis, nudis pedibus el iner-
inque sublerranco ac tenebrcsp prpfundi penoris mis ad sanctam virginem feslinavit. Cerneres ambos
ergaslulo cuslodise mancipat, futurum sane ut in Adimaros (nam ulrique id nomen eral) anio sacram
crasliiium furcis appendeiidum tradat. Quid igitur inaginem, lanquam anle tribunal cbncerlare : liunc
facerct miser? Totanocte in illb lioirore lenebrarum accusantem, illum stmro peccalum confitenlem, el
limidus suspectusque a sommo inansit alienus, ver- emendationemproferentem.Alverosenioreslociiiiiei'-
bis quibus sapiebat Deum sanclamque ejtts inter- eeden!es,dictatapro'Ietholiominislegali.emendalione,
peliare non cessans. Circa medium npclis aspicil de inter eos concordiam fecerunt. Hoc miraculum ple-
paiie ostii ineffabilis speciei vcniresibi puellam. bciurelaiiii ul dixi.jam passim relalum,concordimo-
Ratus deniqueesse cubiculaTiam,nisi quia qtisecrat nachorum sentenlia poslea relaluniesl.Utcjue dictis
circumdata non candcla, non aliijuod Iuceniae "' fidcm facerent, ampliorem quemdam j,uvenemi me-
inslrumenlum lucem praeferebat. Hsec accedens Ktoi'aliAdiuiari consobrinum, in tcstimonium ar-
coepit illum, veluti ignara, qua de causa carceratus cessunt, qui cum illo ad Conebas post ereplionem
tcnebatur rogitare. Cui omnia exponeili ac posicno- a suspendio veneratrsed et ipsum Adiuiarum, s>
dum vocilamen percontanti, sanctam Fidem se esse laihi fuisset spatium,- vel per kgatos voeatum cx-
ipsa respondit. « Et ncti, inqnit, cceptis desistere, spectare, vel iter ad ipsumexlendere, poltiissem vi-
jiec diflidentiam uilam tiabere; sed semper et ne- dcre, nec temptis plus quinquennio dicebant ex
men et clamerem sanclae Fidis babelp in ore. Ve- s;uoidevenerat defluxissfe,ipsuinque supersliiem esse^
nimtamen quod tibi interminati sunl, cras subibis CAPUT XI.
patibulum. Sed vivit Omnipotens, qui te ab ipsis De eo cui ad conlerendunl ferreos compedes sancta
Lmcibiis biantis mortis revccablt. > Haec el hujus- Fides marlcltum atlulit.
inodi prosecuta, virtus coeleslisrediil. Ule vero reli- Rursus de atiP lipmine rem mihi opinatissimam.
quum noctis ob insolitam numinis visionem in unanimes retulere : cjui cum diutina carceris cusio-
grandi fremore transegit. Sed qnem bona pars visi- dia affligerelur, atque incessaiiler ad sanclam Fidem'
taveral, mens illi lurbari non poluit. Facto mane exclamarel, mox ei sancta Fides vigilanli apparuit.
cduclus inde, sistilur anle tribnnal. Sed quanto cre- Quae cum sancta Fides vocabulo se nominarel, pro-
briusjiomo sanclam Fidem nominabat, tanto fesii- linus marculum vetuslissimum, scabraque, rubigine
iiantius mens malitiosa patibulum accelerabat, Itur obductum praebens, jubet illum compeies ferire ;
ergo adiocum supplicii. Nec satis fuit seniori servis dein, ferri fragminibus onustum, ad Concbas cele-
snis imperare solis, nisi et ipsemet niagno comitan- riier proQcisci. Cnjus monila ille perficiens, pervio
te equilatuabissel. Nec unquani qui nexus duceba- carceris obslaculo, absque humano iinpedimenlo,
tur, nomeu sanclaeFidis, ul erat praemoniius, desC- divino frelus muiiiinine, ad sanctam Fidem recto
rtiit, donec via vocis, ligneis coarctata laqueis, suf- lelendil tramite, et pro magno beneficio magnas
focato gutlure intercluderetur, mox deinde penden- graiias Deo saiiclacqueejus non ingraliis reddidit.
tem desernnt. Et cum jam paululuni in revertendo Fui.t ihidem marculus circiler tres annos appeiisns,
cjongarentur, respiciunl, furcas vacuas cernun;. ut insigne lanti miraculi peregriiiantibus non decs-
Tunc cum magno strepilu regressi, hpminem clurins set. bl nimis succensui, quod in memoraium opus,
ligalum relevant sursum. Rursus quoque cum fe- niavculiim etiam dcstruxerant. Miiitm dictu! unde,
verlentcs reirospicerent, humi sccrmdum furrifc- puias, sancla Fidcs corporcum niarciilmn iiahuerit?
 U5 LIB. DE MIRACULISSANCT.« FIDIS. U«
Sed non dcbemus ralione liumana divinum opuss \ apparuit. Quaj cum rogata ab illo quaenam essei,
scstimare, sed factum fidcliler credeic. sanctam Fidem se esse responderet, prptinus iri-
CAPUT XII. stantia precum illius se esse fatigatam adjecil, imo
De eo qui, prwmonitus a sancla Fide, per fenestram, eliam diutino clamerc coaclam; a Deo lanien riiis-
lutris sallu evasit. Ei de mirabili asitto. sam ul eum absolvat venisse. Quare igitur, iuquii,
Rem niirabilem cunclisque sacculisniemorabilem,, longas moras innectis? Perrumpe per medium ca-'
ct etiam fastidiosis lecloiibus succinclam narralu- merae, ac pcr summas tunis feneslras elaberc..
rus, Deum fonlem sapicntiae vivum .fitieliter depre-- Cumque ad vocem moneniis reptare coepisset, evi-
cor ut divinse sapienliae aflluentiam intra pccloris> gilans senioi' male sollicilus, ferri tinnienlis adveriit
mei arcana infundere, sanctique Spiritus rorc sen- moliim. Dein excitatoe cubicularise, ut tardos cogat
stis mei aridiialem dignetur irrigare ; qualcnus ea» cuslodes, minaci auctorilale jubet. Quod cum illa
«juaevera suni, ad utilitatem eongruo rectoijue ser- peifecisset, clauso osliolo, in conclave se recepit.
mone valeam expromere, nec senlenlia mea a rccto> Post aliquol horarum excursum, ecce de inlegro
traniitc exoibilando, per inanes res, secus qiiami sancta Fides apparens horlatur hominem utrem ag-
vcritas habet, deviare inceptet. Miles quidani, quii grediatur.Quod cum ille stalim faciens, reperlo ostio
erat in caplione in pago Rothenico, caslro Perso,, B j clauso, in leclum vacuo conatu regreditur, Rursu:»
S'.ibdominio Amblardi cujusdam nobilissinii viri, quoque senior, ferrea collisipne experrcclus, pedi-
datis pro se obsidibus, ad sanctam Fidem, quasii sequam utprius reinisit. Illa peraclo herili praeceplo
aliud negolium aclurus, quo poluit occulltis venit. regressa, ostiuni cubilis per voluntalem Dei aper-
Deinde statuto placilo, sese in captionem recepil. tum dimisit.-Post haec, omnibus, multo graviori so-
Unde qualitcr post aliquantulum lemporis divinai pore oppressis, ecce sancla Fides tertio nianifeslaia,
visitatione evaserit, dicendum erit. Sed primumi diirius sewritisque hominis arguit ignayiam. Cum-
lerrae illius situs et qualilas paucis verbis repelemla. que impedimeiiluni oslii objicerel, seseque jam bis
Esl palria per Qiniiia inonluosa, el eliaro per loca delusum quam graviter ferret : « Noli, inquii illa,
huiridis scopulis adeo edila, ul visus altiludinis dubilare, quia habebis pervium iter, et Deus adju-
vastitate vix cjucal exsalurari. Sed inler -haccibi vabil le. > llle vero confidens in Domino, gressu qno
faiie planities occurrit, ffugum proveiitibus adeo jwlcrat coepil niptare se. Et sic tandem cuin magna
fccu:id;i, ut pinguis Ccreris Bacehique optimi nulla diflicullale penetratp cubili, ad ipsas feneslfas sub-
lcrra feracior mihi fuisSe videi-etur. llanc illi inge- stitit, casus altitudinem vchemeiiler expavcscens.,
nuilatein ex eo accidisse opinor quod sil his nostris Tunc sancta Fides jadhuc labantis animi homiiiem
regionibtts editior, el ideo hiberni frigoris immaiii- C ( coiiiiiaia, et quasi viam affectando praeccdens, illum
tate rigidior, silque soli vicinior, uipote ad austra- viriiiter exhortari ccepit : « Age, inquieus, iiducia-
lem plagam sila, et ideo aeslivofervore calidior. In liter; non alio modo jam evadcre poteris. Simililcr
a-state videlicel, propter viciniialem solis, torrenti oliin Is.racliticus populus, in ultionem sceleris uibis
calore nimis exaestuat. In hieme vero propler alii- Gabaa, tribiim Beiqamin debellans, anlequam triuin-
tudinem terrae niniiis frigoribus rigel, sicut ubi phum oblinuisset, divino monenle oraculo, usqne ad
Ausler libcrioribus habenis regnal. Igilur repugnan- triuum conatum laborasse legitur. > Ad extremuiii,.
liis diversae iiatura? qtianto magis lellus illa urge- ille in miserabili posilus discrimine, assumpta au-
lur, lanlo magis excoquitiir viiium atqtie exsutlat dacia, ac posito corde in periculo, pcdes priiniii.ii.
inutilis hureor. Ac per hoc facla est lselioris dulcio- per feneslras emittens foras, se loltiin vasto credit;
risque germinis terra'genilrix. Sed. qnia, ul dixi- praecipilio: sed nunquam molliiis suaviusque sua>
iiius, montium scopulorumque dissimiliiudine a no- pensilis pluma Sardanapalum fovit, quam huiic c!u-
stro solo discrepat, ideo contig.t ut praenominati rissima rupes excepit. Adep divina subportante vir-
ojipidi siriiciura,super excellentissiniai rupis solidi- lute, ut, cui natura negaveral alas, hic plane votare,
lalc fundala, per spatiosum aeris inanelonge emi- non cadere viderelur. Quo miraculo factus sccurior,
nen;ior exsurgal. Porro oppidanorum mansio de " eliam mullo profundioris praecipilii saltum audere
paiie illa habelur quaejylanior habilabiliorque vi- non dubitavil.. Nam dc summis scopulis super quos
detur. arx innitebatur super inferiores ruens, ad certissi-
• Habens arcem erectani mediocri ioco, ad illam mum terrae solum teiiio saltu pciiabitur. Slirum
videlicet plagam quae altiore ruitur praccipitio. De dictti. et lerribile auditu, quo austi mens bumaiia
qua eliam parle in suninio turris solario herilisca- tanlum periculi iuvadere unquam potuerit! nam et
nieraerat, ubi ipse heros cum familiaribus sopiius, ipse lalia nai-rando, faleor, uimio horrorc lottis
placidum carpebat pectore somnum. Exlra quam coiitremisco. Sed qui sanclam suam voluit gloiifi-
caineram in eodem solario de parle rcliquii muni- care tali miraculo, dedit luiic non tcrreri lanto
cipii, capiivus, quem dixi, ponderosa mole ferji. proecipitio,. in quo, licet nihil laesionis receperit,
cruribus innexus, liium vernaculorura custodia ser- crepitus lamen coiilusarum bodiarum in p.rimo
vabatur. Huic sancla Fides jamdudum ad se quere- qtiidem saltu usque acl aures dormientis pcrvcnil.
losis vocibus exclamanti, jamqtte pene desp.erami,. De qua-re iniles expergefactus, niinio furore suc-
sopitis custodibus, corporali specie. consp.icabilis- ccnsus^ servis suis rcin pracnur.lial, rcos culpat^
T47 . BERNARDlSCHOLASTIClANDEGAV.' M8
fHfeifefosJitdical, poslrrriio minaciler imperat ut jj^late taetifical. Dein amicorum animos, diu in moe-
«jiiampriniuiri fiigientem insequantur. Illi, senioris rore suspensos, explet inopinoereversionis gaudio
nioriiia rldiculo habeni.es, allriti cadaveris frusla se nec aliqiiid trisliliae caplivitas illa post haec intiilil,
incfasiirium lecluros satis in lempore proniittunl. cui nec damnum pecuniae successit, nec deirimeii-
llli? lairien nequaquam acquiescens, faces lampa- lum corporis. Sed quid putas de illo asino conji-
ilesque accendi, atqtie per aliam partem, qua faci- ciendum esse, nisi benignaevirltttis angelum fuisse,
lior ferat descensus, cui'sores velociler praecedere in figuram humilioris jumenti manifeslatum? Super
Iibminemque comprehenderc praecepit. llle verp, quod etiam ipse Salvalor residens, ut saecularis
taedarnni hauriens fulgorem, unaque sese perse- porapae contumacitalem huroiliaret, vilipri gesta-
qiientium vociferalionem jam in proximo audiens, mine velii potius voluit, cum tamen esset ille ex.-
iricerlus quid ageret, ulpole gravatus!utraque vesli- celsus super omnes genies Domiuus et super expelsos
gia maximo pondere ferri, ad effugiuiritamen parvae gloria-ejus. 0 niagnum mer.itum unius puellse! o ad-
silvae, qiiam per providentiam Dei oppidi vicinam mirabile donum uni feminaeconcessum! o adtnira-
natiira prodnxeral, vi qtia polerat replans, sese lolis bilis et ineffabilis gralia uni virgini praestila! cujus
annisus viribus contrahcre conlfendit; necab aliquo virtules nec calamo. noiari, nec eliam lingua hu-
cbgi opus erat, cui ipsa necessitas imperabat; nec rj i niana jam expediri poterunl. Non enim ibi sancta
miraculis
repfehcndenda lardiias,qua,ui sibi videbatur, segnior Fides tanturiimodo, ubi corpore requiescit,
incedebat lesludine. Cumque in liiijus anxieiatis la- pollel; sed etiam (sicul ab his qtii quolidianis cjus
boraret discfimine",el jam inler condeiisa arbuscu- i.xtersunt virtulibus, didici) in „lerra, in pelago, in
larum aliquanlulonl[se] colligerel, mirum in moduna earcere, in infirmitatibus, in periculis muliis, el (ut
offendit asinum, in ciijus faucibus nodata zona pro ipse jara ex parle probavi) in necessitatibus variis,
ciipistro, asinino tfergoniore insetlit femineo, versis si quis eara recto corde interpellaverit, praesenlcni
ex uno lalere cruribus, propriique commodi pbtitis senliet. Et ubicunque sancta Fidcs habet noinen, ibi
rationem ducens, pbstbabuil bonestalem virilem. «juoqiiehabet virlutem; ad laudem el gloriam Chrisii
Acium cral procul dubio, si tinius puncli spalio oninipotentis, qui omnipotentise siiae habenis cum
fugienlem hic asinus fuisset remoratus. Nunquam Patreet Spirilu sancto coaeterna unitate regnat per
expeditiore blandioreque tolutalura jcapilor equus ssecula seternaliler manentia. Amen.
ac regalis incessit, cjuam per medjam regioriem CAPLT XIII.
asinus in eam parterri qua fugilivus minus qnse- Be quodam Rahnundo, qualiler naufragaius fuerit et
rendus pularelur, traiisabiit. .lnterea scssor non . sanctas Fidis auxilio iiberalus sit.
iidco securilate frejus, subinde aurem arrigit., ani- iG Dicere eliam opporlunum videtur de aliquo Rai -
mamqiie reprimil, subinde respecta), et reiorquet mundo, Tolosarii pagi oriundo, genere diyiliisque
aciem, si forte aliquem vel andire vel videre possel, clarissimo, qui municipium quod Boschilum rustici
donec jam oclo pene peractis millibus se satis in vocant iit eodem pago possidel. Hic aliquando Hie-
luioviderct. Et jam diescebal, el jam morlales aegrps rosolymitaiiuni iler aggressus, jatn maxima ltaliae
atirora projnicans ad laboris exercitium cogebat. parte emensa, apud urbem Lunae vocabulo ab anti-
Tunc ille, alligato ad quoddain virgulitum asino, nbi quis ceiebralam, Mediterraneo pelago sese ciasse
silices duriores vidit, paululum asemita se detorsit. apparata credidil, ul per niarinum cursum citius
Quorum iclum ferreus rigor excipiens, in' modum rectiusque Hierosolymaeparles accedcre posset. Ai
glaciei facilem sui resolutiouein dederii. Inter ageo- yero cuiii jam aequoris pergrandi parte trajecta
ihun vero coelesiis asinus evanuit. Nam respiciens snlcarenl caerula, orta subilo lempestaie, navis illa
ille nctjue animal ijisum vidit, neque Ctiam animalis stopulis illisa incidil in naufragium, disjeclaqne in
vesligium, quantalibet investigaiionfe insistens, in partes ipsum gubernatorem cum reliquis vorlicibus
aliquo penitus invcnire potuit. Cingulum vero ad absorptos reliquil, vix duobus reservalis, Raimundo
argumentum miraculi, tibi nexueral,! recepit. Ergo videlicet servoque uno quem fidum adduxerat sc-
ad sanclam Fideiii pedeslri ilinere recta intendit. 1*cuiii; quorum servus i.lle, perparvac navigii parlicnlse
N.illum pulcbrius basilicam sa.ncti Salvatoris aut haerens, ad Italica lillora projeclus esl; fatusqne
speciosius spectaculum inlravit ante hunc diem, dominum suum procul dubio marinis fluclibus esse
ucque aliquid libenltus populus Conchacensis ali- ne.catum, repetit ho.spitein.cui idpm dominus suus
qriando aspexit, quain quod nobiiis viri ctarissima (ul mos est peregrinis). pajiem pecunise cretliderai.
ac procera pulcherfimi corporisstalu :a,ponderPsam Qu.im receplam cui quam herili conjugi dignius re-
ferri massaiii gestans bumeris, per circumfusas so- ferrel? Cui casus suos pxponens, eiiam fatatem do-
lemnizantium turmas ad sepulcrumjprorupil; tan- niini sui. sp.rtem.inlimat. Hla yero, simulato aliquan-
<|uam leo qui, fracto carcere, grandi mole ca.lena- diudolore, upn in grayes lacrymasaut longa suspi-
runroneralus colla, nativum siivse repetit refugium. ria (ntmus est bonarnm feminarum) rem yerlii, sed
Tunc liomo coram omni populo, ibidem deposito illico elegans virorum speclatrix effccla, infidum
onere, bostilem sarcinam, quam captivam collo ad- variumque amprem effrena libertate per varias for-
vexerat," liberlate donat, ac felici, postliminio re- marum injectat species. Et sic quem prae cetei-is'
«iux, seniores cum oinni populo tanti roiraculi novi- egregie. repcril, nanciscitur viruin , quod poiuit,
lid LIB. DE MIRACULISSANGT^ FiDlS. IM)
suae libitlilli opportunum : cui e.l castellum de- A \ cum habere coeperunt, saepiuscjue in>pericuia -ilu>
ilit, et reiiqrium . lionorem sic fecissel, fet cere; Ad postreinum, a Saracenis Gordubae vicli,
etiam fitias, quas Raiiiiundo pepererat, ab pa- ipsum rursus aniiserunl. At ubi et isli acerriiniuti
lerno beneficio, cseca cupidine pefdita-, aiienasset, slfenuumque mililem diversis periculis experti suni,
nisi quidam cognomine Excafridus Hugo, anii- ingenti laelilia gaudioque lanto milite congralulan-
«JIIIISprsefati Raimundi amicus-, pro puellis sese ttir, niinirum quibus omnia ex vplo nec unquaiu
maternis injuriis objectassel, atque, ne ipsaeindola- incassuni hoc socio conlingebanl. Verum subiti
ix ad ignominiam redigerenlur, auctoritate sui in- gaudii indiscreta elalio, subili infortuiiii inlcrru-
duslriaque lolius honoris medium, praeter caslrtim ptione inlerdum castigatur ; nam prtelio conuniii.o
subsidiis auctuni recuperaret ac reiineret: nec de inter se et Alabitas, victores tanto niilite remanse-
jnarilaijdis virginibus longa erat anibiguitas, cum runt-oibati. Postremo bellum fuii his cuni Sanc-
iilramque gerinanam suis liberis nubere con^ensit. cioiie comiie de Castellis, viro pofeniissimo inilitiie.
Raimundus vero (ut ad superibra redeam) unam que perilissimo; a quo Christi auxilio superali, non
disjectarum trabium similiter amplexus, uon ad modo Raimundum, sed eliam enormem Christiano-
I;aliae, sed Africae partes pulsus esl, sanclae Fidis riiin captivilatem amiscrunt. Sed haec barbaia
auxilium incessanter invocans, nec unquam noiuen [j j gentiuin vocabula non sic ab antiqiiis usilala fuisse
<>jusab ore rejiciens. Eljaro lerlia lux fluxerat ex vjdenlur : quoruni iudusiria per negligentiam igna-
<juo iiec hominem nec monslrum vidissel, ita inai-i'- viaeposteritalis pereunle, etiam genljuin pleraruni-
uis debacchationibus altonilus stupefactuscjue, ut que noiniua aut penilus pblivipne deleta, aut bac-
praetcr iialuralem tulandae vilae inleiUioneiii, brutis baiie ingruenle transinutala habenlur. Igitur Sanc-
ctiam animalibas insiiam, nihil prorsus jam sape- cio comes cum accepisset hunc non solum Cbii-
ret; cum eece de iinproviso obvias habuit pirata- stianum esse, sed etiam nobilitate geneiis pollere,
ruin phalanges, ,de Turlanda regione venienles, sa- miralus'forlunas illius, quibuslibet donis lemunera-
genaruni beilicarurii ciasse, lelis, spiculis, clypeis ct lum, libertale eliam cum reliquis Chrislianis dona-
annis multipliciter instructas; et, jam duduro prae- vit. Sed aiilequam ciiscederelab eo, sancta Fides ci
tlam sitientes, ipso die jaclata sorce invenerant sese dormienti apparuil: « Ego sum, inquiens, sancta
slatim praedam invenluros. llaqtie repeiium liomi- Fides, cujus nomen
naufragus tani conslaiuer invo-
iiein caplumque barbaiico fremilu circumstrepuiu : casli. Vade securus, quia amissum honorem recu-
genus condilionemque interroganl. De foriuna au- perabis. > Surrexit ergo alqne in patriam rediit,.
tem non quisquaiu inpvebauir, quippe ciini illiim caslroque suojam propinquans, audilo qttod con-
plane naufragum cernerent. At ille insolentia flu-• C ( jux alii nnpseril marilo, illic manifeste apparere
cltium, ut dixi, sui oblitus, penilusque rigore niena- mcluit, alque ob id inlra domesticum pauperis te-
bra correptus, yix se Iiominem esse recordabalur, getem aliquandiu latuil, exspectans quid per provi-
jiedum ad inquisita daret responsum; cum prceser- dcntiara Dei de se ftiturura eral, partim peregrini
lin nec linguani eorum, nec mores eorum aliquando habitit, parlini setate deformalus. Nam tria aniiorum,
didiccral; poslea vefo pcraclo ctirsu in patiiam lustra abierant ex quo a palria exsulaverat, propter
reversj' sunl. Quibus itertim inicrrogantibus, jam qupd etiam ipsum ultra reditururo esse omnis spcs
cibo olioquc paululum recreatus, Cbiistianum se inlerieral. Tainen cum una dieium qusedam muliei'-
respondit: decus vero generis, professionemque of- cula, ejus oliin concubina, in superfusione balnei ei
ficii jnorsiis abnegans, agricolani se fuisse.menih casu obsequeretur, ad nolas nudi corporis ipsa
lus est. Unde, sibi dato in manibus fossorio, fodere ipsum recognoscens: < Tune es, ait, ille Raimuiii--
ci imposuerunt. Quod cum prce nimia Ilberalium dus, qui dudum, Hierosolyniani lendens, sequore
iiianuum leneritudiiie ignolique laboris linpatienlia mersus credebaris ? > Quo lieg.uile, illa adjecit :
ininus pleniter perfecisset, ipstim jam iinpie li-a- « Hoc, inquiens, verum esl, nec me luam praesen-
•ctare flagrisque inbumane caedere adorsl sunt. Itai tiam celare poteris, cum qua olim consuevistL.>
deinum invitus coactusque seipsuin aperit, nihiitjuei D 1 Denique clanculum, et tjuo poluit occullius festina—
praeter niililiae artes se olim exercuisse professnsi vit ad dominam castri, nunlians invisum rumoreui..
esl. De qua"re facto illico exaniine, arroorum peri- lla prinium per vile scortum aJvenl.us illius emei>-
lissimum experiunlur; qui, praeter coeleram liujusi sit. llla reducis viri posiliminiQ-.coiis.terjiata,ccepit
artis iiiduslriam, ita se sub afma coliigereclypcoqiie; maturare quantocius qua viat sibi .mprleni occultam
"
protegere perhibelur ingeniose, ut abs quolibet dif- ac sine infaniia iqveniret. At yercduni causa lelhi
licile possil feriri. Jam ergo illum iii ordinem mili- cxcogitaiido,.differlur., nec ad id sceleris opportuni-
tarem conslituentes, saepius in expedilionibus tln- las salis.-csflicaxreperi.tur, yoluntale scllicet el for-
ciinl. In quo cum egregiam laudis glorfam brevii tuna.discprdantibus,,admonilus in soinnis, cessit
oblinuissct, jam in proveetiorem honoris gradum1 jiericulo vitaeque.lulamentum quaesivil. Quod paulo
j:romoyent. Interea v.ero inter hos atque Barbarinos3 ipse, anle fecisset, nisi sancta Fides ad sumn ca-
aoio praelio, Barbarihi superiores Raiinundum, cac- - slrum eum nominalim venire jussissel. Sed credo-
teris interfectis sparsisque, dupliciler captivum abi--. diyinp nutu ita esse factttm, ut perfidiam conjugis^
gunl. Dein inqiiisjlum el ipsi quoqtie honorabilitcr,: !\, ad liqtiidum deprehciidcret, Ut arrr «nitMril Slijgv>.
151 BERNARDlSCHOLASTIClANDEGAV. ISJ
itias claro matiimoiiio nupsissc, generorum petiit A aclam, inter bumeros violentissime revincire fecit.
jenitorcm, casus narrat, uxoiis noxam delegit. Sicque subler ascelias regyraniibus ligaminibus,
Porro, Hugo Excafridus lidelium aiiiicorumque ituxi- "ventremcrudis nodis coarclari, adeo ul ipsius inau-
lio, liberorum, soceroruni anliquumque amicum ditaeconnexionis modo sic miser cpnstriclus suffo-
(pnlso mox rivali) in honorem restituit. Praeterea caretur, ut anhelilus gracili spiraculo vix sibi sufli-
tlecretum est uli conjugem recipial; sic eniro posse ceret vita. Cui ita in solilario conclavi clauso
lieri juxta majorum instiluta, nec prorsus ulium duodecim lanceatos viros, quos aequevesanaeirienlis
esse dcileens : nam ille qui hanc habebat, simul ac expertus eral, inslanler astare jubet. Qui si vide-
vhlisset comriiunesibi judicium incumbere, cesserat rent illum divina solvi virlule, illico, ne vivus cva-
justo rectoque, alieiium jus deserere1paralus. Alter sisse gloriaretur, omnes uno ictu pariter transver-
lamen pro nota homieidae voluntalis , ipsam ab beratum oblruncarent. At posl modicum inlervaUum
aniino respuit, prorsus cui prava coijstieniia majus ille miserabili addictus anguslia, sitiens, diflicile
vulnus intulisset quam corporesecaslitalis violalio. verbis id exprimere pptuit, tanta vinculorum duritia
Ul autem in superioribus paticis suppleam, addunt organales fibras obstruxeral. Tniic unus, quos dixi,
etiam illum a priinis piratis polionem hefbae poien- satellitum petita aqua cum deprimeret illaqueatos.
te.n assuiiipsisse, el ita magicis prjaecanlalioEibusB J3sub gutture cubilos, ut laxala menip hausltim ori
taciam, ut semel ex ea bibentes adeo lelhea obii- ejus aplare posset, illa nodorumdiflicultasses.eabsol-
vione hcbetentur, ut nec genus ullra nec domum vit ultro, ipsis tanlum resliculjs b;ereiilibiisbracliiis
neminisse possint. Deiu superna sibi miseralione ipsis qtiibus fuerant apposilae. Ipse vero, senliens
sanctam Fidem apparuisse, et a stupore illius obli- se divinitus solutum, cajpit illinc prseslrenuus cffu-
vii excitasse, atque in meiileni revocasse, et lameni gere. At illi stalim ex praeceplosenioris ipsum mu-
|iost illa memoriam habuisse tardiorem : disponenlei cronibus adorsi confodere, tanta conlinuo divinae
Deo seilicet, ut, anliquae correplionis|vestigiis adhuc: virlutis vi obstricti in loco hsesere, ut iiec moveri
teslificantibus, perpendanl alii quanlis de raalis eumi qnidem quisquam eprura ppsset, nec penilus verba
Dominus absolyerit. ' ad aJterutrum dare. Sicque repente angelus Domini
CAPUT XIV. coarctavit eps, ut ac si lapidca simulcra immobiles
De peregrhtO:capto el vinculato, subitoque sancla}. pcrmanerent. Uaus .lanluinmudo, inler suffocalionis
Fidis auxilio liberalo,]
angustias obscentc inlerjectionis. dans mugrtum, cuni
Peregrini quidam, Lemovicensis pagi indigenae,, grandi difliculiale in hanc vocem erupit : « Vah!
abeiuiie.s ad Sanciam Fidem, tfansierant propterr jam pergit. > Caelera,fix,usimmotusque landiupersti-
«'..i.stellumQebali, quod dicitur Torenna : quibus3 C * iii quoad ille alter ad domuamBeatricera Iraijsfugit,
forte fuil obvius qttidain ejusdem oppidi municeps,, [tii] sese iu iuga reciperet. Cui.i.Ha in crasliiiuiii
eoriim inimicus, nomine Gosbcrtus; clericus quidemi duces delegavit, quandiu finfescaslelli longe exce-
solo cognomine, sed actu terrenus miles; qui stat.imi deret, tummque iler carperet; crii erat Pelrtis yoca-
inventa causa, redegil omnes in eaptionem. Dpninus s bulum. Denique cu.insociis.ad Conchas allitigen.s, et
Oebaiius forte abierat, cujns conjux tunc (sed mox x pro absolutione sua grales inibi Domi.nopersolvens,
pcr divprtium ab codem deserla) domna Beatrix, pnst inde Isetus est ad propria reversus, ligaminibiis
hoc audilo mandal militi ul, si se unquain velil ha-. reliclis, in testiinonium virlutis, quse remansisse dixi
bere benevolam, Romeos slatim abire sinat, necc laxis nodis pendentia bracbiis. Anno fere et dimi-
prorsus unius borae spalio inlra sfepla municipii ii dio post secundam-a Concbis lcveisionein, accidit
detineal coactos. At ille non aiidens ex toto dominaee mihi ceflp negolip domni Yyillel.miPictavorum co-
i- niilis adire curiam , in qiia cuiri doronam Beatricem
inan.lalis conlraire : « Hos, inqiiil, pro imperio do-
minse dimitlam , retenlo hoc solo qtii milii injurio-i- videiiin , a Ricaredo fratre suo Rolljoniagensiuni
sior exslilil, queni iinpnnituni abiie diflicile est.t. coinile illic hiissam, ardenler ejus colloquiuin
Quod si ila sibi uon suflicil, iioveritnon impetratu-i- aggressus, illico recogitare coepi stiper lioc mirar
ram quod eliam pro sancla Fide certus sq.th nun- i- cu!o : cujiis verba, per omnia inonaclioium Conclia-
n censium [verbis] concordantia, esse poterant proba-
qiia.rome facluriim. >El ila, dimissis cseteris, illum
unum jubel compedibus cpnstringi, quos ru,slic'a a bile argumentum, si quis dubitaiet in aliis eliani
lingiia bodias yocat; quorum clavi, iriarlellodurilcr:r niihi ab cisdem narralis,
obtusi ut incxiricabilis illa fieret Coniiexio, ullro:o CAPUT XV.
frangiintiir, ips.is.eliam frustalim.compedibus con-i- De adolescentuloresuscilato.
quassatis. Denique alleris (lompedibusmutuo petitis is His ergo ita hactenus veluti ad alia. festinaiido
ilidem' actuni est. De lertiis cjuoqueleadem jaclurara succincte praelibatis, aliudpene incredi.bileoccurrit,
accidit, et ait: « Ul video, sancla Fides (nisi astutu quod, ne silentio pereat, vivacibus conimendare
ni sluduimus schedulis. Ullraclusanan vulgo dicunlur
caveb.) meum inihi iniiniciiiii vi aiifei-el : vcrtini
annitar ego uli res secus quam aulumat possit eve- e- partes, ubi duo conjugali foedere sociali, absquc
nire. >,Tunc verp arclis cbordarum yoluminibus la- la- sobolnm fecundilale diutius manserunt sleriles ;
EC qui inito consilio ad santiae virginis propiliatorium
cerlis i.n crucem ante pectus-couslrjiciis, posl haec
utramque palmain circa collum utfobique circtim- u- accedentes, mox ut peractis votis redtix.percgeru.nt
1S5 LIB DE MIRACULISSANGTJEFlDtS. 154
iter, divina pietate hmlJebiis fecundatur venter;^ A nostrum relatores persaepecxsliterunt, quoruih rela-
^icque in partum resolulus, masculam in lucem tionibus ut divinis oracutis credimus. In Petragoricis
'effudit prolem. Qni filius tria fere, ut putabatur, pariibus castrum Montagrerium perliibebant., ubi
luslra gerens, invida mone anticipatur, atque ad eques quidam, nomine Helias, nobilitate pollens dc-
lextremum vitaemoerentibusparentibus sortitur; qui gebat, qui sine sobolum gratia connubia irrita alquc
ul defuneti nati exilum viderunt, sanclam Fidem ingrala ducebat. Qui landemad sanclaemarlyris pro-
variis atque innuineris querelis lacesSunt, eamque pcrans limina.optataconjugalis uterimeruit recipere
sibi amissuin pignus reddere deposcunt: « Quid, semina. El hanc [prolem] hino munere conligit acci-
inquam, illius dono, o sancta et glpriosa Domina, disse. Quos pueros lantp amoris privilegio diligebat,
nos exliiiarare voltiisli, quo>de ejus immalura sorie ut eliam non suos*sed sanclaeFidis filios appeliabat.
praescieras iiioestioresfieri! Tuum fuil quod eum Et ut inde experimentum darel, coram astanlibus
jam desperali habuimus, pre ejus impelratione, tua el inslanler prohibenlibus, media in ejus phala ac-.
sancta limina expetivimus, anle tua sancta monu- censo rogo , nudis cruribus ac pedibus per medios
menta corporibus humi proslrati, in ejus petitione fiammarum globos transire faciebat: quod et (mira-
exaudiri ineruimus, optatumque diutius volum per bile visu!) pueri sine atiqua incendii iaesione cilalo
le, o beata mater, adepti sumus. Quid profuit, o JBsaltuimplere feslinabant. Interea vero nienle seilit
beaia el gloriosa mater, nobis quaesita nanclsci,si ut eosdein pucros debcret adducere sanclae marlyri,
delrinientum amissionis nunc cogiinur perpeli ? veluti eorunj spiriluali genjtrici. Sed quia horricla
Adesto nunc solila pietate, o Christi virgo benedicta, hiems flumlna cuncla a lilloribus expulerat, immen-
sobolcmque nobis restitue rcdivivain , quam quidem sisque lempeslatibus passim desrcviebat, mulier, et
pcr tesuscepimus.lua gralia nosira fecundantevisce- caeteri ejus familiares aliud in lempus reservanduni
ra. Nihilomintisquidemnebis ablatam poles reddere, persuasum ibant. Quorum omniuin Iiortamenlis pe-
qnani omnino [iion]nalam,negante diidum[Dominu], nilus resistens, proposilum iter se celebraturiim as-
praevaluisliconcedere.Ihnlroque fiesomnipotentissi- serebal, nulluque metu ingruenlis tempeslatis se de-
iiia.iiiulroque agnosccris martyr eflicacissima. > Ilis sitiiruin dicebat. Quin ctiaro prcescnlibus pueris san-
el lalibus quampluribus ulrosque jiarentes ad de- clae martyris nulla se naufragia. limere perhibcbal,
fiincii filii ferelrumiiremediabilis lorrebat [dolor], setl eorum coniilalu fretum parva linlre procellosas
exanimeque corpus amplexos gravibus suspiriorum gurgilum elationes sulcaturum se spondebat. Quotl
singuliibus fatigabat. Cumquejam bajttlisandapilam cl ad effectumusque jierducens, sanctaevirginis atiiit
arriperent, ut ad ecclesiam biunaiulicausa deferrent, , limina, puerosque volis obligans, multa dc eis sau-
G
parentes laracnlabilibus modis sauclaiii Fidein pro- claecongregalionis noslrae fratribus recensuit vahle
clamant, et tit eis amissum donum rursus restiluat admiranda; peraclisque oralionum solemnitatibus,
Hiiris tilulalibus obsecrant. Quibus ila ad scihera laettiset incolumis rediit ad propria.
us.iue funereos clamores ferentibus, ecce quasi de CAPUT XVII,
gra\i 30111110 rediens adolescens ille , caput a ferelro
De oculo eqttiper virtutemsanclw Fidis reslituto.
erexil, faciemque sudario jam adopertam concu-
liens, a^lantium slrepitum niirari coepil. Quenf ma- Arvernico in pago Murmonlis castrum vulgo niin-
ler, irremota ferelro incumbens, mox ut vilaiibus cupatur, in quo roiles quidam, equum.niagni prelii
auris iruenlem persensit, propere vultum inanusque habens, de more sanguine minuil, quero post pble-
re.olvit; versisque modis, prae iiimio gaudio fletibus botomationem ad palum quemtlam capislro religavit.
ora rigavil, Quo viso omnis astans ccetus diriguit, Quo in palo ad res suspendendas sudes acutissiiuw
caiorque omnium ossa relinqueiis, ineffabili slupore prominebant, quas ipsi ra.inusculi praecisaearboris
cerneiites perlei-ruil. Denique euni a inortis lorpore oliroconcesserant. Ad cujus stipileni praediclusequus
resoluluin genitores ejus perconlaii studueruut si adnexus, dum inslabili niotu circumvagarelur.ejecto
forte corporeis menibris exutus atiud ad regnum . allius capile sudem offendit,quaegravi ictu coiifestim
^
duceretur; an, in exslasi mentisposilus.atlhuc vilali ei oculum radicilus evellit. Quod. factum pnedictus
calorc membris collapsus fungerelur. Qui mox se ab miles a-gre ferens, octtju n ad roandibiilas usquc pe«-
hoc pracsenti saecutoprorsus egressum, et ad tene- duluin in propiio forainine reslituit, ac, mullomin
brosa loca deductum; unde sancla Fides euiii vi ibiclem adsiaiitlum cohorlaiionibus, sanclae mariyri
exeinit, et ad resum.enda huius solis spiramina refu- Fidi luminare ad ejiisdem equi Lcau!se]longitudinem
dit. Et, utCrcdibitiores in tanti miraculi relalioue vovil.lumeijqueeffPssuminsiiiisalligaiis, adproprium
utiique parentes fierent, eum Virbium ad sanctae stabulum moestus reduxil. Erat namque equus illa
Fidis oraculum adduxerunl, testeque tota vicinia, et velocitate incomparabilis et in omni caballiua
iiobis mirantibus ac prae gautlib fletibus ora niaden- strenuitate probabilis. Sicque factum est ul sancla:.
tibtis, eiiradeiii.relatoi-emesse fecerunt. Fidis niedicanlibus meritis piis , jioslera die eqims
ille ita incoiiimis tnveiiilur,- ac si nunquam ullo
CAPUT XVI. morbo gravari videretur. Cujus virtutibus prxcla-
De eo qui filios suos, virlule sanclrnFidis frelus,
per rum iniraculum isdem miles anle sanclae mariyris
ignem transire faciebai.
Htijus rei cujjtis liarrationem aggrcJimur liiulti rctulit, cunclis aslantibus, oratoriuiii.
253: ,I)£R?iARDl SCHOLASTICIANDEGAV. ^ IJK,.,;
CAPUT XVKI. i ' Occidit, nna mei spes et amor gencns";
A
De mortuo rcsttscilato. Quo pereuntC'modo, mihi caelera vila supcrsles
Contigil qiiemdam, liomine Hiiiialduui, Tolosanis Prpli-ahel ingralas fine carendo moras.
ln parlibus sauclac iiiartyris aclmirandiiiii promt- Sed si, virgo Dei, misc;rortim questibus uilis
ruisse benelicium, visuque et opere iiiopin.amexpe- -.. FlecteriSi et ^;
laerymis vinceris irriguis; ,
f,i'i cjus magnificeuliam viiiutum. Habebal cniin Munere sopitos nali
quos cernimus arlus,
Jiliuii), quem de more misitad armeiiium in pascuis Ad priscam vilam, te rogo, nunc revoca-, >
serv.audum. Al ille, paslorali cui'a suscepta, die qua- Cumque his et hujiismodi
quaniplurimis querelis
tlam, surgeule hespero armeiua domuiu reducens, super defuncti cot-pus incumbens pater cum niagno
per negligetiiem incuriam boveni uiuiiii inter fruleta ejulatu quereretur., omnes qui ad ullimum exse-
dimisil, reliquos vero bostaris praesepibus inseruil. " quiarum obsequium aderant, deflenlis pielale moti,
Cernens igitur vacuo loco uiium abcsse aniinal, flelibus ora rigabant, ac gloriosissiinam virginem
pascua per furvas noctis lenebras seliVagusrepetiii. Fidem mixtis lacrymis precibus, ut ad iiivocationeni
Sed magna parle noctis illitis jam elapsa, casso la- sui sancli noroiiiis propitio vultu respicere digiietur,
bore quaei-itandi,.sine liove tristisac moerens rediit. unanirocs exorant.
Quid ageref, quo se verlerel, nulla ei faiione.palet: B 1 Sic quoque continuo, sed fet (o mirabile diclu!)
improbissima cnim palris severitale peiteriiltis, eo Mors letra visa. retropraedam fugitiva reliquit,
scifenteteclum non audel subire, neque quid eiacci- Evpmuilquevorax avida de fauce rapinam.
derit ullaleniis inliinare. Taudeni verol sopitis omni- Prolinus atque capul lenlo nulamine functus,
bus, lecttilo sc contutit clauculus. Ubi cuin membra Iri paiies versat, gelidas recaleule medullas -
amissi bovis indagiue admodum defessa jaclaret, tl- Fpmile vivifico: subitoque per algida membra
lico laiilb dolore corripitur, ut pene omni ossiuin . Spiritus infusus lotum dat vivere corpus,
CDmpageresoltilus crederetur. Quo dolore niiniumi Eiigiturque jacens, trepidanlia lumina vixdiim
invalescenle, el niotu aiiuum fraudaliir, et ralionisi Allollcns. Al roox lolos simul erigil artus,
officio privatur. Mane autem facto, Ut eum paler El sletit in proprjis membi-orum machina plantis.
laiilo consjicxitcorreptuin languore, dbposito furore! lnde domuin repeti,l divino tramiie patris.
mox stiper iinminenteni nati iritcritum flebilibiisi Qiio viso cunci.i,.ifl.graliarum aclionem versi, pra?
coepit geinitibus dolere, ac, dum vastis singiiltoruni:r_ gaudio tiinli miraculi lacrymas fundunt, saiictaeque
quateretur ictibus, sanclse Fidis salutifcram ojremi viiginis ac marlyris Fidis virtutem glorificanlcs,
Miignisiinploral clamoribus, ut p"ristinseincolumi- volis et muneribus sese ac suos ci supplices devo-
laii ejus reslilualur flfius. At ille toio*corpore ma-' u vent. Sicque ab ecclesia Sancti Georgii, ubi hu-
nens immobilis, summo dunlaxal in peclorc vide- mandi juvenis gratia veneraul, regressi ad propria,
b.itur ei calor vilalis, atque lali in stupore roenibro- jialer postbumi filii ac reliqui contubernales dili-
riiin dies peregil novem, exstinctis lucernis ociilo-, -. genli perseculione die quadain ab eo sciscitari sttt-
iiim.Deciitio aulein die, quae Dominica habebalur,, dueruiit, quid sibi visuin fuerat illis novem diebus
iitriderunl pupiilas luniinuni in moiie conlabescen- quibus in excessu animaoposilus quasi mortuus ja-
les, gelidoqtte sudore frontem ac gerias roranles,, cueiat, ac quomodo vel ctijus auxilio, ad sepelien-
;ipposila laevo laleri nianu iiiliil vivum salire sen- tluiiiposimoduni deJatus, ad vilales auras redierat.
iiunt, sed oiiinia aelerno sopori dedila levidenlissiniis
s At ille adhuc iiepiilantia pectora gerens, ab imo
siguis agiiosciint. Qtiid plura? Ftmus pafant, exani- spirilu longa suspiria dticens, sic perconianlibus
nieque cadavcf sandapilae imposilum uliilantibus la- actutum respondere exorsus esl: i Ut csetera nunc
inentis celebrant. Sed' ciim lttce crasliiia ad dcfos- ad praesens silentio praetercantur quae inilii Dne sub
tilm septilturaeejus locum veherciur, pater impaiieii- extrfemoeonligerint, cerlissimo el sine ulfias falsita-
tis amoris afleelii, exslincti gelidum nati corpus a'in-
-• lis anibiguo brevrexpedire non differam. Corporeis
plexalur, oculosqtie ac vullum oinnem iriignis la-- _ vinculis spiritus meus resolutus, telerrimis quibus-
cryniis Iiumeclans, iocum omnem amaris impleti dam niiiiistrisiradilur, quorum crudelissimo ducalu
claiuoribus. lntef quos insolabiies gemilus, crebriss ad hialiim usque vastissimi praecipilii protrahilur.
vocibus sanctam Dei martyrein Fidem clamai, ac la- In cujus horridam voraginem dum jactari inenarra-
crymosis obsecralionibus ut sibi filium reddat ter etil biliinetu formidarem (eloquar an sileam ?),,ecce vir
quater irigeniinal dicens; splendidissimi decoris advenit, quem (ut posiea di-
« Virgo Fides, dilecta Deo, lux inclyta; mundi, dici) paradisi praeposilum fuisse Michaelem archan-
Auxilium miseris quac cita ferre soles, geluin liquidp patuit. Cujtis placidi itineris glprio-
Supplicis exautti niariyr sanctissima vbcem, sissima virgo Fides comes asiilit; quae super solis
Quamque poles, posco, defer opem inisero. jubar emicabat splendore niirabiii. Hic vero coelo-
Munere nemo luo, peliit si forle coaclus, rum praeposilus, ul more carnificum eos quibus ad
Discessit vacuus, lerelinente, manus. lorqueiidum depulalus eram conspexil in veibera
Credo quidem, iicque vana fides, te ppsse quod bploo mea irremediahiliier furere ; « Quid, inqtiam, ma-
Coslitusa Domiuo piomeruisse tuo.| « lorum artifices, ip hujus liroriis lormenta taiiia
Uiiicus eccc niihi nalus, niea sola votiijitas, ' v c dcsccvitis cnidclilale? Quid animain a sumnia
157 L1B.DE MIRACULISSANCTJEFIDIS. 1S8
« Deo crealam perditiim itis absqu* nlla miseTa-ji A ad cxtcrioTapcuetrans, fcrreis repagulis ila a foru
« lione ? Sinite jam uunc ab ejus gravi.laceratione, conslriiigebalur, ul iuilla vi, nisi iiiordaciuni serxa-
« quia, Deo permittenle, per sanclissimamvirgincm ruriiedaci limalura, reserari faserat.Hasinierpres-
« hanc Fidem proprio refundeltir in corpore, a ve- suras lamen sancta Fides ejus ab ore non rccctle-
« stra erepta polestaie. > Ad hanc vocem tartarei bat, neque unius momcnii victum non invocatu
ininistri intolerahili formidine correpli, manus sem- praelerierat. Quinque igittir hebdoinadarum breviori
pqr in malum pronas coiitiniieitint, coelestibusque luslro in hac fam lugubii accrbilale fiuito, tlies ilie
iiunliis insolito timore tremebundi paruerunt. Nec enituil qui, ob Dominici triumphi mcmoriule, cum
niora, felicissima virgo Fides concito impelu metlios palmariim seu djversi generis florum * corda ojn-
tpiiorum cuncos irruit, aniinamque meam ab eorum jiium tolum per orbem ineflabili iripudio exliilarat.
manibtis violenler abstraxit; alque ita corpori hu- Cujus diei lam comniune gaudium diflusa per orbis
mp tradendo, sicut nostis, mirabiliter refudit. Posl- cliinata, riullam buic proehehat remetlii lactiliam.
quam vero hujus non lanlum visionis quam eliam Cernens ergo cunclipolens Dcus immitem sscvissimi
rsi geslaeveritatis lextum ille ordine esl proseculns, torloris pracdicli Gosberli pervicaciam, subsequenti
pater et vicini iter, inslituunt ad sanctam Fidem. nocle per sanclae virginis intercessionem tactus mir
gralias reddiluri. > I sericprdia, ut semper lelus * est vita desperalis fa-:
B
CAPUT XIX. eilis piclas, juyenem splendore admirabili coruscmr.
De Raimundo, qui a compedibus el catena solutus illi nlisero, sopore dolores lenienle, coelilusdirexit;
est. qui eum lalihus aflalur verbis : < Vigilasne an so- .
Pene liuic simile adhucet aliud calarai deposcit pore deprimeris, Raimunde? >,At ille, intra somnii
piricium; quod qnia prodigialiter invenilur acium, diilcedinem, ita videbatur sibi respondisse: « Quis,
aeterna memoria censuimus celebrandum. Raimun- intjuam, es, domine?> Cui ille : « Ego ille suni Ste-
tjura pro inipie geslis inulti veslrum novertint, et phanus,qui,dtidiim a Judaeis Iapidalus,civium super-
genealogia satis spectandtim et lerreni lumoris fastu iiortim promerui asciri coetibus; qui ideo sum ad le
stibnixuin. Jlic ex castroquod MonsPeiisalus diciinr missus, ul ad sanctam Fidein te tlucam velocius. >
originem ducens, pairem habuit Bernardum, praedi- Qiiem cum interrogassel ubiiiam magnifica virgo es-
cti castri primum et maximum. Et quia Caturcensii sel : « Surge, inquit marlyr praecipuns, quia noii
urbi cpiuinguus erat, cjtisdem civilatis lilteris im- liulificaris a somiio, setl, inciinclanler me sequens,
buendiis tradiliir carionipis, eofum socielatem sorii- videbis eam de qua ad ie loquor. > At ille, ul sibi
turtis succedenlibus annjs, Qua io disciplina, vix sa- ostensa suadebaUvisio, videbalur sibi saiicluiu mar-
nabili epileplici inorbi aigriiudine per interiiiniai C ' lyreni sequi prsevium; qtii supra ponleni.Concbacen-
misere laborans, laediocoepit [ep] magis parenlibus; sis Dordonis eum slalucns, ita mellifiuisproscquilur
haberi, quod in [eo] nulla spes |erat]genialis indolis. alloquiis : « Dirige, inquam, o fili, oculorum acieni
Taiidem nimirum opinatissimo virtulum favore co- super hujus nubiferi roontis cacumen, et divinani
actus, sanclse vugiriis propiliatoriiim aggredilur; cu- iutuerc clariialcm, cujus immcnsi splcndoris media
jus propiliante benignilate oplalae sajutis remediumi sauctissima virgo Fides ac maiiyr iusignis, angelo-
a secuius, sancla! medicaeFidis basilicam quolamijsi rum inter manus einicaus, quis suis uieritis debca-
revisere siutleliat, gratiasprq impenso miinere re- tur honor, evidentissiine indical.
latiirus. Qiiem pro zelo patrimonii pai-entes alque; Quibus ille auditis lajl.us de sacroe virginis laudc
afiines exsecrabili odio insectaiiies voli compoies5 pra-celsa, oculos in visione vigiles in sublime tol-
ceperunt. Tauluiii denique viro illuslrissimp, no- lens, vidit igneumglobiiniiiigenli fulgore micanlein,
inine Gosberto, tradiderunl, qui pro irrogalis con-- cujus in medio speciosa viigo coriiscans aslanlibiis
lumeliis gravissime eum habebal infensum. Aderanil sibi angelis dicebal : « Loeuni illuiii qiieni cernilis
namque sanclissimi dies Quadragesimae,qui, cunii ossibus decoratur meis, de quo vos rogo ul vcstiis
-fi-ugalis parcimonjac pbservalioue roente cusiodilii " sauctilicetur dextris. >.Cives vero angelici, monitis
sincera, omnem elidimt vitae perpcram. Quos iste> animo libenti acquiescciilcs virginis, elevatis praeful-
inler compedum multiplicia volmuina omiii eremi- gidis dcxlris signum dant adorandae crucis, cujus
tiea austerilate aridius ducens, potius liabebat oneiii signaculi virtutc sacralus omnis sanctilatis gralia
quani pronierendae saluli, Cibus enim illius vesper- repletur. Dum haec igilur agerenlur, eccfe subilo
tinus panis erat niucididate viridilatis s.qualidus,; ; nimbosa caiigo, ab ipsius amnis imo niinbosus lui-
qui, remolp alius edulii adminiculo, vix, eliaiii aijna1 bo ascendeiis, illuin super ponlcm stantem nebula
viani palefaciente, palati valebatpertrajisire nieatus,, lexil, quaetleciduo rore ejus iudiimenla largissime
et quia pro efferis yiribus illisinlolerabilis eral, ita•i humectavit. Qua visione alionitus Iumina a somno
compedibus et triplicibus catenis veluli Gaelulus.leo 0 vix abrupit, ac mox vesles maiiihus conlreclans, si-
iinplicatiisjacebat, neqiic pedem neque nianum ullo i) cut in visu senserat defluo imbre reperil huinidas.
adnisti .qualibel in parle vertere praevalebal. EnI Inde circa se palpando manus dticeus, omnia yincu-
etiam ipsa catena fortibus hamis inlexla, quae nu- loruni volumina dissolula a se sensil, ostiolnm
meroso sinu circum crura ac lorosos lacertos dure3 eliam, nocte seris ac vcctibus satis muniliiin, pa-
.yinciebalur, a tergo ejtis.pcr f.iramcn saxeae lurriss lens invcnil. Al ill.cvcium sibi orama fuissc oslen-
 159 , BERNAilDISCHOLASTIGIANDEGAV. 100
sum liqiido agiiosccns,"continuo(muita enim aniino A dictum locum pervenit, orationi incuuuitac supplici
t\ cura exientli necne recursabat) obfirmalus auda- murmure qusequeexcogitala prolulil. Qua explela,
cia,: cum praecipiti cvolutu, custodum nitinimina post sanctse crucis fronri locoque cortlis impi-essio-
transilit, gradusque scalarum rapidb impetu supe- nem, quaesibi inter catenarum pressuras per san-
rans; per medioscuslodcs ibidem jacentes ad exe- Cani virginem mirabiliter acta fueranl, cunclis qui
dras. usque" devenil. Ubi duin-astans mtitta corde aderant ora in silenlio lenentibus, filo expedit. Ne-
dubio agilaret, tandem ei menli succufrit quia, prse que haecparva audivit utriusque sexus caterva, sed
niinio pondere, vinculorummachinamenlaad sanclae cjiisdem memorali Gosberti lilius, qui luiic foite
virginis basilicam veliere ncqiiibal, saltem tabulam inter commilitoncs causa orationis ibidem aderat,
scacchorum ihi pendentem in lestimbnitimsuaeeva- incredibili slupore lolus visu in medio diriguit, ad-
sionis ferre debeat. Qua assumpta, nuirum, qua al- niirans qualiter a lol vinculorum connexioue solvi
tius insurgebal, praecepselus.il, expefsque lsesionis, potuit, neque niinori admiratione Goffredus sub hoc
fugain nudus pedes properavil. Cui ihler scrupulo- aspeclu corripitur, cujus jocosa scacchorum labula
stiin callem pedibus labenti mox quaedam mulieris fuerat, quam ille ereptarii propriis illic humeiis iu
forma obvia fuit, quae,expositjs a dextrali calcea- tesiimonium" sanctse virgini oblulerat. Tandem
mcnlis, ita eum- prior cPmpellavil: |« Tune es, in- J3agnita
rj virlule divina , in laudum praeconiaConvei--
quam, Raimuivdus itle, qtiem moilo Sancla Fides a tuntur, sanclse mariyris Fidis glorificanlespolen-
carceralibusvinculissolvil? > Cui dum illumseessc tiam, a Domino sibi sacris exigenlibus meritis in
coiifiieretur, confcstimcalciamenlorumviae sotamen omni niirjculoruin facultate collalam.
ei deiulit, dicens : « Tolle haec, et quanioc-iusab his CAPUTXX.
elabere partibus, dum tibi evadendi palet locus. > De mulo resuscitalo.
Ctijus beneficii niunus et solaminis monilus illeal- Nunc vero quid in ilinere sancli Petri apostolo-
tentius perpcndens, uihil aliud cam fuissc inlelligit rum principis moderno tempore pc-rgloriosissiniam
quam praesentiam sanctac virginis. Sed dum haec' Christi famulainmirabiliter gesturiisil, paucis absol-
nicnie portractaret, subito nusquain evanescensi verc curabimus veslraeatlculioni. ltalise in paiiibus
comparuit. Tantae ergo patronaeexhoftationibus ro- quaeLongobardia nuncupantur,milesquidam Ruibe-
boralus, coeptam peragit fugam, neque ab insequen- nici pagi, Garberlus noniine, praecedenlcm Picta-
tibusattingi potesl, quia eum saucta Fides lueba- vensem genere ac mililari strenuitatesatis illustrem
lur. Sicque per riiedios invisus ruens liosles, Calur- assequilur, ac post salutationum mutuam gratiam
cetim adiit iirbcm, Ubi protomartyri Slephano, qua- iter institutuin celebrat, ejus familiarilali sociatus.
si viaesuae praevio, meritas repentlefe stiiduil gra-. C ( Qni de uiullis simul sermonem ad invicem confe •
tcs. Et quia longae inediae ac fugae conficicbalur p rentes, landem ad sanclaeFidis magnalia conseiia
txdio, sancla! Fidi, ob pfaestitaesibi salutis gratiam,, serniocinaiione pcrvenit, ubi non parva laus a Ru-
quam potiiit misit candelam. Deniquc nocte illa inI iheiiicosuisallrihultur miraculis. Ille vero Piclaven-
qua Dominica proditione el noslra salus ct Judxo- sis ingenll cum admiratione nari-ationem illius ap-
•ruin processR-inierilus, dum imposiiain lectionem1 plaudens excipil. Ubi ad hospititim in vico Sancii
mane legendam in vestiario sancti marlyris provi- Domniui pervenlum est, Pictavensis mulus, qui ei
, dercl, soinno demilur, alque ibiilcm quiete pascitur:: charior habebatur, gravissimo morbo correplus, vix
cujus somni nubilo sancta Fides, tanquain matutiiiae e ad crastinum diem vitam peiiraxit moribundus.
nebuke inlerpollens sol, pcrmista, ifejcuin snbiralis,;, Garberlus vero, quanla in lalibus quondum anima-
iit pulabattir, visa est argiierc eloqtiiis :« ilane de- libtts sancta Fides opcrata esl magiialia non imme-
sidia lorqueris, ut solitas isilii graiiarlum solemnila- m.or,inlerrogatsocinm utrum aliquam medelamfece-
teshis sanclae Paschaediebusaiite sacfarium artuuma ril ad muli hujtis supplenieiitum.Cui « Nequaquam >
ineorum persolvere desinas? Quid mbraris? Disice e respondenti, mox adjecit : « Nunquid audisti quse
morarum nodos, etcum scacchorum tabulato, tuae e tibi de sancla Fide hcri pcr me exposita sunt?
vi-lelicet libcralionis credibili monimento, Concha- i- " Mitlc ei devotus aureum, el slatiin tuum aniinal
censein calle pedestri velocius expele loctim, Pascha- i- I recipies sanuni. > Atille, riihil curictatus, bisanlcmde
lisque gaudii ibi celebra sacrameiituin. > Hnjus :s marsupio protulit, quem ei ad defercndum sancii
visionis gratia ille perinblus, soninii tiedia rupit, acc virgini concessil. Sahcta vero Fides ,ad lnajorem
Geraldo Petragoricensis Ecclesiac sub: primis liroci- i- virtutis suaegloriam nianum reservans, vivenli inulo
nii auspiciis cpiscopo, qui Tolosanoe urbis uioenia a liiliil profuit, nec quidquam valitudinis imperlivil.
forte aggrediebatur, simulque ejusdem Caturciriae x Quitl plura? Surgit aurofa, monetque cunctos ut
uibis praesuliBcrnardo, quaesibi somnilus imperata ,a coeptam properarent viam. Exponitur mulus vilaj
ftierant tcrrilus intiinavil. Qui ut sanctaeFidis mo- )- lermino functus a stabttlo, et dalur tanlummodo
i- pretium pro corio. Iter corripiunt moesli, ct qui
nita aiidicrunl, jubenl jussa faclis imrilere, ncc qua-
hbct inierveniente dilatione differre. Quid igitur? r? aureumvilacarrhaboni recepil.etqui amisso animale,
Uuo lantum conienlus famulo iler arriptiit, ac im- i- daronum cogebatur pati. Ruthenieus ergo de jacta-
periosacvirgihis mandata facessit. Cppplivcro ilinc- c- lione virtutum sanclae Fidis nimio i'ubore anxius,
TISvictor, ubi scacchea labula onuslus ad saepe i>e aurcum quod acccpcrat. yolebat vcrecunderedderc.
 161 LIB. DE MIRACULISSANCT.E FIDIS. 162
QuoJ cii isset datoti, ecce repente post ter- A nihil cunctalus aggredcre, et ul cum maximo mallcp,
gum audi um subsequenlium, et qiiasi fugientis ex quo candens massa a fornace facla conlundiiur,
animalis tantis equitis strepitum. Sicque vul- •adnixisviribus roga super illanipassioncm in incuile
tum in retorquens, prospicit eminus hospilem positam, libi validissimum iclum injiciat, quod cele-
iiiulum item cursu fatigantem, et, ul eum Com- riter salutem tibi conferel oplatam. > His ille verbis,
prehen , mullo conamine enitenlem. Qui, [hoc] cachinno simillimis, slupore simul et admiratione
viso, s m F.idem attonitis exclamat vocibus, au- praemonitus, somno abiumpilur, ct quid- sibi lalis
reuiiiquCrelinet quod volebat reddere verecundus. visio vclit alto corde versat diutius. Tandem vero
Recepto deniquemulo, inlerroganlhospitem qualiter domum rcgressus, oblirmato in morlein peclore,
actuni fueril iii reparalione aninialis. At ille admi- fabrum praedictum, nemine conscio, aggreditur, et
rando exclamaris, ail: « 0 voS felices quibus lan- qtiae sibi per sanctam Fidem imperaia fuerant inli-
tam virginem conlingit habere patronam, cujus mat secrclius. Quibus ille auditis, lolo corde colla-
oiiiiiipotenlibus meritis non solum vobis salus tri- bitur, ncque se hancphanlasticam ludificatioiicmjam
bnitur animarum, verum etiam magna procuranlur acturum jurcjurando attestatur. « Crede, inqiiam,
mcdicamina corporum! Haecsancta virgp in ppere el mibi, dominc, quia non roedenlis^seil polius liidifi-
virlule non sinil vestris adminicujari inconimodis, B cantis vei-ba bsec sunt, quorum monita si credulus
etiam in animalium resurreclione. Hoc qtibd videis prosequi voltieris, mortis tuae retis argui poteiis.-
animal, in platea prpjecium, denlibusqiie retectis Egolainen nequaquam litijus criminis ero aucior tain
omni anima relictum, inier decoriantium manus ani- pessimi; uovi enim procul ambiguo pracseniera le
niavit, conciloque saltu a splo exlurbavil, ac ila a incurrere moriein ex boc. > Cui,ut excusaltis abiret,
manibiis nostris elapsum, vestris usibus pracparalum multa conjeclanti, el miilfa iiielu parentum, si ver-
reformavit. > Quo audito omnis peregrinorum ca- bere suo vitam cum dolore iiniret, in faciem obji»
lerva in laudum praeconia erupil, totiimque acrem cienti, mox equcs illi fidem facil nihil lionim sihi
aemulisvocibus sanclani Fidem reboare compellit. eveniendum. Quid plura? Sleniiinliir super incudem
Dcindereildilo hospili lergoris prelio (scilicet argen- genitalium turgida palearia, alque ad extremuni
teos oclo) saiicta liinina apostolorum laeti expelunt, ictum praeparantur morbida veren.!a. Sed mox ul
regrcssique ad propria votivum aureum cum iugeuti adductis lacerlis sublalura iuaera cemii immensum
graiiaiuiu aclione persolvunl. mallei pondus, incredibili pavore concussus, ictro
CAPUT XXI. resiipinus labilur, ac velut exacimis soio cuni gravi
De- milite qui ab inleslinorum inordinalis molibus fragore niembforum resupinatur.- Qua in praecipiil
fuligabalur. C ruina, mirabile diclu! confeslim omnis illa intesti-
Afvernico iii pago miles erat strenuus, cui, insi- norum ebullilio ita interius resorbelur, ut nunquam
dianle infortunio, fnleriora, statiim suum per inler- ulterius in vita sua foris efiimpere videretur. Sic
lunia deserenlia, cum magno iiilesiinorum muririiire ille nec cauterio adiistus.nec ullius aniidoli ainystide
in verenda usque erumpebanl; unde nimio moerore curalus, incolumis evasil, sancUeFidis, ut ita dicam,
altrilus, moiiem saepe oiabal, ne haec pateretnr ludus, omni posteiiiati cuin alacrilate salis adiuiran-
diutius. Post multum vero tcmpus, de inilite pedes diim speclaculuin laclurus. Sic ilia ponderosa alle-
faelus.consciam morbi uxorem alloquitur; [a] crijus valur sarcina, sic dura repriiniiur ignomiiiia. Sic
cunsilio lectus, sanclie Fidis deliberat cxpetendum pro tcfribilis morlis horrore, ad laiidcm etgloiiam
super hoc Jieneficium. Mnliere reltlctanle et multa sanctse martyiis, ineffabilis gaudii curaius perfuiidi.
0'jicienle, ille conceplam perngit voluntatem, ac tur iuimensitate. Quaeres ne cuiquam riciiculosimi-
ita sanclam adiit virginem. Cujus anle sacr.itissi- lis facta videatnr, ac pcr hoc nobis conficta icspna-
niiiin corpus devotus procumbens, pro quo venerat, ttir, non absurdum ducimus, Rodberlum Cauloio-
ciun lacrymis saepius ingerainiit, acpro saluieobti- lcnsis monasterii abbaiem, viriim reverenda caniiie
nonda propensiora fundil prccamiua. Sequenti vero satis honestum, in publicum advocare; cnjus lesti-
nocle ante sanctum mausoleuin virginis, post. ora- monio hoc nobis manifestatum est qnod referimus,
lioiium studia dcpressus, videl sibi sanctam marly-
quia ille qtii passus esl longe posilus, nosliis posl-
rem assislere, et qtiasi subvcrecundo (ul mos est iiiodnm non apparuit obtutibtis. lllius ergo ab ore
virginibus) eum alloqui sermone : « Dormisne? in- didicimus, qui non inepta adulalione, non licia scur-
qiiam. > Qui cum se donnire respondisset, beata rililate aures populipaljial, sed veritale quitlqnid ore
virgo ita euin. fando prosequilur : « Scias me, in- proferl commendat.. Dcnique si de tali relalore dubi-
quam, hactenus mininie fuisse interpellalain pro tatur, de beneficiis Dei diffidilur.
liuiuscemodi re ul ista esl pro quanostra sollicitas
* CAPUT XXII.
suffi-agia, cum ex diversis morbis valida contulerim De quadam rhalrona qtuv contra sanclam Fideni
agridia. Sed ne omnino hinc inconsullus abcas, qusc impie agens, mirabititer inleriil.
tibi lieiil salubriora paucis adverlere expediam. Nosli Ca:urCensium in partibus res mira contigit, qtiam
illum qui luain incoiit viciniam, fabrum fetTaritim? > quia cunctipotens Deus pro amore virginis smc
Q i cum sibi nomine el facie bane notum esse sub- monslrtiose nperari volnit, hnic dignum diicimiis in-
iatutissei, rursus eadem virgo : «Illiini, ir.qnam, leipoiicuduro Ieciioni. In prxdicto vcro terrilorL)
163 S. FlLLBEltTUS CARNOTENSISEPISCOPUS. 'W l/ " 164
matrona qnaedam cral nobilis, quae aut quia mnlie- A emarcuil, ac horrificis^siridoribui ns infeli-
riim genus semper avarum legitur, jaul cerle diabo- cem sjririlum orro ditnisit. Cujus* iili exiln
lico inslirictu, lcrram sanciae mafiyris agris stiis aralores valde cxlerriti, relicto arai', '^runl, ac
vicinam immoderate conctipivii, arianlcsque mona- in summo babitu vix palpanles doi* ;uo rem
clioruni bubulcos pluiimis afleclos conlumcliis a aciam relrilerunt. At ille nioerens de is inle-
jugeribus expulil. Sequenli vero die proprio vomere rilu, pro cadavere misit, allalumque le ndidil.
ca jugera secare fecit, suaequedilioni ea subjugare Qiia tali modo exstincla, terra sanci\ arlyris
praesunipsil. Alque jla coelestiviiiule aclum est ul, tuta ab omnibus remansil, ct in nionachofum postca
dum ilia a suis terminis agruin illum denormare tliiione jacuil.
juberet, acrilerque insisteref, aciutum lolo corpore

ANSODOMIMMXX1X.

SANCTtJS FULBEUTUS
1CARNOTENSISEPISCOPUS.

NOTITIA HtSTORICA*ET LITTERARIA.

•'
Ii .
(Outlin., Script. Eccles. II, 519.)

S. Fulbciius Carnole.nsis episcopus; vitae sancti- rj Deuin, in his qusc irigeruritur molesliis, consotalio
inonia et erudilionc sna xlate clarissiinus, Guillchni et respirati.o funditus pendet. > Suam vero Iiuinili-
Aqnitanici ducis favore, pvimiim Pictaviensis Eccle- tatem astruit bis verbis, epistola 68-ad Odilonem
sioe S. Hilarii ihesaurarius faclus, utj fragmcnlum ahbalem Cluniacensem : « Decet, paler, ut lu quo-
Historiae Aquftanicse refert. ldemque leges apud que vicissim me tuum ser.vulum dc le pendcniem,
Ademaruni Cahanensem in Chronico. lnsignis vita lequc non sine raagna fiducia respectaniem, sacris
et erudilione, lucernaquc ardeus a DoniinoEcclesiac inlercessionibus adjuves. Sum enim valde misera-
Gallicanae candelabro accensus, Roberti regis Cbri- bilis horiio, qui cum ad propriam non snflicerem,
slianissiiiii, cui gratissimus erat, atielprilate, Car- ad publicain curam nescio qua seu ratione scu
notensis cpiscopus-posl Rodolfiim creatus cst, a tcmeritale percliictus sum. > Quanta vero amicilia
Lielhcrico archiepiscopo ct mclropolilano consccra- inter ipsum et Odilonem pracdicliim fuerit, docet
tus, quemadmodum ipse Fulbeiius aifirmal epistola roonachiis Sylviniaci hxc scribens in "VilaOdilOnis:
23, ad eumdem : « Mullum amoris alquc fidelitatis, « Hoc nomine (Archangeli monachorum) censebat
libi, Paler, me debere censeo, pcr cujus manuin euin appellaiitlum in suis sermonibus et epistolis.
bciiediclionem el sacram uiiclioiiem accepi. > Is an- Fulbertus ille.sibi praecordialisaroicijs, Carnolensis
lcm, episcopalemgradum asseculus, libertalcs eccle- C cpiscopus, in sanctitale laudabilis, in sapienlia mi-
siasticas cgregie lulattis cst, ut passim variis cpisto- rabilis, in cujus niOrle studium philosophiae in
lis siguifical, quas ad ponlifices maximos, reges et Francia periit, el gloria sacerdoiunipene decidit. >
cpiscopos scripsil, quaruin nonnullae, cxslaul ad Qnod autem noiinulli eum Roberli regis fuisse can-
Franconem Parisiensem praesulein, Deexslirpondise cellarium scribunt, probalionis id documcnlo desti-
manu taica beneficiis. Et apud Joannem poii.tificcm• luitur, cum revera potius cancellarius lanlum Car-
Maxiiiiiimgraviler cnnqueiilur de Rodulfo co/nite, notensis Ecclesiajfuerit. Porro ciim anno 1020 urbs
jiiiium Ecclesiie suae pervasore sacrilegb, auxiliiiin et basilica conflagrassent, fundamenla ecclesitc Dei
iiposiolicum iuijdorans : Magnw, inquilj Fulber.us Genitricis Fulberlus jecil, eamdeinque miro lapidco
et prwclarwEcclesiwpusillusepiscopus.Episcopatmn, fornice et tabulatii perfecil; quo quidem iusigui
ut diximus, favore Robeiii regis, ciijus partes contra opcre praccipuamapud posleros nominis sui propa-
Consianliam rcginam gnaviter seclatus est, ade|ilum gavil fainain, pecunias suppeiiiiante inprimis An-
fiiisse ajmaret ex epistola ad cumdem, qua de Go- glorum rege. Hoc discimus ex Willelmo Malraesbu-
defridi vicecomitis viotenlia adversus Carnolensein rieusi, lib. n De gestis Anglorum, hisverbis: « Rex
Ecclesiam sic conqiieslus csl : « Pietalem vcstrani Cnulo ad transmarinas Ecclesias pecunias mitlens,
cum uimfletu cordis et iiientis genua flexi precamur, " maxime Carnotum dilavit, nbiliiijc ilorebal Fulber-
succurrile sanctae Dei Genitricis Ecclesise, cui nos tuS episcopus, in sanciitale et pliilosophia nomina-
fideles vcslros quantum possumus, licet indignos, tissinnis. Qui i.*-.ercaeterainduslriaesuae documenta,
praeessc voluisiis; qtiorum a vobis solumroodc post Ecclesise dominae noslrac sariciscMarioe,cujus fun-
 NOTITIA HISTORICAET LlTTER. 166
m
damenta jccfifat, sttmmatti-manum mirifico effectu \. Item baec carmina de eodem lfguiUur.
imjiosuil, qtiam eliam pro posse honorificare stu- Quemtibi Carnotisconcessitfonsbonilalis,
dens, musicis modulationibus crebro exiulit. Quanto Doclrinsefluviumdupliclsegregiuni,
anhelaverit, Pmitiiicumsidus, Kulberiusfulgidnsaetu,
enim araore in bonoremVirgiiiis po- Vestispauperibus,viclusetassiduu';
leril conjicere qui audierit cantus coelestia yola Inclususjacnthic, factus de pulsere ptilvis,
ctetera Et prajstolalursurgere cttin reliqnis.
sonanles. > Exstat inler opuscula ejus cpislo- Virlulumeultor, vitiprummortificalor,
larum volumen, in qiiariim una gratias agil Cnutoui AuxilianteDeo, perstilit a puero.
suae viscera Bis denosannos,aique unumtliiiiidiii:nqiie,
magnificentissimo regi, cjuodIargiialis VirgoMaria,tnasprififuitecclesiae.
iti expensas Ecclesise Carnotensis cfluderit. Sarra- Ingressuruserat Phosbuspostluminascplem
lissimaevero Dei genilricis Maria: servus addiclissi- Taurum, cumaioeslumdeseruil populum.
mus fuil, cujus laudes peculiari libro edidit, a qua - Ejus Opera singulatim impressa Parisiis an. 1608,
remuneratum tradunt. Dum eiiim morbo correplus tum postea immissa in tonnim XI BibliolhecwVe-
esset, eadem per visuin apparens Virgo, sacra ubera lerum Patrum editionis Coloniensis an, 1618, nbi
jpsi sugenda aperuit, ut Albericus, longe lamcn ab legliritur epistolwCXXXIV, sermonesquidam, cnnon
boc tempore remolus, lestis est in Chronico ad de posnitenlia mulierum, hymni atiquol curri prosis,
annuin 1022 : « Florebal Fulberlus episcopus, san- B tractatus adversus Judwos neganlesj-hanc Jacob mo-
ctitate et. philosopbia norainalissimus, qui funda- rientis prophetiam : Non aufcrelur sceplrum de
inenia sancuc ecclesire DeiGenilricis j'ecit, et eadem Juda, etc, in Chrislo Domino fuisse impletam. De
perfecit iniro lapideo labulalu, qui etiam ab eadem quibtis Bellarminus et Labbeus, quorum in supple-
Dei Genitrice in infirniilate sua visilatus essc dici» menium addimus exstarc ejusdem Fulberti epistolam
iiir-et de ejus lacle sauctissimo recrealus. Hic enim de rebus Eccksiw religiose et caule distribuendis,
mullo amtvreetfelicissimo inbonorem bealae Mariae tomo II Spicilegii Lucae Dacherii, pag. 827 ediiionis
virgiuis Dei Genitricis cxarsil, quod oslendunl can- Parisiensis. Ejusdem quoijue noniine' apud Surimn
lus quos de ea ille edidil, coelestia vota sancientes. in probatis sanclorum Vitis ad diem 15 Decembris,
Inter caelera ejus opera exstat Epistolarum volu- p. mihi 989, Vila sancli Auberti Cameracensis epi-
nicn. > El Willelmus, Malmesburiensis, lib, in De scopi, quam clsi mutilam Surius ediderit, integram
geslis Anglorum, idein testatur, loculus de Beren- lamen habentfratres ejus abbat.iae,quaenoinen ipsius
giirio Andegavensi archidiacono suo oliin in schola in urbe Cameracensi praefert, ut scribunt Sammar-
Carnoteusi discipulo : « Berengarius plane, quan- thani fratres, lom. 1 Galliae Cbristiaiue in archiepi-
tumvis ipse seiilenliam cofrexerit, omnes quos ex scopis Cameraccusibus, p. 233. llem ad eunidein
iolis leriis depravaverat, converlere nequivit. QuoclC Fulberlum Carnotenscm episcopum spectal Sermo
episcopum Carnotensem Fuibertura, qnem poriiini de Assumplione bealw Mariw Virginis, qul exslat
Mater olim segrolum lacle mamillarum stiarum visa inler Opera clivOAugustino supppsita, in senuoni-
fuit sanare, praedixisseaiunt. Nain cum in extremis bus suppositis, sermphe 208, col. 3-43 novissiin»!
posilum mulli visitarent, et aedium capacitas vix editionis, quam prucuraverunl his temperibus Pn-
confluentibus sufliceret, ille inter Pppositas catervas tres Benediclini Galli congregalionis sancli Mauri.
ocnlo limalusBereiigarium, nisu quo Valuil expellen- Deriique ejusdem egreglum invenimus traclaluin in
dtun censuit, protesiatus immanem draconem prope illud Aciorum xn , vers. 1 : Misit Herodes rex ma-
eum consislere, nitiltosque ad eum sequeudtim blan- nus, etc. ms. in bibliulhcca Longiponlis, Cister-
dicnte roanu et illice anheiilu eorrumpere. > Demum ciensis ordinis, iii episcopatu Suessionensi, qiiem
e vivis excessil anno 1029, die 10 Aprilis. In qui- anno'1692 Lngduni Batavoruni edidimus in 8; apttti
biisdammss. anno 1028, in aedesancti Pelri in Yalle, Pelrum Yan der Meerche, sub hoc titulo, Veterum
iumtilatus dicitur : magiia sanctitatis et doctrinse aliquot Gailiw ac Belgiiscriplorum Opuscula sacra;
opinione passim commendabilis, quam utique deprae- idque ne lapsu lemporiim inleiiret. Agunt de sanclo
dicanl GUibermeriioralus, Chronica etauclores pltiri- Fuiber;o, Baldericus Noviomensis episcopns, in
iui. Fulberti epitaphium tale in mss.codice reperilur: " Chronico Cameracensi, lib. i, cap. 77; Henricus
Anrio ab incarnalione Domiiu 1028, iv idus Gandavensis, qni ab ep auclore Caialogum siiuin
Aprilis, obiil dileclusDeo el hominibus Paler no- incipit, Fulberlum liberatium arlium suo lempore
sler venerandwmemoriasFulberius, suw lempe- peritissimum, virum religiosum, et erga bealam,Vir-
statis poniificum dectis, lux prwclara mundo a ginem devotissimumcelebrans; Antonius Possevinus
Deo data, pauperum sustewator, desblaiorum' lomo I Apparalus sacri, verbo Fulbertut, elc; Ro-
consolator, prwdonum el talronum refrenator, bcrius Bellarmiiuis et Philippus Labbeus, uterqiie in
vir eloquentissimus,et sapienlissimuslum indivi- opere suo De scriptoribus ecclesiasticis; Aubertus
nis quam in 'liberalium arlium libris. Qui ad re- Mirseus in Noti.s ad librnmTlcnrici Gandaveiisis De
staurationem sancti -tempii suw diascesis, qtiod scriptoribus illustribus;'Geiardus Joannes Vossitts,
ipse post incendium a fundamehto rewdificare lib. JI De hisloricis Latinis, cap. 43, pag. milji 341;
caperai, bonam partem auri stii et argenli reli-- Sammarthani fratrcs, lomo 11Gslliae Chrisiianae, iri
, </ui/. Et dhciptinw ac sapienlias radiis locum episcopis Canioteiisibus, pag. 485, quos hic, ordine
UlumUluminavil,et ctericissuis mv.liabona fecit,- tanium mulato, vcrboienus exprcssiriius.
 1,67' 5. ftlLBEBTUS CARN0T-ENS15EPISGOPtJS.
"
.. . 1(>8
:,,;
^——'^^™^ i i_ i' — : ,
, - i, m

IN SANCTUM FULBERTUM

NOTITIA ALTERA.
, (Hi»(oir« litlirairede la France, toin. YII, pag. 261.)

§ 1. Histoire de sa vie'. *A Liege, cte

Cotogne, comme cteslieux tes plus voisins.
Fulbert (1),. la plus grande lumiere de 1'Eglise Les moines et les ciercs y allaient a Tenvi ecoiilef
•
gallicane en son lemps , est encore inconnu par ie veneiable Socrale qui la' dirigeait (ADEL.ad B.,
rapport a sa famille et au lieu de sa naissancc (MAB. p. 438, 1).
Act. t. VIII, p. 686, i). 11). II iious apprend lui- Aux fonclions d'ecolatre dans 1'eglise de Chartres,
meme qn'il h'etail considerableni par son extraction, Fulbert joignit eucore celles de chancelier, titre
ui par ses biens (FULB.Carm. p. 51)L qui est devenu equivoqne a 1'egard de plusieurs
Sed recolensquod non opibus,nec sanguinefretus, ecrivains, qui en onl pris occasion de supppser
O.nscendi cathedram,pauper de sorde levalus. faussement que Fulbert avait ete chancelier tle Ro-
Quelqucs savants ont penche, sur! uri endroit de beft, roi de France (ROB.Alt. chr., p. 71, 1; Voss.
scs eciils, a le faire Bomain (FLEU.,H. Eccl., 1. LV.III, Hist. Lal., 1. n, c. 43, p. 115, 2). Ses iravanx litlc-
ii. 57; MAB-Act. t. VII,'pr.n.v43; Ajin. I.LH, n. 72). raires ne furent pas cependanl sans recompense,
Mais ce qu'ifs en citcnt esl tres-eqiiivoque, et ne le quoiqu'en un siecle'ou les lctlres n'etaient pas gene-
prouve cn nulle maniere. On serail jmieiix fonde a ralemcnl eslimees. Guillauiiie, coinle de Poiliers et
lc croire de Pbitoti, on, en general, d'Aquilaiiie. Ses R duc d'Aqiiitaine (ADEM.Cltr. p. 173; Du CIJES.l. IV,
j
Taisons etrbites avecle duc Guillauriie V, a qui ces p. 82; FULB.ep. 103, 128), dont on a deja dit 'in
provinces obeissaienl, en font un Igrand prejuge; mot, prince tetlre et protecieur des gens de savoir
prejuge qui preiid la force clc preuvb, lorsqu'on voit et de veftu, appela Fulbert pres de sa personne, et
Fiilbert se repiesenter comme sujet de ce prince le combla d'honneurs. Entre aulres bienfails ii lui
(FGLB.ep. 1S), qiiit qnalifie son niaitre, herus meus. «lonnala tresorerie de Sainl-Hilaire de Poitiers, que
S'il avait nonime reveque (ep. 12) a qui il adresse Fulbert retint longtemps, meme depuis sou episco-
" sa tionzieme leitre, peup6lfe aurait-1 levc loute dif- pat, mais qu'il reniil avant sa mort enlie Ies mains
ficulic sur ce point. H est cerlain qu'il etail ne et de son bfenfaiteuf.
'avail fecu sa premiere cducalion clansle diocese ou Baronius a cru. que Fulbert avait cte moine de
Wemc ta ville cpiscopale de ce prelat; mais il ne Sainl-Pereen Vallee (BAII.An. 1007, n. 2; MAB.AIIII.
paraii pas nioins ccrtain qifelle n'est ecriie ni a un 1. LII, n. 101). Mais la lelti-e vingl-uiiieme, sur la-
pape, ni a un ev6que d'Ilalie. j quelle il etablit son opinion, et qui semble, au pre-
Malgre la pauvrete de sa famille (Carm. ib. HEN. micr coup d'ceil la favoriser, la deiruil reellement.
(GAND. Scri., c. 1), Fulbert trouva le moyen d'avoir On y lit les noms de tous les mpines quj compo-
de bons mailres, sous lesquels il fit des progres, mer- p( saient alors celte communaute; etcelui de Fulbert
veiilpnx pour son temps, dans les lettres humainesi ne s'y trouve jioint. M. Cave, M. Baillet et le P. Le
et les sciences ecclbsiastiques. On ne connalt de sesi Long, qui le dit appajremment d'apres eux, sont en-
maitres (MAB.Act. 1.111,p. 371, n. 9), que le docte! core moins recevables a faire Fulbert abbe de
iGerhert; inais c'en est assez pour jiiger dii merites Ferrieresavant l'ann6e 1004 (CAVE, p. 518, 519; Le
de ses premieres eludes. Au sortir des ecoles des LONG,Bib. sac., p. 736), pnisqueRainard gouvernail
Reims, il se fetira a Chartres, a quoi it fut petit etrej ce inonastere en la meme qualite, ati moins des 997
engage par Herberi, un de ses condisCiples,qui elaitt (MAB.if>.1. LI, n. 43). Tout ce qu'il y a de vrai,
dc la ville, el qui, de juil s'eianl fait chi-elien, devintt c'est que Fulberl etail lie d'une amilie tres-etroiie
un cies savanls homincs de son siecle. La Fulbertt avec Ics plus grands abbes de son lemps, S. Abbon
ouvrit urie ecole, qui bienidt acijuijt urie brillanlej dc Fleuri, S. Odiion de Cluni, le B. Richard de
'
i^eputation; iiij'y en eut point aiors de phis celebre3 Saint-Yanne (FULB.ep. 21, 66, 67; HCG.FL. Chr.,
dansrpresque loute 1'Eorope (Ann. 1.1, p. 420, 422;; p. 175; MAB.ii.), et qu'il ful tonjours fprt afleciioiJiie
An. l. IV, App., p. 698, 2. BAB.Ann. 1007, n. 1). Onl a 1'prdre inonaslique. ;
y accourait des pays les plus efoignes, d'Arles, de3 Apres avoif enseigne Ipngleinps a Chartres (TBIT.
(1) La differente manijere, de prononcer ce. nomi " fait Wilberl: Et comine ce dernier nom paraissait
Wtcause qfl'il se irouv.e difleremnieiil eciit tlans less plns eloigr.e que les aiiires du vcYitable.noin, l'on
iinprimes el les manuscrits. Atilieu |tle Fulbert, oni cn a .pris occasion de. faire deux personnes diffci-
y lit Folberl, Ftilpeit, Ulberl, ct (lieiiie (Jmberi;; reiites.
quelaucfois avec uu \V, Wulpeii, Wlbert. dmit on a;t •..-
419 //:. NGTlTiA LITTERARIA. m
Uir. ilir.-l.. p. 139; Scri. c. 315), ets'eire acquis A i sous finvocation de laquelle cette catb^drala. tsi
par sa docliine l'estinie des rois, des eveques et des dcjdiee,Ie porla a v etablir la fete de sa Nativiltii
peuples, leinerile de Fulbert le fit elire e"v6oue donl rinstilution elait enepre de nouvelle ilate ailr
de cetle ville a la mort de Rodolphe. 11fu.t particu- leurs (CAVE, p. 518, 2). Le meme molif de piete lui
.lierement.redevable despn elevation au roi llohert, fit faire plusieurs proses -et hyinnes a sa louange
avf.p-.quiil avaiietudie a 1'ecolede Reims (FELB.ep. (FULB.C'ai'., p. 50; ep. j))-.2, 5).
4; MAB.Acl. t, IM,p. 371, n. 9). Presq.ue lous les . Au defaut d'hisioire siiivie ,des aclions de notre
histpfiens s'accordetit a mellie le commencement.de prelat, iipps avons tlaiis ses lellres qu.aiitile.de traits
son episcppat en 1007 (BAR.ib.; Voss- ib. CAVE,. de sa coiiduile pastorale. On y voit qu'ii avait su
p. 518).Quelques-uns neanmoinsle renvoient contre lieunir en sa personne une fermete vraimenl episco*
.ruuloriie.de $on epilaphe, neui ou dix ans pltis tard pale avec une noble douceur et une humili.te sarts
•
(MAB.An. ib. BAIL.10 avr.,p. 145; FULB.ep.23). basscsse. Attenlif a user de 1'urie on de raulieavee
II fut sacre de la inain de Leoteric ou Leuiheric, une sage disereijpn, lprsqu'ii etait obiige tfemploycr
archeveqncdeSens son metropolitain. Le termc de spn zele loul de.feu, pour repriroer les desordres oti
son cpiscopal fait juger que son prdinalion.se fi.l sur corriger les abus, c'etait lonjours sans blesser le
la fin de s.eplembre oii. au_commencement d'octp-; p respect qu'on doit au.x; puissances. 11ainiait lent
bie. Q;i suppose qu'il eiait encore jeune (2) alors; drement son. prince, et avait pour lui un sincere
mais la suitede sa vie inontre .qu'il tlevail appro- atiachement (ep. 98). Ayanl encouru sa disgrace en
cherde l%e de cijiquaiite/ans aii moins (FLEU.ib.). une ocCasion, il n'eul point de repos qu'il :n'eut regar
Les functions de repiscopat, dunt il se yit chargp, gne son amitie. 'pignpns a ces trai.ls geueraux et a.
ne lui firenl point interrompre lcs letjons publiques peux que upns fouriiissent ses.epilaphes,<ce.'qu'il JU
qu'il faisaitases disciples (MAB.Ana. ib.. r>,420). ltii-meme des devoirs d'un eveque, et nons atirons
Seulefnenl il cessa de se meief de niedecine et de son porirail asse.z au iialurel (MART". Anec. l. I, p.
doiiner des reinedes, coirimeil en nsait auparavant 131, 13S). 11n'a pu eerire autrement qu'il agissait:
(FELB.ep. 10, 47, 113). A ces deux sories dloccti- de sorte qu'en exposant ce que doivenl etre les bons
paiious s'en joignait une autre qui demaiulail un eveques, II 4 renssia se peindre lui:meme
lemps considtkable. En devenant eveque il devint Ce pieux et savant .prelat inourut, j>lein de jours
1'oraelc de presque loule la Fraiice (BAR-ib.). Les et de iTierites, le dixieme.ou onzieme p^ayril; car
princes, les eveques, les persounes privees avaient 51y a d'anciens auleurs pour ce cleniier jour, s'il
recours a ses, conseils comnie a une source de lu- iry a faute dans leur te.xte. Mais )e plus grand-par-
miere. On en a'la preuve dans ie fectieil de ses ^ lage eulre les anciens el ies niioderncs esf au sujet
lettres. Au mois de riiai 1008, peu de lemps apfes de.cPanneede celte niorl» Les uns, comme Hugpes
son ordination 51seirouvajiu concile que le roi Ro- de Fiavigni et Clarius, la marquent tles 1027. D'au-
bcfl avait convoque a son palais de Chelles (Cont:. ires la placent en 1028. Le plus grand nonibre, sur-
I, IX, p.'787^ 788), ety recut des marques piibli- iotit parm.i les modernes, la . mdten.iTanne.e. sui-
ques du fespect et,de la veiieialiou qu'on lui por- vante. (Jiielqiies-uns la Tenvoienijusqtfen 1051, et
taft. On voulut en effet, par boniieur, qu'il y sous- Baoul Glaber denx ans encore plus lard (FCLB.ib.
crivil immediaiement apres les metropolitairis, et pr. p. 3; MALLEA. Vhr. p. 202^ L,\s. Bib. Nov, t. I,
avanl onze aulres eveques, dont plusieurs, lelsi p. 276, 287, 3iS; ttocn FL. €hr. p. 17S; CLAR.CJtr.
qu'Adalbei'on de Laou, etaient tbrl anciens dans l'e- p.791; GLAB.1. iv, c. 4; Voss. ib.), Commenl decon-
piscopat. II parait par la que ses collegues tea-egar- vrir la verileau iravers de tant de diflerenles ppi-
daienl des lors coniine leur peie elleur docteur. nions? Sera-ce a la faveur du jour de oetle mori?
Noiis ne sommes point inslrtiits en delail des ac- En ce cas-la le senliment de ceux qui la marq.uent
tipns de ce grand eveque- IJne des plus memorables «n lf)28, revient a celui qui la place en 1029, et n'en
fut la reedification de sa calbedrale, qtti availete >j) fail pius qtfun. La raisfn en est sans feplique;
i-eduite en cendres en 1020, dans l'crobrasement de: «arle dixiemc d'avril en 1028 etait avanl PAques ,
Ja ville (FULB.ep, pr,, p, 2). Fulbert entrepnt de la1 suivant la supputation de nos Francais tle ces temps-
icbatir avec une njagnificence.qui surpassait infini- la , qui coiiiinuaient de compter 1028 jusqu^a Pa-
m.enl les facultes d'un eveque qui etait sans paln- !ques;.au iieu.que, suivant notre maniere de compler
inoine. Mais il trouva dcs fessourees abondanlesi aujourd'hui, raiinee 1029 etail comroencee avec ie
«ians la liberalite de Canut, roi d'Angleterre et des mpis de jarivier. Potir avoir quelque chose de plus
Danemark, etcelle de Guillaume, comte dePoitiers, 1 decisif snr la vcrilable annee de Ja mort de FulberJ
soii illuslre bienfaiieiir (ep. .97,102, 104). La deyo- jl faut i-ecourir a son epi.taphe. Cest une piece ori-
tion siriguliere qu'il avail en.vers la sainte Vierge,, ginale, qui yraisemblablemeiil est de la Tacon tie
_ 2)Cequiaiait croire que Fulberl etait encorei vaii conduit pardegres depuissa jeunesse jusqu'al'e-
jeunelors de sbn ordination, est le vers suivanl, ou1 piscopal. La pfeuve qn'il n'etait pas a!oi's jeune, esj
,it dit en parlanl de lui-meme: .tftine parl le long tempsqn'H enseigna.avanl quc d'e-
Et ju\ enero perduxitad hoc, ut episcopusesses. iTeeveque,ei-del'auti-e 1'agedevieiilesse auquelil"aiir
riva (FULB.Car.ib.; MAB.Ana. ib., p. 420), qiioique
Miiisil y vciif dire seulemeni que la ProvLience l'a- spii.^jiiscopat ne frit quc de vlngl iiii aiis et demi. ;:
PAT*OL-CXLL ...."' '6 '..
471 S. FULBEttTUS
l CARNOTENSIS-EPISCOPUS. 172
Sigon (3), qni pril soin de ses funerailles. II y est A pozay, eveque de Poiliers, l'a fait eniier tfct.,s lcs
inafque, qu'il gouverna 1'eglise de Chaiires vingl-iin litanies des sainls de son diocese.
auS et demi. De ces six mois prenons-en deux et Les auteurs du siecle deFulbert, el ceux des
vingl joiirs pour rempiir 1'annce 1007, a laquelle fut suivanls, spnt pleins d'eloges qu*ils donnent egale-
ordohne le saint eveque, il reslera vmgl-un ans menla la saintele de sa vie et a sa doclrine lumi-
trois mois et dix jours , qui joints a 1907, notis con- neuse, a son eminente verlu et ii sa' grandcerudi-
duiront au dixieme tfaviil 1029. Cest donc a celle lion. H seiait trop long , et peul-etre ennuyetix de
aunee-la qu'il faut rapjiorler la niort de Fulbert. les rajiponer ici. 1,'on en peut voir quelque.s-unsa
Nous soumeltoiis voloniiers cette.discussion chro- la lete des editionrsdeses ouvi-ages, ou l'on n'en a
nologique, qui noiis a paru necessaire, au jugement copie qu'une parlie. Ce qni contribua encore beau-
du dernier supplementeiir de Moreri , tjui a lache coup a reiidre ceiebre le nom de Fulbeii , fui le
de la transporter a 1'arinee precedente. grand nombre de disciples qu'il forma aux lettres et
Fulberi fut enterre dans 1'eglise de 1'abbaye de a ia piete. II n'y eut guei-e d'eglise en France , qui
Saint-Pere, oii plusieurs de ses predecesseurs et n'cusseni quelqu'un de ses eicves. lls se fepandireiit
autres preials avaient ete deja inhumes (FULB.ep. mdmeeii Italie el en Allemagne, ou ils poiiereiit la
pr. p.2, Z; GALL.Cltr. Vet. I.TI, p. 486, i.) Oii " doctrine de teiir mailre. Nous avons fait ailleurs
efigea en sa mcmpire deux epitaphes : 1'une en 1'enuineration des plus connus. 11 y faut ajouter
prose, qivi esl plutot un eloge abiege pour elr-e in- Gerard (MAB.ib., l. III, p. 371, n. 9), depuis abbe
sere dans les necrologes, et 1'autre eri.-vers. de Saint-Vandiille, uh des grands oinements de.
OEFITAPHE ENPBOSE. Tordre monaslique en son siecle, et Bernard, mai-
Anno ab incarnalione Domini MXXVIII , mld. Ire d'ecole d'Angers (An. t. IV, app. p. 763, i), qui
April., obiil dilectusDeo et hominibusPaler nosler dedia a soii maitie son ecrit sur les iniracles dc
venerandw memoriw Fulbertus, sua lempeslale sainteToi. avec ce tftre glorieux a sa memoire :"
ponlificum'decus, luxprwclara nwnpo a Deo data Sanctissimoalque hominumdoctissimo Fttlberto Car-
• pauperum substentalor, desotalorum consolator, noteno episcopo.L'on iie peul niieux faire coiripren-
prwdonum et lalronum refrenator , <vircloqueniis- drelesgrandsservices que Fulbert rendita la France
" shhus et
sapientissiintts tam in divinis quam in en paiiicufiei', tant par sa doctrine que par 1'hoii-
liberalium artium libris. Qui ad restaura(ioiietn neur qu"'il fit au saceidoce de Jesus-Cbrisl, qu*eii
' sancti templi suw dicecesis, quod ipse post incen- rappoiiantla penseed'un auleur conleinporain (Aci.
dium a funddmenlis readificare eoeperal, bonam _ l. "VIII,p. 686, ii. ix), qui ne fait pas difliciille de
parlem aurisui et argenli reliquit el disciplina;ac direqifa la mort de cet liomme admirahle Tariiouia
• sapientiw radiis illnm loeum iliuminavil et ctericis de la pbilosophie etia gloirc de Tepiscopat semble-
sitismulia bona fecit. • rcnt etre erisevelisavec lui dans le lombeau.
gPlTAPHE ENVERS. | II.— Ses dcriis. /
• Quem tibi Cnrnolis concessir-fombtiriiaits, Qnoiqire^i^glisen^sitpas.uilstiredaas ses f;istas 1-3
Doclrinw fiuvium dupticis egregium. npm de Fulbert, on n'a pas laisse de le inellie au
Pontificum sidus, Fulberlus fulcjidus\actu rang de ses Pefes et de ses'docleurs. C'est uii litie
Veslis pauperibus, victuset assiduus. qiielui ont merile les produclions de sa pluriie. Des.
Inclausus jacel hic, facltts de pulverepulvis, 1585, Papire le Massonen donna au puhlic un recueil
Et prwsloialur surgere ctim reliquh. (Bib. card. deIt.),qui fut imjjrimeaParis chez Du-
Vhtulum cullor , viliorum mortificator., pre, en un pelit volume in-80; Mais~ce recueil ne
AuxiitanieDeo, prwsiitit a puero. partie tles lellres de notre prelat.
corilient qu",ui)'e"
Bis denbs annosi dtque unum dimidiumque, Au boul de viiigt-trois ans, c'est-a-dire en 1608,
Virgo.Maria,tuwprwfuilEcctesiw Charlesde Villiers, docteurde la Facrilte de theolo-
htgressurus eral Phwbusposi iumina septem D gie de Paris, en publia eii meme volume un aiiire
' Taurum, cum mcestumdeseruil populum. beaucoup plus ample, qui parul aussi a Pafis cbez
'
Jusqu'ici 1'eglise de Chartres n"a ilecerne aucun Thoinas Blaise. €et editeur y a fait entrer tout ce
culle public a ce pieux eveqne, quoiqifon dise qne que les manuscfiis du college de Navarre et de
sa sainlete a ete altestec ajires sa mortparplusieurs "MM.Pelau et le Fevre' lui avaient foiirni des ou-
iniracles (TriiT. Chr. Ilir. ib. p. 159; BOLL.1 apr., "vragesdeFulbert. De cetteediiion pleiue de fautes,
p. 856; MAB'. Acl. t. Vlll, pr.; LAB.ib. t. II, p. 730). souvent assez grossiei-es, on les a fait passer daus
Bucelin'dans son .Menologe le qualifie bienheureux. les diverses Bibliotbeques des Peres, de Cologne, de
Graiid rioiiibfe d'aulrcs Ccrivaius moderries lui don» Paris eCde Lyen (Bibl. PP. t. XVllI, p..l -55). Depriis
lient iriditfefenfnierille meme iitre, ou celtti de ces demieres editions, on a fecbuvre quelques
saint. •"C,est^'.''cet^^uaIiit5iq.iie':M.- de la Roclie- autres ecrits de notre auteur.desquels nous ren-

(3) Ce Sigbn, sjiccessiyejiieiitsCplastique' et clian- de Saumur.qiii ajoute qu'ilnota les reponsde l'office
ire de l'egiise de CiiSf.tf.esjdbnt bn a deja eu occa- de cesainl, composcispar-Rainauld, maitre d'ecoie
'•siontle paiier plusieufs fois1,en est eiicore. qiialilie d'A;.!gers(MART.Am. Cotl. t. S. p. 1121, n. 48).
doyen par l'liisibrieii de l'abbaye de Sainl-Flo.-cnt
f?3 NOTITIALITTERARIA. 17;
droiis comple, apres que nous anrons fait Fenuihe- A unes au conitc iTAiijou,a Rlchard II, duc de Nor-
ration de eeux qui sont reunis enseiiible. mandie, plusieurs a Guillaume V, comle de Poitiers,
1° A la lele de totts est place le recueil de ses let- la plupart a des eveques, nbinmement a Leutlieric,
lres, le. plus interessant dc lous ses ouvrages (p. 3- arclieveque de Sens. Dans celle-ci, comme dans
de jusles decisiops
58). On n'y en marqne cjue cent trente-quatre, divi- quelques autres, Fulbert domie
sees en -deuxclasses; mais ily en faut coriipter cent siif ies cas qu'on lui proposail, et de sages avis ii
irenle-huit, par la raison que les chiffres, ott nom- ceux qui le consultaient suf leurs douies et leurs
bres, de la 62, de la 96, de la 97 et de la 118, s'y difliculfes. En general ces lettres fonl voir que Ful-
trouvent repetes. EllesVapparliennent pas toutes a bert etait un des premiers hommes de son siecle. On
Fulberl, comme on va s'en convaincre par le deiail y tiouve quantile de fails propres a eclaircir Fhls-
suivant. LeS editeurs les ont accompagnees dequel- toire ecclesiastique et civilc de ce tcmps-la. Cest
ques noles, ou il se trouve de bonnes choses, mais poiirquoi DuCliesne en aihsere jusqu'a soixajite-cinq
ellesen demandaienl de plus amples et de plus ins- dans te recueii de ses historiens (Du CHES.t: IV, p,
truclives. 172-197). Baronius, les edileurs de la Biiiliolheque
(1) La premiere de ces leltres, qui est la plus " de Cluny (CVun.Bib., p. 549-554) el dom Marlot en
prolixe, comme la plus imporlante, est une letlre i bnl use tle meme, en ayant fail imprimer plusienrii
dogmatique sur trois points essenliels de-la-foi dans teurs ouvrages. Outre Fulilite qu'on en peu'1
chieiieniie, suivanl les propres expressions de I'ati- liref pour Fhisloife, oii y a plusieurs traits lumiiieux
teur: le myslcre de la Trinite, la nature du bapteine sur le dognie, la morale la discipline, et particulic-
etla verite du myslere de Feucharisiie. Fulbert y renient au suj"etdes eriipgchements de mariage.
expliqtie avec-aulant de solidite quC de lumiere ce La huitieme ne regarde point Avesgaud, mais Aze-
que l*oiidoit croire sur ces trois grandes veiiles de lin, evCqtte de Paris, ce qui a lronipe quelques sa-
la religion. Ce qu'il dit sur 1'eucharislie en parlicn- vants, menie du premier ordre. La vingt-unieme, a
lier moulre evidemment que Berenger, un de scs Abbon de Fleury, esl honorable a la niemoii-e de c<".
disciples, avait recu sur ce point du dogme une doc- pieux et savanl abbe (Bib. PP. ib., p.H). Fulbeit
trine tout opposee a celle qu'il enseigna dans la n'etait point encore eveque non plus qtie lorsqtFil
suite. On croit -jue Fulbert entreprit de trailci- dans ccrivil la quaranic-septieme, ou it est p.irle de fe-
cette lettre ce qui concerhe reucharislie (PACI,an. niedes : ce qui montre qu'on ii'a poinl suivi Fortlre
1004, n. 5)j a 1'occasiou de 1'eri'eur ou elait a ce chronologique en iniprimant ces leltres. La quntre-
snjet Leuttieric, son metropolilaiir e.rreur ou abus p vingt-quinzieme, qui dcviail etre la quatre-viiigt-
«ju'on peul voir dans rhistorien Helgaud, qui en seizieine, est du roi Bobert a Gauslin, archevCqtie
parle en tletail' (HELG.Vit. Rob., p. 64). Bien dc: de Bourges, et-la suivante est la repoiise de ce pre-
plus judicieux, rien tle pius s«ge, rien de plus ulile: lat au roi. Celle qui pour la seconde fois se trouvt;
pour lous les lemj>s que les principes geiieraux roarquee Ia qualre-vingl-seizieine, et qui devrait
qu'eiablit ici Fulbert, au sujet de nos mysteres (Bib. etre la qualre-vingt-dix-liuilieme, est du comli;
PP. ib., p. 3, 2). Celle leltre a paru si belle a M. du Eudes au roi Robert. La cenl huitieme, ou plulot
Boulay, qu'il Fa fail enirer presquc enliei-eineiit la cenl onzieme suivanl notrc maniere de compter,
dans son.hisloire.de FUiiiversiie dc Paris. (EGAS. est de S. Odilon a Fulbert. Les vingt-six suivanies
BCL.t. 1, p. 357, 358). On la trouve aussi iinpnmcei n'appaiiiennent point a notfe prelat, ayant ctti
dans quelques editions, a la suile du traite de Pas- ecrites apres sa inort oii en son absence, soil par
-
pase Radheft sur 1'eucharistie. Les auteurs de 1'oflice : son cbapilre, soit par des paiiiculiers.
du Sainl-Sacrement en ont lire aussi la cinquieme: La cent seizieme, selon Fimpriine, appartieiit a
lecon du trenie-sejitieme oflice. Plusieursniaiiuscritsi Ilugues de Chateauduri, archeveque deTours, clepuis
la rcpresentenl.se.ule, el quelquefois avec la secondei 1003 jusqu'en 1023, qtti fut Fannee tle sa moii. Elle
et les lilres suivants : De la perfeclion cltreiienne,, D csl ecrile a un eveque d'Aiigers, qui etail alprs Hu-
ou : Des trois-chosesles plus necessairesau salut. liert tle Vend6me. Ce preial refusait de garder Fin-
La seconde roule sur.la cereiiioiiie de Fhostie; lerdit auqiicl son archev^que 1'avait condamne, poui'
consacree, qu'on doiinait autrefois aux prCtres nou- avoir porie les arines et ravage les lerres de Feglisu
vellement ordpnues (Bib. PP. ib., p. 6, 7). Fulbert,, de Tours, el lui en avait ecrit pour s'en plaindr.e.
a Foccasion de la diversite de cette ceremonie sui- Hugues lui fit la reponse dont il esl ici queslion, et
vant les divers lieux, dil de belles choses, pour neJ lui monlre par Fautorite de S. Gregoire en paiii-
pas s'eiiibarrassei' de la diversite qui regne dans lai culier, que le refus qu'il faisait de sesoumettre, le
discipline, poui-vu que la foi soit la nieme.'Elle esll rendail coupable et nierilail la peiiie donl il-se plai-
adressee a Einafd, nial nomme Fidnai-d dans les> gnait, quaiid meme il ne Faurait pas aulremeni n-e-
imprimes. •-,.... fitee. La leilre est assez bien ecrite, et piouve quc
Entre les antres, plusieurs sont ecriles au roii son auleur n'ignoiait pas les' regles de FEglise.
Roberl, une a Canut, roi d*Angleierfe, qiielquci- Entre les autres letires tle la seconde classe; qui
(4) Epistolss Fiilberti secundinii sericm lempo- posiiis, qiue hic indic&ntur, priorum cditiduum ' nn-
--•-
i-uiji digessimus, seivatis lamen ct iuter tiucos re- incralibus uotis. EDIT.PATKOL.
175 S. FrLBERTUS CARNOTJENSISEPISCOPUS. 115
iiVppartienncnt pas a Fulherl, il y en a dciix, la 118- A la cent oiizieme avec les qualre suivanles, ecriies
et la 122* tFlscmbert 1, eveqne tle Poiliersj, depuis a des amis particuliers sur des sujets peu interes-
1019, ou environ, jusqiie vers 1047. L'une esl ecrite sants ; la 120, la 121, la 123, la 127, la 129 el. la
a Fevdque d'Aiigcrs, dont on vient t!e parler, pour suivaute avec la derriiere, qui dcvrail elre la 138
s'excuser de ne pouv.oir assisler a la dedicace de par les laisons qti'on a alleguees, au lieu qu'elle n'est
SOIIeglise. L'autre est encore une leiire cFexcuse ; mar(|iieeque la 134. Qualre cleces dernieres letlres
roais le nom de la personne a cjui clle csl adrcssee sont ecrites de Poitiers a Fulberl, au snjet de sa
se trptive tfonque. L'une ct Fautre sont ecriles avec iresorerie, el couiieniienl iieanmoins divers Iraits
iine precision, une neiiete ct iine ccrtaiue politesse qui coiicerrienl l'histoire„|)ublique. Deux autres ont
qui «'etaienl pas alors foii cominunes. ele ecriics de Cliarlrcs a Raginald, doyen de Saint-
On cn compte j"nsqu'a douze ecrites par Ilildc- Uilaire. II s'agit, dans )a derniere, d'ccrils et de
gaire, riisciplc de Fulbeii, lel qu'il se qualifie lui- conseil'3 quc Ragiiiald ayait demandes a Fauieur.
nieme dans Finscription de la 1.12e. Cet Hildcgaire, lliliiogaire, cn rcpondant aux conseils, cile ce qu'il
au sentiment de tlum Mabillon (An. 1. L, n. 72), avail appris sur le sujei en questiou" de la houche
n'esl antre que le celebre Uildi.er, dont nons avons de Fiilbert son niailre, qui n'elail plus alors au
fait aillenrs (5) Feloged'apres Adclmaiinc, qui Favail **monde. Us'y inonire un fidele discijile de ce grand
coimu persoiiiiellement. Fulbeit, avcc qui il avait liomme, nonsculejneiil sur ce point, mais encprc
beaucoup de ressemblancc, lant pour les manicres, par ses seulimenis sur Feucharislieel sur lagrace de
qiiepourla doctriiie et le foiids d'crudilioii (Ana. Jesus-Chrisl. II nous y appren.d, que Raginald avait
1.1, p. 421), Favait envoye a Poitiers pour gerer k-s un nevcu norome Hereberlqui eiait alors a Chartres.-
affaircs de sa tresorerie de Sainl-IIilaire (FULB.ep. Qnaiit aux aulres leilres, etrangeres, reunies a
18, 79-81). Emploi qui ne Fempecha pan d'y ouvrir celbs dc Ftilberl, il y en a six de Gtiillatime,,duc:
une eeole qu'il dirigea lui-nieine avec Faicle d'un iFAquilaine; uiie aulre cjuj lui est ecrite par. Leon,
sous inaitre. Hildegaire qiiilta enfin Poiiiers, et re- eveque de Verceil, et cinq ou six clii chapiire de
totirna a Chartres ou il eut un canonicane». 129, Cbariics a tliverses persorines. Nons spmines enires
130), else trouvail sousdoyen du cbapi reen 1040 i'a:is ce deiail, en vue cFabreger le tiavail de cetix,
(Conc. I, IX, p. 959). Mais avant son dcpaii il cnga- qui cnlicpieiidioiil de rcmettre sous h prcsse ce.
gea Raginald, ou Rainald, doycn de Saint-Hilaire, re&ueilde lettres, Elles auraienl gwnd besoin cfetie
a se charger du soin de la tresorerie en sa jilacc. revues sur de bons manusciiis. Celui du Vatican
Les lettres qui appartiennent a Hildegaire sonl r (BAK.an,1028,n.5),ouellesseircuveiiiavecce!lesde
•;:-(5) Adelmanne, qni fut deptiis scolastique de Ciple a Chartrcs, coinine il nous Fapju-eiullui-menie
Liege et eveque de Bressc, nous fail coniiaitie plu- ailleui-s. {Spic. t. IV, p. 543; t. VI, p. 519). Angel-
sienrsdisciples de Fulbert. II mei au piemieriang ramne, on Engiieiraii, depuis abhe deSaint-Riqnier,
IliTdiej', Charirain, homme de beaucoiip tFesprii, eile savaiiiOfberl, qnile fnt tle Gemblou, priicjit
fjtii avail pris une coimaissaneeliipaniculiere ttela aussitleslecoiisdeFiilhert.il lui venait des disci-'
inedecine, de la pliilosopbie et'de niusiqiie. Parfait ples jiisque tlu fontl tle la Provveiice.,Doiriiius, mpine
iriiiialeur de son niaitre, il en copia.itjustjtfatix ma- de Moiit-Majour,fut de ce nombre, e.r passa iieuf
iiiefes, au regardct atr lon de la voix.jet pouvait ans enliefs a son Ccole (MAB.An. l. IV, p. 698).
allCf de pair avec lui. Sigon, qui, excellail dans la Entre ses aulres disciples qui etaient :de ChaTtres,
.lnnsique, tenail le secoiid raiig. Apre's ceuk-ci, oii qui s'y fixerenl, on nous iait connaitre un Pierre,
Atjelmaniie coinpte Lambert et Engelbcii, qui en- cbancelier de la cathedrale, auieuf de queiques
seigiiercnl Fun a Paris, Fauire a Orleans, et qui ccrits, ct uii "Arnoul, chanlre de la nieme eglise, qui
iiriirfsserent de grands biens tlans cetle profession; composa quelqiies liymnes, on repons a Fhonnenr
liri Rainauld de Totirs (n), clerc tie Fegijse de Saini- de Saint-EviouL L'agcnt que Fulbeiienvoya a Poi-
Martiii, qui passail pour un savanl grammaiiien, tiers pour gerer les auaiiesde sa tresorefie de Saim-
ra/(in|i!m(/rnmiiia(icujJi,'el'qui availune fici.lite sin- HilaiiC (FULB.ep. 18, 79, 80,120), et qui 11'eiait
gulici* pour parler ct ecrire, ce qui lendait son autre qiFHildegaire 011 Uildier, y porla la doctriiie
styte diifus; u.i.i Girardvoudrait
Gilbert, ou Girard Glaher, de son maitre par-le soiii qu'il prit tle diriger Fecole
coinme dom Mabillou qii'ou liil, qui, apres D de Saiut ililaire. Fulbeii eul uti autre disciple, donf
iin voyage a la terre sainte, revint en *le nom n'est designe que par un E, a qui il fil avoir
avojr fait alla
Ffaiiee' et. mourir sous lcs jnurs de Vjerdun; un nn eniploi d'ecola!re, 011ne dil pas en quel eiidroit.
Vauiicr, B.iiirguigiion, dpnl Fardeur iusatiable pour Hiigues, eveque de Langres, niort cn 1051, el le
lejiscieijces lui fii parcourir presque toules les ecoles pieinier des eciivains qui ont combailu les erreiirs
cie'l^Europe,oti ilacquit tle grandes coniiaissancus, de Biirenger, doil etre aussi compte eiitre les tli-
suribiii en Espagne, et qui, de retour en|son pays, sciples tle Fuibert; puisqu'il'avail ete d'abord clerc
at:i-ait!-faitForneinent cle la la-ngue lalinc sans une de FEglise de Chaiires. M. Du Bouhiy supjiose
qtie lui causa 1'inipiioyablelaciion qu'Htibeii, qui enseigiiail a Oiieans (il a voulu dire
ii'..o.r.ipj;einaiui'ee
descs.cnyicux; eiiiin uu Ragiiiibaldde Cologne, que a Me.ung)apies le iiiilieu de ce siecle, avait anssi cn
lii beautelde "songcnic el la ivpuiaiion de son lavoir le iueme avanlage (EGAS.BUL.t. 1, |>. 606); mais 011
avJienl fendii fort cclebie. Atlelniatineiie faiteiitier ii'en apoint tFauire preiive. On fait Ie"nienie hon-
dans^oette enuiueraiiun, qtie les piincipi ux eleves neur, avecplus de cciiitode, a Goisbeii, qui passaii
de.FuJbei;!,avec lesquelsil avaitettidie. Oniry voil pour avoir uiiegrande comiaissaiice de la uieueciue,
pbiiil paraitre le famcux Bereiigcr, dcpuis ecolaire el qui se rendii moine a Saiiii-Evroul (URD.YIT.1.
lieToilii'-; et Fon n'eu saurait dire U i'aison. 11esi v, p. 574,581, 595).
iieaiunuiiis certain qu'Adcimanne 1'eut pour condis-
.(.flLCe.ftSiiiauldest peut-6tre le m6mequc Rjgmald,,qui fui t)e,-iiissous-maitrv'cle1'dcolede Ssiiit-Muitiii,it
eii.-.uitetresorierde la nieuieeglUe. ]
177 NOTITIA LITTERARIA. 173
saint Sidoine, serait d'un grand Secoursponf Fexe- A Marmoutier, publie par M. Bahize dans ses noles sur
culion de ce dessein. II s'y est glisse des fautes pres- les conciles de Narbonne, pages 77 et 78.
que sans nombre, soit par la negligence des copistcs, 2° (Bib. PP. ib., p. 57-47.) Apres les lettj-es'•}£
oti celle des iniprimeurs. 11y en.a des pliis grossie- Fulberl vienneut ses sermons ati nombre de dix. Les
res, ineme dans les inscriptions, ce qtii esl de plus deux premiers sbnl tres-courts, et coniiennenl les
grande consequence et qiii a jeie dans Ferreur plu* premieres inslruciioiis qu'on donne aux fidelessur
sieiirs ecrivains. Nous en avons donne dela quelques les mysteres de la Trinite et de lTncarnation, slir la
exemples, auxquels nous ajoulerons te suivant, poiir fuile tlu peche' et Fobligalion d'en ltiirepeiiilence.il
rendrc la cbose plus seiisilile.. L'iiiscripliont!c la- est visible que le premier n'esl qu'un Shnplfeffag-
quinzieme leltreost concue en ces termes : Domino- ment cFiinplus long discours. Le troisieme est une
suo regi FMlbert. Adegavorum comes. \\ faul life: explicalion succincle tle Forigine et de la maniere
Domino suo regi Fulco Andegavorum comcs. Celles qu'on doit celebrer la fele de la Purification de la
que Du Chesne a reiiupriniees sont beaucoup pliis. sainte Vierge. Ecs trois snivanls roulent sur sa na-
cpiTec.tes.. -: _ tivile, donl on a vu que Fulbert avait elahli la fdle
DepuisFediiiondeChai-tesdeVillierSjdon d'Acheri dans Feglise de Cbartres. Daiisle second des trois,
a publie une lettre de Fulberl (Spic. l. II, p, 827- I" Fauteur fail une esjiecc de genealogie cl un abrege?
852), que les derniers edileurs de la Bibliollieqtie de la Vie de cette bienheureuse mere de Dien. CeSt
des Peres auraient pu reiiniraux precedeuics. Elte ce qtii a fail que ces sermons porlent quelquefois le
cst adressee a Hiblegaire,qui avail consulle notre- lilre t'e legendes dans Ies*manuscrils,"el meme dans
savant prelat sur Fadminislralion des biens eccle- des imprimes (Voss. Hisl. lat., 1. n). On y voilque
siasiiques, et Fusage qu'on peul faii-edes vases sa- Ftisage etait alors lont comniun de donner aux pa-
cres en ceriains cas. Sur ie premier point Fulbert renls de la sainte Vierge les noms de Joacliim ct
Im monlre p.arFaulorite des Pei'es, suiiotil de saint d'Aniic (c. 43, p. 115). Fulbert, dans le troisicme
Jerdme, qu'on ne saurail apporler irop de precau- scrmon, paiie en homme jndicieux d'une prciendue
tion et de piele dans la dislribution des revenus de relation,sup~poscea saiiilJerdiiie,suivani!aquelle Te-
1'Eglise.Cest ce qu'il fortifie par cette belie sen- vangeliste S. Matlhieuaurait compose une genealogib
tencc :.Que les biens eeelesiasliques sont le palri- del:isaiiiteV.iergeelunehisloiredeFenfancec!tjJi5susi
inoine dcs pauvres, non dc ceux qui en jouissent. Christ (Bib. PP. ib., p. 40). Dans lacriliquc qii'il e:i
A FegarJ du second jioint,, Fulbert expme les cas fait, il se bornea dire quc FEglise ne reconnait point
ou il est permis de vcndre les vases sacres^suivant cel ouvragepretendu, et qu'il s'y trouve desfails ct
ies canoHSetla doctrine de sainl Ambroise. des sentimenls insoulenables. A Ia fin du sermon se
Dom3Iartei!fiei dora Durarid pni encorepublie une lit unecourte priere ala sainleViergeendeuxgrands
O.iilrclettre de FiifbeTt sur un maimscrit de Saiul- vers. Le premier de ces trois sermons est iriarquci
RemideReinis(MABT.^nec., t. l,p. 150-135).Ellefut avec eloge par Ilenri dc Gand et FabbeTrilheme;
ecriie avant la precedcnte, pnisqu'elle y est citee. enlre les aulres ecrils de Fulberl (HEN.GAND.Swi.
Cesl cncore une reponse a l.Iildegaire, qui avait c.l; TRIT. Scrip., c. 570). Le P. Jean du Bois en a
souvent presse spn mailre de lui dire ce qn'il pen- imprime dans la Bibliotheque de Fleury.un fraginent
sait.dcs eveqties,qui,ailaienl a la.guerre.-Fulberi lnlt coiisiderable, qu'il avait trouve dans iine ancienno
prouve par plusieurs passages bien choisis de FEcri-- feuillevolantc (Flor. iii/., par. i, p. 516, 517.)
tnre et des Peres que cetleprofession est indigne dei Les trois sermons qui suivenl dans le,seditions
1'episcopat,sous quelque prctexte que ce puisse etre. tles oeuvres de Fulbeft sont inlitnles : Contre les
II y cite Origene avec les Peres lalins, llaimoni Juifs (Bib. PP. ib., p. 42-46). Mais c'est mal-a-pro-i
dTIalberstal.et un capilulaire de CbaElemagne,quii pos qu'on les a separes cn trois, el qu'onleur fail
defend aux eveques cl clercs infericurs le port des> porter le titre de sermons. 11ne s'y. lil pas un mot
armes. En y cilanl le traile des douze abus du sie- r, qui iiiai'que qu'ils aient ete prononces de vive voix.
cle, il Faliribue a saint Cyprien. Celle leltre est unes Ce n'est. auire chose que; le traite-contrc les J.uifSj
dcs plus belles et des inieux cicritesde toutes cellesi quc llenride Gand el Fanonyme de-Molk.allr.ibufiiit
dc Fiilberi. II y trace en peu de mpts les priiicipaux; a nolre savant evequc (IIEJC. GASSD. ib.; MELL.Scrip.,
devoirs d'un eveque, en quoi il n'a fait titte copier• c. 93). La iiolice qn'en donne le premier de ces deux
ce qtFil praliquait lui-m^me. bibliograplies ne laisse aucun lieu d'en douler. L'au-
11 peut sans difficultese trouver encore (Fautresi leur, dit-il,; FeiilTeprit pour prouver con.tre te sen-"
lellres de Fulberl ensevelies dans robscuiiie dcsi liiiieiil commun des Jtiifs, qtie cette celebre prophe-
bibliolbeqnes. Telle pcut elre, par exemple (SAND-. i tie de JacobiXe sceplre ne serapointbtfajuda, ,elc.
Bib. Belg^ms.par. i, p. 102), celle qu^orivoyail au- (Gen. XLix,10), avait eu son accomplissemeill en- la
trefois dans un manuscril de Saint-Mariin tle.Tour- persomie dc Jesus-Cliiist. Henri de Gand, ajoute,-„co-
nai, adressee a Guillaume, abbe de Fecamp, dontt qui cst vrai, que Fulberty a fort bien cxecute spii
voici les premieres paroles : De notione altaris, vel( dessein, en y employarit Faulorile des sainles Ecri-
parielum eccieiiw. On peul joindre a ces lellres uni lures el la force du raisonriement (HEN.GAND. ib.).,
diplome dtt memc evfique en faveur de Fabbaye dc> Enfin le dixieme el dernier sermon du rcscueilc_s>
179 . S. FULBERTUS CARNOTEISSISEPISCOPUS- 180
Tiilifuic5de la soite : Dieu csl nn en trois personnes/A ce recueil en cpnlient d^aiitrcs que ceux qtii seiit im-
(Bib. PP. p. 46, 47), litre insuflisant pour annonccr primes. L'anonynie de Molk, aiinoiicniilles sermons
ce qtieconlieiil la juece, puisqu'elle roule non-seu- de Jiolre auteui; conlre les Juifs, ajonte qu'il en
lement surla Trinite, mais aussi snr Fiiicarnaiion du rivait fait aussi contre les mauvais chreiiehs, ex-
Verbc, les autres mysteres de Jesus-Christ el la ne- pression qni stippose des sermons de morale. Iliie
ccsfeitedefairepenilcnce.Cesermonn'estpoiiitenlier. s'en trouve point de cefle nature parmi eeux de Fui-
L'cxorde et ;peiil-6fre,une aulfe parlie considerable bert, qui sont ou des panegyriques, ou desinstruc-
tlii commcneemenl y manquerit. La fin nous parail lions sur nos mysleres, pu enfin des pieces de con-
aussi y manquer. Ce n'esl au resle ijiFnn lissu de traverse, si l'oii:veut comprendre au rarigdeses
p.issages de FEcrilurc, mais bien.ciioisis, anxquels sei-mpiis son trait-e contre les Juifs.
Faiileur a j'oint deux pclils endroils desPeres, l'un 5» La chroniqiie de Maillezais, ou plutdt de Saiiil-
<IeS. Ftilgence, Faulre de S. Isidore de Seville. Maixent, ppiic qucFulbertjOutre ses ecritsen prose,
A la suile des sermojis vieiiiient deux listcs dcs avaiiencorelaissede safacon plusieurs-piec.esnotees
iliflercnis degres des peches cap.ilaux, avec les pciii- pour ies oflicesdivins (Malleas. Chr., p.205). A quoi
icnces canoniques qui y elaient altachees encore Tritheme (Scrip.c. 315; Chr/Hir., t.I,j>. 159)ajoute
alors (Bib. PP. ib., p. 47). L'une de ces listcs re- "• qn'il y avail de lui des hymnes, divei-sespriercs, dcs
garde les hommcs, Faulre Ies femmes. Ce qui se lit chants a la gloire de Dieu et quelques autres pieccs
cnsiiite esl uu fragment detache de quelque sermon, de piete. Le principal editcur de Fulbert-a recueilli
spit de Ftilbeii, ou ,de quelque aulre auleur, qtiiin tout ce qu'il a pii deterrer de ses eciils en ce genre,
copiste aiira mis dans son manuscril, on ne saurait et les a mis a la siiile de ses sermons (Bib. PP. ib.,
ilire par quel motif, dans le merne ordre qu'i! se p. 48-55). Le recueil est divise cii deux pariles.Tl
ironve dans l'imprime.;L'auleur, quel qu'il puisse s"y trouve des bymnes, des proses, tant riniees
etre, y monlre d'abord, enseservaiiipriiicipalemciit qiFautres, des litanies et autres prieres, des antien-
des paroles de S. Augustin, en quel sens ces cleux nes, des reppns, tant sur quelques-uns tie nos myste-
vcrsets dn yi« cbapitre de FEvangile de S. Jean : res,comme JNoel,la Tiinite, qu'a 1'honneur de"divers
Si vous nemangez la chair du Fils de ihomme, etc, sainls. On y lit un iiivilatoire, nne prose et des
Gelui qui mange machair, etc, contiennenlune figu- rcpons pour Foflice de sainl Gilles. Cest, suivant
j-e. Apres qiioi ii prouve par Faulorile du coiicile totile apparence, ce fjui aurafait avancer a Fano-
iFEphcse el cFHaimon, que cetle cjiair sacree est nymc de Molk el a quelques mbdernes que Fulbert
rceUementle corps de Jcsiis ChrisU ....... _ avait compose uneTie de ce saint.
Pliisieurs maiiuscrils attrilment a Fnlbert le ser- Parmi ces petits ecrits de piete il y a deux comios
nion.sur FAssojiiptioii de la sainte Vierge, qui fait prieres a Dieu (Bib. jDP.ib.,pag. 51), dans iesqnel-
le 208« de Fappendice de ceux qu'on a supposes a les Fauiciir, cii nous apprehanl son exlraction, a
S. Augiistin (Auc. Serm. app:, p. 345). Mais nous laisse de grands traits d'une jirofonde homilite (6).
avons monire ailleurs qu'il iippaftiiHt au B. Am- On y Irouvc aussi un poeme sur Fannee, les mois,
broise Aulpcrt,-a qui dViitres liianuscrilS^le don- les jours, les beures, la>maniere de trouver le bis-
iient. scxte, les epacies, elc, qiii est commeun abrege du
Locrius est beauconp mienx fonde a lui faire lion- comput. Ce poeme eslsuivi d'un aulre riine, mais
neurdu secondsermon sur FAnrioncialion(FER.LOCB. sous une seule rime, daris lequel Fulbert fait Feloge
l>. 52), qui fait te 194" du meme appendlce, etilont du rossignol. La penullieme piece du recueil est unc
on a iire, en le tronquant, les leccms du-second hymne en vers sajyhiques sur le Saint-Esprit,.pu
iibclunie: pour la.fete de la Naliviie et le secoud IWdecouvre des beautes poetiquesdignes d'un meil-
jour de Foctave-,dans-le Breviaire rohiain etFaiicien leur siecle. La dei-niere piece, intilulee Rfyons,,
henediclin. Ce sermori coinmciice par les riiemes quoique ce soit une liymne sur Paques, se trotrve
mois que cclui sur FAssomplion, el en a emprunte p separemenl a la p.ige 847 du huilieme tome de la
quelques auires traits. II finit par la eelebre anlien- Bibliolheque des Peres. edilion de Paris, 1645, oii
ne-que FEgliseemploie .pour la coinmemoration de clle est fort deplacee.
la sainle Vicrge : Saticia Maria, stccurre miseris, La piece jnlilulee : Hymne de la Tnniti, qni com-
etc; ce qui a fail regarder Fulbcrt comme auteur de mence par ces mots : Verbum Dei, esl jdus euliefe
cette priere. dans un manuscril de la bibliollieqiie du roi (1'An-
Personne ne nous apprend si les homelies qui se gleterre (Reg.Angl. ms., p. 68, ii. 17). Onjugepar ce
iiouvenl sbus te noni de Fulberl, dans uii inanuscril mauuscrit au'il manquc dans Fimpiime une pagn
<ieIa niaison-prpfesse des Jesuiles d'Anvers, avec Ie ciitiere. :
traite d'Ariianld deBoneval sufles pnrbles de Jesus- 4« Casimir Oudin, ayant deterre dans uri mamis-
Cbrislhlacroixisonldiflerentesdesse nioiisdoiitnous ciil de Longporil, abbaye de Cilcaiix, au diocese de
viiions derendre comple (SAND.ib., ji. 334), ou si Soissons, un lraite de Fulberl sur ees preiiiicfes
(fi) La preniiere commence, dans le iniiniiscrildu Valican.par le vcrssuivanl,qui manque dans Tim- , -
pfime (BAR.ad an. 1007, n. 5) :
Aiigplenonsiliiniagni,le consulo,Cbristc. ••..
181 NOTITIALITTERAPdA.. 'ih
paroles du xn* chapitre des Actes-des apdlres : Le A nuscril.de SaintrMelaiiiea Rennes. Iuiatlonn6 place
roi Ilirode emploija sa puissance pour maltraiter dans ses noles sur les leltres dc Geoffroi, abbe de
quelqttes-uns de iEgiise, les fit imprimer avec Vendome (GOFF.VINU.ep. l,.iv, not. p. 69-71). Oii.
ti'ati!res opuscuIesd'anciensaiileurs,taiit de Ffance n'en connait poinl Faijleiir, mais le poeme n'en est.
qne de la Belgique. Ce recueil a ete imprime en pas nioins estimabieen. lni niejjie."
1692, a Leyde, chez Pierre Vander Merclie, |en un 7° Democbare"s,,aucliapilre 15 de la Celehration
volume ih-8°. des saihts mysteres, et M. Bellotie, plianoiiie de
5" Dom Bcrnard Pez, dans le cours dc ses re- Laon, d*apres lui, supposent un evequede Poiliers
cberclies lilleraires, a decouverlun catalogue, dresse nomme Walbert, et lui atlribueni cinq proses a
vei-s-le xiie siecle, de livres qui etaienl alorS a 1'honneur.de divers sainls. Jamais FEglise de Poi-
Fabbaye de Sainl-Pierre de Sallzboufg. Enlrfe les tiers n'a eu, que Fon sache, d'evfique de ce nom :
lifres de.ces livrcs se lif le suivant: CompoiusWic- ce qui nous fait naitre la pensee que ce Walbert
peni. L'oa a fait obseryer que le nora de Fulbert a n'est autre que Fevgque de Cliarlres dont il est
iele sl diversemenl defigure, qu'on en a fait ceux ici question. Si de Fiilbcrt on a fajt Wicpertet
dTllberl et de Vilbert. II est fort aise qiron en ait Wilberl^ on en aura pu egalemenl faire Walbert;
fait egalement celui de Wicpert. De sorte qtie nous "ctsion Fa qualifie eveque de Poiliers plul<jl.que
regardons comme foft vraisemblabte'qu'H's'agii iei de Chaiires, cela se sera fait vraisemblablemenl en.
d'rin li-aile du cbniput compose*pai- ntrtre prelat. consequence d'une de ses proses, qui est en 1'hon-
Nous sommes coiffirmes- dans notre opinion en neur de S. Hilaire, de Feglise duquel Fulberl fut
voyant cite dans leribuveau Glossairede DuCange; assez longlemps tresoricr. Jpsse Clichloiie, qui a
au mol Regulares, un semblable traite sous le nom fait un recueil de proses, n'y a point fajt cntrer
de Fulbeii. Ce n'esl point Fabrege du comput im- celles qui porlent leiiom de Walhert.
prime entre ses ecrils qm est ici cile, puisque ce mot 8° Bellarmin allribue aussi a Fulberl un IrailC De*
ne s'y trouvc pas, quoiqu'on y lisecelui de Nor- la. variete dcs offices divbis (BELL.Script., p. 277),.
males. et ajoule qu'il esl imprime an troisieme lome de la
6° Le raisonnemenl qu'on vient de faire au snjet Biblioiheque des Peres, seconde edilion de Paris.
dti traite precedent doit s'ajipliquer, par les memes Nous ne -leifouvoiis ni dans la premiere,' ni dans la
princijjes, a un poeme qui se trouve dans un manus- peimliieme edilion de-.cel cndroit, '^ni meme dans
cril deFabbayo de-Weiclienslephen en Baviere, an- Fedilion de
Lyoni
cien de qjiatre.cenls ans eiiviron. sous ce tilre : n 9" La dcs bibliogr.Tphes s'accordent.ia.
plupart
Wulpertv libellus metricus de vila clattilruli. Celle 'donner a nolre prelai laVie de S. Auberl, evequc
(iecouvciie est encore due anx recherches de dom d'Afras el de Cambrai,• mort en 669.
(SAND.Bib.
Keriiard Pez. Le poenie est en vei-s elegiaques, et
Belg., p.252; Voss. ib.; OCD.,ib., p. 521 ; CAVB,
ctmimenccainsi :
p;. 519)i Cequi parait favoriser ce sentiment, est
Qnicupis immundivilare perWila mundi> cFuiiepart qu'elle a eie ecrite de son temps (SUR.15,
Teiruesilis ilivotradere servilio,•
Cursu non pigrd"cl:mstrosociaberenlgro : dec, p. 901), c'esl-a-dire quelqses annees apres
Vel relinqtieluuni, fer-moaacbale jugum. queGerard, eveque-de Cairibrai, eul transfere les
Cnioiqifiln'y ait pas dc pj-euvesppsitivesque Fiilbert reliques du saint au monastere qui pprle snn nom,
flil etemoine, ilCtait assez affectionnea 1'Ordremorias- ce qu'il fiten 1015.D'ailleurs la Chroiiique de Cam-
tique pouravoir invile a.y entrer par cetlepiece. de brai, lyant occasiondcpaiier.de celte Vie, tlit
poesie.Les expressions du troisieme vers qu'ori vient qu'elle avait pour auteurlf, celebre docteur Fulbert,
deliresemblenlcorifirmer le sentiment qtii la rapjiorte auquel il ne donne poirit le litre d'eveque. Malgre
aux preiriieres annees de ce siecle, lorsqu'0n ne con- les preuves specienses, nous avonstlela peine a la
naissail.d^ulres moiiasteres qite de moines noirs, ee regarder cpirime nn ouvrage de Feveque de Char-
qrii"corivientau temps de Fulbert. Oii sait qne peu de D Ires. Outre qtie Fon ne connail poinl d'occasion oti
temjis apres vinreni lcs Camaldules, les Chaiireux, il ail pu preler sa plumea un ecriiFdc ceile.-natura,
l!:s CisterciCns. Tauteur s'y.repi'eseiite-,visiblement comnie un clerc
Nous prendrons de ce poeme occasioii"d'en faire bu iin moine du pays, qui faisait parlie du troupeati
connaiire un autre siir le ineme sujet, el peul-etie tioiil S. Aubert avait ele le pasteur et dont il etail
du meme siecle, mais d'un prix beaucoup au tlessus e::core ie prolccteui' par son pouvoir aupres. tte
du precedent. 11pourrait, arriver qu'on n'aiira pas Dieti. 11pouyait se faire que cel auteur se nonimAl
d'autre occasion cFeri parler. Ce poemej qiii con- Fulberl-,.et qu'ayant de^la lilleralure et du taleut
tient soixanle vcrs elegiaques, est intitule :. Laus pour ecrire, comme il parait par 1'hisloirc dont il
Viiw nionasticw; Feioge de la vic inajinsiiqu.e, et- s'agil, on lui eiit donn.e.le titre de. celebre.-docr
'
commence pir les deux veis suivauts-qui donneront leur. . :
une idee de toule la p.iece Surius a publie celte Vie suriiii manuscrit qui ne
Fe'i>-gre\ hoaiinnm,(jtii Chrislidogmasequenles .pprlait le npm d'aucun auleur. en. particuliei'. Le
Coinemplisopbus nil propriumretiiit-ut Mire averlil qu'elle. esl li-onquee daiisFimp.fiiue
Lc P. Sirnion:!, l'ay>iit decouvert dans un ma- (HEN.GAND. ib., not.), cl qu'clle se trouve plus en-
 183, S. FULBEBTI GABSOTENSISEPISCOPI. |;S*
tiere <|ans les niajiuscrils, npinii eiiip.l celui dela \ A F.egard.de sa -jnaiiiere, d'ecrirp.,r les .critjqu.es
cbllegiale de Saiiit-Aubeft ii Cambijai. Bollandu.s conviennent qifelle est au^dessiis ;des autj-es{ecTir.
en a iniprime un fragmeiil ppur donner une ptus vaius de son temps (Dr PJI*,XI»sieele,p. 18; BAIL.
ample connaissance de taTranslatioh des reliques 10 avr., p. 1:44), Le slyle de ses letlres, en parti-
de Si Vaast (BOLL.6 sept.,' p. 801). Ses docles su.c- ctilier, est plus cliatie. II s'y Irouve deTesprit, un
ces.se.ursla publieroiit un jbur en. eiiticr,. et nous lour el une delicatesse dignes des bons siecles.
iiistrulroiit pleinement de tout ce qui la concerne. M. Du Pin ne juge pas aussi avaiitageusetrient a
SartderusfBifr. Belg. rns.)en avail yii un aulre dans beaucoup pres des,poesies de notre prelat. II a rai-
nri Tnanuscrit tic ia caihedfaie d'Ari'.as. Ceiie-ci spn s'il nc Tentend. que du ,pliis grand nombre,
coriiriieiice par. ces inbis : Sdnctusvii Doinihi Aut- Mais.il y.ena qiielqjies-unes qui; merilent Botre
beritts, ce qui fail jugef qifeiie est diiftjreiite.decclle
' ' ' eslime pour les beautes -qi^elles'renferiuent, ,/
qui estiinprimeel j .' 1, xix, c.15, p. 635, 656) atliiH-
Bar:IIiius.',(A(fv.;
Peul-etre ne sera-t-il pas. librs de propos d'ayer- rait pour-sa. juslesse el sa ;.doueeur !'hymne ,de.
tir.qiie Pitseus {Angl, ScripL, an. ,98p), en pa.rlant S. Marlin en vers iambiques, a laquelle pn a- fait
('e Fuldebei t on Fudebert, abbe de |Persiiore; ari porter mal a propos le tilre de, Prose. Celle en yefs
dioccse de Worr.lieslcr en Arigleterije, et voulant- sapbiques sur Ie Sainl-Esprit iFest pas inoins estir
Felever a la dignite d'ecrivain, quoique vraiscmbla- " mabte. Des le siecle Ae Fulbert on avait prisiant
blemeiit ilifalt janiais ecrii pour la posteiiie, lui degputpour-Ies bymncset lesproscs de ce preRjt,
fait honueur tFouvrages qui appariiennent jiicon- qu'on Jes chatitait publiqiiement dans les eglises
leslablcmciit a Fulbert de Chaftres. | d'Angleterre (Ahg, Sqcr, t.ll, p, 48).

NOTITIA EX FABRICIO.
Bibliothecamediw el infimw Latinitatis, lib. vi, p. 215.

. Fulbertns, Anonynio Mellicensicap. 93>Folberius, festo S. ^lgidii, nalione Gra3ci(10).De divo Marti-
«cholaepublieaeGarnolensi(7)-pra3fecluS;, doctor mul- no (11), De S. Lamberto, et Pro iege.
torum clarorum ingeniorum, alque in his Berenga- („ Versuset hymnide B. Virgine, deS- Cruce; De
iii'(8), inde "cancellariiis aCrdeniqtieepiscopus Car- timore, spe et amore : De seipso (12); Desigriis, et
notensis ab anno'1007, defunctus arii. 1028. Ejus mcnsibus, et diebus, et boris, compcntliumComputi.
scripla a Carolo de Villiers, lheologo,Parisiis 1608, De pbilomena. De S. Carauno Castitatis gradus.
,8°, edita atque iri Bihliolheca Patrum CotonienSi Preces adDeum. Hymrius.inJ natum Cliristum::et
'1618, tonio;XI.;etLugdunensi.tomoXVilII, cum.ejus alius Deo trinuni. Deiiitjue versibus descripta ex
nolis recusa ha3csunt: \itis Patrum vel. narratio de hpmine quodain, qui
- Episiotw CV.III', qtiibus alias alionjm subjectse impcritus vilam eremiticam vivere lenlaverat, eam-
s-.mt^XAVl: Ex islis Fulberti: epistolis, de quibns quenon yalens sustinereet ad fraifeihrpversiis CIJJJI.
consulendus Dupinius in Bibliotheca ecclesiastica angeius non potuit, vir bonus esse didtcil,
saeculixi, et-qnarum aiiquos v-ulgavcraiBaronius ad Praiter bsec, a CaroUi;"Villiersedita, sparsim fe-
aimum 1,007seqi, c codice Vaticano, dtia? primoi-es runtur: -, .
•F^ulberliliymnut in S. Paschale,, qiii
cliarii in priinis BibliothecaePalrum Paris. editioni- incipit : Cho-
bus prodicrant. rus novw Hierusalem. Exstat jn Georgii Fabi-icii
j Poctis Chrislianis, pag, 799, in. Geprgii CassandrL
Sermqncs,IX, quorum tertiiis est de purificatione»'
Marisc; 4, 5 el 6, de ejusiiativitate (9), et7,8^ 9, P liymnis ecclesiaslicis, pag, 234 Operum,. ct in Bi-
c.ontra Judreos, quod scriptum latidat .Henricus blipihecis Palrum Bigneanis Parisiens. an. 1589,
Gandavensls cap. 1. Sermones pleros-jue Fulberti lfi24, 1644, 1051 .','.,
i-ccensuit Combelisius in Bibliolheca 'concionate- Epistola de rebus Ecclesiw religiose et caute ctis-
i'ia.' ...'•:' tribuendis, in .Dache.rii'Spicilegio,.tomp.II, pag. 827
•Pcenitenlialaitorum, elmulierum peeniteniia'per (edilionis novxipmo III, pag. 387). Alia coiiira injVi-
Fuibertum episcopum. tes episcopos in Edmundi Marteneilom. I, Anecdo-
[
. Prosarii hymni in:S. Panlaleonem^in S. Piatum lorimi, pag, 130.
ct dc Nattvitate Domini el de sancla Trinitate.. In Sermo in festo assumptionis B. liqriw, jn appen-

' (7) Launoius Descholis celebfiorihus, cap. 40... (11) Confer Barthium xix, 13, Adversar.
(8) Arionymus Mellicensis, cap. 93; Triihemius, (12) Hic primo versu anctior apud Baronium/iul
cap. 515. annuin 1007. HUQI.5,
|
(9) Similia qusedam in scripto De nativitale B.
Mariseinier S. Ilieronymi Opera. Vide|Caveum. Angeleconsiliimagni,te consuiO,Glinste,.
Mifactor,.meaVita..
{i<j) VitamS./Egidii a^Ftilbeiio-scriptairitestalirr
Aiiofiymus.Mellicensis,cajv. 95: |
i83" -^ OPERA/ ^EDITOIHS ADMONlTlO.-r iSfit
dice adtseririones ; S;. Angiistirii in ediiione Benedi- A Samiriaiihanoriiin Gailia Cliiisiiaha tbirii Ilj pag'^!
ctorumidriio-V, seriiio 208. : '" "
485 seqtj.' "\''*'
Vita S, Autberti (13),.Cameracensiset Atrebatcnsis Liber de sacramerilts aevot\onis, qiiem Ivpiii tii-
buuul alii. Combefisius, ex Petri Dariiiani auclofi-
episcppi, apud Siiiiuni 13 Decembr., sed mutila. refert ad Fulberlum.
lulegram iegi in mss. codicibus notariiul Sanimar- tale,
thani loino 1 Gallia? Chrislianfe, pag. 233, elMiraus, Labbeiis in feibliothecaiiova inss.* pag. 58.
adllenrici Gandavensis cap. 1. , mss. Vaticano coriiniendat Ftilberti De virnaibns,
eiSententihs antiquorum de summo bono, rliylhmb
Tractalus, sive seririo in Actor. xif,'I-1l, editus ti*ochaiCo,ncc noriversus de pace. Nolat etiain Ful-
a CasiiiiifbOiidiiiOin opiisculis -sacris velerum ali- ' lieiio liibui versiis Delibra et paritbus e/«s,'qups
qiiot .'Galliaeet Belgii."scriplOrtim, Liigduni Batavo- ' iiescio"an siiil editi, versiis aiiterii De uncia et parii-
ruin:1792, 8°, praemissaejns icone sefe descripta, et bus ejus, et De scrupulo el partibus ejus, tledit Cafo-
compendio VHavul lomo II De scriptoribus eccle- lnsile Viliiefsiioiis ad Fulberli epist. 113, loin.
siasticis, j>ag. 519 seq., et cjuale exslat etiam in XVIIIBibliotiiecaePatruniedit. Lugdunensis, pag. 55.
. (15) Balileiions in Clironicp Camcracensi iib. i, de Vita S. Attlberii, jubenle domino episcopo Gerhar-
cap; 77. Qubd si qttis talhts (de Aiilberto) scire desi- do, htscripserit,'iegat: Gerliar.dus episcopus Canic-
derai, librttm quem Fulberlus, doclor clarissimus, , r..cciisis fuit ab anno 1012ad 1049. , ",

SANCTI FULBERTI

CARNOTENSIS ECCLESLE EPISCOPI

OPERA
QU^ BEPEIIIRI POTUERUNT OMNIA
Ex ms/cod. biblioth. reg. colleg. Navarrk, ct clarissimorum virorum D. Petd/vii senat, rcg.
el N'. Fabri;studio et induslria Ccroli d:e Viiliers, doctor. theolog.Parisiehsis, edita/
fSub boc litulo in Bibliolheca Patrum [tom. XVIII inil.] prostanl nnniiisi sermones Fulberli, epislolw et
;armina; alia ex aliis addemus.)

,w:"i; •.,' -EPISTOLANU3N.CUPATO.RIA, ...

R. R. in Cluisto Palfi. D. D. Philippo UURAULT, 1
episcopo Carnotensij Carolus DEVittiERS, docl. theo-
log. Parisiensis S. P. D.
Eit Fuiberlus noster, reverendisshneprwsttl, tandem e liimulo excitalus insolem prodit, quem nec bruma
iners,nec veiustas rerum edax, absttmere poluil. Non secus ergo ul Ptinius C, JHlinm Tuberonem functum
prafeclura, a rogo relalum domi.fuisse narrat (lib. vn Hisl,, c. 52), sice pulvere el sittt exlractum quidquid
dceo auclbre noh:exstabal ad pretumrevocalur. Nacti siquidem manuscriptum ex bibliotheca colUgiiregalis:
Navarrw, in quo multa vetustate e.xwsaferme videbanlur, hwc describenda ctiravimus, nostroque labore'
asseculi sumus, iit lam ptwclarum virttilis lumen sub modio non delitescai. Hoc unrim tqmen.silehlio non in~
vdlvam, me a doclissimoPetavio senatore regio aquissimo, el Nicolaq Fabro viro clarissimo (quem loliuS;
ariliquitalis promumcondum vere dixerim) quwdam ex ipsorum bibliothecis desttmpla huic auctbri inseruisse,.
qUwin nostro ms.rion exslabaril. Hwc duobus viris prwclarissimis tribuenda taus est, qui ul Fulberlus.in/
lucem prodeateffecerWnl. Necverear ad itlorum majorem cmnmendationem hoc addere, quod de Phidia
summo sculplore refertur. Hic ubi Piswum simulacrum fabricasset ex ebore, oteum effundijussii circapedes^
cordm ipsa slatua, ut iiiamimmdrtalen. redderet (EPIPUAN. lib. n, contra har., cap. 64). Sic Deum optimum
maximum, credo oleo\graliwsnwduos illos clarisshnos viros injungi voluisse, ut ipsum episcopumimmorlatilat»
donttrent. Quod sime ad hanc socielalem gtoriw admillere vetis, reverendissimeprwsul, nuilumprwmium suspi-
cib, vel iniponis numero, quod ad ws exeal majus. El sttne tanti facio anliquilatis Palres, «( nihil ex iis de~
perire velim.Undequidquid exanliquo illo Patre reperi',in unum congessi. Htinc igilur, venerendissimeprwsuJ,
nori quam eleganter quwso,sed quam pie loqualur cogita. Etenim si illum.semel.audieris tandiu latuisse dole-
bis Legisli, credo, quod cum Pio II summo poiilifici nunliatum fuisset Tarvisinum summnm jprwsntem
1
agere tinhnam, eljqm inclusam prwcordiis morlem tenere, exclamasse : Moritur ergo prwsul perfecius, cii
reliqitos similes esse oporlebal. (A PICOL., in Hisl.) Sic cum tandiu Fulberlum latuisse audies, exclamabis*;
et tanla lemporum serie illius memoriqm obrulam fuisse wgre feres. Quis enim eo vel morum probilale cla-
riort Quis in religione calholica vropaganda ardenlior? Ita ul culium pielalis cum tacte nutricis exsuxisse
videatur (SENEC,De beata vita). Verum scio magtto impendio temporum, magna alienarum auriunhmotcslia:
Ig7 S..EULBERTI CAR-NOTENSISEPISCOPI 188
lanaaltonemnanc conslare-, 0 twmincmItttcratiim; sea lioster- Futoerlus. hoc litulo/yustictore conientus eril,
ti ovirum bonum dixeris. Effectum.esl motlout diligenlius scianl loqni homines, quam vivem. At tempere
Fulbertt vis scir.e quid liber.qlia slncia conftrebanll Ad exlcrna nihil, ad virtulem mulltm. Hujus igiiur
tcripta-licet.inmultis vbscurq videanlur, tamen nescio quiil in his tatenlis pietalis deprehendere licebit. El si
cnm Ivone Carnetensi liunc attctoremcompares,.scio cuipalmam prwtuieris. Tn itio siquidem eloqnenlia, in
tsto sola vielas viget. Ad exlremumduos.ill.os.episaopos, dicam audacler, dttas ilias aquiias, .Ktpotropovvza;
vere essea.Jove immtssas, ui fabutaninr poetw{CLkxjD.pnvful. paneg. de Contulatu Manlii), in hancuibcm
Carnotensemtanqucfm in umbilicumQ.alliw.N.amiu medio Galiiwattclore Cwsare stla est (Comm.Cws.lib.'
VHide bell, Gall.), ut verilatem,.quas inmcdio consislil, veraque religionis culium indkarenl. Gaudealnunc
el exsttltet Carnolensis civilas tanlis prwsHlibus.illitslrata,tol docloribtisaucla el exculla, obmuteseal illa gar-
ruta mere'rix quw virus hwreseostam tale jacitlqtur. Jam.enim exsurgil Fulberlus el sub luo nomineapparel,
revcrendissimcprwsul,ul matcdicorum ora obslruat. Hunc ergo gratiorein libi fore jttdico, quod episcoput
Carnotensis libi codem baculo pasiorali donat0,,el cancellarius qnondam Roberli regis Galtiw, tibi e nobi-
inshnis majorjbus et capcellqrioritm dhjnilale insignitis oriundo, dieaiur. IIoc murierefruere, reverenJissime
prwsul, wqtti bonique consnle, sic cnhn me libi obseqitenlissimum,si placuerit, devincies: Vale.
""
';
. TESTIMONIA
j
Ex probalissimis auctoribus cxcerpla,quibusprobatur qms fueritFulbertus cpiscopus-
'
"•: L : A simiimnonuni obiit J/ulbcrlus episcopus Carnoiensis,
/
Ex Ilenrico Gandavensiin Catalogoscriplorum eccle- qui fecil legendam de Nalivitate bcatse Mariaj cl
siasticorum. \ f Jiisloi'iam,.eiquesuccessil Theodoricus.
Fulbeiius Carnolensis episcopus, liberalium af- -V.
liuin suo lcmpore peritissinms, vii- religiosus et erga E& bibliolhecaSixli Senensis
bpaiam Virginem devptissimus, scripsil sermonem Umberlus seu Fiilberius.Ciiriiolensis episcopus
«itl.nalivilaiein beat;c.Virginis pci-tiiienlem, limato scripsitin illud Geneseos XLIX.:Non auferelur scep-
trmn.de Juda, anno
tliclamiiic, qui sic incipil: Approbata!cousududinis. ' 'Domini 1000.
V-
Besponcliteiiam cavillationibus Juda-orumdicenlium
Ex Willel. Malmesb. lib. JII De geslis Anglorum.
hanc,'proplicliain : Non uuferetur sceptrum de Ju-
da, etc, in Cbristo non luisse iinplelam, diligenler Berengarius pla.nequamvis ipse senlcntiam cPrrexe-
Sciipniianim auctoritalibus cl ralionibus coufulans; fil, Pmnesquoscx lolislerrisdcpravaverai coijver-
Jtidajoruin pervicaciam, tere nequivil. Adeo pessimum; est alios exemplo vcl
vtrbo a bono infirmare, quia, forlassis peccalum le
II
gravahit alienum,,cum deleltim fueril luum. Quod
Ex Joanne Trilhemio. "] episcopiun Carnplensem 'Fjjjherluiii ( quemDojiiini
Fnlbeiius cpiscojiHsCarnolensis in Scripluris dir Mater olini ajgrotum lacle iiiamillarumsiiarum visa
viiiiscruditissimus, el in sajcularium lilterarum dis- fuilsanare) prtedixisse aiunl. Niim cum in exiremis
ciplinis omnitim suo lempore docloruin doctissimus, jiosituin nuilli visitarenl, et acciinmcapacitas \ix con-
poela clariis, cl.dialeclicus subl.ilissiiiiiis,multis an- fluenlibus sufficerel, ille iuter opposilas calervas
uis scbohe pnWicajpi-a?sidens,plnriniDSdoctissimos,, bculo rimalus Berengarium, nisu quo valuitexpellen-
anditoics enuirivil, vila qubque sanciissimus, mullis.». dum censuil, proleslalus immaiiem draconcm prope
legiitir niiraculis cofuscasse, qni intur cxlera.scri- cum coiisislere, multosque ad euni sequenduniblan-
jvsissedicilur. dienle manu cl illiec anhelitu
' corrumpere.
Epislol. ad diversos lib. I". vi.!'
Iii laiides sancla3.Maiia3lib. 1. Ex veteri Annali abbaliqsSancli Petri, quw sila est
llymnos el Oraliones varias, el q ia;ilam devota in valle Cariiolensi,
Claruil temporibus Henrici regis Primi iiniio 3 Fulberliis doctor sacra; tlieologisecgregius hic fnit
1000. leniporeRoberti regis filii HugoiiisCapel,qtti regnare
III. ccejyitniino 987. Hic doclor et episcopiis gloriosus
7?* veleriAnnali bibliplhecwregalis coHegiiNavarra', speculuni Ecclesia! el fidei Clirisliante, multa scripta
in Viia Roberii regis fecil ad laudem Virginis gloriosne,et iiiier cajtera
Fulbcrlus pritrio fuit cancellarius regis Francorum, illam legeiidam qiue legitur in Nativitate ejiisdem,
Ktibcrli, et ex cariccllario faclns episcopus Carno- quoeiiicipil: Approbalwcpnstteiudinis.Hujus lcmjiore
iclisis. vita iioneslissimusel in scicntia clarissimus. anno miilesiinoel vigesiinpiniiocteNalivitaiis bealaj
Fiiiiitamenta sanctaj eccleshc Dei Genilricis Carno Marise,cpiscopatussui arino qnaiio, fuit civilas Car-
loiisis jecit, et eaiiidem perfecit miro lapideo labtt liolensis et tota ecclesia beatoe,'Mariai combusla.
latu. Et Pattlo vost. Circa anniim millesinnim :-
trice- Qtiam idcriiopiscopusgloriosus sna indtistria, tabor0
i
 189 EPSSTOLJE. I9V
jijSiimptu a fundariientoresvdificavit,ul in legenda \ Ecciesia; dominse nostrse snnelse Marisp,ciijus fuii-
sancli Aniani liabelur, etc. Jacet in ecclesia sancti damenla jecerat, suriimammanum mirifico efleelti
Peti-iin valle Carnolensi. imposuil, qnam etiam pro possehonorificafesludens,
musicismodtilalionibuscrebro extulit. Quanlo enim
VII
amore in honorem Virginisanhelaverit, jmterit con-
ExWillelmoMatmcsber. lib. u, cap. 11, anno ab in-
cariial. 1032. jicere qui audierit cantus coeleslia vota sonantes.
Exstalinier cseteraopuscuia ejus Epistolaruni volu-
Ejusdem archiprsesulis Ethelnothi lempore rex m.en, in quarum una gralias agit Cntilonimagnifi-
Cnuio ad transmarinas Ecclesias pccunias miliens, ccntissimo reg;i,quod largiiatis snaeviscera in ex-
maxime Carnoluuj ditavit.i ubi tunc florebat Fulber- pansas ecclesiseCarnotensiseffuderi '
UJSepiscopus in sanctitate et philosophia riomina- . (Vide et Baronhtm, tomo XI, Annalinm -anno
iissimus. Qui iiiler.cselerainduslrise susedocumenta, 1028.)

SANCTI FULBERTI

""'. EPISTOLiE'
0RT)TNE>CirR0K0Ii)G;.LC0 DIGESXE..
jipistotds Futoerlvexegimttsad editionesDuchesniiel D. Bottqiteii,quCiamsnfrvWijmspi-aUennk-srtini.
Epistotiscentmn iriginla oclo-.quasexhibei Bibliolheca Pairnm duas magni momenti uildimus ex
Martenioel Gallando.)

EPIST0LA I [olim V ' rum scilicelel

B ' monacho.rum!oraiioiium fidciia. Vale.
EPISTOLAII [oliht XXI.]
(Circa anniiin 1000.)
Sancto ac venerabili , (Anno 1005.)
' FCEBEUTUS aiehicpiscopo sno BONIBERTO Pleno viilulis el gratia circumfuso, charissimoPalti
fidelitalit obseaitiumet summipttsloris ABBONI FCLBEBTDS SUUS.
. benediclioitem.. .
Primnm qiiidem benedicimus Dominum Patrem Quanam le resalulalione^digner^ o saccr abba , *
ingenituiii , Filiumqne suum unigenilum Jesum et o ni.igne philosophe? quicl rependam muneris
Chrislum Dominnmiiostrum, et Spiritumsancliim sanclse amicitiaequam proniisertmi signa gcmmatse
paracletum unum vefum Dominum,qtii cuiicta crea- facundiqe,vix seslimare sufficio.Nam cum Nla quse
vil,-qui te qiioque, dilectissime Pater, mutta sapicn- dicuiitur essc , .vitior animo tcneas, cum illa quse
tia itlnstravit, ad docendum pojjulum suum, et de- non esseforsitan vilijiendas,quidegoconferrepossim,
core sanclitatis ad prajberiduriibonsevrtseexemplum quod tu aut non haheas, aul non haberc conlemnas?
decenler orriavit. Deinde magnas tibi referimus Sedquoniam|)hilosojiIiicis.cssenliismagnuinquiddain
grales, qubd nos licet immerilos atque ignolos, sa- superesl, aique ex his quse non.esse dicuntur qusc-
Ititalionis tnse pariterque muncre gratise dignatus e» dam perpetua fiuiil, ideoque sapieniibus aliquando
C
prsevenire. Unde profecto nos in ariiorem tutim sic grala sunt ,,reci|>e qusesoqupd ab utroque lihi le-
animasti, ui perennem tui memoriamin intimo cor- eluin offero. Den.iqi.iculparlicipandosuperessenliam
dis noslii vigere velijnus, ut salteni per crebra ora- deitalis doininus fias, sic te rcsalulalo, ad percimeni
tionum sufii-agia,si aliter faculias non sujjpelieril, fideiitatis habilum amicilisetuserependo hac scilicet
tiiscbeftignitati vicemrependere satagemus. Signifi- difierenlia luam benevolcnliam meainqiie dislin-
cavit atitem nobisfiliiisnostef lutisque lidelis Hildui- guens, ul illapro majestate jiersonsegratia vocelnr
nus (14) tuse charitaiis erga nos insignia, fidelitcr ut domini, isla fidelilasul alunini. Pi-secej>lisilaque
asserens unum de noslris Priscianis le velle, quem luismodeslissimedeservirc cupiens,MedipIano,disci-
"elper eumdem libenlefmillimus, quidquid eliani de pulo quod precatus cs facio, quaequetibi scribentla
uosiro pelieris liilarisSimelibi si ppssibile fuerit petisli, en oinnia fei-e juxla" fidera. exarala trans-
transinissuri, ipsam qtioque praeseiilianvnoslram, si mitln. Abbale sancti Pelri graviler segrotante, sed
tibi opus esset ac voluritas, nobisque potestas, obse- aclhuc mentis el sermonis compote, Megenardus
quentissimepraeslatnri. Ad ultimuinsalvcre te sem- monachusante mihi non mediocriler charus, noclu
jier optamus, precanles ut illam novam ac glorio- sese de clauslro suhripuit, eiad Theobaldumcomitem,
sam adoplionisprolem surami regis, regem videlicct qui Blesis tunc morabatur. ahbalisepetendae gratia
Steplianiun (15) iutimans excelleiilise srise;[alias, D * pi-operavil, comes illum postridie remisil ad nos
;vesiraeJexnoslrapafiesalutes,cluniveisarutiicongre- cum legalis, qui denuntiarent recipicndtimmagnifice
g:Hioriiiniqiisesiint in episcojialu nostro, canonico- sicut abbatem monacbisel canonicis. At verc noSiis
'
(14) Hic fil menlio Hilduin.i. llabetur iii
' veleri e.x grandwvo ntiiiie in clerum prcmolns fueral, di-
Chroiiicolemjiore Roberti regis : Cirra hoc tempus cliqiiecceriobiitunc pauperis fuit primns abbas.
millesimonono fundalttm esl cccnobiumBetlense ab (15) Quis fueril Steplmnusrex vix colligi potrst
liildnino de propriqstto. Hic anlem Ililditinus mtper ex historia.
 19T S. FULBERTI CABNOTENSISEPISCOII lSi
Jerc oninibusca fes seque nova et hombilis fuit. A ciijus divescharilas de paiiperecensu qiiseqiie.poiest.;
Respondimus itaque longe nobis alitcr videri. Nec illis necessaiia •subministrat. Cseterum ille, cujus.
enim legitime fieri abbalcm, nec debere rccipi qui fratres imporlunitaie depttlsi sunt, ab Hervisp qtip-:
ahbatiam alteriiis, ipso vivente, perambilionem dam, ut aiunt, Briiarinicsc rcgionis cpiscopo, iv
petit, oui a fratribus non eligilur, ct super illos ni- Non. Februar. abbas simulatiis esl in suburbioCar-
liturdominarL Poslremoqui noster neque mpnachus nolensi absente clcro, indigiianle popnlo, legato
sit, neque clericus, et plures habeal lestes cuiialiief arcbiprsesulispalam contradicente ne id fieret, rc-
agitandi qnam roouastice vivendi. Hsecille non gra- clamantibus eliam quibusdani monacbis, qul in loco
lanter accipiens ad comitem redequilal, iramqiie remanserani vero vuitu , viva voce ;alqi)e -regiila'ri;
juvenis idversum nos vchementer iiiflammat. Sed aucloiilate. Sed quid inter furenles ratio ? Sed et'
die quinlo postquam suum ambitnm publicavii, iiunc ille primas in ahbaliie suggcstii, sseculari j>o-'
prscdictus abbas aigriliidinem suiim morle limifat. tenlia frelus, de peracla vicloria sloriosus, facloj-es
Conveniiintad capitulummonachi nosiri, et quidam ej'usabbates , cjjiscopus, atque ipsum papam ain-
canonici, quos ralio poslulabai, admilti. Inlerroga- biendo, ne quid gravius .slaluatur in illum modis
mus an aliqui fratrum incoepio Megenartlifaveant? omniluis elaboral. Jacet interim victa, confusaque
Negant singuli, negaiilomnes.Decrevimusergo quos-?II fratrum exjiulsorum liumilitas , nec esl prscsul in
tlameorum essemitlcndosad comilem,nobis videlieei Galliis, ciijiis"viscera tangat affeclio pietatis, aut
" designalumepiscppum, ul Palris obitum nnntiaa-ojii, zelus sa crse legis inflanimel, ut consurgat ad fran-
etalterius eligcndircgularem precareiitur licen>;am. gendos imjjetus cfrorum, ad relevandas spes dolore
Quibus missis ecce alii duo , Vivianus scilicet et labesceniium. Defuncta etenim esl Dionysii fprli-
Durandus, alter illileralns, alter litterarum male- ludo, non comparct pieias Martini. Tu qiioque de-
sanus inlerprcs, ambo prsepositi, si nulantes causa reliquisli nos, sancle Pater Hilari, qui olim imila-
comnmnis commodi ad obedienlias stias se velle lem EcclesiseSpiritus sancti gladio luebaris. 0 dere-
cxirc, ac ne aliprsHm pergerent si >i interdicente licla, o mcesta, o desolata Galliarum Ecclesia ! quse
decano monasterii. Megenardumlamlenseculi sunt, jam erit spes salutis ulterior ? Ubi amplius afflicta
cui cccptara prscsiiniptionein occuile persuaseranl, Chrisiiani animn respirabit? Hoc nempe solum vel
fetBiesis in prsesentia dpniini Thebbiildiipsuiri Me- niaxime nos confortare videbalur : quod si conliji-
genardum a fratribus peti ac cligi perfide mcntiti gcrel ruinas moenium tuorum resarciri non posse,
sunt. Iloriun stiffragioIsetuscomcs siaiim eiim bacu- licefet saltein ad; firmum adhuc Capilolium mona-
lo pastorali pulilice donat. Quo audito, fratres qiii sticsevitse confugere. Quod eliam si furibus irre-
in clanslro remanseranl, contfa haiicfrandiilentiam(C plare aut impune quibuslibel ambiliosls iiivadere
7,eiodivinse Iegis accincti, libellumreprobaiionis fci- licet, proh dolor! funditns cecitlisti? Unde jam ad
cerunt, alque subscripseniht hujusmbdi: Sciat pm- tc..'f-everleiiSj.venerandePalsr, quem ego cfedo et
his Ecclesia, quia MegehardummonaCliuninoslfimi, video adjuiorem a Domino:nobisesse provisum cum
abbatcro fieri non eligimns, nonlandamus, rion vo- domino ineotuoque iideli Roduljilio deprecor et
luroiis, no;i consentimus: sed reprobamus, refuta- pbtestor pef ea quse tibi d.ita siint sajiientisesarictai
rnus, cl omniuo cohtradicimus. Nosvero de coeno- charisinata, per dnlcedinem fralernse charitalis, si
bio sancti Pelri, quorum nomina scripta sunt, Dii-. quid potes, impugna hostes Domini, fratTes allisos
randus dccanus, Gaudricus, Genesins, Robertus, refove, nec perire sinas inojiia solatii tui, pro qui-
Isembcrtus, Marcuinus, Alveus, Gtiarnefus, Ricbe- bus crediscsse fusum saiiguinem Chrisii. Vale.
tiis, Warinus , Ilerbertus , Evrardus, Benedictus, EPISTOLAIII [olhn II].
Arnulfus,GuaIlerus, BeringeruS, Herbertus, Bcrnar- (Anrio1006.)
diis.Isli ilaque omnessna rioniinaaul subscripserunt,, Domino suo EJSABDO sibi semper venerando Fit-
aiil subscribifecerunt mevidente. Die proxima coniess BERTUS exigttus
Telbaldiis rcdit, se in monaslerium rccipi cum, . Novit, el vere npvit sercnitaiis veslrse prudeniia,
" -
prbccssione prxmandal. Monacbi respondent se li-. quod in ccclesiasticis ofliciis plura srint, in qtiibus
benter hoc agere, si prsesuiiiploremillum non addn- Oiieniales Ecclesiseet noslrx communi obscrvatione
xerit secum. Ille denuo iralus, ipso die tamen susti- sibi respondent. Sunt vero alia in quibus alias ab
riuil setl in sequenti cnm strepitu coinminanlium in,, aliis cullu dispari, et varia observalionc auclivimus
sancli Petri monasteriuni suum Mcgenardum ob- dissonare. Sed nec pauca aul rara snnt, qusc ab aliis
irusit. Ad crijus violeiitum ingressumisancli fratrcss iiecessarioservanda, ab aliis non adeo curanda sesti-
contaminari ipsius communicationelimentes, san> manlur. Nec lamen nos offendil ohservanlirediver-
cluario Domini sahitato, cuiii lacrymis exieruift, silas, ubi fidei non scindiliir unitas. Porro in nmliis
atque refugium alitidnescieiil.es, acl imina princi-- Grseiia ab Hispania, ab illis Roinaiia et Gallicana
palis Ecclesise corifugerunt. lbi quoqm) non invento o discrepatEccIesia. Sed neqne in boc scandalizamur,
' paslore utrinque desertse oves mceslis sesc vocibus s si audimus diversam obscrvatioriem, sed rion di-
consolantur. Sed recipit sancla Maler Domini solila a ' versam fidemin.Christi semper Ecclesiis exslilisse.
pielate'recipit Rodulphus luus dulci benignilate.i. Slct enim rogina Ecclesia a dexlris regis stii in
Tnde transierunt adcoenobiumsancti Palris Berberti,j veslitu deaurato circuiridata varielaie. Nos yei-p.
 i93 :EPISTOLiE. 194
tritu ct pervulgata Pa.trum via incendentes, Palrum _.j \ cuisitans, nec etiam signurn aliquod invenire potuit.
memoriam in ralioiiati pecloris nostri, id.estprse- Audiens episcppus ex negligenlia fratris oiiiim pe-
cedeiitium Patrum exempla prse ocutis liabeamus, riculum, omnibus in commuiie fralribus unius rea-
el qua? ratioualiter eos cgisse cognovimus, lenea- tum pcenilendum iiislituil. Ipsum vero fratrem ar-
,nius: ea vero quse spiriluuii consilio ab his ordi- ctioris paenitentise disciplina corrigendum propo-'
nala, spnt etianisi infirniiialis ncslrae ignorantia ad suit. Hac ergo occasione acccpta quserendum ab
plsnuni videre non possiniiis, lemeraiise cavilla- episcppo. seslijn.avi, ,si viderclur sibi salva ordinis
tionis cieijte non rodamus, dum lamen a fide ha'c religione.sanciificaium panem primo aut secundo
Tiequaqtiam.exorbitare sentiifius. Dicit Scriptura : sajictificalipnis die posse totum «imul perciperei
Audi, fili mi, disclplinam pairis lui, etne. dhnilias cjue-mviclebat npn sine periculo posse lanlo tractu
legemmatris tuw (Prov. i, 8). Anle hps. paucns dies teinporis miiiulatim sumere : praeserlim cuin ipse
i!i memiuisse licet, niihi ..vesperlinis horis super- nosset raiissinjos liujus ordinis viros esse, qui in
vcnisli, et repentjna inquisiiioue nie pennovisti, de bac re pervigilem ciiram adhiberent. Hic ille in--
liostia qttam paulo aute promotus ad .sacerdotium crepitans lardioris sensus mei liebetudinem, re-
de lnanu episcopi suscepisli (lu) : quae ralio sil, vi- spondil quidem ita esse quod quserebam, si diiti-
delicet tisque ad quadragesiiiiam dicm usu quoli-,,,R pulis quos ad prsedicalionis ofliciuin Doiuinus mis-
diano consumere, vel qtios.liuj.us rei auctores ha- surus in muntiuiii fuerat, si illis iiiquieus,-adhuc
beieinus. Cui quidcm nisi sacerdotalem in vobis taidis et dubilantibuspoiiiisset suflicere resuscilati
fcveientiam, el in omni genere doclriiise probalain corporis speciem semel vidissc, quam semel visam
sapieiiliam offendere meluissem, respondissem ve- iioluit ab eis repenle siibtrahere, sed per quadra-
'rfecunde quidem, non lemerane, bumilitcr,-uon . gcnoi dies complacitis horis glorificali corporis
procaciter ; respondissein, inquam, tjiipd infelix ca- revelala specie eos lanquam panis coelestissiiavitate
pella quondam respondilovi laniciniuin [meliun la- refecit- Nam,et episcopus qui vices Chrisli ienet,
iiiciiim]<qu3erenli; vel certe videri niibi poteram a saccrdolales viros in plehem subjeclam missurus,
, |)ianisarvis ligna iu silvani vel aquas in mare com- sacri corporis cuchaiisliain per quadragenos clies
jiortafe, auf Minervam, nl aiunt, velie docerc, si smnendam uislribuit, tit dum, verbi gratia, quolidie
huic liomini facerem verba, in quo totius dpctfinse coelestispanis alii)ionia reficiunliiT, tempus illud In
thcsaurum recenditum proiiteor. Sed, eslo, res aliis inentem habcaul, quo per quadraginta dies Dominus
usiiaia, illis familiarem consueludincm, islis parit discipulis apparens, el couvescens desideralse yi-
alniiialioiiem. Putabam et hoc certe omnibus Ec- sionis satiei.ate refecil. Ad hoc e.piscopiresponsum,
clesiis,eateiius assiieium foi'e, ul nutli iioviiin csse C cuin ego familiaritatis aiisu sludiosus. perquiferem
viderelur aut vaniini : hsesitare diutius cocpij ait .numitlem inysterium supplere potuisset panis a
jnihi adliuc codiceni iUiiin unum babeieui quem a picsb.ylero quolidiana culebratioije saci-atus, tili in
naiaii palria inter cseleros tlevexeram, iri quo ejus- ep passionis Dominica et resuscftati corporis et
iiipdi exemplaria continebanlur. Quem tliu qtise- . iiianifestaii--discipulis species , salis fuissCt nobis.
situin, quoniain aul alicui prseslilum,. aut per tot Perpende,'ail, sicut, fili nil, multseEctiesise sunt
lo.orum liiuli.lionem casu amissum non invenio, per universum orbem lerraruin, propler diversa
repetita memoria quse de illo recolo pauca vobis loea, el lamen «na sancta est catbolica Ecciesia,
iutiiuare non gravabor, prsemonsirala occasionc, propier unam fideni :-sic el miillse oblatse propter
qua quondam observanliae hujuscausas el ego quo- vota offei-enlium, unus panis est propter unitatein
que jcijuisieram. Nostri euim episcopi provinciales corporis Chrisli. Nani pauis ab episcopo consecra-
in hujnsmodi rituin omnes consentiunt. Porro nostrpi tus, el panis a prcsbytero sanclificatus in uiium ct
tempore ijuidam inler cscleros ad sacerdoialem gra- ide n .corpus Cliristi li-ansfiindiltir, propler seere-
d;:m adroissus, hosliam quoque sicul ct alii de manu: tain unius operantis'poteutix virtutem. Sed quo-
cpiscopi sUscepit, quani.in pergamcno, in hos ususi damuiodo aliud esse dicitur, quod virginali utero
paralo involtitam quolidiana celebralione solvebal,1;. sanijiia carnecrucis iujuriain suslinuit, de sepuicro
el.portiuucuiajn parvani, juxla , iuslanliuro dicrtim; resurgeus discipulis apparuii, ctijtis incmoriam in
mimeruni computatain sumebat. Accidit vero ut pane presbyteris collato episcopiis agere videtur :
quadam die explelis mysteriis dum vestimenla cumi- aliud quid per mysterium agitur,- dulu episcopj ct
siudone aliaris incaulius colligerel, immemor liosticei ouines sacerdoies in niensa altaris, sub sacrameiuo
sacrae diligeuiiam iiequaquanuadhibens thcsauriim communicalie c;.rnis panem sancium secj-ela oi-a-
tocleslem infelix aiiiillcret. Vcniens ad divei-sorium,, lione quotidie consecrare videnlur, quod ad illiid
qusequcnecessaria curat, transigitur dies in crasti-• -respicil, quod consecrantes nuper ordinali presby-
nuiii, repctitacelebralione frater Ule iiistante horai tcri cum ponlificali oblalione pefcipimit. Nam illud
comniunicaiidibosliamsanclam non inveniens, tur- Dominicum corp.us ex morluis suscitatum, el in
balus niniituri et- coiisternains, sursum deoisuni; eoelislocalum, jain non moriiur, istud sacrainerito- '
(16) Hic fu mentio de hostia tjiise reservabaiur, levit, tamen hoc Fideni nostram conlirmat contra
et iis qui ad sacer.Ioiiu.n proiiiovebanlur dabatur c!e neoteiicoiuin lalsain ppinionem, qui hosliaiii sacraiu
liiauu episcopi, ul usquc a:l quadragesiinain dieni . -ivsei-va'rinoii debereclaiiiitanl.
usn (juotidiaiiccoiisuuierenl. lsa-c consticluJo obs:>-
 105 S. FULBERTi CARNQTENSISEPISCOPl J.B.C
•iii-ii, quoliifie liobis inorilur, quotidie nobis rcsur- A <jitoquelsestri Sdelis et amici. vestri Ebali, si di^
git, apparet et coiiiedilnr. Sed riec in hocmeiis fide- vina benigiiilas allubescat.(17), quanla novimus ope
liuin Scandaluni diibielatis debet inctirrere, quod subvenirs paravimus; mittendo Galienr potioues iii
'Chrisluni semel gustata morte jani non ultra mori- et lolidem theriacse diaiessaron ; quae quid valeani,
turum audit, cum carnem assurop i hominis in pa- et modus acceplionis yel servatioiiis earum in teslris
tei-ria gloria sedentem, et hic sanelificalum panem aniidolariis facile reperitur. Vulgagiriem eliam
verum Chfisti corpus audit liouiinari,'dum "et illud pelilam vobis liiiltimus, quamvis selatem vestram
de Virgine assumptum, et istud de materiati et vir- tati jam vomiiu faligari non suadenius , sed eo
-ginali cieatura consecratuni, unus idemqiie arlifex potius si bpus sit allevari, qui frequeriler el siue
Sjiiritus invisibili opeialione in substantiam verse periculo fieri possil oximelle et raphanis vel certe,
carnis li-ansfuridil : carnis videlice non cujtislibel, quod seniori magis conducibile est, moranlem alvum
•sed vere Ghrisli tle qua ipse ait: NM -muriducavefi- laxativis pillulis iiicitari. De quibus ullro vobis fere
tis carnem meain, non habebilisvilam in vobis (Joan. iionaginta' oblatis, cailera bona nostra vestra pu-
VI, 54). Quod utique exponi alio lempore: indiget, late. Valete.
ct fidei oculis intueii. Hoc tantum quoti ad prsesens
EPISTOLA v [vlim I].
liegotium spectat solvamus, quod quideiii ncc subi- B
lis ncc novis adinvenlionibus coristat expositum. (Ante annum 10071)
Nosti populo Hebra'.orum sub Moyse et nianna de • De
tribus quaesunt oece>san'aaJ profectumCtirislianss
coelo per annos quadraginia subioinistralum : qui reigionis.
Moysesdux populi secundis adjtitonbus, sepluaginia Venerabili Palri et domino sibi
viris videlicet de eodem populo-siistentabaiur, per semper umv.ndo
'ADEODADO FCLBERTUS cxiguus'.
•quos forma presbyleroriim exprimituf,'qui nunc in
Ecclesia novilia, ponlificale onus in se suscipienles Inlcr hesterua et secreta colloquia, pt-o srdificaii-
dis fratribus atiliuc infirmis, atqufe noviliis, me ad
regendis populis invigilant. Porro simens de spiiitu
-scribendura lua linjjeriosa coarclaverat auctoritas.
Moysi, illis septuaginla: senioribus' dedil.per.quOs
Ecce habes pauperis quidem ingenii opuseiiluin,
populum sibi comniissum per qnadraginta annos
sed nonignobile fidei monumentiim. In quo quseso
jiulicavit, quia diix noslcr Doiriinis Jesus Christus
discipulis quos ad prsedicalionis pflicium missurus non eloquentise ornaium, sed obedienlise perpeiiiias
fuerat ininundum, spirilualium^doiia charisniatum vola, nee eruditis-auribus seslimes falua verbri
inludil. llli post immolalioiieiiTAgiiipasclialis inanna revelanda, ne pro ruslico slylp saera vilescat ma-
caiitus misso per quadraginta annos sustenlati Q teria; alipquin-de lalibus prsestat siluisse, quaiii
sunt. •Quem cibiim cceleslem, quain suavilatem an- . aliquid incpiiditum edidisse. Incomprehensibilcui
huniana
"gelicaninon per typicas aut umbraiiles figuras, sed • eiiim divini corisiiii allitudinern, saplenlia
indubilalam unionis veritatera repfa^seritat ille Do- puro-cognitionis iiiluilii compfehendefe non potest;
- lninicus cibus, quem per qtiadraginla dieS sumen- tjuia duni mens nOstra ultra se praeclpiiaiiter erigere
dum tanquarii salutis vialicumj pontifex- novis Ec- usque. ad inaccessibilem secrcteriim Dei visioneni
- clesiie culiofibus distribuit, quos suse pasloralis apiTetit, iiifiruiilatis suue obslaculp reverberaia, et
curai vicarios, adjuiores ad eiudieiidam pleiieirisibi • inlra ignoranlise suse angiistias coarclata nec quod
coniiiiissam coiistiluil, ut dum isinm pise oculis . ultra se est valet comprehendere, nec quod inlia.se
babentes degustaht, illuin menle pertraclent, qui de • est seslimare : uude ^criptum esl : Altiora le ne
cruce riiorte triuinpbata ad Palrein ascendit,' dum- qttwsieris, ei profunda consiliorum.ejus, ne invesliga-
lene-
que ascmel ipsis' consecratum corpus percipiunl, . veris (Eccli. m, 22); Posuil (inquit Propheta)
illtim fidei gustu experiantur, per querii quotidie bras/latibuhtm suum (Psal. xvn, 12) : has lenebras
Christus uobis moritur el resurgil, per qitem usqiie mulli perscrutafi incipientes, et aba ex aliis assc-
• atl coiisiimmiUioiiem sseculi manere se nobiscum -rentes, in crassas el palpabiles erroTum tenebras
sunt. Porro niundi sapientia exterius.elo-
polliccliir. Hsec pauca de multis, qiise repetita me- D devoluii ma-
moria, cl liuillo ex tempore dissula licet recitasse, quenlia nilens, inlus vacua a virlutis sapienlia
ad pncsens sufficiaut, duni ego cod ceni de ejusiiiodi nel, semper enim quserit, et nuncjuam. invenit,
- excmplaribus a Romano scfinio prjlatum perlegam. quia proftirida mysteribruin Dei non humanse.dispu-
Vobis facile esl de paucis multa cogitafe, ant certe l.nioni, sed -fidei ocrilis revelantur, siciit Dominus
libi ago, quia abs-
quod irralioiiabiliter factuin vidctur, sanioris consi- in Evangelio ait_: Pdler, gratias
Iii lalione colligere. . condistihwc. sapienlibus. et prudeniibits, el revelasti
- ea parvulis (Matth. xi, 25). Ergo mens htimana cum
EPiSTOLAIV [olhn XLVlll]
• •• (Aimo 1006.) . divinse dispositionis caiisas afgumeniis per se dis-
non
Virltttemngis prwdito qunmprtvdicato prassnli ADAL- culere nonvalet, adhoc quodcompreliendeie
BERONI FULBERTUS. .-valel, reverenter erronea: dispulationis octiltis
Vesli-:e sospilati aniice gratulsiiles, valeludiiii claudat, ncc iiivisibilia ex visibilibus, nec incoifu-
incdicaarie iti Ut in divinis 'itteris , pio tempore Fulbeiius excelluil, fa-
(17).A qua, liumanisciue
'
clus cjuscopiis absiriiuit. ".' ,
, JIJ.7 EPISTCL^E. 198
Tjiibiliacx corruplibilibus jueliri prsesunial, ne-diun \facltts,
, el hubita invetius ui Imrio {Pkiitpp. n,,7).
cxca disputatione clausa pulsat, etoperta non v-idet, Marcipnphantasiam coiporiselnoncorpus confessus
propriis definilionibns captivala, et csecum sensum est in. Christo fuisse. Setl Dominus noster Jcsus
sequens, in erroris praecipilium catlat. Tria si qui- Chrislus.in unitate unius ejusdemque pei-sonse:ex
dem.nobis suntad profectum Cbrislianse religionis diiabus, et in cluabus substantiis, divina scilicet et
proposita , sed ad coiisunuriatam jusliliara perinde bumana subsistens, et miia protulit ut Deus, el
necessaria, ut in his tota humanse salutis sumnia infirma sustinuit ut lioino, ul cum verum Deuiri
consistat : sine liis juslilia iionien habet virtuiis, sublimia opera loqueicntur, veruiii liomiuem flebjlia
. prsemium non habct viiiutis. Ilorum, primum est . demoiislraren',. Deus, iiiquil Al>osto!us,eraiin Cltri-
iiilelligere, et firiJjiter tenere: mysteriura Triiiilatis, slo, munditm reconcilians sibt (II Cor. v, 19), Detis
et unitis verilatem Deilalis. Secundiim salutaris in Chrislo, Filius Dei in filio hominis, divinitas
baplismi ralioiiem nosse velcausam. Tertium in quo .opei-abatur iu lioiiiiiie. Deiiuisveiba liominis : Paler
duo (17') vitse sacramenta, id est, Doiriinici coipoiis major me est (Joan. xiy, 28). Demus Verba -Dei :
et sanguinis cpnlinentur. In his tribus multi nimis /Ego.el Pqter unum sttmus (Joum x, 50).'Lpquatiir
carnaliler intuentes, dum plus. carnalem senstim .in Ctuislo uoslra infirmitas ei condilio. Filius, in-
quam fidei arcana mysteria contemplantur, in abru- ii quil, liominis non habel ubi capul suttm recitnet
ptum perniciosi eriwis prsecipitium devoluti, nec (Matih. vui 20). Inloiiel vox divina : Omriia qttw
rerum verilateni, nec saeramenloruin viriulem per- ihabet Puter niea sunt (Joan. xvi, 15). Quasi hoino
cipjuiit; et ideo ab unitate Ecclesise divisi, duni esurit, quasi Deus quinque homiiium miliia pascil.
iieri nolunt discipuli. veritalis , magistri fiunl erro- Quasi homo dicil : Tristis est anima mea usque ad
ris. Prsetermissa itaque luce veritalis, lenebrbsas morlem.(Matlh. xxvi, 58), quasi Deus conlidciiler
proponuiit caluinnias, el sacras Scriplui-as verbis ail : Nemoiotlet a me animam meam (Joan, x, 18).
sacrilegis nituntur adullerare, aut (18) ftirlivis era- Qtiasl homo in cruce pendel, quasi doiniiiatorlatio-
sionibus recidere, sicul hoc, quod Dominus ait : nem alloquitur : Ilodte mecum eris in paradiso (Lue.
Ego el Paler unutn sunws (Joan. x, 50), Arius di- xxui, 45). Si quis ergo nieiite' caplus tuiius Chri-
cluro de uuitate subslaiiiisp-.intelligere noltiil. Sabel- stum et Deum clicilesse substantise, compugnaiilibus
lius ad personarum proprielalem sumus non retulit; inier serebus, aut soluiri hominein ccelolapsum, aut
el in hoc qiiodail, Patermajor me est (Joan. xiv,28), solum Deuin dicel cruc.ifixuui. Sed nonestiia. Nam
Arius non huinaiiitati, sed divinitati asciipsit, et neque solus Deusinoriem sentire, neque solus homo
ideo indignam vitam digna mprte fiiiivit. Cnjus au- niprtem superare potuisset , qnam evidenlissinia
dilor.es quoniam Spifituin sanctum Deum esse nc- Q ratione, siibstantiaruin distiiictioiie, liomo snscepit,
giibani, de Evangelio eraseruiil illud quod Saivalor ..el Deus vicit. Sed Ajiani, ulranique fprmaiii dislin-
ait : Spirittts est Deus (Joan. iv, 124),el de Hpistoia guere nescienles, qtise eranl Iiominis ad Deum impie
Joannis eraserunl: El omnis Spiriius qui soivit Jt- retulerunt. Nullam iiaque lenentes inter coelesiia
sum, ex Deo nonesl [I Joan. iv, 3). Sictil Nesloritis etterrestria raiioiiem, dum darc proprielafes suas
qui dicebal beatam Virginem non Dei sed homiiiis , partibus nesciunt, quaniiiiii in ipsis ,esl Dei subslan-
lanluin genitriceni, ul aliara personatn hominis l'iam diviserurit, et tltiiu ad sola hominis yerba
- aliam facerel deilalis, neque unum Chfislum in respiciunl.Deunisine inlellecius luiiiinepe.rdidtTiiiil,
Yerbo Dei el carne et anima credens sed separaiim - el Ciccuni sensum in prascipitia ducem sequeutes,
alterUm Filiiim Dei, alterum filiuiii honiinis prsedi- . malueiiiiit cliceie uiinorein Deum, qiiam hominein
eans, et illuin Aposloli locuin ubi dicit: Quod appa- et Deuin. Nobis vero hanc subsianliarum divcrsi-
ruil in: carne vivificaium est in spiritu (I Pelr. i . lateni ex hoc perpendere promptum esl quod alia
18). Quein locuin Macedonius per imiiiulatipneiii est illa nalivitas , vel nalura , in qua, juxta
Seripturae apOslolicumdictum sic voluit definire, id Aposloluiii, Faclus est ex muliere, faclus sub
esl, ul esset Deus apparuit in carne, et in eo quod iege (Galat. iv, 4); alia qua eralin principio apiid
ait jdem Aposlolus : In simiitludinem hominum ]D Detiiu, (19) alia qua creatus ex virgine Maria, hu-'

(17*) Duo vilw sacramenta, id est, Dominici cor-
poris et sariguinis conlinentur. Adverle,leclor, haec
verba : Ne jmtes revera duo esse saciaincnla ccupus
ct sanguis Christi Doiiiini. D. Thom. si quidem p.
iii, art. 2, q. 75, quserens ulruin"sacfaiiienlum
eucliarislise sit unuiii vel plura, resp. quod maieria-
liter sunt jdura signa, setl formaliier el prefeciive
tinuiii sacraiiienlum, in quanluni ex eis perficilur ui:a
refeciio.
(18) Furlivis erasionibus rechiere. Sic solcnl hae-
reiici. D. Hil. ad Corisl. Aug. sic aii : Al nttuc qui
Ariqna et pestijera contagtone ir.quhtc.li sunt, non
ccssnnl orc impio ei suciilego aninto Ecangeliontm
ssnceriliiiem corruiitjiere. Et Synesius e|»ist. 5 aj)-
pellal haereiicos, TOK7r5?tT«; noiminrj;, TOVJxa-i.-mp
1, id est,
vip.urlji.«Soyu-KTO Sstovw«/i«%«fKTTOVTKS
- trapezittis malos, qui vetttl monelum , ita divinttsn
dogma perveriunt el adulterant, Quaui icciius luba
illa Romai.i sermo.iis Latinaeqtie eioqiientiie fifib-
danus, hoc esi Hilarius ad Consl, Aug. : Ctttltoliats
sum, inquil, nolo esse hwreiictis ; Chrhtiauussum,
: non Aiianiis. Et.mihi nielius esl in lioc sa-culo mori
quam, alicitjus privali potentia dominanle, cusiam
veritalis dignitalcm corrumpere.
(19-) Aita qna creaitis ex Virgine Mdria. H!c ver-
bum cre/iius sumitiii- iiupioprie, id est formaius aiil
nattts. Recle s-iquidemBeda Ven. lib. iv iu Liicam,
Chris.ns, inquil, conceptus ex uiero virginttli car-
nem iion de uiitilo, uon uliunde, scd meiemd traxit
ex curne.
"M -, S. FULBERTI CARNOTENSiS EPiSCOPl 130
niilialns ih leria, alia qtia sine inilio iiianens crea- A j sensibus nostris, liiemoiiam susenioriis et sejiultura;
Vit ca-hiin cl lerram, alia q.ua tlieiiurln moerpre atque eiiam resurrectionis iiisculpens, ineffabilia
doliiisse, in lassiludine dormisse. inedia esurisse coiitulit baplisirii munera, per quse superveniente
flevisse, alia qua dicitur paralyiicos cufasse, per primse originis fine, ei cominortui et intra sacrtim
qiiam nesciens gressum jubetur incedere, solutus in -gurgilem consepulti, demersi: resurgeremus , vita
inuliere sanguis Venarum sislitur, caecusa nativitate emergenle criminibus. "Videquid agit artifex mise.;
HJiirtiiiialur, imperio lumeiites fliietus solidanlur, ricordise. Tale libi invenil tumuli genus, qiio sciret
inortui suscitantur. Qusecuni ita sint, Christum in peccata sepelire, et peccatorem nesciret obriiere>
- diiabus "substanliis consistcntem unum
eumdemque • ut descendente homine in fontcm, tanquam in sepu'?
- Dcuni verum, cumdeinque liominem veriim esse crum
deliclorum, reiis'exifet ad pPrliim, ct sola
f.ilealur ueccsse esl, quisquis reli;jionis Chrislianse pateientuf dclicla naufragiumi Proinde aqua ct
iion vult inaniter, imo damnabililer poriare voca- Spiritus sancltis sociantur causis, sed beneficiis
bultim. Ita ulriusque naiurse vcrita e sefvata, verum scparanlur. Requiritur sane in baptismatis sacra-
Cluistum in virlutibus ct passionibus nec confundat nienlis aqua propter sepulluram, Spiritus sanctns
iides vera ncc dividal, quia personalis unitas in eo propiervitam seternain. Remove Crca'.oris nomeii,
divisioncin uon rccipit, et ulriusque naturse veritas B 1 el non habet creatura quod prseslct. Hsec siiniliin-
inconfiisa persistit. Non enim alter Deus,alter hoino, dinem moriis imitalur, il.Ieveritalem salutis operar
sed, unus idemque Chrisius Deusj homo. Profecto tur. Sed fortasse ad credendum . proposilis nions
idem Deus Chrislus est> qui morlein sua rlivinitate liinbat, uisi testimoniorum sequaiuf atit-torilas.
destruxit. ldem quippe Dei Fllius, qui divinilate Audi igitur Apostolum ad Romanos. An i/jnoralis
liioii non potuiljCanie mortuus esl, quarri morlalera quia quicunquebapljzali sitmus in Chris.o , in morte
Deus iiuiiioitalis accepil; etideui Ghiistus Dei Fi- ipstus baplizali sUmus? Gonseputtienim sitnnts cnm
' lius carne moftuus
resiiii-exil, quk immoiialiiatem illo pcr baptismum in morlcm,. ut quonwdo Chrislus
sua; divinitatis carrie moituus noii amisit. resurrexii a morluis per gloriam Patris.ila el nos
Sed dehcicdictum satis pro inodulo iiosifoa^slima- in novilaievilw. ambuiemus (Rom, vi, 5, A), et ciim
lniis, noii quibuslibet, sed quibus in Scripturis ver- dixissel, consepulli inagnifice adjecil : Si. inquit,
saiur sludiosa devolio. Nobis plaue ea' singularis comptanlatifacli sumus simililudinimortis ejus,simul
iiistal inientio, ut, quoniam compcrimus aliqtios et resurreclionis eriinu.s (Ibid., 5,). Sicut ergo Do-
' uiiiiis carnaliter inluenles
qiKCdamhorum iii quibus minus nosler Jesus Chrisius tribu.s diebus, ct tribus
iiOitnc salulis mysterium consial, tariquam inania noclibus corporaliter sub terrse sopulcro condilns
' aul oliosa dcpulare, hps a lam pcniiciosic opiriionis *-*fuisse describitur, elhomo ila stib cognalo lerrsc
vaiiitate revocatos permoneremus in rebus sacra- elemenlo t-riiiavice demersusoperilur.ac sic vitalis
' incnlariis non tantiini
qu;e videnlur speelare, qiian- imilatioiie mysterii dnmciemergitur sepelituf, duii)
tiiiii irivisibilein iiiyslerioruiii po entiain fideliter eJiicilur suscitatui-, Iutej; liaec qiiiil ad hsec aqua, e.l
''astimafe. Quid cniiii atl fidem venientes prolicere qiiid Spiiitus s.inctus opere.tur adverte. Aqua velut
-.arbilfainur, si nibjl iillra quam quod visibilibus morieniem deducil-in uimuluin , Spiritus .saiictHs
=molibus agilnr, regenerantis gi-alia;prseslet effectus? vclut resurgentem pcrducit ad ctr.lum. Ulium-vero
Scimus el vcre seimus, nosprima iiativilalepollutos, homo baptizel , an Deus ; ratio ipsa declarat.
. secunda nativitaie uiiiiidalos,;piima nativitaie capti- Nam cum peccatore baptizajite peccata donentur,
vo3,sccuiidanativitale liberos; prima naiiviialelerrc- dum noniiunquam criininoso, baplismi niysteiium
iios.secuiidiinalivitate ccelesios;priuisenalivitatis vitio celebranle, ci-imina remittuntur, hic homo qui
carnales.secuiiilaciialivitalislieiieficiospiriluales; pcr videtur conferre quod no:i habet , uiique laiiti
illam filiosii-a?,peristamfiliosgralisc. Proinde quidquid . muneris non anclor, sed minisler iutciligiiur,
sactissiiiius ail : Qui me
pravuin tjuisque concijril adversus sacri haplisini unde etiam Baptisla ipse
• reverentiam, sciat refuiuli in Dei injuriam, cjui ait: . tnhit baplizare ipse mihi dixil : Sttper quem videris
' iVisi descendentemet maneniem super
ijiiis renflUisfueril ex aqua el fpirilu non polesi Spirilum sanclum
inlrme in regmtm Dei (Joun. m, S). Salularis igiinr cum, hicesl qui bapiizalin Spirilusanclo(Joan. 1,55).
disci|din;c gratia est, .baptismi ralionem nosse vel Quod nimiruni ipsa. baplizaiilis verba ministri pa-
«atisain, sicut Apostolus ait: Si enim moriui sumus tejiter insinuanl, curo bapiismi sacra inuiiefa non a
cum Christo,.credimiis quia simnliivemus cumChti- se arroganler dari, sed ab ipso Deo ancioie profile-
. slo. (Joan. vt, 8). Coiinnori enim cum Christo, ct Un; sub verbjs hujusmodi: Deus qni le regenerami
sepeliri ad lioc lencfil, ut cum illo resurgere possi- ex aqua el spirilu, ipse te tinil chrisntale satulis. JSOJI
liitis, et cum illo vivere. Sed dicis mibi : Quomodoi igitur atidiendi sunr, qui dicunt ad fidem nostriim
lioc tjuod ad defciiiclosperiinel, in viventibtis possil, vcuienles, specialiler ab> tiomine Laptizari , vii
iinpleri? Dominus nosler .Jesus Christus bciieficiai Chrislianos primum aut. catechumenos bapiiza-
;«abis sua pro noslra salute commendans,'et solLcit.e : tos (20) : auoi auiderii hasretic: de BaDtisla Joanne
(20) .Catecliumenosbaptizutos. Noiinulla videntur iisurpabanl, sic ssepius iu co:islilulionibus CarPli
-deesse, el rcver.t senstis non coli-.eret. llabeliii' in . Magni icpeiitur.
ea,ie:ii jioii(j'u»i'baptismu. Sic Palfcs olim in neuiroi
 ~'" ; . EPISTOLJE 202
2n,
intelligi volnnl. Sed quis cnni catecliuiTienumdicere A . viclitexpiamenta, ut, quia-cprpus suum, quod sehicl
audeal? qui, adhuc in ulero matris, Spirilu sancto pro uobis offerebat in jirelium, paulb posl a noslris
est replelus, qui graliam antevitam, benediciionem visibus sublalurus. fuerat in ccelum, ne sublati cor-
meruit baurire antequam lucem?qui, ad baptisiiium poris fraudai-emur prsesenti munimine, corporis ni-
et sanguiiiis sui pignus satutare nobis
prseelectus a Domino, ipso baptismi ofiicio est san- hiiominus
ctificalus : quod q.uidem baplismum stib Trinitalis reliquil, non inanis mysterii. symboluin, sed com-
sacramento facium legitur; dicenie enim Domino : paginante Spirilu sanclo corpus Ghristi verum,quod
Hic est Filius meus dileclus (Matth. XVJI,S), Pater quotidiana venei-alione, sub visibili creaiurse lbrma
in voce, Spirilus sanctus in specie col.umbae,Filius invisibiliter virtus secreta in sacris solemnibus ope-
adfuisse probatur in corpore. Postreiiio de cale- ratur. De quo subhora passionis suse ipse lamil ari-
chumeno Baptista non nos, sed ipsum baptismalis bus suis ail: Hocest corpus meum(Mailh. xxvi, 26);
calumniantur aucterem.. Nostrum yero baplismum elpaulopost: Hicest tanguhmeus Novi Tttlamenii,
conditor ac redeniplor insliluit dicens : lte, baptizate qui pro vobit fundelur (Ibid., 28); el aliLi : Qiii
omnes gentes in nomine Pairis, el Fii.i, et Spirilut manducal meam carnem, et bibit meitm sanguiriem,
sancii (Matih. xxviii, 19). In quo sanemysterio, in me manet, et ego in eo (Joan. vi, 55, 57). Qua veri
S
Spirilus sanctus Patri et-Filio inseparabili societate magistri auctoritate animati, dum corpori et san-
cpnnectitur, et prppterea in Christo renati merilo guini ejus communicanius, audenler fatemur nos
eum vitse.auctorem credunt, sine quo omnino cele- in corpus illius transfundi, et ipsumin nobismanere.
brari vjtse sacrameuta non possunt. Ipse enim coele'- In nobis ipsum manere dico, non solum per concor-
stium charismatum auctor, ipse spiritualium mune- ; diam volunlatis, sed etiam per naturse uniise vcriia1--
rum dispensator, ipse criminum absolutor et pecca- tem. Si enim Yerbum caro factum est, et uos veie
torum remissof. Quem enim vides naturse debita Verbum carnem cibo Dominico stimimus, qiioinodo
laxare, auctorem cognoscenatura>.Sic enim Spiritus non naluraiiter Christus in nobis manere existi-
sanclus ita unius est cura Patrepotentiss, ut, in ejus mandus est? qui et nalurara carnis nostrse jam in-
comparatione, nihil amplius .patenise possit ascribi separabitem sibi homo natus assumpsit, etnaluram
glorise vel.naturse. » carnis susead nalurarn seternitatis sub sacramenlo
Jam nuncad illuclDominici corporis et sanguinis nobis communicandsecarnis admiscuil? Ita ergo in
transeamus venerabile, sacfamentum, quod quidem Dc<osumus, quia etiiiChristo Pater est et Cbristus
tantum formidabile est.ad loquendum: quantiim non in riobis est. Cumvero in re omni sint erga nos
lerrenum, sed coeleste est niysterium; non humanse insestimabilesdiviliseDei, adeo ut maj'estate abf.con-
, sestimationi cpriiparabile, fied admirabile; non dis- "tlila corruptibile pro uobis curpus inducrit; conlu-
putandum, sed nietuendiiiiii Du quo silere politis meliis et passionihus subdiderit, quo ppem. ferret
sestimaveram quam tenieraria, dispulatipne indigne assumptp lipiniiii; quid indigniim Deo JutJicari
aliquiddefinife; quia cpelestisaltitudomysteriiplane pplest, qui uteruni Virginis subiit,, si virginibus
npn valetpfliciplingusecprruptibilis exponi. Est eniiii crealis infuiidilur? quse licct simpHcis nalura) patiio
iriysterium:fide np.n specie'sesiiinandum, non visu ante prxferant iraaginem, poslmo.dum coelestis, ubi
cprporep, sed spirilu intuendum. Cui quidem ad sanctificatione inspirala majesias vera diffunclitur,
u.sum profuit.Tion supersliliosa mortalium cultura, et qusesubstantia pariis et vini apparebat exterius,
sed ccelest'is• disciplinse magistra aucloritas, n.pn jam corpus Cliristi et sanguis iit interius.; Gusta
doclrina humaiia, sed institutip,divina. Cujus potentis igifur ,'e.l vide quam suavis cibus, et pergusla quid
m^sterii^secretum quandoquidem ratiorerum mole sapit. Sapit, ni fallof, cibum illum angelicum ha-
victa comprehendere npn vaiet, huc lantuin fides bentem inlra se mystici gaporis delectamenlum,.-iion
teneat.quia quidquid inter honiines Deus egit au.t qupd pre dlscernas, sed quod, affectuiiiteiioii clc/-
pertulit, causa servandi liumani„generis vel repa- giisfes. Exere paialum fulei, dilata fauces spei, vi-
randi gralia fuit :.in qup-beneficiasua, quseab initip D scera cbarilatis extende, el sume panem vilse, jule-
dederat, sic semper dilexit, ut, nostris matis licet rioris hominis alimentum, non arte pistoria fernien-
offensus,pronior semper ad indulgenliam foret qiiam talum, sed incarnalse deitatis yitale ptilmentum.
ad viridictanii lnde est quod damnaiionis nostrse Sume nihiluminus vinum noii sordido cnllore calca-
proscriptionem, quam prinii parenlis transgressio lum, sed de torculari crcicis expressum. Gusta,
miserabiliter in posteros transfuderat, evacuare inquam, coelestis pabuli suaviialero, sed ne naiisecs
dispoilens, carnis nostrse morlicinium suscepil, per terreni germinis saporem. Dc fide elenim interioris
quara immorialismoriendocaplivitalisnoslrsecausam homiiiis procedit divini gustus saporis, dum certe
soivisset. Inde est quod,;reparatam hura.aiiseoriginis per salularis eucharistise infusionein influit ChiiSlus
'
dignitatemsciens semper diabolum invidere, et ne- in viscera animse sumenlis, quem diva mens caslis
quitise.suse arte quxrere qualiter hpminem a sui pen.etralibusin ea videlicef forma suscipit, qua sub
ypIuritateCondilprisavertefet,et anliquse.perditioni, ipsa recordatiorie mysterii Spiritu revelante sibi
si fas esset, obnoxium redderet: defeclum noslrse prsesentim irituetur, iiifanieiri, arit ar.i crucis im-
fragilitalis-miseratus, adversusquotidianas noslrse ' molatuijj, aut sepulcfp quiCsCeiilcm,aut cerle calcata
prolapsionis offensas,sacfi(icii placabilis nobis pfo- ijiorte resurgenlem, sive supra cpelps e.vc-ciHinin ,
"
PATBOL.LXLI. 7 -
203 S. FULBEKTICARNOTENSISEPISCOPI S~ „ >'"N m
glofia Patris sublimem. Juxla quas speCiesChrislus \ coeleslis artificium.vide regenersiWs g,a lsemirabile
gralum communicaiiiis intrans habitaculum, tot, ut sacrainenlum, et adverte in islis iitiperiosum Verbi
ita dicara, suavitatis odoribus mentem reficil, quot operantis opificium, cujus nulu rerum elemenla, de
formis inlimse revelationis oculus meditantis etim nihllo in hanc mundi formam mutabili ordine com-
VBerueritintueri. j paginala, inexplicabilem ejus potentiam ipsa suse
Nec vapura libi videatur quod juxta ahimse desi- pulchritudinis specie testantur. Si ergo Deum omiiia
defanlis Inluilum dicimus Christum formari intra posse credis, et hoc consequitur ut credas; nee
prsecordia communiCantis, cum non riescias palres humanis disputationibus discernerecuriosusiusistcs,-
nostros veleris eremi solitudinem peragranles pasti- si crealuras quas de nihilo potuit creare, has ipsas
bus refectos ; quibus imber fecundusjcibum unicelo- mullomagisvaleaiinexcellenliorisnalursedignitatem
rcm, sed diversi saporis intulit, et juxla singulorum converlere, et in sui cOrporis subslaniiam transfun-
appeiiiiim infundebat saporis varii obleciamenla: ut dere. Mullo niagis dico, non quod infirmioris poten-
quidquid avidilas concupisceret, occulla largitoris tise in rebus creandis quam immutandis fuisset.
dispensatio subinferret; quibus prsebebat guslus, Sed humanse opinioni usuale, non divinse rationi
quod ignorabat aspeclus, quia aliud erat quod vide- comparabile. Ideo fides prse oinnibus bonis summnm
batur, et aliud sumebalur; Desiste igilur mirari: B 1 merilum esl; hsecte inducat ad credendum, le con-
quod legis manna sub uinbra signabat.hoc Dominici sccranlis polenlia roboret ad sumendum. Promittit
corporis pandit ^verilas patefacta; in quo deifica digne sumenlibus beatse spem immortalitatis; judi-
niajeslas miseranter nostrseinfirmilaticondescendit, cium miualur indignis, ut est illud Apostoli: Qui
ut, quo alimenli -genere corpora aluntur humana, manducal el bibit indigne, judiciiim sibi manducat et
idemin corporesensualiler sapiat,sedDeusinpectore bibit (I Cor. xi, 29). Quo multi,sceleruni suorum
perficiat, sicut ipse ait-- Qui manducat me, ipse vivel coiiscicntiam perhoi-rentes altentius, se longe faciuu'
propter me. Hic est panis quide ccelodescendil.Non a sacramenlo vilce, non altendenles quam terribi-
licut manducaverunt palres vestri mqnna in deserto liler Dominus comminatur, dicens : Nisi manduca-
ct mortni sttnt. Qui manducat hunc.panem,vivel in veritii carnem filii hominiset biberitisejussanguinem,
aternum. Et panis quem ego dabo, caro mea est pro non habebitis vitam i«t vobis (Joan. vi, 5i). Quod
mundi vita(Joan. vi, 58). Jaro jam procul removendus aliernantium causarum judicium inluentibus, summa
esl totius lubriea: scrupuius dubielalis : cum is qui vigilantia est adltibenda ut emendatis actibus nec
est auclor rouneris, teslis est vcntatis. Dubitari indigne sumant, nec perniciose refugiant.
elenim nefas est ad cujus nutum cuncta subito ex EPISTOLA VI [olim VI].
nihilo substilerurit, si, pari petenlia, in spirilualibus C (Anno 1008.)
sacrameniis tsrrena materies, naluice el genefis sui JVo(onolus R. FcLBERTDS.
meritum transcendens, in Christi substanliam coiu- Hoc a vobis exigo : securitatem de mea vita et
niutetur, cum ipse dical: Hoc esl corpus meum; et membris, et lerra quam habes fhabeo?],velper vestrura
paulp pcsl: Hic ett. sanguis meus. Sed hanc DeL consilium acquiram. De auxilio vestro contfa omnes
possibilitatem cestimalio liumana non capit, nisi te- homines, salva fidelilate Roberti, de receptu Vindo-
ipsum, quicunque es, disculias, qualiter de massa nici castri ad meum usum et meorum fidelium, ijtii
perdilionis factus es in populum acquisitionis, et vobis assecurabunt illud; commendationem vestro-
de vase irse prodisli vas misericordiae: ut qui paulo rum militum, qui denostro casamento (20') beneficium
anle fueras alienus a vita, peregrinus a venia, tenent, salva fidelitale vestra; juslitiam de queri-
subito initiatus Christi legibus, et salutaribus myste- monia Sanclionis et Huberti, et dequerimoniis ca-
riis innovatus, iu corpus Ecclesise, non naturse pri- nonicorum Ecclesise nostrse, et de legibus alriorum
vilegip.sedfidei pretiptransisli.nullo mplis ccrporese nostroium. Si bsec facere vultis, paratus sum con-
addilamento, te ipso major faclus es : invisibilis venlioneni quam vobiscum inii obsefvare; si npii
quanlitatis augmento, in exlerieribus idem es.ln _ vultis, nplite me ilinere fatigare. Valete.
Inlerieribus longe alter es. Sicque de servp filius EPISTOLA VII [olim "VH.l
effectus, prseterita vilitate deppsila, jiovam subitp (Anno 1008.)
induisti dignitalem, ut non soluin hseres, sed cprpus Gloria el honore digno patri et archiepiscopo suo
Chrisli factus, Deum in cerppre tuo pertares. Qtise LEUTHERICO (21) FCLBERTUS humilis episcopuscum
venerabili CenomanensiumepiscopoAvisgaudosa-
res tanlse novitatis, .tantse dignilalis, lam subitse lulem.
tnutationis preliura? Vide in omuibus niisericordise Scienles ves habere zelum diyinse legis, nec mi-
(20*) Militum qui de noslro cdsamentobeneficium tnisil exercilum suum cum Leulhericd archiep. Seno-
tenent. Casamentum oritur a noniine casa, unde nensi et Haynaldoepiscop. Parisiens. ad obsidendam
casates, servi et domeslici, casamehtum, domus ru- urbem Senonensem et capiendum non Bernardum
stica. Gal. ferme.
' ln const. Caroli Magni ha?c verba lyrannuin, sed Regnoldumfilium From. comilis. Et
reperiunlur. , ' j" tandem capta est consilio Raynal. episc. Paris. Fil
(2i)Hjc ponitnr in tabulis .Dempjcharissexagesi- autem nicntie Avisgaudi episcop.'Cenomanensis qui
mus secundus. Obiit annolOSl, qui sedem suscepit id labulis Democh. vocatur Avisgaudus eteslvice-
anno 1000. De ipso sic legitur in vjetefi manuscrip. siinus oclavus.
Chronic. : Anno millesimb detimo quixrio,res Rob.
 205 EPISTOLJE. 206
nus opituiari velle quam debere fratribus veslris, \j EPISTOLA X p>/iiBXIX].
sed el plurimum posse; fidueialiler a vobis auxilium (Anno 1008.)
petimus in necessitatibus nostris, in prsecursorem FULBERTDS Dei gralia episcopusGUNTARTO HIIBERTO
Aniichrisli Hebertum cemitem Cenom., qui sedem «tcecotniit, BOGERIO, BUCARDO, HUGONI fitio Hugo-
nis, OTREDO, HAMELINO, HUGONI filio Herbrandi, et
episcopalem ejusdem civitatis everlere nililur. Epi- ttxori Guismandi, el omnibusillis qui tenent casa-
scopum enim prsediclum videlicet Avisgauduin in mentmm sanclw Mariw Carnotensis Ecclesiw pet
ea cum pace manere non sinU : domos ejus et ler- donum Reginaldiepiscopi,
Voco vos et admoneo ex parte Dei et sanclse
ras, et fruges et omnia victualia, insuper et prse-
beudas canonicas Eoclesisepervasil. Hsec itaque vos Marise et nostra, ul infra proximum Pascha ve-
ad vivum sentire volumus, nisuqtie iiidissimulalo niatis ad nos, aut,nostrum servitium facere, aul de
vesiris casamentis legilimam ralionem reddere. Quod
propellere : et ut facilem modum haboat peiitio no-
stra, precamur vos illi comiuonitorium scribere, ut si non fecerilis, excommunicabo vos proplcr contu-
jam dicto episcopo sua reddat, et eum in pace vivere meliani vestram, et interdicam ut non audialis divi-
sinat. Alioquin pro certo noverit se a vobis et suf- num oflicium, nec vivi recipiatis conimuiiionem,
fraganeis vestris excominunicatum iri, ex illo die neque mortui sepulluram. Quin etiam casteilum
B
quo eurii exeothmunicaveril Avisgaudus episcopus. Vindocinium et territorium ejus analhemaljzabo,
Commonilorium autem quod illi saerilego vestra ut in eis divinum officium non celebrelur, neque
morluus sepeliatur. Postea vero ipsa casamerita quas
dignatio mittet, nobis transcribi volumus, et mitli.
Vale in infinitum, angeius magni consilii le, consule lenelis aul uni aut pluribus dabo, ultra etiam vo-
biscum de illis non concordabo.Deus vos convertal;,
Christn, servet.
' filii mei.
EPISTOLA "VIII[otim IX].
EPISTOLA XI [olim XXIII.
(Ciica annuin 1008.) • " • (Anno 1008.)
Dei
F-ULBERTUS, gratia Carnotensis episcopus, domino Dilectissimopatri ei arcltiepiscopo suo LEUTHERJCO,
II., Turonehsium subdecano sibi dileclissimo,gra- FULBERTUS Deigratia Carnotensis episcopu/sora*
tiam el benediclionemDei% lionis suffragium,
Cum vestrair. charitatern- noverim plurimis in Multuin amoris atque fidelitalis tibi, Pater, me
obsequiis libenter mihi paruisse, adhuc eliam parere debere censeo, per cujus manum a Deo beuedictio-
eupientem, vix [objsalielatem cedere, inaiido vobis neni et sacram unctionem accepi. Uiide aniraus mens
obnixe precans ut accingainini ad causam quam ex- ita pendet ex luo, ut quidquid te justa ratione aut
u
pojio. Apud vos morabaiur olim quidam bPnorum conirislat aut hitarat, idem rife si resciscam simili
extortor, legiim contortor, Girardus nomine , quj modo afliciat. Congratulor itaque libi super iuveijiis
susceptum unum caballum a famulo npslro Deo- sacris:et Deo, quia tempore tuo revelare maluit,
dato debuit comparare triginta dtiobus solidis,-pro pronus' gratias ago. Deinde vero quod
arrliaboiie datis duodecim nummis, cumque reliquos casatum Ecclesiaenostrse tibi Arnulphum
tuisque scripsisti inju-r
speraret Deodalus ad prsefixum terminum se rect- rium, segre contra illum et accepi et fero. Unde
plurum, fefellit eum ille subdolus, a nobis Turonem mox ad viilam Alogiam, ubi tunc esse dicebatur,
profugiens, nec equum poslea nec pretium remit- misi legatum meum, sed in alias partes abieraL-
tensvquamviseumDeodalusssepeutrumlibetagereper Uxor lamen ejus mihi remandavit quod, ubi redierit,
legalos poslulaverit. Hac de causa milto ad vos statim ad me veniel. Quod si veniens libi .safisfacere
unum ex nostris hominibus, qui ipsum Girardum voluerit, pernieas litleras scies. Alioquin ultra ter-
noltim vobis faciat, in aiidienliaque vestra vice minum qui a te prsefixus est, in nostfa communione
Deodali hanc ipsi querelam inleridat, qualibet lege non erit. Simoniacum vero presbylefrim, de
censueritis revincturus eum, si forie, ut eslimpurus,"; mihi mandasti, in dioecesim prdinaloris sui quo
dissiinulaverit se rem istam scire, aut si ita esse, y suadeo; aut, si in tua. manserit, ab oMcio repelfi
suspendi,
*liam negaverit. Deinceps talem in eum qualem jusi ne
i Ecclesiajtuaecandorimmundsebseresisconlagione
poscit, date, quaeso, senientiam, ut vel Deodato rem sordescat. Vale, Paler optime, filii lui memqr.
suani legaliter solvat, yel debitas. pcenas luat. Yi-
' EPISTOLA XII lolim XXIV.]
geat semper alacritas vestfa./ (Anno 1008 vel'1009.)
EPISTOLAIX [olim X] Dileclissimo pairi et archiepiscoposuo LEUTUERJCO
FULBERTUS Dei ,
graiia Carnotensium episcepttssuf-
(Circa aiinum 1008.) ' fragium oralionis et obsequiumfidelitatis.
Palri el consacerdbti stto FULBERTUS.
Arnulphum fidelem meum arguendo conveni tia
Crede, Pater, nullam mecomposiliohem unguenlii his injuriis undemilii querimoniam scripsistis. Sed
laborasse, postquam ad ordinem episcopalem ac- ille respondit se non diffugere judicium; sponte ve»
cessi, quod lamen pauxilluin ex dono cujusdam me- niretad placilum. Unde per consilium et suasum
dici supererat, mihi^fraudaus tibi largior, rpgaloso- ejus tptam hanc causam in veslram dispositionerii
spitatis auctore Chrislo ut libi illud faciat salutae. niiuimus, ut constituatis diena, quo vos. et nos, et
Yale, •aliiquorum inlercst, convenire possimus, ju^ta ca-
207 S. EULBERTI CARNOTENSISEPISCOPl 208
slellum Ebrse, videlicet siiper jpsarii lCrram sancti A dim naufragus demcrgeris. Regat te manu!} valicla
Benedicti, de qua conteniio est. Arnulplius enim in omnipoienlis Domini".Vale.
expeditionem cum Odone comite proficisci conslituit. EPISTOLA XVI [oiim LXXIH].
Untle vos lalem diem prsescribere opjrtel, ut et il!e - (Circa annum 100_8.) '
de expeditione possit esse reversus, et ego meis FULBERTUS Dei gratia Carnqtensium episcopus G&U-
negotiis exoccupatus. possim vobis oCcurrere. Vale. SLINOabbati regulariter agere.
EPISTOLA XIII [dtim XXV.] Prsesul Aurelianoruni, qui vos excommunicavit, -
' ' coepiscepps SUPSidem facere poscit. At cgo, cprre-
(Anno 1008 aut 1D09.)
Sancto et venerabili iuo LEUTHEWCO, FULBERTUSctionisvestrse non expers in Kalcnd. Octob. ei re-
episcoporuin hurhillimus <idelitalis affecium et spectum dedi. Unde nuiic,-frater, commonea ul,
obseqtiiiim. gradus Inimilitaiis interini vel tisque ad lerlium re-
De presbylero vestrp ab alio episcopo per pecu- legendo
episcopo vestro subjiciamini, sicut decel.
niam ordinato, ex auctoritale-sanciorum canonum Aut si vobis rion ita faciendum
esseyidetur, curfieii
lale vobis cousilium donp. Primuin degradetui'; non debeat rationem nobis intimare non
pigeal. Ego
deinde, ab Ecclesia separalus, duobus annis severa enim neque legem neque modum raiiocinalioiiis iri-
poeniienlia uiullelur,ut honoris gradus, quos prelio B venire possum, qui vos a jugo subjeclionis hujus
taxaveral, lacry mis cpnquirere et reparare centen- absolvat. At si quis alius prseter ves invenisse fatea-
dat. Postea , si digne poeniluerit, restauretur. Hsec tur, nevnni illum rhetprem de ccele roagis eecidisse -
vero quse diximus, cum in aliis locis lum satis ex- "quam descendisse crediderim, Videte. ne
quis vos
presse invenietis in canenp Tpletand n.cap. 9. Cse- seducat inanibus verbis.
terum rebaptizaliones et reordinationes fieri,' cano- EPISTOLA XVII [olim XLI]. •
nes velarit. Pr.oplerea.depositum non reordinabitis,
(Circaanuuinl008.)
sed reddeiis ei suos gradus.per instfumenta et per Fralri el coepiscoposuo FULCONI FULBERTUS.
vestimenta quse ad ipsos gradiis pertinent, ita di- Qucd ad prsesens vcstrum placilum," non adeo de
cendo : Reddo libi gradum ostiarii, et cselera. In inalitia huj'us lemporis ortse diflicultates bbsistunt,
nomine Palris, et Filii el Spiritus sancti. Novissinie vobis expOnendseper otium; sed quod prsesens dice-
autem bencdictione Isetificabitis eum sic CQnclti- rem', per hos apiCes sigriificare Curavi. Defensores
dendp : Benedictio Dei Palris, et Eilii.et Spiritus legum paucos, impugnatores vero plures essevide-
sancli super le idescendat, ut sis confirmatus in tis. Quin etiam domiriusiiosler fex, cum summum
ofdine sacerdotali, et offeras placabiles bostias j>ro juslitise Caput iiicumblt, perfidia fnalorum sic cir-
peccatis aique pffensioriibus poputi omnipotenti u cumvenlus est, iit ad prsesens neque se vindicare,
Deo, cui csl bonor et glcria in ssecula sseculorum. neque nos ut oporiet adjuvare prsevaleat.Non hsec
Amen. . idcirco dixerim, ut fortiludinem animi vesifi fran -
EPISTOLA XIV [olim XXVI.] gere velim, sed ut sana discretione causam vestfam
(Circa annum 1008.) traciare meiriirieritis. Igitur Si abbas sancli Beiie-
Plurima scientia et sanctilale^pollentipatri.et archi- dicti de veslro contemptu ciiipam suam recognove-
' nisepiscopo LEUTHERICO, utinam Dei parvulus oratio- rit, ct illam
deinceps subjectiobem promiserit qu-.e
suffragium. , vobis canonice, debetur, hortor et suadeo ut recipia-
Quod adversarium nostrum Gozonem excommu- lis; sacramenta vero, et cseiefa.qusead niundanam
nicasiis, a Domino mercedem, et a nobis fideles gfa- legem pertinent, prbpler amprem regis dpinini riiis-
tiashabealis. Hoc enim faciendo, et Domino prse- sa facialis, ut reHgionem
magis quam ssecularemam-
buistis obsequiiim, et veslro discraiilo dileclioiiis bitionemvos sectari cognoscat. AtVi abbas in taniam
iildiciurti. Quapropler si me vestra dignatie de hac ac superblam intuniuerit, iit ipsam quoque subjectio-
de alia causa regavefit, benignam se vpbis et pbse- nem canonicam vobis
defogarc contendat, super-
quentem nestra humililas exhibebit. Talele.
Ij bise, cui non parcit Deus, Dei servus quomodo par-
EPISTOLA XV [o/im XXVII.] cat, nescio. Valete.
(Circa annum.1008.) EPISTOLA XVIII [o/im,LXXlV].
Clarisshno patri et archiepisco suo LSUTJIERICP FUL- fTost annum 1008.)
BERTCS epkcopus. FULBERTUS Dei gratia Carnotensis episcopus G. stio
Prpreta navis regisecautus el circumspectus esto. clerico.
Terreni spirilus insolenler -assibilanl. Flucttis hujus Qnidquid boni de le spefare prsesumpseram , to-
sicculi intumescunt. Promonloria mundanse polesia- lum vere in contrarium cedit: non solum enim nul-
tispericula minanlur, et more piratarum insidiantur lum ex te consilium vel auxilium capio, verum -insu-
hypocriise. Inler ha;c omnia lendendtim ad pprtiim per odium pro dileclione reddis, et injuriis irie afficis
ccelestis patrise. Noli ergo tute ipse tibi bitalassum immerentem. De quibus jairi apud ie per verba le-
tlubieiaiis ac duplicilalis in curde tuo miscere. Sim- gati bis querimoriiairi feci, per scripta mea nunc
Ec-
plex esl eniriivia Dpmirii, el qui ariibulal simpliclter, tertio querpr. Doleo namque quod temelipsum
ambulat confidenler. Si de via legis divinsequalibet clesise noslrse ministerio fraudas,. profanse vitx et
occasionc seduclus aberraveris, in tarlaream Carib- armalse mililise maricipalum ; qupcl decimas et ob-
 209 EPISTOL.E. 210
laliones noslras a acrilego detines, quod mona- A EPISTOLA XXI [olim LXXVU].
cliorum nostrprun lesias invasisti, qupd lui do- (Post annum 1008.)
mertici. canonicor villas prseda et ineendio va- • FULBERTUS Dei gralia Carnolenshtmepiscopus tiqui-
stant: hsccdeniq omnia, ut dictum est, indigne dem fidelibus adhuc-,ut aittnt, R. G. A.
.lnihi abs le fieri querpr, cui niliil. unquam incom- Nec porta juslitise nec janua misericordise vobis
modivel opera me3 vel.instinctu lnemini conligisse. clausa estapudnos. Neque vcro tle.Brictio cpiscopo
Quod si quid essetunde me suspectum haberes,-pro fecimus ostiariuro, qui vos, ut signilicatis, a uostris
incerlacausa certas pffensionesnon oporieretinferre. penetralibus arceret, sed utnimque aditum servan-
At si quid inie manifeste peccassem,.et lu Scriplu- dum ralioni commisimus. Si vultis intrare per por-
rarum consiliis acquiescerevelles, tuum tamen prse- lam justitise, defendile culpam. Si per januam mise-
snlem ciirnpalicntia sustineres. Sed dum discrelionis ricordise, agite poenileniiam, alilcr enim vos ratio
oculumira turbat, cupidilas csecat, nec causam satis non admiltet. Hsec breviler rescribentes, vobiscum
diligenter altendis, nec opem consilii salutaris ad- sentire putamus, dum terminos sanctprum Palrum
mittis. Unde jam tibi satis. exspectato-pisenunlio nec ipsi iransgredimur, nec vobis transgredi suade-
. quod, si ante Nataie Domini resipiscens ad coirectio- mus. Valete.
nem non veneris, sen.lies me divinas leges acriter ;B EPISTOLA XXII [olim LXXVIIl]. .
insequentem:, quem modo negligis suaviler admo- '
(Post annuni 1008.)
nentem. Vale inlerim.
EPISTOLA XIX [oitm LXXV]. FuLBERTUsDei yraiia Carnotensium episcopusA.epi-
(Post aiiniim 1008.) scopo designatoquidquid sibi..
Charo suo D. FULBERTUS sacerdos, Sic eslis per Dei gratiamin arbilrii vestri liber-
Ne lurberis, fili mi, nec decidal cor luum ab late positi, el finitimorum episcoporum copia fulli,
amore et fiducia nostri. Non enim dereliquil te ani- ut in manus episcopi Silvanectensis incidere nulia
ma mea: sed quia minns credcre sibi et obediens vos uecessitudo compellat. Sed ne civitati vcl Eccle-
esse Videbaris, paululum dissimulato vultu ad exem- sise Catalaunorurii stium derogeiis honorem, memi-
plnm Domini ire se longius finxit, Ai nunc ad hospi- nisse vos decet quod in antiqua dcscriplione provin-
lalitalern amici pectoris dulciter revocala, et oblalo cise Belgicsesecundse ipsa civilas a Reinensi teiiiiim
panc diviuarum Scripluraruiri oblectala, in ipsius locum habeat. Sapienii pauca. Valete inlrando per
panis fraciione omnem vultus ambiguitatem deponit, ostium in ovile ovium.
ct antiqua specie tibi reriilensjiilarescit. Pi-ecor ita- EPISTOLAXXIII [olim XIV].
que, si copia vebiculorum suppetit, ut nos corporali-1fj (Post annum 1014.)
ler visites; si non, a nobis libi initti -jure tlebilam Venerarido Normannorum principi RJCHARDO FUL-
mandes. Vale, BERTUS, Dei gralia Carnolensiumepiscopus,saluiein
el oralionum suffragia.
EPISTOLA XX [O/:J»LXXVi].
Multabona fecislis ecctesise SanctseMarisedomiiise
(Post aimuiu 1008.)
FULEERTUS Dei graiia Cnriiofensium
' episcoput charo noslrse (22). Retribual vobis Deus per inierces-
suo HER. sionem' ipsius. Nos quoque pre illis aiiimse vestrse
Anctor signatse scheduloequam mihi mittere vo- cprporique vestro et lideles sumus, et semper esse
luisli, seu fideliter sive impure id agas, consulitta- valeamus. Sed nuper ad vos insperatavenil legatio:
nieh justa lenilerque blandilur. Justtim est enim quod ipsam terram quam nobis dedislis Baldricus
Ecclesiam te in qua sis ordinatus, quoad in ea tuto minisler revocaverit; nostro ministro, qucin ibi
degere possis, non deserere, ovesque tibi commissas - prsefecimus , aliquid disponendi poteslalem inter-
studiose cu.rare. Blandum etiam est appellafi filiiini, dixerit; suas etiam res invaserit; nostris homiriibus
desiderium significare vivendi, corollarium gralise novain angariam induxerit, banniendo scilicet ul
polliceri. Unde, si bsec fideliter cblata probaveris, irenl ad molendinum sancti Audoeni, quinque-leu-
fideliter autein dico sine-circumventione animse tuse: •D cis, ut fertur, ab eorum hospiliis remotum. Si lisec,
per noxia juramenla non.suadeo refutare.Nam quod oplime princeps, veslrp jussu, qupd mininie credi-
in ordinatioiie ipsius erratrim est, neque lu cofi-i- mus, iacta sunt, plurimum vestri causa doleinus,"et
gere poles, nec aniodo sic lua refert, u.l ob aliorum iit corrigantur suppliciter poslulamus. Quin etiam
culparo tuum debeas oflicium devitare. Tamen.quid- jubeat prudentia vestra ministris vestfis ne ulterius
quid hujus egeris cum Rogerio episcopo leanle per- inquietenl nostros homines, et deinceps terram prse-
liaclare moneo, et cum doiniio Rudolpho,cui lecum dictam ita nos possidere sinant, ut eam benignissima
una causa est, et par pcena exsilii. Vale non dubius vestra manu suscepiraus.Vigeat diulissime iiicdlumi-
auiiciiiseineae. tas el polentia veslra.

(22) Habelur in roanuscrip. nostro Chronieo':Anno banniendo, id est, obligando. In const. Car. Mag. :
millesimotertio dechnoobiilRichardus dux Ndrmaniw Vt nullus adplacilum banniatur, id est ad jnrisdiclio-
Piits, terlitis Norman. dux, monachorum auclor, iics, vel judicia, vel conveulus (sic enim placita
pmvisor clericorum, et personarum ecclesiasticanim sonanl) obligetur. Videturautem deduciuni aiiostib
i'.i/frugator, orplianorumtutor, ei viduarum defensor, bitu Gailico, el Xtrriereban.
iu mutiis bellis victor exstitU. Nola inieriin verbum
*H S. FlULBERTlCARNOTENSISEPISCOPI - 2i2
EPIbTOLA XXIV [olim XVII]. A aiiis qnsedam/tibi omnia de Qusesoergo te, pro.
(Anno 1015.) fusus lacrymis faciem ment; e, mei eura posflia-
FDLBERTUS Dsi gralia Carnolensts episcopus comili bita, necessariam casligatii? vel admonilionis
GUALERANNO et comili,GUALTERIO cwterisque filiis eleemosynam mihi subtrahas.-:amvsi boc, avertat
fidelibusquesuis, salutem et benediclionem. .
Sciatis, fratres, quia rex Roberlus beuefacit cum autem diviha pielas ! egeris, lianquam tanta mole
Cbristianos adjuvat, et hsereticos damnat. Et ad hoc frangar incommodi, quam cnm me videro sic a te
debenl eum confortai'e el adjuvare mecum oranes sui neglectum iri. Rogalus opnscutum meum corrigere,
fideles, quia hoc ministerium ejus eSl, per quod sal- vale, summa spes consilii mei post Dominum.
vus esse debet. Sciatis iterum quod archiepiscopus Amen.
Cenemanensisrequisivii a me consilium, quiddeberet EPISTOLA XXVI [olim ,LX1I],
facere de Ragfnardo- hscrelico, qui persequebalur (Anno 1016.)
Ecclcsiam Dei. Et ego ei dedi tale consilium quale Fratri "THEODORICP, FULBERTUS sacerdos.
ad sutim ordineni perlinebat. El ecce mittp^vobis Quud te pridem ordinare' noluimus, mfranlur le-
ut ainici tui, insuper et dominus nosler
utrumque scriplum, et comptanclum suum , et cum, aiunt,
consilium meura quod dedi ei sectindum ordinem "] rex, et, curoraissum sil eausam ignoranles, ortines
suum. Si quis autem falsarius dicat quod ego alte- fere id injuste ac contumeliose facttfm clamant. Nos
rum ei consilium deinceps vel scripserim vel dixe- vero, qui-non injusle nee conlumeBose factum esse
rim vel mandaverim, rogo ut me Sicut Patrem ve- scimus, non unam lantum, sed plures veras et au-
struin spirilualem defendalis, "qnia iiducialiler hoc thenlicas iride reddimus rationes, quse tibi et illis
facere pctestis. Valete. - iinem recli persuadeant, ac a prava suspicione re-
| moveant. Una igitur causarum bsec fuit, quia die
EPiSTOLA XXV [otim XII].
illo quo sacrandus esse videbaris, cbmprovincialium
(Annp incerlo.) nec Iitteras nec legatos
Domino servus, magno prwsuli FULBERTO HILDEGA- episcoporum, qui aberant,
nits suorum minimus quod potis ent slrenuum fide- habuimus. Quod solum tantum" valet, ut, si nullo
lilatis obsequium. j aroplius adminiculo indigeres, tamen sine isto re-
Ex boc, domjnemireverendissimejquodte.pj-opter gulariler ordinari non posses. Talem enim ofdlna-
mores tuos matura sanctilate suavissime redo- tionem ifritam- esse testantur Niceni coneitii capi-
lentes, erga libi siibditos eo animo esse inlelligo ut tulum quartum, et Anliocbeni nnnum decimum.
bonos sinceri amoris gratia complectaris, malis pii Hsec tamen causa datis induciis corrigi potuisset.
cordis miserationem impendas, ullum vero odisse vel- p( Altera fuit, qnod sub ipso deliberatse ordinalionis-
irjy-nocenlissimampeslem Jiorreas; magnserevetatio- arliculo, propter crimen honiicidii, quod audierat,
nis sotatiam milri comparalur, valde metuenti, eo missum a domino papa vidimus interdictum. Quod
quod nimissum ad irascendura proiius,gralia lua et- si ille non milteret, essel tamen observanda senlen-
si non fundilus aliquatenus iamenj caruisse. Cui tia Apostoli dicentis, oporlere non solum episcopum,
enim, eliam gravioribuS delictis obnoxio, apud tam sed presbylerum quoque et dinconum sine crimine
bonse moraliiatjs virura desperanda sit venia? consi- esse. Nec spernendum illud quod aperlissime scri-
derato quod delinquentipotius compaieris quaraodis, plum est in Rhegiensi concilio, Iiis verbis : Qui
conipalientem vero adignoscendum ininime esse dif- deinceps non provehanlur ad sacerdolium ex regutis
ficilem; ipsumquidem, duriiinodocorrectionem exhi- canonum, riecessario credimus inserendum, id est
beat, majoris abs te usumfructum dilectionis habitu- qttiin aliquo crimine deleili sunt, et csetei-a,usque
rum.Tanta itaque vi honitalis animatus supjilico ut subjacebit. At si .quis objiciat aliquem ex Palribus
cum mihi pro meis offensis miseresCas, tum etianu, post peraclam poenilentiam el longam anaclioresiin
eis renunliatum ire conanti veniamque "postulanli propter religionem suain raplum fuisse ad episco-
parcens, amoris sinum amplius relaxes. Unde absit patum, respondelur quod legi communi et univer-
ut le remorctur illa cogitatio, me scilicet irse vitio D sali singulares personse v.el causse non prsejudicant.
perennem fecisse dedilionem, quandoquidem multis Deinde certe quod nihil.essel exemplorum inductio,
nstantibus, ncc non etiam in prsesentia lui, cui plus •ubi neqrie personarum neque negotiorum siinilitudo
omnibus cultum reverentise debeo, aliquoties irasci consequilur. Nunc cselera videamus. Tertiam nobis
non ouiillpm ! Cerle quanlo crebriu^ Iiujtismodi vi- > causam tua confessio dedit, quse nos maxime a tua
tium manifestaiur, et majore hompum frequentia ordinatione deterruit; nam pro captu noslrae sim-
redaigttilur, tanto celerius hinc evasurum qui, vere plicitalis cseleras qnidem graves, sed terliara banc
6apiivusejus,[liber] eflicivoluerit.auciorc abbalisSe- magis periCulosam esse rali suirius. Proprium ca-
com-
TapioniscolIaiione.crediderim.Quare, cumaliosmihi pitulum hujus causse noluimus ascribere, sed
succensere cupiam, lepotissimum ril id sedulo agas mune hoc est concilii Niceni capitulum nonum : Si
oro. Teenim Siiper cunctos, mortales, qnod simplici- qui sine examinatione promoix presbyleri sunt, et
tas adulationis ig-.jara-fatetur, animse mese visceri-. poslea examinali confessi sunt peccata sua, et cum
bus diligendum mancJavi. Sum namque, divina pro- confessi hon fuissent, contra regulam venienlesItOr
curante gratia, disoiplime luse vernaculus.a puero; mines manus eis iemere imposuerunt, Itos eccletiasti-
ncc ulli unquam tanta meacconscierilite secrsia, nami cits ordo non recipit. In omiiibus enim qupd irre-
 EPJSTQL/E. +14
-preiienaWitB ndit Ecclesia. Quarum vero A Audito igitur inter alia quod proxima" solemnilaio
promovit proscripli refraganlium clericorum et Nalalis Domini consilium habiturus sis cum princi-
extorla timore electio, verum non electio. Nam cum pibus regni de pace componenda, gaudeo. Sed *u-
sit electio unius de pluribus maxime complaciti dito quod Aureliana civitas sit ineendio vastala.
secundum liberam' arbilrii voluntalem acceplic, sacrilegiis profanata, et insuper excommunicatione
qnomode eleclio rectedici possit, ubi sic a principe damnala, nec post reconciliata, miror, et paveo.
unus oblruditur, ut nec clero, nec populo, necipsis Quanto enim dolore putas afficiendosesse sacerdo-
summis sacerdotibus ad alium deileclere concedatur. tes fideles tuos, qui ad honorificenliam Dei et tuam
De violenlia hujusmodi Constautinus Augustus talem ipso die congregandi sunt, si in eo loco fuerinl nbi
contra se et conli-a alios principes sententiam de- nec ipsis sacrificare liceat, nec libi sacrosanctam
dit: Quwctiuque,inquit, conlra leges fuerint a prin- eucharisliam absoluie percipere? Absil hoc a te,
eipibus qbienia^-Mon-valeant.: Et Rhegiense conci- charissime domine, ut tu in lanla solemnitale aut-di-
liurii : Sed nee ille, inquit, deinceps episcopus erit, vinisofliciiscareas, autitlicite velindigne, te sciente,
quem nec cierus nec populus proprim civitatis elege- usurpari permillas! Quod ideo te prsemonere curavi,
rit. Ecce libi promissas rationes exsolvimus. Quse«i ut vel illum locum facias -reconciliafi, aut ubi me-
juslse sunt, displicere non debent. Adjecimus eliam ^ lius sit solemnitalem celebrare memineris. Veliin
pauca propter brevilatem capilula divinse legis. autem suadere libi, si possiin, ne dimittas, propter
Quam primo quidem condere magni consilii, poslea iram, quse justiliairi Deinon operatnr, quin episcopo
violare sunimse irreverenliae, scrvare hactenus glo- luo treugam des, potliceare justitiairi, insuper et
rise lanla. fuit, ut quisquis secundum illam vixerit, conduclum prsebeas,-si velit, ad reconciltandas Ec-
procul dubio inter beatos coinpulatus sit, Proplcr clesias suas. Quod si detrectayerit, ipse in periculo,
bas itaque rationes non audenles libi manus impo- tu navigabis in portu. Cselerum,.quia luis obseqtjiis
nere, utpote deinceps ordinandi potentia cariluri, me tunc adfulurum esse mandasli, apud Sanctum
prsevaricatores legis esse noluimus. 0 sacrilegam Maximihum hospjtari: postulo, qupd nec monachis
impietatem! in ipso sinu sanctse matria Ecclesise a quidem ipsius lociTore ingratum puto : ut ibi Nata-
fautoribus tuis pene perempli sumus; et quidem liiia nocte celebraiis vigiliis, sequenli mane I.ntuum
ita carura fuit evasisse vivos, ut subsecutseprsedse servilium possim esseparalus^Vale semper, etpro-
levis esse jactura videatur; sed quia haec scandala sperafe in Domino.
propler te nobis fiunt, jam ut desistant te aprid eos
oblinere oporlet, apud quos banc persequendi sa- EPISTOLA XXVIII [olim XXVIII].
cefdotes graliam invenisti.Nosti enim quid porten- G (Post annum 1017.)
datur homintper quem scandalum venit. De csetero Senonensiumprwsuli LEUTHERICO FULBERTUS
. Carnotus sacerdos..
aulem, fnaler, est quod le celare nondebemus, vi-
deris eniro nobis vehementer errare, qui siue re- Quod.ine, Pater, amicum appellas, gralariter ad-
speclh Bei prsesuiatum viotenlus invadis. Nam si nuerem si le quoque exhiberesamicum. Sed cumsinc
sola damnalur ambitioy quid de violenlise impor- meo consilio episcopos ordinandp (23) dignitatem
tunilate censebitur? Verum non solum hoc, sed in stiam Ecclesise Carnotensi defogas, cumque in~eo-
ipsa violala nec poslea reconciliata Ecclesia niiSsa- dem negotio legem canonicam multimode sotvis, non
rum solemnia celebrare prsesumis; ulfum' lar.ieii sotum me Isedis,sed omnes pariter qui jusiiliaro cp-
imprudenler, an consulto facias hsec, habemus in- lunt, et ego quidem mecum adhuc multa palior. Sed
ceiium. Sed si imprudenter, instruenda simplicitas; lex ipsa divina suam injuriam benees parte vindicat,
si vera corisullo, prsesumplio est punienda. Nam si quse, dum a te resolvilur, luaopera cassat.Tloc pri-
le canones scire constat, et lameri imprudenter ob- dem in T. factum, in G. nuper ilerasli, qui sic a te
surdescere et conlraire conlendis, non modo pfse- pastor est institutus, ut nec gregem sibi commissuni
sulatum fugientem non assequeris, sed nec quod p, noverit, nec grex ipsum recipere velit. Reprobatus
apprehendisse debueras presbylerium tenuisti. Vale. ilaqueet a finibus episcopatus exlorris, cunv palain
intrare per ostium non potest, nl legilimus pastor,
EPISTOLA XXVII [olim XCllI]. nec aliunde furtivus.ascendere, per violentiam regis
(Anno 1016 aul 1017.) irrumpere nilitur ut tyrannus (24). Nec miror adeo
Excelleniissimo et charo domirio suo ROBERTO si juvenis ille tali potuit ambitione tentari, cui vel
FULBERTUS Carnotensium episcopuscursum hor.esti setas
coniinuumad beatiludinis finem. , illa, vel quse ejus setalis pedisequa solet esse,
locum forsitan.obtineat excusandi. Sed tu, Paler,
lntermultassolliciludines meas, cura lui, dpmine, non splum mirandus sed insuperexbcrrendus, quem
me non mediocriler aflicit. Cum enim te prudenler nec imprudentia fallit, nec casus turbat, necurget
agere aecipio, Iselor; sin aulem, trislor et timeo. ulla necessilas : sed scienter et quasi cum delibera-

(25) Nota id juris tunc fuisse suffraganeis ut iii- (24) Hinc patet a fegibus ncstriSj etsi tunc lem-
teressent el favereiit ordinafionibussuorum compro- poris liberas permifterent eleclipnes, designatps et
vincialium episcoporum. renuntialos fuisse episcopps sine concursu cleri et
populi.
 215 FULBERTl CARNOTENSISEPISCOPI
-tioiie quadam ultro te alque alios perclas. Nec illud A . •remintiaret.Ac lunc quitlem 's*c*l*cte^BK;
sanc tibi tacei-edcbco, quod ad tuas ordinationes lis quse irrogal Ecclesise nos , se Gaufridus viceco-
(li)ininum F. Trecassensem episcopum -pcriculose mes (25), qui necDominum nec',excClleiiliamvestram
tibi sociiiin addis, quem certam obcausam esse non se revereii salis superque indiqat, cum et castelltim
ihibilas imjiaratum.In quaredupliciter tedclinquere ,de Galardone; a vobis olim dir.u(um,resliluit, de quo
voiislai, cuin euni, atl lantam prscsumplionem ani- dicere jjossumus : Ecce ab orieiHe panditur malum
-jnando, de poenileritiaprioris cuipaefacis esse secu- (Jer. i, 14) Ecclesisenosti-se. Et rursus alleruni sedi-
iiiiii. De hisergo et hujusmodi te resipiscere jam et ficare prseSumpsitapud Islera&-ijilra villas Sanclse
poeiiilereoportet, si cum Apostolo horrenduin credis Marise,dc quo el reyera-dici pplest: Ert ao occidente
incidere in manus Dominiviveniis. Sed ego forlassis malum (Ibid.) JNuncquoque de iisdem malis neces-
aspere loqui videar, apud le lameiH ut credo, non sario scribentes conquerimur apud niisericordiam
inate meieri, si sis de quo dicitur : Argue sapientem, veslram, consilium et auxilium.pelejites ab ea, quo-
et diligel te (Prov. IX, 8). Cseterum in fiue hujus jiiam a filio veslro Hugone -super hsec mala nihil
sciiedulreexoralum te volo; ne amodo (sicut soles) opis vel consolationis accepimus.Pro quibus, lacti
Bcripiajiiieapublicandoniihiiiiimicosacquiras. Unde, "dolore cordis inlrinsecus,.jam in tanlum picerpreni
si morciii lniim immtitare nolis, ego lamen idcirco B noslrum prodidimus, ut signa nostra jucundilatem
vera vel dicere vel scribere noii desisiam. Vale. eilsetitiam.significare solita, ab intonando desinere,
EPISTOLA XXIX [olimXL]. ct tristiliam nostram atteslari quodammodojusseri-
(Circa aimum 1018>) mus , ofliciumque divinum, hactenus in Ecclesia
Yilw pariter et doclrinw meritis venerando abbali et noslra per Dei gratiam. cum magna .eofdis et oris
qrchiepiscopo G. FULBERJUS humilis episcopus jubilatione celebrari solilum (26), depressis modo
ttlriusqtteofficiiprwmiagloriosa. miserabiliter vocibus et pene silenfio proximisfieri.
Si de mea dileclibne confidis, Pater, sicut litlefse Unde
piclatem veslram, cum fletu cordis et menlis,
tuse significant, securus csto, quia rem tenes, non flexi precamur, succurrite sanctse Dei GenK
genua
tcfallit opinio. Proinde quidquid a me compelenter tiicis Ecclesise,cui nosfideles vestros, quantum pos-
cxposcis, facile impetras, el nunc quidem specialiter sumus, licet indignos, prseesse voluistis; quorum a
de audiciitia domni T. venerabilis sacerdolis, ne vobis solummodo
post Dominum in bis quseinge-
queralur diulius dcfraudari opporfimitale judicii. r.uiilur molestiis consolalia et respiralio fundilus
Qtiod ego sibi haclenus, Deum testor, non insidiarido pendel. Cogitale ergo qualiter ab his liber-eniiir,et
distuli, sed providendo dissnasi, sc ens quia causa iil mcerprem nostfum cpnvertatis in gaudium, pbse-
ejus iniimseturpitudinis esl; et scninise modo, quo p( crando comilem Odonem (27), ,et ei veslra regali
aniplius agitatur, eo dirius fetet. Nec vero turpis atictoritale vivaciter imperando ui prsedictas dia-
laiiium, sed et pericnlosa est, adeo ut, si venerit ad bolici inslincliis machinas vero animo destrni jn-
judicium, aut ipse-aui acctisator ejusciiiii magnasit beat, vel ipse destruat, propter Dominnm, et fideli-
contumelia degradandus. IIoc itaqiie providens, et tatem vestram, el sanctse Marischonorem, el iiosli'i
illud evangelicum menle rcvolyens : Nolile judicare, adhuc sui fidelis amorem.
Quod si nec per vos ncc
notiiecondemnarc,ei caetera, bserebam limorate sus- per illum irrila fuerii bsec quasi.perpelua nostri loci
peiisns, e'l exspectans ut Dominus. Uintum dedecus confusio, quid resta.t aljud, nisi ut"penitus interdica-
Ecclesiss suse,[e] publica discussione, i-elinsultalione tis diviuuin oflicium in iotp fipiscopatu noslro?
agi
[oriturum], piaret. Nuuc aulcm impalienlia domni ipsi inde, heu ! inyili, et maxima iiecessitate-coacti,
T. non permillit hocfieri, scd pertinaciter instat, ac
dissimulariles ad vehemenlius aliquo cxsulanles, necoculis nostris videre diulius
pie judicium urgel. sanclse Dei Ecclesiseconculcalionemferentes. Quod
Tanluro ergo quamvisinvictus el coactus cedo.diem- ne facere
cogamnr, veslram inisericordiam iterum
que el locuiii, ut rogasti, consliluoi jam non au- fiebiliter oramus ne-cl illud, qtiod absil!
dtns relinquere indiscusstiinqnod Deuin puto nolle ilerunique
inultum. In valel D apnd extraneum regem vel imperalprem faleri com-
praeteiire perpeluuin pellaniur a i-obisexsules, noluisse vos vel non va-
EPISTOLAXXX [o/im III]. luisse sponsam Cbristi sanctam Ecclesiara, vobis
(Post annum 1019.) j regiere commissam, tueri.
Domhw suo serenisshno [nobis?]
regi ROBER-J-O FULBERTUS,
httmiiis Carnotcnsium episcopus, in gratia Ilegit EPISTOLAXXXI [otim IV].
regum semper manere. I
(Post annuiiJ 1019.)
Gratias referimus benignitati veStrse quod ntiper Dominosuo ROBERTO, retji benignissimo,FDLBERTUS,
inisislis legaluni vestrum ad nos, qui el vestram Dei cl nui gratia Carnbtensis episcopus, stalum
-
nobissospitatemnunlians nos lsetificarei, el fortunse plenw felicitatis.
nos'rse modum sciscitaius a nobis, vcslrse majestaii Postauam traiisniisinius vobis litteras per Ragen-
(25i De quodam Gaufrido duce habetur mentio bere legi Carnotensem. _ -
ii.i veieri.inanuscriplo bibliothec. regl Navarrseeol- (2i>)Usum temporis npta hic el infra.
logii luic modo: Hoc temvore, nimirum regis Rob., (27) Hoc tempore Odo filins Odonis Campanise
Gaudefridus ditx comitatitm Monlensemdepopttlalus couies Blescnsis ct Carnotensis, clnxii Mathildein,
est. Puto, quanlum conjeclura possum assequi,cle- iiliam Richardi, primi ducis Normannice.
 217 -EPISTOLJE. A 218
fridum clericum, quenmonise nostrse, de oppressione eA . EPISTOLA XXXIII [olim LXXI].
quaro Ecclesia nostra jialitur, locuti suiuiis cuni tlo--, -- (Circa ann. eumd.)
mino rege Hugonej filio vestro, sciscitanles ab eo0 Quod jugiier in siuu mcmoriwfovetdomino abbati G.
cur nobis in lanta necessitalenonsuccurrerit. Qui see FULBERTUS Carnolensium sacerdos abundantiam
. charitalis.
contra-nos humiliter puigans respondil quia procul
a nobis erat, idep facullalem sibi veniendi in auxi- Peregrinus quidam fraler iiomine Herriiengaud
nos consolaiionem petiiurus adiil, vultu, sermone et
liiicmnpstrum uon inisse, i.mo copiam virorum qui
se coniitareniiir non, habuisse. Cujus uos purgatio- habilu pneuitenlis. Sentus enim el squalidus, pallen-
nis causam miuime discredentes, pro illo veslram tique macie deformatus, sua culpa ctevestii coenobii
clementiam oramus, ne fiat aliena a yestro genito paradiso se conquerebatur expulsum; in corpore
fessomorientem ariimam circuroferre. Quotl verbum
paternitalis yeslrse gratia, si Sanclse Ecclesisenon,
intenlus admittentes compassione carere, vosque
prnestilil opem, quse. impossibilis erat ei prsestari.•
Ad vos.landem, dilectissinie domine, nostri adjutorii pro illo non rogare nequirous. Precamur itaque, si
summa redit, cujus gratuita bonilate prsesulis ho- vis, si fas est, in nomine ejus Domini qui juxta est
nore funginmr, et lulela cujus posse eripi a jnalo- Ijis qui tribulalo sunl corde, ut palerna pielate reci-
rum iujuriis pmnino confidinius. Sed ab iis quse, , B pialis hunc filiuni jam tandcm sero postliminio re-
modo nobis- incumbunt sine mulio laboi'e yeslro vertentem : quo de converso peccatore non lanluni
sperarouserui, clummodopr.ece et obsecratione cum angeli Dei, verum eliam ipsi fratres, quoriim pro-
Odone comile obnixe agatis quaienus idem nps ab pius interest, gratulentur. Vajete memores veslri,
illis expediat. Cseterum serenissiroam- pietatem ve- noslri non immemores.. 1
slram appellamus pro epdem rege filio veslro,, quij EPISTOLA XXXIV'[o/imCV.j
satis superque desolatus incedit. Neque . enim in (Post annum 1019,)
domo vestra cum securilate vel chaiitaie licet ei1 Dileclissimo domino suo ROBERTO regi ac reghtw
CONSTANTI* uliiiamhiDoriiinocqnslanlissimw,Yi)L-
manere, neque fpris est ei unde yivat cum honore' BERTVshumilisCarnotensiumepiscopus fidelitalisob-
regi competente. Unde vos oportet aliquid bonii wquiumeloralionis snffragia,quanlumscilacpolest.
consilii reperjfe, etilli imjiendere, nedumille qnasii Cognita per ntinliuni veslruni alacritate ycslra,
peregrinus et profugus agit, palerni animi faniai gaudro niagiio repleti sumus, Deo gratias agentes.
vobis depereat. Vobis enim incolumibns, nos.benevalituros per Dei
' graliam et veslram. sperainus. Quouiam autera pla-
EPISTOLAXXXII [olhn LXX].
P cttit bonilati vestne consulere nos jsuper babilu
- (Posl aiinum 1019.) noslro,' scribimus vobis mullis nos ad prsesens in-
FULBERTUS indignus episcopusineffabililer charo Pu- commodisurgcri, qusenobis iufert Gaufridus viceco-
irt et dominotuo ODILOKI cum cherubinet serapltin ines deCastro dunensi. Refecit enim anle Nalale Do-
odas loqiti. mini casiellum dc Galardone, quod olim destruxislis,
Quanlas animo concipere possum libi gratias ha- el ecce terlia die post Epiphaniam Domini coepit
beo,"sancle Paler, qui-meo aibitratu tsediosam et facere alierum castelluni apudlsleras intra villas S.
vix tolerabilem imporlunilalem meam quasi pro de- Maiise.Unde legatps noslros misimus ad filium ves-
liciis hahes : servoque (28) ersua libi debenti<jninia trHm:regein Heiiricum [leg. Hugpnem] et Odpnem.
versa vice domiuus paras obsequia. Vere vivit hic comilem, inceiiiulrum illoriim assensu tanta mala
et fulgurat illa forlis el speciosa char.itas, quse se- prsesumpserit; aliter-enim hsec illum aggredi vix
cundum Apostolum paliens est, benigna est, ct cujus opinabile.est. Sed si illi jios iii lanlis adversitaiibus
vigor nunquam excidit. Hac deriique prseseniialiter non adjuverint, ad vos post Doniinum fespicimus,
fruendi-desideriomaceior,. sed gravi ad prsesensdif- ut per vos ab bujusmodi oppressione liberemnr. Do-
ficullale detineof. Malefactor enim ille Gaufridus, lemus aulcm vos ita nunc in aliis paf libus pceupa-
quem prpinultis facinoiibus excommunicaverani, D tos,utveslro succursu de prsesenti respirare nequea-
incerto ulrum desperatus an versus in arocntiam, iiius-. Quod Si cito nobis a filio veslro subvenlum
collecta mullitudiue miliiuiu quo ducendi essent non fuerit, coibmuni noslforum consilio,. diyinum
igiioranllurii, vilias noslras impioviso inceiidio cpn- oiOi-.iuin desiturumintotpepiscopatunostronoverilis.
creinavit, nobisque quantas pofesi machinatur insi- Si comes Otloapud vps est, nionete illum ut subye-
dias. Super Lis ilaque, ne tanlsc causse indiscussse niat nobis propter Doininum et iidelitatem vestrani.
vel iiiuliseremaneaiit, necessario mibi conveniendus '•- • - EITSTOLA XXXV [olini VIII.
csl primitus Odo comes. Quod si dissimulaverit, re- (Circa annuni 1020.)' ,
slabit regis et Richardi rogare patrocinia. Quod si Venerabilifralri et coepiscppo'Fnxiicom FULBEUTUS
isli cjuoque opitulari neglexeriiit, quid riielius mihi saluiem.
restet non video, quani hsec missa facere, el Cluisto Superfluura duxi Joiigam fabulain noslri seuis
secretius deseivire. Yalete. tfaiiscribere, et millere libi, cum toiam rationeni
ejus, si qua est, ex mca brevi responsione facile
(28) Fulbeiium sub OJilone moiiachum fuisse ha;c videntur innucre.
219 * S. FULBERTI CARNOTENSISEPISCOPI 220
percipere possis; fuitque hujusmodi: «Fralri in Do- A j} bascuiii quibusdam monaehis aberat, sine quorum
niino ei consacerdoli suo Avisgaudo Fulbertus. Ab- consullu vobis respontleri non oportcbat. Quos, ubi
sit, frater, ul credatur vefum esse, quod scripsisti, redieruiit, commonui ut sese ad audientiam prsesen-
meum archiprsesulem et me luam confessionem lareiil contra domnum Telfriduro. lpsi vero res-
publicasse ! non esl enim verum. Tuque dum talia ponderunt se messivo tempore occupatos, lites ad
scribis, bene meritis de te ingratus es, et injuste prsesens agitare non posse. Sed idibus Oclobris iu
contumcliam facis. Si qua enim bonesta lua novi- Aurelianensi concilio, quod futurum esse deslinavi-
nnis aut speravimus, fideliler ea publicavimus, ad mus, conslituent vobis proximum audientiseet diem
lestimonium luse probitalis, coniraj illos maxime et locum. Tantummodo fralrem suura Dodonem,qui
cjui discessionem tuam ab cpiscopalu avaritise, vel esl aptid vos, reddatis eisinfra prsedictumterminuiri.
ignavise, vel Irirpitudini ascfibere nilebantuf. Si liilerea oblalsesunt nohisqusedam lilterse sub veslro
quse verooccutia, quse pcenitenda fofent-, noslrse nomine conscrjptaead domnum Arnulphum abbatcm
iidei credidisti, caule cciala sunt. At si lalia con- Sancli. Petri, significantes vos excommunicassenio-
fessus es quse et prius et poslmodum ore vuigi nachos noslros. Sedauclorilatcm qua vobis id liceat,
venlilala sint, ca noS occultare nequimus. Coinperi me non memiiii vidisse. At, si apud vos habetur,
aulcm ex iilleris luis libi molesium esse quod le "1 nobis eam debetis ostendere, ne forte, si non oslen-
iiionaslicsc vilse diximus amatorein, quod, quia no- datur, aut lemere aut minime excommunicatiesse
ccre non inlelligo, moleslum esse demiror. Amor diCanlur. In liltcris eliam quas mihi nuperririie di- '
nairique religionis eplscopali gradu, quem reperis, rexistis", confictam invcni reprehensioiiem meam
dignum le po.lius quam iudigmim eflic.eret, si nibrt de ordinatione Salomonis abbatis hoe modo: riiira-
aliud impcdirel. Ulruiii aulenr sit, vel qurd sil quod mur qua auctoritale lieri potuil nt sine audientia
impediat, sagacilatem luam non arbitror ignorare. stibdilus prselato pfsepositus sit. Quod, ut puio, mi-
Si qnsedam gravis causa quam dissimulas non rari non debelis, quia non est, sed iHudpotius at-
obstaret, ca est hujusmodi. Si de repetendo cpisco- lendere quod est. Non enim hoc sine-audienlia fa-
pio querinioniam incipere velis, nbn satis apparct1 clum est. Neque subdilus Salomon Tetfrido adhuc
cui eain jure intendefe possis. Nullus enini te ex- prselato prsepositusesl. Dorftnusnamque Telfridus a
pulit, nullus Calliedram luara, te renitente; perva- suis monachis cfiminalus, ut sCitis, apud me de in-
sit; sediiilemel ultro causa segritudinis, ut. aiebas, famia sua querlmoniam fecit, eorumque roalitiam
curam episcopaiemsimul etcalhedram rcliqnisti, ut' se ferre non posse dicens, sub audientia niea eleo •
perhibent: elsive Franconem lunc decanum Pari-' p rum qui mecum erant, prsejationi stise perpeluali-
siciisis Ecclesise, sive quemlibet alium subrogari'1 ler renuniiavit : aslruens ahbatem monachorum
libi verbis elscriplis a rege petisti. Quodsi ita est,> Bonse vallis ulterius se non esse futuruni. Sicque,.
ct sic tibi consequenler suhslitulus est Franco,> petila a nobis migrandi licentia, traiisivitad vos.
eligente clero, suffragaule populo, dono regis, ap- Monachi vero qui in Bona valle remanserant, hoc
probalioue Roinan. pontlfic. per manum metropo- scientes, alium quemdam ex ffatribus suis eleclum,
litan. Senonensis , fulcitur ulique substilutio et1 eo quod irreprehensibilis esse videbatur, obtulerunt
consecratio ejus favore quoque el auctoritate beali1 Odonicomiliabbaliailladonandum(29),ul mos erat,
Gregor. papse, qui sciiptis suis, sicut nulli ponli- luihique deinde consecrandum. Is interifn locuni pa-
iicnm non pelenti pro "qualibet cegritudine succe-~ sloris tenet. Si quis ergo est, qui nie super lioc
dehdiim fore docuit, ita voluntarie renuntianti sedi1 faclo prsesumptionis arguat, noverit me resppndere
suse siiccessoreni nultomodo denegavil.- Sed quid paratum, et hoc iam ralione quam aucloritale aj>-
aliud esl quare le episcdpatu carere oporteat, tu te&_ probaturum. Quod si qriis abbatum, vel animi v.ei
uoveris. Sin aulem, hoe tanii nobis esse videlur, ni1 corporis"segi'iludine niolestatus, praelationem suam
[/cg.ui] tefacere valeatrecuperationis exsortem. Qua- in perpetuum renunliando deserat, episcopus ip^
propler desine curiosos instigalores audire, desine e D sius difleceslsin IPCP
ejus alterum rlebeat ordinare.
reges et prsesules ineflicacis querimonise tsediosis s Valete "
scriplilalionibus fatigare, et EcclesiseParisiensi-tee 'v-
jmportuneoblriidere velle. Quse,ul falelur,"nec pa- ,. EPISTOLA XXXVII [o/im XXIX.].
ironum te habuisse gavisa esl, nec doluit amisisse; >. (Circa annum 1020.)
cuin ex lua ttpctrinse .. Venerando Senonensium prwsuli LEUTHERICO
quippe neque prsesentia prpfe- " FULBERTUS Cortjo(«nsi'shumilis sacerdos.
cttim, neqtie iexabsenlia senserit detrimenlum. Yalec , . .
nieiiior noslri. I Litlcras ex parle veslra suscepimus, suadenles
recipere quod horaicidse Silvanecienses offerunt ut
EPISTOLA XXXVI [olim XXXIX].
' mereantur absolvi. Nos auiem, in quibus oportet,
(Circa annum 1020.)
VenerabiliBiluricensiumprwsuli G. FULBERTUS r- vobis semper obedire parati sumus, sed in hoc ad
Cur-
notensiumhumilis episcopus incrementa viriutum. prsesens ideo non oportel, quia neque justuni neque
Legalum veslrum diu detinui, quia Salomon al). b- commodum est. Et justum non esse leges scriptae

(29) Jus ergo uominandi ad abbatias habebant comiles carnolenses.

 221 EPISTOLiE. » 222
demonstrant. Commodum vcro non est ut mors A tur, quos lameii judicio Dei lerra vives absorbuit.
sanclorum, quse in conspectu Domini pretinsa est, Nam si 1111 sanctos Dei cpntempserant, non utique
apud homines vili pretio constet. Quod si quisinsli- tfucidarant. Quod si tales socordia vel iriiquitas
tuerit, omnium sanctorum qui eadem causa periluri«. judicum reliquerit impuuitos, cum hoc facere con-
sunt, reus sanguinis erit. Sanctitas vestra valeat spirare sit in contumeliam Dei, et exponere servos
semper et vigeat. ejusad csedem : quid reslat, nisi ut ipsius sumnii ju-
dicis ira desscviens, ct hos et illos inaudita morlis
EPISTOLAXXXVIII[olim XLVIJ. atrocitale disperdat ? Proinde riobis, quibus sdem
(Circa annum 1020.) DominusEcclesisesuse tribunalia commisit, apprime
A. claro Laudunensium prwsuli FULBERTCS Camolen- necessarium est regem nostrum nosque invicem mo-
sium saeerdos.
dis omnibns excitare, ne repenie feriamur in hujus-
De grandi injuria nobis facta- conquerimur apud modi socordia oscitantes. Quodego le facere
depre-
te,. niagne Paler, quem ex debilo charitatis et oificii cor.niagne Pater, ctii Dcus'bene suadendi copiam
talia curare oportet. Causa .vero bujusmodi est.
incomparabilemdedit, simulque ut ipsemecum prsc-
Quodam Ecclesisenoslrse subdecano defunclo, petiit dictos maleficos citra legilimam satisfactionem ex-
anobisR. Silvaneclensis'episcopus dari sibi aut B
communices, quos tameti tisque infinem a commu-
fralri suo niinisterium ejus. Nos autein respondi- nione esse non nescis. Vale.
privandos
mus non convenire sibi, eo quod episcopus esset,
fratri et EPISTOLA XXXIX [otun.XLIX]
ueque sctale adbuc moribus immaturo. Tunc (Circa annum 1020.)
elegimus de numero sacerdolum noslrorum ad illtid VenerabiliSihaneciensium episcopbtl. (30) FULBER-
ofliciumEberardum quemdam, scientem ac religio-. TUSDeigfalia Camotensium sacerdos..
sum virum. Qupd facttim prsediclus R. materqueel Quia judicio contendere magis qnam veniam po-
fraler ipsius adeo inviderunt, ul sanclo vjro, coram stularc slatuistis, restat vebis convenire judices,
pluribus qtii testes inde sunt, tembilia ininarenliir. qui, prsefixis lecp el tempere, nes in alterntnnn
Et ilictnm facto non caruit. Venerunt enim de civi- legali ralione •"justificent. Non enim usurpamus
lale Silvancctis ad nostram quidam ex clomesticis oflicium judicis in islo-negoiio, sicut vos velle di-
eorum, sic necessarii ut absentia illorum nec per. citis, cum nulhis esse possit suse cansseet asserlor
unum diem ignorari potuerit, qui inlerdiu qtiidem et jtidex. Yei-uiiieniniverosatis admirari nequimus
latuerunt, sed, profunda nocte egi-essi, sanctum. quidnam mali est quod tam audactcr ad judicium
illuin presbyterum more,solilo venienle.m ad Eccle- properalis , nisi forte, quod abhorrere humanum
siam, quasi lupum , rabidum, lanceis falcalis [alias C est, publice daiiinari eligilis quam secrela satisfa-
fallaslris] et gladijs in ipso alrio pi-incipalisEcclesise ctione purgari. Quid enim aliud in judicio merea-
trucidaverunt. Clerici aulem ejus, qui expeditum lur manifeslse culpse odiosa defensio? Et- vestra
Dominum tarde secuti sunl, invenerimteura adbuc quKlemculpa sic manifesta est, ut nullo excusa-
extreina verba protomartyris Siephani prsedican- tionisgenere vateat obumbrari. Vox enim sanguiiiis
tem. Porro carnitices prsesidio noctis incognili jam fratris veslri et saccrdotis Evrardl, poslquam ad
diffugerant, el cui crimen hoc intenderetur, erat aures sujVremijudicis ascendit, -per totam Galtiatn
incertum, cum qu.idam propler minas prselerilas vehementer infremuit. Qui, ut cerlo scimus, non
domuroR. quse erat apud nos, suspectam habenies, esl occisus ob aliam causam,' quam ob vestrse cnpi-
repererunl in ea vernaeulum queindam vestes suas dilalis iiijustam calumniam. Viderint judices utrum
et calceanienla lPta siceantetn. Ex quo signocon- effectus referaiur ad causam. Vale.
jectura est incoepla; cum ad causam lmjtis layacri EPISTOLAXL [olim L].'- ' •'
- dicendam homo acrius urgeretur, se facto de quo (Circa ettmd. an.)
agebalur adfuisse confessus est, sociosque prpdidil, Venerabili Silvanectensium episcopo R. FULBERTUS.
etordinem rei gestse exposnii. Nps denique, tpium Dei gralia Carriotensiumsacerdos.
hoc allius perscrutantes, pro certo ita esse compe- " Non oporlet noslri ordinis viros in superfiuis
rimus. Comperirous,inquam, invidioelivorem, frau- scriptitalionibus occnpari, multa enim et magna
dem malitise, sacrilegii nefas crudcle, cruenluni negotia nobis expedienda, si non dissimulamus, in-
et singulare facinus in occisione saiictissimi sacef- cumbunt. Sufficiant nobis super his unde agimus,
dolis. Nnnc ergo< tauta causa, quia' indicalio ejus litlerse nuper a nobis missse, quarum erat exlre-
obscura non est, solam, ut vides, ultionem expostu- mitas: Viderint judices utrum effecfus referalur
lal.Sed cum jurissil ad uiililatemreipublicsecunctos adcausam. Quse enim ibi scripta sunt, aul ea lc-
punire maleficos, illos tamen vehementius exlurbare gilinia assertionc confirmabimus, aut vos infirmare
necesse est, qui in Deum et sanclos ejus lam impie el pernegare patiemur, si data fuefit consilii judi-
lamque crudeliter audent. Qnid enim mali ulierius, cjique occasio: sin aulem , contenti erimus ea
vel cerle seque niagnum excogitari queat ? Mtillo prsemonuisse quse vos credimus emendare: debuis-
nimirum levius illi complices Core peccasse viden- se. Vale.
(30) Hic episcopus Sylvanectcnsis voratur Rolandus a Dcir.ocliare, cl amiumeratur tricesimus
nontis.
223 , S. FULBERTIGARNOTENSISEPISCOPI 224
£P1ST0LA XLl [olim L\]. \ quseslionem fecisti, plane sibi circumstantcs requi-
(Circa euind. an.) rit. Prpliis ergp atque aliis hujusmodi non ex au-
F.ULBERTUS episcopus, venerabili consacerdoti suo ctorilate quidein canonurnj.quqs mihi modo retra-
,R. (51) boni propositifinem oHimum. clare lion licuit, sed.ineo interim arbilralu tutius
Mulier illa de cujtiscausa nostrain bumilitalem esse «uadeo ie a missarum celebratione suspen-
coiisulere voluistis, impedila est viricujojuramenli, dere, quam eas sine duarum sallemaul trium fideliuin
uec polest inire coniiubium sine crimine perjurii, attestatione celebrare. Scrupulus autem ille de
nisi per conserisum aul post obiluni illius cui se offerentibus ila solvi
polest, quod dum sacrificamus
lali juramenlo condilionaliter obligayil. Yale. illi pro quibus agitur,per manus nostras offerlurDeo
EPISTOLA XLll [olim ILIIJ. sacrificium laudis(32"). Hsec'ad prseseiisme respon-
(Circa eumd. an.) disse contenlus aveto. Quod si nova legendo vel
V.encrabili Rolhomagensium archipiwsuli ROBERTO retraciando veruin de bis quidpiam magis ratum
FULBERTUS hitmilis episcopus, si quod valel ora- invenero, tibi charitative rescribara. At si lu le
tionis suffragium.
jjrior aliquid tale repereris, eamdem nobis exhibe
Piocacitas G., cujus mibi menlionem fecistis, cbarilalem. -Yale.
salis superque faligavit me de novis coiinubiis B
EPISTOLA XLIV [othn LIY].
expeiendis; sed ego semper obsliti, dicens non
licere ei sua uxore viveule alleram usui-j>are.Nunc (Circa eurod. an.)
Venerando Remorum archiprwsuli EBALOFULBER-
ergo landenrrogavitiue, seu cailidesive simpliciter, TUS'Carnotefistumhumilis episcopus.
ul.sibi aul uxorem suaiii fugitiyamj rcdderem aul
eain, si. reniterctuf , excoromuiiicarem ; alioquin Arigustise tuse compatiens Odonem comilem ar-'
diceret quod cgo el illa faceremus eum IKoechari. guendo conveni: respondil tandem quod in te"de-
Convenla igilur de liac , causa mulier, respondit liquerat emendare se velle, Cl, ad ibllendain auimi
niihi nunquaui se lediltiraui ad illum ; et, quia lui segriludinem, adjuvare, quod maxime desideras,
cerionoverat niores suos cum moribus G. conve- ul Remensis Ecclesia respiret ad pristiuam dignila-
nire npnposse, yelle se potius renuntiaie sseculoet teni. Si nsec tibi facere voluerit, recipere suadeo, ut
mouacham devenire, lantum si Gualerannus sibi vel quampfimum expeditps redeas ad •officiumtutim.
centum libras nummorum Carnoteiisium (52) fe- Deinde suggero, etsi non indiges, ut ad pacem pau-
jcndas ad monaslerium daret. Ego autcm inler ha;c jierum compoiiendaro tota nienle' salagas, quos sui
monachain illam nec Ueri prohibeo, nec compello, regQs et principes vehemeiiter affliguul. Pi-seterea
sed riec ut ad viruiu pdienlem. perilura redeat, Q.Beroldo epis.cOporeferente atidivi sie le ji;ceroie
coarctare •;prsesumo. G.. auteni ssepe niiitil.ad me,, alllictum, ul curam gregis Doraihi relinquere velis.
licentiam ineuiidi coniiubii novi p.eiens ; illain se Quod ego acrifer et amice fedarguo , lesians ie,.si
hoc egeris, non fuisse pastorem. Yale meinor mei
gurpisse, siiamque pecuniam recepisse, licet non
vcre prpieslans. Ego vero interdico ci licenliam peccaloris in orationibus luis
islam, douec uxcr cjus aut nipnacha facla sil, aut EPISTOLAXLV [olim LV].
deiiincta. Quorum utrum prius fulurum sit,.iiescio. (Circa an. eumcf.)
Si ei-gp de hac causa ineuin coiisilium vultis, qupd Diligendo semper atque.venerando Memorum arclti-
episcopo EBALOKULBERTUS Carnotensis.Jtumilis
cgo lacio, idem vos facere suadco, hoc adjiciens ut,
si causam lianc acri ceiisura periractarc. velitis, ex episcopus, commutticare 'fontem inihnw chtt-
rilaiis.
mea jiaiie non contradiciipiiein, sed suifragium vos
Devestra bonitate," non de nostro merito con-
habere sciatis". Capitula canpnum ad hanc causam
subscribere non vacavit ad iidentes, deprecamur, oplime Pater, u.t noluni ha-
pertincntia nobls pne- bere bunc charuni . nostrum npuiine
dignemini
sens, hostium persecutione lurbatis. Scfibemus de patria sua causa discenda-.hone-
auteui et hsec et aiia libenler in ohsequium ve- Hubertum, qui
D sialis egressus, elapudnos aliquandiu-denioraius,
strum, si Dcus concesserii nobis salutem el pacem. lalem se nobis exhibuit, ut non minus quain frater
Yalete. .
J ulerinus amari et honorari meiuerit. Nunc vero
EPISTOLA XLlll [olimLlll]. eadem causa permotus, iiionaslerium beati Bemigii,
(Cii'ca eumd. an.) quod veslrum esl, visitafe disposuit":ubi si in aliquo
Charo sito R. FULBERTUS epis:opus. fueril indigtis veslrse opis^,sentiat <|usesumusviscera
Occupalus erga plurima paucis libi sic respondere pietalis. Yale.
compelloi'. Ecclesise iioinen, extra qcam ycri sacri- EPISTOLA XLYI [o/itiiL\l].
ficii rion est locus, iiitcrpieiatioiie sua pluralila- (Circa aii.eumd.)
lem iuiiuil. Sacerdotalis quoque saliilitio qua Domi- Venerabili archiepiscopoRolhomagenziumRPB.FUL-
nus vbbiscumdieiiur, non-esi unum solum, sed ad[ BERTUS humilis episc.fideles orationes.
jilures"diiigitur. Sed et ille vcrsiculus de quo mibii Cpmpalior libi, sancle Paler iusuper adversis
(51) Archipr:i>sul ille Rothomagcnsis a Demo- (52) Nota nmnnios Carnoteiises fuisse.
ch.tre voealur Roberlus Richariii, Normaniiuiiimi '(52") Ad sensum hic aiiquid deesse videtur.
ducis prliiii, filius.
225 EPISTOL^:. 22«
qnse indigne passus es, praesertim ab eo qui el se ct A aliqnando meriluni iri opilulante graliii Cbrisli.
sua tuse fidelilali debuerat. Super illo quoque doleo Valele, ciiarissiine Pater, et mementote mei in ora-
z . , •
vehemenler, fratre et coepiscoponpslro dum staret, tionibus vestris.
in lanla nunc flagiliorum alque facinorum prsecipitia EPlSTOLA XLIX [olhn LIX].
l.ipso. Sed tibi.Pater, hsecvel riiagna consolalio esl, (Circa an. eumd.)
quia si [externa] abstulit.lnteriora non potuit. Habes VenerabiliParisiorum episcopoFRANCONI FULBERTUS
enim ex Dei gratia charilalem qua ipsum errantem humilis sacerdos.
revoces ; frenura canonicse dislriclionis, quo detre- Doleo super te, charissiiiie, cum le a prislina
ctanlem coerceas; virgam, qua ferias: his utere viriule apostatare video. Olim apud me conqueic-
cOmpetenler, donec absolutionem promeritus dicere baris de luo anlecessore, qui sacriiega tcmerilate
libi gaudeat: Virga tua et baculus tuus ipsa me allaria laicis in beneficiujn.dederai:; nunc mihi
conselata sunt (Psal. xxu, &). Vale. suades ut ego siraililer faciam. 0 ccelum! o len-ii!
EPISTOLAXLYII [oiim LYH]. quid clamem ! aut quo tuis meritis tligiio modo te
(Circa an. eumd.)' objurgare possim? Sed compesco nunc ferventes
Venerabiti Leodicensium episc. ROGERIO (55) FUL- aniini mei fluclus, donec le prsesentialiter ex-
BERTUS Carnotensisomnia charilalis obsequiai. B quisilis increpalionum tormenlis excrucieni. Vale
Cum dispersas oves sollicke ac longi ilineris la- inlerim.
bore quseritis, tseti perpendimus, Paler, quod pa- EPISTOLA L [olim LXI]
sloris nomen negligentia no.n cassalis : de illa (Circa annum 1020.)
tamen ove quse in noslris pascuis ,observalur, fra- Sancto el venerab. archiepiscopoLEUTUEmco FIJLBER-
trem A. subdiaconunr loquor, securus esto, quia TUSepiscopus devirlule in virlutem progredi.
Dei gralia bene ruminat, et luporum insidias saga- De Guidone excommunicato nostro nos appellas,
citer cavet. Nec appelletis eum ultra -militem fugi- reverende Pater, dicens quod episcopali se velit
tivum, quouiam accurale se prseparat ad debellanda examinari judicio, et ecciesiastica satisfactione pur-
coram Deo el nobis agininavitiorum. Venietautem 5»ri. At nos precero tuam seu verba niinime parvi-
ad vos quantocius. polerit; sed- si noslra humilitas jiendentes, tibi nos ejus liberiter mise-
respondemus
invenire queal graliam inoculis vestris, simpliciter reri velle, sedexamiiiaiionem ejus ultra non curare.
exoramus ut nobis eurii remiltere ac veslris litteris Apud nos enim jam de ipso siciit de manifesto reo
commendare dignemini, ut prsesentia ejus sit pi- oplimefaclum estepiscopale, hocest canonicum ac
gnus vestrse charilalis erga nos, ac nostrse fidelitatis decrelale judicium, dum illum secundum auclorita-
erga vos in perpetuum. Yalete. ^ lemcanonum ac decreta sanctornm Patrum excom-
EPISTOLA XLVIU [e/im LVIII]. niunicavimus. Dicimus aulem illiim inanifeste reum
(Circa an. eumd.) - propter ralioncs subscriptas. Primoque quia cansa
Venerando. Lexoviensium ponlifici ROGERIOFUL- cupiditalis ejus, fratris ac, matris qttoque
,. BERTUSCarnotensis episcopus, salutem el fideles occisus est iinmerito noslef subdecauus. Deinde ipsius,
'
orutiones. ..
Presbyteri'canonicorum noslrorum ex ecclesiis quia scivit insidias illi ptsetendendas, nec mibi pa--
quas habent in cpiscopalu vestro venerunt ad nos, lefecit. Terlio quod insidiatores cjus, quos dislur-
dicentes quod vos inferdixislis eis minisleriumsuum, bare poluit, non distprbavit, sed et pra^sentia sua
ideo quod de ipsis ecclesiis non ferunt vobis syno- domum exqua sanclse Ecclesise.nostrse seryire d.c-
duin (54). Et nos quidem eam vobis jure solvendam buerat, eis receplandis dolose vacuam fe.cit. Quaiio
esse non ignoramus : sed Tcdoldus prsepositus no- quod malo ej'us consensit. His ilaque modis nobis
ster, ac vester servus, rion bene rem inlellexit aperte reus comprpbalur : unde vocaius et per sex
bactenus, eo deceptus quod nuba ecclesiarum quas • menses exspeclalus, dum confessionis ac- poejiiien-
noslri canonici possidenf iri'episcopatu jioslro obli- lise remedia a nobis quserere, distulit, jttre nieriiam
gata est huju^iriodidebito, reiriittenle videlicet aute- r, excommimicalionis sententiam perlnlil. Cum ergo
cessorum nieorum piissima liberalitate. Sed ea contradiclis irreffagabilibus scilieet causis, plures
quantalibet charilate fulta, quanlalibet laude digna, enim earum vere lesles exislrinl, parali qnenilibet
vestro tamen juri minime prsejudicat. Nunc itaque resistenlem convincere; cuni ille, inquara, propler
sereriilati veslrse supplicamus ut concedatis eis ofli- has causas indubitabili' crimine tenealur obnoxius,
cium suum agendi licentiam, paralis amodo aut quis curet exaiiiinationem ejus? An quia iuanifesta
vestram synoduni vobis reddere, aut iti usns fratium culpa examinari egeat ? an forie credereiur exami-
nostrofum nccessarios relinere , si charilati vestrse nalus, si culpam se non habere pejerando culpam
placuerit sanctorum patrum meorumsupra memo- accumularet ? sed ul scienies aliqiiem pejerare si-
ralum remissionis exemplum observare. Si non nanl, ab-l animo-sacerdpturo feligio prohibet. lani
riierui ul causa riiei aliqtiid facialis, - restat, spero, vefo lam evidens -peccatum quse purgatio- maneat,
ul
(55) Demochares istum episcopum appellaf Ro- tenentur, pendi solebat. Hsec porrp prsestatio,Tino
gerium, etponitur in suis tabulis sextus. palel, non omriibus secjue epiScopis probata,
(54i Synodut est census qui episcopo a cleTicis a plerisque improbata.
venientibus ad annuas Synodos, qiiibus iuteresse
 .2-27 S. FULBERTI CARNQTENSISEPISCOPl 228
nisi confessioet poenitentia? Hanc si expeleret, au- \ EPISTOLALIV [olim LXXXY].
jjiens extra civitatem sibi infestam nie esse, pro- (Circaannum 1020).
pler amorem Deiy«cujusmisericordiseme commoije- In perpetuum diligendodominosuo reqique ROBERTO
FULBERTUS sacerdos.
fecisli, adhuc apud me locum ejus reperiret, atque
bsec ei fofsitan aliquando absolulionem pareret. Quseso,domine rai, ne indignanter accipias quod
Quod si hoc noluerit, quando tu consilium stalueris tibiproxima Dominica Parisiis non occurri. Scias
de majoribus et titilioribus tractafurus, cum illis et enim pro cerlo quod nuntii fefellerunt me, dicenles
bsec recensurus, adero tecum si mandaveris. Et si le illuc ipso die non adfore, sed propter ordinatio-
cuid in illum aclum est, benestat, astipulalione tua nem cujusdam episcopi me vocari, quem omnino
nilatuj; sin minus, corrigalur. Yaie. iion noveram, nec sacratain luam nec epistolam ar-
EPISTOLALI [olim LXJIIbis]. chiprsesulis mei de ordinalione ipsius acceperam.
1020 aut Unde, si quid delicli penes me est, seduclus sum
(Aiino 1021.)-
VenerabUi Auretianorum epiicopo THEODERICO FUL- aliena fatlacia. Facilis tamen debel esse remissio
BERTUS Carnotensissacerdos obsequiumdiltclionis apud regiam pietatem, cum etiam apud forenses ju-
sine fuco dissimutalionis. liices status sit hujusmodi venialis. In toto corde
Gratulor diligenliseluse, licet inter multa adver- B ' meo diligo te; ne repellas me a mandatis tuis. Yale.
santia sua strenue capessenli, me qtioque de nego- EPISTOLA LV [olim LXXXVil]-
liis ad me perlinentibus amice commonenti, At cgo (Anno.1020 aut 1021.)
cominonilionemluam benigne .suscipio; in cseteris Dilectissimo domino suo regi Francorum ROBERTO
quidem quse mihi scripsisti libenler libi, prout do- ' FBLBERTUS humilis episcopussanctw virlulis aug-
cuerit et lempus erit, obtemperaturus. De proces- menlum.
sione vero Ecclesise nostrse ad veslram.fiefi solita Si.nobis omnes pervagandsefacultates simul cum
clericos nostros conveniens, audivi ab eis quod opti- voluiilale suppeterent, interesset vestrse pietaiis
me noveram, et. leipsum scquo animo cpncredere levilatem nostram afguere, et ad nostrse ccclesise
volo: videlicetquoddainnatis(54*) incendip,et ad Ec- qiiiEdesirucla est reslauralionem assiduam revoca-
clesisereslaurationem inhianlibus, aliisque plurimis rc. Ntinc vero cumomnes-ejusmodi facultales de-
iniseriis valida necessilate occupatts, processio non siiit, cl nos ad assiduilalem necessittido mag.ia
sit ad praesens facilis; successu vero prosperse fa- coerceat, quoinodo sapientisevestrse dignum videri
cullaiis , cum magno gaudio ac debita- devotionese possil ut vel nos vel clerum nostrum de qualihet
illam facturos. Yale cum bealissinco clero et grege . loiiga. processione -commoneat. Suslinele potius,
tibi commisso, cohortans eos orare Deum ut liberet C sancte Paler, sustineteimbecillilaiem nostram, sup-
nos ab adversis nostris. plete indigenliain nostram, ut Deus omni bono re-
ibciHelcharam animamvestram. Yalele regaliter(55).
EPISTOLA LII [olim LXUf].
an. EPISTOLA LVT[o/»mLXXXVHIJ.
(Circa eumtl.)' annum 1020.)
el (Circa
Ditectissimofratri coepiscoposuo THEPDERICO Benignitstmo dominosuo regique RPBERTO FULBER-
FOLBERTUS. TUShumilis tacerdos ti qua p&test orationis suf-
Illatamvbbis injufiam vere meam facio, compas- frdgia,
v sionis affectu,in eos qui sacro ordini fecere contu- Ex parle celsiludims yestrse diclum est nobis
meliam zelo ferveus •.sed nec vobis ulile esse videoi quotl domnum Frauconem Parisiensi Ecclesisedare
nec mibi tutum, ut zelus noster advindictam excom- vullis episcopum, et ad hoc peragendum noslrse
municalionis erumpat. Exspeclandum, et commoni- humilitatis habere favorem. Nobis, autem videtur
toriis utendum esse reor, donec illos autpoenileniiai quia, si episcopus de quo agitur aptus est clericus,
corfigat, aut summi judicis senlentia multet. Yate. est optime lilleratus, el ad sermonem faciendum
EPISTOLA LIH ,[olim LXIV]. agilis : in qua re oranes episCopos decet esse, nou
(Circa an. eumd.) niinus quamju operalione potentes atque disertos.
Yenerabili coepiscoposuo ODOLRICO FULBERTCS. Unde, si boc fieri posse canOnicedomni archiepisco-
D.ecausa unde simplicilalem nostram consulere pi Senonensis et coepiscopofumnoslrorum probavit
. voluistis, in sexlo libro Capitulorum nonagesimo sagacilas, nostrum etiam, qui de hac discussione
non fuimus, habelis assensum. In nullo
primo ita scriplum invenimus. Si virel mulier con- appellati
enim quod bonum sit, coiam Dominovestrse volun-
junxerint se in inalrimonio, et poslea dixer.itmtilierr tali...nitimur
de viro non posse nubere cum eo; si poteril probare contraire. Yigeat excellentia vestra.
quod verum sit, accipiat alium, eo quod .juxta-Apo- , EPISTOLA
" LVll [olim XCJ.
fitolumnon potuit illi reddere vir suus debitum. ;Dc . (Anno 1020.),
Dileelissimo domino suo ROBERTO FULRERTUS epi-
profectione autem nostra ad Sanctum Hilarium > , humillimut consiiium el
adhuc terminum
scoporum forlitudinem a
prsefixum non habemus. Yivile feli-
:- Domino.
«iter in Chrislo Jesu DominorioslrolYale. Cum prsesenlia mea nequeo, saltem litteris te re-
• '
Id esl iiastalis, damnum passis.
1^34*) (35) Gallice sic fere, se porter comme«n roi.
 229 EPISTOLJE. ' 2"0
viso, mi domine, sciscitans de fortunis tuis, et expo- \ ideo sacramentum merctur, non enim suflicil ab-
riens aiiqua eorum quaegeruntur in parlibus noslris. stinere a maio, nisi liatquod bonum est.
Camplenses adhuc plerosque detinee, ne in tuum Restat efgo, ul in eisdem sgx. supradiclis consi-
nocuirtenlum erumparit. Sed Hereb. et Gaufr. nullo lium el auxilium domino suo fidelilcr praeslet, si
interdiclo fefrenare potui. Faciunt -tibi mala quse beneficio dignus videri vult, et salvus esse de fide-
possunt, minantur quserionpossunt. Yirtus Altissimi litate quam juravit. Jiominus quoque fideli suo in
conterat et disperdat superbiam iliorum! Quidam his omnibus vicem reddere debet. Quod si non fe-
autem vernaculi tui, qui db eisdem malefactori- ceril, merito censebilur malefidus : sicut ille, si in
bus injuriam passi sunt, Marlinus scilicet de eorum prsevaricalione vel faciendo vel consentiendo
Yilleri monle et filii ejus, iram suam retor- deprehensus fuerit, perfidus et perjurus. Scripsis-
quent in lerram Sanclte Domina; nostrse, diri- sem vobis latius, si o.ccupatusnon essem. cum aliis
pienles fruges et cselera bona noslra, quccin vi- mullis, tum etiam restauratione civilatis et Eccle-
cinia sua sunt. Nos vero inulta hsec patimur propter sise noslrsequse lota nuper horrendo incendio con-
te, exspeclanles et deprecanles jusliliam tuam. Sunt flagravit. Quo damno etsi aliquantisper non movcri
hsecet alia multa, mi domine, quse me nimis an-' non possumus, spe lamen divini alque veslri solatii
gustiant; satis enim eneri esse Jvidebatur adversa B respiramus.
corporis valeludo. Sed tamem illud segrius tolera- EPISTOLALIX [olim XVlJ.
bam, quod res Ecclesisein superfluorum domeslico- (Circa annum 1021.)
rum victualia sic expendere compellebar ex prava Piissimo duci Aquitanorum GUILLELMO FULBERTUS
consuetudine prsedecessorum meorum, ut offlcium humilis episcopus.
bospitalitatis et eleemosynse,sicut mea interest, ad- Noh est mirum, serenissime princeps, si quid mo •
minislrare noii possem. Nunc autem res ipsas-, veris animo conlra me, de boc quod sapientissimo
quanlulse erant, passim inimici diripiunt. Addilur ac sanctissimo Patri nostro Hilario libique debila
bis malis incendium Ecclesisenostrse (56)..Quoniam servitia"non rependo. Magnani enim honorificen-
cum unde reslaurem, sicut decet, non habeo, "mihi tiam exhibuisli, largosque dedisti munificentioefru-
quoque necessarios Sumptus indulgeri detrecto. His clus,, pro quibus nihil prsesenlis emolumenti rece-
itaque et pluribus aliis difficoltalibus circumvenlus, pisse yideris. Sed est quod te reconforlare plurinium
quas Velpudoris lex velbrevilatis enunierare vetat, potest, lioc videlicet quod tuas gazas in ecclesioo
multa mecum agito;nonut serumnas in hac vita Beatse Marise restaurationem expensas, non solum
evadere coner, quod est impossible, sed ut aliquo integras, verumeiiain raultiplicalas ab ipsa recipies.
labore quamvis arduo valeam reslaurandse Eccle- ^Ex parle vero mea,.quamvisperexilisporlio meio
siaropem ferre. Hujus vero cpnsultalionis niese fi- dis seslimari.possit, tamen quidquid sum et possum
nem tibi domino meo revelatum iri disposui, cum tuumest. Siauiem de malitia sseculi ortae difliculla-
Deus dederit tui opportunilatem xtlloquii. Yalete t>e- les meum iter impediunt, ut frequentare non pos-
"renniter. sim, et dilalioues meas exspectare toedet, fac, beni-
gnissime alque dilectissime princeps, de illa digni-
EPISTOLA LYIII [oiim CI]. tate quam mihi comniiseras, quidquid animse tuse
Annpl020. beneplacilnm fuerit.certo sciens quod ea causa bene-
Glorioso duci Aquilanorum GU.ILLIELMO FULBERTUSvolentiam meam erga te nunquam senlies imminu-
eoiscopusoralionis suffragium, lam. Csetera qusedam, quoe scribere nolui, legalo
De forma fidelilatis aliquid scribere monitus, hcec veslro, domino videlicet Raimone referenle cogno-
vobis qusesequunturbreviter ex librorurriauctoritate sces. Yale.
notavi. Qtii domino suo fidelitatem jurat, ista sex EPISTQLALX [o/itn XVHl].
in memoria semper habere debet: Incolume, lutum, (Anno 1021, al. 1024.), .
honeslum, utile, facile, possibile. Incolume, videli- JJ Claro suo HILDEGARIO FULBERTUS humilis episcopus.
cet,nesitdominoiu damnum de corpore suo.Tulum, Scio te, fili, meum desiderare advenlum, sed re-
ne sit ei in damnum de secreto suo, vcl de mu- tardant templi reslauratio, mandata regis, prsedo-
nitionibusper quas tulus esse polest. Honeslum, ne num inslantia, messivse ferise, Lemovicensis epi-
sit ei in damnum de sua justitia, vel de aliis causis scopi causse pacandse dilficullas, via scrupulosa.
quse ad honestatem ejus perlinere videntur. Utile, jEgre fero moras meas, saliusque mibi fuisset rem
ne sit ei in damnum de suis possessionibus. Facite S. patris Hilarii non suscepisse curandarii, quam
vel possibile, rie id bonum, quod dominus suusie- tali modo traclare. Sed hac consolatione respiro,
viter facere poterat,faciat ei difliciie: neve id,'qund quia quod potes, vice meafacis. Precor ergo ut pro-
possibileerat, reddafei ImpossibiJe. Ut autem fide- posiluin urgeas strenue tam inspirilualibus quam in
•lis hsec npcumenta caveat, justum esl, sed- non singularibus agens. Si Robertum prseposilumindili-

(56) lneendium ecclesiwnostrw. Ex veteri Annali tent. el lota ecclesia beatat Mariw combusla, quam
abbat. S. Petri in yalle Carnot., id est in legenda idem episcopus gloriosus sua industria et labore et
sancli Aniani : Antto millesimo vicesimo, in nocle sumptu a fundamentorewdificavit.
Nativitatis, episc. Fulb. anno & fuit civitqt Carno-
 251 S. FULBEBTl CARNOTENSISEPISCOPI^——i 234
genfer villicari nosli, fcr causam ad notiliain ducisj:\ ramtuam cum atacrilate divide, aniinse simiilet
nosiri (Aquilanise), ut ejus arbilratu vel corrigaltir corporis curam gerens; nepropter sccundi lassitu-
vel miitelur. Salutflvcharos noslrosR, llii. Dur. et dinem primse vigor eyanescai. De re sancti patris
alios tamciericos quam laicos. Frater Thedolduis Hilarii et noslra fideliler dispqnenda scio te non
obiit,. frater Ebrardus monachus evasit scholaruin indigere monilis, dummodo fures caveas. Vestes et
fertilam, et caneellarii tabulas libi servo, bona pa- csetera Prnamenta ecclesise, quse lavari volunt.pro-
raiis, meliora dcvovens; lu qupque, prp nobis oraris, cura, ut festa paschalia suo candore veniisleiit. Lau-
feliciler vale. rus noslra et iotum pomarium gaudeanl suo cultu.
EPISTOLA LXJ [olim XX};VII]. Yinitoreni quoque et agricoiam le esse memineris.
(Circa aniium 1021.) Do vario numero psalmorurii qui adjiciunlur a qui-
Dileclissimo palri et coepiscoposuo GUIDOM FULB. busdam in lempore jejunii per singulas horas cano-
. orationit su/fragium. nicas, in fine, post orationem Dpminicam et capitula
Rogamus cliafitatem vestrampro lis.servis Eccle- qua; sequunlur, regulam non inyeiiio. Psalmi quidem
sisenoslra? qui sub vestra potestate degunt, ut eis meo arbilralu superflui essent, nisi eos lutaret psal-
patrocinari dignemini, el ut nobis constituatis ter- mistarum devotio. Finitis autem capitulis, post ora-
minum post oclavas beali Marlini, quando et ubi B.tionem I Domiuicam, ubi dicitur: Domine,.exaudi ora-
nostri legati possint occurferevobis, addefiniendam .tionemmeam, slalim esset subdeuda oratio , quse ex
causam eorum, quse jiropler obitum anlecessoris . libro Sacramentario recitatur. Palcre lamen Eccle-
vestii [Rodulfi] indelinita remansit. Rogamus etiam siam relinere suum usum ad prsesens. De significa-
ne nobis scfipto significare gravemim, cur Sylvane- tione clericalis prnalus Amalaricus sic breviter :
ciis non fneril sacratio veslfa.Tale. Desideramus recapitulare omnem armalum clerico-
EPISTOLA LXII [olim XXXYIIIJ. rum. Caput cterici in superiore parte discoopertum.
(Ann6 1021.) Mens est, ubi est Dei imago. In inferiore parie cir-
Egregie dilecto coepiscoposuo GUIDOSI, FULBERTUS. curodatum capillis, quasi aliquibus de prseseiiii ne-
Anior j'ustitise,qui luam, paler, anlmam imbriita cessitate. Amictus esl casligatio vocis. Alba csetpro-
nalivitale, fecit eam irioffensam, et ab excessibus rum inferiorum sensuum, praesidenle magistra ra-
cautam. Cnjus rei lidemcum ex aliorum dictis, tum tione, et .inlerius per disciplinani conlinentise con-
exlitteris tuis-evideriier accepi. Sed ab ordinaiione slriugente, quasi quodamcingulo, voluptalemcariiis.
Ebali Remehsis archiepiscopi iion valde libi metuen- Calceamenta, prohibilip pedtim ad inalum festinafe.
dnm puloesse, si est, uidicitur, aB.infantiaCbri-. Sandalia ornatus ad iter prsedicatoris, qui cceleslia
stianus, sario sensusacris litterisertdilus, sobrius, C *- non debet •abscondere iieque ierrcnis inhiare. Se-
castus,'amaior -pacis et' dilectioniSj inullo crimine, cunda lunica, opera menlis sunt. Casula, opera cor-
nulla infainise noia lurbatus, taridemque a clefoet porispia. Stolajugum(Christi, .qtiod est Evangelium.
populo-suse civitalis electus. Magni eleiiim viri, ut Dalroalica diacpni, id est ministri, cura proxiroorum
opti.menosii, Ambrosius Mediolanensis et Gefmaniis esl. Sudariura pise et nurndse cogilaliones, qttibus
Aniissiodorcnsis, aliiquenonniiHi, qn a tales in Iaico detergimus moleslias aiiimi ex infirmitale corporis.
babiiu exstiierunt, subito nobis sancti pfsesules Pallium archiepiscopale torques devoiissiniseprsedica-
exierunt.'- Domnus vero papa, eiijus animadyersio-; tionis, et in Veleri TesiamCnto et in Novo. Hactenus
nemte revereri sigiiificasti, >non cst qiiod lihi me- Amalarius. Mitto: libi Cyprianum, Porphyrium, et
rito debeat; succensere, si le graviter coilapssesari- Vitas Palrum cumpsalieino, ut petisti. Moueoeliam
clse Refnensi Ecclesiae aliquam spem resurreclionis ut cuni Doiiatuni coiistruxeiis, nihil admisceas ine-
audierit providisse. Yale in perpetuum memor mei ptse levilalis, ulsit causa.joci, sed omnia seria. Spe-
vere fidelis lui. Illi quoque valeant, q;ii tuam memo- ciaculum enini factus es, cave. Yide etiam ne tua;
riam mihi commendaveninl. .assecloemedialis nuditale iaborenl. Salula mibi fra-
EPISTOLA LXIII [oiim LXXIX]. In tres nostros in Domino, el lute vale. Presbytero be-
, (Circa annum i021)U . nedicenli os non alligabis, nisiex proeceplo,episcopi
FULBERTUS episcoporuni humillhnus HiLDEEJtr.io suo sui; quoci-oblitus fuerairi': prohibetur tamen Aga-
, saiutem! -. • , - -: . tbensi canone.
Absentia tua ssepe-comriiemoratquam iiecessarius EPISTOLA LXlV \otim LXXX], • I
eras prseseiis, Sed hoc me consolor, quod bbsequia ... .(Aii.no1021, a 1,1024.) ,,,.
tibtdelegaverim, qui sis dignus recipefe, etuti-iim- FULBERTCS./jawJH.s episcopus.frdfri HILDEGARIP.
qne remunerare paratus. Spero enim ulrnihi qiioque - Dic cbarissinio nobis principi..Guitielinp'pcrpe-
de luis benemeritis, 'si qua Deo:danle fiierint,"ali- iuam:felicit.atem;cnm oratipnibus, ex parle uoslra,;
qua tecum .merceclis;por.tiuncula cedat. Opilulabor et toiins clefi ac populi :noslfi, propter eleernpsy-
itaqtie ;ad bene-promerendum .ex; ariinip. Sed ve- namiquam.-.inisitad resl.aufaiionem ecclesisenostrse.
niendi ad yos diem statucre dubito, quia et ibi vi- Deinde vero nos prscdicasse pubiice, sicut ipse
ctualia niihi piiio.deeSse, et iri riiea dioacesimultis mandavit, viriiiteiri Dei pef irieritum sancti Joannis
occuppr."Fac tu, inferim gued'te laccrfi .pplo et ostensaiii in dislrictipne Gaiisberfi, curiiexsuliatiQrie
«redP : lectipni.pralioni, et erudiliom fralrum opc- et gaudio ciijiJiiiimqui aiidierunl.. Monuisse qupqiie
t53 EHSTOLJE.-' *»."
BituTicensem archiepiscopnm per qtiemdam mona-AA queni vehemenler arguifsancla Scriptiira cl aamiiat,
chum sunni, ul sese pacare non negligat cum ipso nihilqtie t!e poenilentia ejus vel in etim indulgeriiix
•dominoGuillelmo et cpiscopis ejus, priusquam sibi Domini omnino coTiimemorat.Ncc prcirsus occurrit
cxiride scandalum orialur. Tibi eliam misisse sibi quod saltem in allegoria bene sigiiificei; lisecejt
cxpoiicndas sententias Racharii, Bedic, el Rabapi, ilcnda submersip^ > .:..'-
(!nfine Salomonis, unde fecerat qnseslionem. Sed EPISTOLA LXVi [olim.LXXXIi].
et de prsebenda quoe vacat, sicut et de omni bono, (Circa a:i. enmd.)
volantati ejus nie proebcre consensum. Prseterrfa FULBERTUS humilis episcopus H. SKOsatuiem.
scias ine, propler te, magisiro S. veniam indulsisse. Diu sustinui sperans le esseventururo, utdixeras,
Cceterum Tigrinus submonebat, ut mitterem vebis ^jnde jain niraia dilatione cotnmotus argiio apnd te
aliquem procuratoiem ad coliigendas Iruges; seil solum. Cut enim te ineiidacem mihi et ingraluin
-ego tottim hoc curoe "luoecomriiitio, te exercilans exbibriisti, cum libi clulce esse debuisset pa-fatos si
illum probans. AdjutOrem scholariini nolo tibi niit- qni forenl de venatiene tua cibos te patri iriferre,
lei-e, qui nondtim asseciitris sit maiuritalcin oelatis,' 4it aliqnam henedictiPnem riierereiis accipere. Noli
cl gra-vitatem moruni. Utere interim clientete iiioe j.iiii mOrari diutiiis, si gaudere vis dehuiniii gratia
B
«junlicunque subsidio, donec cansam communi con- iiosira. Vale et veni, aui 'rescribe mibi quid' pr»
"' " ' certo sperare (!ebeam de te.
silio"|>eriracleiniJS.Yrile.
EPISTOLA LXV (o/t»i LXXXI]. v- ----..^ EPISTOLALXVH [otim LXXXIII].
(Circa ari. eumd.) (Circa an. eumd.
Ciim atidio te facere quod debes, iaetor, quamvis FULBERTUS Carnotensiumjiumitis episcopns, R. sanc-
Irejjidem de ftiluris. Unde sumniam bohilaleni de-'': ' tw EcctesitisAurelianensis.ceconomo. .
precans, ut tc dignelur regere, te qupqiieiiioiieo Quod me scribere mpnes ulilia clerico quodqtic
ut haberiis prseccpibrum ejtis oblempcrare memiue-.' de scieiuia magiiipcndi,s,faqis amicc, facis-iilXhri-
ris. Iterum dico vale. Bacharii insertam inveriiesi stianse philosophia; cultor, invidise purus. Egp yero, -
senlenliam. Bed.seel Rabani- quorum lamen triumi elsi ignams inei nfpduli, non proepumo graudia,.
sentenlias hic quoqne subiiotaie non piguit. Ba- lamen jneirwr in quo parere possum, exhortatioiii .
charius ait: « Salomon iile mirabilis, qui meruitI sanclse deesse non volo. -Scripsi ilaque sicul rao.-
aslfui Domino, sapieiiiise copiilari, in alienigcna-.' nuisli, quid iijibi yidealnr agendum de .presbytero
Tiim liiuliei-iimi.nciirrll ahiplexus, et iirvinculb libi- illo qui missas' celebrare e.t ,11011com.muiiipasse..
dinis laquealus ctiam sacrilegii errore sc polluil,, „i compertus esl, in lmnc niodum.. .yitlelur namque,
Hjuaudo simulacruni Chamos Moabilarum idoli fa- diligenter inquirendaesse causa, qua:Sacrosanclani--
biicavit.-"Sed quia per prophelam culparii errofis5 coniniunipnem siibterfiigerit, yidefjcet ulrum hxre-,
agnovit, nunqiiid miseiicordioecoelesiisest exlorris ??." lica infidelitas sit, an limpr ex conscientia plan.e.
At forsilan dicas ~:Nusquam eum iri canone lego> moiialis crijTiinis, au tjmore-x icpnscientia.ebriosi-::
ipoeniluisse/neque misericordiam conseculum. NonI latisL-aul'lihidijiis. Quoe quidein. miseri sacerdules.
ambigb,ifrater,'de pcenitentia ejus, quse npn iiiscri- mortalia peccala esse aut ii.esciunt aut. scire •dissi-
bilur publicis-legibiis. Ef fortasse ideo acceptabiliori- mulant, remordeiile iamen;conscienlia mala; aii sit;
judicatur, qnia^non atlJaciempojiHli, sedin secreio3 tsedium ex mulia.celebratione niissaruni; an thnor-:
conscientise Dtfininoteste pceniluit. Yeiiiam auiemii imliscreMis quo pusillanimcs afficiuiilur intcrduin,
ex lioc conseciitum esse agiiosciiuus, quia cuiu so!ti-, -, pro levibus cttlpis; an morbus rheumaiizanlis et
tris fuisset acorpore, sepulluni illum inter regumii liatiseanlis stomaChi-; au passio Gerebn menlem
Israelitarumcorpora Scriptura commemorat: qupd4 licdens. Si ergo infideliias in caiisa inventa fuerii,
iamen alibi peccaloribus regibus abnegatuni essee aut alitid plaue .-.morlaJecrimcn, deponendus cst
cognoscimus, quiusque in finem vilse suse in prppo- auctoritate canonica usque ad legitimam saiisfac-
sili perversitate manserunl; et ideo quia inter regcs :s0lipnem.
j Siauteni.appetitus ebriositalis aut libidi- •
jiisios riiertiit sepeliri, non fuit alienus a venia. Ve- .is, quando quidem et ipsoemeriiforae sunt, ,ab offi-
•niam aulem ipsam sine poenitenlia nim. poluit pro-i- cio.removendus est, el iandiu abstiiientia casiigan-
mereri. » Beda in opnscnlo supcr lib. Regum capi-- dus est, quousque, reliclo viiio et per-Deigratiam
iu!o XXXTX , prteiiiissis paticis, ait :,« Ubi. boc quo-- superato,- revocari videatur idonetis. At si ex fre-'
<jue, riifallor, palam osteiiditiir , .quod uliiiitm non, n. quenti missaruin celebratioiie tiediujji, ita corfipien-
oslenderettir ! quia videlicet Salomon de-commisso o dus.e.iper annuin integrum acommujiiouepellcndus,
itloloIalTiaescelere nunquam perfecle prjenitnit. Nam n sicut serjptum cst in concilio Toietano xm, capkulo
si ffiicluS pceniieniioedignos facerel, satageret ante; e; 5. Si vcro indiscretus liinor de levi culpa, casligan-
omnia ut idola qtisea-dificaveral de civitale suncta a dus csse videtur cum pietate, sicul iegitur'iii Capi-r
tollerentur, et uon in scandalum sUiltorum quse e tulario, lib. l, capitulo 6. At si preenotata passio
ipse cum fuisset sapiens erronee fecerat quasi sa-- stomachi, vel cerebri fuerit in Causa, quiescere' de-
pienter acrecte facta relinquerel. » liabanus sicc bet a miuisterio, donec recuperet sospitatem. Si?
suh persona lsidori in expositione ejusdem libri : auiem prseler supradicta aKud
aliquid in causa in-
« Jam pori-o de aliisoperibus Salomonis quid dicam,i, venlum fuerit, ex ipsorum
comparationepef ratio-'
PATntiL. LXLl. 8
5SJJ, S. FULBERTI CAJPiOTENSlS EPISCOPI »5fc
ciijatipncni Tacil) iractabilrir,.I;lis breyiicr.assigiia-. /A, .,, .-: .,,.-EPISTOLA LXXT[o"/t)ij;'CiI}.rr--'»t;;'>;^W::':
tls salvete in Dominp Jesp Ghi-islp, vir oplime, qui : " ""'-/
me multosque alio? jugnteret. inlerjrogas, etdum (Annpl02l.>'
pi-udeflter iHterrpgas,,beiie.dpces. ^ale-. , Clarisshngdur.i Aqnilqporum Guii.i..Ei.Mp. FULBERTBS-..
episcbpus,utiie elliorieslum, """."_ "'"'"''
PISTOLA LXVIII [olim LXXXIV];
Ganderemj dilectissiine princcps, ad dedicatiouein"
CirCaan.'euind.) vestram devetus occurrerei nisi- nie: Ecclesite uo-
Btntgnitsimo aique dileciissimodotitino suq RPB.ERTt>, strse nnllp modo ::negligenda,necessitas: detincret.
FuLBERtusvei graiia Carnoiehsiumsdcerdos.
Gralia.namque Dei.. cym adjutprio veslro.;cryptas
Cognita benigna yqiunliaie.yesti-abpnsjlipcjycprii- npsiras pervelv-irtius,easque priusquam biemalis in-
dentise veslrse cempefto, quia sanum.est, rit solet, clemenlia, Isedat.cpoperire: satagimus.- Volo autem
voluniaii obseqiior, consitio acquiespp, et ilerinsii- vps,scire, qued liliefse, quas pripres episcopo Aze-
tiiium (57) ad prseseiis emitieiis, iWiempus a vobis liji.o..- raisiui.s.^-rjegi..
^Iai._3e_;,*JinjL;...^T_,^ui
_,..9l.iainj>.Tj)Ide.
constitutum differoperagendum,si arinuerit beus..Si cpiitristatus •est, ,de sua yilitale, quam ihi scripfam -
ergo de jusiiiia,"de jjace, dc slalu regrii, de iipnpre iiryenil, Tecissetque, ;Bilijricensis, episcopus .j.uxta
Ecciesla? viiltis agere, ecce liabelis nie paryum.sj*- 1B.cpnsilium npsifurn,, ut-ait-, de Leinpyiceiisiepiscopo,
lellitem pro' Viiibus bpitulari paraluni. Yaie. nisi eum regulariler ira> iormidp .detinereU.Sed
: qitia rex prpxinvo;rugi;tii,,ul„dj'ciluri;venii-e;habetin
EPlSTOLALXIX[o/im;x|cYII]. silvam Legium (39),-quseyicina esU m scilis, mona-
(Anno 1021.) steiiosancliBeneilicti,ego quoque, Deo f.i\ente, illnc
Nobilittimo ttgl Dahotnarchiw CSUTO , FULBERTUSire disposui > scilurus quales inveniam crga vos ct
Dei gratia-Carnoteniiumepi&coputlcumtuit clericit regem el archiepiscopum, vel quales reddere pos-
• et monacltit oratiomssuffragium.
sim. El quod intefim cffeeero, aul ipsc vobis rcfe- '
Quando muiuts luiim nobisoblatum vidimus, sa- ram, aul iitlcris iiiiiotescam Yale fehciter.
gaciluieiii tuairi el feligioiiem pariter admirall su-
inus: sagacilatem quidem, quod homo nostrse lin- EPISTOLA LXXII [olim C\\\),
guse(38)ignaruslongoque a riobisterrse niarisque in- (Anno 1021.)
lervallodivisus, non sbliiin ea qusecirca le suntslre- Ifileclitsimo temperque diliqcndo domino et diui
rine capessas, sed etiam ea qusecirca-nos diligcnler Aquilanorum GLILLELMO, FULBERTUS Carnoten-
iiiquiras; religipnem vero, cum lej, quem paganc- tium humtlis eptscopus, m hac vita se et sua
vum principem siidierainus, iien nipdo Clirisiiauum, Q I omma, vt allcra gantlia sempitetna.
verinn eiiam erga ccclesias alque Dei servosbeni- Doleo, vir oplime, quod nuper in convenlu regis
gnissimum lnrgilorem agnoscimus. Unde gratias alque noslro loquendi lecinn opportunilatcm non
agenies Regi:regum,ex ciijus dispositione talia de- liabui, non de sseculari negolio, setl de loco sancti
scenthint, iogamus "tit ipse regnum luuiii in vobis Patiis Hilarii, cujus rectores nos esse bonilas lua
pi'osperafi faciat,-el animam tuam apcccatis absol- voluit, sed bujii!. lempous malilia non penniltit.
vat pcr seternum et cbiisebstantialem sibi unigeni- llantlo ilaque tihi, et piecor absens id quod lunc
tum Christum Dominum nostrum iri unilale Sjiirilus jiroesens intimarc voleham, videlicet, ut secundum
sincii. Amen. Vale,' niemor noslri, non iinmemor bcncplacitum coidis lui consliluas tibi alium thesau-
ini. ; ''" rariiim et capiliarium clc honis clericis qui suut in
tua vicinia, quos via longa cl periculosa non dis-
EPiSTOLA LXX [olim XCVIII].
turhel ah oibcio, sicut mc et mcos Iiactenus distur-
. ... , (Circa an. eumd.) b.ivit. Nec mepulcs, obsecro, iia pravuro, utpropter
Nobili comki S., FOLBERT.Dei gratia Carnotens. hoc tibi videar miniis csse fidelis. Agnosco eiiiin
episcopus,jideles oratwnes. me perpeluuni debitofem esse fidchtalls aniinsc lusc
Si in eligendo vestrse civitatis episcopo regulariter• et corpori, jiroptcr benignilatcm quam mihi imme-
ageretis, suifragium noslras humililatis non deforett rito exhibuisti Unde certo scias, quia si tibi.aut
juxta modum ralionis. Nunc autejn palalinus aiill populoiuo Tneiiniilisterii riecessitas Immineret, et
publicus rumor est. quod itie clericus qtiem eligerei hoc niifii ;niandare dignum ducefes, suhvenirem
vultis, fayorcm vestrum sit aiicupaius proinissio-•' lihi Deo duCe, si uPn possem ailiter, vel in babitu
niii.nisibilis -el pecuiiise visco. Dicunl ctiam q\\oaI paujieris peregrini. Precor autem bonitatem luain,
sine jiissu regis, et eonsensu «piscoporuni coiripfo-- -ut ltaimoiii felevafe "digneris damiium qtiod pcriu-
viiicialium, sedes et retri .episeopalenrinvase^il., Qtiaee lif in serviiio rio"stro.Y[aleriiiricel sempcr, piissiine
si sinl verjvnon siml regularia: nec ine vej vobis,) aique beijlgriissinieiegO vero ntinqiiamobliviscar te..
vel aliis conira jus etias opitulari jporlet. YaJeic.:

(37) Pictaviiim, ulnobis vitlefui', poiius;• h >iiiiTf

quarri csfqiiiaa Rohiana lingua pnriore prtum baber
ttumain. .••-'.-.-.: ; i'1- '' ';-- ' baU ,-'-^:'i*'- -:-: ;i:' "."..''. "'..'.'.,.
. ^38) Nostrwihtguw npmin.ebie profccto jnfeliigili" (59) Seu-Aufelianenseiri.
JFullieftus Fiaiicofiiiii jdioma, qupd Romanuni diq-
 '
-«S7 .. :/'-:<:/ "";.-'EPiSTOLi£. ;;:;i V', '. "{&$
\ EPISTOLA LXXV [olitri XXXI].
....ERSTOLA LXXIII [plim CIV]. ,- '""':""--'"- -"''-.';(Cifca"'an;'ciiiiiil'._)"'_'";:"'": ;'';
: (Circa anntim 1025.) • >
Piitri crcprimaii siio LEUTiiEiiico, '" ;FLLBERTC^
Nbbiiissimd ac piissimo dUci Aquitdnbriim GUIL- : epiicopits.
'" IIELMO,FTJLBERTUS Dei gratia Cdrnoiewsiuritepi- Gratias agp,vjgilantiseiuoc, qtise,mese-.simplicitati
scopus, saluiem el.orqlimmm^fidelia.,..:,;,;-: prsemoiiitprinmfacit. Vere enim,indigeo-prsemoneri
Vestrairi, optimepnricepsvefgameiieiievdfehtiaiii de muliis proptef ii;eoeintliscrciidnis seu negligentise
•cxperlus sum,.:Cuiictis'-aniicoruiivmeorririibeiievo- riibfbuiiivVeruiii ift bae: Causa qiia'de.niirib agis, id
lentiis afiecfu riiilii dulciorem",effectu quoqiie 'uti- Cst,ne quibuslibet episcopanciisciicmanus imporiam,
lioreni. Nahi alii quidem atiiici riiei vix pareiri ali- opHSnon esse arbilrbr inonitoro, Narii et si lu in
tjuarido riierilis riieis vicera rependiinl. YbbiSaiitein isto negolio, corisilio meo.-iit d'eCiierat,bactenus uli
inc licet immei-enieirigraiuilisbeiieficiis acciimmafe voluisses, et ordoripslef el llia res aiitef jirocessisset.
iuii-a chaiitaiis ahuiidaiiiia placet.; Jam fere fcftio Setl omiflo piaelerita . de futuris plurinnim bonse
"aririopfseterito quod sic"agifre, efiibeScefeiiimuriera:, spei capio e,x co cjuodliunccuin sanclis virisac sa-
'
'veslra gfaiis suscepisse; Inccf fiis' esseni Dbmirium. pientibusflgjs, Patrem nostrum Odiloneni.(lO)loqi.ior
Jesum Chrisium ef saiiclam Mafiain 'geriitficem B et asseclas ejus. Consilio enim illpi-umsperp;te iion
ejus; in cujus biricioexpensasuiJlvriibrceaCiri vPbis1 . solum animse periculum evadere,. setl eiiam bujtis
reddituros. Prseterea rien dcfiiit riiilii ariimus vos> .yitse,gloriam ei, lionorem posse -recnpciaie. Yale
adeundi, elin veslra fegionevobis obseqiieridi..SedI meinor mei libi iu ojnnibus bouis obcdiieiClop.ilutaii
nmltse caiissc diflicullaiis obsliieiiirii. Ob "qtlbdg'e- (paratiV.,- , -,,,.,--:, . „..„.„...-...,.,'.i!.!.:,",,,:..'„;":
'-
i-endum pro ccfio ndveritis' cuhciartie dillicilia1 -;'''.:-.. \- fiPlSTt3J.A'LXX'Y4,'.:Hini.VxXXI,l7,.^,-. -
jposiposiluriim, si cjHoqiiomodo Tueritpossibite. Hsec : :. „' (Circaan. euiiid.) ,-.,
<Iiccnsrelevai-ecupioTnirabileinaffeclus vestri cfgat yeiierabiii- Senonensium archiepiscppq;LEUTIIEIIK»,
«le diilcediiicm; in cnj_us"lUietisnupef legi quod1 1 -FULBERTCS Dei.gratiq CartiolensiumJiitniUis
" : ' - ejii-
•scopUs,' orcttionis siiffragiitin:
. gaudereiis me superslitcni esse in Tegionibus no-
Yides, Pater, et auclis quaiita lietlpfum .''incenrfia
^stris, quasi'speraiites unqiianii.ihVesirisriie viilefc.,- nosiiis iri libus etardescuJii.TJnde periciiipsiii»
Aticiori totius boni ,ut et yps iji Iiac "par
Untle supplico, esse limeoj nos ad metas destiriaisesynciilicouvemie.
vita longnm tempus superesse faciat, e,l me yobis-
auterii boc tiise pfbvideritiae vldCaiiii-,
-cum siiperstiteni adhncheaio Hila.rip,vpljisque de-_ Xjuid 1 super ' :v "' •-•-':
''ciiorhihi feriiarida.;
servire concedat. f ratrem Ilildegaiium, vestrum ett.
nostrum fidelem, rogastis nos vobis remitlere : sedj C"' ]'.."' EPiSTOliA LXXYJTjolihi%Xp\iy:!!':''l '
(Cifca aii. eiimd.) ';"
deploral.quasi jam diii noslii pecloris mainillas3 Venerabjli Sendnensiitm
non suxerii. Quibns: .aliquaiidju refici serenitalemj. '' TijLiiKRTiis arcliiepiscopoLEUTnEiiico,
Cariiolensiiim litmit&epteeojstisd siim-
vestram hiimililcr poslulal, ut aspiraiioiie diilciori1 /nioDominO;Euge,:boneservei) ;--':•:.
vohis ac yestiis j)oslmodiim complaceal. Valeatis' Placuit excetlentioeveslrae sciscilari a nobisrpiid
ifeliciter.cumiomnibusvestris. - ;. ,,,._,.., agendumsit de quodaiti-viro; qui jSlium suiim te-
" neudo ad confirmatioiiemfaclus est de palre patfi-
!'"""'' jgPISTOLALXXIY^[o^iirXXXV , , ;;; : jius, videlicet utrum ab uxore stia matre cjiisdein
.(Anno1022.) _.,, , ,,. pueri sit sepatandus, an non." Nosvero qiiod saiiCti
Sacro Senonensiumarchiprwsuli LEUTHEMCO, FIIL-- . Palres de lali causa statuerunt, id censeirius esse U:-
BEUTUS Deigrdlia Carriotensinmepiscopus,virlutem 1 iienduni. hiveniiurefgpstalniuiri in concilip Lejiti-
sute digriilaiisexcellenliwcbmpetentem.
nensi; cap. 7, sub Zachafia pap.i sub principe Cardlo
Odalricum Aurelianensemcgo quiderii ad- episce-- Magriohoc modo : Si- quis fjliaslruiu a«l' liliasiratn
palum non.elegij-sicul vobis dictum est, seda clero> .suam ante episcopumad confiniiatjonem icniiefit,
sel populo suae civitatis •electum sacravi presbyic-- t) separeiur ab uxore, et altei-am non'accipiati Simili
rum. Quod eum .Rtmam ire., vclle audistis v etibi i moiloet niulier alterum non -accipiat.Item iiieodein:
creari episr.opum,dissuasivestri Iionoris gratia. Sed1 Nirtlus proprium filium vel filiam de fente' bapti-
ct ipse grataiiler dissnadenii parijjt, suggereutiijus s ; smaiisisUscipial, riec iilielam nec coriimalreiritliicat
fidelibussuis, Roduljdio scilicet ct Herfi-itlo.Mtiltis 5 nxorem, nec iliam ciijiis filiuin vcl filiam ad con-
occupatus, pauca rescribere cogur. Salulo vosquan-- fii-nialionem lenuerit. Ulji auteui. factuni fuefit,
tiiin possum iii ppniinp, paternitati'Vestfse devotuss ."separeniur. Credp isla libi-snflicefCipauca sapienti.
' ' '" • v,,',„:i'
suifraganeus. !,,,. ,,., - '-Vale.- ,:" ..,.-" ':-'.

(iO) De OdilPne fit in pliiribus locis Tnciitio. Ini'
riostrpvet. Chronic. :Anno 1020 florebat religio per
famosos abbaies sariclitdteprastantes, in Btirgundiai
per OdilonemCluniiicetisem,pielaieinsignem,etGuitl.
Divioiiensem.De eo sic Petrus Damiaiius in ejusi
VHa : ilic sancius, Arvernia; ex equestri genefe'
orhindus, dum adhuc iitfans esset, ianto repente om
tiifti» »i«mijoVuiJitorpbre labbrabai, nt vix incedc-
rel. Ad januam basiticwDei Genilricis solus reliclus,
pedibus vix repens,:,cornuaallaris mqnibus.apprehen-
dens, divinw virtulis auxiliurii seristt; et oninijun-
guoresqnalus.inqnachm factus vosl Maiolujh abbat
creqiuseu. ...
 SSl» S. FULBERTI CARNOTENSISEPISCOPI isO
EPISTOLA LXXVlli [olim XCV). A studium cvaseiunl. Andiviinus aulem eo anno iri
• (Circaanniini 1022.) Narboiiensem urbem inguinarium inorbum graviter
Roberti regitFrancoriim ,ad Gauslinuin Biluricenscm desocvissc,ita ul nullum esset spalium vitoe, cum
archiepiscopum. hpmo correptus fuisset ab eo. i Hacienus Gregorins
(Vi.deinfrain ROBERTO Turonensis. Liquel igitur ex hac et ex siipra m*
rege.)
moraiorum bisloriis, quodpluvia sanguinis puhlicair
EPISTOLA LXXIX [olim XCVI]. stragem futuram esse porlendat. Quod autein iuipc
(Circa anniim 1022.) hiijusmodi ciuorein in quadam. parte regni vestr
Gauzlini Bilnricensis'arcltiepiscopi ad Roberiitn. pluisse audistiSj el quod ille cruor ubi supra pelram
Francorum regcm. vcl super carnera bominis cecitlerat, ablui non po-
(Vide ihfra in ROBERTO rege.) lcrat, nbi autem super lignum ceciderat, facilc
EPISTOLA LXXX [olim XCVilJ. abliiebatur, per hoc Iriahoniin.umgenei-asignificata
esse vitleiitiir : per lapidem impii, per carnem fprni-
(Circa annum 1022.)
carii, per lignum vero quod neque dnrum esl nt
Pio regiROBERTO, FUL*ERTUS humiiis episcopitt;
omnia fidelia. lapis, neque molle ut caro, illi qui iieque inipji
" sunt
necjue fornicarii; Cuni ergo veneril siiper illani
Sacra vestfa monitus siim inquirere fesliiiaiitef, genteni, cui porte'ndiluf,gIadius, sive peslilenlia de-
ct scribere vobis, si qua bisloria sanguincm pluisse signata per sanguinem, si antea duri aut molles
refei-al, et si -faclum fuit, quid futurum portende- fuerinl nmtati in inelius,- non morientur perpetuali-
ril. Livinm, Valerium.Orosium, et plures.alips hu- ter in sanguine suo. Medii vero per angtisliam mor-
jus rei relalorcs inveni, de quibus adprscseus solum lis vel aliler polerunt liberari pro arbitrio secrc-
Gregoriuiii Turonensem episcppum -teslem csse lissimi jilque prsestanlissimi Judicis. Yale, piii-siine
'
productmn suiliciai, propler auctofilatem religionis rex. . .
Mise.-Aitergo Gregorius idemin sexkolib. Hisloria-
EPISTOLALXXXI[o/im XIU]. .
riim,eap.l4: «Aiinoseptimoregni Childeberti regls,
cjuicrat Chilperici el Guiilrnni 21, mensc Januario, (Aiino 1025:) _-
pluvise, eortiscationes, atque loiiilfua gravia fue- Domino suo ROBISRTO regi benignissimo,FULBERTUS-
rnnt: floresin arboribus oslensi sunt : stclla, quam hnmilis sacerdos in peijieluumvigere.
conielem snperius nominavi, apparuii, ut in circuitii Sacr.-iminajestaiis veslroe nUpcrfinie suscepi mo-.
cjiis rnagna.nigredo esset, cl illa lanquain si iutra nenlcin lne vi Kal. Augusl. vestro et llenrici iutc-
foraineii aliquod posita, ita inier lenebras relucebat C resse colloquio (41), non solumvesiri obsequii, sed
scintillans, spargensqtie comas. Pmdibat auiem ex el noslrse commodilalis cailsa. Unde suppliciler vo-
ea radius mirae .magnitudinis, qni lanquam fiuniis bis pro lanta crga me pielalis affcclione gratiilaiss
niagiuis incendii apparebat a longe. Visa esl.ad par- - rescribo, me jaro diu infjrmaluni, segiitudinem bpe
tein occidentis in hora noctis prinia. ln die-autcm tempore lnaxime revereri, longum iter aggredi noii
sanctoPaschoc apud Suessionis civilalem coeluniar- audere, succcssu vero temporis opporlunioris, aiw
derc visuni est, ila ut duo apparerent iiiceiidia-;et niicnte Deo, lihenler vos eo, sive alias comilaturum
uimm-erat nwjus, aliud verp ininus.,Post duaruni esse,qua!iquainadproesenssi valetudononobsisterel,
verd hofaruin spalium conjuncla sunf simul, facla- longe lamen ante proemonerime taiiti iliiieris opor-
que in, pliaruminagnuiri evanuerunv.,In Parisiaco. teret- Valele feliciter.
verp termino verus sanguis ex nube,de/hixil,-el su- EPISTOLA LXXXil [o//tJiXLVlIlj.
per ;vestiment:i multprum ljpminuin cecidil, el ila (Circa annum 1023.)
labe-maculavit, ut ipsi propria indunieuta horrenies VenerabiliTuronensiumarchiprwsuli ARNULFO, FOL-
abniiercni. Tribus enim locis in-termino civilatis BERTUS (42) Jiumilis episcopus,semper ugere pru-
illius hoc pr.odigiumappariiii- ln Siivanectensi vero deuier ac.shnpliciier.
terrilorio lioniiiiis ctijusdam domus, cum ille niane Ei nunc quidem gratia Dei sic agitis, cum licet
surgeret, sangiiine respersa ab inius apparuil. Ma- iion inconsulti. fratrum tamen consilia captatisi
gna aulem co anno lues in populo fuit. Yaletudines Respondemus itaque v.obis, quia si pallitjm requisi-
vero varise, melinse,ciimpusltilisel vesicis, multum stis a Romanp pon.tilice, el ipse vobis iilud sine
pooulum aflecerunl morlc. Mulii tamen adhihenfes causa legilima dcnegavjti proptcr hpc non est.opus
(li) Hahet vetus manuscrip. hsec vcrba : Hen- a Lolliafio card., qui jipstea fuil-.Innoc;III, in lib.
rictis el Rob.reges ad Charum.fluvium colloquuntur De ofliciomissie, hoc inodo : Paliium isiud quomu-
uwxO1023. El Gagiiinus in Vita Rob. sic habet : jores episcopiutunlur, esl de candida fan.a coritex-
Henricttt imperator et Rob. rex Frqnr. super C/in- (Mtjj,desuper habens circulum humeros conslringen-
rum fluvium apud Enosium convenerunt de tlalu tem,el duttslineas abulraqtteparte pendenles,qualuor
Eccletiw,"' imberii
' el reani amicubiliter traclaturi-anno
' cruees purpureas, ante, rctro, a dextris, a shtislrisr
1025' |' sed a sin.islrisduplex est, el simplex a dexlris. Tres
isle arch. Tur. et qiio iiomine sit ctiamacus aurew irifigunlurptillio, arile peclus,.super
1vixsit
(44) Qiiis
iiisignitus colligipolest exiabufis Democli. Re- litimerumet post iergum, nuper dextrttm. hunteruin
"quisiverat palliuiii archipf*s. a stimmo poniifice, non infigitur, hwc qutvlibet acus pretiosum coritinet
tl ei dencgatum fueral. Describittir auiem pallmrii lapidem. Quid auleni hsecsignificeiit idem Loihafius
 "
241 EPISTOLJE. .''"'' , *H
dimiltere niinislerium veslrum, ut si vestia tnrdi- A dentia novit. Nec lua sancfitas irijuste in coimuii- ,
lale nonduni est requisitum, cantela cst exspeclafe nionem recipial, quein divina auctoritas sicu.telhni-
donec requiratur, ne vos ex iuiproviso prsesumptio- -ctim alienat. Vale, borie pastor, et vigila superitps,
nis arguere possit. Coiitiiienlur eiiim quseclainre^ ne per incuriam luam grex Dbmint detriiiicnttua
vcrenda nobis in privilegiis Hoinanoe Eeclesise, qiise su.stineal.
propter iiegligenliam nostrain non facile inveiiiuii- EPISTOLA LXXXV [olim XCIV].:
tur in armariis nostris. Valete. (Aniio 1024.)
EPISTOLA LXXXfli [otim XV]. Dileclissimo.dominosuo regi R.OBERTO, FuLBEnTtis
(Anuo 1024,') hnmilis episcopm, omnia decentia regem/r
Futconis Andegavorumcomitis ad Roberlum regem. Dignum esl scire te ne|;piia regiii lui. Noverit
(Vide infra in ROBERTO rege Francprum.) ergo prudenlia tua, quod Guilielmus de BellissimP
EPISTOLA LXXXIV [olim XXtl.] (Belleme, castellura in Perlico), ullus'perfidiam iilii
(Anno 1024.) sui, conjecil eum in cai-cerem, uncieiipn egredielur,
Domino sancto et uiiiversali papw JOANNI,FULBERIIJS ut ait, sine consilio nostr.o. Mandat aulem se.esse
Carnolensium humilis episcopus,.orationum fidelia, pafatuiTiadfaciendaquoe mandastiperllildrjduin mo-
. Gi-atias omiii|iplenli D^o, qui more benigiiitalis " nachum. Cneferum ul a luoesanclitatis prscsenlja rne
suse. iijam,'Paier, Iiiiinililaiein respexit, et summo rediisse cognovjt comes Odo, qui lunc Turonis age-
uf decebal dignitalis apice subliinavit. Proinde lotus bat, m.aiidavii ut:post4uos dies Blesis sibi ocGurrer.
jnundus ad le.converiit otulos, leque unum omnes rem, ad audiendum. quid dicerent legali Romanp-
beatissimuin prsedicaut, contemplanlur altiludinem rum. Sed quoniam id mea parum inlererat, valettjdjiie
lnam sancti viri, el gaudeut quod eis siraililudine quoque piohibenle, non pami. Mandat anicin.et
cmnium viiiutum alludis. Respiciunt perseculores Pbnixe precatur majestatem tiiam ipsecpmes.nettt
Eccteshe, dislricfionis luse bacuium formidanles. pioperanter ingeras in suuin nociimentum, sed.mitf.
Susp?ciunlii qui flagellaritiir ab impiis, et respirant: las ad eum Milpnem de Caprosis (Chevreuse), qui
sperantes adhuc restare sibitonsolationis remedium. li.bi referat verba Rpmanortim, et Gtiillelmi duc-is
De quorum numero stiin ego niaguse et prseciarse Aqiiiianorum, et sna. Yale.
Ecclesisepusilitis episcopus, qui tihi, Pater, de an- EPISTOLA LXXXVI[olim XX].
giisliis meis "queririioniain scrihens, auxilium tuee (Circa annum 1023.)
- ,
pielalis iuiploro, Esl enini quidani cpmes maieiaclor Venerabilivho et consacerdotisuo FRANCONI Fuuffift-
«oniine Rodulphus, nimiutn vicinus nobis, qui res r . TUSea quw sunt verw pacis. .
Ecclesise nostrse per iiijustam oCcasionem invasil, Tu, frater dilectissime, ex abundantia charitafis
uiiuni de cleiicis nostris suis manibns inteiTecit, Iionore me nimio ac sapienlioe laude dignaris; ego
«Juos alios capios sacfameiiiis illigavit. Et de his vero ineain pers.onam humilem virtutisque inppem,
oiiinibus appellatus in euiia regis, el corani pleua sicut est, video et agnosco. Yerum ulcunque. se ha-
ecclesia ssepe vocalus, nbn propler hominein nec beat pttsilfitas mea, hoc tamen iiefas inliumanilafis
propier Deum ad justiliam vrenire dignaius, a npbis admittere nec velte «ec posse me fateor, ut te de
laudem excoinmunicatus est. Nunc vero ad liinina. seriimnis sanctse Ecclcsise sine compassipne ztio-
sancti Petri conlendit, lantjuam ibi possit accipere que.justifiseaudiam queretantem. Atquia compassio,
de peccalis absoluiionem, unde venire non vult ad ubi corde concepta est, mox consolaiionem edere
emendaiionem. Unde roganijis le, dilecfissime Pater, gliscit, et plagarii ultionis infligere zelus, nosque ta-
cui totius Ecclesia; cura commissa est, ut eum de nien ad primum quam ad secundum pronieres esse
sangtiine alque injuria filiorum luoruni iia arguere ojjortei, ego quoque priusquam zelum in lups hostes
et casligare memmeris, siculmeritum esse lua provi- exerceam, consolaforia te ralione convenio. Rogo
sic inierprefatur : Pallirim istud sigriificat discipli- sed simptex in dexlra, quia vita prwsens, quee per
nam, quaseipsos el subdiios regere ilebent; per lianc D sinistram significalur, mnllis esi snbjecia motesihs ;
ucquiritur torques aurea, quam legifime cerlanles sed vita [utura, quw per dexlram significattir, in ima
accipiuni, de qua Sulomon in Proverb.: Audi, fili semper collocaia est quiete. Tres acusqwe patlioin-
mi, disciplinam jiatris ttii, et legem nialris tuse, ut (igttntur anle pectus, super humerum sinistrum, post
addaljir gralia capiii iuo,ct lorques coilo lup.-Po/- tergum, desigvanl cpmpassipiiemofjicii, districtioneni
lium de lana comexliim, ha.bens circulam, elc. Hwc judieii, quarum prima pnngit animum, secunda per
omiiia moralibus sttnt imbuta mysleriis, el diclis gra- laborem, tertia per terrorem. Snper dextrum hume-
rsida sacramcnlis. ln lana quippe nolatur asperitas, rum non inftgilur acus, qnpniqm in wternq quiele
iu candore benignhas designatnn Nam, ecclesiastica nullus esl afjliciioms acnteus. Acus est anreq, sed
disciplina, conlra rebelies obslinatos severilulem exer- inferius acuta, et superiusyotunda, lapidem:cbnii-
cel, sed erga pamitenlesct hutniles exhibel pietatem, nens preliosum, quia nimirum bonus paslor propter
Propierea~de lana lion cujuslibet animalis, sed ovis curam animi in lerris affligilur, sed in caslisceier-
taritum ejftcilur; Qrculus pailii, per quem Jiumeri mii.ter ooronabitur, ubi pretiosam illam margarilam
consiringuntur, est timor Domini, per queni opera Jiabebjt. Cum pqllio. islo conferlur ponlificalis oflicii
coercenlur,ne yel ad ilticita dejluant vel ad superjlua ptenitudo, nam antequam metropolilanus paUioxte-
relaxeniur. Quatuor cruces sunl virintes cardinaies, corelur, non debet clericos ordinare, pontifices conse-
jitslitia, fortitudxi, prudenlia^ teriiperanita, quw.nisi firare, vel ecclesias dedicare. Huc usque Lplfiarius
eiucitClirisli sanguine.purpurenlur, fatsum sibi WJV cardinalis./.. -._-.. .
lutis nomen usurpant. Pallium duplex in sinistra.
s*3. j S. FULBEUTl CARNQTENSISEPISCOPI 244,
ilaqu^e,fraler, iie vi iiiolestiaruin impulsus intliscre-AA diesiex quo illa expediliovel facta .erit vel omissa, :
tins irascaris. Ne forte ad inipatieniiain, inde ad veiiturum se essesad_iustitiainpollicetur. Se.dquaridp ,',.
ai-ina prbriimpas, et cunigtadiuni alte.iiumiisuf-pa-". iile prpniBsipnis suse.adlHjpiendseterminum. lixum ..
"'
veris,:luiuri fachis ritjii tiiiieri."Rogb iteiumiie fias iioii siattiitj.et fnultse,caus.Depi.ptelatioijis incidere ,
ob riiullam iijjuriain irisiis''/ tufbuleiitus et arixius, possujil, yel certe quse.nobis, .coiiveniendindjinaui,
s d deleclare semper"iii Dbijiiiio, ct dahlf tibi pcti- facijltaleiii, suadeinus, si Jipnesleiieri possii,per ye-
tiojies cordis lui. Usumfiiieluiii veroaiiariura, (jiieiii stros riecessafips rem. accelerai-e,,et-yes,ti':Uiiiypbis
lui aiilccessoi-eslaicis iradiilerunl, te alentiis debili-. casatum firmiler alligare, Nescitis eiiini quid for-
btispublicu voce destinafe siiadeo : Him ne quis illis ttina parluriat, yatetei :,,//y .•>,-,',.,..•.;«,
iiide fraudet atiqiiidi.iiifernjiiiari; elisi qiii iri haiic
EPISTOLA LXXXiX:lo/itjj.XLIYT^
frautlem ifriipejjnt, sicut ftifes sacror|um et Pcciso-
i-es pauperuin anailieriiale coiideniriafil Ne yefearis, i,-.-_-,. : ;^,-{Cii«aan....eiinid.;).:-.... ,---.'-.'.-.>
__-, Suncto el sttpieidi viro':&.:abbali eihtrchiepiscopb',¥'..
qnoeso, bomines imipceriter oITendefeprcipter Doini- humitis episcopus, verasftiieciionis qffecjvtn.
iiuiii, ui sis co digniis. Si DCuSpro le, quiscpnlfa le? '
' Noverit priitiiiil-iaiveslra, saiicte Paief, quod do,-
Est eniiii pro te seiiiper in siia caiisa;ifetiS, esi eiiairi minus T. abbas discedeiis tristiiiam nobis reliqiiit ;
tecum, ut ait: Ecce ego vobiscitriisuhi opiiiMs diebus "B et iacryiiias ; non ijiibtl iuiipceiitiajrii,ejus_. ;sr essely^
v»quc.dit'coMunim'a'tiqMm's^icuIi{M'ayii'. xxviiij 20). iiequlrenius Jacere iiiiaui, setl-icjuiaculpain, nec pur- '
Quid crgb tiiiies defendcfe Dci causairi, ciimipse te- gare nec tegerc poteramus, Unde si veslro.dufatti
cum: sit ad coopcrahdiim pro;te,; sii bdtntantlum ? quasi ad exaniiriaiipneinv.enife aflectaliCum.periculo,
Cojifortafe ilaque.-frater, iriDoniitioJet inpofentia' sui gradus, etcpiiiinuni ctedecoiesacefdotuni, cpua-
virtutis ejtis : confortarC, iiiqiiam, coiifideet gaude,'" tus ejusinefflcaces sagaci ratiune compescere.vo*
exsulta et tfi|Hidia; et aiaCii uijiiiib ad ceflaiiieiiejus[': opprtet, seryantes illutl apostol.iciimzSJ prwpccu-
prplude, ciim pioplieta dioeiidb:€o)ijr«(u/aj>!fiii,po- patiisfuerii homp inqliquo deliftq,^^eic..(Galat. vi,
puli, et vinchnini, accingimiriivos, ihite consitiuiiiet'''\ l)^Yajfc,, '... ':„,',, '.. ...,.' '!,.].!, .-' :''-.'\.
itistipabitur: loquimiriiverbitmet non fiei, quiavobis;,^ .
tum Domiuus (Isa, vrii, 9). Et quta cerloscio cpia-, .-/EPlSTOLA^XC^o/iuiX^LVli
, ,,,
iiuinem Domiiiuni tibi in sua causa esse pairbcinar"".' .,,,;: Patri ::,.Circaan.:eumd.)
Dqmino et coepiscoposuo A,,,IvuLREtnus,on.t^
tiirum, n.ic qupque serviiium ejtis non defuiufumi ;,nmi» expetciidontm suatmq.
esse ppllicepr, sive ad coercendum manus persc- Gaudeo.signis pfficii vestri ciiram.haberemonen-:
qoeniium, sive ad ora cciJlradieerilium obstruenda.. p( libus, quod riie allpqiii vultis, quod queriniohiie no-
Ad stiiiiniiini auterii sccurnm te req liescere jiibeo» strje iinerii facere, qucd iricesta conriubia castigare.
iritcr medios cleros, quandiu le audiero persecutori-r_. Suni cnjin hoec studiosi, jusii atque casti animi
bus Ecclesioenpn cedenlem.Glialeraiiiium verp,utpe-- itidicia. Et, quia nie liis gererttlis diem locunique.
tisti.coiiveiiiain; cf caiisa disciissa, quid. iride Sen-- staluere ybluislis,,sit djesinx Kalend. Martii,
liani, vet quidie facefeopoileat, autvCrbis auiiftTr locus Masiiigiaci." Qupd si pccurfilis.TIaimbneiii
teris innotescani. Vale. adtlucere inemenfote :, alioquin resignate riiihi tem-
EPISTOLA JLXXXYIJ[c/tm-XLll]. pesfive, ne fruslra 'viam taiiti laboris ingfediar.
(Ciica iinnuin 1025.) , . Yalele. ;
Pqiri et coepiscopoFRAXCPM,FULBJEKTUS episcbpus,i.; EPISTQLA XCI.^/tin.LXXIIj. ;
. ,GualeraniJOiri.isi litleras lujjusiriodi.:_Fulberlus.s\ - : : (AllIlO1023.).
_;
epjs.copusGualeranjto pliis honoris quqm sil merilus.!.. FULSERTUS. Dej grqiia Carnolensium episcopus, Ri-
liqgo,' frater, el moneo, ut emendes cujpas qitas Iutbes. ij' CHARDO abbati, ei omnibussdncli ' Medurdi'monacltis
Oratiouiasuffragium. ;
conlra Dominum, ei me, el ParisioruniepisCqpum,qtii
de le. si non anle'/' Quandiu de vobis quoe de bonis et sapientibus
complanctum facit Quod feceris
uiedidm Quadragesimam, abinde faciemus de le , j)virisaudivimiis.gaudentesDominOgrati,as,agcbaimis9
1
At nunc sinislro rumore loeti [f,_ Isesi tel tacti_|:ver
sicut d\ehomhie qui grqviter/peccat, el non vtilt eriien- - striim peri.cuhim"fofmidamus. Dicunlur eiiiin vestii
dari, Si eigo Gualeraiiiius se non jnst ficaverit voliis
atriuro et ecclesiarn lieaii Mcdardi crueniii
anie lerininum praescj-ipturo, lunc facile de.illo mi- doiii.estici
csede viotasse. Dicilur de vobis quod in cadeni vio-
iiistcrium yeslrum. Yale quamplurimuin. ; lala ecctesia sine episcppali recoiicilialione Deo sa-
EPISTOLA LXXXVIH [olim XLIlll. crificare prsesumiljs. Quod si verum est, profectp.
(Circa annum 1025.) pi'a;sumplio ista el nova est, el nimia, ct bonis tiiiii
FULBERTUS Dei gratia Carnolensis-episcopus, venera- !u iiibus insectanda. Quid eniro mali est quod in sariela
bitem Pqtrem eicoepiscopnm suum F. cum venerit
Ddminusirivenerit vigilanlem. , Ecclesja machinari incijritis? Yullis dare paiies li-
Coiiinioiiitiisa legalPyestro Gualer%inniisdejusti-i- coruni presbyteris, pi-esbyterorum laicis? Ubi vobis
tia jirosequeridain dieni et locum deslinatiim a vobis is concedimr ecclesiam aut novam dedicare, aul pro-
lespondit se esse prseiiioniluin ab Odpne comite sub ib fariatam reconciliare ? Sed nec oraiorii quidem do-
iioinins sacramenli de lacienda expediiioiJe:contra 1,-JJ,. nium vobis sediiicare, nisiper episcojjuiiiiicet. Positi
Fulccnem circacumdem dieins Yerum infra octo to namque estis omnino-sub polestateipsius,,q.ui, "ut
u& :nmmM--i^.smm^ mm^:r--:/ sic
ait Hierosiymus;:pPteslilteittijabel.peceanieinitfnpna-J,Ailimere;: 'iancfos: ii&nprare:, Ecclesiam • clefeiulefpf
cliuiri tradere Satana; in irilerilum carnis,;Sed: ne: coiitemnis DeiimV-sanctos inliorioras; res Ecclesise
parva auctofitale fieiuslisecidicere videar, teslem invadis ct aufers: pericliiaii', qiioniam qui talia
mihi iii.legoniagnam syiiodum Ciialcedoiiensein-diio-: agont,non liabent pattem in regno Dci. Propter h;cc
cletriginta episeoporum sub papa Lcone sub /Mar-r; pcccala monuit archiepiscopiis Turonensis: omnes
liatio, priricipe celebralam;,;in :<pia-Eutyehes abbas episcopps noslras, et inter alios me pusillmn, ut le
Constanlinopolitaniis condemnalus est. In qua eliain excpmmuiiicaremus. Sedege censui piinn esse, ut te
de supiadictis causis sancilum esl: Placuit neminem piius mpnerem : el deprecor, ul Iiaheas misericor-
aut; sedifieare, aut consiitiiere nioiiasierii; tlbriiuin, ttiam-de anima tua, placans Deuro. Jam eiiini prppe
sine conscieulia ipsius ciyitatis ep.iscppu.eps verp est tiius finis. Feslina : ijgilur, quoeso, rcconciliari
qui per siugulas civilates seu. ppssessiones in inonar ChrisloSalvatori.nos.tro; qnia non estsalns hoiiiini
sietjis sunt,.subjecios esse debere,episcopp, et quieli nisi peripsunii Ten* iri meriioria vcrhum Iipc : Qni
operam dare, .aique obssryare jejunia, et, pralioiieS; conlilendo Ct poeriilendo ftnem facil petcatis snis,
in locis in quibus seniel, Deo-se devpveruiil perma-.- aiiteqtiam liioriatiir, fiiieni babebit iri allero «occ.ulo
nentes: et ueque cpmniunicare, ecclesiasticas sse- pceiia ipsius ;et qui peccatis moflalibus pcenitendo
culares aliquas attrcciare,actione.s,,relinqHen,tespro-, non facit finem, pcena ipsins erit sirie fiiie. Evigila
pria monasteria„iiisi fprte juheanturpropter urgep-, igilur prppter -tenielipsum, sicut homo in proximo
tc$-necessitateS:._rf>_;ipsit^ moriturus : et reconciiiare Chrisip, ne moriaris
eadem :, Jubennis liionasleriis aut martyriis, constir- ap.osto|ica auclqriiate damuatus. Vale et remanda
lutis, ul in potes.tate sinl -ejus.qui: in ,ea est civi-. nillii velociler aique veraciler volunlalem luani.
tate, episcppiis secunihnn, iradilioiieio -sancloium,, ---"•
'EPISTOLAXCV[ci/im:CJ"
Patium.ne per praesuniptionem recedant a.s.uo.epl
Eos fiierinl (Circa an. cuind.
scopo. yerp.qui,ausi rescinderehujus
modi inslilulionem, quocuiique niodo, vel si nolue- FULBERTUS DeitjraiiaCarnotensiuinepiscbpus comili
- FCLCPNI commoniioriumsalulis.
rint siih|acere prbprio episcopb:' si qiiiderii fiierint ..-'Tariibpfrendo facinpre prsesentiain domini regis
elerici personarum qrdiiiafione _subjaceant conder ui dedCcoravereSalelliles, litinundani judices asse-
liinaiioiiibus canonum: si yero laici yel monaclii raiil capitale te quoque reum niajestatis, qui eis
fuefint, cpmrauiiione privenlur..Poleram alia mtilla postea palrocinium luum et receplacula praebuisli.
de legihus divinis huic lationi Tirmamenla subno- Proiiide' rogabalur a nniltis, ul die sacro -Perite-
ctere, sed brevem ine scribere memiiii. Et,:Ut.ait cosies, et te et illos exconimunicaremus. Sed nos
P
Isidorus, sicut. lniliti ilUyarma siifliciunl, quoe ferre luse providentes saluti, Iritim hebdomadarum ah
ad lenipuscongruenler, polest, sic pobis de mullis
ipso die petivimiisintlucias, ut lilteris te convenire
sentenliis paucse, proul tempus exegerit, Nunc vobis Talemeiiain a rege coiiditionem impe-
posseriVus.
charilalive volp suadere ut sano eonsilip prsebeatis travimus, si venerisin judiciiim, ntiion super vilas,
asscnsuni ;:ad subjec.tionemepiscopi vesiri simplici- aut super inembra, sed super facuilaies ullio fe-
ter redeatis, De piseterita culpa requiralis veniam; Ileclaiur. Unde le conimoneinus, ut anle prsescri-
<lefulura assumatis catitclam, ut ,et vobis fial quies piuni tei.ininum auctores lanti sceleiis aiitin judi-
de pbedientia, el nobis de.veslra quiele Iselilia, Afip- cinm adducas, aut pfopler lionorem regis repudies:
quin pro cerlo seialis quia si, qupcl absit! in conr teinetipsum deiiide, sicut per abbalem sancli-Albini
lumacia conlra illum nianserilis , in proximo con- ct huiniii satisfactlone rcgis
jifoinisisli, expurges,
veiiiii episcoDoruin grave dispendium incurrelis. aiiiniuiii places. Qupd si reos ipsos nec adjusiitiani
Valele.* -.
. EPiSTOLAXCII [otim. %C\l], .''.',.'"'.'. tfuceie,nec propler seniorcm luum repudiare vo-
, - ; . (AIUIO1025) lueris, Christianam coiiimmiioneni nobisctim ulle-
domino UOBERTO FULBEBTUS. ritis non liabebis, Yigila ergo sicut pro lemeiijiso, ct
RegisacerdQS, fidelis,
D qnid halieas-animi ciio mibi remanda. OpliuMiii
, Ut vobis proximo Sab.halo Turonis pccurrerem,
consilii det lilii Deus eligere.
quia sero comriionitorium accepi,, non parui, Si quoe partein
aiioe carisse sunt tacenlur acl prsesens, quia iniiius EPISTOLA XCVi [o/tin XI],
vos tacilse quam exppsiue isedunt. Vale iiuwc et (Circa aiinuni 1026.)
kcuiper VenerandoPnrisioriini anthliti Fnxncowi,FULBERTUS
EPlSTOLA XCIII [o/t'tjj XCVIj. Dei gralia Carnotensisepiscopui,tolius prosperitati*
-' muitus.
(Circa annum 1025.)
Odoniscomitis dd Robertum Francorum regernl Laudunensem illaiii sacriiegam, res Ecclesise ve-
strae diripienfem, pfhpter has causas excominuiii-
(Vide infra in ROBERTO rege.)
EPISTOLA XCiV [otim XClX]. care dislulimus: PiimP, qiiia defuit qui ipsi ferre au-
' deret nostiam excoinmunicaiiohem. Deinde quia pa-
(Citca annum 1025.)
Carnotensium hiimiHs FULCONI rum vobis aut nihil fortasslsprodesset, si ilia nesCieris.
FpLBERTUS '" ' 'coiriiiisaluient. episcqpus,
" '"> cxconiinunicareturinEccIesia nostra.Teiiio, quiaex-
Doleosuper te, nobiiishomo, cum le audioeri';ife speclaVimusut in coiivenlu noslrorum comprovincia-
et peiiclitari. Errare tiico, qtiod curii dclieas Detim lium episcoporum utilius hoc fieret. Qnod etiam aat-
 S4T S. FULBIiRTl CAUNOTENSISEPISCOPI 2«
tiucspectandiiih tibis videlur, siiaiiimi vestrisere- A coinnioli.oiie cifnliiiguiil. Unde nps quoque iiiyicem
nitas acquiescat. De Lisiardp antem archidiacpiiO npbis fepontli jiipstulautes,;agili penna cxhortatiohis
vestfo, quem scripsistisiii vos supeibum ac rebellem vos ad hoc excilare 'cupiirius,ut silis in lege Domini
esse, nori opus est nos coiisub;-e,ciiui ojiiime noveril sludiosi ad olicdicnliam et suffragium vestri pasloris
prudciilia vcslra quiddchiijiismodi lex-divinasenliat, pro amore tliivoti;. ad resislendum vero adversariis
ueqiie iios-ojwrleal-queinquam absentem, ct causa cjus sagaciter iiislnicti, fideliter aniinati. lnlerijuos
intliscnssa, jndicare. Volumus autem vos scire qtiod videlicet. aivCrsaribs unus cst noinine Lisiardns
'Adeoldns utislei-de Novigento, cui analheiiialis sen- olini quidein archidiaconus : qui. cum esse deberet
teiitiam inlculatis, propier querelam quam habeut ocuiiis episcppi sui, dispensalor pauperum,; catcchi'-
contra eum nionachi sancti Dionysii.dicit sc paralum zator .insipientium, apostatavit ab oninibus his,.ct
iesseadjiistificaiiduminaiidienlia vcslra,alqnenostra. factus esl episcopo suo quasi clavus iii ocuturo,.proe-
Proiiulesi lilem haiie cito justoqiiefmc determiiiare do pauperibus, dux erroris msipienlibu.s-:quia su^
vullis, constiluite dienv, quo vobis et monaChissari- perba ei conlumeliosa rnaledicta iri eiiiscopum sunhi
-eti Diouysii apucl sanctuin Ai'.nul|>hiim occurrcre ya- jaculans,- sercnilalem spcculationisejuslurbat, deci-
kamiis.qui locusvobis ad convenientiumopporlunior mas el oblaiiones altariuin, stipem videlicet-panpe-
*sse videtur. Yalete. J «*rtim, suo episcopo inconsulto, ssecnlari,militi:e tra-
EPISTOLA XCYIl [o/im. XXXIV].: dil. El €n;ii lalia facit, dal insijiieiitibus ciTtuis.el
(Circa anrium 1026) pertlilionis CNemjdom, quibns impendercdebiieni-t
veraj seienti.e eatechisnium. Quid iliceinus deiura-
LEUTHERICUS SetiotieJisiHm archiepiscopuscl F ULBERTUS
Ctirnolenshtm episcopus cleto sanclw Parisiensis inento flclelitalis, quod ita coulamiriat, ut episcoj>o
Ecclesiw temperanliam in prosperis, forlitudinem suo non corde, ncc verbo,iiec opere fidelis existat?
in adversis, charilaiem ubique, NOJJauiem;leinere de corde ipsius, judicamus, cuiri
•
Audiyimus, cbarissimi, famam injuriariim qtias veraciter in sacro poemale-dicium est (44)
palilur cpiscopus vestcr, et corde coriipalimur : vos Ex operumspecieclarescuntihtiina"cordis
t/iroqiie illas ita sentire credimus, sicut fideles filios,
etbono capiti bene cohseienlia membra. Sed mira- is.ilaque prp CPiilumacia sua qua poena dignus
•niur quarein -lanto mcerore consliluti, nec ad nos sit, si'ruina angelinon sufilcit ad exempliun, eon-
I
peiendoeconsolaiionjs causa venislisj nec saltem lit- tumacis Core manifeslat inleritus. Pro peflidia vero
• teras.direxistis. Nam neqtie plaga veslra tanta est, sua et contumeliosa maledictione, quid -meruerit,
ulinyetiire nequeat consolalionis remedium, .neque r suspendium Judse,. et sororis Aaron lepra lestatur,
verus medicus ille. dereliquit Ecclesiam, qui se nobis O honiinem Infeliceny nimium, cui tam" honenda
omnibus diebus usquc ad coiisuiniiialioiiem sseculi iempestas divinse nllionis incurobil! Condeuinat il-
prpmisit adfuturum. Miramur iterum cnr iropips ho- lum Testamentum Vetns his verbis : Qtti maledixerit
iiiines, qui divinis sanctipnibus adyersantur et in palri, mprte mpriatur (Exod, xxi, 17). Conderannt
.vestrum pasipj-ein contumaCcs exislunl, iii Coromu- illuiii Iex; Christianorum judicum hac swileittia.:
nionem repipitis conlra canonicam rcgulam, quam Si quis episcopp aliquam iiijiii-iain.aut injustain
.vohis.ignorare nefas est et pericnlosu,msolvefe. Quod dehonorationein fecerit, cle vita comppnal, et omnia
•si putaiis eos laiidiu vpbisinconuiiui ione habendos, quoehaberevisus fuerit, liccicsise eui processe di^
-qupiisque ab epi.scopp vestro palam excommuni- gnoscilur, inlegerriine socicntur. Excommunieal
.cenliir, cprrigit hanc oesiimatipneinPelrus apostolus illum Gangrense conciliiiin c. 7 ef 8; degradat illtiiii
.iii serroone habitp ad Roinanos de oilinatione.CIe- Caftliaginense coiicilj.um cap, 57, sed el alia plttra.
Bienlis his verbis (43) : i Qused.am,iiiqtiit, fralres, Quapi-ppter et nos a sanctorum Patruni senteiitia
ex vobis ipsis inleUigerc debelis, si qua sunt quoe disCrepare nolentes, consequenter illum a commn-
..vcstcr episcopus propfer insidias iiialtiruinTiominuin" nionc separamus, quaiiluiri uostra poteslati conce-
. npn possel cvidentius et manifestius proloqui ? verbi D dituf, rionec rcsipiscat et episcopo suo digne iiu-
'
gi-atia, si inimicus est alicui jiro actibus suis, vps milialus satisfacial : et nisi cito resipiscens ad
nolite exspectare, ul.ipsevobis tlicai sed priidfiiler saiisfacjioiieiii veneril, in plenaiia synpdo perpetuo
ohservare debelis,. el voluntali ejus absque commp- iinathemaie ferialur, Mandamus auiem vobis tit ipsi
niiioiie obsecinidare, et avertere vos ab eo cui ipsum Lisiardo lvas litieras oslendatis, u1.tam horfeiida
scnlilis adversum. > Hsccct plura hi jiismoclibealus periculii, yel. graviler, udmqniius exire meriiineiii.
Petrus in proediclo sermone.. Nos uuteni, fratres, Palct ciiiin adbuc eyadendi locus, diceiile Domino
dum lalia vohis pioponimiis, noliie cestiniare, absit per Ezeehielem : Siimpius egerii pcenilentiain ab.
euim! ul siiiistrumaliqujd de vobis suspicemur, sed omnibus.peccatissuis qutv.operatus est, et citsiodierH
olhciiim l.ostium faciinus cura auij vos atit alios wiversa prwceplanie'a,el (eceriljudiciitmeijttstiliam,
fralres noslros ad caulelse visilantiam
.---..- ° | - cxcilamus. vita vivet, el non morietttr (Ezecli. xvui, 21). Et pcr
Non enim sine causa scriplum cst proplicticum illud loaiiucm : Filioli, liac scribo Dobis-,ut nqn peccelis,
de pcnnatis aiiiinalibus, <ju;e se invicem ' alarum et siquispeccavcril,advocdium habemusapndPdlrem
. • i"
{45) Apocrvphtis esl ibi meiuoratiis
" S. Petri Ser- (H) Forle Prudentii, S. Prosperi apt alterius^cu-
' #?-..-. '
'. I - jusiibct ppetoecjusclemfe;e oetalis. -
 249 EPJSTPLJE. : <m
Jesum justum; ipse est iexoratio pro peceatis nosiris A iirie capituli: Si quis ergo posttoi proiiibilipnes haic
(1 Joan. n, 1). Etipse Tiominus aii': Gaudium etl decrela aposlolica, et synodali auctoriiate renovata
angelit Dii super Unopeccatore pasnitentiamagenie, lemerare prsesumpsferit, gradus sui periciilp subjai
quariisnper hondginta novemjttslis, qtd rioriiridigeni cebit. Yidemus ergo capitulum novse legis vetustoe
pceniientia(Luc. xv. lt)). Cerlum eiiiiri babet catho- cpngruere, nec opus est amplius quid de illo diaconp
lica fides, ul verbis beali Fulgeiitii ular, quia qiio- faciendum sil dubitare. Est enim procul dubio extra
Cuiiquelempore hsmb.egerit poeiiitentiam,qiiamlibet chorum deponendus, poeiiitentia pleetendus. Quoti
aiinosus, si tpto corde reiiuriiiaverlt peccatis proe- si de longitudine paeiiilentiscquseslio fial, riieniinisse''
teritis, et pro eis in conspectu^Deiiion soliiin corpo- debemus illius seuteiitia;, quoead hanc quoeslioiienr
ris sed etiam cprdis lacrymas fudefil, et malorum respOiidelhoc mffdo: •Meiisiiramlemporis in ageiida
operuui maculas bonis operibiis diluere cufaverit, pceiiitentia idciico non saiis attente prsefiguni.JJH
oriiiiium peccatorum indulgeniiam mox habebit. npnes pro unoquoque ciiminc, sed magis iu aibitiio
Yerum, ut _ait Pater Augusiiiiiis, qul veniam poerii- . autistitis slatuendiini relinquurit,quiaapud Doiiiinuin
tenti piojnisit, dissimulanli'diem craslinuiri nori iion lanlum valet nienstiia temporis, quam dolofis;-
;
spopondil. Rogamus etiaro, fratres, ut doiiiinim F. Vt-nec abstiiieinia taiituni'ciboruro,' - sed niorlificatip
•
venerabilem episcopuiii vice noslra salutafe et con- polius viliorum. ,ln veslra e'go manu siliini estj
Tortare memmeritis; certo scientes sua trislia noslra jicenitentiam ejus vel breyiare, vel prolelare, juxla
esse, nosira prospera sua. Yalele cum ipso. quod eum inpoeniteiido diligentem, seu negligehtem
VicieriiistValeat sanclitas vestra.
EPISTGLAXCYllI[olim XXXV],:
(Circa an. euuid.) EPISTOLA.C [olhn LXXX1X].:
Circa annum 1026.) : .
Dilecio-Patri et coeviscoposuo G.,FULBERTUS vivere,
, el.videre: . Diiectiishnodomino rajtfyweUoiiERTO, FULBERTUS /JM-
" milis
Vester cleiicus propinquus noster F. ad nos ve- episcbpushumilitalem.in prosneris, fidnciunt
in adversis.
uiens eo se gratiosiorem exhibuit, quo de vobis De Lisiardo clerico-, qui Meldeusis Cpisc:.pii res
beiie per omiiia ijunliavii. Untle .nunc illuin saluia-
odiosa impoiiuiiilaie pervasil, tale cOiisilitimdairitisr
tipiiis gefulum facienles, et claritali veslroe coiiipa- Senoriensi, ul.Vel episcO-
ratiiiiiinusciilis exorare volumus, si non est impor- Proccipite archiepiscopo
liiniim, ut eiim gialiam sibi sential prodesso, quam; piuin ijise visitet, veslfieque et srioeditioiii'revotet,
ut dignumest; vCl, si id facere prohibeatur, mandel
vos
a"pud jamduduui nos- credinius habuisse. Vale. G proedicto L. per lilteras ex sua et iioslra. siioruiii-
EEISTOLA XCIX [olhn XXXVI]., . ': videlicet suffraganeortimparle consciiplas, ul cedaf
.-'- . (Circa an. curod.) loco ef rebus stuite pervasis, eide proesumpiioncV
Charo Patri et coepisc-oposuo GCIDOSJ, stia nohis salisfacere siudeataiiie proximam festivi-
FULSERTUS. Petri aposloloruiil lirincipis. Quod si
Si diacono qui se jH-esbylerumsimulavii, mis- taiem sancli
facere neglexerit, ex tiiric in antea a uobis oiiinibus
saiiique celebraie praesumpsit, modum pceniientiaj excoriimunicaius sii. V.aiele.
in divinis legib.uspropiie stalulum non invciiimus, ';
per raliociriationeni similium sicxstimarepossumus. EPISTOLA CI lo/iiti. XCI].
Core, Dalhan et Abiron judicio Dei condemiiali, et- (Circa annum 1026.)
horribili mofte mulclali sunt, eo quod Aaron sacer- Serenissimo regt Francoritm ROBEUTO FULBEUTUS
doli se cpniparare ejusqiie. offlcium usurpare proe- - iiumilis Cur-iolensium episcopus, quod decel et
siimpserunt. Hic autem levita more illoruin illicite prodest,
sibi sacerdoiiumusurpavit. Quis;ergo in isto dubi-i . 'tiralulor tibi, domine ini, quod fonle bP!jilatis_,ut
lelesse mbiiale commissuin, qui inillis Deo judice seroper irrigans, negolium Dei mandasii mihi tia-
vicietmorte punitum ? At quia jam Salvalor nosier, D ctare ul expeclit. Talia ileniqiie te regcm prsecipere
qui venit salvaie quod perieral, non vult. moiiem decus esl,'subditosque libi capescere lutum. Sed
peccatoris, setl ut converlatur etvivat, clemeuter illtid mirpr.quod Odonem comileni in mea delibe-
agitur ul degradenlur hujusmodi, et iiiter laicos ratione vei posuisse vel positiirum esse dixisii, quid,
j;03ijiieritiajnagant. Sed neiiiniis anstefitatem vcter facere debeat de recepiione Meldensisepiscppi, cuiii
ris legis Hoecratiocinatio sapere videalur, proppija- abliiiic annofere diniidio.nec ipsum viderim, nectle
jiius-Ct nova. Legitur in quodain capilulo : Slatu- tali negolio Icgatioiiem ejus accepeiiin. Allamen si
tiijn ssepissime et inhibilum est, ut missaiuni nspirante Deo adnos vcuire et consiliis meis acqnic-
celebraliones in Iocis iiicongrnentibus omnjno non scerevolueril.desinet prdcul dubio proedictamEciie-
flant. El qulbusdam interpositis secjuitiir :' Quia siam lacerando divinam ultionem in se provocarc,
siciiirion esl coiicessuiu, ut alii niissam canient Cl luisque saciis orcliiiationibiiscoiilraiie. Vale.
saciilicia coiisecrcnt, quajn illi qui ad hoc ab ejjiscbr
piS.sunl cpiisecrati : ifa non est licilum ut in aliis
domibus, yel altaribusj aut locis missas celehrare
jjrsesumant, quain ab episcbpis consecratis'- cic. In
251 v S. FlJLBERTl GARiN(»lJip>SlSEPtSCOPI 2S2,
•w; :EPISTOLACir[o/«HLXj; "- A EPISTOLA CV [olim LXVHJ.
- .'
,; ;-•' .{A-J1HO--.102T.).. {Circa annum lf)27.)
\enirubili pdiri etcoepiscopo suo G* FULBERTUS. Venerabili Patri suo GDILOM,FrjLpr.RTUSsacerdot
Ad heneilieiionem Henriei regiae prolis (45)-votp nonmeriii cottfidenlia,, setl pietaiis dffeclu,prce-
svmptum orationis su/fidgium^
quidem fapior; sed adversa ine "corporis valeiudo-
Magnurii'niilii «iesideriiiiii fiiii, el adliuc qnigerii
reiardat.' .Teniarcm lamen uictinque moderatis' esl ad vos sed bbortse riiiper in noslro
vetiiendi,
equUiitioriibuseo pervenire, si non ybsiorrerel sae> episcojialu dissensioiium causae prqpnsiium iier
vitia mairis ejtiSj cui satis credilur cum mala pro-.- Oiiiittere
coegeriirit,' Qiiod vobis-quumprinium his
millit, fidem facientibus gestis ejtis.: Qua diilicullate
paiiculis apicibiis sigriificare ctiravi, ne sublimitas;.'
prohibitus, rogo veslram charilalem; dilectissime, vestra sit'ad prasseris de mea3
ul vicemeasuadeatisdomno archiepiscopo Remensi lione pusilliiatis exspecta-
suspeiisa.. Veiiiaiii atitem aliquantio si licuerit"
caHerisquc prinioribus, ne qua occasione differant 1 ad vds, qiips vere iiihabitat Spirilus sancitis, corisi- ;
beiiedictioriem juvenis supradicli. Spero enim illum 'lium (livini
oraculipeiiiurus. Vaiete iii Domij» seui-
Deo* et bonis bominibus placiturum. Vaie. : iieruiii iiicovalele. '""
pef,
EPISTOLA Clll [olim. LXV]. ; -,:
(Annol027.) -.••, '%:-
} ;.^.T"!EPistoL:A';cvi'io/imLxvH^ L '-'.;;';•;";
Ditectissimocoepiscopo SHOODOLIHCO FULUERTBS,ex : -
.'."'.' _ (Ciica anniim 1027.) ^ /
> .;..,:.__;atfimo.qiiidquld vcrut amicus, Pdtri 0. FULBEBTUS;
;. Priidenler-elpraclare
;•; inagnifico
suus. ''^••'.- ;:. •l..-;-; ;-:-;
Primum gratias ago, .charissime,:qtiod nobissid
roncilium et rpmitalum et obsequium pollicemini» Ut ab aliolibefaliier acceplus, sicnuncquas ope-
Quod dum faciiis, ingenila beriignilate vesira mul- re nequeo, affectu saltem graliasixecompenso. Tali
tum nos hilaratis : et nobis quidein desiderium! enim apparatu in- epistola. tua dignalus sum, quali
esset niemorato coiiciiio iriteresse, siciit ejiam ve-'. non festivibr exspecletuf in ferculo Salomonis inter
nerabili archiepiseopo nosiro Leuiherico in audieiiiia( organa vatum,'et ardentes ciiicendelas vjrgiiiuni(46)..
vestra ,nos dixisse meminimus, sed. difficullales ext Aiigelicum mihi liianna ppsuisti iibn sine. niystica.
malitia hujiis temporis oborlse non siiiuni. Quod[ dape columbarum.ac lurturum. Propiriabas inlerea,
eiiam vos illi notum facere precamur, ne sil noslrat ch:iritalis neclaf. Qtio inhiante.r baqsto et ad cbrdis.
exspectaiione suspensiis. Cajternm exoptabilis collo- interiora transmisso, si non prophetice ut David yer-.
qnii vestri opporlunitatem in proesens non habemus, bum honuin, panegyrice lamen ut fii, et imprecato-.
nisi forte vobis Novigenltim Dlacueril propinquare. >ie -siciit.fllio refocillatus lsrael, tibi Patri filius
.:....; ^ eructare gaudebnm. Paterna deindecura signiiicasli
Vale.
EPISTOLA CI.V[olim LXVIj. te mea? valeludinis habiium sagaciler expiorasse,
- -.
'(Cifca ariririm 1027.) aique ubi vitalis calor aiiquod in me dab.il sospitatis
DtWio sub 0. FUUIEBTUS. itidiciuin gratulari, dolere moibi signum el forinv
; Quod vobis oliiri, charissiirie, per veredafiuni ye-- dare periciilum. Nec vero landem benigni.tas lua
slfurii liiteras non reniisi, id causae fuit quia vos" 5" plagani ineam relinqtiere paSsa est suaecurali.oiiis
quamprimum visere destinabam, idque elsi diu dis- exsortem. quin arte diviiia mirabiliter nsiis Uqtio-?
tuli, desiderare non destili.- Sed inlerim vos scirej rcm quemdam inslar Viui.Saniii priushi.fiid.isii,.qui
voloquod uliqne veile scio : me scilicet ad prsesenss iadigeslum bumorem - excoqueret, debinc alleriiiii
Dei gralia bene vaJcre veslris obsequiis spiriluaiilerr olivo persimilem, quo lotus oninino tuniof alque
insianlem corporaliier apparatum.-siciilnemo fide- dolor raUigatus abseederel. Nunc ergo lua curatus
lius, excepto illo sancto monachorum arcbangelo> iiulustiia, tuis epulis recreatus, dignum ditco uioiii-
Odilone, cui me innullo comparare pra2sum0.Cn- nes me;e viresi tuse vQlunlalis semper adminicul.eu-
jus eliam charilas si qualiter afiicial animam liiamt tur effectui. Nec aliquatenus-a tua sententia discre-
aggrediar dicere, defieitj ne feni inenarrabilem vi-. R patum ire staluo, qnse le cum Domiub qiianium iipi
dc.tr velle narrare. Piura me sciibefe prohibuit lami mini dalur, idem veile atque nolle confido. Decel
innUiplex riegOtiorum occtipalio, quam eliani iega- itaque, Pater, ul lu qiioque vicisbim me ttium ser-
lus morarum impaliens. Sedhocuiuim landem npudI vulum de le pendenlem, teque nuti.sine magna fulu-
vesiiam benigiiitaleni deprecor, ut Ciun iiosirmn1 cia respectantem, sacris intefcessionibus adjuves.
arrhangelum vice nostra siiliitaveriiis, cum siinpli- Sum eiiim valde niiserabilis homo, qui cum ad pro-
(ilate monaslica hiiaritatein angelicam qtiai vobiss priam' non sufiicerem, ad publicam curam nescio
prsesto est indualis. Valete prospere in virtute Dei. qtra seti latione, seu temeritate perductus suni, id-
{45) Siiccessil Roberto regi Henricus filius, qiiem1 iii Vita Heiirici.
ille moriens hsr.redeni •nuiiciipjaral, ut noniiuHis s (46) Imer organa vanim, el ardentes cincendelas
scribuni,: minorem filinm. Huic consiiio Conslantia3 virginum. Sic habetur in noslro m.s. el in ms D. Pa-
regina obslabat el Robertnm alierunr filiuni regeml tavii yiri coiis. et doctissimi, in Catholico Janiiensi
saliitabal. Odoque Campanise et Balduimis Flan-- sic inlerprctaiur : i Ciiicend.ela a candeo, caiulesi
driac comites, ac non pauci pra;terea non coniem- dicitur : iiifula, genus sCrabronum quod vblaiis can-
uend% nobiiitatis in armis aderant. Tandem Ro-- deat; cicendulitm ponilur pto candela^ liam tlicitur
berltis jure regis cedere coactus, ducatu Burgimdia3 e a candeo. > -
nobiiissimo ac opulenlissimo coiilenlus.Paiil..Emil.
21,5- EPISTOLJE. N 254:
qiie ccrte esl neqtie dissrmules, qtiod (e specialilef A Insani noiiie» samisferet, sequusiniqui,
miiii facil cbnsilii-a'wife4lauxilii debilorem qui te, Uitra quam saiis esl, virliitein si peiat ipsain.
suasofe non d^serb hfliic liiborem; Vale. Invidiam nimio ciillu vitarbmem.entOi-:
•* • • EPIST0LA CVJl [olim LXIX]. ; . Qusesiiioii la'dit, tamen hanc stiflerre molesiiimest.
Siinctissiino alque dileclissimn Patri 0., FULBERTUS Adsil libi in onmibns magni epiisilii angelns.
, humilis sacerdos^or.atioms suffiayium. Mihi; quoque tribuat videre faciem luam desidera-.;
iVolebani vobis;occurfere, Pater, ut maridavi per lissimaiii.Si qiiid forte inspleiili susurrb lecuiri ago,
Rvidi^conem,meum : sed.tfpmestici mei novp qno- facilem, qu;eso, apud te veniie locgm oblineam, cuni
clariiruinpre permotiy nee me iler ad praesensageie^ inagis :ex prompta fidelilale quam impfoba lehieii-i
nec seiiinerismei ,foi:ecomites atquiescunt, doncc lale peccaverim.
tutiiis id, fieri ppsse perpendaiit, • '
>- EPlSTOLACXto«»«CVIl].
IV, -,PiST0LA;jGVill.4ft/im LXXXXVI]; (Circaannum 1027.)
:-;;" ;,; ,,,(Anno 1027.) ,..;•:.
Cerltim est omnibus qui fundameiiia caibolicse-
Beji,so«rrfosRt!BER3ro,FULBERTUS, fidelis el proilHs,
puritalis ;rioverunl, totius Ecclesise soliditatem in
Accepta legatibne -veslra per R. saiicufe Criicis t, pace corisistere, et signnm Cliristi, discipulalus iir
ceconoiiium destinalum, 'peregrinatibiiem ileruiw
dilectione. Nam sicnl in Evangelio,pominum dixisse
iiitermisi. Niinc quidnie velit serenitas lua colloquio.
iegiinus : Pacein relinquqvobis, pacem medm do no-
iuagis,si-.fieri possit; qiiarii legaiis aul Iitleris cn- , ifis (Joan.xiy, 27); el ilerum : In hoc cognosient,
piam edoceriv Veni.feni auleni jpsepfolinusad vos omnesguia meieslis discipuli,si dileclionernhabueri-
Iiujus rei gialia,, si coinmode: possem, sed veiiire iii lis ad iiivicem(Joan. xni, 35); liquet ergo .nemineiu\:
arjiiis sacrum teriipus abiiiiil ac.reiigio nOslri brdii nisi signo dilectionis ap pa-
nis. VenireinermeSiionga via i.iilermiiialur, ac ina- foreCliristi discipiilum,
, cisfuerit iiisigniiiis. Hoc.vero signaculum non adi-
litia sa:cularis. Est eriim inilu'0. coliiber in \ia (47),
ab iis in quibus fuerit unilas volunta-
R. cerastes in semita. Cailertim ex arbilrio vestro piscitur, litei
amodo voluntatem veslraiiiniilii lu.ui. Unilas autem voluntatum inveniri non potest,
pendeat, quo pacto nisi.in bis qui suum velle el nolle in unius prsepositi
placeat indjcarej quoniam apud me defiriitum vo-
consliiuunt. Unde el auctor pacis nullum or-
kmtaii vestrxy qtiae vobis non noceal, convenirei judicio in Ecclesia sine
dinem pralati regimine relinquens,
Valete regaliler (48).
EPISTOLA CIX [olim CVl]. pro certo insinuat nulla alia ratione fragiliiatem
.- aiirurm human% labiiitatis ad unitalem spiritus posse redigi,
(Girca 1027.)
G sive in paee conservari. Quare nos pauci fralres ia
Pilectissimo dominosuo FULBERTO episcopo II'., ejus cui Celia Boboni nomen, et Deo pro pOsse
fidelis juxiaJ)omini prwceplum, serpenlinum pru- coenobiOi
denliam coliinibinasimplicitaie praiditam famlilantes, quia vinciiliim pacis et signaeulum Chri-
Quod luo, beatissiinePater, aliorumque mullorum sliana: disciplinaj dileclionem per unilateni cordis
Telatu perceperain, id ipsum nuper, domino Berardo vel aniiiiEepossidere cupimus, post obitum domini
Suessioiiis episcopb reiereiile, cogiiovi: sciiicel i»- Gariui abbalis viii religiosi etegimus fratrem quem-
eurrisse legravissiiiium reginse odium favenlem po^ dam morum probilale ornalum Bernardum, tjueni
liiis marilo suo, de consliluendo rege majore: filio, nobis vice Patris prxesse vplumiis ; etin delinitione
quem dicunl simulaipiem esse,.segnem, mollem, in ejus senten.tiarum, nostrarum uniri diversilatem, ne
negljgendo jure pairissaturttin, fratri' suo juniori fiiversa sentientes, a Chrisli doelrina invenianiur
allribuentes his contraria. Te quoque plurimi episco- exiranei. Facla esl aulein. eleclioista consilio alqire
pbrum mordenl jdanculum vel ab eis ac cieleris auctoriiate dpmni abbatis, Majoris Monasierii post
quasi quinlum malleum a qualuor Pylhagoricis pro excessum gloriosi principis Odonis, a quo hujiis rei.
hac caiisa dissonaiitem. Unde quantum ex verbis cnrani susceperal. Qiii hoc in conveiilu nionacborum
stipradicti praesulis adverli, senieniiam coepiscopo- ritu celebri peractp, obtulil etiam fratrem praedictmn
ruin luorum Fraiicigenarum super hoc agendum ne- " fiobilissimse H. comiiissae, sub cujus ditione loeus
golium inliinare tibi non nie piguit; ul-si forie sa-' ipse consistil, et Sieplianocomiti ejus filio, a q.uibus.
nior est, ej ne refrageiis, el a periculo libi eaveas. doiium rerum lemporalium ad idem periineniiuiii
Est autem hrcc eorum ad coinponendani utriiiqiie ccenobium snscepii. Dehinc vero statuit euni vene-
lifemsentenlia : patre vivente iiullum regem sibi labili Mainardo, Trecassinbriimprsesuli, cujus eccle-
creari; quod si acrius institeril in vila palris hoc siasticaauctoritaleelectionem htijusmbdi corroborari
lieri, quein meliorem senseril, ad regeiri deberesub- oporluit. atque ab ipso animarum curam suscipi,
liinari. Videris, Pater prudenlissiine, ne sis plus neciion abbatis benediclionein secundum institutio-
icquojiisius, iiec a sanelis coiisacerdbtibtis luis per- nem Palrum celebrari. Quod ipse benigriissime
peram dissideas, anuuit, et omiiia, proulnios expostulat ecclesiaslicus,
(47) Per lit.teramO. OJoneni(aIii forsan Odoliieum natu majorem quem mulier, muliebri propensione,
Aurelianeasem episcopum) intelligimus; per litteram posiliabiia setalis pra^rogaliva, cupiebat in regein
R. reginortii Coiislaniiani; nterque enim adversa- cofonari.
hatur Fulberto, quod bic parles susciperel Henrici, (48) Gallice sic fere: te porler comme un roi.
iialu ni-ajoris filii Roberti regis adversus Roberltim
255 S. FULBERTrCARNOTENSlS EPiSCOPI 380
uipote Vir prudentissimus aique eruditione clarus, \j aliani {Matlli. x, 23). Et : Qui ie vercusseril in dex-
coiiiplevit. tratn maxillam, prwbe illret aiuram (Mallh. v; 59).
EPISTOLA CXl [olim CVIH.] Et: Qni vuli tecum judicio contendere, et tunicam
(Circa annum 1027.) luaiit lollere, remille ei et pdllium (Ibid., 40). Et
Odilonis Cluniacensisabbalis ad Eulbcnutn. iiertim: hlpalienlia restrapossidebitis animas vestras
{VidePatroiogise lom. CXLll, inler epistolas S. Odi- (Luc.xxi, 19).Schnus enim qui dixil: Miliivindiclam
lonis.) et egoireiribuam(Rom. xn,i9). In veleri insiriimeiilo
EPISTOLA CXII. oralione Moysi hostilem exercilum vincebat Is-
rULBERTICARNOTENSIS EPISCOPIAp 1HLDEGARIUM.
;''• T>'e•episcopis
ud beUaprocedentibus. fael, elc; coiilrario, maims illo remiUerite, bosti-
/MARTENE, Thcsaurus Anecdotoritm, tom. I, col. 150, bus cedebat victoria (Exod. xvn, 11). Unde colligere
ex. ms, S. Remigii Remensis.) possmnus quod melius palienlia et oralione priclia-
FuLBERTUS.Carnoteiisiumvpiscopus humilis, HIL- mur, quam gladiis el seditionibus. Ipse quoque
DEGARio fralri salutem. magister veritatis, cujus vesligia sequi dcbemus,
Decreveraiu quidem tibi, licel sscpius peienli, ne- sicut Joarines apbstolus sciibil : 'Qui dicit se in
quaquam scribere, non quod dilectioni tuoe quid- Christo munere, debet siciit ille ambulavit *t ipse
quam vel cum meo pudore negare debnerim^ inio "' ambulare II Joan. n, 6),cum juslissimam haberet
liec debeamj.sed quod consuliiiis arbitrabar lingiiae causam, necniinofem potestatem suos fiilminaiidi
januam obserare, quam ea in lucem proferre quoe adversarios,sicutipse anlc passionemsuam profesta-
iiicurrant mullorum oifensam. Idcirco hacleaus tusest dicens, exliiberi sibi a Palre, si yeliet,"-plus?
apiid le mulus fui, quod oblrectalorum invidiarsi quam dnbdecim legionesaivgeloruni(Mallh. xxvi;-53);
cbntra me provocafe noiebam. Scio quippe non de- cum etiamad iniperium ejustolusorbis pugnaret prp
luluros, qui haec quss diclttri sumus, quasi incie- eoconlra insensalosv quippequi conlra eiim iiisurrexe-
meniius dicta in suam referant conlumeliam. Verum rant, qui vere innocens eral, el in cujus ore non est
quia obstinaciiis in pulsaudo persistis, et lilleris cre- ihvenlus dolus (1 Pelr. n, 22), volens tariien lios,
br-is importununi le exhibere non desinis. aperiam qiiorum iiifirmilaliin omnibus consuliiit.irivilare ail
tibi prout Spiritus sanclus annueril qiiae postulas; patienliani, duclus ad victimam quasi niitissimiis
iiuo ea ipsa revolvara quse sanctorum Patrum sanxil agnus nec apef uil os suum (Isa. nri, 7). Nam ciim
auctoritas,: qtiorum dictis refragari, veriialem re- fidelis diseipulus pro Magistro dimicare pararet ac
spueie est.. librans enseni evagina jam in pugna ageietttr, ut
Quaeris quid senliam. de episcbpis qui, spreta ec- f, sciret nori in giadio sed in Deb esse victoiiam,
clesiastica; pacis tranquilliiate, sediliones qiiseruiit, audil a Magistro : Converte gludiuin luum in locum
bella seclanlur? Sane nequaquam audeo illos epi- suum: dnines enim.qui acceperinlgladium, gladio
scopos nbminare, ne religioso nomini injuriam fa- peiibunt(ilatih. xxvi, 52). Unde elB. AugUsiinus
ciam. Tyrannps polius appeliabb, qui. bellicis occu- inlibro. QuaBstionumVeteris ac Novi Teslamenii;
pati.ncgotiis, multo slipati laius inilite, solidarios « ApostolO Pelro usque ad hoc perniissuiri est,
pretio coniucnnt, ut nullos saiculi rcgcs aut princi- quod doloi-emfacerel, non occideret. > Quia enim
pes noverim adeo instruclos bellorum legibus, sancia Ecclesia non habet gladiuni nisi spiii-
lolam armorum disciplinam in procinclti mililisei ttialem, iiec occidere debet, sed yiviiicare, les-
servare, digerere lurmas, ordines componere adI talur Nicolaus papa dicens : < Sancta Dei Eccle-
turbandam Ecclesise pacem,-ci Clirislianorum, licet; sia mundanis nunquam CQnstringelurlegibus; gla-
iioslium, sangiiinein effundciidiiin. Quibus si de his; diuin non habet nisi spirinialem, non occidit, sed
dudtiin ab oriiiodoxis Patiibus prolata lesliinonia vivificat. » ElB. Hieroiiymiis in epistola ad Ageiti-
proferas, ilibs non armis, sed ecelesiaslicse paci chiam: «Oliinpraecipiebalur reddi. bculuin pro octilo,
debe.re esse inlenlos, non excidia' viventium, sed deniem pro dente (Matih. v, 58); niinc vciberanti
regimen suscepisse nnimarui», slalim praetendimt' , X) maxillam prsebemus et alleram (Ibid., 59). lllo iii
juslilioe catisas , se invilos arnia suscipere, bo- leinpore bellaloribus dicebaiur : Accingere gladio
siium catervas de collo penderc, immineie cer- tuo super femur luum, potenlisshne (Psal. xi.iv, 4);
vicibus gladios, iiberlatem sc qiiierere armis; modb auiiit Petrus : Conde gladium tuuin in vagi-
quam pace obtincre non posstint. Quare non inagis; narii : qui enim gladio percusserit, gliidio peribil
secundum Aposlolum injnriam stislinent ? quare noni (Miillli. xxvi, 32). >—«Debent quippe episcopi/sibin
niagis frauderii paliunliir? Arma enim niililiai nostra;r Isidprus ait in librp deOfficiis,piinCipattimiii pbpii.Io
tioii carnalia tunt; sed potentia Deoad destruclionemi non sanguine defendere.sed vitse meritis; lElalibi:
inunUiouuin, cogiluliones deslruenles, ct- omnemi « Episcopi speciale officiinn cst Scripturas legere,
attiiudiiiemexlollentemse adversus scientiam Dei (II' percurrere canones, exeihpla sanetorum iniiiari,
Cor. x, 4, 5). Oralionibus siqnidcm inslare debereiit,, vigiliis, jejuniis inCumbere, cnm fratribus habefc
ei Pauli consilio acquiescere diceritis : Noiivosmet- pacem, nec quemquam ex membris siiis discerpere,
ipsos defendentes, ciidrissiini, sed Aute locum irdi; nullum damnare nisi probalum , iiullum excomniu-
(liom.xu, lD). Et Dominus ad discipulosloquilur: nicare nisi discussum. »
Si vos persecuti fuerint in civitale ista, ftigite ini Qui ilaque .talibus offlciis vacare debet, quaia
257 -EPiSTOJUE; - , '\ g>>8.
illicite el contra gradiim smim ad afma humaiice^ « Clifisti miiessiim, ptignare mihi non Iicet. » B:e-;
mililise consurgat, omnis qui sanum sapit inleHigit, viler docuit non solum cpiscopos aulsacri ordinis
UndeB. Ambrosiiis sacerdolibus dare volens excm- minislros a prseliis cohiberi, vecurii etiam qui Cliri-
plum patientiae, in upislola contra Auxentium de Slo semel militare cceperil, etiam nb' ipsis "
belloruin
tradeiidis hasilicis civibus scribit : « Video vos occasionibus omniriiodis abstinendum fore. Idem
prseler soliwm esse lurbatos solilo. Sedquid turba- etiam in episcopatus culmine posilus non solum ali-
miiii? Volens nunquam vos deseranij coaclus repu-: quem non insectatus est inimiciim, vcrum etiani
gnare non noyi, doiere polero, flere potero, gemere mortem raeritos insestimabili charitalis affeciu ah
polero, adversus mililes Gotlios arma qtioque.la? imminenli clade plerumque eripnil, menior illins'
ciymse meic sunt. Talia monumenta sunt sacerdotis: prsccepil: Erue ebs qni dticunlur ad tnorlem. Nec
aliter non debeo, nec possum resistere. » Ilein de hoc dicp uimaleficos elviia ipsa iridignos ab ultipne
eadem re.in eadem epistola : « Si patrimonium prohibeam;: sed regibus hoc licet, ac sscculi polesla-
pctilur, invadatuf; si cofpus, pccurram. Vultis.in libus, tt quibtis a legjbns permissnm cst. Alisequippft
vincula rapere, vuliis in mortem? voluntati mihiest, suiil leges Caesaris, alii mores ecclesi:'.s,licjedigni-
Non ego me vallabo circumfusione pppulorum, nec talis. tlnde dicit B. Augusiimis in libro.Qiiap.stiomim
altaria icneiio vitam obsecrans, sed Oi'0 allaribiis B Veteris ac Novi Teslamenli : « Quar.e senlenlia data
gratius imnioiabor. » Origenes qnoqne exponcns est? Ut qtiid.qui accipil gladimii gladio pereat, nisi
ilind ile Evangelio : Allendite a falsis prophelis, qui quia nulli licet, exceplo judice, giadio quemqiiain
reniuni ad vos in vesiimenlis ovium, intus autem oecidere? » Et bcattts Hieronyinus, super Ezethie-'
sunt litpi rapaces; a frnclibus eorum cognosceliseos lem libro m : « Qui malos percutil, in eo quod mali
(Mallli. ix, 15), sic dicit: i Apostoli et niarlyres sunt, el habet vasa inlerfectionis ut oceidat pessi •
sancii non perseciitionem fecerunt, sed perseculio- mps, minisler esl Domini. > Et Ilaimo, seper
iieiii pertnlerunt; noii maledixerunt, sed maledicla Epislolam a<I Romanos :« Sunt quaedam enormia
stisiinuerunl; non blaspbemaveruiit, sed a hlaspbe- ilagitia qiioe polius per mundi juiii.ces quam; per
niatoribus: interfecli snnl. » Et B. Gfegorius papa antislilcs el rectores ecclesiaruin judicanlur, sicut
in quadam bomilia informans nos ad conservandam cst cum quis inleiiicil npostolicuni, cpiscopum, prc-
irinoccnliain ila dici-t: « Ulinam si ad prsedicatio- sbyterum, diaconum..Hiijusmodi Veos reges.et prin-'
nisvirtulein non sufficimusj locinosiri officium in Cipes mundi damnant. Ergo non sine causa portat
innocenlia. vitae leneamus. In Evangelio quippe gladium, qui talia scelera dijudicat. » Sicut ergo
Dominus ait x.Ecce ego mitto vos sicul agnos inler episcopis et sacri ordinis minislris pmnino'probi-
lupos (Matth. x, 16). lgilur sicul agni imer lupos biluni est aliquem occidere, ita sseculi pTiricipibtis
liiiuimur, ut sensum servantes innocenlia?,.niorsum hoc licet absque reaiu facere, sicut Hieronymus te-
maliiioenori.habeamus.Qui en.iiri locum.prsedicatio- slalursuper Epistolani ad Galalas, libro xi: « Jtidex
nis suscipil, maia inferr.e non debel, sed lolerare, non est au.ctor sceleris, neqne homiiies.vinciendo,
ut ex ipsa sua mansueiudine iram soevientiummi- neque homines peri.mendo. > Liquet ilaque sblis
tiget, et peccaiorum vnlnera in aliis aiOiclionibus niundi potcslalibus allribiitam polestalcm eradi.-^
ipse vulneralus sanet. »Idem.eliam papa docel nnllo. candi imp'ios de terra, sicut. bealissimus martyr
modo, neque prp justa etiam causa3 episcopnm de- Cyprianirs. scribit in nono genere abusionis. « Rext
bere. armis inservire : volens aliis. suo, satisfacere inquit, debet furta cpbiberc, adulteria punire, iin-
exemplo, scribit super hoc Sabiniarip diacono di- pios de ierra perdere.-patricidas et pejerantes npn
cens: < Umimest quod brevitersuggerassereiiissiniis sinere yivere, iilips suos, non sinere impie agcre»'
dominis nolris imperatoribus; quia si. ego servus Ejiiscopi vero in sua. mansueiudine et ecelesiaslica
corum in morte yel Langobardorum me miscere severilate el prscdicalione verbi Dei slabiles perma-
voluissem, hodie Langobardoruin gens nec regein, iieant, sicul in Aclibus aposlolorum scriplnm esl :
nec duces, nec comites haberel, atque in summa JJ Non est wquum relinquere verbum Deiet minislrar.e
confusione esset divisa. Sed quia Deum timeo, in. mensis (Aci: yi, 2). » Qni sic etiam docere debeni,
morle ciijuslibet homi»is me miscere formido. » sicul Hierony.miisail, ut vila eoruni irreprcheiisi-,
Unde Iiquido colligere poles, quandoquidem ills bilis sit. Perdit enim auctoriiatem docentii, ctijus
luas tam eilicaciter ulcisci prjevalens injurias, mctu. sermo opere destruitur. Proinde sciant sibi omnino
lamen divino elegit sculum patienlia;, ne lipminiiin inhibiluni ad bella procedere, nisi quibusdam ex,
inorlibus se misceret, quod isli limore Dei abjectb c.iusis qnse in subsequenli Carpli fegis edicfo pate-
nefarie caedibushominum se inlerserunt, etcrueiitns bunt: « Caioius Deigralia rexregniqite Francorum
strages contaminatis oblti.libus "aspiciunt. Qubd rector, etdevoius sanci.se defensor Eeciesiae, alqua
healissiiniis Marlinus magnopere fugieriSj abdicaiis adjutor in oimiibus apostoiicse sedis. Hortalu om- '
armis, quibus sub terrenO rege mililabai, suoe fidei nium fideliuiii iipstroruin f et maxime episcppprum
lifocinium mansueiudinis el innocentise propositp' a'<5reliquOrum sacefdotiim cbnsultu, servis Dei per
dedicavit, et nondum.clericalis ordinis graduin ali-; oiniiia binnibns armattiram poriarevel pugnare, aitt
quem sorlilus, multis tamenmerito' prseferendus in. exerciium el iii bosiem pergere, omniiio prohi--.
episcopis, niilitiae conslanter fenuntiavit, dicens : bemus; nisi illis iantiimmodo qui propter divinuio
 239* S, FULBERTl CARNOTENSISEPISCOPI ,.:„M0
miriis.tennm missarum sciiicet solemnia .idiniplendai A , episcopum juljei esse sinecfimine; iioii .percussb^
i;l SS. patrocinia porlanda ad hoc electi sunl, id est1 rem. Quibns breviteryicOi siiuerise [vbbint] jpriiyb
iiiius yei duo episcopi cum capellanis presbyleris; ; alicujus exemplo,npyerint qiiia: singularjs «ersonoc
ct unusquisqoe. pfinceps unum presbylerum sccinni yel causse nori prsejudicanl [, sed];,communi legi-et
liabeat, qui pcccata confilentibus indicare el iiidi-- iiniversali senteiitioe.;llli ilaqiie: sollicili sinl episcopi
eerepoenitenliam possit. i circa. gregem suum-,,pascant. pauperes ecclesise et
.-. Iloec pmnia.isli .parvipendiint, iino eliam evati^. dpmesticos fi.dei, et( causa yiduarum et pupiliorupi
gelica institiila contemrienles,'. plcfiimque, ut ajidi-- ingreriiaiur ad eos,r vestiant imdos, ^egeiiiium-ani-
viimis, adhuc iilitis recens facla csedc manibus, non1 iniis refocilient, el csetera patefniialisobsequ.iafiliis
soltim ecclesiam iiitrare sed ad ipsa Christi sacra-. . suis Impendant. Sed bmnimpdis hpc. cateanl, liefea
inenla nefario ausu prcpsuinunt' aeeedefe, nbn; diju- quoeob indigentium necessilaiein Ecclesia Corigre^
cantes corpus el sanguincm Dp.miiii: nirnirurw non1 gatet serval aliqiiando tollaril et iiialios ii^us-Hie4
atiendenles qiiod idem Cbrislus noii ahenb crtiore,, farie effuiidanf, Glirisli liliorum pauem caries coirie-
sed pfopfio sangnine inlroivit semel in sancia, a Deo1 diinl, quod omnino rioh exp*edit;animahus: eorniri.
imscraiionum uberlate redundans,.ul pro ipsis swis1 lnvenies.et aliainnumcra divinse paginoelestimoniii;
persectitoribus, licet. misericordia indignis, a.d Pa- B ' sed ipse libi ex parte hiea; hoecpaiica «iestinavi, nt
ireni dicerel : Palcr,ignosce illis, quia nesciuni quid desiderio luo salisfaeerem. Tii verb, si sapieiis ftie^
faciunl (Luc. xxm, 34). Meminisse quoque-deberent ris, in paucis muita cogilare poteris. Vale.:
qnod David rex quondam potenlissimus,, de quo EPISTOLA CXIII. ..'/,.'''
Dominus : Invelii, inquil, virum secundum cor meumi r
,17111 facial omnem voluntatem meatn (Psal. LXXXVIII, FHLBERTI CARKOTENSIS EPISCOPI Ap.nil.DEGARtLMv
21); lamen propter moneni Uriaeet popiilum recen- [Apud GALLAND., Bibliolheca Vet. Pair., tbm. XiVi
siluin et frcquentes expediliones prohibiliisesi aediuV ..•:,.,;pag..l9Q.3 ,- :-.:.,"
care lempljmDomino, quod ipso mofiuoSalomon,id FuLBERtus, CarnotensiumepiscopiiSi; HiLCEGAitio
est rexpacificus, scdificare meruil(7Por. xxvni).Ipsi salutem ab illo qui mandat salules Jaeob.
itaqtie non timent quod Apostoliis dicit: Qui indigne Epistoiari 'brevitate "cbaclus .interfogatibn1; tuoe
manducal, judicium sibi manducat (1 Cor.xi, 29). compendioseresporideo. De ecGlesiasticis rcbus.Hie*
Unde admbnens nos Ambrosiiis dicit: «' Vide qaid ronymus dicit adMSepbtianum(episl, 52):: « Ainicb
agas, sacerdos : rie febricitanti manu Chfisti corpus qtiidpiamrapefe .iurtnm esl:, Ecciesiarn fratidafe
atlingas; prius curare, ut possis niinislrare.»Et sacrileginm' esl,: accepisse paiiperibus 'crogandnm;
B; Hieronymus in Psalmo : « Electos Israel jwpe-;l et estirieniibus -plufifnis vel eaiiUtm.osse vel tiiiii-:
divii, iiiipe.liuiilur el npnc electi Ecclesise sf non dum, aut, qiiod:apertissiini;scelefisfest/ aliqiiid
ipsi quoqtie sacerdotes iiinocenier sacrificia/perci- exinde.subtrai!creVbninium p.foedoiniiricriidelifatein
piant. » Quia igitrir illicila prsesumunt,-mefilb; su-.e supefatw > Item adSPiiriimachium (epist. 48) ri:;Ubi
nciionis antc ocnlbs superrii Jtidicisdigniialis suse dilibrest lisrgitore crii largieiiduniiesl-, pars sacriw
honore privanltir, qtii falso paslbrum noinine anlc legii est rem panperuiri dare nori patipefibiis: >
lioiiiines glorianliir. Unde noverinl se noii habere Uiidelsidorus': «vMagnumscelus'est res paupefum:
illam apostolis atque aposlolico exemplo vivcniibus praeslare divilibus.-et de •sumptibusiiibpiitii' acqiii4
episcbpis collatain a Deo pbteslalem ligandi atque refe favofes. potentium. » Considera itaqrie t]uia
solvendi, juxla bealum Auguslinum in sarionica iiullum Scripliira excipit, non episcopiim,rnon ab6a-
regiila ita dicenlem : « Illi soli ligandi alqtie sol- tem, non aliquem doiiius Dei oeconomum. Qiiisqiiis
vcnili, sicut sancli apostoli habent potcstaiem, qui sibi commissse Ecclesise bona stibiraliil, inielligat se
illorum excmpla cum doclrina teiient, et secundum jam non pastorem sed ihvasofcm csse bmniqhe
regulam aposlolicam omuia commiinia habenl". > proedone cnidelioreiii, furemque dorrieslicuiri; ;ac
Bealiis quoque papa Gregorius in Dialogo': « Petri r. r, familiafem inimicum. Qui enim ea quoesolis bmiiiiio
viccm in iiginido et solvendo oblinenl, qui lbcuni- pauperibiis eroganda siiscepit, in alierios usiis'~Vi-
sancti regimiriis fide et moribus tenenl. > Et alibi : meredilapidal, non vult in xteseiio bnjiis srcciiii
<Jure privilegium mercluf amitlefe, qui-auctoritate lurbam pauperum esttrientem reficere,'seil ctim
usiirpal illicila. » Quod si ad excusandas exciisa- sceieratissimo Juda loculos sibi consiituit; et. ea
liones in peccalis iniquiiatem suam qiiorumlibet qnse.in pauperum eibos aggregamiis, fuf improbiis
similium imilalione patliare voluerint, qai tanquam asportal. ' ..- .
1Debenl
religipsi ftierinl, et tamcn ab expeditionibus non qnippe nosse sacerdotes, Ecclesiarum sub-
abstinucrint, eliamsi aliqueni magnrc-aucLoiitatis in stantiain paiipeium esseVripn suarn", nbc abiitaritiir
asseiisum suuin altraxerint, ego magis credo evan- In iyrantiicai ciTusioriismoreiri creditam sibi degen-
gelicoefidei, sanctoruin Palrum veriiati.quam alicui lium dispeiisatioriem. Uiide HierOnytnus dicit ad
adversus tam vera teslimonia oblalranli, et cum Paulinum (epist. 15', stib iiied.) : « Jam htinC nbii
apostolp diccre consuliius arbilror : Si quis aiinun- stinl 111.1 quoepossides y sed disperisatib tibi cfediia
tiaverit vobis aliquid prwter quiim quod Evangclio ost; Memento Ananioe et Sapphyiae : ilii timide sua.
dalum est voHs, anaihema sil (Gal. 1, 8). Qui etiam servaverunt. Tu cbnsidera ne Clifisii subslantiain
 EPiSTOL.E ' 2C3
m > ; .
iiupfudenter effH.ndas,id cst, rie immoderalo judicio A i s;ita egenlibus, captivonini prctiis.profeceriiiit. »
rein paupernm tribuas non pauperibus, et seciindum Qnod si desint nova, et quos nondnm iniiiata vi-
diclum prudenlissimi viri, liberalilale liheralitas deanlnr, in hujusmodi, quos supradixi AISUS, omnia
pereat. > Debemus quoque considerare quid cui arbitror pie posse converti. Prius ergo usuaje ar-r
trihuendum sil, sicut idcm paulo superius ad eum- genlum in supratiiclis necessilatibus dislribui debel,
dem scnibit: « Praeier victtini et veslimenliim ct sicut bealus Gregoritis dicit domino episcopb Mes-
lnanifeslas necessitates, nibil unquam alicui trilmaSj sanse (lib. vi, epist. 55): « Fraternilas. veslra lilul-
ne liliorum panem caries comedant. > Sicut ergo tum debet esse sollicila, ut, si quidem in Ecclesia
pium est et. jusium bona Ecclesioe servare solum- vestfa usuale argentum esl, prius illutierogetuf in .
^notlo ad opns paupcriirn et. captivomm, ita sacri- redemplione caplivonim : alioquin de sacratis 'Vos
iegium est in. propriam vohintaiem,..et in alienos vasis.proebere neeessei Nam, sicul omnino grave est
.usus distribuere.et a Chrisiiana devolione semolum. fi.ustra ecclcsiasliea venumdare minisleria, sic ile-
Quo.d ipse qnpque Hieronymus testalur in Mat- rum culpa est, imminente hujusmbdi necessitate,
ibsctim -.« Onuies qui slipendiis lempli, elhis quoe res elinm desolatte Ecclesise captivis suis pnepoiierje,
cpiiferiinliir ad usus.EccIesise abuluntur in aliis re- • ctiu eoruhi redemptione cessare. > llem idein For-
iiiis, quibus suam expleant vpliinlalcm, similes sunl"'B tunatb episcopo Phaneiisi (ibid-., episi 13) : « Sicut
Scriharuin ct sacerdoltim, redimentium niemlacium reprehensibile et ullione dignum est sacrata queiii-
et-sanguinem Salvaloris, » Scire delel itaque pia quam vasa, prseler in his quoelex et sacri canories
sollicitudo pastorum quia nihil omnino agere de- proecipiunt, venundare; ita nulla est bbjurgatibiie
bent de rebus Ecdesiarum sine consilio ct consensu vel vindicla plectenoiim, si pietalis causa pro capli-
Siibdilorum, quoniam prudenli» eorum commissum vorum fucrinl redemplione distracla. > Noiaridum
cst miiiislrandi ofijcium, non dispergendi arbilriuni. quod bealus Gregorius dicil quia oninino grave cst
His pnelibatis, ad vasa Ecclesioe veniamus, de frustra occlesiastica minisleria, id esi cahdelabfa,
quibus polissimum interrogas. Cum enim dicatur thiiribiila et coclera Iiiijusmodivenundare, nisi pr-dc-
sacrilegiiim incurrere qui aliquid de bonis EccIes'oe ter ilia lantum quoelcx ct sacri. canones proccipitiin,
in explclionem volunlatis suse cpnlraxit, perpeiitlerc scilicet pro redemptione caplivorum, e't eleemosynis
pplesqu.nntum delinquil qui vasa.sacris dicata my- nibil penitus habentium. Qui ergo in alia expendjt,
steriis absluleril. contra canones facit. Unde etinm sacpfdotali digrii-
, Primum, si tanta. panperum et caplivorum neces- tale quisquis ille est, noverit. se indignuin, juxta
siias iiieuinliil, liibuenda. sunt coclcra qusn in ilic- ejusdem papsc seiilentiam scribentis Joahni episcopo
satifis Ecclesisc reposita sunt, deinde ipsa vasa fru- *-*Larissxo (lib. n, ;epist. 7, anie fin.) : « Cohsoiia
stalim cpm.minuciida sunl, et in operibus miseri- sanclis PatiiLusdifiiniiione sanCiinus, iit.qni sanclis
cordioe eroganda.. Unde: djcit Ambrosius in libro de nescit obedire canonibus, nec sacris admiriistrafe,
Ofiiciis(lib. n, cap. 28 subinit.): « Auriim Ecclesia vel comnimiioncni capere, sit dignus altaribus. x 1
habel, non ul servet, sed ut eroget, el subveniat in Ex superiorilius itaque, qiianlum conjicio, per-
«ccessitalibus. Quid opus est cuslodire quod.uiliil pendere poles quia, si omnino grave est vendi ea
ndjuyat? An ignoramus quantum auri el argcnti tle scilicet qtise minora suni Ecclcsioe niinisleria siiie
lcmplo Domini Assyrii sustuleriint? Konne.nieliiis certa necessitate, sacrilegiiim esi, et pmiiinp grayis-
coriflat sacerdos pfoplef alimoniam pauperum, si siiiiiiin.alisqueiriaxima paiipefurii iiidigeiilia, ex-
nlia subsidia desint, quam sacrilegus contaminei, et ', celleniiora illa videlicet vasa sacrala el cruces ve-
asportel hoslis? > Et post pauca : < Nunquid diclum iiundare. Quapropler noverint omnes niinistri Ec-
est sancto Latirehlio :'« Nbn debiiisli orogafe the- clesioc quia gregi cui proesurii,iitpuia lns qui sur.t
« sauros Ecclesise, vasa sacramenlorum vendere? > pauperes Cbrisli, scilicet mbnacliis, et "canbiiicis
Opus est nt quis fide sincera el perspicaci providen- regularibiis, vel religiosis quibusque coiiiriiunitir
tia lmnms hoc impleal. Sanc si in suuni aliquis p] viveiilibus, prius oiiiriia necessaria ministrare mo-
iJerivet «molumeriium, crimen esl; sin vero pauperi derata disliihiitione debenl; id stimmopere praeca-
eroget, captivuin redirnat, hiimandis fidelium reli- vcnies ne iiimiiim prodig.i .superiluilate talis necesr
"quiisspalia amplificct, misericordia est. In liis Iribus silas proveniat qiia3 thesaiiros £cclesi;e expemli
generibus vasa Ecclesioe ciiam iriitiala confringere, compellal. Si eniin immoderale eifundunt, peccani;
conflare , vendere licel. » Breviter rnihi depinxissei qnia inconsiderata effusio, lotius doriius ruiiia esl.
videtur qttid agendum sit de rebus Ecclesise. Sed[ Enimvero cxlciis'iii operibus misericordioe tlislri-
neqtie licilum est de Ecclesioelulela vasa sacra abs- bulis, si tsnta neccssilas obvenerit ut aliquod vas
liahere, el aliquonim manibus loco vadimonii tra- Ecclesise capicndum sit, ad hoc iantummodo alteri
dere, sicut idem quoque teslatuf (Ibid.) : « Opnsi Ecclesiocvenuntiari polcst ut in ipso idem oflidunl
est ut de Ecclesia mystici populi forma non cxeai,, quod aniea celebreiuf, e,t ex ipsa pecunioe disira-
ne ad usiis nefarios sa,cri calicis minisierium trans- ctione aliud in locb ejus reslituatur, vel pauperibus
feralur. ldeo intra Ecclesiam primum quaesila suptL erogetuf. Ila ergo,. ut prondiximus, vendi polest,-
vasa qtise iniliala npn essenl; deinde comminiiia,, aut secundtim snpradicta sanctorum Pairiirii testi-
poslremo conflata, per minutas crogaiipnespMspen- monia I» frusia coiriminui; sed incongriiiim est iit
 2C3 S. FULBERTI CARNOTENSISEPISCOn 2G4
in vadimonium pon.itur. Eienim sseculares personoeA t pueri -parvuli super eamdem arcam asc.enderuni,
dcbitam reverenliam iacris mysleriis nesciunt im- qui illico.in aincViliam versi smil; sed cl canes.
•
pendere, quoniam*hic ususnbn est eis commissus. forle asccnderant, et in rabiem efferati fiieruht':
Forlasse autem conlingcre polest ul prope arcani Sensil dpininus itliionem divinam esse eo quod
vel in ea domo in qua vasa abscondita sunt, com- vasa sacrala, non bis deputanda locis vei p.ictis;
iniitanlnr adulteria ei fornicationes ei ea crimina pro" accommodata pecunia accepisset; nimiumque
qusc irarii Dei provocent. Nam ctim' in hisloria Re- perlerrilus fugit ad ecclesiam, quid factnm fuerat
gnm legimus Ozam, eo quod calcitrantihus bobus omnibus iiitimavit, et sacra vasa quantocius a se
nrcam Doinini tetigerit.iHico inleriisse; et in Levi- emisit, non minori formitline quairi olim Philislii
lico "prseceptiihisit Aaron:et filiis cjns ne periniite- arcam foederis Domini propler immineniem cladem
reiil liliis Caath vasa sancliiariiferre vei langcres a se expuleriint. Quse res atlco terrsu incblas exler-
ne forte perirent de medio Levitarum; quomodo ruit, ul sceiefaliorem qiiolibet idolblaira prsedicent
' andet
qtiispiam extri» Ecclesiam suain cuiCunqne quf sacra vasa deinceps in vadimbnium posiierit vel
peisonse, sive clerico Sive laico, arairi Cbristi vel acceperif. Perpende ergo quanta culpa sit vasa de
sepuierum ejus in vadimoninm dare? Qnid enim sinu «cclesiae rapere, et soeculariunimanibus com-
rrux -est, nisi ara Chrisli? El quid cnlix, nisi se- R niittere.
pnlcruni ejusdem Domini noslri ? Qui ergo aram et Caveant itaque prselali Ecclesioe ne res sibi
sepulernm in vadimohium poriil , cum Juda Chri- coftimissas e"tsusceptam paiiperum dispensatibnerri
slum vendit; el qui in vadimonitim accipit, cuni riegligenier traclanles, incurrant delrimeiittim ani<-
militibus, ne Christi fcsurreclioncm et gloriam, mav suoe. Audivi enim de quibusdam episcopis,
qnam ad sepulcrum Ddniini videfant, proedicarejil, sicul in quiidam epistola me'scripsisse libi memini)
pccuni.tm "a sceleralis Judocis snscipil. Lcgimus quia ssecularia .arrna cbnipiecltiiitur, cl miliiares
quoque iii Daniele regem genlilem Balthasar, eo copias prelio coriducunt, et alia .similia nequaquam
quo-.1 in vasis, quoe de-' templo Domini paler ejus eis cbiiveriienlia seqiiuntur. De qnibus non ego sed
susntlerat,. cpnciibinis suis; potum minisiraveril, Prbplieta rPriiicfpcs, inquit, vestri socii jnrum,
siibilo manum scriptitantem vidisse, el de scripliirse qui sibi creditam Ecclesiartun substantiam in su-
•
interpretalionc cognovisse-mbrtem sibi inslare et pradictos usus nefarle eifundunt. Spreto qtiippe
divisionem regni sui. episebpali oflicio,. ca appelunt qnoe omnimodo ,fu-
Ego ipse, ut dc proeseritihiis rnterini mquar, gere oporlefet. Undeconsilio riifloprselaliquique; iii
iiniitn tibi brevilcr exempli' eausa profcrarii qubd[ quantum pfxvalent, orrines a se bccasiones absci-
iiuper aiidivi,:nescio rin ad te-quoque fnma perve- dant, qiiibus innumera damnaliliis suis et rebus
nerit. Accidil in Britahniiiiriinbri qnbddanfmifaCii- ecclesiasticis provenifc solenl, ul bene minislfaiilcS
lum. Nam quidam iinmmiilarius vasa Eeclesioesihii ab eoinefqedeiri recipiant, cnjus el lociirn tenent, et
loco vadimoriii in arca feposila servahat; casii vesligia sequi debereiit. Vale.

APPENDIX,".

Epistolte cimonicorum Carnoiehshim, Jfildenqrii, Guillilmi ducis Aquit.anim et aliorum

... . '... vhii:imprum:

EPISTOLA CXIV ;[o/im CIX! ret, de ipso itinere nobiscum agens, conqucreniihus
Clnrissimo TuronensiumarchiepiscopoH. A. decanvs nobis post abscessum ejtis niuita nps a- pl.nribus-ad-
et tola cplujregnlio caiwnicorum .Sanclce Mariw versa passuros, et noniinaiim a Fulciierio ejusqiie
Ciifnolensium prona atqice devoia fidetUalis obse- .nepoinlo, .suoiiimquoqiic mariipuiisftirum, jlle.con?-
nium el dralionis snffragnim
stanleretconfortatorie, uisolet.inlalibus respondiy
Ntiper antequam Ronianum iter agere ccepisseitDMalorum iiijuiias boni aequanimiier fcrre debenL
bealjsslmns Paler noster Ftilbcrlus (49) episcopus Ulenim ipsi legitis in qnadam. .houjilia bcail papje
veslro, ui scitis, dulci usus est collpqu.io.Uiide re- Gregorii,bonus npnfuil., quisqjiismalos non loleravii.
versus duin puadain die in couvenlu npstrp reside Aiijecit. prceterea se voliis inde ftiisse loctiiuni,
(49) Fiilbertum Romam cum Robcrlp rege . pei- (atis ivmiiMS.Anliphonassacraque responsu quaidarri
liisse peregririaiibriis causa suspicor. Rex elenim ~edidil,judicio"Eeclesiaeitniversmproliaiareceptaque ;
lioberlut, inquil Pauliis iEniil. in illius Viia, ciiih ejusmodi sum : Sancli Spiritus.O Constantia mar'-
lioma)esset, ad divi apqsloli uram scriptum obtulit .lyrnm. Quqd .responsorntm composuisse fernnl cutn
pridie festivitdiis aposloii in quo antipliona Cornelius• Lonslanlia, itlius uxor, Hoberlum maritum rogasset
Genlurib coniiitebatur.In veieri maiiuscriplpChroni: ul 5« illius grdliam aliquod carmen contierel. Cuni
Anno 1026 Rob. rex Francornm <p'iissimusRoinum Avdllonetn obsideret, nullq oppugnante-quassariteve,
vausa devoiionisel peregrimttwnisprojiciscenspridie ,ted eo in tabetnacido kymties cqncinnqnte, sna sponle
Vigilia?Ap. Pauli obtulit Antiph. Cornei. Centurio. tnagiiam murprum parlem corruisse ferunl, velul,
Hic enim erat numinis reverentissimus, liberalibus 'divinilusdc superisveneratori suo gralian: prcesentem
nudiis sacrisaue disciplinis deditus, priscie sitncli* referentibusi Paul. jEuiil. in ejiis Vita.
SPK EPISTOLJ:. 266
vos eliam illi et nobis prodesse, de ipsis malefacio- A hOc bene ac sapienler Tacto nimium gratulaturo.
ribus adjutoriumpromisisse. Quodsi necessitas urge- Qttod si non oramtis',saltem nbs cxspecla supplices
ret,;prsecepil slalim vestrse paternitatis solatium nos tuos : iiliim reversum super hoc consullum ire
adire. Quodnunc facimus, poteniissime Patef> vaftis debenies, a cujus nutu pendent noslra consilia,
pulsi iribulaiionibus. Nam ut alias bmillamus, illi neque inteiim ullum interdiclum facias ecclesiis
analliematizatij quorum supramemiiiimus,postquam nostris. Bene agendo valeas, de sacrario tui pectoris
dilectissimus pater.iiosler viam suam lenuit, terras quid oraculi super hoec egrediatur nobis rescribere
nostrasquse sunt in minislerio, Heruci et Tetoldi, ne graveris, ilerum ilerumque ac semp.:r valeas*
quasi lupi cauias oviumirrumpenles»nobis immeren- EPISTOLA CXVI [olitn CXI.]
libus prsedati sunt. Neqiie etiam rahidis eorum mor- AmicusamicoHILDEGARIUS SKJIFRIDO toiius bonisuf-
sibus ovium damna suffecerunt; imo vero ad de- ficienliamprecalur.
vaslandam.quamdam.pastorisipsius poleslatem quse Dum apud nos morareris, inter primos amicorum
dicilur Ermenulpbi,villa, se coiiverlerunt. Proinde meortim hahilus, quid mibi tuis obsequiisplerumque
rogamus vos, juslissiroe Pater, ul propler amorem dedito polliciius sis>' memorem te esse puio. Ipse
sanclse sanctarum Dominse nostrse, cui servimus tamen ejus rei ip comnioiiefaciens, rogo ut secun-
licel indigni, ipsius quoqtiedileclissimi veslri, qui in B 1 dum promissioneni luam miltas equutn ambtilato-
vobis plurimuin confidit, et nos abiens veslro patro- rium, qualem le dare, nos quoque recipere deceat:
cinio commisit, prsedam suam et nostram reddere cuni illis equidem senlio qui amiciliam non propler
facialis, cum nepote veslro Gaudrrido magnopere se iantum, sed et propler uliliiaiem censent esse
salagendo-,qualenus ipsi lupi res domini praesulis; expeiendam., Diu vivens et bene agens prcemio
elnostrasdeinceps non diripiant, vel donec annuentei oeternopotiaris.
Deo ipse redeat. Valete et vos supplices vestros, EPISTOLACXVH[olim CXIl.f
quidquid de iis egerilis, mandando rescire digna- HILDEGARIUS, domini Ftdberti discipulus, SiCEFitibo
mini. Ric. com. capell. adhuc salutem,
Verbis tuis fidem niininie servansiliumefefellisti.
EPISTOLA CXV [olim CX].
Unde^cum me deceptum esse doleam, lum pro men'-
{Anno 1022.)
VenerabiliLEX. pont. KERB.congreg.canon. utinctm dacio luo pudor niihi maximus ingeritur. Non enim
Maria; Carnol. plurimum salvere et orationis suf-; deceret tanlam persoKamprobrosum falsiiatisnomen
fragia. subire. Horrendum etiam esset in sa^crilegiicrimeu
Jubes,inclyteproesul,nosdare iibi circadas (34) de>' incidere, quias sicut Iegilur, Verba sacerdotis atit
ecclesiis nostris quoe sunt.in episcopio tuo. At nos; k vera aut sacrilega. Obsecro Haque per sanctam anii-
serenilali luoe verum quiddam inlimare volumus,, ciliam quseinler nos esse debel, ut honeslseveritulis
seilicelquod episcopi BealseMarise, in quorum dioe- famse le reconcilies, mittendo mihi ad proesens per
cesi possidemus ecclesias, hunc semper amoris ett Gauleriuiri monachum olim meum, merito mihi pro-
reverenlioe culturn exhibuerunt sanctse sanctarumi missum abs te caballum. Quod hi feceris, noveris le
Dominsenostrce, ut a nobis ejus lieet indignis famu- funditus ab amore nostro decidisse, lesle conscientia
lis nequaquam exigerent id obseqttii quod requiris.. mea, dixerim, in hoc quod ego le rogo, non
rnagis
Vide, quxso, ne importuni vocemur, duin rogamuss utilitatem meam quam luam et simul honorem
te, benighe Paler, ut, honesta sanclorum Patriim se- exopto.
quens vestigia, nos hujus pensionis angaria nullale- EPISTOLACXVIII[olim CXIII].
nus obliges, ne in hac parle nobis officiendiprimus3 Quempurte dileclionis affectu colil seniorem suum
auclor ipse noteris. Optamusenim polius, non parvoj E. HiLDEGAitius plurimum salutis.
tuoe ipsius militalis aniore ducti, in albo felicis or-- (51) Potionem Iera, quam dominus pf*sul tibi
dinis benefaclorum nostrOrum te recenseri,ut cumi mittit, sumes cum aqua calida ante crepusculiim
pro illis, lum etiam pro ie jiige Domino sacrificium i diei. Nocte qha debes eam accipere, non ccenabis;
offerentes, ac humanitalis luoe beneficia corain illaa Ct ipsa nocte pbsilam potionem in vasculo, in quo
recilanies, dignum te libro quoque vilse coeiestisin- disiempefandaest, asperges salis gemma, vel, Si ha;c
seri proedicemus.Proeterea non arbitramur notitioa B nbn adest, delicalo sale ad pensum unius scripuli.
tuse ampliludinem prselerisse dominum noslrumn Accepta polione sedeas ante focum absque ullp
Fulbertum episcopum, cui te valde cbarum esse sci- i- tumullu, cavens libi penitus a frigore; et, sipaulum
mus, Romam pergere. Qttodideo memofamus, utt si:i cubueris, nori nocebit: nolo tamen ut dormias. Cnm
s pfimum senlies moveri tibi ventrem, deambula
liberalitali luse placuerit nostraepelilionifavefe, i:Os
id illi, cum redierit, innotescamus, libi quidemproo pedetenlim, et sic ad secessum vade. Si propter
(50) Canonicos Carnotenses aliqiiancjo episcopo o exactiones ante viginli annos imposilas non affli*
Lexoviensi de ecclesiis suis visitaiionisjus, persol-- gantur.
visse apparet. Nbmeriauiem circcidq bfitui' a cir- (51) PoliOnemiera vOcatsacfam medicinam. Qnid
cumeo. Ulitur eo verbo ssepitis Hiiicmarus arclii- sit aulem potio iera, sciunl hiedici :'muitiplex est
episcop. Rem. epist. 1, ad Liid. Balb. inip., qiiem ii genus. Nomen autem scriptrliiiiterprctalur ipse Ful--
hortalur cap. 8 ut eccles. in islo regno per occasio- - bertus iii versibus de uncia el partibus (Vide infra),
nabiles circadas et per indebitas consueludtiiarids 't
PATBOL.CXLl. 2
 2fi7 S. FULBERTI CARXOTENSISEPISCOM 2CS
soliiiionem tandem ccpeiit te sitis, neqiiaquam A dnm proposuit. Quod si bene advenisses, iucoi.sul-
hibes, nisi paululiim aceti cuin aqua calida misli, tuin non dixisses. Inconsullus igitur fecisti, qui le,
propier stomachtim diiuendum seu relevandum : ulposl clarius liquehil, in pejoremparlem flexisti.
quod eliam non urgente siti.facerc poteris, solutione Non temere vero ac non sine culpa te et tuos fuisse
wopeinodum voeante. Prandcre difieres quousqtie inierdiclos, teslanlur reliqniae vineaium in quibus
scnties catarihicum nihil amplius operari velle. Cum veslra lixisti caslra. Quod in exemplum datiini cae-
sederis ad mensain, vide ne quid nimis, neque leris quibus accerrinic culparis fitlemfacil. Te quo-
manduces aliqnid sliplicum vel plus ocquo salsum. que vocalum esse,qni tibi missas a me sciat litleras,
Plura de observalionis modo nolarem, nisi pauea quis vel insanus non asserat? Te igitur, frater, ra-
stifficercnt sapienli. Hoc tamen scribcre me j:l)el lionabiliter pro tua culpa et canonice vocatum et a
nescia simularc charitas, nl lalem potionis hujus diyinO officio separatum recognoscendo plange, et
senlias effecium, quatenus semper incolumis perse- plangendo ad satisfactionem revertere. Qubd si quoi-
veres. Vale. dragenario vocationis spalio lege canontnn tedefen-
EPISTOLACXIX [olim CXIV]. dere niieris, scio quia singulares caussevel personoe
HiLDEGAnius G. verba transformare in act, non procjudicant lcgi. Natn le in furorem versum,
Tuse, mi domine. charitalivsc promissionis nun- D el ex prasule ducem lot armalorum faclum, lolarn
tium hacleniis sustiaens laboravi niminm. Solliciius noslram patriam crudeliler vaslare cernens, ferrum,
namquequid luse celsitiidinimeseparvitati placuisset ignes, diversasque nobis morles minalura , immi-
desigiiare.perctinclabariindesesereeiperenl vialores iienlique plagoequadragenarioe vocaiionis spaliiim
quosqtie pendens, ab urbis vallo huc respiciente. ut desisteres nihil videns protlesse, venabulum mox
Ncmine vero danle responsum lui de parte, nicestus libi excommunicationis opposui, nt co saltem viso
reiibam domum jam facta nocle. Sed quia in hu- tcrritus, te et luos vel ad moiVienlumrefienares, et
-manis perfecitnri nil cxstatex toto, humanoparcimus proesulemquem amiseras recognosceres. Sed tu ma-
ingcnio. Peto lamcn ne proruas in verba talis excu- Itiisliillo excommunica.iionisvenabttlo configi, qtiam
sationis. quin quod pollicilus es adimplere'sludeas a ccepla lyrannide vel ad piinclum refrenari. Nam
sine fuco dilalionis : igilur, ut certiorem reddas, quod dicis ie regis bocjussu fecisse, nec nego, nec
nignilo el deprecor quatenus innucre digneris quid aflirmo, nec quid hoc leyet intelligo. Cujuscunque
me agc-rcjubeas. Nolo,midomine, bcesilesin calanio, enim hocjussu feccris, eadem culpa ac si nullti»
iKimimopus liabensin animo, quoniam inperfeciione jusserit urgeris. Nam ad exaggerationem tuoe culpoe
crit ex Dei auxilio. Vale. ista saiislraiisgressio siifiicil, quod proelcr mea lui
EPISTOLA CXX [olim CXV]. archiepiscopi consulta, conlra canonicam auclori-
Guillclmi ducis Aquiiania: ad Bildegartum. laleiri tale aliquid incipere pfocstnripsisli:quodqiie
(Vide infra in GUILLELMO ad an. 1030.) eliam me jiibeiiU non debuisses facere, boc le ipso
EPISTOLACXXI [oiim CXVl]. consnliore feeisti. Quod aulem ais te in maluin
•HAND. prtvsuli H. Turonensisarchiepiscopussalulem. Odonis agere impulsuni, nec etiam ei palmitem de-
Quamvis lua nuper ad me directa epislola sibi slruxisli, sed vineas canonicorum sancli Mauritii,
rondigna mercalur rescripta, satius liimen exisli- proeter cseleraquoein luam malrem Ecclesiam jussu
mavi responsis interim suse contumacisedcbitis su- tui D. Fulconis iniulisti opprobria, radice lenus
peisedefe, quam tiice saluti quantum ad nos non comniinuisti. His de causis excommiinicaloiias libi
consulere, et inler consulendum qnibiisdam episiolee littcras, quas contra jus et fasaudaciae nolas dicis,
Jocis iliscrete «l humiliier non respondere. Medico- misi. Nec le oportuit luum magislrum et dominum
rutn enim esl melancholicis sive mariiacis, seu qua- tam tcmere reprehendere, ut a iuo incoepto resipi-
libel alia valetudine laborantibtis, licel ingralis el sceres, transmisi, non ul te vellem ilecli in eain
conviciis artiBcem lacessenlibus, nibilominus lamen parlem qua corruisli. Quod discrele an iiidis-
stisc aflis experimenla impendcre, et nt curentur D crete fecerim, lua jnridicialis libra pensel, qui
aitcntiiis insisterc. Unde el me nec professum qui- consuKorem quserere mones. At si indiscreie ac
dem medicum, quippe imperitissinium, si lamen ad sinc causa temerariam in te, quod absil! excomtmi-
hoc jure prselationisutcunque proveclum, qui te si nicalionem inlorsissem, suslinere tamen judicium
cxorbiles debeam corrigere, oporlelque ex coemptis lui pastoris, el a sacra celebratione cessare debui-
saiiclorum Patrnm metlelislibi, licel ingrato, medica- sii. Quod quia non fecisti, ct consultrice superbia
ri, el ul cureris, velisnolis, insistere. Sed priusquam lui magistii inlerdicta parvipendisti, prudens in
ad hoe veniani, libet, ul dixi, quihusdam trioe epi- voraginem le excommnnicalibiiispreecipiiasti.Acci-
sloloelocis obviare: nam' coetera, qua?plurimam par- pe snper hoc quid bealus Grcgorius dicat: Virnm,
Mem illius'occupanl, proeleretinda censeo. iiiquit, juste an injusle obtigelpaslor, pasioris lamen
Qiiod crgp me incpnsullse conccptionis fuisse, el senlenlia gregi titnenda est,ncisqu\ subjeclus esl,
le iiere ac sine culpa le npn vocalum a divino officio el cum injusleforsilan ligalur,ipsam obligalionissuas
scpatasse ciiminaris, ccrla et inexpugnabili eonlra- sentetitiamex alia cutpa mcrealur. Pastor ergo vet
«Vciionedcstrtio. Inconstilla namqtie conceptio non absolvereindiscrele limeat, vel ligare. ls aulem qui
fuit ou:e libi conditior.em quid polius velles elijcu- sub manu pastoris esl ligari meluat vel iitjusle, nee
2G9 EPISTOL,E; 270
salisfaclionis medcla non
pojforisswi judkiitm leiYierdreprehenaal; nc,eisiinju- X ad morlem rhfixus es,
ste ligalus esl , ex ipsa itiittidce reprehensionis sta- subvenerii. Quo, ut dicb, per satisfactioneim sanato,
petbia culpa qute non erat fial. Haclenus beatus tumores iilico superbioe, contemplionis el praesum-
Grcgorius. Hac igUur, frater, argumenlalione convi- ptionis quos in tuam animam indiifuisse suspicor,
clus cum sis, excommunicalum le recognoscendo falee discrelionis ampulabis.
ilerum plange, et plangendo ad satisfaclionem re- Deinde ampuiaiionis iiiiiis vulnera recentia, ne
vert-ere. aiiquatn aiiam passibiiem generenl, pcenalis cauierio
Atque fcis tiioecpistblce lofeisbntum nos respori- iimoris tisiulabis, quam usluram ne frigus impielalis
liisse sufliciat, eseieiis aliquis otiosus respondeal. tangal, chariialis ardore et oleo fovebis misericor-
Nam ego illa qute magis stuit necessaria et polliciluf dke. Qiiod si ila feceris, el stiperbia illa, qua insti-
sum II. fratri prosequar. Contcmpior ex roolibus ttii ganle fesponsa in me lam torva jaculalus es, et con-
corporis diversa genera passionum tuam germiiiare lemptio, qua meum interdictum parvipendis, ct
animam : quibus si aliquo medicamine, priusquam proesumplio, qua exconimuiiicalus ad sacrani cele-
iu, vires prodeant, non oceurrilur-, mirabilem luee brationem acccdis, peribunl. El rationalis pors tnse
animse generabnnl riiorlemi Sed congrua cuique animse magna ex parte ad incorriiptionem revertetur.
passioni ignorabilur medieina, nisi origines, et, ut B Post bsec aulem. has virlutis species, humiliialem,
ila dicam, radices earum, intentissima discrelione patientiam et obedieniiam in unuin melle divinorum
ftierint expioratse. Omnium itaquepassionuni animse eloquiorum cbnlicies, el in buxula luee mentis hoc
tinus foris alque principium est. Secundum quaiila- anlidolum diligenter recondes, unde quoihiianam
tem vero pariis quoc in anima viliata fuerit, tiiia- tua anima dioetam sumens, non solum has pesles in
quseque passio vocabulum sortitur. QttOd et corpo- perpetuum non germinabil, sed etiam a caeleris 0111-
raliitm morborum docelur exeniplo. Si enim vis nibtis incorrnpta fulgebit. His le, fraicr, monens,
noxii humoris obsederit caput, cephalalgica passio non faslu doctoris efferor, scd «fiiciuni me;c prsela-
nuncupatur-,si pedes, podagrica, si inanus, chiragrica tionis trepidus exseqiior, quibtis si annueris, tuoe, ut
nominatur. 'fotque voeabula unius buinoris sorlitiir arbilror,saluliprovidebis. Si aulem, quotlabsil! alitcr
incommodilas, quot meinbrorum obsederil poiiionesi pariterneglexeris, quod meis repiignenl factis (stc),
De visibilibus ergo ad invisibiiia transeunles, unius- ab hoc le errore Dominica Voce reprimo, qua ait:
cujusqueanimsepariibusunumquodque viliuni inesse Sttper cathedram Moysisederunt Scrtbas et PhaHswi •;
crediuius. Quam sapiehlissimi quique triparliloe de*- quwcunque ergo dixerint vobis servale el facite, se-
liiiierunt esse virtutis. Nam et rationabilis esi» et cundum vero opera illorum nolile facere: dittint enim
"
irascibilis, el concupiscibilis. Secundum crgo qua- et non faciunl (Matih. xxin, 2)* Scribis cnim et Pha-
litalem viliaiee parlis, infeclio cujusque peslis nomi- risscis, ut luipsemcliusnosli,commissa efat dbcirina
rialur : nam si ralionabilem parleiri infeceril, ceno- legis, ul eam exponerent auditofibus suis. Ideo
doxioe, elalionis, invidise, superbise, praesumpiioiiis, Dominus dixit: Super cathedram Moysi sediruni
hsereseos vilia prbcreabit. Si irascibilem vulnerave- Scribm^el Phariswi, id est, super doctiinam legis;
ril » furorem , impatienliam , trisliliam, acediam» quorum diclis> poslbabitis faclis, auditbres obiem-
pusillaiiimilalerii, crudelitalemque parturiel. Si con- perare jussit, cum ait i Quacunque ergo dixerint
cupiscibilem infeceril porlionem , gastrimargianij vobis servate el facite^ secundum vero opera illorum
fornicaiionem.philargyriam, et desideria noxia ter- nolite facere. Pharisaei enim quod docebant malis
renaque generabit. Animadverlo igilur, frater, ex opeiibiis deslruebant, quod Dominus subsequenter
molibus lui, ut dixi, corporis, luam animam suam adjunxil: Dicunt enim,et non faciunl. Talessunl moik»
generare mortem. Nam cuin tu lantam in me» luum in Ecclesia episcopi, presbyteri et abbates, qui bene
prsesertim magisirum , superbiam , contemptionem doceni, el male vivunt; de quorum numcro et me
el pracsumplionem demonslrares, apparet rationa- esse confiteor. Sed tamen quia super caihedram
bilis luse animse paflern miserabililer esse corru- U doctrinoeet prselalionis, licet iridignus et imperitus,
nec dicla factis compensans, sedeo^ si quid boni a
plam. Cerlis enim judiciis hsec tria in le notantur :
superbia videlicet, quod tam snperbe arcbiepiscopo me in ilia cathedra sedenle praeceplum libi fnerit,
respondes ; contemplio, quod sua inlerdicta parvi- Dominica, ut audis, adhioriiiione observare debebisi
pendis» quae,licet injusla, quod absit! essent, tamen, " Quod si neglexeris,' Dominicis•
prceeeptis apertissime
siciit superius probavi, timenda libi esse debuissent; conlfaibiSi Yale.
praesumptio quoque, quod juste an injusle inlerdi- EPISTOLA CXXII [olim GXVIII],
ctus ad sacram celebrationem accedis» Quorum (Anno 1014.)
tfiiim judicia ratioriabilem, utdixi, animse tuoepar-> Guillelmi, ducis AquitaniWi ad Aribertuni abbaleni,
tem proedicant esse viiiutam. Reliqua aulem si qua (Vide infra in GUILLELMO.)
in.te germinanl lute ipse videris. Nam huic ego parti EPISTOLA CXXIH [olim CXVIII bis].
quam tam horribiliter corruptam cerno, quidda,m ex
Sancto etvenerabili Andegavensium'episcopoN., ISEJM
sanciorum Patrum coemptis, sicut polliciltis swn, BEHTUS, humilis Piclavorunt sacerdos, suffmgiunt
niedelis quo revOceris ad salulem prbcurabo. 6cd oratipnis el fidelilalis obsequium.
hoecprocuralioiiil libi proderit, si prius vulncri qno Cum mihi constans dileclionis veslrae sit habiiuS)
 471 S. FLLBERTI CARNOTENSISEPISCOPl 272
i-o magis. gaudercm, pfscsul oplime, quo vobis soc-,A lumus prsesentia vestra gandere, aliqup veslri in-
pius placitura facerem. Noveril ergo serenilas ve- commodo obiter vobis illato turbemur : quod si
slfa qnod libentlssime venirem ad pretiosissimam accideret, loetilia vesir.c solemniiatis in maxiinuni
detlicationis lempli veslri solemnitatem, nisi deti- verteretur mcerorem. Valetp felicitef.
neret me causa hujusmodj: Dominus nosler Guillel- EPISTOLA CXXVIII[olim CXXIII].
niiis comes, habito consilio cum Ilalis, praecepit
(Anno 102i.)
mihi, ct dominis meis Isloni atque Rohos coepisco- Quem jugiter in preccordiis animce suw fovet D. et
pis, stia qusedam seria procurare, quoe nullatenus palrisuoF. HER.perpetuo vigere.
smit nobis postponenda. Hac de causa, quia chari- Dux noster Guillelmus vobis amicissimus profe-
talem veslram iiivilalus adire nequeo, non parum cliirus est in Italiam die Jovis proxime venturo, sci-
animum menm occupavil rcgriludinis 'afTeclus: sed scitari de catisa filii sui.sicnm honore et incolunii-
hoc consolor, quia spero me pcr Dei gratiam alias tate sua fieri gueat. Ilali enim elegerunt eum sibi ad
officiis vestris alacriter adfuturum. Valetc coram regcrii. facientes ei sacfaaicnliim, el Italiaeregnum
Deo in sanilate condigna. concedendi, et Romanum imperium acquirendi, per
EPISTOLA CXXIV [olitn CX1X]. reclam iidem, quanlum possunt. Hac de causa prns-
Gttillelmiducis Aquilani ad Leonem Vercellensem B cessnrus est prudens pater filium, quem supra dixi,
episcopum. Ciimipsis deliberaturus. Nunc ergo prudenlise vestroe
(Vide Infra in GUILLELMO./ est decernere ntrum atl nos illo absenle veniatis
EPISTOLA CXXV [olim CXX]. juxta condicium. Si venerilis, victualia vobis Deo
Dbminosuo c/ionssimoFuLBERTCS prwsuli H. omniutn largienlc non deerunt. Unde qiiodlibel vobis placue-
expetendorumsummam. rit, Iitleris mibi rogo significari. Interea el semper
. Qtiodanlc vintlemiasnon reviso vos, Pater, deleclis- cum omnibus veslris bene valealis, sanciissime Pa-
simj fralris B. morbus me detinet, cum opportuntim ter, viue nobis dulcedo pariter et gloria, Si transie-
fnerit, aunnenleDeo, libenli.ssimeidaclurum. Scripto rilis Biiuricas, cum Odone de Dolis amice loquimini.
vestro inlerim qtiaeso mibi innotescere quomodo Inveni illum in Romano ilinere prudeiitem virum,
TOSagatis, tst qualiier condiscipuli mei se geranl in et spero vobis obsequentissimumfore, si qtiid obse-'
scbolis, et an nielius solilo celebrent canonicas ho- quii vultis abeo; esl etiam comiii nostro .Guiiieimo
ras. Mittb vobis unurii ex duobus libellis qnos ami- satelles fidelissimus elfaniiliarissimus. Fulco comes
ciis noster comes G. rogavil transcribi. Imniissum appellatus a comite Guillelmo ne vobis inter vias
ctiidam hunc librum in arca mea celabal oblivio, lechnam moliatur, respondit in vera fide, sicutvobis
piitanle me illum voliis Cssedelatum. Si vos vel ve- visum est, nullam se molitiirum; velle etiam sibi
stros in quserendo laborare feci, mea culpa. Salii- prsomandari veslrum advenlum, ut conducat vos
laie, precor, vice mea clominnm meum Sigonem et per siia. Prosperum iier faciat vobis Deus salitta-
Iliduimim : priorem, animtim meum., et alicrum rium noslrorum,
animse meoe dimidium. Cscleri veslri omn.es salvi EPISTOLA CXXIX fo/fm CXXIV]r
sinl in Christo, summa omnium salute vps prole- Guillelmi ducis Aquilaniw ad marchionem'".
genle. Amen. (Vide infra in GUILLELMO.)
EPISTOLA CXXVI [olim CXXI] EPISTOLA CXXX,[olim CXXV].
Friifri E. HILDEGARIUS omne bqnumoptat. Leonis Vercellensisad Guillelmumducem Aciuitania:.
Volo scribas mibi, charissime, qtiam bciie tibi (Vide infr.ain GUILLELMO.)
procedal scholaslicum officiuriia doniino meo proe- EPISTOLA CXXXI [olim CXXVI].
sule, rogalu meo, nuper iibi commissum; quanlum Guillelmi ducis Aqttitaniai ad Ltonem Vercellentem
ejtrs graliam inieris, qui le demulceant, qui mor- . , episcopum.
deanl, quam incoltimis tnte consisiis. Prosperilas (Vide infra in GUILLELMO.)
lua saltis mihi est, adversilas segritudo.Valeassem- D EPISTOLA CXXXil [olim CXXVII].
per in Christo. Dontino suo FULBEKTO HILDF.GARIUS pdelis ejus ad
EPISTOLA CXXVII [o/i»i CXXII1. votumomnia bene conlingere.
Arclt. I. Iiumilisepiscopuswlernamsululcm.^ Priorem ttiae poenitenti;c causam, snper honore
Magnas gfatias referimus vestree charitali, pcli- beati Ililarii suscepio, justam esse novi, Pater. Ob-
tionem noslram explere stib ralionabili conditione sequens igitur mandatis tuis, cum sim tuorum mi-
promillenii. Cui conditionivclle nos alacriter deser- nimus, vixque necessarii nomine dignus, illnd,
vire, sed niinime posse, magniludini vestfse nolum competenler dixerim quod iui prsseniia carere
facimus. Doclpres enim ilineris ipsi mullis occupali mnlfummibisit iiicommoium, ul pole rudi, quotitlie,
miltere vobis non possumtis. Nec ah ipso comite Vu. tnis eruditionibtis cgenli, nec non ab obseqtiio
quserere valenuis, quoniam abest in «xpeditionem alniseDei Parentis jam diu yacanli': ferre tamen
profeclus, til aiunt,rnon redilurus usque ad decimum hoc, et luas licet gravcs ad nos.veniendi protela-
septimtHn Kalendas Novemb., cum seqtienli die si^; liones, quia sic jubes, utctmque satagerem, dum
mus riedicatnri «celesiam nostram. Nolumns crgo cerlusesSem eccIesiamSancliHnarii,a lcinproximo
excelleiiliam vestritilifacigaltimiri, ne forte, cum vb- frcqiieiilandam, aliqtiatenus exallari. Tanla esset
 2"3 EPlSTOLiE. 27i
inihi exinde proven!ura coram Deo el hominibus A oculis prorihelans, in prcesenliqiiefilium non videns,
gratia ! cujus spe vebemenier caplus iniruni in mo- mtilta mibi bona in poslerum provideas. Feria se-
dum a elieritela tua tandiu abesse el a siipradictse cuiida post octavas PenteCostes
proficiscar ad te, si
. dominse servitio quasi emancipari pertulerim : potero,resciturus ulrum venias ad comitem in natali
taiiti esset mibi prselerea quamdam famseluse mino- sancti Joannis. Vale.
ralionem abigi! quam ingruenlem video, nisi quod
tu ipse loco suscepto prsefueris. Sed cum te pltis EPISTOLA CXXXV [o/imCXXXI.
biennio delinueril lrinc sollicitudo pastoralis; hinc DomtnoR. venerando alque aniabili decaiio Stmcli
principum discordia, nee scio quaiido nisi illisobeun- Hilarii H. celernamsaltilein.
tihus componenda, priuris forsitan aliis pluribus Hiillse vobis gratiae referanlur ex parte Dei et
catisis te jtidem remoraluris, vix ausini sperare le domini mei episcopi,'el mea,quod, sicut dicilis, reih
vel semel Pieiavortim iines revisere, et, pront geris Sancli Hilarii bene custodistis. Hincprofeclo vosejus
animo, illi egregio confessori Christi deservire. Spe- fidelem esse amicum el noslrum, quoruin viceni
rabo tamen eiiam.adbuc, sicut promittis, vice tua exsequi studuerilis, cerlissime pfobalis. Quia verp
qtiod potero serviens iiiterin), lsetumrei exilum mihi nobis in pracsenti vos audire non licet, de quibiis
tibique annuereDominum assiduis vocibus et anhe- B 1 nos inlerrogaslis, significare curavimus, ut triginta
lis precibus orans. Dic, quoeso,Paler, quis unquam quinque libras, el alias quas vobis dimisi, in opus
liio sine duceniililavit? Quis allo roari sine remige Sancti Hilarii per consilium bolii ducis Guillelmi
credere se voluit? Guillelmus comes amicus tuus et expendatis, nullam mibi partem reservantes. Non
canonici nostri te resalutanl adhuc fidcliler. Jorda- enim possnm me inlromitiere amplius de officio
iius etiam Lemovicensis episcopus, cui olim suifra- Sancli Hilarii, cum eliam via sit mihi et domino
gium praestiiisti apud arcbiepiscopum Bituricensem, meo episcopo difficilis proplersaecuii maliliam qtiam
plurima le salute impertiens rogat suppliciter ut npslis, elila Sanciae Mariseservilio tenear aslriclus,
mittas ei Vitam sancti Leonardi, in episcopatu suo ul ab hoc sine damno vel culpa dimoveri neqncam.
qt;iescenlis,utaiurii(S2);sicubireperirepoteris, pul- Sed et ipsins Dei Genitricis eminenliam apud San-
chre dicas hoc feneratumesse. Ex mea quoqueparie ctum Hilarium, si qua ex me est, hujus rei depreciri
non vos pceniteat, le dicp dominum meum, charis- posse reor oflensam : nec enim illum hbnorem cuili-
sinitim tuum quoque Sigonem, probis moribus et betinferiorum postposuerim, sed [si] clienleloeMatris
artibus magnum, cenlenas millenasexcipere salutes. Domini, quoe etiam arcbangelorum omnium dignitali
Ne le, quseso,scripti mei tsedeat et ineptiarum. Qiiae- praelala est, jure, ul pula ejus alumnus quantuiiis-
dam Iegatis dicerejussi quae audire poleris.cum vo- C ( cttnque, me reddiderim. Dicetis ergo illi prudentis-
lueris. Vale, charissime Pater simo duci ex parte domini mei episcopi, ut lali
rectori conimiltal loctim Sancti Hilarii, quem nec
EPISTOLA CXXXIII [olim CXXVIII]. difficulias itineris, nec imperitia ecclesiastici ordiiiis
Guillelmi ducis Aquitaniw ad Fulberlum
in ab-ejus obsequio deiineat. Et hse sunt ratipnes <le
(Vide infia GUILLELMO.) seniorem niemn
quibus Reginaldusvice dominus ad '
EPISTOLACXXXIV[olim CXXIX]. episcopum locutus est, et unde lalem vobis fineni
Dominosuo FULBERTO episcopoHJLDEGARIUS scri'u/us mandamus. Nmic vestram charitalem, quaesemper
ejus gaudium perpeluw salulis. mibi fuit proesenlissima,rogo,diIectissime, utomnes
In lilteris amici lui G. comitis riiultam deprehen- clericos domini nostri dulcissiniiacbeatissimi Palris
dere potes erga le benignitatem, fanfiiiariiatem,
Hilarii, a parvo usque admajorem, ex meo nmnirie
amicitiam, sustinenliam qticc non opus est mihi salulelis, et omnibus orationu.m iidelia dicalis. Ipsi
exponere libi oplime scienti. Vita tua ac illius etiam comili ccntenas millenas saloiesex mea parte
comite, non amittes susccptum hohorem, si lenere
volueiis. Suadeo ergo ne facias vel "scribasei rcpu- riam conferatis, quem prse omnibus. laicis diligo, menio-
eius in orationibus meis ad Domiiiiim faciens,
dium, si inlelligis fore libi utile et ecclesiae tuoe1 Tl
et si est tibi animus et facullas ad qualescunque ei, pro amore- et beneiiciis qnse mihi
reslaurationi, agens. Similiter auiem
exliibuit.indesinenter gratias
ipsum veniendi, ut rogat, et milii vicarium subro- dominum meum Isembertum episcopum salutate,
gandi vel sociiim-addendi. Nullatenus cnim ferre obsecro ,: cujus in me benignitalis ac hllaritatis
possum, nisi jussione tua coactus, vel absenlari quanta fuerit gratia, nullalenus dicere mesinitprobi -
penitus me, vel abesse diulius obsequiis almae Dei talisejus irninensa magnitudo. Sed et filium comilis
Genilricis et tiiis, desiderans ut cervus ad fontes et dominam
comitissam, nec non et alios, qnoriim
aquarum tuis plenius instrui docuinenlis, omniauro benevolentia etsi immerilus gaudebam , eoderii
et argenlb, ipsa eliam vita mihi charioribus. Volo salutis munere cunctos impertiri ne pigeat. Ad
interim mandes mihi, bone Paler, quid mercedis summam vos
ipsum bcne valere oplans, fineni ora-
eril labori meo, lantulo scilicet, utrum jubeas ad tionisfacio.
prscsens non obturari osbovis trituranlis : an, velut
IsaacJacob filiitm sutim benedicens, caligantibus1

(52; Eral Igitur incerla iradilio

 J7S S. FULBERTICARNOTENSISEPISCOPI "" 276
. EPISTOLA CXXXVl [olim CXXXl1. A ad eligenaumeptscopumconvenerttnus,ti qua contra'.
(Anno 1029.) dictio fuerit qbprtayquialalifl faftasunt, apudnos, non
Sacro Senonensiumarchiprwsud LHOTHERICO canonici praesumanl,adpurgandumeuniqui erdinandus est, tres.
SitnctmMariw Camolensis in Clnisto talutem et jam, sed postulenturad numerum supradictorum dth
jidhuc ftdetitalit obsequiuin vel tres; el in eadem plebe, cui ordinanius est, discu
Mullum miramur, venerande Pater, quod bonis tianlur primo personw xonlradicenlium. Poslremo
initiis lam malos exilus habuisti: videlicet quod illa etiam qnai objiciunlurperlraeientur, et, cttm pur-
nobis paslore carenlibus , in altero substituendo gatus fueril, sub eonspectupublico ita demum ordU
primum bene favisti, et poslremo senieniiarn tuam netur. Ecce quomodo Palrum senientise vioianlur.
depravasli, alium [quam] quem nos elegeramus ordir Nobis enim invitis oblrudere vultis episcopum, nec
liando. Ne aniem dicas ignorasse le electionem110- concedituf nobis liberum, de eo qui pos reelurus
slram, niandavimus tibi per diaconos noslros, Odele- sit, haLere judicium ; et, cum litiic qui ordiuandus
rium ct Frolmundum, elegisse nos A. decanum, cum erat contradiccretur, niiniine purgata sunl qtiae
litteris nostris idipsum contineniibus ; qui lalis nobis objiciebanlur, nec pcrsonse vel raliones contradi-
yidebalur, qnalem episcopum ordinari debere dicit centium discussse. Quse cum ila sint, cunique legem
concilium Qarlhaginense quartum. Quod si poslhsec 15canonicam
1 in hoc negolio mullimode solveris, mo-.
alium libi -Qhtnlerunt vel rex vel aliqui ex nostris nemus le non increpando, neque dijtidicando, sed,
niinus sapientibus, oporluisset le causam diligenter affectu filiorumobseCrando,ipsi legi qtiam offenderis
atlendere, et inter nos ipsos dijudicare, quorum recpncilialum iri; conlilendo culpam el pcenitenrio,
sanior habcrclnr electio, sicut in decrelis Leonis Nec pudeat te dicere necessariis luis secreto Domi-
papscsigniflcnriopliine nosii his verbis: Ilte ontnihus num limentibus, et in lege ipsius bene eruditis, jam
prwponelur, qtiem cleri plebisqueconsensus concor-. tandem te animadverlisse oa quse fiu.nt contra sta-
diter pqslularint : ita ut, si in aliam forle personam luta canonum non debere slare, sed et facienies
partium se vola diviserinl, melropalilani judicio is paaniieic oportere. Quod si forle rex auctoriiate ttia
salteni atleri prwponalur, qui majoribus et sludiis deinceps corroborari voluerit, quod sine sprutione
iuvalur et ineritis. Volunius aulem scire te quod canopum stare non possit, videris, Pater, ne adjicias
ipsam eleclioiiem npslram mandavimiis domno regi peccalum superpeccatum: sed aul, qtianlum poteris,
per suos mpnaclios, liernalduin priorem ct Reslal- id corroborare dissimula, aut manifesle salva legmn
dum praeposilumsancti Dionysii. Quibus, objicien- aucloriiaie id le exSequi non valere proclama,
tibus nobis de Theodorico ordinando regiam volim- Postremo suppliciler oramns hsec scripta noslra
tatem, .injunximps ut dicerent regi ne id temere C miiiime pulilicari, quse apud lui chari pectoris se-
fieri jiiheret. Yocarel aulem nos anlea, si sibtplace- cretum pfomere audemus. Rescribe verp nobis si
-ret, ad cnriam stiam, yel suse voluntali consensuros, quid libi videtur contra hsec rationahjliler oppo--'
vel cur dissenliremUs-ostensiirps. His vero diclis nendum. Augeal libi Deus Spiriliim consilii et for-
npstris ipse domnus rex conlemplis, qualem sibi tjtudinis, sapientioeet iniellecttis.
libuilpersonani absque nosliapeiitione ordinari vio- EPISTOLA CXXXVII[olim CXXXII].
lenius acpeleravit.Immemor foflasse illius riictiCoiiT Sanctis prwsnlibus G. Belvacensi, 0. Aurelianensi,
slantini Chrisl. impcratoris, de violentia priricipuia A. Turonensi, clerici Sunctw Mariw Carnolensisx:
conlra se et contra alios principes jla se habeittis ; famuli eorumel fvalres in DoniiViO salulem.
Quacunqne, inqiiit, conlra teges fuerim « pr|ncipit)ii» Conquerimur apnd vos, Palres, de archiepiscopp
oblenla, non valeant. Sed, ut ad prsesens d.e ipso npstro, et rege, qui nobis invilis episcopum donare
taceamus, qui sane viderimtrum omnia recte agat, vohiiil qtiem.dam idiolam, ut scilis, et ejusmoili
ncc post factiim pceniieat? Ad le, Pater, qneriinonise oflicio indignum; precanles auxilium vestrum ut
noslroe fjeclimus avliculum, qnem Ecclesiaenoslrse vigiletis sicut boiwEcclesiaepaslores ad porlas ejus,
cnram neglexisse, imp aiictoritati luoederogare ve- n ne inlroeal ip illam iilp talis, qui nop qtiaesiverit
hementcr dolemus , postbabilo supfadicto Leonis inlrare per ostittm, sed aliunde ascendere, sicut fur
pap:c dccrelp. Qupd si observasses, raiionabiliter el lalro (Joan. x, 1), Vobisiribus porlas custodien-
ulique egisses, et bene»nohis, ul filiis paler, consu- Mbus, scialis pro certo qiuirliim cuslodem addi,
luisses.At ipso violalo qtiam mulla alia sa.nclornm Odoncm cpmilem, et nunquam recepturum illum
Patrtimyiolavefis, tule consjdera. Nos tame.npauca in civiiaiem suam, nisi prius veslro judicio exa^
tibi de.multis, scribimus, Legitur in decrelis Cpele- minalum, utftini recipi dcbeat an non, Vigilate igi-
stini papoe: Nullus invilis detur episcopus: cleri, lur atientius, et diligenler inqnirite causam cum
plebit et prdinis consensus et detiderium requiralur. veslns sapientibus,cleiicis,- et nobisfamulis veslris,
Et post paiica : Sit [acultas clericis tenitendi, sj se,! si digneniuii, nec propter regis reverentiam boc
viderint prwgravari, et quas sibi ingei;i ex transverso! agere pigritemini, quasi hoc pertineat ad fideli-
voverint, nqn timeant rsfutare : qui, si non deb'utw\ tatem ejiis. Veve eleniin illi futeliores erilis, si qnse
primnm, vel liberum, de eq qui eos rectums esl, stint corrigenda in regno ejus correxeritis, et ani-»
debenl Itpbere judichtm. Item ex concilip Carlha-; liiiim ejus ad eamdem correctionem comptilerilis,
gir.i:nsi iertio : Et illud est statuendam tit, qvqitdo1 Yolumus aulpm scire vos A, decanum quem elep^
 ~~
2T7 TRACTATUS1NVEP.S. I CAP. XII ACT. APOST. g7s
ramus factiun esse monachum, nihilominus tamen A Hereberlo nepote tuo, usqiiequo fiuges novcecol-
nos eum oplare nobis fieri episcopum; cnm rcpro- ligantur, arnice illuin habiturus, intciim quasi proc-
balus fuerit ille liipus, qtiem probare potestis intli- senlioeluaevicarium. Sciipta qiix lilii initii poscis,
gnum. Quod vos invicem caulc et diligenler et se- parlim mittinms, parlim miiiime, quia non suiit
trele deliberare petimus, ulrum fieri possit an non, missu facilia : qtiaevero mittuntur, cl difficilia sunt
et nobis servis vestris ac fralribus deliberalionis cognilu el pernecessaria, de. sacramenio vitlclicet
veslrae iinem innotescere, sive lilleris, sive Icgalo corporis et sanguinis Domini; quaesi non dignc ac.
fideli. Haec aulem verba noslra vidcte inferim ne fideliier percipimus, vivere non nabemus. De cogi-
publicentur. Vaiete. lalionibus autem quae se nolenlibus nobis ingerunl,
EPISTOLA CXXXVIII[olim CXXXIII]. itav senliebal charissimiis pater nosler Fulberttts :
Qnem super omnesabbales diliguni sanctissimo palri nil eas nocere, si tandem menti minime placuerint;
0. canonici Sanclw Mariwomniumvirtulumgralia
prwfulgere, signo crucis abigendas esse ab animo, velul niusc.is
Obsecramus vos rn nomine sancloeTrinilatis, ne ab oculis importunas; ralionem ponendam esse men-
faveatis contra jus et fas partibus Tbeodorici simu- lis cuslodem, rerum ulilium receplriccm, quibus
dum occnpata fueril, ab inutilihns impeli vel pene-
lali episcopi, neque suadcatis Odoni coniiti facere
cum eo concordiam eonlra sanciorum canonum au- 0 trari non possil: cui senlenliae mullas alias in Vilis
clorilatem. Clarissinium speculiim posuil vos Deus Palrnm consenlienles reperire poles, quoe luitm
Chrisii gra-
in mtindo, videte ne qualibet nigredine obscureniini, animiim optime rclevabunl, opitulante
Iumine re- tia, sine qua nihil valemus vel sumus. Coeteravero
qua offuscenlur alii; sed semper vero
ad non mitluntur, qnia nec adeo scri-
spiendealis, quo elalii possint illustrari. Valele, quae praesens
beatissime Pater, et rescribite nolis quid meliusde plu facilia, nec salis idoneum gerulum habere modo
liac causa vobis videtur. videntur, Deo volente, spero me libi misstirum vel
(Sclalttrum,cum opporlunum lempus et latorem in-
EPISTOLA CXXXIX[olim CXXXIV]. animo mco cliarissime, morluus
vcnerim, Valcas,
Jtt Christo sibi dlleclo scmperque diligendo dotninq liuic mundo Ciirislum libi vivcre noris, virtuli vi-
RAINALDO HILDEGARIUS servus ejus fidelis, quw
retro sunt oblivisci, el jugiler in anleriora len- vas, sit libi mprs viiiornpi, ora pro me fainulo tuo",
dere. Pater.
Causa cbarilatis pollicilus sum conversari mecum

SAKFCTI FULBERTI

TRACTATUS

IN ILLCDAcTOBCjf XII, 1 : Misit Herodes rcx manus, ut affligerel quosdam, de Ecclesia, cfe,.

Faclus in Feslo sancli Petri ad Vincula

Biblioth. vel Patr. lom. XIV, pag. 177.)
(GALLANB.

Scripluram sacram rec-te,cum lcgit, inlelligit qui C sua ininuat, eliamsi per quod ab eb laudabiliier
modos locutionum ejus 11011negligit. Hbs aulem geslnm esl, malum aliquod designetiir; nec injuslO
considerare non sufficil, nisi qui eam meditatione justili» meritum conferat, etiamsi per hoc quod im-
conltnua frequenlavit. Nam sicut, homini cuilibet probabililer gessit, aliquod.bonum liguretur. Neque
frequentius colloquenrio,paulatim cujtis sil qualilatis enim peccatum David ideo peccalum non fuit qnia
advcrlimus, ita et morem Scti^lurse sacrse, sxpius honum illud maximum figuravit, aut Urioe inno-
eam retractando, cognoscinius, Ipsa enim , sicut cenlia malum ftiit quia infidelis pcpuli duiitiam
Patrum magislerio edocemur, noiiiiunqtiam, per designavit. Hsecidcirco prsem.isimus,rie meritis apo-
hoc quod viluperabililer jtixta hisloriam gestum stolicis derogasse ab aliquo judicemur, cum per ea
narrat, virtutem laiiile dignam iuxla.mysticum in- qtiai de illis in hodierna leclione narranlur, aiiquid
teliectum significat. Hoc autem in eo vel maxime qiiod sanclilali eorum non congrual, significare di-
claret, quod de David et Uria sacra Hisloria gestum xerimus. Hodie namqne nobis, de rnore Ecclesiop,
relcrt: ubi el Urioeinnocens devotio, Judoeoruminfi-. apostolorum Acluum lectio recitalur, in qua frater
delitalem designavil; et peccalnm Davidis, sacra- Joannis Jacobus gladio narrattir occisus, apostoliis
menlum magntim Christi et Ecclesise figuravit, quoque Pelrus el comprehenisuslegilur et exceplus.
Scienduin tamen qttia in his quoehislorialiter acla Digna prorsns fide historia esl, etiam juxla litle-
referuntur, agenliuin causoe propler significalionem ram venerabiliter amplecienda ; vernmiamen, quia
lion inulaniur: ita ut ncc iuslo •a-liquid de justitia in spirituali libro Ecclesioe coniinetur. el ex i!Ia
 '
?W . S. FULBERTI CARNOTENSISEPISCOPI 28d
qusedam Patres spiritualiler intellexisse legimus;, A quibus elsi numcrosilas triumpliorum coronani vf-.
ijoii videtur iiicongruiim si, historise verilate ser- ctoriae repromittit, hoc ipsum lamen quod crebro
vata, qtiombdospiritualiter tola possit intelligi de- dimicare coguntur, eos vehementer ailligit. Scientes
liioiislremus. Sed jam audiamus exordium. namqite hiimanam fragililatem ad casuni esse prae
. I, 3/isil Herodes iex manus, ut afjligerctquosdam cipitem, valde suspecti sunt, ne hoslis, qui eos ad
de Ecclesia (Act. xn, 1 seqq). Quem snb Herodis cerlamen freqnentius provocat, reniissius decertan-
vocabulo accipere debeamus significatum, el nomi- les quandoque devincal. Notandum interea quod
nis ejns appellatione et operis crudelitate docemur. non dicilur : Ul affligeretEcclesiam, sed quosdam
llerodes quippe pelliceus inlerprelalur, quo nomine de Ecclesia; quia, elsi fideles omnes odio generali
recle antiquus huniani generis adversarius designa- persequitur, acerbilatem tamen illius illi gravius
tur; cnjus suaiionibus dum primi bomines creiiide- senliunt, qui levibus desideriis ejus malura gravi-
junt, stola immortalitatis perdila, pelliceas tunicas tale resistunt. Quos videlicet tanto atrocius impii-
inortalitalis indicesjacceperunt. Nam, quia pelles gnat, qiiantoeosforlius repugnantes considerat. Vel
inortuis animalibus solent detrabi, non incongrue certe missis manibits quosdam specialiter Herotles
per pplliceastunicas dicitur morlalitas figurari. Quas affligit, cum, tcntanienta illius aliis evadenlibus,
quidem lunicas Deus fecisse et homines induisse-1 " alios ad
vitiorum proecipitia trahit.
legllur; non quod eos ipse mortales creaverit, de II. Sequilur : Occidit autem Jacobum fralrem
quo Scriptqra verax veraciler prolestalur : Quia Joannis gladio: Hanc qtiidem beati Jacobi passio-
Deusmorlem non fecit; sed quia, quos ad vilam nem omni veneralione suscipimus, credentes et
ielernam, si mandatum servarenl, condidit, post illum pro triumpho marlyrii juslilioe corona dona-
prtevaiicationem morlales faclos ipsa vestis qtiali- tum, el hoslem ipsius pro sua crudelilate morte
lale monslravit, Sed hujiis indumenli ipse prbprie aeterna mulclaium. Sed quod juxta. historiam semel
lioinHiibusauclor exstllit, qui eis culpam qua illud faclum audivimus, non fruslra qitomodo quotidie
mercrentur promisslone seductoria persiiasit. Jure fiat mystice, perserulamur. Quia igilur Jacobus.
igitur ipse pelliceus nominatur, cujus iustinclu hu- lucialor et supplanlalor inlerpretalur, et Joannes,
inana nalura pelliceis lunicis mortcm significan- gralia Dei, possunt per haec duo vocabula duo in
tibus amicitur. Rex atitcm Herodes iste vocatur, Ecclesia ordines figurari : unus scilicet incipien-
quia ipsiun esse rcgem supet pmnes filios superbiw tium, qui adhtic in lucta fidei conlra diabolum cer-
Scripttira testatur; qui et omnibus regimini sup lat; alius autem eorum qui,pergratiamDei superatq
subjeclis.ad mortem perpeiuam principatur. Cujus adversario, nulla jam menlis inslabililale vacillal.
Herodis manus sunt vel maligni spifilus qni iili Is aulen) qui luctatur, modo stipra , modo infra
atl •decepiiptiemobsequunliir, vel cerle perversi ho- inspicitur; ita et qui, necduni pcrfecte conipressis
mines, in quibits, juxta Pauli vocem, iniquilatis carnis motibiis, contra diabolum luctantur, sic
ntysleriumoperatur. Hostis quippe, humaiise perili- illiim inlerdum sibi subjicientes stipplanlanl, ul ab
liotiis insaliabiliter avidus, cum ei ad volmn sua illo etiam ahquoties, sallem deleclalione noxin,
soluni neqiiilia non plenarie satisfacit, ad exsatian- supplantentur. Quse videlicet rioxia dele.ct.atio ^i
dam fam.em suoc maliliie socios sibi vel maligrios non cito compescitur, prolinus anjma, vitalis flatu
spirilus vel bomines perversos adjungit. Qui nimi- justiiiae perdito, eousensus gladio trucidaliir. Recle
rnm ad loesionein bonorum tpties manus mittit, Crgp cpnsensus delectalioni succedens, gladihs ap-
quofies cordi eorum vel per subjectos spiritus im- pellatur, quia, intra sanctam Ecclesiam, illi quoque
liiunda desideria injicit, vel per humanam ssevitiam qni blandimenlis diaboli enormiter sticcumbiint,
xonlra, eos in exterion acerbitate crudescit. Quod cum illis qui per gratiam Dei in virtu.te perfecti
fnim contra capnt rioslrttm semel egit, hoc etiam sunt, uno verbi semine concepti, uno sanctoe malris
conlfa nps membra ejus indcsinenler agere non Ecclesiaeulero sunt renali. Sicqtie illos meritorum
omillit. Nam quia menlem ejus lentando. penetrare D diversitas separat, ut tamen sacranienlorum com-
non p.otuit, ad periniendam carnem ipsius, niantis munio quadam, ut ita dixerim, fidei consanguini-
suas, videliccl Judseos et milites Romanos, armavit, tale conjttngat. Nec*novum sane si semen verbum
SiCergo eliam nunc, quoties a corde eleciorum dicilui', quia et Paulus, cum idem verbum super
repellilur, ut eos saltem in eprppre perimat, invidia corda Alheniensium spargeret, ab eisdem Semini-
ardescenle suceenditur^ Ad qnid autem lantopere verbius vocatus est. Si aulem per lianc Apostoli
ssevial, aperilur, cum subditur: Ut affligeret quos- necem non mors peccati, sed carnis, accipitur,
dam de Ecclesia. Ea pnim quamprimum inientio sciendum esl quia crudelis adversarius, laesionem
illiini ad conlemplandam eleclorum innocentiam honorum semper esuriens, cum (ut supra dictum
non posse
concilat, ut vel eos in culpatn perversa suatlendp est) ad interiorem mortem se prsevalere
dejieiat, vel cerle, dum ejus suasionibtts resistunl, considerat, eum qui sibi resislit, saliem corporali-
eos requies.cerenon. perniillal. Juslortim verp mens, lcr trucidare feslihal. Sed quolibet modo eieclis
qiise in stiperna conteniplalipne requiescere appetit, . noceat, ejus ssevitia illis maxime placel quibus, prp
hoc ipso vehemenler affiigilur qnod occulto insidia- sua inriocenlia, vita fidelium displicet.
tori cpntinua congressione repitgnarc compellilur ; 111.Unde et sequllur : Videns attitm quia vlacezei
 281 TRAGTATUS 1N VERSV1 CAP; XII ACT. APOST. 2S2
Judceis , <n«jJOSMi* apvveltendere et Petrutn. Judsei A ut robustum quemque decipiat, multiplices dece-
riamquc, qui confitentesinterpretanlur, quos alios ptionum laqueos nectit. Nulla antem callidi lenlato-
hocin loco designanl, riisi eos qui, juxta Aposlo- ris arte lam cito virttis pectoris infirmatur, quam
lutn, Cqnfiienlur se nosse Deum, factis autem ^te- cum, roboris sni vires sibi arrogans, privala apud
ganl ?.Possunl lamen Judoeoriim.iiomineeliam im- se exsulialione loBiaiur.Narn mox, a superho prote-
nuintli spiritus accipi, qtii et ipsi in Evangelio, dum ctore deserlus, in virlutum culmine diu minime per-
de obsessis corporibus pellercnlur:, quaiiquanl in- severat, qtiia eum exinde venlus elatioiium pertur-
. viti Chiisttiin Dei vivi Filitim fatebanlur. Sed sive bat. Ab alto vero corrueniem adVersarius excipit,
.perversos homines, seu itnmundos. spirilus Judocb- cum superno auxilio destiiulum per quaelibet vitio-
.rum vocabulo designalos accipiamus, conslat pro- rum prsecipilia traliit. Quasi ergo appositis mahibus
fecto quia de bonorum alTIiciioiieutrique voio non Pelrum Herodes apprehendit, cuiii illum qui per
di.sparigfalulautur. Unde et idem caput iniquorum virtuliirniter gradiens procul a se discesserat,, pro-
ad persequendos bonos lanto expeditius accingit se, tensis fraudum laqueis iterum irreMvit. Ad quod
qiiauio se per hoc votis suoruin amplius satisfaee.re aslruettdiiin si exemplum quoeritur, non est opus ut
senlil. Sed jttsto morte carnis perempio.pars iniqua longius evagemur. Quia is ipse Petrtts, cujus histb-
cxsultaj, qtiia vidclicet ille e medio sublracius est B riain figurata interpretatione disculiinus, in semet-
qui sub umbra suoe protectionis mnlios ab sestu ipso parlim eslexperlus quod dicimus. Nam citjus
malitioedefendebat. Juslo vero in .peccati moriem carnem Herodes historicus apprehendit, ipsius ani-
delapso, lanto amplius laetitia perversis augelur, mam jampridem Herodes lypicus trinoe negationis
quanio is qtii lapsus est, per vitoe merituni slare laqueo , quasi fune torto, triplicilef alligavit. Et
alMnsvidebatur.'Sed sicutsupra, beaM Jacobi mar- cerle de suoefirmitatis robore multa jani experi-
lyritun juxta liisloriairi*venerabiliter amplexantes, menla lenebal: jam Chrisium Dei vivi Filiiim con-
quonibdojuxla inlernam intelligentiam accipi possit fessus fuerat; jam bealum seoreVeriiatis aiidiverat;
OStenditniis,sic nune qtipque, servato texlu.hislorise, jam a soliditale inviolabilis pelroe PetrS agnomen
qiiomodo juxla eumdem sensum hacc beali Petri traxeral; jam claves regni coeleslis acceperal: et
comprebeiisio-intelligi valeat oslendamus. tamen, post lot et lanla divinse largilatis inunera,
Ad investigandum myslerium comprehensionis, cnm ad horam Dominicse passionis venttim esl,
•viam nobis apeiil ipsa ejus qui comprebenstis est quia paulo amplius de sffa firmilate prsesumpsil, si-
biniet relictus, protinus quisnam essel invenil. Qui
appellatio nominis. Sicut enim fere omnes novimus,
a petra: Peirus npmen accepit. Quinam ergo hoe. cerle in oeiernuin periret, nisi illum benignus Jesus
"
noinine designanlur, nisi qui per menlis conslan- intuitu benignilatis suserespiceret, respiciens emol-
liaiii fbriitei' stare in virliitum solidilale videntur ? lirel, eniolliens ad amaras lacrymas commovcret,
conlra quos nimirum lioslis lanto acrius pugnat, commovendo adSlacrymas, cririien quotl commisc-
quanto per illos eiiam alios in virlute roborari do- rat indulgeret. Quo nimirum exbmplo nos infirmi
Jens pensat. El, ^quia forlassis solidilatem mentis ad cautelae vigilanliam evidenter insiruimur, ut
eofiim primo impetu tenlationislabefaclafe non sttf- mens nostra , eliam siimmis virtulibus prsediia,
fieit, more aquaecrebro superveniens, duram eorum semper se in humililale deprimat, sempef non ex
conslantiam rumpit. Nam sicut quidam "ait (Ovm. se esse quod est, trepidare cognoscat : ne Torte,
De Ponlo^ lib. iv) : dum ultra se praesumplionis aura raptaiur, qtiahto
se altius exiulil, lanto gravius elidatnr
Gujta cavat lapidem,non vi, sed soepecadendo. IV. Sequitur: Erant aulem dies azymorum. Jiixta
Qnod eliam divina Scriplura- testatur : Lapides ex- lilleram palet sensus, quod scilicel aposlblus
cavant aquw, et aliuvione paulalim lerra consutnitur infra Jndaicse paschoe septinianam sit ab Herode
(Job xiv, 19). Cum itaqne diabolus foflem virum comprehensus : dies quippe azymorum i)li se-
in laqiienm peccati Inducit, qttasi ad comprehenden- r, ptem proprie vocabantur qtii quarlum decimum
dum Pelruni manus Herodes apponit. Ubi ipsa quo- primi mensis, quo agnus immolabalur ad ve-
•que verborum proprielas est Tiobis magnopere per- speram, ex "ordine sequebanlur. Evangelistarum
pendenda. Nam qui supra, "ul quosdam de Ecclesia tamen aucloritas ei pascha pro azymis, et azyma
affiigeret, nianus misit, nunc, ut Pelrum compre- pro pascha ponere consuevit, sicut facile est ei
henderet, apposuit. Sciendum ilaque quia tanlo se agnoscere qui eorum volumina sliidtieril recensero.
untisqnisque a diabolo minus elongat, quanto ad Sed nos haec paucis juxia historiam dixerimus;
compreliendendum culmen perfeclionis minus ap- nunc inleriorem sensum hujusce"senieniise videa-
propiat. Unde cum aliquem ex; talibus ad culpam mus. Ait e.rgo : Erant aulem dies azymomm. Dies
diabolus rapii, quasi juxlase manus mittit, quia ad azymorum orane hoc tempus accipimtis qnod ' ah
se eum qui non longe discesserat, retraliit. Cuin adventii noslri Salvaloris usque ad hnem mundi
vefb fortem quemque alque in virtute perfectum evolvitur : in quo nimirum tempore verus ille
decipere nititur et non valet, quasi ad comprehen- « Agnus, qui lollit peccata mundi, > immolatuii;
dendum Petrum, manus (ui ila dicami arclas habel. - per cujus sanguinem a peccati domiho fideiis
Unde nianus ul jclrum coiiiprehbndat apponil, quia populus liberatur. Unde eliatn Paiilas dicit !
283 S. FLLBERTI CARNOTENSIS EPISCOPI 581
Pascha noslrum immolatus est Chrislus; ilaque A \ Ponamus itaque aliquem a djabolo ila omni prorsus
epulemur non in fermenlo veteri, neque in fer- Itnnine raliouis privalum, ul possit velul ipsipieus
menlo maliiiw el nequiliw, sed in axytnis sinceri- dicere in corde suo : Non est Deus; de quo
laiis et veritaiis. Non igitur otiose comprehensionem plSne proiiiiniiare possumus quia per insipientiam
apostoli, per quam fortis viri casus designatur, in suam in inlidelilalis esl carcere mancipalus. Qui
diebus azymorum contigisse, scriptum asserui; sed nimirum, quia alterius bona vitao vel mala esse
nimiruin significans quia, cnm ab ipso humanse aliqua omnino non credit, ad vila; praesentis bona
conditioiiis primordio adversus hoinines invidia appeienda vel mala cavenda curam suam ex lolo
cliaboliexarsil, a lempore tamen incarnationis Do- inflectil. Unde fil ut anima? illius, jam in infirieli-
minicse lanlo acerbius ssevil, quanlo soeviiisesuso taiis carcere retrusse, quatuor morios perlurbalio-
linem jamjamque imniiiiere proesenlit.Lndescripluin num diabolus supponat, qui eam sub soeva custodia
est : Vw lerrw el mari, quia descendil diabolus ad clausam leneant, ne evadal. Qusenimirum perlur-
vos, hubcns iram magnam, sciens quia modicum bationos, ekiam in anima sapientis, vicissim sibi pro
lempus habet (Apoc. xn, 12). Terrae quippe et maris causarum varielale succedunl; sed in anima insi-
nomine carnales quiqne signilicanlur, quia et pienlis perlurbaliones sunl, quia per eas insipicns
tcrrenis solis intentlunl, et, undarnm more, vicissim "R perlurbalur. In anima sapientis noii lam perturba-
se sallu supcrbioe superponunl; ad quos diabolus tiones quam affeciiones vocanlur, quia, ne pertur-
habens iram magnam descendil, quia, electorum benl, ralione sapienlise moderanlur. Primus ilaque .
cortla deserens,-in reproborum cordilius requiescit. perlurbationum modus, cupere; secundus, metuere;
Qui, quia jam ad bealiludinem se non posse redire tertius, dplere; qnartus, gaudere. Nec moveat quod
considcrat, quasi in solalium suae perditionis, islos perturbationum modos non eo ordine posuimus
socios sibi, cum qtiibus vae in oelernum habeat, quo Hlos saccularis poela locavii, quia Scriplurae
coacervat. noslroeauctoritatem judieamus poliorem, in qua
V. Sequilur: Quem cttm appreltendisset, misit in legitur : Radix omnium malorum cupiditas. Sed nec
carcerem. Comprebensum Pelrum Herodes in car- ipsi qui inler soeculi sapientes habenlur, eodem
cerem iniltit, cum anliqtius hostis juslum, lethalii illos ordine in libris suis posuerunt, aul iisdem no-
crimine caplivalum, in latebris conscientiae pecca- minibtis nunciipaverunl. Ecce etenim unus eorum,
tricis abscondit. Recle autem peccatrix conscientiai cum de animabus corpore exutis secundum suam
appellalur carcer, quia ibi homo interior et vincu- opinioneni agerel, ail:
lis peccalorum astringilur, el, nocte inlerna cacca-' , Hiic etc
C metuunt,rupiuntque,dolenl, gaudentque,
tus, videre Solem justilise prohibelur.
VI. Sequilur : Tradens quatuor quaternionibus mt- Alius autero, qui in scbolis ssecularibus legilur, iia
litum cuslodiendum..Inler omnes hujus lectionis sen- posuit:
tenlias, ista est ad penelrandum obstrusior, quaeett . gatidiapelle,
ideo fortassis tam gravis ad inlelligendum videlur,t Pelle timorem;spemquefugalo, necdolor adsit.
quia per Hlam grave aliquid signalur. Gratiam ila- Ecce quod ille ultimum, iste posuit primum; quod
que suam nobis Dominus subministrare dignetur, ille primum, isle secundum; quod ille secundum,
quatenus sic de illa loqui possimus, ut, si quis esll isle, mulalo loco et nomine, postiil terlium. Dolor
inter nos qui adhuc vinculis inimici teneulurr autem qui hic quarto loco esl posilus, ibi in lerlio
astriclus, de islis qualernionibtis quantum expeditt ponilur. Jam autem veriinf conslat quod his qualuor
audiat, audiens intclligat, inlelligens doleat, dolens s pertttrbationibus,'quasi quatiior quaternionibus, insi-
ingcmiscat, ingemiscens lalibus se exseculoribuss piens in infidelitalis carcere custodiatur inclusus. Et
traditum perhorrescal, perhorrescens aulem det -t poeta, in eodem loco, ipsius quoque carceris fece-
operam ut evadal. Quia ulique unusquisque qna-[- rat mentionem, ait e.niin.:
ternio' qualuor sub se milites habet, qualuor qua- i- p Hincmetounl,ci]piuntque,d(ileiit,gaudentque,necauras
terniones cum sibi subjeciis militibus, simul viginti tj Hespiciant,claosa;teaebris et carcerecasco.
mililcs sunt. Qiii numerus qnia ex quinario et >t Auctoritale itaque Scriplurae noslrse primum mo-
denario conficilur (nam el quater quini, et bis deni, i, dum perlurbalionis, quasi primttm quaternionem,
viginti stint), polest per illum universa vitiorum n ' ponimtts cupiditatem; secundo loco, meltim; tertio,
mulliplicilas designari, qtioe contra decalogi prsece-i- dolorem; qiiarlo, gatidium : quod cur inter lurba-
pia per quinque corporis sensus perpetrantur. Sed id liones animi numeretur, inferius ostendemus. Eeee
•
forlasse exigitur a nobis ut eosdem quaterniones, s, isli sunt qualuor qualerniones, quibus caplivum
et qui sub eis mililant SAlellites,specialiler distin-i- suum diabolus cuslodiendum commillit, quem prius
guanius. Est quidem hoc aliquantulum operosum, i), in infidelitalis carccrem per insipienM.seostium
sedethoc duplici ratione indagare conabimur. De )e iiitroduxit. Qui, ut praefati sumus, quia prtcter bo.c
quibus nimirum qualernionibus ul secundum inler- r- quod corporeis oculis videl, nihil aliud credit,
jiam inlehigenliam ioqui aperlius valeamus, pri- •i- bonis inlerioribus vacuus, lolus in exteriora pro-
jiitim oportel eos seorsum conslruere, ac deinde de labitur. Et primo quidem vallat eum cupiditas,
e.
eingulis suos milites prout ralio diclaverit, assignare. ul habeat; seeundo melus, ne amittat: lerlio dolor,
 285 TRACTATUS1N VERS. 1 CAP. XII ACT. APOST. 28G.
si amiseril; qitarto gaudium, si recuperaverit. A j bationum nebula circumfudit, eoquod, amisso liu-
llabent autem et isti quaterniones, ad servandum manitatis consilio, nnlla se rationis moderaiione
captivum diaboii, singnli sub se mililes suos. Vitia componil. Huic jam dolor, quem terlium qunter-
eienim quse de unaquaque perlurbalione quasi nionem diximus, cum suo agmine ad caDtivi cu-
originaliler nascnntur, ipsi sunt milites, qui uni- stodiam subrogalur. Esl autem salelljlum ejus pri-
cuique quaiernioni, quasi pro adjutorio, ad peeea- mus livor, secundus amaritudo, tertius clamor,
toris custodiam depulanlur. Sub primo itaqiie qua- qiiailns crurieliias. Dolorem quippe primus livor
ternione quem cupidiialem nomiiiavimus, primus pro'sequilur; quia cum aller adipiscilur quod aller
iniles est tenacia, seciindus mulliplicatio, lertius amiseril, amittens in adipiscenlem livore invidise
inaffectio, quarius voluptas. Reclo siquidem ordi- succenditur. Livori autcm amariludo succedit, quia
ne cupidiiaiem lenacia sequiiur, qiiia tanto quis- invidentis animus lanto ad omnes amarescit exte-
que sludet strictius qtio.d ncqiiisiluni est retinere, riiis, qitanto, exurente invidia radices ejus inlimas,
quanto sememinil in aequirendo giavitis laborasse. succus alicujus infundit. Posi amariludinem quoque
Tenacise vero mulliplicatio sttbneciatur, quia, clamor non incongrue nunneralur, quia amaricains
dum longa sibi vitse spatia pollicelnr, inslat ma- animus, ciim jam fiammas suas apud se ipse lolera-
gnopere ut quaejam parla sunt, quotidiano fcenore B re rion sufficit, exteriuseas cum clamoris vocifera-
cumu.enlur. Quod cum aa votum muliiplicari lione profunriit, lanloque easallius jaculalur, quan-
coiiligeril, res qnidem exlerior dilatalur, se"d ipse lo id quod amissum est charius amabatur. Quarttts
interitis angustalur. Unde et tertio loco inaffectio in hoc agmine salellilum, crudelitas nominalur,
subinfertiir, quia lauto crudelius contra indigentiam quia exasperatus per dolorem animus, qui dolo-
proximi induratur, qnanto sibi soli credil virposse rem suum sitb livoris tegmine diulius enutnvit,
suflicere quae haueiitur. Sed inter hsec cogiiat cum hunc clamores efferendo plene non saliat, slti-
qttia frustra in congregandis tanlopere desudavit, si. det inhianler ut verbis crudelibus opera crudclita-
sic ab eorum communione indigeniem proximum tis adjungat; quae nimirum crudelilas eousque do-
sublevat, ut ipse quoque abeornm usualienus exi- loris iiiiineiisitaie se dilatat, ut in eumdem ipsttni
stal. Unde, qnia posl haec totuni se in lasciviam qui. dolet doloris poenas relorqueat. Plerisqne eie-
veJuptalis dejecil, Lu conim.ii.UofH!.5ii nirn accidit ut, vel rerum vel pignorum amissione
agiiine quar-
lo grariu voluplas incedit; per quam scilicet ila turbali, dum doloris sui vulnus lenire rationis me-
illecebris carnis suoe resolvilur, ut ei illa voluptuo- dicamine neglexerunt, in eos penurbalionum flti-
soriim sentenMamerilo coaplelur : Manducemuset ctus inciderint, ut vel seiisum coriimunemamitie-
" renl, vel in
bibamus, cras enim moriemur; et : Coronemus nos seipsos crudeliter manns injicerenl.
rosis, anlequam marcescant; et: Ubique qttwramus Ecce quousque per satellites suos dolor saevit, ut,
tigna twtitiw; el nuHum pralum sit quod non per* quasi parum sit ei quielem anirhae perlurhare, slu-
(ranseat luxuria nostra. Sed dum infelix anima la- deat illam etiam de ipso habiiaculo corporis effu-
liter in sua voluptale resolvitur, incinil vehemenler gare!
metuere, ne scilicel id quod eam tantopere dele* Restal quartus quaternio, quem veleres gaiidium
ctal, ab ea subito auferalur. Unde bene loco se- nominaverunt, -post dolorem COngruecollocatus,
cuntli quaiernionis, metus cum suis salellitibus quia, sictil dolor de fe generatur adempta, ila et
subrogalur, qtioruml est solliciludo, II inconslan- gauriium de re generalur adepta. Sed videndum cur
tia, 111fictio, IV irrationabililas. Quod virielicet majornm auctoritas, inter eas perlurbaliones qute
frtistra sic ordinavimus, si non ralionem quoque slalum mentis solent avertere, gaudium numera-
cur laliier sinl ordinati reddamus. vit, cum hoc inter fiuctus juslilise sanctus Paulus
SoIIiciittdo namque melum primo gradu subse-- aposlolus coinpulaverit, dicens ; Frucltts antem spi-,
quilur, qnia ihetueniis animus, dum aliquid quod ritus, eU gaudium, pax, elc. Unde novcrimus gau-
vehementer amplecMtur, amittere trepidat, immen-rp. dium, si qttando in mala significatione ponitur, non
sa Hlttm suspiciomim varietas lurbat; quse menli proprie, sed.abusive nominari. Unde et apnd Isaiani
trepidse dum damna# ventura proponit, omnia illi (Isai. XLVIII , 22) , ubi noslra translalio habel :
per cogitaiionem irrogat quse posse irrogare con- Non est pax impiis, dicit Dominus, alia Iranslatioha».
fingit. Solliciludinem autem inconstantia comitatur, be.l ; Non est.gaudere impiis, dicitDominus.ye.mm-
qtia, duin.ea quae pati metuil, iniolerabilia fore lamen Apostolus cum de charilate Ioquerelur, hoc
praeponderat, effeminatus per ignaviam, ntilia se verbitm abusive posuit, dicens : Non gaudet super
toleramiae virlute conlbrlal. Cum yero se ad tan- iniquitaie; cum certe quicunque super iinquitale
ia discrimiua Draevidet virlutis robore non posse laetalur, non gaudere, sed potius geslire dicendus
snbsislerc, tentaimagnopcresi ea saltem per UcMo- est. Gaudere eienim tanlummodo bominum est,
uem valeat devitare. Ac proinde post inconstantiam gestire autem non solttm hominiim, verum etiam
fictio numeralur, quia metu eoncussus animus, de irrationabilium animalium esl: unde et caluli gesliro
canipo confidenlioefugiens, in duplicitatis anguloi dicunlur, cum iniernam alacritatem gesiibus caudte
occultalur. Posl fictionem aulem irrationaliiliias.i. vel aliorum membrorum ostentare vklentur. Hoc
fubrogalur, qnia idcirco anirnum (3m densa pertuf- iiaque loco cum gaudium intcr pciiurbaMones anijni
•287 S. FULBERTI CARNOTENSISEPISCOPI SS8
niimeraliir, non proprie gauditim, sed poiius gestus A comprehensus peccator carceri mancipatur, si, post
quidam irraiionabilis est aceipiendtis; qui efmen- perpetralionem criminis, in sttaeconscie.nliaelatebris
tem per iinnioderalam laeliliam a gravitaiis pbndere occultatur. Nec tamen sufficitcrudeli adversario suo
levigat, et hanc eamdem levitatem per signa exte- quoJ caplivum suum tenebris carceralibus damnal;
riora dcmonslrat. Unde, qnia per riissolulionem insnper etiam custodes illi. adhibel, ne evadat. Nam
txleriorem demonstratam levilas intcnia rielCgilur, peccalor, qtiem per admissiimfacinus diaboluscapii-
non incongriie ipsa dissolulio htiic quarlp quater- vavit, nonnunquam de ejus capiione per confessionis
liioni pro primo milite deptitaliir. Cum enim mens foramen exire disponit; sed custodes adhibili volen-
conceptam inttis' Iselitiam gravitatis freno relinere lem exire retentanl, quia difflcultatum obstacula,
non curat, qualis apnd se intrinsecus lateat qtiaesupponit, illum ne possil exire retardant. Salva
molus cxterior nianifeslat, qna scilicel manifeslaiio- ilaque verilate historiee,quaierniones quibus Pctrus
ne non niinimuin illi dispendium irrogaluv; quia, clausus carcere cusloditur, ipsa sunt diificultaium
cuiri niolus exlerior ab internoe superfluiialis fonti- obslacula, quibus, peccata confiteri deliberans, a
bus baurial quidquid in externis obiutibus foris ma- confessione praepeditur.Quos niniirum quaterniones
neal, lanlo jam mens viiiorab omnibus oesliinalur, ut evidentius oslendamus, necesseest eos nominatim
quanlo inlcrno ejus gazopbylaciopreiium gravilalis " exprimere, et eis singulos suos milites assignare.
non inesse deprehendilur. Secundus in hac extiema Sed ut de aliis, sicut ordo processil, vitlimus, nunc
acie milcs, jactaulia nommatur; quia nimium cum reslat primus quo censeatur nomine et qtio stipeltir
inembra per moius incondilos dissolvuirtur, Hngiia agmine videamus. Sil itaque quaternio primus, affe-
quoque, ruptis habenis silenlii, per verba jaclanlioe ctus peccandi: et habeal suh se milites stios, quo-
riiffienatur. Pro . lerlio adbuc inilite mendacium rum primus vocetuf recordalio praelerilsevoluplatis,
camptilalur, quia qui niulla de se jaclanler loquilur, secundus excusatio fragililalis, lertins imilalio pra-
fieri nni poiest ut non etiam quoedam inlerserat viiatis, quarlus ratibcinatio condilibnis. Recto aulem
unde nicntintiir. Mcndacio autem superbia subroga- ordine in qtialerniohum numero primus omnium
tur, quaesupradiclis omnibus maieriam snbniiiiislrel, affecttts peccandi locatur; quia nimirum is qui iii
el iillima superalur. Nam, sicul scriplum est: Hadix carcere esl luxurise relrusus, cilius exinde progredi
omnium malorum cupidilas, ita cliam scriplum legi- festinaret, nisi eum peccare iterum dciectaret; sed,
lur : Iniiitun omnis peccati snperbia.,'Quseulr;cqiie quia adhuc peccare affectnl, non polest, confilenrio
senlenlia) valoe ab iiivicem tliscrepareni, nisi aliquo peccatttm, impugiiare quod amat. Siib hoc autem
moiio uniini essenl; setl, qtiia una semper aliani r| primo quaternione, priimts miles est, ul diximtis,
grailu individuo comitatur, recle et radix omnium recordatio proeterilaevolttptalis; quaequaternioni suo
tnalorum cupidilas, et inilium omnis peccati superbia fcedere copulatur, ul el cum illo ad peccatoris cu-
perhibenlur. Quia nisi cupidus per supeibiam intu- slodiani excubet, et eiriem iiernm peccandi' male-
mesceret, nequaqnam diviiiarura copia excaecare riam siibministrel. Qua) niinirum record.itio tanlo
copteros feslinaret; et nisi siiperbus ctipidilatis sli- peccatoreiii ut iterum peccel violenlius cogil, quanto
mulis iirgcretur, non utique. ad apiccin singularis illi expressius reprsesentat voluptales suas, quas ex-
polentia; lanto opere rapeietur. peitus est dum peccavit. Sed si per recordalionem
VII. Sed quia boc, quod apostolus coinprebensus proeterilsevoluplatis peccalor ad repetendum pecca-
lum urgelur, cur non ipsa in hoc agmine affeciui
et qualernionibus traditus dicitur, unomodo iracta-
Sieiiim ista illi materiam
vimus, iibel hoe ipsum stib alia sigiiificnlioneexpo- pcccandi proeponituf?
siciit prsemisimus, subministrat, plus uli-
el exislendi,
nere, eju- judicio qui haecforiassis legere digna-
que videtur esse quam ipse. Sed sciendum nobis est
bilur, Otramque exposilionem relihquere. Nam qui pfus esse aliquid, peccandi habere afiectum, quam
jam per divinam graliam illuminali sumus, non nobis jieccati babere recordalionem. llle elenim sic est
uliqiie jamcongruil quod Dixit insipiensin corde suo:, vitium ut virlus esse omnino non possil, liaec.autem
Non esl Deus. Elquia saeculumomnecontempsimus, D
sic nunc inter vitia numeralur, ut nonnunquam
jam fortassis non nos cupiditas habendi inflammat, etiam in viriutum numero compulelur; nam qtiae
non irielus amittendi sollicitat, non dolor amissi ad- volenlem admonet ut ilerum
peccalorem peccare
dicit, non gaudium rcciiperali extoII.it: Suiit autem
alia vitia quoe nos etiam fugientes de saeculo prose- peccet, ipsa peccatorem cerle peccasse dotentemadmonet
ut amplius ploret. Vel ideo affectm peecandi
quuntur, quaeque nobis tanlo lmportunius insistunt, postponitttr recordatio praetentae voluplalis, qiiia
quanto in nobis ipsis riialeriam importunitalis inve- recordari eorum proprie diclhiur quaepririem aliquo
i)iuht. Ex his itaque ununi assumamus, et, secun- modo experti sumus; affectare aulem ea etiam pbs-
dnm ejus significalionem, de istis qualernionibus sumrisde
quibus nullum adhuc experinienlum lene-
pertraclemus. nnis. Underecordalio eorum nbbis nunc peccalonim
Ponamus itaqtte aliqucm qui per delcclalionis suse delectaliones repracsental quae fecimus, affectus an-
mollitiem in ccenum luxuriae cecideril: hunc sine tem peccandi ad illa eliam nos.pertrahii quae per
dubio diabbius appreheridit, quia eum, iiberiate ca- sensum esperienlieeignoramus. Qui ergo plus valero.
giltalis ablala,in servitute libidinis captivavit. Sed cognoscitur, dignum fuit ut pvimus in hoc agmip^
289 TRACTATUS. IN VER.S. 1 CAP. XII ACT. APOST. 290
ponerelur. Sub quo nimirum, loco secundi militis A inluitu rectitudinis averlitur, boc in loco vice qua-,
uiilital excusatio fragililaiis : qtria nonnunquam lernibnis terlii compulalur. In buius comiiatu pri-
dum perpelrato scelere peccator ipse quoque suo ad. mus miles esl appetitus famso, II rubor abjeclionis,
dicilur, haec,repente interveniens, qnasi blando eun III rigor pcenitehtiae, IV metus perseverantice. In
alloquio consolalur. Suggerit enim illi non esse mi- islius itaque qiialernionis acie prinnis milital appe-
rum si peccalo consenlit, quippe quem ipsa carnii Mtusfamoe, qui nimirum sic suo primicerio ad arijti-
fragilitas ad peccalum impellit. Tprlius nriles imita torium topulaiur, ut de illp eliam generelur. Nam
tio pravitatis vocatur: quia perversa mens, qua quisquis privalo amore se amat, ad hoc magnopere
culpam suam tegere velameHlo fragilitalis propria nitilur til per famam laudabileni nomen suae ppinio-
niiilur, hanc etiam aliquoties exeiiiplo alienaeiniqui- nis exiendat; quoe videncel opinioiiis extensio vul-
latis lueri conaltir; et, damnanda agens, inde st tum confessionis prsepedit, quia diificile, imo im-
quasi mintts damnabilem credil, quia plures socios possibilc esl ut culpas suas possil pttre tlelegere cpn-
in iniqjiiiate invenit. Quarlo gradu miies IV ingredi- filendo quisquis adhuc apud aliorum sestiniaiionem
tur, qui ratiocinalio conditionis vocalur; per quan: gloriosus appelit apparere. Unriede hoc quoqne mi-
videlicet ratiocinationem inens reproba in eam ple- lite alitts procreatur, qui pudor abjectionis vocatur;
rumque perversitalern prbsilil at realum suum ratio- li quia lanlo se quisque in confessione tardius rie com-
cinando defendat; affirmans scilic.et quia, si Deus missis humiliat, quanio illum ainplius aul.loci aut
miseeri utrumque sexum noluissel, membra ipsi ortlinis altitttdo deleclat. Et dum abjeclus videri ex-
huic opferi apia in litunano eorpore non locassel. terius erubescit, in inteini judtcis oblutibus erube-
Quid igitur hoc quarto satellite perversius, per qjiem scendus baberi non meluit; magisqtie veretur ne
peccator sic in lenebris interioribus coarctalur, ui inter consortes despeclus appareat, quam ne eum
loliusjusiiiioe auciorem suse injustiliae stispicetur? ofcquusArbiter extra consoriium humilium miUat.
Hunc primum quaternionem sequilur alius, qui pu- Quocirca exemplo suo Psalmista nos iuslruil, dl»
dor confessionis vocatttr, ofdine, non crudelitaU cens : Elegi abjectus esse in domo Dei mei, magis
secundus. Ut quid eniin in Ialebris conscieniise st quam habilare in labernaculis peccalorum. Sed inier
peccator abscondit, nisi quia pudeteum confiieri hsecsciendum quia plerumque peccatorem nec appe-
quoi fecit? Sttb hoc secundo qualernione, 1locc titusfamae, nec rubor abjeclionis a confessione re-
levigatio militat culpoe,II longiturnilas vitse, III prse- Irabii, sed rigor pcenitentiaeet metus pcrseveranMae.
sumplio venioe,IV torpor negligenMse.Primas enim Unde et baec duo pro duobus qui restanl, mililibus
excubias in hoc a.giui.nelevigaMo cnip* observal; eoinpiilaiUuf:,quia el ipsa maxime pi*pediunt ne is
^1
qiue, dum aot niliil aul parum esse quod perpelra- qui caplus est ematttr; quorum unum nasciiur .ex
tum est persuariet, meniem, qusejam salubiilercpn- amore carnis, aliud ex immissjone adversarii. Rigor
trislari coeperal, manu noxioeconsolaiionis demitl- enim pceniienliae qui peccatorem a confessione de-
cel: sicque, dum apud ejus exisiimationem pondus terrel, ex carnis amore nascilur; quia, dum aptid se
peccali levigji, agil ttt eam pondus judicii quandoque lacilus perpendit quaiila sibi, si confessus fuerit,
intolerabiliter premat. Loco aulem secundi militis, pro satislactione criminis injungentur, carnis suse
longiturnilas vitse compuialuv, quja nimirum, dum leneritudini parcens, a confessione rclarrialur. Me-
mbns longa sibi vilse spalia polliceltir, serius quam tus autem perseveranlise ex immissione adversarii
oportet de peccati sui carcere per oslium confessio- generntur; qui idcirco peccatorem de perseveranlia
nis cgredilur. Quani eliam ad coiifessionis dilalionem redditsuspectum, ul setnper illum leneat in iniqui-
ea nonnuiiqiiam cogilalio nutrit, quod, quandocun- tate reclusum : ut scilicet nunquain bonum autlCat
que coiivevlalur, veniam sibi donari proesumil, sicul inchoare, dttm metuit ne possit in eo quod ccepit
scriplum est: ln quacunque die peccator conversus perdtirare.
fueril, el ingemuerit, salrus erit. Qtiia ergo per hoc Qtiarliis qualernio, qui profundum ma^orum dici-
qttod, sibi de divina misericordia plus jusio blan- j. tur, ultiinus omnitim excubat, ut commissuni sibi
diens, veninm se mereri, quandocunque redeat, re- de pr.ofundo malilise in profundum pcen:epertrahat. '
pvomiltit, non immerito ipsa procsumptiovenice, per Habel enim et ipse IV satellilcs ad captivi custodiam
quam confessio differtur, loco lertii militis nuinera- deputatos: quorum I est conleinpius, II obriuraiio
lur. Quartus quoque.-niilcs est lorpornegligenlise ; cordis, III impoenilenlia, IV cccciias nienlis, De pro-
quia, dum peccalor, puclori suo carnaliler prospi- fundo enim malorum ante illos I coniempius exori-
ciens, confiteri dissimulat; dum, sibi. noxie blan- tur, quia, sicut scriptum gst: Peccalor cum venerit
diens, pondus sibi sui peccati levigat; dum, de di- in profundum maiorum, conlemnit.Obduraiio quoque
vina longanimiiale prsesitmens, converti detrec.tat: cordis pfo 11niijite numeratur, quia ctim, conside-
repenle in lorpore negligenlioe vesoluttim dies ex- rata maloruni stiorum enormilate, veniam se jain
trema supplantat. Sed ut quid se hotno in culpa non posse mereri confingit, per campos lolius mali-
lani molliter palpal? Ut qnid eam lot velaminibus liae mente obdurata discurrit. Obduralionem qtioqne
operil? nisi quia', amoreprivalo se diligens, oequi- cordis III impcenilenlia sequitur; per quani peccatpr,
taiis regulam ul se diligai non asstimit. divitias divincelonganimilatis contemnens, dum pec-
Unde et amor ipse piivatus, per qtien) homo ab cata peccaMs accumulat, iram.sibi in die iroe, jtixla
291 S. FLLBERTICAHNOTEiNSISEPlSCOPl 292'
Aposlbium, tnesaurizat. Loco aulem IV mililiscce-; A £ Vastare dicimus, nobis, qu. r.ehgiostvidemur, magna
cilas inenlis accipitur : quia ad hormam divincefe- profeclp ignomiiiiaerit, si, post transitum viice hti-
cliludinis perlinet ulpeccator, qui saepe iu culpam jus, illis etiain ad spectaculum derisionis prodnci-
videndo el contemnendo proecipitatur, in eam quan- mur, qui, per lala voluplatuni ilinera discurrenies,
doqtie eliam non videns inipingalur; el qui percor vilam suam quotidie popuiantuf.
iinpueailens anlea perdidit hene vivere, poslmodum IX. Sequilur : El Pelrus qutdeni settabatur in
per cor divinilus exccecatumperdal etiam bene scire. carcere, oralio aulem ftebal sine inlermissione ab Ec-
Ecce in quam saevam cuslodiam se relrudit qui, ho- clesia ad Deum pro eo. Curn is qtii in captioncm
stis persuasionibus cohseniiens, delectationi noxiae diaboli detinetur, per se exinde exire aut non velit
molliler acqniescit! Ecce quam non suae poleslatis aut non valet, ad pietaiis sanctae matris Ecclesioe
se efficit qui Satanae potestaii peccando se tradil I peninet sinuiri ut ei a Domino egrediendi iniplofet
Ecce qnantis et qtiam s:evis custodibus delegalur elfeclum. Ulrumque enim a Domlno necessario
quisquis, confileri dissiniulans, in suae conscienlioe poslulalur, quia peccalor, in carcere peccali re-
lalebris occultaluv! Gavenduni ilaque siimmopere clusus, tanla aliquolies insensibililale obdurescit,
nobis est ne unquam dclectalio pfava in consensum tanlis tenebris obumbralur, ut nec squalorem sui
transeat, et, usque ad affeclum peccandi progre- 1" carceris sentiat, hec vincula qitibus alligalus est
diens, Salance nos laqueis jain captivos aslringal. Si videat. Unrie quanlo minus calamilaten) qua puni-
auteni per nostram molliliem jain capli iencmiir,' tursensit, tanto minus ab ea desiderat liberari.
caveamus omnimodis ne in carccre relrudairiur; sed Nonnunquanl vero el'miseriam suam videt, el erui
quanlocius ardore poenilenliaesuccensi, eos qui nos abilla exoplat; sed exire non prsevalet, qtiia illa
astriiigmit Satanoe laqueos exttamus : ne forte, si eum mulliplex qualernionum custodia circumvallat.
tandiu differitnus, tanlo difticilior jam ad progre- Sed, sive volens sive nolens teneatur in carcere,
diendum aditus paleal, quaulo nos niultiplex cuslo- digmim est ul nialer Ecclesia filitim quem genuit
dia undique circunivallat. Sed Pelro relruso in car- recognoscal, et ei maternae pielaiis viscera, pfo eo
cere, et qualernionibus depulaio, videanius quid se- orandb, iulendat. Quod qua inslanlia sil agendum,
quitur. senlentia intevposila manifestnt. Nam cum dicere-
VIII. Volens post puscha producere cum populo. lur, Oratio auleni fiebat, interpositum est, sine
Ecce ad quid captivum suurn diabolus lanlppereser- intermissione; quia -nimirum lunc puod pelimus
vat; ecce cur eum carceri mancipat! Ecce cur lot impetramus, euin nulla impetrandi difllciiltate ab
el lanlis eum apparitorihus dclegal! ut scilicel eum ^*oratione lassamttr. Unde, etiam jnxla litteram,
populo ad spectaculum post pascha producat. Quia ' quanlum oraliones bealo Pelrb profucrinl, aperitur,
eniin pasclia iransitus diciiur, non incongrue pcr cum sulidilur:
hoc vocabulum u-ansiius uniuscujusque de bac vita •X. Cuntque producturus essel eum RerodeSi in
signaiur. Omnes quippe mbriendo transimus; sed ipsa nocte erat Peirus dormiens inler duos mtlites,
inlerest utrum per niortem ad mortem, an per mor- vinctus calenis duabus. Si juxla lilteram ipsum ordi-
lem transeainus ad vilam. Per mortein e-nimad mor- nem apostolicat liberalionis paulo diligenlius in-
tem transeunt, quihus, post riiorleni carnis, reslat tuemur, juxta interiorem sensiim, quantum pecca-
seterims interilus morlis. Ad vitam vero per niortem lor divinse misericordise debeat, evidenler instrui-
transeunt, quibiis, post resolulionem corporis, gau- ' ihur. Quid enim innuil quod aposlolus lunc referlur
dia selerna succedunl. Ad hoc itaque caplivum sutim erutus de carcere, cum jam esset pppido ad specia-
tam diligenter diabolus servat, ul etim populo ad culum pfoducendus, nisi quod divina pielas plerum-
spectaculum posl pascha producat, quia ad hoc pcc- que tunc etiam peccatorem de sua captiviiate liberat,
catorem usque ad moriem in peccnlo relenlat, ut cum jam proximum est uteum diabolns eductum de
iilum de hac vita transeuntem de carcere in carce- corpore ad aeiernam irrisionem perducat? In ipsa
rem millal: de carcere scilicet lenebrosaeconscien- j) nocfe, inquit, erat Pelrus dormiens. Coinprehcnsus
lice ih carcerem pcenalis gehennae. Si aulem coptio- Pelrus in nocte dormit, quando vir fortis, in
nem islam ad eum qui, posl susceplum religionis peccntum prolapsus, a cognitione sui meniis oculos
habitum, in cvimen lethale corruit, proprie rcfera- claudit. Nox enim in qua dormil, ignorantia esl:
mus, hoc quod ail : Producere eum populo, non nisi enim seipsum et quac circa. eum aguntur,
oliose addilum advertemus. Certe enim ad illud ex- ignoraret, in sui ulique considerallonem oculos
tremum judicium non solum homines, sed el boni aperirel; aperiens, pericultim sunm videret, videns
el mali angeli deducenltir. Cum ergo illi exlremo sentiret, sentiens doleret, dolens ingemisceret,
judicio et homines et angeios bonos et roalos adfu- ingemiscens aulem evadere feslinaret. Sed com-
turos noverimus, cur religiosus in perpetrato cri- prehensus Peirus dormit, quia quid sibi immineal
mine usque ad finem pcrdurans, soli populo pfoduci non aitendit. Dormit inter duos milites, vincius
ad spccfaculum perhibetur ? Videtur itaque ad igno- catenis duabus. Iterum cogimur investigare qninam
' miniam nostram, qui saeculo renuniiavimus, addi- sunt isli rino milites qni dormienlis Pelri latus
lum esse quod dicitur Producere eum populo. Nami utrumque ambiuni, vel quoe sint catense q:ioe
qnia a populando populus dicitur , populari. autenii manus illas aslringunt. Supra audivimns quod
 295 TRACTATUS 1NVEIIS. 1 CAP. XII ACT. APOST. 234
aposlolus m ssus in carcerem quatuor quater-- \ diunt scientiam, et legemrequirttnt ex ore ejus, quia
nionibus sit ad cuslodiam delegatus; quod noss angelus Dotnini exercituumest (Malach. n, 7). Nam
quoque quomodo specialiter inielligi possit, oslen- quia Groeceangelus, Latine dicitur nnnlius, recte io
-dimus. Sed cum dicitur qiiod inter duos mililess qui legem annuniial, angelus appellatur. Sacerdotis
tlorniiebat, intelligiturquod ei a dexlro el a sinistvo) ergo lubia tcienliam custodiunt, quia niinirum ille
lateve milites cohaerebanl; usu aulem quotidianae : sacriim ducalum populis legcndo ostendit, qui, quod
loculionis, pro dexlro nos habere quidquid adjuval,, novil sciendo, etiam vivendo custodil. Excttjusore
pro sinistro quidquid adversalur. Sil itaque ruiless leyemreqttirunl, quia prcelatumsuum subdilus tanlo
qui dextro laleri assislil, proesumptioveniae quami revereniius audil, quanlo eum intelligii non de
pro III miliie sub sccundp quaiernione stipral proesumpiionis, sed de scienlisecertitudiiie proferre
posuiinus; quae nimirum riuift peccatori, quando-- qtiod dicit. Qui bene angelvs Domini diciiur, quia
cunque redeal, veniam repromillit, sectirum illum) per hoc quod legem Doniini nunlial, ad ejusdem
juxla se dormive facit. Miles evgo iste dextrumi Domini lucra, non ad suos favores, anhelal. Nam
latus riormienlis observal, quia illud scilicet pollicc- non jam proprie Domini, sed sutis angelus esset, si
. lur quod peccalorem, somno negligentiaeresolutum,, itleo loqueretur, ut per vocem ejus exevcitusDomini
ad 'veniae pracsumplionem adjuvare videtur. Sitl B ' non cresceret, sed ul ipse, quam esset doctus ct sa-
ciiam miles sinistro lateii assislens rubor abje- piens, appareret. Quia vero, per omne quod dicit,
clioiiis pro II milile superius quaternioni lertio) ad hoc pnncipaliter iiilendil ut sui Domini exercilus
depuiaius; per quem videlicet ruborem abjeclionis,, augeatur, angelus Domini excrcituum nominalur.
dmn peccalor adversi aliquid se perpeti opinalur,, De quo nimirum angelo magnopere notanduni est
. eligit potius intus apud se qualicunqtie quiete quie-- quia non proprie stelisse, sed astitisse referlur:
scere, quam, foras exeundo, abjeclionis verecun-., astare eleniin proprie quasi juxla slare dicimus.
diam.suslinere. Duceaulem catenaequibus dormiensi Praedicalbr autem Jegem Domini nunlians, aud^lori
vincitur, siinl consueludo et desperatio, quibus nes suo slat quidem, sed nequaquam astal, quanrio ipse
. bontim aliquid faciat prsepedilur. Catena enim nia- quidem recte juxta regulam fidei exhoriaiur, sed
laeconsuetudinis,peccatoris manus obligantur; quiai''" audilor id quod audit nullo amoris brachio com-
pierumque, dum ad bonuin opus se conalur exten- plexatur. Valde itaque prcedicator ab eo cui praedi-
dere, ab eisdem peccatis quae constievit facere reli- cat remolus est, quando ad cor ipsius prscdicando
netur. Catena quoque desperationis manus ejusi appropinqnare non valet. Unde el habiiaculum lalis
aslringit; qttia tanlo pigrior ad omne opus bonumi carceris angelns non illuslrat, quia, duni peccalor
cllicilur, quanlojam sibi non posse prodcsse quidquidI non curat obedienler audire.quod audit, lumen san-
boni fecerit suspicalur. ctse prsedicalionis tenebras illius conscienlioenon
XI, Sequitur : El custodes ante oslium cuslodie- expellil. Cum vero angelus aslat. habitaculum car-
bunt carcerem. Si oslium carceris adilnin confessio- ceris illirslralur; quia cum praedicatio sancta a
nis"accipimus, ctistodes qui ante ostiuin excubanl, corde obedienli excipilur, tanlo magis illud reddit
sunl illa difficullatumobslaculaquaejam supra nomi- perspicuum, qiianlo ampHus per obedienliam siiti
. natim in descriplione secundi qtialerniouis expres- senlil propinquum. Tunc angelus non solum stnt,
simus. Sed licet hic parum persislere, el capiivi sed etiam astat; quia vox prsedicalionisnon soliini
hujus miserias exprimere. Ecce elenim quia hosti exterius perslrepit, sed eliam inlerius juxta cor
blandienti conseniilj ab eodemest atrociter appie- compuuctum assistit. i
hensus. Ecce quia conQteri dislulit, in carcerem est Polest lamen in hoc quod angelus in carcere asti-
relrusus! Ecce illi jam retruso niulliplex qualernio- lisse dicitur, adlittc aliud iigurari. Nam, qnia stare
num cuslodia exterius adbibetur. Ecce inlra ipsuni laboriinlis es.l vel pngnantis, quid per slantem ange-
quoqiie carcerem calenis astviclus a niilitibusobser- .lum, nisi labcr pcenitenlioesignatur? Angelusilaque
vatur! Quando ergo evadil, quem iulus el extra f) [ Pelrum decarcere eductnrus, juxta eiim aslal: qtiia
tam mulliplex cuslodia circumvallal? Sed ubi hu- nimirum praidicator peccalorcm ad magnuni ccrta-
mana major miseria, ibi plerumquc majov clavel di- men provocai, cum eum ari congressum diaboli per
vina misevicovdia; naii) scquitur : poenitenticelaborem invitat. In quo )ii:tiriiin con-
XII. Et ecce angelus Doinini aslilit, et lumen re- giessu, etiam contra semclipsumpugnare coinpelli-
Kfulsit in habitaculo. Noiandum magnopere video liir, cum conlra delectationes peccatorum quse se
. quod dicilur, Et ecce. Ecce etenim diceie solemus, gessisse meminit reluctatiir. Si eniin nullus in statu
cum aliquidpraetcr speni subilo conligisse monstra- pcenilentiaelabor essel, Psalmista utique non aixis-
mus. Unde per hoc quod dicilur, Ei ecce, repenlina scl: Laboraviin gemitumeo (Psal. vi, 7). In geniitu
. et inspirata siibvenlio innuiiur, quoeplcrtimqtielunc enim suo peccalor laborat, quando de malis qua:
etiam captivum de sua captivitnte liberal, quando perpetravit poenileiitiaese dolore casiigat. Sed a<i
ipse quoquejain se posse liberari desperat. Sed jain hujus Iaboris congressnm tunc foiiius laboratur-,
Videamus quisnam sit iste angelus pcr quem de .quando ei per procdicalionisvocem passio Redem-
carcere suo peccalor educittir. Ipse cst ulique de ptoris ad memoriam reducitur; unrle beue de angt.lo
qtio per Prophetam dicilur : Labia sacerdotis custo- lypum prxdicatoris tenenle subjungitur ;
 '
«&' S. FULBERTl CARNOTENSISEPISCOPI 296
XIII. Perciissoque lalere Petri, cxeilavit etim, a,- \ cincti. De hoc qitoque cingulo ipse Pelrus rios ad-
cens: Surge velociter. El Cecideruntcalenw de ma- monet, dicens-: Succinctilumbos mentisvestrw. Sed,
iiibus ejus. Sicut jam et anle nos diclum esl, per- qtiin prcedicalor tunc congruentius pradicat cum
ciissio lateris commemoralionemdesignat Doininicce atidilorem suum de anliquorum diclis et Cxemplis
passionis. Nam quia apcrto latere Redemptoris, informat, recle Petrum angelus non solum praecingi
sanguis etaqtia manavit, quorum unum ad pretium, sed eiiam caligas calceare prcecepit. Qtiid enim per
aliud vero ad lavacrum, recte haec utraque pec- caligns quibus crura muniunlur, nisi Patrum riicta
calori converso ad inemoriam revocanlur, ut et, el exempla signanlur? queenirriiruiftnos el a vulnere
dignilalem sui prelii perpendens, peccare ulleiius peccati custodiunl, et ad amorem Dei nos calefa-
dedignetur, et, inquinatus post lavacrum, poeiiiien- cienles accendunt. Caligas ilaque nostras calceamus,
lise fontibus ilerum bapiizetur. Yel certe ideo ne- cum, ex dictis el exemplis sanclorum, gressus no-
cesse est ul pcenitens quisque anguslias Doiiiinicae strornm operum contra vulnus peccali defendimus,
passionis anle oculos menlis suoedepingat, quate- et ad supernam pntriam, cbrum imilalione calefa-
rius, exemplo illius, suum qtioque animum ad lo- cti, ardenli desirierioanhelamus. Nec moveat quod
leranliam passionum accingat. Unde quoque ipse Ecclesiae caligce, noslrae dicunlur: dicta enim et
beattis Petrus nos admonet, diccns: Chtisto igitur B E exemplaPalrum, et sua sunt, quia per eos exhibita;
pnsso in carne, et vos eadem cvgilalionc armamini. elnoslra, qucenobis ad imitandum relicta.Scienduh)
Ae ,si aperle dicat : Qni peccatores estis, lanto enim est quia hoc in loco Graecuscodex non habet
necesseest ut vestrum animum ad loieranliani in- caligas, *ed sandalia, qttaeLatine dicunlur solew-.
formelisj quanlo eum qui peccaluin non fecil, inlia Est autem gcnus calceamenloriim qnseparlem pedis
passtim aguoscilis. ETgo quoeel quanla in carue inferiorem ex toto contegunt, superiovem aulemin-
veslra pro vobis sit perpessus Rerieriiplor, ailen- tectam ostendunt. Quo nimirum genere calceamenli
dite; et ita demum vos ipsos ad eamdem patientiami el apostoli usi sUnt, sicut in pvaesenli-monstvaluv;
per cogilalionem armate. Sed Pelrus percussus ini el episcopi liodie, non sine cevli causa myslevii,
lalere expergiscilur, quia peccator per recordalio- utuniuv. Pars ergo hujus calceamenti quse per ter-
iiem Dominicoe passionis a somno suae inerliaei ram trahitur, provideniiam significat lempoTalium,
excitatiir; excitatus aulem surgere vclbciter im- per qttani snbditis a proelalislerrena subsidia mini-
peratur : ut, qui eatenus pvostratus in cubili iniqui- strantur.Parsaulem superior, qucepedeminleclumex
tatis jacebat, nunc humiliatus per g.raliain, nialai parte osienlal, est coniemplalio supernofum, per
"qiiseperpetravil relinqual. Ubi riolandiim quod non) quam et praiatus ipse divinis revelalioiiibus pasci-
soluin surgere, sed etiain velociler surgere juhetur;i * tur, et his qui sihi commissisunl-spiritualem ali-
quia sunt nonnuHi qui, etiam post illuminaiionem1 moniam impanitur. Hsec sandalia Petrum angelus
gralise, bonum qtiod per inlellecium vident, pigre* calceare prcecepil, quia et riignum valde est ut is ad
exsequtintur. Sed velociter exsurgenti cateiicede quem liberaiiduin Domiiiusangeluin suum miilit, ad
roauibus cadunl; quia qui honum quod agnovit cttm' eam quandoque perfectionem allingal ut proximis
fervore spiritus arripil, quidquid euni proepedire 5 ad necessitatem utramque sufficiat. Si autem quod
poteral citius evanescil. Catenas enim supevius essei diciluf: Prwcingere el calCeate caligas tuas, ad db-
diximus, pravam coiisuetudinem et desperalionem,i clores ecclesiasiicos specialiler referimus, quibus et
quce ulroeque velociler exsurgenti de mnnibus ca- dicitur: Sint lumbivestriprwcincti; et: Calceatipedes
dunl; quia, cum audila prcedicalione de lorporiss in prwparatione Evangelii pacis, nolandum summo-'
sui lecto sine mora peccator exsurgit, nec peccandi ii pere est quod prius prwcingi et poslmodum calceari
consuetuilovnlet illum ad peccatum retrahere, necc prcccipitur, quia nimirum recttim ordinem in sua
desperatio a speranda iiidulgcniia dcterrere. actione non servat qni prius pedes suos ad evange-
XIV. Sequilur: Dixit aulem angclus ad eum: lizandum calceat, quam renes suos balleo caslitatis
Prwcingere, et calcea te caligas tuas. Et fecit sic. ;. n reslringat. Sed prius prseeingatur, et postmoriiiin
Hic eliam, juxta lilieram, de virttile discrelionis is calceeiur': ut prius in se luxuriaefluxuni pudicitice
instruimur. Petrus enim, ut frigtts noclis sibi ali- i- vigore restringat,. et postea, in seipsojain pacatus,
quanlulmi) temperaret, veslimentum qtio iuuueba- i- in prceparaiione Evangclii pacis calceaiis pedibus
!ur, soltito ciugulo, circa pcdes dimisit. Exeinplum n incedat. Calceatos aulem pedes babere praedicatores
tiobis infirmis praBbens, cnm vel hiimaiia saevilia ia jubentur, ul ad praedicahriumparali semper esse
aificimur, vel corporis infirmitale gravamur, licere e debere monslrenlur. Nam quasi discalceaius prsedi^
nobis aliquid rie proposili rigore laxare : ut,,riuuili cator est qui non semper est ad docendum paralus;
fragililati corporis in minimis condescendimus, vi- i- quemcum subdilus de aliqua hecessaria quacsliorie
res illinc mnjores ad exercendum cerlamen. fidei ei inlerrogat, hinc primum incipit quaerere, cum de-
reparemus. Juxta internam. vcro inlelligeniiam.prse- e- heat respondere. Hoc prsedicationiscalceamentoina-
dicalor peccaiorerri prsecingi imperal, cum illum m gislros EcclesiaePetrus calceabat, cum diceret: Pa-
iiOrlatiirut luxuriae fiiixa cingulo casiitatis feslriu-i- rati setnper ad satisfactienem omni pnscenti'<:
vos ra-
gat. Hoc cingulo discipulos"siios caslitatis magisier 3r tionem fidei, de ea quw in vobis esfspe. Sed adiianc
proncingebai,cuiri dicefet: Sint lumbi veslri vrce- B- pei feclionem ille quandoque pertingit qui, cum atl
e.-j TKACTATUSIN VERS.'~l CAP. XII ACT. APOST. 20S
«oiutln instruitur, instiiiiloris suiinonitis veverentcr \J Ciicumdato aiitein Pelro vesiinieiito stro, Petitis
obaudil. Uiidepost iprseccptum angeli obedienlia posl angelum vadit, cum conversus peccator sic ve-
Petri siibiiifertur, cum -dicituf: El fecit sic-. Ad siigiis sanctee preedicaiionis inhaeret, et ab itinere
vocem «nim. prcecipienlis angeli Peirus sic facit, jiisiiliae nullo diverticulo transitoriae intentionis 'abs-
cum auditor ^pvsedicatori suo tanta' devotione ob- lihet. Post circumdaliortem eienim vesMmenii sui
temperat,. ut ad. peragendum quod ei iiijungitur angelum minime sequitur quisquis, post adimple-
inorasvnulias innectat. Cum' vero audilorcm suum lionem boni operis, in se et noii in Dominogloiialur..
proedicator, ea qnae jain diriicit, sludiose implere Lohge quippea consectatu sm angeli deviat qui, per
•coiisiderat,magis magisque pvovocatuv ut omnia illi bonuni quod agit, aliud iritendit quam est illuri quod
quce ad ,peffe.cMbnemducunt innotescat. Unde et singulariter appelendum ex ore, sui preedicatoris
sequittiv: .-;;,• audivit.^Opportune igitur angelus Petrum ul seque-
XV. Dixit aulem angelus ad eum: Circumda tibi retur admonuii, quia sermo divinus, postquam de
-veslimentuthluum, et sequere me. Qnod veslimeiilum. omnibus-quseperlinenl ad nostram saltilem instruit,
ad cerpus, hoc esl-justitia ad-animan. YesMmeiiluin etiani qualiter appelilum inanis gloiiee praelerire
«nim. legit el calefacit, justitia quoqtte ah auimaet debeamusostendit. Sed cum ea quee-Petrum facere
•frigus malitise expellit, ei quae in ea per peccatuiu B 1 angelus monuit ad lanlam perfectionem perlineant,
sunt verenda, divino judicio abscondit. Si eniroma- quseril fortasse aliquis quomodo peccalori adhuc r.e-
lilia frigus noncsset, prpphela utique sub Judeeee liuso in carcere hsec tanlae perfectionis inslitula
specie de menle reproba non dixisset:- Frigidam conveniant ? Quod recte fofsilan quaereretur, si nos
ifacit cisierna aquam, sic frigidam fecit maliliam modo agercmus de peccatore adliuc in petta-ii 5ui
suam. Et rursum si.juslilia veslimenlum non e.sset, carcere dbrmienie, el non de illo potitis cujus jam
Psahnista ulique non dixisset: Sacerdotes tui in- carcerem angelus illtisiravit, quem jam Dominus ptr
ilwntur jmtitiam. Nos quippe sacerdoies Doniini compunclionis spiriluni excilavit. Cui certe Qioiie
sumus, quia membra siimini sacerriolis exsislimus, qtibd de peifectione dicilur, lanto vorius cpngruit,
et per inorMUcaMonemcarnis nos ipsos hostiam quanio ipse se.rievotius pei oppositum oonfessionis-
vivam Doininoimmolanius. Qui nimirum lunc vera- accingil. Petrtis itaque, adhuc in captione positus,
eius juslilia indttiriiur cum nulla quaesunt facienda preecepta liberlatis accipit, quia peccator tunc etiani
prsetermillirous.Unde hic quoquenotandum est quod per os preedieaioris queeque sibi agenda cognoscit,
angelus Pelro nequaquam ail: Vesli vestimentum cum adbuc per aliquam mentis debililatem in suse.
tuum, sed Circumda vestimentum luum. Fieri enim (^ conscientiee latebris delilescit. Sed jam tandctn.
poiest in aliquo genere vestimenli si ex una parte oninem nodum debilitatis iibrumpat, jam angeluiH
teg.imur, ul exnarle alia intec.ti videamur. Quando praeeedentem sequalur, jani preecepta perfeclionis,
autem sic vestiniur.ut nulla ex.parle nudi remanea- non se frustra audisse testelur. Quid adhuc in car-
mus, hinc non larilum veslimento yestiti-, sed-etiam cere faeil, ad quem liburandumjam angelum suum
circumdali sumus. Qui igilur sic queedam bona agil Dominus misil?
ui alianegligat, et ex parte>veslitus est «t ex parte XVI. Sequitur: Ei exiens sequebalur eum, cl ne-.
•uudiis; quia profeclo eam parlem sui inteclam re- sciebal quia verumesl quod fiebatptr angelum; exisli-
iinquit, quam velamenlo , justjtiae operive rceglexit. mabat autem se visuin videre. Tanta fuerat cuslodia
Petro itaqtie de cavceveeducendo pvaecipiturut vesti- circumsepius, ul visum se videre cestiinarel, eliam
mentum suum sibi cireumdet; quia nimirum necessei euin euin in vevitate angelus liberaret. Soiet enim-i».
esl ut qui perfecte a carcere peccalprum exire desi- animo huniano, ex consideralione praelerilae liihii-
derat, sic seundique veslimenlo justitiae circumlegal, lalionis, ista liberationis hsesilatio genevari; quia
ut nulla quae ad eum pertinent preetermittat.. SedI cum immensilaiem peficuiortim. per.qnamtransiv.il
ecce.carceremjam quo tenebalur, adslans angelusi reininiscitur, quomodo potueril evadore, apud se
iHustravit. quia lux sanctse praedicalionis in.con- D ipse quasi dubitando 'miratnr. Unde esl illa vox
tfeientia .peccatorisemicuit. Ecce jam surrexit, quiai beatorum marlyrum per -Psalmistam dicenlhim:
stratumjieecaii in qup jacebat reiiqujt; ecce jami Torreiiiempertransivit anima nostra, forsitan per-
lumbos preeciiixit, quia lttsuriee fluxa reslfinxit: : transisset anima nos.tra aquam inlolerabiiem. Non
ccce jam se calciat, quiaexemplis Palrum gressuss enim idcirco dicilur forsitan qnasi vere de sua libe-
sacrorum operum communivit; ecce jain vestimen-- vatione dubilent.; sed, verbo hsesilationis illhis per
tum stiiim sibi circuindedit, qtiia nulla quse diriicitt quarri transierunt, insinuant, quod bene etiam my-
preelermisit. Quis jam imperfectus esse censendiisi sterio-significaiioiiis cooptatur.Nam quiaindie clare
est.qui lantumiprofecit'? Sed huic angelo adhucnecj videmus, innocle :eero fsub visu dubio caliganius,
isla sufliciunt-. adhuc instat, adlnic quoe novitt quid per visiooem divinain nisi manifesta veritas,
superesse, inculcat; ut eum quem liberandum sus-. qnid pernociurnan), nisi dubia desigiiatur? In die
cepit, aulpbedienl«m peffecte excipiat, aut si obe-. itaqiie non immerilo jam esse dicunttir qui, remota
dire neglexerit, ab illius damnatione se immunem1 .oiiinis corruplionis caligirie, clavitatem-vcritalis in-
veddat. Unde cum dixissel:; Circumda tibi vesii--' coiiimtitabiliter contuehtur. Nos,qui adhue in hujus
menlumtuum, protiniis iiiUilildicens.: El seguereme. cxsiiii csecilate detii.iemur, slcul scilicetes purte sci-
fATROI. li.VLi. . 10
 8<){| S. FULBERTl CARNOTENSISEPlSCOPL : 5(K>
iiius ei ex parte prophetamus, sic ctiam ex parte A pro peccaiis hostia (Hebr, x, 26). Qiiid ciiini cst tio-
videmus.Qtiiaetsi jainvidemnspef fideni.nondumta- lurilarie peccare, nisi pcccandi voliintatem habere?
menper speciem. Perquam videlicet lideivisionemsic Qnx videlicet peccandi voliinlas per pariicipiiim pras-
jaminspede nostraliberationegaudcmus, ut lamen, sentis lemporis notnlur. SeJ.ci qui voiuntavie pec-
de occulia super nos internijudicisdispbsitionesolli- cans est, idest, c.uipeecanriivoliuiMisseiuperfnprae-
c'.li, liberationem noslram clare conspiccre non pos- sentiesl, pro peccaiis iiosiia non relinquiiur; quia
timus. Nam, utscriplum est: Omnia in futurum servan- pef oblationem cnrporis Christi peccatis cjus me-
litr incerla, elnescithomo utrumamore an odio dightis dicina nulla conferlur."llem ne per pudorem con-
tit. Pelrus ilaquc, cl cum angeluin sequittir, visum fessionis peccnla sun peccator nhscondai, senleiiiias
se vidcre arbitratur; quia peccalor conversus eisi illi ex Scripluris preetlicnlofopponal: Fili, ne con-
jam carcevem exivit, quia culpas snas detexit, etsi fundaris confileri peccala luu , esi eiiim conjusio ad-
jam angeium sequilur, quia bona qnae pev pvecdi- diicens peccatum, el est confusio adddcetis gloriam ;
catovcm didicil operatur: oporlet tamen ut" omnes El iterum : Qui abscohdit seelera sua , rion dirige-
pfofecluum suorum gradus quasi visionem noctttr- lur ; qui auiem confessus fueril el reliqverii ea ,
liatn exislimet; qnia, elsi ipse jam ufiquc videt " misericordiam consequelur. El Psalmisia : Reiela
qtiod agat, ulfum in his lamen perseveratuvus sii, Domitto viam tuam , el spera in eo. llinc Jacobus
vei ab inlerno qualiter seslimetuv, ignorat. aposlolus : Confilemini allerulrum peeculu veslra,
XVII. Seqnilur: Trdnseuntts autem primam et el orate pro invicem, ut salvemini'.Ciim ergo litcc
secuniam cuslodiam, venerunt ad portam ferream, elejusinodi exhortamenta auriilori su.opraeilicaior
quw ducit ad civilatem, quw ultro aperta esl eis. ailhibet, quid illuin nisi et iiffcclui peccantli et con-
Supra lcgimus quod comprehensus Petrus. iradiliis fusioni cohfiientliresislere admonet, id est, qtialilef
fuerit quatuor quaternionibus, id est, simul viginti pcrprimam el secundain custodiam transire debeal
niililibus. Unde dalur inielligi quod iidem ipsi qni docct?• -
custodienduHi susceperaiit, ut eum caulius obser- Sed liic forle ppponitur quomodo, cum eatehus
rarent, iri binas se diviserunf cnstodias. Proeler de IV qiialerniohibus tractaverimus, niinc de diio-
istos enim, alios illi cuslodes dcputalos non legi- bns tanliimmodo lrac"l:ire viileninur? Unde scien-
irius. Quia ergd iideiri ipsi in primam et secundam diimqhin, si suhliliterinspiciiims, in duolius isitis
cusiodiam distinguunlur, hos, quoque juxla sensum de quibus hxc dixihius, duo qttoque alii conlinen-
ihteriorera easdem cuslodias diviriamus. Sed ab bac tur. Et quia Scripiuram sacrani ille congnienter
divisione illos duos mililes sequestremns, inler-quos _ exponit qui omnibus quec leclorem possunt ino-
eum dormire stipra ostendiinus. lllis ergo duobtis vere,provIdenierocctirrii,osiendaimis,si pbssuiinis,
exccplis, qtiomodo rcliqui in primam el secuntlam qiiomodo in hac prima el secunda custodia , quam
custodiam dividi valeant videamus. Primum ilaque depiiino et secunrio qiiaternione confecimiis, dtio
qunlernior.em,, quem affectum peccandi nomina- quoque qiiaternioiics alil conipiebendaiilur ; ita ut
vimtis, ctim suo agmine pro prima cuslodia habca- duobus illis Itansitis, dob quoque alii transeanlur.
nitis. Recte etejiini ipse el roilitcs sui pro priina Ecce enim priinum qiialeiiiioriem peccnndi affe-
custodia deputantur, quia scilicet, ut supra diclum ctum dixiimis, et ettmdem cum suis niiliiibus in
est, idcirco peccator de Carcevestto exire delrectal, priina custoilia colloeavimus. Esl aulein , ilt preenii-
quia eum peccare iterum delectat. Pro secunda siinus, miliium ejus primtis, recordatio pr.ctevitae'
quoque custodia, secundum quaternioiiem, qui pu- yoluptalis; 11 excusalio frngiliiatis; fH liniiaiio
dor confessionis est, cum suis mililibus dcpuiemus. pravilalis; IV vaiiocinatio condiiio.nis. Quavtiim
Congruenter autem elipse.pro secunda cuslodia col- quoque quatcviiionem nominavinius piofiiiiriiiniina-
locatur, quia, et prius nos in peccaium proecipitat loriim, in quod ciini yenerit peecator, contemiiil,
affectus peccandi, et subsequeiite.r.-pudor cpnfessio- obriuratnr; inlpoefiitenseflicitur, exciecniiir. Vi;!ea-
nis in peccalo retentat. Sed quia angelum sequi- D mus ergo qitomotlo riup isli qtinteiiiiones el eoruin
tur, a neutra liaviim cuslodia delinetur; quia qui inilites inler.se Vicissini coiiiinenniiir, it:i utuniis
prsedicaloreni verilalis obedienfeivauscultat, nec per ciim stiis', altef quoque ctiin siiis paiiier siipeiciiir.
peccandi affectum peccaium iterat, nec per pudo- Certe eiiini qqin pef affectum peccandi peccntor
retn, confessionis ea quoe commisit occultat. Cum peccafiim repetil, in prbfundum irialofuiii desten-
ergo post angelum vadit, uirainque custotlinin sine dit; quia per recordalionem proeteritae vbluplaiis
iaesionepertransii; ijuia praedicator Suus ex Scriplu- iniqiiilas illi in corde dulceseif, de malorumsub-
vis sanctis eiassidue arma subniinistrat quibus se rum profundp fedire coiiieiiinit; quia eiilpis'siiis e\-
cpntra peric.ula'._.circunijecta defendnt. Ne enim cusalioiiem fragilitatis ohiend.il, paiilatiiii ailv«fsus
illuni peccandi.affectusadiiefandiim peccalum; per- yiscera divinoe niisericordiee bbdurescit; 'qiiia' per
traliat, sententla eum de Scfipluris pef piaedicalo- imitatioiiempraviiaiis exeiiiplaaHeiiseiniquii-aiis ;U-
rem adhibila casMgat-: Fili, peccasti? ne adjicias leudit, non ciirat pcr pceniientiae correciioiiciii
iierum , sed et de prideritis deprecare, ut tibi dimit- emcndare quod fecit; quia reaium siium ratioci-
talur, £t Aposlolus : Voluntarie veccanlibus nobis nando tuen conalur, juslo juriicio,' ralionis luiuiue
PDituccepiam notiliam.veritatts, jam non relinquitwr quod ad malum intorquel privatur. £cce primutn
 501 TRACTATUS 1N VEUS. 1 CAP. XH ACT. APOST. 303
elsecundum qiiaternionem,.uirpfiiniqiie milites in- \ nunc quomodo nibilomiiiiis transeantur. Transilo,
cu- itaqtie pudpre confessionis, anior qiioque privatus
vicem conliilinius, ' ut qualiter in hanc primarii
stodiain pariter conveniaiil, riipnslriiremus. Nunc pariler perlransitur; quia nimirum sui ipsius adver-
eiiam per hanc priniam cusloiliam qtialiter, duce sarius eflicitur, ddm ctilpas suas iletegens, salubri
aitgelo, peccaior transeal oslendamtis. jiaque trans- odio insectaiuv. Transita levigalione culpoe, appeti-
'itojieccandi affeelu, prpfiindum malorum transitur; tus quoque famse pariier perlvansiluv; quia, dum
quia .piofeclo.peccata multiplieare Iternndo uon po- reainui suuni ipse sibi aggravat, Deo soli placere
ilest qui peccandi volunlatem non babet. Transita gesliens, de fama exteriori non cural. Transilo ri-
recprdalione praeleritse volitplatis, conlempltis qno- gpre poenirenMse, longsevilatis quoque prpmissib
«que.pariter periransiiiir; quia, dum per bmdabilem pnriler pertransitur; quia, duin illu.in quem offen-
nblivionem iransaclas delectaiiones a sua nieiile dit.pincnre cilius concupiscit, sedticlorise dilnlionis
•obliierat, ad enm quj se diu tole.ravit, ciiius redire inducias non admittil. Traiisilo lorpofe negligeiilioc,
posippsi.ioconieinpiu fesiinat. Transita excusatione melus, qtioqtte nerseverantiae pariler pevtiaiisilur;
ffagjliiatis, obduralio quoque cordis pariler perlrans- qttia, dum ferventi spiyitu ipse bonum lacere incl-
itur; quia cum, subducio excusationis velaniine, pil, ex divino adjutovio lioc posse constimmave se
seinetipsum' accusare incipil, coiilestim, per respe- B pvaesumii. Iloc iiaque modo isti duo qualerniones
cliiui divinaegraliae, cordis sui duritiam in lncrymis cum suis saieliitibus in secundam custodinm redi-
Iiqucfaeil. Transila imiialione .pravitalis, iinpceni- giinlur; hoc eliam niodo a peccatore converso,
tentin quoqiie perlransitur; quia neqtiaquam ad diice angelo, transeunlur. Sed quia jam de carcere
maluih alienee nequiiiae exemplo informatur, dum exiil, quia primam et secundam custodiam Iraiisiit
diligeiiter qtiae pcenitentcs maneanl intuelur : quin duclorem suuin seqticndo, vidcamus quo venerit.
iuio ad "poeriiientiaui tantp" celerius currii, quanto XVill. Venerunl, inquit, ad poriam ferream, quiv
ne in malis siiis deprehendaluf, formidolosus per- ducil ad civitatem. Poslquairi de carcere lenebrosse
Mniescii.Transiia ratiocinalione coridilionis, caxitas conscientiae peccalor exiit., postqnam. prijnam ct
qiioque meniis pariief perlransilur; quia dum lu- secundam custodiain transiit, id csl, obstacula vi-
ineh ralipnis ad culpae defensiouem iieqti.iquam in- tiorum qtiee se in peccalo detinebant evatlil, ad
lorquel, illuminalus per graijam," quid seqni, quid porlam ferream venit; quia sola peccalorum con-
•caveredebeal.luciiliusvfdet. EceC duo qoalerniones, fessio ad salutem non sufficit, si non etiam, pro his
•cuni suis mililibus in primam custod.iam convenien- quee conimisit, per saiisraclipnis duriliam se alfli-
les, qunliter ifanseanlur oslendiinus : nuric duo alii, git. Videamus David de carcere exeuniem, cl ad
quaiiler in seeundam convenianl, osiendanius. Se- "poriam fevream pvoperaiilem, qni ait : Iniquilatetn
cunduinitaque qiiaternioiiem, qui pudor coiiressionis meqm ahnuntiabo, et cogitabo pro peccato nieo. Pec-
dicitnr, et tertiiim, quem aiuorem privalum nomi- cator eteniin, cum iniqniiatem suam confitendo an-
navimus, ctim stiis mililibus pariler coiiferainus, et nuntiat, de carcere exil; cum vero cogitat quaiifei-
eos in secundaro custo.dinm, prbiit ratio diclaverit, Deo pro nnoqtioque .peccalb satisfacial, ad poiiara
orriineiims. Sed, quia de islofuni qiiaternionum ag- ferream tcndit. Jpsa iiaqne satisfactio, qua Deo
niine sunt illi duo miliies iiiter quos per significa- pro peccaMs riostris sulisfnciiiins^ porta fcrrea noiv
lionem citpliviis dorrnire supcrius dictus est, illis inconvenienler accipilur ; quia homini moll/bus de-
diiobus praelermissis, de aiiis videaiiius. De agniine sideriis oJimileriiio vnldu diirum csl, rium .convt-rsus
iiaque secundi qiiaternionis iiiio exlra carccrem ad poenilenlian)cogitur, eadein tlesirieria reiinquere,J
excubante, veliqui tres sunl levigatio culpae, longi- caruein nlaceiare, ingemiseere, flere, jcjunare,- s;e-
turniias vJtec, lorpor negligenMae.-Ilein de agmiue, culo ftindixus renuiitiare, renioipm viiam cxpcieie,
lerLjiqiialcriiionis, uno iniliie iiitra carcerem ielicto, el deiiiceps ad alterius arbilrium vivere. Pcccnli
resjriui tres stml appeiiius famce, rigor pcenitentioe, ergo sali&faclio recle poiia ferrea nominaluv, pcr
metus pevseveraiiliae. Dito iiaque isti qiialernibnes p. quam- homp, ul Deum sibi plncainni vcddat, qiiiu-
ila sibi coiiyeiiiunl. Jrieo oainq.iie.cuIn.issnas confi- quid in se cavnaliter vixit, ferro durae pcenjicniiae
leii erubeseit, qtiia .piiyaio amorese diJjgil; itieo necat. Unde el Joannes Baptista peccatores atl se
. peccatum suiim excusalionihus Jevigal., ne, apiid confluenlcs ad pprtam ferream ..inviiabal, diceris :
. a:slimaMpi>em.alioriimi;epreliensibilisconvictiis, no- Genimim viperarum, quis ostendil vobis fu_,ere a
nieii :fauiee, qupd appetit, perdat;. iriep rigprem ventura ira? Facite ergo frucius dicjnospxniienliai.
ppeiiiten.tisesul)ire.reftigit, quia Jpnga ,sibi viiae spa- Dignos enim fructus pcenilentise facere, hoc est
: Ma r.cpiwiiittitj.ideo.euiii torppr negiigenliae as- ad pprtam ferream properare, hoc est ita pleiiariain
lrin<jjt»quia; nietiis eum. a.d fiigus, perseyerantiae Deo satisiaclionem bffefre ul a licitis eliam deiieat
: suspectun) reddjt. Et idep ne cpntingnt ab iniquiiate abslinere qiii se .meminil illicita perpeifasse. Ad
riiriiie.eligit,potitis senippr in pcccaio,lorpeie.tiiiam hahc itaque portatn fcrream Pctruriffitlucluin de
: bciium. nJiquid, in quo, persevprnfe neqtienl,.,in- .-'"carcefe iingelits ducit, qnia'sernip'diyirius,-postquani
choare :;ciini deberel pt desuabonji vpluniale ir.cir nos de carcere peccaii per ofBo,iuiii'confcssioiiii
psre, et de Deo perfectipiiem pevseveranlioespefaie. . extraliit, quam districta saiisfnciioiie Deiini tioliig
8sd jani quia istos paiiicr.coiilnliinus, videamus- placaie dcbeannis oslendit. Quocniniirnivpbrla tur*
 503 $.- FULBERTICARNOTENSISEPISCOPl 304
rea ducit atl civitatem, quia satisfaciitmis angustia A perangelum quiiibet praedicator demonstralur veri-
ad tnlitudincm nos supcinee civitalis inlromitiit. Ad tatis. Jam niinc ergoihvesi.igemus quomodo praedi-
ciijus nimirum civilalis gaudia cum conversus pec- cator cum conveiso peccalore ad portam lerreani
cator ferventi amore feslinat, gressus desiderii ejus veniat, et quomodo portam islam cum eodem per-'
quodibel portae ferreee districlio non relafdat. Unde Iranseal. Videamus angelum cuiri Pelro suo ad por-
bene porla ferrea dicitur, tam ferreara properaniem. El quis verius dicendus
XIX. Qum ullro aperta est eis. Cum Petrus angelo est angelus, quairi ille de quo scriptum est : Ecce
prseeunle ad porlam venit, anle ipsum porta eadem ego millo dngelum meum anle le, et prwparabit viatn
se nltro-aperit; quia cum conversiis peccalor vesti- tuam ? qui nimirum ctim diceret, Facite frttclus di-
gia sancioepreedicalionis cum alacritale prosequitur, gnos pwnileriliw,quid aliud agehal nisi Pelrura suum,
cuncla Hli fiuntfacilia queeprius difficihavidebantur. id esl conyersosjpeccalores, ad portam ferreara pro-
El qui antea, peccalorum gfossiltidine dilatalus, pevare moncbat? Videamus nunc si el ipse"pef eaui-
nomiisi per ampla voluplatiim incedere potuit, nuric, dem pbftam tvansievit. Et quis melius illo, imo qu:s
exteiiualuslima poeriilenliac,quaslibet augustias sinc adeo sictit ille qui, in indicium pcenilentiae el affii-
difficuilafcperlransit. Sed qneerendum video cur sit clionis, pilis camelorum cprpus suum limabat - qui
dicliim, aperta est eis, et non polius, aperla est ei. 1! in signum moitificandeevoluptalis zonam pelliceam
Cerle angelus qui Pelrum ducebal, spirilus erat, et circa lumbos habebal; qui, in dbcumentum singii-
proinde, etiam non aperta porla eadem, per sublili- laris abstinenMce,pane contempto, locustaset mel
lalein spiritualis naturee transire polerat*.Nam car- silveslre edebat; qiii, in exernpltim remotee conver-
cef quoque de quo Petrum exlraxit, clausus erat; sationis, in eremo consistcbal? Videarous alium an-
in quem lamen cum intrassel, non legitur aliqua gclum cum Petro suo ad portani ferream properan'-
januii paiefacta. Sed hic fofie opponiiur quia scilieet tem. "Quisenim verior angelus illo qui djxit: An
non iegilur aliquis aditus patefaclus cuin ad euin experimentum ejits quoerilis, qui in me loquilnr
inlravit, iia nec luuc quidcm duin cum eodemexivit; Christus-? Ipse ilaque Pelfo suo, genlibus scilicei,
ac pioinde vidcri debere qiiod illum non reseraio quasde carcereihfidelitalis eduxerat, quid ait? S.c
adilu eduxerit. Sed hsec opinio non mihi recipienda currite ut comprehendalis; omnts eiiint qui in agone
videlur, nisi aliquo canonicee Scriptufee lestimonio contendit, ab omnibus se abslinet. Cum ei go eos sic
confiriiietiir; canonicam aulem Scripturam nunc ap- currere ut comprehendant admonet, quid cum illis
pello eam quse in 08110116' librorum Veieris el Novi agit, nisi ad portam illam quae ducil ad civitatem
Teslainenli conlihctur. In qua plane riusquam roe pUbi-bravium recepturi sunl lendere persuadet?
legisse recordor quod homo quispiam, morlali cor- Cum vero illos, exemplo saecularis atl)lelae, ab
pore vesiiius, per aliquem adittim non apertum omnibus quee agonen impediunl praecipit absti-
cum suo solido cbrpore transire polueril, exceplo iiere,, quid cum iilis agit, nisi quoinpdo per portam
Dohiinoiibsiro Jesu Ciirislo, qui,et curii iiasceretiir, ferfeam debeanf inirare bstendii? Videamus nuiic
11011apeflo oslio de venlre inatris exivit,. et cum si-et ipse haecagat, ad quce agenduin sups sequaces
rcsurgeret, cum eodeni suo immortali sed ia.mcii iiiformat. Ait : Ego sic curro; nan quasi in incer-
vero corpbrc, clausis januis, ad discipulos intravit. ttim ; sic pxtgnq, non quasi aerem verberans : sed
INanisi quis illtid Opponitj quod de quodam aposlolo castigd corpus tneum, elin serviluiem redigo, rie
legiliir, quod scilicet ad regem quemdam clausis forle, aliis prwdicans, ipse reprobus' efficiar. Cutn
jahtiis intravit, exemplum hoc non me lenet, riori itaque el seipsiim currere. et pugnare insinuai,
nie lerrel; quia ipsa quoque Scriptura in qua hoc quid nisi se quoque ad portam ferream properave
legitur, Palfum aucloritale inter apocrypha nuine- demonslvai? Bene ergo de hac porta dicilur, quw
valur. Potius itaque hoc credentlum, quod angelus ullro aperla esl eis; quia sancti pfaiidicatoresnoslri,.
qui ad Pelrura in carcere non aperto aditu per sub- qni nos de carcere peccalbrum educirnt, nobiscum
lililatem angelicce naturee Inlravit, idem ipse, ul j) ] porlam ferream inirant, cum ipsi qtioque, ut nbbis
eum educerel, per virlutem Domihi oslium careeris exemplunvpceriilentiaeprcebeant, carnem suam cutn
patefecit. Sed quolibet modo eum eduxeril, videfit vitiis. el dura afflictione castigarit.
ille qui fecil; nos ad proposilam redearaus quaeslio- XX. Sequitur : Ei exeunies processeritnl vicum
nem. unum, el conlinuo discessit angelus ab eo. Quid pef
Qiiserebanius cniin ctir de porta pluraliter dictuui vicum unuiri, riisiroors carnis accipittir? Qusevide-
sil, aperla est eis, et non polius singulariler, aperla licel mors carrils,T)ene non viciis.qiiidem, sed victts
esiei; cum tiliqtte non angelo, qui spiritus erat, sed unus dicitur-; quiii pev ipsam viam univevsitas caruis
lanttim Pelro, qui solido corpore vestiebatur, ne- traiisirecerapellifur. Unde et iii" Scripluris roors
cessaria ista aperMo videbatur. Sed ista litlerae dif- eadeiii,-viauniversae carnis vbcatuf. Angelus itaque
ficultate ad inlernam intelligentiam mittimur, quam qtii Petfuri) de carcere educit, quousque vicum
si, paiilo diligentras iiitueniur, videbimus sialim linuiii procedat, eum nbn deseril; quia sermo divi-
viarii egre-
quam congruenler ambobus aperta esse porta eaderii nus, qui nobis per ora pfeedicaiitium
memoreiur. Sicul enim supra jairi diximus, vir Tor- diendi de peccato ostendil, lanriiu nobis individuo •'
tis proiapsus in peccaium per Petrum desigtiatur, coiiiiiatu-a'dlneret,"quousque,morte carnis pertians
 505 TRACTATUS CONTRA JUD/EOS. 300"
iia, cum nobis qiiem pvomiseral vcpvcesentcl.Nam A claiione plebis Judmorum eripimur; quja"sive nin--
eonsque necesse esl ut nobiscum pevgat; quia cliam' ligni spirilus, sive perversi homines, .qui honorum
egr.>sside carcere cilius erraremus, nisi per illuin afflictionem inhianler exspectant, Aoslris casibus
nobis iter quo deberemus ingredi monstraretur. jam deinceps non uisultant. Nec sane negligenter,
Ctim autem vicum unum procedimus, coniiuuo an- praelereunduni videtur quod non ait de exspecta-
gel-js a nobis discedit; quia cum ipso [an ipsum], qni lione, sed de omni exspectalione. Adversariis cnim
via, veritas, et vila est, vidimus, jam duclore nlte- noslris toties ad spectnculum irridendi producimur,
f us non egeihus. quoties eis ..risum de :nobis, perpelrato quolibet
XXI. Sequitur: Et Petrus vd se reversus dixit: crimine, exhibemns ; quia aliud est spectaculum ira-
Nunc scio vere quia misil Dominus angelum suutn, cuniliae, aliud avariliae, aliud gnlae, ali.ud luxurise,
ei eripu.il me de manu Herodis, et de omni exspe- aliud vance gloriae, aliud superbioe. Hostesautem
ctatione plebis Judaorum. Juxta lilteram patet sen- . qui noslram irrisionem inhianterexspectanl, qiianlo
sus quia Petrus ab illo mentis excessu in quem pree nos profundius lapsos aspiciunt,. tanlo, sibimet ap-:
gaudio stiper se raptus fuerat, ad hoc redit quod plaudenles, insnltalionis cachinnos altius attollunt.
intellectu communi et prius fuit. Sed si, quemad- Quandiu. vero in hac vita, quee tota lcntalio est,
modiim coepimus.,heec quoque verba ad- iiilernam 13consislimus, elsi quaedam irrisionis eoruni specla-
intelligentiamreferimus, magnam in eis futureeno- cula devilamus, difiiciletamen est uf non in aliquod
siroe ereptionis. imaginem praevidemus, magnam el incidamus, unde tamen, per Dei graMam ad pceni-
in preesenli futuree nostrre exsultalionis dolcedinem leniiee remedium recurreates., quotidie liberamur.
peegu.slamus.Nos etenim, quandiu in hujus exsilii Cum vero ad illam seeuriialem venerimus, lunc De
religatione detinemur, nobiscum esse perfecte non omni exspectatione plebis Jttdmorum perfecle eripi-
possumus; quia imaginem illam et similitudinem mur;;.qnia, niorle in victoria resurreGlipnis absorpta,
quam a condilore accepimus, immunem a pe.ccato nec caro nostra ulli corvuplioni exterius subjacehit,
servare, sicut condila cst, non valemus. Nara quo- nec mentem nostram interius ulla concupiscentia
ties peccamus, et nbssumus, etnobiscum sumtis; lilillabil. Tunc plane veraciter dicere poterimus:
quia per peccalum subter nos lapsi, ab illius simi- Nunc sciovere quiamisitDominusangelum-suutn, etc.
litudine qui super nos est degeneramus. Sed cum, Magnifice enini diclum est Nuncscio vere, ne quis
illis superius dittis periculis pmnibus evilalis, ad videlicet vere se receplum praesumat, qupusque
eum qui nps fecit venefiinus,.;-Hjnp etiam ad nos ad illam liheriaiem glorise filiorum Djti perveniat;
ipsos perfecle revertimur, quia, peccalum nuilum _ quia, etsi jam per fideni nosliberalosspimus,adbuc
habenteSj.quales nos cpndidit, tales sumus. Tunc tamen per speciem vere libeiatos nos nesciimis,
jam tle noslra ereplione securij in vocem exsulta- donec ipsi Hbertalis noslree auclori eeterna societate
.Uonis.eriimpemiis.diceiites : jungamur. Ad quam verae ereplioiii.s.scienliam nos
.. XXII. Nunc scio vere quia misit Deus angelum perducere dignetur ille magni consilii Angelus, qui
suum, el eripuit me de manu Herodis, el de omni nos et prius per. seipsum de tenebris etunibra mor-
exspectalione plebis Judworum. De inanu Herodis,, lis eripuit, el quotidie per suos angelos eripit, Je.sus
id est, de potestaie diaboli tunc in yeritate eripi- Chrislus Deus et Domiiius nosler, cui est curo Pa-
mur, quando, de lpco teniaiipnis^assrimpli, ej.us in- tre el Spiritu sancto honor et gloria in scecula soe-
sidias non ulterius tiinemus. De omniquoque exspe- culorum. Amen.

SANCTI FULBERTI
. CARNOTENSISEPISCOPI

TRAGTATUS CONTRA JUD.EOS.

Jacob patriarchce prophetiam insignem : Nou ADFERETURSCEPTHUM DE JUDA, etc, in Christo
Jesu complelam probandum suscipii.

(Silidil Carolus de Villiers, theologus Parisiensis, BbliothecwPatrum tom. XVIII, pag. 42, sub tiiulo,:
SERMONES CONTRA JUDSOS.—/Vide Notitiam litterariam Operibus S. Fulberti praemissam, supva,
col. 167.)

I. Filii Judaeorum dicunl: Non esi mirum si modo D habuimus reges et principes. Hsec esf cfgo spes
c.aptivi sumus, si Jerusaiein non tenentes regem , nostra, ut arihuc nobis similiter eveniat cum placue-
,proprium non habemus; fuimus enim similiier pro ril Dep. Alii dicunt: Forsitanin aliqua parle mrintli
peccalis noslris in Babylone capiivi, regem pro- nobis incognita poiest essecongregata mullilodo Ju-
prium non habentes, et poslea reversi ;•• patriam da?orum, quoehabeat propriuin regein, ideoque non
507 S. FULBERTrCARNOfENSliSEPiSeOli 3u3
abialum adhuc est sceptrum de Jnd.i. Alii dicunt esse A tectiim, iia non esl fegiium si desil lerra, aut popu-
in rcgionibus Judacos priidenles alqtie poienies ,."qui. lus, aut fex. Ubi enim pars deest, lotum esse rion
virga direclionis oplime.gubernanl doirios et faini- polest. Ettibi totum est, parics quoque omnes
liassuas, ideoquenon esseablalumscepirumdeJutla. esse necesse esl. Si ergoiierdiiaima partc", loliiiri
Quibus nos piimo rcspondcmiis, quoniani si itii acci- non c«t, qnanto magis omnibns perriiiis, quod ad
pienda est propheiia illa, sicut illi dicunl, neque ve_- nihilum redactiim est. Regnum autem Juda lerfa
nil Messias ncque veiiturus est, ddnec oinnes Judoei sua caruil, ex quo ipsa lefra in nianns alienigena:
palresfamiiias vel mortui sint, vel ila impolenles, ut rum venit. Populo caruit, postquam tribus Jiitla in
nulliis eoium sit in munrio, qtii sciat vel possit regere onines nationes dispersa esl. Rcge vero diu aiile
domiim suain, qiiod-quin fuluruui non est, usque ad carucrat. Sic regniini Juda omnihns parlibiis suis
illuni dieiri qui est iinis oiiniium morlnlium, ncc Mes- dimissis vegnum esse- desiit. Est igiiur ex liinc
sias ante' veniet. Quod si ila esl, ad qiiid pulainus ablatum plnne sceplrum de Juda", et declaraiunv
Mcssias ultimo die ul vcniat, quam ui.ebs omnes se- quia Chrislus venit. Siergo constituas, Vel mendose
peliat iiiortuos, quos sanalurus sperabalur infirmos? fingas, iiiium Jiidacum, verbi gratia, MarrioCheiim,
Haeccineeral exspeclatio genlium! quod nnn debenl in Babylonia regem vel certe iii Samaria, iibi decein
sceptrum Jud.i tam commune facere, nec lol rcges R ' tribiis Judocorum habiiabanl, habenles propriiim
quot patresfamilias in sua genle nuiherare, ntisqmam regcm , qui dicebatur rex Israel, non eritlamen
sinte faclum, neque palriarcliam suum ita delirura rbx Jtida, sed.rex' Israel, vel Bnbyloniae, ad
lingere, «t grandaevus senex mox mbritufus magnas quos niiliuni vespectum haLel' prophaelia, quae dicit,
nugas ciim magno conalu prolalurus dicerel: Con- Non aufereiur sceplrum deJuda: Rursus reguiir
gregamini, filii, et coelera. ltero si proplieiia' illa sic Juda caiisa eilectiva eranl sacerdbies tpii urigebant
inlelligeiidn est, quid prophelavit ille pairiarcha eosin reges. Popiilus auieniJuilieoruni sacevdoiescum
suis Hebracis, qnod prophelare nori posset qnilibet locosncvificandiperdidil; vegnumigituv ac sceptviim
genlilis coeteris pagnnis? neque enim defuturi erant indiibitaiiievnmisil.Dlii enim effeciivacsiusa non esl,
eis patresfaniilias usque ad finem. Iiemqui sic expo- effectus qui ex ca .nascatuv esse nullatenus potest.
nit, regni roajestatem minuil, prophetise dcrogal, 11,Cohlva evvoresinfidelitim aliqua necessariu di-
cerlum de atlvenlu Clirisli signum nondat, nisi bo- cere voiehtes, lnoxa Jiidaeisiiicipimus. Ipsi ergo no-
norum omniuin interitum. Aliter nbs primo respsn- biscatholicis in eo se consentire dictint, qiiodunuiri
, «lemus, quia male interprelaiiltir proplietiam hanc, Dbminum coliiniis-omniiim creatorem. DissenMuiit
singiilariler.enim enunliaiiim sceptfum regni, pliira- P auleiii in bis, quod Trinitatem personavmii in uni-
liler exponendo, in baculos privatoruh) dissipant. taie Deilatis noii agnoscuiil,elquodClivi.stuni negnht
Sicque adulterasceptra-sancium et pleiium Deo prO- Deum esse, etquodemh irOndiimveriissedictint. Nos
pheiani ul faliium et delirum senem feputnri cohiT autem ab hactiltitiia parte coiilfailiceie inclioanies
pellunl. Qtiid eniro Israel piophetasse vitiereiuf suis gratlaiirii veniariiusiad suminam. Ghristum venisse
llebracis, quod prophciare non posset quilibel Grot- prObanliniiuiiiefabilia. De qiiibus uhuni esl vnlici-
eus.Latinus, aut barbarus genti su;c? Seqtiens pfo- niiim p:ilriai'cli;eJ;icobellegislaloris Moysis,qui cer-
feclo siciit primus plane satagil, ut saliitein peipetua- tuiii sigiriiiii nilvenliis ostendefuiil ih sceplro rcgni
liter adveiitus Christi effugere possil. Si sciret iis- Jtiila,"dicentes: JVoiiauferelur sceplrum deJutlti et
pinmcsse regemex Judseis, negabit venisseChristuni dux de remore ejus, donec venial qui miltendus est,
quia non pulabit ablatum esse sceplrtim de Jtida; sii el ipse erit exspectalio geniiutn (Gen. XLIX,10). Hanc
nescierit laniumdcra valebil, quialjcetnesciat, ubi'. . antem proplieliam itlcirco duobus viris simtil ascri-
tamci) credetesse alictibi, ideoCbristum iioiivenisse> biinus, qiiia uriiis ilipriim prolulit, enm alter reltilit
credet. Nosveroita responder.evoluinus ut. de«oh- ac scribendo corfobornvit. At Hle qui protulit enm,
slremus quod ei nil prosil, ad neganduin adventum1 id est sanctus palriarcha Jacob, erat tnnc advena
Chrisli, sive unum regem, sive pluresostendatdege- • D ct peregrinus in ^Egyplo cum filiis suis, nihilqiie
nere Judocorum qui non sunt reges.Juia. Qiiod cum: 1 vegia dignitas pertinefe yidebalur ad eos, nisi pro-
«lcmonslratum fueril, de his (|tii alicubi sunt si forte5 missio lanlitm perficienda posteris ipsorum ad nos.
liionslrentur, supervacaneum videbitur agere. Tria1 Proevidebat lamen ille vir «piriitialis tale quoddam
crgo snht sinequibus regnum esse non potest, terra'" rcgnuni esse fulurum de generesno, quale iri Exodo
vitlelicet, in qua regnuro si.l; populus, qui terram ip- iegimus dicenle Domino ad filios ipsius: Si attdierilis
sam inhabitel; el persona regis elecli, qui terfam1 vorem meam, el cuslodieritis pactttm titeurn; erhis
vindicet, et populum regat. Terra auieni regiii des milti in peculium de ctiticiispopulis:Mea est enim om-
di-- in reijnum sacerdolale
quo agiinus est provincia Hierosolymitana, quse - nis terra, el vos mihi eritts
citur terra Judn. Populus hujus lerroe fuil tribus Jti- (Exod. xix, 5). Sacerdotale igiiur rcgniim praivide-
sine
da. Reges ejus tisqtie ad Christun omnes de tribu•« bnl, in quo solo sacrificarelur Dpo, et laleqtipd
Juda. Sicut ergodomiis constal partibns suis...'(85)) sacerdpiio snbsisleve non posset: Ciijiis vegni iocum
. Id est terra Juda, ct rege de tribu Juila,,el sicut non[> commendal Moyses in Deuierononjio diceris: Caveite
rsl domtiBsi desit fundan^Dtum, aut pnrieies , aul1 offeras hostiam tuani iw omnilocq quem \_ideris_sed
(55) Locus mulilu*.
509 TRACTATUS CONTRA JUD/EOS. 310
i'n eo qttem elegeritDqminus in una trtbuum luarutn \'_ Mutalio quoque ^egis Chvistum vcnisse demonslrat, ';
sicut dixerat divi- '•
(Detii. xii, ^3), et de jam facla electione tvibiis et quaBfaclaest ipso veniente, supra
loci canii rex Dei psaltes dicens r Reptilit tabema- nns Isaias his verbis : Erit in novissitmsdiebus ma-
citlttmJosph ct Iribttm Ephraim non elegit, scd elegil nifesitts tnons domus Domini prtvparatus in cacumine :'
tribum Juda, montemSionqtiem dilexit (Psal. LXXVII, monlium,et exallabitur supercotles, et venienlad etini
Ii7).' Dc lioc iiaqtie valicihans' palviavclia ct pro universa; gentes et dicenl : Venite, ascendamus ad-'<
line ejns atlvenluin Mcssiaesignilicnns, breviler lo- monletn Dotniniel ad domum Dei Jacob, et annttn--'
qiicb.ilur riicens :Non auferctur sceplrum deJuda el liabit nobis viatn salniis, et ingrediemur in ea. Ex
dux de femoreejus, donec veiiiat qui millendus est, et Sion enim prodiel lex, et verbum Domini de ilierusw--
ipse crit exspectqtio gentium, sed sensus istius lem (Isa. n, 2). Quis atileni adeo rudis.ut non in-
prophetiae sic accipiendus est, ac si paulo plu- telligat in his verbis monlem elevatum super ihoii-
rbus verbis explicaretuv hoc modo : Domus Juda, tes, Chvistum esse regem super principes? In hujus
qusenunc modica est et peregrina, crescet olim in evgo vegis advenlu viriebat prophela legemexiluvam v
pnpuluin niagnuin, et habebit in terra promissionis esse, noii de monte Sina, ad erudiendam unani gen- '
Doiniiiiciepairiain stia.m et reges sive duces ex ge« tem sicut prius, sed de monle Sion ad docendas
riere siio: iiec lolletur pbslea regimen siveducameri B genies sictit nunc faclum esse videmus. Velus au-
ipsius pnpuli, de mnnu sui generis, ita ut transmu- tem lcx quinquagesimo die post immolalionem pa-
teturiii mnnum alienirecloris, rionecveniaiChristus. scbalis agni dala est Moysi, novaiex quinquagesinio
Cum ergo videritis, o Jurisei, sceptrum Juda in manu- die post occisionem et resurreclionem veri Agiii;
regis iilienigense lransm.uiattim, lioc cerlo signo sanctis apostolis inspirala cst, de qua lcge dicit
Chvislum veiiissecognosciie.Necexspeetetis ulteviiis ctiam snnctus Jeremias : Ecce dies veniuut;_ dicii
leniporaie regnuin. qiiod Iransiit, setl gnudete perpe- Dotnihus, et confirmabo super domum Jacob lcsld-
lualiier confcgnare Christo qui venit. Hnjtis ilaque menlum novum , non secundum lestamentum qudd
propheMacveiilnteni elfectus reriiro evidemer est constilui patribus, in die qua apprehendi mamim
coiisecuius. Postqiiam eiiim Deus in lerra promis- eorum ut educerem eos de lerra JEcjypli, etc. (Jer.
sionfs eli git sibi lociim regni sncerdolnlis, sicul vii', -32). Quoniam igitur in adventum Cbristi
pnescripseiat Mnyses, etsic Davjd poslea faclum novam lcgeni ab ipso ferendaro esse prophetoc proe-
esse ceeinit, non fuii in sorte iribus Jiida recior nisi dixerant,.et ipsa jaindudum prolataest, legislatoreiii
de genere legiiimo.usque ad tempiis Herodis alieni- qtioqiie Christum prius venisse roanifcstum est.
geu:e rjni posl Hircanum regnavit Hievosolymissub _ Sanctissinius quoqtie Daniel non soluin venisse
C;rsare Augiislo. Quo tempbre naius esl Dominus Christuin, veruni etiam lempus unclionis et passib-
Jesus in Beiblehein Juiiae. Sed ex illo lempore abla- nis ejus, et finem s.acerdotii perpeluainque desola-'"
lum est scepirum de Jmla lempoiale, et tlux de fe- lionem Juriaeorumcompulando, deroonstrat in per-
inore ejus. Ex. tunc igiiur proplietica veritale con- sona Gabrielis archangeli.ad seloqueritis his vefbis :
sint, veuisse Cliiisium qui regnaiurus erat in oeier- Sepiuaginla hebdomadwabbreviutw sunt super popu*
liuni. Chvisttim eliam riemonsirat venisse cessalio lum meum el sttper urbem sanctam ttiam, ul consu-
veteris sacrilicii facla in ailveniu eius, sicul proplie- malur pravdricalio, et finem accipiat peccalum, el
lavernl.Mnlachiashis verbis: Non est tnihi volunlas delealur iniquitas, et adducalur justitia sempiteniit,
in vtibis,dicil Dominusommpotens, et sacrificium non el implealur visio et prophelid, et ungalur sanctus
accipiam de manibus vestris.qtiia ab oriente sole, us- sunciorum (Dan. IX, 2i). El paulo posl : Occidctiir,
qtte ad occidentem,nomen meum clarum factum csl inqtiil, Chrislus, et non eril ejus populus qui eutn
ih gentibus, in omni loco offeriur nomini tneo sacri- negalurus est (Ibid., 26); Item paulo posl: El in di-
ficiitm.mnndum, quoniam magnnm nomen meum in tnidiohebdomadis deficiet hoslia et sacrificium, el in
yentibus, dicii Dominns omnipoiens(Malach.z, 10). temploerit abominalio disolattonis, et usque ad con-
IJtiic pi-opbetiaealiorum abunde pracsagia conso- P summationem et finem perseverabit desolatio (Ibid.,
nnbaril. Sed cnm Jmlsei nullatenus eis acquiescere 27). IIiijus ergo prophetiae compendium esl, qu-aii-
velleni, sed semper inbiarenl jugulare victimas, cl lum ad praeseiiiem rationem periinet, quod in heb-
comedere carnes, compesciiit Dominus superstitio- domada septuagesima ungeudus el occidendus esset
iieni i sortnn niagna vi.exlrudens eos de loco regni, Christus, et vetus sacerdbtiuin defecluriim;' Uoee
h) qno solo, el nuuquam alibi sacrificare concesse- aulero hebdoinada evolvebaturperpettiaquedcsolalio
rat eis ie.x. Sicqtie landeni persenserunt invili ve- seculura erat, imperanle Tiberio successofe Arig.,
iiimessepraesngium defuncli sacerdotii sui, cumne- quando bapiizalus el fueril crticilixus Jesus Domirius.
que e.xlra hnberenl sacrificandi licenlinm, nec intrai Ex tuncigilur prophetica verilate nbnsoluni venisse
sua qiipndam moenia faciillatem. Transaclo ilaquei Chrisiuni, sed etiain anctum esse constnt, el pas-
yeieri sacerrioiio,.quod,ad lempns fiierat iiisiituiiim, sum, velusque sactificium defecisse desolalione
successit noviiin atque sempiternum Chrisli sacer- secula. iteni Ciirisluni venisse, ef quis essct Ciiri-
doiiiim, tle quo Psnlinista praedixerat : Juravii Do- slus indicavil olim forma huraiiiiatis ejtis ac passio-
minus el non ptvnitebileuw,Tues sacerdos in wter- nis a niullis valibus pariiculaiim descripla, et' iti
nuin, secundttmordinem Metchisedeclt(Psiti. cix,'":ij. sblo Jesu Domino noslvo tola simuJ inveiila. Nes
3" S; FULBERTI CARNOTENSISEPISCOPI 512'
nutcm vcrbi gratiseparleni descriptionis illius subji- A A qnpd in ipso benedici. videntur om.nes ivitus terra»
Cimus, sicul esl.quod in Beihlehem nasci dignatus (Psn/.Lxxi, 17), et alia innumerabilia sponteprseler-
est, juxla pTophetiam Micheae: quod snper asinum imus, quia satis copiose quod proposittim fuerat de-
sedens venit Hierosoiymam, et in tempore passionis monstravimus, id est,Christum tempore suo venisse^
veste rubea indutus est. El sicut ovis ad occisitmem. Nechabet Judseus quid liiscereconlva. Nam si
duclus est, el cum iniquis repulatus esl (Isa..LIH, 7), dixevit sceptvum de Juda non esse ablalum, peri?pi-
sicut deplorayerat Isaias. Qnod triginta argenteis cue falsus est, quia circiter annos mille dispersa est
venundatus est (Matth. xxvi, 1S) ac spinis corona- tribus Juda in omncs ventos, et Ibcum regnf „sacer-
tus (Maltk. xxvii,.29) et lapide occlusus esl (Thren. dotalis alieni possident. Quod si.dixevil sacerdolium'
jit, 53), 111lamentatus fuerat Jeremias; qnod tfans- ejtis non esse defunctum, mentituv plane, quia nec
fixis palmis ac pedibus, felle el acelo polatus cst, , extva Hievusalem habet sacrificandi iicenliam, ncc
cl rii.visasunt veslimenta ejus, et super lunicam intva fneullntem. At si dixerit teslamentum non»
ejiis missa est sors (Matlh. xxvn, 23, 24), et ipse esse fihitum, el lioc praecipuefalstim est; ijuia sine-
cpllocatus in obscuris, sicut morlui soeculi (Psal. sanguine sacrificii non stat jns Veteris Testamentu
CXLII,3), deflente Dnvid;. quod csesus est (Mdtth. Si dixerit nuriierum sancti Danielis in lempore sn-
xx' 1, 67) et cpnspiitatus (Marc. xv, 19), el lancea1' pvariicto nou fuisse complelum, hoc qtioque falsum
vuJneralus (Joan. xix, 54;), dolente Job. esse.vationes elironicarum facile probant. Si dixerit
^Talis ilaque descriplio propbelarum de humililate ilium non esse Christum, ctii siiperius relala-descrf-
et passione Chrisli, quoniam in solo .Jesii Chvisto1 ptio cpnvenit, cum testimonio prophelarum, tum.
Dpmino nostro tola invenla est, non soluro venisse' ctiam eo falsus csse probatur, quod nnllus esl alius
Christiim , sed ipsum soium vere esse Chvistum1 cui convenire possit. Si novis et judicibus prophelis •
ostcndit. Item Chiislu.m venisse, et quis esset Chri- obgannire tenlaverit, refellunt euin veleres et cir-
stus olim preesetis indicatio contemporalium sibii ciimfulgenlia:signorum miraciila. Si autem miracula-.
vatum oslendit, velul Zachariaeet Elisaheth, Simeo- Nalivitalis, el coeterafacta fuisse non credit, argiiit
nis et Annan,quorum gesta seu valicinia nota sunl,, eum innocenlium caedes, ethistoriae multse. Magni-
eljoannis Baplistae diCenlis : Ecce Agnus Deu ecce: fica vero Christi opera obumbrare non valet, quia-,
qtti toltil peccata muntii (Joan. 1, 29). Quando enim1 litierarum, aediliciofumet aliis signis impressa vel:
isli Dominum Jesum personaliler indicarunt, non1 expressa sunl, ut sine ruiiia munrii disparere noitf
inorio yenisse Cbrislnm, sed qui esset 'Chrisliis,. sine) possint. Tanla igitur ralione convictiis,. tanlisque-
tliihib ostenderunt. Item signa velmiracula, quae ini pi . sanclonim leslimoniis confulalus Juriseus, si legalv
nativitate et baptismo et passione Domini nostrii ct prophelicse auclorilati non acquiescii.cxlra sy-
Jesu qtiasi extriiisecus, sed lamen divinilus facta1 nngogom ejiciendiis est. Hactenus expedilo quin
sunt, non modo venisse Chrislum , sed ipsum veres vcnil Chrislus, et quando, et quis sil, ab hinc quia
csse declarave.runt, sicul yisiones angelorum Isetan- vcrus Deiisesl irigrediamur ostendcre.
Muroin Nativitate ejus, sictil slella nova rnlilanss Hoe ergoprimuriippnimus, Christum super om-
ad indicium ejus, sicut magi cum muneribus ve- nes lioiiiinesalios. exeeltere: sua quaedam gloriosa:
nicntes ad cunabula ejus, quae miracula sic turba- propria manifestant, a proplieiis exposila, velut hoc-
vcriinl rcgein abusivuni, iit in semulalionem Christii qui.i esl hohio de virgine naliis, Isaia lesle : EtCltri-.
5)atico;cvoruroejtisinfantinm crudelissimam stragem1) SIMSest liomd sine adjutOrio inler morluos liber, leslc-
ederet. Praeierea sicut lonitruum paternae vocis, et:t Dayid. Nec enim alium hominem virgo mater pepe-
Spivitus sancti cohimhina species in baplismo ejus,;, ril, nec alius virtule sua liber a roovluis vesuvvexit.
et sicul qnando sol obscuvatus est, et tcvra tremuit,t, Deinde vevo stinl alia Chvisti propria,"quibus oranem-
el velum lempli scissum eslin occisione ejus. Superr supereniinet cveatnrara, sictitillud nblsaia cum ad-
liaec bmnia Chvisium venisse demonslrant opera et;t miv.llione pvplatum : Domiiie, quis credidit auditui
seriiiones ejus, de quibus ipse confulabal 0H111 incre-- r» noslro et bracliium Domini cni revelatttm est? (Isa.
dulitalem Judaeorumdicens : Si opera non fecissem n Liii, 1.) El illud Davidicum : Dominus dixil ad me :
in eis,.quw nemo alius feclt, peccalum non haberent it Filius meus es tu, ego hodie genui le (Psal.11, 7)t
(Joan. xv, 22); El de quibuscorroborabat inler alios >s Neque enim angelus, neque alia cvealuva Dei bva-
fidem discipulornii) Joannis Baplistoe dicens : Hwc ic chium est, aul in setevnodie haluvalis Dei filinsest.
dicile Joanni quw dudistis el vidislis : Gwci videnl, t, De qua filiatione vel genevalione divina satis exslat
claudi ambulanl, leprosi mundantttr, surdiaudiunl,(, copiosa theologorum auclovilas ; unde vex inive sa-
morlui, resttrgunt, pauperes evangelizantur. ht beatus*s piens subtilissimam qusesiionem propbnebat dicens:
est qui non fuerit scanddiixalus in me (Malth. xi, 5).). JQuisascendit in coelumatquedescendil? quis conti-
llsec enim et alia multa facturum esse Chrisluhi hi ' nuil spirilum in manibus suis ? qttis colligavil uquas
prophetoe proedixerant. Quae bmnia quoniam a Do- 3- quasi "tn vestimento? quis suscildvit omnes lerminos
mino nostro, Jesu Chrislo fievi videbanluv, ipsum m lerrw?quod nohien filii ejus,si ndsli? (Prov. xxx, 4.)
vere Cliristum esse probabarit.Cnclera veroChristi;M Ex his efgo prbprlis supradiclis quse Christum a
advenlus argtirocnta sicul estj qubd in omnem ter- r- crcalura separant, sil pro ralione deroonslraiio di-
jam exivit somis aposloloruin (Psal. xvm, 5)^ et vinitaiis ejus boc modo. Qtiidquid est aiit Creator,
 5LT TRACTATUSCONTRA JUD^EOS. 314
aut crenlura : proinde quod est,si crealura non est, A fere de his quod Trinilatem personarnm in unitate
Crealor esl. Cum ergo Christus sil Dei bracbiuin, divinitalis non agnoscunt, et quod Chrislum Deiini
quod crealura non est, sine dubio Crealor est. Item esse neganl, vel quod nondum venisse dicunt. Qui
niitis.niiltiralis, et si nmnero differlaPatre suo qiio- tamen de hoc ullimo sive lertib eos ralionabililer
niain alter esl, naturalitameii definitione Palri siio . convinceret, pulo quod non habeat poslea niultum
uniim idemque.esl. Al Chrislus Dei Filitis naluvalis laborave de caelevjs. Pvobato enim quia venit Chvi-
es!, Chrisius igituridem qubdPaler,'idest Deusest, stus, ipse potcrit deinceps inlimare quscvcnliJudsep,
Liquet igiluv Clirislnm qnia Dei brachium est Do- quid sentire de caetevisvel quid faceve debeal. Jam
minum esse, et qnia DeiFilius esl esse Deum. Prae- ergo incipiamus.
terhoec dcnique sunl valiciiiia.quaedam de Christi Chvislum venisse pvobat impl.elapropbetia, quam
divinitaie sic aperla, ul in eorum iraclalu non sit scripserat Moyses in hsec verba : Non anferetur
opus uii raliocinalione. Quoniam evidehier illum sceptrum de Juda el dttx de femoreejus, donecve-
ipso nomine Domiitumclamant cum laudibus Deodi- nial qtti tnillendus est, el ipse eril exspectaliogen-
gnis, quamvis non .siue commemoralione huniani- tium. Non est d im ablalum rcgimen trilius
lalis ejns, qua fit ut Deiis verus, et homo sinml Juda de manu sui generis el iraiisposilnm in ma-
esse credalur. De quibus illud Davidicum:Sedes tua, " nus regum aliehigenarum usque ad adventum
Deus, in swculum swculi, el coeiera (Psal. XLIV,7). Domini noslri Jesu Clirisli, quero nos caiholici
Et illud Isaiaa: Parvulus natus esl nobis, ftlitisdatus Chrisliani suscepinms; esl aulem ex tunc revera
est nobis, et vocabiturnomen ejus Admirabilis, Con- ablatum sceplviim de Juda, el iranspositiim in manus,
siliarius, Deus forlis, Paler futuri swculi, Princeps extraneas ejusdem Domiili nosfri Jesu Cbrisii., Ex
pacis: mulliplicabilurejus imperium el pacis non erit tuiic igilur atictoritaieprophelica palet venisse illtiin
ftnis (Isa. ix, 6). Ubi in his verbis Isaiaecavenda est qtii miltendiis erat, id est Christum.. Ecce prbppsi-
falsa Judxorum Interpretalio, qua vaticinium islud Monemnoslram succincte concltisimus; nunc adap-
ad Ezeehise nomen infieclere laboranl, quando cum probalionem ipsius historicam verilatem breviter
Christianis simplicibus altercanlur : falsa cerle, . attingainus. Deinonslranles quales Jtidaeornm popu-
quia non habetur scriptum inHebraico, et vocabitur lus de genere suo rectwes habueril, quando amise-
nomen ejus Ezechias, quod iiilerpretalur foriis Do- ril, et quomodo sibi ablalio rcgiminis et adveulus,
»iim, sed vocabitur hoincn ejus Elgiber, quod iuler- Messiseconcurrerinl in diebus Herodis. lgitur.ppst
pretalur Deus fortis, quod nomen, id est Et, soli Moysen, qui prophetiam lianc protulit, el .Jesiinv
Deo convenit, el non Ezechiae, cui nec coeteraquae P successorem ejus, rectores babuit populus JtiriaicuR:
sequunlur converiirepossunt. Caeterum in vaticino . de genere suo, qui judiceS appellati stint, usque ad
David, simul cumdivinitale ChrisM,diligenleralten- lenipus Samuelis p.rpphelae.Deinde qui reges appel-
denda est distinctio Palris, Filii et Spriritus sancti. lati stint, siinililer de gehere suo, Saulem, Davidet
Cuii) enim dicilur:.Sedes iua, Deus, in swculum sw- pltires alios, usqne ad transtnigvalionem Baliylppis.
culiivirga direclionisvirgaregnilui. Dilexistijustitiam In ipsa.quoque transmigvaiione non defuevuni illi
eiodisli iniquitatem(Psal. XLIv, 7,8). ad FiliumDomiui de genere suo rectores el consolalores Deo pleni, ct
loquittir. Gum dicil :. Proplerea unxil te Deus, Deus ipsis regibus excclleniioves, sicul Jeremias et Daiiiet
tutts (Ibid., 8), de Dco Palre loquittir. Cum vero prophetae. Post reditum de Babylone fuerurit illi si-
subjungil, oleo iwtitiw (Ibid.), Spiritum sanctum mililer de genere suo bene disciplinata regimina
significat,nihilomiiiusDeum, ul.locosiiodemonstra- pontificum, usque ad Arisloliuli tempus, qui ponti-
bitur. fex Judaici populi similiterde genere suo el rex ul-.
III. Magna dissensio cst inler filioshominum cum. limus fuit. Hunc autem Arislobnlmn expugnala
de mullis aliis, tum eliam de cOnfessipnefidei. Quod Hierosolyma vinCtum cum Iiberis Romam misit
videns Aposlolusdicebat: Nos prcedicamusChristum Pompeius Romanorum dux, Hircano fratri cjusppn-
crucifixum, Judwisqnidcmscandalum,g.enlibusautem jj tificaliim velinquens. Omnem vevo Judxovum gen-
stullitiam, ipsisauttmvocatis Judwis atque GrwcisDei tem ullimus ponlifex pev legitimam successionem
virtutem et Dei sapientiam (1 Cor: i, 23, 24). Non so- genevis fuit. Hevodes primus ex ali.enb Renerc rex
lum anlein Gentiles et Judsei, sed ct ipsi quidem qui Jiitloeorumfactus est per senatusconsultum, impe-
se Chrislianos appellari voltint, nirniam habenl intef rante Augusto. Quo lempore Christus seciindiuiv
se differentiam. Cum alii eorum calholici sint, alii propheliae fidem in Bethlehem iiatus est. Hactenus.
haereticiinuUis modis. Egp verOEulbertus, qui pono ergo, id est, usque ad regnum Herodis et non ppstea-,,
.lalia,- licet peccalor et indigiius episcopus, tamen, rectores habuit lcgitime popultis Judaicus de genere
qtiia vel fide caiholicum meesse desidero alquepro- stio : regno namque Jndaeorum disrupto atque mu-
filcor, gratia Dei volo aliis, quibus potero, de-mea tnlo, saeerdotiurri qnoque disruplum atque mittatum
fl.deelsuo errbre aliquani pbrliuncu.lam reddere ra- est. Herodes enim postqitam regnum Judacorum a
tlonis ejus qiiaein me salis esl el copiose. Et pri- Romanis accepit, antiqiio jnrc, hoc esl, per legili-.
mtim quidem Jtidaeis. Hi ergo nobis cOnsentire di- niam suceessionem generis non corisiilnebat poniifi-
ctint in hoc : iiiium Deum confitemuromniumCrea- ces, sed prorniscne quibusque ignobilibus sacerdotia
loreni;. riissentiuiitauteiii de multis, sed pcriculosiiis proiniitebat ad ienipus. Sacra quoqiie veste suniuii
8!« S. FULBERTl CARNOTENSISEPISCOP' 316
poutilicis sub signaculo clatisa ntisqiram usiiro cjus A ctinl proplielinni hanc ad finero talinm reclortim
ponlilicibiis periiiiiiebnt. Hunc ergo perver.-um nio- respicere, qtinles ccrlum esl usque iiiTipem sasculi
rem lennii post ipsuni Avchelaus siiccessor ejus. perilnrnre.
Hunt: ricinceps lenuere Romani pvarposti, tloiiec His iln refnliilis, rie hnc objcciionc vefiiialr Jutlaei
lanilcm posi pnss ciicinClirMiilesiriiciiiHierosolyiua Irnnsettnt nd nllernin,dict'nlcs : « Non cvetliinusve-
ct. - riispcrsa genie Jtidicorum, nequc civiins illis, nisse Christiiin, quin sceplrum rie Juria non pula-
neqiie n'x, nct|iic ponlilVx, nequc popnbis fuil. IIIIISablnliim. Quis scit cniin iitfum in aliqua parte
Et iita dcstil.-ilii)jugis factu est usque in horiier- liiniidi sil cpugregnla miiltitudo Ju 'seortnn qtioe
iiiiiu diem. Si ergu lucc iia siint, inib tjiiia iia suiil, regein niiclum atque sacraluiii bnbeal super se de
qno I t'x prnphejia coiiciiiseramtis, per bisiorinm genere suo?» Ad iioc rcspoii:!enius qtiod nullus
eoiiscqiienier npprnhnviinus, iil esl , ex icinpore utfinquc iroslruin scit nec aiiriivil in diebtis nostris
qno ivginien t!e Jnd.i ahlaluni est ct princeps tlc Jutiicuin regeiri in ulla regione miriitli regnave, sed
fcmore ejiis, ve.dsse Messinfh. Nunc si hahent Ju- lamen si aliquis Jiiri;eus vegnnvel in Judiva, niiric
tliti (|uiil conlrii imivimivent,amlialur. niliilominiis nljlnliini esset sceptvuni de Jtida. Per
Hic solcnt nitiein lrifari.ini verba ilare contra ra- se enini regniini Juila divistnn esl nb aliis regnis,
lioneui isiam quiilnin ex e|s Jiidivi. t Pvhniim non H conslans propria vegione, quae dieilur lerra Juda el
cre liiiius, iiiquiiinl, venissc Chrislum, quin virgnm Beiijamin, proprio rege, qui de tvibu Jtida. El, sicut
regiminis J irin non pulainus ahlaiiiin. Siinl enini in iloilius quadibet propriis partibus cbnstal, id est
mullis regioiiihii.s.Jiiilirilocupletes et ingeniosi quii fnndanienio, parietibiis el iecto, quarum si una de-
regnnt slrenue fnmiiias siias, el quia lalcs reclores, fuciit,- ilonius essc non possii, ila regnuro Juda
a.Miticesse virieiiius, riicimus iioiiliini esse ahlniiim, partibiis suprndiciis. Nain sive palria, sive populus,
sceplriim tle Ju:l:i, neque venisse Chiisluin arilnic. >t sive rex desil, regnnin esse non possil. Ubi.enim
Poiesl eos quivis jocosa uvbanilale rieludere, siuiiil- pars tieest, toium esse nen. potest; et contfn, ubi to-
que vaiioiic cotiiiiiave boc inodo : 0 Jurioci, fclices, liim est, partes quoque esse riecesse esl. Quod si
iiifovlunio! si esl veviiui quml riieilis, iiiiiiquiTlnou( iiua pnrte perennle nomen loliiis peiit, quaiilo'nia-
ille vos copiose mirevc benvit, qni vos pessmidciiil L gis ciinciis percuiilihus lolinn non stibsislil? Re-
aique riissipavil. si^cinn in pntvin iinuiii vegeni ami- giiiniiaiitem Jtuli lerraiii siiam perriidit, quando ipsa
seri.is,- liuuc in exsil.o mm iiiulln regiiin niillin S'cl I in inai-iis extraneas vejiii; poptilo Ciivuii,posiqiiam
iiivonUiis vel vccup vasiis? Sed iiullus eorr.m chvi- in onines nationes dispeistis est po-pulits;.regevero
s nnle lcgnli \e! spivilunliuiielus esl, nullui» pppulus s ( legilimo lunge itnle cartieral: sicque regnuin Jutla,
seqnitiir, ncc ipse popnlo proeesl,qunpiopler iiiillus s oninihtis pnriibus suis amissis, regiium esse desivil;
eoiiun neque lex neqne ponlifex, proplieln, nct|iie e manifestuin esl igiiur, el atl exiranea regna nihil
tlux ivibus JutliU vel est vel certe appellarj. poiesl. perlinere scepirutn dc Juda, ct de stiO jure esse
lintle eiiim cnnsic effecuyte riesiini, ibi efieenis illa- ablaiiiin. Qnod si quis siulius putet csse vel dici
rum esse iiiiuiine possiml. 0 igilur dolor vel risus„ lcgiiuni Juila ubictinque regnnt Jtiiiaeiisstiper Jii-
,1 dtcos,' lefellitur et re et Scviplura. Nnm "cuiii ve-
coiilrn sliiltitin iilque infel.cein sorlcin pnvlis Jiiiloeo-
ruui, qui. cuiii insoleuler el inconfcsse regiinen n 'gnnvenl tltib-vegessupev geniein Jud;torinn, unus in
suiiii) pninnl iu iiivhnm miuere. et npplnudere sihi'j Hievusnlenistipef duas liibtis, et allef in Snmaria
de inuliitmline reguni, iinlliiiii rectorem penitus |S super ileccin tril.us, ille liuiium Vocabamr et evat
conipvobniiliir liabere! SnIIiceve pbssil ista vnlio 0 iex Jutla, qui regnabal in Hierusalero ; ille denique
quain tlixiinus, :ul confiilnlioiiein pviiiiscpavlis. Sed ,j - rex Isracl, qui regnnbat iii Ssimaria. Si ergo sce-
tpiin hoii;ucausic saiis nbbis raliones nhundani, nonn piiiim Jinla iion peiiiriet ad illiim qui deccm tribu-
pigenl illos ilevnlo pcv inipossibile oppiignnie, boc ,c biis Jndicoriini praeesi in Saiuairia, niiillo miinis
moilo : Prophelia.de qua iiunc ngiinus, nut vcspicil jt pertincbit ad illuni qtii mendose fiugitur rex esse
ad liileS'regcs,'id est rusticos sive privnlos, nul ini- i_ D aliqnol Jiid;x'orumin India. Dica.miisiteruni : Rex
niiue. At si vespicil, et propiev illovuiiipracsenlem m jtitla est vtr oiiuiidus de Iribu Jtida, elecius, et a
cxislcnlinin in hnc viln, conslnt inler vos nonilum m legitimo sacer.iote sacro cbrisiiiaie uncius ad rc-
veuisse Chvisliiin, propierea idein conslahil nun- i- gen uin populum qui bnbiiat in terra Jtnln. Omnis
qiiain esse venliiniiii, iloncc nniues iln tlcleli sinl ut aiiieni rex extrmieus ab hac defiiiitionealienus est.
ntiliiis coriiin sil iu mundo qui regnl. familiam siiam. n. Niilliisi^iliiv ipsbruin rcx Jtnla est. Noii eiiini pos-
IIoc auiein qiiaiirio erii? nisi i.i coisiiminaiione s;e-K, sunl hnbere commuiienVesseiiliam, qusciior, habent
culi, cnin, defiinciis onmibns, nullns erit jain neque ne comiiiiiiiein ilelinitionem. Porvo conclusionenihnnc
pceiiilenliseneqtie veniaelocus : el qnitl piiinbiinus u? allera conseqiiiliir, hoc rnodo : Nnm si de tribn Jutla
ut lunc venial Messias, iiisi motiuos sepelive? Hoec- :c- legitimc rex esse noh ppieint riisi queiii sacerdos,
cine ergp eril exsneclnlio geiiliiiin? iiaiie piacinissn sa ipse quoqtie iinclus aique sncratiis, legiiimn un-
prophetin redigeltir ad iiihiliim? Absil! iiupo-sibiie ile ciione snerar u, siiccrriosaiileni in geuic Jiida-uniin
esienim inciiiivi Denm qui repvomisii cerio lermino no noii fuit, pos.qiiiiiii chvisinu pev.liilcnini Cl exsulii-
anic fiiiem sseculi.Chvistum stiuufnd salvnn.tlumge- ;e- vevunt de iocti in qub solo eis saciifitave licehui;
iius huuiaiiuiii milicre, Falsi suntigitur illi, qui tli-
Ji- postqttaui saccvdolcsqui reges unxeiuiiliibii exsiitc-
317 5ERM0NES AD POPBLUM. 5f8
nint, viec reges quidem existere • poiiieruiu. Cbi,.A trihus Juda el Benjnmin, habens secnm regein et
enim cnusaeeiTeclivae desunl, eflectus earum minime sncerribtes et pvopheias suos, et.promissionein da-
esse possunt. Goncludiliir itaqiie non soluni rieJiida tnm a Doinino, quod posl perncinm poeniieiilinm
sceplrum ublnluro, sed ne regem qiiiriem ibi postea scpiunginla aiinorinn reililuvi essenl in lerrain sunm,
fieri poiuisse. Nunc voniamiis ad teviiinn :'« Non est qiinui iioii.luii)irailidevnl Doininus nlienigenis nri ba-
iiobis, .iiiquiimi, laiili signi, quoil exsnles suniiis bilniidfim, setl sictii nuiic desertn reninnsernt. Nnnc
nunc el sine vege, iri,esl prineipe, m propierca cre- vero non est vobis colleciiis populus, sicui tiinc,.
rianius venisse Messiani. Fuimiis enim -siinil.tcrin neque vex, neqne sacertlotes, neque pvophelat, ne-
B.ihylone, non inmen ullo nniiloveuii Messias, sed que tevta desevla vobis reservnin, nec promissio
posiea reversi Hierosblyninni habninins reguiim et dnln n Doinino, quo.l post septiinginla annos illuc
sncerdolitini: b;ecesl crgo spes nosira ui,'siiuiliier reriesiiis, sicttt tiinc, sed est poiius seiiientia daia a
nobis rcsiiluiis, cuin plneueiiiDeo, rnrsus hsec adve- Domiiio, (|uoil perpelua sii liscc riesohtio vesira,
nianl.i Respiini!enius..quodiiiiiicexsiilcselsinepvin- quoil iii loco suo s.iiis deinonslrntiir, qtiaeVobisjani.
cipe vos csse dixistis, el veriiin- est; ibi enini col- cifcitcraiinos mille persulv.il, uil fratidalura vos de
leclus ernl in iiiium populus llievolosyinis, iri est, caeieris, usque in fiiiein.

SANCtl FITLBERTI
CARNOTENSISEPISCOPI

SERMONES AD POPULUM.
(BibliothecaPalrum, tom. XVHI.pag. 37.)

SERMOPRIMUS. ]
B
SERMOII.
Paires venernbilcs, cbnri IVnires, filii Dei, aliqniil
vobis volunius inemorare de iis t|ii;c niinqiiaiii vos Frutres, credo quod oinnes qui. pracsenli hnsilica-
oblivisci oporiel, vi.'elicet qiionioriocre.leie tleiieu- coiilinemiir, per fiilemChii.slinni siimus. Reildnmus
lis et vivere, et si qujs pecenveril, «iiibmodopossil ergo in priniis Deo grntins, qni nos ad fitlein siiam
reeiipevnve.Tvin s.nnl h:cc : firiescniholic.) haecesl, vocnre riignnliis esl, cl pcr b.iplisnii grnlinm a pec-
ul unnin Doininiini. in Triiiilnle, el Tiinilnle i> in Ciilo iiiiindnre,,el. n riinliplolibernre. Dicile Deo grn-
uniliUeveiiereniiir. Multi siml auiem qui nou. pos- lins, finircs : si pevninnsissemus. in illa nuinriitia
suut hoc intelligere, hisi per qnasrininqunsi siiuili- quse nobis pcr huplisimiin riiilnesi, vcrc folhes esse-
tiidiue-siiiriiicnnliir. Qunpropter tlicnintisel nos nli- niiis. Scri non pc.viiinnsinins,cecidiinus eiiim per
quiil lale. In sole suvut-lresnnltivnliler, sphsern, cla- nostrnin ftilpnin. non soliim in peccnin, seri elinm in
ritas, cnlor. Sph;«nnsulis nnliirnJilevesl splc.nriens ciiminn pvopier qii;n peccntovcs nb Eeticsia sepn-
et cnlens. Sui.niniisPnter nniiivulilerest .snpiens, el vauliir, ipiuli.nsunl boiniciilin,ntlulleriii, fovnicatio-
ainniis; sphsernsolis,-et spleniloi', ei caior, noiisunt ncs.sncrilcgin, rapiiia1, furln, fnlsu leslini.onin, su-
tres soles, sed uiins sol; SUIIIIIIIIS Pnler el snpientia.,r perbin, invitlin, nvaiiiin , tlititinn iracundin, cbviitns
ejus, et runor ejus non snnt tvcs riii, setl unus esl assiilun. Siculergo Deo gvnlins egiiiius pvo bonilnle
Dens; sapienliaFiliiis Dei esl, Spiviiiissnnclus aiiior siin, sic nos ciilpnbilos conli eaniiir prb mnlitin no-
est : Pnler iinque el Filius, el Spivilus snnclus iinus strn, et tlicnniits singuli: peccalores sin"tis. Frnlies,
Detis esl; hie Deus anie ssecnlnet niiiic, el seinper , vereinles siiinus corani Deo et s.mclis cjus, seil ini-
fccii Oiiininvisibiliacl invisihilia. sericorriin .fjiis mngna csl,qui nobis ariluic-donnt
Quivriiur auieni cur Deus Pnier Filiiim suuni, id 'locn.nisive lenipiis e.uciidaiionis.
est supieiiii.ini,lioiniueinficri voluit' Respotiileatnus- Emeiirieiniis ergo in meiius, juxla Scripluram,
qunni brevissiiiieposstinins,proptcrhomiiiem iiiique qu;c iguprnnriopeccnvimus; quoil si ncscilis qualiler
reiliiiieinlinn, qni culpa sua periernt, et per se non eiueiitlare -ilebeatis, iliceiiduin cst vohis. In nriuiis
poteiat rcpnruri; Nnni anicqnnm pcccarei lioino, peccnre desistiie: quniiiliu enim quis Doniinum of-
cvai prinlcns cl iiiiiuoiinlis, el nrbilrio lihcr, fuit fentlere non ccssat, nec cjns pneni eniia friiciuosa
Isinen innt.i cnlliriilas riiaboli, nt stsIticerel eum et, est, el i|iii.in hac vifa criminali peccato fineti)noii
letiilcvel insipieiiicm, mortalein et fragilem : quo- imposiifcfit, veniam in allcra non hnbebit. Qun-
mo'o ergo posset, sinllns, cl frngilis.,el moiinlis pvopier, ut riixi, necessuriiiin est in primis criinini
cfffciiis, riinboliiii; reviiicere, et icciipcrnve per se D fiueni dare, deiiirieyeio coinmissa rit-lcve pcv poeni-
iiiioripcv(lii!ev;il,'(|uiqu:c(|iiesibi.nilliuc,vnliriusnoii te.ilinm, per 'eleeinosyuuin,per oriHioiiPin. Moritim
dcfeiiriit?niil!f)moiioerui iarnen jiiipossihiltiiiouim- .pcenilimisevobiscoiisliliicul.Siicerootes.MudiiscJec-
pleri qtiod volebat Omuipoteiis. hiosynseesi, secundu:ii fiiuiiltaleroel.Lonain yoluu-
519 S. FULBERTI CARNOTENSISEPISCOPI 320
inlerii vcstram. Moihim oraliouis coiisliluil nobis A processit ex obedientin logis, ct nostra significativa
Clnislus diversa sub conditione, qnam noslis, vide- oblaiib esl, ex dulci et venerabili memoria suae
licet ul diroillni sicul et nos, elc. Hprlamur ilaqiie, prsesentationis. Nunc ergo scienles, quain ex bonis
frntres, ul crimina fiigialis, injunclara vobis pceni- principiis solemnilas isla prodiit, el qnam piam .
lentiam alacriter suscipialis, slrenue peragatis. Non sanclamque significationcm nostra oblatio gerit,
suntenimcondignwpassioneshtijustemporisadfuiuram solemnitalem divinis laudibus et operibus exorne-
gloriam qnmrevelabilurinnobis (Rom.vin, 18). Elee- mns, el oblalionein pio celebremus affeclu, rcgantes
niosynani quoque pro possefaciatis, quia sicut aqria piissihttamDei Matrernul ipsa nos,et munera noslra,
exslinguii- ignem, ita eleemosynacxsiinguit pecca- Filio suo gratificare dignelur, et ad similitudinem
lum.Oreinus lamproinvicem quampro nobis, dicenle oblationis nostrse, qti.e munda, clara el fervida esse
aposlolo : Confiieminialterutrttm peccata veslra, et videtur, deposcat nobis ab ipso mundiliam cordis ct
orgtepro invicemul salvemini (Jac. v, 16). Novimus corporis, lumeii scientiae, fervorero fidei et chari-
nnlem per ppeniienliam mullos, evasisse periculum tatis, qualftiiusSuaegraliaedono accensi, per Spiri-
mpriis, alios per ovationem. Enitamiir cliam, fva- ttim sanclum illuminali, -piirificatis mentibns in
Ives, inlev lales invenivi, quia regnum cmtorum.vitn templo sancto glorise suse valeamus apparere, per •
palitttr, et violenli diripiunt illud (Matth. xi, 12). " eutndem Dominuinnoslrum Jesum Christuro.
Pisestet vives imbecillilali nosivaeHle qui dixit : SERMO IV.
Confidite,egovici mundum (Joan. xvi, 25), Dominus DENATIVITATE BEATISSIMJE MAlti^;VIRGIMS.
imsier Jesus Christus qui Ctim Paire~ et Spiritu Approbatae consueiiidinis est apud Chrislianos
sando vivit et regnat Deus per infinila sseculornni sanclorum Palrum dics nalalilios observare diligen-
saecula.Anien. ler, et praecipuevirtutes corum assignatas lilteris in
SERMO III, Ecclesia recilare ad iaudem Dei, ex cujus munere
I)E PUMFiCATlONE ISEAT.E MARI/E. siint, et nd iiistruinentn ininoruii). lnter omnes san-
"Voluiniisvobis breviler exponere, fratres, unde, cUs, memoria heatissimse Virginis eo frequenlius
ccepit solcmnitas Puvificationis, quam liodie cele- agilur atqiie' feslivius, quo majorem gratiam apud
brnlis, cl qnid cerei significenl quos offertis. So- Dominumcredilur invenisse. Unde posl nlia quscdam
lemnitas ergo ista processil ex lege. Praecepit enimi ipsius antiquiora solerohia, nori fuitcontentadevo-
Detisin lege ut mulier qusede viri sui conceplu pri- lio fidelium, quin nativitalis solemne snperadderet
rn genitum pareret, . qtiadragesimo ' die nativilaliss hbdiernum. Hac ilaquedie peculiariter in Ecclesia
praesenlaret eum Domino in templo, cum hosliis : f. / recitandus esse Videlurille liber, qui de ortu ejus
ct hic dies Purificationis vocalur- Quod prseceplura i el vila scriptus inveniebatiir, si non judicassenl eum
Puriflcationis et oblalionis implevernnl alise matres's' Patres inter apocrypha numerandum. Al quoniam
ex necessitate, qnia poliutae et pecCalfices eranl .- inagnis ac sapientibus viris ita visum est, nos alia
qiiandovcroChristus nalus est de beatissima Vifgine B qusedam, sed non aliena legenles, ecclesiaslicum
Maria, ipsa non indigehnl legali purificaiione.quiai morem debitisofficiisexsequamur.BealacrgoDoniini
mtinda erat et sancla. Hiimililatis tamen el bbe- Mater el perpetua Virgo Maria,priusquam nascerelur
dienlisecausa Icgi se suhdens, obedire legi quamviss oraculis enuntiata est, et designata miraculis, nata
non indigerel, obtulit in teniplo Dei filium suumn vero progenie divinitus ordinata, pvivilegioviviutum
ciim hostiis quadragesimo die nalivitalis, sicut esl1: insignis enituil, Salvaloveroedidit a quo glorificala
liodie. Sed praesentatioilla insignis et gloriosa fuit:: in Coelo,nunquam terrigenis patrocinari desistit.
movenieenim Spiritii sancto, occtirrertinl ei sanctuss ProposiiJonemsequatur ordine sua narralio. Jamqiie
prophela Simeon et Anna sancla vidua et propbe- !- referamus unum de prsetaxatis oraculis, ac deinde
tiS5a, laudanfes et bcnedicentes Dominum de ad-- paucis expediamus. Dixit jEternus ad veterem, Deus
ventu Chrisli, sictit legitur in Evaiigelio, roiracula a ad serpenlem : Inimicitias pondm inler te et mulie*
prsebehles. Cbrislus naiiique iri carrie veniens, fra-i- D rem, et semen luum, ct semen illius (Gen. m, 15).
tres, osleridebai pnr.iterethumililatisexempluhi, et ;i . Quid esf, fratres, in noc loco serpentis capul corile-
divinse pielalis indicia. Sicut in nativitate sua, cumrri; veve, nisi pvincipalero diaboli suggeslioneni, id est
. jacerel humilirer in prxsepio, nbva stella, et landi- i- concupiscentiam, vesistendosupevave? Si ergo quae-
bus angelicis celebrabatnr in ccelo: sic et modo cum m ratur quaenam mulier hujusmodivictoriam nperata
pnrvulusinfantiilus prscsenlaretur in templo, ad de- e- sil? profecto non reperitiir in liriea generalionis
clarandam divinitatem suamiri carne lalitniilem ni humanae, dOnecperveniatur ad illam rie qua' agimus
Cordaprophetavumilluiriinabat Spiritus sanctus. Nos its sanclarum sanclam. At si inlerrogelur, in quo ser-
Crgoqui illum verurii Domihum ethominem adora- a- pentis capul yel ipsa coniriverit? nimirum in eo
niiis; in- memoriam Prseseiilationis ejus in templo lo quod virginitatem simul el; humililalem Deo sacrifi-
celebramus hunc diem cum oblatiOnecereorumi:: cavit. Virginitate namque sbrvata probatur exstin-
•per lumen cerei; divinitatem, per ceram significan- ii- xisse concupiscentiam carnis; humilitate,tquae facit
tes carnem ipsiusvirginalerii. Apis cnim et mellis, is, pauperem spiritu, concupiscenliam merilis. Sicque
a- principali suggeslione diaboli victa , vitiosum caput
et cerse opifex sine coilti niaris et femiriaeprocrea-
do virlulis pede contrivi.t. Non tamcn. hpc solo, sed eo
irir. Palel efgo quia-Pracsentalio Chvisti in leinplo
 '
Zil SERMONESAD POPULUM. zn
qiiani maximc triumpiiavit, quod de sua mundissima A dispensatione iioineii accepil, iia ul ipsa quoque vo-
earne corporala sapienlia dieit, Usqucquaque mali- • cabtili sui figura mngnuin quiddam innuerel: inler-
liam attingens a line usque ad fineni fortiier, et pretatur enini maris stella. Quid eigomyslicura h;ec
disponens omnia suaviter (Sap. vm, 1). Haecesl ergo inlerpretalio geral, per similitudinem osleiidamus.
iuulier ad quain divinum illud inteudebat oracu- Nautis quippe niare transeuntihus, notare opus^est
luiii, hanc quandoque lfasciluram innuebal, hanc slellan) hane, longe a summp cceli cardine coruscan-
singulariier intiiiiabat. Expedito quam paucis Ora- teni, el ex respectif illius sestimare alque dirigere
culo, unura quodque de miraculis absolvatur. .cursum suum, ut porlum destinatum apprehendefe
Acceplae sunt a sancto Moyse singulse virgae de possint. Siniili morio , fratres, oporlet universos
singulis tribubus Israel, nominibus earuro inscriptse, Christicolas, inter fluctus hiijus saeculircmiganles-,
jubente Doinino, et posilsc in labernaculo ejus : aitenriere maris stellnm hanc, id esl Muriam, qtise
inter quaS una quae fuerat Aaroni invenla esl se- suprenio revum cavdini Deo pvoxima est, el fespectii
quenti die germinasse, iloruisse, fronduisse, et peT exeriipli ejus cursuro vitae divigevc. Qurid qui fecerit
perisse amygdala. Sciens ergo Dominus hoc opus non jnctabituv vanae gloriae vento, nec frangetuf
suuin magui esse myslerii, jussil servari virgam ad scopulis advcrsoruni, iiec absorbebitur scyllseavo-
iiionimentum. Monebanlur eniin filii Israel pracsen- B ragine voluptaluni, sed prospere veniel ad porlum
lia virgae, qiicerere solliciie quid significarel tam quielis aelernce. Hic si quis inlerrogct dicens, quid
mirabile faclum, quod iougo post aperiens divinus ergo putas qualis olim in anima fuerit, vel nunc sii,
Isaias : Egredielur, inquit, virga de radiee Jesse, el bsec persona, quae sic oinhihus" saiiclis spectantla
'
flos de radice ejus ascendel, el requiescet super eum atqne iniilanda prbponilur ? veraciter resporiderotis,
Spiritus Domini (Isa. xi, 1). Ad haec verba lanquam qttia longe perfectior qiiain noslra oralione dero.oii-
auditores ejus dicerehl: Opalerlsaia, obscuve loque- strari possit. Tamen ne ibi nihil dicere arguamiir,
vis, dic nobis, quaeso, ipsain rem riianifesle, adjccil ubi major aflltiit copia dicendorum , reservantes
clariialeri) ei a\l:Ecce virgoconcipiet et pdriet filium, niulta atqiie magna facundis, saltem pauca dicanius
el vocabitur nomen ejus Emmanuei (Isa. vn, 14). Fi- super hoc, et quaefacile probenlur audiia. Hoc igi^
liuin quoque Virginis, id est Eniraanuelem, pvseclave lur in primis asiruere fas esl, qnod anima ipsius el
dcscvibens: Puer, inquit, naius est nobis, lilius Au- caro quam elegit, et habitaculuro sihi fecil Sapienlia
tus esi nobis, et vocabitur nomen ejus AUmirabilis, Def Patris, ab omm maliiia et immundilia puvissinice
ComiliariuSyDeusfbrtis,Pater fulnri swculi, Princeps fuerunl, afQrmanie.Sciiptura: Quoniamin matevolam
pacis: multiplicabilur ejus imperium et regni ejus non _, animam non inlroihil sapientia, nec habitabit in cor-
eril finis (Isa. ix, 6). Quod ergo Deus designavit J pqre subdito peccatis (Sap. i, 4). Ileij) econlra conii-
roiraculo, boc a secreto isaias pfbdit vaiicinio. Et denler asserimus, quia nullo virtutum genere vaca-
qhod vates cecinit, consequenter rei exilus approba- bat, cui pleniludinein gratise Dei nunlius assercbnt
vil. Nam sicut illa virga siiie radice, sine quolibet inesse. Quod, attesiante archangelo, quamvis nenio
liaturae vel ariis adininiculo. fructificavit: ila Virgo sana menie discredat, tamen si quisadhuc pio desi-
Maria sinc cpnjugali opere iilium procreavil, filium derio quserai afgumenta virlutum ex verbis et faclis
sane flore designalum el fructu ; llore, propter spe- ejus quae Sciiptura commemorat, tanlo sibi fac]Jitis
ciem, fruclu, prbpter utilitaiero. Est enini speciosus occurrent, quanlo ipse in qnaerendo fldelior erii.
forma prm filiis hominum (Pscd. xuv, 5), el vitnlis Suntautem ex eis qusedam pmni fere Clirisliano pev^
refcctio uon solum hbroinum, sed eliam angeloruin. spicua. Quis enim est qui cum jucunda .admivaiioiie
Ilinc breviler asseria propositionis pavMculapriina, non speculetur ipsius maturse adolescentis fovtiiurii-
qtiod sequilur allingamus. , nem, et prudenliam, et fidem in colloquio angeli-»
Nata esl igiiur bealissima Virgo, sicut legimus, co, ubi lam conslanler eloquilur, lam prudenler in-
patre Nazareno, matre Bethlehemi.la, quas urbes terrogat; tam facile credit ? Quis enim npn videat ac
Chrisli nativltali vel conversatiorii deslinatas esse D videudo miretuv jusliliaro ejtts, qua sicunivevsa prse-
prophetae non lacuerant. Descendit autera ab radice cepla divinse legis satagebat implere, ut nec ad se
iilius fide praiclari Abrahae, cui superne promissa periinentia inexplela relinqueret ? Verbi gratia : post
fuerat henediciio omnium geinium iu semine stto, e't partumcnim purificalione legali quam agebal, OOII
ab stirpe David, quem Deus proptef nolam sibi pro- egehat, quia virum in concipiendo non noverat. Da
biiaiein egregia laude sublimavil, dicens ; Inveni lemperanlia.quoqueipsius superius dictum esl, qiiae
viruni secundum cor meum (Acl. xm, 22). De regali Deo virginitaMs Hlium in humililatis valle produxit.
ncmpe tribusimul et sacevdolali duxil originein, Cura ergp virlutibus supfadictis facta ejus plena sunt
quccsumraum Regem aique Pontilicem erai pavilura.. ntque dicta, manifestum est, non solum atiestatione
Nbn lainen haecidcirco dixerimus, quod Dominus angelica, sedetiam reruni argiimento nullurovirtulis
qui peccalores .vocare venit, dedignaius sil roalrem bealissirace Virgini defuisse. Depromebaiit iiaque
suam peccatpres habere cognalos, inter quos spe- virtutes ui cogilatione el affeelu cordis ejus inefliv-
ciosa veiul inter spinas lilium appaverei. Hsee jiaqiie bilem harmoniam, quam ipsa crealiix et inhabila-
electa el iitsignis inler filias, non fortuitu quidem, trix ejuS-Dei-snpientia-deleclabatur atidire; cor.ti-
aut solo placilb parerituin ut plerique, sed divina scatont foris in superficie sermonis ct aclus, unde
 ™5 S. FULBERTI CARNOTENSISEPISCOPI 52*
ineritb possenl horoines glorificare Deum, et cxem- A \ pevet, tacies vefulsit ut sol. Peracloque deinceps
pla salniis accipcre. Tali ergo lanlseque personse, triduo, ciiiii laiulibtis in ecclesin pise MalvisDoniiui,
quid inntlem ari honoris cumiiluin poiuit accerierc per quam reeonciliaius fuerat, a Jahoribussuis beato
nmjiis: eo quodDciFilitiin Vivgoconcepil,Virgo ma- fine quievit
ler eilitlit, hac neinpe tligiiilale venerahilis facla est Tnlibusergo faclis npprobalur quin Domini Mater
jpsis qtioque snnclortini ordinibits angiioruni. Qiiod ubiijiie impeviosa est, ubique magiiifica, cevte cui
opere manifesto tleiiarnvit ille ningnus aique forlis pvonnin esl snnclos anrelos in roiiiisleiiuin roiiteve,
aichniigelus Gabiiel, qui cain auieqiiam Dei maicr et ad beiieplnciumi suuin iiifevortiinpncia cassave ;
-fieret, qtiia fiiiurnin novernl, tanta veiierulione sa- bis qiio.iiie et aliis infiiijli iiiiiucri beneficiis qusc
luiaiirio praevenit, hac eadein tliguilnie incin est vel scripia sunl, vel pussim jngi seniiuniur eflectu,
elinm imperiosn, seemiriiiinchnvilnlem erga supe- quori ei jnstis cl peccaioribus fitieliter iiivocaniitjus
•ros, ac stiper infc.nis per discreiioiicni. Unde plu- se, pr:cs!o esi, el ntiiiqiiam eis opitulnri ricsistit.
rinia scvi.plastinl exeinplovumargunieiila.deqiiibiis Veninnl igitnr atl enm jusli cum. Bnsilio lauiiatites
ail nrsesens qiitcdntn snllicint nieniornri:. Illn igilur .jic.'beiiCdicenics,elTectunigue cclcrem stiis Siinctis
oliin in aiixiliiim nrngniPuuisBnsilii misit snncliim desirieiiis postulaulessine dubio.pei«cpitiri. Vcniant
nugeluni, el inoiiuiini stiscilavil, qtti male vivenlem B ' peccalorcs ctim Thcopbiio liiiirienlcs vea peclora
pessiiiiidcdit perseciiloreni ejus JuHnniitnnpostalaiii, ctim iiiienio flelti, ipsi quoque, si vcre ppei.itenut,
et b;ec lnsloria iiotissiina cst. Illa eliam le, o pec- desiderntniii veniam atlcpiiui, rie qtipruin numero
calor quoinlain Theo,pbile, .poiiiilcnlcm el sunpli- tibiassisteniibiis nobis ut siibvcnire jroii ci niixiliari
ab ipsis diaboli fuucibiis poteiiter (ligneris, iniploinniiis, o pra;e!ecin-!o suncln! vene-
' ciier invocuiiteiii
erinttil. Sedquiri giaveintir bujiis lapsi rcpnruMoiiein vabi is cl inipevioga ! o cleiiicns el propiiia Doniina
pnucis efluri, ciini uuriii-esu oper;e .preiiiiin ? nosira, quo po.^simt.islecupciiive et hahere pcrpe-
ls ergo Thctipliiltis inceileiisolim in pnlrid cujiis- trunmgr.tiinin filii lui Jesu Chvisli Doiuini iitislvi,
{lani cpiscopi cilicioruni, ul scripliira qmedani te- qui cuin Patre elSpiritu sancto vivilel regnai unus
-
slalur, pippier iiifortunia suu in irisiiliani cccidit,"" Deus in seieriiiinu Ainen.
uurie coiittilil sese uri queniilam Juriacum inalelieiim, SERMO V.
ejus eonsilium cl aiixilium pelens. Hoc modialoreI ITEMBE SAT1V1TATE UKMMVlItGlKIS.
.loculus cuin dialjoloClifisiianilatein abnegnvil, dia- Fralrescharissiini,in hac tlie celehramus natale
holuni adoravil, ciqut; de sua iiiaiici.patione chiro- gluriosa;DoiuiuaenoslvaeMnriai;vidclicetRedempioris
gruphiiin tradidil annulo suo signalum. PuSiea vcroi nbslri Maliis. Voltinnisvobis aliquid referre bteviler
iacli pcenitens, iniiliuiiique se aninio aiigens' quid1 de n.ilalihus cjus, ci vita el iine, el atljtiioriis quse
facerel, quo se verieret, landem collectis firiei ett ipsa Chrisiianis etjiistiset peceaiorihus iinpendere
spei viv.i.ius,confugit ail ecciesiam quamtlnm heniac ; solet. Haec iiaqtie natn esi de stivpe Abrnbae aiqne
Murisenialris Doiiiiiiimemoria: dedicninm, ubi tjua- Duviri vcgis, qiiibus a Deopromissio iacta cst, quod
draginia diertini iiifiiclione iiiactaius auiino couiriio> in semine i.psoftim, id est in Clirislo, benedicefiilae
numeri cjus invocabnl jugiier, uc pairociiiiimi im- forent omnes liihus'lcrra). Nnln ust aiilein juxla
ploiubal. Qiiitl iniilia? Respexit hunc propitia nrise- reiaiionem et scripturas saiicionun Pntvuni in
ricordiae Malsiyel per visioiieni illi appafciis de; civilaie Naznvelh, pnlve nomine Joachiin tx eatlein
inipietnle convgiiii, aiiChiisii confessionemexcilnns. iirhe oriuiuio, malve vcvoAima iioiuiiie(iriunda cx
Consolnlu esl. dolenlem pollicentlo vcniam, el. nej civilaie Betlilebein. Yila qiioiuin simplcx et recta
idubilnvcl dc pvomisso, siipvndictuiii cbivoginphHro ) nnie Doiniiiiim, apud hoiiiiiics iri'C|irebeiisibriis et
diabulo potentev evcpaiin cnplivo reildiilil in pigntiss pia ernl. Nam oinnem stibstuniinin sivini irifniio
iibevialis. Quo.l ciiin evigilans sirpva peclus suuml diviricbant, tinani parieni leuiplo el lempli sevvi-
posiiuin invenirei, quain Ix-itts exsiiieiit, qtiam. pio3 to.rihbs inipenilebuni, ali.iiii peregiinis cl pnupe-
ulTecfuvoces exsiijluiiouis el confessionis eriirieiii,, D ribiis erogabnnt, teriiam sibi cl .su;e I'nn:ili;eu.-i-
noii esl facfle riictu. Nociem vero ilinur coiiseculai bus reservubiini. Iia jusM Deo, et Jiomiiiihiispnu-
esl. Doiiiinicn riies, qua Tlveophilus,qunsi ciiiu Do- percs,' annos .civciier viginii, cnsium Doiiiini con-
mino n iiiOvliiisvesuvgciis,episcopo se cornin populo o jiigiuin , sine Jihevoiuni pfticveiiiione exercehaui.
pncseiitavii, ct.roin sicui ernl exppstiil. Virieres s Voveruiil tniiien, si foiie Deus rioiiiirel eis soholem,
, pnpuhim inoiioex anriilu lara bovvendisceleris ex- enm se Doroliii serviMoiiiniicipnuiros. EvoluMse\go
pavere, niorioconsirieraln inncie vulluqiie pcenifenlis s tol nnnoriiin curriculis, liiissus esl ai:gelus "Dtmiini
counciyiiinri. Seriaifdilo qiianiniii el (pinni celeremn prius :ul Jiinchim, deniuni nd Aroiain, liiinliuiis eis
«iiseiicordiani fuernt conseculus, omiics -qui malaa iiasciiurani filiam iioiiiiiu: Mnriani, cui similis san-
conscieniiu lerrili pcne defeceraut, ad spein venise j> ctitaie ncc antea nata fuerit nec posiea nn.-cer:lur.
ciun gatiilio rcspirabnnl. Jnin verout rein brevi tinee Fucltiiii esl iiaque juxia verbuin nugeii: naia.cst ii)
«voiiiliiilaiinis, episcopo jubente mnle caiiluni chiro- >- civitnte NuznvethsniiclfsSiniaVivgbM.,viu, el innnsit
^rnphiiin Theoplnlus igne creinavii. Dein.ie snflia-i- ibi ivibus nniiis in pnlcrna domo'; lioslen vero, sicul
jjMnteelerp t:i pppulo riiiciusnil aliare, cuin sucvo- >- parenles lllitin Deo vovevniil, ductn llierosoly.niis in
sanclam comroiiiiioiien)'rie manu episc pi ore siisci- i- lemplo Douiini conscrvnta cst usijtie ad quarluiu
 523 SERMONESAD POPULUM, -MG
.riecinnim annum, jejuniis ct oralionibns servicns5 A nibns praefrrenrinm,^ citjps hoilie iprcehiciria!reci-
die at riocle, el vivginitaiem suam vovens, quodI , tnntur ti.iMvitntis initin. Ad etijiis'ergo mngriilicen-
anie vivgo ulla non fecevai, angelicis colloquiis> -' Mumcol!niidiin:!ni)i,:.el gloiinm pcrferentlaih, tiinla
iieqiieniev uiens. Deinile cum essel v versa nd do- vnlcniile.xiiheinre prsccoiii;), quaiitiiiii illicongrilil,
roiini.pnvfiilum suoium in civitnlem Nazaveih. 1111-4- • qn* cuiiclas Mipcrcxcellil in pnecinihciitlo crea-
sus esl ari eam. niigclus Gubiicl a Deo iiiinliuns eii tnras, t'l niigiiicnin riigiiilnleni! El nhi iis'q.uamin-
concepiionem Filii Dei. Fnit cvgo coiiccpitis Deii veniii pbieral locus,; qtii inJVa se -coiuitiricret nia-
Filiiis.in Nnznveth, nnllis in Bethlehcm. Posl nnii-- jeslitiein cou't|iinl.m Pairivniicloreiiliininiiiin rcnin),
vilnlem vero ClnisM ronnsit ciui) filio usque adI nisi nlevus Mavia*nnle Sicciilnpvrcscilus? in hunc
passioiiem.. crucis, ubi Clirisius Virginem nialvem siqiiiilcm lolu riivinitns ctini hiininnitnlc,versnla csl.
virgini discipulo Jonmii aposlolo coniiiieiirinvil.llic; El qui iu coieqiinlilnle cniiclu disponelial eoelcstin,
minislrnvil ci posl. pnssionein cl resiirrcciionem el! • cl levvesltin-, in viigiuen pernngiisia scpln veiilu-
nsccnsioiiem-Doroiniin fiiie.in.Fuil aiilcni sepnJln1 rnm el proinissnro pr;rpnrnb;il carnis s>,aereilem-
saucMsMmuin vnlle Josnpbai, ubi esl ictlilicnla1 plioiieni.
ccclesin iu honomu ejns, et snncius Jonunes se- Feli.x lalis panus el orlus, rie ciijus siilsliinlia
piiliiis cst Epheso. Posl vero ctini-religiosi Chri-• assiinipln esl Inlis virgo, quce lollerel velerlins pn-
siinni reliqiiias mulris ejus, virielieei Domini, re- reiiimn offensns , cl re!evnrei;coiiciis-iim orhcin
spi.cereveJie.11i,sepulcruui vaciiuni i.ivenerunt ; sedI qui siib saevoriuri cmt boslis dominio. {Jiijus il;ique
el in scpulcro beali Joannis res|)icieiiles, non in-. parlus, 111censeinus, atl nibil cxslitil, nisi ut fierel
veneitint uisi niiinnu; Creriil ilnque Chrisliuua pietus1 ejus sancln puilicilin (lomiis ei susccplio Filii Allis-
qtiia.Cbrisius Deus Dei FiJius Malrein suam glo- simi. Ad quiil cnitii nliiiil ? ergone liujiis casiiuts
ripse resstisciinveril et exulluveril stiper ccelo.s,et nul nnle parlinii, vel post digiiiim pignus genitiini,
.quod bentus Joniines vivgo el evangelisla, qui eii foeriala est nliqno conliigio ? Hunc eiiiin iiulln gra-
iiiinislrnvil in i.erra, -glorinni ejns pavticipare roe- vitas aut elfela successio liiioriim frcgii, ul solel
rcaiur in ccelo. Esl auiem ineflnbile quain gruliam1 eiscontiiigere qii;c huinannm soholem ninternis ege-
et gloiiaiii de,!eril Dominiis Mairi sua:; boc tnmen1 ninl viseeiibus. Ftiix eniin culpn, seil snncia con
ctrto sciinus quiajusli quiriquid. ab eo poslulant, jngalis socielns, quse tale ac Innluni spccinleque-vel
per iiilevcessioiiein nialris celevius inipeiraiii, pec- singulare riecus profudil iu orhc, de concesso nu-
caiores quoque s-.epiusliiisericorriiain sunt conse- pliuli coiiliibcrnio.
ctiti: habcinus plttra cxenipla de ulvi.sque, sed ad _, Denique in hiijus conceplione necessnria hnud
prsesens licecsulficiant. •• . diibiiiin est quiu 'iiiruiuque pareniein vivificus et
SERMO VI. artleiiS Spirilus'singulafi inuiiere repleverit, qnod-
II*OltTUKLVJEVIRGINIS MAWJE INVIOLAT<E. que nb eis saiiclortnn angelortnn cusiodin seu visi-
Mtiiuaeriileciionis ninove el seduJseatibortalionis lalio niinqiiiiin ubfuciit. MerilO si qiiiriein hnjiis
•liulu a qnibiisriam Deo sncralissiniis el tlilcclis co- . sanclae Virgiiiis iiitilluni atleo Inuriantli sunt el ex-
gimiiv de sanclissiiiia, et ultva quam dici possit . lollentli sanctissimi procrenlores, qui in cuuclis
dilecla Virgine, sponsa scilicet et niaive Domini insliliiliouibiis innlos uc lalcs sc pricslilcruiil, ul
Mnvia, uliqnnm nllocufoeem facere, de orln virie- non imiueiilo ile eorum Slirpe pvoiiivet Inlis sttcces-
licetejus, rion •Tiislorialiier lexere, sed mysticis sio, qticefierclci ptiscis selniihus cl suhscqueiitibus
exornare lauriibiis, cl beneliciis congraliilnii, ad • exempliiin loiins lioniluiis. Felix, et pr;c cxtevis
cujiis Innli inysleiii inaleviani ncc omnis potest suf- pnlviliiis felicior, qui lalilse pvolis nieruit vocilari
fircve iiiiiiidus, si in iinuro elinni coeat orriineni. jialrnlor. Fclix eliam qui 11011plures, setl uiinm
. Evit aiilein «is incepmni, et exsecinio nieriluni, proiueruii suscipere nniain, quae ui:ic.uniconcipevcl
qiiortiin oblcniu perveiierii ail portuin sine nnu- el piofcrrei Dei Filiuni. Meceniin rieccbnl 111biijus
fvagio reniigiiiiii. Igiiur niniis nniahilem nc saln- D [ singiilnris Vir/niis snnctissiini progeniiorcs fo.uln-
tiferntn omnibiis scectiliset lerricolis vevi iclemique rcu.ur pluriinoruni propugnlioiie filioruni, qui ernnl
Regis nc Doniini iiostri nalivilatem ceniiia litinii- futuii uiiiccenmliis Doiniui pvovisoveset cdiicniores
lilnte retensenles, et aninia orbil.a recolenles so- egrcgii. Veie henla et oniiii venernt one li:iheiii.'n,
lcmnin, pritiio rulum riuximtis uirorumqtie seximin et qitod.itn piivil -gio sncioprieriicanria, muter hujus
collegia etiani ad divinnnvel gloriosaiiv-.fesiiviiaiein sauc.ise,(|ii;<:oiiiiiitim umeccssil innlics in coi.ti-
quibiisdnm ndhortuiinnibus, inviiare, til diuu uira- , picntlo et gener;inrio enni qti;c smnii etvoniiiitmi
fumque paiiium devolio his sacris • fcslis nefns igeiitrnvet cvcatorcm. Gaude et lae.nrt',-o f>Iix pio
dtixeril hon inleresse, una: oniniuiii votu capaciiis . tnii Itlia, qiioninm luli doie tloimin es; qua nuHi
ejitstlem sacraeVirgiiiis civca se pevsentinnt ailesse anle le posiea roeruil nnlecelli. Qunnln |IUIU;IHIS
jiivahiina. - provisio liieril sunclortini niigeloriiin, circt Inin Dcu
Esl enimisla suspecla feslivilas, non modicis nec graiissinios paiuiiles, ab inilio stiie procventoiiis,
pattcis pvsefulgensmysleiiis, aut veliquovtim san- et exciibulio super'-lamiiigenleni soboleii.? Niiiiq:id
etovum festivilalibus co.T.qitanda, sed innluni est abluisse creileudtis est Spiriius Bancius ab ista
exceilentior, quanlum constat eam omnibus Jiomi- exi-miapuella, qtiam sua oburobrare dispouebat vir-
327 S. FULRERTI CARNOTENSISEPlSCOPi 52S
tute ? NuBieiiim fideiiurndubiujn esl qtiod civca eairi A cum menlis jubilalione rccipienicSt oirini conalu
omnis rrequeritia ccelestium agminum invigilabnt, elaborate, ut -lania hodiorni diei jucunditas, duni
utpote quara stipra se exaltandam minime ambigc- mundanis excoliluret honoralur obsequiis, hanc
bant.O hinris superque beata Virgo, qupeiiulli cora- interior et pura conscienlia jttslis et conscquen-
paranda est nieiilo, hec cosequanda casiitaiisMluIo? tibus prosequatur servitiis. Namque qrii piofiini
Vere elenim beaia*illasaccula, quaeex sacvalo ulero veherantur sacfa merita, quique omnimodis
le meriierint excipere: suo in tempore. Sane si qui intere,sse peroptant supernorum agniinum fe>
sollicila liienle et sludiosa investigatione;perquirant stis, sic iri" preesenlibus exerceantiir sanclorum
-cur sanctorum praecfcdenliunimeriioriae hujus prse- nalalitiis, ut non conlingat illiceis abesse deincCps
fntac Virginis leinporanea inilia suis fidelibus sequa- de quofum hic congralulanlur triumphis. Quapro-
'cibiisenucleatim non exornaverunl, ut ad: omnium pter praesenti celeliratioiie , omniuro prudenlium
noMManivulgarent, noyeniii hon ignaros eosexsti- vivginum veginani sedulis expbscite: pvecibus, qriae
•lisse hseresebs, quce pro insigni et adniirando huhis pvincipatuin bbtinet intev choros «anclarum virgi-
sacfse puellae .praecbnioexortura erat, et ob id, si nnm, suo interveiilu elliciai possibile quo sanctse
quid. ex;ejus orlu protulerunt, sagaci induslria ce- Ecclesiaj concentus, cuni eam huroili qua valeiope-
iandum-semulis et infidelibus decreverunt,- ne inve- B ] ratione, percolit in terris, demuinjn -laetitia pe-
nirei cxca garrulitas perfidorum uride maternum renni, de ejus ulraque c.ongaudeat sublihiatione et
sinuin. Ecelesia) vevbevavet sua multiplici fallacia. glpria. Isia est enim prsecipua festiyilas, in qua
Nam et hoc quod levi ct sublili relalione, aut for- bmnis angelofum roililia exsultai, in' qua proplie-
silan coriscriplione de matris Domini nativitale et larum panduntur vaticinia, in qua eliam gentilium
•infainia ejusdem Domini perceperuiit, ita versula et reseranlur prcenunlia scfipta, in qua oritur sponsa
argiimenlosa fallacia deturparunt, ut nec vera dein- sine exemplo Deo conjuncta, de cujus castacorpo-
ceps a quibusdain ecclesiaslicis docloribus recilen- rismateria orilur lumen in lenebris ad exiuihan-
;tur, quanivis niininie repudiantur. das veleruin niaculorum riebulas. Haecest, inquam,
Exslat yefo quaedam non usitata relalio, quce dies in qua praclucida slella, imo iomen Insepara-
•claiissimi interpvctis Ilieroiiynii praenotatur nomine, bile roaris, hoc est hujus nuindi, velutEous, cum
referens heaium Muiihseuin,post eriilum Evaiigelhim decoris amcenitate ex mortali geniiura cunctis qui
orliim proefatceVirginis; atque inilianicnla puerilia salvandi sunt illuxil. Haec est honoranda dieslaeli-
Jesu Ghiisti, ila obscuvis -manu. propria obsigna:se Mse,iri qua juxta riuindi qualitates praeparalur vas
iiHevis Hebraicis ul iiullis infidcliuiii illud vellet pa- virgineuin, diviuis charismalibus ul mar^avitis inef-
tere superfluis et niprdacibus nclibus, quae tunc a' ^ fabiliter ornatum, in quo qualilas Dei mista boroini
<pra.iibalointerprele feruntur transporlata quibusdam compaginarelur corporaliler, non secunduro propa-
obnixe peieiitib.us ad Latinse linguce noMMam.Et galionein, sed secundum Spiriliis sancti operalio-
quia haec relatio intef sacrse Scripturae-canones non nein. Quis, quieso, unquam aut ante hanc Virgiriein,
babetur inscrla, idco unanimis Eeclesiseconvcnlusi aut post haiic, in oiiiiii lerrarum spalio audire va-
in i'c.ciiandpa.pcvienecomnino eligit, -nce in non luit, ut faclor omniura reruio, possessov cceli et
. veeipiendo q-ejicit,cum -nonnulla reperiantur dicta ; levvae, Rexregumet Dominus dorainoviim, Sol ju-
velfacta qttcein prcefala :serie impossibilia Videan- Stitiae, lumen insupevabile, inlra Vii-ginis se arcla
luf, qusetamen volenlibus el amanlibus legere, noni concludere.i septa I 0 iniigha et: admirabilis ipsius
deuegal fitlelium industria. Nobis aulem et omnibusi Dei dislributio, imo miseralio ! nt eniro.protopla-
£ccles:se filiis, satis. superque sit 'fides el devota'i' stum parentem et successionem liliofum ejus iuno
•credulilas, qua vere eamconfitemur Virginem el ini , varet, quem constal oh hoc edifum, tut superbien-
soriu e" in oiuni sua operatione. Hijjus iianique paler• . tium ahgeJorum ^uppleret nuniev-um et ordinem,
.-et niater cnrnales fuisse feruiitur, Joachim et Airoa,, Don indignc perlulitiniva Virginis alvum cceliius «e
quas benesibi de nominis inlerprelaiione competunt:; p.-corporari; nt Consocialem formam rion secunduro
Joncliiin. quippe. prwparalio Domini dicilu-r, Annai ' divinaesubslaniise quantilaiera vel qualitalem, sed
vero graiia Dei inlerprelalur. In horum duorumi juxla corporeum increnicnfumabsque inacula pec-
liominuin iiiterprelalione quid innuikir, nisi gralia) -cali sibl compaclum eo erigeret unde et suasor et
quam simul. adepii sunl ? ubi nanique poterii essei ille succubuit, peffida fraudaliohe praecepti uterque
gralia, nisi ubi fnmulalur prseparalioconscieniia) ? ett : ejociusesl. Ecce itaque cuncii qui ad sacrara con-
ubi locum habebil prceparaMooperaiionis, nisi ubii venitis Virginis naiiviiateiii, omnes corpoveos vo-
anle. prsecesserit Dei largita gratia ? Sic crgo ini biscum affevtis sensus, -forlassiset jairi non desunl
iiuuro duse conipactaegratiae, disponente Dei nulii,, ; vobis intevioves covdis intellectus. Haud dubium
Iirbierunt «x se gvaliain non pavvam, profuturamj . cnim, cum dispevtilov.suavuro vivtulum unumquero-
- vaWe cupctis liominibus. que vestrum suo doriavevit dono, qui scil in siuguijs
'
Hsecpaucis dicia de sanclorum parenium dignai ita dispertire sua doiia el munera prout quisque
commenioratione salis siiit. Nuiic ad evolvenda eaa laborat, ut efflciatur ejus babilaculum. Operatur
quae Christus dederil veniamus. Proplerea honorifi- autem hoc, ut ait Apostolus, unus atque idem Spi-
ccntissime summi Auctoris et Creatoris Geniiriceml ikiis, qui in cunctis secuiiduin gvaliaiuin raMo;;eiii
 ^» SERMONES AD POPULUM. L.,'- ~..L-iS»,
spargilur, el in singulis unice invenitur. Erigile A compede misericorditer eruiu Instflfas deriique ei
ergo menles veslras ad pvsesenlis malvis fesiivi- roodoqui te dudiroi suo vcnelico suasu iiifecefaiv
latem, ut nullum mentis vel covpovis domicilium quia habes fiiiim plaslem sive pafeniem- propiiium,
seu jubilatio invenialuv, qoae non tota concvepet;. qui ,suo .triumpho nobili procacem exiurbavit tui
in iam pvaeclara pvocreatione. Congaudeat in haci hostis domiriatum. Exi riuhc, o fallax et invenlor
ceJebritate Hterqiie sexus et -condilio dominoritmi anliqui-criminis.s a secmido noxio sexn, quia ipse
seu subjectorum, quia.per banc Virginero utroruni- qui sine. cavnali onere ab et.dem pulhilavil ordirie,
qiie venit rederoptio, scilicet jirimaculaius Dominus snani hodie genitricemistamrecit prodir.e in lucem.
«amaliter prodiens- de ilHus ulero. Garoleant senes; Terveat te procul secundceVjrginis.de cceio«ollapsa
Deo placenles, quoniam ab aula cceli desceiidit illei beiiediciio, qui laetatus es in primae' virghiis op-
»11ejuspuellse viseera, qiiinpvit non. modo animasi piobrio. Namque qui gnttdebas in articulo coridi-
lantum, vertihieMam'fovpora,' ad meliorem jiiveii- lionis hum,ariseprimos a suo felici incolatu exiuf-.
lutem referfe aveteri ruiiia, juxta scnienliam Davj*^ b.assecolonos, nunc .a secundohomine filioVirginis
dicam, Renovabitur ui aqtiilwjuvenlus tua (Psal.cm, anejna exsuliaiione nexus es..
$): I.initenlur etiam fideni antiquorum ^Patruin, ex Quocirca, habentes ob ocuips..sacratissimse \k-
'qna cohstat illps placuisse Deo, nec a memoria il- B -giiiis^sanctissimam diei venerationerri, non in miiri-'
loiuii) refugiat, quomam per.hujns Virginis partum danis lceliliis exevcele corda vestva, sed. lotum irieri-
«liaiii inextrema eoruro sorle coneediluriHis re- tis iugenium''figi.te in praeclarce Virgihis siiperna
pelitio.verae salutis. Laetentur juvenes fortesin hac illa. festa, in quibus diutina Iaudeab angelis festivis.
die, quoniam hodie prodiil in .hanc Jucem .Virgo, hpnovatuv swvitiis. Pvocuvale Pvincipeni vestvara
'ex cnjus secretis natus. csl- juyenis, specipsus prce, festiyis ut valetis laudibus et 'henignis bpevibus
natis hnniinun), de cujus labiis diffusa, est .omnis pvosequi, ut possitis cum «aabsque cofuscariliurii
gratia. perlata per quadripavtita miindi. climala. defectione lampadaruni Agnum sequi quocunqtic
Vivtuiem quoque corporis in animi vigofem trans- ierit- (Apoc. xiv, i). Hodie primiceria el ductrix
nuileiit', et per hujus sacvseVirginis obtentum suam Virginum a saiiclis prophetis vaMcinatabritur, con-
•Chvisiocommendent juventulero. Congratulentur graiulenlur ei cunctae virgiries, quia hascilur pudica
eiiam pueri et infanles in hujns roaxime puellaeioi- puella, •quaeamaiovem pepevit integvae cas.titalis.
tip, sua Chrislo et Mariaedicanies cvescenMamem- Felices illae, quaesirie -cognilionisludibviolam mivi-,
l)ra, quoiiiam habent pueriiiii castitatis, etpurilatis ficamJiei Genilricem quantum i« ipsis esl,*prose-
ttiinislnim, et Maviamsingularis .pudiciliae,ex cujus cuta» fiieriht puritatis comriiercib. Ergo quia gau-
ulero sanclo Ghrisli infanlia cst suscepta. Psallaiit' denter suscipitis ejus ortum, ad ctijus vos non liae-
spirituali lccMliaui.hac die et.illi qtii-forlecxercue- sitatis perlihere colioquium, satagite vos ita exer-
runt rioiniiiaium super saeculi negotia, quoniamper cere in ccelestibus negotiis-,- ut post exsuperatos
Virginem venjt Dominus omniom potestalnm et cadiicse pestis IahoresJ( dum ventum fuerit ad
virtutuin el doroinalionuro. Gaudeanl subditi, el si praepplalum divinae portce spectacuJum, pulsantes -
quos preniit alienum jugum, quoninm quandoque inpn repudiemini, ceu de ineplis vivgihihus dicituv,
exsolveiFilius Vivginis,imo Dei, ,si «i piacuevint, quse a sponso reprobatae sunt propter suam liier-
iniqua juga a cervicibus illoriim depellere, ac snpe- • Maro,durii iri vasis suis babereolerini, hoc«slbbiia
>rioreseflicieteos Dominus suis el ,per suse Matris opera,-negIexere; sed politis cum ipso adccelestia
•-sulfragium. ... palalia simul, el cum beataGeniirice ejus.prQgvedi
Cumergo ad^miiiuro virprum aHates nostra coj- valeatis. €uin igitur ista solemnitas omnihus fide-
Joeulio atque exhortatio pervenerit, rectuni v.i- lihus «ongrua ab omnium conventiculis catholico-
•detur ul ad illum sexum noslra denuo dirigaiur rum dbbilo honore prosequatur, pfaecipue tunc a.
walio, ex qito. scimus Dominum «arnalia inilia sacris virginibus valde prosequenda esi,, et percp-
sumpsisse. llle enim malediclioriis notam primse 1jj-lenda, quia hodie decus prudenlum vJfgiiium, flos
'virginis in benedictipnem sepundae transmutavit cainpi, idem sanctae Ecclesiae, quse preliosissiiriis
'Virginis^,qui antc refum forraam praesciverat ex impletur margarilis, ex iilio convallhun, idem Iui-
'eodem^exu. suuin in fine temporurn procreandtjm • niiliiini boniiiiiiiii processil ad orliini.idaudete per
foreyilium, qui uoiyersis omne atferret gaudiuro. omnem inodum, onines virgines, qiisevbs lam san-
Vere heaia«ollaudandaDei beneficia, quse perillun) •ctoet praelucido dono Dei diiatas fore tbgnoscilis";
sesuin..decrevevaintpvoyenive nostva in lempora, a sperate in ea, -quaeImjiis .doiii conipbs effecta est,
quo primp tervigenn) propinatum est iniquae sua-. etanleparium el post paftfiritionehi> Mngnificaie
sionis medicamentum.0 Eva tuuc infelix ! non so^ eam indefessa morum «xbibilioiic; qnoniam, pro
lum prp inobedientiaepiaculo,, vertimetiam pro ma- pcrsevefanlia virginis, cum tympariisexsullaiioiiis
lediclionis lit.iil<),,nuncyerofelix pro iromutalionis el laetiliae,corani praesenMaMatris Domini, quia iii
largifluo.donp. Lsetare lu, mater omniuro , nun siriercis cubilibus habebitis cum ea graiulari, si
solum quja evasisti proscriplionis exci.dium, sed cceptam ahimi corporisque integritatem sihcera
eliam quia de lua consimili prole profudisti eum in probitaieservaveritis. Hilares estpte et vos, puellse
s^ciilum, qui le tuanique progeniem roorlis de «vo tenerae, quia.habelis et vospuellam angeloruui
PiTnoi. CXLl. 11
 SSl S. FULBERTl CARNOTENSISEPiSCOPl 552
Domuiaroquasi primis auspiciis nunc pubescenleri).A . ait Dominns (Tsa. LXVI,9). > Quod arite sascula gc-
Ativocale angelos ad custodiani ptirilatis vestvac, nilus est iiieffabiiitef, Micbeasait: «' Egressus ejus
quia ipsa in fenera sorte mundialiter posila, cum a principio a diebus Eeternilaiis(Mich. v, 2). > Da-
fegina ipsorum etiam futiira secum eoriim stiffT^- vid : « Ante solcm permanef nomen ejus (PsaJ. LXX,
gia sedula oratione conlrahebat. Laciaminietiam 17J.>Salomonin Rrbverbiis:«Nondiiraeranlabyssi, et
vOsjah) malurse virgines, etqriae forle jamad ani- ego concepla eram. Nec dum fontes aqriaruni erupe-
les meias pervenisMs, quia pro longsevaperseve- rant, et ego parluriebar. Quando piseparabat coelos,
raniia vestra, non solum pollicita praemia,vertiro aderam, cum eo componens omiiia (Prov. -VHI,24,
laudero egregiam curo praesenli captabitis apnd 25, 27, 30). I Isaias : «InTiumililate judicium ejus
ccciesiemauctorem. Ne subtrahatis vos a praefatae nblatum est.. Generationem ejus quis enarfabit?
malris jubilatione, conjugalse, et cbnjugali jugo (Isa. LIII, 8.) > Job :-« Sapieniia Dei Patris uride
stibnexae,quoniam qui suaeMatri, et Omnihuspiis venit? Latetenim ab oculis bominum, et a volucri-
virginibris conlribuit iritegritalis palmam; ipse vos bus cceliabsconsa est (Job xxvni, 20, 24). >-
naturali fcedere mutua 'Copulatione jonxit, quo - Quod cum Patre et Dominus est,"David inquit:
decenlem et genuinum" servantes liiodum caslitalis ~ « Sedes tua, Deus, in sceculumsaeculi : virga dive-
iiliosprocreelis. Nccenim roulliim longe a caslitalis " ctionis virga regni tui (Psal. XLIV,7)> >. Moyses':
mnnere aberitjs, si iilios rion pro appeiilione libi- « Creavit Deus hbrriiriem ad iroagitiem stiam, ad
dinis,, sc.d pro amore successionis educatis. Ne imaginem Dei creavit illura (Gen. r, 27). >-ZaGha-
desperelis, o yiri vel femince quociinque modo rias: « Post gloriam iriisil me ad gentes (Zqch,
carnaliter corrupti, quoniarn illa cbilestis marisio, II, 8), > etc. Item : < Lauda et laetare, Sion,qiiia
non de virgineo lantum ordine, sed eidequibusdam ecce venio, et habitabo in medio tui, el scies quia
non solum juslis, sed et publicanis, et.anle pecca- Dominus exercituum misitme (Zach. n, 10).
loribus implelur. Quantoque vos cohspiciiis apud Quod in bumiliiale venturus esset, Isaias dixit :
maje&taton Domini D.bxias existerej eo amplius «Dicite fiUccSion ; Ec.cerex tuus venit tibi mansue-
respirale ad Genilficem Domini plenarn inisericor- tus, sedenssuperasinura (Isa.LXII,H;Matth.xxi,5). >
diae: habelis apud Palrem"advocalum ipsum Filiiim . jeremias: <Tibi peccaviraus,exspeclatiolsvael,salva-
Virginis, el ipse propitiabitur peccatis vestris lan- tor ejus. Quaresicut colonus futurus es in lerra,
lum, utveniam de ipso ac matre ejus sperelis, qui et quasi viator declinans ad manendum? Quare futu-
curo Patfe el Spirilu sancto vivit ct regnat Deus. rus es quasi vir vagus, et qui noii potest salvare
Pcr omnia sceculasaeculorum.Amen. ._, (Jerem. xiv, 7, 8, 9). >
In naiale luo nobis, pia Maler, adesto, Quod occidendus esset, Isaias inquit '« Sicut ovis
Virtutes augens, culparum pondera delens. ad occisionem ductus est, et qtiasi agnus coram
"SERMOVII. londenle se sine voce, sic non aperuit os suum
^UODDEIJS UNUS «.STINTRINlTATE. (Jsa.Liif, 1;Act. vni, 32). * Daniel: « Vir.Gabriel:
"Moysesait: c In principio fecit Deus ccelum ct Post hebdomadas septuaginla occidetpr Cbristus
lerram (Gen. i, i). ) Dixitque Deus : « Spiritus Do- (Dan. ix, 26). i
mini. ferebalur supe4 aquiis (Ibid., 5). > David Quod resurrecturus esset, David ait: « Caro mea
inquif: « VevboDoiiiini-ccelifirinati sunt, et spirilu requiescet in spe'(Psai. xv,-9), > elc. Ilem : « Re-
pris ejus cTmnisyivtus eortini (Psat. xxsii, 6). >" surrexi, et adhuc sura tecuro (Psal. cxxxvm, 18). >
Isaiasait : « Ego primlis et egb novissimus. Manus Oseas: « Vivificabit nos post duos dies, ct in die
quoqtie mea fundavit terram, etdextefa mea roensa tertia suscilabit nos, et vivenius in conspectu ejus
estcoelos(7sa.xi,viii, 12,15). >Etpaulopost:«Etnunc (Ose. yi, 5). >
Dominus Deus misit me, et Spirilus ejus (Ibid., De lcrinino adventus ejus Moysesvel Israel:« Non
i$). > Aggaeus: « Spiritusmeus crit in meriio ve- aiiferelur sceptrum de Juda,et'dux de femore ejus-
slri (Agg. H, 6). > Postea : « Ecce egp cbmmoyebo_Q ; donec veniat qui raittendus est, et ipse eril exspecta»
ccelumetterram, et venipt desideratus cunctis gen- lio gentiura (Gen. XLIX,10). > Danie): « Adhuc-me
Mbus (Ibid., 7). > Isidorus : « Christus ex Patre loquenle in oratione, ecce vir Gahriel, quem vide-
itaemicuit, velut splehdor a lumine, velut verbum ram in visione a principio, cito volans tetigit nie in
ab ore, velut sapienlia ex,corde. > tempofe sacrificii vespertini, et docuit ine, et Iocu-
Quod Christus a Deo sil genitus David inquit : lusest-mihi, dixilque: Daniel, nniic egressus sum
«Dominus dixit ad me : Filius meus es lu, ego hodie ut docerem te et inlelligeres; Ab exordio precum
genui le ,(iW. n, 7). > S3lomoh in Proverbiis: tuarum egvessusest sevmo: ego autero veni utiodi-
< Quis asceridit in ccelum, atque descendit? Quis «arem libi, quia vif desideriorum es. Tii ergo ani-
conlinuit spiritumin roanibus suis? Quis colligavil madverte sermonem,'etif)tellige visioneri): Seplua-
aquas quasi vesiimcntc? Quis suscitavit omnes ter- ginla hebdomades abbreviatcesunt super populum
minps terrae? Quod nomen est ei, et quod nomcni luum, et super urbCmsanclam, ul consummeirirprae-
filii ejus, si nosti ? (Pvpti. xxx, £.) >Isaias : «Nunquid1 varicalio, el finem accipiat peccatum, et deleatur
qui alios parere facio, ipse nori pariam, dicit Dorhi- iniqnitas, et adducatur jusMMa sempilerna, et im-
nus?Etqui gcneralionem aliis tribuo, sterilis ero?? pleatur visio el prophelia, et ungaluf Sanctus san-
533 SERMONESAD POPULUM. - 534
ctornm. Scito efgo-et animadverte : Ab exitu sermo- A jusium: ipse est exoraiib pro peccaiis nbstris(Jtirf.;
nis, ut iterum aedifieelurJefusalem, usquead Chri- 2). > Jacobtis ait: « Confiteriiini alterutrum peccafa
stum'dticem hebdomades sepiem, et hebdorhades vestra, et orale pro invicem, ut salvemini (Jctcob.,
sexagirita duaeerunti et fursumcedificabiiur platea, v, 16) > Fulgentiiis : «' Quocunquc tempore homb
et muri -inangustia leniporum. Et post hebdomades egerit poenitentiam,quamlibet annosus,si lotb corde
sexaginfa duas occidetur Christus : et non erit ejus renunliaverit peccalis praeteriiis, el pfo eis in con-
popuhis, qui eum' negaturus est. Et civiiatem speclu Domihi non soium corporis, sed etiam cofdis
et sancluariiim dissipabit poptilus cura dnce ven- lacrytnas fudefit, et maloruro operum maculas bonis
ttifo, el finis ejos vaslitas, et pbsl firiernbelli operibus diliiere curaverit , omnitim pecealoruhi
siatula desolatib. Confirmablt autem paciuro indulgenltamhabebit. > Ezechiel: « Si impius egerit
mullisTiebdbmada iina. Et in dimidio liebdomadis pcenitentiam ab omnibus peccatis suis, quaeoperafris
deficiet hoslia et sacfificium, et in -lemplo efit est, et custodierit praecepta mea nniversa, el fecefit
abbininatio desolaiionis, et usqtie ad c.onsuni- jtistiiiam, vita vivet, et non morietur : omniiim ini-
mationem et finehi persevefabit desolalio (Dati. quitaium ejus, quas operatus est, hon recordabor : in
ix, 21-27). > . justiiia sua, quam operatiis est, vivet. Nunquiri vo-
« Dornine,quis credidit audituinos'trO?'etbrachiuih Iuntalis mbaeest mors impii? dicit Dominus Dens,
Doiriim,«^1-revelatum esl?Et ascbndel sicut vifgiil- et non ut converlaiur a viis siiis et vivat? Si autem
turii coram eb, etsieut radix deterra sitienli : non averieflt sejustusa jnstitia sua, et fecerit iniqui-
esl species ei neque decor : et vidimiis eum, et rion tatero secundum omnes abominationes quas operari
erat aspectiis, et desideraviraus eum : despectbm et solet impius, niinquid vivel? Omnes juslitice ejus,
iiovissimuin viroriim, virufn dolorum et scientem qiias fecefit, ribn recbrdabuntur : in praevaricatione
infirmitaiem;|et quasi absconditus vultus ejus et de- qua pvaevavicalusest, et inpeccaib suoquod pecca-
spectus, iinde nec reputavimus cinn.Vere larignores vit.in ipsis mbfieluv. Unumqnemquejiixta vias suas
nostros ipse tulit, ct dolbres noslros ipse portavit, judicabo domus Israel, ait Dominus. ConverMmin?
et nos pulavimus euiri quasi ieprosum, et percussum el agitepcenitentiariiab omnibusiiiiquilatibusvestris,
a Deb, et hurotiiatuiii.Tpse autem vulneratus est et nori erit vobis In ruinam iniquitas. Pvojicite a
pvoptevHiiqiiilales noslras, attvitus est pvopter sce- vobis oriroes praevaficationes veslras, in quibus
Jeranostra. Disciplina pacis nostrae super eum, et prcevaricaii estis, et faeite vobiscor novumcl spiri-
livove ejiis sanati.sumus. Omnes hos quasi oves er- tum noviim":et : quare raorieinini, domus Israelf
raviniHS.'Unusquisque in viam suam declinavit: et -i quia nolo mortem morientls, dicit Dominus Deus,
Doniinus posuit in eo iniquitates omnium nostvum. revertiniirii et vivife (Ezech. 21-21,30-32).)
Oblalus est quia ipse voluit, et-non apevuit os suiun, SERMO VIII.
Sieut ovis: ad occisionem duceluv quasi agnus (Fragmentum:)
covain tondenle se-obmutescel, et non aperiet os Hocvero lernpore postea quam "fesurrectio Do-
*uum. De arigusMaet de judiciosublatus est. Gene- tiiirii noslri Jesu Chrisli, manifesiissimum judicium
mipnenv ejus' quis enarrabit? Qtiia abscissns est de nostrae liberlalis, Hluxit, nec eorum signorum' quae
terra.vivenlium. Pvoplcv scelus popttli mei percuss1 jam intelligimiis Operatione gravi onerati surous,
«um. Et dabit impibs pro sepiillura, el divitem pro sed quaedanipatica pro multis, eademque factu fa-
niorte sua : -eoqiiodiniquitatera non feceiit, nec do- cillima et observalione castissima, ipse Dominus et
lus.fueritin ore ejus. Et Domiriusvoluit conterere apostolica tradidit riiscipHna. Sicuti et bapMsmisa-
cumin inlirriiilale. Si posuerit pro peccalo'animam Cramenuiniel celebvalib covpovis el sahguinis Do-
stiam, videbit semen longawum et voluntas Doniini hiini, qticeunusquisqiie, cum pevcipit, quo vefevan-
in manuejus dirigetur. Proeo qubd laboravit anima ttiv imbutus agnoscit, iit ~ea non carnali servitute,
e]us, yiriebil el saturabitur: in scientia sua juslifi- sed spirituali potius libertate veneremuf.
cabit ipse justus servus meus multos, et iniquitates D iVisi manducaverilis, inquit, carhem filii hominis
eorum ipse portabit. Ideo dispertiam ei plurimos, et el sanguitiembiberitis, non Itabebitis vitam in vobis.
forlium dividet spolia, pro eo quod tradidil in mor- Facinus vel fiagilium videluf jubere. Figura ergo
l.einaiiiinain suam, et cum sceleralis repitlatus est. est (54),dicel hcerelicus,praecipiensPassioni Domini
Ei ipse . peccata multorum lulil, et pro trarisgres- esse communicanrium laiilum, et siiuviier atque,
soribns oravit (Isu. LIII), >-ut non perirent," dicit utiliier reconriendtim in hiemoria, quod pro iiobjs
Dominus omnipotens. caro ejus crucilixa et vuliierata sit.
Christus ait : -« Gaudium est angeiis super uno Qtii manducat meam carnem et bibit tneum sun-
peceatore pfleriitenliaroagehte, quam supeT nona- guinem, lidbet vitam aterndm. Hic quandoque per
ginta novem justis, qui non indigent poenitentia- cibum et potum socielatem vult intelligi corporis et
(Luc. xv, 7). > Joan. Apost. sic ait, inter cae-: membfofum Suorum, quod esfsancta Ecclesia, in
tera ad jam baptizalos : « Filioli, hocc scribo vobis praedesiinaliset vocatis et justificalis et glorificatis
ut non peccetis (/ Joan. n, 1). > Et : c Si quis pec- sanctis et fideiibus ejus. Quorum priroum jam fa-
caverit,.advocatuni habeirius apud Palreni Jesum ctufn est id est prxdeslinatio: secuhdnnTet ter-
(Si) Inlerpretatioest mystica' et nota haec dub verba, dicet hwreticut, nbn haberi in ms^'b/.Pelavii."
S5S ,. , S. FULRERTI CARNQTENSISEPISCOPI &3G
tium faclum est, ct flt, et fiel, id est vocatio et ju- A eam essc pro.fe.ssusest. Et ideoquamvis dicat ad
stificatio : quarjum vero nunc in spe, in re aulem VIos: Amen,Am.en dico vobis, nisi manducaverilis
fulurum est, id esl glovificalio. Hujus rei sacra- carnem filii hominis, et biberilisejus sanguinem,etc,
meiiHim, id esl, unilalis corporis et sanguinis Cbri- non tamen earn ut hominis unius ex nobis aestimarc
sti, alicnbi quolidie certis intervalhs dierum in Do- debemus (quomodo enim juxla naturam suam vivi-
minica mensa praeparattir, et de mensa Dominica ficalrix esse caro hominis polerit?) sed ut vere.pro-
suroitur : quibusdaro ad vitam, quibusdam ad esi- priam ejus factam, qui propter nos Filius hominis ,
lium. Res vero ipsa cujus sacramentum cst, omni el faclus est et vocalus. Sylvesler papa : < Primus
lioniini ad vilam, nulli.ad cxilium, quicunque ejus Adam suasu serpenlis mortem incurrit, et, ejecttis
parliceps fuerit. Ipse Dominus paulo post exponit de paradiso deliciarutn.Dei,,in labore et sudore edit
quid sit nianducare corpus ejus el sangninem bibere. paneni. Terra aulem de qua faclus est, virgo erat.
Qut manducat carnem meam et bibit meum sangui- Oporiuil.evgo secundum Adam de.virgine nasci qui
nem, in me manel^ et ego in illo. Iloc est ergo man- seipeniem teniantem se vinceret, et hominem de
ducare illam escain, el illuro polum bibere, in cnptivitate ejus qui primuin viceral liberareU Quo-
Chrislomanere, et illum manenlera in se, habere. niam qui Adae victor in paradiso exstiterat, ipse
Ac per hoc qui non inanel in Christo, et in quo non B I tentator Domini faclus est in desevlo : ut qui vice-
roanet Christus, procul dubio noninanducat ejtis vat manducaniem, vincerelur a jejunante. Et sicut
cavnem, nec.bibit ejus sauguinem, eliam si lantae mortem non inyeniunt nisi qui nati ^unt ex carne
rei sacramenluih nri judicium.sibi manducct et bi- Adae, ila viinm non inveniunt nisi qui renati fuerunt
bal. Ilero pnulo post Augustinus lracl.26:« Srgnuin ex aqua et Spir.ilu saneto, et carnem Chvisti et san-
quiamanducavilel bibit,hoc esUsimanetelmaneiur, giiiiiem suao cavni et sanguini.sociavevunt, qui vi-
siliabilatac inhabilaliir, si haeretel nori deseralur. > citdiabolum,,pai'adisum reddidit, et vitse ceternoe
Haymo, super Episiolam ad Gorinlltios. jnnuaro palefecit, >
Caro qnam Verbnm Dei Patris assumpsit i.nuiero- SERMOIX.
Vivginali in unitate suse pevsonae,et panig qui con- Dfi-ANNUNTIATIONEDOMINICA.
secramr in Ecclesiu, unum corpus Chvisli.: ita isle (Opp. S. Aug. iom. V, Append., serm. 194.)
panis transil in corpus Chrisli, nec siini duo corpo- 1. Evm damna, et Marim beneficia. Adest nohi&,
fa, sed unum corpus. Divinitatis enim plenitudo, dileclissimi, optatusdiesbealacacverierabilissemper
quae fuit in illo, feplet islum panem; et ipsa divini- Virginis Mariae: ideo furn summa exsultalione gau^
las Verbi, quce iroplet ccelurn et lerram et omnia deat terri» npstva, tantae Virgrnis illustrala die so-
quse in eis sunt, ipsa replet corpjus Christi quod a leinni. Haec est enim-flos.caropi, de qua orlum est
mullis sacerriotibiis per universum orbem sanclifi- pvctiosum lilium convalliiim, per jcujhs partum-mu*
catur, et facit tinum corpus Christi esse. Et sicut lalur natur.a, protoplaslortiiiiqiie deJeturet culpa.
ille pauis et sanguis in corpus Chrisli transpunt.ita Piaecisuro est iri ea illud Ev;e infeliciiatis elogiuiii
ohi.nis qni in Ecclesia digne comedit illud, .junum quo dicitur, ht.lnstiiia paries filios (Gen. ni,T6)-:
corpus Chfisli esl, sicut ipse dix.il: Qui ntanducal qui» ista iii laelilia Doroinum parturivit, Eva enim
earriem medm et bibit meupi. sanguinem, in mema- lnxit, isla exsultavit; Eva^lacryiiias, Maria gaudiuiri
net, et ego in illo (Joati. vi, 57). Tamen illacaroquam in.ventre poriavit :quia illa peccatorem; ista edidii
assumpsh, et isie pahis, pmnisque Ecclesia, non iiinocenlem. Virgo^quippegemiit, quiavirgo conce-
faciunt iria corpora Christi, sed unum corpus. Et pit; jnviolata peperilj quin in conceptu Hbido non
sicul qui corpori et sanguini Ciiiisii comniunicaut, fuil. Utrobique miracuhiiii, et sine corruptione gra-
wnrim corpus cnm eo efficiunlur, sic et qni coroniu- vida, et in partu virgo puerpera. Descendit angelus
nicant scienler de idolothylis, uniim curo diabolo de.coelomissusa Paire Deo in hoslrae redemptionis
corpus existunt. cxordium, ad beatam salutnndam Mariam : Ave, in-
In Sym.boloEphestni concilii. ] quit angelus ad eara, gralia plena_.Dominuslecum.
D
Necessavio el hoc addiScimits : annuntiantes enim Impleta est ergo Maria gratin, el Eva vacuata est a
secunriinn carnem roovtem unigenili Filii Dei, iri est; culpa. Malediclio Evae in benedictionem mulattir
Jesti Chrisli, et resurrectionem ejus, el in ccelis) Mariae: Ave, gratia plena, Dominus'tecum. Tecum
ascensioneni pariter confitentes, incruenlam cele- Dominus in corde.tecum in ventre, tecum in iilero,
bramus in ecclcsiis saciiiicii servilulem. Sic etiamt tccum in auxilio.%
ad mysticas benedictiones accedimus, et sanclifica- 2. Jlinvia omnem superatlaudem. Gratulare,beala
mur, participes sancti corporis et pretiosi sanguinis) Vivgo:Gbristusrex ecceJo supvenit inuterum Uiuni,
Chrisli, oinnium noslrum Redemptoris eflecii : npni ex sinu Patris. in uterum dignalur descendere mn-
ut communem carnem perctpienles (quod absit,!),, tris. Benedicta, inquit, tu, in mulieribus, quaevitani
nec ul viri sanctilicali et Verbb conjuncti sec.unrium) el viris et mtilieribiis peperisli.Maler gerieris nostii
dignitatis unilaiem, aut sic divinam possidenles ba-- -pcen.iininiulil iiiundo;Genilvix Domini nostvi sali;-
bitalionein, sed vere vivificatricem et ipsius Verbii tem attulit mundo. Auctiix peccali Eva; aiictrix
p.ropriam factam. Vita cnim naturaliter ut Deuss nieriti Mavia; Eva occidendo bhftiit, Maria vivifi-
exislens,quia propriaecamiunilus est,vivificatricemi cando profuit. Illa percussit; ista sanavit. Pro kt<>
 537 SERMONESAD POPULUM. 558
bedienlia enin* obedienlia coromutatur, fidcs proi A bat saluiem, matri praeriperet inlegrilatis dignila-
perfidia compc.salur. Laela igitur. Maria geslat in- lem. Nam qui terra, roari cceloque non capilur,
fanteni, exsultaiiis amplexatur filium, portai a quo intra unius corpusculi membra suscipilur. Haecest
portabatur. Nec fortuitu, ul fingunt Sabelliani, re- illa novitas Jeremiaepfophetaevaticiitio prcenuntiata:
perit parvnlum; sed decuvsis novem raensibus pe- Faciet, inqttii, Dotninusnovumsuper terram; femina
perit Christum. Plaudal nunc orgauis Maria, el inter circumdabil virttm (Jerem. xxxi, 22). 0 femina super
yeloces articulos, lympana puerpcrie concvepenl. fcminas benediela, qtiac virum omnino non novit,
Concinant lcclanles chovi, et alternantibus modulis et virum suo utero cireumdedit i Circumrialvirum
dulcisona carroina misceantur, Atidite igitur que- Maria angelo fidem dando ; quia Eva perdidil virum
madmorJum tympariistria noslra caiitaverit'; ait serpenti cbnsentieiido.
eniro: Magnificalanima rneaDominum; et exsuliavit i. AtigeliadMariam verba. Mariw obeclienliacom-
spiritus meus in Deosalutari meo : quia respexit hu- mendatur. Salutai angelus puellam viri saliitaMonis
mitilatem qnciUwsuw•';'ecce enitii ex hoc bealatiime ignarain; lerreiurVirgo noviialeverborum.Adquam
diceni dmnes generationeh.Quia fecit mihimagna qui angelus^ ul siiperius protulimus, dixit : Ne timeas,
potens esl. Causa igilur tanlce invalescentis laetitise Maria; invenisti enim gralidm apud Dominum. Ne,
erat miraculuin riovum. Novus Mafiaeparlus par- B - inqtiit, a conspeclii'meo, Maler Dbvnini rnei, ter-
tum Evaeevicit, et Evaeplanclhrii Mariaecanlus ex- fearis : _egoconceptionis luae niinlsler adveiii, non
«lusit. ut virginitatem ahiitteres inle.rveni-, ipse memisit
3. Mundi salus ex ilariw assensu pendet. Marid ad te, qui est nasciturus ex.le. Concipiesenim el
Maler et, Virgo. Nupsit ipst Deo. Jeremiw de Mqria paries filium ; riori cujuslibet roeriti hoiiiinem, sed
prophetia. Denique post illius benediclionis prabsa- lolius saeculi Salvatorem. Recole, Mafia, in librto
giuro, dura tacita secuni Virgo irienlis allercatioiie . Isaiae propheta?, virginem quam parituram legisti
confligeret, qualis essel isla salulalio, nunlius in- (Isa. VII, 14); et gaude atque exsulta, quiatu esse
lerim coeleslisexsequiiiir (Ltic.l)': Nelimeas, Mctria; mertiisii. Tu ibi pfaefigurala es Virgo, tu.ecce con-
invenisfigraliam dpudQominum.Ecceconcipiesinulero cipies in utero, non de viro, sed de Spiritu.sancto:
et paries fiiium, et vocabistiomenjejusJesutn. Al illa: etgravida eris, et incorrnpta permanebis. Paries
Quomodo, inquit, fiel islud, quoniam iimmnon quidem filium, et virginilalis non patieris detrimeri-
cognosco? El angelus ad eam : Spiritus, ait, sanctus tum. Eflicieris gravidajeterisniaiersemperinlacla-
supervenietin.te, et virtus Altissimi"dbumbrabittibi; Seniies pontlera ventris, et pudofem non perdes
ideoquequodnascetur ex te Sqtwtum,vocqbilurFilius caslitatis, Intumescent ubera tiia, -e.tintacia manent
Dei. Jara audisli quonwdo fiel Itoc, respOnde nunc geiiitaHa tua. At illa dixit: Ecce ancilta Domini: fiat
verbuin; ut quid turbaris niodo ? Audisli quomodo , miki secundum verbum tuum. 0 felix obedientia, o
fiet hoc, quia Spirilus sqnclm supervmiel inte, ut insigiiis gratia, qucedtim fidemlmmiliter dedit, cceli
pfolem gignas, et vivginilalem non p;evdas.;.filiiifli , in ^e fpificpm cofpbravit! Implevil in ea Dominus,
pvofevas,ei post parlum incovriipta permaneas. 0 quod dudum praedixerat: Obedientiam malo quan*
beata Maria, saeculumomne captivurii tuum depre- sacrificiukn, et scienliam Dei plus quam Iwlocuusi*.
«alur assensiim.: te, Domina,roundus suaefirieiobsi- , (Oseevi, 6). Haecfuil vera obedieritiaomni sacriiicio •
dem fecit.Noli mbrari, Virgo.: nuntio feslinanter gvaiibr^ haccvoiunlaspiincti.s liosliis abceptior; hinc
respohde verbum, et suscipe filium; da fidem, et promeruit gloriam, quam ipsa postmodumplausil:
senti virtutem. Ecce, inquit, ancilla Domini: fial Ecce, ail.cx hocbeatam medicenlomnes generationes,
mihi secundumverbum luum. Nec mora, reveflitur 5.' Ad bealam Virginemprecatio. 0 beata Maria,
ntinMus, et virgiiialem thalnmum ingreditur qtiis tibi digne valeat jura gratiavuro ac laudum pvae-
Christus. Eflicilur subito praegnans heala Dei conia impendeve, quaesingulavi-luo assensu mundo
genifrix, et cuncta per saeciila prcedicalur hiiic succurrisii pefdito ? Quas libi laudes' fragililas
felix.' Concepit roox ad creduliialem verbi, virilis T j) humani generis persolvat, qtiae solo luo commercio
ignara consortii : iniplelur uterus nullo huriiano recuperandi adilumlrivenit ?Accipe itaque quascun-
pollutus amplexu. Exslatitaque virgo cum cohcipit, que exiles, quascunqtie merltis tuis impares gra-
virgo gravida, virgo cum parit, et virgopost parlum. Marum actiones : el cum susccperis vbla, eulpas
Praeclara ergo illa virginitas, et glbrios'afecunditas. ribslras orando exctisa. Adniiltenostfas pveCesintfa
Exsiiltat Maria, et matrem se laela iriiraitir,, et dc saCvaviumexauditionis, vepovla nobis antidolum
Spivitu sancto se pepevissegaiidel: nec quiapepevit feconbHiationis, Sit per te exbusabile quod per le
iiinupta, terrelur ; sed quia genuerit, cum exsulia- ingeiiimis : fiat impetvabile quod fida mente posci-
Mone miraluv. Gaudeamus evgo et nos, fvatves.in nms. Accipequod olfevimus, vedonaqubd rogamus;
die tan.lce Vivginis, qus dum desponsaretur fnhrp, excusa quod iirobmiis. (Quia lu es spes unica pecca-
cceli nupsit architecio. Promiililur cnim ci filius lorum, per te speramus veniam delictorum; el in.
per visilaMonem sancti Spiiiius. Hsec i.lla andiens le, beatissima, noslrorum est exspeclatio pfaeQno-
gaudel, cnpitque eflici maiev. Quid igitur mirum, si fum.) Sancta Maria.succiirre miseris, juva pn __.\\]_\-
sinc corruptione nascitur, qui de sanclificaiionecon- ninies, refove flebiles, ora pro populo, intervei « pfb
cipilur : rion cnim decebat ul ille qiii nobis affere- clero ihtercerie pro devoio feminetfsexu. bvntiani
339 S. FULBERTJCARNOTENSISEPISCOPl 340
«mries luum juvamen, quicunque celebrant luam dium assidue orare pro populo Dei, quaemeruisti
Cbmmemoratioiiem.Assisle pavata votis poscenliu.m, benedicla prelium ferre niundi" qui vivit et regiiat
etrepeiide omnibus optatum eflectum; Sil libi stu- in saecula,saeculorum.

DE PECCATIS CAPITAXIBUS,

"
1, . A rus exsiitcrit, septem airois ppeniteat. Si-quis jurat
De pcenitenlialaicortim contra pacem, uno anno poeniteat cum eleemosynis,
Si quis homincm occiderit sponte, seplem annis et redeal. Si quis pertinaciler odit, excommuni:
poeniteat. Si immeritum, deceiri annis pceniteat. Si cetur.
diaconum, quatuordecihi annis pcenileat. Si presby- II.
terum,viginli eluno arino pcenileat.Si.quis hominem De pmnitentiamulierum.
noii sponteoccideritjlribusairoispoeniteat. Sipuhlico ^Si ,qua mulier duobus fratribus nupserit, quinqiie
bello, uno anno poeiiiteal. Si quishominem debiliiave- annis pcenileat. Si-qua partum necat, ant excilat
rit, tribus quadragenis poenileat. Si quis mem- - sponte : ^sijara vivit, duodecira, ahnis; si non vivit
brum principalealiciii tulerit.lribus annis eldimidip adhuc, sex annis post pceniteat; et semper sexta
poeniteat. Si quis sbdomiticusvel cum pecude semel, feria jejunet. Si niater dormiens filium vel filiam
septem annis poeniteat. Si consueverit, qualuorde- oppresserit, tribus annis pceniteal. Si infans aliculii
dmannispcpnileat. Si quis fornicalur intevfemova ceeiderit, el obierit, parens uno.arino poeniteati Si
semel, qualuor quadvagenispoenLieat.Sicons.ueyevit, infans morluus fuerit per negligenMamsine Bap.ti-
tvibus annis ; si parvtilus oppressus hoc patitur, una smo, tribus annis posniteal; uno ex his foris, et
quadragena pceniteat. Si per se ipsum, duabus qua- s.emper sexla feria jejunet. Fidelis bene vivcns
dragenis pcenileat. Si consueverit, uno anno pceni- securus hinc exit. Baplizatus ad horara agens-pcerii-
t"af. Siqujs adulterat simpliciter, quiiiqtie annis pce- tentiam dum sanus est el reconciliatus, et postea
niteat. Si dupliciler, decem annis pceuiteat. Sl quis bene vivit securus. Qui, positus in ultiriia nepes.si-
rapturii fecbrit, tribus annis, uno de his foris eccle- tate, pcenitentiani accipit el exit, faleor, non illi
sia pcenileat. Si quis] nonnam corruperit, seplera negamus quod petit, sed' non praesumpdicefe qnia
anriis. pceniteat. Si quis consanguineam, quinque bene exit. Do ergo consilium : dimilte incerturo, et
annis pceniieat. Si quis divinos consulit, tribus tene certum, ut dum sanus es agas pceniteniiaiS, ut
annis pcenileat. Si quis,' sacrilegus vel perju- ntorluus habeas securitatem.

SANGTI FULBERTI
. CARNOTENSIS EPISCOPI

JIYMNI ET GARMINA EGCLESlASTIdA.

•liiblioih. Palr. XVIII, 48-j:

'
l C lnter haec,quidam sacerdbs in epdem bppido,niiR-
mmvs. SEUTROSA DE.SAKCTO PANTALEONE. cupatus Hermolaus, metu saeviprincipis, latebra se.
Quantas.csedesChristiani gregis inhbrruerit, sub recondebat obspletaetegetis.
Maxiiniani quoiidam inipia.lyrannide, revoluta; ma- Qua Pantaleoneni.saepetrahseun.tem conspicans,
liifeslanl scrlpturarum paginae. yas electionis esse comperit per SpiiTlum, el mo-
Tunc Eustprbhius senalor quidam Nicomediaeha- deste provocavit intus ad colloquium.
bitabat, quidaro et natus nomine Panlaleon, etder Quacrit ergo nomen, genus. studiumque pueri,
core corporali clarps etiDgenio. quaeril seclam. IUe nolans quaesilorum ordinem,
. Unde pater, roore.'patrum, laelus ac sollicitus diligcntev contrapensat responsovuin seviem.
fecit euiri liberales artes apprehendere, ul non esset Solvit priroum ac secundum; tuiic cxponeus
speciosa lampn.ssine lumine. eaetera : « Scrulor, inquit, documenta Hippocrntis
Tnm discentiaesalularis disciplinaegratin, medico
meriici,atque magni pvaecessorisejus jEsculapii.
Maximiani tradidil Euphrosino, quo ductore ccepit « Hos putamus esse deos, quivivaci liuroine, qitae
esse frequens.in palatio^ duiri
descripia reliquerunt, proseqtientes approbant,
Imperalor aulem, ejus horiestate cognita, asserit, >
ac consequenter aileslaniur alii, riignaquod persona inngore fatigatis saniiatem repafant.
Valissit astare Caesiiri. Ad bsec senex Herroolaus, os matururo reserans,
 341 MMNI ET CARMINAECCLESIASTICA. 54«
nori cohlendo repilcare omniaquoeprotuIit,sedquae . \x post adultus vilipenditvanam mundi gloriam,4esuis
breviter dixissenon absurde poluit. nihil reservans, praeler veslem simplicem.
« Chare fili, verba mea vigilanler accipe, forti- Sed quaeeumquepossidebat dans fomentis paupS'
terque cerebrosa retine memoria : nam magistrosi rum, nesciiis Romam pergit, jam vir exstans, illie
crerio luos non docefe talia. et conjungitur Dionysio, suisque sanctis consodaii-
« Duasesse medicinas Chrisiiani novimus, unami bus.'
qitidemde ievvenis, de supevnis alteram; quarum utL Sic in ccetura taniornra virorum lumen viget ad-
diversosortus, sie et efficaciam. dilus Dionysio, his perfectis praidicare Christuin
« Mediciterreni longamper experienliam, surcn- genti Gallicae.
lorura didicerunt vires, 'et similiuro quaepermutant1 • Tornacum versus Piatus se direx-it inclylus,cum
qualilales httmanoruro corporum. Parisios iret beatus Dionysius.-
t Nullustamen in hacarte sic probatus exstitit, 1 Tornaco ergo diffundendolale sancti verbi semi-
cui non essent ad curandum aliae difficiles, aliaeques na, Chrislo convertit virorum ter dena millia.
passioriumprorsus incurabiles. Praeler parvos, et secundisexus lurbam maximam
« Hpc lestalur iile vir Hippocrates, qui fuit hoc dei Chrislicolum, genuinis inler liaec coruscans vii'ln.
™
ceelosublimatusvif vEsculapius, qiiibus riemoven-• * tum miraculis.
tilatur major esse nieriicus. Edomabatparcitaleduras vires corporis.ut, fran-
« At supernae medicinse Chrislus auctor emicat, gepdo vobovatus, hosti noii succumheret, et illiim
qui eurare- sola potest jussione morbidos, et ad[ fortiter debellaret. .• - .
vitam de sepulcro revocare moTluos. At CaesarMaximianus, ut Piati hausil famam vi-
« Qtii dederat cseco natp, post creala iumina, ac rulentis auribus, comprehendi jussit eum, ad necan-
de tumba jam fetenle suscitatiisLazarus, caeleraque dum protinus.
mira gesta, quofum non estnumerus. - Utque famajest, ille-militare
promplus, ntque
« Sed de Christo quid dicatur, cum nos ejtis ser- vinci nescius, nexus vicit, flagfa vicilet pnines im-
vulimira quaeque faciamus in ipsius nomine, tibi petus.
quoque npn negando fore sane crederetur. DecoUatur namque tandero l:cto ccelti mariyrum,
« Tu te ergo, chare fili, sapienier collige, argu- palmam gessit laureatus ad coeli palatiiim.
nienta manifestis sumens ah operibus, quis eorum Dumque gleba conderetur gloriosi corpus marly-
sit bahendtis Deus atque Dominus. >: ris, fusus odof «st superni circum circa nectaris.
. Ccepil autem ratione tali puer allici, postquam p^ Ne quid roundus haesitarel de salule spiritus, cii-
singulis diebus sacerriotem visere, ac. de Cbristo jus cafo ttinc probabat hnnc regnare ecelilus.
sciscitari multa, pluva dicere. . III.
;
a
Quadamergo die solus magislro rediens, dum
de via declinaret, inlereroplumpucrum, atque juxta . PROSA DENATIVITATE DOM.INI.
vidit ejusperemplorem colubrum. • Sonent regi nalo nova cantica^cujus. Palerfccit
Quo spectaculoparumper tremefaciris absiitit.sed omnia, mater esi Tirgo sacralissi.ma.
qham primum resipiscens vivide referbuit, sicque Generans nescit liic feminam, Hla est sineiviro
precem Deo veroqjriiiiitivamobtulit: gravida.
« 0 Jesu, quemposse cuncta Chrisliani perhibent, Verbumcorde Palris gemtum anle saecula.
si collegio tuofum me dignaris jungere, praesta, AIvomatris prodil corporaluni posfctempora.
quaeso,quod fidenter jam praesumoposcere.. Omira genituval.o stupenda. nativilas! p proles
« Precor ei go, per virtulem tui magni nominis, u.t gloriosa !.
revivat iste puer, crepet iste coluber; quod proberis . Humanata divinitas, sic,le nascilurum Filium Dei,
esse vitaeatque mortis arbiter. > Vnles:tnodocti Spiritii prcedixeranl.
Ad hanc vocem, o fides! o mira Dei bonilas! T) I) Sic le orienle ex Virgine sacra, pacem.terris an-
mortuus resurgit infans, efchelydrus finriittir, iaus geli nunliant,
prteclnra de gentili ore Deo funditur. Elemcnta vultus exhilaranl, omnes sancli cla-
« Te ntmc, inquit, benedico, Jesu polenlissime, roahics jubilanf. .
non te semel berietlicam,Deus alque Domine; lu sis Salve clamando, nosque salva, Deilas,in personis
onini benedictus saeculorunilempore. >- • trina kimplex exousia.
Currit ergo IaelabundusMro Clivisti nobiJis, et ad IV. "
pedes llevroolaipvoceditpvesbylevi,inslans sibi non ' HVMNVJS DETRINITATE.
lavdari sacri fonlem lavacri. Vevbum Dei; Spivitumque Iegifer in Genesi, rex
David secundo psalmo post tricenum cccinit, sic
II.
hterque Triniiaiem uiiitatis prodidil.
DESANCTO PIATOIIVMKUS.
Sapiens, cum genitoresanetosho, Salomon, plane
Ji) lelture Beneventi claris ortus patribtis, insignis vcrbo declaravit, esse Deo Filium, Verbu.mscilicet
mundoPiatus, sacrisfiillus moribus, seiermim, corrie ejus genitum.
. Moxpuer Chrisiuni sequendo admirandis nisibus, '
Moysi et lsaiae tcstis ett - Psalmogvaphus, quia
345 S, FULBERTI CARNOTENSISEPiSCOPl; 344
Filius cum Falre Deus esl el Domihus,nii enim Patre A .] ingeiiii inoturo nec levilas praecipiteroageret, nec
Deo gignituriiisi Deus. desidia lardum, doclo dociii quoquepuero gratia
Deum hominem fnlui-um esse, sicut exstitil, post Dei hon^ defuii, vitara'ejus omiii roorum horiestaie
Psalmislariv Isaias tiquido perdocuit; dispensatio commendans.Jaro jaroque foris scintillabat indiciis^
snlutem illa nobis ediriit. succensa vebvtlampas charitatis. Yesiem aegro cui-
Quodque Deus' nascilurus essel matve Virgine, dam mendican.ii,qua nonsuperflua legebatur, quam-
iriem ^ante Gabrielem jussus est pvaedicefe;lalis visadhuc paedagogi ^entcntiam sibi aestiniaretfor-
;povvodccel ovliisauctorem riroridiliae. midabilem, deriit. Prodiit ex.temploquoddammemor
Legislalor Danielque nolaverunt terminuin,quan- rabilesignnm, quo DetinijEgitliocooperaficolnp.er-.
io Rex venturiis esset exspeclatus.gentium:is negle- tum est. Nam, ut xger aiMgiloblalam sibi vestem,
clns perdidil male populum Jiidaicum. simul recepil pristinaro saiiitaiem.,.Paveniibusau-.
Suinmum fcgein adfuluriim pauperem et huniHein. ,lem in pace defunclis, patvimoniisui Chvislum fecit
bstendit propheta quasi jam.visibilein,corruitsuperi haevedero,roirabilimodo pauperando.ditescens, dtnn
lius hosiis aiite cujus facienu tempovaliuroimpendiis aelerna-lucratur.Al ubi san- -
'V- '--' cti viri yirlus prae magniludine sua lalere non po-.
INFESTO SANCTI ^GIDIIABBATIS, ADMATUTINUM"1 Ijtit, confluebant plurimi, corporis animaeqnebene~>.
INVITATORIUM. . ficia posiulanles. Nec vero, ubi dator hilaris el quod,
. Adoramus*Tegem lolius boniiatis auclorcro, qui riarelur abunde non adcral, suo muneve fvustvaban-
sanclum jEgidium exovnal et gvatiaedonis, et jusiir tuv.. Cumque miva gesla lauduni pvaeconiaseque-
tiacpvacmiis, venluv,inavi ivansitoiialalcro Gvseciamsua pvaesen-
' VI. ,-,.' lia viduavil, iiicautiiHiesse jtidicans levis famaepve-
.'•..
INMATUTINIS LAUDIBUS RESPONSQRIA. ." tio.ihesauvtimboBsecoflsciTnriiaeveTidilare, in nntali
Domiiiuro semper et ubfque.regnaiitem, in san- permanens. Mirabile.quidepi est qtianto in eo suc-:
elo suo vEgidio mirificum .praedicemus. Jubileiiius creveritparcimoniae virlus, cum niulio lenipoveab
Deo gratulanlibus animis, qui patronum iipsiriiro ipsius quoque panis abstincvet edulio. Unde facile
jEgidium dccoravit gratia sanclitatis. Deus, uMah- palel eum nec pulmen.lavia;necquaelibetgtilaeivr-i-i
dem nos yigilaiiles invenias, chari.tui.jEgidii nobis Umeuia quaerenlein.adsuperna evolasse legiia
roeriia si.iffragentur. Benedictus sil iiniversalis Do- ^ vin. •-••
iniiius, queni bealiis nobiscuro benedicit /Egidius. PROSA m DIVOMARTINO,
Laus j.ucunda respnel Deo vivo c.t vcro i.nsancti sui . lnter Patrcs irionachalis vel Clericalis ovdinis,
G
•<£gidii miraculis gloriosi. Sapcle cpnfessor et pa- vivluMsexcellentia Mavlinusnotabilis. Non quilibet
trone nbsler jEgidi, per cujus merita Domimimglo- de plurihus, sed ille solitarius. Pviinodeinde Turo-
rificamus, apud illum pro nobis le inlercedere sen- nicaepraesulpaterqxie palriae^Diseriaquem pruden-
tiarous. Reriedieimus lc, ciementissime Deus, qui tia, fortisque tcmperaiilia, quin universa sanctitas
diem fcslitni beati ^gidii in laudero tuam hobis ex- ornavit, lioc est, cliarilas. Is pauperi quam dividit,
pendere tribuisli, teque supplicilcr exoramus ut se veste Christus induil,.dans signa tantae gratiae
sauciis luisy quibus hbnorificeniiamexhibemus, vir- necdum renato cerriere. Mox fonte. cceli roscidp
tuie ac praeroiosociari merearour, sanclo repletus Spirilu, divoque fretus numine, et
VH. utpotensApostolus, confutnt ortas hcereses;}ussu
PROSA ETALIARESPONSORIA. vepellit daemones,-medetuvlepraeosculo, et raortuis
- Sanctus iEgidius nalibne GracCusprseciaris pa-
precario. Quid igne rapto ccelitus, creinasse fana
rcnlibus originein duxit, corpore valcns et acerin- fuudilus, gvavesquerooles pev fidem, hunc transtUT
genio. Felicitef aduilus cst- ac liberaliter eruditus. Jisse praedicem? Dedjsse caecissidera, sentire.sur-
In rerurii quoqne possessione nori tenuis, sed ingen> dis organa, mutisque prajcinenlibus, aptasse.clau-.
tein copiarivprovida •largitas erogavil. Hinc iriter P.dos
: saltibus ? Quot gesserit hujusmodi miraculo-r
prospera voluplale iion esl resoluius, nec interaspe- rum liiillia, fugit ligari calculo, vejut saburra ppn-r
ra a diabolo est supefatus. Inediairi, siMm,algores lica. .* .
et vigilias, pvo Chvisti amore dclicias compulabat, IX.
Affectusinjuriis, et graviter sauciatus, affligentibus. DESANCTO LAHBERTp..
se deprecabatur veniam. Credebat,.quod didicefat vox laude sonora te decel per omnia, quo;
vero in landcm animas Magna
a magistro, patienlia possi- choTca aucla lali coropare, levra piaudit et
poli
deri. Virlute ilaque vectus ad sublimia, sacerdolali resullat digna lanlo pvaesule,0 sacer Lambevleinafc
iueruit inftija decorari. Obtinuil eniin illud sapien- vota -
tyv, nostva suscipe.
...|is,qupd in temporeirae.faclus est reconciliatio.. .
Fidelis ChrisM confessorJEgidius, genere clarus,
-sed scieiit.ia,virlute et opere longe clarior exslitit. PROREGE.
.Legitur qiiidcit) regia stirpe fuisse progeiiitus. Sed[ Regum pvinceps atque vivtus, cujusnu.tu roundi
Jiic a;vo tener, ad liberalia rudimenta dispositus,, coeluingyvat, tevvapevslat, disponuntuvsaecula:vegi
doclores sumraosbrcvi aequiparavit.Dum potenlis; Roberto nato siirpe nobilissima, sic domare des su-
&5 HiMNI ET CARMINAECCLESIASTICA.
perbos et subjectis parcere, ut liic riegnans glorio^ A Aut hene complacitaecaptus virtutis amore.
sus quondam vivat in alhere.
XI.
DEBEATA VIRG1NE.
SolemjustitiaeRegem pafilura supremum,
Stella Maria maris hodie processitad Ortum :
Cernere divinum lumen gaudele fideles.
Resp.
SMrpsJesse vifgam produxil, virgaque ilorem
Et supcr hunc florem fequiescit Spirifus almus;
Virgo Dei geriitfix virga est, flos filius ejus
• Resp.
Adnuturo Domiriinostfum dilantis honorem,
Sicut spina rosam, gehhil Judaea Mariah),
Ul vitium virlus operifet,-gratia cnlpam.-
XII.
DE'SAHCTA CRUCE.
Vcxillumregis venerabiie cunicia regentis,
O-crux sancla, niicans super oinnia sidera cceli,
Morliferolapsis gustn, quae sola repbrtas
Antidotum vitae, fniciunrsuspensapefennem,
Tercolo; te fateor venerans, te pronusadoro.
Chrislus, principium, finis, surreclio, vija,
Merces, lux, requies, sanclorum doxa,corona,
Pro servis Dominusredimendis boslin factus,
In te suspendens [pro suspeiisus], per lignum foxica In solo loiiira confert probitatis amico.
*
[ligni
Purgavit, claussereserando limina viiae.
Tantae pars-ego sum libertalis, bone Paslor;
Sed, niala semper agens,nunquaih lihi dignarependi. C:Horrorsupplicii, spes mercis, amor probitalis.
Heu I mihi jam bibulae numerum transcehdit arenae
Sarcina raultorum, mihi quaecrevere, malorum.
Sed quia peccantis poiius bona quani mala quaeris,
Plusque lihi peccal spem qtti peccandoreliriquit,
Ad le confugio, tibi stipplicocpnfiteorque; •
Parce, precor, miserere^mei, miserere meorum,
Defuncti quisunt, et in hac qui lucb, pafentinh ~.
Qui bona fecefunt, his per te centupla redde,
Qui, mala converlens peccamina, cuncla reinittis,
Orones hoc signo qui le venefanlur et oraiil
Dirige,-suStenta, custodi, protege, salva,
Da procul a nobis, elatio'sistat ul omnis,
Quo libi submissi placeamus pectore puro;
Protege nos jugiter, ventosaeInudis ab vtura,
Et nobis digiias confevMbisolveve gvates.
Jnvidiaeroaculam de meiilibusablue nostvis,
Jnfundensnobisignem ccelestis amoris;
lrae compescens stimulos, fac nos patientes,
Tristiiiamque fugaris,i'n damnis spem retinentes;
Crimen avarilix nobisdona fugiamus,
Ut pietatis opus placilse tibi ferre queamus;
lngluviem ventris nos vincere sobvietate, •
Luxuriaequeluein casto concede piidore, •
Ul per te mundi, per le quoque viribus aucti,
Constanter vitam sludeamus adire supernam.
XIII,
DE TIMORE, SPEET AMORE.
Pfimus ab.illicilis hominum se continet oido,
Aut pcenaeroetuens, atit providus einolumenti,
346
Qui speclare licet firiem videantiir nd unum,
Ul vitium vilent, velut exitiale vencnum;
In paritnte tamen inerili riiscrclius absunt;
Undenec unita*veriiunt ad praeroiapalmae.
Primus enim colerel, genium si posset inulle;
Sed vehemenler ait: Zelaiitis abhorreo vultum
Judicis, et dirae flammisardere gehenn;B.
Anne secundus idem faciat, si praemia dcsiut? . .
Sed vigili ralionesagaxdumgaudia pensat
Vera, voluptatem caute postponit Hierlem,
Tertius ingenue bonus egregieque decorus
Te contcniplalur, le diligit, aurea virlus :
Malit nempe roori, quara vivens le viduari. . - -
Suntigiiur species ex affeclu veuieiiies
" De quibus «ffugiant, ul ab ordine discrepel orrio.
Nam quis sollicito dubitet praeferre timori
Securain spei requiera? sed ipse.deccntef
Ul praecellentivenerans assurgit amori.
Intcrea Pater optiinus btcc, speculatus ab allo
Ctijiis judicii nihil est qtiod fallal acunien :
Hle inquit, nieus est, vernaculusisle salelies.
Ilaec roea.conformis, nica dilectissima proles.
Tunc variis roerilis distantia prabroialibraris,'
Magna quidem prirao tribuil, majora secilndo,
- ,' ." XIV.,' '.
DEEADF.M RE BREVIUS.
Tres.causaefaciunthomines peccata cavere :
Quaeqtiainyis fineni videantur.lendere adununi,
Sciliceiuivilio.careant, distant laroen.hoc, quod,
Servulus et miles seu regis filius; alqui ,'
Principium timidus, cupidus hahel iucreinenlum,
Virtutis lolani sjimraam.sincerus amator.
At si proficiat liiiior in sp;m, spes in amorem,
De sermo roiles venit et de mijite proles.
Probra cavct, vel flagra pavens, vel praemia captans,
Yel virlulis amans; dislant, ul calo, satelles,
Rex; duo proficiunt, stalus est libi, tertie, sunimus.
XV.
FULBERTUS DE SEIPSO.
Mi factor, raea vila, salus, iiducia sola,
]r»Da roihi consilium et votum viresque' sequendi,
Ambujuus quid again,quo tandem fine quiescara :
Nam vcreor temcrc suscepto poutilicatu
Servandis ovibus, mage qtiam prodesse, nocere;
Atque ideo pulo cedendumroelioribus csse.
Sed recoJens quod nori opibus , neque sanguine fre-
[tus,
Conscendi cathedram, pauper de sorde levatus,
Arbitror hoe a le faclum sicuttuus esi mos,
Nec mutare locum, nisi significavefis, ausim.
Quamvis illsessemoneat mens conscia vilae",
Tu scis, sancte Patef, quid sit libi gratius liorum,
UMliusquemibi : precor inde tuam pietalem,
Ut mihi digneris hoc inspirare labenti,
Consilium, prsesensquejuves ad-perficieadum.
 A , S. FULBERTI CARTONENSISEPISCOPl
/"'.' , XVI.
" ./ IDEMDESEIPSO.
/ .
Te de pauperibus naluni suscepit aiendum
Chvistus,:etimmevilum'sicenulvivit et auxit,
Ul collata Mbimivetunmunera mundus,,.
Nam puero faciles providil adesse magistros,
Et juvenem perduxil ad hoc, ut episcopus esses.
Rcges, pontifices, populi, te. roagnificabant,
Servum censenles prudenteni salque fidelem
Esse pii Domini.sed, proh pudor ! ipse, nefande,
Prudens nec fidus fueras, ut res manifestat;
Nam conlramemOrare pudet quam nequiter ipsuro
Laeseris, et sauctos ejus tua prava- luentes;
Quaevix ulla salis possunt lormenta piare.
Praestolalnr adliuc DQminustaraen ille benigniis
Et te vivere perpetitur, si forte resciscens,
Segnitiem zelo perimas, meviloque reatum.
Vivtus est, Doniino parendi firma voluntas,
Virlus esl, medium retinendi -accepla VoJunlas.
XVII.
DBSIGNIS, ET MKIWIBUS, ET DIEBUS, ET H0R1S, GOMPEN-Septem
DIUM COMPUTI.
Anniimsol duodena means per signa rotundal,
Cunclaque ter deriis percurrit signa diebus,
Atque decem horis, et dimidium faciuntque
Partes hac duodcnarib si muIMplicehlur,
Tercentum sexagenos, cl quinque dies, et
Sex lioras, quas quadrantem liqriet esse diei.
Hoc igilur numefo proprium sol perficit anrium.
Sed quia planius est lolo quani parte diei,
Anntim metifi voluit chorus astrOlogorum, s
Tercentum sexagenis *t quinque diebus ':-
Claudi tres annos, quarto superaddier unuih,
Qui de qualuor annoruni quadraiilibiis exit.
Huncbissextilem dixerunt propter hocannum,
llis quaudo sexlo Marlis nolat-anle Kalendas,
Annos praeterilos supplens, Tedimensque futuros,
Per roenses anni soles ita distribuerunt:
Janus el Augustus jaculoque December actilus,
Fert quarto nonas, nono (lecimoque"'Kalendas:
Post Uus soles trigintii sciiicel unura,
Mars, Maius, Julius, lihripens ,. Oclober et aequus :
Sexlo lionas sepleno decimoque Kalendas : .
Posl Idus soles Iriginla, rursus et unum,
Juiiius, ApriIem,post Septeinbremque November,
Quarlo nonasoctavo decimoque Kalendas,
Posl liinssoles triginta, Februus autem,
Ferl quarlo nonas, sexto deeimoque Kalcndas,.'.
'Ppst ldus soles viginti pauper etocto
Sed pef bissextum gaudet sihi crescere nonuin.
Annumerat propruts mensis sibi quisque Kalendas,
JSuIluset ocla,vomensis non computet Idus. ,
Mensis habel numerum normalem quisque nolatum
Annus habet concurrentcs qui cOnvcnientes
Donant scife dies, qui roenses rile Kalendarit;
(oS) Marsv. — April. i.—Mai. m. —- Jun. vi.—
Jul. i.—Aug. iv.—Sepi. vn. —-Ocl.ii — Nov. v.:—
Dec. vii.—Jan. iii,—Fcb. vi.
518
A Hi sunt normales numeri qui niensibusjhacrent,
Quinque placent Marti, nec displicet unus. Aprili,
Maius babet ternos, duplicat sibi Junius ipsos,
Unus ilem Julio, tibi snnt, Auguste, quaterni;
September septem binis Oclpbcvagit rem,
Quinque Noverober-abbiiic, repelens septenique De-
[cember,
Nec cupiunt Jano tres nec sex tollere Febro (53).
Huic alter numerus concuvrii ad invenienduni,
Qna sibi quisque die mensis velit esse Kalenrias
Septem lineolis ipsum libi cerne nolatum.(56),
Haruhi seplem lineolarum quaelibet una
Speclalurnumeri sumrpas gestare quaternas,
El sic viginli sumroaenuroeruntur et octo
Divisaelotidem certa ratione per annos,
•BHa3quoquesuininae solarts vwilaniw epacla!,
Hi concurrenles numeri versanlur in annis
Unus bissexto, duo iion, neque tres, neque quadri,
Sex sunt bissexlo, non vos septem une geroelli
Quadri ad bissextum, quini sex, seplem aliorsum,
Seni ad bissextuih, tres quadri, quinque seorsum,
bissextant, quatuor, duo tresque recusant,
Quini bissextant, sex septem unusque rejectant,
Tres bissexte quadris quinis nec jungito senis.
XVIII.
DEPHILOMELA. ';
Aurea personellyra-clara raodulamina,
Simplex chorda silextensa voce quinrienaria,
Primum sonum nunc reddat JegeHypodorica,
~-"Phjlomelaedemtis Jaudes in vpce organica, ;
Dulce .melos decantantcs sicut docel musica,
Sine cujus arte vera nulla valenl cantica.
Ciim.ielluris vere novo producuntur gerinina,
Nemorosa circum circa frondescunt et hrachin,
Flagrat odor curn suavis florida per grumina
Hilarescit philomela dulcis sonns cpnscia,
Et extendens modulando gutturis spirani.iiia, .
Reddit.veris et Eeslivi.temporispraDcoiiia:
Inslat nocli et diei voce sub dulcjsona, _
Soporalis dans quielem canlus per discriniiha,
Necnon pulchra viatori iaboris solalia,
Vocis ejus pulchriludo clarior quam cylhara.
Vincitur omnis canlitando volucrum catcrvula,
n lroplet silvas atquecuncla modulisarbuslula,
Gloriosavalde fac.la veris prae lxtiMa,
Volitando scandit alta afborum cacumina,
Ac festiva salis.glisc.il sibilare carmina.
Cedil anceps ad frondosa resonans umbracula,
Cedit olor, et suavis ipsius melodia,
Cedit libi limpahistra pt sonora Mbia:
Quamvis eniro videaris corpofe permodica,
Tamen cuncti capiuntur tua melodia. .
Nemo deriit voci luaebasedulcia cavmina, _
Nisi solus Rex coeJestis qui gubevnat.omnia.
(56) B. i, ii, rii, "iv.- B. vi, vn,i, n. — B. iv, v,
vi, vii. — B. ii, iii, lii, v. — B. vii, i, n, )H. —. B.
v, vi, vii, l. — B. iii, iv, v, vi.
34? HYMNiET CARMINAECCLESIASTICA.
XIX.
DESANCTO CARAUNO.
Carus abunde Caraune nites
J
ldque vocamine significas,
Lyricos ideo libi versiculos canimus hilares,'
Et aroore pio tu, pie marlyr,
Posce hobisveni.irii.
Roiua, superba suis titulis, hunc genitoribus.
Eximiurii lulit ingenii validi puerura,
Animofacilem, specie nilidum,
Tu quoque, marlyr, posce nbbis veniani.
Prandis. lapta modtini tiirbant plerumque diaetae;
Iiululges.slomachu, mentem male crapula vexat:
Si parcas epulis, sequilur delractip vel Jaus,
Ut mediiimleneas labor est, et valde cavendum,
Ne libi trislitiam pariat, sicul suus est mos.
Sj possis igitur, prorsus haecprandia vita,
Al si non liceal, hilaris cautusque recumbe,
Et Jiba cuncta parum, lua quae tibi regula dictat;
Nec suiiiriiamiiimiam conjectent triulta mlnuta.
"XX. '"'
':•'.,. .
HYMNUS.
Sanctum simpliciter Patremcole,'
Pauperum calerva,
Quanlumque nosli laudibus honora;
' Kyrie, qui nos luae imaginis signasli specie, e.ei-
Ad liormam redigit qui subdita
Saecla pravitati, . *
Potens novandi, sicut et cfeandi, -
Et gratiae daiiinaii, longi tibi.:
Subvenit laboris,
Qpem ferendo pacis et quieiis.
Jam proceres legum raiioiiibus
Antedesueti , ,
Quaerecte discunt, strenue capessunt, .
Praedo manura coliibet, furcaememor,
Et lalrone coj/anii , - •
Iiiermis alte praecinit viator,-
Dente saturnali restringitur
Evagala vitis,
Ciilluque tellus senla Mansuescit.
.Gaudet lancea falx, gaiidet.-spatha
" Pax ditat
Devenireyomer;
, imos, paupcrat Superbps,
Salve^umroe Paler, feret omnibus
Inlegram salulem,
' "' ' Auream regi specieni decenli;
Quicunquepacis diliguht qiiietem,
Et qui bella volunt, hos contere
Dexlera polenti,
Trudens gehennaefilios maligni.
XXI.
CASTITATIS GRADUS.
Sex gradibusconsnmmatur perfectio casta :
Priniuin dum vigilas fluxum nescire pelulcum;
Qtieiii sequitur, lasciva diu non volvere corde;
Tum ne vel leviler speciero cernendo cupiscas;
Quavlns erit hec simpliciter genitale moveri,
550
j A Quintus ob auditum vene.ris nil menlevagari; .
Uliimus,in somnis nullo pbantasmate ludi:
Hoc sibi nemorapit, sed Cbristi gralia praestat; '
Est servanda lamen diuturna niedela diaelae,
Libra cibi solidi, siroplex hemina falerni;
Praeterea Jabor, excubiae, rogatio crebfa, - '
Ne caro languentein necet incrassatapudorerti.
Castus agit, queni nulla libido movet vigilaiileni,
Nec violare potest sopitum illusib fceda. '
XXII.' "_
1'RECATIO ADDEUM.
. Tu qui de nihilo mundum finxisse probaris -
(Nan) libi.inaleries nulla coaevafuit),
Et nutu facili, noto tjbi teropore, solves; :
» Tam diuturne dehiiic, quain prius exstiteras.
Quanlulushic noslermodiis est, quo saeculavolvi
Cuni vitiisque jubes, streniia bella gefi.
Regem miJitibus propriis te setnper adesse,-•;',
Ad bene certandum, nosvegetando proba
•' ' • ' ' ' "
' . XXIII.
PltECES ALI^.
Kyrie, Rex genilpr ingenite, vera essentia, eleison.
Kyrie, luminis fons et rerum conditor, eleisbn.
son. ,
Kyrie, qui perfecta es sapienlia, eleison.
Kyrie, lux oriens, per quera stmt omnia, eleispn.
r Kyrie, Dei forma humanae particeps, eleison.
Kyrie, Spivitus, viviflcaevitaevis, elejspn. •
Kyvie, utviusque vita, in quo cuncta sunt, eleison.
Kyrie, expurgator scelerum, largitor gratiae; propter
noslrus offensnsnoli nos rehnquere, o consolator
-
dolenlis animae, eleison.
xxiv. --. '
HVMNUS.
Nuntium vobis fero de supernis,
Natus est Chrislus, domjnator orbis,
In Betbleem Judae, sic enim prophela
Dixerat anle. .
; Hunc canit laetus-cborusangelorum,
Sjella declarat, veniunt Eoi
P Principes, digririmcelebrare cultum.
Mystica dona,
Thus Deo, rivyrrhamtribuunt sepulchro,. .
Dum colurit unura, meminere trino
Tres dare terna.
Gloriam trinae monadi canamus,
— - Ctim Deo divaeGenitore Proli,
Flamini nec non ab utroque fuso
Corde fidcli.
XXV.
LEGEKDA.
ln Vitis Paliuni veterum quiddam legi jucundum,
Exeroplo lamen habile, quod vobis dico riiythiTiice:
551 S, FULBERTI CARNOTENSISEPISCOPI 559
Joannes abbas, parvulus stalura, non virtulibus, A Teslificalor.
Ita majori socio, quicum erat in eremo, Cum venis, culpam lacrymcesequaces
« Volo, dicebat, vivere sicut angelus secure, Diluiint; vilos recalescit ignis,
Nec veste nec cibo frui qui labpretur manibus. i Alque compuncti cremat ara cordi»
Respondil frater- « Moneo,nesis incoeptiproperus, Tlius pietatis.
'
jQuodMbi postmodum sit non cepisse saiius. > Gloriaro trinae monadi canamus,
Alille :..< Qui non dimicat, non cadit neque supe- Cum Deo divaeGenitore Pioli;.
[val, > Flaniini, riec non ab utroqtie fusb
El nudus eremum Jnteriorem penelrat. Corde fideli.
Septem dies gramineo vix ibi dural pabulo, XXVII.
Oclava farnes imperat ut ad sodalern redeat,
Qui sero clausa janua, ttitus sedel in cellula. HVMNUS-PASCHALIS (57).
Cum minor voce debiii appellal:-« Frater, aperi, pT (DASIEL,Thesaurus hymnologicus,|I, 221./
Joannes, opis indigus, notis assislit foribus; Chorus noyaeHierusalem
Ne spernat lua pietas, qucm-redigit neccssitas. > Novammeli dalcfedineih
Respondetille deinlus: t Joannes factus est angelus. Prbmat, colens Cumsobriis
Miraltir coeli cardines, ulfra non curat homines.» Paschale festum gaudiis.
Foris Joannes.«xcubat, malaraquenoctem tolerat, 5 , Qup Clirislus, i.nyictusleo
Et praetervoluntariam hanc agit pcenilenliam. Dracbhe surgens obrulo,
Facto mane recipitur satisque verbis uritur, Dum voce viva personal
Sic intentus ad crustela fert patieriler omnia. A morle funclos excilat.
Refocillatus Domino gratcs agit ac socio ; Quam devoraral improbus
Dehinc rastellum brachiis lentat movere languidis,> 10 Praedam refudit tartarus,* '
Castigaius anguslia de levilale nimia, Capliyitale Jibera .-, .
Cum angelus non poiuii, vir bonus esse diriicit. (
G Jesuni sequuntur agmina
-•' XXVI.
r. ' HYMNUS. Triumplvat ille splendide
~ El dignus ampliludine,
Organum menlis lilii, qtiaesO,nostrae, 15 Soli polique patviam
Tettiperans plectro modefare lingiiae, Unam faclt rempublicam.
Cujusad laudenicupide mbvemuf, •
Ipsum canendo supplices ,
Spiritus aline.
TuDei Patris Genitique pura Regem pvecemur'milites, ' '
Ulin snoclavissiino •
Chariths, qua separiler benigne
Gonfoveht, elqiiae bbna auditauclor, 20 Nos ovdinet palalro.
Esse creata. 3
D Persaecia metaenescia
Tu fidem spiras, sacra jura diclas. Patvl supvemo glovia,
Graliae largus, venia reperta, Hpiiovquesit curo Filio' .
Victor erroruni, probaeverilalis El Spivilu paraclito.

Rarus in breviariis vetuslis tempore pa-i- xx, 13) et'fingttur Ch. Incedere trlumplialorel ma-
(57) —
schali. 2, Cass; nova.meli dulcedine. Beb: riiellis.
i. gnam turbamex servitule liberaiorum secuni trahere.
Hil. : meiuin (^tftof) dicitur a mel,.quia sicutmel fit
it Dicit poeiapatres in lirobo. Hil. legendo sequamut
ex.diversis generibusrerum, itamelum fit ex diversis <s'" ad omnes pertiriere facit Chrislianos. ii,_ M": J'J*"
notulis novitm, Unde ^Psalmista : Cantate Domino o celstts amp. — 16. Cass. Hil. e. a. fecii. — 17-20.
—
eanticum novum. 5. Cf. Apoc. v,'Hil. : Fisiologus :s Desunl apud Ludecum 21-24, apnd Fabvicmm. —
narrttl leonem rugilu suo resuscitare caiulum post sl 20. — ordinare, vox lnililaris. — 21. Sb. Hil. mento
triduum; ila Pdter Filium. — 7. Joah. ,v, 28. Hil. 1. nescia quae(ita Hil. humana possibilildtesuntincpm**
Wimpf. personet. -^ 8-12. Corn. : Finghur iartarusts prehensibilia.
hominemtanquamprmdamabsorptamreiiomSre^Apoc. _.. .-.
 855 DiPLOMATA 551

SANCTI FULBERTI

TERSUS .
DE UNCIAET PAKTIRUS EJUS ET DE SCRUPULO.

.{EdiditCarolus de 'Yilliers,
' theologus Pafisiensis, in notis ati~epist. 113 Fulberli, Biblioth. PP. lom. -XVIII,
. .* pag. 55.) .

De uncia el partibtiS.
Uncia viginii scirpulos el quattupr ampit :
Diiiiidiiiinsialer ac semiuncia riicitur ejtts;
Terna (hiacseelaepars est eademque driella; •
Quarla siclus vel sicilicus vel. denique sicei :
Sextula sexta inodo solet et riiodo secla vocari;
Octavam ajipellant dragmarii..."./
De scirpulo el partibus ejits.'
Unus item scirpiis Caiciscomponitur octo,
Dimiriiiimsbifpuli est bbul, pafs quarta cefates;
llinc scxlaii) lingi placuit sextainque vocari :
Ultinius est calcus, ciceris duo-granula pensans.

PROCLAiVIATIO
ANTEQUAMDICANTPAX DOMINI
Comnosita o domino FoLBERTOpro adversariis Ecclesice,
(Dunod, Hisloire de Besancoii I, Preuves, p. vm.)

^Jn spiritu humilitatis et in animo conlrito anlc A sanctorum Joanms appstoli et Stephani prolomariy-
saiictiim allare tuum et sacratissimuni cbrpus et ris tul sublimasti, sedet in tristilia, nec eslqui con-
sanguinem luum, Domine Jesu, Redemplor muridi, soletur:eam-el Jiberet, nisi.tu, Deus noster. Exsurge,
accedimus, et de peccalis nostris, pro quibus juste Domine Jesu, in adjulorium nostrura, conforla rios
allligimur, culpabiles coram te nos reddimus. Ad te, et .iuxiliafe nobis. Expugna irapugnantes nos. Frange
Domine Jesu, venimus, ad te prostrati clamamus, etiam superbiam iJlbrum qui hunc locum et nos nf-
quia iniqui et superbr, suisque viribus confisi, uhtli- fligunt, et affligefe cupiunt. Tu scis, Domine, qiii
que super nos insurgunt. Terras Sancti Joamis et sunt illi, et nomina eorum ; cbfpora et corda, anie-
Sancli Stephani invadnnt, deprwdiinliir et vastant. quam nascerentur, Mbi sunt cognita. Quapropter
Paupevestuos cultoves earuro in dolove et fame at- ebs, Domine, sicut scis, jiisMJicain virlule tua; fuc
que nuditate viveve faciunt. Tovmentis eliam et eos recognoscere, prout libi placet, sua riialefacui,
gladiis occidjiml: nosifas etiam. ves unde viveve" el iibefa nos in misericordia tua.Ne despicias nos,
debemus in tuo sanclo sevvilio, et quas bealaeanimae Domine, clamanles ad te, sed proptef gloriam; no-
miic Iocopvo saliite sua veliquevunt,diiipiiinl, nobis minis tui et misevicorriiani visila nos iri pace,. cl
etiam violentef auferuiit. Ecclesia tua liaec,Doraine, erue nos a prsesenii anguslia.
qtiam priscis temporibus fundasli, et in honofe B

SANGTI FULBERTI

DIPLGMATA.

i. TUS,non quidem meis meritis, sed gratia praw

">R0MOSACH1S MAJORIS MONASTERH TURONKNSIS. niente Redemptoris, Camotensis episcopus,
(BALCZ.-Conc. Gat. Narbon. Appeftd. p..77.) «Notumfieii volumus omnibus confratribusnostri*
Jn Boroinesanctaeet inriividuaeTrinitaiis, FDLBER- presbyleris, diaconibus, seu cunctis utriusque oviii-'
 555 S. FULBERTl CARNOTENSFSEPISCOPI. f33 :
nis, cjericonim scilicel. el mon.ichorum, tam prse- A siiiim delegarctnostris usibus, ea • videSiceiiif.one
senlibus quam ftitttris per ventura lempora succe- ut quaniiiii viverenlipse et iixorejus, nomine OJa,
dentibns, qunliter monachi Sancli Marlini M.ajoris in cujus dole est praedictusalodus, utrumque tene-
Monaslerii noslram ndierunt prabseniinm,humiliter rent; post decessumvero eorum, utrumque fratribus
dcprecantes ul ob amoreni Dei omnipotentis et san- remaneret. Cujns pelilionibtislibenler acquievimus,
clacMariaeDei genilricis siroulquejam dicli cohfes-" per assensum Odonis comitis, in cujns comilalii
soris Mavlini, q;iamdam ecclesiam Nayoiliiominead sunt uiraque terraedequibus esl serroo. Nosira si-
allarc sanelae ac bealissimae Virginis Mariao perli- quidein tefra,'quam per precariam poscit habere,
neniem, eis eroere eiiiptamque .possidere in perpe- in JGarnotensicomiiaiu posiia.-vocalur Jeraniviliafe,
luuro concedctemus. Quod ita faciniiis , Hilgodib et ille alorius quem reeompensal, in Droca sensti
roilite, cui de nostro benelicio pertinere videtur, \B., Dorcasini) comilatu super fiumen Blesis, positus
assensujn praebente. Coemunt ergo eam el mimmo nominalur Palisiacus. Nostram itaque terram Jera-
pretio in poslerum sibi vindicant ab Robeiio.quodam nivillare eo lenore Gradulfo snpra nominalo per
vnssnllo, et a duobus IHiisejus Arnulfo el Nolberto, precariam concedi.mus,hlquandiu ipse advixeril; et
et matre eorum ; qui eamdem ecclesiam ,deWalve- praedicta ejus i>da-uxbr, ntrumque teneanl; post
vio fllio Gaucelini teneni, sub cujtis jussu et assensu " decessum vero eorum, et terra quani damus, ei alo-
Sancli Mavtinimonachis venali condiiione ile veliqiio dus iam iiominalus, quieta ei solida ad usus fratrum -
habendam coiicedunt. Iiabent ilaque el tenent, peryeniant. Placuil iterum ul haee nostra coiivenMo
cl ahsque ulla inquieludine -alicujus episcopi seu in.duabus charlis scriberetur, quaruraunam praedU
Klictijtishominis ab hodierna die*t deiuceps mona- . cius miles haberet, altera vero nobiscumremauefeW
chi Deoet sancto Marlino inibi famiilantes praefa- Etut barc iiotiliapermnneal firroa, nostra iiomiua
lani ecciesiam el quidquid adearo peftiiiere videinr, assignavimuset comitis Odonis, eorumqiie qui huic
secure leneant -atque possideant. ConsisMt autem negotio maxiroe interfuevuot nomiiia subnolavimusi:
'
haececclesiain pago Vindocinensihaud longe a.b ips_o S. Fulheiii episcopi.
c.astro seposita. Nomina vero teslium; qui ad hbc S. Odonis-comitis.
juidiendum producti fuerunt ihferius adnolala coiiti- •S. Magenardi:ahb.ilis
iieiitur : Theodericus capicerius, Sigo pvaecentov, S. Durandi decani. .
Hiliegavius Piipilla, Giroinus, Rainaldus vicedomi^ S. Arnuiti. - --..-. "-*'
nus, Giravdus Bodellus, Gauslinus. > S. Jlarcuini.
II. p S. Richerii.
De Jeranivillare per precariam dato Gradttlfomiliti, S. Beringerii.
el dePalisiacoin recompensationeab eo duto. S. Wadrici^ . • ..-
' , ,
Anle annum 1024. , S. Letaldh . . '. . ,- .
[(»iiERARp.,-Doc«HieiiIs inddils sur Phisl. d'e France,. S. Chvis.tpphori. . , _ '
lotn. I, pagi 99, du Cavlulaire de I'abbayede . ,
./Sninl-Pere de Chaiires.J
... J - .. .. S.. Gaiizbevii. " ,
«ln iioroine sanctaeet individuae Tvinilalis,Patris- S. Gninefredi. . -x-
videlicet, ct Filii, et Spiritus -sancii, FULBERTUS,S. Olberti. '.,
Gralia Dei, Garnotensium episcopns, et abbas Sancli • S. Huherli.
Petri lnohaslerii MAGENAUDUS, et congregntio fra- S. Huberti. . ., , .
lium. . :' . , S. Rodberli, el caeterorum. % _ .
«Notuniesse volumussanctaiDei Eeclesiaefirielibus Postmorlem.quidemGraduHi et uxorisejus Odae,.
iiiiiversis, pvaesentibusatque futuvis, quaJiiev ante de siipradictis lerris mulla mala perpcssi stjnl; inor.
nostvain praesentiamveniens roiles quidan), nomine . nacjii. a pareniihns pr.ndklorum, diceiiiibiisjuresibi
Grndulfus, humililer expelivil ut rie quadam-.ierra P co.mpeterequod pareutes eorum ante se visi surit
nostri praedicMmonaslcrii pfecariam sibi faceremus, tenere. Unde monachi, iriflnitam pecuniam danles,,
et ipse, pro reconipensatione, qnemdaro alodum tandem, Deo.opiiulanie,'in suis usibus retorserunt..

YITA AUTBERTI
;SANGTI,.
4 . -:->CAMER*eBN5fS EPISGOW,,; C:'• -~ : A^
AUCTORE, UT Vl.DETUIi,SAiSCTOFULBERTO.
(ApuilSiiriiim/IS Dec.) '_*'

PROLOGUS. arbilranles se vivcro poslmorteii), si sui nominis

Mtillos soeculnviumgloviae lempocalis spcs vana s merooriam in posteros usque dilataveni, riitm per
s;epe rielusil,' qtios iniinoderattis.laudis appeiitus triumphales corruptibilis poiiipic lilulos"'fahnlaeo»
ad subeiindosJaboveset tolevandapcviculaaccendit, . inanis recitaret., Qua renim specie tiiiidaro pJiiloso-
557 VlTA S. AUtBERTli 358
phoram inamtef excitali, popularis aiirae gratiam A ganiem veritatis Iumine iiliistrarent, et virhlenta
de agro Ecclesiae "con-
captanles, duni se inlirmos. tprerandis laboribus anliqui seducloris semina
sentirent, rion siraili labore, sed consovtierrove, ad slanter resecarenl. llnjus Pominicae inslituMonis-
scribenda gesla saecularium virorum se sludio ac- exsecutores primi discipuli, deiride successores eo-
cihx-ere; qui, dum vitam altamjiesciebant, hoc sibi rum, sancti yidelicet doclpres exstilerunt quos in
ad quemriam quasi ffuctum beatitudinis proficere Dnesenescentis mundi ad excolendas mentes fide-
scsMmabant, si scribeiidi occasione, .ingei.ia'suae liuiri providentia divina praeordinavit. Qui spiritua-
solertiaein. memoriam posleris reliquissent. Sed le- lium" lalenta dbnorum a siimmo Patrefamilias ac-
ctorem meum super his obsecro qtiid al.ler.alleri,. cipientes.et, practiicandi negoiio, ad usuram aninia-
stu-
qtiid.sibi ulerquepraesMtit talibus studiis? Quid eniro rum expendentes, tanto impehsius ampliflcafe
Dardaiuis duclor atil Rulnlus ferpx suoMavoiii, aut duerurii quanto certiores erant de remuneratione
iste contulit illi, cum covpova vermilius, animas Largitovis, et evangelica sententia coiitevviti de
dedere saevisignibus? Digno plane, sed flenda, erro- damhaMoiie torpentis servi. De qubrum numero
niro suorum remuneralio.! Nilril ad veram beati- sanctus vif, doininus Auibeiius et sacerdos Cbristi
tudinem haec eomm intentio aspirabat quos conslat prbbatissimiis, refulsil, tempbiibiis Dagobcrii regre
snorura fvuclum laborum quaesisse in rebus, quibus " Francorum inclyM.Qui, itb ipsis sacrae pueritiae an-
nullasibi oviveluvcausa salutis, nec profuturi essent nis, superna gralia aspiratils annosos viros sancts.
nd memoriam ppsie.ritalis. Sed quia scripturo. est : praeibat moribus. Litteralibus denique sludiis tra-
lii. memoria aelerna erunt justi (Psal. cxi), ljcet eis ditus et ecciesiasticis sanciionibusdecenter infor:
nostra fragilis memoria non sufficiat ad propriam malus, per gradus singulos proficiens, succedentibus
sa-
gloriam quorura noraina in-libvo vitae sunt sCripla, virtulum incremenlis, provectus. est ad culmen
tairien dignum valde est et summeniile eorum ad cerdotalis Jtonoris. Ex gente itaque sorte mbiialis
laudem Domini imilanda.gesta recolere quorum viia jiatuvae'contigit Albevturo Caiperacensis sedis cpi-
sanctitatis profutura cst ad aediflcationem Iegenti-u scopum, deposiio carnis onere, de hpcJiiundo Irans-
lros, et ad aemulatioiiemvirtulum audientibus. Igitur iisse. Divina igilnr operatione cuncta salubriief
noii .fretus sojertis .ope ihgenii,, sed Spiritus sancti -riisponeiile, Anlberlus vir conspicuus et sirrcessor
gratia fidens riie posse ju.vari,pauca quidem e multis emevilus, pvoflciens de viiiute in virtutem, ejusdero
scribere-proposui quae per beatum Ahtbertum.su- sedis ponlificalem soiiilus est dignitaterii. Porrb
perna graiia ad iaudem sui et oslensionem fidelis liuflianoa salulis Auctor, praescius aritiquum liosteiii
sui confessoris dignataest opevari. Quafeeliam.pro- _ lantb ardentius gregem Dominicuni insecuturuni
baiissimorum virorum relalione didici,. aulsparsira quanlo vicinius, instante fine saeculi, scifet nihiJ
in sacvis eharlulis scripla repefi, ut-habeat sanctum superesse quodad teiitandiirn artibus suis ultefius
cjus coilegium ad laudem Conditoris quo se die so- potuissel, adversus tyrannidis ejus iriiperium vali-
lemnLiii divinis cultihusexerceat, et. ad semulalip- dum defensionisnobis paravit oiistaculum, dans
ner» sancli operis quo proflciat. Qua in re, leciorera nobis Auibeftum , videlicet gregts sui pastpi;em
metim obsecro ut, si forlasse incullus sermo peritas vigilanlissiroum et custodem animarun) fidissiroum.
anres perculerit, discat imperiliae veniam dare, cum 11. Constifulus auletii in serie pontifrcali, qiialis
seiafii in biimanis parlibus nihil perfeclum esse; quantusqtie in ea vixefit, lioii est noslrse possibilila-
ncc lanium peiicliletur apud eum audaciascyibentis lis evplvere. AlMusenim «minet quam ullo sermone
qtiantum valeat dignilas imperantis. Id vero leclor includi valeal. Animalis enira homb percipere non
n npbis curiosus requirere non debel ut beati yiri potesi quaritus hic ftierit in oculis summi Crealoris,
gesta continenli ovdine scribantur, vidpHcel quibus cui nihil crat commune cura amatoribus mundi, pfae-
oriiinrius vialalibus, quibu§ iniliis saiicla infantia, ter quod curae paslorali necessitudine videbaluf
quibus ariolescenlia miraciilisclaruit, dum inlelligat arctari; qunm si inbffepse declinare poluisset, yera
miraculorum ejus summam et roagnam partem a JJ fides esfqriia eremum potius quam monaslerium de-
noslra noMMaJaiere. Quodcefte dubium est ulrpin legisset.'Frequenlabatur igiiur a pbpulis, ex yiciriis
id scriptorunv ignaviae debeat imputari an justo Dei et proeul remolis urbibtis catervatim ad eum cori-
judicio ascribi, qui slellqs claudit quasi sub signaculo flueiiiibus. Qui, eximix Coiiversatioriisfama exci-
(Job ix), duiii, videlicel exigenlibus peccatis malo- tati,yMereeum anxie siliebant. Jam vero, nisi sexu.s
iiiro, vita abscbndilur bonorum. allernus impediat, eum personse dignilali faveflt,
videas reginam Austri requirefe sapientiam Salb-
I. Igiltir humanae perdilionis sorlem miseralus monis, regem videlicet feslinnnlem ad consulla pori-
Deus eL Domirius noster Jesus Chvisltis,. pevactis tificis. Nam Dagoheii.tts, qui lunc temporis inler
patevncerijsposiiionis sacramentis, et ad ccelum re- Francigenas regni inonarcliiani regebat, ceieberri-
diturus novamque victricis cai'nis gloriam paternis mae opinionis nuntiis seroel excitatus, deposito fasiu
vultibus praesentaturus , novbs nasgenlis, Ecclesiae regalis excellentiae, crebro ad eum veniebat et, Iicet
cullores, quibus,gregis novclli .curamandareiur", lerreni regni iraperio sriblimatus, cgpiehat tamen
elegit. Qni, Juniine,,fidei jrradiali, Spiritus sancti de ccelesti acquisiiione a viro Dei sedificari. Qui cuni
Biunere. ditaii, ntundum .jgiiorantiae. lenebris.cali-. eo de leiripovalisvegni sollicitutline, de fiituri saecriii
 im S. FULBERTI CARNOTENSISEPISCOPI 360*
heatitudinc, de jtidicii metu, de spe aeternitatis fami- A olim ad rovisibilium finem pertrahebant, dum, per
liafi collpqiiiopracirioneret, ille eum libenler audje- hoc quod mirum foris agebaluf, hoc quod intus
bal et aifdilo eo .multa faciebat; non, nl inceslus opcrabaliir seritireliir. Niinc' autem vita, et rion
Herodes videbalur audiisse Joannenr argiieriiem, signa quacrenda sunt, quia bperante Deo"numerosi-.
sed Ezechias fidelis Isaiaro consolantem. Verum las fidelium excfevit. Sed ne forte quilibet hoc bea-
acslimari non potest quanto regis animus resnllabat tum Aulbertum indigere arbitretur ut, ad exeusan-
gaudio quori lariti virihospilio recipi, benedictione daro signorum inopiaro, nos devita potius quani rie
fpveri, collocutione meruisset aediiicari. Igilur ne miraciil.is Joquamiif, certe praelef illa quae, lit
ingraliis tantis benificiis videretur,.aislriabat animo jajtantiam viiarel, occultavit, neque in homimini
quonammodo nberius s.incti viri graliam sibi con- noMMam.passusest pervenire. Multa quiriem sunt
ciliaret. Tandem a quodam familiari ejiis audivithoc quae hoihinibus innolueie, neque eiiim celaiipotue-
nnllo alio paclo facilius se possfe prpmereri quam runt; ex qtiibus aestiroari potesl quania illa fueriiit
si rcs ecclesiaeBeatae Mariae, cui ipse Paler venera- <|uae, tesle nullo, sblus exercuil. Yerum eilim verb
bills, Deo auciore, jdeserviebnt*,de suo, jure augen- cuiri Scriptura dical: Gloiia pairis est filius sd-
das curnrei:nihil eiiim in relras transitoriis episcopo piens (Prov. x), ea fidelibus auditoribus sufficere
placere pvaelerquod expentleretur in usus ecclesiae. jjpoiefanl de viro Dei ad iiisigiMVvirtuiis, quaeper
Tuiic rex, uleral liilaris dalor, fralribus qui inOrtf- 1^111310^8suos;egisse videtur, quiaboc^abipso sibi
tofio J^eatacMariaVfamuiabanturunum regalis iriuiii- acceperurit quod: signis et miraculis eriituerunt,
ficentiae fiscum donavil ad subsidia lemporalia fra- qribd mundi gloriairi calcantes; et carnis illecchras
irum, cui Ovenganliquitas nomeri imposuefat. declinanles, spretisrerum possessionibus, soli Con-
III. Sed nos dum regis roansueiiidinem exiollendo ditbri totb cofde adhaesernrit.
pfacdicamus, in viro Dei quaiita Tuevit huriiililaiis V.Sed quia signum de ccelo quaerentes a Do-
cohslantia non taro aesiimaie quilibei potest quam mino, signinh Jonae audierunt; qui' lameri signunt
admirafi; qui, inier tanla vegiae,seduJitaMs, "niiHb Jonae a inofHiisresurgenlis non crcdideruiit pef.
vaiiiiaiis tentafriihesupplahtari potuit. QnOdvifhim revbcaiuin lromiheni quasi de venlre ceii iiiferna'-
in niultis. nimiurri' experli surinis, quos ad unius lis, pensanda siint raerila benti -poniificis. Erat
iiomiinctiii salutalionehi aut siniulalricem adulatib- nattique in ecclesia BeataJ Mariae, quae intra niuros
neni videas. facile jactanfiae spirilu iiiilari. Qui si Gameracae sedis est cbnstructa-,puer quidam, nobi-
aliqua figiira vel falsa hominum Gestiriiaiioneegisse Tis)prosapiae, iri villa orlus quae ab incoJis Vallis.
dieerenliif, proctil dubib se pfophetas sestihiarerit, . nomeh accepit, vocabulo Landelinus, quem paren-
curo doria iibri accepissent. Sed riullo impiilsu jac- C-tes, fonte iaplismalis inriovandum et ob suafura
lanliae abarce humilitatis vir jusius dejici pbterat, saiutem aniroarum disciplinis sacris imbuendum,
cui etiam ipsa ponlificulis honovis siiblimitas, quae beato Aulbferio lcadideftirit. Qui, libet adliuc tenerae
plevisque ponipae fomciiia roinisivave soiet, phis ab- selalis ibfirriiitale detentns , praelendehat moiihus
jcctionis' lnaieriam praeStabat. Quin eliamcum ali- quaedamsigna fiilivraeiauctifatis. Quamobrem ahii
quandb,ex occasiorie civjusdammiraculi, clamorpo- quus iiUinarii gerieris iriiraicus, qui ab ihiiio bonis
puli' excitafetur, ille aliiori consilio viilgi adiriifa- actibus resistere conlendit, invidiaefacibus accensus
Moiiecpmpescere nilebatur, bpus illud dicens noji, coriira hiiric in- tcnlalione se rexil, quateiius et
suae fuisse fidei,sed divinae' virtuiis, pi,e secnm fe- beato viro laboris sui frucliirii adimeret et puerum
putaiis meliorem esse iiifirmitaiis conscientiam vir- rnortis vulnere sauciavct. Futuruhi ehim metuebat
iuturii vanitale, utciini Apbsiblb videbatur diceve : neper conversationis ejus exempla niulifolini exci-
Libenier gloriabor in itifirmitaiibus meis, utikhabi- larentur ad riormara jiisli bperis exsequeridam. Sed
ielinme virlus Christi (I Cor..xn). /• .. unde hbslis ihipiifus adversum beattim Auibertuni
IV; Unrieiiisi horiierna Patfis nostri splemnitas in suae fiialitiae' aiisiitri excilavil , inde ei victorioe
laudibus Regis superni nos alterilius aslringi com- occasionem irivitus mihistravit. Nam qttia sub di-
monerel.jeos, nimirum ouosadversiis sariclum virurri D stricla pvovidi magvstvi censuvai puer adhhc niodi-
Tequifentes signa scandalizari anriivimus, opoftue- cus agebalur, ex quo nulla sibi*)iisblenMaepatebat
rat "evaugelicaeseveritatis vcrbere cbntiind), quni OeeasioJ frustratam sibi mabgriiis spiritus erube-1
tlicit : Generaiio nuila et adulierd signitm quwrii sccbat victbnarii. Ut auterri iri virilis 'aninii ' robur
i(Matth. xn), ui, Pharisincei livoris vitio ad purum adolescens evasit, quae aelas libeiiof ad qiiajque
«xcocto, fidei'evai)gelic;e vefba pensarent; quae, audendum semper videtur, coiilinuo hostis impro-
ijpse auctof signofum, riixit : Qui in me credil', opera bns se lolis viribus ad rebelfionis aries praeparavit.
iquci'ego jacw et ipse fdciel,, et maiora Itdrtimfdeiel Ccepit subdola tenlatibne juvenis animuin pulsare,
i_Joan. xiv). TJt; virieiicet ccssantibiis exlefiorilHis -cogiiaMonesquevarias et'iilicitas ingerere, nuric
(nifnciilis quibus olim carnales oculiet inlirmi au- ijuideni iriimiu«ns«i memoriam lerrerii -patrimonii,
«ditorcs iiidigebaht, jaro taridem discerent vitam, et genefis ribbilitalem, fairiiliaenuirierosam •dignitaiem,
«onVigna pensafe; quac iouge nielius proficit ad rerum gforiam,. ct reliqua vitae lasdivibris blahdi-
3cmulaiiohem virintum quarii bslensio corporalium menta. Vefum qtiidairi cognati contuberuales illiiis,
WiracitJofuro. Visibilibiis eiiim audientium cbrda qui cum puriore gfalia dileciioriis amare vidcbaii-
 m VSTAS.-AUTBF.RTI.-.' 5ra
ttir, dum sejuveni cbnsulcre pulabant, perniciosiusi A } quia oculi Domini tuper jutlos, et aures ejut '" ?re~
cum malae persuasionis ictibiis impugnabant. Qtiii ces eoritm (Psal. xxxm). Porro hiimanae sa'uiis
et ipsi, codcm spiritu agitali, referebant egregiaroi aniator compeleniem fainuli sui causam praey1^'1'
juventulis formani indignuro esse ecclesiasiicis cul- qua.et piae petitionis compleret effecturn et sanc'"'*!
tibus occupari; debere potius virtutem veterumi matri Ecclesia) erroneum resliltieret filium,
itnitari parenlum qui militiae soecularis arlibus ma- VII. Contigit quidem nt cujusriam divitis domum,
gnani rerum gloriam acquisierunt; illam autemi diripere cum suis complicibus splilo more pararet..
liionaslerii regulam, intolerabilem, planam ad sus- Cumquejam incumbenlibus tenebris nox tetra in-,
cipiendiim, arduara ad exsequendum, neriiini expe- liorrescercl, qua ilii nefarium ppus periicere feslina-
lemlanYnisi qtiem animus formidolosus, aul aetast bant, pia Dei disposilione contigit unum ex s.upra-.
debilior, aut ad nullum decus fovtiludinis apla, dictis furunculis morie deprehensum spirituro exha-
viuceve ingloiium cogit.et ignotum. Verum, sicut lasse, cujus animam corporeo «arcere resoltitani,
solel iieri ui onniis sermo malus facile menlem peccalis exigentibus, diabolus secum ad infernalia
aiidienMsinficiat, eum.assidua colloquia et diulur- j claustra traxerat. Ad cttjus exsequias dum juani
nus usus pesiem animis infnndere seleant, etiamsi religionis studio socii excubarsnt, et Maurosus, de-
raorum tfanquillitas sit, lamen , sicul slagnum: B * fuhcti dolore vebementer afflictus, se cx lassiludinc
mile, venlis exngilantibus, in asstum assurgit, ita et Iristitia paululura daret quielj, divina, volunlale,
bona naiiira improbis monitoribus fiucluat. Patet el suJTragantibusmeritis beati Aulberti, dalum est
certe fallaciae a?tas juvenHis, et facile decipitur, adolescenti videre quaniis pcenis illa miserriraa
cum fraudiilenlorun) insidiis circumyenilur. Vix aniraa in inferno cruciabatur, quanlis ultricis fiam-
eliam reslitit dolis aetas sciiilis, nam el scminc mte incendiis urebatur, ac si erranti juveiii ex
prudentia plerumque versutjs circuniventa. insidiis divina volunlale hoc darctur ad exempluni forroidi-
iiriteiur. Ergo si maturior usus saepe labefacles, nis, ut videlicei ex hac consideralione colligerct
neque sibi prospicere potesi, quid mirum si aelas quanta ei reatus sui poena insiaret quem ex cpnsor-
immalurior sibi adesse non poluit, quae tantis per- Mocriminis simiJis culpa, accusaret.
urgebalur insidiiS?Provida ilaqneDeitiispensaiione VIII. Conslernaius vero tanlo errore visionis
permissnm esl ad tempus praevalefe improbi sedu- jtivenis , animo aistuabat qiicmarimodum lam di-,
ctbris maHliam, nOn tamen ad fructum [effeclum strictae.animadversioiiis juiiicium subterfugere va-
finalis] socialis ruiiwe, sed ut maiiifeslavcntiir opera leret; sed ex cpnsideratione «riminis orieba-.
Dei el merita beati Autberti in illp. Sicque facliiHi tur quasi diffidentia recuperatioiiis. Tum vero
est ut hostis iihpurus non se ab inceeptoante com- ^* in tervam corruens , lacrymabilis querinioniac se
peseeret quam incautum juvenem scnsiro ad sen.ten- vocibus incusabal. Cui assistens angelus Domini:
tiam siiam inflecteret. « Quidnani est, inquit, roiserande juvenis? quid
- VI. Qtil malesuadae dilectionis blandimentis mol- invocas, anvas iiifrucliiosis fietibus
fatigas ? Quid
liov factus, concilo ceu equus infrenus reclore illuro impoviunis precibus inclamas quero offendere
contempto monasterium deseruit, ct saeciilafis mi- non timuisu ? Haeccineesl stola quaro ab ipso rege-
litiae armis intenlus, postmorium se colligit lotum nevaltonis fonte inriueras ? Hseccine professionis
ad sludia rapina); el qnos httjusmodi negolii volun- fides quam, abrenunciaio Satana cum suis operibus,
tavios audivit, his tola familiarilate se inferiorem te servaturum promiseras? Quid vullus supernos
dedit, tnnlo pronior ad scelera qtianlo ei de impu- refugis quos habiturus eras concives, si Aiitbertuni
nilale securilas, et poteniis generis aspirabal au- audisses ? Ecee quomodo Filius Dei factus eslman-
clorilas. Timens vefo, ne de soilicilis parenlibus cipiura diaboji. Nunquid Maiirosus signalus, Maii-
retjuifi debuisset, neve indicio nominis iiiveniri rosus unclus, Maurosus renatus ? Landelinum in
potuissel, niutato noniine quo appeliari consueve- libro nobiscum vilae Autbcrttis oblintierat aserihi;
ral, Maurosum se appellari jubet; sane non in-. Maurosum diabolus secutn inserit chirograpbo per-
coiigruuro talibussludiis agnoroen, qui candido cc- riilionis. Scias vero quia non leviler apud districtum
clesiastica? munditiae babilu exspolialus, Turtivam judicemactum cst quod ad injuriam suam insolentias
Mauritaniaeinfideliiaiis inenieni lalrociiiantli studio inas taro aeqiianimilevhucusque povtavil, quod fti-
induerai, et perdilionis se lalebris occultaverat. gilivus ejus aut mantis homiiiuro impune Jugevii,
Qiia reiuni faroa exciialus vir Dei altiusquaro dici aul inortis laqueum declinare potuerit. Diu enim est,
possit Ttiina fralris ingemuil. Sed elde praesum- qtiod laiili poenam incendii criiciaiidus subilurus
ptibhe adversarii pro indignationis molu iniremiiit. eras , nisi inievcessio bcati Aulbcrti advocati tui,
Quid Inmcn agercl? Itaque unum, quod illl semper irara ulliicem judicis mitigassel. Tibi pavatus ignis
fnmiliare. erat subsidium, adiit orationis remedium, criiciatoris accenriilur, sed Aulberti Jacryrnis flamrnae
mulMsqttepfo errantis juyenis salule precibus Domi- ejus exstinguuntur ? Vel nunc,expertus intellige quid
num fogat, qualcniis respectu gratiiitae pietalis poMus eligas : cura lorinenlo duci in baralbrtini
animam captivam de laqueo inimici erueret, ne Gehennae,vel cum Aulberto frui ccelesti maiisionc,
hosiis iminuiKlus Domini gregis damno insnllarei, Sed sera ista deliberatio fuissei, nisi Autbertus pra>
Non autem inanis esse potuil sancli viri pclilio, veriissel. Relinque igitur exsecvantia consonia lalro-
. PAfnoL. CXLI. 12
 5155 S. FULBERTICARNOTENSISEPISCOPI 36*
nuni, el Christi militinm assumens, ducem luum A urbana fastidiens se ad remoiiora loca •conlulitiii
imitare Aulbertum. Aiiclibealissimum pracsulem,et locis desertis secus fluenta Sambrae.Qub in loco so-
recognosce tuum spivitualem Patrem, tuum prote- Jiludinis cun) signis et mivaculis et piae conversatlo-
ctoreni, trium ab. seiefno inleriiu redempfore.in. nis studiis pollere yiderelur, multi illic ab: eo ad
. Suscipe vero abeo monita ccelestis doctrinae, quibus servitium summi Condiloris suni congiegati. Ad
emendatior factus merearis stolam qiiam perdideras evacuandam igilor prioris vitaefiiaculam, in locis
jeCipefe, ipsoiiiteieessore. liis dictis, angelus con- quae sibi ad refugium et receplacuJuin laironum.pa-
tinuo disparuil. Nos verb «piale quantumque aesli- raverat, raonasleria conslruxit, slntuens ministros
riiare possumus quod Autbertus, teslibus angelis, in exsecutione ecclesiasticae iiisiituiionis; ei qtios
viflulum gralia nilet. etapud homines debitar vene- ante socios liabiierat criinirium:, postmoduiri fecit
falionis'oflicid eafet! Porro stint plena jucunditalis cooperatores divinoruin mysteriorum'. Quae, si qiiis
quori, adhuc interra homb positus.intcf angelicos' vitaeejus seriemiexttimque conversalioni&ililigeiittus
cives.merilis fulget; sed non sine dplore el fprnii- inspexerii, facil&inveriietrpracseTliinCuirimwvaste-
dine recolitur qubd, supernis coelibus conjuncius, riales haliiiatiohes quas ipse conslruxit, praeseniiti
inter homines negligentius digno cultu veneralionis bus polius appareant quam nostro sefmpne expji»
celebralur. ] centur. Nam, ut de reliqtiis sHeamquaeforlasse nbi»
B
IX. Jain vero Landelinus angelicisaffatibus paulis- benevolis auditoribus fastidio sirit, apud Laubias
per recrealiis, sed lirnens sibi subvenire tardius, rc- exsirnxit inonasterium in honore B. Petri aposlolv,
licto nefandae societatis collcgio, quanlociuS civila- Quod cernehlibus quidem nri judicium egregii labo-
leni petiit, et si ibi sauclus vir esset, a custodibus ris' suflicerc potest; quod"eliam regiis ditavit mune-
diligenler reqiiisivit. Qui de praesentia beati viri ribus,ac villarum [et]fariiiliaeaequereplevit copia. Ctii
ccriior factus , nibilque dissiroulandum arhilratus, qnidquid priorum regum munificentia passim.per
pcehilcnliaducttis,adpedessaiictiprovbIulus,culpain Frahcorum acquisivit regna delegavit, ne ffafruro
faletur, errori venjam poscit. Tum vero videres ex congregaiio ihidem serviens egeret his.qna) moria-
longinqua vegione prodigum fillum redeiuitem, et chis feruniur esse cong*ua. Quo in lbco regend*
patrein in oscula rueniem. Ilaque vir sanclus; pa- ecclesiaebeatum Ursmarum praeiecit, virum moribus
terna pietate praestriclus, juvenein excepil, veniain ornatum, sighis et miraculis coruscum; cujus do-'
promittehs si. mala praelerita melioris vitae conver- tcm merliortim vitae ipsius libelkis editus insinuat.
«ibnc purgaret, nihil jgilur riiHirieiidnmpnlarei se in praesentis autem exemplinegotio , quis non simi-
pro illb ralioriem feddiluram; quidquid fuerat offcn- lem Joanni arbitraretur.Autbertum, dttm ille ex la-
sionis innocenliaevice computandum, si tamcn sce-(C trone lutum Ecclesiaeprovisorein, iste ex seque la-
lerata cbnsortia peniius vitanria ocsiimnsset.Pavnium irone, et ex impio raptore, verum fecil pomini
se juvenis ad orone salisfaclionis genus fatetur, sacerdotera? Sed nobis ista interim rcplicarilibus
mpote quem fecenlis adhuc visionis horror lcrrue- perisaiida bccurrit immensa pietns Conditovis, qui
rat. At pius palcf, volis ejus congaudens, suscepit postlapsum peccalores ad innoceniiam. vtnire do-
eum'pceiiileiiterii,quetn dfufleveTat.a se recedenteiTr, riavit.Itera ex illius scritentia liiaxillaro Leviaihan,
siiiumque ei diviriar aperiens niisericordiae,reddidit aniiilla divinitalis sriae pefforatanl, et cfedimusel
eum sanctae riiatri Ecclesiae.Qui in lantum sub disci- ga.iidemus,dum viro lroic semel in fances ejus la-
plina veiiefabilis Patris vigiliis se et jejuniis praete- pso et evadendi aditum aperuit, et, ne ulterius re-
ritorum agens pcenitenMam constrinxit, ut inferni labereiur, cuslodivit.
cum vidisse et perlimuisse tormenta, etiamsi lingua XI. Ailienis vero urbe Graecorum nobilissima ,
taceret, convefsatip loqueretur. Itaque sub saeculari adolescens quidam inclylis ovlus natalibus, studiis-
Iiabilu in monasterio aliquantulum conversantem que Htterarum exercitatus, sed et fidei niOribuii
vir snnctus ad purum liortatur reliiiquere saeculi adornatus, ex inspiratione supcrni ariioris, patriara
iiegotia, uliiberius meditaretur ccelestia. Paratum- " parentesqtie deserere cursumque longaeperegriha-
. que videns ad omnia, abscidil cjus cotnam cnpitis, a Monis.'mediiahatiir assumere , quatenus iiripensis
quo depulerat maculas cordis. Adeptum denique lemporalis exsilii mercaretur aeternoepbrtionem liae-
lianc dignilntis gratiaro, duro animadvcrteret in eo redilatis. Igitur Roroam veniens, oratoria apostoJo-
sauclitatis vigere virlutem, per singulosgradus pro- rum oralionis gralia lustrandb aliquanlulum teni-
tttovit ad diaconatus officiuro! Ad quod sic apparuit iwris explevit. Qui, nbcte qnadaro, lassesceiiiibus
aptus, ul liquido claresceret omnibus quodDei gratia ex itinere artubus, in somiiuni resolulus, divinac
ad id eleclus Cssel.' Paucis vero inlerpositis diebus iiissionis voce roonetuf occiduos Galliafum firies
cum magis ac magis semcMpsumerigeret in Dei fa- expetere, pagunique Hagnon peneirans, corigruuro
mulatum, beaius ppntifex agens gratias Deo ad sna; habitntionis locuro quairere, nbi, pratorio con-
prcsbyteralus culmen eum evexit. struclo, vocalionis suae tempus cxspectafet.Sciens
X. Suhlimalus autem in hujus apicera honoris, ergo diviiiaro providentiam sibi semperalluturain,
enarrari non potest quanlo viriutuin culmihe excre- laboriosi cursus iion paveretinjuriara donce ad. Io-
vit. Jnm veru niagistri moribus inforniatus et exer- cum pervenirei.ubi hiveniret qtiisiui peregrinaiicn-V
citaiaeconversalionis usti rohoralus, convenlicula povluin indulgeret, et rerum adjiimeritaprssslaret.
365 VITA S. AUTBERTL, 56S
Qua voce divjn» beatam pprteridi Autbertum se-:JA debeal. > Gaudens%itur fenerabijis Pater boiiis.viri
qiieniiaihdifcaiity Sedjussionem-Doniini-^expIere.'de- studiis, accersilo secuui bealp ac venerabili.iDei
siderans vir Dei ,Gislenus(sicenim noraen erat illius), cullore AniandOi cum magna circurofusae plebis
regionibus diversis, insulis et urbibus peragraiis, •-exsultalione nionasterium nd lnudem Domini el
prospero cursu tandem pervenit ad -locumv.quituiic honorem apostolorum Pelfi.elPauli cpnsecravit-.;
leroporis ab incolis Ursdungus dicebalur, ex consue- XIII. Sed et illud praetereundiim non acsiimo quod,
tudine vitlel.icet ursae paiiurientis; nunc vero Cella cura superni spiritus, in rebus liumana sollicitiidine
•yocatur. Qui iocus distal tricenig fere niilJibus ab administrandis, paucis, «l illis puvioris.vita) iiiitnditia
urhe Cameracensi; in qua ipse cx divino oraculo praeriitcs, non nisi per visiones aut Obscuramysticae
sanclum ponMlicemsuper gregem Christi ctira pef- visionis aenigmala «e. yideii pevmjtiant-, beatiiin
vigili audierat insudare. At ille noxiis avulsls arbo- . Autbevlum-angelos covppr..ilibuspculis ssepe :yidisse
ribus, basilicam in lionore aposlolorum coepit sedifi- riiuIM andierunl. Quod iiiirum priideritibus yidcri
care, el studiis bonoruin se operum exercitare. non debet, cum inleriius; nvenlis iniuitus .corpprai
Disseminanle vero diabolo zeluin invidiae per corda aspcctus iunien ad spirliualia ceviienda accenderet
maloruni, auditum estaliquos, ut est roos adulan- quem ab infimis rebus yirtus conMiienMac clausefat.
lium , sanctp episcopo suasisse ne sineret illum B • Rerum quidera necessitas exigebat. ut venerabiJis
pseudodoclorem in liuibus suisad injuriamsui ho- Patcr canonicos suos, qui Alrebali in Beatae Mnrias
noris liiaiicrc, ut qui ad seducendas menles simpli- . inonaslerio famulabanlur, visitaiurus adire deheret.
cium, inbann sapienliuni conyenlicula vitans. in has Qtti locus olim et amhitu muroruin ct frcquentia
solitutlines convenisse!. Sed vir Dpmini advertens civium ceieberrimus fuerat >sedy genlium infesta-
suggeslipnem invidia poiius quam ratione composi- tione a prisco slatu defprmatus, crebris ruini.s hu<-
tam: « Non esl, inqtiii, nostruin, homjnem indiscus- cusque consistil. Ubi cum de rebus Ecclesiaesalis ad
stim juriicnre, neqtte omni spirilui credere, donec leropus tractasset, quadam nocle, ut illi erat seroper
probelur si ex Dep sil. > roovis, fralribus adhuc quiescentibusj surgens aa
XII. Mittitur itaque nnntius qui hominein ad con- nociuinae orationis lempus, usque in lucis crepus-
«pccturo pontificis pccevsife debeat -, hoc interim culum coiitinuavit. Necdum vero cursuro oraiipnis
propnsito ne vir Dei ex convenlu qtiovis injuriae .expleyerat, cum se foras, quasi prp rcfociljandis
motu contristaretur. Evocalus aulem bealus Gisle- aliquo relevnminc artubns, suspensa inlerim oratipne
nus coepit Deo gratias agere quod se per suum pon- coiilulit, el slans in mccnibus ccepil piac nieditationis
tificem superna gralia visitasset. Pervcniens itaque mptibus pulsari quamobrem Vedastus, iantoruiri
ad urbem, sancto praesenialur episcopo; quem ille, spalip annorum vilis sepulcri .ccspitc tlaiisns, dcbito
nt flagrabal cliafilalis dulcedine, sic affalits : « Dic, honofe carerel, quemjam supcriioruni civiuin, cpn»
iiiqiiii, nobis, frater charissiroe , cujas es, cujusve sorlio exsuiiantero coelestisHierusaleii), ccii gemniam
dignilaiis ? » Cui ille respohdens :« Graecus, inquit, virlutuin fujgorera niicantcro, adscivisset. Elenini,
.iiatione, Chrislianus verp dignitate, Atbenis vero a die depositionis ejus lisque ad tempus beati Aul-
ortus, Chrisli baptismate renalus. Ila Romara berli, sex fuere episcopi quibus ipse seplinnis ad
adiens, per Dei praeceptumhanc perveni in patriauij ponlificifculmen successit, cum tol labenlibusannis
superllumenllagnam, in locoqui dicitur Ursdungus; gemmaDei preliosa subteiTanep adhue specu clau-
operor manibus, aedificare gestiens Dep oratoriuro. debatur, cujus sepulcrum liauo longe a dextro coriiti
Dcsiderabam equidem luam expelere saiiciiiaiem, allaris BeataeMariae dislabat; cum vero lotegregios
pelilurus licenliaiii agenrii quae sunt ccepta, sed Chrisli confessores illis fuisse lemporibus audianius,
praevenit gratia lua, quae nos acccrsivit. > Inluitus meritis sublimes, virlulibus illustres, miriirois; in
auleiii almus episcppus viri sermones, nibilque re- rebus soHicitioresj procuj dubio raanifestum est riou
•
.preheiisipnis depreheiidensj dilexit eum; sicque per eorum ignavja negligentiusjacere tanium thesaurum,
aliquot dies gvalia hbspilaiitatis vetenltim, el covpo-JJ sed diviiio judicio et voluiitate beali .Vedasti jhoc
valis alirooiiiaesul)sidio, el sacvo spivitualis vilas col- exsequenili muiieris roinisieriuni beillo Autbertt)
loquio saliavit. Deliinc benedittionis suae rounere reservatuiri. Coepit igiluf animS aestuare quonam
donatiiro, acceptaque rcgrediendi licenlia, cum trahsferri sanctus Confcssor debuissel, reputans
venerabilis Pater hoftatur perficeve studiose qua? secuin incOngruum fbre dtio Iuminaria ningna an-
tceperat, seque, peraclis quaecongruerent, oratoriuro gusla unius riomus scde cohiberi: videlicel ne, ubi
*ua) auetoritatis benediclione consecratururo prp-, praeclara Dci Genitricis iiieiiioiia piiniuiuiii uoiiiiiiis
misit. Qtia episcopi proroissiohe laettis, operi arricn- ienebat,- tahti Pairis gloria obscurior videretur;
tius instabat, aniinadvefidns jam ex refuni eventri sc Sum repente, aiirora fubente, orientem versus inteii-
iljtiin invenisse quero ad ministevium soclalis laboris dens, Videt eminus trans fluvioluro qui TrienMovo-
divinilus audierat sibi promissiiro.Expletis verb pro catur, virum splendiduin,virgam in mariii teuciileiii,
iiioriiilosuo quaemonasiicis usibus congfuebanl, vif basilicie locuni roetiri; ceu quondam Ezechiel, scciis
Dei venerandura lalibus vefbis intbrpellat episco- fluenia Babylonis corpore posilus, in spiritu venit
pura : « Tcropus adest, Pater, quo servo suo domi- ad terraro lsrael, ubi in visionibus Dei leropluni
nuspoiiMfVxpfotnissxbcncdictioiiis munus exsolvere Doraini manu horoinis vidit nietiri. Quod ille cer«
367 S. FULBERTI VJTA S. AUBERTI. 568
nens, revelanle spirilu, visionem cognovlt arigeli- A _{ qui aderant vario eventu miraculi, beatura corpus
eam. Inlellexil igilur vir Dei bealuro Vedastum ad locum ab angelo designatuni honofifice tfansiu-
illuc, annuenle Cbristb, transferehdum. leiunl. Quo in locovenerabilis episcopus monaslefium
XIV. Bealusigitiir pontifex, tali revelatione cef- construxit, el ex rebus sui episcbpii in usum famu-
Jior faclus, beatuin Audoinarum, qui ea lempestale lantiiim pro rerum opportunilate donavit, ulii.juxta
Tarvanensis urbis gregem cnra pervigili regebal, congruaffl revum facullatem , fratres in obsequia
tid iani solemne translationis bfficium invitandum divini cultus depiitavit. De obitu vero, quo tempore
lcslimavit. Qui, licet senio pressus etamissione lumi- sancta B. Autberti anima, carne soluta, supernam;
lium debilior factus, imbecillioris tamen corporis Hierusalem petiit, certum quid ad nostram riotitianv
tantum rioh forriiidabat laboierri, quantum bcali non pervenit, nonnullis obsisientibits causis qtiae
Aiitberli roandato satisfacere gaudebat. Difficultaiem etiam roaximan virlulum ejus partein a riostfa me-
igiluf corporis superabat eharilas mentis, Chrislo- moria susiuJerunt. Fuit autem sanctiiiri corpus ejus^
que gressus regente,dfcvotus adYenefandum pervenit lumulatum in ecclesia Beati Peiri, quae extra niurps
episcopiiri). Atille Cum quid anihio gererel, efquid civitalis lunc eral, nuric vero intra mcenia cjus esl.
sibi divinitus esset ostenstim referret, congralula- In qua veqiiievil usque ad temptis Dodilonisepiscopi,
balur visioni, el se fraterna? sedulitalis sludid obe- B qui ei decimus qhaiius iri episcopatu successil.
dienter accinxit. Jam vefo seslimari non poiest Hic, cum Norlmanni Giilliam depopulati essenl, cum
quanla cbnfluentispbpuli turba eo idie ad Cumlocum nwgna diligentia sanclura corpus in ecclesiara BeaUu
cohverierit, clerus videlicel et utriusque sexus noii Mariaj transtulit, ubi hbnofifice collocalum nitillo
ignbbile vulgus. Parato igilur feretrb ct omnibus lempore quievit.
quae necessaria videbanlur, deleclo sepulcro, et irri- XV. Porro OMioimperator, Henrici regis filius >
pbsita aritiphona, cum magria reveventia sancluni a Fuiherlb Cameracerisi episcopo riari' sibi petiit
ihesauriim' susltilefunt, pavatisque crucibtis, et torpora sanctorum pfaesulum Aulbefti el Gaugerici.
cereis et bmnigenis solemiiis pompae ornalibus, curn Ille vero, quibttsdam in consilio adJiibilis, Theode-
magna plebis exsultalione sancium corpus ad locum rici Cameracensis episcopi et allerius sacerdotis
desMnatumiransferre cceperunt. Transeuntes autem corpora ei dedit, quibusdam adjunctis e cofpore
praedictum fluviolum, ctim jam sub urbanos fines sancli Atilberli articulis-; prndenler id qnidem, ne
contingerent, et beatus Audomarus sancMAiilbefti civitas Cameracensis sitis patfonis orbaretur. Laetus
"vesligia pedetenlim prosequereUir, statini supernca igitur imperalor praeclaras reliquias in monasierib
operatiohisin se agnovit virtuieiri, ut ei aperte da- qnod ipse Magdeburgi conslruxit reponendas' cura-
retuf intelligi quanli essent meriti, et is qui porta- C vit. Porro aiilen) fairia Germaniam oinnem occnparat
batuf, et is qui pbftando sequebatur. JNam,depulsa sanctos Aulbertum et Gaugericum e Galliis iii Saxo-
-longaecaecitalis nocle, slalirii octiJonim lumen reci- niam translatos. Sed seciis ipsa res habet^ nostris
pit, in loco vidclicet ubi in meriioriam beatl Aut- enira leniporibus Hefluinus praesiil Cameracensis,
befti ecclesia coristfiicla a praesentibus adhuc cer- diligenler perscriitaliis.beaM Gaugerici corpus maxi-
nitur in tesiimonium pracsentis miraculi. Sed quia ma ex parie reperit. Ejus aulem successor Gerardus
venerandus vir Audbmarus pafvi-peiidebat iumen Tnonasierium iri quo sanctus Autberlus qulescit, ab
cafnaliurii oculorum; qui lumeri cevte civium desi-• Heiiuinb a.mplificaliim, iri meropfiam sancli Paiili
derabat supernbrum, illico precibus eahidem quafra i solemniter consecravit, sacfumque beali AutberM
ultroneu* ferebat fursus iiripelravit caccitatem. Quai corpus suis sedibus fesiiiuit, anno Cliristi decimo
exhibitioneTiiiraculi non lntet virius operaiitis, sedI supra millesimum. Qtii loeus haud procul abest ab
superest quaerere mcriluih optaiae virtulis. Verumi ccclesia sanciissima) riiatris Del, et perpetuse virgi-
sublilius speculantibus dubiuro esse non potest quia,, nis Mariae; in eoque recta fide peleniibus, beato
praetereuntibus meritis sancti Vedasli, fides ut effi-- Atitberlo inlercedenle, beiieiicia divina prseslanl.ur.
ceretur obtiiiuit beati Auiberti. Slupentibus autemL
569 APPENDIX AD S. FULBERTUM. 170

APPMM AD OPIRA S. EUIBIRTI.

DIPLOMATA NONNULLA
Ex chartulario abbatiw S. Petri Carnotensis,
excerpta.
Documents inidits sur fhistoirede France. Cartulaire de Saint-Pere de Chartres, tom. 1,
(GcfiBAED,
pag. 116.)

I A
A videlicet eo lempore quo posl exilum meum sepeliar
servi sui inter- in ciauslruro raonachorura, ut sempef transeunles
De Viviano rVillelmi pro cujusdam
feciione serviluti addicto. super meum tumulum orent pro nie, jugitef. Hoc
viderunt et niinueriint Castridunenses proceres, qui
Nolum esse volumus lam prxsenMbus quam futu- sunt subler. Si qois vero ex pfpgenie mea
el onniis Sancti Pelri Car- scripli
ris, ego.Arriulfus abbas, aut alius invasbr, slimulis vel sagitlis exagilalus
hotensis ccenobii mihi a Deo commissa congregaiio, viro fecefit monachis, et eleeniosynam
diabolicis,
qtiod Vivianum nostrum colliliertum, cum uxpre quam Sancto Petro dedi quocunque modo absluie-
siia, omnemque pecuniam ejus subjungamus sevvi- ritj damnaliohe damrialus. perpetua' pereat cui«
tuli AVillelroimilitis, pro inlerfecMone fuiiiva cujus- et Abiron, et Ann,a el Caipha; auctoritale-
lalenlef i»- Dalhan,
dam sui sefvi.quem ipse et uxor sua filii roei archipraesulis Hugonis analliematizatus
lenorc eos dimittimus ne occi- -qiie
lerfecerunt, et eo
iiantur pro hoc scclere. Filios vevo quos nunc perroaneat.
ad nostros retinennis usus; autero Hugo, archipraesul; Gautfridi, nepotis ejus; Hu-
habent, quos
hoc nefario berti; Godeschalci, filii ejus; Uubcrli, thesaiiravii
genuerint pbslhac, ejus serviluli, pro 'Ceiioaiariensis; Radulphi, Icgis docli; Fulcaldi; Ga-
pertitulato, dimillimus. Orionis Brunelli; Huberli RruneHi'; Hel-
[Jihonis;
Signuni Ariiulfi abbatis f. gaudi, filii arcbiepiscopi; Helgautli nigri; Gradulli;
1L Firmali canonici; Frederici; Hugonis vicarii; Bcr-
De albdo Calidi Moriiis. nardi de Buslo; Junanigni, jussu archicpiscopi, hns
(Circa an. 1020.) iitteras fecit.
In nomine sancloe el individuce Tvinitatis, Palris, m.
ct-Filii, et Spirilus sahcli. De ecclesia de Rescolio dalw Sancto Petro a comilt
Catholicae, vereque matris Ecclesiae populis in Richardo.
Chrislicolis laus semper viget vigeatque perenne. (Ante an. 1024.)
,11'ocauiein dignissimum jusium qubque exstaf, Uiiiversorum condilor Dcus rairabilis est in suis
qiioniara est mater nostra, CbrisM vero Domiiii operibus, dum ex aliis alia, ex minoribus scilicet
noslri sppnsa, qnam acqtiisivit sup cruore pretioso ; portat (S6) roajora. Gtijus rei sinceram considcralio-
iii ca' eriini renascimur per bapiismatis lavaciiitri, nem intus faciendo, el in boc ipsi gvates debemus
ac.in ea vesurgimus a inorlc aniiriae per pcenitenliae non minimas, et in illo, corde, voce, opere, quam
luctum, et post viiae terininum noslra luniulanlur maximas, quod non soiuni, ut praclibavimus,. ex
cadavera in ejtis airiuni. Hanc Cbristtis supra fiderii „-. vei:um etiam: earaiio-
" teuiporalibus fovelperpelua,-
quam confessus cst fidelissiinus Petrus fimdavit, nabiliter dispensando misericordiicr- provebii. ad
'diim Dbiiiinb dixit :Tu es Chrisltts, Filius Dei .vivi ceterna. Ad hujus ilaque: perfecti et'tam optabilis
(Matlh. xvi, 16). Fundamentum enim dtiud netno gaudii fidem fovniandam, inter caelera quae mdliali-
potest ponere, prwlcr id quod posiium est, quod est bus spehv sancloe.selerni.tatis-ingeru.ril,ipsa ait Ve-
Chrislus Jestts (I Cor. iu, 11). Sunt vero beati qui vitas pev semetipsam : Facite vobis ariticos de mam-
catliolice vivendo habitant ibi, ut David cecinil : mona iniquilatis, ut, cum defecerilis, recipiant vos in
Bedli qiii Itabilahi in domo lua, Domine; in swcttia wterna tabernacula:_(Luc.xvi, 9). Quod dono senliens
smculorumlaudabunt le (PsaL LXXXIII,5). His aliis- ejus, ejusdeni nutu, Nortmannorum comes ego Ri-
que quamplurihus saiicforum dictis ac sacrae Sori- cbardits, inler caetera quae, Co inspirante, ei ex stio
plurae mysleriis edocta et ndmOriila, ego Hilde- redriidi, quamdam>ecclesiam.in ipsiusnomine riio-
gartlis, vicecomitissa Castridunis, do Sanclissimo nacliis SanctiPelri Camotensis coenobii dedi, qme
Petro Carnbtensis coenobiialoilium roeum de Bello- in Ebroicensi comitatu est siia, in villa qiiaeest ex
mohte, cum terris cultis et incullis, ef silvis, pisca- nomine Rescolium dicla; noc autem hujtis rei gratia
ibriisque ibidem pertirientibus, assenliente el an- credidi isils apicibus, ul dapsilibus in exemplum, e:
niienle filip meo Hugoiic, archiepiscopo Tiironum, testiinonium sil rapacibus. Qiiod si' qiiis cbnlvadi-
(S6) Verba ve! perpetrat snperscripta suiit in codice.
371 APPENDIXAD S. FULBERTJiM. 372
ctioneiii d.iliohi fecerit supfas6fiplai,qiiaiidiu iri hac \ ecclesiam, vei aliqribd iiibhasteriuih de pfopfiis"tot-.
pertnanserit inteniionc, humana pt divina multeltir ' vedilalibiis honOnwerR,- vel donationem fecerii.
llinleriiclione. , liullatenus nec a:filib,-nec ab aliquo snccessore re-
S. Richardi CQmilis.S. RodherM archipraesulis. S. petere^idcirco ego Joscelinus, Gausfridi lilius, riO-
Rich.arrii comitis frater archipraesul Rolhomagensrs. tiira, esse cupio omnibus tam praesentibus qiiam fu-
S, Gunnpritlis comilissae. S. Riciiaftli,;fililrebiniti.s. liiri,s,ijiialiter :et; qua ratione pro his qnae a patre
S. Rodbevti, filii comilis. S. Uufridi. jneo dimissa suni afqtie tradita Sanclo Petro Car-
Siipradiclus viculus, -a febris- coIJigeridiS;Resco- notensiscoanobii, post ro.brtemipsiiis, adierim dom*
lius olim qiiidem dicebalur; Jbi enim res, fisci colli- num abbatem Majenardiim et omnem ipsiiis loei
gebaritur vel congregabantur. In qiio, non ionge ab. congrcgaiioriem. Pater siquideiri irieus Gausfridiis,
Ava fliimine, propter qucmdam fonlem, quaedain ' ob remedium suorum peccaminiim, alodum, nomine
ccclesiola ligiiea sita erat in honore sancti Remigii. Excliiseilas, in comitalu Dorcasino, Sanclo Pelro
tteflueiitevero tcmpore, el yiculus cum ecclesia bel- dcleg.ivit, snper fiuvium Anduvac, me puero el ina-
li.s assiduis ad niliilum pene deducitur, el lunc, an- tre vivente. Ego autem ipsirm alodum expetii, non
nuenlc comite Richardo, parochia ipsa unila- cst ideOiit veiini refraliere ab ipso venevabili lbcb cni
Sancii Gcorgii pnrophiae, ci)ju.s ecclesia non longe B est tvaditus, nec ut aliqua ffaiide possideam; sed eo
aber.it, el allare Sancti Reinigiiin ala jtsMu.s ecclesiac teriore et lali cpnvenlione uf, quandiu vixerb,
a mpnachis iranslntum est, ubi permnnsit dooec xrisolitJos in censumpersbIvairi,.slattilo termino,deT
niodern.a.temporc a inon.icho npmi.ne,Huberto cac.- bilumque servitrum persolvam; nec nnqiiam mihi
nenlo et lapide est:acdificala|a/.,dojiec a modcrnis llceat nec vehdere, nec tradere alicui, nec fllio, nec
monachis major caerpentoetlapide cst sedificala1. alicni roebrrim propiiiquorumjsed semper, dum ila-
:'• • '-iv. '•:'• . , -' tum emi-sefo, in riiea inanu meoque domlnib liabea-
De ecclesiaWaddnisctirlis data Sanclo Pelro a Ra- ttir, Pbst ftnem ver» roeae viix, ut major menioria
jenario. , sitpalris, et partem valeam habere in ipsius bene-r
(Ante aii. 1024.) facto, rion mbdb illud quod pater doiia.vit, quod
tn nomine sahctse et, indiyiduae Trinilalis. Ego niinc teneb, dono domhl abbatis MajeHardi et alio,-
Ricliardus, Nortinannoruro dux, notum volp esso rum seniorum, sed bmnia curo his quse in ipso sunt,
lam praesenlibus quam fuiuris.quiaa.diU praesentiam scilicet molendinis, terris cnliis el inculiis, pratis,
roeam fidelis meus, nominc Rajenarius, cum con- silvis, ad eumdem locum a qno accepi, deveniaiitin
sen.su siiaeconjiigis,'Wandelburgis vocabulo, hnmi- usus servorum Christi. Ut aulem absque caltimnia
Ijter petcns ut, pro rcmcdio aniroac meae, ecclesiam C ulla vel contra.dictionehoc fia.l, litleris mand.ire stu-
in comilafu Ebroico, cui nomen esl Wadonisciivlis, dui; ob hoc niaxime ive ali.quis,mihi fuerit (sie), sibi
seu, profilii sui anima, cujus vocabulum fuil Rodber- vindiccl. Seniori qiioque meb Odpni,.comiti inclyto,
Uts, vel pro nbojeruiissuis -peccalis, monachis Sancli proceribusque suis trado cprrobor;induin, ut s.Or
Peiri ccenobii Cavnolensis cohcederem. Qui, juslam quens in acvuinfirmuro et inconviilsum .permaneat
pelilioncm tanli vifi. consideraiis assensum praebni, qiiod inserlun), est, S. pdonis coniiiis, S. RerlEe,
insupefsaiicieiis ut, ab hadic in subsequenii gcrie- inatrjs su.ae.S. AgneMs, filiae ipsiiis. S. Wailcrii.
ratione, nullus suorum, vel" qiiorumlibetalioriini, cpmitis. S. Oauslferii miliMs. S. Tlervei vicecomifis.
jtisdoininalionis sciiviolenliam cujuslibeliiTuptionis, S. Rodul.fi, S..Gausl)erlii S..A,lberli. S. Wasulini.
j^onlra] hujits firrriitudinis nostraeeprripaeiipnem, le- S. Sulii. S..joscelini, qui Uanc charlulam firmari
jnerariii procacitate, irrogafe conetur. Ut autem haec insMtuil. S. Gausfridi, mjiilis sui.
cariulain Dci nomine firmiori i,pnitatur yigove, mauu .yi.-",.'. '.- '.
propria subscrtpsi, fiddibus. qiio.queroeis a<Icovvp-. , ... le GuerpqTSrsiviUariseccletiw,
Lorandum tradidi. (Circa an. 1024,) .
S. Richardi comilis. S. Rodberli archiepiscopi. Sub- xlerno; Tegimine summ.pque sacerriolio
S. Herberti episcopi. S. Tlieoderici abbalis. S. Rod- " Christi, roeatcropore, egoQdolricus, Aurelianprum
berti cleiici. S. Rajenarii, qui hanc donationcm episcopus, nolum fi.eri volo, conleniporaJJbus atque
fecil. S. Hunfredi deWelulabus. successoribus meis nipduro et Jineni causae qitae in
• rjtriim illius lemporis -monaclii possedefint vel, :hac chavlulascripta est. Monachi Sancli Pelri Car-
liabucrint prnefalariiecclesiara penitus ignoro; naro nolensis coeiiobii ppssidebant, exipngp tenippre,
neque eam habuisse ahaniiqnismbnachis audivi,ne- quamdam ecclesia.roin pago Dunensi in loep.qm dici-
qtie a modernis mentionem aliquam fierv nunquani lurUrsivillaris.Quidam.verpcasatus npster, nominp
(stc, ni»i duplici negdlione) aiidivi. ililduinits, cumsuis propinquis iniendebat eis ca-
V. •',,; ,.. ltimniam de ipsa.ecclesia-,,.dicens eam ad casamcn,-
De alodo SeluseUarmn,dato a Gamfrido, eXJoscelino ttim.npslrum et ad suum beneficiura pertinere. Ad-
'-.-.: filio- .1 '. debat eliam te.mpbvibus anlecessprum meoruro se
tAnlc.an; 1024.) sati.s agitasse cajumniain. istam, sed jiisMMamrniiii-
Qupiiiam perjnanet scriptum, atque sanciluiii i,n me cpnsequi-P.bluissg.,Cpnyenitriiis evgo domnuni
^ccretis vcterum, si qnis nobiliuirilaicorum nliquain , JFulbertum, episcopuni Carnolensen), ci Arnuiftin).,
 373 ItAUS VIT.E MGNAST1G&:.'... 374
Sancti Pelri abbatem, ut de ista causa darcnt nobis A hujusmodi sacrilegam calumniam ulterius inquie-
audieiiliaelocum; quod et fecerunt semel in eadem teti Quod si pertinaciter odiosaecalumniaeinhaerere'
villa quaedicilur Ursivillaris, et iicrum in villa quae maluerit, illo quo Deus iratus incorrigibiles da-
riicitiir Castanelas. Discussa-itaqueex ulraque parle , mnat anallieroate feriatur. Fiat. fiat. Nos vero, qui
•
controversia, invenimus parlem nionachorum ila ealumniam supradiciam gUfpivimUs,nomina nostra
•criptura ct leslibus et longa veslilura suftultam, ut noslrofumque fidelium qui praesentes aderant, in
nulla Christianorum lege posset supradicta ecclesia pracsenti chartula, memorlae causa, fecimus adno-
ab eornm possessioneauferri. Unde, contra jus alque tari.
nefas contendere nolentes, ego videlicel Odolricus S. Odolrici, Aurelianensis episcopi. S. Fulberti
episcopus, etfraier meiis Isembardus, et praediclus Carnotensis episcopi. S. Alberli abbatis. S. Isen-
Ililduinus cum filiis el cseteris prppinquis suis, ex : hardi: laici. S. Erfredi clerici. S. Salonis clericr.
toto gurpiviintis incceptam caluinninm monacJiis S. Bovonis,decaniSancli Marlini Turonensis. S. Tes-
Sancti Petri, anniijenies ut solide et quiele possi- celini clerici. S. Tedoini clerici. S. Alberici. S. Hil-
deanl ecclesiam suam UrsiviHarisin perpeluum, si- duini laici, S. Hilduini fili cjus. S. Odolrici fiiii cjus.
cut jnsttim esse comperimus. Interdixi etiam episcb- S. Pbnlelini nepolisejus. S. Godefridilaici.S.Adrol-
pnli aucloritate mihi a Deo tradila iiequissnccesso- di vicecpmitis. S. Friderici fr. laici. S., Hugonis Ra-
rum nostrorum oraediclosmonacbosSancti Pelri per B dordi. S. Gualpi Iaici.

LATIS YITM MONASTICJE.

(Apud R. P. Sirmund., Opp. Godofr. Vindocin:, not. adiib. 11.)

Felix grex hominum, qui, Christi dogma sequentes, Discursum monachis, vitam dant, etstationem;
Conteniplisopibus, nil proprium retinent;
Unius arbilrio quos fegula sancta coercet,
Quoruiriquisque suonil agil.ex libito.
Cbr quibus est Uniirii,qiiibus indiscreta voluntas,
Par Cunctishabilus et cibus est similis.
Sic tamen ut capial quo quisque videtur egere,
JElas ut fragilis debiliinsvc jubel.
Luxiis abest omiiis, peccandi rara facultas,
Ciincti ctinclorum cuni timeaiit oculos.
Lex communis habet visas mox prodere culpas,
Ut nascens vitiuih pcenasequens resecet.
Desidinmfiiginni, Iabor utilis occupal omnes.
Koxia lorpentes ne snbeant aninios.
Confusum nihil esl, ubi Jiunt ortline cuncla,
Curalur toliim, .negligitufque nibil.
Nec solum vita, sed conslat et ordo loqnendi:
Dispensant seque maxiriia cum minimis, .'
Non nisi pracscriptoquisquam loquiturve silelve,
Slat, sedet, incedit ordine quisque suo.
Ecclesiaelimen noctesque diesque frequentant,
Et sanclis precibus-seque suosquc juvant.
Quid moror, et verbis evolvere singula lcnto ?
Quidquid agunt, opus est corporis aul animae,'
Quid quod sic habilant, ut sit sacer ipse domorum Comparo gyranli solemniler oinnia ccelo :
Et siltis el riuraerus; sulficiensque sibi?
Quadraiara speciem slructura domeslica praefert. i Qui semper SANCTCS
Atria bis bihis inclyta poflicibus.
Quse,trihus iricliissedomibus,quas corporis usus
Postulat, et qnarla, qnsedbmus est Doinini,
Qua velul in caulis coniincantuv pves.
Quavumpvima domus serval polumque cibtimque,
Ex qiiibushosreficiljuncla secunda domus. . ,„•
Tertia membva foyet vexata lubore diuriio,.
C . Quarla Dei laudcs assidue resonat.
Plurima praetereo simiii condigna'relalu>
Sed breviier dicani, nii superest, velabest.
Hos igiluf proceres, hunc dignum laude senatum,
Exiguum specie, moribus eximium, ''
Comparo.formicis, quarum sludiosa Iaborum ,
Turrnula conveclal corpore majus onus,
Qiiaene non possinl communem ducere vilam,
lsdem sub laribus horrea parva locant.
Comparo divinis apibus, quse corpore parvo
Ingentes aniraas egregiasque gerunl:
Hexagonis cellis qtiaeroella liquenlia condunt,
Utile mirificum qnaefabricantiir opus.
Quae disciplinam, quaejura domeslica servanl.
Quasque simul feficit ingeniosa dpmus.
D Comparo sideribus, quibus aula superna refulget,
Aera quae furvum noclibus irradianl.
Quaesemel imposilam servant pei saeculaTegem,
Quaesolitos cursus etnumerps peragunl.
Insuper angelicis coniparo spirilibus,
triplicala voce resuilant,
In terris moriachi quod mbdulantur idem.
Sic Cherubin ccelo, monachi tellure maiienles,
Unum dant uni servilium Dommo.
 1NTRAAXMIMMXXIX.MXXXIV.

GUIDO ARETINUS

ABBAS S. GRUCIS -AVELLAIUE

NOTiTIA HISTORICA

(ApudF-bricihm BibliothccamediminfiinwLatinilatis, lom. IV, pag. 127.)

- Guido Aretinus, monachus crd. S. Benedictiac >A Anecdoiof., parte m, pag. 618, in bibliotlieca Eir-
deinde alibns S- CrucisAvellnnaeindicecesiCalliensi rensi exstare teslalur breve Guidonis scripluin De
propeAretium.aBenedictoVHIpcntificequian. 1024, mensura monochordi, quod incipil : CM»Iprimum a
otiiit accersilus Rbmam (1), ipsi alque sscccssori G ad finem, novempassibus monochordumpartiris,
ejiis Joanni XIX (2) probnvit pracclaiun)in rousica primtts passns terminabitur in A, elc. Gnido ipse itv
sludiura suum : In hoc, Sigeberto jtidice (5), prio- Epislola ad Michaelem monachum, quam laudalus
ribtis prwferendus,quodignotos cunlus cliam pueti Baronius ad annum 1022, n. XXI, vulgavit,. nicmo-
el puellmfacilius discant veidoceantur pcr ejus regu- rai Aniiphqhariumsuuinprcefixisregulis recensiium,
lam, quamper vocem maghlri aut per usum alicujus quod vehtt quoddam prodigium revolvit Benedi-
imtrumenti, dummodosextitteris vei syllabis (4) mo- clus VIII.Caclerum, exceptis noiis mnsicis, nib.il
dulatim appositisad sex voces:(o)quus solas regula- Guidonempraeterveterumauctorilatemimmuiavisse,
riter musica recipil; hisqtievocibusper flexurasditjito- vel musicam eorum inslructiorem reddidisse dispur
rum Iwvaimanus distinctis, per inlegrumdiapason sc (al Marctis Meibomiusad Avistidem Quintilianum
oculiselauribus ingerunlintentwet remisswelevationes p. 240, ct ad Euclidempag. 51. Contvaillovumetian»
vet depositionesearumdemvrifHm.HicadTheobaldtim sententiairi, qui eb argiimenib canlum Guidonianuni
siveTlicotialdum potius, episcopum, ab aiino 1014ad inslrucliorem esse antiquo coiilendunt, quod, cum
1037, Areiinum (C) scripsit Micrologumsive Ubros velerum systemata, Aristoxeni tredecim, aliorum
duos de musica, quorum pviovprosa consiat, alier post cum quindecim tanlum coiilinuc-rint sonos,
earminc parlim hexamelro pafiim trochaico-rliyth- Guido senaviam roajovem.addiderit, ita ut viginti
mico (7). Epistolam dedicaloriain ad Theodaldux) nunc sonos liabeamus. lsaacns Vossius, Dc viribus
edidit BarOiiiusad annum 1022, n. XXIII. Meiiiinii rbylhhii, pag. 91, nOlat Guidpnem in concinnanda
el Domnizolib. i DeViia Mathiliiisducatricis cap; 5, sua scala secutum esse harparum et organorum stii
apudLeibnitium lom.I scriptOr.Bfnnsvic., pag. 641. lcmporis exemplum : illa eiiim viginti, inquit, ut
Libri ipsi Guidohis,quanquamiii plufibusbihliollie- plurimum inslrucla libiis liabtiissesysiemaia, docet
cis msti,,nccdum lucemviderunt quod sciam. Semel scriplor aliquot saeculis Guidone velustior : Porro
citatur ejus Microlbgusa M. Meiboroioad Gauden- numerosilas nervdrttmvel fislularum, ttt puta vicjinti
liuin piig. 37. Vir clarissimiisBernardusPez.toni. 111 unius aul pturittm, non idcirco apponiturquod soni
ad Michnelemmona- C Weitzius
(1) Giiirioipse in Epistpla in Heortologiop. 265, seq. et Mcnagiusiii
chnm S. MariaePpmposiani ccenobii, ctlila a Baio- Originib.uslingtiaeGailicae,voce Bemol,ubi aJiert el
nio ad nimi. 10S12,n. XXI, XXII ubi pro abii igiinr hoc dislicltoiinescio cujus atictoris :
Romnnum, maJe excusum Jegitur: Alii igiiur Ro- CorrieDo«mEt FidibusGemituqueAltoBenedicam
manum. UT 1\EMl FAciatSOLvereLAhraSlhi.
(2) Baronius in codice suo reperit haec verbn :
Jodnne viccsimo, Romanam gubernanle Ecclesiam, Exstat et hoc AbvabamiBtieholzevi disliclioii itv
Micrologumsuuin edidit Gttidoanno'trigesimoquarlo ejuschvonologia ad A. C. 1044.
-ut nolalnm Pagio , Joanncs qui
csiatis. CaD.ieriim., Jabori? .
Benedicio VIII successit,Joannem XIX se,vocat ipse Curadliibestrisii numeroscaijUunque
UT BElevet-Mlserum FAtuiiiSOLilosqueLAbores.
in resciipiissuis.
(3) In Chroriico ad anniinl 1028, eliri.iibrb De (b) Vide veceniiorumsyslema musicumGilirionia-
scriptoribus eccles. c. 144. niiro sive scalam niagnain cum veterum syslemaie
(4) Vt, re, pti, fct, sol, lct, -cx noto bymnp Puuli comparalanijin labeJJaapud M. Meiboiniitni,rioiisatl
Diaconi in S. Joaancm Baplisiam : Euclidis intvoductionem harmonicam pag. 51, et
UT queantlaxisREsonareftbris Sebasliani Biossardi Lexicoti nmsicum Gallice edi-
MlragestoruihFAmuliluorum tum in vocabulo Syaieme,p. 165 seq.
SOLvepollntisI.Abiisrealum ' (6) Uchell. tom. Iltalix sacra, p. 415.
SancleJoannc*. (7) VossiiisDe scieniiis Malh, cap. 22, § 7, p. 95;
Tide si placet qnaead illjistiPauli liyrunum Joanncsi Cangiiis in voceMicrologm,
377 GUIDOARETJNUS.— NOTITIA LITTERARIA. 573
tdtra qntnaectm aut forle sexdecimprbtendflnmr,,sed \ appellat. Gerh. Joan. Vossius etiaro, pag. 95 Do
ipsi iidem qui sunt inferius repetunim; el hoc pro va- scieutiis maihemaiicis, ail musicum Guidonem esse
riele modorum. Ac sarie 28 9.60770VV sive lonos . qui cx monacho ccenobii Hectonis sive S. Leufredi
rausicis frequentalos jam describil •Ni,comachus, siye Lodifiedi apud Ebrolcenses Nortmannos, factus
lib. 11Manualis barroonici, pag. 59. Sicut aulein sUarchiepiscopusAversanus, atqueEcclesiaeRomaiias
Guido per syllabas ut, re, ini, elc, ita veteres JEgy- . cardinalis. Sed ilhim Guidonem Sive Guimnndum,
ptii per seplem vocales exprimere totidemsonos con-: qui cOnlra Berengavium scvipsit, vecte a Gnidone
suevertint, ut ex Demelrii libro Utpi ifjp.mtizs § 17, Arelino dislinguil, prseter anonymum Mellicensem
edit. Oxon. Isaacus Vossius docet, alqtie eumdem c. 102, idem Trilhemius, cap. 122, et II, 80 Deilluslr.-
in modttm Grcgorius Magnuspiimis ad hoc usus est Beiiediciinis; rieque tempus patilur cuni Guidone
septem litteris alphabeti, quibus decursis sive as- Areiino eumdein fuisse archiepiscopum Aversanum,
cendens cantus sive descendens redit ad octavam et superslitem adbuc an. 1090.
ct iisdem obloquitur numeris sevlem discrimina vo- Siroiliter cavendus Japsus Possevini, qiii Microlo-
ciim. gum Guidoriis musicum confundit cum Micrologode
Huic Guidoni Trilhemius, cap. 318, Iribuil libruni ecciesiaslicis observalionibus seu de missa fite cele-
De cor.poreetsanguineDomini[ adversus Befengarium, B branda, ut a Pagio ad annum 1022, riiiro. 9,'Ct ab
eiimdemqucrespiciensfoiiasseaiionymusMellicensis, Oudino recle jaro notaluro.
cap. 80, Guidonem, fide ac scientia incomparabilem

NOTITIA LITTERARIA.

(D. Martinus GERBEBTUS,

S.criploresecclesiaslicide musica, II, praef.)

l.Dignusomnino estaqnonovam epochaniscriDio- Guido in epislola ad Micliaelem monnchum Pompo-

rum de re niusica auspicenros, Guirio Aretiniis, sianum, p. 43, prolixis finibus exsulatumsc dicit;
qui.sublata velerura nolarum intligesta serie accon- ac niox, persuasuih seiil inbomonaslerio manefet,
fusione, per lineas et clavcs, quas vocamus in -scala „ a Guidone hujtis coenobii abbale, viro iierape illo
musica, disccndi exsequendique ihusicain discipli- sanctissiroo, ctijus corpus, ul posl; nevmannuni
nam inirum in modum eariidam faciliiavit. Tesla- Contraelum, scriplorero coaevum, alii passiin chro-
lur id ipse in Micrologisui pfeIogo,ianf/em adfuis- nisioeperhibenl, an. 1047, antenon inlegrum attrium
se sibi divinam graliam, cum musicam pueris trqder dcfuncli, plurimh ijlorificalummiraculis IleriiicitsIII
ret,clQuidam, inquit, eojum imitatione chordceno- imp. de Parmensi, ubi sepullus fttit, civitate ad ur-
strarttm notarum usu exercitali, ante ttnitis mensis bem Spiram (nbi horiieque insignis i.n ejus bonofenv
spalium invisoset inaudiloscantus.iia primo intuiiu ecclesia collegiuraque canonicorura exslal) transfe-
indubilanter cantabanl, ul maximupi spectaculum rendntn magno secum honqre rediens devexit.
plurimis prwberetttr. Per chordam inlelligil lineam Inile vero qtiod S. Guido, Poniposianus abbas,.
illam, quam colore croceo vel rubro distiiiguere so- Guidbni AreMno persuaserit rnanere in suo rooua-
lebat eo loco quo nos nunc clavem C aut F initio li- slerio, auctores Annal. Camaldul, l. II, p. 45, con-
neae poiiirousinler caeleras a se etiani pvimtim in- jiciunl.fiuidonero Arelinum in suo juvenlutis flore
venlas lineas, de quibns ip»e haud-inimeritodicc- Pomposiani inonasterii iliseiplinae non fuisse ad-
bat : Jliusica sine lineis est sicul pttleus sine fnne. dictum : nec nbborreiil ab ea opinione iidem scri--
I:ii ipsa etiam musica barmpnica seu polypboiiia ali- fj ptores, Guidonem nostvum illuinipsum fuisse mo^
quatenus duritiam diaphonise,.ut vocabant, quamin , nastf vii Avellani abbatem, qtii S. Pelruii) DamiaiiL
Hucbaldo notayimus, emoliivit. Guido, ul in ipso ad disciplinam monasMcaro siisccperit,"atqiie fovle-
ppere inusico I. 111,c. 1, n.'7, prodidinius. eliam aliquando, utpole, Doirinizonis in Vila Mar-
Miruin adeo haud est quod Guido ad docendain lliildis lesliiiioriio, monachus~nec non eremila bean--
musicam evocaretur. Cpngruit quoque ejus aitati dus, iii Camaldiilensi eveino reeens in patvio solo,
quod ad an. 1023,. quo Hermannus Bjemciisis av- Avetino fcridata laluevit. Ibi an. 1033..G.uidofrctler-
chiepiscopus fuit venunliatus, lcgilur iipud Leibni- Pciri venerabilis eremitw jussione (Hcli.ivit,petiit'el-
ziiim Scrip. rer. Brunsy,, p. 745, in Chronicp Sla-vo- intpelravit a Theobaldo episcopo'Arelirib, citi.Guiilo
mm, ct iisden) fere,verbis:in Chronico AJIjerMSta- Mierologum dedicavii, dondlioncmquw legitur apud
densis ita iiarfathr : Herimqnnus ergo, parvi pen- Mabilloniumt. IV Annal. O. S. J5.p.589; sed cuin,
dcns omnia quw in episcopaluinvenit, primo quidcin teslibus illisniet aiinalisiis Camaldulensibus, inihi
musicum Guidonem Bremam. adduxil, cttjtts indu- dum , viverent amicissirois, ctiaro . in mpnasterio.
stria melodiamet clauslralem disciplinam correxil. Avellano rigida illa disciplina fuesil servala. de Ca-
Quod so/wmex ejtts prospere successit operibtts. Ipse roaldtilcnsi nil statui polcst. Addiiat in- cjusdcm.
579 GUIDONISARETIM . 580,
AvtiJani ccenobii fefectovio.cerni hoiiieqiieGuitlo- \ morieropoiiit, Tr.ilhemiiis yero ad an. 1056, alii de-
nis imaginem cum hac epigraphe .: Beatut Guido nique ad an. 1055 reponunl. Unde rcm a Guidone
Arelinus invenlor musicw :. qiiod elogium non tino ipso haurire potuit Berno, qui nunqunm sua baec
tiiiilo eirieni possc ascribi, scripta ejus quae edimus invenia esse dicit, iroo, de Gamma Gvseco mono-
ostemlunt. cbovdo addilo roentionero faciens.illud a niodevnis.
2. Bvevi omnino Guiilonis noroen in Germania additmn esse perhibet. non sempl ep ipsp in prologp
Inclaruisse, Bevnonis Augiensis abbatis scvipla de seu libro de rCgulissymphqniarum el ionorum, ut
musica inaiiifcslanl, in quibus, lesle Sigebevto Gem-. Sigebeiius appellat, Mellicensis auiem arionymus
blaccnsi, de scripl. eccles. c. 156, etninet hqc quod si.mplicilerde musica opusprwslantissimum,ei Tri-
in arle mttsica prmpollens de regulis stjmphoniarum theinius ad annum 1018 Chron. Hirs., insigne volu-
et tonorum scripsit, el ,quodin mensurando tnono-. men; addiique. ejus libru.m untim de insirumentit,
clionlo ulira regulam Boetii, sed assensu minoris. mttsicis, qtiem videve liaud liciiii. Nisi fovie huc
Boetio Guidonis, supppsuii unum tontim tetrachordo pevtineant quae in codjce hibl. Cacsav.Vindob., qiii
Itypqtqn, et conlra ttsummajprum inipso tetrach.ordo nupev ex bibliollieca civica eo.fuit translatus, posl
inseruit tttiliter synemmenon. Conspicua hnac rcd- prologtnn seu librum primum regulqrum venerabilis
duntur.ex prologo Benionis in tonarium ad Piligii- " Bern. abbqlis in ariemmusicam, anle lonale inlerse-
wim, Coloniensem archiepjscopum ab an. 1020, runlur de mensura fistularum, organistri, pqndera?
juxta Trilhemiiim in Annal. Hirs. adb. a., usque ad tione cymbali, elc.
an. 1034, atl qucni Ilermannus Coniractus ejus

6DIDONIS ARETINI

OPCSCDLA M MDSICA.
Scriplores ecclesiaslicide musica, U, 1.)
(D; GERBERTUS,
- '
MONITUMV . .
CelcbraMssimnsesl Guidqnis Micrologusde disciplina ar.tis musicm, quem; nos ex ms. bibl. Saii-Blnsianas
collnmm cuin duobiis San-Emerammehsibus, Adrooiilcnsi, roancis Oltohurano et Casinensi edimiis.
Sequuiilur ejiisdem vhythmi et cavmendemusicw explnnatione ex eodem codice Snii-Biasiano ciim iisdeiri
inss. exccplo Casiriciisi collata. Item aliw Guidonis regulm deignoto eanln ideritidemin anliphonarii stti
prologum prolatm. Deinde ex solb codice San-Blasiano Epilogusdetnodorumformulis el canluum.qualilqfibus
in sex divisttscapita. Denniin Epistola GuidonisMichnelimonacltodeignoio cdnlu direcla. Tandenrsequitnr
ex codice Tcgernseensi collnlo cuni Mellicensi Tractatus Guidonis corrccldrius mullorum errorurii, qui
fiuniihcaniuGregqrianoiHmultislocis.pseudoriymusautcerieinterpolaiuS.

MIGROLOGUS GUIDONIS
DE DISCIPLINAARTIS-MUSIC^.
Gymnasio musas placuit rcvocare solutas,
TJi paleant par-vis hahiiae vix baclehtis nltis,
Invidiae teluro perlmnt dileclio cnecum.
Dira qitidcm peslis lulit oinnia coimuoria lerris,
Ordine roe scripsi piimo qui carroina finxi.

EPISTOLA GUIDONISMONACHIACMUSICI spivilales vivi, el virlutum eJTeclibusabundantissime

roborati, et sapieniise sinriiis plenissiro.eadornati,
ADTEDDiLDIJM SUUM
r.PlSCOPUH (8), DEBISCIPLINA.
ABTIiMUSICyE. qui et commissamplebem unn vobiscum competentcr
erudiant, et Divinae: contemplatiom assidue et
Divini timpris, lotitisqtieprutlenliaefulgore claris- inhaerearit : sed ul meae parvitatis et
domino Irequeriter
siiuo ac dulcissimo Palri et reverendissimo menlis el corporis imbecillilas miserala vobis veslrae
TIIEODALDO sacerdoium ac praesulum dignissiroo, et palernilatis fulciatur niunita praesidio :
suoruni inonachorum utinam minimus, quid- iit si piclatis
GUIDO, mihi divinilus ulilitatis accesserit, veslro
qtiid
quid servus cl filius. Deusimputet-merito.Qua dere cumde ecclesiaslicis
Dum soliiariaevitae saltem modicam exsequi cupio utiliialibus agerelur, exercilium musicae arlis, pro
quaiilitalem, yestra bcitignitnlis dignalio ad sacri quo favenle Deo non incassum desudasse me roe-
vcrbi sludium mcam sibi sociari voluit parvilalem; mini, veslra jussit aucloritas proferrein publjciim ;
iioii qtiod desiiit yeslrae cxccllentiae multi maximi. ul sicul Ecclesiani beaMssimi- Donali cpiscopi et
'
(8) Arelirae civitatis.
381 MICROLOGUS. 58*
wartyris, cui Deo auctore jure vicafio praesidetis,;A CAP.yi.Iteriideriivisionibus.etiiitefprelaiionecaruiri.-
niirabili nimium schemale peregislis, ita ejusdem CAP.VII. De affinitate vociim per quatuor modos.
minislros ecciesiae honestissimo decenMssimpque CAP. VIII. De aliis affinitalibus, et b el
^.
quodam priviJegjo cunctis -
pene per orbem clericis CAP.IX. Iteni de similiiudine vocum, quarum dia-
spectabiles redderelis. £t revera satis' liabel mira- pason sola perfecla est. .
culi ct oplioiiis, cum yestrse Ecclesiaeeliam pueri in CAP.X. Ilem de modis el falsi meli agnilioneet cor-
modulandi sttidio perfeclos aliorum usquequaqne rectione. - '
locorum stiperent senes, vestrique honoris ac merili CAP.XI. Quaevox, ct cur-in canlu oblineat priiici-
Derpluriiiiumcumulabilur celsitudo, cum post priores paliim? .."''-
Patres tanla ac talis Ecclesiae per vos studiorum CAP.XII. De divisione qnatuor modoruni in oclo.
prpvenerit cjariludo. Itaque quia vcslro lam com- CAP. XIII. De octo raodortim agnitione, acuniine ct
niodd pncceplo nec vplui eontraire, riec valui, of- . graviiate.
fero solertissimae paternilali vestra? Musicaearlis CAP. XIV. Item de tropis el virlnie musicse.
rigulas, quanto lucidius et brevius potiii, a phijoso- CAP. XV. De commoda vel coihponenda modula-
phis esplic.iias; nec lamen eadem via ad plenum, lione.
rieque eisdem insistendo vestigiis : id soluro procu- ^1 CAP-XVI. De mulliplici varietale sonorum el neu-
rans quod ecclesiaslicae prosit ulililali, noslrisque marum.
subveniat parvulis. ldeo enim hoc sludium haclenus CAP.XVH. Quod ad canlum redigilpr omne qiiotl
latuit occultatum, qiiia, cum revera esset ardtium, dicilur.
nori esl a qtiplibet Iiuniillter expianaium. Quoid qua CAP.XVIII. Dediaphoiiia, id esl, organi praecepto,
occasione olim aggressus sim, quave ulil.ilate etin- CAP.XIX. Dictrc diaplipniaeperexempla prohalio.
teptione, perpaupis absojvam. CAP.XX. Quomodo musica ex malleorum sonitu
Explicit epistola. slt inventa.
JNCIPIT PROLOGUS EJUSDEM IN MUSICAM. CAPUT PKIMUM.
_Curo me et naluralis condilio el bonortim imilalio Quid faciat qttise ad disciplinam musicmartisparat ?
Comnroois utiiiiatis diligentem faceret, ccepi intcr Igitur qiii nostram.disciplinara pelil, aliqttanlos
alia sludia music.im tradere pueris. Tandem adfuit cantus nostris nolis descriplos addiscal, in mono-
roilii divin.i gratia, et quidam eorum imitalione cbordi usu inanuni exerceal, hasque . rcgulas saepe
cliorda;, noslrarum nolarum usu exercilati, ante riiedilelur, donec, vi el nalura vocuni cogi)ila;igno^
uiiius mensis spatlum invisoset inaudjtos canlus ila P , los ul notos canlus suaviler canat. Scd quia voces,
primo iiituilu indubitantcr cantabant, ut maximtnu qf.x hujus artis prima sunt fundamenla, in monp-
speciacuJum plurimis praeberelur; quod lamen qrni chofdo melius intuemnr, quomodo eas ihitlem ars
non potest facere, nescio qna fronle se musicniu naturam imitala discrcvit, primilus videamus.
ye] cantorem audeat dicere. Maxime itaque dolui de CAPUT II,
nostris canloribiis, qui,elsi cenlum annis in canendi Qttm vel quales sinl nolm, vel qnqt (10)?
«tudio perseverent, nunquam iamen vel roiiiiroam NoUe autem in monochordo hac sunt. ln priinis
anliphonam per se valent efferre, seinper discenles, ponatuf r. graecum a modernis adjunctiim. Seqnun-
utait Apostolus, et nunqiiam ad perfeciain hujiis lur septem alphabeli Htteraegraves, ideoque niajo-
artis scieniiam pervenienles. Cupiens ilaque (am riJius liitcris insignilaohoc modo. ABCDEFG. Post
tilile noslrum stiidium in comniiineiriUlililalem cx- Jias hae eacdcrri sepleiii litlerae acula? "rcpetunlur,
peudere, de mtiltismusicis argumentis, qu;e adjulore sed minoribus litleris describuntur, in qnibus ta-
Deo per varia lempora conquisivi, quaedam, quae mcn intcr a. et h aliairi b. poninms, quam rolundam
cantoribus proficere Credidi, quarila potui brevilale facimus; alleram vero quadravimus. Ila a. b. b.
perslrinxi; qtiaeenim de mnsica ad canendum miuus c. d. e. f. g. Addin«is"hiseisdem Jiltcris.sed varii»
prosunt, aul si quae ex his qtiac dicuntur non va- I) liguris tctracliordiiin .sup,cracularinn, in qiio.l). si-
lent intelligi, nec meirioratu digna judicavi; non a b"bjcd
curans tle his si qiiorumdnm aniinus livescat invi- militer duplicamus, ita a b b c d. Rae Htterae a
dia, dum qiioriiindan) proficiat riisciplina. mullis dicuntur supcrfluae; nos aiilem maluimus
Explicil prologus. abundare, quam deficere. Fiunt itaqiic simul omnes
INCIPIUNT CAPITULA (9). abbjcd
CAPITCLUM ."
I. Quid facial aui se ad discipliriammiir XXi.hoc modo rABCDEFG. abqcdefg abbjcd
sjcaVparalT '; Quaruin dispositio ctiin a doctoribus aut ftiissei fa-
CAPVII. Qnaevelqualessintriots, vel qiioi? Cila, aut nimia obscurit.ite pcrplexa, ariest vuiic
CAP.III. De disposiiipne earurii iri monochprdp. etiam pueris breviter ac plenissime explicata.
CAP:IV. Qiiibus scx modis sibi invicem vocesjun- CAPUTHI.
"'"• '-"-' ,:-;:: De dispositione earum itt monochordo.:
gantiir?
CAP.V. Dediapason,et cnf lantmitseptein siiit ribtae? '•' r. itaque in primis affixa ab ea usque ad linern

(9) IIpc onpitalare iti caetcris:ais's.iest oinissuiri'' (10) Admont,, De numero et dimen,siottenoiarusii.
583 GUIDONISARETINI 584
«ubjeclum chordae spaMumper riovem parlire, et in \A CAPUT IV.
lermino pvimseviona;pavtis A litievam prine, a qua Quibus sex ritodissibi invicemvocesjunganlur.
onines antiquifeceve pvihcipium.lteiriab A. adlinem Dispositis itaque vocibus iuler vocem el vocenv
nona collecta pavte, eodem modoB. Jitleram junge, alias majus spatihm cernilur, ut. inter r. et A. et •
Postiiaec ad r. revertens ad iinem usque metire per inter A. ct B. alias minus, ut ihter B. el C. ef
1111.ct in primae p.irlistermino invenies Ci Eadem- reliq. Et majus qtiidem spalium lonus dicilur :
mi-1;
que divisione per IIII. sicul curo r. inventunvestC. rius vero semilonium, semis videlicet, id est, non;
siinili modo pef ordinem cum A. iiivenies D; cum plenus tonns. Itein inter aliquam vocem el iertiam
B. invenies E; el ctini C. invenies F; et cum D. a se lum diionus est, id est, dtio toni, ut a C. ad E.
invenies G; et ciim E. invenies A ncuttim, et curo tum semidiionus, qui habet lanlum tonum et semi-
F. invenies b. rolundam. Quacvero scquuniur, siini- lonium, ut a D. in F. et refiq. Diatessaron auten)
lium el ennimdeiii omnes per ordinem rnedietntes cst, cuiri inter duas voces quociinque modo duo
fncile colliguiiluf, ut ptita a'b' B. iisqiie ad flnero in sunl loni, et uinim semilonium, ut al>A. ad D. et a
medio spaiio pone aliari) i^. Simililerque C. signabit B. in E. et reliq. Diapente vero uno toiio major
aliara c. et D. aliam d. el E. aliam e. ct F. aliam f. cst, cum ihtcr quaslibct voces tres sunt loni, cl
.-' b ..»B unum semilonium, "ut ab A. in E. et a C. in G. ct
ct G. aliam g. et a- aliam a. et b. aliam b. cl b aliam reliq. Habes itaque sex vociim consonantias, id
h--. c -; d est, loniiiri , scmitonium , ditonum , semidito-
fcj.et c. aliam c. ct d. alinm d. Eodem modo posses( num , dialessaron:, et diiipente. [(12) Quibus
in infiiiitiiin ila progrcdi stirsttm vel deorsum, nisii adhuc coiisonantiis duae aliae raodorum species a
arlis prneccpium stia le auctoritaie conipesceret. nonhullis cantoribus superadduntur, hoc est, «Jia-
> De miiliiplicibus (liversisque divisionibus moso- penle curo scmitonio: ut ab E. ad c. llemquedia-
chorrii unam appostti, ul cum a mullisnd tinam in- penlc cum tono : ul a C. ad a. Adjungitur eiiam ct
tenderelur, sine scrupulo cnpcretnr. Praeseiiiin cunii diapasori. Quae quia raro inveniuntur, a nobis mi-
sit tnniaeutintaiis, ut et fnciie iniellignlur, et ul in- nns inter VI. annUmerantur. Sed origo quidem dia-
lellecla vix obliviscatuf. Alius dividendi riiodus se- pason quae et qualis sil, qui sludiosus perscrutatur, -
quitur, quietsi niimis niemoriae ndjungitur, eo ta- in sequenlibus feperiet.] In nullo eriim cantu aliis
fnen monochordiiin velociore ccieritale componilur,, inodis vox voci rilc conjungilur, Vel intendcndo, vel
hoc iriodo : cum pfimtim a r. ail ftnem passuss remittentlo. His adjunguritur sepiem, (i. e.) diapa-
noveni, id cst, parliculas facies, primus passus ter-- p son;quae quia raro inveniunlur, minus inlef alias
ininabilur in A. secundus vacal': terlius in D.quar- annuinerantur. Cumque lam paucis clausulis, teste
a harmonia formelur, utillimuni est, ailae
ins vacat: qiiinius in a. sextus in.d. septimus in a.' Boeiio, lota
eas nlemofiae coinmendare, el donec plene in ca-
ixliqui vacanl. ltem cnm ab A. usqtte ad iinem
nendo scntiantur ct cognoscantur, ab exercilio
novenis pnssibus par.tiris, prinius passns tcrminahi- tii,bis clausulis vclttti qtiibtisdam
luriii B.' secundus vacat: terlius in E. quartus "'va- riunquaii) cessare,'
clavihits cancndi' possis pcritiam sagacilcr facilius-
" "."" - "' '
cat: qiiinlns m H sexlns m e. seplimus in H reliqui' que possitlerc.
&
CAPUT V.
vacant. Item cuin a r ad fincni qualernis dividis, :, De diapason et cur tcintum seplemsint notm.
primus passus lcrminabilur in C. secundus in G. Diapason aiilem est, in qtia dialcssaron et dia-
iertius in g. qnartns iinit. Ab C. verp ad finero si-- .penic jungunliir; cum enim ab A. in D. sit diates-
roiliter quatuor passnuin, priinus terminabilur
' in E.;. saron, ct ab eatlero D. in a. acutum sil diapente,
.'.'.'. ' c ab.A. in alteram a. existit: vis cst
Beciindusin c. terttus in c. quartus finit. Ab V.vero0 eamdem lilteram in di.ipason habere cujus ut a B.
uirpiinc latcrc,
qiialernoriini passuum primus tenninabiiuf in b.
*'
in b- a- C. in c: a D. in.d. ct reliq. Sicutenim utra-
Tolundum, secUnQusinf. ieiiius iri c (11). Ab.vcro0 D \ qi:c vox earieni liltera iioiaiur, ita, per oinn.ia ejus-
.'' M . (iein qualitalis, perfcciissinia;que siniilituilinis utra-
iotunda qnatuor passuum in sccurido invenies Wre- im
»'•' " quc liahctur cl crcditur. Naro sicut Jiniiis seplcni
diehus cosdem ropiUimus, nl seinpcr priniuiii ct
liqni vncant. Ah a. verb supcracuta quatuor pas-
d ocinviiineunideradien)tlicam!is,iia priinns ct oclavas
siiun), in : primo invenics d. rcliqui vacan.t. El de jc semper voccs coilcin characierc figuramus ct dici-
disposilionibus hi. duo rcgularum modi sullicinnt, it nms, quia cas liaiurali concordia consGnare scnli-
qMorum superior qtiidem motltis ail rocinorandum m mus, ul D. etd. Utraquc cni.ro lono ct scniitQiiio, cl
Jiicillimus.Hic vero exslat ad facienriiirncclerrimus. is. duobus loiiis reinittiitir, et itcni tono- ct seniiipnio
Iii sequentihus vero omnes divisionumroodi in brcvi :vi ct duobus tonis, intentliliir Unde el in cancndo duo
patebunt. aut trcs, aiit plurcs caniores, prout possibile fiicrit,
si per hanc specioiui.-.diiTcreiHibu.s vocibus canideni
(11) Ott; et Adm., A. b. item roiunda ad ftnem m d' .' .
lerminnbit in d. secundus fintt.
dnorum passttum prtor terminnbiih. sccundus finit. •it. "(12)Uncinis inclusa habcnlur. m ««;sc.Auuiohi. ct
A. d. vero ad finetn duoruin simililer paisttttm, prior ior Otlobur.
585 MICROLOGUS . . 5S«
quaralibct symplioiiiain incipient et decantent, mi- A versashabere,eumdemque caiiluhi gravcinetacutum
rnberis, le easdem voces diversis Jocis, sed minime di- et superaculum tamen univote rcsonare bocmodo.

Iiem si camdeni ahMpbonam partim gravibus R ejus vox quaiuor babet spnlin, ncula vcro tria, ul a
pnrtihi acutis sonis canlaveris, aul quanlunilibel per D. iri G. Has trcs specics syinphonins, id csl, snaves
Iianc speciem variaveris, eadeni vocum unilas a'p- yocuni copulationes meniineris esse vocatas, qiiia in
parebit. Unde poeta verissime dixil: septem discri- diapascn divcrsaevoces uiiuro sonant. Diapenie vero,
ntina vocum: qttia etsi plures sint vel fiant, non esl et Dialessaron diaplionia?, id est, organi jura pos-
aiiarum adjectio, sed renovalio eariimdem el repe- sident, ei voces utcumque similcs redriunl. Tonus
Mtio. Hac nos de causa omnes sonos seciinduni auieni ab iinonando.id cst, a sonando nomen ac-.
Boeliuiriet anliquos rousicos septem lilleris fignra- cepii, qui ninjori voci .novem, niinori vero oclo
vimus, cum nioderni quidam nimis incaute qiialuor passus constiltiil: semiloniiim auiem ei riitoiius,
tantum signa posuefunt, quinfum videlicet sontim eisi voces in cancndo conjungunt, divisione.rolairien
coriem ubiqtie charactere ligiiranles; cum indubi- nullam iii raonocborrio rccipiunt.
tanter verum sil, quod quidam soni a suis quiniis, CAPUT VII.
ul B. et F. oninino discordenl, nullusque sonus cum . De modis qualuor el affinilatibusvoctim.
suo quinto perfecte concordet. Nulla enim vox ctim Ctnii aulem sepiem sint voces, quia, ut diximus,
allera praeter oclavam perfecle concordat, _ aliae, id est, octavae voces sunt caedein, septenas
CAPUT VI. sufficitexplicarc, quae diversorum moriorum, el.di-;
De divisionibusvdcum, el interprelalibnibtis earutn. versarnrn s.nnt qtinlilalnm. Priuiiis roodus yocum
Ut aulcm de divisione monocliordi inpaucis ninlfa esl, cum vpx lonp rieponiiuv, ct lono et scmilonio, et
perslringam, semper Diapason duobus ad finera duobus loiiis-iniendiiiir, lit A. cl D. Secuiirius modus
seqnis currit passibus, Diapenle tiibus, Diatessarpn est, ctiin vox duobus tonis remissa, seniitonio et
quatuor, tonus vero iioveni, qtti quanlo sunt pas- (luobtislonis iiilenriiiiir, ut B. et E. Tertius est mo-
sihus numerosiores, lanlp sunt spatip brevioies. dus, qtti seniitoiiio el duobus lonis desceiiriil, riuobus
Alias vero dlvisiones praeler bas quatuor i.nvcnire vero lonis et semiionio ascemlit, tit C. et F. Quaiius
'
non poteris. Diapason autem interpretaiurdc ontni- vero (ono ileponilnr, surgit anteni per duos toiios
bus, sive qnod omnes habent voces suh se, sive et semilonium, ul (13) G. El noin, quod se per or-
quia anliquittis ciibarcc octo per eani fiebant chor- dinem sequunlur, nt primus in A. secundiis in B.
dis. In hac quideni specie prima et grarior vox duo teriius iu C. Itein prinius in D. secundtis in E. ler-
hahel spatia, acula -vox unum, ut ab A. ad a. Din- Mus in F. quartus in G. Itemque nota has vocum
penle dicitur de quinque; sunt enim in ejus spalio allinjtates per diatessafon et diapeule construclas :
voces quinque, ul a D. in a. Sed gravis ejns vox D A. eniro ad D, el B. ad E, el C. ad F, el D. ad G, a
Iria habet spalia, acula duo. Diatessaron sonat de gravibus diatessaron , ab acutis vcro diapente cbn-
"'
qualuor; nam et habel quatuor voces, el gravior jungilur hoc uiodo :

(15) Lege : ut D. et G. ex seqq.

 GUIDONISARETINI 588
>»;,..v/r:- ,.: :;^..,-SA?l}T..yilfclV,;. .. -J\ muiie placuit habere. Qupd si ipsam b. molleni vis
u:;.-,.~ De aliis alfiiiiialibus,vpcuni,._etb.er-H. . oiiiiiiiionon hahere, neuinas, in quihus ipsa est,
Si quaealiaesunt alBmiates, eas quoquc similiier ila tempera, ut pro F. G. a; et ipsa b. hnbcas G.
diatessaron et diapente fecerunt. Naih cum diapa- a. Q. c. aut si tahs esl neuma, quae post D. E. F. in
son in se diatessaron et diapenle habeal, et easdem eleVntionevult riuos tonos et seinitoiiiuiii, quod ipsa
htleras in iilroqiie Tatere conMneal, seroper iii me- b. niollis facit, aul quae post'"P. E. F. in depo-
dio ejus spatio aliqua esl littcra, rjupead tiliumque silione vull riuos tOnos; pro. P. E. F. assume a.
diapason lalusila convenit, ul cui litterae a grayibus B, c. quae ejusdeni Sunt moili, et praedictas eleva-
dialessaron reddit, eidem in acutis per diapenle liones el depositiones regulariier habent. Hujusmodi
jConveniat, ut in snperiori iigura nolatur, et cni a eniro elevationes et depositioues inter D. E. F. et
,gravibus diapenle contulit, eidern a stiperioribiis a. b. c. clnre discerneiis coiifusionem roaxime con-
(linicssnron dabii, ulA. E. a. A. e.nim el E. in de- li ariam tollil.
posilione concordant, quae utraque duobus tonis De similiiudine Vocum pauca perslrinximiis, qtiia
semiionioque conficitur. Itemque G. cum ad C. et quanturo similitudo in diversis rebus conqtiirilur,
D. per easdem species resonet, uinus deposilionem tanlura ipsa diversilas, perquaro niens confusa diu-
alteriusque elevationem sumpsit. Nam et C. el G. ' liiis poluit Iahorare, minuitur; senipfr eniin ndunnta
duobus tonis pariter el semitonio surgunl, et D. et divisis facilius cnpiiintiir. Quines itaque moriidistin-
G; toiio et semilonio pariter inflectuntur. b. vero clionesque modoruin his tribus aptaiitur vocihus
votuiidum , quia niinus est vegulare, quod adjun- C,.D. E. Distihctipnes auiem dico eas quae a ple-
ciiim yel iriolle dicunt, cum F. habet concordiam, visque differentiae vocantur,, hoc esl, swculorum
Cl ideo additum est, quia F. cum quarta a se fej. amen. Diffeventia autero idcirco, dicitur, eo quod
iritoiio difrcrente nequibat hahere" concordiani: discernat seu separet plagas ab aiiteniis; caieittin
ulraroqiie autem b. b. in eadem nepiria non jun- abusive dicitur. Ergo oiniies voces aliae ciim his ali-
gas. In eoricni vcro cantu mnxime b. molli utirour, quara habent concordiam, seu in depositione seu in
in quoF. f. aroplius contiriualur gvavis vel acuta, elevatione; n.ujl* vero in ulroque se exbibent siroi-
uhi el qiiariidam confusionem e't transformationem les cum aliis, nisi in diapason. Sed horum siroilitu-
viilclur facere , ul G. sonei pfoluro, a. deuteruro, dineni omiiium in hac figura, quam sulijccimus,
cum ipsa b. niollis sonet tritum ; unde cjus a mul- quisquis requisierit, reperirc polerit
: lis riftc melllio facta est. Alternin vero a^ in com-

CAPUT IX. tiorie, til a. el E. G. et D. aliaein ntroque ^ ut C. rt

tte similitndine vocum• in cantu, quarum diapason G. E, el fclila similcs faciunt neumas, arieo ut unhis
sola perfecta est. cognilio pandat libi al-ieram, in qiiibus vero nulla
. Snpradicta! voces, prput similes stint, uipote aliae siroililudo monstraia esl, vel quae diyersorutn roo^
'tn elevalione, ut C. el G. D. el a. aliae in deposi- dorurii siint, altera alterius iieuraara caiuumgueiioa
 589 MICROLOGUS S90
. vecipil : qupd oi compellas recipere, transfdfmabis; A nos noniinant, qui sic sunl natur.ili ab invicem rii-
(ii puia si quis vellet anliphoiiani, cujus principium versitnte disjiincli, ut aller alteri in sua sede lociiin
cst in D. in E. vel in F. quaesunt alterius modi vo- non ifibuat, allerque^alterius neiimam aul transfpr-
ces, incipere, mox auditu perciperet qtianta diver- inet ant rceipiat iiiinquaro; dissonaiilia qtioque per
_siiaiis.lransIprmaiiofierel.InD. vevo et a. quoo fnlsitalem iia in canendo subrepii, curo aui tlebene
unius sunt modi, saepissimepossuriius eurndem can- dimensis vocibus paruni quld gravanles demunl, vcl
tum incipere vel finive : sacpissiirieautem dixi, ct adjiciunl inlendentes; quotl pravae voccs hominum
nOn semper, qriia siinililudo, nisi in diapason, per- faciuni, cuin atit pracdiciam rationem phis justo
fecta non est. Ubv enirii diversa esl lonorum sehii- inlendenles vcl rcmiltentes, neuiriam cnjuslihet mo-
toriiorttmqueposilio, iial necesse est et neumarum. rii aut in aliiiro inoduinpervertunt, aul in loco, qui
In praedictis riamqite vocibus, el qtiae uniiis modi vocem non rccipit, inChoanl, vel quasdnm faciuiit
dicunlur, dissimilitudines inveiiiunlur; D. eiiiin siibdiiciioncs in Irilo , quaedieses appellantur, «uin
deponitur tono, a. vero ditono; sic et iu reliquis. non oporleat eas in usum admiitere, nisi superve-
CAPUT X. liienlibus ceriis locis. Quod ut facile pateat, propd-
De Modit el falsi meli agnilione et correctione. iiinius exeniplum
' : '
lli sunt qualuor modi vel tropi, qiios abusive lo-' B '. :".-.:

Desideriiroi '
ln liiillo enim sono valel fleri, cxcepto tertio eti • ••£
".X-
bil loctiin, qtti similiter erit inler b ct c. MoJo
sexio; n.am elsi repeiiatur in alio, penilus emcn- siraili a'd. passtis fiani lolidem ad .ftncm, nioxque
danria esl; non solum autem ipsa, sed et radix, ex
inutiliter eradicanda est. -; seciindae palebit locus, supradiclo ordine, qnae erit
qua processil, inter e. et f.Tunc reveriens ad primam dicsin, di-
Notandum, quod, qiiia d a quibusdam semitonii
-•• vide ad finera perquatuor, et primus iteni passus
.loco aiimiitilur.ideo harmoniam in modum plauslri
vergenlisper pelrosam semitam conficiunt. Ideo au- leriiiinabit inter v:e. et f. securidus interL~\:;:K a etc c.
tem plus quam omnium nrlium musicaesiinl regulae
se reliqui vacant. Arinioiieiiius vero leciorein iiei
dissoluiae,quia, dum nusquaiii aliqui potueriiin existiroet nos desipere , eOquod primo nniisiiiius
ad semitam admitlere, imo dum pleni fluminis ([. isla scribere. Noseiiim
suilicit paralos habehit, post fintin
rostar) cui dum non pioprius alveus, pcr
ila oinni seraito- operjs cx islis fesppndere sibi; nunc ad ccepla rc-
eorapita diifundiluv; ipsi loco, quo verlamur.
riia. accreverunt, aliam seiniiaiii eiegerunt, seilicet Sunt etiam nonnuHi,qui, ubi debueraiit seniidilo-
roeluerites arciuin ingredi specum,- ne magnitudo, num adroiliere, apponunt tonum. Quod ut
exemplo'
qua praecellunt, corporis arcielur, aut minori lati- Q paleat, in Cominunioiie, diffusa est gratia, mulli
tudine aut breviori ailiiudine tegininis.' Ubi aulero eral incipicndum in F. itno tono
aliesi usi jiropterea, quod
non quaeruril(f. queunl) pcnilus eiTugere,
nimirum illos dum meluunt deponunl, ctim ante F. tonus non sil :' sicque fit,
stmi, imilantes qui, ut occurril
viin algovis, vim faciuiil iropingenlcs seittel anic os sub ubicunquenullo hiodosemitoniiim, poiiaut llhiur
F, quod fieri potest, el idco finis
camini. Comrounionis cjusdem ibidem veniat, ubi riulla vox
Igilur haec diesis, quae, sicul supr* dixiiuus, est. Cantoris itaque peritia) esse (lebet, quo locri Vel
loctim semilonii siiinit, nusquam sumenda est, nisi inorio neumara iinipiat, ut eam vel suo
quamlibet
islo modo, cum tritus canitur, et tetrardus produ- morio vel, si motione opus esl, ad aflines
cendus est jn proto, ilerumque deponendus esl in voccs resiituat,
vel in eodem vel etiam inquiral. Hps auiem niorios. yel tropos
semetipso,, tritor magis grxce liominnmus
infimp. Tunc tvitus, qui pvaee^tietrardo, pfolove, trartum. protum, deulerum, irhtim, te-
subduceiiduscsl modicum; quae subduclio appella- CAPUTXI.
tur riiesis, et medietas sequentis semiionii, sicut Qttm vox, el quare in cantu pbtineat
principatum.
semitonium est medielas sequentis loni. Metitur ,D Cuiii aulcii) quilibct cantiis oronibus vocibus el
auteriiihociiiodo.' Curaa G. ad (ii)em fecerisnovem modis liatjVox taroen quse:canliim lerroinat, obtinet
passus, feperisque a. itincaba.ad firiem p;iriire
principalum; ea enim ei dintius et roovosiusSonat.
per sepiein, et in iefmiiio primaepartis reperies pfi- El praeraissaevoces, qriae tanttiro exercilniis palent,
roam dicsira, inter \_\\et c. Mox secundus el leiiius ita ad eam adnpiantur, ul niiruro in roodum
quain-
passus erunt vacui, quartus vero tertii diesis obtiiie- dam ab ea coJofis facieiri ducere videaniur; Per
 591 GUIDONISARETIM 592
supradictas
' ncmpe sex.coiisonantias.voci quscneu- \ pia, opus est adbserere. Excipitiir Tribusmiraculis;
iiiam lerminai. reliqiiae voces concor.dare . debenl, quia,, cum cantus in.E. terminal sajpe i'n:«, .qtii ab-
Voci yero quae Gantum lerminat, principalum ejus, ea diapente etsemilonium distai, piincipium facit itv
cunctaruiiique oisMncMonunvfines.vel etiam princi- .Iiac aniiphona :

Teiiia.dietest,quodhwcfactasunl. B comparalionem finis lum sint graves et plani, lum

Praierea cum aliquem cantare audimus, primam acuti et alli, yersus et psalmi, ef si quid, ut dixinms,
cjus voccm, cujusmodi sit, ignoramus; quia ulrum . fini aptaridum prat, uno eodemque inodo prolatum,
loni vel semilonia reliqusve species sequanlur, diversis aptari non poierat. Quod enim subjtingeba-
nescimus. Finito vero cantu ultimae vocis modum lur, si erat gravc, cum acuiis non conveniebai, si
e* praeterilis aperle agnoscimus. lncepto cnim era.l aculum, a gravibus discordabat. Consilium
cantu, quid seqtiaiivr, ignoras, finito auietri, quid iiaque fuit, ut quisqtte modus-partirclur in dttos, id
pirecesSeril, vides. Itaque finalis vox est, qtiain esl, acuttim el gravem, distributisque regulis acula
nielitis inluemtir. Delnde si eidem cantui versum aut cum acutis, ct gravia convenireiU gravibus, et
psalmum, aut aliquid velis subjungere, ad finalem" aculus quisque raodiis dicerelur autcntieus, id est,
vocciri pefriiaxime opus cst coaptare, nohadprimae' aucloralis et princcps; ^ravis auleni:plaga .vocarc-
vel aliarum adeo inspectionem redire. lur, id est, laleralis et ininor. Qui. enini dicitur
Adriitnr quoqiie et ilhiri, quod accurali canttis in stare ad Jalus meum, niinor rne est, capterum si
flnalemvocero maxime distinctiones miti.inf. Nec essetmajor, e.goaplius dicerer stare ad laius ejus.
mirum est regiilas iriusicam -sumere a finali voce, Cum ergo dicaiur autentus prolns et plagis proli,
cum el in Grairimalicaepariibiis artis pene ubique similiter de .reliquis, qui naltiraliiev in vocibtis
vim sensus in ultirois lilteris vel syllabis' pef casus, erant qualor divisi, in cantibus facti sunt oclo.
numerosi persOnas, lemporaque discerriimus. Igitiir Abtisio: aulem tradidit lalihis dicerc : prp auteiitp
quia et omnis Jaus in fine canitur, jure dipBmts protoet plagis proli,primus el secnmlus; pro auienlo
quod oninis cahtus ei sil.inodo subjeclus, -et-ab eo deutero et plagis rieiiieri, lertius el qiiarliis; pro
modo rcgiilam suniat, qui ullimus soriat. A (inali aulenlo trilo et plagis Irili, quinttis tt scxtus;
itaqtle-voce ad quinlam iri quolibet caniu.jusla/est pvo autentp tetravdo et plagis letrarrii, sepliinus el
' '- ''
depositio, el usqiie ad-octavas elevatiO,Ticet conii-a oclavus. -:
hanc-regulam saepe liat, ctim ad: noiiam, decimamve CAPUT Xlli.
vcl undecimam pvogrediarimr. Unde et iinales voces De oclo modorttm agnitionc, acumine el gravitttte.
stnitierunt D. E. F. G. quin bis primtim pricdiclani Igilur oclo sun.l roodi, ul oclo pjrtcs orationis, et
elevalionem vel deposilionem inonochordi positio octo forroai benlitudinis, per qtios omnis cantilena
cominodaverlt; habent enim haec deorsum unttm discurrenS octo dissimiiibiis vocibus et qualitatibus
tctrachordiirri gravium, sursum yero duo acu- varialuf. lAd quos in canlibus "disccrucndos ctiain
tarum. " -
D quaedamneumae inventae suni, ex quarum apliludina
, ;-:>;:.::':.:. : VCAPUTXII. ' ita modiimcanlionis agripsciraus, sicut sajpe ex apti-
De divisione.quatuormodoruminoclo. tudinc corporis, quae cujus sit tunica, . repefi-
Interea cuin canlus unius modi, utpole proli, a.d mus, ut: ' '."•'"""""
• Dac-a a G Ffi G FE DD C F G a G a G F E F G a G F E F D.
: Pii mum guin ri te r'e gnum Dei
Mox enim ut ctiro flne alicujus Pnliphonae hanc partem horum quse dicuntur intelligit. Ibi enim in
neuroam befie viderimns convenlre, quod aul-jnti formis praevideiur, quibus in vocibns singulorum.
proti sit^noii eii' opiiai dubitare; Sic et de reli- modprum.canlus •rafius sacpiusve incipiatur, et in
quis. ,-' : ':• qtiibus miniroe iit fiat :,ut iri plagis quidem mininae
Ad noc etiam:cpgnoscendnm plUfiriiurh valent ct Hcetyfe! principia vel (ines disiinclionum ad quin-
versus noclurnalium responsoriorum, et psalmiolfi- lasintendere, dim et ad quaiias perraro solent
ciornm, el omnia qiiac in modoruni fprrnulispfae- evenire (ii). Tn :aiitepiisvero, prscier dei:t"ru:)),
ecrihuntiir, qtias qui noln novit, mirtim esl si quatri eadem principia el fines disMnclionum minimelicct

(li) Vidcntur legetidum, soteant perventre,

 393 MICROLOGUS. -39*
ad sexlas intendere, plagae vero proli vel trili ad A biliter penelralia cordis. Inde est, quod sicut qui-
terlias interidunt; et plagae deuteri ct tetrardi ad busdam saporibus, coloribus et odoribus, vel eliam
quartas intendunt. eolofum intuitu salus lam cordis quam coporis vel
Meminetispraeterea, quod sicut usualium canluum nikiuitur Vel augelur. lta quondam, ut legilur, qui-
atteslalione perhibelur, autenti vix a suo fine plus dam phrenelicus, canente Asclepiade medico, ab
una voce descendunt. Ex quibus. aulentus trilus insania revocalus. Et. itein alius quidam eilharae
rarissime id faceve propter subjectam semitonii suavitate in tahlam libidinem incilalus, ut cubicu-
imperreclionem videtur. Ascendunt autem aUtenli lum puellae quaereret eifringere dementatus : mox-
usque ad octavam et nonam, vel eMam decimam. que citharcedo roulanle modum voluptatis poeni-
Plagae vero ad quintas remiliuntuf el inlenduntur. tentia ductum fecessisse confusum. llein et D.avid
Sed intensionisexia vel septima auctoritatc tribui- Saul daemonium cilhara roitigabat, el daemoiiicam
tur, sicut ih autentis nona. et decinia. Plagae vero fevitatem hujiis artis polenti vi ac suavjtate frange-
proti, deuteri, et trili aliquando in a. fcl. c. aculas bat. Quae tamem vis solum divinaesapientiae ad ple-
necessario finiunlur. num patet. Nos veroquae in aenigmate ab inde per-
'
Supradictae autem reguiae permaxime cavenlur in n cepiraus, in divinis Jaudibus utamur. Sed quia de
anliphonis et responsoriis, quorum cantus nt psal- hujus aiiis virtute vix pauca libavimus, quibus ad
mis et versibus coaptentur, oportel, coromunibus bene modularidumrebus opus sit, videamus.
regiilis fulciantur. Alioquiri plures cantus invenies, CAPUT XV.
iri quibus adeo confundilur gravitas et acumen, ut
De commoda Componendamodulatione.
non' possil adverti, cui triagis, id est, aulenlo an
pl.igas conferantur. Praeterea et in ignotofum can- Jgitiir queroadmoduni in melris sunt lilterae et
luuro. inqiiisitione, praidiclarum neuniatum.et sub* syllaba1, partes et pedes, ac versus : ita et in haf-
junclionum apposiiione piurimum adjuvamur^ cum roouia sunl phlhongi, id est soni, quorum unus,
Inlium aplitudine soni cujusqne proprietatem per duo, vel tres apjantur in syllabas, ipsaeque solsevel
vini tropieaminluemur. Esl autem tropus species duplicatae neumam, id est, parlem consliluunl can-
caulionis, qui et modus dictus est, et.adhuc dicen- Mlenae;sed pars una vel ^lufes dislincMonem JaV
dum est de eo. ciunl, id est, congruum respirationis locuni. Dc
CAPUTXIV. qtiibiis illuri est notandum, quod tota pars com-
presse et notanda et expriroenda est, syllaba vefo
De tropis, el virlule m-tsicm. _ compressius, lenor yero, id est, mora ullimae yocis,
Horum quidam troporum exersitati usu ita pfo- qui in syllaba quantuluscumqueest amplior in parte,
prietates et discrelas facies, ut ita dicam, extemplo diulissimus vero in dislinctione, signum in his divi-
ut audieriut, recpgnoscunt, sicut peritue gentium sionibus existit, sicqtie opus est, ut quasi melrieis
coranj posilis nnillis habilns eorum iiitueri polest pedibus eantilena plnuriatur, et aliae voces nb aliis
1et dicere : bic Graecusest,
illeHispanus, hic Latinus moruJam duplo longiorero, vel diiplo breyiorem, aut
etille Teutonicus, istevero Galius: alque ila diver- tremulam habeant, id est, yarium leirorcm, quera
silas troporum diversitali mentium coaptatur, ut longum aliquoliens litterae virgula plana apposita
unus auteriti deuteri fractis sallibus delectetur; alius signilicat: ac sumroopere caveatur talis neumarum
plagae triti ejigatvoluptatero; uni garrulitas tetrardi distribulio, ut cum neumae lum ejusdem soni re-
autenii magis placet; alter ejusdejp plagse sriavita- percussipne, tum duorum aut plurium coiinexione
.lem probat; sic et de reliquis. fiant, semper taroen aut in nuroero vocum aut in
Nec mirum, si yarielate sonorum delectatur audi- ralione tonorum neumae alterulrum coiifernntur,
, tus, cum varietale colorurn graittletur visus, va- atque respondeant, nunc aequae aeqtiis, nunc diiplaB:,
rielate odorum foveatur plfactus, mutalisque sapo- vel triplae simplicibus, atque alias collalione sesqiii-
:ribus lingua congaudeat. Sic enim per feneslrair .altera vel sesquilertia.
corporis delectabilium rerum suavilas inlrat mira- D

De collatione proportionum.

'
PATHOL.CXLI. 13
59* GUIDONISARETLNI 59g
' -
De coristruendo cantri.
i

' A
Proponaique sibi Musicus, quibiis ex his divislo- et distincliontim moderata vaiietas, urtamenneu-
mbtis inccdenlcm fncial canluro, sicut Melricus, qni- maeneumis et distinctiones distineMoiiibusquadaro
hus pedilms facinl vcisuni; nisi quod Musicusnon se semper siniililudine sibi consonanter respnndcant,
l.anla lcgis necessiinie constriiigil , quia in omnibus id est, ut sit similitudo dissimilis, raore perriulcis
sc lijcc ars in vocum dispositione rationabili varie- Amhcosii. Non autem parva similitudo est metris etv
liile permutnl (li). Quam rationabilitatem etsi saepe caiiiibus, cum etiieiimoe Joco sint pedum, et disliii-
non compreheiuinmus, ralionale tamen credilurid.quo cliones Joco verSuum : ulpole ista neuma dactyHco;
roen-.,iiiqva csl rnfio,dclectatu.r.Seri haccethujnsmodi illavvero spondaico, illa iambieo nietro decurrerel;
melius colluquendo quam conscribendomor.slrarilur. et distinctionem nunc lelramelram imnc pentame-
Oportet ergo ul more versuum disiincliones iram, alias qtiasi hexamelram eernes, et multa alia,
peqiialessinl, et aliquoiiens eaedemrcpetitae, sutali- - ul elevaiio cl posiiio tum ipsa sibi, liim alleraalteri
qua vel parva mutaiione variatae, et cum (15) pfures similis vel dissimilis pr;eporiatur,.supponatur, appo-
fuerint dupiicaiae, liabenles paries noii ninvis diver- nalur, iiiterponalur, aiias eoiiji.tnctim, alias divise _
sas, ei quae sliqubiiens eaedem lr.aiisformenlur per alias commixtim ad hunc moduni. Item ut in uniiin
liiodos, aut similes inleiisaeel remissx inveniaiilur. R lerminenlur pnrtes el distinctioii.es neumarum alque
llerii ul rccipfocata neuma eadem via,' qua venerai, verborum, ncc lenor longus in quibusdam brevibus
redeal, ac pef cariem vesligia fccurral. Ileiii ul . syllahis, aul brevis in longis sit, quia (16) pbcoe-
qitaJem ambilura vel Hneam una 1'acit salieudo ab nilalem paril, quod tamen raro opus erit bu-
aciilis, talem inclinatam altera e vegiohe opponal rare. llera ut rerum eventus sic cantioiiis iiiii-
respondendo a gravibus, siciit fit, cum in puieo leiur efleclus, ut in tfistibus rebus graves sint
nos ctim imagine nosira contra speculaniiir. keiri iieuriiae, iii tranqnillis rebus jucundae, in pro- '
altquando uha syllaba uiiam vel plufes habeat neu- speris exsultariles, et reliquaeC Ilem stepe vo-
'inas, aliquando uiia neumapluresdividatur in sylla- cibiis gravem et acutum accentum sUpcrpo'1-
bas. Variabuniur bae vel omnes heuniae, >eum alias riiiiufs, qtiia saepe'ril majori impulsu qiiasdam.ila
ab eadem voce incipianl, alias de dissiniiHbussecuii- etiani minbvi effevimus : adeo ut ejusdem saepevocls
dum Iaxationis et acuminis vafias qualitates.-herri vepelitio eleValio vel depositio esse.viJeatur. lieni
ul ad principalem voceni, id est Jinalein, vel si quaro ul in modum currentis equi semper ih fine disiin-
aflinem ejns pro ipsa elegerint, pene omrics distin- clionuni raiius voces ad' locuth fespirationis acce-
ctiones curranl, ei eaderoaiiquando vox, quae ter- dant, Ul quasi gravi niore ad repausandtitn lassaeper-
roiuat neumas omnes, vel plures disiinctiones finiat, Q venianl. Spissira autem et rare, pvout oporlet.nolae
aliquando et incipiat; sicul apud Ambrosium "ctirio- compositae liujiis saepe rei polerunl indicium dare.
sus invenirc poleril. Siinl vcro quasi prosaici cantus, Liquescunt vero in multisvoces more litterarum, iia
qni liaic minus observant, in quibusnon estcur*, si ut roceplus modus unius ad allefam limpitle irans-
aliae majores, aliae minorespartesel distinctionesper iens nec finiri videalur. Porro liquescenti vocl
loca sine-discreiione inveiiianlur more prosaruin, ' punctum qiiasi mnculando superponimus hoc modo :
Melricos aulem canlns dico, quia sacpc iia cnni- G DE Ga a G.
inus, ul qtiasi vefsus pedihus scanriere videamur, Ad le ie va vi.
sictil fii, cunvipsa metra canimus, in qtiibus caven- Si aulem eam vis plenius proferre non liquefa-
flum est, ne superfluae conlinueiitur-neutnae dissyl- ciens, nihil nocel, ssepe auteni mngis placei. Et
lahaesine admixlione irisyllabaruni ac lelrasyHaba- omnia , quae diximus, nec nimis raro ,. nee nimis
runi. Sicul enim Lirici poetae nunc hos minc alios conlinue facias, sed cum discretioriev
ila ct canltim rationa- CAPUT XVL l :
nrijunxere pedes, qui faciunt,
bililer discrelas ac diversas componunt neumas; De mulliplici varietate sonorum el ncuputntm.
ralionabilis vcro discrelio esl, siita lit iieuinarum Hhid vcro non debet niiium vidcri, «ir Umintopia
(\i) OU.,miscerl_p_ermittit. (i6) F. absoiiitaiem.
(15) Al., pcrpui_chrefuerjri'.
397 MJCROLOGUS. 398
tam diversorum cantuum tam pancis formala sit vo- A teva altevi, ut arsis thesi, et thesis arsi conjungi-
tibiisv quaevoces non nisi sex modis, ul dixiirius, lur, ipsaque conjiinclio tiim fil ex similibtis, luni cx
sibi juhganlur tam per elevalionem quam per depo* dissiraiiibus. Dissiuiiiilurio autem erit, si ex praedi-
siiioiieih; cunTet de paucis litleris , elsi non per- Clis motibus, id esl, tonis, semitoniis-, dilonisel cae-
plures, confieiahtur syllabae, poteril ehihi colligi tetis alius alio plures paucipfesve habeat voces, aut
numerus syllabarum; inflnila tamen pafiiurii plura* iriagis conjunctas vel disjuiiclas dissiiriiliter; deinde
litas concrevit ex-syllabis, et in metris de paucis vel simililer fncta conjunctione motus moltii lum
pedibus quam plurailtint genera metrorum; et uhitis erit pracposilus',ideslinsuperioribusposilus, lumsup-
|eneris irietfum plufimis varielalibus invenilur di* posituSj.iumapposilus,id esl, cum in cailem voceunius
versuniv ul bexamelrum; qUodquomodo fiat-,videant molusfiriisevit,aIleviu5que priiuipium; lum iiiterpo-
grammatici, quoniam illud dicefe allerins est ne- situs, id Cst, quando iiiius mouisinfra aliumposiluset
gotii. Nos, si posSumus, videamus, quibusmodis niiiius esl giaviseiminusacuiiisjtuin id comroixtus,
dislantes ab invicem neumas cdrislituere vaieamus'. est-,pariiiiiinterposituspariimque suppositus, aut prai
Igitur molus vocum, qui sex modis consonanter posilus, aulapposilus, rursusque haepoSiliDiiesdirimi
JBeridictus est, fit arsi et thesiy id est, elevationeet possunt secunduro laxalionis et acuniinis, augmenii
rieposilione : quoruro gemino motuy id est, arsis et eldeliiiheiiii, modoruro quoquevariasqualilales. Neu
Ibesis, omnis neuma fprmatur, praeler repercussas B maequoqtiepereosdemmodosarsisel thesis polerunt
out simplices. Dieinde arsiS' et thesis tum sibiroet variari, et dislirictioiies-aliquanilo. Qua de reeldes-
juiiguriiur, ul arsis avsi, lliesis thesi, lum al- criptioiiem subjecimuS, quofaciliorperoCuIOsviasii.
399 GUIDOMSARETLNI 109
CAPUT XVII. _ , ]A si musica responsione siniili jungatur, duplici modti-
Qitcd ad cantum redigitur omne, quod scribilur. Jalione dclecteris.
His bfeviler inlimalis aliitd tibi planissimum da- Has itaque qiiiisque vocales sumamus,..forsilad
bimus hic avguinentum, utillimum usui, Iicet hacte- curo Inntuin concordiae tribuunt verbis, non minus
iiiis iiiaudituni. Quo cum oninium omnino melorum cantilenae
praestabiml el neumis. Sunponanluritaque
causa clarueril, poteris tuo usui adhibere, quaepro- ordineni Jilleris nionochordi,. et quia ijuinque
per,
baveris conimoda, et nihilominus respiiere.quaevide- tantum lamriiu repelaiilur, d.oncc Unicuique
biuitur ohsccena (17). Perpende igilur, ijoia. sicut sono suasunt, suliscribalur vocalis, hoc roodo:
prnne, quod iHcilur, scribilnr, ita ad canlum redigiT . -, •- - a i>b'*-*.
tii.r omne, quod scribitiiv. Canitur ergo omne, quod rARCDEFG.
dicitur, scripiura aiiiem lilteris figuralur. Sed ne in ae iou. aei abbjcd.efg. abtje-d.
o u. a e i o ,u. a. e j-o
longiim regula noslra producatur, sex his de (18) ln id roodo perpende,, quia cum
Jilieris quinque tanlum vocales sumaraus, sine qni- his qua descriptione omnis locutio moyeatuv, moyari
quinquelilteris
btis nulla alia Iiljera, sed nec syllaba sonare pvoba-
quoque et quinque voces ad se invicem, ul dixiinus,
tur,earumque permaxime causa conficitur.quojiens- non negetur. Quod cum itasit, suroamus roodp.aH-
cuiiique suavis concordia in diversis parlibus inver qnam locutionem, ejusque syllabas illis sonis, adbi-
niiur, sicut persaepe videmus consonos. e.l sihimet - bitisdecanlemus.quasearumdemsyHabarum vocalcs
alieruiruro respondenles versus In «161^8,^1quatnr
subscriptae monslraverint, ho.cmodo •:•
dam quasi symphoiiiam grammaticse admireris. <Jui

CD FCD DEFG G F G FECDDF ED CDD

Sancte Joannes meritoriim luorum xopias neque digne canere.
Quod itaque de hac oratione factum esl, et de C a 1 jjl c d,
|
omnibus posse fieri nulli dubium est. Sed ne gravis r 4BCDE F G. a b bj c d e f g. a b tj c d.
tibiiraponatnrnecessilas, quia ad htinc modum vii a e i o u. a e i o u. a e i o u. a e i o
cuilibet symphoniaequinque accidunt voces, elipsas ou.a.e.i o u. a e i o u. a e i o u. a e
quinque transgredi sjepe ad votum nonsuppelat, ut Ubi cum duobus ubique subsonis, in quibus quin-
tibi paulo liberius liceat cvagari, alium ilem ver- ; que habearitur vocales, cum videlicct cuique sono
sum subjungo vocalium, sed ita sit diversus» ut a- eluna subsit, et altera satis Mbi liberior facuJtas
tertio Io:o prioris incipiat hoc modo : - accedit, et producliori et conlracliori pro libilu molu
variafe^tihcedere. Unde el hoc nunc videamus,
qualcm symphoniam buic rhylhmo suaevocales at-
tiilerint.

GG.FaG aaa a bjG § c tyc d
Lingttain refrenans temverel, nelitis liorrorinsonet,
e d c d c c a G a c t]c a F GG
visum fovendocontegat, ne vanilates hauriat:
In sola enim ullima parte boc argumenlum veli-
quimus, ut melum suo letrardcconveniens reddere-
rous. Cum itaquc suis taiiluiri vocalilnis quidam
(17) F. absona.
D cantus quanidam aplam sibi vendicel adeo can-
tilenam, non est dubium, quin fiat aplissima,
si in niultis exercitaius de pluribus potiora tan-
- turo, sibique aptius r.espondentia eligas, hiantia
suppleas, compressa resolvas, producta nliniuro con-
• tfaiias, ac ntinis conlracta dislendas , ul unuro qtiod
-. accuratiim.ppus elBcias. ..--/'.
(18) Melius, cx iisdem luteris.
 tm MICROLOGUS. 402
lllud praeteveascire te volo, quod in raorem puri A j utimur, explicemus, Stiperior nenipe diaphonia) nio-
argcnli omnis canlus quo niagis usilatur, eo magis dusidurus est, noster vero mollis, ad quem semito-'
coloraiur, et qnodinodo displicet,- per iisum quiisi nium et diapente non ariiniitimits; tonum vevo et
lima politum postea collaudaiur, ac pro diversilnle diionuro el seroiiliionurocum diatessavon vecipimus,
geiilium ac mentium, quod huic-dispjicel, ab alio sed semidiioiiuni in Jiis infimalum , diaiessnron
ainplectitur, et hunc oblectat .cousona, ille magis vefo oblinet priricipaturo.
probaldiversa; iste conMnualionem et niolliliem ' His itaqrie quatuor cpiiconiiis riinphoni.Bcanliim:
secundum suaismeniis lasciviam quaerit; ille, ulpote (20) subsequitur ; troporom vevo alii apli, alii apiio-.
gravis, sobriis caulibus demulcelur. Alius vero ut res, alii aplissimi exislunt. Apli sunt, qui per solaro i
aroens in composilis Cl in anffactis vexaiionibus diaiessaron.quariis-a sevocibus orgaiium redduiii,
pnscitur, i)l unusquisque eum caiilum sonorius ut deuterus in R. et E : aptiores sunl, qui non so- -
intilto prohunliat, qtiero secunduin suaemenlis insi- lura quariis, sed teiiiis et secundis per lonuiii ct
lamqualitaiem pvobat. Quae oronia si diclis avgu- semidilonum, licet raro, resporident.nt protus in A.
uieniis assiduo exercilio inhaeseris, ignorare non el D: aptissimi vero, qui sa>pissiroe suaviusqiie id
poteris. Irtimo et argumeulis ulendum csl, doncc faciunl, nt tetvardus el tvitus in C. F. G. Hae eniro
ex pariecogiioscinius.ut ad plenitudinem scientiae-B -' lono el ditono et diatessaron obsequuntur; qiiorutn
perveuiamus. Sed quia b;cc iu longum proscqtii a trilo, in quem vel finis disMnctionum adrencvit,
proposita breyitas non exposcit, praeseiiim cum ex vel qui proxirous ipsi finaHlati suberit, subsecutor
Jiis perplura valeanl'colligi, de canendo isla suffi- . lamen nuroquani debefdesccndere, nisi illb inferio-
«iant.-Jain uunc diaphOniie praecepla exequamur res voces canlor admiserit. A trito enim infimoaut
hreviter.. infiniis proxiroe sUbsMlulodcponi organum nuiiqiiani
CAPUT XY«... licet. Cum vero canior inferiores voces admiserit
• De diaplionia, id est, qrgani prwcepto. congvuoJoco, etpef diatessavon orgaiium deponalur,
Diaphonia voeiim disjunclio soiial, quaro nos or- rooxque ttt illa disMncMonurogravitas ita deserilur,
gamiin vocaraus, curii disjunclao -ab iiwicem voces ut repeti non speretifrj quem prius habucral locum
el concorditer riissonnnt, el riissoiianles concordant. subsecutor repetat, ut firiali voci, si in se devenerit,
Qua quidem ila iitunlur, ui-caneiiti seniper chorda commaneal, et sisnper se esl, v-icinodecenler occur-
quarla succedat.ut A- ad D. ubi si orgaiiuin per acu- rat, qni occursus lono mclius fit,- dilono non ' adeo,
tumaduplices.iil sit D. a resenabit A. ad P. diatessa- semidilonoque niiinquam. Ad dialessaron vero vix
ron,ad adiapasOn,D. vefo ad utramqire A. a dia^ P , fil occursus, cun) gravis magis placet illo loco suc-
lessaron et diapeiite, a. acUlumad gfaviores diapente cenlus. Qnod tnmeiiiie in uliiiiia dislinclione sym-
et diapason. Ei quia hse tres species ad tanlam or- phoniae evenial, est cavendura." Saepe aulem cnm
gani societalem se periiiiscent ac suavilale, til si- inferiores triio voces canlor adraiserit, organum
niilitudinein vocum fecisse superius sunt monslralae suspensum tenerous in Irito; tunc vero opus est ut
symphoniae, ideo apte vocum copulaliories dicunlur, iu inferioribus disiiiicMoiterocantor non Incint, seti
cum symphonia de cantu omni dicalur. Diolaeautem discurrentibuscuin celerilale vocibus pra;stolanti
diaphoniaehoc esj exemplum : . trilo redeunrio stibveninl, ct suuro et illius facla in
Diapason c d e"c de d c c c\_\\a g.cd^ d dc. superioribus distinctione repellal. Uem cura occur-
Diapenle FGa FGa GFFF EDCFG aGGF. - stis fit tono, diulinus fit tenor finis, ut ei paiiim sub-
.Miserere mei, Deus. sequaiur, et parlim concinatur. Cum vero ditonus
Diatessaron c D E C D E D C C C B A TC DEDDC diulurnior, ut.saepe per inlermissam. vocem, duin
Haecautem figiira aperle emendala continet prae- velparva sil obsecutio, eliara loni non desil occur-
cedentes voces liujus anliphona; Miserere mei, Deus, sio. Quod quia fil, lunc harriipnia finitur deulero :
subsequentes organizando per diatessardn, quod eisi cantus non speraiurultfa ad tritura descendere,
vulgafiter dicilur brgaiiiim (1D)supra voce,idest,sub J) I ulile lunc erilprolbviraorganioccupare, subsequen-
liis, praecedentes acutas voces retiriet organizanles tibus subsequi, finiquepertonumdeeenter oceufvere.
per diapente, quod organum dicitur supra voceiri. itein ciiriiplusdiatessaron sejungi nonliceal:,:opusesl,
Haec aulem antiphona de trilo iono,:id esl sexio cum plus se canlor intenderil, subseciitof asccndai,
est, et deponitur iii ea. organum usque adC. gravem, ut videlicet C. seqiiatur F : ei D. sequaiuf G": el E i
ari quam organum nonriumquani descendit. Sicnt sequaturla. et reliqua. Denique praetev|5jquadfatnni
eriim graves descenduiit vbces, sic asceridunt acutae. : singulis vocibus dialessaron subest, unde' in quibtis
Potes et canium Ctimofgano et brganuiri cuiri canln, distinclionibus" illa*.fuerit,G. vitn organi possidebil.
quariturii libuerit.duplicare pef diapason; ubicuin- Quod luii) fii, si aut canlus ad F. desceodat, aut
que enim ejus concbvdia subsequituf, aul in G. distinctionem faciat, ad G. et
" fuerit, dicla syiripboniaruni
• a. congruis locia F. subsequitur, si in G. vero can-
"apiatiorion cessabil.
Cum"itaq'uejam salfs vocumpatefacla sit duplijea- tus Hoivterminet.F.cum cantii vimorgani admitlit.
tio, gravem a cariente succeiHum, roore, qito nos • Cura vero. b. niollis versatur,in canliv, F. orgaii.ilis

(19) Melius, sttb. (20) Legc canius. ; _'-.. ,„.. • .

 4C3 _ GUIDONTSARETINI m
erit. Cum ergo tvitus arico,dinphoiiia?obtineat piin- \A F FG GFF DD CF G a G F G FFEDG
: •
cipatum, itl aplissimiim supra caieros oblineat lo- Sexta hora : s.e dit super pu.teum,,
cnm, videmus a Giegorio non iinmefilo.plus eaetcris FFFFFFFFFF FFFFF FFFFFFF
Vocibusadamaluin. Eteiiim multa melorum princi- lScce quomodo.adroiltehle .cantore graviores voces;
pin, etplurimas repercussipnes dedit, ul saepe, si de organum suspcnsuin leneinusin trilo. ..<
cjus ca.ilu tpiti E. el c. subtfabaiur, prppe,medie-. cc d d c a c.b ea G.F GG
tatem tulisse videaris. Diaphoniac praecepta dala ViClor ascendit coelosunde descendet, •
sunt, quae si exemplis prpbes,->perfec|e cognosces. GGaaGGGG G E F F FQ
Ecce ut ad G, pt a in fiiie siibsequitur F..: Idem in
CAPUT XIX.
Dictie Diaphpnim per exempla probalio, plagali trito, invenies usurpatum, ut ad C. et tf itn \_\
subseqtialur, sicut. ad G et ad a sequitur F^ hoc
Igilura trito non deponirous organum, sive in eo, modo.; ^
«ive in sequentibus finialur, hoc modo : e c d de dcd d e
Ve ni te Ad ore mria*;
c c c cc ccb y c
B CAPUT XX/
jQuomoao musica ex malleorum sPriilu.sil invenld.
-. De origine autem musicaearlis ,, quia rudeni Je-
ptorem vidimus, in priinis- lacuimus,- quara jam
Kcce finis disljnc-iionjs,in Irito C, a quo npn depp- cxercilalo,
magisque scienMtvibuimus, Evant ,anii-,
nimus, prganum, quia non, hajiet sub se lonum vel quitus instrUmenta iricefta, et caneiitium mullitudo,
«lilonura, quibus iit ocpursus, sed habet ^einidjto- setl caeca : nullus enim horoinum vocitro differeniias
niim,
' per quem non fit occursus, Ct syuiphoniaediscrelipnpni poterai aliqua argumen-.
F G Ga GGF lalione coHigere; neqiie posset unquam cerium ali-t
sei vo fl d e rii quid de hac arte cognoscere, nisi iandem bonilas
q D( DRDDC divinn, qnod sequittii', siio nutu disponeret.
Eccenlia dislipclio in trilo-F. in quo el qiiartis a ses Cuni Pythagoras quidam magnus.philosop^husforte
yocibus per dialessarpn subsequimur, el4|atessar*n i iter ageret, venlum esl ad fabricam, in qua. super
succenlus plus.quamoccursus placet : unain incudeinquinque roaijei fer-iebaiil : quorum
T F, ED
F • F, GF .
j„ suavem cOriCOfdiam- jnirains pbirosopbus aecessii:,
Jpsi»me lo tq primunique in nianuuni varie.tate sperans yim soni
CC ccq DC . , ap mpdulationisejiislere, muiayitmallpos^qiiofacio
Ecce alia ejusdem modiiriti in F, sna vis quemque sectita est. Subtfacto Haque-,qui
E F FFEG FE DD D dissonus efai a caeleris, ajios ponderavit, miruroque
'Devoiione com mit to; in moilum.diyino.nutii primus Xllrsecundtts IX,
c q CCCD cc CC T>- teriins 'VIIl..quarlusrVI. nescio quibus pondefjbus
:Ecce alia -dislinclio iii prplo D, in qua et toni-oc- appendebat. Cognovit itaque in numeixiruiii propor-
citrstis ad finem palet. .. -.- tjonp et cpllatione„musicae versari scientiam. -Erat
C D CF F F F D E enim ea constitutio in qualuor roalleis, quac est
llem : Homo erat in IherusaJem, aut ila: mp.dp i.p qpatuor litleris A D E.a, Denique si A.
C C CG C C C D E, gravi,s babet Xli. et a. acula <yi.-t.enetse acuia a,
F FED E .cUmA. gravi proportione,quae esf in Arillimplica
Hieriisalem. dupla, .iii musica autero dinpason consonanMa. D
DDDDE vero'gravis, qttai esl 'Vllll. cura E. gravi, qnodest
Ecce disliiictip in deutero E. in qua dilpiii pccursuss D VIII. tenet se proportipne, quae est in ariilimetica
•yelsimplex vel intermissus placet. sesqiiioctaya,id est, epogdpus,iji musica autem lo-
CF F DFCD D CDF F G ED nus conspnanlia. Iten) a, acuta cuni E gravi, sicut
Veni ad dpcendum vos viam prudenliae. D. gravis cum A. grayi, tenet, se propprtione, quse"
C C C C C CC A CCC C C CD est in aiiihiiiclica s.esquiterlia, in musica vero dia-
Distinctip in pro.lo A. Inbac distincMonein inferip^ K tessarpn consOnaptia. Jtem a. acula etvmD. gravi,
re trito C, qui fini proxime subpst D, yoces admissaeB sicut E. gravjs cum A. gravi tenet se proportione,
suivt, et iacus prior finiia gravilnie repeiitus est,i, qnae est in avitlroielica sesquialtera, Jn musica vero
ubi dixtrous tiiam prudentiw. Et ;n hnc siniijiier : . diapenle conspnantia, Et s'i A. habet XII'. et D. IX,
F Ga aEGF ?<G a G F D F EDCFGGGF . ternarii propassns, Iiabebil A, in-Xll. ternarios qua-?
Sexta hora sedit super puteum. tuor, et D. in \ 11.11ternarios tres. Rursus cum-ha-!
C DEECDC CD E D C C C FFFFFFFF hent A. XII. et D. leneat VIIII. (2!) quaternarios
Etceut ascendit orgauum; ne in ultima .disMnctione le passtis tres habehit A. „E. vero duos , et.diapente
c\ \L in altera a. s?-t
succineret cavens. patet. ^int iierum XJI. in A.
(2l)Legeel E. teneat VIII.
im REGULJS MUSIC^ERHYTHMICE. W%.
narias medietns est duodenarii, sicut a. acuta alte- \:slravil.
. Quid plura?Per supradictas species m<i>iio-
rius A. medietale colligitur. Adest ergo riiapason. chordum primUs ille Pylhagoras composuit, in qiK
lla ipsa A. adD. diaiessaron, ad E. diapente, altcri quia non esl lasciva, sed diligenter aperla arlia
vero a. diapason reddit. D. quoque ad E. tonum, notitia, sapienlibus in commune placnit, alque usqiie
ad utrumque A. a. dialessaron aut diapente sonnt, in hiinc, diem ars paulalim crescendo invaluil, ipso
Et E. e,;iam ad D. toroyn, ulrique, A. a. diapente vel doctore semper buni.iriastenebras illusirnnte,- ciijiu
dialessaron mandal; a, vero^acuta cum \. diapnson, suroma sapienlia per cuncta viget saccula. Anicii
curo D. diapenle, cum E- dialessaron sonat. Quce Explicit Micrologus,.
cuncla in supradiclis numeris curiosus perscrulator id esl,brevis sermo in musica editus a D.
iiivcniet. Hinc enim incipiens Coetius pandilor hujus . Guidone mttsico periiissimo, et
artis, multam miramque et difficHlimamliujus arlis : venerabiii mpnacho.
coucordiam cum n.umerprum proportione demon-

INCIPIUNT

GDIDONIS «BSCS M MMM MPLANATIOSE

SUIQUE NOMINISORDINE^
Gliscunt corda mieis hominum mollita Camenis,
~ . Una mihi virtus numeralos conlulit iclus,
.n ccelissummo gratissima carmina fundp,
Dans aulae Christi muntis curo voce roagistri,
Ordiiie me scripsi, primo qui carmina finxi.
INCIPIUNT ITBM MUSIC/E GUJDOMSREGUL^l RHTfHMiC/E
Ju anliphpnarii sui vrologum protatw.

llusicorum el cantorum roagna est distantia,
Isti dicunt, illi sciunt, qnx componit Musica.
Nain qui facit quod non sapit, diffinitui'beslia.
Caelerum tonanlis vocis si Jaudenl acumina,
Superabit philoiiielam vel vocalis asina.
Quare eis, esse suum toliit dialectica.
llac de causa rusticorum multiludo piurima,
Donec fruslra vivit, mira laborat insania,
Dum sine roagistro nulla discitur antipbona,
Notis ergo illis sprelis, quibus vtilgus ulitur,
Quod sine ductore nusquaro, ut cxcus, progreditur, Toiins vero est, qucm facit norma novem paiiiuro.
Septemistas disce notas scptem characieribus,
ttt. re. mi. fa. ttt. sol rc. la mi. fci. sol. ut.
r. A; B. C. D. U. F- G.
a. b. c. d, e. f. g. a.
la. re. mi. fa ttt. sol. re. rni la. fa. sol la.
Narnque aliae sepienae,quaesequu.nlur ppsiea,
Nori sunt aliae, seri una replicanlur regitfa.
Quia vocuni, ut dierum, aeque fit hebdomada.
Quas si, sicul audiuntuf, vis videre oculis,,
Ore irilerim silenle, manualis operis
Argiiraentuni flat certis (lifiiniluni numeris (22).
r Gamnia. groecum quidam ppnunt anle
[litlcram,
(22) V. Vi (f. cujus) clare parvis pateant ptierulis qu;e vocamus sic primarum, Jillerarum spstiuin
(f. spalia)
(25) A., facit ejns
B A quo passjbus parlitur novem lota linea.
Ul>ipriimis passus finit, prima erit Httera.
Modo siinili a prima passus fmnl tolidem, <
El secundse locus patel siipradiclo ordine :
Quam concordiam sonorum tonum dicimt tnttsici.
Ritrsiis lotam Gammae chordam divide.per qua
[luor,
Tertia confestira canet secundaevicinior,
Tanlillum riuobus tonis plus est diatessaron
Serniloniura vocalur ipsuni breve spnlium,
De qualernis habet diatessaron vocabulum.
Ipsi loiiiissi addattiv, diapente ovitur,
Qiiod rie quinque nomen Graecum in LaMniitnver-
[litur.
^ NaiDsipassusieriios facit, quinque constal vocibus.
Inrie prima dabit quartae, quaternis indicium,
Et secnnda servit quinlse per euradein nuinerun.-.
Tertia conducil sexlam, neque mulat calculum,
Causa septimae a Gamma (25) fac totius inedium,
Tunc a prima sic octava locuin sumit propfium.
Imo prima fll a prima, nequ.enititnt nuineriim-,
Sic secunda.dal secundam, tei tiaqjie ter-tiam.,
priinam Qiiarta quartam, quiota quintam,.qua;que snam Jit
. [.loram-
' "
*«7 GUIDONISARETINI 408
Gravium aculain signat pcr eamdem Hlleram,- A
A - Qum vocts elevari vet gravari potsinl. .
Vocis primae ad oclavaro vel eamdem Jillernin.
llanc concordiara sonorum diapason nominanl, Ergo qnaler elevari Velgravari poterunt ,
Pfima, tertia et quarta, qiiinta atque septima;
Cujus nomen est de cunclis translatum ad lilleram, Sextae-vero et secundae non esthsec licentia.
Omnes quia habet voces, vel qnia tolam lineam
Nam secunda ad subquaftam mihime gravabilur,
Per duos partitur passus in eamdem litleram
Ea bisque geminata monochordum lerminat. Atque usque snper quintam nunquaro elevabilur.
Quinque habet ipsa lohos, duo serolionia. Superquarta? et subquintae sexta non conjungitttr.
De voCtimdiscriminibus. '..
llabet in se dinpenle, atque diatessarori. '
Seroitonia et torii, quia dissiiiilJiter
Maxima syniphoiiiarum et.voc.Umest uhitas.
Miror, quatuor quosdam fecisse signv vhcibus, Septem sonis coaptanlur, septeni sunl discrimina,
Ui nuHiusvocis sonus iderh sitiri altefa.
Quasi quintae sint eaedem, qtiarum quaedam disso- Vocibus tamen in
septem quafedamest cohcordia.
[nant.' Saepe enini, si npn seroper, eadem aniiphpna
Quaedam, quamvis, sint aflines, non perfecte conso- Diversis cantalur sonis, nec mutat ...__
barmoniam,
[nant. ' De quatuor modis vocum.
Itetn de clivisionibus. n Nfempequaluor sunt modi in seplenis voculis,
JJ
ltero Gamma de uovenis passibus, quos diximus, . Magna cura cognoscendi : quos Grjccorum rcgnla
Sicui piimam passus prirous, sic dat.quartam lerMus, Protum, deulerunij iritum, ac tetraydhm noroiiiai:
Priniaiii quintus, quarlam sexttis, primam rursus Prolus priinus, el secundus nomiuatur deuterus,
[seplimus. Tritiis tertius vocatur, gui.rlus vero tefrardus.
Primae quoqne passus primus ut secundaim statuit, •Ordinalimdisponunlur taliter in vocibus.
Sic ct leriin.s in qtiinta Jinero stitim terniinat. De Vicinitale vocuni per qualuor modos.
Qiiinttis idem rial secundam, sexlus quintaro re- Namque pvima vox, et quarta primum modum exbi-
[novat. [beiit;
Primus quoque de qualernis Gammae.dictis passibus At secundam dat secunda, atque quinla pariier,
Sicut lerliam demoijslrat, sic secundus seplimam. Tertia collala sextae saepe canialeadem.
Tertius eamdem signaliriplicatam septiroam. Qiiarttini moduiri his adjungit singularis septima,
Tertiam quoque quadrando, ut sexlam eflicimus. Quaelaroen in eleyando sonat sicut tertia,
Sic mo-Valtero in passu tertiamrescribimus, Descendendo sibi quartam perbibet sororcuJam,
Quam quadrando rursus sextam alleram perflcimus. De simililudine vocis primw el quinlce.
Sunl, qui addunt in acutis juxta primam litleram : r- ( Esl praelerea cum prima vajde quinla siroilis,
Sed Gregorio non placet Patri haecjascivia. Sed in deponendo tanlum; namque si nolaveiis
Al moderni sapientes hanc neque commemoranl. Seniilonia et lonos, hoc, ut audis, videriSi-
Quamvis ergo apud quosdam ipsa Jiat vocula, Reliquaejaro vero voces sibi valde dissident,
Apud riiullos tnmen jure dicilur superflua. Siiam quaeque facit neumam alteri riissimilein,
Altera vero secunda semper est aulhentica. Neque suae sedis IocUmdat neurase exlran.eae,
Nota caule, omnes toni hovem fiunt passibus, Item de qualuor tropis in oclo dispertitis.,
Dialessaron qualernis, sicnt supva diximns, Aure t^men curiosa, yalde eril ulile,
Diapente sempef tribris, Diapason duobus. Si adverlas el Cognoscas,harropnia qualiter
]sto modo monochorduni facile esl fieri. . Quatuor cariatur modislransformala facie :
Al si cymbala formanlur musicorum opere, Qualuor ex quibus modis octo deliinc facimus,
Hse mensuraesuntcavendae maxime in pondeve. Quia gravia et alta canMca discernimus,
]Iis mensuvis comparanlur ct canora organa, Cum authentos alque plagas more Gratco diximus.
El quaecu.roquerite finnt musicorum vascula. Jlem de authentisei plagis.
His mensuris Deo canit tolaiiuiic Ecclesi.a. Alti canlus sunt auihenti, graves plagas noniinant.
Omnis vox secundse sibi jungitur et tertiae, ] Dumque quatuor in tonis hoc utruiiique supputant,
P>
Qtiartae vero atque quinlaenon jungunlur aliler- Octo formulas lonorum vel modprurii indicaut.
Nisi diatessaron sil ibi vel diapenlo. Protus est aulhentus primus, plagis proti secundus,
Tono semiloniovo vox secundaejungitur, Deiilhcrtis aulhentus exstat, tertiuni quem riiciiiius.
Ditonus vero et semidilonus vocabitur. Quartus erit plagis ejus, ordine qui seqnitur.
Si qua vero vox ultra secundam lertiam adgreditur, Quintus est aulhentus trilus, sextus est plagis ipsius.
Diatessaron habetur; cum ad quartam gradilur; Jlinc authentus est telrardus, quero voca.roussepti-
- '
Diapente nominatur, qtiinlae cum conjungilur, , [ivnnn.
Nisi motibus his senis nulla vox movebitur. Plagis telrardi oclavus, septimuin qui sequitur.
Oinnis crgo canlilena quia his efTiciltir, Quorum duo uriam vocem tenent, ui praedixinius,
Moneo te, prudens cantor, hos perfecte discere: Quia vocum in natura qualuof sunt vcrius,
Nara qui hos plene cognoscit, nil in cantu dubilat. Qups si sapis, fyac ip arte rtihil esl ulilius.

m) IJ. dttrum.
1C3 REGUL^: MUSICJE RIIVTHMICE. 3T»

VII. I. IH. V. 1. III. V. VII. I. III. V. 1. Illf V. VII. I. *

r. A. B. C D. E. F. G. "a b(24)c. d e . f g , e'd"'
VIII. II. IIH. VI. 11. 1111.VI. VIII; II. 1111. VI. II. IIII. VI. VIIK H.

De Finahbus. A Quibus Iabor cum sit gravis, error est gravissirons.

Quamvis omnes voces cantus atque modos habeal,
Ejus tamen erit modi, quem finalis resonat.
Nam ab ipso sumit jiormam, qualiler se habeat.
Vocem quarlam atque quintam, sextam alque septi- Litterarum el neumarum usus sit assiduus.
[mam
Finales habemus. Mulli sinc differentia
Ubicumque ponunt iines sicut et.principia.
Quique cantus ad octavas fallit regulariter,
Et ad quinlas a firiali potefit descendere,
Quando plage et auihenlis non sunt diiFerentiae.
Quod si plagas ab aulhenlis convenit discernere,
Plagae saliunt ad quintas, nec vadunt ulterius,
Et ad quinlas declinando sibi saiisfaciiint.
At authenli ad octavas competenter saliunt
A hnnli uno tono, neque caduiit amplius.
Trilo lonus cum non subsit, finis est gravissimus.
Fini quoque debet esse consonum principium.
Unde quiiituiii a finali non excedat caiculum,
Plagae vero super quartas non lendant principium. Aplitudinem neumaruiri facile inlelligis,
Inter alias secunda vox jacet ignobilis,-
Contra terlia et sexta frequentalur saepius;
Cujus rei mihi lestis sanclus esl Gregorius;
Priucipalem quoque esse, quia ipsam (2a) noluit.
Deujerus aulhentus sumpsit loco ejus terliam,
Cujus finis, quamvis sexla, sa-jpeipsam incboat.
Multa aiilem usurpantur, nec tenenlur regula,
Quia tempore a multo jam desuevit rousica,
Diim invidia et lorpor cuncta tollunt studia.
Illud vcro late patet, quid fiat de vocibus,
Velut syllabaeet partes, cola atque commata.
Concinuntque saepe versus arle sicut metrica,
Solis litteris notare opliiiiuiii probaviinus,
Quibus ad disceiidnm canlum nihil est facilius,
Si assiriue uianlur saltem tribus mensibus.
d bc dc d c c bca b a a GGG.
Sit nomen Domini benedicium in, secula.
F-GaGFG F F F cFFF DcDD.
Adjulorium noslrum in noniine Domini.
Causa voxo breviandJ rieumaesoleht fieri,
Quaesi curiosae(lant, Iiabenlur pro litteris,
Uoc si roodo disporiantur Iilterae cum lineis (26).
Debinc studio crescente inter duas lineas,
Vox interponatur una, nempe quaerit rallo,
Variis ut sit in rebus varia posilio.
(27) [Qaidam ponunt duas voces duas inter lineas,
Quidam ternas, quidam vero nuUas habent lineas,
Argumentum vero simplex quia cito capitur,
Tonus terlius el sextus describuntur saepius,
Quos frequenler repercussos mox cognoscil animus
:
Quisque sonus quo sil Joco facile colligiliir,
Eliamsi una (tahtum) litlera pfaefigitur.]
Ut proprietas sonorum discernatur clarius,
Quasdam lineas signanius variis colorihus :
Ut quo loco quis sit tonus, mox discernat^oculus.
Ordine tertiae vocis splendens crocus radiat,
Sexta ejus sed aflinis flavo rubet minio :
Est aJIjnitas colornm reliquis indicio.
Al si liltera vel color neiiiiiis non intereril,
Tale erit, quasi funem dum non habet ptileus:
•BCnjus aquae, quamvis mhltae, nil prOsmii videntibus.
lllud quoqne, quod praedixi, valde erit uliie,
Sirriilis figurae neumas si cures inspicere,
Lbcis variis et modis quam diverse resonent.
Quoin loco qriis sit sonus indiyersis lineis,
Usus libi sit si frequens in modorum forinulis.
Cujusmodi symplioniissymphonia concinit,
Ejusroodi symphoniam ipsam esse noveris.
Quare octomeja cunctis subdimus anliphonis,
(28) Plures voces brevi fianf mela fit in spatio.
Signum est sequentis rieumae,quo loco poiiemta s't,
Suo loco ne ponatur, cum necesse fuerit.
Quamvis aulem quisque canlura personct mcmo-
[ritev,
r Si non cunctos
ejus molus vel sonos iriemovilev,-:
Qui et quales sint, persenMt, nil se dical sapere.
Haclenus latenlcs riiusas in lucem piotliiximus,
El benevolis pracstaiilcs ihvidos offeqdimus, -
Ad honoreiri sumrniDei, per quem sumus, vivimns,
Gonstitutipnum fornias breviter apcriam.
Aliquprum sic sonorum hominatiif copula,
Cura intensio esl sola, vel contra remissio,
De duobus erit sonis prima consMlutio,
Et secuiida fit de tribus, ierlia de quaiuor.
Quarta vero fitde quinta vocibus quibuslibet,
Quaruro prima exstat simplex, duplicaiur aliera.
Teiiia varietates quatuor inclaniitnt.
Quarta octosoriat modis diapenle consonis. -
n Uni constilulioni modulis iri oninibus ,
Voxsi una adjungatuv, modi fiunl totidem.
Tollas sonos si securidos, rursus fieiit lolidi.mi,
Coiislitutio sic omnis nascilur ex allera.

(25) A. volttit. ... . (27) Uncini.s inclusa

' ' ex cod. Vindok.
••.<,< desiicipta
(26) Hic in codicc ponuniur liiieae vacnse, cum 'siint, .,
Jittcris inilialibus tanluin! (28) V.-In capile liiiearUin pracnolatis litteris.
411 GUIDOiMSARETLNl 112
Nam et prima dat secundam, et secunda terliam,
Tertiaque facit quartam ; haec ut monstrat pagina (29),

Sonus esl in qiiibuscumque regulaeconcordia, J Feci regulas apertas, et antipbonarium

A
Conslitulioiiiiiii formas quaslibet associanl,
Do.necspalia formarum diapnsprircpriniat.
Spaliosis namque forrois maximeque vacuis'
Raro iilimur in caintu : breviores spatio
Alqne miiius rolerruptos frequens usus approbat.
Cumque formre sint majores factaede minoribus,-
Non esl dubiuro, quod si quis minimas cognoverit, Pvo magistro exorale, cujus adjulorio
De majoribiis nequaq«am dubitare poteril.
Rursus qualibet in fofma magna sit varielas,
Si Vo.xquxlibei in canlu niodo simplex fesonal,
Modosemet repercussa duplicat vel triplicat,
Voces deinde afnnes quas demonstratregula,
|iarum consMtulionum non spernit cPncordia,
Qnin sil idem semper melutn in una.el altera.
B .
c c d c a c'b c a G "F
(29) Admont.Viclor ascendens celos unde descen-
•tleiat. Ecce ut F. ad G. et a. iri fine subsequiluv.
Idem in plagsli tvilo inveuies nsurpatiim, videlicet,
iit ad c, el d. iia b-' siibscquniur sicut ad G.et a.
Regulavitev pevfeclum contuli cnntovibus,
Qttale nuinquam habuevnnt veliqtiis tempovibus.
Precor vos, heati fvalves, pro lantis laborfous
Pro rrieroisero Guidone, meisque adjntofibus
Pium Deum exofate, nobis sil pvopiMus.
Opevisqtjoque scviptovem adjuvate pvecibus.
Auctor iudigel et scriptpr. Gloria silDomino.Anieii.
Omhibus,ecce roodis descripl» relalio vocis.
Esttonus in numeris superanlur.ut oclo novenis,
Semitonus, cujus de nomine nomen ademit.
Dilomis alque semis diaiessavon pmne tenebit,
J.ique facit notum quadfo discrimine tptum,
Cui supcradde tonuni, yideas diapente sonorum,
,
subsequilur E. hoc modo :
edededdd
c cc c
Venite ad oremus.
cccccc c cc-b Hflc
4H REGCL/E DE IGNOTOCANTU. M
A Quatuor authenli plagas gcminanltir adepli,
Alque tribus flssim tpnum signabit idipsum,
In medio summae diapasonrieclit utrumque,. Ni quarlus simplex septem discrimina firmet;
Namque sonum duplicem simplosed redditeunideni. Unde poeta canit: septem discrimina vocuin.
Adde duplex senos~videas.nOtus dialriton, Septimus octavo similis qnaproptcr adhaesit.
Ditonus et semis, quia dilonus alter habelur. Ex qnibus aulhenti grave sunt discriinen adepli,
Molibushis cursum faciet sine musica nullum, Cum plagaevoces tenues cnpiantque minores.
Est aliquid factum huthevo modulante velatum, In quibus ad modicum lamen et collatio dislat.
Idque lalet fixum patet intendendo remissum, Quos si fofle duos uni vis scribere voci,
Est raodus ad reliquos phtliongi collalio pinhongos, Quatuor in reliquis primaium delta tenebunt.
Dant collata modura sihiroet discrimina vocum. Enthymema sonos claudil signatqueremotos.
Quam Umuset semis sequiiur vox prolus habetur, Concordant flexu dialessaron addila iiexiim,
Dcuterus et tritus quid sil, sapit ordo vicinus. Comparat inlentos diapente relatio gressus.
Hisque lono lantum placuit diJfefre tetrardum, Jus tenet ambarum spalium diapason el harum
Ditonus el semis cujus moxjura scqmintur. Referl allerius ctim suscipit altera vices,
Musica vox horum nulla estsine lege modornm, Quas tiinc alterius cum suscipit allera vices,
Quos uiittim vulgus senlit de linc pelujcus. B Unde duo signuro variant loca cujus idipsuiu.

ITEM ALIM GUIDONIS REGUUE

DE IGNOTO CANTD

ldentidem in Antiphonarii sui prologum prolata.

Temporibus noslris super orones hpinines falui discere sit valde diflicile, de mullis non esl dubiura,
sunt cantpres; in pmni enim arte valde pliira sunt, qtiin sit impossibile.
qua»nostro sensu cognoscimUs,quam ea, quaea ma- Quain re cum pro sua ipsi volunlate multa com-
gistro didicinnis.Perlectoeiiiiu solo psallerio oranium mnlent, aut parum aut nihil mihi indignari debent,
Jibiorum lectiones cognoscunl ptieruli, el agricullu- - si a cotnmuni usu vix in paucis ahscedo, .utadcora-
rae scienliam subilo. intelligunt ruslici. Qiti enim rounem arlis regulam uniformiter omnis cantilena
pnam vineam putare, unaro arbusculam inserere, fecurrat. Quoniam vero haecomnia mala et multa
iiiiumasinum onerare-cognoverit, sicut in uno facit, alia eorum culpa eveniunt, qui anliphonariafacinni,
jn omnibus sitnililer, aut etiam roelius facere non valde moneo el conteslor, ne aliqnis amplius prae-
dubilabit. Mirabiles aulem canlores et canlorum sumat aniiphonafium'~neumare, nisi qul secundum
discipuli etiamsi per cenlura annOs quotidie canlent, sulijectas regulas bene polest et sapit ipsam artem
ritinquain persesinfi magislro unarn yel.saltem par- perficere ; alioquin cerlissime eril mngister erroris,
vtilani anliphonam cantabunt, tantum iempus in quicumque non prius fuerit discipuius verita-
canlando perdentes, jn quanto et diyjnam el secu- tis.
Jarera scripluram potiiissent plene cpgnoscere.. C Taliter elenirn Deo auxiliante Iioc anliphonarium
Ei quod super oiiinia maja lnpgis esl periciilosum, notare disppsuj, ut pcr eiim posthac leviter aliquis
multi veligiosiordinls cleviciet moiiachi psalmos et setisatus et studiosus canltim discat; et postquam
sacvas leclipnes et noclurnas cum ptirltate yigijias, paflem ejusper magislrum benp cognovcril, reliqua
ct reliqua pielatis opera, pe.rqu.ai ad seriipiternam perfse sine magislro indubitanier agnoscit. De quo
^loriam provocamur et duciinur, negligtint; dpm si quis me mentiri pulat, veni.il, experiatur el yi-
cantaiidi scienliam, quam consequrnunqiiam pos- deat, quod tale hoc apud nos pueruli faciunt, qui
Siint, lahore assiduo ei slullisstino perseqnunlur. . pro psahnorum et vnlgnrium litlerarum ignoranMa
lllud quoque quis non^deileat, quod taiii(gravis sjeva adhuc suscipiunt flagella, qui saepeel ipsius
error cst in sancta Ecclesia,. lamque pericul.osa antiphonae,quam per se sine magistro recte poSsSunt
discordia, ut qtianrio divinum ofiiciuin. ceiebramus, eantave, vevha- el syllabas nesciuiit pronunliare ;
ssepenon Deum laudare, sed inter nos cerlare vi- quod cum Dei adjulovio leviter sensalus et siudiQ.
dearour. Vix dciiique urius concordat alteri, non sus aliquis pbleril facere, si, eum quanto studiq
roagislro discipulus, nec discipulus cpiidiscipulis : neuroaedisponniiiur, curel agnoscere.
iinde faclum esi, ut non jam unum aut saliem pau- Ita igitur disponuntur voces, ut iiniisquisque SQT
ca, sed tam mulla sint anliphonaria, quam mulli " nus, quantumlibet in cnntu repetalur, in uno sero-
Sunt per singulas ecclesias magistri, vulgoquejam per et suo ordine inveniatur. Quos ordines, ut nie-j
«Hcilurantiphonarium non Gregorii, sed Leonis aut lius possis discernere, spissae ducunlur lineae,c|
4!berli, aut cujuscuinque allerius; cunique unum qnidam ordines vocum in ipsis fitiiit lincis, qui<!aii\
411; GUIDONISARETINI «6
vero inter lineas iri incdip iiHcrvallo et spatio H- A& fantttr prioiibus in n.ullodissiniiles. Quaeomri-a ple-
nearum. nius hsecie figura docebit.- , .
QtianMcumqueergo soni in uria linea'vel in uno
spatio stint, omnes simililer sonant. Ut autem et
illud intelligas, qunnlaelineaevel spatiaunumhabent
sonum, quibuslibet Hneisvel spatiis quaedamHtterae
de mdnochordo praefignraniur, atque eliani colores
superdncuDtur : unde datuf inlelligi, qnia in toto
anliphonario ,et in omni. canlu qiianlaecuiiiquelineae
vei spatia unam eamdemque habent liileram vel
eumriem colorem, ita per omnia similiter sonant,
lamquam si Oinnesin unalinea fuissent, quia sicut
linea "unilalem sonorum, ita per OroniaHiiera vel
color unitatem significat linearum, ac per hoc eliam
Bonoruri). ' ' t~

Quodsi secnndumordinem sonorum ab ipsa litlera

vel colorata linea ubique inspicias, et illud aperle"
cognosces, quia in omnibus secnndis ordinibus ea-
dem vocrim et neuniarum est unilas.Simililer de
terlio vel quarto ofditie et reliquis intellige, sive
superiores sive inferiores ordines cernas. Quamvis autem riuo semper toniin una sint lit-
tera vel ,vpce, tamen mulio mcliiis el frequeniiiis
Igitur certissime constat, qttia omnes rieuniDevel conveniunl singulis neumis ac sonis forroulaesecunrii
soriiin ejusdem litierae ycl coloris lineis similiter po- toni,
quarli, sexli et octavi. Nara formulae priroi,
sili, vcl dissimiliter Jitterata vel cpioralalineapari- terMi,fquiriM'et seplimi hon coriveniunt, nisi cum
terelongati, per omnia similiter sonant : in diversis caiilusab.allo.descendensin gravem devenerit fiiieni.
autem lirieis vei spnliis etiam siihililerfactae neuroae lllud tandem cogriosce, quod si vis inTiis notis
nequaqnam simililer sonant. Ideoque quamyisper- pvoficevejliecesse est ut aliquaulos caulus ita nfe-
fecla sit posilura neumariini, ca)ca omniiio est, et mbriler discas, ut
< per singulas rieumas modos vei
pihil valet sine adjunctione iitlerarum vel cplo- spnos omnes, qiii, vel quales sint, meraoriter sen^
rum. . - *
tias. Quod qtlideinlonge ahiid-est memoriter sapcre,
Diiosenimcolores poniiinis, crocum scilicet elru- - quam memoylef canefe, cuni illud soli Jiabeant sn-
benm, per quos colores valde utilem Mbi regulara pientes, hbcyel saepe faclant imprudenies. El sim-
trado, per quatn aplissime cognoscesde omni neuma piicibus quidefn ad cognosceiidassii.nplicitefheumas
ct unaquaqiie voce, de quali tono sit, et de qnali isla sulliciaiit, QuPmodoautcrii liqtieseant vrices, et
Jitlera monochordi: si tamen, ut valde est opportu- an adliaerenier'vel discrete sonciil. Quaevesint nio-
liumimoriochordum ct lonorum formulasiufrequentiI fosae et trenuilse, et subitanei; vel quomodo canM-
habeas usu. '. lena distincMonibusdiviriatur| el afi vox seguens. ad
praecedentemgfaviof, vel acutiof, vel aequisona sil,
Septcm vero snnl liltcrae monochordi, sicnt ple- facili colloquioin ipsa neumariim figiira nionstratur,
niiis postea monstrabo. Ubicumqueeigo videris cro-' si, ul debeht, ex industria componanttir.
cum, ipsa est liltera ferlia C. et uhicumqtie viderisi .'.'. EP1L0GUS.
niinitim, ipsa est littera sexta F. sivein Iineis, sivei De mpdorum fprntulis et cantuumqualiialibui.
*
inler lineas ipsi ducantur colores. Igitur terlio of- o VOCummodus, velerura ediliis voto, disgregains a
dine sub croco prima est lillefa A. in qua tonus pii- vefo Ct feclo caiitioiiis genere, el in chromaticani
nms (r.t) vel ^secundus : super hancjuxta cvociini i molliliem deduclus 6b fationis penuriam iiuiii a.tl
Secuntlalitteva B. in qua est tonus tertius velqiiar- prioreni slalum labbre. Iiaud facili reductus esf,
tus. Deimle in ipso croco est vox (id est) vel litlerai Eteriim qitia (qui) ab auctorihus est editus, mode*
lerlia C. in-qua est ionus quinlus et sextus. Vicina» raininis'jamjaroque gfavilate carebat. Nec. mirum.;
super crocuin elterlia snb minio, est litlera quarlai cum enirii existerenlquidaih, qui illum aurium ar-
D. in qua est loniis primus vel secundus. Proximai bilrio cohiraisefint, quidairi vero poliori agcntes
est minio i|iiiriia E. in qua tonns terlius vel qnartus. consilio ralionibus adsigharint, utriquc, prout vo-
In ipso est hiinio litlera sexla F. iri qua tonus quin- iunlas. tiilit, divefsi d.iversa scripserpnt. Itaque
tus vel sexlus. Jnxta snper mlriiuni septima esl G. proul possiimus, raiionis speculatores sequentes,
in jua lonus septimus vei oclavus. Deihde primaa hrevitef et striclim prosequamur.
rcpetilur a, leflio ordine snper miniuni ei lertioo CAPITULA.
stihter crocum, in qua tonus primus (et) vel se- 1. De molione et vocis acttmine, seii gravitatp,
cupdtis, ui dictmii cst, Posl qtiani omiies alitcieile-:- 2. De iiilegnialc et dimiriuiione.
 417 REGUL/E DEIGNOTOCANTU. 418
5; De cotisonaiitia, seu miiius conveiiieiilia vocuiiin A ac sexia quaiernis formulis simiUbUselevantilr, ac
eavmndem. - ' una deponunlur : unde et utraque proto adscribiin-
4. De aflinilatibirs diversarum vocuni. De pfopvio i) lur. Tertia vero et seplima lernas elevaiiories ac
vel adjectivo accidenli unicuique. ; binas depositiones habenl, similesquc deuteri motli
De modorum quatuor generibus, eorumqne parli-- exstant. Nam ergo quarta cum oclava riiinus inuna
tione cuin diflerenlibus dislinclionibus. elevaiione coriveiiinnt.Nolanduraque, quia uniuSliae
De formulis differeiiliarum, et earuin proprieiati- esse dicanlur modi, quae elevalione magis conve-
bus. riiuht. Quaequamvis unius' essevlicantur modi, ha-
1. Vox est aer ictus auditu serisibilis, qnanttim inl bentes simileselevaiioneset deposilioiies,nullatenus
ipso esl. Omiijsaul-emvox aut est conljnua, aut di-- lameii aliqua ex his cum aliqua sibi depositione
visa. Cpntimraest, ubi sic sevocurii sequilur ordo,, coricofdanti elevatione concordat, aut converiienli
ut unius Jinis, alteriusque pfincipium discerni fncile; iri eievatiorie deposilioni concordaf. !
hon possit; sicut fil cum in ccelesii arcu coloruinl IV. Unaquscque vcro vocum liabet aliqnid pro-
liabiludines speelamus. Sic ehirii "riibens cernilur,, prium, dum earum afflnitashdn ex toto acuriiine vel
liliamen ejus initiuro vel finis comprehendi non va- g«ravitaleconcordant, el aliqua semper simHitttdirie
!e"al.-Sic est in reliquis. Divisavefo, qtiaesingilla- '" cum extraneis adniiscentttr, id est. chm eis, qui al-
tim profertur. NuIIaverp vox fit.riisi ni.otusprcece- ieriiis modi sunt, utpote D. et A. qnaeaiDnes-suiil',id
dat. Praecedenle auleni moiu, si fuerit velox, spis- csl, unius morii non sunl proto lum similes, sed sin-
siores et aouiiores reddii vocel, si auteni rarus,, gillalim proprias reiinenl qualilales, dum D. depo-
E
graves el grossiores. - nitur lono, semitonio, et iteruro elevaiur tono, serai-
Musicavox fit molione, molio aiilem habet in sc'. lonio, tritono, et semitlitono usque ad aiiiul d. acu-
ienorem. Quod quanlitalem nioiiOnisexsequitur; itai itini. Ilemque A. dilono deponitur et seniidilonb,
nt gi molus fueril brevis, perparvus exislat et elevatur aulenl per lonnni, seiniioiiiiimel ditonuin
tcnor : si major, ampliorcm habebit lenorem. Musi- usquead aliuda. acntiiin. Seri satis iiunc oslensam
cus autem moius fil sex soluromodo modis, id est, esse dissiniiliiudinein inter aUinesvoces ai'bitror.
lono, setniionio, seroiditono, vel irihemilonio, di- Niiiicel similium vocum edisseram simililudinem :
lono, dialessarpn el diapenle, intucri ergo libel, ut duro enira D. sil protus, et G. letrardus, uiraqne
s.ecfindumquod creverit molus, crescat et lenor; tamen semilonio et dilono deponuniur, ct ea sym-
verbi gralia : Ditonus duplum lonilm, propterea el phonia, quae D. conlincttir, si sil depositiva, tiim
duplum habebit teriorem. Tenor aulem est mora rf modoel G. cani polesl; quod exemplo patel in anti-
iiniuscujusquevocis, quero ut tempus grammatici in pbona hac.
syllabis brevibus et longioribns"siiperscribunt. c
II. Ex supradictis auterii motibus alii exislunt in- Spiritus alme illuslralor omnium. -
lcgri, id est, qui monocjiofdnin regtilariler par- V. Sunl autem mpdi "vocumqualuor, id est, pro-
Mtinlur, ul tonus, el reliqui : aiji aiilem ab integri- lus, deuterus, trilus, tetrardus, qui et loiiriem sub-
tate deltciunt, qui monocliordum aequis ponderibus jugales habent; cl principalcs quidcm authentos
dividi neqtieunC-ut semiditoiius. Tontis crgo integra dicitnus, subjugales aulem plagis' nominarous.
dimcnsio est, quia per sesquioctavam pvopoiiioiietn Eorum dilferentia talis est. Cum quilihet canlus oclo
regularis roonoehordi parlionem assequilur; dialcs- vocibusascendat, descendat vero quinquc, atque in-
saron vero per scsquitertiam;.diapenle autem pcr ter omnes sint XII. una ex his bis annumevala gva-
sesquialierani. Qiiapropler loniis omnis fit novenis ves omnes cum aliqua pavte acularum plagis allri-
passibus, dialessaron quaternis, dinpente vero ter- buiinl. Porro atithentis cunclaeacutae cum aliquantis
iiis. Diapason autero ubique fit duobus passibus, gravium conveniunt. Nolatoque, quod sint tres pr-
cum et vicissim sihi in consonantiarum parlibus dines vocum,"id est, graves, mediaeet acutoe.Ex
snccedunt. \ D quilnis meriiaeseniper aiiriectunlur utrisque, aculae
III. Oranis autem cantilena seplem dissimilibus aulem convcniunt aulhentis, et graves plagibus. Et
vocibus ^erficitnr,. ex: qtiibus aliae sunt consonae, sic semper Ires ex anibabus parlibus uirorum siint
aliae vero dissonae. Prhna itaque et quarla vox ler- pfopriae.
nas in depositione, ac binas in elevatione similliroas VI. Differeniiarum ai;'em liorum motlorum for-
hnbenl formulas. At sccunda et quinla quatuor in mulae secundum principia canluum dispositaesnnt.
deposilione, et unain in elevatione; Porro tertia et El qiiemariiiioriiim Jinalis vox aliquem proprium
sexta qualuor ab inierioribus similes habent formu- moduro melitur, sic et rationabililer principia eo-
Jas, a superioribus nec unam. Post has quaiia a se- rumdem canluum apliores sibi formuln.s coaplenl,
ptima dissocialur amplius, nec ullam relinent pro- qiiatenus sit pulchra connexio quse secundum pro-
portionum eonsoriantiam ad se iiiviceni. Itemque prios in unaquaque dirigalur motus.
prima et qiiinla a superioribussimiles babent for- Quos motus nempe diximus fore sex,l qui cuin
mulas, a depositione auieip neminem. Secunda vero tribus applicanlur adliereclionibiis (50), in unoquo-
(50) F; aderectionibus.
419 GUIDONISARETINI i«0
que modo diversas et ampliores, et in quibiisdam iVseu qualilale, aum unus in iriodiim bistoriae reclo
dislricliores for-mulascflJciunt, secundum quod uni- el Iranquillo feralur cursu; aller vero anfraciis sal-
cuique moliones cum adherectionihtis adjtingere tibus concinatur; alius vitleatnr garrulus, et saevus
possunt. Nec ali.quismodorum ampliores permiltitur in sublime exlollens audienlium aniroos. Ttem -yero
habere formulas, nisi quaeex-ipso regulariter gene-. placidus laelilianiqueindicans niorum; quod cuique
rari.polerunt; utsilcaulela permaximain vocunimo- prudenli saiispatebit, cuvavesisluduevit.
dulis, (lum qtialilalibiis et quantitatibus excreverint. Divevsasaulcni Jiaberilforroulas singuli modorum,
Quocirca musicus motus continet. qualilatem et quas regulariter sic de unoquoque proriucimus
quanlitatein. Quod si desierit qualitatem quanlila- modo. Priinp oronium constiluaiiir-niusiciis.niolus,
temque motus habere, jam non musicus molus erit, in qtto sit quaiilas et quantilas, ,ex quo regularis
Qualilas autem molus est, uiruro sit protus vel Voxoritur. Ex qualiiale autem modi et ex quanM-
deuterus, aut quilibet alius roodus. Quantilas aulem, late siiiguli procreanlur mptus*Vox auteni fit pvae:
ulrtimnam sil duplus, sesquialler aut sesquitertius. pcsiliya, appositiva et.suhposiliva. Quaedu.m siraul
Qualiias in modorum speciebus, quanlitas in magni- permixla;fuerint, regulares et probatissimasin uno-
tudine praescribilur moluum. Praelerea et moriorutn quoquem.odoconfertformulas.QuoduifaciIiuspaleat,
divcrsae species non roiniroa pratpollenl quanliiate B KgtiramsUbjeciihus, quo faciliOrper oculos via sit.
421 REGULiE -DEIGNOTd CANTU. .122

Tgilur prolus-decem habet regulares formulas, id A secttndum quod in proto diffroilnm fuerit, tencatur
est sex praiposilivas, et tres appositivas, unamqiie el lii areliquis. Formulas igiiur auihenii pfoli qiiihio
Et hae quidem, quae pracposiiivaesunl; loco froali voce disponimus; quod el in reijquis
suhposilivam. facimus. Formulas autera ejus-
liiint touo, ditono, seroidilono vel iriheniitonio, el aulhentis simililer
-dem plagae tertia a finalivoce consiimimus. Hinc
diapeule. Apposilivaesunt, quae in eariem voce, qna in plngis distinclioniim
formula finilur, antiphonae principium ponitur. Et itaque custodiendiim, utmodo
hae quiriem duobus roodis fiunt, id esl aliquando in lines vel principia nullo si super formulns sibi
prima voce,idest, ea quaefinemlermihat: interdum iri aitvibulas ponantur. Quod evenerit, mox in au-
afiinibus, inhis videlicetquaefinali voce persexsupra- thenti transit poteslatem, quia solis aulhentis licet
diclas consonantias conveniunt. Subposilivas, autem intendere fines, principiave riislinc.lionum ad quin-
finnl semiditono. Et dicunlur subpositivae eo quod fi- las. Et qtiemadmoduro illicilum esl plagis snper
nes forinulariimsubpiincipiariiicanluranliphoiiarum. proprias forrotilas distinctionura summarii inlen-
Quoniam vero protus riuas diversas in unaiermi- dere: ila et authenlis non est opportununi, suniniv.m
uaiione hahere videtur formulas, libet intuevi ube- earurodem plagarum inlenriere, nisi transferaniur.
rius, quibus riisliiicIionilKisulvaque' discemi valeant-; Sicque sihguli propriam aroillunl v»m, duui allerius
ctiiii una ex his sit authenlica, altera plagalis. Et R nituntur adsuroere gradum.
Protus adest denis, formarum nexus habenis,
Qiiaemodtim atilhenlicuin neclunt undique loiuro.
Hae tibi sinl cordi, jugiter habeanlur in oie.
Has, quaeso, ne minuas, poteris si addpve cuvas.
 '
i23 GUIDONISAREtlNI 424:

l31)
EPISTOLA GUIDONIS

MICHAELI MONACHO

DE IGNOTO CINTU*

Beatissimo atque dulcissTmofralri Michaeli Guido, JAheliimus? absil. Nam et AposloJus, cum gralia Der
dura sitid, quod sit-, cantat tanien : Bonttm certamen
per anfractus mullos dejectiis et auctus. Aut
sunt lempora,,aut divinaedisposiMonis~obscuradis- cerlavi, ctirsUm consummavi, fidem servcmi; in reli-
ciimina, duro et veritalem fallacia, et charitalem quo reposita esl mihi corona juslitim.
SecUri ergo de spe retributionis insislamus operi
saepeconculcet invidia, quae noslri ordinis vix dese-
lil socielalem, quo Philistinorum concip IsraeliM- tanlae ulilitatis; et quia post mulias tempestates
cum punial pravilalem, ne si mox fiat quidquid, ul rediit diu oplala serenilas, navigandum est feli^
yolurous, adeo in se confidens periturus decidal citer.
animus. Tunc enim est vere bonum.id quod.fact-" Sed'quia dilTidit tua de libeftate captivitas, rci
mns, cum nostro faclori .adscfibimus onine quod ofdinein pandam. SUmroaesedis aposlolicaeJohan-
possumus. nes, qni morio Romanaro gubernat Ecclesiam, au-
lnde est, quod mc vides pvolixis finibus exiila-* diens famam nostrae scholae, el quomodo per nostra
lum, ac leipsum, ne vel respirare quidem possis, anliphonaria inauditos pueri cognoscerent canlus,
iuvidortim laqueis suffocatum. Qua in re simillimos valde miratiis, tribus nunliis me ad se invifavit,
itos cuidara dico arlifici, qui cum Augusto Caesari .„' Adii igitur Romam cum domno Grunvaldo, reveren-
iticomparabilem et cunclis inaudilum saecuhs ibe- lissimo alibale, et domno Petro Aretinae ecclesiae
sauruin, flexibile videlicet vilrum, offerrel, quia canonicorum pneposito, viro pro noslri lemporis
aliquid super omnes homines potriit, ideoque aliquid qiialilate scientissimo. Multum li.aque pontifex meo
super omnes promereri se credidit, pessima soiie gralulalus est advenlu, multa colloquens et diversa
jussus est occidi; ne si, ut est mirahile vilrttm, perquireiis : noslruroque veiut quoddam prodigiura
posset esse durabile, regius omni thesaurus, qui de ssepe revolvens antiphonarium, prajfixasque rumi-
diversis eral metallis, fieret extemplo vilabilis (52). nans regnlas, non prius destilit, nut de loco, in quo
Sicqtie ex illo lempore malcriicla -semper invidia, ',"sedehat, -abscessit, dpnec uilum vefsiculuminaudi-
sicul quondara paradisum, el hoc quoqiie moiiali- lum sui voti compos edisceret, ut qriod vix credebat
bus ahstulit cpmmodum. Nam quia invidia anificis in aliis, lam stibito in se recpgnosceret, Quid plura?
nulluin voltiit edocere, potuit regis invidia arijficera Infirmiiale cogente Rpmae morari non poteram vel
Ciim arte perimere. roodicum, aestivo fervore in locis maritimis ac pa»
Unde ego inspirante Deo charitatem, non soltim luslvibus, nobis'minanle exciriiuro. Tandein condixi»
tibi, sed et aliis, quibuscumque potui, summa cum mus, mox hyeme redeunte me illuc debere reverli,
festinatione ac soIHciludine a Deo.mihi indlgnissimOiC quatenus hoc opus pTaplibalopontifici suoque clero
dalam coiituli gvatiam : ut quos ego et orones nnte. . debeam propalare.
me summa cum diflicultale ecclesiasticos canliis Posl paucos dehinc dies Patrem vcstrum aique
diriiciinus, ipsos posteri cum suroriia facilitate di- meum D. Guidonem Pomposiaeabbalem, virum Deo
scentes, mihi et Mbi ac reliquis adjulpribus meis et hominibus roerito virtulis el sapientiae charissi»
actcrnam optent salulem, fiatque per misefiCordiam mum el animae meaepartem videre cupiens visitavi,
Dei peccalorum nostrorum remissio, vel modica ' qui et ipse vir peispicacis ingeuii nostrum antipho-
tnnloi tim ex charitate oralio." Nam si illi pro suisi narium ut vidil, exteroplo probavit el credidit, no-
apud Deum devotissime inlercedtint magislfis, quii slrisque aenmlis se quondam consensisse pceniluit,
liactenus ab eis vix decennio cantandi imperfeclami el ul Pomposiam yeninra, poslulavit; suadens mihi
scieniiam conseqni poiuerunt, quiri puias pro nobisi monacho esse praeferenda raonasteria episcopatibus,
nostrisque arijutoribus fiet, qui annali spalio, aul sii " maxime Pomposia-m,propler studium , quod modo
liiiiltum, bicnnio perfeclum cantorem eflicimus?f est per Dei gratiam et reverentissimi Guidonis in-
Anl si hominum consuela miseria beneficiis tantisi dustriam iiiinc priroura in Italia reperlum.
ingrala exstiteiit, numquid jtistus Deus laboremi Tanli itaque Patris oralionibus flexus, el prae-
j)oslrum non remunerabil? An quia Deus lotumi D ceptis obediens, prius auxiliante Deo volo hoc opere
lioc facil, et nos sine illo nibU possumus, nihil ha- tanlurii et tnle monasterium illustrare, meque mo-
(31) Apud Pez. I. VI Anecdot., p. 223. Ms. Vien.. ; donis ad monaclium.
EpMJ /15 r ,, ,iH_taliotoiius operis ejusdem Gui- (32) F. viliubilis. Adrii. mulabUis,
M EPISTOLA DE IGNOTO CANTU. 4*6
nachuro monachis praestare; tum praeseiiiurSimo-1A Vides itaqiie, ul -iiaecsympiionia seiiis pariiculis
niaca haeresi modo prope cunciis damnalis episco- suis a sex diversis incipial vocibus ? Si quis ilaqne
pis, timeam in aliquo comriiunicark _ . iiniuscujusqUeparticulae caput ita exefcitatus .110-
Sed qiiia ad praesensvenire non possum,-inlcrirri vevit, ut cOnfestim quamcunque particulani volue-
iibi de inveniendo ignolo cantu optimum dirigo af- ril, indubilariter incipiat, easdem sex voces ubi-
gumehtum, nuper nobis a Deo datum, et utillimum cunque viderit,. secundum suas proprietates facHe
comprobatum. De reliquo Di Marlinum pfiorem pronuiiliare poterit; Audieus quoque aliquam neu-'
sacrae coiigvegaiionis, iiosirumque roaximum adju- inam sine descfiplione, perpende, quac hnrum par-
loreni plurimum salulo, ejusque orationi me mise- ticularum ejus fini melius-aptetuf, ita ut finalis vcx
rum plurima prece cpnimendoi fratrem quoqtie" rieuhiaeetpriiicipalisparticulae aequisonaesint. Cer-
Pelrtnn memorero memoris esse commoneo, qui tusque eslo, quia in eam vocem neuma finita esr,
rioslro lacle nutrilus non sine Iabore maxiino agfesti- in qua conveniens sibi particula incipit. Si vcro
vcscilur hordeo; ei post aurea pocula vini confusum descriptaro aliquam svmphoniamincognilam can-
bibil acelum, lare cceperis, muJlum cavcndum est, ut ita proprie
Ad jnveniendum igitur ignolum canlum, beaiis- unamquaroque Jinias neumam, ut codem iiiodoiini»
sime frater, prima et vulgaris regula haec est: si B ' neumaebene jungatur cum principio ejus parlicula;,
liiteras, quas quselibet neuma hahuerit, in mono- quaeab eadem incipil voce, iri qua neunia finitaesi.
chorrio sonaveris, atque ab ipso audiens tanquam , Ergo ut inauditos carilus, roox ul descfiplos videris,
ab homine magistro discere poteris.- Sed pueruli» coropetei)terenunlie"s,autindescriptos audien» cito
ista est reguln, et bona quidein incipieniibus, pes- describendosbene possis disccvnere, oplime le ju-
sima auteni pevseveranlibus. Vidi enim multos acu- vabil haecregula.
tissiinos pbiiosophos, qui pro studio hujus artis non Deinde per singulos sonos brcvissimas subposui
soluro ltalos, sed eliani Gallos. alque Germanos, symphonias, quarum parliculas Cum diligenter in-
ipsosque etiam Grxcos quaesivere magislros; sed spexe.ris, uniuscujusque vocis :oinnes depositioiies
quia in hac sola regula confisi sunt, non dico mu- et elevationes per ordinem in principiis ipsarum
sici, sed neque cantores unquaro fieii, vcl noslros parlicularum gaudebis le invenire. Si autem hcc
psalmistas puerulos Jmitari poluerunl. Non cfgo alieniare polueris, ul unius et alleiius symphoniae
debemus semper pro ignolo canlu vocem liominis quaslibet volucris particulas rooriuleris, omniuni
yel alicujus insirumenli quaerere, ut quasi caecivi- neumarum difficiles valde atque mulMpiicesvarie-
deamur nunquaro sinc ductore procedere; sed sin-, tates brevissima el facili regula didicisli. Quaeom-
gulorum sonorum, omniuroque depositionurive.tcle-. nia cum vix litleris utcunque significemus, facili:
yalionum diversitates propfietalesqtie allaememoriaei taniura colloquio deriiidamus.
couimendare. Habebis ergb arguroenlum ad inve- Sicut in Pinriiscriptufa xx et iv liiteras-, ita in
nienduni inaudilum canlum faciiliroumet probaiis- orani canlu septem iniiuim habemus voces. Nain
siimini, si sit, qui non modo scriplo, sed potius; sicut seplem dies in liebdoroada, ita septero sui.t
famiiiari colloculione sccuridum morera nostrura1 vocesin rousica. Aliae vero, quaesuper septetn ad- •
iioverit aliquem edocere. Narnque poslquam hoc; junguniuf, eaedemsunt, el per omuia -similiief ca-
argumenluro cepi puerisiradere, ante triduuro qui-. ntint iii nullo dissiroiles, nisi quod altiiis diipliciief
dam eorum potuerunl ignotos canltis leviter canere,,' sonant. Ideoque septem dicirous gfaveS,septem vefo
qtiod aliis argumentis nec muliis iiebdomadibusi vocamus acutas. Seplem aulem litterae ilori dtipli-
polcrat evenire; citer, sed dissimiiiter designaiituv hoc modo :
Si quam ergo vocemvel tieumam vis ita meroo-•
riae commendare, ut ubicunquc velis, in quocunque r.ABCDEFfiafejcdefg^;^
cantu, quem scias vel ne'scias, Mbi mox. possit oc- Qui vevomonochordumdesiderat facere, ei qua-
currere, quatenus- mox illum indubitanier possis, j. litates el quantitates, similitudines et dissimilitu-
cnuntiare, debes ipsam vocem vel neumam in ca-t.. dines sonorum tonovumve discevnere, paucissimas,
pite alicujus notissimae symplioniaeiiotare, et pro qtiassubjec^mus.regulassUriimoperestudeat inlelli-
unaquaque voce memoriaeretinenda hujtisroodisyro- gere, In monochordo aulein islis lilteris vel men-
phoniaro in prontptu habere, quaeab eadem voce in- snris disponuntur (33). r graecum,hocest G Latinuro
in £t inde incipiens lotam lineam, quae
cipiat: utpote sit,haec syrophonia, qua ego docendis pone capile.
pueris in priniis atque etiaro in uilimis utor: spnanii cbordaesubjacet, per novem partcs sluriiosii-
C D F DED DDCD E E EFGE D E C D sime divide, et ubi prima pars fecerit finem juxta
Ut queant laxis resonare fibris inira gestorum fjamma primaro litiefam pone A. Ab ipsa priiria si-
F G a GFEDD GaGFE FGD aGa FGiaa GFED•. militer.iisque ad fineri) parlire per nhverii, et ubi
fmitilt luorum, solve" polIuliJabii reaiurii, sancte' - prima pars finem fecerit, secundam R liilernm juri-
' ge. Post haecad m-evefiens, abipsa usqtie adfiricrit
C«D.
Joannes. -;-•' divide perqnaluor parles, ctihpriroae parlis fiiiem
lertiam C pone; shiriiiler a priina A divide per
(33) Delineatum est hoc monochordumin musjca Odonis' abbalis ' (Patrolog. CXXXIII)
Pii-uou CXLl. u- H
«27 GUIDONISARETtNl "" IS8
qinUtior, et similiter signabis quartam D. JEodem A citint siinilcs sonos et concordes lieuinas, in quaiituirii
iiiod.o sicut cum prima invenla est quarta, ila cum similiter elevatilum vel deporiuntuf secundUm dc-
secunda invenies E quintam, et cum lerlia F"sex: posilionem tonorum et semitoniorum: utputa priiha
tam, et cum quartn G.scptimam. Deindevediens ad vox A el quarta D sirtiiles et riilius modi dicunlur,
primam A ab ipsa usque ad linem in -medio spatio quiautraqiie'in deposilione lontiit), in elevaiiOrie
invenies alteraro priraam a, et similitercum se- vero habent tonum et semitonium et riuos lonos.
cunda inveniens alteram sccundaro b, et cum terlia Atque haec est prima simililudo in vocibus, lioc estr
lertiam c,sicet de reliqiiis ad eumdem-modum per primus modtts.
diapason. Et ul de diyisione monochordi in paiicis Secundus roodus estih secunda B et in quinta E.
raulla constringam, omnes -toni.novem ad finem Habent enim utraque ih deposiiione duos tonos, in
passibus curruiit. Dbitessaron vero semper qualuor elevalipne semitoniurii et duos lonos. Teriius modiis
passusfacit, diapente tfes, el diapasori duos, quia est in tertia C et in sexla F; arabseeniin seiriitoiiio
liis tantiim qualuor dividimus niodis. Deinde nola, et duobus tonis descendunt, duobus vero lonis.as-
quod inter secundam et terliam vel inter quintaro cendunt. Sola vero septima G quartum modura fa-
ct sexlara pafvissima spatiafiant, quae semitonia cit, qtiMin deposiliohe unum tonnm ei semitoniuni
"
vocanlur;. inter a.lias vero voces majora intevvalla et duos tonos,-in eievatioiie vero duos habet tonos
ftunt, et dicuntur toui A t. R s. Ci. D t. E s. F. t. et semitoriium.
Gt. •- Et qtti plcne exercitati sunl in liac arte, possunt
Junguntur ad se invicem voces sex mpdis, tono, unamquamlibet symplioniam secundum hos quatuov*
semitonio, ditono,. seraiditono, dialessavon, dinpcn- variare modos, ulpula, si quis unnm symphpniam
te. Delono autem et semitonio supra dixinms.br- primttniiri voce prima A, el postea eamdem incipial
lonus autem est, dtim inter duas vocesvluo sunt toni, in voce secunda, dehinc in terlia. Ei secuiidum quod
ut inter tertiam et quintam, et reliquas. ipsae voces diversam habent toriofum et semiionio-
Semidilonus aulem dicitur, quia iriinor esl ditono, rum positionem, sic variis riiodis secundum unius-
cuin interduas aliquas voces csl unus lonus elunum cnjusqtte propfietatem eam pronunliet. Quodqui-
semitonium, D l. E s. F. Diatessaron aiitem dicitur dem facere valde esl Uiile;: et valde facjje, hoc
-
ile qualuor, cum inter aliquam voeem et quartam a raodo : . .'. .* .: ;'•
so 'lup sunt loni, ei ttnum semitonium D t. E s. F t.
G. DJapente dicitur de quinque,,cum intef aliquam
vocetn et quinlaro a se tres sunt toni, et unum se-
roiioniiim. Dt.Es. Ft. G t. a. Noiv aliter, quam
bis sex raodis, voces junctae concordanl vel moven-
tur ; atque hi dicuutur sex molus vocum, quibus ad
se.invicemvoces concordanl vel rooventur. Ea vero
coricordia, quae esl inter gravend aliquam litlerairi
,ct eamdem acutam, "sicut a priaia in pvu&am, vel a Jgitur curiose est inteiidendum de onini melo,
sccunda in, sttcundam, diapason dkiiur,id est de secundum cttjusmodi pvopvietalein sOneij -sive in
omnibus: liabet enim omnes voccs, et tonos quin- pvincipio sive in liiie, quamvis de soJo fine dicere
qiie cum duobus semitoniis, hoc esl, dialessaron soleamus. Quaedam autem neumae Tepertae sunt,
ct diapente. nsecdiapason in tantuiri concordes quarum aptitudiiie Jioc selerous idvertere, ut»
facit voces, ut non eas dicamus similes, sed easdem. pote :
Qmnes aiilera voees in tantum sunt wmiles, et fa-

Cnm cnim finito aliquo cantu -haiic neumam-ejus D
in finp. bene videris corivenire, sta Mw cognosccs, .
qnia canius ille finitus sit in primo modo, et primo
-elquarlo sono ; quia in his duobns sonis primus
est modus.. '.
Sola aulem hac; neuma solemns pvinmm tonum
discernere, quamvis cum alia qualicunque sym-
pbonia, quae In eodcm sonn .inclpit, ha?c possvl si.
mililer, el aliquando melius fieri. Cujus eniiii morii
symphoniis quaelihet syrophonia aptaiur, cjtis modi
esse cognoscitur; sicque inlelligis, an bene aliquara
neiiniain pronuniies, cum enra ejusmodi symphoniis,
in quo modo notata fueril, cpropetenler nptari con-
spexevis. Nota auleni, quomodo modos dicimus eps,
 4__ EPISTOLA DEIGNOTOCANTU. 430
qui iri formulis tonorUm rion proprie sed abusivee A l nium sequitur, de proto transil in deulerum; si au-
nominanlur loni, cum modi vel tropi proprie di- tem duovum vel pluvimovum modovum unam voceni
cantur. esse HcCat, videbitur lisec ars nulio fine conciudi,
Illtid quoque debes agnoscere; quomodO in om4 ; nullis ceftis -terrainis coarctnri. Quod qiiam sit
iiibus iriodis, cum gvave fuerit melurii, gravibus ap- absurdum, niillus ignorat, cum.semper sapieniia
tatur modtilisvel melis. Cunl veroalla fuerint mela, confusa quaeque el infinita sponte repudiel. Qitod si
aliis melius conveniunt melis vel modulis. Ideoqnee quis dical; banc vpcem ideo es^e adriendara, ut
habes in formiilis modorum duas formulas in uno- gravis F sexla usque ad super quartam supra li--
qiioque modo. Prima naflique et .secunda formulaa neam ad a, per diapente possit ascendeve, aut eadem
pvimi esl modi, teriia et quarta secundi, quinta ett sexta ad sub quintam desceurieve, illud quoqtie de-
sexla terlii , sepiima et oclava quarti. Irieo enimn bebit vecipeve, ut inler sexlam F et sepMtnam G
oclo' toni dicuntur, quia oclo babeht formulas;, alia vox addalur, ut naturalis secunda gravis B
Prima autem et lertia, quinla et seplima formula^ elevetur ad quintam, et eadem acuta deponatur ad
quatuor modorum altos continenl cantus ; secundaa quariam. Quod quia a nemine est factum, hoc quo-
veroet quaria, et sexla et octava ebrumdem.rho- ' que a nemine estfacienriuin.
dorum gravia vel minus alla conlinent cantica. B Igitur, sicutex ipsa monstralur nalura, et perbea-
Uiide Gfaeciniulio roelius pro primoet seeundo tono^ lum Gregoiium divinaproiestatur auctotiias, septem
dicuiit authentum protiim et plagis proti ; pro teiiio0 sunl voces, sicul et septem dies; untle et prurien-
fet quarto aulhenlum deuterum et plagis deuleri ;. Mssiirihspoetarum seplem cecinit discrimina vocum;
pro quinloet sexto aulhenlum tritum et plagis trili;. quam sententiam et ipsi philosophi pari concprriia
pro seplimo el octavo authentumtetvavdum et pla-_ firmavefunt. Interea curandum est, ul sciatur de
gis teirardi. Qnod enim illi dicunt proium, deule- qualibet neuma, in quanjis el qualibus sonis es e
rnm, trituiri; tetrarduffl, pos dicirous primum; se-.- possit, vel non possil. .
cunduin , leriium, quartum. El quod illi djcuntt Potest enim fieri in tertio, el in sexto, ct in;se-
authentum, nos majorem et altum vel acuttim no- ptimo sono, quia hi tfes soni liuobus pariter tonis
minamus. Plagin vero Latine subjugalem vel mino- ascendunt, et ipsa symphonia duobus lantum fii
fem vel gravempossiimus appellare. •ropdis.
Has iiaque modorum octo formulas pracipue de- Praeterea septiraa vox cuni tertia in elevalione
-bet scire, quisquis canendi periliaro.vull habere, utt concordat; utraque enim duobus tonis et semilonio,
qualiier in singulis modorum canlibus quaelibei ;, et item duobus lonis elevantur. Eadem quoque se-
neuma vel vox.resonet, possit adverlere. Praetereaj ^ plima cum quarta concordat uiio tono in elevatione,
qtiamvis primam et secundam et tertiam.vocem cumj ' et in depositione tono el semiionio, el duobus tonis
quarta, quinta et sexta eoncordare dixevim, in eo> in utroque cantaluf similiter.
tainen diJferunt.neque omnes neumas similiter fa- Prima quoque cuin- quinta omnes depositivas
ciunt, quomodo a b.c habept ppst se in deposi-. neumas comrouniler facit; deponitur eniui duobtis
tione tres lonos, anle se in elevniione riuos tonos : tonis et semitonio. Itaque baevoces similes fccimit
at vero D E F unum tantum in depositione habentj_ iietinias, prima ciiin qnarta ; secunda ctim quinta;
tres vero lonos in elevatione. Ideoque mnlii canlusj terlia cum sexta; Seplima cumprima vel cum ter-i
ejttsdem sunt modi, sed non ejusdem soni. Quidam, tia. NuIIa autera vox tilira quatvor elevatioves vel
autem roinus plene pevvidentes istam differentiam, depositiones Jiabet, quia non potest gvavari:vel:acui,
adjungunt Unaro vocem in aculis inter primam ett nisi ad secundam vel terliam, vel quartam vel quii,-
secumlam, nt sint du;e secundae, et veniant duo tonii tam seciindiiiii sex species, quas supra riixi, id esi,
et uiiuni semitonium post D E.F sicut post a bi tono, semiionio, ditono, semiditono, diatessiiron ct
c inj elevatione ; et rursus d e f acutae ppsstint[ diapenle. Nam cum vox aliqua ad secunriam move-
deponi duobtis lonis, sicut a b c quatenus nulla_--p. j tuf, aut fit tono, aut semitonio; cum vero ad lej-
sit differeiitia intpr D E F et inter a b c, cuiri! . liam, ditono vei semiditono. Ad quartam vel qtiin-
id, quod cantalur in a h c.et in D E F possil can- taro non fit nisi per diatessaron et diapente. Inlellige
tari. praelerea, quod in aulhentis ad ociavas canlus a sua
Ut aulem singulis vocibus sua proprielas perma- - fmali voce ascendit; descendit aulero nonnisi uno
ricat, melius est, ut canluum inspiciatur natura ; et[' tono.sub finali, excepto irito, qui a suo fine non de-
cum cantus hos tres lonos videatur admitlere, fiat_ ponitur, quia non habet sub se tonum, sed semito-
hpcin F G a k. Cum verp pos.t duos lonos noni - niura. lu plagis aulem a finali voce ad quintam de-
nisi.semitonium sumil, fial hoc in c ile f^praeser-. scendimus et ascendimus, nisi sit, prolixior canius,
tim cum pro htijus vocis atlditamento niaxiroa con* . qui plagalem deppsitionem et authenlicam elevatio-
fusio nascatur simplicihus, Nam si duaesunt secuhdaei . neni habeal, quodAtamenrarissime flt»-'.•• -'.'
post primam, cum ad alterani semiipnio, ad alteram Prjpcipiaquoque cantuuro in omnibus.iilisvoci-
vero toho prima ipsa jungaiuv, facile cst videre, bus esse possunt, quaesecuiida.rapraedictas sex coii-
qtiod ipsa pvima, ac per hoc el aliae coniigiiae vcces: sonantias cum finali voce conveniurit. Siqua aliter
tluos hnbeant tonos; nipoie-priina, si entn semito- inveneris, ex ipsa raritate cpghosces, quod sini
451 GUIDONISARETINI _3S
aucforiiate praesuropta; nonaulem suni regulae fir- A stifficienter aperlunt. Qui autcm curiosns fncrit.li-
iiiilate distincta. Illud autem quisnon iiilelligat.quod beilum nostrum, cui nomcn Micrologus est, quaerat;
ric vocibus quasi syllaha. et parles et dislinciioncs librum quoque Encliiridion, queni revereniissimus
vel versus Jiunl.? quae omnia inler se invicem mira Oddo abbas luculeiilissime composuit, perlegat, cu-
suavilale concordanl, lantum saepe concordiores, jus exemplum in solis figuris sonorum dimisi, quia
quantum similiores. parvulis condescendi, Roetiuroin hoc rion sequens,
Haec pauca quasi in prologum Antiphonarii de ctijus Jiber non canloribus, sed solis philosophis
raodorum et neumarum formula rliyihmice ct pro- utilis cst.
saice dicta rousicae artis osliom breviter, for>itan et Explicit epistola.

(3'}
TRACTATUS GUIDQNIS
CORRECTOfUUSMULTORUMERRORUM, QUl FiUNT 1N CANTU. GREGQUIANOIN MULTIS
LOCIS.
Ex cod. Tegernseen. sccc. xiv vel xv.

Multoruro considcrans ervorem coactus sum B modos.Etlonum affirmai dici a lonando aut sonan-
Gregofii canlum, quem multis in locis plurcs enor- do. Ea igiiur prOporlione, qna quis major numerus
miier depfavafunt, Dei juvamine veris suis, froali- minorera superat, vel minor superatuf a niajore in'
biisscilicel, tropis adducere. Cogilavi dolens dedi- gravitate ejusdem, et ejusivocis prior sonus superat
versorumin choro.cavillalione, credeniesse veram posteriorera, vel posterior superatur a priore. Hic
liabcre cantiis semitam, alter alterum injusle niale- tonus contihgit ex (sesqui)octava propoiiione, ubi
que canefe reprebcndit, jactationem vero veritatis major numerus, ut jam dictum esf, minoreni lotum
seu falsilatis, atque iroporura finales, quos cerno in se conlinet, el ejus octavain parlem, ul octona-
riiroiuni depravatos, alter alteri miniiie secundum rium noveriarjug.
musicaepfacticam ass':gnafis. Talibus speculatiojiibus praesenler omissis, etiam
noiiiinibiis appellalis, scilicel proslambarioriienos,
Mtilloiieiisetiam novi, quod per quorumdam igno-
hypate hypalon, item positiva declaralione, prout
rantiaro saepius cantus depvavatur, quemadmodum necessitas missarum solemrii-
revera non requiril, tanlumque
tam plures habemus depravalos,quos ita, tatibus communiler insislimus,
modnlantis auctovitas quem Gradale san-
ut riunc in ecclesiis canunt, cta malcr appellat Ecclesia, non adverieiis mullum
prptuHi, sed pravae hominum yoces inoturo animi sui *• aliquarum notaruin subtractionera vel adriiiionem,
sequenlium recle composita pervertere, perversaque sed quosriam canliis, quod ad suos vero.^fmales seu
in usum incorrigibilem deduxerunt adeo, ut jam tropos perducere leneor, Mtulabo. Caritores vero ei
pessimus usus servelur pro .auciorilate et cpnser- lcclores hnjusniodi, ut non arroganteni, rogito, nio
vetur.
puteui, sed-ne tanli aoctoris positlo per deprayaio-
Sunt eliam pleiiqne clerici vel monachi, qui ar- res fotaliter obfuscelur, banc correciionem et pfo-
lem musicaejucundissima; neque sciunt, neque scire diiciionem aliqualiter aggressuruniJ
volunt, et quod gravius esl, scientes refulant et ab- Oronium quidem cantuiim libri Gradalis prolixum
liorrent, ctquod si aliquis musicus eos de canlu, esset errprem eradere, nam quidam in cantus
quem vel non rile vel incomposite proferunl, compel- inceptione, alii in medio, alii in fine, "aliiin iropo-
lat, iinpudenter irati obstrepunt, necveritati ad- ruinseu modorum elevatiorie depressioneque cOnira
quiescere volunt, suumque errorum suo conaraine regulns.musiconiro peccaveruni, ut in hoc inlroilu :
defendunt. Taliura igilur besiialitati ,.meopro posse Poputns Sion, quein plerjque a finaJi inceplione in
succurrere propostii, volens quemlibet-cantum per dinpente elevant, quidaro in c acuto somiinl prin-
cos depravalum lefroinis musiealibus suum ad tro- j. cipiura , quidam in his dictionibiis , scjlicet : et
pum , non vocabulis graecis yelut speculaiione, sed auditam faciet, divefsis niodulanliir modis , per
positiva recitaiipne reducere. Plures eteiiiro tropos quemerrorem in roagnam pervenit diclus introiius
velmodos;vocant tonps, quos Gfegorius in suo trppi septimi falsiiatem. Juxta regulas mtisicoruin
libello musicaeredarguit dicens : abusivum esse tro- in praclica laborantium, Theogefi, caeterorumque
pos tonos vocare, osiendcns eliara iropinn dici a idem Introilus iiicipiendns.esl in G gravi, transiliens
Greecotropos,qupd:interpretaiur coriversusyel con- in diatessaron, scii. c acutum, et sic in Iicpiacbordo
versio.eoquod quisque tropus converiit se a coeteris aciito roOdulando rite et fationabililer in (35) "F
tropis ad suis regujas, et ad proprias figuras vcl gravisedem suiuri perducit ad finalem. -
(34) Qiiodsi, ut ms praeseferunt, eslGuidonis, in- gero sunt inseiia.
terjjolatum .tamen produnl, qute col. 455 cx Tlieo- (35) M in G gravi.
 453 CORRECTOR, MULTOR. ERROR. 434
Gradtiale Qui tedes. Hic CDiilus,a lnullis dignosci- A tur ratione pradibata cantus Tolltle, «t caeierorum
tur depravatus, sciiiect in pvincipio et in Iiac di- hujusroodisymphonia.
ctione supei; quae telvardo authenlico naturaliter Grad. Salvutn fac servnm. Quidam hoc gradalo
riepulatur. In F gravi et in c aculura elevalus sine in F gravi incipiunt, et enormiter, curo proti sil
dubio est incipiendus, ct haec syJlaba su c aciilo aulbenii, in a aeulo finiunt. Qui quidcm finalis
deputaliilur, g acutum-gradatim visilans, ut haec est contra omnes rousicos; et absque formidine dico,
sytlaba per ab c aculo a aculutn suum diapente musicos; nam infinili sunt, qui se riicunl musicos,
iinmediale visilat, et aiiificiaJi cuvsu G grave, ut tanlum scienles, vel ita putantes se scire yocnm
aiilhentum decet, requirit et reeipil pro finali. discrimina, ut illi, qui vocibus impouunt signa vel
Graduale Tolliie portas. Httjus cantus modulatio nomina, dicenles ut, re, mi, fa, sol, la. Tales iu
ab idiolis niagnifice depravalus cognoscitur. Nam niusicae falsiiatihus laborant, et gloriantur, quia
citm .isie canlus sit proti plagalis, hujtis incepiio- pmnibus istis signis interemptis adhuc vocum iiam-
nera sumunt in G gravi , ul praesens graduale ram maclant. Nolo ete.nim illos esse rousicos, ut
Tollite, vel in E gravi, ut hoc graduaJe : In sole Doetius affirmat musicum his verbis,: t Is vero est
posuit, cum potius in A gravi ve.1in D gravi su- rausicus, qui ralione perpensa canendi scientiara
mere deberenl: et sic eumdem canliiro Jiniunt in a iiOnservilio, sed imperio speculalionis, assuiiipsit. •
acuto, ponenles sedem proti plagalis ad ipsorum Redeundo ad prpposilum,- contra tales musicos,. est
beneplacilum. NontJum cnim legerunt Tlieogeri illa finalis vox pro sede proli. Uliaulem sunt et
verba super liac modulatione dicentis : i Hoc modo dicuntur vituperatores, ul conlradiclores s.cilicel,
synemmeiiori in gravibus mliius necessarium qui- erga ea non sunt digni. Conveninnt enim omnes
busdara videtur, et coniendilur ut videiur. Sed in musici, in hocenim omnis cantns est in bis quattior
, nostro cantu, quem Gregorianum nos-jaclariius, vocibus finiendus, scilicel DEFG gravibus. Sed
vitavi nullo modo potest, ut in hoc cantu : In sole iste cantus secundum depravatores in rieutra ha-
posuit, et in aliis, qui-ejtismodi canunlur sympho- rura finielur. Cur aulem tanlurn in his qualuov
nia, etin eaeleris quamphirimis; alioquin cantus ex finiatur, brevitatis cansa omitlitur. Incipiendum est
roagna parte mulabitur, anl non rite finietur. Et hoc gradale in C gfavi, et modulandum per Ionum
quia voces in speciebus diapasOneaedera esse dicun- ct scmiditonum et semilohum ct semiditohum et
lur, irieo niroirum non (36)' videmus, si letr.ichor- lonum et tonum et seroiditonum et semiditonuin ct
dum synemmenon in ac^tis inler f- et d locum tonuiii et lonum et tonum, scilicet ista duo verlia :.
habeat, qttando eiiam in gravibus inlerr et D ha-| £ salvum fac el sic arlificialiler producilur ad finalem.
bere possit et. debeat. i Haecsunt ad litteram verba Introitus Detts in adjulorium,. Raro hic intvoilu»
Theogeri. Reducalur igittir secundum ejus doctri- rite canitur, elhoc propter diversam jncliOaiionero;
nam hujusmodi modulatio ad veram formam : dum nam quidam in G gravi inclioant, et stalira in his
eiiim sic, ut diclum est, proii plagalis incipiendus dictionibus, scillcet Domine cum sequenlibus enor-
esl in D g#tvi, ut Tollite in A grayi, ut^ summo miier errant, et finaliler perveniitnl in D grave,
cmlo, et in E. gravi ejussede rationabiliter finien- quod non est sedes tetrardi autheuti, ciijus tropi
dus : sequilur, quod secunrium liujusmodi Corum est dicius introittis. Etiam quidam inchoant in c
inccpliones prosequendo ambo in eorum propria acuto, et sic prosequunlur, et lune finiunt' in G'
sede JJnali, qttae esl D grave, finem habebunt. ln; gravi, sed pecverse incipiunt. Uiens aucloriiale
quibiis, sicut in oranibus cseteris gradualibus, qnae Joannis Anglici dicenlis : i Tota viscantus ad finales
liujusmodi melodia cahtanliir. R grave' a sorio pvo- respicit", et quocunque. modo variatur, semper ev
prio Iiquescit descendendo in lonrim , sicut boc morius adjuriicandus esl,in cujus (inaU cessnvefil :»
idem eliani in aliis Iocis nonnunquam contingit. uitde idem, qiiomodocunque cantus sit falsificatus
Graduale Oslendenobis. Error hujus canlus esl in vel qualilercunque variatus, ad suum iropum con-
boc loco : misericordiam luam, ut secundum arteni 0' venienler reducatuf; dico dicliim inlroitum taliter
dicafur, si haec di.clio luam vocem iinaiem hujns reduci : Incipiatur in G. gfavi, et lisec diclio Do-
dictionis misericordiam repelierit ascendehdp, irre- miiic incipiaiuf in C gravi, ef canlelur iniensive
gulariter lerroinatur, quia in C gravi primus seini- per tonum et tonum, et semitonuiri etsemitonum,
tonium terriiinaret, quod non.est sedes pfoli plaga- et haoc dielio ad in.choelur in d aetito, et haec di-
lis, cuni tnmeii bic cantus sit secundi modi. Ut clio adjuvattdtttn inchoelur in d acuto, et-modulc-
atiiem artificialiter feducalur ad sedeti), incipien- tur per lonum et tonum, et tonuni el semitonuro,.
rius est in G gvavi, et finalis vox hujus dictiohis '--el seraidilonnm et lonurn; et liaec dicfio me iinial c
misericordiam eiit D gfave, et sequens diclio ,' acuiuffl visilando f aciitum, 'et, sic proseqiiendf)
scilicet, iiinm,incipienda erit in D gravi, et ila convenienter reduciluf ad suuni ' tropuni, scilicet
'
pfosequendo plagaliter in E gfavi iinielur,- Jiha.lis tetrarduni aulbentuni. :;:':;
vcro vox liaruin dicliohura : tuum et averiitti fungt- Communio Patser inrenit. Rarissimc hac «cm.

(56).Non(/fe.'j(fnMel^
435 GUIDONISARETIM , *3<$"
liiunio jtiste canitiir. Errant in hoc, quod eam in- A ^ F D E D D graves, -et ab a aculo GEGFEDEF
cipiunl in G gravv, et perducunl in c aptrtum vel DD. et sic regulariter finielur.
in d aculum, et in riiedio hujus canlus proprieta- Sequenlia Eia recoiamus. Hujus sequenliae sedes
lein proti pervevtunt in pvopvielatem trili; et ex esl G grave, et finito hoc versu, scil. Deus qui
quo lanti sil erroris ad propiieialeih proti aulhenti qreavit in d. aculo, sequens versus, scil; mirabilis,
inliter reducaiur. Incipiatur iam dicta communio noii incipialuf in g aculo, velut usuales depraya
in D grayi; et perducatur priina syllaha in G vertrot, sed in d acuto, el lisec dictio mirabilit per
grave, el finita Jiac dictione domum in G gravi, d c k) c- et pvoseijueiida esi., secundura quod liaec
sequens diclio et recipial G grave, et sequens di- seqnenlia in hpc libro (38) demoratur et finilur iti
clio, scil. turtur canteiur per F el G graves. Si- G. gravi (39) el ejus (etvavdus.
militer el sequens dictio scil. nidum cum sequenii- Seqtienlia Sancli Baplislm. Haec sequenlia drgno-;
btis dictionibus modulentur in unisono, et secuii- scituv depravala in hoc versu : placalus, et eliam
dam -syllabam hnjus diciionis scil. reponat, visitet in boc yersu : et agni;, nam quidam hunc versuni
J) rotundiini aculuin, el haec dictio pullos per G-'et placatus diversimode inchoant, et conlendunt qnor
F graves canteliir. ilsec dictio suqs cariietur per , modo inchoetur, sicut et de hoc versu : et ctgni.
F G D graves, et hsec diciio allaria iiichpetur in Sed quia praesens sequenlia est proli aulhenli, me-:
F gravl, et cantetur ascendendo per tpnum et seini- rito bic versus, scil. placaltts, inchoatur in a acuto,
dilonum, el sic prosequalur ad firiem, et procul
' ' du- et tunc ulilma dicjio ejusdem vers.us vel ejus con-.
bio in D gravi (37) raro permanebii. sortis raariet in d acuto, el sic rcgulariier perduci
Aufer ame. Comraunionem hanc mulli incipiunt tur ad suurn finale, scilicet D grave.
in c acuto, et iu a acuto finiunt, qiiorum iieu- Sequenlia.;Lflus tibi Christe, Peccaverunt usuales.
trum tameii est aliciijus modi, quod evidenlissimo in hac sequentia, et specialiter in hoc versu : Apho-
pmnibtis liquet musicis. Igitur falsificaverunt ttsua- risco; quem incipiunt in e acuto, et sic prosequcnric
Jesjam diclum tprium, et alios infinitos, ignovanlia JJniunt eiiaro iri-c aculo. Attainen eam in F gravi
ipsa liaec cnusnnle. Ilic cantus, cum sit roodi te- lerroinare debuissent, ex quo triti sit aulhpnli. Di-
ifardi, incipiendiis est in G gfavi, et idem canltis mitle-usualem ululalum in lipc yersu, et eum incipe
in pfincipio imroediate' d aculuro suinn diapente in F gravi., et ita prosequenrip sequentiam .in E
yisitans transil usque ad finalem diclionem, scilicet gravi rationabiliter terminabis. ldero judiciunr erit
est, quae modulnltir per a aciituin et G gvave tnn- de hac sequentia: Psallite regi, quia ejusdero est
~ symphoniae. . - -
turo, et sic modi lelrardi permanebit. I
Graduale Dqmine-prwvenisli. Etiam hoc gradale Laus tibi Christe Patris. EMam haec sequeniia est
absque depravalioheirieqirivil permanere. SimiJiler depravata in boc versu : Ut ticeat, nain quidam.prae-
et aliud gradale, scilicet Bettedicta el venerabilis. dicluin versum incho.ant in a aculo, cum laraen ipsa.
iii D gravi finiri deberet, eo quod sit ipsa proti au-
ejusdeni melodiae, licet frequeiilius in ecclesiis rie-
caiilelur. Depravatio hujusinodi palet iii bac diclioife luenli. Utigituf dicla sptiuenlia reducaftr ad suuin
fiiiilo versU nobis terrena,. in a acuio, se-
preiioso, quae finiri debel in G gravi, qiiia talis finalem,
inelodia est proti roodi, sed iiilinili finiunt in C quens versus, scilicet ul liceai], incipiatur in D
aF GFEEEF
gvavi. Slaliin versus gradalis hoc esse falsuin de- gravi,ctmoduJetursic:DGFcG
G G F E d E D D F E E D D, quo versu el ejus conT
monstvat, quia finilur in D gravi. Etiaiii orones
sorte Dnitis ultimus versus ila roodujelur : D£F G
proprieiales proti concurrunt in eadem symphonia, F F E E G a G F E D F £ C E F D
per quas aperte cognoscilur diclae roelodiae depia- D, et sic ad
valio. Canla igiltir, ut ad protum possis perveiiire,I suum regulariier perducitur linalem.
praediclam diciioneni, scilicet prettoso, per.G DF JE
(37) Mcl., sua propriasede. regulariter reqyiescet. Ii (59) Legerera, et est ietrardus
(38) Foiie, denolalur.

QU0I0D0 DE ARITHMETICA PROCEDIT MIJSICA.

Sequens qpuscultim iri cod. ms. S. Emmer.ami habetur posl Micrqlogum Guidonis. A.nejusdem,an qlteriu*.
.' . aucloris_sit ignoro.

Quinque sunt in Arithmetica, incequalitalisgenera.
Ex quibus tria poslrema respuens musica pri.raum
tanluro et secimdum admiltil, id est mujliplex et
^uperparliculare. Est vero -multiplex , ubi major
uumeriis miuorem auinerum habet in se lotuiii yel
bisyel ief vel quater ac-deinceps, niliilque deest et
liiliil exuberat. Ex hujus-generis radice orittir prima
et perfectissima syraphonia, quaediciiur diapason, ct
est in dupla propoiiione, el bis diapason quaequa-
rirupla proporlibne colligilur; Siipe-vpaiiictil.nreveru,
 437 iJUOlHODODE ARITHMETICAPROCEDIT MUSICA^ 438
esl, quando raajor numefus niinorera hahet iii, se A i monoehordi vero posilionero sic sunl vocati: Proms,
totum, et unam ejus aliquam partem, eamque vel deuterus, trilus, tetrardus, sectinduni liiteraruni
dimidiam, u,t tria ad duo et yocatnr sesquialtera, vel autem ordinem sic :
sescupla, vel eroiolia propoftio. Vel lerMam, ul qtia-
tuorad tria et vopalur sesquiterliavel epitrita prp-
porlio et deinceps. Ex hujusgeneris radice oriuniur constal ab A in d. Deuterus aB.in.E. Tritus a c
dfiaesymphoniaediapcnle etdialessaron. Et;diapenle in f. Tetrardus a D in G. Sed curo acumen gravi-
sesquialtera, diatessaron verosesquiteftia vocaiur. talem, gravitas acumen confunderet, consijium fuit,
Tonus jjuoque ex eodem genere procedens sejqui- ut
quisque tropus parliretur in duos, ut gravia gra-
octava proportione colligitur. iieliqu.i autem inoequa- vilms, actila convenirent acutis. Et acuti aullieniiei".
litalis genera rejiciuntur, quia dum major numerus
graves yero Gracceplagae,Laline subjugajes vel Jate-
minofem npn paiie sed.partibus supefat, eyenit ut ralesvocarenlur. Horum
primus liypodoiius caniatur
voces etiara his mensuratac confusaeet abspnae liaht. ab,A in ,a.:Sec.undus
iiypopl.irygius a B in h tertius
Yersatur igilur in .mulMplici genere diipla,: tfipla, a C ihc, Quartus Jiypomixplidius a,D iit
hypolidius
qtiailriiplaque pfbppriioi Et dupla facit diapasori, ut d. Dorius item aulherilicus aD in d. Phrygius ab E
sitritlV ad VIII. Tvipla vero (40), ut sunt II ad VL Jg in e. Lidius ab F in f. Mixolidius a G in g. Qualuor
Quadfupla etiam^ ul IV ad XVTbis diapasori-Consli- ' lii modi ila.naturaliier suni disjuricti, ut aller alteii
iuit. v:/ '',';• .-." in sua sede,locum non tribuat.aller alterius neu-
Versatur veroin siiperparliculari genere sesqui- mam autnunquam recipiat, aul. transformet. Ut sunt
altera vel sesquileftia et sesquioctava proportio. Et haecin offertoriis,
J_ubilale.*lpse.esl Deus, etc. Dco
sesquiallera, ul sunt VI ad IX vel VIII ad XII dia- noslro. Filim reyum. Yarietate. Justitiw Domini.
pente. Sesquitertia aulem ut VI ad VIII vel IX ad ' Factut est,<slc. In ea sanclific, elc. Filiorum, etc.
XII riiatessavon. Misla vevo sesquialtefa el sesqui-
Qmnis ergp diatessaron vel diapenlc vel diapasou
terlia faciuni diapason,
species .a . quovis.lropo', cujus est, incipit, et _in
eumdero desinit. Quapropter illae' species, quac ab
uno incipiuhl et iri alium desinunt.licet quidein re-
gularem tpnorum etseiriitonii posiiipnein habeant,
Sesqiiioctava yero, ul surit VIII ad IX tonum efli- laraen non sunt omnino natuf.ales, ul D el G E et a.
cil. Mulliptes ergoinaequalilaiis genus diapason per Aliae quoque qUae, i.n quo incipiuni, -non iiniuntur
dupluin, ut 1 ad II dinpason et diapente per triplam, Q tvopo, nec consuelam dialessaron habent posilio-
ut I ad IHbis diapason per quadruplam ut I ad IV nem, idest, duos tonos etseraitonium ut est Fei J_j
generat proportionem. Superpafticulare autem ijiaj- orauinoatjiciendse sunt. Simililer etdiapentcB et I
__qualitalis genus diapenle per sesquialleram diatcssa- qtiaenon liabenl III tonorum et semitonii"posiiibneni,
von per sesquilerliam, toniim per sesquioctavaai rioiisunt recipiendae.Unde omries regularcsdialessa-
creat propgf lionem. roh speCies a gravibus, diapente vefo a'Jiriaiibuj
De Vocibus VII. priunluf.
' sunt diversae itefiim sicut
Septem voces, quae Telrachorda in monocliordo bifariam fitint, scili-
septimanae dies repetitae du'o diapason complent; cel secunditni mensuram et secundum troporum in-
Ultra haec duo diapason monocliordum IIOHdebet siiltiiionem.
Quae autem secundum meiisuram cpn-
exlendi, quia oronis chprda gravioris diapason alte- habenl sin ultimo. Nam ita iiumerantur
' • '
farii inliciito diapason sibi cpnciiieniem liabet. Irieo strtninlur,
»i . . tetrachorda ,
etiam infra sesquitertiuin idem diatessaron nou po- t t-s. babenl quoque conjuiictionem
dicitur synaphe in E. Disjunclos vero^
tesl coaptari, qtiia cuni diapason V lonortim et duo- quod Graece
dicitur diezeusis, inler A et B:.
riini- semitoniorum, diape.nlc triura tonorura et lonos, quod.grocce
vero secundum troporum inslitutionem con-
unius seroitonii dialessaron duorum. tonoruin ct Qtiae
s. in medio. Namita numerantur^
uniiis semilonii capax est, in duobus diapason qtia- strntiiilur, babent
mor Ivohofumqualevna.posilio inveniluv. Sic haec t s t Ilubenl quoque synaphe in D el d diezeiisiri
iufter a et g. In hac letrachor-
parlim speciales sunt, utgravessubjugalibus, excel- vero in A el G et
lenles authenlicis; partiri) coromunes-tam suhju» dorum instilulione cujiisqueietrnchofdipripia litlcra
gaiibus quam autlienlicis, iit linales et superiores, ia proii est, secunda deulevi, teviiaiviti,vel quaila-com-
quibus suhjugales cum magistris (41),- id est dia« rouais proio et lelrardo,
ul D et d specialis te-
ad hoc etiam Swcutorum amen non trardi, ut G el g; Prolus habel dialesserou A D.'a d
pente, quamvis
eisdem chofdis, in eisdem tamen lelrachordis lines deulerus vero BE_j e tritus quoque C F c f te-
quoque quoSet magistri sortiuntur. trardosesvilDG et d g.
De Tropis ti'm lonis. Dorius cst authenticUs, hypodorius subjugalis ,
Tropiquos abusive lonos QWiiiiarouiquatuorsunt phrygius authenliciis, liypoplir.ygius-suhjugalis _Tu
nalura-secundum genlium vocabula. Sunl autem dius authenticus, hypoliriius subjugajis , 'mixolidiui
dicli.doritis, phrygius, lidius.-iiilxoiidiuB.SecuinIum dicitur autlienticiis, liyppmixolkiius subjugalU.
(*0):Diapason et diaperile. '. (ii) Lege: idem habent-
*39 GUJDOMSARETINI 4.0
Quod itaque tropi vocanlur prplus, deuterus, tvi- A 1 cellentibus exallantur, subjiigales in gmvibns depo-
lus, lelrardus, id estprirrfus, secundus, tertius, inintur, in finalibus mediantur, el lerminantur., in
qnarliis , hoc fit positione monpchordi, non pro dU superioribus exaltariiur. ,
gnilale. Quisqueenimillorum per se aiithenticusesl, Prolus ,in autlieiitica ratione: constans a D^in d
id est aucloralis sive magister, babet mediam a. Deuterus in autlieniica raiione
Ab A usqtie D onines diaiessaron species con- constans ab E in e habet mediam Trilus
_). ip :au-^
struuntiir onluraliter, quia iri quarto spatio toiius thentica ratione constans ab F in f habet mediamC.
iiioiiochorrii dintessaron vepeviluv. Pviroa aulem Tetrardus in autlientica ralione constans a Gin g
dialesseron species est proti, ab A iii D cor.sians babct mediam d. In subjugalibus medieiales el flnes
• o
t s t. Securida esideuteri aB in E conslans s 0l 0t, uniini sunt.
Terlia est trili a C in F conslans t t s. Quarta esi In authenticis medielales.et swculorumamen idera
commiiriis prolo el teirar;!o constans eadem foriiia sunt. Protus indiffeienler conslansab A in d babet
qua prima, uta D in G. Si ea protns utilur ascen- diias medias d et a. Deuturus indiJfefenler constans
dendo ul csl: Fac mecum.Teirardus Verodescenden- aBin ehabetdnasmediasE.eijjJ. Trilus indiffereri-
do, ut esl: Dabo in Sion Judwa et Jerusalem. Si , ler constans a C in F habet duas medias F et c. Te-
"
rjiiam aliam diatessaron speciem inveneris, quia in trafdus indifTerenter constans a Drin g habel duaa
hac regulari inslilutione locunv non habet, rcpu- medias G el d. Subjugales a gravibusp.ev Jinnlesin
dianda est, ul est ab F in {__} constans t t t. supeviores ascendunt, Aulhentici a finaljbus per su- ,
periores in excellentes scandunt. Subjngales dia-
Qualiter diapasoit spcciet construuntur. tessaron inffa, diapente supra, authenMci autem
Omnes diapason spe*cies ila conslruiiniur, ut a
diapcnle infra, riiatessaron habetu stipra.
piiori diapason incipiant, et in posteriovi desinant; D.e agnitipne qualuor modorum.
quia in secundp totius monocbordi spalio diapnson Primus modus vociimfit, ubicnnque voxtoriopote^
veperituv. Scieridum esl, quod pmnis canlilense legit- rit remitti, et prima speciediapenteintendi, ut inA et
iis ascensns et descensus per diapasori consiruilur.
D, a et d principalibus chordis proli valet agnosci,
Vriina aiitcm diapasoii species est siibjugalis proti ut Iiaec probat anlipliona Prophetm prwdicaverunt.
ab A in a inodia D seciinda est sulyugalis deuteri Secundum nioiluin vox ditono remissa, et secunda
a B in h, media E. Teriia est sulijugalis triti a.C
specie diatessaron iutensa pandit, qui Jit in B, et E,
iii c meiiia F. Quarla est communis prpti el teirardi b el e prjncipaHbus chordis deuteri, hunc plagalitev-
iubjugalis n D in d media G. Hicest legitimus sub- iiaecpandit anlipbona Gloria hwc est. Tertius modus.
P
'*
ju.gaiiuinascensus el descensus. lerlia specie dialessaron remiuitur, el ditpno intenr.
ilern ad asccnsum et descensuhi autheniicortim ditur, sicut triti speciales cbordaj C F c el f deCla-
quatuc-r diapason species numerantur. Si dc prirna clarant, IIujus modi ind.icium est in hac plagali
diclurn est, quod quarta sit, quantum ad subjugalem antiphona : Mqdicum el non videbitis. Quatium
tetravdi, prima quantum ad prpluro aulhenticum roodum vocum tono intensum, et quarla- Specie
liaecest a D ind raeriia a. Secunda est deuteri au- diapenle reniissum telrardo aplamus : qriia ipsius
iiieniici ab E in e media (g. Teiiiaest triii authen- principales chordse D et G d el g illum conficiunt,»
iici, a F in f media c. Quaiia est telrardi aiitbenlici qui mpdus et aulhentice et pUgaliter dignoscitur in
a G in g media d. llic est legilimus aulhenMcorum • Antiphona: Si verefralres. Multi veniunt. Notaii.duiri
asccnstis ct riescensus, Reliquarum in utramvis par- esl, quod cum quisque troporum in propria chorda
tem vocuin arijectiones licpntia vel aucloritale fiuni. swculorunt amen. habeat, utpote protus in a trilus.
Duo surit diapason. Iii utroque Jiorum omiiisivo- in c lelrardus in d solus ,deuterus smculorumamen
pus duas liabel iiiteras. Prolusin prioii habet A D propter imperfectioneni semilpnii a \s transferl in c.
in sccnnrio a d. DeuterUs in priori habet B E in Nullus autem snbjugalis cum sun magislro iri eadcm
secundo £, e. Tvitns in priori habet C F in secunrio1D lillera swculorumamen collocat, sed semper iriferius,
c f tclrardus in priori habet D el G in secundp! utpote protus in a sola cjus plaga in f rieuterus in
detg, c plaga eju.s in a Ivlltis in/c plaga «jus in a tetrar-.
Subjugales in gravibus principanlur, ab cxcel- dus solus d plaga ejus in c.
leniibus ey.cluriiiniur, in finalibus cl superioribus< Quacritur de specie diapason, quaeest a D in d
comroiinicant. Gravei et superiores subjugalium fi- curo sillaui proio, qiiam telrardo, communis, qUare
nales el excellentcs limites sunt aulhenlicorum. Te-• ,non unum, sed duos morios efficial. Qnod ita solvi-
trachorduro gravium est gravissiinus cantilenae des- tur, protns hahet finem in D mediam dislinctioncni
census. Tetrachorduro finaliuro esl melodiacexiins. >na teirardi subjiigales habet iam finem quam me-
Teirachordiim superiorum riat initia dificrenliaruin,t d.iaiii disiinciion.em in G prolus vero versans in
id esl smculorum atnen., excipilur swculorum ameni subdislinciionibtis, mediisque distinclionibus, et fine
secundi toni. Tetracliordum excellcntiuro est altissi- circa a vel D propfiain quoque diaiessaron et dia-
IDIIScanlilenacascensus. penie speciem frequenlal^ subjugalis aulem tetrardi
Aulhenlici in]finaliliuslerminantur, insnperrorihusi suis quoqne speciebus intenlus per cola, ct cpmmala
p.ied.iantur,etper swculorumameii initiaritur, iu ex- roaxiiiip ci.rca G vcisan.s, div.ersos omniii.onipdp,Si
 |il QUOMODODE ARITHMETICAPROCEDIT MUSICA. m
: efficiunt, protus saepiusiniendendo, teirardus vero ^ se semidilonus est, aitl dilomis. Omnis voxadqtiar-
saepinsremiltendp. tani a se, dialessaron est, exceplis F el fclqnadrato.
t. Sola liitera D in monochordo bis pfincipalisesi, Oronis vox ad quintani a se diapcnle est, exceptis
est eilirii protieademprincipalis.'ipsius cnim diales- B et F 1)et f.
saron a et d circumscribitur. Esl etiam earieni D Oinnis canlus uiia vel riunhus vocibus infva fina-
cjusdem proti canlilenae finalis, Litlera ipsa d prin- lem descenriens et supev-diapente aliquani vel om-
cipalis est leirardi. Pef ipsaii) enim et: per-specia- nes suas voces si atligerit, auihenlici erit. Omnis
Jem snaro g ejus dialesseron circumscfihitiir. Unde cantus, qui IV. sive y vocibus infra linaleni de-
e^adeiri-quarladiaiessaron species proli est tantum . scenderil.et nihil super diapente letigerit, subjuga-;
, iivforma, propfia atilem tetrardi, quia ejus princi- lis eril. Omnis canlus, qui jilene plagalem deposi-
palibus chofdis d-el- g clauditur. Est cpmnninis lionem habuerit, si super diapente unam vel duas
eadem D, quia est tiltima graviuro el prima finalium. voces letigerit, subjugalis eril. Omnis cantus infra
Esl et finis protv, et'gravissimus letrardi D per fiiialem.uiiam yocehi habens, et supva diapente non
diatessaion desceiisus. Liitera superius d allissinius variens, subjugalis erit. Omriis canius in v yocibus
est proti ascensiis ac tetrafdi swculorum amen,el . (antuni se conlinehs potest-esse commnnis, sed ei
ujtirna esfsuperiorum, etpriroa excellenlium. ;3 iribtialur, cnjtis frequentipr liabelur. Omiiis canttis
I ;Omiiis vox adsibi vicinam et jusum vel susum ad v voces non perlingens pfb sui iiripeffectione
fteroilonium est aut Ipn.us, oinnis vox ad tertiam a subjngalis erit.
De inventione synemenon.
Vult ita synemenon vocuro gravitas ut acumen,
IHud ab hac duplici poterit ralione prpbari.
Respicit octavum, quia quaKvisvocula nervum
Vult quoque synemenoii resonare; sinim diapason
Et propria spccie slat quisque tropus diapeiite -
Aulhenlus supra, lateralis hahet suus infra.
Vult protus ex prima, deutrus cbnstare secunda,;.
Teftius ex trita specie, quaiiusqtioque. quaria.
Eece proli deulri lateralis item quoque triti.
More suo jam non (ieret nisi per synemenon.
'
Id cantus roulii solidabunt Gregoriani.
Imperilat cliordis primis prolus in telrachordis
Scilicet A D G quae(iesignanltir et a d.
Slans prima specie diatessaron et diapente.
Sic telracbordofnm voces habet ordo troporura
Stat deulris deulrus, qtiia vocibus ut speciebus
Sicul cttique dalur series sua, sic varialur.
Despeciebns diatessaroit.
Se diapenle qualer varint, dialessaron ut ter,
Slat natura tribus diatessaron in sn_sciebus.
Liriimate priroa tono cpnstat iilririque dalo A Dj
Limma secunda lonis, poslponil formula binis. B E >dialessarori.
Terlia liroma lonos collocat ante duos. r.C)
De speciebus diapente,
Sunt ila dislinctae speeies quas ferl diapente
Priraa fit ex dilono, linimale, deque lonp - ut a r ad D.
cum + lerlia contra. * t "l al) F a<'f-13 meriianie.'
Ex tritono "deutra
' iimmaie ' * nt ab E ari .
„ . .-, ,. .. ut a)) ^ aij _J.
Coiistat quarla .tono, ,.Iunmate curodilono. ^ rrr_vf:
De proprietatibus troporum. ?
Nobilitasprimi juvat anfraclusqtte sccundi
Quafti garfulilas placet, et lua trite voliipt.is .
Ubi telrachordum el diezettxis.
Ex his D G d telracliorda nolantur utriiifjiie
Inter G simul A diezeusis bis palet una. , .
De VI stjritplwnus.
Symphoniae'simplx SUHItrcs, loiiriem qtioque jmicla;
*** ANNAL. HILDESJIEIM. OUEDLINB.WEISSEMB. iU
Diapason simplse, diatessarpn, et dinpente - : '
Dicutjlur junctae, diapason cum diapenle
Ciirii diapenle lonus, dialessaroriad diapasori;
De cognatioiie protietletrdrdi.
Hinc aut inde lonuiri, si junxeris ad ietfacliorduro
Vel pfinia specie, quartave datur diapente
lude prioratus priroi pntet aique lelrafdi.

CIRCA ANNC51.EUMDEM.

ANNALES HILDESHEIMENSES

<|f EDlINBOuENSES, WEISSEMBDUGtNSlS

ET

LAMBERTI.

PARS PRIOR>
(Apud D. Pertz, Monumenta Germaniw historica, Script. lom. III, pag. Ifr.r

ADMPNITIO PRJEVIA.

Monasleriiini Herolfesfeldense, pvimis Cafoli Ma- -A prioris partis aucloritatem ex fontibus ejus lo(am>
gni annis a Lullo archiepiscopo fundatum Opihusque pendere facile intelligitur; allera gehuina per' ma-
plurimis ditatiim, Ludovico I imperante Annaiibus jorem ssectili notii decimique parleni decurrit (11).
originem dedil, qui prima sui parieusquead a. 829 Prioreiri in Annalibus Fuldensibiis in bibliotheca
clironicis Isidori (I) el Bedae(2), Anhalibiis Murlsa- BatavorUriiLugduriensi a me evolutis,' tum in Lb-
censibus quales hodieque in LaUreshaniensibus (3) . hiensibus, Mohaslerierisibus Alsaliaeqni ex Weissem-
et Nazarianis (4) supersunl, Annalihtis LauriSsehsi- burgensibus Jluxerunt,et in Mariano Scoto repetitam
lins minoribus (5) atque Annalibus Laurissensi- vel polius excerptam, .monuit 'vVaitziuS(12); lotura
bus (G)et Einhardi (7.)superstructi.inde abanno 830 veroopus, cerle parlemejus quaemaxinii facienda
usque ad a. 973 et 984 ab auctoribus per saecula est, exscripserunt annalista Halberstadensis et Weis-
noniiri) et decimumsibi snccedenlibus sunt produeli. semburgensis. Et htijus qttiriem opus, anlea nonnisi
Priori parti notilias aliquas ex BedaeHistoria eccle- excevplis a Wuvdtweinio pvoposjiis (15) nottim ,
siaslica desumptas (8) inseri jam Lappenbergius in integrum in codice oliin Weissemhuvgensi, a. 1560-
Annalibus nostris (9) nionuit; paucae tantum.offen- ah .Joan. jEgolfo a Kriorringeii biblioihecaeIngolsla-
duntur ex nolis Fuldensibus desumptoe,nec hisiima „ diensi illato, et uria ctim en jam in bibliolheca uni-
ad -Hersfeldense monasieriura perlineas , caque versitaiis regi;e Monacensis condilo, inveni atque in
haud ex fonte antiquo sed ex loco inale inieHeclo ustis noslfos retuli. Excipil ihi libros Eusebii et
in Vita Sturmi abbalis Fuldensis delibala (IO)'.T.aque Prosperi, aique margini cyclorum decennoveiiiia-

(1) Origg. lib. v, 39. 732. 73o, ex nb. v, c. 1h., 24 et app.

(2) In line librorum De temporibus ot de t. rat.
(3) Cf. e. g.annos717, 748, 781, 786 usquo791
el 79S. .
(4) CL e.g. annos709, 710, 725, 752.
(5) Cf. a. 738, 746, 750. 753, 754, 755, 758, 765,
768, 772, 773, 774, 787, 795, 801, 802, 806, 807,
>810,815.
(6) Cf. e. g. 774, 776, 778, 782,.799; et in Arni.
Quedlinburgensibiis a. 775—780, 782—784, 788,
789,793,794,798—800,805.
(7) Cf. a. 792, 80S, 8;3, 818 sqq. usque 829; et
ann. Qucril. a. 790, 795, ct alios.
(8) A. 708, cx Bedie lib. v, c.T9, a. 727, 729,
(9) T. VI, p. 638. •
(10) A.. 736.ex Yita S. Sturmi cap. 5, 6.
(11) Quaein aliam sentenliani viri tlocii disputa-
rtinl, eamihi non afriderit; nam nec Reginonis con-
tiniialorem; nec annales Corbeienses inter fontes
Hersfeldensium agnosco, et ut rntiones produclas
verbo altingam, dcdicatio ecclesiae Tievirensis.per
lotnm Certe Germaninm celebris, et a.ivciilus Unga-
roruin usqtie ad Fuldam Herslcldensibus roaximi
momenti aiqueiiaud dubieiiotissimus• erat.
(12) Cf. Annales noslros, t. \L
(13) Subsidia dipl. XII, 134 sqq.
449: ET LAMBERTI ASCilAFNABUflG. PARS PRIOR. 446
lium Dionysii ab a. 532 incipieniium saeculo xi, A 1 IiildesheiiRensi composila (20), ipso tenipore exarala,
exctinie, anno circiier 1075, adjecluro est; aliera et complurihus locis ab allero saeculidecinii scri-
lamen manu circa a. 1087 inserla sunl nonriulla, ptore addiiionibus aucla, iionnisi inrie nb a. 814
quae.Iiltera obliqua describenda . curavimus, omissis exprinierida erat, cum nec lsidorum nec Annales
scilicet nominibus imperalorum Orientis usque ad Laurissenses minores hic itevtim cxcudi operis no-
Rasilium et Constantiiiuiii cum avo Constantino et . stri ralio posceret; de auctore ejus minime couslat.
palre Rpmano anno 976 coronatos, necnon impera- . Nec magis contintintioniim usquead a. 1109auctores
toribus Roinanis ex cafalogo, quodam desumptis novimus, Hilrieslieinieiisescerle, sed qitorum nomina
alqu.e passim pro. libitu ascriplis. UIMma quatupr obscuritate indebita premunlur. Unum tanien for^
codicis folia Annales Laurissenses (14) minores. . tasse Thangmarum «xcipias, ecclesiaellildesheinicn-
vecensionis Remensis (15),excisa pagina a. 716, vpce sis biblipthecariiim el nptarium, Bernwardi episeopi
Reginfridus incipienles exhibent. Annales usque ad pra)eeptorem, aroicum, et legalum ad Otlonem III
a. 984 ex codice Hevsfeldensi fluxisse, feliqua ycvo el Sylveslvum U papam;qnicum Bevnwavdo vivente
in monasievio Weissemburgeiisi addita, ex a Inola- gesta ejus colligeveaggressns sit, el in Vilaepiscopi,
Monibusipsis cohstal; nomina episcoporum Spiren- pluriroa iisdem pjane yerbis quibus in Annalihus
sium saeculoxi exeunle aildila sunl, . . nostris leguniur cfferat, eum Annalium quoque inde
AJier qtii annales Hersfelrienses exscripsit, anna- ab anno 1000 usque ad a. 1022 parenlem agnoscere
Jisla sftlicel Halbersladensis, ut opinor, ipse quidein Hcerel,:nisi Annalium hac-parte auctor monasterio
huctisque latet, seri in part.e aniiqtiiori annaliujn S. Michaelisse ascriptnm riiceret, cum tamen Than-
Uilriesheimensiiim et Qiierilinburgensitim usque ad ginanis se monachnm S. Michselis minime professus
a. 895, iu Thietmaro, in Annalista elGhfonographo sit. Annales VilaeBcrnvvardi anteiiores Jiber.auto-
Saxonibos (16), apud monaehum Sassawensero {17) graplius demonstrat. Eodem.eiiam modo continuatio
et in Chvonico Halbevsladensi (18) alque Stainde- Annaliuro usque ad annum 1038 a Wolfhero, Vitse
lii (19) recognoscitur. Quos inler Annales Hildeshei- . S. Godebardi episcopi auclore, exscripta est; totum
mensesin codice autographo, jam regio Paris.iensi vero opus tisipie ad a. 1040 Lamberto Ascbafna-
numero 6114, olim 1031, 1125 el 5993 signalo. burgensi prae manibus fuisse, in opere ejus inde
membranaceo, in-4°, saeculi-x exeunlis xi et xu decerpla produiit. Anni 1041-llOL, a viro HeinricilV
supersli les, posl RtifiFesli breviarittm libruro exhibent partibus favehle, ul Udonis episeopi clericuro dece-
de,ordine lempovum, ex Isiriori Hispalensis Gbro- bal, conscripli, curo Annalibus Wirzeburgensibus,
nico, Annalibus Lauris.sensihus minoribns el Anna- Q ( (21), in plurimis ad Htleram conveniunt, atque operi
Hbus Hersfeldensibus usque ad a. 993. conflalum, magnam ,parlem ex Hermanni Contvacti Chronico
atquemanu saeculideciini conseviplum,quem diversae ejtisque conlinuationibus decerpto innituntur. (22).
;nde coniinuationes, manibus diversis el se invicem Ultima operis pars.annales scilicet annovuin 1109-;
excipienlibus exaralavusque aqLotbariilllimpefato- 1137, a vivo Heinvici IV inimico, atque prout annl
ris obilum siibseqtiunttir. Lihvum a Ghcsnio priiimni 1155 historia ieslatur Parierbriinnensi, couscripta
in SS. Francicis, 1.111,540, publicijuris factum inde- esl, qui-et anierioribus annis notas HeinvicoIV ini-
que a Leihnilio SS. Bninsv. I, 711, repetitum, anno micasadjecil. .
1827 Parisiis iterunievolvi, meiidisque piugalumjam Anriales Quedlinbuvgenses,in codice tabularii fegii
sistimus, Prior.ejuspars usque ai a. 993 a s.criptore Dresdensis chartaceo nianu 1) Petri Alhini exaratp
(14) A. 807 haec aridunl :post qttem alius Grtmoal- sed cum codex unicus Dresdensis non solum integram
dus successitin regnum, aique studuil invadere alia annornm seriem, sed a. 961 diversa ab illis quae
regna sinejiissione regis; anno 814 aeque ac Remen- apud Ghrohographum legnnttirexhibeat.Annnlislam,
sis recte liabel constituil filios suos duces Pippintnn Chronographum el Sassawensem ex fonte Annaliurii
in Aqttilania,Hlulhariumiri Bnjarifl,ribi l. I,pag. 122,1 Quedliiiburgensium iiausisse patet ; et descriplio
errore iypographi rftios.expressum est. Anno 817-r) dedicalionis ecclesia) Ilalberstadensis a. 992 : Anna-
Imnc reimm Francorum calalogum subjicit. NOMINA L libus Quedjiriburgensibus ex fonte Halbersladensi
REGUM FRANCORUMHluharius regnavii ann. 43. illata est, et geniiiiia atque uberior in chronicb
Dagobertus regnavit annos 17. Sigoberttts annos 23. Halhersladeusi legiltir.
Hildiberlus adoptivus.annuni \: Grimoaldus annos 6.. (17) Mencken SS. III, p. 1775 sqq.
Htldricus annos 14. Thiodricus annos 17. Pippinusi (18) Leibnitii SS. II
filius Ansgisi inajor clomus (arin- 27).' Chlodoveits i (19) OEIele SS. I. .
ahnos k, obiil in quinta. Hildibertus annos 17. Da- (20) V. e. g. nolitiam de funrialione civilatis Hil-
goberttts annos 4, obiilin quinlo. Carltts mnjor dontus! denesheim, quae loia in coriiee littera majuscula est
filius Pippini (annis 7). Rilpeticusannos S^.Thiodri- conscripia, annos 8.72, 875, elc. ! - -
cus annos 17. Carlomannus el Pippinus aniios 7. (21) Unde Ekkehardi Uraiigiensis Chronicon ,deri-
Hildricus annos 9. Pippinits rinnos 27 _. Carluss valiim essejnni nuthogrnpho ejus ante oculos posito
annos 46. Hludowicus«wiios26.Hlutharius annos 16. el lectione operis yera slabilila, haud aropliiis du-
(15) Annis laineri 744', 764 et 786 Fiildenseni co,- bitare licet. ..' . .
dieem sequitur: a. 792, rieest vox Pruniia, a> 7763 (22) Hililesheimerises ea parte minim.e ex Wirze^
Lattresheim, a. -785 semetipsumlegit. lmrgensihtis fluxisse. iiule phlet, qiiod anni quidern
(16) Loci pluriiniiinitroqiie et-iri monacho Sas-:- 1041-HOOuna manti, aniiiis veio llQl alia, quae et
sa\vsnsi exslani, quos Aiinalibtis Quedlinbttrgensibuss annorpni 1102-1109 historiam suhjecit, scriptus sit.
ascvibendos judicaninl CIJ. Lappehberg et Waitz;
(.47 - ANNAL. HILDESHEIM.QUEDLINB. WEISSEMB. iiS
atqHC2) a divcvsis sacculorum tvi cl xvn scribis A vico Schradino, ut Ipse proftletur, eodem cx codice
correclo et nolulis aucto supersliles, a LeibnitiO pri- ernendatam; c) Siinonis Schardii a. 1566 fol. inicv
muin in SS. Biunsvv., I. II, 272 sqq., sub tilulo G^rmanicarum rerum quatuor ehronographos et a.
Chronici Saxoiimi) Qiiedlinburgensis eaili, tum a 1574,1. 1, historici operis; d) Joh. Pistorii in SS.
Menckenio in SS. Saxon., t. III, 170 sqq., curo Germ. a. 1583, fol. « ex lihro velustissinio muliis
ChvonographoSnxorie collali, jam veroin nstis no- locls emendatam; » c) Argentofateiisem anni 1609
stros a V. Cl. Mauriiio Haupt diligeiilissiine evoluti fol., et QBurcardi Gollh. Strtivii a. 1726, fol., inSS.
SHIII.Prior operis pars usque a. 993 et forlasse a.. Germ.Pisloriit.il, — bis subsidiis adjuti:
1000 (23) ex annalibus ilnlhersiadensihus, Beda De 1.)C. in tabulario regio Dresdcnsi primum a me
sex aiatibns , GestiSTCgum Francorum, aliisque evoluto tum vero a V. cl. Ludovico Hesse, tabulario
fonlibus incognitis mannvit, ailhihitis passini Eiu- screnissimi principis Schwarzburgciisis, in usus
hardi Vila Caroli, Poela Saxone (24), et-Annalibus nosiros exscriplo, chariaceo sacculi xv exeuntis vel
Alamaniiicis (25) el Augiensibus (26), insevtis qiio- xvi ineuniis, qui cum editione principe quampluri-
quenotiiiisgeiiuiuis familiain praecipueOltpnumcon- inuin convenil.
cevnentibus, quas auciovcina Malhilda et Adelheide 2) Editione principe a cl. Hesse exscripta.
abbatissisQuedlinbiivgensibusaccepisse.janiLappcn- 1 3) Codice bibliotliecae ducalis €01118033;membr.
bcrgius innuil (27). Quae quiriein una curo reliquis in-fol. saec. xn, circa.annum 1137 e\aralo, qui Ek-
usquead a. 1025, interpraecipnoshisloiiae ejus lem- kehardi Uratigiensis chronicon ex Lamberli aiina-
poris fonles censenda suin, auclore coacvp,praesenie, libus adauclum exhibel. Scriplus est in monaslerio
el scribendi. callido. Opus ulira a. 1025 prodiicttini S. Petri Erfurtensis, atque una curo reliquis codi-
fuisse, ea quae ihi de adycniu Beatviciset de.profe- cibus ex eodem monasterio prognatis aihJitanienia
clibus ejns per singtila sclnluiii incremenla meuso- quaedam.exliibet a genuino Lainberli texlu aliena,
ranlur, prohnnl; el ppus media in seutentia desinit; sed quai commemorare eo magis necesse evat, quotl
sed nec conMnualionisejus nec prioris parlis vesligia liber haud ultra quinquaginta annos a Lambcfli
in Chronicis Quedlinburgensibus Hahe Saxonuin et aevo recedit. F^volvendum«pdicem flagitanti mihi '
in bibliolbeca Regia asservatis reperiri daluin cst. praebuitlibevalitale el humanitale qua clnret V. ill.
Etiilio coriici Drestiehsi iniiixa, ope aiictornmqui ct Fridericus Jacobs. Ari qnem prope accedunt.
annales Halherstadenses cl nostros exscripserunt, 4) C. bibl. universilalis Goilingensis, olim Andr.
Thieimari, Analistacet Chronogrnphi Saxonis, emeii- Erasroi a Seidell, poslea Salomonis Semleri, de
data esl. historia patria nieritissinii, chartaceus in-fol. saec.
Peiiinet hic eiiam prior pars Annalium Laroberti ^ xv exCurilis.V. cl.-Beneke, bibliotbeca; .implissimae
Aschnfnaburgensis,. ex Annalibus Hcrsfeldensibus, praefecti, liberalitate mihi oblatus.
Hildesheiroensibus (28) aliisque in Bajoaria, fortasse 5)C. bibl. universitalisWirzburgensis, cbartaceus
Palnvii vel Frisingae scriplis (29), qttae el i;i Sliiin- in-fol. sacc. xv excunlis vcl"xvi cum editis eollalus
delii Chronico et apud Avenlinuro occufrunt, cbii- a cl. Hesse,.qui ei
flnta. Propoiiirotis eam post. ediliones anteriores—^ - 6) Edilionis Pisloriahae anni 1585 lectiones eno-
scilicet a) principcin ex codice PP. Augusiihensiuni tavil.
Tubingae a Caspafo Churrer Tubingaea. 1525 in-8° Altera Lamberti pars intcr scriptores sseculi xi
vulgalam, atque PhiHppi Melanchthoiiis praefalio.ne sisienda erit..-
ornalam;b) Tubingensem amii 1533,in-8°, a Lurio-

ANNALES iilLDESIIEIMENSEi,
. Jncipit tiber de ordine temporum. Rrevem tempo- Anastasius..... Boecius consularis claruit.
ruin per gencrationes et regna primus ek nostris Tiberius annos 6. Langobardi pulsis Romanis Ita-
Julius Africanus, etc... ac latere lineam aiinoruri). liam adeunt. Gothi in Spariia bifarie divisi, muliin
Cujits iridicip sumroa praetentorum lemporuin co- cede vastanlur. BENNOPOLIMFUNDATUR, HIL-
gnoscalur. , DENESHEIMCIVITAS.
Sex diebus rcrum omniuin cvealurum Deus fpr- " Mauricius Gregorius moriiur.
mavit; primo die, elc. . . Eracjonus cum. matre sua Marlina...... Ccnobitiro.
Antonintis Caracalln... NenpoHsfundatur. Floriacense fund,alur.
Tlieodosius c.uhi Arcbadio el Honorio filiis..... Constanlinus filius Eraclii regnavit meiises 6.
Auguslinus clafult. Constanlinus Constanlini filius regnavit ann. 27.

{23) lbi annaies Halhersiadenses a monacho Sns-
sayvensiexcerpti desinunl; et hanc aiinalium Quetl-
linburgerisium pariem hauci 'aiite anniim 1002 scri-
ptam fuisse, Cl. Lappenberg cx vCrhis iex futttrus
a. 995 dcHeinrico 11'usilatisprobavit.
(24) A. 802,805: -'••.
(25) Cf. a, 829, 860, 917.
(26) E.g. a. 829, 860, 872,9.10, Cf. Annales 110-
slros VI, p. 642.
(27) V. Annales noslros, t. VI, p. 613,et644.
(28) Quos et ubi Hefsfeldenses a. 975 984 re-
linqult, constnriter usque ada. 1059-cxsciihil. .
(29) Aii. 974-985.
4J9 ET LAMBERTIASCHAFNABURG.PARS PRIOR. 4S0
Eugenius papa flore ccepil anrio GoiistanMiii6, et A inanoruni priiicipum gcsla cl poiitificuro RoronnnR
jpse sedit ann. 2. m. 9, d. 24. Vi.laliaiius, etc. — secclesieeiiarravimus. Pippinus dux, filius Anschi-
Sergius sedit anri. 15, m. 8 d. 14. flucusque Ro- si, etc.
ANNALES QUEDLINBURGENSES. LAMBERTI ANNALES.
(50) Prima aelas ab' Adam usque ad Noe, conli- (50) Prima aetas ab Adam usque ad Noe, conli-
nens generationes 10, aroios vero 1656. Quae tota nens genevationes 10, annos vero 1656. Quae tola
periit diluvio, sicut infantiam mergcre solet oblivio. periit diluvio, sicut infanliam mergere solet oblivio.
Secunda aNoeusque ad Abraham, siiniliter coni- Sccunda a Noe usque ad Abraham, generationes
plexa genefationes 10, annos aulem.292. In qua similiter complexa 10, annbs autein 292. In qna
setate lingua est Hebraea inventa. A puevicia nani- l.nguarum facla esl divisio. A puerilia namqiie horoo
que homo incipit Jbqui nosse posl infaiitiam, qnac incipit. Joqui posse post infaniiam, quae et inde
inde noroen accepit, quia favi, id esl loqui, uon nomen accepit, quia fari, id esl loqui (56), non
if
potest. poiest:
Tevtia aetas ab Abraham usque ad David, gene- R Terlia ab Abraham usqde adDavid, generationcs
raliones 14, annos vero 942 coniinens. Et quia ab 14, anrios quoqne 942 continens. Et quia ab adoJe-
adolescenlia incipit homo posse generare, Matheus scentia
ab Abraliam geiieralioiium sumpsit exorriium. Qui incipit homo posse generare, Malheus ab
(31) etiam pater multarum geriiium constilutus est, Ahraham generaiionuro(57) sumpsil exordium.
quoiiiam mtitatum nomen accepit.
Quarta (32)aelasa Davidusque ad Iransmigrationem (52) Quarta a David usqtie ad transmigrationem
Babilonis, generationibus aequejuxla Maltbeum 14, Babylonis, generalionibus aeqne juxta Mailieum 14,
annis auleni 484 porrecta, a qua regum lempora annis autem 483 pofrecta. De (58) qua regum lem-
cepcrunt. .4£tasenim juvenilis regno est habilis.. pora cceperunt, quia dignilas jnvenilis regno eit"-
babilis
Qiiinla deinde usque ad advennim Salvatoris in Quinta rieinrie usque ad sidventum Salvaloris in
carne, et ijsa gcueraiionibus 14 porrecta, annis carne, generalionibus el ipsa 14, porro arinis 588
aulem 586 extenta, in qua, ul seneclute gravi fessa, exienta. In qua, ut gravi senectute fessa, malis cre-
niaiis crebrioribus plebs Hebraea quassalur; brioribtts plebs Hebraea qriassaitir.
Sexta, quae nunc agilur, nulla generalionum vel Sexia, quae nunc agimr, nulla generalionuih vcl
leriiporum serie cerla, sed ut aelas decvepiia ipsa. f teniporum serie cerla, sed ui aelns' dei-repiia ipsa
lotius seculi niorte finienda. Secula (33), qhod Se se- totitts seculi morte Jiiiienria. Seculn (53) generniio-
quanlur. AbeunMbuseiiiin aliis nlia succedurit, qtto- nihus coiislant. Inde dicuniiir secnhi, quodse sequan-
rum decursus per generationes et regna ita inscri- lur. Abeuiilibus eniifi aliis alin sttcceditnt, quorum
bitur. d ciitsus per generationes et regnn ifa scvibif.hf.
Prima aetasin exordio sui continet "creaMoiiem .Prima aetiis"-coiilinet creationem niuutli. Ptiiiio
roundi. Priroo eniin die Deus in lucis noinine con- enim die Deus in lucis nonilne condidit angelos.
didil angelos. Sectindo in firmamenti appellalione Secundo in firniamenii appcllaiione creavit ccelos.
creavit ccelos.Terlio in discretionis voeabulo speciem Teftio in discreiioiiis vocahulo speciein aquarum
aquarum et terrae. Quarto luminaria cceli. Quinlo el tcrrae. Quarto luininaria caii. Qtiinlo nniiiinntia
aniinantia ex aquis. Sexlo animaiilia ex lerra et ex aqui). Sexto ariimaiitia ex terra.et prinmrn bonii-
lipminem,quem appellavit_Adaro. nera Ariam. ...
Adam (54) anno 130 genuit Setb, quiposl Abel na- Adam 150 anno genriit Selh, a quo Jilii Dei. Seili
lus est, aquoiiliiDei. Sethaniiol05genuitEnOs, qui-' ainio 105 genuit Enos, qni ccepit- invocare noii;en
ccepil invocare nomen Domini. Enos anno 90 grnuit.. Domini..Enos anno 90 genuit Cninan. Caifiaii anno
Cainan. Cainan anno 70 gen.uitMalaleheJ,qui inicr- 7.0genuil Malaleliel, qui iritefprefalur planlalio Do-
preiatur plantatio Doinini. Malaleliel anno 62genuit min.i. Malnlehelanno 72 genuit Jnieth."Jafeih aiiiio
Jarelb. Jareih anno 162genuit Enocb. Ilunc (55) Enoch T62 geiiuit Enoch. Hunc (35.) iipninjlln divina scri-
nouiiulla divina scripsisse Juda aposlolo.alleslnnle. psisse Juda aposlolo leslante comperiniiis. Eiiocli
comperimus. Enoch anno 65 genuit Malusalem; post anno 65 geuuit Maiusalnm; post ciijus oriuiu irniis-:
ciijtts oiiiim traiislntus est a Domino. Matusnlero. lalus est a Deo.Maiusnlnmaiiiio187 genuit. Lamech.
aiino 187 genuil Lamech. Giganlcs nali' siiul, el •Giganies nnii siiul. Et conctipieriiiii lilii Dei iri esi
concupiscuni filii Dei fllias liomiiiuro. Lamcch anrio Sclh, lilias bomiiiuiii, id esl Cain. Lniiiech aiino 182

(30) Prima'—exordium. ex Beda" de ternporibus
c. 14.
(31) Qui— accepitex Beda 'de temporuniTalione
c. 64 (de.VI aei. niUndi).
(32) Quqrta— .finiendaex Beda de temp.
—
(53) Secula dppeUuvtlAdant ex Isidoro orr. Y.":
58, 59.
(34) Quae apud utrumque- sequuntur ex Beda de'
teropor. et Isidoro haiistn sunt.
(55) Hunc — comperimus ex Beda de VI retati ,
queiu eiinrn in seqiientihus consuluit.
-.(56) Addiltir amnnu recenirori1. 4
(37) G. Christi recentiorimanu add. 4.
58) Iri qua reguh) tempesiaie dign. 1'.;
451 ANNAL.IHLDESIIEIM.QUEDLINB.-WElSSIiMB. 452
ANNALES QUEDLINBURGENSES LAMBERTIANNALES.
182 geiiuil Noe qui avcnm aedilicavit.JS'oeanno 600 A genuit Noe, qui arcbam aedificavit.Noe anno 600
yenil diluvium. Sunt aulein ab Adam usque adcala- venit diluvium. Fuevurit autem ab Adam tisque ad
clismum anni 1650. cataclismum, id est diluvium ahni 1656.
Secunda cetas continel annos 2..., • Secunria-aeias continel annos 292; Senr anno 2
posl riiltiviumgenuil Avplia^at, a quo Chalriei.Av-
faxatanno 35 gemiit (40). Sela,.a quoSninavitae'et
lndi. Selaeanno 30 (41) genuit Heber, a qiio lle-
braei. Heber anno 34 genuil Falecii. Tufris sedilica^
batur. -Falech anno 50 genuit Reu.. Dii priniuro
adoranittr. Reti (42) airoo52 genuil Saruch. Regnum
Scyiharum inchonl. Saruch anno 50 genitil Nachor.
negnuin vEgyptiorum nnscitur. Naclior anno 59
gennii Tare. Regnnin.Assirioriiiii.et Sicioniofum
Ofltiir. Tafe anno 7p genuit Ahrahani. Semiramis
CondidilRablioniamet Zoroastres riiagicanireperit.
Spatium paginmunius et dimidia vacuutm Fiierunt autem anni ab Adara usque ad Ahralianr
1947. ......'
Teftia aetasrOntinetannos 942. Abraham aririo75
p propter iriiperinm Dei venit in ,'terraro Chaiiaan.'
Abraham anno 86 genuit Ismael, a qtto Ismnelil.e.
Ahraliamanno 100 genuit Isaac. Isaac anno (50 ge-
ntiit Jacob. Jacob ahnO 90 genuit Joseph. Meniphis
in .(Egyptoconriiiur. Joseph abnis 110 vixii. Gtaecia
segiieshabeVeccfipit.Hebraeofumservitus iniEgypto
aiinis 147, et.Cecrops Athenas corididit."Moysesan-'
nis 40 vexit Isvael, sub quo Hebraeiliiieras habere
Cnpevnnt. Josue aiinis 26 vexil Israel. Ericllipnius.
i . . pvimum (59) Phccnices invenevunl. Deinrie in Gvaeciapvimusjurixit quaririgam. Juriicesa Moyso'
Cadinus Agenoris filius Graccas litleras 10 et 7 a usque ad Samucl piaefueruni annis 305. Othoniel
Phicnicinin Gixcinm primtis attulit. Lalinas lileras annis.40 prxfuil. Cathmus Thebanofuni rex Grse-
cas litteras invenit. Aoih annis 80 praeftiit.Amphion
Carmeniis iiymphnpriroum Ilalis Ivadidit.Carmentis miisicus clariiil. Debbora annis 40, Priiuus Latinis
anlem dicla, eo quod cnniiinibiis fultira canebat, regnavit Picus. Et Apollo' niedicinaeautem invenit.'
crjeternmproprie vocata esl Nicostrata. ; Getleoh annis 40. OrpheusBinusqiie musici clafue-
ritnl. Abimelechannis 5. Iste 70 fratres suos 0001-*
, Jephte annis 6. Herculesse flammis injecit. Abessa dit, Tliola annis,50. Priamtis regnavil in Troja. Jair
annis 7. BeflumTrojae riecerinalesurrexit. Achialoni annis 22. Carroerilis lalinns litteras fepefii. Jepte
annis 10. Hic in LXX interpretibus non habelur., r( annis 6. Hercules flariimis'se injecit. Abessa an-
Jabrioannis 8. Capla Troja, ^Eneasvenit in Italiam. nis 7. Belluni decennale Trojae surrexit. Ajalon an-'
nis lO.Hic in LXX iiilerprelihus nonbabelur. La.bdo
Samson annis 20. AscnniiisAlbam civitalem con- aiiiiis 8. Capla Troja, jEneas venll in llalinm (45).
didit. Heli sacerrios arinis 40. Archa lestamenMca- Sniiison annis 20. Ascniiius Albnin condidil. Heli
aiini 40. Archa lesiamenii capilur, el re-
pitur. Regnum Sicinioftim iinituv. Samuel -cl SaulI sncerdos Siciiiioriinifniitur. Samuel el Saul anitis 52v
annis 32. Lacedaerooniorumregnum exorilnr, et' gnuro Lacedieirioniorum exoritur, ct Horoerus
Regniiin
Hoiiierus fuisse probalur. :: fuisseprohatur.
Quarla aetas continel annos 485. David arinis 40. •;Quarta aatas cohtinet annos 475. David anhis 40
Cnrihagp a Didone conditur. Gath, NaUian et Asaphi fegriavit. Cafiago a Didone conditur. Gath, Nathan.
prophelavefuni. Salpmon annis 40. Teniplum scdi- et Asaph pfephelaverunt. Saloriionarinis 40. Tcm-i
flcaiur Jerosolimis, annis 480 egressibnis Judaeorum
ex jEgyplo iropletis. Ex quo apparet, Saronel ett plum Hierosoiimis aeriilicatur,annis 480 egressionis
Saul 52 annos, et non-40- praefuisse.Roboam an- ex ^Egyptoexpletis. Ex quo apparet, Saninelemet
nis 17. Regriiim Israel iet Juda dividiiuf. Abia an-' Saulem 32 annos, et non 40 praefuisselRoboain17
nis 3. PoiiMfexAbyinelecli insignis habetur. Asa)' annis
annis 40. Aggcus,.Amos, Johel, Jeliu pvophetave- regnavit. Regnum Israel et Juda dividilur.
runt, et Azarias. Josaphalannis 25.. Elins, Elizeus,, Abia anivs 5. Pontifex Abimelech irisignis Iiabelur.
Abdias, Micheasque pvophetant. Joram annis 8.1 '." Asa annis 41. Aggeus, Amos, Johel et Jehu prophe-
Edom recessit a Jiula, et constiluit sibi regem. tavefunt, el Azarias. Josaphat ann.is 25. Helias,-
Ocbozias anno 1; Helins Tnpilur. Athnlinniinis 7.
Jonadab, fllius Rechab, sacerdos claruit; Joas an-- Helizeus, Abdias el Micheas"propheiaverunl. Jorani
nis 40. Zacharias, Joiad;c fllius, lapirialur. Amaziass annis 8. Edonf rccessil a Juda et constituit sibi
annis 28. Ainos prophetain Isrnel. Ozias annis 52. Ochozias anno 1. Helias rapitur. Athalia
Irnnsfertur in MedOs, quod a regem.
Regnum Assyrioruro
Reli principio. steterat annis 1505. Et Olimpias a annis 7. Jonadab, filius Rechab, sacerdos rlaruit.
GraecisinsMtuilur. Joatham aiiiiis 16. .O.seas,Johel ;1 Joas annis 40. Zacharias, filius Joiadae, lapidalur.
EsaiasqUepiophetnn;, et Roniultis nascilur. Achas ^s Araaziasannis 28. Amos propheta claruit in Israel^
aimis 16. Roina condilur, et lsrael in Medostrans-
ferlur. Ezeclnas anuis 29. Romulns ceniuro sena- J, Ozias annis 52. Olimpias prima a Graecisconsiitui-
I' • (42) Reu alias Ragan 4.
(39)...Haccusqtie Nicostrata ex Isidora origg. 1,
3, 4 a Q. sumpta csse videntur. (45) 4 acldit.: hie fulmine periit. Ex parte gre-
4 add.': cainan. Cainan CXXX, anno „' .coruiii occisa est DCCCLXXVII,ex parie troyano-
(401 ge-
iuiil. , r.Dh)DCLXXXVl.
.(41) CXXX,4 et ita Isidprus, Beda verq 50.
455 ETLAMBERTI ASCHAFNABURG.PARS PRIOR. 454
ANNALESQUEDLINBURGENSES. LAMBERTIANNALES.
tores inslituit. 'Tempoiibus (44) Romuli acciderat A lur. Jonthani aroiis 10. J'izaias, Osee et Johel pro-
solis defectio, quam certa sui cursus ralione effe- phetaverunt, et Roroulus nascilur. Achaz annisTG.
ctam iroperita nesciens multitudb, meritis Romuli Roma
tribuebat, quasi vero.si luctus ille srilis fuisset, non conditur, et Israel in Medos'transferinr.
magis ideo credi deberet occisus, ipsUmque scehts Ezechias annis 29. Romulus 100 senatOres consti-
aversione eliain diurni luminis indicatum, sicui re luit.
vevafaclum esl, cum Domiims cvucifixusest cvude-
lilale alque impielale Judaeovum,quam solis bbscu-
vationem non ex canonico sidevurn cuvsu accidisse,
satis ostendit quod luhc esset pascha Judaeovuni.
Nam piena luna solcnniter agilur, regulavis autem
solis defeclio non nisi Junae contingit exovdio. Palel
profecto, ut alii scriptores adduiit, persubitam tem-
peslatem alque solis obscuralionem caedis et faci-
noris ejus secrelum jusfum commeriiissc interitum.
In Christi vero morte ipsius solis defeclum claruii
•elemeiiliesse luclum, quo suo creatori merito ha-
buit, condolere.
Manasses annis 55. Numa duos roenses adjecit, et Manasses annis 55. Numa duos menses adjecit, ef
SybyJIa claruit. Amon annis 2. Tullius in re publica B Sibilla Samia claruil. Ammon arinis 2. Tullus in fe
ceiisum exegit. Josias annis 31 (45). Tliales pliysi- puhlica censuro exegit. Josias annis 31. Thales phi-
cus claruit. Joachim aiinis 11. Hujus.anno 5. Nabu- . sicus claruil. Joachim annis 11. ilujus tertio anno
chdonosor, qui (46) 7 annis inter feras nmens habi- NabucliodonosorJudaeam cepit. Sedechias annis 11.
tavil, cepit Judaeam. Sedechias annis 11. Templum Teinplum Hierosolimis incensuni esl. Fuerunl au-
Jerosolymis incensum est. tem ab origine mundi usque ad lerminum Judaici
Sunt autem ab origine roundi usque ad terminum regni anni 5565.
regni Judacei anni 5365.
Quinta aelas conlinel annos 589. Hebracorum ca- ' Qmnta aelas contjnet annos 588. HebraeOruracapir-
plivitas annis 70. Judilh liistoria conscribitur sub vitas annis 70. Judiih bistoria conscrihilur. Darius
(47) secundo Nabuchdonosor, qui alio noroine Cam- annis 36. Hujus secundo anno templum Hierosolirriis
bises vocalur. Non enim fuit ille magnus Nabuchdo- conslruitur, finitis 70 annis Judaicae captivitalis.
nosor, qui Jerosolymam cepit, quia post eversam Xerses annis 21, Herodolus hisloriographus agrio-
Jerusalem non amplius q>tiam25 annos vixit. Darius scitur. Artaxerses annis 40. Ezdras legerii iricensain
filius Histaspis annis 36. Httjus secundo annoiera- renovavit. Et Neemias Hierusalem restauravit. Da-
plum Hierosolymis construilur, finilis 70 annis Jii- " rius, qtii et Nothus, anhis 19. Haec aHas liahuil Pla-
daicae captivilalis. Secundp (48) anno Darii apud tonem. Artarxei ses, qui et Oclius, annis 26. Demo-
Romanos seplimus ,a Roiriulo Tarquinius superhus stenes et Arislotiles praetlicantur. Xerses, Ochi
regnabat 27 aniios, ac deinde rempublicamper an- filius/annis 4. Xenocrates claruit. Darius annis 6.
nos 464'nsque ad Juliuiri Caesarem consules adniini-
stvaverunf. Xerxes arinis 21. Herodotus histoviograpinis agnoscitur. Arlaxefxes annis '40. Esfas
legem incensam renovavit, et Nehemias Jerusalein 1estauravit. Darius, qui et Notbus, annis 19. Ihec
aeias hahuit Platonem.. Artaxerxes,'qui et Ocluis, annis 26. Demosthenes ei Arisloieles pfaedicantur.
Xefxes, Ochi filius, annis 4. Xeiipcrates claruil'.-Darius annis 6. Alexander Jerosolyriiaro cepit. Huc
usque regnum Persarum, dehinc Graecorum.
Alexander Pbilippi Macedo annis 12 Asiam obti- Alexander Macedo annis.12, qul Hierosolimani
nuit. Plolomcus, Lngi filius, annis 40. MacJiabeo- cepit. Huc usqne regniim Persarura/dehinc Grseco-
rum. Alexander.anno 5° Asiam ohiiimit. Piolomeus,
rtun Jiber primus inchoat. Philadelphus annis 58. D Lagi ftlius, annis 40. Machaheoriiin liber priinus in-
'
LXX interpreles claruerurit (49). . . . . Evergetes choavil. PhHadelphus annis 38. LXX mtefpretes
annis29. Brutus Hispaniam stibegit. Soler annis 17. . claruerunt. Evergetes annis 26. Jesus sapientiat
Thraces Romanis subjiciunlur. Varro et Cicero na- lihruii) composuit. Philopater annis 17. Machabaeo-
rttm liber secundus inchoavil. anhis 21.
scunlur. Alexander annis 10. Siria per Gabinium Roniani Graecos.oblinuerurit. Epiphanes Pliilomelor aiiuis 55.
subjicitur Romanis. Ptolomeus, Cleopalrae filius, an- Hunc Antiochus superans, Judaeos oppressit; Et
nis S. Saluslius historiographus nascitur. Dionisius Scipio Alficani vicit. Evergetes 17. annis 29. Bnitus
Ilispaniam' subegil. Sotber annis Traces Roma-
ahnis 30. Pompeius Judaeam cepit. Cleppatra nnnis nis suhjicitinlur. Varro et Cicero nascunltir. Alexari-
2. jEgyptus Romanis suhditur. Hucusque regnuin der aniiis 10. Siria per Gabinium Romanis subjiei-
Craecorum, nunc Romanorum. tur. Ptolomeus, Cleopairac-filius.annis 8. SalusMus
hisioriographus iiasciuir. Dionisius annis 50. Pom-
peius Judaeam cepit, Cleopatra annis 2. iEgiptus
(44) Temporibits— habuit condoiere Q. ex alio act., ulvidelur,hausla.
fonte hdusta inse.fuit; (48)"Secundo — administraverunl Q. ex Beda '
de
(Ify.Add.: Hicfulriiine inleriit. VI.aet. sumpsisse videiur.
;"'(tli)'tjni — habilavil Q. addidit. (49) Hic plura excidisse ex Lamberto patet.
(47) Sttb — 25aniiosvixit Q. addidilcx Beda de VI
455 ANNAL.HILDESHEIM.QUEDLTNB.WElSSEMB. 456
ANNALESQUEDLINBURGENSES. LAMBERTIANNALES.
A Roinanis subditur. Huc usque regniiin'Graccpruin*
liunc Ronianofuin.
Julius Cacsar annis, 5. Hic primus moriarchiam Jiilius Coesar nnnis 5. Hic primus monarcbiara
teiuiii, et ab hoc ctcsares appellati suni. Ab orbe tenuit, et ab hoc caesaresappellaii sunl.
condito usque ad urliem conriitam, id est Romam
sunl anni 4484. Ab urbe autero condila" usqiie ad nativitatem
n Cbfisli sunt arini 715, qiiorUmsuinroa .
quinque milia 199.
Octavianus Auguslns annis 56. Hujus anno 42» Oclavianus annis 56. Hujtis anno 42, Dominus .
Dominus nascitur, complelis ab Adam annis 4952 et noster Jesus Ciiristus nascitur, cbiriplelis ab Adam
jtixla alios 5199. jttxia llieroninmm annis 5199.
Tiberius annis 25. Hujus aroio 17»Dominnscru- Tiberius Atigustus annis 25. IIujiis anno 18, Dp-
cifigitur. inimis nosler Jesus C.brisius criicilivus est.
Caius annis 4. Malheus evangelium scvipsil. Gaius aiiuis 4. Matlieus evajigeliuinscripsit.
Claudius aniiis 14. Pelvus etPaulus Roroani, Mar- Claudius annis 14. Petrus Rotnam , el- Marcus
cus Alexandriam pelit. Alexandriam petierunt. - .
Nero annis 14 paene. Pelrus et Paulus crtici, .gla- Nerp aunis 14°. Peirus et Paulus cruci gladioqiie
dioqtie Irariunlnr. tradili sunt (51). -
Vespasianus annis 10. Hnjus anno secundo Tilus Vespasianus annis 10. Hujtis arino secundo Tilus
Jerosolymain subverlit, templiini. solo prostravit, -Hievosolimainsuliverlit, teroplum solo sivavil, posl
post nnnos prim;c acdificationis1089,Doininicae au- anrips priinae aedificalionis 1189, Dominicaeautein
tem incavnalionis 71«. Colossus (50) RoiiiaBerigilur, incarnalionis 71. •*..
hahens altitudinis peries 107. 1
B
Titus annis 2. Ilic fncundtis et pius fuit, ct vir Titus annis .2. Ilic faciiiuluset pius Itrit;
omniuni virliilum genere miiabilis, adeo ut amor-ei
delicia)humani generis diceretur.
Domicinniis,fraler. Tili, annis 16» Hic Jobannem Doniicinnus airois 16. Joarines apostolus in. Pa-
cvangelislam in fevvens oleum misit, quem posica tlroios relegntiir.
in Palhinbs insulam exilio velegayit, ubi npocalipsin
Deo revelanle cognovifi ldem Domicianus teniplum ]Paniheon Rpmac sedificot, quod Ronifacius papa
posiea in .honore sanctaeMariae semper virginis ioroniumquematrum CJirisMconsecravil.
Nerva annum 1, menses 4, dies 8. Hic priroo Nerva anno uno. JoOiinesEphesum rediit et evani
cdicto suo cunctos exules revocavit, el. quicquid gelium scripsil. -..'•
Domicianus Nero, qni ante eum veguavevat, per
criideiilatem et pclulantiaro, qua niiiiium exarsit, staiueral, totius populi rogalti el consilio riisn;pit.
Undeet Johnnnes apostolus hac generaii inriulgenliai Jiberalns, Ephesum rediil, .et quia concussaii) se-
absenle per baereMcos vidit ectlesiae fidcm, .confes 3Slim hac descriptam in -evangelio-suo verbi De"v-J
eeiernitate stabilivii.
Trajauus annisl9. Jobannes apostolus 68 afroos-i ' C Trnjahus nnnis 19. Simeon Hierosoiiinoruni epi-
posl passionemDomini,aeialis niilein suae98, Ephesi
placidn niorle quievit. Sittion CJeopbaefilius Hicr6- scopus crucifigiiur, et Joannes apostolus requie-
....-•
solymoruin cpiscopus 126 aeiaiis suae auiio crocili- scit. . , . ••
gilur. • .
Adrianus annis 20. Hic Judocos ultima caedeper- Adrianus annis 21. Aquila inlerpres ofiluf.
donniii, et Jerosolyniaro funditus eversaro aratris
coroplanavit, ut impleretur quod scriplurii est: Sion iquasi ager arabitur ;.qui postea in loco Calvaviae,iiiii
Ghrislus crucilixus esl, civilaterh construxit, quam: ablato Jevosolymae nomine Jleliaro de suo noiriine
vocnri jussit, quin vEliii.sAriiiaiiiis yocabalur; sedI anliquus nsus pr*valuit.
Anioniiiiis Pius curo filiis suis Aurclio el Lucic! Anlonihiis Pius annis 24. Valenlinianus et Mar-
aniiis 22. llic beiignus erga chvistiaiiosfuit. Valen- cion hereiici. agnoscuntur. •
tinus et Mavcionagiioscunlur.
M. Anioiiiinis Vevtis cum fralre Lticio Aurelio, Anloninus minor annis 19.MontanusCatafrigaruin
Coiiimodoniniis 16. Hi priinum jure a:qub impe- auclor oritur,
rium admiiiistrnverunt, ciiin usqiie ad hoc tempus
'
tiiiguli atigusli fuerint. .' _,
Cbmrootiusjunior annislS.Hic colossi capitesub- CoromodusannislS.TlieodolioninlerpresappaniiU
(50) In scquentibus Q. plura ex Beda de VI ael. - (51) Atldit : Lucanus et Josephiis claruerUnt.
aliisque foutibus addit; Laroberlus vero Aiinaless Gnlba et Piso 7 menses. H;Ssoccitlii OtihOtres irieri-
Hersfeldenses repctero videtur. •ses; liic se jpsurn occiriii. Vitti.Iius8 menses; huhc
octidit Vcspasiarius.
_«»• ET LAMBERTI ASCHAFNABURG.PARS PRIOR. 453
ANNALES QUEDLiNBURGENSES. LAMBERTI ANNALES
lato, sua? imaginis caput ei jussit ihiponi. Tlieodo- A /. iElius Perlinax arinum l. Nihil historise habet.
ciori interpres habelur.
. Mlius ....
.... Pertinax- annis 18. Symmaclius inlerpres Severus Pertinax annis 18. Siinaclius interpres
liabetuv. agnoscitur.
Aaioninus €aracalla annis 7. Quinta ediiio Jeru- ,Anlonius Cnfacalla annis 7. Qiiinia edilio HierM-
salem invenilur. salem inyeniiur.
Macrinus anno uno. M. Aurelius Antoninus annis Macrinus anno unovel Mavcus Aurelius Anloniiis
4. Sexta edilio Nicopoli reperitur, et Sabellius in- annis 4. Sexta editio NicapoJi reperilur, et Sabcl-
fehx exoriiur. lius infelix ofitur.
Aurelius Alexander annis 15. OrigenesAiexandriae , Alexander annis 15. Origenes Alexandrice cl?.-
imo lolo orbe clarus habelur. ruit. ,."-
Maximiiius annis 5. Hic persequitur christianos. Maxiiniaitiisvel Maximus annis 3. Hic persecutics
•est cvistianos. . .:.-,'•
: Govdianusannis 7. Fabianus episcopus Romae cla-
Gordianus ariiiis 6. Fabianus episcopps Rpmaecla-
ruii. I ruit.
JJ
Pbilippus cum Philippo filio annis 8. Hic primus Philippus annis 7. Hic priirius imperator crislia-
clirislianus imperator fuil, et filius-ejus simililer. niis fuit.
Decius annis 5. Hic «um ambos Philippos, senio- Decius annb 1. Antonius monachus orilur.
rem Romae,juniorem Veronae occidisset, ob odium Gallienns et Jilius ejus VolusiaiiUsannis 2. No-
«orum perseculioneni in clirislianos nipvet. Anlo- valiana heresis orilur.
nius monachus in jEgypto cJaruit. Valerianus ciim Gallienb ahriis 5. Ciprianus ot
Gallus et.VoJusianus annis 2. JSovatiana haeresis Cornelius martirio corenanlur.'"'
wriiur: , Claudius annis 2, Iste Gotbos abTIHiicp espulit.'
. Valerianiis.cum Gallieno annisio.Hie.Valerianus, " Aurelianus annis 5. Hic eliam pefseculus est csi-
in chrislianos perseciitione commpta,,-£talim a Sa- stianos..
pore Persarum vege.capituv : ibique luminibusovba- Tacitus annum 1.
tus, sevvitute miserabili consenescit, quem eiianj Probus annis 6. Maiiicheorum heresis oritur.
secum quocunque pevgehat ducens, adinjuviamRo- Cafus ahnis 2. Isle.de Persis triumphavit.
nianovum solo lenus inclinatum pedibns calcans, Dioclelianus et Maximianiis annis 20. Isli diviiws
iascendit in equum. Unde Gallienus iarri claro Dei C { libris exuslis, vaslari ecclesias, afjligi et interfici
judicio lerrilus, pacem Ghrisiianis reddit. cristianos jusserunt.
. Clau.dius annos 2. Jste Gotbos jam /per arinos 15
Illiricum Macedoniamque vastantes superal et ex- Maximinus, filius Maximiani, Severus, el Galeritis
anuum 1. -.';:;'..'.
pellit, Conslantinus annis 51. Cnjus 16 anno Nicena
Aurelianus annos 5. Hic etiam persequitur chri-
sinodus congregatur, dominicae incarnationis arino
stianos. .-'.'_
Tacilus menses 6. Qupapud Ppnium occiso, obli- 5.18. •; • :'-;;- •:.-
nuit Florianus imperiurii diebus 88, ei sic apud Constantius et Constans annis27...Reliquiae:sancfi
Tharsiim interficilur. Andreae sanctique Luca? evangelistae Conslanlino-
Probus annis 6. Manicheorum baeresis exorla est. polim transferunlur, et arilhroppmofphitaf um lfere-
Carfis ctim filiis Carino et Numeriano annos 2. -sis oriiiir.Peridemiempns Athanasius et Maximi-
Iste dePersis trittmphayit. i)us, Treverorum archiepiscopusjatque Hilarius do-
DiocieManusCum HerculeoMaxImiano, quem; plim ctrina et fide clari ha])ebanlur. :.;:<>::.
sihi conirhilitonera consoviem iriipefii fecevat, annes Julianus annis 2. Hic exmonacho paganus facttts,
20.;Isii diviriisiibvis exusiis, vastari ecelesiasiafiligi D bristianos perseculus est. ,
el inlerfici christianps jusserunl; 20 .autem vegni Jovianus anno 1. Iste cum omni exereitu cristia-
sui annODioclelinrius Nicomediae,Mnximianus Me- nus efliciluf.
dioiani purpuram deposiierunt, el privatam yilara ValenMnianus annis 11, qui a Juliaiio ob fidero-
elegerutil. Allanien coepla serael perseculio lisqtie Chrisli riiililia fuerat privatuSi Et Goihi heretici
a!i seplimum Constanlini aiinrim fervere non cessat. factisunt. " '
'.." ., '
Conslanlius",Constantini pater, 17 imperii anno, Gratianus cum fratre Valentiniano annis 6. Aro-
siimiJiaeriiarisuetuuTnisetcivilitaiis 'vir.iii Rritannia
obiitEboraci. Hic cuminultps haberel in suo palalio brosius et Martinus episcopi claruerunt.
chrisliaiios, volens probare si essent deosuo vefe^ Valenlinianus cum Theodosio annis 9. Hieroni-
fideles,.promisil iis, si a fide exciderent, multa se liuis in Bethleem lolo riiuridoclaruit.
dona largiturum, sin autero, poerias se illaturura. Theodosius annis 11. Sanclus Joannes anachorita
Qui cum videret quosdam a Clifisto defeeisse,: claniit. ':;.••
PATROL. CXLI. 15
-»59 ANNAL. HILDESHEIM., QUEDLINB., WEIS5EMB. Hjj
ANNALES QUEDLINBURGENSES. LAMBERTIANNALES, ; ;
quosdam immobiles permansisse, permanentes mu- A Archadius cum fratre Honorio annis 15 {S2)v
neribus donavit sibique amicos et consiliarios fecil: Johannes Crisostomus cl Augustinus episcopi cla-
dclicieiiles vero cbnlumeliose de palatio expulii, di- ruerunU
cens se illis nunquam crediturum qui deo suo irtfi- Honorius cum Theodosio roinore annis 15. Cyril-
deles essent. Inhac tempeslate Galerius Maximianus •lus Alexsndriae episcopus claruil.
cum Constanlio impefator est faclus. Mortuo vero Theodosius minor.Archadii filius, annis 26. Ephe-
Conslarilio, Maximinus el Severus a Galerio anno 1 sina sinodus Nestoriuin cum suis fautoribus Pela-,
caesares creanlur. Ab anno perseculionis 4 Maxen- gianis damnal, sub Celestino papa
lius, Herculei Maxirniani filius, Roma?.auguslus ap- Marcianus annis 7. Calcedoriense "concilium sub
pellatur. Licinius, Constantiae sororis "Constantini Leone papa 630 patrum agilur.
vir, Carnuti imperator crealur. Lep majOrcum Leoneiniriore annis 17. ^Egiptus
ab errore Dioscori liberatiir.
Conslantinus vero, Constanlii ex concubifia He- Zenon annis 17. Corpus Barnabae apostoli repe-
lena filius, iri Brilannia faclus imperator, regnavit ritur, et azephalorum heresis oritur.
annis 50 et mensibtts 10. Qui occiso Maxentio et Anaslasius 26 annis.. Fulgeiilius cp.scopus cla-
fugalo Licinio, solus monarchiam lenuiu Hic de B ruit.
perseculore chrislianus beato Silveslro baplisnnte Juslinus major annis 9. Azephalorum Iieresis
effeclus, fabricavit iri suo palatio Jesu Clirislo san- abdicatur.
cloque baplistae Johanni basilicam, qnam appellant Jusiinianus anriis 59. Hujus sexto arino pfiriiUs
ex suonomineConsiantinianam. Aliej-ambeatoPelro cyclus Dionisii inchoavit, domiriicce incatiiaMohis
et Paulo in lemplo Apollinis, ulrorumque corpora anno 552.
circumfundens aere cypro quinque pedes grosso. Juslinus minor annis II. Armenii fidem Ghrisli
Multas quoque alias Romae coiistrueiis ecclesias et susceperunt.
baptislerinm miro opere faclum , tmdidil ipsam Tiberius annis 6. Erminigildus fex Golhofum
sancto Petro.civitatem cum innumeris possessio- ntartirio coronatur.
nihns aliis, jubens per omnem niundum cunctos Mauricius annis21. Gregorius papa Augustinum
cpiscopos ita pro Capite habere Romaivum ponlifi- archiepiscopum cum monachis Britanniain inisit,iit
cem, sicul veges caHerccque polestates imperato- genti Angiorum verbum Dei-evangelizarerit, doirii-
vem. Tnric in orienteni transiens, sui nominis ur- nicae incarnavionis anno 596.
bein in ThraMa regione conslruxit, eam Romani Focas annis 8. Angli-Saxones fidem ChrisMsusce-
sedem impcrii totiusque Orieniis caput esse con- C perunt.
sliluit, cujus eliam induslria sinodus Nicena deciino Erticlius annis 36. Judaei in Hispania crisliani
Cnlend.Jul. die colleclione 318 pairum celebralur, facti sunt.
anno dominicaeincarnalionis 518. Eraclonas ctim malre sua Martina annis 2. Prr-
rus regiae urbis episcopus a Theodoro papa dam-
aatur.
Morluo Conslanlino, tres filii sui, Constanlinus,
Conslans et Conslantius, imperatores creantur ; Cuiistahlinus, Eraclii filius, menses 6. Paulus,
deftinclis vero duobus, solus Conslantius monar- Pirri successor, ob eandem vesanam doclrinam dam-
•chiam obtinuit, impie Arrianus effectus.. Maximi- natus csl.
IIBSTrevirensis episcopus clarus habelur. Anllio- ConslaiiMnus, Constnniini filitis aniiis 17. Ilic
nius monachus 105. aetatis sute anno in heremo sextaro sinoduro congregavit. Cujus rogalu Agalho
morilur. papainisit in regiain urbem legatos suOs, in quibus
Ttiit Johannes, Roinanx ecclesiaelunc diacorius, npn
2
' Julianus annis et mensibus
8. Hic ex christiano lorige post episcopus, pro adunalione facienda san-
paganus effectus, persequitur crudeliter chrislianos. D clae ecclesiae. Hxc sexta sinodus ConsianMnopoIip
acta est. Ubi -afTueruiit episcopi 150, pracsiderite
Jovinianus anno ferenno regnavit. Iste curo omni Georgio patriarcha urbis regia?, et Machario urbis
exercitu chrislianus eflicitur, sed ejus pia laetaque Aiiliochiae, et convicti suiil, qui unam voluntateni
principia mors immatura corrupit. et operationem aslruebant in. Clirislo, falsasse pa-
trum calbolicorum dicta pefplilrima.
Tagobertus vex Frahcor.um monasterium in W|-
zenburck constiuxit anno Domini 623. regni sui 23.
Huc usque Beda.
(Continuationem v. cot. 466i)

(52) Addil: Hic sacra ossa Samuelis prophele de Judaea translulii in Traciam.
*61 r ET LAMBERTl ASCHAFNABURG.PARS PRIOR. 465
ANNALES QUEDLINBURGENSES.
Yaleniiniariuscum fralre Valenle annos H. Valentiniano ergo in fiile catbolica fideliter perroanenle,
fraler suus Valens ab Eudoxio Arriano episcopo rebaptisatus, cbristianos persequilur, in tanlum ul sura
polestatis decrelo monacbos militare, nolenlesque fustibus juberet inlevfici. Hoc tempore gens Hunoruni,
diu inaccessis seclusa montibus, repentina rabie percita exarsit in Golhos, eosque sparsim conlurbatos, ab
aiiliqnis sedibus ullra Danubiura expulit. Qtii-a Valente imperalove sine avmorum depositiofte suscepti,
mox fame per avaritiam illius ad rebeHandum coacli sunt, vicloque imperatoris exerciiu, perThraciam
discurrentes, oronia caedibus, incendiis, rapinisque vaslarunt. Ainbrositis el Marlinus episcopi cJaruerunt,
et Gotlii haereMcifacti suni. Eo (53) tempore gens Alamannoruro prava ac pessima rebellaverunt conlra
Valeniinianum impeiaiorem. Quivictiabeo, superDanubium fluvium fngerunt, et iiitraverunt Meolidas
paluilcs. Dixit aulem imperalor : Quicunqtte poluerit introire in paludesislas, et genlem istam-pravam
..ejecerit, concedameis tribula donaria annis 10. Quod audienles Trojani, qtii reliquiae erant exercilus An-
lenoris fugientis de Troja, elenm sequi non vaieiiles, 12 riiiiia ingressi MeoMdas paludes, juxla lerminos
Pannoniae aeuilicaveruntcivitatem noinine Sicambriam, habilaverunlque illic mullis annis, donee crevefunt
ingentem magnaro.IngresBi pvbpier reraissionem decennium Iribtitovum post Alamannos, inlerfecevunt
eos. Tunc appellavil illos Trojanos ValentinianuS iniperalor AtticaTingua Francos,Tioc esl feros, a durilia
vel audacia corriis eorum. Poslea egressi a Sicambvia, venevunt in Gevmaniam juxla Rhenum fluvitim,
hahenles supevse duos pvincipes, Prianium el Anlenorem. Qui rebellanles conlra Romanos, victi suiit ab
Arisiarcho prineipe niiJitiseet tribmo subjecli, occisis uirisque praediclisprincipibus. Mortuo autem Sun-
none (54) filio Antenoris, et Marcbomire fiJio Priami,'qui stipsr Francos dcfunclis palribus regnaverunt,
elegeruiilFaramunduni Marcomiris filium, et elevaverrintcum super se regem crinimm. Exhinc Franci cri-
nitosreges habere coeperunt iisque ad Hilriericmn regem, ctijus Pippinus, roagni Caroli, qui major domus
vocabatur, pater, regnum simul ciuii nomine rapuit. Moriuo Faramundo, rcgnavit Chlodio. PostClodio-
nem Meroingus(55), a quo Franci Meroingi vocali sunt. Post Merbingum filitis suus Heldericus, pater
Chlodovei regis incliti, regnavit. Hic Chlodoveus a beato Remigio primus Francorum regnm cuin orani
cxercitu Jjaptisatus, expulit Egidium consnlem Romanum. fiJiumqtie cjtis Siagvifim oecidit, tulitque Mar-
tiano imperatovi quiriquid Romani intva Rhenum et Ligerem fluvios possidebant. Post morlem Chlodovei
quatuor filii ejtis regnnm ejusJnterse diviseruniaiqnaliter, id est Clilodomirus, Uildibcrtus, Lotharius, et
Ilugo Theodoricus, de concubina genitus, qui, data terra Tliiningorum maxima ex parte Saxonibus, qui
reinanserant Thuringos regiis territoriis fecit tribularios in porcis. Mortuo Theodorico, regnavit Theober-
ms. Post illum Theobaldiis. Moiiuo Theobaldo, regnavit Lotbarius. Post hunc Helpericus. Post hunc
Loihavius palerDngoberti regis. Hic Lotbarius, occiso Bertholdo diicc .Saxoimm, et pervagala Omniterra
eorum, nullum hominero longiorem in ea viveniem reliquii, quara gladius suus fuerat, quem spalamvo-
cant. Moriuo Dagoberto, regnavit post eum filius ejus Sigoberlus el Clodoveus. Post ClodoveumLotharius.
Posteum fratresejus Tlieodoricus et Hildericus. Erat eniin ipse Hildericns Jevis nimis, sub cujus iempore
Pippinns, filius Ansgisi, major domus erat. Post hunc administrationem aulae Caroltis, filius.ejtis, procu-
rabat. Quo morluo, ultimo MeroingovumHildevico regno stiblalo, Pippinus, Cavoli filius, decrelo Zacliarioe
papaeex palalino comile in regem ungilttr ; qui genuil Carolum Magntim.
Post Valentiiiiaiinm Gratianus iroperalor annisi6 regnavit, cum Valenliniano fratre.
Valenlinianus cum Theoriosio annis 9. .
Theodosius cura Arcadio filio annis 11. Hieronymus pvesbiler apud Bcthlehem super omnes bistoriogva-
plios enituit. .
, Arcadius, fiJius Theodesii.curii fratre Honorio annis 13. Honovius cum Theodosio minore, fralris stii
Arcadii filio, annis 12. Alaricus rex Golhorum Romam invasit; el seplimo Ilonorii vegnantis anno reve-
lavitDcusLuciano presbitero venerabili corpora sanclorum, sancli Slephani proiomaiiyris, el Gamalielis
qui doctor apostoli Pauli crat, et filiiejusAbihon, et Nicoderai, qui venit ad Jesum nocle primum ; qure
Johannes Hierosolymilanus episcopus in sanctam cum maximo honore translulit ecclesiam Sion. Hiero-
nintus presbiter 12° Honorii anno apud Bethleliem obiit, anno'a)ta{'s suae91.
. Theodosius minor, Arcadii filius, annis 26. AugusMnus,Hypponensis episcopus et sanctae ecclesiaa do-
clor eximius, obiit. Hujus Theodosii lempore Bleda et Allila fralres in Hunis regnavenint el Illiricuin Thra-
ciamque depopulnti suni.
MarManuscum Valentiniano, Placidiae filio, anups 7. Angli terram quam nunc Dani possident relin-
quentes, cum fege suo Anglingo, invilante et conducenle eos rege Vertigerno, conlra* Scotos et Pictos
Britanriiam pelunt. Calcedonehsecoiicilium sub Leone papa coHoculione 650patrum agilur. Morluo Bleda,

i55) Qttaeseqiniiilur, ex Gestis regum Francorum fluxerunt.

(54) ilo correxi. Surmone c.
(55) ita correxi hic et in scquentibns. Mcrongusc.
 '63 ANNAL. HILDESHEIM., QUEDLINB., WEISSEMB. 464
ANNALES QUEDLTNBURGENSES
Attila ejus frater omnem pene Galliam devastavit, quo usque, Deo annuente;
per Egidium (56) patrilium et
Thurismodum, Remensis is57)civitatis principem Golhicum, fugalus est. Eo lenipore Ermanricus super
omnes Golhos regnavil, astutior in dolo, largior in dono, qui post morlem Friderici unici filii stii, sua
perpetrata (58)voluniate, palrueles suos Embricam el Fritlam (59)patibulo suspendil. Theodoricum similiter,
patruelera suum, instimulanle Odoacro patruele suo, de Verona pulsunvapud Allilam exulare cocgil. Aetius
paivicius, roagna oceideiitalis rei publicaesaltis et vegi Altilae etiam tevvor, a Valenliniano juniore occi-
dilur. Cum quo Hesperium cecidit regnum, neque hacienus valuit relevari (60).
Leo major annis 17. Egyptius errore Dioscori latraf.
Leo:minorannutn 1.
Zenonairoos 17. Odoacar, rex Golliorum, Romam obiiiiiiit.
Anaslasius annos 27. Fulgenlius episcopus prsedicatur. Erraanrici regis Golhorum, a fiatvibus Hemido
el Serila et Adaccaro, quorum palrem iiilerfecevat, amputalis manihus et pedibus tuvpiler, uti dignus
. erat, occisio (61), Amulung Theoderic dicituf; proavus suus Amul vocabatnr, qrii Golhprum poiissimus
censebatur. Et isle fuil Thidcric de Berne, de quo cantabant ruslici olim. Tbebrioricus Altilae regis auxilib
in regnum Golboruni reduclus, suum patrtielem Orioacrum in Ravenna civiiate expugnaluro, iniervenienle
Altila, ne occideretiir, exilio dcputaluni,paucis villis juxta conflueniiam Albiaeet Salae fluminiim donavit.
Anaslasius autem imperator, haerelicis favens, fulmine inleriit.
Juslinus annis 9. Theodoiicus Roma politus, sanciuin Joliaiinem Romanum ponlificem in Ravenna car-
. cere tenturo, ad lnorlem usque perducens, prseclafps qiioque consules Symmachum et Boeliuni occidit.
Ipsevero Theodoricus, 98. die poslquam Jobannes papa defurielus est, siibilariea morte inleriii; cu-
. jus regiiura nepos suus Alhalaricus suscepit. Eodem tempore sanclus Benedictus in monte Cassiuo velot
sol emicuil.
Justinianus imperalor annis 59. Hujus 6 anno quinta.synoduscelebratur. Primus Dionysii circulus ih-
choat anno dominicae.incarnationis 552, et codex Justinianeus de legilius Romano orhi pronlulgatus est.
Eodem aniio Hugo Theodofictis rex, Chlpdovei regis filius ex concubina natus, cum psiri successissef in
'
regnum, ad electioncm suam Irminfridum regem Thuringorum honorifice invitavit. Hugo Theodoricus iste
dicilur, id est Francus, quia olim omnes Franci Hugones vocabaiitur a suo qitodam duce Hugoite. Qui
quamvis nothus essel, a palre Chlodoveo propter snpienlinm et forMtudincmsibi diviniius collatam caiie-
ris filiis suis plus dileclus, suo jussu toliusque poptili consensu inlerfratres suos riobiles, id eslClOdomi-
rum, Hildebertum, et Lotharium, aequalem regni partem suscepit. Cujus parti cuin Tliuringia cessisset,
-Irminfridus, gener ejtis, hortatu uxoris suaeAmelhurgae invitaiionem regis respuit, dicens, Tlieodoricuin
uxoris suae.quae soror erat Tlieodorici, potiusessedebereservura, quam sibi vel aliis regem vel doinihurii.
Veniat.primum, dixit ad nunciuro, ferens secum multifonnis pecunim cumulum, ul emui ab uxpremea,ab
uiroque parente nobili, me jubenle, libertalis lesiamentum, Quo responso, unanimi Fraricofum fttrore,
commotus TJieodoricus, vemandavil ei dlcens : Veniam, utjnssisti. Ei si aurum milii rion suffecerit, pro
liberlale mea.TliuringqrumFrancorumque capita tibi (62) dab.o nttmero inexplicabilia. Siafimqfie collecto
exercilu, venit in regionem Maerstem.(65)vocatam, et Irminfridum illie sibi bello occurrentem iniilta caede
suorum vicit et fugavit. Quem insecutns usqtie ad Qvaccram fliivinm, juxla villam Afhen (64) vocaiam
niaximo praelio fudit; illoque fugalo, propler suorum casum et vivenMumvulnera amplius eum persequi
• destilil, sequeob curationem dolerilium slatutis munieral castris. AUdiens aulem Theodoricus, Saxones,
quoruin jam fortitudo per tolum pene divulgabalur mundum, in loco Hadalaon dicto applicuisse, in sunro
eos convocavit auxihum, pfomiltenseiscum suo suoruiiK]ue 12 nobinssimoruro juramento, si Tburihgos
sibi:adversaiites vincerent, oiniiein-illis eprum lerram dalurum, usque ad conlliieiiliam Salaeel Unstradae
fluviorum. Qui nihil moranles, venernnt ad eum, et persequentes lrminfridum, piignaverunt cpritra eiim
super Unstradan fluvium, ianlamque Thuringorum strageni illicdederuht, ut ipseifluyiiiseOrfirii cadaVefi-
bus replelus,pontem illis praeberel.Trminfridus antem cumuxore et filiis, ct uno riiilite Iririgo homine,
^capta a Saxonibus noctu civiiale Schiriinga qua se concluserat, vix evasit. TuricTliebdoficus, accepto
- consilib; vicioribus tradidil Saxonibus omnem lerram Thuririgorom, excepta quam Louvia (65) et Hseriz
'
(56) Lege Egeticum, i: e. Aelittm. .
(57) Legendutn videtur Tolosensis vel Narbonensis.
(58)/trt c. pefpetvalam IL7J3IV.
(59) Herlungos; hic et iu seqq., ,cf. .Wilhelmi Grimra nostri libfum die.deulsche.Beldensage p. 19,
seqq'. ... >
(60) Haecex Hbro arile a. 801'scripto desurapla esse videntur.
(ftl) Cf. Jordanem c. 24.
(62) Et corr. Mbimanu secunda c.
Pagus in quoHannovera civilas.
(65) Annalium
(64) Montes Orheim, Horheim; cf. a. 780.
(65) Thuringorum meridionales esse videnlur.
465 ET LAMBERTIASCHAFNABURG.PARS PRIOR 466
ANNALES QUEDLINBURGENSES.
sylva?concludunt, absqueiributo perpetuo possidendarn. Thuringos vero qui cceili superfuerant, cnro por-
cis tribulum regis stipendiis solverejussit. Post .'haicTheodoficus data fide Irminlfido, iii Zttlpiacp civitate
illum dolo perimi jussit. Altila, rex Hunorum et tolius Europaelerror, a puella quadam, qunra a patre oc-
ciso vi rnpiiit, cullello perfossus, interiil.
Justinus roinor iroperalor annis 11 regnavit. Armenii Christi fidem suscipiunt.
Tiberius annis 6. Longobardi llaliarn vaslant.
Mauricius annis 11. Gregorius Magnus Romae floruit. Iste universae probilaiis ornamento praeclarus,
Augusiiniiro episcopum cum monachis in Brilanniam misit, ut genli Anglorum verbum Dei evangelizareiit,
anno incarnalionis dominicoe596.
Phocas annis 8. Angli Saxones in Bvitannia fidem percipitint.
Ueracliiis annis 56. Judaei in Hispania chrisMani efficiuntur.
Heraclonas cum matre sua Martina annis 2. Pyrrus, vegioeuvbis episcopus, a Thcodoro pnpa in basilica
beali Petri aposloli damnatur.
Constantinus, Conslaniini filius, annis 17. Hic sexlam synoilum co.mpostiilcujus rogatu Agatlio papa
misit in regiam urbem legatos sups, in qtiibus ernt Johannes Romanaeecclesioelunc diaconus, non longe .
posl episcopus, pro adunatione facienda sanelarum Dei ecclesiarnm; qui lienignissime stiscepli a reveren-
dissimo fidei caMioIicnedefensove Consiantino, jussi snnl, vemissis dispulalionihns philosophicis, pacifico :
colloquio de fide vcra perquirere, datis eis rie bihliothcca Cotislantiiiopolitnna cii.nclisantiquor.um pa-
trum, quosqtios petebant, libellis. Affuerunt aiilem el episcopi 150, pr;esiilen!e Georgio palriavcha uvbis ;
regiae, et AnliochiaeMacbavio, ct convicli sunt, qui unam yolunlatem ct opevalionem astrueban 1,(6.6)in
Chvisio, falsasse patrum calholicoruin dicta perpluriroa, Finilo aulem confliclu, Georgitts corrcctus cst;
Macharius vero ciim suis sequacihus simul e't praeeessoiibus, Cyro, Sergio, Honorio, Pyrrho, el Paulo, ei
Pelro, analhematizatus, et.in locum ejus Theophanius, abba de Sicilia, Antiochiacepiscopus faclus; tanta-
que gralia legatos calholicae pacis coihitata est, ut Johannes Portueusis episcoptts, qui erat ex ipsis unris,:
rioiniiiica octavarum pascae missas publice in ecclesia sancla) Sophiae, coram prineipe cl palriarclia, lati-
ne celebraret. Hoeceslsexta synodus Coiistantinopoli celehrnta.

PA.RS PRIOR. ANINI 702 — 829.

ANNALESQUEDLINBURGEN- ANNALES WEISSEMBURGEN- LAMBERTIANNALES.

-' SES. SES.
' "' '
DOM1NIC.E • ANNO
1NCARNATIONIS INCAKNATIONIS ANNOD. INC.
ANNO DOMINICyl!; 702. 703. 704.
702. 703. 704. 705. 702. 705. 704. 705. 705. [Airifridns rex Nordnnein-
brorum (68), filius Osvvi ffalrij
sancti Oswaldircgis, obiil. 3—6]
706. 700. 706. |Inicium monasterii sancli
Petvi in Efphesftirdl, quodconstru-
xit Tagebcrtus rcx Francorum in
inonie qui antea Merwigisburgk
vocabalur, sed ab ipso Tagaberto
mons sancti Pelri nuiicupalus est
(69) 4 -6]
707. 707(67). 707.-
708. Conradus rex de Brilannia 708. Cttonrat rex de Brittannia 708. Cunrat rex de Brittannia.
Romam pcrrexil, ibique allonsus Romam perrcxit, ihique altonsiis Romam perrexil (70), ibique ailOn-
ac monachus factus, in jejtiniis et ac nionaclros factus, in jejuniis et sus ac hionaehus faclus, in jejuniis

(66) In margine manu secunda.
(67) W. Pippinus filius Ansgisi major domus ann.
57-' manu posieriori, quaeserieiri regum inseruil;
.,' (68).,L. nordanimbrorum 5. 6.-
(6l)j Est, et omnia, qum Itabuit in Thnrincjia, ad
eum (ocumdedit, monilu Trutmani solilarii O.Codex
3 vevo hoec habet: 706. Tagoberlus rex Frqncorum
christiahissimus\cotislruxit monasleriuni in Erphes-
furt, in monte qui antiquilus vocabatttr Merwigisburc,
a Merwigo pagano rege Francorum, qtti fuit filius
Mertvigi principis de Thurhujia_et tritavus cjnsdem
Tagoberli regis; deleloque paganico nomine ejusdem
urbis vel monlis, sancti Pelri montem nuncupavit,'
ibidemqtte monachicani vitam sicuti jam pari rnodo
fecerat in Selsenburginslituit, rogaiu Adeodaliinclu^
si, qui lempore ejusdem regis secus ecclesiamsancti
Blasii, quw siid fuit sttpra prediclam urbem, aRigi-
bertoMogontiacensiepiscopofueral inclusus; et omnia
qttw habtdl in Thuringia, sanclo Pclro fratrlbusque
ibidem Deo serviehlibustradidil.
(70) Reliqua-riesuiit in 5—6.
m ANNAL. HILDESHEIM, QUEDLINB., WEISSEMEt., 468
ANN. QUEDLINB. ANN. WEISSEMBUflG, LAMBERTI ANNALES. ,,
ovatioiiibns usquead dietn pevroan- precibusaddiemperyenitulMmuni. el precibus. nd diem pervenit ulti :
sil uliimum. Eodem anno mortuus Eodem aiinp morUius est Druogo. nium.
csl Druogo.
709. Durus, et deficiens fructus. 709. Durus et deficiens fruclus 709..
fuit.
710. Pippinus rex perrexit in A- 710. Bibbinns rex perrexil in A- 710. Pibbiiius major xlpmus re^
lamanniaro. lamannia. gni Francorumperrexilin Aleniaii-
niam. ' '"
7J1. Aqu» inundaverunl valrfe. 71! (72). Aque inuadaverunt 711. ,
valde.
712. Mors Ileriberli, regis Lon- 712. Morluus est Heribertus, rex 712. Mortuns est Heribertus,
gobardoruro. Langobardorui)). rex Laiigobardorum.
713. 713. 713. .
714. Mors Pippini regis, qtii fuii 714. Mortuus est Pippinus rei; 714. Morluus esl Pippinns (73)
filius Ansgisi; postqiiero Carolus posl quem regnavil Karolus iilius
raajor domus, cui successit Karo-t
ejiis lilius regnavit. ejus annis 27. Jus (74). filius ejus.- V
715. Pugna Francorum; et mors 715. Dagoberlus fex moiitur; 715. MortuusestDagobertusrex;
Dagobeiti regis. fuitqtie pugna Fra.ncorum. fuilque pugna.Francorum.
716. Pugnavil CaroJus cmitfa 716. Pugnavit rex Knrolus con- 716. Pugnavit Karoluscontra re-
Ratboilum regem. tra regem Rathoduin. gem Ralbodum.
717. Pugnavit Cafolus conira 717. Ptignavit Karolus conlra 717. Pugnavit Karolus contra
Francos in doroinica dieantepa- Fraucos in dominica ante pascha. Francos in dpminica die aute pa-.
sca. scha.
718. Vastavit Oafolus Saxoniam 718. Vaslavil Karolns Saxoniam 718. Vaslavit Karolus Saxoniam
plaga. . plnga raagna. plaga magna. Sanclus (75) Boni-
facius ordinalur episcopus 2. Kal.
Decembris.,
719. OccisioFrancorum adSues- 719. QcrisioFrancorumadSues- 719. OccisioFrancorumadSues-
sionis civitalem, et mors Ratbodi sionis civitatem. sionisciviialem.
vegis.
720. PugnavitCaroIiisconiraSa- 720. Pngnavit Karolus "coriira 720. Pugnavit Karolus conlra,
xones., Saxones. Saxones.
721. 7-21. 721.
722 (721). Magna fertilitas facla 722. Mngna fertilitas iacla esl. 722. Magnafeiiililasfaclaest..
est.
723. 723. Dtio filii Drugonis Jigali. el 723. Karolus infirmatur (76).
Knrolus
' infirnialur.
724. 724. 724.
725 (724). Sarraccni priniilus 725. Kai'oIiis»perrexit Andega- 725. Karolus perrexit Andega-
ltaliam (71) ingrediuntur, vis. vis.
. 726. 72S.. 726.
727. Sanclus Egl)eriiis migravit 727.. Sanctus Egbertus migravit 727. Sanclus Egbertus migravil
a;l Cbristuni. ad Christum. ad Chrislum.
728. 72S. 728.
729. Comelaeapparuerunt. 729. Cpmetae slelle appar;iie- 729. Comelae slellse apparue-
rnnt. rtint.
730. 750.. 750.
7,31. Carolus vastavit ultra Lige- 731. Karolus vaslayit ultfa Li- 751. Karolns vastavituitraLigu,-.
riin; el Raginfridusmortuus esl. goram. ram.
752. Carolus ptignavilconlia Sa- 732. Karolus pugnavit conlrai 752 (77). Karolus pugnavit contra
racenos die.sa,balho. Sarecenos. Sarracenos.
7,55.Eclipsis solis facta esl. 755. Eclipsis. solis facla est. 755. Eclipsis facla esl soIis(78),
! 754. Carolus 754. Karolus perrexit in Fr:e- 734, Karolus perrexit in Fre-
perrexit in Fre-
siam. siam. siani. .. ,

(71). Minime; sed Burguitdiam. (74) K. marlellus. 4. vox lineae superscripla 5. .

(72) Tiberius qui el A.bsimarusannit 7, rhanu ea- (75) L. reliqua desunl 9 -
dem posieriori. (76) Haecdesunt 2.
(73) Bippinusl. Bibbinus 4. 5. ilaet infra noirien (7.7) Haeodesunt2. *
\aiie scribiUir, (78) Haecdesunt 2..
 H& ET LAMBERTlASCHAFNABUR&.PARS PRIOR. 470
ANN. QUEBLINB. ANN. WEISSEMBURG. LAMBERTIANNALES.
755. GarolusWascones vaslavit. 735. Karolus yastavilWascones. 755. Karolus vaslavit Wasco-
Beda nobilis presbi.ter et prseclarus (736). Beda nobilis et praeclarus nes. (756). Beria nobilis el praeclar,
- '
doctor obiit. doclor obiil. rus rioclor obiit.
736. Initium Herolfesfeldensis 736 (737). Inilium Herveldensis 756. Inilium Herveldensismona-
monastcrii. Audoinus episcopus monasterii. slerii.
oliiit.
737. Carolus pugnavil conlra Sa- 757 (758) Karoluspugnavilcon- 737(758). Karoltisptignavitcon-
racenos in Goilria. tra Saracenos in Gothia. Ira Sarracenos in Golhia..
738: Carolus Saxoniam ilerum 758 (759). KaroJus Saxoniam 758 (759). Karolns Saxoiiiaro
inlroivil, et fecit eostribtitarios. iterum intravil, et feciteos tribu- iierum intrayii, et fccit eos tribu-
tarios. larios. '
739. Carolus Pfoviuciani inlra- 759 (740). Karolus Provinciam 759^(740). Karoltis Provinciam
vil usquein Massilinm. inlravit usquein Massaliam. intravit iisqi.e in MassIIiam.
740. Pax sine ulla hoslililale. 740. 740.
741. Carolus moritur, filius Pip- 741. Karolus moritur 24° regni 741. Karolus.obiit, mnjor do-.
pini; posl qiiem Caroloinannus et sui anno, post quem Karlmanuns mus rcgni Francornro, ctii succes-,
Pippinus filiiejus regnaverunu et Pippinus filii cjus annis .6 re- serunt Karlinannus et Pippinus
gnaverunt. filii ejus. Ijiiliiim Altaheusis mo-
naslerii.
742. . 742. 742. Karolus roagnns nntus
esl (79). Sanclus Bonilacius ctim
Karlomanno magnam sinodum iia-
buil (80).
7.43. 7.43.. 743.
744. Iniiium- Fuldensis nionn- 744. Inicium Ftilriensis mona- 744. Initium Fuldcnsis mona-
iterii. sterii. sterii.
'745. 745. 745.
746. CarolomanriusAlamaroiiam 746. S.mcliis Burgehardus or- 746. Sanclus Burchardus orili-
ingreditur. Sanctus Biircardus or- dinatur episcopus in Wirzebnrg. natus csl episcopus. priiiius in
dihatus est primiis cpiscopus in
Wirzburck. Kodem anno sanclus Wirziburg.
Wjgberlns migravit ad Chrislum.
747. CarolomanmisRomamper- 747. Sanctus Wibeiius migra- 7.47. Sanclus Wigbertus-roigra-.
vil a quem sancius Boni- vit a scculo. Karlmnnnus Roinav
gens lonsoratur, fralri regnum re- facius sectilo,
de Brittannia advocavit sihi
linquens. in solalium prncdicaiionis, et quia monachus factus est.
eo major natu ftiit, sumroa vene-
ralione illum habuit.
748. Gripho fugit in Saxoniam. 748. Grifo fugit in Saxoniam. 748.
749. Griplio reversus est de 749. Idem rcversus de Saionia. 749.
Saxonia.
750. Pippinus decrelo Zachariae 750. Pippinus ex decrelo Za- 750. Pippinus oecreto Zaclia-
riae papae per unctionem sancii
papae per unctionem sancli Boni- chariae pape per unclionem sancti
facii arcliiepiscopi rex appellalur, Bonifacii archiepiscopi rex appel- Bonifacii archiepiscopi rex appel-
et Hildericus, falso rex vocalus, latur; et Hildiricus, falso vocatus Jatus est, qni antea major domus
tonsoratus in monasterium reroit- rex, tonsoratus in monasterium vocaius esl; et Hildericus rex ton-
litur. mittilur. soratus in iuonasleiiiim roilliluv.
751. Landfridus obiit. 751. Lantfridus mortuus eslv 751. Zachavias papa obiit. Ste-
phanus electus est alque occisus;
et aller S.lephanus ckctus atqir.u
consecratus est.
752. Gripho morilur. 752. Grifo obih. 752.

(79) L. reliqua destinl 2. sem, _qumprius Wormatiensi subjecla eral, metropo-

(80) Codex 5 liaec habet : 742. Karolus ntagtms-
nattts esl. Synodalis conventttfIwbelur, Karlonutnni
et Pipptni precepto,sancliqtte.Bpnifacii consilio, ubi
mulli qui capilalh criminis maculd diffamati fueranl
depanebantur; inler quos episcopus nomine Gewiliob,
Mogontinm -civilali prelalus, ob homicidium palam
commissum deponebatur. Qtto deposilo, sanclus Bo-
nifacius a supradiclis principibuswcclesiw Mogontiit-
eensi preficilur. Et ttt ejus dignitas eminentior foret,
decreveritntidtm .principes wcclesiam Mogontiucen-
lim omniuminGermaniamcclesiarum efficere;tnoxque
tegatione faclaillud apresnle apostolico inipetravere.
Hiaulem sunl ponlifices Mogoniiriwse.iis, unlcqHam
arcliiepiscopatusinibi esset: Grescens,Blarinus, Sufj
fronius, Podardus,Rutharius, Attreus marlpr,Maxi-
mus, Sidonius, Sigemundus; Leqdegatrius,Becelinns,
Lanualdus, Laboaldus, Rigiberlus, Geroldus, (lewi-
liob. Httic sanctus Bonifaciits ariltieniscopitt tue-
cessit.
«I ANNAL.HILDESHEIM.QUEDLINB.,WEISSEMB;; tlh
ANN. QUEDLINB. : ANN. WEISSEMBURG. LAMRERTIAMALES.
755. Stepiianus papa ad Pippi- 755. Slepiiarius papa ad- Pippi- 755. Stcphantis pnpa ad Pippi-
num in Franciam vcniens, defen- num n venieris, defensioncrii petit ntim
, venieiis, defensionem petiit
sioncm petit conlra Haislulfum contra c Haistolfum regem. ,
contra Haisluifum regem.
rcgerii.
754. Slephanus papa duos filios 754. Stepliamis papa duos filios 754. Stephanus papa duos fi;.
I Karolum el Kaiiinannuin, ]Iios Pippini Kavolumci Kavbnan-i
Pippini, Carolum et Caroloman- Pippini,
unxit in reges. i
nuri) uiixilih.reges.
num, unxit lii reges.
755. Bonifacius archieprscopus' 755. Sanctus Bonifacius marly- 755. Sanctus Rpnifaciiismavty-
' coronatur.
rio rio covonaluv anno pevegrinatio-
pro Ghrisli nomine niarlyrio co-
ronatur, cui Lull successil.. riis suae 40°.
756. 756. 756.
757. Ofgana venerunt in Ffan- 757.' Organum venit in Frari- 757 (756). Orgnna pvimum rois-
ciam. - . - . '
tiam. sa sunt Pippino de Gvaecia.
758. Pippinus Saxonilnis supe- 758. Pippinus Saxonibus supe- 758. Pippinus Saxonibus supe-
ralis iribtilum iiriposuit, iit 500 falis ] tributum imposiiit,; uf 300 ratis tribulum iniposuit, ulSOO
eqnbs singulis sblvereni aniiis. 'equos singulis anhis persolvant. equos singulis aiinis persoJvjerenU.
739." ."''- 759. . 759-
' .
760; Pippirius in Wascoiiiam 760- 760..
venit.
: 761. 762. 765. 76J. 762. 763. 761. 762. 763.
764. Iliems.graiidis. 764. Pippinus rex-nngnum con- 764. Pippinus magnum cohven-
venliim babuit in Carisjago; fuit- lum habuil in Carisiago; fuitque
ique hibernus durus. byeins durissiraa.
765. Rtioigarigiisepiscopus cor- 765. Ruotgangus episcopus cor-
. 765 pora. sancioriiffl iJordianiv Nabo- pora sanctofum Gorgonii, Nabofis
vis et Nazarii de Roma adduxit. et Nazarii de Roma advexit.
766. 766. Victi sunt Scl.avia Fran- 766. Victi sunt Sclavi in'Wei;-
cis. dababuic (82J ' a Francis.
767. 767. 767. •
. 768. Pippmus: rcx acquisivil 768. ^ippinus rex adquisivit 768.. Pippinus rex acquisivit-
otnnem pavtem Aquitnnjae,et Wi- Aquitaniam tolam. Eodem anno Equilaniam lotamj et inde rever-
lnviiis estintcvfeciiis. Ebdem anno rex ab Aqiiilania rever- lens ad sanclum Dionysium, 8.*.
Pippinus vex revcrtens ab Aquita- Pippinus
nia ad sinictum Dioiiysiuni 8 KaJ. lens ad sanclurii Dionisium,'8 Kal. Qctobris obiit, Karolo magno,
0.clol),.obiil, liliis suis Gniolomnii- KaJ. Oct. ohiil, KafJo et Kaiimaii- et Karlmannoregnum rclinquens..
no el Cavolo, qui cognoniinalui' no
fcgnum relinquens.
Magnus, vegiium reUnqueris.
•769. 769. 769.
770. IIoc anno Beiibrad, m.ater 770> Berhta rcgina venit de Ita- 770. Berhta regina yenit delta-
Caroli, filinm Desidevii regis de lia, et Desiderii regis filiam.,ad- lia , et Dfisiderii
ItaJia adduxit in Franciam. duxit in Franciam. regis filiani;ad-.
duxit in Franciam.
771.'Carolomaiinus frater G:1.- 771. Karlomanims rex defiiii- -
771, Karlmarinus obiit, fratri
roli obiit, regnurn relinquens fra- clus est (81). Karlmaninis obiit,
tri suo Cavolo Magno. fratri Karlo.regnum velinquens, Karojo regnuro. relinquens.
772. Carolus in Saxonia Heres- 772. Eavolus in Saxonia .Eves- 772. Ka.voltisiri Saxonia Eres-.
buvg expiignal, el. J'nnum eorum, Jmvg expugnavii, el faroim eornm^ btirg expugnavit, et .faniun, quod
subverlit, quod vocahutur IvininsuJ;, de-
quod yocalur Irminsul, sivttxit. vocahaturlrminsul, destruxit.
773. Carolus invi.lalus. a!) Ha- 773. Karolus ab Adfiano papa 775. Karolus ab Adriano ;papa,
driniio papa, Ilnliam ingrediens' Roroam vocatus.Italiam invilalus, Des.ideriuni regcni ia
ingrediens
Desidefiumregero in Pnpia obseilit: regeniDesideriumin Papia obseJit. Papia obsedit.
774. Carolus Papiam cepil, et 774. Kavolus Pnpiaui cepit, et 774. Earolus Papiam cepil, et
Dcsidcrium regem in Frairoiam 1 Desideriuni regcm in Franciaro Desiderium regem in Frinciam
'
duxit. Epdem anno Saxpnes eccle- . duxil. Epdem anno Saxpncs ccclc- duxil. Eodemanno Saxones eccle-?
siain in Fridislare, qiiam sanctus5 siam in Frideslare Iignis et
igne- siam in Fritesiare: lighis et igne
et
^lipnifacius acdificavil dedicavil,» implentes.incendere yolebajil_ sed implenles iiicendere vblebaril; sed
lignis et igne implentes incendercJ miiiiroevalebant. miriime valebanl.
volebant; sed niiniroeVaJebant.
775. GiiroJtisSiburck cepit, etl 775. -'" 775. ' .' . •" . -'.-
jtixta Bruiiesbercii, Saxones bello3

(81) W. ef. Ann. Weissemb. SS. T. I, p. 111.

(82.) An castrum quod urbs Widoitis postea vocatur, prope conflueniemSulw el Unsi.ruotw}:
47. ET LAMBERTl ASCHAFNABURG.PARS PRIOR. 474
,'ANN. QUEDLINB, , ANN. WEISSEMBURG. ; LAMBERTIAN.NALES.
vicil; qui postea Francos in cast.ris:
juxta Lidbiki nimia cacrieprosler-
nunl.Regi vero juxla Ovaccfam,
Hessi ciiui suis supplex occurrit.
776. Saxones, Chrisliani eflecli,. 776. Saxones, Christiani eJTecli, 776. Saxories Chrisliani effccli
Ffaiicoruni dilioni subduntur. Sed suiit Francis subditi. sunt.
priuslleresbiivgceperunt,ntililibus
regis, qtii intiis erant, ihlevfeciis.
777. Carohis publicum habuit 777', ,...„.,..'" 777. (86) Dedicalio ecclesiaein
conventuro Pndarburnon.
Ordorf a bealo' Lullo in hohord
'
sancli Pelri.
778.'Carolo pugnarile contra 778. Karolus puguavit contra 778. Karoltts pugnavit conlra
Saracenos, Saxones Longana va-
Stanles, inile Ducciaroel Contlueii- Saracenos. Saxones Logonahi va- Sarfacenos, et Saxoncs. Lojani-
tiani, in ecclesiis Dei el sanciimo- slant. chi (87) vaslant. . " '
nialibus roulta criniina coiniuise-
runi.
' 779. Carolus contra Saxones
.779. . . . 779. Slurin, abbas Fuldensis
juxla Bocholt pugnavit et vicil.
cenobii, bbiit.
780. Carolus in!er Ar:e (81-85) 780. 780.
el AlbiaeconflueniiamSaxones ba-
plisari praecepit.
781. Carolus Romani perrexit, 781. Karolus Roiriam perrexit, 781. Karoms rtomam perrexit,
el ibi baptisatus est filius ejus Ca- ibique baptizaius csl Kaiimannus ibiqiie baptizntiisesl Kaiiomaniuis
rolomannus, quem Hndrianus papa filius
roiitato nomine voeavit Pipp;num ; ejus, quem Aririarius papa iilius ejus, que.m Adrianns pnpa
et ibi desponsaia esl filia-cjus Ruo- mutaio nomiue Pippinum vocavit. roulato riomine vocavit Pippinunu
drud Coiislantino impernlori. Eo- l))i quoqtie^desponsala esl Ruot- Ibi quoqiiedesponsaia est liuorirut,,
dem anno (84) Carokis de Roma Jilia cjus, Conslaniiiio iinperalori.
reversus in Franciaro, lerram druriis, Jilia ejus, Conslantiuo.
Saxonunl inter episcopos divisil, Knroliis divisit terram inter epi-
et lerminos episcopis consliluil; et scopos in Saxonia (88).
sanclo btephano pfoiomarlyn m Joco qui dicilur behganstcdi inonaslerium conslvuxil, quod postea in
lociiin translaium est qui dicitur Halversiede, ubi nimc est series episcopalis. Jrique ad corrigenduro et-
propagandum Caihalaunensi episcdpo Hilriegrimo, qui ffaler erat beali Liiidgeri confessoris, comiiiendavil;
hujusque episcopii terminos constiluit. Jltiyios Albinin, Saiaro, Unstradam, fossatn jiixta Groiiighe, aliilii-
diriem sylvae quae vocalur Haerlz, Ovaccram, Schuntram, Dasnnek, Drichterbiki, Aeleram, lsnniiam
pnludero, quaBdividil Bafdangaos el liuutaiigaos (85), Araro, Millam, Biniaro, -et Precekinain, et iteruiu
Alhiam.
782. Widekind cum Saxonibus 782. Karoji comiles occisi sunt 782. Karoli coiniles occisi sunt
quatuor praefeclosCaroli, totuinque a Saxonibus in loco qui tiicitiir a Saxonibus in loco qui dicilur
ejtis,paucisevadenlibus,exerciliiin Sundal.
3n loco qui dicituv Suntal inter- Sunlnl.
fccit.
785. OhiitHildegard regina, pro 783. Hildigart regina obiii, cui 783. Hildigarl regina obiit, cuii
qua rex Vaslradam riuxit. Maler Fastrad successit. Fastral succcssit.
regis Bertrad obiit. (784.) Cnfolus
pugnavit conlra Saxcnes in Thiat-
melli et.iteriim jiixtallasa Jluvium.
784 (785). Carolus per Thurin- 781. 784.
giam intravit Saxoiiinm, rehelles
sibi devasiansnsquead vi.llamquae
dicilur Schenigbe; et lilius ejiis
Carolus inlcrim pugnavit contra
Westfalos iu pago qui dicitur
Breini. r
785. Poslea rex tolum illum an- 785. 785. .
num in Saxonia cum exercilu se-
dens, oronia exercitui necessaria Saxones sihi ministrare praccepil. Inde rex Altininciim re.versus, Widi-.
kindum sibi bue usque rehellem, et Abbonem, cum sociis coiiim, daiis sibi obsidibus, in eadem regia viila
baplizafi praecepit. Qttibiis baptizaiis, tota Saxonia dorono Cavolo sttbjugata Cst. Conjufalio Ilnrdrarii co-;
mitis el orienlalium Francorum sapienter opprcssa cst.

(81-85) I.e.Orae. ..
(84) A. 780. Ariii.Lniiicsliameiiscsp. 31-
(83) ln quo Wilfingcii.
(80) Hwcdesttnl 2.
(87) Loganabhi 2. lniigobavrioriimregnum va.s:,ayit:cd. 2
(88) L. i. e. in S. aitiw 779. «'jici! 5.
 ANNAL. HILDESIIEIM.QUEDLTNB.,WEJSSEMB. 478.
f *'' ANN. QUEDLINB- ANN. WEISSEMBURG. LAMBERTIANNALES:
786. Carolus perrexit in ltaliain, 786. Sahclus Luilus afchicpi- 786. SanclusEuIlusafchiepisco-
el inrie Roiuaih.Eclipsis solis facla scopus obiit, et Karolus ad Italiam pus obiit, cni (90) Ricliolfus suc-
est 15 Calend. Octobris ab hora venit; multa quoque visa sunt pro- cessil, ctKarolus ad Italiam venil.
diei primausque ad horam quintam.
Multaelinm refertintursignaeodem digia. Sgnum enim crucisin vesli- Multa quoque visa snnl prodigiaj
tempore apparuissc. Signum enim mentis hominum appariiii,et san- Signuro enim crucis in vestimehlis.
crucis in vestimehlis honiiiium ap- guis de coelotcrraque profluxit. hominum apparuit, el sanguiS ei
paruit. Lull nrchiepiscopus obiit, ccelo terraque profluxit.
cui Richolfus successit. 787. Karolus Romam veniens, : 787. Karolus Romam veniens,
787. Carolus omnem pene Cala- Beneveiiiiim
profectus est, mona- Beneventum profectus est, et mo~
briam aique Apulinm in ditionem sierium sancti Benedicti adiit; ct nasleriuii) s-ancliBenedicti adiit.
suscepil. eclipsis solis facta est. Et (91) eclipsis facta est solis..
788. Garolus per Alamanniam 788. 788-.
nervenit ad fines Bajovarias, et
Tassilo dux Bajoariorum ob infi-
delitatem dc principatu ejiciuir et
lonsoralur, et' Thiario filius ejus
similitcr, uterque monachi-facli.
789. Carolus genlem Vulzoriim 789. Karolus subegit genlem 789. Karolus suhegit gentein»
suhcgil, qui Lutici vocantur, duo- Wiliorum.
bus snper Albise flumen poiitibus Wilzorum.
faclis.
790. Palaiium Wormalix ignis 790. 790.
consumpsit.
.791. Carolus Ayarorum, id est . 791 (790). Karouis perrexit in 791 (790). Karolus perreiil in,
Huiiorum, gcuteni stihegit. Caro- Panuoniam.(791.) Karolus subegit Pannoniam. (791). Karolus sub-
I;is habiiil qriatuor filibs; priiinim
Caroltim, Pippinum rcgcro ltaliae, gentem Avarorum. ... egit geiilem Avarorum. Et fun-
Liioliio-wicuii)regem Aqtiitaniae, dala est ecclesia sancli Bonifacii
Drogonem Melensis ecclesiae epi- in Fiiltla.
scopum. lste veio Pippinus qui in
eum conjuraveral, filius illnis erat
de ohscuri generis matre, non ille
Pippinus rex.
792. Conjuralio Pippini conlra 792. Conjuralio Pippini conlra 792. Conjuratio Pippini contra
palrem suum Carolum per Far-' patrem suum, quse per Faldolfum patrem suum, quae per FardolfUmV
dulfiim publicala esl; unrie ipse publicata esl; unde et Pippinus publicata esi. Unde Pippinns at-
Pippinus allonsus in monasterium alloiisus in monaslerium mittiiuf, lOnsus in monaslerium tnilMtur,.
recludiiur, caierique oinnes, alii ccterique bmnes perditi, alii de- celerique orones perdiii, aJii de-.
dccollali, alii palibulo sufpensi collati, alii suspensi miserahiliter collati, alii suspensi.riiiserabililer
sunt. Et Fardolfo comrocudavit suiitmorlui, et ipsi Fardalfpda- sunt mortui. Et ipsi Fardolfo da--
inonaslcrium sancti Dionysii pro tum esl cenobium sancii Dio- tum est ccenobium sancli: Dio-
remnneraiione. nisii. nysii.
795. Saxones iterum rebcllave- 793. 793.
runt, deficientes.a fide.
794. Haeresis Feliciana synodo 794. 794. HaereslsFelicianadarapnata,
npud Frnnconfbrl habita dainnala cst in synodo Frarikenefurl; et,
csl. Vaslrad regina Obiil; pro qua
rex Liudgardani in conjugiiim du- Vnslrnlh regina obiit.
xit. Et aequivocus ejus pugnavit
contra Saxones in Sinadevelde.
795. Carolus in Bardenwick cum 795. Adrianus papa ohiit in na- 795. Adriamis papa obiit in na-
excrcilu venil. tivitate Domini. livilale Doniini.
796. lladrianus papa Romanus 796. 796(92):
obiit, cui Leo successil. El Caro-
lus Snxoninro vasfat.
797. Carolus ilerum cum exer- 797. 797.
cittt Saxoninm invadil, lotamque
hieinem iu llerestelli ducii.
798. Carolus Nordelingos (89), 798. 798. Balthari abbas Hervelden-
legaloruin snorum intericctoreg, sis obiit.
roiilin c;ede prostravit.
799. Leo papa lingua trnncala 799. Leo papa lingna truncata 799. Leo papa, lingua truncnta,
et caecalusa Romanis ct de ponli- etcecalus et de pontificaiu eje- excaecnius et de poniificalu eje-
ficalu ejectus, videns et Joquens ctus, videns et loquens in Saxo- cttis, videns et loquens in Fran-
vcnil ad Carolum in Snxoniain, niaro venit ad Karoluni, in locutn ciam venit atl Karolum, in locuro
qui dicitur Heristelli. qui dicilur llerislelle.
(89) Lege Nordlindos. (92) L. Monasterium sancti Albani Mogunlie
(90 C. R. s. desunt 2. fundatur a RichpJfo archiepiscoiio 5. alia manu.
(91) L. h<ecdesum 2.
 *
177 ET LAMBERTIASCHAFNABURG.PARS PRIOR. 478
ANN. QUEDLINB. ANN. WEISSEMBURG. LAMBERTIANNALES
ad locnm qui vocatur Padarbur-
non; qnein rex honorifice susce-
ptum Roniam reduci, et omnia
sua sihi resMtuijuhel. Eoriemanno
GheraltJ Unjonriaemavchio clarus,
et Ericus riux Forojulensis, ab
Hiinis inlerfecti sunl.
800. Carolus dum Thuronicam 800. 800.
venissel ad urbem, Liutgard uxor
sua praeclara illic moriua est.
Inde reVersns in Franciam, per-
rexit Romam ad vindicandum
Leonem papnm.
801. ln die natalis Domini ad 801 (800). Karolus a Romanis 801 (800). Karolus a Romani»
missam Carolus, imposita sibi a Auguslus appellatus est. Aiigiistuseslnppellaius.
Leone papa corona, imperator et
Augustus a Roinanis appellatus
est, patvicii nomine dempio.
802. Aavon rex Persarum Jero- 802 (801). Amarmurmullus rex 802 (801). Amarmurmulus rex
solymam subjecil Carolo (93), el Persarum elefantem unum niisit Persavum elephanlem uninn. cum:
roisitei elephantum tinum. cum aliis niiineribus Karlo, qui aliis muiievibus Karolo misiti
priniusFrancorum Augusli nomen
803. Carolus conventu habito in promeruit.
803. 803. Leo papa iterum venil in
Snliz, Saxones aniiqua
fialntio
iberiate donavit, eosque pro con- Franciam, et Saxones Transalbiani
servanda fide calholica ab omrii Iranslali suiil in Franciam.
solvitiribulo, exceplo quod illos
onroes, divites ac pauperes, toiius
suaeculttirae ac nutrilurae deciroas
Christo et sacerdotibus ejus fide-
liier reddere jussit. "
804: Leo papa iterum venit in 804 (805). Lco papa ileruro ve- 804(96).
Franciam. CarolusSaxones Trans- nit in Frantiam, et Saxones
albinos, et qui in Wimadi babi- Transalbani iranslali sunl inFran-
tabant, iraiislulit in Franciam, " .
eqvumqtiepagos Abodriiis deriit. liam.
805. Carolus,: filius Caroli, Bo- 805.-Karlus, Karpli filius, Ber 805. Karolus, Karoli filius, Be-
lieinos ciiro Francis et Saxonibus cheiroos vaslavit. ..
devastavit, regeroque eornrn, Le- hcimos vaslavit.
(iioneih noniine, occidens, victor
ad palrein revertilur. '
806. Carolus regnum d.ivisittri- 806.KaroIus divisit regroini curo. 806. ^ . .
bus filiis, Pippiho, Lulhowico, lestariiento inter filios, Ludovi-
Carolo. cun), Pippinum et Karlum.
807. Mortalitas maxima facta 807. Morlalitas niaxhna facta 807. Mortalitas maxifna facta
esl in Fulda. esl in Fulda. esil in Eulda.
•'.808. Carolus. junior Linos et 808. 808.
Schriieldingos expugnans, vicfor
reverlilur ad pairem.
809. Dcpositio sancti Liudgeri 809. 809.
episeopi et confessoris (94).
810. Hoc anno castellum Haboki 810. Maxiroa mortalitns bo- 810. Hohenburg caslellum im-
Alhiae llumini impositum est, et vum positum cst Albiae flumini ab im-
Pippinus DliusCaroli imperatoris, (95).
rex ltaliae, 8 Id. Jul. obiil, filio peratore Karolo contra Danos.
snoBernhardo regnum relinquens.
Et filia Garoli Ruotrudis obiit.
811. Cnrolus, filiiis Cnroli im- 811. 811. Deposilio Liutgeri ^«pi-,
peratoris, inter alios sui filios et
iialu major el palri acceplior, 2 scopi.
Non.'.Deceml).obiit.
812. Eclipsis solis posl meri- 812. 812.
diemfuil. •
813. Pons apud Mogontiam 813. Pons apud Mogonliam in- 813. Richolftts arcliiepiscOpus
mensc Maio repenlino flagravit in- centlio
.
' Mogiinlinensis obiil, cui Haistol-
cendio. Ricliollus avchiepiscopus pcriit. fus(97) successit; et pons apud
obiit, cui ilastulfus successil. El Magoiitiam•incendio periir. :-
(93) Ex Einbardi Vita Caroli ct poeta Saxone.
(94) Q. iia L. confessio 1. < • i •• __
(95) W. bonum c. Iiovtimetiam Ann. Laurisscnses minores, jrasirorum hoc loco foritcs, legurrt.
(96) L. Gangolfus abbas Fttldensh obiit; Ralffaritts sttccessit b. alia manu.
(97) Haislitlftts .1. c. h. s. dcsunl. 2.
479 ANNAL. IHLDESHEIM. QUEDLINB,, WEJSSEMB. 480
^ANN. QUEDLTNB ; ANN. VVEISSEMBURG^ LAMBERTl ANNALES.
iriiperalor filium suum Ludoviciim,;
iinposita sibi corona, tolius con-
sortem sibi iroperii fecit.
81i. Carolns imperalor mngnus 814. Karolus impevator obiit; 814 Karoius mngnus -imperator
et Saxonum apostolus (98) 5 Ca- cui Ludowicus successit.
Icnd. Febvuavii obiit, aetnlis snae obiit; ctii Ludpwicus successit,
anno 71, regiii aulern 47, iropevii qui episcopatum in Hiltineslieim
vero 14; cui filius suus Ltidovi- construxil;.
cus, qiii cogiiominalur Pitis, suc-
cessil in regnum.
ANNALES HILDESHEIMENSES. ANNALES QUEDLINBURGENSES.
.815. Anno 5 Hhidowici factum esl concilium ma- 815. Consilio episcpporum Ludewicus praecepit
ghufii-iri*Aquisgrani in inense Augnslo, et prae- ut omnes rooriachi cursuifl sancll Bcnedicli canr
ccpluin est ut liionachi •oniiies'ciii^uiii sancli Bene- lareni.
difcli cantarent orriine regulari. Et duo codices
scripii sunt, u.n.usde vila clericoruro , cl aller de
vita iioiiriarum. Eo anno Leo pnpa ohiii, et ordina-
tus est Sl- phanus pro eo in episcbpnluni Roiiinne
EcClesie; qiii in mense Oclimbve venilad Hluddvvi-
cum (99) imperaloreni civitalem Reniis, et reversns
e-;t inpace. Bicgo de amicis regis , qui et filiam
imperaloris nomiue Elpheid
- -
duxit uxorero, co tem-
pove defurictus esl.;
.816. Anno 4, convenium.suuiri habuil Hludowicus 816. Ludovicus imperator Aquisgrsni magham
impevalor curo Frnricis, in Aquisgfani palacii mense Iiabuit synodjim. ibique conslituit reirujam canoni-
Junio, ei jcjunio indiclo ordinatus cst filius Hlolha- .lorum.
rius in imperalorem, ut consors regni iierel cum
palre. Eo anno Stepbanus papa decessit, cui succes-
sit Paschalis in pontificaiu.
817. Bcrnardus quoque, iex Iialie, sedicionem -817. Conjufaiio Bernhardi, fraluelis sui, contrs
lcvavit conlra imperatovcm ; el Hludowicus Augu- regem LttdoviGtim.
slus Ilaliam .cumexevcitu perrexit. "
818. Anno 6 Hluriowiciiniperaloris, hoc esl anno ' 818. Lutlowicus imperator Bernhardum regem,
DomiiiicaiIriearnalioriis 818 in Biitlaniiia Moritiiia- fratris sui Pippini filium, excaecafi jussil; deinde
iium regem vicil.' compnudus, public.im egil pcenitenliam. Irmingard
quoqiieiixof siia'5 -Non, Octohr. obiit. EccHpsis
solis 8 Id. Jul. facla est. Vuldensis basilica dedi-
catur.
819. Imperator anho 7 rcgm sui Jiulith, filiam 819. linperator LudoviCus Judith, filiam Welphi,
Wclphi, duxit in uxorem; et basilica Ftildeiisis duxit in uxoreiji. .
ccenobii deriicnln est., Post bec annis quailuor re-
quievit, eliiihil historiae fnclum est.
820. 820. Isto aiiuo aeris iiuemperics honiiriibus et ju-
nientis peslera infudil, omnesque pene fruclus
consumpsit. "
821. 821. "''• •
822. ...... 822.
- 823- 825. Ludovicus iriiperalof fratrcm suum DrugOr
nem Melensis ecclesiaeepiscopiim supposuit. lnchoa-
lio Corbeiaenovaemonasterii.
824. Anno vero 12 regni imperatoris, hoc est 824. Iii territorio Tullense puella quaedam arino-
anno 824 DoiriinicabIncarhationis, secunda expedi- rum 12post eucharistiam, quam 1n pascha perce-
cio facta esl conlra Wiorosrcum r.egem, el Brjttan- perat, primo pane.-deinde omnixibo potuquepleno
niam vastat. triennio (100) abstinuit; et in Saxonia in pago
Virsedi 26 yillas fulgur consunipsit. In ierrilorib
Augustodunense ingcns fragmentum cx glacie siraul,
cura grandhie decidit, cujus iohgitudo 15, latitudo
7, crassitudo duospedeshabiiisSe dicitur.
825. -Wiomarcus anno 15 imperatoris iu domo 825. Haislolfiis arcliiepiscopus obiit, cui Otbgcriis
pvopria occlsus est ab homiriibus Landberii; el successit.
llcislolftis archiepiscopus.-ohiit.
(9$) -Poelaaaxo.
(99) Hltichicum\sttperaddho doc.
(IdO) Ex Einb. Ann., a. 825.
.4*1 -E-t LAMBERTI ASCHAFNABURG.PARS. PRltiR. 484

ANNALESiWEISSEMBURGENSES. LAMBERTI ANNALES.

815, Decrelum esl, ul omnes monachi cursum 815. Baugolfus abbas Fuldensis obiil. Et *prsece-
-BanctiBenedicti canlarcnt. ptum est ut ontnes monachi cantarent cursum
,sancli BenedicM. ," . , :

"""
816. ,'•.;

817. 817. Ludowicus imperator Aquisgrani IiaJiuit sy-

nodum, ibique ordinavit vitaro raonacliorum.

818. Ludowicus imperatorin Brittannia Morman- 818. Lutlowiciis imperator in Bfitanriia Nornian-
riura regern vicit. . num regem vicit. •

819. Ludowicus caesar Judit, filiain Welplii, uxo- 819. Ludowicus Judilh, filiani Welly in uxorem
rem accepit. ... ..accepit; et iri Fulda detlicata csl ecclesia

"
820. ..'820. ••

"
"-821.r'" ."'"." '";; 821(101). . .,,-:'. •'
'''i___':""" ''""""""'" ''"'",'.::.. ] 822. lnclioatio monaslerii novffiCorbcia;. .
823. ,:-._:_ . '"'.',.. 825. :

824. Ludbjvicus Augustus contra Wiomarcum re- 824.; Lodowicus con.lra Wivoniarciiro rcgeiii pu-
- ,.:•.,...
"^gempugriavit, et Biiitaniuam vasiavit. griavit, et Britanniam vasiavit.

825. Wipmarcus occidebatur in domopfppria.' 825. "Wivomarcus occisus est iri domo prppfia;
et Haistolfus MogiinliiB archiepiscppiis;--obiity.ciii
' ;i
Otgarius-(102) successit.

(101) RalgariusabbasFuldensisobiit. Egil successit Miinis

' quinque 5. alia manri. —
(102) Rabanus fit abbasS.' alia manu.
485 ANNAL. HILDESIIEIM.QUEDLINB., WEISSEMB. 484;
ANNALES HILDESHEIMENSES. ANNALES QUEDLINBURGENSES.
826. Anno 14 Hludowici Hiltwinus ahbas ossa 826
sancli Sebastiani in Galliam transtulit.
827. Imperalorisanno 15,etlncai'iialionisDomini- 827. Hildegrimusepiscopus (106) senior obiit. Cui
cae 827, Sarraceni fines Barciuonensium el Gerun- Thiaigrirous successit.
densium vaslant.
828. 828.
829. 829. Pretiosa corpora sancli Valenlis el Senesii
in Augeam insulam venerunt 5 ld. Aprilis.
P A R S A L T E R A
.850.: 850. Ludovicus imperator deposilus est de solio
a filiis suis, Lolhario, Ludovico, Carolo.
851 Incarnalionis DominicK,el 19 regniLudowici, '8311
Bim abba Herfeldensis, et Rabanus ablia Fuldcnsis,
fimdamcntum ecclesiaesancli Wigberli fodere cepe-
runl in 6 ld. Jtil. in 2 feria.
852. Ludowicus JiJius imperaloris anno regni 852. Conjuratio Ludovici conira patrem suiin).
ejus 20 conjiirationem fecit contra patrem suum .
apud Longobardoiiheim (105).
855. Regnum Francorura ad Lolhariuin impera- 835. Regnum Francorum ad Lotharium iropera-
torem converstim est. lorem conversum est.
854. Anno 22 rcgni Ludowici , Pippinus et 834. PippinuselLudovicus, fratcrejus, in rcgnum
Ludowicus fraler cjus reslituerunt palrem suum in e:us resliluerunt palrem suum.
regnum ejus.
8?5. 855.
856. 856.

857.
. 858, regni vero Ludowici 26, ilcriim conjiiratio
apud Franconofort Ludowici junioris; et convcrsum
csl regntim ad patrcm ejus.
839. imperatoris anno 27, ventus ingens innumera
aidificia subvertit, el multa dampna cflecta sunl in
; 8 Non. Novembris.
840. Ludowiciis imperalor inseqnendo filiuriivenit
ad Ilcrolfesfeldi roonasterium in 6 Idus Aprilis,
stalimquc eodero anno in 12 Kal. Julii obiit, regni
videlicet ipsius 28. Cui Ludowicus filius ejus suc-
cessit.
841. regni vero Ludowici junioris 2, Adalbertus
coroes occisus esl: et infelix belluin Lotharii conlra
fralres suos Ludowicumel Karolum.
842. Rabanus, abba Fuldensis coenobii, expulsus
de hionasicrio, el Lotharius de regno, anno Ludo-
wici (104)...
843. Hoc anrio faclaesl pax inler Loihnrium, et
Ludowicum et Kavolum, ffatres suos.
844. Lotharius rex ctun orienlalibus Francis
venit in Scbtviam, et eorum regem Gesliimiluni
occidil ceterosquc sibi subegit.
845. Hoc aniio monachi de Hevolfesleldc cum
Otgario cpiscopo rcconciliaMsunt, el eodem anno
Ludowicus (105) iropcralor ad idem monaslerium
veriit in 2 Kal. Novembris, et privilegia et iriuui-
lates monachis rionavit et sigillo nninivit. , ,
(105) Lampertheim. SS. T. I. 425.
H. numerus decst. .,
105) Legendum Hludowicus. Hic locus iia vi-
!104)
857.'
-858-.lienv coiijuratio apud Frankerifort Ludovici,
el conversum est regnum ad patrem ejus.
859. Venins ingens innumera subvertit aediflcia,
el iniill.i damna effeclasunt in 4 Npvembris.
849. Ludovicus imperalor inscquendo filium venit
Herolfesfeld monaslerium in 6 Id. Aprilis. Staiim
eodeiu anno in 12 Calend. Jul. oiiiit, cui Ludovicus
filius ejus successit. Thialgrirous episcopus (106)
obiit, cui Heinmosuccessit.
841. Adelbertus comes est occisus; et infelix bel-
lum Lolnfii contra fralres suos Ludovicum ct Carb'
luro facluin est.
842. Rabonus, Fuldensis coenobii abbas, expul-
sus csl de monastcrio, el Lotharius de regno.
843. Hoc anno faCta e.st pai inter Lotharium, c:
Ludovicum et Carolum, fralres suos.
84i.Loihariusrexcu.morieiitaribusFraneisveniiin
Sclnviara.cl regem eorum Gcstiniulumoccidit.ciEie-
rosqne sibi subegit. DedicalioecdesiaenovaeCorbeioi!.
845. Hoc anno monachi de Herolfesfelde cum
Otkario episcopo reconciliali snnt. Hoc eliatn anno
Ludovicus rex ad idem monaslerium venit 2 Cal.
Novembris, ei privilegia et immunitaies monachis
donavil, el suo sigillo munivil.
liniin Annalibus Corbeiensibustmculo XII illamt
. est. . -
(106) Halberstadcnsis. ,
48» ET LAMBERtLASCHAFNABBRG-T»ARSALTERA GENUINA, iM
ANNALESWEISSEMBURGENSES. LAMBERTI ANNALES.
826. Hildewinus flssa sancli Sebastiani in Gnl- 826. Hillwiiius ossa sancli Sebastiani iu Gallian.
liam transtulit. Iransliilii.
827, 827. . '

828. 828.
829. 829. Ludowicus imperatpr deposilus est a filiis
suis Lothario, Ludowico et Karolo,

G E N- U I N A A. 830-973
830. 830.

851. 851 (107). Bun et Rahan abbales fundamenlum

832. Conjuralio Ludowici contra palrem suuro.
833. Regnum Francorum ad Lolharium est con-
versum.
834. Pippinus et Ludowicus palrem suum consti-
luerunl in regnum.
835.
836.
857.
858. Conjuralio Ludowici itertim ad Francono-
furt, et conversum est regnum ad palrem ejus.
ecelesiaesancti Wigberli foderunt 6 Idus (108) Juljif
secunda ferin.
852. [Corpus sancti Aurelii iu Germaniam dcla-
tum esl, et Hirsaugia fundala.] Conjuratio Lu-
dowici' contra palrem siiutn.
853. Regnurn Francorum ad Lotharium est cbn-
versmn.
834, Pippinus el Ludowicus palrem suum resli-
tuerunt in regntim.
855. ..
' 836. [Otgarius (109)archiep. ossa S. Severi episcppi
sibidelata lianslulil in Erphestiirl.Thuringiae ciyita-
tem, el in alto monastevio reposuit 11 Kai. Nov. 5.J
837. .
858. Conjiiralio Ludowici ilerum ad Francorie-
furt, et conversum esl regnum ad pairem ejus.

. *39; 839.

840. Ludowicus imperator inseqiiendo Jiliumveiiit 840. Ludowicus inscquendo filium venil ad Ile-
ad Herolfesfelt. fblfesfelt nionastcriuin, 6 Idus Aprilis. Ludpwicus
imperator obiit; cui fiiius ejus Luiiowicus suc-
cessit.

841. Lulharius bellavitcontra fraires suos Ludo*
vicum ei Karlum, el Adelhertus comes occisus est
842. Lutheri expulsus esl a rcgno.
841. Lulharius bellavit conlra fratres suos Liido-
wicum et Karolum; in quo praelio pene ad interne-
cionem rieleti sunl Franci, et Luthariiis victus est;
ubi et Adelbertus comes occisus est.
842. Lutberi expulstts esl a regno, et Raban ab-
bas de monasterio.

843. Lulharius, Ludowicus et Kailtis pacem fe- 815, Lutheri, Ludowicus,. et Karolus paeem fe-
cerunt. cefunt.
844. Lulharius rex regem Sclavormn Geslimu- 844. Lutharius rcx regem Sclavofiim Geslimu-
luni occidit, caelerosque sibi subegit. lumpccidit.

845. Ludovicus imperalor venit ad Herolfesfelt,
et privilegia monachis dedil, suoque sigillo mu-
nivit.
. 845. Ludowicus venit ad Herolfesfelt 2 Kalendiis
Novembris, et privilegia nionacliis dedil suoque si-
gillo munivit. Moniichi quoqiie ejusdem Hervetdeii-
sis roonaslerii recohciliati sunt cum Otgario arehi-
episcopo -de decimis fruguro el porcorum ex levia
Thaiingoruiii per fitleles legatos domrii Ltidowici
Augiisti, «piscopbs (110) videlicet et praesides.

(107) Hcee desttnt3. Severum ad Franckfurl 6.. '•';,

jl08) VH. diejulii 5. (110) Episcopos monnsteiiorum el pr. 1/
(109) Otgarius archicpiscopus transtulit sanclura
«57 ANNAL. IIILDESIIEIM. QUEDLINB, WEISSEp.
ANNALES HILDESHEIMENSES.
846. Ludowicus, filius Ludowici, Pannpniam 846. Liidovicus rex, filius Ludovici, Pannoniani
subegil, e.t Itehemos domtim redieus vastavit. suhegit, et Bohembs domuro redienS vastavil. .
847. Otger archiepiscopiis obiit, cui Raharius
abbas Fuldensis successit.
848. Ludowicus apud Mogontiam habilo concilio
ssinodali, ibique Godescalcus hercticus conviclus et
'
da')ipnal!i$ est. .
849.
850. IIoc anno 5 Kal. Novembris ecclesia saricti
Wigherti (111) dedicata est a Rabano, Mogonlia-
eensis ecclesiae archiepiscopo.
851
852
835,-
854.
855. Ltidowicus rex cum magno cxercitu pcr-
rexit conlra Raizidum regcm Marahensiuni; et.eo-
dcin anno ecclesiarsancti Kiliniii in Wirzehurg ful-
minibus exusfa esi. Lttiharius rex tonsuram et
monachicum habilum suscepit rooriturus.
856. Rabanus archicpiscopus obiil; cui Karolus
fuccessit.
857. Karolus apud Mogonliam magnamsiribduiii
congrcgavit.
858. Ludowicus filium. suum Ludowicuin cum
magno exerc.ilu misil ad Abotrilos.
859. Ludowicus, Karolus, el Lulharius cu.mju-
ramcnto invicem pacem lirmaverunt.
860.
861. Udo, Ernusl, Bernger, comiles, et Waldo
abba (112), borioribus depbsiti.
862. Fames roagna et morbus in Germania et in
aliis partibus Eufopae.
863; Kardlus archiepiscopus obiit; cui Lulibef.
' "
tus successit. . , . .,, .._;"'.
: 864. JLiidowicus rex Francoruiri Ratzjdum regem
Mnrnheiisiuin sibi subegit. :
885. Subitaneum diluvium et ychemens graudo
fruges assumpsil;. ' ' ' : • . fruges absumpsij; Anscarius episcopus obiit..
866. ;"_",--:-..
867. yentus ingcns cura lurbine mulla edificia
stravit.
- 868. Fames valida et vehemens tani Germaniam
quam ceteras Europae prpvincias niinium alllixit.
869. Lutheri rex a Beneyento reversiis, qtti pb
fralris sui discordiaro Ludowici, perrexit, Romam
venil, ibique ab. Adrianp papa,;dampnalus, dpmnm
rediens cum suis pene oranibus periit. Et eodeni
aniio 1 hiodo, abba Fuldensis mopasierii, deppsitus,
et vir venerabilis et religiosus Sigihart eleclus _esl.
(111) llerolfesfcldensis.
(112) Swarzahensis adRhenum v. :SS. I. 374.
. 488
ANNALESQUEPLINBURGENSES.
847. Olker archiepiscopus obiit; cui Rabanus,
abbas Fuldensis monaslerii, successit.
848. Ludovicus i-ex apud Mogunliam habel.crin-
cilium synodale, ibique Ghocleschalck haereticus
conviclus est et damnatus.
849. -
:j ;-.•"••
850 (849). Basilica sancli Wicberti confessoris
dedicala est.
851.
852. Incboatio Gandeslieimensis monasterii in
anliquiori loco, et advenlus sanclorum confesso-
rum Anaslasii alque Innocentii.
853. Haymo episcopus obiit; cui Hildegrimus
jnnior successit.
,854.
855. Ecclesia sancti Kiliani in Wirlzebnrg fulnii-
nibusexuslacst. Lotharius rex tonsiiram et mona-
chicum habiluro suscepil moriturus.
856. Leo papa obiil, et RabOnus archiepiscoptis,
cui Carolus successil.
857. Carolus archiepiscopus apud Moguniiam-
magnam synodum congregavit.
858. Luiloviciis filium suum Ludovicum. cum
magno exercitu misil ad Aliodrilos..
859. Ludovicus el Carolus et Lotharius, filiLLo-
tharii fralris ejus (115), cum juramenlo invicem
paceiji affirmaveruiit.
860. Magiriradus heremila marlirizatus est.' *
861.
862. Fames magna el morbus in Gcrmania el in
aliis pariibris-EuropiB.
865. Carolus archiepiscopus obiit. Cui Lulbertiig
successit.
864. ..;:
865. Subitaneum diluvium et vehemeris grando;
866. Nicolaus papa obiil.
867. Ventus ingens cum turbine roulia aeriificia
; slravit.
868. Fames valida et vehemens lam Germaniiim
quamcaeteras Europaeprovincias nimium afflixit.
869., Lutheri rex a Benevento reversus, qrio ob
frairis sui discordiam Ludovici perrexit, Romam
venit, ibique ab Hadriano papa dnmnalus, doimim
rediens cum suis pene omnibus periil.
--
(115) J. e. Hludowici Germaniae re.gjs,
 __0 ET LAMBERTlASCHAFNABURG.PARSALTERA GENUINA.
^
ANNALESVVEISSEMBUteENSES-
846. Ludowiciis, ftlitis Liidowici; Pannoniam'
siibegil, et Beheimosdomnm rediens vaslavit.
- '847. Otgarius archiepiseopus obiil; cui Rabanus
successil.
848; Luriowico ad Mogoriliam hnbito sinodali
concilio, Godescnlctishereticus esl. dampnatus.
849.
850
851. lrmingardis regina obiit.
852.
430
LAMBERTi ANNALES.
S46. Luilowicus , filius Ludowici, Paniioniaiii
snljpgii, et Beheimos domum rediens vastavit. Bun
abbasHerveldensis obiit, cui Brunwartsucccssit. "
847. Oigarius archiepiscopus Moguntieobiit, cui
abbas Fuldensis Rabanussuccessit. AhbatiamWaldo
suscepit.
848. Ad Mogonliara habito sinodali concilio, Go-
tescalc haereticusdampnatus csl.
" ' "
849.
850 (115). Dedicala cst ecclesia sancli W'igberii
5. Kalendas Noverobris a Rahano Mogonliacensiar-
chiepiscopo.
851.
852. Translatio sancli Lulli in ccena Domini.

853. 853. -

854. 854.
• 855. Ludowicus rex cum exercilu magno per- 855. Ludowicus rex cum magno cxercitu per-
rexil contra Ratzidum regem Mavahensum.Lutha- rexil coiitra Ralzidiini vegem Mavuhensium.Lulha-*
rius etiam vex lonsuram et nionachicum habitum rius eliam rex lojisuram et monacbicum h.ihiiunv
suscepil morluus (114). suscepit morilurus in Proroia.
856. Rabantts archiepiscopus obiil; cui Kaiius 856. Rabanus archicpiscopusMogonliaccnsis'(lJ5")
successil. •• obiit; cui Karolus sttccessit.
857. Karlus archiepiscopus in Mogonlia sirioduin 857. Karolus archiepiscoptis, in Mogontia ina
"magnaro habuit. gnam synodnm habuit.
858. Ludowicus rex Ludowicum, filium suum, 858. Ltidowicus rex Ludowiciim fiiium sintm
cum cxercitu magno misilad Habilritos. roisit cnro exerciiu magno ad Abitritos. [KnroJus
arcliiepiscopttsqunndain partein de reliqtiiis sanctai
Innocentioetranstulil ad (116) Erphesphurt. 1 5.]
859. Lttdowicusel Karolns alque Lutharius, filius 859. Ltidowicus et Karolus alque Lulharius,
Lnlharii fratvis eorum, cum jiiramento pacem fece- filiiisLutharii fralris eorum, curo juramenio
paccm
runl. fecerunt.
860. Hiempsmagna et morlalilas aniiiialium. 860. -
861. Udo, B rerigef atqueKrriost deposili honpri- r 861, Udo, Ernosl, Berngerus, comites, elWaidp,
bus. ahljas Fuldensis, Iionorihiis deposili sunt; Tliipdo;
abbas successit.
. 802. 862. "...-•
863. Karlus cpiscopus obiii, el Liulberlhus stic- 863.KaroIus archiepiscopiis [Mogonljacensis 3
eessji. 4. 5.] obiit; cui Liulbertus sncccssit.
864. Ludowicns rex Radzidum, regem Maralien- 864. Ludowicus rex Ratzidtim, regem Marahcn-
sium, sibi subegil. sium.sibi subegit, . . .,,
865. 865.
866. 86fi7
867. 867. ,
868.
,«68;._:-.., - . -
869. Luthcri rex a Benevento revcrsns Romam 869. LuMierirex a Benevenloreversns Roniaiji
venit, ibique ab Adriano darapnalus, dorotim rediens venit, ibique ab Adriano dampnatus est. Qui domum
pene ctim suis omnibus periit. EodCm anno Tbiotlo, reriiens, pene ctim suis oinnihus periil. Eoricmanno
abbas Fuldcnsis, deposittis, et Sigihardtis dec-
Thiodo, abbas Fulilensis, deposilus, et S gehavdus
tusest (114'J valde religiosus. cleclus est, virreligiosus.
(114) Letjemorhurns.
(114*) Voxvir dcest.. . (115') Dccst 1.2. 6.
(l\5) Hmedesuni5. (116) Deeslo.
Pir;t;,i.. CX.I.I. 16
?491 ANNAL. HILDESHEIM.QUEDLINB.WEISSEMB. i&_
-':'' ANNALESHiLTMHElMENSES'.""' "AISNALESQUEDLINBUHGENSES.
SZ.i',i:::':6M::::'::. , 870. ' '-''-"":" '"'''"'' ' "":"
870.
871. Thiodo abba supradictus obiit. '•"': 5 871. '.-•'
872. ^Eslalis fervor intnauis cl sicriias niinia 872 (127). Iclii fiilminis Wormalia comburitiir.
lolospene perriitlil friiclus, phiriimcque rioinusciiin ^Eslniis fcvvovimninniset siccilns iiimia tolos
homiiiihiis el' aiiiiiinlihusTuliiiinibiis iuciMisae et ex- penc
iisiae siinl. Obiil Adrimius pcipa, Johuunes sucecssit pcrdiriil fviiclus, pliiviui.Tqiieriouiiis ctim homiiiihus
(116°). El eoilein nnno in ie.Moue5. iii' Knlcmlus cl niiiinnlibus, fiilminibus inccnsae, cxusuc stinl.
Noveinbris dedicnla cst aeeclesin sancia; Mniin; in Deilicatio ecclesiaesnnciaj Mavix in Hilricshciin
llildeiiesheini a vencrnbilibus episropis , Alfvido Altfiidiim per
ejusdeiii aeccc.lesia?cpiscopo, et lUnibcrlo (117), episcopuro.
ntque Tbeodvico (118J, seil elLiiilhnvrio (119), cnni
inierveiuioiie veligiusi abbnlis Adalgavii(120) roo-
iiaehoruntqiic el canonicoruiii.
873. Fames magna iiiyaluit in Genriania, et in- 873. Famcs magna invaJuit in
- Germnnia, el in-
credihilis multiludo locustarum veriil. . ;'; creriibiiis nniltitudo Jocustarum venil
874. (128).
874. , ' '"'' '
875 Ltidowicus .rex obiil anno rcgni sui 33; Al- 875. ,.V- v .-• "-:.''••'"
fritlus cpiscoptts ohiit. -Post (121) Alfridttm Luclolfns
monacltus Clioibeiensis eljgiiur, sel subiianeu morle
auferlur, Post hunc Marcwurdns successit, oitt",a
Sclavis inlerfecltts, quarlo ttnno decessil.
.876. Bellutn juxta Anrinrnacha inter KaroJtjm et 873.
Ludowicum, fratris sui Ludowici liliuro, successo-
retn regni. '
»77- , ', , "'^. S77.. ' . ,„ .....'- .
878. Hoc anno eclipsis solis fiebnl. 87S.
879. Luilowicus, lilins Ludowici obiit anno quinto 879.
fegrii sui, cui sticcessit Karolus. El coilcin aiiiio
Kailomannus paralisis niovbo peiiil.
880. (122) VViciiej-lus"episcoput (125) eligilur. 8.80. .'.....
881. 882. 885. 884. 881. 882. 885. 8SJ.
885. Hoc anno Yuirefi cpiscopus (124)ciim aliis ___.
rouliis occisus est a Sclavis.
836. 88(1*
'""'
887. Karolusveniens in Triburias; et cnriiplaci- ni.' ;''
:tu)i)-iiaberel ppsl.fcsMviiaiero.sancli Mariini, coii-
spiratione facia advevsiis euiii, oiiehiales Fvanci
reliqtierunt eum, et elegeriint Arnulfuro in regem,
et Kavolns subjicitse(lib) Avnnlfo. 888.'
888. Karolus' obiit, et Avnullusrexelectus. ""
' '..:'.;"::'."-'. \'.'.-"'"' 889
889. ' • •-.-..;
890.
890., Liutbertus archiepiscopus obiit, cui Sundc- ' ''
foli-sticcessit. .'' 891. ::::-: •',' ' '""""'"'
cui -:":"; '"-' ''-": "_', ,
89!.. SunderOlt archiepiscopus occisus ' est, - _
IlallP successit. ,
892. Arn episcopus (126) occisus est. 892.

inter Bawarios -" '

^893. Factiim.est bellum magnum .893.'
ctUtigavioS.
894. 895. 891. 895. ,
896. Arnulfus fex Romam veniens, imperaror 896.
facius esti -
897. 898. 897. 898.
899. Aniulfus imperalor obiit, cui LudowiCus, 899.
filius ejris, succesit.
900. '"900. "
901. Hardarat abba obiit, cui Thiolhaft succes- 901.
sit.
902'. Sclavi vaslaveriiht Saxoniain; 902.
S05. Eberliart et Adalhart atque Heinric ; pccisi 903.
sunl.- .'";
'»94.' :;...,;.; ... ,..-:' ..,.:„. . ,,904V .:: \L

(116*) O. A.p. 1. s. manu alia adjecta. - (122) Manu sec.wAa.

(117) Bremensi. . (125) Hildesheimeusis.
(118) Mindensi. (124) Mindensis.
(119) Paderbornensi. (14-))E tbcisum.
(120) Cofbeiensis. anni mahu secunda sed sw- (126) Wizburgensis.
(121) Reliqua hujus ''.,:_] (127) A. 875 Aiin. Angienses:
cuti-X. (128) 1. v. desunlqnorum /oco, elc.-, hdbei*,::'
 493 ETLAMBERTIASCHAFiNABURG.PARSALTERA GENUINA. 491
ANNALESWEISSEMBURGENSES. LAMBERTl ANNALES.
870. 870.
871. . 871.
872. , 872.

"873C 873.
«74. 874.
875. Ltidowicus rex, filius Lolharii, obilt. 875. Ludowicus rex obiit; cui filius ejus Ludowi-
cus successit. Brunwarl Herveldensis abbas obiii;
cui Druogo successifc

876. Belluro juxta Andnrnacha fnctum est intef 876. Pugna juxla Andarnalia facla est inler Ka-
Karlum el Lodowicum, Ludowici liliutn, successo- rolum cl Ludovvicum, Ludowici regis filitnn.
rein regni.
877. 877.
878. 878.
879. Ludowicus, filius Kavli, obiit. 879. Ludowicus rex, filitis Ludowici regis, obiit;
cui fvaler ejus Karolus successit.

880. ....... 880.

881. 882. 885. 884. 881. 882. 885. 884.
885. ....-
885.
886. 886.
887. Karlus esl de rcgno ejeclus, atque Arnordus 887. Karolus de regno csl ejectus, et Arrioldus
electus. clectus.

888. Karlus obiit. 888. Karolus obiit.

889. 889.
890. Litifpertusarchiepiscopus obiit,etSuriderol- 890. Liiitbertus archiepiscopns [Mbgonliacensis
di-i successit. 5. 4. 5.J ohiit; cui Sunderoll sticccssil.
891. Sunrierotdus, archiepiscopus occisus est, et 891. Sunderolt, archiepiscopus Mogontiae,occisus
Fridericus (129) successit. est; cni llallo successit.
892. Arn episcopus est occisus, et Hallrat (150) 892. Arn episcopus [Herblpolensis 5. 4. 6.] bc-
abhns obiit. cidusest. El Dmogo ahhas Heivcldcnsis obiii; cui
Hartlerat successil. -
895. Praelinm magnum factum est inter Bajoa-
895. rios et Ungarios.
894.895. 894. 895.
896. Arnoldus imperalor cst appellatus. 896v Arnohlus Roraaeimperator factus est.
897v898i 897; 898.
899. Anioldus rex obiit, cui Ludowicus, lilius 899. Arnoldus iriiperator obiit; cui Ludowictts,
ejus, successit. fillus ejus, successit.
900. 900.
901.' 901. Harderat, abbas HerveJdensis, obiil; cui
Dieiiiiirl siiccessit.
902., 902. Sclavi vaslavenmt SaxOniam.
905.':' ' "*' 905. Adelhralh, et Eherhart, el Hcinrich occist
...,(.'„..' snnt.
904 9U4.

(189) W. Lege HaUo. (150) Legendum videtui brhogo.

,495 . ANNAL, IIILDESHEIM. QUIiDLlNB.WEJSSEMB. 4$e
ANNALES IliLDESHElMENSES. ANNALES QUEDLINBUBGENSES
905. Cuonradus comes occisus est cum aliis 905.
niiiltis.
906. Ungarii vastaverunt Saxonlam. 906.
907. Adalberlus decollalus est a Ludowico rege. 907.

908. Liudboldus dux cum aliis multis interfectus 908:

esl ab Ungariis.
909. Burghart, dux Thuringorum, occisus est ab 909.
Ungariis.
910. Ludowicus rex pugnavit contra Ungarios. 910. Franci ab Ungaris occisi et fugati sunl (159).

911 Ungarii vaslaverunt Franciam et Thu.rin- 911. Lu.Iovicus rexobiit; cui Conradus successit.
giam.
912. (151) Loudewicusrexobiit; cuiClwunrqdtts, 9J2. Ungnri vastaverunt Franciam et Thuringiam^
dux Frdncorum, in regnum successit. Et coinetaeapparuerunt. Hatto archiepiscopus ohiil.
9.15. , 915. Otto ducum prcecipuus, de quo, velul ferli-
lissimo quodam sieinmnte, imperatoria illa Otlonum
^ropngo, lotitts Euiop* terroinis non modicnm pro-
fuiur.i, promsitr .oaus. limosoemolis abjecit. Do-
mina Oda, nialer scilicer"u?sias, obiit anno 107.
vitse suae.Oilo rex et impevaiovftilurus nalus est.
914. Otto comes Saxonicus obiit (152). 914.
915. Ungarii vaslanles omnia, venerunt- usque 915.
ad (155) Fuldain.
916: - 916. Ungavi, Saxonia.vastata el cunclis circum^
quaque direptis, venerunt usque ad FuJdam.
"9n. '917. Erchancharius, Berthardus, et Lulfridus
capile plecluntiir.
918. 918. Einhavrius episcopus (140) occiditur.
919. jvuonradus rex obiil, et Heinricus Saxoni- 919. Conratlus rex moriens, quero non propin-
cus successit in rcgnunu quitatis suaejuva, sed invictae(idei eximiaequevjriu-
lis munia prae caeleris admodum comraendaverant,
sceptris ac regno Heinricum feliciler politurum, sibi
succedere deliheravit, hisque rite per oronia dispo-
silis, viarii totius carnis ihgveriilur;
920. 920. Posl excessum Conradi regis prafatus Saxo-
niae ducis filiiis ac Fvnncise doininus Heinricus,
commiini senatus ac plehis assensu electus et unclus
in regem, quanta lerra marique victoria deinde.ni-
luerii, tjuanla domi militiaeque suljjeclos indrislria
rexerit, diclis ac' 'scriplis inexplicabile-constat.
921. 922'. . m. 922.- • - '" :
925. Haicho abba (154) obiit, et Hildibrat eleclus 925. Sigismundus Halverstadensis episcopns obiiU
esl. Cui Berrilinrdus Tn episcopnlu Successil, ejusque
sttccessovHildewavdttsnascituv.
824 (155). Herigerus archiepiscopuscessil; Ilildi- 924, HerroanriiisColonia; arcliiepiscopus obiit. •
berius successil.

925. 925;
920 (156). Turris Gandeshehn dedkalq est a LSe- 926. ... . . .,
hardo episcopo.
-
927. Thiolhari.juiiior abba electus est cum con- 227.
sensu senioris ; et (157) Rolhsuil (158) Gqndesheim
abbatissa obiil; cuiWildigrat mediante Sehardo epi-
scopo successit. •
928. Iriem Thialharl junior episcopus, ordinatus 928.
est (159) post Seliardum, et Burghart abba eJeclus.
929.- ..'....*.. - • 929. Oito iex Editham, "filiam regis Angloruin,
malriinouio sibi jungeiidam Saxoniaeadvexil.
(151) H, Hac alia tnanu smculi XI. scripla sitnt. ;erta.
(152) Obilus Theodorici margravii mantt scecttli (156) Et— successit manu qua anni 924 el 926.
XV. ariscripta. (157) lla anl Ruth.suit legitur.
(155) Adjecla vox manu comva. (158) E. p. S. manu swc. X ttl 624.
(154).Ful(Jensis. (159) Q. llcecmanu 2. anno 911 adscripta stinl.
(155) H. anni 924 et 926 atia manu swaili X. in (140) Spirensis?
497 ET LAMBERTl ASCHAFNABUHG.PAIiS ALTERA GENUINA 498
ANNALESWEISSEMBURGENSES. LAMBERTIANNALES.
905.. Guonrat comes occisus estab Adelberto. 905 Cuonral cornesoccisus est ab Adelberlo.

906. Ungarii vastaverunt Saxoniam. 906. Ungarii vaslaveruiU Saxoniam.

. 907. Adelbcrtus comesdecollatus est, jubente Lu- 907. Adelbertus comes occisus est, jubente Ludo-
dowico regc., . wico rege. -
.
908. Liutholdus dux occisus est ab Ungariis. 908. Liutboldus dux occisus est ab Ungariis.

S09. BuvgharduSj dux Thuringorum, occisus est 909. Burchardus, dux Thuringorum, occisus est
ab Ungariis. ab Ungariis.
9l0rLudowicus rex pugnavit cum Ungafiis. 910. Ludowicus rex pugnavit cum Ungariis, et
victus est. . y :
911. Ungarii vastaverunt Franciam. 911. Ungarii vastaverunt Franciam.

912. Ludowicusrex obiit; cui Conradus successit. 912. Ludowicus rex obiit; cui Cuonradus succes-
sit; Hatto archiepiscoptis Mogontjacensis
" obiit; cui
Hereger successit. -. .
915. . 915.

914. Ollo Saxonicus dux obiit. 914. Qtlo Saxonicus comes ebiit.
915. Ungarii vastando venerunt usque Fuldam. 915. Ungarii vastando veneriint usciue in Fiililaui.
916. 916.:
917. 917.
918. Cuonradus rex fuil i.n Herolfesfelde.
918^ 919. Cuonradus rex obiit; cui Heinricus Saxo
9I9?Cuonradus rex obiit, cui Heinricus successit.
successit.

920. 920.

' " "' '""'• ' •

m. 922, " ''881. 923.
925. ''.''"' 925 '

' '
924. , ...... 924. Hereger arcliiepiscopus Mogonliacensis,(141)
obiit; cui Hildibertus [.abbas.FuldensisI. 4. 5.] suc-
cessit. [Abbatiam suscepit Hadamarus I. 4. 5.J
925, 925.
926. "
926. "':,:'..''
' "
927. '..-' \ '. 927. Diethardus junior abbas Herveldensis factus
esl, cum senioris DJothardi consjlio (142). „ .. .

928. ;. . . . .... 928. Dielhardiis abbas junior [Herveldensis4..5.1

' episcopus [Hildeseraensis 4. 5.] ordinalus, eVBur-
' :. ''" ' - , -, . chardus ahbaseleclus est.
929. • " '"
929. ;

(141) L. deestl.
(142) Consensu2. 6
499, ANNAL. HILDESHEIM.QUEDLINB,WEISSEMB. 500
ANNALES HILDESHEIAIENSES. ANNALESQUEDLINBURGENSES.
950. Thiolhaf t senior abba obiit. 950. Facia esl pugria valida adversum Sclavos
Jtixla Albiatn prope Lunkini, in qua Saxones glorio-
sissiroe vicerunl, proslralis Sclavoruni 120 niilibus, in captivilaieiii vevo 800 ductis ; suorum autem duo-
lius comitibusLulbariis cum quibusdam aliis amissis iion inullis, pliirimis autem vulnerniis.
951. Heinricus rex Abotritos subegil. 951. Rex Heinricus cum exercitu suo profcclus
csl (147) in Ahodriios (148), subicieris eos sibi. -
952. Ileinricus rcx fuit in Lonsicin (145). Et 932.
Thiodo obiit, cui Burcharl suceessil.
955. Meingoz abba eligehalur. 955. Ungarofum exercitus a rege Heinrico devi-
ctus est.
954. Hcinricus rex in Wocronin (144) cum exer- 934. Rex Heinricus in Wucronin profectus est
cilu fuit. (149) subjiciens eos slbi.

.955. 955.
956 (955) (143). Magnasinodus fuit in Erpesfort. 956 (955). Magna sinodus fuit in Erphesfiiri.
Et in eorieiu anno lleiiiricus rex obiit; cui Otto, (937). Heinricus rex obiit C. Non. Julii; cujus filitis
iilius e]us, successit iri regnuro (146). Otlo pacificus, Saxoiiiac decus, jure hacredilario pa-
lernis eligilur succedere regnis. Mechtild inclita*
regina, obcunte conjugc suo, praefalo scilicet rege Heinrico, ccenohium in monte Quedelingensi, ut
ipse prius decreverat, sancia devolione constrnere ccepit. Hoc regnum genlibus esse voluil, hoc toiis
virihus fovet. lbi, quia bene nata raro ac dilEcillime degenerare noverat, non vilis personae, sed suinmae
ingenuitalis, tirunculas canonicae religioni rite deserviluras collegil, easque usque ad exlreraa viiae
islius caducae, malerno more, spirilualiuro nec non cainalium copiis commodorum eriutrire non desliiit-
957 (956). Otlo rex fuit in Herolfesfelde; ct aec- i 937. Everhardus dux Frnncornm, el Wigmannus
clcsia saucii Bonifacii exusla est. Saxohieus, aiqtie improhus Thanemer, inani coh-
sensu conspiravcre in regem : sed Dei-gralia-cilo
revelante rcgi, illa iniqna conspira.Mosnpienter oppressa esl. Nam Tancmer miserabililer occisus, alii
aulem trtincali, suspensi sunl. Everhavdus privalus honore, riegvndiituscsl; Wigman vevo siipplicaiirio
peilibus vcgis, reconcilialus est. ln cadem lempeslaic venientcs Vlngavi, vastnverunt Thnringinm;
deinde in Saxoiiiam, ibique in paludibtis caeterisque riifliciillaiibus perievunt. Alia aulem pavs nefandi
cxcvcilus fugiendo in tevvam suam reversi siuit. Eodem anno Iliidcbertus archiepiscopus Mogunlinus
ohiil, ciquc Friderictis successil.
958 (957). Eberliart comes Hcinricum, filium 938. Eburhardus comes Heitiricnm, filium Heiri-
Ileinrici rcgis, caplum projecil in vincula. rici regis, caplunvpvojfcciiin vinciila.
959 (958). Ebcrhart et Gisilbvat inierfecii sunt. 959. IIoc anno cum esset vex in superiorihns
parlibus: Rheni Jluniinis, lleinricus fratcr regis,
Eburhardus dtix Francoruro, atque .GisilJiracbius comes Luihariorum, congregato nefando exevcilu
tvanseuntes Rhcnum, maxiiiiani pavlem regiii depopulali sunt. Ctim aulem reversi sunt grntulaburidi,
iitincialum esl Udoni amicoregis; qui cum suis repetenle trruens in eos, Ehuiiiardtiro in ipsa ripa
fluminis hostililer, uli dignus eTat, occidefunt; Gisilbrecht autem in brevi fluroinis voragine dimersus,
ct qui ciim illo erant, "siinul inlerierunt. Heiiiiicus autera, fraler ejus, asgumplis adjuloribus suppH-
carido regi.graliam suam rCcepit.
940. 940. DcdicaMoGandesheroensis ecclesioe.
941. 941. Otto rcx de insidiis conjurntorum contra se
liheralus, slalim pascba in QuerieHngensi.civilaie
qiiosdam quorum noroina siinl Eiik, llehiwaid,
Varin, Ascheric, Bacco, Hernion , occidi, quosriani
veio exilio relegari jussit.
942. Trevcri dedicata est basilica sancti Maximini 942.
!a Rnoiberto archiepiscopo.
945. Sinodus ad Bunuaro congregata est.'" 945.
914. " ' """•' ''"' 944. Grajcorum rex Oltoni vegi (150) xenia misit.

(J45i terra Liiititiorum. nus tmculi XI scripsit : Heinricus primus rcx objil,
(14t) terra Utkermark. . cui Oilo primus successit.
(145) Aiinoriini 955-958 adnolationes nirois 956- (147) p. e. sec. manu.
959 assignandas esse patcl; an el expedilio in Wu- (148) Abodriium prima manu.
cronin annoOoo? (149) p. e. monti sec.
(146) Et —regnum delela surit, quorum loco r,ta- (150) Manu 2.
501 ETLAMBERTIASCHAFNABURG.PARS ALTERA GENUINV. bOif
ANNALESWEtSSEMSlIRGENSES LAMBERTrANNALES-. :
030. % Diothardus senior obiit.

951. Heinricusrex Abatrilos subegil. 951. Heinricus rex Abotritos subegit.

932. Ileinricus rex fuit iti Losicin. 932. Dicdb episcppus [Wirczeburgensis 3.4. B. 6.]
obiit; cui Burchardus abbas Herveldensis successit.
953. 953. Megingoz ahhas Herveldensis eleclus est.

934. Heinricus rex in Wbcronin cum exercitu 934. Heinricus rex Wucronin cUin exereitu fuil. .
iuit.
'
935. - 955. . , . . ."...,.: :"-'',
936 (935). Magnasinodus fuit in Erpesfiirt. Eodem , 936 (955). (151) Magna syriodus fuit.in" Erphes-
anno Heinricus rex obiit; cili lilius ejus Otto suc- fiirt (152). Ebdem anno Heinricus rex obijl; cuL
cessit. fiiiusejus Otlo siiccessii.

937 (936.) Otio rex fuit in Horoircsfelt; et: eccle- '

[ 957 (956). Olto rex fuit in Herolfesfelde. Eotlem
sia sancti Bonilacii exusla est. anno ecdesia sancli Boriifacii exusia est

938 (957). Eberhardus comes Hciniicum, filium.
Heinriciregis.capiunvprojecit in viiiciila» T
959 (938). Eberhart el Sigiberlus occisi sunt.
; .. . ^ ...... ..
958(937). Eberhardus comes Heinricum; filiuru
Hciririci regis, capluni prbjecii'in vineulav :
959 (958). Eberhardus et Gisillicrlus occisi surit.
Ilililibcrtiis archiepiscopus Mogoiiffacensis'bbiil,"rcu:
Fiidericus successit.
"...''

940. - ' '.'. ' . ,' 9i0.

QIL >- '.." . , / :'''[ 941..

' ' '"

942. '"...'.'." 942. Dedicata est ecclesia sancti Maximini in,
Treveris.:?, .-. ;'•- . '.;.. ..;,./
943. Sinbdus ad Bunnain congregataest. 945. Synodus ad Bunnani cbngregataesu.!;, ;.
944. 944.

;
(151) DCCCCXXXVI.3. «;i9«i935!ntf(Crt»«V
(152) In qua Otlo rex electus |est. Cf. Vitam S. Malhildis.
505 ANNAL. HILDESHEIM.QUEDL1MB.,WEISSEMB.
ANNALES HILDESHEIMENSES
945. Legali Grecorum venerunl ad regem Otio-
nem cuin muneribus.
946. (947). Etheid regina obiit 7. Kal. Febr.
947.
948. Sinodus ad Engijenheim congregala cst, cui
Marinus legalus apostolicus presedit.
949. Cuonradus dux sihi conduxit liliam regis Ot-
lonis in habilatricem : et nuncii Grecorum venerunt
secundo ad regcin Ottoneni cum muneribus.
959. Bellum magnum factuni est inler Bawarios
et Ungarios.
951. Ollp rex in Italiam perrexit, el cum co Liu-
dulfus filius ejii.s,ct Cuonradus dux, alque Frithu-
ricus archiepiseopus Mogonciacensis oecclesiae.Ibi-
que Otlo xex adqufsivjt sibi ad socielalem Adalhei-
dam reginam, el Berengerum regem de Langobardis
sibi subegit.
932.
955. Satis aeerba ct niinium crudelis dissensio
cxorla est iutcr Liudulfum, filium rcgis, et patruum ta cst inler Liudolfum, filium regis, el patrunm ejus
ejus Hcimicum, jpso rege paries fratris sui adju-
vante; miinsiique per duos annos in incendiis, caj-
dibus ei depopiilaiionibus, multique non solum de
populo, sed eiiam de opliinalibus occuhiierunl. Hoc
eiiain anno Mogoiuiaohsessa est, et casieilnm quod
Hossadal (163) nominatnr; faclumquc esl niagmim
h.clium in ill.o loco.
954. Frilhuricus archiepiscopus Mogoiiliacensis
ecclesiaeobiit, vir summx abstinenlisc, in. religione ccclesiaeohiit, vir summoeabslinenlise, in -Tcligio-
sancla el doclrina probatus; et Willihelmus, iilius
regis, successit in locum siium. Thiothardus piaj
memoriaeepiscopus ohiit; cui Olwinus successil.
955. Otlo rex Ungarios com magno peiiculo sui
suorumquc magna et cruenla cede prostravit; in
quo lamen hello Cuonradus dux , gener regis., cnm
aliis mullis occisus est. Et lieiuricus dux Bajowa-
riorum, frater regis Ollonis, obiit. El eodem anno
rex Otlo pciiculosissime con (154) Abotritos cou-
flixit, quos lilius malerlere ejus Egberhl conlra il- ejus Egberlus contra illum congregavit. Meclitild,
lium congregavit.
956. Ruodbertiis Trevericus archi.episcopus, et
Hadamaitis abha Fuldensis ccenobii bbierunt. Qiii-
bus Heinricus episcnpus el Hatto ahba successeruiU. eamque subegil imperio suo.
!n eodem amio Linilulfus, filius. regis, perrexil in
lialiam, caiiiquesubegil.
(155) Rosslhal, in praelectura Cadolzbiirg circuli
Radanliensis in Bajoaria. V. Cl. Wedekind No-
teu I, 28.
(154) H ita codex i. e. cum aholiilis.
(155) Jl/nm<2. luc Liudolfi et Liutamdw conjugia,
504
ANJNALESQUED.LINBURGENSES.
945.
946. Edith regina,'contectaIis magni Oltonis re-
gis, amarum morlis poculum degustavit, reliclis
pnst se duobus liberis Liudollb et Liulgarde.
947. Privilegium a papaAgapiio Qucdlinburgeusi
coiigregaliohique sancli Servalii defertur (155).
948. Synodus ad Eggilenheiin congregata est, cui
Marinus(156) legatns aposlolicus praesedil.
949. Conradus dux Liulgardam, liliain Ollonis
regis et Ediltse, sibi in uxoresn duxit. Eodem anno
veuerunl secundo nuncii Grajcorum ad regein Otib-
nem cum munerihus.
950. Bellum magnum factum esl inler Ba.varoset
Ungaros.
951. Oilo rex perrexit in llaliam, et cum eo ejus
filius Liudolfus pius et Conradus auducis.simu.s,ge-
ner ipsius regis, atque Fridciicus aichiepiscopus
Mogunliacensis ecclesise caeterorumque iniiuiiiera-
hilis muliiludo ex omn.i regno suo. lhique ipse rex
invietissimus Otio Adelheidani reginam, vnlin de-
coram, consilio providam, et universa morum lio-
neslale valde prceclarain, et regali avorum alavo-
rumque prosapia orlam, conjuge illuslrissimo, Lo-
liiario scilicet rege, jam lunc viduatam, connubiali
sii.i vinculo soriandam adquisivit; cujus etiam con-
silio regnuin Longobardiae,quod illi liairedilariojure
cesseral.-.cuiii Beringero liranno ditioni suse subjii-
gatur. Epdem anno Heinricus,
-..-.... filius Heinrici ducis,
natus esl.
952.
953. Salis acerha etnimis crudelis dissensio exor-
Heinricum, ipso rege partes fraliis sui juvante;
mansitque per duos annos in incendiis, ca?dibussed et
depopulalionibus, multiquc nonsoluin depopulo,
etiam de oplimalibus occubuerunl. Hoc eiiam anno
Mogunlia ohsessa. esl, el caslellum quod, Rosotlal
noniinalur; factumqueest maguum
' bellum in.illo
'
loco. '..'.-:• - I
954. Fridericus archiepiscoprus Moguntiacensis'
ne sancta et docliina prohatus; el Wilhelmus, filius
regis, successil in locum suum. Obiit Liulgard, re-
gia proles.
955. Otto rex Ungaros cum magno peiiculo sui
suorumque magna et cru.enta caade proslravit; in
quo lamen beilo -Coiiradus dux cum aliis multis
occisus est. Ellleiniicus dux Bajowarioriiin, fratev
regis Oltoiiis, "obiil. Cono dux fortis, mortem gu-
sinvil ab Ungariis. Sed el rex Otlo periculosissi-
nie contra Ahodritos conilixil, quos filius inaterierae
geninia praelucida(157) e medio coionse iniperialis,
decori suis el gaudio cunclis nascendo enituit. Ot-
wiiius episcopus ordinalur.
956. Ljudolfus, filius regis, perrexit (158) Italiapi,
«niio 949. Mathildcc nativitas ex Cont. Reginoni*
adscripta sunt.
(156) lia correxi Maximus 1.
(-157)Q. ila 2. perlucida 1.
(158)-Jirt ehrenduvi; respexiri. ,
 505 ETLAMBERTl ASCHAriNABURG.PARS ALTERA GENUINA. 506
ANNALESWEISSKMBURGENSES. LAMBERTIANNALES.
945. 945. NuntiiGrfccorum ad regem Otlonem vene-
runl cum magnis muneribus in vigilia omniumsan-
cloium.
946 (947). Elheid reginaobiit, cui Adelheid suc- 946 (947). Etheil regina obiit; cui Adelheitsuc-
cessit.' cessil.
;947. -' "947. ~ '•:,'.

948. Sinodusadlngileheim congregata, cui Marinus ' 948. Synodusad Irigeleniheihicongregala;cst, cui
legatus apostolicus praesedit. Marinus legatus aposlolicus prsasedit.
949. Iterum nuntii Grecorum ad regem Ottonem 949. Iteium nuncii Graecoruni ad regem Ollonein
cum praciosissimis muncribus venernnt in memoria ciim preciosissimis muneribus vcnertiiil (160): in
omnium sanclormri; el Otlo fex dedit filiam suam memoiia oninium sanclorum; et Olto rexdedit fi-
Conrado duci. liam Cuonrado duci. ' ••-•-.
950. Reginboldepiscopits (i 59) obiit. Godefrid.. " 950. Faclum est magnuni prcelium inler Rajoarios
sitccessit. et Uiigarios. -
951. Ottorex perrexit in Italiam, et adquisivit 951. Otlo rcx perrexit in Ilaliam, et adquisivit
Adelheidam reginam; et Berengerum regem suhdi- Adellieidam reginam; et Berngerum regem'subdi*-
dit sibi. dit sibi. '''.''."

952.
953. Salis acerba el nimis crudelis dissensio
exorla csl inter Liutolfum, regis filium, et Heinri-
cum patruum suum. Eodem anno obsessa esl Mo-
gonlia elRossad.
952.
953. Niinis crudelis disscnsio exorta esl inter
Liudolfum, regis fiiium.et Heinricumpatruuni suum.
Eodem annoobsessa Mogoniia et Rossadal castei-
lum, Factaque"estii) illo loco magua pugna.

954. Fridericus archiepiscopus obiil et Willihel- •954.' Fridericus acchiepiscopus MogOTitiaceiisis

liius successit. «biit, ciii Wilhelmus, filiusregis, successit.

955. Otto rex Ungarios cum magno periculo sui
suorumque magna cede prostravit juxta iluvium
Lech in naiivitate sancti Laurentii; in quo eliam
bello dux Cuonradus cum aliis occisus esl.
955. Olto rex Ungarios cum magno periculo sui
suorumque magna caede proslravit in Lechfelt in
natali sancti Laurenlii; in quo etiam bellb dux
Cuoiiradiis cum aliis mullis bccisus est. Heinricus.
quoque, dux Bajoarioruni, obiit. -

956. Liutolfus in Italiam perrexit, eamque sihi
subegit.
956. Ruodherlus archiepiscopns Trevererisis bhiitr .
cui Heinricus successit; et Hadamarus Fulderisis-
abhas obiit, cui Hatlo successit. Eodem anno Liu-
dolfus in llaliam perrexit, eamque sibi subegil.
Et (161) MegingozHerveldensis abbas obiit, cui Ha-'
gano successit.

(159) Spirensis. ---....> \i61) Et successit deittnt 4.

(160) deesti.H.
507 ANNAL. HILDESHEIM.QEUDL1NB.WEISSEMB. 508'
ANNALES HILDESHEIMENSES. ANNALES.QUEDLINBURGENSES.
957. Liudiilftis in Iialia morluus. esi; et indc ad 957. LiudoNiis, filius Otlonis regis, in Ilalia
M::gontiam tfanspprlalus, et ad sanctum Albanum morluus est, et inde ad Mogiuiliam transporlalus,
csl sepultus. ad sanclnm Albanum sepultus est.. ,. : .
958. Signum crucis in vestimeiilis-hominum ap- 958. Signuiu crucis in veslimenlis hominum ap»
paruii, illis qui derisui illud hahehant, mbrtem in- paruil, illis qui derisui illud hahebant, mortenr in-
ferens; illis aulem qui pie el religiose illud venera- ferons; illisqui pie et religiose illud venerabanlur,
baut, nihil mali iniulit. nihil mali inlulit.
.959. Hagono abba reliquit dominium sui hcnaris. 959. . . , . ;..- •'. . . :. :'-;^ '

960. Vcnerunl legati Rusciav genlis ad regcm Ol- 960. Venerunt legali Ruscia3 gcntis ad regem Ol-
toncin, ct dcprecaii sunl eum ut aliquem suor.um tonem, et deprccali Sunl ctim nl aliqnem siiorum
episcoportim transmiileret, qui eis. osienderet viam cpiscoporum transmiiiercl, qui eis oslenderei viani
verilatis; cl professi sunt sc Velle recedere a paga- vcriialis; ct profcssi sunl se vclle rccedcre a paga-
nico rilu, cl acciperc religionem thiisiianilalis., Et nismo, el accipere nomen cl religionem chiistiani
ille eonsensit deprecalioni coriim , et transmisit tatis. Et ille conscnsit deprecalioni eorurn, et trans-
Adalheriuin episcopum fide cailmjicum; illiqu.e pcr misit Adalhertum episcopiim fide catholicum. Illi-
omnia liienliti suiil, sicut pbsica cvciilus rci pro- quc per omnia ineniiii sunl, sic.ilt postca rei proba-
bavit. vit cvenlus; quia nec ille pracdictus episcopus eva-
sit loihalc pcriculu:n ab insidiis corum.
981. Islo anno vencrunl nuncii ad rcgem Otto- 961. Vcnerunt nuncii Jolianriis papae, vocautcs
nem, et vocaverunt eum Romam in adjuioriuin Jo- iilum llomam.
liannis papic, iilmitigarct sevcritalem AdaUierli rc-
gis, qiiani cxercuil super monarchiam.
962 (961). llleque aposlolicus gralanler cum su- 962
scepil, cl iionorifice collocavit snper calhedram
augustalis principalus, auxiique super eum augusla-
lcni henedictionem, ut imperator augtistus. vocarc-
lur. ct essel, (962.) Gunlheyi abba obiil; cui suc-
cessit Egillolfus.
965. Hoc annomagnum sinodale concilinm faclum 963.
est Roma in ccclesia siincti Peiri; ibique praasidc-
bat Otlo iinperator auguslus, cum magua mullitii-
dine episcoporuni, abbaium, monachuruin, ac (l(j2)
clericorum. Illicque Benediclus papa ab apostoliea
sede dejeclus esl, co quod injuste vindicavii suhli-
milalcm Romani imperii, et Adaldago arehiepiscopb
commissus, in Saxoniamque deducuis, iilicquc vi-
lam iinivil. Et in ipso annoseva morlaliiasinvasil
exercilum iinpcraloiis, et in ea Heiinicus, archi-
episcopus Trevcricas civitatis , et dux Godefridus
vilam perdidcrunl, ccleriqiic non pauci.
964. Islo anno Berengaiius rex Langobard.orum 964 ..,
obsessus iniiioiile sancti Leonis, ibiqiie caplus et
cum vi-dediictusuna eufnfegina ejus 'cohabilaliico
\Vilia in liajoariam ad:. casielluii) Bavcnbeig, ,ilii-
qiic novissimum diem pfacscn.lisviinediniisil (163). 063. .-•', :• =
965. Olto imperaior de Larigobardia veriil ad
Fraiicoiiolbrl, el illuin annum inuigium in rcgno
Saxonuni nianchai, intcrimqiie omncs sttos adtina-
vil ad paccm et ad concordiam. Et Brun archie-
piscopus Agrippinaecivilatis, frater imperaioris, vi-
tam CIIIIIpacc linivil.
956. lleriun tercia vice abiil Ollo imperalor ad 966.
ltatiairi, et iiidc adieris Jihiina saiicti Pctii, iliique
Deo etsancto Petro supplicando, giaiianini actioiics
refcreiis, eo quod cuncta erga eiiiii prospero cuisu
agbtiaiilur.
967. lloc anno iransmisit imperatbr lcgilos suos 967.
ad Willihelmuni arcliiopiscopiiin, et ad alios ptin-
cipss ejus, ulOltoneni, liliiiin siium sequivocunique
cjus, cum oiimi regali digniiaie piovehercnt ad

(162) H. m. prceposiloruro, cl. Sataw. 163) Anno 9P6.

509 ET LAMBEn-fl ASCHAFNABUR&.PARS ALTERA GENUINA. 510
ANNALESWElSSEMBURGENSES. LAMBERTI ANNALES.
957. Lintoifiis in llalia esl morluns, et inde ai 957. Lindolfiis 5n Iialia est mortuus, ct inde ad
Mogoniiamportalus, et ad sanctum Albanum sepul Mogontiampoiialus, el ad siinclum Albanum scpul-
lus. - lus.
958. Signum crucis iu veslimenlis apparuit. . 958. Signum crucis in Testimenlis apparuU. ";.•

959. Painarcha de Aquileia vcnit m Hensfelt. 959. Ilagano, abhas Hcrveldensis, pplesiaiemsuaqi
reliquil ob inlirmilalem corporis sui; coque vivent«,
Gimihenis cleclus est in locum ejus.
980. 960. Venerunt iegali Rusciae genlis ad rcgcm
Olloncm (164),. deprccanies, ul aliqnem suorum
cpiscoporuin transniiltcrel, qni ostenderel cis viam
veiitalis. Qui consensit doprccationi corum, niittcns
Adelbcrlum cpiscopnm lide calhOlicum, qui eiiam
vix cvasit nianus corum.

981. Vcnerunt legati domni apostolici ad regem
Ollonem, et rogavcrnnt eum Romam pergcrc in
atjuloriuin Johannis pape.
062.
8S3t .' ', .- .. .". •-,.-•. •'.
961. Vencrunt legali dbmni apnslolici ad regem
OUpnem, vocanicseiiin Romam in aiijiHoiiuniJoliaii-
nis papa>,Filius ejus' Otto sccundus in rcgeni ungilur
Aqirlsgrani. .*',.'•
962. O.lto,rcxperrexit Romam, cumque Johaiincs
papa (165) grat.antcr suscipiens, lionorilice sup
cathedram auguslalcm posuii, et benediclibne atque
consecraiionc sua imperatorein fecit. Gumhcfiis
ficrveldeiisis(166) abbas obiil; cui Egilolf successit.
:•' . 963. Magna synodus facla esl Romae, cui Olto
imperator proasidebat, cum mulliludine magna cpi-j;
scoporuni, abbaluin, sacerdotu.m, clericprum ac.mor
nachorum; ihique ilejeclus est Benediclus a sede
aposlolica.

~,

984. Berengerus rex obsessus cst in monic sancti
Leonis, ibiquc captus el in Babenberg deduclus.
965. Otio irnpcrator de ltalia reverlendo venit ad
Franconofurl.
964. Berrigerus rcx bbsessus cst in monte sancii
Leqnis, ibique captus alque "in Babcnbcfg duclus
' ''•cst'
cum Willaiixore-soa.' -
965. Otlo -imperator dc.Ilalia vcnit.Briui nrchi-
episcopus' [Colonicnsis 4. 5. 6. H m. rec. 3.] bbiit,
cui Folcmanrs successil.

966. Otto imperator tertia vice ad Ilaliam pergen- 966. OTioiriipcratbr.tertia vicc Romam venit.
3o Romam pervenit.

967. 907. Otto imperator (167) misit legatos suos ad

Willihelmum archicpiscopum et alios principes, ut I
Ottonem filium suum cum omni digiiitate regali ad

(161) primum 4. (m)deest. 1.

(165) rieest. 4. 5 (167) L. deest. 1. 4. 5,
-5H ANNAL. HILDESHEIM. QUEDLINB.WEISSEMB. 512
ANNALES HILDESHEIMENSES. *ANNALES QUEDLINBURGENSES.
Italiam. lllicquc-ipse JOtlo,senipr suscep.it eum, et
secuin dednxil Romam : commendaviique ilhim
aposlolico Joharini posieriOre, iil ab"eo augustalein
benediclionem recepisset, ul imperalor augustus fo-
ret appcllalus a cunciis, quieum agnovissent, veluli
pater cjns. -
968. Willihelmiisarchiepiscopus nrgravil a. seculo. 968.
Egillulfus Herveldensis abba triinsmissus est ex
pane imperatoris de Itatia, ut fratres Fuldenses
Wirinliari.uin eligerent. ad abbatem. Indeque. adiit
Mogonliain; ut ille clerns sihiulqiie lotus populus
Haiione.n vJfum Venerabilem sihi-cott&lilnereiit: in
dominum ponlificalis honoiis. El codeinanuo Adal-
hertus archiepiscopus
' constilutus csl in Magnda-
burg.
969. Hatto archiepiscopus obiit; cui Ruodberlus 959.
successil.
970. Egillulfus abba obiit; cui Gozbeflus succ.es- 970.
sil.
971. Hoc anno exuslum est palalium in Thbrn- 971.
burg. s ,
972. Otloni imperalori juniori venit imperalrix 972.
Rornam de Coiistantinppoli 18. Kal. Mai. octaba
pascae. Eod.em anno idem Otto junior cum senioro
venit de Italia.
973. Otlo senior imperator cum juniore venit 973.
Quidelmgaburg, ihique eelebiavcrunt pascha 10.
Kal. Aprilis, ct illuc venerunt ad eos legaii Greco-
rum, Beneyenlanbrum, Ungarionim, Bulgarioram,
Danorum, Sclavbrum, cum regiis iriuneribus: acnon
longe post Ollo senior pius imperaior Nom Mai.
obiit; cui domnus Otto successit.'

Hucusque Annalet Herojtfei

974. Heinrictis-Q^xBaJffvvanorirm-fiSl.eaptus, el 974.
ad Engilenheim missus. '

975. HibernUs ftiit Ibngus;;durus,.el siccus.etld. 975.

Mai. magna nix cecidit; ac in eodem anno Rupdberr
tns archiepiscopus ohiit, cui. Willigisus successit,
[• '976. Heinricus dnx Bajovyariorum, sua( poleslate 976;'
depositus, elexcoimiiunicatus, degUrcum Sclavis.
977. Idem Heinricus cnm consilio mirioris Hein- »77.
rici Palaviam civitatem invasit, ibique ab impcratore
obsessas, et coactus sese subdidil imperalori.

978. Heinricusquondam dux cum Heinrico minore 978.

S15 ET LAMBERTI ASCilAFNABURG.PARS jiLTERA GENUINA. 514
ANNALES WEISSEMBURGENSES. LAMBERTIANNALES.
.. \" Ilaliani niitlercTit. Quem ipse suseipiens, Romam
perduxit, ut-papa Jphannes ppslerior imperatorem
faceret; qupd erlibentur fecil. . ,

968. Willihelmus archiepiscopus obiit, cui Ifatlo .968. Wilhhelmus »irchiepiscopuS:[Mogoriliapensis

successil. i. 5.6.5 obiit, ciri,Halto [abbas Fuldensis 2. 3. 6,]
successij. Abbatiam vero suscepil WeTnherus.

969. Hallo archiepiscopus obiit; cui Ruotbertus 969; Hatlb archiepiscopus Mogonliacensis :(i.7j0>
successit. «obiii; cuiRutbertus successif. ..-,
970. Otgerusepiscopus(168) obiit. Baldericus epi- 970. Egilolfus Berveldensis abbas obiit; cui Goz-
berdus successit.
scopus ordihatur.
971. Exustum et famosum lemplum in Thorn- 971. Exustum esl famosum templum in Dornburg.
burg.
»972. Domno Ottoni juniori imperatori missa et 972. Oltonijuniofiimperatofi missa(l71) esl"(172)'
filia imperatoris de Grecia. Thebphanu ab imperatore de Grspcia. Eodein anno-
Otlo (175) senior imperator cumjunioreOlibne de"
Ilalia perrexit in Franciam.
973. 975. Otio iinperalor senior cum juniore venit
Quidelinbnrg, ibique celcbravit sanctum pascha 1.0.
Kaiendas Aprilis. lllucque Vencfiinl' legaii 'plufimvi-
rum gentiuni, id est Romanorum, Graecbruni, Beiio-'
vcntorum, llalornm, Uiigarioruni, Panorum, Sel.v.
vOrum. Bnlgariornm, atque Ruscorum, cum magnis
muneribus. Eodeni anno Otto imperator sehior plriit
in Mimelieba. Nonis Maii; cui lilius ejiis (17.4)
secundns Ouo successit. [Sanctus Oudalricus epi-
scopus obiit 5. 5.j
fcl denses »«r tinuisse videntur.
974.' Domnus Otlo junior imperatdr perrexit ad 974. Heinricus, dnx Bajoariorum, el Ahrahain
castelhim qiiod dicitur Bossulh (169), et concreniavit episcbpus ctim Bolisclaione el Misichone inieriiiu
cpnira"imperalorem pravum consilium. Al imper:itor_
illiid, atque cusiodes apprehendit secumque ad- lali nefando compeiio consilio, congregavit omnes
duxit. -' principes suos, elquid iniie iaceret, consiliiim petiit.
Qui uederunt ei consilium ut niitierei addiicein
Heinricuniel Bopponem episcopum (175) et. Gebc-
hardinn comiiem, eosque ad placiium invitaret per
edictum. Qui sine dilatiorie, Deo donaiite, detlirse
in potestalem imperaloris. Eodem quoqiie rfnnb per-
rexil imperator contra Iiaraldum in Seleoswig.
975. Domnus Olto imperator hahuil magnum
coriveniuiii in Welmare. Eodem anno imperaior 975. Oilo imperaloi'. habuil magnum convenlum
Beheimos vastavii et concremavit, et reverlendo in Wehmare (176). Eoderii anrto iniperator Beheimos
venit in ' Herislelt. vaslavit ct concremavil (17.7). - ...
976. - '• , .... 976. Oito imperator perrexit ad Bajoariam, alque.
Heinricum ducesn expulit, Ottouiqiie iluci Bajoariam
commendavil.
977. DorrinusOllo imperalor cum magno exercitu 977. Imperalor cusn magno exercilu perrexil ad
perrexit ad Beheim.et maximam paftem terrae illius Beheimos, Cl niaximam partein lerrae illius incen-
dio concremavii. Ipse quoque Heinricus cum aliero
concremavii.- ileinrico iuvaseranl, Bazowam (178). Qnod impera-
tor ul audivil, festiriaio exercilurii Illb inovit, urbem-
que ohsedit; ct lleinricum ducem a'd suam graciam
' ' recepil, alque in Franciam perrexit.
,978.' "-- '..*'' - 978. Ad imperalorem Ottonem venit in pascha

(168) Spirensis. (1731deest. 1.5.

(1-69)Bossut, prope S. Ghislain, ab orienle Con- (174) deest.% b\"
dali, haud procul a Oaprimonle., (175) Wirzhurgensem.
(170) deest. 1. (176) Weimar. '
(171) deesl. 4. " (177) et c. desunt 'i. - ....
(172) deesl. h. 5. , (178) Passaii.
515 ANNAL. HILDESIIEI.Vl. QUEDLINB. WEISSEMX Klfj
ANNALESHILDESHEIMENSES. ANNALESiQUfcbLINBURGENSES
et Ekbeiius Comcs ]ussu imperaloris comprehensi
sunl el exilio dcpiitaii. Eodem aimo imperalor cuin-
magno exercitu Gulliaminvasit ac devastavit.

979. "Infidelilas Geronis comilis pcr Waldoncm 979.

publicata est; iinde ct ipsi exlra civilatem Magada-
burg in campo juxta Albiam dimicantcs, ab invicem
inlerfecti sunt; et ad ultimum infidelitalisreusGero
comes decollatus cst.
980. Lolharius rex cum magnis muneribus ad 980.
imperalorcm veniens, sese cum filio suo subjicit
volunlati ifriperaloris; et eodem anno firmata pacc
imperalor Ilaliam penetravit.
981. Imperator pascba celebfavit Rome. 981.

982. Otto imperator pugnavilpericulosissime con- 982.

tra Sarracenos in Calabrorum parlibus, ihique non
pauci de optimalibus occubucfuiit. Et in ipso anno
Otto, du\ Bajowariorum, ohiit.

985. Imperator Verone placilum Iiabuit, ibique S83.

lleinricus minor de exilio duclus, dux Bajowarioruui
m
constitulus est. El eodcm anno Sclavi rcbelles.ciiecli
sunt. Ac non longe post 8, ld. Deccmbris Olto beni-
gnissimus imperator obiit, filio el equivoco, e]us
regna relinquens. \
984. Filiolus imperaloris, lercius videlicct Otio, 984. Filiolus imperatoris, lertius videlicet Otlo,
per unclioiiem Johamiis, Ravennatis arcliiepiscopi, per unclibiiem Johannis, Ravennalis archiepiscopi,
Aquis^rani in die rialalis Domini unctns.cst in re- Aqiiisgiani in <Jic natalis Domini uncliis , csl in
gcin. Scd postea, comperla nece imperatoris, Hcin- rcgcm. Sed poslca, coinpcfia morie imperaipris,
ricus quondam dux de exilio regressus, cum sibi llciiiricus quoridam dux dc exilio regrcssiis, cum
faventibus Agrippinam civitalem intravit, ac regcm sibi faveritibus Agrippinam civitalem intravii; si-
relimiit; regDumque ejus in\»dendo plurimos sibi mulans se primo ob jus propinquitalis partibus rcgis
de Saxoriibus associavit, qui eiini in proximo pa- infanlis lidelissime palrocinalurum, rcgem lenuil;
scha Quidelingaburg ad regem clegerunt. Unde dein accrcsccnlis avariliae slimnlis agilatus, quorun-
quidam de optimatibus huic clectioni non consen- dam etiam persuasione inale illeclus, regnum lyran-
tientes, sed regis viccin magis dolentes, e contra nice invasil, atque in id elationis usque proiupil,
li3\it modicumdccertaverunl, el regem in regntim ul et rex dici el in regem henedici appeterei. Sed
siiiim restiluerunt, et Ileinricum duccm Bajowario- rex dici a paucis.obtinuit; in regem vero benedici,
rem deiuio effecerunt.- Et eodcin anno laudand% prohibenlc Deo, prohibente fidclium sibi non con-
memoriaeOlwinus (179) pius presul vitam finivit. scntientium, sed regi elccio et unclo jurc favenlium
deceiialione non meruil (180). Missis inierim pro.
balis ad regis aviam in Longobardiam, scilicet ad imperatricein augustam Adclheidam,
legatis, hi qui parlcs regis adjuiuri jurisjuraiidi vinculo in lioc firmiter perduraluros sese
constfinxeranl,-hanc perturbalionem ordine inlimantes, si quid de regno ac nepote curarel,
adventus sui el consilii ope suis ut cito (181) succnrreret, obnixius rogavere. Illa vero,
conciliato primilus sibi divino subsidio, accelerato admodum ilinere, cum nuru sua impe-
ratrice Theophanu, matre regis, nec non illustri abbalissa Machlilde filia sua, amila ejus-
dem regis iiifamis, comitantibns fratre suo rege Burgundiao Conrado, el duce Francorum
ejus xquivoco, cum tolius ItaJice,Galliac, Sueviac,Francioe, Lolharingiaeprimis; occursu
quoque Saxonum, Thuringorum.Sclavorum, ciiin universis optimalihus; qui unitis aniino-

(179) Hildemcnsis glossa manu saec. nog. Saxo. :.

(180)_M. quamvis regem aprid se teneret. Chro- (181) lta emcndavi; cibo 1/
.£17 ET LAMBERTT^SCHAFNABURG.:PARS ALTERA GENUINA. 518
'"': ANNALESWEISSEMBURGE.XSES. LAMBERTIANNALES.
BoIisJavVo;'qui honorilice susceplits magnisquc mu- 1
neribus ab impefatore (182) bneralus, rediil domum. Aiierat.et ileiiiriciis cunraliero Heiiirico, qui coni»
, prclicnsi in exiliinn missi sunt. Eodeni ainio Limheri rex ciim cleclo iium.ero niilitiim rcpenle invusit
Aqiiisgiauipalatitim, sediique ibi xribiis diebu.s.Al Oilo iinpuralor fesiiiialo ciim cxerciiu inseciilns e&t
••Liiiihaiiuni usque in Sigonein(185) iluvium cl usquc ad saiic.ti Dionisii cceiiobiuin; euinquc non ailpre»
lienuil,'uuia fugiendo cvasit.
979. - -.'-.
979. Gefo comcs a Waldonc quodam accusatus,
dum eum in singiilari ccrlainine pccidisscl, ipsc la-
nien ab impcratore dccollaiusesl.

980. Domnus Otlo impcrator perrcxit ad Ita- 880.' Otio imperalor perrexit in Italiam, ct Goz-
liam. bciius ahbas ecclesiant coiisiiuxilin Ordorf.

981. Adelbertus archiepiscopus Magadaburgensis 981. Adelherlus Magadabnrgeiisisarchiepiscopus

cl abba Wicenburgensis obiil, cui Sandraldus suc- ohiit, cui Hisillarius successit. Imperalor nalalem
cessil. . <. . Boinini Romaccelebravit.
982. bestriictus est cpiscopalus in Mcrsibiirg; et 982. Deslriiclus esl episcopatus in Mersibnvg;
mire magnitudinis'edificium cecidil in Magatleburg. mirocqtieniagnilniiinis iciliiiciiimcecidit iirMngiiila-
bnrg. Eodeni anno Ottp imperaior valtle peiiciilo-
SIIIIIhabtiit piceliiim cuiri Sarraccnis in Calahria, in
qtio proeliooecisns est Heinriciis, Aiiguslerisis occlcsiaccpisciqiiis, ciim aliis pliirimis cpiscopis. Iu quo
ciiam picelio ldtis Julii occisi siinl.miliies foiiissimi,, id est Udo, Gebehardus, Giiniheiiis, Beriholdns,
cmn aliis niultis, et Otlo du.x alque.Weriiher ' abbas; Fuldensis. Ipse iinpcralor vita coiniic (.185) vix
evasil.
983. Branthoh abbas FciLIensis conslituitnr; et 985. Otto sccundus imperalor Romam post male
pioanicmorhc Oito impcrator seciiiidusobiit (181). geslas res regressus [6 Idus Deccinhris cod. 5] obiil,
ibiJeiriquesepultus cst. Heinricus dux Bajoariac re-
giium invasit; sed a piincjpibus est reprohaius.

, 984. DomnusOtto ptier itcrum fex consliluluscst, 984. Filius imperaloris, lerlius Olto, Palri succes-
qui domtium Bernharium abbatem fecit fralrum sil in regnurii, uiicius in rcgem Aquisgrani a Johauue
Ilersfeldensium. Ravennati episcppo.

'"
(182)A. i. desuniK. W. Ita supptevi: 0. i. s. e. desuni in t.
- (184)
'183) Seine. (185) V. c. rf«uiil 1.
?1J ANNAL. HiLDESHElM. QUEDLINB.WEISSEMB, 530;
ANNALES QUEDLINBURGENSES. :
rum nisibus aut pro rcge fideliler riioriluri, aut, quod Dei graiia fa.cturnest, victuri (186),
Roza (187) convcnere. Habitoqtie inibi consilio maxi.mo, mirandum niemorandumque
posieris signum, stella videlicet perlucida. in ipso partinm confliclu, medio cceli axe,
media ultra morem tiie, quasi rliviiuim regi cnpto praebitura juvamerii, cnnclis qtii aderant
cernentibiis slupentibusque. radiavit. Qua visa, pcrterriia moxque cedenle parle injusla,
"Heinricus praefalus, usurpalo norriine et regno jure privalus, regem aviae, matri el amita?
praseiilare cogitur; inlerventuque regis Conradi soceri stii ac principum qualicunque gratia
donalus, in patrfam mcesius abcessitl Acccpto ilaque pignore unico, pfaedictsc impeiiale?
dominae Saxoniam adierunl: ac primo sajpejam dictani Quedelingensis moiHiculi-vertice
eminentem usque ciyitalem una pervenieples, dulcjsona laudum.melodiay cleri sciliceliac
populi Chrjstoque inibi famulanlitim virginum (188) occursu gemino, gaudiorum afleclu ei
pro oplalo (189) spirilalis malris adventn clprolriumpbali regis eventu pic gratulanlium,
officiosissimesusceptae, quod reliquum crat viaa (190) siimmo cum honpre transiere.
- -' (Hucusqve Amialiiim Ueroifesfelftensiumcontmtiaiio perlinuisse videlur.

ANNALES HILDESHEIMENSES. ANNALES QUEDLINBURGEN- LAMBERTIANNALES.

SES. ,
985; Osdagus, vir summte cari- SSS.Saxones. Sclaviam- invase 985. Gozberdus [Hirsfeldensem
lalis ac castilatis, in sancta reli- ruiit, quibus ad supplementun 5. 6.]abbaiiam reddidit, cuiBer-
gione probalus, cum magno con- J/lisacho.cum magno excrcitu ve nharins successit.
sensu cleri ac jilcbis ad pontifica- nit; qui totam terram illam incen-
lem honprem promotus est. Et diis et caedibus devaslaverunt.Iri-
eodem annO Saxoues Sclaviam terim" memoratus ille HeinriCiis,
invaserunt, qnibiis ad supplemen- divino" iristiriclu ad so reversus,
tum Misaco cum rii.igno exercilu quid egerit, in quanium se plus
venit; qui tolam lerram illam in- aequo et hpnesto extuleiit, et ex
cendiiset caedibusinuliis devasta- qiiarito deciderit, anxie secnm non
vcrunt. semel pertracians, juxta evangeli-
cam.veritatis vocem sua se exal-
lalione humilialum conspiciens, dedecoris consciehtia pungitur, culpaepeniientia cruciaiur.
- Venierile in Frankanaftird rege infarite lciiio Otlibne,'ibideni et ipse advenieris liiiiniliavit
sejnsle, qno pcenam evaderet elationis iiijiislsc, regique puerulo, quem orhatum capiiva-
veral, cujus regn.um tyrannice invaseral, praesenlibns dominis imperialibus, quas regni
cura penes,.avia, matre et amila regis ejusdem infaniis, humilis haSiitu, humilis et aelu,
totius in aspcctu populi, ambabus in unum complicatis manibns, militem se ct vera ulte-
rius fide militalurum tradere non erubuil, nil paciscerido nisi vilam, nil-orando nisi gra-
liam. Al dominse, quarum, ufdiximus, cura regnum regisque regebatur infanlia, tanli
viri summissa dedilione admodum grattilabundse, — quia piorum moris est non solum
mala pro bonis (191) nori.reddere, sed etiam pro malis bona rependere, — digno eiim ho-
nore susceptum, gralia fideli donatum, ducloria itidem dignilale subTnnattim, delnde non
lantum inter amicos, sed eliam inier amicissimos-, iili jus propinquitatis exigebat, dehito
dileclionis vencranlur affectu. Thidcricus et Ricdach marchiones praeclari obierurtt.
886. Otlo rex adhuc p.uerulus 986. Otlo rex adhuc puerulus 986. Ollo rex puer Bohemios
cum magno exercitu Saxonurii cum magno exercitu Saxonum vastavit, set Misichonem cum mu-
vsnit in Sclaviam, ibique venit ad perrrexU in Sclaviani, ibique ad neribus obviam suscepit.
eum Misaco cum miillitudine ni- eum venit Misacho cum multitu-
inia, obtulitque ei unum cameium dine nimia , obliiliique ei unum
el alia xenia multa, el se ipsum camelum et alia xenia mulla, se
etiam subdidit potestati illius. Qui ipsum etiani subdidit poteslati
simul pergentes , devastaveriint illius. Qui simul progredientes, dc-
totam lerram illam incendiis et vaslaverunt lolarn lerram illam
depopulationibus multis. incendiis el populalionibns mullis.

(186) esl forliler vicliiri, sinc mora couveiicre. (189)Gaudioque affeclu el peropialo.
Habiio dcinde c. Chr. S- ' -!- (190) lla correxi; vitas 1.
(i87)liai:a TMetmar., . (l!!l):Malis t7»r. Sazo.
(188) Voxexcidil in codke..
8« ET LAMBERTIASCHAFNABURG.PARS ALTERA GENUINA. 522
ANN. JiILJ>ESHEIMENSES. ANN. QUEDLINBURG. LAMBERTI ANNALES.
Ebdemannomonastefiumin monte
"••'' occidentali Qq.edelirigensi in lionore sanclse Dei genitricis Marisc, bb monimentum
unici et dilecti germani fratris sui, sub religione'reguise sancti Benedicli a Mechtildej
imperiali gemma et filia, sludiosissime constructum est. Ida quoque regalis domina, con-
tectalis Liudolfi, filii magnii Ottonis imperatoris, obiit.
987. Iterum Saxones Sclaviam .987. Saxones Sulaviarn iterum 987. Iterum rex Bohemiam in-
vaslant, unde illi compulsi, regis invaserunt, et ad iillimum ipsi travit, et eam ad
Sclavi regis dilioni subdunlur, et deditipnem co-
rfiioni se subdunt, et caslella juxla caslella juxta Albiam flumen de- egit.
Albiain restaurantur. Aquequoque nuo reslaurata sunt. El in proxima
exundabant; nihilominus et venlus hyemCaquae nimium inundaverunt,
et venlus ingens multa sedificia
plura edificia stravit. slravil.
"988. jEstatis fervor nimius ac 988. iEstatis fervor immanis 988. JEstatis fervor nimius. Ru-
fepentinus Id. Julii usque Id. AuV pene cunclos fruclus consumpsit. perlus (192-95) archiepiscopus Mo-
gusii immanissime exardescens, Mox grandis morlalitas hominum gonliacensis obiit; cui Willigisus
fruges absumpsit. Rex in Erigilen' subsecuta est successil.,
heim Pascha celebravil.
989. Theophanu imperairix", 989. Comelae apparuerunt, quas 989. Theophanu imperalrix Ro-
maler regis, Romam perrexit, ibi- pestilentia subsequula est grandis mam perrexil', omnemque illam
que nalalem Domirii .celebravil, et- liominum et jumentorum, et ma- regionem regi subdidit?
oninem regionem regi subdidit. Et xime bouin.. Osdag quoque epi-
eodem anno Osdagus episcopus scopus moritur, cui Gerdagus suc-
obiit. cessit.
990. Eclipsis solis facla-est 12 990. -
990. Gerdagus ordinatur eptsco- _ .
pus 14 Kal. Februar. Hoc anno Kalend. Novemb. hora quinta diei.
Saxones Abotritos bis grandi ir-
ruplione vastabanl. Multi quoque
iilorum et peniliis nominatissimi interempti sunt, alii in flumine riecati. Saxones Dei gratia cum pace
el vicloria redieruni. Misacho et Bolizlawo, duces Sclavorum, gravibus inimiciliis inter se conflixerant.
Et eodem anno eclypsis solis fiebat, quonon modica subsequebatur morlalilas hpminum atque jiiinento-
rum 12 Kalend. Novembris ,.'..
991. Tbeophanuimperatrixobiit, 991. TJieophanu imperatrix cum 991.Theophanu imperalnxoDiit.
Ignisque <IeHreno ascendens vilias filio suo imperalore terlio Oltone ignis de Beno ascendii, et villas
prope posilas combussit. Pirata3 paschale festum imperiali gloria proximas absumpsif. Golehardus
etiam Slaverun (lB6).|depredando apud Quedelingensemperegit civi- monachus faclus est. •
vasiaverunt, aliaque"in litore loca talem; ubi-eliam marchio Tusca-
perdiderunt. Otlo rex cum magno norum Hugo et dux Sclavonicus Misico cum caeteris
exercitu Saxonurii ac supplemenlo Europae primis ibidem confluentibus affuere. ad ob-
Misacon 'Brennanburg obsedit et sequium imperatorii honoris, quae quilibet pretio-
vicit. lllo aulem incle digrediente, sissima possederat, pro xeniis deferendo; e qiiibus
Saxonicus quidam Kfao eandem Misico aliique ijuam plurimi honorifice donali iu
urbem Liulizorum auxilio audacter patriam redierunl. Hugo vero cum eadem impera-
salis conlra regis imperiiim inva- trice filioque sub, quocunque regni vel imperando
sit, atque praediclbrum Sclavorum vel regendo proficiscunlur, famulando pfosequilur,
pertinatia adversum jus fasque usquedum Niumagon perventum est. Ibi ergo, dum
omne injusle ditioni suae subegit; quadain quasi conipede toturii sua dilione colligas-
crebras lalrociniarum irrupliones sel imperium, Theophanu (197) imperatrix consum-
in Saxoniam juxta Albiam flumen malo 3n bonis vitae suae cursu, proh dolor! quod est
moliius est, a quibiis Dei.gratia miserabile diclu, immatura dissolvilur morte 17
non victor, sedj veluti fugitivus Ka). Julii; indeque Iiigubii impefatpris, , filii scili-
predo, latitando aufugit cel sui, caelerorumque suorum fidelium comiiatu eve-
cta, ad urbem defertur Agrippiriani, inque ecclesia
sancli Pantaleonis marlyris, ut ipsa decreverat, sli-
pante episcoporum, monachorum virginumque ccelu,

(192-95) Ruperlus — sttccessit, ei \nn. Hildesh., a 975. • • • T., : - '

(196) In Frisia.
(197) Th. usque suaa ciirsu desunt i. Leibmitus ea ex Chr. Sax. iupplevit,,
PATROL. 2XLI. i*t i
523 ANNAL. HILDESHEIM. QUEDLINB.WEISSEMB, .0 521
ANN. HILDESHEIMENSES. ANN. QUEDLINBvi ; LAMBERTI ANNALES; ""
asianle ctiam omni clero acpbpulbiUltimo flebiliter
tumulalur hoiiore. Eodem anno Ercanbaldus (198),
Biligrimus episcopi , Frithuricus archiepiscopus
Sallzburgensis .obierunt, el Emnild filia Brunonis.
Manogoldquoque, non infimus Sueviae matris filius»
Saxoniae obiit, ac propter fidele seTvilium impera-
trici Adelheidas per se (199) exhihitum, ipsa comi-
tanle Quedelingensem advehitur civitatem, ibiqiie
horiorifice sepelitur.
992. Olto rex cum valida suo- • 992. Gloriosissima el fampsissi- 992. Ollo rex Brandeburg obse
rum manu itcrum Brennanburg ma dedicatio sanctae Halversladen- dit. Gerdah Hildesheimensis cpi-
adiil, venitque ad euni Heinricus sis ecclesiae facla est 17. Calend» scopusobiit (208); domnus Beru-
in di-
dux-Bajariorum, el Bolizlao>Boe- Novemb. a venerabili stio prbvi- wardus regius.cancellartus,
manorum princeps, cum ingenti sorc Hildewardo episcopo, anno vinis et humanis rebus solleriissi-
liiiillitudine in auxilium regL Bp- suae ordinalionis 24, quam secum muSjSuccessit, 18 (209) Kalcnd.
lizlao veio, Misachonis filius, per in typo apostolicac digniiatis duo- Februar. ordinatus (210),
seipsum ad domimun regem venire deiiario numero 11 episcopi conse-
nequaquam valens — imminebat craVerunt, videlicet Willigisus aTchiepiscopus Mo-.
quippe illi grande corilra Ruscia- guntinus, Gisilharius Magdeburgensis archiepisco-
nos bellum — suos sibi (200) sa- pus, Lievitzo Hamburgensis archiepiscopus, Liudol-
lis fideliter milites ih rninisterium fusAuguslanus episcopus, Hildeboldus Wormatien-
regis direxerat, Verum dominus sis episcopus, Retharhis Padarburnensis episco-
rcx, bonis Sclavorum promjssio- pus (202), Erp Fardunensis episcopus, Ursus-Pa-
nibiis confidens, suisque pfincipi- duanus episcopns, Hug Gilizensis episcopus, Ragift-
hiis resistere nolens, pacem illis bratus Mikilanburgensis episcopus. Ad haec Agio
iterum concessit, et inde in pa- Capiianus archiepiscopus, Reirivardus Tridentihus
triam remeavit. Sed illi more soli- episcopus, Manso Cassinus abbas, Tliiatmarus ab-
lo mentiti sunt per omnia. Eodem bas Corbejus, Luzo (205) Lunaburgensis abbas,
anno Gerdagus episcbpns Rome Olhradus almas Mersburgensis , Lantbrecht Long-
limina sanCiiPetri orationis causa helus (204) abbas, praesenle rege sereno tertio Ot-
adiit; indeque revertens Cumis lone.suaque avia Adelheide augusta praeclara, ct
obiit 7 ld. Decembris. Qui sedit filia siia gemma regiae slirpis praelucida (205) Mach-
in episcopalu annos duos, fnen- lilda (206), et rieple sua Hadwi veneranda abba-
scs 2, dies 14: Misaco (201) dbiit, lissa (207), duce quoque Bernhafdo, et Leidulfo
successitaue ei filius illius Boliz- comite Capiiano, et prsefectis atqiie prbceribus
lavo. pluriniis, et inriumera alque iiisequiparabili multiiu-
dinecleri acpopuli in laudem Dei coriclamanlibus,'
dedicanies praefatam. ecclesiam orando juverunt.
12. Calend. Novembris totum ccelum ter in noctc visum est ruhrum fuisse. Hoc eodem anno Gerdagus.Hil-
deshemensis episcopus orationis causa Romam perrexit, et inde, reversus, in Longobardia obivit, ct
presbyter suus Suideboldus, et diaconus suus Bodo,ejusque fr.aler Hroprecht el camerarius suus. Suc-
cessit autem sibi Berwardus episcopus.
993. Bernwardus,.regius capel- 993. In nocle nalalis sancli 993.
lanus, sanclse Hildiiieshemensi xc- Stephani protomarlyris, id est .
clesia^ ordinatur episcopus 1S. 7.Calend. Januarii, inaudilum seculis miraculum vi-
Kal. Febr. Kizo, qui antea Tebel- dimus, videlicet circa primum gallicinium lantam
Jis extilerat et refuga, fidem Scla- lucem subilo ex aquilone effulsisse, ut plurimi dicer
vis jampridem promissaiii eva- rent diem oriri. Stetitautem unam plenamvhoram;
r.uans, seipsum cum suis et cnm postea, rubente aliquanlulum ccelo, in solilum con-
predicta urhe Brennanburg regis versum est colorem. Dodo episcopus (211) obiit, cui
ditioni subdidii. Rex vero san- Suigei-us vir illustris, sanctae Halversladensis ecr
ctum diem pasch» in Engilenheim clesia» coenobiia, successit. Egbertus Trevirensis
celebravit archiepiscopus obiit.
(198) E. Strazhurgensis Annalisla Saxo.~ . lucida c.
(199) Persepe Chr. Saxo. (206) Abbalissa Quedlinburgensi.
(200) H. voxjam erasa;i.e. Oltorii. (207) Gernrodensi; exChron. llalberstadensi.
(201) M. o. s. ei. f.i. B. manu 2, comva. (208) O. cui bernuuart successit 2.
(202) Hiidericus Havelburgensis episcopus, Erp (209) Ua correxi; VIII 1, III 4,- XV 5.
' elc. Chr. Halbersladense; el cerle
nomen desidera- (210) Ordinalus sibi iieinriGi cbm. Heinricus Uto
tur. - Sigifridus conlra pifatos pugnal; qubfum 1 «ccisus,
(203) J. e. Liudericus. 11 sunt capli addunl 5, 6. Haic desuht in' iisdem
coiicibus a. 994. •-
(204) Longensis Chr. Ralb.
(205) J|« corrigo ex Chron, Halbersladeiw; per- (211) Mimigardevurdensis.
 523 ET LAMBERTJASCHAFNABURG.PARS ALTERA GENUINA. .52IJ
ANNALES HILDESHEIMENSES.
celebravif. Et inde ft hativitale sahcti Johannis baptistae usque in 5. Id. Novcmbris pene per omnem
aestaiem et autumnum siccitas nimia et fervor inrnanis fuil; ita ut innumerabiles fruges non pervenirent
ad lemporaneam iriaturiiatem propter soiis ardorem; quo non modieum subsequebatur frigus, el magna
nix cecidit, magriaque pestissimul et mortalilas hominum atque juhientorum evenit. Et eo anno Sax,ones
tribus vicibus expedilionem paraverunt in Sclavos, et nihil profecerunl; e conlra Sclavi crebris (212) la-
troaniis Saxoniam fatigabant.
ANNALIUMWEiSSEMBURGENSIUMCONTINUATIO.ANNI985-1147
985. Ollo dux, fiiius Cuonfadi dueis, istud ceno- jA. 1048.^ Swidegerus papa obiit; cui Puppo episco-
bium, id est Wicenburg, vi invasit, loca distfibuit. pus Brissanus successit.
986. Balderkusepiscovus obiit \Ruoppertus epi- 1050. Domnus Brun Tullensis episcopiis in se-
scopus ordinatur. dem apostolicam elevatur.
989. Gisilharius abbas obiit. cui Gerricus' suc- 1052. Magna sinodus congregala esl in Mogon-
cessit, iia, cui Leo papa el Heinricus imperalpr praside-
995. Synodus Aquis facta per Dbminicum, Roma- lant.
pa>ajcclesiaeepiscopum (213). 1053. Domnus Brun, qul ct Leo papa, cum magiia
1000. Adelgeid impefatrix obiit. rrianu Francorum atque Latinorum pugnavit conira
1001. Gerricus abhaciam feddidit, et Sigebodd- Nortmannos; sel heu pro doior ! pene sui omnes de-
nem elegit. ciderunt pugnando, et ipse vix urbium moniiio-
1002. Olto terlius imperatof obiit, cui Heinricus ne (214*) salvatus.
successit. Sigebodo abbas obiit, cui Luithardus suc- 1054. Domnus Leo papa Eonus obiit in Chrislp.
cessit. Sigebodo Spireiisis episcopus obiit.'
1004. Walilterus episcopus ordinatur. Monasle- 1055. Conjuralio Welphi ducis Karendiuoium
rium istud combustum est. *B.contra irnperalorem.
1007. Gerricus pius abbas obiit.-- 1056. Domnus papa Gebehardus, qrri et Vietor,
1009. Bruh episcopus marlyrio cororiatur. Goslaria venit, ibique Heinricus Romanorum impe-
1014. HeirifiCus Romae appellafus est cesar. rator augustus tertius obtil; cui Heinricus filius
1024. Cuonradtfs secuiidus rexz efficitur. 6 Idus ejus successit.
Sept 1058. Heinricus comes Palatinus, menlis insania
1025. Beinricus imperalor obiil, eui Cuonradus captus, tonsuram et monachkum habitum accepit,
successit. ac monasterium Gorziae sub specie religion.is intra-
1026. Domnus Brunichp presbyter et monachus vit; sed eum, quem ingressum vilae posuit pedeni
obiit. retraxitj seseque in eum quem despexit, mundum
1033. Dedicalum est oraloriura sancti Petri in jnale sanus injecit, insuper et domnam Maihildam,
Wizenburg a Reginboldo, Spirensi episcopo, et Gozelini ducisfiliam.que sibi in malrimonip juricia
eclipsis facla est in nativitale appstolbrum. fuit, heu infelix parracida peremit. Eodem anno
1058. Dissentio facta est de advenlu Domini per Liutboldus archiepiscopus ob'iit.
Willihelmum, Argentinensium episcopiim. „. 1059.. Heinricus comes iterum penitentia duclus
1039. Cuonradus" imperator obiit, cui Heinricus monaslerium ingressus est.
filiiis successit. 1060. Cuonradus episcopus Spirensis obiit, cui
1042. Ungarii regem suum expuleruni. Einhafdus successit.
1043. Gisila imperatrix obiit. Folmarus abbas 1061. Cuono dux Karendinorum obiit. Agnesve-
obiit, cui Arnoldus successil. Heinricus rex Agne- lamen teslimonii accepit.
tem duxit reginam. 1062. Anno Coloniensis episcopus regem Heinri-
1044. Rex Heinrieus Cum exercitu Ungarios in- cum matri subripuit, seseque illimagistrumprsefecit.
. vasit et prselium committens devicit, regemque eis Eodem quoque anno Romam directi surit papae duo,
rcslituit. In ipso bello fuit ipse, et Gebehardus Ra- Parmensis epicopus e.l Lucensis, inler quos usque
dixponensis episcopus, et Brrin Wirzeburgensis ad sar.guinis "effusionemcertatum est.
episcopus, el caeleri multi. 1065. Heinricus quarlus in terlia feria paschae
1C45. Brun episcopus obiit (214). giadium cinxit Wormaciae, Heberhardo archiepisco-
1047. Heinricus rex conventum magnum Romae po Treverensi beiiedicente.
habiut, ibiquedejectuspapa, et Swidegerus Baben- •1066. Cometa aparuit. Adalbertus Bremensis
bevgensis episcopus in sede apostolica collocalur, a Depiscopus,
] homo nequam, consiliarius- Heinrici re-
quo rex ipse augustus,'Agnes quoque imperatrix gis, inler mala quae operatus est plura, abbalias,
snnl appellali. pracposiloras et omne quod cle sanclorum domibus
(212) H. c. 1. S. f. manu secunda in toco raso. (213) W. Rwcmanu 3.
Numerus DCCGCXCHII.mam.prima; [qucejamse- (214) Manu 4, cowva.
quuntur diversismanibus scriptasunl. (214*) Id est munitione.,
 $27 ANNAL. HILDESHEIM.QUEDLINB.WEISSEMB. T,2g
, ANNALESWEISSEMBURGENSES:A. 967-1147,
abradere piiluit, suse nequiliae fauloribus per manus A, Deus dilecti sui Sebaldi merita pcrviflutum bpera
regis tfadi fecit, insuper duas abbacias Corbeiam et. mundo revelavit.
Laurissam sibi vendicavil. Milites auiem Laurissa- 1071. RuodolfusSuevorum dux conjugem suam,
fnensis abbalis illud egre ferenles (215), ad resisien- . quam per malam famam abjecit, coram Alexandro
dum edificabant :munitiones, ponCnles in illis.cuslo- papa exp^urgatamilerum recepit. Monachi ct familia
dias. Simililer cpiscopus MogontiaeSigifridus, cete- Stabulensis cenobii patroni sui sancti Remacli auxi-
rique episcopi, duces et principes, omnesque lio demagnis periculis liberati sunt. Magnashiodus
-seclalores justiciae, conspirantes apud Triburiam, habita est in Mogontia, cui llcinricus rex el archie-
hortati sunl regem ut quecumque consilio episcopi piscopus, legati vero domrii apbslolici, et diversa-
acia fuissent irrila facerel, el ab eo cessarel; quod rum provinciaruiri episeopi et abbates praesidebant.
episcopum non latuit; nam nocte nemine perse- Ibi Karliis episcopusConstaniinensis-secclesiae,non-
quente aufugit. Sic per graliam Dei sacer ille lpcus dum tamen ordinatus, quod non per ostium set per
sancli Nazarii cum ceteris locis equselegis salvalus symoniacam iieresim, id est pcciiniam, in bvile in-
est. Eodem anno Heinricus rex Bertam feginam traverit, accusatus et conviclus, ab episcopalu
duxit, Ottonis marcliionis filiam. Pie reeprdationis ejicitur. Ollo Bajuvariorum dux , quasi conjurasset
Eberhardus Treverensis-.archiepiscopus obiil; in B 1 in regem Heinricum, hostis judicatus est, et honor
-oiijus.locufncum electus esset Cuono, Coioniaeprae- ejus ad alios translatus.
posilus, populi Treverorum indignantes noluerunt 1072. Sigifridus Mogontiaearchiepiscopus, ductus
eum suscipcre, sed magna manu armatorum col- spriritu, Cluniense cenobium ingressus est; qui, rc-
.lecla hocte eum aggressi, omnes sibi resistentes duclus a civibus, in voto'non permansit.
percusserunt, ipsum .domnum et regis missum, 1073. Heinricus rex cum in multis offendisset
.Spirensem episcopum Eiihardiim, omnpsque ppti- principesregni ejus, oderant eum., quinimmo tota
mos el res eorum secum duxerunt, et no» posl Saxonia quasi vir unus recessit ab eo et rcbellavit.
longe Spirensem episcopum ct suos liberlali dantes, 1074. Heinricus rex. coangustatus nimis, oravit
prD3falumseniorem Cuononem miserabU.ftprnienlo Dominum inlente, promisitque pcnitenliam, et re-
heu infelices percusserunl. Comes Willihelmus, qui gnum ejus confirmalum est. Eoclemanno dissipala
et Baslharl, Anglossaxoncset regein iilorum occidit, sunt castella quaerex fecit iri offendiculumSaxonlac.
regnumque oblinuit. lpsecst rex Heinricus, qui excluso -episcopbsedcm
1067. Ad sepulchrum Cuononis marlyris plura -sibifecit Wormaciae.
Deus misericordioesuse sygna cepit operari. Hein- „( 1075. Hcinricus rex universam regni sui contraxit
bardus Spifensis episcopus obiit, cui Heinricus militiam, ingentem scilicet e-xercitum, et juxia
successit. Godefridus Loulariorum dux- periclitan- Unstrol fiuvium belluhi intulit Saxonibus; ibi inultis
lem lloma.m el hostium incursus liinenlem defcn- milibus ulrimque. iiiteremptis, rex tandem viclbr
dere millilur. effectus esl. Herirnannus Babenbergensisepiscopus,
1068. Aquae inundaverunt. Magna et ante iiiau- vir mendax -et- avariciae deditus, postquam sedit
annos 10, sub Gregorio papa digna damnacione
dila sterilitas vini et pomi facla est.
depositus esl. Ilerum rex Heiriricus ciim armalo
1069. hyemps magna et aspera, et rex Heinricus milite Saxoniam
ingressus, Saxones quoque ^aceni
barbaros trans Alpiam flumen constitutos cum petentes suscepit, set sevicia magis quam
gratia
exercitu invasit, populum inullum occidii, civitales insecutus est universos.
destruxit, fana cum simulachris succendil, caplivi- 1076, 1077, 1078, 1079,1080,1081, 1082 1083,
tatem riiagnam cum victoria reportavit. Eodem anno
.1084, 1085, 1086.
Dedi, marchio Saxojiicus, levayit mauuin contra 1087. Berlha imperalrix obiit. Counradus factus
regem, et nichil prajvaluil. Adalheid conjux Ruo- ejstrcxZ. Eal. Junii Aquisgrani.
dolfi ducis, quod caslilalem non servaveritfalso ac-, 1088. 1089. — 1146.
Tj
cusata, el marito et honore privala e.st. Manu scvc.uliXII tandem subjecta $st ultima noia :
1070. Godefridus Luothariorum dux, yir mirae- 1147. Rex Cunradus cruceiri suscepit ad expe-
audaciae, in natali Domini obiit. Itcm doniinus diciouem Iherosolimorum.
ANNALIUMQUEDLINBURGENSIUM CONTINUATIO.ANNI 994-1025.
994., Liuldolfus Trevirensis ecclesiae ordinatur ria'fa.cta esl pluviarum, ut in. plerisque stagnis et
episcopus. Erp Fardunensis episcopus obiil, cui pisces morerentur, iei.interris arbores pluriimc peni-
Bernhardus successit. Hiems durissima 3. Non. lus arescerenl, et.fruges perireni ei Ihium. Subse-
. NovenU)r.exprla.usque 5. Non. Maii stetit, rarissi- quuta. quo.que et grandis . peslilenlia; hominum,
, mis Intermissa diebus. Deinde pesliferis et frigidis porcorum, boum etovium; prala eliam in plerisque
flantibus ventis, noclibus plurimis pro rore hibcr- locis jia exaruerunl, veluli igne exusta fuissent.
nuni ceciditfrigus. Ad ultimum Non.' Julii grande Sclavi insuper omnes, exceptis SOrabis, a Saxoiiibus
•eslfaclum gelu, lanlaqu.e siccitas fiuminum etpenu- defecerunt, Liutpold Bajparici limitis marchip clarus,
(215) Vocemsuoplevi.
 529 ET LAMBERTI ASCIIAFNABURG..PARS ALTERA, GENUINA., ..530
:
ANNALESOUEfLlNBURGENSES. A. 995-996.
in civitale Wirlzburg in hospitio suo per fenestrami A Landberius suceessit. Hildewardus venerabiiis epi-
cum sagilta improvise vtilneralus, 7 Non. Junii obiit. scopus in Stitlciiingheburg (218) civiiale cenobium
Egbertus comcs, prudentibus sapientior et forlibtis> constrnxit virginUm 12. Calcud. Augusti.
audacior, Non. Aprilis emedio excessit. He.inricus,, . In Halbersiadensis territorio ecclesiae, Hbrdorpio
Sifridus el Udo fratres cum suig navali prnelio dimi- nomine, natus est inliins, nihil corporis habens a
. cantes conira Nordemannos, victi sunt el capti; ex: posteribus deorsum, nec crura, ncc membrum virile
quibus Udo cnm plurimis bello occisus occubuii,, aut mulicbre, sed lantummodo dimidius homo, ha-
cseleri.cumseptem milibus lalentorum fedemli siint. bens ppsleriora quasi avis sine plumis, aurem dex-
Farnes etiara hoc anno magna facla esl pltiribus ini train majorem sinistra, el oculum similiter sinistro
' - •'
locis Saxoniae. majorem; dentibus vero crocei coloris horribilis,
995. Saxonibtis pejor annus priore exoriiur. Nam: sinistro brachio absque quatuor digilis golo cuni
tanta in eos qui vocantur Oslerludi (216), peslileri- pollice inleger, dextro penilus erat brachio privalus;
lia exarsit, ut eorimv non soltun domus, sed etiam, qui ante baptismum attonilus vidensoculis, pbst ba-
. viltae plurimse morluis habitatoribus vacnae remane- ptisinum autem (219) oculos nunquam aperiens,
renl. Fame insuper magna compressi, lam assidtiis quarto. suse nalivitatis die infandum moritur mon-
Sclavorum incursionibus faligabantur, ut peccatis, B " struin. Comniunedamnum in
pestilenlia porcorum
Biiis-promerenlibus-jusle de eis illud propheticnm et bouniomnein Germaniam vexat. Theodorietis co->
diclum videalur : Millam super eos tria jiidiciapessi- mes Palatinus, et fraler ejus Sigibertus, Saxoiics
ma, pestem, gtudhim et famem. Rex quoque tertius, .praeclari (220) obierunl.
Otto cum magno exercilu Apoiirilos el quasdam 996. Lux clara sanclas Aiigustcnsisecclesia! Liu-
.Wiotaborum(217) lerras invadens, incendiis *et de- dolphus episcopus 8. Calend.'Augusli huic niimdo
pra?(!atioiiibusplurimis vastavil, licel molum eorum, subtraclus, ccelesii adnumeratur familiae; cui Ge-
niill» modo compresseriti Revcrsus denique ab illa( .vehardus (221), inter egregios abbalcs prascipuus,
expeditione, in Quedelingensi civitate a memorata, .subordinalur episcopus.. Dehinc pra?currente lem-
et semper memoranda amita sua, Mechtilde abba- pore, cum mulios a sancluario Domini divinum ra-
lissa, regalis pfaeconio laudis digne suscipitur. Ibi[ peret judicium, gemma eliam sacerdotumetepisco-
Adelheid gerniana illius soror, sequivoca scilicett palis aureum dccus dignilatis, venerandae Halversta-
. aviaesuaeimperatricis Ade.lheid.e,sprelis pro ChristiI densis ecclesiae Hildewardus episcopus 7;.-Caleml.
amore regibus procis et eoru.m nunciis, promissis- Pecembris ab hujus vaniiate seculi soluius, verflj
que npn solum thesauris, sed etiam ullra valeniiam, « caritaliSj quae Christus esl, proasenlatur obtutibus,
aureis montibus et urbibus, suh jugo regulari cano-.".illius huinilitatis et dilectionis, super quam credi
nice degendum, astante germano fratre suo impera- pptest (222), pie imitalor eflectus. Cui successit
tore leiiio Ottone, tolius in aspectu senalus ac ple- Arnolfus, illuslri valde prosapia exortus, sed moribus
bis, sanclorum Dionysii et Servalii obsequiis.sese, nobilior et sincera largitale praeclarus. Hujus etiam
pro palria dicavit,eademque hora sacri velaminis ar- anni vernali tempore prafaiusTex Otlo, compacta
rabone Christo, sponso ceelesli, ab antistite ejusdemL inler Saxones et Sclavos pace, lialiam. perr,exii, et
.ecclesiaeHildewardo.,capleriseliam archiepiscopis et; dominicam resurreclionein Papiae paschali (223)
episcopis corain. astantihus, corisignala esl. Hoc5 more celehravit. Dehinc omni regno poteiiter po-
eliam annb Bajoariae regionis dux Heinricus secun- titus ltalico, Romam vcniens beatae memoria! Jo-
dus immaiura nioiie obivit. Hic enim, mortuo impe- hannem (224) papam defunclum invenii. Cui nepo-
ralore Oltone Eecundo, aliena poliiis quam propriaj tem suum Brunonem, virurn valde praeclarum, non
voluntale ad invadendum regnum eotenus illeclus3 solum cleri sed et omnium Ron
est, ut, comprehenso imperatoris filio, ipse rex eli- voto civium pontificem electum, <
geretur; sed anle consecrationem pcenilenlia abdii- sensit, quem Romani, dempio
cius, regnum respuit; et regi bumiliter subjeclus, jx rj Gregorium vocayerunl. Hic ergo
Bajoarico lionorifice dpnatus est regno. ln quo pro) apostolica domnum Otlonem,.hu
componenda pace ita ullra priores effloruit, ut ab) regem, non solum Romano, sed e
illius incolis regni Heinricus pacificus et paler pa- ropae populo acclama,nte, 12 Calenu. iuui, nr ipsa
triae appellarelur. Quo mortuo, filius suus Iieinri- ascensionis Christi fesiivitale veneranda, indiclione
cus, rex futurus, Bajoaricum ducatum, rege Otlone> 9, imperatorem, consecravit auguslum. Ppst haec
tertio donanle, suscepit. Ghevehaidus Constan-- llalicb rite clisposito rcgpo, Franciam reveriitur, e.t
tiensis ecctesiae .episcopus venerandus obiit, cuii iu Agrippina Colonia summi imperaloris jcpndigno
. (216) l.e. Ostfalahi. s. e. Ann. Saxo. ' '( • :
(213)./. e. Welalabori!m.,.Wril!zoium. (222) P. verus lsraelita*p. .. e. Chron. Spxfi, cf>
(218) Stolerlingeburg inter' Ovacram et Ilsinain. Ann. Suxo. " ....
:.,.=..,..
(2)9) IlaL. anlec- (225) Regali Clir. .
(220) Ita L. et Ann. Saxo. prsedali c. (224) VocetnexAnn. ct Cliron.Sax. re:(epi,jtee.slin e.
(22I> Gebehardus Elewangcnsis abbaluin egregius
 831 ANNAL. I1ILDESHE5M.QUEDLINB, WEISSEMB. "S3V
ANNALES QUEDLlNBLTxGENSES, A. 997-99»
ihoiYoredieni ceiebrai natatem. Adalbertus episeopus A natione Graecus, condilioue sefvfif, astu callidissi-
dePraga civiiate a Prucis glorioso niarlyrio 9. Ca- simus, imperatorem augustum pise memoriaesecun-
ilend, Maii coionatur. Bernharilus (225), Wirizbur- dum Oltoriem sub paupere adicns habitu, ob inter-
gensis episcopus ecciesiae, imperatoria legatione venlum dileetaesuae conlectalis Theophanu impera-
Consianlinopolim missus. in Achaia.provincia mori» tricis augustai, regia pritnuin est alitus stipe; deiiinc
tnrv Ctii Ileinricus, ckrissimi cancellarii Hiriberti procurrente tempore, vulpina, quauimium callebat,
frater, claru5-elip.sc, subsliluitur episcopus. versutia prsefatum eolenus cireumvenit anguslmn,
997. Sc.lavi innala sibi perfidia tacli, pacis fre- ut pro locb et leinpore salis cjemenli ab eo gratia
.gevunk paclum, i.eroiinosque Saxoniccs lalrociniis habitus, pene inler primos usquead defunclioneHi
corroseruntfuftivis. Quos contra eommolusimpera- Suam clarus haberetur. Post dorniilionem vero se-
for Zlod.oraniani.quam vtilgo licveldum (226) vocant, cundi Otioms augusli, regnanle jam filio suo tertio
egi-egiain inter Sclavanicas terrara, magno invasil videlicet Oftone, quem ab, ipso. malris ulero, divina
excrcilu, vicit, praedavit, vid.orquein Magadeburch, subsecuta,miseratiofie, Rpmano subIimayit.imperio,
prjecipuam Saxoniao tirbeni, gloriose subintfavit. prasfalus Jphannes ingenita sibi ep securius. valuit
Ini.erim aulem dum imperaior augusfus, tertius vi- versutia, quo regis infantia et primaltim illius per^
delicet Olto, ileveldum devaslandb percurrit.con- E mitlebaiur incuria. Ad haec defunclo Placentinaeee^
grogaii Wlotabi Bardangao provinciam improvisi clesiaeepiscopp, virbpjiaeindolis ilii subeligilur;quo..
rapinis muUis sggressi sunt et incendiis. Quod vi- indigne.cjectp,, praefalus Jeharmes, non pastor sed
denles Weslfalai, qups praefatus imperator in ex- lupus, eandem npn. regendam sed devaslandam su-
uedilionem oergens ad custodiendam reliquerat pro- scepil ecclesiam. Quam cum aliquol annis leneret,
vinc.iam. celeritcr Liuticos fpriiter excipiunt, ipsi- avaritiaj diabolico inebriatus veneno, in tanlum se
ejie cum pauci essent, mnumeram paganorum mul- elevavil super se, ul ipsam-Romaebeali Petri aposioli
-litudincm lanta coede proslcrnunt, tantamque ab iis sedem, ui praedictum est, anlichristi membrum vere
•praedam diripiunt, ut nec cscdis illius nec pracdse effectus, fprnicandp pplius caccarei, quam veneranJo
-"iumerusullo inodo humano possit explicari sermone. insideret.
-Hoc anno.instaurai.io sanclae Melropolitanensis eccle- 998. His auditis, dominus imperalor secundani
siae. QucdelhigriO.nsicastello, jussu imperialis filiae prsfeclionem paravil in Italiam. Gui venerabilis papa-
Machlildis abbalissae, omni studio peragilur. Quam Gregorius Papiae obviaih veniens, dum ei pessinia
.eiun ab avo aviaque, regihus scilicel Heinrico et . Johannis et Crescenlii gesta narrasset, flivino com-
Macluiide.conslructam. arciiorem quam tantae celsi- „ molus zelo, quantocius una cum aposlolico properat
tudinis juscxigebat.. propter confluentis popiili fre- ' Rnmam. Quod audienles praefali Sglanae ministrr,
quentiarii ecnicret, iniiala ac concreta-sibi.benevo- Johannes quidem fugam iniit, Grescentius vero prae-
leotia, ad augmentum ejusdem in konore sancti Ser- sidio, quod veterem Romam et Lebnianum conjivngit
vatii arcbiepiscopi cl cp.nfessoris,latioris et altioris casle.llum, se cum suis iuclusit. Tunc: quidam non
struclurav aklifieinm appenere curavit, quod etiam jt.iilumimperatorisqnantum Cliristi amici insequen-
lolius convenlu cleri a'c populi ab Arnulfo, Halber- tcs Johanriem, cbmprehcnderunt, eum (227), et ti-
sladesisi apiscopo nuper ordinalo, cum aliis arebi- menles ne,« si eum ad angustum destinarent, impu-
•pnesulibus et cpiseopis, qucs modo noniinatim evol- nitus abiret, linguam ei el nares pariler absciderurit
vcre: longcm est, congruenli ad decorandam Dei oculosque illi pcnitus eruer.uin. Hoc iia divinitus
domu.m61 ldus Marlii dcdicari fecit. El non longo miiletalo, domnus papa Gregorius sedem apostolicam
post temppr.e coiistructam in brevi Walbicensem honorifice recepit, eamque usque ad obilum sui li-
ec.clesiam, in ipso augusti patris sui Oltonis die an- bere insedit. imperator igitur auguslusRomam ad-
hivcrsario, ab eodem Arnulfo episcopo, eodem eliam veniens, sanclissimam illic Christi resurrectionem
anno cum maximb cleri plebisque tripudio, Nonis celebravit, statimqne post albas scalis. et machinis
Mai iionofifice dedicavit. Hoc etiam arino Cresccn- n arcem (228) quam Crescenlius insederat, hactenus
tius quidam, diabolica fraude deceptus, Romam ab- omnibus inexpugnabilem, fortiter expugnat.illunique
scnte papa Gregorio invasit, Johannemque quendam captum decollaii, et e summo arcis prajcipitatum
Calabritahum, quem domnus imperalor Otto ob in patibulo pedibus suspendi jussit; MenseJulio ter-
Gracci impcratoris filiam sibi malrimonio adqui- TX motus faclus est horribilis' per totam Saxoniam,
rendam curii Bernwardo episcopo Conslanlinopolim duoque lapiiies i^nitl ex to.nitfu ceciderunt, unus in
iniscrat, inde cum. Graecbrum revertentem legatis, ipsa civilaie Magdeburgensi, alter ultra Albiam flu-
se indigno excepit honore, illumque. non lam papain vium. Quorum inusitatadelapsio.dirumoroni populo
quam apostatam conslituens, legatos imperatorios exitium minando portendit; quod in sequenlibus
*ub cuslodia Romas retinuil. Hic ergo Johannes evidentissime apparere conspeximus; tunc scilicet,

(225) Lege Brnnwardus. (228) M. domum theoderici, ubi ille'..peryereus

(226 Ad Habolam. sedebal Ann. Suxo.
(227t Vn deleta 2.
555 ET LAMBERTIASCIIAFNABURG.PARS ALTEUA GENLMNA 531
ANNALES QUEDLINBURGENSES.A. 999.
cur.imundus iste insanabilis plagae ictibus ler cere- A.auxerit, nee notis inlellectuum nec ctiam vocum
bro tenus percussus, ipsa ut ita dicam vilalia. ami- cuiquam edicibile reor. Hisque ibi disposilissime
sif. ordinatis, oviculas quibus singulari praeerat cnra,
999. Nam insignissima imperatoriae prolis gemma advenlus sui expectatione suspensa^s,malerna "dilc-
MechlibJ, magni Qttonis augusli fi]ia,.quae,.ut saepe ctione revisit, dignoque ab illis hbnore suscepla,
riiemoravimus, sceplrigeris edita parenlibus, vires- paucuhs posthaec supersles diebus, modica febre
ceniis rudimenla infanlias, bpnaeindolis ulpole ipsius pulsala, inopinala cunctis sed sibiiiiel ipsi longe anle
coronae IHia(229), honesla decenler iuilricum sub provisa morte, quippe et diem illum et horam pre-
cura descerniit (230); quaeflorida dchinc vacillanlis cibus (252) assidue proevenire cupierat, 7. Id. Fe-
tempora juventutis, corpore sensibusque plus caeleris bruarii resoluto, quod ex hoc compactum necessario
Id aelaiis maturescens, nilque sibi commissi extra solubile erat, corpusculo, ei qui esl, quod est, quod
regiminis disciplinam errabundum relinquens, ama- unum est suum, quOejus participatione tam hono-
bilis, affabilis, pia, cunctis largior quam sibi dege- rifice usa esl, gratulabunda reddidit; alque iii riiedio
bal; undecimo orms sui anno Metropolitae sibi basilicaesancti Petri et sancli Stephani juxta tumulos
bqeredilariae, licet tantis impar oneribus, imperalo- regum, avi et aviaesuaeHeinriciet Mechiildis,ejulatu
wim lamen consullo patrum nec non communi ele- nimiopJanctuquesuorum,diem futurac resurreciioriis
ctibne, anlistiium bencdiclione perpelua regendo feliciter expectatura, recondilur. Quis igflur, licet
pi'aefieilur.Cum vero ad Pytagoricae bivium perven- adamantirio rigore praecordialiter-induratus, huic
tum est litterae, sine mora, sine taediOjangnstiori miserando speetaculo siccis polerat inleresse oculis,
semila, spei qudenon confiindit fiducia arrepla, lola cuai' orba sanctorum Dionysii et Servatii pracsulum
animi diiigentia se suaque ab non' esse ad vernm calervula, nec nori sanctae Dei genitricis maxime ex
conataest csse transferfe. Haecfratruele suo, largo monte occidentali, ac sancii Andreaeex Walbicensi
seilicet Ottoiie, Romam proficiscente, imperatoria comobio vernulae, quarum ipsa ab inilib, ut pncdixi-
vice commissa sibi regna non levilate feminea gu- mus, fundalrix extilerat, cum caeteris sanclae Pu-
bernans, barbarorum etiam induraios vertices reguhi sinn-aein Winalhusen, sanctoque Wicbertb in plano
artificioso aviti palernique ritu instenii ita placabiles juxia curtem regiamfamulantibus,-quarum (2-55)licet
subjugabilesque reddiderat, ut hujuseemodi pacis primaeva uequaquam consirucirixfuerit, postquam
-fiindamcnta, qua iiuuc saneta Dei ecclesia pro parie haereditati avix suae MechlildisIjiire prbpinquilalis
fruitur, post tanlarum devaslationem provinciafum, successil, materno eas -mbre adr id teftipbfis bmhi
post e/frenein harbariae motum, non gladio, non (J sollerlia foverat — tunc dico, ciiin niatreni, qiiairi
armis, non ullisbellicorum instrumenlis apparaltnim, pridie valentem, vivenlem, ac pbpulis: imperantem
iicet el ad haecpraecipienda satis essel idonea, con- noverant, inopinesublraclam, suisque nusqiiaih nisi
-linua vigiliarum, orationum, inediaeque inslanlia, jii aelema visione obtutibus reditiiram, sarcoplia-
soli Deo iutenla, illius docente el confortanle sub- go (254) includi ac lumnlo recondi deflerent, seque
sidio, priina posueril, pouendo construxerit, eoque cum eamori quam superesse malle, amenii quadam
usque slruere non desliteril, quo non laborando sed vociferatione-clamarent? Quid plura? Ili.standem fle-
ejus laboribus subinlrando, succedentes postmodum biliter peractis, praefatdesanclimoniales feminaecum
regestanlo faciliussumma ejusdeni pacis altingerent, episcopis (235) quos divina clementia illius exequiis
quanlo ipsa imis primilus coiislriicidis vigilantius improvisosadessedisposuerat, Arnulfo etBernvvardo,
insudasset. Novissimis namqiie temppribus suis, col- nec nbn iluce Bernhardo convenieiiles, fratruelem
loquio apud Parlhenopolim habilo, conventu episco- ipsius domnae Mechlildis Adelheidam, quam sibi
porum cum duce Bernhardo,- comitum ac totius adoplaverat, quam unice dilexerat, cjuam pro filia
senalus plebisque concursu, conflucntibus quoque delicale nutrierat, hoc solum infliclis vulneribus re-
ibidem omni ex nalione legatis, undiquesecus-(231) medium restare cernentes, in dominam ac matrem
vallata, qualis fuerit, quam inreprehensibilem se sibi unanimiter eligunt; Iegatosquehaec priino Fran-
exbibuerit.quam mira discrelione cuique sua tri- ciac ad imperatricem Adelheidam, malrem illius
bueril, quanta veneralione praesulum personas prae Mechtildis, deinde ad imperalorem Romanum Olto-
eacteris cunctistractaverit, qiianta solerliaoptimalcs, nbm, fratruelem videlicet ipsius, Romaedeporlaturos
judices, aliosque, quorum id curae relinquitur, pro omni sub celerilate transmittunt. Qui festinalo per-
consolidanda re publica, pro privatis eliam usibus genles, ad augustam irt brevi veniunt, eamque, licet
confirmandis monueril, quanta lenitale pios pcr- ante praesaga mente- aliquid sibi intolerabile even-
mulserit, quanla dislrictione reos lerruer.it, quan- turum praescierit, nuncio illo [infelici viscere lenus
taque industria patriam conservayerit adjuveril et sauciant; assuroptisque aliis ibi secum imperati icis

(229) IlaL. filio c. -. (253) Ita L. Harum c. .

(230) Melius transcendit .4hn. el Chr. Sax. (2S4)s//«. L. sarco c.
(231) Ita correaric-unde quos secus c-. (255) .Ciu.desunt; Ltibn. ex Anh. Sax. recepit.
(232) Ita L. probis c.
 '
i:535 ANNAL. IIILDESHEIM,QUEDIJNB.|WEISSEMBi. $36
ANNALES OUEDLINBURGENSES.A. 1000.
ejusdem legatis, Romam perveniunf, impeialorem A » largitate sed corpore deficiens, necessario
augustum recenli nepblis sui papae Brunonis, qui vel modiciim sese reclinaverit; id (amen quietura in volo
Romana Jingua Gregorius vocatur,- obiiu admodum habens, ne vel
sederido, vel slando, vel quibusHcet
mcestum reperiunt, ac priori posteriorem multo: occupatipnibus
deienla, unquain a familiarissinio
graviorem adjicjendo dolorem, ob exeessum suae il- sibi misericordiarum opere cessarel. Haec
luslrissimae amitae ex mceslp moeslissimum reddunt. positis quae esse igitur post-.
videnlur, ripn quod siiil (238), quia,
Kon; solum ilaque imperater augustus ejusque se- transeunt, sed quod npbis sensuum
qualilate de-.
quaces Meclithildis praeclarae ccrppralem interjtum gentibus esse videantur, ul dixi nobilj i.lla hominis,
lugent, sed. quocumque per vicos, per plaleas, pcr praerogativa ad ea quae vere sunt, quia"nee ortum
compila, per avia, necis illius fama sonuit, pectora sui respiciunt nec finem, totam sese
erigens nisu (259),
lundendo, crines lacerando, luctum prae gaudiis ac meliori oculo superna
semper intuens, tamdem
amancto, ipsum ocra lachrimosis vbcibus pulsant. emeritae admodum
a;lalis,adeumquem medulletenus
Resumptis ergp.demum post tanlam perluriationem sitiverat 16 (240). Cal. Januar. laborum suorum cen-.
animi viribus, imperator pracfatus pro obscquiis ve-
tnplicalam reccpliira mercedem, angelico stipata
rieranda; suae amilae exhibitis,. et pro electione soro-
ccetu, gloriosa migravit, atque in basilica Sali-
i|s, grates (236) sanctae congregationi remandat iri-. "I scnsi"
(241), quam ipsa in honore sancti Petri priiir
numcras, eamque, honpri el oneri malris spiritalis,
non ulpotuji imperandOj sed ut pium dceuit posiu^. cipis aposlolorum piolabore cpnstfuxerat,henprifice
luiuulatur.
lando, succedere deliberavit. Quod et divina ordi-
iianie clemenlia sine. mora peragilur. In solcnni 1000 (242)^Cujus .cbitu post modicum cpmpertp,
naniqueMicliaclis archangeli festo eleclioneitera.ta, imperater augustus ullra quam credi polesl mceroris
ab Arnulfo ejusdem ecclesiae episcopo, astantibus nimietaie afficilur; sanctam Dei ecclesiam, quae con-,
aliis cpiscopis ct domna regali Sophia, sorore sua tiuualo tfium lapsu columnarum, quibusmira firmi-
majore, ct nepte sua illustri abbatissa Halhvfiga, late subnixa-hactenusinconcussa sleterat domnisci-!
cunclisque rcgni primatibus ulriusque.sexus, coram licel apostolici, ayiacque suae praefalseimperalricis
.altari sancti Pctri appslolorum principis et .sancti augustae, nec non amitae suae imperialis abbalissae
Stcphani protomartyris honore congruo benedicilur Mechlildis, discessibus vacillare, sibique jam soli
throno domnoe mairis sublimalur, regulae cornmis- inniti (243) conspiciens, cuiarurn pondere gravatur..
sionc,in qua se sibiquc subjectarum vilam quasi in His Hmen, qnaeibidem vcl in eccksiastkis.vel etbm,
spcculo speclare omniumquc solertia regere discat, in pul Lcis rebus agenda erant, rite dispositis, pa-
hoii. jnodicum pneraiur; quidque spalii miseralip C triam desolaiam quasi consolaturus ciiato crirsu,
dcinde Omnipotenlis concesserit, dignitale eximia et adeundam deliberat; quod et acceleratissime facii,
gaudio, npn tamcri sine cura pervigili, transaciura.' noJi paucis ex RomanO senalu una secum pergenti-
Modiei igitur intervalli spatio Adelljeida, praefalae bus. Transsceiisa ,vero Alpium difficultate, utprimo
Meclilildis genitrix, inclila Roir.anorum imperatrix hisce (244) partibu.spedem iuferre poluil, loia ei
augusta, quaestalum imperii (erra marique sibi sub- Gallia, Francia, Suevia, equestri et pedeslri agmine
acti una cum .suo consorte, augusle scilicet magno turmatim obviam ruit. Dominae eliam imperiales,
ct pacifico Ollohe, non minus meritis meribusque germanae su» sorores, Sophia et Adeiheida, cum
insignierat egregiis, quam ille viribus et triumphis Saxpniaeel T.huringiceutriusque sexus primis occur-
cpiisplidasset eximiis; post obilum itaquc ejus et rendo, velut unicum unice dileclum l.iacmeritp dili^
ipsa per tpluin seculo moriens, quasi non sibi nala gendum, ipsp, ut ila dicam, corridenle mundo, una-
sed inppum usibus lantum divinitus esset provisa, jiimi gralulatione suscipiunt,. ac cum eo pariter,
quidquid liabere poluit, regni videlicet cehsum totp qqamdiu deslinati itineris acceleratio patiebatur,
orbe tributario jure vel eliam donario. qusesilum, debila caritale moranlur. Ille vero evangelici non
inler caetera virtutum insignia manibus pauperum in r. ; immemor praecepli, quo dicilur : Primum qutnrite.
ccelestes deporlandum thesauros Iiilari menle et regnum,Dei,juxta morem pareritum suoruin impera-.
facie commendare non deslitit. Vidimus namque eam torum.omnia sua divina regi ac meliorari exoptans
creberrime, sed secretissime, more rust.icarum ad clemenlia, humili devotione in Sclaviam sanctum
id desiderabil.e suj opus succiuclam, ne. vel ipsa Adalbertum »uper pro Christo Iaurealum adiit,
veslium prolixitas ullam sibi inge.rerepossel morulam, ejusque inlervenlum bbnixjus petiil. Ibisummo
ambabusprb dexlra manibus usam (257), lam diu pio conariime a, duee Sclavonico Bolizlavonesusceptus,
huic inslitisse labbfi-,quousque yacillante incessunon xeniis omnigeni ccnsuS:,ubique terrarum sludiosis-
(240) lta corrext ex Ahh. el Chron. Saxon. el Ne-
(236) M. 2. irimargine post et scripla,sed ex Ann.
SaXi etpro sententid hic staluenda erat. crologiis Stnbulensi sec. XI. -ineuntis ei Muwnsi,
(257) lla L. usar. codex habet X VII.
(238) Q. vere sint Chr. Sax. (241) Seltz in Alsatia.
(259) Ita corrigo; visu c. lolo se erigens arinisu; (242) Hic codex pergit, numero anni otnmo e..
Chron-.Saxo. (243) Ita L. ex Chron. SOJC.sibi i. s. anniti e.
(241) P. Gailiscp. Cliron. Saxo,
 ET LAMBERTI ASCHAFNABURG.PARS ALTERA GENUINA. 538-
537;
ANNALES QUEDLINBURGENSES.A.1001-1002
sime qusesitisobsequialiterdonaiur; licet nihil lunc A , slanda decederet. Mcestus, ut leruiit, m cujusdam
lemporis ex his acceperit, quippe qui non rapiendi casteili munimina transvolat, ibique (246) pro ul-
necsumendi, sed dandi et orandi causa eo loci ad- ciscendaeassiduo Iractatu injuriaeinstaniempenilus
' ' '
ventasset. In patriam reverlitur, ac Quedelirignensi consunimavit aiiiiurn. ,
civitate sanctumpascba celebralurus, in ipso monte, 1002.Terum in ipso poslerioris irilroitu, loto
ubi sanclimonalies feminaeritu canonico regulariter pene legendiis orbi, et ultionum crimine desiinala-
Cbrisib deserviuiit, per amorem dilecloesuaesbroris rum (247) et ajruninis viiae.liujus cadu'cx9 Kalend.
Adelheidae abbatissaj ccenam Domini, parasceveh Februafii exemplus, in gremio Abrahac patriarchae
quoque et sabbalum sancium, nec non dominicam magni, lempofe futurae resurreclionis in melius co-
noctem resurrectionis, — si lamen illa jure nox dici ronandus ac felicius regnaturus, angelicis transve»
vel appellari qucal, quam triumphali luce Redem- ciusmanibuscollocalur. Cujusinforiunii (248) even-
ploris omnium per tolum mundum niiro alque inef- tuiri, ne pfbcacilali hostium citius iniiniaretur, hi
fabilimodo splendere coastat, — debitae veneratio- qui aderanl, occultando tegebant, quousque convo-
nis obseqniis feslive peregit. Unde in ipsis boris catisquipercastella dispersivagabantursociis (249),
rnaluiiiialibus ad curlem suam toiius senatus ac domini sui corpus efferentes, imprbvisi proninipunt,
plebis expeelalioni saiisfaclurus redil, illamqtie sep- piuribus tameri ibi ob penuriam eqiioriim, heu sine
timanain regalibus impendens ofliciis, regendo, in- spe vivendi! reliciis. Cum vero res tanta diulius
dulgendo, largiendo ac remunerando transegit; ac in. lalere nequiret, liosles Rpmani his mature cpmper-
oclava pascae inde profectus, sororem suam Mogun- tis, indebito ausu execraiida omni aevo.cominovent
tioe, Colonioe,Aquisgrarii, qiiam etiam cunclis lunc bella. Armis inslructi velut pro vita patriaque cerla-
post Romam urbibus praeferre moliebalui', una iuri, defuncli corpus imperaloris, — qul dum supera
Secum summa veneralione fralernaquecaritate co- vesceretur aura, ignorata etiamnum doli immaailale
iiiilante, remuneralo Bolizlavone, perducens, ali- latentis, cunclis eos populis quasi privilegio quodam
qiiaiuulurii temporis, quae ccepto itineri congruere specialis praeposuerat amoris — impudeiiler disira-
videbantur ibi parando, quievit. Sed dum nec cur- here, mirisqiie injuriae niodis sine niora morluum
sum longiiis prolrahere deliberatum, nec sororem excruciare, cui vivo ubcere nequiverant, tetra (250)
qiiam intime diligebat, praefatamAdelheidam, prae- belligerando invasione pertentant; quos diviiia pie-
sentialiler amittere. (v245)possel, promisso landem las totiens repelli, toliens hCce crudeli multari per-
posl se Romam veniendi firmifer inter se compaclo, misit, adeo ut vix pauci, latibulis fugaesesededentes,
paultilum lenito moerore, ille, ut decreverat, in fta- C inglorii discederent. Nostri vero, felici bbique viclc-
Jiam ullima, proh dolor! profectione acceleraturus, ria usi, deposilum pretiosi ponderis thesauruin fldeli
ilia moiiasterium cui specialiter praeeral revisura, devbtione trans Alpium nivosa cacumina, jam tan-
utrique cassa speulierius sese in hacluce videndi, dem securi, dc/crunt. Quo compCrlo,Heinricus dux,
disccdunt. At imperalor augustus immensis iterato ad quem summa imperii perliuebat, maxima cbriii-
A^ihus, peragraia lu*Jia,Papi<ssiiquamdiu remora-- tanis caierva, fnneri tnjsejando omnilmsque digne
tur. plangendoadmbdum tristis occurrit, et ad Aquas-
1001. Inde, Romam proficiscens, sacrosanetum grani, quo vivens sitiverat, gemitibus multis mor-
dominicae resurreclionis feslum debita ibi venera- tuum corpus landem perducil. Nec mora, itur in
lione celebrafe insiituit. Imerim callidus nequhiae templum; inagno^ ut ila dicam, hujusmodi hpnpre,-
auctor lotiusque dpli reperlor mille ut est nocendi mixto scilicet inlolerabili dolore, lerrae commenda-
.arlibus inslruclus, reinduto quem, primos deceptu- lur suum plurimum (251) solatium; sed etomnium,
rus homines, quondam sibi aptaverat colubrjno ut credimus, qui aderant unanimi oralione spiritus
amictu, inler Romanorum praecordia serpil, venena eceli recipitur palatio. Interea .modomulti diversa
jnflat linguis trisulcis, ut nranus improbas sui causa sentientes, dum quique sibi pro sua parle jus impe-
ipso caesariinfcrre molianlur, persuadet. Sed dum ^ rii raptum ire molirelur, Eghardus marchio in Pa-
opposito illi divinaepietalis clypeo a laesione impe- lithi a Sigifiido et Udone pessimeoccisus est, pluri-
.raloris sese repelli ccelitus cohspicerent, quoscunque mique suorum cum illo 2 Cal. Maii. Dehiiic 3 Cal.
parli jusiae fayenles reperire poterant, cruenta caede Julii praefatus Heinricus, nepos regalis, a Francis in
ihiulclabant; riecab illa sedilione nefanda aliquo regnum eligitur, insciisque Saxonibus Moguntiae a
modp sedari valebanl, donec invito furioso lumullu Willichiso unctus coronalur. Fama volal super his,
Jmperator,. collectus suorum viribus', ab urbe prius dicens pariier in Mersburgiam illum quam cilissime
prae caeteris amala sed ulterius prae cunctis dete- venturum; quod elfaclum est. Illo Bernhardus dtix

(245) Relinquere Chron. S Ann. et Chr. S,-

(246) VocemexChron. S. recepi.
(247) Ullionibus crimini destinalis?
(*J48)Ita correxi; infoflurium c.
(249) S. facto agniine funerea processione d. elc.
Ila c. sedAnn. el Chron. S. icrna legunl.
" (250) Plurimorum? Clirfinogr.Saxo liabet : pluri-
(251)
mls clauditur magnum solatium.
539 ANNAL,HILDESHEIM. QUEDLINB.WEISSEMB. 540
ANNALES QUEDLINBURGENSES,A. 10031008.
el Saxonum primates Cum decore suorurii conve- A evasit; rex vero, Deo gratias, victor. cum suis exi-
nientes, benigne ab eo suscepli sunt, moxque domi? vit! Herolfesfeldense monaslerium a rege, anliquo;
inini sibi illum ac regem elegeruiit. Sed etBolizIa- palrurajure deslitulum, magnum palimr. damnum,,
vonem Poloniae ducem occurrisse et regisgraliam spolialur bonis, orbalur Jiliis suis ; et quos.congre-
sibi supplicasse, foedere pacis promisso, reperiunl; gara.l atque educaverat regnante Car.oloPippini fitio,,
quaequia firma non fujt, postmodum patuit. Inde 170 ac novenis a.nnorum circulis, peccalis exigen-
digressus, per urbes et loca provinciae aliquamdiu libus, perdidit islis leniporibus..
conimoratus, quae agenda erarit, proul tempus et res 1005. Inlerim ipse rex, ira permanente fconlra
1osccbant, prudenter disponebat. Dominae quoque Bolizlavonem, repara.to agmine Poloniani accelerans,
imperiales 'filiae, Sophia et Adelheida, honorifice fugientem insequitur, suam injurjam quasj defenr
lairti nominis novilatem excipientes, quanta potue- surus, sed, prph dolor ! multos
perditurus. Bernr
rnnt caritate occiirrerunt. Congaudent regi nepoli, hard et lsi, Tbiedbern et Rernhard (256), cum aliis
quia non licuil fratri. Quas secum digno honore du- occisi. Rex vero, quamvis dolens^ assumpta non.
tcns, Cunigunda contectali sua una secum comi- bona pace, cum Jacbrimabili reyertitur, exefciiu,
tante, Patherbrunensem ventum est civitatem; quo .- portans secum corpora morluorum. Obiit Kie--
periculosa inter Boiarios et Saxones orta est sedilio, B" sut.
niiillorum morte subsequula. In nalali aulem sancti 1006. Balduinus in Gallia elevalur conlra. regero,i
marlyris'Laurenlil imponitur corbna benedictionis cum Landberlo in Yalenlia. (257), civitate non sua,
Cunigundaereginae; datur eliam Sophioe,imperalo- Quod rex segre ferens, eo In expeditiorem propen
ris(252) filiee, abbaliae benediclio Gandeshemensis. ral, plurimo sudore suorum longo lempore fru-.
Quihus peractis, rege Rhenum transmeante, quisque stra ibi commoralus (158), sicque ficla (259) pace=
in sua rediere. Herhriannus dux cum Suevis
regi revcrlens.
reslilit, el Francorum pars quaedamrefragari ccepit, 1007. Ad civitalem. Ratispona pervenit, domini-
multa inutilia perpetrantes, sancta loca exurentes, cam resurreclionem ibidem concelebrans; simul.
aliaque devastantes; quos tamen (253) Dominus ci- etiaih recenti suorum caedecorde tenus laclus, mtl-
lissime humiliavit. ' lit legatos ad Bolizlavonem, bellum se siiire, bellum
1003. Heinricus rex Sclavos Milkianos (254) hye"- demandat conlra se parare: sed fama iterum de
mali tempore invasil, etcruenla caededevastans, sibi Balduino non bona percrebuit,
quae, id ne fieri pos-
siibjugavil. Tharigmafus (255) cum aliis interfeclus set, prohibuit. Quo celeriler reversus, et sancla;
est. Quadragesimaii autein tempore Parthenopolim r ecclesiaeprecibus adjulus, qnem reliquerat hostem,
veriitjldiem paimarum ibldem aclurus. Inde quam gaudet recepisse inbellem, adversariis in pace sibi
celerrime Quidelingnensem Meiropolim, more>avo- reconciliatis. Bolizlayus interim dux, incursu Sa-
runi aiavbrumque priorum regum,*pergeris, cum xonum ex legatione regis cpncilus, audaci bello
oplimatibus suis el populi confluenlia paschalia fesla elatus prope Parthenopolim pergens, pmnem Scia-
peregit. Paueis inlerposilis diebus, Adelheidaedo«n- voniae eo lpci proviriciam vaslal, incolas aut neci
iioe ac malris ejusdem precibus exoratus, cum re- lradidil aut captivos colligari prsecepit, donec ripnm
ginailerum veniens, sancliServatiigaudei inleresse Albioefluminisaltigit; ubi superba quaedam jactans
fesiis; postca Halverstadensi eivitate sanclum pen- verba, obstautc summi. regis milite sancto Mauri-
leCosten celebraturus. Hermannus dux ad exlrema cio, suD3non compos ypluniatis, revertitur inpro-
pervenit, et discordia a Sueyis quicvit. pria, ducens secumin vinculis iortes yiros Saxonum,
1004. Rex Heinricus de Francia in Italiain ve- Liudolfum, Tadilan et Tadi. Rex talia audiens, ani-
tiiens, sanctum pascha ibi acturus. Sed adempto, mo dolel ; hortatur suos, ne id inullum ferrent. Sed
gaudio, rebellium multa milia jussit interimere gla- ejusmodi affecturii, nescio quo obstaculo, nullus
dib, omnlbus simul aedificiis Papiae exustis, qnaeve-. , etiamnuin sequilur effectus. Calend. Junii obiil H.er-
terum instruxerat industria illustris. Fulgura et lo-1. j) mannus comes, fraterArnulfi episcppi.
nitrua eodem anno simurcum nimia et terribili lur- 1008.Bertlalis (260),humilisancillaancillarum san-
bine vcnerunt, perterritis ubique lerrarum popuis. ctiServatii,iriduxit animumadireliminaapostolorum
Et rex de Ilalia regressus, parvo p.osltempore Bo- Pelri etPauli, pro se et domnae Mechtildaeanimse
hemiam, quam Bolizlavus Polinensis injuste posse- absolulione suofumqUe saluie profecla; Itaque 8
derat, pugnaturus inlravit; Sed lameii, Deo adju- Idus Januarii, postposita omni adversilale, per ab-
vante, lota illa gens sese cum pace suaque omniai rupla montium, per convalles terrarum, non mo-
rcgi dedere, et ille tyrannusBolizIavus conlumelioseB dice laborabat in transmeatione fluminum, dom-
(252) lta L. ex Chronogr. ipsius c. (256) Milites Halverstadenses.
(253) Ita L. el c. (257) Valencieiines.
(254) Budizin urbis expugnationem v. apud anna- (258) Deest c,
listam Saxonem. (259) Ita L. vicla c. facta Chr
(255) Ita corrcxi; Thonginarus c. Thammo apudi (260) [Bertradis] L.
Ann. Sfl.ro.
541 ET LAMBERTIASCHAFNABURG.PARS ALTERA GFNUINA. 542
ANNALESQUEDLINBURGENSES.A.1909-1012.
modo, qubd amabat, videre contigeril. Tandem A bris,feria secunda, luiia 6; Tonilrua et coiuscaliones
Romam perveiiit gaudens. Ergo accessit, arnplecliiur bicmali tempore sacpe(iebant.
sancli Petri sepulchrum, deosculalur, et quorum 1010. Ansfridtis episcopus, merilis pracclarus,
causa advenerat, flebiliter ibi peroraiis, nec non primum imperatori terreno armatam mililiam fide-
aliorum sanctorum pairociniissalutatis, Deb gra- liler administrando, deinde creatqri huiniliter pbe-
tias referens, incolumis cum suis revisit patriam. diendo, divinis se mancipavit pra;ceplis. Ideo vir-
Stclla paschalis hebdomadoeferia secunda media die lulibus eniluit insignis ; ealcalis lerrenis, intf.a an-
visa est 6 Idus Aprilis. Obiit Liudolfus Trevirensis gelicos jam laelns cboros oeiernis fruitur bonis. Eo-
archiepiscopus, cui successit Magingoz. Obiit Nol- dem anno rex in expeditionem suas contrahens co i
gerus Laudovicensis (261) episcopus, cui successit pias, Poloniam Sclavoniaequoesiturus, sed quo velle
Baldricus, moribus proeclarus. Eodem anno Alalpero ducebat, minime pervenlurus, cum paucis media
clericus, reginoe frater, regi adversarius abomina- revertiturvia, gravi ingruenle aegritudine; caeteris,
liones multas concilavit, conlra omne jus et fas uferai.t bello parati, plufima devastantibus loca
Treverim cum suis sibi mancipavil, sicque disces-j mullamque praedani secum reportantibus. Basilica in
sll. Comperlum cumque id regi foret, ilieo suas co-> Yongeresiorp (266) (267) fulmine tei.iibililer inte-
pias colligens advenil; Lnlbarios sibi resistentes " riit. Sed elenim comeloevisi sunt.
palatio obsedit, 16 hebdomadas ibi habens. Illi tan- 1011. Bernliardus dux, a rege secundus, mulli^-
clenifame coacti, falso dexlras dedere, regem et genis sapientiaescicntiae pielaiisque donis fecundus,
stios remeare fecere, in sua perfidia nihilominus invehitur cpelos, sanctae eeelesiee muila lempora
permanenles. Obiit Hildericus Havelbergensisepi- lugendus. Quem lamentatione dignum, 18 die mo-
scopus, cui successit Ericus. riens secutus est Liudgerus comes, frater suus. Pe-
1009. Subita et nostris lemporibus insolita aqua- siilenlia et luorlalilas, inandiia tempestale ubique
rum refusio facta est 3 Id. Januarii, feria secunda, genliuminonasieria, caslella et oppida devaslanles,
liina 10, multis damnum inferens, 7 diebus in sua desaeviunt.Hiems insolila pruinarum asperilale im-
rabieperslitit. Obiit Retharius Patberbrunensis-epi- porlune ionga, ila ut solis calore insolubilem mul-
scopus, cui successit Meginwerck. Sanctus Bruno, lum temporis glaciem reliiieret, ac mulla corpora
qui cognominaturBoiiifacius, afchiepiscopus et mo- hominum languida redderet. Obiit Willigisus ar-
iiachus, 11 (262) suaeConversionis anno in coniinio chiepiscopus , cujus loco subrogalur Erkenboldus
Rusciaeel Liluaea paganis capiie plexus, cum suis Fuldensis abbas, merilo gaudens, palris nomine re-
18, 7 Id. Manii peliit ccelos. Obiit Wigbertus Mer- tento, et pastoralis culminis honore suscepfo, Obiit
seburgensis episcbpus, cui successit Thialmarus. Asico (268) presbiler inclusus. Eodem anno 3 Ca-
Sed et dominiea die Palrnarum gutlae sanguinis in lend. Augusti, fcria secunda, luna 20, cecidit gla-
quibusdam locis vestimentis liominum irislillabant. cialis grando ingens el horrcnda. Thictdivus abba
Sul nebula horribili et colore stupendp mutatus, et... monachus, Adhela (269) Romoe inclusa; cecli
niirantibus intuentium oculis velut sanguineus ac consceiidunt secrela. Hoc etiam aiino saeva mors de
ininor se visus terrorem incussii 3 Kal. Maii, feria obiiu Hildegardis ductficis miserabile lamenlum
6, luna 1 ; duobns diebus lales minas ostendons, intulit, dum reliquit, quod doluit. Absltilit et de
terlib die vix proprio Iumine vestilur. Peslilentia regali stemmale gemmam Macbtildam abbatissam,
el mortalitas graviter secutoesunt. Rex iternm ma- Liudolfi filiam, Suilhgerus (270) episeopus migravit
gno dolore simul et ira commolus, in Franciam ad Christum, cujus lcco subrbgalur Thietricus.
revertitur, el in pluribus- locis multa damna perpe- Vcnlus ingens plurima xdiilcia subito turbine sub-
trata sunt i ibique peracla aeslate rediit in Saxo- vertit, el multa alia damna commisit. Ipso anno.rex
niaui (263) sine pace: Dedit comes iter agens a We • Triburiam venil, et nova caede suorum merilo ge-
rinzoiie (264) et Friderico patruele ejus de impro- mil; inler quos, quasi pacis gratia irruenlibus ad-
viso cum dolo interfeclus esl. Incendia plurima fa- [) versafiis regis, Heinrico et coeteris, capto Thiedrico
cta suntper loca, ila ut-et homines inquo.dam vico duce palruelesuo, alii.gladio interiere, alii vero vix
exusti inlerirent. Fecit (265) Fricherum cpmes. poterant evadere.
Machtihiis, regiae sororis filia, obdormivit in Do. 1012. Obiit Erluinus Camerinus (271) (272) epi-
mino. Mbguntiaequoque basilica nbva cum omnibus scopus, cujus loco ordinaiur Gerhardus. Obiit Her-
aedificiis cohacrentibus miserabiliter consumilur maunus puer et dux, regis conspbrinus. Epdem
igne, sola veleri ecclesia remanenle, 4 Cal. Seplem- anno quadragesimali leihpore monachb cuidam in

(261) Leodiensis. (267) Wunstorf. •

(262) XU ChKAnn. S.
(265) Ita cor-rexiex Ann. S, Hispaniam e.
(264) Werenhario marchione.
(265) Jia emendavi,annalista duce.; exusti. lnter-
fecitc.
(266) Ita emendavi Ungerestorp c.
(268) Ita Ann. Saxo ; Elsico c.
(209) lia Ann. Saxo. Deddile c.
(270) Suihgerus c. Suicgerus Monasteriensis cpi-
scopus Ann. .
(271) Cameracensis Ann. Saxo
(272) Cameracensis,
543; ANNAL. HILDESHEIM.QUEDLINB.WEISSEMB. ; «K*
ANNALESQUEDLINBURGENSES.A. 1013.
cxiasi raplo pstensa est visio mirabilis,quoc quanlum A perplura ibi aclurus. Qnod regis decreluin ii'ti--aV' 1.
terribilis impiis, tanlum proedicalur laudabilis piis. quantulum timentes, legalos de pace miserunt ye-
ln Bavanhergensi castello Franciae dedicatio ec- niam precaniio. Quorum voluntati rex, rccenti vul-
clesioe facta csl, 1Q anno regni Heiniici regis, 2 nere saucius, non satisfecit, sed consilio lamen.fide^
Non. Maii, 56 episcopis in id operis deslinalis. In- lium suorum Moguntioese videndi licentiam dcdit.
tererant ctiam regio gaudio dpminae sorores abba- Quo quidam ex illis yenire neglexerunt; alii regis
tissae, Spphia et Adelheida, quod erat insigiie decus imperio, ut decuit, paruerunt; inde non inlegrsepa.-
iniperatoriao aulae. Aderal-et incredibilis frequen- cis gaudia reporlanles, sed firmandaj-adhucsuspen-
tia cleri ac populi,. inler quos multis reis indul- dia expectantes, reversisuntinsua.Expulsio Judxo-
gentia a rege donata est, aliis veniarepromissa. rum facla est a rege in Mogunlia; sed el quorun-.
Obiil Tagino arcliiepiscopus PariheriOpolensis, me- dam haereiicorum refutata est insania.
ritis prseclarus, ciii snccessil Walthardus, sapieniine „1013. DuaeIucernoe ardentes, mundo sublractse,
scieniiaeque luce fulgidus, pietale nulli secundus. reconduntur ccelo, Lievitzo Haminaburgeiisisarchie-
Obiil Vunger episcopus(275). ObiilThieimerpresby- piscopus, et Wpnleph presbyter el mpnachus soli-
ter et monachns. In qnadam villa SaxonicaeSueviae, larius. Episcopus auteni vi febrium correptus, cum
Cocstede (274) nomine, nati sunt gemini fralres cum "* laboris sui proemium immineiile jam morle a Deo
dcntibus, os haberites quasi aves (275), aller verb speraret, ut erat nimiaecaritaiis, providebatsuispor-
ilexlrurn brac.hium dimidium, ut ala avis (275). tum salutis. Erat ei <i.iiidamvicarius inter clericos
Terlia nativitatis die dicunlur inter se risisse. Quos specialius familiaris, quia nobiliier fidelis, Odda,
civili contigit consensu mori, quia eds diu vivere quem divinae humanoeque legis scienlia adprime
erat omnibus tinior. Eodem anno in Francia, vero eruditum, episcopalu dignissimum praedicans,ipse
iion longe a Colonia, viro cuidam dira miserae.mpr- . primus sancta oratione in id bperis elegit; deinde
tis inducitur ullio,,quod muribus invisibiliter incre- cleri ac populi unanimiler acclamantis eadem Tola
dibili modo corrosus, multis suorum curalioiiibus persensiv, ac sic loelusobdormivit in Cbrislo (278)»
fruslratus, ad extrema usque pervenil. Magna etiam Sed regis animus immiiis (279), ct habcndi misera
a piratis devaslalionis clades facta est in partjbus silis, rcnuit supplicantium preces, conlemnendo
aquilonis in provincia una (276), ila ut mullis in- ileniium voces. Succedil huic bonori Uinvanus ar-
terfeclis,"aliis miserabiliter caplis, exustis insuper chiepiscopus; iste vero Dei gratia servatur mclio-
plurimorum oedificiiscuin perfinentibus bonis, pauci ribus vel locis vel lemporibus (280). Hcinricus rex
vix veluti nudi evaderent.. Terrae inolus per loca fie- a Bolizlavone mullis obsecrationibus exoralus, Par-
bant. Hoc eliamanno comnsolipaeris cum tpnitru et u ihenopoliin venit, ubi isdem Bolizlavofiliumsuum
fulgure et inundantia pluviarum lanta facla cst 4 cum variis donis in occursum regis honorifice mi-
Jd. Augiisti, ul biduo perseverans, perplurhna dam- sil; el utrhnque pacc conipacla, filiumlaetusrecepit,
na perageret, domps multas cum suis ulensilibus, jussus regem quantocius ipse videre.InderexVyeiia
liec nonacervos frugum pessundaret; homines quor diverlens, aliquandiu ihi commoralus, ut moris est,
que periclitarenlur. Waldhardus arcliiepiscopusex- muiladisposuil. Staluilel. sesanclum.pascha Aqnis-
trema sortilus, cum Chrislo felicius viclurus, yixit. grani acturum; quod ne ficret, repcntina. et gravis
post obitum Taginohis antislitis t.er.terno hebdoina- infirmilas. dislulil, quee divinilus tantum ci limorem
darum numero et nocte una. Sedil auleminepisco|- mortis incussil, iil alios digaitate exulos, aiies suiae
.palu septem seplimanas npctesque binas, frinum eti gratioedulccdine injusle privatos, remiltendopricri
niuim Deum ore praedicandQ,unctusSpiritu sanclo,, redderel loco. Convalescens aulem, necessitate cp-
pacem in inviccm et in omnes ccclesias.Dei in dile-• -gente Patheibrunensi riionaslerio festa paschalia ce-
clione Dei et proximi prasparando. Poslcjusmor- . lebravit, quod eatenus regibus insoliium fuit. Tem;-
•tem Bolizlawo, multis milibus suorum cpntraclis,, pestatis validoehofrida tenebrositas homines subitp
Dalmantioe**terminos occupavit, u.rbemColpci(277),, rj pcrlerruil;' quam fragor et ignis subsequunlur, et
;iipviler inslaiira.iam dolose expugnal, et ulrinquei in locis quibiisdani ecclesias subverl.enles niulta alia
magna strage peracla, cum captivis hosiris domii damna commoverunt, Idus Maii luna 1, feria 6,
.reversus esl. C.ouradusdtix regioeslirpis hunianumi Heinricus iri sanclo Penlecosien, maxima cpnfluenle
-debilum exolvil. Hcinrieus rexad fesla sancti Mar- calerva, Meresbnrg se coUigens, obyiuin habel Bo-
-tini Coufluenliaeveniens, :magnam synodum habuit,, iizlavonem cum magno. apparalu d.ivcrsornni mu-
iThiedoricum Metensem episcopum caeter.osquesibii nerum, pacis gratia sua pmnia seque dedentenv;
rebclies causa damnandi, si.hollenl converti, etalia» quem benigne suscipiens, paucos dies sccum mo?
(273) WugerusPosnaviensisepiscopuSilnn.Saa;. (278) Chr. 2. Non. Febr..Anm.S.
- (274)
Kochstedt. :. (279) Vt hoc loco^ita sayius Annalista versibus-
(275) AncaeAnn. Chr., . .... scripsit.
(276) Unna Aim. Chr. S. (280) ObiiU.1018rh3ecigiturAnnaliumpar,saritca
(277) Lobaii,Libije,«Lobije; annalista Libuzuami scripla fuit. ... i
scrilii, chronographusEo/oci,.
 "545 FT LAMBERTIASCHAFNABURG.PARS ALTERA GENUINA. §4(j
. ANNALESQUEDLIJNBURGENSES A. 1014-1015.
rantem, ul par eral regioe digiiilali, claro honore A ejus comilibus; ac imperalori procsentatus,cuslpdise
adauctuin, non tamen sine sui regni detrimenlOiper- traditnr, sicque patris dolor renovalur. Bona?mer
. misit remeare, De Sclavonia et mulli nuncii vene- moriae Hafwiga. abbatissa (281) obiil. Obiil et-Ber-
runt, -quibus inlerfuit OihelriCus de Bohemiacum nhariiis episcopus Fardensis, cui successit Wikkier
donis eliam Jiorioraris faciem regis; cui, licel iriter praeposilusColoniensis.Hoc anno imperator.Corbcie
se etfratrem suum Geramirum et proefaluniBolizla- venit ad visitandos fralres, quorum vita sibi displi-
. vonem ira permanente, laetas.uccedunl, dato honore ;cuit, eleam imperiali aucloritate corrigere.volnit.
-palriae, misso in exilium suo fratre. Obiil Eguardus Unde plures illorum insiituia palrum defendentes,
. presbyter el monachus in clauslris. Rex sapiens el plus^justo contra jus imperii scevienies, heu mi-
, lleinricus, stultorum forsilan depravatus. cpnsilio, sere desipiunl, cum percussiin maxillam, non pra>
Fuldensis monasterii bona miserabiliter diripuit, bent alteram, ul monachi, se:d sine consilio rebelles
dum sibi fratrum vila-displicuit. Data occasiprie . male parant pugnam. Quid deinceps aclura sit, hp-
corrigendi, invaluit poleslas destrueiidi. Diffugiunt .slris lemporibus magis esl stupendum quam slilo
. hac el illac-vagantes, qui erant ccenobilavjugum commcndandum. 17 tamen ex illis capti-cnslodi.se
Chrisli portanles. 270 annis a Carolo primo eo loci traduntur; caeterivcro imperaloris. jussa scclantur.
; serviehant Dep; nunc nostris temporibus, proh do- 5 Eodemetiam ani)o imperatoris caritas domnaaAdcl-
, lor ! spectaculum facti mundo, et sibimet dplori et . heidaetradidit duas sor.ores (282) eum filiabus suis
.-aliis manent timori. Commolioquoque aeris valida ,cl pertinentibus bonis, Gheronis,quondam marchio-
.ct hoc annp fiehal, ul per plurima Ioca oedificiarue- nis monaslerium (285) Cal, Novembr. feria secunda,
rent, ct res quoedampretiosae a fulmine lacloein- quod ob monumentum suae.animaesniquefilij con-
lerirent. In mbnte etiam Luniburgensi horribilis hia- struxerat, ac nurum suam, Haiuwigam . videlicel,
lus lerrae patuil, ipsi templo niinas ruendi procbens, . religiose conversantem congregationi sanclimonia-
el incolis timoreperlerritis spem confugii funditus _lium praeposuil; ct Frelhuneiisium nobilem con-
ad lempus aufercns. Rebus in Saxonia rile dispo-. gregalionem 4 Non. ejusdem, feria 3. Quibusacce-
. silis, rex Italiam secundo intravit. Eodem anno ' plis, uf decuit lanto nomini, nobiliter enutrit, am-
imindatio aquarum nimia facta est, multa damiia .pleclilur, fovel; et cgregioemalfis ac amilocsapicn-
. ferens '18 Calend, Januarii, luna nona, feria 3; tia, qua se instruxerat, informata, ne vel merilo
•quod rex parvipendens, iterquod coeperatperegit, vel exemplo cuiquam in id institutionis inferiorcs
nalalem Domini Papiae hpriorifice celebravit. Hoc viderentur, pmni pielalis sludio diligenler edocel.
etiam anno 1013, conlentio magna facta est.iii mo- Imperator quorundam precibus persuasus, Bolizla-
nasterio Geronis magni marchionis inter Arriulfum J voni remisit" filium suura incplumeii.In Bphemia,
episcopum et Geronem comitem, ita ut ex parle . jubente>Othelricc, inulli innoeenter occisi sunl.
«piscopiquidam periculuin pugnaevix eyaderent rne- Res miseranda niniiumqiie siupenda contigit in
rhis sancti Gyriaci martyris, cujus festis intererant, parlibus occidenlalium regionum 3 Calend. Octobris
praisenle Hatewiga abbatissa. feria quarta Walachri et Flanderi. Horrendoenubcs
i 1014. Item djluvium venit. Rex Ravenna prope- 'appafiierunt, quoeper tres noctes, miro, raodo ,im-
rans, habita sinodoArnoldumfralrem su.um,episco- mpbiles, -minas intuentibus dederunt ;,teriia vero
.pali dignitate prius donatum el quorundam vi redire die lonitrui inaudilus fragor adveniens, lurbavit
coactum, auetbritale papae ac cuncti senalus consi- . maria, ut terribiliter intumescerent, et incredibiliter
lio reyocat, archiproesulem digno honore stabilivit, crescendo nubibus inlioererent. Cumque gememes
aliisque ibidem rite prdinatis disCedens, Rpraam incoloe rcpeniinoe calamitatis miseriam in tantae
pervenil. Ivil obviamtota civitas; licet dissono voto, inundalionis mole conspiccrent, etsicut postmortem
lamen, ul par erat, suo domino dant laudum prae- • JulianiApostatoenaves ad praerupla niontium peride-
conia, extoilentes ad sidera. Quo sibi et contectali rent vel in aiitiquum chaos omnia redirent, limore
, iraperatorium nomen oblinuit. Paucos ibi habens .v mortis percussi, lerga vertere cceperant; scd pec-
dies, publica re, ut pulabat, bene disposita, el im-' catis proepedientibus mulla milia honiinum subito
inensa pecunia ubivis locorum corigesta, accelerat fluclibus interierunt, quia vuitum Domini iralum
iter ad patriain, non sine damno mullorum. Muiti : effugere non potuerunt. Heinricus imperator Meres-
aulem obsides et aiii Romanorum custodioeiraditi, . burgiaepaschalefesluniperegit. lbi Bolizlavoomnia
imperalpre redeunle callide fugam inierunl, violan- munera.quaeilli miseraf, simulcum gratia perdidit,
tes pacem ct belli rursus consilia captantes. Hoc dum illum legatipne superba infestum reddidil.
etiam anno sol etluna aliaque sidera danl.metum 1015. Etiam hic in Walbeki diem palinafum
tristium signorum, quae mpx peslilenlia soevaet . agens, nuncios de Italia sibi in sacrarnenia cori-
mofs subitanea sequuntur. Sed et MisicOiBolizla,vi slrinxit; et inde digressus Ernestus ,dux,(284) in
filius, ab Oliielrico Bohemico capitur, dolpcaesis venando periit a suis incaule. Cohimbiio auobbe

(281) Gernrodensisi 1283)Gernrode.\ :.,:;: :'-,.-

• - -.:/. <'.. [ i
(282) Id eslduo monasleria. • (284) Alamanniae.
fi|f/ ANNAL. HILDESHEIM.QUEDLINB.WEISSEMB; 5i8'.
ANNALES QUEDLINBURGENSES.A. 1016-1018.
aei's et iclus fulminis eodem aimo damna pencu- A > coram cunctis prosterniiur. Iterum redintegratb db-
losa inlulerunl quibusdam parlibus monasterii lore Gerb comes miserans casum rhorientis amici,
sanclaeMariaeiii monte occidentali. lmperator igilur medios feflur hr hosles; nunc hos valida dextra
iterum Corbeiensesinvisens, privilegia et consuetu- ruinac, nuiic illos frementi prbterit equo. Tandem
dines aliquas pribnnn, quas 239 annos, Ludovico nimia caedeiassatus, gloriosa?morlis pocula intbr
pio danle, habuerant, polestative mutavil, et amoto mullos degustavitprimus»'Celeii vero, nt se in arcio
monasterii patre, ignotum e't bonum fortasse illis' positos vident, Deum sibi poscurit placalum gemen-
aduxit, qiii quasi doctior errala corrigeret, et de- tes quem cognoscunl iratura. Sed nOn poterai sen-
vios sanciai regulae tramiiem caulius incedere do- tenlia avelli, quia constat illos pro Ghrislb mori.
ceret. Indc illi niniium moerentes, vilam suam, quoe Non erat locuseVadendiveltilla spes vilamsperandi,
"cunclis pene monachis exemplo claruerat, vilescere isemorlalia sua indubhanter illi voverunt (287), qiii
ingemiscunt, seseque fnutuo liortantur, polius.disce- et mortificafe solusque potest vivificare. Ceiiant
dere quam injuriaesubjacere. Sicque factum est, ut deinde quam plurimi pro patria ffalribusquc, et
pauci admodum superessent,[caelerisseculo, misera- maxime milites' Mauriciani (288), sectalores Domini,
bililer vagando, occupatis. Sed mullis iterum Dei procunibuiit forliler, illi obsequerido,ut conspiravc-
"
gratia couversis, piacuit se subdere regulae quam 1 faiil constanli animo. Adelheid, Ira, Tiiietmer et
vana diligere. A-ddiditeliam imperator hoc anno Je- Gera, Doda et Volcmer; cum 'aliis muliis felicius
gationein miltere ad Bblizlavumpro restituendis fe- vivant in co;lis. Eido Misenierisisepiseopiis deposi-
gionibus, quas abstulerat. llle, ut solehat, superbe tura.fidelefeddidit coelo; cui successit Agilwardtis.
respondit, sc non solum propria reliuere velle, quiu . Megirigpz Trpverensis arChiepiscopus obiit; cui
potius iion sua diripere irialle. Ad haec irriperator Poppo successit.
nierilo imligjiatus, bella paral, foriiaque virorum 1016. 3 ld. Februarii, lunaSOj sabatho collisio-
liiilia vocat in arma, cura quibus haud mora Polo- nes nubium horrisbha;, ciim crebr?) cofuscalione et
niic alligil lincs. Cum in priino aditu divina adsunt imbrium nimietate, plurima subfuuiHoedificia.Im-
solatia; hostes icrga vertere, alibi nongentos gladio1 peralor in Padarbfunnan, paschalia festa riie cele-
succumberc, ipsum quoqiie Bolizlavum a facie.ejus' bravit. Heinricus CPriiesbonoememoriaeobiil. Wig-
eminus cvadere. Sicque gaudelanimo, suo satellile' niah comes occidentalis Saxoniie, inier se et Baldri-
clianinum salvo, exceplo Hodone juvene egregio,1 cum comitem reconciliata pacej persuadeiile callida
qui viiibus iinbclliscum paucis, fortibus taiircn, in- perfida et avafa conjuge ejusdein, insidiis pessimo-
trcpida morie laudabililer occubuit; cujus cadaver,1p' rum iri itinere dolose peremptus occubuit.
ul fcruul, a Misicone lilio Bolizlavi lachrimabiliter 1017. Heiniicus imperalor hocanno inlngilaheim
sublatum, omuibus necessariis diligenter appositis,1 paschalibus gaudiis festivus inlerfuil. Eodem anno
suis redditur rcportandum. Iniperator vero dolet,' in ccehpbioniohacharum (289) 8 Cal. Martii dedi-
sibi quciiique periisse, cni prius contigeral iriuin- caia est ecclesia sanctx Mariaesempervirginis, et in
phasse. Unde coiisilio suorum admonitus.i colle- Magadcburcli exusla est ecclesia saiicti Johariiiis
ciis (285) copiis exerciluin jubel redire. llli ut eranl Baplisloecuiri monaslerio et uno mpnacbo'. Impera-
iguari viarum, pcr silvam quandam lendunt ad lo- lor eliam hoc anno ilerum castfa movil contfa Bp-
cum, qui vix tanlae lnultitudinis capax, undique, 3 lizlavum, sed niniia pestileniia et inorialilale populi
iiileifluciiic palude el frondium cingcntc corona,' obslante, sine belli effecturediit in p.alriam. CiiiiLco
brcvcm praebellassis quietciri. Convcniunt primatcs5 nunciaiur,' Gerliardum in Fi^aiicia, plurimis civili
caetcraqnejuvenlus, suis viribus vicloriam jaclanies,' gladio pereniptis, niulla mala concitare: Uiule iur-
ct pro ileranda siiage abscnlibus inauitcr r.iiiiiian- batus, illo ire paravjf. Eclypsis lunaefacta est 7
tes. Nullus, ut dccuil, Deum coelorumct regeni rc- Idus Nbvembfis. Obiif Thaetdeg Pragensis episco-
gum sludcllaudibus extollcrc, cl pro collaiis benc- pus, cui succeseil Eghardus Nianburgensis abbas.
iiciisdignas ci grates referre, vel de futuris preces3D 1018. Iriiperator llcinricus nataiis Domini fesium
cffundefc; ideo(286) cohtigit nobis defierc. Cingiturr agii in Franconofurl, et sanclum Pascha in Niuma-
inlerim miles collcctussubita formidinc bclli, assunt1 gun. Et lipc annc Beliulavo, per nuncios recbnciliata
hostcs dc insidiaruin huibulis, memorcs . injurioe c pacc, imperaloris gratiam recepit. Cometa etiam
civium. Ilbs recessus gladiis, illos spiculisjaculisquee codcm anno diu visus est, qui luclum himiae'deva-
cxcludunl. Exoritur clamor, et si quod' erat gau- t- stationis pcr ThiadricuinGailiDDpartibus,-pesiilenliam
dium, mcerore confunditur, diim utrimquc dorec insupcr cl morialitaterii miscfo muiido iiiinciavii.
pugnalur; ct pars inimica cesslssct, si nostra pec- :- Qua cladc obiilBaldficus Leodicensis episcopus.cui
eata non rcvocassent. Safcina cujiisdam Frideiicili Fulmodo successil, lieiiiricus Wirlzcburgeiisis epi-
periclitabalur; et Ipse, dum vult succurcrc suis, >, scopus, Thialmarus Mcrsburgeiisisepisccpus, Arhcl-

(285) Ita L. collocalis c ruiil c

(286) E. at ideo Chr. (288) I. e. Magdeburgciscs.
(287) Ito torrexi ;am C/. Hitv.otiomonente; nove-
B- (289) Quidclingcburg',
 549 ET LAMBERTIASCHAFNABURG.PARS ALTERA GENUINA. 550
ANNALES QUEDLINBURGENSESA. 1019-1020
dus archiepiscopus Ravennalus, Odda venerahilis A minislerio; ibique imperatoris ac pnncipum dehilo
Magadaburgensis presbyter, Alhilger Halberslaten- obsequiorum rilu aliquandiu lionorifice tractalus,
sis praepositus, aliique perplurimi nobiles ulriusque mulliplici opum copia donalus, dominam mundi,
sexus de hac.luce abslracli sunt. Thiatburg (290) Romam scilicet, aposlolica sibi sorte commissam,
Bernliardi inarchionis filia seculi onere abjecto, pie laelus, locuples revisit ac sospes. Deinde in 15 Ca-
conversa, ccelesti locaturin aura. lend. Augusti, feria 2, luna 23, incipiente hora
1019. Imperator. natale Domini Palhelburgensi diei 3 usque post 6, apparuil circulus magnus circa
civilate. celebrato, Gesleri quadragesimale tempus salem, colorem Iris habens,quem alii qualuor luei-
transegit. Inde Walbikf iter agens, comilanle irape- dipres circuli binis Iocis in modum crucis cbmplexi
ralrice et venerabili sua nepte Adelheida Quedelin- sunt. Atlamen tribus rarescentibus, duo, id est me-
gensi abbalissa, una cum episcopis ac collecto ulro- dius et aquilonaris, diuiissime perstiterunt. Inlerim
que sexu familioeDei, laudes divinas sludiosus alter- Ollo quidam, nobilium satus prosapia Francorum,
nante, diem palmarum laetus solenniter celebravit. illicito sibimet matrimonio incaule ascilo, 'dum ab
Deinde Mersburg paschalia gaudia cele.bralurus per- Arkanbaldo, Mogunlinaesedis archiepiscopo, saepius
'
venit, quo multofum nequitia manifestaia, digna est ccclesiastico more pro hoc eodem corriperetur in-
"
pccna nmlctala. Hoc ipso anno Fridericus, frater cesiu, cceco furibuudus amore, dispositis circum-
Cuiiigundaeimperatricis, defunctus est. Sed et prae- quaque insidiis, nefandam eidemchrislo Domini parat
falus Bolitzlayus Ruciam auxilio Saxonum sibi sub- inferre mantim. Sed divina id sceleris prohibente
egit. in ipso anno consobrini imperatoris, filii Her- clemenlia, elapso frustralus anlislile, socios qtii
inanni comilis, cum Thialmaro Bernhardi ducis navali eundem secjuebimtur itinere invadil, capit,
filib rebellare cceperunt; qui lamen comprehensi cuslodioetradit, multisqueinbutnanciiijuriis traclat;
cuslodise depulantur. InteritnThialmaTus (291) fuga eo.ferociorque, quo sibi, quem ultra jus et fas silive-
elapsus palriam repelit; sed stalim non post mullos rat (295) praesulis sanguinem ablatum dolet. Qupd
dies omnes.pariler imperatoris gratia condonanlur. cum imperatori auguslo celeri legatiorie defertur,
Haecigitur perlurbatio ad tcmpus sedala. habita cum episcopis totiusque regni priinalibus
1020° Anno Bemhardus junior dux, fraler Thiat deliberatione, primo per nuncios, deinde per aniicos
Saari, congregato occidenlali excrcitu iinperatori perque semetipsum, ab hac inani lenlat revocaTe
rebellalurus, Schalkesburg (292) intravil; quam yesania; quibus omnibus rebellem refragantemque
idem imperator cUm suis obsedit. Sed Bernhardus communi assensu analhcmalis damno subigunt, ut
juslilia cedens, iiilerpellaiite imperairicc, graliani' p vel sic jam limore pcenali tactus, civibus matris ec-
imperatoris pariter cuin beneficio palris obtinuit. clesiae,dignis pcenilentia lamcntis, reddi studeret.
Eodem anno hiems solito asperior atque diuturnior Quaeille omnimodis despectui habens, copias suas
inhorruit, dura adeo, ut ipsa vi algoris plerique ex- cum conjuge in quandam arcem Hammerslein voca-
*inciioccumberent;"quam eliam prius inaudila cia- tam conirahil, quam naturoe ope, non hominum arle,
des morlalilasque subsecula tolum pene orbem subi- saxigenis undique molibus muratam Rhenique cir-
taneo vaslans occasu, in liiomeiito inque oculi, iclu cumferenlia adeomunitam ferunt, ul diflicilerncui-
incolumes, ac sua quasi de sospitate certissinios, in libet vel obsidendi, vel quoquo modo oppngnandi
ipsis nec nori epulis laetissimos,inopinato subtraxit. pandat accessum. Hunc ergo locuni imperator au-
Inter haecergocommiinia ac metuenda dispendia Me- gustus, justiliae fidens, oranigeno obsidionum genere
iropolisnoslrajudicio divino nunquam injuslo, gravi circumligat, nec ullo rebellibus vel aditu vel exitu
viscere lemis percutitur ulcere, quatuor sororibus concesso, ipsum,dominici natalis diem ibidem agens,
— Emerita una, in famulilio Christl Sisu nominala, adeo minuu, ut qui semet- non armis, non armalo-
.duabus caeteris, Othellulda marchionis Thiedrici fum milibus cessuros meminerant, famis injuria
Blia et.Thiedan, digriitalem generis morum probi- landem perempti, sola hujus vitae suspiria pacis-
fate vincentibus, Hennikin quoque, quoe minima. D cerido, instanle celebri per orhem Stephani proto-
aetale licet esset et ordine, oplimae laiiicn indolis — martiyrisfesto, se suaquc omnia imperatpriae dedunt
una velut horula subtractis; anle quas, ipsa sanctse potestati. Dignum namque eral el justura, ut qui
parasceves illucenle aurora, Lucia, devota pauperum eodem die pro inimicis inter cruentos lapidanlium
ministra, einenso mundi islius pelago, porlum ad ictus pie exoraverat, amicis, matris videlicet eccle-
iisque heatae quietis, Dei- gratia duce, provehitur. sioefiliis, pacem suo reconciliaret interventu, — Res.
Hoc igitur in lempofe, quod nullis retro seculis mira cunclisque inaudila seculis, incolis septen-
compertum hovimus, papa apostolicus cum Hejnrico irionalis plagaeaccidisse dicilur. Nam Albis ac Wi-
imperatore auguslo cceiiam dominicam festumque sara fluvii insolita inundationis mole non solum al-
paschale in Pabenberg decenti ferlur excoluisse veos suos egressi, sed ab ipso imolenus fundo qua

(290) Hanc sentenltam leco suo posl prceposilus (292) Hausberge ad Wisaram supra Mindam.
movi. (293^ lta L. vitaveral c.
(291) I. c. iegendumT.
Sgi;: ANNAL. HILDESHEIM.QUEDLINB. WEISSEMB. 8»
ANNALES OUEDMNBURGENSES. A. 1021.
nesci.oimmani ventorum violentia evulsi, oppida, A_sludio, A verum ulgloriosissime Valuit, peregit. Pro-
r.nfa.cuncta cireumjacenlium latejConfiniaterrarum, inde curienirepetens regiam Alsiedi drctain, habito-
ipsis qupqiie collibus ac montibus, quos natura que inibi cum toiius senatus plebisqiie concursu
.quadam prac cetcris sublimilate inunierat,,altiusin- coiloquio pios lenilale permulceiido praedulci',reos
surgendo, mersisse, ,el quod his miserabilius ae- dislriciione lerrerido severa, tofaque iiiduslria pa*
pmni incredibilius est atidilui, villas integras, ne- triam inuniendointer bujusprovincioe civitates (294)
qiiaquam solula redificiorum compage, cum inibi totui)) illuin feliciter perduxit annum. Post haec
tlcgentibus de alia in aliam transvehendo ripain, Halberstadensem ecciesiam aggrediens, sancla The-
eadem qua prius positione constituisse. Inter haec baeorum martyrum solennia, Arnulfo pracsule ad-
ecclesiam quandam, pia majoruin diligentia olim minislranie, honore ce'ebravil digiiissimo. Dehinc
constructain, opulenlis fideliu.m ibidem confluen- neptem suam^herileni dominam Adelheidam invi-
liuin volis ri.te ditaiam, eodemquo et coetera impetu, sere, Quedelingnensis dedicalionemque basilicac,
pristino omnimodis statu evulsam, alibi translalam licet improvisa inopinataque urevi lamen delibera-
affirmant. Supra dicti quoque fluvii, Wisara et Albis, lione quam familiariter insiituens, eandem Meiio-
lemis dierum Vicibus ac nociium, flammivomis pblira adeundo pervenit. Quis' ille sit, coesare au-
conlranaturam superficietenus yisi sunt arsisse va- " gusto adyeniante, eorum nobiiitim lam coinilum
poribus. Quid de cadaveribus referam? quorum quam prsesulum jet abbatum comitalus» qtioeve illa
.numerositasj omni humanae xstimationi dillicilis in prolis regiae in susceptione imperaloria diligentia,
plures quasi, aggerum cumulos Concrela, decre- quanlaque ckri. plebisque tripudianlis bccursio,
scenle diluvio dum pia quorundam solertia debitum quamque misticis angelicisque ornalibus plebs sa-
bumandi proebere studeret affeclum, lantis tamque cerdolalis compta procedefet, quoeveDeosacratarum
. lenacibus serpentium, colubroruin, cunctarumque confliientia virginum doli fellisque caientium sim-
id genus pestium involucris itaconnexa reperiun- plicitateque columbina pleniter niteniium, qualis
tur, ut nec ferip neccujuslibet arlis instrumeiUo ea quamque laiidabilis illarum sit sonus quamque pa-
tlissolvendi ullam timida mortaliias viam invenire; rilis. illarum sit convenfus, quis habitus quisve ipse
quivissel.Seddehisquidfiierit, sit, velliat, Chrisio, sil incessus, nec slili olficio nec viva voce potis est
qui eandem genliiim pressuram pro confusione soni- expiicarc. Et quid de victoriosissimi imperatoris re- .
,lus maris ac fluctuum futuram praedixerat, discu- ferarn gratulaiioiie? cui cuiicia mtindi climaia colla
tiendiim relinquimus. subdendo inscrviunl, quique eomagis supef.ac.cu-
1021. Ilis peractis imperator augnstus, concessoe. >, > mulata gloria merito gaudet, quo se, Deo donanle,
sibi vicloriae prosperilalisque causa gfatias divinae. alliorem caeteris, piacminentem Jaslatur universis.
pietati rependens, alacri tripudio Saxonioe partes; Sed ria audieiitium aures diutina verbbsitatis prb-
aggrediiur. Interim procurrente tempore, cum Saxp-. iixilate prolrahaiii, qualiler haec sacrosancta dedica-
niam properarct revisere, palmisque Walbekaeite- tio, ipso-iubente, fuerit eflecta, pauciS''persiriiigaih.
ralo riteperacturus, festaque paschalia Meresbuigae > Aniio incarnalionis Doinini 1021, indictione k, 8
deinceps debitacelebraturus veneralione; inler ipsal Calend. Oelobris, dominica die, luna 13, ahr.o yero
itinera veiierabilein Heribeituin archiepiscopiim hu- domni Hejiirici secundi regnantis 20, iniperanlis 8, :
inanis excessisse rebus, imperatorias pcrvenil ad] ipso.pvoesentecum conjuge, imperatfice scilicet Cu-
aures. Hic siquidem divai memoria: proesul quami nigunda, loliusque regni episcoporum ac oplimatum
assiduus i'n oratione, quam pernox in vigiiiis,quam- convenlu ab ArnUlfo, Halbersiadensis ccclcsiaeepi-
que in procuratione pauperum sollicilus, quamque3 scopo, dedicalum est hoc lemplum et allare supre-
in omni religibne ecclesiastica studiosus extiterii; ; mum in hbnore sanciai et individuae Tiiiiitulis, et
quia humana facundia proferrenon s.ufflcit,acta di- sanctoe Marioe matris Domini, sanctique Johannis
vjniliis miracula ad tumulum ejus prbteslaritur.„ Baptislae, et sancti Peiri principis apostolorum,
Emensa itaque imperator quam coepcrat via, cuii-1 . D sancti Slephani proiomaftyris, saucti Dionysii et
ctis, ut ila dieam, Europaeprimis ibidem [confluen- sociorum ejus, ac sancti Servaii.i confessoris. In libc
tibus, diversarunique geniium missalicis ad im- vero continenlur reliquiaesancli confessoris Servaiii,
periale ejus obsequium undique properantibuss sancti Anastasii, sancti VUalis, sancti Pantaleonis,
sacrosanctura dominicoe resiirreclionis gaudiuin,, sanctorum Aquilae ei Priscilloe, sancti Nicblai, digir
tolo jam corridenie mundo, prout decuittalem, exi-- tus sancti Marci evangelistoe, sancti Pancratii; Mau-
mia celebravit gloria. • Ilisque festis paschafibus, S ricii et soci rum ejus, sancli Clemeiilis, Coruelii et
niagno iripudio peractis, Parthenopolim liincprbfi-i- Cypriani, sancli Caudidi, saiicii Stepharii papse et
ciscendo perveniens, sacros dies Pentecostes apud la- marlyris, sancti Viti mariyris, sanctae Juslee virgi-
niosissimum ejusdem civitatis archiepiscbpum Gero- i- nis, sancti Valenliril, sancti Joharinis marlyris,
iieiri, non inferiori gaudiorum dignoequeveneraliohisis sancli Alexandri papoeet martyris, et aliorum pluri-

(294) Deest c.
5& ET LAMBERTIASCHAFNABURG.PARS ALTERA GEUINANA 5S>
ANNALES QUEDLINBURGENSES.A. 1022.
mcrum sanctonim. Altarc in medio cccleslacdedica- A Marioc Magdalensc, sancte MarioeZozima>, sanct»
tum esl a Geronc, archiepiscopo Magadeburgensi, in Pclicitatis, scptem filiorum ejus, ganctc OiJiliocV
honore sancl;e et vicioriosissiina! crucis, et sancto- sanctoeLuciae, sanclae Adeidridae, snxlae Margave-
rum mariyrum Laureniii et Pergenliiii fiatrttm, llue, omniiim sanctarum virginum. Et in hoc ipso
sancli Laurentii ct Viiicenlii, saneli Blasii, sancti allari conlinentur reliquioe sanclarum virginmn,
Christopliofi, sancli Erasmi martyris, sancioruni sar.ctx Laurenlire, sancioe Juslae, sanctae Agatha?,
GoSiiiacel.Damiani,sancti Clemeniis, saueii Mauiicii sanclse Walliurgae,sanciaeMargarelae,sancioe.LucIae,
ci Eociorum cjus. Et in hocallari conlinelur lignum sancloeJuliaiuc, sanctie Coliimhanae,sauctae Cccilix,
fianctaecrncis spinea coroiia. El in hoc ipso conti- sanctic SophiaB, sanclae Felicilalis, sanctae A!ije,
nenlur reliqui;c simcloriim inanyrum Laurentini et sanctac P.axedis, san l.c Gc, tnidis. Hac deniquc rc?
Pergentini, sancti Mauriiii soeioruiiique ejus, sancti gaii aula prctiosis rciiquiis vcncrabilite}' sufr
Vilalis, sancii Georgii, saneti Vincenlii, sancti Bla- fultii (297), impcrator Romanorum exiniius, coiUer
sii, sancti Fabiani ct Sebasliani, sancti Cliristo- claii sua imperatrice Cunigunda pignorequc r.cgaU,
phuri, sanctornm Cosmae ct Damiani, sancti Eusta- herili vidciicel domina Adclheida, quse decus di-
ehii, sancti Quintini, sancli Libori confessoris. " gnoscitiir sanclinioiiialium, una cum sorcre sua Sc*
AJiare australe Uedicainmesl a Meinwerco Paihel- pbia, cunclisque regni optiniatibus, cum communj
kuriicnsi episcopo in honore sancli Libori, omnium consensu clefi ac populi astantibus, illud apostoli-
saiictorum et electorura Dei, Victoris, Candidi, cum inhianler desidcrans promissum ; Q«i seminat
Esuperii, aliorurn sociorum, sancti Mauricii, sancti in benedictione,in benedictionib'usel metet, phnibus
Hippolili, sancti Pantaleonis, sanclf Cyriaci, sancti auri sericarnmque donarijs dolcque haereditaria
Adriahi, et aliorura plurimorum sanclorum. Allare quaai maxime hanc laudabilem basilicam honorifice
aquilonarc dedicatura est ab Eilvardo Misnensi epi- diiavil. Deinile sacro dedicalionis hujuscc die octavo
scopo in honore sancti Bartholomaeiapostoliet om- Mcresburgensis ecclesiae dedicationem — pro cor»
nium aposlolorum et evangelislarum et discipulorum rupiibilibusincorruplibilia.pro lcmporalibus astcrua,
Pomini. Et in hoc ipso altari conlinentur rcliquiu quae oculus non vidit nec aurjs audivil nec in .corda
sancti Pelri principis apostoloruni, sancti Pauli, ascenderant liumana quoeDcus proeparavil diligenti'
sancli Andr.cae,sancli jacpbi, sancti Thom.-v.,sancti bus se — viscere lcnus siliendp, non impari liipu-»
Bartholomaei,sancliPhilippi.sancii Malthaei,s.nirlo- diavit gloria. Perfeclis itaque consuminatisquc, ut
rum Simonis et Judae, sancti Barnaboe, sancti Viii, prsJixiiniis, dcdicatiomim g.iu.Iimoniis, iiiipcra.lor
eancti Marci evangelisloe.ln occidenlali parte altare Q augus:us locum quendam rcgui soepiussupra meino^
australe iu houore sancli Remigii, sancti Cyria; i rauiif, Alslcli dicium, via argredier.s accclerata,
mariyris el sociorum ejus, sancli Sisti papa ct covuiuctisqiic Germanioe primis, piout ccnsm.a exi-
mariyris, sanctprum Joamiis cl Pauli, sanctorum 4 gcrat inipcrialis, maguum ibidcmpcrigit consiliuni,
iCoroiiatorum, saneti Bonilacii cl sociorum ejus, Rebi.s liamque regaiiLus, proul i^agaeis sui uigenii
saucli Eiliani sociorumque ejus, sancli Donati marr- iudusiria cocucrai, ca;tieiUer compositis, se stiaquQ
tyris, sancti Wenccslavi mariyris, saucti Anastasii omijia aurcii Saxonum, saxca corda gercnjjum,
pap.t!, saucli Innpceniii, sancli Magni mariyiis, fidei conuiieiid.ins, in qnibus patrcj, sccpiijgeii jm»
sancli Lainbcrti marlyris, sancli Magniconfessoris, psraiores vidii.cct, vinccndo regnantes, rcgnando
sancti.OJahici, sancti Sixli, sa.iicli Arnulli, sancli fiuctuose iinpr-rjntcs, firmssimam spci (29S) in-
Meinulfi (295), sancti Gundulfi(296; , sancti Liut- fixcrant anchcraiii.; quoiqne regni coiuainam profi»
geri, saucli Wigberli inariyris, sancfi Maximini, tendo nmniincngue cgregium ,.o:igaudendo, pacifc-
sancti Valerii, sancti Eucliarii, sancli Ludovioi, rumijue heroum germcn iixclijtiiiiuvcste logataj, scil
sancli Paulini Treyerciisis, sancti Paulini Nolanae nunquam vcl sero scissura continuo indutum graui;
civitatis episcopi, qui pro filio viduaese tradidif seiv lando, nil illis excepto Dej cogi.aloque, bi .iia.Iein.aie,
viluti, saiicli Ethelberli, sancli Martini confessoris, J) pracferrc sludci.do, p^.tcTnad 1ixcrant aflectu — quc
sancti Melrpni, sancli Zenpnis, lu hoc ipso altari facio.sicrii cventu exigcjileidquc rcgni (ptinaibus
conlinentur reliquiae sancli Donati marlyris, sancti inhianier pos.ciiiibus, AIpUinidevia irar.svojandni*'
Qiiinlini mariyiis, sancti Matcrniapi coiifessoris, proficisci inchoat. Quaruiii diflicullate cnisa , «uiiCia»
sancii.Aduifi confessoris, sah.cti Germani conlesso- regionis illius provincias vinecndo.regrrand.',, jmpe»
ris, sanclarum virginum de Colonia. ln oc.ci.de.nl.ili jandoque traiiSxeans, n-ilale Dominimore imperato»
parte atiare aquilonare in honore sanctarum virgi- •rio horis Jtalicis gloriosepotestaliveque p«rduxit.
•iiuin, sanctac Stephanae, Laurenlia^ Jusioe, Pus.innoe, 1022. Post hree dc loco in loaim proficiscendo,
saiictaj Ccciliac,sancloePelronellae, sanctac Gerlru- urbis inuiiiiissinvae, Tfj-e videlicel, moriiilius',
dis, sanclae Walburgae, sancloe Agnctis,, sanclae ciijus indigenas provincialium Jegalione ditibiij
Aghatae, sanclre Teckc, satjclae Barba.ra?, sanciae rcgire recoguovcrat rebeiles, beUicosam invexit
Afroe,-Ssaiictarum virginum .iiolouiensiiim, sanctoe aciem; quam e.li.im,licet obsidibuc loriga suoruifl i
(295) Iia L. Mumilfic. (29v) Iia L. suffultise
J296) Deestc. (2S8) Ila L. spcm c,
?ATPOi.. cxyr
-5S#f:'" ANNAL. IHLDESIIEIM.QUEDLINB.WEiSSEMB., '• 5S6\''":
ANNALESQUEDLINBURGENSIS.A. 1015 1022.
qfiesiidore-pluriino, more avorum atavbrumque re» A '
niaiiis.Amulfus Halbcrsladerisis episcopus, sapien-
gum"riamque Vrctoriosissirhedevinceiisj incolasquc "tia divina-prccdiius,scicnlia liumana facundus, cun-
hujusccmodi aut rieci lradens"aut' caplos colligari clis perpei.imseclislugcndus,cceli collocatur pa'atio,
proecipiens,quas antea animo coniumaci sibi ingc- ''postque, hnjus dormiiionem clerus loliisque populus-
inuefal rciiitenies, suo pbslmodumdominio (299), quendam Hermannum, nalu nobilemsed morum ar-.
Deocooperanle, gaudebat. subjugatos. Sed bis pro- "tiumque pfobilale nobiliorem, seniorem suum, an-
speritalibus non elatus, verum sopicnlia scienliaque 'lislili cligunt vicarium; maxime procercs, Leato.
Dci proeditus,-Iiiijiiscemodi victoriam non sibi scd prolomarlyri Slephano habilu militari deservienles».
.piefali divinaeapostolicisque impalans merilis, Ro- .' ceriiies ccntuplicata pecuniarum prachcntes munera,
nvanoe apicem sedis gaudendo supplicans, glorifi- quo vclle suum, praefata vidclicet electio, co firmius-
carido adorans, accelerat. Ibique aliquantulum mo- starct, hxredilaics proprias polesiati fegite subdere-
ralus, rcgni illius optimatibus pace graliaque sui npn differunt. Nam quo id ordine ficri nequiveril
redimitis, nivosa Alpiiim caciiminacitato transgre- nescientes, ulrum id nostra praepedieriiu criniina,
diturcursu; tanta vldelicel morlalitale subsecuta, quibus sux cordi esset subesse parochiae, an
<iuaevix aut hullatenus vocuin nutibus, vcl eliam iilum pietas divina virtuiibus auctum perfeclio-
-offieiis stili valcat eitucleafi. Quam hiiperator au- remque ad id opus aliis servayerit lemporibus, di-.'
.gustus ccelitus evadcns adumbratus, sed raro niilite vino relinquimus arbitrio. Fridericus regalis came-
eoniitatus, cxceplis his quos sibi malcr Europa oc- : rarius, herili procerurn slemmaie natus..... impe-
currendo admiserat-j•Gerriunicas perveriit ad oras, •' riali riinihun auclus affluentioenobilius conversatus,:
maghuittque fnox synodale consilium, confluenlibuS' priorprimalibus familiaribus...[. eadem quam horis
uhdique diversarum rcgionum episcopis aliisque po- susccpefat ltalicis a^grimoniajdepressus, onus li-
pulis qUampluriniis, in parlibus peregil -occckierila- mosaenlolis dornliendo obiit. Cujusmbrte imperalor
libus. Hisque; proul res lempusque posoebant, per- non modice sauciatus, pauperuiri sustentaiido ino-
actis, Groiia vocabuio dictum queridam perveuluiis piam..... regionis htijiisccmodiccenobia prb adipi-
esl' loeurii; quo ' regali -in: praesenlia inler gemhios scenda animae ipsius saltite majximisdilavit opulen-
piacsules, Gerbhemvidelicel et Arnulfuin, nefanda liis. Ghero ajbhiepiscopus, mul.tisdoloribus affectus,
onmique"pio Cxeeranda cxoritur seditib; »dicone- suos post senon sine..;.. (505) relinquendb, seculo
faiida, qUia pericukrsa,- periculosa,- <juia.non peri- ••' nioriens sed Gliristo viVens,obiil. Aihvardus episco-
itifa (500),!sed, ut vereorj-illos perditura; ambornm- pus, rebus..... (508) uti parcujmquc sciens <modum
quc iieceiri pefdurabal, proh-dolor! expeclalum. C scrvare frucndo, non modicis a siiis, ut dccuit
Dchinc Beriiwardiiin (501) Hildeslicmenseraaniist!? lalein, dcploratus gcmitibus, ihopinala proeveni-
te"m' humanis divulgalur excessisse rebus (502).•• " tu.r nrorte. Eodem.aniioBiirnhardus Meltilhiburgen-!
"Eiispa,. bcataj membrise sauctimonialis fcemina'i : siscpiscopus, et Eilliardus, Piagonensis episcopiis,-
siibtfacta seculo, cceli connumciaftif palaiio. Liu- aliique antislilcs quam piurinii obierimt. Ergo ex^,
diilfus pracpositus corpore resolulus, loetum Deo linctis tot lantisquesancioe Ecclesix doctoribus,.
tradidit spiiitum; Ricdagimarcliioiiis praeclarafiiia, lleinficus impcralpr augiislus,' tanto conipertp casu,
Geiburgnomine dicta, studiis liberalibus a primaevo" noii mediocriler sed anxie tiisleque dolens, aliquan.r
•
juveiitutis' fiore •honesiissima exercitatione irreliia tum leriiporis bis regionibus nicestus duxil. Inlcrim
oihriigeiiisque virlutum gemiiiala insigriiis,»5 Ca- domiriicoenaihilatis fesla digna cclebralurus.reve-
leifd. Nbvembris lerrae-quod suuin, Deo quod pio- reiitia, regio comilalu, prout decuit, BaVanbcrg
priuih', prjeseiitayit; profeclus, inibi lurba desolala diversis cpiscopis,
.1023-.Gda religibsissima domina, priihogentfa ' caiervatim illum convenerat, unusquisque pasloris.
•TnafchionisTheodorici, lioniirieexula reddiliir ccclo. sui nece corde lenus saucialus. Cujus provideiiliae
B.iirgareda Ticei aetate""tenelIa,"nlagisirorum tamen cura, imperValipotestatc, committerentur fegendi-,
diligenlia optinie sudala, tain riibrumprobilate quam v bmncs trcpida curarum ambage suspensi manebant.
genefis.dignitite pollcns, niorte proevenitur imma- Verum imperaior inito desiinaiionis decreto cum
tura. Heinficus tmperator augustus albas feslaque his qUos summos liabuit in consiliis, induxit ani-
paschalia, nfiucipibus lurmalim undique conflucnli- miirii, Hunfrilhum Geronis archiepiscopi vicarlum;
Jjus, Meresburg:c lite perageiis, quod farum vel pe- conslafc. Eadem die Brandagus, "Vuldensiabbatia
-liitus (503) videiuf inaudituin," lerna unius ejusdem antea sublimalus, Arnulphi antislilis succe.ssor
templi dcdicaiiorie' "graiificalur. Gerburg, diim existens, sacri ordinis honore conslat sublimatus.
•sanc'la_(504)religio optiiiie yiguit a: pfioribus cano- Huprccht; vir summac indusliioe, Ailwardi pioesulis
.niCe nutrita, ied jam einefiia, rebus eximitur lui in ioco jura episcopatus obtinuit. Hiza sacerdotali.

(299) Ita correxi;' domiho c. (303) Locns vacuus; vox peniius deest .;'
,. ,..:.'. .:" .
(500) N. p.' ex Chron. S-.ixpnerecepi. ,(oQi).Ilii.lqcunam,L.;explcmt.
dolbre L. " '
(501) Ita corrigo; Bernhardinn c. (503) Lucuna;
(302) Yoxdeest, sed svatiuia'iiui vocabulopatet. (506) Lacuua; humanis?"
5S7 - ET LAMBERTIASCHAFNABURG.PARS ALTERA GENUINA, J?5f.
ANMtl.TSftllEnLlNBURGENSES. A. 1021.1025.
ogkjo ordinatus, Egtiardi Pragensis ecclesiac epi- A sistente, MogiintiamconvenU, prrcsenteque .mpcra-.
peopi vice successit, aliique quamplures ad eundem irice Cunigunda oinniaque ad hocc pertjiientia bo-
ordinati lionorem, quibus sancla ccclesia mira fir- neste, ul decuit, administranle, a prsefalo episcopo
mitate manet subnixa; qubs honiinatim perstringere ,.sub mullo cleri senalusque convenlu honore rcgio
longum videmr. benedicifur ae coronatur. Inde progressus rcx, una
1024. Postdiacc imperalor diversis doloribiis cru- comitante regina, Neomagum deveniupt, jbjqua
ciatus, eodem loco crebra infirmitale diutinas pro- aljquandiu demorati, postea occidcnlalia peragrante»
iraxil moras, resumptisque deraum post tanlae gra- loca, Frelhcnnam praeclaram subintrant; ubi impe-
vedinis molera animi viribus, citato cursu, si id riales filiaeac sorores, Sophia videljcet et Adelheida,
quod voto lenuit effectu perfici possil, Parlhenopo- laeloeoccurrunt, loelioresquc, ulijus consanguineuni
lim ire inslituit. Tandem post longam deliberatio- exegerat, ambos suscipiunt. Indc Truimoniam per*
nem, laboriosi Uineris diflicullate- emensa, diem venientes, convenienllbus ibidem O.ccidcntaiibus
palmarum in loco Alstede dicto feslive peregil; die cpiscopis ac primoribus, aliquanium temporis p.er»
vtro reconciliatipnis, exigente infirmitatis gravcdine, agunt. IiidcMindenscm urbeihj festum tloniinici nata»-
remota a se quav conveneral lurba, paucis secum _g bs celebraluri, convenrunt. '.- ;.:.-.
comilanlibus.in Nuwanburg (507) ccenam Domini :1025. Epipliiiniam Doiiiini apud Patl.iaibnrnchsei
nec non parasceuen egregie celebravit. In sabbalo fcslive ducunt; nuilta disposiiit. Postposila crga
crgo sancto, contracto senatus conventu, conte- Oriini •dilationc prpgressus, insigne decus (310)-
ctali sua Cunigunda una comilanle, Parlhenopplhn sanctinipnialiunx, Qucdclingnensi m.etropolr, celcru
adeundo pervenit. In susceplione imperaloria qua^ ter propcral. Jndc djgressus, Pariftenoppli.lanaeurbis
auctoritate cuncia sunt rite disposita, ordinatim ex- inceiiibiisjiurilicalionem sanc.taeMarioc sununa per?
poncre, longa esl series. Verum redeamus ad fem, ficiens.diligeii.lia,Mersburgumloeliisaggrediiur.Inde)
Siquidem dominicae resurrectlonis gaudjo celebiii perurbes etloca provinciarum pr.ofeclus divefsarirni^
lionore peracto, imperator auguslus, ab ejusdem( regioncs ualionum suae dilionis imperando subjugaT
iocj anlistile aurj sericorumque varietale pluriinum( veral. Jles admjranda noslrisque temporibus Y.clic^
donaliis, Halvcrsladensem metropolim ire conlsndii. meiiler stupenda 2 Non. Februarii coijligjlj siquiv
Ergo alhlelae (308) sancti Slephani regularis norraae, dem sol aureis inveclus quadrigjs, dum mediam
religiosilate cboros ducenles, ac pari conccnlu quoe- ; poli arcem mira sui splendoris claritaie perfunde-
que dulcisona cauendo coesari auguslo, rcgix adven- ret, subilo sub terna figura visus csllulsisse; qmi
tunti aulae quali quantoquc occtirrerini tripudio, Q C mirabile prodigium reievenlu postea cbnstai pra--
iusuper «liam proeciafi proceres mililari jure proto-. batum. Rex domiiiicoercsurrcctionis festa in 4&vU
marlyri Stephano scrvienles qua diligentia victo-... tate A:,'.gustapasehali gaudjo sclenniler eral selo-
riosissimoiinperaloriHeinrico omnigenarum afljtfenr . bralurns, Eodcm a.nne ifamps pracyaluit, el jinilla
lia diyiliaruiii assistcrent niinislrando; quamque inj loca inccndio pefierunt. Bblizlawo dux poloniae,
donariis aurigemmarumque mira haberefur specics, obiiu lleinrici imperatoris qugu&ticoniperlo, elatus
quaeimperaloiia digiiiiatc ibidem conslat donata, aiiiiiui viscere tenus superjiiaevenene perfundilur,
in humanis nientibus (309) nec excogitari, ncc lil- adep ul unclo eliam sibi impeni coronam lcnicr«
leris valet comprehendi. Quid plura ? Remota moro- sit u&urpalus,Quam.aiiimj sui pra3Sumpiionisauda-
sitate, Gosleri aggredilur, peractisque inibi decem0 ciam divina mox subsecuta est uliib» ln brevi nam-.
diebus, quendam locumGrone diclum festive appro-_ qiiR tristern mortis scntenliam compulsus subit.
perat, ibique diuturria oegiiinonia per longa lCmpo- ,1 Post Jjunc filius ejns Misuka, naui major, haut
rum fatjgatur curricula. Tandemque amarae morliss dissimiji superbia tjimenSj virus arroganiioe
longe
deebriatus poculo, quod summi Arciteiiensis dono0 laleque diffundil. Rex ycro, disposilis apud Saxo-.
acceperat, bomine deposito, eoeli intulit pajatio./ ." niam rei publicjfi necessariis,Franciam ingressus,
Dehinc flebili quoerimonia, jneredibili frequentiaa apud Augiisiam morc regio pascha celebrayit, atqua
*
comitaiite, juxla id quod ipse decreverat, Bavcn-,. non mulio post pro adipiscendo hpnbre iniperiali
bergensi caslello defertur, el qui vivus sanciae B ac Ronianoruni regno ltaliaiii itufus, Triburiain
Ecciesiaemagniim cxliterat solatium, perpetuo Ju- i. devenit; ibique sub multo populi couvcntti, ordinat^
.
gendus, ingenti lionore.mixio eliam fletu ac mcerore, sapientlssime rebus, iter deslinatum, una cpmiiaiUo
terroedeponilur. Fucloautemin brevi lotius senatiis ,s regina, aggreditur; filiamque unicam unice dileclarii,
conventu, Conradus, inclyla regum prosapia orlus,5 dilcclae ac adpptiva?sibirnet sorori, Adelheidaevide-
in regnum eljgilur, afque a Moguntinoe ecclesia& c licet abbatissa?, iHitr-ieiidamtraiismittuiu. Mox quo-
archiepiscopo Aribone unctus, coronatiir: Parv.p 0'1 que probalp doinna! B.eatricis advenlu, praefatD;'
dJerum jntervallo eliam Gisila, diviiiilus jam proe->. itnperialis ahbatissa Trobiki (5H)-cum m\s occur-s
elecla, jussu et advocalione rcgis, ipso ibidem perv
p» rcns, laeja Quidelii)gaburgensenimelropol|in secBnj,
(307)"Nienburch Chr. S. •'..'' (510) Ita L. clcrus c.<-
(308) ItaL. adisetxr. (511) Drulike, Drubcck
(309) M. nec desml, Lcilwitio.monenie inserenaa. a.
""_ ~" citfa.tVerniierpdaiilj,
^60 ANNAL. HiLDESllElM. QUEDLINB.WEISSEMB. GSO
'
. . ANNALES QUEDLINBURGENSES.A.1021-1025. . . .
";dnxit. Qup ycro honore, ut rcgiam docuit prolem, modum nulriatur,vcl qua mprum, verbornmactminv-
*<]uovecarilatis aficctu, quave diligeiilia ab ipsa, ac quc indole per singtila reiaiis incremenia profeceril,
sanclimoniaiibus in loco pracmcmorato consis.lcnti- seirc aul facmidia in dicendo imlla-suppctil. Qua,
bus, oinuibusqiie sibi subdilis-, suscipiatur.se post- namque laude proierain, quod inlcr priina
(Ueliqna excidenud.)
ANNALIUMHILDESIIEniENSIUMCONTLNUATIO. LAMBERTiANNALIIIMCONTINUATIO.
A. 091-—1010. A. 03i —1059.
'991. Filii Hcnrici coniilis, Henricas, Udo, Si- 99i. Wolfgangus. Ralisponensis cpiscopus (32P)
-giffiidiis conira pyralas jiissu impcratoris diiiiicaii- o:;iiii cui GcbcbarJus-succossit. Fil;i Ilcniici cimii-
les.Ex quilius [iinus (312) occisus, duo-sunl cap:i.j tis, ilcnricus, Ucto, Sigifiidus, conira jiiralas
=Jlscneburg (5V5) caslrum iit habiiacio -monacho- pugiiant; qubruin unus cccisus, duo EUIUcapli
riihi (5U).
093. Rex Abodritos vaslavit, urbcs et oppida dis- '993. Majolus abbas obiit.
jecil; occurritque in auxilium BolizJaufilius Misacp
• cmvi magno exercilu, iiec no:i Boemaiii cum lilio altcrius Bolizlau vencrinit. Rcccpilquc se rcx in
'Saxdrisam cum cxercim incohuni. Bakiricus Trojeclchsis cplscbpus obiil, siiecessiiqoe AnslriiliiS
l.iicus et comes bonoefamoevitoequc'licmeslac,tilde eo, apud quos vixeral, lesiali siuii. Jobaimcs quoquc
Piaceniinus cl Bernwardus Wirciburgensis episcopi, Consiamihopali:!! (515) cx laicre regis, ut sjwri-
-sa'm H',i inde petercnt,' dirccli sunl. Lcgali ctiain aposlclicoesedis cuin iinanimitatc Romai.onini :H-
qiie Laiigobardorum regerii Romam invUani, Hcmfieus-poleniis.imus dux Bajoariqnmi, cum germa*
nain suain dominam Gcfhirgam diutunVo languofc probalain visilaiet Gandeslicm, 5 Kal. Scptcnibiis
-crmimagno dolpre omnium obiit. Sclavi frequenii iirnptione •Sixonianr vaslant. Bcrirwardus quoquo
~-V7ii'ciburgcnsis episcopus, niorbo gravi affecttis, inlcr maris pericula obiit. -
!.996. indi.cl. 9. Johannes papa pbiil. Unde impe- SS6. Otto rex contra-Crescenlium Romam venit,
ra.ior, in Italia j.ani posiuis, iiimoreiiicitatus, prsc-' vbi ct:Brunone,ii in sede aposiolica corisiiiuii, a quo
iriissis quibus (310) principibus publico conscnsu et et ipse imperator faeius esl. Gblehardus abbas
..•cieciicnefccil.iri aposlolicam sedem ordbiari suum faczus est in AUaha (521).
-ncpolcrii doinihum Briinouem, Oltonis filium qui
.'-niarcbarri Veronerisem servabat, imposito nomiiie
(iegorii: a qup et ipse proximo sollemni peniccosles imperator et patricius consecralur. Habiio-
que cumRomanis placito, qiiendam Cresceulium, quia priorem papam injuriissepe laceravil, evilio
sialuit depprlari. Scd ad prcces novi apostplici imperator omnia- remisii. Sed rioii mnlto.post inipera-
.-ibre U.be exccdenle, idem Crescenliusdeminuiii apostolicum, nudum oinnium rerum, Urbe -exptilil.
Mitiperator in Francia hiemavit. Sacellum sanclc Crucis (517) dedicaltir.
' 997. Jobannes, Placenlinus episcopus, sedcm
9,J7. .Papa Ticiui, adunato complurhim episcopo-
.riim concilio, prefalum Crescentium anaificmate aposlolicam invasil con&ilioCresceritii. Adaibcrtus
Interea Johannes Placentimis marlirizalur. '
pciculit. cpiscopiis episcopus
Cotisiaiiiinopoli' rerheahs", Romarii inlioinissus,
-aposiolicam sedem faciione Crcsccnlii invaderat.
-.tiiiie ab universis episcopis Ilaliae,Germaniae,Francise et Galliae cxcommiinicalur. Imperalor qnoque,
lil Romaiiorum sentinarn purgaret, Iialiam perrcxil, sunima ieruin dominse Mathiidaeamitoe suae,
QuidiliiVgaburgensiabbatissoe, delegata; in qua ultfa sexum mira prudeniia emtuii.
'
998. Prediclus invasor johanncs ab impeiaiore, 993. Cresccntius ab imperalore decollalus, cum
.ctccalus et naribus 'uuncalus, deponitiir, et Cre- duodeqim suis ante Urbem suspendUur. Joaniies
-scentiiis dec.olla.luscum 12 suis anle Uibem suspen- pseudopapa coecatur.
.diinr. Eodem anno quaedam mulier i.nBajoaria (518)
in uuo pariu quinque filios cr.isa est.
-999. (5i9) Malhilda abbatissa, sovor imperaloris 999. Bruno papa, qm cl Gregorius, bbiit; cul

• (312) H. hcec supplenda videnlur, secundum Lqm- plevi. Jocmnes Slaindel in Chronico hcechabet: Quae-
^erium. dani mulierde familiaS. Mauritii in Allah eiiixa
' (515)'Ilseiiburg ad prienlem Goslarias. csl quinque-filios
(514) 'Hatcmanu lerlia ,iquce usf/ue ad^finem anni (519) IIoc anno lillera obliqua expressa ex coiijcc-
$ft~hprosequilur. lura supp.levi. ...'.'
(515) Consianiinolim ex late regis c. (520) L. deesl. 4. 5. .. „ ..
(516) /. c. allquibuR.
l5iT*):Jiildcsiieim.Vita S. Bernyrardi, cnp. 10.suo- (521) L. f. e. i. A. desunl 5. 6.
•'318) Hcecjam crasa, ove AnnalisimSexonis
531 ET LAMBERTl ASCHAFNABURG.PARS ALTERA GENUINA.
„$£**
ANNALES HILDESHEIMENSES. LAMBERT-I.ANNALES.
Ollonis sccundi, obiit. Gregorius. papa obiit; cui Gerbertus, qui et Silvester, s.uccessit. Adellieif,im—
£erbertus, idem el Silvesler, successit. ^Edellieid peratrix obiit (533). .-.... .}
<juoque imperatrix obivit (522).
Tertio Otlone-irnperante mi.llesimusannus snper- .1000. Impcralor ossa Karoli Magni Aquisgranj, a
cfesccns staluit coinputalionis nuroerum, secundum pluribus eo usque ignorata, invcnit. Gaudeiuitis,
illud quod legitur scriptum : Miliesimus exsuperat frater Adalberli martiris, in Praga archicpiscopu»
£l Iranscendil .omhia annus. Imperalor Otto tcrtius conslituitur. .
causa eralionis adsanetum Adalberduni episcopum
cl marlirem quadragcsimae lcmpore Sclaviam iniravit. Ibique coadunata sinodo episcopia scplcnH'
disposuii, et.Gaudenlium, fralrem beati Adalbcrli. in principali urbe Sclavonmi Praga ordinaii fccit;'
archiepiscopum, liceatia Romani pohlificis, causa petitior.is Bolizlavbnis• Boemiorum ducis, ob aihb- ";
rem pbcius et honorcm sui venerandi fratris, digni ponlificis et mariyris. Iiide reveniens, palmanini
soitemnitalem Parthenopoli festive peregit. Paschalia" vero tempora votive Quidilingaburh celebravit..
'
Penlecpstes autem celcbritatem digna devocione Aquisgrani feriavit-Quo tunc ammirationis causa
magr.i imperatoris Karoli o^sa contra divine religionis ecclesiasiica effodere p.rrecepit, qua lunc in ab—* "
diio sepulture mirificas rerum varietales invenit. Sed dc hoc, ut postea claruit, ulcioiicm rcteriii yimiicis
incurrit. Nam praediclus ei irnperalor post tantoe commissionisfacinus comparuil, et eipraedixi1(325).'
1001. Ind. 14. (524) Imperator natalem Chiisti 1 1001. Imperator nalaleni Domini Romaj celebra-
' '
Rome celebravit, et illo Bernwardus episcopus in vil. .
epiphaniis super multis infestacionitms archiepiscopi Willigisi, et maxime de sinodo, quam ihsu'a<"
id est Gandesliemensi, ecclesia cum extraneis episcopis habuit, coiiqueslus advenit : lolamque cjus~
dem metrppolilani iilicitam usurpationem in prasentia Gerberii (525) pape et imperaloris teriii Otioni*
sinodali auclorilate prorsus adnullavit, Gerberhga Gandesmcnsis abbatissa Idus Noveinbris obiit.
Ottone (526) III imperante, ind. 13. 1002. impe- 1002. Otto fll. imperalor obiit; cui. Hcinricus
rator Olto natalem (527) Tuderline cum domno Bajoarius successit. Eggihardus marchio, regiu
apostolico celebravit; hnje Romam lciidens, Saler- usurpaior, Poledi occisus cst.
num oppidum adiit; sed febre et Ilalico morbo gr.Tviter corrcptns,. cum generali omniura contrisl?.»,
tione 10 Kal. Februarii, proh dolor! ex hac vi.a morte inmatura discessil. Cui Hcinricus dux NDii--*
corum, vir in omni oecclesiasticaperfeccioiie'.pracipuus, Wiiiigiso Mogonliaccnsi .archiepiscopo {o$£):
orJiiiantc, sncccss.it. Eodem vero anno no.vr.s res Ileinricus sancli Laurcntii naialem Pardcrbiun-..
ne (529) cclebravit. Et ibi domna Gunigund rcgalcm bencdiccioneui et coronoeimposicionem apredicto,
iiielropclilano susccpil. Sed et Sopliia yd.GandcsIiemensc rcgimcn clecia, oplciilu.principuin.domni
Bernwardi licenciani a palligero (330) bcncdiccndi ibidcm.optimiit.'
Anno 2. regnante Henricho, ind. 1.1005. rex na- 1003. Plerique principes a rcge dcliciunl;.sedL
talcm Domiui Frankanaworde, pascha autem Qui- post modicuin correcti, in gratiam rccipjunlur,. ,
dcliugaburh celebravil. llcriinannus -Aleiuanoruni
du.x regis clcccipni aliquamiiti reshleiis, rcgie se
poiestati subdidit, ct intcrveiiiti regiiiae ei p.-incipum iri suo honore permsnsit. Hcinricus Berliilialdi ce-'
mitis fiiius.ct Bruno fralcr-rcgis, ct anibo Bolizlavoiies, Pclianicus.videlicct ac Bpemicus, a rrge Iu-
fideliter inajestatis rei dciieiunr. Scd Heinricus ad regem veniens et refugiens, in 'Givckansiin' (35i)*
cusloJiic. mancipatsir. Slcphanus rcx Uugaricus super avuncUlnm suum regem Iulum cumcxcrcita,
vcnil; qucm cum cpnprehendisset cum uxore cl. filiis duobus,, rcgnum cjus vi ad chrisliauilalcm corn*.
pttfii. Sacelhiin sancli .Mariiui (352) dcdicatur.
Anno 3. ind. 2. 1004; rex nalivilateni Domin. 1.004;.Miserandum Papire inccnuium..-Bruji, fra-
Pjlidi mansil; illo ad eum episcopus Ycrcoensis a.c ter regis, qui elcciioni cjus aliquamdiu restitcpt^
alii quidam primores Iialici-rcgni vencriinl cum in graliam cjus rediit,. ....
regiis nmneribus. Et Bnmo frater rcgis, opteinu
domnocGishc mairis, ejus acquisivit graliam. lucen-
dium miserabile civilalis Papioe.
(522) JJiiic alia manut. (528) El Bernwardo episcopq 58 addita jiipnu .*trc?_
(525) JMflHM sceciiliXV. adjeclum : obiium suu-n XV. ex Yitce S. Bernwardi cap. maleiiitcjlecto.
celeiiiis allultiruin. (529) O/im Parderbrunnemo scriptnih'[uissevide~
(524) Anni 1001—1022med. alia manu. lur. •':',;.-;
(525) Jttm vocerasa manu scvc.XV. Silvestri le- (530) i. e. Willigiso arch.iepiscopo.
'
gtur. (551) Gibeclicnsieiu ad' Salam.
" : " • '
(528) Q. III. i. IH coatce statim posl adnuliavil, (332) HirJcslicim.
legilnr, (55:.) A. i. o. unno Q88edsignqnlnr in \t.. i
'(327) Scil. Domini.
fcte ANNAL. HILDESHEIM. QUEDLINB. WEISSEMB. SM
ANNALESHILpESHElMENSES. LAMBERTl ANNALES.
Anno cjusdcm 4. rege gloriosissimo, ind. 5. 1005. Bernharius abbas Herveldensis obiit, cui
'4005. rex natalem Domini Thornbuiii fcriavit, ct Goieliardus successit.
in partibus Saxonioe usque ad lcmpus quadragesimae
babilavil, quadragesima Thielae, pascha vero Aquisgrani celebravjt. Bernharius abbas Herveldensis
obiit; cui Godehardus, mbnachicaVviioe, vir in sancta conversatione probalissimus, snccessit.
Jlegni vero Hcnricl 5. ind. 4.1000. rex natalem 100t>. Gunthcrus , nobilis vir de Thuringia, mo-
Doroini Palilhi egit: celebritatcm namque pascalis nachus factus est llerveldioc; sed postea ad AI-
eolleniniiatisNiivimago feliciter tripudiavil.Gunihe- taha transivit, consilio Golehardi abbalis. Famc»
rus divina pietate instinclus, rcnuiiiians scculo ct valida.
pompis ejus, monachus est faclus. Famesvalidapene
iu universa terra. i
'
Jlenricho fegnante fi. ind. K. 1007. rcx natalcm 1007 :
Ucm Paliihi cclebravit, Epiplianiam vcro Gande- .
fheim venit, et odibilerii dissensioncm inter Willigisum archicpiscopum et Bernwardum anlislitem db
eadem ecclesia piuJenli ingenio sapicnter diremit- Domnus vero Bernwardus in proescntia regis ct ar-
ciiicpiscopi celerorUmquc regni primorum eandem ecclesiam dedicavit, et omnem ihidem episcopalem
provisioncin sin.e ciiiusquam intcrdictionc polesiative celebravit.
ftegni auiem Heinrici 7. ind. 0. 1003. \sx nala- 1008: Nolhgcr Leodiensis episcopus obiil; cui
lcrp Doinini Palidi, pascha Mcrseburgh, pentecpslcn Baldaricns suecessit. Guntherus monachus hereunim
Vero Agrippine feriavii. Liudolfus Tieverensis me- pelivit.
tiopoliianiis obiit; CuiMeinzoz primiscrinius regis
succes3it. Nohlgefiis prepasilus monasierii beati Galli, Leodiccnsis praesul, ad Christum migravit.
Posl quem Baldericus Radasponensis vicidommis subinlravil. Guntcrus monachus sancta conversa-
ijpne in monasierio probalus, heremiia esttffieclus.
Et nondum imperante 8. ind. 7. 1009. rex naiivi- 1009, Ecclesia major Mogontiae, quam Willigisus
tatem Clnisti Salzburgh, pascha vero Aiigustburg conslruxerat, incensa est ipso die consecrationis
peregit. ItethafiusPaderbrunncnsiscpiscopus 2. Nbn. suoe.
Marcii obiit; cui Meinwercus rcgis capeliamis suc-
ccssil. Monastcfiuffl quqque Mogonciacense prauUulatum divlno Ilonore et reliquiis beali Martini fulura
cdrisecfatioiic, constriictumaWiHigisoarchiepiscopo maximo decoris studio, S.Kal. Sepleinhris misera-
bili pefiit inccndio.
Aiino rCgni cjiis 0. ind. 8.1010. nalalcm Domini 1010. Ansfridus Trajectensis episcopus obiil; cui
.rex Palidi, pasclia Radisbbrie ceiebravit. Atisfridus Adelboldus succcssit.
*rrajectensis ecclesiaeantistes bbiit; cujus loco Adel-
boldas successiu
ftegnante eo 1:0^ anno, ind. 9. 1011. rex natalcm 1011."Wifligisus Mogonliae archiepiseopus ohiit;
Domini Frankenavord celebravil, et in capitcjejunii cui Erkenbaldus [Fuldensis abbas 4. S. 6.] successit.
Corbeiam yenit. Ihi Bernbardus pius dux 3. ld. Fe- Abbatiam Branlho suscepit.
bmarit obiii, cl in Luniburg cenobio beali Michahe-
lis magnb exequiafum planctu sepnltus, quod ipse a fundamento construxerat, et in qua monachorum
congregacionem adunaveral. Post quem vero filius cjus Bernhardus (534) ducalum obtinuii. IJis etiam
tcmporibus Willigisus Mongonlinris metfopolitanus ad Chrisliim migiavit; iu cujus locum Erkanbaldus
Fuldensiumabbassubintravii,quemnosterepiscopus Bernwardus Kal. Aprilis consecravil.
Heihrici anno regni ejus 11. ind* 10.11012. rex 1012- Ecclesia major iu Babenberg ab Ebcrliardo,
flatlvitatcm Chfisli Thornburg, pasca aiilem Laodi- pvimo ejusdem sedis episcopo, consecrata est. Go-
cie (355) celcbfaviti Inde vero cum sumnia rcgalis tehardus abbatiam Herveldensem reliquit; cui Ar-
rcvcrcnlia BaberibCrg pfbgrcsshs est. Ibi verierabile noldussiiccessit. • -.
inonasleriiim, ipsius domni rcgis nobilc ac speciafe
Kludium.abEberhardo.primoejusdchisedisepiscopb,
Cum consensu -ct convcntu omnnim cisalpiiiorum procsulum 2 INon.firau consccratum csi
.ad laudem et honorcm Domlnl nostri Jcsu Chtisti, ct pfeciosissimi martyris ejus Georii, el
ad palrocinium omniujm sanclorum Dei. Dagano Parliienopolilanoc urbis archipraesul obiit
cui Wallhardtts ejusdcm ecclesiaepraepositussucccssiu Sed et liuic post 7 tanlum cpdomadas
defunclo successit Gerp, Vir perlectus in omni cecclesiaslicb studio. Godehardus, rclicta
Berfeldcnsi abbacia, iterum remeaviiad Altaha.
(3^4) Bemhardus an rcqnivocus ?tnniH scse.XV. Benno scribitur. v. Infrd.
{335) Lcodii.
565 ETLAMBERTIASCHAFNABURG.PARSALTEUA GENUINA. SCS
ANNALES;IIILDESHEIMENSES. , LAMBERTlANNALES, ,
•
Regnante He.inrichol2. annp, ind. ,11.4015. in- . 1013. , .. „.' ,: ., .;'^':"......,,,:
carnacionem Dominirex Palidi feriavil. Poslea )2
Kal. Febr. peccatis agenlibus principale templum Hildinesliemerisis ecclesiacdiabolbinsi-
diante per noctem igne succensum, sed solo divinae miserationis subsidiq velociier.Deo
gralias ! est exstinctum. Sed hoc, ah ! ah I nobis reslat lugendum, quia jn eodem incendio
«um preciosissiiho missaliornamento inexplicabilis et inrecuperabilis copia periil libroruhi.
El rex purgalionem sanclaeMarioeParthenopoli egit. tnde Werla veniens, gravi languore
correplus epdomadarum 5 spatio decubuit. Clirislyanus Palaviensis episcopus obiit; ciii
Beringerus cjus loci decanus successil. Godescaleus presbiter, noslre congregacionisprxpo-
silus, obiit 17. Kalend. Augusti. -
Heinricho regnante 13. anno, ind. 12. 1014. nata- 1014. Ileinricus rex cum.Cunigunda fegiria iiiipo-
lem Dominl TCXPapie celebravit. Inde cbinmilalu „ riale npmen suscepit. ,-
regali Romam pergens, imperialis coronaediadema
a sancti Pelri vicarib Benedicto 6. Kal. Marlias cum generali eleclione suscepil. Ej.us.que
•conteclalis domna Cunigunda idem Deo annuente promeruit. Sic imperator DeLgraiia
TaCius PapiSm rediit. Ibi sanclum pascha feriavit. Indenamqne regredjens, peniewsten
Babenberhg feslivc. pcregit. Quo lunc privilegia (536).ejusdem ipci res cpniiiieiitia jussU
inscribefe, firmata vel sigillo (337) siie auctoritatis,. et roborala apostolica jure Hpmani
ponlilicis, ut essent .illorum banno firmata, regnanle Chrislo Regi regum in elerniim.ct.
ullra..
Anno regni ejusl4. etimperii ejus2.ind.15 1015. 1015. Imperator ad Polenos (340) cum..exewulti-
imperator nalivitateni Chrisii Palidi egit. El duccs . abiit. ":. • :' -'...••-,;- '
OudalricumBcemibrumet BolizlaviiniPolianorum in
fjascha Mersburg ad se venluros delcrminavit. Oudalricus vero die statulo se pro criminisi
^acccusati innoccnlia expurgandum pracseiuavit. Et hoc quia. Bolizlavus neglexit, estatis
illius lempore cum valida suorum manuPdlianiam iriiperator intravit. Ernostdux ex impro-
viso in venaiione*a sub milite Adalberhdo sagitta pefcussus, miserabili morte periii,
Laniberlus praUialor occubuit. IIoc anno, videlicet Incarnalionis Domini nqstri Jesu Clirisii_.
1013. Henrico 12 (338) annos regnanle, 2. jam Dei gratia imperante, crip.ta"libsiri 'mcria-
slerii (339) indict. 13. 3. KaL Octobr. dedicala est a Bernwardo ejusdem ecclesiaevenerar,
billiino presule, el Tidericlio Mimigardivurdensis ecclcsioe dignissimo anlistile, et ab ,
'
Ekkihardo Slieswicensis civilalis venerahiliepiscppo, in bonpre Salvaloris Dominiriostri
Jcsu Christi, et ejus Geniiricis perpeluaequeVirginis, ei ad singulare•palrociiiiiiin beal'
archangeli Miehahelis lociusquc miliciaeccelcslis..
Regnante'eo 15, et imperanle 3. anno, ind. 14. 1016. Grando magna fult, et mulli fulmirieexiisti-
1016. imperai9r Chrisli jialivilaiem Patlierbrunne : SUIlt.,, ' •.,
celebravit. Magnae.molis grando venit, cl plurimi
fulmine exusti perierunt. AYigmannuscomes 2. NonasQctobris cstoccisus.;
1017. ind. 15. imperalor natalem Domini Palidi 1017.. MegirigozTreverorum episcopus pbiit; cni-
•oglt. Eodem anno rursum Poliariiam cura exerciiu Boppo siiccessU. Imperator cbntra • Poleiibs (541),,
inlravit. Meingoz TrCverensis episcopus obiil; cui iterum cxercilum duxit.
Boppo successit, JE\,\ Misnicensis prsesul obdor-
tnivit; post quem HiUlivardussubiiUravit. Liudolfus pr.esbiler4. Non. Atig., Godescalcus.
presbiter et decanus 9. Kal. Oclobris bbierunt.
Imperante 5. sui imperii anno ind.l. 1018. impe- 1018.
rator natalern Christi Pallierbnihnem, pasclia Ba-
henberg egit. Hcinrichus marchio Bajoariorum subitanea morte pracvcntiis-obiit. Eo anno
.domnus Bernwardus episcopus tempore quadragesimaeGoslare, praesente.iniperatorc ctim
episcopis celerisqiie regni primOribiis sinodo habita, Godescaicum, Eggihardi prresidis
Xilium.et Gerdrudam, Egjier.hdi comitis filiani, separav.it. Jfaccho presbiler 6. Kal. Maii
obiit.

(336) H. privileia corr. privilegta c. eadein manu, ,"(559) S. Michaelis Hildenesheinieiisis.*

(337) Signacnlo add. vel sigillo eademmanu. (5401 L. polonos 1. 6. ed. II.
/558) WXIV. (541) Polonos6. ed. II.
567 ANNAL. HILDESHEIM. QUEDLINB,WEISSEMB. SSa
ANNALES. HILDESHEIMENSES. LAMBERTIANNALES."'
' 1019. Impcrator papam Babenberg 6uscepil ho-
Inperanie Heinriclio 6. sui inperii nntio, ind. 2.
1019. imperator nalalem DPmini Werziburg cele- spilio.
bravit; postca cum exercitu contra Beriiiiariium
ducem ad casiellum Sealcabiirg perrcxit, ibique, Deo gratias! omnia in pace consliluit.
Eo anno in pascha papam de Roma Bavenberg liospiciosuscepit.
1020. ind. 3. imperator naiivilalcm Domini Ha- 1020. Ilcribertns Coloniensis arcbicpiscopus obiil.
merstcin cgit. Ileiibeihius arcliiepiscopus Colonae cni .Pilcgiinus succcssil. Eikcnbaldiis Mogoniiaj
morlalem vitam 17. Kal. Aprilis in angclicam- nui- (354) archiepiscopus obiit; cui Aribo successil.
lavil; in cujns iocuinBiligiimus subihlravit. Eikem-
baJdus Mogontiaemciropolitanus 15. Kal. Scptcmbris susiollitur, post qucm Aribo, vir
canctoe ecclesiae probatissimus, subsiituiiur.
Anno impcrii Ileinrici 8, ind. 4. 1021. incaroa- 1021. Ingcns tcrrac motus factus cst in Bajoans,
cionem Doinini impcrator Rcgencsbnrg feriavit.
liigens terre molus in Bajoariaepartibus 4. Id. Maii, liora 10. diei, fefia 6. post ascensio-
nenl Domini comigit.
Imperii anno 9, ind. 5. 1022. nalalem Domini 1022. (545) Domnus Befnvy-ardnsHildcnesheimen-
cul
impeiaior Tliorneburh quievit. Tliiedricus Mimi- sis.cpiscoptis obiit 112. Kal. Dccembris 4. 5.];
Notu
jgardivordcnsis 'episcopus 10. Kal. Fcbr. obiit; cui (546) Goiliehardus Aliaha abbas succcssil [4.
Sigifridus Parthcnopbliiauus abbas successit. Thic- Dccembris ordiuaius 4. 6.]
dricus Mindensis pruesul 11. Kal. Mart. disccssit.
Post quem Alberichus, cjusdem loci praepositus, esl elccius, sed morlc prreventus nec
consecrationerii acccpil, ncc "m cathedram pcrvenit. Sigiberiidus vero iii epischppatnm
Snlravil. Doninus Bernwardus Hildenesheimeiisiumvcnerabilis antistes 12. Kal. Decembris
»d Chrislum migravit:
Cui Deus elcrni praestet consorlia regn.,
, Vivens arce poli sit socius Lazari. Amen.
2n cujus loco domntim Gbdchardum, Herfeldensium et Allahensium pfius abbatem, sancta
*cclcsia sibi suisque utililer subrogavit.
Hoc (342) annb, Videliccl incorporati verbi 1022. regni vero Ileinrici imperatoris 21.
oidinalioiie auiem domni Bernwardl hujus ecclesiaepresulis venerandi 31. indiccione 3. 3.
Kal. Oclobris, hujus monaslerii oratorium a prxfato anlistiie cum sumfno decoris sludio
Jid utilitatem monachicae vilae coiistru.ctnin foras nmros Hildhiesheimcnsis nrbis silum,
&dicalum est, insupcr cum omni devocione ecclesiasticre reiigionis consecraium, in honore
Salvatoris Domini nostri Jcsu Christi et cjus Genitricis semperquc Virginis Marioe,ac salu*
liferi ligni adorandoc et vivificoccrucis , et ad speciale patrocinium sancli Michahelis
archangeli, totiusqtie milicioecceli, ct ad laudcm veneracionis omnium sanclorum Dei, a
vcnerando ejusdem ccclesie provisore Bernvardo, et ab honorabili Unewano archipracsiilo
Haniaburgensis ecclesiac, ab Ekkihardo quoque siicsviccensi episcopo, ab Bcrnhardo (545)
quidcm Aldcnburgensis ecclesiae revcrentissimo nntisiitc, ad ecclcsias:ic:c pacis miinimen
et ad chiislianitalis salulem ct defensioncm. Et in tauliim prcdia ct rcs codcm loco peiii-
nenlia siiiit banno auclorUatis eorum slabilila, ut si quis indc vi aut sponte aliqua diriperet,
perpctua damnacione subjacercl, ct perpetuo anailieinate damnatus, et dc lcrra vivciuiwn
dclelusj qui huic loco essct in aliquo obnoxius et conlrarhis. Fial, (iat, fiat..
IIoc fiat vcrum Chrislo, rcgnante pcr evuni.
Sed mox ejusdem monaslerii habilaculum commissuni csl ad rcgendum abbalis cflicio
Goderamno, cenobii sancli Panlaleonis preposito.
Quod pie nam rcxil hoc mundo quamdiu vixit.
1023. ind. 6. Mersiburg hnpsralor Christi incar- 1023. Gcro cpiscopus Madagabiirgensis obiii; cui
lialioncm soleumilcr celehravit. Gero Parthenopo- Hunfiidus succcssit. Branlko abbas (.347)Fiddcnsis,

(542) Hine alia maniti. • (545) ftcec 2 ita habet: Golebardns epiKeopusfa-
(543) Bc:::::::: quidcm smc. XV. r5ennon6 ctus est liildencsheini.
AUindam. (546) Cui sanctus Gotehariius
—" successii 3.
IMDDeetti. (547) A. f. desunt 5.
 -569 ET LAMBEKTIASCIIAFNABURG.PARS ALTERA GENUINA. 67,0
ANNALES HILDESHEIMENSES. LAMBERTIANNALES.
flanus archipracsul obiit. Cui Huiifiitlnis, vir per episcopus facltis est Ilalberstalensis; Richardus
oniiiia ad usnni sancle ecclcsire probalissimus, suc- (iSS) faclus est abbas FulJensis.
ccssit. Arnolfus Ilalberstalcnsis cpiscopus obiil; cui
liranihog Fuiilenshini oliin abbas successit. Beinhardns (548) Haldcnbiirgensis anlistes
absiollitur; post quem Reinoldus subinfeiiur. Dosnnus Godchardus priuia posl ordinacio-
licm snam anslaii piilcrum ir.oiiaslcihim in ansiiali (549) paiie principalis noslraeccdesiia
honorificc fiindeiido iuchoavit. Wolfranmus dc cadera cougrcgacione cleclus donmo Gode-
hardo sueccssil. Liudolfus comcs obiil.
1024. ind. 7. Kehirichus iniperator naiivitaicni 1024. Ilcinncus secunuus rex iinreralor oLiii;
Ciirisli B.ihenberg, pascha Panhenopoli, pcntcco- cui suctcssil Cuonradus.
sien vcro Goslare honorifice cclebravit. Qui poslea
Giuna vcnii, ei ibi lar.giiorccorrcpius decuhuit : ct curii locius rCgni mcrorc, ah! ah! 5.
Mus Jal.i Iioiiiiiienideposuii. Sed 22 annis, epdomadisS el l. dicm rcgiiavil. Anhiia ejus.
reqiiiescai in pacc.
Def (550) rcqniem anime, qui cuncta gubcrnat ubiqtic!
Huic namque 6. Idus Scpteinbiis Cuoiiradus rcguiiin subiniravil. Scnior noslcr'Gotie-
Iiardus curtem.suani ad orienlalcm paiicm nostrc civiiatis, in loco -qui dicilur Sulza
fabricavit.
1023. ind. 8. Cupnradus rcx natalem Clirisli 1025.
Mindo ctim ingcnti gloria ct k-licia peregit. Ibi
ctiam plurimos, qni proediclcejus eleclifliii iion inlererant, obvios habuil,'omnesqtfe sibi •
devolos in graliam recepit. Pascba verb Rcgenesbiuh celebravil. Domntis Godehardus
moniein speiiosum in occidentali parle civiiatis nbstre iucolerc cepit, quem poslea titulc
ac nomini sancti Mauricii summi sui palroni dedicavit.
1016 (551). ind. 9. Cuonradus rex natalem Chrisii 1023.
Lindburg celebriier feriavil. WolframmusAllahensis
abbas obiit. Cujus in locuin Ratmttndtis est clectus, el Dei gralia consecratus. Palcr Gode-
liardus hoc anno prasdicluin novum noslrum inonasteriuin in occidehlali parte nostroe
principalis ccclesiae17. Kal. Scplcinbris in lionore passionis, resurrcciionis, ascensionis
, Christi sollcmniter consccravil. Ekkibardus Sliesviccnsis episcopus obiit. Cui Rodulfus, d«
Coloniensiclero clectus, succcssit.
1027. ind. 10. Cuonradus rex in pascha Ronioe 1027. Cuonradus rcx impcrator fiiclus cst in jn-
Smperalor faclus esl. Erfilius ejus lleiiiriciis rcx scba. Gevchardus, fralcr impcraioiis, toacliis ' esj
dux Ba]ari;e cssc cepit. Siuodus generalis in Fian- cx laico clericus ficri
conoviirdi episcoporum 22. proesenlc Ciinnratlo im-
peratorc, in qiia domiiusGodcliardus dioecshn suam supcr Gandeshcmeiisse tcrrilorium
canonice rciinuil, lcslimonio 7 cpisco|ioruin, Rrunouis Aiigustensis, Ebeibardi Bavenlier-
gensis, Mcgiiiwrcci Pnicrbruniiensis, MeginhardiWeiziburgensis, Ilildiwardi CiiiccnsiG,
Sijiibbiilii Mindcnsis, Brtir.oiiis Mcrsiburgcnsis. ln hac sinodo Gebebanlus juvenis, fraie-r
jmpcratoris, arma conpiilsus dcposuil, ct clcricalem tonsuram acccpil. Wiggerus presbitcr
nastrac cougrcgaiiouis ohiit.
1C28. iiid. 11. Iinperaipr incarnaiior.cm Domini 1028. Ileinricus, imper.iloris filius, rcs .ficliis
Regcncsiiurg celebravit. Mogiiniiniisarehiepiscopiis csl Aqnisgrani pcr Pilegrinuin Colouiensciu arki-;
Arilio in Geizlcihc (532) siuouum gcncralem cum cpiscopmn.
suis snffragaiieis episcopis hah.uit, in qiia inler
cctera ccelesiasiica quidain homo ingenuus de IiomicidioSigctridi comiiis incusatus, can-
denli se ferro cxpurgavit, qui ex dccrelo synoilali past duas noctcs probatus, illcsus
iipparuii. Misako, qui jam pcr aliquol aunos regnum Sclavorum lyrannice si-bi conlra
imperialcm usurpabal niajcslaiem, oiicnialcs partes Saxonioccnni valido stionim cxerciiu
' violenler
invasil, ct incendiis ac dcprrcdaiionihiisperactis, viros quosquc trucidavii, m'u-
ticres piurimas captivavit, parvulorum iiiiiumcrabilem prorsus niulliludincm miscrabili

(518) Bennonc m. cee. XV. (352),Gcislcdcninlerra Eichsfcld.

(349) 0:::l:::ali 1. oricnlali m. s. XV. (555) R. f. e. a. f. anno 1021 adscribuntttt in 5.
(550) Ded corr. Det c. r. f. a. sticccssil 2 6.
(551) Hine alia munus.
$71 ttNNAL; HiLBESHESM.QUEbLlNB. WEiSSEMB/ "1572
ANiNALESIHLDESHEIMkNSES. LAMBERti ATvNALES.
iriaudilaque' mortificaiioh.s cruentavit, et per semeiipsum suosque, immo diaboli satelliies,
nimiam crudelitalis sevitiam in Christianorum finibus Deo inspiciente exercuit.
1029. ind. 12. Imperator nalalem Ghristi Inglen- 1029." Bruno Augustensis episcopus o.biit, cui
heim peregit. Brun Augusiae civilaiis, fraler.IIein- Eppo successii. Wernherus Argcnlinae £pisco.pus
rici iniperaloris, obiit. Cni Eppo regius capellanus, obiit, cui Willihelmussuccessiu
successit. Generalis sinodus in Palithi pracsidcnle
lmpcralore cnm episcopis 11, in qua iieruni Mogoniinus archiprxsul doranum Godehardum
: super Gandesheim inquietare cepit. Y.erinherus Argenlinae praesul e muhdo migravit;
post quem Willehrclmus reginac archicapeliariiis subinlravit. Legati Liutiziorurn Palilhi ad
Smperatorcm venienles, ejus juvamen conlra Misakonem lirannum pciieruht, seque ei
fideliter servituros promiserunt. Et menlita est iniquitas sibi. .
1030. ind. 15.;Cuonradus imperator cum exercilu 1030. Cuonradus imperator Ungaiiam cum excr-
fuit in Ungaria. Goderamnus primus Hiidencshe- cilu inlravil.
mensium abbas 2. Kal. Juiii obiit, cui vEdelberhdus
Herocampire (354) monlis sancli Johannis Baptislx praeposilus, jusle convcrsalionib mona-
clras, successil;.ct i,nproximis 8- Kalend. Janiiarii consecratus est a domno Godeliardo ad
principate altare sanctoe Hildinesbeimensis ecclesiae.IToc anno domnus Godehardus epi-
scopus et Aribo mctropolilanus Mogonlioeinter se inviccm super Gandcshem rcconciliati
cunt. Nam ipse metropolitanus patrem Godehardum secreto convenit, seque super cadem
parrochia errasse coiifitendo nuntiavit, et omnem fralcrnam satisfactipnem, sod et de
prxterita lite perpeluam tacitnrnilalem sub vero Christi et ccclesioetesiimonio promisil;
sibi priora errala perDeum remilli suppliciler petiit. Istud crgo hic idco veraciler inscri-
Oilur, quia ipso domino Godehardo sepius ideni in suo sefmone publice proteslanle vcrum
csse comprobatur. Unewanus Hammaburgensis archiepiscopus obiit; cui suus prapositus
Liebizo successit. ^Ecclesiam eliam pulchram in Ilolthunon (555) in honore sancti Benedict
abbalis, monachire conversalioni aptam, fundavil.
1051. ind. 14. Cuonradns imperator nalalem Do- ,1051. Arnoldits abbaliam Ilerveldensem pcrdidii;
. mini Patherbrunnen et pascha Nuvimogo-leriavit. cui Bardo succcssit. Sed is pbst dimhlium annum
Eodem anno imperatoris filius Heinficlius rex et Ariboni, Mogonlino archiepiscopo, defiincto suc-
ipse dux Bajoariae, et Stephaniis fex Ungaricus, cum cessil; Rudolfus vero abbatiam (557) iteruni sus-
juramenlo invicem firmaverunl pacem, El Heinri- cepit.
cns, Stcpliani regis filius, dux Ruizorum, in vena-
lione abapro discissus, periil flebiliter morluus. Impcralor cum parvo. Saxonum exertilu
Sclavos aulumnali lempore invasi»>et Mysacbohem diu sibi.resislenlem regionem Lusjzi
cum aliquot urbibus ctpricda, quae piioribus annis in Saxonia facta cst, rcstituera
pacemque juramenlo firmare coegit. Qui Mysecho post mensis taiuum spalium a fratrc
suo Bezbriemo subita invasione proturbatus, ct ad Oudaliiciun in Beheim fugeic cst con-
pttlsus. Sed idemJ3ezbrimo impcralori coronam cum aliis regalibus, qua; sibi frater ejus
injusle usurpaverat, transmjsit, ac scmet humili mandamine pcr legatos suos imperalori
subditurum promisit.
(556) Arnolfus paler mpnaslerii Hcrveldcnsis, precipnus in divinis ct iuimanis rcbus,
quorundam fralrum eo loci cujusdam criminis objectione accusatus, miserabiliter proprio
lionore est privalus.' Iri cujus loci vicissitudinem subrogatur Bardo, procurator ccenobii
Wirdunensis, suggeslibne Gislce imperalricis. Eidem vero Bardoni succcssit-Geroldus
Fuldensis monachus. Wiggerus Vardensis episcopns obiii, post quem Tbielmarus intravit.
Eodem anno. piae et venerabilis memorioe Aribo Mogontiacensis archiepiscopus causa
«rationis Boinam adiit; indeque digrediens, Gumis 8. Id. Aprilis, ah! ab! cx hac vila
migravil; cujus honoris principatum optinuil Bardo, lunc nuper praelalus abbas Herfel-
densi monasterio. Sed huic quoque mox successit ad abbatiac digiiitaiem Roudolfiis
Bopponis monachiis, ccenobii Slabulon praepositus, a quo iniperatoris dccrelo inibi mulala
cst monachica consneiudo. •- ':

«54).Hersfe!d. (557) L. heruela-susccpit 4. abl.as lieriiekH-nsi»

(555) Osleiiiolz. MIS1.
(356) Hinealia inanus.
T573 IJT LAMBERTIASCHAFNABURG.PARS ALTERA CENUINA. .571
ANNALESHILDESHEIMENSES. LA.MBERTlANNALES,
1052. ind. 15. Chuonradus imperalor nalale Do-_ 1032. Arnoldtis, amissa abbaiia Hcrveldensi, oLiii
mini Gosleri, pascha vero Seliganstad celebravil. in Gcllingin (.561).
Hoc anno Bezbriem ob inmanissimam tirannidis
stiaesevitiam a suis, et ctiam non sine fratrum suorum machinatione, interfecliis esi. Sed
Miseko slatim domum rediit; qui cognoscens sibi propier inmoderatam sui iiisolenliam,
quam prioribus annis excrcuit, omnia quoeperpessus cst, nierito cvenisse, lcgatos suos ad
imperatorem deslinavit, tempusque semct proeseniandicondigncque saiisfaciendi postulavit.
Et pbstmodum imperalore consentieiite Mersburg veBi.t,ct semet Nom Julii in hviperaloriam
poiestatem, coronoe scilicet ac locius rocgalis ornaineuli oblilus, liumiliter dedit. Qiicm
imperalor clementius, quam ipse opinarelur, suscepit, eique ct ejus patrueli cuidam
Thiedrico regnum, quod ipse solus ante possedcrat, divisif; quod ipsc laincn postea solus
iterum sibi usnrpavil. Oudalricus vero, codem icgali jussione invitalus, vcnirc contempsil,
Quem imperator postea Wirbeni (558), ubi conlra Liulizios pacificandi.rcgni gralia con-
sedit, ad se venientcm et ctiam ratione convictum, de insidiis quoqtie, qnas ipsi imperaiori
fecit, anle biennium confessum, in.cxilium iransmissit. Sigifriibus Mimigaidevordcnsis
ccclesiaepra;sul,6. Kalcnd..Decembris obiit, cui Heriinannus Colonircpvsepositus successit.;
Liehizo Hammaburgensis archiepiscopns 8. Kaltfnd. Sepleinbris obiit, cui Ilerimaiinus
ilalberslatensis ccnobii proepositus successil. Arnolfus abbas lierocainpias 5. Kaicnd '
Januarii obiit, el ad Gellingoesepullus, qua tunc gratia mancndi babiiavit; sed indc post
trcs dies tolidemque nocles deductus, ct dc terra effossus, cx prreccpto Roudolfi sui;
successoris, Herfeldiaein ecclesia sancti Mlchahelis est lumulaius. Wiggerus presbyter et
}>raeposilus5. Kalend. Aprilis obiit (559).
1033. ind. I: Impcrator natale Domini Palher- 1035. Cunigund imperalrix obiit. lmppT.ilof
hrune, pascha Neiimago cgil. Et ocstivo tempore cxercilum. duxit in Burgundiam conlra Uado-
Burgundiam cum cxercilu properans, Oudoncm diu nem.
sibi resislciucm, qui eandem regionem sibi conlra
imperaioris volunfatem lyrannice usurpavcrat, obvium suscepit; acceptisque ab eodcpace,
juraineiilis et obsidibus, pacificc rediit. Eodem eliam anno ad casiellum Wirbine Liiidgeiiis
comes, et Thicdof, et Wolveradtis, cilni aliis 40 occisi sunt. Piae memorioc Ciinignnd im-
peralrix 5., Non. Marcii obiit. Eclipsis solis 3. Kal. Julii, feria 6. nalaii sancli Pelri apo-
sioli, hora diei 6. accidit, imperatore lunc placilum cum primoribns regui tfactanie in
Merseburg civitate. Dediealio monaslerii sancti Michahelis archangeli in iiildeneslieim 3.
Kal. Octobris per Godebardum, ejusdem loci episcopum, cum maxima frequenlia populo-
mm. Incendium Altahcnsis monaslcrii 6. Kal. Maftii.
1034. ind. 2. Imperator nativitatem Chrisli Mindo, 1054. Albuwinus, procpositus Herveldensis, abba*
«t pascha Reinesburg feriavit. In nalale Domini ad faclus in Niunburg (562).
ciini lcgati diversaruni gentiiim cum oplimis ninlii-
niodisipie muneribus vencfunt; Ibique Hildericho,qui Altmannum interfecit, intercessione
imperatricis et episcopi Halberstatensis, incolomitas vitaect repcticio patriae conceditur.
In pascali vero feslivitalc Oudalricus Boemiorum dux, oplcnlu imperalricis et principum,
in gratia de exilio domum redire promcruit, et ducatus sui medielalem, suo fralre Germiro
tnediclatem reliricnte, suscepit. Udo juvenis, filius Ottonis comitis dc Hamerslein, obiit.
Imperalor ileruni hoc anno Biirgundiam cnm grandi exercitu imravii, et Oudonem itcm
resistenlem fugavit, candemque regionem fidelibus suis, qni ei fidem jurainento firmabant,
commendavit. Meginhardus Werziburgensis prresul ad Christum mHjravit, post qucm
Bruno, palruelis impcraloris, subintravit, a Deo dalus (360). Warmundus Conslanliae ari».
tisles obiil; cui frater cjus Eppo, regiiis coipcllanus,sacccssil. Plura cf insolila bella inter
Lvilizios et nostrales ad oppidum Wirbini exorta sunt, in quibus de noslrisquidam inter-
fecti sunt, ct plerique sauciati. Peccatis ctiam noslris ah ! ah ! coram Deo promcrenlibus,
laudandum et honorabilc exercilium venerabifis viri Bernwanli cpiscopi, mpnasleriunr
scilicet sancli Michahelisarchangeli, Kal. Junii in vigiliajienlecoslen ad vcsperam fulmino
«ombustura, et miserabiliier est deterioratum. Misacho Polianoruin dux iiimatura morto
' "'' ; ,
<55R) W erbem ad Albram. . nunc vicus, ad. Wipperam prope Franconusam, 1n
(559) Hinc aiia manus. piincipaiu Schwarzburg Rudolstadl. HESSE. »
(360) Litterit rubrit ADEODATUS. (562) Ad Salam.
(561) Gellin^en, Gollina;cii, monasteriurri olim.
•575 ANNAL.IIILDESIKIM. QUEDLINB.WEISSEMB. < ;&?*>
v ANNALE3 HILDESHEIMENSES. LAMBERTl ANNALES.
Interiit, ct cristianilas ibidcm a suis pfioribus bcne inchoata et a semelius roborala, fle-
biliter proh dolor! dispcriit. Prredictus quoque Oudalricbus Boemicus dnx,-post reversio-
nem fralre caecato, filio fugalo, ilem sncramcnta refringens infidclitaii inslilit, et landcm
in ccna residens, cibo poluque suffocaiuscxlabuit. Quia efgo jus fasquo contempsil, et
posl tam plura juramenla priscis iterum insidiis consensil, undc fidelibus Chrisli salubris
providelur refeclio, inde illi jusla pro pravis suis mcrilis vcnit interfectio. Eodem ar.no
Thielmarus Vardcnsis episcopus 7. Kal. Julii ad Clirisuim migravit; '
(563) Post quem Bruno, fratcr Fridcrici coinilis, Nienburgensis ct Mocgetheburgcnsis
abbas siibinlravil. Eidein vero BrunOniin Nicnbiirg Albwinus in philosopriica aiic erudi-
tissiinns, Herfehliaepraiposilus, qni fuit ibidem anlca scokc magistcr faniosissimus, sncccs-
sil. In MocgcilicbiirgauiemSidoec de cadem ccclesia'clecius stiljstiitiilur. Eodeni anno
Tliicdiicus coines Oiienlaliiini a miliiibus .-Eggiliaidi rnarchionis iti proprio cubiculo ficta
salulalionc circumvcntns, in dolo 15. Kal. Deccmhris oceidiiur. Citjiisdiguiialcm honOris'
Daeili,filius cjus, oblinuil, qui postca Oudam, Willihclini Ttiringorum proeloris vidtiam, in
coiijugiiim ascivil. IIczo Pnlaliiius comes a sua cohctibina nomine Tietbbiirga vcncni po-
culo, nl fciiur, dcfraudalus, periit fiebiliter niortiius, et ad Anguslam 'transporlalus et in
ccclcsia sancli Oudalrici est sepultus 16. Kal. Junii. Ekberthus comes 5. Kal. Appril.
obiil.
1055. ind. 3. Chounradus imperalor naiivitaiem 1055. Rodiilfus, abbas Herveldensis, 'ordinatiir'
Chrisii cum deceiuissima suorum frcquenlatio.he episcopus Podclbrunnon • cui Meginherus, Vir ve-
Guslare celebravit; quo ad eum diversarum gen- nerabilis, siiccessit.
, lium legalicum muneribus convcnerunt; qui indc,
nt imperaloriam majestatem oportebat remunerali, abierunt. Ubi ctiahi proediclo domno
Albwino abbalioedignilalem in ipsisKal. Janunrii coriunendavit. Et Chuonradum Alberici
filium exilio rcum majcsialis depulavit. Tenipofe' quadragesimali urbs Wirbini a Luiliz-iis
capiiur, etpracsidium Dsedicomilis captivumdiducitur.Incendium Degarensis (5C4) mona-
sisrii 5. Kal. Marcii. Imperalor pascha Padcibruiiiie feriavil; asccnsionem Domini Seli
ganslad, pentecosten veio B.ivenberg egii. Unde expediiioncm siiam in Liulizios scric
mandavit. Ibi eliam lleinriclio regi, filio iinpsratoris, filia Clinut rcgis Danorum iiiramen-
lisdesponsatur; ctOllo de Sninvourdi ibidein MalliiUem, fiiiain Bolezlavouis Polianorum
ducis, sibi desponsavit. Imperator. .cuin validisshiio.cxeiciid rcgioucm 'Liutizibruiii inira-
vil; quam longe lateque iiicendiis cl populaiioii.is devastavi;. Eo.Icm aiino Hcriiiianiius
Ilaiiiinaljiiigensis niclropolifaniis ex liac viia migravit. In eujus locum Adclbrandtis (5(35)
regitis capcllan.iisiniravit; qui cum suinmo suoruih suiiiiiu conprovhitialiuin gaiidloa suis
suffiaganeis episcopis sabbalo aule iiativiialcin Chiisti, iu vigilia sancii Thonire npostoli,
prcspilcrii l:o;;orcin, ct iu craslinum poiililicaleiii promoii.oiieiiincccpit hoiiorilicc. Opper-
lliiisElcwaiigeiisiuin abbas obiit; cui Rihliardus Fiildensis inoiiaclius succcssit. Mxiksuit
Woiigercsloipiensiiim abbaiissa 2. Kal. Novemb. obiit; post quain Albcrad, Muliiibccliien-
sis prius abbalissa, machiiialioiic Sigibeihli Miudcnsiscpiscopi hleiii.regimen suscepil, toia
congrcgaiioiic niiiiiuin reniieine. Hemali icnipore Cliuuhi, icx Danonim el Angloruin,.
inniatura muiic piicvenliis obivii., d cliristiaua religio ah ipsa (i.lcliiei- cxciilsa pcriclilail
carpil. Scd filius cjus jiinior, IhcrJccliiinl uomiiic, regmiiii ipsius po.it cam coiisensu pro-
vinciulhini obiinuit. Ouia sancia: cominciuoraliouis abbalissa de Co;:fcngon(303) obiil 14,
Ival. Oclob. Biuno comcs obiil 14. Kal. Jtui.
1056. ind. 4. Impcralor etim summa snorum prin- 105G.Piligvinus Colonicnsis r.rclilepiscoptisobiit;
cipnm frcqucnlia naiivitalcm Christi Aigentiiie cni Hcrimannus succcssil. [Eodcm annp .rcdifica-
magiiilice cclebravil; piirificalionciii .vcro sanciic luiii csl niouaslcriiiui Scoihoruni in Erfordia pcr
Miiria!Augiislburg egil, ulii ei piiblicuni cum cttri- doi-niim Waliherum de Glisberg; ibidem scpul-
clis circiiinjace.nlium r.cgicnuni priiuoriLus convcn- lus. 4. 5.1 .
tuin habuil, in quo pnlrucli suo Clinourado ducaiuin
Carcnlinoruni commisil. Adoelbcioncinmajcslaiis rcum priori anno dimovil. llisicoi dicbus
, idein Adalbero Willelielinuin coniilem intcrfecit, ct posiea i:i easlclluiii Ercsbuigh causa

(563) Ilinc alia manus. (365) BEZ-ELINUSin m. liileris BEZ abtcisis.

(564) Togernsce. . (5SG)Kaufuugeii in iiasi^ia.
 rfe ET LAMBEUTIASCUAFNABURG:RiRS ALTERA GENUINA. m
ANNALES IHLD.ESliEIMENSF.S. LAMBERTl ANNALES.
.. tatcndi confugit. Iniperalor pasclia Engllbnheim feriavit. Dcinde Tribuiiara lcmlens-, gc-
\ r.erali ibidem sinodo prrcscdil, i.i qna germaniias episcoporum prioia dccrela rediutegra-
I vit, cl eliamqricJam ad firmamcnlnni sanciaeccclesioenecessaria couforiiiavil. Ibidein eliam
''-prrcdiclus Ollo cogcnte sinodo Maluhil.demsibi desponsatani juramenlo a se abaligcnavil.
: Asccnsionem Doniini imperator.; Paiicrbrnnne ncregil; peniccostcn vero nniivilatcinqiic
santii Jeliaiinis Niumago, ct ibi filio impcratoris lleiniico rcgi vcnit regina, Cunihibl no-
«iir.c, qu;n ibidcm in r.aiali aposloloruin rrga-cm coianam acecpit, cl niiilato iwni.io in
Lenediclionc Ciinigiiiid dicia esl. iEslivo cliam lcmpore hnperiilor rcglunem Linlizioiitm
ciun excreilu intfavil. Scd Dei graiia omnibus pro suo velle disposilis, acceplis obsidihiis
cl hniimenbili pecnnia, in pacc rcmcavil. Meitiwerciis Palheibiiiriciibis cpiscnpus Nnri.
Jiinii obiii. Ciil Riiodolfii&Herveltlireabbas success.l. 'Scililomniis Mcgiiiheriis<>j;ts:!em Ioci
tlccaniis, plurnli uiilif.vtis sludio hiibiiliis, sanclae quidem conversationis monachiis, Iler-
fchlire primaium cjusdein-dignilalis obliniiii. Bruno Merabiirgensis prrosul Id. Ang. suslol-
lilur, post qucm:liiinoUiis Halbcrslatensis pfcoposimssubinfertur. Thiedricns de codem-
ihi cce.iobioproepoiiilur. Siiiicla1.Agrippincnsis ecelesire inciiopoliianiis vencrand;c mcnio-
ri:e Biligriiius, ad ohiiiia in divinis ct hiimauis perslrenuus,9. Kal. Seplcmbiis ail Chrisiuin
niigravil. In ctijns locum nobilissiinocindo-.isjuvcnis Ilciiiiiaiiniis, cjtisdcni accc-lesioe
archi-
diaconus, sed rcgius capellanus cf Cisalpinus cancellarius, ciiin iiicnairabili gaudio pio-
niin omniiim inlravit. BiantliOiius Halberstatensis poniifex 6. Kal. Seplcmbiis discessit,
cui Burghardus imperialis canccllarius honoiilice .succcssil. Sigebcrhtus Mindensiumprae-
sul spirilum efllavil 6. Idtis Octobris; post quem nobilis prosapiaelyro Bruno nonijne, rega-
lis capcllanus, ciiin.gcnerali congratul.at-ionequorumque Chrisli fidelium idem anlislicium
ccelcsti beiiedictione accepil. Gozmarus Asneburgensis episcopus 4. Id. Dec.enibrisobiil,
cui Albericus rcgitis poslsequctaneiis-successii. Oomnus Godcliardiis, ILldoseimensis epi-
seopiis,Brunonem Minclo.iieiisium pjoesulem, ei BurghardumIIalbcrsia!ei)semponlificem,15.
Ka). Januar. sabato ante naislem Domini in Ilalberstatpresbiteros ordhiavit.
1037. ind. 5. Imperalor nalalem (567) Christi 1057. Inceiisiim est monasterium ncrveldc.se.
Verone honorifice celebravit. Et imperatrix cum Gozeloduj; Odonem comitem occidit, ctctim cr>ad
filio rege et nuru cosdem dies Imbiipoli feriavit. sex milia (569) hbmines.
Tunc in natali sancli Slephani protomartyris Bur-
ghardus praesulHalberslatensis ponlificalem benediclionem a Bardonc Mogontiaco metro-
politano suisque suffraganeis Heliganstedi honorifice perccpit. Imperator post jialalcm Do-
inini in Salerno opido generalem conventum de re -publica cuin Cisalpiiiis r.oslrisqjic pri--
moribushabuit; in quoMediolanensisarchiepiscopushnperaloricontrarius comprehenditiir,
ct Bopponi Aquilcgensi palriarchoe servandus eommi.llitur; a quo fnga. lapsus, palam
rebellare cepit. Qucm imperalor e vestigio cum excrciiu insequutiis, urbem per lottini
subsequentem annum cum tpcius periculo exercilus obscdit. Bruno Mindensis piaesul in
sanctp die penlecosien epischopalem unclionem ab Ilerimaniio Agrippincns: snelropolitano
ii) campo juxia Mediolanum, astanlibus inipcratore et rege cum quaiiipluriutss regni prhno-
ribus, condignc susccpii. Eodem die inibi magna lonilrus fulgurisquc exorla collisio hora
diei sexla.dc exercituimperaloris nonniinusliOviios.ut dieitui,-cuin inciiiimcrabilicquorura
armeniorumquc nmliitudine pcrcmii; sed et sequeiui dic hbr.a eadcm etiani aliquos atl-
einil. Plurimos quidem varios ct ciiam insolitos diulciliBmreniin evenius per banc aesta-
tcm excrcilus noster in multis ibhiem susliiniit.
Placeniinus, Cremonensis, Vercellensis, alii cliam episcopi, quidam majeslaiis rei, quia
cum proedicto archiepiscopo et Oudone lyranno srcpe meniofato conlra imperatorerii cou-
senseranl, captivi ad nos in diversa loca exiliati suiii. Pfenominatus ergo Oudo, imperatore
lialiao partes prpciirnnie, Luihurt.ngiam jiixia marcam Gazelonis eucis ejusque filii Godefridi
tirannice invasil, ei civiiatem, quae Bera (388) dicitur, injusla proesumptione occupavil;
hixta quam abhisdem ducibus occapalus, couserioque pnclio iiilef primos inglorius occu-
biiit, juslasque divinaeullioni post cffracta juramenia penas cxsolvit. Ab ipsis sane victo-
ribusignoratus, in craslhium inter vulgus invciuiis-est nudua, vilam pariler et fegno,
'
(567) Deat c. f569) Deest2. 6.
(503) Bar, v,
 " ASNAL. HJLDESHEIM.QUEDLINB. WEISSEMB. 58 r •
579
ANNALES IHLDESHEIMENSES. LAMBERTI ANNALES
quod sibi usurpans affcctabai, spoliatus. Noslra?jcclesiaedoccanus Tadilo 11 Kal. Februar.
obiil, palcr in Christo -vencrabilis et piis omnibus seinper memorabilis. Ilagano diaco-
IIIIS, regius capellanus, 10. Jial. Marc, morilur, et in Herveldia sepelilur. Sigifridus
comes el Dangmarus comes obierunt.
1058. Imperator ciim nobilissima sui familianali- 1058. Golehardus Hildencsheimensis episcppu»
vitalem Cluisli Parmae cclebravil; qui urbani ex obiit; cui Diotmarus successit.
levi causa sancto dic naiivUalisDomini advcsperarri
certamen inierunt, i'n quo de exercitu quamplurcs, sed praecipue trcs cx clicnlibus regiis,
Chonon, Magnum, Suicgerimi, peremefurtt. Pro qua ergo insolentirc temerUale incrasli-
num diluculo ipsi simul cum civilate omnibusque suis, preda, igne, ferro pefierunl. Pascha
vero imperalor sine quavis molesiia in caslello Spella (569') pacifice feriavil. Predictus
quoque Mediolanensium metropolilanus »b aposjolico pontifice post justas crebras amsno-
nicioncs commuiii episcbpoiuin decreio in paschis anathematizalus, et a cetu fidefium est
segiegaius. Qui iiihilomiiurs in sua..obstiiiationc perduravit, cl imperatori pro possc in
omnibus per praesentem et etiam subscquciilcin annuin incommodavit.
Eo lcmporc vcnerandoememoriaesanclus nosler pontifex Godehardus 3. Non. Maii, vide-
liccl feria 6. posl ascensionein Dominl ex hac vila sublractus, ad cternam cum Chrislo pc-
rcnniler viclurus migravil, nobisquc raiseris inmensam niesticiam discessu suo conlnlit.
Qucm veread Deum precessisse non discredimus; hoc tamen, quodsancla ejusammoniliona
fruciiferaquc virlutum praeoslentatione procserilialiicrprivamur, merilo sempcr ingemimus.
Qualis naraque merili essct.unusqUisque in suo fine cognoscerc potesl; quia.sicutscriplum
csl, unusquis:]ue in suo (inc cognoscitur. Salis quoque cst apertum, illum habcre inagu
proecoiiia merilorum, cum in ejus obilu tam mirifica signorum gesta patefecil Deus in mU
raculo. lllud vero quamquanl sit ciinctis Christi fidclibiis notuin, vera cxperieMtia relalio-
num tamcn ob ejus sanctilalis lesfimonium hic cpnlinciuf inscriptum (370),
In cujns Jocuin doinmis Thictmarus regius capellaiius successit, ad oinnfa in divinis ct hti-
manis fcliciter persli-enuus, a: Bardone mclropiilitano Mogontiic 15. Kal. Septembris La-
reslifiiiii est consecralus. Liudolfus comes, privignus imperatoris, 9. Kal. Maii inmalura
, morle obiii. El ejus fraier Herimannus, Aloemanniaedux, suLila infiiiiiilale praeventus,
bonis flebilis omnibus 16. Kal. Julii denotavil. Nobilis eliam nostra regina Gunhild 15. Kaf,
Augusli cxhoc mnndo inigravil; cnjus inlempestativus obitiis quam plurimos ciijusqiio
ordinis per clirislianuhi iiuperium coiilristavil, Sigifrilhus prrtior Palatirius (571), ffaler -
Brunonis cpiscopi Mhidohcnsis, 7. Kal. 'Mai moriluf, et" in Wimilaburc (372) lumu-
Jalur.
1039. ind. 7. Imperator natalerii"Domini Goslarc- 1039".Cuonradus lmperator obiit Trajecli (373).
cum reverenlissiina priiicipum sui congralulaiionc ferja secunda in pentecoste; cui lleinricus teiiiui,
decenlissime liipudiavit, ubi et legalos cunclarurn filius ejus, successii. Richardus abbas Fuldensis
adjacentium regionum cum debitis vectigalium pro- obiit, cui Sigevvart succcssit. Regenuolt Spirensi%
fcssionibus in aucmentum. suaelnaguificentioesusce- cpiscopus obiit; cui Sibicho succcssit.
pit, quosquc, ut hnperialera inunificenfiam decebal,
lam sui quam oplabanl gralia, quam et rcrum habundantia donatos pacifice remisit. Ibi
cliara iijter celera insliiulionis suae decrcla Alberadae abbalissae de Molinbach abbatiam
Wongcresthorph invilo Brunoni episcopo resignari proecepit. Quam lamen idem cpiscopus
posl pascha vcl sponlancam vcl invitam ab cadem diguilale sub abrenunliacione publica
desistere fecit.
Purificatiuncm sanclre Marhc imperalor Alsledi egil, sicque compendioso iiinere per-
pgrala Origerilali Saxonia, rcbusque pacificalis, Nuvimagon tetendit; ibique lempus qua-
dragesimae et sanclum pascha et ascensionem Domini, podagra laborando, consedii. Jride ad
cclebrandum pentecoslen Trajectuiii venil, el ibi quidem irt summa laelicla sanclilil) diein,
scili.cet in regalis diadcmaiis decore procedendo , percgil. Sed sequenli dib, ferla 3>ligra

(389*) Spclla, prope Folig.no. (372) Vuldabnrcb eorr, Viiimilabtipl) c, Videiur

(570) H. Quatiior lineceva,-uiv; »««,. uiiu m.mus
•' .-
esse Wimmelburg, prope Eislskll, olim cfjDnobinm
iiicipit. a. 1525 diruiiin).
1,571)i.«..comt's palaiimis. (375) L, d?esi i
581 ET LAMBERTlASCHAFNABURG.PARS ALTERA GENUINA. K8»l
ANNALES HILDESHEIMENSES. LAMBERTl ANNALES.
diei 6. 2. Non. Jun. liiense reficiendi gralia assidens, subiia dcfeccione prxrepius, vixdniri
cohfessionis senteritia prolata, flebililer exspiravii. 0 ergo oCetilia divinae dispensalionis
judicia, admiranda pariterd meluenda, qui priori die niaximo mundialis pompaetripudio
rex et imperator orbis cpronalus proccssit, posleriori ah ! ah ! dic viam universoe carnis .
ingressus, cinis vermisque-fiilurus, discessil; nisi quod verc spcramus, quia quicquid
carnalitcrcontraxit neglcgentiae,pro hocjih defciisioiiemaniraoesupplicatio inlervcnit ecclc-.
sia:. Sed ut quidam ait :
0 nil gnara sui mortalia poctora falii '
Verum ut verius dicamus, odura, cl ul in pacc loquar, prorsus insensibilia humani gencris
cofda! quia inquo-viro pene tocius oibis capud viiiusque concidit; ad cjus obiiuin lani
subitum tamquc periculosum sane niilliisingcmuit. . ,, ..
- Hunc rector reguin Domirius solelur in evum,
Cum pueris Habralic vival el in requie.
Sed filius ejns domnus Heinrichus, in omni quidem virtuium exliibilione perslrennuus,
anie scilicct in specialem regni monarchiain generali cleri populiqne praelcciione corona-
tus, nuncautem sine. quavis coiilradiclioiiis mplestia, summa christianisnii. concordia,
solip palris, Dco gralias ! esl inlronizatus.
QucmDeus in finein conservet rite senilem,.
Etplacidus placilo sitpiusipsesuo. -
•Chhnradus Carehtihorum dux, patruelis Chonradi imperaioris, 13. Kal. Aug. immatura
morte, regio morbo diu faligalus, discessil. Eodem die venerandae niemoriie Rihiiardus
abbas Fuldensis obiif; in cujus locum Sigewardus juvenis.-ab ipso eo loci in divino scrvi-
mine regulariter et eliam sapienter enuirilus.. inscdit. Ilisdem diebus Radulfus abbas de
Diuzi (574) obivit. Pieiii Chrislovenerabilisniemorioedomna Sophia 6 Kal. Februarii obiit.
Sed huic in Gandeshein soror ejus Adalheihl Quideiingerisis donina siiccessit, ct abbaliam
^Esnidi (575) TheOphanuneplis earum obtiiiuil. (576)
Senior nosler Thielmarus episcopus posl obilum praediclacdomnx Sophioedecimas supcr
Gandeshem.drcunjjacch.tesque villulas, quas ipsa a nostris senioribiis in beiieficiuni habuit,
in suam vcsliiuram recipi jtissit. Cui. Bezbra preposita cum suis fautoribus frivola niachK-
natione reslilit. Hasmet decimas ipse modo, abbatissa advenicntc, poniificali auctoritale:
repetivil, easque per inaiuim advocali Clirisiiani comilis cum digna satisfaclione in pro
prium sine quavis inlerdictione 5 Kal. Octob. rccipit in choro aquilonali; quas posto
eidem altari et abbatisse beneficii gratia, qnandiu ipse vivat, rcprxslitil, pro co scilicct
censu, quem sancte mcmorie Bernvvardus cpiscopus ibidem insiiluii. Testes lleriinaiinus
archiepi&eopusColonic cum suis qualuor clericis, Bodo noster decanus, .<Ellio,Wolfherus .
Yiilcawardus,. Reinbeiius.Wolferus, Liudierus, Meikhardus, Wcrinus, Rihdagus, Thie.
iniarus, linezi, Adeldagus, Liudierus, Warmund, Wolferus, cum aliis mullis laicis, Tliiet-
maruscomes.Uodo comes, Tiedricus coines.j
1040. ind. 8,. Npyus rcx ,noster incarnalioncm Domini Radisbone decenier. egit, ct
purificationem sancte Marie Augusle degens, placilum habuit cum Cisatpinis piiiiioribus
de roi publice stabilitale.(577)
ANNALIUMHILDESHEIMENSIUM CONTINUATIO.A. 1041-1108.
1041. ind. 9. Heinricus rex ducem BoemiaeFra- profugus et fexul, Heinrici regis, cui priori anno
lislaum beUo petit; sed multis proceribus et mili- retiellaveral, gratiam quacrit et invenit. Heinricus
tibus in praesiruclione silvre ciira el ultra occisis vel rex Boemiam ingressus, igne pracdaque cuncta de-
captis, nil dignum efiicere poiuit. Petrus quoque, vaslat, ct rebellem ducem obsides dare, et ipsum
Uiigariorumrex, eidem duci (378) conlra Heinricum post se Radisponam ad dedilionem humililer vcnire,
rcgem auxilia misjt. ; sibique jurejurando fidcliialem scrviiiumque con-
1042. ind. 10. Ung;afii quendam Ovoncm regem firmare coarlat. Ovo rex Ungarioruni, ob suscepiiun
fcibieligentes, Petrum regem suum expelluiu. Qui ablleinrico rege Petrum a se cxpulsura, lines Bu«

(574) Deulz. usque a. 1100 exilum; scriptor impcrdtoris, glostator

(575) Essen. , .;. ;..._ pomificisparlcs amplectitur.
(576) Hinc alia manus. (578) Ducem coclex.
(£77) Hinc alia manus in membrand pdlimpsesia
J5S3 ANNAL. HILDESHEIM.QUEDLINBURG.WEISSEMB.
ANNALES IIILDESHEIMENSES. A. 1045 1059
et inccndiis sel magna •* 1053. ind. 6. Leo papa cxcrcilum dnccns pet
Jpaiix prrcdis depopulaitir.;
pars cxcrcilus cjus ab Atbclheroiie uiarchione dc- Apuliam conlra Nortmaiiubs inliniia uirobiquc ceda
lcla cst. pcracla, absqnc vicloria regreditur, el 2 Ka.l. Julii
1043. ind. II. Hciriricns rex Paiinoniam ingrcs- eodcin anno obiil.
Siis, duas popiilosisshnas civilaies cvciiil, plmes 1051. ind.7.Leoni pape.Gehehrirdiis,qiii clVieior,
dediiionc stibjecit. Set ctuvi Pelriim rcgein, quem siiccessil. Atlialbcrtusmarchio niy.il. Fames inagiia
scciim ducebal, provhiciales recipcre nollcut, ulium fuil. Welf dux Caiiiithioriim obiil. Counniiis di x
qiittin peiebaiit, diiccm cis eonsiiiuil; qiiem Ovo anlca Noricus ab inipcralore cxpulsus, in Pa:.nnn;a
post ilisccssum ejns in Bucmiam reppuliU Gisla im- cxnl male ninrilur. Hezil comcs de Oiicresienvcll
peralrix, matcr Ileinrici regis, obiil 16 Kal. Mariii, obiii 6 Kal. Febr. Azclinus episcopus obiil, Ikr.elo
cl rpud Spiram sepelilur. cligimr (580).
1U41.ind. 12. Ilehniciis rex ilerumPannonias in- 1053. inil. 8. Ilerimannns Coloniensis archicpi-
vadens, salisfaclionem, obsides, munerai pacis pcr scopns obiit; pro quo do.mnusAnno ordinalur.
jiisjiiranduin confiiinalionem accipiens, disccssil. 1056. iira. 9. Magna cedcs a barbaris qui Liullici
lnde rcvcrsus, Corisianlicnsi synodo affuil, ubi cun- dicuniur in Christianos facta est; quorum ijuiJam
clis debita dimisil, desiructisquc omnibus inimici- gladio, quidam fugienies in aqua pciicrunl; hitcf
liis, pacem hactenus'iuaudilain, lam in (o.la Sucvia quos Willelinlm marchyo occhiiiur. Hisdeni leinpo-
quani in aliis sui rcgni provinciis, rcgia ccnsura per ribus mulii diversarnm provinciarura principes pcr-
«Jiclnui confirmavii. Deinde Agnetcn, Willeheliiii ieruut. Fames miillas provintias affiixit. Egestss
Piclavieiisis principis filiain, reginam apud Mogon- el penuria undique proevaluit; multa malalunc lem-
liam ungui facicns, regalibus sibi nupliis in Hinge- poris facta sunt. Jlcinricus imperator his doloribus
lcnhciin copulavil; unde iiifinilaui hislrionum et eordetenus compuncttis, infirmari ccepit; et perdu-
joculatorum lniiltiluJinem sine cibo cl muueribus cius usque admorlem, sapienti tamen ususconsilio,
vacuam et lnercntem abire permisit. Linpoklus abomnibus quibus pptuit veniam petens, quibusdam
marchio, Adalbcrti filius, ma.vhna Ungarioium cla- praidia qure abstulit rcslituens, cunclis qui conlra
des, inmature obiit. Thietmarus episeopus oijiil, eum Gulpas dampnabiles feccrunt relaxans, filium
Azelinus cligilur (579). suum Heiiiricum Jlomani ppnlificis ceterprumque
1045. ind. 15. lleinricus rex tercio Pannouias ira- pouiificum et principum eleclione regem conslittiit,
lus ingrediens, Dei favente elementia, ei bcato Ou- His et aliis, proul ppssibililas vitoe admisil, bcne
dalrico episcopo impeirante, viclor fac:us, Ovoncm C disjosi:.is, 3 Non. Octobris bauc vilam preseniem in
cum uxorc et filiis cognalisque, quibus locus cva- Deo finivit. .
dendi eral, ctfugabat, Pclrum in rcgnuni rcsiituit; Anno Domini 1057. ind. 9, Ilclnriciis, illius Ilcin-
Eiibditoquc sibi" yngariorijm regtio, siunuio cum rici; iinpcratoris, admodum ))iier ccepil regnarc.
lionore revcrtitur. . AgnesImpcrairis, mater ipsics Ueiiiri.ci. dncatiim
1016. ind. 14. lleinricus rcx iialiam ingressiis, suscepit Bajoarix. Victor papa.multis in Gcrniania
pacificea Romanis suscipittir. Papas lies non digue bena dispositis,Romam rediil, ct eoi!'cmanr.o vitaia
coiistittilos synodaliter dcposuit, cl Suidcgcrum (inivit; pro qiipFiidciicus, qni et Slephaiitis, fiatcr
Babenbergenscm cpiscopum papam constiiuit, ipsc- Godefridi ducis, jam thoiiaehus in nioiite Cassihct
.quc cl conjux ejus Agues rcgiita eadem dic impe- faelus, a Romanis poniifex constiUiilnr. Hic cl!an>
jiali bcnedictione sublimanlur. codem anno obiit. I;cm obierunt AdelberoBabenbcf*
1047. ind. 15. Peirus rex Ungariorum a qnodam gensis cpiscopus ct Oilho dux de Suinvurdi,
tyianno Pannonico captus est coccaius, ille qui 1058 ind, 10.
.eum expulerat regnare ccepit. Suidegerus papa obiit
constiluitur aiino, Boppo ordi- 1059. iiid. 11. Liuppoldus Mogontiacensis avchi-
«odem quo pro quo
Ottho de cpiscopus obiit; proquo Sifridus Fuldcnsis consli-
nalur. Oitho dux Siievorum obiil, pro qup p.
tuitur. Sanctus Couno Trevirorum episcopus marty-
Siunvurdi surrexit. in deseiio loco a scbpuloso morite ler prjc^
ind. 1. obiit, anno quo con- rizatur ;
1048. Boppo papa
el Tulleiisiiim cipitatus est a Theotlorico coiriite, co quod absquo
.^titu.tiir; pro quo Bruno, qui Leo,
Heinricus na- clectione constilutus esi, et sepullus cst Poleia; ibi
iihtisles, papa ordinatur. imperaior
per illum Dominus nuil.tasigna tunc temporis fecit;
*cilur.
""' Jpse comcs postmodum pceiiitcntiam agens, elllie-
1049. ind. 2,
' 1050. ind. 5. Barlho archiepiscopus obiit; pro rosolymam riergeiis, vitain finivi!, et oiiines conseii-
tanei ejiis maia mprie perieiiint; pro quo Oudo' con-
jqtioLiupoldus ordinatur.. ' ' " " '
1051..ind. 4, Sliiuitur..
1 1052! ind. 5.

Hcecinitio emii ad-margimm scripta,jam ita (580) In inargine.jam nonnisi hcec habenliir', , .
(579) :
ehscisu sunt , ut nonuisi . . . marus episcbpus 1'iiiuscpiscopus obiif . .' . tclo eligUuiv
«uiit . . . nus clujilur le%ulur.
j£S5 ETMMBERTI^SCllAFNABURGrPAftS ALTERAGENUINA. S&
'. ; ANJ^LI^
' 5
1080."iiVil- 12. 1061. ind. 15/ 1062. ind. 14. A i inler Liupoldum mar<b!pnem,.et Counradum; fr.i-
1065. hid. 15. 1064. iiid. 1. ."' irem dueis Boemire 4 Id. Maih Ilem belliim jrtter
1065. hiii. 2. Guiitiieriis Babenbefgensisepi.scopus Siievos etBajo.irios juxta panubium, loco qui vpca-
obiit; pro qiio Heriniannus consliluilui'., Gozwinus tur Hohstetiii (582), 5 Idus ' Aug. 'Heiiiricusrex natus
coinCs, bb excrciiatam iivepiscopio 'Wirceburgensi esl, juhior filiiis (585!. ,~
iiijiiriaiii, a lnilriibus Adalberonis cpiscopi bcci- 1082, ind. 4. Herimannus regnum invadit, et a
ditur. - '''-' , .Sigefrido Mogdnlinoordinalur.
. 1066, ind. 5. Coriieta videiur, el Anglia- a Nort- ,".'• 1083, ind. 5. Roma capla est et Hudebrandu»
'-:rhaiinis subicituf. ': ' . pctpaexpu'sus ab Heinrico rege, el pestiteiitia .magrja
M67.iiidV4. 4068: ind. 8, I069i!iid. 6/ facia esl. -Hefiinannus, qui regnum invaserat, crien-
'. 1070. ind."7. Dedi niarchio regi Heinrico re- lalein Franciam hosliliter ingreditur.
'•-'•''-''-.. ' •-''
"bellat* J ;'''' -h.i--;' 1084.,ind. 6,-Heinricus hnperaior dc Ilalia rever-
;; 1071:ind. 8. Ottho.diix Bajoari*, regi'Heiniifeo titnr,. el Augiisia al) ep obsideltir et capitur. jleri-
'"'"" '"••-'; "
-febellat:''-' '^';- • '"
ihannus Babenbefgeiisiscpiscopiis pbiit, qui at) cpj-
". '-1072.: ihd. 9.' Cbiij rarit;piiheipes'"regrii contfa scb|)ib expulsus est.' Sigefiidus archiepiscoptis obtlt
Heinricum regem. " in et
.'"'." " Tl.niringia, apud Hastihgunsepelitur, pfo qub
.1075.; ind." 10. Saxories Hartfesbufg destriiunl; Wezeliiuis cohsiiiuitur.
' ubi regis;filiisepulehrunvviolani, ossaquC disper- 1085.iiid. 7. Syhodus Mogonliseapud sanctum
'' ' '''• - •• ;
-guni; : ''' ''' .-''=''-' Albaivuriihabetuf. Obierunt Gregorius papa, 'qiii
.. .1074.,:indi.U. Alexandrb papseHildibrandus suc- et HiidibrandiiSj Tietmarus Wormatire episcopus,
. - ''<' - :i '"'
\cessit.-' ''." /.::' Hefinianmis Palatirius coiries. Heinricus rex Saxb-
": I075.ind. 12. BelliirnjuxtaUristrliut cbniriiiilitur' iiiam vaslai.
*-J5ld,-Juiiii eonlrarcgem, Heinrichm, ubi roiilli po- 1086."ind. 8. Saxohes cuni SiievisWerceburch ob-
tentcs ex utraque parte-ceciderunl, et Sajiories'< sederuht, ad cujus "liberaiionemimperator cum magna
• - 'mariii ienit-ei belluih juxla Bleibfell cpmmiuilur 3
'fugam iiiierunt.
1076.:jnd. 15. Con.cilium "Wormacicecorigrega- Itl Aug. Set rege fiiga.o, Saxones urbem cepcrunl.
"" ' Herimariiiiis'-iiomen
->lur, tibi Hildibfammspapa abdicaiiir. feginrn deponit, et ipse inox
.-;' 1077'. ind. 14. Domrius Annb Colonicnsis. arelii- peiit. Wifccbiireh a Saxonibus capta' cst, et mbx.
~ ' •""'"-'
episcopns obiif 2 Non. -Decembr. Qiii ex fuiula- ab iniperaibre aCqiiislia.
- hiento 5 congfegafiones fecil,'duas in Golbhiii,urialni p" O1087.ind^9. Berllfa ihiperatrix obiit. Pesiilehtia
" in bonore sanctre " . •
Marirc, aliam in hbnore; sanciii . facla est".-', '. .' (584)
i€eorgii martyris, elextra unam in toco qni vbcaiur 1088. irid. 10. Wezil Mogonciacensisarchiepisco -
: Grascribf,ef in aJioloco qui vbcatur Suleveit,eiiuin.oii ypiisobiit; BuccoIlarberstadeiisis"episcopus Goziaria:
in monie ijui vocalur Sigebcrg, inquo' feticitsr re- occiditiir.
-rqiiiescit; pro- ijiio Hildolfus episcopus ordiiiatiir. 1089. "ind. •Ai.Eggibertus marchio Ilildenesheim-
Aghes imperatrix obiil.; JlOudolfiis rex coiisiiliiius• " obsedit; ubi Udonem episcopum diu obsessttm ce-
esl iii loco qui dic-tuf Vofhlieiiriiet in. iiicd a qtia- pk (585). Belluni jiixta Glicho castellum in Thu-
idfagcsimaapud Mogoiuiamunclus est- hr regein ai ringia juxf-a Erpesfort situm, hiter imperalorein
Sifrido.archiepiscopo; Discordia ihfer pdpiim el ie-- Heinricum et Eegiberluih riiarchionem in vigilia
. ijemReinricum rehovata prdregis iriobedieritia(581-). . Douiiiii,:die Dorihiiica, iri quri Burchardus Losannre
"1078. ind.-15- Bellumjuxia Strowi comhiissumi episcoptfsoccisus,'esi. Obieruiil episcopi, Sigewiiiiis
; est. 7 Id. August Hildolfus episeopus Coloniensis -, Coloiiiehsis, Otlho -Radisponensis. Consliluuntur
=-obiil ;spro quo Sigewinus brdinatiiri iepiscopi; rleiiiriannus Colonierisis, Routhaidus Mb-
• 1079. ind.:1. Bellum juxtaFlaiecheim rommissiimi goniiacerisis; Eineliardus Ayircebufgensis, 8 Kal.
- " "
-est5 Kal.jF.cbr. Ilellilo episijojuis Hildiiiesheimen-.:, -:DAugiisd:' "'.-'-;•:'' ;""'- "-;" f ;,
~Sisobiil.Serfi/4ft:epi*co^a!«.iinriis 25:. '. :.dies '.' .". 1090. ind. 12. Imperator Italiarii petiit. Tlerimah-
Cui siiccessit Udo, iiobilisrejns canoiircus.i •'<r-;\ . nus:Mfeiiensisepiscopus, Litidolfus dux, el Beriol-
lOSOiiiui.2. Apud BiixinaniNoiicaih 50' episco-. *fiis dUx.filiiis Roudolfi.obiefuiU-.Eggibertus inar-
: poruin ihagnaiqtiepaflis opliiiiatum:regni convenluss chyo occisus e$l..J)oniiiiisAihelberp; yicesimiispost
• coiiiralliiiiibraiidiiiri liabettir.Belltiin juxia.Elstiet t beaium Biircharduin sacrbsancte. Wirceburgensis
^coihfhitiiiur IdiiiVj^pctbbris; in .qiio.Rou.ddlfus.rex,, ascclesirecpiscopiis 5-KaI.'J)ti}iconstilulus,;vixil in
qui et tliix, occidUurv^'-4-- '<:':'' •-• ••: '-'';;'" -episcopaiu a!ihos45, mehses 5, dies 7; obill 2' Nb-
1081. ind.5. HeUificusfex Rbfnanic»b.sbrjit, Beilumi nas Octobris. ;":
(581) MdnuseculiXlI inserla• htterd obiiqud "ek- sunt . • • tus . . . u. legi ^^ iiirfeHter..:flesh't^;trfMm
zz~".-' '~i;'- =••>- :-\--J-':i ie\u_eoHeiniicus ma.rchibobiit ex.Cliron6grap]hp!Sa-
ipressimHSi
,582) Horhsladt. ,v.;.. /a4-'" xdrie, cui Advenlus sancti Nicplai Bariin ex Ani\a-
(535). Voxpene lota abscisa. •;?''•<•'*';;_'-f-:>. iista..':..";; ;;;:""_;"-/_,".,:' :"' '. ':,•-;:; _':
(584) Hcec mctnu correcloris scripta jatn abscita1 (5S5)hii restiluo 6pe ArinalisttelSdxpnis; incodiii
PATROI- CXLl. 19
ijjr; . ANNAL.HILDESHEIM: QUEDLINB: WEISSEMB; '$88' "'xl
ANNALES HlLDr:,SHElMENSE8&'. 1091-1105.
1091. irid. 15. Malilhiltde Longcbardia Heiniico A ,1099. indv6. Imperator RadispbiiMpascha eelfe-
Vcgi rebellal. Visi sunl per regioiies mult.as vertniculi bravil; ubi iisdem' diebus magiia liiortiililasfacia
inimis-ignqti (586). csl; inqua HablJOjIoPalaliuus coincs ciiin aliisin-
1092. ind. 14. Conradus comcs a Fresonibus occi- ntiiiierabilibus nioiitiir, Criiir.radus Trajectciisjs ;
sns Cst cum aliis miiltis 12 Kal. Aug. Et pestilen- c|iiscopiis 4. feria pascha: a- iicgiUiaiore' Fiesico
fia (587) magna honiiiiiini elpecoruin facla esl. cruilcliter occidilur. Obieriiut cjiiscopi, O.idalricris
1095. ind. 15. Magnus dux Saxonum Stiavos re- Eichslaiicnsis, Herimaiiiius Coloiiiensis, pio qeo
bellanles, 14 iirbibus captis, subegit. 5 Ktil. Ang. .Frideiiciis.coiislil.uitiir. Urbaniis papa qiii et Ollo
circu vesperam eclypsis solis facta est 5 hora diei, et obiil; PascliiiHs succedit. Hicrosoliuia a Clnisliauis
dracb vlsus. esi. F.ratislatis dux Boemiaj in venatu cajjilur. Godefriilo duce excfcitiini regenfe et in
de cquo cadcns, SHbitanca nibrte discessil'-. . . per
lolum . ... aquilon . . . are- «irtia Maurorum occidertir.t, el lliesauros regis Ba-
JIM. ind. 1. Pestil.eiuia nfagna facla est, 'biloriicl'occnpuveruni. Filius imperaloris- lleJgririciis
1095. inti, S. Ladizlaus rex Paiinonirc, vir pirc levatnr in regem (c92) Aquisgrani, CounriUio rege
mcmorii», itein Liuppoldus marchyo ct Jleiniicus ciun inimicis patris sui in Ylulia coiisistenleel iconi
Palaliiuis conies obicruiil. : I ientiente.
B .,
1036. ind. 5. Popnliis hinumerabilis 12 (588) fere 1100. inil. 7. Ilicmps rliira, e! famcs magnri; Udo
milia ex diversartiin geiuhun parliliiis, diice quodam maichio elplures Savoiiiiin, barbaros qni cl Liut-
trionacho Velro nomine arnialtis Hierosoliniain lcn- tci vocaiiliir invasil, ct honorilicc IriiiinjihavU.
dens, Jndreos bainizari coiiijiiilil, reimtientcs hn? •Alhcla riiafcliyii, Rpiiiani |iergens, moiina ust. Go-
ineiis?. cctlc profligavil. Apnd Mngriniiam Judci defiidus dux obiil apiiil iliciosolyiiiain; el nntt loi g*
lumcro virorum ac iiiiiliciiiin cl inf:iiiiii:ii iiiii!e et a snriclo sepulchro condilus jacel, qui cxerciium
quatuordcciiii inicrfVcti suul, et niaxiina pars civi- G!)iistiaiior,iim fegeliai; pio tjiio '
Irater cjus Bulde-
taiis o-xuslaest. Judei per divcrsas proviiicias Chri- tviniis conslitiiitnr (595). .
Slhuii facii suril, ct ilcrum a christiauilale rcccs- ll&l. imi. 8. 1 iijieralor natalem Doniini apnd
scniiii, .'.. Mogoiiliam celehrayii. Ubi innlti principes conve-
1097. ind. 4. Imperator dc lialia, nbi jani seplem iieiiint, ct cGiisiljuni :iiii|)craiori ileJcniul, ul Ho-
.rinnitmiim.eriti, rcihil. Coiiiir.uliispaif" suo Hehirieo niam Kiiuefci' iiunlios piopier tiiiitaicin ivcclesiaj,
rebcllat; et oh linnc iiijtiiiain jtmiori lilio suo rc- cl jiapam consliluerel seciindiiiii (icclioncin ltoma-
giiuiii iiijiingit. Hoc anno . . . lotius i -. . . es V iioriim • •
ct oniniiim xcclesiaiiini'.' Coincs Ilcinriciis
cu '.'. . miiI .'. . ner . . . serimt;. . . v' graiiam .iiii)>e)'aioris
•....
nrquisiYii, ci ....
ijise iiiijieralor
4098. hiij. 3':' Coiinrailus comcs. ilc.llolieiibiirch .waicliyani Fi.csoriiim sibi U.iilidil. Qfii-statiiii illuc
Tegirchellat, et iilcirco.expiilsiis cst. Ciiiw cnpta pcig«!iis ciiin iixbrc sua, ipse iiilcifecius csi,;ct iila
ISicea tlvitiiti exercitiisCliristiiinoriimimle.diacedsret, vix-evaVii(391). •'•'•"-
ixi quo pltistquam 500,000. armntoriim :{uernn£ cnm 1102. iud- 9. Imperator nalalem Domini Mo-
^iqntcipleniiudine coiidiixit (589).vilcetieeittaria Detts, gonliaa celebravit, nbi "Heiiiiciis conies de Lint-
w(de arieie niimmus et.tle Iwwiw diiodecim accipe- sburcli (595) tltix effcclirsfst.-
renlurf Sicquedd plwdendam Anl>oclnjainvenerunt. 1103. ind. 10; Iiiipefatbf natalcm Dommi Mo-
JQite per, novem menses obsessa el .capta est:. . .'. gontie-cele!iravil, ubi piiiicijies coiive,iiefiinl. Et i»
:aliisque\commi'iionibi(ssiiis.' Qiti etinm post.aiiqnod .e|iy|)'liaiiia Dontiiii Einehardiis Wircciiiirgensis ejji-
Aempusiiitra obsessi siint a pagahis:; set afflicli fame scopus itpud •saiicluni Maiiiiurm missaui cantavil;
mmh et siti, bi tanlnm ul mulii ex ipsis cruciferis .ci. hiier iiiissaruiri sollcnipiiia, qiiamlo eplscopus
tqitos (390) et asinds comederent, etvix ab humnnis popuhiin inoiiebai, iiiijlerator (|ii:isi corde com-
dapibus scquidnm corilinereiit. Clamaier.uhl ad Do- pnnclus Deo prbmillebal pro dcliclis suis Hiero-
riiinum, ne traderet Cliristianos in mahus gentir .I» solymain jicrgere, sicqiie epiiihates regui dccipie-
Mum (591) ..-.:•' bal. Ciuiiquc prihcipcs ad cjiis citriaui' sepe.eonve-
Iirnctantnm leguntitr ; . . . rchio . . . ubi TJdo . . . (590) E. ct a. c. ex Aniialista Saxone accepi; in
•u ob s . . t.;—'Mannt tmci.li XV codici imeruit coitice legi neqttennt.
qute apud ChesiiiiimelLeibniiiumhabenlur : Marchio (59P; Siippleiida videntur: bellumqiie inire CIIIII
de Braiiiicnbuig lltldeiiscim obsedil et episeopum hosiibus propiininilei relrqiiit qnte aprid Aiiniilisiiim
Udouoni in cacepif.'' Saxonem lis/nte ei beiieiticeiites Deuni ieguiiiur.
(7>86) Ila restituendum esse:videlur, ut in Ekker- : (391 bis). Hic coniiilures iiiiece legi iiequeunl..Cf.
hardi clironicomtroqiie^ Annalisia et Chronographo Chronograpliumet AtinaLSaxonem. ." ;,' '.-'.
. .
Saxone legiiur, Vestigia in codice sunl ;.: . sl . . . (392): Iii f. reitiltti; locittvaeal- '
o . . . miili.:: s . . ; it. (593) Hineinde -eadem quidem munus, sed pauio
(387) Peslilesiia corf, . - . -, jajnmnltAa;;:::.}- , ''.: .:.:.i ,-..•
'm^'%lVveVp6tiui\yTepd. (594) i . . . , . . clius abbas. . . .";.,.*.. ;. in.
{389) C._v. n. D. nt ex cpnUcturg restitui, quumi mwgine. : .:v . •'. '::-
seripiurce reliqitia) ad: hanp hkkehprdi ppiius qnami (593) Liniburg.
f>&Ghrononraphi Saxoriis lectionemaccederent.
589 ET LAMBERTI ASCHAFNABURG.PARS ALTERA GENUINA. 590
ANNALESIIILDESHEIMENSESA. 1104—1105.
rirent, nihil de re publica agcbant, prailer quod _\ jusius rex, guhcrnalor csse rccclcsire,qurc per.ne-
sua ibi coiisnniiiiareiii; propterca seciun licta fide gligcntiam palris siii delurbata est niullo tempore,.'
vcrsaliantur, etadversus eutti conspirabaiit. Sicque Mox.ul aposiolicie coiisqlacioiiis vcrba pcrccpil el
omties regni priiicipes decipiebats ul nihil rerum Jjaiini solalionem (597) a prajdiclo episcopo, caslel-
VerUatis i» re pubiica ageret. ni'si qitod suis lcin- ium. quod vocatttr Nuoreiiliere, obsedil et suaj di-
tioni. sttbegil. At paler, mane.comperio se privaliim
porihtis ciincia vilesccrcui. Mtiltrc ttrbcs et nppitla
cjus bello siiiil deslniclse el rccclcsiaruni Dei crat filio, iiiniio dolore coiislriiigilur, et.Mogoniiic naia^
lein Doinini cclebraiurus reveiiitur. Obiil.joaiin.es
rapior, sciticet causa recoiiciliandi. principes, illa-
riiui ptredia distribueiido. Quid mitlta? nemo iim- Sjiirensis episcopus.
HU5. Rex (398) Halverstad venit, et canonkos,
qtiani laiia in aiuiquis voliiiiiiiiibiisrepperU scripta,
Fritlericiis episcpptts injuste expulerut, ,/oci*
qualia iiiaiidila perpeiraraf faeinora ; el nisi niiia jquos
Dci clcnientia emn siiircrret, ct ail pccniientiani et rebus sitis restiluit;. ceterique canonici banno sal-<
eo quod regis Heinrici anathemalizati epi-
dislulissel, lerra eiim vivuni, sicul Dalhaii, obsor- vuntiir,
kuissct. tcopo consenserani. Inde rex adiil Ilildenesliciin.
Cttmque urbi appropiiiauarel, V.do episcopus:cuni
1104. ind. 9 (596). Erat in Radisbona in natali B pnucis abiit. Ciinonici btinno tolvuntiir; ordinati
Doiiiiiii.inineraloris ctiria , tthi comes Sigchardiis sicitt et ordinalor ab officiosuspeMuntur. Posl vero
qiiodilauijudicium stipor clierites injusie judicavil; episcppus canonicpritm comiiio revocatus.redii!, et
ex qua causa ab eis esl occisus. Unde orla est bttnno solutits graliam regis oplinuil...Eo -. ... .
inaxima perscculio iinperalori' a cogiiaiis illitis cl Noiiltnsoii, juvene rege prtvsidente, Rolhardm .Jtfo-
a ciinclis jirincipibtis regiii; ijtiiu si vellel ci sub- goniinus arcliiepiscopus,et GiveliurdusConstanticnsit
venire, nequaqiiam esscl iiiterfecius. Cuin vcro ob episcopus s. ...... . muitit capitulis recitatis,
id faclum non paucos hahere 'scntiret adyefsarios, sijmoniacos a sancta.cecctesiaeliminandos esse cen~
circuiiiqiiaquc ab iiisidiis corum vallalus, apliiin suerunl. Jejunittm qualuor temporum. _ .
cvadendi rcepit inquirere locum. Tandcm disccssit, Statim post epiphaniain
et ul sanctum pascba cejebrarcl cum suis Mogon- legnlos direxit (399) Bawariain, Coloniensem vide-
tiactim venit. Sanclo igilur jiaseha inibi sbJcinpni- Jiccl cl Trevereiisem archiepiscopos, et diicein JFri-
lcr peracfo, Leodiiim vcnil. Quo venire debiierunt dericuni, cl Eiiolfum, cancellari.uni, si qup niodo
coincs Ileriinanniis ct Magedeburgensis ecclesire posscnl rcconcilUirc euni. Filius reroirespondens,
prreposiliis vocahulo Haiiwigus, cbiniiis Eggelberli faiettir, nnlla raiioiie ei coiiniiiinicnre. posse, nisi
iilius, episcnpns ibi consliliieiidus. Cuniquc simul C prius purgaretur cxcoinmunicafiojiis iioxa, qua diu
in viu essent direcii, ipsi suaque omiiia a Teodorico lcnchalur sedis apostolicaj censiira; Nunciis vero
comiie dc Snxouia. sunt captiviiaie deteuli, et he reversis, iler suiim inttlla comiianie caicrva direxit
ad ctiiiam perveiiirenl iinpedili. Talia aiitem ab Tiiriiigiam, ad lo.cuiiiqui dicitur Erphesfurt, iibi
iinpcralore coinpeiia, niniis; iiidignaius, circa decentera Riiihardo MogoiUinresedis nrchiepiscopo
fesluni sancli Andresj cougregalo exercilu et (ilio suscipilur, et ibidem diem pahnarum, et sancluni
suo coiiiitaiile, vcnit usque Friilislare ; liam abinde pascha in Quidcienburc cajlebravil. Eo siquidcin
debuil in Saxonism pergeic., lbi iioctc qiiadam tempore adv.enil palriarcha dc Aquileia, eos si iieri
filius qnosdain de patris sui faniiliaribuS:,Hcriman- possel complacandi gratia, dicens,iion audere sibi
litini scilicet.el iilios asstiniens, quod est 2 ld. De- communicare, nisi sc vellct Deo reiim recogrioscere,
cetnbr. clain abscessil, cl Bajqariam ire coiiiendil. el omni.rcgno hnmiliare, insuper et Romanre sedi
Comperlo igiittr discidio filiiit patre a Thiepaldo in omnibus bbedire. Timeliat enim, ne el ipsum
niarcltioiie, supra noininali .comilis Sigeharu ne- ejus astutis sermonibus deciperet, siculi eeleros
poie, gaudens ciini cuiiclis regionis illius primali- anteasrcpe delnsit; Ideni pairiarcha sancfum:pasclia
Jiu.sobviain venit, el honorifice suscepii, opiiiiiiun- Mogoiuiiucelebravit, elpost pnscha', muneribiis ab
que (Iiixit nl nataleui Doinini.'Raitispoi.ie.cclebra- " co snscepiis, ad propria remeavit. Post pasclia yero
renl. Post naialeiii vcroDomini nuiicios ilomum filius Goslarc venii, et ihi generale colloqtiiunvcum
direxit, qiierens coiisiliuni ab aposlolico proplcr Saxoniie principibus habtiil, qiiatiter Dei ailjnlorio
jiiianicnuiiii, quqtl pairi juraveiat, iuiniqiain se eicornm omnium consilio suadeberclordiiiare, ct
regmtiii siue cjus licentia et consensii invasiiram. ajcclesiaih modis: nmnibus violaiam pufgare el a
Apostoliciisaiit.eni tit audivif inter palrem el fllium scissione adiinioiiem rcdiniegrafe. Amiitetiam sli-
discidiiim, sperans incc a :Deo cvenisse, manihivit pradicltis Consiantiensis episcopus, doiniii papae
ci aposiohcani, beiieiriciioiiuih pcr Gebehardiiin cooperator fidelissimns, qni rcgcin ef omncs ;siibs.
Censiai.iiienscni cpiscopum, de, tali; coinmisso sibi •a!iexcomnuiriicationis vincnto solyefai, et qiic:i:'am
promiilciis ahsoliilioiiem in judicio fului-o, si vellel prxsulem no:nine Widelonein (400), qui oianiini)
' i
(596) IJI margine:ciliguaolimlegebantur.
' "' (5.99) :Scilicet imperatcr/ :'.; ..
(597) Ita codex. (400) Mimler.9einiAiiriaLSaxp: ':
(598) tVoxItotiiehaud legilur.
o$fa .ASil-ilL^yfi'^ -'&)&:'
:m^^MM>mLmmmmms>^Am^; •'/;,;
**celeHiiM;eiirtmuirdieiarumqiiseip.iter ;egera'l'sptnv A accommodav.it, et manuihiililum, ;he:rjiiis obsistete
tissimus auclor- exislefatvex apostalica aueioriiate .-possetdoiiec poriuni itransmearet;obtiniiii. ln-tHe
-:#epo.suefa;l,:ctalUim in locuincjus, 'queriv fex et : autem omniom sanciorum; abbatem HirsoweeCnsem
'flclferusejiisclernloci elegit.-corisliliicral. liiteViinvcro (iOJ) sublimayii iri episcopuni Spirensem.TUtauteitt
*visuin est eidein GebehardOaposloliCaj sedis legalo-, ;coniperium,*st;patri filium. Spire ad Reriuin ve-
•fet Ruothardo ponlifici-Mogoiitirio,iii ebdomadaaiitc | nisse, coniiiuio illiicide: Mogniiiia -properaiiSj-sibi
:
°perilecostei) liabere eonelliuhi in Tnririgia, iti ibco • transitiim- pr«jpedire: :jam 'Sperans, ilJuiri cura siiis
Mpri dicilur Norflitisum, et secclesiani qhahtiim;,po- transvadasse: nimiutn sinpefaclus audivil, ct inox
tiiissenl ad prislinum revocare slaitim;,-ei ahiiqtiani -eademdie nhiiio pcrculsus' timore-rediens, jejurius
.iplfufii^rcgulaih'^ibP^^ hivasores ,:efii)imisv>fatigatus>:Mog6iUiainsVchiliAltcra vero
Jiypiseopbs,: riec liori et <cosqui tunc teriipbris ifiira- ;. die abbaiera de saiicio Albano, 'hoihine Thcodefi-
"vefaiit syriioiiiaee, tivos ' deporiefey ci cis'epi!itbs :iCum;;,S])iieairigiladeiimVoblesianseuni per Deum,
-effodefev ef iib:eis ordiiiaibs iiiarius;i tipdsichjiicih' a -ul^rccprdafeiufisepatrem.ejiisiesse;*! neiam pbf-
«ieailio.licisreciperci et^uxoratoscleTicosniilluhidi- linaciler eum a regno vcllct rcpcileic. lHeaiidire
nvinum orricitiin:«clebfare: llis ita diviha^ iiispifanie distulit, set lioc Jlle mandayjf,, ttt ab url;e vellet
jgi'atia:'rite ilispositisyrcx, assiiniplis =Sa.voriibtis:et"'ciiiiisi digfedi^iiCoccujJafblur t'b iniuiicis. At ille
^BuothaklO: 'archipfwsitle^^'Slogoiitino , -qiii-diu-a "'quantbcius uiijeii) egressiisj ad*caaeihira Haiiicrsi^n
'
J^jiUre''•suo crat -exjjulsNs, posl nativifaiem' saucti Vehitj ibiqiib:' aliqiiahdiuconvmoraiuf. vFilius vCro
=Johannis-BaprisireV.ad Uiieiii JliiiiiTnirfipam iisqtie 1MogbnUaiVi Venit, legiVtosTiiiiligiain poslejiistopiiiii
-perveiihnit.-E coiiifa vero paief'_' qui Vtiric Me- hiUtiii:eteihii glbrii^aj^saricia) 'icriclesiaj;a qiia iie-
tjgiWUia? cinn; suis-niaiisil.-tfiiii.siiiini-riegavif, et os "paJsus fiierat a: patfe, ricstittiit.nPbsi liajc paicf Vi-
soninesj maxiine coinilem Palatintim, qui filibfrans- densiiiulitudjricih pfiiicipiiih ex' 'Otiini regiio Mb-
-iiie:ii)ili pvoiniBeratftapp^riiWWv^^er^ede^cbrriipU, 'gbriiiaiii cbiifluerb;?eiapbslblici iiiiiicioiWiefee^Ol)
'Classemque iiaviiiiii'•ad' jmrlniii; fanstuJil'Mogbii- ihieressc, et pro certb scieiis, qiiia; filius' geneiiile
i'*iniim:; iiiaritique; iiTililum el civium, ne trans- ''colloqtiiuih iliivellei i^bere, cbgitaiis si foiie pos-
-iret, prohibirif. At •iihiis,"Videirs-se palfis polehcia sef aiiqiia iiiciorie ebi'iiiii vbluiUatcm iiiieri(iiiipei;e,
pfreveiitum cl: se non posse tr.iiisineafe, MogO.rtli- "praeiriisit Paliitiririiri Sigefriiluiii' ct cchiiiem Wil-
auis:anlistes Tiiringiam reveiiituf; ipse vero Wef- : lehelinuhV qhi adhuc coiiducti meicecie seciini iie-
..iteburc adiv.it, el episcojHim Eflolfum, qtiem pater 'niaiiseraiitVsi Ibfle jiouiissehf 'cbiidicluhi pJaciiinii
2suus.."ibidem constituitv deposuii^ ei Rubpefiuirt, liliiiinpe\liie|ipsuihque'pbsVijbsprajdixii esse ctiihi
vsejusdem inonaslerii prreposiluin, fecit cpiscbpuw. Ventiiium^Ciimqiie iid silvaiii,' quai Vbcaiuf Sjin
aCrimque< per dies aliqiiod iriibi: mofaretuf; adRa- -'(i03);'adVenisseiit, 'et liliiim cbhi hihgiib cxercitu
i disbbiiamitciiim revfiriitur:. Ad vineula vero sancli alia paiie feperissehty eiqiie: niiiiiiiie resistere ji;b-
itPeiri pater ejiis collecto exercilu hisequilur etiih ; iiiisseiit, media nocieiugarii iiiiefiiiit. Jpsie auiein
iper.:Bawariam itersuumdifexit, ef tosbmnes.quGs 'euS-NnseCulnsv^'d''€6iilliiieiilRi'in'Vei:ii'i.' lbipaicciii ex
.poferal, qiti iilio adherebahl, vasl.indo etigne cre- '-'aliii-pafie'iliirriinisiiivenit1.:Curiiqiie':aihbbiiiibi coh-
:inando:coiisiimit,'et sicad Radisbonam ire cOnteri- -venissehivpatef iiuhcibs'iiiisii acl filiniii, iogansca
idity.iiljifilium esse :cognoviti',Ut aulcmiiBusiiiidi- liqiiajijii)xrs;ishiit:!FiliuVVefbiraiisfliiiiiCn a'd palnjiu
Mil '.palremex hiproviso ,,urbi iappropinquafe, ^vix "vehiensV;se^pfeclilius"fiiiisiii adviolvit, fetJqiiia iiiitis
.abcessif, d; lliivium-fquirdicitur :Regen:cum:^tiis =e*t'-r saiiguis-eliistesset^cbr^ari" velletj pi-einonuit
Lfransvadavit. Cunir.:vero uterqtte eorum' patitatim (404):l!A't contfa' filius paiiisgenibuis" advoliiitis,
JSUOS .congregarct,. jei;duxrB6emi* ipatriiin ?atixilinrii :ibgabai, uf apbstblicb^i briihiTegnb vellel blieiiirC;
iadveniret,- nuncii inter eos-dirigunlur, sii quo modo qiiod sihbilei-cbeliisteiri Berim paifein iiabere, et
cpbsseul ad.paceni reducii-SetiCuiniiullaspes recu- sibiicrfenbpaifi pcriiius ibrlri pfreseiiijarurii vetlet
siperandepacis, vel concordieioret, etpars suajrinul- r/fehuiiCiareVpfbriiiSifpset iriiiiiihe coiiipicvii. Citm-
ailudiriis-pugnafe iioii aiiiicret; •et iilio iiuHd nmilo -pc-ia1ia ieliiissihiiiia de -slaiu«cclesiaj ei de sa-
.ipossefresistere, iioe.ie ctim paucis: iidelissiuiis e!S- liife;aniiiiaj cjiis sefm6ciharefuf pfef tbuirii dlein,
rbitiir*;'ey-pcr;-Boeiiiiai)V'S';i-^ ,'vcspciiiiii) teinpbre uierque" ebriilh ailr' liosjiici-iuh
jdiffi.cuhaie"sahuiiiir:it!i--fii:hiiiiinii;..tfansiEur-rcn^fe- ¥eilieruiit.'Paler3qiiideih iricunibeiitibiis nbciis ie-
-verliiutTtM.igiitiiiaiiiisi J.ittefrinfsVadandisimf-liim, hebrii teniptafiai aufugere; set Vallittus uiidiijiie
•
j; -ntniiuja; pfuiiiijerc v;aiereliiSiatim filiiis Cuni^suis ^ahiriiiriicisviiequrirjiiaiii pbtefat;: Maiie^verb piiire
•
^alreihikiseiiiiitiiiVietSpirae^veiiilad Rliemim,::praj> aSsiiriipfoadijasieiliinf- Piiiguiairi -verierurii; et iiii
flec.iiiiifijiiejSfiirtnisein m^eedei^«oiidiiJiili-«t'"ipva!i' ^lla'hbcie:perribbtayefurit,;elv)aUera'die 'cjuasi inyi-
cgiiiai::omnhim;:sanctofumi;naviitihf;:apparaiiim?sibi !iuhi:jn Bekeleiiiieiin !(40S)ldeduxit casteUuhi, ef ih
''' ..?=«..,,,,
fJOlfj-iJirsaiiecSiiseni^iiirsaiig^ (404i "Vetlet::::: monuit 1. voce erasa,
(i02j lta m. 2 ; wxprinmmanu^delelnet^^ . (40o> Gau-Bockelheiiii;
" aut JJichelsheim ad Na*
(405),In sinistrji.rJUieni,; iiit^.^ih^niiC^Jjjiche-
.•"••-'•.--•-- ham? . :>:;- •;.-_;-;
iiich, iibi SoneckerscTiIpss.
 5SS" ET LAMBll^3^IlAll^BJ)ftG-i PA^Al^l^A^lSSiMA. W$
'•S^i^ES^Il^SlEJl^M^A^Sf m$l
VigiJia riaialis1-Dbihihi Spiferisi'episcbjio' diligenier iA4ta^dicens;v:>\§\_.-At_}iy._ extU:,
jusi.us..':regni-,gulierjvator:
cfisfoili.fjdurii ChmmisilCNoh baiiieatiisviei iinibn- ': tiSsei,ef,a3cclesiarunii:Dei4;deiensator,^;Uf^ sicui;;
siisv ef ab bihiii D.eTseivilitiprivjiltis;'ibi per orones si patfi ;Suo-vevenisset>;:»; Iinperal.or jautem; __ 'ut ;yi({iSj
sacrosilies pe>hi;!hSilV'"Sicqne';filihsvnaialem;:Db-.Y sib.ijdenegataniiesse:y.eiiiamj-iCogltans.secum,quorj
niltii celebraltiriis Mogontiam-reveriiluf:.Jfomri-! : mpdo excilaret.:.vindiclam-.erga rem, publicam, -S>o^,-.,
eris (406) imperdtor Leodii' morqlus:spmriium reialu?• loiiiam.yenit cum papcis,.otui;fseciinire.manserant,;.,,
diijnitm vidil.:Pulabdl se'quasi in:viriddrio procerisx 'civibus illis.omnia,qnreeis accideranl,flebiliter.,eiiar^.:
arborihts consiti)deariibuliire, quarum qunfeminenn; rayit.;;.iieinde-venil; Leo.dio,.ib.ique; bonorifice ab;;
lior videbatur, ad lerram eornwnsimiam.arborum: episcopQ-petciyibus„es,t.,;Susceptus,.,«1...,consolajtijss->
oppfessii ei ierftv-secumprosirqvi). Deindt<: cetefeenr- CQnyocavitad se ducem Hehiricumiet^alipsr.plures.
bores paultilinYlapsce suhi.-' Quod posted' rei exilus; optiniates ;-eorum, pedibus rse.; advolvit, peiiyitqtiCj
compfobavit. Jmperalor ehinpiiontonge -post pcip> ab.Ais.;auxilhi,ii),::eyentumque;.;Suum eis per oinniar
diebiis egrbiahs; ritihohi6ntur,'et in-wctlesia<sancth eirarJ'ayit.fIllhyerp uti.audierunt «jus.queriinpnianig;
Lamberti cofairi altdrt"' satictm' Marice iumulaluK: niiserJCQrdiarjnotisuperSfeum,fidele sibi.adjtiioriuni,
Quinio tib liincdie' cdnies*Tlieodericus de 'Embike; . promiserunl, •opliinurnque.iluxeru.nt,nt pascha Dq-.
Aqithgrarii moriiur.Dux Magnus Saxonurivinorilur,}.B minicum eis jbidem .cajlebraret,(408). .Filius.iiiiiem.
el ducatus Liutgero di: Supelirigeburg commendd-. ul hoc...;audtvit,iiunciavit;regni:prhicipibus fibidcin,
ftlf. '•'"'" '; '-'•''" . ," ..V.:.; l.j^ •,;.;;;,,,. • :<,<::, CQhvenireei P.lacituincum palre liabiiurum ; moyil,.
° ' Romanbfiihi 96'"'ileihficiis'
rex, - patre expnlso,i exercilum.magnumj, -venit ad.Aquasgrani, procini-,?
cepit rfcgnare anrio 1106. ind. 13.; ImperatorverOi sltquequosdam de.exerpitu ad flumen qtii, yocatur.
hiiiiiscepit taCriiiiarevetmesius esse, Cl depeccatis Mesa, ponttim sibi oplinere.-JIoc vero .audientes qiji,
siiis sibi ialia eveiiisse?;iinieris sibi niuiio pejorrr palri auxiliurn promiseruiU,,.scilicel, .filius duc.is,."
a principibtis ftiiura Vrogat episcopiini Spirensein; •e.x aliera parte fluminis .cpnvene.ruiit. Jnstigante,
se prmsenliiri, seseqtie consilio ejus et magnatum diabolo, in coena .Doinini niagna credes facia. est
regiti cuhcla'fa'ctiirurii prdniiltil-:: fegalia etcaslek inter eos; muliieliam per. emefsioiiem fJuminis
la, que bplima et miinitissiiha liabebat, filio' tra-- perieruat.; Rex vero, ui comperil hoc factuni, limuit,
dere.ut salieinsibipricdia ad usus neeessariaim-- neiiiiiniciirruerenl, super eunt. Declinayil inde, ct
iciiderei. Episcoptis veroin nativitate-sancti Johah- ad castelliim Bunna .yeiiif.,.ibique;Sanctum . paseha,
-iis cVaiigelisireMogonliamveiiit; ipse.et Wirze-- prout potuit,, cajlebrayil. Deiiide, yero, visum eU.et
hiirgensis c|iiscoptis'sacraj tinctionisordinem a BtiOr apud Wangionem .civitatem placituni Jiabere pcnie-
iliardo arcliiepiscopo aeceperunt,-'c.i postmissarure C ( coslen ;,.ibique Heinricum diicein rebiis'piibiicis
sollempnia ciihcia, qtire <&patre audieraf, filio:et priyayit. Pafer aulem cum gaudjo, ningiio Leqdib
eiinclis principibus enarravit. Cumque regni priny pascha-Domini ctim suis crelebravif, glpost sanciiim
iipcs hocaiidissent, condixerant convenire adluge- paselia i.terum CpJoiiiam rcyerlitur ;; ciycsque illi
leheini 2 Kalendaiiiin : Jan. Ibique imperator-est cum- jurain.enl0,.:url).cnisibi cusiodire prbniiseriinr,
priijsentatus. Rpgniimfilio fradidil, alque.omnium tac deiude, s.;cut.,doctifuerant ab eo, iiitus et foris
piitlibiis provoltilus, prajcipue cardinali iegato ;apOr se oplime inunire ipeperuht. Rex vero,,ut yidit vcf-
siolicie sedis, veniam (407) et absoltilioncm banni siiiiam, patris, e.t anliquam exercere inallciarii. ad-
-prccahiVtiirVCOiilitens se mulio tempore anathema- versus rcm piiblicam ^409), magnuiri coiigrCgavit
iizatuni essea p.ipa Ilildibrando, et injuste su|>er e.xerciliinidc,onini regnp, ct pbsl.fesiiviiaieiiisa.rt^
euin coiisiluisse-Wicberium papam, el suis lem- cloriim Pei.ri et Pauli ajj-paries Coiifltieiuiajveiiir;
pniibiis icm piibticam niinis csse turbatam; et cun- ibique coJIecto; exercitu, Coloniam vejiil, eaniqire
cla, qure sibi objecerant, cpn.fessus;est, exceptb obscdii. Colpnienses yero ut boni hiililes sialia.iii
ijuod iilola noh adorarct. Gardiiialis aulem, gtij- in- iiipeiierriti, fortiter ei resislentes, et slfennuissiihb,
-ojiinaie ad hrec 1'acia conveneral, dicens se niillo qualiter numqtiam antea est visum," deceiianies,'ei
-niodo tam magiiam personam suscipere, propter 1D..quiilam.ge.niishoiiiinuii), qui Vocantur Gelduiii, qiirfe
- cqiiemiiuita mata.in tolo rejgno sunt:
perpetrala, nisi dux Hehiricus eis in auxiliuiii, niiserati viri belia-
"ipsemet aposiolicus advenjret. Deposito vero palre, ipres et slreiimii et niniis ddcii ad prajiia. LlCirtO
UilinsiMogoiiliatn.cum. rejjnj principibus rev.eriitur, ceciderunt mulii vulnerati, et regis exercitus iriir
el piopicr regalia Weriiiherum comiteiri Ilameislen liiine eis poterat prajvalefe.' Cumqiie per frfesebdb-
• misil et ncquissimum Vplcmarum, qui fuit consi- niadas ibi fesidefei, etriulia ^spes sibi acqnireiidi
liarins patris- et omiiiuiii;-scelerum cbnscius ';' ef ih: ; esset, aniovit.exercituni ad Aqtiasgrani. Erat eniui,-
=vigiiia"ejiiphaniaj: ca; attulU, ;-e,t a Ruoihafdoar- _.esias magna, et prre nimio feibre nbri polerat cxer,-
-cliiepiscopbet omni;clero ct, populo honorifice sus- ci.liisamplius sustinere laborem. Coniigitautem hi--
-Cipiantuf; cl ea coram::principibus:;iilio trtididit, ierhn imperatoreiri Lepdio egrolasse; et pefdiictus.
. . (406) Heiriricusasjue eminentior.tupplevitxAn- Ita manus prior; altera celebrarent..
nnlista Saxone; incodicejamdejeiasunt; (408)
(409) lta codexiittiMuit. :>;;- ': ";." .".:.£:
liOl) lla codex disiinquit.
 RJ5 AISNAL. HiLDESHEIM. QUEDLINB; WEISSEMB. , |96
AINNALESIIILDESIIEIMENSES.A. 1107^1109.
teriih iinperatorein Leodio egrbtasse; et pefducius A citum, ut sibi in adjutorium navigio veniient, ut sa
lisqtie atl riiortem, Kalendis Augusii diem ultiinuin vindicarel in eis. Colonienses tioc ainlieiiies, nimi?
clausit. Gladium etiliadenia, qutu adhiic secuiriha- iiide slupcfiicli et perlerriti, ct iiiidique ab iiiiniicis
beliat, filib suo inisil cura Efkcnbaldo, fidclissinio vallaii, et in nnllo spem hahciiles, prtimiscjuiil sf
canierarie suo, et Burchardo ejnscopo de Moiicslc- regi datufos sex milia llialenloiiiin argeiili. ,Rex
fe,;qiiam lunc vhicium lencbal; nlandavilque ei, vero, dcier.s qtiod iiiulti cecidissent in olisidioiic,
lit bninibns veniain darct el Indulgefei, qtii seciim diu deliegavit; .landem Deo iiispirantc. concessii.;
in angiistiissuisiierinanereiil'; et rogans eum efiam ct sic exercitus. clabiur, c.t unusqiiisque ciini gau-
Spire juxta parentes suos sepclire. Rex verosiaiim dio ail propria revcrlitur. ,
couvocavit aii se principes rcgni, cl qiierit ab cis 1107, iitd.. 14. Papa ex stjnodi sentenlia apttd
coiisiliiim, quid de patiis Cxeqtiijs esset faclurtis. Trecas RotHlicirdnm Mpgortlinensetn episcopum qb
Erat cniiii humalus, sicut regcni dccebal, si apiit dfftciotnspendil, eo qnod VdonemUildeneslieintensem
Deum meriiisset, apiit sancltim Lantbei tum Leo- tine (ecciesice.consensurestititit, el quiii Retjnlutrdmn
dio, lionoriiice, ab episcopo qiii sempcr sibi cx- contia jura canontim Hnlversttideiisiwcclesiceordi-
litit lidciis in omiiibiis. Tunc principes regni navil. Similit senteutia de Givehardo Conslantienti
sibi dcderunt consiliuni, ut pneciperei eum elfodi, B dniur.(410), qiiia hit consensil qni Gvdesctilcum
he esset in eadem sentencia, qua paleffsi ullas sibi Mindensi weclesiceioco episcopi inlrtiseruul, el quia
facerei exequfas ; et iii ajdein nbif coiisccraiara il- lh.ynricum Magedebttrgensemordinaviu Omnibus:ibi
jutn pbnerei, et Romani nuncios inilterel, ct ab ecclesiis appstolicus libertatem, ut ex prcvcepto.cano-
apostblico banni solricioiieni, si lieri possel, sibi im- numprccialossibieligant,quotdiijnps vitlerint,restilttil.
peirarct. Sicque factuiii cst, ui prajdixirinis, et in Rex Heinriciis obviam jiapaj Radisjjoiiam venit,
quaiidiim Mosrcinsiilaiii est nosiliis, iiiilliiini|iie di- sct papa iion veniciitc, ibhleiii liatnleiii Domini cre-
viiiiiin olficium iillerius , super ciini cst faclum, nisi lebravil; pascha vero Mngonciiecniebravii.iniieqtie
. Jerosoliinitaiiiis qiiidam moiiacliuscasii venit, cf sibi obviam papa: in confinio Lolhaiingi:i: el lrranci;c ;
dic nocluque, nsqnc dmn ibi slabal, iiidcsiiieiiler per Iriduuinqtic legalis iiiviteni niissis, iiifcclu, pro
psalmodiain caiiiabat. Pfoli dolor ! quod iimquam quo veiieraut, ucgocib, disccsscruiii; ct rcx Meitis
latis jiersona ita iueiiiit Jiatiaii a filio suo el a re- in pciilecosle fuil. Inde Saxoniani veiiicns, inreiiit
gni pruicipibiis, cl nisi adcsscl ulcio divina, ncqua- ibiduceui Bucmire jialiia pulsum, qiicni rediici jussit
qiram in exiifinis sliis ei sic cvrnirc.' Posl liajc pla- in ducaluin per comiicm Wiebeiiiiin. His diebiis,
cuit regi, utpalreiii suiuri Spirairi deferrel, ctpraj- cittii rex Cssct Goslarlre, loiiiiriuin cnm fragore
cepil de aliquibtis f.iniiliaiibiis sttisiiiaxiine Eikan- C supcr cuni tlorniienlein ,vcnicns, nocie cxciitiiiim
baldo, qtii semper in angtistiis stiis sibi adherebal, . peiicrr.iiii, fiiliiicnque scculiuu iuiiljoncni clipci ad
iilsibi illiic prseberel fiiihiiiaiiim. Cuuiqiie 5- Non. -i.aptu"ipsiiis posiii, parteniqiie gliidii juxla Ialnsejiis
Sept. illuc atlalus esscl, solilo iiiorc dcfiiriclortim jacentis liqiicfecit, ijiso illeso .peiiiiniicnie. Deinde
exeqiiijs hoiiofifice a clefo ei jiopiilb suscipiliir ci in circa fcsiivitaiemornniniii sanctorum cuin cxcrciiu
basilicam saiiclaj'Mariajj (jiiniu siiinnio sittdio coii- Flandriiini petiit, cl paclo cum comile illius pro-
striixernl, poiiabiiliir. ldcirco episcQpiis interdixit vintiaj Roujicrto coiilirnialo,- Aquisgraiii venil, ibi-
ulliiiii divinuinibi celebfaie'ofiiciuin, doncc pur- que iiiiiiileni Domiui cclebravil.
, garciitur ab hoc facto. Et sic exlra moiiasteiium 1108, ind. 15. Rexde Uugaria conlra legetn con-
fecit corpus stalui in eapella iioiiduiii consccraia. spirare ccpit. Quod ctim audissci rex, collecio exer-
Linle factus est luniiiltus el plaiicfus niagnus in po- ciin, circa fesiiviiaicm sancli. Micbahclis bello eum
. pulo, qttia dilexil tociuii ct popiiluiii piaj oiuiiibus. • pciit. Eoilein atiiio rcx Paliilinutn coiuiicin Sifriduni
Posl h*c niiillo lempbie iiihumaitim corpus ab iii- retitisit in ctislodiain. .
colis ibi freqiieniabaltir. LeQilicensis vero cpisco- 1109,' intl. 1- Eclypsis solis .facta est 2 Kal.
'
ptts, cnm aliisqui regi rebellaVefant, cnm viilcrent Jun. Plures fiilmine perierunt. lleiniicns rex na-
se csse destiiulos inoiie iinpcratoris, Aquasgfaiii ad taletn Doiniiii Mogontiaj celebravit, el |)osl pente-
dedicioneni veneruiit; exceplo duce Heiniico, qni coslen regenide Boulena (411) beilo peiit. ei;mq.uo
in reliellione pcrmansil. Ilis explctis, fcx cuni ma- niiiiis coarlai. Eodem anno desponsavii filiani re-
- gna ira reversus cst Coloniiini, praicepilquc per gis de Anglica terra. Roulbardus archiepiscopus
.onines civilales Regno adjaccntcs congrcgare cxer- obiil(412). . .-.-.

ANNALIUMIHLDESHEIMENSIUMCONTINUATia PADERBORNKNSIS.A. 1109.

1109. Arcliiej)|scopiis Colonire Fridericiis, Bruno Romam cum pompa iion parva vadunt, intcr ctom-
Treverensis, canccllarius Adeiberlus; cutnes Heri- ' nnm ajiosiolictini ei rege.n eoiicordiam facturi. Do-
roannus de Winceburch,aliique piincipes'satis clari,. miiu.sapbstoliciis oiiirii palemitale,oiiuii ii;ansuc-

(410) Djam abschum est. ("412)Riric alia manus, eadem, qnct cidnolationet
(411) Polonia. littera obliqua expressasadjecerut.
 597 ET LAMBERTlASCHAFNABUilG. ALTERA GENtilNA. $??
"
i ANNALESHlLDESHEiMENSES.A.110-1114.
tiiiliiiceiim seexcepiurum spondet.si ipseseutregem A redire permitiilur. Igitiir ctim cardinalibns cctcris-
caihoiiCiim, iii a.cclesire filiuin el dcfeiisorem, ut qiie personis ad taie npgociuin dignis de consccra-
j'islici;eain:ilorom, saitclru Romanaj seili exhibcrel. lione regis traciai. Siatuta anleni die, scilicCtIilufs
1110, ind. S.'Non. Marlii syno.lus gloriosa in'La- Apnlis, in ivcclc-siabeati Pjlri regein imperaioreni
l.crawnsi aecclcsi:t,,prrcsii'eiile."doinno.|>apa Paschali, co .sci v.ii.Cuiiique usque ad coininuiiieandiimmissre
cctebraiur. Pfaidicii legali Leoilium ad rcgein vc- snlleiiipiiitas esset cetcbrata, aposlolicns dalosileiuib
nitiiii. rrsjxii.sum p:;|ire fcfer ir.es. 1'ii rcx Aiglici rcgem sic alliiquinir : Hoc corptts Domini noslri Jesu
regis lilinin sjioiisamsiisccpil, qiiaui in jiascha apud Christi, nutnm ex Mitria virginc, passum pro saliiie
Tiajccluiii rcgioiuore tiotavii. Exjicdiiiii in lialiajn generis linmiini, sil cenfirmnlio verw pacis et con-
ab uiirv*:r.sismcidcnlis priiieipibus Tiajccli tollau- cordiw inler me el le. Et coiiimiinicahles, inviceiri
dalir. Ciica S Non.-Jun., steilii adu.lia jamnocle oscnlali siint: Post hruc imperator apostolicum rcgiis
apjiaruit, railios admoiliiin lougos versus au- iiiimeribiis donai, a qtto titmqtiam litius a palrc sa-
slruin de se cUiuideiis, Eclypsis htiire-fatia csl 2 lutaltis dimiliilur. Pcntecosicn V.erone celebral. 7
Ni:ii. Miii (415). Slavi rcgionem AUiiiinoriimiriuiii- Id. Aiigusii tiiin frcqiienlissinio episcoporinn alio-
piini, mullisijue occhi.s et caplis rcileunl. lnde dux , rumqiic principiihi coiivcnlu palreni suum rcgib
Liulgcriis periiitiliis tcrraiu •Slavoruin hosiililcr B niore Spire sejiciit. , -
iiivailil, icgioiicin prxilaliuiuhis pefuiubrilal, noveni In assiimpiione sanctre Marise apiid Mogoiitiam
tirbes uiiiiiiiiores el opiileiiliotes capilVobsidibusquc Ailelbciius, omiiinm cajiccilariorum qui anie eum
ab ipsis acceptis v.cior rcdU. Circn nssiiiipiioiiem fucrant in aula regis celebcrrimus, praiseiiieiiiipe-
Siincla' Mariai rcx'iegio:i|)j)aralii lialiain iiigreditur. ralore el coii^eiilieiite, iiiiaiiiini ajcclesirc cleclione
OiiJhcscivitaiesmtiniUe.omiiiaciistIhiicgisiibdiiniur. Mogoniiiius archicpisropus consliiuiliir. falalinus
1111, iinl. 3. Rex-iiainlotii Domiiii apud Flurcu- comcs Sifridus soltiius, honoii suo rcsliltiitiir.
tiani celtbr.it. Quo peracto, 2 Utis Fel.ruarii Itonic 1112. Imperaior nalalem Domini Goslaiiaj cele-
ab :i|)ii.'tjlit.()lioiiurilicc cxclpilur. Daiis iitnein nl- brat. Dissensio Liuigeri et iiiarciiioiiis Rbiidolliciun
riiiiijiie obsidibus, in auclesia bcaii Pelli coiisitienl, imperaiofc. Unde priiicipitni sehleiitia ulriijiie
supcr ncgociis- recclesiasticis tracialiui. Dum hrec tlitii.ipiianttir.DiicaliisOlloni tle Ballenslail commit-
agiiniiir, f.ietione quoriindam lumulliis in reccleshc liiur, marchia Elpefico. Itupcralor Sallwidtie 6bsi-
.jrai.iiius orittir. Yiiinerantiir jilures, qiiidani truci- del, ipsi non lortge, ciiin imperaiofe piigiiaiiiri, crim
laiilur. Quo audiio, a rege conciliiun clislurbaiur; cxertittt manciit. Set bellica landein rahie tlissi-
jpqsloliciis cum cardinuJiljus regire cusloilia: dcpu- pala, pncdicli principcs giiithi ini|)craloris iiliih-
iiitiir. limiiani trans jionlcm ulira Tylieiim diffa- G tur. Atlclbeiius Mogonciensiseleclus rcgiic ciistodia»
giiml. Jiailein nncie lola civitas Lalcraiieusis tu- liiancipaliir.
iniillu bellico ctuiciiiiiur. O.iio niane, ereciis si- 1113. Rcyiiharilus episcopus ilalbefsladerisis, et
gnis, Laietaneiuis iiiiaiiiniiicr regeni cx impro- Wicbciius, inlidclilatis aptul hrijieiatoreiri scciiriito
viso iiiViidniU.Ciibiciilarii vero regis arma cor- denoluniur. lnipcralor aijscnte episcojio Hiilvefsiad
ripiiint, iiniUiiiidini viiililer re-isttuit. Rex vero venit; Iloiiieburcli obsidel. Episcopus vero ct Pa-
ct aciessua jani adaucla, qurc prius rara, yeniunles laiiuus coines Sifiidus,'Wicbertiis ct coriies Loiho-
audaclcr invadit, occursaines iniillos obiruncat, "wicns,. ciim impcralore piigiialuri easiris liiiud
cetcros ' fugat ; pleiiaque vicioria poiiius, addinlo longe fixis maneiit; sel deililione ufbis facta, ipsi-
seeuni aposlolico ciini rardinalilius, vcrsus Alham que ejiiscopo die staltila, ut se, Si pbssel^ debb-
'
civilaein lcndil; caslra in cnmpis tirbi atljaccntibus jeclis cxcusaret, bellicus ille tiimultiis solntiis esi.
figil, ubi per loiain. tjuadragesiuiani inoraiiir. Ilis Impcralor vero versus Rhciiiim vadil. Diimiiicc
ila gestis, regis optiinalcs qiiidam, cuniniunicalo agiinliir, Wicberuis ab amicis impcratoris •ripitur.
cousilio, papaui, qui ailhiic in cuslodia rcgia deli- Siiridns Palalinus comes occiditur. Q^urbfcsiinpe-
"nebaiiir, adeuni, liiouent, oraiii,ut super regis ne- ralori non modicam lietlciaih cOniulit. liiiperator
goclo miiius agal, iiijurire, si.quam advcrsus regem Wormacie pascha cetcbrat. Eo adducUiir cpiscbpus
Iiabeal, obliviscatur, feduscum rcge ineat; rcgis sibl Mogonliuus; Triveles iinperatori redditur; deiiuo
fidclitaiem et obcedieiiliam propcmunl ; oinniinodo cuslodiaj mancipatur. Pbst jiascha imperitlorGosla-
soUicilanl, ut qurepacis cl ConcorJiresunl, cuin pri- riam regredilur-; Beynliardtis cpiscbpus iiilervehlu
moribus.regiii disponere digneiur. Rex ipsepedibiis principuin graiiam impefatofis bbtinci; Hbrnebiiroli
ejtts humiliier profusus, veiiiam posliilat, obcedien- concr.eihatuf. .-<.;-:-
tiam spondct, duminodo el in' regia poicstate jure 1114;. Iinperator nalalem Domini Bavehberg ce-
antccbssortim siioruni callioltcortiin reguin uti con- lebrat. Allera die post epiphaniani eollcclis tolius
cedat. Sicqne sepiiis doinnum papam, ut animi ri- regni principibus, niiptias filiaj' fegis Anglici cum
goierii aiiquantisper temperafet, allempiavit. Tari- ".ingenli gtofia consiimmat, qtiales anle cuin nemo
dem papa vincitur et cedit, et sic Romam lionoiifico rcgum longo ex temporc disoosuit, Ibi LQlIiQvyicus,

(413) Mai reliqua abscisa.Maii Annalista Saxo.

S?», ANNAL. HILDESHEIM.QUEDLINB. WEISSEMB. 600
ANNALESIIILDESHEIMENSES.A. 1115-1121.
qui se pulabat bcne in gralia imperatoris essc, A absonus est terrrc moiu. Bcjjleto autcm ipso hyatu.
jussiiejiis coniprehcndilur et cuslodiaj mancip.uur. hcet post niiilla horartiin spacia , sohlo flucbat
Qtife res niultos principuiii conlra legeiu cxacuit. lapsu. Ahbas Coihciensis Erkeiuh.ildus pluicsqiie
Jjdo Jlildesheiriiensis episcQpiisobiil. de Saxonia llierosolyriiiiiiivadunl.: Piiucisi ante na* i.
.1115. Imperator naiaiein Doinhii Goslarire cele-/ 1 taleui Doiiiini dieb.tis' coeliiin post solis occasiiini'.
brat. Duci Liuigero, cpiscopo Ilalversladerisi, Pa- igneo colb!'e Jafe-rcsplendiiii,' iiee. lorigfepost qiiasi "r
latino comiti Frilherico, niarcliiorii Roiidolfo, ut railius solis l;ite eihicuil, luria quoqiie prodigiaJe.:
curire luiic iniersiut, cilicil. Non veiiiiint; in prae- ihtueniibus signutn edidit. : '. , :-
sidio iiiierim Walbike coihmoraniiir. Iiiiperaiof lli8.:Doinnus-papa l'aschalis felicilef ad Domi-:'
Bruiieswieh occupat, Halversfad tievasiai.. Oiiagb- 5 num migfavit. Successer Ci eligitiir Joaiiiies,' "ipsitis"
muiiden ab amicis ejus obsidiOne vallaiur. Coiitra ahleacanceilarius', qui et Geiasius dictus cst, itiij>e-s
qiios dux Linigeriis el principes praaicli, adjuriclis''' riilor':vero alihm1surrogat, Bacareiisem (417) scili->'
sibi FrUherico-coniile Wesifaliaj, Heyririco fratre' cBl' episfcopifin,ijiiem Gfegorium vocaveruiit'. QflP•
suo, Heinricho.de Lindburch, Herimaiino de Cave- faeto, Joliahnes -eleclus apostolictfs Benevenium <&>*
lage, teuditnt. Jmperalor vero eis in Idco qui dici- cedit; impefatorein cttii)' ydolo sno, —'boc".enlnis
3ur Welpesholt (414) QccurriL Ibique 3 ldus Fe- '* B noiiiiiie, quein ipse subsliliiil vocalus est,; — oin- ;
inuarii acr.iipr cum co congrccliuhtiir, ,et vicfofla nesijue liuic parii coiisenticnles excoihniunicavit.i ,
pleiia (415) pothiniur. Jn JialiVUaie sanclre Marise, Mogoriiini archiepiscopi mililes i; c-oniesqrie Hcfe-f
Tiieodericus, sanctre Roinanse recclcsire cardinalis- nianniis prsesidiuin ducis FridCrici iii OppehlieiiiiJ
presbyier, cum fieqtieiiti Saxonire priricipiini con- diriiiuilV cbncfeiiiaiit^ niultiqueigniabsuiiiiiti suiit.":
yeiiiu Gijslnriam venil, el quaJdarif de reetlesiastieis Baldcwhtus rex llierosoliiiiifanns posf lritiltos pfo:
jiegOciis.iililia dissefuit. Paueis diebiis inferjectis, Chiisfiana religione labores niorilur, et juxia fra-•
jdcni ante fcsltim omiiitiin sanciofuin Frideslareon- liem suuiii Godefridum sepelitur.i Ilierosoliiiiitani-
veiiiiiiil. qurr.atihonorem regni et ulililalem surit,. alium Batdewinuirt, nepoteiii suum, in lbtuni ejus
traclaliiri. Sub eodeiri tempoie inipefafbr Mogon- subsiittiuiit. : ' ' :• ':''
tiaih venit, curii subilbejusdem urbis fainiiia; lara ' 1119. Doriuius apostoliCtis Gelasius syhodiini in;
nobiles, tani minisieriales, ipshfn adeuht, orarit, ad Francla celebraliirus,apud, Cluniaciim iiioriliir, ibi-
omiie scrviiiurtt suuni fidet-ssiiiiQs se ahiodb' pro- qtie sepelifur. Cui afcliiepiscopiis Vieiinai, vir reli-
mitlunl, iluiii episcopiiiri, queirtjam frieiinio captuni; giosus, suecedii, Kalistus lioinine. Iriiperalor et
tetiuii, eis reddai. Tandem precibus eofuin viclus, (_, princip.es'fegni iri fesliViialesancii Joliannis Biiplisl*
tuni ciiam qiiiisi vi ;pfo teiiiporis.articiilb coactus, coriveniiiht, et iii concofdiaro redeiuii, ita''lanieii;
" >.-:,...-
episcoptiih eis' redilidit.'' ut omnis causa qiiae haclciius ajcclesiam disliirba-'
1116. Thcodericiis cafdinalis nioriiur,- Cblbiiise- v.eiat et inier. cos foilliiehi discbrdire miiiistraverat,
sepeliliir, astantibiis episcopis 14 ciiiii.Liulgero tJtice In prajseiitiairi doinni aposioiici Kalisfi diiierreiiiri"
nitiltisqiie aiiis priiicipibiis. Ih naiiyilaie." sahcti Multi .mortaliura a l.upis devoraniur. Calisius papaii
Sicpliiini Mogoniiniis clecius ab Ottohe venerabiii syiioduih Reiriis circa feslum sancli Lucre ceiebfat;'
Bavctil.ergensi episcopo ordiiiaiur. Magnaaeris cui Adelbertiis Mogmilirius archicpiscbpus, pUires-
incqiialitas facla cst. Circa. natalem Doiiihii luna qiie episcopi Germaiiire iiilerliibrunt. Iniperalofnon
clare fulgcnic, alia oria est ab occidenle. Qua diu loiige citm stiis consisiit, audiiurus sii.persytiQdali-
ciiin uaiiiiali luua congrcssa, inodo asstilitis, inodoi bus decretis ; sed nichil quodaclfecouciliatioiiciri
fngam ii.irisque simuiaii.iibus, obsciirissiina lari- pertinerei,-ac.lum esi; imnio imperailor aiiaihcihati-
dein niibe leclre sunt; qua recedenie, iiaiuralis zattis esf. -" - :
Itiiia snla fiilgebai, Shiiilis ouoque conlliclus in stel- 1120. Dux Liulgefiis, Fridericus Palatirius co-
lis visus est. mcs, Roiidblfus, et pliires alii iiiiperalbri recoh-
1117. III oclava sari.cii Joivnnis cvangelistre 'ale: jyj cilianlurGoslarise.-Faraes valida : modius sUigliiis
pcr orbetn terribHi' et inaiiiiilp liaeiehiis tefreiiibthi dubbiis solidisvenil. ;-
terra cciicuiitur; niaxiine vcro in Ytalia minax hoc: '", 1121. DuxLiulgerus.comesHerimanhus de Wih*
periculum per miiltos dies .eQiilliiiiedesevil.adeo i cebiirch,; nnnierosa el foiti iiianu Mbnasteriurii va-
lif inoiiiinhi coilisiorte et subversioiie jiidissai (416)i duhl pro resiituendb Tlieoderico episcopo. In qua
fluniiiiisineatiisp.ei; aliquotdies obstrtiereiiir.Yerona iesti.luiiane.Incaute sancti Pauli tenipluin nbbiliier
cjvitas italire hbbiliisinia, 'iediJIciiscohcussis, mtiUis: coristiiictuni inccndib confJagrant cum Omni fefe
Qii.oqueniQflalilius obruiis, corruil. Siiiiiliter iiii urbis loco. Prrcdictus dux oiiiries fefe iirbis .deferi-
Paruia et in Veneiia aliisqiie urbibus, oppldis, etI sofes, tahi nobiles
qiiam minislefiales, capto? ab-
castellis, noii ,p:iU'calioiuiiiiiiii milia iuieiieriinti dueil. Ilis aclis, phiniefie tirbeiri mhniiam in dedi-
Unstrot fluvius, alvei sui profundo scisso, ex totoi . tibnem
accepit.Girca festum sancti Michauelis in.
Uii) Prope Mansfeld. ' ''' . : : : (416).Etsch? -., :<': -
(415) Plei reliqua abscisa sunt. (417) I.. e. Bracarensem.
601,, ;; ; ET LAMBiam "ASffl^^ C0£»,
ANMLES, IHLDESHEIMENSES,A.ll 22~-l155.
jede episcopali Werciburcli imperaio.r-et loijus regni, A viso circumyeniiinlur. Obtruncantur:. -iui-.pleriqijie^;
principes conveniuiii, ct in coiicordia.mredcpnl, ju- lerrrc pieliores, viri forlesel nobiles^ domi.ihiliiia-4'i
dicib el consilio ilonini aposiolici . causam iniperatp-.. qtte clari. Rex exjieditiotiem movet; .super- FriderM;*
ris deiernimaiidara reservaiues. cinn duc^ni Suevirc vei Alsacirc; set eo hrmuiiiiiora -,
1122. In fe.sionai.alis. Doniiiii yehemenles turbi- lerne se.recipienie, rex infeclo negocio redit. Tre- r
nes venloiuin jnniimcra edilicia.et arbofcs a ratlici- , vtjris ;i|jjtd sitnclinu Eucliariuin reperilnr (418) cor-; •
nus subriierurit, et inuiulatio aquaruni ex yiuliiium ptis.saiicii:Miiit|ii:c aposioli siibliis .allare Johajinis-:
dislillalione, supra quatn ciihjiiam ihortaliiijn cre M- Ijaplisirc. Qtio digne loealo, tleinecps -ab on)ni~
nlle sit, e.Veiiil; muliisqtie iiiorialibus suiiimersis, PQpiitoTetilonicormaxima tlevoiioiie colilur.-;; ; ;":
fiis qui evaseratil,'dhuurni doloris catisa cxtiiil.. 1127.' Rex -Noriiiberch urbem mtiniiissiniam ob- ;
Circa fesluin sanclre Marire Spire cojivcnliis prin- sidione premit; set nil relatti tlignum aciiiiti est ibij,'
cipnni lii. Ibi episeopus Oslieiisis, vir religipsiis, set sine effuelu ciim tlampno suorum.iude rediil,,
sanclre Ronianre reeclesire JKgatus, cnnsiilenle papa IJeyul•icus.Palherbrllnilensis,..cpiscppus obiit, cui-
Caiisto, iniperalorem banno absolvii. Imperalor Benibardus sueceilit. - .,.:.:;
vcro,ul ajcciesiasticaj ju.-,liciresatisfaceret, hivesij- 1128. Circa fesliim .sancli Johannis Baptislaj rex,,
luras secclesiasiicarinn digniialum sancio Pelrp re- expediiionein coii.ira Co.iinradtiihiialrem -Friderici,,
lnisit; ita diimlaxai, ut libera eiectione prajcedente,. ditcis...movit, obsedi.lquc iirbem Spire; acceptisque,
el canoniim gravitaie conservata, iroperiajis ajuo- : obs|ilibus, circa fesluin .sancti M.ntiiii discessit. ,-
ritas, quod sui juris esl, in coiisliliieitdis episcopis .11129.Post pentecostcn rex urbem Spire Jlprum,
slve aiibatibus vel abbalissis noit an.uileref; ct sj obsiilione vallat, quia lidei>i7quam .strperiori-anno
in constitiiendis his digniiaiibus discordia, ul srepe d.ederant, infregerunt. - -
fU, bboriretur, imperiaiis poteslas consilio sapien- 1150. Rcx natalem Dominicuin mulla frequentia
liim coiuraircl. -. .:..". principum ciica urbem Spire in tentoriis celebrat.;
. ; 1125. Adelbero Bremensis arcbiepiscopus cano- Taiidem Spirenses videntes constaniiam regis, fame,
nice elcctus. pro rejioscenda paliii digniiale Romam cpacii, sese cum ipsa urjje regi tiadidertmt. in festo.,
vadit; ibi a domno aposiolico Calislo honoriflce saiicloriim Innocenium.Honorius paj>aobiit.ciiiJnpcr.,
suscipilur, in arcbiepiscopum. ab eo consecramr, ceiitius successit. .Burkardus.de Lticca (419) occidi-
haljtiaqtie .synodo canonico el judiciario oriline tnr; unde rex contristaius et iratus,, WuiceJhurcI.i,.-
'lallium obiinuil, pegl.igeniia diioruin aulecessorum casttiim llerimanni comitis, cui htijiis cedis cnnsi'
.uoriini aniissiun elin Danos traiislafum. P lhun.cl jiissum iinponebalur, obsidione circumdal.,
1124. Ecljpsis liinre faeta csl K-.il. Febrtiarii. 1151. Rex natalem Domijii Gandersem, celebrat.
-Magnremolis grandoceeiiliii) Knl, Aiigusli. Eely;- Ilcriinaiinuscoiisilio pri.iicipuni cum prrediclo.caslEO
psis-solis fiicla est 3 JdtiS/.Angiisii. Magna fames regis se pniestali irailit. Quem rex cusiodire depulal;..
accidit. Calisttis papa obiit, cui Ilonprius suc- castrum vero eveni solo tenus imper-at, ; -;_ ..
cessif. 1152. Vehemeniissima vis veiitoruni hinuinera
1125. Imperalor Trajecti infia cbdomadam pen- cdificia. subyertil.- Eclipsis ]un;e. facla est & Non.,
tecosleii obiil; corjjus ejus Spiram defeiitir. in Marcii (420). Transialio sancli Godeliardi facla est..
fesio sancli Barlholpme.i omnes lolius iinperii prin-. Circa assiiiiiplionem. sanctre Marire, profectip .rtgis
cipes Mogunlire corivenitiiil, omnes unaniiuiler in lUiliiini pro consecratione sua ab.aposlolico apti.il. .
diicem LiiHgenim in regem eligenies. •; Romam. in cesarem. ln quo itinere cum ad iiibeiii
1126. Novtts rex hatalem Domini apud Argenli- Augiislanam vcnisset, eam pacifice .ingressiis. esi.
nam celebrat, 'deliinc ad palriam retlil. Rotgerus Set qiiorundam ciyium faclipne sedi|io .conlra rggisr
Parlhenopolitanus episcoptis obiit, cui INorlhljertus- homines cxorla esl; et liacde eausa repeiuiiio.igne,
succetlit. Rex, rapla acie admodtim- parva, in ut in lali tumullu fieri solet, civitas fere. lota cpnt
Boemiam pro reslittiendo Ollone, qui hijusie priva- p Jlagravil, el mulii taui gladiis qnam flammis perie-
tum se bonore prajdictre provincirc qiierebaiur, runt.
teiidilviiieauie qindemi Tria eflhn milia,non plus, • 1155, Rex nalalem Dornini in Longobardia apuil-
secum assumpsit; hosiinm vere 20 milia aut am- villam, Mediciuam (421) dictam, celebrat. Perr-.fis-*-
plius erant. Ducenii vero expeditiores regem prre- liam pleraque loca mniiila sibi resisteniia c pil.
cedebant, ad prajcideiidas indagines silvre, qure Tandem 2 Kal. Maii Romam cum suinmo favore
Beemiam a Saxonia disterminant, dispositi. Cunir ingreditur; ibique 2 Non, Junii, qno lunc dics
qne bi per invia el abrupta silvre quasi repenles Daminica exlilil, Laleranis in basilica sancli Jolian-li
laborarent, tum nivium magiiitudine, lum iiidagi- ''"nis BaplisUe a domno ajiostolico Innocentio in im-
num incisione fatigati, hostium insidiis ex impro- peratorem consecratur. Bernhardus Patlierbruuncu-

(418) Vox ex Ann. Saxone a Chesnio

- - inseria; loctis (420) Ma::: c. -.
jam arrnsus. - (421) Monsa?
(419) Loccum.
603 ANNAL. HILD. QUEDL. WEISS. ET LAMB. ASGHAFi1>ARSALTERA«ENUINA, :. pNt
::ANNALES::flILDESHEIMENSES.'A;£m?im;+:'-::*.:: '^'^—'rr.i.y
sis episcopns, qni func cum rege aderal, usuin ra- A " scilicct, 16 Kal. Aprilis, freqiieiis priiicipnm ferb
lionalis in eelebralionibus missaruni, cohstitiilis totius regni coiivciiiiis fit apudBaveiiberg, impcra-
teiiiporilius, et dedicalionibus ajcclcsiartnh.seu or-' lore prrescnle. Ibi Dei gratia aspirahle; Fiidciicus
dinalionibus recclesiasiicorum gradtiuin, iti proprio dttx Siievorntii comilanlibus principibiis in roncor^ .,
taiitiim episcopalu sibi suisque' sitcccssoiibhs a diiiii) ciiin iiiiperalore socialur. ln 1'cs.topeiiteco-
prajilicto papa litnoceniio promeruil. Post h;cc i:ii- stcn apml Magaileluifgum priiiuim principcs rogui
j)er.itor cura suis (422) in reditu ciim atl. locunv coram hiipefalnre (i"rtii'is.siin:i)ii'i|i:i.ccni'd 'ini forisquc
qiieudam vcnisset, qtti propter' silus aiigusiiam ad 10iiiinos jiiraveriinl. In festo sancii Mijliatiis,
Clus (425), quasi prrcclusus vocaluf — qui|>pe cx in loi-o qtii ilieiliir Miilenlniscii, Conratliis, fraler
una parie- excelsissimo niouie ailjaeenle, ex al- Fiiilerici iliicis/iriipcralori recnncHintitr.
tera patie profiiinlissiino fliiiiiine currcnie, via in 115(3. Ifniptio SJavoriim in paiies Sa\onirc.
nieilio, qualuor seu qiiinqiie ithieraniium shiiul Conlra quos Adelbciiits marcliio cxertilnm movens,
spacio.-patenie-*- cl cmn il.idem trrinsilhs iinjvera-. lerraii) cbtiiiii iionsiiief bbsiilitcr invasit el tlepo-
lori ab incolis negaieliir, ipse iniro cveiilu el per- pnl.iins cst. Circa : assiiinjiiioiiein sanciic Maiirc
spicuo Dei auxilio eiindcm'Jocum 'celcriicr.irrutn- cxpctliiio inipcralti-fisin Yialiam.
pendo, ftigaiis liosiibns cuni suis pcrtra.nsiil, el 1157. linpeiaior- natalem Doniini, simililcr ct
Urbem: iii snpcrcilio ipsius exteisissinii montis pasclia, in llalia cclehraf., peiilccoslen vefo rtpiid
posilam rcpeiuhiQ assiiUii cepit, el pfinripein cjus- B.ifiim ciim gPiicraliliaiicrtfiini pihicipiini.Jlii Biiiiio
tlem uibii r.ipiivnm secuni abduxil. Duo ciieuii, Coloiiiensis archieiiiscopiis'bbiii; cui llugo ilecaiius
niajnr el niiiiorvcirca soleiii ajijiariicfunt 5 Ral. saiicii Pctri- siiccessi.', qtii cl ipse pnsl paurris ilies
Julii circa horain lerciam; iiiinoi*"cipciiliisamuicnsi ibidciii obiil. Ihi anibo condili jacenl. Piinceps
priticipale lempltim Palherbriinriensis setlis, ctl -ApiiliajRozir nouiiue, 61icnjus iiisokniiain iiiaxhjie
major circiimdans civiiiileiri, ibiicin coiisisteniibusj iinjicraior llaliam iiuj-aveial, sliiiuil casiium salis
vtdcbaliii1.:Ipsadie, liora {), -ipsttm leiiipliiiu cttm, ihiiiiitiiiii in ijisb lalcre tivitaiis Baiib; in qiioit
omni fcre civitale, proh tlolof! hiceiidio tbnflagra- casliiiiu niiilliiiid.iicih piajiloiiuiii collocaverai, qtii
vil.: Eclypsis Mtlis IVcla csi 4 Non. Aogiisti'ehcai ierra maritjue, tjiiiequid:atiiiigere imteiaut, inaiidi-
iliPrain scxtaii), in laiituin nl stell.e in cailo aj)|)afe-. lis tniseriis ct. Ciiliiiuiialibus regioiics-iipjirinicbaiit.
rcnt. Magiia iiirequiiliias aeris cl pliiviatiiitiiriiiiitla'-. Siniili motlopef ipiain fcie liaiiam feceial. Penle-
4io per loiiun lciiipus niessis siibsecula esf, Rexs ;Ctisle .cclebralo .i.nij)'eralor casiruirtciuii cxeicjiu
Danoruai |:liii'ihiis atlvenis Tetiioniiis icrraih suamii _. circunidal; quotl niinio suiioijc cxpugiians, igui
hicoleniibiis irunc-aiioiies iiicmbroriim; facil,- Hacc iraclii solnqtie" coeqiial. '.--Prajdpii.es•;cninjirelieiisi
de causa iinperaior siipcr Cuin expedUioneni nioveree 'Siisjiensi suiil eirca iiiiiiiii c.xiisiani,iiiimeru qiiin-
• • '
. inleriilil. '•.:, geiui vei eo am)il'iiis. Qtio lenpie oiiinis. ciyHas,
1134. Imperalor pascha Halverslad peragii.' Ibi (i oninis muiniib, iegiic se-poleslati Irailii: E\in im-
rex Danoruin vehiciis;1sese in poicslatuii) inipera- peialor in Ciilabriahi iraiisivit.lhi ivgiti Ci;cci>riiiii
loris Iradil, obsitlcsque -dal, juraihciiliim facil; see ' ad euin inaguifice veiiiunl, quos ipsc.iii.igiiiliccniius
siicessoresi|iiei siios nonnisi pepmissii-iihpbrrtiorJss siiscejiit iiC diiiiisU. AilcUieiijis Mogoiilhuis stri-jji-
siiccessbiifmqiie stioftith regnnni .adepniruin; el>l episcPpiisobiil; jicst cnjtis obiium civilas iiiin ciini
-piilchro speCiaenlo, ihillis ieiroienijloribiiS riudilo, > - piincipali ieiiijili> igne coixicinala esl. Marcliyo
ijiso sauclo die psistiiiR.iilem rcx" Daiiorum, rcgio o Adelbeiiiis, collecia valida nianii, liyeniali leiiijioie
Biore cofPnaiiis, corain eofoiiato tle:iiiore hiijiCra- ,. lerrain Slavijrjiiii prrcdahiiiidiispciaiiibiil.l..Jii.jif.ra-
tore gl;idinini|>shis poiiat.-Et slc in gfaiia imjiera- a- tor, rcbus iii llalia cnmposiiis, in ijiso rcilhu 2
•toris rcpatriavii. NiiiibeiihsMiigeiltjluiigeiisis arclii- i- -Non. Dcceinhris obiil; corpiisqiie ejiis delaluni iu
cpiscoptis.obiilvcui Coniailus sueccssii. paiiiain sepciiinr rcgio inoie in lieiedilate jiaierua,
•' -1155. Domhiica anle inediani qiiadrcigesimam, i, U in loco qui dicitur Liilhcion.
le „,(423) Clmisen iid fluvium Eysaek, infra Brixjiiam
(422) :::: uis codex; cum.suis ex Anhal. Saxone
.tesitiiti._, .. „f)'i'olensein.
 ANNODOMINIMXXIX.

DUDO

DECAiNUS S. QUmTmi VmOMAKDENSIS.

NOTITIA HISTORICA.

(PERTZ,
" Monumenta G.ermanicehistorica, Scnpt. lom. IV, pag. 93, prooem. ad Dudonis Hist*riam Norman-?
r . nprum, edente D. G. WAITZ.) . .

Dudo, canonicns et postca dccanus S. Quintini A quam exornct, nihilominns mnlla continct minime
Viromandeiisis, quomodo; ad Nprinaiirtoruni hislo-: "sperneuda. Dudo lilieras fuit bcne.docius, qitieiiaii.
riam coiiscriheiidam sit atlducltis, ipsc jyrrcfaiione Grrccre lingiire cognilioiicm liabebat pltircsqiic auli-
ad Adallicionem episcopum Lauduncnscni dirccla : qnitalis poetas legerat (7); seiupef laiuen, moileslia
profitetur. foiiasse affeclala, se niuiiori iniparciK, nimis impc-
liislbrirc igitiir srribendrc hutius Richnrtlo I tluce iiniiii, deiiilem aiquc infatuiitlum piofussiis csl. ltcs
vivo su.sceptiim,post ejus moiiem, qnre a Diuione vero Normnnnicas iiheiriine -cxposuil,- niisquam
III a. 1002, ab aliis (1) iii a. 99G collocntur, est vable a vcro aberravit, setl ul Lappenberg nnper
exseculus; sed quo anno opus fiiiierii,"iinsquam tlnciiil <8), CIIIIIaliis fotUihiis pleiiiinque conveiiil;
indicaVit. Quoil lameii posi a, 1015 factum sii opor- qu;c fiibulas redolenl, liiin cx priscis ISoriiianiiprir?
iet, ctiii) hoc amio DiitlPnoiidmii essei decaniis (2). Ciirininibiis liausisse , iiiin cx orc coiniiis Rodutfi
OpusvtjtiDtl ciiam Ricliardo tluci. Rdilulfo coniili, aliorumtiiie viroriiin, qui, rebus iiileiiiieraiii, acce-
et Rolherlff archiepiscopo Roihoiiiagcnsi inscri|>sit pisse jiuiaiidus esf, el lani liis quaih abls locisinio-
3), trihiis libris (4) digessil, primo Asiingi, seciinilo res liiibitiniiqiic popnli ltiouleni.erdesctipsii et quasi
Rolloiiis rcs breviier persirbigens, tsriio Willcinii n coloribus vegctis pinxit. Ideo ipsius librum non tlu-
et Ricliaiih hisloiia fusius expbsita. Res qtiasnar- bilo qjiin inter pretipsiora liiijus, rcyi inoiiiiiiienla
ravil iiiiixinin a Rodulfp comitc se accepisse lesta- reputem; el fere digniun ptiiarim qui intcger in
lnr (S); fontcs scriplos nullos indic.il. Idco fieri-non Muiiiiiiieiilis edcrelur. Ctiii). taiiieii piiucis liiiilinn
potpit quin muilos errores eominiscrU, lcmpora, locis res Gernianicas letigeril, iiovic eililiouis e cp-
personas comintilaveiit, aliisque mentlis narraiio- dicibus adornandre curam Fraiico-G>iHicisreli.nqui-
neni siiam maculaverit. Cum praiierea oialiones iiius, fraginenia vero, qti;Crcs ahjO;lo.iie:Magno,ge-
niultas inseruerii, descrijuipn.es reriim et persoiia- Stas illiisiraul, lioc loco, e.vliibennis (8*). Eliam hrec,
rum srepe invenisse ef poelico moreexornasse vi- quamvis erroribus qtiibustlani aspersa, plnra conli-
dealiir, fiieriiiit, qu.ipoiitis fabiilarunr qtiam rertim .netit iiolaliriligiiri, e. gr. qtire de coiivenlu regi.s Ot-
scrijilorein Dudonem judiCarenl ejusque libriim nul- Ifluis et ducis Willehni, <le Jlcruiaiiiio : Saxouiim
lius esse aucioritatis piilarcnt (6).- Quotl tanicn le- ducc a Danis cajuo, dc obsidione urbis Roihoniagen-
vissimum fuit judiciitni. Nam qiiauiyis non sine sis, aliisqtte referuiilitr.... . . ;• . ..
- causa lncc ijisl «bjiciantnr, quamyis popijli amorc . Texluin a Dtichesnio (Ilitt. Norin. SS. antiqni, ,\>.
. diictiis res ab.eogeslas sripe, niinis ainjilificare vi~ 51-.159) ex tluoluis codicibus, Siriiiiindi, jain Mid-
dealur, et praHerca sermone utalur liimido alque C dleliill asservaii (9), el F. Amlirosii ediluiri, ope
"hiilalo', versibiis iiiaitibus, obsciiris el iniertlum tti- -codicis Rothomagensis (10), olim S. Peiri de Gem-
mis piierilibus librura gravei atque deforincl potius -nicticis, mbr. s. xn; inc, fol., accurale el laxius
'
" (1) Cf. Lappenbers Hisi. AngJ. II, p. 54. (C) Vossius DeHist. Lai. p. 556. Rivcl Hist. lill.
{2)'Msibillon.Anii.lV,244. VII, p. 237. Ct. Boiiijuei Viil, p. xxiv, qtti singulari
• • (5) V. praifaliones ct caimina ap. Duchesnium II. ' eirore e|)itoiiien, qiiam fecit GiiiJlelifius Genmieli-
Norm. SS. p. 51 seqq. censis, aucioii prrrfcr.eiidainessejiidica.vii.
(4) Forlasse Richardi hisloria quartttm libfuih (") Virgiliiim et Ovidiuni i|ise aliert.
cfllcere dcbcl, quippe cui -prxfationes novre sint (8) Uist. Angl. Il, p. 575 et ahiCa passitn.
prremissic. (8*) Teilum iiitegrunrdanius ex Diicliesnio. Eiu-
(5) P. 59. Versus ad comitem Rodulfum liujut : TORJ?ATJiOLOGId3. ... .
' - (9) Arehiv. Vll, p. 99.
operis relatorem :
Cujiis, quaj constanl libro boc conscripia, relatu (10) De aliis c.cilicibusv.Archiv. VII, p. 419.
Digcssi altonitus, treinulus, hebes, anxius, aiiceps.
607 DUDONISDECANIS. QUINTINIVIROMAND. tfjfcJf
scripti^lJ), a V. Ch L, Belhmanncpllali, ismen- A seciiiusesir(i3)^«tiani^&ll:o;.€.ranlmalimfelfe4^','
tlaviiniis. (14), ita ut aucloris fama Normaiinirc Galliaequefl-
Dudonis narrationcm quam GuillelniusliS.emme*- ncs jammedio revo sii transgressa.
ticensis in ejritomen redegit(12), Ordericus Vitalis - G. WAITZ.

(II) Eoilem voltimine alio vcro cod. s. xiit conli-
ncuir: Giiillelintis Genun., Einliaidi Vila Karoli,
Atirevialio geslonrn rcgiim Fianc, —1157, Trans-
laiii) tiavi, elc, Yisio Knioli',-*ef" iiliamautt
'"'"' ffagm.
Gn II. Geiiiin. tle RicHilnite "H;"
"(12) Pr:ti'.: i Principiuni namque narralionis ,
usqne :ul Uiihartliiin II e Diidonis |»Jiili viri hisio-
ri;i rollegi, qtii.quotl. |)i>sterisprnpaganiliiDi c.haiire
coinineiiilavii a Rmlolplio coiiiUeVprhiii
c - .. . Richafdi
- .,
fratre dilicenicr cxquisivil.j
(13) Pfrjef.libri m : « Bellicossiqnidem actns irinm
diicuin Dudo Verniandensis dccanus eloqtiptilcr
enariavii, aliliieiisque nuilliplicibus veiiiiset nielris
paiiegyi-iCthiirsuper"illis'edjiiU..*»; Etiain scriplor
GallierisBeiioil ile Saiiiic-Mt)i:e Dudonein anle ocu-
los liabjiisse viiletur; cf. Lappenberg II, p. 574-394.
(14) Lib. i init. : Quanqiiam Dudo reruin Aquila-
niearuiii sci".|ilor Danos a Dahais orlos nuneupa-
iosque fecehsbaivicf. Stephaui adnot. p. 31, eic.

DUDOKIS
:.,.'. SUPER CONGREGATIONEMS. QUINTINI DECANl "

,..,.-,. '...,.. 1>E ,....;...-' '-.:,' -...'-,. • ; -.-, :.-,

"'
fflOKlBUS ET ACTIS PRIMOMM NOMANNII M»

LlBRl TRES.

(DUCHESJSE,Iiistorice Nprmannoritm Scriptpres antiqni, res ab illis per .Galliam, Ang[iamt_Apiiliam,.Capuce:

" expiicitntes, ab anno Clirisli 838 ad
prihcipaiiiiii,'Sicilidinet Orientemgestqti ---.annum 1220.— LuieiirePari-'
.••:.•.-
siorum, 1619, foi.)

ADMONITIO DUCHESNII.'
• Diiito.piimuniclericus, « prcliosi, ut ail, marty- R ] ref coiileslati suni. Acquicvit.ille prreceptispreci-'
risChrisii Qiiiniini canpniciis, » el hoc noinhic ub busque ^eorum; exseculus est, e.l absoluium opiis;
Alberto Vcro»naiideiisium, comite atl. Ricliariliim Ajlalbcroni: episcopo Laudunensi, auclorilate :stia;
Norinannormn ducein niissus, ut .i:ilci;ventu suo coiiliiinaiidum, dedicavit. Peritiim virum appetlat
regem Fraiick» lliigoiiem , ipsisconiili infeiisum, Guillclm.us.Geramelicensis monacbus -in epistola,
.pacificiire.t.Poslca -vero super lotam ..Sancii Quin- sua ad Guillelmum IAnglorum:regeih. Et-Orderi-:
tiiji coiigiegaiioneni dccanus conslitiiliis,.ul.iiletn cus, monachus Ulicensis, sive Sancti Ebrutfi.cde
pranolal. InUiiim scrihencji facil abIlastihgo Da,- eodehi sic paucis verbis loqtiittir in prOlogoJibri JIJ
jioium. dtice, qni Ilnlloiiem prrecessil; flnem. in Historire sure : t Rellicos:aclus: trium ducum Dudo;
iniirte Richardi I, Normannire.ducis, cujus avus Veioinanderisis decanus.eloquenter enarravif; alV
Rollo. Declaratque {epist. atl Adalb. Landun. episc.) fluensque miilliplicib.us verbis et.-Tiiclris•panegyri.-j
„se opus hicoepisse noii voliiiilale spontanea, sed ul cuiii super illis edidit, et Ijticliardo,Gunnorid.aj, gra-
-dticiilli rctltlerel. stire servilulis oUicittm, propter liam cjus captans, transmisil. i Nec non Jibro Vi
iimmnera beneficia qiise.-absqiic.suo.merilo eiiii- sub finem : t Deadvciiluvinquil.Normannoruni.ct
gnatiis erat iinpeiiiri. Operis aiuem necdum pri- crudeli barbaiieillorum:budo yeroinandciisis;deca:
nias paiies ailigerat, ctirn lacryiuabilis fama Ri- ^ nus slttdiose scripsit, cl Uicardoll, Gunnori.dislilio,
chardtim piiiicipcin obiisse nunliavit. Ettunc om- duci Noiirtannonim, destinayil. > In liiijus edilione
iij.a, in illiiis .dolpre posipohere voliiil, ut ipse te-' duobus codicibus usus suu), uno viri illuslr. D.
staiur , propier niiiiium fletuin intolerabilemque'1 Francisci Atnbrosii, altero D. Jacobi Sirmuiidivqiu
plauctum. Sed per filiiim ej'us ducem Richardum,1 et solus cariiiiiia varia rustico magis ijuam poetico
..cl jirrecipuum cpmilem Rodolpiium Ibreicensem,• stylo iiueriexla "exliibuit. Nec iiia lamen prajter-
res eadeni illi reprajseiilala fuil. Instilerunt ainbo' missa volui, iie fidein;historiie miiiuisse qiiibusdaih
prcciiins, ul quod Richardiis paief prBcceperatexse- forle viderer. .,. -;'••'
ijuerciiii', et r.c projiosiium inipeifeciiiiii rclinque-
 $09 DEGESTIS NGRMAMSIJEDUOJM LIBM TUES. 610
,>_,..': .,. , , ;...... . ,..'.'.. • .:,;.—— -~t-t ~ — ; . 'r—.:":7-;::~:i"'': __:——^-~--: • •-•.

DE MORLBUS ET AGTIS PRIMORUM NORMANNLE %CUM

LIBRI TRES.
frx veleri' codice ms.rnunc pfimumin tucem: emisso.

'
••• EPISTGLA '•;-- .
- PANEGYRICAATQIJE APOLOGETICARATIONE TRANSCURSA. :

,. Inclyto el pie veneraiido, quem genus ornat, sa- A niyslica lampas, solari tumine cxardescis inier epi-
:pienlia' decoral, ADALBERONI epistopo sanctce Dei -- scopos sreculi. Quis vero lam saxcum pecliis gererel,
Lauditiiensis- ecclesire cathedra reshlenli, sibi coni- lai.iiajquecaliginis obdiiciione ctfr obvolulum halie-
missarum ovium ducamen ante divinaj majeslatis ' ret, ni.irabilibus iiispeciis aclibus ttiis, a stia pravi-
,conspecriim, DUDO, super congregalionem Sancii tale statiin in cajlibem non veiiereiur vita.ni?Qiiijipe
Qiiiiilini dccaims. omnibus, qui ab anfraclo ilineie illitis amarissimi
- Gloriosissimi nominis liii divulgamen culmine sn- ,...callis,qiio mulli severUer.ducinilur morti, sese hi-
perlalivo Libauinis allius, luce clafius subliinaltiin, .luntur privaie, etad qiieni falleiiiis-muridi snpieiuia
prolixa hilerpolatione prolixajlongiliidims, aique ex? illorum viam dirigit, quoruni corporc:» deleclalio-
'Spaiiiila inteicapediiie expansaj latiliidinis leirae, ut "nisgauclia imiiatur affeclusimita iiitenlio, fieri par-
palain eniinet latius diffairialum; nemo, qui verba • ticipesreligionis ture : quia multis prrcieiiiis et fu-
Doniini Nichodenio diceiitis : Spiritus ubi vult spirat, turis-tenipDiibus certe nec piiinuni shuileni visus
'inielligit, riescit. Quia ut colore indicativo hiniiaus es, nec babere 'sequcntein. Nec inirum, aiuistes re-
vh.lbus'pacificatur, solamen effeelus suflicicnsomni- . verendissime, si hoc libi- di.viniius concessiun esl,
•biis, oniiiibiisque oinnia facius, omniuin prasulum ut toio-orbi prremaxiiiiuih exeinplarboni eOeclus
celsiitiditieiii generis spermate,: el nieriti almilaie " sis: qtionlam abipsa Ciinabulari vita.grailibus virlu.-
traiisceiidis. Ideirco 1lu apex pontificalis, inclyluin itim siderea:'paiii;e leinpla visus es scandefe, alqiie
specimen feclhililinis, incomparabilis forma perspi- prreiniorum inagiiiludiiie slelligeras sedes posshlere.
ciire vitaj, decus sacerdolale, inenarrabilis lux-uni- Sed etiam talibus faClis quoddatn iiiiiiin) iiidtieiiuf,
Hersre Eeciesire, insigiie cuhnen sanctitalis, loiitis -o mifae aclmirationis-po.iilifex,neipravis hiiquoriim
'Iionitalis coluiuria ihflexibilis, digne pro meriiis as- sophislariim siisurrafionibus posscs cfiiiHiiari. llhus
seiiione vefitlica sancifis. Te cleniin, qitem lalem vitre pra-cepta ainplcxatiis, qu;x; semper ad artlua
iatitamqiiepersoiiam facta egregia coiiciniint, lalis uioliiur, laleiii lnissititliis ctiraniadhibuisli, ufsic-
'faiiticque procerif.tiis lionore AliUhronidextera cx- iibi leiTitriini quid rcgnarel-religionis, ei ali imiig^-
"td'lere tlisposuil, qtiia indeiupnis pecioiis lui anlra nis alicujiisve honiiiiis relala aures luiisiminiperel,
'ccirciispie insontis intinia possidet divina chariias, htiiiqtiamuiiitis horrc spaliuni passus cs iraiisgiedi,
ciiiri sua soboleiiiuliiinoda. "Quidqiiid nuiliifariatiim quoiisque cililis dicio adimplere l;il.O:"asli.Tu qiiidem
"Vhiiitumejusdeih charilatis filioruih, uniuSciijnsque giuidhun Dpiniiii lui ingiessuriis perpaiica, id est
famiili Dci jugi ac vigilanie siudio, prout aspifaibr per quiiiqiietiileiitoriim dona lideliter tlispeiisaia,,el
iet iiiliisifatof meiuiuri), vidfelicetFlanien diviiiiini, ( cibariam dispeiisitionem prudenler distribuiam, su-
"adipiScituf;'qiiidqiiid Sancii.ssima eorum servitule permulla locaberis servusbonus el fidclis, cuni Do-
coiiseqtii potesi, iri te divhihus fegnare videlur, al- ..iniiius venerii; qnia supernariim vinutiiin junctus
"que omiiem eartiindein'-virtufmn corigeriem fons . coiisorfio, gauiliasine fiiiemaiisura possiclebis.Mna
Chaiiiaiis iii pectoris lui sede locavii mirifice. qnippe tibi creclita tuis sacrisiniiiiiiiiis ad ihesauiiih»
' Oiriiiibus
shjiiiueni raliotiis capacibus, mi Pater atque suinmi Palris familias decem ninas-reporiabil, cui»
domiiie, cerium consfat esse a' puerilis retatulre va- : Dominus redicrit: quia videlicet per Decalogi maiv-
giiibiis iiiienia cofdis coiUrilione le totuln rclerno - daia temefipsiim lucraius Deo, nianipiilos j'usiitire
sacehioli hbsiiani Vivaininactasse,.peclus tuum ple- in dexlera fercns, cehiesimum fruciiinvad niensam
hjiuJirie^iriniiiih. Prieiiinali superno thronuiii con- ': invjsibilis atque inimoiialis; Sponsi digtiiis-coiiviva
1
"secrasse;"coel.bsmCiite' 'liiibiiasse; qtlia- jnctiiidi tui rcpoftabis, sicul nina centiun pftndcrauif tlraciimis.
"aiiihiieriofme Jifcjposiuimiei uscjhe hunc tenipofis Tu hierilo aposiolici ineriti graduni soriilus» saiie-
patet,'' hiicteiiiis lilla pfoliivie, hec aliqua'vitiorum • quediviha in ejusdem gradtis: eulihine, id cst in
io) iitiidirie' "irispiciiuf iib' iricbepto deviare: 'Tacliis :: duodciiarib numerosubliiiiatus; quia si secreta ejiis-
iiaqiiesaniiiiSjMfjtiis hectafe,' sihgulari.niifabiliiate derh muiteri penseniur. iibiqueceJsifudini ,iuse de-
eimirabili siiigiilafiialeviderisccelitusi; diini; velut : piitatiir. Qui revera impariier par a mathematicis
011 DUDONISDECANlS. QULNTlNlVIROMAND. (511
vpcatur, expariterpari, elparileriinparicoiifecius; A i laus CQJIOS langerevideiur, elcuiiht snpfa aicliiih
Sicut namque iste nuinerus ipsam eamdcm sgiiifi- csl, loius honor dtbelnr. Talem, ct liiijiisceinodi
calioiiem illorum, cl aliam, qunin illi non habcnl, . lionorem corcle rCvolvo, el mciiie deliWcro,-dcccrc
deqiiibiis conficiiiir, possidcl: itn lu omuiuin cpi- tanliiin jialronum : ul qure inlioc codice suis.tene-
scopoiiiin , qui ciJcni iiumero ilcputanliir, qiiamba- bris obscma vitlentnr, per ie adliiccin refer:inii:r,
bcnt viin rcligionis, ctaliain a Deo obtiues. El qua- qiiia nori peuiiiiiosict iiigliiriosiiioinen coinpositoris,
liler cx una inipar, cxnltcra partc par diciiur : s':c sed egrogii correcioiis litiis acquireliir.
ipsc lu aliis, qtii iilliluiliiic ipsius numcri sublimaii- Qnanqiiam sit in me pio stuliiiia rcpiiiandiim,
lur, inicqualis, cl reqnalis invciicris : inrcqualis pcr islaiiini liltcrarum liilueiam aiulacix aniniosUa-
sauctiiatc, aiqualis vero nomine. Ipse recie.super- icin arripiens, majestaiis tiirc conspecium adgreiliof,
fl-.iiissnis asseritiir jiaiiibus, qiiia vitieliccl si. in adgressiisque conlis et corporis cervice suhmissa,
iiniim re.ligaiilnr ejus speoies, qnaliier suminam hon solitm seiiicl, nec bis, uec ler, quin eiiam cre-
prislinrr. quaiiiiialis tiiiiisgrcdiuniur ; sic iransgrcs- brins preces jiingo precibus, ut oinnis scriipulnsiias
sionc mcriiorum, si. iurc sanciitalis symbota colli- iiijuslaj ainbigiiiialis tuis acmissimis hipemiibtis, ex
giinlur,' aliis in eo.Semniimcro Deo mililanlibiis al- 'pniissiino calilie lotius sa|)icnli;e coufectis, fiiii-
tior reperiris. Qnid vero in codcm iiiusic.isciitculo dilus aique fatlicitus aiiipiilclui'. Pene dimidia pars
designaliir nioihilis,' nisi suliliihiias lanli pat-oni? Iiiijns nperis iniiiiuie vhlelur respiccrc iitl iiegoliiiin
Qiiid.aliiiil ipsc diiodenarius, nisi eoncenliiiii sym- itlililaiis, nisi le messore sariiaiur cariluis siiprT-
phtinirc diapason augmeiilo dtiplicitaiis perficit ad fluilalis; quia, diiin;|ifcinor corporis infirmiiale,
sciiariuiii, qiii' sui quad.iih tlciiionsiralione alicujiis duniqiic srccularitim rcriim impedior nccessiiale ,
rei pi>rfeciionein,siciil ipse peifecins est, assiiescit nienlis merc nciilns,--sna spoiue -ca-cilalein poiins-
sigiiificarc? El qtiitl per ascCiisuin ortlinis lnijiismi- quaiii lucein ainplectcnilo, suflbcatiir, el corpnralhim
nnjri, uisi iinnieiisa peiieclio iiuplicis iiicrciiienli in dcsidciiie gaiidionnn oibalnr, aique in imiiicnso
lc rumiilnla aiigincnlalioiic duplicitatis tleclaralur? gnrgile tencbraruni dethcrginir. lllnrn siquiilcm ot:tt-
Ucspicienic siijtiidem eodeui nuiiiero ad octoiiarnnn lum, quem dico stihsitliis rccli liiminis tlesliltiluni,
scsqtiiiillera, ad novenarium sesquilertiapropoiiione a le, qiii versaris iu sacroitmi pirecepiis cloqiiioriiin,
diapiiilc, ef diaicssaron iciiiicl syniplionias : quia exopto illiisirari. Ceiiinn lc redderc voio, ut non
tiinc teniporis, quo ipsius cjusdem proveciio lc in rearis me lntic tiperi - liicsissc voliiijlarie, riec illtiil
pasltinile regimeii susliilil,, oclo beatiiudiiics .vilre spotuane.a voliiniaie ctrpisse.-Anie bieniiiiim mortis
aiigintjiiiav t,. et iioiiicn angciorum c>eiibus socia- r> cjns iil mofc frei|iieiilaiivo fni apiid eximiuiii tliicfiil
vit. Qna vero ralioue binarii niultiplicaiiohe ipse Ricardum, Willclnii.. maniiionis filiiini, votensci
diioilenariiis in viccsimaiii quartam ciimtilatioi:em reddcre merc scrvitmis ofliciiiiii, proplcr . iiiniiniera
iraiiscendil : sic gemiiioriini prajceploruni, scilicet bcncliciii qii:u ahsquc nieo iuerilo niilii dignaliis
Dei el proxiini ainor.^eiiiina observalio.viginli qini- er.it:iiii|)aiiiri.. Qiii qtiailam tlie. ailgrediens coepil
luor siipcruis senioribns te aggregavil, cum qttihus brachiis piissinii: :i.mori3me anipleeii, siiisqiie tlnl-
iniiiiafccssibili ctirona rcdhniitis caiiiicuni novuin cissimis sernioiiibiis Iraherc, alqtte prccibus jocun-
sedcnii in Ihrono canlabis. liitcr quos, sicul isdem. dis ninlcfre, qitin filiam ilelcslari et juiare in ch-.iri-
sua meiliclatc supei|)OsUa, id esl seiiario, qui, til taie, ni; si qiiapossei» ralione, anhnis siiis tlin dc-
diciuin esl, carel clefeciione cl superhiiitaie, in oc- siilcratis medcrer : scilicct ul mores actiisquc lcl-
lavuiii decimuin nuiiicriim crcscil : siinililcr clulci- ttiris Ntirmaiinicaj, qiiin eliam proavi sui Rotlotiis
sonis consonaiiiiis loliiis liaiiiioiiicrc modiilalioii.is qtirc posuilinregiiojtira clesciibercin.. Siupui velut
oiiiciiiin mellifluiv caiiiilcnai feddciilibus, niliil de- amens, et per dies alitjtiot his peiiliouibiis, in.e ne-
feciivum, niiiil stipeifliium atidie.iis,seciin.diim.qhin- gavi ahnncnS. Tandem vcro, lot .precatibiis inolus
qtie leiracorda dccein el ioclo«lisparibns irincxa fidi- tanlisqiie precibus faiigalus, vix flexi aniininn ad
bus eUicaciler dcleciabefis. Quoisuiii lendtiiit ista? D,lanlre farcinx pondus hiimeii.s nicis ijnponen him.
lllml cst in causa. Peragralis lotius Gallircjiaiiibus, El, qiianqiiaih super virium inearum possibililalcni
circiiinspeclisJindique^secus oinniiim Cliristiunoriim ,hoc csserecensuisseii) tpi.odindicebalur, jnguiii lanli
iinibiis, iicmincm compcrio, cui pari decore lolius .oncriscollo.iiieo imposiii; illius' mautlaii iiniiaior
lionoiis iiiuucra allribui dcbcaiii, sicut libi. Quo- etleclus, qtiod prrecipit nos slare, yiriliicr rgcrc et
circa, niciiioraiide Pater, poslqiiam iuclyla fmiia'ex •conforlari, insnpcr. oiiuiin nosira iii chaiilaie lieri
tuis iiiiris aciibus exprcssa aures mcas inupil, aiii.- (/ Cor. xvi, 15). S'y'1'S nostrre ini|)crilire neilum
mis incis iiHlcsiiicnlcrsiimulos ad ic iHvciiendi mi- priinas paiics operis ailigeral, heiiproh tlolor! cum-
nislravil: qiila vcltil itb ipsa divutgalione uotiiinisi laciyniahilis fama Ricaidiun toto orbe jniiicip-jin
lni ilidici, siilisfiicliirus uhiquc desideriis ineis, uii obiisse miniiavit.. Oniiiia h;ccin dolore hiijus prin-
refrigeiiuin iieres meai neccssilaiis. IlaiVcvero ne- cipis posljiosiiisseh).,pi;oplcr..niniiiim flijiuni inioleia-
cessiialein ab iiichoaiione ' lisqne ininc. lemporisi bileniqiie-planctuni.qni nonsoliiirtcpr iheiiin, ycrtun
patior, tjiiod ctii lanlilti operis tlesjwclivatn"atquej eliain lolius corporis nicnibra, qiiassahs torquebal-,
repitthabilcm conipnsiiioiicni ail corrigcndum, rc- nisi cer prUJCclleiiiissim.iini.,.fljiuin. cjiis, pairUiuin
• prxscniarcm; inihinic rcpciiebani:. pneler le cujus> Ricardum.adhuc suhersliiem ct. orxciouuin coiai-
643 DE GESTIS NORMANISLEDUCUMLlBlU TRES. Ci*
tein Rodulfum res eadcrii reprresenlaretiir. Insisliiiu A Turc ihajesiati miifcfe iilisposhi, iit falsa ariipiita-
ambo prftcibns, ul quoil nieinorabilis vilre dux Ri- rciitiif, cl si qiiid Veiilatis iri illo liabercitir, lua
carilns piec;vi=.t!o prrcrpefat exseqtieier; et ne pio- aucioiiialc coiifirniareliir , iil iniiabilis ir.eiceilnni
posiliurr, q::c>i|illi sjirtjioiiileisiu , irt biliiiguiiatis rclr.biilor, qui exiiniiiiii riiaiiiiioiifiii Riearduin in
viliiini virsiiiii, viilrreltir ullo iiiiitulnc.i iuqiiiiia- paiiiiliso glinia; sua: locavil, sictit ic crexerat stirc
iurnin pnllni, sed jiullcre lotitis nHIiiHis iiittilecliis sanclaj Eitiesia: coliiniuaiii, iia seiio pcrcnui onia-
iiiliiuij, ciinlesuuliir. Acijnicsccns |>r;ece|Uispicci- LIImconsliliial inlcr oniiiiuin saiicloruni choros
lj-^j jiic contiii, exseeiuus stiiii, licel dialecihis syl- senaloreui Cttjlestisaulrb.
log.siiiis, ncc rhcioiieis urgtiineiilis iion gloriclui'. '
ALLOCUTtO AD Ll" RUM.
Theniale peiiermi qiioniam digeslus haberis, ; Aiiiiis li;s luiiasamens baccetur tnomr.es,
Rlicloi ica lalionc carcus ihilramiiiis ouini, Ei iioleiisqiie volens sic" umu/.et uviccsitbibis,
Libcr, iiiienio Ciini.e pcrscritiorotcKo; Ludibrio laudciu sannrc subius" etonuii,
Croco " liarcissus frusira lnitlere
JEgre feri anhiius qiioJvulgo tiiieeic gcsiis laherna,
Qtire tligcsia stylo iiequidquarii scheiiiala nostro, Ghigibcr, aitl nardi iiioilicum, costiiiiiijue pipcrque,
Ei siibsaiiiieris linhidtrvalioqiic liiiniillii. "l^navis siquidqiic feres cniiis ainicilur;
Si lc coiiscrvcni, sliidiisqtic»igi.la|>inticis 'Ob.slitcriliiionilof loiige, nec cufa medcri
Pesiiferuhi iiiieniaiil secreii la-dia nobis, Tnle eousil is. niolns, iiiislrisqiic.qucrare
Aiiripluo qiioiiiam-Daiiaeirvix lexil ah imbri, Fiiiinla.iini, iipc iccuni-jiigi',er iiiemorando referto»
Ut |irt)mil niyllio Fulgciuhis, reiiea furris. "'
Qua fioniciu liiiibans liitiJus |>i%iixcril acrcin, '"']
Aui pergas i\oriii:iiaiiiiic:i n:iiic ^y.iiiirisin pvicpes, Siispicii)|>ri»i.>sitbciU QUINTI.NUS eiiorniis,
Aiu sciiolisclausti.s Franciscis jam morulcris. 1iiiideiet ut COJIOS iliner qt:i t!c nece fccii:
lli.liciil.iwivercor i.ohis sat surgere saiiuam, ilisthtx, his iiicriiisqiiesuis primonlia signet.
Si hupaiieiis refules clavctn nunc ohice deniplo,- IJticfursiiit ;iolciis coiiieiiineiu viilgus inerine,
El in " priipiias aignt.e |>lebis111ora. Ple;.is virganiis scu j'ani cliscriniinamille :
1tivi111111 qi.alienl Nuiimaniii veibere valem. Ne ineriiis fulgcniis unmiiiis obicc liiiilis
ln vulgits vi-niesaiidax ninic pi.-epmegiessU. Vix austiit iiiinitlaj tenict sjncvissc phalanges.
?io qtiniitt)laiili spcriiunl jailiibcie llitclii. " Nilescei labifs/parcciilijiiu spulis tluce laii,
jlic luJiliimspiicl iiggesli.sliibris, iabiisquc, Febieqiie.suhiracia iimlo iticrutlescere clente
Succinet iiifaiiittinireiracla iiiirc'siii.iisq.iie, Flainhie scpiili.io fclix,liheri duce sacro
Ei pliiiistim miiiiil.iisiiiiniiiiii daliit hicce profanis : Prolecms jiigilur, iiiiiiiiiiisque auxilialtis,
Elutis letiani pedibns ler succiei hic (15) Reloiitli.s' inciilis Qniiiliiii iiiiiMyiisiilini;
Veirucas alius distjt;ii'cns orc uolaliit, " Nec le noii moiiiiuinolim discessisse graveris,
Coiililius expltisis, si niilla lamcii |ialcl usqnain, Qnod resiitl ilubiis sujiplex coiiiitfqiie * ialis,
luicgra, tloctiis erit certe pfreveiicre falsis. Mcqtte tiiiiiani ailcclu optalo nieliora sciju;.nlur
Aslcxjioc fueril quo peiMiliorijnujirofaiius,
" '
VEUSUS AD RICIIARDUMMAG.NIRICHARDl FILIUM. ,'
0 temagiianiiiiiim, pium, rtiodesttinil 0 le percelebrcm, Ricarde dccens!
0 teprircipuiiiii, liiiieiitcin Deniii! 0 lejiiihticuui, Iticardciiiiii.s! •
0 lc iiiagniliciiiii,|>if)buiii,bcnigiiiiiii! 0 te pionieriliiiii, Ricarde tlulcis!
Oie iiiiiifictim, bniiiiinqiic, jiisiiini! Gfiiies iiiiinigenrelerunt tlcceiiier'.
0 lc pacilictiui, Deiqiieproleiii! Qurc ccruis iuenioraii.hro modcsie.
0 le iiiiiuUiciim,sacriiin, inoilestiim ilis depiisce liiiim cor, aique peclus,
0 te {iiajriililum, RICARDE clcniciis ! Iiinecii ut valeas quibus reccnses.
0 lu Ionganiinem, RicardeprinIcJis D
FUTUR^: MATERiEI TREPIDATIO ET DISSUASIO.
Tiirbinibus variis cui casTbiisinhiinieristjue Qiioil niilii iiuianii conimitiiiur accumiilare
Asliiioporlunis reriini yicihus viil.laiittnh, Ninuine tiivino gesluni, niiiuqiie superno?
Lapsibus alijuc volnbilibiis-faiicviigit.iniis Qui nec pviv.iliiiicasn, nec piiblice gesta
Anvia mciis titubai, niiniis siiiyiillilius hxrcris, Eticere hiimanis hossuiii digcsla lahi.ilis.
Cor quoque pr;i:lrc|iitli.iiiilibris marcessil-adustis. Ullra jiosse siiiiin pondus qiii.squis.'gnivesumil,
Torpens asi aiiiiiiiis pl.inclu suspirat acerbo, Linlihiium passus prremagtium, ridiculiiuique
i.inguaqiie raucidulos ctirsus jaiii guitiiris inlcr," impendit scmct liidicrrc garrulifali.
Oesipiens liorre.l, balbutit, blaterat, hre.ret, Siejie feraj sccialori incauio arte venahdi,
'
Squalcnlique siiu vix verba soiianiiii garrit, El sua pessiundal pr;csiiinplirtct iiivia Iiici.
Ingcniumque sbcors, hitelleclusqnc piisiihis, Sic tyro pannam gesial liclli moiiiniciilum.
Diflicilissehsiis, heu i stultiiiaque replcttis. Usus iascivi facili coiiamine stitians,
Quali quibo modo complo scriiiciie rcferre ExlorJo sed hon norii ceitare duclto.
(15) Isle, ul constel versus.
 ^3 ^PUDONJSPECANIS^
.,A.lcS-nunquaiii5eslra,l«jlus spatuluin sil)i cessum, A ^^jrlaquCidillfi.GiHs
Pfrcvia cui maier duxnonfuefil, resecabil.
Jngeril in pelagas parva qui jinlfe niarinum
Nauiaruiii seinel doclriiiaj ignarus et artis,
Fluctuat aut illuc, aut huc, aul soepevoraiur.
Qiii so.litus faieris onagio sine srepe "sedere,
Prajcipilatuf eques jani Jactus prrcpete cursu.
Ron opus ire forifni libralo foejiore iiiercis,
Eniere qui.quod vult iiescil cattle, eliiciiare,
Toliusarlis inbps, ratioiiis, consiliique. ;
Sic in diyersumpraj lapsu-scindiliir omni,
Qui repetit quod:difliiiire nequil nioderate
Doctorum njsj doctriiiaque, favore juveiur.
Ergo mere nuncinscilia? s.qualore rcpimgor,'
Igiiorans siiper lioc quid again, faciainve, sinamve.
Qiianquam sensus Ucbes genuiiircgarruKtaiis,
Thenialis iniepidum quidqtuim, infaceluiii, iiihone-
" ' |slUllI, Ordinis altjue gradtis nosiri clecus oimie peromne,
Digerat, auctoris nullius robore fretus", _ Ac fifihaiiieiiliun oriiiiis atque gradus,.
Aggrediar jioiefo quidquid, faciamqtie meaple,
Fitlens iii Domino munduiii diliotie regenle,
Quidijuid vult faciehs. coeloVlerraque, iiiarique.
Rudere consuelain plene edere vciba coegil,
Sessofique suo alterius profarier orsis,
Poslqiie sepulcraleih Lazaruiii recieavithonorem,
Et voluit functum posl funus' currere viviim.
Postsubiit vexilla crueis, mundumqiie redemil.
Suscjpe.gesia lui proavi, prsesul recotendc,
Et locuplciis avi suscipe gesla lui.
Quin efiarii meiilis patris super ssthera notl,
Parlicipis Christo quin etiam nieritis.
lilius alqiie bonis anhnuii) depasce.benignis, .
Inslrue le excrcens illius aique bonis.
Mirificosrecoleris actus sermonc reiracla,
Aflaitisque oubsiiiirificos recolens..
El riiemoraj' meiriora causas ejus memorandas,
Digne qiiacgessil nune iueiiioi;?,jiieiiiora. .
Nisibus eximiis ejus leininiscere inoruin,
Alque rccordaic liisibus exhiiiis.
Lcgithiium hujus oprts relegens iniititre liLieiiter,
El rhiiare sludens lcgiliuium liujus opus. "_
Seis quia caslraDei seniper recolendo adamavil,
Dilexit venerarts scis quia castra.Dci.
Ariele non fragilis-patrire murus fitit ipsc, '-
VERSUS AD COMITEMRODULFUMHUJUS OPERIS RELATOREM,
Virlus et nomen vulgata polenlia passhn
Flaminjgcro regni substractiscrevitin orbe,
Cedanl convicti coniitis prohiiate Rgdulfi.
lllis consulibiis Romanus calluit orbis,
Nunc N.rihmahnns apex RiCinDiciiimen lioiipris,
Tolius regiii virlus, decits aique polestas,
Monbus et mefilis ihactiis RODUJ.FE benignis,
Rilribuenie vigel, liinel, aique su;>e.stile |>ollet,
Pitepollensgrayilale ahiirii jpordisqu.e..profuudi.. _;
Ore sitlem fi.iiidistra.nquiilipectoiis.aliiia
Ut salisunda cibps, sic sensusm quoque coniii,sfv Digessi,ailonilus, iremtilus, liebes, anxiiis, anceps.
Radix consilii fecundi nectaris urna,
Vivax ingenio, 'mitis ruiilante tpquela. .
(K>) Sicaphti Enn.
jn*
^nrieie,-;UOu^fragilis-:''-'
-r'..:.^.-.Ai:-;;
Orphanus, exul, inops,.capiebat opein viduajque;, =
Solarhehcunclis, orphaiius, exuU iiiopa.
Ecclesias slauiit, paganos credere fecil,
Dciubra conslrusil, ecclesias staluit.
CprdcDeuiii Doniiuuni dilexit viribus, atque
Ul se propinqinim corde Deuin Doininum.
Foiic jfeios.jiopulos,violejilo inarle domabal,
El coiieulciibalforte ferps poptilos. •_,."
Lcgibus et thicibus verbo indiipeiabal (16) amico,
Graiiorhi regno-regibuscl ilucibiis. -. '"
Miineiiliiisvariis niii-sosdiiabai hpiiores,
Ast hiiiiiilcs jjariter juuiieiihus variis. :.
Pallia dislribuens, auriiiiypel.les,- sonipesque,
'
Muiiere largiiluus ptil.iaihslfibuens, .: :_-
R Indoiiiilas Dacos verbis blantjibat amicis,
' Ausierisqjie preiiiens indoniilosqiie Dacos..
Alloqtiio celehiis, viifiiiuiii agalm.ue pjnguis,.
Maiisu.elusverbo, alloquio ceiebris.
CiUsidicUitisiipcranj.ejns nie nunc bonitales,
Atque facullai.escausidicum snperaiit.
Permaiiet iii.diciuirt'illius yeruiii probilafis,
Sigua et adhric rutilaut, permaijel, iiidicium.
Ampiius eloquar, an sileain qu* gesia videniur,
Tenippre veiituro eJpqjuir,' aiu sileam ?
Garriei ecce meus jioteiii qurecunque relalus, ,
TraclaLiiiqiie shuuj garriet eccemeus,
Voce hoabo .frcinens, vchemeiUicorde rclraclans,
G, Qiiaelelulit viyeiis voce boabo fremens.
0 venerande, pie, recolende, vereiide' palrone,
Piresul Rotbeiie, o recolende pie,-
Iinnieiiiores.jialiiset jiieniorcs scriitare Iriumpbos,
Acitis perquirc iiiimeiiiorcsqiiepalris.
'Exliibeas.i|u.epairis diciis teniei revereii-iis, i
. Factis le S|icciilansexiiibeasqtie patii.
Subvenial jngiter pra'sens oralio.paliis
Vofaijue conliiiua.subveniain jtigiier.
Ouiinani valeas, vigeas, per.secla poieiuer,
Ciini Chrislo regnans, oJiiinam.-vigeasl
Elisio nianeas Ciimpppalre cum reyereudo,
Empireaj palriaj Elisio niaiieas.
v
Sol veliil hiinc inuiiduiii, refoves sic-sirmale cuuctos.
Nilus utiEgypliim, recrcas sie corda tuorum.
Te tellus ruiilum meruii Northhiaiinicaluiiien.
Splendor .iibique niieas, qiti cordis lampade ftijges.
Arcliipalres piisci pnriler, procercsque moderni,
Scipio, PoiiipiJiusqiie,Cato quis gloria Romrc,. .
Magiiificiiiiideciis, iiiiperjunjtlominansqiie coruscuni.,
'
D FelixanimUs, patiiiBqui.consuiis actus,,
Atixilium rc^iii.ifiiiii^ineniiim, dccus, atque^; ; .,--'
Cujiis qtire coiistani libro hoc conscripta relatu,
Sii tibi stiminus Iionor Christo regnante per ajvuin.
•
Vilaqtie sil prsesens.curh saisclis airjiie futiira.r
617 DE GESIIS NUKMANNL*.DUCDMLIBRI TRES/ Cl$'
ITEM AD ROBERTUM ARGHIEPISCOPUM.
Prsesul prrficipiie,atque venerande, A Gloria pohtilicum mcrita,
Culnien magnificum eccIesiarUm, Paslor opimcgregis Domine,
Summus nosler honor, noster el allor, Pacifica pielate calens,
Luxque, insigne decus, digna salusque Ofliciis generose piis,
Nostri sancte gradus, ordinis auclor : Ecclesireordinis, atque gfadus
Quae digesta meo, suscipe, sensu. Palma, decusque, fidesque, salus4
Sacra lange manu qua: fero supplex, CliTisticolrcquecapul populi,
*
lntemptata sciis grammalicre arlis : Egregium auxilium patriajj
Ac rimare legeris qurequeperacta, Vir venerande, saeermerilis,
Qure nos dulcis amor, curaque summa Belligeri egregii proavi,
Patris prajcipui, et dulcis, almi, Marlyrio inicanlis avi,
Magni Palricii, et reverendi Prredulcis eximiique palris,
Ricardi celebris orbi labanti Ingenio reserata nieo
iEterna palria, jure potentis, Tbemalis ordine prosaici
Quanquam sat breviter, scribere fecit. Stullilogo, stolidoque, hebete,
Qui bonitale clucns et pietale, " Inscia, inepta videque, cape.
Simplicitale valens etprobilale, Materie fluitanda sua,
Fulgens judicio juslitiaque, Dulcia, munifica, et stupida,
Regno splendidior floruit islo, Famine, veridico alloquio,
Magni Clotharii lempore regis Gesta legens, replicando diu,
Hugonisque ducis, postea regis : Qure bona repperies memora.
Cujus corde sagax, mehteque prudens Fruge salutUera segelum
Expensas memora, factaque, dicla. Pasce animumque liium, his epiilis
Recte quo valeas ajquipafari. Talibus iustfue corque luum,
Bigne consimili jam bonitale Actibus ajquiparis valeas
Tam digno comili, tamque celebri, Currere cuih seniore viro,
Tam jusloque, bono, tamque modesto, Cum palre, cum genitore sacfo.
Tamsancto, pio, tamque colendo, Gloria, vita, salus, probitas,
Juste quo fruilur, atque poliri Sospite corpore, quin animo
In ccelum superum ireque dexter, Longa per iiinunieruni tibi sit.
Agnus candidulo vellere pulcher, Poslque neeis lugubre excidium
Junctus coelicolispace perenni. Elisia patria vigeas
Ponlificalis apex et honor, Parlicipans 8B"ft6HN CTPANXKAM.
Culmine prrecipuo renitens,
Prsesul amande, Alque salubri Se exhilaranda
Et reverende Somalis artus. Lretiiicabat.
Et recolende, Namque verenda A nece cujus
Atque tremende; Ecclesiarum Ordo sacrarum
Onoma cujus Mirificariim Ecclesiarum,
Hoc quoque melrum Culmiiia fulgent: Quserefovebat,
Non capit usquam, Quas paler olim Multimodarum
Nisi redempta Schemate pulchro Congerierum
Littera desit iEdificavit. Munere sacro,
Mirificarum Quis valet ejus Fomile sancto,
Cuncta videre Colloquioque.
Prosapiarum.
Gesta tuorum Qurc bona fecit, Tristis habelur,
Corde sagaci, Quin viduarum
Suscipe patrum.
Patris, avique, Mciitequepura ? Turba vagantumj
Sal bonitalis Marlia quem nunc Exuli inopsque,
Luce micantis, Francia plorat, Esuriensque, ,
Nunc proavique, Et gemit EIus, Qui silis, atque
Jam memorando Ejulat atque Luce privali,
Qure bona quisque Mortelugubri, Consilioqtie,
Fecitin orbe, Alque mcrenda, Vesteque nudi «
Vita supersies Heuque dolenda. Frigore pressi,
Dum vegetavit Munere cujus Et lue pleni,
Fomile sacro, Qure Iocuplela, Dives in omni f
PATHOL.CXLI. .20
 ei9 DUDONiSDECANIS. QUINTINIVIROMAND. f.30
fci iucupleluin Flevit amare. Agrtuseatque
Turba bonortim Prresul.opime, Dexler, ovando,
Atquc malorum, Culmen, apexquc, Yellerisalbi,
\ Ponliiicalis Atque cacumen Tu quoque cunclo
i Culmen honoris, Lux generisque, Tempore salva.
Rex, proceresque, Progenierum Longa per annos,
Grrscus, ef Indus, Altus aniorque lnnumerosque
Frisso, Briloque Ponlificalis, Vila libi sit.
Dacus, el Anglus, Nunc imitare: Sospite sacro
Scolus, Hibernus, Et prece prona, Somale semper:
Clerus herili Corde sitbacto, Poslque lugubre,
Sorle dicatus, Menlequepura, Mortiferumque,
Ortfo verendus, Viribus almis, Jiebile damnum;
Pulcher Eous, Sedulus ora : Pace fruaris
Occiduusque, Quo rer_aiescai, Sede perenni.
Atque Sicamber Pace fruendo,
BeUger, acer, Axe superno,
0 iriiium specimen, tna suihma \ virgo Deus unus, A Qure tulil Atslemo duee barbaries furiosa,
Prrrcellens numen rcthcreum columen. Et qure Rollone denique Chrislicola.
Cansaruni decus, cl series, concordia murttli, Qualiler et soboles ejus Guitlelmusin omni
Exsorsprincipii elsine fine manens. Lege sercnato profuit imperio
NQTSqneAQriis, miindi altor, et actor enormis Quin et Ricardi merito super relhera noli,
Orbis terresiris, idea stelligeri. Patricii summi, Christicolaequepii.
Vota precum aspirans humili prece posco hicaruin, Terra ferax populi Norlmanni jure quievit
Quo faveas cceptis insciiia tremulis.' Annis frucliferis, temporepacifico;
Acttis et casus rerum, hifortunia, striclim Te prajslante, Deus, tjui cernens onniia salus
Pandain si potero themale prosaico, Regnas, et vivis, et sine line inaues.

LIBER PRIMUS.

HASTINGUS.

Tolius uaiiique molis orbe descripto, ambituque copiosus Dacire, atque mcatus multum profusus.
et stipeiGcie tcrtrc sagaciler permenso , omnem ler- Getirc. Quarum Dacia exslat medioxima, in modum
ram jjerpetuo Oc.eaiii limbo undiquc secus circum- coronrr, instarquc civitalis, prrcmagnisAlpibus'eniu-
sepiaiii, rctherco qtiadriparliti coelicardine intelleclu r. ni a. Quos porlentse anfractus amplitudinis fureutes
cosmographi dimensi, in tres partes diviserunt, incoluiit populi, prrcmonente Marle bellicosi, scili-
Asiam, Europain, Africamque repulanlcs. Qnaruni cet Gela1, qui el Gotlii, Sarmalrc et Amaxobii, Tra-
Europa quam pluiimis fluniiiium alveis inlerrivaia, godiire et Alani; quamplurimseque gentes Meotidi-
variisque provinciis tleiioininata , lermino direm- bus .p.aludibusexcolendo commoranles. Hre namque
ptionis limilatur patriis. Harum qutcdam spaliosissi- gentes petulanli nimium luxu exardescenles, femi-
ma mulliplici iiinuni.erabiliuin hominum frequeiiiia nasque quaniplurimas singulari ttirpiludine slu-
c.x>lerarumcopiosissima, nuncupatur Germania. In prantcs conunisceudo , illinc sol.olcs innunr.eras
tjua lslcr lluviusde.cacuuiinemonlis Hatnoen[Atnoe] obscena ilhciti connubii commislione jjalraiido gc-
oiius, in sexaginla omnibus augmentalus profusius, nerant. Hi,i>oslqiiamadoleverint, rerum pro posses-
ct a meridie ad orienlem means procellosus, Ger- •. sionibus contra patres, avosque, aut srepius in.ter su
inaniam et Scylhiam. usque eo, qtioponto reci|.itur, Xcrocilerobjurgali, fuerinl exuberantcs , atque ler-
discriniiiialus, vocilalur Danubius. In copiosa igitur ram quam incoluni habitare non sufficienles, coilccta
iuiercapedine a Dai\ubio ad Scylhici usque ponli sorte muliitiidine pubescentium, velerrimo riiu iu
confinium, diffusu:conimoranlitr ferre genlcs ti bar- extcrna regna cxlrudunlur nationuin, ut acquirant
barrc, quaj ex Canza [Scanzia] insula Oceano hinc sibi prrcliando regna, quibus vivere possint pace
inde circumscpla, yelut examen apum ex cauistro, perpettta : quemadmodum fecerunl Geire, qtti cl
scu gtaditis e vagiiia, diversiiate multhnoda dicuntttr Gothi, loiain pene Eurnpam usque eo quomodo1110-
piosiluissc coiisueiiidine barbaiica. Esl iiamque ibi ranlur, dfpopulati-Cajierum in explelione suarum
Uac.us cjuam plurimus Alanire, .silusque niiiiium expulsioiuimatque exituum, sacrificabanl olim vc-
 621 DE GESTIS NORMANNLE DUCUMLlBRl f RES. — LlB. I. HASTINGUSi 622
nerantes Thur Deum suum. Cui non aliquod pecu- A jugutaiitur cuspide Irisles. Mulctalur clerus , crudeil
dum, neque pecorum, necLiberiPalris, necGereris morfe punitus; Casulas nefarii induunt, quas aliari-
.ilanles donum, sed sanguinem mactabant homi- bus sacris diripiunt. Vestilur alba, ollicio missaede-
nuih, holoeaustorum omnium putanles pretiolissi- dicata. Quisquis in illos arma sumit, inlerimilur
mum;eo quod, sacerdote sortitego prrcdesihiante, crndelilcr. Cretera gens arniis frigida ducilur ca-
juga boum una Vice diriler icebantur in capite, ptiva. Uxores a pluribus stupratae ducuntur flebiliter
collisoque unicuique singulari iclu sorte eleclo ce^ advenae, Omnis puellarum sexus ab ipsis lurpiter
rebro, sternebatur in tellure , perquirebaturque i devirginatur, Cum juvenibus senes longe laleque
levorsum fibra cordis, scilicel vena, cnjiis exhaustoi trabuntur exlorres. Quidquid est animalium redi-
saiiguinecx more suo, suorumque capita linientes, li-• guiit in pretium. Crescit rabies furiosa.multis malis
brabant celeriter navium carbasa ventis : illosque augmentata. Qtiinlini teslis meritis super rcthera
tali negolio pulanies placare, veiociter navium iii-• noii incCndilur delubrum monaslicis rebus priebat-
surgebant remis.' Sin veromajori sorteequites egressi', leaium. Crelerajque omnes ecclesire in finibus Ver-
cssent, mavortia erigebanl vexilla prrelii. Sicquei mandensiiim locatae, agonothetre Chris.li Dionysii
suis a finibus elabenles, -lenebartt intenlibnem in monaslerium, Vulcano superanle, est favillatum.
genlium mortiferam concussionem. Exsutanl quippe B Enno [al., Emmo] Noviomaccnsis episcppus cum
a patribus, ut arielent viriliter cum regibus. Dimil- suis diaconibus, iv Kal. Maii, heu proh dolorl- est
tunlur a suis inopes, ut mcrcentur ex extraneis peremplus. Omnisque gens desolata ad naves ducta
dapes. Privantur suorum fundis, ut locentur quiete est captiva.ConfessorumChristiMedardiet Eligii ba-
alienis. Pelluhtur extorres, ul fenerentur prselian- silicae ab ipsis nefariis sunt peruslae. Sanclre Geno-
tes. Truduntur a suis ut participent cum aiieni- vefaevirginis sacrae ecclesia Parisiis locata ab- ipsis
genis. Segregantur sua nalione, ul gralulsntur exie- nefandis est combusta. Crcterajque ecclesirc extra
rorum possessione. Linquuntur a palribus, forsan munilionem locatre, per totam Franciam diffusajj
non videndi a matribus. Erigilur asperilas juvenum, comburuntur pcne universie. Grassante malo deso-
in demolitionem gentlum. Liberalur patria suis in- latur Francia, penilus evacuata. Luget Liberi Gere-
colis defreeala. Gaetersecondolent provincire, plurimo risque inops, quibus fuerat olim locupletissima.
liosle nequiier toxicatae. Sic depopulantur cuncta Mceret suis se incolis destitui, agricolisque privaii.
quse sibi sunt obstaniia. Navigant prope maris lit- Ejiilal vomere non exarata, cultroque inculla. Tof-
lora, ut vindicent sibi lerrarhm spolia. Uno regno pescit quiescendo lerra, labore boum non exercila.
quae rapiunt, in alind deducunt. Pelunt seqiiestra lgnorantur pervia, vesligiis hominum non aftrita.
^ Silvarum
pace portus, causa mutuandi rapliim fenus. frutictimque atque nemorum genere den-
Igilur Daci nuncupantur a suis Danai, vel Dani, santur campi.volvente tempore. Conclamala est sa-
glorianturque se ex Antenore progenilos ; qui qure lus, viircque fiducia recessit ab hominibus. Navigio
Trojae fuerunt depopulatis, mediis elapsus Achivis, ipsas Daci peiebant aquas, indeque cxsilientes po-
Ulyricos fines pertetravit cum suis. Hi namqne Daci pulabanlur finitimas terras. Nocte invadebant ja-
relato ritu olim a suis expulsi, qua suos tractus ceniium corpora, lethei soporis quielesepulia.Omni-
Francia protense expafgit, cum duce Aiislinuo bus vaslalis qure fuerunt sihi visa, et non repefien-
[a/., Hastingo] feroeiter appulsi. les prrclii usquam cerlamina in tola Francia, remea-
Hic sacer atque ferox nimium crudelis et atrox. mni praedando omnia ad navium prresidia.
Pestifer, infeslus, torvus, trux, flagiliosus. Omnibus igilur accersitis super suo negotio quid
Pestifer inconslansque, procax, ventosus et exlex. agerenl coiisulturis, omniiim Alstignus unus pro om-
Lethifer, immitis, prajcautuSj Ubique rebellis. nibus inquil nequissimus : i Oplalre nobis crebre-
Proditor incehtorque mali, duptex simulaior. scunt aurre, facilesque nobis viam spirant venti
lmpius et lumidus, pellax, deceptor el audax. secundi. Si vobis non displicet, Roiham ieainus,
F^urcifer, inceslus, infrenis, Iitigiosus. j- eamque sicuti Franciam nostro dominatui siibjtige-
Pestiferiquemali augmenlum, doli incrementum. mus. » Hoc consilium complacuit omnibus, velis-
Non alramenlo, verum carhone nolandus. ijue teclis a prfedatoribus,-iorquent proras Francicis
Et tanto scelere anle alios immanior omnes, a lilioribus. Altis namque longe lateque fluclibus
Quantus ad aslrigerum tendit suspectus Oiynipum. tactis, terrisque cis citraque littora sibi vindicatis,
Huc illucque profugas contaminavit gentes, earuih- Romam .dominam genlium volentes clam adipisci
que sibi el suis vindicavit facultates. Galiirepotesta- Lunxe urbem [Luxurbem], quseLiina dicitur, navi-
iis invasit "dominium,Franciscum usurpavit sibi re- gio sunt congressi. Principes igitur civitatis formi-
gnuiu. Tcmeravit sacerdolium, conculcavitsanctua- doloso tartlorum impetu exterriti munierunl urbem
rium. Verbis factisque lacescivit Francorum regem, quampluribus armigeris. Decernens Adstignus [Al-
civitalibus cum siiis triste commorantem. Fremit stignus] blaspliemtis, ab omnibus non jiosse civita-'
circa nmros prresidiorum, ceu lupus Circa caulas tem capi armis, dolosum reperit consilium nefin-
ovium.FloccipenditFrancos, suis prrcsidiis metu re- dissimre fraudis. Misil itaque nuntium ad coufitem
ceptos.Persequiiur cunctos, ceu leo cervos. Trttcidat civitatis et ad cpiscopum, subsequenfia \eflja illis
iiivenlGS, quos repefit seposilos. Eflicitur strages, dicturum. Qui corispcctui illorum. ijssislens, taiia
 G25 DUDOiMSDECANIS. QLiNTINl'VIROMAND. 624
eoram profudit dicens : Alslignus, dux Dacorum, _^ _, recipi et monasterio decemer bumaii. Interniihtii
vobis fidele servitium et omncs pariler sui, sorte autem regressi renuiuiaverunt quae frauduienler
Dacia cum ipso ejccli. Non vobis iiicognituni qtwd impelraverant funesti. Tunc contunnax pestifer gau-
sorte Dacia expnisi, per fluciivngtimpelagus eircvta dens siiper responsis eorum uniuscnjtisque tribns
omnia maria, turbine mirabilium maris elationum mandat accersiri prrecipuum. Congregatis aulem
traducti, Francigenae genlis regnum sumus advccti. oninibus, nequissimonim nequior dixit Alslignus :
Hoc quoque regiunn nobis sorte deorum concessum « Mihi moilo facite feretrum , et superppniie. ine
invasimus, mullutnque prreliis conlra genles Franci- quasi mortuum , arma mecum in ipso, collocale,
genas obnixe cerlavimus, lolumque regionis locnm et vos in gyrum circa ipsa flebililer slnte; vos per '
illius nostri senioris imperio proslravhnus. Verum plateas ululate, vestrosque me cogite plangere. Ttt-
omnibtis nosliis dilionibus subjugatis, reverii vo- multuet vox vestra per cttncta noslra tentoria;
lenles ad lerram noslrre naiivilalis, prius.aqiiiloni- Concrepet vox qui prajsunt navibus cum creteiis co-
•bus adversis, jjoslea Zepbyro Noihoque nobiscon- horlibus. Armillas el balleos ferri ante fercirum
frariis oblriii, finibiis invili vix adnalavimus-veslris. facite. Gemniis auroque' polilos secures ensefque'
Veslram urbem nec ferro depopulari, nec _»rredas exponite. i Fit diclo cilius qtiod mandarai funcslus.
venimus pngi vesiri ad naves deducere. Non nobis B ] Audiiur clamor ululaluum, tumultusqiie ltigeiiiiuin.
ea vis tot periculis'1'aligalis. Sequestrani nobis pa- Resonant monles pro vocibus dolose moerentiiiin
cem, prccamur, date, quae necessaria sunt liceat tinnientes. Convocat prrcsul campanis gentem diffu-
emere. Nosler senior hifirmatus, muliisque dolori- sam per.totam civilatem. Vcnit clerus, nionaslicis
bus plenus, vult a vobis fonle salutifero redimi, vestimentis indulus. Simililer principes illius tirbis
Chrislianumqiie ssse fieri : et si morle bac in infir- martyrio coronandi. Afflttit femineus sexus in exsi-
mitale prreoccupatus fuerit, vestra misericordia ve- lium cledneendus. Pergunf unanimes contra mon-
straque pielate hac civitaie sepeliri. Hoc audientes slrum ferelro imppsitum. Bajulant scolaslici cande-
: labra et cruces, majoribus prnecedentes. Advehitur
prresul et comes resjionderunt internuntio dicentes
i Peipelui fcedcrispaclumvobiscuih aghnus, veslrum- a paganis'Alsiignus, vivus super fereirum positus.
que seniorem Christianum fscimiis.Qurficuiiqtievultis Atqtte in exltu civilalis obvianl Chrisliani pnganis.
eniere, mutuavolunlale nostrorum yeslrorumque con- Ab ulroque populo comporlatur ad tnonasteriu.ni,
cedirtuis.»Iiiternuntiiis aiilem quaequefranduleiiler il- quo sepulcrum ejus erat paratum. Prrcparal se epi-
lis dixil, el qiKecunqueab eis dolosus audfvit, nefan- scoptis, missam pro suo flliolo celebralurus. Chofp
dissiino oiniiiiimseiiiorisuorenuiitiavil. Dataigiturse- ' slat et clerus, offlciosissime caniare sueius. Igno-
C
qnesirapace,miiUisquecompeleBliis,mulliscoeiiiptio- rant trucidandi Chrisiiani dolum morliferre fraudis.
nibuS atque mutuis convenlionibus coutunturperfidi Decanlatur missa soleinniter celebrata. Pariicipant
ab omnes Christiani mystico sacriilcio Jesu Chrisii.
Jiagaat vicissim et Chrisiiani. Inierim praeparalur Sancti- His missarum solemniis deeenter explelis, paulatim-
cpiscopo haluciHB,perfido non profuturum.
fcuntur aquae putei gnr-cite exhaustae. llluihii.antur que paganis congregalis, jttssil prresul corpus atl
ccrci r».iB9»:rumiDjsterium lavacri^ Advehitur prae- sepulturain deferril Paganicum magno clamore pc-
sligiator Alsii_iia3, uolosi consilii rejierlor malevo- tebantferelrum, et difebanlaliernalim non enm sepe-
lus. lnirat perfidus fontes, corpus tanluni deJuenles. liendum. Slabant igilur Ghristiani super responsis
Sitscepit iiefarius baplismum, ad animre sure inler- eorurn stupefacti. Tunc Alsligniis fereiro desilnil,
itum. Suscipitur de sacrosancto baplismate ab epi- enseinque fulgentem vagina deripuit. Invasit funf stus.
scopo et comite. Deilticiftir quasi inlirmus, sacra praesulem librum maiiu lenentern. Jugulat prajstilem,
charismale oleoque delibutus. Non ajgroius.-sed prostrato et coniite, sianteiiique clerum in ecctesia
feger, negotio perfidire miser. Drportaius quasi infir- inermem. Obsiiuxcrunt pagani ostia templi, ne |>os-
mus ad navis coniiibefiiium-,cofporedeslbatus tottim. sel ullus elabi. Tunc paganorum rabies trucidat
'
Convocat igitur illico omnium nequissimosv super p. Christianos inerines. Traduntur omnes neci, quos
sua frauduleiita dolositate consulluros. Pandil illis furor reperit hostis. Sreviunl infra delubri septa, ut
secretum exsecrabile quod coneeperat fnrioso corde : lupi infra ovium caulas. Corde premunt geniitum
« Imminente nocte; me morluum nunliale prresuli mi.lieres, lacryniasque effuniluht inanes, Juvenes
« et Comiti.et dejioscile nifliium flentes, ul' faciant cum virginibus loris concateiiantur simul. UUiina
* ine neophylum sua urbo sepeliri. Enses et armil- vitae dies accidit oinnibus, breveque el irrecupera-
< las, el quidquid est niei juris, dicite vos daturosi bile vitaelempiis. Prosiernunt per mcenia urhis prre-
« iliis. i llli 'auteni, ut jnssum fuerat, ante dominosi lianles, quoscunque reperiuul robusliores atterunlur
«ivhaiis venientes,. ttixerunt ej'ulanles : « Noster cives, sreviente Marte dolenles. Gens quae prreerat
« scnior veslerque filiolus, proh dplor ! est defnn- navibus adest, porlis vi pateiitibus. Slal mucrone
« clus. Precamur miserinl in veslro .monasterio> cornsco acies ferri, siriclim parata neci. Jtingtint se
.« sepeliri eum facialis^t; mun.era ,qu.ie vohis mo- prrelianli! us, hinc inde . cerianfes alirinsecus. Ciu-
,« riens jussit pei'max;inj;i:dari, reciphilis^»,lili nam- deliter perimunt omnes quos rfpeiiunt armis ob-
qne lali sophismaie;ttecepti , tlamlis el accipien- s.tanies."Taiidem finilur duellum, cbeu! percnip o
,.dis muneribus quasi excrccali spnponderuui..corpusj ccetiiChristianoruni. Crclera nainqiie manus flcbilis
625 DE.GESTISNORMANNUEDUCUMLIBRI TRES. — LIB. I. HASTINGUS G28
ducilur navibus. Conqmescil furcnlis Alstigni rabies, A Interca dum quasi soliiudo Francia descrla h.i-
prostratos propler urbis princijjes. Gloriabalur Al- beretur, dumque veluti lonitrualis uiugittis rttgieuiia
siignus cum suis, ratuscepisse Romam caputmundi. arcana, pavidi Noiihmamiorum advenlus formida-
Gratulatur tenere se monarcbiam tolius imperii, per rentur, rexque Francorum unde audacise pagano-
urbem quam putabal Roniam, qure esl gentium do- rum hostiliter resislerct non baberct, reperit consi-
minatrix. Hanc non esse Roinam postquam didicit, lium valde sibi suisqtte saluberriihtim, ut cum Al-
commoius ira sic inquit: < Prreilamini omnem pro- sligno nequiore nequissiino fcederaretur, paxque
vinciam, et incendite urbem islam. Captivos el spo- tolius regni, sercnala ingrueniium depoputalioninn
lia conducite ad naves quanplurlma. Senliant coloni lempestate, inler utrumque haberetur. Quapropter
istius lerrae nos in finibus illorum versasse. » Quod ducibus accersitis, cum episcopis comitibusque,
mandat leler, gaudet paraie minister. Omnis pro- cum satellitum turmis, quod corde disponendo ad-
vincia invadilur, hosteque nequissimo super.atur. invenit, eloquendo niemoravit, atqtie pronunliando
Strages qnamplurima efljcilur, caplivi xidnaves du^ sic retulil: t 0 seniores el domini, imminenlis que-
cuntur. Gladio et incendio devastant omnia qure rimoniaj causa huc provocati, consilio vos rimando
fueranl illis in praesenlia. Oneranl naves, his exple- qureritale regni. » Tunc vero Franci, regia allocu-
lis, captivis et spoliis. Jam vertunl proras ad Fran- B' tione pennoti, dixerunt unanimes conlra illos dc-
cigenre gentis regnum ducendas. Permeant mare bellando prreliari. At rex. dissuadens, tatia exorsus
Mediterraneum, reverlentes ad Francise regnum, est, dicens ; « Mihi non videlur consilium coiitra
Francia lot genles superans jam morle superbas, illos iniliari bellum. Si contra illos forte dimicatuii
Ofliciisintenta piis profuse, el honestis. exieritis, aut vos moriemini, aut illi ftiga tapsi repe-
At crines in se populi dominala volentis tent naves celerrimi. Ul requiescat lerra lempori-
Spargere te, el vano conamine contaminare, bus noslris, quaeratuf pax diulurna ab impiis. » Hoc
Imperio acquisita tuo bis ter trina regna namque consilium ab ore regis prolalum omnibus
Fortis, dura, ferox, constans robustaque, caula. est complacilum. Dirigunlur legali ad atrocem Al-
Legifera, insignis, milis, tenis, lucuteiua,. stignum pacifici. Dehiuc vectigali pensorum tribulo-
Strenua, lida, comis, belli rebus slndiosa, rum summa mitigaius, et a Francigenis exacti niu,-
In cunctis vincensque, potens solersque triumphis, neris pondere sensim filacalus, pacem quaeposlula-
Pondere sed sceleris tanli nimium cumulalo , batur non abdicat diuiius, verum dal u!tr.oneu.s
Regeque posthabita cuncla purgamine plena, lnconvulsa igitur p.rxsulum pace fumala, ducitur ad
Maiidatis Doniini spretis supcr aslra tonantis. regem, pepigitque incxtricabili fcedere olyinpia<L.<
Nunc prostrala jaces, super arma sedens verecunda, C cum eo muiiera pacis. Qui impcrialibus competenliif
Altonita et siupefacla nirnis, hebes.nsxia, liislis. nmtuaqiie voluntaie vicissim fcederati, concorde?
Conculcata, lacessita et spreta, increpaia, unauiniiier sunt. effecli. Quievitque Francia inulli-
Infeslisque reis, spujtcis, lorvis, sceleratis, mpda antehac depopulatione afflicta, cursuque illiuj
Pestiferis, tumidis, ventosis, flagitiosis. temporis hosiiii peste privata, iniimiescen!iu:n pa
Nam recidiva armi.s cilo surge, velocius insla, ganorum vaslalione est li.berala.,Ne quis leelor ab
Consilium libimetque, tuis nunc quaeie saiuure. liorreat monemus, ad adversoruin.igiiominiam ca-
Horrendi nefas multis erroribus acti suuin, qui non ad inlerilum, sed ad correpiionem
Pceniieat, pudeat te, tredeai, horreat aique. propler exaggerationem scelerum. Francigenis acci-
Scribe Dei mandala tui, reciiando per omne, derunt. Contrila esl namque gens ultore Alslignr
Altera progenies illa Dacia * dimittitur, Francigena, qure spurcaminum erat sorde nimiuir
Remigio tumidas valido lapsura per undas. plena. Perfidi perjurique merito sunt damnati, in-
Betlabit pugnas in te per tempora mullas, creduli infidelesque jiiste puniii. Prolixum noLif
Prrelia robuslis exercens martia telis. iiniversosillius temporislaborjgsn.arraiionepersequi
Effera Francorum conlundet millia bellans, .. idcirco nostrrcpraesumplioiiiscUius yerlainus slyjun1
Fcedere complacito landem jam pace quieta, ad intentionis proposiliim. Elucidet itaque brevilei
Imperiumque tuum, nomenque requabil Olympo, calamus, quamvis incrs, quae nulu D.ei gesta sunl
Gentes et tumidas libi deservire negantes digeralque comperidiose qualiter acciderunt. Expri
Conlundet gladio, milescel, suppeditabit. matque rei veritalem, spernens sophismatis errorem.
C felix, o terque quater el millies alma, Refiitet erratus obscenorum casuiim, deprhnal ven-
"Salve tiipudians, 'et aveto in srecula regnans. turae salulis negpfiu.m,.
EPILOGUS.
Ciclica torva tenens, et Itibrica devia pergens, Herbida, sytvestris, nemoro.sa, et luDrica, et aspra.
Labilium anfraclus nequicquaih audiensque Viarum, Farreque equos. depasce tuos jam lam macitentos,
Coeptumitinernunc sisle, Liber, deposco parumper, Velle bonum retirient quoriiam, sed posse pusillum.
Materire fluitanlis opus jam desine fessus. *
Srepiuset tersi, lolique habeantur per omne
Si duci Valeasultra jam conspice soters. Illorum pedibus ferrum clavis sue subtiis,
Kunc via longanimis, scabrosa, peirosa peromne, Firmis ei faleris illorum dorsa peroriia; ;
627 DUDONiSDECANIS
Maias.et frenis consutis stringeque babenis.
Sic poleris forsan peragrare viam Iuculenlam,
Quin erresque, ruas, offendaris, pereasque,
UBER
JROLLO.
PRiEFATiO HEROICO
Cui tubjeclum Eleiacun\.
Priscis insula creata, vocata , extat,
Pingtiis, agrifelix, dives opumque, laum :
Gurgitis iminensi limbo prrecincta perehni,
Mefcis muriifica, foenoremulliplicis.
Plures sunl porlus hinc inde, allrinsecus, atque
Muneris ef varii navibus impliciii.
Qiircgenuit Dedalum mullas ad laude peritum,
Supra quod safis esl artibus atque scitun.
Q ii fugiens quondam Minoeja incenia ceia
Nexuit aiclualas mirifico sibime*
Prajpetibus peiinis vacuum aera posse nieari
lpse ralus, ttilo cpnsimilis volucri.
Adscivil levilas comitem lemeraria naltin),
Incaulumque levis foaderisatque operis.
Inque latns subiit pennis Icarus palris aclis
Patrizare volens aliger jiitrepidus,
Pedaliis ad gelidas pater impiger evolal Arctos,'
Tetluremque suis alligit hic pedibus,
Calcidicis tandem super adsiilil arcibus ipse,
Dextris;frigoribus gnarus babere modum,
Kobile delubfum Phcebp statuilque, dicavit,
Exuit hic alas mcxquc salutiferas.
Dedalea soboles minus integer arce pericU
Venluri hicaulns celsidr atque means.
Climalis iinpuri subiit jilus ardua justo,
Cera rtiox liquida pcnna solula manci.
Cognonienpeiago dedil obvius Icarns ipsc,
Gurgite faiiiosus obrutus undisono.
Hrcc le monslra petunt. et fabula conligit is.la
- Ludicris sannis ridiciilisque tibi. >
Praducis incoeptoRolloiiis grandia facta
; IIuc pede arenoso quanquam devenimus usque,
Dacorumque simul pubetenus juvenum.
ltilima lerrarum linquit, nimis ardua caplans,
• Dcdalo qtioniam ocior, aut Icaro.
Dum cceioslolidum lemel protendere pennas
Conligil immensum ardua maleries.
Viribusincrementalis si posse fuisset,
Cordis menie lui, ut tlbi velje manet.
M liiplices species si scisses armonicales,
Seryant discrimen qure tribus in gradibus
Diikicano sonitu quiyisses inler colores
Psallcre praecipuecanlibus armonicis.
Ociquicdos qutvis hxrentes in tetracordjs,
QUINTINIVIROMAND. «8
Ni opitulanle Deo, qui jure triumphat ab alto,
Testcque Quintinp ni inlercedente beato,
Atque ipso, cui nunc caiiiinus quaegessit ovante,
SEGUNDUS.
METRO DECURSA
A Quos diatessaron et.diapenle favet,
Commistisque tonis quos dissona limale formant
Expensis arlis disparibus numeris.
Sexqui oclava tonurii quoniam propqrlio claudit,
Et dialessaron pax epilrita ligat.
El diapente melpdia rite emiolia sancit,
Servala lege arlis arilhmelicre.
Et dialessaron, diapenic, simul diapason
Sancito duplo perficiuht numero.
Triplicis efforihae diapason et diapenie,
Bisque diapason quadrupla consolidat.
Icor nunc nimiis rancoribus alque repungor,
Et stimulor pavilans, conculiorque iremcns.
HaJ ne te suhigant temeraria ludicra vulgi,
Ha! neprajcipitem fulmina conculiant.
V Erulus insidiis quo possis jure lueri,
Ecce satubre libi accipe consilium.
Propositum cordis Domino commille lonanli,
Ludicra disperdal, fulgura disculiat.
Miinilum sensim pontum te provehat ullra
Flaminis almiiluo alite septiflui.
Aique solo temel sistat pingui et cereali,
Evulso nemore frulicis et silicis.
Rhetoricoque luum fcecundet neclare sensum
Armorico pariter debriel et modulo.
Acquisila aliis plectro cum iidibus ita
Ymnizaiile melos psallere voce queas.
Patricio caecisoculo, claudis, baculoque,
Ecclesi* deeori, pauperibusque cibo.
Oiphani et exulis, asf inopis, vidureque vagantis
Summo lutori ordinis atque sacri.
Ccenoet gressu difljciliquevia.
UUerius nostruin cpnamur tendere gressum,
Sed nos dilaniat malerire novitas.
Non opisire quidcm, nostroque insistere ccepto,
Nempefatigalis pondere prrevideo.
Prremagnusest.nobis* dimiilere fascem,
Garrulitas erit, et ridiculum nimium—
Formicare valens informia cuncta potenter,
Donaque dislribuens nectaris uranici.
Spiritus alme, veni, nasci qui verba dedisti,
Sensus accende vivificans bebeies.
 tfi NfiRMANNLEDUCUMLlBRl TRES. - LIB. II. ROLLO. C30.
cor aspira« fusas spes alque.refunde, A othiiium viiiulum cumulo prrecellenlissimus, Dufun-,
cto vero illo, siiperstiterimt duo filii ejus, armis
Antra mei sensim pecloris irradians.
Tangere quo possim tantre ante eacumina molis, strenui, bellis edocti, corpore pulcherriini, animosi-.
Intemptala stylo surgere largiflue. tale robustissimi. Quorum vero major nattt Roixo,
Prosaico referam breviter quaecunquerelatu, aller vero junior GURIMnnncupatur. Quos rcgali
Te collatore, le duce, te arliiice. jussione descripti juvenes ad exlerminatioiienT ag-
, Cum superna DeificreTrinitalis providentia, cujus. gredientes, geniiqne flexo, vultuque subniisso, at-
nulu variala volvenlium lemporum vieissitndine. qne bumili voce obnixe poscentes, itiqtiiunl una-
alternanlur omnia, cernerel ctemenler Ecclesiam! nimes:
sanclo sanguine redemptam, sacrique baplismatiss « Fertenobis auxilium, subvenilij npbis in adjti-
latice profusius emendatam, oleique et chrismatis; torium : sub tutela vestrae proteclionis morabiniur,
liqtiore insigniter delibulam, suprascriptis breviler vestrumque servilium incessanler faciemus. Rex
casibus immaniter affliclam : conlinuis Christiano- autem noster vult a Dacia nos exterminare, Jiindis-s
rum precibus stippliciter pulsala, non desistit illiI que npslris alque beneficiis nos per omnja pri-
salutifera prrebere suffragia, ex ferocitate ssjvse , vare. Miseremini, precamnr, miseremini nobis onini
genlilitalis Dacigena : ut untle fuerat flebiliter affli-. B- speet salule deslilutis. > Tunc duo illi fratres stij)-
cta, inde esset viriliter vegetata; et quibus in prre- pliciter precantibus responderunt, dicenles : « Auxi-
ceps lapsa , his ccelo tenus exullala : quorumque,- liabimur oplime vobis, vosqueregalium minaruni
actu floccipensa, horum munere refecla.: quorum( securos morari in Dacia, alque res vestrre proprie-.
frequentia conculcata, hqrum auro gemmisque or- lalis faciemus quiele lenere., » Illi aulem hrec an-
nala : quorum prrcdatu pannosa, hortim dono con«- dientes, Rollonis el Giirim osculo expeliverunl
pte palliata. Concretis igilur humana connubii stu- pedes, alque illico supcr dictis priiicipum remea-
priqne copula plurimis Dacigenarumpubium tur.mis, runt gratulantes. Interea veridica ophiionis promtil-
illisque bellornm incendia inter se, et in pa- gatur fama, regis Dacire aures pulsans, quod dux
tres, et avunculos frequenter SHggerenlibus,omnes, prrcpolenlissimus, pater scilicet Rollonis el Gu-
Dacigenremajores nalu etpoteslate ad regeni conve- rim sorte fruerelur suprema. Tnnc rex anie.malo-,
nientes, dixerunt nnanimes : Resjmblica hostili in- rum, qurc sibi ille dux inlulit, reminiscens, cnnctif
vasione sreve epprimitur, filiorumque et nepolum stii imperii accersitis principibus, inquit : « Vos
nostrorum contrilione conculitur. Constiliilum nam- « non lalet palrem Rollonis et Gurim esse defun-,
qtie noslrre antiqiiilalis ritum abdicavimtis, ideo Q « clttm. Aggrediar ergo fines illorum, el capiam,
Daciscaegenlis poptilus quampturima mala perpessus, « urbes et castra , alque munitissima loca, ul
annullalur. Consule igitur, Rex, regnorUu yeterri- « ciscarque facta palris in filios, eosque conterendo
mo, quod regere pacifico debes imperio. Pestifera < satiabor snper malis illorum. Vos veslrosque pre-.
liequissimorum hoslium lue expurgelur Dacia, ut « cor prreparate ad lalia negotia adimplenda. »
residui vivere et requiescere possimus pace perpe- Denominalo igitur lermino profeclionis, undecun-
tua. Quorum consiliis rex attenlius acqtiiescens, que venerant repedarunl cum suis. Mox effera
stiaequeprreceplionis ediclum per terram sui impe-[ Dacircjuventtis, nimio curarum inbians restui, qure
rii velociler dirigens, ul describerenlur nepotes-et commoda sunt prreparat nullo profeclu, Hi lev.es
iilii quos sors reperiret cxpulsionis, jussit satrapas, clypeos, lucidaque spicula, fabrili adulti arle com-
iliius lerrre adesse sibi praescripti diei tempore. ponunl. Hi tela, ensesque, alque secures cole cx-
Hiijnsccmodi fama. regalium legationum mox per- aciiunt. Alii tula capitum legmina, scilicel galcas;
cutil menles pubescenlium. Trepidis anxia senten- alii ferro auroque trilices ipricas, thoracas sciticet
liis illorum cordamutant, incertisque fnturis ignola{ faciunt. Quin etiam palria tela recoquuni fornaci-
fiucluanl. Hrcretillorum stupefactus animus, cer- bus, renovanlque cudibus. Hnjus rei inopinala
nens incogniia senstis. Quin illos indiga veri cura, n£ fama Rollonis et Gurim arires pcrlabilur, el talis
faligrrt, spesque incerta dubios dilaniat. Incerlum! relationis sermone periurbantur. Qui convocaia
erat illis praescire qure senlentia volvebalur in, copiosa manu congruentique pubertate florenlium,
regis corde. congregalaque multittidine medire relatis, senum
Illis vero in diebus.senex quidam erat in parlibus, alque ad exlerniinandumdescriptorum,.elaiis dextris
Dacirc, omnium rerum aflluenlia locupletissimus, mandani silemium.
innumerabilitimque militum frequenlia undique se- Tumultuantis populi niurmurc penitus sedaio, se-
cus stipalus : qui nunquam colla sure cervicis cui- disque decenlis suggestu sublimiter RoIIonesuffeclo,
piam regi subegit nec cujiislibet manibtis graiia, infit orc mellifliio: « Vos, quibus incalcsciijnveni-
servitii manns snas comniendando commisit. Quii lis ardor, quique flore praeslantioiis islis virlulis,
Dacire rcgnnm pene universum possidens, aflinesi alloquor. Solerli proposito reverendos patres, avos-
Dacircet Alanirc lerras sibi vindieavit, populosque; que et proavos irailaminor. Cbnvalescite virilitcr,
sibi: prrcliis quamplurimis vi e' poleslale siibjuga^ et conforiaminor, el ne ul equiperis vicibus illis
vit. Erat enim onuiium Orienlalinm prresiantiore> valealis congruenter convenire dedigharhiiior. Rcx
vijiuie orajootcnlissimus,cunciorumnue exa ,gcraloi siquidem hujus regni molitur nos' sufiergredi, iio-
 651 DUDONISDECANIS. QUINTINIVIROMAN* ; v
~" .
slrajque. monarchiam dilionis invadere, nosque et A Illum ditabit locupletans,;
vos omnes peidere, el anlequam hrerediiariam no- Francia deque luis geniti ecundabe
slrae dominalionis terram mancipet, sui regiminis Spermate nobiliumconcrelis Cliristicplar
terram anficipandoprreoccupemus, hpslililerque re- Dacigenis cum Francigenis tam pacificalis,
sislendo advenlui ejus. » Ulico omnes his dictis Gignet producens, expurget, proferet ingens
liilares regiam terram conglobatis exercilibus inva- Reges, pontificesque, duces, comites, prPceresque : j"?
serunt, totamque sreviente vulcanO depopularunt. Sub quibus orbis cvans ppllebii principe Christo,
Hrec autem rex audicns, conlra Rollonemet fralrem Et qtiibus ecctesisefeeundabuntur ubique,
, «'jnsperegit ad prrelium, diuque dimicandolerga ver- Atque nevo quorum, gaudebunt, perpete Christo,
lil fugiens ad praesidia urbium. Tunc Rollo sui Ter, trinaeque quibus baplismale purificatis,
cxercilus mortuos sepelivit, regis aulem inhumatos Jam superum lurmaedecimaeViceperditae adactse.
reliquit. Unius vero luslri spatio perseveranie inter Cumque diu Scanza insula mcestus mprarelur,
regem et Rollonem duellio, misit rex pacificisverbis splticitaque centprquentis animpsitatis cogitatione
ad eum hujusmodi in dolo : « Nihil milii et libi, sesluans molirelur ut vindicaret sede inimicis suis;
iiisi gralia propinquilalis. Ut requiescat respublica, plurimique, quosfugarat.de Dacia regalis immani-
precor permitte, ut quod mei juris est, meusque " tas, ad eum reverlereniur, fessos labore artus, so-
pater, tenuit, liceat patienler me possidere : tibi pore oppressos, vox divina illi sonuit, dicens :
auieni tjuod lui juris, quodque luus. Sitque inler me < Rollo, velociler surge, pontum feslinanfer navi-
ei le pax el concordia inexiricabili fcedere com- « gio transmeans, ad Anglosjierge : ubi audies quod
pacta. » Tunc Rollo el Gurim, illorumque mililes « ad palriam sospes reverteris, perpetuaque pace
nlque descripti ad exlerminandum, pacem collau- « in ea sine detrimento frueris.» Hoc somnium cum
daverunl. Delerminato igilur conjurandae amiciliaj cuidam sapienti viro el Chrisiicolre relulissel, liu-
lempore, ulerque veuil ad placituni: mutuis inuiieri- jusmodi serraohe inlerprelatus est: « Tu vergenle
Lus ditali fcederali sunt, Denique perfidus rex do- venluri temporis cursu sacrosanclo baptismale pu-
losiiaicm cpnceptre fraudis infesto corde ruminans, rificaberis, prajdignusque Chrislicola eflicieris : et
cpnvocalo quodam exercitu suo, noctu pergens ab errore fluctUantis sreculi ad Anglos, scilicet An-
cpnlra itlos, invadensque fines illorum, abscon- gelos, usque olim pervenies, pacemque perennis
densquc insidias prope mcenia civilaiis, cppugnare glorirecum illis babebis. »Illicp vela navibus apians,
(jcepit. Tunc Rollo el Guriin, et qui cum ee erant, remisque eas exornans, atque frumenlo, vino, ter-
exsilienles de civilale, persequebaiiiur rcgem lerga P gisque suum eas onerans, yelivolum mare celeriier-
vertenlem , fugamque simulantem. Transgfesso perineans, Anglos-aggreditur, ibique morari qui.ele
jgilur locum insidiartim Rotlone, pars quredam illa- diu suspicaiur. Audienles autem illius terrilorii
rtim de latibulis egressa, petil urbem. Quam armir pagenses, quod Rollo Dacus adveniret, aciem maxi-
geris viicuani ipvenienl, jncendil; oniiiiiiiiiqiiesu- mam contra illum conslruxerunt, eumque ab illis
pelleciiliuiii spolia sibi detulit. Quajdam vero se- llnibus fugare conati sunt. Qui more solito ad prae-
quebalur Rollonem, regem hostiti immanhate lium indubilanter illis occurrit, plurimosque illorum
fuganlefii. Cernens atilcni rex incensam uriiem, prostravit, atque caeterorum fuga verlenlium dorsa
insidiasque praevalere, relrogressus prreliabatur hasta fatigavit, Denique pagenses prioribus plures
contra illum. Cacsisergo ex jiarte Rollouis^quamplu- coacervanies, conlra Rollonem ilerum aciem ro-
ribus, cecidil Gurim fraler ejus in praelio. Videns bustissimam dirigunl, eumque occidere, aut fuga
atileni Rollo se inler uirumque exereimm, unum labi couantur. llle yero studiis belli edoclus, cer-
auro mi-
lugaiii sjniulantem, alterum latebris egressum, laministjue necessilate asperrimus, galea
contra ob-
Jrairemquemoiiuum; vix livoiibus pluriniis lacera- rifice compla, trilicique lorica indulus,
lus, cum paucis divertit ab eis. Tunc rex obsidens, jtiiganiiiim-et jiroficiscenliumin se turmas armige-
el capiens urbes, pppulum conlra se objurgantem D ras, veliiciter atque indubitanter perrexit, milliaque
sibi subjugavit. Rollo vero morari non valens in illorum immaniter prostravit, viclrice manu, celeri-
Dacia, propter regem diflidens sui, Scansam iiisu- que cursu profugos persequens, mullosque princi-
lam cum sex nayibus aggressus est. Tunc Dacia pum capiens, locum praelii reverlens, occisorum
infeclos
pio duce, jjairiiioque atque rolmslissimo advocaio corpqra terra condit, creterosque plagis
Tunc
privata, magno ejulalu cpncussa ccepit nimhim deporlayit, captosque navibus connexuii.
flere. tiimodo errore restuans, si Daciam repeleret, an
APOSTROPIU. , Franciam pergeret, aut Anglicam terram prruliis
Dacia, sorte tuos, quaeGallis millis alumnos., afriigeret, et sibi yindicaret, coepitanxiari, nimium-
lndiga promissi veri, dabitur quod ab aslris, que tristari,
Praesngiiel meriti, njercis non gnara fuuirae, APOSTROPHA. ADEUMDEM.
Exbilara temet, deprensans cprde dplorem.
Casus non animaeest, formna pulsus at acris. Rollo, quid horrescis litubans, meluisque vacillans?
Ilaec"adversa vices cpnverterit improba semper, Quid.lorques animiim meditalus peste repletum?
(>ninebonuniisti prospera divilecensu. Quid cor comburis curarum sorae refeclum?
Suggcrct
633 DE GESTIS NORMANNIJGDUCUMLIBRl TRES. - LIB. II. ROLLO. 634
Quid biscens animo, quid volvis nunc medilando? A edentes, populum antiqure fraudis contagio pollutum,
Cur haeres pater obtutu defixus in uno? typico baplismate abluendum, sacrosancli' corporis
Ambigua et creperum memorans quid mente re- et sanguinis Christi alimonia saginandum. Per nidos,
[traclas? quos circtim monles faciebant, vastalarum urbium
Quidque stupes casum prresenti sorle maiignum? mccnia reredificaiida iulelligag. Tibi aves diversarum
Ordine falali post multa pericula belli, specie.rum obiemperabunt, tibi homines diversorum
Ferventis pelagi ppst requoreosque lumores, regnorum serviendo accubitali obedient, >
Perpas Christicola Franeisca celsior aula, His igitur mirabilium interpretationem sermoni-
Patritius meritis florescens jure valebis, bus Rollo exhilaratus, visionis sure interpretem,
Emeriium et capies condigna merce coronam, caeterosque quos bello ceperal viiiclis solvit, variis-
ln summoque bono deilate mereberis nti. que muneribus et donis diversis dilalos, ad sua
Cuni aulem hnjusmodi perlurbalionibus sollicilus Ircios remisil. Eo namque tempore rex Anglornm
haercret, hominesque regionis illius ditioni suaefide- Chrislianissimus, noiniue Alstemus, omnium bonp-
litalis gratia viliculoque sese subjugarent, quadam rum tiiulis exotnalus,' sacrosanctreEcclesire prredi-
nocte soporifera lethei maiis quiete per membra gnus advocalus, habenas regni Anglorum modera-
leniler serpente, videre videbalur prajcetlenlissimis ^ bal piissimus. Cui conlinuo Rollo Iegalos suos misil,
quondam prrccelsiore Franciscre liabiiationis monle et quid dicerent auribus illorum prius inlimavit.
sepositum : ejusque montis in cacumine fontem Qui venientes ad eum pro vocis affeclu, summissis
liquidum et odoriferum, seque in eo ablui, et ab eo vullibus dixerunt : « Animtim praepolentissimus pa-
expiari conlagione Iepraeetprurigiue contaminaium. tricius, duxque Dacorum prrecellenlissimhs, RoIIo
Denique illius monlis .cacumine adhuc supersles noster senior et advocatus tibi fidele servilium,
cirea basim illius liiuc inde, et altiinsecus, multa tuisque amicitire muntis inconvulsum. Magnum,
iniina avium diversorum geuerum, varii coloris, domine Rex, Dacire regno infortuntum perpessos, et
siriistras alas quin etiam rubicundas habeniiuni. liabeo, heu dolor! fraudulenter exterminatos, Euriis
Qiiarum diffusaelonge laleque mulliludinis inexhau- obnoxius nobis penilus, iniumescentitimque procel-
stam exlremilalem perspicaci et angustato obltilu Jarum clationibus affliclos, vestris finibtis appulii,
non poterat comprehendere. Crfileruni congruenti omni spei el salutis prrcsidio privatos. Cum auleni
incessu alque volalu eas sibi alternis vicibus invi- conaremur Daciain repetere, et nos de inimicis no-
cem cedentes, fontem monlis petere, easque se stris vindicare, obstilit et interclusit nos glacialis
convenieuti natatione sicuti solent tempore futurae - hiems, geluque crustanle lerram, et affligenle flebi-
pluyire abluere. Omnibusque mira infusione delibu- les herbarum et arborum comas, densa glacialitim
lis, congrua eas staijone sine discretione generum mole refrenala crustaruni struxerunt nobis murum
et specienim, sine ullo contentionis jurgio, mutuo flumirta. Nec praebuit nobis prosperum iter unda.
vicissim pastu quasi amicabililer cometlere; easque Audientes quidam milites in confinio nostri adveri-
deporlatis ramusculis festinanli Jabore nidificare : tus commorantes, praemaxiinam aciem conlra nos
quin eliam sure visionis imperio voluntarie suceum- struxerunl, nosque lacescentes irivaserunt. Nos vero
bere. Mox expergefactus, et visionis quam viderat hec sub glaciem, nec supra navigare valentes, illo-
reminisceus, accersiiis majoribus principum, caplis- rum audaciae reslilimus, multosque illorum praelio
quc prrelio principibus simul ascitis, omnem hujus exarmatos cepimus. Non autem regnuni luun) de-
visionis seriem inconstanler disseruil, el quid hujtis populabimiis, nec piaedas usquam raplas ad naves
visionis mysticum sentiren.t ab eis inqnirit. Tune vertemus. Veuderidi alqtie,ementli sequeslram pa-
cuiicljs conticenlibus, caploruin unus Christianre cem petimus, quia imminenlis veris lempore ad
religionis fide imbulus, praesagioque diviiise inspira- Franciam proficisceinur. > Rex autem hilarem vul-
tionis aspersus, myslicum illius visionis intellectura tum submissus, his audilis profatur: « Nulla lellus
explanavil, dicens : « MonsFranciae quo slare vide- D effert viros magis quam Dacia prsecipuos, armisque
baris, Ecclesia illius designatur. Fons, qui in sum- slrenue edoctos. Parentelam diffusae generosilatis
miiate monlis erat, baplismus regeneralionis infer- veslri senioris, casusque et labores veslros, quin
pretatur. Per lepram et pr.uriginem, qua infectus etiam fraudulentam perihiiain Dacire regis nobis
eras, commissionis tiue scelera et peccata animad- retiilerunl plurimi. Nemo seniore vestro juslior in
vertas. Te in eo ablui el ab eoleprre pruriginisque faclis, nemo major in armis. Hujus negoiii curas
morbo expurgari, le lavacro sacri baptismatis rege- seducile, armorum securi, prreliorum inipatienies,
nerari, et ab omnibus peccatis.emundari. Per volu-. alque omnium malomm immunes estote. Liceat
cres diversorum generum lrevas alas habentes puni- vobis ubicunque terrarinn noslrre diiionis vendere
ceas, quarum infinilissimam exlremilaleni exhaurire et emere. Veslrum seiiiorem, precamur, cogite, ut
visu uoii poteras, liomines diversarnm provinciarum noslrae fldei integrilaie dignelttr ad nos venire,
scululala blaccbia habentes, tuique effecti fideles, quia eum desidero intueri, superque malis suis
quorum. innumcram multitudiiiem coadunalam vi- solari. > Abeuntes aulem missi, quaecunque audie-
dcbis, animo deprehendas. Per alites fonte infusas, rant renuntiaverunt Rolioni. ExlemplO;Rollo aii-
e( jn eo aliernatim ablulas, communique comeslione dacter et incunctantesF-perrcxil ad regem contra
 63S . DUDONISDECANIS. QUINTINIVIROMAND. |»M
sevenientem. Qui muluo amplexali et oscula libati, A J Numen et relerno complectens omnia giro,
cedeiitibus ulriusque exercilus turmis sederunt lnfeclum vitiis peccati et faecereplelum,
seposiii. Qui me Christicolam fieri vis munere visi
Tunc rex Alstemus prior est allocutus : Temporis exiguo cursu velvenle futuri:
Prosapia pollens, geslorum luniine fulgens. Suscipe vota libens, precibusque favelo benignus,
Moribns et merilis praecelsior omnibus, aique Fluctus sedatisque feros compesce ruinis,
Foedere complacito fidei neclamur in uno. Casibus eripiens islis nos atque labore,
Sis pelo pars animrc semperque meaecomes, atque Comprime demulcens, mitescens, aique serena
Fiuibus iu noslris lemet deposco morari. Undantemniniium violenlo tufbine pontum.
Sicque salutifero baplismate sorde piari. Harum vcro orationum precibus finiiis, mox mare
En quid geslis habe noslrre ditionis in orbe. quiescil, serenatis procetlis, immensosque acqiiorls
Sis niemor ipse mei fuero ceu semper in omiii, tracius optalo ilamine breviterexplicuerunl; naves-
Et si vclle alias est nunc proficier horas. que tempeslate diruptas littoribus Uvalgorum vix
Si gens lorva, ferox jamjam ferilaverit me, in applicuerunt. Audiehtes aulem Uvalgrenses quod
Improba, non servans fidei relinensque tenorem, gens barbara lempeslate maris ferociler quassata,
Ut potis es fer opem stabili conamine salvans. * suis littoribus esset advecta, congregaia multiiu-
Et libi siiciirram simili ralione juvando, dine pagensium.Rollonem ducem tempesluoso mar!
Te leget alque meum muluo ceflamine scutum. vix ereplum insperate assalierunt. Qui solito more
Tunc Rollo super regis dictis lretus dixisse fer- concilns contra illos debellando perrexil,
alqtie
lur :'« Grates libi, omnium regum prreslantissime, plures illorum nece prostralos orco transmisit,
super voluntariis beneficiis rependo, et quidquid resi.duosqueillorum aut fugavit aut cepit. Cumqhe
inier hie el '.e agenda retulisti, fac ut opto. Diutis- diutissime morulans (17), Uvalgras depopiilaret,
simc in re_,io luo non merabor, sed celerius quam reminiscens Alstemus rex Anglorum Chrislianissi-
polero Franciam adibo. Ubicunque terrarum fuero, mus, omnium regum probilate praecellenlissinius,
tuus amicus insolubili dileclionis coiijiinctus fcedere amicitiae qua se et Rollonem colligafal in foedera
perrhanebo. > His dictis admodum inexlricabiiter sempiterna, duodecim naves frumento, virto atque
fcederati, alternarum rerum compclenliis mirabiH- lardo oneratas, quin etiam totidem armato milite
ter ditati, rediit quisque ad suam cum suis. Tolo repletas, duc.i prrecelso transmisil in UValgras. His
namque hyemantis anni lempore, naves sumptusque, Roilo donis laelus, iegalos muneribus praemaximis
qui necessarii erant ilineri, praeparare Rollo dux C ditalos cum gratiarum actione ad regem remisit,'
solenis eurae fecii, Anglosque florenlis jiivenlulis seque per eos famulaturum regi mandavil. ^Esliman-
milites, qui erant sUi effecli, et secum iluri asci- tes autem Uvalgrensesi propler deporiati frumenti
vii. Cum aulem primre iestalis lempore, rulilaiiliuiri copiam omni tempore Rollonem Uvalgris moralu-
molliler florum arriderel copia, purpureisque blallis riim, convocaverunt Raginerum Longi colli Hasba-
laclea el odorifera alberent lilia, memor semper censem et Ilainaucensem ducem, et Radebodum
visionis monentis ad Franciam proficisci, classibus Frisire regionis principem, et cohglobalo exercitu
velis daiis navem conscendit. Cum vero lenibus aliorum pagorum invaserunt Rollonem. Qui, sicut
venlis congressus navigii factus esset, usqne ad saepius, ad bcllum indubitanter perrexit, et.multa
medium acquoris, nihilcjue viderent nisi ccelum niillia illorum occidit, alqne Raginerum Longi coUi
complexum super faciem maris, invidi spiritus el Radebodum Frisonem ad sua castra fugavil.
scienles illos baplismale Christi nomine ablnendos, Deinde totam lerram Uvalgrorum devastavit alque
gloriamque quam perdiderant adepluros ingemi- incendio concremavil. Post hinc bujus rei causa
scentes, occurrerunl excitanles pericula illis venti, indignalus, Frisones celeriler expetivit, terramque
quin etiam a sedibus suis ruunt, et lii ante ponto illorum devastare ccepit. Tunc Frisones inullorum
a sedibus imis in prcccipilium fluclus niinios et ad " congeriem populorum concile coacervantes, sibique
sidera tollunt. Ccclum crebrescentibus fulguribus niulfiludinem plebium in confinio Frisire com-
iiiloniiit, de. jarumque tenebrarum nox atra illis lhoraiuium accumulantes, fluvio Almerae commo-
incubuit. Remis confraclis, ventorum rabiem velat rantem multis prreparatis, accelerata
agminibus
fcrre non possunl. Itaque viribus exhausti, omnia incursione conanlur invadere Rollonem. Rollo vcro'
ventis permillunt. Huc illucque naves quasi per et cum eo erant genu flexo, armorumque in-
iiionles el valles flucluant, mortemque repentinam qui
gruente horrore, scutorum tegmine cooperti, stricta>
oinnibus iiileiitaiit. Tunc Rollo protensis manibus
que aciei mucronibus coruscis complicati, exspecta-
prostratus incubuit navi, humilique voce lalia pro- bant initium certaminis. Frisones ergo parvissimam
. fudil: esse putanles multitudinem illorum, inieruiitbellum
ORATIO BOIXONIS. Daci vero exsilienies in illos
sibi npn profulurum.
0 Deus cmnipotens, coeleslialumiue ccmplens, intuentes usqiie ad interneciouem prosiraveruni;
Qui ccelum lerramque ienes per secula, cujus

(17) Id est, parvas moras facient,

 637 M CESTIS NORMANNLEullCUM LlBRI TRES, — LIB. II. ROLLO «aS
pltiKsque principes ceperunt innumerabilemque X que Rollo. fcederatum muneribusque et donis prre-
mauum ad naves duxerunt. Frisones igitur residni, maximis ditatuin, quin etiam reddiia metlietale
diflMentes sui, exhinc tributarii effecli suiu, Rollo- legalorum munerum, ad uxorem suam laetum remisit
nis prreceptis per omnia obedientes. Congesto et Raginerum. His taliter pace sedatis, Rotlo memor
exaggerato, atque dato Frisire tribulo, iliico librat visionis, semperque sperans affulurum sibi quod
in r.ltuin carbasa navibus data, vertilque proras ad viderat in somnis, quid debeat agere solers inquirit.
Raineri prplixi juguli terras, ulcisci se cupiens de APOSTROPHA.
ipso, qui affuit Uvalgris cum .Frescnibus jam prc- in terris morulans versaris in istis,
straiis in praelio. Pererralc ponto, inlral Scaldi Rollo, qnid satis ultus ades cunctos inimicos ?
Cum supfa
alveum cis citraque terram depopulans super Longi haec senieiitia prrestat,
ad abhatiam diciam Desine, parce tibi, magis
colli Rainerum, venit quamdam Venliifo quoniam proclivi temporis revo
nomiiie Condalum. Rainerus vero multa prrelia Prxlia Franciscae dire palieris,
victor jrentis
conlra eum fecit, sed ex omnibus Rollo nimiuni bellis Aquitanis..
terra exer- Atque fatigeris
potens exslitit. Devaslabatur' utriusque llinc fontis liquidi, etsacri rorem subilurus,
citus mala perpessa. Prrevalida fames exoritur; Chrismale perfusus, oleique liquore novalus,
ipiia terra aralro non scindilur. "
Vutgus penuria Praemia perpetuae capies cum muriere vitae.
, affligilur, fame bellisque atterilur. billidunt vivere Anno igitur oclingentesimoseptuagesimo sexlo ah
ciincti, salule vietus privati. Quadam igitur die incarnalione Doniini, nobilis Rollo consullu Jfidelium
Rainero loco insidiarum clam conimoranle, super
siiorum libravit vela venlis navigeris, fluminis Scaldi
Dacos cupiente irruere, DacicUmhinc inde con-
alveum deserens, atque permenso ponto qua Sequana
gressi vallaverunt, eumque nimium debellantem
creruleo gurgite, perspicuisqhe cursibus fluens,
manciparunt, vinclumque ad RoIIonem duxerunt,
die odoriferasqueexcejlentium riparum heibas lambens,
Ipsa namque Ragineridre, Dacorum ut caperent lliictuque inflatiore maris srepe reverberato secun-
aliquos latebris commorantes, invasernnt duodecim dum discrimina Lunre, inundanlis maris pelago se
irtihies prrecipuos Roltonis, et constanli virtule navibus Gimeiasvenil.vidensque
immittit, aggrediens
ceperunt. Tunc uxor Ragineri flens, et ejulans S. Pelfi monasterium monachilis habilalionis domi-
super eo, eonvocatis principibus suis, misit ad bus adornatum, sanclumque rcputans esse locum,
Rollonem, ut pro duodecim comitibus captis redder morari illic dislulit; sed ullra flumen ad capellam
ret sibi suum seniorem, Illico Rolto, suscepla lega- S. Vedasti naves
applicuil; corpusque cujusdam
tione, remisit acl eam diceng: Non reddetur libi nomine Hamellrudis, quod secum adpbrta-
virginis
Ragincrus, sed decollabiiur, nisi reddideris prius ^" verat, super altare S. Vcdasti posuit, huicque
meos comiles mihi, insuper dederis quidquid auri ex nomine virginis nomen seml>iiernum
est et argenti.sui ducariiinis, cum juramento Chri-» capellre inhaesit. Dicilurque ille locus ad sanctum Hatnellru-
slianre religionis, qtiin etiam tributum istius regio- dem ab incolis. Audientes igilur pauperes homines,
nis. Mox conjnx Ragineri lugubri legalione afllicla mercalores Rolomo comniorantes, illius-
comites captos Rolloni remisit, aurumque.et ar- inopesque
que fegionis habitalores, copiosam multitudinem
genlum cjuod usquam invenire potuit. Quin etiam
Norniannorum adesse Gimegias, venerunl unanimes
illud quod erat sacris: altaribus concessum, pariler- ad Franconem
episcopum Rothoiiiagensem, consul-
que vectigal iilius ducaminis cum jurejnrando, qtiod luri quid agerent. Franco vero slatim misit ad
plus metalli non haberet, nec exigere possel, sup» Rollpnem, ut daret sibi pagoque nianenlibus securi-
plicibus verbis el deprecativis misit ad Rollonem, tatem. Rollo vero comperiens quod in urbe nec in.
ut redderet sibi suum virn.rii. Ipse autem molus fiiiibus -morareiur nisi inerme vulgus, dedit
ejus
pielate vocibusque suppliciter precantium, ad se episcopo sure fidei tenore securitatem. Hincque
fccit venire Longi colli Raginerum, verbisque paci-
gressumprofuturaesibinavigationis agitans, Rotomo
flcis affalur euin : « Raginere dux, milesque asper- cui innexa est ecclesia S. Maflini,
rj venit, porlaeque,
rime, regumque et ducum atque comitum superbo naves milite fecundas adhrcsit. Classe autem
satus sanguine, quid libi feceram olim injurire? plurimo
descendens, celerique gressu luslraris urbem, vidit
Propler quid praeliatus es cum Uvalgris et Frisoni-. moles ej'us, avulsaque lemplorum saxa,
bus conlra- me? Si srevire modo vales, armorum disjectas
ecciesias fundamenlo emotas, murosque hinc inde
spicnla desunt et satellilesj Si velis a npbis fuga manum et inermem.ccepiiquft
labi, compedibus intricatus non potes evadere. disruptos, parvamque intuitu visum defigere^
Talionem sicut Frisonibus libi reddidi pro malis, animo hcerere, inque unione
reminiscens visionis quam yiderat ultra mare.
quae mihi sine re intubsli. Uxor tua et princjpes tui
quidquid attri et argenti recuperare potuerunt, pro *POSTROPHA.
et miserunl mihi. Dimidium exagerati muneris 0 dux Rollo, potens, et prsestantissime princeps^
reddam tibi, teque luae remillam nxori. Hinc man- Hrec urbs principe te Christo donante vigebit,
suescens requiesce, et nullatenus sit discordia, sed Pace serenato regno Jedificabitur, olim
sempitema inter me et te pax et amicitia. » His Bello consumptis Francis, populoque domato,
djcljs Ragincri crura solvuntur eompedibus. Stalim- En mox.ecclesire, quo te gaudei-e videbas;
03^ DUDONISDECANIS. QULVflNIVIROMAND: 610
En lavacri quo lc epra purgarier, bic fons, A derunl : « Nunquam cuilibet sutijugabimus, nec
iEdificanda luis tirec patria fonte novatis, cujusfiam servituli unquani adhaerebimus, neque
Urbe dabis populis leges et feedera in isia, beneficia a quoquam excipiemus. Ulud beneficium
Juraque disirictre pariler formidine poenre. opiime complacuerit nobis, quod armis et labore
Temppre mirificum veiiturojamqueiiepolum, prseliorum vindicabimus nobis. > Tunc Francigenae :
Aspera sepositis nilescent srecuta bellis, « Quid acluri eslis? » Hinc Dacigenae: ,« Quaiito-
Et super arma sedens furor impius, impietalis cius abscedile et amplius nolile stare, quia veslris
Viribus explicitis, nonquemquam voce lacesset, ambagibus non curamus, nec quid aciuri sumus
Quin lupus asper, ovis, simul pasceulurin agro. vobis indieabimus, >Uli vero abeunies, quod audie-
lnde ad naves ieversus, convocatis principibus runt expedite exercitui renunliarunt. Ragnoldus
qurcrit sagaci nieiiie consilio siionnn quid sibi sit vero vertens ad Alstigniim dixit: « Quid vobis vi-
faciendum. TuiiCEui quasi fulurorum prreseii, divi- detur: Bellumne iniiiabilur? Vos ex illorum genle
naeijueinspirationis praesagio hnbuli, dixerunt viva . eslis, vos artem prreliandi moreDacortim non igno-
voce Rolloni : « Hrec terra copia fruguni ouiiiium ralis. Dicite quid sumus facturi ? » Tunc Alstignus
< fccunda, arborihus nemorosa, fluminibus pisce veneni fera, vulpina arle suffultus, exercitum affa-
« replelis discriminata, venalu diversarum ferarum U B tur : « Hrcegens juvenilis ajlatis flore robustissima,
f sullicieuler copiosa, sedarmigeris mUitibus vacua. armis edocla, prreliaque quam plurima experta si
« Nos Jianc poteslaii iicslrre subjicicmus, hancque invadelur, magnum periculum nobis generabilur. >
< sorii nostrre vindicabimus. Fiiiilimarcim genlium Tiiiic quidam Francisci agminis signifer nomine
« oppida, vicos, et caslra atque urbes prrcliis adqui- Roilandus dixisse ferlur : < Quid huic consulitis ?
« renius, ul requiescere possinl lurmre post lerga Nunquam lupo lupus nec vulpis vulpe capielur. >
« noslra seposilre. Forsan interpretatio luaevisionis His verbis incilatus dixil AJstignus : < Amodoa me
« verletur in flnibus islis. » Rollo igitur super re- belhiin lioii blasphemabitur. » Interim Rollo, ct
sponsis suorum Irelus, a Rotomo divulsis navibus qui cum eo erant, feccrunt sibimunimen, etobsla-
Siibvehitiir ad Arcbas usque, .qure Asdans dicilur. culum in modum casiri, munienles se per gyrum
lllico fama quid reruni usquain agilur conscia, com- avulsae terrae aggere, locoque portae relinquenles
pjla Francire aggressa, inlimal adesse Normannos, spatium prolixre ampliludinis, quod apparet ad tem-
Sequanacalvcoinnuiiicrabili multilndine coadunalos. pus usque islius diei. Franci vero diluculo venerunt
Franci vero illorum adventu, veluli repentjno toni- ad ecclesiam S. Germani ibique missam audienies
tru sono slupefacti, convocato Alstigno pervasore parlicipantur corpore et sanguine Chrisli. Abhinc
otim Frnncia;, congfegalo immensaejnulliludinis , C ( equilantes, in ripa flumiuis naves, Dacosque in
e.\eiciiu, veneiunl super Olhuraeflurainisdecursuin. munimine avulsre terrae videntes, amptum porlae
Tunc Ragnoldusprinceps tolius Franciae dixil Alsti- aditum solum invaserunt. Daci verointrinsecus hinc
gno i.nccntori lolius nequitire : « Tu ista gente pro- et inde per pianitiem castri accubitarunl, alque
crealusdanobis consiliuii) super his rebus : » Alsli- scutis se cpoperuerunt. Rotlandus signifer Ragnohli,
gnus respondens Ragnoldo comili moxbrcc inlulit: : cum acie quam prreibal exerciluum, violenter per
« Si anle liiduum requisisses a me consilium, cogi- adilum mirae prolixitalis amjUum super eos irruit,
latione deprehensuin darem libi. Tanlum mille le- et debcllare eos ccepil. Daci vero exsurgentes Rot->
gatos adillos, quid dicant sciscitaluros. » TuncRa- tandum in momento inleremerunt, el ejus sequaces.
gnoldus ; « Perge celeriter precamur, cujus volunta- Ragnoldus et Alslignus, caelerique comites illic cun-
tis sint inquisiturus. » Alsligiius respondil: « Non1 clos morluos considerantes, terga vertenles, fugam
ibo solus.'» Miserunt autem duo' milites cum eo,, expetiverunl hilares. Exlemplo Rollo, convocatis de
Daciscre lingur*peritos. Qui venienles super ripami hostili fugatione reversis, dixit:«_ Quid mali egimus
fliiniinis, steterunt dicentes : <RegirepOteslatis co- conlra Francos? Curnos adsatlierunl ? Quamobrerii
rnites mandant vobis, ut dicalis qui estis, el unde3 iios occidere maluerunt ? lllorum est inilium mali,
estis, ei quid qurcritis. > lpsi vero responderurit: : D
I cutpa invadentis, non obslantis : prrcsumptio OCCH
« Dani sumus, Dacia advecti huc. Franciam expu- dere volentis, non defendenlis. Quidquid mali contra
gnare veiiimus. > Illi aulem : « Quo nomine vcslerr illos hinc egerimus, offensionefaclorum suorum per-
senior fungitur ? > Responderunt : < Nullo, qUiai petrabimus. Eia, occupeinus castra, et oppida illo-
aequalis potestatis sumus. > Tunc Alstignus scire; rum, Reddamus talionem cumulalis nimium malis
volens quid de se dicerent, dixit: « Cujus fama hucj pro offensis illorum. > HcecexhorlanleduceRollone,
advecti advenistis ? Si unquam de quodam Alstigno) dimisso munimine avulsrcferrre, celeri cursu navi-
veslrrc palrire nato, htic cum plurimo milite adna-- gantes, prrcoccupaverunt Mellendis habitalores.
vigalo aliquid audislis ? > Responderunt : « Audivi-- Quam, inlerfectis principibus, cito subvertunl, lo-
mus. Ille enim bono omine auspicatus est, bonoq.ue e lamqueprovinciam devastarunt.
initio ccepit; sed mahim flnem e\itumque sortituss Ragnoldusverocomes, congregatomajoreexercilu
est. > Iterum Alslignus : « Vultis Carolo Franciree priore.iterumconamreosinvadere.Normaiiniaulem
regi colla submittere, ejusque servilio incumhere,i, se conglobantes strictim accubitaverunlse, ut parvis-
atqueab eoquarnpliirinnbeneficiacapere? >Respon- sima Dularclur summa eorum. Illico Raguoldu»
611 DE GESTIS.NORM.ANNI.iE DUCUMLIBRI TRES. - LIB. II. ROLL0. 613
inil bellum, surc sorli non profuturum. Daci vero j_ AngJorum Alstenms carum incxtricabilis aniiciiire
per aciem Ragnoldi inconvulse pergentes, prosler- tibi rnunus. Quondam, domine mi, lu el Alslemus
nebant duris verbCribus plures. Videns aulcm Ra- rex Anglorum pacificus, jiepigisli nuitui adjulorii
gnoldus suos deficere, cojpif celeri cuisu fugere. fcedus, itl qui veslrum indigeret atljnlorio, altcrius
Cui quidam piscalcr Sequanre allribulus Roltoni, munirelur suffragio; el quem veslrnm adversa for-
obviavit ei, leloque transverberalum occidit. Ra- luna protererel, alter illi in adjulorium subvcuiret.
guoldidre suum seniorem videnles- mortuum, fugam Quapropter inopinato jiigo perfidorum Anglorum
torquentes nimium, equps expetiveruiit. Tunc Rollo pressus, excelleniem super omnia potenliam luam
persequens eos, mullos occidit, plttresque caplos precatur, ut succurras ei velocius, quia Angli te
ad navcs deduxil. Convocalisqtie fidelibus suis di- prrcoccujiatitm scienles negolio Francisci belli, non
xil: Agc, nunc navigemus Patisius, civesque qtti pulant te subvcnliirum proprius meo seniori. Rollo
prrelia fugerunl requiramus. Igilur Nortmanni ripa vero legato regis quod necesse erat iribuit, eique
Mellendis naves divellerunt, Parisiusque circum- triduum jussit exspectare. Piineipibusque advocalis,
dantes obsederunt, el prredam illius previncire ad quid aclurus sit super hoc negolio, coepit inquirerc.
obsidicncm verterunt. Moranle diu Rollone .in Pa- Stalimqiie niisit ad principcs civitatis, ut ant eam
risius obsidione, deficiebat prrcda longinqtiis re- B illi redderenl, aut obsitles darent;aut sead defensio-
gionibus rapta. lllico Norlmanni Baiogacensem neni pracpararenl. Cives autem nolnerunt urbem ei
pagnm expetunt, totamque prredain rapientes, cjvi- redtiere, nec obsides dare; sed festinant se contra
tatem oppngnare ccepertinl. Cives autem ne more- diei venlnri prrelia praeparare. Diluculo vero Rollo
rentur hostililer eis resliternnl, Bolhonem praeci- conlimii conflicti tempore consurgens, cerlameti
ptium. JNorllimannoriim comilem ceperunt. North- diurnum iniit, civcsque tola die prreliis: afllixit.
nianni de Bothone dolentes, miserunt qui dicerent Videns aulem quod urbem non caperet, crcpuscnlo
ad Baiocarenses : Si reddideritis nobis Bothonem, noctis naves vclis ornavit, Parisiusque dereliquit,
riabiinus vobis unius anni securitatem. Baiocacenses aique Angloruni terram cilius quam pottiit, cuin
consilio tlticii dixerunt ad inviccm : « Melius est legalo rea;is Alslemi pervenit. Tunc rex Alstemus
nobis spatio unius anni requiescere, quam pro uno dieth legali Irctior effectus, copiosje mulliludinis
comile lotum prrcliis ducerc» Dala igilur securi- exercitum vocavit, alque contra'Rollonem ducem
tale, reddiderunt Boibonem asperrimum militem. festinanler perrexit. Qui simul congressi, nimium-
Transacto vero anno, circumslante Parisius ob- qtie amplexali, atque amicabililer sunt osculaii,
sidione, Rollo Baiocas petit, eamque violenter Illico Rollo gratuila voce compellere ccepit regem :
cepit, totum fundilus stibverlil, captivosque et prae- G «Grales, dominc Rex, libi condignas persolvo, qtiia
dam lotius regionis sibi vindicavit. Quin eliam duodecim naves honeslis inilitibus plenas, tolidem-
quamdam Poppam virginem, specie decoram, su- que frumento, vino alqne lardo onustas misisti mibi
perbo s»nguine concrelam , prrevalenlis principis in Uvalgras. > Tunc rex praesagavoce dixit: « Tibi
Berengarii filiain secnm laetus adduxit, eamqiie sibi prremaximas debeo gralias, quia libi a Dco daltim
connubio ascivit.etex ea filium nomine Guillel- regnum propler me dimisisti, mihique in adjutorium
mum gennit. Denique residens circum Parisius mi- fcsjinanter subvenisli. Non ignoras cujus rei causa
sit Ebroicas esercitum, ul caperetur civitas et epi- mihi succurrcre libi mandavi. Regnum cui prreessa
scopus. Qni veniens civilalem invasit, popiilornm- et prodesse dcbeo, devastalur, decusque regiminis
qne pluresel praedam coepit. Sed episcopiis, Sebur mei adnihilatur, qnia Angli insolenlia temeritalis
nomine, Deo annuente, evasit. Slaiimque illius pagi"' tumidi et perversi nieis nolunt obedire prreceptis.
prredam capientes , fotam, tcrram devastaveruni, Recedentes a me , sibi inviccm conspiraverunt,
Parisiusque revenerunt. Talibus itaque exlerriire meque meumque servilium abdicaiilcs floccipen-
plurimaegenles Francire, tributa solvebant Rolloni, dunt, quin etiam ususfruclus meorum oppidorum
pliirimre vero resislebant ei. sibi diripiunt. Precor igilur n.l adjtives me eos eli-
Angli vero andientes quod Rollo Parisiacam dere, et dispergere, eorum contumacem viiiutem
urbem obsedisset, rebusque Franciscis impediretur, conterere et conculcare; qiiaienus ad serviiii.im
atqiic restimantes quod amico suo regi Alstemo in licel invili rediganlur, et qnod merenlur pcenis
atljutorium non subveniret, lenorem fidei respuen- acriier luar.t. Medietatem ergo regni mei tibi dabo,
tcs, cceperuiit arrcganler inselescere, contraque dimidiamque facullaiem supellcctilium meornm tili
regem importunis bellis ferilanles dimicare. Terra sponte concedam. Sicque indissolubili coiiiiinclre
Anglisc.aexercilu rcgis et obstanlium sibi devasta- amicitire fcedere coltigati, leneamus regnum simul,
balur, publica res malis afllicia annullabalur. Mili- toliusque honoris ejus fungamur bonis. » Dedil ita-
lcsqiie regis, et obslantitim varii inlcritns morle que rex Alstemus Rolloni regni dimidium , atquo
prreoccupabanlur. Igilur Atstemns rex Clirislianis- medielalem bonorum suorum. Dux Rollo slalini
simus, cum non haberet urtde arroganMreAngloruni regi respondit :« Tibi, domine rex^ est imperare,
resislerel, misit qtiemdam comilem ad Rollonem mihi obedire. Qtios vis conieram; quos voluerii
circa muros Parisiacre urbis debellanlem. Qni ad dispeidam. Subverlam urbes corum, villasque et
euin veniens, submisso vultu inlulit dicens : Rcx oppida ii'.ccn:'ain ipsorum : proicram eos et dispar-
613 DUDONISDECANIS. QUINTINI VIROMAND: 644
gam, subjiciam eos libi el occidam. Uxores el se- A bellis attritum subjugasset regi et sibi transmari-
men eoruhi caplivabo, et armenta corum devorabo.» timum regnUm, consilio Francorum rogal ad se ve-
His ab invicem expletis, pergunt unanimes contra nire Francoriera Rotomagensem episcopum RoIIoni
Angtos regi obstanles. Rollo vero contra Anglos jam atlribuium. Ccetuigitur Francorum congregato
multa prrclia exercuit, urbesque eorum obsedit. sujier tantis importuniiatibuspaganorumconsuliuro,
Quarurti mulla igne cremala depopulavit-. Videnles jamqueasciioFrancone episcopo, condolens de ege-
aulem Angli quod non praevalerenl contra regein, state regni sui, dixit: <Regnttm, cui praeesse debeo,
sed deficientes affligebanlur, venerunt ad RoIIo- desolalur. Terra aratro non sciriditur. Respublica et
nem, flexisque genibus dixerunt : < Dacorum poten- captivatur el occiditur. ObesseRolloni flequeo, quia
lissime.nos regi Alstemo pacilica et concordare, quolhlie nieis privor. Qnapropter paterniiaiem san-
quia inconsulti contra regem prrevaricali stimus, ctitatis ture rogo,et deprecor, ut acquiras nobis apud
fidelilatis vincula rumpentes quani ei piomisimus. Rollonem sequestram pacem trium mensium : et si
Nos ei obsides conservandre fidei dabimus, luiicqtie forle his diebus Christianum fieri se voluerit, maxima
ci sponle iucumbenles fideliter servicmus. > Rollo beneficia ei dabimus, magnisque dortis eum remu-
vero his audilis ad regem Alstemum ivil, et quod nerabimus. > Franco vero, his auditis,'Rotomo re-
Angli retulerunt regi intimavii. Tunc rex motus B versus , Rolloni duci humillimis precibus dixit :
pietalequondamsuorum dixif:«Ne flagelleturrespu- « Rex Francorum mandat ut des illis pacem irium
blica diuliiis, si consulis,o amice, ad serviendum mensium, forsitan dabitur salubre consilium interie
nobis eos obsidibus clalis recipiam. > Tunc Roilo: et illuiri. > Rollo aulem, liis audilis, consilio siioniin
<Tu, domine, obsides perseveralurre tibi fidei recipe. dedit regi pactum trium nvensium.Spalio vero hujus
Ego vero advena, non cognoscensmoresAngloruin, brevissinii lemporis quievit terra apaganis. Audien-
permansuraj fidelitatis mihiobsides recipiam. >Illico tes aulem Burgundiones, Ric.hardus scilicet, vel
Anglorum quisque offensus comes, onera oflensionis Ebalus Piclavensis comes, quod Franci imbelles,
et jioeniienliredeportans, regi unum, el Rolloni al- armisque fiigidi, qnasi effeminali petissent securi-
tcrum olisidemdederunt. Sicquc flageltali dudum, et tatem Rollonis, miserunt ad regem, et ad comiles,
paciflcrtliper Rollonem quieverunl. Eex aulem aesli- dicentes J « Terram quam leneiis cur sihitis vaslari
inaiis Rolloiienr esse moraturum cmni cursu tem- a paganis? cur non auxiliamini quibtts prreesse ct
poris iii Anglica terra, denorainat ejus medietalem prodesse debetis, suisque finibus exierminata) cur
regni, scilicet urbes el caslra, villas et oppida, aulas non resislilis genti? Nos vjbis si voluerilis auxilia-
elpalatia,et qure bonorum suorum sup.ellectilia; bimur, et si forle ingrueril cnnlra hos bellum volun-
quin etiam deprecalur ut sinal se sacrofonte fedi- C tarie aderimus. » Franci vero his contumeliose ser-
mi.sequea coinmissispiari. Rollo autem seraper fnonibus exasperali, fiuito lerinino securitatis coape-
memor visionis, precibus regis non.acquievit, ve- runt rebellare paganis. lllicoRollo putans se propter
rum quaesure sortis erant, obsidibus anle regem securitafem qtiam dedil, a Francis vilem rcslimatutn,
conduclis.vulluqiie serenodixit : « Taliortem modo, ferociter et cmdeliier devastando provincias, ccepit
domine rex, pro bonis quae mihi Walgris impendisti, laniare, et affligere, atque delere populum. Sui au-
reddidi. Rcgnum quod milii ultro dedisti, per hunc tem in Burgundiam pergenles, perque Jonam in
hiucronem duodecirti libras auri capulo habenlera, Sigonam naviganies , terrasque amnibus afiines
reddo libi. Quin eliam obsides, qui mei juris sunt, usque Clarum montem undique secus devasian-
et qui astaiu, jube recipi; prrccavens ne patriim , tes, Senonis provinciam invaserunt, alque' cuncla
suofuni el avorum perfidia le iterum respuendo depopulanles ad Sarictuih-Benedictuniconlra Rollc-
decipiat. Ego FranCiam celeriter fepetam, meosquc nem revenerunl. Videns autem Rollo monasierium
inimicos aflligam et conteram, disperdaih ei con- Sancti-Benedicti, illud conlaminare noluit, nec prre-
Vincain. Tantum te deprecor ut qui me sequi ma- dari illain provinciam propter sanclum BeneJictum
luerinl, non prohibeas eis. > Rex auterii admirans, permisit. Stampas equidem adiens tolam terram
et gratias super his dictis agens, dixit: < Dux prrc- adjacentem perdidil, quamplurimos captivavit.- Inde
potentissime, pars animre meae, ego lecum ibo. Re- ad Villemez veniens finilimas terras prxdavit, hinc-
gem, duces, et comites libi humiliabo. > Respondit que Parisius remeare aCcelcraVit. Rustici vero vi-
Rolto : « Nequaquam, domine, regnum dimillas, cui dentes Francos robuslissimos bellaiores et Burgun-
prreesse et prodesse jugi juvamine debes. >Extei»pIo diones asperrimos pugnatores penitus adiiihilato%
Rollo, amicabililer rege reticlo, congregata inenar- coiigregantes incomprehensibilem humero multiiu»
rabili mullitudine juvenum, transfrelato portu Fran- dinem, desuetaarma nequicquamgerenlem conanltif
ciscum advehiliir regnum. Slalim comites exercitus invadere Rollonem. Rollo auiem respiciens vidit
sui dividens, alios alveo Sequanae, alios Ligeris aerem pulverulentum, creberrimoqiie concursu pe-
fluento, alios amne Gerundaj interjacentes provin- dilum densius obnubilalum; convocalis principibus
cias praedaluros, celeri navigalioiie misit. Ipse au- suis dixit: « Populus peditum nescio an equitum
iem Parisius iterum veniens, ccepit urbem oppu- nos sequitur. Pediles nostri celeriter viam petant,
gnare, et terram super hiimicos soos devastare. ~equics nobiscum Temaneant; ut videanius cnjus
, CarolusautemrexaudicnsqnodRoIlo inopjioriunis foiiiludinis sini qui nos perdere volunl.»Exspectaiiie
 643 DE GESTIS NORMANNLEDUCUMLIBRI TRES. — LIB. II. ROLLO. C46
auierh Rollone cum equitibus, appropinquaverunt A Inde libi meliora dabit jam fruge perenni.
ixistici, equites cum peditibus. lllicp Rollo irruit Aspera tpl lolerata diu niodo lrcla sequentur.
super villanos, crudelique nece illos usque ad inlerr- .Gaudialonga meles hinc hinc mcerore subacto.
necionem proslravit, et contrivit eos, caeJequema- Te labor artificem belli hucusque peregit:
xima peracla, repedavit ad suos. Postea vero Rollo Posl bos mcerpres sat dpna quietis habebis. .
niiiiio furoris reslu inhians, et flagrans super suos Nainque.labnregravi concrescunt prremia multa.
iiiimicoscivitalem Carnotis hoslUilerexpetiit, atque
Dunensemcomilalum et Carnolensem vastans, cum Qitredamacies pagannrum evadens ferte prrelii pe-
magno exercitu obsedti. Quidam vero cpiscopus riculiimad Leugas pervenit, et montis excelsa snb-
:Guvallelmusurbi prajerat religiosissimus. Is mcerens iit. Finilo igilur tali et tam magno certamine belli,
et ejulans, conlinuisque orationibus inslans, misit Ebalus vespere advenit cum suis, Fraucosque et
ad Burgundionum ducem Richarduni, et ad P.cia- Bin gunifiones imprecatur nimis: « Me pro nihilo
vensem comiiem Ebaluni, ul subyenirent urbi diixistis, quando prrclium sine me inchoaslis. Blas-
morle praeoccupalaepro amore Dei in auxilium. phemabor a cunctis genlibus, qure auditnrre sunt
DECARNOTIS LIBEKATIONE. hos eventus. Pioh dolor! mallem mori cum islo po-
• pulo quam abesse prrelio, » Tunc Franci ei Bur-
Misit autem et ad Francos Iiujus mcesliferrc lega- jj
tionis nuntios. Qui celeriler Richardo comili adlire- .gumliones dixerunt ad Ebalum-sine re. querutum.
rentes invaserunl Rollonem circa muros Camolis i Adhuc exspectat le aliquid cerlaminis, quo poleg
prajliaruem. Rollovero, moresolito,:constanter irruit ,te tuosque experiri. Considera Norlhmannos prrelio
super illos. Franci vero et Burgundiones vires re- fugatos, cacuraen mpnlis causa juaesidii agsrjssps*
stinientes, ausuraque iterum capientes ,. invadunt Prrecipita ergc ees a mente, eerumque superbiam
Rollonem duriter illis obslantem. Cresis ergo Cbri- elide. Vindica sanguinem Francerum el Burgun-
slianorum ac pagancrum pluribus slabat ulerque dionum, hec campc, heu delpr! jacenlium. Sentiant
in prrelio.exercilus, mutuans vitam allernis icijbus; ie medp advenisse , qui glerianlur se periculum
cum subito. Guvaltelmus, episcopus quasi niissiiii) merlis evasisse. > llis igitur diclis, Ebalus inva.iit
-celebralurus, infulatus Iiajulansque ernceni alque Norlhmannos in monte nimium exlerritos. Ebalus
•tunicam sacrosanctae. Marire virginis in manibus, autem ascendebat montem cum suis, Daci vcro
iprrtsequente clero.cum civibus, ferratisque aciebus resistebant ei jacuiis. Ebalus jaciebat eo missilia,
: constipalus, exsiliens de civilate, paganoruin terga Daci vero violabant eos jaculis. Ebalidre tentabant
. telis verberat el mucfonibus.. Cernens autein se ascendere cacumen monlis, Rolloiiitlre prrecipita-
. Rollo inler utrumque cxercitum starC , seque non C ' bant eos usque ad basim montis. Ehalidre scpes ct
pracvalere, suosque decrcscere,-transiens per me- pavietes, quas Daci ad capiendam civitaiem fcce-
diuin illorum, coepilab eis decUnare, uc prajoccu- runt, ad inonlem deportavcrunl. Daci vero eosdera
. paretur morte. parieles et sepes illis abslulerunt el se exillis cir-
ArosTiiopn.v. : ciiimlaiulo munierunt. Populus vero Francorum
- Rollo potensque vaiensque asperrimus armis, exspeclabat finem jufgiorum. Ebalus igilur yidens
- Ne verecunderis sijam fugitivus haberis, quod non. proliceret ei initum ceriamen, venil ad
Non leFranco fugat, te nec Burgundiocredii, Richardum ducem in campo prselii caslra mclan-
Gonciomultiniodregenlisque ulriusque phalarigis : tem. Tunc exercitus iiionteni circumsepsit , ne
Sed lunica alina Dei gcnitricis Virginis, atque posset ullus elabi. Videnies aulera Daci se circum-
Reliquirequesimul, pliilateri.i, cruxque vcrenda. sepios plebe, dixerunl ad invicem : Si exspectelur
Fii-
Qtiam velut in manibus meriiis prresul reverendus, forle dies fulurus, omnes gladio inlerimemur.
."Velleluum semper libi posse, velut fuit olim : sonum quidam de gente natus, qui erat illis accrc-
El modovelleque posse luiim legaliter ibunt, dilus, dixit moriem timenlibus : « Dabo consilium
Posseque velle luum humanum jamjamque reno- D vobis profulurum. Iiuempestse noclis silentio qui-
dam noslrorum de cacumine monlis clam descen-
[scent.
. Velletuum modo posse suum * spectabit amicum, dant, et forinsecus circa lenlorire buccina clangant.
. Posseque velle suum sic prrestabitur ipsum. Illi namque audito clangore tubarum, autumanles
adesse Rollonem iioslrum ducem, formidolosi sm-
Coiijuuclispariter his disjunctisque dtiobus,
Aul facies, aut non, qiirecunque negolia rei, pidique, alque pavidifugitabunt, huc illucque divis:.
Nos vero de monte descendentes irruamus super
Quissine perficies nullius summa negolii.
- Srepeadquirit ulerque suum violenler amicum. castra principom, duriierque debellando eos, trar,*-
eamus per medium illorum, et feslinenius aggredi
Srcperesislil ulerqne suo rapitto obice ainico.
. Natura servante modum, quam propler amicum • seniorem nostrum, et sic evademus mortis pc.icu-
Condiiio humani figmenlitrislis habetur. lum. > Responderunt: « Cungruumnobis et salubre
secuiidum quod accidit, das consilium.. Meliusest
1TEM APOSTROPHA Al)BOLLONEM. npbis ila agere, scilicet aut elabi, autmori, quam
Multimodasperpesse minas, nimiosque labores, , hic merari, nosque vivos comprehendi., et poenis
Uridefaligavit temel fortuna qtiereljs. diversis aflligi. > Idcirco obscurre noclis conticin o
647;i DUDONISDECANIS. QUINTlMlVIROMAND. /648
dcscenderunt quiilam de monte, et per tentoria clam A armis fervidus, consilio providus, aspectu decorus,
transcunles ultraque venientes, coaperunt forinsecus contra suos mansuetus, cui promitlit fidus amicus,
tubis claiigere, lerroremque repenthiuni eis incu» cui adversafur atrox inimicus; sagaci mente Va-
lere. CaJteri.vero cum magno lumuliu, magnoqtie sallus, constans el lenis ill res expostulat in omnl-
sciuorum ffagorc elabenles velociler tle.irionte, in- bus, sermone inslructus* docilis in rebus, actibtis
v.iserunt Richardum lentoriis soporatum. Sicquc benevolus, cloquio honestus, virlule virili rcplelus,
ferociter praeliantes,et per mcdium exercitum trans- lmmilis ccnversatipiiibus, rebusque fereusibhs pru-
meanies, viam quam Rollo lenuit citatis gressibus deniissimus, in judicie justus, in secrelis cautissi-
liberati pergunt; atque shper Olliuram venientes, ciinus, aure argenteque ditissimus, creberrima mili-
loco allo palude circumtfalo gressum fatigati figunt. lum frequeniia assidue cpnslipatus, qtiln eliam omni
Exercitus vcro nimiUinexlefrilus ccepit hac illacque bonitale est exaggeratus. > Confestim Carolus liis
fluctuarc, ptilans Rolloncm adesse. Ebalus vero consullus misit Franconem archiepiscOpumRotho-
tiujusrei terrore doiiiiiin cuju.sdaih fullonis expetiit, magensem ad Rolionem paganorum diicein. Qui
atque dinin ea deliluii. ExerCitusautem, lucescente veniens ad eum blandis sermonibus ccepil alloqui:
aurora, montem videns hoslibus vacuum, eos prose- « Omriium ducum - prrestamissime, cuncierumque
quilur quousque morabantur. Nortmanni vero innu- B I praecellenlissime, litigabis vita cemite semper con-
mcrabilia animalia, qure secum adduxerant, stalim tra Francos, prreliaberis semper contra illcs? Quid
oeciderunl; atque tergora dimidia aiiinialium diri- de te si morle jirreoccupatus-fueris?Cujus figmenli
pientcs.et excoriantes, ex cadaveribus ipsis castrum es? Dcum te esse ajsiimas?Lime plasmalus, nonno
circa sc fecerunt; ponenlesque uinim super alium, hemo es ? Nonne es esca vermium, cinisque et
coria sanguinolenla forinsecus avellerunt, ne equi pulvis ? Memenlo qualis es et eris, et cujus judi-
stupidi eqniiesquemirantes appropinquareht. Franci cio damnaberis. Herebro, ut reor, frueris, nec
vero et Burgiradioncs prosecuti eos cum adcssent, quemquam lacesses ultra prreliis. S| vis Chrislianus
caslellumque ex corporibus eqilorum, boum, asina- ficri, praesenli fuluraque pace poleris frui, dilissi-
rum, caprarumque et bidentium conseptum, lergo- musque hac lerra morari, Carolus rex patienlissi-
raque forinsecus pendentia vidissent, dixerunl ad[ mus, consilio suortim duclus, hanc terram rnariti-
invicem : « Quis invadet istos? qui vult vitarn per-. mam ab Ansligno et a te nimium devastalam vult
dere, accedat ad cariieum castrum et mirabile. » tibi dare. Qttiii etiam ut pax et concordia, atque
His dictis, quique repedarunt sua, Daci vero navium, amiciiia firma, ct stabitis atquc coniinua, omni
contubernia. Rollo aiilcm videris mililes suos, gra- lempore inter te et illum permaneat, filiam suam,
lulanter dixil a<l illos : « 0 robuslissimi, armisque, C f Gislam nomine, uxorem in conjugio dabit libi; qua
asperrimi! Quomodo prrclia eVasistis? > Tunc illi[ copula prole Irctaberis, regnumque in perpetuum
curicla qure acciderarit retuterunt Rolloni. Rollo, tenebis. > Quoaudilo, conVocat majores Dacorum,
vero ita exagitatus, furiis accrrimis baccliatus.cccpitt el quae episcopus sibi relulit narrat in auribus
totara terram vastare et tlelere, aique incendio con- eoruin. Daci vero, reminiscentes somnii inlerpreta-
cremarei Illico oiiiiiis salus cohclamaluf flduciaque 3 tionum, dixerunt Rolloni: Terra hrcc penitus ,deso-
viveridi:hon reperilur, pubtica res adnihilalur, ec-. lata milUibus privata, aralro non exercita, arbori-
clesisjque deserlrc liabentur. bus bonis referta, fluviis genere diversorum pi-
Franci vcronon valehles paganis rcsislere, lolam- scium plenis divisa, venatu opulcnta, vineis non
que Franciain videntes ad nihilurii venire, unani- ignara, glebis cultro elaboratis fecunda, mari af-
miter ad regeih venerunt, atque dixerunl: « Curr fluentiam diversarum rerum daturo ex una parte
non auxiliaris "regno,cui pracesse et prodesse debess circumdata, altera decursibus aquarum deponan-
sceptro? Cur non pax coiisilio acquiriiur, quam necc tiuin navigio cuncta boria, quasi Francire regno
belhs nec ullo defehsionis obstaculo adipisei possu- discrimiiiata, si fuerit frequenlia hominum visitaln,
mus ? Honor et poteslas regalis subjicitur, jjagano--. valtle erit ferlilis et uberrima : nobisque ad habi-
rurii insolenlia erigitur. Fraiiciscre rcgionis ierraa D tandum suflicienset congrua. Filia quam libi spon-
quasi solitudo habetur, quia ejus pppulus aul fame e del, utritisque progeniei semine regulariter exorta,
aiit gladip mc-riiur aul fprie Captivatur.' Tuerc re-i- staturrc procerilate congrua, forma, ut audivimus,
gnum sinen armis, vel consilio. > Tunc rex Caro- eleganlissima, virgo integerrima, consilio provida,
lus his dixit furibundus : « Date inihi consilium,i, forcnsitini reruni negotio caula , conversalione
quod regno et nobis sit salubre et congruum. > iacillima, colloquio affabilissima, nianuum la-
TuncFranci: «Dabimus, si nobis credidcris, consi- bore peritissima, quin etiam vi.rginibuscunctis prae-
lium tibi et regno condignum et saluliferum; ut re- B- cellenlissima, decetut copulelur ilbi connubiali.ami-
quicscat populus nimis penuria aflliclus. Delur ir citiae. Et ex hoc Videlursalubrius nobis consUium,
terra a fluvio Andellre iisque ad mare paganofum n in inelins profuturum, et ab alicujtis rixre errore
genlibus; liliam qijoque' tuam Rolloni conjugio o inconvulsum, quod filiam regis habebis in coiijugio
El ex hoC potes mullum cnnlra gehles libi l)i fcederum. Renhniscere somnii iiilerpretalionum,
' junge.
obstanlespraevalescere; qiiia Rollo superbo feguni ra mysticorumque ejus inleUecluuni. Uiremnr.in
ducumqiic sanguine haliis, cofpore pulclieriiuuis, s, istis iiiiibiis veiictur nobis in prosperum. Salisprr«"
fiia DE GEStlS NORMANNi^ DUCUMLIBRI TRES.-- LlB. 11. ROLL0. 850
liati suihus, Francosque debeila\irnus; consequehs A A filio; ego illi, ut filius patri. Gaudeal mea prosperi-
videiuf nobis ut requicscamusv fniclibusque terrae la.te, tristetur mea adversitale. Qtirij meai',potesla-
patiemer >frtiarriilf; Remitie , fegl? episcopuni, ut si - tis suiil, sui juris sint, et qurc mei juris, sure po-
dederit lilji quod spopondit, fe dicaf suo servitio testalis sint. > Inleinunlius jgitur qure atidivit,
prorriptuni; Remanda : ei \ sccurilalem pacis . Rotberto duci renuiitiavit. Sialulo idcirco.; lempore
essis:•-
tiium menSlum,: et.ut seqtiesfrae,fpac.is:spalip ver;-.-. vencrunl ad-determinaium Jocum, qui dicitar,ad
niat, si vuli, contra te- ad placUunv faciatque Sanctum Clerum. Rollonis autem Cis Eplrc lluv.um
verboiaim suorum «et• promissionumi le per om- sedif exercitus, regis vero el Rolberii aliiinsccus.
nia secufum; » iStatini'; Rollo siipra-idiclo epj- Extemplp Ro.llP;misil ad .regem Francorum arehi-
scopointimavU.i regique u\. liaec diceret ad etim episcopiim.verba dicenda dhturum : «Rollo non •
reniisit. Qui veniensadregem -,•corivocalo episcopb- • polest.tecurn pacificari, quia terra quam illi vis i
rumicomitum; atqiie abbaiumeoetu, diril:« Rollo •,: 1 dare incutta est vomere, pecudum el pecorum gfege j
duxNorihhianiioiumSiibiiamoris etamicitiae inex- ,;ii omnino. -privaia, hominumqiie prre..eiilia.frusliaia.
liicabiiis, quin eliam servilii paclum;: si -.dederis ;f Non habetur in ea unde possit. vivere, nisi rapina
filiairt tuamv ui ci dixisti, conjugem, lerfamque -,; el prredalione. Da illi aliquod regnum unde condu-
marilima"mr,insempiiefnamper<j)rpgeiiiesprogenic^-iE iB cal sibi cibum, et Vesliiiiiriv dbnec impieaturierra
ruittpossessronemi rhanus stias se siibjugandp ' tibir'. v. quam illi das opulenliaruni rcongerie, reddatque
dhbif lidclitatis gratia, luumque servitium inces- . temporinos fructus vieluunr, hominiim, et anima-
sanfer explebit.- Poterisqtie pef euin: obsiantium ; lium. Quin etiam non conciliabitur libi, nisi terra;
etjurgnhthiih itiinorescohlra' tefelundere,'niniium-: : - quamdaturus es, in sacramento Chrislianae religio-'
que corifoftatus convalescere. >. His ab episcoppre- nis juraveris, tu et archiprresules et episcopi, co-
iiuiitiatis; echgratiilantuf Fraheij suggeruniquc una-<> ,- mites el abbates totius regni, ut teneat ipse ct"
nirties regi Ul-'det illiarri'suairt terramqiie Rolloni. i" snccessores. ejus ipsam lerram ab Eplre fluviolo
Rex vero; Ffanccifrini, preCe coactus,' dedit filiam ad mare usque quasi fundum et alodtnn in sem-
suaihiviCe^RotlpriiS"-episeopo-per pignus,ih vinculo pilcrnum. > Tunc Rotbertus dux Frantorum, ct qui
Siicramenliet •cohjufalionls. His rCrum' opportuhi- .; aderanf comites et episcopi, cum abbalihus, dixe-
'
confirniatis lcfnpore runt regi: « N6n habebis ducem lanti honoris, nisi
talibtis factis,! ctfelcrfnihatiisi!cV
loeoque deiefriiinatoyalque sequestra: :pace data, . quod concnpiscit feceris. Si nch propter servilium
redieruril-quTqueadrsua.' FfahcO" Rothomagensis 'qued rcpciit a le dcderis^ saliem da illf prepler
anchiepiscopusRollohehi adiit,'et cuhcla.qure fecil • ctilium Clnisiiaiia: reiigiosiiaiis, ut acqiiiralur tan-
OFdinatimilli nairaiido:ex'posujl. Rollo igilur et stii, C - tus pepulus Clifisto, :quijriteril.us est errore diabp» -
his renuntiatis, niniium exbilaraii, iypiciirii hilel* Jico. Etne cuinien loiius regni; tui, Ecclesise, qure
Jectum rememoranl visionis. ' "' ._;. adnihiletur. impetu jnfcslanlis, excrcilus , cujus ad-
•
•Rolberlusauteiniduiciinr-audisset qupdrcx Ca- ,:..vocalfonls pairociriip vicerChristi fuhgensj debcs
rolus iiliam -suain daret Rollohi, et 'pacificarenuir esse rex et advocatus -constaniissimiis. > Tunc
vicissini paxque ficrel- tolius orliis, misit Verbis Flandrensem terram, ut ex ea viveret, vcluit rcx ei
pacificis ad Rollpncm nunciura -suhsequeiiiia verba dare; sediile noluit prr« paludiuni impedilione re-
diciiirum.Cumque adesset, Rollorii verbis precativs cipeie. Itaque spondet rex ei Britanniam dare, quas
dixil: « Rotbeftus dux Francoruih tibi fidete ser-• erat in confinio promissrc tcrrre. Jllico Rolberius
vitium. Audivif concordiarii itii et regis,- et ir.de ct, Franco episcopus renunliaverunt onmia Rolloni;
lretattir nimis. Coiigrhum esse libi dicit, te luos- : ei,-adduxer.unl illum inlegrilale .Chrisiiahos Jjdei,
qtie reqtiiescere, tcrramqiie dalam rercdificare, ur- obsidibus dalis, Carolo regi. Franci icro intuenles
Les el mtenia reslaurare, tequc perpelua pace vi-f'- , Rollonem totius Francire invasorem, dixerunt ad
verfii Satis exercuisti prrelia, salis derhoristrati arma-[.; invicem : « Magnaepotenliae iste dux, lnagnajque
virilia; Sais cujus viftulis esses dcclarasii, satis; . viriutis, alque magni consilii et prudentia?, quin
plurimis periciilis incubuisli,; satis; vas emeritus, " etiam laboris, qui tanta prrelia exercuil contra-
salis loto orbe laudatus. Ouiii imo dux idem depre-, coml.tesistius regni.» Sti>t"imFrancorum coaclus.
cans, flexis ahiihi genibus mandat fibi, nt tesliilca-, verbis, uiaiius suas misit inler manus regis, qnod
tiim in Christi nomine etin fonte salutifefo bapli- nunquam pater ejus, et avus, aique proavus cui-
smale lotum suscipi ab-eo te sinas. Hinc erilis, si quam fecit. Dedit itaque filiam suanv Gislinii no-
libi placuerit, inseparabiliter fidi amici, nullusque;,• niine uxorem illi duci, lerramquo de;ernii)at m iu
coiiira vos stare pbtefit, facieique ihcessanter ve-. alodo, el in fundo, a flumine Eptrc usquc ad mare,
slrum serviiium, regemque tibi omni tempore be- lotanique Briianniam de qna possel vivere. Rolloni
nevolum. » His dictis, consilio Franconis episcopi,•.; pedem regis noleuli osculari dixcrunt episcopi :
suorumque comitum dixit: < Volo consenlire fegi-J; iQtii tale doiiuni recipit, osculo dcbet explerc
-
Francisque, iil veniat ad denominalum placitum,- peilem regis. > El ille : « Nunquam curvabo gentia
meque redimat fonte immersum. Hic rnihl sit :pa- rnea alicujus genibus, nec psculabor cujiispiam pc-:
lenio amorepro palre, ego fithjruriidilectione ero illij. dem. > Francprum igituf precibus compulsus, jussit
pro litk). Suceurrat niihi, si necesse fuerit, iit patef. cuidam miUti pedem /egis osculari. Qhi siatim pe-
FATROL.CJXLI. 21
«51 DUDONISDECANf:! QUW^ 65»,
dem regis affipiens, deportavll ad os suum, stan.Io- A J scopns nemine Audenris, sigiiis clvirlutibus iiimraro
que defixitosculum , regeinque fcoit iesiijririum. coruscans, obimelum uii advenlus ad Frunciarn est
liaque maghiis cxcitatuf risus, magntisquc inp'ebe depoflatus. Giniegias,.quo pri.us accessisti, est \em-
luniultus. Caeteruin Carolus rex, duxque Rotbeiius, fUumsancti Pelri, regn.um coelprum clavijjeri me*
comitesqueet proceres, prarisules et abbales, jura- ritis suffragatum. Plures sunl eCctesiaern tua di- r"
verunt sacramento catliolicrc Jidei patricio Rulloni tione positx, sed hre sunt pfrecipure. •> Tnnc
vitam suam, cl membra, et honorem lotius rfgiii, Rotberlus : « Irt confinio riostrre poteslalis qnis
insuper ieiiam denominalam, quatcnus ipsani le- sanclus potentior merilis habetur? > Franco: <San-
neret et possiderel, haeredibusque.iraderei-. ct per ctus Dionysius natione Grrecus, per sahcium Pau-
curricula Chnciorum annortim successio nepoium: luni ad fidem catholicam conversus, postea a beato ,
in pregenies pregenieruih lmberei et exceleret. llis, Clemenle Petri aposloti successore Fraiiciaj ad prrc-
uliiicium est, expletis, rex Caroltis ad sua iemea- dicaridum lransniissus,-multa" -flagella.paganorum
vit. Rotbertus el Franco cum Rollone reniaiisit. perpessus , diuqtie verberatus, ad ultlnium pro
amore Dei hebetalis securibus capite plexus. >Tunc
APOSTROPHA ADROLLONEM.
Rxilberlus :'« Antequam diyidatur lerra meis prii>
Rpllo, tui visus capies ex nvysiico sensu. -]
B cipi.bus, Deo et sanclae Mariae, sanctisque deriomi-
Ecclesjrc stabis prrecelso verlice montis. nalis, desidero parlcm islius terrse dare, ut dignen-
Fonie salulifero scelerum purgabere lepra. tur mihi in auxiliuin subvenire. > Franco :« Corp-
Nunc homines, volucrumquc loco scuta gerentes, silio divinitus inspirato uleris, congruumque est libi
SiEcctesire montein scandeiiles fonte piabunt. his seplcm diebus, quibus albaiis chrisihalis et olci
Exlremum quorum capies nunquam quprjue visu. vestibus es iiidutus, fieii. > Dedit itaque Rotbertus
Iinmuiies scelerumiibabunt myslica sacra, prima die baptisterii Deoe.t sanctae MariaeRolho--
Nidorumque domos facient raonlis juga circa. inagensis ecclesirfi terram .praemaximam canonicis
EGclesiasque struenl diversoinunere fultas. , in .pefpeluuni possidendam. Secundo. die, sanctre
Dux bpne, Dux pie, Patrici semperque verende, Marire Bojocacensis ec.clesire. Terlio die, sanctre
Adsunt cuncta libi, qurc scmno animus luus hausit. Mariae Ebroicacensis ecclesiae. Quarto, archangeli
Serva baptismo quod jam promiseris almo. Michaelis ecclesiaj, vicibus inundalione procellaruin
Linque opus infandum Satancc, quin loxica sacfa, maris circumseptre,. secundum cursuni ltinrc,incre-'
Quaere Deum yeruro. votc et prece snpplice semper^ mentati septenarii numeri disposiiione. Quinio,
Observa niandalorum praecepta sucrum, sancti Petri sanctiqiie Audoeni: ecclesiaj; Sexto,
Da leges populp, doclis sanciiaque jura. . _ '^ sancto Petro sancloqiieAicardoGemeticensis.ee-
Pace fruens populus gaudebit tempore cuncto, clesire. Seplimo, BrennevaJcum omnibus appenditiis
Subqiie tua dilione inorans semper, habilansque. sancto Dionysio dedil. Oclavo.die expiaiionis;ejus,
Lalronumque furum.insidiisfrusirabiturpmii.is. veslimenlis chrisinalibus vet baplisnialibus induius,
Ecclesire summus liilor.inopuinque juvalor, . ccepit meliri terram verbis suis comitibiis-, aique
Pacificus. regni proteclpr, etauxiliator, . largiri fidelibus. Denique prrcparato magno nuplia-
Defensorque gubernator, rcoderator, et airclor. . lium cultu, Giflani iiliam regis uxorem sibi "duxii,
Perpetuo vigeas meritis vivacibus sevo, pro qua se Francis conciliando pacificavii. Securi-
Aiino a Domini nostri lesu Chrisli incamaiioue latem oninibus gei.tibus in sua terra niaiiere cu-
nongentesimo diiodecimo,'Francp archiCpi.scopus pienlibus fecit. Illaiii-terram suis fidelibus ft.inicu'o
catholica lide sacfosanctx Trinilatis imbutum Rol- divisit, uhiversamque diu deseriam. reaedificavit,.
lonem baptizavit, duxque Francorum Rotbertus der alque de suis mililibiis advenisque gentibus refer-
fonle Satvaioris eum siiscepif, nomenque suum' eii tam reslruxiti Jura et leges sempiternas voluniate
imposuir. maguisqufe murieribus et donis honorifice principum saijeitas et decretas plebi indixil ,.aiqtic
diiavit. Rolbertus aulem, qui et Rolio-,comites suosi " paciiica,conversaiione morari siniul'epegil. Ecc.lc-
etinilites omnemque mauum exercjtus sui baptizarii sias fundilus fusas staluit, templa frequentia paga-
feeiiyatque Ghrislianafcreligionis fidei per prrediea- nerum destructa resiattravit, miiTcs civiialuiii et
liones instrui. Hinc convocalo Francone episcopo,, propugnacula refccil el aiigmenlavit. BrilannosTC-
qure ccclesiaj veneratiores in sua terra haberentur belles sibi,.subj'ugaviti atque" de cibariis Biitoniim
sciscilalur, et qure poienliores roerilo el palrocinio> lotum regnum' sibi concessum suflicienier; p.ayit.
snnctofum dicerentur. Turic Franco : « Rothoma- Deniquein lerra stire dilionis baniuuh,id- esl inter-
gensis, et Bajodacerisis,atque Ebroicacensis ecclesiai dicltim, niisit, quod est prohibiiio, ut nullus fur vel
sacrosanclie Marirc malris Domini nostri Jesui latro esset, iiecjue assensum 'malaevhluiitatis ei prrer.
Chiisli ef Virgihis in lionofe est dedicata. In peri-- • beret, Denique . inierdixii . ut' nullus ferfatrtenta
culo maris ecclesia.inonte posila, Archangeli MU •>' aratfi,dpmui:depprla,i'et,;vernm' in campe cuni ara-
chaclis paradisi praeposilh nomine-prrelitulala. Ini trnrelinqueret, et rtultns ppsireqilumy^iiHiiiique,"
shburbi6;civitatis istius"cst- mohaslerium sanctii alqtte bovem,-ne. pej.derel, -custbdeihinilferel;'iiiiju's
Petri apostoloriimrprinc:pis neihine'ccrisecralum ;! ; iHlerdictipavore quidam agricolanianensjn Longa-
!n cjuo recubabai''islius iirbis venerabilis archiepi-- helenlis yiila, arairi uterisilia campo dimisit, aiquo
 8S3 , bfe GESTIS NORMANNIA-DUCUMLIBRI TtlES. — LiBER II. ROLLO- 65i;
ajipropinquanle meridie causa edendi domum suaihi:A Conlinua igitur pace, diu.lurnaque requje IretaT
venil. Quem uxor duris verbis et obslinalo cordei bantur liemines, sub Rotberti ditipne, securi mo-
coepit iiicrepilare, cur dimisisset aratri necessaria, ; ranles;. Jocuptctesque erant omnibus; bonis, non
et adjacenlia in suo iabore.. Diu molesla atque in-' timentes exercilum uliius hostilitalis. Carplus nam-
crepans virum, dedit ei fnanducare. lnterim.volens> que rex quodamtempore misit duos iniliLes Gislre
suum mariluni facere Iiujus rei, ne dimjller.et am-:: filire. sure-,, Rolbeiio duci. connubio vinctre. Gisla
plius, soUicitum,:cilius quam potuit clam expetivit.:. aulem cum vidisset railiies patris sui, quadam domo,
campum, et sustnlit sibi corrigias jugi pomeremque'• ne videreiilur a Rotberlo s.uo conjuge, seposuit;:
et cullrum. alque ne viderel marilus subdu.cendo i cunctaque bona.illis largiens, nimis diu niorari fecit. •
ea, quasi aliunde veniens repetivit domum. Maritusi Rolberlidrc comiles admirantes quod milites Caroli
ejus saluratus surgens, shique laboris c.anipum per-'" fegis Rothomo morarenlur, et pfesentia Rotberti;
gens, necessaria aratri.non invenit : inde. trislisi . ducis non fruerenlur, venerunl ad. eum, et diste-;,-
domum reverlens, querulae conjugi indicavit, Qure!.. runt : « Cur nobis qnod Carolidae libi dixerunt noii
ccepit eura invcciive et invisorie increpans dicere : innoluisii? » Rotbertus ; « Ubi sunt soceri mei le-
« Nullius ulilitaiis homo, vade nunc ad Rotbertumi gati? » Responderunt: « Uxorius es, eteffeminalus;
ducem, et ipse facietcilo ie aratorem. » IHe cilusi B quia tuampresenliam vilanles, uxori luae adsunt. »,
ad Rolberlum cucurrit, atque commoda aratri sibii..., Dicebant igilur Rotberlum eam non cognovisse ma-
fiustrata -duci retulit. Illico Rotbertus convocans; ritali lege, stalimque dux ira 'commotus, lirones surc
qucmdam prajpositum, dixit ad eum : < Da quiiique" :" domus fecit absconsos coniprelichdi, et ad forum
soiidos isti agricolae., quibus possit qure perdidit; venialium rerum duci, ibique concurrente. pleba.
emere. Tu quanlocius viliam pete, alque auctoremi' jugulari. Audiens autem Rotbertus dux FraRCoruni,
ftirli ignifero.judicio inquire. » Villicus vero habi- quod pro nece duorum mililum, colligatrc pacis inter .
tatores -vil.lsc cunctos igne. examinavit, nullumque;i, regem et Rotbertum Northmannorum crucem vin-
illoruni furli reum rcperiensy Rolloni.duci re- cuta soluta diruptaque essent, ccepit contra Caro- .
nuntiavit. Qui convocans Franconem archiepisco-. lum stare, eumque adniliilare, et sua depopulari.
piini dixit: < Deus christianofum, in cujus nomitie' Misitque legatum ad Rolberlura Rolhomagensem
baplizatus sum, si esl conscius rerum, mihi inirunii dicens :« Tuo consilio, tuoque suffullus adjutorio
cur non innoluit suo npmine igne tenlalum nobis volo istud regnum super Gafolum accipere, euinque
fuiii reum. » Franco : «. Adhud ignis culpabilem:: Francia fugare. > Tunc Rotberto Rpthomagensis re-;
non teiigit. » Et Rolberlus ad prrepositum :« Vade spondit legale Franceiiim ducis: < Modotuussenior
iterum et ad habilatores affiniura viUarum, in no- ' nimis vull equiiare, ultraque legeih ;;agere;. Qurc-
inine Jesu Chrisli examina per ignis suppjicium. > regis sunt tanturn disperdat, reginieh hplo ut acci-
Qui, jussa cproplens ducis, intimavil lieiiiinem se; pial. > Erat autem conjux Gisla filia regis jam de-
invenisse culpabilem. Qui aratprem stalim vocavit, funcla. Quitl accidit: inter Carolum et Roiberlum
cl ab eo inquirit, cui qupd remansissent utensilia hic non memorabilur, quia alias lcgilur.Jlolberius
aratri in- canijio,. dixisset. Agricola respondit : Neiiliinahnprum patricius'grandreva retate; nimie-,
< Uxori, j Qure vocala venil, duxque ad eam dixil:
que labefe praeliprum ccnsultus,. convocatis^Daco-
< Quid de vomere cultroque mariii tui fecisli? »Illa- iiim
Brilonumque princjpibtis, dedit omnem terfam
se non babuisse negavit. Quae scopis diverberala surc ditionis Quillelmo
Pppre filio, aique inter manus
fidem furli omnibus fecil. Tunc Rotberlus ad mari- Guillelmi adolescentis manus Suas mittentes
prin-
tum : < Sciebas tuam uxorem esse furein? > Cui clpes,
colligavit illi conjnralionis sacramcnto.
ille : « Sciebam, > Et Rpbertus : « Duobus decretis Postea uno luslro yivens, retalis suaj.defectu, effe-
digne morieris, uno, qupd caput mulieris es, et eam toqne vlribus corpore, equitare non valens,: re-
ca;ligare debuisth Altcro, quod assensor fiirti fuisti, gnumque pacificatum solidum et quietum lenens, ;
el indicare noluisli. »_Statim utrumque laqueo fecit. lugubris damni passus dispendium,
JJ inevUabitisque
suspendi, crudelique niorte finiri. Hoc judicium ex- - moriis casum plenusdieruin'migraiit ad Cllri-
terruit habilatores terrrc.Nullu.squeausus Csl postea :; stum, cui est lionor efgloria in sajcula sseculyruni.
furari, vel I.a-troeinari.Atque sic qulevit terra vactia Ameh.
furibus et lalronibus, alque siluit privala cuiiciis
seditionibus, .-: •

EMLOGUS
Nauia rudis pelago commissiis veta profunao,
Classe vchor parva, rimisque foramine ptena,
Puppeque quassala, pfora lumido rcquore fracta, .
Confractisque gubernaeulis, remisque peremptis ,•.-
Omnibus et velis violento turbihe scissis j -'
Naufragiis,; stlonilus, stupidiis, hebes, anxius, an-
... ,.-- [ceps.
Syrtibus implicituS, pro nescio nunc quid agettir.
Ah! misero mthimet niilliis palet exitus usqiiani
Fluctibus inciuso nimiis, seploque procellis. •'
Ah! mihiinet ccelura undique, et undique ponlus
[habetur
'jEquer permensus medium huc vix usque natayi
Nen inlrasse salum inallem, quam hic periisse.
635 DUDONISDEGANLS^
Puppfi sub exigua per cohfraga murihurat reqtior»' A Fliiciivagfe^rcqhoreosmeiitis^dihpeScerlumofesiKrM
Fliiclibus infeslis pelagi spumartte procella,-
jEquora jam laiiiburif iriimica pace Cafinani,;
Pustifero ainplexu liOrrehdis flabris r.beilufa.'
Vinbus iralis teneor maris ursa fapina, • ; •
Undaque curvatos sublata shius qiialiiacre; -
Hajreo nmic ffemulis temerafius afbiter iiiidis
Scd lu, qtieni siatiim hiobllem, motum stabilemqtie Sahgu)he'maflyri]iiuidum;paIh)aquedecofum_j
Veridici perhibeiif, ciiirt sit mottis quoque-stafus,' : Profusum!:eVhiadhhicuhc"l6fuiiiflbrcbohbfum; •
LIBEIl
PILEF^IIB.
blim discipulos omnipblerisDeus,
Sacra Virgine matiis edilus et saiits, '••
V.erenoslfa fides Sarcalbgbn queni ait;
Puppiin scandere prrecepit, abireque
Ullra velivotum et fluclivaguni mare-. -•
Plebes iniiumeras sedere mPxjubet, ;'-;:
Et mentis subieris alla cacumiha,
Nuinen siderei pestulatad-Patfis.
Noctis crcruleaembx cfepere bJ)Vib.:;:;
Dire ferbuerant sequofalivida, "; >•- ;; ;
Lrevo prrijlumidb flamin.egurgilis,: -
Conclaniata salus>spesque"fiducia. • " :
Cunctis discipulis perslfepidisnimiV -;
Aeris pestiftjra mbitis irhagihew:
Quarlreham stationis tuinido situ
Clirisius se pelagb fluciivago iiilulit
Sicco vestigio, seque pef requora-
Ferl fluctu liqiiidopassibilisinafis,
Offert discipulis seque?trementibus.";
Tiinc artus tremulos occupat et pavor,:
llrerent discipulum corda stiipenlia.
Jguoranl quid agant fine sub-ullimo. -
Tefror peclora sat verberat algidus, ,
Clamor sidera pulsat nimius poli,
Poslquam se innotuit discipulis Deus, .
Prresiecis pedibus stans fluido mari -'-'
Petrus mox Domino verba sorianiia
Sumplis viribus et roboreprrelulit.
0 tu Christe potens retheris et maris
Si nos sancta adiit nuuc pietas lua,
Estque luta iides omnibus, et proba,
Tecum pergere me prrecipe per mare.
Prxccpti imperio nunc vegelabilis
lndulgens favelhis, et retutit : Veni.
Fidens in Doinino, qui potis est maris
Petrus moxque ratem deserit ocius,
Et dat vestigium fluclibus reqnbris.
Meiitem perculerat res ireniulam nova,
Cum discrimhia pontus movit effera,
Quamdiu noa dubitavit.''*
Peliiim sustulerant requora lurgida.
636-
' Syrtes pesliferascordis disrumpevagantisi'! f
AtqueprocellosiiingeriiiiSuStoltecarinain^ _::
- Ul:gubefhaMis,f-Temisque,-velisque relecliSr:"
": ln_^hli;sehsiisi'int^le'ctu5que pusilli;- .-'u1---
Jamqvieniij#!bp^iSipelagbiiarVeJile!rrieatbi" "
•'"-'"
TrahquillumtpossihiCensCeii ..;
TEllTffl,
B Diffidensquesui pceniluit nimis,
Mersus corpore Pctrus medio salo
Clamat : Deripere fluclibus liis, Deus.
Chrisli dextera mox quem rapmt sacra,
Dixit : « Tu modicrecur fidei modo
Nutando litubas el dubitas frcte ? •
Conscendunt pariler mox Dcus et Petrus
Navim, discipulis lurbine-lrislibus.
Cedunl continuo noxia ilamina.
Dudum nos pchtgus prreluinidum nimis
Summi numine Christi penelraviinus.
Ctirsus jam medios conligimus fere.
Obpansum undique ccelum undiqtte ccrnitut
llinc hinc, atque liiiiia.v c.cruleus liqttor.
Hauril jamquc pa\or peclora tristius,
C Tollunl requora moleni inseili.fi nierc :
Ccepli poeiiitei, et tsedet, el hcc pigct.
Summus Chi isle Dcus, nunc faciein luam
Fclix poplilibus pandeamini peto.
L ips.'S respice spes foiiiilc numiiiis.
Sanctam porrige manum iitmc trcpido mihi,
Possim scandere qtio gesta micantia,
Suiiimo le duce, sic te duce prrerio,
Et quol suut inihimet torva periciila.
Mentem septifidi neclare Sjiiritus,
Et cor relhorici fomite gurgitis,
Et linguairt frimodo prpIPquio slruens,
Asperges salubrisrforite sciehtire;
- Niirratus breVis ht sitque pfobabilis; "'"•
Aiquehiric exstel apertus hbmlni scio ': '
I) "
Iliijus liistonre, quahr rescfajjinius.
Partitus brevilas famine splendeat
, -ln tptoniteat qureque solutio :
Neclalur generi sic quoque pauci.las
Persoure, exque dafis, atque negoiio-'
Sumatur-ralio".rhetoricabilis •
Septeiri riune eletnentis behe cognitis, :;
Decrelisque simultatibhs bmnibus,
'
Te donanle Deiis Virgine qua saius,
Curii Patre ihgenilOjeiFlamine cum sacro,
Regnans perpetuus cuncta videns Deus. •
 C57 DE GESTIS NORMANNIJEDUCUMLIBRI TRES — LIB. III. VriLLELMUS, G53;
....-., ,,...,; . , OR.ii.TJp..,,.:;- » JiKeplo Ireniefaclu „
Dnxa superna,.... Moeslisinseiiia mea.
; Omnipotens columen,, ,,, Martyris almi
Fomes sensificusque, _;,_.-• Te duce le referam
Numen sidereum petens... Vilam nunc luculentam.
LllCiS.prigP;,.,.,.;„..,;';.;:..< ., Exstet-sensiis hebeslicel
^theieiitiisppe.imen,.:,- .,, Annual ipse,
Reruraprincipiumque,.. - iCujusepus refero,
.- Causarum serics cluens,.,. Possim quc eituclcari,
;. Prhnapropago, , ,,^j..... _., Mijnde qui buna gesseiil :
,, IhgenitiquelPafris,,,,_;}.,,; _.:.: Qualiler alque
Ltime.nlunj.ine^acrp,,., Perfidia eceidilur
EtyereDeus:ex:peo^ ,, < , Arnulfi ducis alri
. © pater alrous,; ,.,,<_;.•,.?..., ,,,,;,,,;.,; Tesfis prrecipuus Dei.
: Ingenjlusque Deus, ,.; ,.,,;,,. Glpria Patri,.
0 fili geuilusque,-. ,B-..-••••--Et Soboli pariler ,,
H.isFlamen Deus e-xicus., , Sanctoque Spiritui,
... 6 peus.unus, '_. ;,,.,- ; . ... ;Unp simpticiter Deo, ,.
ODeitasqiie'yigpr. „.•. Ainodo semper ,,,...'.
Non sun! nauique dii frcs. : Tempore perpeluo,
,Unum"te.ferimus Deum,.,, ...,-. Junctis conlinuisqiie
Postulo supplex, . : , Seelis secla per omnia..
. _Quofayeas,precibus.
DESCRIPTIOVITJ3Ei GUILLELMIDUCIS.
Quoniam quidem glorlosissimoruni martyrum di- aetalem opimo quaternae yirtulis commercip propen-
gerendo luculenla praeconia, ecrumque praepellen- stus pollentem Jesu Christp consecravit, seque divi-
lissima prepalandp elucidare. gesla, iltius exstant. nis tolis nisibus subactum mancipavit.. Enimverp.-
munia, qui illius bravium in prajsenti sreculoconlul t divina profusius gralia replebatur,,sep>lifluiquemu-
vlctoriaj, ccelestisqueih fegnp eiiieiuhienlum praebuit neris sapientia locuplelius, ditabatur;, quptidiequu
immarcessibiiis glcriae : idcircp praepoieniissirai v meritorum afllueniia gratjus augebatur, diyinisdp-
ducis Guillelmi vitam, actusque, atque triumphum gmalibus aflliienier iiistruebatur,..moiiaslicis uher-
nori fucis verborum',. neque excellentis orationis tim sanclionibus vigorabatur,. ecclesiaslicre relir
ornamento sublimiter prrebaltea lum.; verum simpli- gionis dispensatione libenler insignibatur, melli-
citer lenuique naturalis prolationis seniione com- flurequedtilccdiiiisnectare abundanter infuiidebalur.
mentatum.breviler prajlibando texenius : Qualenus Erat quippe efligie conspicuus,. stalura procerus,
historia gesibrum ejus srepissime recilata excitet mente stre.nuus, morum prpbitate grandajvus , vir
animos omniuni, quin eiiam a l.ineaprogeniei ipsius fieri perfeclus, tetis nitehs viribus., Hujus sreculi
descenderitium,. ad cceleslium, prrcmia gaudiorum. aspernabalur jactantiam,.vitabalque mundi viriliter
Eaque nostrre fidei fundamentum fortiter sotidetur, pompaih. Laetissinius plane erat facie, serena.paci
, nostrre Religionis cpltus, solerter nutriatur, mundi ficus mente,. dulcissimus elpquip , mansueiissimus
labentis depipienlisque.conlempius nascaiur, desi- cpiiversalipnis negetip. Cupiebat labile linquere src-
derium amorque supernPrum fruge salutiferi, pperis culuiri, seque Giniegias fieri menacbum. Srepius
prpfusius genereiur, incentivum sanclilaiis augmen- aninie idVepIicabai, crebrisque cpgilatipnibus menic
telur, gradusrprPvectioriis erigatur, janha supernrc dele.rmiiiatis hrcrebat.Exjiicrabat sedulus quidsuper
ceniempialienis sajutjferp itinere penetrelur., " hocvellif Cliristus. Judicium quaerebat hujus rei, si
Igitur gjoriosissimus dux praepplensque cpmcs forie Venerit coelilusilli. Quapropterlacrymis sedulo,
Guillelmus, et aelernp regi athleta dileclissimusi incumbebat, corpusque ab escis duriter suspendebat.
ex presapia , insigni, palre. Dacc,, scilicet Rcltpne, Perhox vigiliis"insistebat, ciboque pauperes recrea-
matreFrancigeua, videlicel Peppa, ut prajcedenti li- bat. IIujus animositalis aeslu inflammalus, novit se
bre perpratum.est, genilus, Rpthpmagensi ur!;e fieri monachum niundum derelicturus.
•exstilitoriundus. Qiiemgenitor pmnium suppellecti- APOSTBOPHA.' ij> GUILLELMDM.
lium ubertaie locuples, rerumq.ue omnium emble- 0 Guilielme sacer, juvenili macte salute,
mate dives,,Bolhpni cuidam diiissimo' comiti sacro Flore juyentulis feddlens primoque adolescens,
Japlismate perfusum ad educandum commendavit, Quid celeras voium praesenti voc_erelatum?
eumque ad erudiendum.ul decebat tradidit. Denique Pergere cur celeri yoto Christi vis asyfum? ;-
pulcherrimus.puerpenes.orlhodoxos vitreque hpne- Cur servat teneros cuslodia pervigil ahnos?
stissimae yiros familiariter tlegens, divaeque memo- Cprporeos cur nunc innorinai regula hjoives?
riae, bonieque indolisfore incipiens,.i>uccjtiyentuiis Aretus cur casti cbniites rubrica reyihcii?
m9 BUDONISDECANiS. QUINTINIVIRiJiM^NBr
Desiiie vola, necessc tibi nobisque frueris. .<-:-:<:,,•-.=_, _-:_..-<:u-.: .:: . •,• ,a
'A
_ tirc nostraj nl filiuin educayit, moribusqiie et f';,
Seinine jiamqtie tuo nascetur dux luculentus, diis belli sijflicienlerinstruxit. IHuni, precer. iciigiiti.'-,•
Oriiandtis donis ccelesiibus irisiiprjr haiistis. tliicem V'ob|s_eL'proLeo.iorctn,"j^atyic^ui^ei^bmiteiti.,.'
Francia mirifico cujus sob iipliice vuliiim. 1
S.ubveniat yubis sagacitPr In cbnsiliis,: prositque.
Ducet, agetque, mevel, flecletque, cilabit cvanter, vobis constanter in prrcliis, Ab adversafiis vp
Freius marlyrio poslqiiam niigrabis Olyinpo. liostiliter prolegat, pacemque inler vos. continuani
Arbiter egregias rcgni moderabil habenas, '
lcgaliier faciat. Monasticis rebus, ut dictum esl
ifrqua librabit Iruiinans et lance qtierelas :, niihi, vult se mancipari, theorieisque mutalp ha-
Judicio tormenta reis impellet el rrquo, bitu subnecti.» Tunc comiles hujus respo.nsionis af;-_
Lnrgiflui doni justis et prremiadedet. famine hilares, resppnderunt dicentes : «IUe nobis
Virtutum quaternarum passini aggere actus, erit dux hreredilarius et opportunus, ejusque di-
Distincluih nilidis ruiilans diadema berillis. gnanter obtemperabiriitis prrccepto,;geniisque Fran-.
Einerilo capitis gestans iri veriice sancli," Ciscrcregnum faciemus ei accliyium.» Dux aulem
Scandet ad Elyseum dighus, Chrislo duce, campum. suorum milituni verbis favenihim suis voluntatibus
Cum autein, prrevcnientegraiia divinitalis, secun- hilaris, prajcepit Bothbni miliiire principi,ui addu-
dnm vires retatjs polleret thulis istius boriitatis cni- B] ceret spem pppuli,'scilicet Ciiiilelmum adelesccn-
leretque aflliienler studiis sanclUalis: Norfhmanno- tem sibi. Botho vero ad patrem celeriter Guillelr
rum B.rilaiinorumque comiles, principesque unani- mum adduxit, accersiiis priiicipibus lo.lius regni.
Juiler in iiiiiini convenerurif, quidque agerent de- Tunc cliarisshhum pigniis excepit aniabiliier.be.-
crelitri ad iiivicem dixertint: Dux nbster, scilicet nignus pater, utque fas erat amplexus esf dulciter,
ltpllo, qui et Rolberltis, nimio bellbrum labore in- prrcsagitqu.e spjrituali men;e annos pueritire illuiu
cessanler attiilus, pkirimisque resluaiitis maris, non mediocriter transcendere.
periculis faligatus, rerumnaque crebrre navigationis Gaudebant ambo, GuiUelmushonore paterno,
aulicius, irtnumerisque perndctaiionibus defeclus, Et.pater insignis Guiltelmi ex actibus alniis.
pluriumque plagarum livoribus infirmatus, Viribus Cernuus hic senio prObilatis prole gaudcbal,
infiiiiiilale evacuatis exhauslus, quin eliam gran- Et sobples luculenla selalis patre Vcttislae.
divrsitiisdiuturhiiate ccnsuriiptus, 'rion valei regne Hic cito scarisurus.cbelum dejesle ftituro,.
^alleriusauxiliari et defendere, sibique et nobis COIH Hic renalurus rhundogenitore bealo.,
fidenler praeesse et prodesse. Sciscitemur quem in Aniplexusque sacros amplexibus hi replicanles,
tbgftoprrjjliis adepte hseredem sibi elegerit, quemque Oris melliflui Ubabant oscula semper.
noblsliabileniprrepbsueril.Estnamqiie ei filrus nobi- iC Gralantes pariter genitor sobplesque resedit.
lissima ''Francjprum stirpe pregeniius,,qui et ccrprire Tunc Rollo, principibus conyocatissecrelius, dixi.t
yegelabili scspitalc vigpralb eleganlissimus, sensu- poslulativis verbis omnib.us: «.Ecce quem requirir
que plurimaf um sludiis rerum inforhiato' pefilissit tis, ecce hseres npstrre:possessipnis, eccequi prreerit
irius. Faverite patre, nbbis diicem, eumqiie pfrefe- vobis. Isli, ybbis faVetitibiis, trado regnuin,.iabore
rairius nebis pairiciufti e't comiiem. Hujus igilur cerlaminum, sudbreque prajliorum adeptuih. Istjj
consitii disperisaiibrie reperta, quin imo omnipo- vice mei dpiiiiiiabilur hiijus genljs, hrcresque erit
teniis Dei dispehsanie clemenlia, venerunt unanimes prxdignus neslrre dominatiprtis. l.stius viriuleiri hrii-
a.d Roibeiium, Roihoniagensi sede annosre rctatis, lamini, quantusque erit prresagp spi.rilu iniiiemini,
senib fessurij, lenique sermone, submissoque vultu Legibus et statulis nostris conslanter auxiliabiturj
ad eum dixerunt: < Domine dux praepolenlissime, jusque et decreturi) nostrum, hoc superstile, npn
senitis relalis aggravaris inoportunitaie, tibique et deliibilur : vos quoque terra, quam sprle dedi vobis
nobis npn poles salubriter subveiure. Exterre gan- nen frustrabit, insuper augerido ampliab.it. Qtia-
tes iclci.rcojam nos affligunt, noslraque penitus sibi prepter manus Vestras gratia servanda) Irdclilatis
diripiuiit, liiter nos divortium alque dueUurriagiltir, .> manibus hujus date, neslrajque fldei sacran)enlp fi- .
"
cbnsorsque u.i sit regnuni npn s.tabilitur, ideeque dem ccntiiiui iiisolubilisque servitii, et militatjoriis
publica res an.iuillata dissipatur; elige igitur qui isti, prccor, facile.» His dictis Berengerus eomes, ct
prresit et prosii nobis precairiur, cuique diligenter Alannus pariier, cajteriqueBriiones, riec "oonNofilji
subjiciamu.r; ut et ipse sil ncbis,.advucalicnis gradu ihanrioruni principei, siibdideruni se volentes Guil-
dux et palricius, nosque obsequenter el personaliler lelmo unanimes, jiiramento sacfre fidei illi se colli-.
ei mililemus,', Tunc Rollo hiimillinuis suorum ver- gavertiht, manusqiie suas manibtis illius vice cordis
bis ceaclus, liujusmcdi resppnsinnibus est exersus : dederun.l. ybyeruhtqUe se militatUros, contraque
« Qupniam pmnem valeludhiem lengreva retate aur finilimas gentes debellaluros. Ab hinc:pamque pef-
ferri rien ignoratts, meque nch prajvalere amplju.s, acto unius lustri spatip, Rollone defuncip, , el iri
North-
neque prodesse vnbis cernitis, vestro consilio, ye- cceiesti sotio felicitef, ut credimus, cbronalp,
stroque judicio, conslitualur dux yobis, qui nrajsiti manni pariter et Britanni. in unum conyenerurit,
studiose et prosit, ul usquempdp .egp ypbis. Est[ tenbremb^efitlei Guiiiejmb praceliehiissimo dtici^
namque jnihi filius Ffancigenp nnbilissimaj genere,-. patricio,"fl'rriiameiite surc, fidei iieruni sanxefuiit.
silalis semine exbflus, qtieni Bollic pririceps niili-- AdcpltVssiqiiiderii cuiriieh ianli lionoris.. et digiivta-
 m DEGESTIS:N0RMANNJ;EDUCUMLIBRlTR^^ 662
]$r - - -. •:-.
: wlis, consiipaius dignissime comiiibus militibusque A 1 stfavifnusi His regc Atslemo pacifice sedatis, «obis-
condignis,vovif Chrislo se regnum auxiliaturum, '":que vi yentorum terram Waigrorum ingressis,' ipii
nullique unqua.m facUirum prrejudicium nllnni. Erat conglobatoque exercitu voluerunt resislere nobis.
namque ditatus hpnoribus sanctimoniaj etmagnifi- Quosopportune iiwasimus, eosque nobis prreliis sub-
centise, illuslra.tus commerciis prudenlire et cautclre, jugaviinus. Denique Radebodiim Frisonem, liincque
saucli Spiritus clementia prreeunte. Terrena htijus Rainerum Hasbacensem penetravimus; illos npbis
srcculi aniino parvipendebat, s.icuti in pueritia de- tribtitarios fecimiis. His ita se habentibus, Franciam
voverat. Legibus paternis populum sirenue regebat, venimus, eamque bellis prajoccupavimiis, tolamque
hisque reos, suppliciis dainnabat. Vitae innocentis praeler munitipnes urbiuiri depnpulavimus.' "Nobis
regulam sedrilus lenebat, ecclesiaslicae dispensatio- vero morantibus in obsidione circa Parisios, propter
nis gubernacula laicali ordine sagaciler administra- amorcm regis Alslemi Anglos ilerum repedavimus,
bat, Anhhi. cprporjsquc virlule omnibus prajcella- "injurios infidelesque ejus vi et poleslate subjecimus.
liat, rerum forensium prudenlia. omnes exsupera- Anglis verp iiostrae dilionis arbilrip. regi AlsieinQ.
bat. Bbnae voluntatis.exemplo omnes informabat, subaclis, cum majere prinre exercilu Franciam ie>-.
dpctrina. paiientire ef religipnis omnes cogebat. pedavimus, bellisque eani plufimis ccnlrivimus. Vi-
Cpnsians defensor e.rai in adyersis, conciliator saga- B 1 dens aiilem rex Carolus, qucd nph pfaevaleret ad-
cissinius in, prosperis. Veritas et gloria in domo vefsum nes, pacpm et .CPncerdiatna nbbis requisivii,
ejns, aequitas et juslitia ih operibus ejus. Sermpne iiljamque sua.m RelJpni IUP palri in cenjugio dedil.
veritalis arguebat delinquentes, correplione seyeris,- 'Hancque- lerram pro pignore pacis in pefpetuam
slma increpabatdesides. Cum aulem talibus supernae bajrctlum nostrprum possessionem nobis vbluntarie
ciispensalionis muneribus abuhdaniius polleret, bo- •tradiditiBritonesque ad serviendum, terramgueipj.
jiaequeactionis surc fama pene per unjvcrsum orbem , sbrtim ad yiyehdum subjugavit, Patre. tuo iibi;sii-
largissime propalnta crebresceret, lenorem fidei perstile, tibi sacrarhento vefae fldei el sefvitip se
quam promiserant penjlu.s abdicanles, cceperunt subdiderunl. Post lugubre damnurii palris, fidem
contra Guillelmumducem esse rebelles. Hujus nam- renovantes fibi usque riibdbsbfvierunt. Nunc et rios
que inaesiima.taeopinionis veritas cura ad notitiam quid facimus conlra: deservienles rebellesque Bri- 7
ipsius prrepoteniissjmi.ducis perve.i]isset,,mi.sitlega- tanhos, qiii tanla el taHa prrelia peregimus\ effemi-
tis suos.ad Briiones, ut, resipis.cer.ent .celeriier,. et natos viribusque exliaustos rios esse recognoscunt,
venirenl famulari s.ibi Rotbomo fesliiianter. llliau- ideo trtliareiriandare ausi suut. Alimbniahujiis ier.V
lejii"iri iniideliialis sure perseverantia slultiliu5.com- we, qua yegefamufcorpofe, pulant nbs inermes.esse,,
iiioranles, legatos remiserunt ad dricera Guillclmiim,'G viribusque penitus deficere. Sentiant robur nostrujii
dicenles : « Non niilitabimusiibi.ultra,,nec famula> liujus regni conversaiione non labidum, vigofemque
bimus, quia sub imperip Fraiiciscre dprhinaticnis nostrum, experhuiliiT robtiitissimiim. Qwcpieijeii-
'
seraper viximus. Rollpverp luus genftbr, congiobar danlur in consiliis, quibus cogitant, superque re-
tjs barbaroruin advenarumqui turmis ; Fraiiciam sppnsis suis, ad interiluin et ad cbrreptionera sui
olim invasit, et. terram, quam modo possides, ut hequidquam resipiscant.. Disperdamus arrogantiairi
pacificus fegno. esset. libi regis dono acquisivit. illorum in virtute nostra, eorumque supercilium con-
Terra vero, quam lenemus, non'ei daia fuil"in teramus petenlia nestrai » '
hacredum suorum possessioncm, sed atiributa tan- APPSTIIOPHA.
diu ut ex ea viveret, donec rercdificarelur terra, 0 Jesu lestis Chrisli.Guillclme future,
quani dono regis receperal vastalam, Nihil iiobis et Ecce valesce, vigesce, sacro conamine sudans.
tibi, nisi aiuicilia et concordia, paribus voluntaiibus Expergescitor el conforlator violenler,
requalique. cohsilip deliberaip. Regein usquempdo El sleriles ratione truces compesce Britones,
habuiinus, duceet prpleclcre ncncaruimiis. Nultius Atqrie supercilium ferit.er coritunde nefanduni.
terrre nisi Francire incubuit Brilannia servilio, iicc Quorumcqncilium eflaluans, hebelaque inalignum,
subjugavit se cuj'nsquam imperio. » Andiens aulein; " Nain laceros bellis, contritos pesle, fameque,
Guilielmus diix Dacbrum hujus Britannicre legaiib- Indulgeiis, miserens, "parcens, neglecta remittei:s.
nis raandatum,. convocat principes Nor.tlimannbrum Hos stabili sacramenti conamine flectes, '
islius rei causa ad coiisulendum. Quibus. coiid- Et resipiscentes famulabuntur reverenier. -
uuatis, seriera islius inirandaj legaticriis. in aufi- Hujus exhortalionis alloquio Guilielmus alrpciler
bus eoriim. rettilit.. Tunc quidani Beniai-dus se^. hiolus et instigatus, congregavit universi regni sui.
cretbrum Guillelnii ducis coiiscius, Botheque prin- conciie exercitus, ivitque super fluvitunCoysilbn.iBri-,
ceps doriius, adiriirati super his legalipnibus,"dixe- toiiuin dominalurus. Hnjus igitrir advenlu Brilones
luntomnibiis : < Mirum, et hiaudiiura., atque noliis exterriti, nolcntcsque Guiilelmo.fairiulari, lalucruiit'
stupendum hujusmandati responsuhi. Cum patre prajsitliis urbitim recepti. Tunc Guillelihus bccupa-'.
tuoolim Rollone Dacia exleniiiiiati, fmesque' An- vil exercilu sub^omnem" terram Briiannorum,' et
'
glbrum permenso maris pelago vix aggresi, ipsbs iri siibverlit pluriina loca .munilionuni. Guillelriio vefo
nos insur_gerevoleiiles rcsistenilo liosiililer devixi- a Brilannla regiessb Roihoinagensem urbem, Bri-
fj)its, eosqne usqiic ad ihterhecioiiera severitcr pro- tones subsccuti ef devaslanles pagum invaserunt;
 _665 .; :_'.:._:;:- PUDONjS DECAINIS. QUINTINI;VlROMA*SiV
biijocacenscm. Igiiur .Guillelnuis,;reypcrito cuncto A _ Nanique voluplaiis liujus commixiiosacrte]
exercjtu, pfrcoccupavit rcgressum illoruiii; pugna- Nec intacla fides, labcm
non^passaptitloris-_
vitqiic foriilercoritra illos, caRsi|qiiepinriinis prin- Nequc libido sacri mcrilum cor.lis lemcraviti''
cipibhs Briianhorutrti ^bbiiriiiit; de lnii.nicis tiium- Semiiie namque luc succcdet dux luculcnliis '
phum. Hi.ncquedevaslavil terraur illbrum,-aJHigcus Munere virlutum mactus, meritisqite coruscus.
illos fame et penuria, ef opprimens: cretie prrehia- More
palr s jinpulum fpiii dilionc subactum.
xima. Videntes autem Berengerus et Alannus, cac-
Qui reget imperilans, exioltet riie «ubernans,
leriquc Brilpnes, qued IIPIIsulEcerent, nec praeva- Nisibus el faciens tolis incumbere Chrislo,
lefent advcrsus GuiHelmum, miseftint ad eum ver- Muliifluam
gentcm juslis moder.tbil babenis.
bis deprecafivis legalum : « Pairi lue obetiienle.
Subque manu cnjus pa\, pa\, coucordia, pax, pai.
serviviinus, tibique incunibeiites famulari cupimus His supra sciijuis, ct hnjnscemodi lahbus ruli-
Ne despicias nos qnresumus,neque abomincris seivi- lans aihleta
Clnisti beaiissimus propalabatur prrc-
lium noslrum iittalenus, sed respice jios; ut servos eunie boiiitalis
bffehsospius Dominus. Pravorum consiliis obcrecali, fama, in curiclis terrarum finibus;
locuplclabaiur snlTicienterlai)ilium reium copia,
lieglexinuis mandaiai jmperii ,tui.;Averlalur:furbr dilabalur
tuus a servis luis, et coiicede npbis pmnimodam feli- ' Amabilis profusius divinre augmeniationis gratia.
ciiatem pacis. lnclina beiiigiiam aurem ture magiitficre qtiippe erat ounclis lerrigenis, nmabllior
quinctiam Deo et coelicclis. Hngnnis igitur eo lem-
pietatis ad nequani servosscandali et offensibnis.
enim pcre dncis amiciiia 1 muiua voluniateet compccn-
Quod sacramento ..ClirJstiahic:.religionis .iibi tia conncxuit se noii
'promisiiniis, male operando haclcims contra te pcrmansuro fcedere. Debir.e
mentiti sonius. Poenilet noscontra te errasse, luum- atque Heriberlo satrapre conjiinctus cst pacio lnb.lis.
amiciliae. Nidens aulcni quidam Riulfus pcrfidirc
qiie serviiium deseruisse,;» Hujus riaiiique hegleciae
et ncquilia alrociter rcplcliis Giiilletmum duccm,
jriililatipnis obedientiaj, tlenorainalajqtie humili- scilicet dominum suiim aniicorum
Guitlelmus dux con- prjesitlii) con-
tatisiegaiipne praejiotensusus, forlari valde el con^alcscere, con-iocuis plu-
suUis Dacorum principibus stiper his rebus, Befen-
rimis principum Norlbinannoriim, frautlulcnin re-
gerum ducem Brilanporuih offensionis, neglecliquo lulit vocc : «Nosler scnior Guilleluuis nobilissimo
; seryilii, atque impetrandre misericordiae portdere
v onustuin gratiiita pielate recepit, curnque sacra- Fraiiciscajstirpissemiiiegonitus,Francigenasaii)iros
nostro consilio privatus, uoslircip^e
tnentp perseverandae fidelitaiis et seryitii sibi con- acquiril sibi,
nexuii. Alannum vero, qui hujus rixaj cl jurgii aflliclionis ammosilalc iiuestigatus. Nos vero co»a.
auclor ei incenlor fuit, aspernalus esl el abdicavit, (_ tur regno penilus evtrudere, rcmancnliumquc colla
Britannica cuiri siiis jngo servitulis duriler oppiiinere. Terram autcm
etkiique regiene .extrndit; Ipsc
vere in Brilannia, nec in tota Francia usquariimo- quam possidemus pareniibus stiis in lircie.iirn
rari ob nieitiin Guillelihi ducis nequivit; sed prpfu- suorum possessioncm d.ibit, ecsqtte muneiihus 110-
slris aflluenler ditabit. Conlra igilur illius molinii-
gus expeiivit auxilium Alslemi Angloruni regis. nis
Tunc Guillelmus ulriiisque regni populura stfent.c cogilatum, quajramtis sagaciter salubre noliis
fccderis scmpiieiiii
rexit, poleiitiaque etvirtule vigere affliie;iter ccepit. consiliiim, faciaiiiusqneinier nos
et teneamus illu.1lenacis voltintalis an<l.o-
Populabalur namque fama bonitaf.s per ctimata paclum, si
iuundi, promulgabarur profusius absthieniia casli- ra Incenvulsum. Subveniat .quisqtie .nestrum ,
laiis, nec incumbebat illecebris gignendajposteri- queniexrioslris viderit oppressum, protegafqueeiim
talis. Cogenlibus igiitir comitibtis suis, non urgente jiigi juvamine ut semetipsum. Quin elianj si onines
sexu humanae fragilitatis, sed ne deficerel, neque\' hos una veluerit perdere, ejus iiosliliter fesislamus
abesset hreres tanlae pregeniei, lanlique Iionoris et audacirc. Qubd mciitur subdolus" yafra canidiiate
facianius el citius qiiam
ducaminis, conncxuii se geuiali jure conservandrc,. incessanler nebis facere,
peterimus insperaie. Mitlanius ad eum quemdam
successionis, cuidam riobilissimae virgini elegar.tis- liabcre
simre forma), consilio profusius pwidre, forensium D.intcrnunlium, iu si voluerit rios p.romptos
rerum negotiis aiflueiiuus cautissiniie, conversa- sibi ad servieniium, largiatur nobis ierrani usqtie
dc-
tione aplius congruenlissimae, coltoquio prudenler a;l flunien Risluih. Nds frequenlia miiilum, si
milile annullabllur,
facundissimre, muliebri exercilio coinpte et aiiifi- derit, ditabimur. Ille frustraius
cialiler peritissimre. riec ultra yiris indignafionis suae in nps extendcre
IPOSTROrUA. . conabitur. Hincque poieiiliores eb eriinus fortuna
Innocuis llngrans rebus, mariyr Clionce, et virtuie, ille taiilum nobis noniihe. » Hujus frau-
Prrcsagiovernans luculento mercis npima», dis reperto corisilip, miseriinl ad Guillelmum, qui
Divinaefulgens augmenio prosperitatis, diccreiit nefanda adinvcnlionuiii. Adsfanle; ante
I)bxrBresplendenscompie probitatefuliirae, Guiltelmum .internunfjo, expieloque iegaiibnis oili-
XJiiliiSEequeluens hortilalis Juce perennc. ciq, ipse- obstupuU super mirandce pr.-esuiiiptionis
. tjuin meritis digne luculentibr omnibus, .aique verbo. Accersitis^igilur principibus' suis,; C^nsniV;
Ne paucas trepidaiis.fbrmitlans et verearis. iuriis super taiibus niandalis, rehiislt; ad Riulfiim^
Jus liciti quo tu pepigisli fcedefa lecti, verbis pa^ciiicis legaluro .5fjb'5e'q_ieulja dicluruni-:
 «5S DE GESTIS ISORMANNI^E DBCCMLIGRI TRES. — LIB. III. WILLELMUS- CGS
« Teitam (juahi a me requiris non possum larglri A _ . Hujns pesiiferae extiorlationis verbo exercitncon-
vbbis, omnera'lantum supellectilem quam possideo globato, transmeanlcs cl.im Sequanaealveunvjuxta
concedafn libenier vobis : videlicet armiil is, et bal- Roihomagensem urbem in quodam pralo castra mc-
leos, loricas, ct galeas, aique cambilores, equos, fali sunt. Tnnc Guillclmus repeiilintim perversre
,secufes,',ensesque pirccipuca auio muabiliier oma- multiludinis inctuens impelum, misit ad cos humil-
tos. Graiia mea continua, mililiacque palma in dc- limis verbis Icgatum qnrc modo andietis dicluriim :
mo niea fi-ueinini, si incuinbenles nieo servitio vo- « Nosler senior Guillelmtis, juvenalis rclatis flore
luntarie: fueriiis. Consilium merc dilionis mittam in nitidtis, vult vobis esse per omnia pacificus et be-
ore .vestro, el quidqtihl volueiitis vestro jus-u nevolus. Mandat vero vobis ul honorcm lotiuspa-
explebc. Quem pppriniere volueriiis, oppiiiiiam trirc sccum coii.muujceiis, snoque in consilio primi,
acriter; queinque abjicere, peniius abjiciam. Qurc cl praemaxlmi, cunclis pirccellatis. Terram auiem,
prrecepeiitis exaliare , poie.uer exaltabo; qtiemque quam dari vobis petilis, non solum usque ad Riflum,
humiliari, alrociler humiliabo. Vesti o corisiJiohacc vcrum etiain usque ad Sequanam libenter concedet
patijii regetur ct doiniiiabiiur; et ideo vesltapo- vobis. Confidil enini se lucri veslro adjulorio : vos
lestas in omrii excelletur. Meum viveic, meumque aiilein non diflidalis foveri munirique suo patrocinio.
sapere, sit ablifnc in veslra potestale. > Cumque B Qiiidquid concupisciiis habeaiis, quidquid rerum
nantius hujus humilitalis pervenisset ad Riulfum vullis incunctanter possidcatis. Ul ad cum bumiliter
toiius prajsuihptionis, narrasselque ei legalionem precatur paciflce veniatis, ej'usqueamicabilitcr-col-
talitaj bumilitatis el ihansuetudinis; illccius arro- lequio rusnlcs, sccum habitelis. > Tunc Rinlfus in-*
gantia sure letiierilatis, parvipcndensque mandata centor tiujus mali neqtiissimus, fraudisqiie diabolicae
hiimiiliiiiredepiecaiionis Guillelmi ducis, convocalis furiis bacchatus, inquil legalo prre omnibus : < Re-
piiiicipibiis s.equacibus su,e praesuinptivae volunla- vertere celerius, dic Guiltelmo et suis omnibus, ut
tis, rethlit quae audierat peroranle legaio, ore Irau- exeal a lnoenibus civitatis hujus, pelatque Francos
dulentic calliditatis. Tunc veneuo perfidiaj suffusus, suos parentes ciiius. Non enim eril lireres ultra terrae
meiiieque epiituniaci lurgidus, teiuerario ore gariit hujus, ncc noslii amplius dominabilur; qnia nobis
lirec'iii priiicipum auribus: < Verbo lant.c liuiiiilila- esl iiicongriius et obnoxius. Tcrra vero, quam re-
lis, cjiiaiii audislis, prresagit nos acquiescere cl so- promUlit nobis, dono ejus non dabitur, quia dari
pbrari; sicque prolixilaie lanire diLual onis Fr.uici- non polest quod non habeiur. Si vcro civitjtem non
genam pareiitelam suaj geiicrositatis conjuratispriii- deierere maluerit, nos semper eam invademus, ea-
eipibus et ascitis, super nos niiitur coadunari. qtic capia, Guillelmum el suos gladio conlercmus. >
Animadverlamus igitur, ne decipiamur, neve Fian- iC Cumque inlcrnunlius quae audisset Guillelmo duci
ciscis gentibus conieramur. Noiwios prolerat call.- festinaiiter letutisset, novilaic rei stupcns dirigttit,
ditalesure argunienlalioiiis diulius, verum occurra- convocatisqne principibus, exerciiuque coadunato,
mus ei conglobalo ad Rolliomagensein urbem exer- urbe exiit, montisque procti\a civilali imminenlio-
citu citiiis, ut ipse et consiiiarii ejus Rothomo ira- ris subiil : cupieus exercitum inimicorum siiorum
dantur. Hincque majori spe lidueiaque tuebiiuur, intueri, si forte ditnicaie jtosset cum illis. Videns
securique seditionum sine respectu eriinus. > autcm exerciluin inimicorum suorum majorem suo,
- '
AFOSTROPIIAAD RiiLFUM. et copiosiorem, dixit ad Bernardum Dacigenam mi-
Viribus, ab ! nocuis, meditatibus alque nefandis litem : < Iho atl Bernartluin Silvancctcnsem meum
Peffidiai)invidixque lucs queni fcedat accrba ? avnnculum, moraborque tamiiu ajiud illuui, doncc
Criniiiiejaiiivitiicfassaiite, Riulfe' supefbe, prrestet nobis ajiquod auxilium. Ejus coiiSilibef
Cur nuncbaccliafis frustfa, ctir perfide saevis? adjulorio hanc revocabo terram, 'Omnesque lips
Ihfecius vitiis; nienliscufru falefato, exercitus Francorum hosiilitercoriieram.-Delebo hbs>,
Viribus exluusliiiii cur te jaclas bonitatis? horumquecbgiialibnem penitusa facie lerrre, et.iion
Cur luniidofasiti riimiiimpompante superbjs ? •'",';' feihanebit JiarUm jjregeiiierurn"ullus in iolobrbe,;»
Ctirque voluniati Domini super astfa raanentis r TuncDacigenaBernardus.respondisseferiur : «;Te-
' Sistere cnharis vacue cciianjine sudans ? -- cum usque ad Eplaefluvioluni properabimus, verurh,
Ditsbdes.iiiiiriiteDel, quorsum properabis? Franciam hbn penelrablmus; quiauquondamcum,
Qiibfsiiih cas.tra feres.gressum qiicrsumqttecilabis? paife tuo eam^ srepebeiiisrepelivimus, muUosque,
Aginen seductiim, Vaftoquesophisinaie totnm ' . incceplo prrclio prostraviihns. Quin eiianj supersti-
Irb riibnesquorsum furifs bacchatiis aceibis ' ? fem adlitic ayps et ayhncuies, patres elspatiiibs,;:
Casus;iriiiumeros ast iiiibrlunia passus, rhaterterasct ahiiias, CPnspbrirtPs".ei cbnianguiiieBS,,
Judicloijue Peiperciilsiis pcstifer ifigens, aui interemiihus, aut caplivavhrius.;Jil;;irjuoinodov
"Vefeorexilii fluidij-prrecepsi^ueCaryjjdini" ,;_• quiverimustantorum iniihicofum facieraisubsistere?,
Incessuaccblerjis^iumidpgres^sfuitoros. .-.•'-_ Aliena hiavis quadf a viljs, nuiliusque niiliiatistive-g;
Nani prppfiuiri^latisisesc prathllere v&lde,;y ";„.-..• re, qUaih fegrium rbgere et.pfotegere-? Egb.et coiiT,
BJricque;rejjentihocasunIriiiuih eriiciari. sortes riiei ie iibii:sequeriiur, neque.tjup vis. prpficiT,-
Afiiua froris terUtirque supercilib ^acsiato, - • scemur.
Naviglo erga baciain noslrrc natiyilalis ierr',
Ast Iiuiiiilisnitidam gesfat redimita coionam. ram repeleimis, quia duce et advoealc careiuus.
 66$ .T ^ : m
Noii yales npbis,uUrai yiribus effeminafuspMCesse, A j in qupbelliim mirabiie fii.it, diciturusqueinpraesen-,;
quia mortem meluis his hostibus imminere..'->.His, lein diem ad PratuiJi-Beili. Reyertenti igilur Gnil-
asperrimis sermocinalionibus Guiiielmus instigalusj le!mo.deprjBlip,.pccurrif ei miles quidam exflscan-,
diiit Bernardo Dacigehfe coiam,, creteris priqcipi- 110,nuplians quod esset ei fllius ex conjuge dilectis-
Diiris et obscoenis verbis me turpiter Jaces- sima nalus. Laetior itaque peractp,pra:lio, Iretissi-
bus: '«,.'
sisli, cum me effeminatum, iarjnisquefrigidum, quin niusque filjo, misit Ileiricuni- Bajocacensis, ecclesifft
etiam niliiium voca.sti. Ecce prceibp signifer fesli- episcppum, ,omiiium;qiiipiJepra5s.uJ,um,sanctiss.imiim,
naiiler ad prreljuiji, el cpnleram conslanler exerci- elBptbpiieiii.cpnctorumniililum prrecellentissim.um,
lum inimjcbruiii. Deyprabit gladi.us meus earjies Sacri bapiismatis. rore, ol.eo, eljchrismaterenasci,
perjurbrum , disrumpamque et dissipabo castra e,l innoyan fijiunx ,
ebruni; Non diutius segnes.et liiuidi moramiui, ve-
rum nie festinanler sequimini, et inyadamus eos APOSTlibPHA>
iil agnqs lupi. » Cerhens auterii Befriai;dus animosi- Hreres-ecce libi dignus, Giiilielme patrici;
lalein, constantiamque virilem Guillelmi ducis, dixi 1 'Qui sireiiuus populum justis moderabit habenis,_
ad eiim verbis liumillimis : « Domine dux-prrep.o Sanguiriis ut dabitur riiei-eeslibi digna.corong.
Occasus '
tenlisshne, noli irasci noslra altociitipne, qriia con-r ]
_g npnien digrie laiidabile cujns
sequcns est el utile qiiod nobis juhes facere. Taii-: Agnoscet, probilate pfbmu!gata,et Eotis,.
tuni experiamurquis lecurii ibit adprajlium, qiiique Et paj- sis paiiter meri.lis septenirip, et auster.
1
subvenient. tibi in auxilitiiii. >Reperti suritBernardp TuijcGujllelmiis, tantofum csede alqiie ruhiasu-;
inquirenle trecenti \;iri,.parali. cum G,tiitlelnlo.praj- bjimiler exaliatus pb|inuil ulrjimqjie regnum, Bri-?
iiari et mori. Qui uiianjmes antc illum veiierunt,; tannprum Nortiiianiioniiiique.bellpru.m securus, ijec
judicihmgue fcederls, fitleique, et adjiiloritim mpre., ausiis.est corilra eum lifigare ullus, Fraiieiscrc gcnli%
Dacbrumfagientes, tela niuture volunlatisLpacip.una principes, Burgpndipnumqiie. cpmites famuliibanlur
cpncusseriint. Csetefa, verpgeris armisfiigida TCT ei, .Dacigenreel Flandrenses, Aiiglique, et Hibcrnen:.
cejssit ad prajsidiuniiirbis eeleri Aiga., ses parebant ei. Crelerajquegcn:cs.in affiiiitaie.reg:;is
;-;';';... APOSTIIOPHA . .;' V .;;.,-".;" , sui commoranles obedie,bant ejiis.imperip uiiaiiimes.
Mprlbus e|rriefilis celebris,.Gui!lelijie.pa.trici1_ TQinpeie namque. prajdignre-venatipnia, quo servi
Jurgia, dicla, nijnas,.Jjtes, diyqrtia,ijxas,>' ; peiitlanti lux.uurgente cpngrcdiunfur, cefvjs geiiiaJi;
Bella, supeiciliuni, fraudesque, duellia, telunu jure fcctps concepliiris; scenas spatiosai nmptitudini*
lliijus perfidire populi spurcamine pleni. , , in locp qu| dicitur Lppns mandayit sibi prajparari.
Ne timeas trepidans, formides ne verecundans, ,,/,:;.( ^;;IierJberJu,s .hpc, audito cpmes, Hugpqiieioiiusregnk
Namque in ie ferilat dire geris haecsh.ie causa, dpx et prirtceps,>n.ecnon._Gi'iillelinns Pictavensis co-
Tqry.a, ferox, ventosa, procax, incaula, rebellis, : , njes, venerunl ilJuc ad euin festinajiter.., Quos Giiil-
liiconsliiiis, disparque sibi noyiiatis amore : , lelrtlus, adyenU^ qum magnp
Prpdiga verbp.rum, veruni npri.prodiga facti, apparaiu reverenter; sjiscepii, secnmque :diuturna
Prava, superba,, mal.igna, nefaria; flagitiosa, •; delectabilirveiiaiipiiis lemporc jriprari, luxuque re^.
Lelifera,et rca, pesiif.era.et scelerala, profaiia, gaU epulari spjendide, fecif. Qnadam liainqiie die,
Toxica viperei dilfundpiis pluriina viri, , Giiillelriius Piclayensis dixil Guhlelmo Rpihpma-
Tranquillrc pacis stabileiii perlaesa tenoreni,. gensi: « Dpinine dux, scisne.quareiiuc.venerimus?,»-.
Jeroboal Gedeumeonlrivil concutiendp, Respendit. ' ignorp, » gl ille : < Nplerttes.mitterp
Divino mpiiitusjussu, nuinque superno, . legatps libi tam dignpccniili, ipse Jegalieriis negptio.
Ter quater armigeris piajclaiis quinque viginli. fungi malui. Et-utdes sorprem luam uxerem jnihi^
Judicis retherii jussu sumendo protjatis. - , veni; ulque ccniiect^mur inyicem ice.dere insolubilis,
Haud secus auxiiianle Deo annullabituristis.; aniicitiajetdileciionis, > TjJric Rpiliomageiisis Guil?
Dignepromeritis.te tripud.ianie trecenlis. lelmus rgspondisse Lud.endqfe.rlur : « Piciaycnses.
Tuuc GuiHelnius cu.in irecenttsferroindulis.irriiit' " semjier sunt tjniidi frigidique arjriis, el .avari. Noa
repentesuper inimica castra lemerarjaj imilliludinis,, decet talein puellam ab eis hajieri.j GiiitlchutiPicta-
cpnterens eos, et d.ilacerans mucroiiibus et lanceis. vensi verho. exasperalipnis.in Uno .oblutu Jjfer,en(i£
Disrupit lentpria principum, incendiique magalia irjtulit Guillelinus Il,olhoinagensis ; «.Crastina die,
iiiilitum sucrum. Prbstenjil qtios gladip reperit, ne turheris, reddam libi utiiusque. rei responsuiii_y
pbslantesque sibi Orce transmisit.'Ob.tineiiteigitur consuUumecrum fulelium. > Sequenfi namquei.dif,
Guillelihe de iiiiniicis iriumphuin, Riulfus fugiendp,\ censilip Hugbiiis Magni, el Heriberti cpnciluin, suo-,
evanuit. Quem seqiiens pars c.vercitus coinpreliende- rumque fidelium, dedif sorprem suain GuillclmP,.
re nequivit, quia densitale silvre occuluit. piurimos dnci Piclaven.si,.Quam yern riuptialium reniin cepia.
autem illorum absoi-buil Sequana, iiiiiliosqiielacc- * lipnnrifice redimifam, equisqiiefenjhieisphaleris pnUr:
ratos cbhfegit el silva, Tunc Guillelmtis lustrrins stis, auro eleclroque artifipiaUier pr:icbatteaiis siibr;
campuin cadaverurii , et iipn invehiens mortuum veclam, cnm uimia inn.Uin'erabiliilrti;Uirin.q.iie,sexiis_;
tilliim suoruni, giorilicaVit cum suis Deiun, qui snb- manciporum irequeiitia, njultisqiie scriniis, sbricis
veriil speraiilibus in se in adjuloriuni. Locus autem,. . voslibtis auro inlextis repletis et...oiieratis, cbiistif
669 DE GESTIS NORMANNiiEDUCUM LIBRI TRES; — LIB. III. V>TLLELMU&. 61%
patanv deduxil revereriter a.d Pictavenseih aulaih. A urbis sedibiis. illicque euni honbriflce riiiillbiiesdetj"
"Videns autem Heriberius Guillelmuin Rolhomagen- nuit cum suis omnibus, Morabalur autehi rCx,iiv
sem conforlari el cohvalescere, animique viriute et doihpGuillelmi ducisiit domigena elverriula, ejtisque.
corporis, bperibiisqu.e prajmaximis sitflicieriter iri prajstolabalur supplcx stiffragia.
eiiristo enilere, CpnsilibHugonis Magni ducis dedit APOsfnopnA.
flliam suam illi. Quam GuiilelmUscuin mirabilibus, Marchiojure potens meritls digneque-refulgeiis,
fescehninis, apparalibus, inaudilisque iiidicibilis hor Ultro hatio quaeque libi modo subdila cedit,
noris et dignilatis ofnalibus cpmptjus suffuluis, Diligit incumbens, servit, famulalur, inbxret.
iiireslimabiliunique equitiim muliiltidine undique Quin prece rex iiumili sujiplex pronusque 1'equirit; '
secus constipalus, conduxif magnifice Rolhomagen- Suffragia semet virlute (uaque tueri. .
sis urbis arcibus. Refulgebat in eo sanctitas et piu- Portlificcsque, dticeSj corhites, prbccres reyerer.lur^
dentia, prrenilebat iiicessanler requilas et juslilia. Et clerus, vulgusque sinuil secus utrjusque,
Oppritiebai supefb.os ct nialevblps seveiiier, exal- Ut gerulam pacis, praecurspremque salutis,
labat Inimiles el bencvolos reverenter. Pagauos et Armis ef prece te sibi pcscuht' auxitiari.
incrediilos niiineribusetyerbis adducebal ad cultiini Cpnfeslim Giiilteliiui.sqiiehidam Tetgeruin, tyro^
verx fidei, credentes urgebat ad laudem Christi, Npii B nem domus sure. principcm misit . ad Henricum
'
soluni moriarchiam quam lenebat regebat , veruni Transriienanum regem, ul qiiod Liidoyicus rex ab
etiam aflhiia regna streriuo consilio modeiabat. eo requifebai, pernianum suahi facere nbn differ-
Angii parebaiit ejus mandatis Franci, et BurgurtdioT ret. Erarit enirii;Herificus rex, duxque Guillclmusi
nes ejus dictis. Ubicumque lerrarum nomen ejus indissolubllis, aihicitiae pacto conjuncii, competeh-
audiebalur, ab oninibiis magnificabiliier laudabatnr. liisque ihulUoevolurttatis ad invicem olhii foederali,
Audiens autciri Alsteihirs rex Angfqrum pacificus flenfieus vefbrex Telgerumhoiierifice recepit; et,
quod praecellebat Guillelmus "virtute el potent'4 diulurni temporis-spatio secum morari fecit. Pbstea
Franciscae nationis omriibus, misit ad eum legatos vefo iniurieribus variis ct donis diveisis dilatnm,
suos cum donis prremaximis et iriuneribus, depie- remisit illiim ad.ducerii Guillelmum et curii ep ConpT
cans iit LudbviCurtiriepoiem suum, Caroii capti nein dticem, secretorum subruin consciiiin. Queni
regis morte jam in capiione'prreoccupati filium, Guillelmus cuni miriflco inajsiimaLilis ievereniia)
revocaretad Fraricire regnum, illudque Stalueret illi, cullu suscepit, cujiisque rei causa lanlre digiiitatis
cum" eonsilio Francoruhi sublhiiaiido in perpeluum, fanlique honoris dux ad sevenirei, inierrpgavit. Cui
aique iniserieordia mplus pro amo.re su: reciperet Cono : < Misisli enim ad Heuricura nostrun) regcni,
Alannum Biitannire offensionis ciiipa ejeciujrt, suiqiie G tuae facultalis prosperiiale hilarera,'ut ipse.et Ludo-
amorisgralia privalum. IHicocoiisullu Guillelihi du-- vicus rex Francire vicissim per consiliura pr.udeniiaj
cis Norlhmannorum, Hugo inagnus dux priepbten- luae fcederarentur, et quem liorum necessilas urgue-
tissimus Francorum atqiie Heriberliis salrapa. priri-; rel, alterius solatib inuiiiretur, pecefneris, autem fex
cjpum ascitis episcopis cum cbnsilio melropolitano- hoc consilium sibi et suis saluliferum, et per manuin
rurti revpcaverunt festinanler LudOvicum, eumqtie luam insuper slabile et Jirmum, misit me libi, ui
uiixeriint sibi regem populorum Ffancia Burgundia- conducas regeiri ad placitum/pfrecepitqiie ine rrib-
que morahtium. Alanniim vero euni Ludbvico re- rari pro obside qtio mivis posiluiri, doriec reveflaris
gressum, Guillclmus pro amore regis Alstemi rece- reducasque regem ab omni adversilate secururi). »
pit, et quidquid Britaunicre regionis.possidebat red-i Audieris autem Guillelmus niirandaj atque' inresii-
didil. lpseqne' Alannus' posiea 'Guillelnii mandatis maiidre.iegaiionis maiidaiuih, misit ad regem Ludy-
indesinenter inhrcsil. Transacto vero .posl unctionem' yicum, et reddhiiiialis legatioiiis iiegotiojucundunh"
regisuniusliistii spalio, CceperuntFranci contra eiim Staluire profeclioiiis die congregata iiinumerabiliu:i) -;
litigare, raullisque modis eumopprimcre, quinetiam' mulliludine legionura, dixitGtiillelmus adCbnonem
cbnali sunt a regno exlrudere. Videns aulem rex se _ ducem Saxonum, volens experiri sl quid corde ejns
destitui.et pro nihjlp a Francigenis duci, riiisit lega- laieret obscurum : «.Prxpara fe iiineri,:etirtstrue
tos ad Henricum regem Transrhenanum, requirens te celeriter ocreis, quia niiltam te urbi Bajoeacensi,
ejiis adjutoriupi, insuperei amicilia Colligare iilum donec ut dixisti revertamuf illesi. Turic Cono : Mifie
sibi in perpetuuni. Quibiis responsiini est non se me quo vis, etiam Dacis liirc ditiorti subditis. » Ef
fpjderari cum rege Francorum, nisi per Guillelmum Guilletmus: «Mecumad placitum ibis, quia hpn sunJ.
ducem Norlhmannorum. His igitur fenuntiatis, rex difliilens tui. > El Cono : < Si Bajocacensem ciyila.-,
Liidovicus iriultarunj iribulatioiiuih conluirieJijsaltri- teiij.perrexero, lutis fidelisincurt.clanteivevistb. Siri;.
tus, pliirirtiarumque inoppbiiunilaium calairiitatibtis vefo, quoti nbn creap, lecum profeclus fuerpi luiis -
afflicius^veriifad^ Balonis rnpntefri cpntfa Ghillel- ' armiger fidns custtisque vilre lure coristans Coiiifa ,
nuimduceiiiNbrihriiarinPfUiri, deprecansut se adjii-' hoslium insidias pefmansero. » .':.-;,•.;
varet etdeferitferet cenira Francos sibi j-ebellahtes, His'dictis, occurrunt Uiianimescum exercilu iha^
aniicitianiqiie Henrici fegi.s transrhenarii el adjulo- gno Ludbyico regi,' Landiuiensi pago ,cum Hugonc
riuiti 'sibi acqtiirCrfel. Tuhc Guilleliiius.afflictibiie ' Magnp ditce ei ilcriberio coiniic cps expeetanti. Vi-;
:
legiji pietate ihotus, cbhdukif cuin: Rotlioniagonsis denles Hugb dtix comesque Heribeiiiis iam irtiiiiensoe
 i7* DUDONIS DECANlS. QUINTINIVIROMANIV .i:"L ' * /fttfS/
,n).iilti;itidinisJegibnes Britoniim Northmannprunique A jl vero perpaciscarti lingua.m, quie dicebanl subsan- '.
, militibus prajccllenles,,; siupuerunt ad invicem di- narttes,liilelligendo;subaudil, parumperqitecomiuo-
centes ::.«,-Quid npstri, exefcitui et huie?: Si forie . lus ira discedil, ,et iiurecumque rege narrante audi-
internoset illos-jurgi.umveneritideyprabtint nos ut vit, r.egi exppsuit. Crastina yero. die regis LudpyicV,
agnos lupi. » Ab liinc Uugo Magnus et Heribeiius pergenlis adplacituin :cum incredibili et innumera-
comes jusseruiU seorsuni eqnUare, atque irtlerdixe- bili exerciui,, Giiillelmus prreoccupayit adye.nlum.
runt exercituiiGuillel.mijiull.um.suorumcommiscere. WilleJmida)yere. .pfa?.cedeiites,he"slia. ,dpmu.Si,guarex
Eralverocuniiniiunierabilium.frequentiriexerciliiuni , Heinricus: residebaf,; cceperuiit,.-fiangere: parietes,
; rexlleinrieus-in, locp super M.osamqui dicilur Ven- disrumpere et;diye!lere,;:atque ,intus:yi fitippfeslale
segus (Vomiert ad Avonam). Apprepinquaiile vero residere..;"Rex.;vcrq ,Heinricus,i!lprum mcluens impe-
,i:ege:,Luthdpvicpad.prajdlelum/placiti Ipcumi ahte^ lum, divcrtitse prqfugus ad aliani dorouroi-dixitque
cessit Guillelmiiscum (iiiingeiiiis miliiibiis, sue mo ad Gbnonem.coiisciura secrelorum,-suorunj: <,Hoc,
nitu prrecedeiiie' Cpnpneduce et prrenunliaiile regi ut.-reor,placilum nqn nobis efficaxneqtie.cohgruum,
bis verbis adyenlum.ejus.-.:<Marchip duxque Ner- vcrum vertetui' iipbisad.corrupiioneiii.ef ad; inler-
tlimaiinoruni et J3ritbnum Guillelmus fidelcs libi in iiiun, quin.etiani ad dediiciis inanililum. Vade,: dic
Chrislofainiilatus. Nolens rae relinere prb obshle, P I V/Villelnio oiniiiuni tiitjssimoduci, ,ut fide, qoani intcr
sacrosiihclre fideilure tenoreyenit ad te, cupilque • nos leiiemus, sioniacliatqiresislat.fcxercitui,:ne;am-r
qhid agchdum sil.inter te et rcgein, Ludovicum h:» rplius.disEumpaiil.parietes corilerantque:;liostia tecli
,quirere..>> Thnc rexHeinricusi « Ctijus potesialis noslri; ne forle .nascatur.jurginm ihlerf dispares
cujusve dignitalis yel honoris atqtie bonitatis esl iste variosque linguis iiabituque.et-armisi >Mox Conu
Guillelnius, qui,milij gfatia amicUirecsl eonnexiis?» prosiliens, obviavit ttuci G.nillelmoyen.ienli.ad,placi-
Resppiidit: < Magnrepatienlire et justiliae, magnrc- : tum^ reluliique ei-qure sni praecedentes, fecermil.
jjue pOlestatis et suflicientiae,magnique etinauditi. . TuncGuillelmusdiiciCononi : «Ite et,- ut ineo jussu
iioiiofis et pfudentirei. Nullusque lex, nisi lu, nul- discedanl, eis,, dicile. ,,> IUL, autems adyeniehtis
lusque dux comesve lam. magnificusuf Guiilelmusy Cononis ducis,,,et precantis...u!, di.scederentyprae-
Priiicipuin tyronumquefrequenlia sedula cpnstipalus, ceplum .nori: spluni respuerunl-,, • yerum etiam
aiireis/vasis poculisque splendide epulatur, vefna- furis qui asiabant.,, caeteras donuis ;Cum.n)agno
rumque nobilhini alque servorum multimoria exag- impetu ,.et murmure dissipanles. ihvaserunti:;Qua-',
gcratione circumseplus, exercet jura decrelaque lior- propier-.Cpnp slatim rapido velocique cursu ite.;
toJoxoruin Pairiiin sediilus. ISeiuo juslior in faciis, rum, expetiitducem GuiUelniuin,,,cum.reliquisjle-
r.eriiosanciior in dictis, nemo potenlior in annis.' V gionibus radpropinquan.fem ad jilacitum, dixitque :
Nullus audet; alii in regnosuo prajjud'cium facere, _ ,GuiUelme dux prrfippicniissime,.nplyerun.t tui ineb
nullus furlum el sacrilegjum perpctrare. Yivunt jussu domos diujittere, veruiiifesiii)ant,creteras dis-
incolaj terraa illius legibus afflicti concordes,' decre- . .rumpere. Precpr.humolenus Jl.exus,,iie. sinas.-..-. talia
lisque «anctorum Patfum coerciti moranlur unani- ,. fi.eri,-ne forte-nascatur caedes jnaudita in plebe., >
mes. > Cuiiique aliernis serniocinationibus vicissim Tunc G.uillelnius.enseiii ex. aurisex Ubris in capulq.
, loquerenlur,: advenit Guillelmus cum quiiigentis mi- bralteoiisquealque bullis ariificiatiler mirabiliierque
lilibus. Cono dux tit audivit adventum ejus, cilius sculptiirti, dedit Coji.pni,:nt-.ind.icip. exeuiidi deferret
exsiliit,.cnscmque ijjus.fideliler, recepif, etad Hein- euni,et.qstenderet. Jeglojii,domibusresideiili dpmos-
ricujniregemrevercntcr conduxit. Heinricus •anlem,. que adliuc dissipar.ti. Cuhl aujeni Conp: iteruiri-
. rex cilius s«trrexit,*ct coiilra Guillelmum ducera ob- feslinans illis occurreret, eiisejnque.Vyillelmi ducis
viusrperrexit, osculoque dalouterque resedit.; Tunc auro genjniisque prrefulgiduni illis .dempnslraret,
, Guillelmus : «, Jnlernre. dilectionis el anioris rex corittnuo. non' adquiescuni, verunj.summissp vuJiu
Lulhdovicits libi fidelitcr munus. Misisii Coiioiiein proclivi contra.ensem, domos diniiser.unf, seseque
duccin ad nie, ut venircm ad/le, quasi pro pignore et;, _.<. niraiunj in exitu qppr|iuenl.es, siue niurmure ad suum
obside. Sednori tui diflidens, cum eo.ego ecce. Di-<... duceqi reverierunt. :; ,,
xisli noii le amicilirecl adjulorii copula vinculoque Guill.elmiisauteni yeniens ad .regeni/Heinficuni,
Liithdovico TCgi cqnjungi,. nisi intercssem facior dixit adesse regem .Ludoyicum. Mox rex lleiiiricus»
liujus negotii. Rcnianda rcgi qiii.dhac re prrescilumi cogenle Guillelmp,obviam eiincessit, cjaloqueosculo,
csttibi. > Tunc rcx Heinricus : « Rcx Luthdpvicusi ijjaiiibusque ad invicem cpmplqsis, doinuirt ingressi,
tcducevcnial crasiina dic,,.luoque slrcnuo inler- nterque resedit. Mullisque. .cpnipelenliis y/arjisque
vcnlu pcrficienlur omnia, ,qiirecuinque sunt prreo- donis et muneribus vicissim difatl, inexlricabili ami-
ptala, iiostrjs: ct Vestfis fidelibus "salubritcr ,de- cilre solaliiqtie,,,et. .adjulqrii vinculq per cpnsilium
- cfeia;;:>.-/:.:::L,-;:-::.•-: praJceUentissinii.omniuiriducum ducisGuillelnii ad
ji Inlcrim Lolharicnses et Saxoncs cceperunt inve-- inviccm conexi sunt et fq^derati; prajsenle Hugoric,
Clivcct: ironicc alloquiCononem, dicentes: « Quam1 sed non conjuraiae dileclipnis factpiefcduce Fiiancc-
mirre sulliccniirc ct potestatis cl dux Norihmannicaj; vum, et Hcriberto nqtenle interesse principevsa.ira-
ilfiipnicrcqiic regionjs, qui huc advenit auro comptusi parum. Regibus sccrct'ius cQllpqucnlibuSjcoepit aifa"
et orrialus ciim inililibus quingenlis! > Guillclmusi ri Dacisca lintjua duccm Giiill?linum Saxoiiuin dux
 '
f!73 DE tESTIS N0RMANN1&DtlCUM LIBRl TRES. — LIB. lll. VVILLELMUS. 814
(Heriifj'anritiSiTuiicdux Noftliihannorunr duci Saio-. A sedis omnisque populns cum ingenti apparatu mona-
hunY Guillelriius;: < Quis' libi Daciscreregionis lin- siico, cum episcopis prajpoltentibus reverenter «u'$-
£uam Saxonibus inexperlem docuil? » Respondil:: cepit, cpiieriiihque nuhcupalum nbiriinfeLliptarium;
« Bellicosum egregiuinque genus turc armipolentis sacrosancfo i-ore,oleqque. et crismale innovaluni et
progeniei riae noleiitehi Daeiscaih lirtgualridbCuii.;-'»"'•purificalum, defonte extraxit. Hincqueilliim murie-'
Guillelriius: < Quomodb holentem?->:"Herimaririus;:: ribusprremaximiset.donispraecellentissiinisditatiim,
< Quia invadeiis-srepissiineplurima castraihei duca- Lauduno/cum matre Gerberga noinine relitjuit. Ipse*
minis,'ihriiim.erabillia pfaeliain mC exefcuit, nieque .. vero cum suis ad regem eitius rediit, et quidquid
praeliocapluhiad siiadetfaxif;et ideoiiolenleream . honesiatis. eo. acciderat, regi :,rethlit. Rex auteni
didici. »lniefea dux Cono fatui SaxonibUssubsart-'• Guillelmuinpro omnibus beneficiis honorare deeenter
Haridbn « Quid vbbis' videtur de "duceNortbmahiio- voluit,sed ipse nihil hprum recepil;i:yerum cum
ruiriBritannbrurijqiieGaillelino^Nonneriilrajpoteslalis:; / gratiarum actione regi omnia renjisit.
et facultalis inriunierabilisque dtix muUitudinis ?"-' :•::-: ;:-:' '.XPOSTROPHA. -']•. •'•'z
Exeeplb rege iioslrb, qiiis poientior,- quis dilior,: Dux, nbrma tubrurii, '
jjenus egfegihm' priacelieris
quis melibr ilib? > Rcspoiiderunt Saxoncs : ;< Igno: Fcedefe Pemplacite '
rabamhs rerum-suiBciehtiarii illius, idedque' illuihU feges stabiliqueiigaiiis,:;;:,';':; _
priderii faisre bpiriionis verboindigrte vitupeiavi-': ' Traiiquillanjque satus^pacbm jper cnriipita riiiindi,"''::';
Qiijri bt adbpiiVain prbleni SUscejithsabi:aUna,:: : r/
mus. > Narraiife Gbnohe duce fucia mfrabilia sufli-
Exjblleijsque salutiferi bapiismatis:untla. '"';
cie.niiasquelPcupIetesGuillelmi ducis, coapefurit Sa- Gressus vefle liios, celeres T-
xones creierique' astaiiles euni':hiagniliCare pariler ' Et torqueque caballos,
'
reiriea cilius halalis ad ;'
serniohibus Iieniis. •;• -:'-'"'-' ":" ''- glebre qras,
Qua sacra pophlus ditiohe'lua mbderatuf,'' ''•"-"
Ilis iia ralionabilitbfiliffiriUis ctcxpleiis, Ludovico sbtaiia : • - • ' :•
Sjjeciatpfresidii jugiler
regi, cunr tSuilletiiioduce cajierisqiie principibiis ad Oniiiisiiain ctijgriii
sine le rerhirt res fbrtb vaciilat. " .''""'".""
LatidurthriireVeftenti, occuiiif Ifegatibdignajexulta-:
Qisli.a rile cbhiposilis, rege . .:.;. . pariterbscu-
lionis, deriuntians esse ei filium ex conjuge dileclis-
sirtia riomirie Gefberga nElum.-Quo audilo hilaiior, ' latis, nimiaque congralulatipne ad inVicehiamplexa-
tis.rege Laudunum pelehte, Guillelmus ad regionem
eJlectus, dixit Giiillelmo duci coram ihetiiorafis prin- suaj diiionis
ccepit celerius proficisci.
cipibus : «- Me usque riiodoiriullis coniumeJiis in-r
fectum nequiteri afllueiUer juvasti, mihi plurimis '•_:',-: APOSTROPHA.
hioppoiiunilalibus aggravalb, cohvenientef succur-:,:' ORolhome; tuus tibi dux venit en recolendus,
risii. Quin etiam largissihio faculiafumtiiaruhi da- Regnaque Gallorum justis moderatus habenis,
pibiis educaiidbel a convenlu nialigiiantiuhi prole- , Seniina justitire Northmannis sparget abunde ; ., :,
geridofovisii. idcirco precbr, uffilhiin meuih>lie- Calleni el judicii meritis vivacibus ibit, ,; ,
sterna diehaium. nuncupaitdc ct lesiiflcartdpiionliiie Dohecriiarlyrii rediniilusmuiieredigiii,/,;/, :
LlioiariurtJ,-sacri baplisniatisde fohle susciplas re- ,, Sciindet nd Elisium donatus steihmaie campum,
geheraium, quaienus iriajbris ccpula dileciionis am- :- In summpqiiebonodeitate iiierebiiur uii.
pliOrisijuenexlbus amoris colligati, qupd liieum esl Armorum fe niiiic passim virlule luetur. v '",
luapte, qriod iuilirt esf iheapie,' ihiiluis Cempeleiiliis:: Tiiiic precibusdignis meritisque ttjebitur almis. /.,
fruamur unius merilis. » Duxverb GuiUelmiis regire - Cfirh autem fama celer liabitaiitiuin iii fmibug
sibi certgrueriii favens peiilieni.' respondisse ferluf Nbrlhmannicls mentes subito de oplalp Guillblrai
rcgi: « Nunc vero, etquamdiu siiperslesfiiero,' quse:: ducis redilti percelleret, ducemque suiun -lanriinia-
jusseris diligenief explebo. Fraiicire reg: i, crcierc- guificum adesse praemonerei; commota nimio gau-
riinique regnorum, quaruni domhiatusest paier tuus,':: dio. tota Rcihoinageiisium, ciyitas, subilo, processu
ayus ei proavus.ctiarii altiiVus, me duce, mcjuvanle, conlra illum exsiliif,.diyersaquecliveriicula, uleum
lueiii onuiibus praJeiinle, domiiiriberisj-et arrogaii- D I videre posset requirit. Feiiiiiieoque sexu sianle muri,
liiim colla Subjiciemus iii fe rcbellium, libique Ser- in propugnaculis, senilis retatis vulgo in bjviis, juve-
vire abdicaniiiimV me asianie, exarmaveris, Quos nilis mediajque- rctatis plebe currente;:phyiam ei:
sublimarc prreoplaveris, extollam ; quos delrudere, Clerus. prrcslolatus jllum in portam civitalis cum'
lerratenus proterairt. Qttirt etiam quidquid velle tibi feverentia monasiicre hislitmionis oyantes suscepit.
fueiit, a ine seito fleii. > Hisila abulroque peroratis, Staiimque coepilexefcere leges et gnra, palernaqiie
ira cbrde, non vultu, commoii, slupuefiiiit prirteipes decreta; qurc erant, illo absenle, riegltcla-, Jurgia
super hoc Franciscaegentis. AbliinCnamque subdolo et querelas iege definiens deierminabati onjriesqiie.
corde frandulenlaque inlentibne aique' sophisiica tegibus aut cohcordia pacificabal. T.unc:cpnslriixit
sermoclnatione cceperuiit Gulllclmum, oriieii pestife- Gimegias, mirabile dictu, mirique schcmaiis tem-.;
ruiii, nequiter tractare. plum monacliilis religiohis clcro profuslus suffuUum,
Guilleiiiuis vero,rege exereitiitjuc suo Lauduilensi Erat auiem quidam Martinus sanclissimns abhas
piigo rcliclb, Laudunum Clavaluih, qni e'l Bibfax di- illiiis monasterii custodiens. monacliossub palacstfa
citiir, petivif cito, anleccdenle episcoporum Fr.in- praestrictae'regulre theoricre coniempiatioiiis: Qua-
ciscsegcntis clioro. Quem omnis clerus Lauduhensis dam namquc dic causa oralionis profeclus Gime-
 /bUpQMSLpECANl S. QUINTINl VIROMAND. 67*
gralia prinii floiis corde conccperai.__Aciiqnibus animo motus, renuit illorum petitionibus,
_j,;._«_nod
Vpjyensin animo, Martino sanciissimo abbati dicens nec acquieyit cliaritati ad esum ullatenus, sed petivit
sermocinabatur : « Cur Chrisliana religio iriper- Rolhoiiiagensem urbem celerius.
tUf)/ prdine ecclesiani frequental?. Eruriliie unius . APOSTROPHA.,
raeri^tfis uniusque; brayii,, qul dispares.sunl pffi- Omne bqhum praescit Deuset prredestinat unns,
ciis Ghrislianae religipsilalis? > Respondit abbas: Omne nialrim pfaescit Deus, ac hon destinat uriiis;
i;Uhusquisque suum mercedem accipiel secuhdum Felix veite luum praescit, prredestinal at iiori;
suum laborem. Sed tibi imtaiui defalibus, reserabo Qui tria summa manet,irinuiri speciriieii, vigor urir
hrec enucleatius. Christianre, religionis, summa tri- Felix velle tuum hain scire Dei anticipaiite,
modo cpnstat ordine dislincla : munifico laicortim, Palmam martyrii merito crescente subibis.
canonicorumque, atque nioiiachorum labore excr-. Eadem quippe nocle exaestuarite rufo felle cuni
cita, Tiinilatem in personis, Deum unum in sub- caeteris liumbfibuSj coepil gfavibus riimium torrcri
slanfia.articulis fide exsccula. Quofum serVilus dbloribiis, repulanshoc maluin ei accidisse proplef
feliciter pcrfecia, ad ccelum tendit aequis incessibus. neglectam charifatem"cjbi et potus, quari) abnuerat
Et ^tiriquarii tres ordiries'. siht, ad excijllehdnni:' iribriachisdepfecantibus..IticiftoNorihriiaiiiibrhriiBri-
Culium verse fitlei bicallis Via est ainbjvii itineris, 1B tonumque priricipibus asciiis, addticloqtie puero 110-
certa spe verae credulilalis. Quarum una irpaxn-xrii mine Richardo, specie elegantissimoj cuiri eis pan-
nomine taxius vebit, et canonica dici meriiit: sub dit secretius mirabile arcanum suae meiiiis, ouod
'
ciijiis.diiione laicalis ordo moralur cl vivit. Altera diidum felulefat Marlinb abbaii. Cumque riobiiissimi
vero riomine, QiopiTixbs limitibus hinc inde co- principes Britoriicre Norlhjnaniiicajque fegionis cx-
aclis allata non vebil per plana, sed secessu con- perireiilur inauditum, et quasi irioiislruosum propc-
fixa, secretbque perenni lajta, moltlur semper ad sitnm Guillelmi ducis, in siuporem eljn exstasim
ardua. Hrcc aposloUca est denominata, quairi nos coiiversi, dixeruhl iiiiiiium ejulaules illi: « Cur talia
peccatores exsequi, et cuni ea assiduisintenire in-: mente cordjs tui rimando proposuisti ? et si cogitand.o
teiitionis nisibus conamur coltuclari. » Haecautem quod niijiquam fiet siatuisti, quare cui reiulisii?
Guilleiinus audiens, relulit abbati iriquiens : « Flore' Quis nos defensabit ab incursu pesliferre ferocilalis
priinajvre retalis laxiorem viam et lalioiem pacisci; imminentiuni.paganorum, quisve ab insidiis Franci-
fniibusque prajstficlam et coanguslatam volui sum- scre gentis nos luebilur? Amplius quod nuriquam
mopere imitari: verum pater meus, principesque adiinplebitur. non repuieiur. > Tunc Guillelmus, rc-
stii conslituerunl mc noleutem duccm sibi. Scd qu:a fragaliojiis et dissuasionis obice commolhs,
respqn-
nunc mei juris nieajqup,suni pplestaUs, palestram p disse rertur: « El repuiabituf,, et Deo favenie
theorici collis hinc indc striclius limitati mundum adirnplebllu.r. Veruni, quoniam ' pmnipelentis Dei
relinqtiendo, niulaioqtie habituyolo adipisci. > Au-, voluntati non debeJis fesistere, ei meunl pfoposituni
diens autem Marthius. abbas.nieriio praeceJIeniissi- refuiure; precorvos iit consilijs riieis faveatis, et
mus Jiujus niirandae intenljpnis preppsiluin, suspi-. qupmodq "nuiiianaruiiirerum sors Se fbrte liateat,
rans subilo dirigjl, imoquc vqcem irahens a peclore, filinrn meiim Richardiim ducerii vobis me superstite
inquit: « Defeusor liujus pairiae, cur talia rimatus eligatis, el intentiqne custodiendre fldelilaiis et nji-
es facere? Quis fqyebit; cleruin et populum? Quis litatipiiis, maniis yestfas nianibus"ejus detis.iExtem-
contia iips ingruenliiim paganorum exercilui obsla- plo cumNoithmannis Britpnes responderunt Guil-
bif? QujjSpalernis legibus regel slrenue populum ? lehnq dkenles : < Hujc consiio annuimus, etquod
Cui. gregein.cpniinilles et coniinert.dabis?Cui d.uca-•, rogas iideliler 'faciciiius. > Igiiur cpntinuo Norlh-
nien Briiannire.Norfhihaiiiiicreque regionis largie- . nianni et Briloiics coinmendaverunt se Rlchaido
ris?- SoIIiciludini tuab diyinre..ypl.unu.tisproyidentia unanimes, sacramento vcrse fiderilli. se conhecien-
nqn, cqncprdabitur, nec jpirc,moliris agereadimple-, les. Guilleliiiusvero serenatis humoribus, imbecilli-
bis, nec me favente ullatenus iractabitur.. Sed si vi D tatis jrobbreconfortafus, ccepit convalescere, el quid
polestatis lure prpfesspr esse; hujus monasterii et boni ppterat quolidie solerti cura agere. Fraricia)
regulre euaplKHSyire, reliriquens srcculuni, incum- auleni principes inyidire pondus et odii ferebaiit
bere inalueiis; si me quaesieris, nusquam regiqnis adversus GuiUelmuih, sed non audebant ostendere
suaeiijv.eiiireme pote.ris, > Conlra isiiusmodo, excu- malevoluhi sure cogilationis prqposilural Aitahien
salionis et coiilradiclionis nioliniina, dux Guillel- lioiialor et incensqr scelerum effudit virus snre
mtis Tespondisse feiiur lalia :.« Richardus filins> calliditatis per corda maloruin hominum, gaiiden?
metis dilectissinius, puerilis setaiis ignpraiilia adhuc: in pejus abire genus hominura, ne pbssit repetere
involutus, priiicipibiis nieis libenter favcnlibus, dux•_. horlum deliciaruni. Quocirca excitavit odia, cprh-
eril pro me poleniissimus regionis hiijus; el quod1 inpvens jurgiorum iqcendia, pacisque Ecclesiae"tiif
Deo vovi cilius quam poietq explebitur. > Exeunte) bavit fcedera, firmamentura ejus quoues formidirie
autem Guillelnio de templi adiio cum abbate Mar-v impressa. Rabie siquidem cupidilatis, accendit plu-
tiiio, ad pedes ejtts proiuit monachorum piialangula,, rimorum corda, _ne recordarentuf judiciorum Dei,
deprecans ul acciperet in charilale Dei diaria, vitrej heque mente.cernerent ea. Disseiriinato;ilaque per
coiporalis scilicelcibaria. Abbatis vero contradi- memljra diaboli graviler hoc yeneno, libstillqut; ra-
 6TJ DE GESTIS NORMANNJiEDUCUMLIBRITRES.' — LIB. III. VVILLELMUS. G7$
bie majgisac magis crudeiiter grassanle, atque iui- A'Cbnstaniinenses iiiVaserunt caslrum, ut lttpi-agnos
quitate pravorurii nequiter 'pTrevalescenie,requitas; unanimes; diripiunlque et defecerunl castrum, anie
lotius regni profanabatiir, debllique bonoiis gradui Gtiillelmtimpalos niuri depoiianles, captosque simul
plures ejecli ab re privabanlur. Quapropter princepsi addticenles. Castello Vero Monasterioli caplo, pesli-
qttidam nomine Arnulphus , Flandfehsis regionisi ferreque seditioriis murmure sedato. prahdium sibi
marcliio famosissimus, hujus veheni squalore profu- infra jussil Guillelmuspraepararij regalibusqiieghzi s
sitis infeuius-.abstulit Hefluinb comili casirum Mo- sibi Herluinb illatore, horioriflce administrafh-EpiH
slerioli qui dicitur. llte vero \anli honoris privaius; lans dux Guillelmusin caslro, dixit dapium illalori
castro, Hugonis Francoruni ducis suffragium expe- coiiiili Herluino : « EccC.tibi reddo castrUm, quod
tiit cursu celerrimo, ut subvertiret ei in ad.ulofiuiri, libi injuste abstulit dux Flandieiisinm'. > El Her-
quia erat ejus comes alque miles promptus hi omni luiims : « Domine, non recipiam hoc casirum, quia ;
servilio. Quem Hugo dux non reverenler, ul soiitus: nequeo custbdire, nec lueri illud conlra ducem Ar-
erat, suscepit : sed in parililaie suorunl tirqnum nhlphum. > Tunc pielate molus, dixit Herluino duxv
negligbnter tenuit. Herluinus vero, magnre necessi- Guillelmus: « Te aUxiliandoprolegam, te adjuvando
lails iridigentia repletus, prosequebalur quolidie et cuslddiericlc defendam. Islud iterura reficiendo
'
llugoneh) Francorum duccm , ul succurreret sibi B coiistiuiiii), libi caslrum inexpugnabilium praesidio
depreCans crebiis ofalior.ibtis. DiJfidensaulem illius turriura prreinunilum , vallique flrmiludine nec ca-
solalii et cefnens se destitulum.ejus adjulorii patro- piendum, ncc destruendUm, fruiiienli vinique copia
ciiiio,. aggressus est Guilielmum Nofthmannorum plenc ccrnu feplens, islud farciam, lctumque reredi-
Britonumque dricem, cansa^prrescfipti negotii,et ut licandoiibi niiiniam. Qiioscumqiietibi elegeris meo-
adjuvaret sead pedesejus procidit. QueihGuilleliiuis runi principiim, ihqrabuntur teeum stipati frequen-
ctliii.honorifico apparatu praecepilhospiiari, e.l qure tia suorum fideliuhi. Si Ariinlphi ingfuerit contra le
necessaria cfant, cum niagno cUllu daii. Seq.uenli belhim, ego succuram celerius libi cum muliiludine
die veniens Herluinus ante ducem Guillelmum, nuil- mearum exercituum. Si auleni sequesfrre pacis in- •
timodis pelilionibus requirebaf suppliciler ejus ad-" ducias petiverit, nostrorum consilio fitfelinm dabi-
jutorium. Quein consolans dux Guilletmus respon- mus ei; sin vero interim judicio et. justiiia legeque
dissefenur: < Ciir Hugo. dux Francorum senior usurus venire volueril contra nos ad placilum, ve-'
luusie ut se rtqn consolatur ? et qriare calamitosre: niemus-piopter le cbntra'eum judicaturi censura
perdiiionis lurcnon explet necessaria ? Ad eum ci- noslrortiin. Si prredia tuaeliercdilatis obstinato cordc
tius regredere, et si le unquam adjuyare voluerit devastaverit, universa suae ditionis conglobalo
muliis deprecalionibus experire; et si quispiam tibi ^ exercilu cremabimus ei. Voliintarius tibi adjulor
succurrerii, si anirno feraf rcgre. > Confestim Her- benevolus, contra adversarios libi defensor, docilis
Iiiiuus ad Hugoneni ducem rever.sus, inquirebat tuarum qiirerimoiiiafumatidilor, alleiitus calamila-'
supplex si se juvaret, multis pioscculioiiibtis. Cui lis ture solator, quin etiam bonorum libi cohgruen-
obnixepelenli.duxHugo"inlulit: < EgoelArniilphus tiura verus largitor. > His auditis,' niox Herluihus
coiijuralre amiciliaj inlricali copula nolumus con- procidit cum suis fidelibusadpedes ej'us. Castro vero
cordire et dileclionis ,"alque cqmpeieniire nosirte firmiter remurtilo frumenti, vinique, atque lergo-
pfoptef le.sciridere vincula. » Hnjus desperalae re- ruin suorum aflliienlia cumiilatius iepleto , quiri
sppiisibnis verbb, inehte -mulatus, Uugonis ducis eliaii) iniliiibus prajniaxiniis sullieienter lionesiato,
subintulit lleiiuinus: < Qupiiiam quidcin necessi- Giiiilelrtihsceleri equiialtt ctiinsnis reversus adiiiaenia
laii mere succurrere, ut decuisset, nullomodo "Urbis Rothomagerisis. Erat auteinidem dux in sefr'
rcstuas,"decet te,*ut si quis iniiii auxilielur non mo- mone verus, HIjudicio promplus et juslus, in collb-
leste feras.i Tum Ilugo dux Fiaiicorum autUmans qnio inansuetissiiiius, in coiiversalione hiiniillinuis.
eumomnis solaniiiiis liitelaesse privalum , inquit: Refulgebatihsupertiiulis oniiiiiiiii boriorum,reusque
« Quisquis tibi auxilium praebebit, nori milii hijurhis adornabat slrcnuc eccIesiaiiim.Cum aulein eniteret
erit. » Expletbigitur hujus desolationisverboi Her- uJ augnieiilaiis studiis universrc bonitatis, loiamqiie
luiiius ad Guillelnium ducem remeavil, et quidquid per Franciain, pefque crelera'regna crebresceret
hujiis rei audieral, Giiillehno diligenler," proruens projjalaia-Lma• lanii hor.tiiis, tegesque et deereia
pedibus ejus, intiniavit. Illico, Guillelmus omnem dil.gcnter; exerceret orthodpxorum aucterum et sul
BrilaimiaeNormaiinireque exerciium ascivit, ef prO patris: Arnulphusdux Flaiidrensium supra memo-
prajjudicioArnuiphiFlaridrensi3iiucis,adadjuvandura ratus, veneno vipererc calliditatrsnequilcr rejdetus,
lleriuinum fesiiriavit. Cuinque pfope castruin Mo- rcstuque diabolicrefraudis cxiiialiler illcctus, gen-
naslerioli 'adelset,idq'ue supefvideret, vocavit ut ve- lisqiie Franciscre quorumdam principum siibdolo
nirenl ad se Cousiaiilinenses, quibus ait: « Si primi consiiio el malignitale"airociter exhoiiatns, ceepit
gralia meamilitireque paliiia/majoreqiie hbnore, et mcdiiaii et tractare lugtibrein mortem ejus Guil-
prrecellenle, in donio meafrui yuttis, palos de Val- lelmi. Hujus pestiferi veneni inflaiiimatus livOre,
lo Moriaslerioli castri aflcrre mihi non difleralis, niisil lcg.uos expedilioiiis frauduleiilissimre duci
obstan.tesque nobis ,. castrumque tenentes , caplos Giiilkia.o, qui diceienlindolo fraudis nefandissimre,
inihi adducaiiii. » Mox liiijns exhcrlaiionis verbb fidelis famulalus cii, ricque amiciiiass: fecipere vcllet
C79 PUDONISDEGANIS. QUINTINIVIROMAND.
nianus." Curaque ad bssent a'nteGuil!elriiiim7prbcliVPA Arniilplius verb riefafiie dolositatis Jivpre infecl«i_S&;:
vultii, submissaque ypce supplicitef compellare venitsuper Corbeiaeriyulumcum suis.pmnibns,.?)!»."-*
verbis pacjficiscpgpefunleum: «Nesler/ seriior Af- sitqueinlernuntium addueem ^Guijlelm!um;:t4ep)^^'.".^'i
nuljiliiis, fideles/iibi: iii Chrisio famulatus. Nolens canscpntra se/venireillumj usquead Pirtcliiihacum,-,-.',.
cpntra fejVufgiuniiniliari.petit humiUimis precibus / ut fluenta Spnieiirc essentobsiacula inter /
utrumqvie
spatiurii -pacis: seqiiestraji Interimque te ad pla- •....exerciiiun. ne.fprtcperpetrato qupd decernebat in»
ciiunj; cbnifa se yenirCi et tue.ampreiHerluine; felix dotp agefe, irnpediretur a' Norlhmannicp exer-
ijuae pfferidit: contfa se 'vulldimitlerc.seque: si citu superveniente., Tunc yero dux GuiUelmus,pef^- ,
placet colligari/, tibi insplubiiis amiciiire foedere. versae .dblosiiatis iegaliqni credens . precibusq e -
•Podagra cietefaque 'irtfirmilaie iijmirunijalllicius, faveiis: fraudulenlis, suarum tJegipnum; exercituih
•notf ainbit "liligare cbrtlfa quemquam amplius- ilficrire coegit, AstiAfnuIplihssuper;jrenuijti.aiislajfus
Coercerj lege vel coheofdia suos. desiderat, pacem- • ,;et hilaris, superripam Someiisefliiminis,;Iiic mai:|j> ,
que quaiidiu supers.tesesi, agere fesihial monarchire.- .- riMndus' cilfa ; illp dclosuseijperlidus ultrartit.ergiie
ture ;ditibhis :bf sure:; qubhiam continuo .et finiii- resedii,: Est.iiamque ibi iiisula piileUlanp' exresluan- ,
mo-limite sunf.annexre;:pacem: et concbKliam iiiter..../ tis Somenre :giirgite hinc Jnde; et, altriijsccus cij/r,
nos elVfestros dccet esse, nt ialibus •principibusi jj.cumdata.-quam;
B peiii nayigiq Arhulplms cum qiia- :
gaudearil, vestri hfcolre, el ut riemo Vesirumuili fuoriperfid.is-siinulans sq curn Guillelinp duce san-
iiosirbrum prrejudicium facial, niillusque nostri ulli clissimoccncordari. M.isitqiiead:diice,ni:G,uilJe!ihuni.
vestrpruih-aliqiibd dairirium vi el potestate impellat., ., in dolo verbis pacificis, ul yeniret illuc cum diiode*
Sirii cpnsbfdes et-unaniriies/ iri •lege,-qui sunl vicinii cim inilitibus suis. ,..tr:insgr,edienjl_naye GjiiiieiniQ,.
in ielluris alTmitale. Drix tantaj bonitatis, tarilajque> cum ilupdecim suis,. venit Arnulphus obvius clahdi.»
mansuetudinisiiibh; debfet,abhucfenecessarjre el pp-. cans .etsubnixus duobus'suis;xcepitque.i.fe
pofluhifi'petifibiiifJyt)rrim favefe viribus curiclis, ne>/ sii.hu)ando.ef-ilecipere; eum pfoposiiionibus biiinil*'.
ras publica aiiiiullala taiiia prretlaiioneet ineendiis,,.::' limis: « Adieiveniq supplex, ut..ija.e.ostupsquecqn--
labaiuf exitialiier-pejbfibus fuiiiis.Supra satismala i cilies).sicque;jhihi;adjuior adyersps-mcps: irifidele?»
urgertte lilej, Cqncreveruut amodo h> pejus plurimae... qui.a;humijitale,subaclus nequeo dpininari ef oppri'».
el nequilia cogehlepraevaiebuht. JudiCaquod meliuss mere iiujiiS: terrre; rebelles.i.Toiiiis eteiiim GaUire
est, aut bontiiri rimaii' et pairafe,- aut hoc quod1 . iiTonarchiresalubri conci!io.,dpn)iijafis, idepque su-
crealura non.esf, Verurii absentia bonilalis, adhre- per me me.bsquediix ct marcbie desiderc ut Iiabea- :
refe obscoeiie,'et perficere nefandlssime opere. > » : ris. Estq mihi defenser, et advocatus conlra Ludovi-...
Exsecrabiliumhiijus legatofum dPlosltatis fraude dee G C cujn rcgem, Heribeituinque principem atqueHugp-
ceptus dux prrcpotens Guillelmus-dixii Herluino co-i- nem praepptenlissimum duceni.Et quandiu siipersles
nhti secretiiis : «-Quidlibi videtur sententia hujuss~ fuerp, erp tibi iributarius, meique ser.yientiihi, iit
propbsitioriis el legationis?» Respondit Herluihus '•., ':• donuiio servus. Posl ineaj- resbltiiioriis excessum,
«.Hofret ahimusne deCipiamuf.iieVe huniillimis prc-:-. ppssidebis nieae ditiqnis regnum..Herluiho tuocomili
cibus hbruhi illidamur, qupriiniperfldia fplies deccpti ti quae contra.ine qffendil volunlaiie dimillairi, eiquo..
suiiius. > El Giiillelrtuisascitis crcleris principibus:: pacificuset benevolus onini len.iporelexjsiani. »
« Quoniani iabanii acliyreviire cursu meirrelitum m .Duxvcrp Guillelmus piiians quqdcorde beneyalo
cbnteiriplaiivrc vitre Clriustrovelle coangujlari non m et perfecto, fidequeintegra, non perfulia loqticretu r,
ignoraiis, citius qnain poleslis usqunm terrarum,1! pacificavit Herluiniirn cum Arnulpho perfido el siiis
meciim paeem sfriiaiis, quia niillum hoiocivusium in oiiinibiis. Totadic pene.ductamqrqsis ambagibiis,,
neqiie sacfiiiciuhi lam acceptabile apud Deuni, i', paciaquepace ab litrqqueprincipe ,.Guillelmescili-
qiiam pacis incrementum. > Ad Herluinum autem m cet fide,/atque ab Arnulphp perfidocqrde cum a crele.r
dixit : < Noti limere, neque furberis, qtiia nunquam m ris.principibus, Guillelmus cum dppdecinj regredifur,
riieimeoriuhque solamiiiis patrocinio 'privaberis. i> dalp osculo.Arnulpho, inlraiq.ue;cum remige classem
Conshltu ergo Guillelmus dux . suorum fideliumi _, '". soliis,: duodecirii comilibus aliera aniecedentibus,
detlit Arhulpho coinili sequestram p.aCein tritim m Tune Eiricus, Balzoque, el Rolbertus,,atque Ridul-
ihenshr.T),seque ad denominatum venire rriandavit it fus peffidi i cteperunt sUbtlpta, reciprocaque; ypce
placilum. Statuio iiiimiiicnlis placiti (empore Giiil- il- dicentes;Guillelmo;/ducii doloseifarj>,« Dpinine,
lelmus dux pfrepotentissiirius biniiium , cohvocavit ^it Domine, melieris consilii pblili, torque parnmper,
Norlhmannofuiri Britoiiumque exercltum, el. profe- "e- precamur,iiavimvquia;: vplumuSjsfe jjaucis, Noster
clus est ad AuibiaiienScmosque. pagum. ' senior.nequit le ainpiius.aggredi; qui.apodagrrc infir-
'/•".'' iiposTiibr-nA. milate scis: elim delineri > .sed rnandal mirabile,
Nbiiiihis emisi a: Christo, dux, tuior et ahctor, cujus oblitus est,4ibh -» TuneUuiUelmus fide inte-
Auxilii Jndignus/nullius, ni quoqnc Clirisli; ^errimus, perfidorumprecatibuscrebriiiscompulstts,
Mtiheris ffiiherij;prredignusque ernolumento. torquet naviin celerius, venilque ad ripam fltiminis
AiniltesihOrtein Iugubrem, pro quaproperabis, armorttm securus sine suis, cum eis, loculurus. At
Pacispefj)et.ure'tJignam vitam in.veniendoi illi sub peliium legmine jam abcqnsis qualuor jhu-
iPahna inaftylrii diadema ferenteifopisrei. -i eronibus celeriter extraclisr rabie imnjanisgimi fu-
 DE GESTIS NORMANNI-EDUCUMLIBRI TRES. — LIB. 111.RICHARDUS. ,fJ82
ncquissimo celeri classe . transvecli, suoque A Vilis sed quia sunt ligmenli vasa lulqsa,
ercilui annexi, prrepete equitatu poiiunlur fuga Ul reor aut cuiquam dare, nec licilare valebo.
lapsi. Nortlimanni vero el Brilones morte Guillelmi Verum littoribus ponti contrita jacebunl.
sui senioris nimium lugubres, ulcisci prajoptantes, Est atias portus diverso (sic) merce replelus,
nusquam repererunt vada, hac et illac celeriler dis- Quo vario digni mercantur fenore, sumpms.
currentes. Sic pretiosus marchio GuUlelmuslestis- Quo datur imperiumxerlaminis emolumentut»,
que Christi gloriosissimus, felici marlyrio conse- Exanimes arlus Cbrislo quo vivificantur,
cratur. Tatiterque regnum ccelprum , quod diu ccn- Hunc pergam plena diverso merce carina.
cupivit,adepius,viverts in Christp feliciler cprcnatur. Sit jaiii fortuita digcsta diu, excipientur,
Perfusum quippe sui crueris rcre beati viri corpus Ne patiar figulus sannam tam ridiculosum (sic),
jacuit exanime. Yerum anima in coelum ab angelis Alque operis, noslrique taboris detriHienlum.
deducta, inter choros angelorum inajsiimabiliter EXHORTATIO ADMUSAS, CT CANANT RiCHARDDM.
est' collpcata. Quredam illicc phalanx decepti et Florida clarisonre solilresat carmina Musaz,
martyrisali Guillelmi cucurrit ad eum, et trans ri- tinnilus modulo psallere multifidh
pam fluminis Somenae altrinsecus cuni magne " Clio, Melpomene,Polyhymnia, Erato, Thalia.
ejulalu nave delulerunt. Inquirenles autem ingenli- Terpsichore, Euierpe, Calliopc, Eurania (sL),
bus cordium suspiriis magnoque oculoruni Jlelu Prrecipuum lyrico iminus resonante beatu
livores ejus, alquedeflendo sanguinolenta revolventes Dulcisoni cantus, vocis.et altivolre.
vestimenta illius, repererunt parvissimam claviura Palricio celebri, comitique-ducique verendo,
argenteani dependentem in strophio lumborum ejus. Qui studuit summo rite placere Deo.
SciscitantibusillisadomigenisquaiTipIuribus,Cujtisrei Qureque canal veslrum singillalim peto dulce,
gratia cinctorio clavis illa depentleretur (sic), respon- Allerni melri syrmale dissimili.
dit quida.mcainerarius , secrelorum ejus conscius : CLIOi. .
« No.ster senior Gubielmus vovit sc hoc labile sre- Ni nostra en stolida sensa silentium
culum derelicturum, el se fieri ppsf hoc flebile pla- Torpescens promeret el tacilurniias,
cilum Gimegias monachum. Et hrcc clavis custodit luterpresque foret historire sacrre
in quodam scrinio,elcoarctat monachileii)habitum, Plano digererel qui ordine myslica :
scilicet cueuliam eLlajieum supparum. > Statim vero Richardus comes et marcbio siicnuus,
corpus sacrosanclum ferelro vel.ociler iropcsitum et _Dux etpalricius emeritus probus,
Rethoniagensi urbi cum magno ejulatu delatum in „ Quregestit canere collibitumforet
ecclesiam B. Marire genitricis Dei bonorifice sepe- Morlalescuras disserui quia.
lierunt. Convenit etiara omnis pene provincia lugens Juris namque mei credibili ordine,
iiieffahili mcestitia, et ad ccelos usque a.lla emitiens Rerum historias reddere posteris
suspiria, quiii,eiiam adducens secum lilium ejus Factum nunc typicum carmine dissbno
Richardum ncmine luctucsa. Quem, anleqiiain con- Dedam doctiloquis quippe sororibus.
derelur corpus tumulo, videnles Berengerus et H.
Alannus, crelerique Britones, necnon Norlhmanno- DeleclOrlyrico bbare meiro,
rum principes dixerunt nimium ejulantes: « Senio- Is qualis fuefit comes verendus
rem, proh dolor I perdidimus, seniorem unanimes Et quanta viguit beatitate.
faeiamus. >Illico sanclre recordationis puerum no- Adsit concelebris phalanx sororum,
niine Richardum inlhronizantes, illiusque voluntarie Mecum ejus meritum recensealque.
cffecti fideles, fecerunt ex eo ducem sibi unaiiimes. Turmis angelicis fatebor atque
Compleyit iiaque sacratissimus dux Guillelraus et Jungi pro raerilis bealitatis
martyr Christi gloriosissirous agonis sui cursum Hunc Christi famulum, jirobum, benignum;
anno ab Incarnatione Domini 945, xm Katendas Censor cum famutos remunerabit,
U
Januarii, rege Ludoyico regnum Francire tenente, Perdens suppliciis reos malignis.
Deo vivo et vero regnante in Trinitatis pleniiudiiie iu, ">
et uuiialis majestate. , Istum jam mediatum concitiaricf
APOSTROPHA. Turmis, afchipalfiun pro merilis suis,
Erutus requorei crescente tumoris ab reslii, Pro mirabilibus, proque vigentituis
Syrtibus et nocuis, pariter sorbenle Charybde, Faclis mirificis, proque monasticis,
Mulliplicis cumulo diffusolurbinis, atque Digne qurc rutilanf, qureque irianent adliuc.
Vemis mixturaque simul volveqiis arenre. Archos mellifluusCPrppresospile.
"Vasaferens ligulus fragilis, heu ! maleriei, Nam decreta patrum qure feiinenl sacra,
Ad porlum latus sum tempeslate privatum i Mundb dum viguil, crincta operatus esi. -
Qure via, vita, salus, mefitum culmen, fidei spes, Dilex.itDominuracorde pid' beurti,
Quoque corona datur merces sudoris honesta, Digno ast ut quoque se fcedere pfbximam.
Cceli muneribus qnod digrti iiiunificanlur, iv. • ' "
Or.tavresortis natalia quoquenovaiitur. Si eflieavrpstra ct caDcret volunlns,
PATKOL. CXLI. _ __ '• V^ 2i
C8b DUDOXIS DECANI S. QUINTINI VIROMAND.
Qnalifervhil, viguilque, fecit,
Scriberem, senstis licel improbus sil,
Vaiibus quod condecet.hunc noiari
Maichionem, paliiciumquejustum,
Elducem sanctuin, coniiiem verendum.
Myslicis nam quod relulere verbis
Corde praesago lypicoque vales,
Credidil solers, recilavit alque
Menteque audivil, meminilque sacra.
v.
Memoransvocer quanqtiam jUacelqure oicere,
Soioribiis dicam, lice.ljam slullior,
Perenniler fruges salulis noslrre, quibus
Adolevit orbe isto el fides, spes et gloria,
Apostolorum cceiibns splendenlibus,
Magiiumduceiri,sanctuiii,pium,jusium,prebum,
Ausim Richardum niaichioiiem jungere,
Numero licet si 11011, nec ullo compoiu,
Mcrito tamen mirabili, sacer quia
Meiitis Pelrus non invidet acquepiis-
Invenienssimilem comiti
Lcclor ainice, mihi resera ;
llle quis est modo lerrigena,
Ut populo bona qui tulerii,
Toique cruces, probra, tormina quot,
Nuniine pro fidei habili.
Rile coercuil indomitos,
Resliiit acrilcr atque Dacis,
Mariyribiis soeius meritis
Perpetua fruilur requie.
VII.
lnslructus sapientia,
Detectans religionemque
Quanlo ponlificitm sacras
Ornavii calliedras vide,
Hic dux, palricius, comes.
Quot sat namque vides adliuc.
Nen fas dicere plurima,
Qui nullo inferior fuit,
Scd prreUanlior .exslitil.'
Confessoribus additus
Dux el marcbio sanclus.
Quamvis jam pcpigisset
Casli fcedera lecii,
Sinceri, licitique,
Causa posterilalis,
Serto vifgineo, quis
Nunc subducef-e lentei ?
Non mens conscia rcjcli,
Labem passa pudoris,
Verum casta remansit.
VIII.
Adducta, lector, nunc ratione,
Per cunctos animum ordine sauctos
Propenso sensu pwrige solers :
Si nostro patri Coiivenienlem,
Factis, et ineiiiis, et famulalu.
Divini obsequii orbe labenli,
^ Congruo cuttu repereris jam,
Usquam et palricium conspice quemquam.
Noslrp lianiqne patri congrua cuncla
In cunctis conslanl actibus isla.
Cumque cogetur agmine magno
Censoiis futill mundus ad ora :
Cumque et apostolicus ille senatus
Sederit in sede judiciali;-
Richardus ruiilo ipse sedili
Subnixus merilis, morib.us, alque
De magiio orbe feret juraque Ieges.
Ciimque marlyribusforlia sacris
Prrcmia; prudenler judice Chrislo
Porlabit roseam ille coronam
., Pro qua pertulcrilcatlesecundo.
Cumque sacerdotes merce calenti,
Pro cafne edomita, fenere lucfi
Ordine pro meriii jam penetrale
Inlrarenl regni jure Superni, [
Pahna viclrici ecce
Opiiuie, dicelur, excipe, servc,
Maxiina pro parvis, euge, fidetis.
ix. :
Terra fcrax frimoda beat almuni
Profnsc uberfiite colonum.
Sic verus docnit sator alnii
Veibi nuindo semina miilens.
Cum referenl alii rutilantes
Jam nitidos super aslra manipulos,
Q Prrcmia quisque sui repetendo
Cerlantes pro parte lahoris,
Richartlura cernesradiare
Ternis in sublime coronis.
Ipse in sexagena profectus
A ler denis iiumiue-divo
A lasva vestigia duxit
In dexlram hinc semper luculeiilo
Virgineo diademate felix;
Virginibus dabilur comes ille,
Agnum prrepulchrumque sequalur,
Et pergel gressum luleril quo,
Psallet quod nalale pudicis
^therea dulcedine carmen
ln quinis resotiuni letrachordis :
D Tantus ut his fierel lua, Chrisle,
Exsiant munia, qui super exslas
Et hil reclum quo flne consiat,
Ei cum quo sunt omnia recta. -.
AOPRBSDLEM ROTBEnTCH.
PRJEFATIO
Licet imperita fandi
Habearis, et priveris, '
Exsorsscieniiaeque
Maneas, mpreris, exsles,
Rbeiericc sapcre,
El hebes, secers.inersquc;
Pbaleras, o camceqa, parvo
Noslrq para libello.
Elinguis, atque stulla
685 DE GESTIS NORMANNl^EDUCUMJLIBRITRES. -- LIB. III. RICHARDUS.
Ralionis universre.
Resera ducis sacri,
Palriciique justi,
Et marchicnis almi
Luculeiita gesla scripto.
Velut es potensque scitu,
Bona quae peregit ipse,
Operalus est supersles,
Memora calenle vero.
Quoniam dece.t per omne
Comili sacro RichardOi
Juslo, pio, modesto,
Jubilos referre summos»
Exslet, precemur omneSi
llli per omne sacculum
Requies, salus, decusque
Et glorire increnieniniiu
Deitale Trinitatis
Moderanlis o"mne:qiiidquhf
Exslal, valet, vigetque.
1TEMPR/EFATlOi
Ulla noncanit camosna.
Cui loquendfcopia
Blaterans slridel, vel desil
Pusioni, ut adsolet.
Inscius, sOcors, hebesquei
Omnibusque stttltior,
•-
Frivolusque quamvis exslch))
lmpedite garribns:
Gesla digessi vides ut-
Impolilo famine
Inclyti, bonique jusii
Marchionis strenui, •
Parvus inter dicla vates.
Nunc feror dicendaque,
Haccmovent rudcm poetam,
llla cogunl scribere.
Ilic lamen subsisle rtiecum,
Quo iocorum ivero»
Impolitusiicel exstes,
I, precor, salubriter.
Me stttpor perccllil ccce,
Alque plura terrilani,
Et noyis surgunl liguris
Qure taceri non fas esl.
Mens fugit mirala mutlitm;
Fasce pectus cogilur.
Clirislianorum peragrans
Circuivi cxcrcitus,
Repperi nullunjque lalem,
Omnibus prrccognilis,
Ul Richardo niarehioni,
Cui lanta coafQuanl.
Hunc feremus ler beatura,
Et quater hunc millies;
Hunc benignum, hunc modesliiiri;
Concrepabil pagina.
Hunc pium, jnslumque sanctum,
Et probalum et maximum.
GSS
A Almilalis htijiis aclus
Tesiis esl Noiihmaimia,
Lafgitatis atqae hujus
Testis esl cl Francia
Foriiiiulinemque ejus
Comprobat Burgundia.
Regua, facla, sancla dicta,
Quin stupeut et.crelera:
Cogilalu, facto, dicto
Nemo major sptenduit.
In bono sumnio quies liuic,
Sempiterna gloria,
ORATIO.
.-,,.' Dacorum olim themate vili
Ardua curfentiinihi gesia,
*
Consurgii motes niodo lorv;u .-
Pondere quippe suo>quia non JBSI
Nostrtim qupque teirtppre prisor»
Exaudila, rudineque visa, . .
Prepler hcc ncn ccgnita cunciis.
Credita nec, teniataquepauois
Spiritus alme, veni, pete supplcs,
Neclare, septifliie radiandc. ..
Asl id.qua virltite dedis.li
Jam fieri, da posse prefari.
WUSFATIO ADPR.ESULEM KOTBETrniH.
Fomiiis retlierei regimen, terreslris Averni,
Orbis loliiis KOTZ,decus, iniperiuiiK
Sidereuin columeii, specimen, vigor alque super»
Uranicum numen perpete cuncla tenens.
Cattsarum series, motiis-per condita rPruin,
Compactor hominum gloria divicolum»
Qnanquam cunCla libi depromant munia lauiis,
Concejitu vario, syrmate dissimili:
Hac oda te cunctorum regem' cantavimus,
Continuis votls, supplicibus precibus."
Tu fecunda Trias.simplexque Monas vneitaris,
EAAHNAS KATA*seu te quoqtie dislribuant
TIIOSTASEIS, OTSIANSOlamMlANElSTPEIS,
Seu sic ut latius orbis in ore lenet.
Veram TIIOSTASIN MIAN,f PIAnempe nPOSnriA,
Idem semper ades, idem is et hpse manes.
D Tu Pater ingcnitus, gignens tu crederis unus,
Sic Naiurii genilum Sophia plaudit ovans.
Flamen utroque fluens vere vivax paraclite.
In iribus his ilnam nos coiimiis * 8E0THN(sic).
Qurc sic dictaplacet, quod cernens curral in omne,
Et nusqnam,extra se possit adesse a.liquid.
Cum moius stabilis, stalus sit mobilis, atque
Catliolicuni hoc.fideiveridici perhibeni.
ON subsiaiuificiim, rerum * Trnds, itlea mundi
Per seipsum bonilas permanet alque viget.
Hoc npn est,. nec hec est, exstaf vertim 8E0S.omne,
Non hic, non ibi, sed lotus ad omne vaiet. :
MHKOS KAI MErAAOS MIKPOStestaiur ANAPXor,
MHHOS. dum jugiler intima quaque regit,
MIKPOIdum minimis largitur opem atque salulem,
 'G87 DIJDONISDECANl S. QUINTiNIVIROMAND.' M
Iu magnis MErAAOSinaxima dum vegetat. A gnia bonis iiiiciiiioiiibns scdulo insislenliiim opeia
Sic maguis, niediis, parvis prrcest quoque seinper, praecipue oninifariani praedigna, cassura est silen-
Ipse individiiiisloiifs ubique manens. liare, quin exarentur piout posse etucidala : qtiate-
ONAPXEIMESON QNTEAOS£1N...,quoque IUNTflN, nus succedenliuin inemorise apicibus enticleata, in-
Ex ipso qtioniain omnia qurequevigenl. forment et instruant ad melius animos fruge salu-
Ipsum npiiTOTrnONniliihim proteanlur* eumdeirt, tifera, et ex his solerti conamine metianlur vilam
Ut slupeas, lcctor, calholicum hoc memorans. honeslam, alque hujus speculationis exemploheali-
Imcomprensibilis riatura quod vigel omnij tudo acquiratur feliciter aeiefna. Quocirca benignis-
Exsuperans plane NOEPOS alque Aoros. siiui ducis Richardi vitam aggrediamur, hebete licet
Qui dura non ullo capilur, nihil ipse vocalur. stylo, qui in sacrosanlre Ecclesire pratofloruilprredi-
At qtioiiens paret, ecce.'.. * ©EO*ANHS. gnis operibus, emicans ut siclusin ccelo. Donelur
Ex nihilo in quiddam semper succresceie fertur, nobis eiiam ejus meritis vilam illius reverenier pro-
Scribiinl hoc nihilo cuncta' creala simul. palare; qui suinma reverenlia, summuinque decus
Ilinc est, quod lenebrae vocilatur, dicitur alque : Ecclesireexslilll. Ut cnjustulelre et beneflcii salubri-
fAAMlSTHS eleiiim sic sacer intonuit. ler fiuebamur patrocinio in terris, ejus precibus
SiciUsuiitejuslenebrre, sic lumenelejus, B el meriiisprotegamur defensabiliter ab iniporlunila-
Esl reprobis lehebraj himen el ipse probis. libus cunclis.
Cum se sic habeant veri digesta fluenla, Igilur venerabilis vilre Richardus dux insignis me-
Ulfro concipias ecce necesse subesl. lnorire prrepoteniissimus, saiiclreqpe recordaiionis
Nullis nos amiiiis, rjulloquelepore superbi, patricius nitidissimus, atque rememprandaebenigni-
'
Prajfinire Deojudjce quid prcprium, [fas, latis marchio famosissiiiius, insigiiissimoluculeniae
Nec promplum cuiquaiii, nec dignum pandete, uec el iiobHissimajprosapiajseniinc exortus, qua Belgicae
Quis, qualis, quanlus KTPIOSis maneal. • Fianciae extinios exporrigil tracius inaris ailines
Digniusoralu, mcliusque, propinquius nique Calceusis pagus, Fiscanni caslri mceriia,ruraque ge-
Uniic nectes animo, purus et ipse manens. r.italia sacro nalivitatis surc exordiobeavit oriundus.
Oiari verbis devotis vult, placidisque, Cujus mairem paler dux VVillelinuset marlyr glo-
Largiri facilis, cedere promplus adesl. riosissimus felicissimo pignore gravidam, ac ad-
llis ergo inodutis-credendis vefidicisque, optivo illuslratrc sobolis parlu expertus fecundain,
' tiansvehi fecil decenli insigniter equilaiu ad Fiscan-
Ainplector votis, confinuis precibus. .
Ingeniium Palrem Vcre, Sobolem genitamqiic, nicrcsedis aulam : ul si forte Riulfus omniura bel-
Pneuma ab ulroque fluens fomile sensilico. *- lunrum crudelissimus Norihmannicre
regionis moa
Oiiinia cui qure sunt digne profilentur ovanter, narchiam cum suis complicibus sibi vindicaret, ut
Et regil imperio omne quod est proprio. ajsiiuiabalur.ne eam raperel, .ad Anglosciiius trans-
Tcr tria quem coelisconlaudanl agmina semper, frelarctur. Die namqtte qub inler Willelinuin du-
Quein recolentlocatiunl, quem vencraridocoluiit ccm emeritum,- Riulfumque iiiuUifnriam blasphe-
Quem patriarcliamm clangendo cceius iiiunuin, iiiuni et perjurum, ut recensiiuiu est, exstitil prre-
Exliilaransodas concinit haud modicas. lium, niairona vencrabilis enixa diva?nieinorirepue-
Veridici vates cui promunt syrmaie laudes, rum, misil qucmdam liroiiem liomitieFulcardum, lit
Alloquiis sacris qure cecinere vigent. proderet duci Willeltno prajopialum genitreproiis
* ricgoiiuni. Willelmo veio cuin ccc potiio vicloria
Quem duodena phalanx recolens... veneralur,
Omnia coiiieniiiit, atque sequende colit.- de iiiimicis, t:l per pnelii praium lepido cruore in-
Quem tesliumiunumerosa cohors orjternumconcinit fectuiii cquilanti, milliaque millium exaiiiiiiumpro-
[Iiymnis. slrala intuenli, atque reguin Regi grales pr:emaxi-
Ac jubilat gralans, verbera despicieiis. nias gialanter referenli, legalus natae sobolis gau-
Virginitatis apex, ex qho snmendo decoreni p dium denuiilians adfuit.
Conspicue niodulat, mirifice reboat. APOSTROPIIA.
Quem ccelumsupra, lellns quem Iaudat et irifra.
QureqHeeleirientaserviunl, hnncveneraiidecoluni. 0 semper mcrilos tali de prote parentes,
Qitodreslatsiqiiidem. quodqtieinslat condilor almus, Cujus in exortu superos ingentia cives,
Respice propitius, qurcso,-favens precibus. Terrigenas pariler perllarunl gaudia plufes.
Prresehtes operas miserans compone,precamur, Ccelictiscrdo hilaris tanlo concive fuluro;
Elsensus cumules, oraque fructifices. ilumanus merifus gratatur judice sacro..
Richardotitulum cetsaecomponere laudis, Orbis sub cujus semper moderamine lrclus,
Urgetnialeries, atque coarcaf amor. Tranquilioepacis praedigna dole fruetur.
Qui libi mirificusviguil per srcculaservus, Tunc dux merito faniosissimus, peracto mirabili
Omhe nialinn calcans, omne honum relevans. trophreo hilaris et. laelus, Iretiorque nato haeredeet
Imitabilem enim vero meritis excellenlium ducum successoreeffecUiSj.misit Henricum siimmajrere-
jigoniam, hciiivotosacrosanctrcinteniiohis proposilo reniia) Bajocacensem episcppitm, ctBollionem do-
'''inuUipttci actu pridem excrciiaiam, eorumque insi- uius sure militiaj paima majorem.el prajcipuum,u«
 689 DE GESTIS NORMANNIJEDUCUMLHJRI TRES. — LIB. III. RICHARDUS. 690 :
salutileraj pacis pueruni sacrosancli olei chrisma- A iiitelligens , retalemqiie infantirc incremenlabililei..
lisque liquore insigiiiler innovatuni, lypici lavacri traiiscendere cum animadvenens, amplexatus euin
regeneralionisque fonle delulumsuscipercnl, voci- amabiliter, el osculalus dulciter, tribus comilibus.
iamlo Richardum. Qui hujus expeditipnis liiaiidalo supra memoratis fari ctepit, quodcorde diu rimalus
hilaris, mceniaque Fiscanna prrepeteeqtiilalu aggre- est referens : « Veslrb consiiio, inquil, boc regnum .
dienles, a clero populoque suscepti sunt, monasiicis: strenue usque modo rexi; Britones conlra me rebel-
rebus prreparatis reverentcr. Sequenli namque die les hoslililer devici; paganbs nosliotiim (initim per- .
tolius cfero provincire, populoque sexus utriusque vasores redargui ; Flandreirses, ca'terasque genles
prrenali pusionis bapiisniatis gralulalione undique, in affinitate nostrre poteslalis comiiiemorantes au-•
secus adveniente, mysticre abluiionisbenedictofonte dactcr subegi : quin eliam si quid boni operaltis,
ab Henrico reverenlissimo Bajocacensi praesule, sum, vestra benignissima exhorlaiione coaclus blan-
cum creleris episcopis illius terrae, regeneratum sa- de leniierqtie peregi. Nunc veio ex hoc quod molior
lulifera trinre immersionis inunJalione, sacrique agere, asseosum praebele mihi; quia omne regnuni,,
chrismalis.insignitum nectare, deilicsequeTrinitaiis hsereditario carens domino desolalur el dividitur,
noniine, velerrimi hominis dcmpto squaloie, prrcdi- et seditiones quamplurimae, rixaeque inaudilae, im-
clus praesul cuin Bothone conuie suscepit pueruin ^ placabjlis querimonia mullipliciter generaniur. Ideo-
Richardum noinine, de sancti tavacri purificalionc. ' que iste puernlus hreres,milii successorque in nostri
Ilis vero cum magna reverenlia peraclis, cleroque ducitniinis ditione vobis favenlibus constitiiatur.
Deum collaudanle super duce nato, regredieniibus Voloet oblestor ut, flde noslrre credulitalis sui.fide-
populorum turmis, praesul cum Bothone renunliavit lcs effecti, securitatem istius regni isti infanli facia-.
de pueroqure gesla sunt Willelmoduci. tis, quia ignoramus quid futurum pariet lempus
APOSTROPHA. erroris. i Tunc responderuntilli seniori tara alfabili-
Felix, o meritum fati lcr loquenli:« Jussis luis conliniiovilre npslrae cursu
Insigni palre matreque, pamimus, et quandiujsnpersliles fuerimus, iste erit
Jnfanlis celebre sacri, nobis congruus comes, duxque patricius ljreredita-
Richardi quoque naminc, .; rius, ejusque praeceplo per omnia obiemperabimus.
Cujus purificalio, Hoc namque consilium complacebit omnibus^sub
Et cujtts renovatio lure prolectionis tulela comroorantibus. i Tunc illi
In patris Domini Dei, adimplentes jussa marcliJonis nobilissimi, regni se-
Albnjus Sobplis Dei, p curitatem Richardo puero elegantissimo faeientes,
Sacri Flaminis et Dci ; ' sacramentp verre fidei manibus vcluntarie dutis,
Unius tamen el Dei, commendaverunt se illi.
Veri nomine perpeii. "'!.".,'. • APOSTROPHA. -
Castro facta decentius 0 Richarde polens, el prbbus, el pius,
0 Fiscanne tuo, maris Dux, marlyrque fulure.
Prope littora qtiod viget. Pollens iste puer malre salus sacra,
Omnes undiqtie clericos, Juslre prcgeniei -1
Plebes et populos sciat [cial vel ciet], Hreres, n.Ohimperlunus erit Dee,
Sacros ut jubilos feraf Clere nec pepulpque.
Patri, el verbigenreDeo Verum cengruus et convenieps paler,
Partu virgineo edito, Juslus, patriciusque.
... Flamine cum sacrp. Sanctus niarehio, constahs coines,et.bpn.US,
Transacla denique duarum horarum inlereapedi- Dux et christicolarum.
ne mirabilibusque iiicrementis aiigmentato profusius Fulgens alque propagator eril sacet
Richardo infante, ccepit dux Willelmus de regni D Verre credulilalis
cemmpdpsalubriter tractare, deque sui ducaminis Ac legum. Populo dislribuet piiis
successere cupiens adimplere quod velvebatur in Justas reclor habenas.
ejus cerde. Hujus ilaque ccgitationis diuiissime et Et plebes soboles ut moderans pate-
acriler sollicitudinibus exagitatus, omnique dcside- Jusle pacificabit.
rio intueri diligenter gestiens cnjus valeludinis , Illi sit puero gloria, pax, decus,
cujusve sospilalis, quin eliam crescente selate ciijus Jesu et gralia Christi.
formrevel qualis stalurre exopiaiiis filius fuerit suus Hujtis namque consitii peracto negotio, quinimo
Richardus, misit domigenas secreti sui conscios, omnipolenlis Dei disponenle arbitrio, coepit pater
ul ad villam qurc dicitur Chevillei clam deportare- sagaci menle meditari que lpcc quibusve posset
tur. Delato igilur infaute ad prredictre villre locum, eiiulriri salubriler el educari. His incumbens rima-'
assumplisqite iribus fidis secretariis suis, Bernardo, tionibns, infitprrenominatis-tribus : « Qooniam qui-
Bothone et Anslec, profectus esl dux ad eum. Qiiem dem Rolhomagcnsis civilas Romana potius quam
ipse diligeniius initicns, et compage membrortim Dacica nlilur eloqucntia, 'et ^Bajocacensis fruituf
iUjusjiianiluisatlrcctata, prout rctalis cral formosum frcqiienlius Dacica lingtia qtiam Remana; volo tua
€')! DUDQNIS DECANI S. QUINTINI VIROMAND.
ctislodia ct enulriatur et educelur cum magna dili- Aautem, _i secundum vires aetatis, qtiidquhl bonipo ..
genlia, fervens loquacilate Dacica, tamque disccrts adimpiebatgeslisbplimis. UlautemadolebatVegetete>(
leniici memoria, ul queat sermociiiaii profusius olim literhunianisincrenieulis.ila fecundabatur fijViditer v\i
tonlia Dacigehas. > Tuiic Bpiho acquiescens senio- laJiiieriiis.Qurcqueboniaudiebatmemoritef refratJiaiis1
ris voluntarire petiiioni, et suscipiens prrecipuum .retiiiebat; mala vero respuens floecipendebaLQllrc-,
infanlem ad curam educandi, urbi etnn detulii con- cunque legis legebantur obseura, reserata enuclea-'
cite Bajocaccnsi, eumque cuslodivit rit pupillam oculj fnis sotvebal oihiiia. Patre vero Willelmo, ut recen-'
sni. Dux vera Willelmus ob araore.h dilectissimi situm est licct hebete stylo, perfidiaj naeyo marty»
fllii ' sui, Pascha ipsius aniii Bajocas celebravit, fisato, et ih slellifero regno felieiler coronato, anie^
coaduhalis. optimatibus Britanrticae Nortlnnannicce- qiiam humarelur corpus ejtis sepulcro, adduxerunf
que regionis. Et iliie moraius est donec essent Richardiuh puerumqui residui fueruiit in regno, et
Iransacti sacrre solemnitalis Pentecostes dies feslivi. qui noii ierant ad iuciuosum placittiih cum eb. Tunb
Cupiens autcm infantera Ricliardum suoriim fide- Nbiihmahni etBrilones lantre pulchritudinis et di-
lium sacramenrp et juiamenioirt regno coniirmari ghitatis piierum videnles, liigubri flebiliqiie voce
ct subliniaii, assutiipsit septem optimates majoiis singulijcnies, altaa.ue divcrsorum ululalu stispiria'
poienlire, el p^ijdii iljis ctim iribus supra scriptis se- "' emiileiitcs, dixeruui uiianinies : « Ecce cui servire,
cretum voluntatis surc: «Rerum foiiunacasibiis ciuia. eece cui iniliiare. ecce cui palre supersiile fideiu
jnnuraeris seiuper rotalur, raroque ullicertus cau- fccimus. > Tunc Beringerns Briiannicae regionis co-
sarum evenlus; quocirca, vobis favenijbus, volo ut mes praeeiputis, infil flebilis et mcestus priof pra
jne superslite fiiius meus Richardus hreres iiieie oninibus: i 0 seniofes el domni, Arnulfi perfidia
diiionis a yobis con.slituatur, manusque vestras vice dolose decepti, mcefenies el iristes piorabili nece
cordis ejus concedalis manibus, pactaque fideliias piissimi inarcbionis, priiisquani lamenlabile corpus
verre iidci vestrre juramine olinixe firinctur, atque tiinitilo condatur, seniorem faciamus nobis. Iste
veslro consilio utilissimo ipsa lola palria prudentef puer, ui dux nobis sil et patricius, in sede patris est
rcgalur.» His proposilionibus hilares responderunt subrogandtis. Ne exierre gentes super nos irruentes,
seplem optimates : « Si prrerimari el prrccogitare, hocque negoiio hhjiis tradiiionisinauditp principari
«itiinimo prajdicere quod proposuisli aiiiino non super nos deliberanfes, vindicent sibi Northinaiinicas
ajsluaris, congruuin el cbnsequens summppere nobis Britannicasciue fincs, isle puef constilUatur islius
«jsset, ut noslro preeatu , nostraque sollicita, exhor- regni princeps. Scututnque perditum patris scuto.
Viiione admonifus, hoc faceres, quia necessariuni r reformanles, restauranlesque ejus soboti, obslemrs
boc negotium,'el peculiarius nobis est. iHisdiclis repugnando volenlibus doiuiiiari nobis. • His dicf s
Ijlichardo infanti manjbtis suis datis, super sacro- unariimiler collaudantes hoc consiUum, aggrediun-
tsanctas reliqujas fidem obseqiientis famulatus et mi- tur comiles cum magna freqtieiiiiit principutircom-
Vtatioiiisfacienles, .spopoltiderunt et voyerunt illi se moto impetu et murmure ululantium ingeniis revcr
• ' '
per omnia esse fldeles, ,' .. ~ rentirc Richarduai puerum, Tumuliuantium auiem
APOSTROPIU. populorum murmure s6dal'o,vix adepto sileniio,
Sacri el ordinis, el graduumque, Beringerus et Alanrtus, erelerique Notlimanniaj
Puer inelyte, et iiidolis aliure Brilanuireque comiles, dalis manibus suis Richardo,
_.:• Paire de njiido sale, matris siibdideruiit se libenter illi, ut promiserant olim
Genere exrulilo, ingeijuoque. patri viventi. Pignoribusque preliosorum sanctorum
Merito libi subdituf ista. delatis, sanciunt illi tenorein iijtegerriihce fidelitatis
Patria et regio, edilus es qua. ct militalipnis, mprte christianre conjufalionis. llis
Quia dux bonus, el comes almiis. flebililer explelis, pluribusqtie ad sua reversis, Ri->
Eris indigenacmofulanli hic, chardus puer cxspectatre nobititatis, fortitudineque
Eris. el dccus Ecclesiaruin 1? celebris, Rothomago remansit cum tirpnibus, patiis^
Sacra gloria, spes recolenda, qtie domigenis,
Vagus, orphanus, exsnl, inopsque, APOSTROPUA.
Cupiens opis auxjlium a le, Rolliomage super missa vage littora Sequanae,
Hilaris saturaltis obibit. Urbs fecunda bonis omni.btis,el mililibus feris
Hisnamquesagaci, prudeiiliqne et salubri conshipi Semper feta laon, dives opum, plenaque munerum,
definitis, rebusque pliirihtis sacrre Ecclesise reiquei Vcnalu exhilaris, sufljciens, etlocupletibr
rediil ad sua i Multarum speeierum, generum, pisceque ditior.
publicre salubriier adornalis, qiiisqtte
ltclus et hilafis. Inlerea infaus.bonae indolis, primi-• Altis,alitibusque, accipitrique.aiicipili scio.
que graliaflpris.Richardiis scilicetcelebris,fonviaba- Omni quin melior, quin polior,urbe potenlior,
- Porlus quam vegeial BelgiGUS, et Celiicus, Anglicus,
furcapsim abamiis.Gralia. aulem.Spiriius saiicliad-
exhilarans, quia
nugens illiusantra pectoris, largifluomunere ardentisi Gatide tripudians, lretificans, esl libi,
sludii, sagacisqueingenii, duobus quod est sufliciens; Perfecius senior, et dominus legifer
marcliio habebitur,
aggerabat propensius Uii. Domum subnixam colum- Defunclo el patre dux, palficius,
nis sapicniia fabricabal in statu illius pccioris. lpse; liicliardus celebris, juslus et almus, pius, inr.ocefts,
69& DE GLSliS NORMANNI^EDUCUMLIRRI TRES. — LIB. III. RICHARDUS. C9I
Sar.etus, religiosnsque, benignus, sacer et probus, A _ Bernardum piincipem Noiihiiiannici exercitus, ut
Solenniis, celebris pro merilis, dignus, amabilis, succureret ei pro amore Dei veloeiiis..Qui concite
bilectus, recoleudus, reverendus, memorabilis, remisil ad eum brcc verba dicturum : «Non ine, nec
Srccla jtire valens, jure polens, jure per oninia. illum liberabo; sed hac sedilione oborta, ul aiiluino,
Qui te olim moderans protegel., et auxiliabitur iniciibp. iTunC: iteriim rex niisit ad eunj, nt qtto
El cujus merilis continuis srccla per omnia liberari posset daret ei consilium. Bernardus aiilcm
PraefulgensJocuptetaberis, et munificaberis. tiniens ne occideretur ipse et iex,-remandat ul acci-
Et cujtis bonitas, el pietas, ef reverentia, piens in ulnis Ricliardum prrecelsi auxilii ptieruin,
Campos Elisios scandere le coget ad uhinium. veuiret supplex ad misericordiam milittim et civium.
Audiens . autenj rex Francice Ludovicus qtiod, Rex autem sui difiidens, suoninique interiium et
Arnulfi Flandrensis comitis versuiia deceptus, pro internerionem metuens, susccpit in bracbiis suis
slabililale saerosancire Ecclesire, sanclseque fidei et Ricbardum lanlre liberalionis puerum, et delulit
paris, pnoque fidelitale stti martyrizalus essefdux ante conspeclum armatoruni., se et stips, supplici
Norlhmannorum Willelmus, multum condoluit, et voce poscens niiserieordiam iIloj'uirt, occidese volen-
opthnates regniexceptis morlis ejus traciatoribus, lium. « Ecce ego et vester senior, quidquid de me
coiicjte Rothomagiim proporavil cum suis comitibus, R vuliis facile cilo, lanium ne nie meosqueoccidalis
super his qure nefario Arnulfi comitis aslti acchle- sitppliciter imploro : quia vester dominus nonm.ora-
rant consullurus. Roihomagenses vero advenlu regis tus est penes me ut caplus lenerelur, sed ut noliliis
Ludovici liilares susceperunt eum volenlei, puiantes regalibus, palalinisque fiicundiis inslrueretur. i At
ul equilaret super Flandrenses, acerbamqiie et pesti- illi recipienfes Richardum tanlre virlulis puerutn,.
feram ultionem pro inaudito piaculo quod ieceran!, regetn humillimre deprecationis plenuni, ,ad aulaiu
illis reddere vellel. Rex autem Lutlovictisad se ve- sure habitalionis et ad suos redire permiserunl. Rex,
nirefecit Rirhardum ianire pulchrii.udinispuerum, autem Ludovicus anxius super his importunilalibus,.
lacrymansqus affeclu dolosoet fraudulento suscepit ~siiperqueventuris nulansel incertus, salubri suorum,
ct osculatus est eum, reiiiiensque ccepil epulari et episcoporumet comitum cousultu, misit ut ad se
rocuhare secum. Sequenii uanique die liiilritori fesiinarent optimates civiialis illius, scilicct Rodul-
lanti honoris pueruni volenti deducerc ad- alterani fus et Anslec, atque Bernaidus. Quibus accersi.lis,.
domum, ul balnearet et custodiret eumy prohibuif coramque adduclis, rex principifeus iniit trislis ::
rex, et detinuil secum. Secuudo et terlio Uieilidem « Terrore niortis doriiini yeslri acriter adihonitus,
altoii aestuanii facere,non sinit rex, verum proliibuil _ vosque supef quod pccidil solaturus,, huc aecessi;.
o!;'stinato corde. Animadvertens nuliitoi' captum J sed acrioris_ tristilire mcerori frisliof pbviavij quia.
esse tantse dulcedinis puenini, ad nullum conatus vestii stiburbani cum civibiis, el miliies cum rusti-
esl poslea t!ucere locum. llujus igitur rei fama tota corum creiu, me meosque yoluerunl conierere, et
civitas luniultuosa exciialur, murmurque capiionis ditacerare repentino iiuerilu, Sed peslifero lantre
per tplain ufbein diffiisiiiii sparsim vcnlilatur. Tru- seiiilionisbbste^tuo consilio.Bernarde, liberalus, dic
i;em vero subttrbani coiigloliaii cum civibus, p!e- qnid sum facturus. Et Bernardus : Nimis regre"tutis.
beioque more irruenles ad domuni principum civi- fert animus qubd fecerunl in le rustfci cuni civibus,.
tafis illius, cceperuiil blasphemare eos, eniilteiiies Oportel i.giiur salvurn te reddi a propalalre nequilire
•;ingentes gemiius, et diceiiles-aUisvocibus :« Noslra fraude. Denique quia, noster.senior dux Willelmus,.
pegligeniia Willelmum ducem prrecipuum nostruin fetixper omnia exstitil iuus, decet quo lerram hrere-
advocalum amisimus : veslro tamen conshio perfido dilario jure Richardo magnre posterilalis ptiero pos-
non hicexsulexierminabiiur. Nos omnes perjuros el sidendam, sacramento sacrre fidei, manibusque snper
regemdigne necabimus , et Ricbardiim tanlre ditio- sacrosancla pbylacleria pbsilis sanciens auctorizes,_
nis puerum ne exsulet libcrabiinus. > Plurimi auiem teqtie esse abbinc indemneni illi, et deinceps, aiqne
principes asperrimis civium verbis exagitati, ferro- p adjutorem et defensorem te esse contra lerrigenas
que indiili velociler et armis, miscent se armairc oinnes, Sic qniveris Iretari nostro servitio et mili-.
-plebi. Pltirimi vero rusticoruro animositatem me- taiione, nos tua liilela et gubernalione. Si quis vero
luentes domibus suis remanserunt, ostia obnixe ob- in le rixatus fuerit, conteremus eum, et si quispiani
flrmantes. Illico vero plebscum artnalis niililibus insurrexerit iii nos, virtule ture potentiae prosterne
fervenli animo et citatis gressibus festinani regenl bunio tenus eum. > Tuhc rex in dola responuit
iiivadere eum suis comitibus. Rex autem ut tumut- Bernardo : « Quodcunque retulisli faciam, meosque
tuarii slrepitus murmur audivit, coepit inquirere volenter aut nolenler facere ad prresens cogam. ».
causam illitis rei. Dictumque est ei : « Uibis istius lllico Richardo prredignre innocenliiajpuero largiius,
principes, quia Richardum tautre spei puerum in est terramhaeredilario avi patrisqtie jure possideti-
caplicne tenes, gesliunl te iuvadere festhianter. Vix dam : delaiisquesanctorumreliquiarumphylacleriis,
evades imm^nenspericiilum, vix iiberaberis a tnrbisi manibus superipsa impositis, Ded nomihato in pri-
civium et ariherum. i Tunc rex algidc pavpre prreoc- mis juravit se contra omnes illi auxiliari, suosque
His taliier
cupatus, imrainentisque ruinrficasu tremulus et cen- prresiiles et comiles idem facere coegit.
cussus, landem in. semetipsum reversus, misit adl sedaiis et exptelis, rex fraudulenler piir-cipibus
 695 DUDONISDECANI S. QUINTINI VIROMAND. 'W.:;:
Norlhmannicis infit: < Quoniam pollicitalione jura- A _ Comes vero Arnulfus inaudjta frauduJentilioml-
menti veracis fidem hilegerrimi lenoris vestro seniori citlii lue"._fcedatus,limensque futuros Vindicalurisi -
vobisque peregi; perseverantem fiduciam vestri bene egisset regis adventus, misit ad etim legatos,
adjutorii obnixe de me habealis, el nullus vestrum qtii.subsequenlia dicerent, cum maximis munefibus:
ullatenus nulel auxilio solaminis. Vefuni seniorem i Domine rex piissime, noster senior plurima sub-
sinite mecum morari, ui, facuitdaeuberiatis colloquio actus infirmitale,mandal tibifideli servitium,sipla-
edoctus, dlscat defmire, et detur minare yerba scru- cel recipere. Falsa propalatre famaeopinione audisli,
pulosre rei. Plurimarum vero rerum noiiliam melius indehilceRichardi ducis morti noslrnm seniorem
discet in palalio meo, quam commorans in sua domo. Arnulfum favisse, qua se conlra te vult expiare ct
Qiiocunque proficiscar, mecuirt proficiscetur : quo- eniendare,judicip luoriini, igne. Milites vero, qhibus
euhque morabor, mofabilur. EffTcacipairis ejus Richardus plurima mala inliilil, quique morli illum
adniiuiculo regimen lotius Franciaj et Burgundiae applicuerunt, ex lunc minabil, si talibus faclis gfa-
teneo : idep adjuior et solator isti, quandiu superstes tiam tuam poteril promereri. Quatenus annuendo
fuero.ero. Quia paler istius pro me morte prreoc- petitionibus ejus bencvolus faveas, millit tibi libras
cupalus fuit, bellua crudelior ero, si non auxiliatus auri purissiini l>is quinas. Quin eliam universaere-
fuero isti. > His igilur fraudulentis regis simulanlis B ' gionis suae tribula annuatim dum vixeril libi ultro
atloquiis principes Noribmannorurii decepti, manci- solvet. Servitium tuum sui per omnia faciepl, et
paverunt Richardum, desideralre_speipuerum,.Ludo- quocunque perrexeris hostiliter pergent. Ipse acce-
vico regi ad educandum. Rex vero hinc cUm puero dere ad te nequil, quia podagra scis eum irretiri.
ad Ebipicacensis urbis profectus moenia, disponebat Foveant pfeces noslrae indulgenliam ture pietatis,
feipublicre jjura. Simulabat ore et opere bonaevolun- tali affliclum infirmifalis vulnere, talique sine re
latis adjulorium, verum in corde gerebal malre in- culpalum crimine, miserantis. Miseralip condigua
lenlionis'prppositum. Diu morulans Ebrpicas, cc- prajoccupel furorem tuum , ut noii desefas servum
gensque subdolo ccrde ad fidelitaiem pueri civium luiini, sine causa a te exosum. Tua esl. polentia,
turrnas, repetit Rethpniagerisisurbis palaiia. Pesfera tuumque regniim : noli perdere quod libi est com-
die, principibus civitatis accersitis, fraudulenta et missum. Facilius potes omnes Flandrenses per-
dolosa verba retulit: « Super damrii et dolpris npstri defe quam vasa vilrea malleo conterere. > Tunc re-
uiictPrem, preperandi habeo inteiilinneiri. Revertar gis consiliarii iiumeribus excrecati dixerunt ei: « Non
adLaudunum, dedncens mecum Richardum fiduciae oportet te ulli prrcjudicium face,re, qui se libi safagit
vestfre puerunj; hincque Burgundionibus ascitis, _ justjficare, Iinmuiieirise a dolbso scelere mandat,
Fraiicigenisque conglobatis, obsidebo Atlrabalum suosque juslificare autexterriiinare deliberat. Prp
donec capiam lllum. Omhes vero subvertam muni- non recuperando quo indiges, non debes perdere
liones Flandreiisium, et dissipabo hostiliter hona quem tehes, neque te ullalenus illo ffuslrari. Omnes
illorum. Quocunque Arnulfum scivero, illuc mei qui occidenlur iiori libi est jus vindicare, residuosob
exercitus gressum feslinanter prolelabo. Uliionem morterii rixantes pacificare. Reminiscere malorum
quain merelur ei reddara , si forlp illuin qsquam iii- el pudoris, qure in te Northmanni Rothomago exer-
veniain. Vos autem estote prreparali, ut vestrum cuerunt, et praecave ne pejora tibi impcrtientes,
seniorem mecum vindicetis. > Talium sophismatum Norllimaiinicum auferant libi regnum. > Tunc Flan-
simulalionibus excrecali, siveruritfutpraeopis pueruin drenses : « Prrcter hrec mandat noster senior libi
'
ab eo deduci, prsfmaximum corisilium hujus rei. Tene Richardum
APOSTRPPHA. filium in sempiternum, et usus fruclus, regni iii
Rplhpmage luus mpdp puer, aelenium. Qppritrie diro legis jugo et servitio terrrc
Marcbie jure polens tibi datus , illius habilalores, et coge illos servire tibi obe-
Caplu.sadest quia, plange tremuians dienter. > Cujtts pravi consilii exborlationp et
Regeqtie, Francigenisque Satrapis D muneribus rex deceptus et excaecalus tleiinuit Ri-
Dticitiir, heu dolpr! advena velut chardum lanti pretii piierum, et dimisit Arnulfo,
Pacigenis stelidis prpceribus, quae fraudulenier de Willelmo fuerat propier eunj.
Vindice laulo, Multiplicalos
APOSTROniA,
Patre Richardi Urtdique tractus
0 Ludovice, Religioso, Cur abicis quod
Si bene corde Innocuoque Jamsacramenlo
Vota teneres, Martyre Christi, Rcligionis
Qureqiiesacrasti, Simplicilale, Christieolarunj
Rex recolende, Et probitate Juretulisli?
Cum bene regnaqs Munificato. "Cur resolulus «
Iiiiperitasli; Belgica qua nunc, Lege ferina
Auxiliante,- -. Celtica necne, Alque nefanda,
Prresiaiumque Ast Aquiiana Muneribusque,
iiiiiilo satubre GaUia porgit Prodilus astu,
097 DE GESTIS NORMANNLEDUCUMLlBRl TRES. — LIB. III. RICHARDUS. 608
Linguis beneslum, Fomite pravb, Mitte Richaidiini,
Jamque revulsa Heu! vegetandum Posiulo, 'ephebum,
Pace tenprem Alra cupido Quo sua jura
'
Credulilatis? Sorte cupita lmpleat alma.
Cur sobolemque Deiinet exlex? Quo capis itlum,
Illius almi, Desine pravum, Tu capieris,
Lore ligatam Sperne lenere Et vice digna
Iihpietatis,' ,; Qureque nefanda Regredieris.
Erat auterri quidam liro nomine Hosmimdus, Ri- A bhs libenier insignibant; et meUifluo palatinre ser-
cbardi summre celebritatis pueri educalor, et .allor mocinaiionis dutcamine erudiebant. Processu vero
sagacissimus. Qui quadam die absente rege imme- temporis, Norihmannorum et Britonum precibus
riiae"captionis puerurii equiiare fecil ad aucupium, continuis, jejuniisque singulis mensibus devotissime
nt discerbt aliles capere suo accipitre. Cum vero exerciiatis ptacaius regum Rex Dominus, eripuit
rex reverteretur, el reginre verbis Gerbergre sciret Richardum inastimabilis*' incremeiilationis puerum
quod pueritis deleclationis studio memoralis scien- taliter de regis nianibus. Prredictus ^namque .liro
tire puer Ricbardus ext.ra Laudunum proficiscere- Hosmundus, provisor illius honestissimus , videns
tur, rogavit ad se venire Hosmnndum magistrum delineri suum seniorem diulius, et vallari vicissim
ejus. Illo coram astanli furiis bacchatus acerbis, die nocluque ne ppsset subtrahi lirpnibus; ccepit
demonstrans obteetum diu nefarire caplionis secre- meditari quempdp eriperet euni de tantis cusledi-
tum infit: «Nequior omnibus , quorsum deduxisli bus. Quadam igitur die ccegit hujus rei gratia si-
seniorem.tuum nudiustertius? Senioris tui popliti- mulala imbecillitate recumbere tantce custcdire pue-
bus coctis, privabo le oculis, si forsan eum quoquam rum, elqiiasi dissimulata cprppris sospitaie, emisso
amplius fluxeris.) Tunc aliis tironibus pariter ctim frequentius plahclu aggravari eum. Cujus falsac
eo commendavil puerum, ul cuslcdirerit diligenler, opinionis rumore civitas impletuf, et. hrec simultas
et ne posset fuga elabi prreviderent eurh. Hosmun- pro vefitate fama nnntiante prppalaiur. Cuslodes
dus aulem animadvertens captum esse Richarduin vero tertia die aestimantes morte prreoectipari tanlae
tanlre dulcedinis puerum, misil ad Rolhomagenses diligentiae puerum , huc illucque necessilale sua
qui nunliaret blasphemum tantae deceptionis ne- euntes discesserunt. Hosmundus igi.lur ccenan.terege
golium. Rolhomagenses vero mulalum malefici regis et civibus, nudjsque plateis ab hominibus, byrro el
slupentes proposiium.a Deo requirtint' suppliciter tanlae liberalionis puer lndulus, cilalis .equis,,Lau-
tanti Consilii auxilium. Miltnnt ergp ad omnem diino exivit citius, rapidoque cursu castrum apputit
Eeclesiajn Norlhmannicre Britonicajqtie regionis, ut Codiciacum. 1111«affluenlis probilatis commisU ca-
missas conceiebrent devote pro ep presbyleri, cle- stellanis puerum, et pr.ofeclus est in ipsa nocte ad
rus psalmPdiis vacet, pppulusque nudis pedibus, coinifem Bernardum ejus ayunculum, qui niora-
saccoqtte indutus jejunet. Norlhmannici vero Briio- balur mceniis Silvanectensium. . ,
nicique prresules hujus tristis legaiionis famam APOSTRCPHA.
audientes, triduamim jejunium in uno quoque mense Norlhmannire nunc praesules,
populo indicehles, deprecantur Dorainum Dcum r< Belloque in omni principes
fusis precibus, eleemosynisqiie datis pauperibus Regni triiimphales simul, ,
suppliciler, ut reddal eis Richardum fariii desiderii El clerus omnis ordinis,
pueruro. Monaehorum canonicorumque cterus pro Populus simul plorabilis :
eopsalmos supplex concinit, popujusque ltislrans Pueri, senes, el virgines, , .
devotus ecclesias, deprecaiiyos gemitus emillit. In- Juvenesque, cunclae feminref
terea Richardus tanti • decoris puer, insignis prosa- Vulgusque in vicum concitus,
pire, honestate celeber, instruebatur omnibus in Fletus lugubres mittite
captura notiliis sufficienler. Ducebat. solidam illius Mceslis.modiset parcite.
rclaiis parteni robore cumulato, eralque coriamodus Nam gaudium vpbis datu
et utilisomiiibus quasi malurus revo. Arguebat se- Vinclis solutus regiis,
cundum vires retalis quidquid erat illicilum. Floc- Elapsus et custodibus
cipendebat quidquid eral anima? incerttivum; Vivaci Richardus almus, innocens,
lepore alfliienier armabat linguam , facundaeque Prudcns puer sanclissimus,
inerlatis colloquio insignibat eam. Peragrabat slu- Pulchre decorus, splendidus,
dio, Ct retractabat quae ignorabat, nec abdebanlur D Liber tehaci compede,
ei qure sunt obscura. Puefitire sure retatulam Jesu Vobis eril dux praepolens
Ctiristo consecrabat, seque totum divinis praeceptis, Grates Deo nunc reddite
tenerie adhuc licet aelatis esset, mancipabat. Di- Pro liberato pignore.
vina namque permissione lioc faclum. est, ut puer Bernardus autem in obscurre noclis silentio viders
conspicure formre prre'rajleris niliilus, nonnisi in Hosmundum, admirans dixil ad eum :. « Quid tibi,
palatip regis nulrireiur. Mullimodis illum sermoni- Hosmunde? nihil boni dc meo nepotc? > Al ille:
«90 DUDOMS DECANl S. QUINTLM VIROMAND. TOft
«Domhie,si cruain cumde maim rcgis atrocis.quidfa-. A tantre diligenlirepuerum, amplexibus fruens optalis,
cies deeo?> ElBernardus: «Te muliis honpiibus dita- eum cnm magnoexercilu ad Silvaneclensem Urbem
tum subliiiiabe, tebeneficiis lccupletatum niinis exai- perduxit. Rex vero Ludovieus duplicis trislitire,
tiibe.Nepelem vero meuro in regno pairis sni haeredi- scilicel eo quod ceperal puerum, et quod ipseelap^
tario restiluam, Nortliiiiannorpm, BrilOnumqueprin- sus erat, experlus errorem, misit legaium ad ducem
ci|)es illi servire cogani. > Ad brec llosmiindus : magntim Hiigonem, ut reddere puerum cogeiet
«Sero Laudtino ttium ncpotem clani sublraxi, et Co- Beruardum coinitem. Hugo quidem niagims renian-
diciacensibus casicllanis enni, nt custoJiieiil, com- dat regi verba subsequentis oraiionis : «Silva-
niendavi. > Mox Bernardus solilo Ireiior citius sur- neclcnsem, et Codiciaeum, Torotense non aufe-
rexit, ei ad Hugoncin inagimm tiucem Parisius ram Bcrm.rdo, cl Creilieltense casirum, nequeo-
praepeleequilaliifcsiuianierpropcravit. Hngomagnus urgere ullis conamhiibus illuni ul reddal Richar-
vidciis cuin dixit: « Quid ad nos lam repcntiiius duin dilectissimum nepotem suiim. i. Inlerea Ber-
et maitithius accelerasli? >At ille : « Uex quia Lu- nardus comes Silvaneclensis misit ad Beriiardum
dovicus nieum nepoiem strictius et prrevidenlius Rothomagehsem , crelerosque Norihmannos, qui
f.nstodit, veuio ad te ot des supcr cum aliqtiod con- nuuliaret concite evenlus optalos. Noiihmanni qui-
siiiuin mihi. Et si forfe aliquis cuni de manihus B deni etBiiioiics desi.ieraii pueri erepiione nimiuin
regis efueril, quale adiuiorium ei lua clementia hiares, persolvunl Deo omnipolenli pro ep vota
iiilperiictur?! Ttinc Hugo magnus: «Miram esl om- ei grates. Hnjus rei graiia Silvancciensis comes.
nibus quod j.git rcx Ludovicus. Paler pueri illius Bernardus prbfectus esl contra Bern.-irduin Rolho-
pro fidelilaie*regis deceptus cst el iuterciiipius , et niagensem el Dacigenam, quid agcret de.puero-
ipso tenei capium filium ejtts. Ciinani de vhieulis cojisuliurus. Cunique mntuis allernatiin scrmonibtis
regis euni erueril aliquis, ct inilii adtluxcrit! > Et niiniuinque secrelis fruererilur, et tle reslilutione.
Beruardiis : « Doinine, quitl facies si •quod retulisti pueri in regno diu traciareiil, Bernartto Dacigeiiai-
adiniplcliiin fiierit? > Et Hugo m.igiius : « Ego qui- dixit comes Bernardus : «Ne forte fex Ludo.vicus
dcin Noiilimaniios et Brilones siibjugansei, possi- animadvertat nostrre intenlionis proposilum, nou
dere faciam illum quajcunque paier leiiuit. Conlra veniiim abbinc conlra te aniptiu.s ad placiluro. Ve-
regemilli auxiliabor, cohlraque Arnulfum, omnes- ruin orede qupd niaiidavero tibi signo inter me el
qne insidiatores viriliier juvabo. > Tunc conies Ber- te facto oslenso per legatum, ct rimare ingenioso
nardus precibus accumiilaiis preces, ad pedes^up- conamine regem Lutlovicum fatuare, quia vull nos
pliciter corruens dixit: < Qomine dux prrcpoiehiis- et vos omncs crudeliter perdere. > Illico pluribus'
sime,* ne ifascaris si repetani quod volo a te. Ut rerum caute replicalis, quisque sua celerius revisit.
crediilus luarum promissionum confilerrtcr exislam, lnleiea rex- Ludovicus de dignae ereplionis puerl.
p"ol!iciiatibnisverbprum luoruin Tac' mihi l"ua:peli- absolutione anxius, et de rcinandato diflidentia)
tione iidem inlegerrimairi. Habeo enim Codiciaco ab Uugone niiriium tristisel uicestys, misU ad Flan-
tiinli amoris 'piierum captione regis perfidi ab drensis gcntis cpmitein Arnulfun), qui ejus rei nego-
Ilosmundo liberalum. > Dttx vero magiius gratulans lio auxiliabitiiriiiiriium"; quatenus venire conlra se
dc puerocruto, dixil comiti Bernardb: « Ul [de] pro- accelerarel ad placiittm. Qui feslinanler occtirrenles
posilionis niere proposilo liducialiter secui.ior sis, sibi in pago Virmandensi, iu villa qure diciluf
faciam libi et illi quresuppiex reqtiiris.» Aliaiis vero -Resli-bulis,quid agerent cceperunljmedilaii. Arnul-
reliquiis, nianibusque supra posilis, sacramenio f;is -vero digui interitus sui formidans ullioueni,
verrc fidci spopondil se puero contra omnes auxi-- vafro stomachatus aslu, dixit ad Ludovicum rciieni:
liari. < ltigenlis formidinis pavore cxlerrcrir, el usqne
APOSTROPIIA. ad iiitimtiih inedullaruni super venturis conctuior,
McHiflurcbonilaiis ope, ne forte.Norlhmanni ct Briienes Ilugoni duci conira
Jliigo poiensquc, valensque, vigcns, rj te rixanti vehemenler noslrre confusionis interilu
Magnus, et inclylus, ac meritus, cohaereiiles, mililari manu ascita insurgant in nos
Jlhigiianiiniis,bonus, ahnificus iinaiiiiiies. Vcfum super lipc dabc libi cpnsilium, he
Miiiiicus, probus, egregius." incurramus venluri damni periculiim. Excaeca igi-
Auxilii ecce menientc tui, tur cculcs Hngcnis muneribus el beneficiis, ne
Jit reininiscere qtiani peragis ppssii quae feceris jure refragari. Ccncede. illi,
Exiiuirc probilatis bpus. Nerllimanniam a Sequana usque ad mare.ut yaleas
Eiiierhuinque juva puerum, qu;e cilra sunt quiele lenere. Norlhmaiini vero
Pioiege, salvilica, refove; taliier divisi deselabuntur, et 11011conlia nos ad
Qucd pater ut lcuuit teneat, cerlaniina ultra excitabuntur. Sic niinues et e.var-
Gaudeat et recidivus ee, maveris polenliam illorum, non uno soli Doniino
Pessideat, habeat, facieus mililantium,
Qued facere assidue aiiibierit. AP0STR0PHA.
His et liujuscemcdi peractis, comes Beiiiardiis; Liventor sceleris, consilii et mali,
rapido cquilatu Codiciacum expctiit, ct osculatusi Prorsus qiiod vetilum est, fraudis et imuix-,
701 DE GESTIS NORMANM.42DUCUMLIBRI TRES. — LIB. III. RICIIARDUS. 702
Cur prrescire Dei consilio tuo - _ noi*unlqurespopondisli puero, Francircqiie principes
A
Geslis conterere, et sislere perfido? IrctiScarunt se super hoc consilio. Quid turpius liac
Hcu! beu! occubuit perfidia tua, iiifaana? talique blasphemia quid obnoxius? Tanlre
Hujttsjani sobolis prremeritus paler, puiihlire runior, lantique malefici ducis nequitia
Pro visu Domini ptirior ul foret, promulgaiur per lota penes Francire civitatum
Fultus inariyiio, testis et emicat. ^ iuoeniii,,oinnes susurrant de lanlo duce et advoealo,
llanc non conlaminans hnprobilas tua qup niodo.tlecepttisest el meiiliiiis iiiuiieribus et bc-
Torquebit simili ei dilanians modo, . neficio. > Conira islitis invectionis molimina Hugo
•
Iiic vere sederit dux luculentior, magnns respondit, ab imo cordis emiltens suspiria
Prudens, pacificus, proiiieriius comes, « Veris purisque sermonibus quae exsccutuses retu-
Sanctus, religiosus, bonus et pius listi, quia oblitus sacramenli, quo roe defensorem-et
Sumnius palricius, marchio providus, adjuiorem pueri ulfroueus promisi, terratn a.Se-
Defensor patriae, at indigus opis, quana usque ad mare liaereditariojure ab eo,possi-.
Solaior miseris, quin viduooet orphani. dendam, donP regis recepi, eique imegcrrirorc lidei
Ciinclis omne bonuin, lucraque prospera, slabili|alem feci, meque adjutorem illius ex ea
Eliecttis populum regimine congruo, B lerra , qurc citra Sequanam esl, perjiirans repro-
Conducei morJeraiis, legeqjie corrigens, misi, si eam quam inibi dedil nunquam con.tra-
Campi siderei ad pascua coelica.. dixeril. Verum quia mirabilis ingenii, ingenlisque
Rex yero Ludovicus pravo aslulae dolositatis industriae et calliditalis comes es, et asiuius in
h genio usiis, misiliiigeiilis revereiiliae praesu.lesad pmnibus negotiis, precor ut eruas me aliquo so-
lttigonem velocius, ut ea fide qua coiicalenantur phismaie a blasphemia hiijus rumoris. Decursd
senior et miles venire fesiinarel ad se promplius. abhinc die sedecies, fesiinabimus adire Norihtnati-
Hugo igitur magnus crebeirimis cpiscoporum peti- niaro ego et rex. Ipse autem Rothomagenseui ur-
tionibus suppliciier coactus, profecltis est contra bem, ego vero obsidebb ul juralum eslBiijocensem.
regem ad vilfam jn vico juxta Compendium, qurei Affligemus igilur Noiihmannos laliter et Britones,
dicitur Crux, dixitque ad regem.: « Cujus rei nego- et redigemus ut servianl liumiles. Quisquis vera
lio huc nie accelerare fide et legatis pnecipuisi conlra iios contuinax fuerit et rebellis, exterminabi-
compulisii? > Rex autcfn : « Ut reddas iiiihi Richar- lur; qtiisquis vCro 'armis prajsumpseril, occidelur,
dum, quem furaius est Hosioundus, et perduxjl adi - Si quid prudenlire et ingenii .habes, precor le ul ab
coniilem Bernardum. > Respondil Magnus Iltigo : „ biijus p.erjurii noxa solvens me liberes. >Ccrneus,
« Nisi castra qiiibns prrcest Bernardus illi vi aJisiu- auiem Bernardus qupd-aperuisselHtigo magnus cor
lero, nequeo favere uHaieniisprecibtis luis et volo. >' suum, dixit ad eum : « Idcirce qucil tu senior beui-
Tunc rex : « Ut^roeae ncessilaii non injuiius, sedI gnis^sirous,vel qiiia- ilJe nepos meus dileciissirous,
solaioi' exislas, concedam libi Ebroicacensem ett nielius quampolero argumeniajjor, si foiie veslrtuu
Bajocacenseih comiiatuin,- quin eiiaui a Sequana cogiiasse iiirbare. quivero. > Illico couies Bcrnardus
ad mare usque ut possideas. Ego vero qure citra consilia regis et senioris sui, denominaireque con-*
Sequanam sunt lenebo , el qiire mere volunta- gressionis super J^orihinaiinos . leroiuis expeiitts,
lis sunt ex bis explebo, Sinius concordes ini recordalrcqiie voluntatis sui senioris benevolentia
omni negotio et unanimes , ut decet regem • et-;• Jrctior, Silvauectis regresstis, uiisit ad Bernardum
ducem perpelualiier. Ego cis Sequanam pergens,i Rolhomageiisem et.Dacigenam velocius,.et qure au.
Roilioiiiaguin obsidebo, lu vero mililari manu Ba- divit ab IJugone duce magno, etian) voliinUfiemejtts
jocas vallans expugnato. Sic atterauius iSorthmannosi mandavit secreiius. Quin eiiani' ne regi obnoxins
advenas ei superbos, nostrreque dilioni suhjiciamus> civilaiem defenderel, veruin clioro caiiouicorum mo-
illos. Taliter auiein miteseenl el suhjugabunlun,. nacliorumqiie |>rajparato, etim quasi ejus advenlui
aut exleriniiiali Dacianj celeres repedabiuit. > Hugoi D congralulans hiiariler reciperet, et ul Hugonimagno
vero dtix niagnus, fidei, quara fecera.t Bernardo pro1 duci terram, quam illi dedit, rcgem .cpnlradicere
Richardi juvamine obliius; quiu etiajn beneficiis ac multaruin argunieiilalionum prosecutionibus coge-
civitalibus exorbalus, pepigit cuih regc hujiis con- ret. Bernardus vero Roihomagensis laelior legatione
venlioiiis fcedus. Quo, ul hrec facerent, deierniinaio1 hnjus consilii, qure iegato disserente secreta audivit,
lempore, regredilurad sua quisque. Bernardtts igiiur Noiilimannis-piiiicipibus ascitis inlimavit. Noiih-
comes hujus couventionis gnarus adiit llugonem1 inanni • autein -non quemquam illorum deciperp
ducem celerius, veniensque anle conspeclum ejus, scienles unquam Bernarduni, quin eliam quod liu-
dixit corde vultuquc turbattis ; « Du.v niiigne H gonis niagni ducis sciret secretum, ejus collauda-
lidissime, praecellis usque nunc cmuibus meriiis, veriuii pariler consilium. -Statuto- vero temporp
et fidei tenore, sed miium mihi ctir innocenti puero1 conjurainj progressionis; ascita Francigena iinde«
inenlilus es,. quod ulironeus Christiame coiijuralioiiis< cunque potuit ,manu hiilitari, venit rex in pagum,.
flde promisisli. Oporterel le quam promisisli sefvare qni dicitur Calcis, ccepilque infesiare genies ef
fitlem illicsam, et nullorum donorum munere et. praedia incendiis. Hugo aulero dux magnus hujiisce-.
benelicio exsecrari eam. Northmpnni et Britones niodi coiijuralione illectus, profectus est ad Biijot
 705 DUDONIS DECAM S. QUliSTiNIVIROMAND. &'-' 104
cacensero comilatum cuin magno exercitu. Befnar- A J coniradieat, el non possidere plus quarii Iribus no-
dus igilur.Roihoniagensis noli iminemer Bernardi ctibus, et dicat nohtenere se ea amplius, quia malo
Si|yaneclensis comilis consilii, misit ad regem Lu- es consilio usus. > Rex vero illico misit ad Htigo-
doyicum in dolo verbis pacificis, quatenus prppe- nein, qui diceret hujus rei sermonem. Cumque
rarbt ad civilafem Rothomageriseni cum episcepis legatus coram Hugone duee astaret, hujusque rei
principibusque suis, et ne amplius devastaret qure verba IIIi intimarct, obstupuit, in unoque oblulii
sua erant ferecilale larttre genlis. Rex verp hujus defixus inqnil:« Calliditasduorum principum coegit
iegationis mandatb lrelus, regiminisque stii et liono- regem mandare tale proposilum. > Hujus igitur con-
ris profeclum cohgratulans adaugere, subacla urbe iradictionis verbo Parisius Hugo dux regrediens,
et priiicipibiis, venit Roilipningensemciviiatein cum nlisil ad regem Ludovicumdicens: « Curquod niihi
FrauCigenis optiroatibus, . prohibens reliquos exer- spontaneus dedisli, ablaium esl? > Respondit rex r
eilus ne depopularentur lerram stiredilionis amplius. « Tellus Norlbihannire non nisi iinius senioris uh-
Bernardus vero, crcterique principes, aique clerus quam luebilur advocatione. Nec debetesse divisum,
fojius urbis, occurrCrunt contra portam Belvacen- quod decet esse continuum. Rolio enim Daciaefinibus
sium, et receperuiit animosre callidilalis ingenio exierminalus; hanc sibi integre vindicavii, et. nen
eum. Crastinre vero diei diluculo venil Bernardus B • dispertita ab ullo poslea exstilit. > Gens .Dacigena
ante ccnspectum regis Ludovici, et ccapit- in delp ncscit famulari nisi tini soli seniori. Legatus autein.
cpmpellare eum veri)is liumitlimis : < Dcmine rex qua? rege narranle audivil, Hugoni duci diligeuler
iiiviciissiine, ab olim-usque nunc integer slabilisque retulit. Interea Bernardus Silvaiiectensis autem au-
exsUtisti fide, et collatidabilis in omnituo opere. diens inopinatum citissimumque regressum Hugonis
Nos ducem et advocatum perfidia Arnulfi aniisimus, ducis sui senioris, venit ad eum citalis equis. Dixit-
sed gralia Dei le regem advocatum nobis recupe- que : < Duxperseverantis fiducire, quoniam noxialis
ravimuSi Non curamus de prole, qoam tibi Hosmun- sacrairtenii solutus es compede, meraor sis sacra-
dus furatus est el absfulit : nec unquam ejus ser- menii,-quo le Richardi pueri adjutorem spopon-
vilio incumberttes militabimus ei, quia melioris disli. >Et Hugo : « Nequibo illi auxiliari, quia omnis
consilii esl nos esseregales cf palatinos, quam talis Northmannica gpns subdita csl regi. > Contra Bcr-
comilis salellites esse et servos. Verum, hohis mi- nardus : i Prreslolare attenlius everilum . rei, et
ium quid audivimus, et ultra creuibile, supraque quid fuluri parieut dics illi.' >
salis admirati sumus , quorum relatu didicimus
APOSTROPHV
quod Uugoni duci semper contra te rivanli contuma- C
cius concessisti spatiosani terram a Sequana maris 0 rex, cur memor haud tui
fine teuus, el adhuc expugnat Bajocaceiisemtellu- lstiusque patris, qui tibi profuit,
rcm , et prreoccupat cum magno exercilu. Parvi Cujusprresidiocontinuo regna tenes modo,
pfelli, rex dulcissime, parvaeque militationis atque Et qui mulla operatus est
seryitii,- quod libi reservasti. Viginli millibus arma- Pro te, ct qui occubuit hostia victima
tOTumaiigmentatus es inimicura luum. Quis Con- Regis siderei, qureque latenti sui.
slartlincnsihus el Bajocaceiisibus vidit fortiores iu Ef quod jam genilor suus,
bcllo, prudentiores in consilio? Si militarem nianum, :PoIlens veridica perpete famirte, ~
ul Willelraus, lenuisses, -omnium quippe gentium f Armis exsuperans, el quod avus contiiiuil sacris
liorum consilio et armis dominari quivisscs, Nonne Nunc prsejudicium facis
AVillelnuishujus exercitus medielate frelus, comi- Ex hoc innocuo adlnic probo puero
taute Hugone et Herberto seorsum conduxit se ad Richardo, celebri' prosapia nobiliter salo.
regem Henricum securus? Quis tuebitur et defen- Hujus flagilii lue
sabii, proderit et prreeril huic quam relinuisli civi- Casus innumeri prrepedient, ob boc
tati ? Bajocacenses, Constanlinensesquo banc cuslo-'D Olim te capient, "lepcrimeni fiiie sub ultiroo.
diebant urbem'Francico A-nglicoquein portu eroi- lnlerim rex Ludovicus morulans Rothomagensis
nentem. Omnium bonorum illius terrre aflluentia urbis mcenibus, disponensquc Norlmannicarum re-
aderal nobis,et eramus Jocupletes opibus illius rum negotia utdominus, fraudulenla falsre opinionis
telluris. Recipe ergu civilatem, quia non habemus inleniioiie, pulans se esse fegem Northmannorum
sumptus quibus in ea vivere ppssiinus; daque Hu- el advocatum, Iabile deducebat illic olio tempus.
goni eam que qiieal rebellare conira lc securius. Quadam naroque die quidam tiro Francicae genlis,
Nos Dacianicum omni gehere nostro praepete havi- sufficientem omnium reruro opulenliam Dacigerise
galionis cursu repedabiiniis, et hanc majore collccta Bernardi, quin eliam uxorem prrepulchrre speciei ut
mullitudine militari, ut RoIIo quondam , devasta- concederet sibi, regem rogavit. Creleri namque liro-
bimus, hec tua, neC Hugonis erit poslerius. > Rex nes hujus petitibnis fa.mam secrelius audientes ve-
vero deceptricibus querimoniis instigatus, precatus, nerunt ad regem dicenles : « Domine rex, tibi ih-
cst Bernardiimiit daret sibi consilium super hisi cessanter semper servimus, et nuilius rei suflicienlia,
rebus. Tunc Bernardus-: « Milte legalum ad Hugo-' nisicibi polusque ditamur.Hos advenas Norlhmannos
nem ducem niagnum, qui Bajocaccnsia rura Hlii ciipelle abhinc ef extermina, precamur, et tafgire
 705 DE GESTIS NORMANNl^EDUCUMLIBUITRES. — LIB. III. RICIIARDES. •706
nobis illorum beneficia concessis uxoribus. Nos vero A repositus abscondelur? > Bernardus aulem tacile
Iinnc urbem regemtis scrvitio ture fideliiaiis, nec de qnre Sgebanlur considerabat, illitisque invectionis
CHjiislibet noslrorum infidelitate nutare quiveris. dolorem in corde pressaba.t. Ludovicus autenri rex
Consiliuro hujus rei nefandum enuclealur Bernardo Francigenhm moneiis exercittim , Herluinum comi-
et Dacigenis; verumtameii vicissim consulti, com- lem conduxit secum, castraq.ue metatus est. citra
miserunt illud taciturniiali: « Rege vero Ludovico Divredecursum.-Coiisiantinciisesatque Bajocacenses
Laudunum regr.esso, novercalisqtte odii zelo' a cum rege Haigroldo uttra Diyai fluenla fixere icnto-
Northmannis nimium pertreso, lurpis lironum pe- lia. Bernardus primo mane consurgcns, venii ad
tilionis ambitione admodunj trislcs , meditabanlur regem Ludovicum dicens : « Domine rex, velocius
inlerilum regis retractando uiianimes. Ut aulem surge, et quid agendum sil, secretius cum tuis ri-
regem decipere aliquo subdolo conamine quivissent, mare..-Alteriusmoris est gens hrec quain Franci-
Norihmannoruni optimales miserunl ad Haigroldura gena, arguinentosre calUdilaiis iiimis plena. > Tnnc
Tegem Dacirenohiliofis et dilioris potentirc milites, quidam recubans intrinsecns, resppndil Bernardo,
ul RichafdoWillelrai magni dueis lilio consanguineo rege adnuenie, slaiili forinsecus : « Pete dormituni
succurrere feslinarel; quia rex Francicae gentis to- citius, quia non curamus de talibtis. > Bernardus
iius Norlhmannis monarchiam vitidicabalsibi, aufe- B vero hujuscempdi verbis exasperatus, repeliit castra
rens omnem honorem puuro Richardo eruto ejus Rothomagensia velocius. iEsluante yero sole hora
avunculis. Haigroldus vero rex Dacire roagnanimus diei leiiia, cceperunt Diva?alyeuni Coiisliiniineiisium
ob amorem Richardi sui prophiqui; legatos Norlh- Bajocacensiuroque transire agroina. Bernardus au-
iiiannoiNiinhonorifice suscepit; constructisquejiavi- tem hec inluens, regem ilcrum expeliit, dicens :
bus, hisque cibariis ct mililibus reptelis, ad liltora « Supra satis rex dermilare adliucslude, quia gens
salinre Corbonis, qtta Diva rapido meatu procelloso, Dacigeiiatransgressa Divreflumen stat equesiris in
mari se infundit, cum incredibili tironum mullitu- liilPre, nescie cujus animosiuuis iiilentione. >Rex
dine, cilius quam quivit-venit.-Corislantinenses au- vero miuacibtis verbis excitatus.surrexit ocius, co-
lem el Bajocacenses audienles adventum regis Hai- mitumque et mililum frequentia conslipalus fesli-
groldi propter amprem Ricliardi pueri, veiierunt •nabat ire ad sui colloquium inferilus. Convocansqtie
•servire illi. Fama illice per Franciae-climalaceleriler Bernardum dixit ad eum :« Nescioquid meus milii
penetravit, denunlians inrestimabilis mullitudinis praesagilanimus, placida non roihi est quiete con-
paganes adesse lilteribus Norlhmannicis. Bemardus tentus. Atit pugnam,atit aliquid novum exagitat
igiltir, caeterique Rolliomageiises, fidelitatem regis milii invadere sollicitus. > Ad hrec BernarduS:
Ludovici verbis simulanles, miserunt ad eum in C < « Nonne prohibui iniiliis prosecufionibus, ne coroes
dolo, dicenles : « Quoniaro innumerabilis copiosre- Herluinus huc conduceretur? > His diclis, venit ad
que mullitudinis pagani primrevrejuventutis flore locum, quo piacilum erat disposiiiim. Stabalautem
•nilidi, nostris' linibus sunt advecti; precamur qua- illic cum Consl3iiliiiensibusel Bajocacensibus rcx
tcntis ascita manu militari, subvenias veJocius no- Haigroldus, rege Ludovico propius slante cum
bis, si Noiihmanniere regionis principatu gaudere Francigenis allrinsecus. Slabal aulein et illic Daco-
niavis. > Rex aiilem legato : « Fama nuntianle au- rum delecla juvenlus, adnixa- hasiis, tenensqiie
divi vcruiri esse qv.odbicis. > Quapropler rex Ludo- scula in maiiibus, qitrerebant occasionem, qua pos-
victis hujiispesliferre legalionis relaiu admonitus, seiit Francos occidere et regem. Mutureigitur. volun-
concilato Francigenaj genlis exercitu, veuit ad tatis colloqtiio, rege Ludovico, el Dacire rege Hai-
*
RoiliOmagumrepenliiiils, adducens secum Herlui- groldo, contuenlibus Francigenisque et Dacigenis,
'
•nuro-__coinilemet Lanibertum fratrem ejus. Rex necnon Constanligenis et Bajocacenis iindiqtie
aulem Haigroldtisregis Franciseaudiens adventuro, secuiii armalis, ciicumslantibus; cuidam miJili noto
fraudulcnto consiiio Noiihmannorum mandavil ve- quondam sibi dixit comes Herluinus : « Cujus so-
nire jUumcontra- se ad placilum. Regc autem Ludo- .Pj spitatis, cujusque prosperilatis, vel cujus facullalis,
rvico confidenti in niultitudine exercituum et ire lu et origo tiii gcneris? > Respondit ille : « Salubris
disponentisuaj damiiaiionis ad placilum, dixil Ber- sum incotumilatis, locupletisque feticitatis; atque
nardus Rolliomageusis se fidelerosiniulans Fraiico-' siiflicieniisubertatis. >Conslantinenses vero el Ba-
rum': « Gens contra qtiam pruficisceris ad Conci- jocacenses cceperunfab irilerrogale inquirere quis-
liandum, intemrb dileclionis ainore recolens, dilexit nam essct, qui de ccmmpdis suae prosperilatis lam
nosliitm comilem Willelinuin, et pro quo mariyri- familiariter sciscitaretur.'Respondit ille inquiren-
"zatiis est iniimo cordis affeclu odit nimiuiii. Lite tibus : « Herluinus monasterioli castri comes prajci-
enim Herluini comitis, Nonhmaiini laliduce privaii, puus. > Constaiitinenses aulero dixerunt Bajocacen-
"congredienJtir hitentione mortis in eum, si forle sibus:« Nonne hic, cujus jurgio v.el-proquo deceplus
einn viderint. Qtiaprbpler eum' holi ducere lecum, est et marlyrisatus noster senior Willelmus^ Mar-
ne forle, eo cogniio, nascalur utriusque exercitus chio duxque honestjssiinus? Erueturne hic irifeslus
jurgium. > Tunc qiiidam ex tironibus Bernardo nbsiris manibus? > His diclis, cnmmptp murmuie
• rcspondisse ferlur : « Num
pfbpler te crcterosque inccmpescibili torqueunt arma omnes Dacigen:*,
'advenas taJis comes, ut esi Herluinus, ullis lalebris ftiriis stoiuachiili; taiiliqtie doniini morte felie
 707 DCDOJ-ISDECANIS. QUINTlNIVlROMANb. 70&
rcstuante bacchati, occasione capta, invaduiii Her- __fugitans alipcdis equi cursn errabal inanis. Quem
luinuin comilem, et periinunt imperlerrili; Eranci- qtiidamRothomagensis miles inermcm huc illucque
genae autem cnpientes comitem Heiiuinum ulcisci fliicluaniem conspiciens aggredimr; el eum proprio
sequc rirmis lueri, insurgunt super -eos inlrepidi. noiiiinecompellansasperisverbisafiatur : «Quorsum,
Cujus occasionis dolo, prrelii certamine-alrociter rex Ludovice.tetidis? quove tenes desolatus iter?
inilo, Franci ielis lanceisque pugnando confractis, Non nostris elaberis finibus , quos injuste invadens
obluctabaiuur fortitef mucronibus extractis. Tan- sltilie irrepsisli. > His. diclis tprquens campilorem
dem inullifluo pesliferoqne Constanlinehsiuro et equum, et irruens super regem Lndovicum per ha-
BajOcacei)sium,nec nen paganorum ctetu hinc inrie benas freni cepil eum, alque vi compellebat equi-
vallali, jugulabantur dilacerati sicut bidentes a lupis. tare secum.-Rexauiem omnibus armis privalus, ncc
Sic mortifero per prreliiim impulsu -cbhgressi, bis erui polens a lcneniis manibus, dixit ad iiium mce-
novem comites nobilissimi praeoecupantur morte, slissimiis : « Quis es, vel quo me iuirum esse con-
srevicnte Marle dilapsi, ex paiie regis Ludovici, tbrques? > Respondit Rothomsgensis. «Et illuc le
nec erat utla spes vitre, vel ftigreresiduis. Rex vero ducam, nec tnsepolesialis ullaienus deinceps etis. i
Ludovicus praesidio Francorum cernens se desola- Rex antem diflidens sui, mcestusque necessilalc
"*
ttim, cxpeiiusque praelii periculum, fugae lardantis imminentis periculi, dixit ad violemum caplorem
Cxpelebat auxilium. Rex qiiippe Haigroltius prospi- su.i: « Miserere, precor, miserere meh et ei ue me
r.iens abesse regem Ludovicum, volacri sonipede pei tuam pielatem de manilius qurereniiuin auimam
agmen secans medium, citalo cursu persequebatur nieain, el insidiatorum mihh Restilue nie moiit'.
eum. Rex aulem Ludovicus bac illacqne fugilabat, Laudur.o, ut queam gloriari et gaudere Francisco
quia freni a capite equi delapsi liabonas nKinibus imperio. Nulla gloria qnrerelur sine lehiibi; om-
"solummodotenebat. Haigroldusautem rex Ludovi- nisqiie facullas et honor, qui meus fueril, libi erit.
'ctim tiililer impedilum mox expetiil, el per capjium Regem le super me si volueris conslituam; si non,
fulgcnlem ensem tenens, vagina cava a latere diri- dimidium. regni concedam.; Rcrum verborumque
pit, militibusqne suis ne elaberetur, neve occide- •fial maxima fitlesinter me et te, sacramenio coliiga-
relur, eum commendavit. Ipse vero capio rege con- tionis Ghrislianre. > Hrec repctens rexxrebrius, el
gratulans, ad prreliicaropuih concitus remeavit, et exora-ns cum lacryinis, proruit de equo ad pedes se
adhuc armis Francos se tueiites ad internecionem diicentis. Tunc miles,percussus liigubri gerniiu regis,
usque prostravil, alque Francicrc genlis laceros coaclusque peiilionibus mullimodis, lacrymis iia
plagis Ofco delrusil. Noiilimanni vero vicloria, ar- _ fatur oborlis : « Proniissionum tuaium fac milli
misqiie ct spoliis poiili, prrcliiqne cainpum luslian- fiiJem,-egoconducam le Lauduno salvuin et iticolu-
tes securi, ad huiiiandum dctuleiuni exaiiimcs sure. niem. > Volunlarie vero pacia faclaqne fide, ccepit
gcniis. -miles regem cenducere, reliclo reeti iiineris calle.
Interea Rolbomagensis Berrsardus ereptione regls
APOSTnOWIA, mcesiissirous, misit concite legatos, ne iransiret rex
Digne pro merilis ducis futnri, Ludovicus ad omnes Sequanre porlus. Ipse vero ci-
Richardi celebris, bonique jusli, titis quain poiuit, lardum regem antevolans prrcces-
Fulgentis pueri, indolisque sacrrc i sit, et-Rolhoroagum praepelibiisequis ciim suis mi-
Vestra proque fidelilaie, qua niinc. litib.usacceleravit, etj_ui regem perquirerenl lidis-
Bellandopalriam tenelis isiaro.- simosexploratorcs misit. Miles Vero» qui fegem li-
Noiihmanni o.proceres salis pot-.'iiles berare conabalur, dpmi ne forle invenireiur reli-
111cerfamine prrelii et triuiiipho, nere ijlum noluit, sed noclu in Sequanaeinsula re-
Cauti et consilio probique cuuclt), posuil, cupiens conducere euni ad Laudunum,.ex-
Servanlcs slabili lenore paceni, ploratoribus fatigatis el reversis. Exploratores igitur
Etsacrre fitlei peiitionem. D scientes quod ab illo milite.habereliir rexLudovicus,
Nunc salvele, valete, avete seniper. venerunt ad domum ejus; et accipicnles uxorem,
El vos, el soboles, sacri et nepoles, filiosque et filias, equos et eqhas, oves el boves,
Omnis progenies sacralae slirpis, omnemqufesupelleciilein ejus duxerunt ad Rotho-
Seplenrcque locum quietis aplum. magiim Bernardo cilius. Miles autem sciens nulla-
Post arlns Jugubrem soluiioiiem, lenus posse abscondi amplius regem, venit quan-
In sumnioqne bono novi refecii tocius ad Bernardum Rothomagensem, etprovolulus
Soriis prospera, bis dualis, oclavre ac bis, ad pedes ejus, deprecabatur ul recipiens regem i;ed-
Cnm sanclis capialis aggregati,, deret suam sibi uxorem. Bernardus vcro solilo
Regnum qui patrice lenetis hujiis,- lajtior, re.cipiens mcestura captumque, regem, red-
Vis virlule potenlis et lenacis, didil ei suam uxorem. Misit igilur ad Silvaneclen-
Richardi pueri in fldelitaie. sem Bernardum, et mandavit ei oplalum regis evcn-
lum. Bernardus vero comes hilaris ct Iretus, cou-
, Intcrea rex Ludovicus cnslodum spoliorum cupi- i- surgens illico. noctu, ad. Hugoncm venil ducchi
, dil-ile deccptorum manibus evasit, et hac illacque e magnum Parisius, qr.i dixit ei: « Audisii, doroine,
| /09 /EEGESTISNORMANNUEDUCUMLL.RITRES. -LIB. III. RICHARDLS. 713
S
venfitanlc fai*Jiaaliciijus rei noyitatem? > Respondil:: A solidabat; jtira, legesque, ct sialula Rollonis ducis
«Nullins. > I-SVille: {*Pfo cerip ccmperias Haigrpl- tenercper oinnia cogebal. Urbcs et castella miiiiire
dum regeiruDacoruiri propler Richardum nepotemi firmiter satagebal, ne forte fortuna vices suas ad-
meum, su.uijnqueprojfniquum, bc lasse conira regemi versa verierel. _
Ludovicurn,'iet in ip$o ceriaiiiine qualer quaternos> . .APOSTROPHA.
comiies perempios, £1 monasterioli caslri coniitemI 0 piiis, prudens, boiius, et modestus ;
-Herluinum, el fratreiri ejus Lambertum , .qiiiuetiami Foiiis, el conslans, sapiensqne, justus,
polestatis crede aspefrima Francigenis, regem ip- Dives, iiisignis, locuplesque, solers,
soriim fugattim, et captum, el adhuc Roibornagensi i Rex Haigrolde.
urbe sub custodia DacigenaeBernartlimaiicipatum. > Quanivis et non sis Clirism.iledclibiiius,
Htigo autem .dux magnus super quod dicebaiur• . El sacro baplisniale non renalus :
• stupens, dixil : « Modoregi quod meretiir aeeidit, En vale, salveque, ct aveto seinper,
e coriiiti Herluino quod digne .decuil, caieris- In dcitate.
consiliariis quod oporlebal pali. Willelmus; Qui Richardum percetebrem tiiendo,-
lque dux Northmannorum pro regis fidelitale, et Rege capto, Fr.ancigenisque stralis,
ancorum, proque quod Herluhio pridem ahlatum B Prrelioceiiaminis el peracto
eddidit monasterioli caslrum, ^marlyrisatus occu- Vindice dextra,
buit : et rex, quem decuisset exsecrabile scel.ns ot Regni habenas nunc moderas polcnlcr,
inaudilum ulcisci, consilio Herluini et Arnulfi per- El ligas cunctos fideitenore ;
lidi filium ejus sub custodia tentiil, el terram bre- Servienies ul farouleniur omnes,
rcditariam illi sibi injuste vindicavil. Superni regis Ecce Richardo
arbitrio condignam talionem palilur rex Ludovicus Iiinocenti, prope tepusioni,
pro Willelini ducis lilio nepole luo, quem caplum Nobili prosapiaque creto,
. lenuil, proque lerra quam sibi usurpavit. Mnjoris A.lqueflorenli meriiis, et revo
namque consilii quam caelerae gentes sunt Norih- Ubeie, el almo.
manni, qui regijm Ludovicum subegerunt aslu tam Gerberga vero regina paterno iraiernoque patro-
pervicaci. > Tunc Bernardus : «,Domine, memento cinio penilus desolala, lantxque anxieiatis delri-
quae.mjbi meoquenepoti spopondisii; et ul decet mentum perpessa, nulliusque solaniiuis spe subnixa,
.tejtiva, ti succurre illi. > Dux vero respondit: « An- quin eliam timens perdere regiia, anlistitum con-
tequam liber a cuslodircimpedimenlo reddatiir, re- siiio peliil Jlugonis magni dueis suflYagia.Quam
. gnoque Francici impeiii sublimelur rex Ludovicus, '' Hugo dux magnus, et episcopos cum illa comittitos
lerra Northmannicre regipnis quieia et sclida, et ab reverenter suscepit, el qurc necessaiia erant bono-
. episcopis - comitibusque et abbalibus saciamenlo rifice distiibuens, secum diebus mullis deiiiuiit.
- versefidei Ricbardo luo
nepoti sancila, clinconvuI.se Intcriro auteni misit Silvaneclensem comilem Ber-
. auclorr/ala lenebitur. > nardiim atl Rotliomagensem miliieniBemardum,'ut
lnierim luciuosa fama ad aures Gerbergrereginre coiivocaiis opliinatibus Norihmannici consilii pro-
. perlabitur, el quod caplus. essel rex, bisque novem perarcl contia se ad sauctum clc-rum. Qni jnssa
comiles inlerempii, caeterique fugati, enucieatur. citius dicio adiinplenles, venerunt contra Hugonem
Jlegina vero Iugtibres.regis sui conjugis suoruiiiqiie inagmim ducein, prrceunle Bernardo, ad priedicttun
incessanter casus deflcns, animumqiie snum laiui liicnro feslinanier. Tunc dux roagnus et episcopi
infoiiunii anxietate atrociter contorquens, nullum- dixcrunt Norlbmannis: « Reddile nostruin nobis
que salubre sibi consilium inde in tota Francia re- senioreih Ludovicum regem. > At illi : «Non retld.j-
periens, misit ad patreni suum Transrhenainim lur, veruin lenebiiur. > Tunc magnus Ilugo: «Vobis
fegem Henricum et ad Ollonem fralrem suuro, flore autem tlabinius lilium ejus et duos episcopos, liro-
pubertalis nitidum, mandans plorabile sui detri- ..r nesque domus sure quos quolque voiueritis pro eo,
menti negotiuin, ut adscilo militaris roanusexercilu ul Francigenre prresules comitesque, et principes
obsidefet Rothoraagum; redemplurus vi el pote- atqueabbales veniani conira vos ad prajfihiti tem-
slale suum seniorem regem Ludovicum. Henricus poiis pLcitum ; ut sacramenlo inlegrae veraeque
aulein rex Gerbergre reginrefiliaj sure non se ven- fidei terram Norlhroannicre regionis auctprizeni et
lurum reroandat ob obsidionera ad Roihoinagum, corroborent alque sanciant onines Richardo et po-
quia merito et digne alque ullione Dei rex Lud»- steris suis in perpetuuiii. > Hoc nanique consilium
vicus acquisilum prrejudiciopatiebatut; linnc casum; Northmannorum principes collaudaiites, et in Hu-
quia filiuin AVillelmiducis, qui pro fideliiaie sua gonis magni ducis fide spen) lolius fiducirehaben-
.Aniulfi perfidia occubuil, caplurn in cusiodia le- tes, reddiderunl regem, filium ejus, duosque episcc-
nuil; totamque regionem Norlhniamiicam, quam pos Hildieruin Belvacensem,el Guidouem Suessio-
suiis avus praeliis acquisivit, sibi injuste vindi- nensem, et quaroplurimos miliies pro e.o recipien-
cavit. les. Hugo vero magnus deduxit regem ad sua, ut
Inlerea rex Ilaigroltlns NorthmannosPagensesquc congratularetur cum suisel uxore sua. Statulo vero
oranes ad fidelilalem Richardi pueri vicissim con- definiti termini tempore, ascita militari manu, cum
711 DUDONISDECANIS. QUINTINI VlROMANDf 7!2 7
praesulibusFranciae, venit rex super fluvium EplacA A pr-aeclaris,ccepitpfrcdigiiisbpnabperaiioniscoruscare ']
conlra Norihmannos, cum riiagno duce Hugorie. Li- divinitusfaciis.iEmtila virtutum,prcpc<i||ieballargiflue
celque filius suus, quem pro se dederat, esset Ro--- prremia cunclis,^ mcnachcsqueet clcjricps, atque
thomagensi ufbe raortuus, manibus supra' phyla- laicos Cogebat incumbere famulalibus|di\inis. Mo-
cteria reliquiarum posilis, propriis verbis fecit se- fibus autem el meritis splendide fulgebat opimis,
curitatem regiii, quod suus avus Rollo vi ac po- istisque clerum ac populum slrenue iripderabat ha-
leslate, afmis- et prrcliis sibi acquisivifc Ipse et benis. Vindex autem erat severii9 scelerum, largi-
omnes episccpi, Cemileset abbates reverendi, prin- fluusque dispensator bonoruro. Sylvestres namque
cipesque Fraucire regni Richardo puero innocehti, dapes ingensdiversafum ferarum copia roinisirabat
ut teneat et possideal, et nullis nisi Deoservitlum illi, quia post legilimam judicii jusiilircqiie discus-
ipse et successio ejus reddat ; el si quis perversre sionem, tradebat se venalui. Meritis mactus.succes-
invasionis rixatione contra'eum congredi, vel ali- sibus crescebal adolescens, pullulantium virtulum
cujus rixalionis congressione invadere regnum ma- exaggeralione vitia abolens.-Tendebatsolersse:
lueril; fidissimus adjtilor in omni adversre inoppor- que perfeclionis ad summum bonitatis, ui.
tuniialis necessitatei.pjr omnia ezsliterit. His laliler gratulari futurre requiei lempore cum sanctitr
legitimaj deiinitionis faicundia delermirtatis , rege IB-namque tempore erat quidara Rodulphus,- ci
Ludovicoaslanie, Hugoueque magno duce et suis, agnomen Torta vocabatur, qui lotius Nprthmani;.
proceres Bfitonuni et oplimales Norlhriianni Ri- hoiiorem post mortem Willelmf altius creieris coiri- .
chardo puero ineflabilis probilalis vice cordis ma- paribus sibi vindicabat, iet Tes dominici juris irtde- _,
nibus libenlissime datis, sacramcnlo fidissimre Chri- center sibi Usurpabat. Distribuebat unuqtioque die
siianre securilalis fecerunt iierum fidem mililalio- Richardo decenli puero curo suis tironibus diaria
nis, auxiliique et servitii. Turic 'Norlhmannici et - prbpensa denariis bis ter "tribus. Aflligebanfurque
Brilones Richardum taiiti bonoris, tanlreque digni- ejus doraigenrepenuria constricli nequiler ef faine.
tatis, tantreque speciei piieruni adduxerunt iiimiiiin Quapropter Richardus industris scienlire ephebus,
gaudentesRothomagtim.Cum autem ulriusque sexus ascitis regionis Northinanniae principibus, quid de
sencs, juvenesque, pueri, et infanfes, urbe terri->• inopia- modicoedistributionis agereti ab eis scisci-
loiioque ipsius pagi commorantes, coinperisseiit tatur. Principes vero, quia itli saeraroenloverx fidei
quod Richafdus desideratre visionis pucr accelera- colligati, el aliquanli beneficiis cjus rounificali,
ret, frendenle vulgo passim praegaudip, irruenteque nunliaverunt Rodu.lfoagnomine Tortre animosiiatcm
profusius super plebem plebe, pro recuperalre sa- irascenlis senioris. Ille aulem- commililones suos
lulis solalio, comprimenleferiler, lurbis innumera- remisil ad Ricliardum sagacissimae probitatis pue-
bilibus exaggeralis, populum populo, fesiinabant rum, deprecans ut liceret venire se ahte illum.et
currere ; licet non valerent muluf? coaeervaiap.que i expiare se his quibus offenderateum. Tiinc nicmo-
oppressionis prrcpediti obslaculo, obviam ire atmi- rialis' puer, e"xpensis illoruro petitionibus, respon-
llure, mellifluaequeinnocenlire puero.-Clerus loliusi disse feriur : « Scitis meum avum hanc urbem prre-
regionis, rebus monaslicis praeparatis, vix propter liis vindicrisse sibi. > Responderunt': «Scimus. >
impelum tumulluosre multiludinis extra suburbariai Et ille : « Meusne pater sorle liaeredilaria hanc ur-
Rolhomagensis ufbis exsiliit, cbllaudansqiie Deuini bem tenuil? Noniie posl avi patrisque necem possi-
rccidivre tripudio prolis, lerensque corpora san-• dere jure haereditario debeo? Videiesi pater ejus,
clorum in ferelris, deduxit eum ad altare usques aufavus, aut proavus, banc urlierii utlenet lenuit;
sanclte Dei genitricis. etrimaminicujusest pricjudicium, meum an suum.»
lllis autem super lalibus diclis slupen ibus, subhi-
APOSTBOPHA. . tulisse caule dicilur : « Si noslram gratiani vult
Urbs luculenta, micans mitite sacro, promereri ullatenus, exeal a civitate quaniocius
Cunclorumque bonorumubereplenaj '•
D ipse et omnis familia ejus; et mOreiur ih villauno
Tranquilla Tesidens effera porlus, riiilliario ab urbe segregatus, donec legalos suos
0 Rolhomage,cape perpele lreta mibi mitlat, et quid illi remandavero audial. Quod
Diviiio reducem nectare pleiium, si floccipenderit nostrre prreceptionis consilium, hbs
Palriciumque ducem jurc poleniem. abdicamus-pmnimodis eum; et miltemus ad Ffan-"
Mirificus quohiain hic almificusque, bigenas, ul siiper hoc negotio dent nobis sajubre
Mellifluuspariler dux, comes, aique consiliiim. > Illigvero qure audierant RodulfOTortre
Palricius libi erit, marchio constans. renuntiaverunl. llie vero egressione sua suorumqiie
Et cujus famam oiim redolentem putaus placari seuiofem suum; quin etiamformi-
Augere propenso sal probitatum. dans superventurum Francicre genlis exerciluih,'
Quatubr agnbscent climata cosmi, digrediens cum omni familia a civitate, moralus est.
Sanclior exslilerit nemo quod ipso, in pratis rusticorum. lrtlerim Richardus tanlae
In faclo, dicto, quin roedilalu. induslriae puer confirmal sibi sacramento veraeiide|
Ex.statiiain in tribus hissUmraafiegoli. devios riiililes, sanciens vinculo fidelilalis eiimyi
lllico safelliiibus' constipatus prudeiilissimis ett iolius urbis concives. lnsecula namque die, Rodul-
713 DE GESTIS NORMANNLEDUCUMLIBRt TfiES. - IIBV IH. RICHARDUS; 7U
fusTofta plures commilitohum ad tahlre iriisit mo- A lenlibriis, cupiens c"tdesideraris filiani siiaiii coiijuii-
deslire puerum, ut permitteret, seadjudicaridum et' gere RichardP duci Copula fcederis cbhhubialis.
ad juslificandum venire ante illum, fecipiendo pignus Tiirtc u.lerque Bernardus : « Nescimus,' domirie,
offeiisioiiis dcbilum.' Turic puef prrecauiiis argutce super iioc fimari coiisiliurii, sed ttia pietate da
menlis artiiiVosilale cpmmotiis : « Sciiis, iiiquil,"„ y piospertini liujus irivectionis .sblatium. Hucusque1
qtiiainatHiitiimprrejudicium mihi oiun fecil ?' > Res- tuO.eoiisi.libpfospefo, recti.ilineris callem tenentes
pondcrttnl :.« Scimus. > — « Nonne tenieriiate suij gradhnur, abhinc obliqui itineris anibages penitus
audaeire adlitic facif?Prata rusticoruni meorum fal-' abdicantes; le duce advocato, qtiiii eliam consilia-
cjbusforidil, ejjuis depascit, calcibus cojilerit, vac- rio, salva fuie quam Riciiardo ceinUirfecimus, gra-
cas ef ari.eles,.laufos et porcos occidit et coinedit. diemuf. > Hugc verb sccfeti sui bbrievciurii ccepit
Si non discesserifa. npslris ijnibus exterminaius, paridefe preposituiri. « Re.;;uisistis adluic Ritihardb
incurret debitum pericuium velpcius. Quod siiasistis diici Norfhmanriofum uxorem voluptuosre liuraarii-
usque modo, ifli et adhtic suadeiis-: sed nequapruaih lali et dignitati ejus congruam el liabilem? > Respbri-
iili prpderit. > llli .iutein stiper talibus diciis ad- derunt : « Nequaquam. > Et ille : « Quorsuni in-
miranies, ceciderunt in faciem suam, dicenles: .tentionem vesfri cbnsiiii vertitis, vel icujusiibet
« Domine, precamur ne irascatur, nCvedesreviat B r filiain illi vindicando subjugabitis? > Bernardus
in nos furpr. luus; quia tui per omnia fideles su- vefo Silvane"ctensis;affectuosa talium propositiorium
rrius, nec illi unqiiain adlirerebimus. > Iili autem di-" inductione, aiiimadvertens interilioneih sui senioris,
scedentes, qure andierimt Rodulfo Tbrtre renuniia-' respondit proloqiiio argumentosae nientis : * Db-
verunt. Ille vero diffidens sui, prata celeriier dese- mirie, ignbrairius cujus, nisi /tuam. > Htigp vefo
ruit, et ciim omni familia concite Parisius venit. Magriusirilelligensariimadvertisse'uirumque affectuivi
Vidcns aulem filius ejus, qui "erat Parisiacae urbis voluntalis srtce, aperta cordis sui inientione dicilur
episcopus, repeniinum adventunjejus, diriguit; imo-" respondisse : « Noir est quippe riios Francire ut
que traliens a peclpre suspiria, dixit: « Cur, pater,., qtiislibei pririceps duxve constipatus abundantius
cum emni ulriusque sexus famitia huc acceleras(i?> lanlo milite perseveref cunclis diebus laliier in
Ille::verp detriraeiiii.stii episcepp casum, atque cala-'.,' domiuip ditionis stire,iit rion aul faniuiatri volunta-
milcsum infortunii sui retulit periculiim. Episcopns lis surc, aut Coaclusviet pbteslate, incumbat 30011"
etpater ejus misil el i*emisil legatps ad tantaefor- vius imperalorij.vel regi, ducive : cl si forte pefse-
litudinis pueruih, sednon profuit illis in prosperum. veraverif in temeriiaieaudaclre surte,ut non faniu-
Videiites aulem seniores Norlhmannire quod lam , larelur alicui volenler prrecopibsa uberlate sufficien-
prudenfer exterminassel principem militire^limue- tire sure; solent ei rixae dissensionesque aique casus
runt iilum valde. ifinumerabilis detrimeiiii saepissime accidere. Quai:
Cum anteni insignibus tantisque refulgerel indi- propter si placuisset Ricbardo duci fuo nepbti
ciis prreseniis fulurrequebonaeoperatiouls, Galliaque seipsum flectere iit ;niilitaret mihi, Vestro saliiber-
cpmmoranlium menles tanlique sagacis percelleret rimo consilio spbnle filiarti mearo corinubio illi juri-
fama adolesceniis;' aique.rutilans: copiosis quater- gereii)'*.etterrre quatii hrjjfcdilario jtire possidet^
nanim virtulum profusius. incrementis , regntim! conlirtiuis defensor et aiiditor cbntra'oraiies ad-
Norlhmannire nulli subaclus nisi D.eodisponens nt; esserrt. V Tunc : comes - Silvarieclensis''"Befriafclus
jrex,. mpderarel jutlicio justi reginiinis; Hugo dtix dixisse fertur:: « Qtioriiam quideni Richafdum adb-
lijagnus cernens eum vigoratum et pracelleiilem ini lescenterh ducem, nieum;nepoterti, captum pfidefri'
omnibtis faclis, mandavit ad se venire comitemi lenuit, omnesque Norlliriiarinos perfltibm rex Ltitlo-
BernariluiDcommoranlem urbe Silvanectensi, asciioi Vicus perdere voltiit; melius bpto si filiam tuanr
pariler Bemardo Rothomagensi. Qiiibusait : « Plu-, dederis iixbrem illi ui riiiiitef tibi, quarii ilolbso
riniprnm-insidialorunj Richardi adolescentis .cpmi- regiw> Dedif itaqiie Hugo' iliix rririgriiisRichafdo
Jis legatos liabiii, qui retraclant el conanlur terrami j) 1 nbbilissinib adoiesccrill filiaih' sriarii firmamenfo,
Nprtlimaniiicreregipnis invadere ccngressipneliostili. sacrarrienii; riOn"'ia'irieiil statuta iege 'fescerihtrite
Richardus nec regi nec .duci militat,: nec ulti nisii coeiiiplionis, verum-denbmiriafo juraibqhe iefrnirib
Deo obsequi prrestat. Tenct siculi rex hjonarctiiami conhexioriisconnnbiali^. Ciiri)autcm hujus 'veridic*
Nprlhmannicre regionis, ,et noni.habet ainicossibii retationis farha-'iegis LiidoviCiaiifes cbfdis -pefce'1-
cpnnexos inexiripabili fcedere adjulorii el societatis.; leret, cfuniteihque Arriulfiimfiitufre uliioriis iritefi-
Arnulfi comitis perfidia pater illius ccciibuii. videie> luin penlms fofriiidantem pertUrliaTef; quodRi-
ne perfido e]usdem calliditatislivore decipiatur. Rex: chrirdus Nofihmannorujh dux iilire Ilngonismagnl
auleni rion imriienior anle maloiiim, animositaiemi dUcis marilali connubio, graiia posterilalis et suc-
sui detrimenti ef captionisadhiicrtimin.ai, etqiirerens; cessibhis se copiilaret, serviiioque ejhs pro ea,;
interitum veslrae perdilionis, illius rei dolo plurimos'i pfoque universi solalii adjtitorio incumberis, niili-"
sibi associal. Qurerite ergosalubre vobis consilium,, lansque coiijunclrcamicitirecompeleniia, foederisqiib
ut se.curi insidiarum et deceptionnm, ne liroeatisi insolubilis nexu" se illi colligaret : hiinii iremof i#
fatatem rriundanre varietatis evenlum. > IIoc aiitemi limore perterriti, ne lantOTumduortim duciim mili-
dtix Hugo magnus propinabat proposilo caulre in- tiim frequcnlia contererentur subacli'Virrnriihleiisi
PATROI..CXLI 23
 715 • DUDONISDECANI S- QUINTINI YIROMAND.. 715
pago, decursa renuntialaque utronimque legatione, \ ilUus incola. Talium ubertatum tellurem oportei.ie.
occurrentes invicem sibi, quid agerent super pesli- possidere, quia avi et proavi, cajterique anlecesso»
ferb conjuratre conspiralionis duoruui diicnni con- res eam propter ea tenuere. Memor sis nialoruni
sorlio, cojperunt rimari. Dixil autem Ludovico regi et injurire quaetibi Nortlimanni fraudulenter iiiiu-
conies Arnulfus, desiderans anniliilare ac perdere lere; facile poteris eorum roullitudinem ab illa terra
primrevre floris adolesccntem Richardum duccin delere, quia sunl formidolosi el advenre, sotenlque
toiis vifibus : « Hugonrs magni ducis paler Roberlus latrocinia in mari exercere. Majoris pretii valeh-
super palrem luum Caroluni, faVenle Rollone avo tireque et aiflueiilireexslai tcllusNorthmaiiiiicaquani
Ricbardi ducis, sceptra hujtis regiroinis injusle Lolhariensis terra. > Rex igitur LudoVicushis et
suscepit, et pene lolain Franciam sibi prave suhjii- hujuscemodi persuasus , respondisse comiti Arnul o
gavil. Cum autetn lale severrealiercalioriisdivorliuin fertur : « Tanire nobilitatis comes tanlaeque asiutire
iniineiisuih succresceret, Franciaque pestifero duo- et prudentire princeps oporlet ut expfeat fideliter
runi regum confliciu desolala exsecrabile casnalis quod suo seniori suggeril consilians sagaciler. Igilur
deiiinieiili jurgium flebilis perpessa essel, Carolus quoniam omnibusmeis noliof el credibilior valen-
pater luus Francini solatii spe omnino privalus, tiorque es, piecor ut quod disposuisti rchitu ho-
ppisque auxilialricis sui per ouinia indigus, Henri- B nesli consilii, gralia expeditionis Oilioni fegi subnii-
cuni Transrhenanutn regem expetill velocius, el nistres; ut strenuo intervenlu luo, ascrta universa
ut. conira Robeiiuro regem super se exsecrabiii bellicosa manu sua dilionis, veiiiat; depopulans qure
Frahcoiiim lemerilaie coiislitutum ferilarel, exer- sunt Hugonis ad mccnia Parisiasre urbis, resipisccre
ciluque conglobalo sccum Frauciam veniens conlia eum pestiferre subversibnis inteiitu cogaf, multis-
euin audacler debellaret, Lothariense regnurii se que deprajdalionibus et incendiis eum dilanians pe-
i.llj daturura spbpondil ullroneus. Ut, aulem illius. nilus conleral, pro regno Loihariensi Noiihmanni-
temporis cursu se habuit res illius cerlaminis, non curo nobis aequirat, hieplasque iUius rebelles forin-
jnexperlum , est. noslrorum ulli. Rotierlus digue secus detrudat;Saxonicum robur.expeiiatur North-
praiio interiit, Carolusque rex jjaler luus habenas mannica tellus, el sl forle quiverii contra col-
regni jusle oblinuit. Hugo aulem filius ejus ejusdem luctari, prohel suis viribus; Rolhoinagum nobis
prajsumptiva; temeriiatis veneno infeclus, sceptra obsideat et capiat, Richardiiniqtie tanire superbie
isiius regni conalur super te invatlere, leque atque adolescentem capiens lloccipendat.>
ine luum fidelem, ulrumque peiiilus perdere, cpn- Arnulfus verocomes prxoptans penitus perdera
ciliato sibi INnrlhniannpruin duce. Riniari igilur C divre memorire Richardum, ne vindicet pairis stii
festinat cilius ad Ottioneili
condecel, rex: praepotenlissiine, qualiter possis re- sanguinem innocuum,
Transrlieiianiim. Veniensque ante illius.con-
gnuin Francire lueri et regere. Priiicipes namque regem verbis humillimis
adherenl obedienter et fan;u- spectum, dixit at euro : i Rcx
linjus terrae llugoni, Francorum Ludovicus charre hiexlricabilisque ami-
fantur libciilcr ei. > Adversus hujusmotli verba
rex Arnulfo coroiti ialia : « Da mihi con- Cilirelibi munus. Pestiferain insolenlire et temeritatis
respondit (liicis el Richardi Noiihniannorum comilis
silium, quo Hugonis contumacis arioganliie queam Hugonis non valens ferfe toiucntionem, ""millit ine liiri, ul
resistere, mc meumque regnum lueri et prolegere. >
illi gratia ttiaj pietalis prresles solamen.
Arnulfus vero conies dolosus, cupiens Ricbai^dum aliquod
fitiam suam Richartlo adolcscenli maritrili fce-
ducem perdere el annihilare cum suis oiniiibus, Hugo Ule vero suus miles effe-
ne quirel iromeritain necem patris sui ulcisci ven- dere connubioque juhgit.
luris diebus, ccepit regem cenforlare verbis fraudu- ctus, gratia illius amoris ul domiho per oiiinia 'obe-
animalus miltiari exercilu, ambit Francire
lenlibus : « Censilium dabo libi salubre el prospe- dil. lllius
habenas et sceplra, ut
rum, quo quibis conlerere et prosternere Hugonem regnum invadere, ejusque accelerat possidere. Reluride
et Ricliardum. Da Olhoni, uxoris tttre fratri, quod ejus pater pridein,
illonim, precamur, prresumptivae voluntatis arro-
paler luus palri suo spopondit regi Traiisrlienaiio, l^
Lolliariense regnnm, ul devastans lerram Hugonis ganliam in virlule sua, et destrue illorum perversae
lihi resislenlis Parisius usque, el obsideat et capiat elalionis jaclanliam polentia lua. Si nostra* depre-
tihi Rplhoroagiim. Suflicieiiiia igitur illius terrre calionis expleveris volum, sique bbsitlcns' Rollio-
magum, Nurthmannicum acquisiveris nobis r-
profusius locuplelatus, frequenliaquc opiimalnm
dabimus libi in perpeluum Lolliaii.nse rc-
propensius constipatus, atque prresidiis taiilaiiiiii gnuin,
urhium mirabililer adullus, quiveris contra ducem gntim, qnod palri tuo fuil reproroissum propter
Suessonico campo mirabiliter pcracttim. >
Ilugonerii praeliari securus. Esl namque tellus prrelitim
Northmaiinica omnium rerum suflicieutia prre Oiho verp prrcpptalM legatiohis sermone g vistis,
caeteris abundantiiis plena , aprorum cervorum- asciiaque et coadunaia orientalium proftisius inanii,
conventione deregno facla, venit velociier, devasiaiis
qtic, ursorum atque capreolorum venatu alDucn-
ter .replela ,:,oinniumque volucrum silvesirium omniii, Parisius occurrente illi Ludovico fege cum
exercitu. Oiimibus qure erant Hugouis con-
etalti|iumii)ullimodis pullis incremeniata, piscium- niagno
el dixil coiriesArniilftis Olboni
que; diversaruin specierum genere fecunda, quin- snnipiis devastalis, urbs percniii Sequanae liiubo undiqua
ij.liam onjnium.b.ouoruni largiirix, quibus indiget fegi:« Ilrcc
 717 DE GESTIS NORMANNLEDUCUMLlBRI TRES, — LIB. III. RICHARDUS. 718'
secus prrecincla,. viget inexpugnabilis ab pmni A urbem Rolhbmagensem malutiniis. Mitte anle cbn-
genle superVenlura. Precamur ilaqne, Verle tan- speclum ture roajestalis rpbuslissimam legioiiem,;
taruin legionum exercitum ad Rolhpmagehsis urbis quae invadens hosliliter prreoccupet civilalem; ut si
paguin, quia anlequam Nerlhmanniei ruris flrtes quos forinsecus slanles cerlaminis gralia invenerit,
attinges, depoiiabuiilur libiillius civitatis claves. > atl civitalem ferociter relrudat, hincque lenioria lua
APOSTROPHA AD> ARNULFUMi illofurn securus ad porlani Belvacensem figai.
Posse sisiere cuf Dei,' Cum autem appropiaveris,' lutis meique seniors
Omnium quoque prrescii, exercilus eos sollicitos reddat, sicque in primo rer-
Vclle, cujiis Opus manet, taminis apparatu eoque prrelii conflictu contcmplari
Elcalor peiil omnia, quiverirous cujus valentiaj et fortiludinis haec urbs
Regibtis ctipis asperis, exstat. i • •
" Tum
Cortlunjacibus, improbis, quidam nepos regis Olhoriis dixit verto ela-
Arreganiibtis et malis ? tioiii5 :« Domine rex, si licel libi, anlecedens ibo,
Quamvis emerituih duccm castraque lua melabor. Si forte ingruerinl cbntra
Heu! patrem teligil, tuns, me bella, ego Qonteram gladio eoruin millia. Expe-'
Islius pueri sacri B riar cujus habiiudinis cujusve valenlire vet fortilu-
Mucro, sanclior ul foret. dinis siini iu prrcjio, cujusve.ca'utelre provisionisqne
Testis ahiiifliiusDei i^ et prudenlia in bello. Contra Dacos et Alanos Go-
" '
Vota non lua ffivola thosque et Hungros srepe dimicavi, verum cpniia
Vclle pfOspicient.luum'; Northmannos rtuiiiquam certamen inii. Aciebus pnc-
Ecce sed comes alroior, paralis lacesceris ees, expugnabe civiiatem et dissi-
Marchio loeiipieiior, pabc dispergens advenaegenlis plebem. > Hcc auiem
Duxque sancliOr omnibus, referebal jactarilia juvenali, ignorans varium casu.a-
JNobilis,celebris, pius, lemque eventum prrelii, Extemplo rex Otlio lmniil-
Jusltis, almificus, probus, lirois regalium petilionum monilis coaclus, citaio.
Sancfus, innocuus, boiius, exercitu progrediiur mittens ante se perversre cla-
Omne jam slatuel bonum, tionis nepolem adornatis legionibus.
Omne conteret et malum. • APOSTROPIIA.
Mullimodarum namqne petilionum persuasionibus Othofex magnus recolendusaique,
rex Ofho compulsus, movit tantaemnltitudinis exer^ Cur Richardum percelebre.m sacrtimqiie,
ciium, proleclusque est cum rege Ludovico isuper *-• Nobilem.juslumque, probum,modcsttim,
Eptae rivulum , qui lermino diremptionis limiiat Marchionem palriciumque sancttini • • - '<
FranciseNorlhiiianniaj.queregnum. Tunc vocat Otho. El ducem nunc.magnanimumqtie forlem,
A:pn**J£u*i)*inceoiorem lolius mali, et requirit ctaves Arobis infesto laniare costu :
Rofliomagensis urbis, uf sibi pj-amiserat depofiari. Et malignp cciilaminare nisii,
Arnulfus vero intenlione argutre melitis ccepit re- Et hcnorem tollere principaius,
gem Othonem affari: « Dbniine rex, nemo Rblho- Qnin potenti sistcre cogitatu
magensihm audet le aggredi, quia abhinc Rotho- Nutui Regis.superique summi?
magum usque exstal tellus silvestris, conunorantur -. Posscnullus nam Supero rCsistet,
que iatrocima exercentcs in cjus silvis et lucis. Est Velle nec jam sidereum reflectet.
alius decursus aquarum in prdximo, quae vocatijr Hic comes, dux, palriciusque summus,
Andella, pratis omnibusque rerum afuueniiis pro- Marchio sanclus, celebris, modestus
pensius referta. lbi cras, pelimus, liges lenloria, Legibus plebein motterabit alinis
venienlque illuc oplimates Rothohiagensium, fe- Torquet astulus laceros reosque,
rentes libi clavesurbis etpretiosi honoris munera.> .Q Ataue justis prremia dignadedet.
ftex vero Oilio deprecativis coac.us verbis, abhinc: Moribussanclis meritisque fulgens,
secedens in Andelhefluvioti resedil praiis. Sic poli splendentia scandct astra.
Ditucuio vero subdolae catliditalis coroes sielit; Tu polens rex alque vigens valensque,
ahle Othonem regem, episcoporum coetu ducumque Contereris numine sempiierno,
el procerum frequentia consiipatum et refulgenlem. lncubabis ridiculreque sannre;
Cupiens atitem ilicliardi pfrcfulgidre adplesceruire Sicque Norlhmannis reprobalus ibis
muliare piiberii, regesque conducere ad Rotlioriia- Ad ture sedis verecnndus aulam.
gensemiirbera, dixil ad Olhonem : « Rubbre futtirre Cumautem nepos regis Othonis appropiiiquaref por^
subsannationis Rolhoinagensesque confusi, verectin- tam civitatis, qufe nuncupatur BelvaCerisis,borusct)
danlur clayes mitiere tibi, nisi oppressi fuerihi im- equiiatu ferventis elatioiiis hostilique bellicosi cer-
niaiiitate hoslili. Duofum igifur regurti taritoruirtque laminis congressione feritaret in Norlhmannbs acie-i
dticom et procerum exercitti vallaii, non diflerent bus adornalis, ipsi vero Norllimanni talium cofln-
civitatem rcdderc tibi. Qiiapropler precatur te ob- ctaiionum gnari, sinuilantes fugairt, qiisisiiiosiibus
lixs nieus.scnior rex LodovicusVut prolici-raris aQ convhti rcpetebaril celerius orajsidium urbis; Sai
 7«f DUDONISDECANI S. QUINTINI VIROMAND. -,..., "72(3.
xones vero-fictae fttgre siiniilale hilares, talhimque Ji J njinia; hicertum.namqiie esl niiliir prrescire quid
casuum eventu eos adamantes, persequebantur eos agendunj sit in lam pesiiferairisliuiri bvenluiiro ca--
hostiliter. Tande.mvero nepos regis congressus su- suumque conlritiorie. Vos, qui natu sensuque ina-;
perponlera porlre Belvacensis, pulabat expugnare jpres estis, qiiorumque consitio quacexsequenda sunt
mcciiia urbis. Norlhmanni vero hinc inde armali delibcro,. ciincii sagaci internaj medilalionis cogi-
congredieiites, et super eos ul leonessuper pecudes tiitii riniiimini, quid pporleat laudabiliicr exsequi.
cxsilienles, cceperunt eos lacerare prosternenles, et Maleficum, si vobis placet, sopbistani capiam Ar-
occidcre (elis mucronibusque coruscis, atque discer- niilfuiii, vinctunique caienis Richardo comiii initlani
pere securibus, utl)ideiiles lupi.. Mitltisver.oSaxo- eum; nt vindicef de eo patrerosuum, quia fraudu-
iiibus interfeciis, pluribusque attritis et vulneratis, lenier coegit nos huc preperare el -ie^tm Luifovi-
defungitur super ponlein niucronibus ci lanceis ne-, cum, cupiens eccidere duceai Richaiduni, ut oliin
pos regis. Tandem Norihmaiuii -vicloria politi, ca- pairein suuni. > Tunc pracsulcs etoplimalos respon-
piur.l inullos principum in conflictu roortiferi certa- derunl regi Oihoni, diccntes : %Exseerabile cuiR-tis
ininis. Reliqui veio Saxones nepotem regis mor- alque viluperabile oniiiibiis erit si capictur, sique
luum super pontein jacere cerneiitcs, eumque' cuni Rlchardo ad puniendum mitietur. Voreciindia dcdc-
niagno impeiu duroque coiifliclu rapieiiles, ducen-I Ifciisqueobseeiire confiisionis et dainni,qiiaj conuignrc
libus Noiihmannis pltirimos illorum caplos ad mcc- mercedis relributione palcris, non delebitur ; quia
nin urbis, depprlabanl ad crcteras phalanges. Jurgio tuus exercitus Richardiun el suosindigna obsidione
duri prolixique praelii taliter sejuncio, slabant hinc opprimens, hic injusle moralur. Sed de n.istrre re-
Saxones el Franci et nllrhisecus Norlhmanni, nee , gressionis profeciione salubri cohsilio stndc, et ne
ambiebat gens Transilieiiaiia amplius se conimiscere deterius lurpiusque tibi cpntingat, cum .oinniinlen-
jpsis. f one aiiiiiiadvcrie".Nepoieni tuosque cpnjiles satel-
Inlcrea moiiirer.aj relalionis, fama regcm Olho- liresque cl quamplufijiibs iuililes..biiju>>obsidionis
nem, crudelem nepoiis mortein .dcnuulians, percu- jurgio jnsle perdidisli^.quia civitalem. lianc iiijuste
lit; totunique exercitnm rumor tanti .detrimcnti* invadens obsedisli. Inconsultus elenim suggestionc
conlurbavit. lllico coiiinmnis ralionc consilii hosli- vafri Arnulfi huc accelerasti -; praecave ne incon-
liier invaserunl civitalero, ciipicnles laniae reveren-. sultus regreJiaris.Amari ad Sequanaro usque eon-
tiac juvenis vindicare sanguhiem. Saxbnes vero cl globantur onmes incolaj, jiostqne biennium gesliiinl
Franci nihil circa urbem proficienies, sed pro.plu- le acicbus prsCparaiis invadere. Non est nostrse.yjt-
rimis'suorum exerciluiini occisis iiiiniuii ejujautes, liiudinis nostrique consUii el opis,. diiUurno tem-,
reverlebanlur ad castra, defunclorum cadavera de- J poris iiiiervallo hic mprari. Regem Ludovicum pce-'
porlantes. Nepolis vere niorte hisquc inoppertunila- nilet liimiimi Iiiic venisse, quia in lmj.rs obsidi.oi.h,
tibus rex Olhp moasius, vidensqne vcnire pagenses dilatalione: novit sC nihil proficere. Ariiulfus veri)
illius terrrc ad urbem allrinseciis, dixit suis piin- plurimis sopiiismalum ainbagibtis iiilricalus, pro-
cipibus : « Polestrte brcc urbs vallafi noslro exer- mulgalo sui niendacii ingenio, hic ci,b:c laiiiaudo,!
citu, ut qui transvebunli-T navigio, 110.1iransgre- non ambit sermocinafi tecuro.amplius. El iuco iu-
dianlu]?>Respon.leruni:« Ncquaquain.quiaSequaiia ternrje ir.editationis. cogilatu relraclans perpcnde.
siroplex ct singularis procelUs suis quaiit niuros quid nobis Triinsrhenanis age.idtt.ii sit iu isla obsi-
civiiatis, quin ctiain increinemaia el fcpugnata,.flu- d-one. Urbs non capieiurj pbsi.des non.dabunltir,
ciibus maris, delerminato cursu lunrc crescentis et verum inehiclabile i.obis daiunum accrescet velo-
deficienlis, iiicremciilo sijjilenarii nunieri, restuaiile cius. Uiinam.iure jussionis praeceplo esset qtiisquc
fluclu, prajoccupalporias et inoeniaurbs.> Tuncrex nPslruro, quo lerrain peiiit exordip nativilalis sure !
OiUomisil ad Riclian'um, ut.liceret ei oratn petere: Sedqui.1 nobis adhuc ininirae suflieiuiii.ynla, pre-,
sanclum Audoenuii).Data vero orandi licenlia, rex camiir, torque prosperre regressionis vesligia, ter-
cum episcopis el ducibus, depositis armis, venit ad jj ] raui lioslrae ,nalivitatis repeliiiira. > Hujus igilur
inonasteriiiro, quotl esl in suburbio civilais, in lio- senv.onis collociiifonibus.rex Otho submonitus, ibr-.
nore culiuquesancii Pelri sancliqne Audoeni dedi- midansque pestiferos fuluri periculi casus, quasi
catum. Multa verp donaria ibi largitus est ipse ett infra slatuin stire ineiilis reCeplus, diulitis medi-
sui, resiiiensque hi CP,'accersitis optimatibus dixit: : taus, infil priiicipibtis :"«Ne pejora prioribtis;infor^
« Quid nebis agendum sil, anrme decernile, el quid| lunia foriuitu patianmr, neve npstri iniinici r.oslrj
bujus negotii sibi videlur recl.uin, hilinicl quisque. delri.menli .siiccessibus-exsiilient amplius, Uer i.p-
Precalu regis Ludovici, comilisque Arnulfi subdolo) slrre regressionis, si vobis libeL, cras _repetainus, >;
sophismate decepli, liuc ,veniiiius,.i_uonpn honoremi Hoc namque cpnsiliuni TransiJienani coUaudanies.
recuperantes, sed damntini verectiiidiairique alque_•• per oronia, pratione fusa in sancti.Petri sancthjue
confusionem noslri honoris lurpiler patitnur. Niliil1 Audoenir bas.ilica, repe.tunl hilares tenloria. Aniul,-
adversus Norlhmannos nllo hostili conaminc prae- fus vero cpmes, relalu qiipfiimdam, ulprajyideret
valere quiyerimus, quia per Sequanrc alveuni cunT . ne caperetur, _edoctus, bbscuraj nociis conficinip
cla prospera illis subminislrantur. Intolerabili ita- expergefacto.suo exercitu, castris lentpriisque cpinr
que crucior Irislilia alque animosiiaie pungor piaj- plicatis secretius alque ex piijiii suppellecfiii pne-
 721 DE GESTIS NORMANNLEDUCUMLIBRI TRES. <- LIB. III. RICIIARDUS. 722
ratis equis el- plauslris, noctu shenler cautoque A Ordinis atque gradusque monastica suppieat, ornet,
atque" ctanculum profectus, repetebat. rura' Flan- , „'. Stringai et amplificet,
•drensia velbcissimus. Legeque.-normalicompellens vivere cogat
APPSTROPHA. Servitio Altiilnoni,
Otbo, surge velecius, et fuge nunc cifus, Sicque corollarii superi commercia lucraus,
Natalempete glebam! . Vivet jn arce poli.
Vindexnam superus tua terrilal agmina. APOSTROPHA ADlilCIUKDUM.
Surgens nunc citc cede !
'Dtictor subdolus evanuit luus; en fuga, Richarde, bonus, recolendus,
Te hunc crue praepesk Digne venerandus, amandiis,
Contra velle Dei quid.adhue recubas? Fuge Et.marchib, dux, comes-almus'—
Narii prajtimidps faciendo,
Nurici, nunc fuge, iiunc, uuiic.
Cuni Norihniahnica prrepedient tibi et agmina, Siiper hbs limor irruit ecce
neu, lieu 1lurpius ibis.. Regis domini omnippteniis— ;.:i
' Gressumnurtc Ne sellicilus iimeas nunc, ;
pete, nunc fuge^ nunc iter arripe
Fidos cedere coge! - . I
_3 Jaculeque Dei celeres jam
Perculsi animo fugiendo,
'Rcxnunc.nepereas,.fuge,,cede, liquesceque,,
Plures rnanibus capienlur,
Septus labere coetu! ,
Richardus juvenis prcbus et pius el benus Gladio plures morienlur.
Sic vix patriam repedabunt.,
Agmen jam citat ingens,
Summus marchip, dux qttuque, palricius, ccmes, Tu legibus et populoruni
E.t te cedere gestil. : Judex animos redomabis^.
Iiujus recter.liumi, lccuples, bonus et sagax* , Ast:ecclesias slaluendo,
Aut neri^ aul velis, exstat. Fariiulalu solliciiare
Practico theoricoque,
Leguii) et distribuet populo moderaininunt
Judex juslus habeiias. Triforme hoc ordinis agmen,
Damni poslqufrlugubria debila liebilis Deilate sacrre Trinitatis
Digne scandet Olyjnpum. , Cogesjurgebis et anges. . - ,
' ; APOSTHOPHA ADUITHDOVJCUM REGEM. APOSTROPHA.
" '
'Quem regale decus,'sceptrum passimque coruscum, Insidiis remisque hianlibus _,
Jactiiat exiroium, C Cunctis nialisque iraditus,
Stemmale fegaliquem expbrgit sexu ab utroque- Exosus nimium, ut pulridum pecus
Regia progenies, Ctades perosa, odibilis,
Quemdecet altolli summo conamine, quaesunf Pestifer et nocuus, quin perfidus,
Regia si peragisi Injurius, cunclis lues,
Et cujus proavi bis ler fria regna feruntur Et dicto et facto, meditamine,
Conciliare sibi, Obnoxius cunctis, reus,
Gur vicibus tantis Richardum sternere gesliS, Airipliushaud renoves jam jtirgia
- Percelebfem juvenem? Nullos citabis litibus,
Perlidiaededilus casso conabere cuncta Desine Richardum juvenem,.probun
Namque supra satis haec. Praedeslinatumj'am Deo.
Nunc fugias potius, magis haecsenlenlia prrestal, Marchio; patricius, dux et comes,
Praepete equo -et volucri. Electus, almus, prrepotens,
sConiraNbrihmannosolim bellare cupisti, Egregius, justus, pius et probus,
Qnid membr altigit es^ Sanclus modestusque,innoceps,
Kam caplus berfj'certamine, succubuisti Religionis apexque sacf* cluens,
Casibus innumeris. Et forma normae prajcluis,
i, A iS^jasumma borii hujus lucidi
Nuiic fuge, cede, recede, itiner cape prrepeti gressu,
"'' Vivere si Plebem fovet Norlhmannicam.
cupias!
Jurgia nec rcpetas conlfa, quem dexlera sahxit Igiuir plebeio hujus nocturnalis murmuris lumuliu
Judicis rctlierei, sonipedumque strepitu reges exlerrili, nimiaeque
Quein censura Dei prfedestinat omnipofenlis formidinis trempre perCulsi, in cajigine obscura?
Moribuset meriiis, noctis putabant gralia cerlaminis Richardum adesso
Ecclesias atlis eitollens culiniiiibus, qup cum .'suis. Repehte conclamata est omniuni salus.
iEdificet, slatuat, '.'', vitajque fiducia spesque vivendi recessit ab omni
PrOiegat et populum, cceleslispneuitiaiis auclus bus. lghorabant eriiro quid agerenl, fluctuautes quo
Ncctare septifidp, se fuga verterenl. Mens siquidem iliorum irepidis
Mtiniai,exaliet, defendens adjtivet, attpie febus nulabat.corque prajlrepidum indiguumqua
Hosiibus eiipiat, " Verilalis liuc illucquc vacillabat. Alius enses am«
r723 DUDO.MSDECANI S. QUINTINI VIRf>MAND. 724
plexatus nt iimens fugiliibai, alius scuia reveHens A . naria sacrosanct-e ecclesire disfribuit lreiissimus.
insano spifilu quasi per latebras errabat. Atii vero llis ita divino nufu explelis, coepit praecipuus iu,
ienioria caslraque ferra lenus proslernebanl, alii onini lerra Norlbmannorum, Briloiiumque, Fraiico-
auiem cquos phaleris exornabartl. Hic hac illacque rum et Burgundionum liaberi. Nifebat enim pro
quo nesciebat cursilabat, hic stupefaclus et tremu- generuro nbbililale, florebal bonilafuni agaJmate,
lus unoque oblutu defixus haerebat. Hic inter Moribus erat illuslris; s.ubliroiorqiie nierito astrisi
lliiclivagam treniutaroque plebem qureritabat suum Efligie ruiilabat, niillique pielate secundus erat.
scniorem, hic inter cpiiunislum gregem inermis Siatum reipublicae Archos mellifluus adornabat,
palpabni clamitans suum militein. Hic pede celefi omnisque probitaiis fama super rclhera notus erat.
l_ressu fugarri petebat, hi equis calcaribus eilalis Monstrabat splers jugibtis. factis, studiis, exemplis
inermes fugilabant. Hi trilices Joricas gakaique Cl documentis, pmnia commoda iniitiiiid.c bonila-
auro complas furlim abscondebant, hi ornanienta lis. Vultu ctarus eral, omniqiie aclu clarior ciinclijg
regalia cajteraque sibi viudicabant. Pavidorum exstiicrat, dulcis emicabaf eloquip, habitu et iucessu
exercituum nuinniir multus (sic) alle resonaba.i, vo- omnibus suavior. Nitidus pre mellifluo, serfcnus
que inarticulaire luiriullus clamorrjtie ululatiium senipef cordejucuiidis.siiiib.^Fervebat namque fule,
confusc liiinihat. Qiiapropter lumuliuario plebeio-' " spc et charitate, duplicique Dei et proxiroidileclione,.
que hujus coiifusrc altivolajque vociferalintiis linnilu Prudenti siinpiiciiale renidebat, siinplicique pru-
Uothomagenses excitati, formidanles pe prseoccupa- denlia coruscabiil, jurgia liiesque' et rix.as slreniie
reiilurrepente.fulurre crepusculodi.efriic,f. diei], mh- sedabal, populumque,. ut pater lilitis, aniicabiliier
iiierunt urbem custodibusarmalis, ipsique pervigiles regebat. Extiberabat bbnilatuii) coiiMi)qdis,-infor5i.a-
prrcstolabaiuur iristes eventus praeoptati praelii. Cum baipluriroos probitatuin exCiiipIis.Tndoino quippe
autem aurora lenebrosse noctis caligiuem punicep ejus veritas et-gloria, inoperibus illius requiiasspleu-
amictu emicans desiccaret, rebusque colpr iiotio- debaf ef justitia ; oplimatuiri namque Francorum et
iiisque imaginalio redirel, cceperunl TransrJienani Burgundionum gesta dirigebaiitm* ejns' prpvideiilia,
magalia succendere iterque desideraire reg-ressionis reique publicaa fractabanlur uUIia illius prudeniia.
repctere, viarumque ignari hac illacque pavidi Ejus namque sancthatis, dignitalis et aflluentiaei,
iluctuarc. Ricliardus vero dirx magnanimus, florida longe laleque diifiindebalur' experla opinio. Flan-
corigrure puberlatis Ianugine decorus, liujus rei drenses el Orientales obtemperabanl ejtis impurio'.
evenlu hil.aris et lrelus vpluii illos aggrpdi ctim Verum quoniam minime vatel tucenia ccelitiis can?
suis omnibus prreparaiis aciebus.. Rblhomagenses p delabro imposita lalifare sub modii umbra, coepit
vero prreCupidre congressionis proppsilum, a duce prretiiaximus-inler suos.liaberi, queiii indiciis niira-
tanto ampvere conantes, dixerunt blande unanimes : bilibus Christus Doininus disposuit maiiifestarj. Ma-
-« Domine dux prrepolentissime, tenera viges adhuc gnificabilis clerus el popnlus, qui laiiti ducis p:>.r>
setale, esque spes noslrre salulis et fidticire.Formi- bantjussiprtibus.Oninrpoteritisnaiiique Dei auxilianie
damus, si iyeris, ne prjeoccuperis morte, Hae si- clemeiiiia, et'sui duefs Richariii prpcufaiiie solertia,
multate decipi, ul reiiiur, nos atitumant; nobisque illis iii. diebus pulchfa Christi ecclesia, et niuihmi
sic urbe prosilienlibiis, capere eanii prrejudicaiit. decora. Moribus qiiippe sacris ejus moijiiu cbmpo-
Non est nostri consilii te nobiscum ad hujus certa- nebatur, ac insigiiibus viitutum illu.slrabaliir, non
minis prrclium cbngredi, Verum qualicumquemodo habens per crimen niacitlam nec per.diiplicitatem
hujus rei sors se habeat, viriliter cum pluribus ur- rugani. Radiabal namque in sublimitale prrelalprum
bem cuslodi. Nos vero eos caule rpro.seqiiemiir et solari venustate, atque in limniliiate subjecloruiii
armis eos, lacessere conabimur. > Uujus blanditii luriari clafitudine. lp.se yero vitae iiniocentis siaium
syrinaie vix eviclus Ricliardus, juvenis prrsclnis benignissiina menie retinebat , gubernaculumque
nobililatis, urbe cum pluribus remansit, cajteriqite ecclesiasiicre dispensationis, cprde serenissimc^ licet
satellilum et lifoilum agriiina regal.ia prosequenies,' B laicali ordine adornabat : faclo, diclo el cogitatu
prosternebant plurimos occidemes. Tandero q.uredarn prospero omnibus excellebal meritorum lumlne,
phalanx Rolhoroagensium eommisit ad silvam, qure. nioribusque cpruscabat. Enimvero'Spiritus sancli
dicilur Maliforaminis, cum eis pfrclium, alque opilu- gfaiia locupteiius difabalur, septifidique cliafisiiialis
lante Deodeviciis hostibusoblinuii triumphum. Allera sapientia propensius replelabalur. Quolidie merito-
verovconcio simililer Rothortiagensium, praeslolans rum, bmniumque bonorum aflluenlia dignius auge-
adexiltis silvarum duorum regum ijxerciiuro, pro- batur, diligenli subtilique indagat.ione perscrutaba-
slernit et occidil plurimos"hostium, fugatque creteros lur omnia quse laicaU inlellecfu discere poieral.
illii-
usque ad Ambiariensempagiiiri. Ro'o;iiageiises aulem Erat namque d.itatus,hpnofibus. saiiciinioriise,
sancti
polili de inimicis vicloriam, urbis. remeanles ad stratus commerciis magnificentire ,Spiritus
vitia parvi-
praesidia, quae accidierunl retulerunl Richardo om- gralia praeeunte. Ccelestibus inhiabat,
nia. Tunc Richardus recolendaBmemorire marchio, pendebai , incolasque Nerlhmannicae lelluris lege
duxqiieet pntricitis prajcellentissinuis, grates prac- augebat. Erat autem juvenis mansueius, emni pro-
maximas regi saeculorum cum ohmi clero ei populp bitale repleliis, mornni bonitafe grandrcvus, et a
rcddidit iiiansiietisiiiuius, muliatjuc bcnefichi el do- Christo iii hum.liiatis gra.tibus fu..dalijs. Momtrabal
 725 DE GESTI8 NQRMA1SNLE DUCUMLIBRl TRES. —. LIB. III. RICHARDUS. 728
vcrbo et opCre qtia mehtis mlenlione introduclus A J htimililer ejusjussionibus et dictis, ct oblemperabant
. ,erat ad salutem rcgiminis totius palrire. Erat nam- obedientes ejus prreceptis. Ipse fegebal eos blande,
que melliflua dulcedo fortium, fortiludo debilium, ut paterfamilias servos, et alebal eos dulciter fomite
defensor orpliariorum, splalor miserorum, baculus benignissimo, ut paler lilios. Ejus consilio tracta-
orborum, reparator ecclesiarum, lux sincera creco- bantur commoda secretioris ordinis sub palreslra
rum, apex cleficorum, salus agenlium, culmen ge- theoricaevitre-desudantis, ejusqne cultu adornaban-
neruui, decus praesulum, salus viduarum, cacumen lur utilia ordinis ampliorem.vitam ducentis, scilicet
sacerdolum, amater foederum,culier virlutum, ma- sub praclicre vitre agcne ccliuclantis rempublicam
- xima spes emniura : pietas mceslprum, memorabile strenue, blandeque et leiiiter praelates regere ccge-
pignus aniiciiiarum , palma desperantium , tulela bat, et ne alicui ullum praejudiciumfacerent, mina-
r.presbylerorum-,sedes legum, recior populorumi pa- • batur el postulabat. Richardo vero duce sagaci ju-
slor pauperum, forma proborum, arma militum, sloque legtim modcratnine terram pene lotius Gallire
jiidicium accusantium et accusatorum, libra qure- salubriter regente, cxsultabant coelprum cives, im-
slioiuim, mitigalor rixarum.pater exsultim, receptor iriensasprrcconiorum laudes individureTrinilati refe-
•
profugprum, distribulor bonorum, dulcis amor rfntes. Gaudebatoriinis lerra,jubilans Dominom Ise-
veintilariihi, exemptum cunctorum; pcena fiirum, "' lilia. Plaudebant omnes in excelsis etreferebantgra-
. detrimentum latronum , emendator confessorum, les Omnipolenii.qui illis palricium et ducemtantoruin
opus pietatum, murus regionum, lumen cunctorum, bonorum incrementis largitus est cluentem. Norlh-
specimen sanclitatum, dulce caput consulum, auxi- manni vere lanto censore lantoque advocato gralan-
.liaior regum, proteetor-omnium poprilorum les, illoque prresente non tanlum frui volenlcs, ye-
APOSTROPHA ADRICHARDUM. rum etiam de poslerilale cogilanles, ut gloria protis
Censor ab occasu quem laus exporgit Eoo, viro non deesset, ulque viri gerinine non deslituan-
Fama recensUaj Iaudis,. scplemque trioni, tur per progenieruro successiones, venerunt ad etini
Hairici Richarde, t*.omes,dux,marcbio, princeps. - dicenles : « Res cujusque negctii, qure sacramenlo
Jiciligipne calens, probitatuni agalmate florens, verre fidei delerminanlur ab erthpdpxis, pperaj pre^
Alloquio milis, bonilalum merce celebris,] tiiiiii est quo expleanlur indelerminato spalio prrc-
•Calleinjudicii servans moderamine legis. finiti lemporis. Quocirca filiam Hugonis, magiii
-
Graridia causidicum superant lua facla pusillum, ; Francorum ducis, qiiiim illo superstile sacramcnto
Compressum niinium rerum aggere multimodarum. connectendam tibi connubio- sanxisli, anlequam
Nec valet exsequier quod gestit scribere semper,. prrefiniatur terininus staluli teniporis, si congrua
Actus impelus eximii namvicit inerlem, '*--habilisque et hubilis fuerit, lege roarilali prredignum
Quanitibel immeritus poler-ilquod scribere cerlet. est tibi ecpulari. Ilta verc,. ut audivimus, virgp ele-
Heu ! alheta Dei vigeas in culmine divi. gantissimre speciei et formaj, apta genialis connubii
Gaudia cum sanctis habeas perpascua pacis. coinroistioni, congruentique delectabilis concubitus
Cum autem Richardus marciiio celebris videlicet amplexioni, masculini seroinis viribus niiniiiie dif-
columba Christi, sine felle amaritudinis, eniteret fert succumbere. > Richardus vero virilis uberta-
.oroniumbonoruro titulis, quieluraque et solidum al) tis poieslale, djcilur suis resporidisse : Quod sanci-
inimieis tenerel regnum Northmannicrc Britannicaj- tum est lide peraclum iri, consequens est exsecu-
que rcgionis, nullaque gens auderel ferilare cum tum iri. Illico prreparanlur nuplialis sumptus cpm-
Richardidis. Hugp, duxinagnuset mirabitis, coaclus moda, adornanturque miiificre compositioiiisspon-
im!:ecillilaie sui corporis, coaduiiatis pariter militi-. salia. Norihmannirc igilur, Britonicreque regionis
bns s.uis, antequaiii defungerelur, in exlremis po- oplimalum manu asciia,' prreparatisque omnibus
situs, dixi.t: « Rjchardo .Norlhmann.orumduci prarj- fesceiiiiiriociiliuicjuceerant necessaria, cumincompu-
poientissimo filiam meam, licet tenerae aetaiis sit,. pulabili principum: cengressione eam decenter et
futuris iuipliis connubio, sacrairiento veslro consilio p. lionorificededuxil ad Roiliomagensis urbis palatia.
ti*adi4i; quain, cum congcua habilisque viro fuerit, APOSTROPHA.
•argiri illi nullatenus dilferatis. lpse vero uxorisi Prolis oplalre prpsperitalis,..
niere filiique mei, dum in id retatis erit, advocatus'< 0 semper cupidi, indignique,
sil, vosque eonsiliis ejtis saluberriniis et roandatis< Norlhmanni proceres, belligerique,
ulironei irthrereaiis.:> pefuncto-vefo Hugone Fran- Vivacis riienlis igne calentes:
coruni duce>:omnesiinanimes ad Richardum, tantre Non hac ij;uaevehitur, virgine proles
polestatis.marcliionem, convenere, seque commise- - Nascelur, populumquereget baeres.
runt sub patrocinio consilii ejus ei tulelre. Incum- Verum divino rtuminenulus
bebant autem omnesvoluntarie ejus servilio, et fa- Ctelestis virgo prodet olim
mulabanlur libenier ut Domino ipsi. Ipse autem Stirpe Dacigena, npbilis, alma,
muneribus prremaximis roirabilibusquc donis eosi Pulchra, percelebris, etjeyefenda,
ditabat, beneficiisqtie largissimis eos augmeniabat. Digna, praeelecla, et reCoienda,
Ipsi autem tolo mentis aifeclu diligebant eum, suiri- Caulaconsilio, pfovida, prudens: ' .
moqtie reyereniire cullu rPCo'ebant eum. Parcbant QuaiuduxRirhardus, marchio jtistus,
 7.27 DUDONIS DECANI S. QUINTIM VIROMAND, r 728
Pluribus sibimet eligel unani, _/_,
A APOSTROPHAi ::::.::•
Jiiiigens connubio, fcedere, pacte, « Hcu. auid adliuc furis, ardescens, b Afriulpbe,
Quaque vergenle tempore dignus [odio perfidiaque;"
Nascelur haeres germinis alroi. Invidij' iiimium afllictus trediset laniatus?
,.. .Ciirn autem lanlae npbilitatis conjugis uecenli . pesijic ihohri conira.siipcruni yelleque posse-
"_gfafuiareliir consprfio, Brilonicaeque alque Norlh- . Peivacuus nimium labpr es.t, qu.enin.uijc corde-re-.
, niaiinicre patrire populbs serenaret. jure salutifero, [traclaSi.:
. atque per -1013111pene Franciam Burgundiamque Non capUur.quem dextra Dei -sancil-,prplegil atque..
saltibri cpnsilio repentinas insurgeniium malorum Nainjusius, prpbus, innocuus, sanctus,:percelc-
«joiuiiioiiones compescerei dignre potestatis donii- ; • . : ; [brisquei
nio ; q.uidam satrapa nomine,Tctbo]dus,divesopum, .Marchio,: patriciusque-, comes. dux Richanlus et
riiilitunique suflicientissimus,, noyercalibus ftiriis, .: [almus,
zeloque el odio succeijsusi,,coepit inshliaii ei mtiltis Aggere qnadr.ifidremaclus virlutis rulilanti,
subsannaiionibus, rixariqiie •eonfra eum, et oppu- Plebeih commissam sibiniet paterut corriget a»,r
gnare hicassuin lerram ejus. Dccefiiensautem se . ; - • /: •-- ' .'•' "fgens:
nihil conira cum, proficere, profecius esl adlGerbcr- & Proteget, aiixiliabilur, et salvabil, refovebil.)
gam reg:nani, hihimque ,ejus_ Francprura regem « Si universreFranciae el Burgundiae mililarimanui
Loiharium cpmmorantes Laudiinp nipijte. Qui inul- ascita, profectus fueritrex Lpthariiis ttnis firnis.ad
tis prosecuiioiiibus ecepil cps ufgere, ut decipieiido ejus urbes munitissimas, ille si maluerit resistens
iteponereiif eum lanlo honore. Venenoque livoris dimicabit contra eum. Si non, cbmponel se iri.fif-,
infectus, diqebat regi ef .matri ejus :. « Mirum mihi .missijnis munitionibus lulissimarum civilalum. De-
etoronibuscur laiilre arrogantire comes Richardus nique cpnglobalo ciirisiicolaruiti pagahofurijque,
NbrtihannicumBrilpnumque lenens regnuni qtiie- exercitu, idepppulans cuncla aggfedietur urhes suas^
fus, super.Francos prresumptupsa:lemerilate elatus, et.siforte cepeflt eas, Frahcerum Bufguridienum-,
principatur ccntpmax prre omnibus. Nec Dee,/nec que ileliebil securus regiia. Pfudenlius. ccngrueri-:
ulli iiiilifat, faniulalur et servit;.yerum in suaepra)> liusque est eumdolpaliquatenus eum capere, quam,
sijriiplionis jaefaiitja,, inreverenti animo cordequp mpnarchiam ejus .devastare, tirbe$que obsidefe;
infruniio cohfidit. Noslrorum quemque, parvipendif, quia niliil prcficiemus ih hac', expetlilicne. Ani-
Fi-ancorumque. ut, rex ditipue superba doniinatur jriadver.iet eniroproposituni volunlalis noslrae sicqtie
et regit. Hnjus. consilio traclantur cuncia qtise ^ cauturstuebitur se. Verum, miite legatum ad Bru-
Francigenis sunt incommoda. Nori^est lui nec no- v nonem Coloniertsemarchiepiscopiim fralrcm tuum,
stri honoris ul taljs comes dpnijnelur iiostri. De-. Lpthariensem scilieet ducera praecipuurn, ut veniat
decus qpippp est tui iipperii quia\ Burgundionibus ad te propler bujus errofis negotium, decipiatqiie.
imperaf, Aguitanos arguit et increpat,,Bfiiones. et, aJicujps caliidilalis sophisfflate Richarduin lantre.
Blprthmaiinos regit et gubernat, Flantlrenses ritina- jjlatiojiis virum.i IJIfcoregiaa mitiitad Brunoriem,
tur el devastai,, Daccs' et- Lotharieiises, quhietiam ,et omnem hiijus decepiionis mandayit sef iem. Briino
Saxones sibi ccnneclit et^conciliat. AngUquoqiie ei veropetiii Franciam illico, veniensque Virhian-
obedienter sp.bdu.iit.ux,,Scoli et flibernes ejus patio; densein paguin, misit- quemdahi episccpum qui di-
ciuio regunlur. Omnium "quippe regnoruin omnes ceret Ricliardo in dolo : « Brurio Coloniensis arclii-
ge:ites ei.famulanlur el obedhiijt, nec estnisi lu prresul, licet irtdignus,.tibi fidelium •oralionum mu-
qui qneat resjstere superbieiiti lemeritati, ejus.-mh JJUS. fjuoniam .quidem nosler senior bene nor.it
iitiimrjue suprum. Magis ac magis, supraque salis quod evangelicus sermo referendo dicit, Beati pa-
ingruenler cbnfortatur et prajyalescil, riec;muUilIua cifiei, quoniam filii Dei vocabuntur. IdcirCo obnixe
mititum cpngerie conlitlens resipiscit, Vide ne r,e- precatur ut venias conlra eum' Ambianensi- pago.
gnura tibi lireredilarium conelur super te inyadere, 1TJvelocius, Audivit enim errores insurgentium in le
ieque ab illo exterminare et exlrudere. Si quod in- rixarum, vultque ardenti animo ob amorem tuuiii
jusie tenet leneres, omnia regna tibi vindicarequi- . sedare tumores earum- Te et regem nepotem suum
res.> Haruin quippe fallacium ambagum alloqnio> inextricabill conciliahit fcedere, te et Tetboldum,
auilito, subintuiil. Tetboldo rcgiria trislis';el com-. . cseterosque malivolos pacificabit dempta^ pesiifera
mola : « Tii hostri secreti conscius, secreiiorisque> vpluhlate. Omnia regna nepolis diiipnis rectre am-
consilii fidns. secreiarius et consiliarius; da uobis5 bit Iege ceercere et serenare , pmneque jurgiutu
c.vnsilium sujier his rebus. Nullius iuyaminisvirtute j discerpere et cpnculeare De,siderat eriim erones
suflulti, nisi Dei,,precarour ut.mplus pielafein hoc11 cenneclere fidelilalj: sui nepelis, sicque sedaiis
negotio, clementer sjiccufras nobis. Aversamurr rJxarum,tujbiniJ)ii$, pactaque ab omnibus pace, ad
undique secus, et comprimimur, et nusquam tuta1 sua regredi.>.TuiicRichardus marchio benignissimus:
fldes reperjtur. > Telboldus vero comes-cupieiiss his dolosis; alfatibus deceptus, ccepit ire contra
perdere dolo penilus Bichardum tanlre probilatiss Brunonem cum suis fidelibus-.Cumque adessel pagb
uatricium, subiiitulit reginre hp.ccpnsilium.. : Belvacensi, Brurtoque Ambianensi, die qua dehbnii-:
natura erafeos simul colloqui, venerunt ad eiirij!
•J2,9g DE GESTIS NORMANNLEDUGflM.LIBRI TRES. -* LIB. III. RICIIARDUS. 750
tluo Tetboltlidpedi.ceniesdivino.nutu iiispirati:« Ti- A dtis, caetericiue.faetpres-talis consilii. et calliditatis
bi, dux , secrelius fari volumus. > Richardo sece- yiluperapiur." Ricliardus vcro dux saiictissjinus,
derile, intuleriint-iUi: « Majusne fore ,dux Norlili- lanlrc.deceplionis et calliditaiis. insidiis erutus, re-
inaiinofum, quam exlfa regipnem luam pasior ovium fercbat qubtidie gra.les Regi regum devolius, qui
et caprarum ? > Richardo verocomiie inunoohluiu eruit eum depericulo mprtis et captivitatis propW
ilcjfjxo,et mirabiliier hrerenle, niiUiiisque respon- lius. Eral itaque Christo Domino semper in pmni-
sionis yerbum iltis danle, illi admodum slupuere. bus operibus subjeclus , devolione et mansueludiiie
jl.Iata yero proposilio quid significaret scrutalus, omnibus viribus armalus. Moribus et meritis prre-
jjifraque semetipsum quasi receplus, dixit illis duo- cipims, sacrosanelre Ecclcsire Northmaiinicre advo-
luis: « Uude, vcl cujus fideles eslis? > Respon.de- catione dignus, fide plenissimiis.spe robusiissimus,
runl: « Quid libi cujus? Nonne lui?> Ricliardus cbaritate largissimus. ObediensDeiprxceptis, credu-
aniniadverlens eos suos fideles esse, eosqtie pro- lus in .divhiis promissjs. Aflluenlia rerum.bonita-
palari ctijus cssent nolle, gralcs agens, et vale di- lumque Jocnples, divino culiu mundialique solers.
cens.honoravit secretius UIos praeeipue. Uni, yero Docilisin opere, longaniihis in spe; sapiens in eol-
ensem ex auro quatuor lihrarum in capulo fulgi- loquio.prudens in consiiio. In corrigendo consiaiis
dtini, alteri vero dedil arniillam lotideni libris pu- 5 et veliemens.hi dileclione Dci. et proximi ardens.
rissj|))i auri fabricatam. Ulis namque recedentibus, Paliens in adversis, forlis in periculis. ln diyinis,
quaereliilerunt inlimavit suis oplimalibus. Tunc illi srecularibusque disciplinis mansuetus in eleemosy-
reiractata el iijterpretata proppsitipne lajitaj iiiv.e- nis -Iar__.issiipu.sv,
ctipnis .el coniparatioiiis, coegerunl illuro redire Assiduusin studiis bonae operjuionis, sollicitus
iiiltenia.iRplliomagensis urbis , legaturiique .miuere nieiu mortis. Exiniius intimore Dei, magnificus
ad Brunpneni, qui se nen venlurtiui ad placituui prdine habituque laicali. IIJexscquiis cuncloruiii dc-
nuntjaret illj. Legatp vero Bruneni archiepiscopo volissimus ,. in misericordia et pietate, gloiipsus.
mintiante Richarduni ad placitum nou venturum Pra'cellenli ingenio pr-reditus, in omni opere stre-
csse, stupuil, autumatque, taniae deceptionis consi- nuus. Judicio jusliiiaque insignis, in rpcs seyeritale
liuiij illum aiiimadveriisse; dixilque legaio : « Vade' terribilis, in prebps lenitate miiis. Ati gratiam meri-
, ciiius, dicque Richardo magiio duchut saltim ve- tofum promptus, ad ignoscendum oflensoribus para-
niat, super Epireiluviolum, si requiem pacisque in- . lus. Humilitalis gradibus summus, in omni bospita-
crememuni cupiihaberesuoruin iuimicoriim, et ego litatis famulatu prrecipuus. Altor. monacliorum, ca-
pro ejtts amore proficiscar illuc soialurus eu.m.>(. nonicorumque, alque gregum piissimus advocaius
Tiiiic Jcgaius";«Non proplerme, riec propterquem- suorum providus. Dispensalor commissi lalenti fi-
quam tuorum ad prajsens venerit conlra te ad pla- delis, moderator rixarum insignis. Delictum. pro-
cituro.> Hujus igUur.responsionis obslaculo , tanire- pfium canens, alterius severiler puniens, Plcbem utr
que iradilionis doio penims detecio, revertitur ad paler filips fovens, Chrisli prre.cepta fideliter adirri-.
sjia verecundus Bruiio. plens. Prepter VPSinierdum arniis_*inlerdumpaiicn-
APOSTROPUA. tia vincens; paganes jugp Christi levi et suavissimo
Moiiuntur ecce plures,- subdens. Defensor patriix)robustissimus, solatorqne
0 Richarde benigne, viduarum sanctissimus. Prudens, niagnanimus, bo-
Duxque patriciusque magnus, nus et modestus, augebat poputos statutis legibus,
Cunciis et comes almus. Prajcellens paler exsulis et egenlis, incomparabi-
Subjugarp le polcnlef lisque solalor orphani el pupilli, largum pauperibui
Vafi-acallidilate, •, cibiim ministrabat, ecclesiarumque assiduus repa-
. Et retractat quisque dolo, rator renitehal. Sacros ordines graduum Ecclcsia-
-• • ' Quo teperdatinique. runi mirifice prre omnibus hoiiorabat, alqiie mona-
Propler lioc slude valenter j) stica quaeqtieadornabat. Atlenlus, benevolus el do-
Certa, speque, fideque cilis iri omni ppere existebat, accusanliuinque et
Enitere vimicanie, accusalerum requali lance querelas discutiens truti-
Merilis mercedeque justa, nabat. Nen personas pauperum vel potcniium in
Quo qupas vigere semper. iuclkie ullo cullu reverentire respiciebat; veruni
Solerti probiiate, ~
, expugnantium querimenias, dcropta scrupulesae
Callis et jusli tenere rei ambiguitate, recensens, dijudicabat. Meritis et
Libram, reclum itinerque. factis praecellebatin cmni negctip cunctis, eratque
;.;.. Frueris sorle tali, omnibus, mirabilis respectu bonifalis et lipnoris.
. Quo nunquam capieris : Floccipendebat arrogantes et improbos, puniebat
Sed vigebis seculoruni contumaces et reos,. exaltabat humiles et bencvo-
--•'.,' Jamper sreculacuncla. los, conculcabat raplo.res et injustos. Tironcs suae
- Tunc per totain quippe Franciam, Burgundiam- domus prremiis et muneribus.ad serviendum incita-
sque el cretera regna, rumor tantae iraditioiiis, _anti- bat, majores natu beneficiis affluenler:dilabat. Vix
^cfuedoli prppalatur ct ab.universis Brtino el Tctbol- nemo audebat in regno sup prrejudicium facerc, nul-
 73* DUDONISDECANIS. QUINTIM VIROMAND. 733
lusque cu qne quioquam subripere. Degeoaiu ornncs A Jamjam puaebil cogilasse noc perversum-
• in ejiis ditione securi matorum et laborabanl fusti- ' '•
Ingloriusqtie lioc, heu! velle.
nanlcr accelerata exhibilione oinuiuiii operuni. Pravum ttiuin scd velle posse haud conlinget.
APOSTHOPHA. Igilur Richardus dnx cornesque praecellentissi-
Pfofusis precibus lector supplex libi dico, nuis, falsidicis liarum blanditionum niinarumque
Ariis seplifluacgnare, capaxque bene. legationibus deceptus, profecfus est conlra Lolha-
Deficit eloquium : non hunc suslollere possum rium regero ad placilum, ascita mililari manu. Rex.
Qiiaiuum opporteret laudibus innutiieris. vero coadunatis ejus inimicis iri dotfr, Camotensi
Nec slringi numeris, nee possunt cedere yerbis scilicet Telboldo, Andegavensi Goizfrido, alque
- Qure niala sedavii, qure bona dislribuit. Flandrensi comite Balduino;- qui eliam exerciiu
Custos defensofque sure patrire luciilenlus, plnrimoruro ejus inimicorum clam congiobato, mo-
Dux, comes iste bonus, niarchio, palricius, .rabaltir super Helnre fluviolum fraudulenti aniriio;
Archidicus-reCtor rerum si quislibel esset, Die vero indicli placili, qua dolose slaluliiro erat-
Posscl veridica scribere qurc cuperet. eos foedefari, misit dux magniis Richardiis explora-
Ast ego stulfus, Iiebes, cunctaeque Tationiset expers, tores, utijua) gerebantur aptid regein renurttiarent
Scribere non valeo dicere qure cupio. B sibi, inquirerenlque qui esseni cum rege, et si qnid
Istius notae scriptceque libro bbnitales dcccptionis lalitarct in exsequendi negotiis placiti.
Ejus stellifero qtii sedet in. solio. Uli aulem illuc profccli, Tetboldum crelerosque ini-
Uis el aliis qnampluribus probilaiibus huc illuc- niicos ducis Richardi ante regeni repererunl. Ilinc
que sparsim diffusis, copiosisque diversarum rerum quoque snper riiandalis regis bserenles, nimium
afllnenliis propcnsius diflamatis / Telboldus comes stnpucrunl. Illis autem anle regem moraitibus pau-
incendebaiur excruciaius invidia el furiis, livoris Iuliini, ecce veneruiit Tetboldi, Gpzifroidi aique
et perfitlire sufliisus veneno, suggefebai quotidie Balduini comilum loricati ef gateaii exercilus, iii-
regi Lolhario ut deciperei Ricbitrdiim lanlre digni- surgentes hipc inde celeri eqtiiialu, cnpienies ul
latis viruih dolo, lenerelqtie Norlhmanniam sub jtissum eiat aggredi Richardiiiu et SHOS hostili Conr
stiredilionis jugo. Tandeiri vero rex Lolbarius ipsius gressu, Vldentes autem hoC illi, innucbat quisque
coinitis sopbislicis sugge.slionibus excrccalus, niisit sibi, ul re.nunliarenl celerius qtiae videraiit Ricliardo^
ad Richardum qui diceret ei dolosis aflaiibtis: cctniili. Tunc unus illorum praepelis equi dorso rc-
« Usquequo prreslblabor poeniteritire recordaticnis- sidens, veloci cursu repeliit Richardum piajdigniim
quc lure respeclum, ul frivolum ciijnsque genlis me coniiteni, oronia agmina transiliens, vociferansque
leties parvipendis?Nonnc subnixusiueruro admini- cum nimio gemilu, et dicens : « Dbmine, doinine
culo iniroicorum, ppssum obsidere et capere, ex- dux prrcpoieiitissime,erue te, neintereas hbstiti im->
ceptis amicis luis, urbes munilioriuin iuaruni? Non riianilate; quia omnes iniroici tui congressi cuni,
liinqgam cuiqtiam fc siibjugabis? Norisne me esso rege, gestiunt te luosque aut capere, aut interime-
regem Francorum? Nonne libi injurius esse potero, re.i His auditis Richardus dux imperterriius sur-_
si qurc mei juris est, ascjla manu, ad le obnixius rexit, suisque lidelibus ascitis dixit: «Prandiuni
properavero? Si luis invldis credidero,. tuque vero ecce paraltim nobis, antequain ilevertamus, prrcli-
mels perjuris ct infidclibns faveris menle ei cordc bemus illud in nonirne Domini. Sicqiie sacrosancl:e-
tuo , liunqiiam pacificabimur fcedere complacito, crucis vexrllo prremuuiti, prrestolemuf hostiiim cu-.
Desine lalia rimari, et libeat libi mecnm gaudfere neos iiurepidi. Nequitia eienim illorum et perfidia-'
ct congratulari. Connectamur igilur adinvicem lali- alteret digne illos ;'probitas vero purre lidei ct spei
ler competenliis muture voluniatis, ut nemo hoslro- eruet nos. Impetus perversre multiltidinis illorttm
rum suaple quidquam possideal facultaiis. Si quis- non vos exlerreat, verum prxdecessorum veslrorum
piam in le vel ih me rixalus cxercuerit jurgium, in onini adversilate robiistorum monimentuni fortes..
cgo liium, ln vero meum contere et dissipa adver- .: facial. > Cum autem, ad prandinm residens, hrcc et.
sarhnn. Simus unius-cordis, uniusque mcnlis el alia qtiamphirima suadendo proferret, sniqne quam.
yoluntalis, et conteramus et dispeigamus atque plurinii abessent fideles, venii alius nuntius refe-
subjiciamus Tetbolduro cuni snis. Fiandrenses vero rens adesse hostium acies. Richardo'vero sanctis--
crcterasquc genles in nos rebelles, dirre Jegis jngo simo duci percunclanii quol millia liomiiromessent
aflliganms, easqne nobis servire et potestale urgea- regis, sique ipse essct rex irt congressione hostili,
mus. Quapropfer accelera vcnirc coulra me velo- leriius aifuit cilatis calcaribus equis. Qui dixit ei:
c.ius ad placitum, ul colligati indissolubili compe- « Doniine dux, ecce rex et ejus excrcitus festinat
leniia amiciiiarum , gaudeamus unanimes secnri ferro indulus congredi libi prajparalis aciebus. >.
hoslium cl adversariorum.i Haec eo iremula^voce narrante, apparucrunl acie
APOSTROPHA. hinc inde armati exsilienfes. Tunc ineffabilis dux co-.
Lotbari, rex .clemens, pius, jjusius, sanctus, mesqueUicbardus intuenspropius imiiiinens pericu-
Piobus, modesius, nobilis, lnx alma orbis*. lum, surrexit ocius deserens prandium, diveititqucab
Cur decipi moliris, infectus spurco livore, eis el sccessit trans Depaealveum, suiquc adjulorii
Richardum ducein sanCum, jiisliim? illuc prajslolabalur exercitum. Sed regis.exercilus
 733 DE GESTIS NORMANNI^EDUCUMLTBRITRE5.,— LIB.llI. RICIIARDUS. ™
vada Depreprceoccupayit, ne veniret ad euro. Qui- A Quis.bona quae siudiiit el.ucubrala forenl.
dam autera inimicorum pcrsequentes JucemRicbar- Qupd vaiibus culpa est, cares recloribus.
dum, in medio vadi Depre armis invasenint. Ulis Instrne nunc puercs ariibus innumeros,
vero simul praeliando illic colliictanlibus, reco- Siiccessio qiiidqiiidperaget magni palris,
gnoscens qnemdam venalorem suum notnine Wal» Carmine muUicaiio elucubrarescianl.
lerum, dux Richardus cucurrit cum domigenis illuc lnlcrea longc laleque per tolam E.uropam profu» .
hitrepidus.et eripuit illum creleris fugatis el occisis sius promulgaia tanli palroni lantiqite ducis boni-
hostibus; restiiitque omni exercitui regis ad flu- laie, Teiboldus venefico pcrfidire infoeus livore,
yioliDepae cxilus. iieruni petit regem Lotharium, dixilque iUi-.doInso
Cpnfliienleyero undique secus regis et inimico- corde : « Palerisne convictus contnmacis Richardi
rum exercitu, dixeruiif ducem ad Richardum majp- jurgip prrcjndicium sua) arrogantirc in tuo regno
res natu defendeniem severiler vadi adilits *. « Do- pcrsisieie?Tenebilqtie regnuni Norllnnannicum sine
iiiine dux magnanhne, fraus hujns perfidire, doltisque ttire vohinlalis largitione? Quomodojure rex nuncu-
deceptjonis nefandre deteclus est Dco annucnle. Ne, paberis, si regere regnuin Fraiicorum noniiniveris?
igiiur pfacoccuperismorle, aut capiaris, precamur, CiClernro .fortassis ascita Dacigena genlilitale, ut
diverte; urbemque Rolhomagenscm celeri equiiatu B avus suus Rollo olim super avum uinro C.arotum,
peie, ne forte inimici lui pra'occupenl nos velociori regnum ditionis. ture supercilio jaclantiae. sure deli-
ciirsu, eamque viiidicent sibi, reperientes Yacua.m. berat invaderc, Contra islius prrcsumptivre callidi-
niilifibiis.> Dnx aniem Ricliardus illorum respuens. tatis melimina,. dabp libi prpsperi saluberrimique
consilia , cupicbat eum lironibus suis venienlium atljulcrii consilia. Invadc tjl obside, aiqne cape
inyadere agmina-. Tunc roajpresnalu videnies enrii mibi Ebroicam civilalem, ego virtdicabo libi lolam
in suae menlis preppsitp perseverare, salubrisque Norlhraannicam regionem. >Rex verb liis promissis
cpnsilii yerbjs iion acqniesccre, aggrediunlur eum bilaris et loutus, misit ad omncs suos fidelcs, qna-
Ct per freni habepas arripientes, precabantur etnn lenus venirent ad se hoslili cougressu. Conglobaiis
secedere. Tanderii vere majoris retalis mililum igitiir lotius Francire et Burgundire reper.t) princi-
precatibus vix conctus secessit et petiit Rotomura pibus, occurril, etobsedit alque cepil Ebrbicas re-
festinariter ne caperetur.Illicopropalanie fama exse- peiniiio conflictu , deditque earo Tetbohlo gratia
crabile conjuratre deceptionis placituro, omnis por conyenlionis ullrpneus.
pulus regionis illius confluit celeriier ad ducenj nia- APPSTROPHA
gnum Richardum , crebris multimodisque monilis Cetebris, digne nebilis, atque
incessanler urgens eum, ul regi et Teiboldo comiii Marcliie siimmus,. duxque verendus,
redderet relraclalre. deceptionis iaUonem, invadens . Tuter cleii, plebis et auclcr,
eoftim regnum. Ipse yero grales referebat quolidie Rector populi, juslus.ei almus,
devote Regi regtiro, qui de interitu mortis aut cap- •. Orphani et exsulis irrevocandup,
tipuis eripuit eum. Ecclesjas palliis monasticisque V.idurersolaiorquebenignus,
i*ebusideo plenius honorabat, p'auperibusqiie cibum Forluilis nunc casibus islis
el polum largiflua nianu abundanlius niinislrabat Velle modeslum non minueliir.
divinreque servitulis oflicio incumbehs operani da- Neve fastigeris dtibilaiido,
bat. Judicia justi exaniinis ljbrarijine reciius truti- Sibiinet.diim infoiitinia crescunt,
nabai, rixas.liiesque aique discordias compescens, Jaiiiqtie quem colii liunc laceral acre,
plebem moderatius regcbai, Cuncla bona opera Pyrriiis, selernus, refovendo,
sagacius perficiebat, in omnibus operibus Deosub- Paler ut sobotem fecreans dulce.
ditus pcrfectior eral. Orphanos pupiUosqiieet ex- Qure peragis nunc perage semper, .
sules, ul paler filios.lenius susienlabat viduasquc Qure opej-aris modo baec operare.
etprofiigos snavius refovebat. Monachos canoui- Urbs ablaia libi qnoque furtim,
cosque atque laicos famulari Deo slrictius urge- T.ibireddelur, judice siinimo.
bat; paganos sceleratosque refuians, populum,sure Richardus igilur dux prrcpotcnlissimus, subila-
advocationis fomento securitatis prudentius nu-> neo horum eveutuuni casu tristis et inceslus, con-
Iriebal. vocavil rohustissimas legiones Norihmannici exer-
APPSTRpPHA ADCRBEM, citus, .ivilque super Teiboldum, fretus innumerabili
0 civitas fecundior quaropluribus, militari manu, dcpopulans ct iiicendens Carnolen-
Feriilitale boni, militibusque sacris! sera Dunenseinque regionera reineavit iroperterri-
Tiius ecce dux prudens, pius, sanclus, bonus, lus. Dispersisreversisque ad sua Richardi, magni
Tanlorum procerum erulus insidiis,. ducis exercitibus, Tetboldus comes conglobatq sno
Peragit Dei qute sunt, tibique congrua claro exercitu, inrcpsit Norlhroannicis finibus. Ctim
Recli per ciincta tramile judicii. , ... aulem rclalu quorumdani Ricliardus, dux magniis
Sed quod cotonus non fui quondam luus, did.icisset qupd Tetbpldtis Nbrthmamiicns hnes ag-
Nescio digerere quresluduii facere. grediens advenirct, misil qucmdam Rithardtun qui
ytinani, poe.tas possitleres garrulos, , , cujtis niuUitudhiis cxercilus esset, vclocitcr rcnun-
735 .•."'.' DUDONISDECANIS. RLTNTINI VIROMAND. 736;
fiaret. llle- vero ceeri "equilatu , qtio .Tetboldus Ai APOSTROPHA. . '
niorabalur,- aggressus, quosdam illoruln ab exer--• Fervcrc crcdenova silvas camposque patenies,
cilu sequesiratos reperiehs, inlerimit, Telboldum- Corpora riinctoium pariler, lacerosque jacere,
que comiteni adesse Richardo duci, occisorum in- Rustica gens quos induviis fera dispoliabai,
feclus cruore renuntiavit. Videfts autcni cuni san- Atque rubere sacro spumanlcs sanguine rivos;
giiinolenlum, ejusque arma cruore perfusa, dux Fingcre quemque sibi varii discrimhia leihi,
niagnus Richardus dixit adstanlibus : «Iste namque Atque supergramen tephltira ftimare cruorero,
cuih suis inleffuit certamini, dixilque illi:' « Quot Ricbardumque ducem gratari, slrage peracla,
ejus cxcrciluum riiillia? qtiave parle Sequanae ag- Miliiibus Iretis, esses si forte, videres.
gredilur nosIrS confinia? > Rcspondit: « Tria, te- Tandem vero comes Tetboldus, fugaiis proslratis-
vaque parle Sequanae, riiire est Ebroicacensis, oc- que alque occisis fidelibus suis privatus, fugx. ex-
currit lioslilitef nobis.i Cui dux magnus : «Si prre- peiiit auxilium cuiri paucis velocius.nec divertit ad
liu.in contra nos, aut obsidionem nrbis Rolomi agere Ebroicam, quam sui tenebant, urbem, citalis equis
anibirct, altrinsecns, qua eminet urbs, fefitare calcaribus. Merilo namque beali marchionis Ri--
contra iios acceleraret. Verum, quia altum Sequa- chardi quadriparlili delrimento illo die inforluniuiri.
nrc pelagus nobis et illis obslaculum exslat, naves- "' persensil; videlicel fideles suos praelio prbstratos
qtie absunt illi, quibus transeat, -nullatehus nos conspexit: ipss fugalus et laceratus exslitit, quidaiu
bello lacessere tentat, sed patriam noslrae diiionis filius ejus morle praeoccupalus occubuit: urbs Car-
dcpopnlare atque cremare noslri ruboris confusionc holensis et prajsidium ejus igne concfemata funditus.
afiociler deliberat. Nos vero, quibus adsunt naves, ruil. Ricbafdus vero mafchjo bonitate famPsissimns,
ascilis principibus noslris ad illos transeamus, cevlamine pfclixaque presecuticne liosiiiim fatigalus,
quodquc Deo placuerit inter nbs experiamur.s His Rotomum repetiit vespertinus. Diliictiioahtem con,-
dictis, sacrbsanctre Genllricis Dei petens aulam, surgeiis, campum pracJiiaggrediens, sexcentos qtia-
superque altare ejus pretiosi muheris ponens pal- diaginta mbrtuos reperiens, funere tantorum pietate
lium, ad profulurum eflicacisorationis confugit au- cpndoluil, sepeliri cos jussit, vivos adhui feretro.
xilium. Sed Deus, qui superbis resislit, bumilesque leniter ad Rotoihum deportari el sanari fecit. Prae-i
shbliiriat et erigit, humillimuni devolre ejus precis terea lucos paludesque cxquirere-fecit, multosque
volum exaudivit. Telboldus vero comes ihalivolae moftuos ct plagalos reperit, qtiibus eadeni pietaie '
inlentionis prpposito malignabatur feriter in lellure obsequiumprrestitii.
' '
Noiihmannica: profectusque est constipalusferraia _- APOSTROPHA
acie usque 'ad casas Hermentrudis villae, in portu Gurgile crcruleo oeouanaemeat apstuanlis amn.s,
fluminis Sequanse allrinsecus contra Rolommri po- Efraovet ingenles pelagos vaga cursitantis rcslus,
silae. Richardus vero marchio robusiissimus alle- Lainbil odoriferas et gramine floridante ripas,
rius porlus naVigium expeliit, tptaque nocle Sequa- [anipic,
nre transmeans alveum, super' Tetboidurii diluculo Molliter-herbarumque, cbmas laval urida praepes
irruens, bellum cbntra eum cum paucis iniit. In. Ipsam ctim reUUtimibrquel inare detrimenti altiiio...
primo quidem congressu cerlaminis, praeliabanlur Detrusam reirorsum fluctihus aeqiioris minautis,
decurlalis lelis et lanceis; secundo. vero mucroni- Eptadus oflicio mutantia vel creroerila passiun.
bus coruscis. Ttinc robusta nianns Nortbmannorum, Urobroso et vestiti palriiite praenilente colles
conjunctis complicatisqne ad invicem clypeis," acie Deliciosus agef vinetaque conlinens lioriesia.
corusca mucronum aggrediens, invadit armalos Cursibus undaririn irriguis salis Cmicanlquepfala,;
obstantesque Francorum, et ante dextra el Iseva Urbs qna percelebris nunc Roto.meprienites decora»
lacerans, proslcrnensque alque disrumpens cuneos Labentis jocundis usibus alflnenlcr anmis,
Jioslium secuii, equitans super cadavera occiso- Merce quibus varii componere foenbrisqueal se.
i*um, condcnsuih agroen obslanlium, refleclilque D Sed munita- hiijiis rutilas magis inclyli patricii-
prrelium in cuneos hinc inde remanenlium. Hinc Richardi incritis el mofibus uiitiecunqiie juslis,
hinc Francigenarum strages efficitur, miilligenaque Qui virtulis iiiexpugnabilis almitaie plenus,
manus multaitir et iiiterimitur. Norihinannorum Protegit, exiillal, temet regit, e"tfovens tueihf.
namque-gens belligera el .eflera disieufrens per- Atiroplus coiistanshosies fugat, obstat argiiilqtie,"'"
fneat praelii disciiniina velut lupi per bideniium Marchio duxque, comes mirabilis ct stupendus aclis,
ovilia, occidehs et prosternens hostiiiin severiter [dcstiis
agmina. Riehardidis siquidem unanimiler Vocife- Prxdignuscijte, probus, sanctus, pius et bonus, .mb-
rantibus, quod Richardi magni dncis eral prrelii His et liiijusraodi triumphalUer pernciis, dux ina-,
campus, fiducia prajliandi recessit a Tetboldidisi giius Richardtis, prrecipuos sure domus legatos atl
omnibus, vitreque conclaroata est salus. Quisque sei Daciam celeriler misit, ul gens robusiissiina Daco-
liberando quo diverlal iguorat, quoque se latitansi ruro acceierato juvamine succurrefet illi. Daci vero
abscondat. Alii Iiicis CGncrelionefruticum conden- bis legaliouibus hilares, aplalis oueratisque navibus:
siSj alii patudibus alnij populisquc densius-conra- celeriler, aggrcdiunlur Rotomuiri festinanter.-Dux
dicalis repoiiurtt se, nc -occidcrenlur. a NorlU- vcro coiislaiitissimus, laiilre mtilliUidinis'ir>iih(*ii)ejr
v iiuis,
 -IK* 1W. CKSTIS NORMANNtiEDUCUMLIBRI TRES. - LIR. III. RICHARDUS. 758
coi.spiciens, suaeque indignaiionis aniiuosila.tisque A J siiatis;deiubraecclesiasqueabincolisyeiieraiiterperT
malivolenliam Vindicare ambiens, pctere Givoldi lustrari, mysleriumque divini cflicii splciiijiiter conr-
fpssam jiis.sil, e"tdevastare, quce erant Telboldi et spexi celebrari; quidquid vero ad cullum vcraj fidei
regis. Daci vero hiiic abeuntes, snperque regem et attinet incessanler exsequi,.cliristiani npniiuis fidgim
Teiboldum congredientes, depopulabantur qure re- atigrhentari. Nos allerirour rapinis el incendiis, .quin
periebant indiflerenter. Villis nislicorura omnibus etiahi repenliins noclurnalibusqufi casibusmorlis;
deVastalis, subtirbana incendebaiit, alque casiella et ignorainus cujus inientionis proposito hoc scelus
plurimahumo tenus prostemebant, Obstanles sibi detestabile peragitur npbis. Quo circa precamur
crudeliler occidebant, creteramque manum flebiliier olmixe, flsxis corporis animiquc poplitibtis, ut.cujus
ad naves vexabant. Desohtur regis ei Telboldi co- rei causa bpc exsecrabiJe deiriinentiun, Francicie
mjlis omnis. terra talibus hoslibus nequiler afllicta. gentis peragilur, nobis te ob hoc aggressis, serihpiie
Fames oboritur, quia tcrra aratro nusquarij scindi- veritalis cnucleetur..> Tuncdux Richardus verax et
tur. Pervia, vireque et semilaJ ignorantur, quia a justus : « Menioresne reinjiiiscimjiii ante .jnalbrtn-i
•nemhie.qalcibiis aiteruntur. Sahis. spesque etfidu- ineorum peracibrum el.relractatorum ?.J}onnefrau*-
•cia a residuis couclamafur; quia universrc pestilen- dulenta Tclbol.di comilissiiggestipne .conatuscst
tire ignominia aflliguntur. Richardi \ei*o mag-niducis B ' Bruno-diix. Lolhafiensis me .decipere? Nutiiquii
tefra solida erat et quieta, nec tillius calamitatis non ,'dolpsis falsidicisque ejusdein cpiiiilisarobagi-.
peste afllicta, sed iiberi arbilrii labore ab omnibus btis.rex Letharius:deceplus iiiolitiis esf nie cpmpre-
'excrcilafa. Qnisque colonus quod ainbjebaf libere hendere aut occidere, cjuera.D.euseruit sua larga
agebal, possiJjilitate suae vohinlalis percepla. Tantre miseratipne ? Npnne idem ;conies. Lotliario rcgi
allercationis lantreque cladis Norllinianniere et ra- spopondit Nortmannicam regipnem, si illidarct
pmre jiocle dieque innumeris casibus uno. ltislrp Ebrtiicam, quam modp tefiet, .civitatem-? Caeleriiro,
pene alflicfa, nequibat amplius lanti infortuiiii ferre nonne deyaslans et inceiidens lacessivit me adipoJM
discrhhina. Tola .igittir fere Francia Tetbokli regV. lum Rolomi, cpnglobala iinmani hostilitalsJ i-Tunc
iriini subjecla ab incolis derelinquitu.iy ecclesiaehis prresul :-«'Non-ei laljonem , debelis: de blasphema-
•casibns deslilulre"a nullo ChrislicoJa frequentanliir, lione illius proyocatipnis. Sed illb comes jactat se
Prrcsules igilur tolius Ffancire Norlbroannorum ,pa- repugnare et reluclari xjpntra te, ob siaium sacro-
,$,anoruni srcviliam perpessi convpcavcrunl sanctam sancUe Ecclesiae, feiquepublicao.:QuaIicu'mqueimodo
synodum, quid agerent scriilaturi, quia casibu.s in- rex scelesti negolii se habeai, precaniur impelrare
humeris quampluribusque incendiis, rapinisque et pacls incremenla, ut gloriani valeas cum episcopis
''
deprredalionibus permaximis vexati, agUabaniur et rege Loihario, ipsique et ipse xle-ie taii duce et
€hristieoIre "subjecti periculis. Telboltlus vero dolo pairono christianissimo. > Richardus anlempraepor
fraudulentae intentionis, suggerebai fiiJso-poriiificibus leiilissimus recognpscens iiulluin.tajn Deo accepta-
et palaiiiiis quoij pro.s!atu reipublicre et fidelilale bile J.iolocaustum et sacrificium qnam pacis iiieret
regis agitans jtirgia rixabalur eum ftichardo et meiitum, diligensque ut vivere,.pa,eificare. Franci-
paganis. Episcopi auiem, cognita el audita bonitaie curo et Noiilimaiiiiicuni rcguuui, veruni nolens
-saiictissiiiii dueis Richardi, roirabanlur super, dictis deroonslrarc propler Teiboldum mciuis aff.;ctum,
Teiboldi c-oniilis. Hujus igilur rci gralia consulli dixil. prresuli inlernuntio coepiscoporum : « Si pa*
deprecantur Carnolensem prresulem, citjtis volunla- ganis, huc propict; me aggressis, pacis felicitatcm
iis essel dux magnus Ricbardtis sciscilari supor impetrare quiyerp ignoro, lrojus rei causa nutans
pesiiferrepenurirc ignominia et calamitaiis..Coaclus liiiibo. Quapropter assuroptis tccuih aliquibus coe^-
iiuieni monitis coepiscoporum.misit quemdam niona- piscoporum-cl palatinorum, aggredi- roe ctimsol
cliuni ad duce.m Richardum, qui dixit ei hujus lega- mediaverit mensem Itfaium, hilerimque cpnabpf
tionis maiidatum:« Carriotensis episcopus libi Jidele ccmpescere blandiens Conthroaciam ferpceii) arro-*
oratiomjm muiiiis., Ambit namque te aggredi, niu- p ganliura pagannrum. > Eo auleni. quid raudivit a
tuisqtie alfatibus libi sermocinari; ideo postuial Richardo maguo duce, regi et coepisccpis renun-
diicem el advocatum itineris sui, vialoremqiie sibi tiante, stalim animadveriit comperilque sine sub
dafi, ne forte devorerit manducentque se tui diabpU consilip Telbbldus cbmes. pacem^requisiiamessei
etlupi. > His audilis, Ricliardus dux seren.issinius Extemplp misit querndam hionachum ad duceiriiria-
subridens, misifqui conducerelad se episcopum sat- giuini.Richarduin , subseqnenlia Verba. tliciiiruffi::
vuinel iiicolumem. Adyeniens namque ille^iiifii dnci « Cemes Tclbpldus iihi fideles famniatus. Qiioruih-
iriagnb Richardo : « Me.lropolitan.icum coepiscppis dam- eteiiim •Francoruro pravo cbiisilio-deccpiiim.-'
Ffartcicaegentis libi'Jrideficicri'tis.munera prationis. jurgalum esse conlra te sine rect rixaiiiih "pojiiiiet
Mifairiur namque slupidi,"cunj cultoi*Dei.CIiristicola;- se et fecisse quod fecil malum,i et: prefiteliir" se
qtie pfrecipiihsiri totc orbe npmineris.,curpaga.ncsin; quidquam raali araplius -non factufum" Anibii, si
sanifeiriCIiristiaribs seyeriler permitlis? Transeunte; libel, tibi secretitis utservus Dbniinofari_T«ddetqne
nie tulbla lure advocationisforinidolosani tyrannidemL tibi Ebnpicas, quairi rex libi abslulit. ob graiiarii
boslililatis cblonos liujus telluris securosbosliuro i*e-. aihoris lui. terra sure dilionis subjecla lyraiinici»"
peri; riec fprmidabant fepen tinum casum ulliusadvcr- lioslilitali, depopulaiur rapinis et ihceniliis,' jreo
739' DUDONISDECANl S. QLiNTlNI_VlROMAND 740
valet resistere sfcviliae tanlae multitudinis, neque A cum omni supellectili ut jussum efat egredientes,
placare cam congeslo prelio tplius regni, nisi per miserunt ad ducem Richafdum uf cam reciperet.
le quiimperaioreshujiis* rei. Precatur flexis geni- Ipse aulem eam recipiens abundaniius miliiibus
bus corporis et animi, ut indulgeas sacroaanclre pracmunivit, omniiiroque boiiorum afliuentia lione-
Ecclesiaeet desblaiac plebi, et habeas se fidelem slans fecundavit.
famuluro libi, compescens pesliferos incursus Daci- APOStltOPnA.
gunre ferocilalis. > Riehardus vero dux liis audilis, pus ofhet
lacilo aflcclii mcniis Deo graies egit, monacho quo- Riislictisinsciaj [pro inscitircjquamquamnostraj siy-*,
que suliinmlit: t Si qnaj loqneris veraue esse pos- Diversi varus generis melris opus isludj
siinl? > Respondit: < Vefa, ctnongeslit aliud bene- [que,
iicium promereri, rcddens Ebroicacensem urbem Prrcvacuum niimis, indigiiiimqne ojiis, ariisinops-
tilii, nisi perseverans propositnro luaeiriternredile- Rhetoricique favi redolentis neclaris exsors,
ctionis; ul pax et concordia indissoiubilis rcederis Heroico potiiis.roetro pollere deceret;
maneal vobiscum cuhclis diebus quibus vixeriiis. Hoc tugubrata vigenl quia fortia raCla.virOfum.
Venieique noclti cum secreiariis suis, qnando libi Hic nam vir foiiis, coristans, robuslus iu aiinis.
placucrit, causa hujus negotii, ad mcenia Roibpma- B I Pacificus,bonus, alque.probus, pius, ipse modesius.
gcnsis urbis, lirmalurussacramento verre fidei qtiaj Magnificiis, merilus, prrecelsus, nobilis, almtis.
libi sirggessi. t Tunc Richardus : « Dei fide qua vi- lnclytiis, egregiiiSj mirabilis, atqtie decorus.
vimuset vegelamiir, lenacique nostri tenorisiirma- Maximus,eximius, prrccellens, magnanimusque.
menlo collaudamus ul veniat ad nos, si libilum Prsecipuus,justus, sanclus, huriiiiisqiie, venuslus.
Tucril, bis tribus tfansaclis diebus, et conneclamiis Propitius, lenis,. mansuetus, milis, acerbus.
fcederanulle casu solubHia; sedperpetuis"et inex- Loiiganimis, celebris, solemnis, amabilis, atque
iricabUibus legibus cbriscrvanda. > Monachus nam-
que quae audivit Tclboldo comili renuniiavit. Ipse Cleinens, indulgens, miserens, scelerum puniens-
aulem laetusel hilaris super liujiiscemodirenuntla- Protector, censer, tutor, largilpr hoiiorun).
tis, diebus ler duobus Iransactis, venil Rotohuim Pfudensel sapiens, incliislris, gnarus, enorruis.
Uoclu cum suis secretnriis. Uierque horuiri ut alte- Liuguarum, diversarumquescirnsregionutn.
ruiii conspexit, obvius qnisque cuCurrit, amplexan- Attcntiis, docilis, cupidusj sitiensque boijorum.
lesqiie se iiivicem oscula liliarunt, sessumqiie peli- Mirificus,stabilis, suavis, fidtisque, lidelis.
verunl. Tunc prior Tclboldus : «Ad luam iileflahileiri i . Traiiqnillus, placidus, Irelus,-siue nube, serenus.;
^*
pictatem supplex vemo, quia iua iiiiseraiione et Jocundus, dulcis, blandusqiie, aflabilis omni.
Dei propilialione omnium indigeo. Usiulala,sunt ' Facelus, felix.frugalis, juridicusqtie.
hbiciimqne terfafum qurepossideo,habelurqueiellusi Formosus, dives, locuples, et mumlicator.
inei jiiris veluii quajdain soliludo. Idcirco qiirc libii Dulce caput populi, spes et fiducia plebi;
suggcssit riionachus exscqui libenler sum paraliis. Procerns, pulcherqiie, elegans, forma speciosus.
.Prajjiidieiumomne mei consilii el fncii libi emeinia- Pes claudo, et oculus crcco, baculusque labanti,
bo; hujiisque rei gralia quasi pro beneficiotibi ser- Oinni sufliciens potus larpe sitienii.
viens miliiabo; Ebroicacense castruro libi volunlarie) Escaepraelargajet varire cibus esurienti.
reddo, veniamque et indiilgentiam ture miserationis> Paupens, exsulis, alinopissusceptor enormis.
promereri supplex poslulo, quod conlra te illud1 Prolecior vidure, conjux yejut alque maritus. -
tenut. > Hujus liumititalis devolione Ricliardus tlux^ Solalor regumque, dueum, proceruin, comitunique.
magnus liiisericor.diler mcnle subaclus, respoiutU' Dum inuiido viguit; sic omnibus oinnia factiis,
Tetboldo coiuili huihillimus : « Sine obsideet sacra- Offecilnullis, cerlavil profore cunciis.
menlo fidei meaehuc nihil lilubans accessisti, qure- " His ita secrete cauieque explelis, marchio duxque
cumque reqiiiris impelrabis. Coiilinure pacis felici-* jv celebris scenain Richardus roiireaiiipliludinis alque
laiem habebis, nemo meortim libi et luis ullraa longiltidiiiis super riparo Givoldi fossrejussii fieri,,
injurius el nocuus erit. Ego vero abhinc lutis, sicutt in advenlu palaliiiorum pontificumque Fr.incicae.
lu nicus, mtitiioque coramunis anxilii inlerveniu,. gehlis.- Delerminalo igiluf lempofe iduali maii,
iiduciniiler vicissim sotemur. Fiat pax opulehia,i, hiflammalisscilicel ab asstuanle sole Geininis, vene-
requies jocunda, serenilas lianqiiilla,- concofdiaa runt graiiaimpeirandie pacis ad Richartlum ducem
inlcr nps stabilis et perfecla, per dccrela irtextri- magnum illuc palaiini curo episcopis,eosque decen-
cabilia. >Alhitis igiluisaiicloiiini pignoribiis fajioialili ter etveneranter recipi, scenisquejuxia mirabilein
suul. Simililer utriusquc cOroiiis coiisiliarii liaec ic scenani factis, jussit hospilari. Crastina namqu?
eadein verrc fidei siicramento auctorizarunt. Tunc ic die .venienies ante duccro Richarduuij jn;uleruut
Richardus inarchio largissirous, niuneribus ctdonisis ei ex parte Francprum muiiia lidciiiim famuJatuuni
piajinaxiinis eum aflliienier honoiavit. lpse auiem ai ct oratioinim, el dixcrunl : « Dux inauditrc polcsta-,
ODlatoosculo el amplexu desiderato fruens disces- >- tis, siiflicientireque el virluiis, opliniates lotius
sit, eaderoque nocic secretius Carnotum repetiit. I- Franciie regni precantur unaniroiicr flpxis iiump
Ipso namque die Telbol.didreab urbe Ebroicaceii!.i !>i fenus grnibus cordis, ut iuduIgealiS0;sacrosanciae
Ul DE GESTIS NOSp.ANNIJE DUCUMLIBRI TUES. — LIB. III. RICIIARDUS. 741
ecclesire et annulalre genli, Rex autcm, nosque, A suflicienler; quia, tellurem veslrae nalivitatis,, pro
cajlerique Ffancortitti residui, oiiuiisque clerus to- prrejudicio milil sine re illalo, deserenles, jurgati
lius regni, omrie borium prresens"el futufum optanl rixatique eslis ob amorem meuri) usque modo contfa
tibi, si saevitiairipagariofurocompescueris, eorumqiie exieras genies. Ipsarum aulem geniium rex, duces el
pestifera inetirsione Fraiiciam erueris. Frainluleiilae comiles afllicli vestris depopulalionibus incessanter
siiggeslionis TetbPldi corbitis liortamihe, qureciiniqtie el bosiiliier, reqiiirunt sequestraepacis spaiium dari
rexcontraleoperaluseslfecit; boiiorumqiieqnrepaler sibi suppliciler. Si libel vobis. conseqnens est tlari;
tuiispatrisiioinluliireminisceHsliedetsefacli.Qucm- si non, oportet abdicari. Decernite requisiire rei ne-
admodnmigilur rex Ludovicus palersnus, opiuilaiite gotium comniuni consilio, et super boc respondere
p:iire tuo in regno subrogams viguit, ita regna i"e- riirianiinor. > Tunc Northmanni, qui et Daci, unani-
nere, superborumquc tlominari, magno lure polesla- mes inlulerunt Richardo duci, dlcenles : < Nequa-
UVjuvamine concnpiscil. Silis communibus muture quam pax continua, neque iiilercapedine. leroporum
corripetehtireprecatibus concordes, allcrque vesirum discreta concedetur; vcrum oronis Francia, exler-
alleriusjuvamineconiidentes perseverelisunanimes. roinatis aut occisis principibtis, vi et poiestate libi
Ipse autem rex.opliinaiesque totius Franciae regnum acquiretur. Heul heu! quid facient, vel quid di-
NoTllimannicum libi tuisque hreredibus jtirandopro- cenl creteri Dacigenreet Norlhvegigencc, qui, prrepa-
priis manibus sancienl in perpeluum; poslea iiemo ratis et oneralis navibus hujus rei juvamine, aggre-
iUerura ullatenus tractabil libi aliCujus adversitatis dienlur nobiscum immani bostilitate? Quid de Hi-
dainnum. > Hujus tegalieriis prajcepta persplvenlibus rensibus, quid de Alanis, quid de creteris quaroplu-
fespondit marchip duxque prrecelJentissimus : « 0 rimis genlibus? Propositum vestrre voluntaiis, qiiam
prrcsules reverendi omnium virtulum aflluentia pre- nobis ajierujstis, non adimplebitur vivenlibiis npbis.
p-isiusopimi, nec non proceres cunctorum bonorum Creterum, si libitum esl, quam invasirous Franciaro,
forensiumque rerum ubertale propensius fecundati, vindicabimus libi. Sin vero displicet, sortieiur ea
pTopositum meae contimirc inteiitionis et volunlatis nobis. Quo circa elige e duobus qtiod mavis, aut ti-
non differam fiducialiter confiteri vobis. Quapropler, bi, aul nobis. > Ilis auditis, dux praepotens Richar-
coiifidenterexperiamini,[me]vellesuromoperemelius dus urgebat cos niullarum prosecuiioiiuin inierpel-
felicitate pacis stabllire el exsequi, quam ullius pro- lalioriibus, et his duobus bis diebus octo
Hcc obnixejeps
speritatis el hoiioris opus aggredi. ihijii sumnium ut pacla pace curo Francigenisfcejle-
deprecabalur
ct peculiare semper exslitit. Yerum, pro vestrorum rarentur. Praesules et oplimaies FraticiCre
igitur
fmportiiniliitibus et rixis tenere illud, ne conftiride- gentis stabant quotidie illic slupefacti, et hittieban-
rer, nequivi. Quia nihil cst in aliquo suspectu aliquid C tur conflictum
hujuspacilicalionis. Tandem verodux,
gravius quod cruciel, quam quemque aut non videre magniis Richardtis non valeris sereriare
tantpruiri.
quod cupiat, aut videre-quod perdat: cum in utroque srevitiam ullorum
precatuum conaroinibus, djxit
aniinus pondere solliciludinis prrcmaximo pressiis seorsum suis fidis ;« Hrecgens aspera et.
ul ct diulurue sollicilus principibus
liiubat, quod speetat habeat, dumsimul inferpellata fuerit, non aequiescet
et ut [quod] liabere cceperit ne amiltat. Recogitaie foiiis,
noslris. Conyocenlur majoresnalu et po-
igilur et reminisciroini insidiaruin el malorum qure precibus
ab eo passus sum, el aniniabveriile et iiiluemiiii, cui tenliores secrelius, fuiuraj noclis conlicinio, et ex-
-nostrorum veslrorumque exsiiierilprajjiidicium. VPS caecemuseos muneribus prremaximis, et copipsp be-
neficip, si fprle faverinl pfecibus noslris etvofo. >
nonignoraiissuggesiioneTetboIdicpmiiJs, Brunonem consilium principes .Francigenarum
Coloniensem, el ducem pariter Lolha- Hocnamque
archipfresulem
riensem nie voluisse decipcre. Vos non ignoratis referebant salubre et prosperum,' el auliimabarit
Insecutre igitur noctis cre-
ejusdem fulsidica provocalum versuiia Lotharium sibimetipsis profnlurum.
convocaiis clam majoris poientire senibus
regem veslrum senioreni voluisse me capere aut oc- pusculo,
cidere. Quid refertis de Ebrbicacensi quam reddidil ex genere Norlhraannico, pandilcorde.quod vplvebaT
« 0 revefendi mefitp pa*-
mihi.urbe, Deus?His et lalibus hiijuscemodi, pluri- lur ore mellifluo, et dixit:
busqne imporliiniialibus quas hetlet recenseri, tres, pro tempbralibus nimiHmbeneficiisagonizanies,
niotus, misi ad Dacos, qnalenus mihi succurrerent pro quibus carebiiis vila ajtema, Phiegetonle digno
velocius. Quibus me feslinanler aggredienlihus, im- perfruentes; animadverliie mei sermonisproloquhim'
peravi in vos exercere tyrannidcm cladis hujus; obedienter. Quamquam genus boininum pmriium a
carenle sit procreatuin, quo
quia nisi res ponderarelur, minime resipisceret stul- Domiiioexordio fineque
tus. Si quod igitur relulisti mihi exslat verum, stabi- resarciretur rtiina angelorum, vario ei.diverso iti-
lite necessariaepacis opporlunitalem mccum.i Tunc neris calle devhis error illttd abduciti ne:Teveri.;itur'
Richardus marcbio famosissimus, ascitis communiier ad Creatorem suum. Vos aniniasveslraspufaii-fcum
Northmannis omnibus ccepit biandiri et serenare corporibus inlerire, ideo non abliprrelis briine nia-
* Est
eos mausuetissimis allocutionibus : «O summaereve- lum facere. quippe prrcler isiam altefa vita
reiitiaj patres, grandievo, mediocrique, alquejuve- quam ignoratis, et quidquid in hac fecereiis,,in illa
riili sifu riiififice redolentes, gratias-debeo referre pro cerlo repiresentetur vobis. > Tunc illi : « Refei*.
et
vobis iiicessanler; quin etiain muiiera largiri vobis precamur, nobis liujus propositionis arcaiiniii,
 " " "
7i3 iOUDONISDECAKI S; QTJlNTINrvlROMANDyr:: 744
eiiuc.ea qiiaiilpcius nobis noslrae cohdilioriis f:g-.A lisque atl liumariiexprdiipticiprernvet pawiQrunriiiiu-.
mcniiim.' > Tu.nc comes prudeniissinius demulceris' yieni e| prajsepif viiftaicrii: quani quidero naiiyl t.aterrt
eb6 blahdis aflatibus : « Ratiocinatio noslire condi- ppssumus.mirarl, sed earn riiinime vaieirius hiliieriv
lionis hrcc vcra dignoscitur esse ab ortbodoxis. Bis Quis elenim digne,ipqui pplest qupmodp de, aeleriro
qiiino naroque-ccelicolarum ordine crcaip, decimo- ijaius esl coreterrtus? eiquompdo anlesrecula existens"
IJIIClnpso, continnaci arrogantirc jaclanliajque sure ajquaiem. sibi geiiuit? et qupmodo nalus.gignehte
jnfgio cursuque totius mundanae molis, ejusdemqiie pqsleriof iipn est? quod est P.ater Iio.cgenuit: Deus
mirifico ornatu perfecto, diio connectens elertienia, Deunj, ltix Juceni, imineiisus immensuiii, incompre-.
Vivuin sciticei et moribuiidiim, in unura efligiavit heiisib.ilis incompiehensibileih, omnipolens omnipo-,
Deus homiiiem ita ihiniortalem cx liriio, ul gloiia et tentem, uiiiini secum, et coaeierniim, sibi coajqua-'
liohore ehiri coronaret, supefque o;:era manuuih su- leni. Qtii natus . ex Patre. shie terapore, cx maire
aruni cbiisliluerel, el ad cceleslem angelbfum glo - nasci dignatus esl in teinpore, et ad elec:ri siiriili-
fiairi, quam arfogans p.erdiderat, quandbque'sine lui.tiiiem, unus in ulraque el ex utraque natura'; et
carnis mortetransiret; sic vcro immbrlalem, ut, si Dcus perroansit cum Palrc, et ad rederoptionein no-~
se atl Condiloris sui obedientiam virieulis charilalis ; stramfacfus est homo morlalis demalre, ut erueret
coartaret, leglbiis mortis lion hicubuissei. Yerum, B hurtianum genus spae simjliludinis, et imaginis fi-
lieu dolbr! perfido hostis antiqui astu fraudulenler gijientum sua larga miseralione. ab hpsiili lapsoruni
irilricatus, cupiditafumque illecebris illectus, prae- angejorum iminanitate. . Temppriiinque labenlium
ceptaqtiePlasmaloris hegligenler spernensindeque cursus Jiumaniter exsequens, diversaque miracula
heci obnixus, atque ab airicenhaiibus paradisi ptilsus, mirabUiier peragens, scilicel gressum claudis, au^
liiundialibus ajrum.nis est depuiatus. Nec tahfe f sen- di.turii surdis, visum caecis, pristinam .sanitatem
leriliam damnalioriis ipse solus excepit, sed tciani paralylicis;; mundam gratantque et delicipsam cu-
securti humarii generis prepaginerii ifi facJriusexse- .tcm.el •carnem leprosis largiens; .marisqueiumpres
crabile et mbrlis accrbilatero invexil. Hiuc liosfis sibi et- Pelro calcabiles praebens,. ipsique mari.tjt
aniiquus super omnes hohiines priiicipaium"fraiidu- yentis praccipiens : niortups, quin eiiam Lazaruro,
leriiei*fenuit, eosque sibi neqiiiter subdidit. Verum, in menumcnip qualriduaniin), suscitavit, el omnia
qpia plasihalionis et castis protoplasti cxecutus sum qurccumque voluit in coelo, el in lerra, el hi ihari,
breviter serieni, cui corde et menle adhajremus, etin omnibus ab.yssis fccii. Denique ad sponlaneae
evangelizare vobis nostrre credulitatis gestio fidem. niorlis speclaculuin peryenit, qtiain et-.cruci affixus
Deiirii iianique lijium in subslaniia- colinius, Triiii- _ siislineiis, dum suo d.e, latere aquam cr-uoreinqup
talem in personis veneramur : et, licet sif Pater produxif, virgineni immaculalamquc ecclesjara sibi
Deris, Fiiius Deus, Spirilus Sanclus Deus,unus ta- exhibuil, sanguine redemptain, Jatice emundalam ;;
inen solummodo credilur DetiS;*Patrem gehiloreni ne aul niaculam haberelper criinen, aut riigam.per
vocainus, Filiunigeiiitiim confitemur, Spiritum sanc- duplicitateni. Mprtis iiainque cejebratp myslerip,:
fum ex. ulrbque manare credimhs; el in tribus his inferrioque exspolialo, diesurrexil teiiio, suisque fi-^
persbhis; sciJicel Geriitbris, et Uiiigeiuti,-atque ^x delibusse manifesium exbibens, cum eis conversan-
uiroque Procedentis, divinitalem unam, ajqualemque do, quadragesirop sure resiirreclipnis die carhemy.
gloiiam et hiajesiaieni profilemur. llic naiiiqiie Detis quam de Virgine sumpsil, aposlolis videnlibus su-
ccelum subtiliiale stispendit, terrain mole fundavit, slulil coelo. Hanc iiamque.niortijm, qtiam hoslisan--
marircalculis alligavil, et iri bis omuia qiirefeumque tiquus protoplasto, generique ejus intulit, .abolcre
Voluit, verbo fecit, et spiritu-fcuo ea firroavit. Hic famulis ,suis paravil, iierque iiiviolabile, qiio..asceri>
jiaihque solus habet imroortalitatem, et lucero habitat derent uhde lapsi sunt, demoiislravit, dum canieni
'naccessibileirt. Apudquerti tioriest transniutatio, nec nostram securo ad astra vexit. Quocirca .copula
viCisSitiidinisobuinbralio.Cujus sempereslcsse, reler- duorum elemeritorum, scilicel hoino; si dum yixerit
jihmeiiiicoiiimutabiliiei';Quisinemulationesui habet D Deo*faihulatus fuerit,- ejusque praecepiis totis yiriuro.
iiiuiabilia dispouere, siiiediversilatesuidiversaagere; conaminibus obediverit, pars viva et ppieiitior^-qure
sihbcOgiiaiioiiumvicissithdinedissiniiliaformare. Quj germen abreiliere lraxit,-hospila visceia sui cprppr
, et hbitjuetjsf; el absque loco tblus, quiaet omniurocrea- ris, recusalis conlagiis.hostis, ad. ajthera secum,rc^
tiirarutiiipseinferior, ipsciulerior. ipseexierjpriDeus, portabit. Siforle ferreslris volunlasiuteum .«apueritj
supefiof-esl regeiido,;inferior porlando, interior re- et grave nefarium captaverit,, aiihnajque ,yirl,uj,es,
plciido, cxterior circumdandb.Inlra cujusjudicii oninir cbacervatis nimium Vitiis;..abdicalisfjue;:.proiriissio-.
poleiiiialricuriclacoafctantiuvejusqtiepoteiiliaabulla nibus quas in. bapiisnio BpopoiidBfiiipondere pec-
cfcaturaj natura lion transcencritiir; quia celsitudoejus caloruro oppfesserit, aniiiiani "s.ecuni, lirahens. ,ad
diVinitalis neccajpi t cfesenec desinit, etJiec per iniiiiim inferna lorquebit, Propterea sepu.lcris.inipeiitliiur a
nascitur iiec lerniino icoangusiaiur. Hic nainque Dcus Chrislicolis maxima cura.iHisquc creduntur corpera
Vefbum quod erat iu -principib,apud eum,- et qnod nnn penitus hierlua, sed sumrob [feg., spmnp]daia :
sine lempore genuit, ob noslram: redempiionem in- quia venieiil elim srecula in quibus sccius animre
cariiari disposuil. Ex .sacj-osanctceVirgiijis carne, calcr v.isitabilossa; viyoqiie sanguine aniniata-gesia-
angelo nuntiaiite processil in carncm, hiuiiiliatus bit prislina liabilacula, videlicet cadavera luraulis
74b DE GESTISNORMANNLEDUCUM.—LIB. III. RICHARDUS. 7I6
Pax et concPrdia, cui nos ac«
pulrefacta, volucrcsqiie rapierilur in anfas priores \j- pervacue toqueris.
et Franccs
quas habueruril ariimas comilata,quia inleritus bu- qniescere-supeiftue saiagis, intcr nos
jus moriis reparatio est vilre irelioris. Nani si ca^ - niis iuam el nunquarocrit. Exterminabuntgr autehi,
riosa velustastotum cprpus dissolverit, ut in men-..- peii!i)enlur,<etciiuiis natio-illorum penittts delebl-
sura minhni pugilli ejus civisculus s.i.t,illuroque ci- tur. Si qnis indigiius fucrit inyentus, nosfrreditiont
nereni vaga flamiiia cl aurae per vacuum inane liile- [«/., condilioni] suljj'acel)il.Nonncavus t.uus lerraiu-
rint, hoiiiinem perisse non licebit: vCrum aul ciiro ctiiprrces, depopulato Francirc regno, vendicavitsibi
annis?».Tunc a miniiriousque adroaxiiauin reciproca
quo vittules aniroa exercueril, citm ipso remuncra'
bitur; aul cum qtiopeccaverit, ejuir ipso-puriielur : vocccuncti dixeruiil:«Auljnorieniur, aut vindicabi-;
cl ila, judice Cliristo Dei filio, ibunl impii in ignem lur. >.Ricbardus vero du.x magnus preccs. precibus
rcternum, jusli aulem in vitam ajlernarri. Hrcc est jungebat.eosque dare pa.cem.obnixeposlulabaf. Sed
tides cathoJica, quain nisi qnisque Jidelitef firmiter- inensilloruinprccibusejusminimeacquiescebal. Ttiiib
que crediderit, salvus esse non polerit.- Hoc firina- illi.quinoclupacem spoponderant,ciClei-isintuteruiif:
nieiitum saluliferaenostrac crcdulitatis, hoc symbo- « Pro cujusadjulorio et dcfensione huc iiccessimus;*
lum profulurre lidei el salulis.» QuseaudiuiitesDaci consequens est ut precibus ejus pareanius. OpporltH
obsttipuerurii, irooquc iralientes vocem ex pectorc B ' mim;eslficri quod ambiens concupiscit, saiisfactio-'
dixcrunt : •«Hcu nobisomnium bonorum. ignaris, nemqueconcedefelibeiitcrcjusvotis:cuj'uscoiisiJibad-
scriplurasque nescientibus, neqtte virluiem Dei, quia liajrebimus, nisi islius? el cujus precatibus acquie-'
nihil differimus belluis, neque avibus cceli1 lllrc quo scenius, nisi cujus beneficio quotidie frtiimuf [haudj
ad praesensVivanlquajrilant, niiiilqtie adquishionis parcius?>HisaUdilis,qtii noclurnum igiioi-abantcon-
sibi coiiservanl. Nos vero quo siiniliter Vivamus, ra- silium, yelicmenter lufbali, coeperunt vehehieiitius
pinando hicessanler qurerimus, sed' ineoab -illisdi* ebprtis ccntradiclipnttih vpciferalienibus rixari, et
stanius, qtiia qtiod cibo pottiique exuberal, in posie- dixerunt : «Ut remur, fauleres, quin adulatores hu-
Ttim lliezaurizando reseivamus. Da nobis salubre jus consilii estis, ideo talia nefaria nobis inipeiidilis'.
coiisiliuro,petimus quale.nus ad prresens-et in reler- "NQIIerit secundum veslri propositi libituro, necpax
num vivere valenunis.i Tiinc dux:« Si velleest vobis quaerequilur dabitur ab ullo noslrunii Consenta-
inhaerere noslris consiliis, ego "faciaro vos primitus neani vcstraj voluntati ihleniioncro liiulce riobis
baptizari in n.ominePatris ei Filii et Spiritussancti; aperuistis, qure refragabitur audacler supersiilibus
amplioriquedeiride integerrimre fidei praedicatioiie nobis. Quodmandat preeaturque diix, miuiihe inier-
ab episcopis profusius erudiri, poslea muneribus ccssoribus vobis parebimus, verum Fraiicia usquc
(
largissimis, beneficiisqueamptistimis dilari, quibtis ^ adinteiiiecionemariiiisferociusdepopulabhur.> Tuuc
vivere quiveritis, et in reiernum non peribilis, Setl r.pcluiiialis consilii conventione jam lucrali, dixe-
vitre pneseiilissolalio, fulurre remuneralionisbravio runt acerrimis baccliati ftuiis:« Non huercessoribus
sine iine frueiJiinj, si iiiiegerrimre pacis, quam re- nobis pjx dabilur, sed eain volentibus nolenlibusve
quiro,felicilatem non abnueritis.) Al illi: «Et securi- " vobis dtici magno largiemur. Quid nobis vobisque ?
tateni pacis, el lenorein sacrosanctre' fidei sponde- Nonne vobis jiatujnajores, prosapia nobUiores, ar-
mus tibi, ct nunquam devius error luo cojisilio dc~ mis robustiores? Non inlercessores, sed largiiorcs
viare nos perurgebit. > Pacla qmppe noetufide, et pacis nominari debuissenius.> Quo audito,' dux Ri-
jurata pacis quiete, dixil Richardus demulcens eos chardus, hinc secedchs ait ascitis suis piincipibus":
inellifluaallocutione : «Revertiinini, mearum yirium Sinite. illos adinvicein feriier rixari, et videamns
animreque me* partes, furtivo gressu ad vestras na- qui illorum potenliores clforliores exsiiicriiu. Ter
ves,.ne videamini_.neque sciat quisque huc v.os ve- tribus igilurdiebus liujus conllicli lftigdlfone duclis,
nisso praecavcnies. Diluculo vcro rcvocabo vos, pa- admiraniibusque Francigeniscum
Richardidis, dixe-
riterque tuiiuiliuaiuem dirrc cervicis plebem, et de- runt rcfutatores pacis salrapis prudenti consilio
postulabo multimodis precatibus veslram el illoruiri p nociu acquisitis : i Natu, prosapiaque atquearriiis
pictatem, pacis daii incremcnla, et quietis affinita- ppfeniipres estis, idecque volcntcr nelcniciqhe as-
tein. Abdicate etrejstite pbjurgando cum illis vcrbis senlieuiur vobis. Si Rfcbardus dux, magnrepbtcsta-
meis, tandeinquc prolixa simultale vix linila volis tis largjssimosnosfri ilineris siimplus riobisconccs-
.adqtiiescitemeis. >.llisitrielaiiculiiiii peroratis,ad sua scrit, nosque conducere quo vivere regntimque ex-
quisque.yesligia lorsil. Primo itaqiie mane dux ma- pugnarcvalcamus fecciit;Fraiicire regiium parccir.us
guus fesfuianler cpnsurgit, innuiiierabilibusque Da- ul pelitis,. Aiioquiri se acente, Franciam, qnarii
coriiml.cgioiiibusascilisliducialiler dixit: «.Malivolas invasimus.-contriiam bellis
inceridioqiie el rapinfs
prava: iiilerjtipiiisambages iisque modo prajstplalus, applicabhnus sevcrius nobis.> Ttmc optiiiialcs |iaga'-
iieruni i.terumque repelam vcslri obslinati- cordis norum his
responsislreli,-qure.audierunt rciulerunl
excessum.Abnegatammultpties ppppriunilateni pacis Richardo duci.
Explelanainquelegatibue, infit dux
date, prepamur, uobis.> T.uncNorthmanni,voluniate prajpotenslrctiisTuiiirapacC':«Etvictus amplissiraok,
dispares,intulerunt Ricbai*douna,dicentes: «f rqstra et viatores .quamplurimos ct pfaecautos, insuper et
lab9rat,.qujsuprapetraro seniina jactat.r Verborum honores confcram largissimos, atque condticere ad
luorum laborem hiajiiter fuiidis, otiosa .du.ni,s.u- tellureinopimamfaciainiJlos. >
RcnuniialoiargissiflKe
P*TnoL. CXLl. '' iii
 TfJ DUDONISDEGANlS. QUINTINTV1R0MAND. 74»
proroissionis negoto, sedenteque cum suis, Franei- __ _i Profecius pprtum stabilem, yeniisque qiiielum,
genis adstantibus, duce Richardo, vcnefunt unani- Sulcavi profunda nimis parvo aequora remo.
miter, pepigerunique pacis fideniilli vultu submisso. Sunt octona«acrae passim feliciayjiaj,,,-,
Rieliardus vero.Jegatos regis ditatos muneribus Summum corde bonum sincero pmilur quibiis in
prajuiaxiinis, ad regem Lolliarhiivi remisit. Deno- -'' •'"-:'• - ...,::::-:::: .-. [qup.
minato jlaque die et loco praciiici placiti, datisque Sed mea mcns tentii mcdilans- cpnatui'. avena,
optaire pacis induciis, paganos ne Franci contrg se Si polerit mtinus quoddain caplarc bonoruin,
lecalcitrarent secum delinuil. Decurso igilur lem- Exigurc modicp mercisdcfenoresuraptum.
pove desiderati placili, venil rex Lolliarius super ,Apestiferre riamque hostUitalis^venenoFrancia, ul
'Eplaj fluvioluni cumFrancigenis, pepigilque duci recensitum est, defrecata, abdicatisque ingrueniiu.m
-Ricliardo fidem inextricabilis pacjs; juravitque ipse inalorum .querimoiiiiset detihiiejitis, atque ador-
eiopthiiai.es rcgni norliimannicum rcgnum ipsi nato et slatulo reipuljlicacubicuhiqueFriHiciajcpiii-
ejusque posteris, qualinus ipseet ncmo, sc liortantc, lriodo, praeeunle Iriunipho. desidoralae pacis,-fania
daninum illius regimini.s minime faccret illi. Finilo bealissimi ducis Rtchardi propalalis illuslrata' roeri-
namque impelratre pacis placilo, fcederalisque rege fis, iu immeiisuro rutilans cresccbat,:divulgabauir-
et duce Richardo, iiiun.eribusque allernis uiroqueiB queper caetera regna meiiluni profusiusbcafitudinis
largiliue ditato , regiedilur ad sua quisque equi- ejus, Ulius vero temporis cufsu, uxor^cjus fllia sci-
taiu prospero. Ryversus dux inagnificae pietalis licet Hugonis inagni ducis defui)gilur,etliujus dcso-
' ad urbem.
largiilurc.ubertatis, Nortlimarinos imma- latioiiisiTiceslus detfinienlo, misitad Hugonem fra-
: nissimre ferocitatis sibi adesse coegit. Qtiibus ail : treni- defunctre uxoris sure, ut quosdam yernulas
« Ne' pqllicitaiionis ineaj de ..confidenlia titubelis, dpmus surcinillercl sibi, qui, qtircposscderal soror
.quod.olim yobis, spopondi ecce paratus sum exsequi. sua-juie\:femineb, erogareni sacrosanctae Ecclesias
Vos.beucficia largiensrcgencrari sacro fonle ijiciam, et paupefibus. Hugo vero dux.femisit adRictiardum
vos oneralis farre tergisque suum navibus, viatiea duceni el pa.lricium, ul qiiidquid suppedilaret sibi
uayigationis concedaih. £x prreparalo igitur sacro- voluntas facerel libere ex omnibus. Tunc Richar-
«aiictae regenerauonis fonte. lios suscepit marchio dus aflluenlis Iargiialis dux prajpotciuissimus, tar.ti
lriagiius, delibutos oleo clchrismate; liibucns bene- ihesauri iuuiiera per univcisas tolius Frauciaj et
-r.flciaauiplissima, quibus morareiilur in pace. Illos Noiihihaiiiiiaj ecclesias disperljvil: qiiiheliam plu-
vero. qui oberrare cupiebanl paganis rilibus, con- rinia qurc sai juris eraut, pro ejus anima. erogavit
duci lecitad Hispa.niam, Gonstanthieiisibusvialori- affluenter pauperibus. Deniquc subscalpentj volu-
biis.- lii progressione naroque illius profectionis bis *-•ptuosacliumanilaiis fi-agilitali subaclus, geiuiit diios
"" novein civitates deviccrunt, iilios, totidem el filias, ex concubinis : quorum ui.ius
et.qure in eis reperenini
sibi vindicarunt. Ilac illacque rapitianies, Jlispa- Godefredus.alier vero nuncup.alur- Willelmus. De-
uiam lioslilifer adgredieiiles, cceperuut hicchdic el niqtic luculentx majeslatis virgijii ex Jamosissima
fapinis aflligere eam severiler.'. Tandcm vero His^ nobiliuni rDacoriim prosapia exoriaj -, omiiiunique
pani, rusiicanis gemibus ,tli_hidiatis, conglobiiio speciosissimajNofiliiHaiinicarumyirgiiiuni, peiiiiur
exercitu coiigreiliuiitiir Norlli.maiinis.Srcvienienain- lanlibusque civilium rorensiumque reiuin evcntibus
que Marle llispani extcris terga vertere, facla prae- caulissimaj.,: feniineique artificii cdocUB iugenio,
magna iiilernecioue. Tertio .nainque die cainpum facundrcqueuberlatis cloquio :in"odeslcpollCnti, ca-
pfaeliiNorlhmaunirepeientes, morluosq.ue ut indu- paeisquc mcmorire et reGordatioiiisihesauro pfblu-
•' Viis cos privarent verteiucs,~repererunt parles cor- sius locupleialaj, atque omniuin bpriprum prajmuni-
porum nigelloruni ^Eihippumque terrre finilimas at- treafflueiiliase corinexuU;eaiiique-prohibii3ecopula-
que.incumbciiles nive candidiores; reliquum vere lioiiis foidcre soiiiius est sibi -aniicabiliier; J<orib-
cerpus prisliiium colorem servans inltiiti sunt. Sed roannoruro verooplinialcs, iiobilissiino dilfanialaj
miium mihi quid super hoc characterizabiinl dia- r. slirpis eam nosccnlesexorlam semine.et dbsucces-
leclici, qui cum accidens iElhiopique categorizantl sore, dequehrerede atque de posteriiate .saluiifera
insepaiabile esse.bicmutatuin videm. Quod ampliusi plebi nimium cogitaiitcs, subniissa vocc^ voliuque
pfopalare non curamus, sed ad nostrre inteiilionisi proclivi, Richardo duci prajpoteritissima siibinlu-
proposilum nosirre pixsumptienis slilum vertamus. lerunt : « Cuirisis. doroine dtix prajpoleiifissiirie,
Elucidabil enimlibeiiter quajquiveiil, sed quaerela- enn)iumFrancigenarum', Nofiliiiiaiiiioiuinqiit*., et
tui nccessaria sunt, digerefe non valebit. llii naTnque . Burgundiwium,onjhiuiiique:rcghorum sagaciS' me-
suntislius lionorum opera coghila, quiqua-peragttn-• ditalionis scruthiio prudentissiirius : niirainur ad-
tur novit univcrsa. modum quiii comminisceris quis pbst flebilem' de-
. ArOSTROtlJA.' JjUumqpe cxcessuift luae pricseiiliae regel populum
Hactemis sequorci per magna negotia fati, tuae diliorirpotenfissiinre mbdo subjeetiim: Fbftui-
Disposilum variosque vicissim turbine faclum, tam nainquefhtufi dbirimenti ruinairi Tjerlimescen-
Forlunaeque vices bifidas felicis et acris, tes, foiihidamus' nc^pbst lugubfe deposilibnis tuae
Undisoiiavcctus fluctu, surgeme procella, danuium extefsegenies nos' advocaio et lirefede
Sub tuae*ceciui ljostraj slridente cicuta. -carentes conculcent. > Tuhc Rtcbardus l«ReiphblV-
Vi9 DE GESTIS NORMANNIADUCUM.— LIB. III RICHARDUS. '1$)
cre vcistro saluberriroo consilio usque mPdo praj- A \ hnmineiiiiuni monlium proclivis el coliibtis aliCujus
fni, el ut quivi pfcfui» Nunc quid rei gratia corde petraj maleriem reperire quiveris- qaa lemplum Dei
BtatuisiisniihieiiucieaioAt iiii: «Providentia sum- hostraj conversalioiiis domo althis fabricare valeasf »
nirc divinitatis, ut remur, lianc libi "Dacigenam Aiilleacccpioilicoligbneihoiiliumpriusproclitaadiit,
quam modo rcfoves conncxuit : ut patre matre- eorumqtie crepidinem diveliitsarculisi aiqne nuHam
'que Dacigena hrcfes -hiijus terrae nascaltif, qivi pctrre-inaieriem usui fnaleiiaJ rcpefiens cnngruam,
defcusor et advocatds fobuslissimus exstet htijus. peiiir'devexa nioniium inier duos fluviolos piopa
Est nanique stiperba stirpe progenila, specie dccora, Fiscaiium jacentia, ibique massam gypsi iiiveiiitj >it
ct formosa, consiliocaufa el provida, meiile deveia, unum Iapidem gypseum in moiltim cuditj.excidit et
corde sulinela, alloquio modesta, conversatione anle Richarduhi diicem deliiiil. Tunc dux.iivagnus
'niaiisueta, in onini re industris el sagax. Hanc tibi Richardus : «Satisne de talibus reperife poieris?-»
inexlricabili roaritalis fcedefis privilegie prolinus Respondil ; «Salis, Doniine. > Al ille : « Tulo lianc
connecle, ut salutifcra sobole ejustellus lul dticami- petram rcpcne leco, ct-mitle qiiamp]uriroos;ppera-
Tiis, imhiinenle exlrema) sorlis turcobitu, salubritcr rios ad excidCndes lapideSj nihlkisqtie calcisvivre
et conslanter regatur. >Huic igiluf consilio libchier, ibrnaces cpmpohe : quiai omnibus qure iiecessiiria
diix sanctissimus Richardus favens, ascitis ,episco- B * sunt prajparalis, istani in inilio ftindamenii in lilulo
pis Curo clci*o.salfapiSque cum populo, eam lege ereciionis doiniis Deiprimaro_locabo.>Deniqueiiiaf-
inarilali desponsavit, ct -Cx ea processu tcmporis chio fampsissimus, praeparala calce, peirisque ex-
quinque mascullnre protis pignora, femineaequege- cisis ct cpacervalis., aique lalcribus attificjafler
niiit Iria. Per viasigitnr opeiuni recfas gradiebatur, compositis, diclu visuqne mirabile, mifi sclieniali-i
justisque legum babenis plebem strenue regebat. fonna consiruxit in lionorc sanciaj Trinitatis delu-
NortlinianniciC regionis ecclesias sumplu reaedifi- brum, lurribus hinc inde ei allriiisccus prrebaltea-
cans proprio, monaslicis rebus adornavit, plurima- luin, dtipliciierque arciial.um niirabiiiter, ef de con-
que Francicae leiluristeniplamirificeconstruxitpro- caicnaiis artiliciose laleribus ccopertuni. Hinc lorin-
prii ihuneris thesauro. Rhotgomagensi namque urbe secus dealbavit illud, intrinseciis aulem, depinxit
in hdnore Genilricis Dei ampliavit mirabile mona- bislorialiler, riuroquc et gemrais niagne .munera
'sterium, loflgiiudihis, lalitudhiisque, aiqne aJtiludi- acquisilis altaria decoravit, crucesque rriifrrjinag;;i~
nis honorifice exspatialum hicremento. In nionte ludinis ex aure iiuiiidissinjofab.iicavit,calic'esquenia-
nanique roarilimb, reflureiunari dispositione inuuda- gni ponilcris auri cl prelii annexuit, aureaqtie can-
lionis gurgite undique seeus circumdalo, delubrutri delabra humanam iiaitiram-'siipeftjxce,lleiitia anfo
niirre aniplltudinis, spaliosaque monacliilis habita- sanctuarium, staiuit: ihuribulaque inautiilae ampli-
lionis niceiiia construxit ;. ibique monachcs snbi luiiiiiis et preiii auro confecla delegavit, alqtie iiidii» '
rcriniiiiosa ihcoricrevitrc palfcslra, nornialibus ccle- ineiita plnygio pcctine poliia, iicc seniel iri Tyrios
bris itineris decreiis aslrictos, Christo coeglt famu- rnbores decocta: quin ciiam cfassiore auro smarag
lari. Cum autera innuinerabilibus exuberaniium bb- dinisqiie superinsuias apposuil, byssosqiie iiiveas
liitatum polleret irtcrementis, quadam die fisean- purpureasque auro iuiextas, pluiiieoqiie mirabiis
iiinrCscdis aggrcssus mceiiia, stansque in inlroilus ariificii holpserica coiiimisil; alque cleruni .•n.u.inc'
liomus sure suggesiu, atque ipsam domuro aliiorera; rosrc jjiultitudiiiis propensa diaria quolidic refii-
capaciofemque basilica in lipriofc deificaeTrinitaiis i pienLein, suJjque practicre vilre palacstra desudan-
dedicala conspicleiis; ascito pelrarum fabro archi- lein Chrislo deservire coegit. lllo najnque lemplo
tccloria aiie perilo, inquit: «DomlimDei &.orationis; monaslicaiuii! facultaluni uberlaf saflluenlia reptclo
Siipcrlativo specialis'pulchritudhiis dccoraequc alti- Poqnb bcnedictione episcopali ofliciosissime ticdica-
tiitlinis' cuJmhie, supcremiucnliorero uuiversis mbe- to, Nijrilinianiiica Francicaque tellure sllas, prtf-
hibtis civitatis decet el eporlet esse, quia Plasroarorr ipriosumplu rdficieliat omnes disruptas ecclesias.
Redempioftiue generis humaiii graluila hane sibii"D Mirabilibus cornscabal faclis, jiistis el bohis; fama-
delcgil clcirienlia, mirreque regenerationis niater.* que probjtatis ejtis longitiquis rCgioriibiis pjJOfusius
typicrcablu.tionislavacfo exslat, atqtie iniiac divinaej diffundcbaiiir. Species ejus rcdimka 'decbre adpii-
ciruditiohis atidife verba, nostraque deilere dpbeinus> randrc pulchritudiiils, fnndebal jubrif abore, qtiasi
peccaia. IIicc rianique aula porta cceli nuncupaiur* solaris clariiudinTs.Erat ei summus hpnbr, quo no-
ctest, quam jiicolunt, cuique prasunt ccelicolie. mcn ejus audiebatur.tolaque.Gallia adm>i'abaiur
Hrcc domus nainque, Psahtiographtis ait, nions Det,, snper lafgifliia bohitate ejus. Aniorc pielalis cultbr
irions pingtiis, roons in quobene placituni esl Deo) juslitiae slrenuns reiiitebat, cunctorainqne causas
habitare in eo : eteniin Domiuus habitabit in flneiii. intra sua pectora sollicitus recondeSial,-alque pfo
liic namque monsesl in quo"meu3 avus se sian- populi requle pia jura icncbat. Specie
pulcherrimus,
tein, sequjj ablui monte salutifero divinae visiorits , caiiis prajcandidis replelus, superciliis acieque ocu-
oraculo conspicit, et a lepra vitiorum quainfcclumi lcruro coruscus, liaribusraaiisque spleiididus, liail :*
se soroiuo cernebal expiari., Qiiaproplef quia altiorei canifera el prolixa honoratus, statnra proccrusv
amplioris culminis schemale, domum Dei dpinui no- iingua crudilus,"virtule animi et ccrpons pienui,
tir-ebabjtalibnisprajcellcrceondecel; cxperire si fortei boiiilate diffusus^ merife sagacisshnus, gratia &«*(
 751 - MJDONISDECANlS. QUINTJNIVIROMAND. * 752
muniius, omnibusque erat una salus. Amicos nam- A ex pauperibus spiritu delegit esse regnum coe-
que erigens, lumidos calcabat hostes, sul)jec(psque loruin, crcditnus ci atlributuin. Sequenlia Eyangelii
Jbyens, conterebat feros el rebelles, tempestas irae depromit quod sequitur : • Beali.miies, qiioniam
yel discordiaenullo dissensionis tumultu penelrabat ipsi possidebunt terram. > Quamsuavis, quam mjlis,
corda. ejus; quia in salulifera slabilitaie justiliae et quam benivolus, quamque benignissimus fuerit qui
judicii, charilalisque spei, el fidei anchora saga- compendiosam vilaeejus seriem legerit, aliquij sua-
cissimaementis fixaaderatilli. Conslantem cjus ani- vitatis ejus pernoscere quiveiit. Ilic Teiloldum
mum aura illius adyersitalis lumullu non venlilabal, comitem aliquando devolione, aliquanlo armiscom-
nec de multifliiae copiosaequeprosperilatis ubertai.e pescuit. Hic Lotharium regem humilitate devicit.
anhnum subl.ollebal. Cum aulem in regno suo varia- Hic Dacossuavitate verborum et donis coercuil. Hic
lo murmure .pullulabanl aliquae seditionis causae, Francos cxlerasque gentes humillimis yerbis et
sedabat eas decretis legum et salutifera poleslate. muneribus sibi provocans -ascivil.. Hic incolas Nor-
Illius namque fides tam valida verilatis radice lene- th.mannicaercgionis summa devolione protexit. Hic
i*a.lur, ut antea mons deficeret aut migraret, quam domigenas, ut patcr familias devotus, foVit. Beni-
sua verba caderent. Res ab eo promissaenullo.mul- volus in omni negolio exslit.it, suayia in omni n
ctandaeactu, verse perseverabant; alque pollicilalse K verba et opere sonuit. Terram namque vivenlium
semel, perpetualae manebant. possidere mcruii, qui corporis sui lcrram maiisueta
APOSTKOPUA. bcnigniiale cuslodivit. Sequilur tertia bealitudo.,
qua dicitui": i Beali qui lugent, quoniam ipsi conso-
HUJUS palricii cumulum bonilatis enormen labuntur.. > Quoniam quidem diyes opum mune-
Praesul amande vides.
riimquq, el militum alque familiarium exsliterat;
Symbola qu-imerito crescit bonitatis in octo ideose implicalura el irretilum saecularibus)negotiis
Praesulamande vidcs.
I.ugebat. Lngebat namquc pravitates monachorum,
Viduo bis scribit quar Evangelista bealis
quos devius error, rclicto .stricto.calle, abducebat
Praesulamande vides. deceptrici^us fallenlis mundi. reb.us ia exsecrabile
Quaeque tuus genitpr faciis implevit opimis. praecipitium.Lugebat errores canpnicorum a rnona»
Praesul auiande vides. . slicis praeceptioniuusdecidenlium. LugeLat ignoran-
In diclo melior quoniam nemo extitit ipso liam juvenluiis suae, et delicla; atque Delu oculo-
Praesul amande vides. rum nimio terram prostraius hunie;labat. Sequilur:
In facto cerle nullusque potenlior ipso < Bcali qui esuriunt et sitiunt jusliliaui, quoniam
p
Praesul amande vides. ipsi saturabuntur. >Hanc vero esuriem el siti.inuemo
Ullus nec hominum extat sanctior in rnedimtu, habuisse Richardu.m ducem dubiiat, qui paciflcos
Praesul amande vides. aclus ejus subiiliter pensat. Quia insiantia justitiae
Huc hebeti et vili scripio devenimus usque -rsnilebat, .callemjudicii jncessanter pelebat. Oppr'.»
Prsesul amande vides. mpbaldiro legis jugo negligentes justitiam, corrige-
Pulclira nimis ralio ye.rbpriim,maleriesque, bat verbo severitalis abdicanles eam. Ea namque
Praesul amaode vides. superslile, misericordia el verilas in regno ejus, ut
Themalis edilioexlal frivola, ruslica, yilis, Psalmisla referl, sibi obviaverunt; juslitia et pax
Praesul amande vides. , osculalaesunl.Esurieb.it, siliens se suosque lucrari
Ditalu vili nune nunc cape dulcia facla, Christo, ut posset participari in. die judicii peren-
Praesul amande vale. niter Deo. Hoc instaniissimum. jugeque desiderium
Mer.ilo igitur, jusleque ;alque probabiliter. Ri- ejus, haec esuries perseveranda ejus, a:que silis
cbardum Nor.tlimannicoe regionis ducem bealum indeficiens ejus eral, ut omnes lucri faceret. Sequi-
sanclumque, recensitis breviler operibus cjus, d* lur: i Beati mundo corde, quoniam. ipsi Deum
cimus; cui omnia evangelicarum bealitudinum dqna [>videbunl. i Cor laiiti ducis palriciique et confessq-
reperiunlur prPpensius aliribula. Quarnm prima : ris, quis fuisse sanctuarium Domini, et aulam regis
< Beati panperes spirilu, guoniam ipsorum esl re- aeterni dubitat? Mundit.iacordis lilius longe lateque
gnum ccelorum. i Quaein hoc confeisore clarius lu- emicabat, purilalemquc mentis serenissimus vultus
ce apparet fuisse, qui Norlhmannicae regionis mq- ejus clarius indicabat. Praecepla divinaelegis corde
narchiam, non causa hujus prxlabentis honoris, mundp, ut la.icus, gerebat: diyites, mediocresque,
sed ne s.acrosanctasEcclesiae slalus paganis irruen- et .pauperes beiiivola menle alebat. Cujus cordis
fibus periclilaretur, retinens, se ad imiiabilem Chri- mentisque et voluntalis fuh, apparet in ecclesiis
sli paupertatem tolis cordis nisibus, lotoque menlis Northmannicaeregionis, rebus monasticis miritice
afleclu conferebat. Quaemundialis liominum condilio adornaiis. Sequjlur : Bsali pacifici, quoniam filii
continel preliosa.liic mentepericulosa. Quaejnagna, Dei yocabuntur. > Paciflcorum aulem merces esl
hic corde.fugiltya. Quaedeleclabilia, hjc non perpe- «t.filii Dej vocentnr, el sinl. Sinl quidem perfecla
tua. Haec yeraciter menle deserens, et inlegri- charitate, yocentur dignilale. Hujus beneficii mu-
tcr corde spcrnens, coelorum rognum,. quod diu nere iste d.uxyiguit, quia omnes ut potuil^pacifica-
concupivit,Jargienle Chri^Jo adfptus cst. Qiioniam vjl. Diebus namque Dominicis, Sanclorumque (esti-
735' DE GESTIS NORMANNIj; DUCUM.— LIB.III. RICHARDUS. 754.
vitatibus hoc plenius exercebat; rebelles vero el A tur : <*Bealiestis cum maledi-erintvqbis, et perse^
discordes blande leniterque conciliaba(..Flandrehsis culi vos fuerinl, et dixerint omne malum adverSnm
comes Arnulfus nomine sprevit Lothario Regi eo vos, menlientes proptcr me. Gaudeteel exsultale,
tempore mililare el servire. Lolharius igilur rex quoniam merces vestra copiosa'est in ccelis. > Quas
hujus rei animositate, ascila hosiili Francigenarura et quantas iste dux passus est maledicliones et bla-
Bufgundionumquamanu Alrabatum obsedit etccapit, sphcmias pro regni coelestisadeplione, nullus no-
caeterasque munitiones ad Leisc usque fluvium sibi slroram viilel eriumcrare. Suslinuit namque- maledi-
siibjugavii. Hujus infortunii dolore mcestus, comes ctiories pro (ide fcalholica',pro regni tulela, pro:pa-
Arnulfus peliit Richardum ducem supplex el devo- ganorum atlrilione severissima, pro moriachoruni'
tus, ut paciflcarel se cum rege et Francigenis prin- negligenlium regulam conlritione sanctissima, pfo
cipibus, Richardus VerPbenivoloconsuelae pacilica- canonicorum inler se dissidenlium concordia , prq
tioiiis habilu pollens, hujnsqnedamni hegotioconlra laicorum pace intermissa. Erat eniiri istius diicis
Regem ad placilum pergens, pacificavil cum rege Christus in caiisa, ideo malefactorum adversus eunf
comilem Arnulfum, coegitque reddi illi nimiaepre- r.on proevaluit mina. Gaudebat namque coelesti
caliomVaffeclu Alfabaliim. Nec illud praelcreuiK mercede promissa, et exsultabat, inimic&ruminvi»
dum quod, Lolhario rege defunclo,'Hugodux intro- B dorumque omnium prostrata nequitia.
nizatus iri regno voluit siiper Alberlum comiiem APOSTROPIU.
equilare, hosiili exercilu conglobato. Alberlus igi- Cum per mirificos magnificosque,
lur mcluens venturum fufibundi regis adventuni, - Cunctis Christicolis percelehresque
riiisit quemdam clericum preiiosi maityris Christi Ricbardi comilis patriciique,
-
Quintini-carionicum riomine Dudonem, diclum ad Insignisque ducis, et recolendi,
*"
Richardum summaepatientiaa palricium; ut ne ho- Solvor thematibus vilibus acliis :
stiliimmanilate devastar.elurpagiisViromandensium, Pars rerum melior tecta videtiir,
intervenlu suo strenuo intercederet pro se apud Et lorpet series nunc luculenla,
regem peslifera animositate plenum. Dux vero Ri- Quaejam perniciem conferel acrem,
chardus cum summo reyerenliae cnllu suscepit cle- Stulto, ha! mihimel nori reserata
ricum, ct- profecius est contra regem volentem Perniagni niminm munere fructus,
equitare ascilo hostili exercilu super Alberlum, et Tu fraudatus eris, opiime lector,
multimodarum proseculionibus- pelitionum compe- Quod summum haud letigit Musa laborem.
scens regem animosum, dalis obsidibus paciflcavil _ Heul heu! funereosperlugubresque,
cuiri rege Albertum. Hiijus-igitur beatiludinis prae- Mens prcesaganecis, atqoe doloris,
Diflinire motlos expaves horrens, '
rogativa iste dux profusius fioruil, quia quos au-
diebal discordes, aut per se aut per legaios pacifl- Res moeslifera, dignaaaceri. -
cabat. Pacificabatenim Francigenaset Lotharichses, 0 res moeslifera, plena doloris!
Rurgundionesel Flandrenses, Jinglos el Hibernen- Quanquam dicere sit trisle minaxque
seSj Northmannos elBrilones. Sciehat enim nullum Cunctiset querulum, etprodigiosum -
safcrificiumet holocaustum tam acceplabile Deo, Quauquamflebile sil scrihere,scribam.
quani pacis incrementum.Venerabiliter ergo isle dux Scribam quod doleo, quod fleo mcerens,
inter eos numeratur qui fide et imilalione filii Dei Advitam subiit qualHer.iste r
vocanlur, quia totis fidei nisibus implevil quod lan- Dux, et patricius, et marchio suramus.
taedignilatiiCongruej-epraesensit, sciens non prohi- Morli liinina per dehila carni,
bere Deum.quamplurimos fieri deosparlicipatiwie Conjunctus Dominoperpete Chrislo,,
Jeitaiis. Videamus igilur Evangelii sequentiam., qua . Et plus ut stupeas munificatus
dicilur : i Beati qui perseculionem patiuntur pro- Usus inque Deum estque ©Eii.is,
plcr juslilianf, quoniam ipsorum est regnum coelo-fj Cumautemlantarumbeaiitudiniim,utcompendiose
rum. > Si.quaeritur causa-pe.rsecutionis hujus du7 liebete stylo elucubralum.est, redplensflagraret.lam-
cis, nori alia procul dubio reperitur quam justifiae, pade.jussitsibiexcidi sareophagumsilicet.etinfraec--
Chrisli videlicet, quem toto corde, tota anima, lolis clesiamFiscano nomine deificaeTrinilati consecra-
viribus amabal: quem iritegra fide, summa devolio- lam antelocum slationisiuae Iocare,etunoquoquedie
ne colebat et adorabat: pro quo monachis et cano- sextxfetiae, quanlum frumenti capax erat et quinque
nicis ecclesias conslruebat, et quae.necessaria eranl solidospauperlbuserogare. Deiiiquemultimodis innu-:
distribuebal. Culium religionis lenere cogebat, pa- merabilium casuum advcrsiiaiibus, inuliiplicibusque
ganos in Chrislum credere urgebat, ct illorum sequanimiter laboribus pro Dei ampre toleratis, ad^
jmpetum ne Franciam devastarent lolerabat. More minislrationibus temporalis vitae bene transaclis,
malefaclorum pcrsecutus ia Lothario rege, Telboldo largifluaemultiplicisque misericordiseoperibus datis,
coniite, monasticis rebus inhians non cessavit a ducibiis imitabilibusque vitae exemplis concessis,
Chrisli Iaude, Mullipliciterenim perseculus, coelo- innumerabilium captivorum agminilHis redcmplis^
rnm regnum, quod quoesivil,ut credimus intravit. mpnachorum canonicorumque coenobiis. refectis-,
Conforlatus Salvaloris noslri senlemia, qua dfci- immerisa variac supellectilis mole distrihuta profuse
7p DJpDOKlSDECANIS. QUINTINIVIROMAND 750
Fgenis, ccepjt anxiari et scgrolare viribnsque dcfi-JA que luctus Norilimannorum, quanla lamenla per-.
cere, ct a Bajocacensi pago -ad Aulam Fiscanninae slrepebant per plateas omnium! Chorus namquesin-
sedis sccedere;. ne eo defuncto fasiidium trai/sla- giiltibuslacrymisque copcussus Psalmos decantabat,
tionis csset iii plebe, Cum autem Fiseanni palatio agmcnqne plebeium lugubres in aere voccs resona-
adesset, dicit eomes Rodulfus, seilicet frater ejus, batjFiscamiintc sedisoppidum immensus populorum
sidcuin coram caeleris fidelibus Iiumililer: «Dominc, gemitus quatiebat, pjangorque ululatuum culiiien
dux piissime, mteieniusdolenier te aggravari infir- Olympitangebal. Aniiphonanuii nanique concenlus
inUale; scd dic, prccamur, nobis, quis filiorum luo- commislus luciibus concrepabai in chofo, planclus-
rnni hacrcs eril in rcgno.ditionis luae? > Tunc il!c : que NQrthmanaorum rcsonabat in ctelo. Funereos
« Qui fungitur meo nominc, ycslri consilil auclori- ca,nlus clerus (undebat per tramiles, ululatnSque
late , dux-el comes, hopresque orit liajreditalis iiilclerahilis erat per cunclas xdes, Npiihmannicae
rneae.»Tunc comes Rodulfus :.<Quid de cseieris, do- regionis stabal in biviis cjulans popnlositas, vngas-
inine? >Respondil: t IIlismeifiiiiRichanlisacramentp que flebiJibusvocibus implebat auras. Tali namque
verae fidci fidelibiis effcctis, manibiis illorum ejus constipatus calcrva, lalique vallatus pompa, corpus
manibus vice cordis datis, Jargielur lerrpm quam ferebalur ad sepulcrum, chorique praaceddiant psaSr
demnn.stravcro libi, qua vivere honoriGce possint. > "I lentium, Ejulalum coniiiuiabal agmen plcbium, con-
llinc namqne, morbp crudescenle, cceperunl Nor- fusae atque inarticulataj resonabant voccs populo-
ilimannicoeurbes mclu trcpidare, incompescibiiiqiic rum. Nemoque poleral discernere qnid clerus, qnid-
iuclu ccelum pulsare, diraque . trepidaiioper anci- ye vulgus.coricrcpabat pro vocibus ululatimm. Quis
piles Northmannonim, si ^fo.rtooccumberet, nientes vero tam fcrrcum «tolidumque vel saxeum -pectus
currere : pelebanlquenimio uJuIalu ol pjiilalu flenlcs haberct, qui nbn in fieiu prorumperet': cum fere-
an|amsedisFiseanniiw. Diixyero magnus Richafdus irum a populo lenebatur impulsii doloris, •arcebalur
infirmilalis aggravalus imporliinilaip, cilicio indu-r. desiderio ardoris, retrahebaiur rctrorsum affecia
tus, nuclo pede, petiit dclubrum Triniialis deificse, amoTis?-.Coinites ilendo manibus plaudebanl, prae-!
diyersaquc dpna, variaque munera et preliosa rnit- sides mocsliferpsejulaiidp psalmos coiiciriabant. Vir-,
lens super altare, perfusus facieni lacrymarum im- gines, viduscque, et uxoros, plorando crines disrum-r
bre, supplex el devoius flebilisqne, cxcepit iypieam pcbant, Domigenaeutriusqne sexus mcerendo pectus
salutiferi viatici slipem, adjumcnlaseilicct vioe.Tunc pugnislundcbaiu. Mililes miliium piaogendo seipsos
comes Rpdulfus dixlt ad eum secrelius : i Domine, dilaniabant. Clerus lamenla nimii fletus-cumpsalmis
quo loco templi prccparabilur sepulcrum tuae rc- P fsindcLant. Turbapagensiumct rusticorum deritibus
quiei,?> Respondil: «Cadavcr lanli sceleris non rc- lerram mordebat.. Concio paupcrum laiili solatii
quiescel infra aditum hujus templi, sed ad istud arijutorio.viduata angreululabatit: pppulusque pepu-
oslium in stillicidio Monaslerii. > Sequenle namque lum dire oppiimens diversos doloris niodos emilte-
nocte carpunlur sanctissima cjus-membra facili bat, Diversus et varius lantorum vociferatus, quos
dolore, invaditqueacrius lenues medullas penelra- ccehim,urebat,, vix tandem populo ab episcopis dis-
bilis mprlifcraquc flamina. Jamquc pedes, janique rnplo, scissp, f.t praerepto, feretroque siiper sepul^
mollia crura torpent, el oculi moribundo corpore chrum cum corpore posilo,odorcincensi «uni-aqua
langupnl, labanl cuncta inembra ; sed mens Deum benedicla superfuso, nimiis geraiiibus fnsis manci-
cernit, cupitquc saicula aclerna. Gena; cnnclorum ct parunl illud sarcophago, fcstinanlerque operuerunt
facies complebantur laerymis, vocemquc omnium saxo,ser-vanles iJludhonore sub magno. Inseculadie
occiipabat singullus iiilolerabilis :, Iian-eiiles llnguae veiiicns comes Rodiilfiis cum 'episcopisad tumulum,
qiiatiehanlur. visccribus commotis, vixque -sermo' revellens -sarcofagi coopertorium, exinde manavit
interrqmpebalur qualientibus gemilibus imnieiisis, odor suavior fragrantia terebenihinae ct balsami,,af-
Ille vero supplicibns oculis ad coelum cum manibus> flaris illoriim olfaclum. Denique super lumbam cori-
elevalis, tacilusque volis ct precibus suppliciter fusis, D struxcrunl mirae pulchritudinis capellam, basilica;
vj.v in»vocem proi'umperist ait : « In rnan.us tuas, proiensae flmplitudinis mirabililer innexam. Ulicque
Ghrislc, commeiidaspiriiummeum.» Ulico interim- colilur, .vallaius columnis mirjfice, ei luniba; ciim
juscemodi voluni efllavit sanclissimum spiritum. Chvisto resurrecturus in gloria. Complens namque
Sancta namque ejtis anima er^jJta' carnis sarcina,i cursum bujus fragiiis vitse dux magnus Rieliardus
lerrenisquc pressu.ris liberata, lsclaque ad suumi obiit anno ab Incarnatjpne Domininoslri Jesii-Chrisii
-
Anclorem migrala, luctus famulorum in ecelo reso- millesimo secundo. .-•-';
nabat. lllico tanlus hujus lugubris damni rumor per? 0 Fiscaiie sacris seinper fecunde faviHis,
nfbes Northmannicsc regionis exerevit, omnisque5 Sanctorum cineres meriloriim fiore micantes
oela's mriusque sexus nd hujus funeris obsequiuml In gremio lerr-ai conservansjamque sacratae,
ululans et deflens cucurrit. Ex more namque cor- Trina resplendes prorusa dote salulis.
porecomposito, et ad ecclesiam quam fundaveratt Olim virgineo micuisti stemmate sacro,
rlelalo, onmisvulgus vicissim excubias peragit, cle-- Cum Leodegarium servasti luce privatum.
et verbere caesum
flis in psalmodiispopuliis in lamenlaiis noctem per- Elinguemque sacfum, mulloque
deducil. 0 immensds A duce Ebroino scelerum livofe repletOf "''
^igilem quam fletus, qiiaiiius
757 DE GESTIS NGRMANNLEDUCUM;— LIB. III RICHARDUS.
IJinc mactum Christoubertate favente loquelaj, A Et
Sacratacpleiiijugiter Chrislo famulanli
LustGildeT)erla*sacra;.ceder,tc,rubricoD,-
Stemmaic virginco vario discrimine demplo,
In te succrevit virilis praclicus ordo '• * ~
DesudansJesu longinquolempore Chrislo,
Nu:ic ruiilas merito prsccelsa et nomine vita,
Slrictis limitibus, quaearcta esl, hinc inde coactis.
Nec per plana vebit, molitur ad ardua semper
Hic&ei Aposlolica est eademque SEnptKA tantum,
Secessu gaudens secrelo loeiaperenni.
llis tribtis orriinibus digne suftulia bcalis,
2wfi«sacrosanclum Richardi praedncis almi,
Cujus tuprecihus lue pnrificaberis omni,
Et cujiis merilis migrabis ad aelhera dignis,
Ecce decussa lenes; cujtis nulu viguisti,
Et ciijus-pairociriiosuilulta fuisii, "
Munere'largifluoel eujus sulfulta vigcbis.
APOSTItOPHA.
0 qtii finilimo disponisregraine cuncta,
. Jtire elemenia ligans fcedere compl.icito.
Qualinus.algoii crepitans calor associaius, "' -
Lejse sub alterna cedit aquis.<:laer.
Grales clmeritos libinunc sacramus honores,
Palri, cum Genito, Spirilui pariter.
Qui propriis-cedis polyformia munera servis,
Fenore suhmercis quisque talcnta ferau
Iste laletilorum reiinens commercia quinqiie,
. Graviter exercet quaedala sunt sibimet.
Ilic duo lucralus activis fenora causis
Sc gcminum gaudet jam rctulisse quidem.
Debiipr unius,censebitur illc talenti,
JlluJ qui condit in luteis specubus.
Te quoque cunetorum discrimina discutiente,
ILc referet macti pracmiajam preiii.
Quem lurii et fraudis defossa pccunia damnat.
Hic luet, heu! Slygios trusus in ima rogos.
Deplorans meiiiisneglecta porismata pceriis,
. Aulaedelrusus a mcenibus placidav
Hoc meluens neme coridcmnctpcena gehennae,
Anxius haerebamquid facercm liiubans.
Urget consiibito mcenia' Norihmannica lellus
Scribere, Chrisle, tui militis agoniani;
Talihus haerenlem terrebanlplurima conlra,
• Materisegravitas, et species operis.
Cor stolidum, siecoenimium jejunia linguac,
Vilis personaartis et opis iners.
O_uot|qucDei laus esl labiis incompla sceleslis,
El quod non possem edere quaecuporem.
75*
' *"'-' *>"
quodcarminibus hic inlaudatus abiret,
Qui mibimel stolido conlulit omne bonum.
Sed lua, Chrisle, mihi venil fiducia praesens.
Quo posses facile os vegelare meum.
liique opus lroc stolidum memet connixus adegi,
' Te collatore, 'e duCe, te artifice.
CorJe, voce igittir 18,Rex, nunc supplico supplcx,
Viribus anriexis, snpplice menle simul.
Ut dare quod placuit placeal captare-libenter,
Illabensvotis criminihus retluis.
Multimodascelerum variorum mole repressiim
Affeclunvnaevisordibus aslolidi (sic),
Irivilam miseram me qiiina decennia versant,
Et formido premil supplicii Slygii.
Me quoniam meinini gcssisse haud qtiid bonitatis, '
Etlanii spaiip temporis ulile nil.
Ilcbcme non stimulant, etmeniis ad ima remqrdent,;
'•>
Affligunl,truciant, dilaniant, lacerant.
Sed lu, cunclipotens, nostraespes vera salutis, '""'''
'
Ordo clucns reruni quaeqitevigeiitque btent.
• '
. Mehipsum relcva, vitii me sordeque purga, '
PraeseiUimacula et exue practerita. '
Immuneiri cuipoe,regum Rex, redde fulurafe,
"
Ut mundus valeam le resonare Deum.
Quem tua connexis jtibilat plasmatio lumbis,
Quacquevehit lcllus, quae polus alque lulit.
' Quaefovel acqiioreusdiyersos gurges in usus,
Ast aer volitans " [f. alite] pmmigera.
Cumque tui fueris judex in numine Palris,
£. Supplicium reprobis, praemiadansque probis.
Et me olidis vtnctum cum spexeris eminus sedis, ' !
Hic niihi nam spondent heu monimenta mei.
Gandidulos memet quamprlmum trarisferl in agr.os
Coagnus dexier cam velleris almiflui,
Quiritini meriiis~merilo super xlhera noti,-
Cujus inulilissum servulus et famukis.
'
Vivas Fiscannis semper felicibus annis,
Fiscarinis gaude quia tu dignissima laudel
Vos Fiscannenses virtutuni'cingitis, enses ,*
Ecelesiaeposles nebulosos slernilis hbstes.
Felix Fiscannis stella rutilarile Joannis, -'••''
Qui yigili cura mereris regria futura.
Seminat in luclus, metet in sua gaiidia fruclus.
D Grex siuis cst inius, Domini maridala secutus. •
Nam sibi prodesse cupiens dat uirumque necessei
Expedit ut duret, et ut ecclesiastica curet,
Sub quo Bernardus Chrisli dulcissima nardus
Hosiis ad angorem qui sanclum spirat oderemv
7Mt .GAUSLlNUSBITURlCARClilEP. 760

ASNOOOMIiSH
MXXVII. .

GAUSLINUS

BITURICENSISECCLESI^ ARCHIEPISCOPUS.

NOTITIA HISTORICA.
' "
(CalliaCltrUtkina, nov. edit. tom. II, ,pag., 59,)

Gauslintis, Hugonis Capeli, Galliarum regis, A ^ lensi coenobia San-Gildasianum alque Moriacense
nolhus, sub Abbone magislro in monaslerio Floria- rogerel, illuc regressus : uli legitur in Vita S. Gildse
ceiisi multum profecit in litleris, maxime vero in sreculoi Benedictino. .:
virtultim omnium sttidiis, Quapropler primum qui- Fuit aulem gravis conlroversia .nlcr Gausiihum
dem abbas Floriaci ordinauis est, rege.Roberlo fra- el Jordanem episcopnm Lemovicensem.Is consecra-'
tre cupicnte; quam lamen dignitatem haud facile tus fuerat a Segnino Burdpgalensi archiepiscopo, ut
•consecutus esl, quod non essel legitimo conjugio jam ex Ademaro Cabanensi relulimiis; qui' lamen
nalus. Postea quando ad cathedram Bituricensem postea. relractans quoe prius dixerat, lcslalur eum
fnit proveclus, graviorcs ca occasione motus orli consecratum fuisse ab Islone Santonensi episcopo,
sunt. Audicndus ca de re coaevusscriptor Ademarus. coadjulore archiepiscopi -Burdegale.nsis.Cur ab alio
Cabanensis in Chronico :' i Rcx Robcrttis pro de- quam ab archiepiscopo consecratus fuerit Jordantis,
funclo (Abbone Flpriacensi abbate a Vasoonibus causain ;allulit supra, supra quod nondnm Gausli-
occiso) ordinav.il.abbatem Gauzelinunl, licet repu- nus esselin setle Bilurica receptus. At paulopost
gnarenl monachi, nolentes sibi praeesse filium scorti. aHam profert eausam: qtiia, ii:qiiil,pecuniam requi-
Erat enim ipse nobilissimi Francorum principis . rebal pro imposiiione manuum, contemptus cst.
(IlugojiisCapeli) filius manzer, a puerp in nionaste- Noial vero Labbeus a codicibus Thiiano ct Clara-
rio S. Bencdicti niilrilus, quem etiam rex supra monlani collegij abesse "verba ha:c, sed sufficieni
scriplus archiepiscopum Bituricensibus fecitpostea, causa dissidii iuil, quod sinc auctoritale sui me-
dcfunclo Dagbcrlo arcbiepiscopo. Sed et ipsi (Biiu- tropoliiani consecraius fuerat Jordanus; itaque
ricenses) qnjnqueiiniq sedilionem agenles noluerunt facta synodo in Francia corani rege Rolberfo, ubi
eum inlra' urhcin recipere, clamanles una voce : seplem nrcbiepiscppi adfuerunL, die Pentecostes,
Non decel dominari Ecclesia) frfium scorti, Post- ciim suffraganejs. episcopis, lo.ium Lemov-icimim
modum sequcslro Odiloiie abbate regis voluntas excommunicavit praeler locum S. Marlialis
praevaluit, ei Dei nulu in sedom susceplus es.t. > ipsumque prohibuit ab officio SUQepiscopali. Pur-
Infra loquens idem scriplor de ordinatione Ge- gare se poicrat Jordaims coram papa, ut observat
raldi in sede Lempvicensi, qtiem dicil-in gradu ppn- Ademarus,, at maluit paci corisulere el humilitalis
tificali fuissp ordinalum a-Segujno monachp archi-.-. exemplum praebere. Nam salisfaciensjnudis pedihus
episcopo Burdegalensi, sttbdit: • Non enim adesse; cum centum cleris et. monachis.pmnibus siinililer
poluit G.auslcnusBilnricensius archiepiscopus, quia: discalcealis pedibus, Bituricam ,sedein adiit; ubi
nedum receplus eral.in sede Biturica. > Jam in sua^ i-/,>archiepiscppus cum clero eis processit obviam, et
urhe admissns cQnfirmavit charlam fnndalipnis ec- honorilice eps deducens, quod ligaveral absolyit.
clesiae S. Auslrcgesili Graciaccnsis hoc anrio. Adfuit1 HelgaudiisFloriacensis mpnachus in cpilome Vitaa
Gauzclimis synodo Airiaccnsi, pagi Anlissicloreiisis,> Roberli.auclor.est Gauslinum, cnm aliis Galliarum
:m. 1020. . . : episcdpis, levasse corpus B. Aniani, el iri novnm
Ex Chronico S. Pciri Vivi lom. II Spicilegii coi> templum ab ipso Roberto rcgc fundaliim in urbe
jicimus ctiam ipsum sedisse in concilio Aurclianensi1 Aiirelianensi, solemnique rilu benedictum iranstu-
an. 1022, in quo dnmnali stint quidam haeietici,' • lisse an. 1029, quo anno e vita excessisse dicitur,
posiea flammis addicti, quia suscripsit cuidam1 quanquam alii ad annum proxime sequentem ejus
proeceplo Roberti regis lunc lemporis dalo prp Mi?" inortem differanl. Ejus vero epitapbium, quod dedit
ciaco Aurelianis publice, anno Incarnalionis Do- V. C, Baluzius tom.fV Miscellan, diein ejus obitus
mini 1022, quando haerelicidamnati sunt Aurelianis,' assignal vni Idus Marlii. Porro islud epitapbium
anno 1025. Felicem monachum suum e Britannia1 hic edere negleximus, qttod sil barbare scriptum, et
reducem in abbalem benedixil, Hadegogis comilissoc 2
pauea dc Gausleno doecal, nimirum quod Ftoriai
.Rrjlonum herlatu, ut a se restaurala in pago Vene--
 "
7j6l NOTITIA HISTOR. ET LITTER. 76?
c.ense monasteriunii ubi jacet, prius fiammis ab- A libus, praecessisse belli civilis.inilia, quo Romajia
sumplum toiura innovaverit. respoblica landiu laboravii. Iri Sicilia scula san-
. Exstat lmjqs archiepiscopi epistolaad Robertum guinem sudasse; Melensibus cruenlas spicas jn
regem numero 96 apud Fulberlum Carnotensem, corbem cecidisse; oppido Caerite aquas sanguino
de causis pluviae sanguinis, qua respondet qusestioni niistas fluxisse. Poslea multa recenset ex Eusebii.
sibi a rege proposjt*. Nimirum, ut narratur in Ilisioria, etaliis.maximesigria quaeJusliniano impe-
veteri histoiiae fragmenlo apud Pithceum, in regione raiore. praecurrerunt illam peslerti inguinariam,
AqiiTtaniae secus maritima tribus diebus ante so- qiia homiries in triduo exsiinguebanlur. Reliqua
lemnitatem S. Joannis Baplistae,pluit sanguis, qui epislolae hujus, quie, pro lempore quo scrip'a est,
cadens super carnein hominis, aut super vcslimen- satis erudilionis complectitur, praeieririiiliftius.
lum, aut super lapidem nori poterat lavari, hoc est Eidem quaestioni resppndit Fulberlus Carnote.nsis
lotione auferri, at si, cadebat.super lignum, facile episcopus; et quidem,babila ratione illorum iempo-
lavabalur. HacG ad Robertum regem scripserat rumi non indocle. Gauslino Aimoinus "nuricupavit
Willeliiius comes, qui de lioc portento Gauslinum librura De miraculis S. Benedicii. In Chroiiico in-
consuluit, ulrum unquam accidisset quid similc certl auctoris quod refertur- ttfm. IV Collectionis
quidve id portendat ac significet. Epislola regis est R. Quercetani legilur Gauslini elogium : i Floruit his
59 inter Fulberfi Carnoiensis : episcopi epislolas lemporlbus in Floriacensi loco 'Gatisliuus abbas
lomo IV Collectipnis..bist.. Franc. Quercelani. Re- egregius, qui prppier suoruni probilalem morum,
spondit Gauslinus sangtiineam pluviam porlendere et animi sui libertatem, a rege Roiberlb; cum abba-
bellum, rnaxime civile; addiicitque lesiimonium tia Floriacensi Biluricenseni obtinuit ppntilica-
Valerii Rufi libro Memofabilium, ubi docel similia ttini. > .
piodigia, Caio Volumnio et Servilio Sulpicio consu-

NOTITIA HISTORICA ET LITTERARIA.

• Gauilin, ou Gauslin, ou meme Gnusw/m.-passail C qui arriva ie treiz.eme de' .novembre.1004, Robert
pour un des-grahds-philosophes de son temps et un lui donna 1'abbaye de Fleuri (ADESI.ib.). Lcs moines
prelat de grande autorite, totius scicniice vir gravis- firent beaucoup de difficulie de le recevpir, a raison
que (!) aucioritaiis (MAB.Act. i.- VIH, p. 51, n. 5). du defaut de sa naissancc; mais la volonle du roi
II elaii fils naturcl de Hugues Capet, depuis roi de prevalut. A-peine G^uzlin fut-il trajiquille dans la
France (ABEM.Clir. p. 172), qui le fil elever des sa possession de cclte. dignile, qu'ilse vit aux prises
plus tendre jeunesse au monaslere de Fleuri. La avec Foulrraes, eveque d'Orleans, au sujet de la <lc-
Gimztin trouva d'-cxcellenis' mailres ponr le temps pcndance de son monastere; diflerend qni avait-
(HELCT. Vir. JRob.p.7o); et, aTaide d'un.bel esprit, deja divise Abbon, son predecesseur, el I'ev6que
il acquit un grand fonds de lillerature sacree et ArnPul II. .Cependant Fulbert de Chartres, ami de
ptofane. II sut si bien profiler des inslructions du Gauzlin, lui conseilla dedonner auprelaj la satisfac-
savapt Abbon en parliculier, que, les ayantprofon- lion qu'il croyait lui etre due. Et ce fut apparem-
dement gravees dansson coeur, elles passaient ment par celle voie que 1'affaire s'assoupit. L'abbaye
comme naturellement dans ses discours. II ne fit de Fleuri elail celebre clepuis longtcmps.mais elltj
pas moiris de pfogres daris la piete que dans les acquit un nouvean relief sous Je.gouvernement dt
lettres, et reussii teUemenl a les ailier ensemble, ^ Gauzlin, par le concours de plusicurs per.sonneu
qife ceux qiii le connaissaienl le mieuxne louaient qualifiees, lant d'Espagne que de France, qui, re-.
ppint sa seience qu"ils ne lpuasseni ^ussi sa.verlu noncant a leurs richesses, aux honneurs du siecle0
(FULB.ep. -iOjM). Gaiizlin se disposa par la a de- el meme aux digniles ecclesiastiques, se retirerent
venir un jourTappui de la foi orlhodoxe, et le sou- dans ce pieux asile pour y flnir leur-s jours (MAB.
lien de la piete chretienne, pour'parler d'apres un ik.A. Vl, p. 425). Le moine Aimoin, qui en faisait
autetir contemporain.- un des plus grands ornements, voulut honorer, les,,
, Tant de belles qualites conlribuerent, encore plus prcmieres annees du nouvel abbe, dont il avait ete
qne la proximite dii sahgv a le reridre cher au roi condisciple sons Abbon, paj ]a dedicace d!un de ses
Robert.' Ce pririce ayant connuSbn merite, prit-taul ouvrages. ...
d.ecpnfiance.en ses coiiseils, qu'il ne faisait presque II y avait huit a rieui ans que le rPi Robert avait
rkn d^importanl s.ans spn ayis. A la mort d'Abbpn, confere cette abbaye a Gauzlin, ,lorsqu'en 1015

(1) Dom Pierre de S. 'Romiiaid, feuillant, dans • p. 659, fait Gauslin frere naturel de Hugues Capet,
gon Tr&or chronologique el lmiori(]ue, tome 11,- cpntre 1'autorite des auteurs contemporains.
7^ GAUSLINUSBITURJG. ARCHIEP. 76i
!'Eglisc jac Bourgcs etant vcnue a va.quer pnr la A moire. 11 nous en.restP trois differenles,v
niort deDacbcri, il lui;donna encore cet archevecho aussi barbares les unes presque
A n. 1. que les auires. Nous clioisis-
(MAB. n.
Liir, II, 91 ; XDEM.ib.; DUCnES. sons la moins mauvaise, rapportee par doiri Ma-
I." IV, p. 96). Les ciloycns, de Bourges,, Irappes, billpn,
qui en a sagement retranche quelqiics vers. 1
comme les moincs de Fleuri, du defaut de la nais- M. Baluze en a
ptiblid une aulre, (BAL.ib. t. IV,
sance de Gauzlin, se recricrent conlre sa promp- p. 555), et la troisieme n'a
jamais dte imprimee.
lionelrefusereni.de le reconnaitrc pour lcur pa- EPlTAWIE. > '
steur; refus qui obligea Gauzli» ;i faire lc voyage Dulcedecus regni jacet hic sub mdrmore trisli, •
de Romc. II y ful recu avec honnetir par le pape . Grandis
honorpalria! jacel hic sub puhere lerra.'.
Bcnoit Ylli, et y jjagna 1'estime de lous Ies Romains Ilic, GAUZLIKE, libi requies, fihisqui laboris.
qui le connurcnt. Apres y avoir fait admircr son Dum veniat Doniinus dare digna piis, ninla pravit.
eioquence par iin discours qu'il cut occasio.n de Pelre sacer^ Benediclepaler, sacrdvirgo Maria,-
faire cn public, il en revint-avec un reseril du pape Fenore multiplici scrtum dotate ftdelem:
a Geofroi, comte de Bonrges, au moyen duqiiul.il
fui jnlronise. dans son siege et en demeura paisible Oclavas (2) Mdrlis superabat Apoltofencstras,
R Cum
possesseur. fera mors faniulis rapuit h«i gatidia mxttis. -
Eii 1020, ii assisla au grand concilc d'Airy {Conc. Pro quo funde qaisqiiis hwc scriptdretitrris. '
t. IX, p. 842), convoque pour relablir la paix e.t la
traiuiiiilliie cn Bourgogiie. Au boul de deux ans, le Qtielquc savant que fut Gauzlin,il ne laissa ppint,
roi Rubeil en ayant assemble' un aulre a Orlcans, que 1'on sache, de jiroductions considcrables de son
savoir. L'auleur de sa Vie fail:» la veriie menlion
pour juger nne espece de rcjeion dcs aiicicns ma--
niciiecns qui troublaient 1'EgIise de France, notre d'nn discours publ,ic q'u'il avail prononcje a Rpmc,
pr_lats'y trouva aussi el y fit un grand personnage. et qui lui altira un applaudissement universel, mais
il ne nous apprend poinl s'il merilait dc pa.sser a
II.y agit coimnc evdqnc et comme abbe, tiire qtfil|
la posterite, soit par la maliere qui en faisait l*ob-
garda le rcsie de ses jours en retenant l'abbaye de
Fleuri. En qualiie d'ahbe, il presenla au concile la', jet, soit par la maniere dont 1'orateur 1'avait trai-
profession de foi de ses frercs, dans laquelle, rap- lce. Le memeecrivain parle aussi d'une profession "
pelanl la doctrine des six conciles gerieraux q?ie , de foi quc Gauzlin presenta cn 1022 au concile
'. d'0rleans, mais il ne dit point si 1'ecrit entrait d.t.ris\.
1'Eglisc recevaii, ils prolestaient qifils n'avaie>U
point d'aulres. senlimentS'sur la religion. Cest u:i certain detail,, ou etait d'unc cerlaine elendue,
C le
apparcmmeiil en consequence dc ce que fil alors. pour qu'on pilt regarder comme un traile dogma-
Guuzlin contre ces heretiqucs, qui furent confondns, tique.
qu'Ademar de Chabanois le regardait comme un On saitencoreque Gauzlin ecrivit grand nombre
defeiiscur de la foi catholique et uiie cPIPiinede las de leilres au sujel de differentes aflaires, qui le rc-
piet6 chreiicrine (MAB.Act. t. VIH, p. 51* ri. 5). . gardaient personncllement, ou dans-lesqueiles il fut
• Un fiiiieslecmbrasement fut enlre aiilres son diflerend
ayant reduit en cendress oblige d'enlrer. Tel
le moiiastere <Ie Flcuri, le ireniieine de juillet 1026, avec Foulques, eveque d'Orleans; telle fut la depo-
le geii.reux abbe cntreprit de le rebaiir, ei l'exe-. sitipn de.Tedfroi, abbe deBprinev^l, qui, s'etani
cula dans 1'espace de'deux ans (BAL.Misc. l. II,i rclire pres de nolrc prelat, 1'avait engage a prendro
p.507; DDCIIES:ib.). En 1029, il se troUva, avecc ses interfiis. Uja de Fulbert de Chartres sur ces
dcux aulres niclropolilains (IIELG.ib., p. 75) et,t dcnx affairesquatre Iettres a Gauzlin (FULB.ep. 59,
plusieurs evequcs, ii la celehre dedicaee dciTegiisc c 40, 44,75), lesquelles en suppesent au moins autanl
de Saiiit-Aignan a Orlcans,- que le rei Robert fit it de la part de celui-ci. Elles font merne mcntion
faire, lui presenl el toule sa cour. Gauzlin mourutit d'une cinquieme qu'il ecrivit a Arnoul, abbc de
la riieme' annee, le denxienie de septcmbre (MAB. ,_ n'Saint-Pere en Vallee. II eut encore occasion d'en
An. 1. LVI,n. 60; BAL.ib.), dails la conrs des visiles;s ecrire au snjet de la resistance. qu'on- fil a sa pro^
de son dioeese. Son corps fui porte a Flettri ct ,t motion a rarchevecbe de Bourges, et en reponse h
inhume dans la prinOipale eglisc, comme il Tavait lt. Hadvise, duchesse de Brelagne, aux prihces Alain
^ ei Eudes ses fils, et a Feveque-de Vannes, loucbant
reg!6'dc sori viv.irit. Andre, un de ses raoines, corr>
posa prcsqu'aussil6t sa Vie, qiii est encore manu- ,_ Felix, moine de. Fleuri, ijulls demandaient pour
scrite. D'aulres dresserent des epilaphes a sa me- i. abbe' de Saint-Gildas de * Ruys (MAB.^W.I. LV,n. 53).
/ .. .: .- .
(2) Lcs termes VOctava»Marlis onl IrPmpe grand 1(] anquel jour le Necrolog« de du Fleuri marque cetle
nombre d'ecrivains,lant du moyenage quede cesder- mort; ct-la petite cbroniqiie meme lieu la met-
nierssiecIes(M*.B.An.I.LVi,n.60;BAL.i6.t.ll,p.507),v" tant en Tannee 1029, on doit s'en tenir aceite:
L\ epoque, qui est confirinee parla l'hislorien de notre
qul onl eniendu par la le huilieme de mars, aiiqnel
il place la mort de Gauzlin. Dans ce cas.-il faudraitit prelat, qu'II dit elre morl enS'il xxv annee depms
la renvoyer a 1'annee 1050. parce qtie selon eux ce '1 "qu'il elail abbe de Fleuri. n'etait mort qu'en
huilieme jour etail en 1029 avant Paqiies. Mais ces L 1050. c/atirail ete ' la xxv4« (Maua. U?'*p.,app., p.
termes de rcpilaphe ne sicnifient que la Jiuiiieme ,e 10^5,1026). ., • .
laeure du mardi, qui elait Te second de septembre;
735„ . KOTITIA HJST. ET LiTTER. 766-
II ne nous reste plus mainienanl auctine de ces let- A par des raisonnements mystiques et moraux. FuJ-
tres, qui nons dorineraient de nouvelies luriiieres sur herl, eveque de Chartres, qui avait eie":atissi cori-
tous ces evencments. itille sqr le meme phenomene (ep. 97), y fait une
Nous en avons nganmoins deujiuiires de nolre reponse 3 peu pres semblable. Tel etait le genie du
preiat sur deux autreS siijels. L'iiiic esl adressee a siecle.
Oliba', eyeque de Vic en Calalogne. Gauzlin y parle On a insere dans les actes du concile de Limoges
plus cn qualile d'abbe qifen ceKe d'archeveque, (conc. t. IX, 872, 875),ienu en 1051, un assez long
qnpiq-tfjly pr.ennc, 1'iin et ratilie tilre. Cest _un discours que Gauzlin avait^autiefois lenu a la cour;
complimenl.de condoleancesur la mort de Bernard, en presence dn roi Robert, contre ceux qiii refusani
cpmte de Bcsalu, frere d'Oiiba, en repohse ala de recoiinaicre saint Marlial pour apdtre, lui don-
lctlre circula.ire par laqiielle celui-ci avait annonoe naient rang entre les confesseurs. Entre les raison-
ceitc mort a ses.amis. iiefrienls qu'y: emploie notre archeveque, on en
L'autre lettre ile Gauzlin qul noys a ete.conservee :apercoit quelques-uris tires des faux actes du saint
est plus inleressanie. Cest une reponse au roi Ro- Ceux qui sont de son crQ' n'ont guere plus de forcc
bert (FULB.ep. 93), qui avait .ecrit a nptre prelat qne les autres.-H semble quOdohic, abbe de Saint
et a quelques antres savants de son royaunie lou- B Marlial, grand pariisaii-de son aposlolat, qui pro-
chant cette especc de pluie de sang qui elait tomhec duisit ce discours dans 1'assemblee dii concile, cr
sur une des c6t'es marilimes d'Aquiiaine. Ce prince faisaiit un grand eioge de 1'aul'eur, 1'avait er
les engageait a lui dire si fantiquite fournissait- ecrit.
qttelque exemple d'uri semblable pheiiomcne, et quel Gauzlin Ct-preseni a son abbaye de Fleuri d'm>
facbeux evenemenl s'en etait, suivi. Gauzlin monirc morceau du suaire de Noire-Seigneur, enfermfi
ati roi par le recueil de Yalere Maxinie, la Chronique dans urireliquaire d'or en forme de bras, sur leqiiel
d'Eusebe, 1'Hisloiredes Lombards, el autres anciens il fit grav^r ces quatre petits vers, apparemmenl do
monumerirs; qu'on avajt effectivemcnt vu aulrefois sa fago.1hau CHES.I. IV, p. 96} • . . '
des pbenomenes approchant de celui dont i| elaif, Gaudja laela ,
qucsiion, et qif ils avaieni ete snivis de calamiles Fert manus isla,
Sindone Chrisli '
publiqtics, dont ils sont presqtie loujours dcs prd-
sages. Quant a la differente nature des laclies Plena rcfulgens, .
qifimprimait cettepluie- de sarig, il n'y ropoiid qud

GAUSLINI EFISTOLiE,

C vestrae societati3 amore .semper cupimiis prospcfa

EPISTOLA PRIMA. el JaUacordis aure audire,'versa vice talii»discinius
»D ROBERTUU'BEGEM
De causis pluvice sawjitihii. quae animi merilcm inficiant et sinistro affieiant
nunlio. Dolemus enim.mullum, dum fratrem veslra
(Vide ittfra in Robefto rege.) bonitatis B., lumen patriay levarrien miserorum
EPISTOLA II. diem obiisse cognovimus; maspsque dPleriius, diin
ADOLIBAM AUSOJiENSEM EPISCOPCy, vos casu ejus nimio moerore".periclilari seniimrts''
De irfirle Bernardi, cdmidsBisuldunensis, Olibai *ra- Mandamus ergo in commune rit nostra legatis scri
tris.- '*•
pla et solatii porlum qtiseralis, ut invenialis. NeCvos
[FLOBEZ, Espanoi sagrada xxvm,274.j fratris mcesiifket resolulio, cuin sciatis niortalibns"
'_Omnipotenli Dei clementia G., archiepiscoptis et hane esse positam irrevpcabilem boram. Noliuri
nhbas ejusdem hpnoris gratla subliinalo doinno 0. autem facimns Vestra; palefnilali pro ejiis anima.
*"
plurinium shlulis^murius." jam nos pVecesDeo obtulisse, veluti fratri nostro-et
Vestraa pra:coniiim sariclitatis spiritalium odore ainico veslro. Consolati^em ex benedictione 5- Be-
rcferuiro aiomatum, qudtiilfe in''majiis. niajusque .nedicti vestra? mitlimus lieatitudini; quam ea cha-
cxcrcssere audienies, Deum Jajtabundis laudum vo>-D ritate qua millitur suscipite. Fralrem quoquc ejus
cilitis efferimus, orimtes iit vosiliutiiis in hac vit.a Wifridiim, uxorem cjtis cum filio et amicis, nosira
|U:JJregai, propilius virtutis dextera. Sed dum si- blandiens corisoletur fusa oralio.
767 ADALBEliO LAUDUNENSIS EPISCOPUS. 768

GAUSLINI SERMO DE S. MARTIALI

(Vide Atta concfiliiLctnovicensis 11' anno 1051 celebrati ,Palrologice tom. CXLH, col. 1556.)

ANNNODOMINIXXX.

ABALBERO

LAUDUNEHSIS EPISCOPUS,

NOTITIA Hl£TO£lCA,

(Gallia,chrisliana nova, .lom. IX, pag. 521.) .:•

Adalbcro, dictus etiam Azclintts, clcrieus ex re- A ' anno 991, xv Kal, Xulii Adalbero adfuil conventnj
gno Lolharii' cujus cral nolarins an. 974, favenle episcnporum apud S. Bazolum congregalo contra
ipso Lotiiario creatur cpiscopus admodum juvenis, eiimdcm-Arnulftim. Anno circiter 994.adfuit alr,
et Dominica Palmarum, Cal.-Apr. ab 'Adalberone teri synftdo provincise Remensis. Anno 998 sub>.
archicpiseopo sacralur DuroCPrlori an. 977, teste scripsit chartse Roberti regis pro Dionysianis mp--
Flodoardi coniinuatore. Nomen ejus reperitur stibsi- natiiis; cui principi dicavil carmen, seu mavis, sa-;
gnalum instrumentis duobus. annorum 972 et 974; lyram, quairi -anno 1665 nolis illuslavit Adrianus
sed utramque barie subscriptiorieiri posl teiripus ad- Viileslus:Anno lOOSalteri charloe Roberli regis pro
ditam esse jam observavii Mabilio noster. Subscri • Dionysianissubscripsit in Calensiconcilio. Annol015
psit an. 980 Charlae Herbeiti cpmiiis Treceiisis prp "' adfuit concilio Remensi^et subscripsit sub noinine
monachis Dervensibus; et eodem circiier anno ec- Azelini alteri diplomati ejusdem Rouerli pro raona-
cesiam Petr.-e-Ponlisdedit monachis in abbatia Viii- slerio S. Benigni Divionensis. Cum magnse esset
cenliana resiiititis. Anrio 988 subscripsit donationi auctorilalis in regno, eo agenle Ebalus in Arnulil
qtiarumdam ecclesianim a Nolranno episcopoNiyer- archiepiscopi locum suffeclus est anno 1021. Quas
nensi -capitulo majoris ecclesiae Nivernensis colla- eodem circiter lemppreexcitaverit turbas inEccle-
tpriim.Eodem circiler anno insimulalus estaduilerii " sia Suessionensi, dicimus jn Harduino Noviomensi
rum Emnia regina; qua de re legendus Pagius' episcopo. Adfuit anno. 1027 coronationi Henrici I
tom. IV, pag. .55. Anno 987 impetravii aJ) Hugone regis, celebraia: apnd Remos ipsp die Pentecostes,
Capeto dipipma pro corifirriiat1oriebpn6rum,S. Vin- el subscripsit piivilegio Rpberti regis pro monachis
ceniii Laudunensis; subscripsiiquepracepto ejiisdern; Dervensibus, Eodemanno subssripsit alleri ejusdem
regis pro monachis Corbelensibus. Aiiiio 989 sub- Roberli charta; pro monaslerip Gemelicensi, super-
scripsil privilegio Arnulfi-Remensis arcliiepiscopj de stes ad ann. 1050.
rmmiiniiaieeidonaiioneburgi S. Remigii. Anno991, Ante obitum.iSUumd.e.successore sibij sufliciendo
cum Carolus Lolharingia dux Laudunum invasis- Widpne , nepole Beroldi episcppi. Suessioneosis ,
set, ibique cum Arnulfb Remensi moraretur, Adal- cpgitaverat; qnod Gerardus Cameracensis episcopus
bero ufbem tradidil Ilugoni regi: unde Silvesfer valdeiinprobavil, litterisad ipsum Adalberonem etad'
pipa perfidias.etimarguit; et Guiberlus de eo. sic: Ebalum archiepiscopuin scripiis, qiiibus exsecrandam'
loquitur, libr. in : i Ascelinus, qui eliam Adalberoi illam novitaiem suggilJat, videlicei ut una Ecclesia
vocalur, ex Lolharingi:c oriundus, dives opum, pos- duos habeat episcopos, fregit Adalberonis consilium
sessionuin locuples, cum, distraclis omnibu?, p.retiai r Gerardi zelus, effecitqueut non Wido, sed Gebuinus
jngeruia ad se.:em ctii prseeral transmlissei, eccle-. ei succederet".Exstat Fulherli.ad Adalberonem<epi-
siam siiam pracipuis quidem ornatibus insignivil;'; stoia; ipsivero Dudo decanus "S. Quiritinl Viroman-
clero ac ponlificio plura auxit; sed cuncla illa bene- duensis nuncupavit libros tres de rebus Normanno-
ficia quadam pr.Tslantissima iuiquil.ate foedayi.t, ,: ^rum^quos edidit Quercetanus cum aliis scriptori-
dominum suum regem , innocentem puerum, cuii bus Normannicis. Exslinclus vi Kal. febr. ex necro-
sacramenlum fideJitalisproebueral,prodidit. >Eodemi logio Vincentiano, sepultus est cum aliis suse sedis
 769 MONITUM. 770
pnESulibusin basilica basilica monasterii S. Vinccn- LOrnamcn.ta;dedit, qiiaj pracellenlia fecit.. .
tifcui multa coniulerat, iit docel ejus epilaphium a PonlificaJemhabilum slruxit mira arte peraclum,
Sammarthanis transcriplum in hunc moduin : Tresque dedit cappas, dorsaha plura.tapetaB,
Hic xsi plenus dccessit Adalbero pracsul, Ad (Tecusho»; lempli, simnlhis et riiulta patravi:,
Hujus miilia loci qui vivens eondidit olim. Qui elponlificium donavit fralribus aurum;
Jlicdecus aitaris struxil, decus hic Crucifixi, Sanclorum" capsis aliaria contulii ipsis :
Et loca sanclorum nitidavit; hic quoqne temphuh Hoc scrjplo firmans.he quis dissolverel unqnam.
Prprsns honeslavit, atque omne vetus reparavil. Hinc donelpr ei memoria digna quolfliinis
Ad dextram, turrim necnon a?raria sistit, Cui Domwiusrequiem tribuat parcendo percnnem.

NOTITIA LITTERARIA.

.{Histgirelitteraire de la France, Vli, 295.)

On a d'Adalberon un poeme satyrique en quatre -Bjet.de Landrr.-seigneurJde Dunois, qu'il repr^sente

ccnl trente vers hexametres, dedie au roi Robert. sous le nom d'Archilophcl, el autres noms allego-
Ccst une espece de dialogue enlre ce prince, Jqui riques,
etail encore jeune, et nolre evfiqne deja avance en Konpercipit Adalbero,Arcliltophelcurri^eat:
age. L'auteur y touche d'une maniere ironique et • Vulpesportatinpeckire,:qui suisnescilparcere.
presqueioujours allegorique, ce qnj se passail dans Le style allcgorique et ironique lotit a la fois
le royaume el qui lui paraissailconlre le bon ordre.
Adalheron a employe dans son poeme, joint a sa
II en prit occasion de faire sentir sa maovaise lfti- qif
meur a ceux qu'il n'aimait- pas. Gerbert, qui lui mauvaiseversiflcatioii, y a jeie une grande obscu-
riie. On ne laisse pas ncanmoins d'y saisir plusieurs
avait reproche sa perfidie envers le prince Charles,
trails liistoriques, nomineinent surla naissance, Ia
fuldu nombre(MAB. Act. t. VII, pr. n. 157). Cesi
lui qu'il designe sous le riom de Neptanabus. Ori bclle figure, lesqualites de resprit,, les faiblesses et
les vertus du, roi Robert; sur les forces, la gran-
voit par toutes ces circonstances qubie poeme fut
deur, la preeminence du royaumc de France; enfin
compose avant la fin du xe siecle. Adalhcroii' y fait sur cerlains
au roi uiie espece de crime de son affeclion potir les usagcs des Franfais, peu connus te
loul le monde.
moines, de laquelle iln'y avail pas, dilWl,a esperer (- t.est ce qui a porte les' nouveaux cdileurs des
qu'il se deparlit jamais. Ce qui monlre quele poeie 1 Historiens de France a
cst sorti des bornes d'une juste crilique, soil par pieparer une edition de ee
a ce dit contre- les a l'e- poeme, avec de savarites notes, qu'ils feront entrer
rapporl qu'il nioines, soit dans leur belle collectiori. L'on est redevable au
gard de ses aulres censures, c"est,de voir qifil n'o
eelebre Adrieri Valpis deia premifire edilion quien
pargne pas m'6me saint Odilon, abbe de Cluny, qm- a
elait en veniralion aux papes, aux empereurSj aux- puru. Ayant deterreia piece'avec quelques autres
anciens monuments, 1dans un manuscrit de Paul
rois, aux plus sainls eveques et a loute 1'Eglise.
Un autre poete salirique, contemporain dlAdal- I?elau (biblioth. S. Germ. a Pratis), il la puhlia a la
beron (Analect. t. 111;p. 554), se crut en droit de suite du -panegyrique aussi en vers de l'empereur
Bfrenger. Le voluihe est .'in-8°,et a ete imprime a
criliquer a son tour celui qui en-avail fcriliquejidril Paris chez
d'autres. Voici dequclle maniere il en parleau su- Cramoisy I'an 1665.

MONITUM 1N OPUSGULUM SUBSEQUEKS.

(Dom Bduei>Ef,Reeueil, lom. X.) -

Opusculumlioc e codice ms. Pauli Pelavii eruit Adriantis Valesius, et nOlis ilhistralum edidit, anno
1603, adcalcein carminisDe laiidibiis Berengarii Angusti. lii eo curii Robeno rege colloquiiur Adalhero,
et quaein regno Francorum malc geri sibi videbantur, nunc allejjorice,nunc iro.njce, «jxponit. De prefio
hujus carminis, sicut delfis qii;cad seripioremspeclant, accurale salis disserit in notis Valesius. Aiiaincn
enin ait Adalberonern,seu Azcliiium, amniiim esse a Guillelmo Aquiianorum duce, el coiniiePiclavoruni^a
quo lioii raro litleras accepit;hoeriovotestimoriio valdeiridigcre obser.vaiuiis.NorimeininitDe
insuper (lociissj-
mus vir suspicionis adullerii iii quamvenit. Adalhero cum Emma, Lotharii regis uxorc. quo sic scribit
771 ADALBER0X13EP1SC0PI LAUDUNENSIS 77i
ail Adelaidem matrem, opera Gerberti: « Aggravatus esl dolor meus, t>ini dbmina, o dulce matris no-
nien:diim conjugem perdidi, spes in lilio fuit {ishoslis.faclus-esl, insligante Garolo duce qni eani accusabat
cum quibusdam aliisapud Ludoyicum). A me Tecesserunt dulcissimi. quondam mei aniici ad ignominiain
ineam, ac tdtiiis generis meii 'Nefiindissima in Laudunensem confixernnt episcopum. Persequiinliir eiim,
proprioqne spoliare contendunt honore, ul iiiuralur
•
mihi igiromiiiia'seinpiterua, qua; sit qiiasi jtisiissima
«iausaamitlendi honoris iiiei, etc. (GERBERTI epistola 50) v Quod .atlinet ad lempus quo prxcisc, Carnieii
ouuni composneril Adalhero, sic juvat adnolare. Indiihilaium quidem v.i.delurscrip;uni fuisseposl Hugoiiis
moriem, Ciiniliujiis regis nullam meriiionem faeiat. Verosiinile etiam esl non fuisseexaralilm durniitc ea
tempeslate quam a Roherlo rege paiiebalur, Syivestro papa Ecclesiam gubefriarite. Porro sedil Sylvesler
»b iinno 999ad aiiriiim'1005. Hinc conjectare licel carnien Adalberonis revocandiim esse ad anniim circitcr
1006, qtio anno et Roberlus juvehis et Adalbeio senex, seu in tenio, dici ppiueriiiit. Adalbero enim tnnc
natus erat forle annos 60, utpote qui crealus fuerat episcopus anno 977. CseteruinadliHc vivcbat isdem
pnesiil aimol027; tunc cnini subspripsit in placiio a Rpherio regc pro Geiripieticensibus habilo. Quod
uicuiique probal eiini non pokiisse diei 'wscnio anle annum 1006. Sed liiseclanli non sunl ut iis diutiiis
immemoreuiiir. Ipsum Adalbcronem cum rcge loqtientem audiamus. Liltera P, versui prxiixa, ut inonct
Valesiiis piuesulem indicat; 11,yero fegem icpliocuiorem. Profusasi Valesii nplas conscrvamus; el si quid
addinius, id noiamus asterisco..' _

4DALBEROMS
' ''
CARMEN ;'

AD ROTBERTUM REGEM FRANCQRUM.

Hecueil des historiens, tom.X.).

(Dom .BOUQUET,

Pf.,r*nL. Kegi Rotberlo sic praisril Adalbero scribo (1),

Proesulis in setiio. Frairum Lauduriicus or/do(2),
Flos juvenum fructusquesenum.le mente salutat. <
ln labulis' describe' ttil pcr singula cordis
5. Quanta Deus libi concessit, vci qualia misit.
Dispice si meiitp quid verum sil trutinando.
Patres.namque tiii loiige, rcx,-induperator (3).
Lac fibi sugeiiti dat riulrix induperairix (i)
Mundus adhuc puerp domiiium melaiur et omnis (5)
10. Congaiidel, plaudit manibus, icetatur el oplat(6)
Inregem sibi, mox concordi voee coronat.
. PriBStoIaturin boc ven.iant ut tcmpora pacis/
Lubrica lunc adolescenlis transiyit et a:las :
F/Jprejuventulis tua jam o-csplendei iniago (7)
15. Forma super cunctos nbbls speciosa vidctiir $f
Debilis in nulla membrorum parle videris;
Quamyis mole gravis,: lamen ,cs cum rpbpre levis.
Lsetalur vulgus, gaudent etiam sapienles.
Pluririia sub pedibus tibi forlia regna-jtigayit^g).'
20. Quid qtiereris? Quid TraudaVit? Quid diccrc mussasT
1 Qucd genus atiribuit dirimit non ulla vcluntas,
Stemmata nobilium descendunt sanguine regum,
REX. Regihus el ducibus bona laus est, noliilis ortus.
: De fprma salis es! ci de virlule locutuni.
23. Esl animre virtus polior quam corporis ulla.
" P. Dicendi
spalium petimus, modo, nilque i-eponas*
Pace tua, pie rex, quoe sitnt dicenda precainur;
Ne spernas, in me quia visceracpniremuerunt. /r.
Multas cor mcerens lacrymas, suspiria prodit .
•J0. Os tremulum, facies sufferl nec dicerc crisp»;,
 . CARMEN AD ROBERXUMREGEMi , *l1'l
Corporls bic vultus, vocis moderalio nulla*
Versibus exiguis lantum tentabo dolorem.
- Scripta jiatenl-celebres qusemittunt Crotoniatse(lO).
Desuper esl litulus, Iex antiquissima, scriptus ;
55. Proecipiuiil vi cogatur quod sponte iiegat,ur-:
•131placel imperjo, sic se iransformel ei ordo.
Rtislicus ille piger, deformis c-tundique lurpis (lii
' • '
Putchra ciim gemmis diteiur miilc coioria.
Juris custodes cogunt portarc cucuHas (12).
iO. Orenl, indinent, laceanl, voltusqtie fepoirant.
Nudiponliiiccsaralrum sine finc sequanHir (15)
. Carniina cum siimulp primi.caiMando parentis.
Prffsulis et si fbrte'vacet locus iiUrbnizenlur (H)
Pastores ovium, naulaa, quiciinque sjt ille.
45.. Sit lamen boc pra'sublili ralioiie canendum.
Kulhis ei*.isco,piumdiyiiia legc perilus _ ,,
Tentcl, sed sacris Sciipluris evacuatus,
Ei studiis quem nec coiisuiuxerit una dierum (15);
Alphabelum sajijat, digilo lantum numerarc(16).
50. Ili proceres; prxcepinres hos mundus acjoret (17)-
Ei juvet ul celehres nec rcgcs^xcij)ianlur.
Praecipiuiit coram, sed clam cum fraride susurrant.' -
Regula si stabilis divum permanseril ista (18),
Disciplina, vigor, virius, moxet decbr omnis
55, Ecclesia; fulgor pauco sub leinpore yerget.
Publica res qure sic, plane sic, ducilur, seque
" •
Legibus exslincUs in pace sepulla quiescet (19).
Luxtis et incestus, furlum lunc crimina slabunt.
Libertas delinquendvtunc crimina slabtmt
60. Excluduntur cl hi quos sola scientia -coniit (20),
'
ChrisLi conservos, et quos sapientianiitrit, '
Et quibus apparent introductoria sapse :, -
Doclfir.sE,quae deproriiit post terga cicatrix '. -J
Sacrae si magnus fidci surrexerit erior,
65. Omni censura.cohventus sint alieni, . .
Consullu regis bi prsee-idautur aT)omni (sic),
Omnibus egressis ibalamum post osiia servenl (21)
' '
Ho.csoluni rutilopraceptum scr ibiturauro;
Ut procuralor regis, mundana ministrans (22V. '
70. Sit piger, igriaytis, modica virtuie repJetus. '
Hic aliena petat, repetat sua nil iribueiida,
Et jugiter marieal divisus sorle jugali (23) i
Ni regis harredipelaenori spes sibi constet ("24). -
Est antiqua pairum,' tradunt'cum 'sueta, voliintas, -
75. Ut «asti, sobrii sini custpdes thalanrorum: :
Qui nescil aiolere, regi sit charior ille :
Csesaris his majora jubet descriplio Magni (25,
Deviel ilie sacer de.sede monaslicusordo:
Uxores diicantpuleliras, et prrelia lenlent. - .
80. Territus «diclis, nieditaris quo lendere possem
( Rectores rerum placel accersire mearum (20).)
Omnia, singultu gultur quatienle, revolvi,.
Legibus e.palriis «edens onpino temota,, .,-•'. :
Priscis lempbribus qiiia non audila fnerunt,
'
83, Usibus.exceptis procuratPribus aptis ,
Miilere proponunt iriox explerarc magistrum;:,
Gallia fert monachos quos Palrum fegula tttrtrii.
T7S ADALfiERONlS.EPISCOPIJ LAUDCNENSIS 776
Ad monachos monachuslransmillaiur.i...
Hicsapiens, hic est solers, verboque fidelis; > -
90. Qui solilus-semper leges servarc paternas .
Flcctere scit prudens animosos ad pictatem.
Consilium cautum sequitur (nnn est mora).faclum.
Vespere progreditur, tum mane revertitur ad nos,
Et feslinus equi spumantia colla reliquit.
95. Quo, quo, qiio, prrcsul, bona nulrix, heus! pner, uxor?
Esl incomposilus, posita jam veste priore..
Pileus excelsus de pelle L.bystidis ursx (27);
El vesjis crurum lenus est curtata talaris (28),
Finditiir anlerius, n.ecparcit posieriori. t.
100. Ilia baldringo cingil strictissima piclo (29).
Multiplices cl res multre per ciiigula pendent:
Arcus cum pharetra, forceps, et malleus, ensis
Ignilusqriesilex, fcrrum qtiaticns, simul ilcx.
• Ossa superficicmsiringil dtffusa deorsuiri (50).
105. Saltibus inccdens (ierram calcaria puiigunt (51): -
Ccepit summa pedum cum lorlis tendere rostris (5i).)
Iiigrediiur, noti fratrcs qtiem nosse laboranl (55).
Coiicttrriintcivcs, ct larga palalia complent.
Pontilicem sic deformis lunc sislitur ante.
110. Esne meus monachtis, tu, qtscm niisi?....
Ptignos declinat, cubitos extendit in altum :
Erexit cilium, torquens crim ltimine collum.
Miles.nunc, monachus diverso moremanebo (54).
Non ego sum monachus, jtissu sed. milito regis.
115. Nain dominus meus est rex Oydelo Cluiiiacensis,
R. Tunc calu io ^iopomenon causam meditaris (55)?
Iii sludiis niemini fpriiiarum.nossp figiiras. .
P. Non tua.pnepediat nps indignatio fervens (56). .
Prajceptum Domini liceat euni pace referre, ,
120. Sarranimis gens, cenp.rum de more, peinlea (57},,
Regnuni Fraiicorum iiiaiiibus ferroque.subactum
Occupat el rodil quidquid sibi Gallia iiuiiil.
Undique lcrra rubet.roseojnadefacta liquore.
Sanguine torrcnies iiiniia.dc ca:de redundant,
125. Ecclcsia? labor, interius decus oninejdicalum,
Corpora sanclorum volitaiu conspersa per auras.
Sunt aVitnn, sunl jam coiisorlia facla luporum (58).
Vastai episcopium cum strage Turoniacense (59).
Marlinus plorat, lulorem clamiiat idem (40).
150. Oydelo compalitur, simili qui jure.lcnulur.
Ilic Romam petiit monachis ora,rc.salulein (41.),-
Conscenduiii voces, fremiium dant Cluniacenses (42) :
Clamanl atque moncnt: Subilo dispone, magistcr,
Arina subire luis, etjqua? prxponere debent :
155. Quaesiiil exlerius, et quaesint interiora^
Lunaris pendere prios debel tua pelta' (45);
Iiisuper apponas tibi loricamque trilicem.
Lubrica sustineanl galeam cincloria luinbi (44) :
Corrigiis caput ustrictum mucrorie corones:
140. Spicula posllergum lerieas, lunc denlibns enscm,
Et cogiijuvenes leiilos ascendere currus (45)-, ;
Alque senurii pracepit eqtios'conscendere lurbam,
Ascendant asinum bini, denique camelum (40) :
, Si non sufliciunt, bubalum consceridile lerni.
777 CARMEI>AD ROBERTUMREGEM. 778
145- Millia mille vifi procednnl ante quiriles (47).
Res agilur ferro lernis prolata dieb.us (48).
Signifer in medio properus non sterlere ccepi(iQ) :
Dissutis rrialis, flalum pugnando rejeci.
Nescio, per siiperos, m.anibus quot millia stravi,
150. Jupiter ille duos numerat meliore lapillo.
Tertius illedeo Marti non rite dicalur.
Cuspide irusus equo, vexillum turpe reliqui.
Cum reliquis fugiens, genitahVregna pelivi,
Haecpalrata scias in prima Iuce Decembris (50).
153. Hoc itidem Martis teniabitur anie Kalendas.
Militiaeprinceps ad te nos Oydelo miltit (51).
Te dominum moriachorum bellicus ordo salutat;
Admonet invitans acies ut bella perornes
Agmineconseptus; mandatum concitus imple (52).-
160. Armis te decet aiite mori quam rura colendo.
Mitlere perpltires, quam frondes Asia spondet (55),
Afiica nigra, maris bibulas quam lillus arenas;
Pars Europa minus non jactat tertia mundi.
Quid libi vis, rabies, tetrisdigiiissimaclauslris{54)?
165. Figite per corpus, fugiat ne Jividus, ungucs.
R. Crede mihi, non me lua verba minantia terrent (55).
Plurima me docuit Neplanabus ille magisler (56)
(Labitur aula tbolis rulilatquse spleiidida fulvis).
P. Per parles scindunt vestem quam quisque lenebat (57).
170. Credere vera dehinc super his nec falsa nolavi.
Ordinis est igilur haec iransformaiio regni (58).
Uiiusqiiisquepotest aliis conjungere rebus;
Sese quod natura negal.sapienlia monslral. .,
» Spes juvenum, ventura dies, qui.discere nolunt (59).
175. Causa senum, sine spe pueriles plangere cursus.
Omnibus in rebus, si solers omnia scirem,
Heu! miser insipiens quod me niinc posnitel urget.
INonrastros novi, nec tristia praelia vidi,
Res mala: qtiod scio defendunt; quod nescio ceduut (t50).
180. Si siccpntigerit, vacuus sufllabo.favillas :
Autregis cineres, aut nostras.flaboCa'riP3nas (61). '
R. Si Musas celebres, clament musarde sacerdos (62).
P. Persius indignans promet lum lusca sacerdos (65),
Qui legit, sapit officiummusa; sine Musis.
185. Velle boniim, sacris sed deleclare.Ioquelis
lnslanter cupiens, liorum npn immembr iinquam
Justis inveniar similis, hocjudico semper,
Eligo nosseDeum,; cunclisprseferre quod oplo.
Prospera si libi sunt, npn tsedealhoc reminisci (04),
190. Rex reguni leniet quanlo dilavit honore.
Mu.neraconcessit prius omnibus his meliora, '
Partemnamquesui,qua3 pars sapienlia vera (65):
Per qu.am scire pptes qtta; sunt cceleslia semper.
Qnid sit, Hierusalem, debes tu scire, superna,
195. Quid lapidcs, muri, portaj, structnra quid illa,
Et quibus illa manens sit civibus sedificata,
Ordine dislincto regilur, non miJile pauco,
Ast ali.isalios prsefert disereta potestas.
Singula dissolvi, propter faslidia longum.
200. R. Scire meum nihil est, sempcr sed Muminis almi
IVrnoi.. CXLL 23
179 ADALBERONISEPISCOPI LAUDUNENSjS 780
Mens humana Deo semper vicina videtur.
Non se nosse valel, qui non vult scire supra se.
iUa potens est Hierusalem (puto).visio pacis,
Rex regum regit banc, Dominus dominalur et illi.
205. Ejus cum parles sibi dividit, est in idipsum.
Porta nilens aliqtio non clauditur ulla metallo.
Hic muri sunt absque petris, lapides sine mur
Vivi sunt lapides : auruin vivit plalearum.
Splendidius rutilans obryso credilur auro,
210. Civibus angelicis, hominum struilur quoque turmts ;(66).
Pars quxdara regnat, quaedam pars altera-sperat,
Uoc tanlum scio, sed super his majora requiro.
P. Assiduus leclor sibi plurima nosse peroptat,
Torpens et lardus, solet immemor esse priorum.
215. Rex Augustini libros, dilecte, revolve (67) :
Urbs excclsa Dei qux sit dixisse probalur.
R. lnco, precor, mihi dic, pra:sul, qui sint ibi Iatus (68) -x
Princi.pares.elsi qui sunt et in ordine, palus.
P. Quaere Dionysiuin , qui dicitur Areopagita (69) :
220. Ille duos super liis desudat scribere Jibros
Proesul, et ille sacer loquilur Gregorius inde (70),
Job inagnae scrulans fidei Moralia regis.
Idern, sermonem conmlens, explanat aj)erte (71);
Hic et Ezechielis super his in fine patenter,
225. Hoc apices ipso quos Gallia dartle recepit,
Visibus humanis non est prselatio lalis.
Qua?sit dicemus, post baec intentio nostra
Myslica; distinctus disponitur ordo supernus (72) :
Cujus ad exemplar terrenus ferlur haberi.
"
250. Ecclesiseveleris populi sub lege minislros (75)
(Nomine quse perfunclorio Synagoga vocatur)
Per Moysen Deus inslituit, quos ordine rexit
Hisloria3narrant sacrae qui constiluantur.
Ecclesiae regnum coelorum dicitur ordo (74) :
255. In qua disposuit mttndos Deus ipse minislros.
El nova lex inihi colilur sub principe Christo 75"
Hoc el ponlilicum fixil censura fidelis (.78)
Qualiter, a queis, et quales ibi constiluantur.
Ecclesiaj stalus hinc fruilur si pace quiela,
240. Ipsum legibus est aplare necesse [duabus (77),
Divince,quas, humana:, discrelio forrhat.
Lex divina suis partes non dividit ullas (78).
Format eos omnes sequali conditione,
Quamvis dissimiles parial nalura vel ordo.
245. Kon minor arlificis quam regisproles heiilis.
Hos pia Jex omni mundana sorde sequeslral (79),
JSonscindunt terram, non stant post terga jiiveitcum.
Vitibus, arboribus, vix hortis infamulaniiir.
Non suiit carnifices, caupones, nec ne subulci (80),
250. Hircorum sectalores, non opiliones,
Nec cribranl Cererem; bos non coquit uncta lebeta.
Terga suum per dorsa boum non serpere cogunl (81).
Non sunt lautores, conlemnunt fervere vesles (82).
Sed mentes purgare suas et corpora debenl (85) :
255. Morihus ornati, custodes sunt aliorum.
Lex oelerna Dei sic mnndos preecipil csse,
781 CARMENAD ROBERTUMREGEM 782
•iidicat exjiertes servilis conditionis.
Hos Deus adscivit servos sibi, judicat ipse :
Castos et sobrios de crelis clamitat esse.
2G0. Omne genus hominum praeceptosubdidit illis (84)
Priiiceps excipilur nullus, cum dicilur omne.
Quos jubet ut doceant sectam servare fidelem
Et mergi doetos sacri sic fonte lavacri (85).
Constiluit medicos, si vulnera computruerunl (86),
265. Per qnos sermonum cauleria sunt adhibenda.
Corporis iile sni sacramenium sanguinis alque (87)
Jussit quo solus traclaret rite sacerdos.
Maxima coriimisit quos se traclare rogavil (88) ,
Voce Dei quod promissum non esse negatum (89)
270. Gredimus etscimus, ni quossua crimina pellunt;
In coelisprlmas debent conscendere sedes (90),
Hos decet evigilare, cibis et parcere inultis (91),
Pro populi semperque suis orare ruinis.
Pauca super clericis dixi, sed plura reliqni (92).
275. ^Equales igiUir sunt omjies condilione (95),
Una domus Domini lege si clanditur una.
Res fidei simplex, stalus esl in ordine triplex,
Lex humana duas indicit conditiones (94):
Nobilis et servus simili non lege tenenlur. °
280. Nam primi dtio sunt, aller regit, imperat alter (95);
Quorum prsecepto respublica firma videlur.
Suiitalii, quales constringit nulla poleslas (96);
Crimina si fugiunt, quaa regum sceptra coerceht,
Hi bellatores, lutores Ecclesiarum,
285. Dcfendunl vulgi majores atque minores,
Cunclos et sese parili sic more luenlur.
Allera servorum divisio condilionuin (97).
R. Hoc genus affliclum, nil possidet absque labore.
Quis signis abaci numerando retexere possit
290. Servorum sludium, cursus, tantosque labores?
P. Thesaurus, vestis, cunctis sunt pascua servi.
Nam valet ingenutis sine servis vivere nullus.
f Cum labor occurrit, sumptus et habere peroptanl,
Rex et pontifices servis servire videutiir.
295. Pascilur a sefvo dominus, quem pascere sperat,
R. Servorum lacrymas, gemitus non lerminus ullus (98).
P. Tiiplex ergo Dei domus est, qua3 creditur una (99).
Nunc orant alii, pugnant, aliique laborant:
Quaetria sunt simul, et scissuram non patiunlur.
3 0.. Unius oflicio sic slanl; operala duorum
Alternis vicibns cunclis solamina prsebent.
Est igilur simplex talis connexio triplex •
Siclex prtevaluit, sic mundus pace qnievit.
Tahescunl leges, et pax jam deiiuit omnis.
305. Mulaulur mores hominum, mulalur et ordo,
Rex , tunc jure tenes lancem, tunc protegis orbem,
Proclivos noxis cum legum stringis habenis.
R. Jam caput ecce luum candens imiialur olorem (100).
Hxc natura senectutis dixisse probatur.
510. Ciedere non sanum talis natura cbegit (101).
P. Altera me stimulat, senio non deficit illa (102).
R. Quot liomini dantur naturae? Dic! P. : pulo binse (105).
B. Sed tamen his, quas multiplices scis esse, duabus
Ex his, quaj loquitur, cnjus sint verba repone (104).
315. Grammaticus simpicx, nedum dialecticus illex (105),
78J5_ ADALBERONISEPISCOri. LAUDUNENS,1S 'ifi.
Valde recordaris studiorum pauca priorum
P..Qui parvum meminit, non obliviscitur.omnis (106)
R. Ejus qui stimiilat, senio nescis remiriisci (107)',
P. Dicere qu.senollern rex, infestando perurges.
320. Spiritus bicresonat; non me dementia lorquet (108).
Si natura senum cogit, noriculpor acute (109),
Nalurae finemnonponunt arte periti (110). '
Artificem quidani dicunt igneni sapienlerl. . ."
Est alils hatura^ Dei praeclara voluntas.
325. Nam natura Dei Deus est: hominum quoque non sic.
Si vere Deus est, est immutabilis idem.. .
•Iinmulare suum qiiod el est, non desinit esse.
Natura summi Patris. -Unum quodque creatum .
Sumit naturam, cum primum suscipit orlum.
350. Corporibus quaj jungunlur, sensum patiuntur
Quadam : sunt aJiaequredam, qua: non patiunlur.
Et-si mu'lalur~corpus| mulalur etilla :
Ctim pereunte perit,"quo permanet illa manente,
Junguntur ha;c incorporeis, sed et altera rebus.
J'8. Non pereunl illae qusersorpore non socianlur..
Res hominisnatura duplex reddit duplicatas.
Corpore junguntur hominis, sed separe ductu
Altera jungitur hac, sedet altera jungitur illac. ...
Quidquid ierit contra, non iiaec, non iila.probatur.
340. Territa, naturara vitans, effatur asella (111).
Passio nec, natura sapit nec corppris ulia.
Unam qua?circa versalur cognili.onem
Corporis, a natura aliara non percipit unquam :
Sed qnam non noyil, cognosci fertur ab illa. .
515. Inlellectibili sensu sunt hseccapienda': . . . ,
Sunt intelleclus, per quem noscuniur ulraque,
Dico necessarium, quod quselibet exigit harum,
Argumenta necessario dicuntur el isla. .
R.! Cuncta necessariis argumenlanliir ab islis?
350. P. Malleusalter adest.qui, causa probabilis bic est.
Inveniquod disposui^non immemorhprum.
Eloquor.inpraesens, et quodpronuntip, verum.
R. Quod non esl verum, non est fas dicere verum,
Fabula non similat yerum, nec dicilur esse (112j.
355. P. En dixi verum. Scisnpn excedere verum.,,
JSasnianulla ineum nec fabulamulcet amorem (115).
Non sic gesla scias, sed cuncla geri poluisse :.
Sistere cuncla velim; quamvis sub tbemale vero,
Hic lamen esl extra qusedam digressio causam.
360. Respicit ad causam, causamjSeddicilur extia,
A proprio sensu non hsec aliena yidelur.
Finis ei oflicium sapit: est non fabula, sed res.
..... praecessit,'veniat persuasio juncta.
Nunc pro lege Dei cerlando per omnia Patri
565. Jure salutifero sapienies et moderali (114),
Prcernia vel pcenas quajrant; ratione potenle
Accipiant, requi vel quid patiantur iniqui :.
De dubiis cerlent, de cerlis non dubitantes :
Elmala defendant :.veniunt ex.trinsecus illa (1.15).
370. Oratpris inesl libi, rex, concessa facultas (116).
Nune deinonstras,-tum deliberat prdo polenlum, :
Discutiens affirmale cum religiosis -
Judiciis, a qiip ppssint res inficiari.
TO5 ? V&i
GARMENADROBERTUMREGEM.
"'
R. Judicium duplex sequitur correptiotriplex. "
375. Antea res quales nobis, translatio, finis (117),
. Et conjecturaequo.discefnantur oportet." »
P. Causa nec est individuis, tarhen est specialis.
' ' Qualuor has non invenies, quas hicce requiris (118)
r Sed stratus est uriuslegum^contraria sumens. __
380.' Et causam partemque suam puto desuper esse,
Rite.pedes posui; surgit, dum-figitur alter (119).
^Eslimo quod tetigi, non a ralione recessi.
. Pandere npn moriens nos hsec natura coegit (120)
Immerito culpor, liaecvi quia dicere cogor
383. Quid libi peccavi? Naturaejura replevi,
. Digne tristaris, qui rex servire juberis (121),
Francorum primus, tu servus in ordine, regum.
Uic male lurbatur, qui non sua verba veretur:
;. Regnum Francorum reges sub tempore patrum (122)
., . . 390. Subjugat, et semper sublimi pollet bpnore,
Regum sceptra patrum nullius sceptra coercent {123)
. Qujsque regjt, gaudens virtutibus,imperaiseque,(124).
• . . Noyimiisimperium jam regibus esse fugatum (125) .
R. GralianuncSummo,periquem regnareperppto (126). .
395.-Non merilis concedo meis; sed laude perenni :
Gloria, laus, elhonos, virlus.sit cuncja regenli;
Popliiibusilexis supplex qtiem semper adofo, - >
.Utnobis liceatleges servare paternas (127).:
P. Lex divina vetat quaecorrigit inter utrasque (128),
, 4D0.Allera. permittit, jubet allera :,sunlque minpj;es.
iJudi.cOimajoremquam tradunt posteriorfim:,- f'
Ulile quaeque necessariuni conferre.videtur (129).
Ad res periineatplures quavsemper honeste{150 , . . ,
Forlior et qucecunquegravissima sit, teneamus.
405. R.Judicet Omnipotens; mecum divina sit illa, ,
P. Undiqiie.pax bona post certamina, postque labores (131);:
Et slatus Ecclesi_eper se sua juralenebit.- .: . .
Descriptas, et non aiias respublica leges (132)
. Possideat: sua regna Basilius el Benedictus (133)
.. 410. Observentrteneant,=quidquidsua regna jubebunt.
•-. Pontifices unquam «elebrenl non rura deinceps (134).
; Sic:!sua •
jura tenent, si non ruralia curent.
Jusliliae regimen-nosler non audeat ordo(155) .
. Linquere, sed lotis semper se njsibus abtel:
415. Cdnstiiual jiistos, etnon pro lege capaces (136)
. Reclores iiiopum, miserum necnon yiduarum, ;
,-Nullusad ecclesia.mnoctis nisi lempore pergat (137)
! Ire semel; liceatiCunetis:orare diebus (138). .
Judicet, et spectet pra;sentes.atque futurps (159).
420. Pro meritis omnes assumantemoluinerilum (140),
(Excipiar solus vestra cum pace), fideles.'
iiceat laudes proferre per horas(141)> •• - :
Septenas
" ••' Hoslia cum votis (142). R. Hsecsit permissio Patrisi(143), '
- • Cum Ligeris Calabros lentabit Jingere campos ..•• .'.-•-
425. Et lofrcfns Tigris Hispanica ceperit arva.' :'•'' i
^itna rosas cum pfoducet vel lilia stagnurn. •
• :.. Talia si veriiunt : Tttnc li.ec ventura timelo * i
Gratia confirmet teprasul Adalbero.Chrisli; . • »
• NoSlra'simul*: merito regali munere dignus, •_ '
K *30'. Non quia deliras'. sed nobis allegorizas (144) ; : .•.'".:>
787 IN ADALBEROMSEPISCOPI LAUDUNENSIS :m

ADRIANI VALESIS

IN GARMEN ADALBERONIS NOTiE.

Anle aliqnol annos naetus snm veterem codicem *• Adaloero, bic quem et Ascelinum, vel Azolinurrr
exigiium, Pauli Palavii V. C. nomine manuque no- dictum esse Guibertus Noviginti abbas, in libro III
tatum, quo Adalberonis episcopi Laudunensis Car- de Vita sua, affirmat, natus in regno Lolharii, set»
men ad Roberlum regem Francorum, Chartarium Francus Lolhariensis fuit, et beneficio regis Fran-
Lirensis monasterii, Vita Sugerii abbatis, Epistola eorum Lolhariin die Paschae, anno 977 Roriconi irr
Stephani comitis ad Adclam conjugem, Judicium episcopatu Laudunensis Ecclesiae juvenis successit,
Varennense, vel, ut vulgo vocant, placitum Errien- alque, ut eratbomo peeuni_isus ac bene nummatus,
gardis reglnre et principum Ludovici filri Bosonis, Ecclesiaesuae et clero Laudunensi multa et magna
anno 898, indiclione vni, item percunclalio sive ele- conlulit; sed liberalitatem, doctrinam caeterasque
ctio episcoporum ac clerieorum necnon popnlornm dotes suas insigni perfidia foedavii. Quippe Carolum
ad regens consecrandum, una cum ordiiiatione re- duceni Lolhariensium , tricesimum septimum aut
ginae prseler csetera continebantur. Ex his Vha - oclavum ageniemannum (regem ac innocenlem pue-
Sugerii monasterii Sancti Dionysii abbatis, a Fran- rum Guiberlns vocat), cujus consjliarhis erat, cujus
cisco Chesnio dudum, ni fallor, est edita; Judicium in verba juraverat, die ceenaeDominicae, anno 990,
reginae Ermengardis Ludovici Junioris Augusti filire, _ Hugoni regi Francoruni, portis Laudani nocle pale-
rejris Bosonis uxoris nupcr quidem vulgavil; Epi- factis, tradidit, atque ea ratione Hugonem votorum
siolam Stephani comitis Carnutum et Blesensium suorum ac regni compotem fecit. Quare vetulus tra-
ad conjugcm Adelam et comrounes filios de obsi- dilor, et falsus episcopus Laudnni a qnibusdam hi-
dione Antioehia?, per Lucam Acherium, in tomo storicis nuncupaiiir. Anno Chrisli 991 regni D. nu-
Spicilegii IV, anno 1661, publicandam curavi. Inter gonis Augusti, et excellentissimi regis Rotberli V,
reliqua qnae nondum in luceraexierunt,maxime emi- indielione iv, psetidosynodo in agro Reinensi ha-
net Carmen Adalberonis, in quo episcopus cum bitcc idem interftnt aique subscripsil; in qua Ar-
rege Rotberto colloquitur, el qu_e in regno Fran- nulfuin, rcgis Lolliarii lilium naturalem, Remorum
coTirmcum a caeteris cujusvis professionis homini- aniistiiem, quem ipse antea solus reconciliaverat,
bus, prcesertim a monachis, lum a rege ipso male cum consacerdotibussuis damnavit, ac archiepisco-
gerebaiitur, nunc allegorice, nunc ironice exponit. pali honore privavit. Eidem Adalberoni Dudo,
IIoc carmen et interlocutione' regis ac episcopi, et Sanct. Quintini clericorum decanus, tres libros de
incultis ac trivialibus versibus, hoc cst scriptoris, Gestis Normannorumad Richardi Majoris, Norman-
vel potius temporum, vitio, et perpetua fere alle- norum ducis, obilurri, seii ad annum Cbrisli 996 vcl
goria aut ironia haud parum quidem videtur obscu- p (si Dudoni credilur) 1002 deductos dicavit epistola;
rari; quaedam tamen memoria dignissima cum de qua ejus genus, sapientiam atque virtutes, praeci-
regis Rotberti genere, forma et virtutibus, tum pue bonitalem sanctitatemque, laudat. Ex quo ap»
de magnitudine el viribus atque autocephalia regni paret Adalberonem, vel Ascelintim post annum 1002
Francici, nomiullos eliam ritus moresque Franco- (* adhuc vivebat anno 1027 ; subscribil enim placiio
rum aetatis suae lraud cuivis notos continet, ut si Rotberti regis hoc anno habilo BOCQ.) adhuc vixisse,
non verborum, certe rerum pondere, et aucloris episcopum Laudunensem exstitisse. AzeJinum seu
sui nomine, et saeculorum amplius sex velustate Adalberonein.Laudunensis Ecclesiaeantistitem Syl-
censeri, ac pro thesauro haberi debeat. Quare hor- vester Junior, episcopus Romanus (qtii anno 998
lanti me fratri ad editionem hujus dialogi facile as- [999] sedere cospit), per epislolam regis Rotberti
sensi, nec diutius in schedis meis Adalberonis opus (quod miror) et episcoporum, publicis crimiriibus
lalere passus stim. Carmen igitur 650 annorum insimulatum esse ait, et Romam ad dicendam cau-
Carmini ante 740 annos composito, laudibus Beren- sam evocavit. Ipse regia vi per quorumdam factio-
garii Augusli, nalione Franci, laudes Roberli Fran- nem sede se sua exclusum esse queritur, non tamen
corum regis adjunxi atque subtexui; quas et brevi- episcopali oftlcio privatum. Sed has omnes, veluti
brrs notis illustrare conabor. Loquentem Adalbero- D lempeslales, feliciter elusit, ac gratiam principis
nem praesulemPlitlera, Rolbertum regem R littera mattire recuperavit; ctii amicus alque etiam fami-
designavi. liaris fuil, uti hoc carmen docet, quod doclus,
(1) Regi Rotberto sic prcesul Adalbero scribo pro captu temporum, episcoptis, ad regis littera-
PrcesUis in senio. ruin sludiis crinlitum, ac amantem suidiosorttm,
789 CARMENAD ROBERTUMREGEM NOT.E. 790
gkuli Glaber Rodulfus et Aimoinusdocent, ad jtive-. A Gerberga, ex Ludovico rege Francorum poslenore
nem senex composuit: sic enim de se ipso refert: viro suo regis Francorum Lotbarii mater, Ludovici
Regi Roberlosic prmsul Adalbero scribo, avia, paler quidem Rotberti nostri Hugo, tam Lo-
Prwsulis in senio. tharii regis Francorum quam Otlonis II Aiigtisli:
Sic de Roberlo rege Francorum, consobrinus exstitit; ipse autem Rolbertus, el Lu-
Fhre juvenlutis tua jam resplendelimago. dovicus Lolliarii filius, qui ullimus Carlovingorum
Item de ipso Rolbertus : • . apud Erancos regnavit, consobrinis geniti vel con-
Jarli caput hocce tuum candens imitatur olorem. sobrinorum Dlii fuere. Quare merilo subjicit Adal-
Cum auteni regi Rotberto scribere se dicat Adal- bero: •
bero, regem Rotbertum ubique alloqualur, Hugonis Slemmata nobilium descendunt sanguine regum.
vero nullam usquam meniionem faciat, apparel post (4) Lac tibi sugenli dal nutrlx induperalrix.
annum Chrisli 998 seu post Hugonis regis Franco- Adeiaidis Hugonis regis Francorum uxor, Rot-
rum Rotberli palris obitum carmen istud ab eo berti noslri mater, forsilan pro regina imperatrix
csse composilum, OdiloneCluniacum regente, cujus vocatur, ab Adalberone improprie, ut Hugo vir
abbatis meminit, que.ro eonslat Maiolo, arino Do- cjus domnus Hugo Auguslus dictus est pro rege
mini 994, Otlonis III, imperii xi, v Idus Maias, B in synodo, anno 991 habita in basilica Sancti Ba-
morluo successisse. Caeterum Azelinus amicum soli. Ciijiis synodi Actorum hoc est initium: i An-
prteler creteros babuit Fulbertum Carnulum epi- no v regni ab incarnatione Domini npstri Jesu
scopum, qui ipsum, in epistola 45, clarum Laudu- Chrisii Hugonis Augusti, et excellenlissimj regjs
nensium prwsulem appellat, el magnum Patrem : Rolberti, congregala est synodus in Remensi terri-
rogalque eumdem, cui Deus bene suadendi copiam torio. > Sic ab Helgaldo, in capilc 13 Rolbertu»
incomparabilem dedit, ut regem excitet ad vindican- nosler, amborum filius, Francorum imperalor ap-
dam subdecanisui caidem.Amalus esl et a Guillehno, pellatur, ejus »?iin_eimperiales, jussio impcraioria.
Aqni.anorum duce et coniitc Pictavorum , a ouo non Sic a Gerberto Lplharius, Ludovici ex Gsrberga
raro litteras accepit. filius, rex Francorum, Ca'sar nuncupatur in versi-
(2) Frairum Laudunicus ordo, bus lumulo ejus inscriplis. Quae autem fuerit Ade-
Flos juvenum fruciusque senumte mente salutat. Jais Rotberti mater, scire difficile est, cum Hei-
Hoc esi, Laudunensis Eeclesiae clerici, cum ma- galdus tanlum dicat genus ejus inclyium exjlalia
jores tum minores , qui fratres in Christo mei suiil, orlum esse, nec patrem matremque ejus nominet.
tfi non liiigua sed votis ex animp salulant. Seniores, Quidam recentissimi scriptores falso existimant
seu honoratiores clerici, vocabanlur presbyleri et C Adelaidem, quae Rotberti ex Hugone mater fuit;
«liaconi; juniores clerici, subdiaconi et caeteri infe- Lotharii regis Itali.fi filiam, ErnmaeLolharii Fran-
riorum graduum. Illos Gregorius, in-capite 44 corum regis uxoris sororem fuisse. Adelais enim
Jibri v Hislori_e, majores clericos, hos minores ap- ex priore viro suo Otlone Lolhario, rege Ilaiiae,
peilat. Forlunatus in Carmine X libri n, ad clerum fiJiam enixa esl, nimiruni Emmam, Lotharii Fran-
Parisiacum. utrosque uti Adalbero, senum eljuve- cornm regis conjugem, Ludovici malrem, ut Odilo
num appellalione designat. in Vita Adelaidis Auguslae scrihil : ex posteriore
In medio Germanusadest antistes honore, viro Ottone Aug. filiam sui nominis videlicet Ade-
Qui regil hinc juvenes, subrigil inde senes. laidem, ac tres mares genuit, quemadmodum Witi^
Nec absurde Adalbero juvenes floribus, scnes chindus docel. Cum ergo Lolharius r.exLongobardQ-
fruciibus comparat; ver enim juvenum esi, au- rum ex Adelaide, conjuge sua, uuam laiitnm filiam,
tiimnus seniorum : Emmam nomine, generaveril, haud dttbie Adelais
(3) Paires namque tui longe, rex, induperalor. Rotberti noslri ex Htigone mater filia Lolharii R. L.
Haud falso dicltim hoc ah Adalberone. Nam Rot- haberi non poiest.Nolandum aulem est morem lum
bertus Hugoncm palrem, Rotbertum proavum, i-villuslrihus feminis fuisse liberos.suos.suo lacte nu-
oi proavi fratrem Odonem rex Francorum habuit; tiire, et Adelaidem, quaeHiigonis nondum quidem
majorem amilam, nomine Emmam, Francorum regis, sed certe lamen ducis Francorum ac comilis
«"liam reginam, R. Rodulli uxorem.Idem peraviara Parisiorum conjux esset, Rotberto filio mammas
Hadewidein vel Hawidem patrem ejus Henricum praebuisse, nec ullas parvulo nutrices adhibere
Saxonem, cognomine Aucupem, regem Transrhe- voIui.:se, ul filii sui lola et integra maler esset :
nanorum, seu Francorum Orientalium; fratrem Lac tibi sugenli dal nulrix indnperalrix.
ejus, el frairis filium ac nepolem imperatores Ot- (5) Mundus adhuc puero dominum melatur el omnis,
lones propiuqua cognalione conlingebal, cum Hugo Congaudet, elc.
Rotberli pater, Francorum rex, impsraloris Otlo- Mtindus omnis dominum le metalur,-et adhu.e
nis II fraler amitinus fuerit, imperator Caesarem puero congaudet.
Ouonem 1 avunculum, avum maternum Henricum, (6) Plaudil manibus, Imtalur, cl optat
regcm Transrhenanum habuerit; imperalor Olto III In regem sibi, mox concordi voce coronal.
ei Ro;bertus noster amitinorum fratrum filii exsli- Qui regem eligebant, episcopi et comiles Franci,
tcriut. rraelerea, quoniam Hadevvidis soror erat Saxones, Longobardi, morc omnes palrio, seu gei>.
™' IN ADALBERONISEPISCOPI LAUDBNEN&IS <*792
inaiiico, fuitirum principem plausu manuum hono- A. *- (Cer!eelVyiIlelmusNangiace.isism6na'chusRoibertum
rabarit, acclamalionibusqucprosequebantiir; deinde rooustum r juvenemet agilcm vocal.
eomprbbabant vel (itt vulgaji erat verbo) collauda- (9) ( Phuimqsnb pedibustibi fortia regnajugavii.. .":..-
banl; tum fide a singulis ex ordine jurejurando Ilic versus ad quinuim versum referlur :
promissa, regembenedieebantcoronaTwntque;coro- Quanla j Deustibi.concessil,vel qualia misil.
naluin in rcgib solio collocabanl; in regalem sedem Tibi, Rotberje,, Deus'fortissima regna stibjecit,
elalum.debila gratulalione culluque venerabantur. JFranciam, Burgundiam.Aquitaniam; nimirum, ul,
~)aitiiia,apiid Adalberoneni, ad acclamaiioiies per* jregnantibus inFraricia Merovingiis,tria regna Fran-
vinel; opiio in regem, ad coilaudalionerrisive con- corum , ."uerant,Neuslria, Auslria, atqueBurgundia;
firmationem. Plausus manuum Gregorius ineminit, ila j post morlerri*LudpviciPiiAugusti, divisis int^r
in libri Hisloriae II, capite 42, apud quem Franci iplures Francicaedilionis provinciis,reges hoslri reges
Colonienses plaudenles lam palmis quam vocibns, Francorum Occidentaliurodiciccepti, et triaeis regna
Clodoveum clypeo eveclum super se regem consti- nihilominus-aitribula j Francia Occidua, SGUNeu-
I»iin(;''.etsi in codicibus Julianis scriptum invenio .slria, Burgundiiiquanquamvalde immimria,elAquita-
parmis. ln Vila Ilenrici Bajoarii, I eo nomine iin- nia. Hinc Abbo,inlibro n, scrihilOdonemregem Fran-
peraloris, .11'regis, quae AdelboidiTrajectensis epi- g'. ciam seu Neustriam, Burgundiam et 'Aquitanossibi
scopi scriploris acqiialisesse credilur, anno 1004 : subjecisse,ternumqueillud seu triplex regnumvocat:
« Henricusrex ibi (Papiae)a nobilibusLongobardis, Sic uno ternumcongaudelovamineregnum.
qni ad snscipiendum emn congregali erant, per Et in consecratione' regis Ludovici Transmarini,
digiios applausus recipitur,. et cum exsullalione to- Laoduni facta, quam scriptam habeo, haecinvenio':
lius civitalis ad Sancti Michaelisecclesiamducilur. .i Omnipolenssempiterne Deus, super hunc famulum
Ibi clerus, ibi nobilium coetus, ibi plebs utriusque* .luum qiiem supplici devotione-in regnum pariter
sexus, omnes unanimes uno ore Henricum regemi elegimus, benediclionum tuarum dona mulliplica,
acclamant, collaudant, el per.manuum elationemi ^qtiatentis.erc,,ui regale splium, videlicetFrancorum,
designant. Collaudalus igilur coronatur; coronatns> Buigiindiornm, Aquitanorum, sceptra non tleserat, ,
cx debitoab omnibus honoraiur; ad palalium deinde. 3; sed ad prislinae fidei-pacisquc concordiam eorum
cum omni jucunditate ducilur. > Rotbertus aulem,, animos,:le opitulante, reformet. » Apud Flodoardum
anno Cliristi 997 cum etim patef sibi regni collegam l anno 969 : i Lotharius puer, Ludovici (hujus) filius,
adjunxit, adhuc puer erat, ut ait Adalbero, nimirumii rex consecralur, favenle Hugone principe caeleris-
annortim circiler sexdecim, quippe anno 1031mor-- G que praesulibus ac proceribus Franciae, Burgundiae
lem obiit, et sexagenarius Ilelgaldo dicltur de- atque Aquitaniae.> Rodulfus Glaber,. in lib. u, ca-
cessisse. pite 1 : Congregalisin Aurelianaurberegia quibusque
(7) Flore juvenlutis tuajamresplendel imago. Francorum et Burgundionumregni primoribns, Rot-
Juvenis Rolberius, seu incipieiils juventae,erat,t, bertum a patre. superstite regem .constituttim ait;
et adolescenliam emensus, anno 998, cum palrem n Aquitanos omisil, quia lune rebellabant. In veleri
amisit, et annuin aetatiseirciter vicesimumsepiimum <n -Chronico.invenio.anno1059: Philippum, jttssu Hen-
agebat. Quare Glaher Rodulfus auclor aequalis, in in rici patris regem consecratum esse, astantibus Fran-
lihri n capite 1, ita de utroque scribit: i Rex Hugo,. D, n>, Rurgundioyet Aquitania'archiepiscopis,et viginii
in pace regno disposito, feliciler obiit. Erat namque ie duobusepiscopis.
Rotbertus rex lunc juvenhvprudens atqne erudilus, s, (10) Scriplapalent celebresqummitliint Croloniatw.
dulGisqueeloquio,atque pietate insignis. i [¥ Ex no- o- . [¥,H,ich.aere.1 V.alesius.Notum estCrotonialas cele-
tala hic Roberli jovenlute conjectant Adalberonem m bres admodum athlelas fuisse, non item scriptores,
stalim a morle Hugbnis Capeti Carmen suum c»m- n_ de quibus bicforsan agilur. BOUQ.]
posuisse; sed ejus verba non videntur scrupulosius . (11) Rusticus ille, piger, deformis el undique lurpis
is ...
accipienda,.utexiis patet quaedicla sunlin Monilo. io. Pulchra cum gemmisditetur millecorona.
Juvenis quidem Roberlus anno 993 dici potuit; at Queritur, nirfallor, Adalbero homines obscuros
vcrisimile non est Adalberonem, qui anno 1027 27 et ignobiles,«desides,deiormes et corpore animoque
adhuc supersles erat, anno 998 in senio dictum im viiiosos.abbatesfieri, etmitraepiscopaligemmatauti,
fuisse. BOUQ.] quam per ironiam coronamappellat. Eo privilegiojaire
(8) Forma super cunctosnobis speciosatidetur. _tumquidainabbates.fruebanltir.;quodjusmitraeferen-
Fuisse Rolbertum, ail Helgaldus, slatura eminenii,\ii, daeposiea Urbanus papa IIHugoni abbati Cluniacensi,
plana cmsarie, seu reciis capillis, naribns porreclis tis .anno 1088 contulit, Valesius inlelligit mitram abba-
et palu!is,elatishumerisyforma,demumegregiaac vere ere .tialem, quam abignobilibus, hoc est e'x in.ima plebe
regia. Regis Roiberti clara facies el Imtus aspeclus s a electis,. abbalibus geslatam. ftiisse .suspicalur. Sed
Geiberto in quodam epislola memoranlur. Obesus sus fallitur vir doctissimus; nollus enim.invenitur abbas
re, cui concessus fuerit mitrae.usus, ante Egelsinuni,
nihiloinintisfuit, ac ventre forsilan paulo projecliore,
ab-
Tta lamen ul obcsilas robori corporis agilitaliqtie jite monaslerii Sancti Auguslini prope Cantuariam ob
Donofficerel,si qua Adalberonisverbis fides: batem, cni Alexander II id privilegii impertivit,
Qmmvis niole gr.avisr tamen es. cum roborelevis. >;s. insius scilicetRomanorumalumni et AnglorumapoHoli
 7¥3~ CARMENAD ROBERTUM REGEM NOTiE. 791
dignitatcm. Hic 'ustis lantum frcquenlari coepttis Ur- A cularis poiiip_e.'. Hac in reChristum Dominum imi-
bano II ponlifice, qui idem pfivilegurii 'Oderisio' •tatur, qui infirma mundi elegit, ul confundal.forlia.
Casnensi ei Hiigbrii Cluriiacensi abbatibus langilus (I €_.)•.'i, 27). Qiia'de re causa etiam primates regni
est. VitlteMabillonitini in praefat. in r partem saeculi sensit plurimum contumaces.qiii, despediis humili-
'
M, Benedict. § IV. bus, sui*siiriiles eligebant Superbbs. Nbn splus ergo'
(12)'Juris custodes coguhl poriare cucullas . Adalbero, sed pleriqtie regni Francici oplimaies hoc
Orenl, inclinent, taceant vuttusque reponanl. inRoiberto-.reprehendebant atque daninabant. Certo
Cuculla, oralio', capilis in eaet corporis inclinatio, reges nostffls.ut probiiaiismorum ac prudeiiliae, i!a'
aut hurrii proslratio ad benediciionem accipieiidatn, et nobilitatisin eligendis episcopis habuisse ralionem
silentium, oculorum toliusque bris "demissio clau- docent yetereshistorici nostri, doeentVitaesancioruiii
strorum sunt iiionachisque conveniunt. Iiidigiia.ur antistilum, "docent priscae Marcullii-Forniulae. Nec
ergo Adalberb optimates Francoriim, atque ipsos 0"a-alind, Theganus.Francus-, vir nobilis, dolet el
adeo cuslodesjuris, seu prsefectos urbium ; quos hi- queritiir sua aelale ex vilissimis. servis,. caprarioruni
soilci nostri promiscue a'duplicl munere mililandi ' iiliis in libeiJtafem^asserlis, sumnws -poiiiificesfieri.
.udicaridique nunc coniites, nurie judices apjiellantj Otnnes unum sunt.in Christo Jesu. N.onest servus
ah abrJatihus per'ambitibnem et' avaritiam '[* alii B I nequ.e.liber .(GaL. iu, 28).. ,ln jebus ,ergo, sacris qui
dicent, per sludiuni in salutem animariim, el lattdi yi.rtut.e,pr_eslal,,etdoqlrina, is est:praefefendus.;No-
Aertent BOCQ.Jnionaclios fieri, 'et pios liomines ac bijitas an.eferenda tanluin est, ca3terisparibus.
simplicesaheisadmutationeniviiaeveslisquecbmpelli. (lS)'^ Studik qu-em nec constrinxerit -una dierum.
Cujus mulalionis, regnante Rotberto, insignia habe-
mus exempla fn Arnoldb.comite Engolismensi, et in Qui ne uiio quidem di'e sluduerit.
Burchardo comite Corbblli atque Meloduni, qui ex (16) Alphalelum sapial digild ianlum numerare.
eomitibusmonachi facti simi. Sed el antea Willel- ..Sciat lantum liiteras compulare per digilos^san-
mus, cognomine Caput slupre, dux Aquilaniae et ctus Adalbero, ut auclor Panegyrici de laudibus
Pictavornm comes, in Pictaviensi monaslerio Sanctr Berengarii .Augusti, ac mulii alii eiiam velusliores
Cypriani monasticani vitam professus crat, deindein prb scire dixerunl''; et pro docto sajneniem : ul ho-
monasterium Sancli Maxeritii transierat, ubi circa dieque scire vel vulgo nosse savotra sapere dicimur;
annum 963 dicitiir obiisse.' * . dbclum jsavdni, hoc est sapientem nuncujpainus, et
(15) Niidi pontifices aratrum sine fme sequantur. merilo. Nairi hisl in s'apierilem doctrina noii cadit.
Carmina cum siimulo prinii cantando parenlis. ['VerumnesilhocValesiiassertumjudicenlalii.BouQ.]
Nudi poniifices sequanliir aratruih el boves cum "I (17) Hiproceres; prwceptores hos
mundusfidoret,
stimuloj caniantes canriina primi parentis, paradisb Et juvet ut celebres nec reges excipiantur.
- expulsi. His verbis invehitur Adalbero in
ahbates, Tales episcopi, tam ignobiles, tam illilierali,
qui omnia e't
pene insignia jura episcopalia sibi vin- sint prpceres ..regni, . inter optimates- Francorum
dicaieat, episcoposque nudos atque spolialos, aliquai consideanl debito episcopis loco. Hi ab omni-
cx parie hohore et felicitate 'suadejecisseht, et humi- primi
bus prp .prcftceploribus habeantur, salutenlur, ne
liores redegisserit. '[* An alicubi Iegitur episcopus
hoc est, a le
ab abbalibus et bonis et lioiiore spoliatos fuisse, ut celebribus quidem regibus. exceptis,
eos antistites elegisli,
hic sujwQnit adnotalor? Sed quos hon amat, hos eliara ,ipso ,, Rolberle, qui
adorentur el honorentur. •:
pessime videt. BOUQ.]
(14) Prwsulis et si forte^vacettocusjinlronizentur (18) Regula si siabilis divunvpermanserit ista, '
•
Pastores ovium, haulm, quicunque sit ille. Discipliha',vigor, etc.
Ridet quidem Adalb*erb,'sedridendo dicere verurrii llegula' divhni': • regiila regum, regula Rolberlr
iiil vetal; etindignaiurvirnobiiis hominesplarieigho- principis. Vult dicere Adalbero i si hanc pernicio-
biles, pudendis ac vilissimis parentibus natos, divi- " sam regulam, si hunc morem servare in eligcndisi
nae Iegis ac sacrorum libroruiri ignaros, prorsusi iiidignisepiscopis rex perseveraveril, et ecclesimet
uypctjj.li.uTGv; xai aw/\fǤ-nTov;a rege Rolberto ad[ reipublicm, seu regno, Francorum plurimum noci-
*
episcopale extolli fastigium. Qudd Glaber Rodulfus,, lurum.
Cluniacensis monaclius, a Rotberto fieri consuevisse: 1(19)Legibus exstinclis, in pace sepulta quiescet.
ita scribit ut regem ob iil laude dignissimum judicet. Sic perscriplura eral :Duceiur ad ultimamorlisrim
Rodulfi in libh Hislbriarum nij capitulo 2, de Rot- in pace sepulta quiescet, qualia multa, ipsiusoimirno'
berlo rege Francorum verba hrec sunl: i Hic itaqubi Adalberonis chirographo superscripta'; in bocce
rex, ut sapienlissimus Dei cuftor, semper fuit humn poematio reperiuntiir; qu_esingula suo quodque loco-
Jinm amator, supeiborumque, ut valuit, osor. Si qua suin relaturus,'si tairien sunt tanli.
eiiini poniificalis sedes iii suo regno proprio viduare- (20) 'Excluduntuf elhi quos sola scienlia comit,
lur praesule, cura ei erat maxima iit utilis pastor, Christi conservbset quos sapienlid nutrit, elc.
licet genere infimus (de suo addit Valesius, divi- His octo versibus Adalbero indicat Jitleralos, bo-
na; legis sacrorumque librorum ignarus restitucrelur nos et sapientes viros,'el' calbolicae sanctaeqtie;
'
Ecciesim},polius quaih liobilis eligeretur peisona sfe- doctriiiae', ah episcdpatibiis,' a"coriveniibiisversyrio^
795 1N ADALBERONISEPISCOPI LAUDUNENSIS 796
dis ad hrcreses impugnandas coactis, alque a consi- A consiieveranl. Caetcrumhoc hcmislichium Virgiliiest
lio rcgis procul amoveri. ex libro v /Eneidos.
(21) Omnibiis egressis thalamum post oslia servenl. Pelle Libyslidisursre.
Forte legendum esl ingressis. (28) Ei vesliscrurum tenus est curiala tataris :
Findiiur anlerius, ncc parcil posleriori.
(22) Ul procuralor regis mundana minislrans,
Sit piger, ignavus, etc. Muiavii Adalbero iiosteriorcm primi versus p<tr-
lem, ut cmcndaret crrorem.et iia superscripsil pro
Quem procuratoris regis nomiiic designet Adalbero curiaia talaris, talaris
diviuare non possum, ut nec quae supra sint scripta Rotiierlo adcmpla. Glaber Rodullus,
— regnanie, vixit, et Willelmi ahbalis Divio-
C"0'oniatarum, inscripta lex antiquissima. Mun- nensis, seu moiiasterii Sancti Bcnigni Vitam cnarra-
dana minislrans, res adininistrans.
vil; qtiein in capile 24 ihducii sic concionauleni in
Et
(25) jugiler maneat divisussorle jugali. Cimsecraiione basilic_eSancii Benigni c. 16 : i Non
Id est, procuralor regis iixorem non ducat, sed
in aspiciiis qtio.'scisstirae ct detrtiiicationes vestiiiin ra-
scnipcr ccelibalu permaneal. bidissimae? ijua' allonsur_c per cervicesvirorum.eit.
(24) Ne regis haretlipelw non spes sibi conslel. lsta enim uuiversa, rccentia et nupcr grassata, cv
Procuratori rcgis spes iucri non sii, nisi rege lirc- ., diabolira;
redilalem aliquam petenle, seu bona aliqua lisco ]j in superstitiosiiaiis rabie enicrsere. i Idem
fine libri m llisiori.irtiin de eailcm re loquitur,
sno tanquam caduca vindicanle. Qui si vcrborum
et trunca restc viios Fraiicos irriJct. H-Ocrecentia
Adalberoiiis verus est scnsus, utessc videlur, procu-
rator regis liic erit procuralor fisci, ut infra cuslo- damnat, apud Glabruin, Willclmus iiioiiachoium ab-
has in laicis; sci cos laiiicn monaclii cquitantcs
des ihalamorum, cuhicularii.
itcrquc facicntes iiiiiialiaiitiir, et suas vestes lalans
(25) Cmsaris his majora jubet descriptioMagni aique demissas ita 'dctruiicabant decuiialianiqut,
Devict ilte sacer de sede monasticusordo . Viv ul gcinia coiiiiiigcrciil : easdeni. cnm uiniiquc
Vxores ducant pulchras, el prmlia tenlent. clausa: esse debcrent, aiiie el retro apericbant, ut
Valens. Aug. lege lala ut monachi niililarent, ad consrciidciidinn cquum essent expediliores- ln-
nolentes per iribunos et miliies fustibusjussil inler- dcliuriciitionibus illis ilecurtationibusve, alque
fici, siculi llieronyinus preshyier scribit in Chroni- eliam iu scissuris veslimn hodieque insanimus.
co : quaeYaleiilis lex exslat in Codice Theodosiano. (29) llia bdldringo cingil slriclissima piclo.
Paulo ante imperator Julianus milites anle peracta Baldringum appellat Adalbcro balteum noniuic
siipendia monachos fieri lege veluerat. El monacbos mibi aldii non lecto : quem nos vuigo buudrier a bal-
quidem Valens militare jussit; Constaniinus Copro- G C dringo dicimus. Piclum autem baldringuinnuncupal,
nymtis, Leonis filius, eosdem et uxores ducere alha- qui actt pictus esset. Germanis ring, baiteum sonat,
los praecepitaut coegit, quemadmodum Theophanus; ut in voce rinca docel Cangius; bald. vero, audacem
ab Anastasio translatus, creterique memoriae tradi- virum; ila, jnxta vocis etymori, baldring fueril cin-
dere. Videtur aulem Adalbero nomine esse deceplus, gulum viri mililaris et in armis strenni.
cl qnod a Constantino Copronymo faclum est, Con- Notandum in sequenlibus versibus forcipem, mal-
stantino Magno falso tribuisse, quem supra Cmsarem t leum ei ilicem monacho equitanti tribui : forcipem,
Magmim, el ciijns legem, Caesaris Magni descriplio-. ad extrahendos clavos ex soleis tingi.lisque equi;
nem appellaverit. Qtiippe Constantino Copronymo,, malleum, ad calcandum equum, seu ad lundendos
jirincipi pessimo ac impiissimo Leonomacho Cmsarist clavosungulis equinis infixos; ilicem seu iligna folia
Magni appcllalio non convenit, ut nec imperatorii ad excipiendum servandumque ignem e silice ferro-
Valenti Ariano. Sed cur hsec de inonachis aelalis suae> excttsum.
dicit Adalbcro. aul quid lunc apud monachos no- (30) Ossa superpciemstringiCdiffuta deorsum.
Stros siinile gcrebaltir? OsasPaulus Langobardus in libro iv, hossas mona-
(26) Recloresreruin placcl accersire mearum. chus Sancli Gallensis, inlibro n, crelerique appel-
Hic versus, cum sensum turbel,aut yacat, aut nonl lant fascias crurales, caligas vel ocreas : Mal-
suo loco positus cst. lha>.usParisiensis calceamenta mililaria qum vulgo,
(27) Pileus cxcelsusdc pelle Libysliais ursm. housses dicunlur. Germani bodieqtie ejusmodi lihi-
Monachorumhabitum damnat et irridet Adalbero, i, alia/iosen,'nos/ioussesvocamus.Sed videndum annon
qui, obliii profcssionis suae, pileis ex pelle ursina,i, hic Adalbero ossa; deorsum diffusm ac superficiem
vtstibus cruruni tcnus decuriatis et antcrius posle- stringenlisnomine poliusdesignet paenulam,quam sti-
riiis aperlis, pictis balleis, cl ^ladiis, et arcubus acc pra omnia vestimenta elarma adversns imbres mo-
calcaribus cquitanles utcrcntur. Ordcricus Vilaliss nachus equitaturus sumpsisset ac snperjecissel.
anni 1089 resrcfcrcns: i Nunc.inquit, prope universii [*Fascias crurales osarum nomine constanter inlelli-
jiopularcs caput velant vilta sive pileo. Vix aliquiss giinl medii revi scriptores, ul videiepotes apudGan-
luililarium jiroccdil in piihlicum capile discooperto o gium in Glossario BOUQ.]
legiiimcqut:tonso, sccundtim Apostoli pracccpltim. » (51) S«/iii>usincedens (terram calcaria punguni)
Antca, sciliccl Galli ci Franci, more Romano ct•X ld cst saltualim incedil monacbus, poslquam
uWmanico, capilibus apeiiis alquc inl.cctis essee equo descendit, et calcaribus suis, non jam latera
797 CARMENAD ROBERTUMREGEM NOT-E. 793
A cum in mona-
equi, sed humum pungit. Mutavit autem et hunc do monachus; cum Uer faeio, miles;
versum Adalbero parum sibi satisfaciens et ita su- sterio moror, monachus. Quid me inierrogas?Pro-
perscripsit. prie monachus non sum, sed jussu demini Odilonis
Sallibus impressam pungunt calcaria terram. Cluniacensisabbatis, qui rex meus est, milito. » Quid
(52) terram calcaria pungunt. facetins cxcogilari polesl? Erat ergo hic monachus
Cmpitsumma pedum cum lorlis: tendere roslris. monasterii unitis emultis quaeab Odilone per Gallias
Saltualim incedit monachus, et terram calcaribus tttm regebantur, ul docel Jotsaldus monachus, qui
ptmgit, cum summos pedes proleudere et rostra lor- de vila el virttitibus sancli OBilonis abbaiis li-
dere coepit; quoniam propter enornies calceos aliler bros tres ad Stephanum episcopnm ejus nepolem
progredi non potest. Ordericns Vitalis, in Rebus composuil. Hos libros in Codicc Thuaneo, nimirum
anni 1089, calceos hnjiismodi describit his verbis : . in Lectionario Ecclesiae Lugdunensis nuper inveni,
Sutores in calceamenlis,quasi caudas scorpionnm,quas dignos ttbique legi; quos Petrus Damianus in Epilo-
vulgo pigacias vocanl, faciunl. Itein : Viri curiales men coegisse se scribit sine appellatione eortiin
pedumarliculis colubrinarum simililudinemcaudarum aucloris. [* Sancli Odilonis Vitam a Jotsaldo scri-
imponunl, h_e ergo veluti caudae colnbrarum et ptam habes apud Mabilloniums_cc.viBenedic. par-
scorpionum lerrestrium vulgo pigaciae dielae.pediim te i, pag. 679 et seqq. BOCQ.]
arliculis, seu summis pedibusimponebanlur, hoc esl (55) Tnne cala to siovomenoncausammediluris?
fronti vel anleriori parli calceorum assuebantnr, ln studiis memini formarum nosse figuras.
Quare ait Adalbero: Rex Rotbertus, *|ui monachorumpater ac nutriior
Cmpil summa pedum cnm torlis tendere roslris. Helgaldo dicitur, et qni Odilonemplurimum amabat,
Rostra appell.it has caudas colubrinas et pigacias ut Jolsaldns, Glaber Rodulfus, aliique tradunt; Rot-
calceorum a similitudine rostrorum avium aul na- bertus, inquam, audierismoriachos tantopere sibi
vium: Quales Joannes Dubravius eliam calceos dileclos, et Odilonem quoijne aniicum siinm ab
rostratos vocai. Hic enim in Hist. Boiemicce,libro xx Adalberone traduei ac derideri, temperare sibi non
de Joanne, rege Boiemire, Francorum mores imi- potest qnin silentitim rumpat : et Tune, inquit, pjii-
tante, ila refert circa an. 1528 : i Inerat ei pere- scope xuru TOo-tcJTrwf-s-.ov' causam meditaris ? Tu ne
grinus habilus in nutriendis comis, in calceandis menil reponere, nibil libi respondere voluisti, ut
pedibus roslratis calceis, in vestiendo corpore pal- libi monachos et singularem amicum meum Oililo-
liolis vix dimidias nales tegentibus. >In Chronicisrcs nem impiignanli acirridenti lacendo viderer connen-
geslas Caroli VI, Francorum regis, continentibus, -, lire, et silentio meo vel quasi uitotnuirfost el reli-
qure, a doclo monacho composita, in Bibliolheca centia, figura mihi olim puero in scholis notissima
Thtianea servanlnr, haecde Francis prsesertim nobi- viros bonos destiluerem, proderem, ac relinqnerein
Jiiribtis anno 1396 Nicopolimobsidenlibus reperio : indefensos?Iraluni sibi Adalbero Rolberlum inducit,
i Vesiimenia fimbriataet manicata superflue,et sem- aut saltem commoto similem, quod de monachis
per calceamenta rostrata longitudinis duorum pe- male sentiret et scriberet. Unde snbjicit :
dmn et quandoijue amplius deferebant, quaerepre- (36) iVo.itua prmpediat nos indignalio fervens.
1 ensibilisdissoIutiointernobilesetspecialiterFranciae Prmceptum Domini liceat ciim pace referre.
vigebat.» Tum adjecit aucior deFrancis eisdem, cum Tua, quaeso, indignatio oralipnem meam non in-
Jiajazete quem Basatum et Basilam vocat, pugna- lerrumpal, pie rex : lua mihi ira non obsit.Pace tua
mris : i Et ut levius pedestres possent incedere, ro- mihi liceat, praecepla Dominiea refefre.
stra longa et superfltia calceorum amputarunt; qnae (37) Sarra nimis gens cenorum, de more, petulca,
proh pudor! reprehensibilis et vana curiositas inier Regn m Francorum, manibus ferroque subactum,
nobiles hucusque viguerat, et tunc terminata fuit. » Occupat, el rodit qnidquid sibi Gallia nulrit, etc.
("5) Ingrediiur, noli fratres quem nosse laboranl. Sarraceni, inquit Adalbero, gens valdepelulans, ex
Concurrunt cives, ellarga palatia complent. ) more regnum Francorum vi el armis subaclum occu-
Ponificem sic de formis tunc sistitur ante. pant acdiripiunt, Galliam sanguine inundant, sanclo-
Accurrunt monacbi, noli fratres et civesAdalbe- rtim reliquias dispergunt, easque avibus dc leonibut
roni dicli, et monachum, deposila monaslica, vesle (si qui tum tamen in Gallia leones erant) exponiinl,
laica iiiduium, armatum atque ita deformatum ut episcopatum in primis Turonicum vaslant. Qua beali
ab ipsis vix possit agnosci, ante abbatem suum sistunt, Maiiini et tua quoque suorumque Odilomotus inju-
quem invidioso nomine Adalbero poniificem appcl- ria Romam petiit, pro salulemonachorum precaturus.
lat, hocest episcopum, ut monasterii septa palatia; HaecAdalbero scrihit mera aenigmala. Quisiintenim
et infra Odilonemregem sipow.S,:vocat. Sarraceni illi qui lum regnum Krancorum, et praeci-
(34) Miles nunc, monachusdiverso more manebo. pue episcopaltim Turonicum ita vaslavere?,Sarra-
Non ego sum monachus,jussu sed milito regis; ceni quidem Fraxinetenses, anlca culminibiis Alpium
Nam dominus meus est Oydelo Cluniacensis oceupalis, Maiolum Cluniacensis monaslerii abba-
Abbali monachum mililarem non agnoseenli, ac tem, cni-Oiilo successit,cum stiis oninibusceperant
inlerroganti an monachus suus sit, quem pridie mi- ex Ilalia el urbe Roma reverlentem, vixmille libris
serit aliqiio, ille respondel: i Modo miles sum, mo- argculi redimendum; sed jiaulo post a Willelmo co-
709 '"
IN ADALBERONiSEPISCOPi LAUDUNENSIS gtfO
mile Arelalensi ad'unurh bihnes caesi fuerant isti A paiica. Fulbeiius qtioquein epislola 99 scribit Ful-
provinciaeel lialiae p pulatores, uli.GlaberRodulltts conem comitem res ecclesiaeinvasisse et abslulisse,
et Odilo ijisemet in Libello •devifa" Maioli abbatis ei archiepiscopum Turonicum coepiscopos ad eum
tradiint. Anno 994 vel 997 incensumesl castrumbcali excommunicandum horlatum esse, Et alibi legimus
Martini elipsius kusUica.cum.viginti-dupbus ecclesiis, proceres aliquos, regnante Rotberto, bonis posses-
vm Kalcmias-:Awi/.,ulChronicbn Thuaneuih, in anno sionibusque Cluniaci manus injecissc, el de his apud
1157desinens, et Majoris Monasterii monachus do- Benedictum papaiii VIII per suos quesium esse Odi-
cent. Sed forltiitiim jllud incendium fuit omnino, loncm coram Rolbeiio rege Franeorum et princH
cum ej'us..auclor neauv nominelur; nec ulli genti bus oplimatibusque cjus, qui ad limina aposlolorum
Chrisiianae religioiil infestse -tribuendum, nedum veneranl, ita tit facile Odilo cotnpali'Marlino po-
Sarracenis qui lum oram Galliae-Narbonensisiatrdci- itieril, cunr simili ipse jure lenereiur, boc est cuni
niis ac furiivis prcedalioriibusinfesiare potuerunl; eamdein ipse ab aliis accepisset injuriam.
interiora regioiiis •Cehicoecirca -Turones penetrare (41) Ilic Romdm peliii monachisorare salulem.
minime potiiefunt. Cireaannuiri-lOOO.NorUwegi, vel " Nec Jotsaldus, nec Petrus Damianus qui cx Jol-
Noryagj, ei.Sjictdia*[^RichardoJuhiore duceNort- saldo epilomeri'fecit, hbs hic quidquam juvant. H:EC
inannoruin, advcrsus Odpnem,: coniitem Carnuten- B sunt de' Odiloneverba Jolsaldi: i Liaetabaiureliarri
sium ,jet.Blc>SGi>stimij-quiiet"urbeiir Turones oblineJ urbsfRorria,mUndi.doriiina; tanti viri cdnfubernid
bal, accersili, Britannis piimuin praelio^victis, et freqtientata"ssepius. sanctorum apostolorum amore
<-astroeorum. dolo expugnato ac incenso incolisque: et desiderio; et,»ut idem ait, i qu6 tempoferex Hen-
jugulatis,.Rotomagum, navibus petiere.. Quos popu- ricus ad arcem'Romani impe'fii'feslinabat;-ufadiin-
los idololatras Sairdcenofiini riomirie'ftb Adalheronei periuui.promoverelur, eumcomitatus esi' Odilo. »
designatos esse non pnlo; propterea qnod, mox ai Rei sure causa, auf '"ad res monasteriorum 'siiorum
Rotberto rege Francorum inier-.Richar.dnm,el Odo-» r eeclesiarumque repelendas, Odilonem"Romain un-
siem pace faciayremissa, sunt auxilia, el in sequentii qiiam venisse noster dicit; quod tamen veriim esse
anno ex No.imaniiia domtiin, aut (ut a.liisplacct) inI potest.
Angliam insulam sive Britanniam, uride venerant;• (42) Conscenaunlvoces, fremilumdanl Cluniacenses:
reverterunt, ita ttt vastandae Gallioeet depopulandi' Clamanl alque hionenl : subito dispone, magisler,
agri T-uronicispatiiimnpn. habueiint, Fqere ei.inter" Arma subire tuis, et qumprmponeredebent, eic.
Odonem hunc el Fulconem, Anslegavorumcomitem,- >' Describit jocosus senex comitatum Odilonis Ro-
miilia bejla, caus.a.Pxcidii interioris Gallire agrique! ™mam petentls, quem hic Cluniacensesmonachi ma-
Turonici. Fulco Ambaciam etLuccas in pago Turo- ^ gislrum appcllant, sicul supra : '
nicotenebat; Odoni parebantTtirones;cuiurbi;Eulco mox explorare magislrum.
iinminens, Monieni Budelli castellum ei adversum UtMille.r.e.proponunt,
ante in_ Odiloniani
atino-1016 ... , •• . _ monac
;i biiier
.... facientis,
. sic nunc
Qj-posiiilj-el apud Ponlilevium Odonem i in comitalus Odilonis B^pmainprofi.ciscentisdescri-
praeliosuperavit. Sed haet. mwlta:postCarmen fs.tud'
a'i Adalberpne compositnm, et forsitan quoque post plione lascivit...PJane, sictil episcopis et monachis
convenire. ..splet, apparel Adalberonem monaciii.,
Adalberonjs ipsitis -obiltim, CQiitigerunt, rege Rol- lum maxinie Ilorentibus,,
berlo non jam flore jiivenlutis splcndente ; non jani pfaeserlim Cluniaicensibus
desinentis. et.Odiloni.abbali elarissimopoienlissimoque amicum
iiicipienljs juyentae, sed; •'.•;•
Sunt non fuisse. Inducit AdalberoCluniacenses Odilonem
(38) avium, 'sunljamco.nso.riiafacta tuporum.
Corpora sanclorum videlicet.Hunc versum mutavit inlerrogantes ijiiem babitum indui ipsos Romam
infelicius : una ituros, qiia ratione instrui armariqtie velil, quid
AdaIberQ,";se.d
Concivesqviumjam sunl jsociiqueleonum, , - Stipra, quid subltis, quid foris ac palam, quid in-
lus sumere oporleat.; . • .
nimirum sancti, seu eominrcineres ci reliquiae.
(39) Vaslatepiscopiumcum slrage Tur.oniacense. ," Ei.qum prwponere debenl, .
Genus Sarracenorum seilicet. ••.- Qum sint exlerius, et-quw sim inleriora.
(V ) Marlinus plorat, lulqremclaniilat idem. Dicel aliquis; Ani>oceset [remit.us,el clamorescon-
Oij<le'ocorirpalilMr,simili qui jure lenelur. vcniunl mcnachis abhati stio loquentibus ? Non con-
Annori gentis •Sarraeenorum appellatione desi- ii_ veniunt pl.ane, nisi abhatis sui palientia abutentibtis';
gnarei-voluitAdalbero principes Franciae, iiimiruni ,n quod tunc fecisse Cluniacenses. monachos yerisimile
comites,*marchiones ac duces tunc. regnum Fran- u- est Valesio -qui non nieminit, ul videlur, quanta eo-
corum lacer'ant«87;irrbeset castellaoccupahles, inter er rum ftterit crga sanctissimum abbatem xeverentia.
«e-asmis dimicantes, sacra et profana more Sarra- a- QulPPeOdilovir tam milis erat, et non'sequemibns
-ronorumdiripientes, in priiriis Fulconem Andegavor o_ disiiplinam lam facile ignoscebat,-ulnimiam ejus'in
- «nh.comitem, epiecopatus Turonici el rerum beali iti delinquenles clementiam ,'ac. :misericordiam, hauil
Mflr_.n'rvasra.flrem?;Gerle.apudGlabrtim Rodulfiim mi pauci reprehenderBnt;: qviemadmodum,;Jotsaldus,
i;i libr. Hisf. II, caput 4, Hugb. Turonuni atehiepisco- :o- Peirus.Damianus^ac Sigebertus scribunt. Qua ab-
.JIIISdidit.et querilur Fiilconem niatri Ecclesiwsedis iis balis sui lcnitate ac freqnenli et|am absentia, ct
sibi commissmi'prmdia el mancipia -.erinuisse non on magnis monaslerii sui opibus facile Cluniacenses
 801 CARMENAD ROBERTUMREGEM NOTJE. £Q2'
efferri potuerunt, ita ut vociferareniurel fremereriV.X subjficia memorat Jotsaldus per Burgundiain.Aqtn-
abbale praeseiile, ac, monachici silentii immemores, taniam, et Proviijciam,- ac ,Nantuadense<:nionaste^
clamorem tollerent eliam laicis indecoru.ro* _ . rittm, quod ipsi Gislebertus comes corrigendum tra-
(43) Lunaris pendereprius debel tua pella. { diderat. Sed et Willelmus, dux Aquitanorum, Odi,-
Insuper apponas libilori.camquetrilic.em. lonem.multismagnisque.m.uneribus ad se traxit, et
Praescribilmonacliissuis",pefegf inationis'Roman_e nonnulla coenobiasuaeditionis eju.s.,magisterio-.conir
comilibus ftiluris, Odilo cultum et habitum cuique mendavit, in pri.mis.Ingeriacum, et monasterium
stium, ridicula omnia et quae fieni nec.debeant nec Sancti .Cyprianijn siibq.rbanp.Piclayorurnppjilum.
possini praecipiens..In:prrmis'super clypeum amento IdemRotberti regisFrancorum; Adelaidis.Aug. ma-
collo injeclo dependentem, loricam induere singulos iris, avise aniborpm^Otlonum; Heinrici imperaloris
jnbet. Lunarem peltam pro lunata yocat Adalbero Romanorum, qui sceplrum ei sphreram et impcra-
parmam Amazonicam, seu scutuni brevissimum, loriaiii coronam ex auro Cluniaco dedit; Chonradi
dimidiaefigura lunaeduo cornua emiitens. quoque et Henriei ejirs filii Caesarumamicitiis, ofli-
(44) Lubrica sustineant galeam cincioriajunibii: ciis, el rimneribus honoralus esl; a Stepliano quoque
Corrigiiscaput astriclum niucrone corones. rege Hungarorum et a Sahcib rege Cantabrorum
Pergit Odilo, et galeas non jam capitibus fratrum B eiNavarrofum ideni litteras;cum' beneficiis et mu-
imponi, sed ad cingula lumb.orumappendi. jubet, et neiilius aceipgre consueveraU, Monasieria nonnufa
(quod fasciis cruraiibus conveniebat)"capita eofuni parlim a fundainenlis exsiruxii, partim seiniruta,
Jongissimis corrigiis •asfririgi figura coronae novai verfuinam minantia refecit," prrediis auxit et insi-
cuiiscircum rasa, aul cerle corrigiis submenio riexis gnibus Ornamentis, monachis 'implevil. Neque ab
pilea in capite contineri; spicula, seu 1'elapost ter- "abbatibusmodo, veruin eiiain ai» episcopis ofliciosis
gum rejici,: gladios nudis deniibus mordictis -teneri obsequiis honnunqiiam honoris causa' excipiehalur.
praecipil : siciit' Ranimirus II,-Aragonensium''rex; liiler' abbales igitur Gaslicanos,"quitum eraiit usque
habenas equi sui tenuisse dicilur armaius. ad ^episcbporuhi invidiam felices, diviles.et validi,
Spicula post ierguni leneas, lum.denlibus.ensem. < niaxime eiriinebat acveluti regnabat Odilo, Cluniaci
Caeterumcoronare. capuf proprie dixit Adalbero, opulentissinii moiiasierii, ei ioi ac lantbrum cceno-
Monachienim alqtie eliam clerici in coronam allon- bibrum per lotam Galliam et Longobardiam quoquo.
debantur. "Tonsuram hanc hodieque ob fd.iitrique, difftisofumpotens; imperatorum et regum prope ex
veieri nomine, coronam appellant. sequo amicus.
(45) El cogil juveneslenlos qscenderecurrus,, ,-, "- , fol) Miilid mille viri procedunl anle Quirites. - ,,
Atque senixmprmcepitequos conscendereturbam. Odilo plurimis coniiiaius monachis.Roniam venil,
Ex monachis qui ipsuin in Ilaliain secuturi sunl, et spectandam Romanus ingressus sui ponipam. ex- '
"
juniores Odilo in •
«
currus, s.enesin equbs^imponit.; jii.buii.,, ", : '., ,.,
cum contra juvenes equis, senes cufribus, plaustris, (48) Res agilur.ferro lernis proiata diebus.
rhedisve vehi oporteret. Hincpalel qurefides habcnda
i Legitur alias: Res agiiur ferroque tribus prolaia
sil.Jocis Adalberonianis, utomillam sequentia..'-; tf._:_>«s:.-'-Quid-ii©eversu'-etliovem seqiieiilibiis dcscri-
(4'J) Ascendant asinum binit dehique camelum : aul quid sibi velit Atlalbefb, lraud facile diciti
bat,
Si non sufficiunt, bubalum conscendile.leriii. est. Rem enim ferro per triduuni 'aadm, et pugnain.
Non suflicienlibus equis, Qdilo' sVugulis'asinis "comtnernorat-Kalendis-Decenibribus
binos e comilibus suis cum famulis lum eliarri mona- piignaiam, et
signiferum, qui, ciispide'eqiio dejectus, vexillum re-
chis, singiilis bubalis lernos, -singulis camelis denos et cum feliqiiis fiiga idoinum repe-
liquerit turpiter,
jtibet insidere. Haecquideni riiiieula-sunt-eificta ; ex iiveril. Omniiio tlesign.it rem
his tamen inteiligilur OdiloriisRomam proficiscehlis aliquam risu dignam,
Odiloni cOiiiitibusque«jiis acciderit,,' et
niaximum fuisse eomilatum. Namcum lurba senuni "quaeRoinae
eum secuta esse dicalur, quis hoh videt,' noh iriiel- " iiiaitrm'peregriiiatiohisevei)tuin:
figil multo majorem ei juventim mullitudinem ad- (49) Signifer inmedio properas non steriere cmpi:
fuisse? Unde subjicit Adalbefo: - - • Dissulis malis, flalum pugnandorejeci, ,
Millia milleviriprocedunianlequiriies. ' Signifer iste in medio agn,ii;epositus, quem Adal-
Sane quocunque degebat,; quocutiqup procedebai Jrero de.se,loqiienlem inducii,; OJUo.ipse est qui fa-
(O.lilo), lanla sequebatur eum freqnenlia- frairunr, tetur se flavum venlris .pugnando emisisse , seu
ut jam nbn ducem aut principem, sedfeveraputares iS5s'ap.«,ac cum suis fuga Gallias petiisse.:
eum esse afcbarigelum inPiiachofum,' nii Jotsaldus Cum feliquisfugiens,-genilaliaregnd petivii
iii vita ejus meinoriae iradii_[*!in sanctiim virum u't
reverentiam probet,' nbn apparaWm describat. Ar- Hrec, qub inagis mirere, scripla sunt vivo 'Odilone,
qui. anno 1048, aetatis 87, iriulib posl "Adalberonem
eltangeliribmihe, bb eximiam sanctilaiem"eiim:iiitef ipsumdecessil/ --.-.. , .
a.IiossalutalFulberlusCarriutensis. BbijQi]Dux auiem
ille klprinceps monachPrum, vel potiusre_c, ut supr.i (S0) Hmc pdiraic scidiin prima iuce Decembris;
Hociiidem Mariis tenlabiiur ahte Kalendas:
nunctfpaUif, noh moriachis solum, sed etiam abbali-
biis imperabat. Quatuordecim moiiasieria Odiloni Hoc riescio quid"Rbina. cohtigisse indicat Adel-
803 IN ADALBERONISEPiSCOPI LAUDUNENSIS 804
bero Kalendis Decembribus Odiloni, el idem eum A . Odilonis, militim principis; quamprimum exse-
proximis Kalendis Martiis iterum ibidem tenlatu- quere, ac nostros hostes, nostri monaslerii spolia-
rum. Quibusverbis carpii frequentes islas abbalum, tores aggredere. Te enim, domine rex, magis decct
in primis Odilonis, peregrinaliones Romanas, mo- pugnantem gloriose occumbere, quam agros cclen-
nasieriis onerosas, disciplinre eliara inimicas. Nam tem, seu ruslicantem et cessantem, lenta et ignava
et monachi qui abbalem peregrinanlem eomitantur, morledefungi. >HisAdalberoet monachos arrogan'
leges suas majore ex parle servare non possunt; et liae, qui fegi imperarent, et regem ipsum, ad quem
qui in monaslerio remansere, absenle abbate eas carmen composuit, inerliae d«sidiaeque argui : qui
servare non curant. rerte rertur fuisse vir plus quam nionachic_esimplici-
latis.
(51) Mililim princeps ad le nos Oydelomittit.
Te dominummonachorumbellicusordo salutat. (53) Mitlereperplures, quam frondes Asia spondel,
Admonet,invitans acies ut bella perornes. Africa nigra, maris bibulas quam liltus arenas,
Agmineconseplus, mandalum concitus imple, etc. Pars Europa minus nonjactat tertia mundi.
Ilic ab Adalberone inducilur monachus, tanquam mandata Odilonis exponere legatus, et qno
Pergil
le. alus ad Rolbertum, regem Francorum, missus ab B minus dubilet bellum gerere. i Rex, scito, inquit, et
O.lilone, qui abbalis sui nomine regem salulat, pcrsuasum habeto Europam, quae non miiuis quam
eumqiie hortatus ad bellum sacrilegis proceribus tertia pars terrarnm orbis est, plures libi n onachos
rerum suarum occupaloribus ocius inferendum. Uhi commililones missuram adjuncturanique auxilio,
notanda sunt verha monachi Cluniacensis legali, in Asia et Africa frondes sint, aul in liltore
quam
Odilonem abhalem suum principem militiw appellan- maris arenae. Hoc
.aclat Europa. > Quibus Vsrbis
iis, et monasiicumordinem beliicumordinem nuncu- Adalbero nimiam monachorum in Europa multiut-
panlis, et magriopere instanlis urgentisqtie ut rex dinem sua aetate fuisse indicat, quid diclurus, si
celeriter convocet milites, cogal copias, apparet nunc viveret?
bellum, atque abbatis sui quamprimum exsequalur
mandala. Fulbertus, Carnutinae Ecclesiaeepiscopus, (54) Quid tibi vis, rabies, tetris dignissima claustris?
in epistola 66 monachorum archangely.mOdilonem, Figite per corpus, fugiat ne lividus, ungues.
el hostruni, id esl suum archanactum appellat. JolsaJ- Quid tibi vis, rabies, non jam monasteriorum, sed
«liisquoqtie, eum seculus,archangelum monacliorum. carcerum .clauslris coerceri digna? Haecesl excla-
llinc vulgo archangelus videtur esse liuncupalus. malio Adalberonis, episcopi Laudunensis, adversus
Constat aulem Michaelemarchatigelum aGraccis sac- C monachos regem ad vindicandam armis ipsornm
•pe diclum esse xar' «vTwvofM-er.KV, 'Apxio-puznyov, hoci iiijuriam hortanles, compellentes et canentes quo-
esl principem miliiim angelicae, magisirum miliium dam modo bellicum : quos rabiosos et letro carcere
ecelestium,ducem angelici exercitus. Si ilaijue potuit dignissimos amarissime infcsiissimeque appellare
Odilo, more Michaelis,archangelus .vocari,poluitaet non veretur fronte parum episcopali. Posterior ver-
ejusdem nomine princeps mititim, sed nempe mona- sus polest convenire Rolberto, Adalberonis corpori
slicce,appellari. Monuchorumbellicum ordinemvocal nngues infigijuberiti, ne ..v._..ts-etmonachornm oj)i-
legalus Odilonis,vel potius Adalbero,quia tunc mona- bus gloriaequeinvidens effugiat.
chi quoliescunque iler facerent, gladio cincti, phare-
vesle seu (55) Credemihi, nonme tua verba minaniia terrenl,
trati, trunci, sagati, et ciim calcaribus Plurima me docuil Neplanabus ille magister.
inore militum cquitabant. Atictor est Glaber Rodnl-
fns in libri Historiarum n capile 9, Rotberlo apudI Rex Rolbertus, cum monachos non irrideri solnm,
Francos regnanie, cum rex Cordubensium Alman- sed cliam rabidos et carceribus dignos ab Adalbeiona
zor Sarracenus Gallaeciam, Navarram atque Caslel- episcopoappellari viderel, patieniiam rupit, ac rega"
lam conlinuis incursionibus vastarel, urbes Chri- vit se verbis ejus minacibus commoveri, aut se dio.tis
stianas expugnarel, praelia eliam secunda faceret, Yjcjus in monachos el jocis a monachorum amore
monachos ejus rcgionis inopia militum arma caperc, delerreri; se monacho magistro usum esse, ex quo
et bella gerere esse compulsos. Tunc etiani ob exer-[ plurima, et maxima utilissimaque didicerit ; cui
citns raritatem compulsi sunl regionis illius monachi. quidquid scit acceptura, secundum Deum, referai;
sninere arma bellica: Ecal ergo lunc monachoruin cui pluriinum et debeat et deferal, ut disciplinarum
saltem Hispaniensium ordo vere militaris. Apud. auctori. Conslal enim Gerb rtum praeccptorem Ro-
eumdem in lib. m, cap. 4 invenio quosdam e Turo- berti, obscuro genere nalum in Aquilania, mona-
nici monaslerii beali Martini clericis sive canonicis tnuni a puero in monasterio Aureliaco adolevisse;
luiic arma induisse atqtie militassc, et nonnullos deinde scholam Remensem, seu EcclesiaeRemensis,
eoruin in praelio cecidisse. Texi_>,se.
Unde non raro in inscriplione epislolarum
Gerbertum quondam Scholasticum, el Gerberium
(&L)Agmineconseptus, mandalum concilusimple. Scholarem abbatem, id est capui Scholae, ipse se
Armis le decel anle mori quam rura colendo.
appdlat, Discipulos habttit Rolbcrlum Hugonis fi-
Verba ea sttnl legati Odilonis ad Rotbcrtum, re- litiin, et Oltoneni III, #itonis II Augusli filiiim;
gcm Franeorum : i Armare cum luis, elmandatuml e quibus Rolberlus rcx Francorum fuii; O.lo, patre
ftA". CARMEN AD RORERTUMREGEM NOTJE. 808
morltio, etiam imperator; Leothericum, post Seno- A * (58) Ordinis est igitur hwc transformalio regni.
nicum archiepiscopum ; Ingonem abbatem ; et Ful- Hwc igiiur apud Francos ordinis clericalis sacer-
Dcrlum Carnuiinum episcopum. t Rolbcrttis quidem dotalisve, ac praecipue monasiici transformaiio, re-
a maire Scliolae Remensi traditus, domno Girberto gni ipsius transformalio est. Ila concludit Adalbeio;
ad erndiendtim est datus, qui cum liberalibus in- hunc suo sermoni adversus monachos habito finetn
strueret disciplinis. > ut Helgaldus scribil. Auctor imponit. Idem initio dixeral hocce versu :
est "Willelmus,Malmesburiaemonacbus, in libro se-
cundo Rerum Anglicarum ; Gerberlum aslrologiam, Vt placet imperio, sic se transformel et ordo,
Item :
abacum, caelerasque artes maihematicas a Sarra-
cenis Hispaniensibus didicisse, et in Gallia schelas Devietilte sacer de sede monaslicus ordo.
publicas aperuisse: » qiieni Olio ipsius discipnlus Certe monachos Gallicanos, vel Francicos, haud
philosophorumperitissimnm et iribus philosophiwpar- parum fuisse lum dyscolos, el a disciplina descivisse
tibus laureatum in liiteris appellat. Alii Borelio mar- docent non modo tot Adalberonis versus, sed etiam
chioni commendatiim ab Aureliacensi abbate, et ab multa monasteria in regno Francorum clarissima
Haitone Hispaniaeepiscopo mathesitn edoctum esse et opulentissima, in primis monasierium Parisia-
verisimilius prodidere : et Borelluin hunc nunc du- B ! cum Sanciorum Vinceniii atque Germani, mona-
cem cilerioris Hispaniw, nunc comilem Rarcinonen- sterium Sancli Dionysii marlyiis tumulo illustre,
sem vocant. monasterium Fossaterise et plura alia a Glabro Ro-
(56) Plurima me docuit Neptanabus ille magisler, dulfo caeterisque meinoraia ;.quorum lnonachi cum
Labitur aula llwlis rulilai quo splendida fulvis. vitam pene saecularem agerent, ad servandam saucti
Rex fuit -Egypti Necianabis, Agesilai regis Spar- Benedicli regulam auctorilale regia et niclioruiu
tanorum aequalis, cujusNectanabis vel Neclanabidis immissu alque opera compellendi fiierunt. Odo i:i
liaud semel meminit in Agesilao Plularcbus Chaero- Vila Burchardi comitis ail: Magoiiarduui Fossa-
nensis, meminitel Diodorus Siculus, cui nunc Necta- tensem abbatem, virum nobilem, aucupio el ca-
nebis, NszravsSis-,nunc Nectanebos, Ns>:Tav;66? dici- nibus ac venatu deleclalum esse, el, si quo irei,
tur. Plinio in lihri xxxvi capite 9, Nectabis rex cor- dcposilis vesribus monachicis,pretiosas pelles indtti,
rupie pro Nectanabis. Nectanabis ergo ille vel Ne- ei calamauctini vel camelaucium, pilei gemis, pro
ctanebos, is est qui ab Adalberone corruple Nepl>- capitio capiti imponere consuevisse ; tuni addit
nabus vocatur. iV«/j(ana->umautemvel potius,Necla- « Subjecti etiam quique pro posse et ipsi eadein se-
nabiim nomine, veteris -Sgypti regis per ironiam clabaniur. Hic mos a cunctis monachis regni iliius
appellat magisirum suumGerbeitumRotbeiiusFran-' C agebatur. i Willelmus qui abbas Divionensis mona-
corum rex, propterea quod more .ffigypliorum astro- sterii Sancli Benigni anno 990 factus est a Brunone
Jogia et malhematica enituit. Astrologiam enim, Lingonicre Ecclesiae episcopo, regularis vitae disci-
yEgyptii diulurna observatione siderum invenisse, plinam, quse jam pene deciderat per velerum ne-
et consecuti esse pulanlur, ut Cicero in libro i de, gligeiiliam, prout beatus Benedictus eam composuit
Divinalione, Plinius in libri vn, capile 56, caete- in pristinum statum corrigendo restauravit, ac per
rique docenl. Haec esl cerlissima felicissimaque, diversas niundi parles per plura monasleria, a re-
versus Ad-slberonisexpositio, ad qiiam sine adjun- gulaii iramite dcvia, lam per se tjuam per suos quos
cla magisiri appellaiione minime perveuire potuis- abbates ordinaverat, monastico ordini subdidit, ut
sein. Roibertiis igitur plurima se a magistro suo di-. in Chronico Benigniano scriptum reperitur. Addit
dicisse ait : auctor Chronici hujus monasteria Gemeticum, Be-
(Labilur aula lliolis rulilat quw splendida fulvis.) suense, Rothomagense Sancli Audoeni, Sancti Mi-
Vbi labitur auta quw fulvis llwlis splendida ruli- chaelis archangeli in monte, Sancli Germani Pa-
lat; hoc est Remis in" schola Remensi proxima Ma-. risiis, Sancti Faronis Meldis, Sancti Arnulfi Mettis,
jori urbis Ecclesiae, quae tholo quidetn inauralo ni- Gorziam quoque, el, Tullense Sancti Apri cceno-
tet, velustate tamen labitur, seu ruinam minalur. D bium', aliaque ei corrigenda et iu ordinem cogenda
Tboius est teslitudinis umbilicus ac veltili scutum, esse commissa. Glaber Rodulius de episcopis, ab-
media in ecclesia, quo trabes omnes conveniunt: balibus, clericis et moriachis ejus selatis sic scribit
vel in media templi aut ecclesiae camera loctis cuiI in libri II c.apite 6:« Quandocunque enim defecit re-
dona aflixa pendent vel analhemata. ligiosilas pontilicum, ac marcescit distiiclio rcgu-
(57) Per partes scindunt veslem quam quisque le- laris abbalum, simulque monasterialis disciplinae
[nebat. vigor lepescit, ac per illorum exempla cactera plebs
Haec videntur scripta esse ab Adalberone de mo- maiulatorum Dei praevaricatrix e.xstilil. Quid aliud
nachis Cluniacensibus, ab Odilo.ne ad Rotberlum, quam lotum simul humanum genus rursum in an-
regem Francorum petendi consilii auxiliique causai liqtium praecipilii cliaos illabitur ? > Idem in Iibro de
missis qni, poslquam princeps legationis finem lo- vita Willelmi abbatis el presbyleri tradit monaste-
quendi fecit, ad testandum dolorem suum, el adl rium Sancli Saturnini ad Rhodanum , ctjeiiobia
cpnimovendum regein, vetlem quisque suam disci- Vizziacense, Fiscannense, Remense, Melundense,
derint. el lociimSancti Micliaclis archangcli, castro Teruo-
jW >N,ADALBERONISEPISCOPI LAJPpUNENSIS 808,
dore propinquuni, aliasque ceHulas circiter quadra- A quorum parsjam ibi regnal, pars allerapost mor-
ginta rexlsse Willelmiim, et in meliPreni slaium ac lein, atit posl exjiialas igne culpas sperat se ibidem
viiae'ordiriernrestiiuisse. regnatifram. Si pars regnans -referretur ad angelos,
(59) Spes juvenum; venlura dies, qui discere noluni. pars sperans ad omnes morla.es; dicendum esset
Causa senum, sine spe pueriles plangere cursus. Adalberonem credidisse hominibus cliristianis at-
" Descendit nunc ad
gnomas Adalbero parum co- _que cathblicis nisi post diem judicii coeli porlam
haerenles. Jriveiies," inquit, pigri et desides, hec non paiere : quod et multl alii credidere, sed
discetidicu|)idi, quia diu se vjcturos speraiil, studia falso.
litlerarum differunt in futuruni. Al senes, quibtis (67) Rex Augnstini libros, dilecte, revolve.
'juvenlus sine sludiis exacla est, .cum jam diuttirnam Vrbs excelsa Dei quw sit dixisse probatur.
vitam sperare non possinl, adolescenliam male Dilecte rex, libros Augusiini de Civitate Dei per-
Tiegligenterque Iranshclam cum gemitn desiderant, le8e- £. . ..'.:'.' ...
et irritis votis revocant miriime rediluram. (68) Inco, precor, mihi dic, prmsul, qui sinl ibi lalus,
(60) Res Mala : quod scio defendunl; quod ' nescio, Princi pares, et si qui sunt el in ordine patus.
"."'."..'..' [eedunl. Rex Adalberohem interrogat qui incolalus, el qni
Quod scio, vulgo prohibetttr et vetatur; quod B principatus pares in civitate Dei sui in crelesti Hier
nescio.perriiittiiur,pro permisso haheiiir, in usu est. fusalem sint el vocentur. Gaudet aulem tmesi j)er
Sic vulgo hodicqtte defendere dicimus provetare ei jocum Adalbero, ul sujira :'
inhibere defendre. Superscriplum erat in codice Snna nimis gens cenorum de mpre pelulca.
eodeni serisu :" ' *'
. (69) Quwre Dionysium qui dicitur Areopagita:
Res mala : qucd' scio despiciunt, quod nescio, quw- llle duos super his desudal scribere libros.
. - ,i ,,. . ,. . .... [runt. Dionysius qiti "Areopagila a plerisque sed falso
(61) Aul regis cineresanlnoslras flabo, Cqmenas,; •-' dicilur, de coelestiHierarcliia libriim capitum quin-
Libenlissima euiandarem nostras flabo camenas, decim, et' alteriiin de Diviiiis Nominibus capilum
nisi sequcretur : si Musas celehres.. „'. tredecimcompdsuit. Hi suntdub libri, quos Adal-
hero Uesignat, et a Dionysio scriptbs esse tradil:
(<)2).SiMusas celebr.es,.ctgment,musarde sacirdos. ,
Rex Ipquilur et ait Adalberonem episcopum, si quem cum addit Areopdgitahi dici, yulgarem opi-
nionem jam ante annos cenluin et sexaginta inva-
Musas, seu litteras, cp.I.at,clqmpre indoctorum.Iilte-
ras contemnentitim musardum sacerdolem conlunie- lcscentem fefert magis' quam pro vera' habet aut
lire causa appellatum iri. .Hodieque otiosum etces- credit.
K Prwsul et ille sacer toquilur Gregoriuiinde,
satorein.jnu$ardnm vocamus; musard : ilem muser, (70)
ui Germani museu, dicimus.oliari •• Job magnw,scrulans fideimoralia regis.
(03) Persius indignans promel tum lusca sacerdos. Gregorii papae,"que.ra vulgoMagnum cognomi-
In Persii,satyra.5,.vei:sus, hic est:, .. .,.,,, nant, el qui primus eo nomine Romanre Ecclesiae
Ilinc grandes Gaili, el cumsistro lusca sacerdos, etc. praefuit. sunt moralis Expositionis in B, Job libri
Persium Adalbero diligenter legeral ;..nam et su- xxxv ad Leandrum Hispalensem episcopum. Moratia
purior versus : ...,-• , . - -..- Adalberoni et muflis aliis dici yideo hanc moralem
Jupiter ille duos numerat melipre lapillo; .. expositionem. Sunt. ejusdem in Ezechielem pro-
Et nicalter : :, , , ,,:,. ,. ..;,, .. pheiam Homiliarum viginti duo libri ad Marlinia-
Dissutis malis, flalum pugnqndo rejeci, ... num episcopum Raveinire. Ulrobique, ait Adalbero,
Dimidia ex parte sunt Persii, prior ex satyra 2 de Gregorium "papam de Civilaie Dei, seu de coelesti
liona menle adPhptium Macrinum :. ... „ . .. Hierusalem,, et de incolatibus principalibusque ejus
Hunc, Macrine, diem numera meliore (apillo. . , scripsisse. Loquilur Gregorius inde, hoc est, Gre-
Poslerior ex satyra 3, quaeincrepatio desidiaeest. gorius de eare scripsit, S. Grigoire en parle. Ita
Oscilat hesternumdissutisundiqtiemalis. . ^ . hodieque vulgo loquimur.
ltem, irifra, v. 200 : Scir^ meum niliil es',.hemisti- • (71) Idem, sermonem complens, explanaiaperle
«liium Persianum est. , , , .. . - Hic et Ezechielis super his in fine palenler :.
(6i) Prospera si tibi sunt, non tmdeat Iwc reminisci, Hoc apices ipso quos Gallia danle recepil.
Superscriptum erat. ab Adalberone, conttimaci Hos in Ezechielem Homiliarura librps duos dicit
syllaba brevi fruslra. repngnante, pigeat hoc remi- Adalbero ab ipsp Gregorio m|ssos et dalos esse
nisci? , ,, , •, :.; Galliarum episcopis; quod alibi npn legi. .
(65) Parlem namque sui, auw pars sapienlia veta. (72)...,. . Dislinclus disponitur ordo supernus : '
Superscripserat Adalberp,:,•,. , Cujus ad exehiplar terrenm ferlur-haberi.
Dansinteilectum, qum sil sapientiqvera.
Civibus hominum slruilur SuDerst.riptum erat:
(06) angelicis, quoque
,. [turmis. . Jerrenus jertur discrelus cujus ad instar.
Pars quwdam regnat; qucidampars allerasperat: Ubi observandum est saepissimein hoc carmine
Hcec Hicrusalem coeleslisa Deo exstructa esl,.ut ordinis fieri menlionem in secundo versu :
ab angelis et ab hominibus quoque incoleretur; Fralrum Laudunicus ordo. , .
 m CARMES ADROBERtUMREGEM.-jWOTi: 8M>
ltera, A Glencos seu miriisiros Erclesfte leges piortuii
Vt plaeel imperio, *ic se transformet et ordo. -
prihcipum sordidis minisleriis ac vilibus artibus %-a-
Devtetille sacer de sede monaslicusordo. > care vetueriint, ct cum omni immunitate solis eos
Te dominummonachorum.bellicusdrdo salutat. altaribus addixerunt.
Qrdinisest igilur hwc transfornialio regni. (80) Non'stint carnifices, caupones, necne subnlci
Et de ccelesti vel siiprema Hierusalem : Carnifices j'am tunc vocabuntur quos antiquitas
lanios appellavit. Ait igitur Adalbero miiiistros al-
Drdine distincto regitur, non tfiilitepauco. :
laris vel clericos a sordidis ministeriis abliorfere,
Princi pares, et si qui sunt el in ordine palus.
. . . . Distinctus disponitur ordo supernus i" non agricolas, non bubulcos, non vinitorcs esse; vix
Vujus -adexemplar terrenus [erlur kaberi arbpresserere, aul hortos colere; eosdemnec lanios,
Ecclesiwveterispopuli sub legeminislros, seu carnafios. nec caupones, nec subulcos, vel -sua-
Per MoysenDeus instiluit, quos ordine rexit,' rios esse (necne pro nec dixit) non caprarios, non
Ecclesimregnum cozlorumdicilur. ordo. opilionesseu pastores oviuin. Nori cribro pollinem
Res fidei simptes : status est sed in ordine triplex. tritlci floremve siliginis, seu farinanifurfuribus se-
Muianlur moreshomiiiUm^mutalur eimdo. . cernerc- non Iebetis ad ignem appositi in quo car-
B nes coquanlur, curam ullam agere, id est cbquos vel
Nuhc demonstras, tum detiberat ordo \polenlum
cocos iion exislere, ulcunque exprimit Adalbero hoe
Discutiens, elc. versu: ,
juslitiw regtmeit noster hon audeafordo
Linquere. NtCrGereremcribrant; hos noniotfuil uncta lcbela.
Francomm prihius, iu servus in ordine regum, Ubi lebelq pro lebes dicitur. Haecaulem omnia di-
cit Adalbero, ut regem Ronertum arguat, pastoret
ltaqtie hoc cafmen De ordine inscfibi potest: pro- oviumet
nautas,- ulj stipra ait, hoc est rusticos ac
pterea quod Adalbero in eo docel, uii coelum seu humillimas
suprema Uierusalem ordine regilur, et ordines ha- hentem. infimasque personas in cpiscopatu evo-
bet alios ab aliis dislinctos, ita hominurh in terriss
.
diversos esse ordines, diversasqueleges,qoas servari (81) Terga suunt per dorta boum non serperecogunt.
Hoc est, clerici sues pedibus colligatos bobus npn
•oporleat.
Ecclesice veleris sub \ninistrot impomint, venales in urbem advehendos.
(73) populis lege
Nominequwperfunclorio Synagoga vocalur. (82) JVonsunt taulores,-contemnuntfervere veslcs.
Per MbysenDeui inslituit quos ordine rexit. Lintca hi non lavant, sive linleamina, et veslei
- In codioe deletus erat e tribus his versibus secun-'" C lineas lixivio fervefacere dedignanlur. Fervere enim
( hic positum pro fervefactre. Vel certe hoc versu
dus quo Ecclesiam velerem populi sub lege consli-
ab
tiiti, seu Judaeorum, nomine perfunclorio Synqgogam " designaniur Adalberone fullones qui yestes laneat
tocalam esse dicit Adalbero abluerej desquamare et polire consueverunt.
, (83) Sed menlespurgare suas el corpora.debent, elc.
(74) Ecclesim regnum collorumdicilur ordo,
Ordo Ecclesiaedicilur regnum ccelorum. AflrrmatAdalberoclericos, praeseriim presbyferot
et episcppos, non solum animis, sed etiam corpori-
(75) El nova let inibi colilur, sub principe Christo.
Emendavit et bunc versum Adalbero' eum in bus mundos, caslos et sobrios, bonis moribus ador-
modum:. natos, ac serviliseondiiionis experlesesse oportere.
Ef hova lex ibi perfruitur, qixwgralia fertut, Gerte servi nisi prius libertate donati essent, "atl
(76) Hoc ei pontifi.cumfixitcensura fidelis, cle.ricalumpervenire non poierant': Non eniih debenl
Ghrisli et allari? minislri oinoxii esse liumdnwservi-
Qualiter, a quejs, el qudles ibiconstiluahlur. "
MinistriEcclesire quales esse, a quibus etqua ra- _, tuti, ul in Vita Ludovici pii imperatoris legimus.
tione conslituidcbeant,episcoporumin synpdisoon- (84) Onine geuus hominum prwceplosubdidit illis,
gregatorum canories decrevere : canones, inquam, Princeps excipilurnullut, eum dicitur oiiine.
censura ptntificttm Adalberoriidicti. - 'n.I Omnes homlnes Deus' cujuslibet profession.iset
(77) Ipsum legibusest aplare hecesseduabus dignitati.s, etiamprincipes, reges ac imperatores
Divinie quas humariwdiscretio forniat. presbyteris et episcopis in spiritualibus voluit esse
Slatum Ecclesiae necesse est aptare duabus legi- subjeclos; ab his fidem catholicam edoceri; ab liis
ita edoclos"sacro fonti immcrgi, •>
bus, diviriaeet humanae,qiiasibrmai discretio; pos**
leriorem versum mutavit Adalberoita: (83) JStmergidoctos sacrisic fonte latacfii,
Virtutumquas distribuit discretio maler; ,. Ex quo intelligiiur, eilam U:mcos qui aduhi hapti-
ld est, quas duas Jeges discreiio, mater viriutuiii, zabantur in sacruni fpntem mergi consuevisse, noii
dislribuil, •-..- autera capita eorum splummpdoaqua perfnndi. >
(78) Lex divina suis parles non dividit ullus, . (SfyConsiituiimedicos,'si minera.tomputrwerMi,'
Suisnimirum ministris, seuEcclesiaesuscmimslris, Per quosserhtorittmcauteria iunl adhibendd'.
qnos, licet genere dispares,acqualiomriesconditioriei Tresbyterps Denisnobis medicps dedit, qui aninid-
esse vohiit Deus. , rum nostrorum vuinera ac puiria utceraj, hoe cst
'79) Hos pia lex omm mundana sordeseqne^irdt. peccata graviorai, sertnomm ^nprum, vel >aluhr|turi
PkTROL. GXLI. 30
 811 ADALBEROMSEPISCOPI LAjJDUNENSIS «12
prrccepiorun), horlaiionumqtie et consiliorum qui- A j et dare operam debent ut moriui primas in ew'o
busdam quasi cauteriis curarent.Jloc de laicis-pec- sedes consequi roereahtttr, qtiaslcertum est non di-
cuia suacoh.itentibiis, et,a presbylero pceniientiam gniiati debefi, sed meritis.
accipienlibiis inlclligendtim est, ni faJlpr. (91) Hosdecei £vigilare, cibjs el iparcer.emuttis,
(87) Corporis ille sui ,sacramentumsanguinis alque Pro populi semperquesuisofare ruinis.
Jfutt.it.quosolus tractarelrile sacerdos Presbyteros et episcopos^decet, plebis sibi corn-
. Chrislus jwssil quo [pro •«(] soius sacerdos, seu missrc curam gerere, et suoruin quemque, veliit
presbyler, corporis atque sanguinis sui sacramen- paslores gregum, invigilare eustodiae; paucis cibis
tum rite tractaret. -.'..'. esse cohteiitos, etpro populi delictis ac sriis semper
(88)Maxima commisit quos se traclare rogavit. Deum orare ac deprecari. Castos et sptribs eos esse
.. Mqxima-commisil eis Chrislus quos iraclare sc oportere, stipradixit Adalbero. Sic Amraianus Mar-
jussit,. seu presbyterbrum fidei summa commisit cellinus in librp xxvii scribit, Antisiites provincialqs
mysteria, quprum manibus" sacrbsanctum xorpus- tenuilaieedendi poiahdique, vilitale eiiam indumehlo-
suuin tangi •contrectarique voluil, jussit. Rogare runi cornmendari. ldem et Gregorius Nazianzenus
itim pro jtibere molliori tcrbo dicebant. Jpnas qui episcopus in Carminibus pagina 11 tradit,
Chlpdovei Junioris principatu, anle Adalberonem B (92) Pquca super clcncis dixi, sed plura reliqui.
nostrum annis 350 lloruit, in libro de Vita Golum- Pauca de clericis dixi, seclplura omisi quaedicero
bani abbatis, de Brunichildein nepolem suum regem poluissem. Adalberb hunc versttm muittvit , eiqiie
Theodebertum caplivum,saevienle ita refert : Theo- alternm emen'datio'rerasubstiluit', qui talis cst:
deberlum fier.i clericum rogavit, :ac non.rfost miilios Paucajuperclero;dixi,:super ordihe.pauca.
4ie$ impie nimispost clericatumperimi jtissil, id est (93) Mqtiales igitur sunt 6mn.escondiiione'
clericum eum fieri jussit, ao/ paulo post interfici.- Vna domus Dominitege si claudilur tma,.
Sic multi.alii;Jp.qutiniur, non inepie, quia preces po-, Prior vcrsus rcferlur ad id qtipd-supra scr.ptum
tentiorum pro jussis habendae, ei qui cogere poiest, est ab Adalberone de ministris EcclesiaB",vel cleri-* '
sl.q.uandorogaj, juberc, praecipere ac mandar&cen- cis.: . '. .,_
sendus est. Et.quoriiam facta est Jonae mehlio, Formql eos omnesmqualicondilione; .
quem in libro xvju Reruin'Francicarum docui noti Posteripris in versus locum suffecit buncAdal-
Scoium^ut vulgo credilur, nec abbatem.sed natione bero "':.'
Ilalum, ac.Bphiensem momr.chumfuisse; quaepalria (7na domus Domini stc iege revolvitur una.
ejtis fuerityscire convenit., Reperi nuper-in vcteri (94) Lex liumarigdiias indicitcondiiiohes:
codice vitanv1 beali -Allali abbatis Bpbiensis, (iia '^ Nobilis et servussimili non lege tenentur,
- enim.ibi semper, etomniiro melius appeHatur, cum Adalberp omnes honiines,"saltem apudv Francos,
viilgo Altalas vel. Allala dicatur) in qua Jonas ipse in dups ordines ait essedivisos; jalterum genus e.ssa
de^se.matrem suanf post annos novem visente, et.de nooi.iitm; alterum serD.oriim.Ubi nqbilium nomirie,
duobus itineris sui comilibtis sic scribit iBalis-comi- honoratosi miljtes, el qnosctinque eliam ingenuos de
liiuis Blidulfopresbylero et Ermenoaldo .diacono, pairimpnii siii feditu viventes designat;..fervorum.
mense Februarioiad deslirialumj)crvenimus locum. autem appellatibne caeteros omnes, nimirum mer-
Erat enira Segusia urbs iiobilis,-qtto<idamTaurina- c.atores, arlifices, agricolas, et alios quaestu se
lium.colonia a monaslerio [Bobio] disians CXLmili- ; sustentantes, qttps Latini plebeni, vocant,. famulos
bus,-Ibi ut pervenimus, graltiite [id est gratanter]a deuiiini atque. niahcipia; npbiles*Adalbero e'iam
genitricepost laniorum intervalla annorurri suscepti. ingeiiuos apj)ellat,,v. 293 : ,
sumus.;» Qliihus ex. verbis: .intelligitur Joriam Segu-.' Nam valei ingenuus siiie servisvivere nulljis
sionensem. patria fuisse.-.cunvibi et mater et fratef Servos Vero nUnciipat ideni el vnlgus, v. 28S:
ejus liabi.laienl_>.Segusio,aulem,.velSesusium, op-> > Defendunt vulgi majores alque tninqres.
pidum.a Plinioet Ammiario; urbs a Gregorio aliis- _, Sic Gregorius', in libri x capite &, legatos Chil-
que, a quibtisdam et civitas diciuir, abeslque a mo-••• deberli, regis Frrtncorum bene ingenuosgeneraiione,
nasl.erio. Bobio millia passuin.cxL, aut polius CLX.. ,.' ei jn capite29, Aredii parentes valde ingenuos pro.
Posituin esl.liocoppiduin ad Alpiumjadices, el Gal- nobilibus vocat. ^ .'._,• '.
liaefinis acinitium Italiaehabelur..Cerie ab- co-Iocoi (9"jjiJVnmf rimi duo sunt, aller regit, irhperat aller,
incipii Italja, cui et ab omnibus altribuitur. • Ex genere nobilium sunl, et, inter .eos.emineiilae-
(80.) Voce Dei quodpromissumnon.esse negaluiji ,. principatum lenent•JuP.,. rex.et imppralpr; quprtim
Gredimusiet-scimus.niouos sua crimina petlunt. \••'.••' consiliis et iiisposilionibus, respublica. sta.t et niti-
'
Quod sacranienitim/corporis sui- a Christo disci-- tur. Ex his fiunt et comiles. et marchiones et du-.
pulis suis Ecclesiaequepromissum et datum, necnisi.'-• ces. , \ ' ;. ...... .' _. . . *
his qui prppipr peccata grayissima essent a com- (96) Sunt alii, quales constringit.nulla pptestas;
iminione remoti.-negatum esse, credimus el cerio) Cfunino.si fitgiunt, quw regum.scepira.coercent, ., .
sciinus. /J'i bellatores, tulores Ecclesiarum, etc- ...j, ,
(90) lhcoilis primat debeniconscenderesedes. Dcscribuntttr his quiiiqiie versibus .nobites yel m--
Presbyieriet pra.sertim"episcopi eriiti.dumviviini,, genui, qui militant, et sese ac una Ecclesiaset cle-
;3'3 CABMENAD ROBERTUMREGEM— NOT.-E. II >V
rum, atqne majoretvl minores vulgi, ;seu plebis, •A oportnit, iimiarj olorem, yel cyciii siniilcesse ait
quos supra servos dixif Adalbefo, arinis ab' injuria rex, sicntibodieqtie qni' Iotn cnpite et har.ba canei,-
defundunl. -.'. - . • - -. . . '... senem instar cycni canum esse vidgo ilicimus : // est
(97) Aliera-servprumdivlsiocondilionum. blanccommeun cygiie.Posteriorem versum muiavit
Hoc genusaffliclum,nilppssidet absquelabore.. Adalbero ad cum modum, sed niinus feliciter. :•
Nunc loquilur Adalbero de servis, hoc est non4e Talia le nalura senis dixisse probaiur,
famnlis nibdo atque de riiancipiis domesticis, sed
etiamde his qtii mefcaiura, aiit artifieio quplibet, {lOl)-.,Crederenon sanum talis nattira coegtl;
aut opera se sua quaestuque sustenlarit. Hoc liomi; Hoc esi, seneclus quae natura delira est, credere
nnm genus adrr.odum est laboriostim, ac veiut in mecogit te nonsanae essemenlis. Snpcrscriptuiherat
'
usiim etministefiuhi caelerorum naiiim. et faclum. in codice:
Unde Adalberonegat e:s quidquam esse nist laborc Te quoque non sanutn taiis naiura:coegil,-
qriaesitum.etinfra-ait, ,v. 296 enarrari omniho non utsit sensus: Natura seneciulis ioegil ie esse rion
' ' • '
posse • ." '.'.'' sanum, coeg.itte.'insanire et has raihi nugas loqiii.
Servorumiiudiuhi, curstis laritosquelabores. _. , (jLftg)Aliem ms slmutet: s«iia nm itefietiMa.
lilea. Uiemttimm(oi ifi^kiojic deslgnat boc B ' Alia:me' naiura^ qtiaesenectute non deficit, stirriu-
versu. "'"'" lavit ei compulit [me] ad ea. libi dicenda : nimirunr .
iViin,:orant alii, pugnant, aliique laborant. anima raiioriis'composet aeterna, in quani senecUi?;
AddifAdalbero a servis nobiles vel ingenuos non ca.dit. Sic Adaibero loquitur regi, ut delirare ss
^ ' '
vesliri; a servis vel ipsos doriiinos pasci; cunclbs negef. • '." •
opes per.eos-qurerere; sine eis vhiere, autad vi.am R. Quoi liominidantur nalurw. Dic. P. Puln (
necessaria habefe nemirieih posse: regem demum (103) - binw.
ipsu.mmetet^episcoposac oplimaies, quotiescunque
servorum opera egent,.eisquodamhiodo videri ser- Scilicet animus vel anima, et conpus.
vire. .^ ,.,,'...' . .... (10.4)-Ex his quo?ioquitcf, cujussint verba repone.^
- Harum dusrum hominis^aluTarnm utra loqualur,.
(98) ScreoTumlacrymm,gemitus nonierminus iillus.
utfius verba sint, ut.ri vex et sermo convenial,inler-
Singulafis numefus pro plurali; id est",lacryma-- .• '-•
rum gemituumqiie .servorum nullus- esf f.nis aut roganti mihi responde:
terniinus. - • ' ' >' '" (105) Gramiiialicussimples, nedumdialecticus illex
(99) Triplexergo Dei domus est, quw ctcditur una; _ Vatderecordarii itudiornni pauia prioruin.
Nuncorani atii, pughant, aliiqui\ laborant ; : " -'' Tu, Adalbero, qui grammaticus -tantuin es, nec-
Qtiwiria sunt simul,,et scissuramnon patiuhlur. dialecticaeleges nosti, ei his- quosoiim in scholis
Domus Dei quaejina crediUrr, e.t quse una ab. didicisti, valde pauca. recordaris. Pbsterior yersus;
Adalberone supradicta est, sive Ecclcsia, trjpertiia ab Adalberprie emendajus est ila.
est, ac in triaiiominum genera tliyisa. Alii 'enimei IViincscio quod recolassludiorum pauca priorum. . -,
Chris:iaffis otani, alii pugnahl, laborant alii;..orant Grammalicus simplex, un simple grammairiem
clerici, pugnanf mililes, laiorant re.iqui, nimirum. hodieque vnlgo dicilur solius grammalicre periliis,.
plebsseuiiu/ijfMs.Hic status triplex est, quem AdaW nihil praeter grammalicaro,scicns. Illex diqleciwus,
'
• ' hicidem quPd exlex, «vo^of,qui feges regulasve dia-
befotii.sii hoc versu.
Res fideisimplex; stdtusestscd in ordihesimpiex. lertic_enorihovit. .' -'
',
Hic triplex status el iriplex.ordP efprofessio homi-
o[106)Q.ii prrrrwtnmcminit',non obliviscituromnis, .
num,"infra-cpnneirio-.rip/eii.., ac nihilorhinus smplex
'• ' Verba sunt Adalberonis, asserentis.se non. om-
niiricnpaiur ah Adallierohe:- -'-'.," nium sludiorurh oblitnrn esse^qui teste ipsomet rege
Esligilui simplextalis tohnexiolriplex.
aliqua adhue, etiahisi paucula meminisset. Parvi
hi
Propterea quod lres-ordii.es, -sivehaec triaho-' *^: dioPbanliir qui olim pauci! Hinc in °pfaefsttiitii.e'
minum generaunius cofporisyvidelieel Ecclesiaecii- t.um"
legis S-aVrtEe oeiis Frahc-ofiim parxraTtMero ioisse^
i^oiics.,' uieinijK.Ejuai atque asUis,-.fJleri alUrfffBm dieituf; riee aliief a Virgilip appellanuir exiguiriu-
jndigentes.-cohaerentes-aliefi altefis, nec drtisionis mcro,
qni numero pauci erant.''jEaJigwnmenim et
attitlissidiicapaces atquepatienles.
parvum ejusdem esse significationisnemo'tiescit. ltr-
(100) Jam caput eccetutimcandensimiiatur olorem, et Graeci recentiorcs -fiixpoi!pro oke/ois dix«re.
Hmc nattiraserieciutisdixisseprobdluri Pyrrhus quippe'~qni nostris Antiochiaih tradidii;
Dixerat Adalbfirojam leges iabescereet pacem de- cum paucos se Francos ad rem ex°sequendamhabere •
ftiiere; mutdri homihtimmores, niulari et ordinem. qucreretur, dixit:Mtspouifipcaxovtil%o<j.i*.ApudGfc- •
Itaque Rotberitis^raricdrurn rex episeopum, quiile l gprium.,in Jibri.yni cap, 5p.:--jf,JSaUu.sestenim tit
coniiitioheteinporuni siiorum queslus efai, ita irfi- parvi contnmaces pereant, quam ira.Dei super, om- ,
dfi' ut delirare eurh dicat, et vitip senectutis lalia riem regioncm depencieal.iiinpxiam..> Et in lib. r»
elTuiivisse."Capui. Adalberbnisomni exparle ca- cap. 50: Magni ibitunc viri ex Ajrvernis: id esi.
niini, (quod caneiis polius quam cdndens, vocari pauci contumaces, multivirij.qnemadiriodum ir» bdj<
«13 ADALBERONISEPISCOPI LAUDUNENSIS «18
VPGregorll Hlstorla legitur. Julianus Toletanorumar- A Et mala prohibeant et vetent, slc supra vcrsrj
chiepiscopus Argabadum Narbonensis Ecclesire an- 179:
listitem inducit Wambae, regi Gotliorum, ita lo- quod tcio defendunt; quod nescio, cedunt.
quenlem: Parvissimi quidem evasimus gladium; sed Mutavit et hunc versum Adaibero eo modb :
parvit veniam deprecamur. Quw mala dissolvant, quw ttint extrinsecut acta.
(107) Ejus qui stimulat, tenio nescit reminisci. (116) Oratorit ihesttibi, rex, concetsa facullat.
Senionescis, episcope, reminisciejus qui te stimulat, Nunc demonstras; tum deliberat ordo polentum
seii prae senectute verba mea, quibus tanquam bos Discutiens afjirmalive cum religiotit
stiraulo piinctus es, reminisci non poles, cura te Judiciis, a quo possinl res inficiari.
fion tanurh, te timplicem grammaticum ac dialecli- Tria causarum genera designat Adalbero, demon-
cum illegem vocaverim, et de prioribus studiitpau- slrglivum, quo laus et viluperalio continetur; deli-
eittima recordaridixefim. beraiivum, etjudiciale; aitque Robertum Francorum
arlem oratoriam norit, in conventibus
(108) Spirilus hic resonat;. non me dementia tor- regem, qui
[quel. genlis demonstrare, quae probet et facienda judicet:
lum de his proceres deliberare. Qrdp potentum,
In corpore lsto meo est et mecum naoitat anima " sunt episcppi, abbales, et
principes, optimatesve
rationis compos, cujus beneficio et opera libi, rex, saeculares, nimirum duces, marchiones, c-omites.
loquor* Anima, inquam, quae vel ipso homine natu- Post ultimum versum tres versns cfasi ih codice de-
ram suam indicat alque testatur. Anima enim spi- siderantur.
rilum venlumque significat. Neque vero seneclus
Anlea reiquatet nobis, translaiio finis,
delirum me,. aut parum sana. menlis, dementemve (117)
Et conjecturwquo di.scernanluroportet-.
reddidit; uli supra dixisti.
(109)Si natura senumtcogit, non culpbr acule. Antea oportet, ut discernantur a hobis rerum
Si quemadmodum dixisli, rex, ea esl nalura se- qualitas, translalio, finis et conjecturae.
nectutis extremre ut insanire aut saltem delirare (118) Quatuor has non invenies, quas hiccerequirit.
nos cogat, male et sine. causa ^objicismihi vitium Qualitatem, translalionem, finefn & conjecturas.
qpod sit non personae, sed aetatis; et qnod senex - (119) Rit£ pedes posui; surgit dum figitur alter. .
ego, tametsi valde velim et cupiam, vitare non pos- Surgitalter pedum, dum alter figilur.
sim. (120) Pandere non, moriens, not hwc natura coeg;t.
(110) Naluras finem nonponunt arie periti Non haecnos capularis senectus, [et] natura delira
.Artificemquidam dicunt ignemsapientes. exponere coegit. liic versus Adalberonis respondet
Naturam quidam artis periti vcl sapientes, hoc cst huic regis de Adalberone versui:.
philosophi, vel sophi, definiunt ignem artificem, abi Hmc natura tenectutis dixisse probatur.
-Deivoluntdtem. Qure sequuniur divisioncs philoso-
(121)Dignetristaris, qui rexservire juberit.
phicae de naluris; quae item de argumenlalione Hrc Adalberonis versus refertur ad superiorcm
omni aut necessaria aut probabili, et quae devero alterum ejttsdem:
aliisque, opera riostra et expositione hon indigent. Rex et ,pontificesservisservire videhtur.
(111) Territa, naturam vitans, eflatur asella. (122) RegnumFrancorum, redes, sub temporepatrum
Asina, angeli gladium slriclum inlentantis con- Subjugat, et semper sublimi pollet honore:
spcclu lerrita, inaudilo prodigio Balaam ' domino Clodoyeus, rex Francorum, regnum Alamannonim
locutaest. in parte Germaniae-, regnumque Visigolhorum in
(WiyFabu<,a nqn Stmilat verum, nec dicitiir etse. Aquitania evertil, ae sute dilioni subjecit; ejus filii
Fabula veri non est similis , nec.verum vocatur prae coeteris regfna Burgundionum et Turingonim,
aut habelur. Sic apud Ardonem in Vita Benedicti " interfeclis regibus, oecuparunl. Carolus magnus
Anianre abbatis; saepe similare equus equum solet. regnum LongobardorUm in Ilalia, caplo Desiderio
el regnum Hunnorum Avarum in
Apud Paulum ; Equw quas similqlis. Ex similare rege, obtinuit,
fecimus sembleret ressembler. Pannonia, Saxones gcntem Germaniaevalidissiraam
et maximaro, Bajoarios rebelles, et Sclavinorum
(113) Nrnnia nullameum, nec fabula, muicelamorem. seu Venedorum nationes aliqnpt subegit.
Naenias sive ineptias, el fabulas odi.
(12°5)Regum sceptra, patrum •nutlius sceplra eoer-
(114) Jure satutifero sapiehtet el moderati
Prwmia vel pwnat quwrant; raiione polentet [cens.
vel Reges Francemm nulli unquam seeptro, iiulii
Accipiant, aqui quid paliantur iniqui. altefi regi aut imperaiori subjecti sunt: quod ve-
Mulavit hos duos versus ex.parte aliqua Adalbero rum et memoria
dignissimum est, et observandum.
eurn in modum: Eam in rem notanda;sunt apud Frodoardum, in lj_b.
Legibnt edocti, tapientet et moderali iv, cap, 5, FulconisRemensis archiepiscopi ad Ar-
Prwmia vetpwnas quwranl; ralione fideli, etc nuifum, regem Transrhenanum verba, quae talia
(115) Et mala defehdant, teniunt e.xirinsecutilta. sunl : i De eo quoque qtiod sine ipsius Arnulfi con-
 817 CARMEHAD ROBERTUMREGEM.—NOTiE. 8ib
silio praesumpserint agere (Carolum regem facere) A vas populo non infligeret, neque ullam novam ordi-
morem Francorum gentis asserit secufos se fuisse, nationem qure perlinerel ad spolium. » Et Leode-
quorum mos semper fuerit ut, rege decedente/ garius Augustodunensis episcopus Childerieum mo-
alium de regis stirpe. vel successione, sine respectu narcham Francorum arguit, quod leges tt contuetu-
vel inlerrogalipne cujusquam majoris aut poteritioris dines palrias, quas contervare prwceperat, tamtubilo
regiseligerent. > immutasset. Carolus quoque Calvus anno 869, Metis
coronandus in ecclesia Sancli Slepbani, cunclis
(124) Quique regit, gauaent virtulibus imperal wque. Lothariensibus qui aderant denuntiavit se unicui-
Et qui regnuinilludFrancorumfegit, multisma-
qtie suorum fidelium in suo ordine, secundum
gnisque virtutibus praedilus est, ac bene jusleque sibi compelenles leges, tam ecclesiastieas quam
imperal. flaec de Roberlo ipso rege Francorum ab mundanas, legem et j'usliliam conservaturum, Ludo-
Adalberone dicunlur. vici ejus lilii anno 877 in paialio Compendio coro-
(125) Novimus imperiumjam regibusesse fugatum. nandi, prpmissip ad episcopos talis est : t Promillo
Scimus imperatores a regibus Francorum in et perdono vobis quia unicuique de vobis, el Eccle-
fugam conjecloset finibus suis expulsos esse. Nimi-- siis vobis commissis, canonicum privilegium, et de-;
rum anno 978 Lotharius, Francorum rex, Metis U bitam legem atque Jfusiiliamconservabo, el defen-
r«ceptis, cum magno exercitu de improviso super- sionem, quanlum potuero, adjuvante Domino. exlii-
veniens, imperatorem Otlonem Junioremex palatio bebo. > Eamdem in tribus codicibus veleribus regum
' nostrorum fesponsionem ad episcopos reperi. Eadem
Aquisgrani una cum conjiigeprqfUgeTecbegit.Quem
eodem anno cum sexaginta millibus mililum Frati- eisdemque verbis concepta est Philippi septennis,
ciam ingresstim, el Remorum, Laudunensium ac mp-Cfuturi regis Francorum, anno.1039, in majore
Suessionum agris vaslalis, Luletiae suburbanum in- Ecclesia Remorum professio; qui et addit po-
«endere ausuni, rex, Hugone comile Parisiofum et pulo sibi cfedito se dispensationem legum in suo
Henrico duce Burgundionum, niaximisque copiis jure consisientem sua auctorilale concessurum, boc
frelus-, fugere compulit, nec usque ad Axonam , est, ut Boso rex designatus ait, omnibus legem,
inodo Suessiohicum, ubi plurimi vj fluminis oppressi justitiam et reclum mundiburdiw]V;tevvaturum el
perierunt, sed eliam usque ad Mosain finesque regni impensurum.
Franciei triduo el trinoctio imperatorem csl inse- (128) LexMivma velat, qucecorr-igitinleruitdsque.
ciitus, iit Hermannus, Sigeberlus, Guillelmus Nan- •Alias legitur superscriplum : Lex est una vetans;
giacensis caeterique chronograplii tradurit. Sed ei p minus bene.
annoI006Rotberlusipse,Francorum rex.RichardoIl (129) Viile quwque necessarium conferre videtur :
Normannorum duce comitatus, Henricum impe-
ratorem ab obsidione Valenlianoruiu excussit, quod Quaeulile aique necessarium videlur conferre.
caslrum, in confinio Francorum et Lothareiisium (150) Ad res pertiueat .plures qum seinper honeste,
situm, Balduinus Flandrensium comes invaserat. Fortior et quwcunquegravissima sit, leneamus:
Eam legem quae ad plura pertineat, et forlior ac
(126) Gratio «irncsummo , per quetn regnare peropto,
Non meritis concedo meis, etc. gravior sit, honeste seraper tencamus.
Gratias ago Deo, qui me regcra fectt, per.quera (151) Vndiquepax bona jiost. certamina postque la-
[boret :
vivo, per quem regno. Neque enirn meritis meis, Et stalus Ecclesim
-per te tuajura tenebit.
quae nulla sunt aut exigua, tantum tribuo, ut re-
gnum eis debere me putem. Haecverba stint piis- OptatAdalbero pacem regno Francorum post belia
simi regis ac demississimc des e sentientis Rotberti, civilia el praelia, ut Ecclesia ibi floreat, el sua sibi
quiab HelgabJopropterea rex humilis; interdum et j'ura servare possit.
humiltimus appellatur. Unde Adalberonem de forma (132)Descriptas, et non alias. respublica leges
et virtute sua plura dicere jirolribei supra : •D Possideat...
De forma satis.est el de virfute locutum. Habeant suas sibi leges descriptas Franci, easque,
Quod Ioquendi genus GallOrFrancisnoslris hodie-- et nullas alias servent. Descriptw vel scriptae leget
qtte in usu est. 6"es. assez parli de cela. Ilem ail:. sunt Lex.Romana (ita Codex Theodosianus vocaba-
Scire meum nihii esl: semperjed numinis almi. tur), Lex Salica cura Capilulis Caroli Magni, ejus-
Vt nobis ticeat servare que filii et nepotis-Caroli, ac Lex Burgundionum
(127) leges paternas.. in regno occidentalium -Francorum, quod tuni
Flexis genibus supplex Deum semper oro., leges Aquitaniam et -ex. parie Burgundiani contiriebai.
ut palrias servqre possitn, et ab Omnibus mere di- Ecclesia prae caeleris Lege RPmana, seu Codieo
iioni subditis servandas curem, nec ab eis unquam Theodosiano, regebatur; Galli quoque, Franci laicl
recedam, recedique paliar, inquit rex. Apud Gre- Lcge Salica et Capilulis ei addiiis ab imperaloribus
gorium, lib. ix, cap. 50 : i Cbariberto regi populus. noslris ulebantur; fiurgundioncs suis seu Gundo-
Turonicus sacrameiitnmdedit, similitcr et ille cum badi legibus. Leges autem aliae,seu non scrlptae, vov
juramento promisil ul leges corisuetudinesqtte JIO- caiilur ab Adalberone consuettidines, quas tutu
 «19 1« ADALBLrtOJSISEPISCOPl LAUDUNENSIS "*"' - 82«'..
'"•-•?*$*:.
variisin Fraiiciae partibus, varii.s suh eoinilibuset A Linquere, sed lotis semper t» tmibus aplet:
diicibus, diversas invaluij.se, 'i-iposlea eoiisciiptas Episcopalis ordo, seu episcppus quisque aequ, bp-
lileris ac pro legibus habiliis/ esse constai. Hoc
nique servaniissimus sit, nec a.jure unquam rece-
juoeofisii«/«rfjnariu'»inuncappellatur, et juri "sefipto dere audeat: sed tolis viribus justitix sese
semper
hodieque opponitur, id est juri Romano, non qtiod accorariiodet. Justiiiw regimeh diciUir Adalberoni
•cripium non sil, sed <juod recentissime et multis justitiae vel Tunc attlem episcopi fo-
sreculis posl leges Romahas, et post Francicas eiiain rum suuin juris regula.
" babebanl, ut el olim habuerant : quod
Burgundicasque descripium fueritr infra aperlius ilocetur. •-_-
(135) ...:.sua regria Ratilius et Benediclut
Observtnl .*leneanl, quidquid sua regna jubebant. (136) Coniiituat jusios, ei nori pro legecapqcet
* Suas, Reclores ihopum,miser'umnecnon viduarum.'
regu.as.servenl Rasilii et Benedicti mpna-
chi, siias etiam possessiones teneant, et obiineant Nosler ordo', seu episcopalis, reclores inopum et
quidquid ipsprum regulre jubent, quidquid.permil-< viduarum ae pupillbrum justos constiluat et capa-
lunt, Regulas monachorura Basilianorum et Bene- ces, quales minime fieri consueveruni. Noriyro icge,
diclinofum , tipu-jir.&s regna vocat Adalbero; ut _ id est r.onpro hipre. Forsitan larrien legehdum, et
**•
siipra dominura Odilpnem Cluniaceusem abbatem non pro lege rapaces; ut sit sensus : Consiittiat/jusios
lHonacliusqiiidam regem suurn appellat , suum esse, recloresviduqrcm, et hon rapaces -frolege, hoc est
rcgein profitelur : non avaros ex more. Reeloret auiein ilIii'«o;jajn et
jVaMidpminus tneus est rex Oijdelo Gluniactniit. >..' miserarum vidv.arumac pupillorum, sunl haud dubie
diaconi, pecuniae sacrae egentibus dispertiendae"
'
cu-
Jam dudum auiem Basilii Caesarea. Cappadocise ! stodes ae " '
dispeiisatores.
episcopi regula, inducta in Gallias, a aorinullis mo-
r.acuis observabatur.'Arediiis abbas Atariensis in (137) -Yu//ii3ad ecclesiam'noclisnisi iempore pergat
LemoVicibus.->qui anno 591 exirehmm spirituin fudii, lre semel ; liceat cunclis orare diebus. -'!'...
vcenoiiiiijiifundavit; inquo non modoCassiarii, vermn, Nullus lempore noclis nisi semei aa ^cciesiamire
eliam Batilii et -re^uonm abbalum qui moriastt- pergat. Haecde cfericia accipienda sunt, quos sin-
rialem vilam instHiieruni!, celebrantur rcgulw; tit, gulis nocfibus nonplus semel ecclesiam adire seu
Gregoricus Ttironicus episcopus in libii Hist. xt - Matiiliriis Laudes continuo nec inlerriiplo , cantu
capite29 tradit. In.Viii:. sanelorum Eugenii Jurensisg conjungere vulf Adalbero; quibus Matutinis laicos
et Pliiliberti Gemetiscnsis sbbatum, fit sancti Basilii ;J scinel quaque hebdomade^iiimirum nocte Doniinica^
regulre mentio. E qjiibus Philibertus BasUn ^sancii [,-C ( .inlercsGe cpiisucvisse docet nos pr_ecaeteris, in Viia
charismdta , Macarii regularii, Benedicli deereta, beati Leodegarii, Ebroini majoris domtts regia^ca>-
Columbani instituia sanctissiirialectione frequentubat |( des. Vel certe vult. aut cupii, Adaihero vigilias mis-
«ssidua. Benedictum abbalem Anianae, qui Carolo et,j sasque nocturnas, quae rion solumNatali Dpmini, in
Ludovico imperaloribus floroit, ud beati Basilii jj Pascha ef.ih Penlecosle., sed etiam in nonnuHoru.n
dicla, necrion ad- sancii Pachomii regulam zcandere e maiiyrum et confessoium qtioque bonprem varie
nitum esse, Ardo Anianensis mo»achus ipsius.disci- ^ a variis observabantur ceiebrabanlurve, omnes
pjilus seripsii. Regulam BasiUi.essestatuia ejtis,..qi)ae53 praeter unam aboleri' quod iri- ecclesiis mulla tum
Uufinus transtulit, et quae in vetustissimo codice ,e a laicis obscena,: faventibus tenebfis, fiereni. Qua
Parisiaci monasterii Sancti Gerniani reperiunttir, de re etiam veleres questi surit Patres. Hinc'natiim
in duccntas tref iuterrogutiones et re^ousiones di- ... proverbium Hlud uf dicanlur vulgo juvenes, qui per-
visa, allirmat Hugo monachus. Caclerum haec dicit it •vigUiiset noclurnis missis intersunt Deuni"'quwrere
Adalbero,.ul doceat quotl supra jara.suiis ostendit, j pqlpando et contrectando.Noalem autem Natalis "Do-
Basilii el Benedicti praeserlim monaclios tum in in mirii potius quam noclera Paschae aut Pentecostes
Gallia a suis legibtis sacpe recessisse. ab'Adalberoiie excipi "puto, quod ea hodieque, in
" toto orbe Christiario,-ca»teris fere omnibus vigiliis
(154) Pontifices unquam celebrenlnon rura deinceps, '
Sic suajura terient, si non ruralia curent. abolilis, peryigiliomissaque-celebratur.
Episcopi nunquam deinceps ruri plerumque, hab:-, ; (138) ... liceat crinciis orare diebus.-.
leni, neu saepe rure desideant, vel in agro el amcenis jjs Toljs diebus laicis. pateanl ecclesix : toios dies
villis crebfp otienlur lempusquc teraht, quod i.n sure 188 Deuni cis ibi orafe liceaipalam
"
siiie ulla- suspicione
quisque civitatis seu iri populi sihi comniissi curam
im dedecbris. "',""'"
dcbent impendere. ln sua qtiisque sede antistites ies (139) Judicet, et speciet prwientes rilque jitturos.'
.sedeant, sua demuni jura inviolata conservaluri, ?l el ' Nosier ordo, sett episcopi iia judicent ul.in judiciis
veneralioni oninibt,is futuri, si r-us riegligant, nec ,ec sUis ribn pracsehtiummodo, sed etiiim pbsterorum
voluptatibus suis vacent, aut pro urbibus secesstis ilis ef sure quisqueiamce ac Domjni eorum maiidrtlorum
celebrent, seu praetliorum suorum et suburbanprum lm habeanl raiioneni. Nimiium ejiifecopi, pfaesertini
rediluuiii ipsi per se euram agant.
pPslquam Cbnslanlinos Maxmius faclusMestChris'tia*,
i_5'i) Juslilim regimen nostet nonaudeat ordo nus, suum sibi et peciiliare fofum babuere, ei.de
821 ^ CARMENAD ROBERTUM REGEM. — NOT_€. 822
pmnibus clericis et monachis Eeclesiaesuae subje-, A liha, vel Malutinre, Prima aut diiutulum, Tertla,
ctis, ac de ecclesiasticis rebus quisque sempef judir. Sexta, Nona, Vesperaeseulucerriarium, initiiim nociii
cavere. Apud Gfegorium in libri HistoriaeFrancicae vcl Completorium
v capite 5, Pelrus diacbmis, ipsitiS' frater, < facio ., '(1.42). ." . . Hostia cumvotis.
placito in praesenlia sancii. Nicelii episeopi, avun-- " Ctim precibu's:cor immoletur Deo*etvelut viclima
culi niatris suae, Lugdunum dirigit, et ibi, Syagfio offeralur. Sacrificium enim Deo spirifus conlribulatut
episcopo coram astante et aliis sacerdolibus, niultis . e{cor contritum (Psql. L). Vel certe vult Adalbero
cum saeculariura principibus, se sacramenlo exuit laicos munera sua ad altare pro viclimis offerenda
nunquam se in, morlem Sylvestri mistum fuisse. > jet eleempsynas precibus suis adjungere : Propterea
Et in capite 59 libri vni, Baudegisilus Genbmanorum bona esl ordtio curiijejunio et eleemosyna.
quod
episcopus quolidie curri judicibus causas discussisse . (143). .-.. . Hwc sit permissio patris,
dicitur. In capite 6, libri IX, deBagnemodo ponti- Cum LigerisCalabros lentabil lingere eampos :.
fice Parisiaco, impostorem quemdam puniente, hsec Fient haec quce fieri cupi tjubefve paler seu epi-
refert: <_Ablata ei cruce, jussit eum a lerniino scopus Adalbero,, inquit rex, cum Liger (Ligeris
Parisiacae iirbis excludi^Sed Iric fterum facla altefa Adalberdrii mendose diclus) relicta Aquitania' per
cruce eoepit quae gesserat exercere : captusque ab "; Calabriam fltiere conabitur, et Tigris torrens, atqua
archidiacono, et catenis vinclus, jussus esf cuslo- a~ celeriiate sagitlae nomen habens, pro Mesopbta-
diri.» In iibri-v capite 48, iiivenio Leudastem Turo- »ia perfundet Hispaniam, cum .Etna nions inirus
nicum comitem (quod et creteros comites fecisse inceudiis rosas et lilia stagnura feret; id cst :iisec
dubium iion est), in' judicio cum senioribus , vel non magis, noii citius et facilius quam illa ab Adal-
luicis vel clericis resedisse, id est clericis et laicis.
befpne optata, contingeht aul fient. Quare re_t 6Ub-
Gregorii de Nicetio Lugdunensi episcopo, majsre jiclt : -
avunculo sup, in Iibro de Vita ejus verba suht haec: hwc venlura timeto,
i Qtiodam tempofe misit Basilium presliylerum ad Talia si veniunt: lunc
Armeritarium comitem, qui Lugdunensemurbem Ex hi& intelligitur, tuminregno Francprum, nec
his dielrus potestaie jndiciaria gubernabat, dixitque ecclesiaesuae jura ex toto servala, nec monachos
ad eum : < Pontifex riPster causae huic, quae denuo legum S.Benedicli usquequaque servantes fuisse :
malas ac scriptis legibus contrarias
impetiUir, dato judicio termiutim fecii; idcoque et eonsuetudines
cominor.et ne eam ilerare praesumas. Qui furens invaluisse in Francia, quas aboleri oporlerel: epir
Francorum crebrius el diutius r-ure
responclit"presbytefo : Vade, et dic ei qtiia multae scppos quoque
•suntcausae in conspectu nreoposit_e, qtiae alteriiis C quam in sua quemque civrtate habilavisse, vcl
judicio finieridaeerunt. > Ubi vides inter episcoptim otiantes moliiter,- vel moro vilJicorum sprdide ruT
et comitem Lugdunensem de jurisdictione-conten- slicantes, etagrorum suorum magis quam popuji
- " '" sibi commissi curara gcrentes : eosdem saepe iti
tiohem fuisse.
judiciis a jure aequoque recessisse, et iniquis ac
(.140)Pro meritis omnet assmnant emolumenlum rapacibus diaconis curam inopum viduarumque
(Exeipiar solus vestra cum pace) fideies. delegavisse, ac denium seplcm boras canpnicas
Omnes qui libi fideles. sunt, pro suis quisque tum ubiqtie et ab omrjibus clericis in occidentali
ineritis a ie, rex, beneficia accipiant, me unb cum Francia exacte non esse servatas ad laudanduin
lua pace exceptp. Jocatur ildalbero, et Robertum Deum, et ad psalmos hymnosque coneinendps. Cae-
arguii his verbis velut in ornnes, praeterqitam in se, lerum permissionem patris vocat Rolbertus Adalbe-
benefipum, cui, inquam, tot el ianta debeiel. Nam ronis vota, quia bis Adalbero haec permitti cunciis,,
Adalbero Laudunum Carolumque Hiigoni Rotber- haec licere cupiverat: Liceat cunclis orare diebus.
loque, r.egnum una ambobus contulisse videbatur. Item :
Qtiod Rotbertus agnoscens, mox gratia euiri sua Septends liceat laudes proferre per horas.
gaudere jubet, ac regiis muneribus ait esse diguis- (144) IVon ^ttia^ delims, sed nobis allegorizas.
simum : Sensus est verborum: . Praesui Adalbero, gratia
Gratia confirmet te, prmsul, Adalbero, Christi •
Chrisli et simul nostra ie confrrmet. Regalimuriere
Nostra stmul: tnerilo regali munere dignus: dignuses, quianondelirais, sed allegorizasmobis, >
(141) Seplenas liceatiaudet proferre per horas ; seu per allegorias facienda nos doces, fugienda nos
1
Seplenw laudes per horas statutas proferendw moues. lta se rex excusat,' qui antea Adalberpnem
Deoque referendae a clericis in Ecclesia, sunl Matu- non saitum vocaverat. .
 ANHO
DOMINl
MIIX.

GUILLELMUS V
DUX APUITANLE.

KQtlTIA HISTORICA IN GUILLELMUM V.

(Histoire litt&rairede ta France,. VII, 281.)

GuUIaumeeut pour pere GuiIIaumerV,.surnomm<-1 A 173). n y voyalt aussi avec plaislr les abbe*set. les:
Fier-u-brqs, comte de Poitiers et duc d'Aquitaine, moines reguliers, et se servait voiontiers de leurs,
a qui il succeda des 990. Emme, sa mere, &ait fille conseils dans le gouvernement de ses Etats. Notre
de, Thibauld, et sceur (TOdon,1'un et 1'autre succes- dessein ne nous permet pas d'entrer dans le detail
Bivement comtes de Champagne (Malleac. Chr. p. de tout Ce qu'il fit en leur faveur. Noris dirons seu-
205,204 ; ADEM.CAr.,.p. 16, 173; MA_B. An. ,LL, n. lement qu'en 1010 il fonda de nouveau 1'abbaye de
Zi). Etant ne avec toutes les heureuses. dispositions Maillezais,qui a et<6depuis e"rigee.en e-veche,transr
du coeur, de 1'esprit et du corps, il sut y reunir un ferii ensuite a La Rochelle. II fonda aussi fabbaye de
savoir peu commun en son temps, une piete singu- Bourgueil dans uae terre de son propre, et reforma
liere, et toutes tes aUtres excellentes qualites qui font divers autres monasteres, nommement ceux de Char-
les grands princes (ADEM.,ib., p. 172, 173, 177 et roux et de Saint-Jean-d'AngeIy. Les abbayes de
teq.). Aussi a-t-ii merite de porter le surnom de Cluni, de Saint-Martial de Limoges, de Saint-Michel
Grand, comnie un titre de-distmction. Ce n'est pas en 1'Erme, et.tant d'autres, se ressentirent aussi des
un petit sujet d'&oge pour les ecoles du x* siecle liberalites de ce religieux et magnifique prince.. Sa
d'avoir forme un<bleve aussi accomplk pietd se proposa des objets encore plus etendus,.
Ayant et6 instruit des lettres avec succ£s d-esson B '. "Voyant avec peine la depravatian des moeurs, 1'avi-
enfance, il y prit tant de gout, qu'il en fit dans la dit6 qu'on avait \ piller les biens ecciesiastiques et
6uite une de ses occupations plus ordinaires (ibid., ceux des pauvres, le mepris qu'on faisait des clercs.;
p. 177). II se reridit par li habile a mahier la plume craignant d'ailleurs les facheuses suites de la doc-
commel'epee, et fit ainsi reyivre en sa personne la trine des nouveaux manicheeiis, qui commencaient
conduite des anciens empereiirs, qui savaient unir a troubler rAquitaine.Guillaiime convoqua- divers
les travaux tumultueux de Marsavec les doux exer- concites, tant-a.Chafrouxqu'a Poitiers, afin d'ap-
cices de Minerve. Son gout poUr les livres etait si porter quelque remede a tant de maui (ADEMAR.,
connu deses amis, meirie les plus eloignes, qu'ilsne ibid.;Conc. iHd..,,p. 753,780-782).
croyaient pas lui pouvoir faire de plus agrealle Des sa jeunesse il prit la couturoe d'aller a Rome
presient. Cest daris cette vue que Canut, roi de 'Da- tous les ans visiter le tombeau des apbtres; et s'il
nemark et d*Angleterre, lui envoya un ancien ma- manquait une anne^ea faire ee pelerinage, il y sup-
nuscrit eri lettfes d'or, enrichi d'images qui repre- pl6ait par celuide Saint<-Jacquesen Galice (ADESI.,
sentaient separement grand nombre de saints (Conc. ib.). Un malheur arrive a la ville d6 Poitiers fut -a
t. L\, p. 882). L'amour qu'avait GuilJaume pour notre genereux comte uue occasion de signaler sa
les lettres s'eteridait sur ceux qui les cultivaient ^ magnificence et sa piete tout ensemble (ibid., p.
(ADEH.,i6.,p. 175).II suffisait d'etre savantpour elre 180). Cette ville ayant ete reduite en cendres par un
assure d'avpir part a ses bonnes graces et a ses incendie inopine, Guillaume entreprit d'en retablir
bienfaits. Ce fut par ce motif qu'il fit venir de la cathedrale etles autres eglisesavecsonpalais, et
Chartres a Poitiers le docte Fulbert, qu'il combla rendit ces edifices beaucoup plus beaux qu'ils n'e-
d'honneurs, et a qui U donna la tresorerie de Saint- taient auparavant. II fournit avec la meme genero-
Hilaire. Par le meme motif il confera rabbaye de site, au moins pendant trois ans, aux frais presque
Saint-Maixent a Rainald, surnomme Platon, qui immenses pour la reedification de la cathedrale de
passait pour un des savants personnages de son Chartres, a laquelle travaillait 1'eveque Eulbert, son
temps. ami (FULB.epp. 16, 80,104).
La pi&e du comte Guillaume <etait encore au- Tant de depenses n'empechaient pas qu'il ne sou-
dessus de son savoir. Elle le rendait le defeuseur tint sa dignite avec une pompe et une magnificence
despauvres, le pere des moines, le protecteur des royales (ADEM.,ii., p. 172). Soit qu'il voyageat ou
gglises, l'ami chen des eV&jues,dont il avait presque: qu'il tint sa cour, il paraissait un roi plutdt qu'un
loujours quelques-uns pres de sa personne (p. 172- n duc Mais tout cet eclat de grandeur elait <v»-«.nipt de
 825 GUILLELMUSDUX AQUITANLE.— NOTITIAHISTOBICA. - «26
faste etd'Prgueil. Quelqueeieve"en gloire queparut., A renferme le serment de fidelit^, et les devoirs r^ci-
,/iotre comte, iln'ene*ait ni moins aflable ni moins proques du vassal et du seigncur (ep. 101).
pflicieux envers tout le monde. Un prince est tou- Ce.grand prince mourut a Maillezais, revetu de
jours puissant lorsqu'ii possede le cceur de ses su- 1'habit monastique, le dernier jour de janvier 1030,
jets. Ce fut peut-etre encore plus par cette voie quei apres avoir gouverne ses Etats avec une sagesse
par toute autre* que-Guillaume devint absolu dans; admivable, strcnuissime, 1'espace de trente-neuf
toute 1'Aquitaiue. L'empereur S. Henri, Robert, roii ans'(iH'a//eac.Chr., p. 207; ADEM.,ib., p. 150). 11en
de France, Alphonse de Castille, Sanchede Navarre, avait alors soixante-onze. Guillaume avait con-
Canut de Danemark et d'Angleterre, tous se fai- tracte successivement trois mariages legitimes
Eaientun merite d'etre li6s d'amitie avec nn prince: (ADEM., ib., p. 170-172; Malleac, ib.,p. 206) : le
aussi accompli. Les papes et tout le peuplc romaini premier avec Adalmode, veuvc d'Aldebert, comte de
n'en faisaient pas moins de cas; et lorsqu'il allait a Perigueux, de laquelle il eut un fils nomm^ Guil-
Rome, ils l'y recevaient avec les memes honneurs laume; le second avec Brisque,- soeur de Sanche,
que s'il avait eie leur souverain (ADEM. Chr., p. 173). iuc de Gascogne, laquelle le rendit pere de deux
II ne tint pas aux seigneurs de Lombardie qu'il autres fils, Odon.et TJiibauld, qui mourut enfant.
nele deviiu effectivemenl(ibid<tp. 182; FULB.epp. JB Enfin ajrres la mort de Brisque, notre prince epousa
119, 123-126). A la mort de 1'empercur S. Henri, Agnes,qui lui donna encore deux fils, Pierre Aigret,
ils jeterent les yeux sur notfe comte pour le rempla- ou le Tres-vif, et Geofroi, surnomme Gui, avec une
cer. Apres en avoir delibere entre eux, Os cnv05'e- fillede meine nom que lamere. Les qtiatre freres,
rent des deputes a Poitiers Iui offrir lacourpnne qui survecurent au pere, succed<erentles uns apres
dltalie, qui aurait ete suivie du sceptie de 1'empire. les autres a ses Etats, ce qui est rare. Les deux
Un prince plus ambitieux et moins prudent aurait «lernierslaisserent leurs noms, et .prirent celui de
accepte avec une sorte d'avi'dite des offres aussi Guillaume, Jeur pere. Agnes, Jeur soeur, epousa
flatteuses. Mais Guillaume, qui ne faisait rien:<ru'a- I'empereur Henri Ie Noir, et fit par son savoir, sa
vec poids et mesure, voulut au prealable connaltre piete et son habilele dans l'art de regner, 1'orne-
par lui-meme-si un projet de cette nature avait au- ment de scn sexe. Agnes, sa mere, veuve de Guil-
tant de solidite et d'avantages qu'il avait de brillant. laume, contracla de secondes noees avec Geofroi
II fit un voyage en Italie, et, apres avoir eu plusieurs Martel, comte d'Anj'ou (LAB.Bib: JIOV. t. IV,
conferences avec les seigneurs du pays, 11comprit p. 550)
qu'il n'y avait aucune surete a se fier a des gens de Ademar (Chron.p. 177) nous apprend que le comte
leurcaractere.II meprisa.dpnc leurs offresetfit avor-. ^ Guillaume, a 1'imitation de quelques empereurs
ter Ieur dessein. II le condamna meme avec execra- romains, savait manier la plume comme Pepee;
lion, lorsqu'il sut qu'cn exigeait, entre autres con- mais il ne nous instruit point s'il laissa d'autres
ditions, qu'il deposerait les eveques et leur en ecrits que de simples lettres. De toutes celles qu'il
substituerait d'autres (Fvw.ep. 126). Desorteque eut occasion d'ecrire, et qui formeraient un recueil
cette occasiou ne servit qu'a faire eclater davahtage considerable et precieuxpour 1'histoire, il n'en reste
la religion et la sage politique de notre pisux et plus que six. On les a imprimees sans ordreentre
prudent comte. Les Italiens n'ayant pu obtenir le cellesde Fulbertde Chartres, et elles font partie de
pere pour leur roi, Jui demanderent son fils. Guil- celles que du Chesriea cboisies pour les joindre a
laume n'en parut pas eloignd, et fit meme quelques ses autres monuments relatifs a l'histoire de France
demarcbes a cet effet. La chose ne reussit pas nean- (DUCIIES.t. IV, p. ,191-194-).On les trouve aussi
moins, apparemment pour les memes raisons qui en entve les preuves de 1'Histoiredes comtes de Poi- -
avaient empeche le succes a 1'egard du pere (epp. tiers par Besly. Elles sont beaucpup plus correctes
15, 118). dans ces deux derniers recueils que dans le pre-
La piete qui animait toutes les autres actions de mier. M. du Boulay, qui met notre prince au rang
notre prince dirigeait aussi ses etudes. Elles n'e- ^ de ses illustres academiciens, et qui en prend
taient ni vaines, ni de puve curiosite. La sciencede occasion de parler de ses lettres, dit qu'on y trouve
la religion en faisait le principal objet. II donna une quelque elegance, satis elegantes (EGAS.BUL.t. I,
application particuliere a 1'etude des saintes liicri- p. 597).
tures, dont il acquit une assez grande intelligence II y en a trois fort interessanles par rapport au
(ADEM., ib., p. 177). On voit effectivementqu"il lqs dessein qu'avaient les Italiens de faire passer a
cite a propos dans ses lettres. Les liaisons qu'il avait Guillaume ou a son fils le royaume dTtalie avec li
avec les gens de lettres nous font encore connaitre gouvernement de 1'empi're; Oatre plusieurs cir-
d'autres traits de son genre d'etudes. Voulant savoir constances qui concernent ce fameux evenement,
quelle avait ete la fin de Salomon, il engagea Hilde- l'auleu? y a laisse de grands traits de pplitique,
gaire, agent de Fulbert a Poitiers, a deraander au non de cet art de jouer et de tromper les hommes, v
savant prelal ce qu'en avaient pense les anciens mais de cette prudence eclairee pour eviter d'en
(FOLB.ep. 80). Fulhert le satisfit et lui expliqua en- ctrelrompe. Unede ces lettres est ecrite allagin-
cpre a sa deniande, dans une autre lettre, ce que froi, marquis de Suze, et a la marquise Berlhe, sa
•327 GUILLELMIDUCIS AQUITANLE «28
Teriime. Guillaume, en y leuant la boune loi de ce A attachement pour ce grand prelat. Guillaume y
seigneur italien et celle de 1'eve'queAlric, son frere,. tpitche un niot du dessein qu'avait Je roi Robert de
avoue qii'il a ele bien eloigi.e de trouver les memes faire couronner le prince son fils, apparemment
dispositkms dans ie corps de !a nation, et que c'est Hugues, et dit librementce qu'il en pensait.
une des raisohs pour lesquelles il a rejcte ses II-en ecrivit aussi plusieurs a-Aribert, abbe de
offres. ' Saint-Savin en Ppitou, afin d'obleniT de ses nioines
Les deux autres Jetlres sont adressees a Leon, pour reformer Tablvaye de -Charroux. Mais il n'en
evcque deyerceil, ami pariiculier de notre comte, est venu qu'uiie seule jusqu'anous, le malheurdes
qui avail le plus tfavaille a faire reussir le dessein temps nous ayant prives des autres. .On yoit. dans
projete dont 01)vientde parler. On voit par la pre- celle qui nous rcste des traits bieifedifianis du zele
riiiere que Guillaume c'elait pas eloigne d'acceptcr de so:i auteur pour le bon ordfe, le cas qu'il faisait
l'offre des llaliens enfaveur de son fils. L'aulre, qui des nioines reguliers et avec ,quel fruit il aviiit
cst la plus prplixe de toutes, comme la mieux etudie 1'Ecriture. . -
ecrite, regarde divers objets. 11 y a du plaisant et Entre les autres lettres du comte Gttillaume qui
du serieux. L'auteur, apres y avoir plaisante d'une sont perdues; on connalt norhmement celle ou il
nianiere agreable et polie sur une mule de Poitou faisait^au roi Robert la description de cette esjiece
que lui avait demandee feveque de Verceil, entre de pluie de sang, dont il a ete' parle, et des cffets
eiisuitc dans le serieux, et a reussi a nous- tracer qui s'en etaient suivis, en le priant de consuller a
de grandes marques de sa piele, de sa religion, de ce sujet les philosophes de son royaume. On sait
son equit,e envers ses amis, de son esiime et de son encore qu'il en aVait ecrit une autre a Azelin,
respectpour les eveques. C'est dans cette lettre qu'ii eveque de Paris, "dans laquelle il parlait du roi
lieus apprend que s'il aVaitvoulu eonsentif -a d<^- d'o:neinaniere qiii deplut beaucoup a celui-ci lors-
pbser ceux d'ltalie, le royaume etait a lui. L'on qu'il en eutcommunication.
comprend sanspeine" quece n'est la que la moindre Eniiri la sixieme letlfe qui r.ous reste de notre
partie dcs lettrcs qu'il ecrivit sur cette grande prince est une reponsea une de.celles dTIildegaire,
affaire: agent de Fulbert ai Pbitiers et scbolastique de
II ne ,nous en reste qu'une nun plus de toutes .Sa.nt-Hilaire. Si on s'arretaita rinscription qu'elie
cellcs qii':l eut occasion d'ecrire a Fulben, eveqiie porte dans lerecueildes lettres de Fulbert, on Ja
de Charires, qui lui ecrivait assez souvent de son prcndrait pour elre d'Hildeg-aire plutot que du
c6te, comme il paraifpar le rccueil de ses Istfres. Q co:nte Guilhume, tant sont grpssieres les fautes qui
Celle de notfe pfince, qui cn fait la 128% cst uri _>eso:>.tglissees dans cette cdition. On y lil Hilde-
lemoignage nbn eijuivoque de son bsliine el de son gvriv.s pour Hildegatio.,

GUILLELMI BU€IS

EPmTOL^E.
Hist. Franc. Script., tom. IV, pag. 195.)
(Ajnid DUCIIESNE,

EPISTOLA PRIMA D vestro dedecore ab incoepto desistalur, caventes

GUILLELMrAD MAGINFHEDUM-' MARCHIONEM ET EJLS ne filius meus, vel quilibet alius, hoe rcsciscat, dp-
«XOREM. nec invicem sccielo loquamur. Quod si Deo dispo-
MACEINFHEDO marchioni clarissimo et uxori suaj ,ncnte non dimiltititr quin fiat, curate ut consensu
B. pftidcntissiuiits GUILLELMUS Dei gralia du.v Aqui- arcliiepiscopi Mediolanensis ct episcopi Vercellen-
.'tanorum in perpcUiuni vigcre. sis, et aliorum.qttorum
' interest, effectum obtineat. -
- Quod coeplum est de fiiio meo non videtur mihi Vate. ,
raturu fore, nec utile, nec honcslum. Gens enim EPISTOLA.Il
vestra.infida Cst, insidiae graves contia:nos prien- GUILLEI.MI AD.LEONEM VEItCELLENSEM" EPISCOPUM.
lur. Si eas vel cavevevel superare non possumus, GUILLELMUS Dui gratiu dux Aquitaniae, donino
fcgntim nobis minime prbderit, fama nostra peri- LEONIVercellensium episcopo salutem.
ciitabiltir. In nostris eliam partibus diversi diversa ltali suaserunt mihi et filio meo nos intromittere
jaih incoeptarit, novis rebus animati, quibus nos ad de regnojtaliae, facientes nobis sacramcntum et ipsius
priesens intentos vidcnt, cl in futuro arctius occu- regni et Romani imperii acguirendi, per rectam
pavi putant. Qurefieri, necposse reprimi, nobis alias fidem, quaistum poluerunt. Unde mando vpbis, et
iirtentis; vos ipsi tiirpe et inutile decernitis. Quo- precor vestram gratiam, ut adjnvetis nos de hac
circa 'per fidem et ariiicitiam qureinter nos est obse- causa sicul melius scitis et polestis. Mpdppareaf,-si
cramiis, vos bperam dare qualiter absqtte nostro et verum est qupd semper mihi dixistis, vps. amicuiii
 ""' ""' '
SS9 EPISTOLjE. 830
meuin csse, et reruzn znearum curam babiturum, A si consuetudo fuerit illud texi apud nostrates, Nec
si opusesset. Iloc scitotequia sinostris parlibusfar prbhis quaero mercedem.illam quam polliceris, ut
veritis, nunquam vidislis tam tpnc: dies qv.amillos (ioaes mihi quaecunque voluero; quod fieri.non' pb-;
quibus nos in illuih honorem mittelis. Na;u omriia test. Peto autem ut eliamsi nihil dedero tibi, me^
nostra procui dubio vestra erunt. Remand.aiemiKi rnor sis mei in oratioaibus tuis, et pres pfojne,ut
quanvbene pbssuni confiderein amore vestro et ad- inhabilein in domo Domini omnibus diebus vitae
juforio.Valete. • - " ,'-•.- meae, ut videam voluntatem Doniini, et protegar a
- '• EPISTOLA HI - - temjio sancto ejus. Et illud oplimum consilium,
LE0NISVERCELLENSIS EPISCOPI AD'GUILLELMUM" DUCEM.quoa mibi sppndes, ne differas. Pron-.ssiones tuae.
Domiiio GIIILLELMO duci, ffater LEOservilium. exciiant me ha.berein te multam fiduciam, quia
Ne tristeris," amice charissime, si Locgobardi te meum est amico credere, et de promissifi ejus npn
deceperurit. Ego'cefte ojrtimuin libidabo consiljum, diifidere; et meum est, aut nunquam promi»iere,t
si inihi credere volueris. EstoNvirfoftis, efcde.pvae- aut pfomissa adimplere. Superius sermone nostro
lusimus tecurn, domne Leo, frater charissime;
teritisne"curfes, de futuris caveas.' Per tuum fide-
lissimuriTliominem mihi manda quid yelis facere, et nunc seria .verba dicemus..Longobardos non arguo
in riie exerccre vellent quantum
ego optimum tibi-dabo consilium. Mitleniihi mtilam deceptionis, quam
in ipsis fuit. Partum erat mihi regnum Jtaliae, si
mirabilem, et frenuro pretibsum, et tapetum rriira- unum
te aiite sex annos. Amen dicse facere volt;issem quod nefas judicavi, scilicet
bile, pro quo rogavi essent Italire
tibi, npn perdesmercedem tuam, etquidquid volue- ut ex voLuctste eprum episcop.osqui
... • deponerem, et alips fursum illprum arb.ilrio eleya-
risdabo tibi, Vale.
rem. Sed absit.a me rem hujusmodi facere, ut. pa-
EPJSTOLAIV . stores Ecclesiae,quibus mei patres semper honprem
• GDlLLELMI ~ADLE0NE5I EPrSCOPUM VEKCELLENSEM.exhibuerunt, et qups ipse quantum yalui semper
. Doinino LEONIVercellensium episcopo, GMLLEL- exaltavi, sine crimine inhonorem. Sub hac conditio.-,
MUSPictavensis, aniicus ej'us clarissimus, salutem ne.yellent quidam primorum Italiae me seu filium,
et servitium. reeum regem facere. Non laudavit mihi hanc vitu-
Minime tristor, charissime, super Longobardo- , perabilem condilionem prudens marchio Meginfri-
rum deceptione. Non enim deceperunt nic, qt.i.ne- dus, *ec frater ejus.Alricus bonus episcopus, quo-
quaquam habuissem fidem promissis eorum. De i-rum mesanissimo.pief tiriiqueuti consilio nunquam
srreteritis eorum fallaciis ego non curo, £e futurvs -. poej.i(.uit.Quos supra omnes Italos praestantioris in-
fAirDei gratiam mihi cavebo. Non parurri aiitem . yo-iii,. tidei, bonitatis esse censeo. Si quid rerum
minor de tc qui et multam prrfiteriloruia habes me- meavrimtibi pro certo placuerit, quod mittere pos-
n.oriam, et non minus futurorum jaclaris habere skh, aut "debeato,•non te 'frustrabitur spfes tua.
providentiam, qupd illius Cunonis partibus con"sen- iEquam mihi qu_es>o repende vicem, ut et ipse votis
sisti, qui nec in sua terra aliquid tibi unquam do- saeis imparem te non efficias. In proxima ventura
navit, neque posse donare ferlur, nec aliquid au- festivitate sanciae Dei Genitricis Mariae Jitteras tuas
ferre in regno Italice.Sed quamvisin bac causa non opto,yidere,. quibus animi tui secreta amico tuo fi-
bene tibimet consuluisse videaris, et hiihi amicos dissimo pandantur. In Christo vivas, valeas, viven-
meos probanti suffragium nullum prrebneris, ex- do,' valendo.
spectabotainenilludop.imumcpnsilium quod mihi te EPISTOLA V
dalurumpromittis,si tibi credereyoluero.Mandaergo GUILLELJ:) ADFCLBERTUM CARNOII-NSEM EPISCOPJM. _
mihi per littprasquomodo vis ut tibi credam, et quae Domino FULBERTO v.enerabjli Carnotensium epi-
beneficia mihi prpvenient per tuura consilium, ex scopo, GciLLELMUsDei gralia dux Aqtiitaniaesalutem
dcno illius Cunonis, si regnum Italiae, quod mihi ' et cbaras amicitias.
promittitur, et quod adipisci possem, Deo volente, } Cum primum ad nbs Pictavium, prsesul optime,
si mullum curarem, quaerere desiero. Mulam quam yenire dignatus cs, et nostrae petitioni ut -curami
rogasii non possum ad praesens tibi millere, quia loci SanctLJlilarii gereres acquiescere," gaudium.
non liabeo talem xjualem ad opus tuum vellem, nec magnum fuit nobis, Sed buic gaudio multa interce-
reperilur in noslris parlibus mula cprnuta, vel quae dit aegritudo, quod ad nos redire d.issimulas. Undb
tres caudas habeat, yel qtiinque pedes, vel alia.iu-- tuamprecamur gratiam, noli dimittefe quin veniiis,
jusmpdi, ut congrue possjs dicere eam mirabilem. si fieri potest in octavis Pentecosten. Sin autem, vel
Mittam yero tibi, quam citius pptero, unar.? opti- pcto diebus ante nativitatem sancti Joannis Bapti-
mam ex melioribus quas reperire possim in no- stae tutum iter paciscimur tibi ambulanti cum cleri-
stra patria; cuni freno pretioso. Caeterumtapetum cis et domesticis tuis. Apud nos satis militum ha-
tibi possem mJttere, nisi fuissem oblittis quantae bebis. Si non manseris nobiscum plus quam triduo,
longitudinio;ei latitudinis tapetum jam dudUm re- in ipsius temporis articulo plurimum nos recreabis.
quisisti, Rememora efgo, precor, quam lorigum O.si venisses in jjrpxime praeteritis Rogationibus,
et latum esse velis, et mittctur libi, si inycnire po- quantamnobis, ct ep.iscopisnostris, et optimatibus
tuero. Sin autem. juliebo tibi' ficri quare vclueris, consolationem' et laeiitiam fccisses! tcnipestive s.1
831 GUILLELMIDUCIS AQUITANIJE DIPLOMA. «3S
velles Carnotum ad diem festum Pentecosten rever- A illius evangelici petitoris amicum obnixe rogantis :
surus, vcl si te subducere velles, ne ires ad curiam ut si non propter amicitiam, saltem propter impro-
domini regis, satis< honestam causam habiturus. bitatem meam accommpdetis mihi quotquot habeo/
Quem in praesenli adire dimillo, minores inimiei- necessarios. Obsecro igitur vos.in nomine sanctaet
tias me suscepturuni putans ob meam absentiam Trinitatis, quaeDeiis unus est, ut vel decem fratres
quam si essem cum domino rege vel regina, non excollegio vestri angelici ordinis mihi transmittatis,
consensurus in ordinando rege absque meo fratre memores tandein illius apostolici dicli, Alter alte-
OJone comile. Quem enim ipse regein Ueri voluerit, rius onera portate, et sic adimplebitis legemChritti.
ipsum et me velle pro cerio noverilis. De ejuscum Valete cum omnibus vestris.
domino rege concordia qtiidquid audieris, et ubi EPISTOLA VII
git, si nosti, peto rescribere, et si novi regis erit «UILLELMI ADillLDEGARIUM.
sacratio, an non, ct cujus. Vale. HILDEGARIO GCILLELMUSbene pptata consequi.
EPISTOLA VI Tantam apud me tua prudens simpiicitas invenit
GUII.LEI.MIAI>ARlBEItTUM ABBATEH. gratiam, ut qubd a me pelisti, non magis ipse
Domiiio ARIBERTO- sancto ac vcnerabili abbatl, .R [desideres] fieri quam ego velim. Sed quoniam in
GUILLELMCS Dei gratia dux Aquitaniae prospera praesentiarum facultas non suppetit, animus meus
cuncta. veretur me tibi suspectum esse, quasi verba dare
Cbaritalem veslram jam secundo interpellavi ut molientem : quod non esse meum credas, per lidem
mitteretis ad Carroiicum monaslerium quosdam ex quae inter nos est obsecrb rogans te modicum tem-
monachis vesiris qui essent ferventes in observanda pus adliuc sustinere donec gravissimis quibus impe-
reguta sancti Benedicti, quorum sancta conversatio dior ofliciis expedilus, operani. tibi dare queam.
fratribus ipsius loci bonum praeberet exemplum,et Quod si forte morarum impatiens mox ad me adve-
eorum abbatem fasce regiminis levaret. Quoniam neris, si votis tuis minus respoiidero, nequaquam
vero petitioni mere nondum acquievistis, nunc quo- id roihi, causam praedoctus jure succensebis. Vale
que terlio ad ostium vestrre chariialis pulso, instar nunc et semper. R. Turonensis •

GUILLELFII DUGIS

DIPLOMA,
Quo villam S. Macharii, in qua iste sanctus requiescit, concedit eccJesice S. Crucit
, Burdigalensis,

(Annol026.)
. 'Gall. C/iris«.,tom. H Instrum., pag, 268.)

Ego in Deinomine, GUILLELMUS, Deiiiono dux Aqui-
taniae,et uxormea AREMBERGA, considero gravitatem
[gravitudinem] peccatorum meorum [el reminisco
bonitatem Dei dicentem : Date eleemosynam,el ecce
omnia munda sunt vobis], propterea concedo ad ba-
silicam S. Crucis B.urdegalaesalvitalem illius loci
et allodium liberum de omnem malam exactioncm
et de omnem rapiham, et villam S. Machafii uni
ipse B. Macharius lunntlatum ejus corptis requie-
scit, cum decima et cum omnes res, jus de terra et
ex mare, et cum justilia sanguinis(et de omnes res),
et cum pedagio et aliam salvitatem S. Marirede
Macba [Machao] cum decima, el omne jus el con-
sueludines, et eam prope adjacentem insulam, et
cum paduensa in terra et in mare, et alterain villam
S. Hilarii de Ortellano [Ortillano] cum decima [et "
cum paduensa, de aquas etde ligna, ct de terras],
et alleram villam quaevocatur Solaco cum oratorio
S. Genitr. Marirc, cuin deeimis et aquis dulcrs, et
erris de mare Salissa usque ad mare de Girauda et
de Ubre de Syort usque ad Grava, cum marisco, et
cum montaneis, cum pineta, cum piscatione, Cum'
cuncla prata SaMcina capiente; cum servis et an-
cillis. Ecce vero omnes istas villas cum justiciis san-
guinis, et.de omnes res cum ecclesiis earum etcum
omnej cPiisuetudines et jura, cum consuetudine
trium modiorum salis et cum la pojadas etlafro-
mentada, et cum lotas pertinenlias in pralis, in
consuetudiniljus, in nemoribus, in vineis et in viis,
et in semitis, ad sacratissimum, seu et ad ipsius
congregationem Deo servientem, quod Burdegalre
situm est, dono, transfero atque transfundo in illo-
rum ibi degentiun monachorum ad stipendia et
congrua ipsorum trado, et do potestatem yel domi-
natioriem ad habendum et libere possidendum, 'et
faciendum communiterquidquid voluerinl, neminem
contradicentem. Si vero aliquis assurexerit deinceps
falso nomine comes, episcopus vei aliquis hujus
833 B. GUILLELMUSI ABB. S. GERM. A PRATIS. —NOTITIA HISTORICA. 834
sreculi tyrannus, qui istas res supra ad suum opus A . Haecdonatio quippe facta est anno 1027Incarnat.
mittere non timuerit, et per violentiara aliquid abs- Dom., praesente Fulconi-Gaufridi, et Truncardo ba-
lulerit, imprimis iram Dei omnipotentis incurrit, rbnis,' Combaudo <)stendi, et Guillelmo praepositp,
et a consortio Christianorum extraneus fiat, et cum Eduardo et Guilberto milites et alius; assistente mo-
Dathan et Abiron terra vivos absorbeat, et nun- nasteriis impriiriitus Sanct_e Crucis, et S. Mafiaa
quam ad sanctam resurfectionem cum justos ap- de Solaco et S. Macharii, et ecclesiis aliis abbate
pareat, sed in Cocbeti laqueis poena perpetua cru- Gombaudo. et Ecclesi_e'Burdigalensi arcbiejhscopo
cietur. Et si aliquis adversariorum assurrexerit, si Godefredo(1).
salvitates violaverit, mille Iibras auri coactus fra-
tribus componat.
{!) Hoe instrumentum a se visurn, tegtatus est firmamus, sicut praedicta charta praefati dueis, in
Herificus III, rex Angliae,illudque refert in suis lit- qua pfaedictaeconcessiones et donaliones plenius
teris, ex quibus multas varias lectiones collegimus. continentur, si.c.utet confirmationesGuillelmi quon-
In fine litterafum addit rex : dam ducis Aquitaniae et regis Richardi ayunculi
i Nos ergo ut oronis suspicio falsae Latinitatis nostri, tunc temporis comitis Pictaviensis, etreginae
quapraedicta charta vitiosa videtur-, praesentiJms et Alienor matris ipsius, quondam reginae Angliae, ra»
futuris radicitus amoveatur, ne aliquatenus possit tionabiliter testantur. His testibus venerabilibus Pa^
ob hoc praedicto monasterio Sanctae Crucis Burdi- tribus Ay. archiepiscopo Ebredunensi, et P. Hersi-
galensis et abbati et monachis ibidem Deo servien- fordensi episcopo, Joarine filio Gofridi, Philippo
tibus, quos sincera complectimur |n Domino chari- Basset, Radulfo filio Nacbat, Joanne de Lexenthon,
tate, praejudicinm aul jjravamen aliquod generari, Jpanne Mannifest, Guidone de Rossilhon et multis
rion obstante hujusmodi vitio, charlam ratiiicantes aliis.
eamdem, prredictas concessipnes et donationes ratas < Datum per manum nostram apud Burdega-
et gratas habentes, eas pro nobis et haeredibus no- lam xxm die mensis Augusti; anno regni nostri vi»
stris praedictomonasterio libere concedimus et con- cesimo septimo. »

.- ANNODOMINI
MXXXI.

BEATUS GUILLELMUS I

ABBAS S. GEHMAKI A PRATIS.

NOTITIA HISTORICA.

(Galliu Christiana, toiri. Vn, pag. 435.)

B. Guillelmus 1, genere nobilis, sed longe nobi- B seuadvocatus cui nomen Pipiriellus Garini exigebat,
lior religione, primum fuit Luciacensis seuLuce- judicio Robertiregis obtinuit amoveri (anno 1027).
diensis in Italia monachus, tum Cluniacensis, Jdem quoque defunctorum fratrum sollicitus yetus an-
deinde pirior Sancti Saturnini de portu ad Rho- tecessorum statutum rehbvavit de omrii die anniver-
danum -dioecesis Uceticensis, vuigo lePonl-Saint- saria nominibus eorum 'in capituio pronuiitiandis,
Esprit, postea Diyiofiensis abbas Sancti Benigni; et quotidie psalmis quinque ad capitulum fihienduin
inde ad renovandum pluribus in locis disciplinaere- decantaridis; alterique statulb, ut scilicet quotidie
gularis vigorem frequenter evocatus, multa rexit una praebenda.de pane et vino pro defunclis dare-
monasteria. In hi.s fuit Germanense a Pratis, quod tur; adjecit ut a diebus suisusquein finem' saeculi
jussu Roberti regis et Cbnstantiae reginae suam in pro fraUiJius 'morientibus tricenarius plenarius- irr
curam susceptum sanctioribus informavit institutis. ecclesia ageretur, et similiter diebus eorum anni-
Qua de re.sic Aimoini continuator^ lib. v, capite il: versariis in refectorio fieret, et in capitnlo pronun-
i Dum monachi saepefati ccenobii (sub Ihgone ab- tiarentur. Id actum est (anno 1028) consilip et testi-
bate) saecularimodo vitafm ducerent, piissimus Ro- monio Baldrici Burguliensis abbatis. Paulo post
bertus rex una cum sua uxore videlicet Gbnstantia Guillelmus Adraldo, annuente rege, abbatiam res>i-
regina, Ingone defuncto, accersens Guliermum ab- (C gnasse yidetur. At, pro certo, regimine cessit ahte
batem Divlonensis. ccenobii, ei abbatiam , dedit obitum, qui contigit anno-1031 Kalendis Januarii in
B. Germani,-qui eam regulariter instituens annoDo- monasterio Fiscamnensi, ubi et ' sepultus est. Hac
mini 1030 vita decessit. > Sed neque minusprovidus die legitur in Necrologio'Pratensi: Kalendis Ja-
in temporalibusj pravas ifide consuetudines, quas in, nuarii obiit domnus abbas GuUietmusnimia reliaio-
Antoniaco villa et appendicibus quidam ejus vicarius sitqte sotlicitus. -
S33, S. GUILLELMUSAB"DAS5. BENIGNlDIVION. : tU

B. GUILLELBil
EPISTOLA _SEU GHARTA ADFRATRES MONASTERII S. GERMANI A PRATIS.
. . .../Anno 1023.).... , . . ••
/Dom FIJLIBIEN,
Hisloire de rdbbaye de Suint-Cerraain, Preuves, pag.xxiv.} .

Npverint Sancti Germani Parisiensis Ecclesiaepror A panc.et vino prq defunctis daretur. -fpse tamen ad-
fessi<quod doirmits Guillelmus (s'c.primus) abbas as- jec.it quatenus sl diebus suis usqrie ih fii.enu.sEeeuli
sensii totius capituli sta.uit quod oinni die ahniver- pro fratfibus morientibus ,'tricesimns pl.enarius in
saria"rioriiinadefunctorum ffairum in capitulo pro- refeclorio' et in ,ecclesia agatur, et similiter- diebus
r.untientur," et quotidie y psalini,.V«r_>a
meq,scilicet1, eorum anniversariis in refectorio fiat, et in cajrifuld
ad capitulum finiendum canariiur. Quae quidemcon-; pronunlientur.Qui hrmccpnstitutionem depfavaverit,
suettido pro quibusdam causis depravata erat. Con- in captit ejusredundeL •'
sti.tuerant enim abbatcs sui praedeccssoresqupd ipse Id actrim et consilio es.l testimpnio Baldfici Burgii-
niutare noluif: ut-scilicet quotidie una prjebenda de lierisis abbatis. ' • ' .-_'-".,
.

' -'
. '< ANNO M5XSI.
DOJIINI. • , • ,

'SAWCTUS. GCILLEMUS*
„ ... , ABBAS.S. BEMGNJ DIVIONENSIS,-, ; ... .

NOTITIA HISTORICA: IJN Sf GUILLELMUM.

(Apud Mabill. Acta SS. ord. S. Benecl., Saeculi VI parle i, pag. 520.)

1, Guillelmi ortum ad anrium-iOol'revocandiim B ] indictioiie ii', Guillelrhus ordinatus esl abbas Sancti
csse evidenter colligitur e\ Rodulphi Glsibri lihello . j. Benigni.a domno BrunoncepiscopoLingoncnsi,inquit
de Vita"Guillelmi, in quo obitum ejus. "anno 1051, cbronographus Benignianus, cujtis sentenli;c praelcr
rctatis sepluagesimo, contigisse disertis verbis, affir- privilegium Benedicti papx., ut putant, sejitimi, ei-
ma.turVTotum verp pene vitje.suaetempus in mpna- . dem-Guiilelmo conces*um, obstare videtur fragmen-
siicae-vilre exercitiis .transegisse ex ,hoc prohatur,; tum qhoddani Benigniani • monasterii hi.storiaema.
quod vix septiinum aetatis sure annum cgfessus, in nuscriptae, in quo ecclesia .sancti Benigni a-G.uil-
coenobip Luciaeensi vestem monasJicam .inducr.it;, le.lmoincoeplaanno 982, et omriinorestaufala imno
unde striclioris disciplincc studio digressus, in rnor 980, iuissedicitur. Verum hreciaiili -nonsur.t ut a
n,asterium Sancti- Micbaelis, . mox Cluniacum in seriptoris gravis et sequalis aucloritate:facile.receda-
Galliam-cum sancto Maiolo sesc recepit.. Est autem mus,maxlmd ctim-GIaberRodulius simul el:Chro-
Luciacum,seu, ut.alii dicunt,. Lucedium.aul Loce- nicum a Labbeo-editum. cum ,'ehronographoJ3eni-
dium, vulgo ,di Locedia, antiquum. ordinis: nostri gniano consCntiant',ac Benedictipapse privilegium,
ccenobium, qupd primitus Sancti Michaelis, postea nonJJenedicto VH<^ed VHI assignandum -esse coii-
Sanc.ti Januarii appella.um est, obeo translatas ejus stet, quippe, quod annP. Ghristi lOUS-datum.csse
reliquias, %a quo (Hiaro. circurnpositum oppidtim C lcgitur ajiud Ughellum tomo II vltalirc ;sacrrs_j-
Saiioti'Jan_uaj'iinomen tulit. Situm est liaud procul col. 996-v. ', ..-. .; ';••• • - -'•. •'.
a Vercellensi urbe ad cujus, dioecesim Olimi-pertinc-. ,5. Eratprmdic'.us Wiliermus,: inquit^Glaber.inJis
bat. Hodie yCrpCasalensi episcopatui subjectum est,, bro iri Historiafum, ca*i;\5,>acer ingenio, eiinsignis
in territorit Montisferrati. Ex ordirie Benedictino ad prudeniia,:idcirco suir.mumin,-pal'atiis regurh actm,*
Cisterciensesprimuhi trarisiit, ac tandem-postvarias terorwn. principum.obiinebat. locumi Ejus elogitmi
fortunas ad clcricos srecubires defecit; ut observat paucis.verbis,-: sed quae mullis^iiirrs: pfaestan-tlorrt
Franciscus Augustinus ab Ecclesia in sua Historia sunt, .compleclitur, beains , Odilo ejus sub sanclo
Pedemontano, cap. 35. ' ' ' -. Maiolo condiscipulus, inr libeilo scilicet de ejusdem
2. Viciisimo nono cetatis suce anno, hoc est 900, sancti Maioiiattis.:ubi ha.c .-habet:;'Et ut-pacetpi-
 ' '
85*3 NOTITIA HISTOfilCA: - , 838
rilnalium arlificum in eadem fabriea Itiboranlium A-. & Porro etsi nullo' publico cultu, quod quidenx
dicqm, unus prwcipue.refutsit, iquVnuper rebushu- sciamus, apud vcteres sanctus GuiUelmus-honora-
mariis ex-cessit;etqui plus riobvsomnibm laboraviP, tnsfuerit, illnm tanien in fastissacris ad diem^Ja-
domriusvidelrcelabbas Willelmus, de cttjus Clarissi- nua'rii,,qui ejus natalis est; inter sanctos- inserue-
misactibus et viia laudabiliet mirUbili conversatione runt Arnoldus Wionet Ugo Menardus in Menologio
vurvilas nostra. hon sufficit ,quod senlit ad.plenutn acMariyroIogio Beriedictinis"' qtios imitati recen-
referre. Jotsaldus in PlanCtUde ejusdem beati Odi- tiores omnes,' sancti nomihe dbnarunt': nec imme-
lonis obHuWillelmum simul et ipsum Odiloirerriiis- rito, cum tanta prreslo sint ad illius sanctitatein dc-'
deiri vcrsibus eelebrat.quosinfrain Odilonis Elogio . monstrandam argumeiita, vix Ut ulla pro qubvis
proferenlus. 'Euffidemvetus auctor Chronici Fisca: Jiujus saeculi saincto ceiiiora reperiantur, iiefnpe
mrieiisis liberalibus artibus apprimetrudilutn; atque mortispraeeognilio,^miraculorum, patratio, ac piae
disciplinis ecciesiasficis, cuhclisque spiritualibus of- crcteris integerrima vita, ac^regulae monasticae ob^
ficiis;..,- virtulum gratia imbnlum et illumhatum seryafio singulafis. '"Hinc€laber Vitaeejus scripfor,
fuissescribit. Hinc nullum fermC fuit ~'m Rbmano vir gravis ct magnie.auctPfitatis, caplte iiltimoj san-
imperip monasterium, .quodGuilleimicuraenon cont- cti Guillclmi mortem ad samhtm deipcrim lumen
missum fuerit, quorum nonnullis ipse praefuit, aut B transilum appellat,'o3)servatque,-quod.notatudigTiis-
discipulos suos praefecits creterorum:vero abbates; simum est, qure in vivis adhuc agens opera.tuseiat
qui jam, illis praeerarit, suis exemplis ac moriitis ad miracula^eliam et post in.o'rtem..adejus sepulcrunV
accuratam regularis . disciplinae.praxim adduxit. perdurasse. Audiendusestinlib.- ivHistoriarum,- c. '4.
Beatat memoriw,-inquit idem auctor., Willelmus Unum restat,inquit, quodnovi ibidem{\\\ sancli Guii-
abbas suce religionis aff!uentiaioliu.s partes Romdni lelmi Vita) minimecohtineri. Migravit enim prwas-
imperii ilfuslrabat, abbatumque midtorum tepidos ctus Pater a"smcuload beatorum<requiem in Ncu±
ariiriiossui fervoris imagine reforhiabat- et uccende-*; striw pariibMS,in Fiscamneiisevidelicetmonasterio...
bat.Eum Sigebertus, adannum 1027,reeensetiiiter sepuitusqueest,uti tanlum condecebatvirum,m loco
alibates nomiriabiles;quprum opera religio ecclesia* oplimoejusdemecclesiw,PosVdiiquotferedics - corili-
sticti saeculo-xi" floroit; ln Francia qtlidem et Bur- git, ul puerulus .fermedecennisvalidaconfectus mgri-
gundia..,: per GuilleimumDivioncnsemseveriiale re- tudine ad seputcrum.Uliusgratia^recupemndmsMtis
verendum. Denique,,ut habet Glaber , Jaco laudatf», ducereliir:,ibiqut a parenlibus dimissus,decubabal so-
quodcunquemonaslerium proprio.vidvabatur pasto- ius: Qui subito respiciens,,vidit super ideniseputcrum
re; statitrh compellebdlur trim a regibus vei comili- insideittem aviculam, formam\colwnbmprmfercniem,
btts,quama pontificibus, -ut meliorandi graiia illud < C'quam diuihtuens' obdormivit; dehiiic lehi ^expletus
ad regendum susciperel.. Hirio ipsum quadraginla softutoeviqilanSfita se reper.it.incolumem,ac. si,n.-
fere monasteriis praefectumJuisseidem auclorasse-. nu mgritudir.ispersensisset. Suscipiunt itaque twtipa-
rit, quprum pleraque chronographus Benigniarius rentes suutnjfit omnibuscommuneguudium. ,', "
"
receiiset/ videljcet praeter Benignianuih de qno agit; 5: Sancti Guillelmi corpus in majori Fiscamnen-
Verziacense/Besuense, Recmiaense,•Tornodorense, si basilica tumulalum.est, in. conspeclu euniimn ai
Mfelundense,Sancti- Arnulfi Mettense, Sarieti-Apri Kdev.nliumfrc.lrmn, inquil-Vitae.auctor, boccst an-.
Tullehse', ,'Gorzieiise,• Fiscamnense,- Gemeticense,: tesancti Taurini Ebraicensis cpiscopi altar.e,.. quod
sancti Audoeni lVotomagerise, sancti Michaelis in' hodie'sancti P.: Benedicti appellatur. <Ex-hpc auteni!
monte Tumba,-' Sancti Faronis Meldehse, Saricti' Io'c6'postmpdumiri saceHum beatae MariaeMagdalc-
Germani Pafisiense, Fructuariense, Sancti Ainato- nae sacruni (quo, tempor.e quave de causa ignora-
toris prope Lingonas, SanctaeMariae prope Saxoni- luf) adiatus Evarigelii.traiislaluriiest,'.ulii hodiequa.
cum-fontem, quibus addit Glaber monastefiumSaa- in sarcpphago lapideo, tres pedes longo ac noveiir,
cti Satufriinl ad Rhodanum fluviiim,<quod fnodo in pollices 1ato, iritra'parieiis: cameram ad- septentrio-
pfipiatum fedactum est, mbnasfefio'Ambroriiacen- y. neni iriclusum ariservatur, cum hacin plrimbi. lami?
sisubjectum. T)e -his oirinibus seoreim- agere noii na ihscriptione, quaeanno l<J58-:dclectaest. % '
vacril, at de Fructuafieiisi, quod idem^vir-sarictUsin
fuiido palenio cbndidit, aCdc Fiscamnensi: in qu« .Abbatemplenun}{ectorcognosce.dierum
defiinctus est, rionnulla siibjicimns ex corumdein . .- Notnine,Willehnuin, hicrecubare senetn.,'
locbruro monUmentis.»De' Benigniano vcfo ct Be-' . Isle.loci primus pustor prwfulserat hujus,
suehsi' potissimum scripsere chronographi' istorum .. QuqstaluitjiiultosdqnteDeo.monachos., ..
monastefiorum; quorum exeerpta inferius-profe- Janiprifnadies qnimm no.naclaruii.ejus
' " '•.'.-.-.. .v . .-•
reirius. : , .CuiiwiiaJenisalemobvidlo.taftiii.,

DE MONASTERIO FRUGTUARIElSI
A pATO WILLELMO CONDITO,

1. Cum yix-aliqiiid de Ffuctuafiensi fnoria'sterio tum apud clironographrim'Renigniantiin, visum cs»

babeaturtum inVita Guillelmi a Glabro coriseriptsi, hic'paulo fu«ius db eo-'ag"fefe,
cuni'hanc liabeat su-
«53 8. GUILLELMUSABBAS S. BENIGNIDIVIOBf. 840
per eaetera mpnasteria, quae Willelmus noster rexit, A mentiam adiit petens quoddam monasterium noslra
prrerogativam, quod ab eo in suae ipsius paternre auctontate corrobofafr, situm in locb qui dicitur
brercditatis fundo conditura fuef it, indeque pluriroum Fructuaria, ex propria haereditatefratrum, e"us<;ot-
ejus initii nolitia profutura. sit ad illustranda ejus^ fredi, Nitardi -atque Roberti, hvhonore sahctae Dei
dem bcati viri, gesta. Situm est jnter.duo flumina- - genitricis Mariae sanctique Benigni martyris con-
Orcum et Amalonem in Gallia Subalpina) intra Epo- struclum, velut in charla judicatus a Gonthardo
rediensis dicecesis fines. Conditum primo fuit etdo- diacono edita cohtinetur. Cujus precibus susceplis
latum liberalitate fratrum beati Willelmi, aiiorum- prius regall praecepto confirmavimus, >.etc. Inter
que ipsius consanguineorum, tum variis aliorum alios monasterii benefactores recenset- Olthonem
donationihus auctum, ae deinum principum et sum- Willelmum, nostri Willelmi consahguineum, ut su*
morum pontificum diplomatibus et privilegiis firma- pra diximus, cujus complures exstant chartae in Be-
lum et munitum, nulli fere totius Italiaemonasterio nigniani sicut et in Fructuariensis monasterii favo-
tum notilitate, tum divitiarum affiuentia,cessit. Ejus rem dalae. < Habeat et teneat quieto jure castellum
natalia paucis exprimit vetus auetor bis versibusj Longobardorum cum omnibus suis pertinentiis^ e»
quos-Franciscus Augustinus ab ecclesia, ex antiquo omnia praedia illa et corles, quas dedit Ottho, qui
roonasterii Chronico descriptos, Historiae suaePede • B e,t Willelmus, pomes, filius Adalberti, nepos ,Berea-
montanaeinseruit garii regis, ipso loco infra fines Longobardiae ,ex
Si quis Fructuariae mavult praenoscere quando haereditate parentum et propinquorum suorum. Sta-
Ccenobii cceptum rite ftiisset opus: tuimus etiam p.er lianc nostri prsecepti firmitatem in
Millesimus sublimis erat tunc tertius annus ; ' perpetuum habendas omnes terras iilas, quas habere
-Parlus'virginei Principis rethcrei. . . debet jain saepe^nominatum monasterium ex haere>
Martii septenre, seu indictlo prima Kalendae, . ditate Roberii, quondain^viri nobilissimi, qui fuit.
Tempus vel cursum ambo suum peragunt. genitpr jam dict.i-abbatis Willeimi..-. Coniirmamus
Rex Ardoinus sceptri moderamine fissus omneih illam haereditatem etpossessiones, quae ex
Regnat in Hesperia, tendit in Ausoniam. paterno et materno jure debebantur Olberto, p_ui.
Adjuvat ipse locum.Dominus, quera munere dotat, fuit filius Gerardi, et nepos .Otberti comitis, qui fecit
Rebus cpnsuluit fratribus assiduis, . hcercdem suaro sanctam ecelesiam Fructuariensem,
Praesul Qtlobianus quod jure dicandb sacravit, quando pater ejiis<et ipse reliqueruht munduai,
Abbas Wilielmus cpnstruit hoc Domino. dantes se et omnia sua .Deo, factis.monachis...»
2. Sed hemo melius monasterii sui hatalia exponit . Sub finem enumerat cellas, seu pfioratus, qui jam
quam ipse GuiUelmuSjcujus ideo .chartami a laudato C tunc a monasferio illo pendeb.ant; scilicet cellam
auctore ex.FructuariensLarchivio relatam describi- i Astensem, cellam Navigensem, cellam in Quaranla,
mus infra. cellam in Cavalliaca, Cellamin Paderno, > etc.
3. Qup arinoiristrumentum istud confactum fuerit 4. Anno Christi 1023, aiiud item privilegihm ab
incertum riiilii est, curii id aut hon expresseiit ipse eodem imperatore obtinuit WilMmus, quo monastcs-
Willelmus, au certe daiam •omiserit,qui ipsurii ex rium Eructuariense, < jtrout in charta judicaths.a
aulographo descfipsit, qui etiam aut ob legendi im- •Gurithardodiacoho.editacontineiur,» sub speciali sua
peritiam, aut.nescio, qua aliaide causa, monuracn- defensipnesuscipit, a.cprivilegiumBenediptiVB3con^-
tum istud adeo pretiosum nniltis mendis videtur firmat. < Dehinp, inquit, ut stabilius-permaneat hnpe-
respersisse. CfBterum ex variis chartis quce a Gui- riali auctoritate corroboramus, sub nosira d.efensione
chenone in Bibliotheca Sebusiana, et ab Ughello, ea r.atione recipimus, nt nullus .dux, marchip, etc.
tomo IV Ualiae Sacrae in episcopis Eporediensibus Statuimus rjuoque,ef Deinostraque auctorilate coiifir-
referuhtur, patet nihil. a Willelmo abbate omissuni mamus, ut idem locus,supra mempratam libertatem
fuisse ut Fructuariensis monasterii libertatem, tum incuhctis obtineat, "et quaecunquede ejusiibertate
in temporalibus', tum in spfritualibus, adeo lirmiter j. etstabilitate, de abb.atis electione et consecratipne a
slabiliret ut posteris lemporibus; facile non convel- domno apostolico Benedicto multisque episcppisin
leretur. Primum ab Henrico imperalore confirmari privilegiis et synodalibus decfetis statuta sunt, rata
sibi curavit quaechnqiieaut a suis propinquis aut omriitempore et inconcussa firmitate subnixa con-
ab aliis.piis viris monasterio tradita fuerant. Exstat seryentur. » Observat Hugo abbas Flaviniacensis-in
ea de re ejusdem Henrici diploma, datum anno 4014, ChrOnico-Virduhensi .WiUelnium .noslrum, quem
ex quo non solum multa de variis possessionibus t rectorem strenuum etfeligione praestantissimum»
quas jam tunc possidebat cpenobium Fruetuariense appellat, beato Henrico accepiissimum fuisse. JEi
comperta Jlunt, verum etiam exinde innolescunt, paulo inf.erius eumdem Willelmum « supra regu-
tum nobilissimum Willelmi noistri genus, tum alii . lam. dictum. fuisse ait a rigore ferventioris ptopo-
nounulli viriillustres, qui postpositis mundi illece-. -siti. >
bris tunc temporis eo in loco monasticam vitam du- 5. Post Henriei Augusli obilum Conradus ejus
cebant; quin ei Gonlhardi judicatus, supra in Wilr successor, a beato Willelmo rogatus.iisdem.pene
lelmi instrumento laudatus, ab Henrieo^onfirmatur. verbis ac Hepricus monasterii Eruciuariensis liber-
i Domnus. inuuit, abbas Willelmus nostram cle^ tatem sua'pariter aucToritate robpravit, ut ex ipsiu*
 Ul NOTITIA HISTORICA. . 812
charta palet, qure ab eodem Guichenone, referlur, A. . decessoris nostn Brunonis adimplere nequivil bem-
in qua Joannes ejusdem loci abbas memoratur, gnitas, nostrm benevolentiw perficeretur auctorilale.
qui m Chronico Bsnigniano, supra, appellatur Quod quidem non immerito tanto facilius debel im-
Joanneiinus et Henricus, ejusque successores Au- petrare quando Dei cognoscitur zelo id omnino poslu-
gusti * in fratrum sodalitium » dictintur adsciti. lare. Quidam enim suus carnsli propagine gernianus,
i Dignum duximus Fructuariense coenobiumlittera- nomine Godefredus, ad sanctam veniens coriversio-
libus praeceptisconfirmare,exorautedomnoWillelmo netn lotum quodcunque habuil secum Deo devoie con-
Diyionensi abbate, qui, prEedictummonasterium ex tulil, ea maxitne intenlione ut de proprio suo con-
praediis, eleemosynisque propinquorum suorum ac strueretur monasterium, quod ne alicujus episcopio
creterorum fidcliurnChristi afuudamentisconstruens, velcwnobiofieret aliqua subjectioneobnoxium, solerti
plurimos secundum regulam sancti Benedicli Deo perlractatum esl consilio ul in quodam loco, anti-
servienles inibi congregavit. Nos nostrosque in per- quilus Fructuaria dicto, wdificaretur, quod legalem
petuum successores, prout divae memorire praede- per cliartulam a Nitardo et Rolberto germanis ipsius
cessorem nostruni Henricum suo ac fratrum contu- Gotefredi cuidam Gunlardo levitm traditus est, ut
bernio sociaverit, omuium benefactorum suorum ipse itide faceretjudicatus lestamentum sub liberrima
participium habere cupiens, primum ejusdem ccer.o- B ' omnino condiiione. Qiiod el faclum esi, sed non sine
bii abbatem, nomine Joannem, ejus in praesenlia multorum, maxime Arduirii regis et Bertw uxoris ejus
consecrari fecit, et tam ipsum quam totum eumdem adjutorio; quoruin sagaci industria legali legaliter
locum suae imperiali tutdae comroisit, ea maxime confirmata sunt testamenta, et sancto Divionensicm-
pro causa ut eamdem illi in omnibus libertatem nobio-non parvi pretii, ul patet, collata sunt oma-
oonservet quam Cluniacense monasterium habere menta, scilicet iextumunum auro, gemmis et lapidi-
dignoscilur. Nos ergo salttti nostrae consulentes, t bus mire ornatum, casula auro decorata, duw stolm
etR. Privjlegia quoque et synodalia decreta Benedi- deauralw cutn carum manipulis, et unum cingulum,
cti papre ere.eiormique episcoporum confirmat alque quatuor amicli similiter deaurati. Quod et ideo
jisdem verbis ac in Heiirici diplomate supralaudato; fucere studuerunt ut el locus, unde Fructtiariensis
quod et ab aliis imperatofibus, imo et a pontificibus vidclicet sumpsit exordium, his honestaretur emoiu-
Romanis faclum fuisse obseryat Franciscus Augusti- meniis, el huc memoresin poslerum non habeanl unde
nus ab Ecclesia in Catalogo Fructuariensium abba- scandalum struere iniqzia possent voluntate. Et nos
toin, Historire eliroiiologic-e Pedemontana. cap. 27, igilur mqtiitatisjura appendenleset animarum lucris
ubi Jpannem abbatemhic memoratum Guidonisco- magis quam cupidilalibus perversorum consulentes,
initis sancti Martini filium, ArduSnique Italise regis sed et sancti prmdecessoris nostri prumissa complen-
nepoteiri fuisse dicit. te:, a privilegiis quoque apostolicis atque decrelis
6. Non minori devotione Robertus Francorum episcopo.tibus,a prmceptisdenique imperialibus ac rt-
rex erga lnonasterium Fructuarie-ise tenebatur quam galibus non discrepantes, Fructudriense cmnobium
.imperalores, quamvis esset extra sui ipsius ditio- cum omnibus quas possidere videtur rebus, tam mo~
nem situm. Unde cum ab eo requisisset Guillelmus biiibus quam immobilibus, in nulla subjeclione, in
bonorum aliquot confirmalioneni;, quae in Francia nullo jure cuiquam nbstri episcopiipertinentim obno-
monasterio suo concessa fuerant( ultro ei piissimus xium proclamantes, quinimo sub proprio paslore,
rex praebuitassensum, atque gcnerali praeceptoasse- ut per omnia absoluta libertate a Romana sede sibi
ruit Fructuariensi monasterio qnaecunque' vel jam concessapbtiatur el a subtato hujusmodi subjeclionis
data ipsi esseut, aut qure postea forte traderentur, vinculo constet alienum, volumus et nos et slaluimus,
intra regni sui fines (Vide supra in ROBERTO rege in- sub synodati decreto, ut nulius monachus, aul prm-
ter pr.mceplaejus ecclesiasticu. scripti videlicel domni.W':abbatis successor, conlra
7. Proit-feiida nnaf l.amberii 3^,ngom>nsisepisco- piwfalum locum aliquid querelm vel calumniw infe-
pi charta, qui Fructuariensis monff.^terii subjeclio- j_ rat, vel qiiidquam proprietatis seu subjectionis re-
nis a Divionensi immunitatem, qtir-m a Brunone quirat. Vt sit igilur ipse locus, Fructuaria diclus,
Guillclmtis impetraverat, confinnavit. i.iijus tamen , nostra quoqueauctoritate inconvulsaslipulatiohe liber
nullum habebatur publieum instriimcnt.>'hi, quod et absolutus, el ab omni querela itnmunis, et in fru-
Bruno morte p-reventus rem non absolvisst'. Haec ctificandis animabus semper Chrislo duce sacris aptus
autem charta est veluti creterarum omnium qure (.nc) incrementis, leslibus ex nostro clero admissis nostra
asserenda monasterii ejusdem Iibertate supraproti"- . subscriptionesignamus. Signum Lamberti Lingonen-
limus compsndium. Haheiur centuria H, num. 79, sis sedis episcopi.,Signum Beraldi archidiaconi. Si-
ex archivio regio Taurinensi descripla. gnum Bejaldi abbatis sancti Stephani Divionensis
Ego Lamberlus sanclw Lingonensis Ecclesiw epi- ele. Actum apud Divionempublice ni ldus Januarii
scopus, notnm fieri decrevi lam prmsentibus quam anno vb incarnatione Domini 1017. indiclione xv re-
fuluris, quod quidam dileclus ex dileclis, abbas vi- gnanle Roberto Francorum rege. Ego Oddo cancella-
deticet Willelmus^ adiit paternitalem nostram justis rius in
syttcdo sanctm Lingonensis Ecclesimhoc te-
...
precibus, synodali decreto quoddam testamentum, slamentum petfectum, et ab omni synodo laudatum
quod ad votum prwventu mortis beatm memoriwprw- et confirmatum recognoviet subscripsi.
PATROL.CXLI. 27
 M3 S. GUILLELMUSABBAS S. BENIGNIDIVION. Ul
.. 8. Ffuctuarien&is.monasterii.celebriiatemulti alle- A
. minmsuw suht, cdnscientia mea ierret me pejus om-
cti, non solum sua ei, sed et se ipsos tradidere ; ex ni larva omniqueimagine. Ideo fugio per sanctorum
iis celebris fuit Arduinus, Italiae rex , qui, rebus loca qumrens latibulum a facie timoris hujus, necmi^
male adversus Henricum iroperalorem gestis, sae- nimum desiderium est mihi veniendiad vos, de qui-
cttlp valedicens in monasterium praedicUmise re- bus comperi quia vestra intercessio certa salus est;
cepit, ubi defunclus et sepultus a nonnullisBeati no- std nostrw profectiones in manu Dei sunt, et non in
mine donatus est. Hoc titulo insignitur in Benedi- nostra voluntale. Inlerim vero menle adoro ad pedet
ctino MenologioBucelini,ubi die 2 Marlii, annol018 vestros, rogans ut Gregorianapietate in Trajanum pe-
obiisse memoratur. Haecsanctitatis opinio qua Fru- talis mihi veniama Domino; quia namqueille unus
ctuaria tunc temporis commendabatur, ad posteros homoab inferni claustris exoravil paganum, multi
etiam transmissa fuit, ut ex variis chartis facile vos facile salvabitis Christianam unam. Quod si de-
colligipolest, quae a Guichenone referuntur. Locum creveritis, pelo ut in signum pielatis societalem el
hunc prae creleris coluit Agnes imperatrix, Honrici fraternitatem vestram mandetis, et mittclis milii
Augusti mater, cujus, et beati Annonis Coloniensis quamprimum. Rogo etiam ut parvum quod milto mu-
archiepiscopi interventu Alexander II summus pon- nusculum adntonitionis signum susciperedignemini,
tifex privilegia ejusdem monasterii suo diplomate R ' quatenus credam quia de me curare incwperitis. Va-
confirmavit anno 1070. Certe cum beatus Anno, ut lele, et lu, Pater bone, diligenter commendanie spiri-
refert Lambertus Schafnaburgensis, auctor requalis, - lalioribus fralribus de cwnobiis alque cellis, ut fa-
in Italia agens ad Fructuariense monasterium ora- ciant me participem in orationibus el jejuniis alque
lionis causa divertisset, < ibi admiratus monacho- omnibus ' benefaclissuis.
rum arctissimam et secundum regulaeinstituta con- 10. Eadem Augusta interveniente Henricus impe-
versationem, nonnullos eorum in opere Dei proba- rator, filius ejus, monasterio Fructuariensi Rivum
lissimos secum rediens abduxit i quos in monaste- totum cum omnibus appendiciis suis in comitatu
rio Sigebergensi a se ipso condito constituit. Quae, Aquensi dedit, ut ex ejus charta certum est, quae
inquit idem auctor, occasio fuit ut in creteris qiio- centuria xi, num. 76, referlur. Initio saeculi se-
que monasteriis regularis observantia repararetur. quentis patriarcha Jerosolymitanus cum Fructua-
9. Sed et ipsa Agnes Augusta, saeculi vanitate riensis mor_asteriifratribus societatem iniit, cujus
abnegala, prius quam Romaesedem fixisset, apud ea de re epistola habetur ibidem, num. 73. Totus
Fructuariam morabatur. Quantum vero ejusdem loci est in Fructuariensis monasterii iaudibus descri-
monachos veneraretur, ex ejus epistola, quam paulo beudis Petrus Damiani opusculo 18, cap. 5, ad
.ante quam apud eos secederet scripsit, conjici po- Adelaidem comitissam, ubi se ibi decem diebus
test, sic autem se habet apud Guichenonem, Cen- hospitio susceptum fuisse perhibet. Perseverat etiam
turia n, num. 77, ex Chartario Fructuariensis de- i-unc celebre istud coenobium spirituali simul et
scripta : temporali jurisdictione amplissima gaudens, in quo
A. imperatrix et peccatrix A. [Andrew]Palri bono Mauricius Sabaudiae ducis filius, qui eidem locP
et fralribus in Fructfiaria congregalis, in nomine Do- initio saeculicurrentis praeerat, collegium canoni--
mini. Servitutem ancillw, cujus oculi in manibus do- corum saeculariuminslituit.

DE MOPUSTERIO FISCAMNENSI.

1. Etsi abbatis nomine quadraginta fere mona- D gensis fiiies, quamvis oinhino liberum, situm in
steriis, ut babet Glaber, beatus Guillelraus praefue- Caletts ad prospectum maris, quo in loco Waningus,
rit, eumque, pro reparata disciplina regulari aliisque vir nobilis, saeculoseptimo monasterium virginum
beneliciis, quam plurima Galliarum et Italiaecoeno- construxerat; sed eo per Nortroannos destruclo,
bia certatim sibi vindicent, prae caeteris tamen hanc aliud pro viris Nortmanniae ducum liberalitate sae-
habet praerogativam percelebre sanctissimaeTrini- culi hujus initio consurrexit, illudque etiamnunc
tatis Fiscamnense monasterium, quod, post annos opibus et nobilitate caeteris provinciae coenobiis
ferme triginta regiminis, ipsius sepulcro insignitum praeeminet, sub nostra sancti Mauri congregatione.
fuerit. Certe eum anno 1001 Fiscamnensis mona- Waningi primi ejus fundatoris' Vitara, seu potius
sterii regiraen suscepisse, diserte habetur in duplici mulila ipsius Vitaefragmenta ex incertis auctorihus,
Chronico, apud Labheum, tomo I Bibliothecaenovae, saeculo secundo protulimus. Prreter hanc Vitam
quorum unum Rothomagense, alterum Fiscam- habemus pr_e manibus ex codice ms. ejusdem mo-
nense ibi appellatur. His consentit auctor Chronici nasterii librum cui titulus est: «Re revelatione,
'
Benigniani; eum vcro anno 1031 obiisse nullus in aedificationeet auctoritate monasterii Fiscamnensis, >
dubium revocare potest. Est autem Fiscamnum, in quo ejusdem loci initia, casus, et clades a Nort-
vuigo Fescan, oppidum intra dioecesis Rothoma- mannis illatae, ac demum ejus reparatio fusius
 "
853 NOTITIA HISTORICA. 846
expon.untur. Ex hoc libfo discimus sanctum Maio- A , ppst Guillelmum Divionensem, virum sapientem et
lum Cluniaeensem abbatem a Richardo I Nortman- in religione ferventissimum, Joannes venerabilis
norum duce fuisse invitatum ut monachos Clunia- abbas annis quinquaginta et uno rexit, post quem
censes Fiscamnum transmitteret, cancnicis qui Guillelmus de Roz, Bajocensis clericus, sed Cado-
tunc, hanc ecclesiam occupabant substituendos. mensis monacbus, fere .xxvn annis tenuit. Hic ut
Quod cum vir sanctus facere renuisset, postea mystica nardus, in domo Domini flagravit charitate,
Richardi Junioris tempore, Guillelmus noster, jam largitate multimodaque probitate. Opera quae pa-
abbas Benignianus, eidem loco praepositus est, ubi lam sedulo fecit, vel in occulto coram paucis arbi-
monasticam vitam restituit. Guillelmum prre caete- tris omnipotenti Deo iibavit, attestantur quis
ris viris piis, qui tunc temporis in Nortmannia spiritus in illo habitavit, ipsumque totum possi-
florebant, a Richardo dilectum fuisse testatur Hugo dens ad solium Domini sabaoth coronandum per-
Flaviniacensis in Chronico Virdunensi, ubi, prae- duxit. > PJura de Guillelmo II habet idem auctor
missis Richardi laudibus, qui pulsis canonicis libro xi ubi inter caetera profert ejusdem epitaphium
monachos sub Guillelmi moderamine Fiscamni in- ab Hildeberto Cenomanensi editum. « Sed his omis-
stituit, sic concludit: t Hujus tempore viris reli- sis, utpole quaejam edita sunt, proferemus ex ms.
giosis floruit Normannia, qui ad eum confluebant R codice Fiscamnensi fragmentum . epistolaeBaldericl
velut apes ad alvearia, inter quos hunc virum bea- Cpiscopiad Fiscamnenses, referente Adelino, qui ei
tum, Guillelmum abbatem, propensiori cbluit reve- custos et minister in hospitali fuerat deputalus. >
rentia, adeo ut speciali eum amore diligeret, et Illud autem fragmentum tale est:
praeceptis ej'us obtcmperare consiiiisque acquiescere i. Guillelmus praedecessoribus suis suisque pro-
gauderet. > Hanc sibi aucU)ritatem oomparaverat vincialibus tantum enituit quo pacto et quantum
Guiilelmus vitae suae ac suorum sanctimonia.. Qua crctcris Juminaribus sol rutilat eminentior. Iste
vero ratione eo in monaslerib instituta fuerit sub siquidem magna litterarum peritia praeditus,primo
ejus regimine monastica vita, jam ex Chronographo Bajocensis archidiaconus, poslea Cadomensis mo-
Benigniano didicimus, sed ex laudato libello jJenius nachus, demum Fiscamnensis abbas, reverenda et
patobit, quem quidem librum integrum edere pri- cana persona, quaedamreligionis majestas, domum
mum statueramus, quod multa complectatur de istam morum suorum extulit censura, parietibus
Fiscamnensi monasterio scitu digna, et Willekno dilatavit, et, quod ei specialiter praecipuum fuit^
abbati Fiscamnensi, secundo an tertio, sit nunsu- fratrum conventum ditavii. Multi siquidem nobiles
patas. Verum cum jam fere integer ab Arturo olu laici et clerici, religiocis ejus odore provocati, ad
Monstier in Neustria pia editus sit, sufiicere visum ^ conversionem exciti sunt, et ultronei mouachum
est ea proferre qure specialius ad nostrum spectant induerunt, et sanctis ipsius institulis informati sunt.
instiiutum. Sed prius dicendum paucis de viris Ego ipse, qui vobiscum loquor, in longiriquo posi-
illustribus qui in monasterio Fiscamnensi fcinc lus, bonam etiam nostri G. opinionem audivi; qua
temporis floruerunt. illectus, per licentiam abbatis nostri (abbatem siqui-
2. Viri illtistres qui sub Willelmo abbate in mo- dem alium habebam et habeo), gratia ei adhaerendi
nasterio Fiscamnensi floruerunt, in Chronico Beni- Fiscamnum adii, gratanter susceptus sum, licet
gniano recensentur. Locum integrum supra dedi- hprouncio nullius momenti. Omnes nos quos vides
mus. Fuerunt et nonnulli principes ex nobilissimo pene ipse aggregavit; sed plures quam modo sumus,
JNortmannire ducum sanguine exorti, qui iisdem fuimus, quoniam ducem suum post ipsius transi-
temporibus ibidem cucullum induerunt, ex quibus tum quidam nostrorum pedetentim secuti sujit.
Guillelmus Gemmeticensis Willelmum memorat Ordinis ipse vigor praestitit, verbis et exemplis nos
Jibro v, cap. 13, Richardi H filiuin, apud Fiscam- instruxit, paterno affectu sibi nos omnes inviscera-
num monachili vellere in adolescentia functum. vit. Nam, ne veritatem tacuerim, propter Deum
Paulo post Nicolaus Richardi tertii lilius ibidem j. omnibus omnia fuit. Idcirco subsequuntur eum
etiam, compellente Roberto suo ipsius patruo, qui lacrymaenostrre, propterea comitantur eum suspiria
in ejus locum Nortmanniae ducatum obtinuit, mo- nostra. Eodie noster dux erat, in Jacrymis nullus
nasticam vitam sub Joanne abbate amplexus est. Is fuit uberior, in lectulo suo suspirando secum liti-
postea sancti Audoeni apud Rothomagum abbas gabat, in turba nobiscum quietus erat, in angulo
factus multis virtutibus claruit, ut refert Ordericus ecclesire, vel in grabati sui solitudine totus turba-
Vitalis, libro vm, ubi fuse laudes ejus describit. tus erat. Disceptabat siquidem secum pro nostris
His accensent nonnulli Malgerium, qui demum ad excessibus, et crucifigebat immisericorditer seipsUm.
rsedem Rothomagensem evectus fuit; sed hujus Si quid contigisset fratrum reatibus, cujus hunc
opera natalium suorum gloriam obscurarunt. excessum compatiendo non fecit suum? Toties
3. Taucis verbis tres priores Fiscamni post re- seipsum mactavit, quoties aliquis, Vel ego miser
staurationem abbates laudat Ordericus, libro iv, ex peccavi; in orationibus frequenter pernoctabat,
quibus colligere Jicet quanta tunc fuerit ea tem- Deumque quietissime gemebundus inquietabal, sine
pestate illius monasterii fama. i Fiscamnense, , offensa curo eo Jitigabat, et per amicum Jitigiuro,
nquit, coenobium in prospectu maris UPsitumi etc, ipsumsibi nobisque, velut alter Salomon, pacifica-
847 S. GUILLELMUSABBAS S. BENIGNIDIVIGN. 848
bat; redimetat- nobis cum eleemosynis, quia quod A vn Kalendas'Aprilis,. deposiiio domni WilieUrAab--
ei commiltebat fideliter erogahat. Cujus enim pau- batis lertii Fiscamnensis. Fiscamnensis mor.asterii
pers nea.ssitudo manum suam sensit sterilem? laudes videsis apud Dudonem Sancti Quintini deca-
Qjae ecclesiae suam non habent munificentiam? num, qui lihrum ultimum De moribus et actis
Circuibat angulos et compita leprosorum, et cum Normannorum Fiscamnensis monasterii encomio
ipsis familiariter loculurus, manus etiam elephan- claudit; paucos exinde versus decerpere sufficiaU
tiosas jilerumque deosculaturus tuguriola subin- 0 Fiscanne, sacris semper fecunde favillis,
trabat, ut omnium necessitatibus adesset, ut eum . Sancioruf/i cineres tneriiorutn flore micantes
raiselli cujuslibet anguslia cognovisset. Non potest In gremio terrw conservansjamque sacratw,
enucleari verbis.sanciitas ejus bonae conversatio- Tiino resplendens profuso dote salulis,
nis. >. Eumdem abbatem ob formae elegantiam Otim virgineo micuhti stemmale sacro,
Puellam, vulgo la Pucelle, cognominatura fuisse Cum Leodegarium servasii lv.ceprivaiutn..
tradunt. Complures ecclesias in oppido Fiscamnensi Vivas, Fiscannis, seniper fclicibus unnis,
construxil; universalem eleemosynam pauperibus Fiscannis, gaude, quia tu dignissima lande;
singulis diebus erogandam instituit; rexit monaste- VosFiscannenses virtutum cingilis enses
rium annis viginti novem; sepultus estin capelia Ecclesiw postes, nebulo&ossternitis hostes.
Beatre Mariae vetcris, ex opposito altaris. Obitus Sed jam tempus est linri ffagmenta exhibere qitsa
ejus in Necrologio laudalp habetur his verbis: supra polliciti sumus.

EXCERPTAEXLIRRO
DE REVELATIONE, .EDIFICATIONEET AUCTOMTATE MONASTEBIIFISCAMNENSIS.

PKOLOGUS. et scriptas ad auctoritatem Fiscannensis Ecclesia?,

Libellum de revelatione, redificatione et auctori- et ad utilitatem legentium fratrum edidi, etc.
tate Fiscannensis monasterii, Pater inclyie Willc-1- Ex cay. XV.
et
me, composui, compositum tuse dilectionis sin-
ccro judicio corrigendum ct confirmandum desli- Interea contigit Fiscannenses canonicos alioruin
navi, quatenus turc cclsitudinis assensus et libelium canoriicorum mores imilari, latas perditionis vias
edere praecipiat, et edito libello pondus et auctorita- ingredi, et rcrum temporalium luxus et desidias vo-
tem concedat. Ego quidem, Paler inclyte, ignoran- luj)tuose seclari; quam canonicorum miseram vi-
tiam meam maluissem cauto silentio tegere, quam tam et imminentem miseriairi dux prudentissimus
alicujus scrijrturae praesumenti indicio publicare; Richardus audiens, et audiendo cognoscens, valde
sed fi'atrum noslrorum jussione instanii et inslantia doluit, hominumque pravorum mores et conversa-
jubenti compellitur noster animus possibililatem tionem exhorrens, legatos festinanter Cluniacum di-
excedere, suamque inscitiam multorum aspectibus rexit, et sanctum Maiolum niagnrc humilitatis pre-
nominiim improvisus aperire. Compelliiur, inquam, cibus Fiscannum accersivit, atqtie secundum saticti
noster animus suam ignorare ignorantiam, et no- Benedicti regulam et constilutionem disponi et or-
slrorum fratrum roganti imperio exhibere obedien- dinari novam ecclesiam exoravit. Cui sanctus Maio-
tiam, cui exhibenda- et mentis judicium nullatenus lus : Hujus, inqtiit, laboris magnitudinem talis ra-
acquiescit, et propositi nostri verecundia omnino tionis coriditione, charissime fili Richarde, susci-
contradicit. Verum, cum obedientia sancta nullum -^ piam, si per totum ducatum tutim consuetudinem,
opus diflicile vel impossibile excuset, aut excusare quae vulgariter pasnagium (1) dicitur, Deo donave-
debeat, diu cunclaris mullarumque procrastinatio- ris, nullumque turc po'.estatis principem aliquando
num inducias fingens, urgente fraternae dilectionis amplius exigere decreveris. Ubi Richardus dux,
continua jussione, onus tandem imperatum suscepi, non movbo avaritiae, vevuro.occulta Dci providentia
ct Fiscannensis monasterii exordia subsequentis li- disponente et sancto Willelmo abbati gJoriam ordi-
belli agresti et ignobili stylo aperui et exposui. In nandi sanctarn ecciesiarn transferente, snorum lio-
quo libello nulla falsa fallaciter interposui, verum minum consilio acquievit. et sancti Maioli interpel-
sacras historias antiquorum virorum fideli narra- lationem non exaudivit. Unde contigit ut sanctus
tione cognitas, suorumque postcrorum tenacis me- Maiolus Cluniactvm reverteretur, et canonicorum
moriae sinu custoditas ct nostris temporibus succe- correctio vel expulsio per aliquol tempora protela-
denlium virorum diligenti relatione illalas scripsi, retur, etc.

(1) Pasnagium, aliis Pastionaticum seu Pastinati- glandatione et jure pascendi porcos aliave animalia
cum vulgo panage, census est seu tributura pro m silva doriiini.
 8*9 NOTITIA HISTORICA. 850
Ex cap. XXI. . totum aquilis operiri videbatur , quibus aquilis, et
A
luterea diligenter invesligabat et investigando in- ingredientium monachorum thcoria, et spiritualis
quirebat cui potissimum , juxta sancti Benedicti volatus, et deinceps protegentium angelorum de-
regulam et institutionem, disponendam et regeri- scensus et conversattiocongrue figuratur.
dam Sanctaeet individuaeTrinitatis crederet et com- Ex cqp. XXIV.
mitleret Ecclesiam. Ulo teropore beatae n.emoriae et
" Igitur beatus gloriosus abbas Willelmus susce-
Willelmusabbas sttaereligionis affluentia totius par- ptam Eceiesiam ccepit gubernare et administrare,
tes Romani imperii illustrabat, abbatumqne multo- etjuxta sancti BeneGicti.instiiutionemdisponereet
-ruro tepidos animos sui fervoris
imagine informa- corrigere, atque de diversis prpvinciis viros fideles
bat et accendebat. Apprime enim liberalibus artibus convocare et iii obsequiis ccelestibus unire et con-
eruditum, atque discipliriis ecclesiasticis cunclis- firmare. Subita igilur conversione Fiscannensis Ec-
spiritualibus officiis,liihilominus eliam fere yir- clesia coelestium virorum studiis fervebat et flagra-
' que
tutum omniura gratia imbutum et illuminatum Di- bat, e.tmultae opihatioiiis gloria circumpositas Ec-
vionensium Ecclesire beatus Maioluspraeposuerat et clesias praecellebatet obscurabat. Fastigium quippe
constituerat abbatem et magistrum. Tanto igiiur ac tantae celsiludinis sua momentanea translatione Fi -
tali viro dux inclytus Richardus suos Jegatos di- B scannensis ecclesia consequebatur,quatenus ita om-
rexit, et sui propositi inlentionem patefecit, atque nes Galliarum ecelesias transcenderet re et habilu
ut Fiscannenscm Eeclesiam juxta beati Bcnadicti summre religionis, quemadmodum transcendebat
regulam disponeret et crudiret, niagnae humilitatis verbo et speciali privilegio sure nuncupationis. Par-
precibus exoravit. Quibus heatrc memoriaj Willel- cimonia et pudicilia, et voluritarirepaupertatis abun-
mus abbas primum respondisse fertur : Charissimi dantia Fiscannensis Ecclesia valde radiabat; virtu-
filii, audivimus duces Nortmannos, homrnes barba- tum, quarum evidentia latentem sure formse caete-
ros el truculentos, subvertere et non aedificaresan- ram pulchritudinem designabat, atque contuentium
cta templa, delere et effugare, et non colligere aut'' meer.tibussuas conversationisconsilium inire et imi-
nutrire spiiitualium hominum congregationes san- tari, apertarum argumento virlutum accendebat et
ctas. Quapropter ad ducera vestrum, redite, et nos provocabat. Ignorabat illo tempore Fiscannensis
huj'us rei omnino imparatos respondete, cum nobis Ecclesia totius proprietatis singularitatem, soliusque
et fratribus deducendis desunt equi, atque stipen- cox.munitatis cognoscebat unientem dilectionem,
diis deducendorum ft atrara d.esunt Clitellarii. Quod qr'._ejuxta diversitates.indigentium partes diversa»
reversorum legatorum relatione dux inclytus cora- distribuens, sanctorum apostolorum renovabat ei
periens, extimuit; multosque equos et clitellarios lepraeseniabatprimitivam imaginem. Quorum igitur
feslinus praeparavit, quos revertentibus legatis bea- bonorum eminenti perseverantia, dux Richardus Fi
taemembriseabbati Willelmo humiliter remisit. scannensi ecclesiaelotus alligabatur, atque.utilitati^-
Ex cap. XXII. bus ejusdem ecclesire totius providentire diligentia
Tunc beatus abbas ducis intuens importunitatem transferebatirr. Adeo enim Fiscannensis ecclesioe
et perseverantiam, atque de importunitale et perse- illustrium virorum regularem vitam et religiouem
verantia compensans animi voluntatem et devotio- veram diligebat, et diligens frequenlabat, ut totius
nem sanctam, collecta spiritualiuin fralrum mul.i- sui ducatus collecta, vel, ut ita dicam, pinguedine
tudine maxima, iter arripuit, paucisque-decursis cselesti congregationi deserviret, atque epulaluris
diebus aestuantis ducis desiderio suam et multorum fratribus servientium consuetudine frequenter ipse
fratrum praesentiam exhibuit. Quem dux egregius ministraret; tantaequehumilitatis completo ministe-
totius ariimi sinceritate totiusve sinceritatis dile- rio fratrum omnium ultimus.resideret,et regularium
ctione suscipiens, velut suscepto Christo, aliis amo- cpularum delectabili pabulo refici congauderet.
tis servientibus, ipse propriis manibus servivit, roc- , Ex cap. XXV.
dioque brevis temporis intervallo Fiscannum de- D Sensit interea dux inclytus quorumdam clerico-
duxit, ct SanctseTrinitatis ecclesiam donavit et tra- rum corrosiones et detractioaes, praesagiiquecujus-
didit, eamque donalam et traditam juxta sancti Be- dam futuras adversitates ; quos ob ducis nimiam
r.edicti regulam et institutionem disponi et ordinari charitatem et sanctaeccclesiremaximam religionem
exoravit. Donavit, inquam, et tradidit dux egregius; invidiaemorbus magnus infecerat, infectosque cru-
RicJiardusbealaememoriaeabbati Willelmo Sanctcei deliintestini Jivoris molestia cruciabat. Quorum
Trinitalis Fiscannensem ecclesiam, canonicorum- ergo detrahentium malevpleutiamdux comp.eriens,
que carnaliuiri expulit enormem multitudinem; clericorumque prresumptiones superiias et pfaesu-
. quorum ,possessiones ecclesiaepenitus retinens et; mentes superbias cognoscens, totius Nortmannire
. reddens, exphlsiset converti nolentibus canbnicis, episcopos et viros nobiles festirius Fiscannum con-
abbati congruam restituit recompensationem. vooayit, et Fiscannensem Sanctae Trinitatis eccle
Ea; cap. XXIH. siam ab omnium episcoporum jugo et consuetudine
Nocte igitur cujus sequenti dfe Fiscannensis ec- justa vel injusla eripuit et liberavit. Hanc autem li-
clesia spirituales suscepit monachos, carnalesque bertatem- Rodbertus Rothomagensis archiepiscopus
expulit canonicos, ipsis canonicis ecclesiaeculmen; fecitfet fieri voluit, atque alias duodecim ecclesia»
851 S. GUILLELMIABBATIS S. iffiNjGNI BIVION;. ""*"&?' 8S2
ob patris sui memoriam et fratris prrcsentls jusslo- .A.liris Romanae Ecclesiag gubernatione et patfidn.O
nem et voluntatem ab curiniepiscopali consuetudine constituit et suscepit. Constituit, inquam, Fiscan-
etexactione absolvitet liberavit, donat_e Jibertatis nensem Ecclesiam soli RomanaeEcclesiaesubjacere,
chartam archiepiscopus aliique episcopi signo et atque ab omnium aliarum Ecclesiarum potestate
consensu corroboraverunt, atque corroborandam immunem, absolutam et omninp liberam (orma
nobilium virorum astipulationibus tradiderunt. Cu- Cluniacensis monasterii" permanere. Aeceptis igitnr.
piens ergo du» providus sanctam ecclesiam mp- apostolicae auctoritatis exquisitis privilegiis, beataj
dis omnibus liberare, et libertatem factam modis mempriae Willelmus abbas festino cursu Nortman-
omnibus confirmat-eet permanere, Robertum regem niam remeayit, et ducis Richardi desiderio sure
et multos Galliarum proceres Fiscannum accersivit, voluntatis effeclum, injunctaeque Jegationis officium
atque-regali chartaet auctoritate, suorumqueaequa- feliciter consummatum enucleavit et ostendit. Unde
lium consensu et astipulatioiie, ab omnium episco- dux inefiabiliter exhilaratus, trino et uni Deogra-,
porum jugoet consuetudineFiscannensemecclesiam tias totius intentionis fervore reddidit, qui eccle-,
eripuit et liberayit; et suam suorumqtie nobilium siam, quam pater Richardus fundaverat, atque ipse
Ghartam et ordinationem firmavit et corroboravit. patris Richardi rogatu et jussione compleverat et,
EcclesiaeigiturFiscannensis libertati constitutaedux B ordinayerat, divinae providentiae arcano consilio.
Richardus congratulans, futuramque perennem lantarum personarum conyenientia ab omnium ho-.
mentis vivacitatem discutiens, beatae memorise minum jugo et praelatione absolyebat et ljberabat.
Willelmum abbatem coropulsavit, suaequelegationis Magnis deinde xeniis suum dilectissimum abhatem,
injuncto oflicioad Romansesedis aposlolicam aucto- Willelmum honoravit honoratumque SanctaeTrini-
ritatem multis onustum xeniis direxit. Confecto tatis ecclesiaeFfiscannensi remisit, iterum atque ite-
itaque itinere abbas Willelmus Rbmam pervenit, et rum enixius exorans quatenus commissam Eccle-
piae memoriae papae Benedicto adventus sui ratio- siam juxta ccepti ordinis religionem custodiret, et
nem et mittentis ducis voluntatem aperuit, et factae eustodiendo perficeret et.coniirmaret. Cujus igitur
chartae confirmationem, et apostolici, privilegii ati- sanctas preces sanctarumve precum n.imias humili-
ctoritatem magnae humilitatis oratione congrua po- tates beatus abbas velut oracula divina suscipiens,
stulavit. Papa.igitur Benedictus ducis diligentian» Fiscannum intravit, et per multam annorum verti-.
admirans, et suscepti amici praesentia sumina exsul- ginem usque ad ducatum Hi.erosolyroitaeRotberti,
tatione congaudens, oblatas chartas suae sigillo es- Fiscannensem Ecclesiam rexit, subjectosque suos.
cellentiae confirmavit, etprivilegia postulata volun- verbo et exeroplo succendit et reformavit,
' ad ima-
C i
larius tradidit, et Fiscannensem Sanctae Trirntatis ginem et similitudinem, houorem et gloriam omm-
ecclesiam ab omnium episcoporum jugo, subje- potentis Dei, qtti vivit et regnat per omnia saecula
ctione et consuetudine liberans et eripiens, sub so- saeculorum. Amen..

YITA SANGTI GUILLELMI

AUCTORE GLABRO BODULFO:

(Vide Patrologiw tom. CXLII, col. 697.>

ALTERA VITA*
EX CHRONICOSANCTJ BENIGNIDIVIONENSISEXCERPTA,
Acta SS. Bened. VIII, 33S.)
(MABILL.

1. Anno ab Incarnatione Domini nongentesimp D quitate consangumitatis existenti, Lingonicae civi-

octogesimo, indictione octava, regni Lotharii regis tatis episcopatum. Ordinatus est autem idem Bruno
vigesimo quinto (2) anno, dedit idem rexBrunoni (3) episcppus per roanus Burchardi Lugdunensis archi-
Iiemensis Ecclesi.aeclerico, suo vero parenti propin-- episcopi in ecclesia Sancti Stephani, yiginti quatuor

(2J Lege 27. tomo 1. Bibliotiiecre Labbeanae, pag. 657. Erat Lo-.
(3) Hujus Brunonis praeclare gesla passim me- tharii regis ex sorore nepos, natus nempe ex Al-
irnrat hujus Chronici auctor. Ejiis vero elogium ex drada Ludovici I filia, Reginaldi Roceiensis.comiir*
Martyrologio veteri mpnastCrii Bunigniani habetur uxore.
 853 VITA. 354
_>episcopo , anno nongentesimp nonagesimo , indi-
annos gerens aetatis; et eodem anno susceptus est at A
clero Lingonicae urbis, ab Incarnatione videlicett ctione tertia. Officiovero abbatis accepto, divinis
Christi nongentesimo octogesimo primo. ls, asse- seipsum coepit exercere virtutibus. Erat enim cor-
cutus episcopatum, omni quo potuit nisu sequi stu- pore castus, niente devotus, affabilis alloquio, pru-
duit exemplum bonj pastoris. Monasteria igitur. dentia praeditus, temperantia clarus, interna forti-
ipsius ad dicecesim pertinentia in spiritualibus re- ttidine firmus, censura justitiaRslabilis, longanimi-
Jigione, in temporalibus necessaria pene adnullatai tate assiduus, palientia robustus, humilitate man-
gubernatione consiaerans, ccepit quaerere quatenusj suetus, bonorum operum gralia plenus, charitatis
Dei dispensante nutu suum in statum ea quivissel re- equidem affluens visceribus. Pro pauperibus semper
parare. Amovens ergo Maiiassemabbatem hujus locii eiat sollicitus, Christum vero diligens tolis visce-
(Sancti BenigniDivione)a dominatione, qua non bene> ribus, dum, sicut Martha corporaliter non valebat,
utebalur, instituit hi Iocumejus abbatem quemdamex; in egenis illum quolidie reficiebat. Omnibus hospitii
monasterio Dervensi, Aionem noihine. Erat is Aqui- perlargum prrebuif usum; nerao est cxceptus, per-
tanicus genere, ornatus bonis moribus et religiosai pessus neroo repulsam. Diyinorum praeceptorum
conversalione. Hic duobus annis in regimine pera- delectabatur eloquiis, quia ex his et suos morcs
ctis repedavit ad sutsn monasteriurn, dimissa huj'usi B componere, et sibi commissos instruebatur docere
l.oci gubernatione, atque iterum Manasses abbas! et eorrigere. Cunctis seipsum praebebatbene vivendi
suum recepit officium. exempltim. Et sicut in ordine, ila primus studebat
2. Videns igitur domnu.sepiscopus Bruno staium, ut esset in opere, juxta illud evangelistae : Caspi>;
loci in ambigup. positum, supplex adiit domnum Jesus facere ei docere (Act. i, l).Peecantes vero zelo
Maiolum Cluniacensis monasterii abbatero, multa- pii amoris coram omnibus arguebat, ut caeteri timo-
que prece poposcit quatenus ejus auxilio quivisset rem haberent. Sed et verba quae sub increpalione
reparare in melius . interius religionero, et exterius proferebat,.ut reprehendenda reprehenderet, qu'_.si
possessiones. Cujus precibus flexus reyerendus stimnli dura videhantur et aspera, ut pene timerei -
abbas Maiolus, dedit ei duodecim monachos ex tur plus quam verbera, juxta illud : Verba sapienlis
omni congregatione electps, disciplinis sanctae reli- quasi slimidi, et quasi clavi in alium defixi (Eccle.
gionis instructos, divina et humana sapientia doctos, xn, 11). Alios quidem blandimentis, alios admoni-
nobilitate carnali claros. Quibus advenientibus ita tionibus, alios terroribus, et ita, juxta Apostoluro,
prdinavit domnus episcopus ut die translationis praedicans verbum instabat opportune, importune,
sancti Benigni, monachis cum sibi subjectis clericis arguens, obsecrans, increpans in omni patientia et
ante sepulcrum "saepefatimartyris in crypta noctur- C doctrina (II Tim. IV, 2). Miseforum vero, baud se-
nali oflicium peragentibus, ipsi in superiori clioro cus ac si pateretur ipse, afficiebatur calamitalibus.
ante principale Sancti Mauricii altare matutinalem Os ej'us iia replebatur ex cordis abundantia, ut in
inciperent synaxim. Quodutique convenienter actum eodem ore pene nibil aliud nisi lex resona.ret dir
est, ut qui lumen religionis ostendere veniebant vina; et quia Scriptura dicit : Qui audit, dicat;
intrarent luce diei appropinquante. Proinde illis hac Veni (Apoc. xsn, 17), ideo quoscunque poterat, a
vel illac pergentibus, isti inloco degentes coeperunt sreeuli nequitia suadendo subtrahebat. Et sicut coe-
sancta conversatione resplendere, et Joeus qui antea leste per desiderium totis ipse viribus. ad supernum
pravis actibus et ineffabili negligentia a cunclis vi- regnum anhelabat, ita securo pergere omnes homi-
debatur coufusus, nunc felici exercitatione virtutum nes, si fieri possel, exoptabat. Sed nullatenus est
ornnium videretur esse floridus. fraudatus a desiderio quod in se conceperat vera
3. Verum quia praedicti Patris industria locis dSectio. Uleenim qui charitas est, qui se timentiunj.
aliis ictenta erat, et hic locus sine abbate esse'non complet voluntatem , viri Dei ferventem ..aflectuia
poterat, iterum domni Brunonis praesulis pulsattts perduxit ad effectum. Ad ejus quippe monila mulli
precibus, quemdam fratrem, ferventissimum sui or- quaepossederant relinquentes, regulari se disciplinre
dinis exsecutorem, et totius nobilitatis lampade D subdiderunt, et beati Benedicli sequentes vestigia,
praefulgidum, atque in vera humilitate et fraternae semetipsos abnegantes, vero Regi totis viribus mili-
dilectionis charitate , necnon summae discretionis,, taverunt. Partibus namque ex diversis ad ejus coe-
quae virtutum omnium mater esse dignoscitur, ho- nobium multitudo confluxit innumerabilis. Sed na-
nestate Iaudabiliter radicatum el fundatum, nomine Uonibus licet diversi, mente.tamen erant uniti,'ut
Willelmum, hujus monasterii gregi praefecit, et pa- illud ad litteram in eis impletum videretur, quod de
trem spiritalem sibi poscentibus filiis instituit. Hic initio nascentis Ecclesiae in apostolorum actibus
Italia exsiitit oriundus, alto satis germine et nobili Jegitur : Eral.illis cor unum et anima una (Ait.
prosapia editus. Quem supradictus domnus Maiolus iv, 32).
Roma veniens invcnit in monaslerio Lauceio dicto, 5. Crescente autem inlerius religionis studio,
ubi a puero cducatus fuerat. Assumensque eum ipso exterioris substantiae
supplementum coepjt abundare
deprecante, secum adduxit Cluniacum, aetatejuve- non modice, prout Dominus promisit suis in Evan-
nili florentem.
gelio : Qumriie primum regnum Dei et justitiain ejus,
4. Ordinatus esl igitur abbas a domno Brunone et Imc
omniwadjiciehtur vobis-(Matth; VJ,23). Dom-
 :835 s. GUiLLELMl ABBATIS S. EENIGNI DIVION. $58.
nus namque episcopus Bruno, nimirum ex._ilaratus A nsre; aliqui litteris bene eruditi, alii diversorum ope-
corde eorum bona conversalione, om&isiudio eorum lT.m magisteiio docti, alii agriculturae scientia prae-
usui necessaria curabat subministrare. Reddidit diti, quovu:_i a::s et ingenium huic loco profuit
mullitudo mona-
igitur Sancto Benigno et ejus monachis ecclesiam jjlurimum. Ciescebat ergo quotidie
in Saciaco sitam, elc. •Ubiqueergo investigans ablata chorum sub ejus magisterio degentium, ut (exceptis
' bac congrcga-
restituebat, et de suo jure quodcunque necessarium his qui per alia erant monasteria) iri
et utile eis foret, libenti animo tribuebat. Ulrisque tione quotidie fratres essent. septuagiiita aut octo-.
vero, domno scilicet praesule Brunone atque vene- ginta.
rando abbate Willelmo, in rc,s',auratione hujus loci 8. Inter ctetera quae domnus Bruno episcopus in
studiose decertaritibus, ccepit crescere et quasi de- hoc loco egit bona, longtim est enim enumerare
nuo reflorcre, etc. singula ejus gesta, sed hoc breviter possumus di-
6. Ipse Henricus dux (Burguidim Ilugonis Fran- cere : Cnncta ab antiquis huic loco collata, postca-
' corum
regis frater) audita fama religionis exin ii Pa- que a malignis direpta, vel a pravis rectoribus
tris Wiilelmi commisit ci abbatiam Versiacensem(4), dispertita, a Brunone episcopo sunt restituta; et
pene ad nihilum redactam, ut ab ipso.restitueretur licet illi non amittant mercedem suae elcemosynaeK
in pristiiium statum; quod et fecit auxiliante Deo, hic tamennoninferioridignuseslgratiarum actione..
Domnus autem episcopus Bruno consideransPatrem De emortuis enim cineribus, in excellentiorem quam,
Willelmum ita ferventem in religione ac monastica unquam ante fuerat statura per eum sublimatps est
institutione, et loca ei commissa de die in diem in hic locus. A sancto igitur Gregorio Lingonensi epi-
melius proficere, omnia in suo episcopio monasteria scopo fundata haecaUbatia,. a Guntraniip rege st.ahi-
ipsius delegavit providenliae, abbatiam scilicet Be- lita et ditaia, a Carolo. imperatore, cognomenio.
suensem (5), apostolorum Pelri et Pauli honore Calvo, et dorono Isaac (7) episcopo restaurata, ab.
dicatam, monasterium Sancti Jpannls, quod Reo- honorando praesule Brunone ei Willelma VC-T.oia.ili;
maus dicitur, locum Sancti Michaelis archangc-li abhale, non solummodo, in aliis rolius, verum eliahi
juxtacastrum Tornodorura', abbatjam Molundensem, in nova ecclesiaefabricaest renovata. In cujus basi-
ubisanclusVaierius(6)arch-diaconus etma.tyfc.nie- lisae miro opere domnus praosiil expensas tribuendo,..
scit. Quas omnes ita strenue gubernavit, ut posteum ac columnas roarmoreas ae lapideas undecunque
siiigulae singulis abbatibus distributay statui illjus adducendo, et reverendus abbas magislros condu-
temporis quo ab eo regebantur, non quierint requari. cendo.et ipsum opus diciando insudantes, dignum
7. Anno sexto sure ordinationis Willelmus abbas Q ( divino cultui templum construxerunt. Cujus artifi-
Romam perrexit ad aposlolorum liraina, corum ciosi operis forma et subtilitas non inaniterquibus-
patrocinia exposcens precedevota, indeque adSan- que miaus edoctis ostenditur perlitteras, quoniam
ctum Angelum montem petivit Garganum. Sed in eo multa videhtur mystico sensti facta, quae ma-
Bereventum veniens gravissimae infirmitatis aslri-. gisdivinaeinspiralioniquam alicujus deputaridebent.
ctus est compede. Cujus infirmitatis diuturno affli-. peritire magistri.
ctus languore, cum jam a suis desperaretur posse 9. Fundatum est autem hoc templum anno Domi-.
evadere, quadam nocte raptus in spiritu tribunali aicae Incarnationis millesimo primo, indiclione de-.
metuendi Judicis sistitur; ubi cum pro aliquibus cima
quarta, decimo sexto Kalendas Martii. Cujus
et
increparetur excessibus, maxime pro indiscreta. longiludo ducentorum ferme cubilorum, latitudo
severilatc, pro his culpis metueret damnari aeternis •autemquinquaginla trium exstilit; allitudo vero in
gehenn_esuppliciis, ut sibi visum est, sanctus papa sequentibus opportune dicetur. Inferior itaque do-
Gregorius in sua eum suscepit fide, diligentiori mus orationis, in qua sacratissimum corpus sancti
deinceps victurum sollicitudine, et priora errata pie- Benigni martyris veneratur, eumdem pene modum
tatis et misericordiaeoperibus expianda correcturum habens
quantitatis, fulcitur centum quaiuor colum-
fore. Post visionem in semet reversus, et ab infir- ^ nis. Haec.In
figuram T iittera. facta, quatuor ordines
niitate eadem ccepit convalescere die, ct priorem columnarum duodeno
dispositarum numero,
austeritatem permutavit in maximam pietatefn. Sic- extenditur in longitudine et latitudine; decemaequali vero
que postea omni vitae suae tempore sanctum Grego- cubitis erigitur in altitudine, secreta ex ulraque
liuin speciali coluit dilectione. Coeperunt denique parte habens vestibula.
Quinque sane in ea conti-
ex sua patria, hoc est Italia, multiadeum cpnve- nenlur altaria : primuin in honorem
ipsius sancli
(i) Alia lectio habet Vezeliacensem,cui monaste- maus, vulgo Moutiers-Saint-Jean, Tornodorense, et
rio Guillelmtim nostrum ctiam praefuisse volunt
forte ex hoc loco. Molundense, vulgo Molome, in prioratum Sancti
nonnulli, Abbatia fuit ordinis Martini, qui sibi ipsi parebat, translatum.
nostri, vulgo Vezelay, hodie in canonicorum colle- (6) ls fuit archidiaconusLingoneiisis, sub Vanda-
gium conversa. Vergiacum perseverat sub pfioratus lorurn irruptione occisus.
titulo, vulgo a Sancto Viventio, qui ibi quievit,
dictus S. Vivent, prope oppidum S. Joannis de La- in (7) Caroli diploma ea de re, quod Isaac obtinuit
tona. gratiam monasterii.Benigniaiii, a Perardo edilura
est : sicut et allerum Rodalli»regis, rogaju Gautze-
(5) De hoc monasterio infra sigillatim agemus, lini Lingonum episcopi, in quo Isaac, locl restau-
Jiactenus perseveral sud nostra S. Mauri congrega- rator, mirm sanciitatis episcopusdicilur.
.lione, vulgo Bcze, sicut ct tria sequentia. Reo-
837" VITA. ... „ m
Benignl est consecratum; secundum in memoriam A schemate factum,scnaruroque illustratumsplendore
sancti Nicolai et omniurn confessortim; tertium in fenestrarum, triginla septem cubilos haliens in dia-r
veneratiouem sanclre Pascasiae virgiais, quae ibidera metro, decem in alto. Hoc sane oratorium terno
quiescit, et omnium virgfeiu-_s;q-.artum, in sancti columnarum ordine in semet regyrato, quadraginta
Irenrei et omnitira martyrum; quinium sub nomi- videlicet atque octo, geometricali dispositione am-
cibus sanctorum confessorum el abbatum sanctorum liilur;- hujus desttper culmen Celsoerectum fastigio
Joaunis et SequanT, atque saricti 'Eustadii presbyteri viginti qualor columnarum, ac trigiuta duprum
ibidem quicscenlis. arcuum, triperlita comparis nuroeri machir.a, divi-
10. In hacergocorpora sanctorum quiesc.entia sse- sione, elcganli liansyolutum est opere. Hoc sane
pedicti testis Christi beata ambiiiut. iriembra, qiio- bratorium sancti Joannis Baptistae sacratum est
rum in principio hujus libri (8) nomina sunt adnp- . lionore, cujusaltare illugiralur trium.fenestrarttm
tala.. Sauctorum vero confessorurn el episcoporum lumine. Ab hac ccclesia suntper cochleam dextra
UrbanietGregorii corpora in ecclesia Saucii Joannis laevaquc triginla j_cpiem gradus, crebris sufficienlcr
Baptistaeprimitus fuerunt tumulata; post longavero illuslrati fenestris,per quos inoffenso ascenditur tra-;
tempora, inde elevata. Sancti quidem Gregorii me- " mite ad basilicam Sancta. Dei genitricis Marire. Ipsa
dietas corporis iu ecclesia Sancti Benigni est recon- vero ecclesia sexaginla octo subnixa est columnis,
dita, tempore quo propter metum paganorum ejus- eumdem fere. habens mpdum el formam in diame-
dem sancli martyris effossum corpus delatum fuit tro sive in altitudine, quem et inferior, undenisque
ad civilatem Lingonas; et tunc alia medietas cor- irradiatur vitreis. Ad altare autem ejusdem perpetuae
poris prrefati confessoris illic est retenta.. Sancti Virginis mafmoreuin per quatuor triperlitos.ascen-
denique Urbani corpuslevatuin,elin loculo positum, ditur gradus, jttxta quos hinc et inde sunt altaria;
multis miraculorum signis per eum Dominus laetifi- ad dextram quidem Joannis Evangelistae ac Jacobi
cavit corda famulorum suorum in hoclocb dcgen- fratris ejus, Sanctique ThomaeApostoli; ad laevam
tium. Venerabilis vero Isaac antistitis corpus, cum, vero sancti Matlhaei, Jacobi et Philippi apostolo-
exigerite temjrli redificio, transferretur alio a quibus- rum.
ciarn sacerdolibus, niaxima ex parte integrum simul 12. Huic iterum concordantes et satislucidi utrin-
eum capite clericalem adhuc praefereute habitum que per cochleam ad ecclesiam Sanctae et individure'
fertur inventum. Similiter et domni Argrimi ponti- Trinitatis triginta gradus continuatim praestant as-
ficis ac monachi sacerdolalia cum cucullp necnon censum. Hrec in modum coronae constructa, triginta
interiore cilicio vestlinenla, in testimonium ipsius C quoque et sex innixa columnis, fenestris undique,
sanctimoiii_e,incorrupta sunt reperta. Ad hoc liaud ac desuper patulo ccelo lumen infundentibus, micat
lpnge reperta est sancta Radegundis, habens ad eximia ciaritate, amplitudine inferiori domui eonsi-
caput titulum sui nominis in lamina plumbea; cujus milis, sed viginti cubitorum allitudinis. Altare San-r
ossa cerato involuta linteo sunt inventa in capsa ctae Trinitatis ita est positum ut undecunqu.e ingre-
lignea in terra recondita. Caeterorura praeterea san- dientibus, acubicuiiqueperecclesiani consistcntibus,
ctorum, quprum corpora hic noscuntur luinulata, sit perspicuum. Inde per quadrigeminas scalas
beatus Gregorius Turonorum episcopus menlionem altrinsecus factas ad suprema patet asccnsus; quar
facit, eorum describens qusedam miracula (9), Be- rum dure-equali modopositre jier quindecim gradus
nigni videlicet martyris, noslri specialis patroni, usque ad Sancti Michaelis pvotenduntur pratorium,
Tranquilli quoque confessoris, necnon Hilarii sena- habeus in longitudine cubitos triginta tres, in alti-
toris, etejusconjugis sanctaeFloridaesanctimonialis, •tudine decem, vilifacta(sic) schemate; fenestrasha-
atque Pascasiae virginis et martyris. Haec a sancto bet septem. Aliaevero dure per quinquaginta gradus
Benigno edocta et baptizata, post ejus martyrium, sursum dirigunt gressum. Ad ima auteni harum
saevitia paganorum rapta est ad suppliciuin. Cum^ scalarum, bina supermurum deambulatoria sunt
que immobilis in fide>Christi persisteret, primo D facta, qure aequali spatio ab orientaliparte usque
carceris afflicta squalore, postea pro confessione ad occidentalem, et infratemplum, per arcus.deam-
Deiiatis sententia fuit multata capitali, ut quredam bulatbrios, et supra tectum dpnius muro alti.Utdinis
yitrea anliquitus facta et usque ad nostra perdurans trium ferme cubitorum circumquaque perge.ntium
tempora elegaitti prremonstrabat pictura. Tantorum a ruina protegunt incessum. Haectamen ad dexte-
ergo venerandis corppribus sanctorum honoFabiliter' ram sinistramve partem templi incipientes, interius
haec de qua modo agitur ecclesia non, mediocriter et subtus alas ejus gressum per quosdam occnltos
est ditata, exceptis aliorum reliquiis sanctorum., aditus ad suprema tecti dirigentes, plano, utdiclum
quos enumerare superfluura videtur. est,. calle deducunt intforsus undique, donec su-
I II. Huicpaulosuperius descriptaeinferiori cryptae peiiiminare pccidenlalium po.rtarum, attingentes,
conjungitur oratprium ad solis ortum, rotundo perpariles scalas viginti graduum in porticus Ec.-
(8) De his sanctis fuse agit chroisographus sui hilum pene prolapsum Isaac Brunonis decessor re-
•operis-initio, quae si.vis require Spicilegii torao I, _5titttit.De Argrimo aetum est Sreculp supefiori.
pag. 3S3. Urbanus et Gregprius Juere episcopi Lin- (9) In librp i. De gloria mart., cap. "JO.et iu librp
gouenses monasierii Iiujus cohdilores,' quod ad ni- D? gloria corifess., cap.,42 et seqq.
859 S. GUILLELMlABBATISS. BENIGNIDIVION. 860
clesiaemajoris deponunt. Quaead instar erucis aedl- A signia ornamenta, videlicet gemmaejpallia pretiosa,
ficata hrrbet in longitudine cubitos centum viginti capsre, tabulae,.coronae, vasa quoque ecclesiaslica,
oeto, in Iatitudine, sicut praeseriptum est, quinqua- seu candelabra ex auri argentique mctallo fabri-
ginta tres, in altitudine quaquaversum permaximos cata, cum imagine Salvaloris Domini noslri ex
triginta et unum cubitos, in medio autem quadra- auro, fusili opere facta, latronum fraude, in ipsius
ginta; illuminatur septuaginta vitreis, fulciturque sancti festivitate, occisis custodibus, furto fuerunt
centum viginti et una columnis, quarum nonnullae asportata. Haecornamenta a Gunlramno et cteteris
juxta capila forlissimarum, quaesunt quadraginta, regibus huic loco, pro veneratione et honore Dei
pilarum qttadrangulatim statutae, una quasi simul sanctique Benigni martyris antiquitus collata, sed
coronari videntur corona, quamvis non unius sit priscis temporibus sacrilega pessimorum manu su-
magnitudinis omnium forma. Ilabet hiocet inde ge- blata, nullus postea exstitit, princijvaro qui tantum
minas porticus dupliciter transvolutas, in quibus potuisset recuperare thesaurum. Hrec ad notifican-
bisbina continentur aliaria. A parte quidera aqui^ dam Divionensis loci antiquiialem et gloriam pau-
lonis unum iu honorem sanclorum apostolorum Pe- cis dicla sunt. lllud in fine nolificanduni esl. in
tri et Andreae,alterum in honorem sancti Bartholo- templi istiusaedificioessecoluronas.trecentas septua-
ma:i et Simonis atque Thaddaei apostolorum. San- " ginla et ttnam, exceptis illis quae in lurribus et al-
cti vero Pauli altare est in superiori ecclesia, ante taribus sunt. Feneslrae clausae vel. claudendaevitro
rtram SanctaeTrihitatis, eo quod ipse raptus ad ter- centum viginli, turres octo, po.rlaetres, oslia viginti.
lium cceluin vidit secreta Dei. A meridie sunt alla- tjuatuor.
ria, unum in honorem sanctoruro apostolorum 14. Nunc ad ea quae omiseramus patris Willelroi
Matthaeiet Barnabae,ac j-mca:evangelistae; aliud in explicanda gesta stylum vertamus. Augustorum seu
lionorem sanctorura martyrum Stephani, Laurentii regum palatia cum adiit, in iis non quresivit qttae
atque Vincentii. Est aliud altare ad occidentalem sua sunt, sed quaeJesu Christi, ut ex eorttm scilicet
plagam ecclesiae,in eodem latere meridiano in ho- familiari collocutioriesubveniret oppressis sua in-
norem sanctorum Mammetis, Desiderii, Leodega- terventione; aut certe ex sreculari vel clericali lia^
rii, Sebastiani, Gengulfimartyruin. Et ex parle al- bitu Deo lucrificaret, ut, juxta Pomini pracceptum,.
tera sanctorum martyrum Polycarpi, Andochii,, propria relinquerent, et srccularibus curis semotis..
Thyrsi, Andeoli, Simphoriani, Geo.-gii, Christo- Deo in Iranquillilate servire studerent. Coiivenie--
phori, et sanctorum confessorum Uvbani el Grego- bant igitur ad eum plurimi, ut diximus, et licet di--
1ii, quorum corporibus adornatur prjusens dorrnis.. r( versi nationibus, mente tamen uniti. Laetabatur
Principale allare est sacratum in honorera sancto- paslor in sui gregis augmenlo, magisque gaudebat
rum Mauricii atque Behigni, simulque Omnium i quod omnes instabant operi proposito. Verum quia
Sanctofiim; altare ad dexteram ejus in honorenii super gregem sibi commissum solerti vigilavit cur...
r.ancti Raphaelis archangeli et oranium beatorumi divina promeruit gratia de fructu laborum suorum.
tpirituum; ad laevam vero in honorem sancti Marcii inbac gaudere vita. Nam regularis vilaedisciplinam,
cvangelistre; atque in medio ipsius ecclesise altaree qriaejam pene deciderat per veterum negligenliam,
SanctaeCrucis, Omniumque Sanctorum. Ante hocc prout beatus Benedictus eam composuit, rn prisli-
allare triplex constat introitus cryptre, in quidecimn num staturo corrigendo restauravit, ac per diver-
giadibus ascenditur ab ipsa'ad superiorem eccle- - sas mundi partes, per plura monasteria a reguiari
siam. tramite devia, tam per se quam per suos, quos ab-
,a' bates ordinaverat, monastico ordini subdidit. In hoc
13. Sepulcrum vero sancti et.gloriosi martyris ita'
est constructum : est tumba ex quadris aedificata a vero gaudens gratulabatur Deo, quod eorum quos
lapidibus, quseoclo cubitos in longum, quinqueau-l- sua sub cura educaverat, ad mfenasticumregendum
tem tenet in laittni. Cujus cacumen lapideum qua- i- ordinem fore multos idoneos videbat; ex quibus.
tuor sustirietur suffragio columnarum; desuper au- i- D nos aliquos dignum judicavimus huic iibro indere,
tem quatuor columnaemarmoreaelocataeerant ant.i- i- ut sciant posteri quam slrenui exbac congregatione
quitus. Olim super lapideos arcus qui continebant, t, prodierint monachi, eorumque roemoria permaneat
absidara ferebantligneara sex cubitorum longitudi- i- in laude.
nis, ct trium latitudinis, septemque ac semis alti- i- 15. Cumprimum abbatis suscepit officium venc-
tudinis, quaeundique auro et argento vestita histo- )- rabilis Willelmus, inter monachos in hoc loco de-
riarn Dominicaenativitatis et passionis praemonstra-a- gentes fuit quidam juvenculus, vocatus Hunaldus,
i- quem praedictus Pater videns solertis ingenii, reti-
l:at, anaglypho prominente opere, pictura salis opti-
ma. Verum hoc decentissimum, de quo loquimur, ir, nuit sibi caeteris abeuntibus. Hunc, preecipueomni
ornamentum, ob recreationem pauperum tempore re studio doclrinaa imbutum, in domo Dei constttuit
famis fuit dissipatum a domno abbate Willelmo, et vas electum. Ad omnia quippe quae sibi erant ne-
cum capsa aurea mirifice gemmis exornata, pari- •i- cessaria praedictifratris juvabatur solertia.. Denique
is, injunxit illi curam hujus sacri periboli; quam tanta
terqueTIibus tabulis ac duobus thuribulis argenteis,
crucibusque, ac omne ornamenturo in auro et ar- ir- prosecutus est cura ut pene totum quidquid fuit or-
gcnto venumdatum est. Ante hcecvero tempora, in- in-. namentorum in hac basilica, ejus studio sit aggre-
,861 VITA. 862
gatum. Ad ultimum post obituro praedicti Patris ab- A fati abbatis Wilielmi; in cujus verbis considerahs
batiam Tornodorensem assecutus, ibidem quievit, inconcussam inadulatamque constantiam mentis,
annis viginti septem in regimine transactis. Alter caeteraqueinsignia virtutum in ejus aclis et moribus
quidam hujus castri Divionensis civis, nobili ortus resplendentia admiratus, monuit instanti prece ut
genere Rodulfus, Albusvocatus cognomine, venitad abbatiam Sancti Apri suscipiens emendare curaret
conversionem inter ipsa primordia ejus novae ordi- secundum Sancti Benigni institutionem. Cujus an-
nationis, cujus pecuniis relevata est paupertas prre- nuens precibus, idem ccenobium in paucis annis ad
dicti Patris, et consilio atque adjutorio sublevata regularem commutavit statum. Inveuit ibidem stre-
sollicitudo regiminis liujus loci, et Besuensis mo- nuos mpnachos, ex quibus unum, Widricum no-
nasterii, (adhuc quippe erat ei paucitas monacho- mine, post non multos annos in eodem monastprio
rum) quem praedictus frater ita juvabat in exterio- constituit Patrem monachorum. Quiegregii magistri
ribus curis, ut solus supplere videretur solamen docilis discipulus ita eumstuduit imitari in omnibus,
p.urimum, sed praeter ejus votum, hoc solatium tu- ut in suis omnibus vel verbis vel actibus repraesen-
lit illi paucitas dierum. Alter quoque subjunctus est tari quodammodo videretur Pater Willelmus. Multos
memorato Patri, Theodericus dictus, hujus patriae denique erudiens.in sancta conversatione, aliquan-
civis, quem post diuturnam eruditionem Fiscan- " tos aliorum monasteriorum Patres monachorura ex
nensi coenobio constituitj. priorem , ad ultimum sua protulit congregalione.
Gemmeticensium prrefecit abbatem. Alius ex castro 18. Plures igitur sacerdotum vel 'abbatum , sibi
Belno dicto, miles, Ledbaldus vocatus, et a studio commissorum locorum vel ecclesiarum relinquentes
Sapiens cognominatus, patri Willelmo est adjunctus; curam, ad Patris Willelmi confluebant doctrinam.
cuj'us imbutus doctrina spiritali per aliquod tempus Quidam episcopus.civitatis Albingatae,qure estjuxta
archimandrita in Tornodorensi loco est substitutus. Genuam civitatem, super mare sitam in Italia, re-
16. Fama sacrae religionis eximii Patris Willelmi licto episcopio, praedicti Patris se subdidit imperio.
percitus ctuidam Metensis clericus, generosis ortus Alter quoque episcopus, Barnabas vocatus, genere
natalibus, nomme Benedictus, ejus discipulatui est • Graecus, in hoc monasterio sub ej'us magisterio plu-
aggregatus; brevique in tempore, studendo eum rimis annis est conversatus. Alius vero, Benignus
imitari, doctrina et coqversatione perfectionem atti- dictus, episcopus, a Roma huc adveniens, per ali-
git monasticaevitae.Per ejus igitur relationem com- quot annos cum ipso commoratus fuit, subjectus et
perit domnusAdelbero Metensis pontifex patris Wil- obediens (9*). Abbates etiam perplures ex diversis
ielmi religiosam conversationem; a quo suppliciter r partibus venientes sponte se ipsi subjiciebant, obe-
evocatus, atque sancti Arnulfi abbatia donatus, dire parati; inter quos fuerunt abbas Joannes, di-
eumdem Benedictum ibidem constituit Palrem; ubi ctus Capuanus; alter quoque Joannes, abbas mona-
per multos annos sacris intentus actibus, vita fun- sterii Sancti Apollinaris in urbe Ravenna; Benedi-
ctus multis claruit virtutibus. Ne vero a tanto pon- ctus quoque, abbas monaslerii Sancti Severi urbis
tifice reverendus abbas Willelmus rediret vacuus a Classis, Anastasius etiam et'Marcus, et alii abbates
munere, stolam auro textam, duasque cappas pur- plures ; quos longum est enumerare. Monachorum
pureas aureo limbo decoratas, ab eodem percepit vero non est numerus, qui ab illis venerunt parti-
praesule.Sed etpraefatus Benedictus abbas ordinatus bus. Archidiaconus etiam quidam Mediolanensis,
casulam auro detenter ornatam, atque alia orna- nomine Gotefredus, ut nobilem decebat, nobiliter
menta obtulit ei pro benedictione, qure praefatus Pa- veniens cum multis thesauris, inter quos altare
ter tam hoc in loco quam Eructuariensi a se noviter onychinum, auro et argento decenter ornatum, et
ccepto divisit, ut sibi placuit. Praedictam vero San- quidquid ad capellam pertinebat, ornamentum sci-
cti Arnulli abbatiam post mortem ante dicti abbatis licct ecclesiasticum, secum detulit. Pluribus aniiis
rexit annis multis. in hoc monasterio monachus permansit, ac postea
17. Ex Tullensi quoque clero venit ad eum qui- D per consensum abbatis Willelmi patriam revocalus,
dam, Arnulfus vocabulo, litteris apprime eruditus abbas apud Mediolanum est constitutus.
omnique mundana sapientia doctus. Hic in brevi as- 19. Ipsi denique sancti viri patres ct doctores
secutus perfectioris vitre institulionem, commissa eremitarum existentes, fama sanctilatis longe late-
est ei cura a domno patre Willelmo non solum bu- que notificati, Romaldus (16) scilicet, Willelmus ac
jus, sed et omnium quae sub ejus erant provisione Martinus, quos in magna~veneratione habebat urbs
loeorum. Qui quanta in Jioc loco. egerit bona post Ravenna, caeterique quos intra se concludit ltalia,
referemus, ctc. Domnus igitur Bertoldus Leuco- patris Willelmi expetebant societatem, quia sancto-
rum, qui Tullo dicitur, episcopus per querimoniam rum conjunctio grata et jucunda, Ecclesiaeque per-
a se delapsi clerici confabulationem quaesivit saepe- necessaria.; el econtra societas malorum impedimen-

(9*) In Necrologio Benigniano alii item episcopi - ejus discipulus, qui laudatur a Pelro Damiani in
ejusdem loci monacbi habentur, nempe Joannes ar- ejusdem Vita, num. 31, etforte Marlinus, seu Mari-
chiepiscopusCorinihi,Idibus Decembris, etPibo Tul- nus, sub cujus magisterio Romualdus prima didicit
lensis"episcopus, ix Kalendas Decembris. vitaeeremiticae praecepta.
(16) Romualdus Camaldulensium Pater; Villelmus
863 S. GUILLEL5IIABBATISS. BENIGNIDIVION. 864'
tum bonorum. Ipsi verocultoreseremi.relicta quiete A norutn comes Richardus misit ad eum, reverenter
solitudims, gaudebant stib ejus magisterib associari supplicans ut ad.se veniret. Qui tandem libenter ut
coenobitis.Ex eorum ergo numero adjuncti fucrunt rogatus fuerat pergens, venit ad eum; a quo, sicuti
ei duo, Joannes et Paulus, lilteris erudili, quorum decebat, honorifice susceplus est, multisquc ejus
sapientia ad salutem multaru:Ti profecit auima.nvsi. precibus exoratus est ut ecclesiam Sanctre et indi-
Horum uterque monasticrerel.gio_.is ferventissimi, yiduae Trinitatis nomine et honore dicalam, in loco
ct iu coenobialiconversatione crsteris erant imitandi, qtii Fiscsniius dicitaa olim const; uotam, et a se in
et in contemplativa vita lectioni et orationi assidue ampliorem statum decenler reformatam susciperet,
studenles, videutibus cxemplo fuerunt pariter et atque n.onachorum collegio decoraret. Cujus preci-
acltnirationi. Reverendaememorire Paulus (11)apttd bus annuens, ila praefatum locum omnibus religio-
nos in paee quievit; Joannes (12)tvero hpmo Dei sis studiis, cn.terisque .sonorumcopiis adornavit, ut
sanctam ob convcrsationein vocatus a domno Patre prre cunctis illius provincire locis, felicibus semper
Willelmo, Frucluariensi ccenobio abbas est institu- floreat incrementis. In qiio loco multi convenerunt
tus. De quo loco, quia occasio se praebuit, intiman- nobiles viri, tam clerici-quam laici, ejus doctrinis
dum paucis videtur qualiter fundatus fuerit. cr;pientes instiUii; inter quos"Osmundus episcopus
20. Duo germani fratres fuerunt srepe dicli.aKa- B * sanctreet religiosa; vitre exstilit monachus. Duo quo-
tis Willelmi, unus vocatus est Nithardus, a.ter Go- que cleviciliberalibus artibus apprihie eruditi, aula:
tbefredus. Primus. enrum comisalus honore eniluit, regis postposita, W7illelmum Patrem expetierunl
alius militiaeslipendiis contentus fait; quos prrcdi- mente devota. Unus eorum vocahatur Jocelinus,.
ctus Pater saepeadmonendo a raundi illecebris ab- aHer Beringerius, e quibus prior<postmodum abbas .
dtixit, et ad Chrislum conyerlil. Venienies ergo exstitit, sequens in eodem loco vitre finem accepit;.
ulerque ad hoc Divionensecoenobium.excep.tisaliis De transmarinis etiam parlibus, hoc est Anglorum
rebus, dederunt sancto proteclori nostro Benigno terra, vir quidam nobilis regali prosapia clarus,.
quoddam juris sui prredium, Wlpianum vocattim, Clemens nomine^ relictis. sreculi; pompis ad idem
quodara praesagio futurorum.' In quo loc.o domnus monasterium venit, Deo fnibi cupiens mililare; sed
Willelmus fundavit ecclesiam in boiio.e sancti Be- cum ab homjnibus ex sua patria advenlantibus cre-
nigni, ut notitiacthonor.ipsius sancliin ii!a p.atriai Jjro inviseretur, magis Deo diligens servire cum<
accrescefet, et ut in hrereditate pareulum suorumi quitte, quam vanitales mundi frequenter audire,,
aliquid acceplum Deo redificaret; deinde ut oblatioi Biviouense expetivit coenobium, ubi laudabilis vitae-
eorum ad animarum proficeret lucru.n, atque uti r< complevit cursuro. Fuit itaque, secundum etymolo--
f:uctus bonorum operum quae ibi geruntur, sibi et; giam sui nominis, cleinens animo, omnibus virtuti--
illis esset abolitio peccatorum, et aelernaeyitrc dignai bus adornatus, prreciptieliumililate, ijua in tanlum
rccompensatio praemiorum. Unde et Fructuariensiss se atijecium et vilem asserebat, ut, cum saeerdotii:
ille locus est vocalus. In brevi ergotempore factumi gradu fungerelur, nunquam in omni vita sua, nisi
est nobile ccenobium, ubi de hoc loco et spiritualiat sertel, ad hoc ministerium accedere<praesum.pserit.
cl temporalia subsidia sunt delata; reliquiae scilicett 22. Postquam igitur per annos fere triginta Wil-
mullaecuin corporibus sanctorum, volumina libro- lelmus abbas Fiscanncnse rexitccenobium.cum jam
rum, omniaque ecclesiastica ornamenta.et monachii senectute simul et aegritudinegravaretur, et elegisset
plurimi pariter illuc abierunt. Sed et de aliis suae e sibi Fructuariensem locum ad inhabitandum, desi—
ditioni stt..ijectislocis, et undecunque oblatis sup- deraus in patrio solo quiescere ; considerans prin-
plementis, magnificatus esl.locus possessionibus et•t ceps regni Rotberlus, qui post patrem et fratrem
divitiis ; ita ut iii vita ejus congregatio illius loci:i defunctos primatum tenebat Normannoriim, petiit.
centum numero constaret monachis, exceptis lociss per legatos,eumdem Patrern, ut abbatem sibi sub-
cellarum ei loco subditis, quaefere triginla existunt.;. stitueret, quia loci status aliter sine detrimento-
Convocatis ergo cp:scopis patrire, rege quoque Ar-•- D manere noii posset. Ad ct.jus petitionem, quemdara:
duino, qui ibi postmoium quievit, sua cum conjuge, !; sibi valde dilectum mor.aclium, ejusdem loci prio-
et multis nobilibus ipsius regni, in hor.ore sanciae ffi rem, nomine Joannem, constimit abbatem; licet.
Dei genitricis Marire,sanctique Benigni et omnium n eum alibi magis optasset prrcficere.Hic Italire parti-
sanctorum fecit locum illum sacrari. Con.stituit et ;t bus Ravennre ortus, litteris eruditus, ac medicinalir
alia monasteria in eadem patria, ubi dcputatis mo- i_ arle jier ipsius Palris jussionem e-Ioctus, religiosre
nachis,, et ablratibus, ordinalis adhuc ordo viget et convcrsationis ejus, doctrinae quoque ac oranium
.monasticus. Sanclimonialium ctiam instituit mo- virlutum ipsius prae cunctis aliis exslitit imitator
.nasterium. ; studiosus. Qui, ab exilitale corporis, Jpanneliiius.
21: Audita Dei viri fama nobilissimus Nortman- i- diminutivo nomine est dictus; sed humiHtatis,. sa~

(11) An hic Paulus, qui.in Necrplogiosancli Ger-r- recltistis Idibtis Jtilii. .< seorsim
mani sic designatur, Patdus soliturius sancli Be- e- (12) De Fructuariensi monasteno mira
i-
nigni vi Kai. Junii. Ibi cliam reclusos fuisse colli- agemus,ubi charta, in qua Joannesprimus loci lslius
gitnr ex ipso Necrologio BenignianO, ubi Johsnnes es ablias raemoratur.
86S VITA ': SW
pientirc, discretionis, ac creterarum virtulum tanta.A A ccelestia regna, sanctique Ber.igni adjuttis precibus,
in eo refulsit gratia ut (sicut sanctus refert Grego- etinccelis cum eo gloriam et ih terra juxia ejus
rius in libro Dialogorum de Constantio presbytero tumulnm condignam accepit sepulluram. Cujus
(lib. i, c. 5) in hoc mirum essel intuentibus in soror, nomine Liliosa, ad sancti Benigni vveniens
tam parvo corpore gratix Dei tanta dona exuberare. limina, praedictuni prredium suum donavit Sancto-
Sed quia adhuc domum habitat luteam, suflicit hoc Benigno martyri pro fralris sui septrliura; in quo
tantum dixisse. Dicit enito Scriptura : « Ne laudes loco aedificaverunt ecclesiara in honore sancti Bc-
hominem in vita*sua (__.ce/i.xi). _ nigni, eic. Hunc ergo loeum supradictus domnus
23. Commisit et alia loca memoratus comes Ri- Arnulfus sibieligensomnicura studuileum augmen-
chardus saepefatoabbati Willelmo, scilicet Gemme- tare ; ac primam basilicam ibi magnam coiistruens,
ticum, ut jam diximus, monasleriurn Sancti Au- offidnasque ac reliqna habitacula monachis utiiia,
doeni, montem Sancti Michaelis archangeli, in quo riobile coenobium constituit, possessionibusque ac
loco post mortem Patris praedicti,sujiradictus Joan-" terris augere procuravit.
nes abbas constituit Patrem quemdara monachtiin Mulla subjungit auctor de variis doiiationibus tune
praenominati Patris Willelmi. Vocatus est autem temporis' moiiaslerio Benigniano faciis, qum huc r'e-
isdem frater Subpo, Romanorum patria exortus, et J3 B ferre operw prelium visum non est, sed el complures
jam dicli magislri inslitutione in omni sanctilate recenset ccllas, seu, ut vulg.6appeltanlur, prioratus,
•educalus. Qui pPstmodumquibusdam contrarietati- quw eoaem tempore denovo exslruciw'aut cerU mo-
bus exortis, relicto ipso loco, Fructuariensem (13) nasterio Sancii Beiiigni attributw fuerunl. Tales sunt
abbatiam pluribus annis rexit. Rotbertus etiara rex Wulnonisvilla in pago TricassitiO, in pago Pertueasi
abbatiamSancli Gerroani apud Parisius precatus est Albiniacum, ciyus ecclesiam Arnuljus mox laudatus
prredictum Patrem ut susciperet, et secundum regu- iibrorum ornamento decoravit,impensas tribuendo,
Jarcm institutionem ordinaret. Quod et fecit. Nec- et domnus Girbertus scribendo. Is porrb Girberlus
non et Oddo comes pari devotione loimm sancti ibidem dicilurex primis quos riutrivit domnus abbas
Faronis in urbe Meldorum eidem commisit venera- Willelmus, et ab oflicio Scriptor est appellatus.-imto
Jiili Patri. Sed el honorabilis praesul Mellensis Ec- eutem 1005 restaurala est et novis prwdiis dotata
clesire Theodericus Gorzienseni abbatiam eodcm cellaSancli Stephani prope Belnam,acWiIIdmi pr>
?elo Dei commendavit illi, defuncto illius loci abbate; videntiae commissa. Anno 1023, eidem' dottata fuit
qui dum prrefatum regeret locum, ex ciero Mctensi cetla BeataeMariaede. Salmacia, ut monachi ibi mit-
quemdam clericum, Sigifredum vocalum, lilteris terentur etc. De iis rebus complures chartm habeniur
bene doctum, ad monasticum aitraxit ordinem. C gpud Perardum; ubi etiam Lethaldus milesdat anno
Qui post ejus decessum eamdem rexit congregatio- 1006 ecclesiam Sancti Petri in loco Puteotis, ut ibi
«em. monachi instiluantur, et Haimo consilio Lamberti
24. Domnus vero Arnulfus istius loci prior, ut episcopiSancti Flaviani locutn, anno 1050 Willelmo
'«_. d.ximus, cum patris Willelmi et prrciati praesu- subjecit, ul ibi monasticum ordinem repararet. Iro-
bertus lunc
jis admoneretur precibus ut jam dicti loci susci- risiorum Lingonutn arckidiaconus, qui poslea Pa-
,
peret curam, alque abbatis officium, ipse humilitalis hudem episcopus faclus fuit, oblulit per donum et
amalor nullo modo assensit, mag.suue elegit sub- Lamberti episc.opi,sancto Benigno abbatiam
.
csse quam praeesse, solummodo cujusdam parvi loci SanCti Amatoris prope Lingonas, ut ibi moriachi
a prrelaxalo patre Willelmo sibi expeiivii curam et sisterentur, qiii Deo hyranis et knidibus die noctu-
domiiiium. Esl autem locus ille siius in confinio que descrvirent. Eodem Lamberio. laudante Ayino
.
Tullensis et Lingonensis parochiarum, in loco qui comes dedit Willelmo abbatiam in honorem sanctae
vocatur Brittiniaca cuiiis (14). Quomodo vero Dei genitricis Mariae sacratam, et ante suum ca-
sanclo Benigno islius loci patrono fuerit datus, strum, quod SaxonisFons dicitur, posiiam, quatenus
nunc rcferemus. Jacob Tullensis urbis episcopus, ] ordo monasticus, qui ibi qttondam fuerat instilutus,
duni rediret Roma , incitatus faaia miraculorura ipsius repararetur studio. Cmteras donatwncsotnit-
timus. Ssd non licet :egregii ponlificis
quaein hoc loco Dei operabatur clementia per istius Brunonis prwtermiltere
sancti merita, ad ipsius martyris Cliristi advenit encomium, quod his verbis prosequilur
tumulum, cupiens a Deo veniam adipisci delictorum chronographus:
per hujus gloriosi martyris interventum. Dumque- 25. Quia longum est enarrare cuncta quae huic
per aliquot dies remorando ad tumbam ejus ccelo- monasterio collata sunt (15), tempore domni Bru-
runi penetraret intima, vocalus a Domino esl ad[1 nonis episcopi, et quibus per ipsum vel propter ip-

(13) Aliquot vasa sacra a Suppone Michaelinae e Perardus. Ej'usdem loci ecclesiam dedicavit et dola-
ecclesiredatamemorat Arturus in Neustria pia, quii vit Bruiio, postea Leo IX papa factus.
eumdem Fructuarium recessisse anno 1048, ibiquee (15) Pfivilegia, etc, monasterii Benigniani a pon-
obiisse auno 1061 scribit. tifice Romanp confirmari curavit Bruno, ad quem
(14) Huic loco duo altaria dedit Berfholdus epi- Benedictus papa ea de re binas epistolas dedit, quas
scopus Tullensis anno 1005, ut monasiica religione
e et totidem ipsi Willelmo scriptas exhibet Perardus,
a Willelmo insigniretur. Donationis chartam habet:t cura aliis donatipnum chartis. Roberfus rex postea
867 S. GUILLELMI ABBATIS S. BENIGNIDIVION. S68
sum ali aliis augmcnfatuin est bonis, ad ipsius yitae A gravatus optaret dissol-viet cum Christo esse, bonam
finera, I.abitateribus hujus domus Dei omni tenipPre consummationem laliorum suorum adimplere cu-
dolendum et deflendum, veniamus. Sed ante paucis piens, per omnia monasleria qure sub ej'us fuerattt
describere curabimus qui fuerit modus vitae ejus. magisterio, incipiens ab Italia, circuiendo et fratres
Fuit itaque in eleemosynis largus, in. vigiliis sedu- exhortando, ut ea quae ab ipso didicerant mente
lus, in oratione devotus, in cliaritate perfectus, in relinerent et opere adimplere satagerent. Si quidem
humanitate profusus in sermone paratus, in con- ejus doctrina fuit ut, juxta quod praecipit sancti
versatione sanctissimus : erat irreverentibus terri- Benedicti regula, in verbo, in omni actione, in vesli-
bilis aspectu, metuendus severitate, reverendus in- tus qualitalc, humilitatem videntibus se semper
cessu, venerandus benignitate. Censuram auclorita- ostenderent, et ut, honore se invicem praevenientes,
tis temperabat mansuetudo humilitatis; non perso- dilectionem sine simulatione exhiberent. His etaliis
nae potenliam, sed morum elegantiam attendebat in virtutum operibus intentos, etiam distincte legendi
singulis; et tanto eminentius unumquemque hono- atque psallendi magislerio erudivit. Haec docendo
rabat quanto sanclius vivere didicisset. Clericorum caeteris monasteriis peragralis, pervenit ad cceno-
ac monachorum, sanctimonialium quoque, necnon bium, nomine Fiscannum; ubi plus solilo infirmi-
viduarum ac pupillorum pater erat, atque inter. di- tate praegravatus, senliens sibi imminere ultimum
vites et pauperes ita medius, ut pauperesillum quasi vocationis sure diem, convocatis frairibus per octo
patrem aspicerenl, divites vero quasi superiorem dies exbortans eos, atque absolutione et oralione
sibi divitem timerent. Quandiu vixit, ita Burgundiam Deo commendans, octavo die Natalis Domini, sum-
patrocinando protexit atque defendit, non clypeo et pto Cliristi corporis et sanguinis sacramento, reddi-
lancea, sedconsiliiprudentia, quo sibi principes pa- dit Dco spiritum. Cujus corpus, a medicis qui ibi
Irire omnes devinxerat, ut cum rex Francorum Rot^ aderant conditum aromatibus, honorificae traditum
bertus cum exercitu maximohanc patriam saepe in- est sepultura iu ipso monasterio ante altare sancti
trans incendiis et rapinis plurima loca vastaverit, Taurini confessoris. Post cujus obitum domnus
nihil in ea retinere potuit, quandiu Bruno episcopus Halinardus (16) suscepibcuram regiminis animarum,
yixit; et, quia ei nocefe ,nou poterat, hujus mali quem praefatus Pater successorem sibi elegerat eum
violentiaecausa domno abbati Vuillelmo tulit abba- consilio et laude fratrum.baculumque pastoralem ei
tiam Sancti Joannis monasterii Reomensis, eo quod transmiserat. Obiitveropr-edictusPaternosterWuil-
partibus favebat, ut justum erat, sui pontificis. Deni- lelmusanno al»Incarnatione Domini millesimo trige-
que quodam tempore memoratus rex cum plurimo r simo uno. Duo liic adjicere visum est qum ab Divio-
exercitu Divionem castrum advenit, circumpositani nense monqsterium speciathri atlinent. Primum insi-
regionem devastans ac depopulans; cujus iram ti- gna Guillelmi erga pauperes charilatis exemptum
mens praefatus abbas Vuilielmus, omnes monachos quod in ipso sancli Benigni monasterio edidit, ex
ab hoc loco per alia monasteria jussit seeeders, ali- Chronico Virdunensi, iomo I BibliolhecmLabbeanm;
quantos vero cum libris et omni ornatu ecclesiaein- alterum Benedicti VIII papm epislolam ad eumdem
,tra castrum Divionense, ac in ecclesia Sancti Vin- Gutllelmum pro monqslerio Benigniano, in qua men-
centii, quam tunc quieto jure monachi istius loci tio habetur Benigni episcopi, supra pag. 340 memo-
possidebant, fecit residere, paucis solummodo fra- rati, quam ex ejusdem loci historia ms. descriptam
tribus ob custodiam loci et saneti Benigni servitium habemus. Sic ilaque habet Hugo in Chronicosub fi-
cum domno abbate Odilone in hoc loco dimissis: nem parlis i, cap. 27 :
quem adhoc accersiverat, ut si for.erexaliquidmali 27. Nec debet reiiceri Vuillelmi Supraregulae
contra liunc locuni moliretur, illius precibus exora- factum memorabile, Cum a Fructuariensi coenobio,
tus dimitteret. Rex vero, ut erat mente benignus, quodjuris eratDivionensisecclesi_e, rediisset, etDi-
cum cognovit propter se monachos dispersos, valde vioni, ut decebat, susceptus, in capitulo qualiter se
doluit. Paucis itaque transactis diebus Franciam D fratres haberent, si necessaria non deessent, inquire-
repedavit nullo negotio peracto. Ipso denique anno, ret; ut audivitomnia esse plena, nullumque locuro
qui fuitab Incarnatione Domini millesimus decimus indigentiae, qui uon possetlevi obice obstrui, inter-
sextus, domnus episcopus Bruno obiit secundo Iia- rogat de eleemosyna : cognovitque quia.etsiconsue-
lendas Februarii, peractis in episcopatu annis tri- ludinaria dabatur, non tamen pauperibus, prout po-
gintaquinque, etc. teraniethabebantrsuffragabantur; zelo succensus eo
26. Quoniam ad finem libri tendimus, obiium qui carnes sanctorum exedit, increpata eorum du-
PatrisVillelmiintimarecuramus.Postquamp'erannos ritia, a sede concitus cum bona indignati animi sto-
quadraginta duos, vinea. Dominicre sedulus cultor, machatione surrexit, et imposita antiphona de man-
eam excolendo jugiter propagare amplificareque cu- daio : Ubi est charitas ? non ultra progrediens, scd
ravit, cum jam senio infirmitatibusque multis prae- boc ejus initium semper repetens, ad cellanum ve-
rogante Lamberto BrUnonis successore monasterii arcliiepiscbpus, Vitam ex hoc Chronicj Benigniani
Benigniani possessiones, et praedecessorum suofum auctore dabimus ad annum 10Jj2 quo e vivis :ex-
pfivUegia confirmavi.t attno 1015. cessit.' '",.'..
(16) Halinardi, quipostea factus est Lugduiiensis
Rflo EFISTOLA AD ODILONEM. 870
nit, et missile quodlibet quod manibus Finees oc- A _" WILLELMO venerabili abbati ct in Christo filio di
eurrit arripiens, cum in ore et animo ejus semper lecto, salutem sempiternam cum benedictione Apo-
versaretur : Ubi est charitas, vasa in quibus fru- stolica. Audita vigilanlia sludii tui qua invigilas su-
mentum, hordeum, et vinum servabatur, disrupit,"et per filios commissos tibi, referimus gralias Deo om-
accitispauperibusvasculaeorum implevit, illud sem- nipotenti. Denique comperimus te jamdiu Jaborare
per corde et ore depromens : Ubi est charitas 1 et Creberrimis tuorum hostium incursibus, et pene jam
operisexhibitionecontestans. Cujus animiindignita- destitutam Ecclesiam tuam a diripientibus et infor-
Vcmvix aliquando ut quod agregatum erat expen- tuniis tuis, qu_e forinsecus pateris condolemus;
deretur, mitigare potuerunt, cum Ubi est charitas, namque pro longanimitate patientiae quam huc
semper repeteretur, etipsiincrassati, impinguati, di- usque exhibuisti adversariis ecclesiaetuae decet nos
Jatatiexprobrarentur. Nec antea cessatum est donec gaudere, et bonitatem tuam Iaudare. Caeterum suf-
«mne illud repositum pauperibus donatum est: et ficiat haclenus hanc patientiam. ita exhibuisse ut
'ipse adltaliam remeans, cum biennio suum a sreculo impune ad nihilum redigaritur res ecclesiaepenitus,
expectasset excessum, tandem redirecompulsus, ante et prre penuria inopire labefactetur ordo religionis
Divionemtransienslocasibi commissa circuibat; de- monasticre, quae inibi sub te dignoscitur praepollere.
bincFiscannum se cfinlulit, ubi imminente anno Do- B i Habes tecum filiuro nostrum Benignum episeopum
minicael021 [leg. 1031] Incarnationis.Indictionexiv gratias Deo effectum monachum, quem admohemus
obiitKaleiidasJanuarii; adcujussepulcrum puerulus honeste et religiose conversari, professionem obe-
decennis a maxima aegritudine satiafus est. Scrupu- dientiae moribus et opere attendere; in qua voca-
iumhic V. C. DnnielisPapebrochii levare liceat,qui in tione vocatus est, in ipsa permanere; deinde illi ju-
notis ad hunc locum, in Vila sancli Richardi, die 14 bemus cum omni imperio, ut inimicos sancti marty-
3unii Bellandiani pag. 997, se perlibenter discilurum ris Benigni insequatur omni justitiae zelo ac cum
-ait, quo in loco Ritualia habeant hanc antiphonam. divina auctoritate feriat eos anathemate, tibi etiam
C.ii breviier respondemushanc hodieque in monaste- prrecipimusne absistas eiin hoc, sed sicut illi auclo-
riis cantari feria v in Cwna Doniini ad Mandatum, ritatem pervasores tuos feriendi concedimus,' jube-
quonomine, uti etiam Guillelmi tempore, inlelligitur musetimperamus; ita tibiper veram obedientiam
lotio pedum, qumhac ipsa die nonsotum in monasle- mandamus ne impedias illum nec probibeas quia
riis, sed etiam in plerisque canonicorum collegiisfieri ipsos malefactores Domini verbi gladio coerceat, ac
solet. Habelur auiem eadem antiphona in Proccssio- sic bene roboretur nostra auctoritas; et quos nam-
nalimonastico, et in libellis officiihebdomadmsanctm, " que ille ligaverit, apostolica et nostra auctoritate
quibus vulgonon clerici modo, sed et quique fideles sint, ligati, et quos absolverit sint nostra pariter ab-
hac hebdomadauluntur. Jam preferenda est Benedicli soluiione absoluti. Damus etiarailli potestatem inor-
rpapm epistola. dinandi, cumque juste postulatus fuerit in sancla
28. BE.NEDICTUS episcopus servus servornm Dei, Ecclesia ordinare, verumtamen te jubente.

SANCTI GUII.LELDII
ABBATIS S. BENIGNI
JEPISTOLiE DUJH AD JOANNEM PAPAM XIX.

{Vide infra in JOANNE

XIX.)

SANGTI GUILLELPII
ABBATIS S. BENIGNl
EPISTOLA AD ODILONEM CLUNIACENSEM ABBATEM.
De obitu WUlelmi Burgundiw comitis; de morte Richardi Normannorum cgmitis, et de rebu$
maxime ad VizeUacense ccenobiumpertinentibus.
rjllABiLL.Annal. Bened., tom. IV, pag. 333.)

Melle favoque dulciori domno Pafcri 0. frater W. D esse cupientes, litterulas vobis misimus, horum qure
cum cxteris fratribus, summae felicitatis munus. apud nos geruntur indices. Inlerius quidem, divina
Omnes qure circa vos sunt flagranti 4es'derio certi gratia, vestrisque mcritis suilragantibus, bene vale-
871 S. GUiLLELMI AB3ATIS S. BENIGNI DIVION. £72
mus ; exterius vero quibusdam, infortuniis graviter _. A.pedibus conctilcandas projecerunt. Unde non solum
fatigamur. Audistis jam, ut credimus, rebus huma- ipse majori ira accensus est, sed et apud omnes
nis excessisse comitem Willelmum, et apud Divio- longe lateque hrec audientes grandis calumnia con-
nem sept.ltum. De obitu comitis Richardi missum tra nos eioi .3 est. Universi enini qui haec audiunt,
non habuimus, nec aliquid didicimus, nisi quantum non solum inimici, sed et qui ante videbamur amici,
a dicentibus audivimus. Praeter ea innotescimus illius injustitiam contra nos auctorizant, nosque
patevnitati vestrae quod monasterium Viziliacense, iiiauditss prresumplionis ct etiam apud saeculares
agente Landricocomile, monachis ejusdem loci cura horrendae cupiditatis inculpant, dicentes non licere
abbate turpiter ejectis, domnus Oddo suscepit sine qualemcunque abbatem a proprio honore qualibet
consultu episcopi Augustoduhensis. Hac de causa in ex causa amovere sine canonica cxaminatione et
tanta ira contra vos et nos locumque nostrum con- judicio episcopi ad cujus dicecesim noscitur peiti-
citatus est, ut non solum n.ala quaeper se suosque nere. Hacc et ejusmodi quamplura ,non rcodo «b
poterit minatur nobis irrogare, monasterium vide- semulis, verum et a consentaneis audientes, et ab
licet Magabrense auferendo, et omnia altaria qu_e in episeopo vinculo anathematis quo f atres llgayerat,
suo episcopatu habemus, excommunicando; sed et ut absolveret, nullo modo antequam reliclo lor.o
omneS, quolquot potest, episcopos, clericos, laicos, B ] cum suis omiiibus ad vos reverterentur, impetrare
cujuscunque ordinis aut dignitatis, in npstras ini- valentes, aliud consilium salubrius invenire nequi-
micilias commovendo. Excommunica-wt etiam no- vimus, prreter qiiod ex vestra parle eis mandavimus
strae congregationis ftatres, ut nullus jam dieto loco ut ad vos revertantur quantocius, ne aliquis perieulo
inhabitet, ecclesiamque- ingrediatur, vel aliquod di- excommunicationis subjaceat subita mprte praeven-
viuum obsequium in ea celebrare praesumat. Ipsi tus. Hrec vero an comes Landricus permittal, vel
verc., fidentes apostolicis privilegiis quibus libertas ipsi velint facere, nobis manet incertum. Quaecun-
ejusdem loci ab antecessoribus proyisa est, p.oni- cta vobis intimare curavimus, cupientes vestram
hilo ejus sententiam computaverunt, et nihil dein- voluntatem ei jussior.em de his omnibus littera ve-
terdiGtis dimittere curaverunt; sed litteras hac de stra cognoscere quantocius. Valete.
eausa ab eo directas despectui habentes, in terram

SANGTI GUILLEIilEI
ABBATIS S. BENIGNI
PRIVILEGIUM PRO MONASTERIO FRUCTUARIENSI.
Acta SS. Bened. Srec. VI, pag. 347.)
(MABILL.

ln noraine sanctre et individuaeTrinitalis. Noturia C

( secuius est fratrem suum m praetitulato Divionensi
fieri volumus fratribus nostris, tam praesentibus monaslerio. Denique Roberlus, qui soltts ex fratri-
quam futuris, et omnibus sanctae Ecclesisefiliis, cu- bus suis remansit laicus, inter caelera sure possessio-
juscunque ordinis, honofis et dignitatis, quod mo- nis dona, ipse, et praedictus frater ejus Nitardus,
nasterium noviter constructum in loco qui Fructua- qure Domino contuleiusit ad construendum mona-
ria antiquo nuncupatur vqcabulo, liberrimum atque sterium speciaiiter locum, Fructuaria diclum, ila
absolutissimum consistat ab omni subjectione de- ut possidebant quietum et solidum Gontardo vene-
bita cuique dicecesivel monasterio, cujus rei causas rabili, viro Taurinensi archidiacono tradiderunt, ut
c-xponere et manifeslare curamus, ne cuiquam, su- inde facer-et legale .tesiamentum, quod appellatur
brepat malae et inconsideratae occasionis tumullus. Judicatus [al. Indicatus]. Quod et factum est eo ra
Quidam fraler noster carnali germaniiate, Gotlo- tionis tenore ut, postquam praefatorumfiatrum pos-
fredus nomine, cum esset sub habitu srsculari, et ses,siotransiret in Domini possessioiiero, nullo modo
libere degeret in paterna hrereditate, elegit funditus prin;am et antiquam perderel libertatis dignitatem.
sreculum relinquere, el posl Deumire. Denique ex- Ergo quoniam de htereditale nostrorum'carnalium
pelens sanctum Divionense coenobium, illuc, vo- antecessorum fiebalhaeres Christus per praedictorum
lente Deo, suscepit habilum monasticuro. Verum D duorum nostrorumgermanorum manus; landem sicut
omnes fratres ejusdem loci, qui prresenics fueruiit, incoeptum est jusio voto, ita decenter expletum est
et oculis hoc viderunt, hoc sciunt, et scire possunt, adjuvante Beo. Interea confirmatum est et stabilitum
qupmodo idem domnus Gottofi'edusin prredicto loco insolide et incoacusse ne subjaceat ulli episcopio,
nullam fecit legalem donationem ex proprio, quod sive moriacterio, seu sreculari dominio, eKcorrobo-
reliquerat, patrimonio, quia in eo successerat fi'ater ratum" imperialibus et regalibus, si\f; episcopalibus
ejus Nitardus jure hrereditario; qui non multo post praeceptis alquepvivilegiis. Insuprjr autem subnixum
873 ANNALES 8. BENIGNIDIVION. 8/4
scrjpto apostolico asummispontiflcibusuniversalis A transmissa, scilicet texlum*unum auro, geminis «t
Ecclesiae, prius a domino papa Joanne, deinde ab lapidibus mire ornatum, casulara auro decoratam,
ejus successore domino papa Benedicto, ubi in La- et duae stolae deauratae cum eanim manipulis, et
teranensi basilica sedebat undique circumfultus unum cingulum, atque quatuor amicti deaurati
plena synodo, in qua, exceptis abbalibus, vel reli- Ilaqtte causis redditis hujus descriptionis, superes-
quis diveisi ordinis, seu dignitalis fidelibus,quadra- ut confirmetur subsequentibus idoneis testibus cun'
ginta adfuere episcojn cum sancti Petri Cardinalibus certis testimoniis. Ad quam confirmationem, etc,
quiomnes testamentum, quod dominus papa Bene- ego frater Willelmus, dictus abbas veridica affectio-
dictus ipsi loco fecit, post ettin conlirmaverunt, et ne, sicuti coram ipso loquens testor Dei pro amore
signantes signaverunt, atquejaculo excommunica- in supradictis fideliter insudasse, et nuncpropria
tionis et maledictionis pariter omnes illud damna- subscriptione hoc testamentum confirmans, omnes
verunt. Quicunqueillam molestare teiitaverit sanctio- subscribentes adrequalem hujusretribulionis merce-
nem tantae auctoritatis', nemo movere debet ad oc- dem votis omnibus pro posse admilto, et sic praesen-
casionein quempiam ex nostris fratribus, sive ali- tes et absentes quamplures subscribere exoro testes.
quem 1'ocpinsidiare volentem injustis conspiratio- n Leoterius miseratione Dei archiprresul Seuonum
nibus, ut materiam hujus Jibertatis calumniandae subscribens suffraganeosnostros subscribere rogavi.
inde sumere conentur, quod in ccenobio, ubi supe- Goslinus archipraesul Biluricensis et abbas Sancti
rius nominati fratres sanctre convcrsationis habitum Benedictifirmavi, FulcoAmbianensis iirmavi. Fulber-
susceperunt, abbas sum ordinatus, et in aedificando lus episcopus Carnolis firmavi,Odilis [al. Odo]abbas
monasterio Fiuctuariensi apposuerim manus: quo- Cluniacensis firmavi, Everardus abbas Sancti Mar-
niam et me defendit, sicut supra monstratum cst, tini firmavi. Gosbertus abbas Turonis Sancti Juliani
justa occasio, et locum tuetur ipsa restitutio, quia' firmavi. Ego fraler Arnulfus prior, elc. Teodertus
ab ingenuis possessionibus antiqua libertate liber [f. Theodebertus] abbas. Osmundus episcopus,
est Deo donatus, et quia paupertacula eorumdcm Ecmonus, etc. Ego Rotbertus gratia Dei rex Franciae
fratrum et germanorum nostrorum non sufliciebat meum et filii mei regis Ugonis nomen scribere
ut stabiliretur, ab virorum multorura, praecipue Ar - rogavi. Ego Rotbertus rex firmavi manu propria.
duini rCgis et Bertae uxoris ejus ministerio est fun- Ego Ugo rex Sfirmavi. Ego Erveus archiclavis Sancli
datus. PraetereaNitardus inde per legale testamen- Marlini Turonensis firmavi. Ego Ugo archipraesul
tum successor effectus, patrimonium quod relique- Turonensium iirmavi. Ego Rotbertus Rolpmagen-
ratGotofredus, pnstea Fructuariae Jegitima traditione C sis archiepiscopus omni auctoritate firmo. Ego"
donavit funditus. Sed ne qualibet justa occasione Ugo Bajocacensis ecclesire episcopus firmavi. Ego
malre susceptioni detrahendis seminarium nascere- Ugo Constantinensis episcopus firmavi. Ego Ugo
tur, cum beneplacito domini Brunonis episcopi, de Ebrpjacensis episcopus firmavi, Ego Norgaudus
praedictis omnibus a volo nostro non discrepanlis, Avriricacensis [Abrincensis] episcopus firmavi. Ego
et fratrum amicorumque utriusque partis sumpta Rotgerius Lisuncensis [Lexoviensis] episcopus fir-
insigniora ornamenia ab eodera monaslerio, et in mavi, Siefredus episcopus Saxicensis [Sagiensis]
memoriam ipsiUs al eum consol iiidum Divionem firmavi.

APPENDIX AD SANGTUM GUILLELMUM.

ANNALES S. BENIGNI DIVIONENSIS

EDENTE G. WAITZ PH. DR.
(Apud PERTZ;,Monumenta Germanimhistorica, Script. tom. V, pag. 37.)

Annales breves una eademque manu usque ad an- D universitatis Divionensis asservatus et Nr. 269 no-
num 957 scripti, ex codice Coloniensi, ubi postea tatus, anno 1837 a me exscriptus est. Saeculoxn
a diversis addita est continuatio, editi sunt Mon. inc. exafatus esse videtur; continet vero praeter alia
SS. I, p. 97. Eosdem descriptos, sed multis notis (19) fol. 44-57, cyclorum tabulam usquead annnm
auctos,quarum magna pars(l-S) ad res spectatTul- 1064 deductam, eamdemque ultimis foliis usque ad
Jenses, in Annalibus reperimus S. Benigni Divio- annum 1215continuatam. Quorum margini quidam
nensis. Quoruni 1 codex etiamnum in bibliotheca srcc. XIIusque ad annum millesimum notaliones il-.
NOT^E. '
(1-8) A. 895, 906, 921, 934, 962, 965, 994, 996, 1000.'
(19) Cf. Archiv. VII, p. 445.
PATROI..CXLL 28
 178 APPEND. AD S. GUILLELMUM. %%
las adjccil, quas parlim cuni Annalibus Coloniensi- A vesligia sequuntur (25), quo fere tempore priores
bus coiivenire, partim res Tullenses explicafe dixi, desinere scriplorcs Divionenses supra dixi; et cum
ila ut excmplar Annalium illorum in hac urbe repe- cliam ex antecedenlibus quaedam, e, gr. notae Vir-
titum cl auctiim ante oculos habuisse videatur. Ea- duncnses omnes, sint prretcrmissa, haec postea de-
dem vel ejusdem lemporis manus anno 840 Annales mum codici Divionensi illata esse putarim. Annales
Lugdunenses exscripsit.Successit manus, quaeusque Besttenses anho 1119-1174 in monasterio illo conti-
ad aniiura 1065, alia quaeusque ad annum 112-4An- nuati sunt, Sancti Benigni Divionenses in hoc libro
hales prosecuta est; et hi et alii scriptores prioribus usque ad annurn 1214 a diversis deducti. — Alter
annis res Lingonenses (20) ct Divionenses (21), alii vero extat.
adjecerunt Virdunenses (22), alii denique varias con- 2. Codex Montispessulanus Nr. 48. fol., antea C.
gesserunt adnotationes, quas tum e foutibus nobis Bouhier B. 48 et olim in eode.m Sancti Benigni coe-
incognitis, tum ex propria reruro cognitione hause- nobio asservalus; qui srec. xm scriptus fol. H,
runt; omnes vero srec. xn inc. in hoc labore occu- seqq. cyclos continet ab ar.no 1-1595 tribus colum-
,pati fuisse videntur. Sed inde ab anno 1125 niulli nis e.varatos, in quorum margine Annales leguntur
sihi sttccedunl auclores, qui plerumque rebus qnas ad supradictos prope accedenles. Usque ad saec. xn
"cnarrant requales fuerunt et satis accurata rerum B paucae ta_.t,umexstanl nolre ereque partim aliunde
cognitione imbuti. Verumeliam anlecedentia srcpe haustae; inrle ab anno 1108 vero plures occurrunt,
non minorishabenda sunt auctoritatis, quippe quorum quas, quanivis non uni dcbeanlur scriptori, saepeex
niaxinia pars e codicibtis antiqnioribus sit descnpta. 1 esse desumptasfacile est intclleclu (26). Interdum
Quod quo satius perspiciatur, qii-ecunque e codice foriasse idem utriqiie coiiici similem notationem in-
Tullensi sumpta videntur, liltera obliqua expri- tulit; alius hunc, alius illum .prselulisse videtur.
menda curavi, caque ita distinxi, ut quae ad Anna- Post aDnum 1214 vero hic soliis qure in monasterio
les Colonienses prope accedunt typis artius, reliqua memoriretradcbant.ur recepil iisque usque ad annum
latius positis indicentur. Cietera liltera exprimunlur 1285 ornatus est. Qure omniaanno 1837 exscripsi.
vulgari; setl qure cuique manui debeanlur, quam Labbeus ex coclice1 ruagnam Annalium partem
accuralissime potui anuoiavi. — Ex his Aimalibus edidit (Bibl. mss. 1, p. 293); ex quo Botiqueti conti-
Bssuenses (Mon...II, p. 2i8 editos) descriptos esse nualores fragmenta receperunt (XI p. 545; XII, p.
(25), nemo negabit. qui vidct nolationes ibi a di- 510, XVII, p. 741). Quaein codicc 2 leguntur huc-
•vcrsis scriplas bic uno calamo esse repetilas (24). usque, quod sciam, inedita sunt.
Neque lamen ultra anrium 1118 Bcsuenscs illorum G. WAITT;.

ANNALES S. BENIGNI DIVIONENSIS.

'
<S6-i.) Hujus (Cliilbeberli II) temporc sanctus C Madelucus Virdunensis ej/iscopus, cujus corpus in
Agericus Virdtinensis episcopus claruit in miraculis; cripta sancti Vitoni sepnltum, post 40 annos inven-
quod eliam Forlunaliis poeta non tacet (27). tum estrncorriipUim.
755. * Ibi 3 benedicttts, est Pipinus rcx a sancto 768. Piptnns (28) rex obiilS. Kal. Octobr.
Slephano papa Parisius et filii ejns Karolus et Kar- 769. .I.iilmm regni Karoli regis.
lomunnus, ct filia Gisila,.inter sacra missarum sol- 770. (Aul 771.) E. liarlotnannusobiil I.Non.De-
lenipniu, precipiente sancto Pelro et sanclo Puulo et cembr.
bealo Dionisio. 772. Adrianus papa efficitur.
Ordinatio 4 domni MadeluciVirdunensis episcopi. 776. ConversioSuxonum.
(7C0.) Temporibus•• Pippini regis viguit sanctus 778. Karolus in Spanias intravit.
VAR1.4LLECTIONES.
1 I/a)ic untmt notationem manu j3 scripiam ex annis prioribus recepi. Cwtera usque ad a. 752 omisi. 2
* 752 coi-r. 755. cod. 3 pntna manu. Hmc exscripta sunl tn Ann. Bes. 4 manu j3, • tnanu y.
NOTiE.
(20) A. 858, 856, 880, 922,. 981, etc. > D (1035), 1052 (1087), -3088, 1101, 1105, 1105-1107.
21) A. 871, 912, ctc. . •II17-quaeclainaddunt, qure plerttmque ad monasterii
(22) A. 564, 753 (760), 868, 882, 915, 925, 925, historiam peitinenl. Nola a. 888 cum iis ad verbum
939, 940, 951, 975, 1005,1046,1060. convenil qure cx boc codice Arch. VII, p. 448 edidi;
ex Ann.Besuensihus ubi pro a. 869 fortasse 888 legendus est.
(23) Ann. S. Benigniminimemonaster.um
iluxerunt. Neque S. Benigni a. 1002, . (26) Vide qure notavi anno 1110,1121.
sed jam sre.c.yi, condiuim est. (27) V. Bertarii
" • Gesta ej.p. Vird., c. 6. Mon. SS.
(24) Besuensis scriptor annos saepemalettirbayit, IV, p. 42. .
e. gr. qure ad a. 828 pertinent ad a. 855 retulit, res (28) Eiiam ann. 768-772 ad Ann. in Coloniensi-
a. §88 et 899 in cod. Divionensi una manu scriptas bus exscriptos perlinerc putarim, quamvis hi a. de-
in a. 891 et 892 posuit. •- raum 775 incipiant. Fontes vero horum Annalium
(25) A. 600, 652, 751, 830, 879, 885, 888,955 Mon. SS. I,' p. 96 indicati sunt.
877 ANNALES S. BENIGNIDIVION. 873
779. Karolus Saxoniam venit. j
A Amolo (51), prrefati episcopi diaconus, Prdinatus
• episcopus Lugduni 17 Kal. Febr., et lacrimabile
780. Saxonia capta est. bellum inter filios imperaloris Ludo^yici haud iS
781. Karolus Bomam vadit. procul ab urbe Aulisiodoreiitium; in quo Christia-
786. Signum crucis in vestibus. Item Karolus Bo ttus utrimque populus mutua se crede prostravit
mam perrexit, deinde ad Sanctum Benedictum et ris 7 Kal. Jui: Cujus etiamanni principio nocturnis ho-
lux ingens a parte aquilonis emissa, et longe la-
Gapuam. teque diffusa feraii portento nocteni prene in dicn»
788. Karolus per Aiemaririiamveriit ad fines Ba- .vertisse visa est.
vidrim, 841. Bvllum inter Ires fratres, scilicet Ludowi-
790. assilo dux venit ih FrariCiam, 6t Bawaria Curo,Lotharium ac Karolum, filios Ludowici impe-
eapta esl. ratoris.
791. Karolus pergit in Sclavos, qui dicunlur 843. Sergius papa successit.
Wilti. 846. Leo papa successit.
795. Karolus rex Hungrorum regnum vaslat. 855. Benedictus papa successit. Hlotharius rexob-
796. Obiit Adrianus papa; successit Leo papa. iit i Kat.Oclobr..,filius Ludowici. Sic,c'introivimus.
'800. DomnusKarolus rex imperator faclus est, et 856. Obiit17Teutba.dusepiscopus(32)16Kal. Sept.
<aRomanis appeilatus est augustns. ^ 857. Nicholaus papa successit..
809. Transitus sancti Liudgeri episcopi et con- 867. Adrianus papa successit.
fessoris, capellani ipsius Karoli. 868. Fames valida. — Halto 18Virdunensis epi-
8l4. Karolus imperalor obiit. Initium regni Lu- scopus obiit 19; Berhardus successit "V
dotvici, fdii ipsius Karoli Magni. 869. Item fames valida, et morlalilas hominum et
816. Leo6papa obiit. pestis animalium.—Lotharius " rex obiit.
817. Successit Stephanus, et ipso anno obiit; 871. Ventus validus. — Cepit " (35) Divionense
successit Paschalis. monasterium.—Johattnes papa successit.
822. Fames vatida. 873. Adventus " locuslarum.
825. VisioWetatii. , 877. Prid. Non. Oclob. obiit Karolus imperator et
7
824 (29) Natus est Karoms, fillus Ludowici, in .Hilmentrudis regina. Ilerum Karolus ltaliam ingre-
Franconofurt Idus Jun. In quo palatio novo illo anno dilur, eteandem terram Katiomdnnus per dtiumviam
imperator hiemavit; et a Paschali papa in die pa~ intravit. Inde Karohis territus fiigit, el i» eodem
SchaeRomre [Lothar-ius s] coronatus Ct imperator itinere mortuus est.
est appellatus. Drogo pridie Idus Jun. in Francono- r 878. 4 Kal. Novembris echjpsis *2 sotis i, feria
furt presbiter est ordinatus * cui et episcopatus circa oram diei octavain, et permansit fere hora di-
Mettensis est datus. — Paschalis papa obiit. Euge- midia adeo obscura, ut siellw clarissimm
apparerent.
nius successit. 879. Ludowicus rex Saxpnum, adliuc fratre suo
827. Valentinus successit papa, et ei «uccessit Karlomanno vivenle, Bawariam
ingredilur.— Obitus
feregorius. Ludowici regis 4 ,3 Id. April.
855. Annus 22 regni Ludowici.
M 880. Obiit »4Isaac episcopus (54) 15 Kal. Aug.
838. Albericus episcopus Lingonensis obiit
12 Kal. Jan. 881. Indiclio 14 die tertio Nonarum Augustarmn
840. Hludowicus imperator obiil 12 KaU Julii.— mensis ipsius intrantibus die Marte el 6 concur. i.nie-
runt " bellum Franci contra faganos, Lodowko,
Eelipsis '\solis 5 Non. Mai. filio
Lodowiciregis, primum exeunte ad pugnam, Deoqua
Eclypsis a (30) sPlis accidit in diebiis laetianiarum
3 Non. Mai 4 feria circa horam diei octavam et donante politi sunt victoria, et pars innumerabilii
permansit fere hora dimidia adeo obscura, ut stellre eorum maxima cecidit.
in coeloclarissime apparerent. Hoc anno sancte me-
morie Agobardus Lugduncnsis episcopus obiit 8 Idus 882. Obiit' 5 Berhardus (55); Dado successit.
Jun. Ludowicus quoque imperator defunctus est 12 884. Sedes " Nordmannorum in Obiit
Kal. Jul., et memorabile atque insigne opus 13quod Karlomannus rex Non. Decemb. Diusburg.
forum vetus vocabatur Lugduni corruit ipso ''• die
intrantis autumni, quod steterat a tempore Trajani 885. Karolus imperaior efficitur Francorum.
imperatoris per annos fere septingentos. 887. Burgundia *8a Nortmannis vaslatur.
VARI.E LECTIONES.
8 manu diversd. ' alio atramentoscripta, eliamin Ann.Bes. 8 deestcod et Ann. Bes. ' effectus
repelita.
corr. ordinatus c. ,0 manud; Ann. Bes. Itmchabent a. 855. " alia manu. " manu a prima paulo' di-
versq (a)"fortasse idem scriptor hmc diversis temporibris codici intulil. i3 opis corr. opus c. u ij.se c. l5
hau c. eademmanu qua prwcedenlia; aut ad hunc arit ad a. 857 pertinent. " tnanu. § 18manu nescio
19jamvix legenda. " manut. " alia manu. "
qua(fiauty).
Sk " eclypsi solis c. " fortasse III. COJT.1111.
c. manu § (?). initium cod. incoaverunt Ann. Bes.,s Hmc in loco raso (manu 8 aut y?). « tret
*8alia manu. Ann.Bes. «.891.
fere litterw (est?) erasa. c.
WIM.
(29) Rectius 823. (35) Restauratumest; v.Chron.S. Benigni Div,
(30) Ex Ann. Lugd. I, p. 110. ap. Dachery Spicil., ed. 2, II, p. 376. •
(31) Haecad a. 841 pertinent; v. Ann. Lugd. (34) Lingonensis'. . .
(32) Lingoncnsis. (3b) EpiscopusVirdunensis.
,879 APPEND. AD. 8. GUILLELMUM. «80
; 888. Karolut imperator obiit. Arnulfus rex effl- A 936. Johannes obiit. Leo papa successit, et ei suc-
eilur. cessit Stephanus, Stephano Marinus.
889. Odo " rcx Francorum. 959. Bernuinus " obiit *'.
895. Jnilium rcgni Karoii pueri. Hujus miles Ha- 940. Berengarius *» successit.
gano. 946. Marimis papa obiit. Agapitus successit.
"
(895). Tullus civilas succensa est 2 Non. April. 951. Otlo rex Italiam ingressus, eatn sibi subju-
895., Arnulfus (56) Romm cesar efficitur; audiia yavit. — De M monasterio Sancti Petri et Sancti Vi-
miseria famis ac mortalitatis et Cliristiani hominis toni a Berengario episcopo et monacho pelluntur
alterius carnemcomedentis. Ungari (57) Italiain in- clerici.subroganlurmonachi, quibus preficilur Hum-
gressi multa fecerunt; et Arnulfus imperator obiit ac bertus abba primus.
Lodowicusin regem elevatur. 955. Conjuratio Liudulfi el ducis Conradi adversus
899. Richardus 3J comes Burgundire pugnavit cum Oltonem regem.
Nirtmannis in villa Argentolio et occiditeos5 Kal. 954- Agapituspapa obiit. Oetavianus successit.
Jan.— Obiit3llOdo rex. 957. Liudulfus, Otlonis regis filius, subjugata sibi
"3
900. Zundebaudus rex filium Arnulfi occidit. Jtalia, ibidein obiit. — Cruces apparuerunt in vc-
901. Zendebauldus 3Vrex obiit. B slibus.
902. Obiil Pelronilla. 961. Otto puerulus in regem elevalur in Aquis-
904. Bellum inter Conradum et Adalbertum " grani palatii. — Eclipsis solis fit.
Frdncos, in quo Conradus cecidit. 962. Obilus dohmi Gauslini presulis 7 Idus Sepi,
905. Adalbertus capitepiectilur. 965. Ordinaiio domni Girardi ponlificis 4 Kal.
906. 5 Id. Seplembris obiit Ludelmus " episco- Apr.
pus (58). 965. Octavianus papa a Roma exiit. In cujus loco
909. Ungari Saxoniam et Tlturingiam vastant. Joannes subslituitur.
911. Ludowicus, filius Arnulfi, obiit. Burchardut 966. Octavianus obiit.
dux occidilur. Conradus, filius Conradi, in regem ele- £72. Otto magnus imperator obiit.
vatur. 975. Obiius domni Humberti abbatis 2 Non De-
912. Cometwvisw sunt. Tunc " fecit Warvierius cembris, primi " abbatis monasterii Sancli Vi-
episcopus (39) privilegium de ecclesia Sancti Vin- toni.
centii (40). 981. Ordinatus •* est Bruno episcopus (45) per
915. jEcclesia ss principalis sanctae Mariae Virdu- manus Burchardi archiepiscopi Lugdunensis.
nensis igne succenditur (41). 985. Oltojunior imperalor obiit.
916. 24 annus Karoli. 989. Inmense Aug. hora vespertina cometm visa
920. Cpnradus rex obiit, ei Heinricus successit. tunt in occidente. Rex k" Robertus regnare incipit.
921. Ordinatio domni Guuzlini prmsulis (42) 16 990. Obilus pii patris domni abbaiis (44) Rolbertt
Kal. Apr.— Obiit" Ricardus comes 2 Kal. Septem- in Non. — Ordinalio *°domni et eximii patris
Aug.
bris. Willeimi Divionensis " abbatis coenobii per manus
922. 17 Kal. Jul. Karolus pugnavit cum Rolberto, memorandi *8Brunonis urbis episcopi
Lingonenicre
et Rotbertus occidilur.— Obiits' Warnerius episco- in officio arcliimandrite
atque presbiteri.
pus 1.4 Kal. Aug. 994. Obitus domni Gerardi episcopi 9 Kal. Mai.
923. Obiit'" Dado Virdunensis episcopus.
996. Rerloldus episcopus 8 Kal. Sepl. ingressut
925. Succedit *° Bernuinus.
in Tullum est 5 Id. Octob.
929. Johanncs papa obiit; successit Johannes.
'934. Gonversio monachorumSancti Apri. 997. Ordinatio ejusdem M).
935. Heinricus maqnus rex obiil, et Otto suc- 1000. Obitus Stephani episcopi 4 Id. Mart.-
eessit. 1002. Obiit "0 Otho tercius. — Hoc ^1 aniio ince-
VARIJE LECTIONES.
" alta manu ?. " fortasse etiam hwc ad a. 895 pertinent. n eadem manu qua a. 8S7.—Ann. Bes. a. 892.
" manu %. "lege ex Ann. Col. : filius A. occiditur. *'*Alia manu aut eadem manu postea addita. 3"
tdalbcum c. " hidelmus? cod. " alia manu (§?). "8 mantty. ""mattuS. 40alio atramento quam anni
925. «olilia. w manu y (?) " dha manu addilur : In decein et Vllll annis sunt lunationes CCXXXV.
13reliqua add. manus y. '• manu 3. 4Salia manu. 46alia manu. *' erasum est c. Besuensis Ann. Bes.
18m. m. in toco raso c. " fortassejungendum est: 5. Idus Oclob. ordinatio ejusdem, quamvis idiima verba
alia manw ad a. 997 scripta esse videanlur. "" manu e. Hic prhna munus desinil. 5J alia mariu.
VARLE LECTIONES.
(36) Hrec Ann.CoIon..a.896. (41) Cf. Mon. SS. IV, p. 56, 40.
(37 Ann. Colon. a..899. (42) Tullensis.
f38) Tullensisr (45) Lingonensis.
(39) Lingonensis.. . (44) i Quis sit iste Robertnsabl.as inccrtum, i
(40) Cf. Chroft. S. Benignil. 1., p. 380. Mabiilon Ann.TV, p. 62.
881 ANNALES S. BENIGNIDIVION. 884
pta sunt novi fundamenta monasterii Divionensis16 \A 1027. Arnulfus prior oblit.
KaL Mart. feria 5. 1050. Larabertus episcopus Lingonensis obiit; cui
1003. In menseFebruario cometrevise sunt mane successit R.icardus, qui ejectus est ab episcopatu n
in parte orientis. Girardo archidiacono; pergens in Flandriam,' obiit
100.5, Obiit *" Fingenius abbas (45). Succedit illic.; et successit Hugo in pontificatu.
Richardus piissimus; a quo et incepta sunt funda- 1031. Obitus patris eximii Willelmi.
menta monasterii Virdunensis, 1035. Hoc (46) anno eclipsis facta est solis die te^
1015. Obitjis •* domni Warneri abbalis. 6tivitatis sanctorum apostolorum Petri et Pauli (Jun.
1016. Obiit hoc anno Bruno, Lingonensis eccle- 29), feria 6 meridianis horis, et stella clara visa
sire episcopus eximius, et pauperum Christi tutor est.
acdefensor 1046. Obiit " Richardus,abba (47) piissimus ;
1017. Successit •*•Lambertus. 6uccedit Walerannus, frater Hugonis Linguonensis
4018. Hoc M anno fuit dedicata secclesia sancte episcopi; etobiit Ricliardus Virdunensis episcopus;
Marie in Divionensi monasterio cum toto atrio ejus- cui successit Theodericus. — Ordinatus "' est abbas
dem loci per manus Lamberti episcopi feria 3 ro- Halinardus Lugdunensis archiepiscopus in' loco qui
gacionum (Mai, 13). ] dicitur Erbrestino (48) coram Heinrico cesare, filio
B
1024. Heinricus imperator obiit, qui pro slrenuo Cononis.
amministratis regni gubernaculis aeternam sibi me- 1049. Hoc anno venit sanctus Leo papa in Gal-
moriam.adquisivit; cui Cono in regnum successit, liam, et in concilio Remensi depositus est Hugo
1026. Hoc annoiobiitOtto Burgundire comes. Lingonensis episcopus; successit Harduinus.
Codex 1. Codexl**.
1052. Hoc anno obiit Rome abba et arcbiepisco- 4052 ". Hoc anno obiit domnus Allinardus "
61archiepiscopus et abbas istius cccle-
ei
pus Halinardus, successitque in arcbiepiscopatu Lugdunensis
Humbertus et in abbatia Johannes, abba Fiscanni, sie; cui successit Johaniies, abbas Fiscannensis et
monacus hujus loci; postea dimisit abaciam, et fui-i
hujus loci monachus; demissaque 3° anno, fuimus[
sine abbate annis duobus. mus sine abbate per tres annos.
1056. Ordinatus est Adalbero abba Divionensis 1056. Hoc anno ordinalus Adalbero abbas Divio-
Idus
ab Harduino episcopo Lingonensi 6 Idus Aprilis. nensis ab Harduino Lingonensi episcopo |6
1057. Hoc anno •* dedicata est recciesia sanclrej Aprilis.
MariaeSaxios m....s (49) a praefato Harduino epi-
bcopo, et confirmata carta est donationis, qure facta
est ab Aprimone comite et ejus Jiliis.
1060. Obiil " Walerannus abba (50); succedil
Griraoldus..

VARIJE LECTIONES.
*" manu
y. »s ffmc eadcm mdnu qua a. 1015 scriplu sunt. !4manu 7. -•* aliq manu, qum ettam notas a.
4049-1057. scripsit. "6 deest 1. " manu 7. *8 Qum hunc annum antecedant partim cv.m 1 conveniunt
(a. 404. 407 512. 526. 575. 1020.) partim aliunde sumpta sunt (a. 486. 802'. 814. 910; 939. 969. 1000.).
Hmc inde ab s. IX hic afferre juvat:
802. Hic factus est Karolus, filius Pipini, imperator Romanorum ; precibus Adriani pape vocatus, ©bse-
dit Longobardos in Papia, et cepit Desideriura regem ad uxorem ejus, et fecit priyilegia bona domino
pape.
814. Jloc anno migravil Karrolus magnusimperator a seculo.
910. Hoc amio Willermus pius dux Aquitanie et comes Avernie, cum non haberet heredem, Cluniacense
nioiiasleriuro in fundo proprio, qui est in Burgundia"in pago Masticensi, construxit, eidemque loco Ber-
nonem abbatem preficiens, magnos de suis redditus prefato loco jure dedit hereditario. Eodem anno ce-
pit edilicare Dolonse cenobium.
959. I[n']cidit prima opscttritas.
969. lncidit 11. obsciiritas. (Hwc mann posteriori).
1000. |Obiit] Silvester papa, qui ante vocabatur Gilbertus; liujus teroporis completus est millenus anntts
ab incariiaiioiie Domini. (Hmcmanus. XIV.XV.)
1020. Hoc anno fuii dcdicata ecclcsia sancte Marie Divionensi mouasterio, cum amoris affectu per ma-
nus Lamberli.Lingouensis-episcopi. (<:/'.supra n.1018.)
"• 1.05.0.
COIT.1052.2. 60Allinardus corr. Allinardus 2. " lu..., 2.
HOTJE.
S. Viloni Vird. .
(45) Hrccfusitis burgensis.
(46) in Ann. Besuensibus explican- (49) Saxonum fontis in dioecesi,Lingonensi, ab
tur. Armone ecclesire S. Benigni tradita; v. cliarum
C47)Virdunensis. Lamberti episc. Gallia Christ. IV, p. 142,
<i8) Cf. Chron. S. Benigrii Div. aj). Dach., ed. 2, (50) S. Vitoni Virdunensis,
p.-393. Fortasso Herbrcclitingenin dttcatu W.irtein-
883 APPEND. AD S. GCILLELMDM. m
1061. Obiit" rex Henricus. Philippus filius re- A
gnavit, coadjuvante fratre ejus Hugone Magno, qui
in exercitu Iherosolimitano potens claruit.
1065. Alexander >Mpapa secundus obiit.
1064. (51) Stella e4cometes apparuil; et Haroal-
dus rex Anglorum occiditiir, Willelmo Normanno in
regno succedente.' - •
1065. Obiit Harduinus Lingonensis; cui succes-
sit.Raynardus cognoffieiito Hugo.
1074. Gregorius c" papa septimus.
1075. Obiit Robertus dux Burgundie; successlt
Hugo, Heinrici filii ejus filius.
. 1077. Obiit Adalbero abbas Divionensis, et eodem 1077. Hoc anno Adalbero defunctus est. Succes-.
tnno in concilio Augustidunensi domnus Jarento sit ei Gerento pribr Case-Dei, et bene mihistra-
priur. Casre-.Dei ordinatus est 15 Kal. Octob.— vit ibi. Obiit Regnardus Lingonensis episcopus; cui.
Jbiit" Rainardus Lingoneiisis ejhscopus. Successit * successii Robertus episcopus
Ilobertus. .''-
1078. Hoc anno tonitrua et fulgura magna facta
.uiit in Januar. et Febr., el luna nigra et sanguinea
visa est 3 Kal. Febr. — Bellum " in Saxonia, in
quo Rodulfus rex occiditur. Wicbertus invasit se-
Jem apostolicam.'
. 1085. Rodulfus *8abbas de monasterip Sancti Wi- 1085. Hoc ^4 anno venerupt monachi Virduni i«
toni egressus, persequlionem passus pro-Romana ecclesia nostra,
jeclesia, Divionein venit.
1087. Papa "' VictorIIIu». — Cometa " apparuit,
et Willelmus rex Anglie obiit,
1089. Urbanus "' papa.
1095. Concilium Augustidunense 36 episcoporum,
ubi primo jurala est via Jherosolimitana. ,n
1096. Concilium apud Clarum montem a papai 1096. Hoc 7" anno capta fuit Antiochia a Francia.
Urbano habituro. Hoc anno lurris cecid.it et oppres-
sil quatuor monachos et quatuor " famulos; et in-
finitiis exercitus Jherusalem ivit, et 71Antiochiacaplai
cst. Obiit Urbanus papa; successit Pascbalis secun-
dus ".'
1098, Cislerciensis " ordo incepit, Jherusalem ai 1098. Hoc anno Cisterciensis ordo incepit. Jherur
Francis obsessa et capta est, salem a Francis obsessa, capta est.
1100. RodulfusVirdunensis abbas. Hoc annQ Jhe- 1100. Hoc anno turris de choro cecidit et obpressit
rusalem capta est.. -
quatuor monachos et quatuor famulos.
110-4.Post" patrem suum Philippum Ludovicuss ,
rex coronatur.
1106. Cometes '• aparuit, Obiit etiam Heinricuss
atigustus. Suceessit Heinriciis, filiuscjus.
1107. Hoc anno venit papa Paschalis in Galliam, i, D 1107. Hoc " anno venit papa Paschalis in Gallia,
cl ab ipso papa dedicala ecclesia Sancti Mauricii (52)1) et ab ipso papa dedicata fuit ecclesia ista, et.conci-
14 Kal. Marcii, et concilium ab ipso habitum est »t lium ab ipso habitum est apud Trecas Idus Maii.
apud Trechas.Idus Maii. Hic papa captus est ab Henrico imperatore Teotu-
-
VARl^E LECTIONES.
•» manti y ? ,3 tdia manu. e4 Cyclis in ultimis codicis foliis continualis, magnamnolarum partem usque
ad a. 112o unn manus scripsit. <*alia manu. 08manu i. " manu 68 manu posterton.
posteriori.
'» fortasse aliamanu usqtte atlaAlltS.
^aliamahu. " alia manu. " non plane constant. "aliamanu.
?* alia mahn. Eadem fere verba : Hoc auno venerunt monachi Virdun. in hac ecclesia a. 1135. scripta
,rant,jam deleta. " alia manu. " Jtfanus varim et comvwsibi succedunl; qum tamen plura excoa.i.
.descripseninl.' , •
« ] NOT^.

(51) Roctius 1066. (52) Divionensis.

 '
885 HISTORIA MEDIOLANENSIS. — LIB. U. 8$*'
_ simo.dixisset, quibusdam niagna ac terrlbilia vlde-
(iliis omnique suiislanlia, reseralis laraen civilalis A
38
porlis, vullibus illorum niroia verecundia in terra bantur. Interea domnus* Heribertus ejus aslutiam
demissis, homicidiiset opprobriis paulo antea invi- et ingenitim agnoscens pravum, de singulis verbis
cem cum populo condonatis, urbem inlroierurit. qure ipse prredixerat, qualiter aut quomodo sentiret
27. Ea43S teropestate cuni domnus 433Heriberlus ac socii ej'us, evidenler aperire prrecepii, el maxime
omnes fere j'am visitassel civilaluin beali Ambrosii qualiier de Patre et Filio el Spiritu sancto seiili-
sullraganeos, quorum gratia ltaHam circuiverat, rent; el 436praelerea437de singulis praecepit aperire. <
illos in omnibtts bonis adhorians, Taurinum.bono- Quo audito Girardus laetabundus infit: < Quod dixi
rum agmine clericorum ac mililum copia slrenuis- Patrem, Deus est aeternns, qui omnia ut ab initio,
siinorum vallaius devenil. llbi cum per aliquot dies el in quo omnia consislunl. Quod dixi Filitnn , ani-
sedisset, cohortalus episcopum (90) et cieruin civi- mus est hominis a Deo dilectus. Qtiod dixi Spirilum
tatis, populum lotius urbis, prophelicis et aposio- sanclum, divinarum scientiarum intellecius, a quo
licis aminonilionibus, ut tanto decebat viro, quan- cuncla discrete regunlur. i Ad hrec Herihertus re-
dam haeresiin iuaudilam, quae nupe.r in caslello spondit: i Amice, de Chrislo Jesu domino nostro,
supra locuro qui Monsforlis vocalur convenerat, qui natus esl de Maria virgine, verbum Patris, quid
audivit (91). Quod cum Heriberlus audivisset, illico B dicis? i Respondil : • Jcsum Christuin quem dicis,
jussit ex ipso castro hominem illius baeresis, ut ve- estanimus sensualiler natus ex Maria virgine, vi-
rius rem ipsam cognosceret, sibi repraesentari. Qui delicel natusestexsancta scriptura. Spiritus sanctus
cum ante ejns vullum venisset, piomplissimuni sanclarum scriplurarum cum devolioneinlellectus.»
gerens ad passionem animuin, laetus si vitam sttp- Heriberlus : i Conjuges qttare accipilis nisi ad so-
pliciis gravissimis finirel, vultu alacri ad omnia bolcm procreandam, unde hunianum genus nasce-
respondere paratns aslilit. Al Heribertus cum ipsum retur? > Respondit: i Si universum genus hurhanum
lania constantia paralum vidisset, serialim ac rstu- sese conjungerel, ut corruplionem non senlirel, sic-
diose vitam et mores ac iliorum fidem sciscitari ut apes sine eoilii genus gigneretnr humanuin. i
coapil. Igilur liceriiia data ac-silenlio imperalo, di- Heriberius : • Peccalorum nostrorum absolnlio in
cens Girardus adoistis est: i Deo omnipotenti Patri quo est? in apostolico , atit in episcopo, aut in sa-
el Filio ei Spiriliii sanclo gratias refero immensas, cerdote aliquo? i Respondit: i Pontificem habemus
quod lam sludiose me inquirere satagitis. Et qui non illum Romanum , sed alium , qui cottidie per
vos ab initio in lumbis Adrecognovit, anuual ut sibi orberri lerrarum fratrcs noslros visitat dispersos; et
vivatis sibique moriamini, el cum ipso per sreeulo- quando Deus illum nobis ministral, lunc peccalo-
rum stecula regnantes gloiiemini. Vitam meam et r rumnoslrorum veniastimmacum de.voiionedonaltir. i
ineorufn fralrum fidem, qualicunque animo ea sci- Heribertus : « Vila vestra quomodo in tormenlis
scitetis 434,vobis edicam. Virginitatem prre ceteris finit? i Respondil : i Si nos per lormenla a malis
laudamus; uxores habenles, qui virgo est virgini- hominibus nobis ingesla deficimus, gaudemus; si
lateni conservat, qui auiem corruptus, data a nostro autem aliquando nos ad morlem natura perdiicit,
niajori licentia castitatem perpeiuam conservare proximus nosier, antequam animam damus, quo-
liceal. Nemo nostrum uxore carnaliler ulilur, sed quomodo inierlicii nos. • Cum haec omnia Hbriher-
quasi malrem atit sororem diligens tenet. Carnibus lus aurihus intenlis audivisset, tacile mirans, celiris
numquam vescimur; jejunia conlinua et orationes aulem sua capita nutantibus : si in fidemcalliplicam,
indesinenter fundimns; semper die ac nocte nostri quam Romana ecclesia tenet, el baptismum, et vere
niajores vicissim oranl, qualenus hora oratione Filium Dei, qui natus estex Maria virgine secundum
vacua non praetereai. Omnem noslram possessionem carnem crederel.et illudesse verum corpus et verum
cuiii omnihiis hominibus coinmunemhabemus. Nemo sanguinem, quem sacerdos catholicus quamvis
noslrum sine torinentis vitam finit, ut aelerna lor- peccalor per verbumDei sartctificat, eum sciscilalus
menla evadere possimus. Patrem el Filium et Spi- est. Respondit : c Prreter nostrum poiitilicem non
riiuni sanctum crcdinius et confilemur. Ab illis est alius ponlifex, quariivis sine tonsura capilis sit,
vero, qui poieslalem habent ligandi et solVendi, nec misierium. i Qiioaudilo, ut fama illorum erat, rei
ligari ac solvi credim.us.Velus ac novum lestamen- verilas apparuit. Et miltens Heriberius quampluri-
ttim ac sanclos canones cottidie legentes leneinus. i mos milites ad illum Montemfdrtem, omnes quo9
Cumque hrec et mulla alia Girardus ingenio acntis- invenire potuit, cepit; inlerquos comitissam caslri
VARI^; LECTIONES.
*"TI(H/««: De liereth-is deMonleforli, calidis argumentis alios seducenles. A*. De Girardo heretico
cum soliis de Monteforii hereticis. relt. ^deestB. '43iscisitalis B. Ka"deestB. 436r/ees(B. **"ppstea B.

NOT^i .
(90) 1011—1059 Landulfus sedit, cui succesit 64; Terraneo, II, c. 18, qui a. 1034 tree accidissa
Widri. existimai.
,9i) Cf. Rod. Glabr.,IV,2; Anselm. Leod.,62—
«87 LANDULFIMEDIOLANENSIS CLERICI .888
illitu. in liac hreresl senlientem cepit*'8. Quos cum A riebant, ac si semper in vasis tuilssimis ea servas-
Hedir.Ianumduxisset, el per mtiltos dies et per suos sent. Quibus visis seminibus omninoque ebetati
sacerdoles in fide catholica eos reintcgrari deside- ineffabiliter mirabantur. Igiiur clerus et populus
rans laborasset, timcns ne genus Jtaliaelmjus hae- universtis, matronaeet pauperculaemulieres de Dei
resi conlaminaretttr, perplurimum dolebat. At ipsi misericordia confidentes, oraiionibus, vigiliis ac
nefandissimiet a qua orbis parte in Italia fuissent jejuniis necnon elimosynis Deuin et sanclos eius
evenii inscii, quasi boni sacerdotes cottidie lamen cottidie el indesinenter supplicantes humiliter cxo,-;
privatim rusticis, qui in hac urbe eos videndi causa rabant. Quibusper p.Iurimosdies faligatis, Deus, qui
convenerant, falsa rudimcnla a scripturis divinis non palilur suos temptari ultra qnam possunt ferre ,
detoria scminabaiit. Quod cum civilatis htijus ma- clementire suae misericordia pielatis affectum4*'',
jores laici co.mperissent, rogo mirabili accenso, ut pater clementissimus, mitissime aperire ac pan-
crnce Domini ab aliera parle erecla, Heriberto no- dere curavit. Cum enim quadragesimale jejuniuin
lente illis omnibus eductis lex talis est data ut, si termino concurrenle suo finis*46, palniis ac olivis
vellent, omni perfidia abjecla crucem adorarent, et iraditis fidelibus, accelerasset, et sacri baptismi
fidem quam universus orbis lenet confiterentur, fontes secundumbeati Ambrosii ordinationem, quam
salvi esseni; sin auiem, vivj flammarum glohos B I ipse Spirilu sancio amminisirante ordinaverat, san-;
arsuri intrarent. E.l factum est ut aliqui, ad crucem ctificati fuisseni, Dei misericordia paienter reserata,
Domini venientes et ipsam confitentes fidem cath.o- imbrem copiosissimam nubes primo leniter stillas
licam, salvi fa.cti suni; el mulli manihus anle vul- sublilissimas mittenles effuderunt. Quo viso quove
tus missis inter flammas exilierunt, el misere mo- facto,vsummo tripudio universi l_eianles ac diem
rienles in miseros cineres redacti siini. sacratissimum summa cum devolione celebranies.
28. Tempore*39quo brec agebanlur supradicta, Deoque gralias immensas referenles Irelati sunt,
miraeiiluiii raenioria dignissimum, nostrisque quodI gandioque gavisi iripudiali sunt denmm clementia
lerris apparuit adhuc Heriberto corpore vitaque> ®eiad 447messem, qtiantam ullo in tempore siimmae
degente, et inaxime quo.circahanc urbera Dei vir- ferlilitatis collecta minime est,
tutenaclum est, a.c ejus operante misericordia ver- 29- Cum 44Srex autem dominus noster ccelorum
satum esl, calamo coinpetenti cdicam. Transactiss terrarumque crealor Christtis Jestis, qui omnia
enim aniiorum curriculis 25, in quibus famis pesli- exallal humilia omnesquesuperbos.deprimil, diu ac
lentia fere terram universam atieiiuando genless tempora per multa Mediolanensium civitatem beati
notas et ignotas invaserat, et Heriberlus archiepi- Ambrosii meritis super omnes Italire civiiaies cle-
«copusvenerandus, prout supra dixi.4* 0, in veritateBC-' ricis mililibus strenuissimis multisque sapieiitibus
comperiens, ab inlroilu sui honoris divina miseri- alque 419haedificiisimperialibus clevasset: inmorte
cordia edoctus, climosynas cottidic largirelur im-. praeclarissimisacerdotis-alque archiejriscopi Heri-.
mcnsas, ut sui cursus finem Dei clemeniia appro- berii, cum quo omnes ecclesi;eAmbrosianre ac cle-?
baret, oinnibus fidelihus el infidelibus diligenlerr ricorum cjusdcm honores abierunt, malorumcivium
osiendere curavit. Venicnles autem aralores el be-- '.-' meritis exigcniibus, ipsam compesceie ei compri-
bulci cum*>1 terrarum sulcos diligenti cura solilo o mere disposuii. Quod ciun 4!roassidue congruenlis-
niore superassent, et sttlculi cultoribus suis sintim n simis successibus maximeqtie culiibus divints ve\\-.
ad debihim recipienduin per seniina aperuissent,,, giosorurn sacerdolum ac sapieiiiissimorum ordina-
til **'.largius ac habundaniius aratores semina se- i- riorum copia in divinis perflorescenie scripluris,
rerenl, quodammodo temporis amtenitate ipsos ad- 1- ecclesiam prre creteris Anibrosianaii) elevassei ac
horlante, magnis exercitiis magnisque laboribus in n sublimasset ecclesiis, ipsos ordines, quos bealus
iis operam dederunt. Itaque seminalis seminibus is Arobrosiusad Dei honorem ordinando instruxerat,
ftigalisque a ccelonubibus, culto,resde di.e in diem m meritis populi qni tunc aderal et futurus erat, in
Kcrta*43 rura manicantes circuibant. Inierea*.4* v* morie Heriberii quasi ad nichilum demolilus est. In
'.antiira a ventis siccala, nec cceloruro imbribus IS lanlum enim Dominuscivilatem ipsam meritis lanli
madida nec in iemalibus frigoribus desuper fusis is viri sublimaverat, ui, si dux aul marchio Italire lo-
liruiiiis astricla, sed pulverulenla quasi _4Dgy- y- tius iiijtisie aliquid adversus alium sive de minori-
piiaca el infrucluosa jacebat.Jam enim iemps trans- S- bus sive de majoribus agerei, et nimia eiun su|ieras-,
ierat, et agrorum cultores digilis semina fusoque ie sel vi 4" virliile,- virga pastoralis ah Heriberto
pulvere discoperientes, ipsa sana et integra repe- e- missa atque in loco sive in manso lixa fuisset, unde

VARJ^ LECTIONES.
*38itaB. I. q. c. c. i. i. h. h. s. c. A*.et Bl. post duxisset demumexhibentita : el prre celeris com. c. i
i.h. h.s. *» Tiiu/Ks: De famis periculo, quod per annos 25 lialiam molesle invasit, et d. Henherti ar-
chepiseopi elimosinis. A*. De miraculo fertililatis d. Heriherti archiepiscopi te.npore famis, tjuae jicr
»ni.os25dtiravit.rW/. *4»a. v .p. s. d. destmtB. ^deestB.Bl. *48 *"elntBL. *43sataB/. *4-eliei.aB/.
•*»m.ct p. affectuA*.Bl. **•deest A*. fini Bl. *4' DeditBl. . Tjiulustncodictbus :,Pe|revP,..t,1!;j'.
quam omnis Italia d. ileriberto sedule (ac deyote addii A*.)impendebant. **»deesl B. Uum u. «ui,
d. lil. 4!l vi deest A**.s. vi vir vinute A*. B. vi aul virt Bl.
 88'. IIISTOIUA MEDIOLANENSIS— LIB. II. 890
orta dissensio erat, ab injiirialo hnmilibus 4" preci- Amotus, primo omnino iguorans qua de catisa isla-
bus requisila concordia, conlinno non adquiesceret insolito aiivenirent, quod amplius non viderat, ar-
superbus, nec ullam vim alicri inferre, donec res replo malleolo nimia ira commotus universas in
ipsa legaliter discussa fuisset, minimc audehat.' utium conslringens laminas *88ignein misil in ipsum.
30. Cuj'us*B3 in tempore lex 454sancla atque man- At Deuscum jam beati Ambr.osiimerilis furlum per
datum novumet bonum e ccelo, ut sancli viti asse- sacrilegos acluin pandere curaret, ct uhra illorum
ruerunl, omnibus cbristianis tam fidelibus q.uam perfidiam non paliens, super magisiium et super
iiifidelibus data est, dicens qUalenus omnes homi- sacrilegos laminacsonum grande ferentes et terri-
nes secure ab bora prima Jovis usqtte ad primam biliter sajienles aperlissima Dei ira ipsos in vultibus
jioram diei Lunrc, cujuscunque culpae forent, sua misere combusserunt. Qua: visio omnes qui ad brec
negotia agentes permanerenl; et qiiicunque hanc vidcnda jam antea convenerant, aurificis domestici
legemoffenderet, videlicel treguam Dei, qure mise- ac vicini ejusdem, ut eranl laminae yeneraiidae lesti-.
ricordia domiiii noslri Jesu Christi terris r.oviler ficantes, sacrilegos ipsos dentibus sliidenles voce
apparuit, procul dubio in exilio dampnalus per aliqua grandi vocitabant. Itaque coii.vpca.ljsaliquanlis hu-
lempora pcenam patialur corpoream. At qui ean- jus urbis nobilibus, carcerc obscurq, ubi daninali
dem scrvavcrit, ab omnium peccalorum vinculis " solebant concludi, jicenis allriti diversis dttrisque
Dei misericordia fibsolvalur. viixiilis colligali redacii sunt. Quin eiiam induciis
31. Ciim 4" enim dominus ac noster redeinptor usque niane* 59illorum vitse donatis, aut illis quo-
atque salvator omniuin Clirisius Jesus per inulta modo adinvenissenl ratione apertissiina confileren-
jam tempora aniecedentia beati Ambrosii omnes ec- iur, aut lignis allissimis suspensi durissimejiuniren-
clesiasticas ordinationes, quas ipse cultui divino ad tur. Enim hoc sacrilcgium nec a cuslotiibus secre-
Dei honorem opcre decentissimo, prout cuicunque larii factuni esse eral compertnm, nec civibus ullis
rei competebal, ornaverat praediis 1SB,atque mira7 reseralum. Quid mulla? Sacrilegi, procul.dttbioco-
cnlis suaemajestatis dextra exaltaveral, quasi hacc gnoscenles sese morti subito incursnros, si quod
omnia oblivionijam tradita fuissenl, in haculis glo- Detispauliiiim fidelibtis beati meritis Ambrosii rese-
riosis sumnii nnlistitis Ambrosii per suinmum mi- rabat, ipsi omnino denegarent : jiaucis convocatis
raculum lamcn tempore beati Herilierti archicpi- sacerdotibns, Odepro saltite illorum accepla, uni-
scopi declarare curavit, necnon in quanlae reveren- versa qualiter ipsiegissenlserialim illis aperuerunl;
tirc quaii(_eqtiediligentiae universis fidelibns , qui qiiin eliam locum ipsum, in quo per semelipsos li-
modo sunl et qui futuri sunt, Ambrosianicos aclus gna 46° eorumdem baculorum imniiserunl., verbis
omncs forenl, inaudilo ei inviso miraculo humiliter apertissimisiiarraverunl. IIoc audito sacerdoles ni-
propalare curavit. Evenit ilaque quod baculi sancii mia reverenlia commoti fereangustiati suni. lnterea
Ambrosii, cum quibus tamen juncla virga pastorali quidam animo cupienli clericus cursu velocissiino
pcenitenliales el ipse in ecclesia Dei trahere, quara- ad locum leterriinuin et a sacrilegis praediclun), ut
din in hac vila vixit, solebat, furtiin per latrocinium ligna viderel, non ul inde ipsa traherel, cucurrii ;
castt sublalisunt. Quibtts a sacrilegis fractis, argento qui intio aspiciens,Jigiia ipsa rupta ac pendentia
el auro, e quibus baculi eranl circumdali honore et vidil, ul nec a cceno sordidabantur nec ab uila parte
reverenlia beali Ambrosiidecoratis, sacrilegi ligna langebanlur. Cum auleni boc in veritale, quod cle-
eorttm nudata in quodam turpissimo secessu.ut am- rictts invenerat, sacerdoles invenissent, convocato
plius niinime invenirentur clanculo immiseiunt, populo universo continuohrcc omnia seriatimnolifi-
auri vero et argenli lamas cuidam aurificae arlis caverunt. Itaque populus Omnesqne clerici Deo el
magistro, siinulanles lirec a quibusdam Allobrogis bcalo Anibrosio gralias referenies immensas, co-
emisse, ut semolim delinquarent, aurificis mercede gnoscentes h_ecul erant facia per ordinein, laelali
aprctiala, contulerunt. Igittir fornace jam accensa suiit. Et bacttlis usui prislino reinlegralis, auro ar-
¥'it sacrilegis superaslanlibus, aurifex auri lami- n genloque circumdatis, r-tiplura quam maligni fece-
iias4,,8supercandescentescarbones manu lenens mi- rant non apparenle, in Deum gavisi sunl.
sit. Quibus missis maleque aquisitis carbonibus su- 52. (An. 1045.) Revolntis *61annorum multis cur-
perimpositis, continuo iinperio Dei fornace urgenle, riculis, in qnibus domnus Heriberltis caihedrre Aro-
ah igne pr.osilieriinl.Quas magister ac sacrilegi col- brosianre derentissime ac pro tempore in cunclis
ligens, in fornace easdem super carbones curialiier ecclcsiasticisolliciis strenuus ut oj)eralor florueral-
misit. Demum ignis, Tolunialedivinaoperante, ipsas summa pars nobilittm majorum mililum, qure usque
gravius laminas *•»,emisit. Tandem [magisler com- adilltid tempus ecclcsire ac Clericorum luiamen .

VARJ.E LECTIONES.
*" humilis B. *" Titulus : Incipil dc tregua Dei excerptum, quod Jerosolimis appartiit. A*.De qtto-
dam.quod Hierosolymis appartiit. A'*. Bl. De quodam. B. *"*1. quidem s. B. qnredain 1. s. Bl. *" Ti-
ttdus in coduibus : De miraculo (mirabili A*.l bacttlorum sancii Amhrosii. *"6 prodigiis Bl. *'7 i. a.
desunt B. 4t8 lamas B. cons.. *89 deest B. 4C 0 ligni B. -461Tilutut: De morle domini Heribcrli ar
chicpiscopi Mediolanensis (Med. decst B.) MXLY.
S91 LANDULFl MEDIOLANENSISCLERICI 892
fiiif, ad se vocari praecepil. Qtii haec bene.icia ec- A \ 33. Post*63cuj'us obitura cum solaris annus fcre
clesiarum ac beali Ambrosiiepiscopatum commen- decem menses generi humano more solito ammi-
dans, proquibus multoliens viriliier pugnaveranl, nisirasset (Sepl.), et dommis 'Heribertus cura dili-
quam magnifice eos adhortabalur et dicebat, si pro genti hiimatiis ftiisset.et aureussolis Christi *"*axis
beneficiis ecclesiarum a pcrfidis liberantlis morti resiale se jam vertente calore amisso suo cursu so- '
opprimerentur, tantiim illis valere, quantum mors lito rccedissel 465, servata lege lemporis, in quo
sancioriim illis valuit. Denuim ctim jam sui corporis omnium hominiim corpora anima amissa ultra mo-
ctirsiis temporanere fini accelerare vidisset, nmltis dum putrescere humani generis fragililale solcnt :
prrediis niullisqne caslellis priniiceiio suisque omni- monachi quos ipse inibi ordinando consecraveral,
bns sacen.olibns decnnianis ceterisque ordinariis qtiadam ira coinmoti, maxiine quia bona quaedom-
uiajoribiis ctminoribus dedisset, multisque mona« nus Heribertus ecclesiaesancli Dionixii et illis doria-
steriis pro universorum christianorum animabus verat, a perfidis sinejure et sine lege invadebanlur,
niaximCquepro Ambrosianae ecclesirc defensoribus. discoopel-ienies ipsum archiepiscopum Herihertum,
ar: dilectoribus nec non et sua ordinaiis, aliquam- ut illi quasi sese lameniarentur, summo lapide quo
diu tamcn aegrotusquievit. Inlerca convocaiissacer- claudebatur eruderaio civium visihus ad spectan-
dolibus ac dh:conibus, summa Cum devoiione om- "' dura dederunl. Erat enim bealus Heriberlus taniis
liium pcccaloriiin poeiiitentia accepta alque confes- revoltilis diebus jioslobilum ejusdem vultu candido,
sione corain omnibtis facta alque absolutione a sa- oculis paululum nperlis, qui ante omnia membra
cardotil us per iinpositioiiem manumnSpirilu sanclo solent mortuis marcesci hominibns; manus ejus ila
ooperante donaia, sanctam eucliarisli.ini humiliter virgam pasloralem, quam vivus ipse erexerat, tene-
ac devote susccpit. Iloe facto helis sacerdolibus et bal, quasi anima ejus adhuc esset in corpore; slola
levitis ceterisqne qtii aderant exitum beatae animae vero el omnia episeopalia, e qtiilms ut tanto decebal
psulmis vcnerabilissimis expeciantibns, ul Deo ejus viro indulus erat, ita sana et nilida fulgebant, quasi
aiiimam et angelis coinmcndareni, moriem tempo- in capside tulissinia permansissenl. lgitur hujus rei
r.ineam, non rctcrnam, ficlus Dei et beati Ambrosii fama per urbem volante, universi cives nimia ira
subsidiis expeclab.il. Diim h:ec agebanlur, Ubertus commoti, quasi fulminibns muliis atteri ac gran-.
qui et cancellarius ejusdeiii eral, oculis lacrimosis dinibiis mullis devastari sese viderent, cursu velo-
crebrisque suspiriis omnia qure doiniius Heriberius cissimo ad sancti Dionixii monaslerium concurren-
sihi feceral bona reminisceiis, graviler tristabaiur. les, monachos omnes quos invenire potuerunt, sine
Quem cuii Heiiherliis voce qua polerat, per omnia ulla interrogatione, ul populiis solet sine misericor-
ob quae plorarel inquirerel, ille respoudens : i 0 ve- dia moius, verberibus multis ac manu dilacerat«s
nerande pater, llalire lionor, orphanorum pater, fere usqtte ad morteni trucidarunt. In altero vero
clericorum tulamen, sacerdotum ornamentiim, vi- die miro honnre cleri et populi, omnihiis perditis
duarum.pauperum el mercalortim protecior, usque restauratis ac invasoribus in poptilo universa refu-
niodo ecclesire totius Ambrosianaelam longe quatn tantihus, qttasi noviler migrassei ad Dominum, in
prope, lam in divinis quam in humanis virilis de- eodcii) loco circa Kalendas Octobris conditus est, et
fensor, quo pergis? Cui, paler, qui tibi corequari ferro et pltimbo a qtiatuor partibus ejus sarcofngo
jioleril, dimiitisnos? i Ad haec verba nisti qtio po- colligato, usque ad diem Domini in pace Deo opitu-
teral ileribertiis respondens dlxit : i Fraler caris- lante quiescet 466.
sime, si nie umquain dilexisti.noli contristari; ego> 54. Cum 4aTomnia ad suum vadunt interitum, ac
enim ad pedes.beati Auibrosii mei et vestri palrisi dilapsa suum non iterant *68cursum, s-ectili fine
securus pergo. i Migravit auleui 46sbeatus et do- cuiicla ad occastim volvente, et summis diu slare
ininus Heribertus ad Doniinum 17. Kalendss Fe- negalum fuisset, summa el divina universa coeleslia
Jjrtiarii 1045, etsepultusesi ad Sanctum Dionyxium,, et htimana regente prrescienlia: clerus Ambrosianus
cujus monasieriuni et ecclesiam ipse ad Dei hono-- i\ fere jpsa cum ecclesia, quae per multa tempora cle-
rem et beali Dionyxii exallans magnificavit ct mul- ricorum suorum conatibus, ymnis ac symphoniis
tis prrediis multisque honoribus eam ditando et bo- curiose ante Deum collidie consonanlihtis magnifice
norando sublimavit. stetpra!, nec non militum ct populi virtutibus inter
VARI^E LECTIONES.
463enim B. ubi alta manus s. XV. in margine hwc pnsuit: Ante sepulcrum Heriberti in facie parietis in
lapide tales sunl vcrsus : i Hic—ipsa. > VideAm. II, 20. 463Tiiulus : Qualiter monaci Heriberti septil-
criim reseranies, post X.menses ipsum sic splenilidum invcnerunt, ut cnm migraret existeret B. utcuni
vivenlem exisiimareut A"".Bl. De eo quod monachi sancii post multos dies reserati suiil corpus beati
Heriberli. A". 464x codd. *.«"recesissel.B. 466in B. eadcm illn manuss.XV. addit in margine : Hoc
sepulcium Heriherti ictti fulniinis eversum est die 25 Augtisti anno 140^ et reseratum. Quod videntcs vero
monaci, ejns rcliquias iii altare majiis iraiisiuleruni. Sicque in illo sepulcro jacuil annis 558. Posiea man-
dominica piinia Seplembiis anni 1405 domiins Matheus Canchanensis priinicerins et ordinarins de
dato d. Pelri arcbiepiscopi illius ossa iterato in illum lumulum iranslulil. *67Tiiulus: Incipit de ordini-s
bns sanclre Mediolanensis ecclesire, lam in Deo qtiam in sxcttlo, lam in sludiis divinis quam huinanis, lam
in clericis nutrieiidis quam in parvulis ct orphanis alendis, lain sacerdotum virgulis el antilis, qtiam laico-
iinn oinnium adnionitioriibus. A*.A"*. Bl. De ordinibus Mediol. eccl. in studiis divinis el humanis, in
iiutriendis clerit:is,parvulis, orfanis al*ndis, ac tacerdotibus imbucndis. B. 4,Bita B. inlrant A*. Bl-
893: ANNALESS. BENIGNIDIVION. 894'
.219. Vadit exercitus Christianorum in Hispaniam A 1212. Anno ab incarnatione Domini 1212, 7 Idu*
couira Sarracenos. Marcii, 6 feria, ante mediam noctem anno bisextili
natus est Hugo, filius Oddonis ducis de domina de
"• Ed-
Vergerie "", et fuit baptizatus ab Goslimo
uensi episcopo in estivo teropore die lal
apostoli in ecclesia sancti Joannis baptislre.
1213. Hoc anno fuit donnus Ludovieus Remis 1213. Iloc anno cessit Adam. Cui successit Ge-
coronatus a Wilelmo archiepiscopo, presente rege lebertus prior Saxifontis (59).
Jherusalem, et in festo sancti Systi; et sequenti an-
no cepit Jarochale e» Thoar el Mior et Bordaul. Eo-
dem anno receptus fuit Joannes rex Jherusalem in
ista ecclesiain Exaltacione sancte crueis. m
1214. Anno Doraini 1214, 6 Kal. Aug. Luna 16, 1214. Hoc anno rex Francie Philippus ivit in
pugriavit rex Francie et dux Burgundie contra Oto- Flandriam contra Otonem imperatorem anatema-
nem imperatorera apud Cambrais, et devicit etim, tum, et debellavit eum rex, et Cepit ducehtos mili-
et imperator Odoin fugam conversus est, et maxi- B tes et 60, excepto comitem Flandrire et comilera
ma pars suorum sublimiorum baronum capta fttit Bolonireet plures alios de Teotonica terra. Non fue-
et ducta ligata apud Parlsius. runl ibi de priiicipibus nominatis nisi dux Burgun-
In sequenti paginm hmcleguntur: die qui vocatur Odo. Hoc factum fuit 6 Kal. Au-
Anno 1243 dominica ultima oct ,!0 sancti Apolli- gusti, scilicet 3 die post festum sancti Jacobi et
naris vise sunt stelle cadere de celo. Christofori, et fuit dominica dies.
1215. Hoc anno Innocentius papa tercius convocavit generale concilium in Lateranensi ccclesia, ubi
pene corpus universalis ecclesiaefuit.
_ 1216. Hoc anno obiit donnus Innocentius papa tercius 10 Kal. Augustiapud Perusium, etsepultus est
ln ecclesia Sancti Herculani; cui successit Hoiprius papa tercius. Eodem anno Ludovicus, filius Philippi
regis Francorum, intravit Angliam ad conquirendum eam, auxilio et eonsilio barbnum Anglire; et eodem
anno rex Angliae,qui vocabatur Joannes-sine-Terra, mortuus fuit. Eodem anno imperator Cor.stantinopolis
obiit IJenricus Flandrensis. Cui successit Pelrus comesAutissiodorensis. Eodem anno Thomas venerabilis
episcopus Lesroorenensis (60) moram faciens in ecclesia Sancti Benigni, consecravit altare sancti Blasii
14 Kal. Octobr. — Hoc anno venit domnus Airardus de Bregne a transmarinis partibus, et adduxit secum
filiam Henrici comitis Campanire, quam duxerat in uxorem. Eodcm anno Oto, filius domini Saxifontis, qui
erat priorejusdem loci et monachus Sancti Benigni, electus fuit in abbatem Luxovii; et 122fuitibi per
quinque menses ; postea factus monachus Clarevallensis, ibifuitper quatuor menses, et postea morluus
est.
1217. Hoc anno fuit magnus ventus per tolum mundum. Mortalitas hominum, defectio fructuum.
1218. Hoc anno mortuus fuitOddo dux Burgundie cruce signalus, qui fuit filius ducisse Lotoringie. Eo-
dem anno mortuus fuit Symon comes Montisfortis, qui infeslabat Albigenses. — Hoc anno obscessa fuit
Damiata a Christianis intrante mense Julio, et fuerunt ante eam ls3per annum et quatuor menses et quiu-
que dies, ef capta est ab eis Domino operante.
1220. Hoc anno promotus fuit Willelmus episcopus Lingonensis in archiepiscopatu Remensi; cui suc-
cessitm Hugo de Monte regali.
1223. Hocanno venit in Gallia Johannes rex Jherosolimitanus, et receptus fuit a Philippo rege Franco-
rum et ab omnibus principibus regni sui cum magno gaudio et honore. Postea eodem anno defunctus fuit
supradictus Philippus gloriosus rex Francorum, et sepultus in basilica sancti Dyonisii septimo dccimo Kal.
Augusti cummagno luctu et tristicia tocius populi regni sui, prresente supradieto Johanne rege Jherosoli-
mitano. Item eodem anno coronatus fuit Lodovicus, lilius supradicti, Pbilippi, in civitate Remensi a Wil-
lelmo tunc archiepiscopo ejusdem civitatis, prresente supradicto rege, cura gaudio magno et pace tocius
populi Gallie 8 Idus Augusti.
1226. m Hoc anno obsedit Lodovicus rex Francorum cum innumerabili exercitu die Pentecostes Avi-
nionem, et sedit ibi fere quatuor menses; ibi vero fuit occisus comes Sancti Pauli et multi alii nobiles eJ
VARI.E LECTIONES.
1,0 gerie, limo et alia qumdamhoc anno non plane legenda.Episcopus Eduensis fuit Galteritis. ltl ad cod.
2. habere vidciur.Sed dies Andrem apostoti 50. Novembr. fuii. m reliqua alia manusadd. l" eum
*.'? "* successi c. "' in codice hwc ad «.1227. reluta esse videntur.

NOT-E,
(59) In dioecesiLingonensi. (60) In Irlandia.
 895 APPEND. AD S. GUILLELMCM.— ANNIALESS. BENIGNIDIVIOH. 89G
inuobiles; postea reddita fuit ei civitas, et subvertit omnes muros civitatis et omnem fortitudinem, et to-
•tam "6 aliam terram subjecitsibi usque "6 ad Tolosam. — Ipso aulem redeunte ab "6 prredicta civitate,
defunctus est apud civitateni "6 Pancier (61), et sepultus in monasterio sancti Dionisii post patrem "*
suum; filiiisautem ejus Ludovicus coronatus est Remis in vigilia "7
1251. Hoc anno obiit Hugo episcopus Lingonensis feria 5 ante Letare Jherusalem. Cui successit Ro-
bertus de Torela.
1258. Hoc anno natus filius Hugonis ducis Burgundie.
1259. Hoc anno exierunt Tartari de terra sua et destruxerunt Rusciam, Poloniam et Ungariam.
1240. Hoc anno fuerunt barones Francie devili "8 rex Navarre, dux Burgundie; comes Barri mortuus
fuit et comes Monlisfortis et comes Nivernensis et multi alii nobiles.
1241. Hocanno obiitbone memorie donnus abbas Raymundus illius ecclesie, qui construxit gran-
giam infra hanc abaciam et hanc ecclcsiam "" nostris debitis aquisivit
fecit. Cui successit domnus [Stephanus 130]natus de Loio annis 12 et dimidio. — Hoc anno obiit Grego-
rius IXus. Tempore ipsius fuit discordia inter se et Fredericum inperatorem, qui duravit per annos...'",
et cessavit sedes per dnos menses, et fuerunt capti 131duo legati et multi prelati, archiepiscopi, episcopi
et abbates, et archiepiscopus Bissuniensis periit in mare. Cui successit Celestinus, et duravit per 15 dies,
et cessavit sedes per annum et anplius; cui suscessit Innocencius quartus, qui stalim recessit a Roma et
venit Ludunum 13', et celebravit concilium ibi anno secundo pontiiicatus sui.
1244. Hoc anno fuerunt rex et regina apud Divionem. — Hoc anno destruxerunt Babilonii terram pro-
missionis et sepulcrum Dominiusque ad Tirum etadCor 134civitales.
12-49.Hoc anno-obiit domnus Hugo Lingonensis episcopus et quondam abbas Cluniacensis, cruce signa*-
tus ultra mare, et in sequenti anno successit ei Guido de Rochefort, canonicus ejusdem ecclesie, -r- Hoc
anno Lugdovicus rex cum uxore sua et duobus fratribus suis Karolo et Roberto ivit ultra mare, contra
paganos pagnaturus; qui in primo adventu suo cepit Damietam et possedit eara fere per dimidium an-
num, sed permissione Dei accidit ei quoddam infortunium. Nam tempore paschali exiens de Damietacum
multis milibus peditum et militura, pugnavit cum paganis; et detentus fuit in eodem bello et multi barones
cum eo, et frater ejus Robertus.occisus est; set redentus fuit et omnes qui cum eo eo erant 100 milibus
marchis auri, tali condiiione quod Damieta redderetur; qua reddita, destruxerunt 18' eam pagani fundi-
tus, dicentes quod propter eam semper infeslabantur.
1252. Hoc anno exierunt pastores ctim mullis adjunctis eisdem, volentes transfretare, et dicentes
qiiod Dominus in nativitale sua voluit manifesiare se per ange.lum pastoribus, et ideo voleb.ant adirclo-
cum.ubi iiatus fuit et expugnare inimicos ejus ; set illud propositum in frivolum redactum fuit.
1254. IJoc anno obiit dompnus 136de Loio, abbas istius eclesie, vir prudentissimus atque fidelissimus,
sciiicet in capite jejunii, quod tunc fuit 5 Kal. Marcii, qui ante 13715 dies in periculo mortis positus,"in
manu episcopi Lingonensis resignavit, et bene ministravit ibi; die autem crastina deposicionis sue electus
fuit dominus Petrus de Fosseto
1255. Iloc anno obiit Innocencius papa IHI; cui13s successit domnus Alexander papa nil, qui.erat epi-
scopus Hostiensis.
1259. Hoc anno fuit iniirmitas et raortalitas bominum in toto mundo, ita ut pauce domus esseritin qui-
biis aliquis sanuslnveniretur; cepitque inicium hec mortalitas in magna ebdomada antePascha,.duravit-
que circiter unum mensem.
1260."Hoc anno'fere inuniveiso orbs Christiano ceperunt sehomines laici cum mullis clericis corri-
giis verberare, induti vestibus albis, humeris discooperlis.
1261. Hoc anno obiit domnus Alexander papa IIH, scilicet 14 Kal. Junii.
1266. Hoc 139nnno Karolus princes strenuus, fraler Ludovici gloriosissimi et Christianissimi regis
Francie, adiit honorifice cum uxore sua et liberis suis Apuliam cum multis milibus Francorum, Menfre-
dum aposlatam expugnaturus, quem sine gravi dampno devicit et occidit. Nain arma sua mutaverat pre-
dictus Menfredusin exercitu suo et a casu ocisus, ignoratur quis eum ociderit. Quo ocisOj et nxore sua
et filiis ejus captis, et eomitibus et baronibus plurimis captis, Karolus rex Sicilie et Apulie et Calabrie effe-
«tus est.
VARI-fi LECTIONES.
"6 et lo, usque, ab, civita, ost pa aoscisa. "7 supple : festivitatis sancti Andree. "' ita legere mihi
visus sum. Principes in lerram sanctarii profecti ibique devicti.sunt; cf. GuiUeim.Nang. ap. Bouquet XX.
"• non plane constat. "• ita supplevi. 131ita cod. spacio relicto. 13acaupti cod. "' ludum
p. 328.13V
cod. vel Adcor? fortasse: Accon. 13Sdestuxerunt cod. "6 Dps c. forlasse Slps i e. Stephanus.
^3' an c. 13Sbis duabns lineis scriplum. "8 Hoc — cum multis in locoraso dlia manu quam reliqua.

NOTiE.
• {6i)
Montpensier.
897 ROBERTUS REX FRANCORfcM.— NOTITIA HISTORICA. 8S*
1267".Hoc m anno Oddo, primogenitus ducis Burgundie, miles bonus prudens atque catholicus, obiit
in partibus transmarinis; qui in morte sua maximum nobis omnibus ostendit humilitalis exeroplum. Nairi
octo diebus antequam moreretur portari se fecit in hospitali pauperum extra muros Aucone 141civitatis,
ibique araotis vario et griso omnibusque ornamentis regiis, fecit se poni in pauperculo lecto et sine plu-
ma, coopertus tantummodo de quadam vitta, precepilque militibus suis, jurejurando mediante, quod in
morte sua nil sollempnitatis ageretur prelerquam 142divinum officium et sola candela arderet in morte et
in inhumatione ipsius. •
1271. Hoc anno cecidit turris de choro et neminem oppressit, ceteris autem muralibus templi evincl...
indutibus ex voluntate monachorum et artificis. . ......
1285. Hoc anno surrexit Philippus rex Francie contra Petrum condam regcm Aragonensium, condeni-
pnatum a domino jiapa Martino IIII, cum multis baronibus Francie et manu valida bellatorum ; in quo
etiam exitum 143potitus 143est ipse rex PliiJipus cum infinita multitudine suoruni. Ille etiam apostata
nutu divino eodem anno vitam finivit. Eodem autem Philipo rege Francie mortuo, successit ei in regso
filius ejus Philipus nomine, faciem pulcerrimus, agens 22 annum; qui eliam fuit 1Urex Navarrie et co-
mes Campanie, et-inul.as alias 14iterras possedit, Hoc etiam anno mortuus fuit Martinus papa 1111,et
successit Honorius.
VARLE LECTIONES.
»w Hoc— exemplum eademmanu qua anni 1266. iniiium in loco raso scriptum. ,41 ila c. 14' prrcler
quod? cod. ,43 itum, tilus non plane cotutant. 14isupplevijam nonlegenda.

A^NODO-I.NIMXXXl.

ROBMT CSIII FRMWi.

NOTITIA HISTORIGA.
in Conspectu rei litlcraria: Ord. S. Benediclt, parte i, pag. 525.
ZIEGELBAUER
(MAGNOALDUS

Quo tempore Gerberttis, ex monacho Auriliacensi. A pem e Gallis discipulum, et quos Ecclesire Iionores
abbas, tum pontifex Remensis, dein Ravennas, oblinuit.
postremo Romanus, Remis sub Adalberone archiepi- Quoniam vero ad Benedictinre institutionis decus
scopo scholas regebat, Robertum, Hugonis regis fi- atlinet hnjus regis non minus prreclara virtus quam
lium, ad omnero humanitatem ac doctrinre elegan- insignis eruditio, hic de utraquein medium quredam
tiam informavit. De quo regio discipulo hrec tradit allaturi sumus. Alqtte ut de viiiutis studio primum
Helgaudus Floriacensis monachus : Robertus a patre loquamur, fuit Robertus calholicm fidei acenimus
sclwlmRemensi tradilus domlnoGerbertoad erudien- vindex, cujus integritatem cum Lisojuset Stephanus,
dum est datus, qui eum sufficienterliberalibus instru- novi Manichrei, depravassent, coscum pravitalis hrc-
xit discipliws. Idem notat Chronicon incerti aucto- reticre consciis Aurelianis igne damnavil. Christianm
ris ab anno Christi 988 ad annum 1015 desinens. mansuetudihis et charilatis exitnia dedit exempld.
In locum ejus (Arnulphi) consecrari fecil (rex Gal_i_e) Duodecim viros coiijurationis in sacraia suam per-
domnum Gerbertum monachum philosophum, qui sonam cdnvictos triduo ante Pascha jussit ipsa die
Gerberlus magisler fuit Roberti regis, filii istius Hu- sacrosanctre Dominicre resurrectionis communione
gonis, et doniini Leoterici archiepiscopi (Senonensis), corporis et sanguinis DOmininostri Jesu Chrisli dd-
successoris Sevihi. Venim prsestat audire fragmen- nari, et regalibus epulis recreari. Sequenti die qure-
tum Historire Francicre a Ludovico Pio ad Robertum stione habita, capite damnati suht. At ipsos absolvit
usqtie regem, ubi et hujus regis instifutio et eccle ^ rex mansuetissiraus, dieens : Non debere damnari,
siasticre Gerberti dignitates describuntur : Robertus qui fucrant prwmuniti cibo potuque cmlesli. Nusquam
fuit vir riiansuetus,et non mediocriter liieratus ac re- absque pauperibus erat ChristianissimusNRobertus.
ligiosus. Habuit enim prmceptoremGerbertum sapien- Duodecim pauperes domeslicos habebat, qui ipsum,
tem, qui postea ab eodemregeRemensiummeruit pon- quocunque iret, asellis vecti prrecedebant. Hoc san-
tificatum, indeque meritoscientiwet sapientiw suw qb ctiregis satellitium. Millein regiis urbibusettastris,
Oltone Transrhenensi assumptus, Ravennatium sorti- scilicet Parisiis, Sylvanectis, Aurelianis, Divione,
tus est prasulatum. Ecce tibi I quem habuit princi- Autisiodoro, Avalone, Meleduno, Staropis
alebat;
 899 ROBERTLS REX FRANCORUM. 900
Quadragesimali tempestate ducenlis quotidiepanem, A < summo pontifice missam celebrante, sancto Pelro
pisces ac viimm subministrari curabat. ln Coena _< in altari, Offertoriitempore, cum magna devotione
Domini trecentis propria manu panem, Iegumina> < ol>Tulit;accurrentesautemrainistrialtaris arbitrati
pisces, ac denarios flexis genibus, hora tertia viri- < sunt magni pondus auri obtulisse divilem regem;
tim dislribuebat. Selectis centum pauperibus clericis < sed schedulam reperientes scriptam et notatam
.uberiorem hora sexta erogabat eleemosynam.Cum < admirabantur, ingenium et devolionem principis
a mensa surrexisset, positis regalibus vestimentis, < collaudantes. Hinc papa* decrevit ob memoriam
cilicio indutus, pauperum pedes pietate et humilitate < sanctissimi regis, rogantibus clericis, ut hoc re-
admirabili abluebat. Sacras redes et monasteria in- < sponsorium in honorem sancti Petri deinceps
genti numero a fundamentis erexit, de qmbus legen- < cantaretur. .Hrecquanquampaulolongiora, reipsa
dus Helgaldus in cjus Yita. In Deilaudibus erat as- tamen brevia sunt, si ad lanti principis gloriamtrans-
siduus. Ex Constantia uxore quatuor filios suscepit ferantur.
Robertus, Hugonem, Henricum, Odoneraet Rober- Creterumrex Robertus, qnod nimis addictus esset
lum, nec non et filiam, nomine Adelaidem. Hugo, litteris, a nonnullis[3/Ksar«msacerdos, seu Musardus
quem in regni consorlium asciverat, quique spes dicebatur : vox enim isla nostra, inquit Bulreus (2),
tantas de se excitabat ut jam Magnus appellaretur, B I Gullo-RomunaMUSER,qua otium significatnus,pro-
obiit anno 1025 et Compendii ad Sancti Corneliise- ctd dubio a musis deducta est; qui enim se musis ap-
pultus est. Regem ac reginam gravissimo ob ejus plicant, otium et secessum qurerunt, neque negotiis
mortem mcerore confectos consolatus est his verbis se implic&nt : itaqiie ille innuens difficileesse om-
sanctus noster Wilhelmus abbas S. Benigni, refe- nibus placere, respondet Adalberpni in carmine quod
rente Glabro Rodulpho in ejus Vita : Non infelices si quis musas amplectatur, statim ab ineplis etin^
vos pulare debetis quod lalem amisislis : Quin potius doctis Mtisardusvocetur :
felicesvaiie, quia lalem habere meruistis. Ego ex ullo Si musas celebres, ctamanl MIJSARDE SACERDOS.
hohiinum gradu non tam paucissimos salvos futuros Obiitsanctitate et miraculis clarus Robertus anno
testimo, sicut et regum. Qui cum attoniti responde- Christi millesimo trigesimo primo. In ejus funere
rent: Cur hoc aicis, Paler? respondit : JVonaudi- a STjbditisacclamatum est : Robertoimpcranle et re^
sfis, sacer Canon quomodorefert, vix tres de trigintai gente securi riximus, «emi._e.tttimuimus. Patri Pio;
regibusbonos exsliiisse? Idcirco cessale, qumso,hunc Patri senatus, Patri omnium bonorum, felix unima
jnvenemflere mortuum, sed potius congratulamini ei,, et salus, feiix ad superna ascensus, felix cum Christd
sicuti requieti datum et a mulis liberatum. Regeregumper swcula cohabitatio. Hoc ipsum elo-
Non minor Roberti regis doctrina atque eruditio) gio exornat Helgaldns. Ei indesinenteradhmsitcccle-
ijuam pietas fuit, de qua Trithemius in Catalogo) siasticus, et sibi setriperamabilis monaslicus Ordo...
scriptorum ecclesiasticorum (1) audiendus est. «Ru- Sermocinansquis cum eo non est Imtificatusgaudio
< pertus (idem Germanis quod Gallis Roberlus) rexr magno? Pacem quis desiderans, in ejus conspeclunon
< Francire nobilis, fortis, j'ustus , doctus et religio- abhorruit iram? Vultus sui prmsentiam aspiciens,
< sus, inter ecclesiasticos scriptores locum merito) quis non estoblitus dolos? OrutionibUsejus quis mo-
< recipil; quippe qui cantus et fesponsoria dulci ett nochorum non habuit requiem, el rionest amatus, di-
< regulari modulaminead honorem Ecclesire catho- leclus, et veneratus? Ejus sanclissima admonilione
< licre composuil. In litterishumanitaliSj prresertimI quis clericorumnon fuil amator castimonim? Ipsius
< in musiea doctissiraus fuit; tantre autem religio- amicabilia verba, quibus non fuerunl medicaminu?
< nis, ut horas cauonicas in ecclesia decantaret cum1 Aspectusejus, quibus non profuit insipientibus ut
< clericis, foris apud se legeret cum suis; tantree virga? Oculos ejus humiles quis aspiciens, non est
< pietatis etmiserationisexstitit inpauperes, utsuisS meditaluscwleslia? Pauper et esuriensquis nonsatia-
< se aliquando vestimentis spolians eorum nuditatesS • tus ab ejus recessit mensa? Vidum et pauperes ad
< multis vicibus operiret : de ej'us manibus liberr D exemplum bonm Dorcadis non ab eo datas ostende-
< nunquam recedebat, adeo. ut pro tribunali se-- rtittt vestes?Omnis miserorummultiludononeum pa*
< dens inter judiciorura et causarum strepitus inn tremet nutrilium inclamavit? Non fuit ei simiiis posi
<"sinu apertum haberet Psalterium. Unde et post >t sanctum David de cunctis regibus lerrm in sanctts
< mortem miraculis coruscasse legitur. Ejus est illaa virtulibus, humilitale, misericordia,pietate, ei cha-
< vulgata sequenlia qure cantaturdiebus Pentecostes :s tate : quia semper adhmsit Domino, et non recessita
< de sancto Spiritu : Veni, suncte Spiritus; respon-- mandalis ejus corde perfecto. Fulbertus Carnotensis
< sorium de sancto Petro, Corneliuscenlurio; de Na- »- episcopus epistola 87 Robertum regem sanctum Pa-
t tivitate Domini, Judmu et Jerusalem; et illud Al- l- trem; eumdem Willelmus, Aquitanire dux , in
i leluia, Eripe me de inimicis, et alia multa qure ne-
i- cbarta pro ccenobio Burguliensi Theosophumap-
i scio. Responsorium Cornetius centurio, Romre se pellat.

(1) Videetiam ejusdem Annales Hirs. an. 995. (2) Hist. Univ. Paris., t. 1, p. 351.
§01 NOTITIA LITTERARJA. 902

NOTITIA LITTERARU.
(Hisioire litleraire de la France, tom. VII, pag. 329.

Guillaume de Malmesburi (De reg. Angl., p. 65) A que Favyn a fait entrer dans son Histoire de Na-
et beaucoup d'aulres ecrivains s'accordent a relever varre, et Clichtoue dans son Elucidalorium (FAV.
par de grands eloges le saVoir du roi Robert. II n'en Hist. de Nuv., 1. iii, p. 141; CLICH.,ib. pp. 117, 118).
fit ccpendant presque pointd'autre usage qu'a com- Chacun de ces repons est compris en.trois vers
poser des hymnes, des sequences, des repons et au- hexametres. Le premier commence par ces paroles :
tres pieces de meme nature, pour enrichir Ies Olfices Solem juslilim; le second par ces autres : Stirps
de 1'Eglise.Cest ce qui lui a fait donner le litre de Jesse; et le troisieme par celles-ci : Ad nulum Do-
Theologien, Thcosopho, dans une charte de Guil- mini.
laume V, comte de Poitiers (Du CANO.Gloss. nov., Robert avaitune devotion singuliere pour la sainte
t. VI, p. 1126). Vierge, qu'il avait coutume de nommer 1'Eioilede
1° De toutes les hymnes que notre pieux monar- son royaume (FAV.,._>.).II 1'invoquaittres-souvent,
que a coraposees on ne connait nommement que ayant presque loujours a la bouche ces deux vers,
celle qui commenee par ces mots : Chorus novm qu'on croit eire de sa facon :
Hierusalem (Ci.icn. Eluc. p. 37). Elle est en vers Alu.a redemptoris genilrix, mundique salutis,
iambiques dimetres, et 1'auteur y exhorte les fileles Slclla maris fulgens, cunctis prSeclariorastris.
a louer le Sauveur sur la gloire de la resurrer.tion, B L'oratoire ou chapeile qu'il fil dedier dans son pa-
par laquelle il a enleve a 1'enfer ses capiifs et les a lais a Paris, sous 1'invocation de Notre-Diime de
introduits dans le ciel. Guillaume Durauli, livre ix, I'Etoile, a fait croire a un de ncs historiens (FAV.)
c. 21, n. 25, la donne sans difficulte au roi Robert, que ccprince avait instilue 1'ordre de chevalerie qui
quoique Josse Clichtoue, qui l'a publiee et paraphra- porta le meme nom. En consequence il lui attribue
see, en transporte l'honiieur a S. Ambroise. On pre- la formule de priere que les chevaliers devaient re-
tend (MEZ.Hist.de Fr.,t. I, p. 582) que la devo- citer tous les jours. Mais cette institution est poste-
tion qu'ayait notre prince pour la saihte Vierge lui rieure de plus de trois cents ans a Robert, et appar-
fit composer d'autres hymnes a son honneur. Mais tient au roi Jean.
on n'en indique aucune en particulier. JJn autre repons faraeux entre ceux que coraposa
2° Robert composa aussi quelques sequcnces, qui notre religieux prince est celui qui commence par
ont eie autrefois chanlees a la messe dans certaines ces mots : Cornelius centurio, pour Ja fete de saint
eglises. Telle est celle de 1'Ascension du Sauveur, Pierre. On dit que Robert, se trouvant a Rome, ie
qui commence ainsi: Rex omnipotcns die hodiernu, presenta lui-meme a I'autcl du prince des apotres,
et que l'on trouve dans le recueil de Clichtoue, avec et qu'il y fut fort gotite et applaudi (TRIT.ib.; MART.
1'explication qifen donne cet edileur (MART.ampl. ib.; ALB.._>.).
Collecl., t. V, p. 994; ALB. Chr. part. n, p'. 55; II en fit plusieurs autres a 1'honneur des saintr-
CLICH.,ib., p. 206). Telle est encore celle de la Pen- martyrs, dont l'un commence ainsi : Concedenobis,
tecote, qui commence par ces mots : Sancli Spiritus Domine, qumsumus(MART.,./>.,p. 5C8,569; CLICII.,
assit nobis gralia. M. Baillet 1'atlribue a Notker le ib., p. 121; Belg. Chr. mag.,]ip. 92, 95). Mais le j-lus
Begue; mais Guillaume de Malmesburi (ibid.), Cli- celebre de tous est celui -ci : 0 constaniia marly-
chtoue (ibid;), qtii'1'a iroprimee et conimen.ee, et rtim, qu'on chante encore a Saint-Denis en France,
divers autres ecrivains, la regardentcomme une pro- et qui se trouve dans quelques Processionaux au
duction du roi Robert. Cest peut-elre pour 1'avoir commun des martyrs, quoique fait en particulier
confondue avec 1'autre ceiebre sequence de la Pen- pour saint Denis et ses compagnons. Divers histo-
tecote, Veni, sancte Spiritus, el emitte, que Duranti, riens pretendent que Robert le commenca de la
Trilheme (Chr. Hir., t. I, p. 141), le cardinal Bona, sorte pour faire cesser les importuniles de la reine
Archon, et quelques autres auteurs ont voulu faire Constance, qui le pressait de faire quelque chant a
honneur de celle-ci auineme prince. Mais onrla croit sa louange.:
communement du pape Innocent III. j
D Robert en fit un sur saint Martin : 0 quam adtni-
5° Les repons et les antiennes dont le pieux roi rabilis. On lui atlribue encore les repons ou an-
enrichit les Officesde 1'Eglise,sont en grand norabre. tiennes : Eripe me de inimicis meis,Deus. Pro fidei
Un des j)lus celebres est celui qu'on chante encore meritis, etc. : Cunctipotens genitor (MART.,amp. ,
aujourd'hui dans.plusieurs eglises la veiile de Noel: Coll., //>.; ALE., ./>.; Belg. Chr., ib.). A toutes ces
Judmaet Ilierusaler.i, nolile limere (MALM. ib. ;MART. pieces particulieres notre zele prince en joignit, dit-
Anec, t. III, p. 117). on, plusieurs autres qui avaienl leur merite, alia
!1 y en a trois sui la nativite de la sainte Vierge, mulla pulchra (MALJI.,«'/>.;MART.Anec, ib.). Mais
 903 ROBERTI REGIS FRANCORUM _ 804
ohue nous les fait point connalfre eii dM_tii; et A savahts de ses Etats a 1'instruire s'il^tait jamais ar-
,quqiqu'on:en releve la beaule, il y faut Cependant : riye de prodiges semblables a cette plttiei
iiioiiis cliareher la delicatesse des pens^es, le choix, L'autre lettre de ce prince, qu'HeIgaud a inseree
Ia*hoblesse et rarrangement des expressions, qUe les presque entiere dans sa Vie, et que Baronius rap-
sentimenls de piete. Peut-etre que les airs shr les- pwte d'apres Helgaud, est ecrite a Leutheric, ar-
quels l'auteur, qui etait babile dahs le chant eccle- cheveque de Sens, pourlereprendre de deux erreurs
siastique, les avait notees, leur.donnaient- des dans lesquelles il etail tombe. Mezerai (i/>.,'p. 585)
beautes qu'on ne trotive j.as dans le texte. et quelqties autres ecrivains, qui prennent de cette
.,, M. Hubert, dans ses Antiquites de iEglise Royale lettre occasion de relever la doctrine et reioquence
deSaint-Agnand^Orleans, pag. 59, dit que le roi Ro- de Robert, supposent que Leutheric etait dans la
b.eri fit aussi un dixain a 1'honneurdes reliques de meme erreur que fut depuis Berenger de Tours au
cesaint, q.ui conimence parcesmots, In virlutcm sujet de 1'Eucliaristie. Mais il ne s'agissait que de
lumuli. 1'abus qu'en faisait quelqhefois ce preiat pour eproii-
4° Quelles qu'aient eie les autres productions de ver les coupables (HELG.,'./>.).Son autre erreur con-
la plume du roi Robert, ou ne nous en a conserve sistait a attjibuer a la nature divine les souffrances
que deuxcourtes leltres. L'une faitla qualre-vingt- B qui n'etaienl tombees que sur .'humaiiite. La lettre
qninzieme entre. celles de Fulbertj eveque de Char- " de notre genereux prince, qui respif e un zele tout
tres, et roule sur cette espece de pluie de sang dont de' feu pour Ja purete de la feiigibh,' eutrson effet, et
ona parle plus d'une fois. Quoiqu'elle soit adressee corrigea .'archeveque. On y voit que la formule
nomnieinent. a Gauzlin, archeveque de Bourges, il dout on se sert pour administrer rEucharistie
paraitqu'elle fut circulaire. Robert, a la priere de etait alors un peu differente de celle qui est aujour-
Gtiillaume le Gtand, comte de Poiliers, y engage les d'hui en usage. .''-,.;

HELGALDI SIVE HELGAUDI

FLORIACENSIS MONACHI

EPITOMA VIT^E ROBERTI

REGIS,
EX ALTERITJS MONACHI SCRIPTIS (3).
(DucnESNE,Rerum Francicarum Scriptores, tom. IV,pag. 59, ex editione Petri Pithcei, ad fidem veteris .
codicis ins. qui exslrtt in bibliotheca viri cl. Alexandri Petavii, Senat. Paris., emendata.

PROGEMIUM.
Vir Domini, sanctissimus Anianus, iriler cmtera C ( monaclwrumusibus prwparundum, daris pro eo aqel-
quw a Deo possedil irihoc smculo, prmcipuos et rion lum Allitiiacum cum cunctis sibi adjacetitibus super
segnes ad regendum suum sunctum Dei locum habuit Axoriam fluvium situm. Undememor sui de his testa-
Patres. Ex quibus unus benignissimeeffloruit, Leo- menlum condidil, regia aucloritute munivit el eum in
debodus nomine, sanclitale, scienlia, diviliis pollens archivo monasterii sancti Pelri, quod ipse poslea wdi-
et gloria. Hic autem fuit temporibus Clolharii Fran- ficuvil, custodiri fecit.ln quo hoiredes fecit F,oriaci
corum regis, patris JDugoberli Senioris, et ejus in fisci fralres Floriacenses ex toto, sicutel a rege euin
diebus monasterii Sancti Aniani Pater est electus. emeral c.orde devolo. Ubi quw et quanta regiw po-
Sane mortuo Ctothario et ejiis filio Dagoberto, Clo- tesluti Jesu Christi, et domni Petri, et sancti Aniani
doveus inclytus ei successit in regno, justitiw et pie- et Francorum regis Clodoveisubmiserit, subjecta de-
latis amictus ornamenfo. Ad quem accedens memora-r claral cpistola.
lus dbbus facio et dicto impetravit vicum Floriacutn

• EXPLiCIT PROOEMIUM.
INCIPIT

TESTAMENTUM LEODEBODI ABBATIS.

ln nomine Patris, et Filii, et Spiritus sancti. gloriosissimo rege, sub die v Kal. Junii, virtute et
Anno secundo regnante domtto nostro Clodoveo firmissimo robore acquiritur ut agresti et doctre
(5) Vide qure de hoc titulo et testamento Leode- ri_e, apud nos tomo proxime sequenti, col. •12'3<5.
Uodj Vttre priefixo disserunt Auctores Gallia. littera- EDIT.
 ^)S VITA. — TESTjAM^LEOTiEBpDIABBAT-S. SGS'
menti lestificatio suffragetuf! Et quoniam itaiesi, A . integfadeyblibne instituo. Siihtilque fet.quod.uipagtf
?
&i.pfoijegentedextera, 'egp''T_,eqdebodus'isfa.--p>3iirBiturico; cbgnoininatq Mortte, quf esl jtiita Caii>}
scfrob-'ac si ind*ig'nus:,et'neccatqrabba. Duih nic. brias yicq, portiqriem terfMlae, quarri de Domqlti'.'jet.
diviha pletas basilicre dpmni^Aniani, ubi ipse dom- uxofe sua Ingara, yel. depiuribus hominibus visus
hus incbrpbre requiescit,. abbatise' sUblimatum ho- sum comparasse, dono; vel quodcurique ibidem per
nore 'ejtisdemlbci icusfddemesse instituit, congruiua* douationis epistohim aut quolibet cohXractu ad me
duxiet devcstioineplenissiina miWconsehsit yoiiin- pefvehit. Seu et quod iri Brla, qjare est super flu--
itas, ut'de fe prbprieialis mere tam. ih ipsa basilica Vium Flirbnte, habeo, qure de pluribiis hominilnis
' 'rruam erbasilicre
domna Mariae,quam Joannes Fio- iyisnssum cqmparasse et ad ipsum. nionlem subjuii-
iiacus ahow quondam ebnslfuxft, Ubi T."iieTabilis' gitur, puih domibus, redificiis, niahcipiis, -|ui a me
tvir Fulcaldus!abha i;tis.tbs"pfaeessedignosci.uf, seu Ciberati non fuCrinf, vineis, silvis, canipis, pratis,
«tr*m.agi#Floriacd,' qtlem ,cuni g-offosb afqurj jyrre>- pascuis, cum omni jure et terrainto eafiim omnique
" %etsridohirio'
Clbdoyeorege et glm_iOsa"dbronauxote feherepeeuduin, sicut a mepqssessum «st, dono.
ejiis, Batliilde'rc^inaV'yisd<S^um:<Ierebus meis pi q- Idemquefeiviliam CamberbriVqh* est juxta termi-
priis domihtitasse, ubi prb:saiute regia, vereiincio . huih Q£friacense.'velUceUbvico,'qii_im de lueredibus
populo^exbrandiim, "'niohaateriuni in Jionofe jsancti B ] Munfnioli dato pfetio pef >yer.ditionistituJura visust
Petfi"sedificare deiiJJero; ubi j4m • dictus 'vir 'pe\, suhi-cbmparasse, cum doriiibus, redificiis, manCipiis»
^rictus videiieet pf resul Aftianus,"coridigne'jacet tu- ijui a"me libefati iion'fuei'ittt,yineis, siivis, eamj)is,
iiuilatus.,'iri que niorrachi-jiixta 'fegulairi saiiCtissiBii pfaiis, pascuis omhique genere peciiduin, Cum oinni
Behedicti et domriVColumbani'co-isistere debeaiit^ jurc ef beneficib Vel termino ad se.pertiiiente, sicut
jsihiguiarilrefde facultate pToprietatis meae Ghristo ii"me possessum est, dono sariclo Petro Floriacensi.
prresule couferfe delibe.'O.'1-.omnoigilur arite-dictset Idemqae"et in Jiausedqne villa, qu_e est in pagn
basilicre domni Ariiani vcl me'riaeb.isibidem deser- Magdunensi, quam de lirefedihus Wagini datd pre-
Tientibus, ubi ad.prSesens divihitatepropitia fun- tio' OBmparrrvi,siiprascripla pafs ante dict_ebasilic;ii
gutttuf olliciq, «t de jure meo' iirjiis antedict_eT)asi- domni Petri Floriacerisis perpetuo jiire atque pro-
iicaV-a die pTresenti transTuhdd portioties terrulre; prietario, ut possideat integra volnniate, decernoj
infra agnan Nogrometensero sitas, in territorib Bi- idemqheantedict* basilicre ddirinreMariaeporlioneiu
iiirTco,-nuncupafas Litrriafb et Mariniaco, quas de . nieam, qure est juxta Columiire viettm, qdartam
^Avirfriaet Prosperiaha feniihis |»er instfumenia paftem exipsri agro Coloriimensi, cum lhaosis, acco-
«bartarum visus sum recfepi"ss6,--ciim iibmibus,' rcdi- , . labus, campis cultis et inciilUs, cumdmai gencfe
ficiis, mancipiis, qu:.a .me libersfti tion fuerint,"-vi-iC peeudum in integruin, sicut a. me ^ossessum «si
aieis, silvis,,canvpis.,pratis, pascuis, cutti qrnrii Jiire delegoperpeliialifer possidaitkim. Idohi<guein Sim-
«tbeneficio suo, vel emuigend pecud6-ibidem;fesi- pliciacensi, qubd estin Socalonla, quod deliomiiie
dcnte, sicut a rae professum esl; similitef portior quodam, Ai:egisilo"nomine, vel de aliis, dato prclio
jiem meam, qure est infra agrum Litlidumin SeCa- ,per TCiiditionis liliiluin.visus suni comparasse, poi -
Jonia, quam deAgahafeminadatopietto pef vendi- tionem ipsam cum maiisis, si!v'is, pratis, campis,
tionis titulum visus sum comparasse, cum domibus, paschis, vel omhi gehere pecudtiin et beiieficio su©
.redificiis, maneipiis,. prseter quos ingehuos rcla- sicut a me possessura est, basjliete domnae Mariiij
xavero, vineis,, silvis, caihpis, pratis,' .pasculs-omni- tribua, et ut in perpetuum possideat plenjssima V.q-
,que beneficio suo, sicut a"me possessum estjitem- Johtate exbpto,
,que et portionem meam qua. est _adVetulam casam, -Pari modb et ad memoratuitt monastefium,, f^toA
^quara de Abbone et filiosuo Fraterno- dato-^rctio in hbnorem domiii Petri, sicui pnedictum .est, .ia
-
3>ervenditionis tilulum cohiparavi ct qure _perepi- agfo Floriaco/tedificare ddibero, ubi monachi re^u-
«tolas donationis ad tne .pefvenlt,:CUmmansis,. ";vi- Jafiter consislere debeanf, dono a prresenti fiscum
jieis, campis, pralis, silvis,"p'ascuis omnique genere*'_ Floriacum, cum domibus, a.dificiis, mancipiis1,prreter
pecudum etbenelicio suo, sicut a n.c possessuhi est; quos jugo servitutisnon relaxavero, silvis/campis,
simili modo et poiiionem meani, qure est invilla pratis, pascuis, viiieis, aquis, aquarumve decursibus-
"*Friefoniin Secatoiiia, sicuf a me possessa est, eum cum.adjunctisel adjacentibus suis omnique gencra
snahsis, accolabus, silvis, pfatis,'. Galhpis;pascui^iA pecudura cum omni jure et termino suo, .sicut acto
lhtegrurii, cum termina, vcl omhigcrio pecudC ibi- . iempore_adfiscum fiiit possessumvelad irospervcnit,
dem Tesidente; "simulque tefras vel prata, qure ab Iden_que in potestale Melliaco quod. pai; venditiani»
'Albuha iri pago. Stampensiv?isus sura coniparasse, titulum visus sumcompafasse, cuni domibus, jedifi-
sichf a me poSseSsuroesf In Integrum.' ciis, mancipiis, rjui a me libefati noji fuerint, *un»
' ' Pari mbdo vasa-donb
afgeritetv anaclela pensaiilia campis culiis et incultisj seu oflicinamolendini.qnod is
libras vni~et'uncias duas ; duo 'sandalia ad'niissas, Malva in ipso territorio esse, yidetur, in intepaiu
ret oralia :ad mettsam uha curriieappis et omhi appa- cum terminq suo et omi genere pecudum, sicut a m»
fatu,- ef duo vela acu ^cta. Jlia binhia', ut iu po; possessum est, concedo; seu et ijuod de haa«diDu*
'testrrte et dominatiohe "ipsius monasterir et mqria- Pauloni negotiatoris quondam y.isus sum
c«npa-
ichofum:ihidemDeo«efviehtiurii pererinitefiiiaiieaii}., rasse, rireas scilicet in oppido cjvit tls'AwSfanen-
LPiiTaoi.. CXLJ, 2iJ
 TROl; RORERTJ REGIS>ERANCQRUM SC8
riiUin, cuni dqmlbus desuper positis, accolabuS jbi- J.A ipsas basilicas dedi, juxta quod res ips» iheliqrataj.
dehi.residentibus, vel vineas ad qppidumipsius :ci- :fuefirit; ipsis abbatibus vel mbnacbis ibiderq deser^
yitatispertineiites, seu et locella villarum, cognbrfii- 'viientibus refqriiKt, ct fisci: juribus aurilibras- ni,
nata Curun, Canavarias, .SiinpJiciaco.et: GaJiace argenti pondo xx teneatur obnoxius. -Quam donaitio- ;
ullra fluvium Ligeris, quod dato preliq, anteaclo nem, ut firmior habeatur, gestis municipalibusalli-
lcmp.oreyisus Sumcomparasse. Uiideetin}ridicio ante gare decrevi, el. duas epistolas imo. lenOreconscri-
virum"apostq_iciim domnum Audoenumepiscqptim, ptas feci de re .superius norainata; una qure ia
-. el iUustre.n virunY Chrannulfinn oj.timaiem,.vjeJrp-. archivo donini resideat Aniani, aliam vero pars mo-
licjvjosalibates convenit ut, ex oninibus fam in terris nasterii donini Petri per falura ,teropora%reservan-
qusiin in hiancipiis, seu ct vineis, medietatem exinde , dam recipiat,.qualiter monachi iLidem.Deoservien-
paTs'basilic_o..domnreMarire retineret, et alia.ii me- tes, id .quorl eisper ipsam dedi defensarc yaleant.
dietrttem in meo jufc in inlegro deberein recipere, Et prresens niliilominus a me facta donat.o, firma
Qaarn niedietatem eorum j'udicib visus surii rece- qniui tempore et ihviolaia perrnarieat, stipulatior.e.
pisse. Ipsam enim in integfum ad membratum ms- in omnibus cqmpreliens».. Actum Aurelianis pu-
aiasleriutn S. Petri Floriaco construclum delego pei> blice. Addi vero converiit quod superius inthnare
™
peiuarrtefjpqssidendam,. Simulque Asina.ri3s.viU ' debtieramus, ut qtiidquid. pfasfato monasterio doittni
ct
lain, ,qurDest in valle, quae de ratione illustris viri P.etri Floriaeensis, quod. uos,a. noyo coiistruxirotis,
Troaovei; per commutatiqnis epistolas, quantum delegavimus et a timqratis yiiis dtlegatum fuerit in
:textiis earum declarat, ad me jicrvenit, dum ego poslerum; quidquid' abba"s,-qul- ibidem pfrefuerit,.
eccnlrapoitionem.illaro, qure estin Suncanto, vel exipde voluerit jiiecre, proiisu-aut utilitate mona-
Wareiitias, quod de Machilde femina qijqndani dato : sterii ipsius, yel lucro animrfi a.nt fratruin ne.cessi-
•pretio per venditionislitulum conij?aravi.5 et hp.e ad tale, Uberam liabeat potestatem absque deti.imentc
vicom mamoraU-Trbctovei dedisse visus fui ih ipsa et impediiriento srepe dicli monastcrii. -
vilM Asinarias, pars memqrati moiiaslerii dbmai Leodebodus peccatqr abbas, epistola a me facla.
Pelri,.quod est FloriaCo xonstniciuin, in iniegrunr rogante yenerabili
Audoenuspecca-lor-;fipi'sc.op]us;
absque cujusiibet impsaimento, cum osnnj ]me et vi.'0, Leodebodo abbate,- hanc epistolam reiegi et
i.ct'mir:o,.s.ciit_a roe possessum est, b-n.ieqv.e.genus subscripsi, ... . .
pecudum itndein rcs.idcns rec.piai .pDssidenduni. Leqdegarius, ac si indignus episcopus, rogante
Areas verb infra riiuros. Aureliaijis, quas de Cro- Leodebodo abb^te, Jranc devotionis ejus epislqlam:
nulfq ciericb datq pretio per.venditionis tilulum yir /-.Ikmavi in Ciiristi nomine.
sus sunicomparasse- ubi Leobaslus accola comma- '
Beccelenus abba.'
nere vidctur, ad prsedictum monasterium domni Pe-• Ado al)ba. '
iri,' vel hiohacbis ibidero. degenlibus, integra yq- • • .. Salomon abha. ...
lunlate dare decernp. Similiter et caballosxxx bo- J^eqtsindus ablia.
nos, greges etjuiiiq':.x cuin eniis.sariis-corum, boumi -Burgulfuspresbyter, .'•..".
greges xx, yaccarum y, armentqrum x.,. Rigecius diaconus et vicedominus..
Af«en_um, ijuqd ad ipsum. nionasterjum domnii Marlinus diaconus..
Petri, vel roonacbis ibidein deservientibus dqno, per _..Boso diacqiius. , '
liujiis tcxti vigorem inserendum .putavi,- h&c esti . .Agneramnus. Dagbberlu.s. . ,
!baeci_d.iicha pufa sigillata trarismarina pensantlat .. Mummoienus.. Vapingus,
jiondo libras x, quorura unus babet in medio cru- Sigirigus. Framesindus.
echi aufeam. Dono ct scutellam, qua; habet in medio) , Autbertus. Salomon siye Bqso.
iffigiein capitis Iiomisiissimili.modo auream;.idem- Pappoius. Sisobaldus siveSarq.
•qiie etduas sciitellas.minores massilienses deaura- Aninegisilus testis.
J,as, qiire balient in inedib cruces niellatas. Qure spe-- D Manasses. Authac_:rius.
cies argenli in jui-e ct dpminatione memorati mo--•• . iSonr.o. Ilildulius. .. - "'
Kasteriidomni Pelri perenniler pcrmaneant volo. De; Grimoldus. Segonius. -
veslimefttis vero, qurc in pauportale mea haberei Annq Iacarnalionis Dqminicre625, datain.mense
virieor, pra.ier id qubd supefius basilicae domnii Junio, anno u domni Clodovei Erancorum regis,
Ahiahi delegavi, reliquum tfaod supr.rfuerit, pars5 filii Dagoberti Seniqris, sanclorum Dioiiysii socio-
dofhrii Pelri Floriacensis recipiat ad possidendum. rurnque ejus Joci mirifici constructoris.
tapero autefn non 'futuruhi, nec quolibet modo fieriL II^ autem pra^dpuus abfca Leodebodus^ quantum
pbsse credo ut aliqtiis deiireredibus meis,, aut qui- - locum FJoriacensem djlexerit, in quibusdam suis
iibetpi-irsona cbntra prreseiitem.vehife tehtetepisto- factis agnosci yalel. Nam in Camberon et Ros.don
laih".'Quod si fecgfit c't factum meum irrumpefe co- villis a se. S. Petrq datis^ hanc ipse consuetudineni'
:i.aius fuefit, in primis ifarii ccelesfis incurr_it Trini- tentiit et lfatribus Floriacensibus tenendam reliquit,
tatis/et insuper partibus basilicre doroni Aniarii, ctt ut" quiiibet Ecciesias, in >n^aruni, parochiis .-ipsae'
basilicre dbmn_eMarire, vel mbnasterio sancti Petij,, villre su.ril, possideret, media pafs Jeeimre agroruia
qiiod" est corislrvicium Floriaco, duplum quod aii etvinearum ip. quibusdam l.ocis ipsarum villarum,
003 VITA. »111
m aliqu.bus vero tota ad dommium pervenirct f.a- A abba exstilit, Jiabens sub se Fulchaldum nqbileiu
trum. Quivideliceiusus hactenus servatur. Quodque virum. Quartamquoquepartemde Suncantoatquevil-
magis eum divitem fuisse declarat, non est omitten- lam VVarentiariasa Machildefemina ccc probatis ai«i
dum, emisse videlicet iU-u.mk-_ereditatem Thomre, soiidis, Rosdon ab Auderanno cc ejusdem meta-li
cujusdam Parisiaci civis, obrizi auri mille et sexcen- emitsolidis. Ipse vero usque ad bctavum decimum
tis'solidis. Tcstatur hoc charta memorati.venditoris annum memofatireg-is Clodovei perdurans, poslrao-
ad ipsum domrium Leodebodnm facta,; in nostris dum laudabilis: vitse cursum sancto fine conclusit.
archivis recondita, licet vetustale consumpta. Gujus Reperiuntur autem ab Incarnatione Domiiii non plu-
hrereditatis in territorio Aurelianorum sitre media. res quam 620 prreteriisse ahni, donec a domno Leo-
pars ab eo htiic saero collata est loco, alia medietate debodo fabrica liujus sacri ccepta est coenobii, au-
monasterio sanctre Marire remariente, quod quidam xiliante Domino nostro Jesu Clrristo, qui vivit oft
Joannes, ut snpfa scriptuin est, a- fundamentis con- regnat.
struxerat, cujusqueidem Dei famulus Leodebobus
Explicit iestattienlum Leodebodi abbdiit monatterii tqncti Amarii, qnod facium cst sub Clodoveo.-_•<;(*.
Francorumfilio Dagoberti Senioris. '
... . Fiat, Fiat.

'
IMPIT EPITOMA VM REGIS ROTBERTI PJL

;...... : PR^EFATIO.

. Cu-lestls imj.erii digiiita?, cui spiritus superbire B propriis sanclo Petro Aurelianensi, domnrc Mari*
sequalis voluit esse potestas, elegitin hoc sreculo et sancto Petro Floriacensi contulit; nunc huic
piincipes, qui regerent hujtis sreculi sceptra poten- scripto addere curavimus quod, iri oraries tcrras
tes. Et sicut sancta Ecclesia, qure est mater nostra, isonus exiens pietalis et bonitatis Rotberti, suavis-
obtinuit sibi.ad regendum populum Dei pontifices, simi et piissiini regis Francorum, filiiHugonis"regis,
abbatesct caeteros sacri ordinis ministros, ita et.in hunc sanctiihi, in quantum potuit, exofnayit, dilcxit
hocmundo elegit imperatores, reges et principes el excoluit. Quo eoncedente, vitam hujus excellen-
< ad vh-dictam malefactorum » et ad reprimendam tissirrii regis ado.'iri cupimus prreseritibus et"fut_iris
proterviam iniquqrum, ut laudaretur Deus in srecula imitabilem. Nam bic languentes animajperspicient
sreculorum. Et.quia a patribus monasterii, doinni quid charitatis, humililatis et misericordire vatearil
Aniani sermo sumpsit exordium, necessarium est et opera, sine quibus nullus ad regna poterit pervcnirc
utile ut unus adhuc prreciptius pater sumatur pro ccelestia. In quibusita enituit, ut post sanctissimum
oronibus, ul habeat deeo levamen omnis mnndus, regem prophetamque David nullus ei sequaretur,
cjuia eum bonum elegit Christi Domini pietas et prsecipue in sancta huihilitate, qure semper Beo
i constituit super faroiliam suain ,* divina ma- proxima amatores siios corpore simul Deo conjun-
jestas. Ad quid ista protulerimus, dieamtis. C git et spiritu. Initio autero descriptionis orancm
Omnipotentia igitur «mnipotentis DeL.volente et vultus illius habiludinem corporisve elegantiam,
beato Aniano auxiliante, memoriam domni.et vener prout ipsi perspeximus, propalamus, adjuvante Bo-
lantli I.eodebodi abbajis monasterii srspedicti sancti mino nostro Jesu Christo, qui, ubi vult, et quomodo
niaui fecimus pertestamentum, quodde suis rebus et cui vult, inolita bonitate aspirat. .
EX^LICITPR.EFAT16.

INCIPIT.VITA.
In tempore, quo respexit Deus super lilios homi- D plana et liene ducta, oculi humiles, nares pqrrectas
num, ut videret, si esset intelligens aut requirens et patulre, os snave et dulce ad dandum sanctre pa-
Deum, fuit rex Francorum Rotbertus, origine ttatus cis osculum, barba satis honesta, humeri.hujusin
nobilissima, patre illustri Hugone, matre Adhelaide altum porrccti. Corona capiti imposita decernebat
vocitata, qure adeo bene laudata tanti filii digna eum avis et atavis stirpe processisse regia, Sedens
qxstitit prrerogativa. Ejus inclyta progenies-,' sicuti equo regio, rhirabile dictu, penejungebant pedum
ipse stiis sanctis et humillimis "asserebat verbis, ab digiti calcaneo, et hoc erat videntibus iu sreculo pro
Ausonire parlibus descenderat. Probis hic actibus niiraculo. Erat iu eo j'ugis et frequens ad Deum
decoratus, crescebal quotidie meritorum lumin.e qui oratio, genuum flexio innummbilis erat pro certo,
erat insignitus totius scientise perfectione. Hujus et, ut verbis Aurelii Victorini loquar, adhumana.
gitur statura corporis emiuens, ca.saries admodum conversationis exeniplum, per laboris fenera ui:i-
 2:J_J UOBERTIREGIS FRANCORUM 812
versa, vir provecius ad stimma. Sislensin consi- A verbis, et sic eos illrcsos ad sua regredi jussit. Jn
slorio ciientem se esse libentissime fatebatur. Nun- latrociniisvero pauperum clericortimetlaicoTurasil;-i
quam injuria accepta ad ulciscendum ductris. Ama- iUatis, adplece erat consentiens, qure pro ceiio
bat simjiiicilatem, cominuni se affalii et convivio et eiant in auro vel argento et pretiqsissimis orr.a-
iiicessu prrebebat Eloquentire tantum incumbens, ut mentis, Volentibusca.investigare.minas dabat vi:-
^-iiulitiSlabefetuf dies quiri legeret Psalterium, et tu.te, j.urans Dqmini fidem, nepcrderent qure aspo:--
-:exbfafet cum sancld J)avide Deum altissimum. Ex- tavcrant.; S.tampis castro regina Constantia pala-
'stiiit riiitis, gratus, civilis anirai et lepidi,' magis .tiuin construxerat nobile, simul cum oratorio. Quo
beneiicus quam blandus. delectatus rex ad praudendum cura suis assediti
Fuit idenf rexsajiieiitissimus Iiilera.um; cujus imjderi domu.msanctis pauperibus jussit. Intcr quos
'prudentissiriiorcofdi efaiit' insita a Deb dala peffe- ad pedes-ejus unu.s se coUocatts, ab eo sub mensa
'cire 'scieritire'dona/Nain a"piissima inatre scholre sa.iatus e.st.JJtii. nqn obliyiosusfactus ornamen-
'Reraensi traditus, dorrino Girberto ad erudiendum Jum, qiiGderat in sex unciis auri dependetis a, ge-
est datus, qui euhi sufficienterliberalibus instrueret . nibus, ct.quod nos lingua rustica labellos vbcamus,
discipiiriis, ut iri bmhibus Deo omnipotenll compla- ipso cqiispiciente, cultello diripit, quantocius disces-
ceret virtutibus almis. Factumque esi. Is quippe " sufcus. Liberata vacuatur doraus a pauperum ca-
Girbertus, pro maximo sure sapieniire merito, qua terva, imperat Iqnge a ,se expelli, qui jam satiati
tblb radiabat in mundo, donativo regis Ilugonis fuerant carnium esu simul et poculo. Cumque sur-
•munere pontificium adcptus Reinense, nonmultis : gerent a mensa, aspicif regin^iDomihiim suum frau-
• annis illud adofnavit splendide iri his qtire foft-Et datum glbria. Et turbata cbntra sahctum Dei non
nccessaria Ecclesire sariclre. Eo nam.que derelicto,,, -L-constantiaprotulit verba : < Heu, senior bone! quis
- Ravennatiuirifactusestrcctor ab Ottone111.De quoad inmiicorum Dei vos aureo vestitu deturpavit hone-
• apostolatum Petri apostoli sanclissimi feslinus con- sto ?JVJe,,iiiquit,aliquis nsn deturpavit, sed illi qui
seendens, multa in eo virlulum operatus est insignia abslulit neccssarium magis quam nobis, volente Deo,
1el pracipue -in eleemosyna-.sancta, quam foiiiter ;
proficiet. j-Sedatis his ,vqcibus, collocat se in ora-
tenuit,dum fideliter vixit. Inler crelera de se lreiusi torio icx, Dei dono lretificans se de sub perdito ctde
cl hilaris ita.in R. littera lusit : sure cqnjugis dicto, astanlibus ibi domiio Giiilleliiio
Scanditub R. Girberlusjn R. posl papaviget J». . Divionensiura abbate, simul ei Odone cbmite et non
IJoc aperte demonstrans quqd hi Ires episcopatusi minimis Frahcorum primoribus. Quredarii adhuc dc
honores, quos professione.regularis vilcepatris Be- rQ.ejus non minima pietate narrancTa sutit. Piiesuli
nedicti monachus factus suscepit, rexit ct tenuit^i cuidam [Leothorico Seiionensi arcbiepiscopo] de-
hujus R. litlerre signo in capite sunt declarati. Ini Dominononbene sentienti et qusereriti pro quibus-
.iddisccndis vero artibus 1ic vir Dei humillimuss dam causis probationem in corpore^Domini nosfri
domnura abbatiai Jesn Christi, hidigne ttilit rex amator. bonitatis et
' S. Martinitngonem collegam habuit, quern abbatia)
Masciacensis remnneratum, posj scripsit ei . in his verbis : < Cum sit tibi nomen
:S. Germani-Parisiacensis inclylum sreculo reddidit,, scicntioBet non luceat in te lumensapienlire, miror
ut decebal tantuni' virnm';.Quanturii autem in eo ha- q>.jaratioae quresieris proiuis iiiiquissimis imperii..
rum .virtutum incrementa viguerint nos breyitatii ct p;o infestato odio quod:erga Dei servos habcr.
-Sludentes paucis adnofare curavimuSk • exruninationem in corpore et sanguine Domini; ci
•Quodam lempbre palatiq Compendii,.hic vir mi- cum hoc sit quoda dante sacerdote dicitur : Corpus
-sericordire, vir pietaiis,positus, unum quoddam.ibi )i Domini hoslri Jesu Chrisli sit tibi salus animw .et
in uno operalus est, quod omni sreculo paluit et :t corporis, ctir-tu temerario ore et pdlluto dicas : Si
cunctis pro ipsa jiielate et, misericordia imitabilee dignns es aceipe, cum sit nullus qiii habeatur di-
reliquit. Sanclum Pascha illq in Joco rcx amabilis is gnus? Cur.divinitati attribuis _eruninas corporis et
cciebraturus in die cbenre Domini, a dtiodccim iiii- ; infirnium doloris humani divinreconnectis naturrc?
i- D
qurc conspiratioriis ducibus mors ei juramerito jiro- i- Jurans Domini fidem, princeps Dei, jnivaberis, in-
)i quit, hoiiore.ponlificis, nisi ab his resipueris, et
inittiiur, vita abstrahitur, honor regius tollitur. Capi
cos et adduci attle «e jubet rex mitissinius.-Percon- i- : damnaberiscum his qui dixerunt Domino : Reeede
..la.tus:eps lnandat servari domo Caroli, Calvi, rega- i- ->.a-nobis,. et non comintinicabis his quihus dicit:'r :
.iibiis'dapibus opulentef reficiet in die sanclre Resur- Appr.opinquanle.Deo, et appropinquabi.lvobis. <Ilis
yeciionis-perceptione corpqris ct sangtiinis Domini ii yerbis prresnl non bene doctus, a rege pio et Lo:;o
;nosti:l•Jesu Christi insignjter prseniuniri. Secunda !a sapienter. instructus, quieyit, obmutuit et siluil a
.autera;Sabbali proferuiitur in medium, judicantur, r, dogmate perversOjquqd.erat contrarium omni bono
tdamnantur, et supereps tbt sententire quot homi- i- pt jam crescebat in sreculo. > ..
nes. Audivit ista .princeps-I)ei, pius et prudens, ,s, , In sinu matris Ecclesiae.collocatusiste Dei servus,
•s;iens'.et intelligens,- et ipsqs propter benignun) rn faclns est Domini.cicorpqris et .saiiguinis,vasoruiri-
Jesuro absolvit, dicens non debere daninaii qui ui que ejus ciistos forlissiir.iis. Ad unguem iiaperoiv.
luera.it pbremuiiilicibo pqtuque coelesti. Sed ne am-r.- dinanscuncia, quasi videretur Deus suscipi.non ut
plius talia in aliquo gerercnt, suis sanctis imperat at ir.allerius, sed in propria sanclre majcslatis glcria.
 -—
^3- VITA. . 8-f4-
Jlseeejus devot':oj'ha.c eratToftisprovisio, ulcorde A _ mandata : < Recede abhinc, rocede; sufficiat ti! i
hiundo et vestitu caiidido Detis immolarelur pro quod abstulisli, quia et alleri nCCessariumerit qq^d
iotius mundi piaculo. Hoc 'sefvitutis obsequib dele- reliquum est. J Confusus latrb abscessit"ad: inipe-
ctabatur terris positus jam in coelis.Jucundabatur in rium sancli viri, qtii periclitantibus et' pauperrimis '
sanctorum pignoribus a se auro et argenlo bene or- hoc consentiebat ex more pro Dei ambre, ut liabe-''
r.atis vestibits albls, Sacerdbtalibus iiidumeiitis, cru- ret eos apud Deum intercessores quos scicbat jani.
cibtis pret-osis.calieibus auro bonofabficaiis, lliu-' ' esse factos Dei cives.*- - ' • - ' "'
ribuiis electum t'h~yra'r>_iaproferentibus,.' vasis ar--' Sedes regalis, Pisciacus dicta, supra Sequananr
gcuteis ai emuiidaticiiem manuum sacerdotis , qui posita, Francorum fegibus satisest opportuna. In
siabat illa liora furidenspreces ad Detiiri pro lotius ea monastferiatria ab ahtiquis viris didicinius Jactaj-.;'
populi delietis. Et quid? Vas vinarium ex argenlb unum in honorem sanctre Marire,. aliud • sarieti.1
factum; quoJ carithafa dicitur, a suo quodam cle- Joannis, tertium sancli Martiqi cbnfessoris. E quibus:
>ico fuerat furaium f quod eum omnitnodis tristem unttm in honore sanclrq Marire matris Domini rex'
rcddidit; Non sic autein ut turbaretur clericus qui boiius assumens et a novo redificans, illud in orna-
jiostea fuit illi pretiosus. Examinationeai furti mi- mentis et clericis, auro et argento satis horibrabile.,
«itaiis rex fieri, volens ttolens clericus, mali patfator B.reddidit/Quo.laudandi Deum nunquam finem ha--
operis, qusesivit, redemit e't suo illud loco festiluii. buit. Porro oratiqnibus ibi adhserens D.eo, cum dd,
Iti hoe rex Dei ariiicus dlludens clerico dicebat:' '. locum repausatioriis sui humillimi corp.oris .reyer---»
< Melius esse in domo pfopria appbrtare quam ex- teretuiypost assuetos, in oratione lacrymaxuni iron"
portare; n'eefficeretur similis Judrti, qui fur erat, et bres fusos; invenit ibi suam. Janceam a conju^'2
loculos habens ea quremittebautur exportabat (Joun. gloriosa bene argento paratarn. Hanc considerans;
xii, 6). »-Jlabuif-enim postea htinc sure utilitati"" aspicitaforis si quempiam reperivet argentum hoc •
proximum; et sui boni consilii dignum. Sciebat bic cui necessarium foret. Iiiveiiiensque qnemdam, pau--
plissimus Dei viiiute sua et alieua curare vuinera, perrimum, interrogat caute si baberet aliqiiid.ferra--
, seeundum patris Benbdicti ma.idata, non detegere menti quo posset auferri argentum.-Pauperi inscib .
ct, publicare: Btijus igitur peccata pro*tali factb sria ad quid ita requireret ait Dei famtilus.._ut pCrquirat,
Deusdeleat qmeshmus Clementia, uf, sanctis omni- quantocius.-Inter hrcc orationi yacabat. Adveniens
bus iiitercedeiitibus, possideat justoruii. gaudia re- is qui missus fuerat feiiamentum offert tali opcri;
- - '
pTomissa. satis congruum. Obserantur ostia dqmus etrex cum,
Pergraium niihl est et hoc auribus intiroare Ji-;.e- paupere argehtum a lancea auferens pauperculo dats
liuni, qiiod est oninino narratu dignissimum. Pro- C bene faciens, et suis ipse sanctis. manibus ,,ci inr,
voeabit nos Deum amantes in hoc liberalis istius sacculum miitens dat iu niandalis, sicut mos...ej':at,.
serenissiirii regis mehioria, et-ejus operatio digna,'' ut sibi in redeundo prospiceret ne. uxqr ej'us eunv
cuiri-cordibus fidelium et infidelium tiiinierit tuba,:: videre posset. Obaudivit prreceptis regis necessi.tas
nonxilla qure ex reramento, sed qure procedit de-• pauperis. Peractis his, adveoit. regina mirans quod .
coelesli thesauro, et aperiens.os suuiri: dicit: Con-' faetum fuerit de.Iancea, qure sic erat desjructa, dc.
clude 'eleemosynaniin sinu pauperis; et ipsa pro te qua sperabat dominum suum forti Jaetificari-glqria,
eiorabit.(Eccli. xxix^ 15). Hrec de tali viro cogi- Ad brec Domini fidem jiira.ns rex joco hujus se,
titntesc occurrunt nobis plura cbgitatione, audilu et non esse facti conscium, inter eos amicabilis. est.
sermone, quge non pbssunt ascribi prre mullitudiue, exorta contentio quibu.s..eleeinosy.na.largilio profuit.
quia illa solus Deus agnovk sua foiii prudentia- et et proderit^ faciente Deo,.niortiiissaeculo,,vivenlibus.,
scientia, ingenio et arte, qureiionpbssunt, CQmpre- Deo. Quredaro adhuc de ejus non niinirnapietate,
hendi miserabilis hominis vjrtute. Et quia a npbis narranda sunt;
diligitur.mundus, delectamur in hujus excellentissi- Clericus , quidam pauj.ercblus de regno: Lothariij
ini regis operibus, in quibus, ut credimus, laudatur _ exiens, ad hunc de quo loquiniur servum Dei,
Deus, Rex. gloriosus, cnjus regni hseres eritperpe- veniens,. est. receptus. Is nempe clericus Oggerius.
tuus qui fuit mentis et corporis integra bonitate dicebatur.Qui euin niniia, bonita.ie suscipiens, suo
conspicuus. Quja ejus jucunda et delectabili vita sanctorum collegio. sociavit clericortim et eum.
ajbuc frueretur mundus, credat orbi&.universus, si sufficienter in bis qure debuil, adqrnavit, sperans
voliiisset DeiFilius jiro peccaioribus occisus. secura habitatururn non paucis d.iebus et ancis,
Aliquando proficiscente.eo ad ecclesiam el pro- Yerum in his quae prrevidere noluit inventus cst,
slrato in oraliqne coram Deo, quiddam verecundise Nam super eum dicta. David prophetre m.eritq.dicla
iii ofn.anientis pellium a sancto collo dependentium sunt: Verbq oris ejus iniquitus et. dgiv-s. Ne.luil in .
sustinuit rex raitis el corde humilis; Fundente eo. lelligere, ul bene rigeret. Iniquituieiii.meditatus est
preces ad Dcum, astat e;pro,ximo •Rapaton latr.o, in cubili suo. -AstHit dmni viw nen bpqw, ihaliliam
iion ille, foi;tissimus princeps klronum, qui tenet autem npn audiv.it (JPsal.. xxxy, 4, 5).':'Splendcbat .
lcctione principatum in libro Regum. Nam nie- quippejn cq speeies .JmbB tradiloris, J)oiiiini, qtu
dictatem fiualium cHamidis regis atiferejis brec ab loeulos, liabcns, ca qure mittebantur exportabal. ,
co susccjiil mausuclissima et oimii mello -dulciora-. Nam .quodam itmpore advesperascente. hora dtei,.
.»15 ROBERTIREGIS FRAJNCORUM G.G
•uoenacum suis sumpta, incumbentibus jam noctis A die. Nec immerito sane potest existimari quoslpala-
tenebris, dum ad complenda, et qure sunt Dco tium illud frequenti regio conventu sithonorandum,
rcddenda cogitaret, ad domum Dei de more pro- quod divina virtus tali decoravit miraculo ef populi
eessil, prreeuntibus ante se clericis cum ceroferariis sacravil jubilo, dura vesci yoluit ibi devotissimus rex
non minimi ponderis. Quibus positis, signilicavit die primo.
rex huuiili.s ne accederent ad excelsa. Stat rex in Vigore justitire vigeiis.idem rex sereiiissimus
angulo,et corde tacito Deo suo reddit vota jucundo. studebat non contiiiuari os suum mendacio,-sed
Mcditans ergo in conspectu Domini, aspicit jam veritalem corde ct ore proferre, Bomini Dei fidem
diclum Oggerium ad altare accedei'e, cereum ad jurans assidue. Unde nimimm suos, a quibus sa-
lerram deponere, caiidelabrum sinu contegere. Tur- cramentum recipiebat,voleiisjustificareq;uemadmo-
nantur clerici, qui hujus latrocinii debuerant esse dura seipsum, fecerat unum phylacterium olocri-
cuslqdes. . Inquirunt dominum regero de furto; Stallinum, in gyro auro puro adornatum, absque
quibus sc respoiidit nescire ulio modo. Pe_vci.it alicujus sancti pignorum inclusione, super quod
hoc ad attrcs Constantix reginre ejus conjugis, de jurabant sui primates, hac pia fraude nescii. Aliud
<jua quidam ad nomen ejus lusit dicens : quoque jussit parari argento, in quo posuit OVUBJ
• Conslans et fortis, qua: non Constantia ludii. B cujusdam avis qurc yocatur grippis, super quod
. Hrec acconsa furore jurat per animam Willelmi miiius potentes el rusticos jurare prrecipiebat. 0
sui gcnitoris custodibus mala se irrogaturam fore, quam bene et congrue huic sancto yiro coricordant
luminibus privari et malis aliis deturpari, tti red- illius sancli dicta prophclse dicentis : Habitabii in
dant.quod ablalumfuerat de thesauro saneli et tqbernactdum Altissimi, qui loquitur veritatem in
justi. Hbc .ubi audivit in quo erat requies pietatis, corde sno : qui non egit dolum.in lingua, nec fecit
cum qui erat lalrujnculus advocans, ita ad eum proximo suo maium, et opprobrium non accepit cd-
locutus est : « Aroicc Oggeri, abi hinc jam, rie te versumproximum sumn (Psal. xiv, 5)..Cui Utique
consumat inconstans Constantia uxor mea. Suf- bono illum adhresisse tota cordis intentione -cer-
ficiuht enim qure habes, donec intrcs in terrara tissimum est, ut mereretiir csse in superna lirere-
nativilatis lure. Sit. Dmhinus teeum ubicunquc ditate beatorum coiircrcs.
perrexeris. » Ubi hoc audivit furti dominus, cadens Quanta vero huinilitatis virUis in eo fuerit paucis
ad pedcs piissimi regis volutabatur clamans: < Suc- edicendum est verbis. Colloqaium cum cpiscopis sui
curre mihi, domine, sticcurre. > Ijrse vero volcns regni habens rcx humilis, iister colloquitim unum-
cum eriperc, dicebat: « Transi, transi, noli hic quemque aspiciens,. vidit qttcmdam eorum mole
permanerc, ».dans ei et alia cum his qure abspor- C catnis gravatum, pedes suos dc-pendereab alto.Pie-
laverat, ne deficcret in vi _.Post aliquot dies idem tate ductus a Jbnge qiirerens subpedaneum reperit
Rei farouliis credens. illum jaro posse suum altigisse unum. Quod manibus Deo et hominihus cliarus ap-
solum, coriversus ad suos lepide et jucundissime prehendens,allud lanio ponlifici offerre non recusa-
dixit: < 0 boiie Theudo (hic enim ei erat fami- vit et sub pedibus.cjtisponere non.cst. dedignatus.
liaris) ut quid tantum laboras in qurerendo cande- Erat autem hicepiscopus Lingonensis, J_.ambertiis
labro, cum Detts omnijiotens illud suo altribuerit nomine dictus, scientia, religione et bor.itate pol-
pauperculo? Scias ctenim tu ct tui quod illi plus lens. In magna ctenim ex boc admiratione pro tali
quam nobis necessarium fuerat, cum Dcus nobis facto omnes episcopi et principes babuere srepefa-
neccatoribus omnia qurc sunt in terris attribuerit,: tum Rotbertum huniiUiraum et inclytum regero..
nt subveniamus paupcribus,orplianis, viduis et oroni Is quippefexDeo dilectus Rotbertus semper me-
populo Dei. J - minit sanctae legis, qtiia menior fuit operis Dei in
Palalium insiguc, quotl est ParisinS, suo con- omnibus viis suis, Scieliat etenim scriptum : <Scien-
ssruxerant jussu officiales cjus. Quod volensprre- tia, virtus; custos virtutis, humililas sancta. i. Et
sentia sui die sanclo Paschrc nobililari, more regali jyiUud beatipapreGregbrii : < Qui sine humilitate vir-
jussitmensam parari. Cumqueaquam ad abluendas lutes congi-egat, quasi in ventuni pulverem portat.»
nianus prrcsto haberet, adest crecus quidam inter Legerat quid dixerit quidam ex Palribus : < Omnis
jiauperum multitudincm coram eo assistentium, labor sine humilitate vanus est; humilita.tis signum
qlii illius erant memoriale continuum, qui ut illi dat regnum ccelorum. » Nos efgo orenius omnipo-
-iquam jaclarct in faciem bumillimara cffertprecem. lentem Deum, ut hic electus, qui deposito omnitu-
iit ille Continuo,vclul pro jocoduccns pauperis pre- ittore superbire conjunctus est Christo -Deo sanclre
cem,dum primumin manibus accepitaquam,lllius humilitatis virtute, ita illi jungatur in sreculo ven-
projecitin faciem. Qui mox,yidentibuscunctisopli- turo, ut in judicio a sinislra parte disjunctus, non
matibus qui astabant, cum respersione aqnre amissa inveniatin eo Jesus Christus quod damnel in poena,
oculornm creciiate, congratulantibus cunctis in Domi- sed quod pietate multiplici provehat ad coronam,
no, Irctiorinfcr convivas discubuit prandio. Fuilque quam promisit diligenlibus scad gloriam. Hic etenim
disciimbentibus lota dic hujusce rei confabulatio ad vir Dei tantus ac talis quod air.avit, quod cupiit,
oinnipotcntislaudemDci;quorum verbafortefuisser.t quod crcdidit, Dcus cst Rex regum, Dominus domi
vana ctotiosa, nisi tanto luriiii.e fcrcnl illustraii illo nbrum spcs uiique ce;ia fidelium.
 .17 . ..' VITA, , C13
Jactantiam superbre mentis a se rejiciens rex hu- A fum amico, beato videlicet Dionysio, casu.am iniro
rc.lis et cum muitiplici pietate nomihandus Rotber- itidemopere factara contulit. Cui et aliud, ut tan-
tvs studebat illi semper placere yiilulibus bonis qui tam decebat feminam, ornainenlum contexuitj quqd
habitat inexcelsis. Devitanssublimes suscipiebat quos vocatur orbis terrarum, illi €aroli Calvi dissimilli-
poterat humUes, qui certis temporibus veras vero . mum. Sperabat enim se Deo fidelis regina partcm
i)eo redderent laudes. SuscepU ia Jioc et exemnluni habituram cuin eo, cui promiserat t>eus seTraona
. ab Ambrosio Mediolanensium civitatis venerabili non cassq impetraturum jiro quibtiscunque petiisset.
cpiscopo, qui Linos Ecclesire surc, cui prresidebat, Etenim illius universa progenies faraulam se; tanli
ckrlcos pro incessu superbo gravibus tradidit la- martyris iii omni opere pvoclamabat, reddens Do-
mentis, donec, calcalo tumore superbire, addiscerent minq suo qure sunt serv.i debitreservitutis obsequ.io.
immiliiate pergere, qui erant correcli vifga sacer- Erant siquidem huic. generationi specialesamici,
dotalis disciplinre. Idem.namque beatus pontifex, in saucta videlicet Maria, etpater;et dus monachorum
tractatu De diluvio et arca Nqe, habitus hoc jnqdo sanclus Benedictus, sanctus quoque. Martirius, san—
arrogantium curavitedicere, scilicet quales descri- ctus nec ne Anianus.atque victoriosi martyres Chri-
_bitIsaias Judrea.filias, oculorum micantes nutibus et : stiCornelius et-Cyprianus; optatissimus vero glo-
alta se ceryice jactantes. .Sunt,eniro lmjusmodi eri- rijsus martyr Dionysius. ac Inclyta virgo beala-Ge-
gentes supercilia, inflato corde, elato peclore,. cer-r novefa.FerturaiUem dixisse moriens boaus Palef:
vice resupina, qui solum quidem pedum prrestrh-- . <0 optime fili, p.er sanclam etindividuam Trir.i-
gapt yestigiis, toto autem se Jibrant cqrpqre ,et, tatem te obtcstor, ne quando.animus subiipiatac-
inani suspendunt texamine, In priora gressu pro- quiescere consiliis adulantium, vel;muneiibus do-
deunt, in posteriora verticem reclinanles, ccelum nisque venenatis te ad vota sua,maligna adducerc
sppctant: -terram autem fastidiunt, tanquam cervi- cupientiuin exhis abbatiis quaitibij)ostJ)e;uro per-
>cis dolore sufflxi, utcam iuclinare non possirii. Hos pptualiter delego^ neve aniroi.levitate duc.tus quoli
igfcur delev-t Deus de libro vitre, dicens : Qmnis qui betmodo.distrahaSj.diripias aut iraiexcitahte dissi-
se exaltat, humitiabilur (Luc. xiv, 11). Nec inter me- pes. Specialiter vero tibi inculco nullo pacto ducem
rita sanetorum cbmroentis [al., commeviiis] facit omniuro, Patreni dico Benedictum., a te patiaris di-
aJhaerere coelcstibus. Hrec idcirco diximus, ut co- velli, ilhun apud.c.ommunem_Judicem-saltitis ad-
gnoscant omnes quis in tanto Francorum impera^ itum, iranquIUitatis.porluin postque carnisrobitum
tore mundi fuerit despecfus, qui hivmilitate sancta securilalis;asyluro.» .•'."'; ~-;•<*
•'">' "'-.
cceJorum possedit. regna.. .-..- ..,.... Qureautemlirec anc>UaDei, mater prudcntissimi.
avus regis Roibcrli, opera bona fecerit, paucis adnotare.-
IJujus igilur iticlyti regis Hugo, pio pietatc, libet.. Ipse juvenis laborabat forti infirmitale. corpo-
bonitate, fortitudihe Magnus dictus, monasterium ris,.de erat patri et inatri inlimore perictflum.
qtia
S, Maglorij confessqfis Christt in civitate Parisius Pro fecit in seniori ccclesia Ajirelianerisis-cMr-.'
filio sub qu.o
simul cum construens nobilifer, mqriaclios sanctus EvurliusperDeidexteram furi-
tatis, quam
regula patris Benedieti vivere paralos ibi coUocat,et davit ct more. ecclesiaslico bencdixit-in sanctre et
iri aurb vel argeritb locum ipsum dicat, et creteris yivifi.caeCrucis
honoreiroaginem Dominjel Saivatofis
ornaihentis, pro salute et
sua filii ac fuiur-e pbsteri- noslri Jesu Chfisti pendentisjn crucev,ex atiro p^nro,
tatis. Matev qqoque ejiis supradicta Adhelaidis, ad- ut liberaretur a mortis periculOj quein Detis ofmii-
miranda satis in sancla devqtione regiria, fecit nio-
potens jam apud se decreverat: regnaturum iri mun-
nasterium sancti Frambalcli in Civitate Silvane- db. Nam e(
cjus virtute liberatus est, I.ederat au-
ctensj, ubi duqdecim ad serviendum Dominb cleri- tem ct pater pro-filio unico sanctre Crucis tocb ur-
cqs misjt cf de quibus viverent abunde subministra- ceum argenteum, pensaiitemi.x-l.bras, qui usquo
yit. Construxit et roqnasterium in. territorib Pari- ad hrec nostra-leinpora permansit in domoUei sah-
«iensi, yilla quae dieitur Argentoilus, ubi nuraeruro D cta. Crescens quippe retate etvir factus virttitei.--
ancillariira Dei non miiiimum-Sub n.orma saiicti Be- lam lerrara sanctre Crucis, quam Fulco ejiiscopffs
nedicti vivereparatas adunavit;.adlaudem.et gh> pro adjuiorio sui Tlugoni polenlissimo Belvacensi
riam bonorum oninium Jnspiratoris et siib honqre dederat; hic vir Dei, qui laudeetverboomhipbtei.fi
sanctre Dei genitricis ei peipeture.virgiiiis Marire' eomplacebat Deb, riioestofactus animo, per «_ecu!a
Qmnipotenti Domino dedicari et. consecrari yoluit. celebrandosaluiifeTre Crucis locb suo •reddiditdond.
Feeit tiihilqminus sancto poiitifici Martirio casulam . Huhc deaiqaelocum, Aurelianensem scilicct seilcm,
auro qperatam opUmq, inter scapulas •majestatem
specialius semper dilexit, quia inea iratus -adolevi;,
yeri pontificis cojjtinentem, Cherubira quoque .ac et post regeneraius ex aiqua et Spiritu-saircto, ibi
Seraj.him colla Dbminatori omnium submittentia, assuniptionis sure in Regeni solemnein Utique jier-
In 'peclqre yero Agiium Dei.,.nostrrc:redeinpiionis cepit benediclionem: Domnus etiam Theoilcricus
hoGtiam; quatuor e regione.prrefigens animalia Do- ejusdem Civitatis episcbpus, cttjus iyq.x--JaudemDo-
minum glorire adorantia, Fecit ct eidem beato <can* minidigne etlaudabiliter. eru,etabat, volens;haberi
fessiri cappam unam intextam aurq; duas vero ex meitiofiam sui nominisin tnohasterio-sanctreCrucis'j
argento. Speciali autcm suopost Dominura amico- iubct vas fieri ex ccntum sol.idisauri qgtimi^jn qjio
 f{9 ROBERTI REGIJ?FRANCORUM 020;
conseeraretur sanguis Domini nostri Jesu Christi. A et semper amatus. Die. aulem primo perfecta beoe-
Junxcral se ianto pontifici rex iriente humili, qui diclione mirabili, pater lseltis factus de filio, exsiilr»
«iperno tacius amorefecitin ipso sancto calice pa- labat gaudio immenso. Admonitiopalris eo die'lalis
tettam ad conficiendum-in ea corpus Redemptbris facla esliri filio bono : <"Vide,fiii, semper sis ine-.
mundi, ut esset ei crucis signaculum m auxiliam mor Dei, qrii tc hbdie participem sui fecit regrii, ui
et sancta passio vera animre carnisque redemptio. dequitatis et jitslitire in' semitis dclecleris. Qubd,
Nihilohiinus et domnum Odolricum episcopum in quxso, attribuat mihi DCusutvideam, et libi ut'fa.-
sacerdotali vestirrientosic lronbTavit,ut astatis in sa- cias juxla ejus voluntafem,. quse omiiibus deside-^
•.'fificioDomini circumlectus ex omni parte auro et raniibus eam sempef adest.'» lntcr l>a:Cfestiva so-
purpura viderelur. Urceolum ex onicbino factum, lemnia quidam clericoritm,.vcsano corde meditatus
«juod cbmparaverat rex ditissimus prelio LX libra- perversa, accelerat perficere etV.Speciem cervi ex
rum, iterism ipsi sanclre Crucis Ioco contulit simul argento mero facti Vir Dei^habeBSin tbesauris suis
cum alio argenteo et manipulo. Dedit etiam et pal- eo delectabatur solemnibusTestis. Acceperat hoer
I'a tria pretiosa in ornalu -ecclesire,pro sua suorum- inunus a duce Normannorum Richardo ad usus hu-
•juefiliorum salute, et alia roulta qure non possunt manos, quod benignus orc, benignuscorde, beiiigno:
-l.ttcra notari nec numero comprehendi. Sanctor_m B " non distulit conferTeDfto. Erat huic "ornameriload-
cnim corpora martyriim pretiosorum Saviniani et junctus scyphus corneus, quodeferebatui"vinum atl
Polcntiani, qui passi sunt acerrinie in Senonensi cclebrahdum sacrificium. Hrec aspiciens quidan»
trrbc, auro, argento, gemmis ita veslivit ut in his, pestifer et nequam clericus; arripit, caligisrecbn-
delectaretur owrais.n.uhdus, qtios in terris rex hono- dit, liuc illucque vadens non invenit cui ea vendi-
rificaverat, laude dignis. Prreterea Patri Benedicto tione contribueret, vblqu.o)iiorloillam speciemcefvi
<Msuis, cui semper totis rtdbreseratpsecordiis,. prro destruere posset. Credenduro esl Cunctisea pii re-
siia in-tota miindiJatitudine admirabili vita, pisca- gis servata ir_eritis, /jui totb corde erat Deo -fidelis,
toriam Ligeritti flumiuis benigriissimus attribuit, Nam terlia Sabbati in oratofio TUrrisXaroli collo-
scripto firmavit et ex his nil aliud quam interces- qtiens Cum quodarii familiaritate perfecta sibi con-
sionis illius quaesivitsufffagis. Sed et prseceptum de: juncto, ecce fur veniens ante altare se collbcat,pre-
immunitate Floriaci loci, seude his quse monaste- ces inutiles spargit et longa protrahens suspiria, fa-
iii competunt utilitatibns, auc.orilatc regia firmavitt cistergio altaris prolixo operit, simul cum scypho»,
ctsigillo suo ut bonus ctsapiens iiisignivit. In or- el sic vereCundusabiit, nesciens._iiserqaorum oculi
namentis quij)pe ecclesiasticis Patrcm Bcnedictum, i r stipereum erant defixi.-Cessans rex acolloqiiio va-
honOrans, quo eo ambre dilexerit manifestissime; ", dit ad allare pede levi cum amiCoi-vero,etstia acci-
aperuit. Nam altare sanctre Dei genitricis Marise i piens reddit lretus rojiiistro.interminans socio ne,
jiallio pretiosissimo post ignem, -qui fuit immensa» jlum advivefet, npirien,ejus srecnloinnotesceret ct
nostri sancti loci calamitas, cooperuitct thymiama- tanib yirq verecuridiam(aceret,
.lerio usquequaque satis mirabili, atirb et gemmis;> Verum qiiia opponit.;se nostrre narrationr quo-
bene elevato in sublimi, hunc sanctum devqtissime ft rumdam perversre mcntis intentio, qui omne bonum
nobilitavit. Erat enim et hoc adplene conveniens s quod ipsi nequeunt assequi aliis invidereet maligni-
thymiamaterium thuribulo aureo a Gauzlino abbatee lalis caleaneo, prout. possunt, premere non erube-
rairabiHum factore patraio, cujus opus splendeseit t scunt, quique, si quid excessusbumanitus admissum
prre qmnibus qure vidinius ipsi-qui hrcc scribimns,>. est, eo cunctabohi opeTlssupcedentia germina ca-
.in Floriaco loco. MonasteriumS. Cassiani confessor ~ uino dente oblatrant suffocafi, hunc sanctissiinuni
ris summi in Iledua civilate, quseet Augustodunus, >> virum lacerare non peftimescientes-.Non, inquiunt,
nimia dirutum vetustate a novo redificavitct in eo0 hrec qure prolata srint bona de eo opei"a"adsalutcm
Dei ministros collocansabbatiam,.sicut prius, con- illius provenient animre, qubniarii non exborruit fa-
slruxit, prrebens stmiplus his qui ibidemDeodeseri- '--D cinus copulationfsillicitse,dum comraatrem et sibi
vircnt. Hoc ei .studium,-:hrec-cjus semper fuit in n consahguinitatis vinculo'"nexatoduxit uxorem. Quo-
•pere Dei voluntas. rum irrationabilitatem placet Cvidentisanctre Scri-
Palatio Corapendii damnum accidif regi m furtq0 pturre indicio"convincere.^Sed, ne forte loquertdi
nobili. Instabat tunc dies Pentecostes, quo.Spiritus IS prbelament aditum~sibi intercludi, dent nobis ali-
•f-anctusreplens animas mundat fidelium corda, ut 't quem sine prolapsiofre delicti. Quis vero cristum se
jdaceant Patri et Filio, quibus rgqualis Spirilus san-'- liabere cor gloriabitur-? cum nec' unius diei irifans
iti portio. Volens illodiepaler rex gloriosus filiumn mrindus esse Scripturaj teslimonib comprobetur?
- tuum statuere iri regero, nomine Haigonem,strenuisr Sr Siquidem ob inertiam desipientium comprimendam
Hm_enobilitatisjuvenem, pro immensa patris et filii ii biec dixerim, non' ui viri ultro poenitentis Culpara
1onitate, qute erat divulgata toto terrarum orbe, adid occultem. Sicui cnim sancttis David, lege prohibi-
J icienduro eum festinabat oirmis mundus, qtiia de- er bitus, Betbsabee-cbritraTasconcupivit ei rapuit, ita
iHilabatur in talibus. Fuit enim hic bouus juvcnis is et iste, contra sacrscfiifeijura agens, prsefatahimii-
f.cel-entissimre probitatis, omnes compleclcns, om- 1T lierem nefarie sibi ccfpulavituxbrem.' Illi non solum
is salis fuit in mulicrerti pcccasse;"sed molita viri in-
ncs diligens,-riullum despiciens, dilcctus. a cunclis
 '•' ; YITA. ;"" '" 9_2
<iv.f
bi_elo '
noxii nece incurrit duplex peccalum. Huie A
prbfeclo gua justitiade pfospicieniis, qiire proccssitiie
. niagis Ubuit Beum-bffendlsse;"^ .ttulieredif- utero intactse Virginis. - •'''"-.'...";.- ',..,,.;\'--i-,i.'-:,-r'•
lUnum vefo quiddam memoria:digiiuroi_a,.paiive
plici sibi lege probibita torum sefvare immacula-
tuin. Sed utririsque peccati vulnus vertis- Iiumarii huj'us iriclyli regiset a Dco electi patra.tum,:liiii^
lectioni insererc dignum duxi. In eo namqiie sacer-
g.neri>3beriigriSdispbsitibriesaiiavif Medicus'rilluiri •
abbates et monacbi, sanctse nqrnise
per Nathari prbphetarii stiiim, duiri pauperis ^vifi doles-veridici,
uriius ovibtiIreet divitis ovium aburidaiitis inuititudirie lihn iiescii, exemplar viTtuUim, quod jioiiisqlqm. .
sed etiam adniirariyaleant, iiiv.enient, Antc .
pafadig-hate bbjecto , se feum-aghbsceris dixit pec- .l-i)itarij
autem pjctatis et niiscvieqrdiae;qnnii laude,,
crtsse; isium reqtie per doihhuin etverierabilem Ab- omnia
borieni, Flofiacensitifn a Deo pfseeiecium alibatera, ex-oUenda insignia. Quodam namque tcropqre saiiT„
Pascbse ih civiiate Parisius. sqlcmniler,
r.ifiic, Chfisti favente gratia, lttiraculis coruscurii', • ctuni diem
secunda Sabbati ad domum sriam apud
..pretri tnoftls iformidirie dtire iricfepaltiiri privatirii•' ceiebrans,.
cf ptibiice. Cu|us sartcii vifiiiicrepatio tam diu per- Saiictumrbibnysium lretus regressits est, ibique sq^-
sfitit dqhec rex mltissimtis" reatiiin surini agttosce- lemiies exegit diesj Teftia autcrii Sabbalia.ijyenieniq;.
: iaudibus laudaretur peT ojnnia srecula-
rct,"ct quam maie sibi"copulaver^l rouiiefem pfor- '^ libra, qua
sus iierelihqueret, et peccati maeulahi grala DeOsa- Dcus,' sufgit" a lecib et nd ccelesiam ire disponit..
-lisfaciibne diiueret. Ulerqiie igitur rex Deq acceptus, 'AspicieiVseTgo videt duos ex adversojaceiVtes,;.iii.-:
JlQriim fragiiiiali."
utpcie rikfUq Corbriatus.Qtibs fiudos. pcperit ria- •; angulb, Operi inslsteiitesriefariq.
drriameritunipelliiim, -qtiqd erat pTetiq^;'
liramuri!do,sancla dispbsitiqne suigloriqsos habere >• coridoleiis;tbllit a' collo el super^peccaiijreg-.^pjicjiV
sissimurii,
vbiuitetihclytos sreculb. Et quia, tit ait' Scriptufa, : cbrde
Deus be- beiiigrio; Quo facto, ccciesiam saiictqrum
perihittit fieri, qriod nqn vult,'Jpeiniisit : oinriipbtcntem Deuiri rbgiitiirus,'intravit, iiJii-J)rq.
nigna dispensatiq sic eos occuhibere peceatb,. rit se;
huroariiiate sequales subjeCtis recogndscef eiit; et re- ipsis
. peccatoribtis ne perireht oravit. 'Prolongata.
verb oratibrie et sperans,jam abiisse niortiiqs pGcca-f"
iiquam yitselempus vigiliis et orationibus iiihrerendo • tores,
varias sristirie- qui pflenitenlia viverent Deo, cvocat sui.cbr-
tratiSigereht; cbrpbriim passibries ; poris euStodem,et:rit aiiud-sibi ejusdemgejiciis de:-.i
rerit; jtadimpieretiir itt'eis saerre Sciipltiraj_tesli- feratwnhmenttim bumiliimis verbis imperat, inai:-
;
mbbiumy^u»'jiit".:'Cory.pit'2)_!_,squem diligil, fta- . daiis hbc mihisimperjalibus, rit neqiie conjugi glq-,
gtiiai auterhbmhem filium ejuemrccipil (Hebr. xn, 6).'
riosic, neque alictiiisludrinquaih niaiiij;estareti:f.,0,
Uterqtie peccavii, quo.d soiettt reges; sed a Deo visi- : quam" pcffectus,
tati poeriitrierunf,iieveruht,' ingemuerunt, quqd riori P qui sic sub peccatbrcs pvqtexft..-
vestimento!' qtiam sattqtus iacerdos ! qiiam piu s,,ab?;;
solehfreges. Siquidem exemplb beatiDayid, doronus
, bas reiigibsusque lrioriaelius! quaro r.eciissima vjr,-.
iste riOstef Rbtbeftus confessiis est culpam, bbse-
tutis 'et-perfectionis nbrma, Crii:inmlipplest justitiiB,
crrtvit iiidulgeritiain, deploravit seriiroriam,jejiinavli, .
semilasJ Tafi quippe manaat.mbnar .
oravit et confessiohis suse tcstimoniitm ifi perpetua coricupisceire choruih pater ct dux-:confileri "peccata, qtii scir.ct.;
siectila yulgatq dolore transinisit. Qribd non erube- ; sua ,et aliena crirafe vulttera, nbn aulerodelcgerc;
scrintfacere privati rex nbn"erubuit confiteri. Qui et
tenentuf legibris audent j-uuin negare peccalum, de-.' publicare. 0 felix participatione Dei pietas:.et nii-.
sericoTdia, qtitcsic llbrueruiitIn lanto ct iali :vii:o L:,
digriantur rbgaTe iridtiljgenfiairiquam peteLat. qui" quas et vipse Rbtbertiis noster. quasi .jiserjeditaria^
r.ulfis le^ibus tenpbatuf hunianis. Qtiod peccavit
La- jurc a paire relictas pbssedit.. ,;.;
coridij,iipinisest; qriqd supp-ieavil cbrrcctibnis.
sed iia- lngosUmmselrigenuitatis vir ct bonitats; abbas.
psiis cbrrimiinis, cqnfessiq specialis. Culpahi ' Sancti GermahiParisitis ciyiiate consiituti moi.astc.~-
queincidisse nalufre est, diiuisse yirtutis.Ob hqc rii; ad hunc, Dei fainuluni pro sua ct fraifjim ,ulili-r-'
liimirum. ista^ facefe nori despexit,, quirt sciebat tate Aurcliaiiis^duos boiii
testimoiiii direxit-fratres, :
Deiim pusiilis et magnis fqre iiniendum et.pqteniem
Qui ab eo visi pacis hbriorati sunt bsculo, iit-ei fljq.s,;.
queinqiie. diyiiia admoneri Scriptura : Qtfqhiq rna- D erat; ihterrbgatique sunt behignissime
qua ciiusa-ad,-,,
giiuses, liumiiia te in oninibus etcorqm Deq invenies eum properassent. Vocabahtur autein rw-
rex absolutus.. propiiis:
gruliurii.iiii igithr hiimijis, legibus minibus HerbCiius unus; alter vero GaiizfredriSjIiaud,-
s.tisetamen' jreus fuit conscientise..Quibus yinculis se, ; irifimiordlnis irionastici'yiri. Quibus
piode mm^:.
cdomare desiderans, diyiiium. sibi; precaturs auxi-r imperaf ut pOst-matutinos.
bymnos .sua prresentia:
lium,-ut''ab ©rani criminis;Jabe muiidetur. Et r,e- assisteTent ct de quibus vellent audientiaiiidiabe-,^
vera,--cujn,mitiset corde^mahsucius egregia sefriper rent. Qtiibus jussa observafatibus contigitut in.ipsa,.
habuefif'sahctiis rex sure _Qarisiietudihis_t pietat.s ccclesia,In q«a eohsederant, his c-srnentibus,,can•„
dela exstingueretur. Qua eistincta,. fcii^bsum yi-, :
insigniS; ila iit advefsarii^/suis freqhenter ignbyefit
rum^ TlieudonemClericum proxiriium suuni"a iectt^
aVpie ab eqrriin nece abstinenduraputaveritr.nonest. i
niiriim h^oiljam grayiter dqleatnqxium sibi iibrer' eyocat candelamqrie pbfrigens ad requirendutti, lu7
meri 'qUan.ociusdifigit, -TBtereaVdeyotissiBius-rex;j,
psisse peccaituni, Et jdeba peecatis inortalibus l.ibe-: :psaliriis.et Oratiohibus vacaiis, duin
rari seppstulavit, Jaudayit .Dqniinum Deum suum,_ rat qui riiissus fuc-:
fevertilur, .videl yirum Domini caridelam arden-:
jusiitiam Do:i!ini prredicavit, et,cxsultavit cjus lin-. tem..tcaerc.in manibus, qui tcnebat! clrariljtei)].. i»:
 92S ROBERTI REGIS FRANCORUM , 921
moribus. Quoa adrairans et Deum hymnisoids voci- A • rum doctriria, quam assumpsil ex dictis sanclorum
bus laiudare cupiens, omnimodis illum pfoliibet, ut Patrum. .......
a jactantia superbse mentis ex totb se liberans, Dei ; Quis aulem ci mos fuerit dandae elecmosynre in
in omnibus coliaudans virtutem diceret curii David : sui regni sedibus non prsetermittimus. In Parisius
Ego sttm vermis et non liomo, opp.obrium hominum civitale, Silvanectis, Aurelianis, Divione .Antissio-'
\ ct abjectio plebis (Psal. xxi, 7). Ei iiefum : Humi- doro, Avalone, Meloduno, Stampis, in unaquaque
^iiatus sum usquequaque, Domir.e; viviftca me secun- hsrum sede, trecentis, vel,.qi3odestyerius,inillepau-
dumvcrbum liium(Psal. cxvin, 107). - peribusdabatur par.iset vini abundantia.et hoespe-
, cia.liusipso quo ad Deum tvansiit anrio, qui est in-
Legimus in diyinis Voluminibus quod servirc Deo carnationis Domiiiicffimillesimus tricesimus secun-.
regriare est. Quod pro certq cognovit qui aiimonu.it, dus. Prreter ha.c, quo ifcat qnotidie in sancta Qua-
dicens : Servite Domino in limore (Psqt. n, Jl).. dragesima c aut ccjubebat pauperibus daripanem».
Quod utique iste noster, de quo loquimur, vir bea- . piscium ei vini cibaria. In die autem CcenceDomirii,
tus adiinplevit pro posse et velle. Et sicut Mqyses non yidentibus incfedibile, ydentibus vero et ser-
Dei faiuulus, precibus humiUimis, manibus cxtcn- "vientibusin tali negoliq.satis admirabile, cum non
sis, proslravit Ainalech; ita-et hic vcrus Del amicus, B ; minus quaro trecenti ipsa die sua providentia con-
suis devictis hostibus virtute sancti Spiritus, sem- gregati.de ejus sancta manu flexo poplite in terram,
per Deum habuit adjutorem, qui est salu.s omuium. unusquisque legumen," piscem, panem, denarium
Resplendebat quippe in eq animi dulcedo, qua om- unum sumebat in manibus. Et hoc hora diei tertia.
ne:n sibi conciliabat hominem. Erat ei sapientia ., Hora itidem sexta. Itidem centum clericis pauperi-
salutaris,'qua delectabatur cum suis.;Docebat quos- .• bus prdebendam panis, piscis, et vini concedebat;
dam in lectionibus, alios-in hymnis et laudibus, duodecim unumqueinque eorum horiorans dehaiiis,
et ad (alia semper exhorlans, omne secundum apo- - corde et OreDavidicos semper deeantans psalmbs.
' siolum omnibus fiehat, ut cunctos lucrifaceret.;'
Post mensam yero prpeparans se ad pei seryitirim
(I Cor. lx, 22). Cx-terum quod pontificesipsi abba-. rex humilisponebatyestimenta sua, iniiutus ad car-
tesque facere pigritabant, quorum est errantes cor- . nerri cilicio, adjunctoque clericoruni cqllegio centum
rigere et bonos quosque exemplo suo ad meliora sexaginta eteo amplius numero, ad exemplum t)p-
provocare, ipse verus Dei amicus audebat;< de cujus mini eqrum pedes lavans capillis, capitis sui tefge-
cordis thesauro procedebat voxexsultatiottis et .sa- < ; bat, et ad mandatura Doiniui singuiqs eorqm duo-
lutis, qua delectari.gaudebat cum omriibus sanctis, bus solidis remunerans, clero praisente et diacqnq
secundum Apastolum cartiem suam criicin/gendoi^1 astar.le, qui kctionem kgeret secundum Joannein irt.
cum.vi.liis et concupiscentiis mundi hujus • (Gat.v,' Ccena Domini dictam et Jactam. Talibus factisVoc-
24)., delectabile semper divinitati seipsum proepa- '. c_pabat se rex meritis glqriqsns, loca 'sanctQfiihj
rans tenipium. Ad divinum oflicium primttSiad laui , perlustrandototo die sanctq Parasceve et crucem
dandum Deum sedulus. Quocunque illi erat eundum-,• Domini adorando usque iu vigilia sanctaeResurre-
prseparabatur vehiculum, quod depbrtaret divini. ctibnis, in qua assumebat statim sacrificium laudis,
ininisterii tentorium. Quo in terram fixo,deponeba»*:- quce non defuit ab ejus ore in omnibus sasculis.VHis
tur ibi sancta, ut quia secundum Psalmistam:: Do- et hujitscemodi virttitum meritis bonorumque ope-
mini cst terra ct plenitudo cjus,orbis ter-rarumetuni- .. rum, exhibitionibus glqriosus et toto orbe-prsedi-
versi qui habilani in eo (Psat. xxw, 1), proderet se candus Rqtbertus rex "semirabilera mundo prsebuitj'
devolum famulum, quovis in loco Deb devotasper-. cunctis pbsteris imitabilem dereliquit.
solverc laudes. Erant enim iixa et benep.antala: in liic. autem post Deum specialis gloriaregum, pro
corde manstieiissimi et Deum bene"amantis regis sacrato sanctorrim apostolortim riumero, quos serii-.
beatissimi Anlonii vcrba : < Jesum Christum seroper per amabat corde benigno et qiibrum soiemnes fesli-
desiderate,,quia in omni sede ter-rarum constitufa r. vitates votjyo prreveriiebatj'ejunio, ad h.ofum exem-
sunt regna cajlorum. » Sanctas iioctes, hbc est na-, plumdtiodecimpauperessecum dueehat, quos spe--
tivitatis Dornini, sancti Paschre ct Petttecostes, sic:: cialius diligebat. Quibus ipse erat vera feqriies postr
totas ducebat insomnes usque ad summum mane ut'. labores. Nam his sanctis pauperibus comparans
nec sedens vel stanssomnum caperet, donec quam fortissimcsasiiiorumpullos, atttese, ubicunque per-»
exspectabal ct desiderabat salutiferam: corporis et gebat, lcetantes, Deum laudantes et animahi suam
sanguinis Domini nostri Jesu Christi perceptibnem : benedicenies dirigeb.at. Jn hisiiempe et ^liis innit--
p >rciperet. Probata de eo res ista et in omni saeculo merabilibus pauperibus recrcandis nunqiiam. habuit;
manifestata. . Solemnitate vero nativitatis sancti nolle, sed semper velle. Marituris hisfortiseraipro-:
Joannis Baptistre, banc quam in nativitate Dbmini visiOj,ne quis minueretur de numerq, eratque eis
tenebat cqnsuetudinem ut post laudationem Domini, vivOrum«uccessio etapudDeum tantiregis oblatio,
quce est in hymno Te Deum laudamus, missa ccle- '; Hoc studium, haec ejus semper fuit bona voluntas,
braretur devote, qusc sanctis est libris prrenotala, in -: cui semper adhseseral, pariicipatiorie shmnii bbrii;
primo mane. Hoc sancta cOnstituit aitctoritas Gre- ; vera boriitas, in qua clavlssimus versiiicatof his
- - • '=
g#fii MagriiCialiorum in inissa; Amalarii veioite» vcrsibus est' dclcctattis: .'."'"'"'
 923 ,VITA. — PRC®iiIL'M. f.2.
Major ctira boni esl fralrum relevare labores, A simi Deo ct sancto altribuil Aniano summaro, scili-
Et fieri opialum tristibus auxitium. cet libiarum septem ipsius metalli in meliorandis a
Pascerejejunos, ntidos veslire, ligaios se monasterii facti lectis; quibus ab iniis ad supc-
Solvere, discordes concitiare.sibi. riora apertis, coelura melius cemcretur quam terra.
Et quwcunquehomincs miseri salalia quwrunl, Exstilit in ca qiiar.tilas auri quindecim librarum
Ilwc, tft possibileest, promere corde pio. probati. Quod reliquum fuit in quibus debuit distri-
Ul recte vere cupidus verequebenignus buit, quia erat ei soliicitudo Ecclcsiarum Dei, j'uxta
Qum mqla sunl fugiat, qumbona sunt faciat. - utile scnioris sui veile. Post qtiae orania cupidus
Iloec omnia in tanto vinr fuisse omnis cognovit sanclae benediclionis rcx Rotbertus gloriosus, sure
niundus, quia eum semper dilexit Deus. ordinationis, bcnedictionis et assumplionis in re^
Practerea conslruxit a novq in urbe Aurcliana mo- gr.roaiinotricesimo sexto, jussior.e imperatoria eyo-
nasterium sancli 4niani singularis sui apud Deum cavit archipraesules Gauxlinum Bituficensem et ab-
advocali. Qui quam pium sanclse devolionis amo- balcm Floriacensem, Leothericum Scnonensem,
Tem erga eumdem habuerit nullus edicere valet, ncciion et Arnulphum Turonensem. Quoium prae-
quia illum siium semper po.stDeum adjutorem, pro- sentiam subseqtiuntur prresulcs Odoliicus Aurelia-
tectorem et defensoreni habere voluit, ad quoscun- ^ Eensis, TheQdorkus Carriolensis, Bernerius Mel-
quepotuisset pergere gressus. Nam uno die a quo- de»,sis, Guarinus Belvaeensis, el Rodulfus Silyanc-
dam suo speciali amicorum aroico interpellatus ut etensis. Non defuit etiam prsesenlia domni el vene-
quid talem ac tantum pontificem et, non alios sic rabilis Odilonis, Cluniapcnsium abbalis, ct aliorum
sanctos suis sanctis Iaudibus extolleret, respondisse bonorum virorum non minimi merili, cum quibus
humiJlima et piissima voce ferlur : Quis est Ania - semper desideiabat colloqui. Ab his pro certo etaliis-
nus ? Anianus, Anianus pro--certo cst vera nostro- Dei minislris levatur illud nobile corpus amici De>
fum consolatio,- laborantium fortitudo, regum pro-. Aniani sanctjssinii de sepulcrq cum corpqribus san-
tectio,principum defensio, pontificmn exsultatio,. ctorttm Euspicii, Mnniloris et Flosouli confessoium,
clericorum, monachorum , orphanorum et vidua- Baadelii et Scubilii marlyrum et Agiaematris S. Lu-
rum egregia et inenarrabilis sublevalio. Et illudcns pi confessoris; et ab ipso gloiioso rcge et aliis,
ad circumstantcs pueros ail: Num ct iste, de quo. quos jam praeriotavit liltera, qui pro tali negotio
loquimur, Arianus. a pcenis virgarum vobis pueris tidvenerant, custoditur, laudalur, et decantalur in
non estfrequens, vera et probata.liberatio? hymnis et Iaudibus in ecclesia S. Marlini quoad-
Ardens tanti pontificis honore hic redolens fios.et usque prrepararentur- utilia -etnccessaria sanctse be-
decus Ecclesire sanclre, etgratia Dei desiderio euni, nediclioiii. Prceparaiis ergo omnibus, ab ipsis san-
in alliori volens conslituere loco, domum Domhii ctis sacerdqiibus locum ipsum bcncdici et consecrari
supcr eum in raelius construere coe.pitet, Dco co- solemiiiter.fecit, anno DominicK incarnationis raille-
operante el sancto Aniano auxilia prsebente, ad fi- simo vicesimo nono, indiclione duodecima. Sumilur
iicm usque perdiixit. Habet namque ipsa domus in itaque humeris inclyli regis gaudentium simul.el
longitudine tensas quadraginta duas, in latiludine laetantium populorum et transfertur cum laudibus
duodecim, in alto decem, fenestras centum viginti in templum novum, quod ipse inclytus Rolberlus
tres. Fecit et altafia in ipso monasterioad laudem sedilicaverat, laudantes Dominuro ct S. Anianum in
sanctorum numero novcmdecira, quorum memoriam tympano e.t choro, in chordis et organo, et eum in
hic adnolare curavimus; principale, in honorem lqco collocant sancto ad honorcm, gloriam-ct lau-
apostoli Pctri, cui supradictus- r-ex associavit coape- dem Jesu Christi Roroini r.ostri cl famuli sui Ania-
sloium Paulum in benedictione, cum non anlea ibi ni, speciali gloria decorati. . .:
nisi solius sancti Petri esset veneratio ; ad caput S. Exjdeta beiicdictione solemiii el omnibus qure ad-
Aniani, tinutn ; ad.pedes, aliud ; aliud in honore S. dedicationem sancti templi perlinebant, vadit-jam
Bcnedicti; csetera sunt in honore eorum quoruro U cum reverentia liominandus paler patrire Rolber_us
nomina sunt ascripta,- sancti videlicet Evurtii, san- ante altare sanctissimi Pelri et. dilccii domni Ania-
cti Laurenlii, S. Georgii omniumque sanctorum,' ni, in conspect-uomnium populorum, et exuens se
ilem S. Martini, S. Mauritii, S. Stephani, S. An- vestimento purpureo, qtiod lingua -rustica dicitur
tonii, S. Vincentii, sanctae Mariae, sancti Joannis; ro.cus, ulroque genu fixo in terram, toto de cbnle ad
sancti Salvatoris, S. Mamerti, S. Nicolai et S. Mi- Deum Siijipliccnifudit precem in his verbis : < Gra-
chaelis. Caput autem ipsius nTbnasterii fccit mii-o tias, inquit, ago tibi, bone Deus, qui ad effectum
opere in similitudihem monasterii sanctre Marire nieam voltintatem hodie meritis S. Aniani per-
matris Domiiiiet sanctorum Agricolaeet .Vitalis in duxisli, Icetificaiis animam meam de corpqribus
Claromonte constituti. Lecticam ipsius S. Aniani a sanctorum cura'co bodierr.a die iriumphantitiin. Da
fronte auro bono et optimo,' et lapidibus pretiosis et crgo, Domine, pef hos sanctos tnos vivisdelictoriiin
argento mero prseoccupavit. Tabulam ad altare S. iiidulgentiam, defunctis omnibus vitam. ct requiem
Pclri, in cujus hor.ore exstat locus, auro bono to-. seuipitcrnam. Tempora noslra prqspice, Lrcgnum
tam cboperuit, de qua Constantia, nobilis regina, tuum, quod tua pielale, misericordia, bonitate nobis
ejus conjti.x gloriosa, post mortem viri.sui sanctis- datom est,.rege, disponc, custqdi ad laudem et glo-^
827 R03ERTI REGIS FRANCORUM 92-'
ririiu noiiiiiiis tui, S. Aniaui virtule mirabili patris A _ Jesu Christi 'resurrcclioricra. Erat cl lioc atiialori
p:<lrirc al> inimicis miraL-liter liberatre. > Peracta bonorum in -religione pro siiafuni emuiidatibricCul-
orafibiie, ad s.iaqtiisqueJcctus rcgreditur el de suis parum quod, a saircto Septuagesimb lisque in pa-
(ionariis ipso die locus ..isigniler ttobilita.ur, in scha, ruilla ttsus culcila frequciiier eum suscipiebal
(jiiatitor scilicet palliis pretio_:;ssiniis,et urceo ar- ad jacendum fbrtissima teria, teiideiitem'indesinen-
gmteo ct capella, qt:ar_.-ipost obitum suum Dco tcr ad cethera. Pjosit tamenpro his elaliis aniriia;
omnipoteriti et sanctissimo confessori delegavit eji:s subscripia et bvevia oratio : Prioruhv actuunr
Auiatto. Capella autem hujus piissihii, prudenlis- ejijs lriaciilas Det;s tergi,', oblivio-ii perpetiirt. tra-
siiiii, potenlissinii regis Rolberli, talts' fuit: Cappx dat, pafteni ei in fesufreclibne' prinja concedat qtii
oclbdecirii bonae, optimae et bene ' paratse. Libri esl resurrectioincrtuorum Jcsus Ghristus viyer.s ct'
Evniigeliorum aurei duo, argentei duo, et alii duo regnans in scecula sseculbrum. •
parvi, cumii.issali uno transmaririo, bene parsto -Cordi nieo quid dulciits, quid jucundius' potest'
e'jqre et argento: Philacteria aurea duodecim. Al- jtiiigi qu?.m ut praeceptorem,adjutbrera meura, iif
iirc unum atiro et argento mirabiliter j.aratum, omnibus Dei operibus collaudcm? Redeo, redco et,
(.•bntlnensin medio pelrani laudabilem, quaedicitur sicut solebam In dielms quibus nos simuT respicie-'
Oiiichinus. Cruces aureactres. Major ex his continet kamus , ejus mibi amabilcin et desideratissiiriam'
in se libras auri ptiri septem. Signa quinque. Ununr recipio bonitalem. Dtslecloreiiam in illa et experiof
cx his salis hiirabile, iri qito duo milleriaria nie- quid utiliialis mihi illa fuerit. Jn illa; ut mere est:
t-.tlli et sexcentrc librse fueruiit, cui imprimi jussit feeordatiOiiis, nil accipio, nil sentio quam ut bbntis
sigiium baplismi de oleo el chrismale, factl, sicrit filius de jialre bono, amicus de aroico, dileetus de
oi',lo depbscit ecclesiasticus, etut yoeareltif ROlbef- dileclb. Eiubesco tainen valde in hujus admirabilis'
itrs atti iljiicrct Spiritris sancitis. Dedit etianl et viri operurti bonorurii narratioiie, cum in eb semper
lniic sasicto ecclesias duas, Sentiliactim etRutina- -lorucfint quse siint fixa' siimmis co3lort.m, pro lu-
guro, cuni villis 61 omnibus qure ad ipsaspertiiient,' crattoneanimarum et -coipofurii. Quempiam videns
<[iiasprcecepio regali firmavit et corroborari jussit; desudare In Dei opere,. huiic exhbrtabatur voce,
Proitieruil auleni ei, a domrio ThebdofiCo venerabili clanculo allevans munere, cujus erat donum prb-
Aurelianorum episcbpo altaria ipsarum Ccclesiarura- raissis pauperrimum, dato permaxiiiium.:-Ift.i_u'ndo-i
lunipontificali privilegio de ipsis a se facto, qtiod\< nionasierii Floriaeensis -loci paterna imi.tabilis"ab-:
siincto contulit Aniano et regi inclyto, qui euin iu ' batis mei.Gauzliiii jussione ecclesiam ecepisedifi-.
vocc exsullationis semper dilexefat de cbrde,bono.'(Q care,iiiodieaitt quidero, sed festivam; ad.quamoc-
Castrum GrispiactisdicttimaWallefopotentinobi-: currebat populus amore quoruni erat sacranda con-
liter constructumSuessionioointerritoriOjAbbaliam digna benedictione. Lieet'.esset imperfecta, qoam'-'
sancti Arnulli -a se faetam nobilis' nobilem et per vis lignea, lainen promovitse rex vif coalestium
Sicctilareddiditillustrcin.Nostraeriiinaetaieibiabba- 1 desiderioriiin a Vilriaco castro, desidefans -eam.
leni quehidam, Lezceliiium noraine, cbnstitiiil. boni videre aspectu sanctissimo. Fuerat jam jussu domni-
lestimopii virum, professione regularis vitaemona- et amabilis Odolrici pontiiicis a venerabili Bituri-
clium, qiiotaniiis venientem adhui.cDMvirui-i.Stis- cCnsium. archiepiscojio Gauzlino benedicta, dante:
eipiebatur ab cb ul Dei servus, et cblloquhtm ha-: co in circuilu -plenissime terram ipsi ccclesiaepcr-
J.eules de coelesiibus, post in redeuhdo honoraba- ulilem. Intrans in ea rex el orans pallium quatuor.
tur ab eo honorabiiibus muneribus quam splendide, ljbrarum supcr altare posuit; quod. quia inhonore.
quce erant juncta cceleslibus perfeclce charitatis vir- sanCtorurii Dionysii,Rustici et-Elcutlierii, consecra-
late. Quoclam autem tempore sanctrc Quadragesi- trim fuit, procul duljio.ejus cbrdi ita insedit ut:
inre Pisciacb ad regem demorep.operans, tempo- suis j:iis aspicientibus ocujis, postad euiri Parisius
rales simul.ct spiritales sttmpsertint cibos. Avita se me veniente, de reliquiis ipsorura martyrum, almi.
posthaec conjungentes bonitate, oJTertregi charita- D scilicet Dionysii,, Rustici et Eleutherii, splendide.
tem.Dei abbas bonus, pro relevatione corporis ejus cxornaret, intercessionibus ditaret. Prolcciionis eo-
liuinillimi, ut Jiaberel levamen cibortim, qui pi-eci- r.um dona hsec suni: Decasula sancti Dionysii, dal-,
buspjilsaus ostia cculorum fierct consors sancto- matica sancti Rttstici, casula sancti Eleutlierii, de.
itim. Hocrenuens vir pieialis el incumbeiis se ter-: vestimentis eorum sariguine aspersis, de carnium<
i:is oniniraodis or.abai ne vi -euni Opprimeret, quiai eorum pulvere et funiculo tripiici, quo fuit astri-
talibus obediens nulliini adhuc Deo jejunii yotuini ctus Dionysius mailyr Domirii pretiosus. His et aliis,
obtulissct. Abba hOc audiens taciturnitatis vinculci: i: sanctorum pignoribus a rege amante; Dejim nobili-',
swscepit.ct hieditans corde quod esset perfecluss ter insignitus estlocus. Susccjitaesuiit autein ipsr&
viiiule, pro jejunii ejusobservationc, suscepit eumi sanctorum supra-.dictoftim pretibsissimrc .ndisjuia.;
in niultimodam et non nuraerosam niissanim ce- in Floriaco moriasterio a dbmi.o -'Grtiizliuo,abbate,
lebrationem, ut: attribueret ei Deus in his firmami in df.ndo cf: accipiciido salis Iionor.ibili virb, x-.ia:
dcvotionem<.:Ilis laetus rex donis a sancto viro j)Ci- - Knlendafum Octpbriuiii, quo cclebris agilur in raii-
c.ptis; l)eo gratias egit;et saiictum: celel)iavi.;;co.;-- iiibus saectilis sanctoriiin Garinani; iJ-emigiiralrjiie.
tiriub jfijijiiiujri,,:cxsjieitajis'Dei ,ciPoniini. irosliii Vedasti isolemnitas coufjssorum. • Saiie;-.psecar
 m , - VITA. - £-0
tis exisientUm.-., ip:,a eodasia post ignibus -adusla , A & noiibus ssec.ulieuni lionorans atlribuit illi honorcs
iierum a me misero, auxiliatrice maiui D.:)inini.op.e- iion minimos, abbaliam S. Benedicti, qua: est c.ajnit
rante, .sanetreMarile rriatris, D.omini, Patrisquoque totius ordinis monastici et Ciiiscopalum Bituriccn-
Benedictiet eoramdem sanctor.um adjuvantibiis me- sem sanctl protom.art}TJs Stephani,- principatuni
rilis, qure erat lignea facta est lapidea, quam ma- tenentis totius Aquitanire, qui 'fuit et est honqr c-t
gnaeVbpnitatis gloriosus episcopus Odolricus sua, d.ecusFrancire. In.q.uibus.qtise peccavilvera cljari-
Sionalterius, ut prius, manu Doinino Deo etsuis tas Ct elee.mosyna,qiiae in-eum floruerunt. viituie
sanciis dedieari et consecrari volait, Fecit ui dece- jnagna, perpetuse tradent oblivioni actione felicis
bat talem virmn. Quipj.equi sic me pr<otexitamore boni, quod habuit participatio.-_e sununi boni. \A
cjBiii.qEOadvixit tompore, pperanle Dei viftuic, ut diebus quippe- Septuagesima^ resideris rex illustris
in his quaecu:ique vqlui nunquam ejus .liabiierim Parisius civitate misitad eum.aljbas humilisexmo-
nolle, sed seinper quod est honeslujn et utile. re pro sacratissimi loci Jutilitate. Qui missi erant
'' IIsereditate_i_aiictorum sacerdoium, quam semper his propriis appellabantur nominibus : Albericus
liic sacerdos iuclytus honore pqnlificatus cqnsequi qnus sacerdolii gloria decoratus, largifluae charita-
desiderabat, hanc .quaesumusei tribuere dignetur B tis vir; cui adjunclus Dei do;io et excellentissimi
Pontifex summus, Deus et, Dominus noster- Jesus patris Gauzlini imperio, frater de nomine diclus
Christus, Hujus peccata deslruat, collocet, _i coele- Helgaudus.,. quem iste princeps Dei affectu diligebat
slibus, jungat coelorura civibus Redemptor el Coiir jjaterno; tertium secum habentes in obsequio fra-
ditoi', et sanclar-uraanimaruin mitissijnus liberator, ternitalis labbrantem, Hisembertum nqmine, conyxr-
Irilrantes hanc ecclesiam prre oculis habent sub- sione dignura factum monachum. Diesautem san-
scriptos versiculos, memoriarri sancti Dionysii et ctseQiiadragesimae.Pisciaco celebraturus, iter acce-
factoris loci rstinenles, quos binis parii.tis divi- lerat nobiscum proficiscentibus ejus prceceptis iin-
sos agnoscur.t altaria, quortiin sunt lionore saera- perialibus, in quo erat rationem redditurus, de qui^
ia. Ad sinisl.ani partera allaris sancti Dionysii hi bus eum adieramus. Cum ecce veiiientes adportum
rsri-nt: . - Sequanre,qui dicilur Carolivenna,' hoe est piscato-
Jsia Dionysitispeneiranies limina sanclus, - < ria, quce erat difficultate transmeabilis., jussione
Auxilio sancio consocieiDomino. ejus sancta soli nayiculam intravimus, ipso aspi-
Qticmquicunqne pelis Dominum deposce ipnazlan, ciente etcorisiderante quis fiuis; non, asstimcret,
QualcmisHdgaudum servelamore sumii. quos ad se venire alacres et incoluines exspectabal.
'Crijus amorChrisl-dsic'iie.veiierabile lemplir.n
' ' rt Affuitr.obis miseiis hujus iiiterccssioije regis, qu.
Conslruxil Domino ulqtie Dioiitjsio. . laudatur, benedidtu.r et adoratur ubique De.us.
Iteai ad dexleraih . Navigantibus noJds ei equos nostros juxta lintrerii
Esl domus ista Deosine finedicala superrio, frenis trahenlibus, coniigit uhum soiiipedein, i.ndo-
Helgaudi studio consilioquebbni. mitum et nuuquam taliaid actum, ia mediis flucti-
llinc paradisiaci pulsaiur januu regni: bus duos in navi anteriores posuisse pedes; cujus
Hinc pia plebs Domino conjubilat supero. forti rabie navis periclitabalur, trahensnos jam in
Inlrdntes pariler CliristusconservelJesus. profundum. Inclaroans rex post Deum altissi-
Dicite, cuncti, vocefideli omrie.permvum: DTtinicum suis et virtutes ca.lorum, datvoces iin-
Sie fiat :.Amen, amen, rmen. B*.ensasad coelumr.ostro prq periculo. Pronuntiat
Hujus certe tetiiporjbus, cujus adjuvante Deo fa- grandi voce freua relinquere, et equos longe a r.avi
Cta describimus, fulsit in monasi.rio Floriacensii arceri, Ad cujus amabilem vocem laxalis.frenis, ut
loco celebri splendidus mufido Gauzlinus abbas me- jusserat, etequi pedibus de navi ejectis, coepimus
lito, sanctis' Deo eoiijunclus operibus, pollens> ad litttis evehi. Ipse quoque sanctum Dionysium
scientia spiritali simul et humana. Inerant ejus> sanctumque Benedictum ct omnes sanctos. Dei in
coi"di Abonis magistri prolati' sanctcu Scripturces D a^iiutoriuin nostruin provocabat, lacrymis-perfusus
fiores boni, de quibus lioncstlssimeimout-s ita cru- oculis. Cujus preccm audivit is qni esf in saecplabe-
ctabat omnibus, rit possent deleclari ih coelestihus. ticdictus Deus. Factum est ut voluit, et deducta na-
Jii sanctis elecmosynis "ila largissimus, ut ipse po- yi adterram,S!iscej)it nos per Deigraliam incolumes,
sitiis in fo-iissimis frigOribus a se yestes pelliumi q::i eramus simul cum eo mirabilem Deum laudan-
abjicieris, pauperes Chrisfi indueret, ul a remune-• tes. Ex qito facto habui.t rtos Deus omiiipotens omni
latore bonorurii praimium perciperet, de quo audi- tempore laudatores. Mansimus aulfim cum ipso Dei
rct: Niidns fid, ei vos operuislis me. Qiiod uni ex' viro illo in loco triduo, delectati dulci ejus colloquio,
minimis nieis fecistis, mihi fecisiis: Venite, bene- sicut et aspectu jucundo. Cujus, quaesumtis, saiictis-
dictt Pairis mei, percipiie regiium quod vobispara- simam animam suo coUocetin regno, qui c-amrede-
tutn estab origine mutidi (Matlh. xxv, 51-58). ittit sanguine preti.tiso! .,
Huttc perfecius rexita snis*aflixilOijlutibiis, ut cinrii Adhuc in" majori quam ingressi sumus loco pb-
prae caeteris diligens sriis eum specialiter devince- cet poriere pedem, ad ejus gloriosum festinar.tjs
cefet consiliis, quse ab eo probe probata, semperr transiturii in describendo, quem" laudibus yeracissi-
_a habuit -hoiiosia; nunquam tamen irijusta: In ho- mis et non falsis ."apertis ei r.oa fieiis, Domir.o 1:0•
 g.i ROBERTl RliQlS FRANCORUM- B3i
slro auctchimus commsncare, sancti Spiritus yirtu- \i In rediiicationibus.veio ecclesiarum Dei hic lem-
te ut mereatur evadere diein ultionis extremae, iiisi- porali simul et spiritali qleo inunctus rex, sanctae
gtiitus sigiiaculo Trinitatis sanctre. Sed quia adhuc benedictionis dono suam potentiam et voluntatem ~
qucedam de ejus mira operatione, qure siint verce adimjdere desiderans et ad seternaebeatitudinis pal-
huftiilitati sociata,uos scripsimus et quse multis mam consequendam anhelans , inter alia cogitare
prostint et proderunt ad saiutem,.restat ut, hisiua- coepit et post cogitata ad eflectum perducere, sancli
nifestatis ,11011teneat nos otibsOs ejus sanctissiriuis Dei, cujus sublimitatis , cujus meriti quave essent
jibitus, qui dono Dei exstitit laudabilis et gloriosus. •honorandi el extollendi laudc , de quibus nulla ei
Habens desideiium mori sceculo et. vivere Chfisto cunctis temporibus loquendi laudandive fuit salie-
Deo, Rex strenuissimus eum, ctti est omtte quod est tas. Enimvero apparebit in his quse subter sunt ad-
et cui attribuimus omne quod scribimus, deside- nexa, desciipta et superioribus jtincta, quia omnia
rans videre,: voluit lerris liabere sociuin, qriem non semper fuerurit ci curae, scilicct quae sunt pudica,
potest capere ccelum. Proficiscente eo quadam Qua- quae sunt casta , quoe surit sancta , et quae habet
dragesima ad sanctos, Dei servitio sibi conjunctos, virgo vere mater Ecclesia sancta. Attamen nun-
a.iit, Vorat, honorat, aures eorum pfecibus humilli- quam fuit illi Deus Objiviosus. In ipsa autem civitate
mis et salularibus pulsat ut cum ipsis et sanctis om- Aurelianis scdificavit monasterium in bonore sancti
iiibus inveriiri posset in Dei laudibus dignus. Labo- Aniattv tit dixiinus; item , allud in honore sanctae
rabatin hoc carnis et spiritus fortitudine, ut evin- Mari«matrisDominihostri Jcsu CJiristi etS. Hifarii
ceret Dei virtute. Intrans JUies Bituricum suscipit confessoris summi. Sanctae itideni Marire genitficjs
eujn sanctus protomaityr Stepliaftus cum sancto Deij cbgnomentbiFabricata.. Fecit inibi e't mbririste-
Maiolo meritis prsecipuo, sancta Slaria, Curhcelebri rium sariCtiVincenliimartyris Christi; monasterium
Juliano marlyre stimmo, iterum ipsa piissiiria virgi- S. Pauli apostoli, in Cantogilo villa ; monasterium
num virgb Maria, Cum sancto Egidio confessore S. Medardi, in Vjtriaco caslro; mbnasierium S. Leo-
magno. Inelytus vcfo Saturninus cum forti Vincen- degarii, in silya AqUilina; inoiiasteiluro SanctreMa-
tio, dignus Antonirius cum. Fidi martyre, sanctus riae in Miliduno castro cum alia ecclesia; moriaste-
Domini Giraldusipsum jam revertenlcm ad propria rium S. Pelri et S. Reguli, in civitate Silvanectensi;
saiicto ilerum reddit incblumem Stepbano glovioso, monasterium sanctseMarix in Stampensi castro; item
cum quo terris lretum dedueens dicm 'Palmarrim,' in ipsocaslro, ecclesiam unam, in palatio;incivitate
properat Aurelianis, ibi in Pascha percepturus Au- Parisius, ecclesiam in honore S- Nicolai pontificis
ctorem nostrse salutis. Quo ilinere, multa ab eo Q , in palatio; monasterium S. Gennani Antissiodoren-
fuerunt dona sanclis data, a. pauperibus vefo cjus sis , S. Michaelis ecclesiam, in silva cognominata
manus nunquam fuit vacua. Nalri ipsa terrh multos Bieria.; itera monasterium S. Gerniani Parisiacensis
habens infinnns et prrecipue leprbsos, hos vir Dei cuin ecclesia S. Vincentii, in silva cognominata Le-
' non
abliorruit, quia in Scripturis sancfis legit Domi- dia; in villa, quse dicitur Gomedus, ecclesiam in ho-
lniuuih Christum multoties in speciem leprosbrum nore S. Aniarii; item in villa Faida , ecclesiam in
hospitio susceptuhi. Ad hosaviJa mente prbperans honore S. Aniani; mouasteriurn sanctae Marise, in
et intrans, manu propria dabat denariorum suromam Pisciaeo; monasterium S. Cassiani in Augustiduno.
et ore proprio ftgens eorum manibus oscula, Pro his orhnibus ct aliis innumerabilibus quae per
in omnibus Deum-collaudabat, memor verbonim Domini yirlutem operatus est bonis, oremus singuli,
D_>minidicentis : Memenlo quia pulvis es et in pul- oremus omnes et dicamus : <Deus, qui intersan-
verem reverleris (Gen: xiu, 19). Caeteris autem mit- ctissimos feges famulum tuum Robertum regali fe-
tebal devote pro Dei omnipotenlls amore, qui ope- cisti dighitate vigere, praesta, quaesumus, ut quorum
ratur rtiagna Ubi est. Tanlam quippe graliam In vicem ad horam gei'ehat in terris, intercedente glo-
medendis Corporibus perfeclo viro contulit divina riosa Dei genitrice Maria cum omnibus sanctis,
virtus ut, sua piissima manu infirmis locum tan- R eorum quoque perpetuo consortio lretetur iu cGelis.
gens vulneris ct illis imprimens signum sanclx cru- Per erimdem Dominum nostrum. i
cis, omneni auferret ab eis dolorom infirniitatis. Ante suum sane sanctissimum obituro, qui terlio
Charitatis integfse non iinmeir.or sefvus l)ei consi- decimo KalendisAuguslIexstitit, die passionis apo-
derabat pretiosa Marlyrii moriachi facta, qui proprio stolbiiim sanctqrum Petri et Pauli, sol ad similitu-
leprosum astringens vestimento iUumque.suo levans• dinem quartae lunse subtractis radiis fuscatus appa-,
humero , duro ei servitutis offlcia dare voluit, re- ruit in toto iii.undo, bora diei sexta paUeseens su-
pente ad aetiiera rediit et ei asceudens dixit Chri- per homines. Quorum visus ila obnubilavit ut nullus
stus, qui in specie leprosi fuerat susceptus : < Mar- alium recqgiiosceret, donec quoddam recognoscendi
tyri, tu me uon erubuisti super terram, ego te r.orii transiret spalium. Quid autem portenderit, in pro-
erubescam super ccelos. » Habeat hic, de quo lo-• xiino patuit, cum nil nobis miserius aluit quain de
q:iiniur, pfaestante Deo , partem cum sancto Mar- sua mofte dolqrem intolerabilem reliquei.H. A ;&ie
tyrio, qui istis et aliis bonis operibus .fesli_a__i se: enira S, Petri ad sui sanctissimi trausitus cieia
"«ocirui Chrisio Deo, . vigii-ii et urius djes supputantur. In qtubus djebgs
935 VJTA. C54
..,
sancta David canens meditabatur legem Domini die A _ gio regni ercctus in sublimi, hic huroilLimusvir Dei
ac nocte, ut procul dubio ei cqncordari queat iliud abjecit a se jactantiam inhonestre mentis, quce suni
mundi gloj-iarnct in ccelissuum
q:iod de sanctissiriio Patre Beneriicfo specialiter di- -•hoiiorum sublimia,
ctumest: ._-..- ••• _•-•-. collocans tliesaurutn,- propter Jioc hujtis portio fa-
Psalniicen astiduut nunquam dabat otia plectro, ctus esl Deus. Magnus apud Deum ejus thesaurus,
Sacra canens obiit psaliriicencisiduiis: '! egrcgius sahctaiuni;.diyitiarum cumulus, cubile re-
autem hic miles beatus lunc Dei servis quietiotiis sasclre peipatuum, ci;jus est Deus pvo-
CogriOverat ' fuit ioiius mundi liberaiio, Ir.tcr alia
pacem r^sse liberam, quietem tranquillam , quando piliatio qui-
talis ac
de hujus mundi .turlsinibus abstiacli ad sedem ei se- unumquiddam doloris ncbis hocailcrt quod
sine noinirie ,
curilatem reterni parlus intrarent et absorpta morte tanlris vir sice tilulo ornati lapidis ,
ad immortalilatem veiiireiil. Festinal.at ciiim siipia- sine litlefis jacet, citjus in totb tciiarum orbe gloria
sce-
nominalis viiiutibus de prsesenti tiistitia ad keli- ef.memoria in benedictione est. Pioinde omni
tiam venire perennem. Dicebat illi perfectum esse.,- culo pfofuii proderitadhrcsil
et hujus serenissirai regis ia-
Christum tio, cui"infiesijicntar ecclesiaslicus "el sibi
gaudium , qui elaboraret ut videre pqsset, ;
aniabilis riionasticus ordo. Hunc Christus
Deum. Exire ipse de hoc sseculo paratus, Doiiiinum semper
Jesuttf suoesaluiis atque ulilitatis magistrum sem- ,jj 'J Deus.bbinim omnibus dedevat patrem. Attamen Ji-
bet adnotafe p.iucis in liiic hujus Operis innumero--
per invbcabat. Ad.vidchdam regis aeterni insupera- sam
bujus ro.i.rabilis bqnitatimi regis. Sefmociiians
a
bilem poteritiam arigelos; changelos ct oinnes Dei
inde- quis CuihCoiiOiie^tlrciificat_:s gaudio niagnq? Pa-
sanctqs in auxilium suum venire voce, signis, desidcrans in c-ius conspecLu'no:i abhor-
sinenter orabat,' munie.is se semper ia ironte et cem quis
riiit iram? Vult_s sui pra.r;e?.liahi aspicieiis quis
et
oculis, riaribus laljiis, guttu. _ et auribus per si-
tvon esi oLlitus dblos? Oralionibus ejiis quis mona-
gmim sanctse _rucis"j meir.oria Doininicasincarna-
chorum nc_ habuit requiem et r,on est amatus , di-
lio:;is, nativilatis, passionis, Fesurr cctionis ct asce;;-
-'leetus ;ct':yfeiieraius?'Ejus sai:Ci;ssiiha":a_mor.itio;ie
sioiris et gratirq Spirlinib"sa)icti.Ilabuit hoii ex.irior^ "'
cleficdfunfiioii" ftiit amaibf casiimoi:ise?Ipsiri3
in vita, cui nuiiquani defuit voluntale aqua bcnciii- qiiis
... aniicabilia. veiba quibusnon fuerunt meiicamina ?
cta. Ilis varoaliisquereferlus bonis virtutibus, se- non profuit irisipieiitibus , ut
ut .Aspeciiis jejus quibus
xager.aritis , credirous, opperiebat moftein intre^' virga ? Oculos ejus humiles quis aspiciens non est me-
pidus. El invalescente validsefebris langtiore, peliit diiatus coelestia? Pauper et esuriens quis no:i satia-
viaticum salutarc et salubre vivifici corporis et san-" tus ab
ejus recessit mensa? Mortutis quis suo tr.rrai-
guinis; Domini noslii Jesu Christi. Sucipto eo et, C ROn n cjus vcsliius est vestimento? Ilebes quis noa
parvo intervallo facto, ad Regemregumct Do.minum "est ab eo f-ctus sapicns? Vidurc et paupercs, ad
domiuoruni demigraiis, felix feliciter felicia prqiiie-
exemplum bonx Dofcadis, non ab eo datas pslende-
juit regna. Obdormivitaufem ,-ut diximus, __ Do- ruiit vestes? (Act: ix, 59.) Omnis njiserorum mulll-
mino decimo tertio Kal. Augnsti, lucesceiite auroia tudo, non eum patrera et nutficiura inclaraavit? In-
diei tertiae Sabbati,.Miliduno castro; et Parisius de- cidens quis in peccaturo , non hnjus sanctaj cqnsq-
portatus apud S. Dionysium j"uxtapatrem suttm se- latio.nis liabuil auxilium? Dormitans quis prre tredio
pelitur aute altaTCsasictaj.Tiinitalis. Fuerat ibi in-i non est evigilatris a somno? Laudans quls Deum
gens luctus, intolerabilis dolor, dura irionachorum1 hunc nonjaabijit. in exemplum? Eleeraosyiiajn quis
ingemiscens -turba pro absentia tanli Patris, cleri-'' facere desiderans hunc nqn accipit imitatofeiri ,
corum innumei'abilis muititudo rerumnas suas ab1
" quasi alium Joannem? Joannem dico Alexandiinum
ipso.saactopierelevatas dblens, vidtiarum et orpha- patriarcham.qui pro ejus jmmerisa , quae fuit super
norum iiifinitus numerus, beneficia ab eo percep.a1 miseros.
etpauperes miseiicor.dia, misericors dici ct
-deploraus.," dabat voces ad coelum immensas. Ur;a1 .esse meruit sua in vita simul et in, omnj terra.
pro certo omnium vqx :-< Rex magne, Deus bone,> Enimvero non fuit ei similis post sanctum David.de
ut .quid nos iiiterficis , cum nobis i^atrem bb_um1 D cuiictis regibus terrae in sanctis virlutibus, humili-
abstrahis , et.libl adjungis? » Pujnls enim pectorai tate, m.sericordia , pietate et charitate, qticesuper
percutientes ibant et revertebantuv a_ sancti tu.riu- oinjies est et.sine qua nemo videbit Deum, quia sem-
:lum , repetentes jara dicli sermonis veis.cu.um , per adhresit Doraiho ct non recessit a mandatis ejtis
adjicientes ut misereretu. ei Deusin bor.unj precibus> corde perfecto- Caslera,.q_se sunt de srecuUmililiis,
.oronium sanctorum i_ sceeuluin semp.teinuni. I_.i hqs'.i_usdevictis, bor.oribus virlule.et ingenio acqui-
cuius morte, -hea. 'proh dolor!-ingemmatis vo-- . siitis, iiistoriograpliis scribenda relinquimus. Qui si
-cibus acclamatum est: < Rotbevto iraperar.le ett fuerhn etea scrip.titaverint, inveniejit.iu eispati-em
regerite', securi viximus, neminem timuiraus. Pa-- ei filios bellis isichtos et insigni gloria gioriosos.
tri-pio, patri senatus, patri oranium bo_orum , Jam nu_c moiiacborum, clericorum, viduarum, or-
felix anima et-salus, felix ad superaa aseensus,, phano;"ura et omniura pauperuin, Christi ex parte
felix cum Christo rege regura per saecula cohabi- iiabeas perpeluiim va!e, r.oster praecoidialis am.or
taliq. » : , . et profer precss pro servo prqjjitiabili
Hujus igitur mirabilis regis portio in coe!es;i re- Rotberte,
_Cji.risto Deq , cui complitcuistiJaudabiU vila ct ser-
gnbfuit.Duminus Deus. JEteni.m irarranda cst. Fasti- vitio et
per sanctarum viiiutum mcrita promeruisii
 ""
C35 ROBERTi REGIS FRANCORUM 930
jcelcsiia- rcgtia. Anniiat hoc Deus omriijiOlensqui A ctissiniis regibus bfnat eosios, crijus regritini t:t
iatificat impios, et vivificat morluos, et sari- IriiperJusi pe?rsa)iet in srecula ssecuiqriiijj.

EPITAPHIUM HUGONIS MAGNI

;-': BOBERTI
IiEGISEJJ.IJ, -.

Quod fccil Girardus Avrctidnehsis.

. Ex an.iquo Ms.,cad. Viri Cl.-Alexandl- PetaYii senaibris Paris.

Sriblatum viduaejuvenem tibi, Francia, luge,
Quaecaj.ut exluleras damna tui lugeas.
Exuc quidquid habes, festina scindere vcstes,.
Dilacerans crines da capiti cineres.
Indomilos dociles qui redderet-a.rduus hostes,
Hugb, decus palrium flos cecidit juvenura..
Indolis extreniaejniro dilectus amore,
ISunc etiani luctus et dolor immodicus.
B Celtiberi lacfyrriant, te regem Rbina petebal,
'" 5 Mserande
puerI sed tumulaius Jiic.es. .-
Aspectu pulcher, victis pitis, hostibus,.acei\,
Si fore vif pbsses, te Babylontfemeret!
Parlhusetirt pharetra prbpler te cpnderet ac.mi,
ApparenSque riiiribfcederet brbis tonor.
Pax' igitur tibi sit, quaeclaudi limiie neseit :
Lector ad hoc proiius quqd .repetafpetimris.

ROBEHTI REGIS FRANCORUM

EPiSTOLA PRIMA. C rescribitc q.uo:mod.oacciderit, ct in-qna historia iii».

yeniri.po.ssit.jAttamendeprecou ne differatis- ad re-
;hoi;_r.TiAD LEOTIIERICUM " PUM. SENO-NENSEM AJICHIEPISCO-
; scribeiidum mihi, quia.tandiu legatum lmjus pjj--
'[Cum sit tibi nbmeii scientiae, efc. Exsldl suprain tenti lenebo, donee mihi respbndeatis. Valete. -/
piiaRoberli; col. 912.] .'-<-
EPISTOLA"__.-
VEPJSTOLA II. '--
-GAUZUSI BlfUKICESS1S ARCniEPISCOri AI)BOBERTUH RE-
ROBERTl AD GACZLl-iUM BlfUMCENSEMAliCHIEPISCO- ' . ;. -:;... :- .--. '. CEM. - ••".••',
. . _u_; _•--:-'=•"''":' '• V .'-. . ahnum 102_.) . ; .
. . .{Circa
, (Circa annurii _j___.)'-- - -
Dqminoregi Fraucorum excellentissimo RoTbta-
Ror.Ej.TuS' ntitu Dei Fraticorum rex, GAUZLIXOprae-TO humilis GAUZ-INUS aeterni Regis «onsortiutri. -
.«jilifliturieeiisium salutem. Volo vos . scire 'aniriii Quqd placiiit vobis interrogare dc prodigio qubil
"arieimotuin qualiter se liabct, tit £ofte accidefe sb- .accidit, hqc.nobis ex historiis aperte patet.;Qub_
ilet, cum mens humarih iij&vctuf, si quid ihirabile1 sanguis super gladium, aut civile bellum,'aut gen-
';praetersolitum insperate atiditur, Duni ergo die Sab- iem' super gentem exsurgere portendit; Valeri.us.Rii-
-Jjati jam exbausto sederera ad ccenam, .allata fuif: fus in rlibro Memorabiliuro, capitulo quarto, De prs^
•jnibi irucedariiei)lsto!a a Willelmb' cdnjite, de- qiio- D I digiis, haec-refert_,-<GaioVoluirinio, Servilio Sulpi-
-xlam poftentomifabili auditu, scilicet.tribus diebus> cio consulibus, in jjrbe Roma initia motusque bel-
iinle solemnitafem Jbaunis' Raptislre in quibusdairi' lorum civilium hpe prqdigium portendit. Harnis in
-j>artibus regni inei, videlicet inparlibus Aquitanite,> roqdumnimbi dissipatae partes-ceciderunt; Qurrrum
juxtaplagiim maritimanvpluisse de coelb talis ria-- niajoj-em.numerumpraepetes diripuer_ntvave's,:je"
,Auraesanguinem, ut cum fortuilu cadcbat supercar- iiquum h.umi.per aliquot- dies, qeque odoreritetro,
-,jiem hominis, -aiitstiper vestimentum, aut stipefpe- nequedeformi asjpectu mutatum jacuit. In Sicilia
Jram, rion posscl auferri lavajido. Si vero :cadebatt scuta duo saiiguinem sudasse; «tiam metentibus
«uper ligiiiim, trim bene lavabatur. Si quidem peri" cruentas spicas in corbem-cecidisse. Oppido Ceritis
«araderri epislolampetiit a rae idem Griillelmus Cb- aquas sariguin.eroixtas .fluxisse...»Chrqiiica. Euscbii
iineS.ut ego requireferii a meifegni sapientibrisquidI . de prodigiis hoc refert : < Valentinianq imperan,te,
Jioc jjorlenturii significairtet.Ego vero Volqet precorr pqst solis occasum ab aquilono ccelum quasi ignis
tit perquiratis in quibusdam bistoriis si-unquam ac--'. aut saiiguis effeotuinest. Gentis Hunorum, pace rr>
*'iJissct hujus simjle, et quod facturii seqiiereturr pta, if rtiptio •'iti "Galliis secrita est. > Iterij amo
Ijiijus rei pqrteiituni: Mihique hoc eodem legatoo Leonis impeiatoris septiulo,-medib 'Tolosse'civititis
 »57 EPi_fOL_E !)Sg
sanguis crUpit de terra, et t)ta die fluxit, signiflcans A refocillatus est populus. Arca cnim Noe de lignis
dominationem Gothorum sublatam. Item Hisloria fabricala quid signiflcet non ignoratis. In quibus
Longobardorum libro m, cap. 6 : < Tempore Theo- omnibus per lignuro non nisi misericordiam suam
deberli regis Francorum signum sanguineum in Doroinus operatus est. Quia igitur de ligno sanguis
coelo apparuit, et quasi haslae sanguineae. Eo tem- lavabatuT, creditur quod per pcenitentiam et eleemo-
pore ipse Theodebertus cum Lothario avunculo suo synam, et creteros fructus misericordiae, qui intra
belluni gerens, ejus exercitum vehementer afflixit. » sinuro matris Ecclesioeexercentur, severitas et in-
Item in eadem Historia: < Temporibus Justiniani diguatio justi Judicis Dei, qnae meiito peccatoribus
in provincia prrecipue Ligurire maxima pestilentia debetur, ct ad misericordiam possit reflecti. Miseri-
exorta est. Subito enim apparebant quaedamsigna- cors est enim Dominus adeo, sicut Psalmista loqui-
cula per domos, ostia, vasa vel vestimenta. Quaesi tur, ut non solum liomines, sed eliatn jumentu salvei.
quis yoluisset .abluere, magis magisque apparebant. Omnipotens Deus dilatet imperium vestrum, cl dex-
Post annum vero expletum, coeperunt nasci in in- tera vos semper protcgat, et ad pacem sanctae Ec^
guinibus hominum vel in aliis debililatioribus locis clesiac vitatii vobis longaevam tribuat, et sua vos
glandulae in modum nucis seu dactyli, quas mox benedictione in omnibus exornet.
sequebatur febrium intolerabilis aestus, ila ut in B EPISTOLAIV.
triduohomo cxstingueretur. Sinveroaliquistriduum FULCONIS ANDEGAVORUM COMITIS
AD HOBERTUM REGEJl,
transegisset. habebat spem vivendi. Erat aulem (Circa annum 1022).
i3_iquepavor, ubique luctus, ubique lacrymse. Nam Domino suo regi ROBERTO FULCOAndegavoru n
ut vulgi ruinor habebat fugientis cladem vitae, comes salutem et fidele servitium.
rciinquebantur domus desertre habilatoribiis, solis Guillelmus Pictavorum comes, berus meus, loeutus
calulis domus servantibus. Peculia sola remane- cstmihi nuper, dicens quod, postquaro Itali disces-
bant, in pascuis nullo astante pastore. Cerneres serunt a vobis, diflisi quqd vos regem haberent,
j-ridem villas seu castra rejilela agminibus lioininum, pelierunt filium suum ad Tegem. Quibus ille invitus
postera die universis fugieutibus cuncla esse in coactusque respondit tandem acquiescere se volun-
summo silenlio. Fugiebant filii, cadavera insepulta tati eorum, si consentirent iilis cuncti marchioncs
parentum relinquentes. Parenles, obllti pietatis in Italiae et episcopi, ac creteri meliores. Illi promise-
viscera, natos relinquebant aestuantes. Si quem forte runt quod rqcta fide facerent illos consentire, si
antiqua jtielas perstringebat, ut vellct sepclire possent. Nunc ergo maudat vobis, postulans supjdi-
proximum,restabatipseinsepul_us; etdumobseque- (Q citer gratiam vestram fut detincatis hcmincs de
batur, j)erimebalur. Dum funeri obsequium praebe- Lotharingia, et Fredericum ducem, atque alios quos
bat, ipsius funus sine obsequio manebat. Videres poteritis, ne concordent cum i-ege Cono, inflectendo
sreculum in anliquum redaclum silenlium : nuHa.vox eos quantum quiverilis ad auxilium ejus. Dvhii
in rure, nullus sibilus, nullre insidiae bestiarum in vobis pro hoc negotio mille libras denariorum, et
pecudibus, nulla damna in domeslicis volucribus. centum pallia, et dominre reginre Constantiae quin-
Sata transgressa metendi tempus intacla exspecta- gentas iibras nummorum. Orat vos ut ipse eam salu-
banl messorem. Vinea amissis foliis radiantibus letis, |et fllium vestrum regem ex parte sua ; _t ego
uvis illresa manebat, hiemc propinquante. Nocturnis precor significari litteris aut nuntiis quid animi vo-
seu diurnis horis personabat lurba bellantium, au- bis sit super hoc quod ipse vos rogat, ut renuntiem
diebalur a pluribus quasi murmur exercitus. Ntilla illi. Vale.
cranl vesligia commeantium, nullus cernebatur per- EPISTOLA V.
ctissor ; et tamen visura octilorum superabant cada- ODONIS COMITIS ADROBERTUM REGEM.
vera roorluorum. Pastoralia loca yersa fueranl in (Anno 1024).
septtlturam liominum, et habilacula humana facta Domino suo regi ROBERTO comes ODO.
fuerant confugia besliarum. «llaec dehistoriis jiauca IU Pauca tibi, domine, dicere volo, si audire dign.e-
praenolavimus. Quod vero cecidit super pelram, ris. Comes Richardus, tuus fidelis, monuit me venire
et ablui non poterat, videtur significare Ecclesiam 'ad justitiam, aut concordiam, de querelis quas
sanctam; quae super petram, id est Christum, fun- habebat cont:a me. Ego vero misi causam hanc
data, tribulalionem passura sit. Quod vero super totam in manu ipsius. Tum ille ex consensu tuo
cai-ncm bominis etveslimenlum ejus cecidit, ablui constituitmihi placitum, quando et ubi boc periici
po.erat. Non incongrue accipilur per carnem popu- pbsset. Sed instante termino cum ad boc peragen-
lus, per veslimentum substauiia quae ad adjutorium dum paratus essem, mandavit mihi ne me fatigarem
hujus vitre nobis conGoditur. Ligno etiam datur ad coudictum placilum veniendo, quia non erat ti_
intelligi vitale lignum sancl* crucis, et baptismum cordi aliam justificationem sive concordiam recipere
quo sumus regenerati ad vitam. Lignum ad huino nisi hoc tantum ut faceres mihi defendere quod noi
rem aquae virescit. Et quando Judaicus populus ir essem dignus Ullum beneficium tenere de te. Nei
eremo sitivit, et prae amaritudine aquas bibere non sibi competere dicjrbat, ut me ad tale jiidicium exbi
potuit, jubente Domino misit Moyses lignum in .beret sine conventu parium suorum. Haec.causa ggi
aquam, et conversa est amaritudo in dulcedinem, el cur libi ad placit^m non occurri. Sed de te, do.^j.jf
PiTnoL. CXLl. 30
m ROBERTI REGIS Fl.ANCOP.UM W
mi, valde miror, qui me tam praeproperecausa.indis- A sum, et non defendam hortOrefflmetim1 Deum et
cussa tuo beneficiojudicabas indignum. Nam si re- animam mcarii testor quod magis eligeremhono-
spiciatur ad condilionem generis, daret Dei gratia ratus mori, quam vivei'e disbonoratus. At si me
quod hrereditabilis sim. Si ad qualitatem beneficii dishonorare velle.desistas, nihil in mundo est quod
quod mihi dedisti, constat quia non est de tuo magis quam gratiam tuara vel habere vel prome-
lisco, sed de his quae mihi per tuam graiiam ex reri desiderem. Discordia enim ttia mihi qtiidem
roajoribus meis haereditario jure contingunt. Si ad- molestissima est, sed et tibi, mi dornine, tollit offi-
servilii meritum, ipse profecto nosti, donectuam cii tui radicem et fructum : justitiam loquor et
gratiam habui, quomodo tibi servierim domi, et pacem. Unde suppliciter exoro clementiam illam,
militire, et peregre. At postquam tuam gratiam aver- quae tibi naturaliter adest, si maligno consilio iion
tisti a me, et honorem quem dederas mihi tollere tollatur, ut jarri tandem a persecutione mea
nisus es, si me et honorem meum defendendo aliqua desistas, meque tibi sive pef domesticos tuos,
tibi ingrata commisi, feci hoc lacessitus injuriis ct seu per manus principum reconciliari permittas.
necessitate coactus. Quomodo enim dimittere pos- Vale.

HYMNI ET RESPONSORIA
ROBERTOREGI ASCRIPTA.
(Hymnum de Spiritu sancto edimus ex Daniele, Thesaurus Itymnologicus,tom. II, pag. 35; reliquos supjie-
ditavit CnLiCHTOVEus, Elucidatorium ecclesiuslicum, Paris 1521, fol., tom. II, pag. 37, 206,207,217,
230, 141, 121. Vide Notilium litterariam supra.)
1. B 7. Lava quod est sordidum,
- Hymntis de Spiritu sancto (4). Riga quod est aridum,
1. Veni sancte Spiritus Sana quod est saucium.
Et emitte ccelitus 8. Flecte quod est rigidum,
Lucis tUaeradium, Fove quod est frigidum,
2. Veni pater pauperum, Rege quod est devium.
Veni dator muncrum, 9. Da tuis fidelibus
Veni lumen cordium. In te confidentibus
3. Consolator optime, Sacrum seplenarium.
Dulcis hospes animae, 10. Da virtutis meritum,
Dulce refrigerium. Da salutis cxitum,
i. In labore requies, Ra perenne gaudium.
In restu temperies II.
In fletu solatium. Hymnus in tempore paschali.
5. 0 lux beatissima Chorus nqvre Hierusalem
Reple cordis intims. ^ Nova meli dulcedine
Tuorum fidelium. Promat: colens cum sobriis
« 6. Sirie tuo numinc Paschale festum gaudiis.
Nihil est in homine Quo Christus invictus Ieo
Nihil est innoxium. Dracone surgens obruto,
(i) Omnes sacrorum carminum amatores, qua- Sabbalum inclusive. > Neque in Lutheri Ecclcsia
les et quotquot fuere, regium poetam Davidis in- carmen nostrum obticuit; dolendum tamen est non
star nomini Doraini psallentem dignum censebant fuisse, qui Sequentiam eleganter ac suaviter fecerit
quem summis laudibus eveherent. Optime Clichto- . Germanicam. Vetustiorem translatiouem quaeras
vaeus: <Non satis haecoratio, mea quidem senlen- Altd. Bl. IV, p. 379.-2 Matth. v, 3, Reali pauperet
tia, comtnendari polest, nam orani commendatione spirilu.— i. Aug, et fletu.— 6. Pm. Torr. in lumine,
superior est.— Crediderim facile auclorem (quisquis Opinabanlur editores omnes carminis versiculos
is fuerii) cuin hanc contexuit orationem ccelesii desinere in 6/-.O.OTS)ISUT«. Laudatur stropha sexta in
quadam dulcedine perfusum esse interius, qua Confessione Augustana.—7. M. 12, tana— riga.—
Spiritu sancto auctore tantam—
eructavit verbis a.eo 8. Pr., reduc quod.—9. M. 12. 17. Fr. Es., sacro
succinctis suavitatem. > Inde haud roiramur, septenario. Hi libri faciunt stropham nonam arclis-
Sequentiam supra positam in plurimis ecclesiis in sirae cohasrentem cum decima.—Noli tandem prae-
nsu fuisse, praeseriim feria secunda Pentecostes. JJ termittere artificiosam totius carminis oizovouiav.ld
Nam in ipsa Dominica cantus : Sancli Spirilus no- unum precatur poeta ut Spiritus sanctus vehiat, ut
Jbisadsit gratia, qui majorem vetustatem redolebat, det munera stia fldelibus. Incipit igitur: Veni et
Tere ubique sedem suam obtinuit. Ut nunc est, cum iterum sanctum munus flagitat ter repetendo vo-
'e_ universa Sequentiarum clade, quae saeculodeci- cem ; Vcni. Simili ratione stropha nona primo loco
mo sexto facta est, solus Robertus cum tribus aliis exhibet vocabulum : Da, quoJ, duobus versibus i_r
hoetis salvus evascrit, cantatur ipsa Pentecostes so- terpositis, ter profertur in stropha decima.
ieranitate i et dicittir, quotidie usque ad sequens
 HYMNIET RESPONSORIA:
Sil
Dum voce viva personat;
A morte functos excilat.
Quam devorarat improbus
Praedamrefundit tartarus :
Captivitate libera
Jesum sequuntur agmina.
Triumphat ille splendide .
Et digntts amplitudine,
Soli.polique patriam,
Unam facit rempublicam.
( Ipsum canendo supplices
Regem precemur milites.
Ut in suo clavissimo
Nos ordinet palatio.
Per saeclaroetaencscia
Patri supremo gloria;
Honorque sit cum Filio
Et Spiritu paraclilo.
Ameii.
III.
Item hymrius in lemporepaschati:
Te, lucis auctor, personent
Hujus catervre carmina
Quam tu replesti gfatia *
Anastasis potentia.
Nobis dies hic innuit
Diem supremum sistere :
Quo mortuos resurgeie
Yitaeque fas sit reddere.
Oclava prima redditur : **
Dum mors ab unda lollitur.
Dum nienle circumcidimur :
Novique demum nascimur.
Duromane nostrum cernimus
Redisse victis hostibus:
luxum
Mundique temnimus,
Panem salutis sumimus.
Haecalma sit sollcmnitas;
Sit clara haec festivitas;
Sit feriata gaudiis
Dies reducta abMnferis»
Ameii.
IV.
Prosa in AscensioneDotnini.
Rex omnipotens, die hodierna,
Mundo triumphali redempto polentia,
Victor ascendit in ccelos unde descenderat.
Nam quadraginta postquam surrexerat
Diebus sacris confirmans pectora apostolorUm,
pacis chara relinquens oscula.
Quibus et dedit potestatem laxandi crimina,
Et misit eos in raundum baptizare cunctas ani- optime.
mas.
In Patris, et Filii, et Spiritus sancti clementia.
Et convescens praecepiteis ab Hierosolymis
Ne abirent, sed exspectarent promissa munera.
Non post multos enim dies mittam vobis Spiri-
tum paraclitum in terris.
- 9«
I
A Eteritis.mihi testes in Hierusalcm, Judaea, sive
SamariaV
Et cum hoc dixisset, videntibus illis elevalus est,
et nubes clara
Suscepit eum ab eorum oculis, intueutibus illis in
aera.
Ecce stetere amicli duo viri in veste alba
Juxta dicentes : Quid admiramini ccelorum alta ?
Jesus cnim hic qui assumptus est a vobis ad Pa-'
tris dexteram,
Ut ascendit ita veniet, quaerens talenti commissi
lucra.
0 Deus mari, poli, arvi, homiiiem quem creasti;
quem fraude subdola
Hostis expulit paradiso; et captivalum sccum
' traxil ad tartara;
B
Sanguine proprio quera redemisti, Deus;
Hluc et revehis, unde prius corruit paradisi glo-
ria.
Judex, cum veneris judicare saecula;
Da nobis, quaesunius, seropiterna gaudia in san-
ctorum patria.
In qua tibi cantemus omnes alleluia.
Amen.
V.
Prosa in die Penlecostes.
Sancli Spiritus adsit nobis gratia,
Qure corda nostra sibi faciat habitaculum,
.. Expulsis inde cunctis viliis spii-itualibus,
Spiritus alme, illustrator hominum,
Horridas nostrae roentis purgalenebras...
Amator sancte sensatorum semper cogitaluum,
Infunde unctionem tuam, clemens, noslris sen-
siiws.
Tu, purilicator omnium flagitiorum, Spiritus,
Purifica nostri ocultim inierioris hominis,
Ut videri supreraus Genitor possit a nobis,
Mundi cordis quem soli cernere possunt oculi.
Prophetas tu inspirasti, ut praeconiaChristi prae-
ciuuissent inclyta,
Apostolos confortasti, uti tropaeum Christi per
totum mundum veherent;
Quando machinam per Verbum suum fecit Deus,
D cceli, teri're, mariuro,
Tu super aquas, foturus eas, numen tuum expan-
disti spiritus.
Tu animabus vivificandis aquas fecundas.
Tu aspirando das spirituales esse homines;
Tu divisum per linguas mundum et ntus adur.a-
sti, Domine;
Idolatras ad cultum Dei revocas, magistionim
Ergo nos supplicantes tibi exaudi propilius, san-
cte Spiritus,
Sine quo preces omnes cassaecreduntur, ct indi-
, gnae;JJeiauribus.
Tu qui omnium saeculorum sanctos tui numinis
dootisti instinctu amplectendo, Spiritus,
043 ROBERTI REGIS FRANCORUM &U
Ipse hodie apostolos Christi donans munere inso- A , praecepit eis ab Hierosolymis ne discederent, sed
lito et cunctis inaudito saeculis, exspectarent promissionem Patris. Et vidcnlibus,
Hunc diem gloriosum fecisti. Amen. etc.
VI. XII.
Responsorium. In die Pentecostes.
ingrcdiente Dominoin sanctara civitalem, Haebraeo^ Cum complerentur dies Pentecostes, erant om-
rum pueri resurrectionem vitae pronuntiantes, cum nes pariter dicentes : Alleluia. Et subito factus est
ramis palmarum Hosanna clamabant in excelsis. — sonus de ccelo, alleluia. Tanquam spiritus, torrens
Versus cum atidisset populus quia venit Jesus Hiero- replevit totam domum, alleluia, alleluia. — Versus.
solymain, exierunt obvian. ei cum ramis, etc.—An- Repleti sunt omnes Spiritu sancto, et coeperunt lo-
tiphona : Ave, rex noster, fili David, Redemptor qui. Tanquam spiritus torrens, etc.
mundi, quem prophetre prredicaverunl Salvatorem XIII.
domui Israel esse venturum. Te enim ad salutarem In die festo sacramenti EucharislitB.
victimam Pater misit in mundum, quem exspecta- Homo quidam fecit coenam magnam, et misit
bant omnes sancti ab origine mundi, et nunc : servum suum hora cqenredicere invitatis nt veni-
™
Hosanna filio David. rent, quia parata sunt omiiia. — Versus. Yenite,
VII. comedite panem meum, et hibite vinum quod miscui
In eodem festo, aliud responsorium. vobis. Quia parata, etc.
Ad nutum Domini, noslrum ditantis honorem. jfneodemfesto, aliud responsorium.
Sicut spina rosam, genuit Judrea Mariam. — Versus. Respexit Elias ad caput suum subcinerieium pa-
Ut vitium virtus operiret, gratia culpam. Sicut spina nem. Qui surgens comedit et bibit. Et ambutavit
rosam, etc. iii fortittidine cibi illius usque ad montem Dei.
VUI. — Versus. Si quis manducaverit ex hoc
pane, vivet
In Scpluagesima. in reternum. Et ambulavit, etc.
Peccata mea, Domine, sicut sagittre infixa sunt Jn eodem festo, aliud responsorium.
in me. Sed antequam vulnera generent in me, sana Qui manducat meam carnem et bibit meum san-
me, Domine, medicaraento pcenitentiae,Deus.— Ver- guinem, in me manet et ego in eo. — Versus. Non
tus. Quoniam iniquitatem meam cgo cognosco, et cst alia natio tam grandis quae babeat deos appr»-
delictum meum coram me est semper; tibi soli pinquantes sibi, sicut Deus noster adest nobis, In
peccavi. Sed antequam, etc. me manet, etc.
IX. C XIV.
Jn quadragesima. In Dedicatione templi.
Emendemus in melius qureignoranter peccavimus, Benedic, Domine, domum istam quam aedi/icavi
ne subito prseoccupati dic mortis, quaerarous spa- nomini tuo; venientium in locq isto exaudi preces
tium poenitentiae,et invenire non possimus. Attende, in excelso sblio gloriae tuae. — Versus. Beati .jui
Domine, et miserere, quia peccavimus tibi. Versus. hahitant in domo tua, Domine; in srecula srcculo-
Peccayimus cum patribus nostris, injuste egimus, rum laudabunt te. Exaudi preces in excelso.
iniquitatem fecimus. — Attende, etc. Jn eodemfesto-,aliud responsorium.
Dominica in Passione. Terribilis est locus iste. Non est hic aliud nisi da-
Circumdederunt me viri mendaces, sine causa mus Dei et porla cceli. Vere etenim Dominus est ia
flagellis ceciderunt me. Sed tu, Domine, defensor, loco isto : et ego nesciebam. — Versus. Cumque
vindica me. — Versus. Quoiiiam tribulatio proxima evigilasset Jacob quasi de gravi somno, ait: Vere
est, et non est qui adjuvet. Sed tu, Domine, etc. etenim, etc.
X. XV.
Tempore paschali. De pluribus marlyribus.
Christus resurgens ex mortuis jam non moritur, 0 constantia martyrum laudabilis! 0 charita»
mors illi ultra non dominabitur. Quod enim vivit, inexstinguibilis I 0 palientia invincibilisl
vivit Deo. Alleluia, alleluia. — Versus. Dicant nunc Quae, licet inler pressuras perseqtientium visa
Judaei quomodo milites custodientes sepulcrum per- sit despicabilis, invenietur in latidem et gloriam et
diderunt Regem ad lapidis positionem. Quare non honorem, in tempore retributionis..
servabant Petram justitiae? aut sepultum reddant, — Versus. Nobis ergo petimus piis subveniat me-
aut resurgentem adorent nobiscum, dicentes: Quod ritis, honorificati a Patre qui est in coelis.Invenie-
enim vivit, etc. tur in laudem; etc.
XI. XVI.
In die Ascensionis Domini. Respontofiumin adventu Domini.
Post passionem suam per dies quadraginta appa- Ecce dies veniunt, dicit Dominus, et suscitabo:
ruit eis, loquen_.dercgno DeLAlleluia. Et videhtibus David germen justum, et regnabit rex et sapiens
illis elevatus est. Alleluia. Et nubes suscepit eum ab erit; et faciet judicium et justitiam in terra. Et hoc
OCulis eorum. Alleluia. — Versus. Et convesccns. est nomen quod vocabunt eum : Dominus justus
 _,i.5 DIPLOMATA. M'&
nostcr. — Versus. In diebus illis salvabitur Juda, et A Uterum luum de Spiritu sanctq creoimus imprae-
Israel habitabit coufidenter. Et hoc est nomen. gnatum.
_ XVII. Erubescat Judreus infelix, qui dicit Christum ex
, Responsorium in vigilia naliviiatis Domint. Joseph semine esse natum.
. jadaea et Uierusalem nolile timere. Cras egredie- Dura Yirgo, elc.
niirii; et Dominus erit vobiscum. — Versus. Con- XIX.
stantes estote; videbitis auxilium Domini supcr vos. In commemoratione beatm Virginit.
Cras egrediemini. Felix namque es, sacra virgo Maria, et omni laud»
XVIII. dignissima,
Responsorium in nativilate Domini. — De beala Quia ex le orlus est sol juslitiae, Chrislus Deus
i Virgine. noster.
Sancta et immaculata virginilas, quibus te laudi- Versus. Ora pro populo, interveni pro clero, in-
bus efferam nescio, quia quem coeli caperenon po- lcrcede pro devoto feminco sexu;
terant tuo gremio cOntulisti. — Vcrsus. l.enedicta Sentiant omnes tuum juvamen, quicunque cele-
tu in mulie-ibus, et benedictus fructus ventris tui, fcrant tuam commemoratioiiera.
<juia,etc. Quia ex te, etc.
Jn Purificuliene beatw Marim: XX.
Gaude, Maria virgo, cunctas hrereses sola intere- I.i Nalivilate beatm Virginis.
misti; quse Gabrielis archangeli dictis credidisti. Solem juslitire, Regem paritura supremum,
Dum Virgo Deum et hominem genuisli. Slella, Maria, maris, hodie proccssil ad orlum-
Et posl partum Virgo inviolata permansisti. Versus:
Versus : Gabrielem archangelum scimus divinitus Ccrnere divinum lumcn gaudete fldeles.
te esse affatum. Stclla maris, etc.

ROBERTI REGIS FRANTCORUtil

DIPLOMATA.

"
j. C conferunlur, flxa atque permanere debent incon»-
confisa misericordia jusla.
Hugonis atque Roberti regum diploma de electione yulsa, clementissima Jesu
abbatum et ecciesia Srincti Leodegarii de Cam- praemia a:ternre praestolatur vitae.JQuapropler magni
pellis (5). alque summo dignissimi honore Ducis Burgundiae,.
tAnno 994.) Hcnrici nomine, sanctae congratantes voluntati, ea
[MABILL.,De re diplomatica, lib. vi, pag. 598, ex quae per venerabilem abbatem, cui nornen sil Hil-
chartulario Sancti Germani Antissiod.] derico, nobis inlimavit (digiia enim ejus sunt omnia.
Iu noroine sanctae atque individuae Trinitatis, ista precala) stipulatione praecipua auctoramus, cor-
IIUGOatque ROBERTCS, gratia Dei reges inclyli. roboramus, atque in perpetuum inconcusse firma-
Orani nostrae roilitiae nostrae sei-vituti devotae re- mus. Idemenira abbas, vir Deo plenus, ab ejus parte-
gum benignitas atque excellentia, quae bonorum vi- ea quae sunt sancti Benedicti subnixa religione, imo
rorum votis competunt non modo roborare, verum canonum inviolabili auclorilate petens rogaf, ut suar
etiam magnifico debet auxilio supplere._>benigno abbaliae locus, lionore sancti Germani Anlissiodo-
hortari favore, imo totis benevolentiae viribus profi- rensi territorio conslitutus, perpeluam abbatum
cere. Magnaesiquidem aeternaequeretribulionis par- electionem habeat secundum sancti Benedicti prre-
ticipem se noverit, qui liis quae Dei sunt, quoquo D ceptum. Ergo hujus ducis, nostri scilicet fratris,
modo se inseruerit. Verum virtutis auctor, supple- quoniam justa est, voluntati, atque abbatis, quia
tor, fautor, benignissimi Jesu magniflcentiaenon ex- recta est, legationi annuentcs, precando monemus,
pers erit, cum pro se quae Dei voto sunt j'uverit. moiiendoque regali imperio prrecipimus tit nullus'
Oninium enim qttae omttipotentis Dei fiunt amore, inibi constituatur abbas, nisi qtiem fratrum omnium;
idem retributor est maxima benignitate. Ergo regum cum Dei timore concors elegerit caterva : cuj'us ab-
benignitas, quorum auctoritate ca quae casis Dei batiae tutationem sub nianu regum aut forte ducurii

(5) Ccenobium de Campellis, -de quo hic agitur,
sitiim erat in dioecesi Lingonensi, haud procul a
Besuensi, aliud omnino a Campellensi ecclesia col-
legiala dioecesis Parisiensis in-Briegio tractu, cujus
nientio in Vita sancti Mederici, relala in Benedictini.
Saeculi tertii parte 1. Yocatur item beati martyrit.
Leodegarii monasterium quod Campellis cognomi-
natur, apud Glabrum inilio libri v, qui Glaber ali-
quandiu ibidem versatus est monachus..
 ROBERTI REGIS FRANCORUM **&
w
ita ut nullus principum eam i
A monachis praefataeecclesiaerouniflcentiaenostraeprae-
, ejus regni constituimus, cepto cohfirmamus, per quod praecipimus atque jube-
j. invadere nec etiam audeat rogare. Adversariarum
consuetudinum sic avellimus, ut ab hoc mus ut ab hodierna die hacdeinceps praedictus abba,
denique monacbi prrefati monasterii illas res qure stint
. tempore usque in saeculum nihilpatialur adversi, sed aliique
Parisiacensi libere possideant, villam videlicet
ab omni libera injuria libere Deo deserviat: quem itt pago
eum quae vocatur Nobiliacus, cum advocatione et vicaria,
locum quoniam dux diligit (patronum siquidem
Germanum, specia- cura ecclesia et altare absque synodo et circada, cum
ipsum, scilieet sanctum eligit
terris cultis et incultis, et cum
liler habere in ccelis apud Deum), quadam suis ab- silvis, vineis, pratis,
in honore sancti Leo- omnibu^suis appendiciis. Item in eodem pago ec-
batiola constructa patrimoniis
nomine Campellis, ipsum eum clesiam, quae sita est in vico qui Nosiactis dicitur,
degarii martyris, Goscelini [an Roscelini?] vice-
Jocum ampliavit, pariterque ei vil.am Magniacum per deprecationem
in abbatiola comitis Milidunensis tradiderunt, qui eam de illo-
reddidit: scilicet ut praefata semper
rum tenebat beneficio. Item in eodem pago, in villa
octo sint monachi, abbati scilicet praesidenti lqco vocatur Licias, mansum Algardis cum vineis,
Sancti Germani subditi. Eis vero monachis a loco quae et omnibus ad illum perti-
terris cultis et
Sancti Germani nec liceat collum excutere, nec " nentibus : et in incultis, comitatu Milidunensi alodum unum,
quemquam sibi nisi abbatem Sancti Germani, prae-
loculum si sua forte indu- qui vocatur Curciacus, cum advocatione et vicaria,
ferre : qui abbas ipsum cum prrttis, terris cultis et incultis, et cum his quae
stria, autbonorum hominum mun.ificentia, plusocto ad ipsum respiciunt. Et in Wastinensi pago alium,
monachorum amjiliaverit, pro hujusce beneficii me-
alodum qui nuncupatur Seia, cum advocatione et
rito gratiam Omnipbtentis hic mereaturque in coelo. ecclesia, et aqua cum piscaria, pratis, terris cultis
Igilur ut hujus benefacti mereamur esse participes, et incultis, absque ulla vicariorum potestate con-
hanc noslrre aucloritatis praeceptionem sigillo robo- grue teneant atque possideant. Ob hoc praecipimus
ravi.m.us inviolabiliter, volumusque observari per etiam ut nullus rex, nullus episcopus, nullus comes,
cuncta ssectila legaliter. aut ulla potestas illas res disponere, aut in sua po-
Datum v Idus Octob., anno regum Hugonis atque testate quidquam horum decernere vel delegare prae-
Rbberti vm. Actum in Dei nomine [in monasterio] sumat: sed perpetua soliditate in supradictorum
Sancti Dionysii feliciter. fratrum-potestate consistat disponendi seu faciendi
II. Et ut hujus nostrre prae-
Roberli regis prmceplum pro cotifirmatione rerum ex his quidquid elegerint.
quas Burchardus cotnes et Rainaldus episcopus " ceptionis edictum atque roborationis praeceptumper
Fossatensi monasterio tradiderunt. Cuncta aevitempora inviolabilem obtineat fiimitatis
(Anno 998.) vigorem, manu propria subter confirmavimus, et
[MABILL., Dere diplom., lib. vi, pag. 598, ex chartario annuli nostri impressione insigniri jussimus.
, Fossatensi.J Dafa xiu Kal. Maii, indictione xi, anno x, regnante
In nomine sanctse et individuae Trinilatis, ROBER- Roberto rege glorioso. Actum publice Parisiaca urbe
TUS,divina providente clementia, Francorum rex. anno incarnati Verbi 998.
Si erga loca divinis cultibus mancipata propter III.
amorem Dei eoi^umque in eisdem locis famulantium Rolberti
regis prmceplum, quo superiomm regum
heneficia opportuna largimur, praemium nobis apud atiorumque concessiones cmnobio Sancti Germani
Dominum aeternaeremunerationis rependi nondifli- Anlissiodorensi faclas confirmat.
dimus. Idcirco noverit sagacitas seu industria om- (Circa annum 1002.)
nium nostrorum fidelium, tam praesentium quam et [MABILL.,De re diplom., lib. vi, pag. 600, ex cbar-
futu.rorum, quia quidam venerabilis sanctae Parisia- lario Sancti Germani Antissiod.]
censis Ecclesire episcopus, nomine Renoldus, et ln nomine sanctaeet individure Trinitatis, ROTBER-
pater ejus Deo amabilis comes Burchardus, adierunt <p TUS,Divinitatis annuente cleraentia, rex.
serenitalem nostram, humiliter^petentes quatenus Regiredignitatis est circa religionis cultum pietate
res de beneficiis eorum quas monasterio Fossatensi, et justitia se extendere, servoruroque Dei petitioni-
quod est dedicatum in honore beatissimae Virginis' bus votivis animis acquiescere. Qua de re noverit
Mariae, et beatorumapostolorum Petri et Pauli, seu omnium sanctae Dei Ecclesire fidelium industria ve-
beati Mauri, Patris Benedicti discipuli, qui eodem nerabilem abbatem Heldricum, monasterii Sancti
loco. requiescit, contulerunt, et abbati ejusdem locii Gcrmani Antissiodorensis, adhibita secum mona-
nomiiie Teutoni, et ffatribus ibidem Deo militanti- chorum ejusdem loci. congregatione, praeceptum
bus pro aeternae remuneratione vitae, et pro anima- quoddam regiae munificentiaeab avo nostro.Hugone
rum suarum absolutione, et animae Elisabeth co- Magno praefalo coenobioimpetratum atque collatum,
mitissae tradiderunt, a.uetoritatis nostrae prrecepto> nostrae serenitati detulisse, hostra quoque auctori-
concedere et confirmare dignaremur. Suggerentibus3 tate denuo renovandum, atque in poslerum trans-
itaque ac interyenientibus dilectis nostris, videlicett miltendum humiliter expetisse : quatenus et aposto-
dulcissima genitrice nostra Adelaide, atque conjuge- licoru.m privilegia, et prsedecessorum nqsti'orum,
nostia Berta,nos precibus eoi'um libentissimefaven- regum scilicet, prreccpta omnia eidem praeceptqin-
tes.tradiiionem [praedicto abbaii ED.P.] seu. rel:iiu:s.' serla, hocnost.ro sanctionis testimonio donareinus.:>
94# DIPLOMATA. 950
scilicet ut secundum fidem et. eorum proprietatis ,k centiam secundum regularem institutionem alio de-
continentiam perpetuo et inconvulsa maneant, et cedente. Et ut nullo unquam tempore sub alicujus '
inviolata perdurent. Quorum petitioni benevolo fa- episcopi dominatione redigantur, et nullus episcopus
vore assentientes, maximeque ob gloriosi avunculi ipsam abbatiam a regia celsitudine exquirere, tt
r.ostri domni Henrici ducis Burgundiae mejnoriam ipsos monachos s.ollicitare aut inquietare praesr.-
et Ottonis fratris ejus, qui sese peculiariter inibi sub mat, hac nostrae auctoritatis prreceptione omnimodo
beati Germani patrocinio manciparuiil, ut et sepul- interdicimus. Si quis autem hujus nostrre auctori-
turre mandati sint; nos quoque eumdem locum latis temerarius violator aut conlemptor esse tem-
sanctae potius reverentire, quam alicui subjectioni ptaverit, non valeat impetrare quod expetit: sed
conimittimus, tradittius, sublimamus. Praeceptaquo- insuper pro regiae majestatis conlemptu centum
qtte omnia et auctoritates nostrae denuo astipula- libras auri cocti cogatur cxsolvere : medietatem ca-
tionis edictb confirmamus; ipsam quoque congrega- merae nostrse, medietatem ipsis monacbis; de ce-
tionem sub plenissima defensione nostra quietam teris vero supradictis prreceptionibus immunitatis a
ac liberam esse volumus, cum omnibus quae jpsius coii.temptoribuspcena exigatur. Ut autem haec alti-
moi.asterii sunl, vel quocunque modo pertinere vi- tudinis nostrae confirinatio seu praeceptio meliorem
dentur, inviolabiliter auctoritate nostra pcrmaiiere semper obtineat firmitatem, manu nOstra eam sub-
decernimus, et sub nostrae tuitionis gubernatione terfirmavimus, et annuli nostri impressionne sigillari
suscipimus : ita ufrsub nostra pi'otectione liceat eis jussimus. -. .
quiete vivere, et vivendo quiescere; nullusque epi- . Actum Antissiodori civitate publice.
scopus, vel aliquis ex episcopalibus ministris ibidem IV.
aliquid praesumat exercere j'udicium; et nulius ju- Diploma Roberii regis Francorum, pro monasleria
dex publicus, vel quilibet exactor judiciariae potesta- suncii Magiorii Parisiensis. \
tis, vel aliquis ex nostris fidelibus, vel aliqua magna (Circa ann. 1002.)
parvaque persoiia in omnibus rebus eidem loco sub- [Dom MARTENE, Thesaur. Anecdot., lom. I, col. 107,
ditis ad causas audiendas, vel freda atit tributa exi- ex aulographo Majoris Monasterii. ] •
genda, aut mansiones vel paratas faciendas, aut fide- Consistentis in unilate Deitatis. summae et incom-
jussores tollendos, aut homines ipsius monasterii, prehensibilis Tfinitatis in nomine, ROBERTUS Fran-
tara servos quam ingenuos, super terram ejusdem corum rex augustus, disponente praelibataedivini--
coenobii Commanentes distiingere, aut illicitas oc- tatis clemenlia, intervenientibus reginis Adelaida-
casiones nostris vel futuris temporibus requirere au- j-, venerabili sui genitrice, cum nobilissima uxorer
deat: sed liceat monachis praefati eoenobii res ad Berta nomine, omnibus cujuslibet ordinis sub im-
sua stipendia pertinentes sub una imrounitatis prae- perio noslro degentibus liquido pateat volumus.
ceptione quieto ordine possi.dere. Jubemus ergo ut Qbnoxii Deo sanctisque ejus dum vivimus,.mover-
neque ipsi monachi aut negotiatoves eorum, neque mur et sumus, expedit ita pro nosfri nostrorumqua.-_
homines qui per ipsam casam Dei sperare videnlur, erratus diluvione commoveri,.atque meritis sanclor -
teioiieum persolvere cogantur in civitatibus vel vicis, rumimprecari,eosq.ueincessanter exorare, quatenus
seu villis aut mercatis, vel in portubus aut portis, per ipsorum intercessionem valeamus pacifice vi-
sicut in p-aeceplo gloriosissimi Caroli imperatoris vere atque po.st metarii hujusce labentis-a.vi Deum
continetur. Praecipienles autemjubemus, et jubentes deorum in Sion sanctam contemplari. Quapropter
conlirmamus,ut nulli abbatum ejusdem loci, aut cui- congrua vja-, quod nobis pro commissi talenti lucro
libet alteri persor.se liceat ex praescriptis omnibus attitulatur, reputantes quod Domino - fidetibusque
rebus aliquid in alios praeterquam constituimus usus ejus tribuitur, inviolabile atque intemeralurn persi-:-
redigere aut retorquere, aut alicui liabendum con- stere ; simul moti misericordia pauperum et efflagi-.-
ferre, neque censum aut bonorem aut dona qtiac- fatione supradictarum honorabilium reginarumv
libet, vel pastos canum in possessionibus suis, sive Dciim assensu primatum nostrorum, fecimus prae-
equorum, vel ab eisdem servis Dei receplus aliquos, ceptum firraitalis de rebus quas })aler noster beatae
nisi de more religionis pro hospitalitatis bono,quis- memorire Hugo rex,nosque pie. contulimus mona-
quam ullatenus prresumat requirere •>sed quidquid ehisliamulantibus Christo sanctissimoque Maglorio
csindefieri potest, j'uxta quod prrescriptum est, re- iii urbe Parisiaca quiescenli;ubi etiam fundavimus
gulari arlministratione usibus et utilitatibus eoruro monasterium prffitaxato :praecipuo/confessori caete-
auctore Deo omnibus habeatur temporibus,: Interea risque sanctis inibi assignatis ob illorum corpora,
volumus ct confirmamus, ut;quidquid de sreculb in quae ut peregrina bospitabantur per aliorum rura.
idem 'monasterium ad regularem conversaiionein Est autem prius tei-ra in qua-.ipsum situra est mo-
agendam favente Deo venientes ex possessiohibus nasterium, et praedium quod dedimus ipso die trans-
suis obtulerint sive contulerint; vel alii qnicuiique lalionis sanctoruro et •dicitur Yillaris, cum Oroni
hominum, sicuti eorum voluntas et collatio faeta integritatequae ad; ipsum pertinet, et capella inibi
apparuerit, sinq aliqua immutatione •inviolabiliteT consecrata in honorem sanctae Dei Genitricis Mariae,
semper perseveret atque permaneat. Concedimus Item aiiaeres quoeprius datae sunt, unde prior esfc,
etiam.eide.rocongregalioni eligendi Al)batem sibi li- ccclesiola.in suburbib Parisiaco haud procjil, "^>
S51 ROBERTI REGIS FRANCORUM $$_
nibus, in honoTe S. Maglorii dicata cum terra sibi A dem degentes cura normali houore custoJiendo tra-
adjacenti, in qua ipsorum sepultura est monacho- ctct; simulque ut nullus metropolitanus aut aliquis
rum>.Claususetiam vinere juxta Saveias situs, quem suus subjectus, etiam ponlifex Parisiacus, causa
dedit divaememoriae Hugo avus noster, aequivociqiie alicujus ordinationis illuc ingredi praesumat, nisi
nostri Rotberti regis filius. Item pars terrae juxta vocatus venerit aut ad sanctam missam celebran
Monlem-marlyrum quam comes FHilcodedit. Parvus dara, aut ad ecelesias consecrandas, aut ad bene-
etiam alodus quem tribuit Willelmus juxta eumdem dictiones clericorum faciendas, et quod debitum ex-
situs suprascriptum montem. Nec non et alodus in cusare non debet, qui vocatus fuerit. Et quoniam
comitatu Mellico, qui dicitur Grandis Campus, et pei^egriniatque alienigenae esse iioscuntur, benigne,
prredium quod dicitur alodus in comitatu Parisia- misericorditer ac pie almis et catholicis viris sem-
censi secus Fontiniacum. Sed et ecclesiaein Pincia- per tractari ac contueri debeant pro Christo, a quo
censi comitalu : prima in potestate Madriaca in et nos cuncti peregrinamur in mundo. Decrevimus
honore S. Dionysii dicata, cum capella in Maroilo etiam per uostri auctoritatem praecepti ut nemo su-
sita in S. Martini honore fundata. Alia in Vemoilio per ipsos servos Dei potestatem exerceat, aut quem-
ecclesia S. Stephano dedicata, et iu eadera villa ca-r T piam inter eos contra voluntatem ipsorum imponere
pella S. Hilario consecrata. Denique et ecclesiola in tentet. Sed in eorum disposilione, ordinatione et
villa qure dicitur sancti Leodegarii, in cujus et no- electione intus et foris omnia consistant, quatenus
mine benedicta constat. Sunt etiam mansi in quos servos Dei qui inibi Deo famulantur, pro nobis et
tenutt Rieulfus-in beueficio ex supradicta pbtestate stabilitate totius regni a -Deonobis concessi, proque
Madreia in episcopio Parisiaco et comitatu.' Eccle- remedio aniittarum eorum qui pro amore Dei et san-
sia S. Mariae nomini sanctificata ef in eodem comi- ctorum inibi sua tradidere donaria, eorum quoque
tatu in polestate Isiaca, vinearum atqtie pratorum qui futuris temporibus daturi sunt praemia, liceat
xix, arperi. Etiam in Venua v"arpen.|yinere. In po- tute aique condigne Domiiio preccs fundere, et hanc
testate quoque Cataronis mansus 1 arabilis terrae auctorilatem,,.ut firmior in Dei nomine habeatur,
cum vinearum fecunditate; in pra.dicto etiam co- iidelibus quoqt^. sanctse Dei Ecclesiic et nostris dili-
initatu in villa quae dicitur Montium mansus i ara- geutius conservetur, manu propria subterfirmavi-
bilis lerrae cum vinearum ubeftate. In eodem quo- mus, et annuli nostri impi'essioiie sigriari jussimus,
que territorio supra fliivium Yigenne dimidium Locus nionogramtnalis.
maisnilum, quod dicitur Mtircincttis cum pratorum Rolgerius cancellarius scripsit.
Locus sigilli.
copia. E proximo quoquo maisnilum alterum, quod C *
dicitur Sienis Villere, cura capella inibi in honore V.
S, Genovefaeaediflcata. Jn Aurelianensi qudque co- Roberli regis privilegium pro monasterio Fiscam-
mitatu' alodus qui dicitur Cilliniacus cum omnibus nensi. -—^Resiilulionem monachorum Fiscamni a
sibi adjacentibus. Molendinum quoque unum Pari- Richardo comite factam et donaliones eident loco
ab eo factas confirmat.
risius in fluvio Sequanae. Item in comitatu Aurelia-
(Anno 1006.)
nensi ecclesia in villa<quaedicitur Gimniiniacus. Annal. Bcned. IV, 185.]
[MABILL.,
Haecomnia supradicta, vel quaedeinceps a catho- In nomine sanctae et individuae Trinitatis, ROT-
licis viris eidem coliata fuerint ecclesiaeob amorem BERTUS divina favente clementia rex.
Dei et reverentiam ipsorum sanclorumconfirmamus Quoniam inter nuinerum illorum computamur qui
auctoritate nostra, quatenus semper sub plenissima regali censentur notiiine, si in omnibus hujus no-
defensione et emunitatis tuitione corroborata per- minis oflieium devote nequiraus adimplere, nimis
maneant, ita videlicet ut nullus ab hinc ad causas impium est omnia ineflicaciter pra.tei'ire, Unde Fis-
exigendas, aut freda vel tributa exigenda, aut man- camnensis, quam oralionis <gratia visitavimus, jus-
siones vel paratas faclendas, vel fidejussores tollen- **tam ecclesirecausam, qua interpellaraur, et benigne
dos, aut homines ejusdcm ecclesiae, lam ingenuos suscipimus et Pgratanter adimplemus. Notum sit
quam servos, super terram ipsorum commanentes; igitur praesentibus et futuris quod pia surous pcti-
injuste distringendos, nec ullas Tedhibitiones aut>. tioncdilectissimi fldelis nostri Richardi comitis exo-
illicitas oceasiones requirendas, nostris et futuris; rati, ut res quas huic loco, in honore individoae
temporibus ingredi audeat, vel ea quae supra me- sanctaeTrinitatis consubstantialis Patris, et Filii, et
morata sunt exigere praesumat. Sed liceat abbatii Spiritus sancti consecrato, tradidit, et per chartae
suisque successoribus res praedicti monasterii subi testamentum flrinavit, nos quoque nostro praecepto
emunitalis nostrae defensionem quieto ordine possi- eorroboraremus. Cujus preces delectabiliter auditas
dere ad stipehdia monacjiorum ibidem Deo famu- sicut justum est, suscepimus tam libenter implen-
lanlium, pereniiibus.que proficiat temporibus in au- das. Pii enim prioris Richardi intentio ad hoc hunc
. gmentis. Yolumiis etiam ut omnium episcoporuml locum construxit, ilt hionachorum ordo ibi sub rc-
ac comitumnostrorum in hoc concordet assensus, utt gula sanctj Benedicti viveret, et Dei laudibus inser-
idem locus semper abbatem habeat ex propria con- viret. Quod desiderium quoniam morte interve-
grcjralione. qui ipsam casam Dei et monachos ibi- nientc adimplere noir potuit, pius iilius Richardus
 355 DIPLOMATA. 954
squivocus implere procuravit; et divina providentia aA. dicatis uberius famulandum, auxilium porrigimUs,
repertum domnum abbatem Guillelmura, hujus mo-- id nobis procul dubio, et ad instantem vitam tem-
nasticae reiigionis, quae ibi lcernitur, prrefecit ma- poraliter transigendam, et ad futuram feliciter ob-
gistrum et rectorera.Sub quocrescente monacho- tinendam commodius provenire confidiraus. Perco-
rum numero, hic comes Richardus junior tempo- gnitum fore igitur omnimodis cupimus omnibus
rale bonum augere studuit. In comitatu Calciensi,, Christi nostrisque fidelibus, praesentibus scilicet at-
111ipsa villa Fiscamno, tertiam partem hospitum,, que futuris, quoniam adiit serenitatem culminis
quoscolonos vocant... Silvse unam partem, a pu- nostri Herveus levita et archiclavis beati Martini,
blica strata usque ad mare terminatam : cui etiami humiliter flagitaris, et flagitando summa prece de-
dedit in Rothomagensi civitate ecclesiam Sanctii poscens, uti auctoritate nostae praeceptionisedice-
Paterni cum uno manso, ubi sita est, etc. Haecett remus praeceptum sibi fieri deecclesia BeataeMariae
omnia quae data sunt ab ipso comite, vel a patrej Bellimontis, non longe sita a castro Patris Martini,
illius, vel nostra largitione collata sunt, vel a quo- cum omnibus rebus ad eam pertinentibus, videlicet
cunque fideli huic loco deinceps fuerint conferenda,, vineis, pratis, pro quibus dederat fideli suo Ebloni
sancimus, corroboramus, etc. In abbatis autem ele- terram in concamio, quaenon minoris pretii ad red^
ctione, ordinatione, sive consecratione, illa apudi B I dendum fructus existeret, quam ecclesia superius
istos consuetudo scquatur, quaehactenus inCluniaco> nominata; atque de quodam vivario, Malamorta
ceenobiorum servata est illustrissimo,unde fonssan- nuncupato. Idemque postulans de curte Soriniaco,
ctre monasticae religionis per multa jam longe lafe- et ecclesia qure constat Sancti Petri apostolorum
que derivatus loca, ad hunc usque Deo profluxitt principis fundata, cum omnibus ad eam pertinenti-
p opitio. Nihil quippe horum quibus inibi Dei pos- bus, tam vineis, pratis, silvis, et aquis, farinariis,
sit impediri servilus, subreptori relinquimus amaro, Xerriscultis et incultis; necnon de vigiuti arpennibus
dum quaeque ad continendam quietis securitatem vinearum, quaeprope suburbium oppidi praefati con-
cuicunque monasterio nostris a praedecessoribus: fessoris Christi esse videntur, sitaeinter Ligeris Ca-
regali concessa sunt auctoritate, nos in honore san- rique alveum. Cumque eum diligenter fuissemus
ctae Trinitatis dedicato, his etiamsi pleniter non no- percontati quid operis de supradictis rebus esset
tantur scriptis, huic sacro libentissime annuimusi acturus, retulit se tristari admodum non esse in
loeo : cujus ut sancta, qure ibi Domini opitulante pago Turonico ccenobiumubi sanctimoniales^feminae
gralia digne modo religionis viget, observatio non Christo possent suaedevotionis impendere officium,
deficiat, sed magis ac magis ad profectum tam no- sicut in plerisque habebatur partibus terrre; etob
stnie quam oronium fidelium proficiat animaium ; hoc, non propter , aliud, eflici postularet scriptum,
sicut nulli ordini, dignitati, potestati, hrereditaria,- eo tamen tenore qualenus annis singulis in festivi-
'
que successioni, nostrae quinimo majestati super tate autumnali praelibati Patris Martini redderent
idem jus relinquere decrevimus dominationis; ita praememorataesanctimoniales de cunclis supra rc-
nulli, si, quod absit I habitatores ejus a tam bene citatis rebus viginti solidos de censu in thesaurum
jam ccepto rectitudinis aliquando deviaverint propo- ad thus sive oleum comparandum. Adhuc autem,
sito, in pristinum illud reformandi potestatem de- non immemor sui, addidit ut prius pro me et suc-
negamus,Jiuic dignae a Christo mercedem prome- cessoribus meis, deinde pro se atque tolius con-
reri qui voluerit recompensationis. Et ut nostrae au- gregationis sui advocati Martini statu, preccs Do-
ctoritas confirmationis inviolahilem atque inconvul- mino funderent quotidie ibidem famulaturae virgi-
sam obtineat firmitatem, annuli ac mbnogrammatis nes. Herveus ita ostensis (sic), excellentiam regimi-
nostri signo illam decrevimus insigniri. nis nostri htimili aggressus precamine, expostulavit
Actum Fiscamnum anno DominicaeIncarnationis ut similiter assertione nosti-aeauctoritatis corrobo-
1006, indictione iv, die tertio ante Kalendas Junias, rai'emus ea quae vel ipse foret daturus in futuro,
V feria Dominicae ascensionis gaudio celeberrima JJ vel aliis fidelibus [/. alii fideles] Cbristi pro suarum
feliciter (6). animarum redemptione. Cujus saluberrimre petitioni
tam sibi quam militis prrefecturre [/".,nobis profu-
VI.
Rolberli regis diptoma, quoconfirmalur fundalio turre], pro animaenostrae et parentum nostrorum re-
Bellimontis partlienonisprope Turonos. raedio assensum nobis libuit praebere, _t serie litte-
rarum supra omnia. memorata confirmare . hoc est
(Anno 1007.) ecclesiam BeataeMariae Bellimontis, cum omnibus
[MABILL. Annat. Bened., tom^IV, Append., p. 696.] adjacetitibus sibi, scilicet vineis,
pratis, et vivarium
ln nomine sanctse et individuaeTrinitatis ROT- Malamorta nuucupatum ad supradictarum Dei an-
BERTUS Rei misericordia rex. cillarum edulium; ecclesiam Soriniacam, cum ec-
Si petitjonibus servorum Dei pro quibuslibet ec- clesia et omnibus adjacentibus sibi, id est
vineis,
clesiasticis neeessitatibus aures nostras pulsantium pratis, silvis, aquis, farinariis, terris cultis et in-
assentiri-videmur, et ad divinaemilitiaein locis Deo cultis, atqtie cum omnibus illius curtis colonis :
- (6) Chronicrc notrc apprime concordant.
?-- ROBERTI REGIS FUANCORUM 9S(?
vigi'nti quoque arpennas vinearura inter Ligerim et A Comperlum esse "voloomnibus sanctre Dei Eccle
Carum; curtem quoquc Liuram cum ecclesiiset om- sire fidelibus, tam futuris quam praesenlibus, quo-
nibus sibi pertinentibus per assensum Odonis comi- niam praevalescente noslris teiuporibus malignitate
lis et fratris sui Landf ici, ex cujus beneficio esse perversorum hominum, cum quotidie videretur mi-
videbatur, distante quatuor milliariis a castro quod norari status ac justitia sanctae matris Ecclesiae,
dicitur Insula; necnon Quiciacura villain cura om- maxime ab illis qui advocati sanctorum locorum
nibus ei perlinentibus, quam idem praefatus Her- esse deberent et defensores, illi e contrario praeda-
veus tenere videbatur. tores fiant et raptores; Pro qua re srepenumerodum
Praecipientes ergo jubemus et jubendo praecipi- interpellatus essem a venerabili abbate Herberto
mus ut nullus judex publicus, aut quilibet superio- ccenobii Corbeiensis, qui hahc pernitiam mali saepe
ris aut inferioris ordinis reipublicre procurator in experitur a nefando et roaligno Efredo suo milite et
his praesignatis Sanctae Marire omnibus rebus ad advocato supradicti ccenobii, qui aliquando si ad
causas judiciario morc audiendas in ecclesias aut expeditioriemregiamcommonitus exstiterit, sumptus
villas, aut aliquas possessiones, quas moderuo vel itineris suiab hominibus ipsius monasterii requirit
priscis temporibus in quibuscunque provinciis aut sibi praeparari: aut si rediens ex aliqtio itinere, si
territoriis regni nostri juste basilica Sanctre MariaeB B nox eum occupaverit, Jiospitium in abbatia et ser-
tenet, vel deinceps in jure ipsius basilicae divina vitium sibi demandat ab hominibus villae a se ho- ,
pietas augeri voluerit, ingredi praesumat; nec freda spitate ministrari; si vero qualiscunque offensa inler
aut tributa, aut mansiones, aut parata, aut telo- homines suae advocationis acciderit, justitiam legis
neum ex ullis negoliis, sicut in praeceptis, ut dixi- ex iutegro requirit habere. Quod si in castro suo
mus, multorum regum , exigere, aut fidejussores Encrensi aliquid reformari necesse fuerit, homines
tollere, aut bomines tam ingenuos quam servos memorati coenobil ad illud opus ire compellit. Re-
super terram ipsius basilicae immanentes distrin- • perlumest igi.tur judicio nostro et nostrorum.prirt-
gerc, nec ullas publicas factiohes aut redhibitiones cipum, quia, cum suuni beneficiurirex abbatia ipsa
vel illicitas occasiones reqtiirere tam temerarius au- propier advocationera babeat, supradiclas consue-
dcat. Si quis autem in tantam prorumpere ausus tudines in ipsura monasterium babere non debeati
fuerit audaciam, ut hujus nostrae auctoritatis etalti- excepto si abbas ipsius loci in expediiionem regis
tudinis prseceptum violare praesumpserit, quem- ire deberet, et eum secum ire jusserit, aut per se
admodum in caeteris regum et iraperatorura prae- illum cum suis militibus ire praeceperit :.tunc sibi
dcccssoruni et parentum meorum praeceptionibus; stxnptus ex advocatione, non tamen sine ratione
continetur, non solum in offensam Christi ct no-• C c re«ruirere liceat; nec aliam legis justitiam in abbatia
slram lapsurum, verum etiam ducentorum solido- habeat, nisi aut major abbatis, aut praepositusipsius,
rum auri ad purum excocti se noverit poena mul- vel ipsemet abbas cum mutaverit super se exigere
tandum. Et ut hujus nostrae praeceptionis auctori- justitiam sibi non potuerit, et de ipsa lege tertiam
tas inviolabilem obtineat effectum, et ab omnibusj partem habeat. Nec castrrim ipsius advocaii ab bo--
sanctre Dei Ecclesirefidelibus et successoribus regi-. minibus ipsius "abbalis cogatur neque fieri neque
bus nostris verius a nobis facta esse credatur, et di- refirmari, nec itt villa aliqua ipsius abbatiae non
ligentia inviolabili conservetur, manu nostra pro- comedat, nisi forte abbas illum vocaverit, aut prae-
pria consignavimus, et annuli nostri impressionej positus villaepro sua utilitale ; nec homiuem ipsius,-
signari jussimus. Signum domini Hugonis archi- abbafiae.ad placitum suum compellat pro aliqua cc-
episcopi. Signura Avesgaudi episcopi, quorum ex- casioue ; nec causam despectus ab ipso requirat.
communicatione se ligatum novit, qui hoc praece- Hanc igitur ^anctiortem nostiara ac principum
plum infringere prresumpserit, nisi cito pcenituerit,, nostrorum, si ipse Efredus aut successores ipsius
et ad emendalionem veneril. Odo comes, elc. Odol- itifringere praesumpserit, despectus r.ostri poenam et
gerius decanus, Herveus archiclavis," Walteriuss tremendi judicii damnationem cum perpetua excom-
' municatione incurrant.
D
praecentor, elc. ,
Actum Bolonia foreste quinto Kalend. Octobris, Acla est haec constitutio in villa vocabulo Pons
anno ab Incarnatione Domini nostri Jesu Chrisli;i Sanctae-Maxentire,regnante glorioso rege^Rotberto
1007, indictione quinta. Theodoricus levita ad vi- anno vicesimo indiclione xiv.
cem Francbnis summi cancellarii recognovit hocc •}S. Rotberti gloriosi regis.
pr:cceptum. Ego Hervcus et confratres mei Sanctiti VIH.
Martini canonici in pleno capitulo confirmavimus. Prmceptmn Hotberti 'regis; quo capellam Sancti
VII. Joannis evangelistm,in Mdua civiiate sitam, Fla-
Diploma Roberti retjis Francorum pro Corbeiensimo- ,. viniacensibus monacfns confert ud preces Amadei
msterio. — Beprimiliniquas Elfredi de Encra, ad- l- abbatis.
vocali Corbeiensis,consucdittidineset oppiessiones. s- ,(Annol018.)
(Aniio 1016.) tom. IV, 257.] -
[D. MARTENE, ampl. Coltect., tom. I", col. 379, ex
s [MABILL., Annat, Bened., pag.
aulographo.] In nomine summaeTrinitatis ct individuaeUnita-
In nomine sanctae"et individure Trinitatis, ego R.« «.» lis, ego ROTBERTUS, gratia etbenignilate redemptoris.
gratia Dei rex Francorum. Jcsu rex Francorum.
 957 DIPLOMATA. 9S8
Nottiitt fieri volumtls lndustrire omnium sanctae A prospectibus nbstra auctoritate stabiliendis et robb-
itiatris Ecclesiae,tam"praesentis quam futurae aetalis. randis cujusdam ccenobii, nomine Cormarici, in
fldelium, quod quidam Amadeus abbas Flaviniacen- honore Dei omnipotentis et S. Pauli apostoli con-
sis ccenobii, in honore beati Petri apostolorum structi. Ipse namque Fulco comes construxit suo
principis, almique Praejecti martyris ac praesulis tempore in.comitatu Turonico castellum quod vo-
fundati, ad nostram praesenliam accesserit, petens catur Monsbasonis, in terra ipsius coenobii: et alte-
quamdam capellam nostri juris, infra moenia_Eduo- rum construxit castellum in comitatu Pictavino,
rum civitatis sitam, et in honore bcati Joannis quod vocatur Mirebellum, tcrrae ipsius ccenobii pro-
evangelistaedicatam, supTadictoloco, scilicet Flavi- ximum. Verenti-s itaque monachi jam dicti coenobii
niaco, dari, quae fratiibus praedicti loci ita erat ne- nc eadem castella in futurum sibi vel suis rebus no-
cessaria, ut hospitandi causa eis esset expetenda. civa et infesta existant, adiit nobilis et religiosus
Cujus petitio nec visa est refragabilis, nec injttsta. abbas ipsius loci, nomine Teutbaldus, cum suis mo-
Si eniro omnibus fationabilibus est favendum peti- nachis, praefatum comitem Fulconem, ut vi sua
tionibus, quanto magis illorum quorum remuneratio atque potentia, quantum posset, providere et prohi-
in die justitire constalcopiosior? Unde quoniam huic bere curaret ne eadem caslella jam dicto ccenobio,
simile multoties ab antecessoribus nostris frequen- Rnec ullis rebus suis unquam violenta forent. Deinde
tatum audivimus et factitatum, libenter petitionis suggesserunt jam dictus abbas et sui monachi ipsi
illius prrebuimus effectum, qtiatenus locus srepe. Fulconi nostram adire excellentiam regiam, utquod
nominatus, Flaviniacus videlicet, et monachi ibide- ab eo precibus exigebant, ipse a nostra serenilate
gentes, atqtte inibi divinre majestati famulantes, efflagitaret, scripto et prrecepto nostrre auctoritatis
praelaxatam capellam in honore sancti Joannis ratum ac stabile iu perpeluum confirmare. Idem
evangelistae,ut «liximus,consecratam, cum omnibus vero Fulco comes tam dicto abbati et suis mona-
quae ad ipsam perlinere videntur, perpetualiter, chis, utpote maxime religiosis, maximo devinctus
nullo inquietante, deinceps possiderent. Et ut firmio- amore, quam potius pro remedio ct salute animae
rem amodo tenendi haberent astipulationem, hoc suae istiusmodi eorum precibus oblemperando et
scriptum inde eis fieri jussimus, et sigilli nostri consulendo promisit se semper praesto esse et pa-
iropressioneinsigniri praecepimus. i-atum fore. ldeo adiit magnificenl.am nostram, et
Actum _GdUseanno DominicreIncarnationis 1018, hrcc quce hactenus depromimus, sollicite studuit no-
indictione prima, regni vero gloriosissimi regis Rot- stris intimare auribus. Nos vero ipsius Fulconis
bertixxx, 111Kalend. Martias. Ego in nomine Christi r suggestioni, utpote-nobis fidelissimi, libenter et effi-
Galterus cathedrre Auguslidunensis urbis episcopus caciter asscntientes, imo ut gratiam Dei omnipolen-
assensi, et propria manu firmavi. Siguum Hugonis tis ampliorem mereamur, et stabilitate et pacediu-
episcopi (7). Ego in nomine ligni Crucis Balduinus tina nostri jegni laetemur, interdicimus et prohibe-
sanctre sedis Tarvanensis antistes astipulavi. Ego mus per hoc scriptum et praeceptum nostrae aucto-
Theodericus Aurelianensis civitatisepiscopus manu ritalis ut nemo unquam sit, nec militaris quisquam,
propria corroboravi. Ego Rotbertus dux Burgun- nec quispiam homo, nec quaelibet persona de ipsis
dionum (8) propria manu firmavi. duobus castellis supranomiiiatis, nec de cunctis aliis
VIII (bis). castellis quae sunl juris ipsius comilis Fulconisexi-
Prmceptum Roberli regis Francorum de constructis stat, qui ullum contrarium usum, neque consueludi-
cqstellis Monte-Basoneatque Mirebello,et ne inde nem, neque violentiam, nec dominatum irrogare
aliquod inferutur incomtr.odummonachis Corme- audeat nec
riacensibus. praesumat jam dicto coenobio S. Pauli
(AnnolOlS.) apostoli, nec ullis rebus ipsius ccenobii, nisi sicut
[Dom MABTENE. Thes. Anecdok tom. I, col. 137, ex temporibus antecessorum nostrorum actum est,
archivis rabnasterii Cormeriacensis.] Lolharii yidelicet Francorum regis, et genitoris no-
In nomine Domini Dei et Salvatoris nostri Jesu iD stri Hugonis itidem Francorum regis, et temporibus
Christi, ROTBEBTUS, divina ordinante providentia, siquidem Fulconis comitis, et Gausfredi comitis, avi
Francorum rex. et patris saepefatiFuleonis comitis. Statuentes autera
Si servorura Dei, eorumque maxime.qui, suaom- proecipimus, vehementerque interminamus, et mo-
nia relinquenles, Christum Sequi noscuntur, curam nenius ne ullus unquam succedentium hominum,
gerimus, et ad divinaepotentiae in locis Deo dicalis cujuscunque potestatis vel conditionis cxistat, qui
verius serviendum auxilium porrigimus, id nobis hoc nostrae auctoritatis statutum in aliquo violare
procul dubio ad mortalem vitam jjrospere deducen- audeat, ne impietas ejus ac superba temeritas, poenas
dam, et ad reternam feliciter obtineiidam, commo- • ultriCes, Christo jttdice, luat. Atque ut haec nostri
dum provenire confidimus. Idcirco notum sii omni- statuti et praecepti aucloritas lirmum inviolabilem-
bus sanctae Dei Ecclesiae fidelibus, et praecipueto- que obtineat vigorem, manu propria subter eam fir*
tius regni primoribus, quia adiit regiam cul.uinis maviraus, et annulo nostro assignari jussimus.
nostri moriarchiam Fulco comes, pro commodis et Signum Rolberti gloriosissimi rcgis.

(7) Antissiodorensi.s.. (8) Fili.usRobcrti regis.

8*9 ROBERTI REGIS FRANCORUM 980
Goiffidus. monachus scripslt, ad vicem Franco- 1A obnixe a venerabili jam dicti loci donr.no Richardo
nis cancellarii; et ipse Franco ittanu propria sub- abbate, et-sibi subjectis monachis, quatenus a me
scripsit. exposceret quod privilegiali edicto hoc vetare et
IX. prohibere debeamus, quod et facimus. Praecipiens et
Privilegium Roberti regis pro monasterio Cormeria- mandans auctoritate regali, et obtestans per deifi-
censi. cum nomen sanctae et individuae Trinitatis, ut nemo
(Anno 1018.) temerario ausu praesumat eamdem abbatiam in do-
[Dom MARTENE, ibid. pag. 138.] minatione alicujus personae transfundere, sed sit in
In nomine Domini Dei et Salvatoris nostri Jesu salva custodia et defensione Fulconis comitis et
Christi, ROTBERTUS, divina ordinante providentia, successorum ejus. Quod si quis conatus fuerit
Francorum rex. istiusmodi rem attentare, non omnino quod cupit
Si servorum Dei, eorumque maxime qui, sua vkidicet, et ad nostrum tutamen et jdominium idem
omnia relittquentes, Christum sequi noscuntur, cu- locus revertalur, sive successorum nostrorum, et
ram gerimus, et ad divinre potentiae in locis Deo di- ileinceps nulli dominatui subsistat, nisi regio. Si
catis verius serviendum auxilium porrigimus, idno- quis autem, quod non credimus, hanc praecepti
bis procul dubio ad mortalem vilam prospere dedu- B I ascriptionem regiam populari audacter conaverit, ac
cendam, et ad aeternam feliciter obtinendam, com- tknide deserere voluerit, cum Datan et Abiron, atque
modum provenire confidimus. Idcirco notum sit cum his qui dixerunt Domino Deo : Recede a nobis,
omnibus sanctae Dei Ecclesiae fidelibus, et praecipue scienliam. viarum tuarum nolumus; et cum Herode
totius regni nostri primoribus, quia adiil regiam parvulorum necatore, necnon cum Nerone apostolo-
culiiiinis nqstri monarchiam Fulco comes pro com- rum Petri et Pauli et multorum martyrum interfe-
modis et profectibus nostra auctoritate stabilien- ctore, seu cum Aureliano impiissimb lictore, et curo
dis et roborandis coenobiinomine Cormarici, in Juda traditore Domini portionem habeat, et ana-
honore Dei omnipotentis et sancti Pauli apostoli thema maranata, atque in poenis infernalibus perpe-
eonstituti, a priseis et Deo obsequentibu.s fideliter tualiterconcremandusexistat. Et ut boc nostrre au-
abbatibus, scilicet sancti et peculiaris nostri patroni ctoritatis emolumentum per succedentia annorum
Martini summi et digtte Deo colendi theologi cnrricula ab omnib.usverius credatur, et attentius
Pauli honore constructum, et maxima copiarum et observetur, annuli nostri impressione jussimus insi-
opiim datione ditalum, et numerosa Christo famu- gniri, et monogramma nostri nominis decenter man-
lantium monachorum stipatione locatum, et a prae- davimus ascribi.
decessoribus nostris bonaeet dignae memoriaeparen- C Signum Rotberti gloriosissimi regis.
tibus isdem praefatus locus cum digno honore est ' ' X. -
habitus, et privilegiali praeceptione imperialiter Rotberti Francorum regis diplomd pro resMulione
stabilitus, resque ibidem undique concessas sub atte- monasterii Latiniacensis.
stalione regali praefato monasterio, cum omni deli- (Annol018.)
beratione substituere omtiimodis saunerunt. Ego [MABILL.,De re diplom.,\ih. vi, pag. 601 , ex
quoquejustis ac piis cqnsiliis pie aures accommo- chartulario Latiniacensi.]
dans, Salutiferisque petitionibus libentissimo an-' ROBERTUS Dei ordinante clementia Francorum
nueris animo, pra.libati comitis agnita pia et fideli rex.
pelitione, annuere sategi. Idem namque locus in Si juslis fidelium nostrorum petilibnibus libenter
speciali regum dominatu priscorum antiquitus viSus assensum praebuerimus, et quae ratiohabiliter pe-
est. Sed prbhibente plurium infestatione nefando- tierint, bonae voluntatis gratia sine qtiovis typo
rum civium, qui, ceu ratero in fluctivagos pelagi di- perficere curaverimus; et hos nobis fideliores fieri,
scursus, deificam semper insectantur Ecclesiam, coa- et nostri regni statum sub divina custodia credimus
ctus abbas ejusdem loci et monachi aggredi regiam confirmari: maxime tamen si de his qure ad.hqno- .
JN
cogitavit sereuitatem, quatenus iflius tutor pro ni- rem sanctae Dei Ecclesiae pertinent, id fieri conti-
mia inquietudine, et defensorprbinfestationibus sibi gerit. Noverit igitur communis Ecclesiae atque no-
obsistentium ex provisione restitueretur regia. Quo- strorumindustria fldelium,praesentium scilicet atque
rum voto assensum regia praebens majestas, tuto- futurorum, quod quidam denostriregni principibus,
rem illius, seu advocatum ipsum Fulconem, videli- nomine Stephanus, nobilitate et potentia comes-
cet proavum istius Fulconis, qui illis vicinior et clarissimus, noster etiam nepos amantissimus,
potentior post regem lunc temporis videbatur. Po- celsitudinis nostrae magnificentiam humiliter adiit,
steri quoqueillius deinceps illam abbatiaminsuuro et auribus nostrae serenitatis devote intimavit quali-
redegere dominatum. Verens igitur supradictus co- ter quamdam abbatiam,; cujus monasterium in Pa-
mes exaltationem sure progeniei, vel pavens ne forte risiensi comitatu fundatum, in loco situm habetur
quilibet suoruin, seu ipse, suadente Satana, victus qui Latigniacus dicitur, quae olim amplis terrarum
philargyria, eam in posterum aut distrahat cuicun- spatiis et largis possessionibus ditata claruerat, sed
qtie extcrae personae, seu in quolibet beneficium paganortim postea persecutione destrucla et peni-
subdal. Rtijtis commodi causa, necne, instigatus tus deslituta fuerat, pater suus coraes Herbertus re-
961 DIPLOMATA. - 962
siauraverit, ac suis fideiibus concambiis reddilis.i A Hugonisregis et Henrici, Roberti quoque et Odonis,
abbatiaepropriam terram pro parle maxima resti- ad tutelam praedicti monasterii Miciacensis hoc no-
tuerit. Praefatus igitur comes Stephanus humiliter straeregiaedignitatis praeceptumedidimus, ut absque
expetiit ut praecepto nostrae auctoritatis confirma- ullo incommodo fratribus ibidem Deo servientibus
remus quatenus terram quam pater suus ibi red- emolumentum proveniat salutare, nostrumque apud
diditsive donavit, vel ipse adhuc daturus est, seu illos perpetuum teneatur memoriale. Praedictorum
alii quilibet Chrisliani et Ecclesiaefideles ex dona- igitur privilegiorum tenore considerato, ad notitiam
tionedaturisunt, hanc ipsa abbatia flrmiter tenere ftiturorum placuit nobis in hoc pragmatico confir-
et in perpetuum valeret possidere. Cujus precibus mari et adnotari possessiones quae in praedictis et
liberiori gratia praebentesassensum.consilio nostro- in aliis regum privilegiis continebantur, quas prae-
ruro piincipum nostrique regnij)rimatuum,quod hu- sentialiter ejusdem ccenobii fratres gratia Dei secure
militer expetiit, eflicaciter impetrare promeruit. Hoc et iquietepossident.
igitur nostrae celsitudinis praeceptumfieri jussimus, Priorest fundus Miciacensiscum appendiciis suis,
per quod praecipimus atque flrmamus ut quidquid et fluvius Legiris et Ligeriti, et in civitate Aurelia-
praedicta abbatia ad prajsens tenere noscitur, vel nensipossidentin alodoclaustrum Sancti Maximiniab
quidquid et deinceps possidendum a Christi fideli- R 1 omni exactione liberum et consuetudine; et
capel-
bus donatum fuerit, jure firmissimo teneat atque lam in honore ejusdem confessoris sacratam, et
possideat. Ut auteni haec nostrae auctoritatis prae- prrebendam SanctaeCrucis perpetualem; et in burgo
ceptio firmiorem in Dei nomine obtirteat vigorem, Dunensi furnulum unum in alodo, et juxta Sanctum
annuli noslri impressione subter eam jussimus sigil- Anianum abbatiam Sancti Maximiniet burgum ejus;
lari. et in burgo Sancti Aniani dimidium furnilium in
Actum Senouis civitate, anno DominicaeIncarna- manu-firma, qui reddit censum denarios iv et obolum
tionis millesimo decimo-octavo (9), regnante sere- in missa'Sauctae Crucis raensis Maii, et juxta san-
nissimo rege Roberto xxxn, vi Kal. Marlii. Signum ctum Donatianum alodium unum; extra civitatem
Roberti regis. Signum Hugonis regis. Signura Hen- conlra claustrum SanCti Maximini parleni alodi,
rici. Signum Roberti. Signum Leti-ici, archiepisco- quae pertinet ad ipsum claustrum, et praebendam
pi, Balduinus subcancellarius vice Arnulphi* archi- Sancti Aniani. Possident etiam ccclesiam SanctiDio-
episcopiprimi cancellarii recognovit atque firmavit, «ysiiin alodo cum omnibus ibi.pertinentibus terris
XI. cultis et incultis, pratis, pascuis, vineis, servis ct
Rolberti regisprivilegiumpro Miciacensimonasterio. . ancillis, et villis, id est Bruerias, Caventonem, Al-
C burias, Asinarias et aliam potestatem quae dicitur
(Annol022.)
Annal. toni. Nemesus, Masnitium et Boschellum in manu-firma,
[MABILL., Rened., IV, Append., pag. et curtem Dreani in alodo
706, ex archivo Miciacensi.J quae est in pago Gast-
In nomine santae et inviduaeTrinitatis, ROTBEBTUSuensi, et in pago Aurelianensi Ulmeri villam cum
Dei gratia Francorum rex. omnibus sibi pertinentibus, et potestatem Audoeni-
Ex injuncto nobis regiaedignitatis officio tenemur putei (Empuis), Bitriacum, montem Cuichet, Pyra-
monastcriis in regno nostro constitutis eo modo pro- ciunj Sarcinum, Grangioli-villam, Yiviniacum,
videre, quo universa quae ab aliis libere ipsis col- Haia-corbi et Nocimentum. Has potestates Clotarius.
lata sunt, et quae possidere dignoscuntur, ne in rex filius Clodovei senioris prredicto loco concessit..
posterum super his valeant aliquatenus molestari, Praeter haec autem possident capellam Sancti
liberaliter confirmemus. Maximini super Ligerim positam ab omni consue-
Noverint igitur uniyersi quod constitutus in prae- tudine et potestate ministerialium nostrorum libe-
sentia nostra venerabilis Odolricus episcopus, et- raro; et vallemet Cersiacum cum sibi pertinen te terras
Albertus abbas Sancti Maximini Miciacensis loci et silva, et omnia quae ad eamdem villam pertinene
cum quibusdam fratribus humiliter petiefunt sefe- - et totas Spedas et Montiniacum, Yacheriam quoque
nitatem nostrara innovari sibi privilegia quaedama et totum Ronedum [al., Rollenum], sicut partitur
praedecessoribus nostris regibus, Clodoveoscilicet terra Sancti Liphardi, et Alenam etBonivillam, ee
primo Francorum rege Christianissimo et Carolo casuarium unum in Sumone villa.et totain Silvestri
Augusto, regia munificentia monasterio Miciacensi villam. Has possessiones Cbildebertus rex prredictq
indulta, quoruhi videlicet privilegiorum sigilla prae loco contulit. Habet etiam in pago Carnotensi Fra-
nimia vetustate nobis videntibus fracta penitus fue- xinulum, et Saumaricum, et Clessam villam cun»
rant et consumpta. Quorum petitioni digne faventes, oranibus sibi pertinentibus, et lerram quamdam in.
pro animaesalute proprire, mei scilicet Roberti regis villa qure dicitur Vonas, el Maissiam et Lincomi-
et uxoris meae Constautiae, et nostrorum filiorum sum; has possessiones Dagobertus rex dicto loco

(9) Annus raillesimus decimus octavus, hic no-
tatus, primus erat Hugonis regis, Rotberti filii, anno
superiore coronati, at noiidum tricesimus secundus
ipsius Roberti regis. Forte id referendum pro novo
caiculo ad annum insequentem 1019, qui annus xxxi
Rotberti censeri poterat, ex quo cum patre regnare-
coepit. Herbertus comes, cujus hic menlio, sepultu&
est in Latiniacensi monasterio, cujus ossa, me prae-
sente, ex veteri basilica in novam translata sunt
cum seroeso ejus cpitaphio, lapidi insculpt^
953 ROBERTI REGIS FRANCORUM 661
concessit. Et in pago Dunensi habent cellamin loco A ubi inter corum propriam silvam et silvas baroiium
qui dicilur Mons-Letardi cum aqua Coneda, mqlen-- et militum nostrorum metaepositaesunt, omni tem-
dinis, silva, pratis, lcrris cultis et incultis, pascuis, pore glandis porcos ducentos absque ullo pasiiatico
vineis, mancipiis, servis : hanc cellam Theodericus vel aliquo servitio habere sibi liceat.
rex ex haereditateLupi pessimi ducis Miciacensiloco Habet praeterea idem coenobium miiltas posses-
contulit. Cambiacum quoque possident ex donq siones,quas,quiaiti privilegiisregum praecedentium,
Clodoveiscnioris cum ecclesia et omnibus sibi per- et authenticis pontificum nominatim expressaecon-
tinentibus ; Prunedum eliam et Berellam, Spinam, linentur, in praesenlipragmatico noluimus adnotari.
Toscbam-rotundam, Brulium, et Bosc.um sancti Nos vero, ne inferiores videamur praedictisregibus,
Agili, et Brasias quasdam juxta silvam nostram, beneficioconcedimus praedictimonasterii fratribus,
quae dicitur forest, ubi metaesunt positre. duos farinarios censuales infra Ligeritum super
Habent insuper ex dono Pippini regis Fontaiias et Sancturo Hilarium, cum tola aqua illa quam dedit
Malveriasquae sunt in alodo et in manu-firma, et eis Hugo miles, solventesin censu solidos tres in
Fauvanas et villam Marcelli; et Chandre cum om- . missa Sanctre Crucis mensis Maii: et contradom-
nibus sibi pertinentibus, terris cultis et' incultis, num Marlinum in Ligerito, molendinosduos ex pro-
servis etancillis. B
jjprio jurcnostro, cum aqua sibi pertinente, eis in
Et ex dono Ludovici imperatoris et Lotharii filii perpetuum eoncedimuset confirmamus.Concedimus
ejus habent discursionem trium navium per diversai etiam eis ut homines nostri liberi et servi, qui man-
imperii flumina, scilicet per Ligcrim, Carum, Se- serint vel domos habuerint in terris eorum, omnes
quanam, Maternam, Yigenam, Sartam, Meduanam,i penitus consuetudines et ex nomine taliam quemad-
Sidilum, pro quibuslibet monasterii necessitalibus,, modum proprii homines eorum perpetuo reddant.
ut secure et libere ire et redire valeant,. etnon i-ed- Et sicut piae memoriaegenitor nosler Htigo rex eis
dant teloneum vel ullam consueludinemvel aliquam1 concesserat singulis hebdomadis per unam diem et
redhibitionem. Et ne quislibet exactor fisci de carris. noctem, quam voluerint, libertatem perlustrandi
vel carrelis vel sagmariis vel quocunque vehiculo) totam aquam nostri juris Ligeriti fluvii, quolibet
sive per terram sive pcr aquara facto, vel de quo- modo piscationis, eis in perpetuum concedirousct
cunque commercio pertinens ad praedictumlocumi conlirmamus. Et quia ministefiales nostri Aurelia-
exigat vel accipiat ullam omnino consuetudinem,, nenses et milites, et servientes Landrici militis Bal-
nec de quibuslibct ncgotiis vcl in villis velin terris,, genciacensis, et quidanTalii, sicut ad nostras aures
sive in silyis aut in aquis praedictimonasterii factiss srepius pervenit, terras praedicti monasterii quoli-
undecunquejudiciaria poteslas aliquid exigere prre-- C t dianis vastant rapinis, et hominibus illic commoran-
sumat, aliquamlegemvelconsueludinem acciperevel :1 tibus multas injurias faciunt, per hoc nostraeregalis
exigere, vel quaml.ibetmolestiam inferre. Ipsis vero o aucloritatis praeceptum id omnimodis amodo fieri
monachis consuetudines, quas volunt, sive in lerriss prohibemtis, Landrico milite Balgenciacensi,et filiis
sive in aquis suis ponere liceat, id est, telonium saliss ejus Landrico, Joanne et Herveo ad ipsum consen-
et aliarura reruni, quaevehantur sive per terraran tientibus, Ct coraih nobis et fidelibus nostris palam
siveper aquam,etcaeteras leges idest sanguinem,ra- confitcntibus se hiic usque nullum omnino jus aut
ptum, bomicidium, incendium, et alias leges quae £ ullam consuetudinemvel servitium in omnibus terris
solent exsolvi, in suis terris accipiant. Sancti Maximini vel "hominibus de jure habuisse-
Possident etiam ex dono Caroli Calvi Gaudiacum ii vel habere debere. Prohibemus igitur, et auctoritate
cum ecclesia et omnibus sibi pertinentibus, terris is regia praecipimusdistricte ut in Miciaco villa, et in
cultis et incultis, pascuis, servis et ancillis el qui- i- potestate Sancti Dionysii, etin capella Sancti Maxi-
busdam villis ; scilicet Montem Bellerii, Patiacum, i, mini trans Ligerim, et in Cambiaco, el in Gaudiaco,
Mauselanumet boseum qui dicitur Boscus regis, et Monte-Bellerii,Malvariis, Canariis, Fontanis, Yilla-
boscum Gilfredi, boscum etiam Sancti Marcelli, et Marcelli, Rosariis, Asneriis in Meso,et in omnibus
brasias quasdam inter montem Belleniet viam pu- i- appendiciisquaead has vilias pertinere noscuntur ,
blicam, ubi roetre positresunt. et in aliis ivillis,vel terris, vel homiuibus eorum,
In Secalonia quoque habet curtem Yennensera ra ullus oinnino ministerialium nostrorum, ncque co-
cum ecclesia et omnibus sibi pertinentibus, et Ma- a- mes, neque missus, neque judex, autvillicus, aut
cherias et Mesumet Brulium, et Cosdrenam silvam •tt quislibet publica potestate prreditus, ullam omnino
cum brasiis adjacenlibus , et in Litiniaci parochia ]a legem, vel consuetudinem, vel servitium aliquod
fariiiarium petrosum; has possessiones habentex ex exigat, vel ullanl inquietudinem aut contrarietatem
dono Lotharii UliiLudovici imperatoris. deinceps facere praesumat; aut quidquam subtra-
Ex dono autem ClodomiriregishabentFontanellas as here, aut aliquam infestationem inferre : sed liceat
cum omuibus sibi pertinentibus, terris cultis et in- n- prredictisfralribus Jnemoratas possessiones, et om-
cultis- pascuis, silva, brasiis, servis et ancillis. Hanc
nc nia quaeregum vel principum seu aliorum quorura-
eliam communitatem habent ex dono Alberici vice- .e- libet fidelium largitione in perpetuum adepti fue-
comitis Aurelianensis, ut per totam silvam quaead d • rint, sub nostra plenissima tuitione, nostris et fu-
jacet Fo.rtanellaesupraJiclre potestalj monachoram, R), turis Deo disponente temporibus, quiete et liLcio
 "
_6S DIPLOMATA. 966

possiderc. Ut autem haec nostra auctoritas certius Aet _ sicutjiostri prrecepti auctorifate firmavimus, ita
credatur, et a fidelibus, Deo aanuente, nostris et fu- etiam legaliter dandi in posterum habenda absque
turis temporibus melivis conservetur, sigilli nostri declamatione decernimus, et harum rerum conven-
charactere subter eam j'ussimus j-oborari. lionem annuli nostri impressione signamus
Signum Rotberti regis. Sign. Hugonis regis filii Acfum Avaloni, anno incarnati Verbi 1023,
Rotberti. Sign. Henrici filii Rotberti regis. Sign. regnante Roberto xxxvn. Ego Baldoinus cancella-
Rotberti filii Rotberti regis. rius relegendo subscripsi.
Nomina testium : Sign. Tetduini clerici, filii Re- - -, XIII.
ginae mulieris, cujus erat beneficium. Sign. Leute- Iiotberti regis prmceplum vro monastcrio Bellimontit
ricus arcbiepiscopus Senonas: Sign.<Gostinus arcbi- prope Turonos.
episcopus Bituricas. Sign. Odolricus episcopus Au- (Anno 1022.)
relianis. S^gn. Guarinus episcopus Belvagus. Siga. [MABILL., Annal. Bened., toro. IV, Append. pag.
Franco episcopus Parisius. Sign. comes Ivo de 708, ex archivo S. Martini.)
Bello-moiite. Sign. Ebo miles. Sig. Guarinus miles In nomine sanctaeet individuae Trinitatis, ROT-
Parisius. Sign. Amalricus miles de Monte-forte. Ego BERTUS Dei roisericordia rex.
Balduinus cancellarius perlegendo stibscripsi. i
B Si petitionibus servorum Dei pro quibuslibet
Actum Aurelianis publice, anrio Incarnationis ecclesiaslicis necessitatibus arires nostras pulsau-
Domini millesimo vicesimo secundo, regni Rotberti tium libentur assenlimur, et ad divinaemilitire cul -
regis xxvii, et indictione v, quando Stephanus haere- tum in locis Domino dicatis uberius famulantibus
siarches el complices ejus damnati sunt ct arsi sunt auxilium porrigimus, id nobis procul dubio et ad
Aurelianis [al., quando hoereticidamnali sunl Aure- instantem vitam temporaliter transigendam, et ad
lianis]. fuluram feliciter obtinendam profulurum coufidi-
XU. mus. Notum igitur fore omnino cupimus cunctis
Roberti regts privilegium pro ecclcsia S. Marlini, Christi nostrisque fidelibus , prresentibus scilicet
petenie S. Cuillelmo, abbate S. Benigni Divio- atque futuris, quoniam adiit serenitatem nostri cul-
nensis. minis Sulpicius subdiaconus et archiclavis Beati
_ (Anno 1023.; Martini, humiliter flagitans, et flagitando surama
[MABILL., Acta SS. Bened., saec. VI, pag. 467] prece deposcens, ut auctoritate nostrre praeceptionis
In nomine sanctae et individua. Trinitatis. Ego juberemus praeceptumfleri de his undc jam prrece-
ROBERTUS gratia Dei Francorum rex. ptum altera vice fieri jttsseramus per deprecationem
Noverit omnium sanctae matris Ecclesia. fidelium '^ bonae memqriae Hervei levitre et archiclavis Beali
industria, ut praesenssed etiam futura, quod quidaia Martini, praedecessorjs ejusdem fidelis noslri Sul-
noster comes, Guillelmus nomine, nostrre sereni- picii, de ecclesia videlicet BeataeMariaeBellimonlis,
tatis adierit prsesentiam, rogans et obnixe postulansi in qua l-egulam sanctimonialium supradictus san-
ut quamdam ecclesiam in honore sancti Martini ctus vir Herveus construxit, non longe sita a castro
sacratam, in suburbio Belnensis castri sitam, olim patris nostri Martini, cum omnibus rebus ad eam
abbatiam sed jam bmnino destructam, quam etiara pertinentibus, vineis scilicet et pratis; atque de quo-
jure nostri beneiicii possidebat, se mihi liceret cre- dam vivario Malamorta nuncupato, necnon et de
dere, eo conventionis tenore
'
ut eamdem ecclesiami quotlibet arpennibus .vincarum, quae diversis in
cuidam congregationi in loco- Fructuariae juxtai locis prope suburbium oppidi praefati confessoris
Alpes Deo regulariter servienti quominus tradere- Chi-isti Martini, sitae inter Ligeris videlicet Carique
mus perpetualiter habendam. Cujus rationabili etde- alveum, hoc est de vineisex thesauro arpen. quatuor,
votrepetitionilibentercondescendere volui, quoniami non longe ab oppido beati Marlini ex parte Cari flu-
eidem coenobiojampridem quamdam£abbatiamSan- minis; terminantur dcduabus partibus ipsius pote-
ctaeMariae in suburbio Cabilonensi sitam, cum Ec-- p stalis; detertiaparteterrae Sancti Andreae;de quarta
clesia Busciani et alodum Cassiniaci cum [ecclesiai via publica: reddent censum ad missam Sancti Mar-
ejusdem villre per praecepti firmitatem concesseram. titti biemalera denar. sexdecira. Item, de vineis ex
Qure omnia dedi instinctu et petitione dqmini Guil- thesauro arpen. qualuor in suburbio castelli Beati
lelmi abbatis, ejusdem loci Fructuariensis devotii Martini ex parte meridiei, ubi ultra Beram dicitur.
fundatoris, interveniente ct subscribente Gosfrido> Terminanlur de una parte terra Sancti Venantii, do
Cabiloneusi episcopo cum reliquis episcopis qui in- duabus terra communi fratrum, de quarla via pu-
terfuerunt concilio nuper Ariaci habito. Innotesco) blica. Reddent censum ad missam Sancti Martini
igitur cunctis prtedictam Belnenseni ecclesiam Guil- hiemalem den. sexdecim. Item, de vineis ex the-
lelmura comitem mihi reddidisse et me eam Fructua-- sauro arpenn. i in suburbio castelli Beati Martini"ex
riensi coenobio dedisse; erga quem locum taliterr parte occidentis; terminantur de duabus psrfib:;s
nostrae benevolentire inculcaraus affectum, ut quii terra ipsius potestatis, de terlia terra Sancti Joannis
cunque in omni noslrae dominationis regno proj et .Sancti Pauli, de qUarta via publica. Reddent
redemplione peccatorum suorum,aliquid inibi con- censum ad missam Saucti Martini hiemalcm de.i.
ferre yoluerit, nostrre auctoritatis habeat assensum,, quatuor. Item, de vineis ex thiesauro arpen. i in
 c67 ROBERTI REGIS FRANCORUMDIPLOMATA. 968
.
subufbio castelli Beati Martini ex parte occidentis; Afirmavimus, et annuli nostri impressione .signa-
terminantur de una parte via publica, de duabus vimus.
terra ipsius potestatis, de quarta terra Sancti Pauli. Rotbertus. Ego Balduinus cancellar;u3 relegi, et
Reddent censum ad missaln Sancti Martini hiema- subscripsi.
lem den. quatuor. Item, de vineis ex thesauro ar- XIV.
pen. III in suburbio castelli Beati Martini ad Curae- Roberti regis et Constantim reginw charta de dona-
cium maceriae; terminantur de duabus partibus viis tione prmdii prop.eVertncriam,facta abbatim Cont-
publicis, de reliquis>partibus terra Sanctae Crucis, pendiensi.
et prato Sancti Venantii :.rcddent censum ad mis- (Anno 1029.)
sam Sancti Marlini... ex parte occidenlis, termi- [MABILL.,Annal. Betted., tomc IV, pag. G62, ex
uantur de una parte terra sancti Martini de Porta- autographo.]
ria, de allera de ipsa Portaria et terra Sancti Sulpi- In noraine sanclaeet individuae,Trinitaiis, Patr.s
cii, de quarta via publica : reddent censum ad niis- et Filii, et Spiritus sancli, ego ROTBERTUS gratia
sara Saucti Marlini hiemalem den. tres. Item, de Dei Francorum j-ex, et CONSTANTIA divino nutu re-
vineis ex thesauro quartarios tres in suburbio ca- gina.
stelli Beati Martini, ex parte orientis, terminantur B Si primitivi fructus charitalis, quos exornat de-
de una fronte, via quae ducit in urbem, et ex uno vola erogalio religiosaeliberalitatis, ad hoc efficaces
latere via cujus caput portam Sancti Juliani att.n- suntetidonei ut valeant firmare statum cujuscun-
git, de altero latere terra Sancti Pauli, de altera que honoris, ac deinde i'epraesentareplenitudinero
autem fr.onte alodo Ademari : reddent censum ad futurae remtinerationis, verissime decet Tegiam di-
missam Sancli Marlini hiemalem den. seplem. De gnitatem illis redividare el affatim exuberare, per
vfneis quoque de Portaria, non longe a castello quos suaedignitatis amplitudinem valeat sublimando
Beati Martini ex parte meridiei arpen. qttatuor, ter- erigere, et erigendo sublimare; et demum felici com-
minantur ex duabus partibus terra ipsius potestatis, mercio et incomparabili exspectet aeterna, et ccrta
'de tertia terra Sancti Venantii, de quarta Sancti spe possideat exspectata. Quod liberalitatis genus
Dionysii; reddent censum ad missam SanCj Mar- tur.c ex parle pro debito exercemus, si locis sanclo-
tini hiemalem dcn. sexdecim. Item, de vineis de: rum et congregationibus fidelium teroporalia bona
P-rtaria arpen. dimidium in suburbio castelli Beati co;.ferre non denegainus, ut tanto liberius cultores
Martini, ex parte occidentis; terminantur de uua Christianae religionis et ecclesiasticiiordinis divinis
fronte terra Sanctae Mariae,ex uno latereterra San-• inserviant mandatis, quanto amplius fuerint ab om-
ctae Moneguiidis, ex allero vero latere. el ex capite; ni Recessitatis impedimento absoluti. Innotescat
viis publicis ; i'eddent censura ad missam Sanctri i ergo universitati sanctre matris Ecclesiae fidelium,
Martini hiemalein den. duos. De iis quidem omuibus> tam praesentiumquam ctiam futu.rorum, me et con-
vineis, quas hic cum suis terminationibus recen- jugem meam Constantiam, jucunda conversatione
suimus, jam flrmaveramus quoddam scriptum, mihi admodum dilectam, et in administratione re-
quod idem doroinus Sulpicius de ipsis fleri jusserat, rura ad se pertiiientium salis utilem et strenuam,
assensu Rogerii decani et .creterorum Tralrum. De- prajdium nostrae regali sedi Vermeriae coi-.tiguum,
precatur quoque saepe dictus fidelis noster dominus quod de auro ex patvis sui dono asportato praecli-
Sulpicius archiclavis, huic proecepto inseri quod- cta conjux mea eraerat, Sanctae Mariae Compen-
dam altai'e, in honore sanctae crucis ct sancti Pctri diensis ecclesiae,cujus cultum |singulariter prseler
in medio ecclesiae beatissimi Martini situm, ubi caeterossanctorum amplectebatur, et sanctis ma:-
sanctae memoriae dominus Herveus archiclavis tu- lyribus Cornelio et Cypriano in eadcm ecclesia re-
mulatus requiescit, quod et jam ipse non immemor quiescentibus humililer dedisse et devote jure prae-
'suae animae, eidem loco, Sanctae videlicet Mariae lorio et forensi tradidisse pro nostra incoltimitate et
Celimontis; in perpetuum concessit habendum. D salute animarum nostrarum, et fllii nostri Hugo-
Est cnim de thesauro Eeati Martini, ca videlicet nis, jam regni solio, antequara decederet, sublimati,
iege coque tenore utsanctimoniales Domir.oservien- et, proh dolor! nostris diebus inibi sepulti. Ea au-
tes, amodo semper in posterum cappas ct caetei'a tem quae respiciunt ad praedictum praedium sunt
wnamenta Beati Martini, prout potuerint, absque hsec : Dureecclesiaecum quatuor molendinis, quin-
pretio restituant. Cujus nos petitionem satis ratio- quaginta tres habitatores, hospites cum quadragin-
nabilem considerantes, votis ejus libenter assensum ta quatuov arpennis yinearum, et cum quadraginla
dedimus; et tam de ipso altari quam de supra scri- et dimidio arpennis pratorum. Denique inter ho-
ptis omnibus rebus, hoc praeceptum fieri jussimus. spites et caeteraslegitimas exacliones persolvet uno-
Si quis autem hujus nostrre auctoritatis praeceptum quoque anno sub nomine census duas libras de-
violare praesumpserit, non solum in offensam se: nariorum, ct octo solidos. Inculcamus adhuc nu-
Clnisti et nostram lapsum, verum etiam denario- merando ea quaecum praedio contulimns, unam sci-
rum solidorum excocti auri se noverit pcena raul- licet silvam quaeest supra ecclesiam Sancti Germa-
tandum. Ut autcro hrec nostra auctoritas inviola- ni sita, et alteram ad Altum-Monticellum'; deinde
bilem oblincat cffectum, manii eam r.ostra propriai tantum terra. culturae ad alodium pertinentis, quan-
909 MEGINFREDIMAGDEBURG,MAGISTRIVITA B. EMMERAMMI. 970
;*iim yix sufflciunt dure carrucae omnibris teinpori- A tuimus, et sigillo noslro insigniri prrecipimus, ut iii-
,us uniuscujusque anni excolere. Duos. praelere% ferius scriptumest. ,
mansos eidem alodio adjacantes eoncedimus, unum Actum publice Aurelianis, anno incarnati Yerbi
ih Yilla Mohericurz, alium in villa Yeneta. Haecom- millesimo vicesimo tiouo, regnante rege Rotberto
nia legaliter data, et jtire forensi et prsetorio Com- quadragesimo tqrtio.
pendiensi ecclesiae.tfadita, nostrre auctorilatis prae- 'EgoBalduinus caiicellarius i>ele,gendosubscripsi,
cepto Jirmaviittus, et in posteruni firmata esse sta- et. subscribendo relegi (10).
(10) In hoc diplomate duo observanda, nempe num. 21, et quod Constantia simul cum eo diploma
quod Rotbertus rexutatur, juiitio contextus, prono- inchoat, prreler morem, nimirrim quia ipse dona-
mine Ego, de quo vide libri secundi caput tertium, tiottem facit ex propriis cum rege.

AKTEANiNCM
MXXXIIl.

MAGDEBURGENSIS MAGISTER ET PR___POSITUS.

NOTITIA IN MEGINFREDUM.

(ApudCAMS.Attliq. Lect. edlt. Basnag., tom. III, pag. 86.)

«MeginfredusantiquioTem emendavit renovavitque biographum, qui jaro Emmerammi Yitam scripto

mandaverat. Seu depravata fueTantillius monumenta, sive potius imperite barbaroque stylo. fuerant scri-
ta, deniio huic Vitaescribetidaemanum admovere coactum se sensil Meginfredus.Prior ille' scriptor appeila-
batur Cyrinus et Heres.
Meginfredonomine tantum notus videttir. Credit Surius illura-fuisseepiscopum Ratispottensem,deceptus
forsan subscriptionihus synodo Dingolvingensianno 774 adjectis, ibj. enim subsignavit Heres. Sed noii fuit
Ralisponensis antisies, cum eam sedem tunctemporis teneret Scritperlus. Deinde vero episcopus Ecclesire
Frinsingensis appellatur ab Arnolfo.^Etas qua vixerii incerta, Vossius riOmenCyrini fictitium credidit, quia
nullus inter Frinsingenses episcopos eo nomiiie indicatur, quin imo nec inter Ratisponenses. Sed vixit
' illean. 760,et obiit an.TOS.Fuit monachus Benedictiiius,dein abbas,denique quartus episcopus Frisiligen-
sis.Meginfredus multo notior,fuit enim interviros sui saeculi doctiores; monachus Fuldertsis ineunte sreculo
decirao; dein ad Parthenonis regimen evecius, siyc Magdeburgensisprafepositusfactus est. Hoc ipsum conje-
ceratolim Canisius, cujus haecsunt verba : An Megihfredushic esl qtieniTrithemius in Chron. Hirsuugiensi
an. 1010 monachum-Fuldensemcelebremquechronographum,ejusquelaboribusse pluririium udjutum asseril ?
Certe qnnus 1010 eumdejnsuadet, potuitquefieri ut Fuldu Magdeburgumad prqiposituram sitascitus. Scri-
pserat Chronicorum libros viginti quatuor a Trithemio saepius laudalos. Deinde ad Emmeranjroi Vjtam
dmeiidandam se contulit. Brevis iila scriptio, qure Vixaliud cotitineat"praeter cruenlam Eramerammi mor-
lemj- a Lantpefto' ob suspicionem de stupro sorori illato intentatam. Vixit Meginfredus temporibus Otto-
n.is II et Ottonis III, deinde etiam sub regno Henrici secundi iinperatoris.
Emmerammus fuit, ut aiunt, Pictaviensis apud Gallqs epi.scopus,qui sedero episcopalemgregemqtie sibi
^ommissum deserens",in Pannoniam tendere voluit, ut ibi idololatras ad Christum adduceret. Caetefa
iBgCre^ossis apud Meginfredum:Observasse Suificiatipsum anno 697 sub TheodoneIV duce Bajoariam pe-
.iisse;, itaque,abeo longe temporibus et annis distabant qui Vitam ipsius hic nobis mandaruttt.

MEGINFREDI

1
3DE VITA ET VmTUTIBUS BEATI IMMERAMM

LIBER UNUS.
BASNAG.
(CANIS. An.i</,lect. tom. III, pag. 87.)

AD PROVISOREM SANGTI EMMERAMMI, QUID DEBEAT IPSI ET RATIONI,

P. A. [PURCHARDUM ABBATEM.]
Doinino'Ptirchardo adoptima quaeque haud tar-Brigena probitate diligendo, Arnoldus (1) adprim.
lo, pro'paterria quidem digtiitate reyerendo, acplu- sibi utpote abbati,- exin creteris merjto suppositus,
(1) Arnolfuscornes de Cham' et Yochburg, monachus S. Emmerammi,praeposituset magister.-
PATROL.CXLI. 31
 971 MEGINFREDIMAGDEBCRG.MAGISTRI 97»
veramtamen rcbus monasterii praeposilus, quidqtiid A Videinfra in ARNOLDO
De miraculis S. Emmerammi,
lidelis domino servus, seu magistro _disciptilus. ^init.

INCIPIT EPISTOLA ET PROLOGUS MEGINFREM

PARTHENOPOLITANIMAGISTRIET PR.EPOS1TI
AD

ARNOLDUUI
S. EMMERAMMIMONACHUMEUMDEMET PR__POSITUMATQUE MAGISTRUM.

Charissimq suq A. M, [Arnoldo magistro] salutem inVGhristo.

Sanclorum dicta, quaevid.entur-simplicia, yivifico B clio tua.pondus imposuit, quod beati martyris et
fecunda spiritu, pondere veritalis religiosa, non il- ponlificis Emmerammi desideriq libenter subivi, et
lice corapositionis surtt astu pomposa. Qusequaiido ab ipsius sanctitale et sanclitatis ejus scriptore
incommulabiliuni sunt signa virlulum, neque favor veniam quaero; qtialeinis illius me reverentia cul-
eis nutrit merilum , nequc indignalio.detrimenlum; torem, islius sapjenfiadigneturimitatorem. Eqiiidem
quibus velut exsanctilate fltixil dignilas,ita ex! re- si sanctorum gesta nbn possumus imitari, licebit
rum existenlia venit integritas» qttoruin sicul com- saltem jnedilari, licebit mirari, quod volumus, ut
posiiio spiritualis, sie polehtia mirabilis, dttm per. quandoque liceat velle, quod miramur. Non; enim
eadem locuiior.is membra et ad genituram imaginis est circuniscripta divina misericordia, ijuae juvat
Dei gremiuni iidei maritat, et per fldei sinum.indu- etiam ubi nulla sunt merita. Proinde flagito quate-
rat. Unde coiijicere possum,' frater, quaro vera de- uus orationi meae succurras, ne vel professio mea
lieatur sanctitati religio, quam sancta verilati cort- debilitala succumbat, et per occasionem imperitiae,
fessjo; ne videar vel in spiritum esse praesumpt:;r, pia volunlas invidiae dentes imbuat, unde ettecum
-vel irt simplicitatern impqslor. Sed- quia, mihi dile- lalere dcsiderat, ne in publico erubescat.
Explicil epitiola.

INCIPIT PROLOGUS.
MililiamChristilicet variuspugnandiniodus exer- (C loris et dmarre necis, ad thrqnum reternie charitatis
ceal, diversa triumphandi gloria coronet, par est familiarius aspirant; nam inter crueiatuslibera spei
tamen disciplina, siiriilis affectus, eadem forma; contemplatio,pro difficiliconditione processit ad al-
ijuomodo sui i'egis • impressi palieiitire sigillo, ad titudinem glosire; £?uare si ab illis tanfum venera-
ipsuriiinrequietis anhelantes attimis similiiudinem tionis habueruni cum adhuc non essenl, quid a no-
suam,ad.unam faciem primae pietatis instaurant, bis habituri sunt, qui doctrinis eorura et exemplis
Unde patriarch;c et prophetaelatorcs legum, victores instituti quotidie palrociniis fovemur.' Ex quibus
regtim, Ecclesiaro Novi Testamenti per medialorem beaius pontifex Emmerammus, aureamin saeculo
TesumChristum, in unum corpus aduniendam bene- famam dereliquit, qui pro fratre suo pretiosum san-
dicendo, piae prolis successionem sancti, Spiritus guindm fudit. Et ut duplex pietalis foret auctoritas,
oraculo elvcraeprofcssionis organo dc ionge saiutant, crimeifalienum innocentiaesuae impnsuit, quatenus
ut variis aut verborum aut.ieruir. osteniis expri- eum libcraret a mqrte corpqris, queni aniea sustu-
mant, quos sibi videlicet jnoribus -concordesfuturos lerat ab iuieritii nientis. De cujus inoribus, certa-
_sse prreviderant. Inter quos et sanctos martyrcs niine, triumpho el meritis, quod scriplis et recenti
per exemplum prreteritorum, aliqui itadescribur.t, n memoria imbis potuil pervenire, futuris temporibus
ut sole luceat splendidius, quod in omnibus unus providerims.
fuerit spirilus. Hi ergo per contcraptum cognati ,do-
Explicil prologus.

lNClPmNT CAPITULA.
CAP.I. Quomodo veatus Emmerammus apud Ti- .CAP.II. Quod post pueriliw ftores, et adplescenlitB
ctaviumnulritur, ac litteris erudi.nr, et universis fa- bonos.odores, pro nt.or.immaturitate sublimattit ipi
_l«s esl amabilis. scopaiusdigniidte:
 973 VITA B. EMMERAMML 97-4
•' CAP.-IU. Qualiler sernetipsum,patwstro .virtulurii A CAP.X. Qtiod prmstd ahnus celebrat hymnos, el
exercuWet subditis et cwleris itarum exemplar de- sermone corifortatdiscipulos.
tnonsiravil. CAP. XI. Quod tyrqnnus sanctum Dei mordaciler
CAP.IV. Quia non conlenluscura ovium commis- excipiens, tradidit suis puniendum, et de fugd co-
sarum ulius duxit bi ovile Dominicum, et insuper pro miium.
iiotninejChrisfidesiderdvitperegrinari. CAP.XII. Quad^vir Dei membralim sectus est, et
CAP.V. Qnpdrpost nobilem..aniini.disceptationem quod duo e carnificibusper pmnitens cor sulvuti sunt,
exul veniensin Bajouriam intravil Radasponam.^ et Vitalis presbyter.
CAP.VI. Quod a principe Pannoniam pelendi li- CAP.XIII. Demiraculo in membris viri Dei facto,
centiampostulavit, et hanc non oblinens dispositioni et exitu sanctm illitis animm, el quod upttd Asehein
divinmanimum supposuit. sepultus est, et.de naturu urbis mutata.
Ckri. VII. Qualiter Noricam adhuc in fi.de novt- CAP.XIV. Quod pet; revelaiionesordine mirifico ad
tiam excoluil el post triennem in eq laborem, Romam Hiatoscopolim, id est Ralisbonam, est translalus,
ire disposuit. ibique honorifice est humatus, et quia pqx wtheris
CAP.VIII. Quod Dominicwdilectionis exemph al- rediit.
teritatis onera suscepit, et per Spiritum prophelim CAP.XV, Quomodo hi tres interiemnl carnifices,
ecclesiasticisvehtura prmdixit,
~ sicque iter sunm Ro- et eorum dominuni qualis pmna ceperit, seu qua mi
mamdirexit. seria posteritas ejus affecta sit.
CAP.IX. Quod ducfs filia. est sceleris publicata, CAP.XVI. -Di!miraculis locorum sectionis et voca-
et quia Lamberlus virum Dei esl perseculus, pro in- tionis. - . -
obedientiamullutus -esl gravi sententia.

INGIPIT LIBER

DEMTA ET VIRTUTIBUS B. EMMERAMMI.

CAPUT PRIMUM. B CAPUT III.

Emnierqmmi'patria. —Est in Aquitanirepartibus Ejus virtutes, — Dispositavero in sublimi lucerna,
,urbs virorum illustririm titulis celeberriuia, nomine quilius radiis effulserit', qua serenilate palriam illu-
Pictavis, in qua B. Emmerammus sinu Christiano- straverit, _mni orationi materiam dabit. Igitur et
rum parentuni est nutritus, et ad discendas sacrae quis erga se ipsum, deinde qualis ad subditos, et ad
institutionis litteras scholis traditus :.ubi quani do- caeteros fuerit proloquamur. Dttplicem custodiam
cilis fuerit, flnis disciplinae, virtutis socia dignilas corpori, durdiceni menti dispqsuit. Nam ne lex cor-
ostendit. Nam in ipsa simplicitate, sic puerilis col- poris enervaret legem meniis-, et plena voluptas ex-
latio nientem ad alta Scripturarum suspendit, ut hauriret ubertatem cordis, continuo jejuiiiorum et
curtctoruni aesiimatio,quid esset fulurtis, praesagi- _ vigiliarum prsesulalu prrevidit. Porro lectionis et
ret, curtctorum oculi notarent, omnium affectus di- orationis vicaria successione, et expatiantis. animi
ligeiTt. Hic tamen oblatus ex patria, favor sic ab eo discursus inhibuit, et suggestionis adyersse militiam
prudenter accipitur, ei acceptus augetui-, ut nec hu- exclusit; et.inter agendum quid, solemnis ei semper
niilitas lninueret gloriam, nec gravitas excitarel in- ad utrumque fuit opus psalmodiae dilecta materia.
vidiam. Sane singularis pauperum tbesaurus, pupillorum
CAPUT II. pater, refocillatio senum, viduarum unicus, despe-
ratorum spes, medicirta languenti.um, miserorum
—
Fit cpiscopus. Suecessit igittir in tam perspi-
confugium, sic hospitalis^ ut neque m.anum a mu
caci puero felix aclolescentia,et iricrementa tempo- nere domris exhausta
retra"heret, neque ftequenti»
rum florentincremeiito virtutum; et prrevenit virum frontem
rugaret; dum vCnieiitibuset animaedelicia»
maturitas morum, nam collactanea teneritudinis affatim, et naturae debita
praeberet. Ad exculiias
ejus prudeniia facile suadebat juveni, rationis pon- commissi gregis pervi^ili solljcitudine porrectus,
dere, traissitorium oinne quara fuisset leve. Unde • adiium tetrre rapacitatis ita pastoralibus armis obse-
factum est ut nec ad spem et gaudia miindi inclina- dit, ut
per vicos singulasque dcmqs fldelium coele^-
ret oculum,'lrislitiam quoque vel metum nullius ha- stis discUrsus sideris ter.ebras
reverberarct et cr,-
beret pensi. Quare fuit et in correctioiie amicorum roris. .
liber ariimus, dulcis exliortatio, moderata loculio. k
Tum prretereapretium cordis comm.endat pulchri- CAPUT IV.
ludo corporis, et suayissima dona sapientia praebuit Converiilud fidein plurimot.—Nullus evat locus
ex honestissimo ferculo. His ornamentis conspicuus, tam
vilis, nulla persona tam humilis, quo eum noa
per ecclesiasticos gradus ascendens yir Dei, post di- decliriaret salus animarum, redimentero
lectioiiem meruit ieverentiam,doiiecdisponenteDo- tempus ne
ad horrenm domini vacuus -rediret. Sufficerethoc
niir.o, eonressu cuncforum, morum custos et exeni- quibusdam iion immerito, si circumscriptum sibi
plum vitaeordinatur episcopus. ternihium cultnra s2Ce:'dotalitam diligenter ambiret,.
 975 MEGINFREDIMAGDEBURG.MAGISTRI 97,
verum illi tanta sedulilas Dominicaeniessis inarsit, A j. tendunt, non hac .conterritus; mela, devenit. Ubi
ut adjacentes Gallorum aliarumque gentium provin- cum defluenlisHistri fluminis imperium sequeretur,
•cias ad littus soiidre cdnversationis hamo Petri at- Ratisbonam (2) accessit urbfm quae olim totius
traheret. Quapropter frequentabant sedem ejus re- Germaniae, el nomine ,et dignitate principum , et
•ligiosaesimul Ct' indifferentes personae complures, adbuc ejusdem gentis metrdpolis, antiqtire prosapire
tjuas odor aromatnm ejus a remolioribus locis add.u- caput, adventu beatissimi sacerdotis ornatioribus
xit, quibus fidelis dispensato-r ad mensuram cujus- , illustravit fastus et insignia victoriosre .genfis
:que deposilum suum prudenter distribuit, ut tton tiiumphb concepta, novo pacis praeconio in melius
miiiiis de illo quam de aliis apostolicis viris dici pos- commutata, fidci spoliis et ornatu sarictrereligionis
set illud psalmi: t Illuxerunt coruscation.estuaeorbi ampjiavjt. ...
terrae (Psul. LXXVI).»Nam candens amoris igne su- CAPUT VI. . •' ,
perni dum in colligendis aniinabus singulis pauci- Pannoniahipelit. — Fines inter Ungros ei Bajo-
tatem fructus ad magnitudinem volinitatis excre- rids deserti. — Hujus monarchiam Theodo dux
visse non cerneret, et indignatio secum reputantis^ provinciae, qui tunc possedit, comperto. saiicti pon-
studio suo nullius momenli donaret pretium, inler tificis inlrditu, adhibitoque conspectu, interalia,
angustias disceptantis conscientiae perlalum est ad B ' qure sit causa exsilii', percontatus est. Qui ncroine
eum, Avares, quos aliis nominibus Hunos et Ungros et natione exposita, incolalum nativi liminis pro-
appeliauius, Pannoni* incolalu idololatrire squalere pterea deseruisse :"se perhibuit, ut Panndnire po-
yetei'no, et in luce multarum id locorura gentium, pulos, qui gentili feritate adhuc effrCmuei'aiit,
banc solam veritatis diem non habere. His audilis conditoii Chrislo reconciliarei, et in hoc proposito
tanto compassus animarum dispendio, aegritudinem suain conjurasse senlentiam, ut aut voti compos
•cordisspe recuperandas gentis ijitei'dum lenivit, in- professiqnein vitae curo fructuosa pace liniret, aut
terduni difficultales itinerum, peregrini mores loco- ,devoto.'.cerlamine, sariguinem. martyr effunderet.
rum, affeetus eorum, quos relicturus ej-at, respectus Ad haec divino consilio praeventus, dux infit, se
infirmitatis humanre, pedem aliquantulum retrahunt tarii pio studio nihil opponere, "nihil tantae virtuli
ab inceptis. Porro facultatem oblatam sibi, cum in resislere; nisi quod commeandi facultalem inpos-
sarrienda deceptaegcntilitatis' humo fidei sarculo ule- sibililas quaedain obstruei'et, propler discordiam
retur impigre, riec pqsse nec oportere negligi puta- scilicet, et longaininter se et Avares bellorum con-
vit, quando et ipse hoc ssepeoptaverit, utprq amore troversiam, fines in utroque liroite desertos, ita ut
fraterriita.is et Dei, periculuin subiret. pVJ-circa Anesini fluvium urbes et loca olim cultissima.T
CAPUT V. lautis besliarum lmmanitatibus horrerent, ne vian.-'
Bujoatiam petit. — Vicit ergo in oplimo ingenio, tibtssullus transeundi aditus pateret: monere autem
et ardua via, et potior causa : nam conslituto pro potitiset SuppIicaTe, quatenus apud se stiosque
se examiiiatre personae viro, ipse ad nova tyrocjnia . B.Patermorari dignaretur, quos tam rudes et im-
strenuus' miles sticcingitur; et ascito inter aliosi perfectos in fide prreteriri fas non esset :'maxime
necessitatis sure comites, quialinguam Teutonicamt ciim isfi necessarium opfarent, et illi forte quasi
non noverat, Vitale quodam presbyteroinlerpTete, ( superfluurij recusarent. Provideret autem ne in-
perrexit; inbarbarie disciplinam, in exsilio pa- discreta pietas prremium amitteTet, si offerret invitis
triam, inter immaiies cognationem facturus. "Quae » iaediuni, qui volentibus poterat afferre"jiraesidium:
orijnia licet prius bene tenuerit, melius tajrien de- iieve sic diligeret impios, ut negligeret pios. Vir
reliquit; et qure sine appetit.U jucunde licereiit, autem Dei, in sua seiitentia fixus', nullo nutu de-
abdicata jocuiiditate cum licentia, ne ubi reruhi, clinari potuit, ut aliud ,velle,t, quam quod coeperat;
priesens alfluentia thesaurum bealie remuheralionis3 liisi forte coelestis obviaret censurae contradictio.
obaerarei- pauperes divjtias dives pauper exposuit. Quibus accepljs ducis prudentia populique frequen-
Inde viam, ne quo pigresceret otio iiiTequietus 5 Dtia cum exhortationes ejus adientium mentibus et
agricdla, prresnmit, et Galliam, qua tendebat iter,t pabulum sufficere docilitate, et d.ulcedine deside-
et Rheni fluminis contigua, plantis verbi Dei sil- riuro conspicerenl, -salutem suam,- quara supplica-
Vesccre et insitivarii riovi homiuis gemmam, proto-_ tione non poterant, violenter obtinuei _nl, et-cx
plasti e mortuo stlpite, frondestcere ipse quidem^ vei-bis SalvatoriSj.vini passum est regnum coelorurii
sttiduit; sed iiscreraenti datorem Christum operiss (Mattli. xi).,Nani egrediendi proviiiciain, ne beato
.sumina comprobavit: quippe qui, ubiDei scienliaa viro occasio proyeniret, obstiterant; et benepraeva-
meritis accessit, sobolcm regenerationis edidit. Hoc c ijiit humana praestimptio, quo ex fonte ejus salutis
igiturmodo fldelis inBajoariosfines, qui meridiemn ascendit conditiq. At Pater sanctus, quem prohibiti
versus, Alpibqs; ad qrientem Ungris; ad aquilo-,_ callis injuriaconturbavit, restimare-coepit,quidnam
nem vero Hircano nemori liroilem Gerraania. pro-,. baec jristae voluntaii difficultas obvia portenderet,

(2) Hrec in ms. -ilia litcra inmargiue ad scriptaa stta, Reganisbure tetitonizat, quam antiguilas Ro-
fi.ierant: Hmc esl civitas qttam olim Teulones a tnana, tit quidum':-scripiis testanlur, Tiburniam
Germano sive Germanico Germanisheim vocabant. t_ vocabant.
'-- ' ' - '
Eujut' vocabulum modernis temporibus lingua no-
977 YITA B. EMMERAMML 978*
maxhnecum e sinu veritatis strenuis votis placa- A ire perinitteretur, ccerestis aulae janitorem, ut pul-
bilis promitteretur effecttis, quem ipse qttoque nbn sationem [d/.,'supplicationeni.] suam ihtromitteret
infirma fide prosequeretur. Haec. agitantem subit supplicaturus.
cxeinplum apostolorum,'quos aut responsis, aut CAPUT vni. V
difiicultatibus superna mbderatio nunc et ad quas- Ejus prwdicliones'. — Sub idem tempus invida-
dam gentes misit, punc a quiliusdani prohibuit. pars supremo congressu iartto periculoslus con-
GratUalus ' ergo , supernae dispositiqni supposuit flictura, quanto gloriosius erat vincenda, subdbla
aniraum, et gentis studio praebuit eonsensumi et in 'occasione macta, tale pugnandi genus invenit, ubi
altari obediehtireDeo consilium'salutis oblafurus, aut viscera chaiitatis occludenda, aut infamia sacri
mutua secharitatepopulo devinxit, cujus devotitini ordinis, in Ecclesiae scandalum, foret displodenda.,
conflictum ministerii sui etiam vitre periculo difli- Nam supra meroOTatiprincipis filia, iiomine- Uta, a>
rii.vit. cujusdam judicis filio -Sigibaldo coropressa, Con-'
CAPUT VII. suetae turpiludinis maculam utero- ingravescente,
Romam vult ire. — Erant autem memoralae civi- detegendam non solum generositatis damno, verurri'
tatis et patriaetotius accolaeaffluentia quidem mun- . etiam mensura mortis ponderabat. Quid facerent?.
danae folicilalis illustres, sed noviter ad fidem B I quod consilium caperent? tempus urgebat partum,:
adducii, delusre Vetustatis frutices nondum Tadi- et culpa minabatur interituro. Supererant «ola in
citus exstirpabant, et consuctudinem tenaciter bae- beati Emmerammi et pietate fiducia, et in sanctitate
Teiitem iguorantia fovit.' Ad quodopus omnia consilia. Huc desjieratio pallida provolvitur, pedes
ferramenia Cliristiana. religionis ' robustus" cultor osculandb demulcentur, crimen exponitur, yenia
succingilur, et excisis inutilibus paganismi surcu- rogalur. Postremq de.vitae remedio piapaternifas
lis,' erigitur sacramentum fldei-, quod universo consulitur , tantoque exstitit querelantium m.odiis
justitiae flore dislinxit, £t quoniam magnam circa- flebilior, quanto de-admjssis' pcenaram opinio jirae-
perficiendam Deo-plebem solerliam habuif, lucidls- sentior. Horum .beatus Pater acceptis gemitibus
simo eonversaliortis exemplo formairi vivendi prre- compali ccepit interius, el licet parturiret, spiritum
et suavissimo loquendi modo edocuit. Unde doloris, obfirmavit tamen delictis faciem.arguenlis.;
' buit,
non sufficiebattain ardenti.lampadi noniiam praedi- lresum Vlu'PPe ingenuse regenei'ationis .pudoreiii'
cationis coramuniterexhibere, quin omnium mores referens niagis erubescendum. et aeternam justi
notavit, omnium ingenia discussit. Deposita non judieis aniraadversionem vehementius. esse perti-
auctorilate, sed rigiditate, ad intrandam cujusque: mescendam, maxime cum hujus temporis supplicia
privati domum reverentiam episcopalem humiliavit. sicut quantitate, sic etiam ab aeterni^ diversa sunl,
Iu Ecclesia, quae communia fuerunt, ordinavif, , qualitate. Proinde, sicut mos est, pcenitenfibus viam
aptid'singulos de propriis admissis disceptavit, ett reconciliationis ostendit, ipse alto dilectionis con-
cognoscere siios, e.ta suis Oognosci, sicut pastor silio alteritalis onera suscepturus , mandavit secrc-
bonus'maluit, ne taciturnitas vitiis permitterett tius, ui maculam hanc in se transferrent, quo
assensum, perurgeret~iriteritum. Itaque nemo sub- facilius furorem ducis evaderent; quem noverat
ditotum ejus erat, qui vel "de actibus vel a verbis. iiiexorabilero, cum ignominia cumularet dolorem.
magistrijlineamrectittfdinis lion traheret. Proinde; Sed he pielati providentia deesset, et innocer.lia
colebris illi fuit contentio sobrietatis ctim sobrio;; mula fidem et exemplum culjiaedonaret, si alienq
extenuationis cum humili, liberalitatis cum omai- criraini stemens humeros, in offendicultim sui sile-
bus. Verum in contumaces magrianimo coliatu' srir- ret, testificatae veritatis et veraeaestimationis virrim
rexit et stiperciliosae procacitativlrgam auetoritatiss Wolflaicum quemdam presbyterum familiarius ad-
intendit, spem votis proponens, ut in hac area cer- scivit, ciii secrettim suum, quatenus'divina revelri-
taminis per diversum agonem, quandoque perve- tione noverat, cautius exposuit. Nam dixit articulrim
niret ad palmam. His ct liorum similibus perr r. vitse prresenlis propter crimen alienum diverso se
triennium fines Bajoariae perlustrans, ad laudem1 cruciatu egressurum., et poenas prq qtiadam ficta
ccelesiis patriae non ultima pars accessurus, jierr cuipa sc laturum : rogatqtie ut post obittim suum
spiritum, ^ui loquitur ad cor Kierusalem, ad littuss cuttctis Ecclesiae gradibus denuntiet,. ne quis fidcin
aelernaequietis tempora sua jam jaro declinari prae- hujus infamire de eo contendat habere,. et,imitatuins
sensit, et ut judici pulsanti expeditius aperiret;; exemplum impingat offendiculum, se autem vivo
pervigili,custodia insidiosum tempus exspectabal,,, ( omnibus hoc esse celatum persuadet. Quod ille idein:
ne' mOram faciente sponso, fragilitas obdormiret:t presbyter ita ut jtisserat, testimoniuni innoceniia
humana. Et qtiia noverat fatigatione coi'poris exci- i- ejus et fldeliter tacuit, dum debuit; et aperte f>rae-
i- dicavit, cum decuit. Post haec Deo dignus, aceept;i
tatiorem ariimumTeddi, et in riegotiis lioiiestre solli-
citudinis minris obrepere somliuin pigredinis, tumn licentia principis et populi optatam arripuit viam,
praeterea quatenus in< via bonae intentioiiis eum n et ut par ftiit, cuin justo deducitur affectu.Naro ex
fratis inimica calcaneo calceatum et cautum offen- - tota urbe utriusque sexus effusa multitudo precibus
deret, licentiam aduce pariter etpopuld quresivit, t, lachrymisque prosequitur euntero, et in mnnibus
quatenus Romarii ad beatorum liinina apostolorum n raensurara doloris expendit pretium acceptae chari»
5)79 MEGiNFREDIMAGDEBURG.MAGISTRI 980
tatis, cum pariter et miuoris forlunre populares aut. A momento pertransit, esse brevem, et poenara, quae.
ambveqdae paternitatis damno gemebant, aut pro vitam perennem affert, esse levem. Discrimen est.
reditu ei vota geminabant, et ab uno dilectionis inquit, parvum, mortis hujus hoi;a, quam bonre li-.
fonle lachrymarum duplex inundat materies, mix- dei peclus dum patienter excipit aeternitatis deside-
taroque yim luctibus, et de reditu dubia spes, et de rio transilit. Unde yidendum esl ne nos timorstran-
abscessu tristilhi praesens administrat. Hos illc, gtilet antequam timoris causa conveniat; cui si
sicut noverat pius pastor, amplo commendationis manus dantur, periculosius punit, quam interem-
ordine demnlcet, et salulalis omnibus, yiam ingre- ptor. Ilic etenini cx adversa militia tetricus pariter
ditur. etturpissimusprofligator; quem ille ceperit, antea
. GAPUT IX. moritur qu.ampuiiiattir. Moritur, inquam, non so-
Ducis filia stuprata. — Quo longius procedente, lujn turpiter, verum iijfeliciter, quia et sponte si-
supra dicli ducis filia commissi sceleris publicata, et mul ct sine spe tollitur. Qui enim diversa pati. pro
antepatris tribunal constituta,de auctore tara solem- justiiia diflidit, etsinefide- moritur et sine fine pu-
nis injuriae convenitur. Cumque diu, femineo nietu, ni^ur. . - - _ .,
CAPUT XI. ;
spiritus obtupeseeret, et alterriante thnore pariter et "
amore lingua hsereret, argucntium impetti coarlata, Tiux juvenis plecti jubet. — Haec eo prosequente
in innocentis episcopi personam dcdecus Suum conje- funestus irrupit juvenis, et uf in ea domo lapis ja~
eit. Quo pater audito; lanto vehementiori indignaiio- cuit, super eum baculq inclinis stans, adduci sibl
ne flammescit, quanto altioris dignitalis faslu intu- beatum Emmerammuro.turbulenter proclamat. Quo
adducto ardentibus et oculis et animis exceplum
muit; acceptoque mucrone ad •exlinguendam pro-
sobolem nisi mordaciter irridens generum appellat. Quod Dei sa-
priaiii ruit, perficerelque faciniis, manus
ille prose-
as.sisleiiiiuni puellaro iraminenti periculd subduceret. cerdos jtista de.iestatione cum denegaret,
Prosequitur autem tantumsententia furoremsreva, qu.itur, ira conturoaciam dispumante' et ignita jacu-
latur opjjrobria, tandemque intulit: . Ruinam uo-
nam exhaeredatarii in Ausoniae Ionginqua rclegat,
straedbmus sustulirotfs, calamitatem nostram pro-
perpetuo puniendam exilio, quam nunquam misera- fovimus.
lio paterna revocavit: quia inconsolabilis cst dolor, veximus, incendium gloriaenostrre in sinu
Ulquid. ergo patTi.filiam, ittihi soi'orem meam foeda-
quem allttsnutriverat pudor. Huic jutlicio LampeT- sli? Plena libidinuin tuarum
tus puellse gerriianus interfuit, quem grandis, pro virgo regia, dedecus
et dainnum pudoris exposuit, JRisus hos-
confiisione sororis, invasittristitia; et quod juven- generis luctus fratris, pignus nobile
tuti familiare est, jiro falsa fide cepit eurt) femera- p( tium, moerqr patris,
- damnatur ut scortum. Hqccine estepiscopum esse?
riusfuror, rtam mixto dolore postquam -bestialiter , Hoccine est amicum esse? .Roc est testimooiuin re-
effremuit, iram subit amentia, fletuque deposito
ad vindictam. comitritu non ligionis ? JIoc indicium . pictatis tuae?Hanc grali.am
jirosilit Sumpto itaque meritis jiOstris rependis? qui tc adyenam ei egenum
paueo", pi'operat virum Dei persequi. noslris bonis in reverentiam totius populi aedificavi-
CAPUTX. mus. Sub haecmiles Christi: Imo, inquit, fili, aliam
Htjmnos canitEmmerammus.—Interea sanctre me- et lqnge dissimilem gratiaffi et vestra merita.et no-
.mortre Pater trium dierum cursum explicuit, et in stra volnntas exquiritV Proinde bonre spei, bonam
vicum quemdam Helpliandorf nuncupatum, ubifons fidem habere debuisti; nam illa suspicio non proba-
perspicuis riianabat aquis, moranim causasinne- tur, qure neque fidem trahit a prreteritis, neque cati
ctit sociis , iiivenla getcndi quidlibet occasione. sam habet ex meritis. Cur enim bene merentibus
Mensejiim divino amore lus|,rata, ubi certaminis Tibessem, qui vel male merentibus, saepeprofueram?'
campura.invenit, in adventum temporis, arma fidei Proinue tu, quem nequepropter minas timeo,, neqtie
et constantiae; spei et orationis opera, subornavit, propter tiraoreniinoneo, depone pertinaciafti, differ
ita ut stupor discipulbs ,invaderet, tantum qjjod D animum suspicionis, et redi ad experimenttmi veri-
ponlificem gravaret. Igitur circiter horam diei ter- tatis, ne propter temeritateffi tuam incurras in exi-
tiam celebrante iilo canonicos hymnos, et debitum tiam: Ad liroina sanctbrum apostolorum Rom.ara
officium sub sanctarum testimonio i'eliquiarum sol- ire decrevi, ubi caihedram Petrus habuit, quem in
Vente, juvenis praefafus superveniens praecipitium Ecclesia sua censorem veritatis Yeritas. ipsadispo-
cordis,vesano tumultu dcsigjiavit,.nam multitu-rlinis suit. Hujus vicarius sicu.t ab eqdem loco et ordine
arma collisa, minaciter inquiritiiomen pontificis, trahit honorem, sic ab eadero tehet auctoritalem ct
comitatui ejus magnujn pavorem mcussit. Unde ejus judicium non.fallitur, quod auctore Christo so-
festina trepidationc, sicut fit,, ad ostiiiin domus lidaiu)'. Ibi ergo vel.per le vel per nunlium canbni-
occurrentes, posiquam habitum furoris et "turbam cre examinationis pondus de objectis experiri Hcebit,
cognoverunt, illuin haic inimica intcndcre timidi quatenus obligalus aut absoluttis inveniar. Accepto
praeniint|abant,. Quorum ille pavori ex , arcano soli- - autem niansuetudinis oraculo, vim . animositatis
daj spei retulit orsa, dicens, adventum eorum ,non creca tyranni praesumptio furore laxabat, baculura-
afferre sibi tijnorem per quem el molestia pereat, ef qtie, quem manu gestabat, . tanti patris in pectus
ga.udia sine fine succedant : dolqrem corporis, qui impegit, et non re.yeritus .templo Domiiii. funestas
 " "
J>8_ VITA B. EMMERAMMI. 932
injicere manus, socios nefandis instigat vocibus, A salutaris bostlam fastidire, cum e cbntra magn»'
quatenus vinculattim deformiter traherent. Factum- sit obedientia. sententiam judicis exspectare. At
que est sic, utassentatio setiiper d.eclivein'tyrannis quonjodb grave est pigritiaetuae, officiumribbis hu-
ittipetum racit, ut a militibus illico vallatus, et re- manitatis et exhauslo tormentis peclori reMgerandi'
ligionis vestibus cxutus, in hospitio ipsorum super copiam praebere? dies tuos hrec exactio'torqueat; ul?
S-alain-funibtis stringeretur. Hoc atisu tam scelerato quoties cujuslibet generis potuffi suifias, alienatib-
perleiriti coriijfes sancti viri, diffugiiint, excmpli nem meritis incurras, nulli periculum laturus, sed
majoris imagine, propheticuro implentes praesa- exemplum inobedientire hoc typo futurus. . Cujus
glum,'quo dicitur:*. Pfercute pastorcm, et disper- sententiae vim ideni Vitalis multis, quibus postea vi-
gentur oves gregis (Matth. xxvi). » PretiosUs au- xerat annis, experlus est. Nam quoties aliquera gu-
tem Christi martyrj olim devotam aniuiam oblatum slabal polum, illico mente cajHtis per urbis plateas
iTi Deoperperidens, quanto arctiori discrimine con- perque loca petrarum abrupta, et monuraenta mor-'
fligendum sibi cognovit,tantq atteritiorisolliciiudine, ttiorum discurrendo terribiliter perstrepebat, et ta-
ad victorire suaeducem Christum se contulit, foris inen ita stupidus, nulli fuit periculosus. S#pe qiio.-r
patienlia, precibus inlus armatus, foto videlicet spi- qne sic evagafus est, ut per cacumina turrium cur-
ritu illi inhaerens, ctijus amor aiiirnum dcljniret, " rertet, et prrecipitium minime toleraret. Caeterum vir
dum Crudellspoena covpuslaniarct. idem callem piae conversationis recte' gradiebatur,
CAPUT Xli. et missaruro officia caeteraque Ecclesiastica strenue
Emmerammi corpus seculum. — Interea quinque pertgendo, cb&ritatismunia cuncta, quantum valuit,
carnificibus ad secandum meffibratim atque arlicti- adimjjlevit: hoc tantum solum usquead finem vitae,
latim tanti sacerdotis cbrpUscuIum, ut bestialem ut nobis aestimare conceditur, et pro exemplo et oro
tyranni animum multiplici vulnere pascerent, elc- humilitatis cuslodia, pertulit.
«tis, divisa esfsenlentia tortorum: Quippe duo ex CAPUT XIII.
ipsis, detestantes tam crudele officium, veniam po- . Emmerammi sepultura. — Interea locorum incolae
stulabant, ne proillo facinore puniret eosjustitia, preliosa martyris membra humanitate compun-
ad quod non voluntas, sed Domini sui cogeret sae-, cli in arborem, quae Spina Alba vocatur, collecla,
vitia ; caeterivero yana pro veris aestimantes,Manus, dum conderent, conditisque non diu recessissent,
inquiunt, impudice mulieribus-insertas, ad deter- duo pulcberrimi viri antea non visi viam regiam
renda incestorum facinora praecidi oportet. Itaque equitantes de utroque arantes laiere, pro membris.
digitorum articulos vulneribus numerant,' et simttl (Q beati pontificis, ubi posita. fuissent, conveniebant-
nata dividunt, per tempora morti moras facientes, Quibus in arbore praedicla monstratis, videntibus;
utamarior per tormenta veniret. Sed cur moratur cunctis, illuc pervenientes, subito non comparue--
hic facundia, ubi lbcus est voci.suspiriis interclu- runt. Hac disparitione, qui prassto fuerant omnes
sae, non compositionis arte depiclae?Ergo pedibus et stupefacti, ad arborem illico convolantes membra.
manibus abscissis, luminibus effossis, auribus arripu- paulo ante posita non invenerunt; factique sunt
tatis, naribus truncatis, tandem pudicitia martyris hujus rei tesles et notitia et novitate pene oinnes,.
est invasa, et secreta pndoris detestabili sunt acie qui ejusdem loci fuerant habitatores, consulente di-
recisa. lnter quae omnia in laudem Creatoris, vox vina dispositione inembris illis preliosis,, quae noni
quamyis modica, Davidicuftimelos excrcuit. Quo ip- amittit in sanctis etiam cap.illum capitis (Luc. xxi). .
si invidentes linguam radicitus eyulsam i-esecave- Dum haec geruntur, qui circa sanctum Dei fuerant,
runt, relictoque tam multipliciter caeso recesserunt.' tollentes eum de certamiiiis campo, in plaustro po-
Ipsc vero-Dei beliator in eodem victoriae campo nebant, perducturi eum in villam Aschehn, quae di-
cruore involvebatur, donec socii beati viri e late- stabat inde xn milliaribus, ubi et ecclesia fuit B. Pe-'
bris et angulis emersi, fcum vicinil mulieribus cau- tro apostolorum principi dedicata, ne iti vilibus.
sa humanitatis excitis,.aderant. Quos adesse cogno- D I rusticbrum casis, tanla talisque persoua deficefet.
sceus, aquam ad refocillandum pectus requirit. Cui Proinde^muliercs ex yicinja collectae, et vii_ circitcr
Yitalissupradiclus presbyter : i Mirari satis nequeo, ducenti, venerabiles exequias prosecuti, viscera
cupctis pene rnembris amissis, atque ipsum lucis commiseratioiiis votis indulsere fidelibus. Emensa.
. men egressurus, quidnam potum exoptes; quasi jam magna itineris parte,.in campura quemdam gra-
dslaiiiataemorulis vitae.fruilurus, cum lot cruciali- ttiiiieum tribus iiiillibus distantem a vico Ascheim:-
bus exhaustus, finem doloribus, potius quam spa- peryenicbant : et ecce transmigraturus ad coelestia
tium exoptare deberes. » Ad haecathleta Dei.tam beaius pontifex voce qua vaiiiil ejulare ;c'oepit,tu-
m.agnus ad prosternenda in subMitisvitia,^quaro in- nuens horam vocationis suae advenisse. Quod qtii-
victus ad patienda torraenla, spirituni collegit, et -dam commeantium subtiliter discernejis",ul de plau-
animosam virtutem rationis, partb quo potu.it cor- stro levatum .Christi niairtyrem diinitlefent lelluri,
poris nisu erexit, tempiatuto robur mentis gravius cum praemonuisset socibs, mox herbidq in aprieo
ferens, quam membrorum sectiones. > Impatientis loco tremebunda religioiie resolvi cqepit.In exila
est, inquit, cqgente jjofore, qiie.mpiam yelfo metas vero sanctre aniiria. illius de __gyptq_ujus mundi,..
vifceprrescntis erumperb, ct concessani poeniieiitire lucem quasi lampadis immensa. ex ore sancti yiri..
985 MEGINFREDI MAGDEBURG.MAGISTRIVITA B.'EMMERAMMI.' S3_
processisse, ecelumque ipsum penetrasse,, cuncti A j . • - CAPUT XV. -
assistentes videbaat, tantaque vis jubaris erat, ut Cgrnificum pmna. — Quoniam de exercitip. cevta--'
intuentium oculos quasi fulminando reverberaret, roinis poiitificis atque triumphq cognita et.credita
"pavorque membra eorum tremore concuteret, ut vix contexuit oratio, consequens esse videtur, quis re-
bcati viri corpus in plaustrum atiderent r.eponere. rum iinis persecutores ejus praesenti.aliter.ceperit,
Ilaque inde digna patre reverentia ad praefafum As-.- enarrare; quatenus et hrec cognitio et fraenet impro-
cheim perductum iii- ecclesia Beati Petri apostoli, bos,, et tueatur prqbos; dum non audent isti, quae
confavent-ibusejus locl piipulis, debito sepelierunt yolunt; et non patiantur illi, qtire non debent. Sicnt
honore. Sed quoniam ej'us . resurrectionis d.iem superius diximus, quinque sunt electi, qui eum tor-
neatissimus pontifex praestolari minirae voluit, exi- querent, ex quibus duos facinus terruit, tres yero et
gente justitia, ut quos fidei gremiq nutrierat, eis ad audendum et ad perpetrandum scelus foris, im-'
quoque sacrl eorporis patrocinaretur reliquiis, cce- psrium seniqris incitat, atque insita jnedullitus iniT
pit orbis natura moveri, atque elementorum violen- quitas exactiil. Unde limidi duo illi, preces.pro his,
tia tanti sacerdotis nutum praedicare; nam coorta su- fundenle sancto martyi'e, venia donati, in pace de-
bilo ventorum procella, lucida regio poli nubibus. duxerunt tempora; reliqui vero intra septem dies
oMucjtur; et contenebratur coelifacies, mugitu to- g1 spiritui cui servierunt in mundo traditi, alque borri-
nifrui,<fulguribusque, mortalium corda terrentibus; biliter diuque vexati, tandem quodam intempestae
dissolulo interim in pluvias et defltientes amnes noctis silentio in deserlum rurint; ubiperloca con-.
aere cojitinuis quadraginta diebtis. fragqsa et inaccessibilia lympliaiido perierunt: ne-
J que postea aliquo in Ioco velvivi, vel defuricti com-
CAPUT XIV. • ... paruerunt;" duplici contritione, slcut ait prbpheta
(Jerem. xyn), contrili. Sed ef Lambertus eofum
Ejus transiatio. — Tunc sicut in angustia sem- doiriinus, cbnsurgente contra eum.nata ex sceleribus
per humanum genus de insuetis attendi.t, etde pe- suis occasinne, pei'petuo damnatus exilio, pfocul a
riculis fequirjt, consulta est divina pottentia et pie- suis dfgnb despectu evanuit; hac in posteros ha>-
tas exorata, donec visu nocturnae revelationis de- redilate poenarum relicta., ut infra paticos annos
claralum. est, deberi felices reliquias festinato ad immature morlis falfiepraeeisi, pene omnis vita diffi-
urbem Ratisbonam inde transferri. Unde primates culter extorta, pro innocuo martyris sanguine discef-
ioci illius adunati, sublatum a sepulcro venerandum perentur. Qui vero siiperesse ppterant, vel adhuc
corpus ad Isuram fluvium riavi impqsuerunt, accen- supersunt, eadem infelicitatis forma miseram testan-
sisVjuxta Teligionis modum, caereis. Ibi cum de-SC tur prosapiam, et calamitosam brevitatem imbecil-'
fluum iter, amne in propria ruente, sequerentur, lis vitae suspiriis debent potius quam usibus. Et
per .ostia ipsius ad Danubium intraveriirit. Inde quid mirum? si consanguineos ejus sanguis inno-
contra ortum fluminis enitentibus, quod sine magiip cens tetigit, cum et aedificia ipsius secundum illud
labore consuetudo natuj-aenon praestat, tanta celeri- prbpheticum:;« Fiat habitatio ejus deserta, et in ta-
late res immobilis contr,a mobilem meritis martyris bernaculo ejus non sitqui inhabitet (Psal. LXVHI),>
propellituf, ac si velum yentus post flumen intende- damia impietatis ejus tulerint; ita ut virgultis ef
ret. Auxit hunc stuporein in eo comitatu res admo- urticis ascendeniibus ruinosa deforriiifate delapsa
dum mirabilis, setLtamen sancti viri moribus com- humana conversatione sint incqngrua, damnabiiem-
parabilis. Nam sicutillein hocmurido conversatus que a'Cdetestandum hominem, et jairi insensibilium
inter grassantis stultitiae turbines, nec ignem su- neglecta figura declamef.
perni amoris, nec veritatis lumen amisit, ita candelae CAPUT XVI.
juxta sacruin illius corpus accensae tempestatum Miracula. — Diximus de insensati hominis sedi^
flamina atque imbrium flumina jugi sereno despexe- bus et loci ipsius aedibus, quia desolaiione visibili
fant, consalutantibus tam clarum signum, et conju; -- testentur invisibilem ejus interitum; deinceps di-
bilantibus utrisque littoribus. Hac alacritatq urbem cturi sumus ex adverso quanta gloria polleant area
praedictam ingressi, obviam habuerunt sacros clerii certaminis beati viri et locus vocationis, tit, dum lo-
brdines, et praevia religionis vexilla, cum reiiqtioi cbrum illorum reverentia praedicatur, quo incolatu
processionis ritu, principemque Theodirin pfovhicire: martyris anima tripudiet, conjicialur. Ergo ubi in-
cum optimatibus, effusa in adveiituni sui patronii cisus est felix sacerdos, lbcum illum haecsolemnitas
tbta regione ; quorum bymnisonis yocibus tellus vi- ' colit atque hxc immunitas tegit, scilicet ut in altitu-
debatur esse conctissa. Itaque. in Beafi Gregoriii diiiem cubiti unius excretus eminentiasua; iidem
[Gebrgii] martyris epdesia,. quam jpse quondami ibi sperandaevettiaepetentibus promiltat: tum prae
orationUm familiaritate ffequentab.at, solempni cefo-- terea nescit jura saevientis aufae, rieque nive candeT
britate composito truculentia" furentis atirae quievitt scit, nec autumno flaccessit; -nbn' feieme gelaluf,
reditque pax retheris et arbitrium luminis'. Traditurr non aesfu tbrfetur; solum vernale dfccus, et seittper-
auterii flrmaque assertione probatur, quod in "illai iirentia gramitia, cespitem jllum jucundum praebue
vja, qualevatiis a"riaVi ferebattar ad ecclesiam tfi--' runt: uride etiam fidelium plebs vicina; ecelesiaai
girita signis divina eum 'pietas clafificaret. ibi .ob frequentes votivrfecoiigregationis accessiis, iu
S85 ARNOLDUSEMMERAMMENSISMONACHUS.— NOTITIA. 98.
lionoreni ibidem tiiumphantis martyris constiuxe- A libera,, dum praetereur.libusbac et illac mifaculi sui
runt. ProindeTocusubi spiritus ejus shleream pla- stuporemingessit, causam pariter siiae'viriditatis,.et
gam adiit, multo tempore neglectui traditus, et pene, niemoriam obiius beatimai tyris edocuit. Quapropier
obliviorieobsoletus, hocmodo digriitatera suam via- el ibi basilicam posuit iides, qualenus'efficacius
dicavit. Hiemali tempestaie,. sicut natura est Ger- animaretiir spes, quae in ulrisque locis ita votbruni
mariire, cum totam terrae superficiem nivium operi - fructibus vigiiit, ut si numerari deberent, numeran-r
ret immensitas, sola corporis areola tali conditione tis iridustriam pj'emerent.

ANTEMEDIUM
SyEClTLU.M.

ARNOLDUS
EX COMITEYOHBURGENSIEMMERAMMENSIS
MONACIIUSET DECANUS.

NOTITIA I"N ARNOLDUM.

..&TAS, PATRIA, NATALES, RES GEST/E, SCRIPTvV.

(Apud PERTZ,Monum. Germ. hist., SS. IV, 545.)

Arnoldus, ex nobili gettere ortus, quippe qui B pcrfectumr eliquit; qnqd a. 1050 dcmura Burchardo
avum materiium Berliioldummarchionem, paternum abbate coiisiiluto recepit (!•), iieqne tamen .staiim,
Arnoldum virum nobilem ipse dicat (1), in S. Em- cum aliis coiiimunicasse videiur (5). Sancti enim.
raeranimi monasterio Ratisboiiensi educatus et mo- miracula se scriplurum esse jam dudum yoyerat.
nachum professus, primuni Romanae antiquitatis- (6), eaque parliin in antiqua Yita riarrata , parlim
scriptoribus legendis operam navavii, poslea vero postea Ralisbonae acta Vilaj illi adjicienda duxil;
eodem modo quo Olblonus a liiteris .saeclaribus iii quibus eonscribendis eum a. 1055vel 1056.occu-
transiit ad divhias. Quibus studiis irabulus et . ve^ patum videmus (-7). Quo finilo, utrunique lihriiin
nuslo sermone deieclatus,» Emmerammi palrbni Burchardo abbafi inscripsit. — Sed niox.novum (8)
sui Vitam inculta et rusiica esse scriptam oralione: suscepit Iaborem, et devoiionem erga sanctum ut
doluit-; ejusque emeiidandae.cousilium. cepit. Sed. oslenderet, cultores ejus celebrarc sibi proposuit.
fraifes venerandanj anliquitatem ab homine ntiva- Primum igilur acta Wolfgangi episcopi et Ramtioldi
rum rerum , ut iis. videbatur, Slndioso tangi sacri- abbatis narfavit, et res Ratisbonenses, quas cqm-
legium rali, ut Arnoldus in exsiliura mitteretur, perlas habuif, meinoriae tradidit. Postea cum dia
apuil abbateni egerunt.Iiaque-iirSaxoiiiam jirofe- logi formam huic libroimposuissct, latius vagalus
clus, Magdeburgi Miegiiifredum (2) scliolae magi- ^ cst, et ab Ammonicio illo, quem secura loqueiite.ii
slrtim araicitia sibi coiijtinxit, qucm ut Vitain finxit, admonilus, res diveisas, bisloriasvarias ct
iHamde novo Scfiberct precibus suis permovit; id' niultiplices, iitColleclii nomiiii sibi imposito rcspon;
qubd ullimis Heinrici II ariiiis faclura esl. (5). Post derel (D), undeciinquc collegil; nulloqiic cerlo or—
tres annos ad moiiasterium-reversus (5), Opus im-- dine diictus (10), modo hrec , modo illa in schcdas-
(1) I. 15. A. Berhtoldo genus comitum de Cham nequi-bril, eum id llcinrici II tempore, i. c. aiile;
ct Vochhurg deducitur, quo factum est ut, eliam a. 10!a4 susceptuni anno ilcmiim 1050 accejierii,
Anioldum ad hauc familiam multi rcferrent, — Ipse (5) iriadveniu vestro—veniilibeHus: ad Burchar;
1, i.5, nepiim noitiiual, quaeAdabaniroo nobili viro, dum.sci:il)it,,Hic vcro a. 1056, cx Apgiensi -nibna
rittpSerat. . slcrio ad Ralishqiienscm abbas yenit.; v. AIJII. &
(2) Etimdem csse qucrii Trithemius riiagisirum Einmeramnii iriiri. Mon. SS. 1, p. 9i, Hcitnaiin-
Fuklciisem fuissc ct Chrqnicon Fuldense aliaque. Contfact., a. 1050.
roulta sciipsisse dicit (Chron. Hirsaug. a. 980. I. (6) II, 52.
P..I2.8), Ca.nisius^H.-Prief.), Vossius (de H. L. H, (7) In sectindi libri a. 1030 et 1057. scnpti jirae.
i%) aliique puiarunt;. sed C. Suyskeiius (Act. SS. , .faliQne. dicit, : gtiem prwterilo anno de miraatli^
Sepl. VI. p. 450)' rccte"monct, huucseeuiidu.ni Tri- conscripseramlibelliim.
tlieinii calatlos (p. IS5) jama. 1010. objisse. Tn (8) Epist. ad Biirc.biirdum. v'
Necrologio Fuldcusi vero inter a. 1000-1050,nullus D (9) C. 55;: nhnc reslat ut sc.cundiininomciiiitum
Meginfjeilus occurrit.VNescioan- Tiitheiniussua ex o Coilectiti, quai pasthinc colligeitdu sint diliijenlet
iiigenio linxerit. subscribantur: cf. c. 69. . ...
(5) Arnoldi cpist. ad Burcbardum. .;' ".. j (10) C. 50 : per varieia-
opttsculitm.,-..qiiociinqiie^
(4)Tta epislqire yerbainiciligendaesse puto. '_fam leinsenleutiariiih vagaiiiin.fue.rii.,. .'...: .
tribus annis opiis absolulum esse , Arnoldus dicere
987 ARNOLDI EMMERAMMENS.SMONACHl .8.
retulit. Qua in re aliqua.udiu oceupatus fuisse vi- A j mum pevtinentium facta est descriptio(_7). Prreter-
delur. Nam paulalim et tarde opus processisse, ea. homilia De octq beatitudinibus et S. Em-
'
ipse indicat (11). Cum Burchai-tlo abbate' inilium mei'ammo ipsi tribuilur (28) , sed rectius ad
fecisset, sub Udalrico ,, qui illi a. 1057 succes- alium ejtis nominis scriptorem referri videtur (29).
sit (12), alteram scripsit partem (15), alia aestivo Arnoldus jam ante mCdium,sreculum xi obiit,
tempore (14), alia festiyitate S. Emmeramini die quamvis, cum libros stios scriberet, juvenili florC^
22 Sept., aj)j)ropiiiquarite (15) exaravil; re quadam ret aetale (50). Nam Othlonus, qui jaimantea mona-
jam relata, Engilmarus episcopus Parentihus, quem sterium intr^averat et post annos "aliquotWolfgangi
a. 1057 Germaiiiam Visitasse cottstat, adveiiit scri- Vitam scripsit, Arnoldi superstitis nullam facit
piaque comprobavit (16). Mullas igitur res notatu mentionem, iino mortuum aperte eum designat (51).
valde dignas collegil, quippe qui ex familia nobili Arnoldi liber monasterii muros nunquam trans-
oriundus el in ilineribus,quaei)i SaxoniametPantto- ] gressus esse Videtur; certe praeter Olblonum nullus
niam (17) suscepit, versatus, alia ipseyidisset.(18), medii aevi scriptor, quod sciam , eo usus est. Sae-
alia ab amicis el hominibus diversis accepisset.(lD). culo xvi vero Aventinus (52)'et Laurentius Hoehwart
Primo libro praeter Aribonera etiam S. Bonifacli Vi^ (55) jdura inde hauserunt. Canisius a: 1602 opus
tam exscripsit (20) et varia monasterii diplomata R ex codice , nisi valde fallor, autographo luci dedit
(21), chroiiica (22) aliaque scripta (25) adhibuit, (Ant. lectt. II. p. 1., repet. Basnage III, 1. p. 88),
iisque ita usus est, ut inter gravissimos historire post.quem fragm.entatantum a Mabillonio (Act. vi,
Bajoaricaesit referendus fontes. Sed quod aegrc feri- 1, p. 5 et 476) et Suyskeno (Act. SS. Sept. vi,
mus, per ambages progressus et s.ermone.nimium ; p. 486) edita sunt (54), et haec quidcm ex codice
copiosq usus (24) -, adeo Iibrum auxit et pretiosas S. Emmerammi, curante abbite Frobenio emen-
illas narrationes tantis et tam multis interlocuti.oni- - data. . . . -
bus et disquisilionibus, quae ad historiam illustran- 1. Codex ille inter Monacenses (Emmer. O 5) as-
dam nihil conducunt, obtexit, ut integrum opus hic servatiis, a Cl. Foringer in usus nostros versus est.
nemo legere vellet. Librtim raembr. s. xi accurate exaratum Arnoldi
Quae jwaeter hoc Arnoldus scripsit non hiagni "esse autographqn, emendationes eadettj manu sae-
sunt rtiomenti (25), Antiphonas et i'esponsoria in S. pissime in textuminductie et additiones in margiise
Emmerammi hoiiorem dum in Pannonia morabalur factseaperle docent. Exhibet f: 9 Arnoldi oflieium S.
cbttiposuit (26). A. 1051, ipso, qui praepbsitus corie Emrijerammi, f. 16 breve Arnoldi carmen (55), cui.
slitulus erat, ordiiiante, bortorum ad S. Emmeram- epistola Burchardo directa subjicitur. Fol. 21 sequi-*
C

(11) C. 7,11,61. - ots Augia, quem conservans gratia superna, adaugeat

(12) Aiij). S. Emmerammi
• ' min. 1.1 " .omiifa sibi commissa.
(15) G. 48.' ". / (28)-Pe_'IY,
' 2:<p. 29. In fine hi versus legtin-
(14)C. 21. >.' tuf :
(15) C. 49. Arnolt abbrilpgon'tractat, quem dixerut oon,
16 C. 55. ..••-. Mercedemgrutis monadem dans oclo beatis.
II
(17) pfaef. c. 22. ,
(18) I, 5, 12; II, 22, 46 (Hoc signnm ipsi nos vidi- Sed Arnoldum riori abbatem fuisse, jam Suyskenus
mus et manibus nostris pulpavimus), 4.7,52, 56, 57. monuit 1.1. p. 457.
Gunlharium ei'emitam, de quo c. 61 sqq. agit, ipse i (29) Quod Aventinus laudat opus Arnoldi de SS.
noverat, c. 68. eccl. libfum esse hic editum , jam Pez IV. praef.
(19) I, 7, 8; 15, 17; II, 12, 25, 28, 54, & (Hujus p. VI. pulavit..Nam in epist. ad'Burcharduin dicit -
rei leslimonium perhibere solent fralrcs congregatio- Tum —collegi qui fuerint scriptores ecclesiastici,
nis nostrm.fideles, quilunc forte aderatii). 55, quos deinceps recensel. — Arnulfus moiiachus, cu-
61, 68, 75. jus Sigibertus. de SS. eccL c. 157. hientionem facit
(20)1,1. (Arnufplms monachus , excipiens dc Proverbiis Salo-
(21) I, 5, 7. , .-^ monis convenientioressententias, et litteram et alle-
(22) II, 24. Fortasse Annales
' ' Emmerammi mi- goriam metrico leporescripsil et digessil) procul du-
S.
nores iiidicat. . bio alius fuit.
(25) I, 1: pitdceu , e quibus hmcexcerpsimus; cf. (50) Ep. ad Burehardum, II, 51.
(51) Pfaef. suprap. 525.'Libro de translatione S.
(2-4)Juvenileffi suam vefbositatein ipse arguit II, • Dionysii epistola ad^Leginwardumabbatem a. 1048.
51. Sed : Neque, iiiqiiit (c. l~i),hwc aliler describere' constitutum praemissa est (I. B. Kraus.de transl. S.
proposui, nisi ut fidclium prosinl wdificationi; cf. "c. Dionysii p. 152.), In qua abbatem S. Remigii Re-
56, etc. V mensem Ratisbonam venisse ibique de situ bujus
(25).Aiion. Metlic.-deSS. eccl. c. 62. nonnisidia- ui'bis'plura ex Arnoldi ore accepisse nafratur; sed
' " indicatur. Ceteruin
logum afferl. quo facttim sit tempore non
1 (26);Ep. ad Burchardum; pracf. libr: U Edit. Act. de, narratione' illa , quae inter "genuinos histbriae
;' SS. Sept. VI, p. t'J2. forites•nullo raodq potest recenseri, alio lbco sermo
(27) Ed. Pez I, 5, p, 67 : Anno dbjncarnatione . erit '•-.'
Domiiiinoslri Jesu Christi 1051 , indictione xiy , re- (52) Cf. n.'29.
rum cwnob.iisqncti Emmerammi sub abbateBurchar- (55) Oefeie SS. ,R. Boic. I. p. 161 sqq. 176 etc.
do, ipso jubetile, et nikilominiisArnoldo.prwpbsito 54) AliaJun.Hi.p. 415,420.
eas disqhirente , fralrum cmtu familiaquc probante , (55) Hoc PezIV, 2. p. 57. edidit, I. B.-Kraiis.(de
•
prwsens descripiio facta est. Hunc al>baiem.misitno-- transl. tab. XIII.) aeri incisum exhibuit.
989 DE MIRACULIS S.EMMERAMMILIBRI DUO 990
tur Meginfredi Yita S. Emmerammi, f. 55' primus Ahujus autographon habebat, alibi eum invenerlt
Arnoldi liber,- cujtis ultima verba recentiori roaira oportet. Jam mediosa.culo.xvni nullum ejus exera-
(s. xv) in ima folii 58 parte adjecta sunt. Nam quod. plar jn S. Emmei-ariimifuit monasterio (57).,Quae
qjiaternionem complfebatfolrum -cttm his lineis ex- cum ita sint et cum etiam codices Admontenses-
cisum est; id quodjam s. xv factum fuisse, pagina- mbr. s. xi primum tantum librura exbibeant (58),
rura ntimeri. hoc tempore ascfipti ostendunt (56). alterum cxCanisii editione exprimendum feci.-
Secundus liber ari hoc volumine unquam compre- G. WJVITZ.
hensus sit, dubitarinj; certe Canisius, qui etiam
Loca nonnulla libri primi, apud Pertz, ut' minoris momenti, decurtata, ex Catiisio [Antiq. Lect: Edit.
Basn. .iH,,105] restituimus. EDIT.PATROLOG.

NOTJ!..
(56) Fol. 58. enim "signatum est 77, quod excipit R (59) Id est esoj IIC.TI.I3.
78. nunc 60, in quo Tractatus gente constanlis ve- (40) Siawnrns,praepositus.
nerqhdi sacerdoiis de passiohe et gtoria bedti Etnme- (41) In quatuor hujus carminis angulis JJJOJJO-
rammimarlyris (Pez IV, 2. p. 25.) incipit, quem f. ' gramjriata picta srint : Emmeram, martir, Arnult,
66. Arnoldi homilia supra memorata sequituf: Fqlia martirum palma, e.t quarttim- quotl Gebeliardus le-
59. 64. 65. et reliqua s. XV. adjecta siint;v.Arc&iv. gendum esse videtur. lis praeter qtiasdam mysticas
VIII. ejcplicationeSeliam hi versusadscripti.sunt: ..
(57) Y. Ratisbona monast.- ed. 4. (1752) p. 112. LaudibusHei[ritrammilibrosli] os edidit almi
Codd. S. Emra. 0. 4. et 0. 5., qui primuffl libruui Arnolt peccator qui m arator:
coi.tinent, s. XV. ex autographo exscripti stitit. Cod. Abbds Burchardus episcopus et Gebehardus
S. Emm. Y. 4. s. XVII. chaft. q[uaedamex Canisii " Designenl tempus, quibiis est pulcherrimus usus.
ediiiorie habet excerpta. . Denique in iroa parte ad dexferam haec leguntur : ,
(38) Archiv. VI, 172, 174. rizie (?)conpinxithic et moiiogrammatafiiw,t:
391 ARNOLDIEMMERAMMENSlSMONACHI 992
AD PROVISOREM SANCTI EMMERAMMI QUIB DEBEAT EI VEL RATIONI
Domno BunciiABooad optima quaequehaud tardo; A quo innitebar, baculus arundineus versus est mihi
pro paterria quidem dignitate reverendo, ac pluri- in cblubrum, ita ut fugererii.Inde absterritus subduxi
gena probitate diligendo, -ARNOLBBS, adprime sibi me, qtiibus eatenus ob gloriolam seculi adhesi, ii-
utpote abhati exin ceteris merilo suppositus, yeruii- " bris paganis, et saniore cohsiliq inplicabar ^divinis..
tamen rcbus monasterii prepositus, quicquid fidelis Tunc primum cCepidiscernere, quae distantia es.set
doniino SCrvus,seu magistro discipulus. inter lucem et tenebras, inter Domiiiuni et Belial,
Inprimis cum beatissimi martiris Emmeram- Tum quoque "adme aliquantulurn reversus, ex parte
mi patrociniis non ego solus, sed etiam me- collegi, qui fueriiit scripiores ecclesiaslici. In quo-
cum ejus generalis monachorum coetus gratificatur rum varietate pulcherrir.ia enolavi beatissimum
Deo, anlehac misericordiam suam multiplieiler par- Christi cqnfessorem Hiladum, alli cordis virum;-
vitati noslrae impertito, nunc vero solita clementia quam longe sit a leclione siiiipliciorum fralrum;
cii'ca nos manifestius uso.— in hoc procul dubio, Ambrosium, quam diserlus etbrtriodoxus; Joannem
quod vos lali de loco deslinavit ad nos, in quo jja* Constanlinopolitanuin, quam jocundus ct aureus;
ctenus ipso donarite et sanctissima Virgme Maria Gregoriuni Nazazcttura, doctor qtiam * mirilicus et
adjuvanle abtindanj palres ac fratres, siye apud Do=- anastasificus; Hieroniniuii), qiiam,br«vis;cl»rectus;
minum ^sive apud seculuitt.valde nobiles et lauda- ,R ,B Augustinum, quam.facundus cf p'fqCiiiidus;Grego-
biles, qui cum ralione sua noverunt et alienatiactare rlum papam Rornanuin, qtiam dulcis et clarus; Ysi-
— unde et ego ullimus verae rationis alumiius,
pro dcr.uro Hispanum, quam succinctus et distinclus. Ili
hac vestro sub regimine probanda, occasionem siquidem et horum precessores vel successores 3
sumpsi ac flducjam, presentem scribereepislolam,. . .valde vener.abileset ttliles operatores * jam babtin-
quae quamvis inscitiae meaehistoriam partijn videa- danter hauriebant e foiillbus Saivatoris, quaedulcis-
tur continere, tamen in vili sceroale prenominatii sima carit.ale propirtnrent nobis. Quoruni ctiin le-
necnon sepa nominaijdi patroni nostri dulcissimse: gissera opera, qure periiissirais probabiUa, mihi vero
tota famulatur memofiae. Igitur libris in divinis le- pro captu meo vi''_banlur etiain 4 mirabilia, aticto-
gendis et inlelligendis, peccaljs raeis facieulibus,, ritate sjmul et yenusti sermonis dulcore delectabar,
admo_li]mfui segnis, et ut yeruni fer, .aiihuc non1 Sed coritrario adrijodum aroaricabar in gestis vide-
sum indemnis. Cujus e.mendationemvicii ul cetero-: licet doisiesticis,clarissimi palroni r.ostri Emmeram-
rum cum habere possem exeniplis majorurn, irqp.e- nii 0 martyris, dtidum a quodam, r.rii se Cirinum,
dimento erat nolle, et abusivum illud quod dictii/tt idl esl * heredem4, liominat, Frisingensis ecclesiae
neglegere. Quadam autem die quendara e iratribus,, r, episcopo, ut puto recle scriptis, anie nqs.autem
concretum et conscoiaslicum metim, presentc me,',' raajorum neglegentia deprayatis. Quaecum, abbate
aculeum mortis contigit obire. Is ergoin ipso mortiss id penile fiefi' permittente,, .simpliei aiiiriiq emen-
'
articulo quid viderit, eliam 110)1 loquens astantibus
s dare vellem, et in "confusionem loci nostri
patefecit. Nam cum leyatum e lecto hunii depftsuis- diulius incorrecla stare nollem, consurgurit, adver-
seraus, primum brachiis quasi contra aliquem r«- sum rae qtiofiindam aniriii fratruni dicentium, haud
mctatus, .demuni ad sini.slrarn acutis_ime flectens s equum, a me diclis. aptiqriilatis quid addi "velminui,
Jblutus, adeo abhorrebat a Tacieinimici, ut oculo- maxime cum liaecperitibres omiserint. Qujbus vi-
r jm versione capilisque avefsione ac inpulsu, utit delur probum" meapte sic temperare responsum .
gestum exprimam, capitali, pene loco sibi astaiites :s Quar6 illi hoc fecerint, immo quod utile .fuit bac 6
propelleret; et ut palesberet1, quantum lides Christiti in 6 parie 5 non fecerint, a viiitate mei temerarium
valet ubi meritum habel, quanturiive deest ubi )i est discussum iri. Hoc tantum dixerim pace eoruni
inorlua est, nisu quo potuit dexifam mantim exten-' 1-'' ei omnium bonorurii, quia non solum novisvetera
dit, sigiium salulis facere volens; sed cxprimere e licet mulare, sed.eli^m, si sint inordinata, penilus
minirae valens, subita concussione coritreinuil, ac ic abjicere, sin verd ordinaria sed minus utilia, cum
_),rj veneratione sepelire; el quia dispensatione divina a
pallore obductus irriguil; sicque exalavit. Nos yero,
singultibus psalmodiain intercipientibus, omnes pa- 1- pfecedentibus muila relinquuiitiir sequentibus, in
i«»er in luctum conversi sunius. Quis enim ibi non m quibus possint mereri alicujus aut admiss.onem
1- aut remisslonem .peccati. Quod cavendum hujusce-
fleret, ubi quisque inflimitalis proprire intra- con-
s, modi simplicitate, seu, quo verius dicam, stoliditate,
scientiam commonitus.vix effari posset pre fletibtts,
cum et egc post anitos aliquot, teste Christo, liaudid etiam rustici JIOS" monent, qrii peccare illos putarit,
absqiie gemituet flelu hec scripserim riiemoriaequeie qui arbores succidant; in quibus pagani auguriari
Iradiderimy.Jiiveijis namque floridus, frater etiaro ni solebant. Quidplura_. Cedens einuiis ad tempus,
ier per abbatis imperium abripui me in Saxoniae exi-
coretaneus.in puerili, lascivia couseritaneus, super
'
•'.-'." YARI^ELECTIONES. .
1 patefaceret pon:. 1., 'superscr.l.^ 3sequaces superscr. preeessores.vel successor.es I.
patesceret
* Hmc veiba pust ddd. 1.. ? E. I. smpius. 8 ppsladd. i.
 935 RE MIRACULISS. EMMEHAMMI LIBRI DUO. 994
lium , partans mecum jn libello suo sanclura Em- A inefaa:! et iiiteritus pnteo ejecta, renatabat, nemine
yierammum, qui suum me voluit esse servura. Ibi ducente, inim.o Domino regente. Tum cursu p>.ospe-
simulando me scire quod nescio, Meginfredum, rato tertia die advehebar Pannonire solo, Quanie
Parthenopolitanum magistrum, pauculis beneficiis Anastasius archiepiscopus (45) cetetis suscepit hu-
paravi mihi amicum. Hunc dum audirem frequen- manius et affatur familiarius. Is cum teati Emme-
ter disputare sapienter, mirabar ejus ingenium ; ex . rammi veterem illura et viciatum legeret librum,
quo et ipse agnovit meujn studium.Tijter familiares materiam probayit' cum sententiis; sed harum sc-
,autem conserroocinationes stilum ejus agnoscens, fiem cum v.estereprehendit prvdere falionis. Apud
et propositum lixtim animo tenens, postulavi abeo, quem sex- ebdomadas mauen , memcrire sanctis-
qub pro pignore amicitiae novum patrqno nos.tw simi patroni antiphonas aliquantas cura rcsp :ns!>
librum miuus pigritaret cudefe. Quod cum ille ren- jriis composui (44),- non tam fretus. ingenio, qi.am
iiueret, quasi suae. non esset pqssibilitatis^ et egq dedito -laudibus martiris animo. Has prcfatus epi-
opponerem.debitum caritatis, ipse vero majo.ri ex- scopus monachos el clericos suos fecit discere, et
cusatione nostris id melius assereret convenire, et in ecclesia die ipsius natali publice ci_Ie-jrare; se-
e contrario referrem, pene eSsc naluralecives civi- cundum 8 quod 8 scriptum 8 est 8 :Recedarit 8 ve-
bus invidere :, tandem viclus, yoluntati meae, immo. tera 8 de 8 ore ' vesiro 8, deponens veterero illius
beato Emmeramroo animum substravit. Ut autem cantum,'quera nostri potitis cantantex antiquitatis
acceleraret me rogante, respqndit serena froute, usti quam ullo auctoritatis ausu. -Ili* Ua^cqni-lqm
summa diligentia in laribusprobandum,.qucd exlra gestis in Pannonia, et legatiorte, pro qua directus
parietes rau.ltorura octilis forfetpresentandum. Hac, eram, peracta,-NoTiciim repetii, et in ea revisens
ut opinor, occasione tribus annis opus mihi caris- Ra»is onam, satis karitative suscipiebar a Aatribus,
simum remansil injierfectunj, dum temporibus quibus et hoc dignetui reddere Dpmiiius. Jiic cum
Heinrici au.gustissimi imperatoris esset coeptum. de sancto Emmeramn^) dulce clarumve quiddam
Regressus ergo *admqnasterium e Saxonia, fere- autaudire autvidere summo.desiderio' quaeritarenr,
bammecuni bealissimi martiris ymnum, quem mihi per somnuni visionem accepi talem. Beatus Emme-
pro arrabone libri saltim vej versiculum poscenti i-ammus palUo viridi quasi velatu.s, meridiana paitc-
prefatus magisler nietro composuit Saphicq. De- ante-fores ecclesiaevidebatur milii jacerein. lecto
mum Chouonrado impcrante,- et nihilominus Heiii- bene acdecenter ornato. Quem ut frafres ecclesiam
rico filio ejus regiiante, Gebehardo autem secundb intrare volentes viderunt, timore perterriti recesse-
RatisbOiiensem ecclesiani regenle, in adventu ve- runt. £go autem solus relictus> adeo fui curiosus,
r
stro, srepissime oplatus atque diu expectatus venit ut ad gradus juxta tres arcus flexis .genibus in eum
libellus. Cujus uuiversilas beato deputettir Emme- intenderem, donec vulium delegeret, ac 8 Latino
rammo, materia Cirinq, renov.atio Meginfredo, exa<,- serraone diceret ; Tibi coiicediiur- videre faciem
ctiopeccatori Afnoldo, ususocuium irividiae8 nori tiieam; quia in laudibiis meis sudasti. Ctijus cum
haberitibus, vitae premium. omnibus ejusdera Dco viderem valde carididam et splendidaro faciem, ijul7
dilecti martiris memoriam exeolentibus. Pro cujus latenus dicere
pqssum, quairi magnum cordi mco
cultu mea exhibitirine inodico 8, debito sui perma- fuerit 8 jubilum. Hoc iaiituin lacitus mecura repula-
gno, quid mihi acciderit vel qualis consolatio eve- bam ' • Foflassis in die novissimo pro me dicturus
nerit, paucis edicaih. Erat qtiaedam necesvsitas,pro est Christo : Domine, da tnihi hunc peccalprem. t
qua in Pannoniam me difexerat meus abbas.VCum- In quo tuuc experrectus, et adhuc, ut veruin fateaiv
que pei'iclilarer sepitis in profundis Danubii decur- nequam ac non rectus, ne jucuiidae yisiqnis gaudia
sibus", apud Pogicam (42) caribdin, ubi esse yi- jnepediant peccala mea, apud eum, cujiis melior est
detar mortis hospicium, maxinium experiebar pe- super vitas roisericordia, optinere cujiio prece ver-
riculum. Ibi' eiiim nautae raajorCs arfipientes stravnecnon patrum et fratrum oratiqne contiiiua..
remos, quasi viribus suis navim evecturi 8 de abru- D De cetero quod instat, epistola conclusionem postu-
plo fluminis, in tantam venere desperationenj, ut lat; iti qua vos ignorare nolo, quod antiquus. 9 ope-
mutuo se intuentes ac nec rauttire valentes, pre . ris htijus scriptor liijrum ^uiam iinit in eo,
quod
fimore mortis penitus lrriguissent. Tunc bsculatus volumini demiraculis beatissimi mar-liris, hoc 8 et K
criiciculam, quam habtii ex cervicibus pendeutem, anterioribus tribus diligentia mea enueleatius pdsi-
reliquias martiris de cambota coiitinentem,, c.ogita- tis, pro capituio datum est.quarto. Qua. vero seoun-
lionesTiujusmodi intra me_volverecoapi: Putasne , tiir, auctoritate vestra contra a.mulos defendendus **M
late notus patronus hodie njihi erit per salutem hic' * humili asscripsi stilo, uno 8 tantum s OTdine8 j)re-
experiendus7?Mox navis ceu aliquo minitante tre-r postefo 8,-ob 8 similitudinem 8 rei 8 interposito •»
'
VARI_3 LEGTt.ONES.
p: c s. et veste r. e corr. aliis erasis 1. s post qdd. I. s antiqus i. 10 use corr. 1.
- ' ''" ' -
." > ^- . NOTJE. .
"
(i%) ApudPogeri. ,. - Acl. VI, I, p. 72 sqq. , ,.
(45) Strigoniensis qui et Austricus; v. Mabillon (44) Y.ActaVSS. Sept. yl, p. 5,12,.
995 ARNOLDIEMMERAMMENSISMONACHI 99,,
prq inemoria mei et eorum qui mecum in mona- Ades prqpagandas, yita-vestra yigeat, dignitas pol-
sterio memores esse potuerunt factorurii ob Christi leat, paternitas
valeat, Dbmino donante, Anien.
martirem signorum; Ad qure et ad ceteras ejus lau-
(45) Explicil epistolaris dpologia de ratione vel veterum immutalione.
'
CAPITULA LIBRI PRIMI ,».
4, " De episcopis vel dticibus Paguarim;et de hereti- toties precibus el meritis beaii Emtneramtni libe-
cit per sanctuni Bonifaciuni ab ea expulsii, necnon raio. -
miraculis ad sepidchmm beali Emmerammi fre- 10. De quoduiri demoniico a legione tniserabililer
'"
qttentalis, atque de secundd iltius trunslulione. possesso, cui gralia Sslvaloris mirabili:er salutem
2. De muliere' adnllera, qum martiris ecclcsiam in- reddidit qd memoriamnarlirit Christi.
grcdi nullutenus poluit, antequam per confessionem 11. De qiiodum stirpigena Lahiperti tyranni, qtii
ad pwnitentiam s_ purgavil. •
una hora bina cwcitate prohibilus est irigredi ec-
5. Deliomine a latronibus capto, et bis venundato, clesiam martiris Christi.-
qui post exilium trienne patriatri revisens, cum 1_. De miseriis queisusqtiein presensafficiuntur ho-
grandi triiraculo se presenlavit beato Eriimeruinmo.B minesiyrannicm posteritdlis, el de quorundamcjus-
4. ,De ptielia, quw integrum annum permunsil je- dem stirpis conversione huriiilique oblaiione, ac
juna,ct ad memotiqm ntarliris cst commnnivitw ' .- • Adalrammi duritia virtute mariiris.mirum inmo-
resliluta. , dtitn moilificola.
5. De beneficiis principum seu comitumjudicumque 15. Be duodecim viris, quijuraverani corilra jus in
donariis sunclo Emmerammo collatis, el de trium- altafe marliris, multiplici pwna consumptis.
. pho mirabili, quem Arnptfus imperator evidentis- 14. De
hoc, quod Conligit iri quadam muliercula,
simo ejusdem leslis adjuterio obtinujl.
pro furlo calicis paralysi multata et apud Saiiclttm
6. DeTulone episcopospirilu prophetimAitalo, ei de Emnierummum mirifice sanala.
rege Chuonrado apud.Sanclum Emmerammam pro 15. De eo,cjuod el Judei niinime diffiientur, mira-
incaula jussione morbo gravalo. cuia in ecclesia sancti Emmerammi swp\ssime
7. De homine,. qui in convivio -principis retmuens
carilaiem marliris, colupliopercussus est terrifico. facla.
8. De monachosancli Emmerummi qui in periculis 16. De paralytico apud Sanctum Emmerammumcu-
maris eum sibi adesse sensil per beneficia libera- , rato.
loris. f 17. De obilu Michaelis.episcopi, et de sigtw cam-
9. De aposlala monacho bis a demone correpto, ac • ,
pani.,
PROOEMIUM LIBRl I DE MIRACOLIS BEATI EMMERAMMI.
Vivunt merita sanctorum in ecclesiis, et poten- hiantia supplet, quomodb^repararent habilum caeco?
tius existunt ipsi, qiiamvisab oculis nbstris ablati, Haecctim conslent, "nullum.pruden.tis lidei conse-
quam inter conversantes pulareiitiif. Qubd licet cre- quenlia laterit, Quapropter quia scribimus vqbis, in
diluro lirmo teneamus proposito depreheiisum, mi- qiiibus viviflcatbr Spiritas carismalum suqrmn he-
racula tamen asstipiilanttir nbbis, et imperitiam bi'u- lcdem viyam plantavit fidem,pauca de. niultis mi-
taeinfidelitatis arguunt, dum 'ad exanimes, sanclo- raculis, quae divina pietas testi suo Emmeraranio
Tum reliquias impossibile languenlium ad pqsse donavit, dicertius, vel ab aliis dicta repetimus; quia
fedit, et quqd non fuit ad esse; fraudatis circa htinc vobis facitde invisibilibus yel eliani de nondum
reruni cardinem cunclis secularium potentatibus. faclis experimentiim-prcteritarum substantia ferum
Nam si eniterentur vel regalis polentia, quae prenii- et argunientum non apparenlium' (Hebr. xi, 1).
'
net, vel artificalis ulla sollertia qiiK interdum
EXPLICIT PROLOGUS.

INCIPIT LIBER PRIMUS.

1. Igitm" martiris Chrisli Emmerammi corpore D rentibus presidia divinae pietatis, tandem niulto sub
«acro apud Ratisbonam hoiiorilice bumalo, et ad se- luijusmodi beneficiis tempore evoluto, ecclesiaspre^
pulchrum ejus minime fraudatis fidei merito qtia> sulatum ejusdem vir venerattdus regendum suscepit
'
VARIJE LECTIONES.
11 Hmc'inscriptio deesll. " Numeri desiint 1.
NOTJE.
(45) Siibjieimus epistolam Meginfredi : IJNCIPIT MAGISTRUM. C/ionssimo suo A. M. satutem tn uirt-
EPISTOLA VELTIIOI.OGUS MEGINFREDIPARTUEKOPOLI-slo. Sanctortim dicta,. . . Reliqua vide in MEGEN-
TANlMAGISTRI _T PnEPOSITIAD ARNOJ.PUM SiNCTl IREDO , stipra.
FjilMERAMMl_SIONACHCM EUMDEU ETPREPOSITCM ATQUE
 997 DE MIRACULISS. EMMERAMMILIBRI DUO. — LIB. I. 998
Gaubaldus, anie quem non solum haec eadem de: A dum sibi crediia foverel necnqn adaugeret ovilia,
qua uuiic nobis est sermo, sed et ceterae in Bajoa- inter cetera, quae bene disposuit et ordinavifc, con-
ria absque certis episcopis.post" Romana " tem- silium iniit (55) cum clero, quo sepulchrum apci'i-
pora '* efant ecclesiae. Quia enim nuper christiani- ret beato Emmerammo. Quod crebris mjraculis fieri
talem aceeperant Norici, immiserant se illis here- debere clamitanlibus, comriiuius omnium compro-
tici, qui, ut in aliis regionibus facere consueverant,, bavil-assensus. Quid plura? Die statulo .translatio-
fas ibi nefasque confuderant. HoruTn (46) alii se di- nis et elevationis cunctorum vota concurrunt; ad
'.cenles episcopos esse, alii presbyteros, alii diversii latides martiris, tanto tempore inter mortalessub
ordinis clericos, adinventiones suas techriis quibus- rieglegentia quiescentis, innumeraVsexus utriusque
dam subornabant, sicque populum cum principibus: turma cdnfluxerat. Ad ea, quresaepeaudicrant, mar-
per plures annos seducebant. Quippe hic error bo-• - iiris beneficia clarins videnda, festinanfcuncti, rio-
nis. omnibusinvisus, seda pei-yersis periculosissime vis interesse gaudiis pi'operant uniyersi. Demiim
annisus, maxime adolevit sub ducibus,-q,uorum no- electi sacerdotes cuni diaconibus ac aliis ad ape-
mina partim ignoramus, partim scita-cautelaegratia riendum sepulchruni neccssariis, populum extia cc-
supersedemus. Tempoi'ibus autem, quibus- tantre Clesiam ejecerant, et ostia intro. seris muniei unt.
pesli remedia parabantur, hi duces.principabitntur : B ! Cumque tremebunda religione a sepulchro humuni
Dioto sciiice'., vir illuster, cui filii in regnum non resolvissent, ttecnon etiam lapidem superposituin a
successerant.-Itera alius Theodo, yir, strenuus et parte dextra in lrevam submoyisscnt niensui;a tan-
alacer, sub quo clarissirous i4 Christi" confessor ?8- tum-rjU.asipalmi et semis, tinior super omnes irruit,
Roulpertus 13 cum 13aliis 15Dei '.' servitoribus '3 ila ut pre pavore nimio laborantiujn manus a lapide
Juvavium " devenit* 3, ibique " ctirsura i3 presen- laberentur. Exquo terrore perculsi viribusque dis-
tis'" vilae 13 consummavit 13"(47).Sub 13quo la soluti, in-terram ceciderunt. tlnus autem ex illis,'
sanclus i3 Corbinianus ,3 Frisingiam '3 accessit '* qui a dextris stabant, pectus lapidi'supponcns, tnm-
(48). Is ergo dux i3 filios habuit successores in re- diu.solus liunc, cum esset ingens, haud sua^valiiu-
giio, Diotpertum videlicet atque Grimaldum;. post dine sustentabat, ququsque ceteri posse resur_erent
s;uos ducatum genti huic prebuit Hucbertus, <jui et succUrrendo manus ad incepla consererent. Tunc
beato Georgio Ct sanclo.Emmerammo sub quodam larita Celeritate et securitate amoverunt, ac si in se
Ralhario adventitio episcopo,donaveratcurtein, qurti gravitalis pondus minime baberet.Quid vero hoc
in pitaciis, e quibusbrec excerpsimus,Pirchinvranch trifarib miraculo. insinuatur, nis.i quod prophetico
nuncupatur (49). Hujus (50) atqui ducis tempori- ore predicatur : Mirubilis Deus in sunctis suis; Deus
bus bealissimus presul Bonifacius ob curam, quam ^ Israel ipse dubit virtutcm el fortiludinem?~(Psat.
circa oves Dominicas habuit maximam, ingressus LXVIJ,56.) Ob reverentiam enim sui martiris virtus
Bajoariam nohnullos hereticorum exea depulit;sed Altissimi hos terribiliter stravit, sed ad ejtis laudes
eos generaliter, uti voluit, eliminare non jioluit. i.n-pristinas vires mirabiliter restauravit. Tertio upi
Quo Franciara reyerso el prefato duce defuncto, sacris cineribus famulanti iiripertivit fortitudinis
sub principe Pipino geiitis hujus.ducatum_adeptus raunus ad gloriam nominis sui, qui est trinus et
est Udilo. Qui (51) missis in Italiani Jegatariis, san- -unus. PrO quo triplicato signo sacerdotes ver.erandi
ctuin Bonifacium rogavil e Roma revertentem (an. gratias agentes almae Trinitati, cum mrigno cleri
739), quoddenuo Noricasgenies sub sua potestate populique-tripudio incomparabilem purptirati cor-
diguarelur visitarc degenles. Cujus legationi et ni- poris.thesaurum e luriiulo, quo eatenus recouditus
hiiominus pelitioni libenter annuens Deo plenus an- erat, auferentes, iu monumentum novum venera-
listes, in. Bajoariani profeclionemaccelerat, spei-ans bile transtulerunt* quod ad id satis accurate j'am
se coiTecturuirt quod ante non poterat. HjcDomino paraverurit. Iri quo principes auri laminas et argeiiti
cooperante ac prefalo duce asstiprilanle '", eccle- apparatu pulcherriino fecerunt afligi, easque gem-
siaslica jura decernens, penitus exstirpavit hereti- - marum ordine variq distingui. Quorum spiritibus et
cos, et .universos- fugavit scismaticos. Provinciam nobis simul peccatoribus per intefcessioiies claris-
vero in parrochias diyisit, et episcopos in his cano- simjsui teslis Emmerammi dignetur Dominus prb-
nica ordinatione cojisliiuit. Inter qttos predictum pitia.vi!."
Gaubaldum Hiatospolitanae (52) sedi prefecit. Qui _. Quidam vir iii Frisingensi episeopio, quoriiam
'
; YARIiE I-ECTIOINES. .
13Qtiwin codiceub Aruoldo
post addita sunl semper littera a notavi. Altamen non plane coiistat, an verba
p. R. t. ipsi Arnoido debeantur. '*.Chrisli — accessit in ioco raso et in margine scripta esse, Foringer
monuit. •" stipulante corr. asstip. 1. V "
.".'-. NOT.4., . . ,"
(46) Horum— seducebat ex vila S. Bonif., c. 9. (50) ExVitaBonif., c. 8. -
(47) Cf. Anon. De conversione Karantanorum (51) Ex Yita Bonif., c. 9.
init. (52) Hiatospolis qiiasi aSoc iroAijRegensburg .'b
(48) V. S. Corbiniani Yitam, c. 10. ou'.
(49) Purckwang projpeYVildenberg;v. Ried I, p. (55) Qure scqtmntiiT ex Aribonis Yita S..Ercrs::>
54. De Hucberti dorialione alibr nihil inveni. rammi (Acta SS: Sept. Yl, p'. 481) hausla stii.t.
,099 ARNOLDI.EMMERAMMENSISMONACHI 1000
fraudata est oculorum officio, conjugerK svmm &'-•'. A Nut.c ergo ea vjvenle quoriiodo aliam super ducani'.
'
niisit, alianique extra preceptum Dei'duxit (54).-' Quibus verbis permotus dominus asperrimos sermc-
Qua eulpa adulterum illum cum supefducta, epi- nesihvexit dicens : « Haecmihi faciat Dominus, et
scopi, in cijjus lioc erat dicecesi, aiiiiriadyersio con- liaecaddaf, nisi hanc ,in "matrimonium sumpseris,
venil; convictumque ex regulari pcenitentiamulla- gentr Saxbnum te tradam, qtiaetot dremortibusper
vit. Sed persuasoris instinctu pertinax miilier ab II- spurcam servit idololatriam. JSiovietenim ac experi-
licitis amplexibus divelli non jpotuit, sed cum ad mento didici quia si m.ulieremhic accipere nbn vls,
beati Emmeramini eeclesiam eonveritus fieri debuis- fugere malis, qUam meeum commorari in liis locis,
se-t, et eadem mjilier, commeantibtts illtic .sociata, tit et de fuga confusus, et nihilominus-po.st de pre-
properaret, in loco, qui Vivarius* appellafur, unde cio tuo maneamdefraudalus. i Cuftique assiduo ser-
ecclesiam infuita fuit, ducenlis fefe ab urbe passi- monibus hujusmbdi inter _se disceptarent domimis
bus, ut nota commissi sceleris eani exagititret. Ca>- per peccatum servus, et- servris per justitiani domi-
pit autem tremqre nimib cOncuti, et dissoluta humi nus, aetatejatti ac moribus senex,aliter se rionpossc
devolvi;et ctirii erecta fuisset a sociis, si processuiii advertetts imperium domini sui declinare, quin in
yoluit, procedefe non vaiuit; si redire sluduit, red- genlem traderetur Deuraignoranlerii, cujus vitam
eundi-facultatem non habuit. His in angusliis a quasi morlera_timuit, tandem sfe'velleeam cCnfite-
superveniente sacefdote qiiodam'deprehensa fequi- tur sibimet copulafe. Tunc exhilaratus domir.us ad-
sita estj quq crimirie eircumventa paleretur talia. prehensaiii mulieris maiium involvit pallio, et,.'ut
Hoc relato sicut crat, ad episcopum suttro regrcdi. moris est nuptiarum ,• seni sub Jtestibus eam in ma-
ab eoderii est presbytefo Coriimonita. Quod dum fe- tiimoiiium concessit; sicque. discessjt. Religiosus
cisset et eflusa in lacryinas. viilnus rtperirel et sa- . auteni senex accepta munere perrexit ad domum
tisfactionem ex puro corde promUteret,suscepla hacreditatis iiivisae, in qua cubiciilunvintraiites,:et
•Ecclesiasticae forinae medicina, ad roedicrim suum alimenta juxla coiisuetudinemiitiptiarum, percipien-
beatum EmiriefairiinUm,'expers animas vulneris, et les, lectum, quem ipsa paraverat, haiid'parili"animo
corporei secura dolorls, processit. Qua in re iacile ' ascGriderurit. Cui seiiex : « Praevide, inquit, charis-
colligjtur, quain lorige separantuT incerti a regrio sima filia, ne hac tbalami commixtionc summum
Dei, qui sicdifferuiititrab ingressu dbmorum electo- cffendamiis artificem, quia temporalis'Vit;s gaudia
ruin suorum. Qriod ne riobis contingat, forlissima paue.s diebus deficiunt, sed aeterna aiiimarum de-
Cliiistl medicina prbbibeat^ ' • trlmenta partUriunt. FrueTe ilaque artiftcio meo in
5. Cum virtulum odoribus aromatizans bealus w ( deliciis, et hoc tanlum ittdulge, ne me sub jugo. co-
Erameranimus populosad se tralieret undequesse- pulationis hiijus, conjuge viveriie, pTaeeipitesin in-
cus, conligif quendam viruro fidelem. quibona in- leritum'. > Ilta autein; carnali- voluptate devicta,
tentione.ut linis probabat, illuc solus iter carpebal, •'vlri sui petitioni minime asseiitiebaiur; imo quae
in loco, qui dicitur Verroiiiyvaida, quod sermo' La- in aurem dixeratfdomino suo palifieaturammiiia-
tinus exprimit Loiiginqua pascua,lairrj>nes"iiicidissc, batur. Sepex verq cum Jiujusmodi exhortalioiie se
qui eum dcteritum et expoliatunf^ Ofientalibus cerr.en.t-mi!iusper„cere, lasciviamsociaeac cxaspe-
Francis vendideTunt. Et factus est alias erijpiitius, TatdS' animos, verborum ,Manditiis ila.leiiivit di-
qui ad roemoriam martiris voluit esse arlventitius. 'cens-: « Yidendum' est nobis, charissiina Soror, ne
Quidani vero, qui hunc-exinde venundaium acce- gentiliurii ritu, cumsiiriusChristiani, nuptiis COJI-
pit, sub venali coinmercio tradidit enidain Ttiringo veniamus, sed potius per triduumnos contineamus,
in fini.busParathanorum, ad id temporis crudelium Dotainum deprecantes, ut det nobis filiorum. pro-
pagariqrum (55). Cumqtie s6 liqmo Christianus vi- creatlonem, quia mitlier non pro libidine, sed pro
cinum cerneret genlilibus, idoioruirive cultoribus, sobolis cstspe assumenda. * Ha-C-muIiej:cum au-
ccepit nisri quO potuit domino suo temporali tam disset, despexit, et seconvertens adparietem, inerti
prsesenti quam absenli, ratura et pronjptuni exhi- „ se somno itamersit. Religiosits rtutem seriex -cumla-
bcie fafnulatrim. Eralaulem in lignis operaudi pe- crymis et intentione cordis supplicabat misefatio-
ritia instructus; qua mbiendina facere solebalf ad nibusoronipoteutis, ut per merita et intercessiones
aqitae ductus, ob quae, et venustara aedificiorum dilecli sui smartyris Eramerammi sibi dignaretur
divina pi.etasexasi-
cqmpositionem admodum. chafus fuit doniino ser- auxiliari.Cujus orationem, quia
vus. tiide et aliquibus retinaculis cupiens hunc si- dxvit, ebdem momento miserieordissime patefecit.
liiraet facei'e lirmuni et fidum, viduam juyenculam, Nam cum et ipse prae tristitia obdormisset, vir qui-
seCundum carnis hujus pjitredinem., speciosqm, dam pulcherflmus ante lectum quiescenlis>stabat,
laius ejus per-
qiiam reliqtiit cohservus ejus absque filibruni pro- qm baculo, quem manugcstabat,
creatione, in matrimoiiium illi temptabat sociare. cussit, dicens': « Siirge et vade ad ecclesiam bea-
Quam renuens, sorle, non mente, captivus respon.-,.; tissimi martyris Einmerammi, quo te iterum devc-' !
dit dicens : « Uxorem legitimam in patria reliqui, visli. » Cui vir senex respondit: « Quomodo s:ne
innuroeris meis buc traderer » alimento tot.terrar-um igiiota spatia perambulaljo. >
.cuiiipro peccatis.
NOT_E.
(54) Hrec-exAribons hausia suiit. • (55) HJPCel-sequeritia hujus capitis e.yAribone.
 1001 DE MIRACULIS S. EMMERAMMILIBRI DUO. — LIB. I. 4C01
Cui .iterum qui aslabat adjunxit: :i Surge, ne hsesi- A.
A eam convenerunt; ac primum obsecrando, dein in-
tes, sed sume panem positum in coenaculo supe- crepando, demum omnigeno conatu, ut alimentum
riori, et ipse sufficiet in alimentum tibi, ad perfe- sumeret,' angariaverunt. Sed illa perindemodis om-
ctionem itineris tui. » Vir autem post tantam visio- nibus universa, quse mandi et bibi possunt,- recu-
nem expergefactus, et aliquamdiu spiritus occulta sabat percipere, cibi potusque fassa delectalionem
scrutatus, ignoiahat utrum dormiens an vigiians se minime habere. Propinqui vero puellse aquam
bauc acceperit ammonitionem. Surrexit tamen se- lacte mixtam ori per Vim infundenles temptabant,
cundum edictum vigilis, et panem in cpenaculo re- si forte vel tenuem glutire posset liquorem. Cujus
perit, tam candidum et saporum, qualem antea nun- gustum dum invita sorberet, ereeto statim- collo
quam viufrat vel manducaverat. Quem etiam secum sanguine confectum reVomebat. Tunc parentes,
sumens, et csetera quaj in eadem domo suppellecti- quod quirent facere ignoranles, consilium inierunt,
lis erant, ibi relinquens, tantum tulit vestitum sin- ut eam Joseph Frisingensi episcopo prsesentarent,
gularem, et quain manu solebat gestare bipennem. sperantes ejus auctorilate filiam communi reddere
Regressurus autem ad solitudinem sub feslinatione viue. Quorum spebus dum ille satisfacere tentaret.
perrexit, lachrimatas preces Domino fundens, ut puellam sub austeritate argiiens, Ut ederet, «oegit.
per merita clarissimi martyris Emmerammi iter B ' Illa autem quasi quisquilias esum
potumve re-
suum dignaretur prosperari. Quod per invia et de- spuens, non solum illa die incoenata remansit, sed
serla, uli optavit, prosperis continuis diebus qua- et jam annum integrum haud absque manuum opere
tuordecim pene perliciens, demum die quinta de- jejuna complevit. Facies vero illius nimis erat pal^
cima, liora ejusdem quasi tertia pervenit in montem lida et sanguinis exhausta. Quod quidem nobis
contra Ratisbonam inter Danubium etlmbrisfluenta valde mirum, sed incredibile videtur animis bomi-
jaeentem. E cujus specula vinearum plantationi num aut omnino brutorum, seu coelestis oraculi
contigua martyris intuitus ecclesiam, magnorum speculum minus clare intuitorum-. Non enim est
viuelicet operum casam, immensas Deo referebat impossibile apud Dominum omne verbum (Luc. i).
gratias. Tunc descendens de inonte atque navi trans- Et illud : Omnia quaecunque voluit Dominus fecit
misso flumine cum cseteris turmatim ac nihilomi- in coeloet in terra (Psal. cxxxiv). Qui solus no-
uus certatim ad memoriam martyris pergentibus, et vit, quare homo caecusnatus fuerit, et cur tanlam
ipse sub omni celeritate properaveral laetus. Cum- rera in muliercula fecerit, cujusijue meritis salutem
quediu optatam ingressus esset ecciesiam, adhoerens ejus concedere voluil, etquibus voluit, per noctur-
pavimento, lachrimis et precibus satisfecit trienni nas visiones revelavit: quia puella mortalibus din
Voto. Completa autem missarum sokimitate, uti " porteniui habita, ad memoriam martyris Emme-
competens erat, dominica die, senex religiosus ex- raaaii deberet deduci-. Quod ut parentibus inno-
tra aditum ecclesise egressus, panem, de quo tot tuit, propere ac alacriter flliam assumentes, dura
tliebus refectionem habuil, ostendit; historiam exi- ad urbem, quee sacrum ejus cOrpus ampleclitur,
lii et reversioni» veraeiter exposuit; duas portio- proficisci vellent, sed. ob itineris prolixitatem ire
nes, quse ex alimento superfuerant, in conspeetu diffiderent, secum eam ducunt ad locum, ubi testis
totius populi, pauperibus divisit,. tanti patroni be- fidelis purpuratum accepit martyrii triumphum. In
nefieia clamavit iii seterna fore debere memoria. quo ut solo tenus humiliata, pro posse et nosse ora»
Quid saper hoc dicendum vel ascribendum ? nisi vit, erecta surgit, panem poscit, qui cum adest,stat
quod Psalmista dicit memoriale sempiternum : sana et est. Christiani qui aderant, mirabilia Chrj«
€ Magna est gloria in salutari tuo, Domine (Psal. sti videntes, laudabant eum, eliam lunc fortassis Vo-
xx); > gloriam et magnum decorem imposuisti su- ciferantes; nos vero ipsum collaudamus nUnc, siib
per eum. 0 Jesu benigne, ho°, tantum ad te sub ejus silentio hsec reminiscentes vel pronunciantis of»
patrocinio licet dicere, ut sicut illum dedisli multis ficio legentes. Tu autem, martyralme, piorum votis
validum patronum, ita interpellationibus ejus, hic: p] Emmeramme colende, pro cujus veneratione panis
et inseternum sis nobis propitius. vivus miraculum hoc fecit in pane, apud eum nobis
%,.Erat qusedam puella in Frisingensis ecelesise obtine ut illud in regno super mensam illius cuia
xUoecesiconstituta. Hsec(56), ut solita erat, primo justis edamusetbibamus.
diluculo progreditur ad exercitationem curae pasto- 5. Quanto lionore et qua reverentia, quo affectu
ralis, quo scilicet ad pascua duceret pecora sui ge- principes beatum Emmerammum coluerint, inter
nitoris Contigit autem eam occulto ibi Dei judicio cetera sibi ab liis collata predia seu
preciosa dona-
subito talem spiritus aceipere immulationem, ut nil ria testantur: ad orientem provincise
hujus Lunse-
alimenti in usum vitse omnmo sumere vellet. Qoo lacus (S7) optimo pisce vividus, nnde
regius cibus,
parentes viso, nec non cognati rescito, sub stupore ad occidentem vero vinifer cespes Spalticus (S8), p
. NOT^E,
(56rEtiam hocacaput ex Aribohe. plom. Ratisb. I, p. 29.
(57) Monsee; Ludowico Germanico ejusque (58)
uxo:e Hemma a. 851 concessunv v. Ried cod. di- p. 526, FonasseSpaitforum,
656, occurrit.
oppidum, quodRied «,
PATROL. CXLI. 32
 1005 ARNOLDIEMMERAMMENSIS MONACHI 1004
«uoregius pqtus. Attestatur quoque territorium Ra- A Vdo Marahensi bello interfuit (60). Ibi enim, ut le-
: tisponense et prsediumregale, quod a fastigio mon- gisse me memini, primo congressu, crepitanlibus
•tis meridiani inter vias publicas usque ad muros hastis, qui erant tyrannicae paVtis viderunt acies
ipsius monasterii a CaroloMagno traditum estbeato* imperatoris ab ignotis et pulcherrimis defensari vi-
Emmerammo et monachis ejus sub imperiali testa- ris, qui, uti diguis revelalum est, erant sancti, quo-
mento (59). Hic inter csetera quaeregis more ac im- rum patrociniis illo profecturus intente se commen-
periali potentia constituit et ordinavit, ducem Tas- davit. Horum quippe visu perterritis hostium cu-
silonem regno privans, cum fllio Diotone monachum neis, lentescebat pugna in pavte adversa. Quod
esse compulit; nec non sedem Ratisbonensis epi- segi'eferens unus militum tyranni, clypeum arripuit,
scopi a. ducibus prioribus extra urbem translatam, et primarium signum legionibus pretulit; supsrbe
ad martyris videlicet S. Emmerammi basilicam, iri- has conpellans et exhortans, quo sui exemplo ani-
fra urbis ejusdem muros constitotse, beati Petri mos resumerent ad pugnam. Cumque prepeti cursu
apostoli sub Simperto episcopo restituit Ecclesise. in ipsum pene principem irrueret, obvium habuit
Locum autem martyrisinpatrocinium suihonestavit senem canitie venerabilem, sed habitu terribilem,
munificentia regali, siibdens eum illi qui ibi inthro- qui ei protestatus Emmerammum sibi resistere,
nizatus fuerat sede pontificali. Duces vero, qui anle B umboriimanum' inseruit, ac tamdiu frustra 18reni-
liunc principem sub regibus Francorum Bajoarise tentem ls vexavil, quousque lu, qui ejus instinctu
regebant ducatum, quse bona beato Emmerammo facti sunt audaces, fierent omnes inde fugaces. Haec
contulerint, pitacia eorum ettestamenta penes nos non ficta, sed esse veraciter facla et dicta, is qui
satis indicant inventa. Hujusautem filius, piaememo- vidit et pertulit, postea humiliatus confitetur et pro-
rise imperatorHludovicus, et qui illi fuerant succes- dit. Hinc princeps gloriosus victoria ^talioppido Ise-
soresinregno, comites quoque ac optimates, nec non tus, Ratisbonam reTertitur, ubi co-isonis omaium in
. eliam judiciarisedignitatis perplures,quaritis quibusve ea ecclesiarum campanis suscipitur, simulquetrium-
rebus predictum ditaverint locum, testaturpars non phus cum miraculo predicatur et estollitur. Tunc
. solum major, sed etiairi melior episcopalus Reginse sapientiusus consilio, ekillud macterumirians (61);
civitatis. Ex his autem omnibus, qui Christi mar- In die bonorum non inmemor sis malorum, et quia
.tirem reverenter colebant seu cum reverentia dili- displicuerunt novem minime glorificantes eum cu-
gebant, eo quod pre ceteris ejusdem cultui dedi- jus est benedictum seternaliter riomen, per cuncta
tus esset, excipiendnm mihi rectius puto persuavis Norica monasteria misit gratifica munera. Speciali
memoriae Arnolfum, Carolomanni filium, primo Bg- autem suo palrono Emmerammo pro gratiarum ac-
joarise ducem, dein Francise regem, novissime au- tione contulit totum palatii ornatum. In quo erat
tem "Vobbeat: Petri ." defensionem, post victorias ciborium quadratum, cujus auro tectum tabulatum,
mirificas (an. 887-899), Romse Tactum imperato- fastigium serto gemmarum redimiliim. Corpus vero
rem; sub quo etiam veluti fundamentum quoddam ad geminaespecimen dilectionis, similitudinem ha-
martiris almi miraculis scribendis ponere volo; bens superioris et inferioris, sustentatur aureis octo
quia hinc exordium sumens, utpote ex noto et circa columnellis, quaeet ipsse tot virtutum seu beatitudi-
. eumdem Dei martirh-m maxime devoto, pulchram nuin instar exponunt (62). Erant etiam in eo evan-
ad ceteros principes his annotandos processionem gelioium libri plenarii, auro et gemmis lecti, seri-
facere potero. Is namque sperans Deum sibi sic pti, picti, ac omnimodis ornati. E quibus unus est
fore propitium, elegit beatum Emmerammum vitse: cubilalis, opere, precio, pondere siqiiidem talis, ut
suse acregno,patronum, adeoque illi adhesit, ut irii ei non facile inveniri possil sequalis (63). Cujus in
vicinitate monasterii regio cullui aptum construe- dextra parte dispositio gemmarum centenarium
ret grainle palatium. Cum ergo liujus patrociniumi etiam complet numerum, quarum quaedam adeo
duris in negociis et in preliis multls satis haberett quarititate preminent, ut 'quatuor ex his calices
cxpertum, nianifestius hoc sibi adesse sensit, quan-• D operiant sedecim, iri figuram sanctse crucis, per
"VARl^ELECTIOiSES.
" Jn codice qumdamerasa sunt, quorum loco (ila' Fdrinqer ; in bibl. Emmer.(v. Ried. I, p. 5)
ad spacium vacuum adscripla dicuniur) mfl.mis smc. XVII. haic fabulosa adjecit : Hicinter
cetera, quse regio more ac imperiali potentia constjtuil et ordinavit, ducem Tassilonem regno privans,
cum filio Diotone monachum esse cornpulit; nec non sedem Ratisbonensis episcopi, a ducibus prioribus
extra urbem translatam ad martyris videlicet sancti iimRierammi basilicam, infra urbis ejusdem muros
constitutaebeali Petri apostoli sub Simperto episcopo restituit ecclesiae.Loeuro autem martyris in patro-
cinium sui honeslavit munificentia regali, subdenseurn illi, qui ibi inthronizatus fuerat sede pontificali.
17postadd. 1. 18posl ndd. 1.
NOTJE
(59) V. Caroli diploma ap. Ried. I, p. 8. scribit.
(60) A. 895? (€-5)Cf. Eccard. Fr. Orient. II, p. 563. Mabillon.
(61) Eccli. Ti, 27. 1. 1, p. 9. Ratisbona mor.ast., ed. 4, p. 106. et quam
(62) V. Mabillonii Iter Germ. (Annal. ed., 2, de hoc libro scripsit dissertationem Sanftl 1786,
p. 10) qui hoc tanquam altare parvum mobiie de-
100S DE MIRACULIS S EMMERAMMlLIBRl DUO. — LIB. I. 1008
singulos quaternis ordine mediodispertitis. Intimus A noldi addens de suo quantum potuit, beato Emnie-
aulem ordo coritractipr calices habet triginta duos, rammo aureum allare paravit, venustissima forma
singulat'm gfemmis minoribus opertos, quibus ve- decoravit, mille gemmis ornavit.- Hic atqui csecatus
nuste respondet extimo, amplioribus per castella corpore, sed iiluminatus meute, castigatae infirhli-
dispositis nec.non margaritis.per propugnacula in- tatis necessitatem vertit in aiiimi augustam virtu-
sertis deliciosissime compto. Haec;autem cum lar- teffi; et nequaquam valde depensans privatum st
gifluae principis devotioni- tanto patrono minima luminis, quod sibi commune esset cum muscis, ta ;
sufficerent, pro dono addidit argenteam craticulam lem spiritus.habuit consolationem, ut per eum Ven»
predicto ciborio subponendam, Adjecit et pailia co- tura previderet, ac ea quibus minime intererat facta
loratu pana etvaria, inter quae ununi uriius textu- patenter ediceret. Constitutus ergo apud Lunsehv
rse longiludinem habuit cubilorum triginla. Verum cum, triginta ferme rastis a Ratisbona distantem,
his quid diutius immorandum! Demum quippe apud grande in ea quadam die factum suis indicavit in-
Sanclum Emmerammum sibi jussit preparari maur cendium (64). Hujus rei non solum probato sed
soleumj quo mortem obilurus eum benignius in coe- etiam totius in eo pietatis testimonio, exernplus e
lis haberet patrocinantem, quem in terris utcum- medio, uti nobis dictat bona spes, migravit ad cae-
que vivens et valens sui suorumque optavil, immo licas sedes; ibi, quem hic dilexit, patronum suum
fecil fore potentem. Hujus tui rohiisteriarchis ani- semper visurus Emmerammum. Cujus propitia in-
mae,et iiihilomiuus adbuc tibi famulantium catervae, tercessio, famulis obtineal apud lumen Arerumillu-
potenti preee apud Omnipotentem succurre, beate mii;ationem oculorum r.ostrorum, ne umquam mor-
Emmeramme! tis obdormi.imus in portis!
G-.Sub pretato itaque principe Tuto saricti Em- 7. Postquam monasterium beatissimi martiris
merammi monachus Ratisbonensi presulabatur ec- Emmerammi, quod prius extra fuerat, cospit esse
clesiae, qui a sfeptimoanno imperii illius usque ad intra nmrris "Ratisbonensium civitatis, quos Arnel-
duodeciirium regni Heinrici Saxonis hae in vita fus dux, inter optimates opere diviso, cito construxe-
permansit {an-. 894-930). Hujus ergo antecessor rat (65) sub rege Heiniico, filius ejus de gente Saxo-
Chunradus rex , exigentibus publicse rei utilitali- num primus imperator Otto ad hanc eandem pro-
bus, ad Reginam civitatem devenit (an. 918). In bum duxit^venire civitatem (an. 954?)t In qua fa-
qua rebus, quarum gratia venerat, profligalis, ex ctis et celebratis qua3 erant imperatorii juris, hea-
antiqua regum consueludine premonitus, accessit tum Emmerammuin curte regio donaverat (66),
ad ecclesiam beati Emmerammi, quasi licentiam <C quam Germatia lingua Halfandorf vocitat, Romana.
accepturus Franciam remeandi. Ubi principum se-. vero 'Adjutorii-vicumlatinizat; tunc Michahel Hia-
pulchra visitanti, Arnolfi scilicet imperatoris nec tospolilanus antistes in quodam monasterii palatio
non " Hluoduwici, qui pUer immatura morte e me- imperatori parabat conviviiim, quo prir.cipem cum
dio excessit, a capellanis male suggestum est, ut primaiibus feeit recumbere secum. Cumque ritu
regio jure ac potestate, suorum utpote qui fuerit epulantium pene forent conlirmati et vino Isetati,
anttcessorum, sibi vindicaret prescriptum magni iBsperator ore jucundo saxonizans dicit: Siceram
precii librum. Quem cum prcnominatus episcopus cujus quis bibat, liujus el carmen canat. Beali Em~
dare jussus, sed hoc Facere martiris timore nulla- merammi bona manducavimus ac bibimus, inde mtlti
tenus esset ausus, minis tandem ad idventum est, videtur mquum, karitale ejus. finiri convivium (67).
ut libruni eumdem coram principe invitus in altari Mox aderant pincernae, propinantes singulis ad nu-
exponeref. Cui tamen imprecatus est, dicens : Debi- tum imperatoris karitatcm martiris. Ob cujus vene-
tor beati Emmerammi sit in die judicii, qui hunc rationem inter se cunctis osculum dantibus et hv
usibas ejus subtraxerit servitii. Quod quantum va- vicemadpotum karitatis se cohorlantibus, unus hanc
Ieret, cito experturus rex 20, precepit eum temere superbe respuens dixit : Heilram [f. hmc karitas] in
tolli et efferri, Cumque ascendisset equijm, prope ^ .ventre ineo non habet locum, quia cibus et poiusjam
monasterium inctirrit dysenteriae morbum. Quo tre- intraiiies preoccupaverant illum. Adhuc lingna palpi-
mefactus, ac in se facti' commertium sentiens per tans exemissione verbimovebatur -,et e pariete, cui am»
cruciatus, eodem momento restituit librum beato phipendulato dorso tenus inhisus adhesit, colaphum
Emmerammo, inde secum ferens dolorem, quo in tam valide conplosum accepit, ut e sessu projectus
Francia ultimum clausit dieiri '{Dec. 25). Turic vene- in medium palatii preceps rueret, nec non simul oni-
randus antistes Tuto Christo adherens in maiiire nes timor et altus stupor caperet. Tum religioso
suo, coronis principum Caroli, Carolomanni, Ar- monarcha cum episcopis et optimatibus ecclesiam
VARLELECTIOISES.
19n. h. q. p. i. m. e m. successit corr. excessit in ioco raso 1; !0 post add. i.
NOTiE.
(61) A. 906. V. Ann. Ratisb., Mon. SS. i, p. U. 97; quae tamen BOBRalisbonae data sunt, quo rct
(65) Cf. Zirngibl. Neve hist. Abh. d. Bair., Acad. non ante a. 95lvenisse videtur.
VoliTH, 1791, p. 521. sqq. (17) Qui S. Emtnerammuin interfecit, de cujdS
• ^66) V. dipiomata a. 940 et 950, ap. Ried I,p. 96, posleris etiam, c. 12, sermo est.
1007 ARNOLDIEMMERAMMENSISMONACEI 1008
festinanter ingresso, consonantibus campanis, Deo A adeo infestalum praestigiis, ut riu..alenus aormiens
ct martiri pro gratiarrim actione laudes celebrantur vel vigilans requiem habere posset, nisi se cuculla-
ac letanise. Sed ne forte alicui islud videatur inere- tum apud sanctum Emmerammum fecisset. Quo
dibile, sciat quisque fidelis, id me nullatenus fin- perpetrato, dsemomimcessavit infestatio, et diversa
gere, sed a qriodam vivo fideli atque sene, Sigibaldo maligni impedimenta, Martyris prece sunt sopiti.
nomine, sicut scripsi accepisse, qui per fidemChri- Verum ille miser et infehx post aliquot dies, defen-
sti testabatur, huic se convivio interfuisse et nihil- soris oblitus, suggestionibus occultis consensit il-
ominus vera dixisse. Tu autem, sancte Emmeram- lius, qui in se aperle dominium perdidit invitus.
me, quem Omnipotens hoc in signo, ut in ceteris, Questus ergo pro carnium olla in jEgypto relicta et
voluit honorare, preces illi pro nobis peccatoribus poenitensquoruhdam se perpeti penuriam in mona-
funde, quo per veram karitatem angelum satanaeco- sterio, quorum parvam abundantiam falso reliqtiit
laiizanlem nos possimus avertere! in saeculo, monasticum deposttit habittim cuni illo
8. Erar quidam sub prenominato angelici nominis ludibrio, quod vulgus jam habet in proverbio : Hinc
episcopo beati Emmerammi monachus, nec non binc cuciillum, rion ultra gravabis collum ; 6b pau-
etiam ecclesiae custos et aedituus.nomine Adalper- pertatem monachorum celeriter mihi revertendum
tus. Is Iocorum sanctorum desiderio transmarinan B ad lapidem coriorum. Hoc autem dixit; qriia prhts
aggressus est peregrinationem. Qua Hierosolimam erat coriarius, seu calceamentorum sutor dolosus.
petens et cetera cselestis tbesauri perlustrans ea loci Sed nequaquam diu gavisus est se monachis ita il-
sacraria, millenis adversilatibus atteritur. terra et lusisse. Nam non multo post maligno spiritui es»
mari temptatur, ex ipsis quoque faucibus mortis traditus. Quo urgente rumis furibundus, et jam ca-
palroni sui precibus frequenter creptus" probatur. tenatus ad sanctum Emmerammum trahitur, ac in
Quod semel quam evidenti signo factum fuerit, re- choro ad columnaru ligaliir, quo cum fratres con-
latio ipsius hic inserta patefacit. Quadain die iter venisserit, et pro eo flebiliter orassentj interdum
in mare fecimus navale, pro qua nobis tristem den- clariiore adstantes perterrendo saltabat, iriterdum
silas nubium, collisio flucluum, spiritus procella- supinus jacebat. Novissime eum diabolus in aers
rum pepererunt noctem. Cumque ventis etundis suspensum tam diu tenuit, quousque fidelium votis,
hinc inde quassati jaclaremur atque pericula raor- et maxime B. Emmerammi patrociriiis ei succurrc-
tem minarentur, perventum est ad hoc, ut nautae ret majestas divinsepietatis. Tunc demum relapsu»
conclamiiarent : « Domine non est. > Et nauclerus in pavimentum per daemoniaeanidiscerptionem erc-
diceret tremulus : « Defecit. » Tum ego miser de _ cto collo coepit evomere cruorem cum sanie. Qua
profundis ruminans, vitae absumptis omnium spe- cum plastrum horribiliter esset pollutum, spurcp-
bus prse tristitia sum soporatus. In dormiendo-au- rum princeps subito omnem spurcitiam inde aufe -
tem videbam quasi domini mei martyris Emmeram- rens, secum ad vitream fenestram sustulit, quam
mi prae oeulis pendere pastoralem virgam, quam ob exitus signum comminuit, et sic inter-spiritale»
vulgo dicunt cambotam vel ferulam. Cujus urico ad nequitias, evanuit. Ule autem homo multos fecitan-
faciem meain converso, sentiens adesse mihi bene- nos in gravi poenitentia, exercens nudipedalii^,...in
ficia plaroni saepeexpeiii, manum tenlabam illi in- summa rerum miseria. Sancte Emmeramme a san-»
serere, uide profundo pelagi post se sic me adhse- cta Trinitate triplici miraculo honorate, pro nostria
venlem dignaretur extrahere. Tune certe iri ipsa intercede negligentiis, apud eum, cujus clementiam
manus porrectione, .quam veluti vigilans levabam, nulla mortalium superant delicta.
10. Inler innumera casuum humanorum infortu-
cxpergefactus vidi noctem die, laelis trislia, aeris
lurbida, serenitate mutata. Ad cujus spectacula nia valde miserabile ac magis flebile videtur et est,
exhilaratus mirabar cum miranlibus tam subitam quod in homines, quorum possessor esse debet
et perniciem dextrae excelsi immulationem. Nautae Deus, ut propria domicilia intrat humani generis
vero viribus resumptis gratias referebant Deo pari- inimicus. Sed id revera occulto et justo fit Dei ju-
ler et pro salute nec non miraculi quantitate. Ego dicio. Traduntur enim mterdum hujusmodi propter
autem gratificatus omnium bonorum fonli, qriod peccata carnis in interitum,satanae, ut salvi.siiit.spi-
meritis nostris nequaquam potuit fieri, deputabam ritus in die dominici adventus. E quorum unus.Ges-
patrociniis beatissimi martyris Emmerammi. Per tiliub vocitatus, hospitibus pessimis permissus, np-
qaem somnia et insomnia, qui non dormit neque hilis genere, sed ubique miser multipliciidsemoiie,
dormitat efficiat nobis innoxia, et concedat posse intus diaboli, foris calena ligatus ferri, per plura
vigilare ad operabona. Sanctorum loca mundandusdeducitur. sed minime
9. Superiore quidem capitulo perscripsi, quod absolutus reducitur. Demunidivina miseratione hoc,
cucullalo et monacho erat consolationi, hoc vero uli voluit, dictante, venitur ad S. Eirimerammum,
innectere libet, quae sint perversis timori ac nihil- lalium dono ccelesti liberatorem magnificum. Ubi
ominus apostatis terrorL Fuit in Ratisbona himo geminis devinctus catenis, adeo.extilit bestialis et
quidara,. nomine Sigibertus, lege humana seu con- immaniSj ut a triuiri viris dextra laevaquepari nu-
ditione mundana liber, sed christianae veraeque li- mero divisis, vix ab int.eritu sui, nec noii aliorum
berlatis. indigus et--aiger, Hunc accepi. fantasticis posset cohiberi. Cumque diu oralum esset prb eor
1009 DE MIRACULIS S. EMMERAMMILIBKI DUO. — LIB. I. 1010
et miiltis foret horrori et exemplo, ante confessio- jA absque publica confusione domicilium requietionis
nem beatissimi marlyris hospes hispidus et horri- ejus intrare. Quod cum vfderetur impelratum, ut
dus nomen confesSuslegioriis, ejectus est ab hospite venirent bona sub spe, ad illos est perlatum.. Qui
aritea sibi charo, sed tunc martyris precibus admo- venientes cum humilitate ac tremoresuntintromissi
dum amaro. Tum videres, mirum in modum, si ad- et non infructuose admissi. Nam capita cum mani-
esses, hominem paulo ante per alienas vires ossibus bus religiose altari imponentes, professi sunt se
et nervis dislentum, subito mediocri gestu corpbris martiri perpetuos censuales. Aliqui tradiderunt ser-
contentum , uno eodemque momento - destilutum vos et ancillas, ut in conspectu tanti patroniinveni-
propriis viribus et restitutum. Is ergo Sanctorum, rent gratias. Alii vero conlulerunt possessiones pre-
quos pro miseria relevanda peliverat, charitale, diorum, ne ultra starent in parte reorum. Alius hic
beato Emmerammo donatus, per eundem dulcissi- reliquit triennem languorem, alius deposuit bimam
riium patronum gralificatur Deo, simulque omnis debilitatem, alius jugem superavit maligni spiri-
flehsHialospolitana conjubilat cumeo.Pro hoc, Do- tus infestationem. His tandem et hujusmodi benefi-
mine dominorum, et aliis potentiae tuse miraculis, ciis refecti, quia antea malis innumeris erant affecti,
generatio prsesens et futura laudabit opera tua. Ma- in propria sunt reversi. Unus autem ejusdem stirpis
gnificentiamgloriae sanctitalis luaeloquentur, et mi-> perdurse cervicis, nomine Adalrammus, fecit quod
rabilia tua narrabunt et virtutem terribilium tuo- noluitbeatus Emmerammus. Vendicaverat enim sibi
rum dicent. Cum quibus et nos humilite.r ac suppli- injusle praediorum partem, quae nepos ejus martiri
cative dicimus : « Emmerammo testi tuo fideli con- sub testibus dedit in hereditatem. Pro qua conventus
cede salutem omnium nostri. » a primoribus et interpellatus adefensoribus, ob cor-
\'_11. Merita beati Emmerammi martiris qtiantum dis duritiam penitus rennuit facere justiciam. Cete-
valeant in presentia Omnipotentis, testatur jam plus rum beatus Emmerammus, suorum defensor opti-
«juam per trecentos annos Lantperti misera mus, super temeritate ac malitia adeo eum afflixit,
generatid tyranni. Cujus e stirpeunus die quadam ut per aliquot septimanas aegritudo ejus sibimet et
cum aliisjtpatroni nostri petens ecclesiam, cum in- esset poenaeatque horrori, amicis vero inconsolabili
trare tentarent, in ip.sius atrii quod huic adhaeret moerori. Unde contigit, ut frequentcr mortem opta-
medietate, subita prohibilus est caecitate, ibi dum ret, sed optata minime veniret. Tunc demum procul
deviando manibus palparet, ac pedibus offenderet, lubio ipsa rerum facie perdiscens, quia illurh habe-
a transeuntibus quis esset, quid pateretur, interro- ret offeusum, cujus martirem inhonoraverat sanctis-
gatus, et genus infoelix, cum casu professus, eorum simum, seque dolens infelicissime vivere, et nihilo-
consilio et ducatu atrium est egressus. Qui mox vi- minus hujusmodi vilam morte saltim haud posse
sum recipiens, nec non pro eo quod sibi acciderat, finire^ consilio serp, sed lamen bonp, uxorem sub
haud salis diligenter se. discutiens, ut pote alicujus festinatione cum filiolo ad martirem misit, neptein
oneris expeditus, intrantium turbis est conjun- sciiicetmeameum nepote illuc ad restiluenda predia
ctiis : tunc miris mira succedentibus, in ipso por- currere fecit. Qui nocte vigiliarum ejus venientes,
larum introitu denuo caecitate percussus. Unde et a et mane ordinem rei mihi exponentes, a me acceplo
populo honorem daiite Deo absque dilatione foras quod ad salutem pueri pertinuit consilio, hora diei
ejicitur, qui per evidentissimum signum a cunclis natalis beatissimi marliris quasi secunda mater ad
inimicus testis esse conjicitur. Hujus rei testimo- altare accessit, et primo filiorum sancto Emme-
nium cum publico rubore homo portans secum, et rammo solvere faciens censum, deinde cum ejusdem
valde miratus se bis caecatum atque illuminatum, manibus attractis more Bajoarico testibus retradidit
repedavit ad propria, hujusmodi sermone inter con- predia, uti antea fuerant tradita, domumque est re-
rivales et consanguineos exeuute. Noverint omnes, versa. Inde mihi postea nuntius veriit, qui juravit
nulliex posteritateLamperli accessumapud S. Em- per beatum Emmerammum, praenominatum Adal-
merammum iri concessum, nisi cum magna humi- D ramraum eadem hora tranquilla pausatione defun-
litate et multum valente impetratum fuerit prece. ctum esse, qua hsec traditio facta est Ratisbonse. Nos
Tu vero, magnifica lux mundi, per intercessiones proinde, quotquot sumus tanti patroni cultores, Deo
raartyris tui illumina tenebras cordis nostri, ne et illi gratificas concinamus laudes!
extorres simus coelestis regni, sed intromittamup. 15. Magnalia Dei vehemeriter sunt consideranda,
nuptiis agni. et sanctorum ira seu patientia nimis limenda. His
12. Nobiles quidam viri, cognatione nobis et tem- elenimpatrocinantibus, clemens nobis erit Altithro-
pore noti, quorum nomina silemus.quia verecun- nus, offensis vero et spretis, per longum aut breve
datur quisque proximus ob timorem pariter et an- non stabit inultum et leve. Quod apud sanctum Em-
gorem calamitosse pestis, quae diu multumque sae- merammum sub Michahele episcopo satis lirobatum
vit in hominibus tyrannicae posteritatis, per diversas seniores retulerunt nobis, qui memorabantur iilius
rerum suarum oblationes atque sacerdotum oratio- temporis. ls ergo pro rebus martiris, defensoribus
nes ceterorumve supplicationes Deo famulantium assumptis, cum Pertoldo marchione (68) conflictmn
miserunt ad beatum Emmerammum, quo Iicerete;« habuit magnum. Cumque diu certatum esset utrim-
(68) De ipso v. Thietm. II, 14; III, 7.
leii ARNOLDIEMMERAMMENSIS MONACHI 1012
.gue,-landem in. id partium paria convenerunt, ut A mali haud facile queunt discerni. Hi ut filii diaboli
4uodecim virorum nobiliumjuramento, quod exige- cum perversis ac sceleratis foederatipartim exercenl
bal prefeclus , tollcret beato Emmerammo. Super lalrocinia in silvis et villis nimis crudelia, partim
~iijus allare cambola (68*) ipsius posita, homines per loca sacraria, moliuntur quae penitus nefaria.
numeriprescripti accedentes juraverunt. Sed ullione Quidam vero, qui inter eos videntur quasi sanctio-
liivina percussi, grande secum recedentes malum res, Ecclesias per hvpocrysim frequentantes, ac sa-
portaverunt. Cujus talione saumatizatus ex patre crilegis ibi lucellis inhiantes, velint; riolint, evolvunt
avus meus Arnoldus, eodem momento dextro debili- in publicum, quam vacui sint divitiariim'veraTum.
tatus brachio, post pauco.s annos in flumi;:e Naba Quid plura? Locis in sanctis ipsi non siue miraculo
solus, comitaiu salvo, subila morte vitam fiuivit. saepevidimus deprehensos, quorum furta seu caetera
Ceteri vero, qui conjuraverant, quid perpessi sint, fiagitia hoc satis declarabant, quod non in spiritu et
breviter tangam. Alius atqui caecatus,aiius strangu- veritate veri advenerint adoratores, sed falsarii seu
iatus, alius insensatus, alius paralysi solutus, alius deceptorii' adulatores (Joan. IV).Horum alii niiseri-
eyisceratus, alius fulmine ustulatus, alius incendio cordia donali, et sic sunt in spiritu lenitatis salvati.
propriaedomus consumptus, alius mancus et mono- Alios vero, qui videbantur corde duripres, publicae
phtalmus, alius cancri morbo percussus, alius ele- B emendabant casligaliones, ne impunitas tales face-
fantise peste foedatus, alius hydropica inflatione gra- ret deteriores. Pars autem abscOndilapatientiae San-
vatus, miseram vitam misera morte iinierunt. Unde ctorum reservabatur, quia omnino a mortalibus, qui
jneus ex matre avus, prenominatas scilicet comes ct quales fuerunt igno.*abantur:exceptis his, qui sibi
Peralholdus, teirifica commonitione tactus, beato erant conscii hujusmodi facti. Quorum ex •mimero
Emmerammo prcdium suburbanum,- qood dicitur quaedam muliercula Regiriaecivitatis indigena, ad
Isininga, per '" venerabilem' 80pii so abbatis ao Ra- confessionem Christi martyris Emmerammi, cui vo-
muoldi "ordinatioriem ... .**ejusderii" prediiM, cabulum est de pedibus, ipsius die quadam quasi
donavit (69), illius ascribens obsequium duodecies adoratura accessit. Ibi ergo calicis raptu furtivo
dandum karitativo usui monacliorum nec non refe- quem super altare B. Joannis reperit, iit circumspe-.
ctioni duodenarise Christi elemosinariorum. Tu au- ctans se solam vidit, saluti suae nimium invidit,
tem, sanctissime marlir Emmeramme, duodenario Quo ut secum domi occultato, nec non ejus argento
miraculo clarificate, pro nobis peccatoribus, hacle- plumbo peccali commutato, proprios in usas abusa
nus abusis duodecim inreligiositalibus, preces lar- est, manifesto Dei judicio paralysis morbo soiuta
gas funde coram illo, qui hunc numerum apostolicoi est. CujuS molestia per biennium gravata, taadem
dedicaverat choro! < protractis el continuis doloribus, discit quem inloeo
C
14, Cum hoc cerlissimum habeat Chrisiiana fides,, iuartyris offendcrit; ob cujus despectam COtifessio-
quia hi qui in nomine Domini largi sunt iri paupe- nem jam evidenter in corpore suopertnlitconfusitf-
]'cs.,in Deum dici debeant ac sint per omnia diviles;; ncm Unde et in se reversa, atque per poenitens cbr
et quia ipse dives esl in omnes, iiniversisque ad saf- suis angoribus consulercaiinisa, pauperculo srim-
ficientiam tribuere polest, tamen nedesintin niundo,, ptu, quem amminiculis proximoruni colligere potuit,
in quibus fragililas bumana sua possit redimere3 calicem novum parare curavit. Tuni sat5fdotiJ)us
peccala, suis membris in minimis quotidie sustinett confessa delictum, quia destituta esset officiomem^
pnus paupertatis (Ephes. u); Quibusid levandigra-- brorum, ih qualo deportatur ad S. Emmerammum.
tia, percursitantibus fidelium domus et hospitia,, Cui dum propria manu, altius tamen suffulta, cali-
ndeo quorundam parcitas obduratur et nequitia, utt cem reslituisset, atque inlimas precescum lachrimis
prae famis ac frigoris anglislia, incidere coganturr effudisset, subito reddila sanitati exilit de spbrtatio
amare mprtis gurguSlia. Quae,conditione sub hac,, cuMH, et gratias clamat.Deo acjieato martyri. Et
quo plures. miserabiliter absumal, multitudo falso-- quia litenter quarii atlulerat, imo qua allata fuerat, -
rum fratrum viplentcr senlenliam dictat. Hi siqui-- cb.orbecum doloribus carebat, eam lacta secusbasim
dem non spirilu humiles, sed rebus ct vitiis paupe-- altaris reliquerat. Quam extemplo fideles ante Eccle-
rcs, per clandcstinas ac evidentcs rapinas Chrisliti siam pro monknento susperidere, ac summo gaudio
prsepediuntpauperibus, ne solatiaaccipiantaliquandoo legioni signorum ea Ioci pendentium hoc inter-
eliam a bonis fidelibus, a quibus boni pauperes.etst miscuere. Sed coelitus ministrato' tam grandi mira-
VARLE LECTIONES.
<• Pqst add. 1. " de hoc vo$abulonon constai; Fbringcr (orlasse addicens legi monuit.
NOTJG.
(68 *) Fuil baculus cui innitebantur claudi. Sic Utcbantur etiam cambula hic ad ftdem .iuramentumque.
enim Petrus Diaconus : « Ejusdem claudi cambuttas piaostaiidumel exemplum habetur. Denique sus-
ante fores ecclesisesuspenderunt. » Sed sumitur pro peiidebatur sepulcro defuiictoruni; sic enim legas in
pedo pastorali : illam quipps gestabant tum episcopi Vita Desiderii Cadurcensis episcopi, c. 19 : «Dum
tum ahbates, mittebatur absentibus, hocque veluli baculus B. viri, qui a Gailis Cfxmbucca> vocatur, ad
Signo regimen Ecclesisesuscipiebant. Sic enim Orde- caput sepulcri illius scdulc penderet. Cambuca,
ricus Vitalis 1. ni: per cambutam Ivonis episcopi Cnmbuta ct Cambota enim idem suni. BASS. '
exteriorem abbatiaepotestatem tradidit. > (69) V. ch^rtasap. Pez.I, 3, p: 02, 99,
Sagiensis
*M3 DE MIRACULISS. EMMERAMMILIBRl DUO. — LIB. I. 1011
eulo, est valde pensaridum tanti maityris meritum, A «Chiistiarios constat, factis ma,orum, et dictis valde
qui mulierem absque ministerio suorum pedum ve- certificatos in fide, cui adhuc etiam inter caetera v.e-
nire voluit ad aram suaereojuietioms astipodam eo ritatis indicia, multum adstipulantur miracula coe-'
scilicet tenore, ut ubi antea teaebrata impietate, litiis ad Sanctorum memorias declarata : quaepro sul
conticescens occultabat delictum, ibi postea sub luce magnitudine ac assiduitate, nec inimicos hujus no-
piae confessionis, ac recuperatione salutis ipsa cum minis et religionis arbitramur pbsselatere. > Quibus
cseteris disceret scriptum, quia Dominus servabit pe- nostra parte prolatis, obviare conantes Judaei duritia
des sanctorum suorum. Et illud Isaiae prophetse: cordis lapidei, clamant et perstrepunt dicentes :
^Quam speciosipedes evangelizantium pacem, evan- < Optime novimiis quo tendit vesler epilogiis. In ec-
gelizanlium bona (Isai.hii). t Quorum nos partici- clesia quidem martyris vestri Emmerammi, quia
pes per charissimi sui martyris pre^es eflicere digne- aotum est omnibiis Ratisbonaebabitantibus, claudbs
tur, qui sedens superCherubinabyssosintuetur (Dari. reparatbs, atque caeteris molestiis affcctos, a vero
m). Amen. medico curatos, minime diffitemur. Sed per Messiam,
15. Quia beneiicia divina usque in finem saeculi quem nominatis Christum, et^uro quem dicitis pa-
multorum sint resurrectio et ruina, quotidie creato- tronum vestrum, horum aliquid factum nuriquam
ris declaratur omnipotentia, quae fidelium corda di- B fatemur. Nam omnipotens in bmni loco dominaliqnis
rigens mandatorumsuorum in semita, populum hu- ejus qusecunque voluerit facitut Deus.^Potest etiam
milem salvat, et oculos superborum humiliat. Casti- in plateis conferre sanitatem infirmis, et facere talia
gat ergo fidei sacrse filios misericorditer ut corrigat, in synagogis sive nostris in scholis, qualia in vestris
incredulos autem et impios. ob durum cor et impoe- glpriamini facta eeclesiis. i Tum os eorum quasi ad
nitens justa sententia damnat. Unde et plebs Chri- ccali cameram suspensum, et linguam procaciter
stiana in Dei omnipotentis laetsiur gratia, de manu transeuntem in terram, oppilavimussermone In hunc
filiorum alienarumsegregatal, quoFrimfiliisicut plan- modum se continente : « Quia Domino nostro Jesu
lationes novelhe, filise circuinomatae, promptuaria Christo corporaliter cum hominibiis conversalo, ac
plena ex hocin illud eructanlia, foetosseoves, crassse muriera suae pietatis intra et extra sjiiagogami pa-
boves. Non est rriina maceriae neque transitus neque tribus vestris magnifice impertito, non solum cum
clamor in plateis eorum (Psal. CXLIII).Hac igitur eis ingrati exstitislis, sedmiserrimavosmelipsos in-
ialsa felicitate deliniti, Christianis improperare so- terficientes dementia etiam hoc in malum vestrum
ient Pagani et Judaei,quod cum hi multimoda teran- accumulastis super iniquitatibus eorum, ut in eo ca-
tur et graventur pressura, ipsi e contrario consola- piti omaium bonorum, nec non illius membris'electis
tionem habeant et levamen in omnia sua. Nostros k tletraheretis , unde salutem gratis oblatam attraheie
velut pauperes ae inanes afficiant pestilentise ac fa- debuistis; ecce conveiiimur ad gentes, quse Domi-
mes-; illos vero reficiat, immb distendat superflua num in Sanctis noverunt laudare fideles, etquiaih-
rerum congeries, in qua est omnium malorum ma- dignos vos Dei judicastis gratia, acomneborium
teries. Prb -quoruni inani jactantia consolatur nos usque hodie a salute vestra negativa dissessione
pleniter, si digni sumus, spiritali abundantia : e cu- repulistis, his fructuose proponimus margaritas^ qui
jus copia David eructans et cor laboribus hurriilia- sciunt cum honore suscipere illas. Vobis autem erit
tum Consolans,dicit:« Multaetribulationes justorum aeterna confusio, testante Christo in suo Evangelio ':
etdehisomnibusliberaviteosDominus(Psa/.xxxiii).» < Quia filii regni in tenebras exteriores erurit trii*.
Mors'autem peccatorum pessinia (Psal. LXXH),quos dendi, etsine finepuniendi (Matth. vni). i Caeterum
tenuit superbia; quia cum hominibus non flagella- ut reverlamur ad humilitatis nostrae propositum, o
buntur. Quibus cum dicimus:«Quare non creditis in lectores et auditores, qui veraefideiestis confessores,
Dominum, cujus juga fidei super se levasse, jam quae de Christi gratia sanctorumque gloria Judaeis
totus mundus gratulatur? Respondent, in rerum pro- visum est dubium, dilectioni vestrse monemus non
speritate seu adversitate ulrinque probandam fore Q dubium, sed semper maneat certum,- quia ostium
exeeutionem fidei rectae, et quis in mundo videatur Dei, quod aliis est clausum, aliis justo Dei judicio
subjacere maledicto. Nobis autem e contra resultan- erit apertum. Ante quem et in quo cbrdetenus oran-
libus, quia maledictio mundi mutabitur benedictione dum, ne cum hoc mundo damriemur, sed Redemplb-
ccelesti, esuries saturitate, luctus exhilaratione; ris gratia potenti salvemur. Cujus in eharitate spes
oportet nos adversa mundi patienter tolerare.«Vos, nostra ponenda eum fide, ne permittat de parle ju*
inquiunt, solito more incerta pro certis semperhabe- storum perire, pro quibus dignatusestmortem cru-
lis; et ideo quadam facilitate ad haec nos condu- cis subire.
cere tentatis.«Quos bccasione aliqua in nomine Do- 16. Erat quidani viringenuus; Burchardi marchi-
mini cupientes lucrari, docemus verbis hujusmodi: comitis (70) et prefecti Ratisbbnensis vasallus. Hu-nc
NOT^.
(70) Orientalis marchae; filius Bertholdi c. 13 me- gustanipatrem, eumdem habui. Hic certe vir fuit
inorati, quem Thietmarus V, 21, Bucconem dicit, roajoris aetatis, neque cum eum Widukindus dicat
fuisse videtur. Minus reete tamen supra p. 415, n. (iil, 56) mediocris substantiae militerii, ad hoc no-
66, Arnulphi ducis generum, Heinrici episcopi Au- bile comitum genus rcferri potest. .
1013 ARNOLDIEMMERAMMENSISMONACHI 1*»6
divina a Deo corripuerunt flagella, ut neryis contra- A prefecti et comites, qui mederidebueraut et poterar t,
etis omnium pene destitueretur membrorum officiis. non solum obviare ac resistere recusant, quin ctiam
Cumque diu hujusmadi castigatione attereretur, de- ipsi hoc idem accumulant, nec non amnem justicise
mum ad opus Dei in illo manifestandum, sub spe pulchritudinem, quantum in se, dedecorant, quo in-
nan confundenda ad sanctum Emmerammum defer- satiabilem avariliae lacum non modo nequiter, sed
tur in cuna, iiifantibus magls eatenus apta quam vi- etiam turpiter adinpleant. Pro quorum contumacia
ris. Cujus vehiculo ut ad altare testis perventum, celeriter sternenda clamat propheta, immo cum eo
ibique aliquantisper est oratum, is qui cunulseadhse- injuste oppressorum ultionem postulat persona :
sit.ut pusio, repente robustus erigitur ac sistitur ut Exallare, qui judicas terram, reddereiributionem sn~ >
homo. Tum videntes. qui aderant in novo martyris perbis(Psal. xcin,2).Hancigiturcausamnon eausam,
mirigeruloplenam staturam, resurreclionis ad instar sed pestem dicendam, id est ut diabolica commi-
generalis, proceram. In ecclesia ejusdem testis im- scearitur humanis, et nihilominus humana preferan-
molabanlDeo hostiam vociferationis, secundum illud, tur divinis, in tantum aliqui pro commodis affectant
quod David ait: « Vox exultationis et salutisin ta- terreiiis, quo adulationum liniamentis sive aliis pravi
bcrnacuhs justorum (Psal. cxvn). i.Cum quibus consilii incitamentis, quibus ipsi habundant, pasto—7
idem patronus noster dulcissimus, aeterna pro exilio B * res etiaffi ecclesiae temptent inficere, atque gregis,
brevi patria donatus et pro pondere laborum inaesti- dominici arietes conenlur lupos eflicere. Quorum
mabili prsemiura sortilus, pro morte pretiasa inusi- sintiehias (71) venenosas qui non observaverit, pro-.
tatogenere martyrii acquisita, in tuo, Christe, regno cul dubio vitae periculum incurrit, quod in se satis
gloriatur corpna, quam elucere facit specialis tui ct est expertus Michahel, Reginae civitatis episcopus
proximi dilectionis gemma. Qua et nos, pro modulo (an. 972), Is atqui cuin pro episcopatu cuidam rie-
Kostro, insignitos vocalionis hora humililer petimus poli suo ab imperatore postulando palatii stationem,
a te iuvenhi, cujns misericordia quaebona sunt in petere decrevisset, xeniaque, quibus hoc sc inpetra-
cordi.bus vere fidelium non permittit sopiri, sed turum sperabat, paravisset, persuasum estei ab his,
pleno perseverantiae friictu eorum facit opera fi- qui optabant apud principes ecclesiasticas venales
niri... fore dignitates, quatinus petitionem, quairi facere
17.. Gloria sanctorum Christo conregnantium, pa- vellet, thesauris Deo dilecti martiris Emmerammi
tres.et fratres,, est valde reverenda, ira quoqueom- subornaret. Quos ille, consiliariis consentiens reis et
jiimodis cavenda, patientia vero omni sexui seu or- perversis, prope diem natalitium ejusdem (Sep(.)-te-.
dini pertimescenda. Ad hos namque dicit Dominus:: p. stis domino suo subduxit, nec non ad episcopalem
Qui langit vos^tangit pupillam oculi mei (Zach. n, 8); villam Berahartashusun (72) dictam secum tvansdu -:
etinEvangelio: Quivosspernil, mespcmit (Luc. x, 16). xit, quo suus eadem die comitalus pestifer confluxit.
Qu.setonitrua ab ipso cqelorum throno procedentiai Ibi quoque subitanea corporis percussus molestia,
necn.on terrifiee mortalibus intonantia adeo contem- per extremam sortem urgeri coepitin mortem. Quam
pnit, heu! male surda secularinm duritia, utinhian- cum sibi turbidam et aniaram sensisset inmincre,
tes sui ecclesiaram seu pauperum res, hsereditatemi atque jam desperaret infra limitem hujus vjlaediu-<
Domini diripiendo suam faciant, immo se ac suai tius consistere posse, vicedomno assumpto, "necnon
diaboli partem efliciant, Canlra quos invehitur male- militibus accitis in testimonium, cum aliquibus mi-t
dictum per illud propheticum : Xce qui jungiiiss nistris, quis circa eum plus erat amoris quam timo-
agrmn ad agrum inique (Isai. v, 8). E quibus non- ris, quorumque familiariti sedulo solebat inniti, af-.
nulli qui honestiores et continentiores videntur ini fatus est verba hujusmodi ; Contigit me aliquandv
faclione hujuscemodi, cum viderint aliquos ad ea,, secns LicMinflumen sub Oltone Saxonigena impera-
quaeparum tetigi, perpetranda proclives, callide eos5 torc primo gravi inlerfuisse prelio (75). Vbi cum inter
instigant; sitque ut his reculis tenacius adhereant,, nostros alqiie paganos acerrime fuisset pugnatum, et
ssepiusineulcant; pervicaciter se pollicentes eis apudi D ChristQpropitio a christianis essettriumphatum, «7n-..
judices futuros adjutores, necncnetiam, s.inecessi* * gri meam abscidentes anriculam, gladiis ac spiculis
tas exigat, conjuratores. Tum in se quodammodo o inter celeros me slraverant ac admquaverant glebis.
quasi revertentes, immo retrorsum ad malitise cry- Ibi insperato raptus, adsalutem sensibeneficiisadessc
ptas anfractuose divertentes, cos pra tempore dese- patronum clementem,quem nunc timeoob temeriiatem
runt, quibus cpnsilium iniquitatis dederunt, et see peccati mei irasccntem. Eia, quwso, fideliter agite
subdole ad hos, quarum bona prsedsevel rapinse fe- - quminjungo. Tollite kinc — utinamnumquam ad ma
cerunt patere, conferunt, ut pro mendacii silentio o lum, qv.pdfacere volui — measub certo numero inte-
seu veritatis venali testimonio apud incautos mune- - gra viginli pallia consignata, et offerte ea, quamvisorf
nbus dextrasadimpleant, talique strofa quod haberee magnitudinem pcccaTorummeorum parva, magno etr
videntur a simplicioribus extorqueant. Cui tam n beato a,d subveniendumcui voluerit Christi martiri
grandi malo in plebeiaturba modis millenis crassato,.),. Emmerammo; reddetisqueitli reverentersuorum p«j>
NOTiE.
(71) I. e. pacta, conventiories.. (75) A. 955,
^T2) Beretzhausen ad Laber fluvium.
 1017 DE MIRACULIS S. EMMERAMMILIBRI DUO. — LIB. 1. 1013
tem thesaurorum, quos insipiens ac minus cautus in A ac insensibilia operaris magna nec non mirabilia, .
tugillationem mei subtraxi ejus honori servitii. Cali- ut homines cordalos benedictione tua efficias co-
cern autem aureum, quem opere ac forma satis, ut aptatos. Hanc siquidem qui aure cordis percepe-
opinor, decentieidemclarissimo.testi passionum Chri- rint,et in ejus obauditione usque in finem persevera-
sti patravi, cumhis omnibus, qum labiis distinxi, su- verint, minimepavebuntindie novissimo, nec aures
per et circa ipsius altare ponelis, sicque ex luimilitalis eorum tinnient ab auditu malo, quando inimicus
mea legaiionedicetis-: « Michahelille pecca:orhomo, exultans super interilu impiorum, se jactaverit di«
quamvis m sancla ecclesiaordinis jure sacri parliceps cens (77): Preoalui adversus eos. 0 Jesu bone, quid
fuerit nominis angelici, immeritum tamen el longe nos peccalores ibi dicturi sumus, ubi vix justi sal-
inparem se perpendens tanti ministeriis officii, servus vabimtur? Non estnobis spes altera, nisi quamde-
quoque tuus, beale Emmeramme, adoplivus sub ipsis finit ille tuus electus psalmista, qui fuit rex etpro-
ponlificalibus infulis factus,in extremis eliam con- pbeta, totis modullis ad te clamitans cordis (78) :
ttiluius, erga reverentiam tui devotus, libi hmc mi- Spes mea cs lu, portio mea in terra vivcntium;
sit atque remisit, nec non ullimum spirilum trahens, quam in tuo nomine, dum tempus est misericor-
animam cum corpore patrocinio tuo commisit. > diae, a Patre postulandam didicimus per evange-.
Haecvero facla et dicta cum non paucos conveni- " licam doctrinam. Sic enim tuum, o veritas, habet
rent ac deterrerent pro abusive usitata sanctorum evangeliura (79): Ambulale dum dies est, ne tenebrai
?nter mortafes neglegentia, campanum quoddam vos comprehe.ndant; etiterum : Dum lumen habetis,
quantitate modicum, a legatis episcopi cum aliis re- credile.in lucem,ul filii lucis sitis. Et illud excusa-
bus in basilica patroni nostri exposilum, grande per tionis humanae exclusorium diligeritissime adten-
os dicentium predicabat miraculum. Hujus ergo dendum, nec non intimis suspiriis annitendum (80) :
cum imperator Otlo secundus aliquando apud San- Quodcumquepetieritis Patrem in nomine meo, dabtS
ctum Emmerammum audiret tinnitum singularem vobis.Pelimus ergo ad te conversi, Pater Domini no-
ct pre ceteris magis sonorum, fertur dixisse, aut slri Jesu Christi, ut in nomine ejusdem unigeiiiti
hoc aut huic simile se velle habere.' Qua occasione tui, cujus karitatis beatus Emmerammus martir luus
!! " "
predictus pontifex inde sublatum idem campanulum inter plurales testes imitator " quodammodo
in via jussit transportari secum, arbitratus satis se " extitit singularis, ineffabili et solita circa pecca-
facturum princioi oblatione cupiti. Quod postquam tores usus clementia, confitentibus et confessis di-
esi de martiris ecclesia elatum, uti comperimus per mittas inpietatem cordis, ac infundas unctionem tuse
cujusdam presbyteri relatum, ad Dei omnipotentis uberrimse consolationis, nec non confirmes in nobis
Miium immutatione soni factum est mutum, nec opera divinae miserationis; ut quod in hoc seculo
idins artificio aptari poluit euphoniae officiousque dulce ac delectabile videtur, timoris tui reverenda
In diem et horam, qua Deo dilecti martiiis casae consideratione amarescat, et quod amarum, dile-
restitutum, etsi insensibile, presenliam donihii sui ctionis tuaesuavissima speculatione dulcescat. Sic-
sensibus humanis se sentire indidit, ac dulciter que dum ipse volvitur mundus, a Iapsu et amore
tinnivit. Vere tua, Christe, haecsunt opera, qui cre- peccatorum, te resuscitanle, surgamus, ne in flne.
deris et es aelerni Patris sapientia; cui David corde seculorum, cum omnes homines resurrexerint cutri
jubjlans clamat (74) : Quam magna multitudo dulce- corporibus, in scternum confundamur acpuniamur;
dinis tum, Domine, quam abseondisti timcntibus le; sed emptitii servi nunc cum collibertis gratia tua
et iterum (75) : Auditui meo dabis gaudium et Imii- digni effecti, tunc etiam tuis cum amicis. semper
ciain; el exultabunt ossa humiliata; cujus desiderio mansuris deputati gaudiis, securi videamus Domi-
delectatus, nomirii tuo credentes in fine psalmorum num Jesum Filium tuum liberatorem et episcopum.
ad perfectionis laudes provocans, ait (76) : Lau- animarum et corporum nostrorum, judicem justum
date Dominum in cymbalis bene sonantibus; lau- vivorum et mortuorum, tecum viventem atque in.
date eum in cymbalit jubilationis. Ecce humanse sa- D unitate Spiritus sancti regnantem, per immorlalia
Jutis amator, generis nostri factor et reparator, qui seculorum secula. Amen.
etiam benignus es super ingratos et malos, per.parva
PROOEMIUM LIBRI DE MEMORIA B. EMMERAMMI ET EJUS AMATORUM.
Inter csetera mysteriorum coelestium sacramenta, (Exod. xxxv). Quorum pise oblationi et pauperiores;
Veteris Legis testantur scripta quod ad aedificationem eodem praecepto conducti, indices mentium devota-.
tabernaculi principes tribuum et ditiores quique in rum,etiam pilos addiderunt caprarum (Ibid.): Qni^ •
populo Dei pretiosa divino jussu obtulerunt donaria auteniNova Lex super hac re coutineat, seu qaa
. VARLE LECTIONES.
" Rcliqua in 1. manu sce.c.XV. scripta sunt, folio sequenti cum hujus libri fihe
antiquo exciso.
NOT.E.
(74) Psal. xxx, 20. (78) Psai. CXLI,6.
(75) Psal. L, 10. (79) Joan. J.I, 55, 36.
(76) Psal. CL,5. (80) Joan. xr, 16
(77) Psai xn, 5.
 1019 ARNOLDl EMMERAMMENSISMONACHl 1020
c.onvenienlia Priscae respondeat, Christus in Evan- A luse, Domine, quam abscbndisti timentibus te!
lio suo palificat, qui duo pauperis viduae minuta (Psal. xxx). » Et iterum : « Auditui meo dabis
praetulit his quae divites jactabant, seu in gazophy- gaudium et laetitiam, et exsultabunt ossa humi-
lacium miltebant (Marc. xn; Luc. xxi). Quod qui- liata (Psalm. L). > Cujus desiderio delectalus, no-
dam vir officioapostolicus et merito, egregia prse- mini tuo credentes, in fine Psalmorum, ad perfectio-
dicatione quasi de coelo intonans, breviler perstrin- nis laudes provocans, ait: « Laudate Dominum in
gendo Cxposuit, diceos : « Regnum coelorumvalet, cymbalis bene sonantibus; laudate eum in cymbalis
quantum habes. »iGui scilicet sententiaeconcordat jubilationis(Psa/.cL). >Eccehumanse salutisAmator,
quod sacra Scriptura alias clamat: « Cui plus com- generis nostri Factor et Reparator, qui etiam be-
niittitur, plus ab eo exigitur (LKC.XII).» nignus es super ingratos et malos, per parva ac in-
Unde IS qui multum habet et illud Apostoli dili- sensibilia operaris raagna, nec non mirabilia, ut
genter attendere debet: « Qui gloriatur, in Domino •homines cordatos benedictione tua efliciascoapta-
glorietur (/ Cor. i). » Qui vero minus accepit, id tos. Hanc siquidem, qui 3ure cbrdis perceperint,
ipsum minime.ducat negiigendum; sed de eo pro et in ejus obauditione usque in finem persevera-
posse et nosse conetur elabqrare aliquid quod utile , verint, minime pavebunt in die novissimo, nec au-
sit. In quo haud segniter exsequendo quicunque ' reseoriim fmnient ab auditu malo (Psal. iii), quan-
divino muneri reverentiam exhibuerit, debitum ex- do inimicus, exsultans super interitu impioruin, se
actionis persolvit Scriplurae, quae dicit: « Vovete et jactaverii, dicens : « Praevalui adversus eos (Psal.
reddite Domino Deo vestro, omnes qui in circuitu xn). > 0 Jesu bone, quid nos peccatores ibi dicturi.
ejus affertis ihunera(Psa/.Lxxv). » Ex ipsius quippe suraus, ubi vix justi'salvabuntur? Non est nobis
donis, qui Largitor est omnium bonorum, accepi- spes altera, nisi quam definit ille tuus electus
ir.us, si quid ei pie digneque afferimus, vcl si in Psalmista, qui fuit rex et propheta, totis medullis
aliqua re volorum nostrorum redditionem exsolvere ad te clamitans cordis : « Spes mea es-tu; portio
poterimus. Hinc et Jacobus apostolus, eorumdem mea in terra viventium (Psal. CXLI).> Quam in tuo
processionem doiiorum commendans, ait : « Omne nomine, dum tempus est misericordiae, a Patre
donum desursum est, descendens a Patre luminum postulandam didicimus per fevangelicamdoctrinam.
(Jac. i). » Ad cujus iliumiriationem Psalmista nos Sic enim tuum, o Veritas, habet Evangelium :
appvopinqiiare exhortatur dicens : < Accedite ad « Ambulate. dum dies est, ne teriebrae vos compre-
Dominum et illuminamini, et facies vestrcs non coii- hendant. Dum lumen habetis, credite in lucem, ut
fundentiir (Psal. xxxm). > Vere ad eum accesse-| r fiiii lucis siiis (Joan. xn). > Et illud excusationis
runt qui dpno illius illuminati, ecclesiastica factis humana; exclusorium diligenlissime attendendum ,
et veibis tractando sacramenla, illam faciei merue- necnon intimis suspiriisadnitendum : « Quodcunque
runt gloriam quam ipse Sol justitiae visione sua petieritis Patrein in nomine meo, dabit vobis (Matth.
paravit electis sempternam. Horum quippe exem- xxi; Joan. xv). » Petimus ergoadte convcrsi, Pater
piis' et doctrina, dum volvitur hujus mundi rola, Domini nostri Jesu Christi, ut in nomine ejusdem-
Christus gratum i;i suis arbovibus inveniet fructum. Unigeniti tui, cujus eharitatis beatus Emmeramrrius
Quem, quia velut inutilis stirps, in mea arbore non martyr luus imitator exstitit singularis, ineffabiliet
habeo, timeomihi valde ne Paterfaniilias, sterilitale solila circa peccatores usus clementia, confiteiitibus
pravitatis meae o3ensus,dieat: «Utquidoccupalter- et confessis dimittas impietalem cordis, ac infun-
ram? Succidite eum et mittite in ignem (Luc.xm).» das unclionem luae uberrimse consolationis, nec non
Quem repvobis teiribiliter paratum et a peccatis confirmes in nobis opera divinae miserationis, ut
meis, proh dolor! scepe comparatum, ut effugere quod iri hoc saeculodulee ac delectabile videtur, ti-
possim, inter fluctus cogitationum aestuanli occurrit riioris tui reverenda consideratione amarescat, ei
animo, hoc optimum lore remedium, quo non ces- quod amarum dilectionis tuae suavissima specula-
sem quserere praesidia sanetorum, sedulo laudibus D tione dulcescat. Sicque, dum ipse volvitur mundus,
inhaerendo eorum, ut et ipsi apud misericordissi- a lapsu et amore peccatorum, te resuscitante, sur-
mum Domiaum dignentur mihi veniam impetrare garnus, ne in fine sseculorum, cum omneshomines
delictorum. resurrexerint cum corporibus, iu aeternum confun-
damur ac puriiamur. Sed emptitii servi nunc cum
Sed fortassis dicit aliquis : Quid ad te? potuit tua digni effecti,tunc etiam tuis
collibertis, gratia
eiiphpnise officiousque in diem et horam qua Deo cum amicis semper mansuris deputati gaudiis, se-
dilecti martyris casae restitutum etsi insensibile curi videamus Dominum Jesum Filium tuum libe-
prsesenliam Domini sui sensibus humanis se sentire ratoreni- et episcopum animarum et corporum no-
indidit, ac dulciter univit. strorum, judicem justum vivorum et mortuoriim,
Vere lua, Christe, haecsunt opera, qui crederis et tecum viventem atque in unilate Spiritus sancli
es selerni Patris Sapientia. Cui David corde jubi- regnantem, per immortalia saecula saeculorum.
lans clamat: « Quam magna nmltitudo dulcedinis Amen.! 3
" Vid. oag^ seq. VARIJ: LECTIONES,
 1021 DE MIRACULISS. EMMERAMMILIBRI DUO. — LIB. II. 102>a

INCIPIT LIBER II.

DE MEMORIAREATI EMMERAMMIET EJUS CULTORUM.

Kumanis rebus exempto (an. 972), ut in calce li- A sed stabilem verae fidei domesticum. Unde ct
bri prioris descripsimus, Micbahele Reginopolitano quosdam de suis familiariter pro eo alloquitiir,
episcopo, qualiter Dei omnipotentis misericordia dicens : 0 quam felix ecclesia, qum Deo volente
super hujus ecclesiaeclerum et populum vigilayerit, isto donabitur sacerdote. Ergo necessarium vaide
quemve princeps pastorum suis ovibus preesse vo- videtur mihi et utile, ut huic famulo Dei petam
luerit, quemque ad pastoralem curam in secreto regimen Raiisbonensis episcopii; quia optime -conve-
suo, cui omne cor patet, elogerit, occasionibus hu- nil, sicubi abundat bona volunias, ul eam eliam ad
jusmodi patefecit. Eratquidam vir genereingenuus, bona opera procedere faciat bene collala facultas.
virtute slrenuus, natione Alamannus, nomine qui- Bonuiii quippe;quod hic vir semhiare voluit in para-
dem Wolfgangus, cujus ipse interpretationem voea- lis ™cordibus paganorum ad !6 salutis obsequium,
buli in quodam loco Lupambulus jussit inscribi. Is quod rcpulit cmcitas illorum, quandoquefortassis hoc,
primum inter canonicos sive .clericos laudabilem ebdetn agrum dominicum excolenie, dabil fructum
et castam duxerat vitam, dein artioribus regulis in- suum in populischrislianorum. Ad haec quidam re-
plicari desiderans, in Suevia apud coenobitas, qui spondentes dixerunt: Qui fieri potest, ut iste pauper
Solitarii vocantur (81-88), monachum professus est. ct ignotus ad. konorem accedat -tanti episcopatus, cttm
Quem eum non solum fortiter viliis resistere, sed jam atiqum alti sanguinis personm hunc apud impera-'
etiam virtutibusassuefaceret libere insistere, acrius torem prediis et pecimia compensantessibi temptave-
inteadens aciem mentis in speculum geminse dile- rinl acquhvre? Quibus ille refert verba ponderosa,
ctionis, videbatur sibi cum simplo et abscpridito sed non adeo morosa : Divina et humana valde inter
talento quasi vacuus apparere in conspectu Domi- se probantur disiare jndicia. Hinc scrulator cordium
ni, nisi eo exposilo et duplicato aliorum quoque et renum ab inilio mundi elegit conlemplibilia nec non
consuleret sahiti. Cujus rei gratia nioiiasterium et ignobilia:,ul confunderet fortia (91); et e contrari.o
non " monachum deserens, immo secunduni Apo- mundus quod suum est superbe ad horam exicllit, c.c
slolam (89) majora aemulari carismata cupiens, per in brevi cum confusione distollit. Vnde operce pre-
Alamanniam devenit exul in Noricum. Ad cujus cium censeo, quo niiltam ad marckicomitem, cujus
o:ientaIem partem cam huroiii cpmitata perten- consilio mulla solet facere imperator, ut suggerat ci,
dens, predicandi gratia Pannonias petiit confinia. neper ambitionem aut simoniaCUmheresim qucm-
E qua perPiligrinuni Pataviensem episcopum evo- quam episcopalem sinal accipere dignitaiem; sed ob
catus, piae, ut decuit, humanitatis ab eo sus- mternam remunerationem, quem hunnlem et mode-
cipitur -et fovetur officio. Apud quem etiam Q stum ac eruditum.invencrit'necnon ojficiisecclesiasti'
rogatus et jussus mansit aliquot diebus ; hoc inter cis aptum.esse probaverit, hunc, ciijuscumquesit con-
cetera prudenti secuni tractans mente, quare pro- ditionis vel parentelm, promoveri faciat u.i culmen
hibitus sit al) adducenda ad Deum Panneniorum ecclesim. Quid plura? Per legationem episcbpi ac
gente. suggestionem consiliarii cesar suse et ecclesiasticau
Quo commorationis tempore idem episcopus op- utilitatis admonitus, immo, quod verius est,nutu
time usus, utpote qui erat adprime eruditus et ge- Dei, cujus in manu cor regis,, princeps bomis*Otto
nere nobilisshnus, juxta hoc quod Apostolus dicit secundus animo mutatus, onines, qui pro eodem
(90). Probaie. spiritus si cx Deo sunt, clandestina episcopatu adipiscendo laborabant, avertit, et se
et manifesta divini servitii observatione ac asskiua totum ad eleclionem venerandi viri Wolfgangi co«»
sacrae Scripturae indagatione satis probavit, hunc vertit, sicque legatos posteum celeriter mittit.
quem susceperal psregrinum non esse gyrovagum, -Qui ut jussi fuerant pergentes, invenerunt eum
- VARLE LECT10NE3.
'«»Can. addit lm leco : QUATUORHOS VERSUSANTISTES DAT HERIBERTUS :
Diversis horis laudandi scripta laboris
Legi, perlegi, crebro;perlecta relegi,
Et nihil inveni vitium quod possit haheri.
Hoc tantum dico, lua tuque placetis amico. :
et postea : Anno Domini MCCCICV.reverendus in Christo pater dominus Ludovicus venerabilis abbashti
jus ecclesiasM.... pater paupenim, corona monachonmi et venerabilis domimis
ss
aLLas sycccssil
'_** deest 2.; ex Othloni Vila Wolfhangi supplevi. ss duratis Othl. et Othl.

(81-88) m monasterio Einsiedeln, (90) I Joan. iv, 1.

/89)1 Cor. xn, 51. (91) I. Cor. 1.28,
 1022; ARNOLDI EMMERAMMENSISMONACHI 1024
'adhuc cum.prenominato,episcopo commorantem, sed A Ubi cum mullorum Tideli et favorabili suscipere-
jam ad patriam repedare cogitantem. lgnarus enim tur occursu, primum beato.Emmerammo se humi-
erat legationis et ceterarum rerum pro se gestarum, liter presentavit, deinde per singula Ratisbonae mo-
et idcirco animum intendebat aliorsum. Cumque nasteria sanctorura petiit suffragia, novissime vero
legati, quare venerint, ei indicarent, primum recur- solemni facta preparatione seu processione, ad san-
rit ad secretarium cordis, se suaque Deo commen- cli Petri ecclesiam accessit. In quam cum canticis
dans in intimis; dein episcopo, cujus karitate ibi lseticiaeet exsultationis voce introduclus, atque morc
delentuserat,causam suam exponens, id quograva- pontificum secus^altare intronizatus, a clero et a
batur temperamento levigabat simplicitatis colum- populo summo pastori commendatur, nec non a Fri-
binaeac pruderitise serpentinse,atque in hunc modum derico archiepiscopo et illius suffraganeis post ali-,
proloquitur, dicens : Hoc novumquod mihi pcr nun- quot dies in sacerdolem apostolicum ibidem con^
cios principis venit, karitas tuu effecit, cui premium secratur. Quam ille consecrationem nolens vacuo
bonm voluntalis absque dubio erit; sed mem parvitati secum portare vocabulo, die noctuque pontificali
timorem incutil, quia nescio, si votunlas Dei sit, et studiosissime excoluit oflicio, ut gratiam sancli Spi-
quia mundus sub specie religionis multo ad vitia ritus habundantius sub hoc ordine possethabere in.
trahit. Cui fespondens episcopus dixit: Quod dicis D * cordis hospitio. Cujus inspiralione suaviter tactus,,
te timere hocmenlis estprovidm. Sedhancin bonam et ad oninia cautus ac providus factus, ob qiisco-
xpem erigit psalmista, qui dicii (92) : « Initium sa- pale fastigium nequaquam voluit mutare monasti-r
pientics timor Domini; > et iterum : « Timor Domini cum habitum,quasi erubesceret monachus esse.quL
sanctus permanens in seculum seculi; » quem et fuerat; sed quam, intus habuit humilitatem mentis,
Aposlolus commendans ait (93)."« Noli altumsapere, foris ostendit bonis exemplis et mediocribus vesti-
sed time;t Idem alibi de episcopatus desiderio ail (94): menlis. Memor etiam Salomonicae admonitionis,-
•« Qui episcopatum desiderat, bonum opus desiderat.» quae dicit: Conslituerunt te principem; noli exlolli,
Vnde et tu, si cum tua salute aliis appetis prodesse esto in illis quasi unus ex illis (Eccli. xxxn, l),non
bonumqueopus in omni loco desideras adesse, sub dominari quaerebat in clero, sed gregi dominico
timore et humililate ,ad episcopalemordinem vocatus, forma esse studuit mane et sero; prudenter adve&-
ne abnuas accedere; alioquin incidere videris in illud tens, immo prudentius a se avertens, illud elor
quod David dicit : « Qui noluit benenediciionem, quium, quod.per Ezechielem propketam invehitur
elpngabilur ab eo (Psal. cvm, 18). > Quod cavensom- conlra malos paslores, Domino dicente : Vm PMIO-*
nimodis, conare ccnnumerari cum illis, de quibus ribus, qui pascebant scmelipsos, et non greges meos
C
scriptum est: « Qui autem docti. fuerint, futyebunt (Ezech. xxxiv, 2). ;
quasi splendor firmamenti; et qici ad justiciam eru- Unde ipse totus in clivina legedevotus inter eetera
diunt mullos, quasi stellm in perpeluas aternitales pastoralis curae ministeria sermone, quem ad popu-
(Dan. xn, 3). Hujus alqui executione officiipervenies lum inter missarum soleirinia fecit ex more, in tari-
ad hoc, ul in retributione justorum, tibi dicat domi- tum ecclesias plebem assuefecit frequenlare, ut per
nclor omnium ': « Euge, serve bone et fidelis, quia in aMes solemnes vix donii remanere viderentur rei
pauca fuisti fidelis,.super multa te constituam; intra fariiiliaris custodes. Ad predulcem enim tanti ponti-
in gaudium Domini tui (Matth. xxv, 25). > Talia ficis exhortationem certatim sexus utriusque iurba
quoque pontifice proloquente, vir venerandus per confluxit, quam illuc fragrantia coelestium aroma-
mentis speculationem dispensationis divinse intuensi tum.ipso ea qui dedit ventilante, adduxit; apium
moderamen, subsequitur dicens : Ecce servus Do- videlicet instar, quas post se trahere videtur mellis
mini, fial mihi secundum verbum luum (Luc. i, 58). odor et nectar. Quibus pater pius suromopere desi-
Tunc arrepto itinere cum his qui missi erant a prin- derans esse utilis et aptus, in disputando de regnp
clpe, tetendit in partes occidentales Bajoariae.Cum- Dei et calcandis vanitalibus hujus mundi, perplexis
que perventum esset ad Reginam civitaterii, clerusi D et sophisticis minime utebatur sententiis, sed sic
et populus secundum morem ecclesiasticum unani-. melliti oris dulcedinem per quandam, quam verbis
jniter episcopali facta electione, ad imperatorem eumi explicare non potero, temperabat austeritalem,- ut
miserunt cum universali legatione. Qua clementerr simplici et optimo genere locutionis tangere videre-
suscepta, et beato viro ab episcopis probato, ac3 tur intima cujusque cogitationis, talique arte non-
sermone in presentia eorum ab ipso sapienter prp-- nullorum ex oculis lacrimas eliceret indices .cordis.
latp, imperialis eum assumens potentia per pediami Hanc siquidem tam validam a Spiritu sancto acce-
(95) pastoralem honorem ei dedit pontificalem; sta-- perat gratiam, quo hi, qui predicanti assisterent et
tiraque, ut curam sui et gregem dominicum illi com-- eum intenle audirent, raro aut numquam abscede-
misit, non cum parvo comitatu aa Ralisbonam euini rent ab ej us praedicatione sine lacrimarum effusione,
remisit. Quo pergrandi bono, a largilore omnium borioruio
NOT^S,
( 2) Psal. cx, 10; xvm, 10. (94) I Tim. ni, 1.
(93) Rom. xi, 20. (95) I. e. pedum.
 1025 DE MIRACULISS. EMMERAMMILIBRI DUO. — LIB. n. 4020
homhiibus concesso, per. malitiam suani sauciatus A tempestatis juxta consuetudinem humanae.lragilita-
humanae salutis inimicus, et ei obviam ire conatus, tis locri etiam 'propellere posSet, si Chrisii servus
invidiam,quam semper habebat, quibus polerat viri- non esset, quia domumhi firma solidatam hahtiit
bus exercebat. petra, gradum.non movit, sed stabilis et inmobilis
Nam die quadam, cum predictus beatae memoria1 permanens, magna fide clamavit et dixit : Domine
Wolfqangus episeopus solito more ad populum ex Jesu Christe,solilam fidelibus tuis accommodans gra-
pulpito vel ambone concionaretur, diabolus aliud tiam, coitcede ut hodie videant gloriam nominis luiet
non inveniens, Domino prohibente quo adversaretur, confusionemdiaboli. Quse verba secuta est serenitas
subito concitavit turbinem, et cum lurbine tumul- aeris, et serenitatem recursus in ecclesiam plebis.
tuosam turbationem, ac nihilominus cum turbatione Cui venerabilis antistes mox aromala et unguenla
confusum murmur et clamorem, nec non supei te- sacrse doctrinae effundens adeo~illa die, sibi de coeiis
ctum ecclesise fragorem dedit ingentem, et intra Deo «iulcedinem sermionis instillante, profuit, ut
ecclesiaereceptacula pulverem dispergens ac nebu- manifeste inimicuin vicerit vel fugaverit, qui per-
lam, aliquorum obtutibus caliginem obfudit tene- turbationis nimietate pene omnibus obfuit. Uride et
brosam. Quibus ex hiproviso visis et auditis, populus postea fidelium devotio hanc cousuetudinem coepit
perterriius, immo,quod pejus erat, pene inente pro lege habere, quo per stationes episcopum turma-
alienatus, coepit concurrere et discurrere, incertus, tim prevenirent et sequerentur, sic predicationisero-
confusis omnibus et turbatis, in quam partem se gationem summa affectione, utpote apostoli bonum,
tulius ac reclius posset convertere. Interim audie- amplecterentur odorem. Per quem idem venerandus
. bantur voces hinc dicenthim : In urbe grande smvit pater adpietatis exercitia oves dominicas de die in
incendium; inde clamitantium : Ecce seditione facta diem magis magisque adtrahere studebat, more sci-
mullorum gladiis discidunlur jugula. Cumque pro licet animalis, quod panlher dicitur, qui, ut phy-
clamoribus hujuscemodi sedandis multum, sed in- siologi perhibent, omnibus animalibus amicus, ex-
cassum,laboratum esset a sensalis, tandem qui ceptis dracone et serpentibus , cuncta animantia,
eiant iniiriici machinationibus ludificati, tam vehe- quse in vicinitate sui sunt, emisso bono odore ad
menti excursu per turmas eruperunt de ecclesia, ut se solet adducere atque miro modo amorem suum
es tanta multitudine vix pauci remansisse videren- iliis ingerere.
tur in illa. Tunc episcopus, quem tantae commotio

INCIPIT DIALOGUS.
Dum haec scribo et animum ad alia scribenda C rat artificiosam verborurn compositionem, sed sira-
spllicitus praeparo, adest mihi frater Ammonitius plicem attendat, si velit, humilis slyli operalibnemr
comes rerum mearum fidelissimus, qui me convenit qua mihi meisque sudare malui confratribus, quam
officiose sic proloquens': «Ubi est dialogus quem de- absque manuum opere inveniri otiosus. >Hac fidiicia
vovisti te scriplurum in nomine Domini de miracu- et hac interitione procedit opus inchpatum
iis B.Emmerammi et de regimine illius monasterii? Igitur beatse memorise Wolfgangus Ratisbonensis^
Es quippe debitor sponsionis, aut fortis excusatio- episcopus perspectis et intellectis rebus episcbpii
nis. > Tum ego : « Minime diffitebr quin debitor dispensatione divina sibi commissi, inter csetera.
sim. Sed propterea distuli, quia non certus eram sub quae ei pastoralis curae sollicitudo procuranda, 3ive
cujus persona potissimum conficere possem dialo- cofrigenda injunxerat, gravius tulit monachos bea--
gum, cum perplures de laudibus noslri patroni, et tissimi martyris Emmerammi eatenus abbate ca-
de aliis utilitatibus mecum saepedisputaveririt, et se ruisse, et quasi oves errantes sine pastore fuisse.-
parvilati mese necessitudinis vinculo junxerint. >Re- Hujus rei gratia misit ad Trevirense monasteriunv
spondit, qui supra : « Sit libi, secundum Salomo- in quo beatus Maximinus corpore quiescit, et inde-
nem, consiliarius unus ex mille (96), > et de hac re rcvcreridum senem Ramvoldum evoeavit, qui quon-
securum le faciet. Nam si vis, personam Ammoni- D dam sub Henrico archiepiscopo ejus capellanus^.
cii convenienter poteris habere pro quolibel fratre fuit. « Quare, inquit Ammonicius, tanto temporo*
te ad bonum commonente vel exliortante. Nec est sine abbate fuerant, si monachi erant? si vero.mo-
quisquam amicorum qui se dicat contemptum, alte- nachi, sub cujus regula degebant? Hsec quoque-
rumque in hoc sibi indignetur esse praelatura. Pro- enucleari ipsa ratio poscit. —Hoc est, inquam,
inde absque comperendinatione assume dialoguin, quod brevi revelatione cognOseerepotes. Fuit quippe
et, sicut proposuisti, laudibus martyris intexe me- prisca consuetudo in Ratisbonensi Ecclesia ut qui.
moriam confessorum Christi, nec npn huic admisce antistites, iidem essent et abbates. Quorum nomina-
quidquid animus recte seu opponune tibi dictaverit, quidam ob temporalia commoda tenebant, non offi-
aut ralio ad scribendum. — Paratus sum, inquam, cia. Timebant enim ne si monasterio abbatem prae-
facere quod heriaris, sed hoc prius a lectore humi- esse facerent, quia a Patre monasterii omnia spe-
literpostulandinii censeo,ne in opusculis meis quae- randa sunt, sibi coactum minuerelur obsequium.
(96) Eccli. vi.
 ,1027 ARNOLDl EMMERAMMENSISMONACHI 1023
,Ob;hpcalqui(97)licenliam dabantmonachisaliunde A j ferentes aliqui"ex consacerdolibus et consiliariis
acquirere pro victu et vestitu quaecunque possent, antistitis, dicebant : « Ut quid ibi et sacerdotibus
quia ipsi bonis; quse ad annonam eorumpertinebant, tuis perdis bona, ad S. Emmerammum pertinentia?
ad. suum abutebantur servitium. > Laudant te multi, sed in hoc nOn laudant; imo vi-
His dictis, frater crirn quo dialogum coepi conse- tuperant. Utere ergo pontificis ac abbatis officio,
rere, usus nomine suo, admonuit me in aurem di- sicut antecessores tui facere consueveraut usque
.ceas :.« Loquere caute, et scribito cautius. Nam si modo, ne carererit quarumdam rerum emolumentoi
episcopi haec audierint dicta vel viderint scripta, Hujusmodi quoque insipientia, est sapieritiae sale
fortassis dicent velle te eos rapinarum et injustitise condienda.» Quibus illeprudenterrespondit, dicens :
notare; sicque libertatem tuaffl superbiae deputa- «Nonerubescoinsipiensetstultus dici propterDeum.
bunt, quasi.tu temere eos carpere tentaveris, pro Hoc autem scire vos volo quia.nunquam mihi im-
quorum defensione Scriptura clamal, imo Dominus ponam oaus qupd portare non valeo, episcopi no-
per Scripturam praecipit, dicens : « Noiite tangere men et abbatis mihi vindicando. Nam ut beatus
christos meos (98). > Et iterum : « Qui vos tangit, Gregorius testatur. (100), valde incongruum est, si
tangit pupillam ocuMmei (99). > Cui resppndi lingua cum unum ex his pro sui magnitudine, sicut opor-
et stylo. *Si episcopi sunt quod dicuntur, r.on nobis B ] tet, quvs non possit explere, ad utrumque judicetur
obsunt, sed valde prosunt. Quod et efficere di- idoneus. Sufficit enim episcopo, ut summa vigilan-'
gnetur PrincepS pastorum, in quo plenitudo est tia insistat pastorali officio. Et abbati satis laborio-
omnium bonorum. Tibi vero quia sic placel, imo sum, quamvis multum fructuosum, providere fra-
quia juslum est, habeamus pacem cum eis, et shnus trum saluli, et per omnia bene procurare res mo-
subditi illis. IHudautem scire te volo, quia non me nasterii sui. Unde et ipse etiam distribuere debet
poeiiitel vera dixisse, quandoquidem boni non solum inter fratres officia, in quibus non leviter leviget
bpnis, sed etiam malis utuntur ad bonum, Sed jam onera sua, rememorando scilicet yiri prudentis,
tempus exigit, et dCsiderium tuum, ut revertas ad quem praenominavimus, dicta et scripta, in quibus
narralionis meae reliquias. Est quoque alia causa continetur : Sicut indecorum est ut in corpore hu-
per quam rion sunl constituti abbates in prsenomi- mano alterum membrum alterius fungatur officio,
Eato monasterio. Ex eo quippe tempore quo pri- ita nimirum noxium simulque lurpiSsimum, si sin-
mum a beato Bonifacio apostolicse sedis vicario, gula rerum ministeria personis totidem non fuerint
juxta decreta canonum, in Bajoaria ordinabantur distributa. Caetenim, ut proseqriar qisae proposui-
episcepi, vicissim sibi succedebant in hujus epi- r stis, B. Eimnerammi bona, quae me pessundare
scopatu monachi atque canonici, ita ut si anteces- conqucsti eslis, perdere nolo, sed illi cui tradita
sor esset canonicus, fieret successor monachus, et sunt ac servorum Dei usibus et nostrse sedi omni-
iterum huic antecesSori succederet canonicus. Haec modis conservare volo. Sed longe aliter sese res
consuetiido usque ad noslra permansittempora.Epi- habent hujuscemodi qiiam cogitatis. Vix etiam poe-
scopalis vero sedes erat .apud S. Emmerammum nas evadere poterimiis, qui sanciorum bona famu-
usque ad tempora Caroli principis, qui hanc resti- latui nostro deputavimus, non soiuin quantitate
tuit in civitatem ubi prius erat. Quod autem per- majora, sed etiam qualitate meliora, «t illis justitia
contatus es, suh cujus regula degerent, paucis ab- coacti seu superati reliquimus miriora, qui vicinio*
soh'am. Li-priniis ergo .promissioaem faciebant, se- res eo quo frequeritiores die noctuque familiarius
cuiiduni regulam sancti Benedicli, coram episcopo adhaererent Christo, laudantes euln iri sanctis ejus
abbatis vices agente. Dein licenliam dedit eis ep';sco- electis. » Ad hsec resporidebant qui quaestionem mo-
pus dandi et accipiendi propler inopiam loci. Lineis vebant:« Misericordiam et judicium Domino canta-
camisiis utebantur seniores, qui eas habere potue- sti, humanis divina, ut juslum est, praetulisti, vetera
runt; caeteri laneis induebantur, ob penuriam sc'ili- utiliter immutasti. Quid restat nostra parte, nisi ut
cet ciliciuarum Veslium. Praepositus et decanus D pariter dicamus, Deo gratias, amen, feliciter?
moriasteriuiri regebant post episcopum. Qui majoris — Finem sententise hujus, inquit Ammonicus, ut
eranl aetatis, habebant cellas seu camiiiatas, jusdori- mihi videtur, satis congrue conelugisti. Sed fortas-
bus inter se divisis propter custodiam. Commur.iter sis aliquibus hoc dispiicet quod lam morose et
pauperem annonam habebant, volatilia manduca- quasi dormitando scribis ac dictas. Ergo juhe sly-
barit. Caetera faciebant secundum consuetudincs, lum velociter currere. > Aio ad eum : «Infirmitate
quse in monasteriis regalibus ad id temporis fae- interdum et occupationum varietate prsepedior, ne
rant. cito quae scribenda suntproferam. Sed quia tibi hoe
« Qusecum displicuissent prsenominato viro,veve- comate satisfactum esse non ignoro, dilectionem
rendo scilicet episcopo Wolfgango, uti prsediximus,, tui et cseteroium, quibus impatientia longum tem-
Rainualdum aniiis etmoribus maturum assumpsit pore facit, haud ordine, si quid aliquandiu proteie-
in opus ministerii divini, et cohstituit eum primurn tur, quod videre desiderant et audire, primum dictis
praepositum, dein abbatem raonasterii. Quod acgre' beati Bkronymi commonefacere volo; dein subjun-
(97) Atqv.ipro itaque ssepeusurpat. fG9) Zr.ch. ii.
(98) 1 l'ar.xvi. (100) Greg. Regisl. lib. m, epist. 11.
1029 DE MmACULlS S. EMMERAMMILIP.RI DUO. — LIB. II. 1050
gam qualem quibo invenire sententiolam. Hic enim JA egissem, ei multipliciter saliitem ejuS qucSritassem,
vere spermologus nominandus, in quadam epistola consilio presbyterorum, qui pro eo laborabant, nec
quam ad B. Augustinum scribit, solida usus brevi- oraiionibus ei sanitatem restituere polerarit, reduxi
tale dicit: Sajpe quod praeceps est, in casum verti- eum in civitalem Hiatospolitanam (Regenspurg), ubi
tur (101). Cujus versicHli brevitatem convertens ad contigit illi hoc malum bonum. Ibiquoque ad pedes
meam utilitatem, paulatim ineedendo vel scribendo, episcopi-me humilians, cum vellerii hominis aerum-
cavere desidero laqueos haereseon; in quos multi nam et meam exponere, vir Dei, necdum sibi cau-
cautela neglecta, et sensUum suorum confidentia sam pro qua veni aliquo homirium annuntiante,
prsecipites inciderunt. Illud autem quod dixisti me antieipavit quod dicere volui, dicens ;« Surge, tacc,
quasi dormitando dictitare, commonefacit me ne sim scio quid velis. > Et conversus ad vicedomnum ait:
dormitantius , sed ut studio liberali efficiar vigilan- «Frater Tagini,tolleaquam'sacratam juxla lectulum
tius. Quod utinaih sequi velim et valeam, ut lucri- meum, ac sparge super hominem prae foribus cubi-
faciam animam meam. > Ad hsec dialogi socius in- culi stantem. > Ipse auteni contra ostium manu cru-
fert: « Admonitiunculam meam ne putes injuriam. cem pingens, nescio quid murmurabat; et sanatus
Edissere potius egregia quaeccepisti riarrare confes- est homo in illa hora.
sorum Christi prseconia. — Quamvis, inquam, im- " — Vere, ait Ammonicius, malum conversum est
portunus exactor mihi insistas, adeo ut eliam gra- in bonum. Nam non solum increpatione militis viu-
vare me videaris, tibi tairien, charitate jubeute, dicata est injuria pontificis, sed insuper etiam ejus-
prout potero, satisfacere tentabo. dem sanitate mirificata,' nec non spiritus revela-
« Venerabilis igitur antistes WolfganguS.vir inier tione magnifica, declaratum est multis meritum
episcopos magnae auctoritatis, inter canonicos re- tanti sacerdotis. Quem valde miror praenoniinatum
"gularis, inter monachos pic-tate"singularis, humili- vicedomnum adeo.dilexisse, cum fuerit, ut audivi,
tate sublimis, charitate communis, secundum Apo- iracundus ac supra modum severus, et ob id, pene
stolura, « omnibus omnia factus (102), > prreci- omnibus qui in episcopio erant, exosus. Episcopus
pue eleemosynarumlargitione pollebat. Quarum lau- autem erat mansuetus et pius. — Certe, inquam,
dabiliumininisterio, seu cseterarumvirtutum offeiio- nec ipse erat sine severitate ;. alioquin minus obscr-
rio, quia placuit Deo, multis, dum adhuc esset ia varetquodApostolusdicit:» Argue, obsecra, increpa
praesenti saeculo, patuit indiciis. Horum unum di- (104).» Virum autem quem dicis, .ob severilatem,
dici narrante quodam sene fideli, cujus narratio la- pluribus exosum, accepi strenuum fuisse. ae ingenio-
lis fuit :Militem sub me habui, qui quadam die cum ,r sum. Qui proptera venerando antistiti exstitlt cha-
aliis affuit (105) in basilica Sancti Pauli ubi beatus rus, quia valde necessarius, et quia illum, si in ali-
praesulWolfgangus missas celebravit. Cumque eum quo.reprehensibilis erat, per immutationem dexterae
humili veste primum , utpote monachum, aspiceret Excelsi meliorandum, spiritu revclante, agnoverat.
indutum atque dein sacerdotibus vestimentis vide- Is namque post obilum beati praesulis Woifgangi,
ret infulatum, plebeia stoliditate despexit, et cordis cui fideliter adhaesit, Henrico imperatori inter fide-
ore murmurans dixit:« Valde insipiens fuit impera- lissimos ministravit. Quo jubenle apud Parthcnopo-
tor illo lempore, quo pannosum istum ac despica- lim archiepiscopus factus, cum plurigena polleret
bilem, in pontificalipromotioae prsetulit potentibus probitate, magis claruit pia«leemosynarum dapsili-
personis,quseabundantin regionibus suae ditionis.» tate, nec non humili corporis castitate et nihilonii-
Quam murmurationem qui novit cogitationes ho- nus laudabili vestitus mediocritate. Noii enim vcrre-
minum eodem momento et clemeiiter increpavit, et bat lerram, sicuti mulii facere solent, tunicis et pcl-
evideriterad eriiendatlonemhujus vilii manifestavit. liciis, rnagno pretio acquisitis, sed, quod usu muii-
Nam ut in "Evangelioad cogilata respondit, ita hu- danorarum est,forti tenore mentis, contentus ovium
jus hominis cogitatam murmurationem ad tempus vcstimentis, quotidie missas celebrare curavit, atque
abscoridit, quo et ille impraesentiarum corrigeretur D j inlegrnmPsalniodisescnsum dcvotissime persolvere
ac murmurationis malum ab aliis imfuturum devi- -. ,non cessavit. Cujus corpus anno videlicet septimo
taretur. Nimio quippe terrore subito correptus, •post resolutionem ipsius, integrum est [inventum,
astantium sustentatkme vix residere potuit. Quem gloria resurrectionis adco in eo resplendente, ut
eum videreni treroebundum et palIiduin,illico accur- astantes et intuentes vakle mirareiilur ejus nitorem
rens seiscitatus sum quid haberel, vel quid patere- atque incorruptionem, cum successoris illius vesti-
tur. Tum ille sacerdotibus adhibitis confessus est quia mentis etiam consumpiis ossa tanlummodo nuda rc-
contra virumDeimale cbgitaverit, et ob hoc periculoso mansisse viderentur. Vere memor Dominus diclo-
timore perculsus sit. Quanta vero formido• illum runi.suorum, quibus fideles suos consolatur dicehs :
seu passio arripuerit, satis probavi, eumdem penes «Et capilius de capite vestro non peribit
(105). »Ecce
me domi retinens aliquot diebus. Cujias curam cum qui omnia benefecit, ad corroborandam fidem in s*

(101) Hieron. enhl. LXXXIX. (104) // Tim. iv.

Im) I Cor. ix.' (iCS) Lv.c. xn.
(105) Ha2cverba in ms. alia littera ascripta sunt.
 1031 ARNOLDIEMMERAMMENSIS MONACHL 1G32
credentium in quibusdam servis suis nunc ex parte A ditate fugata, nusquam prorumperet protervitatij
ostendil quod in generali resnrreclione in omnibus audacia. His et talibus Pater venerandus in viam
pleniter perficiendum-erit, tuncprocul dubio, quan- justitiaedirectus, et in semitam mandatorum Dei,
do electus quilibet surrexerit, oceurrens in virum quam ipse voluit, deductus, dona S. Spiritus vasis
perfectum in mensuram aelatis plenitudinis Chri- virtutuiri septempliciter infusa et distributa totis viri-
sti (106).—rFateor,aitsocius dialogi, qui mihi displi- bus venerabatur; nec lion etiam sollicitus, tani pro
cuit, placet; et quia, ubi Veritas talia ostendit, nemo se quam pro aliis, prudenter observat in omnibus,
qui sanum sapit per incredulilatem offendit.Sed jam secundum Gregorianam sententiam, ne sapieniia
tempus est ut revertaris, unde digressus es, et, ni elevaret, ne intellectus, dum subtililer curreret,
fallor, narrationis ordo postulat ut plenius enarres aberraret, ne consilium, dum se multiplicaret, con-
in sequentibus vitam abbatis venerandi, quam in funderet, ne forlitudo, dum fiduciam praeberet,prae-
praecedenlibus parum teligisti. — Me ad obedien- cipitaret, ne scientia, dum nossel ac non diligeret,
dum, inquam, habes paratum, sed summopere im- instaret, ne pietas dum extra rectitudinem se incli-
ploratidum est ejus auxilium qui in Evangeliodicit: naret, intorqueret, ne limor, dum plus justo trepi-
« Sine menihil potestis facere(107). >Illius ergo gva- daret, in desperalionis foveam mergeret. Haecstri-
tia nos praevenienteatque comitante, bene procedit B ctim, o Ammonici, veluti majora charismata propo^
nostra oralio pariteret operatio, quaeme apte, quan- sui, quibus erat prseditus vir Dei.Nuncassumam alia,
tulacunque est, in nomine Domini cupit prospe- et paulo latius edisseram quaedam minora, minori-
rari. bus ad imitandura satis magna, quorum ille provectu
«IgiturvenerabilisPater Ramuolduscommissosibi exercitatus, cum esset statura pusillus, sed scienlia
regimine monasterii, quis ante hoc fuerit, satis in et pietate magnus, per ascensum arboris virtutum
hujus administratione declaravit. Nam palxstra pri- quotidie mer.uitvidere Jesum. De quo cum Psalmi-
mum spiritali semetipsum exercens, ac deinde sub- sta dicere potuit : « Oculi mei semper ad Dominum,
ditos virtutibus insudare assuefaciens, omnimpdis quoniam ipse evellet delaqueo pedes meos (109). >
conabatur facercf:et docere quse noverat esse justa, Ad haecinfert Ammonicius : « Valde me-delectant
sancla, pia et honesta. Unde etmulti etiam nobiles, orsa quae de homine Dei lepide sunt prolata. Ecce
piis ejus actibus provocati saeculum reliquerunt, audio Zachaeumet non publicanum, quainvis et Je-
atque illius magisterio humiliter se subdiderunt. sus cum publicanis et peccatoribus manducaverit
Inter quos, et cum quibus quae gravitas illi, quae (110); audio spiritalem patrem, audio virum ma-
continentia, quaepuritas, quaelargitas in eleemosy- gnorum operum, quae licet pauci sint, qui perfecto
nis, quae custodia humilitatis, qui sumptus ingenii imitentur, lamen sunt perplures, qui Dominum ejus
fuerint, non est meae possibilitatis per totum enar- in sanctis venerentur. Ergo velbx esto in dictando
rare et uti dignum est prsedicare. Censerem quippe et scribendo, et imitare Psalmographum dicentem.
eruditissimis et disertissimis viris relinquendam to- « Lingua mea calamus scribae velociter scribenlis
tam raolem ac dignilatemmaterise, nisi scirem pau- (111). >Desideroenim gesta illius audire, quem in
peris devotionem Deo non esse despicabilem; qua corpore positum non merui videre.
spe animus erigitur, et, quamvis tenuis ac rusticus, —Esto patiens,inquam,et discretus; desidenoqu«-
confidenter tamen currit styius meus et calamus, dem tuo satisfacere conabor. Vere ul ex parle prae-
gesta sanctorum scriplitans,quia regnum Deinon est misi, membrumChristi fuit venerabillimus abbas
in sermone,' nec in eloquentise nilore, sed in opere Ramuoldus, cujus membra inhabitator cordis illhis,
et veritale (108). Praeclaras et magnificas virtutes Spiritus scilicet alinus, in ipsa decrepita aetate, adeo
idem vir Dei, ut coepi dicere, laudabiliter possedit, reddidit jocunda et decora, nec non':quadam vene-
et viriliter excoluit. Tenorem atqui matris virlutum, ratione digna, ut pene contra naturam in agilitate
»d est discretionis, tam ingenue suis omnibus prae- et puritate septennis pueri gratiam praestare vidc-
fixit ut hsec illi de supernis quasi de singulariter jr, rentur. Quod inusitatiim si aliquandp aliqua occa-
concessavideretur. Hac etenim virtute suffultus, sione conligerit in ullo raortalium, non est Udelibus
principalibusquatuor sic usus est ut per prudenliam, nisi in sanctis et electis notandura. TranSfigurat
jgnavia hebetudinis ahjecta, neqiiaquam ei e re- enim se Satanas in angelum lucis (112), quem per-
gione subreperet versutia. Justitiam quoque, juxta fecti vix devitare poterunt vel superare. Contra
quod possibile est mortalibus, per omnia sic reti- quem Dei vir militiam .strenue agens christianam
nuit ut nec in plus justo modum excederet, neque intercaetera bonaeconsuetudiniso2icia,postfrequens
in minus justodiu succumberet. Per temperantiam et utile silentium, blandum habebat eloquium. Quo
vero sic ligavil passibilitatem ut nullatenus desipe- in divinis rebus erat ei sermo copiosus; in humanis
ret. per insensibilitalem. Fortitudinis autem armis quidem iirevis non otiosus, Habitus quoque illius
ita fruebatur quo, per eam hoste superato et timi-» mediocris fuit, et absque simulatione monasticus
Ephes. iv.
(106) Jor.n. (110) Matlh. ix.
(107) xv. (111) Psal. XLIV.
(108 / Cvr. iv. 112) // Cor. xxi.
(109) Pwl. sxrv.
1035 fi£ MIRACCLIS.S. EMMERAMWEIBRI DUO. - LIB. II. 1054
Victus verditanlulus , ut .non superabundaret, Acet:« . Venite, benedicti Patris mei, percipite re-
sed refecfioni: sufficere posset. In hoc ssepe exstitit gnum, quod vobis paratum est ab origine muridi.
sibimet ipsi parcus, cseteris autem dapsilis et largus. Esurivi, et dedistis mihi manducare. Sitivi, et de-
Post cibum sustentaculo corporis necessarium, distis mihi bibere. Hospes fui, et collegistis me;
quando verba solent abundare, pro mille passuum nudus, et operuistis me. Infirmus fui, ct visitastis
deambulatione, exercebatur in psalmodia seu lectio- me. In carcere eram, et venistis ad me (115). >' Ho-
ne. Maximam autem curam habuit circa pauperes rum particeps ut fieret, securidum Apostoliim, qui
Christi. Uride et in refectione quotidiana, paupe- sine intermissione orarejubet (116), cum Psalmogra-
rum quinquaginta, exceptis duodecim et tribus, pbo iste vir Dei incessanter oravit, dicens : Partici-
quibus fratres ministrabant, quinquagenariam exco- pem me fac, Deus, omnium timentium te, et custo-
lens misericordiam, remissionem eodem numero dientium mandata tua (117). His a me dictis ac
consecratam promereri satagebat, apud ipsum mise- seriptis, Ammonicus movit quaeslionem dicens : Te-
ricordise fontem, qui dicit in Evangelio : Beati mise- stimonium de Apostolo sumplum, quo continetur
ricordes, qubniam ipsi misericordiam consequentur sine inteimissione orandum, elsi credibile, velut
(115). Iste homo cupiens nimis opere implere quod . quod subnixum est apostolica auctoritate, niultis
scriptum est:« Date eleemosynam, et omnia munda tamen videtur impossibile, atque modum humanum
sunt vobis (114). J Qusesibi utpote seni et infirmo ad excedere. Dicunt enim : Quis est mortalium qui^
refocillandum corpusculum parum delicatius prse- cseterisomissis quae sunt agenda, sine iutermissione
pari jusserat, frequenter in- usus pauperum conver- possit orare? Quid mirum, inquam, si caecitas igno-
terat. Interdum et ipse aliquantulum ex eis ob hu- rantiae se illis offuderit, qui nolunt intendere Iumeii
inilitatem simul.et necessitatera degustans, caetera divini sermoniSj nos adhortantis: « Scrutamini Scri-
divisit inter pauperes et infirmos, qrii, debilitate et pturas (118), > et invenietisin eis. De quibus alibi
hiraia aegrotatione prsepediti, ad ecclesiam occurrere dicitur : « Non omnes capiunt verbum, sed quiims
non poterant, ubi eleempsynam accipere debueranL datum est (119)J > Porro in sacra Scriptura simpli-
Hoc opus sibi percharum injunxerat cuidam fami^ ciores quique, si quaererent, invenirent quse sufli-
liari et fideli, cui speciale ob id praestitit beneficium cienter eos pascant; prudenliores vero habent in
ut per totam civitatem circumcursans diligenter in- ea quae mirentur, et in quibus se exerceant. Quos
vestigaret eos in quibus Christus vestiretur et pas- Psalmographus designat, dicens : Ipsi viderunt ope-^
ceretur. Mensa illius, secundum regulam Benedicti, ra Domini et mirabilia ejus in profundo (120). Unde
semper erat cum hospitibus et peregrinis. 0 virum r et per quemdairi sapienfem (121), eadem Scriptura
laudabilem, qui totus in misericordiae viscera effu- satis congrue comparatur fluvio, in quo agnus am-
sus, Christum in minimis suis eolligere, pascere et kulat et elephas natat. De cujus fluvii quippe fluen-
vestire curavit! Nec ab his operibus unquam pertae- tis, hoc est sanse doctrinae imbutamentis, qui acce-
sus cessavit. Vestimenta quoque et aliraenta, mani- jeerit trinam cum unitate mensuram, id est, fidei
bus aliorum; quibus hanc operam eonimisit, aliquo- sacrae mysteria et alia salutis docaria, primis, me-
ties pauperibus dari permisit; ipse vero marsupium diis et ultimis multipliciter ab uno didicerit fonte
secum portans,'unde propriis manibus nummos et distributa, sentiet hoc quod infinnitati humansevi-
obulos egenis et peregrinis tempore opportuno ero- ietur iinpossibile ex divino adjutorio esse possibile;
garet, sacellarius eorum appellarietesse non erubuitsi alioqiiin, si neque est possibile, nec erit credibile,
certus quod et Christus, secundurii promissionemi et cogimur Apostokim arguere, utpote qui hoc fi-
suara, eum non erubescat coram angelis Dei. Res( delibus agendum prseceperit quod ipse non faceret,
ergo, quibus ad portam monasterii adventantibusi necullo modo fieri posset. Hujus itaque erroris in-
debueratministrari, ante se minoratas atquesubtra- : volulio sive deceptio longe sit a nobis et omnibus
ctas, suis temporibus ita melioravit et arapfiavit utt Christianis. Dicamus ergo quod fides recipit Chri-
ad exhibenda humanitatis officia, usque in hodier-. jj stiana.- Quia omni homini Deo famulanti quidquid
nura diem, ibi satis sit compendiosum ex una parte_ recte feceril pro oratione deputabimur; verbi gratia,
xenodochiuni, ex altera parte miserorum venerabile_ cum tu corporis curam necessario egeris, pro te ora-
nosocomium. Unde et ob frequentiam pauperum,( hit eleemosyna, seu caeterarum rerum administratio
consolationem ab eo quotidie accipientium, vocita- justa ; si vero non est unde tribuas, sufficiat bona
tus est Pater peregrinorum, viduarum, orphano- voluntas. Quem ergo prO Paulo orasse credis, 0
rum. Pro quorum benigna susceptione, nec noni Ammonici, quando regnum Dei praedicans tofa die,
multiplici revelatione, quis est qui dubitet hunc se- sermonem protraxit pene usque in mediam no-
nera verierandum cum ovibus a dextris collocan- ctcm. (122) ? Ammonicius : « Justitiam ac miseiicbr-
dum ? Quibus Rex sedens in sede majestatis suaedi-- diam. J Etego : « Recte judicasti. Sic eriirii bpera

(113) Matth. v. (118) Joan. v;

(114) Luc. xi. (119) Matlh. xix.
(115) Matth. xxiii; (120) Psal. cvi*
(116) /Psal.
Thess. v. (121) S. GREG.epist. in Joo cap. iv;
(117) cxvni. (122) Act. xx;
PATUOL.CXLI. 33
1035 ARNOLDIEMMERAMMENSISMONACHI. 1036
justitiae et misericordiae probantur sine intermissio- A tota mente et tbta virtute diligendus> His dictis et
neprb fidelibus orare, juxta hoc, qiiod idem Apo- auditis, non illo quo paulo ante, sed alib genere
stolus alibi testatur dicens : « Ipse spiritus pro no- coeperunt manare lacrymae, tanto uberiores quanto
bis interpellat gemitibus inenarrabilibus (123). >Quod utiliores. Recordabantur enim, tam ex Pauli sen-
non dicam sic accipiendum quo spiritus gemat; tentia quam ex probabili viri Dei patientia, in infir- *
sed quia, quos orantes, pariter et geraentes faciat. > mitate virtutem certissime perfici (130). Quod et po-
« Fateor, inquit Ammonicius, mihi satisfactum esse stea in venerabili sene virtus divina clementer simul
in absolutione quaestionispropositse. Sed desiderium et potenter dignata est declarare. Nam cum ferme
audieiidi praeclara et utilia, morarum impatiens po- biennium in percussione csecitatis caecusvidens ex-
stulat ut quse adhuc dilectio tua, de viro Dei dicere plevisset, quadam nocte discurrens inter altaria, ut
habet, celeriter proferas, et sic ad alia strenuus cum ante solehat, frequens venipeta [al., vsenipeta], labori
salute, me comite, tendas. > « Fiat, inquam, si sacro vigilanter insisiebat, nec aetati decrepitaeprius
possibile est, ut a me cursim scribatur, quod a te parcere volebat quam per spiritum- gratiatii Dei
tantopere desideratur. Imo fiat voluntas Dei omni- adesse cognoscebat. Tum ante sanctam crucem pro-
polentis, ut fragilitas humana, abjectishis quse va- stratus, nee non lacrymis et oralione satis humilia-
ncscunt, velit et valeat quse vere bona dicuntur et B tus, corporis fatigatione quasi requiem poscente,
sunt. imo Domino, qui non dormit neque dormitat (151),
< Horum siquidem affeclionibus valde necessariis opus suum clarificare volente, soporatus est subito,
ardenter inhians, suis temporibus venerabillimus corpore rion mente. Et ecce imago crucifixi Domini
abbas Ramuoldus, cum ex dono S. Spiritus non so- nostri Jesu Christi visa est illi descendere de cruce
lum inrebusinterioribusPatrem se spiritalem exhi- et venire usque ad se ; quse stans coram eo, utraque
beret Christi cultoribus, verum etiairi in exteriori- inanu, sicut visuin est ei, candelas ardentes de can-
bus dispensator existeret prudentissimus, utpote qui delabro, super gradus cominus posito, tulit et in
per ornatum Ecclesiae, nec non monasterii, necessa- oculos senis violenter inflixit. Qui primum ob Domi-
riam supellectilem ac multiplicem variaruni rerum nicse descensum iconiae non parvum sustinens pon-
administrationem, seniles annos quodammodo juve- dus agoniae, dein per ignem advertens praeclaruia
nescere fecerit; etde thesauro sapientiae novacum quiddam designari, atque per lumen sentiens tene-
veteribus protulerit (124), juxta hoc quod tota prse- bras fugari, surrexit lacrymis ac sudore perfusus, et
sens vita tentationibus est plena, saepe tentatus, et e vestigio convertens oculos in pristinos iisus, coepit
per plura probatus ; demum tam gravem sub vitio C secum mirari, simul et altius cum interiori homino
pituitse vel (125) scotomise incidit tentationem, quo scrutari quid sibi vellet quod post tanti temporis
caeteris membris officia sua sat vivide gerentibus, luminum a multis desperatum receperat visum.
oculorum suorum penitus amiserit lumen. Cujus ad Cumque in brevi super hujuscemodi re ratio satis-
tempus tristem defectum ac afflictionis asperitate faceret homini, et homorationi, tunc oris officio
confectum, quam patienter vir Dei sustinuerit, qui- conjubilante cum cordis hospitio, magnifice gratias
busdam personis in sui praesentia super hac re quae- egit Deo, qui servum suum ita dignatus est visitare
rentibus, etiam et lacrymantibus, verbis hujusmodi ut et in castigatione corporali sibi esset correctio, et
patefecit: Cesset homo deflere pro defectivi luminis oculorum ejus revelatione ad sancta vel honesta
amissione, quod semper manentis certitudinemhabet multorutn provocaretur affectio. Cujus rei gratia
in spe, ex veridica Salvaloris promissione. Caecinon quo tenaciusbonorum haberetur in membria, homo
siimus, qui oculos per fidein jam illuminatos habe- Dei jussit inter caetera miraculorum signa, sive indi-
mus (126). Caecus autem est, etintenebris manet, cia, oculares circulos suspendi in ecclesia, quae bea-
qui fidem quaeilluminat miriime habet. Unde et am- ti Emmerammi martyris corpore sacro dotata et
bulantibus in fidevalde indignum videtur usum prae- meritis, nec non aliorum patrociniis praedita sancto-
sentis luminis magni pendere; quod eis cum muscis j) rum, coelesti specula mortalibus-demissa beneficia
ac vilissimis animantibus, etiam serpentibus, existit solet ministrare quam plurima. Ob quorum saluta-
commuiie : Ergo libet lotis viribus intendere in eum rem collationem ac frequentem de hae venientis
famse volitationem, hic locus gaudet adventantium
qui dicit:« ego sum lux mundi : qui sequitur me,
non ambulat in tenebris, sed habebit lumen vi- se receptare multitudinem, E quibus alii, qui lan-
tae (127). > Cui si placuerit, lumen corporis, quod guorum varietate gravantur, per viscera misericordiae
dedit et abstulit, facile reddet ac prsesentabit; quod Dei nostri revelafi, alii pro aliis necessitatibus dum
si facere noluerit, absque [murmure benedicendus exaudiuntur eadem misericordia consolati, voce et
erit, et ut rex justitiae semper timendus (128), atque corde, pro communi omnium commoditate gratias
utPatermisericordiarumac totius cbnsolationis(129) clamant salutis Auctori. Unde"et nos qui hsec scribi-

Rom. vm.
(123) Matth. (128) Dan. >JI,
(1.24)In ms. xiii, (129 II Cor. i.
(135) Malth. aliena•
littera.
xm Joan. vm, xn. (130) // Cor. xiu ;.
(126) Joan. YUI. (131) Isa. v>
(127)
1037 DE MIRACULIS S. EMMERAMMILIBRI DUO. — LIB. II. 1038
mus et iegimuSjatque inter nos de falibiis ratiocl- Amiris hactenus scripsi etadhuc.£cripturus sum, non
nando sermonem saepe conferimus, non solum su- parvum parvitati meae incutit timorem, quia ego
per his quae hic prae bculis et manibus habentur, cbgnosco me peecatorem, et quia valde indignum
verum eiiam super universis donis ac beneficiis videtur ut peccator aut injustus, rem scribendb
illius pari voto Iaudem demus Deo. i sancti et justi, materiam sibi.vindicet op.eris ardui.
Ammbhiciusi Sub hac re consolationein porrigit timiditati mesD
t ^Equum esse riovimusut creatura Creatori deser- clementia illiusqui pro peccatis nostris mortuus est,
viat, atque, juxta Apostolum, in omnibus gratias justus pro injustis. Cui quodammodo ministrat, qui
agat (152). Qupd et libente* pro iriodulo nostro am- ministrorum ejus memoriam ad laudem et gloriam
plectimur, primum praeceptis Dominicis ac aposta- nominis ipsius diffundit ac praedicat. Unde et ego
licis parehdd, dein charitatis tuae et aliorum sanis amimatusnec non contra otiositatis torporeni arma-
exhortationibus assentiendo. Sed boc animosquo- tus jubeo fiducialiter stylum arare propositiones
runidam perturbat fidelium; quia multi existunt charitatis tuae, >
mortalium, qui vix in prosperis Deum laudant, in Awinomcjus.
contrariis vero atque adversis non tantum non lau- « Dilectionis operationem qui dat, ipse remu-
dant, imo, quod deterius est.vituperantsiveblasphe- " nerat. Proinde tu spem ponens macte in adjutorio
mant, dicentes quidquid acciderit contra vbtum miserationis divinae, perge viam alacris postulataj
narrationis. > '
opus esse diabolicum. »
Colleclitius. Coilectitius.
« Quia multi multa incaute ac mendaciter ioquiin- « Pergam libens ipsum mihi_adesse omnimodis
tur, idcirco variis •errorum decipulis periculosissime cupiens.
implicantur, Quorum invbiutiones qui cupiunt de- « Igitur post multa pietatis et sequitatis opera,
vitare, cum Paulo insipientes sapienter debent suf- quibus Deo servire-studebat, quibusque Ecclesiam
ferre (155), donec multitudo leproboruin nibil mi- sibi commissam regebat, saepenominatus ssepiusque
riuens gloriae filiorum Dei, ad nihilum redigatur, id nominandus venerabilis prsesul Wolfgangus cum
est, in infernunftrudatur, et paucitas electorum in Ratisbonse constitutus, rerum neccssaria mutatione
coelisnominatim scripta collocetur, cum multitudine pbscente, in orientalem hujus provinciae regionem
angelorum , seternaliter gavisura, j Christumque in iter suum pararet, febricitare coepit. Quam corporis
regno suo semper visura, per eum, ineiscomple- molestiam vir Dei non solum vigiliis et orationibus
to nrimero angelici ordinis qui cecidit, quando Q animse suae fecit esse proftcuam, sed etiam eleemo-
archsmgelus per superbiam cum suis sequacibus syms opus et decus adaugens bonae voluntatis, to-
apostatavit. > tum quod habere potuit per manus pauperum in
Ammonicius. gazophylacium Christi transmisit; sicque partes
t Me quorunidam perturbationem quserente super Orientis perrecturus, illi qui nescit occasum, vita:
insipientium vesana temeritate, non solum .qualiter suaesedulis precibus commendavit excursum, Ciim-
sint tolerandi brevi versiculo exposuisti, sed etiam que per Danubii decursum ventum esset in puppi
insuper terribilem extremfeexaminationis invehendo ad locum qui dicitur Puppinga (134), ultra iterten-
sententiam, atque sanctorum gloriam commemo- dere non valebat, quia tempus resolutionis insta-
rando magnificam, lninc eumdem versiculum effe- bat; ibi enim, superna se visitante gratia, cognovit
cisti magis auctoritate divini serttionis ponderosum cito fore complenda quse sibi per visionem louge
quam prblixitate morosum. Nunc ergo competens aritea fuerant revelata.»
est, quatenus; his remctis qui nobis ob iriduratam Ammonicius.
sui stoliditatem esse solent laboripotiusquamusui, « Cujusreirevelationemacceperit,etubi;autquando,
stylum ad eos convertas qui tota virtute consiban- sive per quem eam didicerit, admone, ne silentio
tur vias bonas ambulare, et Creatorem in omnibus D supprimas, se.d charitati fraternse luculenter edis-
operibus suis [optime noverint laudare. Qubrum seras. >
gesta, quibus iter saeculi praesentis triverint, quia Gollectitius
te dictante jam sunt ex parte commendata memo- t Dicam scribamve hoc breviter, etsi non leviter^
riae,postulat charitas, nec non laboris tui utilitas» quia cauma aestivale facit ex valetudine me dolere.
quo deinceps haud pigriteris, cudendo percurrere Quodam atqui tempore cum in Alamanriia positus
ubi, quandp, vel quomodo de hae vita migraverint, vir Dei, peregre proficiscendi voluntatem haberet,
et in quibus locis corpora illorum collocata sint, beatissimum Christi confessorem, Otmarum^ cui se
quseve iridicia sanctitatis eorum post mortem cla- suaque frequentissime commendabat, sibi in somnis
ruerint. > astare videbat. Quem jussus intendere, ab eo hujus-
Collectitius. modi accepit verba : Quia rogatus a te rogavi Do-
< Quod de sanctis viris, nec non eorum, virtutibus minum pro te; in quo sum exauditus, manifesto

(132) I Thes. v. (154) Pupping, non longe ab Efferding in Austria

(133) // Cor..xii; WAITZ.
 1039 ARNOLDIEMMERAMMENSISMONACHI . • 1040
nunc tibi futurorum prsenuntius. Pauper et inops A sequalia, splendorem solis interciperent mortalibus.
de hac provincia egredieris, sed in alia, in qua pro Judas apostolus in Epistola, quae inter canonicas
amore Domini exsularis, episcopatum caducis rebus computatur, talem sententiam promit hujusmodi:
satis locapletem prsedestinatione diviria suscepturus Angelos vero, qui non conservaverunt suuni princi-
eris. Cujus in administratione, si fidelem te exhi- patum, sed dereliquerunt suura domiciliiimj in ju-
bueris bonaque impertaesus seminaveris, juxta id , dicium Dei magni, vinculis aeternis sub caligine ju-
quod scriptum est: Quaecunque seminat honio, haec dicioDominus.reservabit. Ergo de quaestione prp-
et metet (155); expletis viginti duobus annis, vitam posita et apostolicis testimoniis cbngrue absoluta,
Iransitoriam eris exiturus, et aeternam ingressurus. nescio si quis dubitet. Ego non dubito; sed in in-
Et hoc prbcul dubio scire te volo, qriod animam femo et in aere diabclum ac satellites ejus damria-
Conditori redditurus es in loco ubi sub nomine tos esse novi et scio; inde magis certus, quia ante
Christi a Christianis memoria mea veneratur et co- aliquos annos in Pannonia constitulus, die quadam
litur. Quo me in hora exitus trii de JSgypto hujus a tertia hora usque ad sextam diabolum vel draco-
mundi spero adventurum cuin caeteris, quos de nem in aere suspensum vidi. Erat autem magnitudp
exercitu Domini bonis meritis ad adjutandum ob- ejus incredibilis/longitudo tanta, ut quasi unius mi-
itum tuum, conlra potestates aerias et spiritales ne- B 1 liarii spatib videretur esse protensus. Cujus caput
quitias in coelestibus (156), adsciveris et paraVeris. cristatum, et instar montis elevatiim, nec non cor •
His et talibus prolatis, in visione noctis, spiritus pus, juxta hocquod Dominus adbeatum Job de Le-
qui apparuit, evanescens, virum venerabilem Wolf- Tiathan loquitur (140), squammis horrihilibus com-
gangum dimisit ex parte laetificatum, et ex parfe pactum, et ceu parmis, vel.scutis ferro munitis,
moestificatum; laetificatum autem dixerim, non ob tectum, in lateribus et in tergo qusedam fuliginosa
gloriolam saeculi.quae colorata est in episcopalis di- foedabat nigredo; ventris quoque iriversione et pari-
gnitate fastigii, sed ob jucundam regni promissio • ter corporis in qua solotenus jacere solebat, pallor
nem aeterni; moestificatum vero"virum Dei scripse- subvenetus decolorabat, ad similitudinem sulphurei
-rim, non ob brevitatem annorum huic vitaeconcesso- laris. Tractusverp, ac incurvationes alque exten-.
Tum, sed ob prolongationem terreni incolatus lacry- siones ejus immanes, postremo, totius corporis,
mabilem, juxta illum versum Psalmographi:-« Heii motus et particularis et totus, alque ut breviter in
mihi! quia incolatus meus prolongatus est (157). > id temporis adversantia concludam, omnia draconis
Ammoaicius. molimina erant mortalibus, in quantum Deus permi-
t Quae sint potestates aerise, et quomodo spirita- sit, noxia tantoque noxiora quanto proximiora. Nam.
les nequitiaepossint esse in coelestibus, cum coele- " cum tempus esset sestivale, utpote sexta feria heb-.
stia nulla unquam inhabitet nequitia, solet a n®n- domadse post Pentecosten secundae, ex gelu quod.
nullis inquiri; unde et oportet exponi. » draconi prae cseteris animantibus magis est naturale,
Collectiiius. adeo immutatus est aer ut et febris multos invaderet
« Hacc de quibus quaestio non sunt niea, sed ac jumentorum non minimam partem friguscon-
beati Pauli apostoli verba. Unde et eos qui nesciunt sumeret. Alas et crura vel pedes, quos pictores
aeris spatia nuncupari coeleslia, et in eis ignorant fingere solent, periitus nec habuit nec habere visus
apostatas angelos versari, et propterea de apostoli- est, quippe cui squanimae et costoe sufficiunt pro
cis dubitare solejit dictis, mitto ad Epistolam beati deambulatione. Grossitudo pectoris erat parilis
. Petri secundam, in qua de spatiis aeris, quae coeli grossitudini capitis. Post hoc paulatira diminueba-
vocantur, diluvio primo perditis et secundo perden- tur usquead extrema caudae, cujus extremitas pene
dis, fideles docet sic dicens : Latet illusores qriod adaequabat abietes magnas. Hunctam ingenlemhos-
coeli erant prius, et terra de aqua et per aquam, tem, aut diabolum aut diaboli amicum, nolens Do-
consistentes Dei verbo; per quae ille tunc mundus i minus diutius terrere populum fideliuni, subito
inundatus periit. Coeliautem qui nunc surit, de ter- JJ fecit ab aquilone moveri et densitati nubium cum
ra eodem verbo repositi sunf, igni servati in diemi grandi impetu intermisceri. Quem, cursu yelocis-
judicii et perditionis impiorum hominum (158). Ett simo siiper nbs, ut transeuntem vidimus, sibilo-
post pauca : Coeli avdcntes solventur et elementai que ejus pariter cum fistularum stridore non sine
ignis ardore tabescent. Novos vero coelos et novami metu audivimus , mox nubes quae a mane. usque
terram et promissa Domini exspectamus, in quibusj in illam horam quasi stabant immobiles, in tan-
justitia habitat (139). De angelis quoque projectis,, tum commotae et concitatae sunt, ut tota illa die
qui vagantur in coelis igne pereundis, quos Aposto- pariter et nocte non cessarent tonitrua seu, coru-
lus aerias potestates ac spiritales appellat nequitias;; scationes, imo perseverarent usque ad vesneram
. quorum tanta multitudo est in aere, id est in cceliss sequentis diei. »
inferioribus, ut cuidam sancto homini revelatuml Ammonicius.
est ut si haberent corpora corporalibus nostris3 . « Nunquid in illo tempore recordatus es aliquid

(135) Gat. vi.. (138) // Petr. m.

(136) Ephes. vi. ' (139) Ibid.
(15.7) Psal.cn. (140 Jobxu,
1041 DE MIRACULISS. EMMERAMMILLBRIDUO.™—LLB.II. 1042
horum (Juse beatus Joannes in Apocalypsi sua de A / animam suam humani generis inimicum superatu-
dracone etbestia scribit? > ram, jussit in agone novissimo ut a fidelibus in
Collcclitius. oratorium portaretur, et ante altare beali Otmari
'« Vere iri memoriam venerunt hsec,maxime autem deponeretur. Quod cum factum esset, aliquantulum
Orarium ac-
urgebat me recordatio Scripturae ejusdem Apoca- ex infirmitate convalescens, resedit;et
lypsis, in qua continetur: Vse vobis, quia Draco-. cipiens per confessionem primum se expiavit. Dein
venitad vos cum ira magna, sciens quod modicum qui adersrat pro fide, spe et charitate salis utiliter et
ternpus habeat (141). Quamvis enim scirem per be- luculenter commonefaciens eos ac omnes sibi com-
stiam et draconem Antichristum et diabolum desi- missos, et nihilominus obitum suum cum intimis
gnari, et diem universalis judicii minime tunc in- suspiriis Deo et sanctis ejus commendavit, sicque
stare, tamen ob insolitam rerum ostentationem tur- viatico sumpto humotenus se humiliavit. Tunc
batus cogitavi multa, et suspiravi timidus pro morte aeditui sive cubicularii ejicere tentabant universos
mea sive aliorum, qui mecum videbant ista lerri- de ecclesia, exceptis familiaribus ibi ex more com-
bilia. Tunc per divinse respectum clementiaeresti- manentibus. Quos vir Dei prohibuit dicens : Rese-
tutus in spem vivendi, primo gralias egi Deo omni- rate ostia, sinite omnes, qui hic manere velint,
potenli qui nos liberavit de potesfate diaboli; deinde B] adesse resolutioni nostrae.Norienim nos, qui sumus
coepi mecum volvere, seu mente tractare si unquam mortales, erubescere debemus, nisi ex malis operi-
in legerido Scripturas scrutando talia invenerim , bus, cum mortis debitum necessario exsolverimus,
qualia me illo' die contigit vidisse. Et inter caetera quandoquidem Chrislus, qui nihil morti debebat,
quse animus percurrebat, redierunt in memoriam ferme nudus mori non erubuit in cruce pro generis
dicta et scripta beati Isidori episcopi (142), qui in humani salute. Aspiciat quisque in. morte nostra
libro EtymOlogiaruni de nalura draconis scribit in quod paveat et non caveat in sua. Deus misereri
hunc modum : Dracomajor cunctorum serpentium, dignetur et mihi miserp peccatori mortem nuttc pa-
sive omnium animantium super terram ; hune Grseci tienti, et cuique eam timide ac humiliter aspicienti.
draconta vocaut. Unde etderivatum est in Latinum, Haeccum dixisset, reverenter expiravit. Mox adye-
ut draco diceretur qui ssepe a speluncis abstractus nit archiepiscopus
(144) bonaememoriae,Hartwicus,
fertur in aerem, concitaturque propter eum aer. Est et Arbo comes quidam ex numero iidelium fldelis-.
autem cristatus, ore parvo et arctis fistulis , per simus,
viroque Dei inter laicos charissirous. Hos
quas trahit spiritum et linguam exerit; vim autem quoque illo venturos nocte.proeterita spiritu praedo-.
non in dentibus, sed iu cauda haoet, et verbere ctusvenerabilis prsesul Wolfgangus innotuit-qui-
r
polius quam ictu [legend. rictu] nocet. Innoxius est' busdam, post longa silentia, et corporis relaxata
aulem a venenis. Sed ideo huic ad mortem facien- molestia, astantes terrens, ac sic subito inquiens :
dam venena dicuntur non esse necessaria, quia si Mundale domum, purgate atria, hodie venient nobis
quem ligaverit, occidit. A quo nec elephas tutus est boni hospites. Et ut credatis mihi quia verum dico,
sui corporis magnitudine; nam circa semilas deli- hoc vobis erit signum ex pre meo : Navis, in
qua
lescens per quas elephantes solito gradiuntur, ferebantur bona.domini Hartwici archipontificis et
crura eorum nodis illigat ac suffocatos perimit. Gi- Arboni
opthrii comitis, naufragium atque jacturam
gnilur autem magis in iEthiopia et India in ipso in Danubioperpessaest; sedpermisericordiamDei,
incendio jugis aestus. > homines salvi facti sunt, et ipsi domini mox post
Ammonicius. -
obitum meum vobis erunt adventuri. Quid multa?
« Credo sufficere ista vel a te visa, vel ab aliis dicta sunt, a beato Wolfgango,
completis his, quae
dicta de draconis natura-, seu de bestia bosti antiquo
ariiica. Nunc ergo oportet ut revertaris unde di- corpus ejus comitatum ab archiepiscopo et a populo
fidelium copioso est religiose translatum, nec non die
gressus est. » a transitu illius septimo in civitatem Ratisbonara
Cotlectitius. allatum. Ubi cum praesul beatus apud Sanctum Pe-
« Quia tempus hoc simul et ratio poscit, admoni- D
trum esset susceptus, ac vigiliarum missarumque
tionem tuam secutum iri meapte erit in voluntate,
celebrationibus Deo, cui famulabatur, foret com-
el si Dominus magnus voluerit, non sine hvmili-
in basilica beati Stephani protomartyris,
tate (145). Igitur ut paulo ante dictando narrare' mendatus,
ut vivens praeceperat, pontificalibus infulis, in qui-
coepi, praesul venerandus, et multum a bonis vel
fidelibus amandus, memor admonilionis quam olim bus consecratus erat, induebatur, juxta hoc quod
acceperat per revelationem Christi confessoris, nec seriptum est: Induam te mutatoriis (145). Ibi ut.
non pro certo sciens principem hrijus riiundi adse . audivi a quodam presbytero sene ac religioso, qul
venturum, et cum aeris potestatibus contra se pu- euin paramentis amiciebat, ad manifestandum tanti
gnaturum, sed in misericordia Domini, in quo non pontificis irieritum, non tantum odor malus aberat,
habuit quidquam, per suffragia sanctorum sperans sed etiam bonus aderat; secundum quod Apostolus
(141) Apoc. xn. (144) Salsburgensis. WAITZ.
(142) L.-xn On'jf.,^cap..4. (145) Zach. in.
(143) Hsecinms. erant alia minor«iittera ascripla.
1043 ARN0LDIEMMERAMMENSIS MONACHI , 1044
ait: Bonus odpr Deo fiumus In pmnl loco, aliis ad A AdalvinusvBaturicus, Erchanfridus; hls succedebat
vilam, aliis ad mortem (146). Tunc cum magna re- Embricho, homo venerabilis aetate ac merito, uti
verentia sustollentes corpus beati viri, transporta- comperimus chronicorum scripto veridico. Tum epir
bant ijlud ad ecclesiam Christi martyris Emme- scopatus Ratisbonerisis Asperto provenit, cui suc-
rammi, cujus honorem, dum vixerat, intimo affectu cessit vir magnse mansuetudinis et pietatis nomine
summoque studio colebat. Qua missarum solemniis Tuto, clarus ingenio; is habuit successores, Isangri-
et exsequiarum officiis (147) rite peractis , octava mum, Guntharim, et Michaelem. Post hoc rexit
luce a pridie Kalendarum Novembrium, in quibus hanc Ecclesiam B. Wolfgangus,quem subsecuti sunt
ille excessit de medio, magnifice et honarifice, ordine vicis suae, Gebhardus, et ilem Gebhardus,
sepultus est parte australi basilicse Sancti Emme- quibus Orno successit, tertius Gebhardus frater im -
rammi in ordine ponlificum duodecimo ;'salis con- peratoris, valde praeeminenset nabilitate generis et
grue numero sacro in tali viro definito, in quoDo- fastigio pontificalis honoris. Ab illo autem, qui,
minus miraculis 'et signis potenter post manifes- Lupus vpcabulo,pastor officiopascebat oves Christi-
tavit, quia hunc cum principibus populi sui collo- colas subduce qui dictus est Dieto, usque ad iStum,
cavit(148). qui nunc Ecclesiam regit, fuerunt omnes episcopi
Ammonicius. I hujus sedis decem et septem. Hos pius Princeps
B
« Nunc ergo, quia virum Dei in numero episcopo- pastorum collocare dignetur in regno coelorum, et
rum posuisti duodenario, ut mihi videtur, conve- nos peccatoresinmultitudine suarum.miserationum,
niens est ut qui anle eum hanc Ecclesiam rexerint, non dedignetur efficereparticipes seternarum salvar
nominatim edisseras, et quos habuerit successores, tiomjm.»
huic operi ex compendio innectas. Delectantur Ammonicius.
quidem nonnulli lectione hujusmodi, > < Amen. Nunc tempus est ut stylum conyertas
CollecUtius. ad miracula quaead sepulcrum beati Wolfgangi epi-r
«Nonhabetur certum quis primus in illolocoplan- scopi et confessoris dignata est gratia Omnipotentis
tator fuerit divinarum plantationum (149). Sed ta- operari, qui in sanctis ejus semper est gloriosus et
men, ut potero, dilectioni tuae obtemperabo. Igitur mirabilis. Haec quoque scribere te oportet, vel ob
sicut eeclesiasticarum testantur scripta donationum hoc maxime quia sunt nonnulli qui quosdam ele-
et traditionum, haec sedes habuit episcopos, Pri- ctos minime credunt esse in numero sanctorum,
inum (150), lemporibus(151)Romanorumvenerabilem nisi ad eprum sepulcra prpdigia viderint et si-
virum, cum cceterisnon parvi numeri episcopis, quo- c g»a- '
rum certa prmsulalus reghnina legimus, nomina veroi Collectitius,
invenire nonpoluimus, dein sub temporeregum Fran- « Novi et scio quia tibi obsequendo multorum
corum, nec non ducum Noricorum quemdam religio- mttribus deservio; ideo dilectipnem tuam praeceden-
sum EcclesiceministrumnomineLupumet successorem i tera per admonitionem paratus sum- subsequi per
ejus nuncupaium Ratharium, ante ordiriatipnemi praesentem descriptionem. >
illam, yidelicet beati Bonifacii Moguntiae archiepi- Quidam homo caecitatemultatus, ob id valde con-
s tristatus, ut ad sepulcrum B. Wolfgangi accessit, et
scopi, qnara ille in Norico, ex auctoritate apostolicae
sedis, juxta instituta canonum exereuit sive dispo- ibi cum lacrymis preces fudit, recepto visu, exauT
suit. Postea vero praefuerunt hi, quorum nominai ditum se gratulatus, et inde oppido lsetificatusDeo
subsequuntur. In primis praefuit dominus Gaubal- ac sancto pontifici gratias egit, sicque comite salute
dus, vir sanctus et religiosus, sub quo corpus B. proprios lares revisit.
Emmerammi vere martyris et episcopi translatumi Alio quoque tempore muliercula. quaedam sub spe
est de lpco in quo positum fuerat quando ab Ascheimi recuperandae salutis deportata est a suis in eccle-
huc transportatum erat.Ppst hunc gintpertus ca- siam B. Emmerammi martyris ac pontificis, in qua
thedram pontificalem cum regim,ine ecclesiasticp» j) ] dum antealtaria rependo peiitione sedula sanctorurii
suscepit, qui B. ^mmerammp basilicam npvam am- efllagitasset suffragia, tandem ex labpre seu aegri-
•
pUoribus.spatiis, et propensiore sumptu construxit, • tudine fatigata, secus tumbam Christi cenfessoris
atque ornavit. Quem per ordinem sequebantur, Wolfgangi resedit humi. Cumque misella corpore

(146)'.// Cpr.ii. Alii Rudbertum,postea Emmerammum, Erhardum,

(147)'Aliaiiittera ad marginem.
(148) Psdf. cxn.-
(149) Quis primus episcopus fuerit Ratisbonae e ihi diversarentur ut populos ad fidem adducerent.
iguoralur. 'BASN.
(150) Haecomnia ad marginem minori littera no-
tata sunt. BASN. . . ...'
(151) De antiquitate. ecclesise Ratisponensis pu--
gnant auctbres. Ad fabulas confugiunt qui sub Ro-
panis plurimos episcopos in ea civitate recensentt
indictis eorum nominibus; nec magis certa produntt
qui Paulinum prinium-hujus civitatis, praesulem fa-
ciurit, ciij successit, secundum Arnolfum, Lupus..
hahc volunt Ecclesiam rexisse; cum tainen fixas
apud earii sedes non habuerint, sed potius aliquoties
Quamquam Rudbertus ibi fuisset episcopus, non
inde ullum antiquitatis mbriientuin acccderet eccle-
sise Ratisponensi,',cumsaeculooctavo vixerit quem-
admodum ad ejus Vitam sumus prObaturi. Eviden-
tius multo primum fuisse Ratisponensem episcopum
Gaubaldum, qui a Bonifacio Moguntino suseepit
ordines : post hunc numeratur Sentpertus, qui Ba-
variaeconventui apud Dingolfingam habito annO 77p
,subscripsit. Bx.sxt
1045 DE MIRACULISS. EMMERAMMILIBRI DCO. — LIB. II. 1046
ac mente incllnis, venerandi pontillcis adjuvari se A i tibi. Gloriam regni tui dicent, et potentiam tuam
optaret precibus et meritis, subito lateris contra- loquentur. Proinde ct tu viriliter assume dialogum
ctio, et caeterorumnodosa membrorum alligatio est inter duos conferendum, et scribito venerabilem
soluta, et nihilominus tam vehemenler disrupta ut virum Ramuoldum, quandoque scripseris beatuin,
sanguinis effusiodifflueret in pavimento. Tunc mu- Wolfgangum, summa.devotione commendans fideli
lier, primum exterrita, prae timore coepit clamare, memoriae, qualiter laudabilis dualitas tanti antistitis
dein exsiliens grates reddidit salvatrici sanctae Tri- et abbatis, dileclibrie Dei et proximi comitante, cum
nitatis omnipotentise, atque sanctorum sanitatis fide et charilate, illuc pervenerit, ubi sancta Trinitas
impetratrici clementise. Itaque sibi restituta de sa- perpetualiter imperat nec non indivisa divinitatis
lutiferis ecclesiae domiciliis repedavit ad sua. Post unitas cum' sanctis et electis aeternaliter regnat. >.
haee ad quos hujusrei cura pertinebat, scamnellura, Colleclitius.
quo illa paupercula totis viribus innixa repere po- « Amen, fiat voluntas Domini in salute generis.
tius quam deambulare solebat, ad gloriam nominis humani, et in paupercula descriptione liujus opu-
divini, et ob memoriam tanti signi, super fores ec- sculi, sicque suum stylus agat officium, ut per id
clesiaesuspendebant. obedientiae, Deo paretur acceptabile sacrificium.
Quadam die [al., Dominico] homuncio paupercu- «Posl obitum atqui beati Wolfgangipontificis, sci--
lus, et, utveridica relationedidici, Ravennantis epi- licet, servi Dei cunctipotentis, Ramuoldus egregiae
scopi eleemosynarius, gratia orandi venit in ec.cle- memoriae abbas, in regimine monasterii seu procu-
siam B. Emmerammi. Is, dum frequenti oratione se ratione coenobii, per tentationes varias adversitates
liberari sanctorum meritis postularet ab inhserente perpessus est multas. Qusein tantum excreverunt ut,
sibi diu membrorum debilitate, demum decubuit in sub primo (152) Gebehardo sedis hujus episcopo
loco qui beati Wolfgangi dotatus simul atque ditatus famulus Dei apud tertium Ottonem imperatorem,
esl corpore sacro. Lbifeliciter soporatus, quemdam quorumdam detractionibus simul et accusationibus
virum statura procerum, et canitie venerandum Lufamaretur. Unde ad id ventum est quo iisdem
astare vidit, qui ad eum dixit : Ut quid tu hic aut • princeps credendo quod non credere debuit, de reli-
cujus rei gratia huc advenistl ? Cui ille respondit : gione viri Dei dubius factus et anceps, dum ad san-
Domine, propterea miser huc veni ut saner a lan- ctum Emmerammum, more imperatorum, veniret,
guoribus quibus jam per plures annos laboravi et exacerbatis animis, nee alloqui eum, nec oculos
detentus. At venerabilis heros, virga pastorali quam in illum convertere vellet. Cumque ab eo oratum
manu gestare videbatur langens aegrotum, ac officiisP , esset in secretario altaris, coram eo qui fecit ma-
membrorum destitutum miserabiliter, infit: Ecce chinam coeli, terrae ac maris, accessit ad eum
sanaberis in nomine sanctae Trinitatis. Tunc, qui despoton quidam symmysta ejus nomine Heribertus,
jacebat quasi mortuus, per merita prsesulis reve- tunc forte capellanus, postea vero Coloniensis epi-
rendi, a sumno segritudinis excitatus, repente exsi- scopiis. Is ex consulto ad eum dixit: Domine,non.
livit et prse stupore sive tripudio clamans, in quan- oportet vos indignari contra virum Dei. Ad haec im-
tum potuit, Deum sanctosque illius et ipse laudavit, perator infit: Cum seriptum sit : Principem populi
et alips ad laudandum provocavit. tui ne maledixeris (155), scio quia non convenit ho-
i Hsec itaquetria capitula, obmemoriam vene-' minem Dei mihi detrahere sive maledicere; prae-
randi episcopi in nomine sanctseTrinitatis descripta, sertim cum et ego illi nihil unquam fecerim quod
pro testimonio duorum vel trium lestium sufficere sit dignum maledictione. Tunc dominus Heribertus
credo his qui non superbo oculo et insatiabili corde bonus et fidelis consiliarius, respondit: Si.princi-
contradicere tentant nomini trino pariter et divino. patus imperii gestit, sicut et debet in praesentia
Insuper spero ejusdem sancti meritum viri, superna vestri, venerandum abbatem, coram sancta congre-
revelante, et nihilominus cooperante gratia, mani-. gatione, super hac re inlerrogate, et ita, utrum vera
festius adhuc et abundantius declaratum iri, nec U an falsa siut quse illi objiciuinfur,probari. Credo in
non in Domino plenius a nobis sive ab aliis lauda- Deum, et spero quod tam venerabilem senem et se-
tum iri. « nectutis maturitas, ac divinitus concessa sapientia
Ammonicius. et humilitas nunquam permiserint dixisse qualia ab
t Omnium fldelium spes non solum aequo, sed inimicis dicta suritde eo, vel ficta. Tum imperator
etiam necessario ponitur et figitur in omnipotente remittens animum, ad divinaedispeiisationisnutum,
Domino qui in tantum misericordiae suse unguenta secum assumptis dilectoribus paucis [pacis] intravit
diffundit ut nec ab ingratis beneficia sua subtrahere claustrum humilis et mitis. Ibi videns venerabilem
velit. Cujus laus in sanctorum memoria, usque in Patrem cum fratribus humotenus prostratum, ex-
finem saeculi conferlissima debet recipere incre- pavit et dixit : Grande malum fecit mihi, qui ex.
menta, secundum hoe quod Psalmista in centesimo legatione Gebehardi episcopi ea referendo indidit
quadragesimoquartopsalmodicit: Confiteantur tibi, auribus meis, quibus me improvidum commoveret
Domhie, omnia opera lua, et sancti tui benedicant adversus abbatem istum et sibi commissum sancto-

. (152) Alia littera ad marginem. (153) Exod. xxii; Act. xxm..

 40*7 ARNOLDI EMMERAMMENSISMONACHI 1048
rum eollegium. Scio quidem quod vltse meaeparva A nium peccatorum mordacissimum tenaculum, pro-
non est agenda poenitentia pro ista falsitatis cre- vide cavebit sive superabit quicunque implere sta-
dulitate incauta. Nunc ergo, quia peccata mea nu- duerit quod Aposlolus dicit : Humiliamini sub po-
daverunt vestigia vestra, Obsecra, recalceate vos, et tente manu Dei, ut vos exaltet in tempore visita-
sic redite ad nps. Qup celeriter facto, cum fratribus tionis(158). >
venerabilis herps Ramuoldus egressus, fiducialiter Collechtius.
locutus est ad priucipem dicens : Novimus quippe « Huic testimonio sacrse lectionis optimecompe»
quia quod habetis imperium desuper estdatum atque tit quod Veritas in Evangelio dicit: Qui se exaltatat
constitutum, et quia, cui Deus benedixerit, bene- humiliabitur, et qui se humiliat, exaltabitur (159),
dictus sit. Hujus quoque rei, quia per totura non Quaedicta veridica, utpote quidem sancta et Evan-
fuimus insipidi, imo adhuc sumus ex parte scioli, gelica insinuant, aliis pro. exaltatione treriiendmn,
unde parvitati meoe tanta temeritas, ut ego vilis aliis pro humilitate gaudendum. Sed cum in multis
homulus, mensuram meam penitus oblitus, auderem offendamus omnes (160), superbi sunt tolerandi, et
celsiludini vestrae maledicere, quam Rex regum, et per fratemas admonitiones assidue visitandi.utquod
Dominus dominorum jam dignam fecit sua bene- superhe delinquunt per humilitatis immutationem
dictione! Quocunque ergo judicio majestati vestrae D possit correctum iri. Est enim periculosum valde
placuerit, paratus sum me ex objecto purgare, nec superbiam cordi hominis quasi proprio nido insider
non cunctis aslipulatione veritalis pro hac re satis- re. Proinde humiliter petendum est a fidelibus, ut
facere. Imperator autem responsura deliberans, hu-r tam pestiferam dominam a nobis et ab omnibus
jusmodi verba proponit: Sicut veritate delectamur, Christianis avertere dignetur misericordia Dei omr
ita e contrario falsiloquiis exacerbamur, unde judi- ifipotentis. >
ciura Dei censemus superexaltandum judicio morr Ammonicius.
talium, qui facile fallunt et falluntur. Malo quidem < Fiat, fiat, secundum verbum tuum, ut per
credere bona de bonis quam mala de perversis. Nec totum mundum cadat hoc pestiferum vitium. »
enim quemquam decet te-mere quidquam credere a Collectitius.
quoquam. Unde et verbotenus tuapte prolata obr « Nunc ergo eos, quos mordaciter admonitiuncula
jecti excusatio est mihi a tanto viro permagna sa- tua notavit negligentiarum et vitii vitiorum, liceat
tisfactio, qua modo aeque ut alterius generis evidenti his quse subsequuntur placare. Iniperalor igitur
placatus judicio, senior o dilecte Deo, spiritali allo- gloriosus praenominatus et saepe nominandus, Otto
cutione pariter et admonitione tui in aliquo secreto C III, in multis religiosus, eum abbale venerando in-
(454) loco, cupio conveniri seu (155) consolari, et travit ecclesiam Sancti Benedicti ad famulitia divina
onus regni, quodindignus accepi, desidero per eum miiltipliciter addicti. Qua oppido humiliatus, etper
relevari qui dicit in Isaia propheta : Computrescit Confessionis medicinam consternatus, inter duo al-
jugum a facie olei (156). > taria sub specie geminae dilectionis constituta, ac in
Ammonicius. honore ejusdem venerabillimi Patris, et praeclari
t Hoc est, quod per prophetam dicitur : Erube- maryris Christi Kiliani consecrata, jussus a spiri-
sce, Sidon, dixit mare (157).;Eccenos, qui jure prae- tali patre, velut servulus vilissimus in humili tripe-
posilis per omnia debemus humiliari, ssepe ob verba dica coram eo sedit, humilitate comitatus optima
fraternae admonitionis, superbise slimulis, ad ira- matre. Ibi audivit multa quse solent opera destruere
cundiam provocati, contra patres et fratres indecen- stulta, nec non alia plura, quse corda stolidorum
ter et Supra modum solemus commoveri; et econ- accipere abnuuiit cervice Demum per con-
praedura.
trario saecularis persona, non solum officiose in versationero alter factus^ et per admonitionem ho-
fascibus constituta, sed etiam principaliter imperiali minis Dei intime tactus, grsitiam Dei sibi adesse
fastigio suhlimata, assumpto schemate humilitatis, sensit, quse compunctionem largissimam illi contu-
confundit superbiam dejectricem archangeli et ma- lit, qua exterior homo interiori homini non solum
trem diaboli. Quid hac humilitate bona voluntas (161) subtilissime coricordavit sed eliam utilissime
operatur, nisi ut superbia nostra arguatur, et justi- (162). Cumque hac fragilitati humanae in id tempo-
tia quodammodo nos conveniat, et ad cor noslrum ris satisfaceret, foras egressus, ad suos dixit: Verc
verba hujusmodi introraittat ? Erubesce, Sidon, di- Spiritus sanctus locutus est per os viri istius. Hodie
sit mare, id est, confundere negligens monache, in sermone illius probayi verum esse illud Salo-
sive sanctimonialis, dicit fidelis etsi saecularis, quia monis : Verba sapientum quasi clavi in altum
monachorum summam virtutem, hoc est, humilita- defixi(163).
tem abjecisti, et maximum vitiuin,id est, superbiam <Mandatum quippe divinurii certissime suis ob-
tibi peiiiuaciter usurpasti. Quod pessimum et om- servaioribus (164) reddit liberum animum. Cumque
(154) Alia littera in ms. (160) Jac. iii.
(155) Alia manu in ms. (161) In ms. alia littera.
, ',(156) Isa. xxni. (162) In riis. alia littera.
(1'57) Isa. xxiii. (163) Eccle. xn.
(158) I Pelr.x. (164) Alia littera.
(159) Matth. xxm.
 1040 DE MIRACULIS S. EMMERAMMILIBRI DUO. - LIB. II. 1050
Csesarem diligenter intuerentur ejus familiares, ad- A scriptum est: Ponet Dominus ternnnos ejus pacem
mirati sunt super immutalione vultus ejus dicentes: (167), filiis quoque hominum dans potestatem filios
Domine, quid tibi contigit, quod adeo perfusus et Dei fieri, qui non ex sanguinibus neque ex voluntate
lacrymis et sudore ? Quibus ilie respondit : Nolite carnis, sed ex Deo nati sunt (168). Sed quia chari-
mirari quod sim udus ex sudore.-sed quia vivo prae tatem tuam id avide video expetere, ut in hoc opu-
timore. Nunquam me contingat talem qusestionera sculo per parvitatem meam aliquid inde disseratur,
incidere, nisipro aiiiirisemesesalute. In isto sancto faciam et ego pro modulo meo, et si non ut volo,
seniore comperi roanifeste quantus honor debeat tamen sicut potero. Igitur a constitutione mundi,
exhiberi servis electis Dei. Post ha?.cjussit episco- civitas Dei controversiam habuit cum civitate dia-
pum Ralisbonensem ad se accersiri. Et stans ante boli, cujus pars non minima fuit Babylon illa quae
altare Sancti Emmerammi, sub interminatione ad dicebatur gentium inclyta (169), in quam olim con-
eum dixit: Cave ne ultra, me vivente, quidquam fusum est labium universae terrae (170), ob super-
inali facias abbati hujus coenobiiel fratribus, Deo biam scilicet, plusquam altitudirie centum viginti
sanctoque Emmerammo hic famulantibus. Sint tibi. cubitorum erectam. Hanc Christus in civitate sua,
tua ad episcopatum jure pertinentia ; monachorum id est, in Hierusalem, cujus participatio ejus in id-
bona maneaut illis vallata sub omnium bonorum ipsum (171), die Pentecostes evidentissime stravit
tutela. Quacunque ergo die praevaricatus fueris in atque suorum humilitatem potentissime exaltans
bis quae prsesens hausisti auribus tuis, procul du- declaravit. Illa enim de Spiritus sanctus repentino
bio scito, sive divinitus sive humanitus, pro malo soriitu super discipulos veniens, et in linguis igneis
Janti piaculi tecum duriter.ac acerbiter actitatum visittiliter ilHs apparens, collegio centum viginti
jri. Dein conversus imperator ad abhatem et fratres, fratrum in uno coenaculo suh amore benigni Jesu
pietate solita valedicens illis, ait: Interius et exte- congregatoruin, cum copia coelestis benedictionis
rius vos ita conservare dignetur miserator et mise- contulit adunatibnem linguarum (172), quibus per
ricors Dominus, ut in orationibus vestris non solum universumorbempraedicarentettestificarenturDoiiii-
possitis raemores esse nostri, sed et totius populi nicum triumphum, quodiabolus viclus,etcatenisma-
.Christiani. Quo dicto, psalmis et casticis Dominb litiaesuaeconstrictus,pertotummundum gemitetulu-
jcommendatus piissimus Augustus, ex more praece- latapostatam civitatein,quondam per superbiam suam
dente sancta et crucifera imperiali lancea, extvit de elevatam, modo per humilitatem Christi discipule
jcivitate ista, petiturus Ital:am, nec non aditurus po- rum dejectam, imo totam gentem Christianam clypeo
.tentissiinam urbem Romanam, quam quidam vo- Q | dmnae munitionis disqiteritur protectam. Hinc cer-
,citare solent mundi dominam vel rerum maxi- tissimeprobabiturquod civitasDei semper crescit, et
mam. » civitas diaboliin aeternum decrescit. Hujus itaque ci-
Ammonicius,. viiatis, quse ad diaholum pertinet, antiquis tempo-
t Unde hoc ut haec terrena civitas rerum npmi- ribus haud parva portio erat Roma, per idololatriam
netur maxima, cum amplissima civitas Dei, quam a diabolo possessa. Quae priusquam Christum est
ipse per vivos et electos lapides (165) coepit con- confcssa, et sub nomine ejus martyria multa per-
struere ab initio mundi, jure dicatur orbis domina pessa (dictu mirabile, sed revera probabile) per eum
vel rerum maxima ? Pro rei etenim hujus veritate, transmutata qui de lapidibus potens est suscitare
quo non dubitet homo in sua fragilitate ex secreta- filios Abrahae (175), sociata est coelesli hierarchiae;
rio suo per Salompne.mSapientia clamitans, et om- et quae antea nimium dedita fuit idolorum culturae,
nipotentiam suam propalans, dicit: In omni populo nunc tripudiat se dotalam esse Christi fide, ac mul-
primalum tenui, superborum et sublimium colla tiplici veneratione sanctorum. Vere fideles in hac
propria virtute calcavi (166). Oportet ergo, utmihi civitate considerant iropletum esse quod Apostolus
videtur, quo prsesens dialogus, evidenti ratione, dicit: Quia ubi abundavit iniquitas, superabundabit
siraplicitati' fraternae satisfaciat super hac quae- ID gratia (174). Ecce illaBabylon antiqua, quse, sua-
stioiie. » > :
dente superbia, quondam. arbitrabatur se totius
Collectitius. miindiprincipatum posse obtinere, jacet deserta,
« Putabam satisfactam esse omnibus, per illud draconibus et malis bestiis referta. Haec autem, id
famosissimum B. Augustini opus, quo abundantis- est Roma, eo quodet ipsa olim sequeretur diaboli-
sime disputat De civitate Dei, cui contraria est ci- cum errorem et omnium malorum confusionem, ut
vitas diaboli, quam per superbiam erectam ipse bealusPetrustestatur, sorlitaBabylonisnomen(175),
Rex regum quotidie dejicit et minuit; et econtrario et ob potehtiam imperii tunc vocata doniina mundi;
per humilitatis spiritum exaltat suam, a bonis in- sedpbstea per eumdem Apostolum et.per successo-
choatam, et in bonis finiendam, - secundum quod res illius humiliata, sub potentia Chfisti, ex civitate
(165) /Eccli.
Petr. n.
xxiv. (171) Psal. cxxi.
(166) (172) Act. n.
Psal.
(167) Joan. i.CXLVII. /175) Matth. m.
(168) (174) Rom. v.
(169) Isa. xin ; Jerem. LI, (175) 1 Petr. v.
(170) Genes. xi.
 1051 ARNOLDIEMMERAMMENSIS MONACHl 1053
diaboli facta est civitas Dei; quae in tantum excre- A Cotleciitius.
vit in divino cultu ut, pro ruinis murorumetveterum «Mos est sacrae Scripturse ut per schemata et per
fanorum, surgant qubtidie innumera aedificiaeccle- species varias ordinet sententias. Harum una dici-
siarum sive monasteriorum. E quorum incredibili tur metaphora, id est, transformatio, per quam
numero, ut audivi a quodam sene, qui se idixit nu- sermo divinus dicit Draconem edendum ab homini-
tritum fuisse in eadem civilate, viginti pbssidentur bus, sed haeccomestio nihil aliud intelligitur quam
a sanctimonialibus, quadragirita a monachis, sexa- consummatio et annullatio. Sicut enim cibus et
ginta a canonicis, exceptis his quaeextra civitatem esca dentibus molilur et teritur, et ita in nihilum
sunt, et aliis ecclesiis sive capellis quse in Urbe abun- redigitur, sic quoque Draco, id est diabolicus, vir-
dant. Age jam, frater, qui stomacharis contra eos tute Christi contritus, ab Ecclesiis ejus potenter
qui dicunt Romam rerum maximam. Attende, si po- calcatur, sive annullalur, ut ipse Salvstor ad disci-
tes, quse dignitas illi acciderit, ex die qua Petrus, pulos suos in Eyangelio suo ait : Ecce dedi. vobis
extra portarii civitatis Romanae, vidit sibi Christum potestatem calcandi super serpentes et scorpiones,
»
occurrere, ubi et adoravit eum, dicens: Domine» et super omnem virtutem inimici (181).
Ammonicius.
quo vadis? Et dixit Domlnus : Venio Romam iterum .B
« Grates Deo, quia morigeratus es infirmati mese,
crucifigi, Locus ille quidem, ubi crucifixus est Chri- sive necessitati
stus in Petro, sive Petrus pro Christo, nec rion ubi fraternae, etiam in hujusce quaestio-
Paulus decollatus est pro Capite summo, dignus est nis absolutione. Enimvero jam tempus et ratio exigit
his in congruo loco dimissis, redeas ad historiam
omnigena A;eneralioiie,sub illius videlicet dilectione ut,
qui ad salutein fideliun? tanta sanxit ineffabili sua Ramuoldi, venerandi -abbatis ac ama.nijssimi Pa-
miseratione. Quid mirum igitur si illa civitas rerum tris. »
maxima dicatur, quam ipse rerum Conditor ita di- Collectilius.
« Post quinquennium quoque imperialis exitus de
gnatus est visitare ut membra sua prsecipua ibi cla- civitate Hiatospolitana1, cujus nos incolae sumus,
rificare vellet gloriosissima passione!
« Ecce nos, qui unum martyrem beatissimura languore diuturno B. abbas Ramuoldus, viribus.
scilicet Emmerammum, Deo donante, patronum ha- corporis ccepit destitui, spiritaliler gaudens interio-
rem hominem per hanc iniirmitatem institui, secun-
bemus, pi-o memoria sanctorum jocundamus et gau- dum
Apostolum videlicet dicentem : Quando infir-
demus, quanto magis illi quos Deus, qui dives est
in omnes (176), ditavit corporibus tot martyruin, et, mor, tuncfortior sum et potens (182). Hac quidem
ut ita dicam, pretiosissimis et clarissimis pignoribus (^ carnis infirmilate perducms est ad novissimam prae-
coelorum? Quid multa? Deo gratias, quia cecidit Ba- sentis vitaelucem. Qua die venerabilis heros, erigens
se de lectulo quem jam per continuos quatuordecim
bylon (177) in Roma. Inqua sub confessione nomi- dies
nis Christi gente surgente novella, super immuta- prse valetudine non poterat deserere, tunica
tione sui oppido mirata, dicit cum Psalmista : Hsec sancti propositi amictus, et per spiritalera medici-
est mutatio dexteraeExcelsi (178). Hanc siquidem ur- nam, aliquantisper de febre relevatus, orario ac-
et
bem quasi intuerites undique collectaeplurimae gen- cepto agmine fratrum collecto, resedit in medio,
ac potenti sermone usus est in hunc modum : Deus
tes, assumunt verba sacrse Scripturae et dicunt; Pater magna dilectione a*.qnemagno consilio misit
Omnipotens Roma, gloriosa dicta sunt de te, quia Unigenitum saum ad salvjficandum genus huma-
civitas Dei (179) es iacta. Per Caput omnium borio-
num. Unde et per Prophetsm magni consilii An-
rum, quod est Christus, qui regnat in aevum, sub
gelus (185) est prsenominatus. Qui, cum per divinam
apostoiarum prsedieatione ac martyrum testificatione
in te confracta sunt capita Draconis, et est datus potentiam nos posset eripere de potestate diaboli,
esca populis multis, juxta quod Psalmographus noluit ea per nudum uti ad redemptionem generis.
Dominum laudans in consilio sanctorum ait: Tu humani, ob justitiam, scilicet sanctae Trinitati
~. maxime propriam; sed ineffabili sua misericordia
confregisti capila Draconis; dedisti eum escam po- I
pulis iEthiopum (180). > hominem, quem cum anima suscepit incarnatus de
Ammonicius. Virgine, obtulit Patri, suspensus in cruce, Deo re-
« Quia mihi sub persona concionatoris quaeslio- concilians mundum per sacrosanctum sanguinem
nem movenli, luculente ratione satisfecisti, nunc suum, hunc etiam in forma humilitatis opponens
restat ut secundum nomen tuum, o Collectiti, quse hosti anliquo, quem ille se jactabat superasse, ne-
post hinc colligenda sint, diligenter subscribantur. quissimo superbiae homicidio. Christus etenim in
Utilitas enim legentium poscit exponi versiculum ligno crucis, usque ad mortem factus est obediens
Psalmistae quem proposuisti. Nam hicredibile pene yoluntati Patris; cujus ad mortem factus est primi
omnibus videtur quod homines possint et debeant hominis vulnifica inobedientia. Hanc virtutem, fra-
Draconem comedere. > tres, obedientiam, qua Christus patravit humanae

(176) Ephes.u. (180) Psal. LXXIII.

(181) Luc. x.
(177) Isa. xxi. (182) // Cor. xii.
(178) Psat. LXXVI. , (185) fsa. ix.
(179) Psal. LXXXVI.
1053 DE MIRACULIS S. EMMERAMMILIBRI DUO. — LIR. II. 1054
•redemptionis elegantem.continentiam summa devp-.A spem suam ponens firmissirae, nraecepit ibi missas
tione diligite, sec.lamini, amate. Sanclam Trinita- celebrari, et Dominicae passionis memoriam inten-
tem, quaenos condjdis ad imaginem et similitudinem tissime agi. Qua peracta cuni ventum esset ad com-
suam, intellectu, memoria et voluntate, diligentis- munionem, ipse yir Dei ut accepit corporis et san-
shiia timoris et amoris veneralione laudate. iEmu- guinis Dominici euch.aristiam, mox ad aelernsimpa-
lamrni igitur mente devota, secundum Apostolum, triam ex ergastulo carnis emisit ariimam, ita in
majora cbarismata (184), et illud Salomonicum agone novissiriio -manus extentas juxla caput teneiis
cordetenus ruminate : Deum time, et mandata ejus ut ante in oratione facere solebat. Tunc religiosi
observa ; hoc est omnis homp (185). En ego aejtate seniores, Gotahardus, seilicet abbaismonasterii Al-
decrepitus, in fide quoque catholicus, et ut verum tahensis, atque Adalpertus Pater coenobii Sewensis,
fatear, in virtute quae huic fidei suppeditare debet cum fralribus caelcris accurrentes, Deoque hynmos
permodipus, die vpcationis instante, viam iugredior ac laudes devota mente solventes, spiritum pii Pa-
universae carnis, sperans me venturum ad gaudia tris cum orationibus commendare satagebant Omui-
patrise coelestis per enra qui est Liberator mirabilis potentis gratiae miserationibus. Quibus rite officio-
in miserationibus suis multis. Vos autem in Christo seqne finitis, hi quoruui corda prse caeteris visitare
viscera mea hunc Patrem diligite, cujus paternitas B dignata est irispiratio divina vocem cum flde attol-
jn numero fijiprum Dei cum cprporibus collocare lentes dixerunt :.Domine, uti gperamus, iste tuus
potest animas vestras, Et hoc yobis futurorum si- homo liaud nequidquam iu praesenti sseculoconsuln-
gnum quam prplatum per me indignum : quia in mavit tot annos vitse suse concessos, quem hodie
Joco isto multa passuri estis advers.a post discessum centenariuni per vocalionem tuam magis miramur
meum, quibus in tantum exacerbabimini ut etiam quani dolemus de medio exemptum.
loco cedere compellamini. Verum lantae tempestatis « Certe lex numerorum calculatoriae artis monet
commotip cito sedabitur divino solatio. Unde con- peritmn, quo per Iricenariura numerum in sinistra
silium do ut unusquisque vestrum festinet huc re- manu proponat legilimae licitum jugalitatis osculum.
verti in professionis locum, ubi desiduo audiat vel Dein suggerit ut eadem in laeva per sexagenarium
(186) exerceat harmoniam spiritualium vocum, De assumal claram viduitalis pressuram. Tertio exigit
csetero yero in hoc niinc conclusionem fraternae ad- quatenus centenarii conclusionem sive perfectionem
monitionis finem facio, quo ita calliditatem ser- quaerens, transeat in dexteram, et ibi pingat coro-
pentis, quae minor est inter virtutes, habere studea- nam, quae significat inseslimabilem virgiriilatis glo-
tis, ne auream humilitatem columbinae simplicitalis, riam ac lauream regni coeleslis seternam. Hujus
quae major est, per incautelam amitlatis. Sed om- " quoque numeri nequaquam dignus est sublimitate,
nimodis hoc assumatis quod Christus in Eyangelip qui cohfoditur Salouioiiicae invectionis diligenter
suo discipulis praecepit, dicens,: Estote prudentes examinanda sublilitate, qua3 stullum sic. denotat,
sicut serpentes et simplices sicut columbae (187), dicens : Maicdictus puer centum annorum (189).
Tum summa humilitate inter abbatem et fralres, Quod omnimodis cavens hic tuus dilectus, cujus
alterna facta confessione nec non e coelis petita seu corpusculurii jam defunctum circumstantes funeriis
imprecata pernecessaria peccatorum indulgenlia, obsequiis procuramus, omnibus diebus vitse suae
intimis quasi coelum tangens suspiriis, venerabilis in ijlorum numero gesliebat inveniri quos consignat
herps, primum summo Pastori cpmmendat gregem ille insignis (190) lui versus Psalmographi: Cum
sibi comniissum, dein fratribus, jam prae lacrymis sancto sanctus eris, et cum eleylo electus eris (191).
ac singullibus vix fari valentibus, valedicens, ait: Unde siculi creduut lui fideles, a le, qui diveS es
Abite, fratres charissimi, et praeparate vps ad cele- in oinnes, pro centeuaria perfectione jam donatus
brandum divinum oflicium, atque summa festinantia est apud le ccelesli bciiediclione. Libel crgo nosmet
concurrite ad complendum ex more ordinem sa- serviilos tuos, oppetitione recenli hujus nostri se-
crum; et hoc ultimum senis memoriale prp bene- j) nioris dilecli luctuose coiisternaios, in lui sancti
diclione habetote : In nomine Domini, salus omnium nomihis confcssione pariter el corisolatione ob in-
nostri. Cumque omnes communiter dicerent, Amen, firmitalem, videlicel liuniariaefragililaiis relevandam,
atque exirent mcesti, a sancto Spiritu vere (188)pa- aliquanlulum requiescere, etiiihilominus in fervore
racleto qusesituri solamen, yir Dei per spiritum prse- laiidis almae Trinitalis hohiinem exteriorem cum
sentiens animam de corpore celeriter dissolvi, jussit iriteriore hujusmodi verbis exercitamento plactt
seabbis qui aderanthi oratprium cellae suseproxi- concalescere. Gloria . tibi, Trinitas, a^qualis una
mum portari, etinterduo altaria deponi; conversus Deitas, et ante omnia ssecula, et nunc et perpe-
quideiri caput ad aram sancti Patris Benedicti, pedes tuum. » ° ' '
vero ad altare sancti Kiliani martyris Christi. In Ammonicius.
cujus nomine, utpote in omnium salutis omine, < Amen. Ecce constat manifeste .viruro Dei exem-
(184) / Cor. xii. (188) Alia littera.
(185) Eccle. XII. (189) Isa. LXV.
(186) Alia littera. •(190) Alialitlera.
(187) Mailh. x. (191) Psal. XVII.
1055 ARNOLDIEMMERAMMENSIS MONACHI «056
plo majorum vitam virlutibus refertam in hoa A gnore charissimo elegit, et nihilominus postea iil
saeculoduxisse, tpieni tam veneranter contigit inter fascibus constitutus regni, eamdem semper secum
mortales eoicum [xo'uiv] exuisse. Hinc etiam con- velut insigne triumphi reservavit sive retinuit. »
jiciendum aestimo quia is, quod gloriolam saeculi Ammbnicius.
hic vivendo, in quantum poluit, declinare curavit, « Haud absque admiratione sciscitari potero
moriendo, seuhominem exuendo (192), illud sem- utrum haecex praeceptoet voluntate viri Dei facta
per manentis gloriae introivit gaudium ineffabile, sint, an casu ita contigerunt. Nam raro factum
quod secundum Aposlolum : Nec auris audivit, nec audivi utquis sepulturaelraditus in arca clauderetur
in cor hominis ascendit, quse prseparayit Dominus seris niunita. »
his qui diligunt illum (195). Cui maximai consola- Colieclitius.
tionis evidenti teslimonio concordat David fidelis « Non est mirum si homo simplex super hujiisce-
dicens Domino : Quam iriagna multitudo dulcedinis modi reculis miretur, cum David rex et propheta,
tuae, Domine, quam abscondisli timentibus te (194). cui sapienliae occulta sunt divinilus manifestata,
Et post pauca: Abscondes eos in abscondito faciei super virtute sacramentorum coelestium miraretur
tuae a conturbatione hominum (195). Unde et lu, o dicens : Mirabilis Deus in sanctis suis, Deuslsrael,
Collectiti, protectus a contradictione linguarum ini ipse dabit virtutem (197). Gujus pervalidae summo
tabernaculp Domini,perge. viam regiam, ut ccepisli, donante particeps factus beatus Pater Ramuoldus
perscripturus clarissimam vitam hominis Dei. > in firmitudine fidei catholicse, sciens Petram
Collectitius. Christum, mundum salvasse per lignum, sarco-
< Placet, fateor, o Ammonici, quia me post' phago lapideo jussit arcellare vel sepulcrale (198)
mortem hominis Dei vitam illius praescribere ad- scrinium immitti ligneum, ob memoriam quippe
hortaris. Hoc enim firmiter tenet Lex, pariter ett passionis Dominicaecorio rubicundo vestitum; quodl
gpes fidei Christianae, quod sancti, scilicet electi,, post defuncti condendum susciperet corpusculura,.
cum carnaliter mortui fuerint mundo, vere ac spi- ea videlicet spe ut quem ipse, duni inprmsenti (199).
ritualiter incipiant vivere Deo. Unde et ad eorumi vixerat, de eodem scrinib in pauperum grege quo-
mortua.ossa. cr.ebrescuntmiracula, nec non innu- tidie solebat pascere atque vestire, non dedignaretur
mera mortalibus per ipsorum pias iritercessiones> se in numero electorum omnipotenti sua miseri-
praestantur beneficia. Horum quoque commoda,, cordia resuscitare et in sinu aeternaebeatitudinis
quam lueulenter .ad tumbam istius confessoris, de' collocare, His ergo pauculis verbis, o Ammonici, si
quo nobis est sermo, e coelis ministrata. sint, postt Q( minime satisfactum esse arbitraris tuae admira- '
pauca breviter edicam, quo minus protelem chari- tioni simul et sciscitationi, recurre, quaeso, ad id
tatem fraternam, adhaec ad alia percipienda noni quocl Scriptura dicit: Nihil in terris fit sine
modicc ayidam. Enimyero fama. evolitante virumi causa (200). Quod in sanclorum gestis potissimuin
Dei oppetiisse, exindustria credentem apud: Deumi debet notari, et verissime potest probari. Nam quod
illum vixisse,. in id rata .ministratio rerum pro-- beatissimus abbas Ramuoldus ad tempus compulsus
cessit ut sub festinatione, ad exsequias tanti Patris3 est Ratisbonense coenobiumdeserere, ac Trevirense
concurreretur a multis, cum summa devotionei repelere, causa exstitit civile bellum, quod erat
cordis. Inter quos erat Henricus hypatos tunc forte3 inter Henricum ducem et Perchtolfum marchico-
principatum tenens super populos NoricosetKavin- mitem, atque inter cseteros oplimates principis
thios (196), post paucos vero annos rex futurus noni Oltonis lum civitatemRatisbonensemobsidentis(201).
eolum Germaniae sive Galliae, sed eliam imperatorr Quo sedato et quasi innuente beato Emmerammo,
totius Italiae, atque Augustus Caesar civitatis Ro- per loci sui provisoremrepedatum iri (202), senior
aianae. Is, assumpto secura Gobehardo episcopo,quii venerandus a Treverica civitate Hiatospolim est
antea sanctoyiro'expartecontrarius fuit, sed tuml reversus; inde secum transferens multas sancto-
teste lacrymarum fonte, imrautatus mente advenit,., D rum reliquias. Harum quoque salularis allatio
servo Dei in sepultura humiliter obsequendo see exstitit causa cryptae apud Sanctum Emmerammum
servum praebuitsummohumili dominorum Domino. i. sedificatae. Cujus aedificatio, per virum Dei satis
Nam, in unum congregatis et ad funus pii abbatiss artificiose ordinata, trifariam nec non quadrifariam
officipse concinentibus pene omnibus Ratisbonse e speciem intuentibus exhibet. Et quia hujus operis
Deo servientibus, ipse princeps propriis humeriss auctor sanctam dilexerit Trinitatem, atque quatuor
non erubuit feretrum portare, nec non accuratiuss Evangeliorum firmiter tenuerit fidem, quasi quo-
sepulturam parare. Demum introivit fossara sepul- dam lestimonio credibile perhibet. Columnaevero,
cri, et ipse clausit arcam, quaejam*suscepit corpus .s . quaeeamdem crypticam ecclesiam sustentant, dua-
viri Dei, ac sibi claviculam ejusdem arcsepro pi- i- litate sua geminam dilectionem, Dei scilicet et
(192) / Cor. xv. (198) Alia littera in ms,
(195) / Cor. II. (199) Alia littera in ms.
(194 Psal. xxx. (200) Job v.
(195 Ibid. (201) Alialittera inms.
(196) Alia littera. (202) Alia littera.
(197) Psal. LXVII
1057 DE MIRACULIS S. EMMERAMMILIBRI DUO. — LIB. H, 1058
proximi, pulcherrime compingunt. Quinque autem jA et per te sui juris 'multum perdidit. Ob hoc etiam
altaria, in.quibus totidem pyxides collocatse cum dienoctuque laborasti ut illi injuriam faceres, et
reliquiis quas prsenominatus heros de Lotharingia Deo tuo - quoscunque posses colligeres. Ac super
transtulit, quinque librorum Moysis principalem haecomnia modo me incendis , et magnam yim in-
observantiam in memoria mOnent teneri', et in geris. Cumqiie sub.hujuscemodi angoribus daemon
quinque sensibus corporis hortantur quinariam pru- caput miseri hominis pavimento tam" valide impri-
dentiam semper haberi. Sextum quidem allare; meret ut eum pene mortem obire compelleret, ac-
quod dicitur ad pedes, senarii perfeclione denun- currentes qui aderant levaverunt eum, et traxerunt
tiat omnia concludi. In hac ergo tam typifera adlumbam confessoris Christi. Ibi quoque, ut il-
basilica, a beato Wolfgango in honore sanctae et lum , viribus diaboli periculose renitentem , vix
individuae Trinitatis et omnium sanctorum dedicata, compulerunt caput inelinare ac super sepulcrum
venerabillimus Pater Ramuoldus, in sepulcro quod ponere, gratia Dei liberatus est. Quo signo laetificati,
sibi ante quindecim annos jam parayerat, in au- qui per compassionem prius erant moestificati, gra-:
strali latere ejusdem cryptae, secus altare B. Gre- tias Redemptori retulerunt magnificas, non tantum
gorii papaeest depositus, atque magniUcesepultus, per hoc, quia homo a polestate diabpli est ereptus ,
astante pariter et psalleute clericorum ordine, et quantum pro eo quad per praesens niagnale revela-
nihilominus concinente monachorum grege, nec tum est cujus meriti sit Pater qui inibi nuper sepul-
non virginum sive sanctimonialium trina concione, tus fuerit.
animam tanti Patris summo Patri coramendante. t More solito peregrinis et civibus ad festivitatem
Post haec, o Ammonici, ad temperandum miracu- sancti Emmerammi undique confluentibus, inter
lum claustri vel claviculae tanto a principe bb caeteros qui accurrerant niuliercula qusedam, ocu-.
humilitatem arreptae, seu ob religionem abreptae, lorum privata lumine , adveriit, quae tempore no-
satisfactionalem unum sacrae Scripturae versiculum, cturno felicem eryplam intravit ,'et ad sepulcrum
charitali tuse, meapte placet subnectere. Sic enim confessoris Christi Ramuoldi adoravit, ac preces
dicit Dominus, ad quemdam electum suum : In illo cum lacrymis fudit. Tunc omnipotens Dominus, vo-
die siiscipiam te servum meum, et ponam te lens famulum suum clarificare inter mortales per
sicut signaculum in conspectu, meo, quoniam ineffabile numen , illi quae caeca fuerat reudidit Ju-
elegi te (203). » men. Mulier autem surgens vocavit maritum suum
Ammonicius. in aurem illi dicens : Domine , Deo gratias, quia
t Pigmenta cum teruntur, in meliorem visum con- ,Q visum recepi. Quo non credenle, et illa econtra-
vertuntur, ita et tu cum per quaestionem provocatus rio certa signa monstrante, iniit: Silentio factum
fueris, in dictando et in scribendo, tibi et proximo opprimere debes, quia clanculum libi et agendum,
utilior eris. Ecce dum parvam conatus es absolvere ut ante lucem egrediamur de civilate ; clericus
quaestiunculam, non solum graridem promovisti enim sum , et ideo erubesco in tanta multiludine
sententiam, sed etiam agilitate divinitus concessa , tecum consistere. Cuinque lcnebrarum consilio
adeo eam fecisti festivam ut lapides quodammodo consentiens femina recenter illuminala, ciim clerico
cogeres esse loquaces. Proinde quod riunc restat, sine cautela repedaret ad propria, extemplo per
erit strenue agendlim, pedibusque charitatis hoc iter incommodum sibi valde aliena est caecitate per-
(204) tuapte incedendum, id est, ut miraeulum , cussa »
quod perduxisti ad propheticum signaculum, se- Ammonicius.
quantur miracula et signa, quibtts post morlem (205) «Haecres in memoriam perducit quod decem le-
prohetur hominis Dei vita. > prosis a Domino mundatis, nec non decimo ad gra-
Collectitius. tificanduiri reverso, ipsein Evangelio dicit : Nonne
« Paratus sum, Domino concedente, secundum decem mundati sunt, et liovem ubi sunt ? Non est
petitionem tuara facere, quandoquidem et ipsum inyenlus qui rediret, et daret gloriam Deo, nisi
me scio tibi antea-spopondisse, hic alienigena? Cui mox Evangelista subjungit: Et
« Quidam homo venit ad sanctum Emmerammum is erat Samaritanus (208). Inde liquido patct quo-
petiturus suffragia sanctorum. Is,quia erat daemo- niam qui animam suam custodit, ac iniquitatem
ne possessus, coram omnihus nimium est fatigalus. odit "Samaritanici vocabuli, non erit expers et offi-
Tunc fratres, qualem Patrem noviter sepelissent re- cii. Ergo tu, o Collectici, quia post tristitiam indu-
cordantes, fecerunt hominem duci, imo trahi in xisti lsetitiam, et huicdenuo subjunxisti mbastitiam,
cryptam, viri Dei corpore dotatam. Ubi diu voluta- competens est quo si Dominus tam gravi infor--
tus et a possessore plusquam male discerptus coepit tunio aliquod remedium in id temporis contule-
stridere et cUmfremitu (206) Clamare, nec noncum rit, charitas tua, jure dialogi, ocius explanet. »
conviciis «ia/erficenrfo'(207)perstreperedicens : Vse Collectitius.
tihi, Rantolt, quia Domino meo multa mala fecisti t Redemptoris nostri gratia remediorum nescit
(203) Agge n. -...-..' (206) Alia littera.
/204) Alialittera. (207) Alia littera.
(205) Alia littera. (208) Luc. xvn.
 1059 ARNOLDIEMMERAMMENSISMONACHI 1060
carere copia. In cujus plenitudine confisa, mulier A J ostendendum in coronula, quse 6uper idem sepul -
prsedicta, sub spe luminis percipiendi iterum Ratis- crum pendebat, argentea. Hoc signum ipsi hos vi-
bonam devenit'; et accedens ad locuni sepulcri, dimus, et manibus nostris palpavimus, et scimus
ubi antea magna sensit beneficia, per confessionem quia verum est nostrum hac in parte testimo-
primum se coram sacerdotibus expiavit, et quid illi nium, ac non ignoramus quisi per hoc recens
acciderit manifesle retulit; dein solotenus prostra- miraculum, sicut et per cseterasanationum Jbenefi-
ta, et nihilominus mente humiliata , nec non pre- cia; cunctipotens Dominus mirificare voluit sanctum
cibus Deo dilecti confessoris celeriter adjuta, per suum. >
fontem omnium bonorum reeipere meruit male per- Ammonicius.
ditum liiraen oculorum. Tunc gratias ingentes « Placet, fateor, charitatis tuae tela quairi cum
Deo retulerunt, tam ipsa .quam et cseteri qui haecj senteiitiaruiri stamine et nihilominus signorum sub-
audierant et viderant; sicque proprios lares unus-• temine de sanctorum vita non solum vere, sed etiam
quisque cum gaudio revisit, portans secum tri*- lepide contexuisti. Huic jam coiivenit quo per liciai
plex miraculum, quo sancta Trinitas dignata est de- grammatieae innectas res varias, undique ralionabi-
clarare pium abbatem Ramuoldum .'suuni fuisse fi- liler collectas, ad utilitatem scilicet legenlium aptas.
delissimum famulum, utpote qui se verum dilexeritt B Sic enim agilitas ingenii et exercitiiim studii, imo
Dominum. summa varietatis hujusce texturae, ut mihi videtur,
« Alio quoque teiripore, faraa miraculoium citatacj relevare sive minuere valet multiplices causas luae
venerunt duae femittse ad sanctum Emraerammum, curae. Ad haec quoque fraternitatem tuam admoneo
ambse diabolica vexatione permiserse, quarum emun*i ut in augendo praesens opusculum ,• edisseras or-
dationem seu liberationem divina pietate a sancto- dinem abbatura, illud videlicet enucleans qui-et
rum charitate venerando Patri Ramuoldo concessam^ quot Patres prsefuerint huic sanctissimi patroni no'
fuisse in hoc claruit evidentissime quod eaedemt stri (212) ccenobio, in quo summo famulamen de-
mulierculae, prius arf memorias aliorum sanctorumt' betur Domino. »
adductm, nec redemptm, post vero non uno eodemque g Gollectitius,-
sed (209) diverso.temporefamosamcryptam ingres- t Primum te seire volo, b Amirionici, quia s'a-
. »ae,et ad sepulcrum beati viri exorcizatse per unumi nitatis beneficia, quae paulo ante prsenotavi -, ad
eumdemque dominum a pessimo invasore sunt mi- sepulcrum beati Ramuoldi Christi confessoris
sericorditer liberatae. Hujus rei testimonium perhi-- experfus sum in absumptione proprise infirmi-
bere solent fratres congregationis nostrse fideles,, tatis. Nam cum puer essem et in loco requietio-
qui tunc forte aderant, et quod est mirabile dictu,, v uis beati viri perplures sanitati redditos audissem,
viderant spiritum immundum de una femina exissej febre nimium affectus et ob hujus relevationem. in
per nebulosam foeditatem de alia vero per scavabaei i pavhriento projectus, persuasus consiho cujusdam
tetram deformitatem. Quid plura? nostrapte quippe__ sacerdotis qui ejusdem pii Patris , dum yixerat,
vre dicendum, imo corde firmissime tenendum (210),, exstilit familiaris, tentavi me ibidem somno
Deo gratias. Quia his et talibus indiciiSj per clarai dare;
electorum merita, a suis benedicitur Doniinus , ett « Cumque aliqttantisper soporatus fuissem", per»
uti dignum est a non suis confunditur ac repellilurr somnum vidi Patrem reverendum, babitu monastico
diabolus, attestante Seriptura et dicente i Novit Do- indutum, quasi sedere a dextris beati Emmeramini
minus, qui sunt illius (211). martyris. Cujus venerandam canitiem intuitus, mi-
«Tempore quoddam, cum aChristicolishominibus», rabar super pulchritudine vultus ejus , nec non su-
non solum de ipsa Ratisbonensium civitate, sed exx per candore caeterorum membrorum illius. Qua vi-
ejusdem surburbanis locis concurreretur ad eccle- sione valde laetificatus, qui antea fui fatigatus, sur-
siam Sancti Emmerainmi martyris , in caeteris quii rexi sanus, Deo gratias referens, quia sensi levamen
convenerant, mulier qusedam accessit cum pignoree TJ'salutiferse inanus. J
miraculi recentis. Adhsesit enini illius fflanui fusus,, Ammonicius.
filbrum tortione confertus. Quem cum nullatenus e , < Merito pueritia tua, o Collectiti,divinitusconsola»
vola divellere , nec ullo modo tam grande malum a ta, in memoria beneficium tenacius reservayit repo-
se quiret repellere, anxia demum venit ad sepul- situm, ob id quoque, ut juvenis haberes, unde tan-
crum venerabillimi Patris Ramuoldi. Ubi cum ado-'- to patri grates rependeres, ejus atqui gesta nunc de -
raret atque cum lacrymis preces funderet, suhh vote scriptitando, qui te nunc adjuvit, et adhuc se*
«pe salutis manum tremulam ut primum posuit su- dulo adjuvat orando. De caetero rerum exigit ordo,
per beati viri tumbaro, mox per potentiam Domini- qua Patrum postulatam successionem, post hinc
cae manus homo suam inde levavit sanus. Tunc quili describere velis, per ratam, ut oportet, verborum
fortuito huic facto intererant, nec non aeditui quili Successionem. »
accurrerant, gratias agentes Deo et beato viro, , Collectitius.
suspenderunt eumdem fusum posteris ad raagnalee « Per charitatem paratus sum proximi voluntatenl
(209) Alia liltera. (211) IITim. n.
(210) Alia littera in ms. (212) Alialittera.
 4001 DE MIRACULIS S. EMMERAMMILIBRI DUO. — LIB. II. 1063
seu dilectionem sequi, quse omnihoinini Christiano, A itaque in carriica eum, quamvis laboriose advecta-
si recto tramite incedit, aeternam felicitatem paritu- bant, utpote de loco longinquo. Is in prima hora
ra erit (213). Quod Apostolus confirmat dicens: octava dieij nutibus et signis quibus poluit, se ab
Dilectio proximi malum non operatur, plenitudo amicis suis in. ecclesiam S. Emmerammi deduci ro-
ergolegisest dilectio (214). Igitur post reverendum gavit. Qui cum suorum manibus et bracliiis susten-
Patrem Ramuoldum, magnse scilicet memorisevi- tatus in occidentali parte consisteret felicis basili-
rum, regimen hujus monasterii suscepit abbas cae, secuscolumnam scilicetquae conseeratam inpe-
Wolframmus, et ipse in mansuetudine caeterisque tra solet habere aquam conversus ad orientem,
virtutibus Dei servus. Hic habuit successorem ex paululum inclinato capite sine verbis oravit, quia
collegio fratrum abbatem electum, nomine Rihbol- loqui non poluit. Ecce vidit e regione beatissimi
dum. Huic successit dominus Hartwicus magnae martyris aram quasi igneam et magno lumine cir-
Virtutis amicus, qui, sponte deserens prasulatum cumdatam, et.de eavelutisolisradiosmitti conspe-
coenobii, reliquit abbatiam domino Burchardo regen- xit in faciem suam. Tunc ob.insolitam visionem per-
dam. Quo defuncto, divina, uti speramus, providen- territus atque tremefactus, nimioque sudore hume-
tia necessitalibus nostris destinavit virum venerabi- factus, demum convalescens, coepit fari sic di-
lem pariter et amabilem dominum, videlicet Udal- B cens: Deo gratias. Quam magnam rera video! Vere
ricum, prius, in canonica vita plurigena probitatede- Dominus est in loco isto, qui per preces suidilecti
coratum, nunc autem regulariter et monasticaehuic testis optima hic confert medicamina sive solamina
congregationi prselatum. Beatus ergo Ramuoldus, aegrotis etmoestis. His visis et auditis, de tota ec-
qui desiderium suum, quod habuit in Dominum, desia concurritur, eta populo miraculum idem (216)
optime prodidit vocabulo arietis [o/., arietem] vo- spectante, ac simul admirante, Kyrie eleison canta-
lentis, id est, Ghristumilesiderantis; primus provi- tur. Cujus clamor cum vis.auribus posset sufferri,
sorhujusloei secundum regulam existens. Hunc primamque nos interim cantantes oppido deterre-
qui modo nobiscum regimen coenobii ministrat a se ret, idem homo catervatim, ab his qui tuiic forte ob
humero sextum, merito demonstrat secundum. Sub novitatem rei confluxerant stipatus, chorum est in-
quo nobis optamus ut liceat senarium sacramen- troductus. Cumque ab eo ante altare S. Emmeram-
tum diu celebrare, nec non divina confessione, cae- mi aliquandiu oratum esset, indeque corapleta ora-
tera studia.pietatis opere et verbo exercere. » tione, coetuifralrum accedenlium (217) assurrexisr
Ammonicius. set, jussus est a priore in gradibus sedere causam-
< Dictatum tuum quem fecisti paulatim scribendo que suam coram recitare. Qui, mox obediens et
"
usque huc repere, post hinc necesse est ut facias quid passus sit in infantia breviter expediens, in-
currere, ea videlicet ratione quo aliquid tempestive dicavit se ab octo annis usque in illum diem para-
colligas vel conscribas, quod in festivitate S. Em- lysi esse solutum, pfficioque manuum destitutum,
merammi, quse jam faciem praeparans quodammo- nec non pedum sequestus cst penitus caruisse in-
do suis arridet novum offeras, utpote tuo speciali cessu. Tunc petito pariter et praestito baculo, quia
patrono, imo communi omniura quaerentiura Domi- propter nutantem gressum opus erat alieno susten -
- num fautori. > taculo, crucifixi ob amorem et spem Redempto-
Collectilius. ris, pro quo effusus est martyrum sanguis, acce-
t Novimeadid valde indignum ut mihi pecca- pit crucem, per quam credimus et scimus humano
tori vindicem tanti patroni specialitatem. Proinde generi datam fidei lucem, sicque praevius multhu-
humiliatus opto ut parvitati meaesaltem concedatur dinis dux perrexit ad Sanctum Petrum, se cumno-
per preces illius, quatenus cum cseteris fidelibus vella sanitate prsesentans episcopali sedi, ut et plu-
amplecti valeam communionem beatam. Sub hujus res contingeret interesse gaudio cbmmuni, et ipse
ergo rei affectione aggrediar quaa sequuntur cude- implere videretur quod Dominus in Evangelio di-
re. Per annualem atqui cursum, redeunte, ejusdem cit: Ite, ostendite vos sacerdotibus (218). Ibi a JWa-
^
patroni nostri saepenominali ssepiusque nominandi tricularibus consilio accepto ne cum novem ingra-
natalitio die, ob solita beneficia, convenerat illuc tus existeret, sed regressus illuc ubi salutis dona
turba non modica. Cumque ibi per divina officia suscepit, cum decimo,, id est Samaritano, magnas
Deo et sanctis oblata essent laudum sacrificia, ac gratias ageret, tota pene civitate comilatus ad S,
non absque signis et miraculis rite peracta forent Emmerammum est reversus.' Illa nimirum die per
solemnia, unusquisque cum gaudio remeavit ad plateas, imo per omnia Ratisponensium urbis loca,
propria. Tum contigit quemdam pauperem., qui Kyrie eleisonsonabat. Christe eleison resullabat. Dev
cum aliis ad tanta gaudia ire decrevit, nec pervenire gratias, grata vicissitudine, interdum ab his, inter-
potuit, vix tandem in die septima ad cupitum lo- dum ab illis dicebatur, atque in hunc modum ite?
cum a suis perduci posse ; erat enim paralyticus, fidei ab omnibus terebalur. In ecclesia vero tanta
et,utita dicam, plus quam ctaudus (215), ob hoc exsultatio fuit Deum laudantium el octo annos camr
(213) /Rom.
Cor. xiii. (216) Alia liltera.
(214) xiii. (217) Alia litteraj,
(215) Alia littera. (218) Luc. xvn.
W$ ARNOLDI EMMERAMMENSISMONACHI 1064
totidem beatitudinibus octavae diei comparantium, \JJ laborarent oculorum dolore, ab omnibus demum
ut per confessionis et compunctionis valde necessa- plaga tandem cessante, adeo me subito invasit ut,
rium fidelibus bbnurt, ea die diabolus multipliciter sinistrum oculum mediocriter dolens, per nimium
confusus ingemiscere sibi male fatctum', nec non ob tumorem dextri oflicio penitus carerem. Pestis enim
martyris conventum (219) queri grande cogeretur gravissima eura ita occupavit,-quo quasi pugnus illi
detrimentum. Quid plura ? Pro beneficiis solemnis videretur esse oppositus. Cujus rei gratia cum nocte'
visitationis, a clero, monachorumve choro, etnihilo- ad ecclesiam venirem, et juxta confessionem beati
minus ab sexris utriusque populo , trifariis votis, Emmerammi secretius orarem, breviaia oratione
almaeTrinitati persolutis, tandem cum benedictione surrexi, et quia captus dolore oppido fui gravatus,
licentia data est cunctis abeundi, nec non cum tripu- sedebam inibi in angulo moeslus. Tunc coepi intra
dio triplicis miraculi domiim redeundi. » me super hoc quod mihi accidit cogitationes varias'
AmiAonicius. vblvere, unde et humilidto corde (225) compellebar
« Hoc trifidum quod in uno homine declaratum dicere : Domine, si vis;,potesme salvare (224), etper
scripsisti miraculum, in nomine sanctae Trinitatis, precespatroni mei,tui scilicetdilecfimartyris,et hoc
luapte quasi quaedam salutatio est imniinentis iesti- ittalum grande facile quis propellere. Sed novi me
vitalis, nam ipsa solemnitas beatissimi patroni no- .J3 minus idoneum in quo oslendas miserabile opus
stri Emmerammi martyris videlicet Christi "trifaria miserationum tuarum, tu, summi Patris Sapientia
est. Praecedit enim eara beati Matthsei apostoli et nostri, quia jam per plures annos inSidet animo
evangelistaepassionarius dies patalis et cum claris- meo quandoque mirabilia tua scribere, ac omnipo-'
simce virginis memorim Teclm(%W) subsecutura esl tentiam tuam in his laudare, et nihilominus electo-'
percelebris dedicatio hujus ecclesise purpureis ossi- rum dicta et facta per litteras memOriaeposteris tra-
bus ejusdem testis feliciter dotatae, illa mediastina-' dere. Si benignifaii tuaein hac re placet quod volui,
festivitate nostratibus qubque praecipua, medieta- et adhuc volo,- gratias ago; siri me mavis cae-
tem suam inler prmcedenlemet subsequenlem (221),. citate castigare, sum paratus,'iitpote tibi debitor
quasi quariidam regalitatem potenter tenente. Unde per omnia, quod judieium tuum ingerit patienter
rion est mirum quod tu- bpiisculum tuum, quocun- r snsthiere. His in occulto sic cogitatis atque diciis,'
que per varietatem sententiarum vagatum fuerit ad facturus quod huniilitati mea? fides Christi per jiti-'
laudera sanctae Trinitatis reflectere conaris. Nunc' mam inspirationem agendum irisinuavit, summita-'
ergo, quia uno eodemque trino signo miraculumr tem poilicis, parumper humectavi ssiliva, nec nohV
proposuisti de S. Emmerammb, consequens esti'; ubi ampliorem sensi dolorem, ter signum salulis
ut ofiquid assumas quod numeralitate fecundatum C ( impressi; interim corde rumihanS ac nihilominus
exigat quiddam tertiandum quo more tuo perdueas> - ore pronuntians illud Evangelicum: Lutum fecit ex1
conclusionem ad sanctae Trinitatis honorem. > sputo Dominus, et linivit ociilos meos : et abii et
Collectitius. lavi, et vidi (225), etcredidi Deo. Eodem riiomento"
t Quandoquidem homo habet Trinitatem in sej' in me tam subitanea facta est- mutatio dextrae Ex-
metipso, necesseestut creatura subdita sit Creato- celsi quo sub incredibili celeritate fugatis doloribus'
ri, cujus nihil praeponendum est amori. Cujus ta- de capite, imbrde totb corpore ablata pernoxia peste,-
xationcm eum omnes hOmines simul in urium votat ipse mecum super hoc facto diligentissime tractans,-
conferentes Amatori praecipuohaudsufficiaintrepen- satis rairari minime possem qriis fuerim, quis es-
dere, quanto minus ego misellus qui huc usque nil' sem. Tum quasr quadain cufioshate mihimetipsi
dignura egerim ordine meo. Quamobrem intiineJ super repentino miraculo cupiens safisfacere, utra-
«jorde tenusve mecum perpendens quantum periculii que mahu palpavi locum pericuti; in quo nec saltem-
gignat et ferat negbgentia ejus quaein me est trini- vestigium doloris sive tumoris reperisse me gavisus:
riitatis, id est intellectus, memoriae, ac voluntatis,» sum. Proinde surgens, properabam illuc ubi antea
vix tandem gratia malorum (222) remedii pigritise 2 orabam, ibique gratias egi Deo et sancto Emmeram-'
meaeimperavi, ut quod olim puerulis curiositas de3 D mo. Cum accedens ad candelam legere tentarem in
utilibus rebus collegerat, nunc juvenilis verbositas3 libro pro vetustate pene obsoleto, probavi me purio-
simpliciter proraat. Sicque qui operibus nequeo i, rem visum recepisse quam prius habuerim.
saltem et diclis videar deservire honori omnipoten- « Nunc quidem, ne huic tantae solemnitati, quse*
tis ac unicse Trinitatis. Hac quoque intentione.quod1 laetitiaenectar examussim propinat fraternse utilitati
scripturus sum assiimam, secundum admonitionem• nostrapte quid. videatur deesse, subsequentis rela-
tiiam. tione miraculi plenum sic instruendiiiri convivium'
« Cum inter csetera flagella quibus gralia Deii est, ut expletiva conclusio tcrtiatibne fideliter mi->
omnipotentis dignata est visitare homines hujuss nistret sua quod sancta Trinitas operata est in illa.
hostrse nativse provinciae, qubdam tempore multum• Fuit quidam cleiiciis nobili prosapia ortus, qui-

(219) Alialittera. (223) Alia littera,

(220 Alialittera. (224) Malth. viii.
(221) Alia littera. (225) Joan. ix.
(222) Alia littera.
1065 DE MIRACULISS. EMMERAMMILIBRI DUO. — LIB. II. 1068
tempore quodam necessitate poscente, imo charitate A . in Dominica oplime sudasse vinea, multumque fru-
jubente, hospitalitatis gratia receptus est in mansio- clum tulisse in ea. 0 quanta laetitia, volante fama,
nem quamdam coenobip S. Emmerammi contiguam. ex hujusmodi rebus transfunditur in filios Ecclesiae,
Ubi cum coepisset infirmari, posl paucos dies ni- cum hsec longe lateque audiernnl solemniier cele-
mietate valetudinis ad id est perductus, quo penitus brata de matre! Cujus rei gralia tu, adaucturus ppu-
desperaretur vita illius. Tum noctis medio quasi de sculum tuum, quaecunqueanimp rationabiliter oc-
gravi evigilans somno dixit : 0 utinam aliquis mihi currerint, summa diligentia in horreum Dominicum
deferat aquam ad refocillandam animam meam de comporta. Sic enim ca, quae in quadrifido climate
fonte S. Emmerammi, qui est in claustro fratrum mundi a sancla Trinitate sunt facta, utcunque lo-
Deo sibique servientura! Quod unus astanlium, si- cum habebunt etiam in descriplione tua. >
bique in id temporis (226) famulantium celeriter Collectilius.
perficerevolens, cucurrit ad ecclesiam, et, ul in tali- «Quia striclim notasti quatuor plagas mundi,
bus rebus fieri solet, improbiler pulsavit januam. quibus per qualer terna sive ter quaterna dislin-
Quimoxa custodibus intromissus,et,quia familiaris guitur insignia, ob dulcissiraam patroni nostri me-
erat, ad fontem emissus, absque diialione hausit moriam, placct anterioribus tribus miraculis hic
aquam, ad eum a quo missus est ceiiissime repor- B subnectere unum quod idem sit et quartum, ea
tans illam. Cumque de ea parum gustassetaegrotus, scilicet ratione ut unilas ila cohaereat Trinitati,
mox per meliorationem sibi redditus totus, inquit: quatenus probabilis quaternitas laterum aequalitate
In nomine Domini, optimum vinum bibi pro aqua solidata fidem quatuor Evangeliorum conservet per
quam altulisli. Beatus Emnierammus bonus medi- omnia. Erat quidam homo pauperculus, qui cum
cus ab optimo Medico accepit quod mihi rnodo prae- alio aequeindigente loca sancta quaesiturus, non ba-
stilit. Ad hsec respondit qui aquam attulit: Nescio culo suffultus, sed scamnellis innisus, magis viam
si aqua conversa sit in vinum ; hoc solum certis- repsit quam ambulavit. Cumque circa horam pran-
sime novi, quod per antliam laticem de puteo exan- dii ventum esset ad quemdam fonlem laticis perspi-
tlavi. Cujus verba viri et muUeres qui aderant pro- cui, dixit scamnellarius ad itineris socium-0 sodes,
secuti sunt, dicentes : Late notum est vim hujusce- istic jentaculum in nomine Domini nobis erit sumen-
modi febris qua tu laboras non solum absumere dum, et cum refectum fuerit, cum gratiarum actione
vires corporis, sed etiam ne bene sapias immutare abeunduml Quo assentiente ac ad panis esum solo
gustum palati et gutturis. Quibus ille porrigens po- tenus in ora fontis consedente, scamnellarius ho-
culum de quo bibebat, dixit: Bibite et vos, atque muncio, aquara haurieus ex abundantiaepurissimo
probate utrum fefellerim, an verura sit quod dixe- speculo, antequam apponeret ori potum, sic invocat
rim. Hli ergo ut biberunt ac vini saporem veraciler Dominum ubique fidelihus notum : Domine jesu
senserunt, vocem cum fide levantes dixerunt: Deo Christe, qui desiderium pauperum soles exaudire,
gratias, quia tam bonum vinum tamque nobile merila martyris tui Emmerammi clarifica in me
omni vita nostra transacta minime contigit nos bi- hodie, qui charilate ipsius te benedicente nuuc gestio
bisse. Hoc atqui grande miraculum non ab homine sitim restinguere. Etecce inter bibendum, nec dum
fictum, sed ob martyris meritum a summa veritate ab ore manum qui biberat retrahente , per eum
factum, testis est Engilmarus antistes, adhuc in hae ciijus gratia nescit tarda molimina, soluta suut
vita manens. Hic quoque, dum,Ralisboii8e conslilu- omnium membrorum ejus retinacula. Qui mox
lus, apud S. Emmerammum scripta meaeparvitatis exsiliens atque huc illucque discurrens, gratias egit
videret et legeret atque prbbaret, die quadam stans• Deo sancloque martyri Emmerammo. Tuncincolae
juxta puteum seu fontem per quem recordabatur acciti ejusdem novitate rei, ob riiemoriara tam ex-
sibi sanam olim redditam fuisse frontem, vocavit cellenlismiraculi, in honore martyris construxerunt
me, et, occasionem sumens ex eodem fonte, dixit; ecclesiam ibi. Hoc in partibus Italiae factum, rela-
quod scripsi, affirmaiis sub testificatione Chrisli JJ tione cujusdam fratris ex laico conversi, adhuc pue-
verum hcc esse, ac nou in alio, sed in semetipso rilibus in aiinis talium rerum curiosissimus auditor
idem magnale tam veraci quam efficaciexperirnentp' comperi; qui per confidentiam. el eonsolationem
di.dicisse.» hujus beneficii in id. se provocatum esse corifessus
Ammonicius. est ut latrocinium, quod jam per plures annos cru-
« Fidelis sermo et omni acceptione dignus (227), deliter exercuil, desereret; nec non apud sanctum
quia vitis vera,quae Chrislus est(228), ad declaranda Emmerammum , lupinam rapacUatem deponeret,
merita palmitum suorum, id est aposlolorum et sicque ovis ex lupo cum ovibus Chrisli lascerclur
martyrum seu caeterorum electorum, quotidie his et; in ovili Domiiiico.»
talibus miraculis quasi novas nuptias facit. Ecce Ammonicius.
memoria bealissimi martyris Emmerammi jus.tc i Quia berieficiaChrisli.ob memoriam sanctorum
vinum pro aqua cuui sanitate propinavit. Ab hoc illius per onuiiapropagandam, et a bonis universis
pvoculdubiovitalicomprobareturfactoeumquoadam uniee amplectendam. hactenus dictando utcunque
(226) Alia littera. 228) Joan. xv.
;227) / Tim. i.
PATBOL.CXLI. 31
 1067 ARNOLDIEMMERAMMENSISMONACHl 1068
digessisti, noviter facta bonorum sancti Emmeram- A , rum aslutia et calliditas coelitus infatuata est, quo,
"nri minoratio, simul et quorumdam super hoc habita commurii consiliO ex advefsarla parte inductus aut
querelosa mussitatio, ut mihi videtur, non sine ra- subornatus quidam judex^ nomine Otpolt, cujuslo-J
tione postulat quatenus dictatu vivaci aliqiiid huic quacitati ad tunc temporis multa committebantur a'
opusculo inseratur; quo et invasores ecclesiastica- multis, nec sciret nec posset judicare quidquam
Tum rerum admoneantur, si velinl sanum sequi quod sancti Emmerammi vel nostram laedere qui-
xionsilium, ut resipiscant: Et Si qui hujus rei torti- ret causam.
ludine turbali suntvelmcestificali,aliquamex aeterni « Unde et, a defensore iiostro publice mendacii et
, Regis rectitudine simul et miserationeconsolalionem falsitatis notatus, praebuit multis admirationem cum
~seaccepturos fore minime diffidant. i '
additamento timoris. Verum ne prsedictus Bruno
Collectitius. episcopus tam probrosae confusioni succumbere vi-
«Cum omnes qui sapientia sanctorum abutuntur, deretur cum suis astipulatoribus, rogatu illius pa-
proculdubio aut hic aut in futuro puniantur, com- latinus conventus est Ratisbonse habitus, quasi illic
pescendae sunt immoderatae mussitationes, partim annularetur miraculum quod contigit. Sed longe
clanculum querelas concinentium, parlimve manife- , aliter res eadem exitum habuit, quando totum con-
'
•sto ac simplici sermone dicentiuni: SanetusEmme- cilium, quod ibi collectiim fuit, nolens volens di-
Tammus nune dormit, qui bona sua quasi nba sua viiiaevoluntati paruit. Nam in aula judieiaiipraesi-
•sibi suisque subtrahi perferl. Quibus per sensatos et dente Henrico duce cum Chunigunda imperatrice,
prudentes viros erit suggerendum atque diceridum : sua scilicet'serore, iiec non subselliis a viris con-
Ecce non dorniilat qui custodit Israel (228 *). sularibus sive comitibus, uti mos aulicus pbposcit,
•Insupev et hoc nostrapte adjiciendum, quia bona assessis, per totam cuviam audiebatur vox contra
sancli Emmerarami, quae vere bona surit, nec sibi sanctum Emmerammum parles episeopi foventium,
subtralii necsuis consorlibus ullo modo minui pos- simul et dicentium quod Brunoni, utpote tam am-
Sunt. Ista vero quae secundum saeculum dicuntur plae et potenti personae, nemo posset resistere quin
bona, quantulacunque sunt, quia non fuerint bucus- illa die omnium judicio in ditiorierii ejus veiiiret
que extra curam et custodiam summi Pastoris etCu- praefatum praedium, quod avia ejiis, nomine Judita,
stodis, nec non ejus provisionem dilecti mavtyris, Norici regni videlicet ducissa, Saricto Emmeranimo
ex antiquis temporibus noa solum mirabiliter, sed pro se suisque filiis Hulduwico atque Henrieo velut
etiam for.titer innumeris virtutibus declaratum au- regalem fiscum tvadidit, eo scilicet tenove ut, si epi-
divimus, legimus, vidimus. E quibus ad nunc tem- Q scopus Arelaliqua potens. persona eamdem curterri
poris necessarium unum grande miraeulum, pro usuvparet vel usibus monaehorum subtraheret, Sta-
magnitudine sui valdeinteroptimates atque plebeios timin jus hoeredumsuorum reverterelur. Hanc quo-
bomines divulgatum, utilitati legentium consulens, que sententism praeposuerunt judices atqiie opiima-
^ariter et exactioni tuarum petitionuin satisfaciens, tes, afiirniantes traditionis cpniplacitalionem hu-
dsiis innectere curabo. jusce a Gebehardo Imbripolitano antistite violatam
«Temporibus itaque Henrici Pii Augustietimpera- esse. Tunca domino Brunone, consensu principis,
.loris eximii, multis rebus ex episcopio Ratisbonensi extra curiam evocatis primatibus summa eloqueritia
per incautelara perditis, et ide abbatia S. Emme- prseditis, et aliis judicibus caiisidicis, juris peritis
.rarami, ob controversiam episcopi et abbatis, pluri- in sui causam excitis, omnigena caliiditate vel astu-
Jbus bonis pessumdatis atque dissipatis, contigit ut tia foris sunt iristructi sive praeparati qui partis illius
dominus Bruno, germanus fraler ejusdem imperalo- defehsiones intus forent, ut sibl videbatur, argi:-
ris, sub occasione juris haereditarii tentaret sibi mentose recitatuvi, nihili pehdeiites qriod scriplum
vindicare possessionem et curtem quae vulgo dici- esl : Non estconsilium contra Dominum,qui novit
lur Enterlwf, id est, veneni alrium et curtis, scd se- corda horainum (251). Cumque, iritrogressis onini-
cundum eos qui allioris ingenii sunt el qutequeinge- D bus, perventum esset ad locum et tempus in. quo
mosius-quairunl, spesmlheris, id estcmli, noninconve- excusanda erat falsitas et malitia foreiisis judicii ct
nicnter dici potest, juxta hocquod Saxonkum idionia quasi obtinenda tviumphalis palatii dignilas; noriso-
Teutonizare sotet. Saxones enim spem, ut speratio- lum qui falsitatis antea fuit notaltis, eorivictus- est
nem,.hujus vocabuti nomine finitimo vocitare sue- reus esse ejusdem abdictatus, sed etiam oihiiiumcbii-
scunt (229). Qui dum publice contra ediclum Csesa- trariae parti faventium ora ita virtute coelesti sunt
ris vim inferre non auderet rebus ecclesiasticis, tan- clausa et mutata, ut iiullus tot ingenio callenlium
dem ex consullo in id ventum est ut, in loco qui di- aut pbsset dicere quod secum ipse cogitando delibe-
citur jEtinga, super hujuscemodi re haberetur pla ravit, aut fari quiret quod ab aliis in aurem susrir-
cilum sive judiciale colloquium. In quo, omnibut a-antibus dicendum accepit. Tum omni senatu,- qui
judicibus vel scabinionibus qui in eodem comitaiu (frequensconveneratv ob miraciilum evidentissimiim
erunt pecunia corruptis, ac aliis (230) alicunde in ia in laudem Christi provocato, per toiam curiam Deo
ipsum mercede conductis, ita omnium causidico- gratias clamor.humilis et vere laudabilis personabat,
(228 *) Psal. cxx.- (230) Alia liltera.
(229) lii ms. alia littera. (231) Prov. xxi.
\m DE MIRAGULISS. EMMERAMMILIBRI DUO. - - LIB. II. 1070
r.ec non beatissimi marlyris Emraerammi laudes al- A 1 mea in ipsb (252). Quam consolationem, ipse Salva-
trinsecus exaltantium murmur amabile aures mul- tor in Evangelio confirmat, provide ad discipulos
titudinis reverberabat. Inter quos quidam comes vir dicens : In patienlia vestra possidebitis animas ve-
faniosus in Christiana religione, Eberhardus nomine, stras (235). Putasne quod non curaret Domhius
fertur dixis.se: Ecce Rex regum manifeste destvuit mortalium aclus, quando pene per totum mundum
jura mundanaruiri legum. Bene omnia nuiic et sem- proseripta sunt bona Christ^anorum ? Absil! Crede
per fecit et facit, qui superbis reSistit, ac humilibus mihi ineuter-illorum, qui bona sanctisdat aut dedit,
gratiam dabit. Tunc dominusBruno ingenti liinore el abstulit et ablaturus erit, prsemio carebit. Judas
correplus, imo per vim supernse virtulis adeo est quoque praemium Dominicseproditionis jani infelici-
interne sibimet subreptus, quo non sohun illa die ter possedit, el in seternum infelicius possessurus
coram pvincipibus et populo humiliatus frigesceret, erit. Latro vero suaeconfessionis vicissiludine gratis-
sudaret, pallesceret, sed etiam intra domestica mpe- sima remediabile praemiam jaro accepit, ac in per-
nia sub grandi vitse suae periculo proximam noctem petuum felicissime habiturus erit. >
insoinnem duceret. Altera autem die, cum jam sol Ainmonicius. .
illustvasset orbem, poenitenlia et lacryrnis expellens « fngentis miraculi descriptione pariter et. que-
tenebras quo deceptus erai erroris, cum oblatione B ' relosaemussitationis absolutione mihi et illis salisfa-
se beato Emmerammo praesentavit, humiliter fratri- ctum esse minime diffiteor, qriin etiam plane pb id
bus debctimVsuum confessus, atqueinier memorias fateor quia certissime scio nullatenus posse mutari,
sanctorum nudipes iiicedendo, tam laboriosam in- corrumpi vel falli Regem regum : Miliiyindictam et
terini exercitationem.perpessus, ut nullum ex oni- egoretribuam (254). J
nibus altaribus quse apud nos abundant prsetermit- Cotleclitius.
teret cui propria manu donum non imponeret. De- t Adhiic aliquanlo longius in hujusmodi senlen-
mum ante aram clarissimi patroni nostri se ullva tia progrediendura est; nam noslrapte, qui Cliris-
nec il'.i neque suisaliquid mali facturum, seurebus tiani dicimur esse et debemus, non solum ore
ecclesiae ullam virii illaturum curo juramento devo- dicendum, sed etiam proximis tale beneficium corde
vit, nec non sub testibus corifirmavit.Vinum quoque, tenus est impendendum ut qui nobis maledicat, sive
quod partium suarum fautoribus in convivio se da- quid mali faciat, quantum ad nos, maledictioni mi -
turum spopondit, nobis pro charitale dedit, atque nime subjaceat, verum, benedictione ac oratione
vitam suam interitissime orationi fraternse com- firalernaechariialis adjulus, a morle peccaiorum
inendavit. > virtute divina in callem salutis restituius.
C reviviscat,
Ammonicius. Hujus reijgratia his qui non dedignanlur parvitatis
t Mirari satis nequeo quae lanta sit duritia cordis meae legere scripla, placet istic unum exemplum
in aversione mortaliuin, ista el hujusmodi magnalia inneclere de Patrum vita, quo et patientiae perne-
videntium et audientium, ut audeant tollere bona cessarium bonum pvobetur, et e contrario exsecra-
sanctorum. Par meae parvitati videtur hsec moder- bile malum impatieritiaereprobetur. >
norum pertinacia 1111Judaeonim inveteratse stolidi- Ammonicius.
tati quae in passione Christi non sivit eos in Filium « valde utile esse ut sludeat piis exemplis ad
Deicredere, cum^viderunt saxa findi, velum scindi, bonum quis provocari aut converti, sive de malo
coelum obtenebrari; imo lolum mundum Lapidi averti, experhnento didieimus etiam pueri. Pro-
quem reprobaverunt et Regi quem pertinaciter non pterea tale aliquid libenler modo audire seiv curio-
solum abdicaverunt, sed etiam per iniquae linguae sitate haud infructuosa parati sumus legere.»
judicium turpissima morte condemnaverunt-, multis .' , .' Collectilius.
niodis conspicerent subdi et faniulari. > «- Quidam fratrum tempore vetusto, yenit ad
Collectilius. quemdam Patrum Abraham forte nuncupatum, qui
t Nonest, o Ammonici, quod multura dobeasmi- D ] jam iiiler servos.Dei habebatur clarus ex perfectione
rari super hac sustinentia dbminationis aut ablatio- virtutum. Huic inter caeteras tentationum anxietates
nis terreni seu transitorii boni, quandoquidem ipse' isderii fraier questus estdicens: Spirilus impatien-
Auctor omnium bonovum, propter salutem nostvami tise ac superbiae adeo me impugnat ut lam perversae
a diabolo tentatus, et ab eb in moritem excelsurai pesti npn ppssim ullo modo resistere; quin si
quis
ya'.Je sublatus, nec.non ab eodem super pinnaculumi milri injuriam fecerit aliquam, pre aut manu reddam
lempli translatus, ftovissime quidem ab ejus mem- ei talionem, ob malevolam siquideni et insulsam
bris sputa, colaphos, et fiagella, et csetera quae adI communionem. Cui vespondit sehex: Apostolus prse-
ignomiiiiam crucis pertinent, patienter sustiriiiit. cipit fidelibus, imo per Apostolum Christus : Si quis
Memor etiam esse debes illius versus, quem Psal---- vosin faciem caedit, si qui.s vos devorat, si
puis
mista pro consolatibne, sub eorum persoria qui iui mundi substantiam tollit, patienter sufferte,
propter
pressura sunt, scriptis interserit suis, dicens.: Su- eum qui dilexit nos (235). Et iteruni:. Patientes
stiniiit aninia mea in verbo Do:nini, speravit animai estpte ad pnines, nam piticntia parit
probatio;iem,
(252) Psdl. cxxix. - '. (234) Rom. xii.
-(253) Luc. xxi. (255) // c-7, n.-..;
1071 ARNOLDIEMMERAMMENSIS MONACHI 1072
probalio vero spem, spes autem non confundit(236). A } cautela probaret, animumque virtuluni cxerciliis
Tum fratre per induratum cor diffitente. Aposloli prsepararet, niontem quemdam petiil, quem a prae^
verba se nullatenus per patientiara sequi posse, fato coenobiouna ferme rasta (257) distantem idioma
dixit senex : Orandum est intentissime, ut Dominus Theuliscum Rancinga jam nominavit. In quo pena
dignetur hanc duritiam cordis auferre. Cumque per tres annos consistens, modico victu ac humil-
-wasset senex, eodcm fratre audiente, ad Dominum limo habitu parvaque cella contentus erat. Cujus
dixit humillime: Domine, non es nobis necessarius. arduam vitam cum mirarentur nonnulli, adventan-
Ecce iios homines impatientise vitio resistere nolen- tes.cum xeniis, Christum, qui propter nos factus esl
tes, in. polestate nostra sine te statuimus oronia humilis, in suo visitabant ac venerabantur servo
facere. Ad quem sermonem ille frater Deo donante Tunc illetimens ne frequentia populi et gloriola
ita subito mutatus et compunctus est, ut non modo saeculisibi sub specie religionis quid de veris subri-
coram sene per poenitenliam. satisfaceret, super peret aut minueret bonis, fugiens inde secessit in
msolita menlis obstinatione humiliatus, sed universa eremum quae vocatur Aquilonalis Silva, certamen
tentatioiium suarum perturbatione sedata, absce- singulare in ea contra diabolum viriliter pugnaturus-
deret melioratus. > Qua utprimum constitutus Deifamulus eremiticam
B vitam ruchatica vel spiritali consecravit militia,
Ammonicius.
tentationes varias etmultas atque graves perpessus
« Deo gratias, quia patientia viri Dei per medi- est. E quibus unam, quaerelatu veraci parvitati mece
cinam coelestem medicata est impatienliae fratris in notitiam venit, ad utilitatem legentium nunc prae-
infirmi. Nunc ergo, quia tentationum antiqui tem- scribere tenlabo, post modicum tempus vita comite
^poris mentionem fecisti, ex secretario charitalis aliam graviorem subscripturus. Hiemali atqui tem-
«dulcissimo agilitatem tuam educere convenit, . si pore, quo ultra solitum Noricense solum est immcn-
-quis temporibus istis ex numero fidelium Regi regum sitate seu nivium densitate contectum, accidit prse-
- alicubi miiitantium tam validam et gravem tenta- dicto Dei famulo
quoddam quasi palaestrale tormen -
-tibnem incurrerit. > tum, imo probabilis patientiae verum ac venerabile
Colteclitius. condimentum. Nam cum prse nimietate nivali con-
tinuis novem diebus illi de monasterio secun-
i Non est dubium quin adhuc diabolus easdem dura consueludinem panes aliunde
nequirent afferri, iieque
arles habeat quas antiquis temporibus habuerat, ab ullo hominum illuc
possent transmitti, neque
imo certo certius credendum est quod benignus
ipse, impediente proxima incnlatus novitate, aliquid
in
Jesus electorum suorum defensione antiqui ho- ibi laboratum haberet unde alimenta sumere vale-
stisdeceptionibus resistendo, solita usque in finem ret, trium dierum inedia affectus, quarta die, tenlare
saeculi circa suos utatur clementia. Propter hoc Dominum
nolens, ex glaciali profunditate nivis, quae
etiam nulli fidelium erit ambigendum nunc servos excrevit ultra staturam mediocris hominis, coe-
jam
Dei, sicuti primitus, multis modis a diabolo tentari, pit silveslres herbas eruere ac evellere, et in ollam
ac aequeut tunc ab generis humani reparatore inter mittere. Quibus illa die per ignem et
coquendum
varias tentationum tempeslates eosdem semper et distulit prandium
aquam parumper mollificatis,
ubique defensari. Quod ut evidentius dignoscatur^ usque in diem quintum. Quo, exspectans horam re-
o Ammonici, et aliis hujusmodi rem non despi- feclionis hesterna die
canoiiicam, pulmentum, quod
cientibus, narratione subsequenti veritas trada- denuo coctum refectionis gratia siL1
praeparavit,
tur.
apposuit, sed gustatum edere non potuit; unde
« Est quidam, ut aestimo, adhue in hac vita senex: semetipsum increpans ait: 0 Gunthari, -superbia
religiosus, ex laico conyersus, nomine Guntharius,i tua te non sinit refici hoc edulio humili. Ubi nunc
qui apud saeculum aliquando ex rerum copia tu- vaporifera vel mollissima simila ? Ubi nunc aprinse
riiens, et nobilitate generis vanescens exstitit super-- D spadulaeseu carnes ursinaeet suilloe, ad inventionem
bise filius, sed per misericordiam Dei post factus est' coquorum oppiperatae? Ubi nunc imputribiles post
tam humilis monachus, ut merito non possim autt coctionem pavones, seu phasinse aves, plurigeniS
debeam illi comparare ullum nostri temporis cucul-- condinientorum saporatae iiTitamentis ? Ubi nunc
larium, de vanitate saeculi conversum. Is primum' vinum probatum et ad libitum de jiromptuario usque
sub Golhehardo Altahensium abbate, omni patientiai ad satietatem quotidie tibi prolatum ? Ergo pro
et subjectione piobatus, coepit desiderare altioris> abundantia delicatioris cibi et potus,quibus olim in
vitae callem incedere. Unde et licenlia a Patre; sseculi divitiis deditus eras totus, contentus esto
monasterii accepta, solitariam vitam aggressus est;; nunc jentaculo pauperculae refectionis, in noraine
ad quam divino adjutorio peragsndam ut se spiritalii Jesu Christi omnium Redemptoris, qui, cum dives

(236) Rom. v. Galli leucas, Persae parusangas, et rastas universa

(237) Milliare Scrivericis m not. ms. ; observbj Germania, sed immutatus est dictionis usus vel
tamen diversum fuisse hujus vbcis usum, quippo3 mensura locorum, quippe Beda asserit duas •lewas
temporibus Hieronymi fuit milliare; nain sic ille3 sive milliaria tria facere rastam, et alibi; leucaesex,
comnientatur in Joelem : Latini milte passus vocant, sunt tres rastse. BASN. ..-...-
1078 DE MIRACULIS S. EMMERAMMILIBRI DUO. — LIB. II. 1074-
esset, propter te pauper factus est, ut tu-particeps A mines qui, illo cum semicirculis stiper montuosam
fieres divitiarum illius. Quid plura? Demum sexta congeriem nivis incedentes, vix reptando ad virum
die pleniter gralias agens Deo, qui de copia bonorum Dei decimo tandem die pervenire potuerunt.' Tunc
suorum etiam non dedlgnatur pascere pullos cor_ grates magnificas Deo reddens, qui non dereliquit
vorum, ex praedicta silvestri herba jam tertio cocta, speranfes in se, quanto sibi per patientiae probatio-
itaque vix mollificala, corpori quamvis necessariam, nem factus est notior, tanto afiis in posterum exem-
tamen valde contrariam,cum faginis foliis, qusenive plo humilitatis et perseverantise, largiente omnium
abrasa laboriose collegit, refectionem accepit: sic- bonorum Fonle, exstitit utilior. Unde factum est ut
que non sine magno tumultu et controversia diver- nonnulli ex clericis sive monachis nec non fideli-
sarum cogitationum, seu manifesta incursione dia- bus laicis, ab eo et per eum provocati, imo divino
bolicarum tentationum, consolationem divinse pie- inslinctu attracti, sub communione orationum ejus
tatis exspectavit. atque laborum in eadem eremo, cujus ipse ob amo-
« Tunc, ut in perturbationibus hujusmodi solet remChristi accola esse voluit, Regi regum militare
fieri, fluctibus cogitationum altrinsecus sibi succe- coepissent. Ubi pluribus intra vallem lacrymarum
dentibus et impellenlibus, dextrorsum qusedam cogi- ascensionem cordis disponentibus, nec non de vir-
tatio leniter inreperis, et quasi ex parte Christi tute in virtutem (245) quotidie proficientibus, con-
adveniens, viro Dei fideliter intimavit, dicens :' Ex- tigit ut quidam presbyter de Saxonum gente oriun-
specla Dominum, viriliter age et confortetur cor dus, a domesticis quoque Tammb vocitatus, more
tuum, et sustine Dominum (238). Cui econtrario, id adventantium accederet, sub specieque laudabilis
est sinistrorsum, suasio diaboli, cujus invidia in incolatus, viri Dei comniilitonumve illius conver-
orbem ferrarum mors intravit, prorumpens irapor- sationi se admiscere tentaret. Quem cum vir Dei:
tune reclamavit, verba et dolos hujusmodi concin- partim praecurrente magistra experientia abbati Al-
nans :Cum scriptum sit: Alliora ne quaesieris (239), tahensium praesentasset, et ex more secundum re—
quia fragilis homo eremum petiisti, non solum stulle gulam S. Bencdictiobedientiampromisisset.statirii;
egisli, sed etiani valde proterviter te huc invexisti, sub lenore quam abbati promiserat obedientiae,sicut
blasphemiam Christo tuo illaturus, utpote canis et caeteri ad id temporis solebant facere, et adhuc
famelicus, absque sustentatione illius, hic pessime solent agere qui manent eo loci eremitse, redditus
.moriturus. Verum ex adverso bona cogitatio ei cauta sive sub diligentia summa commendatus praedicto
sollieitudo infert: Cum Christus, qui est Dominus seni, cum illo repedavit ad secessum eremi.
omnium, tentatorem diabolum Evangeliciverbi jaculo -i « Qua cum caeteris fratribus Summo humillime
per semetipsum straverit, dieens : Non in solo pane famulantibus, etipsejuxtainstituta Palrum in cella
vivit homo, sed in omni verbo Dei (240), non tibi sibi deputata, aliquantum lemporis humilitate per-
subrepat diffidentia, o pauper sseculi, dives Christi, ageret comitante, per subreptionem cenodoxiae,.
sed firmissime ponito spem in eo de quo Psalmista adeo repente gravatus est massa superbiae, ut^non
ceeinit dicens : Dominus fortitudo plebis suse, et solum clandesiinis mussitationibus venerando seni
protector salvationum Christi sui est (24.1).Iterum detrahendo in aures quorumdam commonentium
humanae salutis inimico quaedam scaeva suggerente, susurrarret, sed etiam manifeste in calumniam tanti
et in tali miseria nec non labore carnis infirmitatem viri prorumpere auderet dicens : QriLd et quis est
minime posse persistere fraudulenter inficiente, Guntharus'! Laicus atque et idiota, cujus jure con-
homo Dei respondit : Quod si Christus meus me temnitur vita. Cui responderunt servi Dei qui forte
non manducantem vivere voluerit, facile hoc efficere tunc aderant et hsec audierant, dicentes :.Ut nobis.
poterit, juxta qiiod scriplum est : Non est impossi- videlur, humilitas, quae custos est virtutum, longe
bile apud Deum omne verbum (242). Et ilerum : recessit a tua mente. et superbise monstrura te ma-
Omnia possibilia credenti (243). Si vevo id facere nifeste invasit, quod Babylonicam turrem procaciter
noluerit, aut mihi clementer victuni exhibebit, se- ) filios pravae confidentiae olim aedificare persuasit.,
cundum quod ipse dicit in EvangeliO : Primum quae- (246), et de viro Dei tam nefanda tibi modo sugges-
fite regnum Dei, et hsec omnia adjicientur vobis; sit. Ipse procul dubio primum huic eremo invexit.
scitenim Pater vester quia his omnibus indigetis vexilla crucis Christi, qui in Evangelio dicit: QuL
(244); aut sine murmuratione illius voluntatis sen- vult venire post mes abneget semetipsum, et tollat
tentia, quse non potest esse injusta, cum intemerata crucem suam, et sequatur me (247). Est quoque
fide evit subeunda. Hanc fidem et fidei exercitatio- iste vir magnse auctpritatis qui jam in senectam et
nem subsecuta est consolalio divinse pietatis, quae senium venit, optime parendo divinis mandatis..
sufficienter illi panes transmisit per quosdam ho- Quibiis ille arroganter respondit, inquiens : Aucto.--

(258) Jos. n. (243) Marc. ix.

(239) Eccli. iu. (244) Luc. xn.
(240) Mallh. IV. (245) Psal. __.xs.nt.
(241) Psat. xxvn. (246) Gen.xi.
(242 Luc. VII. (247) Lnc. ix.
1075 ARNOLDI EMMERAMMENSISMONACHI 1076
i itas quoque illius mihi pro minimo est, qriia nihil '_A tervarum inimici laqueis queritaiiteni, et nihilomi-
oinnino valet. Seorsum quidem mihi maneridum, et nus lacrymantemj de coelbaliquando venit, dicens :
Christo, qui dedit nosse et posse, in speciali cella, Humilitas Christo adhaerens transcendet oinnes la-
haiul sub Guntharii censura erit mcapie libero
queos hos, De caetero crede mihi quia, si in praedi-
aiiimosservienduni. Quid plura? Sequestratus idem ctb fratre humilitas Christi regnaret, nunquam su-
p:esbyter aliquot diebuS ab illis quos despexit, a perbiam diaboli cadens adoraret. Quod in sequenti-
subversore ministralas quasdam vidit visiones, imo bus evidenlissime liquebit. Nam postquam pessiine
phantasias aspexit, quibus adeo elevatum est corejus, adoravit, antiquus hostis ei aliud vulnus inflixit
ut huniili ac simplici voto minime expeteret. Unde
pariter et dixit: Aiitichrislus jam in Judsea regnat,
accidit ut intempesta noclis (sic), qua sanctae Agne- nec non Elias et Enoch ibi pvsedicant.Cum bis quo-
tis feslivitas celebratur a Christiaiiis, orationi ali-
que ab Antichristo inierficiendis, pro confessione
quantulum incumbens, pvimum delectabilem, post mei liominis, in anno praesenti, martyrio coronan-
modicum vevo lacvymabilem, auditu vocem hauriret dus eris. Sed antequam illuc tendas, oportet te om-
oculisque visionem videretv Audivit ergo imprimis nia quae in hujus provinciae coenobiis emendalione
iiarmoiiiani, nec non quasi duos choros virorum et sunt digna corrigere, et multis verbum verilatis
feir.inarum p:oeul coricinentium, et alternatione vi- praedicare. At presbyler, novarura rerum cupidus,
caria, ut audiebatur, pulcherrime sibi invicem re- infit: Quod signum dabis mihi quo certus efllciarme
spondeiHium,donecpaulatim cum incremento ejus- quae dixisti facturum? Cui seductor respondit: Non
dem canlilenae atque corusci luminis augmenlatione unum
signum libi dabitur pro certitudine, sed tria
usque ad se venirent. Tunc humani generis inimi- facturus es hodie, arite teriiam horam diei, scilicet
cus, qui teslante aposlolo Paulo transfigurat se etiam unum in Guntbarii sinistro bculo, quem pene ob
in angeium lucis (248), cum tanto fulgore se illi
aegritudinem perdidit, alter.um in fratre, qui jam per
prsesentavit,.ut nibil minus putareturquam diabolus. multos dies infirmat, et est caecus, cui nomen Remi-
Cumque eu.mpresbyter intuerelur diutius et mira- gius. Tertium in eo, qui dicitur Razo, qiiem inimici
retur super pulchritudine ejus, qui
apparult dixit ad sui caecaverunt, alque mancum fecerunl. Insuper
eum : Videsne quod sim Christus ? quare non ado-
pro signo certitudinis habeto sandalia, quse in pro1-
ras me?Noli dubitare, cum adhoc venerira, quate- ximo reperies, posita quadam sub arbore cava; qui-
nus tibi dicam qusete oporteat facere. At ille, quem bus prsecipio ut posthac utaris in celebrandis
prtesligia jam deceperant diabolica, dixit : Si filius missarum solenmiis. Quid multa? His ita homini
es Marise, ecce tb adoro. Et procidens adoravit eum, f. superbo diabolica fraude persuasis, et inter arbusla
<
penitus oblitus illius responsi quod in Vita Patrum pone domicilium m quo vagaburidus mansit cpn-
senera eautissimum super hujuscemodi tentatione sita, quasi qubdam ascensu pariler ac descensu de-
legebat dedisse. Ibi eriirnest scriptum, ut nunc re- monstrato, cum aliis iriexfricabilibus phantasiae
meiriovo-,quia quidani senex pari modo a diabolo sit porlentis, iu ipso crepusculo iucis, praefatus presby-
tentatus; sed,divina cleroentia servum suum val- ter propriam. et singularem deserens cellam, sub
lante, mox tentator quis fuerit paucis verbis sit de- inani spe diabolicse pollicitationis, doniim Guirlhsrrn
prehensus. Nam cum scni diu tacenti, et secum quis petitcasam. Qsiem cum yiderct venerabilis heros,
esset qui apparuit intime volventi, perversus per- super repenlino ejus advenlu obtupescens et admi-
verse dieeret: Ego sum Christus; quare tardas me rans, ulpote qui superbia- imperante ab eo seque-
adorare? Responsuni accepitab eo : Quem adoravi stratus erat, sibique, veluti lilteras nescienti, periliae
ab infanlia mea usque in prsesens, nisi Christum suse supplementum maligna voluntate subtraxerat,
lilium Deivivi?Situ Christus esses, nullatenus a nihil dicere volens conticuit. Tunc quivana glovia
mepeteres hoc oissequium tibi modo impendi, quod . tumidus advenerat, sub specie religionis ad reveren-
semper, in quantum valui, vero Christo DominoI dum senemdicebat: Nonignoramus quia, juxta in-
. meo huniilitcr exhiliui. Tunc humaiii generis ini- D stituta Patrum, nisi vocati, de cella egredi et huc
micus valida senis fide repercussus atque confusus< venire minime debueramus; sed humilitalis nostrce
cvanuit, linquens ibi certa pracsentiae suse indicia,i adventus ex praecepto Domini nostri Jesu Chvisti
id est fetorem. > est vobis et aliis valde necessarius. Cui senex, Spi-
Ammonicius. ritus muniniine protectus, dixit : Unde vobis hoc,
t 0 Collectici, hovroris plena sunt qua3 scripsisti,> aut quando Dominus Christus fratemitati veslroe
et est valde durus hic sermo quem dixisti : Quis3 nova dedit prapcepta? At ille respondit: Hac nocte.
ergo potest laqueos inimici evadere, si ista in hunc; Et dicit senex, Quae? Respondit presbytcr : Ut in
moduinfacia sunt verc? > monasteriis Norici regulares observationes corvi-
Collectitius. gam et renovem, atque populis late verbura Dei prae-
t Interrogatiunculse tusehuic pravse simu. et dubi- dicem, nec non infirmilale sanata duobus fiairibus,
lationi nimiumpericulosae, o Ammonici, satisfaceree Razoni scilicet et Remigio, visum rcstituam, ocii-
dcbet vox quae ad Antonium pro extensis per orbem II loque tuo jam per plurc-s annos doloribus (urtatp

(248) // Cor. XIII.

 i>E MIRACULIS S. EMMERAMSii LIBRI DUO. — LIB. II. 1078
107}
claritatem luminis reddam. Quae verba cum se- A Dominicaetentationis mentionem faciens, de fioc
iiex riudiret per os Tammonis prolata, occurrit pessimo tentatore in hunc modum scribit: >
jactantise ejus dicens : Crede mihi, Guntharius Cum Domino montana petit, cunclasque per orbcm
monstravit opes : Hmc omnia, dicens,
mallet ambobus oculis carere, quam per illius con- Regnorum
Metribuente fer.es,si me prostratus adbres.
cessionem videre qui libi boec fallaciter promisit. Quantum perversus, tantum perversa locutus..
Nihil verius quam te diabolica arte circumventum Cplleclitius. .'
et omnimoiis esse delusum. Cui sententioequi adve- t Oportet ut hiterim sileas, o Ammonici,'dura
nerat presbyter subuectit frivola, dicens : Si ante ad quem finem tam gravis tenlalio pervenerit veri-
hanc proximam hujus diei tertiam horam nonfecero dica narratione audias, mecumque tunc Deo laudes
quod dixi, nolite credere mihi. Et vir Dei ait: Veri- referas. Nam ab illo die presbyter praenomhiatusT
tas, in quam credimus, hodie patefactura est tibi et periculorum pondere gravatus, etsi se poenitentias
nobis omnibus quia pater mendacii tuam decepit daret arctissimae nullatenus novum et antiquum
arrpgantiam. T.um presbyter, se subducens obtuti- hostem avertere potuit quin ei omnibus horis nimie
bus senis et persistens in pertinacia obligatae men- infestus fuerit. Unde factum est ut domiiius Gun-
tis, in ecclesiam duxit secum fvatrem caecum,quasi r> tbarius boni consilii virura, abbatem scilicet Alta-
oraturus pro eo, ut visum reciperet a Domino. Sed hensium, homine Ratmundum, advocaret, ipseque
cum diu esset oratum, et lumen quod petebatur non secum assumpto Pataviensi pontifice, super hujus-
fcret datuni, protraxit frustra tentalam vanitatis cemodi re quaestionem habiturus adveniret. Cumque
gloriolam pene usque in sextam boram. Tunc episcopus, cum abbate et domino Gunthario clancu-
undique horrore et terrore circumdatus, et non sine lumsermonem faciens,lapsum sacerdotis audisset et
grandi conlusione conturbatus, festinus dominum eum diabolica illusione deceptum aniroadvertisset,
Guntharium adit, et in faciem proe.idens cum lacry- unde hoc grande malum acciderit prudenter tractans,
mis ad eum dixit: Nisi me preces tuse, o venerande dixit : Ecce factum est in isto fratre quod praemis-
Pater, magniftce adjuverint, et orationes aliorum sum legimus in evangelica veritate. Sic enim dicit
Dei servorum de puteo interitus me eruerint, certo Dominus in Evangelio suo : Qui se exaltat bumilii-
certius scio quia peccalis meis facientibus Chvisli hitiir, et qui sehumiliat exaltabitur (252). Prohide
servus desii esse, quod ille me sibi in servum pro- necesse esc provisum iri ut exaltatio pestifera, quoe
prium posthinc vindicabit et possidebit, quem totius per suasionem diabolicam homihem miserabiliter
nequitise ministrum, heu, heu me miserum! adoravi dejecit, Christi-humilitate medicinali mirabiliter sa-
pro Domino dominorum. Ad hseeDominusGuiitha- C nanda, in robur fidei erigatur, ac sic iri viam salutis
rius spirilalibus armis accinclus respondit : Petrus selernaedirigatur. Tum episcopuSj ex auctoritate
princeps apostolorum, ad quem ipsa Verilas dixit : sacroruan caiionum, jussit lapsum fratrem ab officic
Tu es Petrus, et super hanc petram aedificaboEccle- sacerdotali cessare usque ad satisfaclionem utilisque
siam meam (249), ter negavit Chrislum, optimum consulti taxationem. Quid plura? Postea quoque
Magistrum,sed postquam Dominus in eum respexit, diaholica infestatione monachum eumdem nimium
et amare flevit (250), reniissionsm accepit per eum confundente,- atque diuturnis nocturhisve lumulti-
qui solus compati novit infirmitatibus nostris, in bus seu acclamalionibus eliam in servitio Dei de-
miseratioiiibus suis magnis et multis. Proinde casu terrente, missum est circumquaque ad Patres et fra-
tuo non debes gaudiura. plenum facere diabolo in tres, ut communi ovatione, singulari et medelifera
boc ut cadas in diffidentiam, sed magis quaerehu- clandestina sacrificii- salutaris oblalione, a miseri-
militer omrsipolentis Dei cleraenliam, quam nulla eordissimo Domino veniain peterent casui fratvis
inoiiaiium superant delicta. Curnque presbyter post infirmi. Cumquea nonnullis benigne fuisset oralunij
admonitionem senis, novi lapsus moerore adhuc et maxime a domino Gunihario anle conspectuni
consternatus, proxime ad horam divini serviliive- divinsemajestatis pro eo esset laboratum, utpote qui
niens, collectaefratrum se inibi constitutae admiscere D omnibus horis tilubanti atque nutanti manum conso-
tentaret, aique psalmodiae aliquantisper cum eis lationis porrexerat, nec nori benigrium Jesuni
inserviret, antiquus hostis coepit ei acriler inslare, certissime sibi miserturiim promiserat, tandem
nec non niaiiifesle illi molestus esse, diceiis : Quse post mensiumsex evolulionero, qui apessimo pro-
legis et cantas, de me scripta mea (251) sunt, lu fiigatore impugnabalur, levamen sentiensremedium
velis nolis, post hinc permanebis meus, quia totus accepit. Cujus valde necessario fomento, per divinam
es in ditionem libitus mei redactus. Noli falli neque clementiam interius et exterius ideirifvater refocilla-
per Guntharu vanara et falsam suggestionem decipi; tus ac renovatus, jam octavum agit annum sub
lemo te rapiet de manu mea. > exercilamento summaehumilitaiis, obedientiaeatquo
Ammonicius. absliiieiiliae. Illi a quo per superbiam. desciverat et
En iteruni inmemoriam redit,imo nunc se tena- deviaverat, appropiare studens, qui et per prbphe-
cius animo ingerit quod egregius versificator, tam dicit : Approquinquate mihi, et ego appropin-

(249) Matth. xvm. mi) Alia littera.

(250) Lv.c.xxn. (252) Matth. xxm.
1079 ARNOLDIEMMERAMMENSIS MONACHI 1080
quabo vobis. fct si peccata vestra fuerint rubra A confovlare(257) in.illius nomine.qui «ovit solus
sicuti vermiculus, veluti nix dealbabuntur (255). > fiagililatem hunianam sanare. Quod autem questus
Ammonicius. es diabolum se jactasse de scientia tuce voluntatis
«'0 quanta et quam magna disperisationis divinse et possibilitatis; ipse, quod bene nosti, contvahanc
eerisura, quae, propensioris cautelse gratia, fratrera luctam sufficittibi; hoc est quod diabolus (stc)inter-
de quo retulisti prseraissa adeo ab hoste nequissinio necionem detrudit. His dictis extemplo adfuit Satan
permisit affligi,ut penitus in despevalionemcaderet, in prseseritia senis perturbans tentalum fratrem, et
nisi hunc senex humilis, uti speramus, omnipotenlis dicens : Gunlharius nou solum nunc mendacium
Dei servus, dominus videlicet Guntharius, exhorta- locuius est, sedsaepiusmeiititur et te fallere nitilur,'
tione assidua in spem recuperandae salutis erigeret, insuper et gracile et sublile pellicium operose quae-
et sanctorum exemplis multifariis divino e fonle rit ac diligit. Cumque conviciis appeteret atque laces-
prolalis corroboraret! > seret senem, senex timens ne fOrte protervitas
CotlectiAus. diaboli animum fratris mitteret in desperationem
« Quia sermonem huinilitatis mese interrupisti salutifevi boni, prorupit et dixit: 0 inimice Dei et
Iaudem Dei exclamando, gratuni habeo. Sed quae hominum! superbia tua et mendaciumiuum tecum
narrare eoepi, ad calcem producere me patere, " in aeterna perditione maneant. Nos auiem qui non
quaeso. Hoc enim nimirum super omnia talia mi- solum ovinis et caprinis pellibus utimur, verum
rum, quod ipse auribus meis ab ore senis accepi etiam simplicitate et humilitate, quae in eisdem-si-
atque ab eo quadam sacraeleclionis familiari collo- gnificanlur, perfruimur, per eum qui dilexit nos, te
cutione vix extorsi. Nam cum prsedictus presbyter pessimum lupum fticile superabimus , Chrislique
hi angustiamaximsetentationis conStitutusad senem virtute tuam virtutem calcamus. Credc peccatc-ri
ssepiuscurreret atque recurreret, nec non querelosa Guntbario, quia frater, quem permissioiie Dei vivi,
voce clamitarel . Non possura subsistere, nequeo qui in hunc mundum venit Filius hominisquaerere et
perdurare; ora pro me, homo Dei, dixit senex :con- salvum facere quod perierat (258). Post haec et
fido in benigno Jesu quia liberabit te. Tantum tu hujusmodi certamina, aliaque plurima nequitiaesuae
patiens et constans esto, neque dubites de omnipo- in tentatum fratrem nequidquam vibrata jacula,
tenti gratia illius apud quem non est impossibile miseratione divina diabolus est ita fugatus, ut cala-
omne verbum (254). Quod tu sustines modo, gene- milosis clamoribiiE et querelosis lamentationibus
raliter per omnia terrarum regna humancefragilitati discedens manifeste nolens innotesceret quantum
horreiidum et pavitandum, sed minime ob id de doluit et adhuc dolebit se, victorem hominis , ab
misericordia Domini, quapletta est terra, fidelibus C homine victum. >
est. desperandum, quoniam qui potensest de lapi- Ammo»icjus.
dibus suscitare filios Abrahse (255), potest et te de « Deo gratias, cujus misericoraiae non est nume-
praeSentiliberare tentatione, et nihilominus dignura rus, et qui jam omnia benefecit, pariter et istud mi-
efficere sua vocatione. Et subjunxit tentatus : Uti- rabiliter effecit ut qui periculosissime cecidit, mise-
nam mihi fiat seeuridum verbum tuum! Sed valde ricordissime in statum fidei reerigeretur, ad com-
timeo tentationis penculum, quod mihi misero prohandum scilicet illud Psalmographi testimonium,
ingruit ultra humanum modum. Nam in ipsa ora- quod in cenlesimo quarto psalnio (259) ponit dicens:
tionis hora. quando ad laudem Dei os aperio, Allevat Dominus omnes qui corruunt, et erigit
adversarius mihi videtur quasi rapacitatem suani omnes egenos. Ergo, frater o charissime, ut mihi
intro in ventrem mittere usque ad cor, vimque cor- videtur, tibi satis congrue imposuisti Collectitii no-
dis lollere, ac sensus meos prorsus extrahere, et men, etob velandam Teutonicaeloquelsenuditatem,
memetipsum mihimet alienuin facere. Super haec pariter et ob commendandam horum quse dixisii
omnia jactat se scire meum totum nosse, veileet et dicturus es colleclariam utilitatem."Ob id quoqus
posse. Respondit senex : Ne haesitesin fideex adju- _. et ego sequum arbitror fore ut, vocabulo satisfaciens
lorio divino de supernis teropeslivemittendo, qtiod, quodusurpasti, opus inchoatum adaugendo proce-
quamvis ad tempuS differlur, tamen non aufeiiur. das, el quaequeutilia colligendosuccedas, dictatu-'
Diabolus omnino polestatem non habct nocendi et rus quidem ef assumpturus ea in nomine illius qui
fatigandi te, nisi permissus a Deo. Deus autem dicit • Qui non colligit mecum, dispergit; et qui non
nunquam ista fieri permitteret, nisi te huniiliare est mecuiii, contra mc est (260). Ita quidem illi ser-
vellet. Interdum er.im Amalor hominum simulat se vies, qui est, et qui erat, et qui venturus est. >
nescire quaepatimur, sed lamen fvequenterpraesta- Collectitius.
bit unde miremur. Noli, frater, deficere, sed, secun- Amen. Utinam inveniar inter colligentes eum
dum Apostolum, sta in fide, viriliter age (256), et Christo, et non cum eis damner de quibus scriptuin
(255) Isai. i, absolvatur pendula, ut ita dicam, periodus, deest
(254) Luc. i. aliquid,ut puta omnimodisnunc vexas tentatwnibus,
(255) Matlh. JII. luos mox laqueos effugiet. EDIT.PATROL.
(256) / Cor. xvi. (259) Corrige in CXLIV psalmo.
(257) // Tim. n. (260) Lvc. xi.
(258) Matth. x. — ut
Hic, pleiius sit scnsus , et
 1.081 DE MIRACULISS. EMMERAMMlLIBRI DUO. — LIB. II. 1082
esi: Fiant sicut' fenum tectorum, quod priusquam A quod verius puto, dispeusatior.e divina noe factum
evellatur exaruit; de quo non adimplebit manum sit, ut in sequentibus patebit. Nam cura totum cor-
suam qui metet, et sinum suum qui manipulos pus jani consumptum esset ignibus, in conspeetu
colhget (261). Hoc quoque modo fiat, aggrediar ite- omniuiri qui aderant, cor, quasi ardere nolens, exiit
rum narrare quae Dominus, aspiratione sua prseve- de niedio flanimarum. Ob quod illi homines stupe-
nierite et auxiliatione subsequente, dare sive largiri facti, quoties ad comburendum idem cor in ignem
dignabitur. projecerunt, toties incombustum exire viderunt.
« In eodem igitur episcopatu quo ea contigerant Novissime vero cum totis viribus ab his qui aderant
quoepraediximns, accidit ct aliud quoddam mirabile, ideiricor per contos et fustes in igne detineretur,
quod cunctis fore debet notabile, simul etiam et evi- nee sic eonsumi videretur, recesserunt vesDillones,
tabile. Erat quidam clericus Pataviensis ecclesiaeaedi- grande miraculum secum portantes. »
tuus, cujus nomen dicebatur Wilibertus. Is quadam Ammoriicius.
die, ex moresollicitudinis et officiicommissi,percur- « Mira res valde et ncn soluiri nobis, sed etiani
rens ac peiiustrans quseque loca eeclesioe,offendit in omnibus legenlibus eam! Proinde et ego charitatem
abditisquemdamclericum,suumvidelicetdiscipului(a, t_am admoneo, ut ex ea parte studiosius aliquid elicia-
in quodam opere pravo pemiciter [leg. pernicialiter. B turquodaedificetaudientes,paril^rethsecce]egentes.>
E. P.]Iapsum. Qui, raox plus timens homines quara Colleciitius.
Deumet electos ejus,rogavitiuagistrumne cui diceret « Quamvis rion sim dignus dicere et seribcre ista
malum quod viderat. At ille horrens scelus dixit: seu liujusmodi varia rerum opilia quse spectant
Teslor Dominum sanctosque illius quia, prae liinore magnorum virorum opera mirabilia, tamen me in
salutis animse meoe, non audeo quod fecisti celare hac parte minime subtrahere censeo obedientioesa-
primum seniorem meum, dein cseteros spiritales cramento, et, in quantumDeus concedere dignabi-
viros, qui mortifero vulneri tuo poenitentiae adhi- tur, fraternse dilectionis condimento. Neque enim
beant medelam ac suggerant vitalis consilii suade- hsec aliter describere proposui, nisi ul fidelium pro-
lam. Et subnectens discipulus yaniloquium infit: sint aedificationi. Sunt qni putant propterea cor
quia rogationem meam ausleritate tua repellis, nihil presbyteri nott posse igne consunii, quia, dum vive-
cerlius quamut poenis tradere velis. Et praeceptor: ret, conscienliam hon haberet quae rea foret ge-
Absit a me, inquit, ut te impie tractem, poenisqae hennoe ignis, excepta comniuni fragilitate generis
traditum iri optem ! Post quae verba magister et di- humani. Quidam autem dicunt peccatorem salvuni
scipulus recesserunt ab invicem, valde diversam ha- factum esse secundum Aposlolum, sic tamen quasi
bentes voluntatem. Nam discipulus quod magister C per ignem (263). Ego vero aflirmem, si vera sunt
bene dixit adeo in malum et deceptionem suiraet quoede illo accepi, et quoe in verbobeati Hierony-'
convertit ut, teuebrosior nocte, noclu nori modo mi olim studiosus legi, omnia peccata martyrio cer-
strangularet magistrum, sed etiam propriis ligami- tissime deleri. >
nibus et fasciolis ad trabes cubiculi, in quo solus, Ammonicius.
_t aestimo,ob castitalis custodiam dormire solebat, t Quia martyrium nomhiasti, et quia sunt non-
suspendere.t. Quod pessime factum cryptis malitise niilli qui sestimant eos martyres esse qui cujuscun-
abscondere gestiens, intus ostium clausum reliquit; que geiieris poena plectuntur, et ad oppetitionem
et ipse domate et tecto per fissuram sejuncto fur ne- propelluntur; aliique sunt qui e contrario autumant
quissimus exivit, ita reponens tegulas ut, excepto eos penitus perire quos more mortaliuiri per stran-
uno qts suspensus erat, ullum hominem intrasse gulationem, sive per aquarum suffocalionem, seu
penitus lateret humanas visiones. Unde conligit ut per incendium et alterius generis profligationem
per totani Ecclesiam gravissimum scandalum exi- contigit repentinam morteni obire : qiiod sit martyrii
rct, quod inter laicos maxime efferbuit, publicis de- veruni genusetcertumvellemtereferenteperdiscere.j
tractionibus draconizantes atque xlicentes: Ecce CoUeciiiius.
sanctitas clericorum; ecce apparent merita illorum, " « Puto huic inquisilioni satisfacere testimonia
qui indigiie praesunt Ecclesiis; ecce sacerdos qui, sacroe Scripturae, quorum alterum est:' Justus qua—
ipsa die in qua bis missas celebravit, Judam imita- cuiique morte praevenlus fuerit, in refrigerio
tus laqueo se suspendit. Qiia de re Pataviensis epl- erit (264). Alterum quidem : Non facit niartyrcm
scopus valde turbatus, quia fasnon erat suum pro- poer.a, sed causa (265). Inde enim et tu colligere
prium homicidam sepulturu iri, nescio qua aucto- potes quia verum et certum est genus martyrii ho-
ritatejussit covpus igne cremari, nisi forte propte- minem nou a semetipso sed ab aliis propter justitiam
rea i<l praecepit fieri ne animalia cOntaminarentur occidi. Hoc enim evangelica veritas affirmat, quse in
de tactu vel comeslione cadaveris (262), ut dicam, aures fidelium clamat: Beati qui persecutionem pa-
secundum aesliiiiationemhominum, inhumani; aut liunluv propter justitiam (266). >

(261) Psal. cxxvm. (265) SANCTUS GKEGORIUS,tib. n, indict. 10, epist,

(262) Matth. xxvn. 57, ex Cypriario De duplici murlyrio ad Forinna-
(205) / Cor. iii. ium.
(26*) Sap. iv. (266) Matlh. v.
13S3 ARNOLDiEMMERAMMENSIS MONACHi 1084
Ammonicius. A non solum periculose aliquando crasseseere, quin
« Solutioni quaestionis quam praeceps promovi, etiam perniciosissiine solet indurcscere, sacro elo .
o Coilectici, satis vehemens occurristi; verumtamen quip testanle aodicente : Iiiveterata ira odium pa-
testimoniis prolatis bene ministrasti non ingratis. rit, odiuni vero interficit. Cujus venena si homines
Nuncergo convenit ut edicas qualiter prsedicla res corporaiiter inspicerc valerent, a quo infundi sole-
ad hoc oervenerit quo reus tantae factionis coram rent, procul dubio nimium inde abhprrerent. Quod
emerseril. > , si alicui evenerit, vellem a cbaritale tua hic inser-
> Collecliiius. tum iri. >
* In moduin ductilis cerseiiabebisme temperatum, Colteclitius
si bonum in fruclum progredi poterit quod ab ho- t Sicut charitas cooperit multitudinera peccato-
mine peccatore seminalum fuerit. Erat quxdam rum (268), ila e cpntrario ira et invidia dilectionis
causa culpabilis et criinhiosa, de cujus objectipne obHviscens, naturaliaque bona maligne consumens,
clericus qui praedictum sacrilegium et homicidium et per, varias occasiones coacervans dissensiones
perpetravit atque pessime abscondit, se sacramenloi et offensiones, pertrabit odium usque ad homici-
expurgare debuit. Sed omnino id efficeve11011 potuit. dium. Quod, gravissimum super omnia nialum,
Nam clericis, qui cum eo super pbjecto crimine con- B t semper occulte diabolicoque instinctu inter coatera
jurare voluerant, nequepev aquam neque per ignemi suarum artiura molimiua suggeri nemo dubitet.
fidem facere quiverat. Tunc miser totus volcns ini Interdum vero Sator nequissiinus quia inter homi-
prsecipiliuni ive, tandem in hanc vesaniam obstina- nes,manifesle discordiam etcsetera maleficia in tan^-
t;e nieiilis pvorupit ut perceplione corporis Domi- tum seminare soleat ut eliam per ea mulli inte-
nici, sub pcriculosissima prsesuraptione, crimcn su- reant, nisi quis, Deo donante, conversus resipiscat,
speclura a se gestiret avertere. Cui pernicipsissimoi ac de Satanae aucupio pcr poenitentiam evoians,
periculo sapienler obvians episcopus, quia ceritiorii vix ita illius periiiiaci visco se subtrahere qucat,et-
fratrum relatione , cognovit eumdem clericum ta-- si non omnes, tanien qui non ignorent exisluut
lium non esse moruni ut ad tantum permilli debe- quam plures. Cseterum quo dilcctioni tuae meapte
ret accedere judicium, jussit eum sub arcta custodiai salisfiat, proesenti capitulo super hujuscemodi re
interim constringi, dum sano consilio deliherarett conveniens exemplum proponam ilafue seruentia
quid deillo fieri oporleret. Tunc undique, secum an- humiliter colligendo supponam.
gusliis sepius, ;e latebra rese conscienliseproduccns>- «Fuit quidara Papise miles, cujus noinen jam in
male abscondituni facinus, confessus esl se ob accu- CORIO scriptum pia spevat lldes, qui, ut relatu co-
p
sationis timorem praefatum presbyterum strangu- gnovi domini Arderici Verecellensis episcopi, post-
lasse, simui et suspendisse, ac propterea ex objecto> quara manus (sic) adolescentisessecularibus implica-
malo purgari nequisse. Quod ut audivit episcopus,, mentis ex niore humano-detenlus.est et astrictus,
sequestravit eum de.clcro ac privavit ordiue sacro,, nec non perplures annos cum armis militaribus se
auclorilafe pastorali praecipisns illi summo cona- salis streuue inter commilitones exercuit filiosque
niine poeniteniiani agere laqueisque diaboli se sic3 jam procreavit; tandem in se vevevsus atque a sae-
subtrahcre. > culi vanitate conversus, cingulum niundaiioemilitioe
Ammonicius. apud Sanctum Pelrum in eadem eivilate deposuit,
t Pvimum oporlet ut Deo gratias et laudes dica- et sub monaslico habilu, stigmala cvucis bajulare
vmis.in commune omnes, quia sacri ordinis infa-- desiderans, Christo regum Regi ccepit militare. Cu-
niiam, qtiae, de morte pradicli sacerdoiis impor- jus filius miles et ipse strenuus, dpmi a patre fami-
lune proruiiipens, noiinullorum sensibus haud par- liaris rei haeres derelictus, tanlis per qiiemdani
vas ignorantioe sive horroris tenebras offudil, subb Aginulfum, palatini sciiicet comilis fvatrem gevma-
falsitatis fuco diu latitare. mhiime perniisit. Exin obb nuin, appetebalur inimicitiis atque insid.iis, ut li-
facinus laiilum, dolore inlima pungente, - cogimurv D men domus propvise minime auderel excedere. Cu-
cjiilando dicere : Heu ! quam grande malum opera-i- jus rei gratia idem qui post militiara faclus est
lur fequitatis odium, quod adeo, suadente diabolo, >, monaclvus , pietate plenus, ex permissione abba-
iu proefalapersona exarsit, ut discipulus perversuss tis sub cujus regimine dcgebat, misit legatum
iion soliini nequiler insequeretur •magistrum, sed d ad virum praenominalum, rogans ut ob reverentiam
ctiam pjssime necaret presbyterum! imp, quo;.lpe-- S. Pelri ad se minus pigritaret v.enire. Qui quam-
]us ctgvavius est omiiibus maligni versuliis, su- i- vis aliquantulum veritus essel religionem viri Dei,
spendio corporis exanimi strophose simulaverit it tamen non humilis,. sed tumidus advenit. Anie
ipsum, qui suspensus eral,. ad exemplum Judae ho- i- quem cum vir Dei in niodiiin crucis esset prostva-
niicidara fuisse sui! Ecce in palam processit quod 'd tus, atque ab eo non sine admivatione fuisset leva-
de absconditis peccatorum sac.va Scriptura prodit:,: tus, humillime dixit ad eum : Quae utilitas tibi,
Absconditanquam aurumpeccala raea, etcelaviin si- i- seniov bone, illius filii mei sanguine, quem tari-
nu iiiiquilalemineam(267). Quoeira odioque oncvala la tnpeve cupis iiiterfeclum ivi a tuis ? Ego pauper

(287) Job xxxi. (208) / JPetr. iv; Prov x.

1085 DE MIRACULISS. EMMERAMMlLIBRI DUO. — LIB. II. 1036
servus servorum Dei et tuus, rogo te ut per mise-?.A conjugis audiens comriianentibus giande pericu-
ricordiain Domininostri Jesu animum tuum ab in- lum incubuisse nccfurrii timoris, dixit: Non igrioro-
coepto retrahere velis, et misero, qui dignitati tuse propter peccata mea malura hoc accidisse, quod tot
resistere non potest, parcere digneris. At ille ran- homines contigit per totam noctem graviler labo-
core superbioe elatus, atque iuhnici stimulis exa- rando insimul vidisse. Idcirco ad virum Dci, quem
speratus, juramento sacramenti affirmat vitam pro- - hesterna die superbe contempsi, hodie mihi huniili- •
priam non libentius veile tueri, quam hoc vel per se ter repedandum novi. Et confestim pergens quo
vel per suos eflicere, ut ejus vita pro quo tam ob- eundum decrevit, advocato viri Dei nato, solo te-
nixe bonio Dei supplicabat, possit extorqueri et ex- nuscorameo prostratus, poenitentiam egit super
stingui. Tunc bumilis monachus magis pro eo quam eo quod priori die adeo inexorabilis exstitit, nec
profilio,lacrymis infusus, ait: Eia, eia, domine Agi- non paccm ultro ci obtulit, cum eam dare priris
nulfe^quam libenter et quam necessario vellem, si etiam rogalus recusavit. Cujus rei gratia homo Dei
peccatis meis Dominum rogare auderem, ut tu videres lsetificatus, Omnipotenti magnificas grates retulit,
hur.c cujus per suggestionem homicidii amaritudo et nihilominus omnis plebs, ut audivit, humanai
adeo tibidulcorataest, quo necob misericordiamDei, duritise mollificatori laudes dedit. >
neque ob reverentiam beati Petri a tanto raala velis Ammonicius.
inhiberi. Confido in Domina quia ,si illum videres, < Placet mihi, fateor, senleiuia q-aam eb pro-
animum sine dilatione mutares. His et hujusceniodi dendam simul et cavecdarQ suggestionis diabOlicce
dictis et auditis, abiit qui vocalus venerat, meiilis malitiam proxhno despripsisli'capilulo, quae, utvi-
obslinatoe secum onus portans. Verum proxima : delur mese parvitati, non inconvenicnter visio viva
nocle sensit per pvincipem tenebrarum mortisque potest dici, quia per eam inimicus bonio a morte
ministrum quod faciendum pvotevviter decrevit proximi est prohibitus, alque vivus cum vivo in
quam foret sinistium. Nam in prima vigilia noctis, gratiam communis humanitalis vivaciter est iedu-
ipso Aginulfo cum conjuge sua in leclo decubante, ctus. De caetero, quod insidet animo, dilectioni tuse
et pedissequis puellaribus in conclave jam strata consilium do, ut proesenlis dialogi claudas librum,
foventibus, nec non prse foribus cubiculariis excu- neforteunius volumiiiisprobabilemexcedat modum. >
bantibus, subito apparuit jEthiops ad fornaeulum Colleclitius.
slans, qui lignis ad prunas jam partim emortuas « Quamvis mihi non sit pro raagno dijudicari ab
appositis ignem afflando succendit, atque terrorera honiine vel ab humano die,tamcn ita tuae cliaritati
cum slupore borribiliter his qui aderant incussit, meapte probum videtur consensum iri, ut narratio-
P
nec Bon pene omnium haec intuentium vires.ener- nis gressibus in Galiiain pergens, primuni in ca fa-
vans adeo excussit, ut, cum necessario loqui atque ctum tangam aliquod quod legeptibus et audientibus
signaculo crucis vel fidei rauniraine signare se vel-- utile sit, dein tendam ad voluminis linem, quatenus
lent, non solum hoc proficue facere nequirent, sed ibi fervor dictandi et scribendi ad teropus quiescat,
nec saltem mulire possent, excepto quod per lotam sive decalescat, ubi sol, quotidie ad occasum ver-
noctem miserabiliter ululabaiit, dcntibusque inccs- gens, nihiido absentia sua noctis tenebras infunden-
santer stridcbant. Tunc dominus dpmus, ipse vide- do quodammodo ardere scu lucere mortalibus ces-
licet Aginulfus, videns diabolum cominus slantem, sat.,
et quasi ad foeuni se ealefacientem, limuit valde lie « Erat quidam nobilis bomo habitans in Galliarum
is qui ex improviso adveniebat, niger,' hispidus, regno, qui se assidue in venatione inter alia exer-
horridus hospes, polestate desuper dala, se intra cens, die quadam quem nocessarium habuit ad do-
domesticos parietes e medio raperct, et infelicissime mum reditum protvaxit usque ad diei noctisve crc-
cumfiliis gehennaesuum ex advena domesticum.fa- pusculum. Tunc illius canibus vulpeculam solito in-
cevet. Quid agevet? quid consilii caperet? maximis sequentibus et ingressis cujusdam cavernulas moa-
iniplicalus angustiis, quod horrendum vidit effari JJ tis, dominus et senior valde dolens supcr interitu
minime quivit. Omnes personse illius clienteloe tre- eorumdem canum, quia non poterant videri neque
mentes dolebant in commune, unam eamdemque audiri, misit de suis mililibus alque comilibus qui
poenam patiebantur universi, sub morlis commina- sibi de proximis villis igr.em cum lumine afferrent,
tione. Tandem intcriore homine arcanum. sacrse pariterque fuues cum longis ordinibus deferrent,
fidei rememorante, coepit corde lenus psailere; jam quibus .cavitateni niontis descendentes intrare vale-
enim didicit psalmos, non illa nocte per cflicium rent. Cumque unus ex illii qui post ignem et funi-
ovis verba proferens, sed totam vim corporis et; culos-inissierant per foramen intraret, et intus diu
animee cum silenlij usque ad lucem in Deum con- niiniumque erraret, tandem ad buccinam cornici-
vertens. Tum Psallevio non externa sed interna! num, quae interim foris persultabat, vix reflectei:s
cantioue a pvincipio usque ad calcem perlecto, cle- iter ad domhium repedavit.suum, et dixit ad eum :
mentia iilius qui tollit peccata mundi, vix cumL Domine, ista montana sunt oronia cava, ac horuin
suis ab hifestatioiie diabolica meruit liberari, at- interiora videntur quasi regio deserta, et, nisi mihi
que Christiani sensus raagna potenlique gratia revi luapte adjutores dentur qui fuues cum ordiniLus
sstari. Qui, solis jubare terras relustra'nte,per verbai trahant, et per saxorum asperitates sustentare illos
 '
1037 ARNOLDI EMMERAMMENSIS MONACHl 1088
ininus fastidiant, certisque spatiorum locis diyisi A meam i spernas miseviam: sed quantocius ex lega-
vigilantissima me cufii lumine preecedente praesto- lione l mea meis dicas et annunties ut, si me velint
lentur cuslodia, nec.quem mittis ultra videbis; et iredemptum iri, reddant justis haeredibus praediun
tamen canibus in aeternumcavebis.Nou enim spevo < quod olhri perverso scabinionum judicio ab invali-
rae -ex tot anfractibus posse redire, nisi, Deocoiice- < dioribus abstuli. Quod si non fecerint, pro certo
»dente, contingat parvitatem meam cum funicnlorum scio i me usque in diem judicii de poenis haud ex-
attrectatione continua salutem concambire. Quid iturum fore. Sin vero satisfactum fuerit postulationi
multa? Eodem momento cum his quos in adjuto- nieae, spero vincula mea non diu teneri, sed ex-
rium pelebat ingressus est vir denuo, et aliquandiu templo absolvi. Ethoc illiset tibi signum redemptio-
restium -ducatu incedendomoras perpessus est exo- nis meae certissimum, si recurrens huc adveneris,
sas, quamvis, ut exitus rei probavit, non infructuo- et me hic non inveneris; sicque cum salute ad pro-
sas. Nam cum luminis deportatione oppidoque ne- pria regredieris. Est et aliud signum prse manibus,
cessaria in id tempus administratione, angulum quod tibi absque dilatione monstralur in cahibus.
quemdam horridum offenderet ac lenebrosum, Nam habebis eos penes te, qui in primis reversi es-
aspexit duos homines cominus stantes et nihilomi- sent, nisi ad nulum Domini in hoc loco subsiste-;
nus lapides cum tribulis ferreis horribililer- flagel- " rent. Eadem hora curo canes adventassent, regres-
lantes. Tunc investigalor canum,ob insolitam visio- sus est homo et praesentia canum placans doniinum
nem exterritus, moreque humanoe fragilitatjs pene suum, cum festinatione ibat ad viduam et ad filios
soloienus collapsus, fugam inire paravit. Sed eum illius quem noviter allocutus est defuncti, acindi-
prohibuit unus ex tribulatoribus, dicens : Ne fugias cabat iU,\squaeaudierat et viderat in abditis mon-
neque paveas, quoniam per misericordiam Domini tis. Qui mox, flentes pro malo quod factum est, poe-
nostri Jesu Christi ad hoc buc inlssus es ut dicam nitentiam egerunt, nec non eleernosynis animam
libi quis sim, etcurhicin tanta tvibulatione tot; redimere festinarunt, reddentes prsedium eis de qui-
annovum evolutione, stetevim. A quo, qui pauloi bus mandaverat qui erat in pcenis. Tunc rogatu
ante per imbecillitalem exstitit pavidus, auditoi omnium recurrens homo ad montem ubi promis-
Chrisli nomine, factus fortis et validus, sciscitaba- sujii sperataeabsolutionis accepit, per immensaepie-
tur liujusinodi verbis proloquens : Quid tu hic? autt tatis fontem, ne sibi solitudo el tenebrseterrori es-
quare talis et tantus homo, quem in saeculojudicia- sent et horrori, assumptis comitibus cum lumine
lem el curialem cognovi, nuperque in propriis lari- intravit, et alterum praedictosigno absolutum inve-
bus bene valentem vidi, deputatus es in pistrinumi nit, et alterum in castigatione derelictum non so-
et gurgustiura hujusce loci? Notus est enim mihii lum vidit sed etiam invidit. Exiens vero inde inter
locus habitationis tuse, quam habuisti in mundo,, fideles divulgare studuit gratiarum acliones. i
saepiusquebonum convivium habui proprietatis tuoe e Ammonicius.
in fundo, nec non haereditatera natalium tuorum, ett . « Quid sibi vult hoc quod in purgatoria castiga-
uxorem tuanj cum filiisper notitiam satis commen- tione tribulaeferrese sunt visse, ac exhihila lapidum
davi meis animis, si lu es ille homo .cujus perso- flagella, nec non duorum parium alter est ibi reli-
nain bene me dignoscere pulo. Cumque vocabulum i clus, alter quidem per absolutionem est inde snb-
quod in baptismo acceperat diceret, possessionum- latus? Qusestiosiquidem et admiralio super hujus-
ve nomina in quibus habitaverat adjiceret; qui eratit modi rebus digna, cerla exspectat absolutionis
interiogatus respondit, ut de hac vita sublatus : signa. >
Ille ipse quondam ego fui, quem tu modo me fuisse ;e Collcctilius.
dixisti ; sed propter peccata mea pro purgato-i- « Si velles, o Ammonici, contentus esse tempbre
rlo igne ante inultos annos huc sum deputatus. 5. prisco scriptis, lectis et dictis in talia, quaede tali-
Quod auiein vides non est caro, sed spiritus. Miror ir bus rebus inveniuntur edita, credo tibi posse abso-
vero valde 'si adhuc aliquis meorum vivat, aut | lutionem suflicere, quam beatus Gregorius in Dialo
lt I)
in saeculo, in quo cuncta velerascunt et deficiunt, t, gorum libro, sciscitationibus Petri satisfaciens, de ta-
superstes esse valeat. Contra subjunctum est a libus visionibtis plano sermone olim scribendo ex-
respondeiite, sermonis complice : Ego quoque le posuit. Nunc vero quia improbitatem tuam aliter
satis mirari nequeo cur annos dixeris, cum hodie ie averleve non possuro, dicam breviter quid roihi c'e
a. his videatur. Bene quoque et convenienter tribulse
obitus tui sil dies seplima, et cras illucescat octava.
Uxor tua vivit et filii tui in sanitate maiient, quodid vissc sunt, secundum id quodpropheta testalur, di-
non faliax profero, sed veridicus, quia eos vidi nu- i- cens: Tribulabitur ibi fortis (269). Quod autem pec-
diusterlius. At defunctus respondens infit: Non m catores laborare visi sunt in saxorum flagellis, ma
niihi videntur septera vel oclo dies usque modo lo nifeslissime increpat duritiam humanae pravitatis.
post mortis arliculum, sed credo in me saevissean- n- Cui Psalmista minatur dicens : Multa fiagella pec-
norum octoginta poenale periculum. Perinde rogo go catoris (270). Quod vero unus per gratiam, est as
lc in nomine Jesu Christi Salvatoris omnium, r>e r,e sumplus et alter per judicis justitiam in poena cs<

(209) Soph. i. (2-70)Psal. xxxi.

 1089 HOMILIA DE OCTO BEATITUDINIBUS. 1090
derelicUis, optims convenit evangelicse sententiae, A quam per utilitalem sui admocium placet sensibus
qua designatur trifarium genus hominum, Domino meis. >
dicente : Erunt duo iii lecto uno, unus assumetur et CollecUlms
alter relinquetur. Erunt duse molentes in unum, una t Et humilitati meoeplacet, in nomine sancloeTri-
assumetur et altera relinquetur. Erunt duo in agro, nitatis clauderelibrum, quia sol cum fine brevis die-
unus assumetur et alter relinquetur (271). > culae jam petit occasum. > „
Ammonicius. Ammonicius.
t Solutio triplicis qusestionis tam per brevitatem t Feliciter. Amen. »

-aHMOIiBI
EX COMITE VOHBURGENSIMONACHIET DECANIEMMERAMMENSISORD. S. BENED.

HOMILIA

DF OCTO BEATITUDINIBUS

ET SANCTO EMMERAMMO.

(Apud P. R. PEZ, Thes. Anecd., tom. IV, p. n, p. 29, ex ms. cod. bibliot.iecae Emmeramm.)

Lectio S. Evangelii secundum Matthoeum : In illo B tes tui foras,et inplateis aquas tuas divide, Habeto-
tempore, cum montem, et reliq. eas soli:s, r.ec sinl alieni participes lui. Unusquisque
fidelis aquam de cisterna sua et fluenta putei sui
HO-ULULECTIONIS EJUSDEM.
bibit, cum spiritalis donum inlelligeiitise sibimelipsi
Crealor et Redemptor generis humani Jesus Chri- prius infundit, ea scilicet operibus adiroplendo quae
sltis Dominus noster omnes homines sine persona- se habere intelligit munere divino. Deinde derivan-
rum acceptione ad suse donum benignitalis invitat tur foras fonles ejus, cum divinorum gratiam dono-
generaliter, dicens : Si quis sitit, venial ad me et bi- rum aliis subministrat exterius. Iri plateis vero di-
bal. Undeet apostolus Petrus : In verilate, inquit, vidunturjet aquse, cum, juxla qualitatem et capaci-
comperi quia non est personarum acceptor Deus; sed tatem unius cujusque auditoris, viam veritatis late
in omni gente, qui timet Deum et operatur justitiam, irinotescit verbis et exemplis. Tunc enim habet eas
acceptus est illi. Sitis haec non exterioris hominis soius, nec sunt alieni, id est daemoncs, participes
est accipienda, sed interioris, qui exteribrem tanlo ejus, cum nee per vitium elationis malignae, sed per
prsecellit decore gemmaque nobilitatis, ut merito, spiritum humilitatis veroe, spirilalis gratiae potum,
tam in nobis quam in aliis, ille magis quam exte- prout potest, studet aliis exterius. propinare.
rior diligatur, quia ab interiore vita exteriori at- , Hunc salutis potum Dominus Jesus discipulis
tribuitur. Sicut enim exterioris hominis sitis pcr di- suis porrigebat, quatenus ipsi biberent, et de eo-
versas liquorum exstinguitur materias, ita sitis ho- riim pectore aquse vivae eroanarent, cum octo beati-
minis interioris jier divini verbi varias recreatur tudinum. gratiam ad eorum dignatus est proferre-
sententias. Si qui autem npstrum ariditate invisibili nolitiam; quoe viloe currentibus stadium, liberum
laborant, ad Salvatorem credendo veniant; ac ejus regoi coelestis pandunt introitum. Ait eniin :
praeceptis obaudiendo bibant, et bibendo, id est bene Beali pauperes spiritu. Paupevtatis igitur afflictip
vivendo, seternaliter vivant. res est media in hoc sacculo: quoepro snstinentium
Ad quam hujus potus gustus mercedem per- qualitate et arbitrio beata seu non beata judicabi-
veniat, ipse Dominus evangelica voce demon - tur in futuro. Multi sunt enim quos paupertatis
strat : Qui credit, inquit, in me, fiumina de ventre miseria stringit, sed ccelestis praemiipromissio non
ejus ftuent aquw vivm. Venter, de quo egrediun- ditabit, quia molesliam inopise freno patientiae ne-
lur aquse vivae, est intellectus sensibilis animae.De sciunt teiiere; et quae nequeunt apprehendere pos-
quo ventre fluroen egreditur aquae vivae, cum do- sidendo, per avaritiae malum concnpiscunt in ani-
num, quod a Deo percipimus, spiritale proximis 0 mo. Pauperes sunt spirilu, qui per gratiam Spiritus
nostris humiliter fatagimus administrare. Unde et saiicti se submittunt sponlanese paupertati. Idcireo,
pcr Salomonemu;iic«ique fideli dicitur : Bibe aquam juxla sententiam Salvatoris, illa paupertas estlau-
decisierna tua, el fluenla mleilui; deriventur fon- dabilis quae aut babere non cupit, aut si babet, pro-

(271) Luc. xvn:

 1091 ARNOLDI EMMERAMMENSISMONACHIHOMILIADE OCTO BEATiTUDiNIBUS 1092
pier Deumerogandorelinquit.—Quoniamipsorum est A sustinebunt justitiae, merito beatae satielatis verba
'
regnum cmlorum. Licet contemptores hujus soeculi merentur audire: — quoniam ipsi saturabuntur, non
adhuc graveutur mole carnali, tamen jam fidei et illa saturitate quam sequiturfamis inopia,sed quam
spei gratia regni coelestis possidebunt gaudia. suspirabat Psalmista cum adhuc requievisset in
Beaii \niles. Mitcs^sunt mansueti, qui Dominum terra : Ego autem in juslitia apparebo conspeclui
_ inaiisueludiiiis sludent imitari, qui dicit: Discite a luo : saliabor, dum manifestabiturgloria tua.
rue quia miiis sum et humilis corde. Sicut -ille om- Beali misericdrdes. Misericors dicitur qui aliorum
nibus oinnino hominibus suoe gratuitse donum tvi- necessitatibus compatitur. Quicunque enim verse
buit pietatis, ita, proul possunl, et mites unicuique bonum misericordiae desiderat adipisci, necesse est
satagunt prodesse absque felle amaritudinis.— Quo- ut misereatur ; primo sibimetipsi, ne quid, operibus
niam ipsi possidebunt lerram. Non quse visibilibus consentiendo malis, admiltat quod in futuro sinum
nostris obtutibus apparet terra, et divevsam arbo- cvuciatus aperial; et tunc misericordiam aliis juxta
rum herbarumque gignit materiam, sediilam quam virt-s impendal, quam prius in scmetipso bonorum
spirilualiter intuebatur Psalmista invisibilem, di- operum exsecutione didicerat.—Quoiiiam ipsi mise-
cens : Credo videre bona .Oominiin terra vinenlium. ricordiam consequentur : nbn illani quse augeri vel
Ideo dicitur terra beatorum requies aeterna, quia B minui valct pro diversitate temporum; sed quaein
sicut terra soliditate cuncta pvsecellit elementa, ita divina contemplatione detrimenta non sustinebit in
bealitudo coelestis permanebit solida et perpetua. setcrnura.
Et revera lunc miles terrain possident, quando in Beali mundo cordi. Illud etenim est cor mundum
die judicii corporaliter resurgenf, ut sicut divina quod ab omni spurcitia viiiorum erit expurgatum,
corpore el anima observaverunt mandata, ita aeter- etquodiion turpis conscientia, nec malarum cogi-
naliter coronentur corporis el animoe slOla bina. latiorium coinquinat frequentia. De qua cordis mun-
Beali qui lugent. Non communi soecularis tristilise ditia exorahat Dominum Psalmista dicens : Cor
duclu, sed poenitentise instinctu, suorum aliorum- mundum crea in me, Deus. — Quoniam ipsi Deum
que detrimenta operum bonorum. Sunt namqrie la- videbunt. Deus enim spiritus est. Nerao enim Deum
crymoequatuor his speciebus distinctoe., Sunt hu- potest intueri nisi per spirilales oculos eordis mun-
midoe, salsoe et aniavse, calidae, purse. Sunt.humi- di. Hic videbitur per gratiam specialem; in futuu
doe, quo sordes peccatorum ppssint abluere, et sacri autem facie ad faciem, ut Joaiines ait : Cum enim
Japsum baplisipatis in gradum restituere dignoe re- apparueril, similes ei erimus, el videbimus eum si-
concilialionis. Ur.de Isaias : Lavamini, inquit, et culiest.
mundi '.stote. Sicut enim materia aquarum visibili, C Beati pacifici. Pacifici enim sunt qui pacem fa-
carnis immunditia, ita lacrymarum ubertate lava- cere satagunt; primum in semelipsis, juxta Apo-
lur spiritualiter et aninia. Suct salsae et amaroe, stoli vocem dicentis : Ni ergo regnet peccatum in
quia per spem veniae et terrorem ignis gehennse vestro morlali corpore, ut obediatis concupiscenliis
uniuscujiisque animum fidelis restringunt a culpa ejus. Deinde vero dissidentium corda ad concordiam
luxuriae cafnalis, sicut Dominus ait : Sint lumbive- pvovpcare cum mansuetudinis gratia. Unde Psal-
sln prmcincti; et Apostolus : Sine pace etcastimb- mista : Cum his, inquit, qui oderunt pacem eram
nianemo videbit Deum. Sunt calidscad repellendum pacijicus. — Quoniam filii Dei tocabuntur.. Merito
frigus infidelitatis, et ad accendenduni ardorem ergo filii Dei vocabuntur pacifici, qui Dominum pa-
charitaiis. Sicut sine oleo lucerna, ita fides sine cis student imitari. Quia Filius Dei ad hoc venerat
charitatis lampada. Surit puroe, cum quis assidua in mundum ut Deo Patri suo pacificaret genus hu-
flendi consueludine peccati sui gratiam speraverit manum, et per suse gratiam passionis aperiret ja-
venke; et jam non timore ignis gchemice,sed pro nuam regni coslesfis. Nascente Salvatore, huic
exspectalioue oetermcbeatitudinis incipit flere, can- mundo angelorum pacem decantabat multitudo di-
tans quotidie cum Psalmista in oratione: Super flu- j/cens : Gloria in excelsis Deo, el in, terra paxhomi-
mina Babylonis, illic sedhnus et fievimus,dum recor- nibus. Et ipse Salvator, discessurus de mundo,
daremur iui, Sion. Hi tales divinse gaudia consola- eamdem discipulis commendabat dicendo : Pccem
lidnis merentur, ut subinfertur:—quoniam ipsi con- relinquo vobis, pacem meam do vobis. Nihil aliud,
solabuntur, itla videlicet consolatione quaepost hane fvatres, in pacis nomine, nisi se ipsum curavit re-
vitam sariCtisdabituv in seterna requie. linqueve, ut Paulus ait : Ipse est enim pax noslra,
Bealiqui esuriunl et siliunt jusiitiam. Justitiatn qui fecit utraque unum. Idcivco sub omni debemus
esurire et sitire, est praecepta Dominica animp li- devotione pacem diligere, si Deuin pacis volumus
benti aiidire, et sub omni festinantia operibusad- habere placalum.
implere. Iri hoc enim loco justilia duobus modis est Beali qui persecutionem paliunlur propler jusli-
intelligenda. Justilia Domirium Christum significat, tidm. Sustinent enim persecutiones multi, ut horai-
Uc qiip apostolus Paiilus dicit: Qui faclus esl nobis cidae, fures et-adulteri, nec tamen beatitudirie cpn-
justificatio ct sdnctiftcatio. Et item justa Dei inan- solabuntur coelesti.Unde apostolus Petrus ait: Ne-
data possumus justitiam intelligere, quse suos ob- mo vestrum patiatur quasi Mo.micidg,,. aut fur, aitt
servatores creduritur justificare. Qui talem esuriemi adultcr, aut rapax Sed qui pevsecutionem patiuntur
1093 APPENDIXAD ARNOLDUM.- DESCRIPTIOCENSUUMMONAST.S. EMMERAMMI. 1091
proplev Christum, — ipsorum est regnum ccelorum.A flagranti sitiebal ab infantia sub solerti degens cura
Unde Dominus alibi ail: Si me persecuti surit, ct vos magislrorum, quousque litlerse Pytliagoricae (272)
pcrsequentur. Haecest gratuita miseralio Salvatbris, conscenderat bivium, quee, pei- ramiisculos a dex-
ulsuos seclatores haeredes facial regni coeleslis, et Iris lurgentes et a sinistris, viam vitse discernit ct
qui propler ipsum contempseruntbona tempovalia, mortis. Ascenso quoque hujus lillerse bivia, spivitali
sinc fine possideanl gaudia sempiterna. adexlviset a sinislvis prospiciens oculo, sinistram
Haeoclo beatitudines, a Domino prolatae, ad sanr viam, quaevoce Dominica taia el spaiiosa r.omina-
ctorum electionem pertinent generali vocalione : tur, sub omni festinanlia deseruit; et dextevam ,
quoe suos observatores justifican t, et. ad aetemae quaearcta el angusia dicitur, siculi est, idonesegratia
felicitalis gaudia perducunt. intcnlianis arripuit, ut postea viire suoe conversal.o
Hcecnona vero, quae sequitur, specialiter sanctis comprobavit. Suscepta vero berie coriversandi doli-
apostolis et martyribus ascribilur, ut subinfertur : beratiOrie, de viiiule in vivlulem proficiens die no-
Beali eslis cum matedixerint vobis et persecuti vos ctuque, acclamatiorie concordi uriivevsovumelevatus
fuerrn. Beali ergo aposloli et martyves non solum a est in episcopalis' dignitatis priniatuih, juxta eccle-
proesentibus carceres et vincula, sed de absentibus siasticoedecreta legis priris ordinis clericatus gra-
nialcdiclionis et delraclionis suslinuerunt oppvo- " dibus ascensis.
brie : — et dixerint omnemalum adversum vos men- Cumque summis polleret virtiitibus, in apice
lientes. Ideo contra praedicatores perseculorum vcr- summo illud evangelicuni dicturii volvere coeperat
sutiafiuxit mendacia, quia n.ullum iiieis vestigium aniriio : Cui plus commiliitur, plus db eo exigilur;
habuit malitia.. Qiia proesumptionis causa hujusce- timens ne taleiituitt sibi creditum shie lucrorepor-
modi fecissent mala, ipse Dominus subjunxit, sci- taret ad Chiistura, cura decofo comitatu cleiicorum
licet propler me; quasi dicerct: Ilaeconinia non odio futurutti se praedicatorem desliriaverat ad geriiem
vcslri, sed causa ingeruiitnominis mei.—Gaudele et Hunrioriirii; quse tunc teriipbris, lumirie"veritalis
exsultate, quandoquidem remuneratioiiis gratiam obcoecala, diversis idolbrum culiibus se submittebat
perpetuae pro vestri cevlaminis percipietis labore. devota. Cumque ab hac nutu divino prohibitus, per
— Quoniam mercesveslra multa est in cmlis. Mevces tviennium fidei semina in Norico spargerei, et mul-
sanctorum merito multa dicitur, cum a Domino pvo tos adlucem, quaeClirislus cst, iri ea converterct,
mcritorum qualilate in coelocenluplum remunera- cum palma martyrii, perriiirahiliter consummati,
bitur, et vitot perennis gaudia possidebunt in con- migravii ad Domiriitm :"c'ui laiis est et gloria per
templatione divina. P iiiiinita sseculasaecuiorum. Amen.
Ilaruro oclo beatudinum, nec non et nonoe, quos Arnolt Abba lojon tractat, queriidixerat oon.
solis, ut dixinius, martyribus convenit, gustamina Merccdem gralis nionadem daris octo bealis.
gloriosissiraus martyr Chrisli Emmerammus mente

(272) Id est Y,

APPENDIX AD'ARNOLDUM.-.' :;

'
'"',.:-.".- I.' .,,; .... .,.,,';..,

DESCRIPTIO CENSUUM, PROVENTUUM AG FRUGTUUM

EX PR/EDIIS MONASTEUJI S. EMMERAMMI,

Tempore abbatis Burchardt': (1031) et Arno<,ao prwpositi munus agenle.

. (Apud R. P. PfTz.Thesauri Anecdot. I, iu, col. 67.)

Anno ab Incarnatione Dommi npstri Jesu Christi D proe.sens descriptio facta. est. Hunc abbatem misit
millesimo tricesimo primo, indictione xiv, rerum nobis Augia, quem conservans gratia superna adau-
ccenobii S. Emmerammi sub abbate Burcliardb, geal oninia sibi commissa.
ipso jubente, et nihilominus Arnoldo prseposito eas De civitate ista lerrae salicseni hobae et diraidia.
disquirente, fratrura coetu farailiaque pvobantc, Servitores habent ni hobas; villicns habc-t xw ju-
 10V5 APPENDIX AD ARNOLDUM* |096
gera ; servi salici jugera xv; mansi ix : singuli sol- A
. hobam. A dimidio hoboesolvuntur xv modii sigalis.
vunt xxx denarios et ligna ix, curtilia cxxxn; in •< Ad Hetinpach i hoba solvit x modios avense et xx
hac civitate dantur. nummas, ovem v denariorum; alia hoba solvit LX
De Hartinga terrse salicae hobse in et xxn jugera; denarios.
Sicco senior habet n hobas ; junior Sicco i hobam. Ad Tanna i hoba solvit x modios avenoe,modium
Eques habet i hobam. Servi salici habent xxvi juge- 1 sigalis. Mansi y; ipsi roansi solvunt per singulos
ra; mansi vi : solvunt cervisiae situlas xxv, et alii ovem et porcum tremissam valentem, et cervisiae
ires debent dare IV porcellos. Singuli dant ovem situlas xxx, tritici tres modios minores, et pannum
tremissara valentem, et duos pullos, et duodecim de lana in longitudine cubitorum ix, in latitudine
ova, vi^denariospro vermiculo. Tres faciunt bis in iv, et decimatio de ipsa villa. Mola i cum duabus
anno pannuin de lino in longitudine cubit. xn, in rolis
latitud. IV.f&msuales vir unus, feminoev. De Perga terrae salicae tres hobae, mansus i, eo-
De Skira terrae salicae v hobas el dimidiam, et dem censu quo apud Giginhova solvitur. Mola una
decimatio de ipsa villa. Mansi x. Singuli solvunt cum duabus rotis, tertia pars decimationis. Cle-
perannum ovem tremissam valentem, etvidenarios ricus habet i hobam. Censuales x, et ix feminae.
pro vermiculo. Ex his v debent per singulos cer- B 1 Forstarii, vinitores et alii L jugera et i Ad Hagan-
visiae xxv situlas; alii quinque iv porcellos, i mala puoch III hobae; ab his solvuntur centum nummi.
cnm duabus rotis, el nemus quercetum. Et villicus De Ufhusa terrae salicae III hobee, et decimatio.
habet i hobam, forestarii n habent i hobam et xxm Clericus habet i, villicus habet i hobam. Mansi x.
jugera. Pannos debent de lana vn, in longit. cubi- Harum una solvit v situlas mellis, altera solvit IV
tos IX, in latitudine iv. De lino v, longit. cubitos xn, modios. Solvunt porcum, dimidium solidum valen-
latiludine iv. Censuales duo viri et vn mulieres. tem, et ovem, tremissam valentem, et iv porcellos,
De Alpurc terrse salicoe minus sex jugeribus, vn et tres pullos, et xn ova, et LIVdenarios pro ver-
hobis. Villicushabet i hobam. Mansi ivtantumdem miculo. Et duo faciunt pannum de lana in longi-
census quantum apud Eiterhof solvitur. Molendi- tud. cubitorum vn, in latitudine iv, 'etpannum de
nus i cum uria rota; panni de lana n. lino in long. cubit. x, in lat. IV. Salici servi habent
De Eiterhoya terroe salicoevm hob. Yillicus habet xxx jugera. Censuales viri v et una minus XL mu-
IVhobas. Equites habent hobas xxv. Parcalci n lieres.
hob. Mansi xvn hob. et dimidia; insimul omnes De Hachalstat terrse salieae liobae vi, mansivn.
sexaginta etdimid. Ipsipersolvuntovemet porcum, Villicus habet i hobam et xn jugera, et decimatio-
tremissam valentsm, et iv porcellos, et duos pullos. C nem de ipsa villa. Singuli dant xxv situlas cervisiae,
et xii ova, et duos modios rimuli, pulmarum xn ovem, tremissani valentem, et duos pullos, et xn
manus. Duo mansi faciunt unum pannum de lana ova; et duo faciunt pannum de lino in longit. cub.
in longitudine cubitorum vn, in latitudine iv. Equi- xn, in lat. iv; et tres faciunt bis in annb pannum
tes persolvunt x et vn porcos, tremissas valenles, de lana in long. cub. IX, in lat. iv, et XLIIdenarios
unum integrum solidum, alterura dimidium tremis- pro vermiculo. Censuales III feminOK. '
Forstariris et
sse. Duo faciunt unum camisiale in longitudine x, in alii habent xxx et tria jugera.
laliludihe iv; quidam ex illis dant v carradata ccr- De Tuncilinga terrae salicoe vi hob. et decimatio.
visise; septem vero equitant, et praedictum censum Villicus habet IVhobas, Richere n hobas, Regin-
dant Parscalchi solvunt oves una minus de viginti; palo I hob. Heizo i hobam. Mansi vm. Singuli sol-
et Lmodios avense. Sex molae.De molendinis et ne- vunt cervisiae situlas xxv. Hungelt i, ovem tremis-
more nongenti. Censuales viri iv, feminaexxiv. Ser- sam valentem, et duos pullos, xn ova, insimul fa-
vitores Iiabent liob.xn sine censu. ciunt pannos de lana IV, in long. cub. ix, in lat.
De Matinga terrse salicaeiv hob., mansi iv panrios IV, et duos in long. cub. vi, in lat. iv. Singuli sol-
de lana n, tantumdem census quantum apud Eiter- p vunt vdenarios pro vermiculo. Molsem, cum v ro-
bof solvitur. tis. Pellenarii x. Ipsi dant xxx porcellos, singulos
Ad Ascahc vinese vni. Vinitores habent x et vm denarios v valentes. Feminoeeorum solvunt in hie-
jugera. Ad Rota vinea dimidium hob. me vi denarios. Forstarii et alii habent LXjugera.
Ad Hevidios uraroara decimatio omniura quaeibi Censuales vir unus, et ix mulieres.
sblvuntur. Ex parte australi Danubii, in nemore De Erchanpiunt terroe salicaem hobse. villicus et
quod perlinet ad Ostoronhof, decimatio cmnium alii habent n hobas. De Evilinga x hoboe. Singuloe
quoeab eo solvuntur. solvunt cervisise situlas xxv, porcum xxx denarios
Ad Vuimdibere deciraatio omnium quoesolvuntur valenlem, ovem tremissam valentem, i moaium tri-
de silva, el caeleris ad usum cjusdem montis per- tici, XIIdenarios pro uxorisopere.Parscalchi habent
tinentibus. Ad Reinanbach hobse duse. Ab his sol- II hob.as, a quibus solvunt n oves, tremissas
vuntur modii vi sigalis, IX modii avense. Phrisgingai totidera valentes, modios x avenae, et i para-
v denarios valens et nummi xx. Ad Inlaraspach ho- fridos.
boen. Ad Vodalprethisperga quinque hoboe.Ad Ru- De Pisinga lerrae salicoe vi hobse, et xxi jugera;
dilinga in boboe,et dimidiara. Villicus habet unami decimaiio de duabus ecclesiis, et ipsa villa, et de
 iOS3 DESCRIPTIOCENSUUMMONAST.S. EMMERAM. ,I0SS
aliis iv locis. Clericus liabet v jugera, et i hobarn- A
. visiae; et IVporcellos, nno anno faciunt pannum de
Villicus habet n hobas et ix jugera. Mansi X : sin- lana long. ix, Jatit. ix, altero anno pannum faciuiit
'
guli splvunt xxy situlas ceryisiae, et tres modios de lino long. cubit. xii, latit. iv. .
avenae, xn ova, n pullos; duo faciunt pannum de De Inninga ierrae salicoevi hobae, mansi vm e''
lino long. «ub. xn, latit. iv; tres faciunt bis in, diniidia : singuli sohiunt H .pqrcos, tremissas 1
anno panrium de lana in long. cub. ix, latit. iv; .valeriles, pOrcellos iv, nutrniiit n pullos, xn ova,
*ex denarlos pro vermiculo. Molaeduoe cum tribus dat pannum de lino long. cub. xn, lat. iv, -cujris
rotis. Servi salici hahent xx et vn jugera. Censua- dimidiuro aperatur ex propvio. Tres "faciuiitpan-
les miilieres n. ...... iitim de lana longit. cub. ix, latit. iv. Molae li,
De Sahsinperc leiiae salicaen hobaeet xxyn juge- cun. "T rolis. Villicus habet 111 hobas^, servi
ra. Cellenarii tres solvunt solidos ni. Ad Ruit terr* salid hoibent xv jugera. Servilores habent ii ho-
salicaei hoba et in jugera. bas.Ad Keltingon terroe salicae iv hobaeet dimi-
De Tanna terrse salicoe hobae>u, decimatio de xn dia. Ad Emheringun n hpbas. Ab his darit duos
ecclesiis. Villicus habct v hoh. et dimidiam. Cleri- porcos, duas tremissas valentes, xx modios^ivcn»?,
cus liabet n. hobas. 'Serviloresbaberit 111liob. Mansi 11modios sigalis.
x. Singuli solvunt cervisioe situlas.xxii, duos pul- B Ad Plioningun n hobse.Ab. liis daiiliir duoeov'esV
los, xn ova, Hungelt i ovem, treinissam valentem, tremissas valenies, li carrad. cervisiae,n modies
• pannos vi de lana et dimidiam in long. cub. IX, ]a- tr;<ici farinae.
.til. iv, etpannos v de lino in long. cub.-.xn, in lat, Ad Gisalpachci hoba solvit x mod. avense,[i;mo;l.
rv, et XLdenarios pro vevmiculo. Moloem, cum v sigalis, porcumiremissam valentem. Ad Stenihart
rotis. Diioehoboe censuales dant xn raodios bracae, i holia solvit x modios avenae, »i mod. sigafis,
modios cumuli. Decem cellpnarii. Ex his iv dant oveiri v denarios valentem, censuales xn'-feminse,
-cervisiaesitulas xx. Dira dant xxx denarios, et alii tres viri.
duo xxxdenarios. Duo sine censu. Forstawiet.alii De Ruili terrse "salicse IV hobse..J3eCfiefinpuruu
•Iiobas m habent. Censuales vir unus, el xi mu- terroe salicaj v hobae, decimationcs de-ipsa viHa,'et
lieres. de xx hobis. Parschalci haherit hobasLXx et -vi, ct
De Sippinhowa ierroe salicae n hobae, Mansi u. dimidiam. Skafuuar habet 1 hobam. Prsecohabet i
Hi dant cervisise situlas xxv, duos pullos, xn ova, hobflm. Torslarii duo habeirti bobam. PisGatores
•ct operentur sicut et Tainna. habent III hdb. Eqnites xi^: singuli dant iritegrum
De Niwnhusa terrae salicoe vn hobae, mansi x : sbuenaipini^efvi modios:avenoe, et i •modium si-
•solvuntporcum, solidum valentem, m modios tri- V galls, et 1 modinm jcumuli, xvi de .parschalcis
tici, xxx siiulas cervisioe,ni pullos, xn ova'; tres fa- solvunt singuli i soutna vini, et vi .modios avenoe,
-ciunt pannum de lana longitudine cub. ix, latit. iv'; et i mod. sigalis, i' modium •niinorem tritici, et
duo faciuot -panmim de lirio' Iong. cub. xv, lat. IV. dkmidium lini, tantiim mellis •quantum"potesi; capi
Ad Vualdaii hobse solvunt x modios avense, v mo- manu,.et •ovem tremissam valentein, et vasculum
dios sigalis.i modium tritici. Item i hoba solvitpor- plenuni fabarum, et 'aliud'lini, et parafredbs dant.
cum ircmissam valentcm, xx situlas cervisioe, Item quiiiquaginta singuli Solvunt i souma vini,
modios tritici, et de alia v modies avense,111modios vi modios avenoe.,,ovem tremissato - valentem. De
-trilici. •' ." - Vuollincheiin diniidia boba solvit i carrad. salis,
Ad HabaehslaJ solvunt VJIroodios avenae, poreum iii medios avenoe, ovem v deiiarios valentem. Ad
•.ireniissauivalenlem, i modium cumuli. AdWTuari Sechtaha ihoba solvit minorem modium sigalis, et
ii hobaesolvunt iv solidos et xx denarios. Ad Orlo 1 "miweremniodium tritici. Ad Puoch i hoba sPhit i
•hobasolvit ni situlas -mellis. Iiem ab mro rurfe i si- modium sigalis. Ad Cbesinpurun servi salici habent
tiilam meiii.s.Clencus habet i.hobam. De oclo villis dimidiam hobain, mansi xxvin- et.dimidiara. Sin-
dccimatiO; et de ipsa villa. Mola i. Villicus habet n .p guli solvunt avenae vi modios, et i _ouma vini, et
hobas. Servitores habent i hoham et dimidiam. Servi duos.pullos, et xn pva, et duos modios cuniuli,et
;salici habent i hobam. Censualesduoefeminoe. ovem tremissam valeiitem. Duo faciunt pannum <
e Erigildiesdorf terroe saliese v et xxiv jugera, Jelana longit. cub. yn, lat. ni, et pannum de lino
decimatio de ipsa, villa. yillicus i hobani habet. cubrxii, laiit: iv. Mplaevi, c4im xn rntis. Vadiini
Mansi IV: singuli solvuntxxx situlas cervisioe,iy por- integrum, et alio hi Jpeo dimid. Villicus habet i
cellos nulviuni, ovem tremissara valeritem, n.mo- hob. et dimid. Mote n, cum iv rotis. Cierieus
-dios triticifariii33, rvpidlos. Tres faciunt pannum habet i hobam, Adalhart habet n hobas, Razi hahct
delana longit. cub. IX, lat. iv, Duo faciunt pannurii dimidiani hobi.Solvit pvem iv scolis valentem,. ct
de lino longitud. cub. xn, latit. iv. Ceiisuaies m iv modios avenae. Servi salici habent i hbb. el duo .
fcminse, -ct unusw. Ad N. dimidia boba. AhJiac jugera. Modiorurii autero avenaj numerus est hic
solvuntur tres siiulse mellis, et ab allera parte de xxxrv. Ex omnibus quae ab Ruit.daBlur, colli-
hpboe dantlir. v modii^ayena;,el i mpd, sigalis. Ad guntur souma vhii nonaginla qKatupr. Ad Hal iv
Husterin diniidia boba. Abea datur ejusdem.census. ... sariagines, ad Chi_einisloch hob. n. De Lutranpacli
Ad ^tarchoIvesdoTf 11habae solvunt XLsitulas cer- terrac salica»,x.hoL decimatio ' de ' v ccrlcsiis.
' €Ia-
•'
Vi-rnot. CXLI. 33 •
 1099 APPENDIX AD ARNOLDUM. 1100
ricus habet lhobam, villicus duas hobas, mansi x A salici III hobas. Censuales viri XXVH,et LXVH mu-
•
et vni. Singuli solvunt porcos duos, tremiss&s ya- Iieres.
lentes, et v pullos, et xii ova. Singuli ex proprio De Hiisa terraesalicaeIVhobas, Mansi iv. Singub
faciunt panrium de Tino in Tongit. cubvi, lalit. iv, darit porcrini duas "tremissas valentein, et ovem
"et tres bis in anno pannum faciunt de lana in long. tremissam valentem, et IVpullos, et duPdecim ova,
cub. li, lat. lv. Hungeli iv. Censuales 111hobas, ex etvasculum venriiculi. Et duo faciunt pannuin de
in
quibus soivuntur silulse xiv mellis. Servitores ba- ' lino m longit. .cub. x, lat. IV.Villicushabet i ho--
bent iv hobas. Duse cellse cum tribus hobis saiicae bairi; Fotstarii et alii servi salici haberit 1 hobam;
!
terrse."vi ceileriarii. Singuli dant tres modios sigalis, Taberna i, Mola i, .
1et xv situlas
cervisiae; quatuor dant XLsitulas cer- De Truthmuotehem terrae salicse Vn hob., decl-
visiaj, vni modios sigalis. Servi salici habent iv matio de ipsa villa. Clericus habet i hobam. Villi-
hobas et octo jugera. De exteriore rure dimid: hoba, cus habet n hob. et duo jugera. Mansi "x: singuli
ex qua solvunfur xxx denarii, et ab alio rure sol- solvunf porcum solidum valentem, e't xxx situlas
'.."untur x denarii. cervisiae, et i modium tritici, et ii pullos. Et tres
• ..Ad Racholveshouun ni hobae, ex quibus solvun- faciunt pannum de lana in longit. cub ix, in lat. iv.
tur xxx situlse cervisiae, x modii sigalis, v modii B Et duo faciiint de litio in long. cub xii, in latit. iv.
i. Servitores et'caeteri servi salici
tritici, et LX denarii. Ad Sigonhouun v modios Taberna i, mola
habent iv et dimicLCensuales viri el feminaeXL.Ad
avense, in mpdios, sigalis. Molaevi cum x rotis. Gundolvesheimv
Censuales yiri.vi :.solvunt singuli %xxdenarios, jugera dant treriiissas;
De Lucilinaha ierrae salicae vni hobse, decimatio
njtiinque solvunt L denar.; et triginta sex mulieres: de villa.' Clericus i hobam, viflicus v hobas.
>ingulae dant x denariosi Saiicsefeminaexn: dant LX ipsa
iienarios. Remanent xxx et nporci, et oves xvi. Mansi xn. Singuli solvuht cervisiae' situlas xkx,
De Ph_ringa terrae salicae tres hobse, decimatio pbrcum iremissam valenterii, i' modium sigalis,
li pullos. Et tres faciurit pannum de .lana in long.
deipsa villa et tribus villis. Clericus habet duas cub.
nobas et iii jugera. Mansi vni. Singuli riutriunt iv ix, in lat. iv. Ad Iterpurgarivit v hob.
solvunt cervisiae situb xx, porcum tremissam va-
I'i:orcellos, et dantn pullos, xii ova, et ovem tre-
lnissarii valeijtem, et x et vni denarios pro vermi- lentem.'
culo, Hungelt splvunt i, etpannps faciunt delinp iv, A-l Tanloch i hoha solvit OGvvisia- situlas xx, por-
,in lpngit. cub.-x, in latit. ni;.de lana in lengit. cu- curn treniissam valentcm, i mod. sigalis. Quinqiie
:bit. vi. in lat. iv. Ex trjbus unus solvitur in J.du-•• • ex Lucilinaha solvunt
*- porcum v denar. .yalentem,
git. \i, in laiit. iv. Yillicus babet dimidiam iobam: et x situlas ceryisiae. Ad Vuild_ _« hob. solvun»
"Servi salici liabent xxx et ni jugera, Censuales x porcum v denar. valentem, et x silulas cerv..,
'•jnulieres C denarios, ef i hoba solvit xx situlas. cervis, et ovea»
De Harlheim ierrae -salicseiv hobae,. mnnsi v, tremissam valentem. ilolae JV. Servi salici ha-
Si.ngulisolvunt ovem tremissara valentero, et poreosi bent n hohas. Adalpero habet j hob. Ad Vuilda ab
lotidem valentes, etnutriunt iv porcellos, et vi de-. uno Ruitse .solyunlur situlae mellis. Ad-Tiorohar-
. jiarios proyermicul.o, et duos/pullos; etxn ova; ett tasperga dimid, hob.
ires faciunt pannum de lana in long, ciib. ix, ini De Emihova terrae salicaeni hob. villicus xn ju-
Jattt, JV; et tres faciunt pannum de lino in long.. gera. Mansi iv,Ex duabus hobis solvuntur n porci
-ciib.-x, in lat. iv. Servi salici habent xxx jugera. dimidium solidum valehtes, et XLsilulaecervis., et
Censuales n viri-.et xi mulieres x denar. et iv so- ab aliis duahu s" hobis sblvuntur; n -oves tremissas
lidos. valentes, et XLsitulae cervisiae; et -hobai solvit xx
De Perchusa terrSesalicsehobas vi, -decimatio dee situlas eerv. Et dup faciunt pannum de lana in long.
ipsa villa.et de xx ecclesiis. Clericushaibet i hobam,, cubit. ix, in lat. iv. Molae n.cum iv rotis. Servi
'
villicus habet vik hob. Marisi *. Singuli solvuntt Dsalici habent xx jugera et i hobam
-situlascervisisexx ovem treroissam valentem i mo- De Isiniga terraeSalicaeivhob. et ix jugera. Deci-
dium tritici, iiiporcellbs, n puMos,et'xii ova. Et1 niatio de ipsa villa. Villicus habet n hob, et v
jug.
-duo faciunt duos pannos de-laiia iri longit;"cub. VII, > Junior Perman xin jug. etfrater ejuS Liuzi xjug.
; -in lat. rv. Et duo faciunt pannum de iino in long.>• Vinitores xLvni jugera. Servi salici babent xv
ju-
•cub. x, in lat. cub. IV. > gera. Mansi vn. Singulijsolvunt cervisise sit. xxx,
'
•AdScafasholi iv hobae. Singuii solvunt cervisiae « 6vem tremissam valenteiri, JI puilos, xii ova; tres
situlas xxv, oveiri tremissam valentem. MolseV, r, faciiint bis in anno pannum de lana in lorig. cub, ix,
cuiri rotis, "v. Hungeit i. Ad Fihohus iv hoboe.Sin- i- lat. iv; et duo faciuni pannurii de lino long.
solvunt cervisise situlas xv. Ad Suinesdorf i cub. xii, lat.iv. Cerisuales viriv, feminse xi. Ad
• guli -
hoba, etsolviteervisiae situlas xx. AdGuridoivingun n Skiosdbrf hob. solvunt iy solidos.
a' quatuor liobis solvuntur -xxx m6dib3 avenae,et et Be Stabihvis ierrae salicaehob.' v et ix jug., deci.•
' v iriajbfes mddios. tritici,-et LXXXderiarios. Rich- I- matio de ipsa villa et alia. Villicijs habet ti'jug.,
" n iy scni salici xi. jrig. Mansi ix. Tres faciunt bis
perat habet m, Sindolt i hob. Suithart 1hob. , servi
 Hrii DESCRIPT10 CENSUUM MONAST. S. EMMERAM. tm
Vn arino pannum de lana long. cub. ix , lat. iv. A . reddunt. De Entihova xi denarios. Presbyler hob. i.
Duo faciunt pannuai de lino long. cub. xn, Villicus habet hobam i et VHIjug. Equitarius unus
lat. IV.. habet hbb. i et deeimam i. Equitat ubicunque prse-
De Uriliriliem sunt xiv hobse. Singulae solvunt cipitur. De Dechtapeta , ecclesiacum decimatione
xv situlas cervisioe, et porcum xv den. valentem , tantum unius loci. Terrae salicse hobas v. Servi sa-
i riipdium tritici, et i niodium aveirae; insiniul lici habent xxvn jttg., vinea.unacum vinitore.. Ad
dant pro opere xv solidoS. ViUicushabet xi ^jugera Roecashova hobce duae, exquibus nedduntur cervis.
Ct i hob. Forstarius hiibet vi jug. Ad Alaraspaeh situl. xx et deri. xxx. Modius unuS triticeus, tnobe
riiola i, cum in rotis. Mblinarius habet xv jugera. ii. Ad Gebrihinga ecclesia cum 'decimatione ipsius
Ad Hegiiirihbveh sunt v iibbae, et vn jugera. Ab loci, et aliorum iv locorum. Terroesalicae hobas i»
his dantur XL denarii et xvr iriodii avense. Ad et xx , n jug. Servi sadici habenl xn. Jurnalcs
Horscohoshovan sunt xv hoboe. Ab his solvuniur mansores vi, qtti singuli debent cervis. sidulas XVII,
xv solidi in ferro. Ad Etmaiesdorf sunt vn rura. A ovem ttnam , tremiss. valentem , modium et dimi-
singulis ruribus v et x_ denarii danlur. Ad Stiaini- , dium farinae ; vicissim per annos hungelt reddit
caiidorf sunl n hoboe, Solvunt LXx denarios. Ad ratem i. Arant in hebdom. ii jug., operanlur iv
Priemperc sunt xiiihobav Singuloe solvunt situlas B dies in hebd., feminaexoruiiT trinse, i. ludilonem,
xxx, denarios xxx. Ad Mantal ;ha vni hoboe. Ab his cluaeoiutem«amisilse , i. -, ieddiint vermkuli coppos
solyuntur. '. Ad Duomanlala a sex ruribus daiiturfx ir. Ad Tegandorf censuales hobae ix , qui *simu
'splidi. Ad Fiscpac sunt ti bobae. Abhis daritiir xt reddunt jcervis , carradas v, farinae modios. xxn c.
denarii. Ad Sunit dantur tves situlae mellis. Ad diinid., denarios.solidos Vi. Ad E«sislidorf hoba
Puolorisuaut sttnt noveiri ruva. A septerii solvitur diihid. ;.inde persolvunt den. XL, iriod-.n, De Sin-
talentuin, et cidalarius umim habet. Ad Erilingach zinga persolv. den. tx. De Altasveit den. L. Ad
suiit iv. Ab bis dsnlur iv solidi. Ad Furdona sunt" x Matiiiga ecclesia cum decimatione ipshiS loci, cen-
. ruva; Ab his sblvuntur x solidi. Ad Prouailasdorf suales hobae rv, «jui simul reddunt cervis. car-
sunt tria rttra. Quatuor solidi ab his dantur. Ad rad. in, el denar. xL.Moloen. .
'Urpach sunl tria rura^ Ab~his dantur 111solidi. Hsecsunt teneficia Poponis in ^GertoIvinge,qui-
Ad Hvviliuati sunt duo rara. Ab his dantur xude- "bus a sarieto Emmeramnio est beneficialus, et Ul-
narii. De Maganaspach solidi xn. DcAbbalfswini- ricus filrus ejus. In Geltolvinge iv curise; in Maur-
dun soiidi iv, denarii x. De Harda talentum unttrii,, , linge icuria ; in Lintach silva etcuria. In Harthu-
denarii x. ' sen duse curioe;in Wblferchoveii-n'Curi«;';Rudelinge
Ad portam monasterii terroe salicaehoba i, quam. C allera dimidia euriai; Haec vcrb snnt -quaealii ab eo
minister habet in beneficium ; •decimatio 1 de curle beneficiati teneut: in Haklielstat i huba, in Aitter-
pvincipali.et de aliis xvi. Curtilfa iv, duo in henefi- hoven n hubae et tertiam parlem decimae ; in Ru-
cium concessa,. et duo censualia, ex quibus redduu- delinge diiiiid. huba, in Chessavveii hubae; in Much
tur Lyin denarii; fainilia ceiisualis de capite, id est, prope. Ronige una huba; in Niderspach n liubae';',
xu viri et xv mulieres, ad prsedictam poium perli- in Svvinsbach ii cttriae, in "Gailspacliinia curia, et
nentcs , ex quibus urbanis vei suburbanis, nec non hubam unairi.
el <_<_•curtilihiis, velextra sitis ruribus annualiier. B-urchardi ab. S. Emnierammi Compiacitatio cum
persolvendae sunt librae in et vi solidi denarii. Hi se- Ruitensibus.
queiitesiocioum pmni puritate seryieii rainisttant-: -
In nomirie Dbiiiirii. Notiirii sil fidelibns, non in-
de Ciirtc ad Egilispruuna ecclesia cum deciniatiorie
fidelibus, quriliter bonai memorise abbasPurchardus,
ipsius locivet aliorum XIH locorum., Terrae salicae iiiter caetera quae inTebns B. Emnierammi
hohas iv et dimid. Servi salici habent xii jugera. sibique
famulanlium ad POmmodum dnxit vel vertit, assen-
Mansores vni, qui singali reddunt cervisioe situ- iieiile tota -fratrum eaterva cum hianu advocati
sni
las xvii, ovem unara , tremissairi valentem , itio-s; Kadalhohi, cbmitis
{•) exceUenlissimi, hanc compen-
diuni unnm et dimidium farinse; vicissim per ann.os diosam cum-Ruitensibus fecit
complacitalionem : ut
iiurigclt red. Arant iji dies in hebdbhiada,- ope- de familia quse ad Riiit "pertinet, mansi scilicet, seu
j'aritur'111 dies hebd., ratem iiriam, feriiinae ebrura hiltiscalchi expedili a sale fiscali censu ex
parle
tritix Ipd. i, duae auterii «amisil: i, Mohe n. M- adaucto, queuianteasolverant per singulos aimos ,
nnis i. De Clieringpzashova LXXX :deriarii; De Tala- de singulis hobis vini sauma non aliunde quam de
hova LXXdenarii, ceryisise siiulas xvn, ovem unani stto Hoc autem vinum sivc illud
tremiss. yalenteiii, riibdios vii avenae , canadas iv, hjc prbprio persoivant.
praedicti servi enia.nt, sive ad Pauzona emptum
ligni adfocuni, pullura i-, ova v, pascit parcum u pergant, tale debet-esse ut ad libilum Scafvvardi
Operanturin ., . '_.-.. in autriranp siriiiliter s -arat . siib juramento constricti tolum probetur, et sic in
in liebdom. rti dics, lierbifcat, secat, inducit carra- •cellai-iocoUocetur.
Hapcver-o ceiisus au<!tioiiemsub
.dium. i-, fenum secat,«i induciu De Scerhanhova eotenore;' professi surit ut pro colonis seii
- cervishij siiulas "XL;arat agrico-
^er innriin xVni jugera. De lis ad alia loca rriinlmeultra traiisferaritttr, sed eis
Frianvelt cervis. xxx modios , n sigali. Annualiler et ?uis.
ppsteriis iiabitare, corisistefe ac' servire,
ararit vi jug. De MarChuriashusa xn massse fieri liceat in hisTbcis et tcrris
qiiae ad praeaiclam curtc:n
 1103 „ APPENDIX AD ARNOLDUM. .: • -101
nomiiie Rulte pertinere dignoscuiilur.. Servi quoque A _ Peruuart, Slgbreht, Cunipo, Hartuic, Sigihart, Sige
salici ad sal vasa, et caetera necessaria faciant,.ve- polt, Cumpo , Odalrih. testes sunt et tii populares
stilu etannona de proenominata cttrte s-ibi.concessa. laici : Heinricus Comes, Pabo fraterejus, Udalrih
Hujiis pactionis tesies, quamplures, more Bajoarico -de Praeginza, Roh, Aribo, Adalhoh, Mahtin, Prun^
altracti per aures , qriorum nomina hic habentur Cotescalk.
subscripta-i Williham, Aceli. Adalbreht, Pabo, Ar- Heinricus dux Austrim donat monasterio S. Emme-
nolt, Haitfolc, Ledunc, Engilhere, Heizo, item.Hei- rammi quamdamjustiliam, quam o,limWernherus
de Winchelsmzzejure beneficialiobtinuit.
zO, Rutpreth, Engelhere.
Hainricus Dei gratia dux Austrieeomnibus Chri-
Ollo Episcoptis R.atisbonensismonasleiiq S. Emme- sli fidelibus
ramthi remitlii deCemlalenta, quai Gebehardusil- tam proesentis oetatis qiiam successurse
lius untecesvorquol annis in festivil/UeS. Etnme- pbsteritatis in Christo salutem.
ratnmi exigere ub ubbaie*consueverat. Quia pelitioni servorum Christi propter Deuin et
In liomine Domini nostri Jesu.CJiristi, Qiio Dei in Deo est annuendum , nolificamus omnium bono-
.gratia Ratisponensis episcopus. Agniium esse volu- rum discretioni,quod,propler petitionem di.lectiab-
raus omnibus. veritatis culloribus , pvossenlibus et batis nostri Adelberti.,justitiam nostram, quam jure
futuris , maxime tamen successovibus nostris, qua- B beneficiali Wemherus de Winchelssezzea nobis vi-
liternos, pro amore Dei ac nostra saluteet-pro re- sus est habuisse, ecclesice.S.Emmerammi indulsi-
medio animaeantecessoris nostri pioe memoriae Ge- mus et tradidimus, eo videlicet teuore, quod prae-
behardi, relevare cupientes servithim quod idem fatus abbas et pmnes successores a nobis, et a
•antecessor riosler quotanriis in festivilate S. Eni- filio nostro Liuppoldo, et ab omnibus successoribus
merammi ab abbate illius loci non cauta diScretione nostris cum quiete et sine lsesionead usurti fratrum
^sibi fecit xx talentis persolvi, et hanc quaiilitatem ibidera Deo seryientium habeant et possideant. Ut
nostris temporibus derivatam ex consuetudinaria autem actio nostra tenacius memoriae omnium tam
lege quasi debitam reliqiiit, dimidiam.ejus parlem, fulurorum quam praesentium inprimalur, prsesen-
id est, x talenta precibusEbcrbardi abbalis dojsa- tem chartam inde conscribi fecimus , et lestes, qui
•vimus , sc. statuentes ut quisque successor nosier, aderant, annptari praecipimus : Comes Liiitolfus,
. aut nalali die memorandi maiiyris Ghristi apud mo- eomes Sifridus , dapifer VVerinhardus , Udalricus,
. -nasterium ipsius publicam missam celebrans, solito Albpro de Burkartesdorf, Heinricus de Mistelbach,
inore ibi prandeal, aut si natalilio interesse non Albero de Iiunringen, Eorum summa hsec colligi-
possit, x talenta.argenti pro commemoratione legi- tur : de Ufhusen solidus i, de Sfcure solidi n, de
liraoe slalionis accipiat, sciens procul dubio quia.si Egilsbrunne solid. n, de Lanr.e solid. n, deBisingen
-quid huic-ummoe sadubri consilio a nobis diffinitae : solid. i, de Bentelingen solid. i, de Gebrichirigen
. ad^ugere tentavent,; raaxjmam sibi irani in die ivse: ,sol, i, de Vsiningen solid. i, qui sunt aunuatim sp-
thesaurizabjti Hujus rei testes sunt religiosi .elerici lidi dubdecim. . .

ANNALES SANCTI EMMERAMMI RATISPONENSIS.

(Apud PRRTZ,Monumania GertnanimIdst., Script. I, 91.)

MONITUM. -

- "Annales Ratisponenses majores cx cod.ice sancti Emmerammi primum Mabillonius (Analeci. u l\)
typis dederat, jairi vero multo melitts suminaque diligentia confectum ejusdem authentici exeniplum studiis
V. Cl. Befnhardi Doceriii, bibliothecee regioeMonacensis custodissodalisque de' re nostira merifissimi, de-
bemiis. Cujus lilleris mense Novembri anni 1825 ad Societatis directores datis annexa est codicis descri-
ptio,ex qua.quoe ad rem nostra.m faciunt afierimus. Godex est inter S. .Eninieraminianos E.,79, initio' soe- ,
«uli IX, et, ut verius dicam, anni domni hludowiciquarti indic. 10, die .18, kal. mai. Scriptus^ul.vir doctis-
siirius ex uli.in.is deletoein prima pagina sententiseverbis haud iiicongrue coiijicit; cdntinet ppus de cera
putd, caleridariurii astroiioinicuni, cyclos decennovennales annoruin '379, 873 et Hltimis sex foliis Inde a
, fol: 80 annales istps,=una:ea^denique maini exaratps; Eadem. manus numercs 8_4y 8.9 addidi.t, altera se-
riem ab a.. 850 ad a.Ql.l perduxit, notis liullis additis, ita ut.toluhi, annalium opus a.niio 825 scriptum.esse
•videatur.'Quaecumitasint,additoqupdanno 805 voces sensu carcntes non auctpreriised..s.cribaraimperi-
inm prodarit, clarissiirii Dbcehii"seritettliairiariiplector, qui ista ex paulo aritiquibri cbdice — querii"oyclos
^eccnnovennales abbatiaesancti Emmerammi fuisse/aiitumo — descripta essecenset,- ldein. innuit bperis
instituti ratio, anni nnilti nota carentes, et opus simile; in eodem codice proecedeiis. Adisolationesnonnullaa
" aniialibus JJnvaveiisibu'scbnyeniurit,
«ura ... • •
Annales siiiiciiEriiriierammtmiribres AiidreasTelixOEfelius I. I Sciipibriiirirerum 1Bykavum, pag. Wr
1103 ANNALESS. EMMERAMMI. ; 110*.
ex codice membranaceo ab Haiimanno Schedel bibliothecoeMonacensi illalo edidit. Una cum Bedselibrm
De ratione temporum cyclos decennoveiinales inde a Christo nalo usque ad anniim 1065 coritinetjadnota-
liones, GEfelioteste, duobus scviptoribus debentur, quorum manus liltera recla et obliqua disthrxit. Et
nos quidemnon duos, sed complures viros per sseculorum deeursum nofas licet brevissimas adjecisse, et
nonnulla minus recte ab OEfelio exscripta esse ppinati, litteras ea de re ad Doceriium nostrum dedimus,
cujus famen curas codicem huciisque effugisse dolemus. Eo fortasse usus cst Andreas Raiisponensis in
chronico episcoporum Ratisponensium, nam quamvis annorum apud eum computatio in universum riiinime
cum annalibus nostris conveniat, anno tamen 962 initium episcopatus S. Wolfgangi attribui posse his
verbis :vel sicut in quadam chronica satis authentica legitur dicit;.necnon primura Ratisbonoecpiscopum
Gaubaldum nominat, quum tamen rectius Gausbaldus vel Gauzbaldus audiat, quippe qui el in annalibus
Mettensibus ad a. 743 Gauzebaldus vocetur.

ANNALES SANCTI EMMERAMMI RATISPONENSIS MAJORES.

ANNI A NATIVITATE DOMINI. A 791. Carolus primo in Huniam.
7.8. Pippinus Grifoiiem de Baiowaria expulit, et 792. Synodus contra Felice in Regomesburc; et iri_»
Tasiloni dueatum dedit, - lum consilium (280) contra Carohim. "
7-9. '
'.-'•' 793. Carolus per fossaturii Alhmonem.:
750. Pippinusrex factus est. 794. Synodus ad Franchonbyadam.
751. 7S2. 795.
755. Stephanus papa in Frantiam venit. 796. Adrianus papa obiit. Huni se reddideiiini. Lej-
754. Bonifacius Biartyrizatur. papa factus "est.
755. 756. 757. 75S. 759. 760. 761. 762. 797. •'-.'. - :
763, Hiemps magnus erat. ' " •'
798. Avn arcbiepiscopus factus est.
764. 765. 766. 767, 799. Leo papa martyrizatur. -
768. Pippinus rex obiit, et Carolus et Caroioman- 800. Liutgardis reghia obiit.: - -;
' rj_s
reges facti sunt; 801. Caroliis imperator factus est.
769. 770. 771. 802. Cadaloc et Goterharamus seu ceteri m,uit; 5„«.
772. Carolus in Saxonia conquesivit Eresburc et Ir- terfecti fuerunt ad caslellum Guritionis '(281),
minsul, et Tassilo Carentanus. AdrianuS papa 803. Carolus ad Salzburc monasteriura fuit.
faclus est. '•''-- 804. Saxones ab ultra Albium (2S2)-expiilsi." Atli--
773. • '' - ,
wiiius obiit. .
774. Carolus Papiam cepit. Sanctus Hrodpertus 805. Leo papa ad Carisiaco noster doronus ha-
translatus est. - biiit. Cabuanus <283) veiiit ad domno Carplo;
775. 776. 777. 778,779. 780. 781. 782, et Abraham cagonus (284) baptizatus super
783. Huni ad.Enisam venerunt,, sed ibi nocuerunt Ffskaha (285);" ..'•
nihil. 806. Carolusregnumdhisit inter filios suos in Theo--
"784. Hiltigart regina et Arpeo (273) episcopus ebi- donis villa.
crunt, et Atto (274) episcopus iactus est. 807. 808. 809.~ .
785. Pugna Baiowariornm cum •Hrodperto ad Paii- 810. Pippinus obiit 8, Id. Iul. Magna mortalitas.
zaria (275). Virgilius episcopus (276) et Opor- ahimaliunl.fiiit. .-'.'•
timus abbas (277) obierunt. 811, Carolus junior obiit, 2. Non. Decembr,.-
786. Hartrat malum corisilium fecit; et signirm iii 812.'Berrihardus a d&mnoCarolo rex faclusestr
vestiinentis hominum. Ar» episcopus (278) r 813. Domnus Caroius impevatpr Hludovvico filiot.
ordinatus est. sup coronam imperii imposuit.,
787. Domnus Carolus rex Rottise fuit, etinde ad 814. Domntts Caroliis imperator pb.iit 5 Kal Febr,
Leh; obsidem Tassilonis filium Theodonera etatis suae anno 71°, et domnus Hludowicus.
tulit. imperai'e co3pit,
788. Tassilo captus est, et Huni ad Furgali (279) 815.
et in Baiowaria; et Carolus pfimo. in BaiOr 816. Leo papa obiit. StephariuS papa" faclus est
waria. . ' et in mense Octpbr. in Remis civitate' domnum
789. 790. - . Hludowicttiii ad iniperalorembenedixit.
NOTiE.
"
(2/3)Frismgensis; aliasArbo, Aribo-; cf. Meichel- . (280) Pippini,
bek Hist. Frising. I. 82. ' ' (281) Num Gunzburg iri Alainannia ?
(274.) Frisingensis. .- • '
- - (282) Nuiri na.tale Domirii?
(275) Botzen. ... (285) 1. e. cabcaiius, caganus, Theodorus nomiiie
(276) Salzburgensis. ef. ann. Einhardi ad h. a.
(277) Lunaelacensis. (284) Caganus, Theodori successor, supra in ainu
- (278) I.Salzburgensis. Juvavcnsibus paganus.
(279) e. in Friuli, Forpjuiio. (285) Fluvius in confinio Austvise et Ungariac»
«07 APPEND. AD ARNOLDUM.— ANNALESS. EMMERAM. 1103
817. pascualis papa factus est, et Baluriciis episco- A 820. Hostis niagna cpnirallliiidwilum.
'• . 821. Alia hpsle.
pus (286),
818. Pernhardus rex carmalum. (287) levavit. 822. Doranus Hludowicus ad Fianconbvadam, ct
_19. Pernhardus jnleriil. Hiltipaldus episcopiis(288) Illudhavius jn Langohardiam.
obiit et Odolfus (289) comis. Liu.d\viicarmu- 823.. Hieinps magnus, similiter siccitas grandis,ct
lam levavit,. tamis vafida (290),

ANNALES SANCTI EMMERAMMI RAT.SPONENSIS MINORES

ANNO INCARNATIONISDOMINI. ** Radasponam venit (296). Et tnyens ihomiruum

732. Gaubaldus" ordinatur episcopus '291\
743. Karolus imperalor natus est.
756. Siutpertus or.dinatur episcapus.
792. AdaKvinus ordinatur episcopns,
814. Karulus imperator obiii "»
817. Baturicus episcopus ordbiatur.
844. Satzpurc cremata est.
845. Pattavia crematur. . .
848. Erclianfridus ordinatur episcopus.
858. Ainbricbo ordinatur episcopus.
862. Erchanfrid obiil.
865. Terrte motus fuit.
890. Sk creniata est Radisbona. Ambricho episco-
pus, Ethico abbas obverunt., Aspertus (292) or- Q 1028. Richoldus caecitatepercussussancto HariwiGO
dmatuT episcopus.
803, Asperlit episcopus obiit,. .
894. Tuto ordinatur episcopus.
895 Zucndipalc duicobiit.
896. Terra.' motus secundut fuit.
906. Radasbona igne oremata,
907. Exercilus Baiowariorum occisus fuit {293).
933. lsarigrim ordmatur episcppus.
942. Gunlharius ordinatur episcopus, post 30 Jieb-
doinadas obiit.
944. Michael accepit ferulnm.
945. Occisio paganorum (294) ad -Weks..
<H7.Berachloldus dua; (295) obiit. .' - 1062. Conbustio ccenobii sahcti Emmerammi idibu,
918. Hcinricus dux (295) effectus est. E.t XJtto rex
factUm est. OccisiopaganorumudNorrun^l).
951. Perahtold filius Arhulphi^expulsus estde NV
rica. . '. .
972. Sanctus Wolfkangus ordinatur episcopus.
975. Ramuoldus a sancto Wolfkango ordinalur ,ab-
i>as(298). ''...''
995. Gebehardus primus ordinatiir episcopusr
1000. Wolframmus ordinatur.abbas.
1006. Wolframmus injuste deponilur, cl Rkholdu.
substituitur. .
1023. Gebehardus secundus ordinatur episcopus.
1024. Heinricus imperalor obiit, Chuonradus suc?
cessit. .- .r .
abbatiam reliquit. Is anno secundo sponle
regimen monasterii deseruit, cui Burchard
successit.
W36. Gebehardus tertius ordinalur episcopus.
1037. Burchard abbas apud Romam in pascali die
defunctus est~; cui successit Oudairicus.
1644. Beringerus ordinalur abbas.
1048. ReginwaTduSordinatur abbas.
1052. Translatio sancti Wolfkangf episcopi, et de-
dicatio criptse ejus. ....
1060, Otto ordinatur episcopus.
ApriliS,

VARI_E LECTIONES.
(*') legendum vUelux gausbajdus vel.gauzbaldus, quamvis et Andteas Ralisponensis gaubaldus scribat.
(M)hicct in sequentibusnonnunquam
' " - Fin. et Fiiiit scripsit; codicew habere existimo,' quod pbjit
QEfele
i&jendmiiesse const«t._ '"','

;•" N0T/fi.
•
; (280) Ratisl.onensis. (391) Ratisponensis, uti et qui sequunlur epi
(287) I. c. liimulluiii, vox Slavica, scopi.
(288) Coloiiiensis et abbas Manseensis. Tradilt. (292) NotissimusArnulfi cancellarius.
Mjnscen&esapud Ekhart Franc. Orient. II. 155. (295) Cf. ann. Alamannicos supra pag. S.<
(289) BajoariiCposl Geroldum rector. Meichelbck 944. (294) Ungarorum; cf. Reginonis coiitiiiuatoreni a.
llisi. Frishig. dipl. jwo. 575. , -
(295) Bajoariae, cf. Reginonis cont. a, 945. "
(290) Numeri annorum 824-845 a prima manu eo- . )296) Anno 954, , , - "', :
demque atrantcntg prmnolqli snhl; mmeri sequpntes (297) Annb 955 ad Lechum. V
vsque ad 94inti(»i rion longe post ab ojia m.anuadditi S. Emmerariimi, ut etiam abbates sevuen-,
(298)
i.i_(ilt,nulla prmterea apposita rerum 'gestarum memp- les; eo usqtte episcopi Ralisponer.scs siiuul abbatisa
ijrt.' PbCKJi, , S. Einineramnii praefuerant.
 ANN0
DOMIM
MXXXl.

ARIBO

MOGUNTINUS ARCHIEPISCOPUS.

tfOTITIA HISTORIGA.

(FABRIC,Bibliotheca medimelinfimmLatinitatis, I, 134.)

'
Aribo, ex gente" comitum Summuntarianorum (de Hohenwarl) archiepiscbpus Mogiintinus ab ann%
1021ad 1031, praefuit concilib Moguntinbannb 1025 et Selgenstadeiidibusanrio 1024 et 1026; atquepr&-
ter epistolas ad Bernonem abbatcm, laudataS Trithemio cap. 509, Scripsit Commentarium in psalmos gra-
duum, quem memorat Sigebertus-cap. 140. Plura de hoc Aribone Georgius Christianus Joannis ad libvunv
v Nicolai Serarii, lom. I Rerum Moguntiacarum,pag. 465 seq.

COSCILIUM SALEGUNSTADIENSE.
l'a causa disciplinaa ecciesiastic.se celebratum anno Redemptoris nostri 10221 tempore Boner
dicii papse et Henrici imperatoris, praesidente ARIBONE.. -.

(Cdnoneshujus conciliiet appendix De iniliunda synodoexslant Patrologim tojn. CXL, col. 000.);
____—_———_—__————_—-———_—___——______—_____—_____—.______—————I ll| I I IIM_p_—__——_——____! I_ IBII
A.NN0 ppMMlMXXXli.
:
EBALUS

REMENSIS ARCHIEPISCOPUS.

NOTITIA HISTORICA.

(Gallia Christiana nova, lom. IX, pag. 64.)

Ebalus, conies Rociaceiisis, primunv iaicus, nu- A ante qusesivit, et nune maxijne insudabat quatenu»
pserat Beatrici de Hannonia , HliaeRainerii comitis per eum suas calliditates liberius exerceret. > Ha-_
etHarwidis Roberti Francorum regis sororis. EJo bet,vero contra illud teslimonium manifeste pu-
ctionem ejus sic narrat Chronicon CameracenSeiib; gnantem Fulbertum Carnotensem, qui in epistpla
in, cap. 25 : t DefunctoArnulfo Remensium archi-. 58 Guidoni coepiscopo suo ab ovdinalipne Ebali
episcopo, Azelinus (hicest Adalbero episcopus)Lau- Remensis nihil esse metuendum ostendit, « Si est,
dunensis quemdam laicum Ebulonem nomine, an- ut dicitur, ab infantia Christianus, sano sensu, sa-
tca suum secretarium et susecalliditatis conscium, cris litteris eruditus, sobrius, castus, amajof pacis
acclamavit; et utrex concederet suis adiilationibus et dilectioriis, nullo crimine, nulla infamise nota
iriipetravit; virum sane nullius disciplinae, nihil turbalus, tanderoque a clero et populo suse civitatis
etiam litterarum prseterpauca syllogismorum;argu- electus; magni eteniniviri, inquit, Ambrosius Medio-
mentascientem, quibus idiotas ac simplices quoque laiiensis et Germanus Antissjpdprensisaliiqtte rion-
ludiQcari solebat. Sub specie vero litterarum ad milli, quia tales iij laico habitu exstiteruiit, subito
lantihonoris fastigium multo ante tenderat, spem- ',! nobis sancti prsesules exierunt.
que suam.multa pecunia curiiulabat, quamjusuris -j. Quin et idem Fulbertus, cum propter damna quoer.
turpiter coacervaverat. Hoc quoque Azeliaus iriullo B dam Ecclesia; Rcmensi ab Odone Campaniaicomi:$.
 III1 EBALUS REM. ARCHIEP. — EBALl CHARTA PRO COENOB.MOSOM. 1112
Mlata Ebalus animoremissiorlbco cedere meditare- A
iniiia.ponlifieatus ejus ad annum 1021 revocanda-
tur,. cum nc curam gregis Domini relinquere veUet,. •esse. Anno 1026 reslituit monasterio Mosomagensi
cohortatus est: «Aiidivi,,inquit,. sic te moarore af- ecclesiamDnziaci
fiictum ut curam gregis. Dominici relinquere velis.; 1027: Henricum Iquam antiquitus possederat. Anno
regem, vivente adhuc Roberto
quod egp. acritei et amice redargup- testans te, «i patre, coronavit die Pentecosles. Anno 1032 procu-
froc egpris, non fuisse paslorem. > Alias denique ravit instaurationera monasterii
luculenlioris adhuc teslimoniiiitteras legeris apud y Idus Maii ex Sparnacensis. Obiit
Necrologio Reniensi, anno 1035ex
eumdem, quae sic incipiunt.Gloria et honore di- Chronico
Mosomageiisicorpus ejus- sepultum jacet
yno Palrict archiepiscopoEbalp; ita vero desinunt, juxta gradus chori versus Odeum sub
Vate in infinitum. lapide cui
inscriptum est solitarium ejus noiiien Ebalus archi-
Angele consilii magni te consule ChrislL DediSse dicitur canonicis suis ecclesiam,
Sedebat Ebalus. anno 1022, ex Ghronlco Geiitn,- episcopus.
, de Bethana curl.e pro anniversario suo.
fcnsi; sed ostendimus. in Arnulfo decessore suo

EBALI ARCHIEPISCOPI REMENSIS

CHARTA PROGCENOBIO MOSOMENSIS.

('Ainip1024 ^
lActesde.la province.ecclisiastioue de Rehns tom. II, pag, 7.)

In nomme summae:et individuse Triuilatisv Egp ffeamque praedicto loco, nonnultis fidelium corant
EBALUS,superna largiente gratia, licet indignus, astantibus, prout jam ex voto destinaveram,reddidi;
sanclae Remensis Ecclesise arehipraesul. auctoritale Dei omnipotentis, sanctsequeMariaeejus
: Nptum. volumus esse Hiiiversis viris
religiosis, .genitricis, omniumque sanctorum, necnon pontifir
clericis, necnon et fidelibus laicis, quod venerabilis cali decreto riostraeauctoritatis interdicens ne ullus;
abbas SanctaeMariseMosomensis ecclesiae,Boso vo- nostrorum successorum jam dicto loco aliquo moda
ritalus nomine,. adiit nostrae parvitalis praesentiani, eamdem subtrahat ecclesiam, vel prsejudicium fa-
humili devotione rogans ut ecclesiam in villa quae ciat. Et ut haec nostra donatio per succedentium
dicitur Duziaco sitam, ecclesiaesibi Dei nutu com- temporum curricula firma et inconvulsa, et absqtte
niissae antiquilate subjeclam, sed negligentia et in- ulla contradictione iniquorum virorum quieta per-
euria suorum antecessorutti aliquandiu substraclam, maneat, manu riostra finiiavimus, npstrorumque fi-
amore Dci, et. causa parvitatis loci, seu remedio delium manibus roborandam tradidimus.
animse mese,.antecessorunique meorum ad supple- Signum Ebali Remorum archiprsesttlis. Signum
mentum viclus fratrum inibi sub regula sancti Be- Adalberonis episcopi. Signum Hugonis archidia-
nedicti militantium restituerem. Cujus humili pe- coni. Signum Harduini archiduieoni. Signum Alulfi
tilioni, penurise loci compassus,, assensum prsebui, G arehidiaconi.

CLERI NOVIOMENSIS ET TORNACENSIS

EPISTOLA

Ad episcopos provincice Remensis, de episcopo.eligendo.

(Anno 1030.)
I.Actesde .« province ecclesiasiie(uede Rehns, II, 48.)

DoraiiK»EBALO,gtoriosissimo Remorum arclii- __)ac Tornacerisis Ecclesia!', huic sanctse sedi speciahV
episcopo, et caeteris dicecesis. metropolis episcopis, ter obsequentes.
AIIALBEROM scilicet Lauduuensi episcopo, ROTGERO Quoniam, secundufli canonicam institutionem,.
Catalaunensi, GEUARBO Cameracensi, VARIHO Belva- nullam Ecclesiam, pastoraii regimine destitutam,
«ei:si, VUIDONI Silvahectensi, FDLCONI Ambianensi, praeter metropbliticam ac dieecesanorura episcopo-
Dsa&OMTarvanensi, clerusetpopulus Noviomeus'<s riim auctoi itateni, ad-antistitein subrogandum f_$
1113 JOANNESXIX PAPA. — NOTITIAHISTORICA. iiii
estaspirare, yeslrae sanctitatis excellentiam, palres A dcntem, docibilein,-patientem, moribus lcmpferaUrm,
beatissimi, necessitate coacti adiirius, et sicut ad: vita castum, sobrium, huniileiri, affabilem, miseri-
montes Dei pculos dirigimus, per quos nobis auxi- cordem, Iitteratum, in lege Dei instructum, in Scri-
lium venire, Deo propitiante, confidimus. Sublimes pturarum senisibus cautum, in dogmatibus eccle-
enim moiites merito vocati, cedroruro Libani celsi- siasticis exercitatum, et secunduni Scripturaruiiv
tudinem verticis dignitate praecellitis, in quibus di- tramitem tradilionemque orlhodoxam, et canor.um
vinitus constituta esse dignoscitur habilatio Dei ac decretorum sedis apostolicae,praesulum constilu-
viventis; coelo si quidem proxiiriiores effecti, a vero tiones, sanb sensu ecclesiaslicas regulas intelii-
sple, qui Pater luminum vocatur et est, a quo totius gentera, sanoque sermone docentem atque servan-
luniinis origo prpcedit, yi cujus irradiati, inferiores leaa, amplectentem eum qtti secundum doctrinam
quoque illati luminis participalione illustratis, ac est fidelem sermonem et cum niodestia icorripien-
coelesti rore a superioribus defluente humiliores tem eos qui resistunt, et si qui sanse'doctrinae ad-
secundos efflcitis ; sub umbram igitur vestri culmi- versantur eis resistere et redarguere sana doclriua
nis fiducialius confugientes, vestra protectione praevalentem; hospitalem modestum, suae domui
tueri deposciraus quatenus, diuturni luctus elogio bene praeposilum, non neophytum, habeiitem tesli-
paterno more compatiendo, nobis suffragium conso- B nioniuiri bonum; in gradibjis sirigiilis, secunduni
latipnis praebeatis, et spem inccepti gaudii ad effe- feraditionem ccclesiasticam, liiiiiislrarilcm'ad omne
ctum perducere non differatis. Dolemus quidem et opus bonum, et ad satisfaciioneni omni posccnti ra-
ejulando lacrymis deficimus, utpote piissimi patris tionein. His a"go el aliis virtutibus plenissime-pol-
\ostri Harduini, videlicet episcopi, morte admodum lentein, omnimodis petimus ut quanlocius vestra
tteso'lati,quem, proh dolor?communis humanse eon- benedictione nobis -illum consecretis anlistitem,'
ditionis casus nobis repente subripuit; miseralione quatetius, auctore Deo, plebs quae diu episcbpali
autem sereriissimi regis Rotbertl in nostra tribula- regimine caruit, sub tanto ponliiice, ad pastorerii tt
tione consolari ccapimus, cujus immensa pietatead episcopriiri animarum nostrarum conversa, suo Do-
petitLoaeai totius' Ecclesiaerectorem petivimus do- niina iriiliiare valeat, quia, tesiante Scriptura, i.n-
Jriinum, videlicet Hugoiiem, Ecclesiaa nostraeTorna- tegritas praesidentium salus est subditorum, et ubi
censis praepositum, Cameracensis autem archidia- incolumitas est- obedientiae,'ibi sana est forma do-
conum, quem communi voto pastorem eligimus, etrinae; quia autem omnes nec eveciione eqnbrum,
rectorem deposcimus, pontifieio proelamamus. Eli- itec officio pedurii adesse valeraus, unanimes huic
girnus ergo eum takm qualem jubet apostolica et SJiipturae assensurii praebemus.
canonica auctoritas, fide catholicum, r.atura pru-

ANNODOMINIMXXXHi.

JOANNES XIX PAPA

NOTITIA HISTORICA.

'CIACONIUS, Vitce Romanorum pontificum, pag.. 288.)

Joannes XIX, Romanus, ex corailibus TuscnlaT C < tus piidieKal. Martii, a Tuscutajioriim. comitum fa--
nis.qui.et Signiae, et de.comitibus dicti sunt, Gie- ctione suffectus. Joannem bunc Platina xxi nor.iU.
gorii filius, Benedicti VIII, praedecessoris"sui; frater nat, qufa in.-.numerum,'ppntificum perperain refoi^
Germanus, quaeres rarissimo exemplo accidit, semel Joannem feminara fabulosam, et Joannem XVIII qut
, inStephano HetPaulp ejus siiccessore, qui fratres sedem pontificiam .usurpavit contra Gregoiiunt
fuerunt, sicut et nunc in Joanne et Benedicto VIII quintum legitimum pontificem. lpse lamen in dipio-.
secundo accidit,-et nusquam alias contigisse inve- matibus suis, quorum hodie multa cxemplaria ex-.
hitur. stant, se XIX appeilat. ...
Episcopus fuit Joannes, Portuensis, Henrico et Henncus imp., morbo, quo decubueral, ingi-ave"
Chunrado junioribus imperatpribus Augustis, sedit scente, quoniam filios i<on habebat, Ghunradum
arinos VIII,menses ix, dics IX; ex monacho-S. Be- Franconiae ducem sibi-successoreni eligere consu--
riedicti in mohasterio S. Anastasii Romae, Guidoiie luil ; Chunigundem uxorcra virgineni declaravit ,
et Tlieoderico vetustis auctoriljus tradentibus; crca- virgo ipse defuntius, niaxima cjus pmitatis apud
 M'*5" JOANNIS XIX PAPiE HNF
homints opinione relicta, in Idus Juliasanni 1024 A veniam Christi gratia petebat; qui cum ilUesum'
exspiravit, cujus memoria
' inter beatos recolitur pri- abire permittens, statim proximuni templum, in-
die Idus Julii. - , . ; gressus est, Crucifixum continuo-, cujus siniula-
I Churiradus H imperalor Romae in basilica Vati- crum orabat, referre ei capite inclinalo ob ejus facii
cana, die Paschae, vn Kal. Aprilis, a Joanne decimo gratias, ut ipse etvomnes qui aderant clare con-
nono papa, coronatus est, anno 1027, qui Romanos spexere, Quo prddigio attoriitus, reliclis .omnibus,
ministerruitJoannem ponlificem infestantes,exitium monasticam vitam elegit, et in loco qui Vallis-Um-
quoque inlerminatus , nisi a vexando' pontifice brosa dicitur, juxta Appeiininum secessit: inibique
quicscerent. .- disciplinam sub S. Benedicto regulam ariiictu colp-
Bnsilius junior Augustus circa Kal. Octobris mor- ris Veneti inslituit. Quam AJexander ILet Grego-
lutis-est Conslantiiiopoli. v - -.'. ritts VII conlirmarunt. Obiit anno Domini 1074,in
linperator Cpnstantiims X Aug. solus imperavit coenobioPossiniano, iv Idus Julii, miracnlis clarns,'
annos n, mens. xi. , ibidem sepultus. Quem cum inter sanctos a Gregorio
Anno 1028 Vido Arelinus, vir artis musicae erudi- septimo declaratum veia fama referat, Ccelestinus III
tissimus, novam vocum fjectendorum disciplinam, idemcertus approbavit. Cujus successores viri op-
qu;c in hiinc usque diem observatur, per lilleras B timi Palres instilutum prombvere, et hoe ex chro'
syllabasque flexuris digitor.um laevaemarius adjun- nicis Bernardinionachi,et S.Antonini traditur.
geiidas edidisse fertur, aliaque' composuit opera, Anuo 1031 in Campaiiia B. Dominicus, mirabi-
quoruni Trithemius meminit. , .•' lium patrator operum,iriultorumque fundator coeno-
Iniper.Cpnslaniinus X Aug. obiit circa Kalend. biorum apud Soram jam ferme octuagenarius obiit,
Septembris, anno 1029. :--';.. in moriaslerio quod postea" ab eo nomen
IV atque
Imp. Romanus Argyrus Aug. imperavit an- accepit sepultus est. Huric Loricalum Petrus Da-
ncs V, menses VL :-".;..•-. miani vocat, quod ad macerandum interioris
Sob Joannc decimo nono, anno Domini 1030,
amictus asperitale carnem lorica uteretur.
congregatio terlia Sancti Benedicti.quae Vallis-Um.- Concilia tria sub ejus pontificatu habita, Gerbi-
brosse dicitur, originem habuit. Eo enim anno prima
cense, et Franckofordiense, annp 1024, et. Aubu?
ejusdem comilia habentur, quibus ipsius auctor et riense anno 1030.
fundalorB. Joannes Gualbertus, Florentinus, yir
sanctissimus, abbas generalis creatns est.is adhuc Joannes autem,cujus vita mirifice laudatur, antt»
juvenis cum iraternam csedem magna armatorum pontificatus sui viii, mense ix, die x, inoriturvi
manu ulclsci procuraret, casu hostem obvium in C UlusNovcmbris , anno 1052, sepultus ad S. Petrurii.
oppido Miniatis habuit. Qui terrore perlerritus, ilfico Vacavil sedes dies duos. Auctores Glaber Rodul-
Joantti supplex factus, "a_ ipsius genua procidens pfraS, et Lcolilarsicanus in' Historia Casinensi.

NOTITIA DIPLOMATIGA.
(JAFF_, Regesta poniificum Bomanorum, pag. 557.) .......
Joannis XIX bullae siint scriptae per niarium,
< t Sergii notarii regionarii et scriniarii S. R. E. (1, " 10,18)
i i Rogerii t t « "^ » (2)
« i Georgii t - < , < (4,5,9,19) . ,
t < Joahnis cardinalis et canceUarii vicePeiridiaconi (7); cf. bullam apud Ugbelli Ital. Sacr. V, 11-10.
D.;lasp. ra. ••.•
< « Benedicti Porluensis episcopi et bibliotliecarii S. apost. Sedis (8) •,
« < Benedicti Porlnensis episcopi, vice Peregrini, Colbniensis archiepiscopi, bibliothecarii S. Sedis
apost. (4)
< < Bosonis cpiscopi S.TiburtinmKcclesimctbibliothecarnS. apost. Sed. (4, S, 7)
< « Petriepiscopi Prmnestinm Ecclesim et bibtiothecatii S. apost. Sed. (6)
' - .--,.
y' II-T. ,'., ',_' .i. "•''.,' -•--..,-'_ ;'-., ,' ,' : », K-

JOANNIS XIX FAFiE

EPISTOLiE ET DIPLOMATA,'...' i'

i. D simo in Domino Jesu Chrislo filio "BESEDICTO , sain

Joznnis XIX- papm privilegiutn pro F.cclesia Por-
tuensi.'
(Anno 1023.)'
[MARINIPapiri] diplomatichi, 1, 70.]
JQA.W.Sepiscopus, serviis servorura Dei, charij-
ctae PprtuensisEcclesiae episcopo successor Jbusqiio
suis inperpetuum. . _
Quoniam semper sunt cohcedenda quae ratipna-
bililer a fidelibus fiunt postulata, oportet ^ios in
concedendis priviie^iis nestram benevolenliaiii,lar-
1117 EPISTOL/E ET DIPLOMATA. 1118
giri et munincentiam. Et quia a perfectionis cul- A viam publicam infra ipsum castellum, atque canne-
mine, ssecularibiis praepediti negotiis, valde dista- tum de ipsa civitate, scilicet monasteiiura S. (Agun .
raus, ex ep nos potissimum ao omnipotenti Deo ve- tii) Agnelis cura salariis et vineis quce (in tcrra, in
niam promereri et gratiam adipisci confidimus, si Cere) infra se, haliere videtur. Porro et funduiri in
rectitudinis normam tenentibus et evangelica con- iutegrum qtii vocatur Palmis, cum easis, vineis,
vcrsatione pollentibus defensionis et nostro muni- terris et pascuis, exteridentem se usque ad Fjirnum
mine snbrogamus. Unde, quia fua dilectio a nostra autiqaum, qui est juris supradicli episcopii; et in
sublimitate humiliter expetiit, «jjuatenus concedere- eodem fundo monumentum antiquum, esse videtur,
mus et confirmaremus vobis vestrisque successori- positum via Portuensi milliario ab urbe Roma pliis
bus in perpetuum episcopatum supradictum cum vel minus. decimo. Itemque insulam minorem in in^
periinentiis suis ; inclinati precibus vestris, per hu- tegrum, cum vineis et casis, seu terris, cum loco
jus praecepti seriem concedimus et conlirmamus vo- qui vocatur Scarajo, qui olim fuit portus Trajani,"
bis vestrisque successoribus in perpetuum praedi- cohaerehte eidem fundo Baccani, et cum omnibus
ctum episcopiuin, scilicet Portuensis Ecclesia;, adeum pertinentibus'; paiiterque et fundiim in in-'
quod positum esse videtttr foris praedictam civita- g tegrumquivocaturJudseprum.et fundum qui vocatur
tem Porluettsem, cui vocabulum est sancti Hyppo- Gualdus (Galdus) cum omnibus' eorum1pertinentibus
lili, cum vineis et hortis qui sunt in circnitu ejtts- posilum juxta praedictam civitatem antiquam, etiairi
dem ecclesiae, pariter et clausuram (clusuram.de etfilum salinaeiri integrum, situm in vn fila.- Item
vinea una), et vineam uriam in inlegrum, sitatti iu. et in Baccani et in Geiierula (Geiiestula) fila npvem ,
Cardeto, et in Finilia clausuras duas cum vineis, et omnia fila salinarum quae ad vestrum- episcopium
terris infra se. pertinere noscuntur;.seu et fundum iu inlegrum, qui
Omnia haec posita in insula majore, imo et vocatur Gualdus Major, cum ecclesia S. Aureaeet
ccclesiara S. Mariae (parvamque) pariterque ec- monumento suo, et terra sementaritia quae appella-
elesiam S. Laurentii cum episcopio, et cum cellis,. tur Planura , in qua cisternae videntur esse (cpnsli'
et hortis atque vineis, clausuras quiiiqrie; iri una tutum inttr flnmen Tiberis) positum infra fluvium ,
qutdem esj. eeclesla S. Petri, et S. Georgii, et et forraam quaevocatur Arcioni. Nec non etcPnlir-
S, Theodpri; in alia vero est ecclesia S. Viti sicuti laamus vobis cnrtem in ihlegrum, quae dicitur Ga-
a muro, et S (flumine Tibenno) fiuvio Tiberis, atque ' leria, in qtta est ecclesia S. Mariac cum carivinatis
limitibus circumdatur, terlia superripam fliiminis, seu drticliniis (tricliaiis), atque diversis fcubiculis,
quarta juxta S. Laurentium, et usque' in praedium C et omnibus suis aedificiis qriae infra se et circa se
Trajanum. Necnpn clausuram de vinea in loco qui habere dignoscitur, cum omnibus finibus, teririinis,'
vocatur Scarajo,. et aliam petiam quae appellatur limitibusque suis., terris casalibus, silvis, atquepan-
Clttsura, et vineae petiam unam ih Turre Cucuzuta tacicis (Pantonis) cum ponte ,.et ipsunr rivum qui
(Cucuzina), et aliam in Monton. Verum eliam et yocatur .Galeria , usque ad flumen , una cura cara-,
fundura unum in integrum qui dicitur Bacatu (Ba- pis,,pratis, pascuis, salictis, arboribus fructiferis-et
cani) cum appendice sua, quai vocatur Scripluia infructiferis diversi generis, puteis, fontibus, rivis,
(Gripiufts), in qua sunt cisternae atttiquae positae aquis perennibus cum locis ad aquimola facienda",
juxta eamdera civitatem Portuensem, sicuti incipit vel cura pmriibus ad praedictani curtem, quae>oca-
a primo latere- ab arbore qttae dicitur Tramarice tur Galeria, pertineritibus, Simulque pratum in jnte-
(Tumarice), dirigitur in Colunrielia, quae in-Campo grum cultum.et assolatum, sitiim".in canipo qui
stare videtur milliario secundo distante ab eadem vocatur Merul, et vadit per montem quem olim
cjvitate, erdeinde pergente reclo itinere per Sala- detinuit Joannes de Micciria,"et haeredes (quondam)
riam, et usque ad attegiani piscatoriam, et ex inde Stephani Numemculatoris , et exinde ducitur (ul-*
remeante ad mare per Buccinam, et circumeiinte tra viam) per .casale quem olim detinuit Joannes
littus maris usque ad Sanctam Nympham, et usque , de Sergio; et transit (per) aliam viam Carrariam, et
ad FocemMiccinam, cum locis qui dicuntur Juncera vehit in casale quem detinerit haeredes Transtibe-
{Jonceta) usque ad balnearia, etusque ad^locura rini, sicut per affines marmoreos desigriatui';- ct
qui Portus Tr.ajani vocatur, et usque ad palatium exinde vadit in casale monasterii sanctorum Cosmae
qui vocatur Progesta, et usque ad ctv.itateuiipsairi et'Daimiani,et pergit per fossatum anliquum, quod
vetustissimam cum lacu Trajani. Nec non et castel- verni tempore djicit aquam in rivrim Galeriae, (et,
lum aliud minus in integrura cum omnibus ad iilud pergit per medium rivum de Galeria usque) pergen-
pertinentibus; et' in civitate Constantiniaha omnia tera ad molam' de Silva, et revolventem (revolvit se)
quce ibidem praedictuin episcopium habere dignosci- per viara carrariarii osque ad vallem mediam de •
tur, una cum Ecclesia beatorum apostolorum Petri monte qui vocatur Zttnril', et pergentem (pergit)
et Pauli destructa, cura cryptls. ubi animalia ipsius iisque ad Stafiilem, qui stat in Lintisciiio, et usque
Ecclesia?manere yideiitur, (deinde el vadit ad) ;ex- iri caput de valle (valle Stabla et "per fossatum ip-
tendenlibus se usque S. Mariam, quae ponitur in sius vallis pergit a pede filorum salinarum) conciu-
arcu cum {crypta et domb)cisterna, et usque ad de- dentem lotum campum usque iti pedicam qua) yp-
mm quoe vocatur-Balneum Veneris, et usque^ad catur (Titoli) Ticlf, et piscinam Galiardam conxl^-.
1119 JOANNISXIX PAPiE 1120
danlem ipsam pedicam , ubi sunt fila xxx pergenlem 1A casleldiones de tota Portuensi civiiatc, sive de portis
juxtafila quae sunt moiiaslerii (de Mirandi) di Mi- vel de navibus, nec non de tota Burdunaria, vel
randa usque in Stagnum Majus, et (tertiam partera quidquid extra vel infra ubicunque illis pertinuit;
prsedicti Stagni Majoris et per ripam ipsius) per ri- de jam dictb ministerio vobis vestrisque successo-
pani Stagni usque inBordunariam, et a (pede anti- ribus.perpetuis temporibus tribuimus (possessionem)
quoruiri) pede filorum usque in Baccani, et usque in possidendam, ita ut qualemcunque hominem ibidem
terra de praedicti episcopiii, ect usque in fprtoam constituere volueritis castaldum aut mandalarium,
quse vocatur Arcion., et per ipsam formam usque vestrse potestati consislat, et quidquid ex ipso mini-
i:i rivum qui vocatur Galeria, et-ultra Galeriam sterio acquisierit vel habere poterit, vobis vestris-
par forriiam usque in praedictum primum afiinemde que successoribus deferatur, quidquid vobis pla-
Prata Caracir ' cuerit exinde faciendi, tamen si nostro comiti, vei
,Jnfra hos vero fines loca et yocabula.sunt haec se- noslrorum suecessoribus plaeuerit de illo, quod a-.f
quentes : Caesarius, Palrais, Srirbilianus, Panlanum uostrum palatium pertinet, lidelitatem jureti Ipsi
majus, Clusa vetere (vetus curia de Galeria Pania- namque comites, qui per tempora (ipsain) ibidem
num majus), Mebdian (RuynosumMoiisde Canaparia , fuerint (a nobis vel a nostris sueeessoribus) nullo
celsa Longerie), RuginosusmonsCannoparius, Celza, niodo alium castaldum aut mandatarium-audear,
jLimes major (maior campus publicum), Stagnellum prdinare vel constituere , praeter illos qups vos vel
tnaledictum, Ticeli, Piscina Galiarda, Olibastrum, vestri successores ordinatis vel cOnstiiutis. Quod si
Stagnellum peregrinum cum omnibus eorurii perti- fecerint, vel dejam dicto castaldatico aliquid vio-
nentiis.. Nec non et confirniamus vobis vestrisque lenter abstulerint, vel quse a nbbis vobis vestrisque
successoribiis Perpetualiter quatuor in integrum successoribus tradita snnt frangere aut contraire
principales untias, quod est tertia pars de toto sta- voluerint, unusquisque iv lib . auripersolvat; me-
giio majore Portuensi. ltemqiie coricedimus et con- dietatem vero episcopatui, et medietatera iu nostro
firmanius vobis veslrisque successoribus turrem in palatio, et quod ab eis in (castaldalu) nostrum
integrum quae vocatur de Albo, ciun casis, vineis, castaldionem, vel in (mandatariis) mandatarium or-
hortis, terris, campis,pratis,pascuis, silvis, pantanis dinatum fuerit evacuetur. Si vero contumax exsti-
et rivis, cultisel incullis, vacuisetplenis, et cuni om- terit, usque ad veram (\estram) satisfactionem ex-
i.ibus ad praediclam (turrem et Gualdum Lorigeriae) coramunicatus existat.
turrem generaliter et in integrum perttneiilibus, sic- Itemqueconcediinus et confirmamusvobisvestris-
utiairraes ejus designant, a primo latere rivus qni C I que successoribusinperpeluum decivitalePorluense
yocatur Galeria, et a secuiido latere fluvius qui vii>- duospiscatoresetduos curiales, qualesvos velvestri
calur, Tiberis, eta tertio latere Pulveriilula, et a successores eligere volueritis deipsis hominibus qui
quarlo lalere forma quae vocatur Arction. Concedi- ibidem fuerint, aut inveniri' potuerint. Vestrae ita-
jiius etiara ipsis hqminibus qui prp tempore hahita- que religiositati haec omnia iri perpeluum concedi-
turi sunt in praedictaTurre, ita iit nullius poiestati, mus et iionfirmamus. Item statuimus quod ipsi duo
iiullius ditioni sint subditi, aut alicui honiini ser- (ipsi namque dua piscatores et duo curiales) ulterius.
vianl, aul liostem faciant riisi episcopo, qui jam Iri nullam dotationcm aut servitium faciant, nec ad
dicto episcopio fuerit. Nec non et Confirmamusvobis placitum distringantur ab aliqup, quiprotempore
vestrisque successpribus iri perpetuuni omnes res et in ipsa civitate Partuensi dominatum teiiuerit, sed
facullates, riiobiles et immdbiles. de illis hbmihibus tuse tuorumque successarum illos submittimus po-
qui sine haerede et intestati ac subito prseoccupati testati. Item cbnfiriiiamus' vbbis veslrisque succes-
judicio (judicio Dei) niortui fuerint, et minime jier saribus tasale unum in iritegruni, q.uod vocatur
se ordinare ex eorurii facullalibus possunt in lota, Genisianum (in loco qui Maliana dicitur) et Maliaii.
Portuensem civitalem, seii in (regione.Transtiberim) Cum insula ittodica riltra rivum in ipso loco posi-
Transtiberim, vel in insnla Licaonia, sive iibieunque D tum, cum omnibus sibi pertinentibus, positumvia
vestri episcopii jura esse videntur. Ipsam sanctam Portuensi (in praedicto Ioco qui vbcatur Malliaria)
nialrehi Ecclesiam Portuensem conslituimus (aique)., juxta Malian. juris" monaslerit S.Pancracii. Etiam
jlaquec9nfirmamus(haered"einita ut episcopus qui per cl.coiifirraamus vobis vcstrisquc siiccessoribus in
ipsam in jain) habere hsereditafem, qui per lempora perpeluum totani insulam quse vocalur Licaonia,
jn jam dicto episcepio ordinati fuerinl, quompdp inqua est ecclcsia Beati Jpannis Baptistae (cuni
,cis placuerit ordinandi et disponendi habeat. lieen- iurrc et oratorio iiifra eamdeni curteni cuiri)"ec-
tiam ut non in aeternum pereant, sed in quar.fum clesia Sancti Adelberli cuiji casis et braloriis ii,ifra
poterint eorum semper orationibus(opporturiitalibus) eamdem curtem, ,cum.horiis et aquimolis perti-
adjuventur. neiiliis siiisiiiTra banc urbem Romam sitam sicuti
Insuper concediraus vobis, veslVisqfiicsucccs- (a Plantoife pbntis extenditur usque) extenditur ab
spribus in perpetuuin ex jure sacri noslri palatii unp capite usque in aliud caput ipsius insulse, ubi
Laterancnsis quod ad pubiicuin noslrum pertinel flumcn dividitur.Etsic inferius usque ad termiiiuni,
tofum (Castaldanvm) Caslaldaticum iii integnim vestri episcopii et sub praslibato ponte ad triginta
Pprtueiisem, vel ciuiflquid'usque liaclenus npstri pcdcsiiifcrius per aquam clsiccuni". Siiniilqie cp^,
 EPiSiOL_E ET DIPLOMATA. 1122
il_l
Transtiberi
cedimus et. cpnfirmann.s vobis Manum S. Maria A possunt, absque illis quas jam diximus
Sanctique Baptistae Joannis, cum horto vineato, si sitis.
cuti in chartulas acquisitiouis vel offerlionis ii Intereasancienles jubemus, sicuti anostrisproede-
Leone pise memorise presbylerb fascicula continer cessoribus jussuin est, ut in flumine toto, qui juxta
videtur, scilicefdomlbus, triclihiis et parietinis, um urbem Portuensem decurrit, nullus attdeal molendina
euni porta et puteo aquse vivae, seu attegiis, nec noi aut pontem, prseter jussionem tuam vel successoruni
et hortis cum universis arboribus pomarum atqm tuorum episcoporum, juxta priscamconsuetudincm,
olivarum, posita Romseregione septiraa, in loco qu quoquo modo conslituere (censtruere), et cum
vocatur Pioba juxta moriasterium S. Agathaesupe; vel a vobis, vel ab aliis quibus tamen vos facien-
Sbbora, affines vero ab utroque latcre viaepublicae dum injunxerilis constitulum (reslilutuni),. autfa-
Praeterea confirmamus vobis vestrisque succes- ctumfuerit, ipsa molendinavelpons veslro (pontoneis
soribus in eadem ecclesia borta, caeparia, seu olea: in veslro) arbitrio dispensentur, Per pontem vero ci-
ria, una cum terra serninarilia quae ponitur ii yitatis ipsius (de pontone vero per ponleriacivitatis
nionte Albino, et aliam terrain sementariliam in in- ipsius) si faclus fuerit cum pla'isti'0 onuslo vinp
tegrum cum paiietinis, et omnibus suis perlinentiis. vel victunenioaudeatnechincilluc, nec inde huc pe-
positaiiiforis portam Salariamad clivuni cucumeris, nitustraiisineare.Iterum(iteni) sancienlesjubeinu.sut
Pari modo concedimus et confirraamus vobis vestris- nullus presb... vel cujuslibet ordinis clericum aln
que successoribus in perpetuuin omnem ordinatio quis audeat de toto praefato episcopatu ad placitum
nem episcopalem, tam de presbyteris' quam diaco- constringere, aut ad contentionem fiiiiendain (fa-
nibus vel diaconissis seu subdiaconibus, ecclesiis ciendani i compellere. aut aliquod servilium ab eis
vel altaribus quae intotaTraustiberi necessaria fueri requirere, prseter episcopos Poi;tuenses,, in cujus
facieudum, uisi forte cardinalis presbyter, vel cardi parochia sunt. Quicunque vero.praesumplor sive dux;,
nalisdiaconus, vel subdiaconus, vel acolytussacripa- sive conies, vel vicecomes, aut cubicularius, vel a
latiiLateranensisefficiatur^aliaverovobisvestrisque nostra apostolica sede missus, aut qualiscunque in-
sed ottinia tibi tuisque suceessoribus, vel episcopii terveniens poteslas, quse de ipsa civitate Porluensi
qui a vobis invitati fuerint ordinandi, benedicendi dominatumtenuerint, de quocunque fuerint ordine,
«onsecrandive cOncedirims potestatem, et ne paro- piaedieta omnia immobilia loca, aut.prsenominatiin»
chia vestra aliquo pervadatur episcopo, iiiies ejus castoldatium, vel duos piscatores, etduos curiales,
per hoc nostrum apostolicum privilegium Intimare vel cnnies praedictos clericos a jure et potcstate
tuseque ecclesise confirmare curamus incipiento rj atque ditione prsefati episcopii auferre;vel miiiuere
(igitur) quoque primo lermino a fracto porite, ubi voluerit, vel, parochiam iiifringere tentaverit, aut
unda dividitur (Antonina dicitur, unda ducitur), pea homines in prsedicta,turre habitantes, vcl ubicunque
murum vidclicetTranstiberinae urbis' per Septiinia- proprietas hujus episcopii mentionata fuerit, ad.pu-
"nam portam et per pprtam S. Pancratii, per siliceai blicum servitium revocayeril, sciat se composiiuruni
vero ipsius portae usque ad pontem niarmoreuniD, . episcopo ipso (sic) qui per tempora fuerii auri puris-
qui est super Arronerii, et duceute per ipsam siti- simi libr. xx et insuper analliemalj subjaceat,
cein usque ad Paritoruni, indeque rcvolyente pei . Statuentes qiiippe apostolica censura auctoritate
paludes usque in mare; indeque veniente per mare beatiPelri appstoloruni priiicipis sub divini judicii
usque ad ,duo milliaria ultra" Farum, et' usque in obtestatione, et- analhematis interdiclionibiis-, ut
(focem) fonterii majorem; indeque remeante pei nullus unquam nostroriim successorum ppntificum,
medium fiumeii majus venil iisque ad (Romam in vel alia' quaelibet magna parvaque persona ea quae
medio) Rairium fracti pontis, qui est juxla Marmo- a. nobis ad taudem Dei pro stabilitate vel aiigraentp
ratam, indeque ad. medimn pontem S. Marise^et ad praedicti episcopii statuta sunt, refragari,. ant in
mediuni pontein, ubi "'Judsei habitare viderilui quoquam transgredi, aut aliquid exinde minucre
(solebant), et redit per inedium pontem praedictnrii •*attaeat, s.ed sicut superiusa riobis stamtum vel cpn-
fractura, ubi jam (undam Antoninam) de urida dixi- cessum est, ita perennibus ae perpel.uis temporibiis
mus, qui est primus afflnis absque Transliberinis sine.aliqua minuatione perniittat fnietenus .penna-
catholicis ecclesiis S. Marisevidelicet in Transtitoeri, riere. Si quis autem, quod npn optamus, temeraria
S. «jiirysggoni,-et sarictae Cjeciliae, vel. monasteri- ausu contra hpc nostruni privilegium.venjrc, aul in
S. Paricracii, et sanctorurii Cosmaeet Daniiani, ta- .quoquamire praesumpserit, et sicut superitis a-nobis
ttien in praedictis ecclesiis et moriasteriis quidquid -slatuUim est, ita firmiter permanere non dimiscrit,
ib.idemab episcopis necesse fuerit faciendi Porluen- et in omnibus non observaverit, sciat sc, nisi resi-
sibus episcopis, yei ab ipsis invitatis tribuimus po- .puerit, auctorilate Dei omDipotcntis, et beali Petri
lestateiii, Ilemque concedimus et confirmainus in apostolorum principiS, atque.nostra, qui ejus fun-
jam dicto episcopioplebem S! Mariae, et S. Apolli- gimur vicarialione, anathematis yinculo esse iniio-
naris in molarupta, etplebem S. Stcphanijn Pauzi, .datuni,:et a regno Dei .alienum, atque cum Juda
ctplebem S. Mari* in. Apruniana '(Aproniaild),yel traditore Domini nostii, Jesu.Chiisti, et omnibus
omnes ecclesias, exiguas vcl magnas cujiislibet np- pompis cjus omnino iiiceiidiorconcremandum. Qui
minis. quse infra jam dictbs' afli'ncs,'sunt vcl esse vevQ pio intuitu cvrstos e't observator hujus nostri
1113 JOANNISXIX PAP/E 1121
apbsiolici privilegii in bmnibus. exstiterit, benedic- Ahumilitate
„ atque reyerenlia, quia tale hoc tanlum
tionis gratiam, vilaittque aeternain a juslo Judice pastoralis ofliciuitt arripere, si sine interiori vigilan-
Domino Deo iiostro, et ab omnibus sanctis ejus tia.perpendatur, plus est orieris quam honoris;
consequi mereatur in saeculasseculorum. Amen. quippe cum propria non stifficit curare, nisi et sa-
Scriplum per manum Sergii sanctae RomanseEc- lubriter gesserit aiienum. His ita breviter praeliba-
slesise scriniarii, mense Maio, indictione vm. tis, nunc benigneet in ChriStc amantissime, esto
II. forma omni bonitate, esto forma curictis videntibus
"Jotmnes XIX Bisantio archiepiscopo Canusino scu audientibus, imitare suorum vestigia in terris,
[i. e. Barensi] pattium conceditjuraque ejus con- ut eorum consortes esse mereatis in coelis. Quero
'
ftrmat. vero superscriptum arcbiepiscopatum Canusinuili
(Annol025.) cum omnibus suis pertinentiis, et episcopos ipsos
[UGHELLI,Italia sacra VII, 601.] per manus vestras consecrandi, alque usu pallii per
JOANNES episcopus, servus servorum Dei, reveren- auctoritatem apostolicam utendi a prsesenti octava
dissimo confratri ac nostro spiriluali filio BISANTIO, indictione omnibus diebus vitse tuse concedimus,
sancUe CariusinaeEcclesise a nobis cpnsecrato ar- atque confirmamus tenendum atque dominandum,
chiepiscopo omnibus diebns vitae tuse. J et omni cum Dei timore regendum et gubernandum,
B
Conveuit aposlolico moderamini pia religibne ita ut nullus patritius, seu catapanus,. atque exca-
pollentibus benevola compassione succurrere, et bitus, vel qualiscunque honoris seu dignitatis impe-
poscentium aniniis alacri devotione impartire as- riaiis sit, audeat vel prsesumat dijudicare, vel mo-
sensum. Ex hoc enim lucri potissimiim primura a lestare, aut inquietare de ulla re, etiam nulltts
Conditore omnium Deo in sidereis arcibus prsescri- clericus, nullusque laicus, vel quaelibcl persona
bitur remuneratio , ;quando egregia ac verierabilia hujusmodi audeat vel praesuraat ibidem aliqua mo-
ioca ad meliorem fuerint sine dubio statum perducta. lestavel contraria facere. Statuentes quippe aposlo-
Igitur^quia postulasti anobis quatcriusob tuamreve- lica censura, sub divini judicii obtestatione et
rcr.tiam, atque atiiabileni fraierhitalem, concedere- anathemalis interdictiottibus, ut nullus unquam
inus et confirmaremus cunctis diebus vitse tuse nostrorum successorum pontificum, sive regum,
prsefatum arcbiepiscopatum sanctse Canusinse Ec- vel imperatorum, aut cujuslibet magnse, parvaeque
clesia; cum omnibus sibi adjaceiitiis vel portinentiis, poteslatis audeat interdicere, vel confringere hoc
videlicct duodecim episcopatus quemadmodum abo- quod a nobis constitutum et ordina.tumest. Si quis
lita tempora, scilicet nostris antecessoribus sanctse autem, ^quod non credimus, tenieraria ausu contra
ineraorise, decreverant ut arcbiepiscopus duodecim (G hocnostrttminstrumentum, apbstolicumprivilegium
sub se brdinwet ^episcopos.Cnde nunc juste pre- exsliterit, sciat se, nisi resipuerit, auctoritate Dei
xanlium votis favemus ut et vobis prsenominato omiiipotenlis, et Beati Petri apostolorum priricipis,
Bisanlio Angelica archiepiscopo consecrarem in et cseteris, anathematis vinculb esse innodatura et a
prsefatae ecclesiaesanctae Cainusinaecum universis regno Dei alienum, atque cum Juda traditore Do-
civitalibus , et castellis, hoc scilicet Canusinae,Bari, niininostri Jesa Christi, et bmnibns impiis socius
:Meduneo; Juvenacio, Meliicta, Rubp, Trane, Canni, sit in infernum.:Qui yero pro intuilu custos et obser-
Minerbino,Aqttatecta^MonteMelioris, Labellolatuni, vator bujus uostri apbstolici privilegii exstiterif,
Cislemac, Bitalbae, Salpi, Cupersano, Puliniauo -si- benedictipnis gratiam, vitamque setemam a Domino
mul et Catera, et aliarura civitatum alque castrorum percipere mereatur iri sseculasseculorum. Amen.
sibi adjacentium, vel longe lateque ibi positae,dpnec Scriptum per manus Rogerii nptarii regionarii,
impleatur 'duodecimus episcopus. llaque confirma- atque scriniarii sanctae Romanae Ecciesiae mense
mus vobis omnes fundos et casales una cum casis Junio indict.' octava. Valete.
etviiicis, servos et aucillas, una cumraassis et mas- III.
sariciis atqrie molcndinis, liltora cum porlu, mon-
Bulla Joannis XIX papm ad omnes reQes,episcopos,
tibus et collibus, atque planitiis et pratis, simulque D duces, comiles, etc.
1 '
plebibus, sive ecclesiis cum omnibus tjlulis, sive (Circa annum 1025.) .
capellis suis. Verum .etiam monasteria virorum seu [Menwires et Documents historiques de la Suisse,
puellarum, tani Grseea quam Lalina, cum universisi tom. III, p. 429.Lausanrie 1838. 8°]
ordinibus ecclesiastlcis , diaconis, subdiaconis , JPASNES episcopus, servus servarum Dei, omriibiis
Isctoribus, presbyteris, et omnia, et universa prse- regibus, episcopiS*ducibus')" coiriiiibus atque oin-
dia, et possessiones, cultum-, vcl incullum, atque' nibus principibus,;in quoruin pbtestate Roroanense
cum omiiibus quae dici et nouiinari rura solent ge- ccenobiunividelur habere aliquas ecclesias, aiit ali-
lieraliter, -ct integro x>ertiiieiilibus, constitutis a quas lerras, saltttem a Dep et apostolicalri beriedi-
lcrinino Apulise.Prseterea concedimuscum auclori- ctionem. '..-'"
tate beatorum apostolorum principis Pelri el J^auli,, Precof omnemih cbmihuneveslram fraternitaterii
"ctcaeteris siraui,- qui corum ftingimur vicariatum,, ul p o Dei ef saiicti Petri riostrpque amore, proedi-
quatenus licentiam habeas cpnclis diebus vitoc tuaei cluiirRomariense cdiriobium, et oninia ad ipsuin pei-
^t^re pallium, et episcopos consecrare «um omnii lineiiles (sic)protegerestudeatis^et iri oriiriibusl_e_-
 1125 EPISTOL/E ET DIPLOMATA. . U_6
mini et defendatis. Si vero aliquis in vestris pote- A scopio ea quae a praedecessoribus nostris pontifici-
StatibuSaut terris exstiterit, qui supra dicto loco vel bus, ob restauratioiiem et restitutionem sacri lcci
terris ad eiim psrtinentibus aliquam injuriam aut ipsius, et remedium animarum suarum et suorum
molestiatn inferre tentaverit, rogo vestram in com- successorum, in praefatum usum tui episcopii con-
mune fraternitatem ut supradicto loco justitiam et cesserunt atque confirmaverunt, nos, simili cle-
reclum judicium facere studeatis. Si vero contem- mentia prsemoriiti,et inclinati precibus vestris, ~per
pserintet in suamalitiaperseverarevoluerint,sciant hiijus npstri apostolici privilegii seriem concedimus
se a nobis apostolica auctoritate excommunicandos et confirmamus tibi, supradicto filio dilecto Petro
in inte-
atque maledicendos, nec non et a liminibus sauctse episcopo, supradictnm tttum episcopatuiri
Ecclesise arcendos et societate omnium christiano- grum cum omni integritate sua, cuni uhiversis ple-
rurii segregandos, et cum Datan et Abiron, quos bibus, titulis, clericis, capellis, massis, cur-
vivos terra deglutivit, in inferno demergendos, nisi tibus, fuiidis et casalibus, villis, vineis, terris, vel
cito ad emendationem venerint S. Petri Romani omnia quae sub jure et dominio ejusdem episcbpa-
monasterii, suique exeommunieati atque anathema- tus adjacere vel pertinere dignoscuntur, in primis
tizati ex parte S. Petri apostoli, qui potestatem a _ vidclicet massam iri integriim, quae appellatur Cac-
Domino accepit ligsndi atque solvendi, qui terras sarea, cum fundis et colonis suis, qui dicuntvir
ejusdem S. Petri injuste tenent et nolunt reddere : Furculae, Tondiliani, Martinianj. Item coloniam de
et illi similiter excommuriicati, qui eas celant et no- Salaro, et de Coriina et de Gradulsi; coloniam de
lunt indicare yel manifestare ministris SS. Petri, Valle, et de Fontanaet deSancto, et coloriiam dc
terras ejusdem. Eruntque miseri in inferno damnati Corilianoet de Laurp, simulqiie coloniam de Casa
cumJuda.qttiDominumnostrumimpiisJudaeis tradi- Nova, colonia de Tribuno et de Masopane, el colo-
dit, etcumPilalo.quiipsumDominumjussitcrucifigi, niam de Castanea cupa et de Cobellis, coloriiam de
et cum Herode, qui se ipsum interfecit, cuiri his sint Caesario, sive quibus aliis vocabulis, nuncupantur,
omnes illi homines damnati, qtti terras S. Petri Ro- cum omnibus sttis vineis, casalibus et appendiciis;
mani monasterii injuste teuent vel celant; tradat et cum omnibus fiuibus et lei-minis, limitibtts, sci-
eos Dominus corruentes ante hostes suos, per unam licet terris, campis, pratis, pascuis, Silvis,salictis,
viam egrediantur contra eos et*per septem fugiant arboribus pomiferis,' fructiferis et infructiferis, di-
ab eis et dispergantur peromriia regna terrae, sitque versi generis, puteis, fontibus, rivis, aqttis perenni-
cadaver eorum in escam cunctis volatilibns coeli et bus, sedificiis, paiietinis, arehariis, adjunctis,.adja-
estiisterrae, et non sit qui abigat. Percutiat eos Do- C centibttsque suis, et ecclesiapa S. Andrese apostoli,
minus amentia, et csecitate ac furore mentis; et infra ipsam massam aedificatam, una cum colonis
palpent in meridie, sicut Dalpare solet caecus inle- atque roassariliis, tributariis et angarialibus, ma-
et non dirigant vias suas, omnique tempore sculis et feminiSj filiis et filiabus ac nepotibus ibi-
" nebris,
calumniam sustineant, et Opprimantur violentia nec dem residentibus aut exinde provenientibus, ubi -
habeant qui liberet eos; uxores accipiant et alius cunque inveuti fuerint, et cum omni censu et datio-
dormiat cum eis videntibus illis. Doinos aedificentet nibus atque functionibus, nec nou et arigariis per-
non habitent in eis.' Planterit vineas et non vindie- tinentibus positis in territorio Nepesino, miiliarium
mient eas. Et veniant omnes maledictiones istse et ab urbe Romseviginti, ex corpore patrimonii Thu-
multae aliae super onjnes bomines qai terras S. Pe- scisejuris S. nostras Romaiise(cui Deo auctore prse-
tri Romani monasterii injuste tenent, vel qui eas sidemus) Ecclesiae,et inter affines, ab uno lalere,
' celant, nisi cito ad emendationera venerit. terra monasterii S. Stepharii Minoris a S. Petro, et,
IV. secundo latere, silva et terra qttaesunt de Joanne
Joannes XIX Ecciesim Silvm Candidm possessiones, grammalico, et a tertio latere, pastoritia Donica, et
pelente Petro episcopo, confirmat. a quartb latere, massa Claudiana. Itemque conce-
(Anno 1026.) D dimus et confirmamus vobisTunduiri in integrum,
[UGHELLI, Italia _Sacra,I. 93] r qui vocatuT Biixus, in quo basilica SS. Rufinseiet
JOANSBS episcopus, servuSservorum Dei, dilecto Secundseconstructa. esse videtur, et furidum in in-
filio PETRO,Domini gratia, episcopo SilyaeCandidae . tegrufti, qui.vocaiur Artronum, et monteni Jordani,
Ecclesiae, etperte eidem venerabili episcopiosuc- cum casis, vineis et terris, silvis, cultum «t in-
cessoribusque lui§ episcopis in perpetuum. cultum, uria cum servis et ancillis, atque colonis
Convenit'apostolico moderamini pia religione ibidem residentibus utriusque sexus et setatis, vel
pollentjbus benevola compassione succurrere, fetpo- cum omnibtts eorum pertinentibus, situ, territorio
' scentium animis alacri devotiorie
impertiri assen- ; SilvaeCandidse, et inter affines, a primo latere, terra
• suiri. Ex hoc enim lucri potissimum prsemium apud
SupradictaS. episeopii, a securido Jatere, riyus, FUI
Conditorem'omnittm Deum promcrebimus, quando vocatur Galeria, a tertio latere; Bibarp, a quarto
venerabitia loca opporlune ordinSta ad melibrem latere, Criptulae; nec ncn.futtdum inintegrum, qi:i
,-fiierint sine dubio statum perdttcta. Igitttr qniadi- diciturMons Aureus, cumomnibus suis pertinenliis,
Iectio tiiaefiliationis postulavit,quatenus' concedere- ab uno latere moris qui vocatur Jordanus, a sccun.io
mus et confirmarehiustibituoque venerabili epi- • latcre, Criptiite, a tertiblalere' casale q_od voca^an
mr JOANNIS xix PAP_E II_S
Paiihira, a.quarlo latere, fundns, qui dicitur Lau- A sive alium aquimolum in ipso rivo cuin onmibus sibi
ret,' ct a quinto latcre, terra et monasterium S. Mar- pertineiilibus, juris ipsius episcopii. Itemque conce-
tini,_eu fundum qui appellalur Mons Grundul cum dimus et «onfirmamus vobis omnes plebes et eccte-
omnibus ad euin pertinentibus ; 'intcr affiries,ab uno sias, parochiasque cum omnibus eorum pertinenti-
latere, fuiidus Aquilin. a secundo latere, fundus bus vel adjacenliis, scilicet plebem S. Marise in
Palmi, a tertio latere, fundus Montis Aurei, et a Silva Candida cum titulis suis, litulum SS. Jbannis
quarto latere, fuiidus Gripluloe, et.Bibariolae atque et Pauli in Lulino, et titulum S. Angeli in Musano,
ifundum qui dicitur Oripo, cum omnibus ad eum tilulura S. Donati in Majorata, alque plebem S. Gre-
pertinentibus, inter afliiies, ab uno latere, bona mo- gorii in ipso loco, titulum S. Anaslasii in Musano
nasterii S. Martini, et a secundo lalcre, fundus qui et plebem S. Angeli in Ruscindo cum terris suis,
vocatur Insiila Sancta, et a tertio latere,curtis S. Pe- simulque plebera S. Joannis in nono cura terris et ti-
tri, et fundus Montis Grunduli, et a quarto latere, tulis suis, titulum S. Marliani in ipso btirgo cum
insula de curtc S. Petri- terris suis, titulum S. Andreaecum titulis suis, nec
Verum etiam fundus qui vocatur Criptulus, et non titulum S. Marisecum terris suis, titulumS. Ni-
Palmis, cuin omnibus eorum perlinentiis, ab uno colai, qui est in castello de monle Depini, titulum
latere, fuiidns Fulisanus, et a secundo latere, fun- S. Marise qui appellatur lnsirigus, cum terris suis,
dus Lauret, el a lerlio lalere, tcrra S. Martini, et a titulum S.Pancratiicum terris et tilulis suis, S. Ma-
quarlo latere, fundus . Seriani,; in imo, fundus Isi- rise in Insula ctira terris suis, plebera S. Marise
dori cum omni.buspertiiientibus suis, ab uno Iatere, Lutiaecum terris suis, insulam S. Joannis cum ti-
terra monaslerii S, Marlini, a secundo latere Casta- tulo et terra sua, titulum S. Gregorii in ipso loco ;
gnctol, eta tertio latere, Insula Sancta, denique et simililer plebem S. Pimli in Formello, cum lerris,
ipsum fundum Iiisulani Sanctam, cum omnibus vineis, hortis, et olivelis atque litulis suis, titulum
ad eum pertinehlibus, ab uno latere, casale quod S. Sylvestri in columna cum terriset vineis suis, ti-
vocatur Bruce, a secundo latere Donicus, et a tertio tulum S. Angeli inMubiano cum lerriset hortissuis,
latere Musanus, et a quarto latere Sanclus Lauren- titulttin S. Martini cum terris suis, titulum S. Gene-
4ius de Panti; piiri mpdo fundum S. Basilii cum om- sii in Dalmalia cum terris suis, titulum S. Laurentii
nibus ad eum perlinentibus, ab. urio latere,casale in Formello.cum tcrris et hortis suis, tilulum S Joan-
S. Petri, qui appellatur Pauli, a secundo latere, val- nis in ipso loco cum terra sua, titulum S. Petri cum
lis quae vocatur Intensonosa, et a tertio latere, Bar- terra sua, titulura S. Angeli in Laureto, tituluiri
baiol, a quarto latere, monasterium S. Stephani. r S. Valentiiiiin Criplullo; item plebem S. Corneliiin
Porro fundum Panori, cum omnibus suis perti. Crapario.
nentibus, ab uno latere, fundus Aprunianus, a se- Et per hujus.privilegii iiostriet decreti paginam,
Piindo latere Silva Candida, et a terlio latere, Musa- in perpetuum confirniamus S. prsedicio vestro epi-
nellus, et a quarto latere Camiliar, et a quinto la- scopio SilvaeCandidae,cum terris, vineis, el oliveiis
tere turris Aureliana, et silex S. Stcphani, cum sali- et titulis suis. litulum S. Pancratii cum lerris suis,
naria, atque fundum Laurcli, ab uno latere, terra tilulum S. Mariaecum terris et pralo suo, lilulum
S. Pelri, a secundo latere, lerra S. Marlini, a lerlio S. Valeritini cum terris el oliveto suo atque prato,
latere, mons IJiodori, ,a.quarto latei'c, fundus Qripi, tilulum S. Doriati cum terris suis, titulum S.
seu casale quod vocatur, Pauli, el fundum Seria- Mariae cum terris suis, titulum S. Laurentii cum
num cum omnibus eoium perlinentiis, ab uno latere, lerris suis, tilulum S. Anastasii in Cannetalo, cum
terra S. Martini, a secundo latere, Silva Candida, a terris et vineis suis, titulum S. Viti cum terris suis,
terlio latere lnsula Sancla, et a quartb lalere silva plebem S. Pauli.cum terris, vineis et juribus suis,
S. Petri,.nec uon casale quod dicitur Caslagnolui», litulum S. Sylvestri, et S. Angeli cum terris et vi-
aburio latere sancli qualuorFiatrcs, a secundo furi- rieis, et olivelis et juribus suis, tilulum S. Mariae
;<lusOrbanula, a terlio Mussan, a quarto Massanell., 3 cum terris ct vineiSj titulum S. Christianae cum ter»
alque sitva quoe vocatur Magia, cum omnibus per- ris, vineis et silvis sujs, tituluni S.Georgii, tilulum
tinenlibiis suis, ab uno latere rivus de Galesia, a se- S. Martini cum terris et vineis suis, titulum S, Ca-
eundo latere, monasleriuni Yeneris, quod vocalur siani cum terris et vineis, et familiistribus, titulum
Huppla Ancilla Dei. Omnes vero illos fundos, ct ca- S. Anastasii, cufti lerris etvineis, titulum S. Justinae
saliacum terris, campis., .pralis, pascuis, silvis,, cum lerris et vineis, tituluni S. Angeli cum terris
=cultisct incultis, pbsitis ,in ferrilorio SiIvae'Can-. suis^tituluiii S. Gregorii cum terris suis ,et vineis ;
tdidae, milliarium ab ui'be Romseplus minus duode-- similiter plebem S. Marcelli in Quartb decimo cum
.cim. Verum eliam aquimolunl molenleiniiiinlegruiiii terris et yineis, et oliveto majore atque titulis suis,
iin vico qrii vocaiur Galeria, cum omnibus sibi per-- lituluni S. Mariaeiu Scrpfano .curn terris et Vinejs,
tinentibus, elterra Simiiaritia, quse vocatur Paslina,, titulum S. Stephaniin Matera,tituluin S. MariaeiB
_orige ab uno latere,- Gualdus Doriicus, a secundci Matera, titulum-S. Blasii in. Scrbfano, titulum S,
lerra S.1 Pe"tri quae appellalur campus Massanus, .. Jpannis in ipsp Scrofano,et S. Eugeniae cuip.terris
n tciaio latere, mons Aclionus, a quarto, mons Pau- clviiicis, simulque pleheni S, JtfariaainMpIniula cam
ninas conslituius juxla supradictuin episcopiuin,, terris etvineisetlitulo sup, ct S. Angeli cum terris
 H20 EPISTJOL_EET, DIPLOMAiA. *)3ft
i Gtoria in excelsis Dcodiceretur, et in Parasceve non
et vineis; Cdnfirhiairius 'etiatti vobis casalia et colo- A
nias, atque caslellum in integrunij qui appellatur lam reverenter uti decebat oflicium ibi fiebat. Con-
Dalmachia; Balned, Stablai Massaviliana, vel si qui doluinius, et meliorare hoc cupientes per vos ve-
aliis vocabulis mincUpatur; una cum familiis, ma- strosque sttCcessores, statuimus ut orimi annua die
sculis et feminis, seu colonis per singula loca perti- Dominica Palmarum cum processione ab ecclesia;
nentibus, cuni casisj vineis; terris, sitvis et pratis, S. Mariaein Turri exeatis, et venientes ad magnum.
aquis perennibus; vel cum omnibus ad supradicta altare S. Petri missam celebretis. Similiter, et omni
casalia, et colonias atque castellum pertinentibuSj anno in die CoettaeDorainiSos vestrosque successo-
positum in territorio Nepesino milliarium ab urbe res missam super eodem Altare S. Petri celebrare,
Roina plus minus viginti; inter affines ab uno la- Gloria in excelsis Deb. dicere, S; chrisma conficere,
tere via; quae est inter.militiam de turre de Crapa- et quod ad episcopiim pertinet, agere volumus, et
fcorioet terram de Pastoritia S;. Petrij ab alio la- omni anno die Parasceve supra ipsum altare majus.
tere lerra de monte Arsitio, et Focapran, qni vo- S. Petri tatum officittni reverenter, ut de.cet vos ve-
catttr Columella, et terra de turre de Crapacorio, strosque successores facere volumus, in quibustri-
quse appellatur Materaj et a quarto latere terra bus missis, scilicet in missaPalmarum,seu inmissa
S. Laurentiij quse appellatur Salicara, et rivus B ] Co3iiaeDomini, et in ofiicip Parasceve, quidquid
qui p.irgit per Bussetum et Malcan. Itemque con- auri vel argenti, pallii, sett cerae, vel aliarum re-
cedimus-,et confirmamus vobis in perpetuum eccle- rum supra jam dicte sacro •altari ;S. Petri, sive in
siam SS. Rufinaeet Secundaej sitam Romsejuxla pa- confessione positum, aut jactatum fuerit vel vobis
latiuni riostrunij cum omnibus ad eani perlinenti- oblatum, ab hora qua ipsa missa, et officium in--
bus. Etiam. concedimus e't confirmamus vPbis in choata fuerint, et expleta per nostros custodes in
perpelaum ecclesiam S. Marise, cum omnibus suis vestram* vestrorumque successorum similiter, re-
pertinentibtts infra hanC civitatem Romanam, nori mota omni contradictione^ deveniat potestatem, in
longe a monte qui Augustus dicitur. Pariter conce- quibus quinque diebus si vobis vestrisque succes-
dimus et confirmamus vobis vestrisque successori^ soribus ulile visum fuerit aliquem diaconorum no
bus in perpetuum, sicuti a memorato sanctissimo strorum ministrare pb honorem S. Petri veslram re*
papa, sive a certis praedeeessoribits nOstris pontific!- verenbam volumus petere; potestatem autem ejus*
bus concessa et confirmata fueruiit, videlicet, mo- dem ecclesiae S. Petri et supradictorum suoruin
nasteria quinque S. Stephani Majoris, et Minoris, monasteriorumj et cuncta ecclesiastica judicia ipso*
Sanctorumque Joannis et Pauli, et B; Martini, atqne rum, seu totius civitatis Leoninse vobis yestrisque
ihectae, constituta juxta magnam eccjesiam S. Pe- C ' successoribus concedimus et confirmamus, simili-
tri, cum omnibus eorum pertinenliis, omnesque con« que modo ad inungendum et eousecrandum impera-»
secrationes quae ibidem sunt, aut in praedicta alma lorem primum vestram ct vestrorum successorum
ecclesia S. Petri, aut in caeteris ecclesiis, quae sunt episcoporum fraternitatem convocamus, ut quibus
constitutae in tota civitate Leonina» et si necessa- regimen totius Ecclesiae S. Petri et civitatis Leoni-
rium fuerit eas eonsecrare, nullus alius episcopus . naecbmmissum est ab his primum sit benedictum.
ad taie niinisterium, vel consecrationem accedere Nec non cuncta sacra officia, seu mysteria, quae nos
prsesumsit, nisi vos yestrique successores episcopi et successores nostri facere debemus,si aegriludine, •
S., SilvaeCandidaeecclesiaein perpetuum. vel aliqua cura impediti faeere non possumus, tam
Concedimus autem et confirmaftnis vobis vestris- in supradicta Ecclesia S. Petri, et nionasteriis suis
que successbribtts in perpetuum S. diem Sabbati quam per totam civitatem Leoninam, per vos ve-
ad baptismi sacramentuhi celebrandum, et totum strosque successores fieri apostolica auctoritatc de-
oflicium faciendum, in ecclesia B. Petri apostoli, cernimus.
et supra magnum altare> iu qtto toto ven. altari, Consecrationeta vero altariuin ecclesiae S. Petri
seu in confessione, quidqttid auri, vel argenti, pal- _. et aliorum monasteriorum, nec non consecratio-
lii, vel cerae, sive aliarum rerum positum, vel obla- nem ecclesiarum, altariums sacerdotum, diacono-
tum, vel jactatum fuerit, vel vobis oblatum, ab hora rum, seu diaconistarum totius civitatis Leoninae
videlicet diei tertia, qua ingredi ecclesiam ad ordi- vobis, vestrisque successoribus in perpetuum, sicut
nandum et peragendura divinum officiumvos vo- prselibatum est, concedimus et confirmamus. Su-;
lumus, et usquequo expletam S. DoininicK diei perque etiara ecclesise SS. Bufinae et Secundse,
missam habueritis per vestros curatores in vestram cui Deo auctore prassidetis, vobis vestrisque succes-
vestrorumque successorum, remota omni contradi- soribus in perpeiuum concedimus et confirmainus
ctione, deveniat potestatem. Et quia usque ad no* eliam ecclesiam S. Adalberti et Paulini cum ecclesia
strum tempus in praefata ecclesia S. Petri, aqua S. Benedicti, et omni sua integiitate et pertinentiis,
pene omnes ecclesise doctrinam acceperunt, sicut a et sicut ad manus vestrashodie tenetis ppsita infra
inagistra et Domina, dies Dominica Palmarum, et hanc civitatem Romanam in insula Lycaonia, ut sit
dies CoeiiaeDomini et Pai-ascevetam irreverenter vobis vestrisque successoribus cum volueritis
episco'
colebantur, ttt nec processio cum palmis in ipsa die paledomicilium, el congruum receptaculum op.por-
Dominica ibi fieret, neqne in die. Ccenae Domini tunumque habitaculum, quejnadmodum interesse
P.4TROL. CXLI. 36
 1131 JOANNIS XIX PAP/E 1152
videtur Portuensem eeclesiam, S. Jbannem inter, A Crescentius diaconus. «
duospontes, presbyteros vero et clericos, qui pro ioannes subdiaconus
tempore in eadehi ecclesia S. Adalberti, Paulini, et Joannes card; tit. S. Marci.
Benedictifuerint, ita subjectos vobis esse volumus JoannesDbniiiiigratia diaconus.
ut proprios filios ecclesiaevestrae, et ab omni jure Joattttes subdiaconus de Mira.
illos subtrahimtis, tuae paternitatitanien eos com- . Joannes presbyter tit. S. Callixti in Transtibe-
mittentes, ut soliihimodo vestrum judicium exspe- rim.
ctent,ve3tro dominio famulentur, et per bmnia . Crescentitts diaconus.
vestris ratibnalibus obsecundent mandalis, ut, quo- Bodulphus indignus presbyter, et abbas ex mo-
modo vobis placet, eos ordinare, secundum decet, nasterio S; Laurentii-, qui ponitur iri Clausura.
regere, informare et emendare nostra apostolica au- Joannes presbyter card. tit. S. Grisogoni»
ctoritate in perpetuum liceat, praedictis Vero omni- Franco diaconus.
bus locis, et familiis cum omnibus eorum pertinenli- Raynerius diaconus.
bus, sicut.superius missa sunt, a praesenti' decima Datum xvi Kal. Januarii, per manus Benedicti
indictione, tibi, tuisque successoribus in eodem ve- episcopi PortuensiSj et vice Peregrini Coloniens.
nerabili episcopio in perpetuum donamus, largimur, B archiepiscppi bibliothecarii S. apostolicae sedis,anno
concedimtis et f.onfirmamus, atque stabilimus pe- pontificatus domini lKistriJoannis sunimi pontificis, et
renniter in usum et utilitatem ipsius venerabilis universalis XIX papoe in sacratissiiria sede B. Pelri
cpiscopii, et episcoporum qui pej-tempora tenuerint apostoli, tertio mense Decemb., indictione x.
ipsam ecclesiain. Statuentes quippe apostoliea cen- Decernirinis ergo ut nulli omnino hominum liceat
sura, sub divini judicii obtestatiorie et anathematis praedictam Ecclesiam temere perturbare, atit ejoi
interdicto, ut nulli unquam nostrbrum suceessorum possessiones auferre, vel ablatas retinerc, minuere,
pontificum, Vel qui publicas functi fuerint actiones, vel injustis vexatioriibus fatigare, scilicet omnia in-
vel alia quselibet magna, parvaque persona audeat tegra conserventur eorum pro quorum gubernatione
vebpraesumat aliquid d'e omnibus quse supra conti- ac sustentatione concessa sunt, usibus omiiimodis
nentur, contra hoc nostrum pontificale privilegiu.m profutura, salva sedis apostolicaeaucloritate. Si quae
agere, vel alieriare aut auferre, scilicet potius firma' igitur in futurum ecclesiastiea, saecularis, vel alia
atque stabilia perpetuis lemporibus, siculi a nobis persona, hanc nostrae constitutionis paginam, scien?
statuta et confirmala sunt,deceriiimtts permanenda. contra eain temere venire tentaverit, secnndo ter-
Si quis aulem, quod non optamus, temerario ausu tiove eommonita, nisi reatuiii suum congrua satis-
contra hoc riostrum aposlolicum privilegium in C factione correxerit, potestatis honorisque sui careat
quoquam transgressor esse praesumpserit vel fran- dignitate, reamque se divino judice existere de per-
gere ausus fuerit, et in omnibus obediens et obser- petrata iniquitate cognoscat, et a sacratissimo cor-
vator esse notuerit, sciat se auctoritate Dei omnipo- pore ac sangume Dei et Domini Redemptoris nostri
tentis et domini nostri- apostolorum principis Petri, - Jesu Christi aliena fiat, alque in extremo examine
cujus', licet immeriti, Dei tamen dignatione gerimus districte subjaceat ultioni. Cunctis autem eidemloco
anathematis vihculo innodatum; et a regno Dei sua jura servantibus, sit pax Domini nostri -Jesa
"yices,
alienum, atque cum Juda traditore Domini nostri Christi, quateuus, et hic fructum bonaeactionis per-
Jesu Christi et omnibus impiis socius^sit in inferno. cipiant, et apud districtum Judicem pr$mia seternse
Qui vero pro intuitu custos et observator bujus pacis inveniant. Amen.
nostri apostblici privilegii exstiterit, raeritis atqub V.
precibus B. Petri apostolorum principis, et SS. mar- Jpannes XIX in concilio Pelrum, episcopum Silvm
tyrura Rufinseet Secundae in sethereis arcibus prae- Candidm, accepta virga, de universa lerra om-
mia, et benedietionis gratiam atque misericordiam, nium ecctesiarum Galerim, hivestit.
":
a justo judice Domino Deo nostro, vitam aetemam (Anuo 1026.)
mereatur in saecula sajculo- D ibid., pag. 98._
percipere, et invenire [UGHELLI,
rum. Amen. In nomine sanctsc et individuse Trinitatis, Patris,
Scriptum per manum Georgii notarii regionarii ct Filii, et Spiritus sancti. Amen.
• divina providentia XIX papa Roma-
atque scriptoris S. R. Ecclesise in mense Decem- Ego JOANNES
et indictiorie nus, sciens pene cuncta oblivioni dari ob nimiam
bris, supra scriptax.
Thebaldus Bell. tren. Ecctesise episcopus. - fragiiitatem humanam , quse ad honorem et utilita-
Theobaldus episcopus sanctse Alban. Ecclesiae. tem SS. Rufinse et Secundse martyrum .tenipbribus
Dominicus S. Lavican. Eccl. episc. gesta sunt, litteris pandenda mandavimus, ut po-
Petrus Prsenest, Eccl. episc. steri devotionem erga nostra loca ctignoscant, et
Petrus episc. S. Ostiens.-Ecclesiae. si qui rebelles fuerint, contabescant et erube-
iituli sanctae Caecilise. scant. Defuncto igitur Gregorio episcopb su-
Stephanus presbyter
Benedictus archidiaconus. pradiclarum martyrum Rufinaeet Seciindae, Petrum
Ugo diaconus. consecravimus episcopum, post cujus consecratio-
Petrus card. tit. S. Damasl. nem, nondum transactis tribus annis presbyteri S.
1133 EPlSTOLiE ET DIPLOMATA. 1134
Nicolai de Galeria cffiperrintgerere eumdem episco- A mine, nullum. >Tunc nos iiiterrogavlmus, residentes'
pum de presbyteris S. Andreaej presbyteri vero S.' episcopos, sacerdotes, diaconos, judices, quid debe-
Andreae rogaverunt episcopum ut illttc iret, et in ret de hoc fieri, et praelibatus: episcopus procedens
praedicta ecclesia S. Andreaealtaria aedificaret.Qui- ad pedes nostros, talia coepit: < Domine, si vestri:
bus episcopus respondit non debere ibi altaria con- gratia est, ad eam causam redite, pro qua huc ve-
secrare* quia^de ipsa ecclesia litigatur presbyter S; nimus, istam opportuno tempore reservatej » Tunc"
Nicolai, prius igitur veniant utraeque partes ante nos commoti et valde irati contra eum, quia nole-
noSjet legibus finiatur, et tunc si cahonice potero>' bat nos proponere quod ipse quserere debebat, dixi-
ad servitium S.' Ecclesiae faciendum libenter ibo. mus : <Miror, cum sis prudens ac potens, quare
His auditis reversi suntj et arcbipresbylerb et caete- ecclesiam tuam non sublevas, sed magis opprimis?
ris presbyteris nuntiaverunt, qui iterttm atque ite- quare non dixisti hoc per tot dies, et quare illam
rum canonice vocati, tandem utraeque partes vene- consuetudinem, quam omnes Ecclesiae habeht, nor>
runl ante suurirepiscopum, quoruiri causam volens exigis ab ipsis ? Mihi adeo rion imputabitur quod in
praelibalusPetrus episcopus ita finire ut nunquam ea est Ecclesia : ego eam vobis dedi, si tu nori vis
magis lis inde oriretur, ante nostram praesentiam il- tertiam ab eis exigere, ego illarii exigam, ut Ecclesia
los conduxit, nos vero residentes in eeclesia S. Syl- "'tibicommissa meo et tuo tempore nondecrescat.»•
vestri, qttae est infra palatium Lateranense , una His verbis Pelrus episcopus correptus respondit :
cum TheobaldoBelliternens.iPetroPraenestinO, Ba- < Domine, quid vos.et sanctum hoc concilium judi-
nedicto Portuensi, Theobaldo Albanensi, Petro Osti- cat, recipere paratus sim.»Tunc ab bmni conciliode-
ensi, Dominico LaVican. Benedicto archidiacotto, finitum et judicatum est ut.cunctis postposilis, prius
Grescentio, atque Raynerioj Gregbrio diaconibuSi ecclesia S. Rufinae»et episcopus suus honoretur, ct
Petro card. S. Damasi, Francone card. S. Sixti, per me de tertia cunctse Galeriseepiscopusministre-
Tuidisco card. S. Marcelli, aliisque quamplurimis tur, refutanllbus ea presbyteris, et dare integram
sacerdotibus, et clericis adstahtibus autem Bene- promittentibus sibi, suisque successoribus iri perpe-
dicto Primicerio, et alio Benedicto Secundicerio, tuum, et sic ad incboatam causam presbyterum red-
Crescentio nomenclatorej Petro primo defensorCj ire, quod et factum est. Nam accepta ego virga,
Stephano ProtPscriniario, Jbanne Deubaldo Da- investivi episcopum Petrum, et per se suosqtte suc-
tivo judice, seu fratre nostro Domino Albericoi cessores de universa tertia oranium ecclesiarum Ga-
comite palatii, et Joanne Tocco comite Gale- leriae, assuetaque datione, consentientibus presbyle-
riae, dictos presbyteros utrarumque ecclesiarum r ris utriusque Ecclesise, et refutantibus, atque dare
introire fecimus cum paucis laicis Galeranis, vi- eara promittentibus, ac dicentihus quod se illam
delicet Joanne filio Rodulphi, Baldo; tunc epi* prius sponte darent. Iterumquejudicatum est ut sub
scopus veniens ad pedes nOstros coepit expottere: iriterdictione anathematis hoc poneretur, et Confir-
quomodo, et qualiter, et qua pro cauSavocasset eos, Maretur, et factum est, nam nostra jussione, et om-
et coepimus causam <juaerere,quae illos movebat,-,'* nium praedictorumsacerdotum, episcoporum, diaco-
tranquilla mettte dirimere et tractare. Quae cumi norum aceepta -stola Benedictus Portueiisis episcb-
protelaretur, ut reor, suggestione Spiritus san- pus dixit: Auctoritate Patris, Filii, et Spiritus san-
cti, venit mihi in mentem qttod multttm lucrii cti, et auctoritate B. Petri apostoli, et D. N. Joan-
episcopus S. Rufiiiaehaberet de tot sacerdotibus ett nispapae hoc S. concilio praesidentis, et auctoritale
tam magnopopulo GaleranOjhoc- cogitans infra naeJ httjusS. concilii maledicimus, et excommunicamus,
ipsum, et volens addiscere quantitatem redditus prae- et perpetup anathematis vinciilo obligamus, qui-
dictae Galerise,taliter episcopum interrogavi. Credo) cunque sacerdotum, sive clericorum, sive laico-
quidem multum redditus habere episcopum S. Ru- rum, seu qualiscunque persona mortalium tertiam
finaede tot sacerdotibus, et tam amplo populo Gale- universarum ecclesiarum Galeriae Petro episcopo,
rano. Episcopus respondit: A sacerdotibus S. Nicolaii D ' suisque successoribus aliquo modp conteridere prse-
xiv solidos per arinum, et a presbyteris S. Andreae 8 sumpserit, vel aliquo modo frandare disposuerit,
xxx denarios consequitur episcopus, nihil' amplius. ethocquod deGaleriajudicavimus ab omnibus lo-
Quod nos audientes maxima tristilia affecti sumus,, cis praedicti episcopalus S. Rufinae,et ab omnibus
et relinquentes causam quam tractabamus, omnes- * sacerdotibus, et clerieis, vel laicis, et ab omni ner-
uno spiritu, una mente, cogente tanta impietale, ad- I" sona observari sub siniili analhemate apbstolica
hoc tractanduiu conversi suriius. Tunc archipresby- auctoritate sancimus, et statuimus in perpetuum,"
terum vocavimus S. Nieblai cttm suis, et syndicumi postquara ter-a Petro episcopo vel suis successori-
S. Aridreae cuin suis, quia arcliipresbyter absens, s, bus supradicta tertia requisita fuerit, et ab omnibus
erat infirmitatiscausa, nos taliter aggressi sumus :', :, clamatum eSt, Fiat, fiat, amen, amen. Et ut dili-
* Dicite*nobisquare tani parum Cpiscbporedditis, ett gentius observetur, et clarius cognoscatur, to-
quare vel tertiam nori redditis sibi, sicutet alia locaa tum per ordinem Gregorio scrivanio S. R. E.
faciunt? i Qui responderunt : <Consuetudo nostiaa scribere praecepimus, et ab omnibiis qui interfue-
fuit.iEtnbs coiitra :< Habetis1abaliquo'episcbpoindee runt propriis manibus rohorare voluimus.
aliquid scriplum ? >Qni responderuntper omnia:«Db->- Bencdictus archidiaconus interfui, et in perp.9-
 1135 JOANNISXIX PAP^E 413C
tuum valerejudico. PetrusPrasnestinusepiscopusin- A las, quo certius ccnstat eos nonnisi illa desiderare
terfui.ctinperpetuumvalere judico. Egp Benedictus et expetere quaesunt ad honestalem sanctsepietatis,
episcopus Porluensis interfui, et in perpetuum va-: el utilitatem verse religionis. Et quoties in suse nc
lere judico. cessiiatis corampdisnpstrum assensum et solitaeapp^
Datum xix Kalend. Jamiarii per manus Boso- stolicse auctoritatis audiverint huiriiliter requirere
nis episcopi S. Tiburtinae Ecclesise et biblio.the- pracsidium, ultro benignitatis intuitu nos convenit
carii S. A. S. interfui, et in perpetuum valere judico, subvenire, et rite pro integra securitate solidare; ut
Raynerius diaconus de diaconia S. Geargii, et Leon ex hoc nobis quoque potissimum prsemium a con-
episcopus Ostiensis Ecclesiac.interfui et in perpe- ditore omnium Deo sidereis arcibus contribuatur. Et
tuum valere judico. Gregorius S- Luciae interfui, et ideo quia poslulastis a nobis ut praefattimmonaste^-
in perpetuura valere judico. Benedictus episcopus rium apostolicse auctorilatis serie muniremtis, et
S. Anagninae ecclesiae interfui. Joann. episcopus omnia ejus pertinentia perenni jure ibidem inviola-
S. BledanseEcclesiseinterfui, et in perpetuum valere biliter permaneiida confirmaremus, et absque omni
judico. Benedictus episcopus Ceren.: hoe decretum jugo seu ditioiie cujuscunque personse constabilire
firmum.etin perpeluum valere judico. Petrus car- nostri privilegii pagina studeremus.: propterea tuis
dinalis tituti S. Marci interfui, et in perpetuum va- " flexus precibus, ob interventum domni invictissimi
lere judico. Raynerius episcopus Nepesinse ecclesiae et pii Henrici imperatoris augosti, ejusque reme-
hoc decretum firmum, el in perpetuum manere ju- dium aniraae, per hujus noslrae auctoritatis privile-
dico. Amasus episcopus atque capellanus domini gium statuentes decernimus, ut cuncta loca et mo-
papse. Franco cardinalis S. Sixti. Renedictus-Domini Dasteria ad praedictum Cluniacense coenobiumperti-
gratia secundicerius ,S. A. S. Joannes cardinalis tit. nentia, quaeab aliquibus fidelissimis Christianis, re-
S. Marcelli.Crescenlius Domini gratia nomenclator gibus, episcopis, ducibus, seu principibus eidemioco
S. A. S. EgO-Stephaiius Dei gratia scrivanius S. se- sunt concessa, et ab antecessoribus tuis abbatibus
dis apostolicaescripsi, etc. acquisita, Bernone videlicet, Odone, Aymardo, et
VI. beatae recordationis sancto Mayplo praedecessore
Privileyium — Joannis papw XIX pro monaslerio Clu- tuo, vel quaecunque,.ad eumdem locum pertinere vi-
niacensi. Declarat se confirmare omnia mqna- denlur, absque ullius contradictione, cum magna
steria et loca ad Cluriidcettsemonaslerium pertinen- securitate
debeas possidere, et per te universi suc-
tia, et ei ab aliquibus fidelibus Christiariis, reyibus,
episcopis, ducibus, seu principibus antea concessa. cessores tui in perpetuum. Necnon sub divini judicii
Prohibet quoquene quisepiscopus,vel sacerdos, pro _, promulgatione et confirmalione, et analhematis
aliqua ordinatione scu consecralione ecclesim}, interdictione corroborantes decernimus, ut nullus
presbyteroruni, aut diacoriorum, missarumque ce-
lebratione; nisi ab abbate Cluniacensi invitalus, ve- episcopus, seu quilibet sacerdotuin in eodem vene-
. nial Cluniacum; sed liceat monachisCluniacensi- rabili cajnpbioproaliqua ordinatione, sive consecra-
bus cujuscunque voluerint ordinalionis gradum tione ecclesiae,presbyterorum, aut diaconorum, mis-
suscipereubicunque suo placuerit abbati. Similiter sarumque celebratione, nisi ab abbate
veiat ne quis episcopus vel sacerdos pbssit excom- ejusdem loci
. municare fralres Cluniacensesubicimque positos. invitafus' fuerit, venire ad agendum praesumat; Sed
' Decefnit prmlerea Cluniacensemonaslerium omni- liceat raonachis ipsius toci cujuscunque voluerint
bus ad se ob salutem confugientibusfore misericor-
dim sinum; "etstatuit quod si aliquis cujuscunque prdinationis gradum snscipere, ubicunque tibi,
, obligatus anathemate idem monaslerinmexpetierii, tuisque successoribus placuerit. Interdicimus autem
' sive pro corporis sepultura, seu alterius sum utilita- sub simili anathematis promulgatione, ut isdem
tis, et salulis gratia, benigniterexcipiatur blcome- locus sub nullius cujuscunque episcopi vel sacerdo-
dicamenli salutaris fovendus. Denique definil ele-
clionem abbatis Cluniacensis perlinere ad congre- tis deprimalur interdictionis titulo, seu excommu-
gationemipsius loci. nicationis vel anathematis vinculo. Non enim pati-
(Anno 1027.) tur sanctse sedis aposlolicaeauctoritas, ut ullius cu-
[Bullarium Cluniacense, pag. 8.] D juscunque personae obligatione proscindatur a se
JOANNES episcopus, servus servorum Dei, dilectis- cuilibet concessa liberalis libertas : neque ipsius loci
simo filio ODILONIabhali monasterii quod dicitur fratres ubicunque positi, cujuscunque episcopi ma-
Cluniacum, in honore beatorum apostolorum Petri ledictionis vel excommunicationis vinculo tenean-
elPauli consecratum, in comitatu Matisconensl si- tur astricti. Inhonestum enim nobis videtur ut
tum, et per te cunctis successoribus tuis abbatibus sine nostro judicio, a quoqoam anathematize-
in perpetuum. tur sanctae sedis apostolicae filius veluti cujus-
Cum omnium fidelium peutiombus et necessitati- cunque subjectae Ecclesiae discipulus. Si qua vero
bus subvenire debeat apostolicae charitatis gratiaj competens ratio adversns eos quemquara move-
multo magis his est impertienda ejus Jieneficii cle-. rit, et hoc aliter deterrainari vel definiri nequi-
mentia, quos singulariter proprioset specialiter filios verit, judicium apostplicum, qupd nulli praejudicium
se gaudet.habere sancta Romana mater Ecclesia, et praetenderepatitur, super hoc patienter praestolctur
suaeutilitatis gratia, et prsecedentium Patrum aucto- ethumiliter reqttiratur. Decernimus etiain, et illius
ritate egregia, quorum eliam desideriis et votis eo cujus vice quamvis; indigne fungimur, auctoritate
plenius parere debet aucloritatis apqstolicaesublimi- saiicimus, utrisdeinlocus omnibus adseob saltite__
1137 EPIST0L_E ET DIPLOMATA. 1138-
confugienlibus, sit misericordise sinus, sit totius A siderejs conseri amoris arcibus' remuneratiorie.Tgi-i
pietatis et salutis portus. Obtineat in eo locum turquia postiilatis a nobis quateiius patriarchatum
justus, nec repellaturpoenitere volens iniquus. Prae- sanctaeAquileiensis Ecclesiaecum omni suo honore;
beatur iiinocentibus charitas mutuae fraternitatis, atque suis pertinentiis totura in unum vbbis corife-
nec negetur offensis spes salutis et ittdulgentia pie^ ranius-, sicuti olim a beato.Petro principe apostolo-
latis. Et si aliquis cujuscunque obligatus anathe- rum, nec non Eugenio, atque GrPgbrio, caeterisqub
mate eumdem locum expetierit, sive pro corporis praedecessoribus nostris hujus aposlolicae" sedis
sepultura, seu alterius suae utilitatis et salutis gra- episcopis decretum est, inclinati namque precibus
tia, minime a veiiia et optata miseriecrdia exclu- vestris apostolica aucloritate concediriius, et per
datur, sed Cleomedicamenti salularis fovendus be- hujus nostri privilegii pagiriam Confirriiamiis vobis
nigniter colligatmv Quia et justum sic est, ut in vestrisque suecessoribus patriarchatuni sanctaeAqui-
domo pietatis et justo praebeatur dilectio sarictaefra- leiensis Ecclesiae fore caput et metropoliiri super
ternitatis, et ad veniam confugienti peccatori non omnes Italiae Ecclesias, quoiiiam ante omnes con-
negetttr medicamentum indulgentiae et salutis. Sit, stitutam et in fide Christi fundatam fuissfe cbgnosci-
autem oranibus ibi^advenientibus causa salutis, hic mus; atque voluinus S. Aquileiensem in' cunctis
et in perpetuum divinse miserationis et pietatis re- B fidei rebus peculiarem, et vicariam, et secundani.
fugium, et apostolicaebenedictionis praesidium. De- esse post hanc almam Romanam sedetti, sicuti olinv.
eernimus praeterea et omnino constituimus ut, prae- a beato Petro apostolo concessum fuisse videturi.
dicti loci obeunte abbate, non ibi alius cujuscunque Insuper vobis vestrisque successoribus, ' apostolica
personaeviolentia constituatur ordinandus, sed ab auctoritate pallium concedimuS,'quo vos. ad Jriissa-
ipsa congregatione Ioci secundum timorem Dei, et riim solemnia celebranda uti volumus in Natali
institutionem legislatoris Benedicti, pater qui sibi Domini, ac solemnitate Epiphaniae, et in quatuOr
prseesse debeat eligatur, atque ad eum ordinandum S. Marise festivitatibus, et iu ejusdetii Dedicatione
qualiscunque illi plaeuerit, advocetur episcopus. ecclesiae,et in die Natalitii sui, et in Coena Domini;
Quascunque yero terras nunc tenes, et quas tu tui- et ki die S. Paschae, et in Ascensione Domirii, et in
que successores acquirere polueritis, in perpetuum die S. Pentecostes, et in Nativilate S. Joannis Bap-
possidendas concedimus vobis. Si quis autem teme- tistae, atque in festivitatibus omnium apostoljruni,
rario ausu, quod fieri non credimus, eoiitra hujus et in festivitate Omnium Sanctorum, et in cseleris
nostrse apostolicae confirmationis seriem venire aut oninibus prsecipuis festiyitatibus, nec non in conse-
agere tentaverit, sciat se Domini riostri et aposto- cratione episcoporum, De rationali autera idipsum
lorum prineipis Petri anathematis jinculo innodan- praecipimus ut in-caeteris festivilatibus utamini,
dum, et cum diabolo ejusque atrocissimis pompis, quemadmodum et de pallio. Insuper autem vobis
atque cum Juda traditore Domini et Salvatoris no- vestiisqije successoribus apostolica auctoritate uni-
stri Jesu Christi, in aeternum ignem concremandum, versos episcopos S. Aquileiensis Ecclesise pertinen-
simulque in voragiiiem taitareumque chaos demer- tes, nec non monasteria .. . atque etiam parochias.
sum cum impiis deficiendum. Qui vero custos et cunctas eidem patriarchatui perlinentes cum omni-
observator huius nostri privilegii exstiterit, benedi- bus plebibus, titulis, ecclesiis, seu capellis, castellis,
ctionis gratiam et vilam aeternam a Domino conse- villis,terris cultis et incullis,seu decimationibus eorum
quatur, etc. Amen. cum exitibus,velredditibus eorum, seu cujn omnibus
VII. utensilibus eorum, et appendiciis, quaesitis, vel inqui-
Joannis XIX epistola ad Popponem palriarcham rendis, qusedici vel nominaripossunt,necnonconfir-
Aqnileiensem. mamus vobis vestrisque successoribus iiisulam, quse
(Anno 1027.) Gradus vocatur, cum pmnibus suispertiiientiis, quse
[UGHELLI, Ilalia sdcra, V, 49.] barbarico impettt ab eadem Aquileiensi Ecclesia sub-
JOANNES episcbpus, servus servorum Dei, dilecto ,r. tracla fuerant, et falso patriarchali nomine ute
inChristo fratri POPPONIsanctae Aquileiensis Ec- batur, de qua multi antecessores vestri, temporibue
clesiae patriarchae perpetuam salutem. meorum antecessorum, et riiultoruin imperatorum
Cum magna nobis spllicitudine insistit cura pro per multas synodos proclamaverunt, ad quas aeniu-
universis Ecclesiis Dei ac piis locis vigilandi, ne lus tuus multoties synodali sententiae, et imperiali
aliquam necessitatis jacturam sustiiieanf, sed magis praecepto vocatus venire renuit, unde interventu
propriae utilitatis stipendia consequantur, ideo con- etiam et petitione dilecti filii nostri Conradi impe-
venit nos tota mentis aviditate eorumdem veterurii ratoris Augusti synodum congregavimus, in qua
locorum stabilitatem ac integritatem maxime procu-" multi nostrates et Longobardi et Teutonici episcopi,
rare, ,et sedulo eprum utilitatem ac subsidia illic et abbates interfuerunt, ad quam ipse canonice
contrahere, utDeonostro omnipotentiid quod prb vocatus venire distulit. Unde judicio oninium
ejus sancti nominis horiore et laude, atque gloria episcopprum qui aderant, restituta est ibi eaderu
ejus diviriaemajestatis, nostrarum rerum confirmare iiisula cum omnibus suis pertinentiis, ut secmulu-*
veteribus loeis sit acceptabile, nobisque ab ejus Deijin et votum vestrum eam ordinare vobis li;<at,
iocupletissima misericordia digna huiusmodi pii in vel omnia qute sub jure ac dominio patriarci'5.fui
 *159 , JOANNlS XIX PAPJE 1140
4>rsefatladjacere^,'^;'p^^ijpir. noscuntur, qiiemad- A | Joannes eplscopus. servus servprum Dei. S. Ti-
modum beatissimus Petrus apostolus olim suo burlinae Ecclesiae.
discipulo Marco evangelistae,' ejusque sequaciele-
ganti yiro Herriiagorse contradidit. Statuentes igitur IX.
apostolica censura sub.diyini judicii obtestatione et Joannes XIX in synodopatriarchatum Gradenseir, ,
anathematis interdictu interdicimus ut nullus un- sub poteslatem Popponis patriarchm Aquileienns
contra jns fasque redactum, Vrsoni patriarchm
quam nostrorttm successorum pontifex, nullusque Gradensi restiluit.
episcopus, nuljaque magna parvaque persona in
totis finihus vestri patriarchatus, vel episcopo^ (Anno 1029.)
rum vestrprum dpminio pertinentium, ordinationem
[MANSI,Concil. XIX, 491.]-
quamlibet facere( praesumant, nisi vestro vestro-r
rumque successorum fuerit consensu, quatenus JOANNES episcopus, servus servorum Dei.
Ecclesiarum ordines cum Dei adjutorio sedule ac-r Si mortalibus inevitabiliter non immineret acci-r
crescant. Si quis autem, quod non optamus, te- dens ex protoplasti parentis vitio deficere, nulla pe-.
merario ausu hujus nostri apostolici priyilegii nitus ratio cogeret acta eorumdem servanda futuris,
transgressor exstiterit, sciat se auctoritate Deiom- gI saeculisbona ad exemplum, vel improba ad caute-.
nipptentis, et apostolorum principis Petri, et Pauli, lam stylo inextricabili commendare, illa minus ido^
et nostra, qui eorum fungimur vice, anathematis neum foret auctores praesentes inspicere, et Acla
yineulo esse innodatum, et a regno Dei esse alienum; exsequi exarata. Sed quia, ut praemissum est, primi
qui vero hujus nostraeEpistolaeinstitutionis in omai-; parentis piaculo instantia caeterorum deficere cospit,
bus pbseryater . exstjterit, beiiediolionis gratiam, provide eorum invenit humanitas, ne secum deper-
vitamque aeternaro, et absplutionem pninittm pecca- irent Gesta propria ad informationem sequentium
tcrjim suorum consequi mereatur a Deo, qui vivit saeculorum, vel ad evitationem, si obscura fuerint,
et regnat in saeculasaeeulorum. Amen. debere adnotari, ut ipsa adnotatio immemores aeta-
Scriptum per manus Joannis cardinalis, et can- les superans significaret quid utile, quidve gestum
eellarii, vice Petri diaconi, mense Septembris, in- fuisset inqtile, et lucida indagatione verum a falsa
dictiqne decima (1). in tempore opportuno secerneret. Quod si est in sae^
Datum per manus Bosspnis episcopi et bibliothe- cularibus negoliis id servari sancitum, cautius, et
carii S. R. E. in mense, et indictione suprascripta, diligentius in ecclesiasticis est observandum, qui
in sacratissima sede beati Petri apostoli, anno iv, tantp tempestatem saeculi horrent quanto quiete
Deo propitio, pontificatus D. Joannis summi pon-: C ' perpetua ardent, tanto inquietudinem refugiunt
tificis et universalis XIX papae. mortalium quauto soli viventi Deo in saeculasaecu-
VIII, lorum placere desiderant. Cujus rei gratia omnibus
Jpannes XIX Ecclesim Tiburtinm bcna juraque, S. Dei Ecclesisefiliis notum esse volumus quod inter
petenle Benedicto episcopo, confirmat. Ursoneni patriarcbam Gradensem, et Popponem Fo-
(Fragm. — Anno 1029.) rojuliensem patriarcham , proh dolor! nostris temT
[UOHELLI, Italia sqcra, I, 1307.] . poribus zabulo ventilante commotum est, et ad quod
Dilecto in Christo ac nostro spirituali filio BENE- usque perductum, Conspirante namque Veneticorum
DICTOS. Tiburtinae Ecclesiae a nobis consecrato populo contra dominum suiim ducem , et praeliba-:
episcopo Imo etiam ecclesias, quas Bosb epi- tum patriarcham fratrem suum, uterque posthabitis
scopus tuus antecessor isto praesenteanno cpnsecra- dignitatibus et curis, quse ad se pertinebant, alias se
vit, videlicet S. Joannis et B. Juvenalis. receptarunt, donec sopitis saecularibusinsolentiis ad
In nomine .... Pontificatus D. Joannis XIX in sua repedare quivissent, sicuti postea rei probavit
sacratissima sede, etc, anno VII, indictione xiv, eventus. Interea vero antiquo zelo accensus hoslis
mensi Januarii die vm, Joannes episcopus S. Tibur- Forojuliensis patriarcha Poppo Gradensem civitatem
tinae Ecclesiae, consentiente cuncta congregaiione: ^' adit, petens se recipi a civibus adjutprem confratris
episcopii S. Laurentii martyris Christi, donat cunctoi sui patriarchse Gradensis, et stmici sui ducis. Cui
clero venerab. presbyter. pmnera medietatem de- cum nollent acquiescsre per Deura et octb suorum
mortuprura civitatis Tiburtinae ad se perlinentein , sacramenta firmavit, sicut referente Ursbne patri-
in juga presbyterorum jurat, ut sup. pojna auri archa , et quamplurimis Veneticprum nobilibus ,
obritiae unciae tres. Tedemandus yir et tabellio ci- ac tum provincialium episeopis didicimus, quod ad
vitatis scripsit. salvam faeiendam duci"etfralri suo patriarchse ci-

(1) Hic loco indictionis decim^ reppnenda e^t in-
dictio xi. Ughellus'enimvtom. I, recitat aliud privi-
legittm Silvae Candidaeepiscopodatum, scripturiiperr
manum Georgii notarii reyionarii atque scriploriss
S. R. E. in mense. Decembri,' jnrf. x, post suscriptib-.*
nem vero praesulum xx in eo nomiriatorum: Datumi
XII Kal. Januarii per manus Benedicli episcopiPor-
luensis, et vice Peregrini,etc; arinb pojitificatuss
D. N. Joannissumihivoritif.eiuniversatis XIX papm
in sacralissima sede R. Petri apostoti terlio, mcnse
Decembri,ind. %, anno scilicet Christi 1026. Cum
itaqtte eo Christi anno die 17 mens. Decemb, teiv
lium sedis annum attigisset, in prsecedenti subscripr
tior.e iocb indict. x, reponenda iridiclio xi, alioquin
ari. 1026, mense Septemb. anniim iv pontificatus, et
mense.Decemb. ejusdem anni an. in, numeraret,
Pagjus ih Annal. Baron. lom. IV, p. 123.
H-1 EP1ST0L_E W D_PLQMATA\ 1142.
vitatem Intraret. Ubi postquam intratum est, obli- A tum est a Gregorio : cui revertenti junxit se Urso
__}
tus sacramentorum, getttilium more, ut de saeculari- patriarcha nos vocatus adiens. Quod cum cognovis-
bus audivimus , quidquid in ecclesia inventum est,. set Poppo Forojuliensis patriarcha, monachum
unca manu depraedatumest, duorummonasterioT quemdam legatum ad nos misit, nulla probabili ra;
rum sanctimoiiiales stupratae ac violatae a suis sunt, tione, nec justa defensione, ut promiserat, munitum.
neque monachis pepercit. Quin etiam defunctorum Quem cum retinere audito adventu Ursonis patriarr
corpora quietem desiderantia e propriis tumutis air- chaevoluissem, fugam arripijit. Veniensauteni ante
ferens ad civitatem susun iiihonorata transtulit, reli- nos patriarcha Gradensis triduo flebiliter questus
quias minus tamen quam desiderabat similiter se- est. Postea, vero cbngregata svnodo in ecclesia
cum devexit, altaria. confregit, thesauros abstulit, B: Sylvestri infra nostrum palatium residentibus
civitatem aliquibu.spatronis Gradensem licet.. desti- nobiscum venerabilibus episcopis Petro Pipernensi,
tulam munitam suis reliquit: Cui non sufficiens hoc Benedicto Portuensi, Dominico Lavicanensi, Bo-
apposuit iniquitates super iniquitates, (Psal. LXVIII , sone Tiburtmensi, Reginerio Nephiensi, Bene-
28), nos suis legatis petiit poscens. coiifirmationem dicto Cerensi, Dodone Nucerensi, Petro Prae-
omnium locprum suorum a nobis, et nominatim nestinensi, Joanne Bledensi, Joanne Ortensi, Azo,
Gradensis insulae: quibus cum responderem non sibi "J Amato seu Benedicto episcopis ac . diacbnibus,
juste, et canonice,, ac per antiqua privilegia perti- Benediclo archidiacono, Cresceniio diacono, Petro
nere, dixerunt.: Non atiter ea petit dominus noster diacono arcliicanc.ell3.rjo,' Crescentib , et Raine-
sibi confirmari, nisi quemadmodum per priyilegia rio diaconibus et cardinalibus, Slephano, Petro,
vestrorum antecessorum suis antecessoribus et Ec- Joanne et alio Joanne, seu caeteris tam episcopis
clesiae suse confirmata est, et sibi juste et canonice quam presbyteris, nec non diaconibus, quorum sub-r
pertinere videlur, ac ipse probare potest, et promit-> tus manus ascriptae esse subcernuntur; omnes res
tit. His auditis, nec arbitrantes eum audere illudere per ordinera relatae sunt atqueprivilegia,antecesso-
apostolicse sedi, et magis quia novimus pro hac ra- ruin nost., scil. sanc.tissijni.Pelagii, Gregorii et Ho-
tione Ursonem patriarcham a bonae memoriae do- norii, Stephani et Gregorii, Leonis, Sergii el Leonis,
mno Benedicto papa Romam vocalum fassum se ve- Benedicti, Adriani, Bonifacii, Romani, Theodori,
nire non posse sub excusatione imperialis timoris, Anastasii, Joannis, Sylvestri et Sergii ostensa, quo-
licet legatos suos mitteret petitionibus suis conde^ rum imitantes quamplurima de eadem Gradensi sede
scendentes privilegium sibidare filio nostro, Petro instituta, talem definitionem promeruit, ut privile-
diacono et cancellario prsecepimns. Sed et de insula _ gium confirmationis judicio nostrorum episcoporum
Gradensi inseri jussimus , sicut audietis. Praeterea • sibi, suisque successoribus de ejusdem sedis stabili-
confirmamus vobis insulam Gradensem cum pertw tate perpetualiter faceremvts. Quod et fecimus, sta-
nentiis, sicut juste et canonice per antiqua pri- tuentes apostolica censura sub divini judicii obtesta-
vilegia vobis et Ecclesiaevestrae pertinere dignosci- tione, ut nulli unquam in tempore praedictumUrsonem
tur : et sicut tu ipse juste probare omni tempore' patriaicham, ac successores ejus de praedictopa-
potes, el promittis, ita ut secundum Deum tibi eam1 triarchatu Gradensi, sive derebus, ac pcssessienibus
ordinare liceat: Quod totum in contrarium accidit, ejus inquietare, aut molestare prsesumant; sed polius
quia nec juste sibi periinere convinctum est: qui' saepiusnominatum patriarcham Gradeniem cum sua
vocatus ad satisfaciendum de hoc Gradensi patriar- iiitegritate quietum remota omni contradictione ipse,
chae sicut premisit, venire distulit, nec secuu- suique successores perpetuis possideant temporibus,
dum Deum dictaih ordinavit insulam, neque antiqua1 ita etiam ut absque suo subrumque successorum vo-
per priyilegia eam sibi pertinere, ut promiserat, > luntario consensu nulli electionem suorum suffra-
ostendit. Priyilegiuni, quad scriptum est sub prse-. ganeorum facere liceat. Et quidquid ab eis juxta
fala conditiotte manu nOstra corrobpralum, per normam canonicam pro commissaesibi Ecclesiaecura
suos remissum ert nuntios. Post eorum reversionem1D prolatum fuerit, tam a Suffraganeis sibi episcopis,
iiondum expletoitriduo riunlius patriarchae Graden- quam a clero et populo custodiri praecipimus. Qui
sis supervenit, flebilemnobis repraesentansepistolam, vero hsec, quse a nobis pio itttiiitu promulgata sunt,
quam cum legissettiusmagno moerore affecti sumus;i infrjiigere aut in aliquo transgredi prsesumpserit,
sed recuperata spe ex eo, quod probare omni lem- omnipotentis Dei iram incurrat, et nostro anathema-
pore jiistiliam sehabere promisit, nuntium nostrumi te confossus pereat, sed et cum diabolo perpetuo
Gregbriuirifide:probatum, et cmni eloquentia insi-- damiiatus'gemat. Qui autem custos et observator
gnem ad utrumque riiisimus cum epistolis paternei hujus nostri apostolici privilegii exstiterit, graliam
vocanlibus eos ad nostram synodum. Sed Poppo> mereatur SS. Trinitatis, et nostra beriedictione frua-
visis•litieris commblus.J...' sicut Gregorius retulit,, fur, ac in saecula sseculorum laetetur.'
quod nec eliam.caput iiiclinaret, sed polius tenoremi Scriptum per manus Georgii scriniarii S. R. E. in
privilegii denegaret. Et, quia perditam Gradensemi mense Decembri indictione ym. f.Bene valete.
iasulam haberet, querebatur, nec posse se venire adI " Ego Benedictus episcopus Poimensis interfui et
uostram synodum-nulla ratione interveniente profi- subscr.
tcbalur; sed de tenore privilegii in eodem laco) • EgoBosusepiscopus S.Titur^ Ecclesise sub-
vinctusest raeudacemesse; quiacxeinplardeinonstrat scripsi.
 ?M? JOANNISXIX PAP_E H44
Ego Petrus episcopus.Hostiensis subscr,., , A censi, petitioni luae coiidescendimus, palliumque
Ego Dominicus episcopus Layicanensis Ecclesiae gestandum dtiodecim in anno vicibus tibi solum -
subscripsi, modo concessimus, in Natale videlicet Domini, in
Ego Benedictus S. Cerensis Ecclesise episcopus Epiphania, in Ccena Domini, in Resurrectione Dor
- subscr.'
mini, in die luna Resurrectionis, in Ascensione
Ego Joannes 'episcopus S. Ortanse Ecclesjsesub- Domini, in Pentecbsten, in festivitate Omnium
scripsi. Sanctorum, in Assumptione sanctae Mariae, et in
Ego Raynerius S, Nepesinse Ecclesise episcopus festo sancti Saturnini, in uno concilio diqecesisver
subscr. strse. Cujus quoniam indumenti bonor modesta
Ego Petrus S.
episcopus Pipernensis Ecclesisesubr acluum vivacitate servandus est, hortaraur ut ei
scripsi. . morum tuorum. ornamenta conveniant, quatinus
Ego Benedictus episcopwsde Portalatina subscr. nuctore Deo recte utrobique possis esse conspicuus.
Ego Dpdo episcopus Nucererisis subscr Itaque vita tua filiis tuis sit reguta. In ipsa,-si qua
Ego Azp episcoDusCamerinensis subscr. tortitudo iu iilis injecta est, dirigantur ; in ea quae
Ego Joannes"episcopus S, BledanseEcclesisesub- imitentur, aspiciant; in ipsa semper considerandq
scripsi, IJ* proficiant, ut tuum post Deum videatur esse bene
Ego Almatius .'••'. subscr. quod vixerint. Cor ergo neque prospera quae tem-
Ego Leb S. Ficoclensis Ecclesise episc. subscr. poraliter blandiuntur extollant, neqtie adversa deji-
EgoMonaldus episcopiis Ariminensis ex jussionc ciant; sed quidquid illud fuerit virtute patientiae
D. Jo. papsesubscr.' devincatur. Nullum apud te locum odia, nullum
Egb Berardus S. Fulgiliensis Ecclesise episc. ex favor iiidiscretus inveniant; districtum mali cognoT
jnssione D, Jo. papse subscr. scant, insbritem apud te culpabilem suggestio mala
Ego Benedictus archidiaconus, et vicedominus non faciat, noeentem gratia non excuset. Remissum
subscr. te delinquentibus rion ostendas, ne quod ultus non
Ego Petrus diaconus S. R. E. et cancellarius sa- fueris perpetrari permittas. Sit in te et boni pasforis
cri palatii subser, dulcedo, sit et judicis severa districtio, unum scir
'
Ego Crescentius diaconus subscr. licct quod innocenter viventes foveat, aliud quod
Ego Riginerius diaconus subscr. iinpietos feriendos a pravltate compescat. Sed
Ego Stepbanus cardinalis interfui. quoniam nonnunqttam praepositorum zelus, dum
Ego Joannes cardinalis tit. S. Marcelliinterfui. districtus malorum vindex existere vult, transit in
Egb Joannes cardinalis S. Marci interfui. ( crudelitatem correctio, iram judicio refrena, et
C
censuram disciplinaesic discute ut et culpas ferias,
X. et a dilectione personarum quas corrigis non rece-
Jpannis XIX papm epistola ad. Pelrum episcopum das. Miserieordcra te, prout virtus patitur, pauperi-
Gerundensemde privilegiopallii. bus exhibe. Oppressis defensio tua subveniat, opprir
mentibus modesta correctio contradicat. Nttllius fa-
(Anno 1030.) ciem coritra justitiam accipias, nullum quaerentem
[FLOREZ,Espana Sagrada, XLIII, 450.] juslitiam despicias. Custodia in te aequitatis exT
JOANNES episcopus, servus servprum Dei, PETRO .cellat, ut nec divitem potentia tua aliquid apud vos
venerabili episcopo Gerundensis sanctae Ecclesiaeet extra viam rationis suadeat audire, nec pauperem de
dilecto in Christo filio, perpetuam in bomino salu- re sua faciat humilitas desperare, quatenus Deo mi-
tem et apostolicam benediclionera. serante talis possis existere qualem sacra lectio
Cum tui amoris cansa aliquid agimus, lanto nos praecipit, dicens: < Oportet episcopum'irreprehensi-
placere Deo devotius confidimus ^uanto tuam conr bilem esse. - Sed his omnibus uti salubriter poteris,
versationem tam evangelicis quam et apostolicis[ ( si-magistram charitatem habueris'; quam qui secu-
testimoniis scimus. Ad . " tus fuerit a recto aliquando ' tramite non recedit.
glorificatam ejus iiamquc;
laudem refertur illud qnod dicitur: .< Qui manet in, Ecce, frater charissime, inter multa alia, ista sunt
charitate, jn Deo raanet, et Deus in eo. » Si ergo, sacerdotii, ista sunt pallii, quae si studiose'servave-
pcr charitatem in Deo manemus et Deus in nobis, Tis, quod foris accepisse ostenderis intus habebis.
et sine illa Deo placere non possumus, in omnibus5 Sancta Trinitas fraternitatem vestram gratia suas
nostris operibus sine intermissione illam praeferre> protectionis circumdet, atque.ita in timoris sui via
debemus. Et quia urgente pastorali sollicitudine; nos dirigat ut post vitae hujus amaritudines ad
^ua divinitus -yidemur praediti, si aliquos captivoss aeternam simul pervemre dulcedinem.mereamur.
ab Hispanis redimere possemus, te yeniente adI Scriptum per manum Sergi scriniarii sanctae
limina apostolorum, intcrrogavimus -, respondistii RomanaeEcclesiae, mense Aprili, indjctione*tertia
; decima
triginta captivos te velle.et posse pro remedio aniriiae
nostrae redimere et libertati dare, si vel duodecim
in anno vicibus tibi palliLusum coricedefemus. Zelo
iitaque Dei, qui eOs proprio sangttine fedemit, acr
H45 EPISTQLiE ET DIPLOMATA, H4g
XI. A hoe privilegium aposlolica auctoritate fijio nostrq
Epistola Joannis papm XIX ad Roberium regem - charissimo Odilbni et sibi succedentibus in perpe-
francorum deimmunitate Ctuniacensis monasterii, tuum facere voluimus; quod vestraenbbilitati idcirco
(Anno 1024-1031.) eum his litteris mjttimus, ut vestris vestrorumque
[Bullqrium Chiniacense, pag. 7.] sacerdotum vel optimatum in auribus recitetur,
JOANNES episcopus, servus servqrum Dei, ROBERTO praeceptoque regali et auctoritate firmetur, corrobo-
regi Francqrum, salutcra ch.arissimam cum bene- retur, et auclorizetur; ut nullius cujuscunque sacer-
.dictiorieapostolica. dotis vclprincipis persona contra hoc apostolicaeau-.
Quoniam, o religiosissimc rey, multoruin jam ctoritatis decretum in perpetuura garrire yel mutire
jcharitate frjge§ccnte, superabundanle autem ini-. attdeat, ne apostolicoperciissus anaihemate disirictae
quitate, plurimis in Jpcis npn solura ab extraneis, jillionis poenas luat, et regalis transgressor praecepti
verum etiam ab iis qui filii nominc tenus dicuntur,; Cym suppliciis infernorum exgors eliam fiat tempo-
status Ecclesiae confunditur, sacrse religionis ordo ralium bonorum,
contemnitur, pietas et forraa justitiae dehonestalur, XII,
jet privilegia apostolica seu eliam regalia praecepla, Epistola Jpannis XIX papm ad Gauslenum episc.opum.
quantumad siibstantiara, illoriun temerilate irreye- R : Mg,tiseonensempro tuenda libcrtate et immunitate
renter cassanjtur : oportet vesfram siiblimjtatem yi-- monasterii Cluniacensis ab omni jurisdicliotie epi-
UJL i n Deo coramisso ca- scppali.
giiare, reg.no yobis aijctqre
(Anno 1024-1031.)
Jholicae fidei norma vigorem ob.tineat, sanctilas et
[Bullarium Cluniacense, pag. 8.]
religio contra inimicos veritatis irophaettijj yicforise
JOANNES episcopus, servus servorumDei, GAUSLENO
jnsigniter teneat, et sacer ritus praecedenjtiumPalrum
inviolabiliter permancat, qnatenus per hxc et-vestra. episcopo Matiseonensi, salutem charissimam cum
fiiies pleiiitijidinem bonorum percipiat, et devotio: benedictipne apostolica.
exinde ad Cui, Deo auctore, praesidemus reliquarum Eccle-
subditprum jncrementa yirtutunj magis
ac magis proficiat. His ejiim rej sacrameiitum non siarum caput et cardo sancta Romana Ecclesia tanto
solura a nobis exigitur, quihus pasloralis commissa intolerabilius patitur quodcunque sibi ingeritur de-
decus quanto unilatisuae is, a quo ingestum est, vi-
.est cura, yerqm etjam et a yobis, cui credita est,
delur propinquior. Ex quo ad episcopalem gloriam
,cnm usuris exigenda maxima ppmpa et regise sttbbV deduclus
jnitatis potentia. Quod enim sine gravi dicere non es, Romanae Ecclesise iilius et discipulus
valemus dolore, quihusdam vestroruni exsecrabilj visus es,' et tam a nobis quam ab aintecessoribus
non sufficjt in- C.nostris amodo sic computatus es; nunc vero nesci-
negotio ad sacerdotium iritroductis,
mus qua nova temeritale illectus, inexstinguibili cu-
juste acquisita, poslhabito religionjs ordine, per pe- niatri tuae repugnas, et contra
1'iraendos terrense aflectationis luxiis dislrahere, nisi, pidilate accensus,
meritis apostoli Pelri magistrum luum, levas
etiam et ea loca quae a fidelibus, qui illa ex prppriis nas,
et construxere, calcaneum, cum ccenobium Cluniacense, cunctis
possesslonibus sumplibus potestati nationibus sanctitate praefulgens, nec non apo-
_.olius Rpmanse Ecclesise tradita sunt testamenti pene
stolicis privilegiis fiiltum et ab omnium ditione sub~
auctoritate, ad damnatiqnis suse cumulum sibi co- solius principis apostolorum et vicariOrum
nentur defendere, et suis usibus male applicare; qui tractuiii,
duin suorum judicioreseryatum, commoves, venerandum
profectq ipsiira c.»put discerpere gestiunt,
ut ver- etiam infidelibus Patrem domnum Odilonem, abba-
membra ab ipso separare vplunt,et eqs quos tem irreverenter appetis, fratres ibidem degentes pro
naculqs habet injuriis et contumeliis lacessere non
miseri sanctse adipiscenda perpetua transitoriam quietem optantes
desinunt,ignorantes ulique qu.odhujus cassare cofltendis.
a filiis acci- sollicilas, apostqlipa privilegia
scdis decreta ita pia fide matris Eccjesise
cano- Quod ita accipimus quemadmodura si ipsa raembra
et
pienda sunt, veneranda,ut tanquam regulae nostra avide discerpere qusereres; et quod siiieruina
iiumabeisdem absque ullo scrupulo admittanlur,ut- D tua esse
- nequit. Cave caute vel jam monitus animae,
potequaedeomniEcclesiaefashabeat judicandi, neque - et nostrum monasterium singulare nobis relinque ne,
cuiquam liceat deejus garrire decreto, nec judicare : d.uniparticepsejuscontranosessecupis,ordiiiisnostri
judicio. Cujus judicii sententiam eo magis ppqrtel a exsors apostolica auctaritale efliciaris. Si vero aliqua
nemine dissolvi, quo certius apostqli constat iilam •.
competens ratiq adversus eum te commovet, no-.
Petri. firmitate et auctoritate sqlidari. Ait enim quo- strum sub quo solomanet confidenter qusere;
judicium
dam in locp Leq papa venerabilis et sahctse institu- nqs nempe qui eum tam a te quam et ab pmnibus
tionis dqctor admirabilis : < Non parvae insaniae est tttemur, nulli
praejudicium praetenderepatimur.
contra enm atiquem mutire, qui clavigeruni regni XIII.
coelestishabet tulqrem et patrqniim; quin co magis Joannis XIX papm, ad Bochardum qrchi—.
Epistota
ei hic multa verba tumentis spiritus relaxentur, ne '. episcopum Lugdunensem pro imrnunhuile ChtniQ-.
forlePetri vindicta iri posterum reservelur. '* Hq- censis monasterii.
rum itaque rabiem et tumoris insolentiam a nostris (Anno 1024-1031.)
Jocis, el maxime a Cluniensi coenobio specialiter et . [Bullarium Cluniacense, pag.'9.] ,
nobis amovere JOANNES episcopus, Servus-senwum Dei, Boit-
singulariler proprio procul cupientes,
1147 JOANNISXIX PAP/E H48
ciiARDO archiepiseopoLugdunensi, salutem charis- A tiliam.Tibi
I ergo,fili charisslme, iute.romnes abbates .
siraara cum beriedictione apostolica. <
Galliseet Germaniaeprimatum sedendi et judicatidi
- GauslenumMatiseoneiisem < concilium cum caeteris abbatibus habendi conce-
suffraganeumvestrum, et
Cluuiacensismonasterii nostri ordinationem et con- < dimus. Nulli episcoporum, archiepiscoporum, pa-
secrationem avide contra privilegia apostolica usur- triarcharum temere, nisi a vobis accepta licentia,
pare quserentem, valde dolemus, ex eo magis quod super altare vestri patrocinii missarum solemuia
tantorum apostolicorum excoraiininicationum reus cetebrare liceat. Nullius persona principis neque
sola cupiditate factus est. Et quia pro amore sancti totum neque partem de rebus ejusdem monasterii
Petri, cujus singiilare monastpriiira est, suse parti alicui mortalium subdere vel in beueficiumpraestare
favisse et favere vos intellexiriius,gratias vobis apo-,, audeat, excepto solo abbate, qui Iegitima beneficia
stolicis benediclionibus referiraus cumulatas, et ut; viris ac ministerialibiis suis praestare habet^ sed
incessanter faciatis, petimus. Sub quse etiam roga- soti RomanaeEcclesise specialis filia Fuldensis Ec-
mus iit eideni episcopointerdicaiis, sicut nos litteris; clesia libere atque securedeserviat. Si, quod absit!
nostris fecimus consecrationem, ordinationem, veli aliquis abbas de vestro monasterio aliquo crimine
aliquodjus in nostro monasterio quasrere; riedumt infamis fuerit, ipraecipimus ut pulsationis judicium
hoc injuste appetil, quodjustesibi licet pro sua in-• R "' non sentiat, donec a nostra apostolica sede audia-
obedientia, iterata tantorum Patrum qtierela, apo- tur. Liceat etiairi tibi, charissime fili, tuisque suc-
stolica auctoritate careat. cessoribus abbatibus ejusdem nionasterii, episcopo-
XIV... riim niore, apostolicam sedem ad defensionem tui
Joannes XlX monasteriiFutdensis privilegia,pelenle3 liiaequeEcclesiaeappellare, et contra omnes aemulos,-
Richardo-qbbate,confirmal, vestros Romanaemajestatis scuto vos defetidere..
. (Anno 1031.) Prseterea ob amorem et reverentiajn venerabilis
[DRONKE, Cod. diplom. Fuld., 351.] Fuldensis Ecclesiae tibi, frater charissime, tuisque
JOANNES episcopus, servus servorum Dei, dilecto5 successoribus abbatibus usum dalmaticaeet.sanda-
in Christo filio RiciiAnpo,abbati venerabilis mona- liorum in celebralionemissaecbncedimus,ut el in hoc.
sterii Salvatoris noslri Jesu Christi et sancti Boni- prae cxteris nostri amoris privilegio specialiler in-
facii martyris, siti in loco qui vocatur Boconia juxlaa signitus appareas. Decrevimus quoqiie deliherantes
ripam fluminis Fuldae, et per le omnibus tuis suc- ut congruis temporibus nostrae pro vobis sollicitu-
cessoribus. - . . dini'iritimetur qualiter religio monastica regulari
. Congruit apqstolicomodoraminipia religionepol- habitu dirigatur et concordia fratrum studio eccle-
lentibus benevola compassione succurrere et po- C siasticae professiouis custodiatur, ne forte, quod
scentium anitnis alacri devbtiorieasserisumpfaebere.' "'• absit! sub hujus privilegii obtentu animus gressus-
Igitur, quia postulasti a me, fili charissime, quate- '"
que vestraerectitudinfs a norma justitiaealiquomodo
nus praedictumFuldense monasteriumprivilegiisedis ls
retoiqueatiir. Inlerdicimus etiam, secundum peti-
apostolicae infulis decoretur, ut sub jurisdictionee tionem sancti Bonifaciiet decretura Zachariseante-
sanctae Romance Ecclesiae specialiter constitutum 11 cessoris nostri, he ulla femina idem venerabile mo-
nullius alterius Ecclesiae jurisdictionibus submit- '". riaslerium ingrediatur. Sed et hoc summopere prse-'
tatur:idcirco piis desideriis fayentes hac riostra au-'
l"
cipimus et commonemus, ut nullus bominum de
ctoritateid quod exposcimur effectui mancipamus. s' redditibus et fundis vel decimis cseterisquefidelium
Cpmmendamusilaque tuae fidei et discretioni prae- '". oblationibus seu familiis ad hospitalepauperum vel
fatum monasteriuin cum omnibus rebus mobitibus ,s. ad portam hospitum pertinentibus aliquid auferat,
ct iinniobilibus sibi pertinenlibus quasinunc habet, *'. TCIin beneiieium suscipere praesumat; sed, sicut
vel in futuiuin Deo auxiliante habebit. Concedi-' '" beatissimus Christi martyr Bonifacius instituit, ora-
museliam atque donamus vobis nionasterinm Sancli nia sint rata et ordinata, tam ea qure ad usus fea-
^1
Andreae,quod vocatur Exailum, situm juxta basili- .0 trum quara ea qusead diversos ofliciorum cultus
cam sanctaeMariaead Praesepe,cum omnibiis man- n"
perlinere videntur. Super hseeomnia constituimus
sionibus suis. Monasterium ergo Fulderise, quod per hujus decreti nostri paginam, utquicunque cu-
sanctus martyr Christi Bonifacius primitus con- n"
juslibet Ecclesiae prsesul vel quacanque diguitate
struxit, et pluribus ornatibus ac praediis ditavit re-
e"
pfsedita persona hanc nostri privilegii chartam ,
gumque ac principum defensionibusmunivit, cum m
quam auctoritate principis apostolorum firmamus
omnibus cellis, ecclesiis et curtibus cunctisque ad a teinerare teritaverit, anathema sit, et iram Dei in-
r" currens a ccetu omnium sanctorum extorris existat,
se perlinentibiis nostn privilegii praeceptioneconfir-
niaraus,::hocquejubemus et statuimus ut nullus inde et liihilominus praefati moriasterii dignitas a nobis'
fulurus abbas consecratiottem usquam praesumat iat indiilta
perpetualiter inviolata perriianeat apostolica'
accipere nisiab hac sede apostolica. Quem etiam im auctoritate subnixa.
idcircb Specialiter ordinanms et consecramus alqiie '•'e Scriptum per niainim Sergii scriniarii sanctaeRo-
privilegiis Romaiiae.etapostolieaesedis insigniri vo-
,0" manse
sedis, nieiise Martio, indictioiie xiv. :
lumus , ut- noverint caeterae Ecclesiae Fuldeusem em ,
Ecclesiani spccialcm saiicUc.RomanaeEcclesioeesse sse , • ; .
11-9 EPISTOL/E ET DIPLOMATA- ...... 1150
XV. A lus apostoli Pauli, et Barnabas, et quaraplures. An.
Evistola Joannis XIX ad Jordanum Lemovicensem forte nolunt hos recipi inter apostolos, eo quod ab
episcopum,cmterosqueGalliarum episcopos, de S. apostolis sintelecti etmissi, qui Martialem, eo quod.
Martialis apostolatu.
non sit de duoderio numero, apostolica dignitate no^
(Anno 1031.) lupt clarum yideri?
[MANSI, Concil. XIX, 417.] Non putantalios apostolos, nisi illos duodecim ;
JOANNES episcopus, servus servorum Dei, JOKDANOetubi estquod dicil apostolus Paulus Philippeusi-
episcopo, et ejus clero cunctisque episcopis Gallia- bus ? Necessarium aulem existimavi Epaphroditum
rum, salutem charissimam cum benedictione apo- fratrem, cooperaiorem, et commilitonemmeum, ve
stplica. . slrumautemapostolum,etministrumnecessilatis mcm,
Ad pastoralem quidem sollicitudinem pertinet, miltere ad vos (Philipp. n). Silamquoque et Judam ab
cum aliquid controversiae in Ecclesia oritur, ante- apostolis apostolos nominatos invenimus. Anglo-
quam vires recipiat, falcastro severae linguae exstir- rum enim Ecclesia usque hactenus beatissimum
pare radicilus, et ea superserere tam divinis quam Gregorium, quem nos confessorcm dicimus, pro-
sanctissimis exemplis quae messem Dei faciant ct prium suum apostolum nominat. Romani pontifices,
laetificent. Cur enim talia suscepimus ipropalabunt quia vice apostoli funguntur, apostolici nominan-
subjecta. Bealissimus quidem Martialis, sicut in tur. Cum igitur apostoli nomen non sit numeri, sed
gestis ejus reperimus, docente Christo inmundoet sufffagii, quicunque revelante Deo ad prsedicandum
praeeipienle, a Petro apostolorum principe bapliza- mittitur, et sua pia exhortatione et exemplo com-
tus est, et tanto sancti Spiritus igne inflammatus ut - missum sibi divinitus populuni a potestate diabeli
ex eodefelictis parentibus soli.ipsiFilio Deiservire liberat, non incongrue aposlolus dici potest, quia
eljgeret, et hunc Magistrum et Dominum,Petro apo- apostolus missus dicitur.
stolo confirmante, cujus sanguine cretus erat, de- Nos vero, in firma petra sedificati, hunc de quo
sideraret: quod et factum est. Nam in resuscitatione loquimur Marlialem, utruin inter confessores, an
Lazari praesens aderat, in ccena inlerfuit, in lava- inter apostolos, Jesus Christus Dei Filius, cui cor-
tione pedum ministravit. Post. passionem vero, poraliter adluesit, et cujus gloriam vidit et benedi-
quando putabant se spiritum videre, palpare manusi ctione est usus, annumeret; apostolum nominari
etlatus Thomam vidit. Quando apostolis dictumi posse definimus, et seque apostolica oflicia in
est : Euntes docete omnes gentes, bapiizanles eos ini divinis mysteriis exhiberi sibi censemus : nec de
nomine Patris, el Filii, et Spiritus sancti (Malth.. r. illius beatitudine dubitare quemquam posse confidi-
xxvm), elc. Accipite Spiritum sancium; quorum re- mus, qui sibi respondente nomine sacris operibus
miseritis peccala, remiltuntur eis, el quorum reli- apostqlicam dignitatem subtrahere invidiose conatur.
nuerilis, retenta sunt (Joan. xx), audivi£ Ascenden-- . Ut autem reverejilia et celebritas, tanti apostoli in
lem in coelum vidit, Spiritum sanctum in igneis lin- toto terrarumi orbe excelsius recolatur, sedificatum
guis descendentem et vidit et accepit, omriibusque5 et dedicatum est a nobis in ejus honorem pulcherri.
linguis est usus. Deinde principi apostotorum ad- mum altare. in basilica Sancti Petri apostoli Romae
haesit, utpote carneprqpinquus et.baptismate filivis, , ad meridianam templi partem ni Idus Maii, ubi quo"
a quo, praecipiente Christo ad praedicandum pro- tidie ipsitts sancti memoria devotissime veneratur,
vinciis Galliarum es.t destinatus, ubi infinitum po- et praecipuein die natalitii ejus, quod est pridie Ka-
pulum a pultu idolorum removens, Christo sna do- lendas Julias, quotannis diilcius recolitur.
ctrina dedicavit; quara piam sanctamque, tam1 XVI.
gravitate et pietate morum, quam resuscitationee Joannis XIX epistola ad S. Gdilonem Cluniacensem
mortuorum, recuratione claudorum, caecorumillu- abbalem. — Redarguil quodLugdutiensemurchiepi-
minatione, et omnium mirabilium perpetrationee scppalum recusaverit.
confirmabat. y. (Anno 1051.)
Huic modo quidam vestrorum, ut audiviraus,, [MANSI,Concil. XIX, 418.]
detrahere praesumunt, quasi nihil sit ei commiinee JOANNES episcopus, servus seryorumDei, ODILONI.
cum apostolis, sed confessoribus. Hi vero non lo- abbati, salutem charissimam cum benediclione apo-
• < —
qui, sed insanire videntur, quia gravati fascibuss stolica,
peccatorum, in coelis judicare contendunt. Petfumn Docente beatissimo Qregofio, multa videiitur bo-
denique noslrum, cui claves coelorum commissse e na, et non sunt. Verumtamen cum dicatur, si rogas,
sunt, conjessorem dicimus quia Christum confesrr audies; quia oiriiiia ttta quse videbantur bona, bona
sus est, dicens : Tu es Christus Filius Dei vivi n non esse sentimus. Quid enim in monachq obedieu-'
(Matth. xvi) , et apostolum dicimus, quia ab ipso o tia sanctius ? Quid in Christiano acceptabilius ? Non-
Domino ad praedicationem est missus; martyreran- ne melior est obedientia, sacrificio, secundum pro-
nominamus, quia prsedicando Christum, martyrio,o pheticum judicium ? et voce Dominica dicitur:
vilam finivit; principem apostolorum credimus» Obedienliam volo, el non sqcrificium. Quantum vero.
quia apostolos constituit, sicut cst Marcus bapti--, npatus Benedictus eam suis. prseconiis extpllat, non
i- est dignum liic inserere, cum te non lateat.Percipi-
.iiiale filius, et Mathias sorte electus, Lucas discipu-
 1151 JOANNIS XIX PAP.E 1152
mu.s igitur Injuriam sanctse Ecclesiae Lugdunensis;AA xvm.
petentis te in conjugium, quia competebat : cui1 Joannis XIX papm ad Bardonem -
eliam salivam in facie jecisti. Omittimus injuriami arcfttepTscopuin.
Moguntinum epistola..
sanctae plebis, cujus regimen, parcendo soli vitaetuae,
(Annol032.)
refugisti, et refugis. •Tacemus quod auctoritatem' Cod. diptom. 1,15.
tantorum praesulum monentium, et rogantium ad [GIIDENI,
JOANNES episcopus, servus servorum Dei, confrat»
episcopalera dignitatem accedere, posthabuisti, quod et
sanctae RomanaeEcclesiae et nobis inobedientem te coepiscopo BABDONI, sanctae MoguntinaeEcclesise.
venerabili archiepiscopo, perpetuam in Dorainosa-
reddidisti, et inttltum relinquere nec debemus, nec' lutem
possumus, nisi forte obedientia diluat quse inobe- Licet oranibus Christianis sit conyenieus eharita-
dientia maculavit, satisfactione purgetur quod
tem Christi sequi, a quo nomen ducunt, qui in tan-
transgressione inquiriatum est, id est, nisi expeti- tum nos dilexit ut
tum regiirien jam dictae Ecclesiae, quod inobediendo proprio sanguine a potestate dia-
boli liberaret, nos prsecipue, qui sacerdotali digrii-
usque haclenus sprevisti obiedienter susceperis;'
tate fungimur, ita per omnia sequi charitatem debe~
quid amaritudinis, vel severitatis erga meritos sciat
Romana Ecclesia injicere, senlies. Nam hoc sacrum g* mus ut secundura divinum eloquium proximum
sicut nos ipsos diligere deraonstremiis»
regiraen sicut a nullo est lemere usurpandum, ita
Quod sequentes sanctissimi antecessores nostri,
petente Ecclesia a nullotuo simili est vitandum.' decus
Quoniam taniorum perditionis reus eris, quantorum tri sacratissimum, singulariter in sede ,beati Pe-
saluti exemplo et doctrina prodesse potuisses. Nota - apostoli praesulantibus divina providentia adin-
inter missaruni,
loquimur, et quae tiescire pleniter confidimus. Ideo- ventum, pallium scilicet, gestandum
solemnia et saiictitatis irisigne et ad ttiii^
que taceat jam charta, et lingua loquatur, verum versorum dignitatis
honestorum morum cultura aliis coepisco-
cpiscopi Gaudfridi, cui Iuce clarius voluntatem mcam
reserandam tara tibi,' quam ccrifratribus tuis, et pis, quos benigna- opera cseteris clariores reddide-
pmiii Ecclesiae CQmmisimus.Vale (2). runt, indulgere honestura visum est certis festivita-
tibus. Hoc vero quia petiit fraternitas vestra, et an-
XVII.
Lilterm absolutionis Hugoni Antissiodorensi episcopo, tecessorum vestrorum ducit exemplo' gestandum^
* vobis certis
aJodmieXiX concessm. festivitatibus, et subjectis concedimus^
(Anno 1032.) . videlicet in die Natalis Dominl, in Epiphania, in die
[MANSI,Concil. XIX, 419.1 Coanse Domini, in die sancto Paschse, et in Ascen--
C
JOANNES gratiaDei Ronianaesedis episcopus, uni-. sione Domini, in die sancto Pentecostes,,infestivi--
versis in orbe terrarum Ecclesiaefiliis. tatibus sanctae Mariae, in Natatitiis.apostolorum, in
Nullum in Ecclesia csitholica majus potest esse3 festivitate saneti Maitini et sanetorum Lamberli,.
nefas quam exislimare alicujus naevum criminis, Alhani, Sergii, Bachi, Aurei et Justinae, in Ordina-
praecipuepoanitentjs, quod non queat dissolvere con- tione suffraganeorum tuorum episeoporura et cleri-
cessa Petro a Domino clavis. Debemus enim ante. corumj in die Natalis vestri et in Dedicatione eccle-
oculos mentis revocarelapsum ipsius primi pastoris. siae vestrae.
qui, dum Magistrum negayit^ prdtinus ut poerii- Crucem ante vos portandam fratemitati vestrae-
tuit , non solum gradum, vel dignitatem apostolicij concedimus, et in stationibtts festivis super equum,
culminis non araisit, sed potius sui.ovjlis custo-" cquitandi licentiam damus. Et si quid in Ecclesia.
diam Christus illi postmodum evidentius assignavit. vestra; vel suffraganearum vesfcrortim acciderit^
Quod nihil aliud, ut credimus, quam lapsorum me-. qucd judicium apostolicum vel apostolici legati
dicina fuit. Proinde fratri nostroHugoni Aritissiodo- praesentiani competenter expelat, et tanta necessitas.
rensiprsesuli, Deo et nobisfua peccata confitenti, vos urgeat ut exspectare nulla ratione valeatis, no-
seseque culpabilem reddejiti, plenariam a Deo polli-. nr. stra vice terminare, vos apostolica auctoritatejudi-
cente promittiinus consequi indulgentiae. veniara, camus, servata tamen in hoc, et in supra scriptis.
secundum sponsionem ejusdem, qua dixit: iVoij j ea mensura qua antecessores vestrps usos esse per
veni vocare juslos , sed peccalores ad pcenitenliam , privilegia sanctissiniorum antecessorum nostrorum
(Mqlth. ix). Ideoque nobis debet efflci charissimus, cognoveritis. Quar.um digiiitatum honof cum mo-;
quia Dei tiraore correptus, apparet huraillimus, et( desta actuura vivacitate servaridus est. Hortamur
quia in talibus fequiescil Deus (5). jamen ut ei cuncta morum vestrorum ornariienta

(2) Quod ait Hugo Flaviniacensis, Odilonem ai
Gregorio VI nominatum esse Lugdunensem archi-
episcnpum, satis hac Joannis epislola refellitur....
Deinde certum est honorem hunc oblatum Odilonii
post. Burchardum archiepiscopum, qui anno 10535
pMit. Qup, temppre adhuc sedebat Joannes^ Reml
narrant Glabef libro x_ cap. 4* et Hugo in Chro-
nicp. Uterque jnissura Odiloni a pontifice maximp
palJium et-annub_m testatur, virunique sanctuml
honorem renuisse; pallium autem et annutum acce-
pisse, ut futuro archiepiscopo reservaret. Addit
Hugo ea Cluniaci ad aetatenisuam servata esse.
(3) Quantum ex gestis potttificum Aritissiodoren-
sium intelligere possumus, idcirco absolvise Huga
hic noster a pont. max. voluit, quia cum et episco-
Antissiodorensis esset, et comes Cabilonensis,
Eus
ella susceperat confeceratque, ex quo episcopus'_rn
ordinatus fuerat.
 4153 EPISTOL_E ET DIPLOMATA. liSi
conveniant, quatenus auctore Deo recto utrobique A Eeclesiae tux consilio episcoporum et clericorum
possis esse conspicuus. nostrorum, sedem episcopalem de Ziza in Nuem-
Itaque vita tua filiis tuis sit regula; in ipsa, si burg transferre concessimus. Ita nunc quoque tibi
qua tortitudo illis injecla est, dirigant, in ea quid praesenti cum clero luo et dignioribus de populo et
imitentur aspiciant, in ipsa se semper considerando nuntiis praedicti imperatoris, et archiepiscopi con-
proficiant, ut tuum post Deum, videalur esse bonum silio_30rumdemarchiepiscoporum ,et clericorum no-
quoad vixerint. Cor ergo neque prospera quse lem- strorum factum prohamus, et tam tibi quam omni-
pqraliter blandiuntur, extollant, neque adversadeji- bus successoribus tuis perpetua stabilitate confirma-
ciant. sed quidquid illud fuerit, virtute patientise mus. Quod enim secundsm canones pro necessitate
vincatur. ssepefactum fuisse legimus, nostris quoque terapo-
jram judicio refrena, et mensura disciplinse sic ribus fieri non proiiibemus. Quoniam igitur cano-
utere ut et cutpas ferias, et a dilectione personarum nice, et commuiii consensu omnium ad quos attine-
quas corrigis hon recedas. Misericordem te, prout bat, sedis tuaetranslatio facta est, absque omni con-
virtus patitur, pauperibus exhibe.oppressis defensio tradictione universi successores tui a Nuemburgensi
tua subveniat, opprimentibus modesta correctio clero, et populo eligantur, alque ad eumdem litu-
contradicat. Nullius faciem contra juslitiam acci- B lum regulariter consecrentur, et Magdeburgensibus
pies, nullum quaerentem.justa despicias. Custodia archiepiscopis, quorum dioecesimtranslalio non ex-
in te sequitatis excellat, ut nec divitem potentia sua cedit, utpote metropolitanis suis omni pietalis devo-
aliquid apud vos extra viam suadeat rationis audire; tione sint subjecti. Hoc quoque communicato conci-
nec pauperem de se sua faciat humilitas desperare, lio placet addere, quod Ecclesia Citicensis in hono-
quatenus Deo miserante talis possis existere qua- rem beatorum apostolorum Petri et Pauli consecrata
lem sacra lectio praecipit, dicens : Oportet episcp- non omnimodis negligatur, sed in loco clericorum
pum irreprehensibilemesse. Sed in his omnibus uti in Nuemburg transeuntium monachi vel canonici
salubriter poteris, si magistram charitatem habue- substituantur, qui iutegrius stipendiis ejusdem cc-
ris; quam qui secutus fuerit, a recto aliquando tra- clesiae inibi Deo serviant, et sicul pacis filii matri
mite non recedit. suaeNuemburgensi Ecclesiae in Domino semper de-
Ecce, frater charissime, inter multa alia ista sunt vote obediant. Si quis aiitem, quod minime credi -
sacerdotii, ista sunt pallii,et praedictarum virtutum : irius, temeraria praesumptione contra hoc nostrum
quae si studiose servaveris, quod foris accepisse apostolicum privilegium venire, aut in aliquo con-
traire prsesumpserit, seu violator exstiterit, sciat se,
qstenderis, intus habebis. Sancta Trinitas fraterni- C
tatem tuam gratiac suaeprotectiqne circumdet; at- auctoritate Dei omnipotentis et beati apostolorum
que in timoris sui viam nos dirigat, ut post vitse principis Petri, ac nostra, anathematis vinculo esse
hujus araaritudinem, ad seternam simul pervenire inriodatum, et a regno Dei alienum, atqne cum Juda
dulcedinem mereamur. traditore Domini nostri Jesu Christi socium futururir
Scriptum per manus Sergii notarii regionarii et inferno, excommunicatioriiquesubjaceat, donec re-
scriniarii sanctseRoraanseEcclesise, mense Januario, sipiscensad salisfactioheui et congruam eiriendatio-
indictione quinta decima. nem revertatur. Qui vero suo intuilu curator et ob-
servator hujus nostri apostolici privilegii exstiteril,
XIX.
Joannes XIX sedcm episcopcdemCiza Numburgum benedictionis gratiam, vitamque aeternairi,et aeterni
translatarn rogatu Hildiwardi episcopiconfirmat., regni gaudia a Domino percipere mereatur in saccula
Annol032. saeculorum.Amen.
XX.
[MANSI, Concil., tom. XIX, col. 481.] Epistola Joannis XIX pro monasterio S. Joannis
JOANNES episcopus, servus servorum Dei, dilecto Angeriacp
in Christo filio HILDIWARDO sanctae Nuemburgensis (Anno 1024-1033-)
Ecclesise episcopo, et omnibus successoribus tuis ._ [Gallia Chritisana, tom- II, p. 466,]
perpetuam in Domino salutem. JOANNES episcopus, servus sen-orum Dei, urbis
Convenit apostolico moderamini pia religionepe- Romaevicarius beatorum Petri el Pauli apostolorum,
teritibus benevola cooperatione succurrere, ac po- pmuibus archiepiscopis et episcopis Galliarum de-
scentium aniinis alacri devotioneimpeftiri assensum. gentibus, cum "WILLELMO religioso duce Aquitano-
Ex hoc enim lucri polissimum praemium a condi- rum, et GOFFREDO comite Engolismaecivitatis commo^
tore omnium Deo procul dubio promeremur, si ve- ranti; nec non ELIAcomite Petragoricae urbis de-
nerabilia loca opportune ordinala et ad meliorem genti, simulqne filils Hugpnis caslro Leziniaeo ba-
per vos fuerint statum pefducta. Sicut ergb, cha- bitantibus; itemque AVILLELMO de Paterniaco, ct
rissiinefili, tibi absenti rogatu filii noslri Christia- atio "WILLELMO de Talamonte, pariter cum WILLELMP»
nissimi Imperatoris Conradi, et confralris nostri vicecomitefilio Kalonis de Castello-Oniaco,AIMERICO»
HiKifrediMagdeburgensisafchiepiscopi,.nec noii il- de Taleburgo, "WILLELMO de Surgeriis, ef ALBuiNO,
loruni qui haereditatem suam ecclesiseconlulerunti omnibusque senioribus, minoribiisve Aquitaniaepar-
videlicet Hermanni niarchionis,«t germani sui Ek- tibus commorantibus, salutcni beatissimam cin»
kibardi, et maxime pro raagna utiljtatc et securitate beriedictiorie!apostolica.
1153 JOANNISXIX PAP_E 1156
Rogamus vos omnes, suprascripti seniores, et qui A _ beris ab angelis sanctis, seternam habeas requlem.
hic noiriine tenus non sunt positi, vos vestrique Quod si non peregeris secundum quod tibiper prae-;
successores, usque in perpetuum custodire hujus sentem epistolam transmisimus, ex auctpritate Pe-,
nostrae textus, videlicet ut monasterium sanctissimi tri apostoli scias te esse excommunicatum, ita ut in
sic beatissimi prsecursoris et martyris Christi Joan- ecclesiam non ingrediaris, neque eommunioriemac-
nis, et confessoris domini Reverentii, positorum in cipiss. Vale . ,
loco qui dicitur Angeriaco, ab hac praesenti dieKal. XXII.
Maiarum, defendere, ac benigne tractelis cum reli-' Joannis XIX epistolaqua omnes t, bonumfacientes t
excital ul in restituendam ecclesiam Magalorien-
gioso domno Aymerico ejusdeni Patre loci, cum iiensemincumbarii.
cuncta caterva monachbrum a Deo sibi credita, itat (Arino 1024-1033.)
venerari, sicut decet in bmnibus, maxime tamen Concil. tom XIX, col. 570.]
[MANSI,
pro eo quod regutam sanctissimi Patris Benedicti JOANNES episcbpns, servus servorum Dei, omni-
inviolabiliter audivimus cttstodiri. Quapropter ob- bus bonum facientibus in Ecclesiai Magalonerisi,ad
nixe precamur et praecipiendopraecipimusut nullus honorefti aipostolorura Petri et doctbris gerilium
sit ab hac hora inantea usque in saeculasaeculorumres Pauli dedicata ef dedicanda, salutem charissimamj
R
prsedicti monasterii temerare [aususl, et quod absit! cum benedictione apostolica et absolutione.
aliquid exiude auferre praesumat, nisi tantummodo Supradicfam Magalonensem ecclesiam, peccatis
ex consensu ejusdem loci Palris et omnium fratrum.
cxigeiitibus, ad nihiluta redaictam audivinius, unde
Si quis autem hanc nostram assertionem custodire valde dolemus, quia Ecclesiarurii desolatio Christia-
voluerit, habeat benedictionem a Filio S. Mariaeet a norum detrimentuni esse dignOscitur. Ob hoc qui-
prsecursore ejusdem Domiui ifostri Jesu Christi, et dem tam Ecclesise supradict» quam et omiiibus
absolutus sit a B. Petro apostblo, et a me ejusdem circumcirca degentibus suggerere volumuSChristia-
pastoris vicafio, ab omnibus peccatorum vincu- nis ut in restatiratione hujus ecclesise laborent :'
lis, etc. Vos autera valete et pro me orate. peceatorurii namque suorum veniam et iiidulgen-
XXI. tiam promereri a justo judice apostolica aiictoritate
Epistola Joannis XIX papm ad Guillelmumcomitem. spondemus, quicunque depropria hsereditatevel de'
(Circa an. 1030.) .'.'.'" propriis bonis offerendo, aut de beneficiis reddendo',
[Hisloire ginirale du Languedoc tom. II, Preuves, ecclesiam siipradictam retevare nistis firerit. Nam
pag. 185, exCbronico ms. Amymcrici dePeyrat. unam et similem mercedem accipiet qui propria of-
Biblioth. Colbert.] '. . c feret, et qui beneficia ecclesiastica reddet in com-
JOANNES episcopus, servus sefvorum.Dei, dominoi mune, et benedictione pariter et absolutione apo-
GUILLELMO glorioso comiti, charissimam saluterii ett stolica fruetur. Quod si aliquis episcopus, vel cu-
apostolicam bericdictionem. jusque dignitatis honore, quod ibidem ablatumfue-
Mittirnus adtuam benignilatem velull adcharis- fit, pravo ingeriio alienare, ustirpare vel vCndere
simura filium, ut audias nostram exhortalionem, ett voluerit, maledictione anathematis percellatur, ha-
benefacias monasterio sancti Petri de Mqyssiaco,utt beaturque extraneus a Christianorum consortio et
ipsebeatus Petrus, qui est pastor et nutritor om- regno Dei. Hoc vero decretum firmari ab omnibus
nium fidelium, benefaciat de te cuni a prsesentivi- volumus episcopis, quos Arnaldus invitaverit, sicut
ta subtraxeris. Arnaldus Oddo yice comes Gasco- nos fecisse inferiuscognoscent >§•Beue valete. Alde-
nia;, miles tuus, possidet injuste duas ecclesias quae - ricus Dei gratia Vercellencis episcopus. Reynaldus
perthient jam dicto mbnasterip SanctiPetri; una1 Dei gratia Papiensls episcopus. Petrus, quem dicunt
est sedificataad honorem sancti Martini, in loco quii episcopum sanctae Ruflinse, subscribens firmavit.
dicituf Orriolo; alia sancti Saturnini, in Flariialin- Ismundus archiepiscOpus Ebredunensis. firmavit.
gis. Manda Arnaldo ut reddat sancto Petro duas ec- Oldericns episcopus Aurelianensis Ecclesise>B-Ray-
. clesias cum omriibus pertinentiis illarum, utfratress D mundus episcopus de Rende. Deodatus episcopus
commoraiites' in prsedicto monasterio habeant deB Lunensis firmavit. Alcuius Astensis firmavit. Vau-
eisdem ecclesiis quod rectum est, elpropter tuami dinus Taurinensis firmavit. Bernardus Aggenensis
aiiimam quotidie supplicent Domini clemcntiam, ut,, firmavit. Deodatus episcopus Tholoiiettsis firmavit.
cum per divinam vocalionem de hac luce deporta- Petrus episcopus Massitiensis firmavit.

EPISTOLiE MVERSORUM AD JOANNEM.

". i.'. tertarum excelleiitissimaeindepto papaeJOANNI,WIL-
$pistola S. Guilletmi, abbatis S.Benigm Divionerisis, LELMUS,crucis Cliristi seryus, sedem judicii cum
ad Joannem XIX. — Moriet eum ne Ecclesiam
ConstantinopotitanamOniversalisnoriiensibi allri- apostolis et coronam regni.
buerepatidtur. . ,• Magistri gbntium dictis instruimur seniorem non
(MABILL., ActaSS. Bencd.mi, 355,) ] inciepandum. Idem tamen alias dicit : < Factus
Gratia Dei et reverentia beati. Petri sedi in orbe sum insipiens, vos^me coegistis; >Idcirco igitur /jr
 H57 EPISTOL_E ET DIPLOMATA. li58
li-lionis diligehtia hortamur comniunem vestrami j^ j surripere auctoritatis vestrae, celsitudinem petere
pateruitatem ut in uno imitemini cogitationes. homi-.- yelle; quatenus accepta a vobis licentia coemete-
nttm pefvideritem Domirium Salvatorem ,'ut dicatisi rium nostrum ad se transferanl in caslcllum. Sci-
ad aliquem vobisunariittiem.quemadmOdum et ipse> tis autem qriod si qui antiquam Patrum constitu-;
Petro : i Quiddicurit homines de me? > Si vero re-- tionem mutare volunt, non quae Dei, sed quae sua
spoBSumejus ex fide fuerit, animadverlite qualiter• suiit, quserunt; rogamus ergo propter Deum ne
sontterit; Si clare, custodite ne obfuscetur; si vero, concedalis, et nos oppprtune ,memoriam servitii
obscure, luxmundi orandaest, quallter ita fulgeatis,(- hahebimus.
ut tiiiiversis in gremio Ecclesiae constitutis ad viam1
IV.
mandatorum Dei gradiendam lumen praebeatis. Sed '
Epistola Jordani cpiscopiLemovicensis ad Benedi- .
est fama rei, quae nuper apud vos accidit, de quai ciumpapam-.VIII, de non.ponendo S. Martialiin
quis audiens, si nori scandalizatur, noverit se longe. numero qpostolorum(i). .., '"-.:
ab amore superno disparari. Quoniam licet potestas., [Gall. Christ. II, append., pag. ICI.]
Romani imperii, quae olini in orbe terrarum monar- Donino ac venerabili, Deo et hoiiiinibus dileclo,
ches viguit, nuiic per diversa tefrarum loca inmi- - papaenostro BENEDICTO, ROBERTUS Dei gratia rcx
meris regatur sceptris, ligandi solvendique in c*elo, B I Francorum, GUILLELMUS dux Aqniianorum, archi-
et in terra potestas incumbit magisterio Petri. Atque. episcopus Bituricensis, archiepiscopus Burdegalen-
idcirco ista diximus, ut animadvertatis non aliter sis, archiepiscopus Turonensis,; pmnesque eorum
Graecosquam cenodoxia, hoc quod audivimus apudI sulfraganei, nec npn ISEMBERTUS Pictavensis, ABNAL-
vos requirere, impetravisse. De caeteroquoque op- pus Petroguqricensis; JESOLO,Boo, caeterique,eo-
tamus, uti universalem decet antistitem, vos acrius; rum confratres, JOHDANUS episcopus Lemovicensis,
in correptibne et disciplina sanctae et apostolicae. qui hanc chartam scribere jussit, hi omnes domno
Ecclesiae vigerc, seterneque ct feliciter in Christo, apostolico salutem et.dilectionem. . .
valere. Dominum • nostrum Jesum Christum sciraus et
II. credimus duodecini sibi elegisse apostolos, quibus
Ejusdem ad eumdem.—Invehilur in Simoniacos. dedit potestateni ligandi,alque solvendi; ex quii^is
[MABILL., ibid. pag. 330.] ; cecidit unus nomine Judas, in cujus locum caeteri
Parcite, quaeso, parcite, qui dicimini sal terrae ett apostoli elegerunt alium nomine Malhiara, ut duo-
lux mundi. Sufficiathominibus jani semel Christum[ denum restaurarent numerum; in quorum consor-
fuisse venditiim pro communi salute universorum. tium Dominus nqster alios sepluaginta duos sibi ele-
Jam enim refugae^eri luminis, solo nomine pasto-. C ^ git,- quos et disciputos vocavit, ex
quibus beatus
res, ovile Christi, imo niembra illius, videte post; Petrus princeps apostolorum unum sibi elegit no-
vos quo eunt. Si juxta fontem tepet rivus, in longin- mineMartialem, qui uua cum illo aderat'ante pfae-
quum fetere nulli dubium est. Idcirco cura quibus- sentiain Domini nostri Jesu Christi; .et ad coenam
dam venditur ad suum interitum. Volo vos paslores; et ubicunque Dominus noster aliquod suis aposlolis
ac pontifices omnes in commune judicis securim ostendebat miraculum, bealus Martialis cum S.
geslantis, ante januam assistentis memores. Petro interfuit. Sed post sanctam Domini resurre-
III. ctionem ac ascensionem beatus Martialis, qui fuit
Halinardi abbalis sancti Beuigniepistola ad Joannem, ex septuaginta duobus discipulis unus, beato Petro
papam XIX. adliaerebat; quem Martialembeatus Petrus cum duo-
[MABILL., Annal. Bened. IV, Append. 728.] bus presbyteris Alpiniauo et Austricliniano Galli -
Doninosancto totiusorbis magistrq, JOANNI videli- ,. cam gentem praedicare transmisit. Illi vero iter car-
cet, universali papae, et humilis abbas potestatis:-. ;;.. pentes, verierttnt Elsam; ibi mortuus est Austricli-
Sancti Benigni, cum tola congregatione sanctorum, nianus unus ex presbyteris. Inde statim beatus Mar-
fidelia oratiorium servitia. ,'.-, .tialis rediens Roinam, sanclp apostolb.unum ex co-
Totum non latet mundum Romanse Ecclesiae pa-. mitibus suis mortuum nuntiavil; cui apostolus ait:
storem apostolica vice ita fungi, ut quod' ipse in, t Suirie tibi baculum istiim, et cum pervenias ad
ecclesiastico ordine constituerit, ratum, slabile et; corpus, tange istud isto meo baculo, et dic : In no-
inviolabile permaneret in sevum.Dignum ergo est ut_ mine Domini nostri Jesu Christi surge, Austriclinia-
resolutori civinm philosogiam virlutum,scilicetdis- .' ne, Deuserit comes itineris tui. » Beatus Martialis
crelionem semper habeat secum, ne videlicet ilie, jussa S. apostoli implevit, tetigit corpus' Auslricli-
cui potestas ecclesiarum data, hoc ignoranter pfo- niani, et statim satius eflectus est; inde proficiscen-
pter susurrones constituat, quod cum veram anti- ' . les, venerunt Lemovicam civitatem. Ibi invenerunt
quitatem noverit destruere non dubitet. Hoc autemi Stephanuiii ducem cum tota familia sua idola ; ad-
patet, ideb vestram praeoccupando faciem dicimus, orantem, quem statim evangelicisprsedicavityerbis,
quia notitioni nostrae enucleatum est, vicinos rio- ad Chrislianitalem convertit, et cum tota familia sua
stros canonicos monasticum honorem inhiantesi baptizavit. Ineo autem templo ubi ipse dux ante

(4)" Interea Benedicto papa defanctp, epistolEC.:Jordani respqndit Joannes XIX.

iiS9 GODEHARDIEPlSCOPl HILDESHEJMENSIS ii0
adorabat idola vana ct surda, beatus Martialis cum A ., scopi Franccrum, Alvernorum, Vasconurii, Aqitita-
dttobus suis presbyteris Alpinisinoet Austricliniano,' nOrum, cum quibus' ego fui lecutusi comprpbatitei
adjttvahte dilce ^tephanoj basilicam construxit, et in confirmant ganctissiffitim cpnfessqrem Martialeni.
honorcB. Stephani primi martyris dedicavit; ibi di-' rion debere tollere de illo loco ubi saticti Palres et
Viriaceiebravitniystefia,adriioiiuit«docilitusque dum nostri antecessores etito posuerunt,- et.npn esse apqj
totato AquitSriicamgeiitem a via efroris ad veram Vi- stolatumnisi auctoritate compfobatum. Talem di-
tanij quae Christus est,perdttxit;taiidiuibimissaruril cunt rationem : < Si ego S. Martialem,.quifuiti;ex
solemnia celebravit usque dum aiite ipsum altare septuaginta duobus, in numerri ponam apostolorum,
protomartyris Stephani finivit, et ctim raagna angelo- illi omries septuaginta duos in numero poriunt apo-
runi reveretitia Snim.im Deo reddidil. Dux vero Ste- stolorum,-et ubi eorum corpora condiuntuf, ipsum
phanus cum magno honore cdrpus illius foras ciVi- locum pro apostolatu ienere< » Tibi vero,-ego Jor-
iatem sepelivit, in eP loco ubi ipse sanctus Martialis danus, has litteras mitto de parte istrirum pf aedicto-
ecclesiairi in honore S. Fetri sui niagistri riimj regis scilicet Roberti, Guillelmi ducis Aquita-
aedificavit. S. Aiireliattus successor illius, queitt norumj archiepiscoporttffl omnium, videlicet catho-'
ipse S. Martialis de inferno traxit, Ebulus, Alicus,' iicorumj qui mihi contradictmt ne sanctum Martia-
Ermogevianus aliique ejus siiccessores usque tri- H lem in nuiriero ponam apostolorum. Tu autem si
ginta sex. Ego verd septiriius qui 'vocor Jordanus* ausus es facere quod non feeerunt sancti ttii ante-<
tttnnium ififimus. Hi omnes pro sanctissimo confes- cessores Gregbritis, Cleniefis,Boriifacius,etmultialii,;
sore eutti habtteriiiit. :Sithiliter oitines abbates in ut pqnerent confessores inter apostolos, si pecca-<
ejus raonastefid habitatites usqtie in hbdierniim tum est, tuum sit; egb'erff Jiber Siculpa,- neqtte.ini-
diem. Iste abbaSj qui nuiic est, novitate deceptus, quitas, neqtie peccatum meum; vbluntatem oittnium
Superbia elatus, venit ad mc, qui sum vilior meis Aquitanorum tibi mpttstrabo, quiaille abbas sedri-'
antecessoribus, deprecans ut in consilio meo, et in ctor iitilla alia cauSa hbc facit, nisi quia yult de-
synbdo sanctissimurii confessorem in ntimero pone- Struere sedem episcopaleni priaii martyris,- et aprf^
rem apostoloruraj quodfacerenolui. Rle perseverans stplatum S. Petri advilare. Par istius chartae pcrti^
dictis, fidem quam habuit, cum duodecira mona- tprem litter_s mihi mittef'et per pmnia tuam tdluri-
chis illius mbnasterii, mihi promisit ut cum aucto-' tatem mihi manda. Ego ad praesens tecum loqrii rion
ritate iu Pmni .consilio me defenderet. Hoc facere poterp, sed quanto citius mihi erit posse, limina
noii pottiit in consilio Guillelmi Aquitanorum ducis, sancti Petri adibo.
audiente.archiepiscopo Bituricensij Isemberto Pi- f, Vale viriliter, age jussa Patrurii, noli praevar.-»
ctaviensi, caeterisqueeorum suflragaiieis.Omnes epi- care.

ASNO DOMINIMXXXVIJ-.

SANGTUS GODEHARDUS
EPISCOPtS IHLDESHEIMENSIS

VITA SANGTl GODEHARDI

Auctore WotFEno, ejus wguali et discipy\o_, eju$dem ecclesiw canonico.
Act. Benedi, VIII, 39S ex cqdi ms. Compendiensii)
(MABILL.

OBSERVATIONES t»ft_EVI_E.
<. Prseter sanctwm Bernvfardum, cujus Vitam supra annum 1025 dedimus, habemus toc sseculo ajte^
Ifum Ecclesiae Germamcse lumen, quod nobis suppeditat Hildesheimensis Ecclesia. Is esl GoJehardiis,
tujus acta ab auctore gravi et aquali scfipta, Surius, Brottverust ac tandem Bollandiani lypis edidere. De
hujus Vitai auctoritate nemo ambigit, quamvis de illius auctoris nomine non sit una omnium sententia.
iBrouverus quippe et Surius eam Arnoldo cuidam altribuunt, ex fide codicum siliquot mss. ei quibus se
<_a__descripsisse teslantur. At Bollandiani, cseteriquerecentiores Wolferum ejus Vitsefuisse primum aucto^
re« contendunt, ex antiquiore codice Graecierisis abbatiae. Praeterea tomo VII Maii in Appendice alium
itera codiccm lattdant: Bambergensem.scilicet, ubi idem Vitse auctor Wolferius diserte dicitur. Gui poste-
tiori sententiae facile assentimur, si concedatur hanc Vitam, qnae a "Wolfero.primitus conscripta fuerat,
|K)stea ab Arnoldo relectam filisse, a quo nbnriulla miracula, quse iri pripri Vita desiderabantur, adjecta
 Ili3i VITA. 110*.
.ueruni.Dlud bpiisWolferus magistro suoAlbuino nuncupavit, quodArnoldus pariter Mengbardoinscri^;
Unde factum estutin nonnullis exemplaribus Wolferi adAlbuinum, in aliis vero, et quidem pluriinis,
Jisit.
icet receritibribttsljAfnbldi ad Mepgbarduny nuncupata inveniatur.
1
2. Vefum haec difficuitas iiullum facessere debet negotium, siquidem omues fateniur primum huju»
operis attctorein saricto G<»3ehardoaequslem fuisse, acsaepius cum eo, et (Tuidejrifairiiliarius fuisse con-r
versatum, quo.dex,tptp operis contexti! .manifestum est, ex quo etiara apparet ejusdem auctoris et inscri-
beniio sinceritas, et In factis discerne.ndis .solertia. Canoiricum fuisse exinde coiligitur, quod referat se.
aiidiisse Gnnthefum abbatem fratribus suis in capitulo concionanlem, cuin tamen ipse cum aliis extra
capitiilum esset, quod hemini iri habitti canonico capitulum ingredi lex moiiaslica permitteret. Alias
taiiien iiinjiere videtur se vitam monasticam stmplexumfuisse, cum se in monasterio Altahensi educalunj'
profiteatur, et abbatem suum Athelbertum appellet. Caeterum hauc Vitam a posteriori auctore npnnilul
amplificatam fiiisse conjicimus, qwod in nonnullis codicibus paulo prqlixioi- quani in caeleris habeatur,
Integram vero hic eam exhibemus; sed ita ut ea qtiae rion omnes codices habent includantur ansulis, ut'
quivis facile disceniere possit quid in omnibus, quidvc in aliquot solummodo codieibus habeatur.
5. Vitaesubjicimus Historiam traiislalionis ejusdem sancti viri, quam auctor etiam oculatus conscnpsit;
nec enim licuit omittere tanti pretii mpnunientum, ex quo nempe multa erui possunt ad historiam ecclo
siasticam illiistrandara. Ex his discimus canbnizalibriem sancti Godehardi in concilio Remensi sttb, Inrio-
centip Hsummp pontifice, ubiipse prseerat, faetam fuisse, cujus etiara decretum refertur. Quaequideiri iiy
oranibus conciliorum edilionibus desiderabantur. Hiuc etiara palet synodum, quae apud Leodium sub
eodem pontifice habita est, Bemensem prsecessisse, quamvis Remensi pfimus locus datus sit a conciliorum,
editoribus, qui iu hoc saiicti Bernardi Vitae auctorem incaute secuti sunt, ut aniiriadvertit Brotiverus.
Caeterum Bernafdus episcopus, cjijus praecipue opera sanctus Godehardus in sanctorinn catalogum ascri-
ptus fuit, insignemonasteriuuiin.ejusdem sanetissimi antistilis hbnorem condidit. Cui aedificandoprimura
imposuit lapidem anrio 1153, advocatis ex monasterio Fuldensi Cenediclinis monachis, qui itii sub Fride-
rico abbate iristituti, hodieque, Deo favente, perseverant. Sancti Godehardr obitura omnes fere ad 4 Mali
diem referunt, rionnuiJiad sequenteni: priorCm senfentiam, quae posteriore ceftior videtur, praeluiimus; sed
deanno majorest difficultas.Brottverus ejus oppidum ad annuml037revocavit; noscum HertScheniosequentj
consignamus, quod ex actis hic relatis probari potest. Idem disertis verbis habetur in Chronico Saxonico
ms. tuni in Chronico Hildesheimeiisi, quod Franciscus Quercetanus toino III scriptorum Historise Fraiicpr
rum edidit. Celebris est sancti Godehardi menioria apui oiiines ferme Germaniae scriptores, cujus nomet»
rcpraesentant passim sacri Ecclesiarum fasti, etsj iii I*5artvi"OlogioRomario desideretur. Colitiir die 4 Maii'
in Benedictino. Sacrum ejuscorpus in crypta subterraneasubchoro ecclesiae cathedralis asservatur, quod
non impedit quominus aliae, et quidem nniltse ecclesise, se ajiquot ejusdem sancti reliquiariim partes pos».,
sidere glorientur.

EPISTOLA WOLFREDI AD ALBUISUM.

i. Summaereverentiaedecore venerando dominomeo A aut admirando dedigneris, quod ;u solus «x ,gcne_

et magistro Albuino (1), toto semper devotionis rali ponlificum, abbatum acdoctorum collegiq, quasi
studio cblendo, Wolferus spirilu et corpore modi- ad meaenugacitatis inspectiqnera specialiter eligaris;
cus, quidquid pro plurali subjectionis debito jure cum el hoc prudens praedicti monitoris et impul»
proprius. Historiam de yita et instilutione beatae soris mei industria providerit, maxime quia tibi pr»
memoriae Patris ac pastoris nostri Godehafdi epi- fidei et dilectionis tuae merito, ejusdem Patris nostri
scopi scriplurus, iiiler spem et metum anxius din Vita etante et post pontificalem promotionem pras
multumque deliberando dubitavi.; quia me ad tam caeteris semper claruit; et quia ipse tibi secretius ae
arduum ac prseclarum opus imparem, minusque idb- familiarius, exemplo Christi ac discipuli quem dUi»
neum non ignoravi. Nam quanttim spe ef delecla- gebat, cordis sui arcana prse cunclis aperuit. Ideo»
tione virtutura, quas per illum Dominus ostendit, que et-me, ut praedixi, imparem minusque idoneuni
delectatus advocabar, laiiUim mull.iplici propriac ad idem opus praesertim impulit, quod per adolc'
negligentise conscientia et metu territus, retrahe- scentiae mese tempora jnter Herveldense et Attahensu
bar; donec tandern prseceptorum ac fratrum, maxi- eoenobium,-quasi Orosii (2) more, djscursjtaverim^
meque beati viri et veri Dei eiiltoris Athelberli ab- et primseva ejtjs gesta aCiristi fidelibus et frequei>
batis nostri jussis, partim sponte, paftim invitus K fer audierira, et etjara pro parva adbuc ingenipij
obediens, tale fastigiijm attingere. tentavi, tuseqtib ,<capacitatetibenter retiiittenra.. Deuhi ergo, qui se-
ciemenliae;o praeceplor nobilis, secretius bffe.-eridum "creta cordiijin intueiido rimatur, testpr, itte njhil in
Eestimavi; apud quein et pro erfatis facilis Iocus ejus membrise laude descripturuiri, nisi qupd aut
esset veniae, et pro demendis vel adderidis prpm- ipseyidi et audiyi,aut a vere veridiCis et etjam pro-
ptior et non suspecla benignitas cautelae, vel salterii batis agnovj. Maxime lamen cum AUaha stridiicausa
iudiflamata celeritas taciturnitatis aeternse. Nec exsula-ein, erijusdaiii veterani presbyteri, Regi-
etiam, Pater venerabilis',' aut dedignandb mjreris noiiii (5) nomine, quem et tu meUus noveras, famjr
(1) Brouverus et alii Menghardo, et infra Amol- discendi,. Sic mi.ssus est ab Auguslino ad Iliero»
dus, ut diclura.est in observationibus praaviis. Non- nvmum..
nulli eodiceSexiiibeflt soltimmodo prirasni 'iifteram "(5) Mss':%, apud Botl. Ratmundi; alii' duo, Rtt- .
"'' .-.,
oitriusque nOmiuis M- A.' moldu
(2) Orosius presbylef varia suscepit iliriera causa
-PATROI- CXLI. J'
 1165 S. GODEIIARDIEPISCOPI HILDESHEIMENSIS llM
ijafiiate ct.colloquio saepius utcbar, ct, si Deus A: J riec evaiigelica illa Chanansca eruouerk, iriib et ga^;
4juaiidwpfe dignareiur, , cjus veriloqua relatiqne : visa sit '__•.«Dqniinq canibus,cqriiparari;;,nec etiam ,-;
~adbbcips,uiri;inslilucbar;rquicerte eiabipsa.infan- L'aza«as spretusaidiyite bprfuerit liis^ingentibji» v:
. tia (ideli ittiiiisteriq semper adhierebat, eunique sa- consoiari '.Nain qttalitum brutis exceijejitiqres, tan-;
crai crudiiibiiis Titleras prinius instruebaf, et omriia tum rationabilihus sunt propinquiores. Nec saltem ;
"
ejus: dicta el.faeta usqite ad moiiachicam professio- super hoc fidelium quisqueianorieaturjqtiod a praer
lieiii pt eliajn ad penfificalerii premption<imipse irie- dictis illiisoribiis fatuilatiJnipse^plijicitiif/iJqn decere
lius nbycraf.,:',. -.'•;.;-; - : '.:__- . >-. ' tarii:praeclafi acirisignisyiri"quasi irifimam geneaiq-
•:_.--Sed el e"gc solito priscae obedientise mqre, si giam (i) diffamare; sed- riiagis,- ut ipsi putant,; in
«qiiTdToffe vel apluiri •veliriep'1uni cpnipilafeq uive- laudejn ejus sileiido Celafe tcutti iquilibetsariufij sa-
'r'iiiij'priiuo sagacilafi tuji.iiieii.tPloffei;eiii!ujndccrevi^ pientes.nqn adeo aiteiidaiit vanam geriei^psifati.s.ja-
m ccrie petvle efr.n.i corriganlttr,jiiarrtia supplean- ctaiitiam, quani utiliprerivdiviiiaeinspiratibnis prscr
.iir,siipeflliia;:. diiadaiitur,; hecessafiasuppoiiatiiur,' :' rOgativairi,' qttlbus eerte nemb riobilis videttir nisj
«t ttibj; <!oyJayefii)i,.quod.Tatepi facile':;fitssiib!idi- '.; ipiieniyirtiis.riqbiiitwe pi;pbatur, cpjn' scripfijJJjsit :
itas iiie.i veiiiaiii cqnseqiiauif-, qui» et cqijlra insiii- ., UbiSpmtus Domini, ibi iiberlas (II Cor. in)'. Et pro-
^aiiiitiin "iifisiohcm. auetoritaiis- lantacdcfensibne Hiphetadicit : Doriiinuspatiperem facit et dilat, Susci-
fniuijialuf.1 Ciiiii-tahien] 1)eq teste, pro; hoe ihihiiiie ; tat de pulmreegemhi,:ef .
";nK>veai', siquisimeaaliuin etalus irriserit yeiiniir- utsedeqt cum-principibus,,:et: solium glpria; teneat
b.mum. quidquaTritforiflasscverbosius objejcerit, ut {1 Reg. m). Qupd in illo yeracitcr iinpletum esse,
laiiturii sliidiosis et Deuni liirieiiiibiis simplieerii ve- ; lota;isaricta.Ecclbsia;tete; describihitts, qiiia eum per
.ritatis .seiitentiaiij cpiistrHxeriiB,; et his qtii forte, '.'•'vias a: Doriiinp;deductuin :rectas, ct m ccnspeclu re-
: SpiiitusDomiiiiiiispirationeaiinuenle,pqsthoc dum giim raagnificaluni, cum principibus gloriose cpnse- .
"Kvor iirvidiae Jiiibilaprseterideris-occidefi',' pfffitlicti disse, etiriiler priiicipes sapieritiam locutum esse, et
..finlistitis Aclus et Viiain cpiidigtta reverettliacoxide-, , solium glqriae felicifer tejuiisse. vidimus.Undeet a .
-jcofare jiqverint el voluefiiit,; ferum et-tenipqrum riullq fideiium dubitatur quod. modo in sanctorum
«ertttra- ordinera depinxerim. -More siquidein Saga- ordiiie-sacerdqtura-coramChristo proctil dubio lae-
tioris canis, qui annuenlevenater.e, vel nulii, vel tafuf. Si ergojani frivola loquacitatis raeaesenten-
Signo emissus, tpta dieindesinenter el-qiiasi infati- tia ultra licitumvel placitum sermocinarido pfoces-
gabiliteriaborat, non ut;sibi'sblumraodp, qiiodriec . sit, quod. cefte tiihidilas qmnia etiam ttila timens"
prsesumit, praedam arripiat, sed ut jubentis domiiii , effecit, tu Pater et doctor egregie, qui boc non solum
..udicram vclunlatem perficiat, rafum scilicet et in- C prsedicti prsesulis menioriae, sed et nostrae imperitiae
solitura quiddam capiendo, uiide 11011 solum domi- et debere crederis el velle ; tu, inquam, in quo cst
,nus cum suis domesticis festivius laetetur, sed:et su- et approbandi peritia et improbandi potentia, quo-
'
•fpefvJenturisforte amicis tautiofis cosnse jiicundiias i fumlibet obloculiOhecoritenipta, isapienter piovideas
reservetur; hujus, inquain, more nie tibeiiter labo- ut et iiiepta etinutilia seterria taciturnltate sepetian-
Tafe prPfiteor, Jibn ut milli laudera, qnam iriboc tuf, et profutura, Dbtiiiribdonahte, siiie adulationis
r_ibn niereor riec dignor, acqiiiram; sed ut velmq- . fucoproferafttur.Qttia si qttid avero dissidet, noii
ilefriis vel posteris, sicut praedixi,, aeteitiatii' jiislii nieaeiiripefitiae sed tuae' iriiputatiir iricuriae. Sbd, si
lneriiofiam quamvis indocili taxalibiie prOpqriam. fofteqiiid aptius erit, nori'mea, sed tfla pars erit, ut
Ouare ergo erubescam me canibuS, qui cefle ttiajp-• qiiidairi se Jiuriiiliaifisait: •
,rem et excetleritiorem inier bruta animaiia,' dprio
-•: Si: quid ab qre placet, laus monitariseriL
jirito Creatoris,- iiHelle.cltiro habeiit, assiriiilaf.i; cum

PROLOGUS.
"5. Quia eyangeliCa voce Veritatis, pi^icipitur, ut D stqrurae|U;S.probabilemagisterittmb^^
;_ucema accensa nou sub riiodiq, sed super candela- exponere. Vere etiain metuinius:iips culpa riegligen-
.brum (Matih.y) ad illuriiinatipnem,fide}ium consti- tiae npn carere, si patiattiur eat quse ab eo laudabilia
luatur; et quia secretaregum cetariittbentur.ppera et.vidimus et audiviriius sub silentjiqMere. Quem
verq Dei revelanda (TbL xii) et magnificanda jur.e enim Bajoaria olim ,ab iiiitiq yerbi Dei vomere ex-
panduntur, ideo dignum et etiam gloriqsum putavi- culta, et sacrae fidei settiine sufficieriter fecundata,
mus Vitam beali et vejierandi Palris hostri (Gode- veruin religionis eruditorem, jiobis quibus qpus erat
hardi episcopi, quatttuni divina clementia donavej"il, medico, concedente Christo,transniisit z nos Sa-
in exempiura modernis, et pbsteris proponere, et ge- xones vel ccrte •Saxigenae, et ut yera nobis, prqh;

, (4) Sife-Boiiaiidtts, et quideiri rijctius ad auCtbfis ' iniimam. Caeterum ex boc lbcq fejicitttrCraifuiiet
j«ensuni, qui hic de S. autera
Gqdehardi farailiaeobscuritate aliorum quofumdam senlentia; qui Gqdehardum^i;
Uguitur; JBrouverus et codex nostcr "habent Hayariaeprjncipttm familia bfiuriduiii.putarunt.,
 1165 VITA. 1165
dolor! insullalionis irrisioncobjicitur, verbo Deidiu A domestica desidia obdurante, silenuo negligimus.
indomabilcs,periculo uon caremus, si ejus glorianii

INGIPIT VITA.
.. Igitur septingentesimo "^uadragesimo primo) A nobiliorem jactilans restilit, el in eadem vana vo-
Incarnationis Domini anno, qiio Carolus primus (5)) luntate semper contra fratrem regem privatim et
filius Pippini primi, filii Anchisi, filii Arnulfi, ex hacc - subdole, contra iilium regis Ludovlcum [alii Ludol-
vita demigrans, filiis suis Carolomanno et Pippino) fum], ut Bajoaria adhuc testaur, publice per-
regnuni reliquit, quo etiam sequenti anno iste Pip- stilit.
piiius Carolum Magnumgenuit,initium Altahensis (6)) 5. Prseclarae igitur indolis puer, Godehardus
monasterii a Christi culloribus sapienter incoeptttm, , noraine, juxta Altahense monasterium ex ejusdem
et ift. religione monachicse institutionis feliciter estt Ecclesiae fijiiiHia, in villa Rithenbach dioecesis P_l-i-
perfeclum (7), ante distributiotiem episcopiorum,, viensis, a vere Christianis piis et honestis pa-
quae decimo post anno in Bajoaria a Sancto Boiiifa- rentibus feliciter natus est et cnutritus; studiis litte-
cio archiepiscopo est facta, ex decretq Zachariae> rarum adhuc infanlttlus contra intentior.era quo-
papaeet consensu Pippini regis, cui ante tunc tem- dammodo parenlum suorum se tradidit. fErant
poris trienniura fraterCarolbmannusRomae tonsora- scholsequas visitavit, prope monasterium Altach,
tus et monachizatus hsereditariam partem regni et; trans flumen Danubium (9). Cum autem mane sur-
proprietatis.dimisit, quandoWillebaldoEistad, Joanni ' gens sanctus puer gratia visitandi scholas veniret
Salzeburk, Ereraberto Frisingge, Gaibaldo [Gari- prope Danubium, quod pons ibi non erat, ut posset
baldo] Radisbona commendatur, et Christiana reli- iluvium pertransire, Deo dante, vadens ad scholas
gi« ibidem digne Deo corroboratur. In praedictocerte aut inde rediens, quemdam reperit qui sibi per flu-
coenobioservimen Christi ab initio feliciter succre- men continuum et sanum praebuit conduclttm]. In
vit, et per centeuos fere annos in monachico propo- epdem monasterio puer praedictus fideliter a paren-
sito laudabiliter profecit usque in deteslabilem illam tibus oblatus, a fratribus devote susceptus, fittera-
dissensionem quae coepit inter Ludovicum impera- lis scienlise haustum Domino tribucntc lauuabilner
toremfilium Caroli Magni et filios ejus Ludovicum, inibibit, et divinae legis notiliam pro parvulo adhuc
Lotharium et Carolum; ac deinde imperatore defun- aetatis ingeniolo libentcr accepit, juxta quod dici-
cto inter ipsos fratres, per multos annos, ut chro- tur : Facillime discitur, ubi Spiritus Dei doctor
nicatestantur,permansit.In eaergotempestate eccle- adest. [Goepitnamque sanctiis puer in primsevo aela-
siaeplures despoliabantur , coenobiadisturbabantur: lis, seu juventutis suae flore, vanitates declinare'at-
inter quaj et ejusdem Altahensis Ecclesiseproprietas que levitates eyitare, magis eligens jngum Dei subire
ibidera a fidelibus collata, et eotenus iiiconvulsa.di- et virtututti tramites adire' quam Tanitatibus hujus
ripiebatur, et huic sceleri militantibus, juxta debac- Q ( mundi, ut illa scmper assolet aetas; coepitque de
chantium vokinl.item, beneficii imo maleficii causa boiio in melius, de meliori in oplinium non segniter
dividebatur. Hac enim necessitale monachica ibideitt,% se transferre. Ob hoc semper te; ebat ecclesiselimina
norma defecit: sub regula tamen canonicorum idera ut ibidem bauriret sacrse legis flumina, ut exinde
locus usque in tempora piae meinoriae Henrici (8) mentem suam inebriaret sitibimdam. Aderat ei Dei
ducis, qiiem postea imperatorem vidimus, item per timor, ipsum ab omni retrahens lascivia puerili. Sic
centuro annos perstitit. Quod et Otto pius rex, filius igitur se omnibus exhibuit, ut organum quoddam
regis Henrici Saxonii, saepius decrevit in aliquibus Spiritus sancti esse verissime appareret. Unde et
locis redintegrare, sed plurali infortunio obstante, factum est ut in habilu sseculari, quo inter religio-
maxime tamen fratris sui Henrici ducis Bajoarici sos manebat, multos de religiosis in vilae sanctilaJ.e
machinatione prscpediente, non poluit pcvficere. Qui pelliceret evidenter.
cerle sibi in prima regali ordinatione in praesentia 6. Cum autem bonam moribusquehonestis hujus-
natris ac principum quasi jocularia indignatione se modi vitam laudabilem in dicto monasterib Altach

(5) Hic auctor Carolum Martellura appellat Caro- facla esl. Ms. autem Graeciensein notis Bcilandi sic-
lum I, licet enim regis nomine usus non fuerit, om- JJ habet : A S. Pirminio el domino Odilone duce Bau
nia tamen ila psnes ipsum erant, ut regnum filiis varicp, atiisque Chrisii culloribus sapienter incwptum,
suis reliquerit eodem modo admiiiistranduni, donec el in religiosa monaslica institutione feliciler est per*
tandem exauctorato Childerico, Pippinus nomen re- feclum, ante distributionemepiscopiorum,qumdecimo
gis, quod re jam habebat, assumpsit. post anno in Bauvaria p. sancto Bonifacio, etc.
(6) Monasterium Altahaeinferioris in Bavaria in (8) Is est Henricus e Bavariseduce imperator, san-
episcopatu Palaviensi, quod -perstat eiiamnunc sub ctitate celebris.
regula S. P. N. Benedicti. (9) Hoc miraculum deest in nostro ros. codice,
(7.) Etliti babent, feliciter cst perfectum quindecim sicutet alia multa,qux suis locis includujjtur. an-
fere annis, ante distribu'ionemepiscopio)V,m, qumpoH sulis.. . '..""..
cnnumin Bajoaria a sanclo Bonifacio urchiepiscopa
 1167 S. GODEHARDlEPISCOPl HILDESHEIMENSIS .i-iXTS
spef aliquot annos psregisset, ct adolescentia; a;mos A, itium Calabiisebellum adhue per oibciii leivae clado
attigisset; el vitae sanctse fama per lolam Bavariam et infamia nolissimum, ex liac vita sublato, et Romae
ss dilatasset],eo tempore beatus vir Clirislianus (10) cum sumrao tolius Christianismi moerore, saiis
.Pataviaj episcopus idem raonasterium beneficii causa tamen bonorifice sepulto; post inconsideratam Mers-
tgubernavit lempore Henrici ducis prioris. Et fratres burgensis (15) episcopatus destructionem, et post
ibi in divino servimine coadunati, poslquanv ejus- innocentem, juxta vccem populi, Geronis comitis
dem pueri laudabilein in timore Dei indolem cogno- necem, praediclus Henricus dnx Bajoarise,pater Hen-
werunl, eum [Pataviensi episcopo, qui tunc idem rici iriiperatoris, ab imperatore patruele certe SUP,
monasterium beneficii causa gubernavit, eum ,com- ante septennjum ob irifidelitalem et tyrannidem
mendando notificaverunt (II). ] Quq ille audite, ut quam contra eum pateruo moreexercuit, ab honore
^certe erat prudentissimus, Deo gratias retulit, illum- submolus. Tunc occasione vindicandi [Bolt.justiliae]
que inde ediiclum in suam familiaritalem assurapsit. in spem regnandi, arrogantiae furore incassum ela-
Quem ubi de virtute in virlutem, gratia Christi pro- tus, herilem filium dignum Dei ordinatione regni
vehenle, scandere cognovit, amplius eum pro collata haeredemopprimere, semetque in irionarchiam regni,
•^divinitusindustria gratulans amavit, [ac cancellariae suadente seductore, conatur erigere. Cujus tamen
~ei officium commisit, in qub officiotalem se exhi- '" nugalis machinatio a primoribus regni Deum sane
buit ut divinse organum sapientia: se omnibus exhi- timentibus, et maxime a Willegiso metropolitano
berel,] ac per triennium secum per diversa expedi- -Maguntiacoet Bernardo dtice Saxonico pacifice se-
"tionum, caeterorumque commeatuum diflicilicra datur, eique pOst multa apta et inepta quse modo
itinera, quasi praetenlandi gratia circumvexit, et riielius silentur quia in Chronicis plenius conlinen-
t sacrae fidei acreligionis catechismo devotius instru- lur, priscus ducatus redonatur. In proximo autem
- xit. [Timuit a:item sanctus juvenis Godehardus ne Natalis Domini die, Otto puer coronam regni a prae-
• quid in tantis, quibus praepeditus erat negotiis, va- nominato metiopolitano honorifice percepit, et ia
«:nusa illaberetur animo : ideo a diclo Pataviensi omni ecclesiasiica perfectione feliciter more avit»
recedendi petita licentia, et vix obtenta, is] eum crescere ccepit. Cujus quileni laudabilis industria.
ejusdem coenobii fiatribus in siipplementum divinae iniiiale fiiit indiciuro, quod septimo suae ordisa-
-seryitutis obnixe repelentibus., subdiaconii gradu tionis anno, saepe dictum Aliabense monasteriuni
-decoratum remisit. Qui ibidem ;in sanctae conversa- episcopornin coasilio, auxiliante demum duce prae-
tionissludio de.die in diera per adolescentise tera- fato, in prislinnm monachicae religionis reformari
- . .
::pus sagacius invigilaiis, commuiii etiam fratrum , fecit staium.
-commodp et utilitati devotius intendens, majores 8. Quidam igitur veneiabifis vir, Erchembertus
scilicet juxta Appstplum, honore praeveniende nomine, illic abbas prseponitur, per quem, anxir
-{Rom. xii, 10), coaevosjustis exemplis adhorlando, liante Doniino, divinum ibi ministerium juxta regu-
gubjectos sacris ssepius monitis ad meliora sollici- lam Sancfi Benedicti feligiose disponitur. Ad cujus
tando; et ita divina clementia comitante, in brevi statim saluberrimam admonitionem promptse obe-
verse religionis disciplinam ,ad inlegrum ct.nsecutus, dientisejuveiiis Godehardus, corde et animo a saeculi
diaconii quoque bonore sublimatus, eidem mona- vaiiitate conversus, cum atiquantis ejusdem - locj
sterio, ut vere post paluit, Deo praedestinaiite,prae- kalribus monachus est faclus, aiino, ut ipse saepius
positus estcoiistitutus. nobis intimavit, aetatis suaetricesimoprimo,pluribus
7. Anno deinde post partum Virginis nongente- iaineii ex eodem eoeiiobiq, ut non ignotum postsno-
sirao octogesimo oclavo (12), Ottone imperatore se- dura menioriae, fratribus digredienlibus, inler quos
cundo,post periculosissimum et etiam infelicissi- eral quidam T. (li), quem poslea Mindensis Eccle-

(10) Bollandus habet, Fridericus Juvavensis, id
est Salisburgensis arcbiepiscoptis.et quidem rectius,
ut ipsi videtur, quod Hundius lom. 11 metrqp. Sali- j)
shurgcnsis ubi de monasterio Allabae inierioris,
referat Godchardum a Friderico Salisburgensi ar-
chiepiscopo, qui tunc Altach in beneiicio habebal,
aeolythum ac deinde subdiaconum ordinatum fuisse,
atque eliain canonicorura prsepositum. Quaeonniia
hicde Cbristiauo dicta non satis cohaerereexistimat,
vcumipse anno 991 Pataviensis episcopus electus
sit, quo tempore jam Erchambertus monasterium
Altahense administiabat, qui hujus loci regimen
anno 990 lwisse dicitur apud eunidem Dundium loco
laudalo.
(11) Siccou. Bodec. in Appendice Bolland, cae-
teri, <?«•»
notitim pbnlificis inlimavemnt.
(12) Legendum est ociogesimotertio quodefunctus
esl Ottq II.
(13)IdHancecclesiae Mersbnrgensis dcslruclionem
fusius exponit Dithmarus libro m. Cujus bona 3.
diyei'.sosdistracta sunt, ipsaque privata sede episc,»-
pali Halberstadensi ecclesiae subjecta fuit, abbata
in locum cathedralis ccclesiae erecta; quod ad an-
num 1005 perseveravit, Tunc enim, ul idem habet
Ditlimaius libro vi, Henricus rexantecessorum suo-
rum naevum cupiens emendare, episcopatum Mer-
sS)U!gensem instauravit et Wigbeito suo capellano
dedit, quem poslmodum multis bonis locupletavit.
(14) Sic codex Coniperid. Brouverus tamen et
Henscbenius die & Maii Bollandiani babenl Thiei-
murus. Henschenius aliquid in textu deesse suspi-
catus puncta interposuit, cum his voculis sed non,
quse nec apud Brouverum, r.ec in nostro exem-
plari habenltir ecclesim.„ sed non episcopum. Idem
laudat codicera, Grseciensem qui hunc locum sic
exibet: q'iidam Dieiricus quem, etc; sed hane lectio-
lieiri rejicit, quod nemo occurrat, ut ipsi visum est,
tunc temporis episcopus Mindensis hoc nomine do-
natus. Hanc taineri sinceram csse lectionem verisi-
miiius existimo, najn in Ghronico SaxOnico quod
ps,nes nos habemus ms. ad aiinum 1022 habetiir
Tluodericm Mindsnsis.prmsul.xiKat. Martiidecesfit,.
 11159 VITA 1170
siaeepiscopumvidiinus. Sed novellus novae religionis A uliliiatis inibi Deo servientium reformavit. Interim,
liro adoptatus melioris vitse tirocinip, ut in priori 1002 Incarnaiioiiis Doniini anno, nobilis imperator
proposito solebat, toto cordis ac mentis afiectu ad Otlo tertius ex vita hac imnialura morte discessity,
coelestemaulam anhelabat, adeo ut novus prseceptor in ciljus regnum praedictus Henricus dux omni pie-
novo auditori, quod certe in talibus insolitum esf, tate perspicuus successit.
considerata ejusprobabibtate [Bol., probitate] omnem 10. Erat in illo lempore in Herveldensi (16) ino--
divini ovilis curam .ptfst se penilus commendaret, naslerio sancti Wichberti B. abbas (17) venerabilis
curaque sibi in spiritalis exercitii iiliationem singu- genere et dignitate meinorabilis. Qui_ tamen, ut
lariter prseoptaret. [Erat enim charitate fervidus, in salva [al., in] pace dicalur, ultra sui propositi or-
labore strenjius, in oratione devotus, meditatione dineni huinano raore poputaris famaelaudi intentus,
profundus, contemplatione suspensus, corpore ho- ejusdem ccenobii fratres forte aliquando debita con-
nestus, corde mundus, sibi rigidus, defectibus alio- versatione fovit indulgentius, ita ut more canoni-
rum compatiens, humilitate prsecipuus, in pauper- corum proprietates sibi tam in privatis aedificiis
(ate lsetus, et in vera nilidus castilate.] Qui tamen quam et in eqttis, et cullioribus quOque plurimis
prsedietus abbas post triennium vel causa inlirmi- veslimentis, ac caeteris mundanae glorise porapis
latis, vel tsedio curae saecularis, idem regimen reli- ^ vindicarent, etlicentiam quoque dandi et accipiendi
quit, et adsecretioris yitse sqlitudinem in conspectu cum illicitisac superfluis conviviis caeterisque talibus"
interni Arbilri vacare decrevit. usurparent. Quo scilicet abbate biennio ante finem=
9. His etiam diebus praememoratus Bajoarisedux sui aegrotante, et ultra Fuldam flumen in monte
qbiit, cujus loco pius Henricus filius ejus surrexit, qiio ipse monasterium in honorem sancti Petri
hpn patris insolentiam sed initium sapientise tinio- apostoli constriixit, cum niilitibus ac caeleris sibi'.
rem Domini pleniler secutus, quia erat omni littera- familiaribus refrigerii leiiitate commorante, fratres.,
rum studib prtncipatiter imbutus, et lotus sane fide indignatlone permoti et quasi a patre conlempti, ad.
et actu catholicus. Qui statim in divini famulaminis regem tam per semetipsos quam per litteras ac le-
cullu succensus, praenominatum coenobium iterum gatos saepius diversas querimonias dirigunt, sibi.
spirituali privari pastore indoluit, et eumdem Gp- victus et vestitus denegari necessaria, et illis cum,
dehardum tunc presbyterum abbatem ibi praeponere caeteris Christi pauperibus esurientibus, res cccle-
yolriit: cui ille per biennium justa satis excusatione siasticas pervanaet inutilia prorsusdissipari. Quam
restitit, quia sedem el locum pastoris sui ipso super- corum querimoniam rex sapiens altius quam ipsi
stiie usurpare non debuit. Sed postquam abbas a _ opinarentur intelligens, sed et vitam illorum non.
fratribus et eliam ab episeopis vocatus revenire . nesciens, diutius dissimulando distulit; sed ad po-
recusavit, eisque licentiam quem ia locum ejus vel- stremum importunitate eorum devictus modificaio-;
Ient substituere mandavit; taridem episcopali aucto- sermone respondit, libenter sepatrem eorum, si,
ritate et jfatrum unanimitate victus idem regimen Dei dono convaluerit, de talibuS admoniturmri; sin.
juxta ducis decretum suscepit. Qui statim in exor- vero obierit, eis imo et sibi in prseporiendo pastore;-
dio suae proniolionis totuiri se Christo yigilanter iii divinis ethuaiaiiis sapientium consilio juxta timo-
ynancipavit, ct districtiorem regularis vitaetramileiri rem Domini provisurum.
curn consociatis sibi fratribus ingredi anxie Curavit, 11. At memorato abbate paule post defunctp, prae-
ct in tali studio se ibidem per octo annos indesinen- diclum Godehardum eis patrem guberriatoreraque-
ter exercuil, et praeler hoc lamen niannali labore episcoporum consilio praepOsuit, quem etiam ut ini_
nmltiplicem fruclum ac necessariam utilitateni ac- omnibus eisjuxta timorem Domini et monachicanii
quisivil. Qui et ibi in monte quociam, qui Helin- religionem provideret solerter prsemonuit. Qui illuc-
higeresberg (1S) dicitur, castellum fiimum et in eo perWillegisumarchiepiscopumperductus, et pereum.
ecclesiam pulcherrimam in honqrem sanctse matsis etiam, siicut Deo gratias optime noverat, ad bene-
Christi Marise, in cujus speciale servimen futurus I) faciendum sapienter instrirct_s, in primo adventu
ej-at, cum condecenli aedificioconstruxit, el circum- gfatias divinse pietati feferens, ejusque directionem
quaque, maxime in saltu Boemico, qui eidem pro- in prseteritis, prsesenlibus etfuturis solticite quac-
vinciae proxinie aslal, ad- triginta et eo amplius rens, primitus eis juxta regulare prseceptum duriora..
inansos labore lantum .manuum cuin fratribus apo- et asperiora mandata proposuit, et licentiam eis,a I
stolico exeniplo silvis et vepribus erutis, ad usum preces metropolitani„aiit secum haec celebrandi auti

qui proculdtibio hicmemoratur: nemo enim nescit
Dielricnm
' et Theodericutnidem esse nonien.
(15jlnJacobus Gretserus ad C3lcem VitseS. Hen-
rici, libto dc divis Bambergensibus, varia edidit
diplomata in graliam monasterii Altahehsis, cui
lunc S. G:,dehardus praeerat. Qainlum.est de vilia
Ilelingersberge daiuin anno 1009 apud Mersebnrg.
(16) Ilersfeldiaemonaslcriiim ceieberrimum, ordi-i
nis noslri in. Ilassia, ubi corpus sancti Wigbeiti
dcposittiin ftiil.
(17) Sic liujus abbatis nomen ih cod. nostro ex-
primituri Brouverus et BotJand. Berthotdum appel--
lant; codex Grteciensis, ut notal Henschenius, Ber-
nhardum, quse videlur germana lectio. Etenirite
Chronicum Saxonicum ms. Jwnc Gpdehardi in Her-
.vcldciisismonasterii regimcn institutionem ipsismet-
hujus Vitse verbis referens, Bernliarium dbbatem
appellal; codex Bodec.
--••— in Appei.l.:Bol!., babet Be-
fhiherins.
»71 . S. GODEHARDlEPISCOPI HILDESHEIMENSIS H7_
quo vellent discedendi contribuit. Qui statim una- A petiit ab abbaleutante professionem liceret sibi Rb-
nimiter conspirati simul omncs, pancis tamen se- mam petere, et apostolorum Christi aliorumq lb saii-
nioribus vel puerulis remanentibus, egressi, per ctorum iritercessionem pro transactae vitae deviis "el
diversa loca varie sunt dispersi; quos tamen postea pro novaevitse ingressu quaerere. Quo permittente,
.auiori consilio, et ecrumdem qui remaiiserant it et redit tandemque ante altaresancti Mauricii(2i)
certe ihdustriaui ejus ac mansuetudinem intclligen- cingulum deponens, captt et barbam totondit, et
tium auxilio, quosdam cilius,quosdam vcro serius, facta de more petitione susceptus ac aliquandiu re-
pene omnes ad ovile revocavit, eosque sub levi gulariter probatus, ab eodem pastore monasticse
jugq Christi facile, Domiiio gubernante, coadunavit. . yitaehabitum est adeptus.
Civitatem vero ipsam et claustrales cohabilationes a 13. Venim post votum professionis nori immenior
supcrfluis ct ineptis pluribus aediliciisillico purga- suae quam praescripsimus paclionis, adiens abbatem:
vil, et in condiguam monachicsenecessitatis habitu- licentiam petit patriam repetendi, et locuin quem
iliiieni honeste reformavit, et cum inibi inventis et ,. pepigerat juxta condictum iucolendi. Quod pius Pa-
aliunde acquisitis fratribus in eodem coenobio per ter interim consensit, nolens euni obstinata contra-
seplem annos Deo digne et honijnibus laudabiliter dictione ab affectu quamvis iniquo prohibere, da-
uiinistravit. Commendata svint ei et alia duo mo- " nec ratione dictante illicita cupientem animuni pau-
uastcria, Degarense et Cremense ('18)qusepariquo- latim posset mitigare. Venienti igitur ad locum Ge-
que diligentia in Chrisli servimine gubernavit. Unge dictum, el disponenti necessitates ibidem cpm-
12. Iisdem temporibus fuit in Thuringise partibus manentium, ex occultis tentatoris insidiis, Deq, ut
quitlam vir nobilis, dignitate et raeritis illustris, no- certq credimus, ad exemplum beati Job permittente,
liiine Guntherus (19), qui pro delictis juventutis in- mulla et varia ei pccurrerunt incommoda, pro qui-
gemiscens, et considerata diligentius actuumsuo- bus dum ipse scilicet antea paupertatis ac Iabqris
juin qualilate faciem Domini in confessione praeve- insolens ad abbatem ssepius queritando confugeret,
niens, sed propriae diffidens imbecillitati corporis et ejusque pro talibus consilium et auxilium anxie per-
animi [Heryeldiam ad novura abbalera digne, utpost- quircret, sollicitus Pater flucluationcm mentis ejus
.a patuit, poenitendo acccssit eique omne secretura profunde prospiciens, et subsecuturam forte cordis
tordis ac volunlatis suae funditus apcruit. Quera mutabilitatem vehementer pertimescens, blaiida in-
abbas juste in Deo timoratus, blanda consolatione terdum consolalione et suaviloqua commonitione
<:tcandigna eliam provisione poenitentem sugcepit, moestitiam ejns mitigans; interdum vero, juxta
ct ad monachicam usque professionem salulierrima p Apostolum, arguendo, obsecrandq, increpando,
_:ii commonilione,Dominocooperante, convertit. Qui opportune, importune nutantem ejus animum casti-
statim] ad penitus abdicanda quaecunque sunt sse- garis (II Tim. iv, 2) ad viam salutis eum reducere
culi,multiplicem suse hsereditatisproprietalem quam studuit, quod tamen adliuc modicum prqfecit. Sed
acceperat a progenitoribus sancto Vuichbeito cum cum in hac altercatione saepius luctarentur, et.in
(.onsensu bseredum suorum firma traditione delega- hujusmodi molestia ambo crebrius fatigarentur, illi
vil, primitus tamen sub testibus testamentri paclus iterum quadam die suae sollicitudinis querelam sug-
v.t monachus factus monasterium,quodGelinge (20) gerenti, vir Dei debito justitiae zelb permqtus, tur-
tiicitur, vicluset vestitus gratia ipse possideret, ac gente, ut aiunt, pttlmone respqndit: aut in promissa
fratribus illic Cbristo servientibus secura inde ne- obedieiitiae stabilitate Deo deyolius seryiret, aut
cnssaria provideret. Sed abbas prudenti pertractans certe ad soJitam.saeculivanitatem laqueis iterum Sa-
consilio homini noviter conyerso talem paclionem in taux irretitus, abjectq habitu, rediret. Ad quam
via mandalorum Deimaximo futuram csse periculo, vocem stupefactus auditqr intremuit, eterrqris sui
et plus inde per dies animsenasci dispendium quam nimietatem sero tandem perhprrescensingemuit(22),
corporis ut pulabat subsidium, interim iilum pro- omni prajdicta pactione corde tenus oblita, et tbta
vida mente ab incoepto suspendit et. laico habitu D cujuscunque incqmmodi querimqnia abolita, ad
adhuc usum ,ad Allahense monasterium secura per- Altahense monasterium, ubi tnnc sub ejusdem Pa-
duxit. IbidemvirpraedictttScorde,teinis compunctus tris cura, ut in gratia omnium loquar, singiilare
....
(18) Boil. Tegerense et Chremsense. Utrumque ubi Vitam ejus exhibebimus.
etiam nunc superest ordini Benedictinqaddictum. (20) Gellinge monasterium, quod olim erat in Tu-
Primura Tegernse, vulgo a lacu vicino dictum, In ringia. lbi Arnoldus, S. Godebardi in Hersfeldensi
Bavaria superiori, cujus abbas inter principes impe- regimine successor, obiit anno 1051 ex Lambefto
rii loctim habuit, utpatet ex privilegio Ludovici iv Scafiiaburgensi.
anno 1321 datp ; alterum vero in Austria superiori (21) SicBolland..cuiconsentitVitasanctiGunlheri.S.
Cremminster dictum, onaedificiorum niagnificeiitiani, Codexautem noster cum Brouvero et aliis mss.
ftc, celebe)'rin.uiii. Moriasterio sancti Quirini quod Marim.
aitum est ih loco qui nominatur Tegrinse, duos niari- (22) Codex Bodec, apud Boll. in Append. Maii
sos dedit S. Heriricus imp. ad petionem Chunigun- addil : Sedel httnc causam pio imperalpri Hwtirico
</<Tsuse conjugis et Gotehardi abbatis, cujtts di- per ordinem abbas totum sccretius iniimgvil, ete_,
pioma anno 1019 datum, edidil Gretserus ad calcem quae babentur in ipsa Gunthen Vita, ab eqaem
VifceS. Hcnrici. Wolfero hujusce Godehardi Vitas scripiore edita,
'
(19) De Gunthero agendum infra ad annum 1045 quaminfra habes ad an. 1045. ,
 :-:-:.-'-:/: "; —
U-7-3 ;W_T___'''""'"•' fi-71.
divirii eultus studium fervebat, se coitfulit ;•et Illic A davit, "sicquead Altaha remeavit, ubi,. si Deo tantun_;.
fratribiis humillime subjeclus| etin sacrse relig-ionis placttefit, in finem vitae suse in debito: ceeptserelir;-
districtiorie pleniler ih brevi tempore divini'roris: gioriis studib perseverare decrevit. Idem euimr mo*-
infusione instructus, ultra regulare praeceplurii se- iiasterium bnittj devoliohe, uf yel hqdie ibi liquef,:
mef eliam prselatis admiraniibus afflixit. adqrnafe siudebat, libris scilicet et pretiosissimis •
iriissaHbus, iiidiiriieniis, caeterisque variis et.utilibus:
14. Tertio namque suse conversionis ;anno, in prae- ecciesiststicis.ornamentis; maxime
" tamen, ,quod et
dicto Boemicosaltu ereraiim petiit, in qua ad tri-: ubiqtie HOtissimumest, plurimqs in eodenj coenobio'
ginta septem (25) annos in studio sanetae religionis ffatfes scientia et nioribus iliustres eriutrivit, quos
et.in sumnia veraciter districtione spontanese pau- postea inler'dive,'sa moiiastefia Patres et
doctqres.;
pertatis, cum sibi coranianentibus vixit. Annqna de- regis ac episcbporuni pelitiorie dispertivit. Sed cum.;
nique eorum eratsimplex etmodica, agili sludio(24), jairiiii labbriqs.a, sibi tamen placjta, ilia sua quiete:
a rege Ungarico et deBohemia et'Pplpnia nec non decem aimos inbujusmqdi studio pausaret, to-
et cseteris diversis provinciis simulcujn vestitucon- " per cordis inlcntiorie in vivoram Doinino
taque fegione
quisita : depptu, ut omiiibus riotura est, nihil p.ror- placere diufnis nocturnisque suspiriis prseoptaret,
sus ibi nisi sqla aqua habebatur, etipsa etiam ho- mirabile tandem somnium
vidit, utipse nobis saEpius
spitibus ad suflicientiain, fralribus vero ad mensu- intimavit, postquam certevisioriem se de lioc mundo
ram dabalur,. Nam litteras enininp frater, ille nisi Deus jusserit, obiturum iiondubitavit.(27,)...
Jantum Psalmos, non didicit, et tamen qmnem xa- quq
lionem et intellectum Eyangelii, Legis etPfopliela-: 16. Quadam igitur nocte, ut semper per triginta
rum et historiarura quoque ex crebra fratrum rela-' jam annps cpnsueyil,. ppst primam taiitum iioctis
tione et etiairi ayidiore verbi Dei exauditione mira- quietem ecclesiam ingrediens, psalmodise caelerisque
biliter percepit; adeo ut saepissimeobscuriora (25) talibus ofliciis intenlus, pernoctabat; sed et post:
mattitinas in incoeptp decreto perstabat: jamqjiei au—
mysticae intelligentiaa interdum jocarido, interdum
vero admonendo slupentibus auditoribiis proferret. rqra irradiaqte, modice dormitatts cubiculum itttra •
Quqd nos quidem qui eum familiarius novimus, fre-: vit, seque super scannium tanluin incliiians hujus-
oliva pulchra. magnitudi-
quenter audivimus, praecipue tamen cum in surama niodi soinnium vidit. Nam
sua festivitate, in nativitate scilicet sancti Joannis , nis, ibi in claustrali atrio stabsit, et putabat se sub
arbore lcclionis studio sedere, et ad se quas-
Baptistaespecialis sui patroni, sermoni ejus adfui- eadeni
et igiiolas personas accederC, quse
nius, quo in capitulari collatione eodem die fratres dam graviqres
suosadttipucbat: dum eos deeiusdem Palris vitaet C se.a rege illo missas assererent, ut eariidem oliyam
in regale servimen deferrent. Nec
moribus, victu et etiam vestitu, et operibus ad pau- siiffossam sibi
pertatis suse Domiuo Deo placitam toleraniiam raqra, ut sibi videbatur, secures et fossoria ampiunt
instruebat. Verum. enim dico, et corara, Deo' eaiaque summa feslinatione exstirpare 'contendttnt^
non menlior, quia omnes pene qui aderanl „ei- Sed quantq altius infodiunt, tanto densiorem radi-
dem serraoni, ad uberrimam lacrymarum effusio- cnm tenacitatem inveniunt. Quod ipsi videntes, fc*
r.em dono Dei suiit compuncti. Assedit ibi venera- slinationis causa adniotis securibus radices.secaiido''
Hlis abbas Altahensis Ralniundus cum pluribus sui praeciduiit, sicqiic evulsam arborem secum aufe-
coenobiifratribus ct aliis insuper multis hospitibus, , rentes discedujil.et stalim, ut aestiinabati ex relicta
prseter nos quos in canonico habilu illuc iiigfedi radicum . densitate. innttinera -et speciosa Virgiilta
tolum atfiuin sua.iniiltj*
religio vetuit, quos tamen fralrum familiarilas et succreyerunt, quaeetiam
fnaximeabbalis licentia circuriiquaque a<lfenestras, plicatiqne repleverunt, ita utct Vulgusdiversisexiis^
concionatore ignorante, clanculb collocayit. Erat etaetatis accesserit et de iisdem. fructetis plantaria
enim, ut de sancto Benedicto dicitur, quem post . plura;evellens perrura et conipita dissemiiiaveriu,
Deumvitaet moribus sequebatur, et scienternescius- At ille evigilans ecclesiam slatim inlravit, totumque-
et sapienter indoctus^ (S. GREG, 1. JI Diatogor., sese, cqgitatum smim in Domino- jactans,:.divina_.'
. clementiaeattentius coirimendayit, quiase posiVidem
cap, i).
somnium discessurum certius (28) a_stim_bat.:Quod
15. Bcatusigitur Godehardiis senio et tabore jam tameri sapiens quisque alia evidenter pprlendere
fessus et etiam taediosaecularis curae repletus, an- patenter inlelligit, quj mnltiplicem doctrinse iUius,
nuenterege Herveldense, regimen illustri viro Ar- nuinerositatem sollicite perpenderil, etiUicin prio--
noldo suo prius eo loci praeposito, et Bertholdo (26) ris religionis exercilio relictam, ct poslea ubique per
reque venerabili suo priniicerio Dagarense commen- diversa divini roris dogmata salubriter dispersam.

(25) Idera codex et-Batiiberg., ferme triginta sex
annis.
(24) Sic iidem niss. alii, erat varia varip certe stu-
dio. Brouver, et cod, Compend, infra, Vnganco de
liocltin et Poliatn et cmteris.
(25) Cod. Bamberg.» ut nonnunquam obscnriora
qvmque.
<(26)Codex Grsecietfsishabet: Purchardq. In nostro
autem excmplariprima solum-hujus noniiiLislittera
B. habebatur, sicut et supra pro Arrioldo, A;
(27) Bauiberg., propter qupd se de hct .intriri
Iransiturum certissima visione putavit. ',
(28) Bamb., quia secundumUlud somni.ji, ie indt
fH.scessurumcitius exislimavit.
1173 S. CODEIIARDIEPISCOPI HILDESHEIMENSIS 1176
.17. Quandoquidem beati viri (29) Vitam non pro- A 1 rhiis vacaret et fragilis .ilsefinemm solila dilectaquf
pria scientia, quse certe nulla est, sed diviiia cle- sibi paup.itate securius exspectaret.Imperatof vero
menlia favente, ab exordio hactenus per mulla lau- . per episcopos cordis ejus duritiam emollire tenta-
dabilia descripserim, gratiaS pro scire condignas vit, eosque de. talibus illum convenire
rogavit; in
cidem clementiserefefo, tuu-.nque,venerande Pater, quorum ille colloquio solita fiducia restitit, et se
auxilium, quein a fine usque i.n fmem iri omnibus et tandem si hoc tamen nomine dignus eis videretur,
in hoc prsecipue ncgotio eruditorem, defer.sorera doncc Radisbona aut Palavia
vacaret, ubi non sibi
correctoremque prseelegi, tuuin, inquam, tuique si- scd suis tanlum prodesse possit, libentius exspe-
miliura aiixiliura et intevventum ad Deum imploro, ctaic retulit.
Sicque ibidem per totam hebdomadam
ttt deinceps majora ct laudabitiora illius directione de hoc iiiler eos causa tractabaiur, sed ille semper
sine meridaeii fuco veraciter et congrue describam. iu eadem susesententise tenacitate renitebatur.
Anno igitur post incarnati Verbi Dei myslerium 19. Tandeni inVigiliis sancti Andreseapostoli,qua;
1022, regni vero domini Henrici vigesimo primo, luuc in quinla feria ante Adventum Domini evenc-
iinperii autem nono, felicis memorise (50) Bernwar- rant, item somnium viditquod tuncsoli imperalori,
dus venerabilis nastrse Ecclesise antistes ex hac vila et etiam lacrymando
postea vero et nobis gratulando
ad perpetuam migravit, cnjtis certe obitus lotam. re- B I . .
... iiitiraavit. ,.
saepius Aspexit enim in visione post soli-
gioncm maxirae coritrislavit, Erat enim, ut festi- tas nocturnas
lisindo omnem vitae ejus historiam Iranscurram, iu vigilias ac preces matutinas, ut sibi
cunclo divinae servitutis sanctse studio juste fervidus videbatur, in atrio ejusdem ecclesise, iii qqa posJ
et in tota mundanse utililatis sagacitate sapknter tiiduum Deo cpiisecrandus erat, niniiam certe mul-
contra tiludinein inter se tumultuantem ct de episcopic
providus, rebelles et induratos jure severus,
Ilildenesheimensi serio concerlantem. Tunc accessi'
crga obedienles et modestos rile mansnetiis, i-
ad cum in media multitudine cum pulchra puella
clcemosjTniset roiseratione compatiens et Iargus, rum
vigiliis, jejuniis et orationibus convenienler infen- caterva, qusedam matrona venerabilis, valtu
tus. Monasterium(31) nostrum itaq.ue libris, serico, et habitu niirabilis, etapprehensa raanu ejusde fre
in camdem ecclesiam intro-
auro, argento, gemmis, picturis aliisque ecclesiasti- queiitia turbarura eura
cis ornanientis plurihus decenter redimivit, clevicps duxil, et extenta dextra nutu tantum eum ad agen
auxiliante Deo multos et etiam in divino servitio dara anle crucifixum veniam admonuit(52); statim-
iitiles enutrivit. Venerabile templum sancti Micbaelis que ipso se ad preces inclinaiHe, ipsa cum circum-
Iabore slaritibus elara voce Deo ita psallcrc coepit: Infunde
proprio constructum suaque hsereditate et /. unetionem tuam clemens noslris sensibus. Ad quam
iicquisitione srifficienlerdotatnm in monacliicam re- <
a somno evigilans et ejusdem visionis
ligionem Dec ccnsecravit. Turres vero munitissinias vocem ipse
<Hetiam lionorificas cum adhaerenle muro in orien- mysterio cumpiuictus ecclcsiam intravit, et coram
fali el occidentali parle noslrae civitalis, in fuilio- altare Doniini prostratus divinse pictati se suamque
Jiemcivium coiistfuxit. Ecclesiasinullas cum variis visionemconimendavit. Facto autem dieimperatorein
ct utilibus sedificiis pcr diversas episcopii curtes sscretius convenit.et mentis susepertinacia reinissa,
visionis ci seriem aperuit, et tandem se divirtsepra_-
.edificaviti et oiririi prorsus pontificalis provisionis ac vclunlati obse-
Jioncsiaie in divinis et humanis solerter invigilavit. destinatioiii et ejus etiam consilio
18. Eodem teriipore imperatoT Grnona sedebat, ct cuturum devovit. Nec mora, eodem die diluculo
cterus noster cum mililia advcnit: quibus dum im-
prsememoratum abbatem solito sernper pietatis more decretum in-
sccum habebat. Adveniente igitur legato cum hac perator suum secretum, imo divinum
fidelem tiraavit, tola eorum unaniraitas gratanter Deum
lugubri legatione, imperator Chrisli suique laudando
suscepit, quamvis primo quod nec mirum
amicum, condigno mcerore deflcvit, ct piam ejus
aiiimam Deo et sanctis Dei angelis debita comme- erat, aliqui vel ob ignotam ejus vitam, vel etiam ob
moratione commendavit. Deinde abbatem secreto auditam olim juvcntutis ejus nimietatem ad terapus
D expavescerent sibioue tale aliquid pertimescerent.
soliloquio convenit, cique suaevoluntatis arcanum
<'e episcopalu ejusdem sedis aperuit. Cui statim ille Sequenti vero die in natali Apostoli cum summo
iji faciem restitit, et se indignum tanto ac tali officio cleri plcbisque tripudio eidem pastoralis cura com-
<l honore respondit. Quem item itemque ex hbun- mcndatur, qui proxiraa Dominica Adventus Domi-
%iiaulia cortlis ilevotius admoiuiit. llle vero in ca;pla. ni ab Aribonc meiropolilano Magontiacodigne Deo
, excusationc lirniiter perstilit.diccns, ccrlesemajora L consecratur.
oncra divitiaruitt ob hoc rejecisse, ut soli Deo libe- 20. Sed tamen in ipso eiusdem honoris, sive, ut

(29) Hic incipit Secinida pars Vitse sancti Gotle-
Jiardi, scilicctde ejns episcopatn, in iionnullis cod.
t:t apud Brouvcruiii, ubi liujus nuineri iniiium adl
hsccvcrba. Anno, etc, voliili prsefatio quaxlam ad(
Defensomn inscribilur. Is autem alius non esi ab co)
Ctiipriinam partcin nuncupavit ut cx ejus lectiones
palct.
(50) Sancti Bcrnwardi Vitam superius exhibuimus
a;I anniini 1025, quo anno eum obiisse eique Gode-
hardum successisse nobis visum est vero similius.
(51i Monastcriura vocat ecclesiam cathedralem. oi
(52) Id est, ut inclinato corpore reverentiam
exltibcret.
 iI77 ;'';,;.;._- VITA. 1178/
ipse pulavit, pneris initio, jiisiJs a Deo, ut vere cre- A octayo post Altfridum nostrse Ecclesise opiscopo,
Cihir, prjedestiiiata jioii; defutt tentatio.sNam isdera veritatis ei et justitise voce resisieiite disperiit,
ejus consecrator Aribo eodem die ant.v nussarurn quando vix obtentu regis ejusque matris licentiam
solenmia seCretius eum cum episcbpis convenir, ei- ab bodeiri episcopo obtinuit, ut ibi in natali sancli
que in Gandersheimensi (55) lpco et circumjacfnti Lucseev-iiigelisMriiissaiij celebraret archiepiscopus, '
territofio pmnem pontifiealis officii provisionera ef prsedictaeSbpliia- yelationem simnl cum eo age-
baniii sui iiiterpositione prohibuit. Qiiefii quidem rcf; de cseteris vero velandis virginibus, noster prae-
baniium ipse suse simplicitatis inore nec approbavit S-l suo jiireprovideret. Post pauca praedicto Os-
nec fetinuit, sed statim ad imperatorem, ab eo so- dago (37) episcopo defuncto, et Gerdago etiam nobis
iuniinodo patrocinium in talibtis quserens, confugit. electo, et pqst bieniiium finito, dbminus BennvariUis
Qui eonfestim archiepiscopo cuin fratribus familia- regitts capellanus eamdem sedem obtiiiuit, quem
riter accercito, et dissimulata cordis sui molestia, idem archiepiscopus coiisecravit, sed super cadem
'
liunc novum conflictum banno solutq sapienter pa- repetilione prOrsus obticuit, donec domina Ger-
cificeque diremit. Et sic prsedida consecratione fe- berga (38) abbatissa vcnerabilis novum ttionaste-
slive celebrata, eamdera dieni in timore Dei exsul- riuifi, quod ipsa pbst iiiceridium construxit, voluit
tantcs laeti peregerunt, et ita in pace sumn conven- .,consecrari; sed quia ipsa detenla infirmitate ea pro-
ium sqlverunt. ^ videre non valuit, pr_edic.se Sophiae spirituali cerle
21. Noii ergo vobis, o leclores, incomniodum vel filise ac etiam nepli hahc procuralionem comnien-
fastidiosura videaiur si hujusmet conflictus initium, davit. Quse s;alini solito more propriuiri episcopum
vobis certe in posterig necessarium, aliius necessi- conlempsit, archiepiscopum ad talia bonorifice vo-
tatis causa repetatur. Quidara diix Saxonicus Lui- cavit, qui iterum pio lnijusmodi suasione juris oblt-
tolfus nomine cum sua conjuge Oda [«/., Yda], cum tus, eumdem iocum invadere festinavit, sed praesulis
consilio et licentia sancti Altefridi (.34)quarti lnistrse riostri litteris coriimoiiitus distulit. Item irivitatur,
Ecclesise cpiscopi Romam petiit, et a bealo Sergio itemque auctoritatis jure repellilur. Ad tertiam vero
papa reliquias sanctorum prsesulum Anastasii et Iii- invitalionem archiepiscopus illric advenit, ecclesiaift
jiocentii impetratas domum detulit. In quorum tio- ut' putabat dedicatuvus; quod certe ci Eggiardus
nore monasteriura et ccenobium virginum prinio in Sleswicensis episcopus vere fidelis nosti se Ecclesise
Brunesteshuseii,' deinde quarto post anno in Gan- filius, illo cum clerO a nostro dominb niissus, Scri-
dersheim cbnstruxit: et easdem villas cum adjacente fptararurii auctoritate inlercepil. Post uiultas auteirt
territorio, et omni sua haereditate illuc in utilitatem et varias bujusmodi disceptatipnes, eadem causa
Christo militaiitiiira contulit, et filiam stiam Hatha- tandem ab episcopis comproviiicialibus usque in
niudam [«/., Hademutam] abbatissam ibi priinam pcx_seii-iam Romaiii pontificis (59) comperendi-
codem eplscopo ordinante constituit. Sicque totum nkiui
idem territorium ab initio semper ad Hildenesbei- 22. Sed eo tempore pius Otto tertius iraperator
menses episcopos per ducenfos quadringinta (55) ad Christum migravit, cujus loco, ut praenotatiim
annos pertinuit, et nullus Magontinus prsesul quid- est, Henricus inregnum intravit, qui statim natale
quam inde vel sibi vel suaeEcclesise viiidicavit, do- sancti Laurentii Patherbruniie celebravil, ubi do-
nec a Rabano duqdecimus Willegisus metropolitanus rnina Cunigund regalem coronam percepit. Prsedicta
Magontiacam catliedram insedit; vir certe In omni "etiain Gerberga Gandersheimensis abbatissa sseculo
catbolica pietate prseclarus, sed in hoc.solo tantum exempia, Sophia ei succedeiis solito iterurii more
periculose temerarius, qui suadente, ut iropune ve- ibidem pbtentu principum, licentiam doraini Bern-
ritatem loquar, domina Sophia sororc imperatoris Avardi a Palligero benedicendi irapetravit. Deiiide
Ottonis terlii, quse juvcnili jaclantia et generis di- novus rex primum sui honoris annum in natale uo-
gnitate elalaa Palligero (58) tantura velari gestivit, mini Palidi inchoayit, ubj coram eo per principes
eumdem locum sibi usurpare tentavit. Qiise lanien r. saipius Sicta episcoporum lite recitata corde tcnusr
r-achinatio in conspeetu regis et p:incipum, OsJago iridoluit, et ad illam sedandam saepe interceptara
"" (55)Quanti jam fuerintexcitati tumultus pro ju- Willegisi aelatem iutercessere.
.risdiclione in Gandersheimensi mpnaslerio, quain (50) Id est archiepiscopo. Bamberg tamen liabel,
atchiepiscppus Moguntinus sibi. contra jus Hilies- ab Adalgero lahium episcopo.
lieimcnsis episcopi arrogabat, patet ex Vila saucti (57) Anno 989, ut habeturin Chrbnieo Hildeshei •
Bernward., ubi etiata episc.opi Hildesheimcnsis jus raensi apud Franciscum Quercelainim tbm. III, de
recte stabilitur, et tota hsec controyersia fusius ex- scriptoribus Historise Francoium. Bruschius eju.s
ponitur. ... obitum ad annum sequentem refert, eo quod for-
(54) Altfridus successit Ebboni Remorum arclu- tassis Gerdagus hoC ipso anno fuerit oidihatus; sed
episcOpoin episcopatu Hildesheimensi. Qui Ebbo e Osdagus circa finem anni 989 obiit, et Gerdagus
sede Remensi ejectus ob conjurationem in Ludovi- mense Januario anni 990 ordinatus fuit.
cum Pium aliquandiu hanc ecclesiam fexit. Obiit (58) Gerberga, i;i cod. Bamberg., Gerbirga; Bamb.,
AHfridus anno 975, ad quem annum ejus Elogiuui Gerburc, erat soror Ottonis secimdi, Soph.ia,atttem
sseculi rv pafte secunda edidimus. cjiis. lilia et soror Ottonis III.
• (55) Legendum procul dubio centuth quadraginta, (59) Editi post vocem ponlificisBernaddunt imperalo-
iioa enim plures anni ab aiino Safl quo lnonastciiuni riqne; el id verum cst cx Vita S. .vardi.
Gandersheiinense ab Altfrido coiistructuni fuit, aii
M79 S. GODEIIARDIEPISCOPI HILDESHEIMENSIS 1186
dedicatiqnem ecclesise Gandersheimerisis, collectis A Deo. indesinenter supplicavit. Semelipsura autera
ronnullis episcopis, in vigilia Epiphaniae Dqmini ce- in sanctimonia solita et in priiuitus ccepla bono-
lebrare destinavit. Uluc ergo sta.uto die advenientes, rum operum assiduitate non solum caute custodivit,
et dedicationis officium inchoantes, intus sacro my- sed etiam religiose dielim augmentavit, In vigiliis et
slerio peracto, rex cum episcopis et primatibus ante oralionibus, ac continua et certe vix credibili jeju-
fores ad populum processit, iibi [cum Moguntittus niorum frequentatione, et largissima eleemosyna-
metropolitanus una cum aliis episcopis adveuisset, rum profusione, et in summa totius divini limoris
et dedicationis oflicium consummasset, doninus] gravilate, usque in finem, Spiritu sancto corrobo-
Willegisus (40) archiepiscopus publico sermone rante, perseveravit. Fuit ergo, ut nulla prorsus yir-
aestimatione sua culpam professus, juri et repetitioni tutis ejus panegyrica prsetermittam, regibus et pri-
ejusdem loci [prsesente rege et mullis priraatibus moribus et formidini et honori; cseleris vero.unicui-
suis] abrenuntiavit, et in testimonium bujus abre- que secundum se, timori pariter et amori, pro cjih-.
iiuntiationisferulamepiscopalemdominoBernwardo, ctis scilicet rite sollicitus, et in Chrislo omnibus
ut postea in Frankenevordensi concilio claruit, co- omnia factus, sqli tantum sibi gravis et austerus
ram clero et populo condonavit. Archiepiscopus vero, perstitil et parcus. Coenobium suura pastorali cura
hac lite sedata, prsesulem nostrum omni hoiiore et " sapienter gubernavit, et fratrum commoda in victu
chafitate ultra, quoad vixit, dilexit, et in nostro cce- et vestitu, caeterisque iudigentise humaiiae necessa-
r.obio fraternitate honorifice acquisita, summam di- riis, ssepins adauxit; quos etiam ad sacrse religionis
lcctionera et loco et fratribus providit. Qui quinto observantiam apostolicse arguendo et obsecrando,
postea anno plenus dierum ef bonorum etiam operum multipliciterque informando , conduxit. Juvenes
ad Christum migrayit, cujus successorem Erkam- quoque et pueros, quos inibi bonse indolis et sapi-
baldura Fuldensis cceiiobii prius abbatem dominus dos invenil, per diversa scholarum studia circura-
Bernwardus, Kal. Aprilis,Magonlise consecravit. Qui quaque disperlivit, quorum certe poslea servimiiie
ibidem novem annos praesidens, ordinatorem suum, variam ac multiplicem suae ecclesise utilitalem in le-
consanguinitate etiain sibi propinquum, d.bita de- ctione, scriptura, et pictura, ac plurali honestiori
votione percoluit, et de supradicta conlroversia om- clericalis oflicii disciplina, conquisivit. Thesaurum
nino co.iticuit. Huic autem Aribo regius capellanus uihilominus ecclesiasticum, quem inibi numerosum
successit, quem imperialis annuli dono, regio more, iuvenit, tam decenter quam et utiliter ampliavit, et
praesignalum Bernwardus episcopus ad principale quidquid in sedificiisecclesiastieis non solum prinei-
altare prsenotatse Gaiiderslieiniensis ecclesise prse- palis .su?ecivitatij, sed et in aliis suae provisionis
P'
6byterum ordinavit, eique Verbi Dei, et banni sancli locis dh-utum vel veteranum reperit,. tolum sumraa
Pelfi auctoritate, ejusdem altaris et etiam loci vel celeritate distrahere, renovare et meliorare festina-
circumjacentis territorii usurpatienem, invasionem, vit. Inter quae tamen omnia baptismalem eccresiam,
vel repetitionem astantc imperatore cum episcopis, quam feticis memorise Otuinus, decimus noster an-
publice interdixit. In hujus banni vindictam ilte listes, in honore sanctae Mariae sanctique Epipha-
nostro Patri intulit tentalioneni prsedictani: Erat uii episcopi, quem de Papia civitate, Dei dono, pa-
taiuen, ut veritatem non occultemus, idem ar- tronum nobis adduxit (41), in australi parte nostrse
chieplscopus genere et dignitate, et probabili eliaui ecclesiae construxit, senio certe et negtigentia dela-
ino.uin gravilate, vere, sed in hac tanluin temeri- psam diruit, et in eodem loco monasterium hone-
lale erga nos pro parte culpabilis. Hsec ergo hujus stum in praetitulato honore, primo suae ordinationis
conflictus abbreviatio ideo hic adnotalur, ut subse- anno, fundavit, quarto consummavit, et ibidem con-
quenlis disceptationis de eodem Gandersheimensii gregationem canonicam pluris sane honoris et utili-
tcrritorio veritas et ratio clarius cognoscatur. latis in Dei timore coadunavit, quam concambii sui
23. Bealus igilur Godehardus ponlificatus infulis> acquisifiqne suflicienter vestivit et pavit, abundan-
dccoratus nonas Decembris Hildenesheim advenit,, D tevnque illic in futurum ad talia sufficientiam con-
omnesque in suo adventu gratulantes invenit. Quii donavit.
niox ut ccenobii nostri religionem eatenus rationa- 24. Miraculumigitur primum, quod per eum gra-
biliter, Deo gratias, conservatam agnovit, condignas5 tia Christi ipso suo primo anno ordinationis suae
iilico divinse miserationi laudes persolvens, omnii fecerat, in spem et gaudium lectorum hic merito in-
eam devotionis studio ampliare, et in divini cullus5 terponendum opinor, quod, ipsa veritate, quae Deu*
cxercitio condecorare sategit. Forinsecus vero, de> est, teste non mentior, ab ipso quidem usque in fi-
generali cleri et populi guberuatione episcopali spe- nem penitus celatura, sed a cleroet populo qui in-
culatione solerter invigilavit, pro qna etiam die ac3 tererant divulgatum. Eodem anno Aribo archiepi-
nocte, omnivitae suse tcmpore, indefe.tivo gemitu,, scopus imperalorem in Pentecostes Magontiam invi-

(40) Quae ansiilis clauduntur c.\ solo cod. Bam-
berg. habeulur.
(41) Ob iranslationcra scilicet ejus coi-porisex Pa-
piensi urbc in Hildesh.imenscm, ipso Olwino cu-
ia_ite, factam anno 965, csijus traii.la.ionis Ilislo-
liam edidit Brouverus. Vide et Bolland., die 21 Ja-
uuaiii. Hodieque hujus sancti viri reliquise Hildes-
heimii habentur, sed iu ecclesia cathedrali. Monasfe-
riiim vero quod hic memoraiur, occupanl Patres So-
cietatis Jesu, ut Brouvcrus et Henschenius monent.
 1181: ..';- .._.-.VITA.- _.. .11.82
tavit, ubi coriciliuiiigeneralecoadunavit,in quo epi- A Sulza dicitur. Qua iUe speclaid, et. illusiqne eti_im
scoporum consilio plura quse deviaverant correxit,, pliantastica qua bruta plebs terrebatur audita,;eam-
prsecipuetamen Ottonem comitem de Hamerstein-ett dem paludem seeundo sui adveiitus annp cum cru-
lrmetigardamillicitecomiiianeiitessepararedisposuit. ce et reliquiis sanctorum invasit, et habitationem
Quod tamen penitus perficere non potuit quia iUe i suam ibidem aptavit, et in medio periculo qr.atej_ttni
se partim regali timore, psrtim episeopali commo-- in honore sancti apostoli Bartholomaeifondavit (42). '
nitione utcuuque correxit; illa vero publice bantios5 Quo consequenti anrip consummatoet dicato, om-
praevaricans, ibidem jus legemque, ut vel hodie cla- ne dsemoriumphantasraa exinde funditus exstirpavit,
ret, funditus perdidit. Ad idem concilium prsesul1 ct euradem locum oranibus commorantibus, velad-
noster et imperiali et pontificali vocatio.ie allegatus,, venientibus gratuitt.el sine quaUbet lentatione habi-
pulchra cleri et militise frequentia, etsi uon sponte,, tabilem reddidit. XJbixenodochium Christiinrece-
coriiitatus iUc prpperabat, et quadam die in pagc> ptionem pauperum aedificavit,quod omni humanse
qni Loiigingaha dicitur, juxta pTsedictum castellumi indigentiae commoditale abundans, fideli cuidara
Gruona, ubi Dei gratiai et electus et consecratus cst,, suo presbj-tero Bernwardo, cnjus hic nomen pro
iter carpebaf. Et contigitibiin villaquamdam Diulie- fidei nierito jure interponitur, comraendavit; per
rem a spiritu immundo vexari, et a parentibus velI - Ghristi nonien eum frequentius terribiliter obte-
propinquis per ecclesias ad sanctorum patrociuiai slans, «t (45) non solura illiceommoran.ibus, sed
circumduci. Qui dum novum episcopum adventarei et ciinctis forte advenlaiitibus, victus et yestifus ne-
illuc cognoverant, in occursum ei sancta ejus opi- cessaria ita convenienter provideret, sicttti-pfo hac
nione fiduciati, simul cum infirma concite propera- ipsa sua dispensatione Deo rationem reddere debe-
Laut. Immundus vero spiritus, ipsa eorum festifta- ret.
tione pavefactus, per os infirmse anxio clamore qu* 26. Quoddam taraen talium genus, illos scilieet
duceretur inquisivit, Cui cum dicerent quod in oc- qui vel nionacliico, vel canonico, vel etiam Grseco
cursum Godehardi episcopi traheretur, horrifico habitu per regiones et regna discurrunt, quos et P-la-
stat-m mjugituet ululatu coepit miserabiliter refra- tonis more Peripateticos irridendo cbgnominavit, il-
gari, et, ne ad episcopum venifet, ipsis qui eam los, iriquam, prorsusexprobrando quasi exsecraba-
ducebant mirantibus pariter et pavescentibus, relu- tur : quos tamen propter nomeii Chfisti quod pfo-
ctari, ejulans et vociferans Godehardum se nec aa- iitcbantur necessaria susteiitalione biduo vel maxi-
dire necposse videre. In "-eocertamine, dum infir- me triduo consolabalur, sicque prsebitis calceamen-
ma a fidelibusfideet spe, ut vere patuit, ferventibus Q ( tis vel vestibus, eos ne cursus sui solitum oblivisce-
tfahebatur, spiritus autem riequam tola violentia rentuf discedere hortabatur. Aliquibus vero cum eo
reluctabatur: tandem, Deo gratias, fugato dsemone diutius permanere cupientibus, illam Gregorii in
mulier liberatur, et ad virum Dei, ubi sub quadam Dialogo (lib. n, c. 15) sentenliam iroriice objecit,
arbore refrigerii gratia consedit, sana corde et cor- quqmodo stultum viatorem ad sacra loca properan-
poreperduCitur. Qui cognitis rebus, timore pariter lera iiiittiiciis per conviatoreiii suum,-et per fontis
et gaudia compunctus, lacrymans gratias divi- vel prati amoenitatem, vel etiam ciborum dulcedi-
ti-C pietati in faciera prostratus jure persolvit, nem, decepil. Interdum autem a suis familiaribus,
eidemque manus imponens eam benedictio-ie pari- quod nec ei displicehat, admonitus, quod inter tales
ter et prece in fide confortavit, et valentem imo et • saepius veri Dei amici invenirenluf, illud statim
gaudentem cum gaudentibus civibus et amicis rerai- flieronymi ridicttlum apposuit, quia mendaces fa-
sit; sicque iter quod coeperat ^peregit. Unde eum ciunt ut veridicis vix cfedatur. Si quos tamen ta-
om.ies qui cum eo comitabantur amplius et amabant lium in Dei cultu vel timore stabiles agnovit, hos
ct limebant, cujus corani Deo tale merituni cogno- (44) liirairiira privatim pbtius quam publice, qttod
scebant, quibus tamen [et tam .parentibus puellse et ipsi malebant, in iis qtiae ad Deum pertinent ad-
quam et his qui secum eranl] super hocfacto seria D 1 amavit. Sed et super delinquentes et noxibs mira
auctoritate silentiuni indixit; sed nec segra quae erat niiseratione initis et placabilis '• ita ut, si qiii-
sensit, nec turba quaesalutare miraculum vidit, re- libet talium confessionis et p_enitentisegratia ad
iicuit. eum confugerint, et dclicta eis prompta clemer.tia
25. Erat etiam in orienlali parte civitatis nostrse statim indulserit, et vigilanti cura eis, ne ulterius in
palus horrifiCa, et circummanentibus omnino plu- talia necessitatis causa inciderenl [prudenti consilio
rali formidine invisa, eo quod ibi, ut opinabantur, correxerit, et] omnem sufficientiam in posterum
tam meridiano quam nocturno tempore illusiones protulerit, more quidem et exemplo sancti sui pa-
quasdam horribiles vel audirent vel videreiit, quae troni Nicolai episcopi, qui eleemosynarum auro, et
:a fonte salsuginis, qui ibidem in medio bulliebat, virginura iocestus, et patris earum inopiain, et to- i

(42) Hic locus postea saeculi xn initio Praemon- satione Dco ralionem rcddere deberet; in quo loco
stratensibus cessit, beneficio Brunirigi cpiscopi, ex cunctis qumrentibvsjrodesse vvluit, maxime iamen
Brouvero. his quos non discurtores el iUv.soresessecognoviW
(43) Bamberg, sic habet : Vl ila diligehler in (44).Idem, hos omni affectu fovens, pubtice ac
.vauserum cura desudaret, sicul pro hac ipsa dispcn- privatim secvmhaluit.
1183 S. GODEHARDIEPISCOPI HILDESHEIMENSIS 1184
tius familiic detcslabilem adeuiit irifamiairi, et quo- Aj lorum lendens, feria tertia ante CcenamDominiRo-
ruralibet pauperum ad se quoquo modo peitinen- mam felici prosperitate gaudens intravit, et in san-
tium pia clcmentia sedavit indigetttiam. Hujus, in- cla Resurrectionis Domini die coronam imperialis
quam, exemplo prsesul noster satagebat inopes ubi- honoris a beato Joanne apostolorum vicario glo-
que semper consolari, cui et cofdi erat cum talibus riose percepit, Inde in proxima Dominiea regressus,
colloqui, cum eis ludificando et etiam ccnvivandp ac pervasa circumquaque potestative ea regiene, in
jucundari. pace repatriavit, et nativitatem sancti Joannis Ba-
27. Eo etiam anno, certe a Nativitate Domini ptistse Imbripoli (49) IIOVUS imperator celebravit, ubi
1C24, pise memoiise Henricus imperator, ordinatio- et defunclo in bona senectule Henrico duceBajoa-
nis suseanno 23, ad Christuramigravit; cujus quippc rise, filio suo dpmino Henrico eumdem ducatum,
obitus totam Christianismi lsetitiam,quaesub eb flo - principum delectu, commendavil.
ruit, flebiliter conturbavit. Cui succedens virnobilis 29. Eo item anno Aribo Magontinus Francono-
et strenuiis Conradus, primum susc felicitotis an- vordi coiicilium synodi coadunavit, .prsesidenteim-
liurn irt Natale Domini Mindaeinitiavit; inde post peratore cum episcopisviginti tribus, in quo ilerum
Epiphaniani Hildeneshein venit: ibi etiam pra_.dic.us beatum virum Godehardum de ssepiuspraeventilata
Aribo archiepiscopus, qui vivente imperatore jam H causa more suo inquietayit; ibi praesttlnoster tan-
per biennium obmutuit, iterum inventa occasione dem, sumraa veritate, quaeDeus est,miserante pari-
leatum Godehardum supcr Gandershein inquietare ler et adjuvanle, episccpatus sui proprietatem super
ccepit, quarti lamen ejus niacliinationem novus rex totum Gandersheimense territorium, testimoiiip
primatttm consilio diremit. Sicque rex peragrata septem episcqpbrum, qui pr.edictam paclibneni in
compendioso ilinere Saxonia, quadragesimali tem- Gandersheim et audierant et viderant, canonice de-
pore per Tliuringiam, Franciamquc [Bod., Franko- tinuit, scilicet Brunone Augustensi concionante,
niam] in Bajoariam progresSus, Regiiiesburg (Re- "Wernhero Argentiiiense decernente, ipso verc Me-
mersburg) sanctum Pascha honorifice feriavit; et ea tropolitano, vcre invitb, verbi Dei banno aflirmante.
aestate partes Bajoarise, Sueviae, et Karentinorum Hi enim erant episcopi qui seniori r.ostro suum te-
cum circunijacenlium proyinciarum terminis per- stiraqniuni,sicuti audierant et viderant, prsebuerunt,
transiens, Natalem Domini Leodii celehravit, ad id esf Bi;ujio Augustensis episcopus, Everhardus
Purificatioiiem vero saiictse Marise Augustse man- [Ebehardus] Bavenbergensis episcopus, Mcinhardus
sit; inde iler suum ad partes Italise direxit; etpro- Werciburhgensis ["Wirzburgensis] episcopus, Mein-
ximum Pascha Vercellis prospere celebravit,' et ita ,, wercus Bartherbrunnensis [Paderbornensis] epis«o-
contiguas circumquaque regiones in noyo regio de- pus, Sigebertus Mindensis episcopus, Hildewardus
core visitando peragravit. Tertio queque suo anno1 (50) Cizensis [Cilizensis] episcopus, BrunqMersbur-
(45) prsesul noster Montem speciosum in occiden- feiisis. . -•
tali parte civitatis incolere ccepit, quem quinto post 50. Pulchra enira eral ihi.et rationabiliter ordi^
anno titulo ac nomini sancti Mauricii summi sui nata tam regalis quam et episcopalis consessio.
patroni dicavit. Ecclesiam eliam pulchram in Hol- Nam in orientali parte ante altare, archiepiscopus
thusen (46) in honore sancti Benedicti abbatis, rao- Aiibo cum 'suis suffraganeis Wernhero Argenti-
nachicse conversationi aptam dedicavit, ct circunir nense, Brunone Auguslcnse, MeinwerchoPatherbiu-
quaque per episcopii sui terniinum basilicas iiiultasi nense, Everhardo Bavenberbeiise, Meginhardo Wer-
vel ipse studiose aedificavit, vel ab aliis fidebbus> ciburhgense, Godehardo Hildenesheimense, Brau-
Christi ccnstructas gratanter Dco consecravit. :thop Halverstadense, Wiggero Nerdense, Hazecono
28. Eo tempore prsedictus Aribo archiepiscopus> Wormacicnse consedit. In occidentalivero parte im-
in natale sancti apostoli Matlhsei Serniiggenstad1 peralor consedit, et a dcxtrisejus Bilegrimus |Pili-
(47) concilium generale episcoporum duodecim con-- grinus] Colonisearchiepiscopus, cum sibi. subditis
civit, in quo prsesulem iiostrum • super prsedicto ) D Sigcberto Mindense, Sigifrido Mimigardense [Mo-
Ganderslieimensi lerritorip publice coiivenit, quami liasteriensi], Bennone Trajeclense; a sinistris Hun-
tijmen synodura uiiaiiiraitas fratrum in futurum an-- -fridusPai'tlienopolitanus[Magdeburgensis] archiepi-
num comperendinavit. Rex autem natale Dominii scopus, cum suis Hildewardo Citizense, Brunone
feslum Iporese(48) initiavit;indeadlimina apostp-- Mersburgense, Luizone Havelbergense, Theoderico
(45) Bairib., regtti sui anno. Herbipoli. Mss. autem varie Iiabent, Jmbrolis, 7m-
(46) Diruto licet monasterio, nomen locus reti- bripolis et in Bripoli. Haud dubium quin legendum
riuit ad Visurgim fluvium, undecim circiter milliari- sit lmbripoli unico verbo, quam urbem Brouyerus
bus Germanicis dislans a civilate Ilildesheimensii putat esse Verlam Saxoniseoppidum; Bollandus au -
versus occidentem. tem asserit esse Ratisponam ccleberrimairi urbem,
(47) Celebre est monasterium ad Muennm interr aitque apud antiquos TeulonCs voce Regen imbrcm
Hanoviamel Aschafferaburgum. indicari. Verum licet banc etymologiam iraprobet
(48) lporea, seu Eporedia, nuiic autem Ivrca, noster Adolpbus Overham in'notis ad Vitam S.
urbs est episcopalis in finibns Salassorum sub me- Meinverci, invictissime tamen probat Ralisponam
tnipoli Taurinensi ad Duriam fluvium. sscpiusImbripolem dictam fuisse.
(49) Mirumest quanlum hic locus scriptorum in- (50) Sub eo episcopatus Citi/ensis sedes Neobur-
genia torscrit. Surius in v.l ,ri editione reposueratt gum translata est.
1555 ^ITA. 1186
Misnei;s:.. In australi auteiri plaga episcopi Ram- A . mulqne a clero et populo indulgenthm sibi i Dfo
brecliis Werdanensis [Virdunensis], Roduifus Fleu- impetrari postulavit. Sicque post Purificationem
vizensis [Sleswicensis] (51), Hildolfus Mantuanus, sanctse Marise iter assumens, Romam adiit. Inde
.eincldus [Regiiioldus] Aldebergensis assiderunt. ln vero digrediens, octavo Idus Aprilis ah ! ah! obiit
aquilonali etiara abbates Richardus Fuldensis, Reim- anno ordinationis siiae 11, cunctis certe Catholicis
boldus [Regiiribotdus] Loresheimensis, Arnolfus merilo flebilis, quia in omni ecclesiastlca religione
H_iveldensis,Gsrbertus:Mogttiilinus cum aliis etiam erat vere laudabilis. Cui vir simplex et.rectus Bardo
ejus ordinis (52) septem affuerunt, subsequens etiam (54) Herveldise abbas successit, qui, Deo manifcste
Natalis Domini festum iniperator Leodii celebravit; provehente, brevi ad culmen summaj perfectionis fe-
Pascha vero Aquisgrani festiveferiavit, ubi et filius liciter processil. Cujus pietatis vita et actus hic ple-
ejus Henricus regalis nominis coronam a Bilegrimo nius ideonon inscribuntur, quia, Deo gralias, Ma-
archiepiscopo, cleri plebisque eleclione honorifice gun_i.epro sanctitatis suse meritis inter apostolicos
percepit. Eo anno iterum Aribo synoduni suam sacerdotes honorifice celebratur. Unum tamen per-
Geizlice concivit, ad quam item seniorem nostrum fectionis ejus privilegium dicam, quod ei in nostris
Godehardum inquietandum legalis et scriptis voca- confiniis a sanum sapientibus clericis honoris causa
vit. Quo ille ire dissiinulans, venerabilem virum Ta- «blatum est, scilicet, ut, sequivocatocum beato Jo-
dilonem decanuni nostri cceiiobii cum fratribus ob- aniie episcopo cognomine, propter dulcisqnam prsc-
viam ei misit, qui eum houprifice ex parte senioris dicandimelodiam Bardo-Chrysosloraus diceretur.
salutando, de praeteritse synodi diflinilione comino- 52. Quodam etiam tempore, cum more cpiseopali
nuit, et plurali altrinsecus auctoritatum colI._lione beatus prsesul nosler Godehardns, visitandse com-
profusa, episcoporum auxilio, eum ab ipsa repeli- niissse jilebis gratia, parochise suse terminos circu-
lione tunc tantummodo compescuil. iret, Hirgenhusim [Hugiiihuscn seu Engelhusen] cur-
51. Sequenti quoque niliilomiiius anno, impera • tem suani adiit, nt [ibi .pernoctaret, et] cum sibi
lore Pallidi consedenle, prsediclus archiepiseopus eleeraosynaium largitate, qua prse cunclis studebal,
ibitlem synodo haMla,; querelani - contra bea.arri pauperes reficeret, qusedam vidua pauper ex eaaeifl-
vir-um prsesente imperatore inccepit; sedposl mulla farailia, iilium suuin conspectui ejus oblulit pueru-
et varia disceptalionum colloquia, vix landem ab lum jauperculuni, miserrimo infirinitalis generedc-
cpiscopis commonilus deslitit. Hoc eliani anuo Bru- bilitaiuni. Nam partim paralysi, partim lepra vexa-
no Augustse civitatis episcopus obiil, cui Eppo suc- balur, distpflisque nervis 'membroruin a tota cor-
cessit. Wernherus eliam Strazburgensis prsesul sus- r poresc formationis utilitate dissolvebalur. Maims
toliilur, post quem Willehelinus subrogatur. Pro- enim cuiii brachiis, el genua cum pedibus et tibiis
xlmo quoque anno imperator Mcrsburg Peiitecosten pulrido tuinore ct profluenti sanie manabant, adeo
celebravit, ubi prsediclus Aribo archiepiscopus, et ul nec gressum quotjuoniodo inovere, vel salteni re-
senior noster Godehardus inter se invieera super ptando posset jisquain prodire. Quem ille (55) et
diuturna eorum disceptalione reconciliati sunt. Nam vultu et corde hilari, quasi vere douum Dei gralar,-
ipse metropolitanus (55) Palreni Godehardum se- ter suscepit, et suis cubiculariis diligentius com-
creto coram episcopis conVenit, seque super hac mendatum secum dediici prsecepit. Poiens est, in-
parpcbia errasse cottfitendonuntiavit, cl bmiiem fra- quit, Deus, qui ab initio non dedignabatur miseiis
ternani satisfaclionem, sed ct deprseleiila litc pcr» elpeccaloribus diversopietalissii-eremedio subve-
petuam taciturnitatem, sub vero Christi ct Ecclesiae nire, noS etiani super hoc pauperculo, solito pietatis
testiriionio, promisit, sibique priora erraia proptef susemore lsetificare. Qui puer ad priiicipalem i o-
Deum remit-i suppticiter petiit. Istud ergo bic ve- stram ecclcsiam cum episcopo perductus,et non si:ie
raciterinscribitur, quia ipso dqniino Godebarcloidem magno puerorum, qiii eum servabant, labore per
ssepius in suo sermone -publice prolestanle, vcnijn aliquol hebdoroadas sustentatus, tantlem post qua-
csse comprobatur. Eo anno Unwaiius arcbiepiscopus D luor verqiiinque menses ccepit .paulatim, planecx
Hammaburgensis obiit, Liebizq successil. Deinde beati viri raeritis et precibus, convaiescere, etsedalo
imperator Nalalera Gbristi Patherbrunne egit, Aribo- partiin tumoris acsaniei profluvio, iiilerduiiiassur-
laetropolitanus, iii sanclo- die_ iiitcr missanim so- geiido„irilei _lumvero proreptando, quasi ad gressum.
lemnia publico sermone babilo, licenliam.ab impe- liieinbrorum nervos exercere. Quod prsesul pius
ratore et confratribus Romam porgendi rogavit, si- agnoscens, pras gaudio sxpius lacrymans, divinae

(51) Hic solus ex Ilalis adfnit huic concilio, sicut
et Francofordiensi anno 1007, uhi ercctio Bsiniber-
gensis episcopatus a Germaniseepiscopis confirniata
fuit. Apud Ugbellum, tomb I Italise saerse, Isolpbns
dicitur, qui natione Germanus Ecclesiam Manlua-
.lam ab anno 1007 ad 4044 administravil, mona-
j.ios Banedictinos in ecclesiam sancti Andreneiridu-
tit, ac lnonasterium mnltis bonis locuplclavit.
(52) Oiniies editi habent sex.
(S3| Bamb. habet, Cujus diluiionis terminb tan-
dem advenie.nte.,Krbo (sic Ariboneiri semper appelr
lat) archiepiscopus, T'ei, ut vere credimm, prmmoni-.
ius nuiu, seniorem nostrum beatum Gotehardum se-
creto convenil,seqitcsripra prmdicta errassc confilendo
nnntmvil, el ita corqm eptscopis omnem fraternam,,
elc.
. (54) Dc eo agiennis ad aim. 1051.
(55),_Bamlierg.adtiit, liunc, inquatn, puerum, We-
ri.nummnicupalum sancius episcopus.
1187 S. GODEHARDIEPISCOPIBILDESHEIMENSIS __188
miserationi grates debitas retulit, c;:i et intentus A } dinis causa claudebantur, ccepit clarius videre ,
supplicare, ut postea vere, donante Deo, patebat, et nihilprorsus hujusmodi molestiseamplius sentire.
non destilit. Nam infraantii spatium, ut certe apud Quse postera die ad episcopum pervenit, et gaudens
nos omnibus notum est, puer, fugata morborum simul et lacrymans gratias condignas divinse misera-
multitudine, laxataque nervorum contractione, in tioni, ejusque visitationihumiliter retulit. Quam ille
meliiis convaluit, et de die in diem adquodlibet ser- benigiie consolando suscipiens, et in Domino corde
yilutiS: ofliciura valenter profecit. Idem namque firmo sperare, et iiidesinenter bene facereprsecipiens
honiOiWerinus nomine, jara per viginti eteo am- oculos.ejus a presbytero sacro oleo,quod iiifirmorum
plius aniios in capella episcopali incolumis deservit, dicitur, ungi mandavit; quse certse unctio, et ejus
nisi quod quasi in testimonium virtutis Dei in semct pia deprecatio, eam ab eodem dolore.usque in finem
ipso, certe in cruribus et in manibus ipsas membro- integre sanavit.
runi torturas et, ut ita dicam, gibbos quosdam, cun- 54. lllud quoque, quod in a-itepenultimo prse-
ctis se videntibus ostendit. sentis yitsc anno ei accidit, propono in exeraplum,
55. Aliis qnoque permultis varia humanae fragi- et cautelam fidelibus, et timorem ac formidinera
litatis condilione laboranlibus, quibusdara scilicet, negligentibus. Erat sane in nostra congregatione
quod et gravissiinum est, peccatorum pondere B ' quidam presbyler, ex familia Ecclesise oi-tus, litte-
pressis, quibusdam yevo diversa infirmiiatum mo- ralis scientise,utinpace yeritasprocedat,pene igna-
lestia detentis ad se cpnfugientibus, opem suse in- rus, sed mundanae sagacitatis subtiliter et supra
terces.ionis impertivit; eosque; infatigabili saacta- modum gnarus, qui ex infima paupertate ad sum-
rura preciim inslantia, et ab imminente periculo libe- mas tlivitias cunctis mirantibus succrevit. Qui pri-
ravit, et in futurum,,Deo auxiliante, a talibus cuslo- IKOa domiao Bernwardo episcopo feliciter exaltatus,
divit. De quibus quam multa, multis plane cogruta, sel ab imperatore Henrico pro quibusdani causis ,
veraciter enanare potuerim, ni ea ab illis tunc, quse raodo meli^s silentur, humiliatus, iterum ab
ipso cogente dissimulata, ea maxinie causa silendo boc viro beato, quia utilis ei ad res Ecclesise vide-
m.do pnelerierim , ne aut leetoribus altius fasU- i-aiu?, pia miseratione sublevatus, varie tamen in-
dium ingeratur, aut ad talia pigris incredulitatis ter adversa et prospera ssepius habitus. Postremo
peccatiim augeatur. Unuin tamen dicam, quod a-.tei-i in tantum sihi tanti ponlificis animum sua
quasi joculare ridiculo, Goslarise(56) effecit, quando catlidilate conciliayit, ut perplures ante fidciitcf
ibi in curte regali in pqstremo setatis suae tempore, iii.nistrantes episcopo abalienaret, eosque tam he-
jussu et petitione Gislse imp^ratricis ecclesiain con- . riii gratia, quod ei certe molestum erat, quam ct
struxit. Erat ibi mairona quaedam in laicali conver- dig.ntate ac -proprietatis utilitate privaret. Sed ne
satione posita, sed in timore Dei devola, Hatteha hoc aliquibus mirum videatur, quia, bealo Grego-
(Hathzeca) nomine, cujus filium ipse episcopus pro rio teste, ssepius fit.ut occupatc in pluribus etma-
fitlei religione quam in ea senliebat, de sacro fonte xime in divinis animo facile ab adulantibus subii-
suscepit; quam qnotlam tempore contigit gravissimo piatur. Tandem ille ab omnibus publice maledici-
oculorum dolore vexari, et per aliquot dies, adeo tur, et etiam interdum episcopo a sanum sapien-
ut nec cibum nec potum accipere, nec aliquam tibus bujqsmodi insolentia objicilur, qui et ab iis
corpoream quietem habere posset, cruciari. Qua. tandem qui insontes abalienati sunt, iu gratiam re-
taiiilera, gravissima cogente doloris anxietudine, ,fi- ducitur.
liohim suum ad episc/ipum cum- culogiis transmi- 55. Praesul pius tainen post aliquot annos deta-
sit, cique suse infirmitatis nimielatem intimans, ali- libus clarius certificatus, et super eos qui injuste
quoJ medelsc subsidium ab ejus pietate qusesivit. lsedebantur aliquando ad veniara humiliatus, die
Quibus prsesul auditis, Iseta hilaritate subrisit, et quadam convenire de nostra congregatione prsepo-
quosdam flores rubicundos de arbore, quse lingua situm, et decanum cum aliquot fratribus, cseteris-
Theutonica Spinnelbum (57) dicitur, ei foite in ipso D ] que suis primoribus Holthusem, ubi tunc forte ma-
momento a paupere quodam illalos, signo cncis nebat, raandavit, assedente etiam viro venerabili,
muiiivit, et eidem puerulo dedit, dicens : < Affe. , suo ex sorore nepote, Rathmundo Altahensis mo-
jnquit, hos flosculos amicse meae matri tuse, ut nasterii abbate, praesente eodem presbytero, om-
illos in mei memoriam secum habeat, et a De«> nibus qui se ab eo lsesos quserebantur, coiam
salutis remedia poscat. . Nec mora, ut nobis sse- licentiam fandi donavit. Statimque sine mora
pius jurando rctulit, ut ipsos flores segris oculis ad- plura qiie.relaegenera, tam ab ipso abbate suis-
movit, omnem illico totius infirmitatis dolorem a que qui hospites intererant, quam et a nostris
suo capite mirabili celeritate diffugere cognovil: proferuntur, quie contra eum publice a cunctis
et slatim apertis vel ostiis, vel fenestris cubiculi, quasi uno ore dicuntur. Q-.iaerebanturenim onincs
quae jam per aliquot dies diligentius ejus segritu simul, primo generale Ecclesiae et episcopalis ho-
(56) Goslaria urbs libera inferioris Saxonise. (57) Cod. Bodec, de arborequm fusarius lingua
Ecclesia quam ibi sanctus Gbdehardus construxit Belgica; et quidem hauc arborem fusis fabrican-
a beato Leone IX. summo uontifice dedicata est dis aptara esse aiuat.
circc annum 1049.
 ijgt) VITA. 1190
rioris scandalum ; deinde cives et: hospifes quis - A" . vatei.ter surrexit, calceamenla citius induit, sed
quespeciale injuriarum sui detriinentuip. .Qaibus ad induendas tunicas assurgens concilus corruil,
ille; auditis, quasi insultandPj. ut erat callidissiraus, ct mirabili celeritati. prscoccupatus miserabilitei"
subi-isit, ef velut admirans, quse hsec essent in- . cxspiravit. Plures tameii et amplissimas [ opes
quisiyit: ac deinde cpmmentis muiidanse suse sa- in sua proprietate, in innumeris et pretiosis ve-
pientiae, qua plane plenus erat, quse. yere ante stibus, et atia pecunia et ctiam peculio dimisit;
Deum stultilia computalur, ut in ipsp nianifesle quas lameii bcatns prsrsul, de ejus morte ullra
pa.tuit, objecta quseqiie eloquenter repu]it, omnes- quam credi potest condolens , totas pro animse
que sibi adversantes mirabiliter quasi mutos et illius rcmeJio pauperibns erogari prscccpit, re-
elingues reddidit. .' . missioncmquc ci peccalonim cx corde, etsi sero
SO.Pius prsesul..tandem Spiritu sancto verq indulsit, et pro illins animsc ereplionc, jejuiiiis
cqmpuiictus, et insuper etiam rnirabili studjo per- et obsecrationibus sxpius insudare non dcslilit.
motus, considerans pariter e.t manifestain rerum Quia crgo nos cum motlo ultra debitum plus nc-
veritateni et fiducialem.. cordis ejus teiiierilateni, cessarise verilatis quam invidise vel odii causa rc-
iUieo bmnitttti.yqces,cqmpescuit,, et.modificatq sei-- . prehentlimus, cl ejus negligentiam nostra fortasso
mone cunclis admirantibus jta incospit :« Hildewin, H minorem de pluribus patefccimus, obsccramus, o
inquit, sic, enim,.,vqtabatur, ecce eiiini Pranes cir- llcciorcs, vcstram dilcctioncin, ut cum luec legc-
cumstantes, ut .tjbj, yidetur, yicisli; ecce qmiies retis, iiidulgcntiara ei et reinissioiicin peccalorum
subtilitate tqa, Rep, vei-ilatem. inspiciente,. qqasi pro vestra [edit., noslra] ccrlc felicitate a Domiiio
mendaces ,ostendisti;: jajji^i-iddoiad me conver-,. . implorclis et sic fctc hsec rcprehensio fict illi anto
tere, et sqlimihi per,,GIii-istujji.adjuratusveritateni. misericordiam judicis vcnialis rcmissio.
respqnde. .Eyangelica, inquit, te senteiitia -aggrer 58. Erat quoque in noslra'congregalionc vir vilae
diqr, et quia sensura .eyaiigelicum. non,; plene sar venerabilis, ac in omui canonice rcgulse obsci'V-i-
pis, te Theutoiiiep. serinqne ,aUoquor.. ..Hildewin , tione jure lauJabilis, nominc Tatlilo, <lequo cli'tm
inquit, diligis me?, _Vt ille; slatim fiduliaciteiv: supra panca rcl-.ili, priino sub doniino Bernwai-do
...Vere, ait, diligo te. - Item episcqpus : ..«Hi'.- p o fulei et imiu.lrisc prserogaiiva vicedominus, sed
dewin, inquit, diligis jne.?,» At ille,: < Certe, ait, ab boc beato ponlifice pro ulilitate EcclesiacdccaniaR
diligo te. .» Itera episcopus tertio ..; « Hildewin , ac scr.olari magisterio prae.titulus; cl quia ci pro
inquit, diligis me ? > Tandera ille niiser evangelico religionis et cliaiilalis [Bol., pietatiset caslitalis]
illq exempto stupefactus, sed non rite, proh dolor! merito corde tenus complacuit, eani sibi in consc-
Compttnctus,; ii'ato pariter et fiebili sermqne. re- y. crelalern et syniiiiyslani in Dei scrviiiiiiic adoplavii.
spondit: «:DeuSj.inquit, quf omnia scit, ipse scit Erat eniiii, tota Ecclesia qiisc cuin novcrai, tcste,
quja verediligqte. > Tunc prsesul: « Ecce, iiir graiida.MiS ct cmeritus, hiiniililatc ct dilecliono
qujt, siquidem vej-um djcis, mihi satisfecisli; sin piaeclarus, in regeiitlis vero ac conunoncndis fratii-
autem desipis, temetipsatii.miserabiliter oblignsli. bus niedia charitatc sevcrus, cl in lolo vii-lutuni
.Sed si me, ut djeis, :fidelitjerT diligis,, pasce. qvps exercitio coram Deo sollicilus.Nam in admonitionc
meas>;id est, ;dilige;i_fa.reset:1ai_iicb_.;meqs,etiani, sua illo ridiculoso provcrbio sscpius utebalui- :
hospites et pauperes meos;;.-"idilige-conseryos.et < Diligant, inquit, boiiiinos, oderinl vilia. i Huic
dqmesticos tups. Unde et per-Deunile.cqmnio- beatus ponlifex ante aliquot aniios (58) s;cpiiis, ul
neq, ut si; vere jttrast!,. te in yeritate cuslqdias; nobis vidcbatur, jocando praedixil quotl aul sccum
si -quqminus, digije pqjniteas,, et sttb hoq paclo aul paulo ante se ex hac vita esset eipigratiirus.
• jam domum
regredere, et digiiitatepariter et be- Novissime vero ei in posliemis dceturiljciHi, y*i^__! p>r•
.^" —^v*
neficio ac proprietate tua Ih gratiamea, siquidem praedictiim abbalem ncpotcm suui^L-tiuciii-^id,cjiin.
Deus anniierit, utere,,» Sipque cpnventuni illuni yisitalionis graiia, sua vice dirc.\it,i<i$/ia./hiaiidav.r
cunctis. adiniraiitibus pariter ac paventibus di- P quod sacrani oiei uiiclioiiein vei'<i"po.iii-eiido, ct
..lllisit. ,: :,;v , coraraissa sua confitendo, plena fidcWii>cipere-.,ct
.. .. ......
,_.37. IUqs . tamen pariter; ibi charitatis... exliibi- corporis sanguinisqiie Christi sacramcitto munitus
iiqjnem; suscipere, et. sic jn.pace. discedere prse-:.. intrepidus prsemigraret, proraillcns ci veraciter so
cepit., .Inter qucs Hildewinus lietus _et iiilaris, et" superslitcm pro cjus animse rcmedio Dci gratiam
,qiiasi,:de.victbfia sua: exsultans,,, ad, prandittjii indesinenter obsecraturum, ct eum in proxinio anno
cqnsedit,, et iride incplumis rediit. Ad :vesperum in pace Christi snbsccuturum. Qui abbaseumdcm
verq cum suis domi consedit jucundus et epu- dilectum et jurc semper memcraridiim magistruin
lans, et in eqs sane a qiiibus se lsesttm doiebaf, nostrum cum astatttibus fratribus sacro oleo per-
cbnvipia et riiinas lritentans, sie lectum petiit , unxit, eique ex poieslateet jussionb episcopi plenara "
ey;_sospes,,ut sibi videbatur, quievit. Mane diiu- rejnissiqnemiridiilsit, quipqstbiduum verefellx ad
culb ad pfovidendum suuiri'' niinisterium "iturus"" Christum migravit; cttjus lamen obitus nqs acritcr
_ - _
(58) Edili, menses: Paulbvalitcr codex Bairiberg.: atinum et sex menses transilum beati 1'atrit notlri
Ponlifex, sicut ex SpirilU sdncto cogiiovcrat, diem Godeliardiessetprmcesswusi
exilus sui sapeprmdixemtfsiiticetqubdipse ante
 1191 S. GODEHARDIEPISCOPI HILDESHEI..IENSIS 1192
contri-tavil,,;quisi congrcgatioiiem nostrain [imo A /\ 40. Post Albas (63) ilaque a nobis digressus, cum
- totaitt nostrani Ecclesiam] lanti viri patrocinio et siio
prsedicto nepote Radmundo abbate, Adenstad
concilip ihagisterioque privavit. Yerum certe, et [al., Eistat], quo incb_ptam jam noviter ecclesiam
clero et pbpulo tesie, dicimus quia nunquara ejus consumraare studebat, devenit, nec infirmitati
ordinis virum in oinni ecclesiastica probabililate diutius reluctari valens, deficiente cartte decubuit
bonestiorem vel vidimus, vel videbiraus. Cujus certe Quo flebiii ruinore comperio, praedictns Rathmun-
nieinoriani jure nos corde tenus retinere debemus, dus (84) abbas, vir certe corde et animo divinsa
quem verean.econspectum sanctorum nostri rccor- servitiiti niancipa_us, et prsepositus nostef ac decauug
dari non dubitaiiius, Sic ergo propheliam beati cuni prioribus ad eum visitationis gratia convene-
prsesulis liqttido Deus implevit, qui eum post (59) runt, quem lamen dissimulato languore solito niore
flnnum et tres tantum meiises ex hac vita feliciter ecclesiastico labori assideciem, circumstantiumqua
cxemit. isaanibus sustenlalum invenerunt. Quos advenientes
59. Jam autem beaii Patris Go-lehardi appropin- sola charitatis hilai-Itate lsetus suscepit, et quasi
quante manifestius fiuc, semper operum bonorura oblila molestia, adventus eorum causam admiraiido
augmentis de yirlute in virtutem anlielabat, ut vi- perquirens, reportari se ad cubiculum prsecepit
dere mereretur Deum deonim ia Sion, el jam ces- " Ibi adunato [admisso] specialiter clero, prirao singu-
sante practicse plurali oflicio, isi solo se indesinenter los quosque de suae obedienlisc procuralione solei-tr-r
theorisc aflixit cxercitio, tria tantnm de generali adinonebat, ac dcinceps omnes generaliter de saerse
specialiler exiineiis, psallerium, eleemosyiiam, et fidei etreligionis observatione tara salubriter quara
prae omnibus jugiter sibi sociam el amicani absli- •el. tcrribiliter obsecrando simul ci arguendo infor-
ncntiam, adeo ut si rare festiviori tempore cogcn- mabat. Deinde se orationibus eorum contra caKidi
tibus per qbedientiam fra.ribus, aliquid laulioris teniatoris insidias et fraudes coiniiiisit, eisque ob-
cibivel forlioris poltis contra moreni stomachi pcr- iius sai diem et tempus, funerisque cxsequiaruia,
cepit, moles-ise magis corpori quarn refeclioni fue- et eliain sepullurse ordineni, ut poslea evenit, quasi
i il. Et tunc suprcmuni prsesciitis vila. Nalalem alludc:is liquido prsedixit. « lle, inquit, et ad super-
Christi, anno scilicet (CO)1058, iiripcralorc Goslare ventiirain DoniiuicseAscensionis laeliliara vos quis-
sedente, ipse lloliliusen volive celebrav::, solvcns que, pro suse obedientise qualitate, el etiam pro spi-
certe, sccu-.dum Evangeliuin, quse sunt ,C-_saris ritualis pi-crogativse quantitateprseparate,- et ineuni
Coesari, el qiiseDei Dco ; semet qiiippc pfaxliclo advcsiuni lseti, et quasi vefe lnecum hic etinfuluro
morc Chrislo spirilnale saerificium immolans, sed sjngratulaturi exspectate. Nam in vigilia Ascensioni^
et suis nihiloi-iinus clero sane ci populo iu divinis et ^" ininoiucm ad sai.ctum meum patrontim Mauriciiiin
buraanis pro ritu elctiam debitojuxta vires congra- ft-veniaai, et ibi i-.oclem diemqtie sanctara agam :
tulans, sacratissimos aiileiii dies Quadragesimse, et abbatei_ Isiiien voi.is, qui vicc mea processibnis et
iit ipse saepiusjucundaiido proclamabat saluberrimos, niissarui)- solemnia peragat mittam ; » et sic ele-
siinimo cordis ac menlis allectu hilaris exspcefabat', vs.tis ociilis'attiiis:[ue suspirans,:quasi taraen arri-
.pios corporalitef quasi exlra corpus mirabiliter dens: t N.-ete, inqiiil:, ilfa ul Cliiistus' voluerit
trarisiens, vix cohsereiilibus nervis, ad sacrosancium peracla, in feria sexta diluculo ad sanclum Michac=
Pascha pervenerat. Altameii Doniinicaiii Palma- lem veiiiam, cuni abbate ct fratribus pcrnoctaturus,
rura (61), Ccenamque Domiiii, et fesluni Rcsurre- inde Sabbaito ad saiiclttm Aiidream oraturus, et inde
c.ionis Christi debitb episeopali 'offieio,' ullfai vires vos adeam, vobisciiiri penitus permansurus. Dicm
.(coiidctorobore, peregil; sicque Paschai ferias pcr vero Dominicam Ciinvocalis fratribus et amicis
.'ircumpositas staliones jiixla solitam religionem solemniter celebreiniis, ct ita io.ius fesli nostrj
^iijnbneiidq fideles visilai.it, iii quibus ctiam diebus jucunditatem penitiis levmiiieraus. » Et h;ec dicens,
«aepius publice denunliavit se modo cum illis iiltima benedictioriem dedit; sicque nqs riiiraiites pariter et
«orpbralis coiisorlii laetilia jlieundari, el in Asceri- n slupentes dimisit.
fiionem Domini (62), qiio Deus jusscrit, irivifan. 41. Habebat quoque heatus Pater in privalo suo
NOsvefo hsec audientcs quasi derisiinus, qtiia eum ininistei-ojiivenem quenidamillustrein,filium viduse,
jam quantocius [c.dit. , qiinnloties] de regressiase pjcloiise avtis opiiicem, qui vilia ejusi vestimenta
-iHtiqii-esuaepalrise, videliccl Bajoa-iae',iipbis mini- calceiiineiiiaqiie servabat, iioniine Bunonem (65),
litiUeiiiaiidivinius, £tii,"'ab initiq tyusdcra anni, quod: secttm: patfiam
(59) Bamberg., qui eum.ante se anno.et sex men- JJdmhiicam " Pqlmarutn, ctc.
sidus. : (Gi) Bamberg., quoniam oporierei eurit cd alium
(00) Ileiiscbeiiisis vcpqsuii aiin. 1058. Conrailusj locurn inSic Ascctuiorx Dotr.iuiproftcisci.
laineii inipera.or eo anno evai in italia ac Parmre (63) vocant plcriiicque Doniinicam in Albis,
Nalalem Domini colebvavit: Unde conjie.it vir eru- quod ea die iecens baptizati vestes albas depq-
-(litusiHiclorew iiostviimea qr.x aniip i039,eoiitige- neieiit.
runl cura iis- qu'se prscc.etietHiaiiiio gesla liicrantI (64) Bodec, Adelbertus abbas, Boii., pradiclus
iconfuilisse..Cqie;; Gr&hiensis habel- -_r..:o1059. abbas. -•-:_- -
(61) Bainb., Prmcipne tamen ..supremo prwseniisi (65) Ubique scribitur Bunonem. Surii tamen pri-
iihr. atino per totum Qtiadragesimam se castigans,» nia - editio habei Bntnonem,
.,'--',- --
l.x coltecio robore pcregi! debiio 'cpiscopali officio i
 '"
1193 VITA. 1194
suam, id est Bajoariam, perrecturus esset ssepe A Pater duecte, tandiu vita vestfa npbis supersit,
prsecepit. Nam, ul praediximus, longe ante ssepius se donec hoc tempus venerit.»Ille vere fortiter;colle_cli-
vatriam suam revisitatttrum serie promisit, et pluri- viribus, apertisquepculis, et omnibus diu: cifcttm-
bus cujusque ordinis se ultroneis oiFerentibus, ac spectis,, ait ; «Inpotestate quidem Dei vila nostfa
Deus
pariter cum eo proucisci cupienlibus, grates devo- exitusque vere consistit; iiiveritatctaiiieijj qtta.
tioni eorum retulit, et solum tantum Bunonem secum est, dico vobis quia in festiyitate sarictae Mariae,
iturura prseelegit. Eodem quippe die ante adventum ubi Deus voluerit, certe simul eriirius, ibidenique
derj, ut praedixerat (66), dum more suo in abditis coram veraci testimonio et de iiis, et de aliis etiaih
vestimenta sua mutaret, eidem juveni prsecepit ut quseinternosdissident, tractabimus. >Eth_ecdiceiis,
eadei» vestimenta quaedeposuit indueret, et ad eum compressis oculis relicuit. At ipsa ftimio stupore
coneitus veniret. Quae verba iUe quasi deliramenta pavefacta, silenter «ii«umstantibus ait: «Heu mo
vel-irrisione plena contempsit. Prsesul vero ac si miseram! nunqoidiiam sum moritura, eumque in
dedignando cubiculariis dixit: t Jte et vestimenta quae proximo subsecutura?» NeCtamen amplius eum in-
deposui induite ei, et ad me deducite. » Qui statim quietare praesumpsit, sed bumUiter sibi ab eo indul-
evttn post velum cubiculi trahentes induerunt, et in gentiam simtil etlic.entiampetiit.Item ille apertis
conspectum velut irridentes deduxerunt. Quem ille ]} oculis eam breviter, imo et salubriter de sacr-e reli-
diu intuens,- ait: i Vere scias quia in eadem veste gionis observatione ccmmonuit, ac de pltifali susc •
mmorem (67) inveriies. » His diclispuer exivit, et m obedientiae provisione conrguit, et sic eleyata dextra
ipso momento Inlolefabile eumfrigus inyasit, et hora eam bencdictione munivit, eique pro ieriipore re-
eadem segrotans lecto procubuit. Quem cum pOst missioriem indulgeris non sine magno, ut ipsa fate-
•discessum ffatrum episcopus requireret, dictum est batttr, timore dimisit. -
*[uod aegrotaret. Qui statim accersito procuratofe, 43. Trarisacta autem hebdomada, beatus Pater,
praecepit ei dicens : « Puerum illum caute el siue jam deficiente funditus corpore, ab abbate cseie-
molestia fac ad matrem suam deduci, ut in occur- risque fratribus sacri olei liquore ecclesiastico inofe
snm meum paralus meeum possit proficisci. > Qui perungitur, et, ita ut prsedixit, in vigilia Ascensionis
^tatim deducitur, et deerescentibus dietim viribus ad Domini in montem sancti Mauricii ("fi) traiisvebi-
cxtrenia praeparatur (68). tur. Ibi statirftad eum flendb fratres fcumintturijera-
42. Deinde praesul noster ingravescente febre bUi alia multitudine fidelium] cottvenefunti riec
1
Holthusen, ubi confiuente ecclesiastico more ad amptius amaritudinem doloris, quo cqrde terius
visitationem tanti viri multitudiiii sufliciens aedifi- c vexabantuf» iibscondere valuerttnt. Csetera. Ver«
" •",,
«iorum erat copia, provehitur. Ibi inter mullam u iniiumerabilis confluxit fidelium multitudo, quaia
cleri populique frequentiam, quadairi die venera- non minor pro obitu charissimi pastoris afflixit
bilis domina Sophia de Gandersheim advenit, quse amaritudo. Quos tamen ille, licet deficiente jain
tandem, ut in pace loquar, deposita priori pertinacia, penelingua, benigne consolando dimisit, et dilucrtio
plena se fide et devotioue, ad beati viri iamiliarita- ilerum advenire maridavit. Quibus discedentibus, et
tem convertit, quae (69) tunc, occasione inventa, et sacram noctelri illam in magnb dolore ducentibus,
populari tiirba remota, astante clero, de frivola beatus Pater consueto more, sibi psSlmos seraper
quadara pertinacia, quse de suae ecclesiae clericis quasipro dulci refectiene ruminabat, et in tali mfe-
«ontra beatum virum increvit, exordium fecit et ditatione cursum suum consummans, animam siiam
debitam satisfactionem promittere coepit. Ad cujus attentius Dee coniraendavit (71). Summo viero diiu-
Terba ille, partimmorbo cogente, partim vero, ut culo iteruin «lerus pefactis matutiriis advenit, quehi,
nobis videbatuf, indignatione permovente, iracunde ipse affatu tunc supremo, brevitet, attamen salu-
Iresporidit, et iil futurum talia suspendi rogavit. Illa briter, de sacrae religionis et obedientise observankia
vero commotionem ejus dissimulans, et obitum ejus commonuit, sictrae confessionis versu cum eis
«eleriorem formidans, item itemqup ifl sua satis- j) communiter prolato, ad celebranda cum abbatc
factione eliam lacrymando perstitit, eamque ut missarum solemnia valedictione ultima dimisit.
recipere dignaretur obsecrando postulavit. Al ille : Prsesul autem clemens, non imraemor suse promis-
i.Domina, inqiiit, per Deurapaulisper retjcete, et haec sionis, de prsedicto suo cubiculario Bunone requi-
donec in festivitate sancia. Mariae coriveniamus, sivil sollicite; quem ubi desperari corporallter
suspendite. I Ipsa au tera, ut videbatur omnibu s, finem cognpvit, ei per nuntium mandavit, dicens:«Censo-
ejus citius adventunim intelligeus, et tamen verba lare, puer meus, in Domino et confcrtare, quia jam
e|us yeberaehter expavescens :". Uiiriam, inquit, o tempus instat, quo mccujji ad patriam aeterna: bca-

(66) SicBamberg.; alii vcro pt mdixhnus. inierpellavit, omnemquede reliquo subjeclionem, el de

(67) Bollandus ea vocc rhcuma dcsignai-iputat:
legendum forte humorem.
(68) Bamberg., proficitci. Ex ea die prwsul noster,
decrescentibusdietim viribus, ad extrema prmparalur,
_et a prmfata villa ad Holthusen, etc.
(69) Idem : pro quibusdam causis ecclesimsum eum
PiTflOL.GXLI.
prwlerito errore salisfaclionem promillere, etc.
(70) Dc hoc monte Clironicum Saxonicum ms. ad
an. 1025: Montem speciosum in occidenlali parle
sum civitatis incolere cmpit, quem poslea titulo ac
nomini saneli Mauricii sui summi palroni dedicavit.
7i) Sic Bamb.; alii'consummans pernoctabat.
, 38
 4193 S. GODEHARDlEPlSCOPi HILDESHEIMENSIS 1196
'tiludinis debesvere pervenire. >Quseverba puerlaetus A aspexerunt, quem illico stratu .deponebaat, et
audivit, et niljarii de vita prsesenti meditans, in omisso fletu, eum quod optaverat pbtinuisse, gau-
ipsa sacra Ascensionis Domini die yialicum salu- debant.
tare petivit, quo percepto, gaudens promissionem 46. Fratres vero in monasteriis exsequiarum de-
beati prsesulis exspectavit. , bito matutinalique ofiicio peracto, missarum cele-
44. Missaruni igitiir sipud nos celebrilate peracta, "bratione, psalmoruraque frequentatione pastorem
refectioneque -festine [fesiive] percepta, fratres ite- suum divitisemiserationi tanto devotius commenda-
rum jam hora diei decima ad dilectum poiitificeni bant, qrianto seab ipso commendandos fiducialius
revenerunt, etoflicio pene linguse cessante, corde sperabant. Adveniente autem felicis •memoriseBru-
verq, juxta Apostoluin (J Coi: xiv), spiritu et mente none, MindonensisEcclesiseepiscopo, quem ipsePa-
psailente, psalmos in solo pectore difliculter ru- ter venerabilis sibi in spiritualemfilium adoptave-
minantem invenerunt. Tunc inito consilio,. pueros rat, qui etiam, cognita ejus infirmitate, juxta no-
quatuor scholares ex utraque lectuli parte statue- stra confinia habitabat, hora ejusdem diei tertia to-
runt, quos psalterium a principio aperte et dislincte tus clerus cuni populo militiaecerte et familiae, et
recitare feceruiit. Quibus Pater beatus auditis, quasi , plurali ciyium comprovincialiumque, et maxirae
• liac melodia delcctatus, aliquantulum quievit, in- B pauperttm frequentia, ad montem ubi specialis no-
terdum et siiriul ciim illis psallere geslivit. Versus ster thesaurus servabatur processit, eumque ad mo-
tamen illbs pisecipuos, qui specialiter Dominq ad iiasterium Sancti Michaelis, ut ipse yivens prsedesti-
supplicandumpertiiiebant, apertis elevatisque oculis, navit, deduxit. Qup dum apprppiatur, ante portas
altius ructitabat. Media aulem nocte, jam finito atrii.:funus defuncli juvenis, cum non modica paren-
psalterio, jairi iinmiiientemanifestius fine, mattilinale . tum.civiumqueturba profertur, quod et antepedes
oflicium incoeperunt; etdum ad psalmum Benedictus episcopi per dispositas ecclesias a ministris circum-
DotninusDeus Israel pervenerunt, vir beatus in ul- fertur. Quantus vero planctus et lamentatio, vel
timo.-.tunc agorie desudans, vix dum apertis oculis, cleri, vel populi, vel etiam paupcrum ibidem exsti-
clero cantante, J//«minare his qui in tenebriset inum- terit, ingenii nostri facuttdia cerle ad enarrandum
bra niortis sedeni, ille, Ad dirigendos, inquit, pedes non suflicit, quia in unacujuslibet mente vel voce
_Moslrqsinviam pacis (Luc. l). Et in hcc vorbo, dum a luctus et lsetitia pariter sonuit : dum pectora fide-
clcro GloriaPatri cnm antiphoita Ascendoad Patrem Uum de prsesenti moeror, de futuro pertulit gau-
meum et Patrem veslrum canebatur, ipse ab astari- dium; quia, sicuti sancto Martino canitur, pium
tibus de lecto levabatur, sicque felix vere illa anima, erat flere, et pium gaudere. Mcrito ergo flevimus,
quasi obdoriniente corpore, carnali ergastulo solve- C quia talem pastorem amisimus; sed et jure gaude-
batur. Consonantibus statim ibidem campanis, fra- bamus, quod talem intercessorem prsemisimus.
.tresquiin monasteriis felicem e^us obitum sojerti 47. Vigiliis igitur ibi pro nostro modulo condigne
. vigilantia exspectabant, pro tam dilectse animse re- peraclis, beatum corpus niane ad Sanctum Andream
. liiedib preces exsequiales frequeritabaiit devote. honorifice est detatttm, ibique oblatis sacrificiis,
45. Non efgo nunc aestimo silentio prsetereun- inde in principali nostra ecclesia cum debita vene-
. dum primum meriti ejus indiciuni., in ipso beato ratione collocatuni. In craslinum vero, illucescenta
obitu Deo teste declaratum. Nam ssepe dicttis puer Dominica, exdiversis per Saxpniam cosnpbiis fra-
Runo in domo matris suoc juxia ecctesiam Ssncti tres et sorores in obsequiiim tanti patroni couvene-
Michaetis, eodem momento membris prsemortuis, rant, qui destilulionem cleri et desolationem populi,
extremo tantum spiritu in pectore palpitante, despe- ac generale Christianismi totius.damiium, debita la-
ratus jacebat: qui fesonantibus illico campanis, mentatione defleverant : sicque ab episcopo missali
quasi a somho evigilans, quidhoc esset stupeus oCQcio,devotissime peracto, sacruni beati viricorpus
exquisivit. Cui cum mater dissimulans malutinate in medio nostro choro, ecclesiastico more, terrae est
officiumsignari diceret, ipse ac si indignans mal.-is collatum, quod ibidem usque in hodiernum diem.a
astaritiunique fallaciam :« Cur me, inquit, fallitis? fidelibus Christi, juxta huirianse fragililatis possibi-
Cur veritatemcelatis? Verecum hpc signb dilectiis ' lilatem, condigna est revcrentia frequentatum. Prse-
Dominus meus ccelum scahdit, et promissibiium dicti autem pueri corpusculum ante occidetttalem
sriarum, ab! ab! immeirior miserum me reliquit. ' templi iiitroitun), abeodem episcopo pritts -est hu-
Surgite, ait, et elevatis manibus cerdibttsque, ejus matum. Dorairia yero Sophia, de qua eliam siipra
dilectam animam divirisecleinenti-e commendate, et retulimus, jam de sua praeinonitione magis magis-
iit mei modo meminerit obsecrate. > Et elevatis que soilicita, sorores suas ac presbyteros illo ciim
.nisu quo potuit ad coelum oculis : « 0 prsesul, in- olilationibus transmisit, seseque beati viri meritis
tpiit, sancte, o Pater. clemenlissime, per ipsum te etprecibus suppliciter commisit :-sicque superven-
adjuro adqueiri vadisVutnunc meminefis mei, et turam beatseMatris -Qbristi Assumptionem siraui et
ne mc ij»carne jam post te >feliriquas, quem tecum Nativitatem paveris exspectayit'. Qttse tamenj inci-
, ad palriam ilurum ssepiuspromiseras. • Illi stupen- piente .sequenti arino, triduo ante Purificationem
•Jes.pariter acriicerentes, dum jussioni ejus obtein- , sanctse Mariae,exhac vitaemigravil*:- sic et in hoc
•perant, yix eum Yeilexis oculis staliiri exanimem Deus beati Patris prophetlam ]ip;uidbdeclafayit.Nbs
 -"--- VITA 1133
IW
•quoqueijuaii-rim, Deo annuenle, ppssumus, merito A t 50. Primum namquefuit, quod et erat,ctest
ejttsden» abbatissse animam divinae miserationi sae- omnibus notissimum. Quidam de operariis nostrae
pius commendare debemus, quse congregationem ecclesise, nomine Luidgerus, cum in ecclesise atric
noslrara, duni vixit, bmni semper dilectione perco- ligna eollocarent, grayiori quadam lral)e decidente,
luit ejusdemque dilectionis certum testimonium po- femore cum libia ct pede iniserabiliter contrito, pe-
steris reliquit. nitus debUitatus cst. Quem beatus Pater, quia pricsr
48. De miraculis igitur, quse per beati Patris me- eum fidelem et utilem cognovit, anie mensam sua:c
rita, post dissolutionem corporis cjus, in salutem quotidie cum pauperibus ad eleemosynam sedere
credentium divina pietas «Iementer ostendit, melius prsecepit. Qui miser super debilitatis. siiaedolofeni,
pauca qttam plura scribenda pu.avimus, ne aut stu- graviori semet moerore ssepiusafflixit, quia ad opus
diosis aut desidiosis fastidium, vel etiam infidelibus cttiniancipatus erat utilis esserion potuit. Quidquid
incredulitatis periculum narrationis prplixitate con- tainen vel sedendo vel proreptando agere potuit, in
trabamus. Prsecipue tanten prepter quasdam vanse hoe se voluntaria u.ilitate siudiosus exercuit, ncc
mentis personas, quse in nosira patria usitato more , prorsus aliquod tempus, nisi cum somnum vel ci-
pef sacra loca discurrentcs, se aut caecos, aut debi- bum caperet, transire sibi paliebatur, quin semper
ieSj aut elingues, vel certe obsessos lemere simu- B in aliquo utilis esse videretur. Consuetudo namque
lant, etante altaria vel sepulcra sanclorum, se co- dilectonostro pontifici fuit ut puerulbs, velctiani pau-
_\a__i.populo volutantes, pugnisque tundentes, sa- peresvalidiores,ssepiusperplateasvel defossas petra-
natps illico se proclamant: ea scilicel sola vesana rumfoveas ageret,qui sibilapillosmiiiiitosquosdam
,voluptate, ut sic tantum majorem stipem, vel quse- nivei coloris, vel nigri, vel rubri" interdum vel varii
stutti a plebe percipiant. Sicque fit, ut et beatum deferrent, quos ipse elimatos etpolitbs, variaque colli-
virum saepius de talibus dixisse prsemisimus, quia sione, vel confricatione in similitudinem pretiosorum
niendaees, inquit, faciant ut veridicis vix credatur. lapidum redactos, aut in altaribus, aut libris,aut ca-
Et eum :in hujusmodi fallacia tales liquido depre- psis, honeste collocavit. In quo nimirum opefe prsedi-
henduntur, etiam verse sanctorum virtutes in peri- ctus ilie pauper se privatim exercuit, et cseterorum
culosam desperationem hac dubietate reirahuntur; induslriam utiliter praevcnit, ct pro curiositaie tali,
yel certe et hi qui vere sanantur, etiam non solum episcopo penilus comptacuit. Interdum aulem et
a perfidis, sed et interdum a fidelibus fallere cre- pictbribus et eis qui vitro fencslras coniponc-
-luntur, sicut ulique nobis de qiiadam muliercula i)ant,se admiscuit, intcvquos eliara uliliteroperosiis
palarn venit. exsli-it.
49. Primo namque praedicti nostri aulistitis Heli- 31. Beato vero pontilice ex hac luce sublato, ipse
zonis [al., Hetelonis] (72) anoo, in speciali nostra detonsus et laneis indutus, carne et rcliqua lautiore
festivitate, id est in Assumptione sanclse Marise, refectione abstinens, ad sepulcrum ejus contulit se,
anus qusedam nobis ignota, velato capite, nubilata ibiqtie tam ctistodibus qnam.et cseteris fidelibus,
facie, ante sepulcrura beali viri se projecit, ibique quanlapotuit fidelitale,servivit,et postrenio, consen-
.praedicto amentium more, diHtius volutata tandem tienlibus magistris, tPtam sepulcri custodiam peni-
prosiliens se per raultos annos caecam ibidem tunc tus usurpavit. Vix lamen debili crure ligno susten-
illuminatam proclamaviu Quo statim rumore difia- talo, reliqub vero corpore baculo sublevato tale
_nato,clerus'populusque concurrit, ipseeliam epi- obsequium exercuit. Attamen vires qu3s invalitudo
scopus advenit. Cumque jam ad agendas publice denegavit, obediendi devotio .niinistravit. Psalmos
Deo' gratias properarent, cives illius, qui eam prius quippe lion noveral, verba tamen quse fideliiim nar-
noverant, eamque iii hujusmodi falsitate ssepius no- ratione vel admoiiitione perceperat, devotius invigi-
taverant; venerunt, qui illam et modo et saepe etiam landn, ssepiusque in modum veiiise, fideliuiri more
antea talia mentitam veraciter dixenint. In quam decumbendo, sollicitus frequentabat. Quo ibidem in
cum jampopulus merito, ut male traclaretur, insur- fj hac sedulitate firmius perdurante, et altiora quan-
^eret, a clero lamen pro beati pontilicis veneratione tuni ad se proficere satagente, quadam die Sabbati.
defensa, confusa discessit, et nusquam nobis postea ad vesperam, duin in choro vespertina laus cariitur,
jjomparuit. TaUbus ergo fallaeiis, cauta considera- ipse juxta sepulcrum pontificale prosternitur, ct i!;i
tione post haec devitatis, pluribus ignotorum dietis, diutius aut somno, aut exstasi quasi iminobilis deti-
quse certe vera esse poterant, dubitando dissimula- netur, et, ut ipse postea fatebatur, intolefabili qua-
tis, ad ea tanlummodo sola quaeprsesentes, veritate dam membrorum ac riervorum distensione; vel con-
Dei testei vidimus, vel quse certe ab his audivimus, tractione invisibiliter cruciatur. Sed finita laude
•quos veraees in tiraore Domini cognovimus, narra- quasi soporatus surrexit, et velut plus sblito iggro-
lionis nostraeseriem intendimus. tans. vix habitaculunj lepetiit, Statimque lectulo

(72) Is e prseposito Goslariensi in episcopum Hil-
desheiiiiensem assuniptus est post mortem Azeliiii
aiinol054;-quam sedcm aimis vigin.i quinque ob-
:tinuit, ac sepultus est in ecclesia sancli Mauricii in
inonte, quam primo prp monialibus ac deinde pro
canonicis fundarat. Porro monet HEnscii(|Si_LS ndn-
nulla bic in codics Grsecienside tribus S.'-G-odehardi
prc-riaiis successoribus, Tbielmaro scilicet, -AJieli-
rio, et Helisone seii Ethelone, haberi, v
1199 S. GODEHARDIEPISCOPI HILDESHELMENSIS 1200
collocabat se, et per totam noctem in illa membro- A episcopales curtes more solito circuiret, in villam
rum distraclione durius laborabat: sed paulo ante quae Eckershuson [_/., Aschgereshusen] dicitur de-
.tiatutinum tandem sopitus dormivit, et somnium in venit, et in domum quamdam ad prandendum di-
•juo surgere et ad ecclesiam ad agendas Deo gratias vertens, puerulum misera languoris infirmitate de-
properare jussus est vidit. Somno tamen cito exci- tentum invenit, qui tunc per aliquot hebdomadas,
tus surrexit, moxque remoto femorali sustentaculo, omni membrorum oflicio destitutus jacebat, et ad
rejectoque baculo, matulinali hora et ecclesiam in- exitum dietim, ut omnibus videbatur, appropinqua-
travit, et coram omnibus Deum evidenti professione . bat. Quem idem presbyler, sicut semper erat super
laudavit, et postmodum in finem vitae incolumis, talibus miserans, lacrymando diutius intuebatur,
quanto diutius, tanto devotius ministravit. languorisque tempus et eventum ex famiUa scisci-
52. Mulier etiam qusedam, nomine Mersvid, om- tabatur. Quod utagnovit, flenti matri, ut ad tumu-
nibus nobiscum comraanentibus nolissima, quse per lum sancti pontificis candelas juxta pueri mensuras
multos annos errabat cseca, ad idem beati prsesulis promitteret persuasit : quod et ipsa statim liben-
sepulcrum, in crastinum post Assumptionem sanctse tissime fecit. Sed cum paupcr illa ceram ad talia
Marise,coram clero et populo est illuminata. non haberet, ipse ex lino [lychnum] lumen parari
53. Quidam quoque rusticus de pago ecclesiaequi IBpracepit, et pueram per singula membra metiri
Ho-thlaon dicitur, uomine Emko [Deniko], diutina fecit ut certe mensuram secum deferret, et per se
infirmilate miserabiliter fatigatus, contractione lum- prseslita cera candelas pro aegrotante ad beati viri
borum per multos annos est crurum oflicio spolia- memoriam offerret. Quo factq, ad prandium conse-
tus : qui tandem ad viri sancti memoriam baculorum derunt, et quasi qblito puero, alia qusedam inter se
sustentatione vix dum proreptando pervenit, ibique fabulari co_perui-t. Interim veropuer mira celeri-
in anniversario ejus die integram sanitalem coram tate quasi ex morte revixit, et in lecto cunctis admi-
>clero et populo, omnibus nobis intuentibus recepit. rantibus resedit, et vocata matre de stratu prore-
54. Nobilis verc quaedam femina non ignota, de psit, Ct refectionem petiit, et eodem momento per-
episcopatu Mindonensi, Siuve nomine, puellam fra- cepit, et postea pro beati viri meritis incolumis per-
tris sui filiam nutrivit, quam in locum filiae adopta- mansit.
tam intirae dilexit: quaegravissima infirraitate prae- 56. Erat etiam in nostra congregatione juveni»
venta, periclitari coepit, et quasi prsemortua biduoi quidam ex laico conversus, Desiderius nomine, et
exanimis jacebat. Propinquis vero cum- familia et eodem beato viro jubente in clero tonsoratus, et
civibus assidentibus, et tantam puellae elegantiami . usque ad diaconatus ordinem promotus : et quia
pro mttltiplici miseratione amare deflentibus, anusi plenum oflicium cantando et legendo cum fratribus
qusedara, quse ad ecclesiam serviebat, de memoriat frequentare non potuit, eum, ne penitus vacaret, cum
nostri prsesulis sermonem habuit, et qualiter adl custodibus ecclesise ministrare praecepit. Tempore
ejus tumulum infirmi per divinam miserationem sa- autem Azeiini npstri prsesulis (73), post misefabile
narentur exposuit. Cujus admonitione domina ipsat incendium nostri nionasterii, dum idem frater nostef
ccmpuncta, matutinali tempore ecclesiam intravit,( infra .festivos dies Nativitatis Domini, qnadam ve-
et coram altari prostrata, profusis lacrymis, Deo,_ spefa in scholis cum pueris sermocinando consedit,
sanctaeqne Marise, et beati etiam praesulis animse,. subita csecitate miserabiliter perculsus cecidit, el
pro eadem sua nepte oblationes inliraa devotione de- alia etiam infirmitate concrescente, longo tempore
vovit;et continuo, utipsanobis flendo juravit, re- decubuit. Quadragesimali vero tempore, caecitate
grediens puellam jara videntem, jam loquentemi duraiite, ex infirmitate convaluit, et ecclesiam debito
reperit, quse refectionem petiit, et accepit, et, Chri-. more frequentans ad pontificale sepulcrura spe sa-
sto pro beati viri meritis aniiueiite, sanitatem inte- nandi ssepius prostratus procubuit, et conligil qua-
gram vecepit. Quam amita ipsius, quinlopost die ad1 dam feria antePascha, certe in Kalcndis Aprilis,
sanctae Mariae allare ct ad lumulum praesulis cumi D quando celebramus adventum reliquiarum sanctq-
promissis bblationibus deduxit, et qualiter sanata! rura Cantiaiiorum (74) martyrum, dum in matutinis
sit, cum sufficienti civium ac provincialium suorumj ibidem procumberet, illico quasi pruriente dextro
testimonio, coram multitudine comprobavit. oculoet diirius manu confricato, sanguis noriifto-
dicus prorupit, et statim in eodem oculo visum rece-
55. Frater quoque noster non ignotaememoriae,, pit, pro qua clementia divina pielas ab oranibus in
Volcwardus [al., Folchardus] presbyter, eo temporee cqmmune laudabatur, et pro reliquo sotita misera-
vicedominus >,postea noster praepositus, postreraoo tionis Domiui potentia exspectabatur. Post Pascha
felix Brandeburgensis Ecelesiaeepiscopus, qui eidema vero ba amiiversario die sancli Patris nostri, cum in
Patri nostro, ut omnibus notum est, et fideliter ser- ejus memoria riiissa pro defunctis ab epis2opo ce-
yivit et intime complacuit, cum post obitum ejuss lebrata est, tempore oblalionuni coram clero el

(73) Bamberg., reverendi ponlificis nostri We- tur Aquilegisepridie Kalend. Junii. Eorum passioriis
cetini. Historia tribuitur sancto Ambrosio apud Monbritium.
(74) Sic dicti sunt SS. Cantius, Canliamis et Can-- Alia exantiquo codice ms. G. V. Ulrici Obrechtj
tianilius, qui cum Proto psedagogosuo passi dicun- editaestin Appendice liturgise Gallicanse..-
mi VITA. 1202
populo quasi inftrmatus corruit, et prserumpente A verum esse novimus, quia plures plerumque ad
iUicosanguine ex oculis et naribus, et etiam auri-
sepulcrum ejus cum oblationibus gaudenles adv.e-, '
bus, aperto oculo visum liquido percepit.* Missali niunt, qui sese suosque a variis tribulatioriibus vel
denique offlcio peracto, episcopus habito serraone infirmitatibus celqri subventione, per virtulum ejusy
clerum etpopulum adlaudes debitas Deo persolven- merita liberatos
publice referunt. Namque ut alicui
das admonuit, et profusis unanimiter lacrymis , vel molestiseoccurrerit, sla-
Deum pariter et ipse laudavit. Qui frater eodem aliquid,jiiicomiiioditatis,
tim cum ad sancti hujus Patris memoriam, vel
momento [«/., die], Deo gratias, penitus convaluit, absens oblalionis suse votum
et post hseciu promissa professione usque in finem ubicunque promiserit,
procul dubio eodem momento quamcunque conso-
fideliler permansit. lationem in vera fide sperans obsecrat, celerius eam
57. Plufima igitur beati pastoris nostfi praeconia, meritis
ea solummodo quam prsemisimus ratione, praeter- omnia ejus suffragantibus impetrat, [per eum, qui
operatur in onmibus, Dominum nostrum Je-
imus, quae per divinam clementiam ab initio usque sum Christum, qui cum Patre et Spiritu sancto vi-
adhuc gloriose fieri saepius sentimus. Nec tamen vit et in saecula saeculorum. Amen.]
regnat
illud nsticebimus quod, tota sanqta Dei Ecclesia teste,

JBRACULA DECEM A S. GODEHARDOFACTA, DUM ADHUCESSET

ABBAS.

I. De quodam febricitante, quem sanavit in Bavaria. IB ta. > Et ait sanctus Godehardus : «In "nomine-Jesii
58. Joannes quidam civis Pataviensis febris in- ' Christi, qui graviora pro nobis. sustinuit,! surge ;
commodo vexabatur per longa tempora. Contigit au- et in fratrum tuorum collegiopsallens benedic eum,
tem ut sanctus Pater Godehardus adhuc abbas in qui te suo sanguine abluit, et rederait, >Et infiriBus
6uo monasterio Altach, pro negotio dicti sui mona- ait: « Surgam in nomine Jesu Christi, et ibo ad.pa-
sterii Pataviam adveniret, et infirmus ille, ipsius co- trem meum, qui et Pater Domini mei Jesu Christi, et
dicam ei: Jam non sum dignus vocari filius ttttts
gnitapraesentia, -Vatremsuum misit ad eum,rogans,
ut ipsum causa Dei visitare dignaretur : quod et fe- (Matth. xv, 19), sed fac mccum misevicordiam tuam,
cit. Visis autem ipsius in quibus decubuit febribus, quasi cum servo tuo (Psat. cxvm, 124), sed a via
ingemuit, et ait: « 0 pater Adam, quis te tam celeri- _tua deviante, el ad te cieinentcr snscipe reverten-
ter excaecavit, ut mandatis Dei creatoris tui con- tem.. > Et inter hsecverba surrexit, el ad chorum
traires, et tot malis nos omnes peccato tuo subjice- ivit, et omnibus admirantibus, cum astanlibus lau-
Jres! Ecce post haec, quaeiemporaliter hic patimur, dans Deum et cantans, benedixit.
nisi mandata ejus servaverimus, seterrialiler pati III. De quadam juvencula a molestia febrium liberata.
formidamus; et erit hoc malum temporale initium . 60. Juvencula quaedam in oppido Teckendorff, in
nobis malorum aeternorum. > Hoc autem cum dixis- territorio Bavariensi, cum febrium molestia nimium
Bet, accipiens scyphum quemdam, et vinum in eum gravaretur, astabant ei quaedam honestae feminse, re-
fundens, signo crucis signatum benedixit, et tradi- ferentes ei qualiter prsedictus inPalavia meritisbeati
dit viro decumbenti, dicens : « Bibe, frater, in no- Godehardi posthaustum vini per eum benedicti, a
mine Domini nostri Jesu Chrisli, et in eo confor- febrium rigorefueratliberatus. Quibus auditis, dixit
tare. > Qui bibit confidens hi Dei clementia el sancti infirma patri suo : « 0 mi dilecte pater, rogo te per
viri meritis; illico surrexit ab omni febris incom- Jesum Christuni ut mitlas ad sanctum virum Gode-
inodo penitus liberatus, et ivit ad ecclesiam Sancti hardum, petendo eum ut benedicat parum vini jn
Stephani laudans Deum. cupba, vel scypho suo, et mittat ad me ut bibam ex
II. De quodam monacho, quem precibus suis a febre eo, ut allevier a fervore febrium quibus incessanter
acutissima liberavil. aflligor alque uror. > Paler autein his auditis,mi-
59. Vir sanctus Godehardus nionachum quemdam sit ut voluit, et vinum benediclum aecepit a sancto
de monasterio suo Altach ad monasterium Hervel- Godehardo, quod juyeiieula bibit iiifirma in nomine
dense secum duxit; qui post ibidem febrium racle- Jesu Christi, et subito sattata est, et surrexit laudans
stia decumbebat. Hunc sanctus Pater consolationis Deum, qui ifteritis sancli Godehardi eam clementera
gratia frequenter visitavit. Quodam autera temporc vi febrium liberavit.
dixit infirmo : «Frater mi, quomodo habes ? » Et in- IV. De quodam scholare sanato a smili febrium
firmus ait: « Ecce, Pater, febrium molestia nimiura molestia.
nie vexat, ita ut vila quasi nulla amodo sit in me. » 61. Servus Dei Godehardus, quia erat ex corda
Et ait ei vir sanctus : « Dominus noster Jesus Chri- misericors, et super aflliclos pia gsstabat viscera,
slus majora pro nobis passus est, quam haecfebrium infirmorum. sive decumbentium, vel per se, aut per
tusirum possuiit esse incoininoda. > Cui decumbens alios semper visitavit domicilia. Contigit autem
ait: « Scio, Pater mi, scio quod multo graviora pro quodam tempore, cum adliuc in abbatia Altaliensi
nobi* passus est ad mortis amari.udinem tormen- praeside.ret, quemdam 6cholarem cujiisdam vidua»
1203 S. GODEHARDIEPISCOPI HILDESHEIMENSIS 1204
pauperis febrium molestia graviter infirmari, quem A J magna est fi.des,tua (Matlh.. xv, 28), fiat tibi sicut
pietate solita ssepius visitavit, cui et quodam tem- petiisti. » Et fransieus cum ea ad cadavcr in libitina
pore dixit : « Fili, viribler age, sustinens flagella jacens, et tenens maiium ejus, dixit _-.«Adolescens,
Domini, ac confortetur in co cor tuum. Ipse tibi dico, surge. > Et juvenis surrexrt incolumis
enira est qui percutit et medetur, atque sa- atque sanus; et sanctum virum petiit ut causa
nat, suos castigans electos, ne morti tradantur Dci confessionem ejus audiret, et pro peccatis
sempilernse. > Et juvenis ait : « Quae est fprti- suis sibi ipjungeret poeniteiitiam salutarera; elan-
tudo mea, ut hseC gravia sustineam et palienler nuit sanctus Pater petitioni ejus, et audita confes-
agara ? >Et Pater sanclus ait: « Confide, fili, sciens sione ejus, sacris Ecclesisesacramentis eum praemu-
quod non sunt condignse passiones hujus tempo- nivit. Quo facte, juvenis ait : «Jube me, sancle
lis ad fuluram glorianj qnse revelabitur in nobis Pater, nuiic iterum in pace quiescere, quod mua-
{Rom.viii, 18); et libenter gloriari velis cum Apo- dum nimis borreo, qui suos amatores, mittit in>ge-i.
slolb in infirmitatibus tuis,vtt iri te sicut in eo Jiabi- hennam, cujus pcenam gravissimam ex, parte sui».
tet virtus Christi, nam virtus in iiifirmitale perfi- expertus. » E_v_rDeiait:..« Dormi, ftli mi, et quiesce
cilur (II Cor. xn, 9). >Cui infirmus ait:-« Peto, san- feliciter in pace Jesu Cliristi. > Et iUe respendit. i--
cte Pater, ut Deum pro me misero suppliciter ex- B 1 « Aiaen. > Et inclinato capite, in gratia Deifeliciter
ores. >At Paler sanetus, pqmuiii in manu babens, obdprmivit. Felix autem mater ejus, his auditis et
quod forsan secum tulerat^ aut juxta lectum in- cpgnitis, semota prorsus omni tristitia, cum gaudio.
lirmi invenerat, benedixit, et dedit infirmp, dieens : corpus filii ecclesiastico more tradidit sepulturae, ac
« Accipe, ffili,et manduca pomum, in nomine Jesu Deo, devotione quaiita poluit, auimam ipsius laelis-.
Chrisli: et, si est voluntas ejus, de lecto surge sa- sime comuiendavit.
nus; sin auteni, nianeat haec iiifirmitas tibi, et pa- VI. De muliere in partu taborante, et oralionibm.
lienter age ul-a Deo prsemiuin vitae seternse, in quo sancti a dolore partus liberala.
seterna est sanitas, valeas pronjereri. > Comedil ille, 63. Sanctus Pater Godehardus, dum in cella sua
et surrcxil sanus laudans Deum. post vigilias malutinas orationis causa resideret,
V. Dc jiivene submerso, meritis sancli Godehurdi conligit ut qusedam mulier habitans in confinibus
resuscitato. monasterii, partu laborando cruciaretur: cui compa-
62. Juvenis quidani de castro Stauv.enborch in trens vir sanctus, terrse procnmbeiis orationi se de-
Bavaria, prope Danubium fluvium pertraasire vo- dit, dicens : «0 Domine Dens emnipotens, adjuva
lens, procellis navem subvertentibus, mergitnr in r plasma tuum, miserere filiseEvaein niatris suse ma^
fiunpi; ubiplusquam tribus horis remansit inco- ledicto laborante. > Et illico, modp qupdam inopi--
gnitus. Taudeni corpus exaniriie ad littus ejicitur, nato, mulier centicuit, quia peperit-filium. Qusepost-.
et raortjius ad domuin parentum deportalur. Laery-' ea obdormieiis, ei revelatum estqnod precibus san-.
inarilur proximi, et gcmunt afflnes ob mortem tam cti Godehardi a dolore partus sit liberata. Quse gra-.
subilam juvcnis tam fainosi. Sanctus autem abbas •tias egitDeo, qui eam sancti viri meritis tam clemen-
Godeliardus casu traiisiens locum illum, et audiens - tervisitavit;filiumaiitem su.um Godehardum vocari-
voees ululantium, ail: « 0 mors, quam amara est fecit, et in puerili setate eum tradidit sancio viro re-.
memoria tua bomini! (Eccli. XLI, 1.) Quam subito gularibus disciplinis iinbuendum. Ha§ igitnr de
ct inopinate exstinguis! quse et- peccatoribus es causa mulieres regionis illius, in dolore partus sancti"
pessima, justis autem nimis desiderabilis atque pre- ; Godehardi patrocinium consueverunt invocare, et-
tiosa. > Cum autem hsec et his similia diceret, venit niultae petitionis suse sentiebant effectum adopta-
itialer misera juvenis, et ad pedes procidit viri lum.
sancti,' dicens : « Domirie,: si quid potes apud VII. De quodam quem in via socium habebat, qui ca-.
Deum, miserere mei, et resuscita fiuuni meum. > dens crus fregit, sed sanctus vir subilo eum sa--
Cui sanctiis Patcr : « Crede mihi, mulier, ut ve- ,, navit,
riim est et experientia docet quolidiaua, omnes 64. Cum sanctus Godehardus pro negotio forsitan
subjacemus mortis imperip, ideqque beali mortui. sui monaslerii ad Rdinanam iret curiam, habeps ali-
qui inDomino moriuntur (Apoc.xiv, 13). Mors enim '- quos de suis monachis secum in suo comitatu, inter
omnes qui in mundo vivunt, non uno, sed quasi quos quidam caeteris senior, Erkenfridus nomiiie,
liiille modis sternit; Bealus qui vigilat (Apoc. xvi, incaute procedens,, dum raontem, qui Godehardi di-
15), et in adventu prsemunitur. > Et iterum mulier citur, ascenderet, equus cum eo cecidit, et crus ejus
ait voce lacrymosa : « En filius raeus unicus et dile- dextrum ex toto confregit. Qui gemens cum lacry-
ctus iii flumine suffocatus iiiteriit subito; huic ti- mis ait, ccntra sanctum Dei murmurando:.« Utquid,
irieo damuatioiiem, quia mundanus erat nimis. Rogb Paler, me duxisti ad montis istius prsecipitium ut me
igitur, pie Pater, si quid potes apud Deum, resus- iriterficeres? >,Cuisanctus Pater ait:.« Scio, fili mi
cila filium meum, ut tantum sua conflteatur delicta, dHecte, quod invite mecuni iter hoc coepisti, et intra
et saiictis Ecclesisesacramenlis muniatur, et post, te ipsum murmurando mihi detraxisti. Ideo tunc
sl Deo placet, in pace feliciter requiescat. » Cui vir reddita est tibi merces tua. Pceiiitere igitur, et ora
sauctus, Salvatbris utens" verbis, ait : . 0 mulier, Deum ut dimittat tibi offensam lianc, ut saneris. »
 1205 VITA. 1-06
Qui ait: « Adjuva, Pater, infirmitatem meam, et re- A « Scio, quia magna est malitia.tua et tuorum simi-
mittemihiquoddeliqui contra te; et cruciet me, fla- lium; nec tamen dubito,: quqd major bonilas Dei
gellum Dei, quantum libet. >,Vir autem Dei,. audita est et clementia. Ergo, immiiiide spiritus, da-hono--
ejus devotione, tetigit confractum os cruris ejus, et rem Deo,etrecede abbac creatura ejus,.ut.redeat
ait: «,Sanat te, frater, Dominus Jesus Christus; et ad gratiam, quam tu ab ea abstulisti. > Et dsemon
tuin noraine ejus surge, ut ambulemus. t.Quisur- ait-. «Curme intantam agis violentiani ?,Quid feci
rexit ex toto sanus, et ultra profectus crim eo. Idem tibi, aut quid habes contra me ? >,Etille ait:« Audi,,
postmodum secutus esteum Hildenesheim, et mansit prqterve et immunde spiritus: In ilia aeterija patria,.
apud eum usque ad diem mortis suse. de qua tu superbiens cecidisti, tantamihierif laetitia
VIII'.'De muliere cmca, quam ipse illuminavit cum d^ bono communi, ut de meb prqprio, imq et mul-
'Deo. ' to
major : et ideo hic dolere cqiiyeiiit demalq alieno;
65. Contigit quadam vice, ut sanctus Godehardus multo fertius quam de malp prpprip. Per bpc enim.
pertransiret oppidum Stra wigen [Stravubingen] dice- vitam .eteriiam pronierebor. Habeb ergo cpntra te
cesis Ratisbonensis, et obviavit ei quaedamcaecamu- justam causam quod minus juste possides, et punis
liermendica ostiatim quaerens panem, quae forsan scrorem meam, plasma Dei creatoris ttti. Non enim,
equorum nitebatur declinare strepitum, et in lapide B ut asseris, ago tibi violentiam; sed pro gloria Dei
laedenspedem, cecidit graviter nimis. Sanclus au- et amore plasmatis ejus, pro quo Unigenitus ejus
tem Godehardus, hoc viso, subito descendit de equo, sanguinem suura fundens, amatissihiam morlem
et accurrens amplexando eam relevavit, et, quantum sustinuit, cpiitfa te nen pugil, sed yictpr glpripsus
poluit, luti sorditiem de mantello mulierculae tersit [decertp]. Ergp, tibi prsecipip, superbe et immunde
diligenter, et ait: « Quare cecidisti, mater ? > Et illa spjritus, in nomine Jesu Christi recede ab ea, et non
dixit: «Csecasum, amice, et ideo offendiculaviarum prsesumas amodo creaturam Dei molestare. > Et sio
cavere non valeo, nec possum devitare. > Sanctus spiritus ille malignus abscessit, et mulier ut morlua
autem Pater sibi ex corde compatiens, ait: «0 mi cecidit. Sed vir sanctus subito eam erexit: erecta
Deus meus, quot sunt in terra convicia et gravamina vero publice vitium incantationis, quod dudum mul-
tui plasmatis! Bene ergo dicitur : « Vse,vae,vaehabi- toties perfecerat, cum lacrymis est cpnfcssa; quan.
tantibus in terra (Apoc.vin, 13). > Et cura dixisset, et vir sanctus absolvit virtute passiqiiis Jesu Christi.
ltttum cum sputo miscuit, more nostri Salvatoris X. De puero multum hebete, quem oratione sua
(Joan. ix, 6), etlinivit oculos ejus, dicens:«0 Doniiiie docilem fecit.
Jesu Christe, qui in conspectu discipulorum tuorum 67. In civitate Patavia erat qttidam civis dives
lutum ex sputo fecisli, linivistique oculos caeci J valde, qui babuit filium quem tenerrime dilexit: qui
cujusdam, et. vidit; Ulumina etiam oculos hujus puer adeo hebes erat, ut in tribus annis nonpoluil
pauperculae tuae, u.t coniiteatur nomini tuo, et efficere ut disceret mjnus. alphabetum. Unde pater
glorietur in praedigna laude tua (Psal. cv, 47). > ejus sanctum Gqdehardum adiit, relulitque ei duri-
His sic actis et dictis, mulier ccepit sanclum virum tiam cordisfilii sui, petens obniiius ut pro eo suppU-
intueri, ceciditque ad pedes ejus, dicens : « Viderunt citer prare dignetur, quatenus.Deus omnipoteiis euin
oculi mei salutare Dei: >et prona osculabatur pedes iliuminare dignaretur. Sanctus vero Godehardus,
ejus; et ivit ad propr.a, laudansDeum provirtut.bus vocato ad se puero, super eum legit quaeseqinintur :
et meritis sancli viri. « OmiiissSpientiaaDomino Deo est(„Ecc/».i,l); >cum
IX. De obsessasanata merilis.sancii,Godehardi. collecta : « Deus qui per coseternain tibi Sapientiam,
66. In civitate Ratisbona, quodam tempore, san- bominem cum.non esset condidisti, >etc.El addidit:
ctus Godehardus morabatur pro nogotio forsan sui « Vade, fili; etille magistrorum optimus, qui subito
nionasterii: ubi qusedamobsessa a dsemonio ad eum docuit apostolos, te instruat, et in via recta ad agni-
ducebatur, ut sanaretur ab eo. Quam vir Dei inspi- tionem perducalclariorcm.»Quipueritamutatus est,
ciens, ait: « Responde mihi, immunde spiritus, ad ) ut in brevi temppre pmnes suos consanguineos, et
ea quaea te quserb. Quid bic agis in creatnra Dei ? > omnes sibi coselaneos, imo seniores atque doctiores
Atdsemou ait: «Pleno jure est anima ipsius mea, se sapientiaepleniludine anteiret. Qui postea, propter
quod incantatrix est, et. per eam multas animas intellectus et sapientioeprofunditatem, in episcopam
biCratus sum. > Et ait vir sanctus :« Quare propler Pataviensem est electus atque ordinatus; unde sibi
incantationem lua est ? > Et dsemon ait: « Noiine et subdilis pro anittiarum salute instantissime labo-
legisti quia Dominus pythones,divinosetincaiilatores ravit.
jussit exterminari ? Quid enim talesfaciunt, nisiquod Sequens miraculura factum est, cum esset episco-
iiiilii meisque priftcipibus deserviunt, idololatrse pus.
enim sunt; vix etiam aliquos tanlo jure possidere De mortuis, qui ad prmceptum sanctiprmsulis sur-
passuinus, quanto hujusinodiviiii» irretitos. Nunquid rexerunl de sepulcris, exeunles de ecclesia, quia
ignoras, quod inter mille incantalfices aut divinos, excommunicali, quod vivi facere noluerunl.
vix una invenitur, quaevel qui velil hoc vilium con- 68.Acciditut sanctus prsesulGodehardus quosdam
fiteri? sic ciiim ora ipsorum claudimus, ut de talibus de suis subditis, ob eorum rebellionem, post moni-
loqui nihil valcant quovis"modo. >Et ait vir sanctus : tiones consuetas excommunicarel; quorttm aliqui,
'_«-_.'• S. GODEHARDIEPISCOPIHILDESHEIMENSK <2Q8
maUtlaesuce veneno excitati, ipsoee_ebrante, eccie- A Deo i,n sup vieario qbediuiit, vos autem staperbdt'
aiam intraverutit arroganter el proterve. Qtto cognito, referti spiritu obedire cqn.empsistis. Surgen»igitur
se diveftit ab altari, dicens : « Prsecipiq vobis omni- mortui isti contra vos in judicio, et sentenliain^
bus, qui estis exccmmunicati, in virtute Spiritus damnationis 'aUegabunt contra vos, nisi plenam et
saiicti et sanctaeobedienti.e ut exeatis de ecclesia. > condignam p_enitentiam egeritis. > Et, his. dictis,
Rebelles autem et excommunicati hoc praeceptuin convertit se admprtuos, dicens- « Ego vos, fratres,
non curantes- perstiteru.nt, reirian.enles iri ecclesia. auctprilate Dpmini riostri Jesu Christi absolvo a
Sed quidam de morluis, qui mullis annis quieverant sententia excommunicationis",quahuc usque fuera-
iri moiiumentis, qtii et forsan, igiiorantibus eis qui tis innodati, in nomiiie Patris et Filii et Spiritus,
eos sepelieru.nt, in excoiiimttnicatione (75) scpulij sancli. Amen. Ite, reverlimini ad lpca, et inpaee
fticrant', surrexefunt et de ecclesia exierunt. Quod requiescite, adventum Judicis praestolantes. > M.or^
yidentes illi rebelles erubuerunt, et post mortuos tui autem, inclinatis capitibus et junctis manibus,
exicriiht. Sanctus autem praesul, finjla missa, ad eos qu.asi gratias agentes ad loca sua remeaverunt et
exiens, dixit: « Audite, rebelleset increduli, etvi- quieyerunt.
dete justum Dei judicium conlra vos. Ecce inorlui

CANONIZATIO ET TRANSLATIO S. GODEHARDI.

Quomodv beatus Godehardus in sanctorum numerum sit relatus'y el de miraculis

1 subsequentibus.,
1. Glpria suramo Crealori, ct humani generis repa- B nostrse ecclesise prsesidebat,,quam discrete guber^
ratori, qui non nostris meritis, sed sua immensa naiido, et religiesps virps uiidique ex diversis eccle-
bonilate dignatus est confessorcm s.uum bea.tum. siis ad se cclligendo, adee siiblimavit ut diversas,
Godehardum pontificem ad salutem omnium creden- cellas suis temperibus sedificaret,et in spiritali con-.
tium hpminibus nostri lemporis rcvelare, et eum qui versatione dulci adhortatione confirmaret. QuoJ
pro.longinquiiate temporis, jam quadam nube obli- residente in communi conventu cleri sibi commissi,
vionis obfuscatus fueral, ut tandemab incolis nos.trae et de populi Ecclesise noslrse utilitate, uti mos ej«s.
Ecclesise venerarctur, voluit nalionibus diversarum crat, semper pertractante, Deo facienle, uti post
terrarum manitestare, v.t gloria ipsius 11011tantiim ad efleclus indicayit, ex improviso sermo de patrono,
dpmesticos fidei altiiigerct, sed eiiam in cxteras nostro beato scilicet Godehardo exoritur; item atque
nationes se dilataret. Qualiter autem et quo ordine item a pluri-busreplicalur, cpnquerentibus et eondo-
t.ranslalio prsedicti confessoris noslri facta. fuerit, lentibus se tam misericordem habere patronum, et
nqji turgido eloquio vel nileiis.grandi colhurno, sed condignum sibrin EcclesiaDei nonexhiberi honorem.
simplici stylo aggrcdior describere :,non confisusin-. Nam quantam misericordiam et quam manifestam
genii mci igniculo, sed illo evangelico dicto :« Apcri gratiam praedictus confessor fralribus noslris suis
ostuum, etego adimptebo illud (Psal. LXXX);> et " merilis apud Deum oblinuerit, ab ipsis viris ancto-'
iierum :.« Non vos esli.s, qui loquimini; sed Spiritus rabilibus., in praedicto conventu existentibus omni-
Patris inei, qui loquitur in vobis (Matth.x). > Pcr bus manifeslatur : per quod, meutes assidentium
sciipt.uras enim res prseteritae, et brevi lempore in omniura non soluiri exhilaraiitur, sed qualiter laudes,
oblivionem tradendse ad memoriam revocantur; et ipsius in Ecclesia Dei niullipljceiitur, unaniriiiter
per res. virtuose in Ecclesia gcstas, cum lcguntnr, qmnes accenduntur.
fidelcs accettdnntur, et torpores menlium discutiun-: 5..Prsedictus enim anlistes noster Bertholdus pri-
tur. vatam graliam, sjbi a patrono nostro coucessam,
2. AiiiioDominicseIncarnationis 1128 (76), obitus omnibus assidentibus indicavit, et qualiter enm
vero beati Godeliardi nonagesimo, Berlholdus (77) pium intercessorem apud Deum esse cqgnoveritnoft,
vir venerandus, et in omni ecclesiaslica religionc sine contrilione cordis fratribus nostris enumeravit.'
perspicuus, utpote scientia litterali admodura erudi- Nam, tempore juventutis suse-, cum ipse inler cae-
tus,et mprum hpiiestate yalde decoralus, cathedrse teros adolescentes ludicris rebus esset intentus, con-
(75) Similemhistoriain refert S. Gregoriu.s,lib. ii. "n addideris, annum 1128, quem hic auctor assignat,
Dialogorum, cap. 25, ubi sanct.imonialesa B. P.Be- reperies.,
nedicto excommunicatse, ab ccclesia in qua sepultse (;77) Berthqldus hanc sedera quindecini annii
fuerant, videbantur exire, quoties diacoiius in missa obtinuit, obiitque anno 1150. Erexit mouasierium
clamabat : §i quis non communicat, det locum. Sed Bertholdirodeni_p pro canonicis regularibus non
landem oblatione S. Patris absolutse fuerunt. longe ab urbe Hildeshemio, quod postea Cistercierir-
(76) Ex hoc loco etiam.probatur beatum Godehar- sibus cessit.
(lum anno 1058 obiisse. Si ejiim annos 90 aliis 1058
1209 VITA, 1210
tigitiit ipse in suburbio npstrse civitatis quemdam A et ipse manlfestam gratiam patronl nostri expertus,
laicum non voluntafie lancea perfbraret, et eum cum opportunum videret, nori eam sttbticuit, sed.
quasi mortuum ad terram prpsterneret: qui quasi omnibus in conventu nostro existentibus evidenter »
semivivus domum deducitur, lecto. afligitur -et patefecit, dicSns : « Fuit enim pucr quidam custodiae
usque ad mertem periclitatur. Sed prsefatus antiste. ipsius addictus;in clericali arte erudiendus, quiepi-
noster delens et mcerens ;in diversa rapitur, se sa- leptico morbo, quem vulgari nomine caducum ap-
cris ordinihus quasl homicidam esse repellendum pellant, adeo vexabatur ut quotidie sexies ad mi-
angustatur, et ita in diversas cbgitationes animus nus ad terram prosterneretur, et usque ad mortem
ipsius invitatur. Tattdem nutans quasi navis d.e- nimia- fatigatione periclitarelur. Hic quadam .die
prehensa in fluctibus maris, ad patronam nostrum ad patrocinium beati confessoris nostri deducitur,
beatum Godehardum ut ad porlutii lutum se diri- sed in via bis ad terram proslerftitur. Orationcs ad
git, spem Suam in eum quasi anchoram in lirmum tumbara ipsius pro eo funduntur; eleemosynsepau-
littus infigit, ut ab imminente anxietate eum eripe- ,peribus largiuntur, et perfecte sanatus in domum
ret, corde contrito et bumilialo spiritu postulavit. ipsius regreditur. >
Sed vir vulneratus, dum jam essel in agoue positus, 6. His tribus signis in communi conventu ab au-
ipse fide firmus, ad sepulcrum sancti patroni nostri ctorabilibus viris recitatis,.omnes hilari mente per-
se prostravit, totamque noctem in oratione perno- cipiunt, ipsura antistitem nostrum, quod voluntarie
clavit, el magis rugitu cordis quam propalatione vo- per se faceret : instigantv ttt oranibus modis elabo-
cis misericordiam imploravit. Sed tandeni prope raret, qualiter beatum pontificem riostrum Gode-
lerraino noctis vigiliis defatigatus, et dolore contur- hardum intef cseteros sahctos Dei canonizaret. Sed
batus, quietem intrare compellitur. In qua ei et sta- dum in rebus minimis, nedum in maximis, in qui-
tura et forma patroni nostri in visione (78) quan- bus laetura exspectamus finem, divinurainvocandum
tum tamen quam in hac vita viderat, certissime ma- sit anxilium, placuit omnibus ut speciales ubique
nifestatur, Nam, dum adhucesset inter vigilias et in Ecclesia nostra funderentur ad Deum pro hac
adultam quietem, persona patronimostri ei in vi- causa preces, ue quid incassum vel jnconsultum
sione apparuit, ut missarum solemnia celebrari fa- contra nutum Domini inciperemus, quod ad bonum
ceret ei diligentissime indixit, et ut officium: « Ne effectum perducere non valeremus. Igitur statutum
timeas, Zacharia, exauditaest oratio tua (Luc. i, 13), > est ut omnes tam majores quam minores, finita
decaatari faceret, continuo adjunxit.TIis visis exci- nialutinali hora,, ad tumbam ipsius beati patroni
tatus, oraliones suas magis ac magis coiitiDiiare in- Q ( nostri Godehardi convenirent, et sese humiliter ad
stituit; sed in via nunliura suscepit, qui certissime terram prosternerent, et psalmum : Bencdixisti, Do-
jegrum evasisse mortem nuntiavit. His auditis, corde mine, lerramluam (PS«/.LXXXIV,2), corde contrito et
eLanitoo exhilaratus, Deum coelibenedixit, qui nobis humiliato Domino decantarent. Statutumque est ut
talem patronum in ecclesia nostra reservavit. in singulis ccenobiis, in territorio nostrae Ecclesise
4. Fuit vero tunc temporis in conventu nostro sa- coistitutis, speciales pro eo fierent orationes et
cerdos quidam religiosus, Adelbertus noraine, qui eleeniosynarum largiliones; quia impossibile est
regulari vita in cella beali Bartbolomaei,quse sita est~- multarum non exaudiri voces orationum.
jn orientali plsiganostrse civitatis, vivebat. Qui cum 7. His ergo aliquanto tempore peractis, Ecclesia
audisset quse prsesul noster narravit, videns tempus nostra nova tribulatione concutilur. Nam prsedrettis
idoneum, et ipse sibi gratiam a Domino coUatam pa- Pater noster, prohdolor! nobisexhac vita subtra-
trono nostro, omnibus intimavit. Dum enim ipse hitur, et omnis Ecclesia nostra tanto pastore deso-
qttadam nocte patrocinia sanctorum implorando, al- lata conturbatur. Sed qui consolatur miseros in
taria nostrse circuiret ecclesiae,tandem juxta sepul-. tribulatione sua, Deus, non permisitEcclesiam suam
crum beati confessoris se prostravit; sed surgendo, in fluctibus hujus sseculi sine gubematore diu flu-
manu indiscrete tenendo sarcophagum ejus se suble-• D ] ctuare, sciens quia, ubi non est guberuator, corruet
vavit; illico pollex ejus de propria junctura emar-. populus. Nam omnis Ecclesia nostra simul coadu-
cuit. Videns autem jam sese manu debilitatum, sup- nata, Bernardum (79) summum prsepositum, virum
plex et gemcbundus se ad terram prostravit; veniarai omni clericali scientia eruditum, et moribus optimis
et misericordiain a beato Godehardo postulavit. Et1 decoratum, communi consensu cleri et alacritate'
statim in proprium locum sine mora el lsesione pol- populi, reclamantem et omnibus modis renitentem,
lex resiluit. seque indignum vociferantem, in spirilualem paslo-
5. Audiens haecmagisler quidam de monte Sanctii rem elegit, et usque ad cathedrara summi sacerdotii
Mauricii, Reinardus noraine, vir provectse setatis, perduxit. Ilis ila gestis, causa patroni nostri, quse

(78) Boll. habet: qnam tarrien nunquam viderat;; mortenl csecus factus fuisset, Brunonem Ecclesise
quod an rectius, incertum. Si enim Bertholdus oc-- suse decanum coadjutorem habuit, qui postea ipsi
togenarius aut nonagenarius obierit, sanctiim Go- in episcoi<alu successit. Quantum Ecclesise Hilde-
dehardum adhuc vivenlem videre potuisset. sheimensi et ordini nostro profuerit, ex translatione
(79) Bernardus ab anno 1150 ad HS7 Ecclesise e sancti Godehardi, ct monaslerii Sancti Godehardi.
Hildcslieimensi prsefuit, cum tanicn 9 anjiis antee ercctipne facile est.judicare.
1211 S. GODEHARDIEPISCOP-HILDESHEIMENSIS 1212
proptcr tribiilationes npstras jara aliquaiitulum de- A ;, dus apostolicum Innocenlium cum.suis.cafdinalibus.
ciderat, redintegratur, et quo ordine ad efle- conyeiiit, et de causa patroni npstri beati Godehardi;
ctuin perduceretur ab omnibus elaboratur. ,. usque eo induciata devotissime submonuit. Sed,.
8. Sed cum canoii.ica censura, propter illusiones Deoannuente et id faciente, omnes unanimes et con-:
a_e;iiomim,qusefrequejiter iu Ecclesia Dei ints.ibus cordes i:i sua petitione invenit ,nt post ipsa res indi—
contigerunt, stalutum sit ne quis sine appstclica, cavit.
auctoritate, etyita ipsius perviros ai.ctorabiles ap- 10. Nam postera die cum in synpdo generali apo--
probata, canonizaretur, quod tamen in prseceden- stolicus resideret, nullo admonente, sed Deo fa--
libus tum propter diflicultateiii, tum propter lon- . cier.te, apostolicus ad omnes luculentam orationem
ginquitatem itineris, causam nostram valde retar- habuit, in qua disertissirae petitionem nostrae.
dayerat," factum est, Deo annueiite, ut quod ante Ecclesiae de patrono nostfo exposuit, et, ut as->
sine niagiia.irapensa ac sumrao labore non poterat sensum praeberent, devotissime postulavit. His ita>
ad efleclum perduci, id nobis quasi ante pstium geslis, episcopus Tarraconeiisis (81) vir religiosus,.
inopiiiale deferfetur, Nam in Leedicensem civitatem et litterali scientia eruditus, quo ordine translatio.
curia indictaesl, ubi Innecen.ius papa cum Roraa- fieri de'beret, expesuit.: sciticel si ea qusedicebantur'
na Eccl.esia, et.magna parte Gallise, cum Lotbario '"' de patreno nostro, Ecclesia nostra per legitimos te--
rege et fere uniyersis episcopis Teutonicae regionis stesacjuramentocomprobaret. Hisveroverbis apo-
conveiieruiit, ut.de yiolentia Romanse Ecclesiseper stolicus se iiiterposuit, et se a principibus terrse ne-.
Petrura Leoiiis perpetrata, quilum leraporis papa-; strae adeo in Leodicensi Ecclesia certifica.um fuisse?
tum sibi vioienter usurpavif, pertractarent, et qua- asseruit, jit non opus esset id secundo testificari,
liler jllud idolum in templo Demini positum destrue- quod iucidius sole posset comprobari. Audilis autems
rent, elaborarent. Factura igitur est ut, ad Doini-- quse ab apostolico dicebantur, omnes nnaniiniter ut
nicani Lmiare Jerusalem ad praediclam civitatem canonizetur assensum prsebent, et ut laudes Domino
multi catholici viri, tam cuni apostolico quam cum persolvantur, admonent qui dignalur servos suos ab
rege coiivenirerit, et de cpmmuiii slatu Ecctc.siae infirmitate liujuicarnis eriperc , et inter sanctos et
pertraclaicnt. Inlor quos prseses noster Bernardus, electos suos collocare. Continuo Te Deum laudamus.
*.um majoiibus nostrse Ecciesiae assistens, videns; canitur; laus omnipoleiiti Deo persolvitur, et sic de-
oppqrlunilaiem ultj-o sibi collatam, ipsura aposto- nnnn coadunata synodus terminatur. Tum vero anti-
«icumcum oinni curia Bomana aggredilur, vilaque. stes noster , munitus aposlolicis litteris , ad nes
pastoris nostri coram ipsis recitatur, el utpereum i p( usque regreditur, et a clero et populo benignfr
in Ecclesia Dei canonizetur, devotissime precest suscipitur, litterseque apostolicse reserantur. Qui-
funduiitur. ' *bus recitatis, Deo laudes persolvunlur. Tenor vero.-
.
9. Sed cuni consuetudo sit Romanae Ecclesise inL apostolicse concessionis sequitur in haec verba:
generali concilio sanclos Dei canonizare, quod tunc. 11.1-.-.OCEI-T1US episcopus, servus servorumDei,,,
temporis in Remensem civitalemin fcsto sancti Lu- dilectis filiis, clero et populo Hildeneslieimensi salu-
cse indictinii fuerat, accepto consilip, petitionem Ec-. tem et aposlolicam benedictionem
clesise nostrae usque in prsedictum locum distulit, Veniens ad nos venerabilis frater nosler Ber-
ibique diffiniturum certissiine promisit. His ita ge- nardus episcopus vesler, in plenaria synodo, quse
stis, anlisles noster apostqlicapromissioneaiiimatus, Remis per Dei gratiara fuerat congregata, attestatio-
lsclus regreditur, et ab omnihus devote suscipitur, ett ne fratrum nostrorum episcoporum , et abbatura,
quse sibi responsa sint, cuarraiitur. Tunc oiniies au- et aliorum qui secum venerant, sanctse memorise.
di-.ntes quse per apostolicura promissa sunt, unani-'. Godeharduin episcopum vestrum laudabiliter vixisse
raiter lsetantur, precesque apud pontificem nostrumj in mundo, et tam iu vita quain post mor.terarauK
devotissime fui-duntur, ne se taiitaepromissioni sub- tis miraculis coruscasse asseruit. Unde nos cum frar
trahat, sed licet laboriosum sit, ipse se tamen unaj j) tribus nostris omnipotenti Deo gratias referen.es',
cum raajoribus Ecclesiae nostrae ad indictam syno- habilo eorum consilio et collaudatione, quia eumdeni
dum repraesentet. Jam dies aiveiierat in qua synoduss in ccelis cum sanctis credimus coronari, ipsum
universse Ecclesise citramonianse indicta fuerat. inter sanctos honprari prsecipiniiis : mandantes vo-
Tum vero praefatus antistes noster Beriiardus, una^ bis ut et eidem beato viro solemnitatem in vestra Ec-
cum metvopolitanoMagdeburgenseNprberto(80),qui: clesia statuatis , et ad eani annualiter convenire
tunc teraporis in Ecclesia Dei magni nominis fuerat, i curelis.
et majoribus Ecclesisenostrse, ad prsefalani syiioduratr Dala Remis iv Kalendas Novembris. .
iter insliluit, et, Deo annuente, cum magna i 12. Sedquia tunc hibernum tempus iniminebatj
prosperitate et. opportunitate ad Remensera locurati nec ad tantum negotium se expedire valebat, visum
pervcnit. Ubi honorifice suscepti, dum jam synoduss est eongruum , quse per apostolicum concessa sunt
aliquot dies esset celebrata, anlistes noster Bernar- catholicis et religiosis viris nuntiari, et ipsara trans-

(80) Hic est celebris Nqrbertus Prscmoustratcnsiss (81) Michaelemappellal Henschenius in riotis ad
prdinis institutpr. hunc locum.
1213 ^ VITA. tiii"
la.ionein usque in quartum Nonas Maii differri. Et A magna reverentia cleri et populi defertur, contigit
jam tempus advenerat, cum tam celebris rumor, sci- quemdam in flumen (82), quod prseterfluit civita-!
licel de translatioiie tanti patroni, in nostram civita- tem i_ostram,iiicidisse, et longo teinpore subttndis'
tem plures tam religiosos quam promiscui sexus ho- moratitem omniiio exspirasse. Hic dum corpus pa-
mines coadunabat. His visis, consilium in communi troni tiostri ad eum appropiat, vitse priori restitui-
ctinventu capitur, qualiler caute, sine turbatibne tttr, et; Domino opitulante, sanus et incolumis a
transferatur, ne aliquod scaiidalura ecclesise nostrae terra sublevatur. Qui postea per multa tempora
inde oriatur. Nam fuere quidam religiosi viri stdmo- in famulattt patrofii nostri apparuit, et pro vita
dum timentes, propter longiriquitatem temporis, vel restituta non ingratus Deo exstitit.
corpus non inveniri, vel nullum indicittm sanctita 14. His vero auditis, ecclesia nostra non, statimpt
tis reperiri. Sed tandem post multas disceptationes iiidiscrete acquievit, sed aliud certius et manifestius
in hoc omnes conveniunt ut, remota multitudine, miraculuiti humiliterexspeetavit.-Postera vero die,
ante matutinales horas omnes conveniant, et sic cum dies aniiiversarius patroni nostri illuxrsset, fi-
tumbam, in qua positus fuerat, cum omni devo- . «ita missa et horis constitutis, mulier qusedam
tione aperiant. Mediseergo noctis terapore antistes muta, habens filium privat_tm tumiiie, snbito quasi
noster, una cum religiosis viris tara monachis quam B in exstasim rapitur, ac per horam parvamin terra
regularibus sibi coadunatis , cum magno timore ac volutatur. Transacto vero aliqnanto tempore, inatii
tremore cryptam nostrae ecclesisesubiit, et sarcopha- lingua reseralur, lumen puero restituitur: et mani-
gum, in quo positus fuerat noster patronus, aperiri festum esse miraeulum omnibus coniprobatpr. Nam
prsecepit, ipscque cum cseteris fidelibus orationibus fuere in civitate nostra tuuc temporis quidam viri
iuterea devotissime institit; sed ubi summus labor in auctorabiles de Corbeia (83), ipsius mulieris, coHt-*
frangendo sarcophago antea visus fuerat, jam, Deo provinciales, qui eam cognoverunt et verissime eam
faciente, illico se aperiebat, et aditum faciUimum __iu.amfiliumque ejus lumine privatuiri longo tem-
ad corpus prsebebat. Tum vero aperto sarcophago, pore fuissenuntiaverunt. His auditis, [in] ecclesia
quantas lacrymas astantium aspiceres, quos singulr nostra tam clerus quam populus in unum coaduiian
tus audires, quam spirituatem dispositionem corpo-; tur, laudes Creatori persolvuntur, qui novit electos'
ris ipsius prospicefes, quis vel sermone , vel stylo . suos ab omni ambiguitate ahsolvere, et in perfecla
exprimere valeat? Quid plura? divinus quidarai et fide solidare. Signa enim debentur iiifidelibus non
incognitus odor fragrabat, qui quosdam astantes, fidelibus, ut per miracula et inusitala confirmentur'
quasi quadam spiritali dulcedine refocillabat, et in in his quae a sensibus nostris et meraoria sv.nt re-
perfecta fide sanctitatis ipsius eos corroborabat. G mota.
Tum vero videres omnes sese humititer excusare, l'S. Vix laudes de miraculo praedicto Deo persol-
seque esse indignos tanti patroni corpus attingere , vuntur, cum claudus quidam, qui longo tempore
cum noverint vitam suam longe ab ejus: sauctitate contractus fuerat, se subito erigebat," et pedem fir-
discordare. Tandem, omnibus. cunctantibus et lon-; mo gressu terrse affigebat. Sicque factum est ut
gam moram facientibus,,' per fratrem nostrum prse- ipsa die anniversarii patroni iiostri infra basilicati»
positum Bertholdum corpus sublevatur, et propter nostram quinque miracula eontingerent, quae omni-
multitudii)em populi, quse ad tanlam rem viden-. bus manifesta fuisse apparerent. Caeeusenim videt,
dam conveiierat, in secretum sa.crarii nostri de- mater ips&s loquitur, clatidi tres potestatem am-
portatur. bulandi receperunt. His ita gestis, rumor et fama
15. Sed hsec hactenus dicta sufficiant qualiter sit patroni nostri propter frequentiam multitudiniii,
beatus Godehardus translatus. Nunc superest chari- quse ad trattslatiotiem tanti viri convenerat, raagis
tati vestrae inlimare qualiter per eum muudus sit et magis innotuit, et sese in omnes cbmprovinciales
illumiiiatus , et usqtte ad remotissimas gentes et pa- terras dilatavit. Utidefactum estut tanta multitudo
ganissimas exaltatus. Nam ex loijginquilalc tempo- _ hominum patrocinia pastoris nostri iraplorantium
ris merita vitse'ipsins fuerunt pene abolita et paucis in civitatem nostram conflueret, quafttam ftuflus
tantummodo eognita, quae per translatioriem corpo- hominum nec antea in ecclesia nostra vidit, nec, ut;
ris ipsius evidentissime omnibus sunt manifestata. arbitror, deinceps videbit. Nam omnes haberites in-
Tot enim Dpminus per eum fecit miracula , ut nec firmos, languidos, claudos, surdos et mutos, nec
lingiia valeant exprinii vel scriptura. Eaautem quse non et daeraoniacos, vel quovis morbo detentos us->
sunt notiora et manifesliora aggredior describere, ut ;.-, que ad patrocinium pastoris nostri pro recuperanda
in eis posteritas de patrocinio lanti Patris possit sanitate deferunt. . . .,•.-.
confidere. Nam ipsa die translationis, cum corpus 16. Contigit vero dirca idem tempus, quod qui-
psius usque ad irioatem Sancti Mauricii cum r dam viri auctorabiles de Thuringia {84)adveniuiit,
(§4) Thuringia amplissima olim regio, quse etiam
(82) Ingra ab incobs dicitur, quj tribus circiter
jeucis infra HildeshemiuiriLeinse miscetur. , Regni titulum habuit sub prima regum nosti'orum ,
(85) Insigne monasterium Saxoniae, quod sancto stirpe : nunc valde imminuta, provincia est Germa-
Adhelardo suam ori«iiiem debet, ut in ejusdem san- nise in Saxonia superiori, quse diyersis sqbest pri&-.,
cti Vita SseculoIX. -' cipibus. ..
im S. GODEHARDlEPISCOPl HILDESIIEIMENSIS , 1216
qui suura pastorem una manu debilem secum ad-. A gne miraculum, et dignum memorise tradendunu
duxerunU Hi ut patrpcinium beali Gqdehardi jm - Nara duo viri, proh dolor! mala societate conjuncti,
ploraverunt, illico sanitatem recepit, et manura de- furlum quoddam peregerunt, et peUes cuidam subri-
bilein erexit. Qub faclo, omnCs unanimiter laudes puerunt. Factum est ergo ut uterque caperetur et
Deo referebatit, el in sigrium veritatis manura ma- ad judicium traheretur. Sed cum jam uterquecon-
nui comparabant. Narii marium qua pastoralem vir- victi suspeiidio traderenlur, alter ipsorum toto cor-
gam.antc tenebat, rugosam' et- itidura.am invene- de ingemuit, et, quod solum poterat, corde colitrito
r.unt; alteram'vero cum qua non laboraverat, can- ql humiliato patrocinium beati Godehardi implora-
didam etinollem reperprunt. . vit; aller vero quasi desperans nulli petitiotii insti-
17. His ita gestis, matronse quaedam abeadem tit, vel vocem conipunctionis emisit. Factum est igi-
terrai ]usqtie' ad nos pervenerunt, ducentes secum lur ut uuo fune colligareiitur, etuno ramo suspen-
mutum longo tempore loqui, non valentem. Quae derentur. Quo facto, alter spiritum illico emisit; al-
dum orationibus insisterent, ac pro ipso patroci- ter vero, qui patrocinium beati Godehardi implora-
nium beati Godehardi implorarent, subito vinculum verat, sine laesiorteet molestia pcpendit. Sed jam
linguse est ruptum, et oflicium ipsius per miseri- " lqngo spalio horarum transacto, ille cujus pelles fue-
cordiam Dei esl restitutum. ' rantpropius accedeus et videns alterum exspirasse,
18. Fuit vero tunc temporis Erpisfordiae (85) vi- huic qucm adhuc vivere putavit in hsecverba proru-
cedomiiius, liabehs pro misericordia Dei claudum, et pit, quaerebat cnim si viveret, aut si vitam retinere
pene omriibus membris debilitatum ,, eleemosynis potuisset. Illc vero sperans sibi adjutorium adve-
suis addiclum; quem, auditis miraculis, quae per nisse,-confes"susest et se vivere, et nullum dolorem
patronjim noslrum fiebant, usqtte adpatrocinium sciitire. Hoc audiens qui eum suspendi fecerat, ma-
ipsius, in ecclesiam nostrara direxit. Et sicut credi- gnam inliumanitatem eiintulit. Namfunequo suspen-
dit, sic per misericcrdiara Dei recepit. ..Naui quem sus fuerat lornato, firmo nisu ad terram corpus de-
debilem et omnino incedere non]valentem usque ad pressit, et sic spondilia coUi se fracturum speraviu
nos transmisit, .Deoadjuvante, sanum et incoluniem Quo faclo, slatim discessit, et omnem voluntatem
suscepit. suam scjam adimplesse non dubilavit. Factum est
19. Fuitvero circa idem tempus in cella beatae aiilein post discessum eorum longo tempore, ut
Paulitta_!(^6),multotempore quidam claudusoiniiibus praedictiisvir manus post tergum ligatasdissolveret,
notus etmanifestus. Huncpotens quidam de Tliuriji- et paraiura prae qcuUs Ugalum disrumperet, et sic
gia per licentiam abbatis ad se recepil et quse corpo- n taiulem funem quo suspensus fuerat confringeret.
ri riecessaria fuerant pro misericordia Domini ipsi Ad terram vero proslratus videns se nullam lsesio-
erogavit. Hic adpatrocinium beati Godehardi pejrve- nem habere in fugam se convertit, et silvam qusevi-
riit, et integritatem corporis percepit. cinaerat cum festinatione introivit. Hoc videntes
20. Fuit etiam tunc lemporis in Thuringia puella quidam qui non remote discesserant eum admifan-
^usedam gibbosa, in dorsp valde curyata. Hsecve- tes prosequuntur, et roganteseum silvam exire, et
niens ad patrbcinium beali Godehar,di, per miseri- riihil nisi bcne de eis sperare. Qui tandem adhorta-
cordiara Deiest erecta, et quod raro fieri solet, gibbo tione ipsorum confortatus, silvara exivit, et cum eis
esl omnino privata. Vir quidam ab eadem terra Ba- raagnilicans et glorificans Dominum usque ad eccle-
tus, per misericordiam Dominiet beati Godehardi, siam pervenit. Hicposteaad palrocinium beati Go-
ab eodem mbrbo est liberatus. dehardi venit; ctquae sibi per misericordiam Dei et
21. Iisdem vero temporibus fuit matrona qttsedam beati Godebardi contigerant, contestantibus civibus
ab Hassia (87), omnibus comprovincialibus nota, -et suis, qui plures una secum advenerant, nobis omni-
iriuximis infirmilatibus per iiiulta tempora delenta. btts enarravit. Quot vero suspensos et jam in articu-
Htec cum nihil jam prscter mortem speraret, tandem lo mortisDeus per merita beati Godehardi Uberave-
patrocihium beati Godehardi humiliter imploravit, D.ritlongum esset per singula describerc: maxime
sesequead terram prostravil, ct miro modo,samta- cum funes quibus suspensi fueranl, omnibus in cc-
lem recepil. Nam ct in inguine ubi antea caro sana clesiam nostram adventantibus possint demonstiari.
fuerat, subito se aperuit, et duos lapides taiitse ma- 23. Tunc temporis duaemulieres de longinquo ad
gniludinis, quantaein httmano torpore nem.) prius patrocinium beati Godchardi venerunt, quae graliam
viderat, subito emisit. Quo facto, unum secum in si- sibi ab eo collatam de^otissiine nobis omnibus nar-
gnum miracuii, iis<|ueadpatrociuiumbeati Godehardi raver.unt. Nam altera.-posl immensam infirmilatem,
in ecclesiam iiostrarii detulit; alterum vcro ins ignum oranem appctitum cibi et pctus amisit, adee ut nec
virtulis Deidomi rescrvavit. tibiim ttccpotum intra duos meiises sjimpserit. Vi-
22. Circa idem tenipuS cqiiligitinTlHiringia insi- dens auteni se vitarasic longo temppre nen ppsse

(85) Urbs Thuringi-e praecipua, celebfem habet
academiam.
(80) Monasteriiim Thuriiigia. a Paulina comitissa
crect.iin sub Heriiici IV imperatoris principatu, ad-
vocalis e monasterio Hirsaugiensi monachis: de
hbc consule Trithemium in Chronico Hirsaugierisi
ad aniiura 1107, iibi primus abbas dicilur fuisse
Gerungus raonachus Hirsaugiensis.
(87) HassiaGermaniaeprovincia ex cimdo Rheni,
ciijus principc» Lanljravii dicuntur.
mi _ VITA. 1-18
retinere, misericordiam beati Godehardi imploravit, A ut parvulus ipsius inscius dnmum egrederetur, pcr-
et pristiraim statum recepit. Altera vero, cum longo tans panniculum, quem in platea inveherat, in quo
tempore luniine esset privata, in via, in qua ad pa- ' nisiter novem riummos, quasi nesciente puero qtiid
trocinium beati Godehardi pergebat, est illumi- "ageret,reperiebat. His ita gestis,laudesDeo etbeato
.ata. Godehardo persolvit, qui et ipsam ab anxietate eri-
24. Fuit vero iisdem ternporibus in Mindens1 puit, et omnem dubietatem a corde ipsius exslif-
•
(88) episcopatu vir quidam daemoniacus adeo ob- pavit.
sessus ut vix plures eum retinerent, quin se ipsura 27. Circa idem terapus fuit puer in> episcopatu
interimeret et alios neci traderet. Hic tandem ma- Mindensi in villa, quseLanesbergeappellatur, clau-
nibus post tergum ligatis et pedibus concatenatis, dus et miro modo contractus. Hunc parentes ipsius,
per parentes suos ad patrocinium beati Godehardi licet paiiperes, ad patfociniutti beati Godehardi ad-
dediicitur, ejusque auxilium ab omnibus liumillirae duxeruut.etpro bjussaiiitate recuperaiida devotis-
imploratur. Dorainus vero suus, Hezeliiius nomine, sirae misericordiam ipsius implorabant. Sed dura
videns summara ejus vexationem ac maximam tri- aiiquanluliira moram facerent, nec ulluni pi-ofectum
bulationem, misertus ejus ipsum manuraisit; ac: iri ptterb' videfent, ad pfbpriaS mansiones redire
s.rvum beato Godehardo tradidit. Quo facto, statimi ^* parsibarit, quia se exaudiri deiriceps dubitabant. Sed
sanilatem recepit, ct cum pa.eiilibus suis, solulis» dumpropead villam, quse Runeberge appellatur,
. vinculis, integer et incolumis domum remeavit - ve»isseiit, et iri quodam prato se quieturos dispo-
25. Sub eodem tempore venit in ecclesiam rio-• sttisserit, iu lacrymosa yerba proruperunt, conque-
slram vir quidara magnaepoenitentiaeet austefitatis> renteS Sein inulta tribulatione ad patrocinium beali
qui per multa lempora carnem suam vigiliis et jeju-- Godehardi venisse, sed iiiiiiam gratiam in puero
niis domaverat, adeo ut etloricam indutus ad caf-•* suo pereepisse. Quj dum sic coUoquerentur, subito
nem portaret. Hic cura devotecoram patrono nostr» puei1lrieriibfa, qtt* antea fuerarit iiJcurvata, extendit
oratipnibus insisteret, multis videntibus, per gra- et de curr» in qub vehebatiir iaetus et ovaris prosi-
tiam Dei, lorica quasi tela aranese dirupta est, ett luit. Quod postquam gens vicjna viderat, illlco una-
•
usque ad terram dilapsa. 0 virum omni laude dignis- nimiter Dominura cbllattdabaiit, et ad proximara
simum, cujus meritis et vincula peccatorunPdis- ecclesiara puerum sanatum devotissime deducebant.
rumpuntur, et ligaturae ferreae dissolvuiituf 1',: Sed rie tantum miraculum in pblivionemtraderelur,
26. Habebat lunc temporis abbatissa de.Wun- - ' iri 'prsedictb loco casam quamdain compfovinciales
storff(89) claudum qiieradani valde debilenij quii i L, erigebant, ubi fideles prsetereuntes in reverenlia
omnino os in genu araiserat, et crus in quamcun-- istius miraculi pbst multo tempofe oblationes defe-
que partem yolebat, qnasi sine jurictura vertebat.. rebant.
TIIDCabbatissa, cum tanta miracula- per patfonumI 28..Fuititem claudus quidani iliis temporibus in
nostrum fieri percipeiet, secum prsedictunrclau- Goslaria (90) oinnibus notus, qui et ipse pro recu-
dum usque ad limina patroni nostri perduxit, et,»
peranda sanitate ad beatum Godehardum se contu-*
Deo faeiente, sanum et incoltimemrcduxit. Sed cumII lerat et, Domino adjuvante, sanitatcm recipiebat,
ad ecclesiam sibi comraissam remearet, cum hym- adebut scabella quibus antea reptabat, quasi in
nis et laudibus, eum reduxit.referens gratias Deo 0 signum memorise, in ecclesia "nqstra derelinqueret
pro omni dono sibi coUatq;Haecyidens mtoUerqttse- -" ct ipse erectusincederet. Hoc plures religiosi iUius
dam niirais religiosa, nec Dominum timens, in bsec :C civitatis viri omnibus fiducialiter affirmabaiil, qui
yerba prorupit: Se nunquam velle patrocinia l>eati ll per hittlta tempora ettmciaudum agnoscebant.
Gqdehardi implqrare, nisi, puerum quemdam omni- '" 29. Fuit vefq tiinc teriiporis in loco, territorio
bus membris debililatum, quem -tunc temporis inn ecclesisenostrae addicto, qui Aulica appellatur, vir
plafea reptantem vidit,recto gressu videret incedere.-
v tantae aegritudinis in iftorbo, qui fistulat appellatur,
Factura est igitur ut parentes ipsius pueri, post-- 5t"'Drit jam omnino vitairi desperaret; quia nodijm fe-
paucos dies ad patrociiiium.beati Godehardi eum 11 moris in junctura ante posjtum amiserat, .et caete-
deferrent, et factis orationibus pro -ipso, sanum etBt rara partem jam se amissurum tijriebat. Hjc ad
jncedere yalentem reciperent. Quod postqttam yidit it patrociniuiri beati Godehardi sesedeferri praecepit,
praefatamulier, ex yerbis. temerarie prolatis, corde'e et saiiitatem corporis, Deo faciente, recepit. Post
contrito et humiliato pcenituit; et se visitaturam pa-
-l" hsec ttodum', quein antea mariu ferebat, in signum
troiiuiri nostrum Domino vovit., Hoc faclo, ex imo 10 miraculi et doni sibi siDomino collati, in ecclesiam
cordis suspiria duxit, ponsiderans sibi necessaria i* suspendi jussit, ac deinde laetus et alacer domum
vise deesse, yel unde pueris ex se genitis domi pos-3" remeavit.
sit providere. Qusedumsicanxiaretur, factura cst st 50. Circa ideni fempus fuit matrona quaedam de

<88)Minda urbs WestphaliseAnzeafica, olim stib ib rico ejus urbis cpiscopo.coiidituin.

ri
doqainioprqprii episcopi,paceMonasteritnsi, electori (90) Goslaria urbs. est inferioris Saxoniae sui jri-
Brarideburgicp data est, ris, ad fontes Okraefluvii, in ducatu Brunswiceiisi;
}l^:Monastferittin in direcesi Mirideflsia Thecde-
i- haud Drccul ab Hildeshemio dissita. «
 1219 S. GODEHARDIEPISCOPI HILDESHEIMENSIS 1220
Ilervordensi (91) lqco gcnita, quae omninp fuitpara- A a nemine cognitus est. Hic sitte mora ad patroci-
et oranibus membrisdissoluta : nullum enjm nium beati Godehardi se contulit, et pro sua solu-
' lylica
membrum ipsius proprium ofliciumexercuit, sed nec tioue gratias Doriiinoin ecclesia nostra persolvit.
per multos dies adimplere valuit. Haec maximajn 55. Fuit vero tunc temporis in Marchia Ungarise
parlem substantise su__ein medicos expeiiderat, sed vir quidam in captivitate posilus, et fortissimis
per cos sanitaterri corporis recuperare non poterat. compedibus cortipeditus, qui nihil aliud sperabat
Audiens vero tantam gratiam per merita beati. Go- quam vel omnia sua araittere vel mortem subire.
dehardi horainibus a Domino cbncessam, spretis Ad aures ipsius fama beati Godehardi intonuit, et
exlerioribus medicis, totam se misericordiseDomini quanta Dominus pro ejus amore operarelur ipsi
commeridavit, et ad patrocinium beati Godehardi innotuit. Moxad terram se proslravit, etejuspatro-
deferri praecepit. Quaeduiri aliqiianto tempore nio- ciiiium devqtissime implcravit. Factum est igitur ,
ram faceret iii ndstra ecclesia, tura per orationes utipsa nocte catena qua ligatus erat se dissblveret,
fidelium, tum per beati Gqdehardi patrocinium sa- et ipse de captivitate, Dee adjuvante, evaderet. Hunc
riitati est reddila, et omnia niembra ejus pristinoi omnes inecclesia neslra viderunt, et sic evenisse
vigori restituta. Hsec postea friequejiter ad liminai circa eum veraciter. perceperuiit-.
beati Godehardi pervenit, et pro donb sibi cotlatoi "' .34. Iisdem vero tempcribus fuit quidara paganus
gratias non immodiCas Domino persotvit. ,de ulterioribus partibus Sclavise captus, et in Hal-
'51. Non multo post tempore venit vir quidam int verbergensi (92) urbe incarceralus. Hic, fama reve-
-lostrara ecclesiam, habens filiam valde dilectaia,, lante, de patronp nostro audieratj et quanta Domi-
quse gravi morbo laborabat etjam-mbrti propiabat». nus pro ejus- amore operaretur quocunque modo,
Nam gutturi ipslus os immensse magnitudiiiis, et ex; , ulpote paganitSjperceperat. Hic, quadam nocte mor-
utfaque parte magni acuminis per sex dies adhse- tis -timore coactus, inter spem timoremque pendu-
'serat, quod nullus exiorquere quavis. arte .yalehat. lus,..oratipnem cx irac cordis ad beatum Godehar-
"Qui primuni niedicos in civitate noslra tunc tempo-• dura direxit, et ut sui misereretur devotissime ex-
ris coriimorantes Circuibat, et ab eis consilium quid1 oravit. Quo facto, sine mora ex jtrunco magnse molis
de filia esset acturus requirebat; sed nullum salubre3 et fortitudinis, quo coriclusus ftterat, integro rema-
consilium adinveniebat. Destitutus .aiitem omni ex- neiitc, ^quasiex liquida re sine laesionepedes eduxil;
teriori corisilio, ad palrbciriiiim beati .Godehardise_ et qualiterid sibi accidisset ignoravit, nec fugam
una cum ifilia corilulit, ipsuriique pro ea humjllimaj ullatenus iriiit. Die vero illucesceiite custodes adve-
devoliotte implofavit. -Facturiiest ergo ut ipsa diee —nerunt, et non; sine admiratioiie raagiia eum rejpe-
puella os sine lsesicne ejiceret, e,t' integram scspita-- • .rerunt.Sciscitaiites. veroqualiter id sibi ad invoca-
tem fecttperaret. Nonriiultp post ebdem morbo qui-- tionem nqminis beati Godehardi accidisset admirati
dam per septem dies labofabat, et jam certissiirie e sunt,'dominoque suo retulerunt, et quid deinceps
ei mors imminebat : . h.ic veniehs ad patrociniuma essenf acfuri quaesierunt. Domiriusvero coriiputtctus
beati Gpdehafdi, statiiri liberatus est, et in pristinum(i tantq miraculo gra*tiamlimpendit, ipsumque capti-
statum restituliis. ' ,yum sine;lsesione abscedere jussit. Quatttos verb, et
32. Gqritigit verb cifca idein tettipus quod Ecke-_ .quqt incarceratps, et maxiiriis coiripeditoscompedi-
bardus quidairi _deWigeleve cognatum quemdam n bus, ppininus, per patrocijiium beali Godehardi a
suura vi e't injnriose captivavit, et contra jus et fass .summa (tribulatiqne absolverit, lorigum est per scfi-
incarcerayit. Qui dum. aliquantq terapore in capti- pta enumerare, cum quibus ipsa tofmenta iri eccle-
vitate delineretur, coritigit in ipsa, nocte Penteco-,_ sia nostra pendentia possit cognoscere. Quapropter
stes, duiri matutinales hbfae celebrarentur, ut ad ^ nousttperyacaneum.duximus pluririia ex his, quse
terram se prosterrieret ac patrbcinium beati Gode- ,. loiiga forent scribere, praeterire, et ad alia inno-
bardi pro siia iiberalibne imploraret. Tandem abjj . tescenda fransire..
oratione se elevans, foratiJen adqo arctum accessit, t D" .55. Non multopost ea quaediximus, fuit vir qui-
«t puer tfium ainiorum perifansire [non] potuisset;- dam liabens filiiim unigenituri-"valdesibi dileclum,
sed dum caprit applicaret, jit sibi visum est, fora- i_ .quipuerili niore per canipos ctirsitando ludebat, sed
men se dilafavit, et ipse sarius et iiicolumis pertrans-j- fortuitp, ad fossatum.-qiioddam- venienSj maxima
ivit. His ita gestis, ,sine mora omnibus innotuit it miiltitudc terrae.eximprovisosuper eum corruebat.
-captivum de carcere' erupisse, et omnia evasisse. e. Sed paler haec ignoratts, nec ipsum -pucrum domi
Stalim bmnes unanimiter eum; prosequuntur, vias ls reperiens, usquequaque' quaerebat, nec uUatemis
quibus evadere possit custqdiis muniunt, et qualiter 2r eum invenire poterat. Unde factum est ut quidam
erini'apprehendant omnibus rnodis elaborant; sed, ] diceret se circa fossatum puerum luderitem vidisse,
Domino adjuvaiite et beato Godehardo, factum est st nec postea cpmparuisse. Quo auditb",pater ctiriife-
ut omniiim insidias pbrlfarisiret, ef ipsos cognoscensls stinalione ubi altiriius pueruni viderat praedictusvir

(91) Hervordiaurbs imperialis et Anzeatica A^est-

;t- 'irietrqpoii
(92) Haveiberga urbs'_ep_scop.a_is.-Sub.
phalise, srib- electore Brandeburgicq
' hon longe a Magdeburgerisi ad Haveiara fluviuni, a qtiq._nPirien
Monasteriensi civitate dislat. sumpsit, ditiqnielectqrls Brandeburgicisubjaeet:
.'1221 VITA, - - :" -'.>.' .1222
transcufrit, et magnairi iriultitudineiri terrse nbviter Asignum adjutorii populo 'iiitoiuiit; ptter vefo ora-
corruisse conspexit. Quo viso, adjunctis sibi pluri- tionenJ-ad beaiuin Godeliardum direxit. Factum est
mis, terfain cum niagna festihatione retexit,- et pue- ergo ut magister, qui natare -ripverat; confidens in
rum nullum- indicium yitae habentem invenit. His populi adjulbrio subroergeretur", puer vero natare
jta gestis, quia magnse miserieordise patromim no- nesciens, per suffragiumbeati.Godehardi liberar-elijr.
strum beatum Godehardum fuisse audieral,, iliico 59. Tunc, tempbris ver.ii quOque quSedampauper-
preces devotissimas ad ipsum dirigit, adjiciens, si cula in civitateni nostram, de -Spirensi (95) loco
Dominus per merita ipsius vitam pristiiiam resti- genita, duceris secum-puellulam omnibus membris
tueret, ipsum ei in perpetuum servum offerret. Quo debilitatam, nec prorsus: incedere valenlem. Quae
facto, puer vitse pristinse restituitur, acdomumsi- dum circiter menisem in ciyilate nostra moram fa-
mul cum patre regreditur. Hune postea cum patre ceret, nec ullam gfatiamiri filia perciperet, tristisin
inecclesia nostra vidimus, et ab ipso patre sic de terrain suam redire.instituit, quia jam se.indignam
puero evenisse certissime cognovimus. audiri autumavit. Sed cura super ripam Weserse,jn
56. Fuit vero tunc temporis vir quidam in loco, loco qui Munden appellatur,,peryenisset, etasinujii
qui Mindin appellatur, adeo in hydropisi detentus pastura misisset,. filiamque de curru deposuisset,
ut-circiter annum in eo laboraret, ,et jatti nihil nisi matre semota, puella quse antea fuerat debilis, su-
mortem speraret, Hic, audito nomiiie beali Godehar- bito se erexit, et in hscc vefba prorripit. Clainabat
di, in adjutorium sttse infirmitatis ettm suppUcjter euini se gratiara beati Godehardi reailiter percipere,
invoeabat, et ut sibi in necessitate posite subveni- et illum secum ibi manere. Quo: dicto, oninia mcm-
rethumiliter exerabat. Factum cst ergo non mtilto bra illius, quae . antea luerant debilia, in.naturalem
post ut quidam quem nec antea viderat, nec postea „ statum sunt restituta, et ipsa inlegraliter est sanala.
vidit, ad eum intraret-; et, facta incisione; lantam Haric onines in. ecclesia nostra sanatam vidimus,
abundantiam aquseiex eo manare facefet qtiaiitam Dorainoque de dono sibi collatp IaudeS;pcrsolvimus.
vix tina quis ferre potuisset. Qtio facto, adbibita . 40. Fuit ch'ca priricipium translationis beati Go*
cura abseessit, nec deinceps comparuit. Huncpostea dehardi quidam Sclayus, laniiiie longo temppra
perfecte sanum vidimus, et, eo referente, sic circa privatus, iutra paganos nioram faciens. Hic, au-
eutn.eveiiisse veraciter cognovimus. * diens yirtutes.quas Dcus in honor_abeati Godehardi
37i Circa idem teropus, per heatum Godehardum operabatur, usque adlhriina ejus pervenit, acpatro-
insigne conligit miraculum et dignum niemoria re- cinium ejushumiliter imploravil. Sed dujn commtt-
tinendum. Nam quidam peregrinantes de Ruzia (95) nes pro eq in ecclesia riostra fierer.t pralipnes, quia
ad patrocinium beati Gbdehardi adventabanti et iu. jioviter relicto erroregentilitatis venerat ad sacra-
die Palmarum quoddam deisertum itttrabant. Sed, . mentum baplismatis, factum est, peccatis nostris
Christiano . more, cum divinum oflicium nijereritur . exigentibus,-:utsanitatem non_ reciperet, sed qmni
peragcre, contigit uf sttbito. iriultitttdo paganoriim spe destitutus ppst;aliquqd teriipris dftmum reraear
in eos irrueret, et quotquot poterattf neci liade- , ret,:GoHligit autem ut sui contfiijules, adhuc in ,sua
rent. Factum est ergo jit sacerdos, qui una cum gentilitate permanentes, quieuih.visum nbjirecii-
ipsis.fuerat, occumberet, et per passionem adDo- perasse viderunt; continuo, in opprobriurii et deri-
minum migraret; alii verq yidentes se nna interimi, sionem euin deduxeruntj sciiicetquqd Deum suum
licet inermes, resistere eis parabapt; -sed prqpias derqiiquisset, etin alio nu^Iam saluictti iiivenisset.
protectionefti beati Godqhardi devptissime jniplqra- B^c efhis.sittiilia itlis expfobrantibtis, iactum est
bant. Quo facto, licet plures ct armati contra inei'- ut pfsedictus vir pudore cqnfuttderetur," et mortem
mes congrederentur) tamen, Doniino faciente, pa-. sibi inferre niteretuK Sed, o virttm Piririi laiide di-
gani se in fugam yerteruttt,,et arma passim a se re- .gttissimurii, quietVitara temporalem ei conservavif,
jecerunt. Ipsi vero. hoc yidentes baculis quibus efariiOTte seterna eum liberavit! Nain, dum adbuc
utuntur peregrini, iUos feriebant, et circiter ,sex>-0 in hac.-iriteritioiie permaneret, ut mpftem sibi in-
, mqrti tradiderunt, victoresque. effecti, arma qusea ferret, per meritalieati Gcdehardi est illuniinatus ;
se lati-qnes rejecerant acceperui.it, et tam; scutum iis aquibus priusconturaeliosasuscepefat, dcossuos
quam gladium in sigpum victorisein ecclesiam no-. suj'dos pt mutos exprobrabat, et se nunquam ab eis
str.tm detulerunt. ,;.,... - ibene quid accepturos verissime confifmabat. Ilu.-.c
58. Non multo post haec, contigit piscatorem ^pqstea jn ecelesia nostra ptures viderunt, et euin
quemdam cuni puero sup Weseram (94) velle trans- fuisse iiluminatum verissiriie cbgripveruiit.'
ire/et sptito more ijtilitati suse insistere^ Sed cura il. Contigit vero non multo postqueriidam de Po-
jam fere medium aquse obtinuisset, tanta tempestas Jpnia ad psitfpciniura beati Gpdehardi adventare.
incuhuit ut vita [salva] seeyadere dubitarit. V.idens Sed duni jsim ostium nostrse ecclesiae'niteretur in-
autem ventum magis ac magis insurgere, magisier tfqire, subito a maligno spiritu est raptus, et ad ter-

'. (95) Bollandiani ptttant «ssb legbndum Prussiarti, riius. -, :-"'' '•'•"">: -:" -:>'-^*" '
quod iftter Saxbniara et Russiaifi tbta Poloiija intci-.; - "(95);Spira urbs olim Nemetes dicta, episcopalis
jieiatur. .-.,.:*.. : sub.irietropoii Mpguntina in palatinatu.. inferiqri
(94) Wisursis fluvius aprid Germanos netissi-- sub proprii "episcopi dominio.
 J225 S. GODEHARDIEPISCOPI HILDESHEIMENSIS 1224
Tam hcrribili modo dejectus : qtji dujm in ecclesiamj A cjrca euin sic-evenisse yeris assertioiiibus cqgnovi-
vi ducerelur, et adUurabam beati Godehardi appli- mus.
. caretur, tanto furore coepit debacchari, uf quivis 45. Noh toulto post tempore contigit in Hungari-
possctadmirari. Tandem corpus beati Godehardiad 'cis regionibus celebrafi miraculum et digrittm me-
eum dcferturj et-sigiio sanctse crttcis bencdicitiir et ittoria retirieridum'. Nam comes quidam illius regio-
'
sinc njora statim cumindicio magni feloris libera- nis filiumhabuerat, inquo-jmrtem spemteraporalem
lur. - :...--. >-.'" el fiduciam pqsuerat. Gontigit vero eum segretare,
42. Fuit yerb tunc teriiporis iu Trajectensi cpl- etjam iisquead mprtem perielitari. Factum est igi-
«copaluvir qiiidam-arti mercalorjse-deditus, qui fre- tur, duiri omnes sollicite nocte dieque circa eum
qacnicr mare traiiSivit, et quse sibi necessafia erarit vigilarerit, fetinter spem timoremque haesitarent, ut
cbnquisivit. ;Hic quodarii -tempore iriaxinia ieinpe- piier moiti appropiaret, et quadam die circa horam
slale in mcdio mari deprehenditur, aboiriiiibus con- pjimara exspiraret. His. ita. gestis, dum omneslu-
clamalur, et nil jam riisi ultimus vilseteririinus- ctum, lamentaque geminareiit, et qttse exsequiis
.imet.ir. Tandem, finito aliquanto. tempbie, resuirt- crant ttecessarja prsepararent, fprte quidam vir de
ptis viribus animse, auxilium. beati Godehardi im- .iBavarica regione iadvenerat, qui et ipsumpuerum
- plorabant, et- ar-genieam navim delaturos, si evade-*" de sacro fonte levaveiat. Hic igilur videns incbmpa-
rentj .devover.ttiit, TIos in ecclesia nostra navim •rabilera dolorem patris et matris, misertus eoruni,
argentcam defeferiles postea vidimus, et-sic eis eve- c«epit eis nomen beati Godehardi intimare, et quan-
nisse verissime cogrioviirius.'."-. tam graliairi fidelibus in enm sperantibus-Dominus
45. Coiiligit etiam tunc temporis in Hbllandia, admiuistret; devqtissittie' arinuntiare. His auditis,
quodquodam temporemare per immdatioiiem »- sine curictatiorie paler et mater fifraa iide adterram
«fluxit,"et ihfiriitani iiiultitudincm-populofuni subiiier- se prostefnunt, misericqfdiam beatiGodehardi de-
sit.Hbc quidampefcipienles, in basilicani quaiii- yotissime implorant; seseqtie devovebant cum suis
dam in hoWof^msanctse Marisededicatam sesere- ; pbraiionibus-;ad liriiina ipsius itef ittstaurare, si ad
pristinam vitarii pef 1ejus patrociiiiuitt lilittm suum
ceperunt, in qua raoftem se evasurbs speraverurit.
Sed cttra jain mare-niagis ac magis efllueret, et jam possirit reeuperafe.. His finitis, jam, vespertinum
ipsiHii murum basilicse iriipiiigefet, yidenfes "senon tempus adv.enerat, cum iiisperato modo puer ad vi-
posse cvadere,, aiixilium beali Godebardi implora- tam redit, et, quod mirabile.dictu est, sine indicio
veruiit: quod staliin evidenter perceperunt. Nari» lsesionisde lecto surrexit- segriludinis.. Volum vero,
cpiiliiiuo mare ad solitum locum relabitur, et rie rj qttod.prsedicttts pater etmaterfeceraiit, sine mora
non modicis limina
deihceps locum habeat evqgandidivinitus ittbibeiiir. adimpleverunt,; etoblationibtts
Factum est igilur ut Dominus noster patrbcittititiJ beati patroni 4ibslfi;Gbdehafdj;visilaverunt; Nos in
-
tcati Godeliardi rioWsnon tanttim iri terfis osteade-' ecelesia nostra bonbriiQcesuScepimus,et sic eis con-
'
rel, sedetiani itt mafi cerlissiniemanifestaret. Nam tigisse veraci retatiPiie*qgnqyJmus.
quot naves in magna teiripestate depreheiisas D».__.- ':.;•46, Circa ideiri temptti; dutti tanta miracula per
iitts per ettra liberavit, testantuf adhuccereseriaves beatum-Godehardttm flofererit,-cbritigit diibs viros
' '
in ecclesiaiSjostfa peridentes. L ' ' "' • ' riimia
polafione iiigufgitatos Civitatem nbstratri ex-
44. Circa iderii tempus Lotharius iiiiperatpr R-- ire, et ad proximam villamvelletfansire : qui dttm
inanorum legatos sttOs,fscilicet fcilberiurii pfseppsi-! medio campo Gorisisterent,' alter ipsorutti fortuito
situm Gpslarjenserii fratrem nostriim, ad. finperritoi- bs inveiiit,:quod subtevans riiairiuperliofam secura
rem Constanlinopolitanum difigebai,.. et antiquum poftavit. Sed videns ipsurii bs'essfeniagnaepulchri-
fcetlus imperatbrum, quod jam peu'e_rieglecfuiiiJfue- tiidinis fit candofis, dicebat se teffarii velle peftraris-
rat, inter ipsqs reparabat, Hicdum mareitransiret, ' ire, et qmnibus nbtificafe se!feliquias riostri pa--
et jam prospefq 1cursu pergeret, contigit ut quidam " trcni deferre, et sic tebippfale ittcrurii, ut caeteri,
famulus ipsius resupinus de puppi caderptjefilbftgo D acquifere. Que dictp, sine mora in vesaniain rap-
•
tempore siib undis raaris existens jiulli appaferet. tatttr," et loquens aliena dbmiiiri deduciluf, et inala
Faclum est ergo, duni ab ttndis maris esset ab- • mbrteproxima noicietraditur. His auditis, maximiis
sorptus, et omnis vox esset interfuptaj iqla iriteii- terrbf hominibus iriciititur, et, si qua dubietas icqr-
lione qua pblerat patrocinium beati Godeijardi iift- dibus ipsorum de nostro. patrono irrepsefat,; oiririi-
plorabat, et uleum a mortis peficulo liberaret.de- modo ab.eis eliminafur.
votissime rogitabat. Eo sic cogitarite, apparttif- ei 47. Fuit temporibus illis pistor fratrum, .Adelwar-
quidam canuta facie, educensque in stipcrficiein ma- ' dus riomine','ad cujus hqspitium peregfirii qriidam
ris, quod arite non noverat, docuit natare. Viderites 'declinaverurit,' et bospitali m"Pre,secum nocte per-
autem qui in riayi fuerant, velum relaxabarit,;et mi- nianserunt. Quidura equos suos adaqttanduiri de-
nbri navi quae eos comitabatur, usqrie ad eumpef- diicererit, filiujn ejus adhuc parvse setatis existen-
venerunt. Sic praedictus famulus a morte jam pejie tera csiballo impqsjieTujit, etpatre iguoranteabduxe-
absorptus eripitur; et miro modb vitse re'siitttitur» rtint :..qui, dujri-equos a,da(juarejit, fortuito infans
Hiiric omnes ppstea inecclesia nostra vldimuSj"et;: exterritus de caballq prsecipitatur, et sine mqra un-
 1_>2_. VITA. &$(,
dis sttbducilur, ct ubi quscri possit ab oninibus ig- A quosdain captivavefunt, bonaqne ipsorurii diripuc-
noratur. Sed percgririi non valenles puerum repe- runl. Inler quos caplivos pracdictus vir, cum qtto-
rirc, trisles doraum redeuiit, patrique qusc circa fi- dam puero lilio fralris sui caplivalur, et in rerablis-
linm cvcncrant nuntlaveriiiit. Quibus auditis, pater s!mas parlcs pag.-iiorum deducitur; ibiquc iri qiia-
concito surgil, tristis ad aquam pergit, navimque dam iiisula Oecani (96) dctinclur, ubi cuiridiu ser-
longe subtluclam rcquiril; el ut filium sallcm mor- vili opere desudarcl, efunilceriperelurnon haberei,
tiiiim, ciira non posset vivum, adinvenirc elabofa- ulpOic ubi mare undique circuniflucrel, ncc ullum
vil. Qiii, duiii diu pucrum in loco iibi decidcrat locuni evatlendi invcniret, landcm sead palrociiiittm
qusercrei, ncc invcriiret, ad terram rediit, wncnm bcali Godehardi palroni noslri iturum dcvovct, si
qii.rsivil : quo.reperlp, post longum spatiuni piic- per quain partcm manus illoruni effugcre possel,
"rnii! invenii. His ila gcstis, in doraun) proximam illi dcittoiistraret. His ila geslis, quadara die dum
declinavit, ibiquc puerura nioriuuni, et iiulliim vilse circa lillus maris angustiando, el oralionibiis insi-'
sigiitira habcntcm deposuit, tanlumqiic quae exse- steiulo deambularet, cynibam parvam in obscuro
quiis nccessaria crant sollieite quscsivil. Dum hsec loco littoris invcnit, in qua Se niare iransire, Dei
sic gcrunlur, liialcr pueri cnm caelcris niulieribus, atljutorio, spefavil; sed quia inarc liiagnum el spa-
quariiiii niagna ranltitudo donnini inlroicral, misCr ^ liosum fuerat,tantura periciiluni altenlaretrepidabat,
ritbrdiam Doinini ct beali Godebardi iraploral; el, scscque oraiionibns heati Gpdeliardi ccnimendabat,
ut solitam bcnigiiilatciii, qjiam omnibus impcndc- petens ut aiiimp illius iiispirarct, el CPmpetcntiaad-
rat, non sibi snbtrahal, dcvotissime cxorat. Quid iiiinicula ci prsepararet, quibtts taiiiam iribulationem
plura?post parviiin tempus, puor singiillus eniittil; evadere potuisset. His fiiiitis, jam ftox advenerat
aqua, quain baiiscral, ouin magiio inipetu eflluxit, cum jam lixo animo se ad fugari)pra.parabal.Accc-
et tantlcni vilam prisiinani rcsiimpsii. . ptis igitur duabus lanceolis ct pauno de]culcitra abs-
'•• 48. Fnii vero cil-ca'nlcm lcnipus vir mcrcatorise traclo, ad puerunv filium fratris sui, qui in atia
arti dcditus,qui iicgoiiaiiilo divcrsas terras per- villa morabatur, pcigit, eumque sccuni abduxil. Sed
transibat, et sibi suisqne vicium difliculter quserc- cum ad naviculura vcnissel, lanceolis elpanno quem
bal. Cenligil vcrc ul hic qiiodam lenippre causa secum ppitavit, vclum adaptavit, et sic se miscri-
mcrcaturai cura pluribus aliis intor paganps tende- cordise Domiisi ei bcati' Godehardi commendavit.
rel, et posscssionein non modicani sccum deferret. Quod videntes qui in insiila comniofabanttir,"cuni
Qui dum prosperatq itinere pergerent, conligileos stibito prosecuti sunt; scd, Deo adjuvante, eum
.vastam solitudiiicm introire, ubi non modicam £ coiiiprchendcrc nequibaiil, domumquc infecto ne-
mullitudiiiem paganorum obviam halraere. Quod vi- goiio rcniigabanl,. Prscdictus vero vir, non imme-
dcntes ad arina c.ucurrerunt, dcfensacula undiqiic inor quod Deo voverat, sine mora ad patrocinium
sibi prseparavcrunl; sed multitudiiii illorum resi- beati Godehardi venicbat, el lanceas et pannum
slere non valiieriinl. Tu»c vero qiiosdam ex ipsis unde vcluiii feccrat, in memoriam tanti miraculi in
morti dcderunl, qnosdam corpore truncavcrunl, ccciesia noslra suspendi rogabat.

APrENDIX.

, 49.1nlcrca diira hsccaguntur^clmemoriahcati GP- adessct. Noii multo post' tempore, dominus noster,
•dehardi valilc celebfis habelur, contigit ut archi- cum in coHventu noslro hscc supradictaccgnoviSsef,
cpiscepus Coloniensis, Ilcnricus (97) nominc, civil.i- petilicn» archiepiscppi acquievit, et quse ab eqpo-
teni liostrara CHHInon niodica maiiu cleri ct populi stulabanliii- sibi donariprtfcepit. Mox abbas beati
pcrlransircl, cl pnedicla miracula, quse per cum P Godehardi ad curii cutti porlione rcliquiarnm trans-
fiebani, cognoscorel. ln conventum crgo fratrum no- mitlitur cl ab eo dcvotissinic suscipiiur. Hancvcro
'sirorura venil, ol frutcrnilatem nostram devole po- portioneni-archicpiscopiis in tcrram nativitatis suac,
slulavii. Atl cujus fraternitatis conWrraalionemdari ' id cst in Sueviam, transmisil, ihique quaradam ec-
sibi <lc rcliqiiiis. beali palroni n.ostri humiliterpe- clesiam in hoiiorcm ipsius instituil : ad quam cum
tiil, prorailletts se faclurum ut in omni dicecesisua mulli confluerent, et ceriissiinaui saluicm animse et
-cclehris habcrclur, et congruus honor tanlo vifo corporis recupefarcnl, coiiligil iilqiiadam dic .'cui-
cxhibcrctur; scd quia pelitionem ejus propter ab- dam viro manus abscinderctuf, adeo ulncc miriittia
.senlianj paslqris nqstri distulimus, et tunc nos sa- parlicula coipori juiigeremr. Videris ergoniaticum
lisfaclnros voliintati ipsius pollicili sumus, ubi is se esse, manum arripuit, et fide (irniata eam ad
(96) Insulam maris Balliciinallet Iegere Hcnschc- tius hic dcsigiiari vidclur quari) Hcnricus II de Wir-
,nius, verosiniililcr Hugiain, leriarun) a Slavis de- nomberg anno 1506 ordinattis. Qtiod liiiraciiliihi in-
lciilar.uni ultiinani. fra iiiiiii. 51 relatum, Cxsarii Heistcrbachensis setate
(97)Tlenrivusi. r.oines <leMolcnarok sanrlo F.n- patraium sil. ::. •
gelberlo siicccssiiiiinio 1225 ad aniios 12, qui po-
PATr.oi.. CXI.I. 39
1^7 S. GODEHARDlEPISCOPI.HILDESHEIMENSIS m8
iruncum apposuit, ct ad eamdein ecclesiam ad ,paTA per. > pictus.autem.;infirmus:surre.xit,.eUq ei '
trocinium beati Godehardi.migrayit: 5ubi cujn de-1 dicturaiiieratfecit, Etomnesquiaudierant yerhu.m
votissime misericordiam ipsius imploraret, cqiifigit Deum benedicebant, qui lalem eispatrqniim dedit
celeberrimum.miraculum, ut.truncq, manps conglu- etintercessqrem. Dic.us siuteni Theqdqricussaniis
linaretur, et in pristinura statujii restitjiei-elur. et liilaris,.pqstea vixit annis .multis, devpte Deo et
SO.Vir quidam.liqnestiis, eujusiiqmeii Tlieqdq- sancto..Gqdehardp,se coriimeiidans. ., .....,r,:
ricus, civis IIildeii,esiiemqnsjs.;flip,4^yqMolne. sjngu- i-51.:'MagisterJpsinne_s:_(!98)(decanus,;Aq;uensis,;Cum
lari motus,; fraternitatemi;instituit,sancti J5qdeh^,rai,. scholaiisesset, tam; graviter qupdam terappre;jnfif?
et in cam utriusque sexus.bqmines induxit, .fribiiens malttSest, ,tttconfessus et jnuttCtus ttjhiljeiMsi jmors
depropriis eleemosyftam paupefibus,.,satis largam videretur. Qui cummateria rapta:esset.iij,cerebruray
in festo dicti poiitificis. Godehardi. Hic iii :in(ij'rai- solus:jacens; _in excessum venit; vjdilque iiomjnes
taleqtaadam decumbens, quse,phthisis djcitur, a sibi ignoips; intrare, qwiilances quasrittanibusperi-
jiiedicis dei-eliiiquitur, qui, de: vita ipsius, dqspeya-, tabant cum lignis brevibtts.et.quadratis ;anle ipsuiri
bant. Quadam yerqnqcte, quani, p.ene;^xit linsqmr ppriebanf. Stantibus ipsis. e-x;una.pafte:lectuli,;cbn-i
nem, apparnit ei ssinct_si0q.iebar4usjnhsibittt pqn- teraptattts.estiritrqireitres inclytpscpnfessor.es,satt-
tificali.dicensei ji< Qujdagis, frater|«rUi:,sjc,jaces --ctttuj: yidelicet. Martinum; Tufoneiisem,;et sanctum
prqstratus in lectq 2 >, Cui Theqdqriciis .respqndil,: Godehardqra episcopum ;HUdenesliemerisem,beai-
« Infirmitate ,grayatus,, valida, -aliud iijqn.pqssuni tijriique;Bernwarduiii;iqiiieum :parte..ex ait_ersi;:cir_-
quaui.prqstralu.s jacere; sed, j'Ogo,le, sancte jGode- cuinstetere. Inqtiorum .coiispecltt.puer Ibaiiiies.uni
harde.qra prqme. > Cui .vir.sanctus ,ait,: i-Surge imponilui. lanci, et:_iigna .ppnderisaiterL >.Ciimque
iii nomine:Domini ripstrj ;Jesu;Christi„ et; yade;,,.ad eleya.taiStatera,juyetiis aeger minus .habens iiivetttus
ecclesiain,et ostende, te cpnfrati'ibus tujs, et.dic eis,: . est, prsedicti ccttfesseres puerulum paryum.etmen-
Quia Dominus Jesusjneri-is-iiieiste.'sanavi.t-,eq,quqd dicum;sinui ejusimposueruijt, quisiiiiul lancejttad-
honoremmeum in hac,inlirniilateprocttrasti.Iusu- versaii)n\ox susp.eiider.les,-
ligniSjgravioresapparlie-
pcr diceis ut in incoeptisi perseyerent,,e-::egP; fra- runti.statiniqMeLJoaiiiies, qui.^niibijia.ncjisipiieiii
ter eorum ero, et defensqr ab.jhqste :ittaligrio,,et.ab retulit, jn.sudoreniierunipetis ;Crisiii;feeit,,e:t'de.pa*.
omnibus quse honqrenj,:. vitam, siye.famam eqiuiitt deminfirmitaleciliusicqiiyaluit,; £,:.•>• .:::;::
lsederepqssunt, et apud; Deuni rinter.c§sspr;erosejij-
^Pos.lremummiraculiimeditionis-Lfy :-:b':.'
-52. Anno Domiiii;-1558 civitas Patayieiisis >pCfQ riiiterseriiissiircsaliqiibtde civibiiscunioblatibiii-
episcopum Patavieiisem (99), cuin niiilta armatorum bus;- peteii.es uteisinneccSsit-itibuSSiiiseitiusisub-
Ittilitia; circuriivaUatasic arcfabatur, qubd pqpulus Veriirel."Qutivoto eriiisso; lriira celeritate se iiiveiie-
iri'e'adesperatus de salute,iiostibus isuis setradere riiiit c.bnsbiaios.Nam-geiiefosuspriricepsdux 'Bava-
volebat. Contigit autera utunus inter eos iri sancto fise:(l00) veiiieris;;iiegPliiimintefcepit- ®t iiitei^epi-
Godehardospecialeiri gerensfidueiam, etinterinar scoptilfriPata-vieriSemrit^cives-dictse xivitatis ab ep
jores civitatisfesidens, diceret: « Audivimusmul- obsessse treugas coiistituit aniicabiles. Sicque prse-
ta pietatis iiisignia et salutaris atixilii aiigmeiitanoti """_"ul""_b--es'_it';"et
civitaspace gaullebafiftspefata.
modica, quomodo sanc.us Godehardus de hac no- . Sed etmedio tempore diclus dux Bavarisepacem in-
stra ortus lerra, imo de hac ncstra dioecesi, itiultis' ;;Jef episcopum elcivilalem incocptam coiifirmavit,
astitit tribulatis, et coiisolatiottemab eo receperunt, et consolalionem hoiniiiibus utriusque sexus condo-
•utmultis 'estviiptissiinuiii. Expedit ergciut etnqs nstyit.Ciyes aiitem dictaecivitatis :su0s,.utyoVerant,
ipsiusadjutprium ijnplprenius,.,petenles.; deyptipne ad sepulcrum. miseruiit saiicli Gpdehardi cum voti-
supplici ut clenieiiter nqbis assistat,; etirajn;;Pei, vjs oblatioiiibus,;pmHibttsibidein parratitesqualiter
per quam merujnius. hanc calaniitatem, ,a, nqbis suffragiissancli Godehardi, de tribulatiqne maxima
avertat. > Plactii.t pmnibjis. yerbum ,seiiis,.ejiisqjie ;>.-subitq fueiint liberati. ;• t: :.-.--;
omnes favent liprtamerilo, et vptum feceruntjunani-

APPENDIX ALTERA.
Miracula in exteris proviriciisfdcta,\n quds delalm stint S. Godehdrdireiiquim.

,Scire veleiitibusquseietiquantaiDominus-operari D viterquaedaraadnotare curaviiijttS.Hpriofabilemvi_

sit dignatus pei^.meritabeati ;Godehardi, cum esse- rumabbatemin Dokkingccuratum evidenter cqgiio-
mus in provincia Trajectensi,::et in aliis lbcis, ha- vimusa fluxn sanguinis, qtio yehemeJiter et diu la-
Gentes uobiscuih venerabiles reliquias ejusdem, bre- boraverat. Per ejtts suflragium malronam . etiam
(9*8)ildemmiraculum; refertur a Gsesarib librO '•'(100) Ludqvicus, Titi Henscheriio videtur, Liido-
vni. ISiraculorum, cap. 77; : vici Bavari filius, qu'i,patfe imperiurii ambiente, Ba-
(99) ^lbertus Saxonisedux occupataiw Patavii se- variseducis titulum promereri pbtuit;; ''' etiairi riiar-
•
dem rniijtari more magis, quam ut ecclesiasticum chio Braiidebttfglcusappeliattis est.; '."'••'
dcceret, bdmittistravit.
im i EP1ST0L.E. : 1250
quamdam-, quft boha spe easdeirifeliquias ad sede- X 55: "Vir etiam quidam magnus, nobis valde con-
ferri petiit> Deus aduplici morbc, hydrbpico et pe- trarius existens, cum populum a uobis avertere, et
dagrice, quo diti laboraverat, ejusdem meritis po-. negotium nostrum omnimodis impedire studeret,
tenter atqne evidenter liberavit. Prseterea zonis ita per inflationem gutturis et totius capitis pericli-
multorum applicatis ad easdem reliquias, et appo- tari coepityut jam pene delicere videretur, donecin
sitisad meriibra infifmoruiri,'tahi sxCulariuriiiquam se rediens Ct corde poenitens,per suffragia beati Go-
claustralium, in cOiitinenti sanifatem recepisse no- dehardi ab. ipsius mprtis faucibus liberatus, erro-
scutitur; videlicet infirmi laboranlesquotidi.anajter- rem suum devotiorieet liumilitate correxit.
tiana, dolorecapitis,oculorum>, dentium et csetero- 56. Qusedammiilief cum geminos generaret, uno
rum membrorum-.;.
soluta ante nostrum adventum, tribus diebus cum
; 54-. Gum femina quspdara. inter concives SUPS,-
altero periclitafi coepit; sed nobis advenientibtts, at-
dantibus nobis.confraternitatem more solito, ab ip-
in
sa se absentaret,,monita per visum a beato Gode- tactu zonse sanclis reliquiis apposita., continenti
enixa dignoscitiir.
hardo;cur.se tanto beneficio fpriyari: vellet, et.re-
spqndensquodnihil offerendum haberet, -audivit, 5.7.,Prseterea. cum major ecclesia Trajectensis
iit mane surgens,, qiiidquidapud se inveniret pffer- * suspensione divinorum lqngo tempqre nimis turba-
ret: sicque in bursa dups gravioris monetse numr retur, propter adventum reiiquiarum beati Godehaf-
mps, inveniens: ebtulit, ;et idem |actum cqram; pqr di, divina resumpsit (101), et toti populoingciis gau-
pttloprofbssa-.est. .;•>,,;.u.>;-;>:•: --;».»_-.-._.
•*;_.-.- diuni tribuitin dedicaticne, yidelicet ipsius ecclesise.

SASCTI GQDEHARDI EPISTOL^l.

Analeci. nov. edit.,pag. 435.)

.... .(MABILL.,

EPISTOLA PBIMA. _ : C culb liquidissimo, GofAttARDtsDeo sibique mona-

GODEHA-tDJ ABBATIS TEGERNCEiSSlS ADNIDERALTAHEr.SEC-. chum metttiens, proh pudor! Dominicum.
Nmiti&l .quomodo a Tegeriiseensibus-exteptus sit, Scintillantis'ealami-,sestiiantis animi, vituperabilis
.pptalquerut mulua precum eommunio iriter.xi.trpsr invectioiiis in nos excogitatse ulterior modus cerni-
que sii,, . .;..., ?ar esse quam admirandus. Si in unius tam nefariae
GqDF.HARDUs abbas, quainvis indignus, W. csete-
criminatienis causa nie unquam reprehenderet pre-
risque fratriiius, quidquid dilectis filiis inCHrjsto.
Quanquam nbstrse fragilitatis.legem. iriteriiis ei- p:ia; conscientia, mea quam verccundo VHUUquairiquo
terjttsque labbrando, natura cogerite, merito patia- poenitenti-animo sponte voluissem me seque-
slrare a totius Christianitatis. communione ! Absit a
raur; tamen in hbc itinere, qriod jussu domirii no- me
slriducis aggrediebamur, adhuc nqs prqsperari ve- deceptiix cupiditas, ut alienis tairi impie vellem
sine vestris nullo modb vivere
stri oraiionibiis -gratulamur. Nam hqnbrifice siniul- inhiare, quanquam
charitative a fratribus possem. Yeneria, quinimo cupidinaria fascinatrix,
que cunctis suscepti sumus, in
et devqte faciunt quaecunque"eis regulariter pfseci- ita penitus fiat me sopita, ut alterius copulse]un-
ctam vel concupiscibili oculo invidiose inspiccre
,piinus. Insuper etiamprecamur ut fraternitati ve-
et una me- praesumara. Nostrae possessiunculae absque fuco si-
sirseque qrationi deinceps cqnsociemur, mulatioiiis renuntiavimus euge : sed non tarituin
cri.iri commendant vqbis fralres riostros, qrios hriiC
[ postea profeCimus ut debuimus, quia (ut verius sci-
iriisimus, uteis oriinem chafitatem liumaiiitateriitjtie
ut beaftis Patef noster Bene- tur) neque omnes Cbristiani Christiani sunt, neque
exhibeatis, prsecipit omiies viri viri.sunt, nec-omnes monaclii ittonaclil
dictus. Mittite nobis librum Horatii
' '; *''•' ef epislolas
Tullii. '""" sunt; Chrisliani tamen isti sunt et nionachi : sed
haec conversim volumus, sed non possumus; niti •
EPISTQLA II.
GODEnARDi ADTHEODULtM niur, sed infirniamur. Qui aliqua Christianitatis tin-
EJUSDEM (102) EriScbpUM. , cst insignitus, si catholice ex-
Non cupiditate, necambilione, sed'obedientia principi ctione vebaspersione
prwstanda se ad mbnaslerii.Tegeriiseensisregimen cusa-ur tantae perniciositatisflagitia non commiltere,
accessisse. '.., quando qualiterve laudatur, qui tot vitiis obnqxius
Domno THEODULO, pontificalium sacerdotum spe- esse crirainatr.r? qiiod me furtive in ovile Dcmini
(101) Hoc miraculum ad saeculixv initium revo- fo post Suederum electo cessit.
candumesse videtur, quo abbaslnsulse beatse Ma- (102) Is est Goteschalcus episcopus Frisingensis,
riae, teste Heda, Trajectenses Bomani pontificis au- et in Catalogo episcoporum Frisingensium occurrit.
ctoritate excoriimunicavit,qui .Suederum episcopum Gotscalch est idiomate Theodisco servus Dei, Grsece
rejecerant. Id ad annum 1457 perduravit. Quo anno, G£-jSoy).or.
agente Nicolaocardiuali CusanO; Walrarius Rudol-
 1251 S. GODEHARDlEPISCOPI HILDESIIEIMENSISEPISTOL____ 1232
dicilis irrupissc, tcslis est fidelis curia populique .A EPISTOLA V.
Christiaiii iniiuiiiera agmiiia, quia nihil de vestrse
potestalis vel alicujus alterius subjectione mihi vin- TEGERNSEESSIUM AD GODEHARDTJM EriSCOPUM HILDES-
dicare pricsumpsi, nisi quod de poteslativa manu 1IE1MENSEM.
summi Principis hodie (non fateor utrum vellem
aut nollem) suscepi. Hujusmodi probibitioncm obe- /natcant sc, post Albinnm, Ellingemm in abbatem
iterum elegisse.
ditionis in rcgnla conscriplam vilseBenedictiiisenon
inveni, quaravis ssepe ssepius hinc inde detrita sit Domiiio G. pontificatus infula dccorato, mcrilis-
prse manibus nostris. Quod in his deliquisse me q«e officiocongruentibus, supra cunclos ejusdcm no-
sentio ex sestu talis pcriculositatis, certum teneo, minishoctemporediviiiilus sublimato, fratrcs Tcgren-
lcste multorum conscientia, absque ullo labore me ses sub patrocinalu S. Quirini dcservicnles, quid-
emcrgere posse. Valete. quid filii charo patri dominoque fainuli.
EPISTOLA III. lil sanctilas veslra, Patcr revercndc, felici ct
EJUSDEM AI)AZELINUM AI.BATEM LUN.ELACENSF.M.prospero evcntii in cunctis diu longa per tcmpora
Ut quamprhnuin se episcopoPataviensi sislat. vigeal et valcal, paiernilali vestrae indubilanter no-
Abbas G. vester in omnibus confrater dcvotissi- **luni sit, inlenla devotione nos Deo die el noclc ju-
mus, A. Lunilacuiicnsium abbati, multiplicissimas giter supplicare, precesquc ipsas sanclo patrcno
in Domino salutes. noslro Quirino pro vobis ad Deum perfercndas hu-
In omnibus vos prosperari nostri scitole essc gau- mili supplicalione commcndare, qtiousque locns
dimonii; el si aliter, in his libeiiler compatirimr si- noster manere polerit, beneficiorum a vestra beni-
militer. Proximo apostolorum natalitio inlerfuimus gnilate nobis inipensorum nunquain oblivio erii'.
solcmni missarum officiopontificis CJiristiani (Pata- Nam filii qui nascenlur, et exsurgent, eadem postc-
viensis), quamvis nobis summo studio reiiilentibus,- ris aiinuntiaiiles dicent: Qiiompdo niiserelur patcr
episcopaliler tamcn vocavit vos, et hpc firmiler de- filiorura, sic ille suoriun misertus est semper gralis
finivit, nisi itttra qualuordecim nocles ad se venia- famulorum. Quse remuneratio etiamsi huniana lin-
lis, vos excommunicanduiii. Quapropter consiliamur gua tacuerit, apud Deum el S. Qiiirinum vobis cerla
vobis ul cuiii liccnlia cpiscopi vcslri G. ad iUumve- erit.
iiiatis, et vos ipsc prsesenf.aliicr audiatis qualiter Proinde, Paler amande, nuiiquam magis ab us-
cvenlus hujus rei habcalur. Si aliquid nostri indi- que principio vestri auxilii el consolationis egui-
gebilis ad id causam ncgotii, parali sumus qualitcr- (C mus, quam nunc, inslante necessitate, egemus. Nam
cuntjiie vultis vobis suffragari. Valete. tribulalioet angustia propria sibi in nobis jam du-
EriSTOLA IV. dum, ut ila dicamus, posuere cubilia. Quae mala ad
EJUSDEM ADQUAMDAM AMiATISSAM. depellenda vcstrse sanctitalis ad Deum inlerpellan-
Abbas G. oniiiium qui prsestinl ullimus, domnse tur auxilia. Tibi itaquc post Deura lacrymosis voci-
abbatissae T. vel A. scduli prccaminis serviliique bus diciraus: Memor esto congregationis ture, quam
devolionem in Christo. sponte possedisti ab initio, adjulor in tribulationi-
Rccordamini, pclimus, quod semper vos in Do- bus, qure invenerunl nos nimis. Senior noster A.
miiip diligebamus, dileclanique Christi agnellam [Albinus] aegritudiiiis vi oCeupalus, prioratum suum
fieri optavimus, ac nobis in speeiale nomen dileclis- dcposuit, ct lios orbalos reliquit. Igitur convenieii-
simse sororis eligebamus. Ista soror tiostra venit ad tes, EUingeiT.m nobis patrem, si Deo piacef, reci-
nos anle Nalale Domini, mulliplicis necessilatis suse pere elcgimus. Quam electionei-i iiiimicorum ma-
miseriani nobis conquesta; quam libentissime nobis- chinalionibns pendet si obtinere possimus. Nam
cum commorari permittcremus, el in quanlum suf- palemitati vestrse conquerimur, quia conatu prsc-
ficeremus, ministrare illi necessaria juberemus, si fati A. pene in aliense et ignolsepotestatis doniiniura
qualilas sexus aliquot permitteret monastcrio fra- igiioranles traditi fuiraus. Quod nisi Deus oculis suse
trum fcminas cohabitare : quia ut a sanclis viris miseratioiiis nos respexerit, adbuc contingere for-
comprobaturj stipulse,palese, ignisquenunquam sibi midamus. lgitur benignitalem vestram obnixis pre-
pacilicantur, nisi alter alterius damno citius con- cibus obsecramus, ut consueludinaliter pro nobis
summentur. Quocirca petimus ne ad dedecus nostrse dignemini studere, ut de paternitatis vestrse ineo-
vel habitus monastcrialis, quo ista lumitate, licet absenles, debeamus gaudere, ut et
1professionis,
soror veslitur, ulterius illam vagari per diversa loca noslra concedalur nobis eleclio, et rerum nostra-
patiamini: sed pro aniore Dei noslrscque futurse rum, quod quasi ante oculos orani die formidamus,
excusationis' ante Deum, vel ancillarum vcslrarum ab imperaiore non fiat abstractio. Nam apud ccelc-
operibus eam consociari digncinini, atquc ncces- stcm imperalorem multum vos valere nemo est
saria, quaritum cleemosynse est vcstri, ei largiri. qui audeat dubitare , pro quibus nierilis etiam
Valete. apud tcrrestrem quselibet potestis impetrare.
1255 — CHRONICONHILDESHEIMENSE.
APPENDIXAD S. GODEIIARDUM. vl_>3>_-

APJ.ENDIX AD SANCTUM GODEHARDUM.

CHRONICON HILDESHEIMENSE.

(Apud PERTZ, Monumenta Germnnim hisiorica, Script.~lom. AII, pag. 845.)

MONITUM.

Ecclcsia Hildeslieimensis Aniialibus.ad annuni AV.fuere licet, quemadmodum in Ecclesia Romana co-
•lOiOusquedcductis, tum Tliancmari Hbroet utrq- ; dices diversos libri ceusualis qui sub Censii came-
que YVoiflieriopcre gaudebat, cura vergcnte sse- rarii nomine laudatur, adbibitos, auctosque com-
culo uudccimo Chrqnicon conscribi coepluni est, probavimus (105).
quod ah iniiio episcopalus usquc ad obituin.Eililo- Chronicon in ipso Udonis codice Vitis episcopo-
nis episcopi amio 1079 defuncti productum, paucas rum Ettiloni inde ab anno 1079 succedcntiiin),
paginas explevil. Auctoris nomen latel; si taraen Udonis Briiningi etBerlholdi, fortasse ct Bernh.ii.li
inter scolasticos EcelesiseHildesbeimensisquseren- et Brunonis annis 1155 etll62 defunclorum a di-
diis esl, Godefridiim forlasse vocaveris, quem Sub versis scribis auctum, sseculo xn cxeunte codici
Uiioneobiisse leginius. Quisquis sil, in rcbus quae liostro illatum, eadenique manu addila Hermanni
tempus suum praecesseniiiiaunolaiitlis AnnalesHil- Vila usque ad inilittm Adelogi a. 1171 produclum
cdenesheiiiicr.ses,Vitain Bc:nwardi el Vilam Gode- cst. Scriptor quisquis sit, Bernbardi, Brunonis, ller-
hardi cxscripsil, cl libris chariisqiie in thesatiro ec- riiaimi et Adelogi nominaepiscopoi'uni calalogp III-
clesiseasservalis uli poltiit; genuina tanicn libelli bra littera inseruit, ideoque sub cis floruisse ccii-
pars Vilam Ettilonis coiuplecliiur, slatimque eo sendusest, fortasse non alius.a.Bernqiie.scholiisiico
mortuo absolula csse vitlciur. Jam prima bseclibri ejus lemporis celcbri,'quem post' AdelogUin calbe-
edilio, quam annalisla Saxo sseculo duodecimo dram Hildesbeimenseni occupasse novinnis. Vila
exeunte exscripsil (102") pars fuisse vidclur libri Adelogi manu sseculixiii iiieuiitisscripta, lina cuni
poiitificalisab Utlone episcopo Ecclesisesuscin usum Yitis Bernonis, Conradi, Herberli:et Sifridi iisque
conditi, in quo Kalciidtiriiiin,Marlyrologiunij ordo B ] ad a. 1227-successorum, sseculoxiv erasa eodeinque
canouicus, aliaque ad rcs Ecclesise facienlia lege- loco ilerum scripta est, ita ut hodie uonnisi priiiQi-
bantur, et cujus hodic noiiiiisi apograpbum sse- pium cjus :riianu auctoris exaialura cxstet, reliqna
culo "xn confectuni cxstai. Codex liienibranaceus manura sseculi xrv prse se ferant. Quod quare fa-
formsequam dicunt in 4* majori, hodie bihliollieciB ctum sit ignoratur. Contra successoris Sifridi, Con-
serenissimi ducis. Brunsvicensis cl Luneburgensis radi episcopi a. 1249 defuncli, Yila intacta mansit
Welferbylans., olim llildcshcimciisis, sseculo xn et lilteram sseculi xni medii ostendit. Vita Heinrici
exeunle conscriptus, post oclo folia. priora, sse- a. 1257 morlui, alia ejusdem temporis nianu exara-
culo xiv sciiplura antiquiori erasa jain ordineni ta fol. 146, et niaiiu sseculixiv scripla fol. W, 147
t Did is da wyse des reventere » cxliibcntia, fol. 9 et 148 altera vice Babelur. Joannis et Ottonis,
.servitia coquiiise per anmim de prseposilura niajori a. 1261 et 1279 defunclorum, Vitas.ipsa ssecnli xiv
enumerat, foll. 10-15 Kalcndarium Ecdesiae Hit- manus scripsil, quae.fortasse et Vitas Sifridi ct
desheimensis, foll. 1G-24scntcnlias Palrum quibus Heinricia. 1510el 1518mortuorum postca subjeeil;
clericalis ordo ad bone viventliimiiistituilur, foll. Zi, ultimseHeinrici lincsealii saeculixiv scriptbri dcben--
55 nomina fratrum lioslronini aichicpiscoporum ct tur. Reliquum operis, -VitseOttonis, Henrici, Joan-
episcoporum, liim foliis 55, 55, 56 crasis, foll. 5G- liis, Ghqrardi, Joaiinis et Magni,plusceiituni annis
128 Marlvrologium el Ncciologium sistit. Foll. 129, complexinn uiii sseculi xv sciiptori debetur, qui
150 nomiiia Ecclesianim quse nobis fratres et so- amio 1455libro finera imposuit. Opusigitur ab e.v-
-roresin Cbristo, noslras oralioncs in quolidianis sa- ;eunte saeculo undecimo usque ad ssec.ulumxv a
crificiis a nobis exspectant et suas debent nobis, (/-i canonicis Hildesheimensibusper tempora sibi suc-
elc, nomina episcoporum llildencsheiniensis Ecclc- ccdentibus compbsituhi et quasi Ecclesise noiiiiiie
'sl8etumprcsbylcr.)runi,(liaco!ioriim,snbdiaconorum, scriptum (104), in rebus Ecclesiaefidcin non exi-
acolythorum ct scbolariiini indc ab a. 1078 sub guam sibi cOriciliat,et historise SaxoniseHlustraiida.
Udqiie:episcopp defuiictorum; foll. 151nomina.re- conducit. Vulgavitlibrum Leibnilius in SS. Brunsw.
gum et iinperalorum inde a Pippino Anschisi filio t. I, 742-772 sub litulis: ChroniconepiscoporumHil-
usque ad obitum lleinrici IV a. 1106, fol. 151-162 deshehtensium;Excerpta exNecrologioHildeshemensis
Chroiiicon Hiltlenesheraense, fel. 1M-175 manu, Ecclesim veleri; lndiculi confraternitatum et epi-
sseculi xiv funtlationes et chartas , fol. 179-188 • scoporumHUdesheimensisEcclesim; Nomina afchi-
fundatioiicscl obetlicntiassxculis XIIet xm scriplas episcbporurnel episcoporumqui primum in Hitdeshe-
'.xbibet, quas fol. 162, 189.-204noiitiae chartseque mcnsiEcclesiacanonici fnerunt; Excerptapaucula ex
ssec. xui, xiv, xv libro illatse subsequunlur; quare libro donationum Ecclesue Hildeslteimensifactarum,
.libnira non niodo ccclesise in usum conscriptum, et Fragmeiilnm de reliquiis qtiibusdam Ecclesim ca-
sed pcr tria ssecuiaconslanter adliibiluni auctiim- Ihedralis Hiidesheimensis,— ordine prsepostero, eo-
"que palct. Ila ct Udonis librum, noslri foiitem, et dem taraen usus codicc YVclfcrbytano,quem et ego
Udone superslite ct co defunclo auctiiin fuisse sta- •numero:
NOT2E.
(102*)Usque a.l a. 1079, vide nolas in margine (104) Yitasinaniiiversariisdefmictoruralegi sob-
etlitionis nostrset. SS. VI. tas, initia caiuni p. 859, 800,865 osiendunl.
(105) Archiv. t. V.
 125? APPENDIXAD S. GO'DEIIAR.DUM, 1|3<5
L Signatum editionis noslrse fundaraentum posui. A nostro operam prsestante, adnotanda atque nonriiilla
Librum ad lilteram expressi, sseculo taraen dupde- de episcopis sseculiillius siibjjcienda, cui'avi; at ab-
cirao usque ad Bernonem episcdpura primariuiri baiura S. MichaelisChronicdninter.scriptores poste-
scribendi moduiri quantum ad diplithohgum mel lit- --riores' tefereridiiriierit. Major libri pa»s medio;sse-
leram t iis locis quibus antiquior texlus a scriba culo xv scripta est, reliqua circa annum 1458, aliis-
posterioris aevirepetilur, restituendum duxi. Necro- ""'ijueplane manibus annis 1471, 1472 et sequentibus
logium prolixius aliaque a ratione bujus tomi magis addila sunt. Libro nostro Leibnitius in edenda
aliena alii loco reservavj. Eam.demin rem evolvendi -Ghronica.episcoporiiiriHildenshelraensium nec non
erant prseterea cotliees duo in bibliotheca "Welfe-by- abbalum: riiOnasterii S. Michaelis t. II, p. 784 sqq.
tana asservati, scilicet intcr Extravagantes : usus est.
2. Cod. Nro. 115 in folio et -AtitiquiorChrpnicj pars annalistse/Saxoni, totum
-5. Cod. Nro. 227 in 4°, uterque qhartaceus, quo- opus COnradoBothorii et Heinrico Bpdoni innotuit,
rum hic quidem ex illo transcriptus nullius niohienli qui complura inde in Cbronicon picturatuni (105) et
cst, ille auteln ppst Engelhttsii Chronicon excerpta s.yntagma
" Gandersheimensereceperunt.
nonnuUa hislorica, ex Jordane de rebus Geficis, In adnotationibus multa debemus eximio rerum
aliaque, et ultimo loco foll. 188-196 Cltronicairiepi- Ilildesheiniensiura doctori Y. Cl. Hermanno Adolfo
scoporum dixcesis Hildensemensisncc non abbalum Luntzel, a cujiis.humanitate, ut rerum patriaruin
monastcrii Suricii Mkhaelis exhibet,quse; aeque".ac tempus Idcuhiveex locij-pletedoCtririsepenu iilustra-
codex 1 vel ex ipso Udoiiis librovel ex apographo ret, facile obtiniii.'
ejus altero iluxit, eamque ob causani meliorem noti- R Catalogiim episcoporum Hildeiiesheiilieiisium
nullis locis lectionem exhibet, quam in textu red- qtteiri Leibuitius (106) exCbroriicis Eggehsirdi.'Ura-
piendam hand dubitavi. Ciiittque et nonnulla de tu- giCnsisabbatis ad Egberturii .Corbeieriseiiiabbatem
mulis episcoporum aliaque scriptori sseculoxv me- desutiipttim dieit ct tOnioII, p, 772 collectiohis suse
dio viventi cqmperta exhiberet, ea, YVattetibachio inseruit, ut nullius pretii excerptum omilli placutt.

NOMINA FMT-ltJAi NOSTRORUM AttCHI^isiiOPbRUIii;

Frithericus arcbiepiscppus. (Mpguntiiuis pbiit YVillegbisus arciiiepiscopus,. (Moguntinus obU* '
a! 954,9 Kal. NPV.) '• '..'"} '.'': a. 1011.7 KalvMart,
Reinwardus archiepiscqpus, (Bremerisis obiit Unewanus., aj;ehiepiscqpus, ;(Bremensis qbiit
a. 916,)'" a. 10296 Kal. Febr.)
Yqlcmarus archiepiscqpus. {Coloniensis obijt
a. 967.)' A.nno Coloniensis archiepiscopus: (Obijt a. 1073
•
Bruno archiepiscopiis,.(Colqniens.is qbiit a. 965.) Non, Dec.) .•
Wille.lienjmusarchiepiscopus. (Mogjnitinus qbiit Aiiiio incamji.tionisDqraini 1107 Heinricus frater
a. 968.) '>".''' noster a puero in nostra seclesia,nntritusjMagede-
Rothbertus archiepiscqpus. (Moguiitinus obiit burgiensis archiepiscopus sub papa- Paschali II ca-
a. 975. Id. Januar.) tholice Ordinatus. (Obiil a. »'1107.17. Kal. Mai.) ,
Gbero archiepiscopus. (Coloniensis obiit a. 976.) „ Comadus Salzbiirgensis arcbiepiscopus. (Oblit
'
Etheldagus archiepiscopus. (Bremensis obiit a,1147,) ;"'
a. 9880 Reinaldus Gotoniensis ai-cbiepiscpptts. (Obut
'
Luidqlfus archiepiscqpus. (Trevirensjs obiit a.
a. 1008.) 1167^19. KaLSept.),' ';''

NOMINA FRATRUM NOSTttORUM EPISCOPORUM,

Dudp, episcopus. (Osnabrugensis obiit circa a. 1026 4 Non. Aug.)
a. 949.) Bruno episcopus. (Augustensis obiit a. 1029.).
Londwardus episcopus. (Mindensisebiit a. 969.) Sigifridusepiscopus.
' (Mpnasteriensis
' obiit a. 1032
Ber^nhardus episccpus.
• (HaUierstadensis obiit 5.KaLDec.)
a. 96,8. Bruno. epjscqpus. (Merseburgensis obut al036
Eevurisus episcopus. (Mindensis obiita. 950.) Aug. 13.)
Thieodericus episcopus, (Mettensis obiit a. 984.) Ezelinus episcopus. (Merseburgensis obiit c. a.
Esicus epis.copus. (Fortasse Augustensis pbiit 1056.)
a. m.) Yolewardus prsepositus noster, epiScopus.(Brari-
Dpdp episcppus, (Monasteriensisobiit a. 993.) D denburgensis? obiit ante a. 1068.14. Kal, Juu.)
Erpq episcopus. (Yerdensis obiit a. 994.) Bernhardus episcopus,. (^nsibrijgensis ? obijt
, Bernharius episcopus. (Yerdensis obiit a. 1013.) a. 1068.)
Bernhardus episcopus. (Aldenburgensis obiit a. Bruiio magister scolarum Hildeneshcm, postea
1025.)' Yeronensis episcopjis,a capeltano.suoocciditur. (Qb-
Ekkehardus. episcopus. ( Sliaswicensis obiit a. iit a! 1083 vel 1084, 15 Kal. Mart.)
1026. 4., Non. Aug.)
..;..,
1 Lvidqlfus, YARIJELECTIONES.
' '"" codcx.
' '"' ''
NOTiE.
(105) Leibii., SS. Brunsv. in, p,277. (106) Ib., II, p. 352.
 l ; CHR()NiCi)N
_;257 HILDESHEIMENSE. . -258
'
Poppo PatherbufneHsiS episCqpus. (Obiit a. 1084 A h'qster,'Woimacieiisi episcopo Adalberto super-
; -:>" '''^i !•- -pohi-ur5hi Scismate, quod fuit inier Romanani. sec-
^__s_tl.;Deciy'-V':-
- '<_16nqJBrissirieiisis elesiam et Heinricum quartum regein hujus nominis.
epfiicopusi; (Brixiensis: Pbiit c
a. 1087.) •""";;:"'"';' ^1'"''";.' ;i[OMitc:'a.;;iioi.) ;;'.;
*
Bcnno Osenbtirgensis episcopus' et prsepositus : ' Albwihiis' primum raagister scolarum Hildene-
noster. (Obiit a. 1088 6. !Kal."Aug.) shem, postea Merseburgensis * episcopus. '(Obiit
Yolcmarus MiiidehSis in scismate. H.^. 10. Kal. '"''
" ;;'• episcophs (Ob- ' Nov.) r;
iit a. 1097.)-'' ;- '"''." -: Siwardiis' Mindensis episcopus." (Obiit a. 1140
Erpo MpnaSteriensis episcppijs in scismatc. (Ob- ; iKal.Mai.)'' .••;-:•:•'
iit. a. 1097:ld:'Nov^ ->',:- : " !
'Cdd^Osenbrucgensis episcppus, primum' prae-
Conradus Trajectensisepiscopus occisus. (Obiit positus sancti Mauritii. (Obiita: -illl: 4. Kal. Jiii.)
:ayjl099id:.AprUV)._ .':: J_..;_•'„,;;.._ ».•;;;;.:;;-;; ',; Bernhardus JiPalbttrnerisIs episcopus.'; fObiit
-::>if;Eppd'prs-pbsitus;saneti Petri 'Gpslarite, 'frater •, aJ-iiGOj)"-"^ ^"-}:-i i'-:!f(: -::\ /:';;;';,_;::
(Fol. 129) Nomina'ffiQciestafjim quiridbis fraires!et sdrdres iri "CHHstp hbstras oratiqries
in cotidianss saeriflciisa fibbis expectant.^:et suas dfeb^llt-iiobis vivis e. defririctisvsiputa
majoribusnostrisaccepiaius. "'"";;
Remensis •secclesiaiqtiae maler fuit Hildeneshe. •B rioiniiia et obitus defunctorum sudrurii per iitteras
, mensis aecclesiaein canbnica irisfitutiqne. Parisiensis ''- et per nuneios riobis annunciare debettt; :ef rios illis
in Francia..; Saricti-Gereonisin Colonia. Babenber- riostrorunv fratrum, ut fiaiit-fcpmniiiriespralioijes
gensis. Monasteriensis. Paterbrttniiensis. Halversta- ' per 30 dies;et in afiniversariis, In hiissis et iri ce-
densis.tYuldeiisis. flercsfeldefisis. Corbeiensis. He- - teris : coirimemorationibus nioftiioruni ei iri au-
lemwardeshusensis. .Tleresa;;: Ganderhemmensis.: tumrio per tres dies recordationis fiatruiii, noinina
Goslariensis.oRingelhem:' Bruneswic. • Ptagensis,' :prsedictaru-ri .ecclesiarum in conveiitu pubiico reci-
Montecassino. Turoiiis.: Quidilingburgensis. Mage- lari debcnt, ct in publicis missis, tam pio yivis
theburgensis. Qseiibrucgiensis. Altahensis. Tegfiri- quani pro defunclis, nienibria fiatrum ribslroium et
scnses, qui KMssalecum-evangeliario et lectioiiario 'sororum per iios tres dics cum oblatiouibus pele-
in signura fratemitatis huc dederunt. Hi omnes brari debet et elemosinis.
Hasc sunt nomina episcoporum Hildeneshemerisis 8ecclesi_e a tempore KardliMagni, qui
Cundavit'hanCa3CClesiam.,;: ,>,..;; ;, .',.; >-..-.>'< ;,: ,;....,;. ,...>.. ,:':.,.; :..,,-,;:.;;, :.,
,:.; Guntharius»prliiius,e.piscopris.:; ;,: .-: >'"G Bernwardus terCius decimus episeoplis.
«,>;.Rmnbertussecuttdusiepiscopus. '.- ':-:' '-•' ;;;i: Godehardus quarttts decimus episcpp.us.
Ebo tertius, qui prius Remensis:.archiepiscopus. Thietmarus quintus decimus episcqpus.
AiWdus qiiartttsepiscoptts;1"' .; ' Ezeiittus 16.
episcopus. ' "
;';> '"•'
Marcwardus^quintus episcoptis. EttjlO'17. episcbpiis.
•
Wigberlus sextus episcopiis;' .'"'"' UdP 18. episcopus.
"
Walbertus seplimtis'episcOpus. Bertoldus 19. episcopus. *~ ,
Sehardus Octavus episcdptts. BeriiharduS 20. cpiscopus.L
!: ''"''"
Thiethardusnqflusepisebpus-: '• Bruno21. episcopus.
Otwinus deciihtis episcoptfs^! Hermannus 22. episcopus.
"'
Osdagus uttdecimus episcopus. Adelbgifs23. episcopus.
Gerdagus duodecimus episcopus.
Nouiina presbyterorum Hildeneshemensis Beccl.si-aecaridnicdrum, qui ab anno ihcarna-
tionis Dominicee 1078 post obitum Ettyldnis 17i" episcopi obiernnt. jn Christfl sub Udone
18° episcopo, de majdn monasterid Sanctaj Mariee. V
" '
Reteldus presbyter. »• :!- - •'Dudo presbyter. Tiethmarus presbyter Hildeneshe-
Sigenianinis presbyter.:' - Bernhardus presbyter.. mettsis canonicus, poslea mona-
Hartnidus .presbyter. •; • Alddmnus presbjter. " chusin monte Cassino.
Ezelitius.presbyter. ' Guttibertuspresbyter. Everhardus presbyter.
Heinricus presbyter. Ludolfus presbyter. '". Widerdldus presbyter.
Edwardus presbyter. Gerdagus presbyter. - Odeb-icus presbytier decanus BO-
.-Sibertus presbyter. Sibertus presbyter. strse aecclesiaetbesaurariiis.
Gozbertus prsepositus et presby- Ezelo presbyter. Betto presbyter.'
ter. • :; . .-.._.Adeloldus presbyter. Heico presbyter.' "
.Bpip prsepositus etpresbyter. Abico pi-esbyter. Ghiselbertus presbyter. '
Scazo presbyter, - r J », Hezelo '.presbyter. Albuinus nostrsesecclesisedecanti»
YARI-E LECTIONES. .-.
* Osenbrucgensis c. ' abaiberto c. * Merseburgis c. *do c. e primus c. ' in pagina eadem et pro-
xhne sequeniibus mulla erasa sunt, 8 Reiiqua quatuor nomina minio scripia indicare,videntur episcoposistos
scriploris temporc prmfuissetcclesim. * Hzelo codex.
 1239 AD S. GODEHARDUM • . -1240
APPENplX
et prcsbyter. Bruningus presbyter. Bernbardus presbyter,
Hoicp presbyter, Rodplfus presbyter. Ekkchardus prsepositus presbyter.
Waltliardus presbyter. Benico decanus presbytor, Ricbertus. decanus et presbyter.
Frattco presbyter. Jphannes presbyter. Lainbertus presbyter.
Cqnraduspresbyter, , Alfwinus.magister scolarum pres Werno presbyter.
Hartbertus presbyter. biter. Conradus presbyter.
Bruiiinghus presbyter. Burchardus presbyter. Lambertus presbyter.
Bevc presbyter. Hermannus presbyter. Berlokius presbyter.
Veichardus presbyter. Jphannes' presbyter: Heribordus presbyter, -
Azzp presbyter. Si.fridus presbyter. Wlgaiidus presbyter..
Berthpldus presbyter.
Nomina diaconorum Hildeneshemensis a.cclesi_e"canonicorum, qui ab ahno incarnationis
DominicEe 1079 post obitum Ettiloiiis 17i episoopi dbiepunt in C-hristo sub Uclone octavo
decimo episj-opo de majo.ri monasterio sanelee Mari_e matris Domini. >.-
Amelungus diaconus. Bertboldus prsepositus et diaco- Otto diaconus.
Dudo diaconus. nus., Gozmarus diacbuus.
Beniio diacqnns. ©delricus diaconus. Bruningus diaconus.
Hilderadus diaconus. Eilbertus diaconus. Harderardus diacpnus.
Thiodericus diaconus., Bruno diaconus. Burchardiis diacomis.
Reirioldus diacotius. Bruno diaconus.- Brimo diaconus.
fleihricus diaconus. Esicus dtacQnus. Otto prsepositus et diaconus»
Hyrirafridus diaconus. Ekehardus diacoous. Haoldus diaconus.
Tiodericus diaconus., Thodelo diaconus. Beringerus diacdmis..
Alberq diaccnus,. Cherlagus diaconus.. Thietiiiarus diacpnus.
, Thiodericus diaconus et prseposi- Hermannus.diacqnus.. Widekindus diaconus.
tus. Theodericus diaconus.. Heinricus diaccnus.
Volcoldus diaconus. Eilhardus diaconus. .
Liudegheras diaeonus., Bertoldus diaconus,
. Nomina subdiaconorujit et accolitbrum et scolarium Hildeneshemensis eecclesiae canotii-
corum, qui ab anno ittcarnationis DpmiiiiciB 1079 post obitum Ettiionis 17i episcopi obie-
runt in Christo sub Udone ' octayo decimo episcopo de majori monasterio sanctee Mariae ma-*
tris Domini. ,'•.,-
Hezzelo subdiaccnus. Sigewinus subdiacorius. Wiilego subdiaconus.
Rodolfus subdiaconus et prseppsi- Thipdericus subdiaconus.. .Everhardus subdiacqinis.
tus.- Meiiihardus subdiaconus. • Hugq subdiaconus.
Thietbertus subdiacr.mis. Bodo subdiacoiius. Popo subdiaconus.,
Wernherus subdiaconus. , Thiodericu^ subdiaconus.. Werno subdiaconus.,
Hubeldus subdiacciiiis. Beneko subcliaconus.. Sigebodo accqlitus,
Volcherus accolitus. Heinricus accolitus, Heinricus accplitus.
Alfardus accolitus. Hermannus accolitus. B.urchardus scclaris,.
Godefridus scolaris. Johacnes scolaris,
Thielhardus: scplaris. Odelri"us scolaris.'

Pyppinus filius Angysi anhis 2,5 regriayit..' A Lodewicus atinjs 7 regnavit.

Karolus-fdius ,ejus annis 25 regnavit. Conradus aimis 20 regnavit. . ,
Pyppinus anisis 27 regnavit. ; Heynricus annis 56 regnayit. , .
Karolus Msignus annis 47- regnavit. Cui Leo ter- Otto annis 11 regnavit. Qui Magdeburgensemepi-<
cius, qui dicitur Exceeatusyimpqsuit coronam im- scopalu.m cujtt suis suffraganeis quinque instituit.
perii Romse et laudes t Cliristus. vincit » pro papa Oltq annis 18 regnavit.
et regibus et .principibus diecndas instituit in dje' Otto annis 25 regnavit.
ordinatiqnis suse. Heynricus annis 11 regnavit. Qui Bavenbergen-
Lodewicus lilius -ejus amiis 26 regnavit. . sem episcopatum ihstiluit.
Lodewicus annis 35 regnavit, ConraduS annis 17 et menses 6
Lodewicus annis ,55 regnavit. , Heynricus '* annis.17 et menses &. Qui Gosla-
j .Lqdewicus;aniiis 6 regnavit., . rierisem congregationem de suo construxit..
Karolus annis 13 regnavit. Heyiiricus, Heynrici filius, quartus rex hujus no-
Arnulfus annis 12 regnavit. .minis dictus, excommuiiicatus a quatuor Romsjiiis
, VARI^ELECTIONES.
*' 10
Heyiiricus a. 17 ct ra. 4. desunl in codice, sed snpptendu esse videbantnr.
 i241 CHRONICONHILDESHEIMENSE.;, 1242
pontificibus GregorioVfl, et Victpre 1H» Urbanq II A primo in Brunesteshijsen, ctquarto post hsecanno iu
Ct Paschali |I, annp incarnationis Dominicse 1107, Gandesheim ,", ut prsenotatum est, inchoavit. Qui ct
ordinationis suse anno 53 " obiit 12. Regnavit au- aecclesiamibidem sedilicare coepit,et Hathamodam
tem post obitum patris beatse memorise Heynrici ejus ducis filiam primam abbatissam ibidem ordina-
imperatoris 51. In vigilia. epyphanise Domini in vit, decimas etiam ex proprietate suse xcclesiseibi-
Inghelhem regali curia in prsesentia filii sui regis dem pro exhibendq sibi servimine et censu in bette-
Heynrici hujus nominis quinti, in audienlia multp- ficium prseslitit, et cetera ibi Christo famulantibus
rum principum regni, qui ab eo discesserant propter profutttra ex; suo paterna pietate providit. Qui 18.
exccmmunicatipnem,etfiliumsuum regemelegerunt, post anno Hathamoda defuncta Gerbergam sororem
absqlutionem quesiyit a Romanis legatis Richardo ejus abbatissam ordinavit. (Cf. Ann. Uildes.) Ipse
Albanensi, et Ghebehardo Constantiensi, et non etiam anno incarnationis Domini 872, suse vero or-
accepit, et ibi coronam et cetera regalia principibus dinationis 26, inchoatum Ilildeneshem monasterium
reddidit. Eodemanno 7. Idus Augusli obiit Leodii Deo gratias consummavit, et divinse majestati in
jion absolutusia. hohqre sauctse Marisesub tytulo sanctoruni Cosmse
, 1. Karolus imperator magnus, qui suppremo vitse et Damiani, Tyburtii et Yaleriani, et Sar.clsevirginis
suse tempore Saxones diversis variisque confliclibus B Cecilise.devotissimededicavit Kal. Novembris. Qui
duodecimo demum bello ad fidem Christi compulit, et tertio post anno, suseordi aationis 29, planus die-
et Dei auxilio episcoporumque consilio .Christiauara ruinet vereplenus bonorum operum 181-alendas 18
religionem super eos corroboravit, aecclesiasscilicet Septembris (874), scilicet in assumpiiqne sanctsi
per loca Patherburne, Corbeise, Mynden, Hylde- Maria3,in consortiuin sanctorum veraciter. assura-
neshem, Herstelle, et ceteras sedificari fecit, ct ptus niigravit, et Asnede in sua secclesia,quam ipse;
episcopatus ibidem futurqs prseordinavit, anno in- jnchoavit, consummavit, dedict vit, sepullusquievit,
carnationis Domini814.ad Christum raigravit, anno ibi usque hodic iii miraculorum Tirtulibus per plu-
setatissuse72, regni-auteriiejus 43, imperii vero 14; rima sanitatnm i.nsignia, ut eoloci commanentesve-
,cui ,filius ejus Lqthewicus successit. Qui et eosdem raciter afflrmant, oninibus innolescit. Eodcm etiam
episcopatus juxta decretum patris instituit, et ipse .ahno, id est incarnationis D_>mini875, Lodcwicus
GUNTHARIUM primum episcopum in Hildeneshera imperator obiit, filius Lodewici.
.ordinari fecit. Qui episcopusprimo suseordinationis (Ann. Hiid.) Post Altfridum Liudolfus qiiidam
tempore in cymiterio capellam sedificavit,in qua "' monachus Corbeius designatur, sed subita morte
poslmodum sepultus cum suis successoribus quievit p prseveiitusaufertur.
>(f an. 834?/«/.5). - 5 (Ann. Hild.) MARCQUARDUSdehinc quintus
., 2. Huic successitREINBERTUSsecundus episco- episcopus successit, qui etiam in Gandesheini trabes
.pus, qup defuncto anno dehinc pisedictseincarnatio- secclesiseposuit, qui 4. ordinationis suse anno occi-
jiisDomini 855° (Febr. 12). sus est a Sclavis 19(f Ann. 8S0, Febr. 2). lpse juxta
3. EBO archiepiscopus Remis deponitur, et in relationam veterura prsedictas abbalias Salegenstat
Hildeneshem imperatoris ctementia relegatur." Qui et Asnide negligenler amisit.
.12 annis secclesiseprsefuit, et episcopalem ordipem, 6 {Ann. Hild.) Anno deindeincarnalionis DOmini
ut sibi videbatur exercuit (an. f 851, Mart. 20). 880, WICBERTUSepiscopus electus est, qui in suq
4. Annodeinde 847 " incarnationis DoniiniALT- tempore medicinse arlis peritissimus fuits 0, et bi-
. FRIDUS quartus episcopusordinatur (ante Aug.15). bliothecam (109),quse adhucinmonasterio servatur,
Qui secclesiam regulariter regendo, quicquid ante- propria manu elaboravit, et pluralem utilitatem suse
cessor suus de sacris ordinibus temere usurpavit, secclesiseprsevidit.Ipse etiam utilitati fratrum con-
decreto canonunirationabiliterannullavit. Idemprse- sulens, omnem substahtiam secclesiasticseproprietsi-
. sul monasterium nostrum iri timore Domini inchoa- tis subtili sagacitate dislribuens pervillas, curtes,
vit, et suh ipso inchoationis exordio criptam orien- D familias et decimas, terciam partem ad praebendam
;talem in honore sanctseMarisevirginis consecravit. fratrum instituere decrevit,' sed obitu prseventus
. Qui el duas curtes suseproprietatis Saleghenstad " eandem inscriptionem successori suo complendam
(107) et Asnede (108) nostrse _ecclesiseccndpnavit. reliquit. (VitaGodeh.) flicetiam anuo 883. incarna-
In quibus. abbatias, Salegenslad monachornm, et tionis Domini et suse ordinationis anno 4, coasnm-
Asnedevirgmum coadunavit. (Cf. VitamGodehardi.) matam secclesiamin Gandesheim dedicavit, et Gher-
I.pse episcopus,852. prsedictseincamationis Domini berga abliatissadefuncta sororem ejtis Christinam '*
anno cum Liudulpho Gandeshemense cenobium instituit ibidem (an. f 903, Nbv. 1).
VARIJELECTIONES.
11ita emendo;IH. codex. " vox-deestin c. ," hic incipit 2. li q. ipse p. 2. 1SDCCCXLVIHv &.
" so
,_" halegenstad et asvede2. " gandeschem 2. ,s deesl 1.
*' Christianarii
et in Ebbekerstorp scpiiltus 2. deest2.
' •
c. ' ' ••-'
NOT/E. .
(107) Osterwiek? (109) I. e. biblia.
(108) Essen.
m$ APPENDIX_VDS.CODEHA_RDUM. 1244
•7, HtticWALBERTUSseptimuisepiseopus Sficces-.A 13. (THAScfrAM-F-i-Si. B-rnw.yDeirideirica^rnEitibnis
sit, qui priBposiiuramet prsebendam fratrum; ut an- Domini993» (Jari. 15) BERNWARDUSregiiiscapeP
tecessor sutts prsetitiilavit, lideliter instituit, et am- larius decimus tertius episcopiii»a.cclesise hqstrse
hobus seterii8e retributioiiis' prsemium coraiti Deo constituitur. Qui ab exoi-dioprromolioriis'suse;quic-
acquisivit. (Vita Gbdeh.)Ipse etiam Christina" de- quid acquirere potuit utilitati susesecclesise" fidelis
functa Roswidam abbatissam ordinavil (-} an. 919; dispensator prudetiter impertivit; aurum namque et
Nov. 3). lapides, quos beatse memorise:Othwinus,'ut;prsedii
8. (Ami. Hild.) Ppst Walbertura SEHARDUS cttiitt est, reservavit, iste in'calicein-etpatiriain ma-
octavus episcopus prseponitur, qui anno 926. "in- gnsepulchritudiiiis et 31 pttlchrse magnitudinis, ut
carnationis Domini turrim occidentalem in Gandes- modo videtur, fabricavit, et pluiiitia utettsilia, ut
beim dedicavit, ef Rosivida deftincta Wendelgbar- inter vitsesttse Opera inscribitur; susesecclesiseCon-
dam abbatissatti crdinavit. Ipse etiam in nostro mo- tulit. Monasteriuriia' quoque Bairitctr Micbaiheliscon-
nasterip altare sanctse Crucis et parieles et pulpitSe stiuxit et ex parte dedicavit, iti quo et abbatiairi et
eyarigelium heheste redimivit' (an. -J-928, congrcgationeramonachorum institnit.' Quorttm viti-
; argehto
Oct. 10). litati prsedia et Ourtes et familias adtreceiitds iflaii-
'9. (AJiii.Hild.) Anno dehinc 928, Sehardo defiin- u sos condonavit, fiatruhi eiiam utiiita-emihprseberid-t
Cto, TIHETHARDUSabbas Herveldisenonus n epi- et Yestitura clemeritei-aiiiplisivit, ijuibus Cttrtehi "
scopus riobis ordinatur,qui interplurima suse pie- Hemetliesdoroh 3B(113) ciiiii isua possessidhe ih fa-
tatisindicia tabulam principalis altaris auroptirissi- miliis et deciiriis 30stdliseciiripleridaidelegavit. (dri.
mo, gemmis et lapidibtts preciosis, ut hodie apparet, 1022, Oct. 50.)Tpse etiara in Gattdesheim, vAprse-
decenter sidoriiavit,qui et in Gandesheimnovam sec- no.tatuiriest, a Willighiso archiepiscopd et etiahn ab
clesiam ad inonachas anno 939. " incarnationis AHbone varisi vexatiotte fatigatus, taridejii justicia
Doniini in houore sarictseMariseconsecravit. doittinanle victoriairi! obtinuit, et novuiri ihdnsiste-
10. (An. f 954, Sept. 13.) Quo ordinationis suse rium ibidenfin conspectu regiis Heinrlciet Willighisi-
anno 27. rdefuncto (cf. Ann. Hild.), OTHWINUS archiepiscopi incarriationis Doirainl1007, etsuseor-
Parthenopolitanse sedis-abbasdecimus cpiscoptts or- dinatiunis 15. digne: coiisecriiyit (an. f: 1022,
diuatur ". Qui pluralem utilitatem susesecclesiseper Nbv. 20.)
50 annos prsevidil, specialiter tamen curtem Gysen- 14. (WoLFiiEiiiVita Godeli.) Anno iiicarnatioriis
heim (110) itt utilitateitt fratrum " acquisivit, vinttm Domini 1022 (Dec. 2), sttse vero Prdinatioriis 30,
etiam in summis feslivitatibus per 16 dies fratribus _ beatE*Bernwardus episcopusadChristuramigravit,
Instituit. Ipse eliam preciosum sturumet gemmas et c«i venerabilis GODEHARDUSAltabensis abbas
lapides et margaritas in conslructionem calicis et successit. Qui omnibus exempiar justicise et bumili-
patinsecollegit; sed inllrmitate prseventus, sub si- latis in fineiriperseveravit in ohiiii reiigibne sancti-
gillo et fide Christi successori suo reservavit. Qui 30 tatis. Qui sub initio proniotioriis siiie ab Atiborie
ordiiisttionissuse anno ad Christum feliciter migra- Mogoniisearcliiepiscopp siiper Gandesbemerisi sec-
vit. (Vita Godeh.)lpse etiain Wendelgharda defun- clesia impetitiir, etper aliqtiot atinps VariaveXatiqjie
cta, Gerbergam '8 abbatissara in Giindesheiin erdi- irritatur; dohec 3' tandem aritio Doihinicseiiicariia-
navit (an. 984, Dec. 1). tionis 1027, regni 38 vero Cuhradi *"*regis quarto,
11. Otwinp pentilici 29'" OSDAGHUSuiidecimtts imperii autemprirao. syuodo gerieraliFrancanovordi
cpiscopus successit (an. 985): quiex sua hsereditate coadunata, ipso imperatpre cuiri episcopis 22 prse-
etacquisitionecurtem majoris Aleghrimesheim(lil) sidente, diocesim et potestatem super Gandeshe-
cura 30 mansis in utilitatem fratrum instituit (an. mense territorium synodalidecreto testimohio septera
989, JVo».8). episcoporum canonice retinuit. Ipse etiam fratrura
2. Qtio quaito ordinationis suse anno defuncto utilitatem in prsebeiida et vestitura clementer airi-
(-»1.990)GERDAGUSduodecimusepiscopussucces- D pliavit. Ipse etiam iiicurte stta Hildeneshem;veteri
sit; quietiamex soa proprietate et acquisitione cur- secclesiaquam Otwihus episcopus ibidem sediflcavit
tem miiioris Alegl'ilnesbeiI^letSigllebrectbeshusen,, dilapsa, pulchrum monasteriuin iri bbnoreascensio-
(112) fratribus ad 40 mansos donavit. (Ann. Hild.) nis Christi construxit. ih qup clericus piures in di-
Qui tertio suse ordinationis anno Romam adiit, et verso studio scripturse et piciurse rationabilitCrutiles
, inde rediens 7. Idus Decembrisad Christum migra- congregavit. Quibus de acqttisitiotte sua victus et
vii (an. 992, Dec. 7). vestitus necessaria *° providitsufficieiiter. Set pro
VARliE LECTIONES.
" christiana c. " DCCCCXXIII.2. " novus 1. 2. " DCCCCXXXVIH.2. " o. prius ante abbacia-
,lem dignilatem Augensis nionacluis 2. manu 2. ." deest 1. 58gergham 1. s9p. mortuo O. 2. 30sig-
. hebrettliehiisen 1. 31 e. vitf. 2. 3Sut2. 33monasterium — condonsivitdesuntei infra muito ampliora le-
3* 3SHemelesderenglossa 1. 36 3' done excisa 1. asre-
guntur 2.s* c. majoris liemedesdorn 2. decima 2.
gno 1. nra excisa 1. *° necessaria c.
NOT.E.
(110) Geisenhem, viui ferax. (112) Sievershausen? Sibbcsse?
(111) Algerralsscn. (113) Himmelsthur.
mi CHRONICONHlLDESriEIMENSE. 1246
peccatorumxuipa idem iiioiiasteriuni igne consumi-.A et dorsale bouum sub nomine liiscriplum, cuiri
tur,;corigreg_itiodil3ibiiur'i>! ufilitas ibideni ccllataiii campana Cantabona vocata. Dedit etiam coronani
i : "-
diverSaflistrabitiir.',;' (115) auro et argerito radiantem et Coramjrincipali
•l-S. - (Cf. VitahiGodehdrdic: 55; ct -Anri:Hild. a_ altari pendentem 48. <'
1058.)' QuoI6.. orditiatioriis suse aririo defuneto 41 17. Defiinctq eo ( «». '1054, itarl:'8) ETHYLO
(an: 1053, Mflf5), THIETMARUS^ regius» capel- (116) Goslariensis prseposilus nostrse secclesisedelc-
laiiussuccessit («ii. 1038, Aug. 20), qui iitilitateiri gatur, qtti vir tam lilterali scientia quam matrevir-
sec.lesia;suseiratruin benigna dilectiqriein pluribus tiituin discretione conspicuus, opus quod anteces-
arapliaredecrevit;setpeccatis riostrisimpedientihus sor-.suus iri occidentali parte nostrse civitalis <in-
ricn iriiplevit:- Cotidariam tariieri prsebendam fra- cboaverat, quippe cujus magnitudo tenuitatem re-
fi-iiii ariipliavit;etprsedium iri villa quseappellatur rum nOstraruni excessit, antiquo capiti secclesise,
Wengarde (114), a Walberto presbyterb acquisitum; qilara domnus Altfridus in eodem loco divina rcve-
fvatribusiCoridbiia\it/(Anh'Hild. a.:1059.) Tdeniepi- latiottefiiiidaver.it, novtim corpus moderatse com^
sc-ipuspriiripsilse prdiriatiohisanno Spphia Gande- po.sitiOiijs'miraarte:corijunxit; quod postea proee-
sbehiensi 'abbatissaJ defuiicla, et -Adelhaida sorore denletempore prsediis de sua acquisitionc tJitatuin,
sUa ei subrogata,' quarido eairi jiissu regis inean- " palliis; calicibus,: coronaymaginerii c_elestis Jcru-
demseccleSiamintroituxit ante siltare, 'et obedieri* saleiri prsesehtante ceterisque secclesiasticis oma-
tiara etsubjeetioiieni sibi 'proiriitteiiti iii 'seteriiam tibus, instiper auro et getiimis.preciosiore' librorunj
ciirarii coniraehdavit, etdeciinsts quas aiitecessores thesauro decoraviti Ipse etiam praibendas fratrum,
*-*stii ibideiribeneficii'gratia prscstiteraiit, banrii stti deterniinato non ' compi-ehensas numero, sapienti
'aiicfdritate 44repetivit,!et easdem Cbristiano comi- coiisiliq ad certum humerura, 50 scilicet, redegit, ct
te ejusdeftt ajcciesiseadvocato redderite recepit et si- ut secundum regularera institutioiiera sequa omni-
bi susetjue secclesiseiti proprietate, banni sul aticto- bus portio daretur, quod usquc ad id temporjs con-
1'itaie'cbirimuiiivit,astaiite HermaririoColoniettsia'r- suetudo _ioslra non babuit, banni stti auctoritate
ChiepiSeopocura*ihhuriiera'riittltitudiiie cleriet por firmavit. Fuit quoque sttidiosus in honorandp no-
pyli; easdeih tanien deciiBas Ibidem ad preces ar- raine clericali, diligentissimus in prpmovendis ad
cbrepiscopicum coflsiliosui cleri et popiilieidem-aU- •spiritalia arma dericalis militisepueris et juveiiibns,
tari et abbatissse feprsestitit, pro eodem scilicet'•*• quibus, quOd verbo docuit, se •ipsum qualiter iieri
sefvimine et cehstt, sicrit beatus' Bernwardus episcq- oportere t, exemplum proposuil. Quam largus autem
pus, aiitecessoi'suus,'ibidem instituit40;- ._ fueritin elemosihis, ipsi;adhuc pauperes lestantur,
16; (Cf. Vitdm^GpdWidrdic. 55; Anti. Hild. a. quorum tamen bac discretione supplebat inopiam,
4044.) Qiio subita morle prsevento( an. 1044,' Nov. iit prorsus ab biis qui utcumque parum operari
14),'AZELINUSregius capellanus ei successit; qui poterant, yiciorum mati'eni extirparet; desidiara.
pluraleiii ulilita .erii Suse secclesisediverga acquisj Habet taraen in,:eo divina sentenlia, nt veremwr,
tione CoiituKt,:veruritatneti, ut vereimir, ante Deum qnicl feriat, quia instilutionem nostri-ordinis in ab-
reus exstitit, quOd;monasterium nostrum *' igne brevatione divini officii, in superfluitate vestium, in
coiisumplttmihconsutte •:dejecit; Ipse etiam fratwm relaxando regularis vitse districtionem, non dico
commodaisepius attipliare decrevit, set varia 4)ccu- nmtavit, set mutanlibus r.on contradixit. Pari eiiiiji
'pationeprsepeditus, taridem subitaneo obitu occupsi- reatu teneris, et errori conseniire, et, ubipossis, il-
tus non iraplevit. Dedit tamen anulum pontificalem licita non prohibere. Deinde crescentibus rehus sec-
' VARIJ3 LECTIONES.
"2. scribit: septtltus in cripta raajoris riOstrseecclesise. *' thiemarus I. r" ssbre excisa 1. **te
excisa.l. 4Svidelicet 2. ^6hwc ha.bet: ,Iste Thietmarus rexit 6 annis aut circa, et molestus fuit
njonasteriq ;sancti Michaelis, aliqua bona sciticet decimas in L.afferde, Eggensem, Nettqliiige, Sa-
wynge et Beddungeu (a) ac bona in Wenthusen aufferendo ex inductione quoriimdamjierversorum simiii
riiodo sictit Hildewinus, qui beatum Gbdehardum ad sirtiilia induxit, set nori prevaluit. Vir enim sanctus
considerans suammaliciatii (c.m.ejusm. 2) et certorum,aliorura invidiam eis non coiisensit. Post obi*-
tumtamen saricti Godehardi non cesarunt,setcalliditate vulpina devotuni yirijm Dcithmarura episcopum
tandera induxerunt, ut eadem.boiia que sanctus Bernwardus de thesauro Ottonis tercii emit et moriaslerip
prsefato contulit, ipse attferret mohasterio, set tamen post miseralnlem obitum quorumdam invidorum pe-
•, riiteiicia ductus totuiri monasterio restituit. Et tamen postea nescio per quos eadera bona cum quibusdam
aliis scilicet dcciraa in Berbercd (b) monasterio abiata (ita cprr. m. 2. accepta m. 1.) snnt ct aliis ecclesiis
cpllata, iiqn verentes maledictiojjem sancli presulis Bernwardi prout in ejus legenda clarius contiuetur.
Qub Subitamorte
47 "pieveiito(et sepulto apud raurum 4S versus sacrarium addit m. 2.) anno M°XtIY°Aze-
linus 2. m. majoris ecclesise 2. manu secunda. hmchabet: Anno Domini 1054. Azelinus migravit
, ad Christum, sepultus in piincipali ecclesia juxta columpnam omnium sanctorum in parte australi et loco
pjiis cbnstituitttr Ethilo, etc.
WTM. '
(114) Wennerde, olim apud Sarsteds sita. (116) Hezilenemvpcat Heinricus IV rex in dipl.
(115) Luttikecrone glessa s. XV. a. 1057. •

(a) Lafferde,Hpheneggelsen,Nettlingen, Savingen, (b) Bierbergen.

Beddingen.
 1247 APPENDIXAD S. GODEHAI.nOI. 12-iS
clesiscniimeriim l)eo servientium studens augere, iij A tionis .pofn.i dixinius iiiiionatinii; ecriissinic, seiat
honore -sancli Mauritii, in moiiasterio qupd bealse Adalbcroneiii Wer/.eburgeiiscm opiscopum ciiiu
mciiiorise Godehardus 49 episcopus aedifieavcrat, Eilbcrlo Mindciisi cpiscopo aiicioriiaie apostolira
sai.climoiiiales iustituit; scilicet considerato boc Cprbeia: absolvissc, noc poslea cnm corpore, niin-
sexu tum oporlunitatc • loci tum naliira ad.pec- qiiam niiteni aninio cxeoniiiiunionlis comniunicassc;
candum proniore, ipsis ejectis 20 canonicos novo in Oluit aulcm bcaise ineinorisedoinnus Heilylo cpi-
mouas-crio reposuit, qtiibusviclus ctvestit-s ncccs- scopns anno Doininirx iiioarnaiionis 1079 (Ang.h),
saria procurans, Cononem consanguiiiitale sibi pro- ortlinnlionis vero suse26 ", cl iii moi.aslciio sancti
•ximuni,post Brissinensem episcqpuii), ipsis'prsrpo- Manrilii, in loco qucm ipse sibi,praTodcrat, reqnic-
siiit. .ain aulciiiiiislanle s.lalissuse vesperc vcsper- scit. Ciijus qr.ia.atlliuc in noslra congregaiioiic plii-
firium-oblalurus sacrifioiiim, iii oiicntali iiosirseci- rima vivuiitbeiicfii-'ia,ojiisqiioque apiul nos nova
vitalis partc priiis.donuim; belli in domum p.icis, scmpcr cl cclebris vivit liicmoria.
fltljunctoetiam novo opere, coniiii.utavit,ct.1'5 caiior 18. Iluic ottav.its decirans cpiscopus LDO suc-
•nicisinslilulis 'abiindcijnc illis ricccssariis provisis, ccssil, qui sncclesiscnoslrx 55 annis praTiiii. Ilie,
Adcloldoprseposito, viro sancise memorise; rcgenr ut qi)Miiui>i pace tlicaiiir, cuui ebleciaiiieniis lenipo-
dps coiiniiisit. Selquia idem nionastcriiim infirmi- R ralis viiii,niinis intliilgcrcl, jiislo Dci jiulicio con-
late iprieventus consecrare non potuit, Biirchanlo dignas lcvilaiis sua; ptrnas cxolvil. Ecbcrto namtiiie
Halvcrstadensi episcopo, fottissimo in bclloa_cele- ranrclijone episcopaitiiii nosiiuin incciidiisac rapi-
sise militi, sub lilitlo sauctsc Citicis et beatoiuni nis airociter invnilcnic, ct mnros urbis giavissinia
aposlolorum Petri et Pauli consccrandumcoiiiniisil. obsitlioiie ronrianfe, iiloin cpiscopusob ^1 lutelani
Qf.o ad puriini inliiinilatis igne cxcoclo, prxdicti siii^ct ikTcnsiojicin ;eciiosise deciiiias, qpa. omncs
prsesulis aitiuionilu, fralribus noslris ex corde pon- lcrc illi varaliam, alinsquo, sRCclcsiscpossessioncs.
•ttiteiisquicquidabsluleral, decimas scilicel et curias coacius esl-niirnibtis inipcriiri, et quod magis per-
Wangarde, Eystbrike (117), Poppenburg ('118)retl- -iiicibsuiiicsi raiilcins, -p<Tii..s..vide!icci peciiiiiarias
.litlit, ct quse lotigc tempore cqngrcgaveral, ipseut •pro ciiniinaliliiis culpis iiisiilulas, hoiriinibus suse'
prudens animal per iiianiis paiiperunj Doininooffe- dititTiiisrclaxnre. Exlreino lainen vitse susc tcnjpore
renda prsemisit. Cqnsidcrans cnim impossibite esse inoribiis sincorc corrcctis. ptxtlia qu.xilani sii.trpro-
imiltorum non exauttiri orationes, nullamiii lotn priclatis-ciiin inuiislris ntl jus opiscnpalq cojuulit;.
Saxonia corigregatiohem prseterniisil, quani non qux yero in liocbolie- (1,20)lymlo hcrciliiarise suc-
quantolociimque karitatis riiiijiere honoraverit. Jpse P cessionis possederal, cl quod in Witisleve (121) a-
quoqtte de iminiiiatione noslri ordinis facta coiiles- ^iiotlaiii Gotlcsthako oiiiptionis noinine acquisivc-
sione poBiiiteiilianiaccepit, et fralres noslros astan- rat, ad opus fratnuii dolegnvit. liisuper quod " fi-
tes sub atlestalione divini timoris ut in prisliinmi iise frniiis sui' tbka cl Aiheliieidis " venernbiles"'
reslitueretuf,- consuleiido prseeipiendo arattibnuit. abbaiiss-C, prsctliuii) siniin in llcvciiliusen (122);"*
Ad cujtis virtiitis cuiriulum hbc quoqiie laudiuus cuin oninibus suis aitineiiliis secclcsiscH05tr_clargi-
ejus placuit iiiserendum, quia pene omiiibus Vtalieis reiitur, cffccii («'!. II11, O-t. 19).
et Teutoniciscpiscopis inauditani ct i» omiii cano- Posl liiinc Hl.LMGGlS Goslarieiisis dcraiius,,
num serie noii lectam domni Gregorii papse liiijus scinte innliirus cl iiiciostna conspicnus, ajcclosiiB
nominis septinii danipiialioiieni subscribentibiis, ip- nosirx dclegainr (an. M15). Qui opistopniiiniquidcin
sequoque tiraoreinorlis subscripsit, set qiiod srri- nosiriini qunnior aiinis guberiinvii,:sct curii a Mp-
pserat, ut bomo sagacissimi ingenii, obelo suposiio ." gniiiiiio AdtTliono coiijcciniioncin nollol suscipere,
dampnavit. Cujusquia subscriptipnis poenani eicx- episcopaiiira resignavit; ct ad sncclcsiam sancti.
commuiiicatiottem,scilicef hacpro inobedieiifiasub- Bnrlholoraei, cui qiiscdam <lc bonis cpiscopalibus,
secutara, maxirae nostrbin tettipore liiimus (119), qusedniii de rcbus propricialis cpnlulerat, sese
visum est socordise,tantam tanli viri sagacilaieni, D traiistulil, ibiqiic dicra cxitus sui Dep devotus ex-
qua se ab bac coram Deo absolvit, silenlio prselcr- pectavil ^6 (an. 1.120, Marl. 5).
ire. Hic eum Heiiiricus rex bujus iioininis quartus 19. Dehiric BERTOLDCS,vciicrabiiis nosterprse-
.totanipene Saxoniam rapina vastaret el incendio, positus, clcri plebisqiiC conseiVSiiarcclcsl-Cnostrs.
datainfiiiitapecunia, ut ne una donuis in omni no- prseficilur(flH.1119,.i»t-r J«n."5r/ Oct.51). Qui et
stro cpiscopatu combureretur cflecit. Si quis atitem officiosecclesiaslicocxcclleiitercruttitus, el rcligiosa;
objiciat pro eo non orandum qiicm cxcommunica- conversalionis studio prscclarus, rellgiosas quasque
\AK\M LECTIONES.
^ G. 1. t0 XVII, XXVI.2. 81 ad 2. 6a ita 2. VPXdcest 1. " tilika et aTlioydis2. aiiuilicdis 1.
Ci ve-iernbilisl. " lienesliiisen2. e0 ubi ct sepultus est 2.
• -.': -:>...;.' ' '
NOT^E. ,.'>'.'. '.'-
(I I7).-E.mmerke. Bokholt prafeciiira Bodor.tiMib.
(118) Poppenburg nd Leinam. (121) Wet/.lebcnapud. Woll'oii!if.Ucl.
(119) E. g. amio 1080. Saxonia vasiata. (122) Ilevciiseirpiope Haitlogscii.:
(120) Buchliol/. a scptentiionc Ilarinovcra aut
 1249 CHRONTCONHILDESHEIMENSE. 1250
personas oraiiibus modis suse aggregare nilebalur A ad beatum Godehardum offeruntur, ilemque oblatio"
secclesise. Ipse sacras yirgines.,in cpiscopatu noslro nes sepulchri cum omtii integrilate,. domno Her-
primus inclusil", et clericos quos regulares vocant manno Thuringo venerabili presbytero interveniente,
ordinis prseppsiturara in. fratribus erogavit (an. 1146), et ne rerum jieces-
' introduxit, ejusdemque
Banchenrothe (125), et de suis et episcopalibus bonis sariaruni defectum sentire cpgerentur, instituit ut
inslituit. In capile etiam sauctuarii principalis per licentiani absenlibus per 15 dies plenaria prse-
secclcsiseopuselegantisslruclursesedificavit(<ra.1150, bendarum portio prseter yinum ministretur; quandp
Mart. 14), autem vinum deest, 10 nummes pro vino dari, cum -
20. Huic BERNHARDUSepiscopus successit (an. ante septem darentur, ordinavit. Castrum etiam
1150, iif.er Mar. 28 etJun. 12). Qui primuhi magi- Winzenburg funditus dirutum, ut sibi ad tiitamen
sler scolarum, deinde majoris seeclesiseprsepositus, secclesiseTesedificareliceret, ab imperatore Lotariq
pari desiderio"cleri et populi supra modum reiiitens impetravit, quod et resedificavit, et ut secclesiseet
in cpiscopum eligilur. Electus autem sicut vir litte- sibi et successoribus suis, et absque alicujus inva-r
ratura ac discrelione omnique virtutum decore con- sione, liberum permaneret, duorum Romanorum
spicuus, dispeisa congregare, et congregata conser- pontificum Innocentii et Eugenii, magnoruni in
yare, et habita modis competentibus augmentare Chrislo virorura, banno firmari rogavit (an. 1155j
curavit. Abbaliam siquidem Ringelemensem (124) NPV.25). Ipse etiam ligneara turrim vetustate dirut
prius regalem, nunc vero episcopalem, Conrado rege tam aniovit, et noyam non modico sumptu reposuit,
consensu principum donante, in perpetuum sibi et deditque vas crismaluin argenteum et dorsale valde
successoribus suis obtinuit (an. 1153,/«/.,50), ac bonum,- quandoImbrike fratribus resignavil, in.te-j
prseposituram in Alsburg (125), cum ante nou totam stimonium (an. 1149, Mai. 27). Indumenta quoque
possideret, Heinrico duce parlem suani confereiite, cpiscopalia aurifrigiis deccnter prnatade SUP secT
intcgraliter bonis proprietariis secclesise nostrse co- clesise coinparavil, auulqsque duos pontificales suq
adunavit. Iiihonore quoque beati Godebardi episcopi nomine inscriptos, unum topa_io aliisque geniniis
nostrict.confessoris, vere sanctorum calalogo fieri ,cuin, margaritis circumpqsitum, alterum quadran-
inconve-nienter. asscripti, cujus ipse translationem giilum jacinclo oplimo radiantem bealse Marise.qb-
auctoritale Innocentii papse el conivenlia Remcnsis tulit. Qualiter etiam moiiaslerium jiosirum canipanis
coiicilii sollenipniter.celebrarat (an.. 1152), mona- Ct picturis adornayeiit, coiani qranibus elucescit».
sterium in australi parte nostrse civitali.s construens Prserogativani denique episcopalis officii, quam iu
dedicavit e.tdolavil, ac fratres mqnastica; professio- Q Giiiidesheiiiciisi tecclesia sni anlecessorcs, cpiscopi
nis inihi Deo servituros constituit, et eis Fridericum videlicei.Hildeneshemenses, iiabiierunt, toto vitse
primum abbalem prsefecit (an. 1146); Ipse fratrum suoe tempqre quiele possedit, Nam doniiiani Liutg-
utilitali pie prospiciens, partem prsedii quod in .li.ardani., domiise Berthse abbatis.sa. Siibjogatani,
Walesliusen (126) habebat, in augraentum prseben- Gqslarise in curia inipcratoris Lqthaiii jn scccicsia
darum conlulit, Prscdia vero quae yenerabiles abba- bcatorum apqstolorura Symonis: et Judse, promissa
lissse Adelheidis et Ebka secclesise contulerant, hac sibi debita .obedientia, manu propria consecravit.
moderatione fralribus impertivit, ut curtes et litones .Qiia defiincta, domnain Adelheidam .illi lile substi-1
usui fralrum cederent,. ministeriales. vero curise tutam.pculorum cecilale prsepeditiis,.per nianura,
cpiscopali curialium more deservirent, sic tamen ut domni Beriihardi; Palbiirnensis episcopi, in Gande;-
mir.islerialiuin absquebcrededecedenlium boria seu shemensi niqiiasleriq prsesenlialiler sibi obedientiam
bencficia fralriim bonis semper accedant. Nec hoc .promiiteiite, fecit cqiisecrari. Obiit auiem auno
silentio prsetereundum est, quod curtcm nostrara in Dpminicse incarijationis 1155 ;(_/«/.20), suie vpro
Embrcke, qua longo caruimus temporej, sagaciter ordinationis anno,25, et in riioiiasterio beati Gode-
requjsivii et fratribus reddidit, et inde quatiior ser- hardi requiescit.
vilia fratrum consilio dari ordinavit, duo. fratribus M. 21. Postobituin.dpmni Bernhardi ..BRUNOdeca-
sancli Mauiitii et sanctfe Crucis, in Ascensione et in nus, virbonus et providus, .secdesise nostrse prsefi-
Pentecosten nobiscum. in refectorio, unum in apo- cilur. Qui rebus sectlesiseconservandis ac melioran-
sloloram Petri et Pauli festo, quartum iii ipsius. boni dis annis40, tolum seimpendit, qtiibus ipse prsefuit.
comilis Thietmari, qui «adem bona nobis contulit, Teclunietpavimenlum principalis secclesiseerogalis
anniyersario. Et ut fratribus affectura fraternse dile- fere 50 marcis meliorari fecit. OiTicinas domustit
ctionis in omnibus declararet, medietatem oblaiionum curise episcopalis dilapsas reparavit. Castrura quo-
allaris beatse Marise, et terciam partem eorum.quiK que Winzeiiburg noii niPdico sumptu ttirre "finiiifi
'
...... VARI^; LECTIOSES. . . , ,.
57 sequentium loco hmc liabet 2 : M.onasterium eciam .diclum
."Vessingerade quod hodie- Marien-
rade vocatur innovavit, et ibidem fralres ordinis Cisterciensis collocavit et moniales ibi quondam
•habitantcs locavit in Iserenhagen.
• -
-.- m?M. ..::'.:.'.:':
(125) Hodie Marienrode. (125) Oelsburg.
ad
(124) Ringellieiui Indrislam. (126) Wallsbausen..
4251 APPENDIX AD S. GODEHARDtlM, »232
sima coimriunivit. Contulit autem ad ipsum afma- A milate tercia pars episcopatus Vix immunis remane-
fium tbturii testameritum novum etvetus utrumque ret. Corisilio tamen dbmni impefatoris: et princi-
glosatiim, expositores et hystoriographos ac divi- phm ejus hac utcuihque sedata commotione, doriiv
noruffi Hbrorum traciatbres, nec non libros phisicse, niis Hcrmahhusepiscbpus pef cohsensum fratrumad
aliosquc quam plures suo nOffiirieihsignitos. Oriia- sepulchfum Dbriiini pfofecius est; in qua pTofc^
tum vero adauxit secclesise, casulam de examito clione prretef alioslabores iiaufragium passuSj;ad
oinatam aurifrigio, dofsale de pallio, infulam, cyro-- taiitam deveriit inbpiam, ut lahtus priricepv ^eriere
thecas, saiidalia riova, et alis usitata, capsam cum et dignitate praiclarus, publicsemendiciiaii -subjicc-
reliquiis et pedem crucis confereiido. Obtulit prse- retur. A pairiarcha tariien Jherosolimiiahoiei ab aliis
terea ad praebendam fratrum tres mansos tt dimi- terrse illius religibsis pie susceptus, benigfie liabitus
diuffi et duas areas iii Eilstrihghe (127). Tres riiari- et horiorifice dimissus, fediturii in patriamsuarii
sos et tres areas in Solesze (128) cum octo maiicipiis, acceleravit; veriiensque behe^sospes iri Ytaliam, ibi
ac cyphum argenleum septeni marcis coffipafa^ egrolafe cepit, et apud Secusium (151)," fide: ple-
tiim 58. niis, defunctus•'•est et ibiderii
- sepultus'61l(an. 1170»
2.2. *' EpiscopoBrunone defunctom-(an. 1162, Oct. JJI/: 10). •- •<:;••: •--;-' .•,'.:>.*
B
18), HERMANNUSprajpositusSanctse Crucis com- 25;s? ADELOGUS" praipositusiGesiariensis post
hriiniter ab bmriibus eleclus, a fidelibus secclesise, decessUm Hefmanrii episcopi ab-~6mhibus eisctus
cohsulto tariien prius irirpefalore, qui eo teffipore est {ari. 1171). Qui pluribus," u't:ih "privilegiis siiis
in Ytalia mbrabalur, saoramenlum fidelilatis sus- cohtihetur, fralruin cbinniodis pie prbspiclens,rinpf a;.
61
cepit, cunctisque negociis suis et comodis cifca siatiohe castri Houbufg(132), quod ipsealieiiatum:
redditus episcbpaies-iibera p6testate dispbsitis, cum ab ecclesia pef Heiriricum ducdihjSdomino:Ffiderico:
milicia domnum impefatbrem in Ytaliarii sccutus, imperaiore cooperahte, datis pecuniis fequisivit
regalium investituram apudPapyam adeptus est (129). (dn. 1181), dubs marisosin •Waltrinkehusen'(155) et
In episcopaui denique coristitulus, soeiain seihper "Wesiehhem, -10sblidos sblvehtes,'a duobus fratri-
habens humilitatem cuffi liihore Deiet omni man- biis Ludblpho videlicet et AdolplioVqui partemejus-
«uetudine, subditos sibi gubernabat, erga ffalres dem castfi in behteficiosuscepefunt, et ab aliis duo-
tantaususbenivolentiaV utterciam partem sacrificii bas fratribus Bodbhe et Beftbldo, ijui suarii nicliilo-;
in choro sancti Godehafdi circa initium suae promo- minus parlem ab «piscopo 'febdaliter•percepef unt,
tionis ipsis largiretur.Iri memoriam qubqiie omnium 10 marcas ad eriienduin prsedium in bpUs' fratrum
fidelium animaruffi, tjuani ipse primns ih secclesia G dafi bfdinavit (arii,'1183). Prsediiirii' qubque 'coriiitis
nostra celebrem fecit, tres mansos iri Sutherem (130) Oltonis de Asle(154), aviduai ipsius cbmitisilbmiha
ct molendinum de pairiffionio suo ffalribus assi- Salome qiiod ad ipsam legitiriiaisuccesslOrie'devo-
•gnavit.; Ganderhemensem secclesiamiriceridibdepfa- luturii erat; sua filia cbrisericierilbaliisquesuis hefe-
'vatam, sed studio Atlieleidis abbatissse feparaiaih, dilJus legiiijhecbiisencieritibusv multis laboribus et
Hartwico venerabili Bremehsis a:eclesise archiepi- ffiagriis impensis coffiparatuni cum omnibus suis
scopo multisque aliis episcopis cboperantibus, sol- attinehciis, mediarite dbmjrib:Friderico impcratore
lempniter dedicavit; 'Nee uriquam in seeclesia Gos- et factum episcopi modis otiiiiibus corroboranie, ec-
lariensi aliquam conlradiclibiiismolestiaffi sustiriuit, "clesisehbstrse ac.fuisivit (dn. 1186). Mansosautem
adeo ut in quadam sbUeinpni curia Goslarise-cele. 7et 8 jugera iri Steriem ad idemprsedium perlinen-
brata, cum ipse adhue diaconus esset, et plefiqiie tes el tunc temporis sibi vacarites ad usum fratrum
episcoporiim, utpbte :Moguntinus:Cohradus et Rein- sub eadeterinihatione deputavit, ut federiiptisboliis
aldus Coloriiensis,"sirhiliier in diacohatu constitiiti ac pignofibus ecclesise, iri cffiptibrierii ebriinidem-
ct simplici electionis honore pbllehles, suseipiefidi pr38dibrum bbligsitis,:tunc demhffi liberam utehdi
doitinum imperatorem in processiohe el sermoriem cis habeant facuitateiri.^Pfsestitit insupef muluo
faciendi ad pbpulum ex officiosuse digriitatis, Hil- " duobus fratribus Ludblfb :et Wilbfando sexaginla
dcneshemensis" electus, onus et laborem ibidem iriafcas argenti, quahdo 'Jherbs61imam;pfbfiCiscc-
subire cogeretur. Post aliquot annos suae prbmb- bantur cum domirio imperatore,' castro ecclesioe
tionis quidam suifldbles, quia eorum usque-quaque Ualremunt (135), quod ipsi de manu.episcopi bene-
volunlatibr.s nolebat esse obnoxius, tantis rapinis et ficiafib niunere *" tenuefunt, iocb pigriofisfeceplb,
incendiis demolili s.unt episcopatuin, ut ab hac cala- el aliqiiot miiiisterialibus suis, ac intefposita piic-
-:. . VAR1.E LECTIONES.
"»hucusque pritnum scriptor exaravit. , *.*numetus deest. st 6iBrunonis obitus ..«'».codice 2., circa annos
Bomini MCLXIHvel MCLXIHIaut circa contigisse scribitur. Hucusque prima nianus- incipit . allera
63
saculi XJII. **.numerus deest. delogus c. 6* qub c. " in pheodum tenuerunt 2.
N01VE.- .
127),Eilstringe desolatum prope Rosenthal. (152) Homburg.
»128) Solschen. (155) Waltringhausen, principaius Sclianmbcrg.
(129) Cl. Luntzel Hermannum post d. 21 5S Dec. (134) Asle, Asselburg prope Burgdorf, haud pro-
1164 consecratum swibit. cul ab Indistra situm fnit. .. ::.
(150) Sottrnm. (155) Prripc Springe. : V^
(151) Susa.
 1255 CHRONICONBILDESHEIMENSE. 1254
cione, ut esedeniprsedictse marcae redemptis pignori- A . ln Gandershemensi ecclesia toto vitae suaetempore
busabheredibusprsedictorumB6fratrum in usumec- oificium episcopale,libere'in omnibus exercuit. Nafii
clesise debeant proveiiire. Corisuetudines prseterea dpmina Lhidgarda defuncta, dominam Adelheyciaih
quasdam, et qusedamjura ecclesise, quse aute iem- iili-cahonice substitutam iri eodehi mbhasterib ebri-
ppra sua, scriptaspecialitef Jcpmprehensa nbn lia- secfavfj, synoclum et cfisriiatls cohsecratibnehi iiii-
buimUs, ne inposterum aliqua posserit malignan- dem quobieriscumque voljiit celebfaS'it69.Obiitautem
ciurii. iniquitate convelli, scripio' comprehendit, et anao Dominicseincarhationis 119*3(Sept. 20), et.se-
alia' qusedam anle nbii habita elementi bonitate puiiusest ih medio cfiptoepfiricipalis ecclesise.
' ;- ' :';;:/f
supefaddidit' (an. 1179), quodf videiicet iie ipse, he BE'RNO."''. ,\-;~"'
-..,'. ;v :.';.',;-:",: H ; . . "* -; i '<>
.i
ahquis successorum siiorum episcopoium sine con- 24. Huic successit Befno bpiscbptis, qhi pfimp
silib discfeibruffi fratrum, vel magria fiegpcia diffi- •magister scplarum, exiiide ecciesie ribstfe deeahtis,
hife, vel beheficia ihajora lpcare, sive' redditus niea- «naninii cleri electibne et tocius" popuil cbnsensu '
'ssesUse,si fofteuecessaf iiim fiient, pignbfi bbiigare ecciesie nostie prefectus,'est. Eiectiisautem siciit yif
'
vej ullo mbdo'alienare pfsesumat. ltem ut ex depra- prudens et providus et iittefali scientia preditiis,' itk
vatioae moiietae coflgfegatiohes In pf seberidissuis episcopatum temppribus suis aminiriistfafe cufavft,
deirimenta nhlla sustineant, statiiit; et bariiio iif-; ; ut et iiorieste ferum acquisitiorii et eafuhdeiri cbri-
mavit, ut 24 solidi marcae examihati argehti semper servationi decenti omniniodis iiitendefet! Ipse ehirii
sequaliter fespbhdeant. Fifmavit eciam arcliidyacbhis preter mujlas seryicii ,' 6 imperialis experisas, pafvb
syhodaiia 67de ecclesiis sive capellis suis qiise ih tenipore, quo ecclesie nostre prefuit, ih reddituum
eofum potestate cprisistunt, post obituhi sacefdotum mense episcopalis absclutione, et iit" bonorum qiie
- qui de mahu episcopi ecclesias easdeirisive
capellas ab episcopatu nomine fe,odi teneMntur, et paiehe
teriuefunt. Testariienta quoque ffatrum quseIpsi fe- majoris calicis redempcione 600 et eo
ampiius mar-
cerint, velquse ex aiiofurri testamehtis legata fue- cas inipenditjr; fratrumeciam utilitatibusiipn.mi-
ririt;' iihperpetu um doriavit et baririi srii aiictoritate nus studens et combdis 'i. mansos in Olerii (158) a
muriivit. Instituit quoqiie, quod riec ipse nec aliquis manu layca nbn modicis siiis expensis expeditps,
successbriim suofum episcoporuiri barihuih vel ec- prebendis fratrum consensu episcopi' assignavit, et
clesiairi aUguain alicui ecelesiaeiri episcopatu ribstfo de hiis tribus septimariis paneriiin.rbfectbfib, sicut
coristitutaesineconsehsu ei cohsiiibfratfiim perpetuo consuetum est.darl instituit. XJeditepiam in re-
pbssidendam' debeat cbnferre vel dbriare : et ciim deinptiorie decinieiri' Hoctehehi (1'39) ierciampar-
fiatres ab antecessbfibris suis: episcbpis: hbstfis .id r, tempecuriie; deea ahnuatim trla ialehta dafi dispo^
gratise pefcepisseiit, ut ad bbria bbedieritiaiuffi rsu'a- -nbns, delquibus iri ariiversarii sui die' cuiiibet pre-
furii tuenda advocatUiriiqhisibividbfetuf ydbheus| bende 9 denafios assignavit: et eodem die adfsepui-
eligbreht, qui tamen ad pfsedieta bona pio iitibiis cii?um suum honestum cereuih et20soiidos adeie-
idecidendis hoii'hisi vbeaius debeat aceedere, prae- mbsinam majofem oidinavit. Castruffi insuper Hal^
dictus pater et episcopusnbster ampiipfis beriivo- f emuht sibi Vachns, duffi pfoptef piiirima, que ipse
lericise'nbbis munus iiiipertiens, siiper mehiofata sicut vir prudens advertit, infeodandum decerheret,
fratruinboria dbiriihoFritheficb ifflperalbrecbnsen- multa consiiii sui maturitate proffiovit, ut et episcp-
fciehte ab advocatis pehitus absblvit, ei omne jus patuj' plusima que iion habeiiat acceblbfent,.et pfe-
decidendafum causafuiri; siye' per se siyeper ami^ bendis' 2 fratruiri 30 solidbruni feddiths accrescere-
cos suos, ift obedieiitiarium cstrarisiulit; et viilica- tuf. Cbntulit eciarii ecciesie veteris. ac. npvi Tesla-
tiohes pfaeposilufse ribstrse, Hisnefii (156) videlicet mentilibros glbsatos ci miignp scpiastice diligencie
Hasen et Liisbike.ab iriibiierabilr jugo advbcatoruhi studib elaiioratos; Hbc eciaiia iaudibus ejus pjacuit
imperpetuum absolvens, praepositb regehdas cbffi-. adjacefe, qjubd Pmnes 7*preppsiture mbhtis sancti
iireridaVit Cbntulit eciam ecclesiaecampanam (137) Petfi ih Goslaria, diu a laycis ex iieg!igencisi,prepp,-
talde boham et duo candeiabra loriga, et ad' sarta- sitofum miserabiiiter '4 bccupatos, muitis iaboribus
tecta principalis ecclesise fere 20 marcas iffipendit. D '. et innuirieris expensis, sicut vif prudens ei, stren-
. ...VARIJE LECTIONES.
66 alia manus smculi XIV.
incipit. " s. quse70de c. 6S "ita corrigo; obedientiarum c. 69 Hic
turrim conslruxit monasterii sancti Godehardi 2. deesll. Sub islo sanctus Bernvfardus cano-
nisalus fuit a tercio papa Gelestino, elaborante hoc prefato BernOne presule et f heoderico abliate no-
stri monasterii (corr. a. m. S. iliciiahelis) qui fuit vir per omriiaprovidus et laudabiliter rexit.SpifitUalia
tairien partim ceperunt tepescere propter nimias divicias. Ipse' multa clenodia in casulis et cappis monaste-
rio riostro (corr. suo) cpntulit prbampliacibne divirii.cultus et obtiiiuit ihfulam, saridalia cum^cetbfis liber^
tatibus anno Domini 1195. Post liec episcophs iri Domino "defunctus",quiescit in' medlpeCclesie fnajofis
circa ascensum baptismi. inserit 2. ,7*prebendi 1.- 73 omissum esf reditus aut simile quid LEIBN.' ^
mirabiliter c. '',.-
...-. NOTJ;
436) •Itzum, Hasede, Losetieck, nunc civitas nova - • (139) ;Hottelem. a.,1196, d. Mart. 6. Cpnrddus
il ldes. Hildensemensis electus imperialis aulae caneellafius
(137) Zadttklokke in marg. manu scec.JLVIl. occurritin charta Heinrici VrEcclesiseUttrajebtinae
(158) Ohlum. data. ''•-'.'•';'. '•.-;,-
toV! APPENDIX AD S. GODEHARDUM. 1250
nuus, integraliter absohit, et ne dcinceps obligctur, A 1 posspssionum alicnationcs perpessa est. Tandem,
aucloritate apostolica communiri fecft. Quara bene- miseiicordia Dei cvigilante pro nobis,co jam inepi-
80
iicus autem in fratres cjiisdem loci fuerit, laudabilia scopum consecrato ct ad cpiscopium noslrum,
ejus facia testar.tur, apud quos celebri et digne lau- undc per annum et amplius ejectus fucrat, rcver-
danda vivit memoria (•] an. 1191, Oct. 28). tente, rebus pro lempore saiis bcne compositis, di-
CONRADUS. spcrsa recolligere, incensa et destructa reedificare,
25. Conradus cancellarius frater noster (an. 1194- alicnats 81 rcvocare, et ecolesiam diulina tribula-
1198 -{•a. 1202), qui primum nostre ecclesic epi- tionum tempcstatc quassatam tam in intcrioribus
scopus, deinde ad Erbipolensein episcopatum trans- quain exterioiiitus orani diligentia studuit Teforma-
lalus, in ipsa civilate propter justiciam occisus cst. re. Sex quippc villicafiones Orsleve, Wackensleve
Ipsc ecclesie noslre ornatum decenter ampliavit; (141), Stockom (142), Otfredcscm (143), Upum,
dedit enim tres casulas, unam de examinato rubeo, Rengelem, pro quingcnlis marcis et amplius coniilis
aliam dc candido, terciam de purpura violatia, om- Sifridi de Blankeiibureh a predicto domno cancel-;
ues ornalas aurifrigio; duas dalinaf.cas, unam ' lario obligatas, datis nichiiominus eidem comiti du-
"cxauiito rubeo, alteram de candido, al!:am bcna-.n centis uarcis argenti et quibusdam aliis reditibus
cxamito candido , tres pallas al.aris, duas de pur- 'I» sibi vacantibus bcneficiis assignatis, ab omni ejus
pura rubca, unam de auro circulalam, aliam stel- inpetitione penitus expedivit. Eorumdem etiam bo-
I.itam, lereiam quotidiaiiam in altari; co.tir.am bo- norum partem a quibusdam militibus et servienti-
nam, que suspendi solel in aquilonari partc san- bus dalis 50 marcis, ct villicationcm in Mallertcn
ctuaiii, purpuram unam villosam ; sex cappas, tres (1-44)datis JOmarcis, ct UemviHicationemStoekem,
de cxamilo rubco, tres de albo; duo scrinia pulchra quam postniodum fiatresde Wulflebulhe violentcr
cx auro et gemmis, duas porciones rcliquiaram san- detincbant, soluiis nonaginla marcis liberavil; alln-
cti Slcphani et sancti Laurcncii, modicum balsami; dium opibcopalcin Aldendorp (145) et mclendinum
pi-etcrea advocaciara civitatis r.ostrc pecunia nors in civitate pro octoginta marcis cuidam Gerhariio,
parva expedivil; partem advocacic super villicacio- etvillicatioiiem Vorstede (146) Theodorico de Alten
nem (140) fiatribus contulit (a«. 1198). pro sexagi:i'amaicis tcmpore cancellarii obligala,
1IARBERTUS 26". 1 iO inarcaruin solutione recepit : ecclcsie Gandor-
Anno '6 iucarnationis Doininice 1216 " (Mmt. 21) sehem 500 maros, e£ in causa abbatie de Ringe-
obiit Ilarbcrtus bone memoriae noslre ecrlesie SO1" 1J:I>60 marcas cvpendit; in recompensatione eciam
cpiscopus, qui p.iinum caiuor, (ieinJe inajor eccle- r, dampr.i q.iod in molendino, ct aliorum bonorum ec-
sie nostre prepositus, prebendas fratrum toto sue clcsie, quod pei Lippoldum de Escherde accidit, ex-
admifiistracionis tcmpore utilitcr et fideliter dispen- pcn&is nonaginta marcis de suo, fratribus dedit
sans, magnum et sinccrum, qucm seinper erga ec- villicationem e: auvoeatiam de Monestede (147); dc
clesiam nostram gesserat, affectum ipsa operum -manu Hcinrici ct filiorum ejus, qui cam dctirte-
exhibitione comprobavit. Domno igitur Conradoi bant, 16 marcis rcdcmit. Ticdilus 16 solidorum in
imperialis aulc cancellario, nostre autcm ccclesies cadem villa a quoJam Exzo de Eilslringe acquirens
25° cpiscopo, in illa gravissima imperii disseneione: pro 4 marcis, ebs ad pancm scolarium in refectO:
temporibus dive niemorie Philippi ct OlUmis adl rio annualim ordinavil. Advocaciam insupcr obe-
Ilcrbipolcnsem episcopatum transeunte (««. 1198),, (liencie in-Wiltenburch, et aliam adiocariam super
ctut ccclcsia derelicta in legitimb sibi pastorepvo- 12 arcis argento fratium redempias; similit-T et
spicerc-tdomno Innoccncio papa hujus nominis ter- advocaciam8a bonorum preposiiuren::sjoi'is in I lage-
cio districte ct scpius iirjuiigcnte, communi et ca- sem (148), et decimam cjusdi-m ville ai agenJam
nonico tocius capituli et cleri consensu, omnibus; ipsius mcmoriam fratrum V.epulavit v.liiitati, cl ne
l.iicis 78omnino contradiccntibus, in episcopum cle- quis sueccssorum suorura ea alienart-t, banni sui
ctus cst, propter quod ecclcsia nostra riiultos 70ctt D firmavit aucidritale ; curam 83 in&uper Vorsiede a
graves laborcs, cxpensas, pericula, lam. communiumI Brunone de rustode 107 mavcis comparatam ccclc-ie
quam privalarum rerum dispendia et cpiscopaliumi noslic condonavit,prcriio cclam in Repinarde (149),
\M\M LECTIONES. ,
s.,-, ",«?c?d?<t de._,.'?. Pehinc. Harbertus,::26w unajiimi;:cle,ri?rdilectionej floruit-emscopHS;;, Is quiescit
ante :^ltafe "san^;.Kaihefine, ,ad: aquilbhern^yigiilt anfioydomnilr^BdHHiJ^^r^MCGAlf manu ssmculi
'IX-V-ll^M^mflig^tft&frsbiiptdjutit': Hic ihjufia scjibjeniis erratum-"^^^^
Harbertus anno 1206, ubitfia altaria in cripta/cbhseef avit, ut m;libc ipso Iibrb sequituf; 1. Annum'1216
indicaviiis cluctus '.qum D. Zeppenfeldt t'»_Beitra«e.izm- Hildesheimschen Gesehichte T. I. p. 75. notavit
78 o. 1. omnibus o. c. c. '9 multas c.. 80epm c. " 81 8S
ajfena.iara c. adnoeiam c. S3a i cuiiam?
;-;- ^'-:--":":'" ''' ^" .-^-:'-- :--:'. " :
.NOTiE,
. (1401 Lede, viUa desolata prope Gronau. (14o) Das alle Dorf .irop^Iiildcsheim.
-(lM)'Oscliefsleberi, Wackefsleben' ih priricipatu (1^86) Forsle.
sHalberstad. i :; (147) MuusWl.
" ,-:-..;,;.,.; ...:,::,.-.:,},:.
tl^.StSckheim.,;,..,
(145) Otfreseh, Upperi, Ringellieim. (149) IVppei c.
(144) Malerten.
 12SJ CHRONICONHILDESHEIMENSE. 1258
"
^qiiod iralres abi ecclesia beati Martini iri Minda A officinis edificandis liberallter subvenit, et fundbs
'
iibi cpmpafavit *'*, de rebus suis 500 marce im- eorum fere sumptibus propriis comparavit. Claustra
pense surit: decimas eciam duas in Dunhusen (150) etiam Vulvinghusen (153) et Fraukenberg (153) suo
ecclesie coridonavit. Quantis eciam tectis eccjesie teriipore sunt constructa, et, Winhusen (154), cui
:
priricipalis, et efficinis curie episcopalis, expensas conventui ecclesiam ejusdem ville parrochialem AVi
»
impenderit, qtias dirutas tam a vetustate quam ex tribuit, etreligiosis quibuslibet aliis multa commo-
negiigehcia 8" invenit, cbram omnibus eluce- da prebuit et inpendit, providens nichilominus ne n
'" scii87." conveutualibus et parrochialibus ecclesiis aliquod
SIFRIDUS 27«s Ss. viciuin emergeret, ex quo minueretur decor eccle-
!Ahniversarius Sifridi 37'episcopi ecclesie nosire siastice dignitalis. Ecclesiam quoque nostram et
J«t viri mansuetissimi, qui advocaciam 89in Heme- «piscopatum sicut pastor providus et provisor dili-
:idesdbresuper omnia boha ejusdem villicationis, gens in emptione bonorum et redemplione advoca-
Hibicunque sita sunt, 100 marcis a fratribus Hugone tiarum ditavit. Advocacias enim villicationum Ba-
: :et Jiistacio coroparatam ecdesie contulit, ita videli- rem (155), Beddigen, Eckelsem, Bultem,
' Addenem,
cetut,'si quid bbnum pro tempofe fuerit et cpm- a capitnlo magna summa pecunie redemptas fratf1-
mbmihi 9", capitulo sit inde liherum ordinare, ad- B bus ad prebendam eontulil liberaiiter et absolute.
vocaciam iri Wittenbuf-ch superailodium et 12 areas Similiter advocaciam a domno Bertoldo de Veteri
ab Arnoldo laico emptam, suo tempore ei decimam Foro redemptam ab ecclesia mouiis sancti Mauri-
unius -maiisiet .12 arearum in eadem villa raciona- tii, eidem ecclesie contulit propter Deum. Insuper
Ijiliier eomparatam ecclesie nostre dedit; preterea advocaciam iri urbe et in areis quibusdam retro
quandami aream suam juxtavalvamsanctiPetfi, que urbem siiis et quedam officia nraxatorum a came*
prius ieriebatuf jure feodali, claustralem fecit et cu- rario, et advocaciamin Malerten a comite Bernardo
rie cantoris adjecit. Duas eeiam afeas in nova ci- de Spegelberg data pecunia liberavit. Advocaciam
vitate prepositi majori prepositura vaeante adusum eekim in Honhamelen a domno Theodorico libero
«pjofundam luminarium assignavit, etlocum piscine centum :septuaginta marcis cxaminati argenti rede-
•qui minus utilis fuit, prope r.bstrum dpfniitpriuhi mit, a quo ctiam sexaginta marcis ponderatorum
iiobis dedit. Parvam etiam aream et advocaciam denariorum proprietatem castri Depenowe (156)
ejus a Henrico camerario et filiis suis emptam cbn- comparavit. Advocatiam etiam villicationis in Har-
4uiit ad stabiles vicarias; volens eciam ecclesie pia deshem^la?) auxiiio tiloiiuma domno Conrado de,
benivoleritia providere, «onsensu et consilio capituli. - Piscina quingentis et quinquaginta libris denario-
statuit oiadvocacias prepositure majoris, quaspre- fumffildensemensium acquisivit. Preterea medieta-
positus nuric teriet, et que postmodum poterunt a tem advocacise in Auliea (1'58)a domno Lippoldo de
laicis expediri, riullus successeriim suorura velal- Escherte emit sexaginta quinque libris, de quibus
ter aliquis aiienet.<Qbiitautem post cessionem suam dedit quadraginta libras, et pro 35 libris obligavit
anno incarnaiibnis dominice 1227. pridie Ydus No- eiunum vorwercum in Rodem (159) etTorwercum
vembris. Cujus anima per niisericordiam Dei re- in Anderten, eteedens obligatos reliquit. Dapifera-
quiescat in pace. Aihen "i. tum quoque ab Ernesto dapifero eenlum septuagin-
CONRADUS»' 28« ". ta marcis emit, presertim eum multa incommoda in
Anniversafius venerabilis domini Conradi 28' victualibus ab ipsb sustineret; et molendinUm pin-
«cciesie nostre episcopi, qui postquam Parisius in «erne preposito et capitulo nostro et abbate sancti
divina pagina laudabiliter rexerat, et crncem contra Godehardi cooperantibus emit centum ocloginta li-
Avienses (151)praedicafat, assumptus fuit ad regi- bris., et*ensum molendino suo de tali emptione ac-
men ecclesie nostre; ubi «um vir venerabilis spirku «rescentem, videlicet unani plaustratam tritici, et
©ei regeretuf, eirca spiritualia magnam *caram ha- unam plaustratam siliginis, et unam plauslratam
Jiuit, ct iamen idcirco dispositionem temporalium ID ordei, ad consolationem pauperum scolarium choro
aibn tieglexit. Tempore enim suo recepti surit fra- beate Marie virginis desementiu-m assignavit perpe-
tres Pfedicatores et Minores, et sorores sancte Ma- tuo et donavit. Conversionem etiam beati Pauli agi
«e JVIagdalenepenitentes, quibus in ecclesiis suis et solempniter instituit, et eodem die karitatem cnm
VARI.IELEGTIONES.
, *yiea. comparaverunt. *6 tamen c. se hegliencia c, »' elucessit c. 8Squiescit ante altare sancti Pe-
tri2. " advoeiam c. 9I>comodum £.. " Posl hac seqwtur fol. 145' manus swculi XIII, n vox d^st Cu
•3XXVIHU 5 episcopus 1 fuit excellens doctor ia iheologia 2.
NOTJE.
(150) Dunsen praefect. Lavenstein? (155) Barum, Beddingen, Eggelsen, Bultmtt, Ad-
|15lVi. e. Albigenses. delum.
1152) Wulfinghausen a meridie Hannovene. M56) Depenau parrochia? Stemvede,
(153)'Goslarise. (157) Harsum.
|-154)prope Cellam. , (158) Elze.
(159i Kirchrode prope Anderten,
FATROL. L.X.L1. iO
 1259 APPENDIX ADvfi; GODEHARDTJM. H60
•fefina de dccima in Giftene (160) dari fratribus or- A sua mohaslepiuffi:nbstrum est novii trabibus et ti-
tlinavit. In temporalibus ita prudenter agebat, quod giiis et tegulis iristauratum, et cooperaritibus fide-
"nocivaremovit, alienata recollegit, utilia constru- lium elemosinis cupro tectuhi. Dbmum etiam epi-
xit. Turrim quoque in superiori castro Wincenburg scopalem Hildensemensem, que per stillicidium de-
•adomrib Theoderico de Stockem recuperavlt, et pravata fuerat, bonis asseribus tegi fecit. Hiisom-
eahdenf ad unam domum exaltavit, et mansionem nibus felicitef peractis, chffi se insufficiefitem ad
episcopi emeiidavit, pulcris edificiis sicut liquet. regimen ecclesie reputaret, tum propter senium,
Montemetiam Bawarorum in eodem castro.et ad- tura propter scisma quod fuit inter sedem aposto-
vbcatiam Hilderisem; et villicationemin Clowen (161) licam et imperilim, ab electo Ferrariense tiinc'*;
illis de Escherte injuste ochpantihus expedivit. Ca- apostolice sedis legato cessionem petivit et obtinuit,
stfnm et-civitatem Rosendal (162) construxit et cedens loco non dignitati. Moratusque apiid fratres
mhnivit.ad cu^us emptioneffi edificationem, etobsi- Predicatores aliquamdiu, propter discordiam teia->
diohis liberationem necnon.ad Peyne (165) civitatis pbre electionis in: ecclesia nbstra motaffi civitatcib
obsidionem expendit monete Hildensemensis octo nostram felinquens, profectus est Schonowiam, ubr
milia talenlorum. Turrim quandam Scherstede (164) ad Dominum migrans feliciter requiescit, Rexit au--
iri area sua injuste cbnstructam diruit penitus et "* tem ecclesiairi nostram 27 annis, et post cessionem
•lestrrixit. Emiiam (165) civitatem obsidens cepit et suam ih tercio arino 15. KaleridasJanuarii, obiit aririo
oaptam destruxit. Similiter Insulam (166) eastrum Domini 1249 »•; V
apud nbsiraffi civitalem situmj in quo violatores .HEINRICUS"29'".' :.:'•:
pacis se f eceperant, expugnavit et destruxit. Videns Post cessionem venerabilis patris ac domini epi-:
etiam ahgarias et oppressiones liberorum minoris scopi Conradi, domnus Heinricus HyllegunstadensiS'
cbihicie juxla Nortwolt, emit eandem a comite Con- ecclesie: prepositus In episcopum: nostrurii eligitur,
rado deLewenrod (167) trescentis octoginta libris sed postulalio facta de domno Bermarino sancti Cy-
mbnete Hildensemensis. Tandeffiultimis diebus suis riaci in Brunswihc preposito electioneffiipsius ffiul-^
considerans periculum et gravamen transeuntium tipliciter perturbavit, adeo ul a fege ihve.siitus,:hb
Popenbufg, emit partem ejusdem castri ducenlis vi- archiepiscbpo conflrmatus, possessionem quietaia:
gintilibris, ct minbrem turfim decem libris, et edi- nostrse civitatis habere non posset, et omnibus ca-
ficavit ibi mansionem cura officinis suis constantem stris ecclesie et oppidis ab advefsario suo occupa;-;
fere centum libras, nec sinebat noya lelonia insti- tis, excepto VincenbUrg, ad repfimendas suas ac
tui, unde viatores solent indebite molestari, Cele- r, suorum injurias ad domrium papam Innocentium
rum medietateiri advocatie in Scherstede(168) emit quartum, qui tunc Lugduniwniofabatuf; accessit^
sexcentis ,quinquaginta, libris, et- edificavit jbi-.ca- pro cujusmaturepersoiiefevefeiiiia-iiecfibn-Sifridi
strum bheiosis' sumptibus et expensis,; pro quibus Maguntini : archiepiscopi '-preciim:: iristahtia licet-
quedam: boiia ad ^episcbpalcm ffiensam-pertinencia: in,:prineipib, -suisihtrbitus V^dottinuspapa-"et: tPtai:
bbligavft, et obligata reliquit 91,In causa qiioque cUria; eifca eumfibenigne ihbveferituf,- tahiehva-
Gbslariensis ecclesie expendit: examinati argenti riis sugestioiiibus:;"multorum;,!nobilium aihicbruni'
ducentasswiarcas, et ,iri figura judicii per legitimas' dicli postulati, negptium.jamdictl.episcopi mansit
probation.es obtinuit quod eadem ecclesia subjeeta per, annum et-ampiius in,,suspensp. Tandem whe-
erit in spiritualibus episeopo Hildensemensi. Preter rabili patfe ac dbihirip Argentenensis ecclesite epi-1
hec briihia dipcesim nostram a jurisditione ducatus, scopo exsecutpre obtentp, cummultis gratiis a sede
quam jurisditionem domnus Otto duxBrunesvicen- apostolica, sihi collatis, a, dpmnp papa honorifice
sissibi usUrparecoram dpmno imperatore et pfih- est dimissus. Domnus vero Argentenensis^.quemadr-i
ciplbusiri curia solenipni aprid Maguriciam, inten- mpdum inmandafisreceperat,prenpminatpepiscppo;
debat(an. ,1255?), prudenter liberavit, ibidem cum juris justicia .uniyersa ac^singularediiitegrari
Yocepublicaprotestans coram oronibiis,. Bildense-'.:D precepit, suafumsenientiarum banno contradictores:
menseni episcopatum nullius dominio, nullius ac rcbelles cpmpescendp. A cujus sententiis adveis"
dXicatui, .preterquam. solius episcopi subjacere;: sarii appellantes,. prpcuraverunt: partesad presen-'
et,hoc:fuit ab universis principibus approbatum.-. liam dbmni pape scitari; ubi postulato pefsohalitef ^
Quatupr etiam vicibus existens episcopus in negotlo cpmpafente, procuratoribus sepe dicti episcopi etiam
crucis ,et ecclesje Rpmane et proprie Alpes transivit; astantibuSj prefatus: ppstulatus ide ore domni pape;
magriis laboribus et expensis. Ex promotione etiarai .cum silehtio sibi inposilo, siipcr ecclesiaH>ldense-
VARl^E LECTIONES.
s5 ita legiiur; minimenuw '"''*' MCCXLVIII..%.J$iqui->
'"'Htecjam suprd'kgunlur.
iur ilerum alia manus, sceculiXIII msdii. " Henrlcus ihscriptio swcuii XlV. "
WTM. . -.
(160) Giften. il65) Hodie Gronau ; v. infra in episcopo Sifrido.
(161)Clauen. (166) Werder, ubi 1660 claustrum Caithus.
162) Rosenlhai. (167) Laueiiiode castrum, Iianno^eiai objecium.
(163IPeina. (168) Sarstedt.
[164) Sarsiedt,;,
1261 CHRONIGGNHILDESHEIMENSE. 1261
mense sehtenciani contririam feportavit. Licet A poldo de ^scherde partem castri Depenowe pro 70
dictus episcopus multisdiscordiis suo tempore fuerit Bremeiisis argenti. Item ab Ecberto castrum Lut-
occupatus, proquibus multa feona ad mensam epi- tere (174) pro quingentis marcis examinati argentiv
scopalem perlinentia obligata reliquisset, tamen uti- 20marcis minus, et 25 mansos. Item in eademirilla
iitatibus ecclesie in quibus potuit providere curavit c a Joiianne camerario 2 mansos pro 13 talentis. Item
advocatiamenim villicationis in Hardessehem, quam ia eadem villa a comite Henrico de Waldenberge
domnus Conradus ecclesie nostre episcopus a Con- IT.mansos, expeditos.et 7 inansos infeodatos pro T-
rado-de Piscina minisleriali ecclesie absolverai, ipse marcis examiriati argenti. Item. a comite I0i Bur-
postmodum a comite' Meinhardo de Sladen, a quo chardo et comite fleinricp fratribus de Waldenberge
jam dictus de Piscina eam in feodo tenuit, diu inpe- emit villam et ministeriales. et quedam bbna attinen-
ditam expedivit. Medietatcm etiam castri in Hon- tia pro quadringentis marcis examinali argenti.Ttem
burg, quamnpbiles fratres Ludolfus et Adolfus de8S acquisitione eastri quod Peyna,vocatur, et solutione
Dasle"in feodo ab ecclesia tenuerunt, pro trecentis debitorum: Gunzilini fllii Burchardi de Wulflebuthe,
libris abeisdem absolvit, et ecclesie nostre condo- expendit mille et 10 talenta Hildensemensium dena-
navit. Idem.etiam medietatem proprietatis in Empna riorum. Item bona episcopalia ab antecesspre suo,
adoffino.CoHrado quondam prepesito Montis, vero B obligata* pro nongentis et quadraginta talentisHil-
lierede, obtinuit. ministerialibus ecclesie infeodari; densemensiuiH denariorum rede'init; pro islis relk,
qui postmodum de consensu dicti prepositi idem quit quedam bona cpiscopalia.obligata.Item emit
fepdumpro mii|e libris iidstre ecclesie obligarunt; quatuor fliansos ab illis de Ringelem, dequibusin-
residuam.verp medietatein sepe dietus episcopus a stituit dari in anniversarii sui die ad quamlibet pre*,
epmite Hermanno de Waldenberge (169) pro sexa- bendam 8 denarios; camerariis et campanariis•.%
ginta qyinque marcis et 5 solidis aomitie ecclesie unum solidum, scolaribus 5. solidos, ad allare do-i
iBpi^npratam recepit, et ecclesie pro pignore pe- mic« nostre caridelam de una libra cere. Item con-
cunle reljqsid. Idein etiam oomeciam sitam juxta tulit capitulo nostro 7 maasos in Qchterseni sibi
Laenam (170) afoillis de Lutberge (171), per mbrtem vacantes de morte Heinrici filii Lippoldi Craz, ad
Bertoldi advocati ipsis vacantem, ecclesie compa- agendum festum Johannis ante portam Latinam
ravit, el a. relicta ejusdem advocati et filia stia obti- sollempniteir; et de eisdem bonis ordinavit dari cui-c
iriuit sibi et suis successoribus 5 librarum redditus libet dominorum onum solidum, ministris altaris c>
in Dammone ab annuo eensu arearum, pro eovide- illis qui preeruiU clioro duplicem portionem, dupbu»;
Jicet ut eam a suis roolestatoribus defensarei. Idem pueris qui cantabunt alleluia unum solidumj paupe-r
etiam.ad prebendam fratrum contulit decim.amno^ ribus scobwibus decemsolidos, camerariis; et camf
yalis in ypi^ioit (172), advocatiam etiam in Dam-; pariariis *" urium solidum, ad accendendas candelasi
nione (175%quaffi comites de Waldenberge in feodo circa cboruia duas libras eere, et eodem die dabitur;
fenuerunt, ab omnibus absolvit, et ecclesie per omnia cafitas de duobus fereulis pullohim cum pane ,et:
«xpeditam reliquid. Obiit autem anno Domini 1257, vino. Bicprefuit ecclesie mostre annis tribuis et di-
8 Kalendas Junii, ordinationissue anno 11 ". midio; obiit autem annp dominice incarnationis
r JOHANNES 30"» episcopus. 1261 "'., 18 Kalendas Octobris, ordinationis sue
Post decessumvenerabuispatrisnostri ac dbmini anno 4. ;.;•<:
OTTO 51«*. : i.
Heinrici, pari Voto et unaninn conserisu Johannes,
preposltus Sancti Mauritii, in ecdesie nosife episco- 'An.n;versarius dbinhi Ottbnis eeclesie liosire epi- 1
pum eligitur; 4jui,quantuin adexlefiorem heminem,' scqpi 3i;Hic illor"quondam riobili Ottorie:duce de
segerebati ut-tam majoruffi quam minorum iri se Bruriswich patre (175) hatus, Albertb et Johahne
provocaret affectum; qui etiam paci et ntilitati ec- fratribiis suis iri paterria hbreditate siiccederitibus,
clesie inteiidens, lapsa et alienata pro viribhs' suis, primum in canpriicum ecclesie «ostrie«ligitur;:dei«deJ
quantum potuit, revocaref studebat.' Primuffi vide1 D vacarite ecolesia nostra pef mbftem venerabilis pa-^
licet a Lippoldo et Basilio fratribus de Eschefde, tfis episcopi Johannis pie recofdacibnis,' eb agentb
advoeatiam villieationis in Cherstede w pro eentum quartUm decimum annum, iu' cGetesie^hostrci^epi-''
libris Hildeiiseniensium denariorum eeclesie nostre scopum postulatur; posiuiatiohe vero dc se facta
comparavit. Item a Lippoldo de Antiquo Foro advo- usque la. quinium annum pendente, apapa Urbano
caciam ejusdem loci pro 34 talentis. Item a Lip- quafto confirffiatur, et sicper eum in ordiiie subdya-
\AittM LECTIONES.
de Dasle o/io manu addita. "' rursus incipit manus smculi XIV. 10° Scherstede, "' Itemite c,
•* campenariis c. bis. "3 sepultus in ascensu baptlsterii ad austrum 2,
$01M. ...
i. e. Wbldenberg. montis.
170) Leina fluvius. (174) Lutter am Barenberge.
171} Comitibus de Luttefberg?
i!69) (175) Ottonea. 1252 defuncto, Albertus priino
(172) Das Vorholz prope Heersum. solus regnavit, tum a. 1267 terras Brunsvicense»
(173) Die Dammstadt inter Hildesb. et viilajn accepit, Joanni Laneburgenses relinquens.
 1263 APPENDIXAD S,. GODEHARDUM. '1264
conatus ecclesia nostra per pliires arinos tam in spi- A
, tura;, et-9-mansis predictis, prp certo et constituto
ritualibus quam in teraporalibus gubernatur. Indicto precio, videlicet pro treeenlis quinquaginta lharcis,
yero concilio apud Lugdurium a1papa Gregorib X, manebit ecclesie; de, quibus quihquaginta marce
tunc primum eo in dyaconatus et presbiteratus ordi- jam per episcopum sunt solute. Item allpdium.Ve-
nes promoto , cum aliis coepiscopis ad conciliuin . ieris ville ante Hildensem alienatum pro ocloginta
pfoficiscitur (an. 1274), ibique propter r.oticiam talentisrecuperavit. Gastrum Woldenberge cum inda-
sui generis a papa benigne suscipitur, et de inan- gine castri tantum a 108comitibus de Woldenberghe
dato pape a revercndopatre Wernero archiepiscopo pro mille quingentis marcis, quod in parte australi
Moguntino ibidem in episcopum consecratur; quo magnis cciam sumptibus pro parte muravit, Allo-
reverso prospere, pohtificale officium est prout me- . dium ad Rod Juxta Woldenberge et pratum eastro
-lius potuit pre diversis occupationibus executus. adjacens.prb 70 marcis; villicatibnem Holle, quam
Hic nimirum ab eo tempofe quo nostram ecclesiam obligatam invenit, prb ceiitum quinquaginta marcis
suscepit regendam usque in finem yite sue zelum absolvit. Advocaciam inllolle etcomiciam ibidero.
Dei ad ecclesiam optinens, eam pro viribus extoilere necnongograviam de 15 villis acpmiteLudolfo-de
studuit, bona quedam episcopalia a suis predcces- Wolderiberge pro 144 marcis, et advpcaciam in -Ba-
soribus obligata deobligavit, et quedam bona sibi B ] dekenstede (184) abepdem pro 26 talentis,item ma-
suisque successoribus comparavit; isla videlicet : jorem coffiiciam, que incipit a Scirbekejuxta. Har-
ante castrum Poppenboreh 10 mansos pro centum lessem et protendituf per. Hever, usque ad fontem
quinquaginta talentis,irespartes advocacie in Chy- Sebbeltessen ab illa parte Gandersem, et usque ad
erstede ab illis de Escherde, duas partes prp octo- pontem Olkessen (185), et quartam partem comicie
ginta talentis, quandam comiciam juxta Cherstede super Amberga (1.86),a comite.Hermanno de Wol-
de hiis-villis : Hottenem, Luppenstede (176), parvo denbergepro quadfingentis marcis; advocaciam in
Lobeke (177) et de aliisquibusdamTillis circumja- Sibbelhtessen de bonis custodie a Hugone de Hol-
centibus, a Brunone de Gustede pro quinquaginta thusenpro 20 marcis; stagnuffi juxta Eddessen et
talentis; advocaciam in Clowen lcl a Sifrido de molendinum Berge cum piscatura; silvam quandam
Rutenberge -pro quinquaginta talentis; advocaciam in-Harto (187) quardicitur Wrochterewolt, affiultis
in Borchdorpe versus Mificam (178) a Lippoldo de echlwardis promagna summa pecunieexpedivit.et
E-scherde pro 40 ' talentis; piscaturam in Layna ecclesie ohtinuit. In.-Tydefingerpd quinquaginta
juxla ruthe a domno Johanne de Adenoysprp 14 echtwardps a Lyppoldo de Vreden prp 24 marcis,
talentis ; castrum Hudhe cum quinque mansis, deciriiam in Hemmendorpe vacantem' sibi suisque
'
pratp. cum molendino et duabus piscaturis a Hille- ^ successoribus retinuit; domum episcopalem in Bil-
maro de Oberge pro ducentis marcis, et <juasi fun- densem, quasi dirutam, murOj,trabibus, tectb lapi-
ditus de novb magnis sumptibus construxit. Gome- deo refecit, et aliis edifficiisiiistaufayit.Ceniaculum
«iam•:N.owen/'f (179).a comite Henrico de Wolden- in Poppenburclr et turrero paryain adjacentem lapi-
berge pro 120 niarcis; adyocacias in Ringelem- iii dibus texit. Castr.um WiricenbufgaBeyerberg usque
Uppem, in Solide (180) et comecias ad Soltga etad , ad valvaffi muravit; valvaffi iapideam ante; castrum
Ris (181), nec non ad proprietateffi castri Werdere PeynG cbnslfuxit et lapidibus .texit;.:tesludinem iu
(182) et mplendini et 106piscalure,. et 9. rnansofum castro. similiter lapidibuS;.texit,. e't--aiia edificia in
adjacencium a comiie Ludblfo de Woldenberge pro eodem .castro fere omni.a innoyavit; feodumi eciam"
quadringentis quinquagin.ta marcis, et idem castrum castri civitatis et cbmicie Peyne.a comite-Wide-
prolibero ,07castro ecclesie obtinuit, ita quod dictus kindo doPoppenbprch expediyit, qui.illud.in.marius
cpmes et sui heredes ipsum castrum.ep jure ohti- suas.libere resignavit; advocaciam; in Lapidibus a
nebunt, quo de Halremunt, de Sladem comiteSj et Johanne etConrado Acken expedivit:"Itema domno
dpminus de Honburg, sua castra tenere ab ecclesia Heinrico de Hpnborch. iri placilis pbtifiuit quod li-
dinp3cuntur, eo adjecto, quod.castrum jam dictum berhm erit ecciesieredimere castrum Bpriburgquo-
sub quocumque eciam pallio (185) per dictum comi-• " cumque anno semper infra festum .pasche etWal-
tem siveper suos heredes alienari nori debet, sed; burgis pfp trecentis libris Hildensemensiuffi dena-
prplocoet temppre castruni cum mo.lendino,pisca- riorum, Iteni;camerarius marscalcus, pmcerria, offi-
; VARIiE LECTIONES.
,'."* dbwen 1. "'.Rowen ed. iot:i ,r...' f jibro c, ,os tm c, -
." N0T.E.
(176) Locus desertus. ' '; ;i82) i.Werder-an derNette. " . v;-v
(177^ Kleinen Lopke. (183) e. pratextu. ";
(178) Mirica, merica, -erica, ideffi : quod Hcide, ;184) Baddekenstedt. : .' ;. 1
in Marchia hostra silyam sigriificaris. • (185) SchirbecketHarlessero, v,Ma~idesoL, ,pfppe
(179)Cf. H. A.Luntzeldie
: " ;":-"
altere Dibcese Hilde- Hildesh.; .der Hever pjiipe BilderlalL-Sebexerij-Gac-
sheim p; 165.' \ ; .:. ' dersheim; 01xheim>;CLLuntzel.155. '-':-• - -P
(180) Sohlde. (186) In quo.e. g. Bokenem. ••--
(181) BerelerRis. jl87).Harz. - -... ',.>..,.-,,X: ':/,; >:-:
1265 CHRONICONHILDESHEIMENSE. 1260
ciati episcopi, de suppellectili quorundan:..predeces- Anispost mortem, suam ordinarent prout secundum
soiuih suorum episcoporum de facto se ingesse- Deiim aniriie sue saluti expedire viderent: unde ei
raiit,'qriod cpiscbpus penitus abolevit. Quidpiura? ordinatione capituii de ebdem novali in anriiversa-;
Ecclesia siquidemper ipsum iricrementuiri lpnge rio ipsihs dabituf commufiis karitasi de pullis pahe'
afiiplius f eceprkset, siet domestica et fratrum per- et virib, ffalribus et vicafiis universis : Cuilibet ffa--
secueib hbn fuisset; unde iniqiio consilio actuffi est truffi20deriarii, cuilibet vicariorum 10,tribus cain-
qubd dux Jbhariries armata mami coritraepiscbpuiri panariis solidiis, tribus camefaris solidus, qui eo-
ei ecclesiam 'processiti et' fibii tantum iaycorum adjuvaburitcampanarios ad pulsandum, paupefibus:
quahtuhiecclcsiarumpossessibniBus dainpaa gravia scblaribus 12 solidi. Episcopus eciam qiiasdaffipfo-
irfogavit. !Pace iaiidem inter episcopum' et ipsum prietatesbonorum paupefum scolarium contuiit,"
ducemintercedente, eisque in airiieicia' firroatis ad prb quibus in nocte anniversarii ejus de illis 12 sbli-'-
irivieerii, ecccduxAlbeftus seniof,' set aliis inroa- - dis prbcurabuntuf; dnbcefeide tribus libris cere"
niof,s;siimuloiiividie cohira' fratfem suuffi episcb-~' poiienluf, unus adI altarebeate Vifgihis iri cborb,-
pum jagitaius, Ipiuiri et ecclesiaffi-huffiiliare dispo- ; alter ad sepuichfum'episcopi, qui afdebuntde ufia"
sult, qubd"opere Iihpbsuitj quia hpri .bontehtus vespefa ad aliam. Memoratus' eciam episcopris et?'
qhbd ecdesiamcircumveriii in Tcniiltis;siciitetiam in ^ persbriaTUm 6i eeclesie ritilitati pf ospiciens, ipsa-'
iJlIs quihque villis ad comeciam 'Soitgarariiiqub 'jufe rhofa 1H qua iestaffientuiri suum corididit, ad devo-
^ectaritibus*." quas iriaictiib"Otio de' Brandebbrcii • taffi supplicationer^ cipituli, anhum;gracie'debeiie--
eideiri duci cbritra justitiairi adjudicavit, episcbpo liciis que de ihanu episcopi tenentur, capitulo in-
taffitm cpritradicerite et feciamahie, eciairi suscita- dUiSit; etprepPsitus Johannes de suis beneficils, et
xit. «cclesie adversari.bs, qUibris'ad Ie.de'iidiiirieairi capituiuni de obedientiis similitet indulserunt; libc
rapinis et 'iiiceridiis pef terfain ducis liber patebat ffibdo videlicei quod quicumque ffatfum aiite dierii'
transitus: et seeurus ad muhiciones suas recursus.. beati Jacobi morilur, nova seqiienlis anni percipiet,-
Tgitur ab episcopo graua consilii ad duccffi Jolisn-- prbut in ipsius episcopi et capituli Mtteris plenarie-
riehi:recurrituf,' qui cum divefsis placitis liinc iuide coritinetur. Episcbpo ia die beati Olfici, qui tunc
servatis, irater fratfi apUd fvaiieta bptir.sre non feria tercia occurrit, ut dictum est^ prerhortuo ecce
posset, ffiiserihs fratris prbtoitiit auxiliurii, et hi- dictu mirabile sed„Deo noh iiripossibile subsequi—
ciijloiiiiiins eO:prbcufante cum archiepiscopo Bre- turi.infra 6 ebdomades, eodem die quo episcopus
-joerisi-et domiriis inferiofibiis nec iibh eum Ottone dlix Albeftiis post mbritur (an. 1279,Aug._15), taffi-
et Albefto mafchionibus de Braridebofcli in favo- quam Dei judicio evocatus. Rexit autem episcopus
rem episcopi coritia ducem valide inspiiatur. Sed Otto nostram eceiesiam, tempore postulalionis' sue>
ecce iniqua softedhx Johanriespnemor ithr (an: 1277, connumerato, 19 iix ariniset perfecte niensibus 7i
SIFRIDUS 52^ w. '::<,;
Bee:\5), et drixAlbertus futoradmitlitur-unde et
ex;ffiprte hujusetmetu altprius pene riiPriiUr arixi- Defimcto venerabili - patre domiaonostrb' Ottbnb
liuin etclesie fepromissum. Verumptariien' episco- episcopo, Siffridus Magdeburgensis ecclesie decanus,-
pus etMagdeburgensis ecclesie et marchionum coiw de domo nobilium de Querenvorde traliens origi,
iisus auitiiio, se eontra fratrem pf o ecclesia invitum nem, vir per omnia magfianimus litterarum scieri-
«pposuit, eoque in principio virilitef cbiitra fratrem tia, moruffi honestaie, raultisque pollens virtutibuSj
agente, predietis Veroiri ferendo auxinotorpehtibus, iii nbstruffi episcopuin, consulentibus et atominicu--.
Ctierstede et Emprie municiones ecclesieper ignis ltiffi ad JIQCprestantibus VerierabiliBerhardo sancte
jacula capiuntur, et. pociores miaisteriales ecclesie Magdebiifgensis ecclesie electo,ret illiistri Albefto;
ihibi captiyanfur (ah, 1279),' Ex hac magha fuiiia de Brahdeborch marchiohe, ' qui eodein - tempore
ecelesie fitingens dolor ab omnibus; sed episcopus, ecclesiam iibstfam viduatani contra; Albeftiim du-
queffi plus dolor ahgebat, pliis doluit, et in tariium ceiride Bruneswicli ipsani inpugnahteiriviriliierdeT
in eo dolor invaluit, qnod sibi, Ut credilur, pfestitit Dferidentes, in civitate Hilderieshem crirt copioso
causaffi moftis..Ipse eniffi tactus vehementi dolore exercitu moraffi traliebant- canbnice est-electus.-
inrfinsecus; lamquam sue mortis prescius sesta fe-. Qiii cum cohfirmationis ct corisecfatloriislriiurius ab
ria-arite, sicut ,08anno Domini 1279 in die-beati afchiepiscopb Moguntihb etregaliumihVesliiiifaffia:
Olrici, qui feria iercia tunc occurrit, carnis persbi-- serenissimoRomanorum regeRodolfpessetadeptus,-
vit debifum uo, fratribus in capitulo cbrivocatis, de ecclesiam nostraro, quaffi ex eo qubd.munitiones
iiovali ih Emberke,; quOd ex concessione omhiurii Tzerstede et Enipna per ducem predictum penitus
quorum iiitefefat- exstirpari feceral, suum Cbfarii destructe et non pauci ibidem ministerialium et.va-
fratrfbus testamentum condiditj et illiid cum; pro- . sallorum ecclesie erant capti, graviter perturbatam
prietate ct decima uec non cum omni jure, sicut invenit, pro viribus suis studuit reformare. Ipso
ipse teriuit, supef reliquias beate Virgiuis bbtulit;lii - riairique duce pbst paucos dies defunctb, captivos
beruffi reliiiquciis capitulo quatinus de eisdem bOr data non modica pecufiia liberavit, et' procedeute:
; ;v,',...; ..VARI.E LECTIONES. . . ,. .,.,.,.,. --'/.
,09 ita c;.-,-,:-,.--,,•,
lege quam. "° sepuitusarite altarb; sancie Crucis2. '" ita corfeii,'; bfii.a.< -;nf.:JioP,}ui
XYIII tanlum sedisse videtur. '."!?inscfipfio dcest. ..,' *''.;,
1267 APPENDfXkb S. GODEHARDUM, 1268
tempbre munitiohes destruclas Empnaffi "* videlicet A J befch captum-fuitVPef cujuscaptionem ipse episco-
et Tzefstede restauravit, Empnain tameri inlocotu- pus judicium ad Bocla (194), quod dux Albertus.et
tiori locatam, mutato riomine Gronowe appellavit. filius ejus Henricus dtiduni contra justitiam detinuer
Set ecce Albertoduce, ut .premittitur, sublato de rant, occupalum recupeiavit (uri. 1291), et ipsum
medio, filii ejus Heririeus (188) Albertus (189) ct castruffiCbrairiseiamquarii loci illius judice secu-i
Wilhelmus (190) duces, paternis vestigiis inheren- lari proscribi et data sententia fecit funditus dembi
tcs; contra episcPpum etecclesiam ferpciier erigun- liri. Et procedente tempore in loco haut longe posito
tur. Quibus cuffi episcopus fortiter repughaiet, fa- castnim Levenborch (195) magriis suriiritibus:COrii
ctum est sinistro eventuyut de pfecipuis ministefia- stfuxit,pef quod plurabona ac juraecClesieabsifa-.
libuset vasallis ecclesiein castro-Caffipe (191); ad cta et distfacta: ad' ecclesiam' revocavit.; flehriciis
quOd!gratia presidii se receperanVipso castro per vero et Albertusduces tam de castri cbnstfuciibhei
duces abqyamdiu arta obsidione vallato ac demum qriaffi etiam jurium aeboiiorum ecclesiefevbcatioiie
expugnato, septuaginta vel. circiter caperentur. Ex dolentes, ipsum castrum Levenborch, cum adhue
quo tantum periclitata, et dejecta fuit ecclesia, quod esset novellaplaritatio, grandi exercitu obsederunl;
vix rceuperandi aut resurgendi spes aliqua habeba- set cuffi episeopus ad repellendum eos se fortiter
tur. Episcopus tamenin Domino confidens, et mu- "' prepararet, magnanimitatem ejus videntes et con-
rum defensionis pro ecclesia se opporiens, ininime stantiam ih sanclo "• proposito, reeesserunt, lriar,
dcspefavit,, Orta namque inter fratres seu duces chinis in campo et aliis instfuriientis bellicis, qu»
ipsos discordia, ipse duobus eoruitt Wilhelmo vide- ad expugnandum castrum apportaverantj dereMctis.
licet et Alberto confederatur, a quibus etcastrum Eodein tamen anno hiidem duces magnb congre-
Stouphembofcih (192) sibi optinuit pfo certa pecUriie gattf exercituj siipef Fusennam fluvium (196) prbpe
quantitate stipendiorum iiomine obligari, -coritra Oiesbbrch' castrum multhm prejndiciale' ecclesie
tertium se et ecclesiairi defensurus,- Factis ilaque. erexerunty et nbnien inpbiierites Lbwendal bccupa-
diversis insultibus et cofiflictibus hiric etindeepi- runt. Episcopus vero ne liber ac frequens ipsis de
scopus nonnullos de parteadversa milites ac fam»- castro predietb ad invadeBdum ecclesiam patefetinr
los captivavit, per,quos plures suorum a captivilate troitus, aliud castrurii, citi noriien impbsifuin est,
absplvit, et r-ursus ad defensionem ecclesie se murii- Papenborch, inioco non multo plus qiiam ad jactum
Tiiti Hiis ita gestis Albertus et Wilhelmus duces sagitte rempto erexit, et muitis munivit arihatis :,
opiduni fratris eorum ducis Henrici Helihehstat no- pef quod castrum Loweridal manutenentes fuerunt
minc, cooperantc sibi episcopo obsederunt;- eivesquei .- ( artati acreligati iniantum ut,quiantea obsedefarit;
obsidione artati, datis tfeUgis hinc Ct inde, potiofes obsiderentur, factique ex bbsessoribus sirit obsessfc
milites non paucos tam dcparteepiscopi qiiamdu- Demuffivero ipsisin castro Loweridal defitieritibus;
cumad sein opidum mitti petierunt, tamquam de! et in castro Papenborch profitientibus, castriim Lo-
pace et concordia"tractaturi, Quibus introgressis et1 wendal capitur, et tam hoc qriam Hlud penitus de-
ad hospitia jam reeeptis hichilque roali suspicanti-• molitur. Quid pliira? iHustris Otto,;dux LHrieboreh,
bus, infideles cives verba pacis in ore gerentes et ini castfum Caleriborch (197) sUper Layriam fluvium
pectorenon habentes, portas opidi conclusefunt, ett constnixlt; qupd quia vergebat in iriaximum eccle-
eos intra crudeliter occideruht *". Quod factuni lu-• sie detrimentuffij episcbph s sustinere non valeiis
gubre toti patrie causaffi prestilitlamentandi. Deindes nec volens, contra ipsum ducem irisurrexit, et irib-
ex mahdato RomanorUto regis pradictipace juralai dis quibus potuit iffipiignavit. Ipse vero' Otto-dUx
iiiter principes et-nobiles >Saxonie; dux Henficus de; cum Henrico et Alberto ducibus de Brunswicb.
castro Harliiigeberoh (195) offinibus circumvicinis5 eonspiratione facta contra ecclesiam, assistentibus,
dampna - varia irrogavit; unde dicti principes, ini eis Ottone et Hermanno de Brandeborch marcliio--
quorum etiam riumero episcopus existebat, ac no-- nibus et nonnullis aliis pfirieipibus ac nobilibus,
biles Saxonie coiitraipsunvducem, tamquam gene-- jj magno collecto exefcitu terras ecclesie invaserunt,
ralis pacis violalorem, dictante ipsius regis senteri- duasque turres lapideas Stederdbrp videlicet et
tia irisurrexerunt et castium Harlirigeberhobsede- Oberge, quorumdam militum fidelium eeclesie man-
runt. Cumque idem dux ad liberationem ipsius ca- siones ceperunt, easque incastellahtes firmiier mu-;
stri festinaret, inito riiaximo cum principibus ett nieruiit,de illis etaliis suis munitionibus terpam el
nobilibus conflictusubcubuit, castrumque Harlingc- ecclesiara gravissime impugriantes,; Episcopus vero
YARIiE LECTIONES.
"* emnam c. '"ubi tres nobiles militcs dioccsis noslre videlicet Stenberch et Saldar et cet, dolo,
interfecii fuerant refert 2. "6 fco e,
NOT^;.. . .
Dux in Grubenhagen. (193) Herlfngsbergpropc Goslafiam stetit.
189) Dux in Gottinga. (194) Buchloden.
Dux Welferbytarius.
190) Haiid (195) Liebenburg,'
l&l) procura Brunswich. (196).Fuse. •'-
192) Staufenburg prope.Osteroie.
il88) (197)Calenber€:.
 I2C9 CHRQNICONHiLDESHEIMENSE. 1276
magnanimus iri adversis desperare autdeprimi non A j hove (205) 'ecclesienoslreperutile cum suo Comitatu
consuetus, setin dpminp Deosup confisus, condu- inille et viginti marcispuri argenti .sibi et ;sUis:sue-*-
ctis armigeris.et stipendiariis innumeris vim vi him cessoribus comparavit, Advocaciam ih urbp a Lu'v
cum moderamine tum sine mpderamine repellebat. dolfo camerario absolvit. Advocatiam ;in Hasikeiir:
Nam eadem durante; guerra, quasdam munitipnes husen (204) a Lippoldo de Dalem milite acquisiy.it,:
ducum, videlicet Uslere, Everborch^ Geveldehuseh Palatium episcopals in mukis edifitiis emendayit,'
etEchte(198)cepit et destruxit, acinipluribuscon- cappellamque ibidem de novo construxit, ubi,.*t-
flict.ihusiicpngedentedoffiinp Deo, a quo estpmnis quatuor canonicos instituit, quibus ad-victuni qua-?'
vlctorja,-iriumphavit,, sibique in -hac eadem, guerra draginta , libras Hildensemensium. denariorum/.de
tanturn supercrevit, qjiod plura debita persolvit, ih oblationibus et phvenlionibus ecclesie san#i;Andree-
quibus anteatenebatur. Demum vero; inter episco;- oeciipn prepositp.ejusdpm.ecclesie sive arehidiacbnp.
pumex unaj Ottonem de,Luiieborch-et>Albertumde ciyitatis 12 libras-dari,aniiis sihgulis;ordinayit. ;TreS
Brunswich- •duces,;,parte ex altera, flenrico duee etiam mansos in Rpden sibi vacantesadjecitcanonk
excluso, castris etiam Oberge et- Stedemdprp primiT cis antedictis. Npvissimis autem diebus suis cum-
tus dirutis,;,compositip ordinatur. Et cum duxOtto . aliqualipace;, ut dictum est superius, frueretur; ca-r:
'
castrum Calemberch sonae;.(199) includeret,- ppntero strum Hundestruge et opidum Dasle (205) .cuin ad?-
ante castT.um,s.uper,Laynama?sohaeadem episcppus jacepte cemitatu mille etnongentis marcisemptionis
excludebat,, dDp*.aulera Henricus /ecclesiam adhuc titulp cpnparavit; feliriquens ea pro majorhparlie
impugnans, castrum quoddam Mosborch nuncupa- suis successoribus exsolvenda (an, 1310). -Licetita-
tum in terminis eometiaeBocla construxit, quodstar- que dictus episcopus cunctis, pene temporiljus qui-
tiiB episcopus et-alii, quibus constructip hujusmodi bus nestram rexit ecclesiam potenluih principuin vet
.videbatur.incpngfua, circumdantesi penitus evertc- aliorum duris persecutionibus cir,cumclusus,;gra-
Tunti Ipso nichilominus duce in persecutione eccle- viumque guerrarum. tumultibus fuerit occupatus, et
sieperdurante, ac nobilibus,viris de Weidere, et de a tribulatione malorum et dolore vexatus : utilita-
Sladen cbmitibus sibi assistentibus, per ipsum epi- tem tamen ecclesie nostre tam in spiritualibus quani
scopufficastrum Werdefe (200) aliquanto tempofe in temporalibus prospicere non neglexit, immo eam"
pbsessum capitur et destruitur.Castrum Walmoden utrbbique, ul ita dicamus, et inte.r pressuras exai-
ad repriffiendos ducis Benriei predicti insultus, qui tayit et inter angustias dilalavit: Et ut de tempora^
.deeastro Luilereirrogabantur,nongentiset quinqua- libus superius dicla sufficiant, in spiritualibus sicut
ginta puri argenti, marcis ecclesie conpafatur. Ca- Q , infra scribhur se habebat. Qiiamvis eriim tempora-
strum;" yero.; Sladem graviter,: obsidetur. Taridem libus interitus, advefsarioruni acprincipuro nbn .ti-
corippsitipne inter ducem et episcopum -ordinata, ihuerit principat.um ;,tptis taroen; visceribus. dilige-
episcopus grayes inpugnatipnes et, guerras;, postea rbat Christumregem: Nam divinum offitiumlibenter
non sustinuit; set pace aliquali ante flnem vile sue, ;audiebat, fatiens omni die missam cor.am se per no-
modicbtamen temppre, fruebatur. Inter hecautemque tam decantari, nisi magna eum in hoc nccessitas
.superius dicta sunt,castrumFtutam,(201) inloco ubi impediret. Et quandocumque novem lectionum;fe;-
Laynaet- Indistria confliiunt sumptuose construxit, stum aliquod.agebatur, non solum • missam set.et
.•prbpter.quod.ab Otlone duceLunenburgensi graves; maiutinum ae vespertinum officium;tonatiffi cum
impugn.aiioneset guerras longo tempore est perpes- pausa et intentione multa cum suis clericis decanta -
sus. Paeetamen inter eos facta (an. 1283^ Dec. 16), yit. In majoribusetiamfeslivitatibus et ordiiialioni-
, episcopus in placitis obtinuit donari sibi et ecclesie' bus clericorum ac velatione sacrarum yirginum.
aduce pf«diclo proprietatem eastri Lowenrode et, . aliisque potilificalibus officiiscum perjse sacra mis-
opidi Hoiiovere; quod tamen idem dux ab episcopo sarum solempnia celebraret, tanta sibi virius et de-
recepit in feudum, datis tantummodo centum mar-' votio a Domirioest concessa, ut in lacrimas prorum-
cis. Hoc aut^m faclum est episcopo et ecclesie in D peret, et imbre lacrimarum suam fatiem irrigaret,
recofnpensam castri fluden, quod dux destruxerat; devotionique adeo deditus exislerct, ut ca que can-
antedietus; Quandam eliam paiiem castri Popen- tanda aut dicenda erant, vlx posset dicere aut: pro-
borch ab impetitione Gherardi comiiis de Scowen- fefre, set verba singultibus interrumpere m oporte-
borch data pecunia expedivit. Castruin Herste (202)i bat. Sacre etiam yisitationis officium mullis annisa
prope Gotingecomparavit, quod postea per traditio- suis predecessoribus intermissum cum magna sedu-
nem captum destruitur. Castrum quoque Wester- litate exercuit, evellendo etdissipando.npxia,edifi-
:"
;•'• VARLE LECTIONES.
"' prorumpefe corr. interrumpere c.
NOT^E,
(198) Uslar, Gieboldeliausen, Echtc"; Everburg. . (202) Barste.
ignoratur. (205) Westerhof. -
(199) i. e. reconcilialionl. (204) Cf. Luntael 1.c. p..240. .
(200) In pago Ambergau. -"- (205) Bunnesruck et Dassel in Sollinga;*ilva.
(201)Ruthe,
mi APPENPIX;AD S.nG0jpjA1tD^, 1273
cahdp.e.t^plantandp^prpficua, cprrigendp: ac refoi-, Aputetur,matefiajiri;futur«ffi, «t lisugiprumdispendiia"
mando tam in capite quaminmeribris,, que corre-: viay qiiantunf est^bssibUeppfeeludaiuf ^statui&^:
ctionis ac reformationis novit studio.indigere, nou priyilegioperpetub est Jrmatumjquodj ii^miericle*-
querendo que sua essent, set que domini JesuGhri- rum et bu^genses super Iibeitatibus ant emunitati4*
sti, etin persona sui ante oninia ,ostendendo,yita et bus ecclesie aut re aiiqua questio orieiur^ quidquid
conversatione, verbp pariter '»*.?, et exempio, qualiter carioiiici ribstfe eeclesie-jusium^ess^sriis^fflrma^e
subditos in domo Domifti ;opprteretIaudabiliter CPD,- ypluerint jiffamenlisvvibsqhe ullius cbntradietibrie'
-
versari. JMultaquidem et alja ime conteniplationts salvum eis; ih, perpetuum i>pefmanebjt,:;Omhi-etiain'
eiaciualitatisexisiunt, gessithicponiifexgloriosus, anno., quandb ;nbvi' Cohsales suntistatuii,; liiidcm'4
que npn sunt scripta iri librp hpc, ne legefitibus vel cohsulesab episeopo;aut capituloirequisiti^venieift:
audienlibus tedium generarerit; hecautem scripta ad;ipresentiam eorunderav;ettactisv;saiictbrum:rclfc«B;
sunt, ut sciaiur per pmnia yaluisse ,et multis yirtuti- quiis jurabUrit quod .offines':poi!as civitatis.fideliter:.;
bus claruisse. Rexitautem ecclesiam nostram anriis tefiebunt et>custodiefit;: et qupd-specialiter: SariCtii
30 et "' mensibus 10.,Anno enim dbminice incarna- Pantalebnis et;rjetrb;urbem portas episcopp aui ca- -
tionis 1510, pontificatus sui 51, quinto Kal.Maii pitulp sive dje siye nocte ih «mnibus eorum-Bebessk;;
debiium carnis exspivens, ffiigravitad Dominum M0,:B tatibus reserabunt» Ttem offihi;ahfib feria seciindain;^
relinquens ecclesiam honpre etpotentia emendatam, capite adyentus "v;in generali capilulo^uraburitdiWi
setmuliis, ui verumfateairiur*,debitorum honeribus cti consules, se omnes liberlates:et emunitatesiecctesf
agrayatanv, ,, ...,;:„.''. ...>.- -'. ' '''.•.- sie, inquantum ippssunt^ fideliftr.defensufpssMiisVs
" verp ita, cpnpositisi.castruin, floinbbke- (20^ianai^
i:..o: .^:- BENRICUS 33« ''«r ;.;"', "? cum domino de Iloroboich, auxiliantibusad hocut-icl
Huicsuccessitvir utique venerabilis.Benriciis, ec- ;. curoquevquibusdamaM^^^
clesie hostre decaniis, "deillustri comiturii;de, Wpl- sedit,obsessumicepit., captumqugfecit-furiditusde?.';;:
denberge prosapia biiundris '".., Qui Castrhm Huri- moliri. Opidum Bpkenem milleet centummarcis ecr-;!
desruge ac Opidllri Dasle cutfi cOmiiatu..adjacente :a. clesie «pnparavit.. (An,,1314,:Mart., 8.),Cum HlustrijV
serehissimo Beririco deljitcelenbbfch tunc Roma- Oltone duce de Lunebprch^ qui, opidum Hpnpyere-,
nbf um rege, postea autem imperatbre, ecciesie rio- et castrum jipwenrode cum quibusdam coinitatibus
stre perpetub 'unjri, seque et successpres suosde etbonis aliis ab ecclesia in feudum tenuerat et-ab-
eisderii:intef cetera regalia, que nostra ab imperio ipso recipere curayit, grav.esguerras habuit, ^plure&^
teriet eeclesia, obtinuitinfeudafifan, 1510, Sept. 6).. coBflictusiniit, in aliqoibus succumbens etirt pluri-t.,-
Et procedente tempofe, castrurii''ppidum ac comita- C bus triumphans. T-aridemcpnppsitipne,,facta,idem,}
tum: hujusffiOdipefsblvit^quia a predecessbre sub, dux jam dicta bpna.ab epi.scppp;recepitin->feudu,m^:-.:;
qui; ea >coripafaverat::ribiidriffi'fuefarii pefsolutriJ In et se yasalluni ^ecclesie recognovit, Jdem episcppus;:;
principiopfomotionissiiebufgerises ae cives eiyita- usurarum, yoraginem, que animas deyorat etfacutj.;
tisnostre in magna.actanta'rebellione etpeitifiatia tates exhaijriti rque aprid cives.flildensemenses mul-;;
ppsitos, quod fidclitatis.sjbi pfestafe homagium no- tum inpleTOrat,valde restrinxit.; Castajn yitam du-i.
lueruhl,bbna sibi in civitate Hiklenseinensi pef re- xit, et ppntiiicale officium devote et cu.m.magna.seij
signationem vasallbrUm subruin -vacantia occupa- , dulitate exercuit, sicutvir bonus,simplex.et.rectus,-
yerunt, et in ffiultisaliis se opppsuerunt que nostre et recedens a malo, Dei ,et proximi habens zeluin "*.-:
respiciebant ecclesie Jiberiateni',conpetenti mbdera- Noyissimevero. diebus suis mandatum aposiolicum,
tione compescuit. Gojlecto,riamqueniagno^exercitu, sibi grave, subditis intollerabile, non ex: amore ju»j,
civitatem obsidens, castrum Stuiewbld (206) coa- sti.tie, set odu>..jron)ite,et/UYOre,;-Tuidicte,,|ab.eniuiU;>
struxjt*? 3, eosque subtractis iholendinbrum et.pa- sibi dirigi procuratur, Unde ipse,; presenliens tantum;=
scubrum solatiis intantum artayit quod irifra pau- malum, .surrexit sjcut pastp^ bpnus, jqui ppsuit;
cos dies. cum ipso conposu.erunt, deditipnem sibi' et, _ animam suam pro pyibus, suis, sedemque apostoli-,:;.
fidelitatis hoffiagmm facientes, ac salvas relinquen- camadiitjpro fraudeetdolohujusmodiisummpppnri
tes ab ipsis invasas ecclesie libertates. Intef articu- tifici exponendis. Ubi in prosecutione juris sui fe»
los conpositionis hujusmpdi specialitpr esl expres7 brptactus,,progrege supmortuus est, et-in.mbna-»-;
sum quod porta retfo urbem, per quam itur ad sterio sancte Clare Avinipne,hpnprificeJ16turoulatus^
Sanptu.mPaulum, multis annis coritinue clausa, roa- aniio Dpmiiii 4318is3. jdus iuiii, ppntificatus sui
nebit ammodo reserata. Et ut offinis inter clerum ex anno 9. In ejus ariniversafio dabuntur de decima in
vna, et burgenses parte ex altera, dissensionis ixa- Splede cuilibet dominorum presenti 7 denarii et di-i
VARl^; LECXI0NES.,
*" additum. *" additum. "° sepultusin media ecclesie sub eorona 2. ut et in om-
»»inscriptio deest,
nibus qui sequuntur. '" Iste quia vir mansuetus fuit, a quibusdam vocabatur ,!a
Aleke 2. quod et Alek-
enburc vocavit 2. "l jejunii nianu vosleriori. M5addita vox manu recentiori. »• Hic manus alia saculi
XIV incipit.
>.. '^r'.:. > '':<miM. >-
(S06^Stevcrw3ld. ;-;:> _ ;• /; (207).Bohenbuchen.
 15173 GHRONiGONHILDESHEIMENSE: 1274-
midia stopa vini, vicario 4 denafii ei quafla A'hn\ S.Prdihavit duas' faculas arinis singulis per tbliinl' ;a8^
magistrbriiajbri.subcustodi etsuccentori similiter; ventum obreveferitiam'ymprii: (215) Vehi^'Redem-i:
candela de libra cere, scolaribus 5 solidi, caffierariis ptor in choro tio.strp ante pulpitum a'd cbffiplefbfiuhP
et<-ariipanariis3?s6tidr"?. —«•;> :,->. ? incehdendas etarderidas, et cuilibet scolari iriebdem?
;; OTTO 54«. cbffipletofib preseriti eciarii undeciimque veriienii'
VerierabiUpatre dorono Hehrico de Woldenberghe Unam similam pef pfepbsitufti nostfuni tribuendahi1.k
episcoponostro Avihionefeliciter defuncto; de quo Insuper festum beate Eliiabeth chm cantu ei 'cbri-'
sufiiciehs scripturasuperius reperitur,'suceessit ei sblacione solempnibus in ecclesia ripstfa pfP dupiifcl'
patruus ejus' doninus Otto; de Woldenberghe, pre- •festoperageriduiri instituii atque fedditibus dbtavlt:
positus Mohtis sancti -Mauritii, in episcopiim no- Annivefsarios doffinofuhi Siffrydi et Heiirici eplscb-
strum -coiiGbrditef eletius. Hic in pfihcipio in- pbfufn nPstrbfuih; predecessof Uiri'subfum','et suurii""
gressus.fiuihabuit confliclutricriffiqtiiliiisdiairioppres- propfium: in ecclesia: nbstra: solenipfiiter sihgiilis'
sbfibus tefre npstre; videlicet' de Eiigelihghbbfstel anhispefageridos cum Jioiia adiriinlstfaliorie bfii-
et de Monikhusen (208) prope villam Osleveslien riavit. Rexit autem ccclesiarii ribslram iri summa eV
(209)y et Deo victoriam' nostris concedente, hostes trahquilla paice sic qubd Cum suls bmiiibus siibSi-
aut capti aut inteffectiaut fugatisuccubueriint; • de tis multuiri friefat locupletatus, et taliter'((uodvil'-
quarunrcaptivitale dominus fioster episcopus itfa*'- larie in plufibiis "villissue teffb.ciini ;bbriis;'"yb'sti|ii|''
gnain extorsit pecuhie quantitatem, uiide ipse eisiii et-maritellis de vaiib fbdefaiis iitcedefe videbariiuf)
locupletati fueruiit. Ipsb vefb -iamquaihi fidelis et dispbnente Domino et cooperanlibus sibi fawfe et
bonris dispensaior, pecunias sibi talitef pfbvenientes amiciciaiiobiliuiri principura .Ottohis ;de Luriebbfch
in utilitateni ecclesie"iibstfe' coriverteris, castra. et et pttbnis ide Brur.swich ducuffi, pacis ,et, justiCie'
bbWaeplscbpaliapefpfedecessbres suos iripignbfata liiiorum.Oriinibus iiaque per dictum domnum Ottb?.
seu alieriala recuperavit et fedemit. Castrum Verb nemepiscbpum prb utilitate et commodp ecclesle
Lultefe et officiuihiri Bafke et advocaciani iii Cale- riostre tanquata per bonum et fidelerh pastorcm laur
velde(2I0) a ducibus BruWswicensibuspro tribus dabiliter et feliciter consumatls, anno ordina!ionis
millibus "et60 marcis emit, e'l pecunjas prb quibus suelfi 0 debitum humane condicionjs exsolyit, (2i4)<
predecessbi suusdomnus Syffrydus episcopus ca- [«w.l351,4a</. 22], et in ecclesia nostra ante altare ,
slrum Liridowe (211) a nobilibus de Plesse coffipa- omriium sanctorum requiescit " 8. Cujus iricmofiaiet
ravit; nondurii solutas persblvit, ct in eodeiri castrb 189 '
benediciiohe sit eterna: Ariien. .:.".' :,:.
'
palacium inexpughabile cum allb miiro conslriixit. e / '.HENR1CUS55"^: ..':,.'.,, ,:;^:;'.:
Castfum Sturwoldfe qiiasi' cx ibto sbleinphibus et Huic successi't'(215). [Aug. aSj^yenerabiiJs^patefj;
inexpugnabilibus' edificiis; proiit' liquet, pralier' pala- doraiius Henricus, illustris »*°ducis (216) de Bruns->
cium antiquum, quod patruus stius immediatus pfe- wich fiiius, in; cujus electipne detestabile scismaisufi •
'
decessor'' dbffirius fliriricus episcbpus edificavit, rexit. Nam quidam de dominis nostris adherebant
magriis sumptibus coristruxii. Et quamplura edificia electioni sue, aUivero domnp Ericb.de Schovyinborch
iri aiiis ribstre ecblesie castiis diruia ,' que oriinia per apostolicam sedem proviso, cui ^eciarii cives
describere difficiie esset, ipse f eedifieafi prbcuravit. Hildensemenses adheserunt, tum: propter ipSius
Ipsev"efiamadhuc pfepbsitus' Montis bxistehsj ad doffiniHenrici poteficiam, tum, propter deprayacio-r.
laudeiri et lionofeffi oihnipPtentis Dei et giofibse nem mbuete npstre perillps fprte factam; quidam
roatris ejusdem virginis Maiie quaridam missaffi, verb de consulibus Hildensemensibus dicto dominp
vulgaritef aufeani dictam, singulis arinis sabbatho "Henricofaventes fuerant de civitate expulsi.JReroar
prbximo pbst cbirimunes (212) ab bmrii clero tam rieiUesautemet dicto domnpErico auxilium pre?';
religioso quaffisecuiari sbleriipnitefiri ecclesia nosira stantes, ferociter cum magnis gwerris. dipcesin
histituitdecantari (an.1515,Febr. 5), deputans ad hbc nostram invaseruht. Nam opidum Dam dpmrio Jlen*,.
de decima in Zblde iargarii et Doharii cbiisblationem D fico adherens ceperuni et funditus destruxerunt.ut ;
in eadem missa pfesehtibus miriistfakdarii.' iteiri apparet cooperaniibus eisadhocquibus.d.amecclesie.
:-''-. ': - - -- VARLE LECTlONESi
':" Iterum aha manus saculiXV iricipit. "8 obiit a.D. MCCCXXXI.ordinaeionissueXY. 2. nuinensi '
torrectis. "» itd c. '" i.•ac' elegans "2. , ._./..
: -."> ;"- , :,,;,, «~-: :>:,;'•'--
',-';,. ;'- -,>'. .NOTiE.^-
(208) Engelbostel et Munchhausen. ;p,142,143.
(209) Oesseise, districtus Ruthe. (215) i. e. hymni.„.,.,.. . ,.:..,..,,,.:• '.'..,..'>..;,,:(.
et ' (214) De arino obitus cf. Beitfage t. L, p. 90>S!ii
,|210) Berka et,C.alefeld prineip. ;Gottingens. :>
Crubenhag. diceceseosMoguhtinse. '.,-'... et chartas ap. Luptzel dicec, Hild., p. .425,,424.--:-v.*-.
(211) Lindaii.:, ; A (215) Excefptuni jufamehti episcbpi iegitur in.
t
(212) Cbmriiuries dieheiligegemeinwoche »erant Deductione jurisdictionis meyerdingicsp«'cclcsiajca-
dies victoriae Saxonum de Thuringis, in hebdomada AthedralisHildesheim. prajposito et tapitulo ' - " coriipe-
post diem S. Michaeliscelebrati;, y. Haltaus:Tahrr ientis. Hildesh. 1758, fol. pag. 70.
aeltbuch der Deutschen des Mittelalters 1797, (216) Alberli Gottingensis.
 1375 APPENDIX AD S. GODEHARDUM. J276
nosire \asallis ''. \ul«:s autim diaus domnus jA M.uicnborch de no\o constiuxit, Woldensteyn _a
Henricusabducere aque fluvum Indistriea molendino nobili Siffrydo de Homborch, Sladum a Meynekone
episcopali, confiictum habuit cum incolis civitatis ibiuem comite (un. 1£,I2), Wydenla ab illis do Go~
prope civitatcm, qui prc\aluerunt; quidam \cro de wiscb emit, et cadem caslra ubicumque diruta fue-
suis in fugam conversi occubueruiit, quorum aliqui rant rrparari ordinavit (an. 1341). Feslum gloriosi
Interempti, iionnulli capthali fuerunt. Dictus veio corpoiis Chrisli in ccclesia nostra et aliis ecclesiis
doinnus Ericus volcns ciim \iris armatis civitatcm coljcgiatissolempnitT instiluit cum anniversario suo
ingredi, multis de eiritate sihi obvianlibus prope singulis annis peragendum. Reliquit eciam suis
\illam Ha/.e (217) et eum introducere volentibus, successoribus deccm caslia non inpignorata, sel li-
dictus domnus Heniicus cum suis illos invasit et bcra et soluta, videlicct Slurvsolde, Marienborch h
debella\it tiiumplio potitus. Post liec facte sunt Rule, Pcvne, Levenboicb, Sladum, W\denla, Lul-
t.-euge ad deccm annos (1555); quibus finitis, major tere, Woldcnsteyn el W)ii7enborch ,s4, cum pluri-
c?l exorta guerra quam fuit antea, que quasi ad trcs bus bonis mcnse episcopalis. Destruxil cciam castra
annos dura\it, in quibus plura ecclesie nostre castia Grensleve et Hilwerdeshusen in coniitatu Dasle..
et bona episcopalia ac quorumdam monasterioruin Rexit13Sautein eccl;siam nostram 52 annis cum di-
et collegiorum iiipignorala fuerunt et eorum aliqua 'B midio. Sepultus cstante altaiebeate KaUierine vir-
penitus alienata. Domno vero Henrico in hujusmodi ginis flii. 1562, Febr. 6). Cujus anima in pace per-
,gwcrra deficientc et quasi despcrante, Deus omnipo- pelua requiescat. Amcn.
tens meritis gloriose \irginis Marie sue matust in JOHANNES SCHADELANT56"'.
ijuam plenarn et firmam habuil confidenciam,\icto- Posl obitum domni Henrici de Hrnnsvidi domnus
riam sibi contulit de inimicis suis in prato infia papa providit de episcopalu HiJdcnsemensi cuidam
Sluiwoldis etci\italcm, quorum mulli fucrunt sub- vciierabili et bono \i.-o de ordinc Predicatorum,
mer»i el quam plures abducti capli\i. De qua \i- sacrae theolo\e docloii, quem vulgariter vocabant
ctoria iu taiilum fuitditatus et ad\crsarii sui taliler episcopum Johannem Schadelant. Qui in piincipio
biippeditati, eciam dicto domno Erico tunc inlcriro inlroitus suirequishilde libris divinis ct legalibus
lefunclo, quod ex lunc in singulis factis suis pro- prcdeccssorum suoruro. Tunc officiati curie osten-
spcrabatur; civilaienses eciaro vidcntcs se deficere, debant ci loricas, clipeos et galeas, dicentes quod
gratie dicti domni Bcnnci se submiserunt, sic, quod talcs fuissent libri predecessorum suo.um. Et quia
invicem amicabiliter pacilicati ct concordatj fuerunt mores palric non congruebaut sibi, idcirco ipsum
(n». 15-iG).Scd in enicnda hujusraodi controversic episcopatum ad manus domni pap<e, a quo ipsum
dicli chitatenses singulis scpliraanis apposuerunt 12 'C tenuit. rcsignavit (an. 1564), et forte per duos annos
talcnla Bildenseroensiura denarioruin ad satisfacien- in eplscopatu permansit " 6.
dum lapicidis, carpcntariis ct aliis Iaborantibus in CIIERARDUS 57«.
edificacione castri Marienborch, quod ipse domnus Post liunc pcr domnum Urbanum papam quin-
Hcnrrcustunc edilica\it ci tonslruxil, quoadusque tum ad ecclesiam Hildcnsemensem translatus est
diclum castrum perliceretur "*. Deinde domino Dco vcnerabilis pater domnus Gherardus de genere baro-
prcstanle,diclus doronus Henricus ad grcmium ma- num deMonteprope Mindam,tunccpiscopusVerden-
tris ccclesie regrcssus, a sentcnciis evcommunica- sis,eiquondam cantoretpostmodum decanusecdesie
tionis, quibus perdomnos apostolicos Clcmcntcm it nostre; vir facundus, providus et magnanimus. Hic
Innoccneium, cojjiiod pro\isioni diclo domnoErico primo anuo sui ingressus quosdam raptores videli-
por sedein apostolicam facte se opposuit, innodatus cet 60 armatos de Wcstfalia opidum Eltzc invadentes
extitcral, per cundem Innoccncium absolutus 131 cepil, set attendens quod salvo honorc eos forte
sibique dc ecclesia nostra dc no\o provisuni fucrat retinerc non posset, liberos et quitos dimisit eos-
[an. 1553). Igitur sic reconsilialus et premissis dem. Deinde anno suo tercio 1STcirca festum nati-
gv-enis et liibulacionibus cessantibus ac tranquilla vitatis Marie (an. 1567) invadentibus hosliliter cpi-
pace succedenle, castra ecrlesie inpignorata et bona scopatum nostrum duce Magno dc Brunswigk et
men^alia pro tolo suo posse recupara\il. Castra vero Cpiscopo Halbcrstadensi cum adjntorio cpiscopi
WoMenslein, Sladum ct AVjdenla (218) pro magna Magdeburgensis bischop KogelwU dictinec non de
pe.ju:iic smnma ccclcsie l.ostre conparavit; castrum Anehalt, de Hademersleve cum pluribus ahis bravo-
'"• VARLE LECTIOiNES. ' -;vv'-- -::,., - ^ ^, "' :••- .;-•""
..<:;:
131anno Domini MCCCXXXII.in nocte
natalis Domini 2. i3t Et de singulis domibus adhuc hodie datur
vronelynf ad idem castrum speclans deniptis aliquibus bbnis feudalibus que habent domini .episcopi
et nibhasterium sancti Michaelis et pauci vasalli. Qeeasio autem coropulsibnisad edificanduriicastfuih«u-
pradictuin fuit ista, quia episcopus vicit eos prOpe molendinum.i de Lamolen » ifi, pfatb civitatis;; nbi
«itriti captivati- et •'-subriiersi fueruiit addit. 2. »' att 1347. addit. 2. m wvtzehborch c. "» Obiit
i3> Sepultus in Maguncia
Wtern a.D. 1362*2 apud Predicatores. 2. ' ^ scilicet 1367, /J/W» .,
' {''- :> -:.:...: : :. NOT.-C. • *'.-': '.-:'>,.:,V--.V.'- _
' "
"(217) Basede ;•' '.,,•_ ,''" (218) Wiedeiah,
 J277 tHR^NI^ ''0fo
riibus (219) ef ltiaxima armigeroriim inuititudirie, A dispendia gwerrarum et iabpnim.-re^ii^uUi.Cagtf^
"bccuffiteis prbpter villam Ybfriiefsen (220) domnus Vynenborch a cp.niue Conradb de Weriiirigerpde
Gfierardus episcbpus, et pretib diutissimo eonimissb, pro magna surama pecunie emit. Castrum Blaricr
auxiliarite Deb et siia geftitrice, victbfiaffi 'gloriosaih kenbbrcii cepit adjuvante comite Tydericb de Wef-
riostri reportavefuriti inteffectis 'quamplurirhis '?» ningefode,. flupd tamen iii placitis reccpta aliquanta
advemribf urii, et captis dtice predictb nec non epi- pecuhise summa 'cpunte iW Borchardp-de Regerir
scopo Halbefsiadeiisi Alberto cum "magiia subrum steyn restituit. Castrum Steyiibruggecpristruewmr
niultitudiue, a" quibus maxiiriairi pecunle suminam cepit. In saiina Gyter...(22i)qijosdam redditus dictbs.
ipse dominus noster episcbpus extorquefe poluisset, Jjokperinige ab iliis de Knystede eraif. Yiliam Mud-
sed veritus tirannidem archiepiscbpi' Magdebufgeri- .desdeborch; (225) et silvam aitineritem ab^ ijlis: de
sis, qui lunc apud Karolum quartum imperatorem Roden pro.certa pecunie sumriia^VideU^
magrie auctoritatis "liabebatur, ei eiiani poteniiam mavkis comparavit.^Domum lapideani seu palacium
ducis Magni juriibris, qui tunc ad ducatus Biun- in Poppenbofch edificari. procuravit. Organa .riostfai
swicenscm et Luneburgensemfueratexaltaius, a pre- nova ad prnatum ecclesie nostre sumptibus 100
dictis captivis summam tridecim millium marcarum marcaruiri; et uUra cdpnavit. ViHam Peyiie :pfbpe]
argeriti in amicitia dumtaxat recepit "'. Post hbc B Ikefkverde prb 100 jnaircis 'cbmpafayit. ipsupef ca^-
orta est discordia inter doniiriuin riostrum episcb- iicem de aiiro pufo gemniis nfetiPsis.i_lbf'B^thrii'
pum et eialia parteduces Qubriem(22i)et Albeftum ecciesie riostre dedit, ArihiversariUirisuiiiri ihsiituit
(222_)de Bfiiriswigk;' quidam de vasaliis ei ministe- splempriiter in ecclesia npstfa ppfagenduriii. Mlairi
rialibus ecclesie Hildensehiehsis episcbpb nbstro episcppaleni quasi.dirutarii et vetiistate cPrisiiffi^tani
rcbeliantes, ad dictes duces se con.tulerunt; qiios reedifiGari: pfocuravit. Claustrhni CafthriSierisiririi'
ipse domrius cpiscopus in casiro Walmoden po- fundavit adjuterip bpnoruin virorum et feddiiibus
teiitef bbseliit ;(ari. 1368), et niiromodoper indu- dotavit. Ipse rexit ecclesiani .nostram aririis tiiginta
clericis\riiuW
striain ipsum castrum cuni ' aque fhixu cpmportato tribus,et efat siiis subditis.preseitim
aggefe subniergi fecit et ex :toto destrui, prout in- tumaffabilis et benigrius; fuit.sufficienter litteratijs,
tuitus hodiernus manifestat. Sinistro tamen eventu ct ideo clericorum fauctor. Etiam raultas bratiohes
faclum est qupd, durantibus hujusmodi controver- et dictaturas tam prosaycas quaffi metricas per;;-se
siis, predicti"'duces; bpidumecclesie nostre Alvclde ipsum edidii et dictavit. Ipso aulem iii ejate decre-
iJcperunt, spoliaverurit, et castruni noviim ibidein pita cbtistilutbi 'subditr s.uiet 'maxiine bcclesie v^i-
crexerunt («ri. 1370). Sed doriiiniis Dcus et pia . salli tumultus et gwerras iriter fe gfayes:'cbricijtar'
mater ejus ribn obliti misericordie sue nec ecclesiaffi C vevunt. In quibris ecclesia ribstfa maxiinfepefMitata,
nostrara omnino.dereliiiquentes, ex pbst aliqualerii graves opriressibries ei ihjurias sustiriebRt.,Egis<icif»
consolationeni refuclerunt,disponendo quod officiati verb nrbptef senium deficiehie. et .rebeilibrierii ipsb-
. dpffihii ribstri ^isc:opi'.'prpp&'/c^'ir:riiiiJypideristeyii fum.coiripescere nbn valerite, talis, iho_3usinteryeiut,
liabitp insultu cuniadversariis, 24 armatos pociores qiiod doninus Jphanhes filius coraitis db floya, triric
dp dlctoruniducuriiclienteiaceperant, ipsometduce episcopus seu electus' Padeburnensis, in coadjuip-
pttpne pef ..fugarii vix eyadente. Ex tunc interve- reip domni episcopi Hildensemerisis assuriip^us est,
.nieritibus.placitis treuge facte suiit, et taridem opi- qui insoientias ariie habitas refrcnayit, pfouf aliqua-
dumAlveide: cuiri castrp nbyo restitutum est nobis, liter fecit; quo translatb ad.episcopatuiri Bilderise-
,et caplivi ducum sunt iiberi dimissi. ldemdominus mensem, doirinus Gherardus modico tempbre supef-
hpstcr episcopus toto suo tempore multas et diver- yixit -", et dpfunctus (an. 1398,'jroi;. 15)" apsid
sas advcrsitates in spoliis, incendiis et rebelliouibus Carthusieiises Bildeiisemenses sepultqs, feliciter in
suoruffi, ab omnibus circunijacentibus ducibus, no- Christo' requiescat. Amep., etc.
bilibus, et oppfessoribus suis impugnaloribus gra- ..'. . JOHANNES SSP'.::,, J^:,
vissime perpessus" est, sed tamen Dci et genitricis Ante dictus auiem Johannes ad episcopatuni IIil-
sue Marie adjutorio, in quaplene confidebat, iii sin- D densemerisempromotus, in suointroitu aliquasatis
gulis laudabiliter prevaluit. Castrum Calenberch . streiinue. gessit. Nam ducem Fredericum deBrun-
obsedit, et fluvium Leynaffi abduxit, magnis tamen swigk terram Hildensemensem opprimentem ipse
laboribus et expensis, prout liquet. Castrum Col- coinpescuit et repressit. Etiam castrum Yreden (226)
dingen (225) ecclesie nostre acquisivit, per niulta ecclesie Hildensemensi multum prejudiciale expu-
: VARI^ LECTIONES. -"'
V;':' \
"•••et addit c, "' de qua pecnhia construxitetdotavit ac fundavit Carthusiaffi prope Hilden. "' itde.
•>' VII c. »» obiit ergo a. D. 1598. 2.
".' ^OIM.
I. baronibus. ''-•
(219) e. (222)'Gbltingei!semi
;220) Fafffisen ab oriente civitalis; Chronicon (225) a Magno diice oppigncratum.
sancti ^lgidii cl Botho Gheimessem et Dinklar scri- (224) Salzgitter. _' .
bunt. (225) Misburg propp Banriovef a
(221) Salzderheldcnsiem., - . f226). ad Leinam , haud prociil Gandershbim,
v#73 APPENDIXAD S. GODEBARDBM. «80:
jgpavitjjcopperante duce Ilenri.cp,et funditus evertit, A cremationibushostilissime pervagaruni; que quidem
|eJt,sjyn statu competenti:et satis paciuco eeclesiam gwerre ei iiiiiriiciciecitra tres annos continuos pfor.'
;BUiignsemensem circiter 20 annos juxtariiedum tracte srint;; in-qriibus-iibstfates -bciam iri duobus.;
,,suum;rexiti Interea iamen factum est quod"vene- cbnflictibus dainpiipsissifiie sucCubuerunf, quofurii'
rabilis domnus Eghardus de Hanenzee prepositus unus fuit prope Osterwiket alterpropeGfbne (227),;
-eccicsie Hildensemensis, vir magne litterature et in quo domrius' filius ducls Saxbiiie,"nbstef cbrica-'
jndttstrie, sinistro eventu ab, emunitate urbis Ilil- nonicus et ecclesie Montis saricti Mauritii pfepbsi-
:derisemeiisi3.viplenter extractus etabductus, quasi tus, heu! fuerat interfectus "(drii 142i).'- Quaiia et
•fuissetyiplatprpacis terre, que tunc vulgarites' lant- quanta dampria ecclesia et tota ieffa hosiraex IIQC/-
i^de,(licebatur,,1in ^uiTi,:.SturwaJdeincarceratus et pertulerit, npn facile est describefe, set 'hbdi^fha-'
per, >diios;fere anhos inibi detentus diem suuffi ibi- debitofum onera et aiia certa iridicia maiiifeste de-
derii clausit extremum; de qup dum ruinor exiret clarant; uride factum est quod .pfedictus doriiiius/
quasi fiierit in eadem turri occisus.prefatus dohmus eplscopus,taffi sefiio'quahi pefiuria1*?oppfessus,iii"
episcopus. -cofam muttitudiiie congregationis>cleri coadjutbrem suum recepitdbniriuffiMagriumiilusffis''
et populi civitatis Bildensemeiisiset.suorum vasal- ducis'*-**Saxbuie fiHuin, tunc episcppum-Camirieri-:
lorum prbtcstationem' publicam fecit (ari. 1405), "I seffi, et ipsuffi accedente conseHsu et;coricbfdi:'ele-;;
qupdldcinterfectiojieseu iribite ipsius domnipfe- ' ctiohe :capiluli,KIdensen3KhsiSirie^
pbsliripse fbfei'lnnbcehs;rf expui- Cleri atqrie vasaiiorum et quorum iriterfuit,:iri epi-
gandum sead hoccoram omnibus paratum Se offe- scppum ffildeiiseffierisem sibi substitui a dbinno'
rebat; set habit» coiloqiiib inter illos qui tunc papa Martinb -quihto impetrayit. Dpriiho autln.'
prcsentesaderarit,juramentumipsidbirino episcopo MagiiPiriepiScopuiii nostrum prombio ,; factunV
efat remissum. Ut tameri bmni pace: dicatur, Idem esf; tfipudiuffi iotius cleri et populi ^ et; pbst-
domnus cpiscopus in prodigalitate et femiriarhm bfevi inteiTallo teraporis flomnus- episcopus -/Jbr'
cbntuberriio ultra niensuram et plus quain decuitV lianries irioftuus est. et in medio'ecclesie riPstfe
lasabat haberias; quaprpptef factum est ut orania sepultus'". Ipse rexit ecclesiam nostrara 25-aiinis :
•castra et possessiones ecclesie, nec noh bona all citra vel ultra, et maximis debitbfum oneribus gia-
mensain episcopaleraspectantia^vel inpignorata vel •vatam et bmnium rerum distraxiPriibus feliquit-
alienata ab ipsb srint felicta, et quia, ut appafuit, eahdem, successOri quoque suoriuiluin penliuslo^
niffiium laycaliter se gessit, plurime exhbrbitanciei eum, iiberum nullosve redditus aut paucissiiribs.-
et inconveriienciasunt secuta, prbpter que et etiam P , post se dercliquit, super quibus omnibus parcatf
, plura alia, prorit vefsimiliter formidandus est om- sibi orimipotens"Deus. . -."-:
nipotensDe\ks,™niultipiiclbus flagellisWnos et tbtani,-.• ;;; 'T1';-^-1:;?MGNiis?:iii>'r•' •' /^';';''
-hosififrii :£t ;
f|frarii ;'gehtem; gravissime; attfivit V ett Idem ariteriidomnus Magnus episcopatum Hiklen-
pfeseflim ex,"eb quod,. extremo tempore; vite sue,i semensem iam extremb depauperatum invehierisV
videlicet ad quinque annosante obitum ipsius domhii quahtum de.suis pecuriiis potuit, apportavit,' me-
episcopi, ihtbllerabilis tempestas gwerfartim et bel- diantibus quibus huc usque vivlt et-pefseyefat. Tdeffi;:
• lofri.fficbritfa rics irisufrexiti Nam eonfedCratiarchie-. domrius Magnus casirum Grerie (228) cuta suis sA-:
piscopus'. Coloniensis,; arcliiepiscopus Magdbiirgen- tinenciis a domna ducissa de Brunswigk -in pbsses-
sis,- episCopus Balberstaderisis, omnes'diices-firun- sioneffi recepit.'Tpse etiam fprtalicium 'DachtroisT
swicerisesetLunbbufgehseset Sleswieerisis•***,ett scn (229) a Lhdolfb de Esschaite:cohipafavit, -qupii
riiultaruni terfarum quainplures comiies et barpness stafim ex post duci Ottoni de Luneborch'sub ceftls
ctiffionniibus ipsoruffi civitatibus et vasailis cPiitraj pactis restituit pfo aequisicione' et empcioneplri-
spluiri;HildciiSe.riienseinepiscPpattiriiferocitef quasi1 rium castrorum in doffiinio Boffiburgensi, pro qui-.:
eimderii totaliter devastaturi converierunt, ac ipsuma biis eciam grandeffi pecunie suffimam eidem drici'
circumquaque rapihis, ihcendiis, interfectionibus,, D Ottonipersblvit,r:videlicetUltra lOriiilia flbrerioruni;
captivafibriibus, depactafibnibus et ecclesiafuiri con-- arifi de Renp in proirita pecuriia.

SUPPLEMENTDM 1N GODIGE 2.
DoffiHUsMagnussatis laudabiliter fexit in teiripo^- senib grayaths iri filium eligeret. iUustfemprincipem
ralibus, hiulta castra emit sub coritractu redempcicr domnum. BERNARDUMducern^de BrUnswik, qui
nis. Obiit a. D. 1452 (Sept. 21), sepultus iii riiedio timquam provisor rexit ad 7 anhbs."
ecclfesieV:-.;-;.-'-.• "~- ..-- - ......,;.... Ex '"poslERNESTUScphies d'e:Scbffibbfcli(250)'
Facium 1VS est preterea quod dpmnus ^lagnus electus fuit a. 1458, qui confirriiatusrexit 15 annis.
.., >,„••<- _.., ,. TARliE LECT1QNT.S..V ', .,;;:.; ';'-;>: ;-:';;"
n* flegellis c. iu sweswicefi c. '" penuria plus; quaffi senio 2. '" vox omhsa in t: ,:,waiino'D''-'
Biini 1424. 2. ,M alia manus incipit. '*•'.a/io manus. , ' '
""""" "'
NOt^E.
:.:.'..:-. ,-':•',. , ,'...' .' >„',,-
(227V1421,Chroii.-S>:;^gidii;-1422,flpUip; (229) Prope Burgdorf.
l228) Baud procui aGariderslicim. ; ". (230) Schaumburg.
 '
i28i . CAT^M.LONI^^ *$§fa
y^rjbenignus et afabilis,;set beu! iad spiritualianon A" pore. Aririb' verb -'sequehtii-scilicet,e72^bfta,S:est
deditus.- JPericulose eciam satis obiit siuesacra- gfavis discordia inter ciyitatem .Bilderisemeriseffi^et
.merius ,ut dicebatur ^. Aliunde bene rexit. Obiit episcbpum flenningum ex utia,et yasrillbs^dyocesis
3. D.--1471 (Jvl, 22}. Sepultus prope armarium et quosdam canbiiicos ac bpida tefie piiitibus' 'Ht
ecclesie nostre.....- altera, qui eundem doriinum Benhinguiri episbbpum
T-Anno "'. Domini 1468 fiiit bellum inter ducem recipere recusarunt. Quis velit esse ffriis,; Deiis iib-
.Wilhelmum.acfilios Fredericumet 'Wilhelmumex vit.setjam plufes ville desblate sufitheu! '"Eb-
una,; ae, civitates vulgariter- dicti de.Bensestede" ex derii aiiriocometa visusest.Ei Eifofdia prb rii&iiriji
altera parlibus, el plura dampna ambe partes' intu- parle ab ighibus cbnsuhipta estj"poris: scilicet fiicf-
lerunt sibi invicem. SetaD. 1471 fuit forte bellum caloruiri et oirines doffius fefe presiiiefbf uin ctirii
Jnler, prefatos duces Brunswicenses et ErnesTuffi ecclesiis'principalibus, beate scilicet Marie yifgihis
''''"':ii":' "''"'
episeopum Hildensemensem, et famabalur quod elsancti Seveficurii 12ailisecciesiisi'
idem episcopus ex nimia trislicia-obiit-epdem. tem-r
/VARLE LECTIONES.
"° et '"* aliud diramenlum.
yerum est in marg. atrantenio.dljo. *" alih inarim.:

'-.•'.''•?•.'. •-•> ASSPnbMiNiMxxxviii;--

CA1TWALL0N1JS
ROTBONENSISABBAS.

NOTITIA HISTOMCA W CATWALLONUM,

':'>.: (MABILL.,
Arinal.Bened., t:IyYIib: Lv.pag. 521.) :;

.Stib ideni tempus (1026) npbilis Armpricus Simon, njius Bernafdi, a quo RpcarBefriar<3iicujus ;lpci
dominns erat,. cpgnpmentum accepit,;mpnasterium Sancii fjildasii, ,de Nempfe in Nainneterisls..;,pagielpco
qtir; Lathpidric: tuiie vbcabatur, Bediiicavit,"tibi Belgotum, .virum sahciurn,, Rbthbneriseffi iriori*acnuiri|.abj
bateffi consiituit. Tufic Sancfi Salvatoris moriasferio Rotbonerisi^pra^erat^Catwallonus^abbjis^laridatu^in
littefis pradicti Simonis pro constructioiie monasterii.in quibus notaevchrouicienon .sibi';cpristanl,:cum
. m.b.riasterium.hoc.a-n.npcpnditumdicitur, Beinrico Francise regrium regente.
, .-Astaliuhde cefthrii e'st CatMiloiiurii abbateiri Rothorierisi raonastefio lioc ipso iempore prsefuisse. Bic
suCeessefatMairiafdoexra^ vulgoGuede/, a GaufridbBrijanrii* duce
ttbtinuit. Ejus jussu Catwallonus, ipsiu.s Gaufridi, ut ferunt, ggrmanus fratef, ef ipse multafeligipiie: prtef.
,dUusv:mpnachprujn.ccetumin BellaraTIfisulam induxit. Inde postMainafdi pliitum adjregiffien,Rptho-
nensis monasieril revbcatus, illud rtiinae pfoximutn ihstaurare aggressus est. Ejus rer testem habeirius
ipsius CatwaUoiiiepistolam ex codice monasterii Sancti Sergii apud Andecavos, scriptam ad. Hildegardeiri.
Andecavorum ducem, Fulconis-Nerra3 conjugem, eo tempore quo bellum cuni Alano BritanniaBducege-
rebat. Hanc epistolam infra exhibemus. Scripsit et aliam idem Catwallonus epistolam ad quamdam abba?
tissam, cujus nomen a littefa L; incipiebat, quam puto esse Letgardem, abbatissam Beatai Marisede, CaT
ritate apud Andecavos. Iderii alibaj prbbum queiridam Virum, sed agresteffi, Gurkium homine, gehefe
Nortmannum, in Sancti Gudw^ifih^ula:^eiriofantefni;cphvenisse"^ ad largiendairi SariCto
Salvatori pra^dictam insulaih estcoliortaius. At,ille',rit.;ferus.erat, albisyestibus laneis indui solitus, pes
tefitem durius objurgavit, repulitque : sed taridem mansuefactus, se suaque oninia Salvatofi iradidit. .-..,_

GATWALLONI

! :f"v":.v'-';ipisTQLA ':T""!-l":". f>;:%£

,AD HILDEGARDEM ANDECAVORUM DUCEM, FULGONIS NERR^ CONJUGEM.;;
Annal..Bened.,\y, 521.)
(MABILL.S ,.

Rothonensis ccenobii cum-B- Gratias refefimus, qhod per nuntibs et JUteras

_..-.Abbas CAx\y;Ai.LO?ics
sibi commisso grege, HILD. Andegavorum regihoe,' frequeriies humilitatem nostram visitafe;non.es.de-
'
Baiutarium munus orationum.'" dignata, bbsecfans iri bfatibriibus^ripstfif"tuiriaemi-
 128$ . FROUMUNDlC0EN0BIM-TEGERN5EENSIS 1281
nisse.y.Urideisitihi Deuttv.aliquaper nps fiducia cpn- A hunc fratrem gratia mercandi vinum in concessis
f}flis ^fppitiafi^ scito quja; licet surous peceatores, Dei miinificcntia vindemiis. De quo non ignavi sol-
prb-riobisipsisnon sufficientes, tui qiiotidie memp- licitudine formidamus, ne ob discordiam, quaeintcr
riam agimus ad Dominum. Jam duriunr eniro nobis dominum, tuum et principem Britannix agitatur, ab
tfbri; iricbgnUtimest, qriam sincerissime Deo religio- aliquo patiens impediatur. Tuo itaque eum commit-
nis exhibeas. cultum, et .Dei,seryis obsequium :.quae timus tutamini, postulantes, ut pro Salvatoris, cui
si fama silentio tegeretj ipsorum claritas operum famulamur, lipnpre, ,in qupcunque.negotip .eguerit
non taceret. Boc Uuum omnimodis monemus, ut in s.ubsidio, e> hpn,negligas,adsistere. Sed ei de teip-
bbho-ardetitiris' proficerestudeas. Quoniamigitur neis.in pmnilpco et pprtu, qui yestras ditioni sub-
rnonasterium .nostfum, ijuod Vetustate sui psne vi- jacetj oramus ,ut •liberum a]bi'i.re„>inas,sicui in te
cinum es.t ruinaj^ prbximo Martio restaurare, si anT cpnfidimus, Yalp. .,
nuerit Divinitas, disponimus; transmittimus a.d te

CATWALLONI

'! v
: AD LETGARDEMABBATISSAMS. MARL4LDE CARITATEY
Grdtias agilob litlems sibi missas ab eafam gX>batissa, qiice ab eo precumiubsiclid pitierai,
"
(MABILL.,Atmdl. Meridd.iIV, Appehd.jp. 752 excpd, ffis; Si^Sergii/Andegav.)

,„Omnireverentia dignissimse matri L...., CATWAL- B oraeulo commuhiter alterutram fratruffi subire saf-
iLOMJS;abbatum;npy:ssiffiti.s, aetcnilatis braviiim. cinam, exbro individuam Trinitatis essentiatn utcfi-
- Devotionis iuifelitteras admisi gratissime, et mul- inintim tumultiluis sedatis in te cbeiittis, quod per-
tas ago gratias oblato pro munere. At mirari non cepit percipias Maria evangelica, qupd audivit et
desino tuo sedisse animo aqUara potare luteam, atidias voceDei blandissima. 0, inquit, muliercula
fpnte relictp, iucidp, ,hoc est neglectis Patribus, me dilectiorie fervida, lioc habeto pro prsemio qtiod iri
dflpip,melipribus,=,a,,:me;tuipiapulnm.depp.scerefiij1?- me fidis medico, facinbfumferiiissib adsif libi;con-
lius. ftUride,..paycnsangustipr angustiansque,payeo, tiritio! iQupiliit nbstfa faciliusoi^oibbfitfeat^ sb*
nequod tibi remedium, mihi fiat naufragium, cum leiririe sacfifieiurii tef immolari faciam in utrisque
criminum me maculis a puerp stibdidef irii, ut" maris conventibiis fraifurii,''qui vel in Insula degunt,:^te{"
vincarii guttulas et sabuli minutias, ciafaque; ppeli in ceenobib Rptbnum vpbabulP. Boc horfor ante
sidera ffiea miser nequitia,'ob idque ideb:;ribn>ido-•;. bffiniajUt certes esseformula digne'subjectis;semula;:
neus prodesse tuis precibus, Sed quia ih pulvereura quod si fuisti hactenus, amodo sis altentius, item
Deum rogas homunculum, hoc enim ipsa instigat dico ferventitis. Vale tiiei ribn iffimeriioriri tuis pfe-
; ' '
quseDeus estcharitas,et quia apostolico admonemur , calibus. ... ". '":''':

AStE ANNCM
MXI„

COENOBITATEGERNSEENSIS.

FROUMUNM EPISTOLiE.

(Edidit R. P. Bernardus PEXICSIhesaur. Anecd. nov. V, i, 158, ex autographo Tegemseensi.)

I. C pletb, F., debitse subjcctipnis devbtissiffium pignuS.

Ad> Goipertum abbatem Tegernseenscm scribit se Recessionis iriesede riibnasterio S. Magni, etre-
, -suuma. monasterio S. Magni discessumjioif prtevi- ., pentinoedisjunctibnis a vestra ffaterhitate ffieaipra;-
4isse, ei membranas ad scriberidum petil. scienti% non esse, coram Deo tesificor, qni nun-
G. dignitate meritoruin ccelico nutu pleniter re- quam tam ihliumane velleffi facere, iit vobis n__»
 1285" ^''''^"-"^^'EPMbiMr'' ".-:*'-& *m
scierite discedcrerii, a ,qub quariivis iriferdum ab-- A anima esse a cufictis sapientibus nbn ignbfatur,;et
seris ipcaii spatio, cprpbfaliqUe colloqtiio segfega- ratip tantum in studiP versari videatur. :Glpssema
tus, riisquairi meritis. ambre fueratii 'disjunctus , novissime adjuncta protitebatur decoloratione soliSj
postquam priroum cbagulatiorie charitatis adhserefe! gratiam nie' adepturum, cum- vefidicax orthpdpxpfv
afdenter iiicipiebam. Precor -huhiiiiter pielatemi rum.sententia deeoloratiofiemsolis testatur fervorem,
vestram ut mempriam niei habeat iri ofatione veslrai designare persecutionis. Sed si tam magnum fufpr,,
jti locp sarictb pf o abolitipne cbmmissorum ffieorum-: reffi provocavi, ut more irritatorum hoininum lpcuf..
Quando eniffi nos Vestri obliviscimur, ncc nostrfi- tib dictatiove vestfa eclipsin paferetur, tali delicto,
recordaniur,"quoii utf umque absit. Sed quia spiri-. indtilge veniam, abba venerande. Si aUeriusaliciijus-
ttiaH corisblattorievestfa parte, si dignamini, r.olu- vestrorum prierilis aniffiussic.:efferbiierit [cod.^ efr,
musprivari, ad utilitatem spiritualis et tjmporalisj ferbuerat], vestro rcservamusjudicip.r;;. ;.,!>.::'_
exercilii aliquas membranas nnbis dpnari pre.camur.. "_ ''' - ':->: ..'IV':-i;-;>;: ..•.•:;:'>:;:; m^ta
Naihy Mt scitis, libenter interdum scriplitationis im- Reginbaldi mo7iacyit\.,/pr^.^^.^j^mtneram^jut^.
inoror studio. Sed nunc &cultatem scribendi perga,- epistola ad Froumundnm, cui remittil Persiuiri, et
menis deficientibus non babeo, nisi yestrae manus pro varifo bcneficisgratias dgit.
largitione tribuatur. Valete. . .•B Eximise dilectionis' sub consanguineo F. REGIM-
" BAI.DCS in utriusque perfidelis obsequio.
,, -• II.
Ad eumdem. Jurai se quemdam• librum non Quod vestrum vobis nuperrime non remisimus
abstulisse. ...libellum, ne alieiium pb hoc habeaiis animum, quse^
Seniori sup G* pmnj veneratione perdigno, F. Sumus. Nam ctim nori ingfata vestra accepiffius
solo nqmine Cucullio. nuiitia,-per nostri litterarum cOrhpositiunculassquaS-
Usque modo, mi senior; nimium fui cordetenus que.secreta nobisque necessaria vobis remandattiri
animatus de securitate vestrse gratise, Sed econtra sine nostro coiiscire.vestef abscessit riuntiris. Quud
omnia nunc afiter proptcr peccata mea. Tristis sum niiriis ffioleste palientes per istum nobis et vobis fl-
nimis de iurto libri vestri supra mc dicti. Sed ex- deliofem nunliuin vobis transmisimus coiliccm prse-
p.urgare,m.e cupio iall-facinore, qualiterctinque pla- dicium, dignas grates fefefendo quod tanditi; illtirii
cet patefnitati [tuse]. Quid plura' ? Proprio ore dico, nobis pfsestare digriatl estis. Sedpef euriiderobrijus:
meaque manu. securus subscribo sic dicens : Si ego scedulse ppitifprem rtosiri libelltim, qui IriseribUiir
E,ijlum vestrnm librum M. quem dicitis, yelfurto, Persius, riobis reiriissum ifi pbsciirius. PrEeterea-
tuli; aut ab aliquo furto sublatum suscepi, vej qua- { erga Vestfi' pefgariieni dbriatibriem; qhia Viihc'gfa-'
licunque mpdo eum babeo aut habentem scio, cor- tiafuiri actionibus 10cum"h"bri; liabuiiritisj'maxihiat'
'
pu.s et sanguis Domini nostri Jesu Chfisti,, qupd sa> refefimtis gfaiias'.':De -pfbiriissiorieet' cdfi's61atioliis-
pius acclpio, quamvis indignus, fiat mibi ad cpn- ; riostfiitirieftevPstra^te-ribbi&factrii^ri
demnationem, hon ad redemptipriem.„. : ' faeriltatisPvbs^gfatiar f eiriiiriefaridiut promerUi estiM^
' et Deo"concedentc proriiefebiiriihi::'arteima^YdbiS-'
- > •:•-., : ..h:Mv^::>>,::l\^2-,:yJl
riercede pfaioptamris digna fesbliitum iri priemiifc,
AdRuoikerumabbatem-.Herbipolehsem, Tuetur se
...adyersus .acerbiqres.ejuslilleras.. Vaiete^'J '•",' ''"-';,' ';°- -:--;f;«-s. ^-^;-'>% s:«p
, Abbati.R. doctpmm perUissimp,_huffiijis;F.niii-;
liusmeriti doteditatus "
Uepn ciderii. Bqgat.ut,sibirsigmfuetquid de quqdam
.-.Epi^ inscriptione prafUulata iiiriere velii. ke>nbfariaspeiii,eic: '••;?'-'*:;U.!J
multiim eontrislaverai praecofdiariosira, quse pfimo F. sui amicbrum amicissimb, REGisBALpcs,.;sphtis'
visa linxerat se, quasi facecitate vestrse dictatipnis Oinnium obnoxius, quidquid adpptari polest festi-
essct composita. Quam cum reeuperatse mentis in- pus.
tentione perlegeram, inemini nuriquam vos tam ;in~ j Ttii, b.micliare, quaffivis absentia niinis pertur-
culto stylo ulla verba compbsriisse. Iiifremtiit eiiini*rj D batus suspireffissepe spepius, si res tamen se pro-
indecens scriptura in talia convicia, ut nec me so- spere erga te habent, mihi prsecsrdia mceroris ne-
lum dilacerare sufficeret, .verum in seniorem no- b'ika detersa rident. Sed barum rerum de quibus ,
strum ira exarseret. Si honorandam Ruotkeri per-: nostef ultimus, cuma irie discessisti; fuit sermun-
sonam non vererer,.forsiiah taffi fpedistamque pu- culus, memoriam" cordi hientaliter inflgens, si'id
dendis uterer. verbis, ut hbn pejora superessentcon>r itinefis mecuni aggressuiri iri velis; aut si id fieri
vicia, De neglectu mihj, ignotse cautipnis increpa- rion.possit, quid aut quantum iriihi progressuro fa-
yistis, quam nec maiiu prppria'cbmmisl, 'nec aliis . cefepfaipossls, atlhiiriicrilb fui' llttefafuai" Coiripo-
deferentibus unquam accepi. Quemdani Bezilinum siiiunculis, utesiocutus, intimato. Praclerea quan-
adduxerunt, <rc(i„penitus sjc igiietus, sicut nunquam . tumlibet membranse causa perscribendi libellos,
est ,a,,me risus, nescip. quid.promiscui pecoris pe- quos nosti, niirii accommodatos, illas tamen septcm
teni;ejri,;Qubd.ppstpflammpnoroachia! studio detef- pelles ibidem inventas, si nori plus opus habeas,'
serain,.nullp.modp,possederam. Inaiqiiaii etiam po- niihi trarismittes,; tuum seniprem .pen.es;te; corii-
sitione numeroruni affirmat me detestari studiui!'., marantem viee niea saiutato per. onihia, et ariibb,
optimam parterii Iibminis, cum rnajor pars hominis prbut inaxiffie vaieatis, studiosi sitis iri, commissa
 1287 'TROUMUM5I"C(0EISOBlf*TEGEKlTCSEENSlS 1288
; yobis opella seniori postro salisfactum, quia vobis _\ ,, quiescere audimus in monasteriali quiete, sopita
fidci habet quam plurimum Vakte. atque delusa cuncta saeculari tribulatione. GaHde,
.VI.. frater dilectissiirie, quod iriyeriisti qubd senipe*«i«
:,'":'.':
Idem: ad cumdemet alios. Cur ad eosnon inviserit ? spiriosb aniirib qusesivisti. Rogo tfe,rie ulla dece-
Delibellis quibusdam, etc. ptrix , nulla sediictrix avellat te de tramite Verita-
Dpmnis et fratribus in Christo suis W. P. M. F, tis. Noli respicere nbdtiffi solvere^ qub te trusisti,
[f..,- WIGPNI,PAEONI,MECISSIIELMO, FROUMUNDO], RE- perpeluae charitati deinceps vacafe, ^Fugiens e sse-
CINBALDUS lilteratorise professipnis neglectissimus, ctilo, si post tefgum respicis aniirip, multuffiiDira-
qnidquid adoplari polest festivius. ris quod ffiulfimoda irifesiaque muridi peiiciila fam
Exterior meus hpmp, quamvis longi tcmporisin- salvus evaseras. Quid' mulfa"?Ex quo homp' indir
terstilio conspectu. careat vestro, interior tamcn gnus presbyter sum ordiniitus, tui rionsuffi oblitus;
in.tiinsedileciionis contemplalione vestri neuliquam iieinceps vero nunquam, nusquam, quando mei
recordatur. Qupd yos, ut promisi, in transactis die- meorumve recbrdor, tui non pbliviscor. Speranius
fum curricuiis non visitavi, id ayersum fuisse se- namque, spirituque optairius,-quandoque te veriire
, nioris mei prsesentia scitote. Insuper, noii adeo ad loea nobis vicinibra, prsedigni abbatis tui beriedi-
apluiU; mihi yidebatur in hujus.terappris observa- B cibiii licentia. Confldo in Domitio Jesti ChfistO ut
tione id itineris mcatim arripi, cum pabulum esset voluntati mese satisfaciens deducat me ad locum
ubique charum, et incerla temperics aeris habere- ubi inyenta sunt sancta signa nostrse redemptionis.
lujyvobis quoque locus et ptium miiiinie daretur Et-si itaeritj cupio vos Videre meque commcndare
audicndi, ct lene consilium pro his mihi dandi, sanctsebratiohi senlofrim, si dignantuf, Cluniacen-
quae yestri aurium cubiculis instillareni. Transacta sis monastefii. Valete.' .; >
Pascliaiis festiyitatis exspeclatione mox, cum terrae
splutae gramina emiUunt, vos adusque vita super- Ad enmdem Fivumundus.
stile me promitlp venlurum, Tibi, frater amantis- Bqgat ut sibi exemplum
Horqtii poetm iransmittal.
sjme Froumunde, Jibclli residuurn, quod rogasti, per Dilectissimo confratriR. vesterfidelisF., quam-
liunc pellifciuni iransmisi, jubcns te quam citissime
vis vilis, sedulam orationem ex cordp.
, id perscribere causa confestim remittendi, quiado- Si adhuc ad manus habetis librum Horatii, rogp
mino ejusdem libri, nescio iuimet postulalis, sat
yos ut mihi euffi mittatis ad describendam particu-
egi. Vobis aulera, domine ei magister Meginhelme, lam adhnc nobis deest ejusdem libri; et si ii-
iiunc temporis. nequivi satisfapere. Quem enim li— lum quae non habetis, alium quem, quem nobis utilem
C
Jjrum voluistis,. in nostfa reconditur bibliotbeca, scitis, mitti
precamur. Liber etiam nosier, quem
sed utrum correctus sit, necne, dubilo. Si persen- yps habctis, Valde necessarius est- nobis.
Quocirca
sero illtim vobis utilem, una mecum asportare pro-
petimus ut per prasentcm. nuntium dirigatis.
cufabp. Valete yestrisque orationibus, rae mise- Quando enim vultis, siatim vobis remitto, si ita
rum, inquam miserum, imperlite. uecesse est. Quando librum Horatii vestro juvaffiine
VII. conscribb., confestimad vos venire nontardabo.
Froumundi ad Pabonem monaclium pro veslimentis
X.
quibus se a frigore defendat.
Domno. PABONI frater FHOIJMUNDUS, quidquid cst Ad eumdem'.Cmcum nepotem ad fecipiendum visum
cfiaritatisin Domino. -rogat ante altdre sancti antislitisprmentari. Coh-
.. quetilur de-suolibrq sordide habitq, etc. '. <
Instanlis liiemis pressura cogit rne dicefe quse
sunt nobis necessaria. Nimium confisus solita cha- R. dimidio vitse meaesolalio, F. quidquid gaudi'
in Chrisip. "
rilate vestra circa me, rogo Vos ut mittatis mihi
duos vuantps hispidbs sulinos. aut fiberinos, yel[ Istum puerum'neptis iriese, bonse mulieris filiura,
vulpiribs, tjuibus indutus vitare valeam'periculuffi, p lumine oculpfuffi pene privStum, rOgo vos ut ante
frigoris in manibus. Dilecti fratres Liutoldtis et_; altare sancti antistitis [f. S. Emiriefammi]ducatis,
Viiifunt berie vaiearit, quibiis etiarii salutatis ex no- et pro sariilate ejuS in corispeclu Deidepreceriiiriii
niine meo, rogate eos ut aliquantunl cera largian-, Et si aliquod medicariienturii pro hujusmodi infir-
tur. Valete. initate scitis, aut sciscitafi potestis, pro amore Ghfi-
. '.' sti sibi rogamtis impeitiri. Si aliquid habuissem
'; ; TIU
Ad B.[f. REGI.NBALDIIM]monachum. Hortatur adper- fnihi Vobis charius, praeseritempagellafn invectiyis
severahtiam in statu monaslico, seque Cluhiqceh- vcrbis fortassis onerarem, qriia librum uostruiri to-
sium precibus juvdri postulai. tum rugosum, coenosum parteque disfuptum re-
R. Fiatfl dilectissiriio F, tota mente tibi fidissi- cepi. Sed hoc absit rit vos vei uno verbb contristem.
fnus.""". In capite ejtisdcmlibri inserta erant. drio folia. Ih
Bene fecisti quod nobis pef notum nuntiuffi inrio-- unb erat circulus, cnntiriens scripturam quatuor
tuisti, ubi curas seruffinosi sseculi calce trivisti.. plagarura riiundi; iri alip epistpla quairi formaidm.
Per cunctas namqtie fegiqnes vagula mente te qu?e- - hurictipant, quse rbgp, gentia vestra amplectehs, Ut
'
slvinius mflefentes. Sed nimium gaudcmus qupd fe3 mihi remittatis.
•42895 .--"-v 'i>'5?'^«'« -•" V!-->:;-:::,?'>:EPISTOL^: -• '-'""•'•:">- -:'"::' f2!J0
;;™M,:0-.AK:^; ,r ,U^SJ ,,1/. v ?-tt,y>; '' •'•'_ A Rogp paternitatem vestrarti utauribus sblitsepie-
A«!«itmrfem.Petit sibi poemata Statii transmilti. tatis meuffi nuntium suscipiatis, tanquam verbis
vbbiscum sermbciriaritera pro rebus necessariis.
DomnoR. imbriflua sapientia fluido, F. suus* tot
seffiitarum Neque enim ipse loquitur, sed ab animali hoc inani-
grattilatioiies quot vagulus lupus npvit male prb animali mittitur ad animale. Idcirco iipn
diversitatesi
sed loquiniur vobis quasi prsesentiali-
...,.,,Nullomodo dubitare volo me vobis cbrdetenus joculariter,
annexum vinculo totius charitalis. Idcirco rogo ut ter. Novit denique benigna compatientia vestra qua-
me librum Statii videre faciatis. Nunc enim potest liter ego quondam infirmatus apud Augustam civita-
tem in desperatione vitse segrotabam, cum consilio
mihi vehi, vobisque statim reduci siue ulla fuga et
lsesione per nuntios qui hinc et inde pergunt vacuis- eorum qui roei ciiram gerebant, obiigavi me yoto,
si convaluissem de hac iriflfniitate, ut singulis annis
sarcinis. Quod si charitas inter nos penitus perfrixit,
Venirem ad lecta et patrbcinia illorum sanctorum
qupd tamen absit! nostrum librum ffiittite nobis.
Valete. * qui ibi requiescunt. Qudd penitus ego peccatbi di-
misi, sed singulis annis dixi: Cras, cras peio licen-
;;. :,::. XII. tiam, ut siatim pergam. Quapropter, mi Paier.nihil
-Ad Gozpettum abk Tegernsens. Quo in slatu prw- " magrium, hihil niolestuffi fogo, sed unum tantum
,.i,::,,, dia monasterii perlustrata invenerit? cavalliim milri ad equitandum, et rinuin virufai riie-
&'tJ. sefaiofi suo, F. ultimus Vestri servorum, fion cum equitantehi : ad.viaticum autem riihii aliud
alius," aut aliud, quam id qiiod dtidum. pelo nisi portionerii aiiffibniai quse ffiibi daretur
Loca obedientise nobis comniissa?, quse adhuc "cum hic domi esseffi, etinsupef quidquid Vestra
potui, contemplando circavi, et invenio minimam dignatur gratiaj nori abnub, noh renuo. Quis rion
parteni. nobis esse derelictam. Aliquid tam magnum timcat se riieritiUini eSse tali patrbnse, quse hbbis
perlicienduffi, iit de hujusmodi dispensatione del)C- hodie lecta est? Quocirca si Vitaemese lillarii curam
mus pauperibus, domesticis atque peregriiiis hos- vultis habefe, vcstfo jiivamine liceat mihi manere
pitibus. In Danubii regione repetii grahum,, quod in civitate Augiista' iri Nativifaie sanctse Mafise. '"
-.
priori anno abstulerunt, et illimajpri, quiillic efat Valete. •' ']t
anteriori anno, ablatum est offlcium, elnullus peni- ,,., .., ,XVv. :.:..' "^
....
tusde hoc dedit mihi responsum. Totahamque deci-
matio hmc inde est dispertita inter libstros et alie- Ad e-timdem,De administrqtiqne ecclesiw sibi com?\
nos,.Si lioc noh, iuterdicitis, quod alieni habent, G -' Vti^SX.,,..... ,..,,.. :,„,-,,;..,;.
penitus abstrahetur a domo Dei, Rogo paternitatem '''
yestramut decimatio nobis praesehti anno tota cori- Patri P; pefeririitef in Ghristp ahiahdoF/ ya~
"Vefsiculo verbb omiiia carb. :
cedalur ad calcemcremandum.Estriamqae ecclesia precbr prbspera
in n.pstra pbedientiaj qiise diciiur Holzchiricha, un- Quia mihi coffimehdastis-res hiijus sarictse Eccle-
dique fuiei.s fulcitaymuris destfucfai ciii nisl citius sia3 custodiendas, propterea in his omnibus usque
subvenitur, penitus cadet. nuric laborahdo ffiinislravi utpromeis yifibus 'po-
tui. Sed nunc videtur mihi proptef vilitatem nauci-
^:;>;;, ;'w:>:-.>>,::.vi;.; xiiL,.;, ;.,-,;-, ;.--. ,-,- ,, tatis; iheaj quasdaffi res, quas: aritecCssofes iriei ibi
Ad .MegiriHeihiurii ntagisirum. F,iiht.'ade$prbmeHdas ad KianuSi :>. Crniera a codice absuhf. " ' Ui"
'. ' ingenii vires kdrtatur. ' . ,,,:, .,,.; ,;, '"
!''V/^'j£y£' '^''.''^^'^'r-i,,
'"Dbriiinb meb magistrpque M. riiiris fflorlbus, rria-
Ad eumdemforte,:dequibusdamUbris ab sc reddiiU:-'
culosoque nasu mirifice ffiunerato, F. fidelis famu-
Itis faffiiilariiina ffeqhenter factuvusfidelia. P. multiplicis bonitatis airiaipri, F. lnimillimus .,
; -Miri medicaminis mpre m^gistf ali ifie meriientote,
, adelphus saliiterii. • ,:
servafe sequenlibus sanguinis strenuum salutarem- . Grates rependo solotenus poplite flexp,>quossepius^
que strietorem; Sacfo subscfibite stylo, sicut stoii- . vos pfficio circa me pio amore laborare conspicioiii
dus stimulat servus sermbriibus"stiiltis; sed Vosscri-.' Librum Boetii vestro brevi a mevobis
petiyistis prse-.;'
bite sapienter sacias"sequefis Scriptufas. Sudarip;
stari, cujus libros propria manu duos conscripsi,
si
spemite servafe, quid scitis salutifefumi Spafgife pleniterque, ut pu to, glossica conscriptionedepinxi;.
seniina/siccb sapientiaffi servb.- -"'" . quorum alteruro mecum retinui, alterum Augusta,
:;;:.;.,' .' (. ','iiv.'..,..,': Vindeiicse reUqui, simulque librum Juvenalis et
Ad Peringerum abbatem suum, Veniam ei eornmea- Persiiprocommtitatiohe Arithmeticse Boetii, in qtia
iuin peiit, ijuo sibi fas s%tpersolverevola
" sua ih ci- ipseob gratiaim vestri nPn modicum conscripsistisv^':
vifate Augustahui , '
pro iibrpque Inyectivarum Tullii Cicerpnis in Salri-
Seriiper sibi veriefrindo Seniori >P. F,, quamvis stium. QuosJibros mihi prsestitos cum remitto,. no-
nrilla Veneratioriedignus, tota taroen mente vestri strosque recinio, jussu vestro, vbluntafie satisfacio.
devotus. Valete,

PATROL".CXI.I. 41
mf FROEMUNDICOENOBITMTEGEIUNSENSIS I2<«

FROUMUNDI POEMATICA.

/R. P. PEZIITS,ubi supra.)

I. A Unus quod patitur, flat de ambcbus mipsum.

In imaginem Crucifixi.
Germinis seterni ramos hos vitis adornat,
De qua fonte novo redduntur pocula mundo,
Dexter.a qiise victrix invictaque brachia Christi
Amplexu rapuere pio de faucibus hbstis.
Lividulus serpens peritura et lartafa ccrnit,
Et caput ignavum lutulenta et terrea lambit.
Lux mihi semper adest, nec possurn cernere lumen Ultimus exclusus euin npn sis patre rejectus,
Libri,'lecloris nec sensus sufficit ullus.
II.
Ad Paboncm.
Salve, confrater, mihi dulcis semper ambfe.
Dulcior esroilii tu, quam niellis gustus in ore.
Ncscit amare liquor. sed ambr dulcescit, et ad cor Gratia per populos sic fluxit ssepe.beatbs,
lntrat, el alterlus cpnjungit fcedere pectus.
Omriibus exceptis mihi tu sis charior istis.
Econtra abjeclis sic tu sis promptior illis.
Te sequor, ut mundus circumfert carmine cursus. Hoc faciunt stulti ventoso flamine pasti,
Nusquam divcllor, nmiquam a te pectore pellor.
Hsecpraeclara dies merito vocilatui%et omnes
Festos prsecellit, quse le me cernere fecit.
Alter lh plterutro gratuletur sospite viso.
Tu meiior, generose puer, quia sanguine majpr :
Quapropler tibi sum servus super omnia pi-omptus. Illuc protendara studium mentis, nianuuin cum
. 1H.
jP;ro caligh hirsutis, quantumvis vilibus,,' ad
abbatem.
Excelsi monles -jamcondunt ningnine caules :
Flamine perduro spirant et frigora campo.
Undique disturbant famulum me turbine vestrum. Siultorum lingua est facilis et prompla loquelis.
Pelliciis sed et incursus depellitur omnis.
Parte tegor, de parte alia me concutil algor,
Maximeper suras inserpunt frigora venas.
Cruscula concrescunt, lapidosa ut sliria durant.
Hocpoteris sarcire, Paler. Quod si hispida pellis
Reddilur aut vetulure, rioviter vel sutile tectum;
Quidquid id est qiiod largiiis, venerabile donum
'-'.. [est.
- IV.
Pro Pachone infirmq.
Vcrsibtfsan verbis moneam pro parte Pachonis,
Fralribusinfirmis quain vultis reddere noslris?
Tcmpora nunc poseunt ut agrestia gramina inun-
'[gant.
Msntcrevolve, Pater : pariter sunt ecce duorum
Invalidie vires', commtinia poeula, merisa. -
Oinne qtiod est illis, commurii sorte fruuniuri
Altera pars alip rcddatur perria peracta.
Untis dum gaudet, neuter nec murmura fundat.
Ipsi peccamus, si ncn suraus omnibus unus.
Maximaqueest merces infirmis addere curam.
rV.
In eos aui Froumundum ad suscipiendum presbyterii
ordinem urgebant (1). ,, - ;,
Sunt mihi quidicunt: Curlununc ultime Froumunt,
Presbyter ut flas, lempus jam poscit etsetas
Pergere cum reliquis cu.r cessas? Pereipe claras
Candidulus vestes, celebrant quaa myslica saucla
Pontiflcis man|biis. Si spargit cbrismala Christus,,
Funditur et super bos, qups tsngit pollicer, christos.
*
, Cum beiiedixisset benediclis dextera Summi,
Presbyteros faceretquesuos sacro ordine servos.
Cogere me certant, fatear, quod siin sapiens vir.
Non quia virtutes cupianl, sed fallere plaudant.
Nos bumiles, nos indocti maneamus ad omnes.
Talibus eloquiis nunquamcor pascitur illis,
Sed magis, alque magis, Domine, quo sistere juslis
Spem tractandarum sibi jussit reddere rerum, . .
Omnfbus elfactis, seu riisibus, arte ,res.uniptis
Quidquid erat, quod sequitur, totum sibi flat ,
Verborum vel factorum, quod pertinet illum.
| Laudibus ipsius reddemus corporis ausus.
Q
Ast illis respondemus, qui talia traclant:
Quisquis enim primus loquitur, inanifestius illuni
Cognoscunl alii: quia roente superbia regnat,
Et vaeuus manet interius praecordia sensus.
Hsecuraenon nos mordent. Deus hsec quoque tra-
[etet. -
Ordine lam celsp persons ego fungere summo
n Non possflinpressus peccali pondere totus.
Eslniihi.quod dicam, lotumque ex ordine pandam.
Iiiprimis studio placet essesub artibus uno.
Omnia dico, ut sunt, nec ludicra -prosequar ulla.
Discere decrevi libros, aliosque docere.
Q.iod prsestetDeusomiiipolens.boctsmpore Cbijsto
1- V Crcscere sub veslfo, quod fluxit tempore prisco,
, Subdere nie duro divellar ne ipseiabore:
Ut possim quamvis pauperculus esse synergus
Omnibus est mercef; quia pensas ipse labores
Servortim, qui vos famulamine dulciler ardent,-

(1) VideMabil., tom.IV Analectorum,- pag. 5S7.


1293 POEMATICA,
VI.' - A Filius ccce suus FrbumundUs mohachus.
'Tn Gerhardum, saxo atrociter puSfum fenentem.
Gerdrudam testem facimus, quod nempe Gerhardus
Fratribus est merito exosus, quia fecerat ausus
Omnibus invisos, vobis non dignefefendos.
Nam puero nostro maledicto forte cfuento
Tuiic lapidero ffiagnum compfendens, ac peiit illum.
Nutanti cursu,. qui vix se substrahit ictu,
Missiie sed saxum manibusnon caute relicturo ,
Strideiidi spnitu male raucumfertur in sethrem.
Vulnera nonretinens, raittentes v-erbefa spernens -
/Elher,, et immittit. retinentem vuUiera petram.
Collisi lapides multusque excutitur ignis.
Concutitur murus lapidoso ex aggere struclus»
Miramur solemfuscum de pulvere factura. -•
furbatuf ecehim, quatiuntur tartara deofsmn,
Sic lupus infaustam discindens. calcibus hefbam
Concitat in ventum nubem crim-aspergine densunt
Obscurans oculum pastoris pulvera fartum,
tfe custos pecudis mala sentiat acta furenlis.
Haud secus insontem puerum causamur inermem * De summis Deus, ipse tuis jam respice coelis,
Quam si dispersis cvibusrapiatur et agnus, ,
Iguavus cum pastofis discesserit ausus. ;-
Sic nos pastores falsfretinemusalumnog, , Spermate percelebri yeniet tibi sancte Quirinei
Tunc-egosub falsi pasloris noniihe nauci
Linquens agnellum.tenerum, mox hoste tenendum.
fale aliquidquisnam^posset cogitate, quod esset : Henricus dux ecce pitis, princepsque serenus,
In claustro, lapide obstruso mala beslia lustro,
Dum monachile pecus patiatnr tempore tellus?
Hic lupusexosus venit de cardine lapsus,
Qup fures penetrant, mactent, et iit omnia perdant.
Sic nos in tuta positi convalle salicti
Feturam pecudis securi pelliraus arcus.
Sic lupus extensus meditatur toliere vellus, - -
Ora cruenta premit, slipulas ne turbet anheius
Horrescunt lanse, si fetor perflat ad illas. , '
Omnes prendamus lapides, lapidetur et hoslis, -
Finibus expulsus canibhs mordentibus acris
Longius expulsus pafiatur vulnera fessus.
Huic sic damnato repetamus gressibus urbem.
Claudamus portas, firmemus yectibus aulas, ,
jNe deinceps ullus confringat debssibus ursus
;Discedatproculomne genus, pecus atque'lupinum.
In nobis regnet Christus Deus ipse benignus,-,
Filius et P.atris, pepulit qui vulnera mortis.
Spiritus amboruHi conse.rvet tecta domorum, -
VII.
Ad Liuioldum episcopam.Augustahum,
' -
Frater Froumundus Liutoldo mille salutes
Et quot nunc terris emergunt floscula cunctis.
ym.
Epitapltiumllisw seu Elisce rnalris.
Hoc silicum tumulo jacet Ilisa, corppre functa.
Invida niors rapuit, quod sibi. vita fuit, •
Littera siabfuerit, quam sinimam [sigma] Groecja
..." > . [dicit,
Ilia nomen erit, ut genus edocuit.
Funeris obsequium post mullos huic facit annos
'
12S4
Dulichium genuit patres, et Troja priores,
Qurlocus hoc «orpus hic tegit exiguus.
Non unis hanc formam fecitgens esse securtdam,
Sic posuit terris, quas superet, reliquis.-
Littera,) quam cernis, petit ut precibus meraor eris
Corporis atque animas, quo maiieat, requiem.
Mente revolve simul quod tu peregrinus et exsul
His jaceas terris expulsus propriis.
Quapropter pariter rogo, poscas cum prece, fralef
Ut sibi perpetuam nunc tribuat patfiain.
Et nos cum veiiia simili perducat ad astra
Qui mortem superat, et bona cuncta parat,
Tertia namque. dies Octobris adusque Kalendas
Abstulit e sseclis, reddidit et Superis.
B IX.
In adventum Heinrici ducis Bojariai.
Dulce genus, proles priscorum sceptrigerorum,
Salve, perpetuo patriae pax inclyteprinceps.
Dulce, - *
Dulce. ,
Et dux esse dueis dignerisi cinge triumphis.
•
Nobilium genitus de stemmate patritiorum
Dulce,
Prsecipuus populi defensor gentis et auctor,
Dulce^
, Siiscipe clemetiter, qui te, veneraiide verenttir,
tj sibi te reddere credil. ' ••
Exquirit, veniahique
- Dulce genus»
. 0 juvenes vos infantes cunctique veloces,
Currite cerlatim, vos hic praecurrere cursim.
Dulce. ',-.'
Dulcia laudantes resonemus carmina, fratres :
Dux benedictus eris per ssecula, macte triumphis»
Dulce.
Huc trepidi currant inclinatisilicerni,
Si non confestim, tamen ad spectacula sensim.
' . ' -
Dulce.
Cursitet omhe genus, cui linguse suflicit nsus,
Mirando laudet, qiiem nunquaffi viderat istic.
Dulce.
n-Sepibusinfantes appendantcorporaparva -
Culmina seu scaudant tectorum, ut talia cernant»
. Dulce.
Furcosi veniant his montibus undique cer-yi
Rupibus et silicum spectet genus omne ferarum.
Dulce.
Truncigeni cives, muscosas shlvite vestes.
Purpura portanda est his silvis prble togata.
Dulce.
Silvicolse,yos. ignotos huic spargite tyfsos,.
' Quas in hohofe srio poterit, quispfoferat odas.; .
Dulce. L ;
Dicite : Salveris dux et forlissime gentis, - . .
Temporamulta salus maneat tibi reddita vUse.- -1
Inter vosvolitans mihi pennula;stridetanhelaii»j.. 1
 *29S FROUMUNDICGENOBIT,ETEGERNSENSIS
D;mset amore meos perparvula musca susurros.
X.
Ad cumdem. Prccutur fauslum iler et redilum.
Gens habitans Alpes tibimandat, domne, salutes,
I Maxime-Froumundus, qui cupit essetuus.
Quam lacrymosa tuis insistunt tempora servis !
Decedis patria, quid sunl regna tua ?
Cum pater hinc transis, orphellus fit puer omnis
Sis, precor, in ^egno, dux generose, tuo.
Nil mea vita yalet, si non te semper adoptet :
Cum caput abfueris, tunc ego truncus ero.
Si pbteris, possum : si nbn, penitus quoque nil sum;
Ne mala contingant) te raea vita petit.
Sed potius precor, ut pergas, jam despice curas.
Prospera cuncta tuis advenient populis,
Egredere ad gentes vir virtnttim sapienter :
Lsetuseriim tfansis laetior inde venis.
Et nomen tibi prseclarum Deus, auctor honorum,
Inde reportahdum det super imperium.
Elnarrent famam totam per posteritatem,
Qui non sunt nati, sh.t memores meriti.
Dicite concordi comitantes voce popelli:
DeducinColuiriem, tri Deus alme, ducem.
Angelici cives Heinricum ducite sancti
Per cunclam gradiens, quam suhil ipsc yiam.
Salveris, juvenisque fui, cunctseque phalanges,
Qu;e tecum pariter dulce legunt et iter.
Perge, salus nostrae gentisque, revertere salvus
Regnorum reclor sis destructorque malorum,
Sis timof insidiis, pax mansura tuis.
Aurea namque luam deducat seritfla vitam,
Pax saliat membris, gaudia sintanimis,
Silprociil occursus, conventusqueihalus,
XI.
Ad eumdcm, ejusdem fcre argumenli.
Semper te canerem,,si perbenepsallere possem,
Nectam grata meis mella forent labiis.
Gaudia iongatraham, quia dulcia carmina" psaXam;
-
Corpore dum hianeb* semper amore cano.
Osculor incumbens vestigia, quo gradieris,
Si pedes exires : narri foret hoc requies.
Monles/conscendam, simul avia cuncta peragram,
UudiqUeprospectans, cum patriam redcas.
Niuic ilerum atque ilerum valeas, patrone benigne,
Nos petimus pro te Dominum sancfa ecclesia D Sed quselarita fuit servbrum culpa tuornm,
[omnis.
Piilcherenim vuitn, sicmoribus, insuper actu,
Es quoque vita liii, dux bbnej mancipii.
XIL
Ad S. Ileinricumel fralrem ejus Brunonem.Bedilum
in patriam gratulatnr, Uhtmqne rogat nt Tegern-
sensesin gratiam recipial.
Gens Augustorum, saive, pfinceps pbpuiorum,
Filius Ecclesise,pulcher et ipse patef."
Dux, decus et patrise, pax, pater Ecclesise.
Salvus semper eris, salvusque exercitus omnis,
Salve cum populo te comitante tuo.-
El cumfratretuo salveris principe Bfuno-,
Pulchro et in facie, nobilis ut' genere.
1296
A Salve, dux Heinrice, tuis dilecte popellis,
Tu regum proles, tu quoque sceptra tenes.
Nullus te regum transcendet terreus unquam,
Viribus et socisis,-npbilis atque pius,
Mpribus et. mitis toto polles quoque facto,
Hocfaciet Domirius, possisut essesuus.
RegnantiDpmino sitlaus pro principe nostro :
Ad propriam sedem duxeratincolumem.
Carmine quisque suo certet concurrere pulc
Cordibus omnis amor, voce feretur honor.
Longior ipse dies transcendat lumine noctes,
Tempus ut omne modis hunc canat hymnisonis.
Ducas [et] laudes, noctesque diesquecaneutes.:
Verba sonent homines, organa pulsa sonos.
Contremit a sonitu telluris maxima moles.
Quem faciunt populi, lepidulique chori.
Cum ducibus fit concursus populi undique maghus,
Qui gaudent patriam te remeare tuam.
Francigeni cives speclant te peclore mites,
Virihus audaces : nam tua progenies,
Perfidus en nostris abscedit finibus hostis :
It lupus in sylvas, deserlt insidias.
Barbaricas gentes libi subdis, Iiaud timet ullus,
Agricolsepsallunt, quodplacet, lioc faciunt.
Arma jacent, et scuta silent, te principe pax est,
Nullus ab adversis nos petit insidiis.
Dulcigenam de te cupimus quoque cernere prolem,
Spem nostris, validam barbara gentefugam.
Sil tua progenies noster te principe princeps,
(p Possessor solii, reclor el imperii.
Usque huc gaudendo vos dux, mi domiie, canebaffi:
Lusimus omnigenis cantibus et studiis.
Ecce repente ruit lonitrus velut.selhere missus,
Nuntius impatiens, ntintia dira ferens.
In nos iralum vbs dixit forlitef esse,
Ut probat evenfus.' Hei mihi quid faciam ?
Nam tremebunda manus percussa esl fulminis ira:
Terruit infanles, perculit ipse senes. •
Igne lui nimium torremtir nenjpe furoris,
Quis poterit-verbis hsecnumerare suis?
Decoxitmiseros proprio pro crimine tactos,
Perscrutans vitiura corporis,-atque animum.
Tangimur invalidi permagni criminis aura,
. Non flat ventorum, sed mala vis hominum.
Ut nullo licuit cerherej quem vbluit?
Excusare nefas, potuisset forte vel unus.
Cur cadit in facinus grex simul innumerus?
Sed tandem miserere luis, jam parce misellis,
Indignis famulis sed miserere tuis.
XIII.
De eodem carmen votitium.
Salve, nobilium Csesar, spes iriclyta patrum,
Qui laelum veniens .advehis Ofe diem.
Quem Pater immerise, quem Fili^suscipe, celse,
Et sanctum Flamen, trinus et unus, amen.
Suscipelsetantem, mater castissima, servum
Ecclesia, et natum suscipe lseta tuum.
Csesarfamosseredit en de culffiineRoma?
1297 POEMATICA.
Aflte, sancte Pelre, gaudia magna ferens.
Hic in utroqueloco te vult pollere patronum,
Tu sis auxilib huic in utroque leco.
Gaudeat, hseredesstuduit quud habere perennes,
Prsedia quedque sacrse contulit Ecclesise.
Cujus ad obsequium laus non sileat pia fratrum,
Ornetur templura cujus adobsequium.
Grate comes Christi ne desis, sancte Geori,
Si ccelisnostrarii adde precando pfecem.
Fer, Kiliane, precem, si digne pescimus, aurem
Ad Ghristi ncstram fer, Kiliane, precem.
Sis Csesar dignus sanctis et amabile pignus
Coelcrum regi, Csesar amande, veni.
Csesar amandus adest, hostilis fraus cadat omnis.
Nunc timor omnis abest, Csesar amandus adest.
Portent gaudentes cuticlaestia munera gentes
Congruadona sibi,'Csesar amande, iibi.
Nos tibi pro modulo portaffius munefa Chfistft
Pectofe ab exiguo nos tibi pro inodulo,
Solamen flentis, lumen sis lucis egentist
Et stipes claudis, una salus inopi,
Te vocat auxillo mulier privala marito,
Orpharius atque suo te Vocatauxilio.
0 niniiiim fortis, quem nullus territat hostis,
Cujus et imperium non retinet spatium.
Ecclesia?stabilem fer per tua tempora pacem,
Atque Dei laudem Ecclesise stabilem.
Copia ne rebus desit pax atque diebus
Tempora longafuo det Christi dextera regno,
Diffefat et voto tempora longa tuo.
Prosperltas detur populis, tibi multiplicetur,
Ad mandata Dei peclore sis celeri.
Munere mulliplici tecum sit gfatia Chrisli,
Te repleatque sui munere multiplici.
Brachia Saffipsonis tibi donet et os Salomonis,
Absalon faciem, Job, Danielque fldem.
Gloria lausque Deo nali comitante tropseo.
' •'
" XIV.'
In duodecim apostolos Domini.
EcclesisePetrus fert fundaffienla beatus.
Paulus ad ignotas devexit semina terras.
Andreas crucis invexit vexillula Patras.
Palpando plagas detersit vulnera Thomas.
Hiero per Jacobum salvatur gens Solymprum.
Gratia grata Dei super omnes ecce Joannis.
Ut tenebris lichnus fulgescit et ore Philippus.
Bartholomsei meritis tenebrescens India cernis.
Suffima Mathseepetis, cum terrea lucra felinquis.
Arfaxan, Zaroenque Simon lu Perside sternis.
Corda maligna dolis, eademque Tadliaee restringis.
Ecclesisesahcta numeraris sorteMathia.
Prudentum chofus ingreditur, mnnet insipicntum.
Duleiculas Christi cape vitaejanua spoiisas.
Supplicibus miserere tuis, rex Christe, popellis.
XV-.
In Natali Domini, et baptisma.'
U socii, io, io! cives, coricurrite cuncti
Parvulus et popuhis, magnus adeste chorus.
12£8
A Nec mora sit senibus celeres lmc tendere gressus,
Unanimes pariter quo properemus iter.
Ad fratrem, qui forte jacens per soninia steitet,
Carmine duicisono nunc properate domo.
Eyigilat nunc.omne quod est, quia natus adest
[Deus.
Tu, frater, solus cur recubas domibus ?
Turmiila ccelestis jaifi yenit et obvia testis,
Hunc genus oriine hominis nunc canit in populis.
Surge citus frater, frater mors est quoque somni.
Perge comes sociis, etproperemus aquis.
Curre,puer, nunc,curre,puer,nunclingere lymphis;
Te Tegrin spmfio suseitat ipse Sep.
Merge dolos spmni gelidi subgurgite ponli,
Abluilufque nefas, quod trahit a.dtenebras.
Letheus infernum cupiunt baptismata Christum,
Qui huuc palilur morbum, noa sequitur Do-
. [minuffit
'"
'XYL
Ad S. Godehardum abbalem Tegernsensem, cui cum
cmteris fralribus bene precalur.
Nobile gauderem, si scirem, dicere carnfen ,
Fratribus omnimodis salutamina mittere vellem*
Qrialia psallentes mirarenturque legentes.
Abbas ecce meus, nec non vester Gotahardus,
Omne bonum, quod dilectis sibi, mandat anioris.
Mitibus ut pater est, et blandiloquus uti frater,
Consocibsque meosrqui turgent^ acriter urget.
Frater Froumund, quamvis npn digne vocaius
Q Centenas decies, milies quoque mille salutes
-Dilectis Domino, pariter sanctoque Quiriuo.
Gaudia prsesentis vitse sator atque futurse.
Augeat in vobis pacem, tribuatque qu.'etem,
Numine cuncta suo depellat tristia sanclo,
Quamvis muUorum quatiamur mole maloniro.
De his superum Dominum rogitemus cuffi prece
[Christuro,
Ut Deus omnipotens mala pellat, prospera reddat.
Te veneranda manus, senioque delrita senectus,
Omiies presbyteros versuque saluto sub uno.
Wigo, Pemgerus, Guudroh, seu charus Otherus.
Fortites et yalcant, et vitam tempore longam.
Et Gotafrid in his simul est mihi scribere calvus,
Candidior clgnis, nutriat vos temporis setas
D Ssecula perducens, tandem superisque recenseBs;
Et juvenum mihi consimilis tu turmula possis
^Eque, vosque meos, quos raros esse dolemus. (
Ah! ah! mors rapuit quosdam, quoque vita beavif.
Hos peto, ut hic valeant : ast illi iu pace quiescarit.
Salvete, pueri, sancti famulique Quirini';
Nunc super et subtus.vos osculor, inclyte ccetus.
Oinnibus ut vpbis sim filius, autmage servus.
Hoc precor inclinans vultum, non mente superba
Me precibus vestris commendo, concio sancta.
XVII.
In fdium vidum Naimitica;, a Christoad vilam
resuscitatum.
Plurima cura Dominus fecisset signa per orbem,
Hanc urbem properare volens, quam noffiine Naim
1299 FROUMUNDlCOENOBIT.*TEGERNSENSIS
llic vocilat populus, qui sit regionibus illis.
Contigit, ut veniens hunc obvia vidua haberet,
Hocsacra scripla ferunt : hsec vidua turbaque
[multa
Poiiabant feretfo, fuerat qui filius illi,
Unicus, exstiuclum : mater merebunda secuta est.
Nescivii Dominum astantem sibi more benigno.
Qui miserans dixit: t Mulier, puerum sine flere, >
Accedensqrie pius tetigit manibus pietalis,
Clarjus exclamans : t Tibi dieo, omorlue, sufge.»
Qui surgeris sedet, et loquituf. Tibi gloria, Christe ! Qui arguisinfantes, juvenes, et nos seniores,
Tunc recipit genitrix genitum, nalumque secundo.
Accipit astantes magnus timor, undique plebes
Magniflcantque Deuni dicentes : t Iste pfopheia
Maximus in nobis stirrexit, miraque fecit,
Per quem nos pbpulbsque suos Deus. ipse revisU. i B Nunc facifo versus, omnis quiscribere nostj,
Summe Deus, me Froumundum sub morte sepul-
[ium
Suscita praeclara pielate, resuscita, Chiiste.
Non pereat quod plantavit tua dextera, Christe. ,
XVIII.
In hydropicum a Christq die Sabbuii sanaium.
Cum Pharisseorum Dominum cum principe Chri-
sturn
Agnovit Pharissca manus discumbere coena,
Adfuit insidians, si solval Sabbata, curans?
Vult super hunc reputare maliim , qui crimina
[neseit,
Vultcapere insidiis, qui splvit crimina mortis,
Hydropicus fuit ante illum, quemque ille prehen- £ Quos genui, nunc aversor, quia et actibus angor,
- [suni.
Salvavit penitus loto tergore repulso.
Mussavit Pharisa;a manus furibunda, per ulcus,
lnvidise stomachal,a,'suis percussaque telis,
Sabbata quod solvat curandb corpora digna,
Cum illi asinum atque bovem solvant propler sua
[lucra,
« Quis veslrum pCcus insipidum, rogo, ducitaquan-
[dum,
Sl cadit in fontem,citiusne revellere currit? », '
Dixerat, et victi tacuerunt verbere vefbl,
XIX.
7« Ghrislum, pgralyiicum sanantem.
Trans freta jam yenit Dpminus, propriam quoque
[in urbem : j). Orpheus ut cantans Etiridicen revocat :
Ecce ferunt homines hominem in lecto recuban-
[tera.,,
Ut vidit Dominus properantum credula corda,
Dixit ad infirmum : t Spera. peccafa remissav »
Dixerunf Scribse miseri invidise face losti:
t Hic vir blasphemat, quia nec peccata relaxat. »
Respondens Dbminus Jesus sic dixit a,d illos ::
t Quid faciie est huic laxari vel crimina, gressus ? » __Diligiiis jocos en mage quam metricos.
Haschominis Nato quod sit data quippe polestas
Crimina laxandi, si.mul et gressus tribuendi,
Vos et qui populi simul adsunt, cernite cuncti.
Dixit ad segrotwm : t Nune surge et suscipe le-
[clumj,
Corpore, corde sano » Sic cpndecet optime Christo,
1500
A Officiumtibi quod fecit nunc ille, repende,
Porta portantem, bene iac; qui nec male sentit
Cum .gradilur : tunc plebs omriis Christo dedit
• [odas.'
XX. -
Ad Peringerum Abbatem Tegernsensem'
Versiculis sum dicturus vale omnibus unus.
Alloqupr.imprimis, qui pater est reliquis.
Patrcm Perngerum, pasloris nomine dignum
Salve, digne parens, nomen honoris habcns
Maximerae solum cum reliquis pueris.
IJuod nunquani iibi versiculum .dedimus bene fa-
[ctum.
_ Quo circa faciam carffiina versiculis.
Ut modo pellatur meritibus ira suis,
Accedara prior et dicam sibi mille salutes,
Si hoe placitum fuerit, plus resonare volo..
Ludos et laudes dicemus carmine, fratres,
Ut pueri digno cpmplaceant moduip.
Centies et super hsec millenas dico salutes
Patribus et cunctis fratribus in Domino.
Ammoneo ignavos pueros sermonibus istos
El treraula revoco yoce mep gremio.
Quos qiiondam docui, super hps decuit gratulari
Et volui refici germir.e de.studii;
In quaritum potui, feci quoque signa gerendi,
Nunc vacuos lacrimo saepius atque gemo.
Sensibus eversi, moribus inprpprii.
Nec me coguoscunt, nec seipsos raente revisunt,
Ut dicant pariter : Estmeus istePater..
Eloquor et proprium, non sentitis genitorem?
State, renoscite me; sum Pater in facie.
Ssepius edocui,-scriptis vevbisque nutrivi,
Sum mordax verbo, pectore vos sed amo.
Est meus iste labor cassatus, perditus omnis,
Et torvis oculis me simul inspicitis.
Si facerem mihi pendentes per cingula eaudas
: Gesticulans manibus, luhrice stans pedibus :
Si lupus aut ursus (sed vellem fingere vulpem);.
Si larvas facerem furciferis manibus,:
Dulcifer aut fabulas possem componere mendas,
Si canerem multos dulci modulamine leudos
Undique currentes cum trepidis pedibus :
Gauderet mihi, qui proprior visurus adesset,
Ridiculus cunctos concuteret puero.s,
Fistula si dulcis mihi trivisset mea labra,
Risibus et ludis oscula cpnciperem.
Veridicax minor est vobis, quam lingula mendax,
Ludere carmii)ibus melius namque esse decrevi,
Quse faciunt animum creseere et ingenium.
Vos iterum revoco vocitamine valde preclaro,
Coniluite liuc, pueri, discite quae volui.
Non omnes pdiunl, quia yerbula dura lcquuntur,
•
Diligit kaud omnis, lepide qui loquit«r. , .
*50i ' " 15(2
POEMATICA.
Dulciferis vos carminibus nunc congrego cunctos, }A Omnibus et miserere tuis, quos sanguine fus 0;
Fortiter et clamo, cum modulamen ago. Nempe redemisti splendens in carcere lume N
Caris flliolis Froumundus quicquid amoris, Traxisti de mortc tuos, raors mortua dormi T
Qui instatis nostro tempbre sub studio. Ex qno morte lua feserasli gaudia vit E
Te primum pono, rai frater amande Geprgi, Sanguinis effusor, ssevusque inimicus Herode S
Venisti propter qui studium patria. Destruitur per te victus„.fbrtissime Davi D
Dulces filioli, studiura jarii discile lsetil Otyor hostis efat volitatis omni quoque vent O
Diligo vos animo, corde simril doceo. Mordax, ut frendens cupiens leo perdere Christu M
Si dictis delectantes vos gnoscere possem, Innocuos pueros sternebat corpore nec . I
Hsecloca.gauderem proficere ad requierii. Non tamen exlinclos inclusit taiiara dsemo N
Eia, conffatres, certemus carmine metri: lu gremium cceli vexit sed gracia summ I
Hoc vincens-aliquis sit meliof reliquis. Nominahabentinfrorile sua,Palrisquoquenome N
Corde, dolore gemo, propter vos denique dicto. Oinues, et clamant modulando carmine pulchr 0
Psallite nunccuncti vos, rogo, lilioli. Bombo, qui luctus lacrimantur conjuge Jaco 1)
Apparens Dominus cuncto venerandus iir-orbe, . In superis plorat pueri ceu nfaler ablat I
Jam cleirietis regno vos societ supero. " ." Sed nimio non vull luctu cessare deplangen S
Patres et fratres cunctos simul et seniores Sunt quia, sed non est illis rCgressio tristi . S
Conservet Chrislus, sit pius et famulis. Ut veniant iteruni muiidura, qui planctus in us U
Peiiigero Patri dicamus corde benigno : Cosmica cuncta manent, detersa tristia, done C
Abbas sis sospes, tempbra longa mancns. Cunctipotens veniens nos omnes collsgit illu" C
Et cuncti secum gratulemur semper in aevum, Uvida vos sancti clamat mea palpebra flet U
Qued prsestet Dominus, qui regit oinne quod est. Rectorem mundi, precibus rogo, flectite senipe R
Cura relegis, Pater, haeciterum vos alloquor ipsum, Rex fortis Jesu domiiians, miserere, precamu 11
Doctior in verbis, altior iri iherilis. Impie quod gessit Froniundus corpore fact .1
XXI. Tollite peccaium, quos Christus sanguine linxi T
Probe faclis prmm\a, male palratis poinam exspe- Eudociiias osoplon stephanosas Kyrie Christ E
Mandam esse: Sanctos innocuos, qui cantanl caMiiina laudi S
Si nos tardamus, nontardant terhpora nostra. AntethronumDominicantanlsibicarmiiiapulchr A
Deficil omne quod est sub curvi culraine coeli. . Nostrumvindicaema(2)splendensdelumine'lume N
Ast hominis flatus perdurat semper ih sevum.- p, Confratrumnumerusdictumest,requiescite,done C
Seu male seu bene nunc operantur corpora nostra, Tempusadhucmodicum,cumRexfoiiissimusasta T
Hocquod quisque facit, recipit sine temporis aevb. Insontes Domini, nobis succurrile, Sanct 1
Ut bona captemus, faciamus, prcemia,justa, XXIV.
XXII. Epilapliium Bihkeri.
Ad'Megirihelmum adversus superbos. Hoc requies tumulo membrorura faclp Rihkero,
Turritum caput extbllis super sethera cuncta, Couditur in tumulo, qui placuit populo.
Altius abjetibus, calcibus astra leris. Carmina concinimus, sedlletibus ora rigamus,
Montibus excelsis excelsior ipse videris, Solvimus oflicium funeris atque precum.
Pectore tu cseco stultior es cuculo. Plangimus incassum, repetunt duhi meinbra sepul-
Ipse volat pennis, sed tu quoque serpere nescis. [crum.
Tempus et ipse tenet, teihpora hulla tenes. Ut quid id esse gemis, corpus et linde gcris
Quid tibi consimile est rerum subtus, rogo, ccelum? Mors manet in vita, geritur quia corpore Cincta.
Stultior es cunclis folliculis vacuis. Pulvera portamus, vermis et esca sumus,
Hie retrahit flatura, quotiens efflaverit illum : Carnibus in vermes resolutis pulvera ventis. '
Tu ventus periifus flaminibus vacuus. D Nunquam vita manet, mors nisi cura veniet.
Tu tibi magnus eris, parvus mihi namque putaris, Hic cogita plus gauderidum de morte beata :•
Et mUii qui quondam, semper efis Meginhalm. Hospes adisse tuis cur gemis hospitiis?
Incipe nunc huffiilera terris jam sistere callem, Corpora dum pereunt, animas tunc morte beabunt,
Non poteris modulum vincere corporeum. Tunc animae crescunt, ossula dum pereunt.
Si poferis, •celsum nunquid vis scandere ccelum?1 Quinta Idus Junii perfecit terapora ssecli. .
Non, rogo, sta lerris, ne capiafe malis. Fratrum turma petat, spirilus ut valeat.
'
XXIH. XXV.
Ad ChrislwmServatorem mundi de cmde SS. 1'nndr Versus in /t'6rum'(3) Dictaminum'ad se colleclum.
centum. Quse mihi diclanti concessit gratia Chfisti
Insontes Domhli, nobis succurrite, sanct 1 Versibus aut chartis, in corpus vertere scriptum
Nos gravibus vitiis per Christi solvile nbme N Decrevi, quoi.ies hoc possum ferre perapium,
Suscipe ludominans sanctoruin,.suscJpe voce S' Moiiuus ut tandem Domini vel laudibus addam,
. '
(2) TAiu«,sanguinem.
(3) Coiitineiur eo codice, quem sub nomiue Froumundi bactenus cilavi.
 1303 iFROUMUNDICOENOBITiETEGERNSENSIS 1304
Cum non lingua sonat, quse restat liltero.papgat, 1A Ut yerni flores cai crescunt semper hopores.
Infirinasi fuerjnt, npn sunt spernamla legenti, Indoctis iumen cum fert, seu mentis acumen,
[Cum nullus sermpChristo sesubtrahatalmo, Graramaticas partes, ac cunctas instruit artes,
Oirtnibus, ut vult ipse, dabit, nec corpora cernit, Tempore npcturno, neque vult cessare diurno,
Parva replens magnis, et fortia spernit in altis. Dicta perjtorum depromens orthographorum.
Hoc placuit propter nullis me parcere verbis, Tanto pastori nunquam sunt scripta labori,
D.uin scribatur enim, quicquid non mittitur igni Ceu solis lumen sibi sed patet omne voluraen,
' Aut cursu celcri transportet iiuniius orbi,
lngenio mundum faciens vernare rotundum.
XXVI. Strenuus et.justus, gemn is virtutispnustus,
Versus Vdulperti in codicem Psalmorum (&), Dat pernox Argus docun.e.iti fercula largus.
Hunc ego Psalmorum studui conscribere iibrum Cura subtili proprio vigilabit ovili.
Udalpertus, ut hic pascas animam quoque Heilwih. P.rsster mercedem licet ejus visere sedem.
Ornavit, ut polui: decuit sic nobilitari' Propter sollerles non unquam spernit inertes.
PsalterU dominarii, colui simul et generosam. Firmat prudenles, dum corripit iiisipientes.
His leviora facis curarum pondera scriplis Omnes communivoto sibi jungimur uni,
Et meditare piis, quse resfant gaudia ccelis. '
Mquat Sampsonis vires, studiis Salonionis,
flis magis insistas cupias, quam femina jocis. Expers fallendi procedit lege docendi.
Hseciterura atque ilertim semper mediterisin sevum, Sed noster coetus tali de principe Isetus,
Gaudia certa manent, q;usecunquehsec pectora vol- Sollers, insomnis, catus hunc venerabitur omnis,
[vent. Nunquam torpescit, cujus qui jure quiescit.
Jlis inimica pptes superare sequentia vires. Talis mandritas verbum fert gaudia vitse,
XXVII. Propter quem gentes hric diversse venientes, -
Apologia (5) pro schola Wirtxburgensi ejusque ina- Npn plus vicini, quam quserunt hunc peregrini,
gisirq adversus quemdam culumniatorem. Curritur a turbis istius moenibusurbis.
Nomen ut herbarum tenet hsecurbs proiicuarum, Hunc sibi ductorem, vel gliscunt ammonitoreffi.
Qualibus imbuti reparant sua m,embrasaluti, Nobilium proles cujus cum captet amores3
fiic perfectorpm geiiitrix est discipulorura, Lectio pupilli nph fiet dedecus illi.
Profert doctrinam quia stultorum medicinam. Quilibet assislat, sibi proficiendopalrissat,
Per proprium nomen monstrat divinitus omen, Nullus morfalis pollet sic artificialis.
posse suum frHClumvitii depellere luctum, P Desit perdocto cui nil virtutibus octo.
Germine radicum quod fert vicus inimicum, His ornamentis humilis stat gloria mentis.
Vim pellens raorbi, dura cuncto prpficit prbi. Vivat hie indemnis, cum commoditate perennis
pordibus inflati cum stultilia cruciati, Virtutum plenus sit, prosperitate serenus,
Instar leprosi, seu qui degunt vitiosi, Nil evenlorum cui quod maneat nociturum.
Huc adducantur, quoniam melius renoyantu.r Tristibus exu.tus, Isetetur et undiquc tutus.
Doctiloquis verbis,,quam membra salubribus herbis. Gaudia veraqs sibi sint celeberrinia pacis,
Sumpis. a.rchiyisepuias acquirere silvis, Per summas metas vitaesua prodcat setas,
Nec non p.erfectsescrutari dindina [dindyma] sectse. Atque senectutis sint tempore dona saiutis.
"Wangiacur langues stolidas servando phalanges? Virtutis mirse coelestia dignus inire .
Nostros conventus odeat tua stulta juventus. Visitet seteruamlucem requiemque supernam,
Quam siiit liniantes aurum velut igne probantes Mundi Salvator sui cosli' cum dominator
Nostri rectoris normse non vilis hpnoris, Qmnihusin.portis rumpet retinacula mortis,
Ecclesisesummam quem cernimus esse cohimnam. Ac per divinam vocem spoliat Libitinam :
Ad quem procedil, quicunque docendo placebit. Ante suaro sedem mandans procedere plebem,
Princeps primatum, qui pandit abdita vatum, D Pro meritis yitse tunc doctrinis decoratse
Mundi cunctprum transcendit crilmen honorum. - Hicceu lucet, seu secum gaudia ducet
Nam meritis nullnm sjmilem fert mundus horaul- Discipulos ciinctos, ejus raoderamine functos,
[hlin. Pontificis summi, quem func sectantur alumni,
Ipse poetarum fulget decus omnigenarura. Pro qriis lucescit stellis par ac requiescit.
• Talibus augmentis gaudens de quinque talentis
Imperio Christi moderando sceptra magistri.
Prseter .Scriptur.sestudium nihil est sibi cur:i', Nunc comraeiida^issibi tunc Dominpque relatis,,
Cultor virtutis manet, seternsequesalutis. 0 puer, insignis nos accendens velut ignis,
Yim talem menli.s dono tenet Omnipotentis, Qui prjmum fictis hunc rosisti maledictis
Doctrinserivus fluit ejii3 pectore vivus. Te se doctorem blaterandp tenere priorem
/Eternum nunien sermonuni dat sibi flumen Hoc cum dixisti, permultum desipuisti,
pst ornamentum nobis hujus documentum, DocturaPlatonem ponendo ppst Labeonem.

(i) Exstant in eod. cod.. men perantiqua est,diversitatem,non praniriocertu,ra,

f,^) Ex cpd. Froumundi, etsi ob manus, qufe ta- sit, cui hoc ppema tribuej.dum.
 1305
Tunc utinam mutus fueras, hanc quando locutus. A Ponere legitimum. Nescis, quia cannine riiythmum,
Cunctis ostendis, sed talem cum reprehendis,
Temet mendosum lsesisse canem furiosum,
Mente qubd insana ferat iracunda Diana,
Sordibus inibutseseu te mentis male tutse
Collum maternum, vel conffegisse paternum.
Tu cultor furni teneas sortem taciturni,
Moribus immundus, sordens vitiis, furibundus,
Turpis, blasphemus, vitiorum stercore plenus,
Sensibus et vanus, quod turberis male sanns.
In numero cleri sis indignusque teneri,
Aut fore te fufem, quod non ego dicerecurem
Iloe sed dicebant hi, quia tua scripta videbiant,
Talia-te fatum propter propriumque reatum,
Quatinus ifi posna sis propter tale pocma.
Hunc culpans nsevum, qui conterit omne per sevum. Non ostendisses te stultum, si tacuisses,
Sunt assertores huic omnes iriferiores.
Ilunc sator irarum, destructor amicitiarum
Demonstrato, togas cur.nosdeponere cogas,
Nobis inmitis, transmilteris riuntia litis
An nos mellitam nescis hic dricere vitam,
Uudique pacatos, et de nullis superatos ?
Te nullum verbum nostri turbafet acerbum,
Si tu cessasses, quod talia non rogitasses.
Funditus invitos scib nos pugnare petitos.
Ex hoc non latres rixis, sed reddito grates,
Quod non rixandp loquor hsec, sed consiliando.
Est tibi discrimen nostrum contingere limen,
Gymnasiique locum nugace notamine vocum.
Id quare gliscas, quod adhuc lacrimando gemiscas, P Auxiliis dandis veneremur sacra Joannis.
Semper deflebis, si nos pugnando movebis. -
Vis per conflictum belli tergum dare victum,
Aut post procinctum manicis tereddere vinctum
Congressum belli deponas pullus aselli,
Qui vice prsedonjs catulis sis prseda leonis.
Si prece persistas, partes ducamur in istas,
Ut videas bellumtedespoliaremisellum,
In morem vermis pedibus sternaris inermis.
Pace coronaris, quam tu sermone sequaris,
Mecumsensisti qui nobile dogma magislri,
Qiii nos informat, ratione.facetus adornat.
Hunc quia laudasti, me perquam Isetificasti.
Inler nos irse fugiat discordia dirse.
Expertes belli nos simus, amore gemelli :
Foedus Davidis mecum, Jonathseque subibis.
Nil nosmet ssevumconturbet nunc et in aevum,
Multum mirantur, nam talia qui speculafitur.
Sunt, qui cum rixis nobis in pignore flxis
Omnes devinces libi conspectum fore lincis,
Judex subtilis licet assis flps juvenilis " Sed tameii attritbs bellando: tuos parasitos,
Spernendo falsos, suprave modiim male falsos,"
Id retinens certum, cuncfos supprare disertum,
Nobis tutelsequi dat decus atque loquelae.
Dic, cur baccharis nobis, qui bella minaris ?
Pacem spernendo, cum Martis amore finendo
Cpmpbsitor metri propter mendacia tetri ?,
Mussesylvestri discors ratione pedestri
Turbabis Musam fallendp, fugans Are!.husam,
Svllaba qqo-3rauta mongtrat ratione locula.
POEMATICA. 1306
Grammaticam metam te lihquere cerno poelam ?
Pauperies ranse quondam jus coepitifiane
Dicens, divinam se ferre feris medicifiam.
Increpat his culpis hanc sed versutia vulpis:
Me non frustraris, quia te medicum meditaris.
Te fore mendosam scio per pellem maculosam,
Maxima te pestis quod vexet, sum tibi testis.
Primum sblamen tibi profer vel medicamen,
Artis opem nobis posthae adhibcto Peonis.
Sic eraendator, sic es vitii comitator.
Vocibus inmanis, doctrinse prorsus inanis,'
Crimen culpabls, sed mox exeffipliflCabis,
Quod cornoncelat, quoniam Scriptura revelat.
Versibus oblatis mendacibus, inmodulatis.
Sermonisque nota monstraris nunc idiota.
Nosnon contristas, pugnse dum tela ministras, ,
Prselia ceu magnus nobis minitando tyraimus,
Et quod non atides dictatu, volvere gatides.
Nobis divinam poscamus opem fore primam.
Christe, tui cleri turmam. dignare tueri.
Sanctiflcans signura crucis hinc fuget omne malig-
[nuro,
Rex Constantinus.quam sensit in agmine prinius.
Nec non de ccelis suffragia slnt MichaeUs.
Nostris tutelis sit prsesidium Gabrielis.
Nos corruptelis nianus eripiat Raphaelis.
Angelici cives bmnes nobis date vires.'
In pugna metri petimus munimina Petri.
Cui consors aute coeli nos protege, Paule.
Gratia levitse Stephani det gaudia vitse,
Auxiliique manus tendat S. Kilianus.
Cum pacis palma proprium defendat agalma.
Testis divinus flat tutela Quirinus.
Assis Ambrosi fautorbelligenerosi. .
Sancte regens hastas Hieronyme poscimus astcs*
Nos Augustinus defendat rhelor opimus.
Doctor Gregori, da ne sint bella dolori.
Protegatinvictusnosin pugna Benedictus.
Tumbam Burchardi quseramus non prece tardi.
Doctoresque sales ope sint hic prodigiales.
Sancti seu cuncti nobis succurrite juncti
p. Praestando castris nostris tutamen ab astris.
Ilsec nos canteriius, Martem nihilumque timemus.
Sic rios parmati stamus pugnare parati.
Nobis admittas quamvis tu mille sagiltas :
Nos impugnando venias licet utpote graudo.
Viribus extensis penefrat Saxonicus ensis,
Noricus et Stievus cupiunt conjungere fcedus.
Te non sectantur," sed ubbis auxiliantur,
Qui non formident, quin te vincendo trucidenl.
. Quod nuiiquam credis, nisi cum certando vidcbis.
In regno primos nescis bic esse Latinos,
Nosve coequales miraberis esse sodales.
• Istic discendo, seu contra te veniendo.
Ac nobis dones in circuitu regiones,
1507 EBERHARDlABBATIS TEGERNSENSIS.
kuaruin fonnosi sunt hic juvenes genefosi.
Tu petis econtra sed spiritualia monstra.
Expers stas artis credens his jurgia Martis.
Ilis quia confldis, de pugna yictus abibis.
Jam tu cognoscis, quod nos non vincere possis.
Praesidium gentes cum dent simulacra colentes;
Instar jumenti fugientes jus documenti.
Cum reputesvivos de congressu fugilivos,
Infemi divos cur optabis redivivps,_
QioslexPlutonis damnavit fauce draconis.
Non resonaiite lyra cujus mulcebitur ira,
Quicquid hicacceptat, nullius jam prece reddat?
Surgens de tumba te non tegit Herculis umbra.
Hunc tibi semideum scio non prsestare tropaeum
Rursus iniquorum crescit cultufa deorum.
Id si tu credis, prorsus ratione carebis,,
Jungere genliles Christi velit ul sibi miles.
Nunquam cerlabit socio conamjne David.
Herculeas pugnas nullis precibus sibijungas. ~
Christicolas servi fugiant in agone protervi,
Cultus atroruni sortiti daemoniorum.
Qui dum vivebant, non umquam lite carebant,
Nec possunt jungi socio, non agmine fungi.
Has belli sortes scip 11611 sociare cohortes.
Quas si conducis, tenebris das munia lucis.
Talibus offensi, vel ccelicolsereprebensi
Te non sectauttir, sed nobiscum ccmitantur.
Tutores nostri, quos lu non quserere nosti.
Sed seductores sequeris, quod postmodo plores ,
Vivis defuncli si siiU certamine juncti.
Hanc armaturam scio non nobis nocituram.
Jam denatura, nisi discedant sua jura.
Sed cur vis hostes, proprios dimittere postes ?
Hic tu pervilis nostris superabere pilis
Istuc ceriti, nugacis nilque periti
Si tua procedant, et nos convicia laedant,
Fortes athletas, poterisque videre poetasi
Numquani cedentes, cum tu fugiendo clientes
Alvo divisa pereas nostrata sarissa [cod. saiisaj.
1508
A Velox ut ventus fugct omnis nempe juventus,
Quando truncatur, quisquis tibi collateratur.
Peifossus co.stismoribundus vinceris hostis ,
Terra procumbis referendo \f. reserando] viscera
[lumbis
Postremo fessus, telorum turbine pressus ,
Noster caplivus, ne sis post hsec fugitivus, >
Nobis infestus, nulla ratione mblestus,
Ducaris frenis constrictus siye catenis,
Carcere concltisus plangens, aut compede trusus.
Jam nos irrita, quo sicpereat tua vita,
Desinenunc irse vel nostrae damna subire."
Ulile cognoscis, si pacis munera poscis.
Ne venias duplex, sed trade manus cito supplex.
Suscipiens regis nostri moderamina legis,
Ciim penitus vires desint in corde viriles
Temet tutandi vel nos umquam superandi,
Stultilia captum sic, ad nihilumque redactum,
Istic segroium volumus te sumefe potum
Fundilus insontis nostri de flumine fontis '
Expers est fellis nimia dulcedine mellis.
Istinc si discis statim sensu resipiscis.
, Recle vivendi potaris et dogma loquehdi.
Hsecsi contemnis, seti nostrates reprehendis,
Herculea fibra crescens siccabitur hydra,
De nobisque mori tibi tunc continget honori.
Nos non devinces, licet inferni tibi princeps
Infernum linquat, sic auxiliando propinquat.
Perdere compellis nos te, pugnando repellis.
r* Ex hoc desistas, ulla ratione resistas.
lstic prsescriptum metrico niodulamine dictum.
Cum precor ejus opem, nec non venerabile nomen.
De cuju.s donis modulo fungor rationis,
Credens dicentis sicscriplurse\documentis.
Nomine signetis Domini vos, quicquid agelis.
Nobis ductores verbi dura poseo satofis '
Agrum divinum plantantes semine primum.
(Cceleradeesseyidentur.)

SJiCULUM,
ANTEMEDIUJi

EBEHHARDUS
ABBAS TEGERNSENSIS,

EBERHARDI EPISTOLJ:.

(Edidit R. P. PEZIUS,Thesaurus Anecdot. not).,V, i, 133.)

I D Sicut Jacob revixil cum Joseph vivcre audivit, ita

nostra vita post mentita funera vestra grandi gau-
Ad fralrem suum, quem adhuc vivereqaudet, et ad se
' dio hilarescit. Ut quondam spopondimus, in vestra
inviiat.
EBF.IWARDUS,Chrisli famulorum servus; dilectis- dilectione constanler adhuc indubitanter permane-
rimo Iralri. mus, nimiumque desideramus vos viderc m loco oub
 13Q9 EPISTOLiE. *5l<>
nunc degimus. Quocirca petimus, si absque con- 1- A ctaque congregatione, qusecunque possumus or<t-
sensu fratrum vestrorum ad nos venire uon vultis, s, tione et famulamine.
a cunctis fratribus licenliam pelatis de nostro no- >- Libenter ad vos veniremus, priusquam de hac
mine, ut nobiscum aliquantulum lemporis nianere •e regione ad aliam pergeretis, et ut dilectissimum
possitis, ut de vestro vivefe tantum gaudeamus, s, dominuin roerito debemus, videremus, atque cplio-
quaiitum moesti fuimus, cum i- queremur: Sed adhuc nihil habemus prse manibus,
vos in Italia defun-
ctum esse aiidiviffius. • - quod vobis sit honorificum, offerendum, aut liobis
II. fructiferum. Impedit etiam me frequens corporis
AdUdalricum comitem. Bogat rie graviter ferul quod d segritudo, et improvisa prseparalio equilum yel
eo non interrogato Sigihardum monusterii sici ad-'- equorum ad eam repenlinam equitationem.
vocatumdelegerit, etc. Ut nobis comitem Udalricum vcslra pplestaliva
. EBERHABDUS, famulorum Dei vilissiraus servus,'' raaim advocalum jnonasterii delis, in prsesenti ro-
domno comiti0. [ODALMCO , seu UDALBICO ] devotiim
n gamus. Quantam penuriam ffatres patiuntur, ad illos
servitium, jugemque iustantiam precaminum inn palam dicere erubescp. Vobis namque totum ut est
Christo. . -> timeo proliieri, Sed de bis nobis subveniendura so-,
. Quia aliunde non habemus tam flrmum suffugiuin 11B ijus Dei
singulare vestrique paiernum prsestolamur
sicut in.vobis, jugiter insistimus succlaniando vos? solatium
nipdo opportune interdum importune. Jussir donini1 ' . . •
V. , ...
nosfri ducis.consilio mpnachicsecongregaiioiiis.peti- - Ad Theomonemseu utemonem comitem,nt monasle-
tioneque totius familise nobis subjectse Sigihardum^ rii prmdiu nd Hullam sila proteqere ac ab iniquis
constituimus nobis advoeatum. Et quia vos non fui- kivasoribusdefenderedignctur.
stis cum duce, autin taii vicinitaie; ut vestri licen- TnEOMOM venerando comiti, E., abbas indignus,
salutem in Domino.
tiampeterepossemus,precamur nenobis irascamiiii
super hocnegotio, sed cumvestra silgratia.Peliiiius Rogainus, nii domine, ut pieiatis veslrse solatium
etiam per clementiam vestram , jubete vestro militi habere possimus in omnibus negotiis nostris. Quo
, solaiio maxime iudigemus in bis lpcis quibus vos
Pennpni,utfamulosetanciilas Saneti Quiiini,qusead
nos pertinent, nobis reddat. Si ille dicit nos liabere potestalem habetis. Quidquid enim ad Halla-habe-
mus in familia, aut 5n aliis rebus, cito dislermina-
aliquos de suo beneflcio, reddimus sibi libenier. Ve-
stro militi Wolfoldo prsecepislis ut nobis fedderet bitur, et abstrabetur ab inimicis, nisi vps prbpter
decimaiioriemad Ismanninga, quod adliuc noluit^ Deum et sanclum Quirinum hoc dcfendatis e.t con-
facere. Idcirco iterum iterumqu.eprecamurut.nun- Q ^ tradicatis, quod petimus ut facialis ubicunque pos-
tium vestrum cum isto prsesenli nuntio nostro mit- silis. Valete; -
. vj.;. .'
tatis;.,qui hoc ei a vobis firmiter pra;cipiat ut nobis Ad ezimaem, ut prmsenliumlutorem aiil' aliquo ho-
decimationem reddat. Valele. nesio officiomunerari, aut eidem veniam. alium
' Dominumdemerendi dare ne gravelur.
III, ... ,
A<1Godehardum, ui videtur, abbatem Nideuiltah., E., solo nomiiie monachus vocilatus, coroiti D.,
cui fralrem Eginonemcommendat. dileclissimo consanguineo, salutem in Chrislo,
Abbati G., mpnaehicseyitse provisbri doclissimo, Isie noster aniicusvestrique servitor devotus venit
E. vestri servilof devotus, frairesque sibi subjecti, ad nos, conquerens nihil se unquam digne labor-asse
quidquid filii dileclissirao Patri. in veslro serviiio aut vestri aiitecessOfuni,atque idn
Coiifratrem nostrum Eginonein, quem gremiolo circo dicit se adhuc carere beneficio. Fatetur nam^
vilitatis npstrse, proul.poluimus, modiCumtemporis que libentius se vobis velle ministrare quam aliquo
vice vestra nutriebamiis, modo abeo rogali remilli- bomini alio, si ei vel aliquain raodicara faciatis roi-
jmus illum vestrse paternitali.. Omnes a miniriio sericordiain. Cui petimus ut aliquid auxilii facialis,
usqupad maxiraum pedibus vestris provoluii peti- n vel in beneficio aut in aliquo negotio sibi necessario,
mus, supplicamus, ut eum, hoc est niedietatem cor- $uod si non vultis, roonemus atqne rogamus ut il-
dis nosTri, charitaiive suscipiatis in locum veiaa lum cum gratiosa licentia vestra alium sibi domi-
filiationis, ne aliter circa eum exterius agatis,quem num conquirere permiltatis.
quolidie interius Christo Deo parere nori cessatis. VII.
Sialiquid delicti in vos commisit verbo vel 'faclb, Ad H. Bemittit ei quemdamfratrem, et ut liujus di-.
ut nos fragiles quotidie solemus, lotum Deo nobis- ligentem curam habeal, adhortalur.
quedimitti precamur: et, si niinimedigni sumuspro H., fama totius bonitatis ubique diffamalse,E. fra.-*
eo impelrare quod petimus, iterum cum veslra li- tresque sibi subjecti, salutem in Christo.
centia in frateriiitatem libenter suscipimus. Fratrem quem nobis commisistis, misimus vobis,
non quod nos tsedeat pro illo labore, vel quse sibl
IV.
Ad Heinricum Boiarim ducem. Se infirmitate corpo- sunt necessaria, in quantum sufficimus, ministrare,.
ris impediri quo minus ad eum projichcaiur, ro- Jam enim haberaus probalum quod studiosus est e|
garcque ut Udalricum comitem sui monasterii 'capax ad discendum. Idcirco suademus ut circa
advocatum constituat, etc. <
eum ita fideliter peragatis, sicut illiim in fidem ve^.
Scniori nostro, domno duci II., abbas E. a se cun- slram s suscepislis, ne vester labor, imo et ncstcfn
 13H EBERHARDIABBATISTEGERNSENSIS EPISTOLJE. 131?
consuiriatuf inuliiiter, aut spes eorum qiri illum A t tate conspicuo, atque cunclls dileclissimis confratri
. miserunt, cassetur. Si veslrse voluntalis aliquid in bus E. proh pudor! in cunctis exorbitans, insolubi-
eo possumus implere, adhuc pro eo infaligabiliter lem.nodum intemeratse dilectiohis.
libenteique, ul ccepimus, lahorariius. Alia servitia
praj manibus non habemus; quamvis indigni, tameri , 'Quia unumquodque igilur negotium in seipso iffi-
meiiioriani vestri facimus jugiter 111noslris oratio- becille, indiget alierius sustentamine, idcirco veslrae
nibus. Valete in Clnislo. solitse pietatis haud ignarus precor subnixe ut sola-
VIII. minis recordemini, mibi, priusquam a vobis reces-
Ad Engelbertum (I) ep.Frisingensem, de obilu Otperti sissem, piomisi, quod modo, ut implere dignemiiii,'
mondchi, qucmprecibus jnvari rogat. submisse postulo. Admodum namque expavesco
Seniori nostro antistiti E.," quidquid dileclb do- dum mecum revolvo quid debeam prb voto quod in
iriino subditus. cunctis me servare jam dudum spopondi, quanrvis
Frater lipster 0., presbyter et mpnachus obiil vm coacte, ne mollis et dissolutus in tanto opere habi-
Id. Aprilis : pro cujirs rcquie preces per sancta tus, divinam aliquomodo incurram offensam. Pro-
l.oca episcopii vestri prsecipite facere, utconfidimus pter hoc enirn nunc sudandum foret ad placandarii
veslrae pictati. U divinam clementiam : quia, quse inhianter ef inde-
IX. fesse rogare debui, ut nostis, cum maxima, eheu!
Ad Jnditham, illustrem feminam, quam rogat uiaf- rccrastinatione ac recalcilratioue refutavi.- Quapro-
flictm valeludini
' sum medicinam consulere ne pter veslri fulcimlnis atque oraminis, nec non alio-
gravetur. -
rom, seque Deum timentium satis iudigeo, ne mibi
Domnsedignsetoiiusque reverentise cuni sanclilate non bveniat
quod sacra Scriptura clamitat : Quia
aniplecteiidseJUDITIL-E, EBEBUARDIISfidelissima cum nec calidus riec frigidus haberis, sed lepidus solura-
orationis devotione servitulis nolamina. modo diiudicaris, idcirco ^de ore meo evomeris.
Vestrse pietatis graliam sano et inlegro me habere Valete
profectu, dulcius melle, satiusque lacte os meum
jucuudatur gustu. Spei ffiei anchoram specilico XI.
quasi munimine in vos-cum exteiidam, quasi essem Ad Ileivricum regem. jmploral ejus auxilium contra
in il!o firmissimo et inexstinguibili Babyionise turri, . quosdam qui certum ad lacum Tegernsensemlocum
a cujusque impugnantis incnrsu me credo tuendura. sibi auferre moliunlur.
Infirmitaiibus periculosis, quia semper conlurbor H. regali solio dignissimo, E., Tegernsensis mo-
corporis, aliquam ad remedium potionis confeclio- C naslerii abbas, vestra gratia subrogatus, quidquid
nem, adjunctoque coriofple nutrimentp cum aliis servus in regales amministrationes.
pigmcntis, necesse ad hoc habendis, precor, miiten-
dam. Qualiter autem ipsa potio qualiye caqlione sit Cum undique inimicorum slringimur perseculio-
in his bmnibus, post Deum, nisi ad
accipienda, et vel sursum, vel deorsum sit eructan- nibus, nullum
da, litteris assignate; et si sanitati restituor, veluti vos suffugium speramus. Idcirco laboramus, et in
non habemus-a quibu»
proprius in postmodum vesler, scitote, quia exis- omnibus deficimus, quia
tam. De renibus etiam cervseaut tale quid, in quo iideliter res Ecclesise defensas videamus. 0 quam-
Dicit lantum : Fiat, et per
pinguedo continetur, miltere dignemini, quia ma- magna regalis potentia!
cefse carnis dufitia in dentiura meoruni morsu, petuum cst. Hsecvestra vis imperialis auctoritatis
eliam tritorum, nihil aliud est nisi molestia. Quo- ad nos, precamur, usque perlingat. Est locus super
liitus Tegerrisensis stagpi situs, quem Poppo et
modo, si fieri possit, ut potus confeclio ante Qua-
dragesimam veniat, deprecor. Valete. Piligrimus frater ejus, sinnilque mater illorum
abstrahere irijusle a domo Dei in suos usus hseredi-
X_..
Ad Wigonem decanum Phyuhtwangensem, a quo taiios nituntur. Sed precamur ut vestro imperiali
', D jnssii hoc interdicalis, ne falsis aut corruptis pecu-
. suffragio oralionum, aliisqueckaritatis officiis,quof
abcunti sibi addixerat, juvari postutal. nia judicibus a domo Dei abslrahatur priusquam
Domno et venerabili WIGONI decano, omni boni- in prsesentia vestri dijudicetur.

. (1) Ita quidem conjicio, lametsi Catall. epp. Fris. et abb. Tegerns. apud Hund. non saiis annuanl.
 ' '
. ANTEMEDIUM
SJECULUM.

PERINGERUS
ABBAS TEGERNSENSIS.

PERINGERI EPISTOLJE.

(Edidit R. P. Bemardus PEZIUS,Thesaurus Anecdot. nov., V, i, 141 , ex codice Tegernser.si.)

I. 'iA tisque dum audimtis quod cum pace revertimini ad.

Ad Diemor.em comitem : se paratum cssc ad reci- propria.
piendum Wpzilinum, modo qumdam, sibi recens III. .
dblata, reslituat. Ad A. archipresbyierum. Bogat ul Tagininum ad
reslituendas decimas ad Eujihusum adigat.
Domno D. comiti venerando, P. Saneti Quirini
. P., abbatis nomine indignus, domno 'A. arclii-
servus, cseterique fratres devolum serviilum, sedu- est charitatis in Cbristo. -
prationem in Christo. presbytero, quidquid
lamque
Ut nobis promisistis de amico nostro "Wezilino, Saepedictum est vobis de decimatione nostri mo-
nasterii ad Ezinhusum, quam Tagininus tulit nobis
parati sumtis; suscipere ad Egilinga statuto die,id
est sexta feria, quse nunc est proxima. Quod ille dicit per duos annos. Isto anno abnegavit se coram nobis
duos equos sibi redditos esse pro suo uno, et hocnos nostroque advocato, ut deinceps eam sibi non usur-
Sed fefellit nos, et habetjam riunc tertium
confitemur, sed uterquetam pretiosus. erat ut suus. paret. •
Sed de illis tacemus, aliisque rebus. supra modum et annum ablatam. Quocirca rogamns pietatem ve-
irraiionabiliter hinc inde distractis in denariis, in stram ut hoc corrigatis, sicut scitis illi contra DeUm'
esse necessarium, nobisque utile ad ministerium
vestibus, in bubus et ovibus, multoque grano cum B
Valete.
raultigenis victimis.Nihibhorum repetimus, sed dam- pauperum.
num sustinemus, et rogamus vos pro aniore Dei et IV.
sancti Quirini ut hsec bmnia tractetis secundum Ad B. abbaiissafn. Cur petilum vitrum nondum -mi*
serit ? .
vestram nobilitatem, nostramque necessitatem , et
alios illos P., sui vocabuli minime dignus, abbatissae R. do-
jubeatis nobis reddi equos, quos supra
duos hinc habet ablatos. Insuper etiam, postquam minae perdignse, scdulilatem orationis devotissimse. -
ille hiric discessif, sunt nostris famulis tres equi Quod vobis adhuc non dedimus vitrum, ut rpga-
fuit culpa nostrse tenacitatis, sed.nondum
furto sublati, quam suspicionem habeniin illum et stis, non
habuimus. Nunc enim quolidie
Pezilinum suum consoCium quidain ex noslris, et aliquod praepaiatum
insistimus eidem^operi, et cum hoc perflcimus, sta-:
etiam pfovinciales. clerici. Qiios equos etiam petK
lim post festum S. Andreaemittimus vbbis per nun-
ffius ut nobis prsecipialis reddere, aut digno judicio
tios nostros. Si aliquod adjutorium nobis facere
negare se non habere vel tollere. r Vultis adnostrum viclum frumenti vel alteiius giani,
II. valde sumus necessarii. Valete.
Ad V. abbatissam, apud quam se excusat, quod pe- ' '
tilos equos non' miserit, et alia qumdam munuscula<c ; v. . ••-
7)iillit.' Ad Henricum regem. Vt se ab injuriis et persecutioni
' .' •Diemonis comitiselibereU
Veiierabilibusin Christo dominabus V. abbatissse,> Seniori suo H., exercitus Christiani ductori riobi-'
ac B. Christi agnellse, P., quidquid tantillus tam1 lissimo, P., abbatis vocabtilo ffiininiedignus, curii
dignis personis. congregatione sibi commissa, sedularum precuffi
Non mbdicum dolemus quod nihil habemus ul devotissima mriiiia. : -
petitionis, imo vestri prsecepti voluutatem facere! Sub manu vestrae defensionis ob elembsynam ve-
possiirius; quia ritillus equus in nostra inventus est\ stri hactenus valde pacifice viximus; sed qui nunc
oofestale, quando nobis commissus cst isle locus,> nos contra vos Deumque insectantur, diulius celare
nisi admodum pauci, et ipsi nutabundi et segnipe-. non possumus. Doinnus Diemo comesinimicabiliter
ies. Indicia tamen facimus his parvis munusculis,, persequitur nos.' Habet nobis denique nostram na-
quantp citissime pbssumus, quod vestfam volunta- vim ablatam, qua debuimus ffatribus •ne.stris vecli
lem implemus.Sedulitas orationis nostrse comitaturr care vinum,;et legumina, aliaque necessaria. Phirs
iter vestrum, quarttum nos Deus exaudire dignatur,, etiam retia habet hobis tulta, victimasque et gia-
 '
1315 PERINGERI ABBATJS TEGERNSENSIS EP1ST0L.E. 1316
num, qriod nostri debuerunt seminare in agrum. A jam obiil, et modo regem non poasumus adire, suffl"
lnsuper infringens domunculas servorum vi diripit ciat nobis, precamur, quod Viceregis in hac patria
ab eis omnia quaehabenl, Nihil eis est peculii quod regno fungimini, firmeturque a vobis regale promis-
ille lion jubeat perscrutari et tolli. Quid multsf?Nisi :- sum, etjubete nobis reddi praedictam hobam, sicut
roauus vestra extendatur proteclrix stiper hos ef res rex statuerat. .
nostras, ipseque a vobis exterritus prohibeatur tali VHL
fiagitio, ille soius sanctum locum corporis S. Qui- Ad Gotsbalcliumepiscopum Frisingehsemi Se petila
rini dat exterminio. Precamur ut illi statuatis diem vilra post Pascha missurum.
quo nobis et naviin et retia reddat. G. pontiflci dignissimo, P., vestfi devotus, ut me-
VI. iito. pfopriust
Ad eumdemde perseculione dc inseclaiione P.cdmi- :Mi-doriiineVeuefande,' qupd de VitrP petistis, vel
tis aliommque adversariorum graviler querilur. magis, ut dccet, jubetis, nunc tempofis paratum non
Seniorisuo H.,regi victorioso, P.,-vestri servorum habemus. Sed quamvis victus nobis iricumbat ne-
ullimus fratresque sibi subjecti. cessitas , statim post Pascha nostros vitrearips ju-
Devolissimis orationibus pro vobis jugiter insisti- bemus eidem insislere operi, et quidquid exinde
mus. Dum vos der.ique laboratis in lato, sicut con- " fiet, quanto citissime posspmus, per noslrum nun-
decel, regno, nos servuli vestri minirae requiesci- tiuro vobis denuntiare non tardamus. Valete.
mus in vestro gremio, sub angusto monasterii clau- IX.
stro. Cuncta namque sedificia videmus miserabiliter Ad cemitem F. Vi conventumad
P. comes ' Pipurch non niltii
collapsa vetustateque consumpta, quia differatt
tpllit opera singulis annis de Wormgouve, quae sbla Domno F. comiti venerabillimo, P. cunctaque cor,-
opera beatus pater vesler concessit ad locum sin- gregatio S. Quirini, sedulam oralionem devolamque
gulis annis renovandum; quod etiam permansit servitutem.
usque ad abbatem E. [Eberhardum] domno nostro Omnes pariter pedibtis yestris provoluti preca-
«Uici cbnquesti sumus de eisdeni operibus, et ille mur piam paternitatem vestram ut concilium quod
praeeepit P, ne sibi ea deinceps usurparel, quod ne- vultis ad Pipurch habere pro communi terra, in tri-
quaquam profuit. . duum differaiis, et dimittatis usque dum nosvp-
Ad haec etiam nimiam persecutionero patimur no- biscum loquamuf. Valete in Christo.
strofum concivium, priorum scilicet advbcatorum, X.
qui, maxima ira et odio contra nos.permoti quod c( *
sunt rebus nihil aliud Ad Egilbertum. episcopum Frisingensem* Dc fralri-
penitus privati monasterii, bus qiiibusdatn sacris ordinibus iniliandis.
student cum omnibus, quibus possunt, nisi nos pes-
Seniori suo E. infula pontificale ccelitus indusiato,
simp vitio criminari, et hoc apud.episcopos et prin- 1
ut hseceadem infamia ad vos P., abbatis nonjine minime dignus, quidquid dominb
cipes, usque perveniat.
seryus.
Quod precamur propter Dei fhiserieordiam, vestri-
ne illorum Voluntati Si dignarairii, mi domine, necesse habemus ordi-
que elemosynam, satisfaciatis, in ministefiura
nobis inferendo ullam repentinam calumriiam, sed nare quosdam fratrum noslrorum
Vide-
reservetis vestro judicio, aut veslri lidelium episco- Domini ad altare S. Patris nostri Quirini, eos
licet de quorum vita-securi sumus, ut humanus pror
porum, vel abbatum rei veritatem in nobis exami-
nandam. Valete. bare potest oculus. Nam priores fratres nimio con-
fecti senio jam lassesciint invalidi. Si jubelis, ubi
VII. Velquando, loqui vobiscum desidero pro variis ne-
Ad H. ducem Beiarim. Bogat ul qumdam hoba ad cessitatibus intus et foris nobis imminentibus.
. iocunf Sciphusam oertinens suo monaslerio red-
datur. XI.
Doimio H. Christiani agminis ductori nobilissimo,,,D Ad Vdalrkum comitem. Pio restituiione rerum,qui-
P., vester famulus cum fratribus. bus famulos suos Penno spoliavit.
Die noctuque Deum pro salute vestra jugiter ex- Domno V. comiti nobilissimo, P., omnesque fra-
oramus. Augustissimum regem seniorem npstrum H. tres, devotas oratibnes.
rogavimus nobis a ,se concedi quemdam locum, Sci- Quod praecepistis super servos nostros, qups
phusa nominatum, de abbatia nostri monaslerii. Penno propriis' rebus spoliavit, nihil penitus nobis>
Quam pelitionem ipse benigne suscepit, et jussit utt profuit, sed objicit nobis riimc hoc, nunc illud per
diligenter cum nuntiis inveniremus, quid et quan- varias circuralocutiones. Mull-uini>.ainquepudet nos
tum fuisset, quod rogavimus. Quod cum fecissemus,, et. taedet quod saepessepiuspropler hoc vos accla-
retulimus regi veritatem, paucumque sibi videba- mamus: quia Deuriiriontimet in nobis, riechoniinem
tur, nobis vero multum. Insuper adjunximus: « Qui- verelur in nobis, ut faciat qubd illi prsecepistis. Ite-
dam famulus inatris vestrse babet unam hobam de* rum atque iterum precamur, dilecte senior, jubete
eodem loco in beneficium, quid jubelis super eam illi super hoc, quia vos multum inhonoramus, et
— Ppst vilam, inquit, matris mese, stct, el famule-; j isperniraus si domno duci de vestris hoiriinibus que-
tur dpmui famulisque S. Quirini. > Et qtiia illa beala» rimofiiam faciirius. Valete.
 1317 ELLINGERI ABBATIS TEGERNSENSIS EPISTOL^E. 1318
XII. A torem nostrum, per quemnobis jusserat hyperbo-
Ad B. abbalem,-quem rogat ut longius apud se ejus lice,- ul R. servus vester citissime ad vps veniret..
servumretinere liceat, Sed deprecamur ne in maxima necessitate euma
Domno abbati R. P. abbas indignus, quidquid nobis tollatis, quia si nunc deserit opus quod ccepit,
vcster devotus omnia opera prsesentis anni penitus habemus per-
Nunt1!!1-3 vobis missus \enit ad oueradam seryi- dila. Valete

SJECULUM.
ANTEMEDIUM

ELLINGERLS
ABBAS TEGERNSENSIS.

ELLINGERI EPISTOLJi.

(Edidit R. P. PEZIUSThesaurus Anecdot. nov. V, i, 151, ex cod. Tegerns.)

' I. ! B abjicere, per. devia vitiortim errando, divinsepascua

Ad FroumundummonachumTegernsensem.De optimo custodiasque legis. Insuper quidem cum easdein
suo ergq eumdem animo, el ordine' presbylcrii, . gliscat poenitentise medicamentis ceu huineris ad
quem Fwumundo gralulatur. ovile matris Ecclesisereportare, ferina ita exardent
Comarco FROUMUNDO, niore rosulenti splendoris
rabie, dentibus invidise hunc dilacerare, ut scrum-
in cunctis emerito, ELLWGERUS, omnium hominuna
nas desperet mortis se posse falibus devitare insi-
extimus, quidquid in Christo adoptari potest festi-
diis, nisi ei quanlocius inesse vestris dignemini
vius.
o dilecte intimo affectu prsesidiis. Nos denique intercapedine tot locorum.
Cuffi igitur, magistef,.
quoniam nullum ei adminiculum prse-
cordis raeditarer ut aliqua irreprehensibilia dicta elongantes, bere valeamus, in manus vestrse potentise eum et
yestrae benevolenliae composuissem, et inscilia seT hoe commendamus,
mel et saepe iffipediret quod voluntatem delectaret,; quatenus misericorditer ipsius
querelas suscipiatis, atque episcopali eumdem au-
tunc demum cenfisus, baculoque vestri secreli con- ctoritate
ta- pro nomine. Christi defendatis^ nec con-
solatus, speravi, quanquam sunt vituperanda,
non sentiendo, iniquoium peccali offendiculum vestrae
men non.esse a vobis propalanda, quia prae-
sed dilectionis sunt indicia. Sed ut ex aliquod sanctimonise ingeratis periculum.
sumptionis, 3
hoc nulla ambiguitas subeat, quin vestri amor mei III.
intima cubiculi semper exurat, etde vestra prospe- Ad D.episcopum. Queritur ob prmdium abejus sub-
ditis vastatum et ihjuste abalienatum.
ritate summe gaudeat, oinnimodis deposco. Nuper Domno D. pontificalem decoranti thronum virlu-
i vero comperi, quod me affectu aniihavit inedicibili
tum, E. una cum subjectis,. perennem cum Domini
| videricetvos fore promotum ad ordinem presbyterii.- principalum electis.
Qua de re flexo popllte flagito quatenus mei infimi Ut rcscivimus vos, . prsesulum reverentissime,
memoria apud vos maneat, ut vestri apud me
ordinatum fore istius provinciaerectorem, speraba-
firmius inhaereat. Haecenim valde lsetificant, quse et adhuc spes nostra est fixa, divinitus
verba prophelica fesonant: Cor contritum et humi- mus, veluf
liatum Deus non, spernit. Valete provisum esse vos orphanis haud minus patrem et
II. adjulorem, quam inonachis pro ipsa excellentia ve-
acdefensorem. Verum prsedium,
Ad Egilbertum, ut videtur, episcopumFrisingensem. stras pietatis asylum
est Csesar Heinricus. regiae doiiationis
Bogat ut quemdam pastorcm adversus oviumsua- quod largilus
r.uminjurias et insidias tueatur. charta stabiiieudonostro monasterio, ut a quibusdam
Quia notitiae innolescit. nostrse excellentiam ve- didicimus vix credendo, a. vestro devastatum nobis
strse saiictitatis omncm viara odio habere iniquita- abalienatur imperio. Arbitri vero tesles adhibentur
lis, ob id conducibilc daximus errores vobis palifi- in hoc fundo nihil a nohis esseusurpalum, nisi quoil
care, quos constat vestri eensuram moderaminis Csesaris praeceptoab ipsis noslro ccenobio cum tcr^
respectare. Iste yerp. pastor, praesentium yector mirio est praemoustratum, atque in praesentja .yestri.
lilterarum, in praesentia nostri .effudit suarum que- vestrique advocati legitime firmatum. Qua de re
riroonlam miseriarum, quasdam dolens oves sibi a quidem summopere efflagitamuspfo nomine Domini
estra duminatione commissi gregis, funditus calce atque amore S. Quiririi, ncc non pb vestraereme-
1M9 . ELLINGERI ABBATISTEGEB.NSENSIS 1520;
dium animae, seu Vestrorum parentum, quateuus A quam si proprise prsebuissenius vitse aliffienti mini-
nostro nequaquam monasterio prsecipiatis ulltim sterium.Sed dicat aliquis a nostra poscendo fami-
fieri detrimentum. lia, in illo nos loco petitam vobis servitutem posse
oblinere. Ideirco conducibile est. ad. id veritatem re-
IV.
spondere quod in proximo Paschali tempore per no-
Ad N., ul videtur, archiepiscopum, cujus aversum stram magnopere flagitandolegationem a nostris ne-
prmter spem dnimum recuperare satagit. quivJLhius"ministris ullum supplementum nostri
)$<Excellenti pPntificum dignitatem veneramdam coenobii ad restaurationem. De caeterb noslrum ffii-
sanctimoniae per sublimitatem ?&postremus in or- simus illuc nuniium', quatenus nostro praecipiat
dine abbalum coelestisaulaesenatum. praeposito parare hospitium, nec non omne quod
Praeceptis, patriarcharum revereiitissime, semper ppssit impendat vobis servitium. Valete.
parere cum studuissem vestrte in omnibus almita- VI.
tis, veluti dudum divae quidem memoriae vestrse Ad eumdem,forte Nitkerum episcopumFrtstngensem,
matris obedivi imperatis apud eurtem regis; quando cui.quemdam commendat oui beneficium amitlere
debeat.
a vestra patemitaie flagitavi missionem ac benedi-
ctionem ; miror cur per lantam a vobisdimissus sim B n g< Pomno N. desiderabili meritorum sanctuario,
ffiihi digno apostplorum vicario, E., postbujus exsilii iii-
indignationem. Idipsum igitiir improperando colatum coalestis
mei non solum Viri patrise sCnatum.
objecerunt familiares, saeculares, Praesentium allator litterarum vestraein conspectii
sed etiam ccenobiales,ut qui hactenus vestraeexper-
valere sperans mese conamen
tus sum pietatis ridminiculum ac respectum, quali- dominationis aliquid
postulationis, obnixe haud cessavit deprecari mea
ler in taiitum vestrum promeruissem despectum.
vestrae patemitati legatione se commendari. Qua de
Non ignoro quippe in sanctuario vestri pectoris re"
re magnopere efflagitc propter Christi amorem,
conditam esse omnis scientiaeaffluentiam, iiujusque
humilia le in meique famulaminis ob devotionem, quatenus ipsius
scripti: Quanto magnuses, omhibus, • auscultare, et ad sui senio-
iriibi defore rtegligentiam. Ex hoc diffidovestraeob dignemini querimoniam
ris dominium illius subrogare miserisevestrum prae-
magnitudinem majestalis Vilitatem mese aunullari1 Paterno quideiri jure benefl-
De caetero ante vestrae dominationis' potcns patrocinium.
paupertatis.
si famulamen meum fuerit cium, si dici fas est, sibi in hsereditatem coUatum,
conspectum, acceptum,' assiduisve cum muneribus ab episcopis prioribus
digneminidetegere mese ruborem tantse confusionis,' nisi admiuiculum eidem au-
scilicet intimando fontem causamve praefataedespe- comparatum, vestrum
ctionis. Ex hoc vero evidens indicium datur me P C xilietur, a se funditus alienafi vbretur. Sagacitas
coelitus infusa, poterit celeriter exami-
haecita autumare absque falsitatis, quia cum meas' vero vobis
nare, hunc nihU in hac re contra justitiae normam
prosterherem prCces vestraein praesentia sanctitatis,'
proptef flebilemhrijus combusti monasterii necessi- postulare. VII.
tatem, ntilliusatixilii consecutus suffipropitialionem AdV. abbatem a
vel charitatem. quo fratres revocut ob adventuhi
episcopi Fritingensis -iniquis erga se delationibus
.' . V. cxasperali..
V. abbatum decoranti. sublimitatem per omnem
Ad N. episcopum,forte Nitherum Frisihgensem,apud virtutum
quem se de non concessofrumenlo excusqt. capacitatem, E., ultimus Christicolarum,
gaudia coelicolarum.
Amplecfendomeritorum sanctuario, coridignesub- Cum nostrum esset velle vestro satisfacere desi-
rogato Christi vicario, >&Christi gratia curse custo->- derio, repentinus nostri antistitis adventusnostro
dis deputatus, ccelestis gaudia incolatus. publicatus monasterio, nostros fratres, vestro addi-
> Omnem quae poterit devotionem impendi affe- - ctos servitio, cogit nos poscere nostrse remissum in
ctioni ullius amici, confltemur, quoad vixerimus,>, f. cpngregationis rpaupertati, priusquam vestrae pro-
totis annisibus nostris par esse vobis addici, quiaa missum esset charitati. Delatae quidem, ut rescivi-
munificentiaevestrae excellentia perdigna est inte- mus, de hoc coenobio falsae lingua adulantium cri-
Jrioris seu exterioris cuncta famulicii frequentia.i. minationes, ejusdem adversum nos praesulis non-
! Verum ingerit nobis ruborem confusionis has prae- :- nuUasdolose conflando machinatae suntindignalio-
' sentari litteras vestrae cohspectui dilectionis.NNos >s nes. Qua de re magnopere. efllagitamus, quia'in
quidem vestri magnitudinem beneficii haud possee vesiram peculiariter benignitatem speramus, vestris
aequiperari ulla npstri assiduilate sefvitii [fatemur]. |. quatenus cbmmendatitiis apud ipsum litteris, autle-
Qua de re scilicet ejus testimoriium invocatur, qui li galionibus id efficiatur, quando hoc' domiciliumsuo
cunctofufnsecreta cordium rimatur, quoniam in loco :o primitus ingressu in prsesentiarum Ulustratuf, sui
a vbbis praetitulato exhibendi nulla facultas obsequii ii turbine terroris, ne -diffametur vel quatiatur. Insti-
accommodatur. Vestram namque intimationem su- i- per vestram cupimus afflnitatem hoc sibi consiliari,
per hoc riegotio si rescissemus, priusquam indeom- l- pastorem, qui posuit animaffi pro suo grege, ut
ne frumentum auferri jussimus, non aliter vestrae ae dignetur imitari, atque. sui patrocinio asyli coadn-
studuisscmus poslulationis ;perficere desiderium, i, natum tueatur ovile, ne aliquod discidiumsive scan-
 '
1321 UDAL"ICI ABBATIS TEGERSENSIS EPISTOLJE; iS22
, daiuffi patiatur hoslile, sicque liquido appareat ve- A collatamsibi diviriitus poiitificii excelleritiampareei:
stri corisanguinitas erga sequariti valeat. Namque coronari per compassiofiis clementiam. -, -,.

EPITA.PHIUM ELLINGEiU ABBATIS

Analcct. nov. edit., pag. 437..)-
(MABILL.,

lliC Eilingeri noscuntur membra lenefi, - ]BNumquam pro Chrisiotali caruereminisiFO.,

•Qui cum justitia respuerat vitia. .
Morihus abbalum sanctis decorans dominatuni, '
Cum pietate patris-praefiierat monslchis.
Pervigili Cura tulit asseclis nocitura : .
Laetificandoprobos corripuit reprobos.
Inslruit exemplis cunctos plusquamdpcumentte::
Pravis difficilis, mitibus et facilis.
Mundum despexit, dum carnis pondera vexit,
Calcans cafne solum, mente peterido polum.
Jiigi multarum se fonie lueris lacrymarum,
Mox laetisoculis afluerat populis.
"Sprevittiivitias .... utpote delutas
Laetoscujr.s opes praeslileraht inopes.
:Hujus contritam dederant jejufiia vitam,
Largaih muneribcs oppido pauperibusv
Quod populum latuit, sed Domino patuit.
Ut dilexissent illum plusquam linuiissent,. . -
Blandus discipulis sicfuitacfamulis.
Nullum damnavit, quemjudicio superavit : ,.
Solers consiliis, commodus<auxiliis. ...
Mundo, dum vixit, se pro Domino-crucifixit,
Gestans arma-crucis taUs.araore ducis. .
Doctrinae rivuni prudens pectore viyum^ =•, .
Hoc sibi contiguos fecerat irriguos. .>
Fornicibus pictam qtii jusserathicforecryptani,
Ac sibi vicinam ccnstruit ecclesiam,
•Hicmemor in priffiispercuncta negotia finis,
Criffiina sic domuit corpore dufn viguit.
Pace corouatunr cceli requiescercflatiun, -
Lectofes precibus poscite supplicibus.

SaJCULUM.
ASTEMEDIUM

UBALRieUS
ABBAS TEGERNSENSIS.

EPISTOLM,
tipALRICI
(Edidif R, P. Bernardus Ppzius Thesauri Anecdot. nov. V, i, 228.v)

'
I. ,.-'-' C britate. Nam hoc refertur, quodest riiiserabHeac
lacrymabile, quam plures ejusdem pbpuli ex lioc
'AtfP. [f. leg.. N... Nikerumep., Frising.] episcopum,
' - sacculomigrasse sine peccatorum confe.ssipsieet absr
ad quem Baheriumileficum, mullorum criminum
nec non etiam in sepe-
reumdefert, eique G. canonicumsufficiinparochiali que viatici communione,
munere rogat. lierido sine animaiuffi commendatione. Quiavero
nen solum rei sunl qui faciunt, sed qui consentiunt
!P. cuncios cBrpnariti porilifices;nostrae aetatis ma- facientibus, atque ad lnagistrum respicit -quidqtiiil
Miritate sapientissimaepietati§,;Vi."infiffius.abbatrim, ii discipubA.delinquitufj pro 'talibhs dolemus negli-
coelestis curiae senaium. gentiis peccatorum nobis accuniulari augmentum,
Nostrae ditioni clericum Raherium assigiiatuiri,- vestraniqueT'veremursanctitaiem aiiquo\l ob id pati
iriultis comperimus criminibus coinmaculatuiri, et animae detrimentum. Quocircavos, dilectissime Pa-
noriminus facinore fascinationis fore exsecrabilem, ter, supplicesefflagitamus, quatenus Vestro canoni •>
quairi irifamia adulterii vituperabiieiB, 'Ex^hdc qui- '-co G. hanc ecclesiaslicam cum nostra familia cu
dem haud ignoramus sibi commisso gregi exeniplo- '• rara interiffi eoffiinbridetis; quoad vestrae vivaevocis
rufii aedificationenihil hunc prodesse; verurii 'sub- collbcutione riostram praesentiam Isetificetis, aut do-
rum anfractu errorum multuffi obesse, uiiiversaque necin Vestro synodali decreto dijudicetis qiiid de
lege Christianismi, atquegratia baplismi, nec nbri hocnegotio certitudinis statuatis. Namque institu-
elis/ai;pro suis culpis carere jilebcm missarum Veneraiidse
" celei,,. tis v.estrae'riimiiini
' " ' paterriiisitis ii 'offint-
PAinot. CXLI. . ''"- "^
1523 GODESCHALKlSEQCENTLE. 1324
busliis nos, ut parest, obtemperantes, juxta nor- A nunc supremiantetribunal imperatoris munia gint
mam justitiae pernoscatis. adversum nps delatoris atque accusaloris. Comrais-
II. sseautem sibi plebis quam damnosam tene3t negli-
Ad G. archipresbyterum, ut videlur, Fristngensem, gentiam, par est per vestram indagari capientiam,
ut eumdem Baherium loco moveal et deponat. ne aliquam anima, ut.dicitur, vestra ex hoc suheat
-J-Cbristi solummodb gratia ad hoc collatus Domi- iri futuro periculi magnificentiam (sic), quia nou
nico, quod praeest, ovili custos deputatus, G digni- solum rei sunt qui faciuot, sed qui facientibus con-
tatem archipresbyterii per summain decoranti sa- senliunt. Quod vero uxore sua adhuc vivente aliam
pientiam, totius devotionis excellentiara. duxit, quantum in hoc populum sibi creditum de-
Nostrorum relatione fidelium cognovi nostrura struxit, nostra licet supey hocihtimatio taceret, ve-
clericum Raher vestrae subdittim [cod., noster cleri- strse tameri prudentise id perscrutaiiti haud Iateret.
cus subdilus] gubernationi, commisstim gregem, Quaffivis nostrum ex eodem coenobium permulta
quem par fuit- paterno amore pascere et pbtare, lu- sustinCattemppraliadetrimenta, tamen haec omnia
pina, quod non timet, rapacitate dispergere ac lace- postponentes .aeterna.lis plus timemus calamitatis
rare. Qua de re vestram efflagitp dilectionem per augmenta. Qua de re magnopere flagilamus, vestra
amprem divinum, atque propter sanctum Quirinum, " uti almitas nostro desiderio opituletur, et ecclesise
necnon.ob nostrum servitium, quatenus vestrum qnatenus a serepudiatse dignus successor-subroge-
si.ne dilatione statuati9 placilum, in quo ejus crimir tur.
na examiriandojuxta legem Christianitatis, ac eum-
IV.
dem de commissseplebis. regimine deponatis. Sed
ne Christianismi mos inibi aliqtiod interim eapiat Ad eumdem ,de eodem.clerico, quem queritur nulta
modo se quivisse ad metioreni frugem reducereJ
detrimentum, posco uthostro clerico, vobis conti-
guo; ecclesiam cum omnibus rebus ad eanf perti- Avestra accipiendo dominatipne licentiaffi, cum
nentibus committatis, quoad viva vbce nosmet nostrum vellem clericum Raher, juxta canonicam
compellando legitimum huic negbtio flnem im- discutere cpngruentiam, se praebuit rebellem atque
ponatis. Non enim solum rei sunt qui faciunt, arrogantem, quaravis me paternp scntiret amore si-
sed. qui facienti consentiunt. Ob hoc crimino- bi auxiliantem. Nam jurejm-ando ei omnium quae
sum, proptef ejusdem offendiculum, aniffiae vere- contra me ullo modo ^essit, promisi impunitaiem/
mur subire periculum. Quamvis vero munera ob- duntaxat Christianam contra religionem susceptam
caecant oculos sapientium, tamen ab hoc nullum desereret iniquilatem. Verum super hfs quanta ejus
tam acceptabile impenditur nobis famulitiriro, pro exstitissei pertinacia, prsesentium veclor litterarum,
quo velimus infernale splvere supplicium. sijubelis, utpote.qui noslro interfuit colloquio, pan
III. det ycritatem absque fallacia, quia veslram vereor
Ad eumdem de eodem. grandaevitatem ihquietare, si ejus controversiae stu-
Quantum nobis facietenus ingerit confusionis "u- deo ambages scribendo vestrae patefnitati enucleare.
borem, tantum cordis arcana patiuntur mcerorem Iiiprsefatoquideranegotio, quoniam vestrum abnuo
quod pro tali re litteris "nostrae.legatipnis tam fre- clericum pfaeterife, partim vos id non nescire, ut si
quentertranquillitalem inquietare vestfaecpgor do- exorbitans noluit redire ad viam justitiae cum leni-
minatioms. Nam nostrse clericus ditionis, qui saepe- tate, salteffi cbgatur asperitate. Ad haec scitote me
numero nobis ingessit scrupulum nonnullius offen- humiliterefDagitareqtiatenusecclesiama se deser-
sionis, verum semper munitus vestrse asilo defen- tam clerico quem vobis dirigo dignemini tradendo
sionls, nihil unquam passus est animadversionis, commendafe.

*i«SODOMiJil
MXXXIX.

GODESCHALKI SEQCENTIiE.
;(D\NIEL,Thesaur. hymnol. II, 3/

•.'.„... -. . : l. - D 2. Quod dixit et fecit, Saulum ut stravit, Paulum et

, In Conyersione sancti Pauii apostoii. statuit
1. Dlxit Dominus : Es Basaii converlam conver- 5. Per Verbum suum incarnatum, per quod fecit
tara in prefundum maris. et saeciila, ..' _ :_..:.
>L.l.Ille primusversiftadyerbiimliabeturps. txvii,- tum dicitur. Ad. : Deus Pater prmdixit per prophetdm
23, auod vaticinlum mcoriybfsiPne S: Pauli imple- David: Ego convertam Paulnm ex Basan.i.e.de
1323 G0DE5CHALKI SEQUENTI/E. . 1325
i. Quod dum iir.pngnat, audivit: Saule, Saule, ._ ^ 17. Quia turbagentium, rediens vitiorura profun-
quod nie persequeris? do, Og rege Basan confuso,
5. Ego sumChristus : durum est tibi ut recalcitres 18. Te solum adorat Christum creatorem queffi et
stiraulo. cognoscit in carne venisse redemptorem.
6. A facie Domini mota est terra, coniremuitque II.
mox et quievit,
7. Dum cognito credidit Domino, Paulus persequi De B. Maria Magddlena.
cessat Christlauos. 1. Laus libi, Christe, qui es crcator (ct redemptor,
8. Kic lingua tuorum est canum, cx inimicis ad idem et salvator)
te rediens, Deas, 2. Coeli,terrae, maris, angelorum et hominura
9. Dum Paulus in ore omnium sacerdotnm jura 5, Quem solum Deum confltemur et hominem.
dat prseceptorum, 4. Qui peccatores venisti ut salvps faceres,
10. Docens cracifixum noa esse alium praeter 5. (Sine peccalo peccati flssumens formulam,)
Christum Deum, 6. Quorum de grege, ut Chananoeam,Mariamvl-
ll.,Cum Patrequi regnat et sancto Spiritu cujus sitasti Magdalenam.
testis Paulus. .
B 7. Eadcm mensa verbi divini iilaffi micis, hanc
12. Hinc. lingua sacerdotum,, more canis dum refovens poculis.
peflinxit, Legis et Evangelii tiuos molares in his 8. -In domo Simonis leprosi conviviis.acc)ibansly-
contrivit. picis.
13. Corrosit universas species roedicinarum, qui- 9. Murmurat Pharisseus, ubi plorat femina cri-
bus curaiuor saucii, reficiunlui; emitriendi. "minis conscia.
14. Per quem conversus ad nosiu vivifices,Christe, fO. Peccator contemnit compeccantem : peccati
.peccalores : . nescius poenitentem exaudis, emundas foedam, amas
iS. Qui conveftendis convevsumconverteras Pau- ut pulchram facias.
lum, vas eieclum. 11. Pedes ampleclitur Dominicos, lacrymis lavat,
16. Quo doeenteDeum rnare vidit elfugit, Jordanis tergit crinihus, lavando, lergendo, unguenlo unxU,
conversus est retrorsum. osculis circuit.

fide sua mala (nam B. crat regiogeiitilium etinter- longe discrtissimus.— 9. Lud. cum, Cf, Act. ix,
pretalur siccitas, sterilitas), convertam, inquam, eim 22.'—11. M. 11. lestisest. —12.-14. M. 11: Nb.
ed profundum maris, i. e. ad cogniiionemvermfidei. C hic. M. 11. Pr. canum. M. 11. in his contritos. Pr.
- —Aliler eiiamsic inteiligitur : ConvertamPau- Nb. Lud. corrasit. .Seusum stfopbanim , fingas tibi
tuirt in profunditatem secretorum Dei, quoniam ipse hunc : Habebat ille canis divinus dentes molares
raptus esl in lertium coslum,eic. De quibus lege tra- duos, Legera et Evangelium : utiiunque eriiin in pra>
ctalum Marsilii Ficini epistolis suis inserium. De dicalionii)us et epistolis suis docel atque iriculcat.
ipso enim canit Ecclesia. Hic dentibtis contrivit species roeriicinaruffi, neque
Qui in terra positus alieuus crat a more canum, quos Iingendo vulnera
Secreta cmlorumpelisti; sanare vel rcfovere nemo noh ignorat. —16,-17. In
Qum non licent homini singulis libris stropharum ordo turbatus est; apud
Loqui, perspexisti. . Luciecumomittuntur. Pr. Md. Torr. Ad. converstitn
Utcunque est, sane allsxit Godesciialkuriivox con- ad nos. Nb. conv. conversos.Vas electum, Act. ix,
vertendi, qtiam velut primariam carniinis materiam 15, H. XC, 11. 18. Ps. cxiv, 3. Mare vidit et fugit,
et, ut ita dicam, totius texturae subtegmen persaepe Jordanes conversusest retrorsum. Lnd, : jPer mare
inserit. — 2. Augusl. : VoceChristi de etknici, per Jordanem aulem Judmi u'0.rr/'>prx£>: in-
- sequentibus
tmloprostratus —cecidit in faciein suarii, prius pro- leltigunlur, quorum niulii per Paulum .conversisutiU
sternendus,poslea erigendus. Dicilur mutaitum fiiisse — 17. lta in codicibus, in Missalibus : reliciov. p.
nomen Pauii aniiiversario conversipnis suse; cele- Og hoc loco acccipiatur pro diabolo, qui gentes ex
bratur igltur die xxv Jan., una ciim conversione vitiorum profundo redemptas opprimere et ffiorafi
festum ejus onomasticum. Sed turpiter. homines conatur, sicuti Og Israelilas in deserto; similiter
medii aeviiri nomine Apostoli. seciindo lapsi „sunt. « August, de Trin. iv, 15 : Sicut Amalekresliiit fiiiis
Minimeeriiin cogitabant de verbo batD sed sudarunt Israel, ne intrarenl in letram promissionis; sic nobis
in voee D^JU? t Sicul vulpes decipit alia animalia, diabolus; sed vincitur quando manusin crucis modum
sic sanctus sumpsil lilteras a regibus, ut possel perse- exiendit Moses,.i. e. Christus in cruce.
quiChristianos.il —3. M. 11. Ildc Verbum. —i. II. Godeschalkys quemadmodum antecedenti se-
M. 10. P. impugnans. 5. — Nobiscum faciunt cpdd.. quentia magnum Apostolum e Saulo in Paulum eon-
M. 10, 11. In Missalibus ubique.: Ego sumJesus, ut vcisum celebravit, jam hoccarniine insigni et sim-
Act. ix, 5. E. s. I. Durum est tibi conlfa stimidum pUcitate el sublimitate aliud confessionis pr.aeclarum
cnlciirare. —6. Ps. xvn, 8. 9. Gommotaest elcon- cantat exempium, dulcissimam ipsiusangelicaeexsul-
—
tremuit lerra_, ascendil ignis a facie ejus. OpinatuS tationis materiam. Sane yero liistoria Magd.alense,
est Godeschalkus lerrse niotura factum esse dum quam Franciscus Salesius reginam confitentium pec-
lux illa coelestisAppstolurii circumfulserit.:—7, Pr. calorum praedicat, tanta suavitate animos et tenet et
Ad. Torr.,.Sa«/us Pr.Nb. Md. Tprr. Lud. conchri-, movet, Ht noii miremur quod ab omnium fere tero-
stianos. — 8. Al. hinc. Ps. LXVII,24 : lingua canum^ porum poslis sacris carminibus perssepe laudata sit
tuorum:ex inimicis ab.ipso. Canes alias significant et celebiata. Nec-noa r.omen ejus in festivitatum
hpmines spurcos atque insolentes, sed canes Dei indice bis vel teriegitur inscriplum. Nam prseter fe-
saht hoc ioco sacerdotes (cf. Str. 12) quorujn csl 1 slmn priroariuni ejus (xxn Jul.), quod in quibusdam
latrare prasiicando adversus infideles et;afc4re>>. Kalendariis octava ornatum exstat, quodque solun?-
lupos ab"ovibus Christi.. Ex his canibus Panlsiive||-;r, reperitur in .BraviarioiRomano, in vetustioribus li»
1327 GODESCHALKlSEQUENTI/E. 1528
12. Haecsunt convivia quae tibi placent, o Patris A
_, 7. Prseparans Chrislo plebein pcrfectam Joannes,
Sapientia. vox clamantis in deserto.
13. Natus de Virgine qui non dedignaris tangi de . 8. Sed vox haecimpium Herodem, queffi corripit,
peccatrice, minime corrigit.
14. A Pharisseo es invitalus : Mariseferculis sa- 9. Haud tamen tacuit, sed ad usque sanguinem
turatus. , . seeleri restitit.
15. Multum dimittis multum amanti, nec crimen 10. Non licet, inquit, te fratristui habere conju-
ppstea repetenti. gem, raptam sibi : peccasli, quiesce, poanitenlibus
16. Daemoniis eam seplem mundas, septiformjs sic praecepil Dominus.
Spiriius. 11. Vocem incantantis sapienter Herodes ut aspis
17l Ex mbrtuis te surgentem das cunctis vidcre surda spernit ut justum, ut sanctum Joannem timet
priorem. quem vinxit in carcere.
18: Hac, Christe, proselytam signas Ecclesiam : 12. Sedet in teriebris lucerna, lucis amicus omni-
quamad flliorum mensam vocas alienigenam. polentis,
19. ^Quam inter convivia legis et gralise spernit 13. Studet deliciis mundi principis filius perdi-
Pharlsaei fastus, lepra vexat haeretica. B tionis.
20. Qualis sit tu scis : langit te quia pecoatrix, 14'. Meretrix suadet, puella saltat, rex jubet, san-
quia vehiaebptatrix. ctus decollatur.
21. Quidnam haberet segra, si non accepisset, si 15. Dat rex sallaiiti caput Joannis, qui sanclus
noii medicus adesset. antequam sit natus.
22. Rex regum dives in omnes : nos salva, pec- 16. En qupmodo perit,ustus quasi non sit Deo
catofum tergens curicta ciimiiia, sanclorum spes et dileclus,
gloria. 17. Cum sit ejus pretiosa mors haec m conspeclu
III. Doffiini.
In DecollationeS. Joannis Baptistm. 18. Nos corde pcrcepimus qualis ac quantus est,
1. Psallite regi riostro, psallite prudenier, quia vicinus dignilate Christo lit et morte.
2. Nam psalterium est jucundum cuffi Ciihara, 19. Nam morte turpissima dafiinatnr sponsus
3. Nafo yirginis, quo psallens natus stefilis Sponsi ct amicum damnant morte recte turpissima..
4. Citharam carnis pereussit in domo Domifii. 20. Carcere carnis eductum quem ferunt psaUendo
5. Dum quod sonabat clamando, docuit yivendb,. coelisangeli angelum.
6>.Morliflcandoquaesuper terram sunt membra et ^ 21. El nos in terris tibipsallere fac, Christe, in
hoc alios docendo ; ; memoriam Baptistae.
bris sat frequens est fesfivitas Conversionis B. M. Md. mortuis surgentem. Christum Magdalenaepost
(i vel x vel si die Martii, vel feria v post Judica ob resurrectionem primo apparuisse in omnibus carmi-
Evangelium diei), interdum etiam feslum Transla- nibus quaein ejus laudem comppsita sunt, comme-
tionis occurrit (iv Nov.). In Ecclesia Lutheriaua fe- moratur. —18. Nb. Md. Torr. hanc Mg. signans. Ee-
stivitas Mariae Magdalensein nonnullis regionibus clesia proselyta, exgentibuscollecta. Tbrr.: Per hanc
pangebafuf. Apud.Ludecum Ofiiciumlegiffius missse Mariam significatur Ecclesia de gentibus ad pdem
atque horarum, in quo Collecta tantummodo idque cdnversa, quam vexant hwretici et cmteri mali sicut
non incommode commutata est. Pbst haeCejus roe- Mariam Pharismus (et lepra vitioruha quse semper
moria, quae ex Christi mandato servanda est"ubi- haerelica est). —19. Br. Cl. Nb. Md. Pharismus.
cunque praedicatur Evangelium, magis magisque ob- Lud. factus. Id. ifi ffiarg. lepraquem. Ad,: ad convi-
solevit. —1-3. Praedicat poeta majestateiu ac divini- vium legis Cltristtis ab Simone invitatus fuit, convi-
talem Jesu Chrisli, qui lamen non despexit sub pec- - vium gralim ipsi pgrabat contritio et pmnitentia Ma-
cati forffiula in muriauiri veiiire ut peccatores salvos gdalenm. SpefhitPharisaeus fastus, ut est apud no-
faceref, ITim. I, xv,i.M. 6. creator redemptor.— strum : Bei der Liebe, die den Fussen Deines.gottver-
3, Br. Cl. et dominum.—6. Chananaeaeratpeccatrix, kldrten Sohnes Thrdnen liess zum Balsam fliessen
quia gentilis.;— 7. Matth. xv, 27 : A« Ula : Vlique D Trolz desPharisder-Hohnes.—>21.Rbch.adcsses.Ne-
D.qmine, nam et calelli edunt de micis qum cadunl de scioubiV. D.hanc scripturam invenerit. —22. Terge
tnensa.dothini. Ad.: Cibaviteam Domihus niicis sum ' peccatorum sbrdeffi,ut Magdalena pedes tubs cri-
mensmsicut pqstulavit,sed M. cibavit poculis cl fle- nibiis lersit.
tilius intimi cordis (dedit ipsi donum poenitentiaeet III. Poeta in hac qupque sequentia, ut splet, pror-
lacrymaruffi). Sed rilinus artificiose stroplia inlelli- sus biblica utiiuf oratiorie, ac pluriraa cujusvis gene-
gituf sic : Chananaeamicas accepit, i. e. dorium ler- ris stibtililer ac facete ab eo significata legimus, ita
restre, liliaemedelam, M. donuin superhaturale, re- ut nonnullis lpcis quid velit non facile sit ad per-
rriissionempeccaiorum. — 8. Quaesignificabant bea- spiciendum. Recitalum: estcarmen d. xxix Au-
titudinem aeternam.—11. M. 6. tergenda. M. 11.31g. gusti, raro in ipsa S. Joannis festivitate prin
lavanda tergenda. Gregorius : Osculamini Chrislum cipali. Cum argumento carminis alii'hymni qui
«( Magd., non «1 Judas. Osculis circuit, fortasse cx permulti sunl,aliaeque sequentise. S. Joannis confe-
Epistola : Surgamet circaibo civitatem. — 13: M. 5. rendse sunt. Magna estenimhoe loco iriter veteris
ex vifgini, ut in Symb. apost. Pr. Ad. Torr, Lud. ac recentioris Ecclesiae rituiri"discfepantiar Cum ia
Rbch. « pecc. Cibus enim Christi estpeccatores con- illa Joannes principis fere Chfislianse antiquitatis
vertere,' justos confiririare et decirriamdrachmam de- honore frueretur,'atque ejus-essenffestivitales- com-
perditam feparare. —16. Ita M. 5. H; reliqui mtin- plures (praciter NatfVitatemet Decollalionem etiam
ddns. M. 11. Bf. Cl. Torr.Nb. Md. sepliformisSpiri- deprehenaitur Conee.ptibJoahri. xxiv Sept., e.g. in
tils; — 17: Pr. Ad. Torr. resurgentem-'d..e.le. Nb. calerid. Braindenbufgensi.), multique •sermones de
 1520 GODESCHALKISEQUENTI^E. 13S0
22. Hers-ixs spreta quo mensa altaris tui mensa A l quatuor hi proceres in plagis terrse qualuor evange-
ipsum te dum suroimus, super tibi psallamus. lizantes trinum et unum.
'IV.. 11. Andreas, Jacobus uterquc, Philippus, Bartho- 1
lomaeus, Siffion, Thaddaeus, Joannes, Thnmas et
ln Divisione appstolorum. Matthaeus diiodecim judices, non ab uno sed in
1. Cceli enarrant gloriam Dei Filii Verbi inearna- unum divisi, per orbem divisos in unum eolligunt:
1ij facti de terra cceli. 12. In omnem terram exivit sonus ebrum,
2. Haecenim glpfia soli Domino est congrua, 13. Et in fines orbis lerrse verba eorum.
•3. Nomen est cujus magni cousilii angelus. 14. Quam speciosi pedes evangelizanliBffi bona,
4. Istud consilium lapso homini auxilium est an- prsedicantium pacem,
tiquum et profundum et veruni- factum solis tantum 15. Sanguine Christi redemptis ita dicentium :
sanctis cognitum. Sion, regnabit Deus luus,
5. Cum angelus iste, homo factus ex muliere, 16.. Qui vefbo ssecula fecit, quod pro nobis Vcr-
immortalem de mortali, de terra fecit coelum,ex ho- bum caro factum est in finesseculoruro-
mine angelum. 17. Hoc verbum quod praedicamus, Christura
6. Hic est Dominus exercituum Deus, cujus sunt' " crucifixum qui vivit et regnat Deus in ccelis.
angeli in terram nsissi apostoli: 18. Hi suiit coeli quibus, Christe, inhabitas, in
7. Quibus se ipsum vivum praebuit resurgens in quorum verbis tonas, fulguras signis, rofas gratia :
multis arguroentis pacem mortis victor nuntians. 19. His dixisti : Rorate, coeli, desuper, et nubes
8. Pax Vobis, ego sum, inquit, nolite jam timere : pluant jiislum, aperiatur terra germinaus,
praedicate verbum Dei creaturae omni cpram regibus - 20. Germen justum suscita, tefrain nostram qui
et principibus. appstoiicis verbis serens germinare facias :
9. Sicut misit mePater etego milto vos in mun- 21. Querum verbis verbum Patris tenfentesin pa-
dum: estote ergo prudentes sicut serpentes, estote tientia fructum ferre fac nos tibi, Domine.
ut columbae simplices. 22. Hi cceli, quos magni consifii angelus inhabi-
10. Hinc Petrus, Romam apostolorum princeps tas, quos non servos sed amicos appellabas, quibus
adiit, Paulus Graeciamubique doeens gratiam, ler omnia quae audisti a Patre notificas.
PraeCursore Domini baberentur : hodie in Romana tentia prorsns sibi >sunt contraria. Nam, ut vult
Ecclesia festum Joannis primarium ritu quidem du- Chrysostomus, ubi est saltatio ibi est diabolus :-ne-
plicis I. Cl. cum Octava ac Decollatio ejusdem offi- < que ab bac saltantium censura diswepat Augusti-
cio duplici majori servatur, sed in mullis dicecesi- C nus, qui omnem motum seu saltum petulanliae sal-
bus non amplius est festuffi fori vel populi. Atque tum esse in profundum inferni judicat. Nec insulse
Protestantes ipsius Lutheriverba neglexerunt: « Sl. Guilleimus Lugdunensis hanc saltationis notionem
Joannis Fesl des Tdufers soll man bleibenlassen, an lenet, ut sit chorea circulus; cujus centrum diabo-
dem sich das Neve Testamenl angefangen hat. » lus. — 16. 17. Torr. esset. Ies. LVII,I : Justus perii
(Walch. XXH, 1510.) Ideoque in plurimis Eccle- et nemo cst qui recogitet in corde suo. Fr. dum sit.
siis pia Joannis irieffioria jacet sepulta. — 1. Ps. Ps. cxv, 5. Preliosain conspectu Dominimors san-
XLVI,6. 7. Psullite Deo noslro, psallite; psallite regi ctorum ejus. Multi sunt poelae ac concionatores. ,in
nostro, psallite.Quoniam rex omnis lerrm Deus,psal- conquerendo sancti Joannis supplicio, cujus auctor.
tite sapienter. Ad.: Hortalur poeta populumad psal- fuerat meretrix doiosa. Pro more suo acerrime in- _
lendum, primo semel in laudem el gloriam divinm vehitur Lutherus : So hat es ein Ende, su gehet.esaus-
deilalis quantum ad essentiam, deinde ter quanlum • mil dem grossen trefflichenMann, der so herrlich ge-
ad personas. QuOd subtilius prolatum est, quam ut riihmei wird voh Menschen und Engeln, ja von sei-
possit probari. Propter numerum syllabarum vox nem Herrn selbst; der soll so eincn schdndliclien
Psallite bis taritum in hoc commate debet legi. ^—2. Tod leiden um einer fcoscn,verszweifclten Hure wi,-
Fr. in cithara. M. 19. et c. 4. Hoc psalterio vel ci- lenund sein Kopf'auf einer Schussel der Hureindie
lliara-carminis, i. e. lingua sua, cecinit in Ecclesia Kamtner gebracht werden, dass sieihre Lust daran
proles matris sterilis Nato Virginis, Domino suo. — siehet. Wundcr wdre es nichl, dasSdas hollische Fe-
6.. Omisit Torr. Coll. 111,$: Morlificale ergo membra uer drein geschlagen hdtte. — 18. M..10. Fr..- talis et
vestraqumsuperterram sunt.—9. Fr. Ad. resistit.-— D tantus est. Md. t. ac tantis., Ad.Br. el quatUus.hui.
10, Qmesce—cessa de peccalo. — II. Ps. tvn, 4, 5: i. m. vic nalivitate. Claudius : Joannes def Taufer
Furor iUis secundumsimililudihem serpenlis sicut as- steht in der sichtbaren Welt zunachst und uivmillel-
pidis surdm et obturanlis aures stias qum non exau- bar vor ilim und zieltt also zundchsl den Blick anf
diet vocemincantantium. Egregie Torr. Aspis est spe- sich. —19. M. 10. morti morte Nb. Lud. damnat.
cies serpentis qum cumaudii incantatorem, aurem Matth. x, 24 : Non est discipulus super magislrum,
obstruit, unatn tcrrm applicans, iri alteram vero cau- etc, Sponsum appellat Christum ipseJoannps m,
dam torquens. — Fr, Pr. carcerem. Notat poeta 29. — 20. ,M. 10. eductutn, quod congruit rhylmo,
vel simulationem reguli vel ignaviam. — 12.:Lucis Alii ductum — ps. sancti angeli. Pr. cmlum angeli,
vel ad lucernam vel ad omnipolentis Teferri potest. Nb. cmli angeli. Godeschalkus in hac Clausula valde
Lud. in m.: tucerna lucens ut Joah. v, 55. H. alicnus est a -scholaslicorum dogmatibus : ex illis
CLXXlX, 3,-4, lucerna Christi et perpetis evangelis- enim Joannes iii limbum descendens Patribus Chri-
ta luminis.ilo.L,eratamicusChristi,Hefodesdiaboli stum annuntiavit ac postea ab ipso Redemptore cum
cujus deliciis studebat. Cf. lo. xvn, 12. — 14. Pr. reliquis est liberatus.
nata precatur. Torr. : In hoc versuest color rhetori- IV.Ludecus : Eisi diesdivisionis aposloiorum sacer
cus, qui dicitur dissolulio. Et est alius color, bre- non celebraiur, neque de ea populus publice pro con-
vitas, nam lota decollalionis Joannis hisloria quam cionedoceiur : tamen cumsil feslum Ecclesim el can-,
brevissimeharrainr. —15. Fr. ante fit quam, Lud. liones aliquid anliqum ei sincerioris aniiquitalis re-
tit. Vocabula saitationis ei sanctilalis cx poetacsen- doleanl, non potui faccre quin eas sKbjnngerenn.Pro,-
 1351 GODESCHALKI SEQUENTL-E. I33^
,2b. In quorum divisione collectum gregem cus- A 4., Cpjus gratia mna, opera ifi sancUs tuis sunt
todias indivisum et in vinculo pacis, ut in le unum ediia, .
simus sicut inPalre tu es unus: 5. Ut das cernere hac in virgine cujus haecfesta-
24. Miserere nobis, tu qui habitas in coelis., sun.t hodie : \> .
V., 6. Quae fragili sexu femmeo viriliter carnisj "
De una virginc.. domito. ' ..'
1. Exultent fiiiaeSion in rege suc 7. Angelicam hic vitam duxerat in carne.du
2. Nescientes toruin delicti crimine sordidatusi : prseter carnem vixerat, . .
3. Quarum,, Christe, sponsus virginum, Virginis 8. Hoc miratur serpens antiquus, calcaneumejus.
cs filius : observabat callidus:
culduhip liis Iaudibus carmen supra scriptum intel- nihit iiabfint. IIuc accedit quod in CanoiiemissaeMat-
lectum voluil: neque ego iniquius' jiidicem, quan- thias non inler apostolorum sed niartyrum nuihe-
qu.am sitjuslo prolixius atque verbosum. Festivitas rum relatus deprehenditur. Denique ex sermone sa-
illaDivisionis.vel, ut rarius appellatur, Dimissionis cro, qui apud Pelbartum legitur, satis apparet con-
et Dispersionis apostolorum'(apud nostros, Apostel- cionatores; ne Matlhise apostoli nomen apud plebeiri'
tkeilimg, Apostelscheidnng, Atler Aposletn Tag, der n Christianam sordesceret, de industria eum laudibus
iwdlf iloten Tag als sieversandt wurden), vel Chri- celebfavisse. Miles qindam cum ex devdiione vellet
stum ipsum- ceiebrat, apastolos suos munere ini- aliquem aposiolontm eligere sibi in patronum, ui mo-
tiantem eosque in mundum ire universum juben- ris est, semel bis el terlio occurrit sibi inter nomina
tem. Matth. x, xxvm; vel instituta est in honorem apostolorum. conseripta nomen Matlkiw. Qui indignu-
traditionis, satis incertoe. Narrant enira apostolos, lus projecit illud dicem : « Quid mihi de Itoc, si nul-
priusquam Ui nuindum universiim dispsrgerentur,. luni-aposiolorum majorem habere pohd pro palrono ?»
normam praedicationis et summanidoctrinseChrislia- Post cdiquod tempus, cum miles visilare vellet leca
n;e in commane constituisse et sorte certas provin- sancta pasiionis Christi, navis in tnaris maximis tem-
cias designasse in quibus praecipue docerent. Est au- paslalibus impellitur, adeo ul desperati homines de vita
tera solemnitas libris Romanis, Italis ac Mozara- cogerentur sorte deprehensum ex eis in n;are expo-
bum prorsus incognita, accepta Germanis, Gaiiis, nere. Sorsque cecidit supe-r militem. Qui cum super
Hungaris aliisque gentibns. Sedes festi propria fere nudam tabutam exposiius fiuctibus jam esset morli''
irbique dies xv m. Julii, ita in Kalendario Branden- prcximus, ecce vidit splendidum virum pretiosa veste-
burgensi, Havclberg. Magdeburg.- Halberstad. Misn. indutum dicenlem : t. Vellesne, ait, tu obsequium im-
Mind. Numb. e. a., nec non in Lincensi, etc. Apud pendere illi qv.i de islis periculis te liberarel? » Miles
alios tamen, ut Moguntinos el Salisburgenses, est cit : « Quandiu vixero promitlo iili deservire. i At
dies xvn, in-Paderbornensi ut nunc est dies xvi —. ille : <i-Ego sum Matthias apostolus qticm patronum
1-..Sicut coeli et firmamentura enarrant glpriain Dei, liabere contempsisti. » Et manu exlensa ipsum libera-.
ita> apostoli coelesti doctrina illuminati nihil aliud „.vit. Hodierniis Ecclesise Bomanae ritus Matlhiam
prsedicant nisi> gloriam Christi, unde recte cmli vo- aposlolum quasi ab injuria priorum sseculorum vin-.
cantur (str. 1, 20, 21, 24), qui antea de terra erant, dicat, nam cum reliquis apostolis codem loco ac
i. e. terrenis desideriis ftagrabant. lmago desumpta nuraero habetur, suum ille diem festum , suos ho->
est ex ps. xix, queni in omnibus apostolorum festis noreshabet, neque quod sciam quidquam differt nisi
recitabant. — 2. Apostoli, quorum prsecoiiio Yer- quod ei anno quoqiie intercalari postero die libnores.
bum incarnatummundo innotescit, superiores sunt debiti perhibentur: Duodecim judices Matth. xix,,
prophetisetreliquislegisdocloribus.—3. Is. ix, 6.— 28. H. CCXXXH, 5, vos smclijusti judices. Wi.,\\. in.
4. Add. Torr. iliud. Ad. : Erat enimangelis igndlum, una. Sunt roissi app. non ut.separentur a lide quae
auiin ascensione ejus admirnntes dixerunt: Quis est una est, a Deo qui unus est, sed ul unum idemque
,tsli! qiii venii de Edoml Eliam eral occullum diabolo. enitantur pmnes, ut colligant omnes hcraines in.
— 5. 6. Ita Ghrysostomus Paulum apost. vbcat an- uiium.,— 14. Ps. xix, 4, 5. — 16.M.H. Br. Lud..
qtlum terreslrem. — 5. Ita M. 11. Md. cf. Gal. iv, ev. pacem pr. bona. Nb, Md. Br. bonum. Rom. x, 15.,
i..M. 10. Pr; Nb. Md. Br. Cl. Lud. Ad. natus. Is. LII, 7. —18. Br. Chrislus M. 1.1. gratia.. 19. Is.
Torr. homo exmul. — 7. Act. 1,.3,8, 9. Contexuit XLV, 8.-— 20. Jerem. xxin, S. Ecce dies veniunt et
poetalocos ScripturseJoan. xx, 19-21. Mc. xvi, 15. suscitabo David germen jusiiim.Pr. Nb. suscilat,—
Matth. x, 16, 18.10.. M. 10. 11. alii proceres. 11. Alii voces gertnen justum jungiint strophae antece-
Ad. Torr. Matlhias et Matlhmus in codd. et libris denli. — 21, Luc. VIII, 15, fructum qfferunt in pa-
reliquis nomen Malrliiae omissuiii. Eodem modo in lientia.— 22. Ad, Cl. Torr. Hi suntcmli, Joanl xv,
prosa: Clare sanctorum-, apostoli homen omissum n 15. — 23. Iii festivitate Divisionis quae bodie cele-
est. Nec possumus quin fateamur Palres Ecclesiae bratiir. Md. Br.pacisunum. Joan. xvn, 23.—24.Nb.
veteris numero apostolorum duodenario nonnihil Md. Br.Lud. habitus rex.
vexalosesse. Neque id miium. Nam Paulo, quem - V. Est sequenlia in festiviiaiibus virginum decan-
ofliciumECclesiaetanquam throno duodecimo dignis- tanda, cujus materia respicit castilatcm virgina-
simum praedicat, insigneffi 'injuriam. Inferre vide- lem. El procedit auclor in ea tali modo ac si lan-
bantur, si qui illum viruffi apostolica dignitate ab- tum de una virgine loqueretur, quamvis poterit pluri-
judicare vellent. Contra historia? tcstimonium locu- bus applicari. Et dividitur istu sequenlia in tres
pletissimum contemnere videbantur, si qui electio- partes. In prima horlalur quamlibel animam fidelem
neiri apostoli Matlhiae, cui in Actis app, laus non ad gaudendum rie coiistuntia virginalu. In secunda
minima tribuitur, tanquam iUegitimam repudiare commendat quamlibet virginem raiione resistentim
vellent.: Quem nodum ut solverel vetus Ec- lentalionutn carnalium. In tertia describit '.tjloriant
clesia praefulgente Pauli nomine ducta, ne dicam ca- et remunerationem cjus in cmlo. HaeeAdelphus Ve-
pta, Matthiam aposfolum non quidcin repudiavisse, rumtaraen vides aple quadrare carmen in legendam
sed quodamraodo neglexisse videtur. Certe hpc con- S. Margaritse V. M.,quam diabolum, sub speciajbel-
stat, Matthiam multo sefiore tenipore quam cseleros luae monslrosissimae- in carcere apparentem, pedis
apostolos suum diem festum nactum esse. Non equi- impositione domuisse domitumqne fugasse narrant
dem ignoro illura diem jam in Sacramentario Gre- anliqisi. Unde, si uon singulari lautf.ehanc virgineni
gorii commemorari, sed ne huicreimultumtribuam, piosecsstiis sit poeta, hoc ipsum ejus 'martyrium ci
vetanl libri. roanuscripti, quoi-um opti.mi de' iilo dic ante oculosYersatiimfaeile credideris.—PS.CXLIX, 2,
1333 LEDUINUSABBAS S. VEDASTL — NOTITIA HISTOUICA. 1S51
9. Quod nocere dum machinatur, sub pedibus fe- A 13. Nam inter virgines adducla post eam quae
minae caput ejus teritur. mater est intacta, virginum virginis Marisedigna es.t -
10. Insidias hostis hanc, Christe, docuisti vincere pedbssequa .:
in prima congressione, • >• , - "14. Te
agnum sine macula jam sequitur slola
11. "Dumnon consentiret, sed illi resisteret., vin- candida Filium virginis, quocunque virginum llos
cere qui solet tentatus si non repugnet ierit. '..''
12. Quem haeCvirgo resistens a se fecit fugere, 15. Hujus intercessione nbs tuere.
quo fugato appropinquabat tibi, Domine.
Exsulteni filice Sion in rege siio. Miramur tprum . — 12. Md. Ad. appropinquavit. Md. Domino,r- 13."
quemvis conjugii delicti crimine sordidari : facit Pt. nmte inter. Md. Nb. abdticta; sed vestigia pre-
cum Augustiiiiano illodecoiicupiseentia decreto. — . mit Psalmislse ps. XLIV., Adducentur regi virgines
4. Ad. : sunt merita.—5. Ad. : Tangit verbdGeneseos post eam. — 14. M. 10. sequetur. Hieronymus : Nv-
ubi Deusmaledixil serpenti: Tu insidiaberis catcaneo ptim replent lerram, virginitas paradisum. Locum
ejus, et ipsa conteret caput luum. Hmc verba fuerunt Apocalypseospressiore expinxit colore poeta Teuto-
prmsagiumomniumvirginutn in castitate mililantium nicus (Wack. p. 620) : Do furl Jhesus den tanlze
et principaliter virginisgloriosmMarim. Md. Ad. qui mit atler tnegde schaar. —15. Ad. Md. ;Nb. cttjus.
noc.—10.Md. om. in.—11.Ad. tentatos—repugnent. Pl, tu nos.

A.NNO
DOMINI
MLX.

LEDUINUS

ABBAS S. YEDASTI ATREBATENSIS.

NOTITIA HISTORIGA.

(Ex Gallia Christiana novaeeditionis, tom. ni,-pag. 579.)

Leduinus , seu <Licduinus, ex taico pim religionis B antistisepistola qua eigratias agit quod compassiiS
monachus a Balderico vocatus, Vedastbao raoiiaste- sit Atrebatensis matris Ecclesise quae-ni Kal. Augri*
rio prseficitur a B. Bichardp, non quidem an."1018; sti igiie e ccelo dblapso.cpmbusta fnerat. Item au-
ut sCribit LOcrius, nisi fortsisse tanquam praeposi-. ctoribus Leduino et Rotrico (Sithiensi) abbatibus,
tus,atcerte praeeratjam an. 1023, priiria diejnen- Gerardus episcoptis demum acquievit Consilioquo-
sis Maii, qua praesens in comUiis generalibus, jussu rumdara Belgii episcoporum, qui Burgtindiaepraesti-:
Boberfi regis apud Compendium congregatis, inter lum sententiam secuti, ut tam sese quanf bffines
Ecclesiam^eliovacensem et suam fratemam socie- homines sub sacramento constringerent, pacem vi-
tatferainiit, ut-patet ex charta ea de re descripta delicet ac jusfitiam servaturos (treugam , ceu tre- •
apud Chesnium (Preuves de 1'Hisloire de Monlmo- viam Dei, appellabarit Franci). Sub annum 1028,
rency, pag. 12) et apud Mirseiim(Notit. ecct., pag. ejectis e Marcinianehsi, Parthenone sanctimoniali-
148). Nuflus autem pene est in hac abbatura serie, bus Balduini comitis jussu, et in earum locum sub-
cujus meffinria in benedictione" magis sit; etenim stitutis monachis, Leduinus abbas eo novam induxit;
puirimus exstitit m restituenda etasserenda , cum coloniam, cui novem anr.is praefuissetraditur;' inte-
domi lum foris, morum disciplina, plurimum quo- rimque Harmaticum coenobio Marchianensi subje-j
que labpravit in re familiari conservanda et augen- cU, cujus hactenus cella est. Nominatur 1036 in
-
da. A fundamento monasterium restauravit , et charta pro juribus Atrchatensis telonei a Theodorico
libVffl Chronici Camerac, cap. 59, quod quidem rege olim concessi ecclesiae suae; et iri advocatia"
Geravdusepiscopus, inquit Gazaeus,anho 1031, con- Marchianensis abbatiae 1038, acinsuper 1041 in»dp-
secravit. Bercioenseto praeposituram in proprio, sub C natione Ermentrudis prp sepultura mariti sui .Gat-
S. Vedasti auspiciis, excitavitallodio, Hasprenseni teri castellani Camefacensis apud Elnonem. Prein-
permutatione a Genneticeiisibus accepit an. 1044 , deque non est mortuus anno 1040; urasserit Lo-'
ac deinde Angilcuriam pro Hasprensi commutatam crius.
pretio.redemit.Exstat ad eumdem-Leduinum-Gerardi
i3J5 . LEDUINIABBATISS, VEDASTl DE PLACITO GENERALl. 1336
«' , . i ,- . . 1 r- ', , .'. '«>

LEDUINI

ABBATIS SANCTI VEDASTI ATBEBATENSIS

{MSTITUTIO DE PLACITO GENERALL

Amp/."Co//w/.1,381.)
(MAR,TEX.

E Homo dfcgcnerali placito tria placita debet in A, J ira legcm suam uxorcnr acceperit, illicitaffi rcm
anno. Uuum vi feria. post Epiphaniam, aliud vi fe- operalus est, tantum dabit quantum deprecari po-
iia.pbst Dctavas Paschse, tertium vi feria post fe- terit; ^Si liberam-feminam uxorem duxerit, nihll
stum S. Joannis. Baptistae. In quibus placitis nulla dabit, quia liberlatem uxoris suae ad legem suam
extraneapotestasdebetvenire, rieque praesidere ad convertit,
judicandum,. neque comes,. neque aidvocatusullus, VII. Homo si.mortuus fuerit, quinque solidos de
nisi tantum abbas aut prcepositus. mortua-manu dabit; femina cum mortua fuerit, nl-
II. Quod si quis eminentioris pptentise, vel qui hil dabit, quia prolem suam in hxreditatem diniit-
non sit de legc hujus generalis placiti, habuerit cau- tit. De his quoque v solidos tam de comedojquam.
sam., volueritque clamare in placito, licet ei venire de morlua-manu , decimum. denarium major placili
et clamare , et secundum legem placiti causa illius habebit..
judicabitur recte; sicque egredietur, remanente pla- VIII. Nbu iieethomini de placito generali ven-
cito in sua libertate.. derc aut in vadimoniura mitlere alodium placiti,
III. In hoc itaque generali placito, prsesidente ab- aut alteri. ecclesise dare ,. nisi.per licentiam abbatis
bate scu praeposilo, circumsedentibus etiam scabio- vel prsepositi; veruni si qua necessitale compulsus,
nibus, si quis adverstis alterum habet querelam, B ] vendere vel in vadiinonium hiitlere Ulud vpluerit,
slabit et faciet clamorem suum legitime.supcr il- Veriietet offeret abbafi^ si placuerit ilii. ut redimat,.
lum , audieturque clamor ejus, et diligeiiter discu- levius habere debet quam quilibet alius; si noluerit.
tielur, et secundum legem placiti res inter utrum- vel non petuerit redimere,, dabit ei licentiam ven-
que dijudicabitur. dendi, non alicui extraneb, sed proximo.generis sui,.
IV. Qui sacramentum acceperit, xx noctes de in- aut alicui ejusdeffi legis , ne alodium placiti videa-
terstitio habebit. tur exhaeredari. Quod si nesciente abbate vel prae-
V- Qui vadem dederit v solidos de lege, dabit xxx posilo hoc fecerit, et abbas cognoscens hoc insequi,
den.. de fredo, et hujus fredi duae partes eruntprae- voluerit, nec illi remanebit qui emit, nec ad illum
positi, tertiam vero partem habebit major placiti. revertetur qui vendidit, sed ecclesia alodiuui suuin.
Si autein.lex abbatis vel praepositifuerit, totum fre- jure sibr vindicabit. - • •
/
dum major. placiti habebit. At vero si"quis causami • IX. Hahcego(l) Leduihus ,.abbasi ecclesiseBeati
clamPris habens, in praesenti ckmare distulerit, . Vedasti, rationem ,sive constitutionem placiti gepe
usquc ad diem.alterius placiti omnino claffiarenoni ralis,- ut in libertate sua ratum et incoiivulsiimomni
poterit. Abbas autem vel praepositus, siest unde ve-• tempore permaneret, tam posteris quam pfaesentibus
lit clamare, potest bmni tempbre hominem de plar 'J Ecclesiaeliliis et fidelibus,s.cripto commendans.noti-
cilb in camera sua mundare,,et de catelo suo super ficarevolui, consensu et dispositione tunc temporis'
cum clamare ct legem facere , ipsaque lex qux in1 advocatofum et aliorum Ecclesiaefideliuffi, quorum
camera abbatifeliet, corisuetudinemplaciti debet te- haecsuntnoniina : Robertus, Pasciculus. et Helgotus
nere. Ad clamorcm -vero alterius ,,ut dictum est, > advocatiassenserunt. Stephanus Bechez, qui major
nisi in placito nullunr,debet judicare. erat hujus placiti,' et fratres, ejiis Raiuboldris, el
VI. Homp de generali placito non dat censum deJ Gontrannus, Varnerus Malnis.Wlago de Walenscurt,
capite suo, riullam dat neque debet advocaturam > , et Johannes frater ejus, .Albricus-castellanus, Ger-
quia liber est ab hac exaclione sine inqtiietndine. Si' ricus de Herchingehen.
uxbrem ex lege s«a*acceperit, quinque solidos dee Actum est autem lempore comitis Baldulni Pul-
-
comedo, id est licentia vir et femina dabil., Si ex- chrse-Barbae(2), .

(1) Iste Leduinus etiam abbas Marciancnsis postt obiit anno 1056, postquam regnasset in Flandria;
restaurationem monasterii exstitit. annis octo et quadraginta.
(2) Balduinus Pulchra-Barba seu Barbalus dicluss
 ANK0D05I1SI
MXL.

OTHELBOLDUS

MONASTERII S. BAVONIS GANDENSIS ABBAS TRICESIMUS SEXTUS.

NOTITIA HISTORIGA

(Gallia .Christiana nova% tom. V, pag. 179.)

Othelbodus rcxit ab anno 1019 usque ad 1054. MeminitMabillonius Sseculon Benedict.Tn Observatio-
nibus ad Vitam S. Bavonis, pag. 596, epistolse quam hic abbas scripsit ad Otgivam, Flandrise comitissam,
in quaenumerat corpora sanctorum in ccclesia Sancti Bavonis asservata. Hanc habes epistoiam apudMi-
raeum novaeeditionis p. 548.

GTHELBOLDI ABBATIS

EPISTOLA

AD OTGIVAM FLANDRI^ COMITJSSAM

. ^
(Circa an. 1030.)
Recenset sanclos ac possessiones monasteriiS: Bavonis.
Donat. Betg.,.j>. 54S.)
(EdiditMIR^ECS,

Dpminsenostrae serenissimaeOTGIV,Ecomitissae, A i Sccundus S. Landoaldus (1), Bomsepraesul ordina-

OTHELBOLDUS, gratia Dei abbas, cseterique Gan- tus, et a prsedictopontUiceAmandoaccitus, ut gregem
densis ccenobii fratres, debita servitutis el orationis DominifideUumsancta.secum praedicationein Gallia
obsequia, amplifiearet.,postquain multam ad Dominum plebem
Praecepit nobis excellentissima pielas vestra ut converlisset, Trajectensem pernovem annos rcxit
nomina sanctorum quorum corpora, annuentc Deo, pontificatum, S. Lambertum ab annis puerilfbus
apud nos colunluf, scriberemus.' Obtemperantes studiis cojlestibus informans, post mulla bono-
jussionibus, paucis adnotavimus et deduximus vobis rum operum insignia, in eodem est episcopiotumu-.
ea, ut memoria eoruffi jugiter vobiscum esset in latus.
praesenti, et ut partem cum eis mereamini habere in Tertius.beatus Amanlius, ipsius prsesulis S. Lan-.
futuro. Nomina autem eorumhsec sunt: doaldi archidiaconus; cumipso.in eadein theca re--
Primus et praecipuus patrise nostrae patronus S. positus.
Alewinus, cognomento Bayo (1), nobilissimus atque Quartus Adrianus rnartyr, ipsiusad regem Ililde-.
ditissimus Hasbaniensis pagi comes, beatissimse ricum internuntius, et in ipsa legatiofie a latrone.
Gertrudis virginis consobrinus, praedicatione bcati interemptus, simul cum eo est lumulatus.
Amandi pontificis, imo Dei omnipotentis inspira- B Quinia S. Vihciana virgo, soror ejusdem S. Lan-.
tione, loto mentis devotione conversus, relinqu.ens doaldi..
cognationem et patriam, Christum ipsumque con- , Sexta beata Landrada,- Belisscabbatissa, qusebca-
sulem Gandavum secutus, dum, studuit relinquere tam docuit Amalbergam. -
terrena, ffieruit obtinere ccelestia. Sed haec plenius Hi cum beato Landoaldo de Roma pariter vcnien-
liber Vitseejus refert. tcs, et ipsius ubique kboris et prsedicationis con-.
. (1) De SS. Bavoneet Landoaldo ct ahis, quorum corpora olim ui Bavonensi monasleno quievcrurit,.
videFastos nostros Belgicos.
1559 OTUELBOLDlAliBATIS GANDENSISEPIST. AD OTGIVAMFLANDRLE-COMITISSAM; ISIO
gerles, cum ipso sunt simul tumulati, et Deo pro- A J trahens partes, .satellitibus suis, secundum quod
pitio ad nos usque perlati. Sed hsecomnia liber De unicuique eorum erat coutiguum, distribuit.
gestis eorum consciiptus manifestius testatur. Hoc est in pago Curtracensi villa Elisachia
Septima Pharaildis, virgo apud nos antiquitus cum ecclesia et mansis, triginta octo; item viUa
reposita. Sidengliem, et in villa Hollbem, mansos quatuorde-
Octavus S. Livinus episcopus, de Scotia causa cim, et in pago Metelenlinse,in villa Siclinis, man-
orationis veniens, et apud villam quamdam S. Ba- sos quatuor cura molendiuis duobus et cambis dua-
vonis haereditariania viris msiligiiisinterfectiis, pal- bus; et in pago Toiiiacensi villam Fontaneiam uo-
mam est martyris a Christo adeptus. minecum omnibus appendiciis ; et in pago Trecenfi
Nonus bealae memorise Macarius , Antiochense villamColumnam dictam, item aliam viUamnomine
'
sedis, ut ipse testabatur, arehiepiscbpus, ut ipsi vi- Niolam ; et in pago Bracbantensi villam Merencum
dimus (2), sapientia et morum honestate prseclarus, ecclesiaetmansis septuaginta septeni; ilera CTainham
quem Dominus post multa peregrinationis incom- villam cum ecclesia et mansis triginta; item BeUa-
rooda, nobis est transmittere dignatus, atque prae- vium cum ecclesia et omnibus appendiciis ; itera
senlis vitsemolestia exutum, et seterna gloria subii- Brugecinevillamcum omnibus reditibus; item villam
matum crebris miraculorurii signis mirifice deco- " Miliniam, cum ecclesia et omnibus adjacentiis; item
ravit. viilam Mershem,,cum ecclesia, pratis, pascuis,
DeLndequanta apud nos plurimorum sanctorum silvis et omnibus adjacentiis ; item villam Singem
pignora habeantur, Sciiicetapostolorum, martyrum, cum ecclesia et caeteris ad ipsam pertinentibus;
confessorum, virginum, anti.quitus ab ipso Christia- item villam Badengem cuni ecclesia et redditibus
nitatis exordio recondita, nisi quis oculis inspexe- caeteris; itemvillam Morlesela eum ecclesia suisque
rit, neque narranti, neque scribentf facile ;credet. appendiciis ; item iil Masmine mansos quinque cuiri
Et quod ex his maximunf et pretiosissiffium, est' ecclesia; "
pars qusedam magna ligni salutaris, cum ipsoRe- Et in pago Flandrensi Bettingem cum ecclesia et
demptoris noslri cruore manifestissime perfusa,' et amnibus ad ipsam pertinentibus; item Holtasma
fabricata auro, gemmisque pretiosis decentissime cum ecclesia; item Oltold ecclesiam; item ecclesiam
inserta. Adingem.Item in pago Mempiscovillam Guntrengem
Nunc igitur, domina nostra dulcissima, quoniam cum ecclesia; et in pago Gandensi, villas has,
satis vobis factum est de corporibus et reliquiis Hemthorp, Hufoine, Bergine, "Wasmonasterium cum
sanctorum, animadvertat, si placet, vestra pietas, r omnibus appendiciis eorum, et ecclesia rii Merendra
qualis quantusque hic locus olim fuerit, et ad qua- sita.
lem iiunc delapsus inopiam; et tamen caput regio-
Sed ef comites provinciarum et episcopi siitguli
nis, priniatum tenens caeterarum, civitatum, et ab
eorum obtinuerunt partes suas, unusquisque in
antiquis Gaudavuin vocitatus castrum , ubi sanctus
locis suis, usi[ue ad tempora piae roemoriaepraede-
pontifex Amandus, post gentilium conversionem,
cessoris nostri, domini videlicet abbalis Odvrini,
templumDomino, in honore beati apostolorumprin-
Petri maximis qui adieus piissirouniimperatorem Ollonemquasdam
cipis reliquiis construxit insertis,
atque monachorum ibi catervam instituens, privi- impeiio suo,contiguas viUas.impetravit,quibusdain
et ut erant ibi injuste direptae, morle ipsius interve-
legiis apostolicis regum praeceptis decentissime duas fiscales de-
corroboravit: ubietiam insigtiisPater Bavo, omnium riiente, reraaiientibiis ; ex quibus
et Meldra-
virtutum perfectione probatissime coiisummatus, a tiiiuit episcopus Leodiensis, Calmund,
da (5), cum eorum appendiciis, ut Renoldus Comes
Deo omnipotente sublimiter est exaltatus.-'
Suessionis villara Vasleiam nuncupatam ; sed et
Cumque merilis ipsius et virtutum signis idem Widmarus villam Letbecam, cum ecclesia etonirii-
locus quotidie oblationibus fidelium augeretur et
bus appendiciis, ct Uda comitissa villam AVarmi-
cresceret, post plurima annorum curricula, pec- D mansionibus quindecim el suis appendi-
catis Christianorum exigentibus, Northmanni ipsum1 uiam, cum
eiis, et comes Renerus (4) villam Letha cum eeclesia
locumadeunt.vaslant, incendunt etomnia diripiunt;.' et Sconarda similiter et Robefti^s
solummodosanctorum corporibus, maxime fidelium et suis redilibus,
villam Grenberga, et plurimi plures, quas enarrare
laboribus, ad Montcm regium Laudunensem fugaa ,
longum est.
dilapsis.
Curaque inibi, propter metum ipsoruni Danoium,, Inlerim quondam hucusque de injusto vel vio-
quoniam omnia occupaverant, diutius morarentur,, lenter loco sancto ablatis summatim perstrinximus,
baereditas eorum versa est ad alienos et doraestici :i nunc redeamus ad ea, si pietati vestrse audire pla-
atque extranei diripuerunt ea. Sed et proavus se- cet. quaesanctis remanserunt, vel quaepost rever-
nioris nostri magnus Arnulfus, maximas inde abs- i- sionem eorum de prsedicto monte, labori.oso suda-
1- diam. Celebris bic est cultus S. Ermelindis virginis',
(2) Vt ipsi vidimus. Nota aetatemscriptoris Athel-
baldi abbatis. Obiitautem Macarius a;mo 1012. de qua vide Molar.um in Natalibus SS.' Belgii, et
(5) Meldrada, vulgo Melderl, vicus dicecesisMe- j- Fastos noslros ad diem 29 Octobris.
cbliniensis sub decanatu Theiicnsi prope Hougar- >•- (4) Renerus, seu Raginerius, Har.nonia?comes.
13il BENEDICTUSIX PAPA. — NOTITIA HISTORICA. 1542
mine nostrorum parentum., postmodum sunt re- A ditibus, sod et praecinctuias et tekmea in onmi regna
acquisita (5).. suo nobis clementer indulsit.
In pago Flandrensi, id est ia Rodenborch- duae ' Huic nostrae misericeet
inopisc acccssit pietas Le-
ccclesiae, additis etiam ibi aliquanlis terrarum par^ nignissimi nostri bujus senioris Baldwini; ct de
tihus, fidelium postmodum devotione collalis. Simi- siio
liter et Baltreshanda, et in Lappescuraet invllla proprioin pago Flandrensi, in loco nunciipalo
contulit .ducentas mensiiras terrse, pascuis
Velhemmeasuraevel mansi quinque, et in Mempisco, Ruga,
ovitiin.congruas ; et iii pago•Gandensi, in villa Siota
in villa Cunengem, ecclesia una. : merisuras sepiem, etinpago Bragebatcnsi villam'
Et ia pago Gandefisiin villa Merendre M. quinqite,
Sellec.a (ll)cum ecelesiact riiensufis dccem, etin
et,in Wilda M. quinque, et in Winderholt ecclesia
villa nostra Waterlos mensuras seplem.
una ; et inter Marcam, et EKKergem M. xvi-cum
et inter et et Hsecergo omnia.cum cxactofrtus nostris diligcn-'
ecclesia, Siedrengem Singengem, lissime vix M: cc ad fratrum usus.
Achtine M. decem; item in alia villa Singengem, su- perscrutantes,
servientes quivimus compulare.
per Scaldim fluvium, M. v cum ecclesia; item in
Guddengsm M. qninque, et in Sualmis (6) villa cum Ecce, domina nostra clemer.tissima, palefecimus
ecclesiis et M. xx ; el in Papengero (7) villa cum B vobis omnia quae prius apud nos fu.erunt, et quae.
ecclesia et M. xxx; et in Kothem, et in Gisensela (8) postmodum, et quse nuac. Amodo locum nostruui
M. vi cum ecclesia et dimidia. Hsecde pluriaiis prio- respicite, et nostri misercamini; ut dpminiim no-
ribus pauca juris sanctorum cessere, stium Balduinum, et liberos vestros, et regnum v.e-
Et hsec sunl quae clementia pii imperatoris Ottonis stium omnipotens Dominus noster, interveiitu pm-
praedietus domiiius abbas Odwinus postroodum im- nium sanctorum suorum precibusque nostris exi-
pstravit. In pago Tor.nacensi, villam Waterlos (B), guisTespiciat et gubernet. Detque vobis quietam et
cum.ecclesia et omnitus adjaeentiis, et in coniitatu tranquillam vUamin prsesepti, et regnum. et requiem
Antuerpiensi villamBuchost (10)-cumecclesia Gtred- sempiternam in futuro. Amen. - .

(8) Bodenborch, hodie Ardenbourg, muuitum (8) Gisensela, hodie Gyseete. Paroehia sub eodeni
Flandrise oppidnm, quod nunc est in potestate aca- decanatu Oirdegeffiiensi, et eodem patrnnatu.
tholica Hollaiidorura. Fuit iliicolim capiluluin cano- (9) Waterlos. Patrinioniura. S. Bavonis, parochia
nicorum B. Mariseel S. Bavoni sacrum. .Litteras Gallo-Flandriae in'episcopalu Toinacensi ac deca-
liabes fundationis insupplementoDipIomatamMirsei. nalu Helcihiensi. Ejus patronatus hodieque spectal
(6) Sualmis, hodie Municx^Swolmen,pagus in co- ad cpiscopum Gaiidavensem.
ffiitatu Alostano ac dicecesi Mecbliniensi, sub deca- C (10) Buclioult, hodie Bouchout. Parochia dioecesis
natu Rothnacensi. Ejus patronatus hodieque speetat Anluerpiensis, haud procul. Antuerpia, olim dieta
ad episcopum Gandavensem , velut suceessorem Bacwalde, (cuj-us mentio facta est in testamentq
abbatis Bavoniani. Decima vero pertinet ad capitu- S. Witlebfodi ced. donat. Piar., cap.8), hinc siib
lum cathediale Gandevense, quod facta saecularisa^ patronatu abbatis S. Bavonis Gandav., hodie vero
tione ex abbatia S. Bavonis anno 1536 exortum est. episcopi Gandaveasis. .
(7), Papenghem, hodie Papinghem. Vicus sub pa- .(11) Selleca, hodie Zellich, parochia : dioecesis
rochia de Ulierzcele, in comifatu Alostano, diceeesis Mechlinierisis, Bruxellas inter et Aloslum ejusdem
Mecliliniensis, et decanatu Oirdegemiensi, uhi pa- patronatus ut supra.
tronatum itidein gerit episcopus Gandensis.

ANNODQMIVI.MXXXlII-MXI.VIII.

BENEDIGTUS.IX.PAPA.:

:
• NtfTITIA HISTORIGA.

, De Vitis Bomahorum pontificum, p. 289.)

(CIAGONICS

Benedictus VIII, diclus IX, Tusculanus, ex comi- D Idus Novembris, pontificatu exactus xi Kal. Februa-
tibus Tusculanis, Theophylactus. antea nominatus, rii, anno 1045, sacerdotii sui anno xn, meisse i,
Alberici filius Benedicti Vin et J.oaunis XIX fratris die xn.
filius, diacouus cardinalis, iniperatoribus Chuurado Silvesler tertius,, Romanus, Joanins Laurentii fi-
Be-
Salico, et Henricp tertio Auguslis, sedit annos duo- lius, episcopus.Sabinus, in sehismate contra
dies xxtx;
clecim, menses qualuor, dics viginti; c-.eatus ui nediclum IX crealus, sedit iaensem I,
1543 BENEDICTl IX PAP/E mi
cratus xt Kal. Februar., pontificatu a Benediclo IX A j Fuisse aulem Bcnedictum IX nepotem Benedicti '
exactus est v Idus Martii, anno 1045. '
VIII, Petrus Damianus cardinalis testatur, quem id-
Benedictus octavus, dictus nonus, Romanus, pulso circo Benedictum Juniorera vocat. Eunidem Theo-
Sylvestro terlio, iterum sedit mensem i,.dies xxi, pbylactum antea dictum, Hermannus" Contractus,
ex ante diem vi Idus Martii usque ad Kal. Maii.ejus insignis historise scriptor, refert; Glaber, Clunia-
anni, quo die spOnte abdicavit. . censis monachus, tradit eum nondum puberem pori-
Benedictiis.nonus, Tusculaiiis comitibus anniten- tificatum assectitum; itaque si quid criminis in
tibus, suffectus est Joanni patruo defuncto; qui corrumpendis comitiis fuit, id non ei, sed amicis et
cum in dies, modo hunc, modo Ulum, Romanos consaiiguineis tribuendum censetur.
vexaret, tandem facla multorum conspiralione, post Benedicti IX pontificatu, Anglorum rex, voti • et'
longam duodeCim annorum tolevaiitiam ,. sede sua religionis gratia, Romam venit. Qui voti compos
pulsus est, amio Domini 1045, atque in ejus locum, factus, in patriam rediit. Sunt qui scribunt hoc
Joannem Sabinensem episcopum xi Kal. Februarias tenipore GerardumVenelum, Ungarorumepiscopum,
subdiderunt, eumque SUvestrum tertium appella- viremoplimum etdoctissim(im, abhostibusChristia-
runt. Ilane contumeliam Tusculani proceres ferre nse iidei martyrium aeqtiissimo anirao passum; ad
non potuerunt. Itaque facto impetu cum militibus B currum enim ligatus, ex altissimo monte prseceps
et collecta hominum agrestium multitudine adjuti, dimittitur ac laceratur. '
Silvestrum v Idus Marlii et patriarchio Lateraneiisi Biuno Herbipolensis theologus, et Hermannus
deturbarunt, ac Benedictum restituerunt. Interea ter- Contractus , historicus et mathgjnaticus, clarent
tius quidam Joannes, afchipresbytcr Romanus, anno 1040.
eamdem sedem invadehs, majorem deformitatem Romanus IV imp. ni Oriente, occisus esl circa
Ecclesise attulit, atquc ita tres ponlifices Romanam Kal. Marlii, anno 1055.
sedem pariter vexabant.- Benedictus autert, eura se Imp. Michael IV Paphlago, Aug., iroperavit cum
omnium odio ac conteffiptu haberi videret, nec salis uxore Zoe Augusta annos vi, mens. vi.
robur ad tantam proceUam sustinendam haberet, Chunradus imp. obiit pridie Nonas Junii, anno
honore se.ultro abdicavit. Erat Joafines Gratianus, 1040.
Petri Leonis filius, eximiaenobilitatis-in Urbe vir, Imp. Henricus IH Niger, Augustus VI, ex Ger-
cui consecrato Gregorius VI nomen est inditum. mania, occidentis imper., praefuit imperio annos
1 Silvester autein tertius, patria Roinanus, Joan- XVII,menses iv, dies xxn.
nes antea vocatus, ex episcopo Sabinensi, in schis- MichaelIVOrient. irap., abdicavit menseAugusto,
mate, pulso Benedicto, quorumdam Romanorumi C anno 1040.
studio creatus, sedit mensem.i, dies xxix, sine im- Imp. MichaelV Calaphales, Augustus, cum uxore
pedimento; hic patriarchium Lateranense tenens ai Zoe Augusta imperavit menses iv, dies v.
Benedicto pulsus, basilicam et palatium S. Petri Imp. Flavius CoustantlnusXI Monomachus,Aug.,
'
occupavit, atque armis aliquo tempore tenuit, pon-- iffiperavit cum uxore Zoe et Theodora Auguslis,
tificatus hihilomhitis jura exerceus. annis xm ab anno 1042.

NOTITIA DIPLOMATICA.
(JAFF^,Begesta Bomanorum ponl.,-559.)
m
' '
Scnpise sunt lieiiedicti-iS L^Uasper marium : >, .
> » Sergii scriniarii [al. archiscrivii]el li-otdriisacri nostri Lateranensis•patalii (1,5, i,^ 7, 8). . -
Dataeper "quorum manus sint non est notatum.
. .* , .",->• , =s.

BENEBICTI IX PAPiE

EPISTOLJE ET DIPLOMATA.

D leclis filiis GUMBALDO abbati, et monaebis Sanctse

Crucis Burdigalensis, -et suis monachis ia siio
Priv.ilegium Benedicti IX Gumbaldo Burdigalensi
S. Crucis abbaii concessumin gratiam ceilmB. Ma- monasterio Sanetse MariseDei genitricis, quo-dnun
rim de Solaco. cupatur de Solaco, habitantibus, salutem et apost»
• - licam benedictionem.
(Anno 1056.)
[MARTEN. Thesaur. Anecd. 1, 1-56.] . Convenit apostolico raoderamirii, pia -rcligione
BEnr.DicTtiscpiscopus, servus serv.orumRei, di- polkntibus, henevola compassione succurrere, e'
1545 EPISTOLiE ET DIPLOMATA. I54a
poscentium animis aiacri devoiione impertire. Ex .A a nobis noslrisque posteris pontificibus consecretur,
hoc enim lucri potissimum prsemium a conditore Si archiepiscopus in ciijus cpiscopio est, noluerit
omnium Deo procul dubio promeremur, dum vene- consecrare. Damus quoque licenliani vobis et vestris
rabilia loca oportuhe ordinata ad meliorem fuerint fratribus in monasterio SanctaeMariae de Solaco
sine dubio statum perducta* Igitur qriia postulasti habitantibus , a qualicunque volueritis episcopo
a nobis ut praefatuni nionastefium Sanctae Mariae omnia vasa- sauCtuarii ordinaie, et consecrare vC1
apostolicaesedis auctoritate muniremur, et omnia "stros clericos, et chrisma accipiendi. Quod si qua-
ejus pertinentia perenni jure inviolabiter permanen- liscuuque homo, cujuslibet potestatis existens, ali»
da confirmaremus, 6t absque omni jugo sub di- quam praesumplionem contra hoc apostolicse con-
tione cujuscunque personae, excepto abbate Sanclae firmalionis privilegium agere, aut prsefatiim mona--
Crucis,'et suis riionachis, coristabilire nostri privile- sterium, cum oninibus suis pertinentiis, causare
gii pagina corroboraremus; propterea tuis flexi putaveiit, vel praeceptis,nostris inorimibus quse hic .
precibus, per hujus nostrae auctoritatis privilegiuhi scripta sjuut inobediens fuerit, auetoritate Dei et
decernimus, ut omnes terras cultas et incultas, ser- nostra non solum anathema maranatha, id est, per--
vos quoque et.aiicillas, et orane quod dici arit uomi- ditus in saecula sseculorumvinculis innodaitus, sed
nari potest, eideffimonasterio pertinentia, sive quid- B insuper a regno Dei alienus existat. Qui vefo pia
quid in futuro a regibus, aiit a ducibus,, aut a benignilate auctor observaverit, benedictionem et
qualibet persona fideliuinibidem donatum aut obla- gratiam a Domiiio consequi mereatur.
tiMii fuerit, nostra auctorilate Iiberum ab omni Scriptum. per manus Sergii arehiscrivii sacri no^
exlranea permaheat perspua. Undevolumus ut nul- stri palatii, mcnse Octobris, indictione qtiinta.
lus vicecomes, nullus comes, nullus archiepiscopus, H. _ .
nuiusepiscopus, nequemagna parvavepersonaineis BenedicliIX epistola adBolandum prmposiiumalios"
quae res dictae sunt, poteslatem exerceant, aut vim que canonicos' S. Florentinm Ecclesim.
-
facere praesumant, vel confra hoc privilegium ali^ , . (Anno 1056.)
<juid adversitatis agere audeant. Et omnes archi- Italia sacra, III, 56.]
TJDGIIF.LLI,
episcopos et episcopos, caeterosque cleficorum in BESEUICTCS episeopus, servus servorum Dei, di^
praefatomonasterip et in omnibus suis pertinentiis lecto in Chrislo ROLAKDO, S. Florentinse Ecclesise
ditionem. quamlibet habere auctoritate. apo.stolica" praepos.ilo, aliisque canonicis et cOnfratribus tuis et
prohibemus. Absolvimus rit si aliquis excommuni- successoribus in perpetuum.
catus, ad matrem Christi, de quacunque regione, a Si justis servorum Dei petitionibus satisfecerimus,
solis ortu usque ad occasum, advenerit, ex parte C procul dubio apostolica praecepta servamus. Qua-
Deiet riostra absoluti sint, quandiu iii potestate propter iiiclinali precibns tuis, fiUcharissime, con-
saiictaeDei Genilricis fiierint, ab omni excommuni- SErmamusatque corroboramus tibi tuisque succes-
catione,sive ab archiepiscopo, sive episcopo,excepto soribus canonicis quidquid in pagina concessimus,
abbate Sanctae Crucis et suis monaohis m supra- et confirmationis, quam videtur vobis fecisse episco-
dicto loco habilanlibus. Quibus damus potestalem pus, nobis prsesenlibiis, 'scriptum esse constal,
ligandi atque solvendi contra omnes malos Christia- donec lam in ipsa vestra canonica ita in modo ser-
nos, qui aliquid mali in praefatum monasterium et vatur regula quam scihcet canoiiicam tuendam el
ad h&bitatoresloci.illius facere voluerint. Ecciesiara defendendam per eamdem paginam -ipse videtur
yero SanctaeCrucis, consUio et praeceptioneRoma- episcopus, nostrae, nostrorumque successorum apo-
nseEcclesiae fufidalam, cum suis monachis et cum sloliese auctoritati tuendam et defendeudam com-
omnibus suis pertiuentiis, liberam ab omni excom- niisit atque supposujt,. utque ea et securi ab omni
ffiunicatione vel vexatione cujuscutlque personae laesione perffiaiiere valealis desiderio; hac itaque
esse praecipimus. Siniilitervoiumus ut nullus episco- pelitioiie tua inclinati diximus te prsepo.situin,tuos-
pus,"in cujus parochia situm est idem monaste- „ que sticcessores canonicam vitam ducturos, sub
riuin,. nec domnum vestrumque abbatem , nec ali- nostrae apostolicae defeusionis munimine s.uscipi-
quem vestroruni clericorum servienlium in mona- mus,cum et bona omnia, curteset terras, quaeveslra
sterio-Saiiclse Mariae audeat excommunicare, vel et.habet et habitura est canonica, videlicet et juxla
ad synodum provocare , statuens apostolica aucto- Florentinam urbem pratum Regis, cum mansis et
ritatfe, sub noslri et divini judicii observatione terrUoriis omnibus, quse modo in Florenlina curtc
ahathematis inferdictum. Statuimus autem ut cuni habet et retinet praedicta v^stra canonica, curtem
abbas monasterii Sahctse Crucis obieril, lieque a S. Andrese cum omnibus sibi pertinentibus, curtera
cotoitibus,-n"equeabarcbiepiscopis, neque ab epi- deQuinto, curtem de Cintoria totam, sicut.ipsi te-
scopis, neque a.nullis principibris, neque a qualibet nere et iiabere videmini, et illam partem quam
persona ohinino, aliqua cupiditatis causa, ia mo- Petrus priroicerius contra canonica instituta usur-,
nasterio sancfae Crucis eligatur neque conseeretur ]iare visus est, plebem de Exinea cum curte et man-
abbas : sed qualis cuncta congregatio ibidem et in sis, etomnibus lerritoriis et deciniatioiilbus
quae-
aliis ecfclesiissibi subdiiis degentium, cum lidelibus cunque pdeamdem p]ebeni,vel curtem pertinere'
et scriiuribus ejus loci eligalur, et communi consilio Videntur. Insuper totam quod Theuzo lilius Lepisii
 13,i7 -BEISEDICTIIX PAP/E 1348
p:-o salute animie susein ecclesia S. Joannjs conlu-AA Christi Domininostri confirmamus tibi misque suc-
lit.vel in eadem canonica. Terram S. Proculi in cessoribusfundumiii integrura, qui vocatur Buxus,
praedicta plebe, curtem quae est infra plebem S. in quo.basilica SS. Bufinae ct Secundseconslructa
Petri sita Valeam, cum oinnibus adjacentiis et per- esse videturad episcopalemsedem, quam etiam tuo
tinentiis sriis, nccnon et ubicunque in eodem episco- studio, rauro et fossato vallasti et circuradedisli,
patu aliquid tunc, vel relinere videlur ipsa canoiiica, atque pdprilo atque sacerdotibus bene suflicienter
et quidquid Gerardus archipresbyter pro beneficio replevisti. Nos etiam omnes veslrx poteslati ct suc-
ab ipsa Floreiiiina Ecclesia tenuit, tahi in decima- cessorum fuorum submittirous ut nunquam succes-
tionibus quam in mansis, et in praediis, necr.on et sorura nostroriira .poniificum,velalias personaepro
quaecunque Stephanus abbas ex beneficioienuit. glandalico, berbafico, hec , alio .fodro districtu, vel
Similiter et quseCunqueprimicerii"heneficiafuerunt, placito pro aliqua datioiie, vel aliquo ingcnio illos
atque plebem-S.Hippolytisilam Elsae, itemque cam- constringere, vel aliquo modo dare audeat, scilicci,
pum, et hoii.um, qui est jiixta ecclcsiam S. Repa- ut diximus, in poteslalo tua et successorum tuo-
ratae. Quae offinla, sicut jani a Gerardo vestro epi- riim, remota omnium ho.minum contradictione, in
scopo vobis concessasunt et conlirmaia, ita nos libi " perpetuum maneat, et qualiter vobis placuerit eam-
tuisque successoribus confirmamus, et stabilimus dem ecclesiam per vos veslrosque successores, et
in perpetuum, cum omnibus vestris mobilibus re- aedificare, seu fabricare, quam tu fecisti. lteroque
biis seseque moveriiibus, quas modo habetis, vel Concedimuset cohfirmamus fundamentum ininte-
vobis ubique pertinent, et inanlea, Do.minojuste ei grum qui voeatur Aviou, et montem Jordani cum
legaliter acquirere potueritis^ sive ab cjusdem civi- Casis, viheis et terris, silvis, el incultis, una curii
tatis episcopo, sive ab aliis hominibus publitis et; servi-s et anciliis atque colonis ibidem residcntibus
privatis. Praecipientesigitur jubemus et aposlolica utriusque sexus, aelatis, vel cum omnibus eorum
a.uctoritate confirmarous, ut neque episcopus ejus- peftihentiis, posita territoiiD Silvae Candidae, inter
dem civilatis, neque ulla parva, vel magna persona affines/apriiho lalere terra supradicti cpiscopii, a
habeat de vestris rcbus jiiste vel legaliter vobis per- secundo latere rivus, qui vocaiiir Galeria, a tertio
tinentibus, ut dum canonice vixeritis,disvestire, latere Ulbasol, a quarlolatereCriptule, riecnonfun-
molestarc, inquietare, vel aliquam ihinorationem, dum qui vocatur Mons'Aureus cum omnibus suis
vobis inferre. Quod si quis temerarius ausus fueiitj; pertinenliis, ab uno"lalere mons qrii vocatur Jor-
nisi infra quadraginta dierum spaliuffiemendaverit,; dani, ab alio latere Criptule, a tertio latere fundus
anathemalis vinculp obligctur, eta regno Dei alje-' (/-, qiii vocaliir Palnii, et a- quarto latere fundus Lau-
nalus, usque ad dignam sati.sfacliohem.Qui veroi retse, et a quinto lalere terra monasterii S. Martini,
cuslos nostrx sanctionis exsliterit; benediclionera\ seu fundus qui vocatur mons Grunduli cum omni-
ct gratiam cmnipotentis Dei ct beati Petri apostolc- bus ad eum pertinentibus, et inter affines, ab
rum principis, et nostraro habcat. uno latere fundus Montis Aurei, et ab alio latere
}• Bene valete, etc. fiindus Criptule, et Ulbarolo, a terlio latere fun-
III. dus Palmi, atque fundus qui dicitur Oripo,
BcncdictusIX Ecclcsim SilvmCandidmbona,episco- cim omiiibus suis peiiinenliis, inter affines, ab
porumqnejura confirmat. uno latere terra monasterii S. Marfini, ab alio
(Anno 1057:) latere •'fuiidiisinsula sancta, a terlio latere curtis
[UGHELLI, Italia sacra, I, 100.] S. Petri, et fundus montis Grimduli, et a quaito la-
BESEDICTCS episcopus, servus servorumDei,PETP.O > tere terra de curte S. Petri. Ilem fundus, qui vo-.
vcnerabili episcopo S. SilvaeCandidaeEcclcsisc,tiiis- catuf Sciiptule, et palmi cum omnibus corum per-
que successoribus in perpetuuin. fifientiis, a prinio laterc fundus Ftilisan, a secuiido
Convenit ajiostolico moderamini pia religione» lalere fundusLauretc, a tertio latere f?rra S. Martini,
polientibus benevola corapassione succurrere, ett D etaquartolaterefundusSevonumoairiino.fundusIs:-
poscentium animis alacri devotione impertiri assen- doricum omnibusperlinentiissuis, abunolatereterra
sum, ex hoc enim lucri potissiffiumpraemiumapud] S. Martini, ab aliolatere Castrangotoi, a tertio latere
«anditorcm omnium Deum promerebimus; quoiiiami Mensasancta, defiiqueelipsum fundumMensamsan-
venerabilia loca opportune ordinala ad melio.-era i ctam cumomnibusadeampertiner.tibus,abunolatere
fuerint sine dubio statum p&rducta. Igitiir quiai casale, quod vocatur buccc, a secundolatere mons,
postulavit a nobis prudentia tua quatenus concede-' -• qui vocatur Pompnico, a tertio lafere Musana, et.a;
romus et confirmavemus tibiepiscopatum supradiT - quarto latere S. Laurentius de Panti, pari niodo
ctumcum omnibus suis pertineiitiis,.quaiper diversaa fsindumS. Basilidis cuin omnibus ad eum pertinen-
loca rejacere videhiiir, vel quaeab aliquibusi.njustee tibus, ab uno lalare casale SS. Petri et Pauli, ab
rctenta, vel invasa esse noscuntur, iriclinaii piiss alio latere vallis quse appeilatur Intentionaia, a
precibus tuis, in primis qux charius vobis vide- tertio latefe vivarolus, et a quaito latere moiiaste-
tur episcopalemdignitatem tibr concedimus, adju- rium S. Siephanl; porro fundum Panzii, cum om-
tore Spiritu sancto, et modis quibus possimus apo- nibus suis pertinentibus, ab uao lat&re fundus
stolica auctoritate confirmamus, et honp^e Jesua. Apronianum, ib alio latere Silva Gandida, a tertio
{-.a EPISTOL^E ET DIPLOMATA. 1350
Were Musanell., et a quarto latere Canullan., et a A . latere, silva ct lcrrs, qux fuil de Joanne Gramma-
qu;nto latere terra Aureliana, et silva S. Stephani tico, a terlio latere pastorisia dompmea, et a quarto
cum via Salinaria, simulque fundum Lauretum cum latere Massa Claudiana. Confiimamu.s etiam vobis
oninibus pertinentibus suis, ab uno lalere terra S. casalia, et colonias atque casteilum in inlegrum,
Pe'ri, ab alio latere terra S. Martini, a tertio latere qui appellalur Dalmachia, cum fundis et casalibus,
mons Iliodori, a quarto latere fundus Oripo, seu ca- videlicet Attici, Dalroacbia balaeo, stabbla, Massa
sale Pauli, et fundus Serianus cum omnibus eorum Juliana , vel quibuscunque aliis vocabulis nuncu-
pertinentiis, ab uuo latere lerra S. Martini, a se- pantur, una Giimfamiliis masculis, et ferainis, s:u
cundo latere Silva Candida, a tertio Meusa sancta, cplonis per singula loca pevtinentibus cum casis,
et a quarto latere silva S. Petri, nec non casale vineis, lerris, silvis, pratis aquarumque decursibus,
quod dicitur Castagnetolo, ab tino latere SS. Qua- vel Cum omribus ad prsedicta easalia, et colonia
tuor ffatres, a secundo fundus Orbanula, a tertio atque castellum pertinentibus ,. posita in territorio
Musana, et a quarto -latere Massanellus, atque sil- Nepesino, milliario ab urbe Romae plus miuus 20;
vam quae appellatur Mag. cum omnibus sibi psrli- inter affines ab uno latere yiam qua? ducit inter
nentibus, ab.uno latere rivus de Galera, ab alio la- militiam de Curte de Capracorio, et lerram de pa-
tere mons <jui appellatur stupha ancilla Dei. Omnes *-•storitio S. Petri, ab, alio latere terram de^monte
namque fundos nominatos, et casalia cum terris, Arsitia et Focazan, qui appellatur Columnella, a
campis, pratis,,pascuis, silvis cultis et incullis, po- tertio iaiere terra de Curte Capracorio, qiii appel-
sitis territorio SilvaeCandidsemilliari ab urbe Roraa latur Matera, et a quarto latere terra S. Lauren-
plus minus duodeeim, etiam aquimolum molentem tii, quse appellatur Silicara, et rivum qui ducit per
in rivo, qui vocatur Galeria cum omnibus sibi per- buxitum ,..et Madulanum; prseterea concedimus et
tinentibus, et terra Semitarisia, quaeappellatur Pa- confirmamus vobis, et per vos in eodem vestro cpi-
slinum longum, ab uno latere Gualdsi dinco, ab scopio in perpetuum, videlicet terras et vineas in
alio latere terra S. Petri, quse appellatur Campo integrum, quarum vocabula- sunt, Campomaslali,
Mastali, a tertio latere fundus montis Arcionis, et a sive silva deCampo nionli, et Lacusello, et cuni
quartolatere mons Paurum constitutus juxta idem omnibus finibus; terminis limitibusque. sEiis, vineis,
'
episcopium, sive alium aquimolum in ipso rivo eum campis.pratis, silvis, pascuis, sedificiis, parielinis,
omnibus sibi pertinentibus juris ejusdem episco- attigiis adjunctis adjacentibusque snis, vel cum oro-
pii. nibus ad.eos pertinentibus generaliier, et in inte-
Super his autem , secuti antecessores nostros, p grum, posila omnia terri.torio Silvae Candidae,inter
concedimus et confirmamus vobis massam iterum affines, ab uno latere, terra praedieti episcopii, ab
quae'appellatur Cesana, cum fundis, et colpnis suis, alio latere terra Gratiani, quae appellattir mons A-
qui dicur.tur Furculo, Tandilian., Martinian. Itera rioni, seu Majoratu, usque in rivum de Caffipo
colomas de solario, et de cortina, et de gradolfo, Monti, a tertio latere incipit ab ipso rivo, usque io-
coloniam de valle, et de fontana, et de sancto, co- vallem de Arenula, et Buxetum atque inde per No-
loniam de castagna cupa, et deCalbello, coloniam velletum, usque in viam antiquam, in qua-jacet
de Besano, sive. quibus aliis vocabulis nuncupatur, pilum marmoreura, et usque in Cesa de Calariculo,
cum omnibus casis, vineis, casalibus, seu appendi- et a quarto Ialere Cava de Castagneto, usque in
ciis suis, eliam haec omnia simul cnm finibus, ter-. rivum qui vocatur. Galera, et usque in silvam tui
ininis limUibusque suis , ferris, campis , pralis, episcopii. Concedimus etiam et coufirmatous tibi
pascuis , silvis, arboribus pomiferis frucliferis et tuisque successoribus omnem illam terram, et sil-
infructiferis diversi generis, puteis, fontibus, rivis, vam, quam olim Calolidu invaserat, et antecessori
aquis perennibus,, aedificiis parietinis cryptis are- tuoGuidoni episcopo per scriptuni refutaverat, qua-
nariis cum adjacentibus suis, cum ecclesia S. An- rum vocabula sunt haec : vallis de Joanne Ecco, et
dreae apostoli infra ipsam massam aedificatam, una D Mons Vespuleti, valiis de Giusule, et mons qui vo-
cum cokrois, massaritiis et angarialibus masculis et catuf Puzali, affines ejus ab uiio lalere Galeria, a
fcminis, filiis et filiabus, ac nepotibus eorurii ibidem secundo latere vadus,qui vocatur de perenna,' et
residentibus, aut exinde pertinentibus, ubicunque inde per viam, et per limitem, usque in tres puteos,
inventi fuerint cum oirjfii censu atqne functionibus, qui sunt in cilio montis, qui vocatur Puzal, et pef"'-
el dationibus, angariis, vel qtiidquid de eadem mas- ipsum cilium roontis, et per limitem usque in viam'
sa, quae appellatur Cesana in integrum nostrse S. publicam Silicinam antique, et amarum,' qrii est
RomanseEcclesiae,secundum solitam consuetudinem juxta eutodem silicem, et inde per limitem el
per
persolvi debet, et cum omnibus ad praedictam mas- viam, et lucernaria, quse sunt in eodera limite, et
sam Cesanam generaliter, et in integrura pertinent, per ipsum limitem usque in fmibus ubi finitur
positam in territorio Nepesino milliari ab urbe silva prselibati episeopii, et silva monasterii S. Mar-
Roma 20 ex corpore patrimonii Thuscise, juris san- tini usque ad^S. Petriim, et casale quod vocatur de
ctae hostrse Romanae Ecclesiae, cui Deo auctore de- Rusina, el in eodem loco Columnella fixa stare vi-
seniaius, et inter affines ab uno latere terra mona- detur, ct a tertio latere limes major,,et via publica
sierii S. Stephani minoris ad S. Petrum, ab alio quae duciLusque in fundum qui vocatur Mensa
.a-sSJ BENEDICTlIX PAP.E 1332
sauclarum, qusc est juris dicti episcopii, et a quarlo -A A pertinentibus; posita in loco qui vocatur Dibtiro.
latere moiis, et silva, quae vocalur Ballaria, quam Iuter aflines ab uno latere terra, -in qua fuitdomus
tenet ipse tuus episcopatus, posita juxta buccege, et de Marcezia conjuge Stephani Senescalci, ab aUo
juxta casale quod vocatur de Rusina. latere terra in qua fuit domus de Butio, de Si-
, -Item. concedimiis et. confirmainus vobis fundum meone a tertio latere via publica, et a quarto la.-
in integrum, qui vocatur- Maurorum, cum omnibus tere avus major, et via qua ducit ad monasterium
ftnibus limitibusque suis positis in territovio SUvse S. Cyriaci. -
Candidae, via Cornelia, milliario ab urbe plus mi- Super his autemnon novum facientes, scilicet^uoa
in.us.i2j et inter aflines ab uno latere via quse ducit antecessores nostros sacrosanctis Albanensi, Ostiensi
ad Mensam sanetara, ab alio latere mons qui vo- etPortuensi, et aliis ecclesiis fecisse cognoscimus.,
catur de.Ovea, et Caput poncinum, a tertio latere a praesenti 6 indictione, per hujus nostrae aposto-
"viaquae pergit ad salinum, et a quarto latere juxta licae praeceptionis paginam statuimus et statuendo
ipsam viam Castagnetulum, et mons armatus, atque per auctoritateffi aposlolorum principis cohfirma-
•Ficarola omnia de supradicto episcopio. Item fun- mus, ut presbyteri; diaconi, monacbi, mansionarii,
dus qui vocatur campus Trojani* et fundus qui vo- clerici cujuscunque ordinis sint, vel dignitatis, san-
catur bursicella, et fundus gradilia, et fuhdus qui B * ctimoniales, seu diaconissaeomnes, imffiunes sint a
yocatur mons de sorbp, omnia integre cum suis laicali servitio, judicio et pxiblica datione in Galeria
finibus et pertinentibus positis via Aurelia,' roilliario intra castellum, vel de foris habitantes, ita Ut«i im-
•ab urbe Roma plus mihus duodecimo. Iteiri sexin peralor, au.t marchio, sive inissi eorum, aut suo'
integrum uncias .fundi., qui, vocalur Atticiano, et, - cessores nostri iUuc-venerint, nullo modo in jam
•montem, qui vocatur de Dominico, cum omnibus dictis personis per publifos ministeriales expensa
oqrum pertinentiis, posito via Aurelia milliario ab colligafur, neque aliquo modo eis injuria irrogetur.
urbe Roma plus minus tertiodecimo; inter affines Sed pro amore altissimi Dei, a.cujussorte Cleriei
ab uno latere, Massa Margarita, et Gasandria juris nuncupantur, competertter honorent, liceal ilUstan-
SS. Basilidis, Tripodis et Magdalense,quaeest rirse- tuffi modo vobis, vestrisque successoribus episcopis
dicti vestri episoopii, a secundo fundus, et -fuudusi et vicedominisj seu ministralibus riostris, m cun-
Agellus, qui sunt de eodem yestro episeopatu, ai ctis reddere rationem, etyestrum exspectarejidi-
lertio latere fundns verecundi, qui est juris mona- cium, ut Deus honoretur., et vos successorfesqtie
Sterii sancti Martini ad sanctum Petru,m, et a quarto, vestri, vestrorum sacrorum ordinum servitio, ef
•latere alias sex uncias de praedicto fundc Atticiano., , obedientia_non defraudemini, maneantque sub judi-
Itemque fundos oelo, Lapmian. Pathin. Margafit. cio, et districtu vestro secundum tenorem hujus
sui eorum Graecorum, Casanell. Casapupulis, Savi- nostri apostolici praecepti, omniura hominuffi con-
nuli, qui el Sambueulus vocatur, sibi invicem Co-. tradictione remota, ita ut nrillus' comes, vicecomes;
hserentes, posita eadem via AureUa milliario ab urbe» castaldus, cubicularius, nullaque persona audeat
Roffia plus minus 12; terrilorio S, Basilidis, interi- eos ad servitium, velad angariam duccre, vel ad'di-'
affiues.ab uno.lateie fundus Attichian., ab aliola- . stri.Ctum,-sive ad placituin protrahere, sive mansio-
tere fundus Casandri, a tertio latere fundus, quii nes eorum hospitari, vel- invadere, vel defraudare
appellatur Patriciorum, vel si qui alii affinCs suntt praesumat, sed tanlunimodo ex jussiorie vestra, et
nec iion fundus in inlegrum qui \ocatur Judaeo-. prompta voluntate iUofum negotia, ut digritim est,
ruffi,.cum fmibus c"tiimitibtis suis, vel cum om- moderentur, disponantur, judicentur, etfiniantur;
.'nibus sibi pertinentibus,, positis praeaicto territorio3 nec non si quis Christianoruni ibidem Obierit absque
Silvae Candidae. Prsete.rea concedimus, et confirma- haerede et testamento, legUius succedere sibi eccle-
inus vobis casale unum in integrum, quod vocaturr sia, cui, Deo auctore, prsesidetis.et vos, ,et vestros
©rbarium, sive quibusaliis vpcabulis nuncupent, ina successores apostolica auctpritate jubemus. Teitia
•qiio sunt terrae, campi, prata, pascua, vel *um om-_ U autem reddi vobis vestrisque successoribus a cun-
.nibus sibi pertinentibus,..posilum territorio Subtri-_ ctis ecclesiis,'velsacerdotibus et clericis Galcriaeabs-
uerisi, affines ejus, siculi sunt yel fuerunt ab origine. que omni diminutione censemus. Siihili modoeon»
Itemque confirmamus vobis et Ecclesise cui prsesk- _ cedimtis et confirmamus vobis terfena, domus-ubl
detis in ipsaffi viam Appiam territorio Vellelrano p pfficiales commanebant, cuffi omnibus suis peftw
corislitutam Massani, videlicet Urbanam cum Ca-> ,J nentiis, posita in Galeria secus ecclesiain tt. Nicoiai
puano et Cesariano cum fundis ad eamdem Massam ii confessoris Christi, quem tti ipse consCCrastiaii'x
pertincntibus, cum omni jure instructo inslrumenta-i- hortum castelli, quod deriique domus pltis conve-
<jue finibus terminisque suis, in qua est ecclesiaa nieiis esse videtur praedictseecclesise S. Nieolai, vo-
S. Feficis, sicul in scriplis vestris habetur, e.lsicuttt bis et clericis vestvis,' qtiahquam In' ea'laicae et
eliam in. labulis lapideis, quse ante fores basilicae ae saeculares personse iriaiiearit' ad: patrandam Y&A-
SS. raartyrura Rufinae et Sccundse in inuro positae ae dinem et ssecuiaria facinora, •quoniam justum
videntur, legitur iiilegriter; praetereacoiiceclimus et non est ut ddnius lupanaris efturpis lticri Cc-
confirmamus vobis infra hanc civitateni Romaeter- r- clesise adhaereat ,iie qua etiam domo pei, Bene-
i&m, ubi oiim fuit donias,majo:; cum omnibus sibi bi ciictum.oblaliocarium vos investire fCciinus. Itcm-
 1S55 EPISTOL.E E£ DlPLOMATA, 1554
qrie concedimus et coiifkmamus vobis ve/strisque A bem S. Gregorii in Galeria ciimtitulis suis, litululti
suecessoribus in perpetuurii ecclesiaffi SS. -marty- S.Gregofii- in ip*soloco, titulum-S. Anastasii in'
rum.Rufiuse etSectindse positani juxta palatium nb- MusaHO,'etplebeffiS.-Aiigeli in Duscitulo cum terris
strurii, ef locum qui vocatur CeUarium-sive Lar- ;suis,- simulque plebem S. Joarinis in Nono 'jum terris
dirium ifi iritegrum curii diversis cryptis, parietibus ettilrilis suis;titulum S. Marciani-in ipso btiigo
VelaedifiCiiseorum, "necnon virieis, hortis,-_um-ar- cum terris suis, tituluffi S. Andreae crim titrilis suls,
boribus olivarumet cseleras sirborespomortim, sive nec nori tilulum S;'Mariae, titulum S. Nicolai, qtii
diversis eeptris et parietirias nc terras; queniadmo- est in>CasfeUode monte"Deslini; titulum S. Marise
'
duffi deterffiinari videntur; incipientes juxta no- «um terris suis; prsetefea plebem S.; Paficratii, cuni
Strum palatiUtoi quod Sctita dieitur, ,et -iride post terriset titulis siiis; titultim S: Mdrisein irisula curii
Vestariuih reete ad snpradictam •vestram basiiiCairi terrissuis-';'plebem S. Lriciaein iusula cnhi terris
'Ulpiam, ctindejiixta parietem scriniarii nostri per suis, sim;iliterJplebemS. Joannis in instila Cum ti-
'terrain, ribi columnae jacere videntur recte iri via, et tulo et territorio siiO; titrilumS. GregOrii in ipsd
per ipsam viahi descenderitem ad iimitem qui«st IOCOJsimulque plebem S. Pauli iri FormeHb cum
in terram Vestram, etterram presbyterorum mona- , terris, vineis, hortis, olivetis atque titulis suis; titu-
steril S. Paricratii, et ipso limite •revolvehte per luhi S. Sylvestri incolumnacuffi terrisefviheissuis;
ellittm supradietuhi, et parietis juxtftter-ram praedi- titulum S. Arigeliin Olibano cum terris el hortis sols;
xtortim! presbyterorum , ubl olivse stare videntur titulum S. Marciani cnm terris suis; titulum S. Ge-
recte in parva turrieella muri hujus almSe Roffiae, nesii iii Dalmachia'cuhi terfissuis; titulum S; Lau-
una' cum ipsa turricella •muro, seu turrae Sarra- rentii in FormeHo ctim titulis et hortis stfis; litulum
Certaecuffi cryptis, et parietinis sub se, -ei juxta Se, S. Mariaeciimterritofio srio; titulum Salvalorls-cuin
rei alias trirres, quse extensa stint ab una parte juxta terris suis>; tituluffi S. Joannis iri ipstfiococumferV
terfani vestram,'et pantanum cum 'eodemipso inle- ritorio suo, titulum' S; Petri- cum terra suS f titultim
gro pantano; saliente-ad- viata publieam, quaediicit S. Angeli in Laureto; titiilum S. Valentini In Cry-
ad ecciesiam S; Joahnis Baptistae.sive ad palatium ptule; llem plebemS. Corhelii in CapricornTo.Perliii-
riostrum, et inde revertente jtixta tcrram quae fuit jus privilegii vestri et "decreti pagrnam, in perpetiitiiri
-Elperibi et Azonis germanortim fratrum Ctviheam confirmamus prsedieto vestro episcopio curti ter-iis,
ecclesiaeS. Nicolaij sive-'tferfam haeredum dfeMaio virteis,'Ctolivetis, et titulis, titulum S. Pancratii cuni
Capuario, sive horticellum, qtii fuit quondam An- terris suis-; titulnm "S. Mariaejcum terris: et: prato
geli,' sive domttin teirinearir, quae estjuxta aliam C sno; tiluluiri S. Valentini cum tefris, et- Glivelo stio
viam pubiicam, ducens adnostfum meraoratuffiLa- atijueprato; tit.S. Donati cum tefris' suis, titulum
teranense paiatiuml Itemque confirriiamus vobis S. Marise cum terris suis, titulum S' Laufentli
ecclesIairiS. Maitihse cuffi-omrii sua itiiegritate et cuffi terfis suis-', titulum S. Ahastasii cum terris-et
pertinentia,'po'sitam,ltoiriae prope montein quidici- ririeis suis; plebem S. Titi non lorigea Givitella:,
-rir Augustus";riec- non ecClesiam SS. Adalberti et cum virieis",terris,'et'titulis-suis; plebem Si-Pahli iri
Patilini cuiri ecclesia S. Benedicti et omni sua' irite- Fofmella cum viiieisyteriis et titulis suis;' tilulum
gritate et pertinentia, etsicut ad marius vestras S. Sylvestri, et S. Angeli cura terris 'ef virieis^-et
hodie tenetispOsitaffi infrahanc civitalerii Romam plebem S; Donati in^GolIina cum terris ,• vinels-, et
in irisula Lycaonia, uf sit vobis vestrisque-sucees- olivetisj et titulis" suis;titulum S. Mariae cufn terris
soribus cuin' volueritis episcopale domicilium, et et vineis; titiilum S. Christifise, ctim terfiS, vineis et
corigfuum' receptacrilum" opportunuirique habilacu- silvis suis; 'titulum S. Gregorii cum terris et vineis;
lura "queinadhiodum habere "videttir Porluensis ec- titulum S. Martini cufti terris etvineis ; titulum •&.
clesia S. Joanfiis inter duos pontes; presbyteros Cassiahicum- terfis, et vinefs, erfamiliis tribus; ti-
atqtie clericos,' qui pro lempore in ^eaderiiecclesia tulum S. Ariastasii cum teriis el vineis,'et tilultrrii
SS. Adalberti, et Patilini, et Benedicli fueririt; ita D S. Jtislinse ctim terris et vineis ; tituiuni S. ArigVli
subjectas vobis esse voluriius utpfoprias filias ec- cuffi terris suis; iilulum S. Gregorii cuiri terris
clesise vestrse, etaboffini jure illo subtrahiiuus tuse suis:et vineis, simulque plebeffi Si MarcelH In
patefmtati, tarituih eas coinmittentesut soiumniodo qtiarto' decimocum terris, etvineis, etoliveto atqtie
vestrum judicium exspectent, Vestro doininio famti- titulis , vel cuin offinibus suls pefiinentiis ; tUulum
leritur, et pef omnia vestris ratioriabilibus obsecun- S. Angeli cum terris et vineis ; dehique pbsberii S.
denf-mandatis,' ut quoqiio ifiodo vobis' placetordi- Petri iri-Beczano euffi terris, et vineis, et elivefo srio
iiare;seeundtimDeuiiiregere, elinfoririare, etemen- inajore atque silvis; etiifuluni S. JoannisVef S-.-StcV-
dafe^ nostra apostolica aucforitate in perpetuum phani atque S.!Marise'iri Pentpeftusa ; titulurii S.
liceat;'simulqtie concediriius efconfirmaraus vobis MairiseinSepefane ctirii terris, viheis'; titulum S: Ste-
oinries' plebes, et eeelesias parochias, ciimeoruin pharii in Matera; titulum S: Marisein Matera ; titu-
pertlncritiis, vel adjacentiis, scilicet plebem S. Ma- luiri S. Blasii in Scrofatio; titulum S. Joannisiri ip-
riae InSUva Candidarcum titulis suis, titulum SS; so Scfofano , et S. Eugenise in Matera ~ titulum S.
Joanuis et Panli in Lucano, "et titulum S. Angeli-in Laurentii in Scrofanbcum omnibus terfis,et'vfneis,
•MiisaiiOititulum S.' Donati iri Majorata, atquc ple-r titulum S. Eugciiiae cum tcrris, efvineis, siniulque
, PATROL. LXLI. 4,3
flSSS BENEDICTIIX PAP.E 135*
/piebemS. Maria. iu Olibula cum terrls, et vineis, et A niat potestatera. In quibus quinque diebus, si vobis
-titulo suo, et S.Angeli cum terris, et vineis; pari- vestrisque successoribus tttile yisum Cweritaliquem
terque - concedimus et contirmamus vobis vestris- diaconorum nostroruni ministrare ob honorem
que successoribus in perpeitio, .sicuti.a sanctissimo S. Petri et vestram reverentiam,voIumu& petere. Po-
Sergio papa, sivea cseteris praedecessoribus nostris testatem autem ejusdera ecelesiae S. Petri et supra-
pOntificibus concessa et confirmata faerunt; videli- dictorum suoru.m monasteriorum et mansionario-
cet monasteria quinque, S. Stephani majoris, etmi- rum omnium mansionum S. Petri, seu totius civi-
.npris, Sanctorumque Joannis et Pauli,.et B. Marti- iatis Leoninse vobis vestrisque successoTibus con-
jii, atque Theclseconstitutse juxta magnam ecclcsiam cedimus et confirmamus, inthronizare et incathe-
,S. Petri, autin caeteris ecclesiis, quae sunt constitu- drare pontificem Romanum in apostoUca sede, vo-
aaein tota-civitate Leonina, etsi necessarium fuerit bis, qni quolidiani estis in servitio S. Petri,. com-
.consecrare., nnllus alius episcopus ad tale ministe- mittimus, neenon ad benedicendum cum aliis vos
rium vel consecrationem accedere prsesumat, nisi *peciaUter convoeamus; similique modo ad ungen-
vps vestriqtie successores episcopi S. SylvaeCandi- dum et consecrandiim imperatprem, primum ve-
dae ecClesiac,in perpetuum. . - stram vestrorumque sueeessoruffi episcoporiiin frat-
Concedimus autem et conuj-mamus vobis ve- tcrnitatem convocamus, ut quibus regimen totius
slrisque successoribus in perpetuum S. diem Sab- ecclesiae S. 'Petri et civitatis Leoninae coromissuD-
bati ad baptismi sacramentum celebrandum, et to- est, abhis.primum sit benedictus, nec non cuncta
tiun oflicium faciendum in ecclesia B. Petri aposto- sacra oflicia, seu ministeria quse nos et successofes
li, et supra magnura altare, in quo toto venerabili nostri facere debemus, sapegritudine vel aliqua cura
aU.ari, seu in confession.e, quidquid auri vel argenti, iropediti facere _ion possumus,. tam in supradicta
jpallii, vel cerpe , sive aliarum rertim, positum vel yenerabili ecclesia-S. Petri, et monasteriis suis,
oblatura yel jacfatura fuerit, vel vobis oblatum, ab quam per totam civitattem LeoninaniT'l>er vos yesr-
bora videlicet diei fertia , qua ingredi ecclesiam ad trosque successores fieri. apostolica auctoritate de-
ordinandum et peragendum dictum officiumvosyo- «revijnus. ConsecrationCm vero altarium S. Petri et
lumus , et usquequo sanctae Dominicse diei missam suorum mor.asteriorum, nec non consecrationem
ejplcveritis, per vestros custodes in vesfram vestro- ecclesiarum, altarium, sacerdotum, clericorum, seu
xumque successo.rum, remota omni coritradictione, diaconistarum totiuscivitatis Lepninas,yobis vestris-
veniat potestatem. Et quia.-ad tempus praedecessoris que successoribus ih perpetuum, sicut prselibatum
-jioslri Domini Joannis in pratfata ecclesia S. Petri, n est, cencedimus et confirmarous. Quaeque aufera
a„qua pene omnes Ecclesiae doctrinam acceperunt, usnaliter vobis a ministerialibus altaris majori.3-
sicut a magistva el doinlna, dies dominica Palma- competunt^ hoc -scripto vobis yestrisque successor
rnm, et dies Co3tiaeDomini, et parasceve irreveren- ribus conftrmamus. Idem in Sabbato sancto pro
ter eelebrantur, ut nec processio cum palmis in ipsa .ccena solidos duodecini denarios quales per tem-
die Dominica ibi iieret, nec in die CcenaeDosaini pora cticurrennt percipiendos, et quinque in unot-
Gloria in excetsii Deo diceretur, et in Parasceve.non quoque Sabbato Quatuor Temporum, et duos CHI»
tam reverenter, ut decebat, officium ibi Jiebat; con- candela olei, et cereis per unaro quamqae festivila,-
doluimus, et meliorare. hoc eupientes per vos ve- tem, in quibus.lbiden\pe."noctare debetis Idem iri.
strosque successeres statuimus, sicut statufum et festivitate S. Petri, et in pctavis in Dominlca gau-
ccncessum et confirmatuni vobis est, ab eodemprae- dete, in feslis S. Andresej in Epiphania, in Ascen-
decessore nostro, ut omni anno die Dpminiea Paima- sione, in Pentecoste, in festisS. Rufinae triginta
r»iri cum processione ab ecclesia S. Marisein Ther- libras cerae;et duo congiaria de oleo, et duas ilbras
inis exeatis, et veuientes ad magnum altare S. Pelri de olibano; candelas vero pendentes cum clamasta-
missam celebretis. Similiter et pnroi anno die riis, et cicindellas ad sufficientiam, sicuti semper
Jcenaeliomini per vos.vestrosque successores.rais- 0 fuit. In secunda feria, Paschse quoniam secundum
sairi supra altare S. Pelri celebrare, Gloria in excel- antiquum morem ad Staffilem, ubi de equo descen-
cis Deo di.cere, S. chrisma conficere, et quse.adepi- dimus, rtos, nostrosque successores, recipitis, chiro-
«copum pertinent agere vplumus. Seu omni anno thecas, quibus etiamadmissam uti soliti simus ad
die.Parasceve supra ipsum altare roajus S. Petri memoriam servitii noslri, qtii sernper pure S. R.
totum officium reverenter, ut vos decet vestrosque Ecclesisefecjstis nobisque et antecessoribus npstiis
successores, faciatis, in quibus tribus missis, prima nonsolum te,-sed orones tuos ,successores episco-
in missa Palmarum, seu in roissa CcenaeDomjni, et pos, bibliolhecarios sedis ,nostrse esse peipetuo
in officio.Parasceve, quidquid auri vel agenti, pal- apostolica aucloritate censemus, et, merito, quifin
lii, seu cerse, velaiiarum rerura swpyajam dicto aposlolica Ecclesia destidatis, in apostolicis, sciif
altari S. Petri, sivein confessione positum aut ja- ptis fideles testes semper existatis. Praedicta yero.
ctatum fuerit, vel vobis oblatiun ab hora qtia ipsae omnia sicut superius dicta sunta praedicta vi inrii-t
roissae et officia inchoata fuerint et expleta, per ctipne, niia cum sex partibus filorum salinaTrim.
vestros custodes ,in vestram vestrorumque successo- positis in pedica noya invicem sibi^coba^rentihHS,
riim,,sim'.l-Ucr.remota orani contradictione. deve- juxta filps tiseroJuni Joanx.is WejSeu.Pctri.-carid.
 1357 EPISTOL-E ET DIPLOMATA. I3-&
Vobis vestrisque successoribus episcopis, vestraeque Arissimo riribis in Domiho Jesu Christo filio RICBERIO
etiarii ecclesise SS. Rufinae et Secrindse in peroe- venerabili etfeligioso abbati, a nobis consecrato et
tutim donamiis, largimur, concedimus ef confirma- ordinato sacratissimiinonasterii beati Benedicli cor,-
mus, atque stabilimus in risu et ulili ipsius venera- fessoris Ghristi, siti ih motite qui vOCatur castrum
biiis episcopu, et omnirim episcoporum suorum, Casini, suseqiie aimsc congregationi perpetuam in
salutem. '
qiii per teriiptira tentierint praedictam Ecclesiam, Domino
sfaiuerites quippe apostolica censura, srib diviniju- Si petitri apostolfea sufffagia universis ecclesiis,,
dicil obtestatione e'tanathematis interdicto, utnulli cogente ministerio quo videmur prsediti, impertiri
unquain nostrorum successbrum pdntificum, vel debemus, quse specialiter ad nostruin -solummodo
qui publica funcfi friefirit aetiorie, Vel alia qualibet apostolatum respiciuht, tanto citius pleniusque,
roiign.apaivaque persona de omnibus "qtisesuperius quanto opportune his indigere cognoscimus, adipisci
contitientui contra hoc nostrum pontificale priviie- dehent, ut nulla indemnitas yerierabilibus locis pro-
gitim agere,'vei alienare, aut auferre, Velditiiinuere venire possit, sub tuitione apostolicse receptis, qu;n
audeat vel praesuinat, sed potius fifma e't stabilia nostro brachio repugnahte., non submovealur. H.a-
perpeiuis teihporibiis, sicuti a nobis constitufa et rum denique nosfrarum sollicitudinum recompen-
confirmata. surit decernimuspeftaanerida'; si quis satorem Deum credere, quem in eisdem lticis quieta
auteffi, quod rion optamus, temerario ausu contra laudarioptamus. Nam tautoinibidegentium iaudes
hoc riostrurii apostolicum privilegiiim in aliqub et preces erunt aeceptabiies, quanto mentes eorum
conffaire, et trahsgressor esse praesumpserit, Vel ab omni perturbatione, uobis suffragantibus, fueriut
frarigere austis fuerit, etin omnibtis obediens, et aliense.Igitur quia postulastis a nobis quatenus roo-
observator esse n61iien%sciat se auctorifate Dei nasterium Sancti Benedicti iri monte Casino situm,
ortnipotentis Doiriini liostri, et apostolorum princi- cujus abbatis consecrationem nupef ex dono piissi-
pisPetfi, cui licet lffimerite,.Dei tariien dignatiOne, morum Henrici et Conradi, imperatorum ROmano-
"gefimtisVieem, anathematis vinctilo itiriodatuffi, et rum, suscepimus, et per nos et successores nostros
"a regnO Dei aiienum, atqrie cum Juda tfaditoie in perpetuum, more antecessorum nostrorunx, privi-
Domini liosiri Jesu Christi, et omnUiUs impiis s'o- legio rauniremus, et sub interdictione ariathematis
cius sit in ihferho. Qtil vero pio intuitu custos ct loca sua defenderemus et confirmaremus; inclinati
observatoi. biijiis rtostri ap6stolici priVilegii exstite- precibus tuis prsedictum monasterium tibi a nobis
rit, merisis aiqiie precibus B. Petri apostolorum consecrato, successoribusqrie tuis, a nobis ct a, no-
principis, et SS. martyruffi Rufihaft et Secundae in Q stris suceessoribus in perpetuum hulla pravitate Si-
ajfhereis arcibus prsemia Ct befiedictionis gratiara moniaca interveniente consecrandis, concedimus et
atqtie misericordiaffi a justo judice Domirio Deo coufirmamus, cum omnibus ecclesiis, cellis, castej-
iiostro, viiamque aeternara percipere et inVenire mC- lis, etc. Post vero obitum tuum nemo inibi consti-
reafur in saeculassecriiorumi-Amen. tuatabbatem, nisi quera convjentus et voluutas conv
Scriprtim per mantis Sergii scriniafii Ct riotarii munis fratriim ex ipsa cohgregatione elegerit; et
sacri nostri palatii., mense Novembris, indictione clectus ad nos vel successores nostros consecran-
suprascripta vi: Bene"valete. dus gratis.et sine pretio veniat; quod si {.liundo
" Benedictus S. Fallaritanae et Castellanae
cpisco- venerit:, vel ab alio aliquo arehiepiscopo vel epi-
pus. Ego Gregorius S. R. Ecclesise deslgnalus iu scopo consecrandus malueiit, tunc cousecrator Ct
regimine S. Tudertinaj ecclesiae. Ego Leo diaco- consecratus an.athema sint, £( infra. Insuper apo-
nus- S. R. ecclesise. Benedictus oblatlonarius. Be- stolica censura, seu diviiii judicii obtestatione pne-
nedictus cardinalis tituli Equitii. Bonizo presbyter, cipimus ut nullus episcopus praesumat in jara dicto
et vicedominus S. Rufiriae, et.designatus graiia Dei monasterio, vel inecclesiis sibi subj?ctis sacerdotem
-episcopusTuscanen. EgoCrescentius subdiaconus de excommunicare, yel ad' synodum provocare, etc. Si
Joanne de Romanp. Decernimus erge, etc. Si quse D^uis autem, quod non optamus, nefario ausu prse-
igitur, etc. Cunctis autem, etc. Amen. suinpserit hsecquse a nobis ad laudem Dei, pro stabi-
"''"''' IV. litate jam dicti monasterii statuta Sunt, refragafi,
-Benedictus IXbona juraque monasterii Casinensis in
confirmat, i^cujus abbatis consecrationem, inquit, aut quocunque transgredi,sciat se,nisi reslpuerit.
nuper ex, dono piissimorum Henrici et Conradi im- ahathematis vinculis innodatum et a regno Dei alie-
pemtoriim. Rorhanqrumsuscepimus. * (Clausulam num;et cum diabolo et.ejus atrocissimis pdmpis,
vditis bullm itujus exemptis apposkarii.a verbo
t scriptum j usque ad.i vicesima nona >ad Bene- atqueJuda fradilore Domini nostfi Jesti Christi in
: _ dicii VIII tqbuiain [supm Benedicto VIII, num. aeternis incendiis et suppliciis concremandus sit (l
29] perliriere ex Petri Begest, m YS,monetGattula deputatus. At vero qui pio intuitu cOnservator et in
. Histt Cqsin. 119, <?Mteste ista Benedicti IX charla rimnibus custodiens
his.terminatur verbis:« Scxipttim per mdtium Ser- exstiterit, hujus apostolici iii-
' , gii-scriniarii et notarii sacri nostri paiqiii, Kal. stituti, et ad cultum Dei respieieiitibus, beiiedictio-
Julii, indiqt. iy. Bene vale.te.) >-, nis gratiam a misericordissimo Domino Deo nostro,
(Ann'p.1058.) periiitercessioneffibeatiPetfi apostolornm principis,
[MARGARINI, Bullar. Casin., II, 79.], et B. coftfessorisBCnedictimultiplicitef conseqnatur,
BENEDICTCS episcopus, servus servorum Dei, cEa- et vitae reternae paiticeps esse mereatu:-. Seiiptum
.|3SS> , • BENEDICT. IX. PABJE. _. 1360
per maiium Stephani .protoseriiiiarii sanctse sedis A^l), , Quemqiiidem et honestas mqrum, sicutnomine
apo.stolicae,.menseJunio, indictione vi. . . Indicat,. ct sagax animi puichritudo decorat, qiierii
Bene valete.,. . huic negotio aptjssimum.censriimus, qtiein Dci fide-
Datum Kalend. ;JulH:per manus Bosoiiisvepiscopi leni et prudenterii servuta xognoviffius, cui et astu-
sanctse Tiburtinae Ecclesise, et bibliolhecarii sanctae tia serpenlis et columbae simpEcitas"; de cujus que-
sedis apostolicae, anno ab incarnatione Domim 1038,, danimpdpTabiis fluurit mella, prp captu audientium
pontificatus vero; domni Benedicti ocfavi papae.se- ccelestis ambrpsise plena; quein acorpore riostro
deiitisvanno vi, imperii vero domni Conradi impc- Velut dexterum separaviraus brachium,ihiprecaiifes
ratoris Ramanbrum xii, iiidiclione vi, mense Junii ei salutem et gaudium. 'Dirigimus ergo iUuni ut
die xxix. solatietur Vobis in riecessitatibus vestris, (2) ^tam
'-:' ' y- .',.. scilicet in operc consecrationis, quam etiam iri un-
Uenedictus IX Popponi, archiepiscopo Treyirensi, Ctione confirmationis, et si qiiid in iieccssilatibus.
•adjutorem -'tniltit; Siineanem' in sanctos felaiutn aliis, Deofavente, valebit, pro libitu vestrsesanctac
riunliat.
' ' •'• '" ' fraternitalis'; ut ilium tractare, uii decet, non detre-
.'' .(Ahnol041.)- Ctetis vel dissimulelis, rtulla, credimus.admoniliohe-
[Hontlieini, Hist.Trevir. diplom., tom: I, pag. 576.] B incUgetis, cum V.estrabefiignitas in.de'sit. profusior,
REHEDictusepiscopus, servus servorariS Dei,-Por- undeetiam sanctior. De cakero ad vir.um illrim S"i-
ttisi hon tam sriis meritis, quarii divirio charismate meonem veniendum, quem innumejfosis
*f.-evirorum archiepiscopo, salutem et apostolicam miraculis divinis cpruscariteni:
' r .-.•,. :. > - , perfulgentem. virtutibus osteri-
V.eriedicti6netn:'
"' ditis; ex quo liquet eum in.fragili corppre ihesanrum'
Sumptis revereiltise vesfrse litteris, et lecfis atque bajulassespiri.toalis gratiae, ut non solum sibi pro^-
feljctis, in imo crirde earurii Vim reposuimus, ut virient a;d salutem^ sed aUis,qiioque atqtie aliis.ad;
vobis peteritibus desiderata concederemus , nam il-
muitiplicem sanitatem. Quia igitur ad aetefnam illam
.iris regulam magistri nosopoftet, in quantuiri pos- SBmriisefelicitatis
perpetuitatem ac cceleste cpnsor-
suriius, imitari, qui se bene petentibus riori est ctium peryenisse creditur, sient. opere signorunj fre-
obstinatus; se in yeritate quaereritibus nonest pro- quenlius. pandifur ,, noslrae apostolicae auctofitfltis
iohgatus; riec ad"fores suas pefsevefanief pulsaritl- sententia, judicium divini arbitri secuta, et complu-
ims' ad aperiendum' retardatuv.' At riosi licel tar- rium frafi'um noslrorum
assensu suffulta, decerii,it
diusqiiarti cupivimus ,' ad sohura tanieir paginse eumdem yirum Dei Simeonem post hanc semper ef
v.eslrae,pro affectu "respondemus, neque enim faci- usque sanctum debere nominari r. ejusque na.ta.era,
ijjus quod vojumus cum vohimus, sed Crim divihi- sicut et aliorum sanctorum reverentisgime
rsingulis
fus, ut faciamus, •accipimus, quaeqtie suis tempori- anhis^elebrari. Noa enim, qui.sp i.psom.coffiHiericiat,,
'bus; superna dispositio.cbaptavit. Quod igiturme- ille probatus est, sed queni Dpmirius ccmmend,at>>>
niihistis sedem apostolicam, cui ex divina digna- dicit
Apostolus. Glorietur, laudetur, yigeai, placeat^
tiione praesidenius, tolius ecclesiasttcae pastoralitatis ; celebretjur, ametur et
co.latur, nomenqug illitis Mar-
csse refugiuin, ut votis vestris ad"esun conf,ugie.n.ti- tyroiogio inseratur ; ipse iutercedat
pro peccatiset
bus annuerenius meritis amplexibuS,: haecipsa Verba1 negligentiis nostris et co.mmissorum. r.oiiis.
apuil
'danavimus, quippe cuirisit origo fet fundaffientum' clementissiiham divini numinis majestatem, ut mi-
ecelesiaruffi , Doffiin6 coiifessioriem Petri taliter .,rabilia,.qua3 visibiliter ejsjiibet circa infirmorum cor-
compensante : T» es Petrns et suver hatic petram'. pora, in aiiim.abus.nosfris bccuUa,yistute dignantrir
mdificdbo Ecclesiam mearh. Dignum plane Videtur ut' exhibeat. " Vaiete.
omriis Christiana ftdelitas ad eam concursum habeat,» - ; Vl-: . .". .''•"_
'7.'.'.'., ,'
ct ipse offiriibus manUm solatii porrigat. Vobisvero> Tiulla canohizationis S. Simeonis reclusijTrevirensrs..
' "' "
iri congressu positjs adIiniquitales pravortiiifhdmi- - (AnhoAOM.j
:ii.uiri,debellandas, ac speciali gladio puniendas",qtieml - " ubi supra, j>.%77.]. ' -
[HosTHEiM
iii rebus diviriitus vobis,coni.misssevicis coadjutoreml " BENEDiCTtis episcopus, servus servoruta Dei, om-
pfaesulem -a iiobis poppscUis , eiim. dirigimus. nibus' archiepiscopjs, episCopis, sacefdotibus'et
1 quidem et lioncslas.morunt, sicut noment ganeos tittilares ,-ehsqtie ordiriarios-pattlarinias-
,(1) Quem
ittdtcat, etc. Quod fuerit viri hujus.ad suffragandumi suinpserunt;.conciljo Lateranerisi, grayibus decau-
'Tfevirensi afchiepiscopo a sumriio/pohtLfice missi,, sis.-huper indulgente, iit ubi publiCa-hegotia, yale-
nomeii, quaevecondiiio, nusquam expressum legi- tudorincursiones hostiles, lilteraiuin ac docfrinse
Kuf; prudeiis tamen est et variissuffuUa adminicu-- iiiopia^obsfarent; episcopis;adihtofeffiin ' -pa.rtem ct:--
lis cOnjecturuPapebfochii in Aclis SS. iriensis Jriniii< sarum, asciscef e'fas essetV Unde TheMericus II^.
-'toni. 1, p. 97, Ht.-A, emri fuisse 'Graiianuni archi- archiep;'-Tfev. orariium priirius,* quarifuiri qtiidem
pj-esbjierum, laudalissimurii v|ruffi, qui deiride Be^ constat, circa aunilm 1241 , Heriricum -Osiliensem
nediclum ct Silvestrumjdepontificatu contendentes,, episcopuiri adhibuit sufffagaiienm. Itaque p:o te'noni
ab ejusdem usurpafiorie pfudentef deduxit; ei pon- vulgaris exeffipli habenduiri est; qiiod jam saeculoxi
tifex elecius, ipseiriet dictus est Gregorius' VI; iicett Romahuspontifex TreyirensPaTeliipraesulisubnriie-
postea poritificatuicesserit, quia v61tiit/; • rit episcopum titularem, qui eum..iri opere consecra-
(2) Tam scilitetin opere consecratioms,quainetiami tionis, et unctiohe corifir.taaiionis,atiisque necesHtqr>
'in unctidnecqnfirmationis. Sub medium demum sae.: libus adjuvel,- :- . "• ... . . >.y•_
i{uli~xiiiarcliiepiscopi ct episcopi Germanioe suffri- . * *
 1361 EPISTObE ET DlPLOMATA, 1362 =
uuiverso clero cunctisque p'opuifs lam feghi Teiito- A notiim his littefis facimtis quid cj ea re Censticrl- >
'
nici,quam etiaitt quarumcuhque riationiim vel lhi- miis. Nam (4) collecta Roraani nostri cleri spltendidsf'
•
guafum, salutem cliarisslriiam cuffi. benedictione firiterriitatc, curiipartus Sacratissimae Virginis an-
apostolica. nuo recUrsu peT hunc orbem radiaret, Concoidi de-
Divinsemajeslatis inenarrabilis auctpritas sember < liberatione determinavimuS, et alla seritentiaeradica
inenarfabilla faciens, sicut in sahctis suis'mirabilis fundavimus, eumdeffi virum Dei Simeonem, quem>
" Dorainus commendat
praedicalur, ita et operibus declaraliir, dans eis vir- atque probat, significatioAe:
lulem et Forfitudinem curare omneni languorem et taritarum virtuttim sanctitatis et gratise plerium,: ab
'"
Offiheininftrmitaterri. Quod donativum ipse Deus, omnibus populis , tribubus et linguis sancluhi pro-
spirituailiim dofioruta distributor el auctor milifi- cul dubio esse •nOffiinaridum,ejusque nataleni sin- i•'
biis sriis, quorum non est numerus, iti hoc efiam gulis annis iecurrentem passim; soleniniter obser-'
mortali corppre, dum in saeculo degerent, propterea vandum et ferialiter ceiebranduin ac venerariduhT,
«oncessit-, ut et iidem ipsi super spe futurse relribu- ad iiistar diei festi Yhomen quoque ipsius Martyro-
li»His liabenles sancti Spiritus fidele pignus, fidu- logio cum (5) socioi-um nominibus stio. loco irtse-
cialius et foflius innilerentur', et genles, ;divina .rendura. Cui senlentise hoc eliaffi subdidiriius, tit <
omni B quisquis luijus nostiae consiitutionis temcrarius con- '
ffiysteria i.nluentes, superstilione postposila,
ad viam Christianae veritatis „ex intimo cordis con- temptor et cervicosus fefragator cxstiterit, primo se
vertereniur.; alios vero, quofum sirailiter incom- noverit Dominum graviteroffendere, deiude saiicti
prehensibilis; est mukitudo, post vincula tantum illius patrocitiia; iino omnium sanctorum, quoram :
carnis, his Qperibus virtutum donavit atque magni- " coiitubcniio graluiatur, nostramque de caetero apo-.
ficavit, ut, corppreis exuviis in sepuicro positis, et" stblicam nuilatenus Uebere benediclionem spp,rar,e;
membris in cineres ac fayilias resolutis, sentienti- conservatoribus ;ea mtiltipliciter dpnalis, ih omnia,
bus atque.videntibus inirabilia fides inculcareuir et saeculasaeculorum. Araen, ameii;;ameii-
'.- '. - , ,
ctimularelur-, eosiUic^felieUer vivere, ubi vera est m
ct aelerna_vita,ad quam neniini acCedere.licel, nisi BenedictuS IX
vitse iemporaiis oblectamenta exesus, ad illani lota in, synodo patriarchqlus Gradensi»
integritatem liberlatemquc confirmal,'Vrs6ife pa-
semper iiientis intehtiehe siispiret, si quando me- triarcha el DominicoCohlareno populoquc Veneiob'-
reatur de peregrinatiene ad .patriam,"de cxsilic ad perlegatos-felerilibus. ..-.> '
'•'. (AnnolOM.) , : :
postliniinium reypcari.. Igitur quonfsira crebris niin-
tiortim iiidiciis, crebrisque litferarum characleribus, :'-. [MASSJ,Co««7."XIX,605.!]',
clamor magnus stfepensque rirruor ex Trevirorum'' C BENEDicTijs'episc6pusy'sefvus servorum Dei, Uiw
parlibus tisque Romam.adTnos, jamque eliam ulte- soisiGradensi pa^triairchae perpetuam iri DomiftOJesu>;'
rius pervolavit, esse inibi- viri cujusdaim Simeonis Christo salutem. '.
admirabUe corpus, .signis et prodigiis, virfutibus ef Sicut. plurimmn.gatidemns in Dpffiino,cf iri dOiio-
miraculis radians,. ut sol riieridie sereno aere; ler- gratiaeipslus gloriaffiur, si sancta Eeclesia pef boria-
ram strictiUs osculati, Dominurii benediximiis foto opera efescit magnifice et dilatatur ainplissime, ita^
corde, tpla mente, totjs viribus, qui nOstris.tempo- liihiium affflgimur ettribulamur deejus oppressioncj,.
ribus dignanter, intra sa.nctam suum corpus Eccler sriper "qttafficrebrior lhmentationiim sermo-peilatusi
siam, hoc praecipuuni membrum ijivino lumine aeT est; Non oportuerat qiiidein abillis quibus susien—
cendit, ut sit lucerna ardens, posita.super candela- tari atque houorafi debuefat, taiitis eam oppressio-
brum , qua; luceat omnibus qui sunt in domo Dov- riibus "coiicufi; ideoque necessarium est Ut, femotis:
mini. (5) Ilaqiie coriveiiti alque pulsati a charissiino > faUuriitergivefsafionibus, quibus veneriosa malitia^
. fratre nostro.DTPoppone ejiisdem Tiieviris archiepi-' revelari et oBsctirafi boriitas et vefitas solet, admi-'
1
scopo, ut, quod nobis visuffi fuisset de celebratiobe niculuiri non mOdicuffi lamentaritibus juste impen-
ejusdeiri sanctissimi viri, .salubrl defiiiitione nostrse .n datur, alque ab apostolicri sede suffragetuf, quospef
apostplicaeauctoritatis-statiieremus alque decernefe-' divinairi gratiam Christi atixilio dignura est adjUvarij'
mus ; oranibus, quos in salutatione praenotavimus,. neve LotitisEcclesiae perturbatioiie imprudens: prse-_

(3); Itaqne cdiiveriiialque pulsalia charissimo fra-
tre noslro D.- Poppone. Miillis sjeculis sola auctori-
tate episcopaUcanonizatio, sive relatio in sanctorum
catalogum iiebat. S. tFdatrici Augustani episcopi Ca-
nonizatio (Cujus diplonia exstat in Bullar. Mag.-
Roni. toin. I; p. 22, edit. Euxemb.) omnium. prima
fuisse creditur inter eas qu<e a sede.Rpmana.postu-
lata et a Jpanne XV PP. anno 993' soleriiniter de-
cfela fnit. Vid. Mabilibn. tom. IV Annal. Benedict.
lib. i, ri; 77,p. 82. Haiicyero secunda exoepit, prse-
sens noslra S.. Siffieonis. Papebrochius Act; SS.
meusis Junii, tom. I, p, 96,.lit. B.
(4) Cpllecla Bomdni nostri Clerispleiidida fraier-
uitate. Cum primifus aRomanis poutificii-us Canoni-
zaliones fierent, cas non nisi coinprobante generall
synodo decerni consuevisse, tradit Christianus Lupus
Sch.olioium tom. III, p. 569, usque dum EugeniuslH
primris siiie concilio insolo stio consisforio canoni-
zavit- S. Heriricum imp.' de plenitudine potestatjs^
hac usus.ratione quod RomanaeEcctesise auctoritas
sit omnium cpnciliorum ruridamentuni. Vid. bullain
canonizationis in Ball. M. R6m. loc. cit. p. 31. Ex
quo tempore ponlifices sibi hanc auctoritatera privaT
tive reservarunt; tandemque generaliter, et ab.om-
nibus Ecclesiis.receptafuit haecpqnlificia reservatio,-
potissimum auctoritate cu.iusdarti decretalis Grego-
rii IX, in cap.-1, x; Dereliq. et.venerai. sahctorun^.
(5)Sk in..a.utograpJip,
f5S3 . JJENEDICTI IX PAPJl 1361
cedat-intehlio., eteaquae a sanclis praDdecessoribusA friarchalem sedem cum omnibus suis pei tinentiis
nostris et reliquis sanclis dudtim ftieraiit prohibila, pevpetuis possideant temporibus.'. Popponi vero epi-
denuo reviviscant. Sedis naraque nostrae considera- stolaro direxit, Ut cuncta ablata sub trium persona-
tione compellimur, ea quse ad notionem nostram rum sacramento' Gradensi patriarchae restitueret. "
emend.an.daperveneniiU,.propter Deum non reliuque- Quod noA solum non adimplevit, sed etiam cnntra
re, scd digna, emendatinne corrigere. Et si saecula- divinuffi jus et SS. Patrum sancita, quibusdam in-
ribus pfficiis ordo suus, et tradita. a majoribus disci-- honeste sibi sufrraganlibus privilegiurii fraudulenter
pUna servan.da est, quis ferat ecclesiasticos ordines. impetravit de stabilitate suae Ecclesiae, et Gfadensis.
temeraii- ac nrsesumplioiie confundi ? aut ita negli- patriarchatqs subjectiohe.. Qui ad cumulum suae
ger-e.ct emeiidand.a non opem ferendo postponere t damnalionis addens quoqiie iniquitateffi super irii-
Quapropter omuibus S. Dei Ecclesise filiis.riotum quitalem, noslro etiam teriipore iterum Gradensem
esse volumus quod deteslabile nefas tempore nostri civitatem furtiffi ingrediens cttnclis abomihabile iii'
decessoris J.oannis papaea PppponeForojtiliensi prae- ea coirimisit flagitiuffi,.lotara videlicetciritatem cuiri
sule, diabolo suadente, acfum est adyersus Ursonem ecclesiis incendit, altaria.confregit, thesauros abstu-
Gradensis Ecclesise novae.Aquileiae. patriarcham ; lit, et quidquid ab igne reraansif, pagariorum ritu
"
pr-aedictusquidem- Poppo Gradensem ciyitatem ad- secrim detulit. Pro tanto denique repetito sacrilegio
iens fraudulenter eam invasit, invasamque gentUium, Gradensis patriafcha apud apostolicaffi sedem eo-
more depopulav.it, ecclesias. violavit, altaria fregit,. dem mittente invaspre, per suas Utferas lamenlalus:
thesauros abslulit, monasleria destruxit, et de tantis est. Sed antequam a nobis de tantp cperceretuf
noii erubescens flagitiis insuper han.c appstolicam. ausu, divinc judicio sirte.cohfessiofie etviatico ab
sedem stiis petiit simulationibus,. poscens ab ea per hac luce subtractus est. Tandem Urso Gradensis;
suos nuntios sibi privilegium fieri nominatim de Gra-. patriarcha un.a cnm DoffiinicoContaren6 dilecto filio
densi insula, quam promiserat juste et canonice npslro, duCe Veneticorum sive Dalmaticoruta, 5 ef
ac per antiqua privilegia ostendere ad se pertinere, pppulo Venetise, nobis per' s.uos eupplicavit legatos,
unde privjlegium sub tali consecutus est tenore, ut, videlicet Benedictum vener.. abb. SS. TrinUatis et
si quando de ea aliqtia oriretur qusestio» sic juste S. M.ichaelisArchangeli de Brundrilo, Joannem Slor-
abscjue ulla. occasione ad se pertinere comprobarel nalum, Gregorium cl.ericum, qiiatenus omnia sihi
quemadmodum promiserat. Quod tantum in contra- suaequ,esedi subjecta nostra restituerenlur auctori-
rium accidit, quia cum TJrso Gradensis Ecclesiae tate, et privilegium quod Poppp de Gradensis eccie-
patriarcha primjim per suos. nuntio.s, deindeper se- siae subjectione' contra diyinam auctoritat.em iacqul-
iiiaipsum hanc apostolicam peteret sedein ad con- sivit evacuaremus; quin etiam privilegia nostrorum
querehdum de suae sedis invasione,. idena Poppo. decessorum palam oslensa de stattisuaeecclesiae re-
vocatus ad satisfaciendum sicut promisit, non soliiin, iiQvareriiqsatque confirffiareinus, sive de rebus aitque
venire distulit, verum etiam praedictam insulam per possessionibusstiipatriarciiatus, quatenusquaeinfra
antiqua privilegiajiiste ac secundura Deuffi sibi per- Venetiae vel Italici regrti ditionem, seu in comitatu-
tinere, ut proiniserat, ostendere niiriime potuit, Istriensi consistere noscunlur, videlicet ut omiiia,
qnin etiain tenorem nrivilegii negavit. Et quoniam quse in Rivosilto, iri Melhamauco, in Eqiiilio, in PiT.
ex, his quae promisit, nihil ostendere valuit, privile- neto, in Civiiate nova, in confinio suae jam dictaeci-.
g IUDquod subpr8efata.conditionec6nsecu.tusest,sno vilatis Gradensis, seu Ursiano, vel Gajiif.zo, in Ze-
tenpre justeeyacuatum ac regularilei ad nihilrim est mulis, partira in territorio Aquileise, et in mafino,
redactum. Pro hac siquidem re idemnoster decessor lermino, in Istria, in Tergeste,' Juslinopoli, Pifano,,
J6annespapacongregavit sanctam synodum i.neccle- ileij) in Civitate nova, Parentio : Pola, alque in
sia..B. Silvestri, ante cujus prsesentiam veniens Urso Castelio S.,Georgiilet in. reliqtiis lacis tam irifra.
Gradensis Ecclesise patriarcha.de statu suae metro- quam extfa. seu in Bononia, vcl Romania, Ravenria,,
politanaeecclesiae ejusque pertinentiis qiiampluriroa ^ Arimino! Pensanro, siye in quibuscunque locis IlaT
osfcndit privilegia a. nosfris antecessoribiis suaesedi lici regni, seu Venetise habere ac,possidere. siii 355-
cqncessa, scilicet a sanctissinio Pelagio, Gregoiio,,, iecessores visisunt, ipse sriique successores absque
Honorio, Stephano, item Gregorio, Leone, Sergio, cujusquam contrarietate, seu refragatione retinere
Hem Leorte, Bcnedicto, Adriano,Bonifacio, Romano, et possidere quiyissent. .Quorum petjlionibus.zelo
Theodoro, Anastasio, Joannc, Sylvestro el Sergio.- domus Dei calefacti libenter annuentes, etjuslum.
Quaeomnia, noster antecesspr stu,diose considerans esse decernentes," in Romana, eeclesia S".syno_um:
lirmando vetera per synodalem censuram sub diviiii congregaviffius^residcntibus riobiscum venerabilibus.
jijdi<;ii obteslatione tale novum constrnit privile- epischpis, presbyteris, diaconibus,,cardinalibus,sub-,
gium, ut nujlus unquam in tempore prsedictum Ur- diaconibus riosfris;, abbatibus,. et, quorum aliquoruni-.
sonem patriarcham ac successores suos de pi-sedicto nomina hsec sunt. . .' ,. .•__ ,
patrjarcbatu Gradeiisi, sicut deTebus ac ppssessio- Joannes Lavicanensis nepos rioster episcopus.. .
nibus ejus.inquietareautmplestafe praesuroat, sed Tedaldus Albarierisis episcopus.
'
potius.cum sua integrilate ouietus. remota Omnium Joannes-Ppriuensis episcqpus; .
•«ontradictipne ipsesuiqire successoves eamdem pa- ioannes firffiiiestineiisjs episcopus,. :. '::':,,
1365 EPISTOL-E ET DIPLOMATA. ^f^
Behedictus Ostiensls episcopus. k.ctam Gradensem Ecdesiam peipetuastabilitatc p?c-
Amatus Vellitrensis episcopus. triarchatum esse sancimus, tibique illic prsesideiit!',.
Bonizo Tuschanensis episcopus, tuisque > sriccessoribus totum metropolitae atque'
Honestus Foropopiliensis episcopus. patr}archse oflicium libereperagendum concedimusr
Adam Forosempronensis episcopus. et de^minibus vestris possessionibus praecipiendo
Crescentius S. RuflinaeEcclcs. ephjc. interdicimus nt nullus patriarcha, archiepiscopus,
Vido Humanensis episc praepositus, decanus, vicedominas, dux, marchio,
Andreas Perusiims episc comes, vicecomes., aut exactor alicujus f ei, nec ul-
Ubertus Sasenates Eccles. episc, lus judex publicus, vel quilibet ex judiciaU potestata
Arduinus Feretranus episc. vim aliquam vel invasionem inferre prsesumat, aut '
Teudaldus S. Mariani episc. aUquomodo molestiam ingerere tibi Uisorii patriar-
Joannes S. Sabinensis Eccl. epiw. ehae,,tuisque successoribus, sive in ecclesiis^ et'.
Theudericus Urbinensis. - plebibus,. seu monasteriis tuae ecclesiaepertinehti-,
Theudaldus, bus, seu in famiUis, in colonis, servis, vel manci-
Ubertus. piis, ac reliquis quse super ejusdem ecclesiae-terris*
Benedictos arehidiaconus S. R. E. et vicedo- B manent. Sed omni jureet tenore S. Gradensis Ec—
minus. clesise a patriarchis nunc et semper ibidem praesi-
-
. Ugo dentibus libere, quse praelibavimus, absque ullius.,;
Petrus cancellarius noster. infestatione retineantur ac perpetuo jure pessideaiW
' Leo,
Romanus, Crescentius, Petrus, qui et Mancio tur. Privilegium vero qtiod Poppo Forojulierisis^
dicitur, diacones nostri. ^praesulde subjectione Gradensis patriarchatus frau-
Joannes archicanonicus et archipresb. canonicae dulenter ab hac sede consecutus est, quia nulla illud
S. Joan. ante Portam Latinam. canonica munitum auctoritate decernimus, xesiden-
Joannes cardinalis presb. tituli S. Caecilise. tium noblscuffi venera.bilium fratrum auctorali cen-.-
Jbannes card. tit. S. Martini. stira corruropendo penitus omnino corrumpimus et,
Joahnes card. tit. S. Damasi. evacuamus. Si quis ergo nostrorum successorum^
Ubertus card. tit. S. Anaslasise. vel.aliorum aliquorum hominum contra hujus no-
. Martinus card. tit. S. Savinae. strae concessionis ac .conflrmationis privilegium
Tetidaldus Primicerius. agere prsesumpserit,aut praesumenlibus consenserit,.
Benedictus oblationarius S.-R. E. ._;vel fautor exstiterit, et non potius observare in in--
Benedictus presb, et card. tit. S. Sylvestri. tegre studuerit, sciat se auctoritale- beatiPetri apo-
Petrus card. tit. S. Grisogoni. stolorum principis, etccelorum regni clavigeri, no—
Subdiacones autem, Joannes, stroque anathematis vinculo esse innodatum, et a
Adelmarius, regno Dei alienatum, atque -cum diabolo veluti
. Etrozoj transgressor sanctorum Patrum sirte fine dainnatum..
Sico. - (Jui vero custos et observator hujus nostri privilegii,-
Benedictus abbas monasterii S . Gregorii, quod exstiterit, benedictionem et gratiam a justo judice
dieUurClivus Scauri. Dominonostro JesuChristo hic et in aeternum con-
Bartholomaeus vener. abbas S. MariaeGrotta Fer- seqni mereatur.
rata.
Benedictus abbas monasterii S. Mariae, quae vo- Scriptum per manus Sergii scriniarii et notarii?
catur S. Petri ad Vincula. sacri noslri Laterancnsis palatii, mense April. In-r^-
Leo abbas S. Pauli Apostoli. dict. xii..
Georgius abbas S. Laurentii foris murum. Bene valete_
Joannes abbas S. Sabae. D Ego Joannes S. Lavicancnsis Eccl. episc. inte»"-
Petrus abbas S. Mariaein Avenlino." ful et subsc.
Joannes abbas S. Rofilli Foropupilensis. Ego Tedaldus Albanensis Eccl. cpisc interfui >efe
Bonizzo abbas monasterii S. Petri Perusii. subscripsi.
Felix abbas S. Blasii. Ego Joannes S. PortuensisEcclV episc. interf. et,
Simeon abbas S. Mariaein Pallara. subser^ .
Eteaeteri nobiscum residentes in gremio S. R. E. Ego Joannes Praenestinensis Eccl.. ep.-.interf. et
quorum deliberatione hoc apostolatus nostri privi- subscr.-
legium fieri decrevimus'iibi fratri nostro venerabifi 15goBenedictus Ostiensis episc. interf. et subscr.
Urso S. 'Gradensis Ecclesiae patriarchae, ad quem T_goAmatus Vellitrensis episc. interf. et subscf.
riunc hosirumconveriimus seimonem prsecipue ob Ego Bonnizo Tuscanensis episc. inlerf. et sribscr.
jusfitiairi quairi te tuainque Eeclesiam pctere evi- Ego Hohestus Foropopiliensis episc." ihterf. ct
denter novimus, per quod apostolorum prineipis subscr.
Petri, etnostra, cujtisiricem gerimus, auctorifate . . Ego Adam Forosempronicnsis eplsc. interf.i, efi.
tntecessorum riostrorum privilegia imitando prsedK subscr.
 1367 BENEDICTI 1X>PAPA EPISTOLJE ET DIPLOMATA. 1363
Ego Crescentius
" S. RufliriseEccl. episc. interf; et A sacri nostri palatii, Tnense Aprili, indiclione -xii.
siibscr. -," Valete.
Ego Vido Humanensis episc. interf. etsubscr, IX. ' •''"
• Ego Aridreas Perusinus episc. inteif.et stibscr,
Benedicti IX episiola dd Adelberiunrdrchiepitcopuin
Ego Ubertus' Sasenates Eccl. episC.'intefL et ss. Hamburgcnsem. , .
'Ego Arduitius Feretranus episc. interfui et sub- . ^Anno,1012-1024.) *
scfipsi. [LAPPENBERG, Hamb. Vrkutid. I, li.],.
Ego Theudaldus S. Mafiani' eplsc, •' interfui ' ' el BENEBICTUS, episcopus et servus servorum ;Dei,
subscr. '."'•.'•' - ' reverentissimo et sanctissimo ALDELBERTO, sanctse
'
Ego Joahries S. Sabinen. Ecclesiae episc. interfui Hammaburgcnsis Ecclesiae episcopo, apostoUcam
etsubscf. benedictionem. , - -.••-. ~
Egt> Theudericus Urbinensis episc. interfui et Si pastores ovitim solem geluque pro.gregis^Stii
subscr. .•..- custodia die ac nocte ferre conlenti sunt, et ut ne
Ego Benedictus archidiacorius S. R. E. ct vicedo- qua ex eis aut errando pereal, aut ferinis laniata
rriihus interfui elsubscr, ffiorsibus rapiatur, oculis semper vigilanjibus cir-
EgoJoannes archicarionicus-et archipresb; inlerfui B cumspectant: quartto sudore, quantaque eura dube-
etsubscr, mus esse pervigiles, nos qui pastores animarum.
dicimur? Attendamus et susceplum officiumexhibere
,;'".' yui.
Benedicti papm VI episiota ad Obeftum abbaiem erga custodiam Dominicaruffi oviuni non cessemus,
S. Minidtis: ne'indie divini. examinis.pro nostra desidia ante
(Anno lO&i.) summum pastorem negligeritiae reafus exeruciet.-
" Unde modo honoris* reverentia, sublimioris inter
[UGHELLI,lialiasacra, III, 62.']' -
BENEDICTUS episcopus, servus servorum' Dei, dile- cseteros judicamur. Legationero...igitui et arcbiepi-
cio fHioOBERTO Venerabili abbati monasterirS. Mi-- scopale-mpotestatem in omnia regna septentriona-
nialis Florentirif, suisque.successoribus perpetuam lia, regna Danorum scilicet, Suenorum, Nqryeno-
in Doffiino salutem. • rum, Hislandicorum et .omnium insuiarum ,his re-
Valdebonum videtur, si postulantibus a riostfa gnis adjacentium, tibi ct omnibus successoribus
apostolica sede ttiitiohcrii piorum locorum, libenter tuis perpetuo tenendam concedimus, Pallium quo-
concedamus. Tu auteffi, fili cliarissime, quia postu- que sanctitati tuae ad missarum solemnia celebranda
lasti a nobis quatenus munimen ac defensionem ,cx iuore transmittimus,. quod tibi non... aliud qupd
aposlolicam ffionasterio S. Miniatis,. cui prseesse ^ inquietosferiendes a pravitate compescat. .Viduis;ac
meruisti, dignatione solitapro nostro praeceptoda- pupillis injuste oppressis defensio tua subveniat,
remus; nos autem idcirco sanctum piuinquejudica- Ecce, frater charissime, inter multa alia istasmit
rous, non negare debeipus, sed voluntate.proffiptis- sacerdotii, ista sunt pallii, quae si studiose. servave-
sima largiri, Ideo iriclinati precibus tuis concedimus ris, quod foris accepisse ostenderis, intus habebis.
tam tibi quam etiam. tuis successoribus tuitionem Sancta Trinitas fraternitatem tuam diu conservaro
apostolicam; adjudicamus omnes .homines ibidem dignetur ifiCQlumem,atque post hujus sseouliamari-
roonasierio adversantes, aut isesipne violentiam fa - tudiuem ad perpetuam ducat beatitiidinem. -
cientes in rebus ipsiusmonasterii(f.rfeesi,a/i()iuia!),ra' Data per manus Leonis,. cancellarii sanctse Ro-
cuUatesvelfacturorum praeeedentiatempora, utnulius manae Ecclesiae, in mense Martio, indictione tertia,
rex,nulltis iriiperatpr, riullusprsestil,nullus dux, nullus X. ••.••';."'
marchio, nullus comes, nullus vicecomes, etparva
archiepiscopiTrevirensisadBenedi-
iiulla persona aliquid tale audeat praesumere,"scili- EpistolaPopponis
ctum IX summum ponlificempro ablinenda cario-
cet in rehus quas episcopi Florentini, videlicet nizatione beati Simeonis reclusi apud TreoiTOs.-
lllebrandtis, Lambertus,- et Atho ipsi moiiasterio fl BEVEIUENDISSIMO Patri patrtim gratia et nomine
concesserint, aut alii hornines pro sua anima uci-_ BENEDICTO, POPPD,licet indignus, divina lamenJar-
buefUit, vcl quae tu ipse ibidem acquisivisli, et giente clementia sanctae Trcyircnsis ecclesiaejpir.i-
amodo acquirere poteris, statuentes apostolica cen- ster, cumfotius affectus.dilectione, debitam subje-
surxi nt, si quis ptibliea,_vel privataqiersona; raagna ctionem. ... „ ,
vel parva iu illis omnibus rebus tam raobilibus Superiori temporej cum, aniruente venerandse
quam immobilibus, tuisque.suecessoribus molestare, memoriaedomino Joanne,,.in, ha.c.sancta sede apo-
inquietare, auf de vestris manibus rapere .tentave- stolica praidecessore vestro, amore visionis sepulcri
rit, sit ansUhematis vinculo innodatus, ct npstra Dei hominis Jesu Christi', Jciusalem profectus perT
aposlolica ffiaiedictione damnatiis ,• doncc salisfaT- egre fnissem, in regione nostra. prayorum hOmiT
ctionem.laliumfac\at commissoruffi. Quivero ciislos num supercrevit iniquilas. ita ut cec adhuc.niaBcs
roborationis , hujus nostrae luitionis, defensionis possint ab inccepta retrahere nequitia, omnia-per
coufirmationisque exstiterit, benediclionem et graT circuitum diripientes et devastantes. Super.quos.ae-
tiaiil a juslo-judice Domino Deo nostro con- pissime deprecalus sum.faciem domini mei regis,,
seqiii merealur. Sei.ipta per manum Scrgii r.otarii .quatenus...niauum mihi porrigeret susc animadj.cr-
 : 137t
1369? HERIlSERTI EICHSTETTENSIS EPi^OPlHVMNI.
sionis, nihil-profeci; saepe;etiaffi supra nominato AJesjib irifidelilras sequestrati sunt, q^a ipse «Itiin
prsedecessori.^vestro, pro eodem supplicavi, nec adhticin cofpofe maneret, plurimum viguit, de ejus
quidquam usque adhuc conshlationis jmpetravi. sanctitate nos certos reddit. Pfoihdeaccef siVitrios,
Quam ob rem desidero ut.vel-ntihcsolatietur mihi tariiclerusquam populus Ecclesisenostrae, obsecran-^
DeoamabHis paternitas vestra,-mitlatque viruffi de tes uti litteris npstris ad hanc apostolicam sedeffi,,
honoratioribus ac prndenlioribtis veslris, qui mihi cui.vos, auctofe Deo, praesidetis, ctiri. illius viri
ih necessitatibus meis consilio simul et auxilio suf- ' sancti Vjfa et miraculis missis petereihus, quod pe-
fragetur : auxilietur,' dico-, de adversis; consilietur tilione diguum credimus; quatentis, si ita Vobis.
vero de his quaelatere non credo aures vestrae san- cautura yideafur, dato nobis vestri apostolatus de-;
ctitatis. At vero ,si hactenus fos latuerunt, jam nunc cretP, npmeri ejus liceat cum sanctprum honiinibus
obsecro uti benignumlitterismeis accommodareve- conscribi, caeteraque honoris sarictis debiti ipsi;
litis auditum. Vir quidani vitae sanctitate Iaudabilis impendi.'Itaque quid solatii, quid «onsilii super.
apud nos diebus istis -ex hac luce migravit; queffi, alleyatione angustiarum nostrarum hinc et inde
sisignis et viriutibus quae.per eum Dominus ope- pborlarunj, prndentia vestra mihi ineundum decp-..
ratur, credere debeamus, proctil dubio eum cura verit, sirie longa temporis dilatione digneinini in-
sanctis aeternaebeatitudinis habere-consof lium non B sinuare. Honor vester et meritum, apud Deunr. et>.
dubitamus. Sed ncm lam sigria quaefidelibus et infi- homines augeatur. t
deUbuscommunia sunt, -quam fidei virtus qua fide-

ANNO
DOlllINI.
MXLII. ,

EICHSTETTENSIS EPISCOPUS.

HERIBERXI HtMNL,
EDENTE HENRICODENZINGERIN UNIVERSITATEHERBIPOLENSI
•, . - THEOLOGLE PROFESSORE;
.:;• .''..' ; * .. ', :-

Heribertus, episcopus Eielistettensis XV, annis viginti uno rexit Ecclesiain, electus anno 1021,-' aano
vero 1042, ix Kal. Augusti' defurictus. Hunc traditio Eichstettensis excemitibus de^Rothenburg Franco-
nicis nalum refert. De eo anonyhius Hasenriedianus qui anno"1075 ad canonicum Herbipplerisemepistplam
deepiscopis Eichstettensihus direxit (1): t Heribertus, nobilis genere, nobilior moribus-; Vir eleganter
i litteratus, sancti illiusHeriberti Coloniensis archiepiscopi cognatus et sequivocuSjdivina: favente graiia,
i factus estepi.seopus., Hic Herbippli hutritus, edoctus, egregia dictandi dulcedine. in tanUiia. enituit, ul
t tunc temporis"hac .n arte ntilii securidus fuefit. Hic Spiritu sancto afflatus, sex hymnos pulcberrimos
composuit: unum de sancta eruce,' Salvejcmxsancta; allerum de S. Wilibaldo, mare;fons, osliutn /"tertium
t de S.Walpurga, Atie, flos virginum;; quaitumde S. Stephani inventione, Deiis deorum, Dofnine; quiritum
t de S. Laurentip : Conscendat «sou>s,sJrf-ra;-sextiimde omnibus sanctis :. Qmn.es superni ordiives.; De
t sancta Maria vero;fecit quinque lritimas oratipnes, quarum omuium communp inilium est: Ave, Mt:ria
t gratia plenaJ Fecit etiam duas has iiiitiatas ffiodulationes : Advertite, omnesp"opuli,"et:Peccaiqfes,pecea-
' ' - '
« trices quondam. > .
Hyranos ex Breviario Eicjistettensi, quod primum typis excusum est, subjicimus, excepto bymno! de
S. Stephano, quem apud Daniei iu Thes.auro hyinnologico, Halis 1841, p. 289,.invenimus. _PJura.de Vita
lleribertividetis apud Gretser. 1. c.;et Andr. Straus in opere De viris scriptis, efuflitione ac pietate insigni-
b«s quos Eichstadium vel genuitVel aluit. Eichst. 1709, p. 172.

HERIBERTI HYMNI.

'
L De sahcta cruce. Salus in periculis. Dulce dechs saeculi,"
" . Semper iaiudamus,' .
Salve, crux sancta, Vitale liguum,
''
Salve, mundi gloria, Vitam portans oninium. Semper tibi caniihtis,"
Vera spes nostra, •' Te adofaridam, Per ligriunlservis^
Vera ferens-gaudia, - ' " ' Te cruCero Per te lignrim liberi
Vivilicam, '
Signum salutis, In te redeiripli, Originale crimen
(1) Ap. Grctserum in histonco CalMogo onmiuin episcoporum EischtcUcnsium. Tom. vIII Operum.
*3?i HERIBERTI EICHSTETTENSIS EPISCOPl HYMNL «7»
Necans in cruce, Ad fontem rediit Laus sil bac die. Amen.
Nos' a privatis, Teque. requirit, III. De suncta Walburga,
Christe.mundamaculis; Jesu, viventinm Ave,flos virginum,
Humanitatem Fontem aquarum. Soror magnorum
Miseratus fragilem Maris fons esl Dcus, Fratrum Willlbaldi
Per crucem sanctam Pars Wiliibaldus, EtWunebaldi,
Lapsis dona yeniam. • . , Qiiem procul patriis Ave, virginci
Protege, salva, Sitit ab oris: Sponsa decoris.
Benedicj sanctifica Cervi more suum Inter innumeros •
Populum ciinctum Tendit ad haustum. Qups misit sanctos,
Crucis per signaculum; Angelorum insulas Te laetagenuit
Morbos averte Fetix alumne,
Laetaquemisit,
Corporis et animae; Nos prece sedula Florem angelicum,
Hoc contra signum fac
Dignos aqua,
ISullum stet pericnlum. Anglia mater.
Quara quisquis biberit Te mater Domini,
Laus D,eoPatri Sitim post nescit.
Sit in cruce Filii; Mundos baptismate Materetvirgo,
Choreis virginum
Laus coaequalis Fraudes iniquse . Virginemjunxit,
Sit sancto Spiritui; Semper inficiunt, Filioquesuo,
Ciyibus summis ^ Malequemergunt ,
Gaudium sil angelis, Per stagnum criminis Spohsa, dicayit
Honor in mundo Ingressa tbalamum
In poenam mortis.
Sit crucis inventio [ cxaltatio J . Sed tuis precibus Regis ccelorum
Amen. Audis angelicum
•Qmnesfqgamris, Garffienjocundtim:
II. DeS. Wilibaldo. De ssevaeripi'
Mare, fons, ostiuui Noxa .Charybdis, Intra, virgo, tui
Gaudium Sponsi
Atque terrarum, Tangentes lacrymis Laus tibi, Trinilas,
Deus, tu omnium Portum salutis.
Laus et potestas;
Caput bonorum, Laustibi, Trinitas,
A te bona fluimt, Te laudarit yirgines
Laus etpotestas,;
Ad te recurrunt. Te laudant fluraina, Quinque prudentes;
Te oret pro nobis
Longeab i.nsulis . Cceli acterra;
Pars bona maris A mari ad mare Virgo Walpurgis. Amen.
IV. De S. Laurentio. A PrLmum virtutes lgneae,
Conscendat usqtie sidera Mhx repletsescientiae;
Goeliquepulset intima Exin juvate nos prece,
Vox atque cantus omnium Sessiones dominicae.
Te Deum collaudantium. Hinc dicati yirtutibus,
Adest namque festivitas Vosque tremendi mutibus (nutibust)
' El fulgurosi yultibus,
Et-dies venerabilis, ,
In quo ccelum pro meritis Christi favete plebibus.
Lauientius ingressus est. Tu, pater, adsis Abraham/
Qui, superatis ignibus Ciaram gerens prosapiam,
Et impiis tortoribus, Cum ipsis necessariam
Devictissaevishostibus, Nobis precando veniam.
Nunc gaudet in ccelestibus. Sacer adesto claviger,
Ipse dignetur Dominum Et novaepacis legifer,
Rogare clementissimam, Omnisque Christi crucifer
Ut ab aeternis ignibus » Actus mundate pariter.
Nos salvet et daemonibus. Deo Patri sit gloria
Deo Patri sit gloria Ejusquesoli Filio
Ejusque soli Filio Cum Spiritu Paraclito
Cum Spiritu Paraclito 'Etnunc.etinperpetuuffi.Amen.
El nunc et in perpetuum., Amen. yi, DeinventioneS. StpphanL,
V. ;De omnibustanctu. .Beus deortim, Domiiie,
Omnes superni!ordines,... Rex sempiternaeglorise,
Quibus dicaturihiCjdies,' -y.;:'>_ Rex invictorum ramtuiu,
Mille milleni-,millics.j:,.:',;;: , Carnien ejiaudi supplicum.
Vestros auditcsuppjices,..,.,,,-,,, ., ^crra tegeivsabsconditum . •
 EMMJE REGIN.E ANGLORUMENGOMIUM.,-r S>ftOLOGUS.
1373
Dulcis thesauri pretium, -
Invento"protomartyre,
Mundoreddit spem gratiae.'
Omiies devoti martyres,
Laudate protomartyrem.;
. Vestris dignus est laudibus,
Vestri dux belli praevius.
Donatur primus laufea'
ln acie Dominica,
Quem prostratum, lapidibus
• Dei assumpsit Filius.
Jam prolpmartyr Stephane,
Preces devotas accipe; . .
Quibus p.er te nos quxsumus
437*
A Deo placari ccelUus. .
Quem pro persecutpribus
Exaudiebat Dominus,
Et pro tuis supplicibus
Exaudiet propitius.
Vosque juncto Nicodemo
Gamaliel et Abibon
Pro populi excessibus
Finem nen date precibus.
Summo Parenti gloria
Natoque.laus quam maxima
Cum sancto sit Spiramine
Nunc etperomnessBculum. Amen.

ANNO.
DOJtiNlMXLV. ,

MlREGIM ANGLORUM,

RICHAKDI I PUCIS NORTHMANNORUM .FILI^'

ENCOMIUM,
INCERTa AUCTORE, SED COiETANEO;

, Historim Northmdnnorum Scriptqres anliqui, pag, 163.)

(Edidit CUCIIESSE

ADMO^ITIO PR^VIA.
'
': (Ilisioire HtiSraiie de ta France, tem. VII, pag. 57i.)

Un ecrivain, qui ne nnus est connu que par sa qualite de moine de Saint-Bertin, neus a iaisse"unotv-
vrage n.titul. Eloge.d^Emma, teine d^Angleterre,fille de fiichard I", dnc de Normandie; titre aussi pOm-
peitx qu'insuffisant poar exprimer la nature de Touvrage et en donner une juste idde. C'est effectiveraent
nioins 1'eiogede cette princessejque J'histoire.de Canut le Grand, roi de Danemark et d'Anglelerre, qu'elle
epousa en secondes noces, et d'Harald, Jils et successeur de ce roi. U est divise^en deux livres, dont le pre-
ihier, quiesflfort court, coritierttThistoire abregee de Suein, roi de Danemark, pere deCannt, et les Com-
mencements de celle de ce dernier. L'autre- Hyfe, oui est plus proHxe, est employe a decrire le regne de
Canut etles revolutions dont il fut suivienAngleterre sous Harald et apressa mort., lorsqu'Edouard, fils
du roi Ethelrede et de la reine Emma, pai vint a la couronne. Cet evenement arriva en 1042, et notre auteur
n'a pas pousse son Histoire plus loin. II decrit en finissant la bonrie intellige.nceet 1'union qui regnaient
eiilre ceprince et Canut II, son frere- uterin, roi de Dariemark : ce qui montre que 1'historien n'ehtreprit
d'ecrire que quelque temps apres.Tepoque qu'on yient de -marquer. Mais il est eertain qu'il 1'executa avaht
•l'annee 1032, qui est la date de la mort d'Emma/a qui 1'ecrit est dedie par une, Epttre detachee du corps dei
1'ouvrage, et suivie d'un Avertissement ou Spmffiaire de toute 1'Histoire.
Cet ouvrage, que Duchesne sidonne ati pnblic;sur unmanuscrif de la bibliothequeCottonienne.parail peu
connu, puisqu'il n'y a encore que cette edition. II aurait assufement merite de trOuver place dans les re-
cueUs des historiens d'Angleterre et de Daneiriark qu'on a imprimes depuis un siecle on environ. Outre
quantite de traits propres a illustrer 1'liistoirefle ces deux royaumes, qui s'y lisent, ce qu'il contient doit
passer pour tres-avere. Cest la prodtii^ion d'uh auterir non-rseuleffieiitcontempprain, mais qui avait encore"
en singuliere recommandation la verit6 de 1'histoire, comme il s'en explique lin-meme. D'ailleurs le style en
est fon bou pour le siecle ou 1'ouvrage a ete fait. II est meme fleuri en plusieufs endroits, et anime jusqu'au
point qu'il retient quelque chese du style peetique.
»-""-' ' - >^ = : * r.> . . . _., -. . . , .«

P»OLOGU&.
Salus ttbi sit a Domino Jesu Christo, o regina, B clegantia. Ego servus tuus nobilitati tuae digna fa-
qtta?. pmnibus in hoc sexu positis praestas morum ctis rijeis exhibere nequeo/quoiiue pactoterbis saL-
 "" '-' ' '
1575 EMJi^. REGIN^; ANGLORUM "' '' "; '''' 1370.^
tem illi placcrc nescio. Quod enim-cujuslibet pefiti A ciat; cum pariter considerifrquairipessime iri ialfhus
cloquentis de te virtustua"pfaeeiriinet,oriinibusa qui- sese humana consuetTiaohabeat.'Viderise"riim'5li-
bus cognosccris ipso solis jtibare elarius 1'ucet. Te quis quempiam pfo expriirienda reivefitate veflris
igilurerga me adeo bene'riieriiath maghi faCio,'nt indulgentem, vanse loquacitatis Cum mordaciter re-
morti intrepidus occumberem, si in rem tibi prove- darguit; alium vero quem dixi blasphemiam fugien-
nire crederem. Qua ei" ieriiihi etiam; ut praecipis, tem et sequo modesliorem in hanatiohe, cum operta
incmoriam rerum gestarum, ferurii, inqriam, iuo denudare debeat, aperta occtiltiissedicit. Tali itaquc
tuoruraque honori allineritiUm litteris posteritali angustia circumseptus, ab invidentibus loqtiax dici
inandare gestio; sed ad'hoc faciehdum me niihi siif- timeo, si, neglecla venustate dictiiininis, Historiam
fleere posse dubito. Hoc eniffi in Historia proprium scripturus mulliplici narfatiohe usus fuero. Qtioniam
exigitur ut nullo erroris diverliculo a recto vefitatis vero, quin scripturus sim .evadere me non posse vi-
1"
tramitedecHnelur; quoniarif cum quis alictijus'gesta deo, unum horum quse proportarti eligenduiri esse
scribens, veritati falsai quifidam seu effarido, sive autuffino,"scilicet aut variis 'jiidiciis: liomihurt. sub-
(ut saepefit) ornatus gratia interserit, profecto unius jacere, autde his quae riiilii a flie, doffiiriaregina,
'
tanTtiffiiconipertaiadiriistiOflemendaciiauditor facta prseceptasuhts praeripi.ntem negligemio-coiitice*.:
velut iiifccta ducit. Unde historicis magnopere ca- " scere. Malo itaque a quibusdam de loquacitate re-
vendum esse censeo ne, verilati quibusdam falso in- :dargui, -quam veritatem maxime memorabiiis rei
terpositis contraeundo, nomen eliam perdat qued per me omnibus occultari. Quocirca jubentem do-
videtur liabere ex pfftciiviResemm verUati,;yeritas S,. min^amffiagni.p^i^ens;Tjanc ffiihivelegi.siam, ex-
queque fidcni facit rei: HaecffieCum-aliaquC" hujusT cusabiiesMeihccpSoccasiories posthaberis, iiiincnar-
modi reputante, rubor animum vehementer excru- rationis contextioneffi faciara.

^^iENfiJ-vi.,;
Forlasse, o lector, ambiges, meque scriptorem er- C Q summam coroplectitur. Quod esse mecum seiaicns
roris aut inscitiae redargues, cur in hrijus libelfi ca- sic collige. Srieihusfex Danorum, virtute armisque
pite actus laudesque Sueini, sefenissimi regis pro- pollenset cons.ilio,Angiicum regnuin vi suo subju-
inulgavefim, cum in suprascripta epistola ipsum gavit imperio, inorieiisque ejusderii regni Cnutoneiii
codicellum laridi hujus dominaeme spoponderiin fa- filium successorem esse constituit. Hic postffiodum
cturum. Quod ita esse ipse fatebere.meque ah ejus .eisdeni Anglis contra se senlientibus, atque acriler
laudibusnusquam acbipiesdeviare, si pf iffia"mediis, Viin iristruinenti vi; quoque repugnantibus , multa
atque si extima sagaci niore conferas prirois.-Atque confecit beUa;.et iortasseyix aut nunqtiam beUandi
ut ad hoc intuendum nuUa erroris impediaris ne- adesset finis, nisi tandem hujus nobilissimre reginae
bula, a similibus atque a penitus veris hpc libiha-' jtigaiicopula potiretur, favente gratia Salvatoris.
beas theprem.a. jEneida, conscriptam a Vifgillo Viveps adhuc de hac eadem regina suscepto filip,
'
qiiis ppterit inficiarl Jibique. iaudibus ,re'spphdefe.. Hardecnut^scilicet.> qtiidqtiid .suse. garfebaVditioni,
Octaviani; cunrpene nib.il aut- plane pariiiri. ejiis 4radidit. .Qui.aefuncto pafr,ie,Anglicis abseris erat.v
mehtio vjdealur.nomiiiatim in.tefs.efi? AnimiadVerte •Regriurii^iqtiideinpahpruih'pf ociifattifus ierat.'Qui3b'
igltur lsUidemsuo gerieri ascriptarii ipsius decori absentia Unperii suilines iiivatl.endi jnjusto pervav.;
claritudinis, claritatisque in oiiiii_busnobiHfare.glo- sori locum dedit. Qui -aCceptorogno,-.fra,tremregis-
riaffi. Qtiis autem hic neget; laudibus reginae ' hunc nefahdissiiria.proditione intereffiit, .Sed diyiha ultio'
'
pef pmrtia respondere coditem,' cuiri non mpdo ad stiUsecuta,inipiumque- percutiertsj fegnurti Ctitde-
ejus gloriani scribatiir, veruin efiam ejus riiaximam ' bebatuf restiiuit. Ilafdecnuf ilaque, Eeceptofegno,,
videatur obtinere parteffi ? Id tibi si probabile non - maternis p;er omnia parens eonsiliis, divitias am-!>
videfrir , cVideriti alterius fei" iridicio appfobetur. pliando: regnuih imperialiter obtihuif. Usiis quiii
Npsti quoniam , ubicunque. gyraveris circulum,, etiain egregla HbefaUtate ffatri,- utppte decebat, se-
primo omnium procul dubio prihcipium facies esse, i eum reghi decus atqtie divitias impertivit.. His enim
5
punctum, sicque rotato cohtihualiffi orbe reduceturr animadVersis,-o lector,-vigiiique, imo etiainperspi-
circulus, quo reduclti ad suum 'priAcipiurn ejriss caci ocriio riientis perscrutatoHextii, iiiteUigeUujus
figuraecontinuatur ambitusr Simili igitur continua- Hbelli sefiem ' per omnia regmpe. Emmse.laudibus'
' ' '
tione laus fegihse claret ifl priffiis,-in oiediiS'vigetji' resporidere. .
'' ' ': "" .'
in ultimis invenitur, omneinque prorsus codiciss

LIBfcR ^RiiiUS.

iRegem.DanorumSueirium, iiiquam.,,veridica com- fprtimatissiihum.exsVilis^

peii rcicticiie oronSum sui tcmpoiis regum fcnrie tingcrc sblet) ririricipiis 'fei;ciiais,secifiiduiii"D?iiriv
i377 ,--•;ENGOMIUM.-^LTB. L^ '- ^ 318

et -saeculum,,multo felicior responderet exitus. HicfA A et.quadraginta puppibus quas sccum duxit onostas
de Danorum beUatOribus prirais. Non tam grave
denique a nobiUssimis, o^od primum est inter «ed-abiens
homines, duxit origmemy maghumqae sibi"decUs -dominus:noster;'patiatur dispeiidium, contunisi-
secundum saeculum peperit imperii quod.admUvi- cupientem ducat-3xerciluni-,CtiUi.TuTcbil
strabat, regimen. Tantam.deinde iUi gratiamdivUsa cem acquiremus- cum stiis &ateilitibtis, eis quoquC
«oncessit virtus, ut etiam pueruws iritimp affeclu. federatos rAnglos cum omnibus Cofum -pos9essioi»i-
-bus. Scimus-enimditi-EosnohposseTesiStefej^qriia
.dUigeretur.ab omnibus, tanttim pafri.<proprio in-
.visu.Sjnulla Uoe promefetite puefili culpa,' sed sola Tiostrates viri ad iios transjbunt facilej Quod sieos
.furbaiue inyidia. Qui factus.juvenis, iri affiore quo- yeile«ont>igerit, rex-:dtici suo'Danisqtie parCens, «6s
tidie creseebat populi,, unde, magis *hagisque'invidia honorihus. ampliabit. Si autcm noluerity quein de"-
Hac- iUaqtie-patria prh^atl iritef
.augebatur.,patri; adeo: ut eun» a patria-"non -jam spexere "sentiefit. - - o ' . -;'
priBios hosterregis peenas Uient. »*
cianculuffij sed palam veUetexpellere; ftirejuraiido-
q»e .asserehs >eum post.se- regnattirum non ^esse. -:. Hujug rei adhortatioriem reS nbi' andiit,:pfimriiB
Undedolens ex.ercitus, relictp patr.e, baerebat filio ct securamirarihonmediocriterccepitj quia qubdipso
-
eum. defensabat.sedulo. Hujus rei gratia congrediuti-. :diu iHssimulanti celaiitique. in niehteffi verieraf,
fur in -praelip,-. *
in quo yulneratus fugatusque paler. ad Bitideui» miUlibus<:;cqgitatio,nem>ejus•' ignpraritibus
Sclavos fugitj.etnoti multo post ibi obiit,"et Suein animo ..sederat, iAccefsito itaqde CnutOne filio siio
ejus-solium quiete tenttit. Quam. stfenue vero prus- maiore,.quid sibi>super hoc negotii-yideretur, orsus
denterque, interim jsaeeularia disp.osuerit negotia, ;e>tinquirere, inquisitus autem ille a pritfe,'ffielriehs
paucis libet ad merooriamreducere, quatenus liis ne-redafguefetuf si'placilo coiiti^airet techna' socof-
interpositis fa"cUiussit gradatittupeRhaec adisubse^ diae, non tantum terfani adCtindam esse approbat,
quectia descende.re., Deuique cum ..-nullo. hostium yeruhv.eliam' mstigat- hortalufqiie ri.e rriora rilia
incufsu trepidiis pacejn^in,seetir.Uate•ageret;periculi mcceptum./detipeat. Ergo rex'corisultu optiniaiuhi
semper yeiut instantis. metuensyinv .castrisyivebat, firmatusv mUittimque benevoleritia fisus, classehi
'
quod hostibus-,'si .adessent,,nullaien«s jbrtasse jfe- ;ritimerosani jnssit -pafafi et tihiversam niilitiaiu
sisteret, nihilque. suis •qqae bejlo neeessaria forent Danoruin. undique monferj, nt statuto die armata
prseparandopatiebatur refnitti, scilicet ne per,otium, • adesset *t-regis sehtentiam audiehs, quseque impe1
- ut assplet, yiriles empliirentur aniinif jSullum tamen •rarehtu*. devolissime expleret." Cursores ihox "j>r'S-
adep difllrile invenire polerat negotium ^ad-*-quod Vineiseex jussu domini isui ctinCtam pergyranf r$-
invitps -impulisset milites,.quos.multa-libei'ali. mu^ gioheni,-quielaffi 'quoqife' comffionefacirint'.geBtem',
.nuficentia-:sibi -feceratpbrioxios et -fideles.Atqne, ut v ne quis ex jtaiifo exercitu deesset, qiiin omnis bella-
scias quantus suoruin .iuqritrUi^praecordiisaffectus;, toT.tefrseautiram.regis iHCiirferet, arrt:jussioiii ejris-
prp certo afflrrqare valearo qu6d..nullus formidine;.. .advolaret. Quidergo?Absque contradicfoneadUiiari'-
raortis periculum refugeret, ejusque pro fidelitate tuf, inslruetique armis bellicis gregatkn regi suo>
hostib.us innuffieris soliis, arffiatis eliam.jrasifiibus-- I prseferitariiuf, osteutantes se paratos ad periculum.
nudis imperterritus occurreret, si euntibus tantiim et ad mortem, si tantum domini siiiqueant.perficeie'
regale prsemonstraretui sigiiuriii At "ne'hie credat voluhfaiem. Rex alit^m videns pppuluhi innunipfa^
aliquis baec falsa'2rigeriddu aHcojus airioris'"graiia bileta, voce prsecoharia jussit suam patefieri vo^
*
compilafe-,Tecte awmadverteriti iri' subsequeritibus, ruiiiaterii, se velle"scilicet classerii adyefsum Anglp*
patebit utrum vefadixerim an miriime.' Omiiibiis, ainiiare,'ditionique srise omneni ihanc patr|am ferrp»
enim Iiquet procel dubio quoniam humanitatis Itai- i doiisve Subjicere.Quodiibiqhini.bus yjsum cssrt
sqse habeat ,consuetti.do, vi, plemmque-ex rebu.s; laudabile; «legit; pri.nium' qui regr.uni suum^d.ebe•
prospereredcuntihus njentesqaoxum.damplusaeqtio i rCrit custodire, ne, durii alienum incaute appeteret^
exagitet cogitatioiium aeslus, atque ex-.niihia-iii otio" i illud quod securus tenebal amitteret et intentus ia
licentia aggrediuntur aUqui, quod yix eogitare; utroque netitfi. imperiiret. Habebat cn.im fllios Juos,
P
nedrim facere,audent.in adyefsitateypositi. Ila etiarrii bdnae indoiis, Cx quibus primogenitum.suo junxifc
prselibati regis mUUibus, ,ciun incpmpositse paeisi, comiiatui, iiatu vero minorem prsefecit universi
diuiurnilafe Jcuncta .cessissent prospere, firma'_5iii; i; fegni dominatui, 'adjuricta ei copia ImTitari, pauQis^
pro 'benefactis dpmini: fretis.:stabilitaie,- eadeih -ipsri que''primatrim' qui pueruiiini sagacitqr' instituerenb
. agitaritl placuit studere. teiTanivAngHcamtinvadendo' i1 ef qui huic corisiliisarffiisqtie prp riiuro .cssent. ...
sortebellica .imperii sui iinibus adjicere.«;Turchi),,,, Omnfbus ergo rite"disp6sitis, rccen.suit. coraitess
inquiiint,,p.rinceps;mUU;ise, tqae, domine rex, licentiai eipeditionis," felictoque minore fiHo suo. in sedey,
a te accepta, abiit ut ffatremsuuminibiinterfecturo i adiit
iiayigium-vallatus* afffiato milite. Nec.mor;i,.
iUcisceretuf,,et,,inagnam.partem exercitus:tui abdur-• Conciiirituf _'u_n'dique'_adHttora, qir.cufnfertur.pas-^
cens, yjcisse.se gaudet; et-.nunc.-mefidianam par-• si;n armorum seges riiultigeria. Aggregati. tandemi
tEin.proyinciae.vietprjobtinet, ac-mavult ibi exsul;l>" ttirritas aseeridunt ptippes,"seratis rostris ducessir:-.
degeus, .amictiS.qttefaqtusAngtorurojquostua ma::ti.t. gulos videntibus discriminaritesi. Hiric eniffi erati
vicit gioriari..<rtiam-exercitum. reducens libi subdi,.,.. ceniere-lcoaes auro fusilesiri puppibusV hinc au-'
tiljiiqueyictoriam aseribi. Et.nuac.fnvudacm?«scGiis:. 5:. tcm.'v6lucres- ia sumiriisVriialis- vcnieiites atistics-
m& EMMJ. KEGINiE ANGLORUM jgo
«ifis signantes. yersibus, auf dracones varios mi- A quentibus pfaestant; Ita rcx>ex affcclu pTiffio.prsello
nantes incendia. de naiibus. Illiiic homines de so- usus.adjacentem regionem invadit, fusis fugalisqiie
lido.aur.oargentoverutijos, vivis quodammodo non hostibus. Tunc tali successu factuS audehtior, ad
-impares, atque HHnc taurps eiectis. sursrim coUis, navesredit etreliquosportus, quUpHires eam tcf-
p>rotensisque.crufibus , niugitus cursusque viven- ramcingtiht, eadem ratiene invadit. Postremounl-
tiuia simulantes, Videres.)quoque delphines.electre yersato patriam tanto labore perdomuit, ut, si quis
fusos,. ycteremque rememorantes fabulam de eodem omnem historiam ejus ad plenum percurrere velit,
melallo centauros. .Ejusdem praetefea cselaturae non modicum auditores fatigabit et sibimet injurius
inulta -tibi diperem: insignia, si non monstrorum, erit, duiu,. ut v61uit,-oroniaperstrihgere miniffieva-
quse scujpta inerant, mClaterent nomina. Sed quid lehit. At ego, hsec alleri narranda Telinquens, tan-
jnuiic libi latera caiinaiiim memorem,• non niodo gendotransire pefcupio et ad alia festinando, sty<-
oinatitiis depicta cploribns, yer.um etinm aureis ar- lum applicabo ad SueiniObUum,utfestiviTegis Ctiu-
.genteisque aspera signis ?.Regia qu.oquepuppis tanto tonis regni elucidare queam' exprdium. Namque
pulchritudine sui caeteris praestabat,...quauto rex ubi jaiiisscpedictus fex tpta Anglerum patria estin-
susediguitatis bonore mili.es anlecedebat. De qua thronisatus,-et ubi jam.pene illi nemof estitit, pauco
melitis esfut sileam, quam pro magnitudine sui B supeiyixit .temppre, sed tainen illud tantillum glo^.
p.atica.dicam. Tali itaque freti classe, dato signo re- Tiose.. Prsescicns igitur ilissolutioiiem sui corporis
pente gaudentes.abeunt, alque, ut jussi erant, pars imrainere, hihim suuni Cnutonem, queffi secum ha-
ante, pars retro, aequalis tainen rostris,.rcg.3e/puppi buit, advocat, se.seviam universaecarhis ingiedieir-
so circuroferunt/..Hic,v,ider,escrebris tonsis verbe- duin indicat. Gui duni multa de regrii gubernaculo,
rsta.lale spumare. caerula,. metallique repercussum multjq.Ue liortare.tur "-deChristianitatis studie, De()
fujgore solem duplices radios extendere, in.aera; gratias, illi virorum dignissimo : sceptrumcommisit
Qiiid piura ? Taudero quo intendebant ariimi appro- Tegale.Hujus rei' facto maxime Danr, quibus Tegi-i
piabant finihus,,cum iinitimos inari/patrier.ses ejus tiihe praeesse debuit, TayeEti etfroquepatre adhiic
rei sinister cpmmoyit nuiitius. Nec mOra,;quo regia •yivente regem. super se constittiigarident.-.Hoc -ita
classis anchoras fixit, incolaa,ejus loci .concurrur.t jacto, pater orat fitium ut, si -quandonativitatis saae
ad.portam, .ppt.eiitipri se.jfiuslr.a. parati defendere rediret ad terram, .corpus paternum reportaret se-
iutraiidiaditum. .Danique itelieiis nayibus regiiinir cum^ ncve pateretuf se alienigenam irt externisnri^
lijes ad.tcrram cxeunt, efpedcsiri pugnae;intrepidi mulari .teiTis,. Novefat ehim' quia pro hivasione
^cseaccingunt..IIpstes primoocluritericojitraresisten- reg^nl:illis exo^us erat-populiSi Nec.multo postpO'
tes dimicant, postea yero periculi Jormidine yersi G strcroa natur« persolvit.debita, anUnamrtemUterido
in fugam, stuciandi occidendique cqpiam perse- C-elestibns, terrae autem Teddendoffienibra.

LIBER SEGUNDUS.
^frirtrid ^atrCV Criuto reghi parat retinere sce- cantes contva dominum suuin hpstes ineautos'a
jitfiiiri; sed ad froc friiniine; suificere potuit, defi- tcrgo caederet. Cuius rei.patet veiitas ex.eoijuod"
cienie' copia fiMium; Angii siqHideraj, memores secuirimaximam parfem militum retiftuitj quodque
quod patef ejus^irijuste'siios inVasisspt iiries, ad ex- rex non amplius quairi sexaginla naves-secum abire
peiicndiiirieum, rit pote qui.'jtiyeriis.efat, offinire- permislt.
ghT paififef" coiiegeruni Vifes. Quo.comperto rex, Prospero itaque cursti rex natalcs ad fines{perve-;
ctairi pef 'fide.es ariiicosf cpefto hoiioris,sui consUio, nit. ED. P.]eum mirarentur. omriessoUtariumredi-
classinv sibi pfaepafafi jtibet; rion quod asperos turoejus, quantumad rege,m,patri antea fideles. Ha-
Cveriius' belli mettierido fugerel, sed ut fratrem P raldi regis subitocomplevitvolitans famapalatia,fra-
8uuhi'Hafaldum, fegem scilicet Danorum, super trem ejusffiajorem,Cnutonem scilicet, sriaadveiiisse
taii negofio COnsulefet.Patefna ifaque classe repe- littora.Miratuf rexomnisque pafiter exercitus,atque
tita, iristauratoque feriiige, vcntis marique regalia adhue nescii durosipsius praesagibsintcasus.Tgitur
criirifriisifcafbasa, sed famcn riori omnem militiara a latereTegis miUtes-dirigunttir-delecti',paratique in-
secuffi feduxit, quse cum. patre suo secumque pa- occursum transmittuntur equi. Fratermis siquidem
triam iritfoiVit.NairiThufchil.queffiprm ffii- amor fratiis eum movcbat inserVire decori. Cuni-
Ktiaepfaediiiriius,.teffa quod esset optima irispectp, que tandera honofifice, utpote Tegem decet, ffa-
nraluifconversafi vltarii'fertili patria, ciifa patf5en- tema submtfaret limina, frater ipse in primo aditu
sibuspacecorifecta,' qtiarii Velut exptilsus deiimm occurr":i, iT.u,tuoquebracbiorHiri.counexipriepressis
redife air pfbpfia. -Et, rit aiunt quidani, lioc non corporibus,sifci invicem pia^ quam «aepe defigunf
facR despicieridodomiriurii, sed «ti'_,'curii resuniplis Oscula.Colium utriusque partim pro affipre,'paf-
yifibiis ffatfisque auxilio repedaretlad debellandum tiuique pro patris-motte: fusaemadefeceie lacryffiae;.
fegriuin; aut qptiinates,r«!gh,i;consilio suo ad 4edi- qtiibus yix exstinCtis-multo refoCillaFitufaffamine.
tioiierahecticfet. aut sj Jdp^Eura.pro^essissetj.diipi- Ubi dum.quisque fortiinam fratris inquirefei_ ptff?
 EflCQMlUM,— LIB...«; tS82
•ISsi
priam quoque patefaceret; Cnuto, qui natu niajor ^ intrare licere. Quod ubi coricessuffl esf; ascertdrt,
ftierat, slc Haraldum fratrem alloqtiitur : i Adveni, raisericordiamque doffiini sui' quaesivit, et'iUi muifp
frater, partim causa tui amofis, parlim vero ut de- iabore conciliatus, dat iidel sacramentKra se dii
clinarem impfoyisam-teriieritateni bafbarici fiifo- deinceps fideliter serviturum. Cum qup mepse pius
ris; non tamen metuens bellorum, quae ffieaerepe- Ihtegro moratuf, et ufad Anglos redeat hortatur,
faro gloriaej sed ut tuo consultu edoctus, pfsesidio- dicehs euffi leyiter itibs posse superafe, quofum
que suffultus, redeaffi "certus victoriae. Est aiitein fines longe lafeqiie nptificarentur titrisqtie.PTsesef-
primum, quod mihi facies, sinon gloriae ffieaeih- tim aiebal se triginta riayes in Anglorum patria
vides, nt dividas mecum Tegnuni Danoruffi, meam cuffi exercitti fidissimb reliquisse, qui.yeniehtes su-
sciUcet haereditatera, quam sblustenes, deinde re- sciperent lionorilice, lucefentque per fines. fotius
gnum Anglornm, si comffiuni opcra poterimus no- patriae. Tunc rex yaledicens matri et.frriiri,-:.cufvi
strse hsereditati adjicere. Unum horum quodcuiique Lltoris repetiit corifinia,, qtia jara adunaveraf dri-
elegeris felicifer teneto.et ego aliud similiter tenebo. centarum navium speciosa spectacula. Nam bic crat
Hujus rei gratia tecum hiemabo,- ut temptis tuO tanta armorum copia, iit una earum.navium, si om-
sufficiat consilio ct, ut expedit, reparentur naves et R nibus reliquis defecisscnt, sufficeret abundanlissimc
exercitusj ne deficiant necessafia, dum pugnae in- tela. Erant autem ibi scuforum tanta genera,.ut cre-
gruerit tempus. Thurchilnosier, nos relinquendo, deres adesse omnium 'popuipruffi iagiiiina. Taritus
m patretn, in tefra resedrt et niagnam partera na- qtipqiiedecor ineratpuppibus,,tit intuentiUffihebe-
yiuiri nostrarum fetiiitiit et, ut reor, npbis adversa- iatis luminibus, fiammeae niagis qtiami igrieae,vide-
i-itiserit, sed tamen non praevalebit. » rentrir a longe aspicientibus.. Si quandb eniru sol
Hafaldus rex, audito quod noluit, his-fratrem ver- illlis jubar imniiscuit radiorum, liiiic resplenduit
bis Cxcepit: "i Gaudeo, frater, de tuo adventu, ha- Tulgbr arniorum, UHnc verp flamma dependeriiiuih
beoque gralias tibi quod me Visitasti; sed esi graye clypeorum. Ar^Iebat aurum in rostris, fulgebat qup-
atiditu qiiod loque: is de divisione regrti. Hseredita- que argentura in Varils navium figuris. Tantus si-
tem quam "mihi pater, te laudante, tradidif, gu- quidein classis erat apparatqs, ut, si quam geiilCni
befno; tu vero hanc majorem si amisisti dolep, te- ejus yeliet expugnare Dpminus, nayes tantum ady«r-
que juvare paratiis regntim meuffi parfiri nori susti - sarips .ierrerent,, priusquam .eartim bellat(jres:pu-
iiebo. i Hoc Cntito audiens, fratremque recte locri- guam .uiiam. capesserent. Naim. quis c6ritraridru-ri
tum iacite perpehdens :'" c Hoc teffipore de hpc leones auri fulgore tCrribiies, qui| ractallinos [nie-
sileamus,, inquit. Detis Criimfectius fortasse iioc n tailicos?] homines aurep iionte minaces, quis dfa-
solus ordinavit. > Taiibus allisque divfefsii4sefm"6hl- cpnes bbryzo ardentes, quis tatiros radiantibiis aurp
bus eoiloqnetites, cbnviviisque regalibus convivan- cornibus necem inlentanles in puppibus aspiceret,et
tes, aUquanto tempore simul manserunf, et riayes miUometu regem tantae copise formidarct? Pfseteiea,
meliorantes exefcituffi restauravefunt. Pariter, yero in taiifa expedilibne niillus inveniebatiir seryus.,
Sclavoiiiam adiernnt,et riiatremsuam,quae illic m«- , hullus. eX; serVo Hberiu.s, nullus. ignobilis, iiullug
rabatur, reduxerunt. senHi aetafe debilis. Omnes enim erant .nobiles,,oin-
Interea queedam matronarum Angiicarum navim nes plense aetatis.,:rpboi'e.:valentes, omnes ciuvis,ptiT
sibi fecit parari, et assumpto cofpore Sucirii fegis gnae satjs habiles, onines tantae v.elocifalis,,tif.de-
sua in patria sepulti, illoque aromatibus condito, spectuieis essent equitantium pernicitales. ,, ,,,,,
palliisque velalo, iriare adiit, et prospero cufsii ap- fai.ls itaque.niilities fastupsis sqansis, raiibus itn-
pulsa ad portus Danoruni perveriit. Alitfens efgp tratpeiagus, splutis a littpre anchoris et funibus.-fa-
utrisque fratribus nuntiuii, mandat cpr_pus.adesse liqueyerfitimpetu fluctus, ut alatis puppibus hanc
paternum, ut hoc ffiaturent .useipere, tuiriuiqqiie SHpervplare undas putares, vix tanto.roari: rudenti-
quod sibi pvaeparaverat locare,'. IHi,hilares adsuhfj, bus. Regalis auteni navis reliquis erat.hpnor,et-in-
honorLGcecorpussuscipiunf.hortorificeritiusqueillud Dientio,, quia nplla aliis inerat optio,-.iiisi taiitum.i,t4
iu ihonasterio in honore sanctae Tri.nitatis ab ebdeiri regis sui fasees ampliarent toto ,stu.(Jip,ExspectabUi
rege cohstructp, in sepulcro quod sibipafaverat re- itaque prdine, flatu secundo, Sandhuich, qui,est pnjT
cpndunt. Qtio perfeclo., Jainque appropiarite, sole ni.um Anglor-um.;poriuum famosissimus, suiil; apr
exercitu, redire,
sestiyo acc.eleiatCriut6,f^^ediritegrato,^^ piilsi,: ejectisque anchpris, baculis .expIoralpres,as<e
At.illi t;irca;iittora Uearii- deduutIi.Uori,.et,cilissime finitima teUure explo,r;at»,
suasque irijufiais;v.iri"d^care.
bulanti stiUrfoSppafescunt .cafbasa nnn .ffitilla in ad nota recurrunt, n&vigia,,regique edicuntadpsse
meoio ffiari. Nam Tufchirmemof iiubd S.ueino fece-r resistentium_para,^.^illia,'.'Patrie^
faf, et quooTturicih^ ferfa: Anglica, absqup.jiice^iia nisqueferyentlssimefebellaTeardenteSj qiiaSiSibisad
dpm;nl sui. Cnutpriis incpnsuite Temanserat, cum luctarn sufflcere eredebant.radunayerant phala.hgev
-lpvem navibus eartririque.exercitu Qominumsuum conglobatique ,in unum conspirati adyolitabani, dex^
requish'it, ut ei.patefaceret ,quia non contraejus tris nobiUuffimoriluri.: Tunc Turchiliempiis intuens
salutem; se; recedente remanserit._Qui yeniens.'jipn instare^ qupifidelilatem suan» dqminp :StiOvaiebat
praesuriipsit.iittpra.injuss patefacere ;- f,Egp, .inqujt. hoc cerlaraen -domin.o
choris, pr_etoissisque nuntiis, poscit se portus sub- meo_accurabb cuni meis evincere, nee regcm meum
 J583 EMMip &EGlN'i{.;ANGLQR.lJM 13gi
ad bellanduni, utpote juvenem ferventissimura, huic A A functo, liber Cnutoni ingressus pateret et. ulrique
' riiisceri
patiaf pughae.Nam.si victbr fuerp, regiipsi .populo .confecta. .pace pauUsper respirare .copia
tfiumphalib; si atitem ceciderb, siyjeteigum dedefb, .esset. Quod et factum est. Nam Cives.suo-honorifice
noif Ariglisglpriacerit adee'; quia rex supererit, qui sepultp.principe,;initoque salubri. corisilio, elege-
ci pfaeliuriifestaiirabit et feriasse Victor meas,inju- runt internuntios mittere, et regi placita mandare,
'rJas viridiCabit.> Hocdictum cum sanse mentisesse videUcefut dexteraffi illis daret et ciyitatem^paci-
'videretuf oriinibus, anhtiertte rege ascendlt cum suis fice susciperet. Hoc »bi. Cnutorii satis yiderelur
6'navfbiis,'dirigeris aciem cbritra Angiorurii impe- probabile facto,.foedus firmatum est, ingiessui £jqs
1ttiiri, qui tunc irtioco, Scofastan dicio fuerat
cengre- die .constittito,.At pars interioris exercitus spre-
gatu's.'Qhadraginta denique navium' et pe_ampiius, vere.statutuffi,civiuni, latenterque, nocte illa cujus
'"Danortiffi;excfcitus ascenderat, sed adhuc liic nu- sequenti.die. ingressus ,est rex, •cum -filio defunctS
hicfus inedietaifhostiiim ihiniffiepaf fuerat. At diix principis egressi;. sunt civitatem, ut. experitentur
coruffi magis fisus viffute qriaffiriiultit_dine,'oihhes Tursus collecta. innumerabilfroanu. si.forte a fini^
' rtimpens'morulas', classica' insohuit, gradieiYs'fn bus suis . yalerent areere
.iugressum regemv Nec
"priiria frOiite.ef,' ifienfe senipef :Dei auiflitim* exb- quieverunt,, qupusque omncs pene Anglosjsibimagis
•
rafiS, quaeqtie obvia meleliat riiucrbnis aeie. Angli I? adhHCacclives qriam Cimtoni conglobaregt..Cnuto
vcro inprimis foriiores"ilifa caede Dahbs bbtrtinca- autemcivitatejmintravitetin splioTegniresedit, sed
rurit,' in'tanfiim ut pene' Viciofiairi adepti adversa- famen Londonienses, nbn. sibiadhuc. esse fideles
rios fiigefe'cbgereiit, sl ribifducis allqquio retenti' credidit. Uride et_ nayium stipendia, illa sestate re-
membfesque virtutis frigani erubescerent. Nairique staurare fecit, he, si fofte. exercitus adyersariorum
fhembrabat ilicabesse diff_giu'ra,'inrieira sciiiCet ciyitatem oppugnaret, ipse ab.iii.teriorihus.liostibus
hostes, et.a iitlbre'lohge rehiptas puppes;idebqrie,si exterioribus traditus interiret. Quod cavens, rursus
irori vincerehf, qubd pariter occumbCre debefent. ad tempiisutprudenscessitef, ascensis.ratibus,ac
Unde illi aniiriosiofes effecti;,iri prseiib fllicOiriam- ciyitate relicta, insulam Scepei dictam cum.suis
fesfaht quaiii' peficulo-ifsit desperatio. EnimvCfo peiiit, ibique biemans pacifice eventum rei exsper
'
defeTugiofugasdespefati trihta iri hosles debacchati ctavH. , ".•.-_.....
surif' iiisaniti, uf noniafittim raorfubriim aspicefes Edmundus itaque (Sic enim juveriis. qiii exerpi-
corpofa cadenlia, vefufn etiain vivorum icfus decli- tufrt coilegefatdict.us est), recederite.Cnutone, cuin
-f/ahiia. Taridetri crgb potili optata' victbi-ia; suoruni pbpulonbn mediocri, sed innumerabiii yeniens,fi-
"qiiaercperire' pPlefarit,' turiiuiabantriierribra. Ab' a_l- vifatem pompatice ingreditur, et mox eum univc;rsi
versariis qupqiie difipientes spolia','r.verturituf, Ct V sequuftur, obtempersuit,e.t fityent, el virrim dbrtera
'adjacCritemregioriemiriyaderidairi'accingUhtuf.floe fieri suadent,.dicente'S qupd eum magis quajn Da-
;"primiimdectis"'Thurchil 'arffiis Cnutonis auxit, ct iiorum principem eligerent. Erat quoque ejus jariis
.niagnaimparfcfn pafrioe prb hdci postmbdum pf ome- cbmes 'primus Edficus, coiisiliis poHens, seh faincn
•ruit. '- '- " - '''" ' ' ' v" ''••' •'"' . : _olositaiteyersipellis'?quem sibi ad aurem. posuerat
'>• At tuifcad domlriuffi rCgfessus, cfci sbciis suos Edffiuridusrii ohihibiBsnegotiis. Fertur autem ipse
indicat evCBtus,-•facitque'e'6s spoiils qiiae'attulit juvenis illo tempore domino Criiitorijfecedenti sin-
afidentibres ad pugnam ; Tfiaiiubiis'lsetus et palmae gulareiri'piigiiam obtulisse, sed rex sapieiis dicitur
'sriccessiljiis. Quo'exempio l-ric q'uldafn'dux et priri- sic iHJspondisse":« Egb tempus luctse"prsestolabof
ceps proviiieiaequse Northvfega dicituf; incilafris coiigrue, "dumvnpn casum-suspectus, ceftus fuero
{nairi et is "Cnutonis fegis iritererat ofliciiHbtis, victbfise. Tu vero, qui aves duellum ip liieme,
iaindiu illi subdittis, vir airrais streriuus, omni^ho» cave ne deficias elfarii aptibii tempore. > Sicrex,
norificenlia dignus), accepta-lieenlia; cum stiis estt tit diCtuffiest, in Scepei quod est dictum Laline In-
egrcssus; et partem terrae aggfesstfs-'spGliadiripuii;, sula bvium, ut potefat, hiemavit. Edmuhdus.^autera
yicbs iiivaderido destruxif, occufrentes sibi hostes>X)iri Londbnia, dimissb -exercitu, ultimato hiemem
•doihuit, ct iriuUbs. ex eis captivavit, tahdemques duxit. .'""'. ';.'.'.
viclbftos'_s-adsocios cum spoliis redif Quoreverso; Recedenti ver.obruiriali tempbre, tpta Quadfage-
rex 'parcens pxtrise, prohibuit tiltfa eam pfsedari'i , sima ruf sus ffiUitiamadunavit,et>mox posi Pasclia-
•sed Jussit .civitateni:Lbndbtiiam metropolim terrae; les dics regem et Daiiosa finibas -Aiiglbrumdetur^'
*o)3sidioiietencii, qnisin ea'corifugerant:optimatesi bafe' pafavit^ et yertiens;cuiri inntimerabili riiultitu-
ef pafs cxerciti-s el iha.imum (i<t:esfpopiilosissiiiia) I dirie, eos'suiiitb'cOgitavil invadere. At sernio non
vulgus. Et quiai-bocpediies equitesque •nequibar.tt laliii.tMnos, qui puppibtis posthabitis pettint sirida,
ex])lere(undiqiie -Ciriinriiari 'qrib.J-ammodo riori parii aptahtes se excipcfe quseque obvia. Efai hamque
puppibus eairiicoangtistare
.vallaritur.fljiiHiiie),ttifriti8 : eis vexillum roiri^pbrfehti,"quod, Heefeiedahi posse
1'e'cit.et flrffiissiina vallalione tenuit.' Deris iiaque;; esse incredibile lectori,tamen,quia verum'est, verae
'
qtif omnes homines "vult magis salvare qiiaffi jief-- inserairi) lectioni. Enimvero, dum"esset'
siffiplicissi-
<Iefe,inluen* lias'gentes tanto perictilo-laborare,, mb carididissimbqtieiritextum sericb, nuUiiisHgufse
seumprincipeffiqui interius-civitate pfaesidebat',ed_> ih ep inscrfa essei imago, temporebelli semper in
«ens ecorpore, jiinxit quieti sempilerhsc, ut, eo' die4 » co Videbatiir corvus, ac si iiitexlu., in victoria suo-'
ix«s ENCOMIUM.— LIB. II. 1386
rum quasi hlans ore, exculiensque alas, instabi- A At Dani fugientes rion longe sunt persecuii. quia
lisque pedibus et suis devictis quietissimus, totoque ineogniti [f., incognitis. ED.P. ] locorum noctis obscu-
eorpore deinissus. Qupd: requUens Turchil auctor ritate sunt retenti. Angli vero loci uon inscii, cito
priroi praelii:r«Pugnemris-,inquit, viriliter socii,nihil a manibus hoslium sunt elapsi, eos relinquentes ad
enim nobis erit periculi. flec denique testatur insta- spolia, seseque dantes ad inhonesta refugia.
bilis corvus prsesagiertiis vexilli. » Quo audito, equi Tunc victores sua laeti victoria, transacta jam
audentiores effecti, ferratisque induviis indurati, nocte plus media, pernoctanfquod supererat inter
occurrunt Anglis in -Eseeneduno locOj quod nos mortuorunm cadavera. Non autem in npcte spolia
Latini montem "fraxinorum possimus interpretari, dirimunt, sed inlerim suos requirunt, seseque adu-
Ibique nondum congressione facta, Edric, quem nantes ut securiores esse possent, siroul omnes uno
primum comitum Edmundi diximus, haec suis in- in loco perstiterunt. Illucescente vero jam mane,
tulit affamina : «Fugianius, o socii-,vitamque subtra- suorum agnoscunt multos in prselio cecidisse, quo-
bamus morti imminenti, alioquin occumbemus rum cadavera ut poterant tumulavere. Ab adversa-
illico. Danorum enim duritiam nosco. > Etvelato riorum quoque membris abradurit spolia, bestiis ct
vexillo quod dextra gestabat, dans tergum hostibus, avibus eerum relipquentes morlicina, et ad naves
railitum bello fraudabat. ut « redeuntes, Londoniamque repetentes, saniora sibi
raagnam partem Et,
quidara aiunt, IIPCnon causa egit timoris, sed do- quaerunt consilia. Similiter et Angli suo cum prin-
lositatis, tit postea claruit, quia hoc etim clam Da- cipe sibi consuluntet superhoc negotii Dei auxilium
nis promisisse, nescio quo pro beneficio, asserlio quaerunt, nt qui totiens armis sunt devicti, saltem
multoruffi dicit. Tunc Edmundus hoc intuitus et aliquoconsilio valerent remanere suffulti. Jam etiam
undique angustiatus: « 0 Angli, inquit, aut hodie Edricus, qui antea a bello recessit profugus, ad do-
bellabilis, aut omnes nna in deditionem ibitis. Pu- minum suum et ad socios rediit et susceptus est,
gnate igitur pro libertate et patria, viri cordati. Hi quia vir boni consilii fuit. Is surgens in medio
quippe qui fugiunt, ritpnte formidolosi, si non abi- agmine, omnes tali allocutus est sermone : « Licet
rent, essent impedimento exercitui. > Et hsec dicens, pmnibus pene vobis sim invisus, quia bello cessi,
in medios ingreditur hostes, circumquaque csedens• tamen si vestris sederet animis dictis parere mei
Danos, nobiles hoc exemplo SUPSreddens ad bellan- consilii, victoriosiores effici meo consultu possetis,
dum proniores. Commissum est ergo praeliumpe- quam si totitts terrae his viris resisteretis armis.
"desfre gravissimum, dum Dani licet pauciores nesciii Satis enim Danorum victorias expertus, frustra nos
cedere, magis eligerent internecionem quam fugae ; , reniti omnino scib, et ob hoc me subtraxi a praelio,
periculhm. Resistunt itaqueviriliter et praelium horat ut vobis postmodum piodessem coiisilio, non ut vos
diei nofia coeptum ducunt in vesperam, se gladUs3 aeslimatis, perculsus timore aliquo. Dum enim sci-
haud sponte opponentes, sed gladiorum aculeis va- rem necesse esse me fugere, quid satius fuit, aut
luntarius fvalenlius] alics urgeriies Cadunt utriusque_, vulneratum, aut sanum rccedere ? Est procul dubio
partis armati, plus tamen ejus quae erat numerpj certa victoria interdum ab fortiori hoste elabi fuga ,
effiinentieri. Atubijam advesperanle noctis adessentt cui nequit resisli per arma. Omnes enim qtii adsu-
teinpera, vincit amor victo:ise tenebrarum/uicommo- mus, proh dolor! fugimus. Sed ne bic casus vobis
'da, quia neque horrebant tenebras, instante cura4 eveniat ulterius, dextras Danis demus, ut, ipsos foede-
majore, neque etiam nocti dignabantur cedere, ini ratos habentes, fugam perieulunrque bellorum sic
hostem tanlum dum ardebant prsevalere. Et nisii saltem declinemus. Attamen hoc aliter nequit fieri,
luna claresceiis ipsum monstraret hostem, caederet t nisi divisione regni nostri. Et meiius esse judico,
quisque suum commilitonem, ut inimicuffi resisten- ut medietatem regni rex noster cum pace habeat,
tem, nullusque utriiisque partis superviveret, nisiii quam toluin par.ler invitus amittat. > Placuit sermo
quem.fuga salvasset. Interea coeperunt Augli fati- optimatibus, et, Hcetinvitus, hoc tamen annuit Ed-
gari, paulatimque fugam meditari, dum intuenttirr D mundus; electisque internuntiis, praemittit ad naves
Danos in hoc conspiratos quatenus aut vincerentt Cnutonis, qui dextras Danis dent et accipiant ab cis.
aut usque ad unum omnes una perirent. Yidebanlurr Quos ubi primura Dani venientes intuenlur, explo-
enim iis tunc numerosiores et in tam diutlna con- ratores eos esse suspicantur, sed postquara prOpius
"fiielatioiiefortiores. Fortiores namque eOssestima-- cos videht accedere, accersilis eis quidnam quaesi-
bant vera suspicione, quia jam stimulis ferri com- erunt orsi sunt rogitare. Discentes vero ab eis pro
moniti, casuque suorum turbati, magis videbanturr conficienda pace eos venire, lselantes eos sistunt
Saevirequam bellare. Unde Angli, terga vertentes,i, conspectibus regis. Erant enita obnixe optantes
hac et illac fugitant absque mora, semper antee prospera pacis, jam lassi bellorum et continuatione
adversarium cadentes, adduntque decus Cnutonis et:t navigationis. Tunc missi, rege pacifice salutato :
•victoria,, decorato Edmundo fugiente li « Miserunt nas, inquiunt, ad te, o rex, priticeps no-
principe. Qui
licet devictus valentioribus cedens recederet, tamenn ster et procerum nostrorum multitudo, ut consen-
' adhuc nori
penitus desperans, tutis se cOrnmisitlo- i- tias eis de pace, et datis nobis dextris et obsidibus,
cis, utdemuin, fortiori maltitudine collecta, iterumn a nobis itidem recipias cumf egiii medietate. Domi-
cxperiretur si quid forte sibi boni succcdere posset.t. nare in boreali parte cum quiete; e regione autem.
PATROL. LXLI. hk
 .587 EMMM REGIN.4- ANGLOft&M 4588
sit iiostei' Edmpndus in finibus meridianae plagae. A inquirere, ut inventam hanc legaUtef -acquireret et
Hujus rei gratia ad te sumus legati, tu vero bene adeptam imperii sui consortem faceret. Igifur per
faciens placito consenti. Alioquin, licet simus semel regna et per urbes discurritur et regalis sponsa pcr-
et iteruhi a.vbbis bello deturbati, adhuc tamen quiritur, sed longe laieque qtiiipsita, vixtandeiii
majori yiolentia roborabimur vobiscum bellaturi. > digna -reperitur. lnyenta est vero baec imperiaiis
Qtiibus rexnon temere respondit; sed, ipsis amotis, sponsa in confinitate GaUiseet praecipue in Norlh-
consillum a suis qusesivit, et sic eis postmodum pa- mannensi regione, sfifpe ef opibus ditisslma, sed ta-
cifice consensit. Audierat enim a suis quod multi men pulcritudinis et pfuderitiae delectamine omniuni
suorum defecissent, nec erat qui locum morientium ejus temporum muiierum prsestantissima, utpote
suppleret, cumlongeremoli.apropria patria essent; regina fainosa, Propter hujusceniodi insignia inul-
Anglorum quoque quanquam perplurimi inlerfice- tuffi appetebafur a rege et .pio hoc praecipue qtiodt.
rentur, numerus eorum non adco minuebalur, quia erat oriunda ex victrici genfe, quse sibipartem Gal-
in propriis positis semper qiii morieiitis locum re- lise vindicaverat, invitis Francigenis et eorum prin-
slauraret inveniebatur. Revocatis itaque internun- cipe. Quid mullis immoror ? mittuntur proci ad do-
liis : « Vestris, inquit rex, o juvenes, legationibus roinam, mittuntur dona regalia, mittuntur ctiam
consentio, et, uti dixistis, raedia mihi libere erit regio. ]5 verba precatoria, Sed abnegat iUa se unquam-Cnu-
Sed tamen vectigal etiam suae parlis vester rex, tonis sponsam fieri, nisiUli jurejurarido aflirmaret
quicumque ille fuerifexercUui dabit meo. Hoc enim quod nunquam alterius conjugis filium" post se re-
illi debeo, ideoque aliter paetum non laudo. > gnare faceret, nisi ejus, si forte iUiDeus exeo filium
F.cedere itaque firmato, obsides danlur ab utraque dedisset. Dicebatur eniui ab alia quadam rex filios
parte, et sic exercitus solutus bellorum importuni- habuisse. Unde illa suis prudenter providens, sciyit
late, optala lsetus potitur pace. Verumtamem' Deus ipsi. sagaci animo profutura prseordinare. Placuit
memor suae antiquse doctrinae, scilicet omne regnum ergo regi verbum virginis, et jurejurando facto, yire
in seipsum divisum diu permanere iion posse, non gini placuit voluntas fegis. Et sic, Deo gratias, do-
longo posttempore Edmundum eduxit e corpore, mina Emma mulierum nobilissima fit conjux regis
Anglorwn misertus imperii, ne forte si ulerque su- fortissimi Cnutonis. Lsetatur Gallia, lsetatur etiam
perviveret, neuter regnaret secure et regnum dialim Anglorum patria, dum tantum decus ti-ansvehitur
adnihiiaretur renovata contentione. Defunctus au- per sequora. Lsetatur, inquam, Gallia, tantam tanto
tein regius juvenis regio tumulatur sepulcro, defle- regi dignani se enixam. Anglorum vero lsetaturpa-
tus diu niultumque a patriensi populo, cui Deus tria, talem se recepisse in oppida. 0 res millenis
onnie gaudium tribuat in icelesti solio. Cujus rei c millies parata votis, vixque tandem effecta^auspiT
gralia eum Deus jusserit obire, mox deinde patuit, cante gratia Salyatoris ! Hoc erat quod ujrobique
quiauniversa regio illicoCnutonem sibi regem elegit, vehemciiter jamdudum desideraverat exercitus, sci-
et cui ante oraiii conamine reslitit, tum sponte sua licet ut tanta tantc digna etiara digno maritali cnn-
se.illl ef omnia sua snbdidit. 1 vinculata jugp, belliccs sedaret motns. Quid enim
Ergo miseralione divina monarchiam regni Cnuto majus ac desiderabilius esse posset -iti votis, quam
vir strenuus suscepit, et nobiliter duces el comites damnosos ingratosque labores belli placida finiri
suos disposuil,, et line tenus deinceps regnum An- tranquillitate pacis, cum pares paribus vi corporis
glorum pacifice tenuit. Erat autem adhuc primseva virtuteque animi concurrerent ? cumque nunc hi,,
aslate florens, sed lamen indicibili prudentiapollens. nuncvero illi, alternante casu belli, non sine roagno
Unde contigit ut eos quos antea Edinimdo sine dolo detrimento sui, vincerent?
iideliter militare audierat, diligeret, et eos quos sub- Veiuro, ubi divina dispensatione, multisque alT
dolos scieral atqtic tempore belli in utraque parte terutrum diu habitis internuntiis, niaritali se tan-
fraudulenta tergiversatione pendentes odio haberet; dem copula placuit confederari, difficile creditu est
adeo uf multos principum quadam die occidere pro quanta repente in utrisque alteri de allero exerta sit
hujusmodi dolp juberet. Inter quos Edricus qui a magnitudp gaudii; Gaudebat enim rex nohilissimis
bello fugerat, cum prsemia pro hoc ipso a rege po- insperato se usum thalamis; hsec autem hinc prae-
stularet, ac si hoc pro ejus victoria fecissel; rex stantissima virtute conjugis, hinc etiam spe gratu-
subtristis : « Quidominum, inquit, tuum deeepisli labunda accendebatur futurse pfolis. Inaestimabiliter
fraude, mibi ne poteris fidelis esse? Rependam tibi quoque uterque gaudebat exercitus, opes snascom-
condigna prsemia, sed ea ne deinceps tibi placeat munibus sperans augendas viribus, ut rei postnio-
fallacia. > Et Erico duce suo vocato. « Euic, ait, dum probavit exitus. Quamplures enira populi do-
quod debemus persolvito, videlicet, ne nos decipiat, miti belio, gentesque complures longe distantes vila,
occidito. > Ille vero nilmoratus, bipennem exlulit, moribus, etiam eilingua, seternaliter regi regiaeque
eique ictu valido caput amputavit, ut hoc exemplo posteritati annua compulsi sunt solvere vectigalia.
discant milites regibus suis esse fideles, non infi- Sed quid mirum, si tantus talisque rex repugnantes
deles. sibi dimicando devinceret? cum quamplurimos par-
Omuibus itaque rite dispositis, nil regi defuit tim UberaU largitione, partim patrocir.andi gratia
absque nobilissima conjuge, quam ubique sibi jussit imperio suo ultroneos submitteret? profecto non
1389 ENGOMlUM.— LIB. II. 1500
niirum. Quoniaffi iUic diViuri aspirat gratia, ubi. A locis fecerit siieo. Verumtamen ut credibiliora fiant
justitise pf obitatisque ae!quaHbratur trutina. quae asisero, quid in una urbe sancti Audomari fece-
Sed qiiid multis immoror? gaudlum magnum in rit dicamproexemplo, quod etiam oculis meis me
conjugatiorie tantorum dixi fuisse, multo autem am yidisse recordor.
plius dico, suscepta masculae prolis opportuiiitate. Ingressus monasteria et susceplus cum magna
Non multo post siquidem, SalVatoris annuente gra- honofificentia, humiliter incedebatet miratumre-
lia, fiUuni peperit nobilissima regina. Cujus cum verentia in terram defixus lumina et ubertim fun-
uterque parens intiraa, atque ut ita dicam, singtilari denslacrymarum, ut ita dicam,flumiria, tota inten-
gauderet dilectione, alios vero liberales filios edu- tione sanctorum expetiit suffragia. At ubi ad hoc
candos direxertmt Northmaniiiae, istom hic reti- peryeritum est ut oblationibus regiis sacra vellet
nentes, sibi nfpote futurum haeredem regni. Itaque cumulare altaria; ohe ! quoties primum pavimento
diiectissiinum pignus, uti mos est cafholicis, sacro lacrymosa infixit oscula! quotiens illud pectus ve-
abluuiit forite paptismatis, imponuntque ei vocabu- nerabile propria puniebant verbera ! qualia dabat
ltihi quodammodo obtinens indieitfm futurae virtutis. suspiria! quoties precabatur utsibi non indigna-
Vocatur siquidera Hardecnuto, nOmen patris refe • retur superna clementia! Tandem a suis ei immi-
^
rens cum additamento. Ciujus si etymologia teuto- nenti [imffierenti] sua porrigebatur oblatio nott rae-
nice perquiratur, profecto quis quantnsve fuerit di- diocris, nec quae aliquo clauderetur in niarsupio,
gnoscituf. Hafde quidera, veiox vel fortis, quod sed ingens allata est palleali extento in gremio, quam
utrumque, multoqrie roajus bis,ih eo nno cognosci ipse rex suis manibus altari imposuit, largitor hila-
potuit, quippequi omnes sui temporis virosomnium ris monitu aposlolico. Altari atitem cur dico ? cum
virtutum praestanlia anteivit. Omnes igitur ejus vir- vidisse me meminerim eum omnes angulos mona-
tules enumerare nequeo. Quapropter, ne longius a steriortim cifcuisse, nullunique altare, licet exi-
proposito exorbitero, supra repetam, historiseque se- guum, prseteriisse, cui non munera daret et dulcia
oscula infigeret. Deinde adsunt pauperes, mune-
«qtiar ordinem.
Adulto denique puero, de quo sermo agitur, pa- rantur eliam ipsi protinus singulatim omnes. Haec
ter adliuc iri offihi felicitate degens, ffmne regnum et alia-liis mirificenliora a domino Cnutone gesta
snae dilioni snbjectiim sacramento devinxit, eum- vidi ego vester vernula, sancte Audomare, sancte
que postinodum ad obtinendam monarchiam regni Bertine, cum fiefent vestris in coenobiis. Pro quibus
Danorum cum delectis mililibus niisit. Cum autem boiiis tantum regem impetrate vivere in cceiestibus
rex Cnuto solura imprimis Danorum obtineret regi- C habitaculis, utvestri famuli canonici et monachisint
men quinque regnorum , scilicet Danoraarchise, orantes orationibus quotidianis.
Anglise,Britanniae,Scotiae, Northwegse,vindicato do- Discant igilur reges et principes hujus dominiimi-
minio, imperator exstitit. Aniicus vero et familiaris tari actiones, qui, ut valeret scandei;e sublimia, sese
faetus'est viris ecclesiasticis, adeo ut episcopis vi- humiliavit in infima, et ut posset adipisci ccelestia,
derelur coepiscopus pro exhibitione totius religio- hilariter largitus est terreslria. Non enim fuerat
nis, moiiachisquoqire non saecularis, sed ccenobialis oblitus propriae conditipnis, quod moriturus erat in
pro contiiieniia humiUimse devotionis. Defensabat mundo et relicturus quaeque possunt concupisCi
sedulo pupiUos et" viduas, sustentabat orphanos et in saeculo. Et ob has divitias quas secum ncquivit
advenas, leges oppressit iniquas, earunique sequa- moriens auferre, viVensDeoet sanctis ejus locis par-
ces; justitiamet seqnitatem extulit et coluit, eccle- titus est hoiiorifice; ne forte si avaritiae sluderet,
sias exstruxilethonoravit, sacerdotes et clerum di- omnibus invisus viveret, nullusque esset qui ejus
gnitatibus ampliavit, parem et unanimitalem omni- animae aliquid boni oraret, et alius ei succederet, qui
bus suis iudixit; ut de eo illud Maronicum dici pos- in ejus regno largius viveret et de ejus parcitate in-
set, nisi extra catholieam fidem hoc fnisset. dignaretur. "Verumhoc ne fteret satis cavit, et suis
Nocte pluit tota, redeunt spectacnla mane : D ppsteris bonum exemplum largitatis totiusquc bo-
Vivisum imperium cum Jove Cmsar habei. nitatis reliquit, qiiod et ipsi adhuc, Deo gratias, ser-
Deo omnibus modis placita studuit, ideoque quid- vant optime, pollentes in regni moderamine et in
quid boni agendum esse didicerat nonnegligentiae virtutum deeore.
sed operationi comniittebat. Quse enim ecclesia ad- Tantus itaquerex postquam Roma est reversus et
huc ejus non laetatur bonis ? Sed ut sileam quse in in proprio aliquantisper demoratus, oniriibu_ bene
suo regno positis egerit,, hujus animain quofidie be- dispositis transiit ad Dominum, coronandus in parte
nedicifltalia, bonis perfiui deposcit Gallia, et magis dextevaabipsoDominoauctoreomniura/Turbabantur
omnibus banc in coslo cum Christo gaudere orat itaque ejus obitu omnes qui audierant, maximeque
Flandria; Has enim provincias transiens. Romam ejus soliodeservierarit,quorum maxima pars cuperet ei
petiit, et, ut multis liquet, tanta hoc in itinere mise- commori, sihoc[non.ED.P.]displiceretdivinaedispo-
ricordiarum opera exhibuit, ut si quis haec descri- sitioni. Lugebat domina Emma ejus regina cum pa-
bereomnia voluerit, Hcet innumerabilia ex his fe- rentibus,ululabant pauperes cum potentibus; flebant
'Cerit volumina, tandem deficiens fatcbitur se vix episcopi et clerici cum monachis et sanctimoniali-
efiam cucurrisse per mininia. Nam quid singulis in bus. Sed quanlum Itigebalur in muudo, tantura lae-
 1591 EMMiE REGINJE ANGLORUM 1592
tctur in coeli palatio. Isli flebant hoc qiiod perdide- A
J quotidieexorabat. At ille clam, quia nondum palam
ranl, illi gratulentur de ejus anima q'Harosuscipiant. audebat, reginae insidias moliebatur, sed ut ilJi
Isti sepelierunl corpus exanime, illi spiritum dedu- noceret a nemine permittebatur. Unde ille cum suis
cant in sublime lsetandum in aeterna requie. Pro iniqtio excogitatp consilio, natos dominae stiae vo-».
ejus transitu soli flebant terreni, sed proejus spiritu lebat interficcre, ut sic securus deinceps in peccatis
iiiterveiiiantcum terrenis etiam cives ccelici. Ut ejus vivens posset regnare. Verumtamen nullum in hoc
gloria crescat quolidie, oremus Deum intente. Et omnimodis effectum afcciperet,nisi^ fraudulentoruni
quia hoc promeruit sua bonitate, quotidie clame- dolo adjutus, hoc quod narrabimus adinveniret.
memus : Anima Cnutonis requiescat in pace, amen. Namque dolo reperto, fecit epistolam in persor.a
Mortuo Cnutone rege, honofificeque sepulto in reginse ad filios ejusdem, qui in Northmannia mo-
monasterio in honore sancti Petri constructo, do- rabantur, componere, cujus etiam exemplar noa
mina regina Emma sola remansit in regno, dplens piget nobis subnectere.
de dnroini sui morle amara, et sollicita pro filiorum Emma tanlum nomine regina filiis Edwardo ef
absentia. Namque unus eorum, Hardecnuto scilicet, Alfrido materna impertit salutamina. Dum domini
quem pater regem Danortim constituit, suo mora- noslri regis obilum sepuratim platgimns, filii charis-
batur in regno, duo vero alii in Northm.annia. fini- "' simi, dumque diatim magis magisque regno limredi-
bus ad nuiriendura traditi, cum propinquo suo talis vestrm privamini, mirbr quid captelis consilii,
degebant Roberto. Unde faclum est ut quidam dum sctalis iniermissionis vesira: dilatione, ihvasoris
Anglorum, pietalem regis sui jam defuncti obliti, vestri imperii fieri colidie soliditalem. Is enim iriT
mallent regnum suum dedecorare qnsai ornare, cessanter vicoset urbes circuit, et sibi amicos prh >
relinquentes nobiles filios insignis reginse Emmae, et cipes muneribus, minis et precibus faeit. Sed unum
eligentes sibi in legem quemdam Haraldum, qtii c, vebis super se mallenl rcgnare quam istius qui non
esse lilium falsa sestinvalione asscritur cujusdam eis imperut, teneri ditione.-Vnde, rogo, unus ve-
ejusdem regis Cnutoiiis concubinse»Plurimorum slrum ad me velocitir et private veniat, ul salubre a
vero assertio eumdem Haraldum perhibet furtim me consilium accipiat, et sciat guo pacto hoc nego-
fuisse subreplum parturienti ancillse, imposituisn tium quod voto fieri debeat. Per prmsentem quoque
autem camerse languentis coiieubinae.Quodveracius inlernuHlium quid super his.facturi eslis remandate.
credi potest. Qui clecUis, metuensque futuri, ad- Valele, cordis ntei viscera.
yocat mox archiepiscopum .Elnolum, virum orani Hac fraude jussu Haraldi tyranni composita, re-
virlute et sapientia praeditum, imperatque et orat se r( giis adolescenlulis est directa per pellaces cursoresj
benedici in regem, sibique tradi cum corona regale eisque ex parte malris ignarse oblala et hono;ifiG_
suae custodise comniissum sceptrum et se duci ab abeis, ut munus g._ni.ricis.sriscep'a. Leguut dplos
eodero, quia ab alio non fas fe-&:'at,in sublime regni ejusnescii, et, proh dolor! nimis falsitati creduli,
solium. Abnegat archiepiscopus, sub jurejurando inconsulte remandanl genitrici unum eorum ad
asserens se neminem alium in regem {filiis Emmsc Cam esse venturum,; constituuntque ei diem et
reginae vi.ventibus)laudare vel benedicere.« Hosmete tempus et locum. Regressi itaque legatarii inti-
lidei Cnuto commisit; his fidem debeo, et his fideli- mant Dei inimicis quae sibi responsa reddita sir.t.
tatem servabo. Sceptrum el cpronam sacro altari a juvenibus nobilissiihis. Hinc illi praeslolabantur
impono, ef hoc.tibi nec denego, nec trado; sed epi- ejuS adventum, et quid de eo facerer.t ad suurn iu-
scopis omnibus, ne quis eorum ea tollat tibive venerunt delrimeiitum. Statuto igiturdie, Alfridus
tradat, teve benedicat, apostolica aucioritate inter- minor natu, laudanle fratre,elegitsibicommilitones,
dico. Tu vero, si pracsumis, quod Deo mensaeque et, arripiens iler, Flandriae venit in fines. Quo pau-
ejus coromisi invadilo. > Quid. miser ageret, quo lulum cnm marchione Balduino moratus, et ab eo
se verteret, ignorabat. Intendebat minas, et nihil fogatus ut aliquam partem suse miUtise secum du-
profecit. Expendebaitaunera, etnillucratusdoluit; D ceret propter insidias hostium. Sed tantum Bono •
quoniam vir apostolicus nec valebat minis dejici, niensium paucos assumpsit, et ascensis puppibus
-nec muneribus flecli. Tandem desperatus abscessil, more transfretavit. At ubi littori ver.it contiguus;
et episcopalem benedictionem adeo sprevit, ut non mox ab adversariis est agnitus. Qui occurrentes
solum ipsam odiret benedictionem, verum etiam volebant eura aggredi, sed statim ille agnoscens
universam fugeret Christianilatis religionem. Nam- jussitnavesa littore illo repelli. Alia autem ascer.-
que dum alii ecclesiam christiano more raissam dens in statione, matrem parabat adire, aestimans
audire subintrarent, jpseaut saltus canibus ad ye- se omnem insidiarum pestem evasisse. Yeium uhi
nandum cinxit, aut quibuslibet aliis vilissimis-rebus jam eratproximus, illi comes Godvinus est obvius
scse occupavit, ut lautuin declinare posset quodi factus, et eum in sua suseepit fide, ejusque fit mox
odivit. Quod Angli videntes dolebant, sed quia hunc; miles cum sacramenti affirmatione. Et devians eum
sibi regem elegerant, hunc erubuerunt dejicere,, a Londonia, induxit eum iu viUa Sildefordia r.un-
iueoque disposuerunt hunc sibi regem fine tenus> cupata, inibique milites ejus vicenos et duoder.os,
esse.Domina autem regiua Emma exilum rei ex- decencsque singula duxit per hospitia, paucis re-
spectabat, et aliquantisper sollicita auxilium Deii lictis cam jtivene, qui ejus servitio deberent insi-
 '
1393 ENCOMIUM.— LIB, IL 1594
stere. Et largitus est eis abundanter cibafia et A Mihi ipsi scribenli tremit calamus, dum liorreo quse
et ad sua recessit mane redi- juvenis passus est beatissimus. Evadam ergo bre-
pocula ipse hospilia,
lums, ut domino suo serviret cum debita honori- vius tantae calamitatis miseriam, lmemqiie hujus
fieentia. Sedpostquam mahducaverantetbiberant,et •martyrii fine tenus perslringam. Namque est ab
etiam luffiinibus impiissime.
lcctos, utpote fessi, libenter ascenderant; ecee com- impiis tentiis, eflossis
occistis. Qua nece perfecta, Telinquunt corpus
plices Haraldi infandissimi tyranni adsunt et sin- est
examine quod fideles Chrisli monachi scilicet ejus-
gula hospitia invadunt, arina iiinocentum virorum
fuiiivi tollunt, et eos manicis ferreis et compedibus dem insulse Heli rapientcs, sepelierunt honorifiee.
et utcrucienturin crastinum servant. Mane In loeo autem sepulcri ejus multa fiunt miracula, ut
arctant, "
autem facto adducuntur insontes in medio et non quidam aiunt, qui etiam se hsec vidisse saepissime
fuit martyfisatus,
auditi damnautur scelerose. Nam, omnium exarma- dicunt. Et merito: innocenterehim
ideoque dignum est ut per eum innocentium exer-
tjs vinctisque post tcrgum manibus, atrocissimis
Emma reginade tanto
tr-aditi sunt carnificibus, quibus etiam jussum est ceatur virfus; Gaudeat igitur
ut nemini parcerent, nisi quein sors decima offerret. intercessore, quia queni in terrfs; habuit filium,
Tunc tortores vir.ctos ofdinatim sedere fecerunt et uunc habet in ccelis patronum..
satis supraque eis hisullanles.,. illius interfectoris B Atregina, tanti sceleris novitate perculsa, quid
facto^ opus sit mente considerat. tacita. Animus
Thebsese.legionis.excniplo usi sunt, qui decimavit
igitur ejus diversus huc illucque rapitur el se am-
primum innocentes fiauUohis mitius.IUe enim rex-
credere cunctatur ; quippe quse
paganissinius, Christianorum novem pepercit, occiso pliuslantseperfidiae
decimo. Ille licet paganus Christianos trucidaret, perempti filii inconsolabiliter coufundebatur mcerore,
verum mulio . amplius ex ejusdent, consolabatur
•patulo tamen.ui cafnpo cos nexibus non irretitos
certa requie. Hinc duplici, ut: diximusv angebatur
decollari jussit, ut gloriosos milites. At isti licet.
filiianiserabili mcestitia, tum
nomine Christiani, actu laroen paganissimi, lan-> causa,,neGis; videlicet
vero reliquae suae vitae dignitatisque diffidentia. Setl
ceolarum suarum ictus non merenles heroas cate-
fortassis hic mihi quilibet clamabit, quein Iivor
natos mactabant utsues. Unde hujuscemodi tprtores
hujusce doffiinie lividum rinerosumque reddit : Cur
cariibus deteriores digfie omnia dicunt ssecula, qui eadem nece mori
hon militiae violentia, sed fraudlum suarum ins'diis refutabat, quae sub hac proditione
neeatum fllium seterna reqtiie frui nullatenus dubi-
tot ihilitumhbnesta damnaverunt corpora. Quosdam,
tabat? Ad quod destruendum, tali responsione
ut clictum est, peririiebant, quosdam vero suae ser-
censeo ulenduro : Quoniam si persecutOr Christianae
yitutimancipabani.AHos csecacupidine captivende- C
nonnuUos autem arciatos vinculis irri- religionis fideique adesset, iion vitse discrimen
bant, majori subire fugeret. Caeterum, liefarium et exsecrabile
sioni reservabant. Sed divina miseratio nori defuit
cunctis orthodoxis videretur si, ambilione terreni
jnnbcehtibus in tanto discrimiiie consistentibus, quia talis famae matrona vita, privaretur ; neque
multos ipsi vidirnus, quos ex illa derisione eripuit imperii,
sine adniiniculo hominis manicaruro profecto emori, fortunis tantae dominse houesf.is
ccelitus, ruptis exitus haberetur (1). Haecet his similia ante oculos
compedumque obicibus. ponens, et illud authenticum Doroinicaeexhortationis
Ergo quia miUtura agones.succinctim transcurii- prseceptum suis fortunis couducibile censens, quo
mus, superest ut et eorum principis, gloriosi scili- videUcet electis insinuaf„ Quoniam si persecuti vos
cet Alfridi martyrium narrando seriem locutionis fuerint in una civitate, fugilein aliam; prosuo casu
abbreviemus ;'ne forte, si singulafmi omnia quse ei spes satis honestas reliquse dignitatis eonservandas
acta sunt perstringere voluerimus, multis ubique exsequitur, et tandem gratia superni respeetus
praecipue dorainse reginae dolorem multiplicemus. consilio solerti utitur. Exteras nationes petere sibi
Qua in re, rogo te, domina, ne requiras amplius ulile credit, quod sagaci ratione fine tenus perducit.
quam hoc quod tibi parcendo breviter dicturi sunius. Tamen qtias petit npn externas sibi experta est fore,
Possent enim multa dici, si fion tuo parceremus do- v quis [quibus] immorans haud secus ac suis colitur
lori. Est quippenullusdolormajor malri quamvidere decentissime, Igitur pro re atque tempore, quam
vel audire mortem dilectissimi lilii. Captus est plurimos potest sibi fidos optimates congregat, his
igitur regius juvenis elam suo in bospitio eductus- praesentibus secreta cordis sui enucleat. A quibus
que in insula Heli dicta ; a milite primum irrisus etiam inilo dominae probato consilio, coffihiealus
est iniquissimo; deinde contemplibiliores eliguntur, classium eorum apparatur exsilio, Itaque prosperis
ut horum ab insania flendus juvenis dijttdicetur. usi flatibus transfretant, et cuidam stationi haud
Qui jndices constituti, decreverunt illi debere oculi longe a castello Brugensi distanti sese applicant.
titrique [oculos utrosque] ad contemptum "primum Hoc castellum Flandrensibus colonis incolitur, quod
erui. Quod postquam paraiit-perficere, duo iUi super tumfrequentia negotiatorum, tum affluentia omiiium
brachia ponunlur, qui interim tenerent illa et unus quseprima mortales ducunt, famosissimum habetur.
saper pectus, unusque super crura, ut sic facilius Hic equidem a marchione ejusdem provinciae BaL
U.l infcrretur pceaa. Quid hoc in dolore detineor ? duino magni et iiivictissimi principis filio, ejusque
(I)iHic iroitatur smctor veila Adhcrbalis, apud Salluslium, in Jtigurth.
!395 EMM-4.REGIN.E ANGLORUMENCOMIUM.- LIB.IL 1596
conjuge Alhab, q-use interpretatur nobilissima, ii nifue maris ira pacata, omiiique tempestate sedata,
Francorum regis Roberli et reginse Constantiae filia prosperis flatibtis sintis pandit velorum; sicque se-
honorifice, uti se dignum erat, recipitur. A quibus cundo usus cursli, ad Brugensem sese applicuit
etiam in praedictooppido domus regali sumptui apta portura. Hic anchoris rudibusque navibus affixis, et
eid v.a i eginae tribuitur, cseterum obsonium benigne nautis qui eas servarent expeditis, recta se via cum
offerlur. Quce partim illa cum gratiarum actione delectis ad hospitium dirigit matris. Qualis ergo
suscipit, partimque sesc non indigere quodammodo mceror, qualisque lsetitia in ejus adventu fuerit
ostendit. exorta , nulla libi unquaro explicabit pagina. Dotor-.
In tanta igitur posita securitate, legatos suo filio haud modicus habebatur, dum in vullu ejus faciem,
miliit Edwardo postulatum ne versus se pigritare- perempti fratris mater quadam imaginatione con,-
lur venire. Quibus ille obaudiens equum conscendit, templaretur. Item gaudio magno gaudebat, dum su-
et ad matrera usque pervenit. Sed ubi eis copia perstitem salyum adesse sibi videbat. Unde viscer».
data est mutuo loquendi, filius se matris fortunas divinae misericordiaese sciebat respicere, cum non-
cdocet miserari, sed nullomodo posse auxiliari, dum tali fruslraretur solamine. Nec longo posl filk>
cum Anglici optimalesiiuHura ei fecerint jusjuran- cum matre morante et memoratsevisionis promissa
dtim; quae res indicabat a fratre auxilium expcten- B exspectante, nuntii lseta ferenle&nunlia advenlanl,
dum. His ita gestis, Edvrardus Northmanniam re- _quividelicet Haraldum.raortuum nuntiant; qui etiani
vehilur, et mens reginae quid sibi foret agendum, referunt Anglicos ei principes nolle adversari, sed
ctiam nunc cunctalur. Post cujus redilum, nuntios mullimodis jubilationibus sibi conlsetari. Unde,
Hardecnutoni filio suo legat, qui tunc temporis regi- regnum haereditario jure sibi debitum non dedi-
men Danorura obtinebat, per quos sui doloris novi- gnetur repetere et suse dignitaiti, eorumque saluii
latem aperit et ut ad se venire quanlocius maturet j.uxta in medium consulere.
petit. Cujus aures ut tanti scekris horror incussit, His Hardecnuto materque aniroati repelere sta--.
primo omnium mens ejus intolerabili oblusadolore tuunt oras aviti regni. Cujus rei fama ul popu-
in consulendo fatiscit. Ardebat enim aniriio, fratris laresimpulit aures, mox cunctadoloreetluctu comT
injuriss ullum ii'e,imoetiam matrislegationiparere. pleri cerneres. Dolebanl enim diviles ejus recessione,
Hinc ulrique rei praevidens, quam maximas potest cujus semper amabiH fruebantur collocutione. Dole-
navium niilitumque [copias, ED. P.] parat, quorum ba:it pauperesejusrecessione, cujus diutiuis largitio-
amplioremnumerum quodtm marisinanfractu collo- nibus ab egestatis defensabantur. onere. Dolebant
cat,qui si Hitereundum sibicopiapugiiandi.seuetiam viduaecum orphanis quos illa exlra.clos sacro fonle
necessitas repugnandi accideret, prsesidio advenla- C baplismatis non roodicis ditayerat. Quibus igilur
ret. Cseterum, non amplius decem navibus se comi- haiic laudibus cfferam nescio, quseibidem nunquam
tantibus ad matrem proficiscitur, quse non minima abfuit renascefitibus in Chrislo. Hic ejus fides patet
doloris anxietate fatigabatur. Dum igitur prospero laudanda, hic bonitas oronimodis cclebranda. Quod
cursui inteuti non modo certatim spumas salis aere sipro siiigulis ejus benefactis parero dis.sercretprius
ruebant (2), verum etiaro suppara velorum securtdis me tempus quam rem credo, des.erere. Unde ad se-
flatibus attollebant, ut maris facies non unquam riem.nostrajipcuticnis propero redire.
certa, sed semper mobililate flatuum dubitanda Duni reginaefiliique ejus reditus apparatur, omne
Jiabetur et infida, repenle foeda tempeslas ventorum littus planctu gemituque confundilur, omnes dextrse
nubiumquea tergo glomeralur, et ponli superficies coelo atlollebantur infeiisa;. Flebant igitur a se dis-
jam supervenieiitibus austris turbatur. Itaque quod cedere illam, quam toto exsilii tempore ut civem
in tam atroci negotio solet fieri, anchorae de proris videre suam. Nulli divitum gravis hospita, nulli
jactae arenis affiguulur fuudi. Quse res lametsi tum pauperum in quolibet oneross.. Omnes igitur natale
illis fuerit importuna, tamen non absque Dei nutu solum mutare pulares , cuiictas secum exteras pe-
cuncta disponentis esse creditur acta,ut postmoduro tere velle diceres regiones. Sic toto plangebatur
rei probavit eventus , membris cmnium placidse littore , sic ab omni plorabatur populo astante.
quieti scmni cedentibus. Nam postera nocte, eodem Licet ei" quodammodo congauderent pristinum gra-
Hardocnutone in slratu quiescente, divinitus quae- dum repelere dignitatis , non tamen eam matroBse
dam osteiiditnr visio, quse eum confortans et conso- siccis dimittere poterant oculis. Tandem vincit amor
lans, forti jubet esse animo. Hortatur praeterea patriae, et, omnibus viritim osculatis et flebUi eis
ne ab incoepto desisteret, quia paucomm dierum diclo vale, cum filio suisque altum petit mare, non
ir.tcrvallo injustus regni invasor, Haraldus scilicet absque magna lacrymarum utrimqne fusa ubertate.
occideret, et regnum patriis viribus domitum sibi Igitur principes Anglici parum praevenisse fidentes
juslo hseredi justissima successione incolume redi- legatibne, antequam ab Ulis transfretaretur obvii
iet. Evigilans igitur somniator talibus indiciis cer- „sunt facti, optiraum faciu rati ut et regi reginaeque
tior fit et Deo omnipbtenti tantae consolationist satisfacerent, ct se devotos eorum dominationi sub-
causa gralias reddidit, simulque futura nullateinisi derent. His Hardecnuto cum matre certus factus et
Uubital, quse sibi mcmorala Visio praedixerat. De- transmarini littoris tandera poitum nactus, a cun-.
(2) YIRG.Mncid. i, 39.
 1J597 POPPO TREYIRENSIS ARCHlEPISCOPUS.— NOTITIA HISTORICA. 1398'
ctis incolis ejusdera terrse gloriosissiire recipUur, Amater amboque filii regni paralis commodis nulla
sicque divini muneris gralia regnum sibi debitum lite intercedente ulunlur. Hic fides habetur regni
redditur. His ita peractis et omnibus suis in pa- sociis , hic inviolabile viget fcedus materni fralerni-
.cis tranquillitate compositis, fiaterno correptus que amoris. Hsec illis omnia prsestitit, qui unaniroes
amore nuntios miltit ad Edwardum , rogans ut, in domo habitare facit*Jesus Christus , Dominus
veniens, secum oblineret regnuin, Qui fratris omiiium; ctii ia Trinitate manenti immarcescibile
jussioni obediens Anglieas partes advehitur, et floret imperium, Amen.

EX CHRONICISTH. RUDBURNI, DE EMMAREGINA.

Duxit Etelredus hanc et postea Cnutus.
Edwardum sanctum parit haecet Hardecnutum.
Quattuor hos reges haecvidit sceptra geientcs.
Anglorum regum fnit hsecsic mater et nxor..

EMMJE REGINJE
EPISTOLA AD FILIOS SUOS EDWARDUM ET ALFRIDUM.
, . (Videsupra col. 1592.)

AKSODOMINI
MXLV.

POPPO

TREVmENSIS ARGHIEPISCOPUS.

NOTITIA HISTeRICA.
(Galliu Christiana, nov. edit., XIII, 406.) '•^ •/•$:.-.

Leopoldi marchionis Austriae ex Richarda nobi- B ; remedia conquirere, et viros [bellicae gloriaelaudibus
Hssima muliere filius, Poppo, et Ernesti II Susviae imprimis florentes beneficiis sibi feudisque jungere,-
ducis cujus lutelam gessitpatruus, Htterarum virlu- quibus pacandse provincise tutandaeque munus tra-
tumque studiis apprime excultusBambergeusi Eccle- deret. Horum igitur sedulitate atque impigris usus
sise praepositus in loeum Megingaudi ab Henrico II armis, praedones ubique casteUis, quae securilatis
imperatorc suflicitur, vesaniam compressurus Adal- ipsi causa insederant, ejicere, et caeteros novarum
beronis, qui tamen Popponi cessit. Hic autem sub rerum cupidos in f!de atque oflicio continere. Porro
finem anni 1016 ab imperatore Trevirim adductus, cum ttnus Adelbertus imperata faeere solus Tletrec-
communibus votis atque suffragiis cleri et populi in tat, atque, ex castello S. Cruci olim dicato, quod
antistitem postulatus, ab Eichenbardo Moguntia- in vicino urbis colle ad meridiem situm, episcopl
censi archiepiscopo, quem imperator ea causa Trevi- Curiam, servitia atque commesitum oninem crebris
riffi advocarat, ingenti cum totius populi Isetitia con- excursionibus habet infesta, ad extremum Sikonis,
secratus est, anno 1017Kalendis Jaiiuarii. Inter epi- hominis manu consilioque prsestantis, solertia,
copos qui Popponis sacrse unclioni interfuere nu- contumacis inimici spiritus repressit, atque hac
meratur Theoaoricus Metensis, qui metropolitani ferme arte debellavit. Siko, qui ad id operam consi-
consecrationem sibi competere incassum iteravit. C Humque Popponi delulerat, idoneo tempore ad cas-
Tix renuntiatus fuerat pontifex Poppo cum immu- tri fores solus ex urbe profectus, ab Adelberto ty-
nitates et privilegia Ecclesi.aesuseimperiali munimine ranno sitis ergo explendse, pro amicitiseveteris usu,
fuTeri curavit. Nec multo post consecrationem, Ro- potum sibi poslulat, quem cum ille non giavate per
maro adiens, usuin palUi a Benedicto VIQ ccnsecu- mmistruffi offert, ubi quantum satis hausit, nun-
tus est bulla 8 Aprilis ejusdem anni. Suam in dice- tiari domino jubet gratias ei permagnas haberi,
cesim reversus, varii,s eam praedonuni populationi- futurumque prope diem,!:;hpC:ut restinctse sitis be-
bus laceratam afuictamque comperit. Quibus Eccle- neficium memori voluntate atque adeo pari gratia-
sise suse vulneribus, ut ait Browerus lib. xi Annal., rum merito, cernat repensum.
ut tempestive mederctur, undique omnia instituit Quibus dictis, Sik.o abiit, a.tque jam destinatoji
1599 POPPO TREVIRENSIS ARCHIEP.—NOTITIAHISTQRICA. 110.0
jampridem animo dolos, ad.fraudem Adelbeiiiex- A qv.i,.Benedictinis.per vimexclusis, locum occupa-
plicare coepit. Doliavirii tricena, irapositis tofidem verant. Imperatorem etiam Heuficum II dcprecatus
armalis instruit; atque haec ipsa, prsemunita vecti- csl, pontificatus sui auno piimp, xvi Kal. Novemb.
i)tis ansisque, singula binis forlissimis viris, iisque indictione xv, ut fundalioni collegiatseecclesiaePru-
ad hostem.dccipiendumpl^ieia veste.tcclis, gestanda niensis assensum piseberel. Regiac.liberalitatis exi-
commitlit, eorum itein armis ibidera reconditis; miummunus, nempe Gojifiueniiam, et abbatiain iii
d'iiique vasa, ad occultandam fraudem, sliagula pago Trichire cum omnibus appendiciis et juribus
veste pannoque plurimo iiisternit. Quibus ita com- ccclesisesuaeascribi fecit, aniio 1018. Eodem circi-
paratis, Sikn quserit ad peragendum incccptum tem- ter lempore curtcm Puzenvclt a comite Kaledone
poris opportuua; quae ubi naclus, plenus, spei bo- ejusque uxore Irmingarde litulo precariae adeptus
nae, clam onniibus, urbe cum bajulis egreditur. est. Versabalur in Ilalia Heniicus II imperator,
Ipse, raro salellite fores castelli pulsans et aperiri anno 1022, Grsecos Saracenosque, Apuliam et Cam-
jubens, audit solitum Hlud : Qui vir, unde et quid paiiiam infestantes,debellal,m'u,s., cui Poppo undc-?,
petitum veniret? Ad quse nUiil aliud ille quam re- cim armalorum millia per Marsorum. regionem ex
iiuntiaret adesse cum Uonorario vino Sikonem, genle sua deduxil. Aquisgranensi concilio aslitit,,
quo promissam jampridem beneficii gratiara exspl-, 11atino 102S.._
vat. Hoc nuiuio Adelbertus aecepto, dpli ignarus, Porro duro curas omnes ad dicecesis suae con-
ostia palefecit. Tunc Siko vela pannosque amovere luendara dignitalein converteret, mores sanctimo-,
jussit, ubi brevi oratione munus praesenteAdelbeiio, nialiuni Palatioli ccenobii, lascivia luxuque remol-
«'ommendavit, signum adoriundi suis dat. Qui ad lilns, hac occasione sanareaggiessus est. Forle uut
primum signiim luffiulluni (sic) e vasis prosilieiites, ex illis commissuratn pallii, ut inde caligas ,episcpr
impelu inobviosquosque facto, cuncta caedibusatque, pales contexeret, de more, dederai. Illa, ut antistitis-,
strage focdaiit, ipsique ante onmes Adelberlo maiius amorem raperet, vestem philtro imbutam jeddit.
.nferunt. Caesisigitur et oppressis ad hunc modum Poppo ut caligas induit, tantam illicp philtri vim
ct exstinctis praedonibus, munitio solo sequaiaet pvseter ni°rein expertus esl, ut in nefariae mulie-
ad vastitatem fedacta est. Siko autem, pfseter, re- risiamorem tota meiite et cogilatione exardesceret.
stiluti decus olii atque urbis ab Adelberto grassatore Demiratus lajscivioriscarnis. iusolitam tyrannidem,
liberalae, illust.ria a.Poppone feuda beneficiaqu.etu- facto iii aliis quoque simili periculo, lurpissimi fla-,
Ht: eoderaque perie tempore Skiva apud Saram.-flu- gitii auctorem feniinam esse non dubitavit. Ventum
vium, quod postea Montis Clari nomen obtinuit, inde ad facti eognitionem, eoque probato, una om-,
Adelberti Ciislrum,jussu Popponis eversum atque nium sentenlia fuit expcllendam ex illo ccelu ne-,
deletum funditus est. Ubi Popponis res majorem quissimam incaiUatricero, ".seleras ad strictiores.
in modum potentia ac felicitate stabiliri vidit Adal- moiiachoftim lcges redigendas esse. Quod cum ma-
bero, mullo quam ante humilior, non modo pala- jor pars, vitse laxioris tenax, omnino respueref,
tium ei aLque occupatas Ecclcsiae arces, sed ca- visum est archiepiscopo collegium illud penitus
stella etiam Sericiim,:RutichUim, Sarburgum atque dissolvere, facta reliquis ad alia transeundi mona-
Bern castellum, ,uno eorum sibi titulo reser.vato, steria facullate.
tiadidit, sttque monasterio inde D. Paulini, cui pra> Attamen Poppo, piaeperegrinalionis causa Thep-
])osilum fuisse jam adnotavimus, repelilo, omni dorico Metensi demandata Ecclesiaesuse cura, cum
abjecta cogitatione honorum , ad salulare otium priraariis e clero' Ilierosolymam perrexit, Simeone
concessit. Ppppo vero, cum omnes mupitiones Adal- nionacho Sinaitacomite, qui ex Oriente in Gallias
beronis deditione in fldem accepisset, Bern castel- ab abbate suo directus fuerat ut a Richardo, Nort-.
lum, acriter aliquandiu a praedonibusdcfensum re- manniaeduce, non exiguas acciperet eleemosynas.
slilit; sedad exlremum captum, dissipatis acdiru- Quibus per sodales ad monasterium delatis, ille
lis propugnaculis, fuuditus excidit. r. aliquandiu Rothomagi stetit, ac proinde consilium
Caeterum, toto eo tempore quo Megingaudus te- cepit Treviros adeundi, unde Popponem ad terram
nuit episcopatum , ecclesia Trevirensis factione sanctam proficiscentem est coniitatns. Eo in itinere
Adalberonis insignem rerum omniuni jacturam dam- loto triennio Poppo permansit; ast in urbem ubi
numque fecit. Euiro vero tam tetram in solitudinem reversus esl, anno 1028, meuse Novembri, compe-
redactam fuisse sedem cathedralem perhibent, ut, ritque Simeonemvitse tranquillipvis studio secessum
nemine saiia tecla exigenle, clerus sit coactus metu captare, ideoque includi velle, optionem ei tulit
ruinsetemplumdeserere, elcultuidivinosupersedere. sedem in ditione Treviiorum figendi. Is locum in
Motiasteria epdem modo quoque tempore ad rerum antiqua mole, quam Nigram P.ortam vocitabant,
necessariaruni penuriam prolapsa sunt. Quibus ma- assignari sibi postulavit; atque die festo sancti An-
lis Poppo remedium utafferrct, ihstaurandis atque drea'., circumfusa ad spectaculum magna cum po-
ornandis ecclesiis se tradidil iropensius, atque mo- puli tiim cieri multitudine, ab archiepiscopo in
nasteria, quse intestina seditio exhauserat, praediis angustum quemdam ejus molis anguluin inclusus
et possessionibus locuplelavit. Mcnachos in sedevir- cst, ibique in assidua oratione magnaque vitae aspe-
ginisDcipara. ad Martyres restituit,pulsis'canonicis rilaic seplem degil annos.
1401 ANGELRANNUSABBAS CENTULENSlS.— NOTITIA HISTORICA. 1.02
Eodemcirciter tempore,Christiana, sorbrPopponis, A precibus annuens Benedictus prsesulcrocoadjutorem
adsimeouis exemplum, intra parietes alicubi sacros einiisit. Quem Papebrochius conjicit fuisse Gra-
inclusa, sibi Christoque sola vixit. Amio auteml051, tianum archipresbyterum, virum prudentem; de-
xiv Kal. Novembris, Poppo sedem Epternacensem cernit etiam viium Dei Simeonem sancluin deliere
inslauratam invitatus ab Humberto abbate conse- nominari, diemque ejus natalem, sicut et aliorum
cravit, leyataque S. VUlibrodiossa in honoratiorera sanctorum revercntissime •singulis aniiis celebrari,
tumulum transtulit. Cum viciiiis caiiventionem iniit uti patet ex pontificis Hlteris etex bulla canoniza-
ratione terminortim nemoris Kilvald, variaquc prae- tionis datis anno 1042. Ecclesiara eodem auiio in
dia abalienata ecclesiaesuae vindicavit, circa annum honorem ipsius S. Siraeonis sedificavit Poppo in
1033.Duabus in permutalionibus inler diversa mo- poiia quse Marti apud Gentiles olim consecrata
nasteria initis oecurrit circa annum 1055. Duode-r fuerat, in veteribus scilicet ruinis antiquse molis
eiin niansps, totidemque mancipia a Thiefrido ad- quam S. Simeo, dum in vivis esset, incoluerat;
vocalo Trevirensi, qui Luitardim consanguineam immisitque in eam fratrcs sive eanoriieos, qui Deo
Siiain uxorem.duxerat, accepit, atquednobus conju- ibidem servirent, atque praedia annuosque reditus
gibus. cohabilare licentiam feoit anna 1036. Eodem ipsis. largitus est. Insigne privilegium pro confir-
aiifio et insequenti varia dona ab Adalberone S. roatione bonorum aedis majoris ab Henrico III im-
Paulini praeposito collata ccenobio S. Mathiselauda- peratore impetravit an. 1045. Exslinctus vero 16
vit; synoflumbabuit vi Idus Junii 1037, adquam acce- Junii 1047, in ecclesia quam sancto Simeoni sedifi-
deiites Adelberlus.,marchio Lotharihgiae,ejusqtieuxor caverat huraatus est, , posita supra ejus peclus
Judithacoramipso viilaffiMoniendorffeidemmonaste- plurabea tabella cum hac inscriptione: « Poppo
rio indulserunt. In Palatiolensem parthenonem ca- Trevirorum archiepiscopus obiit decimo sexlo Kal..
nonicos sancf.monalium loco ad hunc annum im- Julii. > jEri insculptum erat id epilaphium : «An-
misisse dicitur. Comitatum de Marvelis, quem Con- no DominicaeIncarfiationis 1057, Henrici secundi
radus imperator Trevirensi Ecclesiseprsestiterat, ab regis xvn , imperatoris autem primo, xvi Kal. Julii,
Henrico III perpetup possideridum irapetravit, an. obiit hujus Trevericse sedis Deo dilectus archiepi-
1039,fdibus Septembris. Ad BenedictumlX epistOT 'scopus Poppo. t
lam direxit, qua eum precatur ut sibi mittat yirum Operaepretium est hic adnotare nihil ipsi fuisse
prudentem qui ei in necessitatibus suis consilio coffimune cum illo Poppone qui Danos ad Christia-
simul ct auxilio suffragelur'; itemque papam de nam fidem convertit. Quamvis enim ejus sepulcrum
morte Simeonis eremitse certiorem facit, urgetque „ quondam ab istis populis frcquentatum fuerit, pror-
ut ille in sanctorufii numerum referalur. Popponis sus tamen ab illo est diversus.

P0PP0NIS EPIST0LA AD BENEBICTUM IX PAPAM.

(Vide supra, inter epistolas Benedicti IX.)

ANNO
DOMIM
MXLV.

V. ANGELRANNUS

ABBAS MOISASTERU S. RICHARII CENTULENSIS.

NOTITIA HISTORIGA.

(Ex Gallta Christiana, nov. edit. tom. X, pag. 1249.)

Angelrannus, Sapiens cognominatus, Centulae D ; regem Rcmam euntem ccmitatus sacerdclio initia-
honestis parentibus natus est. Adolescens S. Ri- tus Centulam rediit, ubi lngelardo defuncto a fra-
charii claustra subiit, cujus ab abbate Ingelardo tribus una voce electus est. Sed quae erat viri mo-
longe posita scrutalurus scholarum magisteria rais- destia! Furtim se proripit e roonasterio, et in silva»
sus, Fulbertum Carnotensem episcopum praecepto- Olnodioli latibula se abdit. Mox 'regis jussu perqui-
rem adrptus est ct didascalum, Iiiterim Robeiium situs ac dcroum invenlus onus impositum invitus
1403 ANGELRANNIABBATIS CENTULENSIS 1404
subire cogitur. Rex itaque gaudeus ecclesisebasili- A cipui fuere, Guido Affibianensis et Drogo Tarva-
cain intrat, omnique spectante hobilium et ignobi- nensis postea episcopi. Sub finem vitae paralysi sic,
lium caterva, per funes ad signa pendentes ipsi affectus est, ut Fulco, ejus loci monachus.Uitorventu
lolius loci dominalionera delegat,jubetque ut quan- patris sui Angelranni comitis, ab Henrico rege, quf.
locius ejus benedictio acceleretur. Statim operi ma- tum forte in Pontivum venerat, abbatiam obtinue-
nuni admovet Angelrannus, moenia slruit, aras auro rit. Quod cum reseisset Angelrannus, quosdam
et argenlp vestit, vasa sancta ampliat, ccnventioiiem militares a Fulcone ad festivum hac de re epultrm
prius cum Notkero Leodicensi episcopo factam re- convocatos diris addixit,'Fulconemque, se vivente,
novat cum Durando anno 1022, Scabellivillara a ne quidem alterius loci. fore abbatem conteslatus
Richardo Normannorum duce acquirit, Comilis- est; et ut ejus ambitionem facilius retunderet An-
Yillam a comite Pontivi Angelranno, Noguerias re- gelranuus, regem curru convenit, graviter increpa-
cuperavit anno 1035, et molendinum de Montiniaco vit, et ad facti pcenitentiam adduxit. Alio paulo
anno 1044. Hortante Fulberto Garnotensi episcopo post a rege dato successori redditur cura pastoralis.
Yitani sancti Richarii versu heroico composuit, Non diu superstes fuit Angelrannus, qui, diutina
ejusdem miracula et relationem in monasterium paralysi probatus, demum ad extrema pervenit, et
Centulense, sicut et Passionem sancti Yincentii ad ccelestem patriam migravit v Idus Decemb.1045.
martyris et Vitam S. Austrebertae virginis ; honori Corpus ejus in basiliea S. Richarii ad aram sancti
quoque sancforum Wlframni arcbiepiscopi et Wa- Laurentii sepultum est, ad cujus tumulum mulier
lariei abbafis proprios aptavit cantus. Tanta ejus paralytica sanata dicittir. Nullo taraen publico cultu
nominis fama ubique pervulgata est, ut multi no- hactenus honoratus, nec Sanctorum albo ascri-
biles ei se litteris crudiendos tradiderint. Duo prse- ptus est.

VITA V. ANGELRANNI

ABBATISCENTULENSIS.
(Edidit Dom MABILLOI», ActaSS. ord. S.Bened. Ssec. VI, paite i, pag. 494, ex Hariulfo, Chronici Cenlule**
sis scriptore subsequali, apud Acheritiin Spicil. toni. IV, et cura ms. cod. autographo contulit.

OBSERVATIONES PR_EVI/E.
1. MonasteriumCentulense, quod a sanctoRicharioexstruclum fuisse circa annum 625 diximus, labeiUe
saeculonono a barbaris dirutum fuit, remansitque pene incultum usque ad saeculiundecimi initia. Hujus,
loci restauralor fuit Ingelardus, ex monacho Corbeiensi abbas Centulensis factus; cui Angelrannus noster,
seu ut alii pingunt, lngelrannus, successit, vir non solum doctrina pro suo tempore praeditus, sed etiam
prseclare gestis et pietale insijmis, unde ei Sapienlis cognomen indituni est. EjusYitam ex libro quarto
Chronici Centulensis exscripsimus, omissis nihilominus iis quae ad rem nostram non faciebant. Hujus.
Chronici auctor est Hariulfus, qui paulo post Angelrannuin in monasterio Centulensi vixit, quod ipsemet
non semel, potissimum in.finelibriquarti attestatur, ubi se a Gervino secundo, Angelranni, medioGervino
primo, successore, tnonachizatum fuisse refert. Ex ejus vero cpitaphio, quod tom. I, Analeet. editum est,
discimus eum ex monacho Centulensi tertium Aldeburgenscm abbatem faclura fuisse.
2. Angelranno inter scriptores ecclesiasticos locus debetur ob quaedam opuscula ab eo edita. Ex his
supersunt in ms. codice Centulensi quatuor Hbri De vita, miraculis et relatione sancli Richarii, quos, Ful-
berto, quondam suo raagistro, adbortante composuil, ut ipseraet in epistola ad ipsura Fulbertum nuncupa-
toria testatur. Alia ilem opuseula melrice coropostiit Angelrannus, de quibus agit Chronici auctor infra
lium. 15. CaeterumScholaslici nomen quod ipse sibi tribuit Angelrannus, tum eliam libri quos bibliotheca.
Centulensi comparavit, magnam ejus in litteras arguunt propensionem; idem probant discipuli, quos in
monasterio Centulensi frequentes habuit, quse omnia in ejus Yita fusius exponuntur. Denique beatus Ge-
raldus, postea Silvae-Majorisabbas, iu libro Miraculorum sancli Adhelardi, quem cum adhuc Corbeiaemo-
raretur edidit, lestatur lngelranhum miraculo cuidam sancti Adhelardi iiiterfuisse, qua occasione ejus
erudilionem liis verbis exlollit. Intererat maluiinis abbas lngelrannus, qui eo tempore cmteris philosopha-
batttr altius, quemque hujus signi lestem non fors miserat, sed cujus gregis paslor erat, sanctus Ri-
charius.
3. De anno aut die qui Angelranno supremi fuerunt, nulla difficultas: annum quippe ejus obitus 1045
diserte exprimit Ilariulfus. Dies autem in monasterii Necrologio assignatur, nonus roensis Decembris, his
yerbis : v Idus Decembrisobiit Angelrannus abbas.
i. Stib Angelranno abbate prior erat monasterii Centulensis Odelgerus, cujus nomen cum sancii titulo
exprimitur in calalogo fratrtim conscriptorum Centulensiuin, ad diem quintam Februarii, his verbis :
Nonis Febrnarii obiit ille sanctus Odelgei*is,monachuset prior. Ipse tamen, sicut nec Angelramius, nullo
cultu publico celebratur, imo et quo m loco eorum corpoi'ajaceant, prorsus ignotum est; unde sa.tis fiiit
utrumque Venerabilis litulo donare. Coiijicimus liihiloniinus Angelranni festivitatera olira apud nostros
Ceritulensesfuisse celebratam, ex veteri calalogo, qui Hariulfi (,'hronico, alia quidero sed antiqua maiiu,
.1405 WA, «!»
additus est ubihsec leguntur : Hm sunt sollemnitates ad Centutam proprie perlinentes. Ka.end. Jan. Dedi-
culio Ecclesim.v. Non. Mart. Gerviniabbatis. v. Idus Decembris,Depositiosancii Angelranni abbalis noslrt.
Quseindicassesuflkiat; jam ejus gesta exponenda sunt, inter quseOtlclgeriencomiuui occurret.

INGIPIT VITA.

1. Cum igituromnis-iiiuiidusUiiigenitiDei descen- A. Ingelardo', noii minima reverentia digno, Hcentia,

sipne per carnis assumptionem segratuletur redem- longe seposita scrutatus est scholarum magisteria,
ptum, sitque universalis exsullalio, liberatio com- more scilicet prudentissimse apis, quae circuit diver-
iriunis, proprium tanien quorumdam locorum di- sorum florum arbusta, ut mellis dulcore sua repleat
gnoscitur esse gaudium viros habuisse tales qui receptacula. Denique multorum experientia proba-
sanctitatis ac doctrinaepraerogativa Patres non im- tum, el Uberalibus studiis ornalissimum civifatis
merito vocentur et pastores. Hoc privilegio potita, Carnotense venerabilem episcopum, ac cum multo
sltu et nomine dulcis Pontiva provincia, prsecelso- honore vocitandum Fulbertum,praeceptoreui adeplus
rum saepius laetata est virorum genitura. Ipsa deni- estatque didascalum; hic ei monitor, hic tam mo^
qiie illud fulgentissimum sidus, heatum scilicet rura quam litterarum fuil.inslitulor. Gaudebat ve-
Richarium, olim protulit, cujus patrocinio et cor- nerabilis praesul delantidiscipuli solatio, relevaba-
"porali prsesentia se beatam exsultat Centula. Ipsa tur tam idonei auditoris induslria alque ingenio.
-etiam post Ulos quos supra meruisse legitur, glo-s- Tandem igitur grammatica, musica atque diale-
riosse recordationis virura protulisse scitur Angel- ctica optime instructuni, Centulam remittit tironein
rannum, qui quoniam omnem sui temporis laudem amicissimum, jam tunc saccrdotio ornatum, quem,
excedit, srii uominis memoriam usquaqueque pro- B velut grandem thesaurum, recipit pia congregatio
lendit. Ceutulensium. Hincjam, quoclingenti sludio fuerat
2. Natus cst Angelranuus deifer parentibus juxta quaesitum, profertur magnse scientiae praecipuum
saeculipompam non adeo generosis, quamvis omnino margarilum, reparantur libri, conscribuiiturnecdum
ingenuis, sedplane Dei timore elegantissimis; qui conscripti, educanlur pueri, dispertiuutur quam
quantse opinionis quamque boni odoris foret futu- plurimis sapicntiaethesauri, illustralur palria, et ab
rois, ante suaffinativilatem divinitus praemonstratum omnibus circumquaque felix vocaiur Cenlula, quse
esf. Yidit namque ejus genilrix, quadam dormiens tanto praesagiebatur Patre beanda. Yerum popuii id
nocte, quasi ex se leniter sertum procedere, quod, licri gestientis volunlati et desiderio fclix accessil
totius Centulse muros prsecingens, oranium ora in effectus.
sui laudem et admirationem solvebat; quod post- 4.. Eo tempore rex Roberlus, prudentiae lumine
quam religioso marito insinuavit, ille, gratiadoni clarus, regni Francorum post patrcm Hugonem
coelestisafflatus, dixit pro certo hoc fore praesagium iUustrabatur fascibus ; cuinutu divino, utcredimus,
oplimse prolis quam Domini dono proxime essent ssepedictus vir tali modo refertur notificatus, Cum
accepturi, quse bonorum pdore operum universos enim adhuc iii Franciae partibus detinerelur disci-
afflaret. Hic ergo, bonaeindolis esse incipiens pro- plinis scholaribus, supradictus rex ire Romam bonae
fundique sensus acumine vigens, infra aevumpue- voluntatis devotione est coaclus; dumque jussu ejus
rile repertus est in litteris discendis ferventissime diversis in locis quaerereiUur divini servitii plene
ardens. Jam enim, Dto se inspirante, idem pucr imbuti ofliciis, ab omnibus prsedicatus est efficax
quinam futurus foret prsesagio quodam ostentabat; hac in. re Angelrannus venerabilis. Itaque profe-
cf cura scriptum sit: Anima justi, sedes sapienlim, ctione parata rex callem arripit, cui .Angelrannus
Sapieutia vero Dei Chrislus est, sumniae Sapienliae honestissima vita comes accedit. Inlerim dum gra-
prsesignabat se templum fieri, dum litterarum non diuntur, divitise hactenus occultatse latius aperiun-
poterat scientia satiari. Et quia non lasciviam mundi tur, prsedicationum verba procedunt, commeantium
amplecli, sed Dei servitio perpetim maluit manci- corda infundunf; miratur rex ejus affamina, dele-
pari, monachili auctus est toga intra Sancli Ri- ctatnr continentis vitse munditia, obstupescunt om-
charii monasterii claustra: dein divinis donis cum nes linguse nitorem, reverentur animi purilateirt.
selale crescentibus, habitum quem humanis prsefe- Verum quod in ipso itinere relalum est geslum
rebat obtutibus, multimodae sanctitalis exornabat fuisse, dignum videtur inscri bistorise; si quidem
speciebus. Inerat ei mater et nutrix virtutum humi- D mulliinoda assertione insinuatus est ita per omnem
Htas, prsepollebatin eo obedientiae iiidicibiUs qua- viam Deo regique in divino' servilio mililasse, ut
litas, conservabalurab eo illa quaeodisse quemquam librorum nunquam indiguerit juvari solamine; quod
nescit charitas. an fieri potuerit, non ineites judiCent, sed studiosi
3. Enimvero quia, ut supradictum est, in discendo examinent. Igitur Romam perveiitum, atque inde
iiiultum gliscebaf, recepta a Patre loci, iiomiiie feliciler est remeatum (I).

(1) Romanum Robeiii itcr commcmorat vetus Cluonicum a Beslio laudalum, quod anno 1020
1407 ANGELRANNIABBATISCENTULENSIS 140!>
5. Hujus ergo eventu itineris, vir Dei Angelrau- A sat est animarum salutem obtinere, sed curat etiam
nti'i ad Regis notiliam venit; quapropter ipse rex terrenis aedificiislocum commissum honorare. De-
r.T)iieum inter infimos reUnquere cprde tenus am- nique moania struxit, sacras aras auro et argento-
^ivit. Interim vero, dttm rex perquirit quo eum veslivit, Christique vasa sacrosancta pro posse am-
honore fulciat, semper venerandus Angelrannus pliavit. Delectabatur plane sanclum ingenium bono,
sua inbabitatione Centulam exaltat; et provenit Deo opere, pascebatur pia mens sancta exercitatione.
ordinantc, ut abbatia Centulensis paterna privare- Interea Notkerus Leodicensis episcopus, cui a domno
tur sollicitudine. Fratrum ergo sauioris consilii con- Ingelardo abbate quaedam Sancti Richarii praedia
coivii electione id oflicii suscipere cogilur Angel- fuerant oppignerata, obierat, et post alios duos Du-
ramius, qui Domini prsescientia ante onuiia saecula randus ipsius sedis susceperat praesulatum. Hunc-
ad hoc ftierat praeparatus. Tunc rex ovans quod, itaque abbas Angelrannus adiit, et, ut conditionem
sicut cupierat, locum honovandi reperisset, ssepedi- quam illius et suus fecerat anlecessor renovaret, ne
ctam Centulam hac de causa concitato gradu deve- infirmaretur, exoravit. Qui episcopus venerandi viri
nit. Enim vero famae velocitas, Angelranni aurcs precibus acquiescens, nam et a domno Ebalo (2)Re-
perceliens, diclo ciiius tiinore salubri ejus praecor- morura antislite idipsum facere fueratexoratus, tale
dia repl.l. Quid ageret non inveniebat; fratrura B denuo rescriptum promulgavit : In nomine san-
unaiiiniis electio, exstante admodum parva quoruni- ctse, elc. Acta sunt haec Leodio publice, sub die xiv
dam s.ua nobililate ir.flatorum contradiGtione, pasto- Kal. Octobris, amio DominicseIncarnationis 1022,
lalilatem suscipere cogebat, regia eliam aucfjritas irnperii vero Henrici xix, ctc. Hac igitur pactione
ad hoc impulsura propinquabat. Sei ille, qui sub- utiliter reparata, monasterium reversus est.
csse quam praecsse malebat, omnine se indignum 7. AHquando etiam Neuslriam ivit, et colloquio
hujusce rei perceptiene praejudicabat. Sumpte igi- marchionis Richardi usus, poslulavit eumdem du-
tur ausu silvarum lustra expetit, ibique se ne inve- cem, ut pro salute suae anirtiaeSancto Richaiio ali-
niretur abdilis quibusdam recendit. Rex adveniens quid largiretur. Qui, sciens virum esse- prudentem
yirum interrcgat; furtim eum abscessisse monacho- et monastici tramitis affiatorem, benigne ei paruit,
rum turba proclamat. Rex miratur intenlionem, conferens per ejus manum Sancto Richario casularo
pracdicat humililatcni, jubetque ut citius pevgatur, preliosse purpurae, et ecclesiam Scabellivillse,de cu-
ac electus Domini ad se reducatur. Exeunt ergo rai- jus donatione talem condidit dcscriptionem.
litares prseclarum Dei miUtem perquirentes, scisci- f In nomine sanctse et indiyiduae Trinitatis, ego
lantur a quibuscunque obvianlibus sicubi visus Ricbardus (3) divina concedente gratia Nortmanuo-.
p
fuisset vir cluentissimus; tandem igitur, peracta rum dux. Compertum esse volumus omnium sancta?
multa scrutatione, in silva Olnodioli dignoseitur la- Dei Ecclesise iidelium industriae qnod Angelrannus
tere. Itur ocius, perquiritur, inveiitus adducitur.re- abbas Cenlulensis cocnobii,-ubi venerabilis confessor
gisque Roberti praesentiaesistitur. Rex itaque gau- sanctus Richarius quiescit, clementiam nostram
dens ecclesise basilicara intrat, omnique snectanle expelierit quatenus ipsi sancto largitione nostrae.
nobilium vel ignobilium caterva, per funes ad sigr.a eleemosynseconferremus aliquid. Consilio ergo et
peadentes ipsi lotiiis loci dominationem delegat. suggestu nostrorum fideliiira, decrevimus tradere
Deinjubetur ab ipsorege ut quantocius accelerare- perpetuo praedicto sanclo et servis ejus eCclesiam
lur benediclionis consecratio digna. Vere ergo iste quse sita est in Scabelli villa. Praefatus vero abbas.
superni membrum capitis fuit, qui memor suum et fratres, sub lestificatione prsesentis chirographi^
Pominum, dum eum vellent populi faceve regem, spopondcrunt quod amore genitoris nostri, nostro,,
fugisse in moutem, ne supercilio praelatior.isextolle- et matris, conjugis et prolis, persona unius monachi
retur, maluit subire cavernain. • ipsius congregationis augeretur numerus, ea condi-
6. Jam vero, sumpto abbatis oflicio, quis ejus tione ut, illo decedente a saeculo, alterius per saecula
bona digne potens sit explicare ? Erat enim ei stu- D subsequatur successio; illud etiam ut, ab hodieriia,
dium juge proprice vitaenaevis carere, coram Deo et die et deinceps, nos, nostiique filii supradiclce con-.
homiiiibus bona semper providere, commissorum gregalionis appellati socii, omnium quae ibi gesta
inepta resecare, tam exemplo quam verb.obona eo - fuerint bonorum habeamur par.icipes. Ut igilur har.e-
rum augere, quidquid bonum semper ambire, quid- futuris temporibus donatio stabilis permaneat, sub
quid pravum semper cavere. Nec ejus benevolentiae gravi anathemate facto ab archiepiscopo, me prae-
noiinulli consignant. At ex Historia translalionis nuario.
SS. Saviniani, etc, quam supra edidimus, patet (2) Ebalus Remensem Ecrlesiam ab avsno 1024
Rohcrtum multo antea iter illud suscepisse. Eienim tenuit usque ad aniiuin 1033 quo e vivis excessil;-
ibi, cap. 26. Conslantia regina cttm parvulo filio sppultus cst in sua ecciesia p-.ope gradus chori.
fliutSUP tillo remansisse, et, anxia ne Berta eam Exstant ad ipsurn epistolse nounulla. Fulberli Car-
supplanUret,'a S. Saviniaho esset confortala dicilur. nolensis.
Cum vero iib i-3joraret quis Savinianus, a (5) Ricbardus II, filius Ricbardi I et Gunnoridis,
Theoderico, qui "posies faclus esl episcopusAure- fialrem haLuit Robeiium Rothomagensem archiepi-
lianeiuis, id accepit. 6L'ii. aulem Thcodericus, ut scopum, dc quo patilo inferius.
ad ejus Vilam diximus, ailiio 1022, mensc Ja-
 1409 VITA. 1410
sente, vel a quibusdara episCopiseum suis saceraoli- A dam babili et modp perditi amissione constet eos
bus, qui forte tunc nostrae aderant «urise, jussimus satis fuisse punilos. Silvanectis autem civibus de
roborari, et hanc insuper chartulam fieri, quam sancti corpore inaniter supefbis jam modo ora
signo manus propriae voluimus consignari. > claudamus. Quo primo igitur tempore sancti cor-
. Signum Richardi marchionis. S. Roberti archi- poris illalione beala est Centula,, absque ullis
episcopi. S. Gonnoridis matris eorunv. S. Judith. gestorum ejus adminiculis aliquandiu permansit.
S. Richardi pueri. S. Roberti pueri. S. Willeimi Delator nempe, nomine et gradu atque civitate epi-
pueri: S. Malgeri. i scopi ejus relatis, de caeteris conlicuerat. Cum ari-
<Actum Rolhomago n Idus Martii. > tem Ingelardi abbatis de medio facti hic venerabilis
Robertus (4) quoque ipse Rothouiagensis archi- Angelrannus, cognomeiilo Sapiens, vicem suscepis-
«piscopus, virum bonum esse cognoscens domuum sel,fuit ei necessitasilla,quae supra exposita est, ire
Angelrannum, donavit ei unum bonum dorsale, quo Nortmanniam. His pro quibus ierat peroratis vel de-
hodieque nostra ecclesia ornatur. finitis, a clericis ipsius provinciae et a monachis
8. At quia nunc Nortmanniam inlravimtis-, libet sancti Audoeni (5) cqepit inquirere an ncssent ali-
parumper subsistere, ut quoddaffinecessarium ex-' quem sancterum qui diceretur Yiger. Illi autem
plicemus.' Retulimus, sub domno lngelardo, beati B optime hunc scientes, hec sclum roirati sunt qupd
Vigoris episcopi corpus honorabile a Neustria Ceri- ipse abbas tantum cenfessorem nesciret, referentes
tulam translatura; quod quia meruimus, Deo omni- crtum, vitam, ejusque dignitatcm. Tum abbas rogat
potenti ex corde iiUimogralias rependamus. Sccuri sibi monstrari Yitaescripluram, et describendi lar-
igitur dc Dei munere in sancti corporis collata no- giri copiam. At illi cum annuissent, tali ab eo auditu
bis benedictione, jam modo contra illos agamus qni percelluntur : Ccenobio,inquit, Centulae in mona-
iantum bonum nostrum obscurare nitunlur. Est sterlo domini mei sancti Richarii hujus sancti cor-
«nim quiddam sensibus nostris illatum, quod, Dco pus habetur. Tum monachi beali Audoenl dixerunt
auxiliante, abundanti ratione purgabitur, si lamen ei: In hoc, honorande Pater, te scito hunc revera
faeieiite invidia obliquus non adsit audilor. Verura habere, si, ossa ipsa inspectans, menturo non inve-
nos singulariter neminem appelimus, omnibus se- neris apud te : .quod idcirco illuc tu non invenies,
mel respoiidentes; dum enim quemquam nostratum quia Dco gratias illud nos habemus. At ubi patriam
cum Neustrianis vel Silvanectensibus de sancti cor- nostram cum libello Vitaeejus repedavit; curavit in-
pore colloqui conlingit, dieentibus isiis quia noster sinuata citius probare. Revolvit saiicta membra, et
episcopus fuit, nobis quieseit; illis seque referenti- P inventa tota ossium congerie, mentum deesse inve-
btis se hunc habere, noster a Deo nobis datus the- iiit. Quia vero ipsius Vitae lectio docebat qua die
• saurus apud incertos quasi fuscari videlur. Unde sa- sanctus e mundo migrasset, haesitabat parum quid
tis necessarie hanc riiodo rationem persolvimus, faceret; quia eam diem Omnium Sanctorum festi-
qua seilicet apud nos illum esse veraciter compro- vitas ex moderna Patrum (6) institutione vindicabat.
bemus. Quod si quisquam clarescentibus miraculis Statuit autem ut sequenti die festivitas sua sanclo
hunc se habere defeadat, et nos multo magnificen- reexhiberetur. Factumque est ita , sed non sic ul
tius eaderti experti sumus. Yere enim Christiana tanlum decuisset confessorem, His proficue, ut spe^
fides fatetur omiies Deo conjunctos, non eo tantum ramus, insertis, ad domni Angelranni Yitam trans-
loco quo corpore habentur, sed ubicunque fidelifer eamus, alibi (7) de saricto Yigoie certiora, et qui-
rogantur, divina posse monstrare. Sed jam pergat bus obviari non possit, probamenta dicturi.
sermo in nomine Doniini quo destmatum est, hunc- 9. Multo sudore et ingenio hic venerandus homo
que sanctum nos confirmemus habere, tametsi alias semper studuit ad usum monasterii illa revocare
magna operari videatur. Christus veritas nobis quae, vel desolationis tempore vel sub sui tempore
astipulatur, ipsa sancti viri anima coelesti sem- antecessoris, aliqua fuerant fraude subducta. Con-
per hseredilate beata testimonium reddet, imo de D stantia quippe internae fortitudinis, quse menti ejus
verbis ejus verbi nostri testimriniumfiet. Neustriani inerat, raultam potentium superbiam edomabat;
tamen, qui et Nortmanni, sui episcopi non bene cu- quia fiducia sanctitatis se vallante, nullius potentiam
stoditi arguendi videbantur; sed menteffi remordet verebatur. Angelrannus denique comes Ponlivorum,
quia: «NisiDominuscustodierit civitatem, frustravi- Hugonis advocati filius, cum ob expertam in illo
gilat qui custoditeam (Psal. cxxvi, 1).»Obhocautem sanclitatem compaler. ejus factus fuisset, magno.
iUossinenles aliaexpediamus, dum et thesauri quon- etiam timore erga illum agebatSr, quippe apud queffi

(4) Annis quadraginta et octo Ecclesiam Rotho-
magensem rexit, ab anuo scilicet 989 ad 1037, quo
obiit. Deeo agit Ordericus Yilalis, eique Fulberlus
Carnotensis aliquot. litteras scripsit.
(5) Sancii Audoeni celebre monasterium Roto-
magi liodieque a monachis Benedictinis congregat.
S. Mauri incolitur.
(6) Et tamen jam saeculo nono recepta erat Om-
nium Sanclorum festivitas, quam Ludovicus Pitis,
adhortante Gregorio IV snmmo ponfifice, in Gallia
et Germania celebrari mandavit. Vide Thoraassinum
in tractatu De festis , lib. n, cap. 21. Hodieque
S. Yigoris corpus apud se servari asserunl ncstri
Centulehses. .
(7) Iri capite scilicet 20 hujus quarti Hbri Chro-
nici Centulensis, in Gestis beati Geryini, quae dabi-
mus in altero hujus saeculitomo.
Ull ANGELRANNIABBATISCENTULENSIS 1412
humttni ingenii praviitati nihil suecessum sciebat. A . hinc patuit, duffi contra hunc Hucbcrlum-,conlraque
Anliquitus servaia esl consuetudo, ut in festo sancti offinesqui fratruffi possessiones rapere conabahtur,"
Richarii tota Ponlivorhm militia Centulam veniret, laffi divinarum quam htimanarum legum auctoritate
et veluti patriae donaino; ac suaesalutis tutori et ad- certare non destitit. Nam Dei et Domini nostri in-
vocato solemnem curiain faciebant. Cum ilaque jam formatus exemplo, et accensus amore, qui pro suis
diclus ccsmesinevitabiliter ad sancti Patris festum, ovibus animatn posuii ; ipse quoque pro Eeclcsiae>
aut alia qualibet die monasterium intrasset, statim Centulensis villis vel praadiis multa pericula, mul-r
ab abbate venerabili, si quid loco abstulerat, tanta tasque iniquorum insidias perpeti non formidavit:
invectionis auctoritate arguebatur, ut miro modo pro illis certe qui sibi erant commissi animam po-
non comitem a monacho, sed servum a domino in- suisset, si id necesse fuisset, qui pro eorumdem
crepari qualitate rerum putares. Si aliquando corri- re temporali, cum nccesse fuit, multis injuriis af-
pienti non obediisset, abbas loci amator, qui dicere fligi non recusavit. Ut enim subjectorum anunas
poterat: Zelus dotnus Dei comedit me; continuo sese salvaret, ipse temporaU susesaluti nunquam agnitus
iu verbis exaggerans >,illumque infidelem , illum est pepercisse. Nam non in tantum creverat tyran-
raptorem clamitans, nisi emendare sponderet, con- norum atrocitas, ut corpora' perimendo animas ef-
tinuo excommunicabat. Hsec ejus animi fortiludo B fugarent; sed ad hoc processerat eorura cupiditas,
plurimum contulit, et ut suo tempore nihil loco ra- ut eos, rebus spolianteSj miseros eflicerent : et quia
peretur obtinuit. Quod nos ideo sic didicimus, quia-, isdem magnificus vir eorum saevitiaeperpes contra-
cum nostro aevo desint largitores, bene nobis res dictor exstitit, ab eis multa perpessus, etiam gladii
agere viderelur, si non pateremur infestissimos prae- percussionem Dei amator toleravit. Sed quia vere
datores. Yenerabilis tamen Angelrannus non hoc faleri possumus justum cpnfidere quasi leonem ,
solum obtinuil ut sibi nihil tolleietur, sed et ut iste pro commissis, bona conscientia fretus, nullam
mulla per Dei gratiam sibi darentur et redderentur. timuit passionein. Charitas enim in eo locum sibi
Angelrannus igitur comes, monitis ejus anUnatus, vindicabat priorem , quse foras utique propeUebat
villam quamdam sancto Richario delegavit; de cujus tiaiorem. Tandiu itaque conlra Hucbertum institit,
dcditione testamentum conficiens, regia auctoritate usquequo procerum jttdicio in regis prsesentia, eam
confirmari voluit, ita se habens : quarn diximus villam deratiouaret.
<In nominesanctse et inviduas.Trinitalis. Ego An- H. Sed quse non mortalium corda rapacitas ur-
gelrannus compertum fore cupio cunctorum sanctae get, si adsit locus ? Rex enim Heuricus ilTectuscu-
Dei Ecclesiae fideliuin industriae, quod, remorante pidilate, postquam fuerat definituni ut Hucbertus
praecellentissimo rege Roberto Coinpendii palatio, C non haberet in proprium jus, villam tulit, et quin-
corroborandam in praesentia,ejus obluli quam fece- queanio iliius reditibus usus es.t. Sed cum ab abbate
ram sancto Richaric qucndam donationis chaiiularn. freqiienter argueretur, taudem metu judiciorum Dei
Tradideram siquidem ipsi sancto in pago Ponlivo coacius, et venerabilis Angelranni assidua intermi-
villam quse Comitis Yilla vocatur, eo conditionis nationefractus, nobis eam cessit, et super ejus red-
pacto ut ego ipse, dum vixero, et post me unus hse- ditione testamentum confecit, quod nos quoque uti-
res, quem vivens designavero, teneam, atque in liter bic consiguamus :
fcstivitate sancti Richarii, quaevn Idus Octobris (8) «fn noaiine sanctae et individuaeTrinitatis. Henri-
celcbratur, xn denarios in censu persolvam. Quod cus Dei gratia Francorum rex, omnibus catholicae
si hseres a me designatus reddere neglexerit, aut le- Ecclesisefiliis, quibus est cura .animaeet corporis.
galiter emendet aut perdat, quam concessionemin « Nolum esse volumus cunctis futuris et praesenli-
praesentia regis regnique nobiliura obtuli et regia bus qualem reditum sancto Richario pro animabus
auctoritate confirroandam censui. nostris et successorum permiserimus. Milesquidam,
I « Signum Roberti regis. Sig. Constantiae reginae. Hucbertus nomine, Noguenariam cv.m suis appen-
Sig. Henrici ducis. Sig. Roberti. Sig. Odonis. Sig. dic.is, quamdam sancti Richarii villam, lenebal suae
Angelranni comitis. D invasionis torlitudine. Quotquot vero antecessores
i Actum Compendii palatio Nonas Aprilis. i ejus tenuerant, sancto Richaiio per praestationisoc-
10. Hucbertus quidam mil#s, qui beneficiarie cum casionem tollebant; iste vero quasi propriam volens
jurejurando nostrati abbati famulari habebat, huic invadere, repulsus est aliquantum abbatis et fra-
venerabili Angelranno aliquoties causa probationis trum reclamatione ; et illo funditus repulso, censura
exstitit. Siquidem aliqui ex suis parentibus sub judicii nostri decidit in nostram jussionem; quin^
prsestatione certi temporis tenuerant villam sancti quennio tenui solidam et quietam babui. Posthsec
Richarii, vocabulo Noguerias, et tali occasione tan- memor anirnseroese,et, licel inodicUmcogitans dc
quam haereditatem sibi vindicabat. Contradicente ejus redemptione, inclinaUis etiam ab abbate et
abbate, et iUo insaniente, multa dura contigit vene- monaehorum collegio, tradidi eam sancto Richario.
rabilem Angelrannum ejus immissione pati : nempe Addidit etiam comes Angelrannus ejusdem loci ad-
quain forti amoris vinculo erga suos stringeretur, vocatus suam peftionem, cui ego eo tenore amiui,
(8) Prima scilicet ejus translatio ex.-veleri proprio Centulae; ejusdem Natale celebralur die 26 Aprilis ;
iclatio autem die 2 Junii.
 1*13 VITA. 1414
nt nunquam inde acciperet aliquam consiietudineni.. A sanctitalis requirere debitum! Yerus ilaque Dei cul-
Quod ne quis etiam sUccessorum meorum audeatt torAngelrannusbonorum operura exercitiis illustra-
infringere, Hezelihi Parisiacensis episcopi perculsit tus, hospilalitatis amator devotus, humilitatis ser-
Ipercussi] anathemate, et omrsium qui mecum erantt vatorassiduus,cbaritalisetiamGbsesmansitaeternus.,.
Francigcnae, nec ipsum excepi abbatem, ut alicuii 13. Verum ingenii ipsius sagacis noa facere men-
•per aliquam tradat occasionem, ne aliqua iterumi tionem, impiissimum duco errorem. Nam, praeci-
*efr_.tioriostrseanimaefiat periculo. Prohibemus ergoi piente sibi venerabili suo quondam magistro, domno
iterum atque iterum nostro imperio , et omuiunii scilicet Fulberto Carnotensi episcopo, almiflui con-
episcoporum nostrorum interminalione, ne aliquis: fessoris Christi Richarii Vitam ab antiquis conipen-
malefactorum aliquo modo audeat usurpare, ut non diose descriptaffi, Versu herpieo jucundiorem fccit;
fiat mihi in illa reprobatio necessitate, ubi merita nihil pene extrinsectis addcns, sed eumdem sensum
mea non potuerunt me juvare. Prorsus ne aliquis per omnia reprsesentans. Sane miracula, quae Do-
dubitet imperium, videat scripto imperantis edi- minus ac Salvator noster per ejusdem sancti merita
•ctum. suo tempore exhibuit, in uno libello compingens (9),
< Actum est anno DominicaeIncarnationis 1035, antiquis ejus miraculis compaginavit; in quoruni
'
regnante Henrico rege, anno regni Uliusm. Abbas capite postea quae supra texuerat sic exorsus est
Angelrannus subscripsit; Rollandus monachus sub- fari :
scripsit, Gualterus subscripsit; Algisus subscri- Nunc ea cotnpleclarproprius qum vidit ocellus.
jpsit, etc Ili etiam sunt testes omnium episcoporum Subsequenterque intexit illam sancti Richarii rela-
excommunicationis, pfaecipue Hezelini Parisiacen- tionem, qusa in praecedenli libello a nobis plenius
sis. Qui deinceps infregerit ista, cum Dathan et exposita est (10).
Abiron fiat ei anathema maranalha. Amen. Hic 14. Hiijus autem Deo tam ehari vita excelleE3
•omitlimusrestitutionem molendini, eidem monasterio mullorum studia ad supernorum amorem accende-
-&"Bagineromiliie factam.» rat: unde nunC aequissimum judicamus in ejus di-
12. Guffi in omnibus erga hunc sanctum locum scipulerum actibus quanta Dei gratia viguerit
Angelranni abbatis cura provida semper haberetur, ostendere; utquem jara monstravimus veresanctum,
non tamen ejus benevolentia sublevandaepauperam - ac per hoc Deo proximum, ihde ffiagis ejus bonitas
Ifecessitati deerat. Fuit igitur ei pietas comes isse- resplendeat, quo non suis solis, sed et commisso-
parabilis, per quam, Dei gratia se auxiliaiite, mise- rum provectibus magnilicus comprobatur. Erat ergo
rorum consolator splenduit singularis. Multoties Q in hoc sancto coenobio venerabilis -»it:evir, uomine
enim e claustro processit, ut miserendi loctim qao- Odelgerus, qai abstiuentiae mirae, obedientiaesum-
quomodo posset nancisci; et cum pro alicujus uti- mae,suique custos oris, magnum religionis per Dei
-iiatis ordinatione putaretur egredi, ille, justitisefa- gratiam pr&bebat lumen : qui a puero quidem sacris
melicus, miseriCordiae actibus cupiebat saginavi. fuerat sub domno Ingelardo abbate disciplinis in-
Enimvero geslabat norinunquam pius latro saccu- formatus, sed sub reverendissimo Angelranno, de-
lum misericordiaegazis refertum, et dum hinc ac cani vel prioris potiebatur ministerio. Hic ergo assi-
inde cerneret pauperem quemlibet proximare, ante- due lectioni et orationi insistens, animi quoque
{piam contra illum pervenisset, sumptos denarios in simplicitati et puritati studens, magnae vitse studiis
terram solebat jactare, illumque volentem transirc, pollebat. ln exterioribus etiam niinistrandis satis^
ad se Pater misericors evocabat, et, quasi nesciuS, probus ac valde aptus exstitit. Consuetudo autem ei
quid illudesse posset quod soloteuus jacebat scisci- fiierat perpefua ut, quando fratres, ex indulgentia
tabatur. Ille ijui ignorabat actum: Domine, aiebat, remissioris vitse, aliquid saeculare aut etiam irreli-
video nummos super terram jacere. Tum ille bene giosum in communi sermocinarentur, secederet in
fraudtilentus, et pie deceptor, ire jubebat et sibi ecclesiam, ibique, psalmodiae et compunctioni in-
loUsre, dicens a Domino illi esse praeparatos. 0 vi- ]) D (entus, seduleDomino jungebatur. Qui etiamneali'
rum vere Deo dignum! o animum omni laudejugi- quo impulsu , aut alicujus occursu prsepedirelur,
ter altoUendum! ne enim vitseexpers maneret, piis superiora templi conscendere procurabat, ibique
actibus continue instabat; et ne eum laus transi- liber et remotus, quasi de proximo ac de vicino, di-
toria percelleret, ipscs pips actus occultabat. Lioel vinis obtutibus laudum et precum holocausta offere-
parumper nostram pravitatem, nostrseque intueri bat. Hic itaque post longam in sancto proposito
mentis tortitudinem. Nam et cuin bona non facimus, exactam yitam, ad extrema pervenit. Qui cum
cupichus laudari; et si parum quid conligeril nos morti proximus existeret, et a fratribus vel a famulis
boni facere, ab omnibus cupimus praedicari. Nos ecclesisecircumdaretur, repente exclamavit et dixit:
nec actu nec virtute qualibet resplendemus, et velut Ecce chorus adest angelorum. Ut enim pmnipptens
sanctiores pro SPIPhabitu hpnorem extorquemus. et pius Deus pstenderet quam devete ei servierat,
Damnanda prorsus miseria, non esse sanctum, et veluit suaedivinitatis ei morituromiiiistrps transmit-
(9) Yide observationes praevias, num. 2. ciderunt. At caput ipsum desideratur, quod foTte
(10) Hic in codice titulus capitis 9, sichabetur : nihil aliud esset a Hbello de relatione ejusdem S. Ri-
De miraculis saucti Bicharii, qnm ejns tempore ac- charii.
1415 ANGELRANNIABBATIS CENTULENSIS 1416
tere, utin eorum cOnspectu atque praesentia, sme A gralias relulit Conditriri, et cui antea in oihni boiia
gravi metu et dolore de cOrporeexiret. Hac autem operatione se devotum exhibuerat, nunc valeludine
yice, omnibus qui aderant stupefactis, repente ite- pressus, coide et lingua laudis sacrificium victima-
rum subjunxit, et ait: Ecce chorus prophetarum. bat; et com hoc morbo sic vinculatus esset uf om-
Silentioque parumper habito, sic intulit: Ecce cho- nino sui impotcns maneret, tamen ejus ubique au-
rus apostolOrum; ac deinde : Ecce, ail, chorus mar- ctoritas metuebatur, ejus ubique nomen revereba-
tyrum. Cumque paululum conticuissel : Ecce, in- tur. Saepeautem accidit ut quolibet residens ubcr-
quit, choius confessorum; novissime vero cum rime fleret, et cum ab assistentibus interfogaretur
denuntiasset, dicens: Ecce chorus virginum, eodem quaenam esset causa ploratus, se peccatoi um pcenas
momeuto spiritura eraisit. Et quia veraciter coelestis fonnidando cngitare respondebat, quas inlra tar-
patrise cives ad se suscipiendura venisse vidisset, tari claustra, diaboloministraiite, patiebaiitur, et ob
sequendo testatus est. Reverendissimus vero abbas hoc modo non posse omitti quin fl.eret. Ita eliam
Angelranmis eunij ut decebatj vere sanctum, in ec- cum alternantibus vicibus se laetissimum praemon-
clesiola SanctiVincentii martyris, quse eral claustro slraret, interrogarentque famulantes quidnain rei
contigua, venerabiliter sepelivit,et super ejus bustum esset quod tam alacer videretur, aiebat de ccele-
tale epitaphium composuit: . "* stium gaudiis angelorunij deque sanctorum feli-
Justitim cultor fuii, el boniiatis amalor citale perpetua hanc siki emanasse exsullationem.
Odelgerus, in hoc qui recubat tumulo.' 17. Senescente autem illo, cum mullis utile vi-
Subtraxil vilmquem lux Februaria nonu, deretur^ ut eidem rcctor substitueretur , quidam
Vl spes esl, regno tnisit el mthereo.
secundum carnem nobilis-,fiHus nerape Angelranni
15. Angelrannus venerabilis inter suse magnse> Pontivorum comilis, nomine Fulco, ejusdem lod
sapientiae raonimenta, in sancti Richarii honore, a'umnus, parer.tum auxilio, saepedicli loci Cenlu-
qnamvis antiqui abundarent, quosdam cantus dul- lensis regimen sibimet usurpare tentabat. Sed enim
ciori compostiit melodia; nec non sanctoium Wala- cum rex Francorum Henricus, quo nescic casu ac-
fici abbatis, et Wlfranni archiepiscopi honori pio- cidente, Pontivum devenisset, idem Fulco, interce-
prios cantus coaptavit: beati quoque Yincentiimar- dente jam dicto comite patre suo, cupiebat obtinere
lyris Passionem metrice composuit, sanctaequevir- ab eodem rege lotitis loci dominationerii: quod et
ginis Austrebertse Vitam metro subegit. Et quiai faclum est, ignorante penitus domno Afigelranno
tanlus scientise fulgor non facile poterat abscondi,, abbale. Jam diclus vero Fulco, cum ob donum re-
multi nobiles ejus se subdidere magislratui : e qui-- .p giumse abbatem fore atispicarelur, sumpta audacia
bus fuerunt duo honorifici viri, Guido (11) praesul1 impudenti, quibusdam militaribus in fratrum re-
Ambianensis, et Drogo (12) episcopus Tarvennen- fectorio, more scilicet incompeleiui, conviviura opu-
sis. Hi ejus se discipulos ; hi, quoad vixerunt, sem- lens cxhibuit, quo sibi faceret fideliores, et ai
per gratulati sunt se ejus prudentia illustratos. Inn acquirendum sibi honorem proroptiores. At ubi
tantum enim disciplinse ejus bonilas [se, ED. P.]] nuntialttm esl islud palri Angelianno, ministros vo-
sparserat, ut ubique ab omnibus Angelrannus Sa- cal, prolinusqueseilluc deportari mandat. Manibus
piens specialiteriion immerito vocarelur. ergo famulorum ad ostium usque refectorii dcve-
16. Cum igitur tantis et talibns bonaefamae opi- hitur ; ibique figens graduni, ex auctoritate omni-
liionibus miro modo polleret, implereturque iti eoo potentis Dei eos qui convenerant analhciuatizat.
ille apostplicus sermo : Chrisli bonus odor sumtts s Hinc vero omnis illa eorum factio inchoat dissipari.
Deo iri.omni loco (IlCor. n, 15); inspector illeccr- Cerneres enim meUores quosque, in quibus parum
dium, videns eumdem suum famulum infatigabili li quid tiraoris resederat, quasi reos ante judicem,
desiderio sibivelle sociari, ut puriorem quandoque :e sic ante justi faciem pavitare, et incendio excoin-
susciperet, imo utmeritorum copiam ei accumula- i- muuicationis ab eo illatae miro modo terrcri. Yir
ret, statuit eum adliuc tehtationis Hma polire, acc D Dei itaque secedens inde Fulconem evocat, et an
super incudem corporeae infirmitatis, malleo pro- >- abbas eflici velit, minaci verbo sciscilatur. Cui prae
prise percussionis interrogare. Denique tanta eum n pudore nihil respondenli sententiam inlulit, diccns
paralysis acerbitate perculit, ut non manum ad os )s non posse eum fieri abbatem (15), quandiu scilicet
dueere, ncn in lectulo se deiuceps quivcrit movcre.?. ipse in corpore morarelur. Et quamvis isdern Ftilco
Religantur manus innocentes supernse dislrictionisis etiara alterius abbatiae donum a palre suo habuerit.
vinculo, et, quse in bonis se semper exercucrant, ac
ic nunquam tain.en, quandiu vir beatus supervixit, ef-
mala studiosius caveraut, hsec vel illa, bona dico :o fici abbas ullatenus potuit, quia videlicet viri Dei
vel.mala, ne confmgant, arctaiitur. Seinper igitur ir se-.mo obtinuit. Qua in re aiiimadvert.tur sauctus

'•' (11) Guido post Fulconem ipsius fralrem, qui in

,n
synodo Remensi subLeone IX papa exauctpratus is
fuit, Ambiaiieusein-tlironum ascenUil. Obiit anno io
1074exChronicoCeiUulensi, Infra» lium. 22, archi-i-
diaconus dicitur.
(12) Haac sedem obtinuit Drogo ab anno 1031 adid
1078. Interfuit concilio Remensi sub Leone IX ele-
valioni corporis sancli Berlini. De eo jara fi.oii.est
semel acfuffi esf
(13) Non soluin abbas Genlulensis noii potuit
esse Fulco, vivente Angelranno, sed et nec ullius
omninoloci, ul ex sequenlibus patet.
 1417 VITA 1118
vir prophetico spiritu actusfuisse, qul no:i absque A ecclesiae Sancfi IXichafii de/enspr fuerit a rege.Hu"
nutu divino prsedixerat eumdem non -possefieri ab-, gone iustitutus, Quo etiam.nomine filitis ejus An-
batem, quandiu scilicet lpse in corpore mpraretur, gelrannus, hujus FulConi.s pater, fuit contentus,
Si-quidein.postquam venerabilis Pater Angelfannus donec pertoissu Dei Boloniensem comitem bello
coelicas recessit ad aedes, idem F.ulco, abbatis efficio peremit, cjusqtie relictam nobilissimam, nomine
douatus esl primo -post ejus sepulturam die, prae- Adeluiam, in matrimonium acccpit. Et quia comi-
latusque monasterio Forestensi, quod. ex antiquo, tissam dnxjt uxorem, idci.rco deinceps comitis no-
ut in hoc opere lucide,patet,fratruni sancti.Richarii men accepit,, quod a successoribus. ejus jam ex
celia fuerat; • sed paulo ante. a cpmitibus Poiiti- consuetudine tritum perseveranter tenetur.
voram subtractum, abbatiolae nomen sibi vindi- 19. Sed ad noslrum Angelrannum redeamus, et
cat.. , qualiter ):omis bonum habuerit successoreai jam
.18. Et quia ad id 'oci pervenimus,'libet memo- dicere iiichocmus. Cum, ut supra dictuni est, cora-
rare, ob rerum notitiam posteris intimaneaii, qua- perisset Fulconem parentum intercessu,. et pretii
literideaa locus nobis ablatus est. Ab ea die qua datione, praeripere voluisse regiminis ministratio-
beatus et sanctus, Pater Richarius ibi fir.em vita. nem, voluit adire regiam majestatem, neanimarum
mortalis aecepit, et deinceps usqne ad teropora In- cura venderelur oraturus. Qued quia riliter ob in-
ge.lardi.abbaUs, in npstratum deguit ditione. Hugo fii.nilatem non poluit, CHrru veclus implevit, et
vero prinio dux', postea rex,,eo tempore quo proT regis auribus satis dura iiiferer.s, tormenta inferni
pter barbarorum cavendos incursus, Abbatis-vUlan» iUum subire ob distractionem gratise minatus est.
nobis auferens castrum effecit, eique Hugonem.prse- Ef rex, qui benae mentis habebatur, poenituit, rea-
ppsuit inUitem, Forestis cellam nostrae ditioni sub- tusque indulgentia rogata se spopondit emendatu-
ripuit, et eidem Hugoni perpetuo Jiabendam cph- rtim. Non multi post hsec fluxerant dies, cum ecce
tradidit,.quia videUcet ipsius ducis filiam, noniine ex. divina, ut tenemus, voluntate, regali audientise
Gelam, uxorem duxerat. Antea igitur in eadem cella interfuit Virdunensis abbas Richardus, reverendis-
clerici Doffiino militaverant; sed, Ilugone postuT simum monachum, et merito bonitatis unice dile-
lante, aliqui-ex nostris illic mouachis statuti sunt, ctum, Gervinum secum habens capellanum. Et
q«i et abbatem meruerunt simiU modo.monachum quia iste est Geryinus, de cujus post Angelrannum
noslratem , nomine, Guidonem, domni Angclrajini successione ,Centula gavisa esl, .decentissimuiiv in-.
fratrem; quique cum aliquantis ibidem annis in tuemuv a principio surstim quis" fuerit referre, ut
animarum reginiine ministrasset, ofiicii successo- P homo diligendus, quo melius noscitur, -raelius et
rem hab.uit, Hucberturo nOmine, nostratem mona- - "ametur (15), etc.
chura. Quandoquidem nobis iUe/ Ibcus tollebatur, 20. Rerum itaqiie conditor Deus, qui sui servi
tamen ob amprem et hpnorem almi Richarii statu- desiderium jamjamque disppsuerat co3lesti. regni
,tum est.iit de nostr"s semper ibidem fierent abbates arooenitate mulcere, quique eum, sibi habilein fece-
monachis. Hucberto quoque mhrtuo, e>'us loci re- rat longissimi purgatioae languoris, intefno sapien-
giriien suscepit hie Fulco, qpem nosiri n?pnaste'rii tiae suae consilio, quo omnem fiHum receptibilem
dominurjn sibi usurpare voluisse notavimus. Libef flagellat, ejusdera famuli sui valetudinem solito
vero dicere de domno Guidpne abbate,,. quod cum • acerbiorem eflecit, et cui mox incomparabiIitcl• dul-
«gregiis moribus et Deo placitis fulgeret, oculorum cia erat daturus, doloris diu tolcrati fervofem mul-
lumine, sicut ct sanctus Tobias, privatus est, 6m- tiplicat. Sed, ut ostenderet quod non ex ira, sed ex
ninotamen perseverante in mehte ejus divinse con- suiama misericordia, hsee ejus processisset correptio,
templationis claritate. Mox vero ut hoc flagellum evidentissimaebenignitatis super eum signa praeten-
cum gratiarum actioiie a pio patre Deo excepit, suc- dit. %N_ro, cum isdem vir beatissimus sacrae Scriptu-
cedi sibi poposcif; et rediens Centulam, quod su- raestudiis attentissime semper fuerit implicitus, nec
perfuit totius vitae in sancto ibidem explevit servi- :P modo quidem cum gravissirno morbo urgeretur, a
tio. Qui _tiam viu.Kal. Maii (14) dormitionem ac- . divinis operibus aflectus ejtis ct voluntas unquam
cepit, et a venerabili fratre suo Angclranno juxta potuit inhiberi; modo psalmodise indefessus insiste-
sancti illius monachi Odelgeri corpus humatus est, bat; modo sacris diviaorum pia.ceptor.um medita-
talique dictitio prsenotatus : tionibus hserebat; modo missarum solemnia in le-
Mausoleumhic patrem recoleiidwnri.e Guidov.cm, ctalo rocubans, ac si ad altare staret, ore proprio
Sculpius liiterulis mor.sirat kabere lapis: decantabat. Unde et contiagebat quosdam mirari
Exlulit egregimquetn mundo graiia vitas. . ut vir, .qui tantse sapientise sciebatur, quasi demen-
Sabtimsm mtuidus huac faciat precibus.
titium.,opus faceret,cum ille omnes quos inde mi-
Yerum et illud placefreferfe, quod is de quo supra rari audiebat, ineptos et totius bpni nescios dijudi •
diximus Hugo, non comes, sed advocatus dictus caret. Accidit ergo ut quadam vice cum missam in
fuerit,- quod ndmen illi-eiaf insigne, ob hoc quod leclo recumbens, protensis manibus decantasset, -e.
(14) HunC ipsum diem assignat Necrplogium Ceh- (15) Multa hic habet de Gervino, quse-suo loco ad
tulensc his verbis.: vm . Kal. Maii obiii Guido ab- annuia ,1074 profer.-emus. . - ,
bas, qui fitit fratcr Angeir.amiiabbclis. .'' • '...
'
PATROL.CXLI. *. 43
 1419 ANGELRANNIABBATIS CENTULENSIS 1420
omnipotens Detis qriid erga iUuin agefetur revelare A num. Monachus aufeni, his pro quibus missus fue-
iusciis' voluisset, post missarn finitam sitim se pati rat. expletis, reverteba.ur, cum subito in civitate
insinuafet. Pracepit Itaque ministro ut sibi vini Ambianertsi^ quo eausa; hospitandi diver-terat,,de
'
poculum hilnistfaret. iile eoncitus vinum detulif, obitu Patris dira. eum riuntia perceilunt. Tunc re-
sed ex hoc s"e holle bibefe sancfuS iudicavit. Mi- licto hospitio, et ciborum apparatu, nam' vespertina
nister regfediens aiiud detulit, sed ad primum gu- hora. erat, et ccenulae sludebaturj cerlalimque con-
stum, et hoc beatus boffip repudiavit. Ciimqiie fa- scensis equis Centulam repedavit, invenitque san-
mtilus eum yidisset et seroel et bis vinumrepu- ctum corpusjam exanime^in nionasterio po^ilum,
lisse, aliudque'se velle senior indicaret, minister fratr.ura excubiis venerabilifer circumdari, pvoxima
alia vina se noli Iiaberecausatur. Tunfi saiictus vir, hora sepulturse tfadepdum. Adfuil ergo, obsecutus
ipsa veriia "dicerida siffit: De ilio, inqriif, affer mihi est, et impleto ejus desiderio, etiam Patris prophe-
de qupTiuhc ad niissam habui. Quo audito fcircum- tia impleta>est, qui promiserat corpus suum terram
kaiifes tinibrc. ol)figesCunt, et dulcissimo Patrreum non intrare, dohec iderti' nionaclms de regis curia
iicfyhiis responderunt: De illo, Pater, ulterius rion reverleretur-. Sepultum vero est sancti viri corpus
habebis, riisl tibi dederit qul et prius dedit. Si qui- infra mililis Christi sanctissinii Ricliarii venerabile
dem ciim riiissam.faciens'extfa se crederetur, dum- "• te'mpIUm,eo loci iri quobeati Laurentii vcneratur
que ad -psum locum veniretur, quando Daminici martyrium. Cujus tumulationivenerabilis ejus suc-
cor.pbris sacrqsanc.a Tibatio agi solet, coelestibus cessdr abbas Gervinus taritum contulit decoris, uj
Cscis superno dorio tfahsmissis refpvebatur. Igitur cujusiibet sintiqtiorum Patrufn sanctitati honor
animadvertens quod ipsi sui familiares reffi secre- tantie sepulturse •sufficere posse crederetur; sequis-
tam agnovissent, yolensque omhi modo celare boni- simum cohteffiplatus, nt honore decenti servaretur
tatem Dei in seperactam, quasi permolus fubet eos ejus cOrporis gleba; qrii perenni lauro redimitus cum
citius recedere. Habenf eniro sancti viri hpc pro- coelicolislaudes Cliristo hymnizat in aeternum.Amen.
prium, ut cum botia faciunt, occultari velint : rie Acta sunt haec artno incarnati' FiUij Dei 1045,
scilicet, laudis transitoriae plausum recipientes, ante irtU. xii. '>'•,-
Dei oCulosoperationis snse mercedem imminuant. 22. At Christus Dominus, cni hje' beatus homo
21. Dum vero ista agerentur', et beatus horho fldeliter servierat, quanti aptid se ejiis servitium
jamjam prae multa infirmitatis acerbitate corpore perideretur,. quantaque huric remuneratiP coelitus
putaretur absolvi,et ob hoc ab his quos nutriefat exattaret, claiis indiciis mortalium noiiliae pandere
solliciteobservaretur, accidif iiecessitudo, prp qua ,Q digriatus est. Nempe in' pago Vimmaco fuit mulier
ad regalem curiam mittere necessarium fuit. Prse- habens filiam paralysi" percussam, quae ad omne
cepit itaqiie dnmnus G.ervinus',qui jamloci domina- opus inhabilis grabato morlbuhda teiiebatur. Haec
tum retinebat, uni e fratribus, ut id negotii expleret. coniperta beati abbatis- Ahgelraimi sanctifate, ct
Ille vero qui desiderabat optimi Patris praeseritiailifer fidei fervore succeri.a, salutisque filia. cupida, ad
illtistrari traiisilu,.et1mpHeari exsequiis, omniirioda tumbaffi ejus' cum Candela illam deduxit. Ctiriique
excusatione se rton Id fae.tiruro respondit. Ttinc ipsa segrote sepulcfb liomiriis Dei candelam devote
venerabilis Geryinus, tali responsocoactns, sanctum obtulisset, sedit juxta sepulcruiri, et somno paulu-
Dei virum 'Angelfaiirttim quo jacebat -adiif,' eique lurii indulsit. Deinde evigilans sanissiraa redditur,
riibiiachi inobedientiaffi Irttimavit. Ipse auteni eum- et videhlrbus ffafrimis mortastefii, Deumque laudan-
dem monacbum ad se vocari faciehs, inqtiisivif chr .tlbus,ad villaffiurideverieraf, vocaTiulhFilcharias(16),
uori praecepttim iniplesset, dein jubet etiani Vt im- prqpriis sedibus alaicriter crim gaudio fediit, dihiiibiis
pleaf -Cjariiqueadhuc Ille tiollet,-sanctus abbas pr.o- annuntibns-quahtasibi.Deus per beatum Angelran-
plietici spiritus gratia iumiualus promisit, dicens~: niim abbatem fecisset. Gtiido igituf turic Ariibianensis
Vade et facquod tibi pfaecipitur, et scias iioc cof- Ecclesise archidiaconus,' postea ejiisdem sedis
epi-
pus ferram nOn ihtrare donec reVertaris. Tali spon- 1" scopus, qui illius fuefaf iri studio litterarum disci-
siorie exhilairatus frater viam arripuit, et ea propler pulus (17), tali ejiis fumbam
fepitaphiodecoravit :
quse mittebatur apud regias auies optime allegavit.' Quemtegit hic lumitlus.,lectiss}mus
Angelirunnus;
Supervehiente autem' yocatione "superna, qria coe-
lestia pefens Angelrannus terrena desereret;sancta IIujus cmnobiipaslor el abba fuil:.
Dux gregis Ecclesim, monachum spes inclyta viim,
illa anima, angelorum ministerio Deiobtutibus prse-
V Vixit, il in mundo, nfindus, et in Dominq.
s.nianda, Idus D.ecembris carnis exiit claustra.
Jaih veroille qrii multiforriii argumento politus fue- 23. Qui igitur nosse vult quanfse penes hunc
f at lapis coelesti aedifiCioloca.tur; jam qui in valle sanctum locum fiierit utiHlatis, versiCulosintiiGa-
humilitatis superiio' rore humecta ci^evCrat,lilii flos tur, qui de-eodem,,jit postcri.scirent et iiriitarentur,
ccele.te sertum exoriiat; jam qtise inter diyersas descripti sunt taU tenore :
gemma claruerat tonsiones, diadema supplet divi- Abba Arigelrammsioculo qum paueuta nqspo .
' (lfil • •
Feuquieres. Historisej-cap.J^iet-Ordericus Vitalis iibro m, hbl
(17) Hunc episcopum poeticse artis amantissimum airiiit ipsum: edidisse iibrum heroiep cairoineijDe
fuisse asserunt Guillelmus Gemmeticensis lib. vn expeditione Guillelini Conquaestoris in Angliam.
 1421 VITA S. RiCHAR-L
ContulU, hic relinet scr.ptus, qui cernitur albus..
Sancti Vincenti, nec non sancti Benedicli
Ecclesiam struxit, cellam infirmisqueparavit
A fundamentts instauravit paradisum :
Altaris Petri tabuiam componerefecit,
TfvaribulqeX argento etiam conflare gemellu,
Librum Evatigelii, sancti Vitamque Bichari,
Ipsius sludium mero argentq decoravit. .
Est et Episto-liber-larum, atque Evangeliorum
Ipsius, argento quem indusiria riempeparavii.
Ipsius atque cdlix.studio prmclarus haberi
Gernitur, adjuncta sibimet cum (aricedecenti
Prmter et hunc alius, quem in missis sempef liabebal:
Vnum dorsaie, et tria paitia quam preliosa.
Terras servavit pervasas, alque redemit:
Sieut Nogitefias', Gaspanrias, et Drusiacum,
Guibrenii ecclesiam, Frocorl, Monlisque Bochonis,
- Ecclesiam
Sacri-campi,discrimine diro,
Dum plures trahitant, tit pars contraria vincat,
^?
XDetractu* muliismuttaetperpessus intquts.
Qumsupra reluli, necndn quam plUra peregit,
Aeium sic ut sit Domini scientia novit:
' "Excedunt libri numerum quos tpse novuvit,
Insuper excedunl numerum quos ipse refecit,
Talibus atque aliis ccelestisprmmia regni,
Vt spes est, meruit, lector, quod posse monemus,
Vltimus ipsius fuit hic finis studiorum.
Ecctesiam sanctmreficit moriendo Marid;,,
Cujus apud Dominum nobis su/fragidprosint. '
Ergo horum revocatori sint prmmia vitm : .
Damnetur, cujus studio hac neglecta peribunt
24. Is ipse honorabilis vir posteritati consulens
descripsit catalogum rhythmicum de Patribus sancti
hujus loci, non quidem omnes designans, sed tan-
tummodo illps memorans quorum nomina vel
chartse, vel quaelibetpittaciola insinuare yidebaalur,
veletiam Vita sancti Richarii specialiter nolilicabai.
Haecquidem bonorabilis Angelrannus.

VITA SANCTI RICHARII

ABBATIS CENTULENSIS PRIMl '

Metrice descripta ab INGELRAMNO sclioJastico ipsiyis sancti monacho.

'
- (EdiditDom MABILL.
Act. SS. Bened., II, 261.)

'
. MONITUM; ' ' ' '

Post Alcuinum.(D_ Vita S. Kicharii. — Videinter Opera Alcuini, Patrolog. t. CI, cqi. 681) adducimus
Ingelramnum seu Angelramnuni nnsquam editum, prihium monachum, deinde abbatem Centulensem in-
eunte, sseculo xi, qui prmcijjiente sibi -venerabilisuo quondam magistro, dofnno sciticel Fulberto Camotensi
episcopo"(iriquitHariulfus in Chfon. lib. fv, cap, 8) almiflui confessoris Christi Bicharii Vilam, ab antiquis
compendiosedescfiptam, versu heroico jocundiorem fecit,nihil pene extrinsecus addens, sed eumdem sensum
per omnia reprmsehtans. Ingelr,aifihuscarmen suum divisit in Hbros quatuor. ln.primo purum puturo Al-
cuinum (si metriformam excipias) exhibuit, ut capita capitibus conferenti perspe.ctum, erit. Cur vero Rat-r
bertum, si forte. de Richario «cripserat, praetermisisset ? In secundo ac tertio-libris Miracula S. Ricliarii^ab
vetusto auciore exa.rata, in quarto RelationemS. Richarii yersibus reddidit. .
S. Richariura vi Kalerid. Maii memdfat praeter Wandalbertum Usuardus his verbis : In pago Pontivo
S. Richarii presbyteri et cowf.ssoris.'Pohtivensium regio, vulgo le Pdnthieu, tractus est Picardiae intra fi-
nes Ambianensium, Mprinorum, et Neustrianorum, cujus tractuscaput Abbavilla, Abbevitte, a qtia duabus
leucis oriehteffi versus distat Centula seu Ceritulum oppidulum, ubi Centulense riionasterium, -utruroque
nunc S. Richaril (Swit-Biquier) nomine ihsignitum, ad Scarduonein rivulum, quem loci incolae yulgari >
nomine la riviere aux Cardons appellant. Magna fuit quohdam istius cdenpbiidigiiitas, praecipue a tempore
S. Angilbertiabbatis, quiinsuocoencbip monachos trecentos, centumqueptierosinib} erudiendos, acLatideffi
perennera instituit (HARIULFUS in Chron.,iib. n, c. 11). Illic fleruere abbates dignitate ac reiigicne prae-
stantissiml, S. Ahgilberttis Caroli Magni genef, qui tres ecclesias Laudi perpetuae (Ibid..,c. 8),primani m
honorem-S. Salvatorisac S. Richarii, altefam S. M^riae, tertiarii in honorem S. Benedicti consecravit;
Nithardus, Angilberti filius ac successor, aut.certe Ludovici, siPetavio in Syntagmate Nlthardi eredimus;
HeiizaCh"ai> post HelriCum abbas sanctissimus; post Ribbodonem Ludovicus ex regali ptosapia oriundiis.;
Hruodolfus gloriosissimi regis Caroli^ Calvi scilicet, avunculus ; atque (ut taceamus Heligaudum ex comite
monachumet abhatem, aCGuelfonem abbatem sdnctissimum) Karlomannus ipsius gloriOsissimi regis Caroli
filius. Paulo postregimenKariomanni dirutum est a barbaris coehobiuni; cuirestauratopost IngelaTdum
Corbeisemonachum praefuitIngelramnus rebus pie ac praeclare gestis; imo et prophetiae doho elarus ; ac
Gervinum virum sanctitate eximium habuit successorem (tbid., lib. m, c. ;22), Cseterosmittimus ac mona-
chos pietaterinsignes, in lns Ansegisum ad Nicolaum papam a Carolo Calvo legatum (ibid., c. 14 et20),
Hieremiam, qtii postea Senonensium antistes fuit, et Odelgerum ihonachum, quem Hariulfusirt lib. iv,
cap. 10, magnopere commendat. Cjeterum hodie qupque non ignobile est S. Richarii rooiiasterium Cien-
tulense a nostris inhabitatum et excultum, cujus. primordia a B; Richario circa annum 62Sjacta esse cre-
dimtis. S. Benedicti regttlam illic a primordiis aut cerle non multo posl viguisse ex eo constat quod Centu-
lensi monasterio pra.fuerit lertio loeo Coschinus, abbas Gerameticensis c_5iiobii,quod instituto Benedictino
ib origine addictum fuisse ex SS. FiUberti et Aicadri abbatuni Actis perspicuum est- ..
<425 ANGELRANNIABBATISCENTULENSIS tm

INCIPIT VITA.

Vita Patris sancti versu aescripta Richari, A ferenda occultamus, his qrise opus supt scire carea-
Ipsius famulus quam sibi composuit mus. Quod vitium taciturnitatis formidans incurre-
Abba Ingelrairinus, necnon miracula plura re, noii-parvaematerise mihi ppndus imposui, vide-
Yita acta gessit qtiseper eum Dominus. licet Yitam S. Richarii describere metrice : in.qua,
Solers, o lector, quamvis sinf schemate vili; quomodo fuerat edita rhetorico stylo diligenter et
Ne pigeat nbstfos versiculos legere. lucide, fiihil addereyel minuere decrevi, metro dun-
Plurima peipendes .uerint quse digna flagellis: taxat scfiptoris dicta repehdens. Quod ut facerem,
Attamen utile in his invenies aliquid. non me fingendi nova constrinxit impossibilitas,yeT
Cuffi vitium agnosces, ipse. emendare memento, ruin pefsuasit miitatio carminis quoruradam vene^
Utile pertracta quo utilis ipse fias. rabilium ex Divinitate canenlium : qui refugientes
Ingciiito Patri, genitse sit gloria Proli, ad inventiones noyas, sacrae Scripfurae simpliciter
Sit sancto amboruin glpria Spiri.ui. repraesenlaveresenteatias. Qtiorum lalior meo ju-
INGELRAMNUS SCUPLASTICUS FUI,_.F,RTOEITSCOPP dicio nequaquaffi deputandus est super aHenumfun-
Donp lc.ii_s prudentise,,divinae scilicet atque hu- damentum sedificalio, sed magis divinpruin miracu-
manse, debriato sufiicientei et s6brie,FuLBERTeprae-' lorum officiosissimarecitatio. Singulis igitur prin-:
cepfpri et dpminp INGELRAMNUS, ffionachus ipsius B cipiis qiiatuor librorura quos edidir shigulos prolo-
schcTasticnrum vilissiffius, ad quam vncainur Diyi- gos inserui, ob hoc solum" ut in his postiilarem ve-
liitalls ccgnitioriem. niam mihi poetse novp, cum invenirentur nitlta quse
Super nostro profectu quem amplius te gaudere . p.ossenl adnotari vitio. Quod opusculum qtiia tuo
oporteat, qui nobis ut aggrediamur grandia, paterno labore faciente eonfinxi.luae correctioni devovi; ne-
affectusollicituilineffi impendere non' cessas? Nos que id.passus sum proferre palam, donec tui favo-
tamen dediti pigritiae, quod utile sapiamus aliquid, ris dignafetur clementia. Ergo munus^oblatttmsus-
vixdum yalemus promere. Undefit ut quia uf lu- cipere nerenue ; aures pias inutili carmini com-
cretur lalentum expendere nolumus, nedum merea- modare ne refuge, ut in hoc etiam laudis tuae.cumu-
mur audire Euge delectabile, cuffiinutUi-servo sub- lus accrescat, dum futura noverit aetas habuisse te
imus damna defosssepecunise. Nostris denique cuir. discipuios alicujus utilitatis idoneos. Quod si im-
pis promerentibus agitur, quod praepedituspluribus pelrare mereor, id negotii npstris conscholasticis
negotiis minus te prsebes nostris aspectibus. Qua mauda : sunt etenim digni iilorura quidam, quorum
in re Hcet tuae sanclitatis non roinuatur cpnstantia, auctoritati prsebeatur credulitas.
npstra taraen juste punitur 'negligentia : ut qui pro-

PEOLOGUS
C Longo sed spatiosancti caruit qtiia claustrum
Expendit quoties devotio Chrislicolarum
In sanclis laudes : quis laudatur nisi Christus?
Nempe quidipsius dono.fecererefertur.
Ecclesiastica laus quapropter continuari
Debet, etassiduus fieri concentus in hymnis,
Non laritum vocis, yerum modulamine cofdis.
Hsecequidem Domino sanctisque placere probatuf.
Utile praeterea sahclorum scribere gesta.
Namque beatorum duffitransit vita per aures
Corporeas, animus divino ardescit amore,
Ac se dcpositoconsortefo.tegmine carnis
Exoptat, quorum miraturiucida facta,
Yitam Richarii.quapropter scribere saiicti
Aggredior metre, qun illi qui carmine gaudent
Hanchabearit : pfosam quos plus delectat habcve, n Hunc numerum metruracontendif r^ddere nostrum:
lHara quam nostri quondam fecere priores. .
1. Nec solum scribam vivens quaemira peregit. '
Quin etiam postquam pfojecit 'iondera carnis,
PROPOSITiOMS.
Scriptorum studio; quamvis perplura patrasset, -
Ac sl non fuerint, omninofactasilentur.
At postqnam ingenii hostri scihtilla reluxit,
Gratia quam Domini succenderat omiiipotenlis,
Pastor .praefatus fecit mkacula si qua,
Juxta quod potui, curavi tradere charlis.
Ponderaet.ut nostri fierentmajora libelli,
Haecillis junxi quaeindustria prisca notavit.
Nec cupidus laudis (mens est mihi conscia testis)
Hoc opus inccepi: ctipiens sed scire futuros
Pastorem nostrum tales habuisse clientes, /
Qrii, eisi imperfecle,-sapuerunt ludere versu.
Sed tres antiquo quia sunf in codice libri (18),
Quas etiara metas illi noscuntur haberej
Medare constitui qtios sum scripturus et lpsis.
lasuper ex."multismemorans.miracula pauca. . .

(18) Niihiriim lber "Vit_eab Alcuiiio, etiluo libri Miiacu.orum. ab ahonymo edili.
1125 VITA S. RICHARH.
Qusesancti meritis nostris sunt gesta diebus, ,
Aggredior librum reiiquis superaddere guartum.
rvonbene compositos notet et ne forte quis illos,
PROLOGUS
Auctor pcrpetuae lucis lajgitor et index,
_l.terniim tibi qui Natum ingenitus genuisti,
Per quem fecisti quidquid subsisttt in orbe,
Perlustras totum sancto qui Flamine mundum,
Quem credunt cuncti retinet quos ordo fidelis;
Sic personarum distinctura nomine ternp,
Simplex ut Deitas maneal tibi semper et una;
Mpnstras antiquis typica qui lege bealis
Quaereserat sumens Jesus de Virgine carncm -
Menti infunde meaedonum cceleste benignus,
Osqu.ereple laude, ut possim cantarc decenler
Quaeper Richarium gessisti mira beatum,
Sicut enim errofem sequitur cui tu via non es; -
Sic quisquam sine te poterif nil dicere de te. •
Voce quidem novi te Commonuisse prophetae
Dilaletur ut os, quia sis implere paratus.
Ad succlamandum quapropter praeparp linguam :
Da gustare mihi quam sis bonus atque stiavis,
Ut valeam pastus tanta duicedine yerbiim
Enictare bonum, canere et magnalia regis-
Cuncla gubernantis, qui n.osde fauce lepnis
Eripuit lelri, cujus pietate soluli
A vinclis mortis, coeli super astra.levamur.,
Nutu.namque tuo coelum volvuntur el astra, •
Tendit ad alfa ignis, terrarum poudus ad ima,
In mare cunc.tarum cursus festinat aquarum :
Omnia claudit hienis,,, solvuntur etomnia vere,
.Estatis fervor terrarum semina siccat, .
Decutit arboribus fructus autumnus hpnorem :
Noscitur atque niliil naturae in rebushaberi,
Quod prseceplorum cnntemnat jussa tuoriim,
Errores cunctos da me vitare nocivoSj
Ut pateat, duce te, semper mihi semita vitae.
I. Quod-sanclum patres genuerunt retigiosi.
Si quis Francorum.studiose gesla priorum
Scrutatus fuerit, discet bellando frequenter
Primos barbaricas reges superasse catervas;
Sicque .Dagobertusregnuin tenujsse quiete,
Dici ut p.acificusposset Salpmpnque secundus.
Ipse raanu larga pcpulis popularia.dona
Praebuit, et dignuffi.Christiservis.fannilatum.
Pluribus inque locis ierrae ccepere -coloni
Tunc sedes fundare sacras, et relligiosus
Accfevit Domino populus. Qup teropore fulgens
Lucifcr astriferas sicut resplendet in auras,
Claruit in villa claris e patribus crtus, •
Laribps a centum fuerat quae Centula dicta,
Charum Richafius cunctis et amabile pignus :
In quo nobilitas generis nec sola refulsit,
(19) Hoc esl nondum implevisse trcs annorum hebdomadas, seu 4nnos unum etviginti, si recte
diviuaiuus. - . _
UiB
A In studio memet fateor cum flngere ccepi,
Ternos annorum nondum implevisse dierum (19).
INVOCATIONIS.
Moribus ip sanctis permansit denique constans,
Ut laicus vitaegereret praesagia sanctae.
II. Arripuit callem quibus erudienlibus arclum, ,
Tunc et Pontivus meruit. splendescere pagus
Forte sacerdotum radians fulgore duorum :
Nomen majoris.quorum fuerat CAIDOCUS,
Egregios meritis quos misit.Iiibernianobis.
B Ex ipsis populus temnens audire salutem,
. Non recipit .digne, digno nec tractat honore,
Scd magis a prppriis coepit depellere melis.
Quorum crudelis sanctum violentia movit
Richarium, et justos rapiens a plebe feroci
Hospitium.trfbuU, tenuit', fovitque benigne,
Disponente Deo, quo salyarentur utriquc.
Succensusque diu divino lumine jychnus
Nec claudi valuit, -radios sed in ampla telendit.
Namque peregrinos postquam suscepit in aedem,
Ipsis corporcos sumptus largittir ab ipsis
Sollicitus vitae capiens compendia sanctae.
Nec tellus sterilis.percepit seminaverbi :
Sed.menti inseruit, carnis quod sumpsit ab aure,-.
Quamplura et Christi portavit ad horrea grana.
III. Qualiter exaclm deflevit crimina vitm.
Sic quoque magniloquum sancta ratione virorum
Coelestique simul tactus spiramine sanctus, .
Mentepia propriae pandit peccamina vifae;
Atque juvenfuti si quid vitiosa voluptas
Contuleiit culpae, lacrymarum flumine tersit,
Hospitiumque Deo quia sub specie famulorum
Praestitit, ipsius fuit a pietate receptus.
Extunc sumpsit enim primardia relUgionis,
More et aposlolico ppstponens posteriora
Prudenter.sese rapiebat.in anteriora:
Yersiculique memor Psalmistae valicinantis,
Q^uictransire refert a virtute ad virtutem
Electos, Domiiium ut quivlsset adire deorum.
D IV. Quodfollens mulla estfaclus virtule sacerdot.
,. Post se-carnali tantum frenavit ab esca, ;
Ut corpuspotius nutriretijuam satiaret , ,, •
Lassatumlongisjejunisrpbore.panis .
Conjuhcti cineri, lacrymis aucto quoque potu.
Hocque cibo. tentus, carnem servire cpegit
Spiritui,- pugnans aeris nec perculit auras,.
Sed cor.pus fregit, sub servitiumque redegit: • '
Doctrinae Christi latpr ne fprte futurus,
A quoquam ex aliquo posset reprobarier actu.
His igitur multisque aliis profectibus auctus,
.Saacta saeefdotissic ad fastigia venit:
Christum ut qui promptus fuerat per plura referre,
U27 ANGELRANINT ABBATIS CENTULENSIS" 1.28
Congruus hoc tanto quo non caruisset honore, A Promptus ad indoctos satagit transire Britannos,
Hunc fainulus Christi fcuctu pietatis adorr.at, Hlustrans patriam variis errofibps atram.
HUHCprseceptorum geminum donavit honore, In qua per spalium dum longi temporis ipse
Hunc quae sunt Domini demonstrans amplificavit : Stat non segnis in his quse sunt divina do.cendis;
Cultor et ut sapiens divino vomere sulcans, Illius in mentem fertur venisse repente,
Sentes peccati de Christi vulsit agello, ' . • Servos in patria quosdam quia liquerat ista
Atque salutiferum roravit menlibus imbrem. Nondum liberlos ex consueludine factos.
V. Quod prior imptevit qum dlios facienda docebat. Ad socics, inquit, se hoc percutiente dclpre :
Quo fuso, pietas Doiriini nec defuit alroa : Heu ! nos solliciti dum festinamus ad istos,
Quippe fidem riostrae fecit succrescere gentis Servili proprios sub conditione legatos
Unde Dei servtis charus cunctis et amandus Liquimus in palria, novi cito quos morituros.
Exstitit et rocrito. Quoniam non dignus honore Littus quapropter quam festinanter adite,
Esset, mellifluo qui quod sermone docebat, Undas alque maris certatim carpite remis,
Prsevius hoc sacro monstrabat signifer actu? Mitlentesque manum famulos absolvite noslros.
Si quid et a populo doctrinse in stipe recepit, Haud secus ac jussit patrarites rite ministrr
Illud egeriortimdelegit sumptus ut esset. B In patriam yeniunt sancti sanosque cUentes
Quin etiam vitaeven.urae ductusamore Inveniurit, donant ac libeftatis honorc.
Decrevit lucerii non solHcitare sequentem. Qui facti ingenui, revoluto tempore parvo.
Creditor o felix, o vir recoleride per aevum, Dixerat ut sauctus, ponunt habitacola carnis.
Dum prsestas parvum, cceli qui regna lucraris! Ingens o Domini qtianta est clementia Christi! j
Denique solamen miseris, tectuni peregririis' Qui famriliin mentem ssevitpieiatis amprem,
Exhibuit, viduis tutor fuit atque pupillis;." Finem servoruffi ffionstravit quiqne propinquam.
Ut Job pes claudis, oculus quoque lumine deroptis. Huic ne de propriis periisset opus.iniserantis,
VI. Qitod miseros fovit, rigidos dureque dotnavit Nec gravilatisoiius raorientibus-iraposuisset.
Nec despexit opem laceris conferre leprosis : - Extuhc qui nullum sub se retinefe volobat,
Sed promptus lavacris ipsorurii membra refovit, Sed sibi subjectos studuit dissolvere cunctos,
Intrat in hsecetiam post illos ipse lavandus.' In propriis durus ne certsCrettir haberi,
Quidque Propheta. pio quondam praeceperat orc, Externis mitem q»i se praebere parabat:
Frangere qui p*nem jubet esurientibus, atque Quodque salute lucrum collegerat ex aliorum,
In tectuin Chrisxi conducere mandat egenos, Per pietatis opus posset cuffiulare suorum.
Ille lieo plemrs surda non sumpsit abaure. IX. Quam fuerit conslans rediehs a parte Britannutn.
'
Nec sibi cpnjunctis tantum solatia camis, Doclrinseagresti qui postquam pabula plebi
.Sedrecreans animos,"iffipendit verba saiutis; Conlulit, ad patriam properat remeare relictam>
Et solabatur sicut pietate misellos, Messoris cupidi morem ne forte sequendo,
'
Dura sic domuit sub cortditione superbos. Quserere in alterius gaudet dum praemia messe,
Nec faris humanus valuit devincere terror, Perderet ipse manu propria quam severat ipsam.
Interjus Christi quem periustrayerat ardor. Christi' et in obsequiis tanto fiagravit anhelus,
Non fuit a'vento quoe lurbaretur arundo, Quanto dicm prope Cognovit sibi ffiuneris esse,.
Posset ut iillius lingua fallente rCfleeti : Denique jejutians vires carnis macerabat,
Semper sed solide sistens bonitatis in arce, Afllixit semet vigilans, murtivit et ofans,
Humano sese tempsit reprehendier ore. Consolidavit spe, fidei prsecinxit et armis,
Sic Domino plebem, et Doffiinisibi junxit amorem. Nullitts atquC niiilis motusmaledicta rejfcndit.
VH. Quod tribuil, sibi nil retincns^ obldia miseltis. Non sprevit quemquam, nullum decepit adulans.
Hujus et a populo sancti devotio sancta Scilicet ut vitae callem.prior ingrederetur
Postquam conspicitur, colitur, veneratur, amalur, Tj Actu, quem plures sancto sermone docebat,
Donatur donis. In eum [lege in>eo]dilectio duplex Sic galea tectus, cinctus gladioque salulis,
Sed quoniam fuerat, partim dispersit egenis Undique justitisecircumdatus atquelorica,r '
Haeceadem, partim captos ex hisque redemit. Sanctse eliam fidei tutus munimine^cuti,
Namqtie diaboliCisalios erroribus actos Ad bellum vivax aritiquum vadit in hostem,
In culpam, solvitvitae documenta minislrans. Illius ac pellens ardentia teia. frequentcr
Mundanis dominis retributo et munere digno Vicit, etEcclesiae Chrisli spolia.ampla reduxit • ^
Plures servili positos sub lege.redemit, lpsi tanto magis hosti metueridus iniquo;
Utpossent animae primi gau.dere salute, Utilis humanis quantum meruit fofe [esse] causis,
Ferre jugum Domini tieret leve atque secundis Nam sibi rion solum, sed multis subveniebat;
VIII. More prophetarumimplevit quod Spirilus illum. Denique multorum juste celebratur ab ore',
Nec solum divinadocens in partibiis istis Multos per Christum quidefendebat abhoste:
Innotuit magnus, clari sed solis ad instar Cujus virtutum non tanti est dicere gesta,
Oceaniglaucisquiraox ut surgit ab tlndis Quanti quae fuerit virttis cogrioscere lanta,
Depellil radiis terrae vestigia noctis, Multam qua plebera Domino dum vivit aduhaf
1429 VITA S. RICHARII. 1
Indoctos etenim cceiestipascere pane
Ne quisquam dubitet,*signo qnod prsevalet omni.
Quamvis dum tempus, dum coriyeniehtia rerum
Poscunt effectusnon deesset mira operandi,
Vir sanctus Domino quaeconcedente peregit.
X. Orans tentahlem se quqd prostraveril hostem.
Denique sustinuit tentatus ab hoste ruborem,
Quem Domini pietas in laudis vertit hono.em.
Visens subsidio quamdam suffultus equino
Matronam, sancta sub reliigione pudicam,
In cujus vitae qui postquam pectora sanclse
Dogmata transfudit, disponit fprte reverti.
At mulier "riatideportans membra pusilli
Insequitur sanctum, quatenus behediceret illum,
De fontis sacra quem jam susceperat unda.
A sanctoque Dei jam' vix infante receptc,
Antiquc insidias hoste exercente vetustas,
Denlibus infiemuifsonipes, pedibusque relaxis
Vertitur in rabiem, curritque, salitque, meatque.
Quod cernens, stupidos j*enitrix avertit ocellos,
Interitum pueri videat ne forte ruentis.
Ast utriusque timens damnum vulgus famulprum,
Non fletus, planctus, luctus emittere cessat.
Petrum cunctantem sed quaesuscepit in undis,
Dum cecidit puerum conservat dextera Ch.isti.'
Munera liamque pfecum postquasi porrexit in altum Munere visibili Domini iUustraret el ipsc.
Vir Domini, illaesus,puer incolumisque repente
Ad terram venit, vector datur atque quieti,
Et mater laetis prolem amplexatur in ulnis:
Ad decus et famuli Dominus sictranstuUt hostis,
Fraudes, ac humili doctrix fuit ala superba.
Denique nullius yoluit conscendere posthaec
Dorsa ferocis. equi, potius sed mUis aselli:
Nempe tenens, mcrtem properatdum sumere Vita, Contemplativos et quo decerpere fructus,
Isto quod vili fuerit gestamine vecta.
Causa doctrinae sic.dum loca plura peragrat,
Sedulus huic sancto latpr suffecit asellus.
Et quoctinque sui gressus-vestigia flexit,
Autresonat Christo sahclo modulamine psalmos,
IUius aut verbum doctrinaesiuditur ab ore.
Nec mirum Hngua Christum si prsedicat ipse,
A cojus sobria modicum nec meute recessiti
Per quem consuluit miseris, durusque superbis.
Exstitit, angorem solans clementer eomm;
Inque crepans rigide mores compresserat horum. D Cui tunc servandi fuierat, trlbuere manendi
XI. Quod fama motus hunc visit rex Dagqberlus. ': In silva loCuIumdevoti Chrisciacense.
Tempore nam quodanPsancti rumore coactus
Militis atque sui cujusdam Giselemari
Suggestu, partes prsefatus venit in Hlas
Rex Dagobertus, famulum Dominique revisit,.
Se cupiens hominis precibus committere tanti.
Quem sacer egregius gemino dignatur Uonore : ,
Rabprat iiuftc sanetae sanctp signamine dextfafe
'
Corrigit audacter passus nescire yerenter,,
Suadens mundanam>periltus contemnere pompam,
Creduliis ac linguis discaf non esse dolosis :
Nonque cafiucorum gradibus gauderet honorum,
Sed magis jEterni formidef possepotentis,
lilius atque suo maneat laris semper in ore :
i-30
,A Sedulus ac teiteat, quia nulia potentia roundi es,t, ,
Quse dum magna viget,'' teriuis vacuatuf u't'umbra :
Instar. et exiguse gignunt qtiam flumina spuffiae
Labitur, ad modictim si flat tentatio ventii
Immo pati tractet magrios torffienta potenter,
•
-Cuique dattir multumy multum quaeretur ab illo
Qui vix atque Deo ratipnem reddere pro se
Suffieit, ex multis quo pacto ferre valcbit?
Ut praesit potius quam Jhbdi quisque veferi
Idcirco debet. Nam qui subjectus babetur
Pro se portabitsolo pondus ratipnis :
At contra regni qui sublimalur bouere,
Ante"Derirri propfie, multorurii et fasce. premefur.
Hsec-sobriamregis psnetrat correctip mentem,
Utque suus fiat pescif ccnviva sacerdos.
• Norma qui Christi fretus convivia mundi'
Non aspcrnantis, doctriria. occasib hasci
Ex hoc ut posset, regaleffi veriit ad atilam,
Occupatatque diem totam cum nocte sequcnte,
Vitae ccelestis praebens epulantibus eseas.
Cujus et in iantum mulsit constantia regem,
Quaedamde proprio cerisu ut concederet iUi,
Unde Dei templo posset Iticere lucerna :
Omnino jtistum reputans, ut sicut ab illo
Ulustrattis erat divino lumine, templum
XII. Quod vitare volens homines deserta petivit.
Pluribus a populis quia vir Doinini veneratur,
Aspectus hominum vitare exinde yoiebat:
p Ut duni terrenos cautus devitat hdrtores,
Contemplaretur secum coelestiatafitum.
Mundum deseruitmundus, ereffiumque cupivit,;
Ad cultum Domini quo posset liber haberi,
- Dum tenet activos ad quos non segnis anhclat,
Pertractans Dominum partem laudasse Mariaei .•
Oplima quod fueril, quod non raperetur ab-illa.
Hoc memorans, vitam «ontendit adire remotam,
Quo rimaretur ccelestia sola frequeriter.
Tradidif Ecclesiam nec non quam fecefat ipse
Sub cura alterius procuratoris habendam.
Cui Giselmarus divinaelegis amator
Editus et clara Maurontus stirpe parentum,
Terras et silvasTcgis collata potestas
Qui post Maurontus divino ductus amore,
Armis depositis habitum sumpsit monachilem.
XHI. Quod templum irt loculo sibi concessomdificavit.
'
Quo vero in loculo sancto magale pararunt
Prsefati heroes, jecit fundamina tempU
Sancius, et hanc, uno. tantum "coffiitaritem.uistro,
Ingreditur cellam vili nimium strue factaffi,
Congrue quo vifa. fieret habitalio sanctse":' >
Qui temnit mundum decernens, esse superbum
Delicias mundi si conspiciatur haberei
Duriter ac sese tam mortificavit ibiderii
Orans etvigilans, jejunia crebrague solveus (perso 1,
^veiis,)
U51 ANGELRANNIABBATIS
,1. . * - • -
Ut vix juncturis haererentossa relaxis,
Difficiieet trepidos baculo custode movebat
Gressus : ac scandens animi conamine mundum,
Semper mentepia tractat coelestia sola.
Huic alienus erat seclo, Christoque propinquus.
lllum pugnabat eontra, expugnabat et illum,
Qui l_.taba-.urquandam quod vicerit Adam,
Aspipedemsupcr incedens simul et basiliscum,
Antiquicaput assidue confriverit hostis.
Despiciens terram coelisuspirat ad aulam,
Per scalanique Jacob jugiter scaudebat ad illam:
Atque per aiigustum qui ducit ad aelheracallem,
Conlinuis precibus munivit iter veperandum.
Nec striclurae eremi lucis clausere columnam :
Amploquin etiam radians fulgore refulsit.
Quare multigenisplures angoribus acti
Ad sanclum cpivereyirum, quos ipse benigne
Suscipiens, sanare precum studtiit mediclnis :
Et quo quisque fuit morbo vexatus, ad ipsum
Accedens, sanus propriam remeavit ad sedem.
XIV. Cum famulo sanctus loquitur de morte futura. Ocioaldus, vir non parva.relligior.is
Ast ego virtutes hujus non promere cunctas
Proposuiy vitae-sedtantum insignia sanctae :
Ne nimium tardaedum judicor esse loqiielae,
Quseegit multorum signorum.fama tepeseat.
Spiritus hoc praesens seclum quo fine reliquit
Dicere jam satis est, doctis hsecipsa relinquens.
Namque diom noscens carnis qua ponere iegmen XV. Quidamconlraclus fitsanus sancli apudantrum.
Deberet, longi munus capere atque laboris;
Accersit famuhim sibi qui fuerat Sitjobardum,
Quem sic denuilcens aflatur voce palerca :
0 fili,.propriam camem cito cerno ruendam,
Quemque diu cupii conspectum regis.adibo.
Vas quo condatur corpus sed perge pararfe,
Non nimio cultu, sed carnis ut exigit usus,
Tempus aduSque illud quo conservclur ibiacm,
Quo incorruptelam sumet corruptio cuncta.
Teque para semper toto conamine, fraterj
Quaemihi nunc instat tibi quo- cum venerit hcra,
Hoc fragileabsqtie metu possis deponefe corpus.
Ipse viam gradior tellus quam tota tenebit;
Subveniat mihi nunc Christi elementia tantum,
Eruat atque modo tetri de fauce leonis,
OUramorte sua qui me subtraxit ab illa.
Et qui pra.sentis tribuit solamina vitae,
Largiter ipse mihi concedat dona futurse.
HsecPater :.at fletus famulum sclvebat aroarus
Sponte pia tamen ipsius praeceptasccutus,
Invcnt» Hgno,findilque, cavatque, paratque,
Utque valet, satagit>membris aptare paternis :
Qitedque ppus effecit, mcestus plorando rigavit
Pene prius lacryffiis implens quam corpore Patris: Qui fuerat passus, gaudct discedere sanus. .
a famulo-sancti dum ttebant,
Interea jussa
Languoris gravior sanctum decoxerat angor,
Et vix in .gelidopermansit eorpore fletus. •
Os tameh a precibus Christi nec laude repressit.
Dumque salutiferam divini corporis.escam .
Sumeret, assiduis fundens rogitaraina:verbis,
Sexto dura.JJ.aias raundum celebrare Kalendas
CENTULENSIS **'& ,
A Cernebal Phoebus, transivit ad aethera sahctus :
Quem servus ppsuit vivens ubi jusserat ipse.
Sed mirum dictu! peragit dum furiera Patris
Discipulus, subito se subripiente sopore
Obdormivit, claram quasi traheretur in aulam,
Yldit et in visu, pulchram niffiioquedecore,
Quseque etiam rutili vincebat lumina solis;
In qua Richarium cernens habitare beatum,
Audivitvocem ipsius sibi talia fanteiri :
En, frater, qtialem Christus mihi contulit aedem,
Pro vili charaffi, fulgenlempro tenebrosa,
Pro fumi plena tanto fulgore coruscam.
Qui poslquam somno fuit experrectus ib illo,
Laetiof obsequium compleverit exisequiarum,
DisponenteDeo, talis tam grandis ut angor
" Soletur famuii, et monstrelur.gloria sancli.
A famulo sanctus sicul retuli.sepelitur,
Qua Christi regis servibat maximevotis.
Nec diuturna quidem post intervalla fuere,
Abbas cuffi monachis quos Centula fundtis habebat
venit, sancti corpus tulit atque Richari
Quod
Idibus Ocfobris, posuitque ubi nunc requiescit.
In quo ssepeloco mirahda Deo tribueute
Fiunt, sancta fides oranttim quo patcfiat,
Ac mefitis cujus fuerit sacer ille sciatur,
Psalmista utque canit, Christus laudetur in illo.
Conlractus membris fldei sed robore forlis,
• Quidam saeperogans sancti veniebat ad airtrum.
Eic subito loculo discedehs sanus"ab Ulo
Gloriiicat Dominuin, quod sicsuffultus abibat.
Nec tamen hic solus meruif seutire juvamenj
Quin etiam mulli simiHsquos gratia visit.
XVI. Quod sancti nieriiit solvuntur vincla reortim.
Quidam constricti vinclis vinctique catenis
Per callem templo vicinum forte Richari
Deduceban.ur : quod mox a longe videre
Utpossunt, clamant: Chrisli rios solve sacerdos.
Ferrea tunc meritis rumpuntur vincula sancti.
XVII. Frater sizivatur; piufes cum pesie peribaht..
Sed quid perpessus fuerit de fratribus tifius
Sancti Richarii, ntinc exigit ordoreferre.
Crudelis quondam clades mullos pcrimebat
DIndigenas terrse, dira qua deruque clade
Sancti percutitur Richari-e f.-atribus' unus :
Quilicet exitium mortis pro'clade timerct,
Yitam sub tanto didicit speraie pationo.
Ergo ad mausoleum fratrum comitante caterva
Sancti coufugit velet ad solatia certa.
Duroquepveces ibi cunctorum funduntur ab ore,
>
XYIII. Vox exkortantis nexa est in _fine lioelh^
Colligat auditoi quid nostra fides mereafur. .
Intercessorem si nobis, quaerimus illum,
Tam cito norporeos qui assnevit pellere morbos,
raerituffi sascti monstrarit miracula gesta, •
Nam
Cernitur atque sequens vitam «gnare priorem :
Quodque fuit sarxtus, narrat post funera virtus...
1.3b . VTTA S. RICHARIL «S4
Eri paupcr Christi, frairum perpende caierva, A Unde Patres sancti fratresque cohorsque fidelis,
Ipsius consors est factus divitiarurii : Fesfum devoti qui tanti Patris adistis, "
Qui ante oculos horamum despectus et esse cu- Ut sitis digni studium exercere laboris,
[pivit,. Ipsiusprecibus vestri quo vota rogatus . - ,
Angloruri. [Arigeloruiri] socias r.u.ic gaudet habere Conscendant summi solii fastigia regis;
[cohortes : Spirituali vos ipsos ornate decore, ..
Quiqucin prsesenti mundovitavithonores, In vobis duplex vigeat dilectio semper,
Laetatur, coelum roeruit qui jure perenni. Assidue ac maneat spei fideique lucerna
Curiclorum dignfis quapropter horiore videtur, Quamque Patres sancti ncrmam docuere.~sec_li,
Cunctoriim Dominomitis quisemper adhsesif. Fpsis in ccelp ut possitis consociari.
Expedit ei npbis prae curictis hune veiierari. Utque jubet Paulns mundi nocitura negantes,.
Illius membiis qui cerriimur esse propinqui: Contenti justo, saeclovivatis in jsto, . ^-
Ut quos nutrivit divini semine Yerbi, Adventuin Dominl spectantes spemque beataffi,
Noverit hseredes sibimet succederedignos. Qui nos a vinclis mortis moriendo redemit, -
llii nec tan.uhi sancto lsudatlo nostra, Exutos culpa populum uf faceretsibi gralum,
Iliius quanlum confert Iriiitatio npbis. B Gloria cui par est cum Patre et Flamine sancto.
Dehique plus gaudet si quis bonus illtim imitatur, Sit satis haecsancli de vita pauca fulisse,
Quam si clamoso yaeutis quis prsedicat ore. Jaffi labor expPscit primum finire libellum.

LIBRI II
PROLOGUS.
In eo nihil singulare c.ontinehir: de scriptore mifa-
. culorunvhmc habeniur.
Qusequia raeihoricus scriplor rumerpsa videbat,
Cura fuit geminos illi facere inde libellos.
CAP.I. ViliseSidrudis quaedamnar,ratio mira. .
n. De quadam tilia in vUla quid conligit ipsa.
III. Erupit sancti uroritis; qnod fons Hi eadem.
IV. Sanalur sancti mulier Burgundio vi:io. --
V. ContraMtur quaedam meretrix, sanatur et ipsa.
VI. Pcssima cujusdam miseri piscatio furis.
Vn. Femina cpntractis mafiibus sanatur utrisque.
"VIII. Qui fur non fuerat truidani pro fure terietur.
CAPITULA.
(Eic apud Anommum inseriiur contfactm 'eminm
curalio.)
IX. Ex utero matris sanatur ca_ca puella.
X. Fratres Danprum tollunt formidine sancttim.
XI.' Dum rcferunt sanciuni, sanaiur languidus unus.
XII. Nec non bydropicus reditu salvatur elejus.
XIII. UiHus p.ueri refoTB.u. dcbile corj)us.> .
__IV.De quodam csetjocoiUraeto et corpore^tolo.
XV. Donatur visu qiisedam muliercula caeca.
XVI. Cujusdam vincli fumpuntur vincula ferri.
XVU. Luditur illusor quidaro durii pervenit ad nos.
XVIIL Erigitur sancti in festo contracta puella.
XIX. Altera pesle pari qusedam fit sana puella.

UP.TULA LIBRI III.

^PROLOGUS. . C VIII. Solvitur unius homihis conlractio dira.
(Nihil habet notatu dignum.) IX.' Quidam sahatur cuaCtos per corporis artjis.
CAP.I. In visu vidit mulier paupercula Sanctum. X.Fit sanus cui damnarat contractip laevam.
II. Sanctus furantem quemdam increpat atque fla- Xl.Cujrisdsira erigitur contracta sinistra puellse.
- . '.. " -•',,.[ geliat. XII. Lsetatur quaedam salva ffiuliercula dextra.
IH. In sancti festo moritur muliercula texens. XIII. Contracti pueri sanalur debile corpus. .
IV. Erigitur qusedsimmisere Contracfa puella. XIV. Eloquium recipit primaevo a lempore mutus.
V. Ad sanctura ductus donatur lumine Caecus. ' XV. Conlractus puer iu cunis salvalur et unus.
VI. Quidam contractus toto fit corppre sanus. XYI. Damis corrigituf divino jure superbus. ,
VII. Salvatur quidam a misero crucia.u oculorum.
! Miracula superioribus indicata capilulis, ab IngHramno descripia, hic prmlermiltimus, cufn prmler metrt
formam nihit habeant diversum ab iis qum tiarrai ductor primarius (apud MABILL. smc.Tl Bened., pag. 222).
Addidit Ingelramntis librwriquarlum de retatione corporis S. Richarii et miraculis exinde conseculis, quem.
librum ex smculo V Benedictinostaliin exltibcmus.)

LIBER OUARTUS
'
SIVE'
Belatio S. Rieharii abbatis ex Sithiensi monaslerio. in Centulerisc
. (Ex ms. codicc Centulensi et Aprili Bollandiano.)
• \. MelriceBicharii descripia- relaiio sancii. D Hiiic ea complectar proprius quse vidif ocellus.
Kaetfehusantiqui retinet qusepagina libri Iiigenio validusj,magnis opibus quoque fultus
Carmineprout valui.-cecihimiracula sancti. Arnulfus patriam possedit marchio nosliam.
1155 ANGELRANNIABBATIS CENTULENSIS VITA S. RICHARH. 1456
Hanc etiam fraude ut per plura solebat adeptus, A Sed jam divina quid sit virtute peractum
Transtulit hinc (20) sahctum, cupiens tam nobile
Perpendat Jectpr. Sancti raeritis spciatis.
[lucrum Hsec.quam praedixifactaest regressio sancti
Cum quisdam sanctis proprise reglouis hiabe.e.
Tempore quo plenis.camptis flavescit aristis.
Hic jam longsevus deponens tegmina carriis, Sed tot militibus quaesuflicerent quia lecta
Filius ut nali jussif fieri suus hseres, Non fuerant, cultps sese sparsere per agros.
Prteseiitabat avum proprio qui nomine tantum. Dicere quis poterit fuerit quam diruta messis
Post regem primus regni tunc jura tenebat. Pene omnis, pedibus dum cpncuicalur equorum
Vir humilis cuhctis, cuiictis pius atque benigntis, Pars
qusedam, quaedam dum pars depascitur ore ?
Filius Hugonis Magni, dux inclytus Hugo : Usta est pars etiam stabilita ardente culina
Postea regali qui sublimatus honore Partiims in multis, cocta radicitus herba.
Rexit Francorum miro raoderamine regnuro. Tandem discedunt, nuda tellure relicla.
Hic graviter toleraus fraudem siipra memoratam, Mira loquar : paucis transactis fere diebus,
Restituit patriae qusecunque erepta fuere. Ecce incredibiUs coepit succrescere messis
Utque ffiagis celebris fierct regressio (21) sancti, Fructifera, ac demum cum tempus et hora me-
Praeciplt immensam populi glpmerare catervam. B
[tendi
Nec splum nostrae convenit ccncin terrae : Instaret, totos vjdeas flavescere campos,
Quin etiam ex niultis facta est collectio Francis : Ac si nil damni fegio perpessa fuisset.
Relliquias sartcti posthaec mandat sibi Teddi. Hsec cernens ffieritis patrata fuisse Richari,
Accipiens cujus praeceptapuer (22) merooratus Ad laudes Domini populus se. cpntulit omnis.
Efficitur moestus tanto pretio' cariturus. II. Quod lapsi in puteufn vixerunt vir mulierque.
Sed reputans si despiciat non esse salubre In sancti mirum fuit et virtutibus Ulud,
Reddidit invitus, veritus ne forte coactus. Ipsius festum quia plebs dum mrilta adiisset,
Jam tandem praeclara dies illuxerat orbi, Forte secus templi iritroitum puteus fuit, ex quo
Qua debet fleri tam grata receptio saucti. Jamdudum laticis penitus defecefat unda,
Procedunt partes, gaudentes et lacrymanles. Os cujus veteri fuerat de vimine clausum.
Namque illi tradunt quod semper habere vole- Ignari super hunc dum vadunt vir mulierque,
[bant, ipsius in magnum lapsi cecidere profundum.
Isti suscipiunt sine quo nec yivere curant. Quis dubitaret eos morlis discrimert^obisse?
Postea primo.es populi jurare roganlur, r( Cernuntur tamen a putei convalle reduCti,
Quidquam ut rion desit penitus de cprpore sancti. Non solum vivi, foto sed corpdre sani.
Quo facto, nostri festinavere reverti. UI. Quod vescefisquidatn piscis glutivit dristam.
0 memoranda dies, o lux votive colenda, Exercebat ovans ex consuetudine (24) Palmas
Fines dignatur (23) patrios qua visere sanctus! Plebs Domini, quidam sumens cum clericus escam
Hujus laetitiaffi vix enarrare diei Cum monachis, ortus non vili- stirpe parentum,
Sufficiet quisquam, ^uisquam vix gaudia tanta, Unius incautus piscis gUitiVitaristarn.
Adventus sancti quae cbrictitiebat ubique. Angorem.cujus seiuiscens vespere facto
Ad qua"_cunqueetenim venit processio villas, Tentatrejicefehanc valeatsi forte vomeiido.
Obvia cunctorum procedit tUrba colonum, Sed quia-non potuit, gravior fif ltice sequenti.
Ac prae laetitia gemitus ad sidera jactaht. Tertia namque dies praetendit deteriora,
Ante sed ad tcmplum, quantum est spatium prope• Ac demum iri quafta tractat de mofte futura,
• etiaffi fuerant quse cbngriia visa.
..>•.? [leuga;,, Disponens
Quam pervenissent, dux jam prse,fatusequirio Abbas et Tratres veniant se yisere mandat:
Descendeas dorso, nudis incedeie plantis Quis ad se ingressis tantum de moile locutus,
Incipit, el propriis scapulis portare feretrum, D Poscit cum monachis sepeliri quo niereatur.
Et seciim plebis qui visi nobiliores. Pro DorainiCceha, quinta sed luce vererida
Illud tamque diu portaf lacrymis madefactus, Hunc sancti ad. templum deducit turba: parcn-
Altari donec gaudens proprio imposuisset. [ tum

(20) Ad oram Chronici Cemulensis ms.iegitur -::. " (23) In ChrOnico.Centulensi ms. exjtat diploma
Anno Domini-952 ablalum corpus, et IV Kal. Se- Lotharii regis,' rogartte Hugone duce abbate conces-
ptemb. Iieali Bertini cmnobioillatum, nempeCentu-- sum, quo villse mortachis ab eodem in pago Targo-
lensi abbate Fulcherico, et clericis ibidem existen-- nensi assignatae confirmantur, nempe Botritium et
tibus, ut apud Hariulfum in lib. m, cap. 12-. Rolleni^curtis. Actum Compendiopalalio, anno Lo-
(21) Hanc restitutioncm instaurato Centulensl mo-\- tharii xxi. Adalbero regis notarius ad vicem Adalbe-
nasterio restitutisque monachis factam fuisse, subb ronis Bemorum archiepiscdpi et summi cancellatii
lngelardo abbaie. Tulcherici post Hugonem ducema recoqnovit.
successore, tradit ibidem HariuUus. Eodem abliatee (ii) Hariulfus : Dominica Palmarum, quam vtil-
conligit trahslatio sahcli Yigoris episcopi, et Ma- .- gus Pascha floridum vocital, ex ecclesiastica tradi-
delgisili confessoris, teslante eodom auctore, iione colebalm, ciim ipsa die quidam c4ericus, eip.
(22) ArnuUus junior.
 U37 PAPIAS GRAMMATICUS.— NOTITIA.
Teiupore quo fratres celebrant solemnia missa.:
Su-faltusque viris dextra Isevaqueduobus,
Jam ferme exspirans sanctaffi conscendit ad aram. Quin etiam vadens ac discurrendo pererrans,
Cui postquam
' imposuit quosdam pro mtir.ere.li-
. [fcros, . Alta petebanttir; quaro longa est scaudit et ipsam.
Nilitur ut valuit retro deflectere gressum.
_Sedvix conyersus nutu tangente superno
,;Ssnsit aqua tepida perfundi corpore toto
sSemet, et exclamat quia nil angoris habebat.
' ?Ex
hqc nbs ctiam tanquam de morte recucto
Lsetamur, Domino porrectis laudibus alto.
IV. De fabro templi tecto qui cotruit alto.
Iiigelvinus erat lignorum caesorapud nos,
Qui terapli solitus sarcire Tuentia tecta,
Ardua pra.sumens etiam conseendere plura.
Hic Paschaein feriis templi campanar adivit
Signi disruptum funem religare regatus
Injunctp officip sibimet sed,rite peracle
Cunatur tecti quoddam obturare foramen.
Sed deceptus spe qua se bene posse tenere
Credidit, a celso dilapsus culmine templi
Concidit, ac penitus horrendam .morteffiobusset,
Parietis in partem nisi vis divina tulisset:
Cujus porrecti lapides sic forte fuere,
Ut per circuitum posses incedere templi
Ttitius utqueper hos valuisset figere gressus,
Desuper adjunctum munimen erat podiorum,. etc.
V. Quod vixit templum scandens insana puelia.
Unius in rabiem fuerat mens versa puellae,
Quaesensu pravo slimulanle errabat ubique.
Baec villaetriviis peragratis tempore noctis,
Dum matutinos vigiles essemus ad hymnos,
Ut mos est, portas templi aspiciens patefaclas,
Intrat vociferans ac frendens horrida verba. •
Ad vocisque sonum torquens vestigia nostrae,
Offenditscalam quse transmittebat ad a!ta.
conscendere
Ejus per gradus nescia coepit:
Sed pastquam ipsius coepit contingere summum
Per porrectarum sic discurrendo petrarum
Fracturas, sicut mos est, incessit amentum.
(25) Hsecquatuor rriiracula, quae nihil isingulare
continent, videre licet in Aprili Bollandiano.
U38
A Cui dubium est illam mortis subiisse ruinam
Quod tamen et fecit, mortis nec damna subivit.
Yenit ad introitum cochleaequa culmina templi,
Post hsecquid fecit, cujusquam dicere lingua
Vix dum suificiet. Non cessat denique voces
Edere terrificas, per gyrum et currere templi.
Nulluset a quanto fuerit servatapericlo. -
Cogncscet penitus, nisi qui loca viderit ipsa.
Nos vero stupidi et formidine sollicitali .
Ipsius casu ne templum pollueretur.
Sed nondumfucrat quia tempusct hora-loquendi
Astanli turbae cerfalim significare
Cpspimus, ascendaut, rapiant, secumque reducant.
Nemo sed insanam prsesiimpsittangere sanus.
Sponte sua tandeih gressns rediit pereosdem. •
VI. De sancti famutis a vinclis sponte sotutis :(25).
VH. A sancto frater sanatur fratre rogante.
VIII. Quod sancti in festo pluvim cessaverii unda.
IX. Prmdones sancti nequeunt accendere lignum.
Est quodam in pago Ambianense vocatus
Mons Desiderii (26), vicus cui subjacet unus,
Ecclesia est ciijus sancti suU honore dicata.
Contra hoc castellum bellum ccepere Royenses: .
Pluribus et villis populatis, vicus aditur,
Qui, sicut dixi, tempUim sancti refinebat.
Huncfuria accensi praedonesaggrediuntur,.
NPUdubitaturi templum vielare profani.
Forte secus templi sed stabat cereus arain:
£( Hunc pra-Stimentesrapere, asportant #beuntes.
Sed postquam ad prpprias sedes potuere reverti,
Quam secum tulerant tentant accendere ceram :
Appositum sibi sed prorsus sic reppulit ignem,
Ac si in materiam lapidum conversa fuisset. ;
Quod rursum tentant, rursumque frustra laborant.
Poenitet hoc pacto sancti violasse secreta'
Illos, ac celeres templo-sublata remitlunt.
Haeca nonnullis sic gesta fuisse feruntur, -
Externus -quairivis-nobis locus ille fuisset.
(26) Mondidier.

CIRCA
MEDIUM
S_ECULCM.

PAPIAS GRAMMATICUS.

NOTITIA.

(OUDIN,Comment.de scriptoribus etscript.eccles. H 621.)

Papias"grammaticus circa annum 1030 floruit, ut D ut male Thrilhemius in libro De scriptoribus eccle-
estin Chronico Alberici ras.,rion autem anno 1200, -siasticis scribit. Alberici verba suht : Anno 10S3,
1139 PAPIAS GRAMMATlCUSi- NOTITIA. U40
anno decimo tertio imveratoris Henrici filii Conradi, A du Fresne dominus du Cange-in prsefatione adGlos-
Papiris librum suum, videlicetElementarium doctri- sarium medise et infimaeLatinitalis, § seu num.
nm Erudimenlum, edidit : quod probatur per hume- 44,
pag, 36, qui § seu num. 46, p. 37, hsecaddit.
rum anrioruni, ubi agit de mtatibus smctiti in prima f Papiam excipit VgutioPisanus, quiionge fusius
littera, et enumefando pcrtingit ad liunc annum. In ac multa vocabulorum et _.-___« accessioue sive
eo porro condendo decennium insumpsissc testan- Glossarium sive Diclionarium auctius edidit, quod
tur versus adscripti Papiae in Aquicinetensi iUo mss. in bibliolhecis passim reperitur. Nam typis
exemplari, et a viro doctissimo mihique amieissimo excusum non puto, quod cum ars typographica in-
Joanne Mabilior.Ioexscripti, quos hic apponam, ubi venta est, illud in scholis tunc haberetur, quod a
nescio quis Rainaliius noroinatur, a quo hic codex Joanne de Janua ex Papia et Ugutione confectum
anno Christi 1175 descriptus fuit. est. Quis iste Ugutio fuerit, vel quo vixerit sseculo,
ex prsefatione operis illius non percipimus; sed id
Si durante die nunquam tenebresceret orbis,
docemur ex Chronico ms. Nonan.ulaiio.cujus verba
Visibushumanis nulla luccrna foret,
bic describemus : Per hmc tempora (circa a. 1182)
Sic in Scriplura qui prospicit amnia clare, . Agno Vgutio, naiione Pisanus, episcopusFerrarien-
Non egel islius commoditate libri.
Sed (juoniamjquivisquineveril omnia non est, sis, qui datus a sede apostolica coadjutor abbati
monasterii Nonanlulani prodigo homini, ex libro
Est amplectendusomnibus iste libcr.
Papim, qui illic est, librum Derivationumcomposuil.
lnstar apis mellu collecta labore decenni, In pracfatione vero consilium operis et nomen
Cunctis Papias ista tegenda dedil. suum ita aperit. Opus igilur divina favente gralia
At cibus ut noster de divile diiior esset,
componerestatuimus, in quo prm'aliis, vocabulorum
Apposuil nobis has Bainaldus opes. signtftcaliohes,significationum distincttones, deriva-
Ne tuli tiostra dnlcedine mensa carerel, tjonum origines, elymologiarum assignationeb,sl in-
Exliht ejus in lioc officiosamdnus. terpretationum reperientur expositiones : quorum
Istud habe grdlnm munus Salvatof, et illi
ignoranlia Latinilas naturaliter indiga quudam do-
Perpetuam requiemcomparet iSte labor. ctorum pigriiia neh modicum coarctdtur. Nec lioc
Hunc amet, huric relegat, hoc delecteiur, ct onint tanlutn nt vilream cenodoximfragiliiatem lucrifacia-
Hmtc studio servet, grex, Aquicinle,' tuus. mus, cdimplere conabimur, quantum ul omniumsci-
Scripti teritpushabet, qui Jhesu coputqt c.nnis cntimlillerarum invigilaniium communisiride uiililas
Vndecies cenlum sepluaginia iribus. '
Q cffiorescat. Nec tninus descendat in mentem, nos in
Noveris ista legens, quodpro mercedelaboris hoc opere perfeciionem insintiatim adhibere, cum in
Nori aunim scriplor postuldl, imo precem. humanis nihil ad unguem invenialur expdiitum,
Ergo precem redde, qitoniuthpreliosiu.sdurb, licet aliisdehac eademfe iracianlibus quadatn sin-
Est prece devota propiiiafe Deum. gulari perfecliohe, haud injuria videri possumus ex-
Exstat autem istud Elementarium Papiae. fol. in cetiere.-Nam Iticpafvulus delectabiiur suavius. hic
membrana In bibliothcca nostra Liigduiip-Batava, adultus uberius ctbabitur, hic perfeclus affluentius
inter mss.'Codi,ces.Latincsnum. 14, ut habet Cala~ deleclabilur : hic gywnOsophistmtriviales, hic Dida-
Ipgus librorum hujtis bibliothecseeditus in-4.° Lu_- scaliquadriviales,hiclegumpfofessores, hic Theo-
gduni-Batavorum 1674, a Frederico Spanhemio , logimperscrutalores, hic Ecclesiarum proficient gri-
pag. 400, quem vide. Scripsisse cliam Papiam Epi- bemalores. Ilic supplebilur quicquid haclenus scien-
stolarum librum ad diversos, auctor est Joannes lim defectu pmtermissum ep, hic. elimabilur quic-
Tri.hemius loco citato. Praeterea Elias Putschius quid a longo tempore mala usurpatum esli Si quis
cdiditi intcr grammafcos .veteres, Explicationps no- qumral operis hujus quis actor fueril, dicendum
tarum veterum ex Papiae Glossario, quas in mss. est, Deus. Si qumrat quod operis hujus fuerit instru-
codicibus quos videre contigit non animadvertit P mentum, respondendumest quod patria Pisanus, no-
Carolus du Cange. ProiUat vero cjus Glossariusa mine Hugulio, quasi Eugelio, id est, bona terra, non
taritnm prmsentibtis, sed eliam futuris : vel Huguiio,
lypis edituro cura Bonini-doriibritii, ctijus suiitdu»
yolumina De vitis sanctoruiri, neropo Yeneliis aniio quasi Vigilio, id esl virens tet\ra, hon solum sibi, sed
1490, mense Aprili, die MX. Sane nontam de novo etiam aliis. Ejus obitum circa aniiuin 1212 conjicit
condidisse quam antea utcunque digeslum Glossa- Ughellus in episcopis Ferrariensibus, cui haec de
r*um ac elaboratum auxisse, ipse iimuere videtur Ugutione haud nota fuerunt. i Haecverbotenus Ca-
iu prsefationehis verbis : Jam vero de hujus arjis folus du Ffesne, dominus du Cange, locis citatis.
nomine non prmtermittendum videtur, quod quidem Meminit quoque Papiae , grammatici Cornelius a
etsi olim, quia verbi iel .sitripliciler unius allerius Beughem in opusculo De incunabulis typographise
dictionis retinebal interpretationem, Glossariumvoca- verbo Papias, pag. 103, cujus Yocabularium inquit
rstur : jam vero definitionibus, et secundum regulas impressum olim Mediolani 1476 in-fol., Venetiis
riotalionibus; __n.'_!Umqudque, et multis.id genus 1487,1491 et 1496in fol.IUumnatione Lombardum,
superaddilis, altius aique apliui Elementarium Dq- arte grammaticum,, male cum Trithemio ad annum
ctrihw erudimentum nvminari potent. Ita Carolusi Christi 1200 claruisse scribit.
 ANS0DOMINI
MXLV.

ROTBERTUS

L0NDINENSI5 EPISCOPUS.

NOTITIA HISTORICA.

(MABILL.Annal. Bened., toiri. IV, pag. 461.)

Alvfoldoepiscppp, quem Willelmus Elfeyordtira vocat, in sede Loridinensl arino"1044 subrogatus est
Rotbertus, Gemnieticensis abbas, agente Edwardo rege, a quo in Ahgliam accersitus fuerat, postmoduffi
factus primas Cantuariensis. Cum Londonia. pontificatuni regeret, inonasterii: sui memor, multa eidem
ornamenta contulit cum Tibro Sacramentorum, ..ad cujus calcem ascripsit charjam , quam infra,
exhibemus.

ROBERTI CHARTA.
Notum sit omnibus , tam prsesentibus quam fu- A Quem si quis vi , vel dolo, seu quoquo mOdo isti,
turis per succedentia tempora Bdelibus, quod ego loco subtraxerit, animae suae, propter quod fecerit,
Rotbertus, abbas Gemmeticensium prius; postmo- detrimentuin patiatur, atque de libro viventium de-
dum vero sanctse Landoniorum sedis prsesul factus, .leatur, et cum juslis non scribalur; et severissima
dederim librum hunc sanctaeMariae in- hoc ffiihi excommunicalione damnetur, qui vel unum de palk
commissa monacboruni Sancti Petri coenobio, ad1 liis quae dedi isti loco, subtraxerit, sive- alia orna-.
honorem sanctorum quoruai hic mentio agitur,-et menla , candelabra argentea, seu aurum de tabula.
ob memoriale mei, ut hic in perpetuum habeatur. '
Amert. ,.

ANNO
DOJIINI
HXLV.

GARCIAS

MONACHUS S. MICHAELIS CUXASENSIS.

(IN OPUSCTJLUM SUBSEQUEINS ADMONITIO.

!(Hisl. lilt. de la France, VII, 343.)

Baluze, dans son appendice au Marca hispanica ^p. 1072-1082),-nous a donn_ un monument qui mdritc
d'etre connu, quoique ecrit eti un siyle diffus, obscur et plein de fautes contre la grammaire. Cest
1'ouvrage de Garcias, moine de Saiiit-Michel de Coxane, ou Cusan, au uiocese d'Elne, aujourdTiui
do Perpignanen.Roussillon, lequel avait eu po.ur maitre un certain Arnol, apparemment ropine du ir.eme
endroit, ct qui ecrivait en 1040. Cet ecrit, assez proUxe, est adresse a Oliva , evfique de Vic, et en
merae temps abbe de Cusan. Carcias a entrepris de decrire Torigine de son nionastere, et de faire con-
r.aitre a la posterite la ceieinonie de la dedicace de son eglise ef le grand nombre de"reliques qu'on
y conservait alors. L'enumeration qu'H en a faite est accompagnee-d'une noticeassez juste des.saints de
qui.Ton croyait qu'elles etaient. Il-y a.joint unebelle description du maitre-autel qu'01iva iit construire.
Apres quoi jient une exhortation qtie 1'au.eur avait faite a ses freres a la fete de la dedicace. Da
.orte que sbn 6crit est compose de deux parties, l'une historiqiie et .'autre, morale.
1*48 GARCIASMONACHUSCUXASENSIS UU

GARCI_-_ MONACHI CUXASENSIS

EPISTOLA

AD OLIVAM EPISCOPUM A.USONENSEM

De initiis monasterii Cuxasensis, et de sacris reliquiis in eo custoditis.

(Circa annum 1040.)

(Edidi BALUZ.in Append. ad Marcam Hispanicam, p. 1072, ex chartulario monasterii Cuxasensis.)

(l)Gloriosissimo atque inter pios prsesulesclemen- A t precor ut hoc quod inculto sermone protuli non vi-
tissirao Patri OLIV_Ebonorum monachorvm ulti- tuperes, ut semulus, sed vestrum lucentem ingenium
mus, sanctitatis autem vestrse servus, gralise vel vindicet ut benevolus.
potestatis, quoad vivam, famuius GARCIAS , debitae NonnuUa ergo quse sunt inter cbartulas descripta
servitutis obsequium, et setemae quietis incompara- inveni, et ex ipsis quidquid luculentius irivenire'
bile praemium. potui aut multorum utilitate prona condere studui
Omnipotens Deus, cum visibilium atque inyisibi- voluntate ita : Quarto Kalendas Octobris celebritas
lium substantiarum creaturas conderet, et causas dedicaticn'i3 sancti archangeli Michaelis ccenobii
vel actus rerum adverteret, suse virtutis aemulato- Cuxaserisis, quam etiam admodum in rerum rebtis
rem scilicet cupidum ccelestium gratlartim, adlau-> prudens, et ad docendamex teropore plebem suffi-
dem et gloriam suam, ante mundi eonstitutionem Ciens, in ornatisque studus perfacile luceus, Ytia-
delegit hominem, qui ffiundani operis et animantium rinus, ejusdem fundi religiosus abbas, divina redu-
universorum necessario uteret potestatem; ctijus cente manu, una cum ejusdem diceeesis praesuic
gratiae vel-similitudini totius htimanae universitalis signo et scientia Suniero, adjunctis diversarum se-
vosconferendum dedit cum cofporeaefragUitatis eon-' diumepiscopis, septem viri numero, et nobilitate ac
sortium et omnium specierum, secundum amplitu- pruderttiaprsestahtissimi. cum inflnita. multitudiiie
dinera vestri cordis, inexplebilem afque insatiabilem> nobilium potestate pplleiitium ac utriusque sexus
tribuit intellectum. Primum videlicet vernantis seta- diversi ordinis clericorum atque plebium variaedi-
tis discipiinisprseexercitaminibtis et ffiulta sollici- gnitatis eminentissimo coetu, in gaudiis roaguis ac-
tudine in proCessu temporis laborare compulit, et tinnibus gratiarum dedicaverunt illamque donis du-
sic ad omnem causam ex parentali successione pro plicibus in commune locupletaverunt, et regiae di-
justitiae meritis regendarum ferum pie praefecit,'ut gnilati cum muneribus et coronis copiam reddide-
jugis exhibitio probabilium actuum conjringeret per- rrint et eam in irrefragabili juris perpetuitate esse
ceptio sublimium cogitatuum. Merito aritem dispen- inconvulsam.aut cujuscunque servitii qualibet exse-
satio voluntatis paternae, spretis honoribus mundi, cutione liberam, ac in protelatione finiumcum suis
vos Ecclesiaesuae ilerum donavit rectorem, ut im- opibus stare semper dominam, quodque sanctioies
pruuens et nimis iffiperitus sub manu et beatitudine euffi brnasselemplum ex magnaparte venerabilium
vestra ubicunqiie secreti consilii haberet securi|atem sanctorum et majcres quicunque populorumque po-
et lucri roajoris sumraain defcnsionem. Quod expe- tentes, munerum largitale apprime ditatum, omai-
rimento copiosis et securis ipse cognovi, dum dilecti, C.busque bonis pene sublimatum, utrique parti sa-
prseceptoris vel in toto vestri familiaris Arnalli re- crosancttim Doffiino femplum sacraverunt. Unde
fugium et memorabile ducc furtum, scilicet de in- . etiam ex eadem ecclesia vel dedicatione suo lempore
structione atiiue exallatione Chrislique ac sancto- optabilis est recordatio paulatim et memoria aman-
rum ejus pignorum conclusione, vel altaris nostri tibus cognosci tota veritate. Et primo quam gloriose
dedicatione, necne ignis exustione, vestri vero Iabo- Deus locum et templum esse sibi effecerit, quamque
riosi operis restauratione, et Uerum gloriossevaliis Redemptoris nostri facilis miserendi clementia votis
benedictione, a destruentibus etiam irruptione, in adsit supplicanrium, quoqtie raodo locus Ule. inter
quibus jussus feci sinceri amoris vestri officium, et primos totius orbis p.enitudine et veheratione ful-
bonl.iui mei Miciiaelis sensi adjtUoriuffipropilialorii geat, paucis verbis circumtollat. Enimvere anli-
quoque coloribus et Eyangelistarum Dguris si assi- quiora posteri memorisetradere laude et testimonio
gnavi, non vero concedente Christo in vestra salute dignuffi est.
fieri spero in melitis majora ex omnibus. Interim Igitur pos.t tela apostolica. ultionis tacratissiuii
(1) Textus corruptione insanabili non uno in loco labofat.
 1443 DE ORIGINE MONASTERIl'r.-SJJI. v im
CGeriobiiSancti Andreap,apostoli ef restaurationem A , muiiitus, jecit fundameiitum ex yulgaribtis saxis
quae coram positis videtur, et legitur sanctissimi popularibusque quadris luculeiitisslme; quaro cttm
Germani praesulis divinae providentiae quidem fa-, altius niateriam ejus in Ipngituditie usque iri triginta
Ctum : clarissimus Pontius,-vir, eximise nobiUtatis trcs cubitos, et in latiludinc.pene in quadraginta
probabilisque vitae, conventum. demitiantis Hlius palroas elevasset, tandcm in excellenlia arcus ele--
ceenobii procurabat, hisque sub feiicis memoriae. gantissiroe demisit, causa in prpsperis invidente;
Seniofredi comitis, qui jam spem suam in fructi- qiiomam) ut ait quidam, feiicitas subjecta est sem-
feus coUocaverat bonis, et viribus atque aucforilate per adversis, pertr.ansieiitque eara plurimi, et mul-
pstentior inerat, provide arrais patientiae fulciretur, liplex erit scienlia,
ac prae cseteris gratiae suse in raultis haberelur sin- Ejus ia locO nempe rapitur, tit, decuit, angelua
gularis,die quadam piis vCrbis extulit eum dicens : vel coelestis homoYuaiinus identidero exstruens ba-
Loco quo praesidemus et paternae vigilantise offlcio silicam, parietes sticcincto opere in magnificentia
dispensationis curam exhibemus, Creatorem om- fabricae cuffi admiratione mirabiH in sublime erexit,
nium magniiiCe lsedimus, quoniam rerum ssecula^ fastigia vero culminis prpceritate simul trabitim et
rium magis volumus ambitione distendi quam ad ornamentorum claritudine illa venustissime opeiuit.
™
reparandam geminse liostilitatis bellum et se- Prima quoque xdes sancti sanctorum, quse et p^re-
saevae
ditionis tumultus in prospectione teffiporalium [spi- sbyteriuni dicitur, et ipsajdanities grato opeie facta ;
ritualium] quod Deo placeat decerfari. Et qriidem supva quam magni principis Michaelis altare iuqua-
nos post discrimina totius, ut ita dixerim, loci, luov pulcheriiinis columnis,ex agonosceniate faclis,
post virgam furoris Dei, improvisis causis plus Vir- honore condigrio statuit. Totaequippe.;illaruffi fion-
lute quam reHgione ad usus omnium ex ineptis offi- tes artificis exlerius pcritia politae, interius verp ex-
ciis decurrimus beatiores, et sine proprio sudore cavatas; in quibus arainmensuram vastioris grossi-
nostrse manus ab omnibus laudantur potestate su- tudinis, et, utita dicam, tredecim semipedis longa
blimiores. Ipse denique , sicut nostis , per aquas etnovem ampla, omnibusque columnis ad eam in-
caedes magnas intulit, et ob meritum culpse misera- troitus. Ipsa aulem intus ac faris nihil quud animus
biliter superatus periit;. sic quoque a venerabilibus aut pculi mirentur minus prae albedine nimia. In
yiris ex benignitale juratus et reforffiatus, rcgali- raedium siquidem altaris vivHicae crucis modum
busque prseceptis vel privilegiis roboratus; per jus- intercludit terrigertum, et prpfundiori loco in invisi-
sionem serenitatis nostrae ad opus intermissum biiiorera quem ipse, Hierosolymis et Romaevel in
praestare duco supplementum qtio diluvii impetus, ' aUqu.ibusIpcismunus dalis, aliquaiidomagnis Dretiis
vel fulminum ictus possit ferre et inundationes acquisierat, visus est ordiri. In altiori nempe gradu
pluviarum in spem gaudii valeat dare. plurima quibus idem locus cxcellebat, sanctorum
Ad quern ille : . Unde mihi nomen eflaudis ho- pignora,et quae a reiigiosis yiris, datse sunt reUquias,
sliam vel animse meae lsetitiam?,., Est perparvula, tota inenlis intuilu totaque corrjjs devotione, .bene- -
inquit, nondicam ecclesia, sed pfatorium ante.lem- dicentes Dei nostri ciemem,iam,scpelieruiit. Denique
pjum domni Germani, Michaelis archangeH tiiulo is. de qu.o supra reluiimus chorus reverendorum
insignitum, qui aliquoties a frequentia omnium prsesuluffi innuraerosa congeries advocatortim con-
manet exclusum, Ipsi ergo totum corpus ecclesise structum allare myslicis spirilualiuin sanclificalio-
cuin habitatoribus suis, juxta sensum atque sapien- num charisraalii.us,et saeri charismatis unclionibus
tiam ve.stram, in vindiclam patiiae, in commodum delibvitum ad immolandam Retlcnipiovis nostii ho-
perpetuae mililise, adversus infructuosam maligni- sliam cum ipsius inyocatione nmneris nutgiiisque
tatem. decenti honore funditus erigamiis aulam. lotius ovdinis iaudibus ercveviuit. ln allaribus int.c~
Tun.c princeps quasi couceptam misericordiara fe- riiii ccclesise noniini suo cu.ique reliquias miseruni;
stinus concessit, et ait: Licitum erit gloriosis pre- et uudc semper laudaudi cs_eiit peipetualitei' usu
cibus omnibus prosequeiiduni,. ilti ul sub nullius rj ecclesiastico tradideruiu siKcedeiiiibus qupqtie tairi
redigatur poteslatem, et domus Domirii in religio- prostabilitaiercgni terrcni quam-pro facUitatc regni
nem et laudem vel virtule Christi summique Mi- coelcs.tis. , .
chaelis honore conslrualur infelicesque iiiimici per . _Ex niajori altari relititiiis ita menioriae niandavc-.
eumdem archangelum effugenlur, et pe.sequanttir runt : siint in hoc v_hcra!.il. aliari iniprimis reli-
potitts quam participentur^ et, ut meritp loquar, quire Ulitis saluliferse ciucis in qua ltex cqeloru.m,
sanctoiuin omnimn primatem superbique Draconis Poniinus nostcr DeiFilius, toiius lnundi passiouis sa-
victprem decct ut ejus ccclesiam sacram pbiincaf, cramentum coiiipleviici lnuniisTCiiiissianispnimof-
potenliam et habeat sortein eoronae.,ct ipse bclligcr taUum vita pertuliUlnsuiit rcliquiae d_e velamiyc
celsus prseseiUissaeculisit salus et omni posteritati pannis quibus sti.sccpla. lucarnalionis dccorcm pue-
gcnlis nostrse,. dux, et defensor novique prailii rili in. corporc pbsiUis n.iansil honio^et.Dci.is. Sunt
triujpphalor, et sibi parentiuni defensor benignus rcliquise.de sud.ario capilisDomini, in quo labpirem
invcniatur. ,-... > passipiiisejus.ab celsitudiiic divinitalis aisjungilur,
- Ila ergo in unimi humanitatis sermonem diligen- • ct infirraitas noslra. cognitionis ab ejtis polciilialor-
tissiine pwicntes, vir digntis, angclico solalio forte mentorum laborc figufaiur. Insuii.f reliquia. dc lin-
 1447 GARCIASMONACIIUSfiUXASENSlS -1448
tco, undeDeus et Homosaafficinbra circuiiuicdit ei A iu eadem civitate. Sunt reliquia» beati Clemcutis
discipiilorum suoriinv pcdcs liumilitcr abluens teisit. qtii quartus posl Pclruiii Romaiiam rexit Ecclesiani,
Surtt rcliquiae de sepulCro,'ubi Domiitica carO,jtixta ctsuh persccutione Trajani trans Pprituni inare in
nattiram,' qttiCvit ef vivificahs mbriein nbstram ex cremo, qiiPd adjacet Civilati Chcrsonac, rclcgaliir
jpso a morttiis resurrcxil. Insunt reliqtiise dc pvac- cxsilio: iigataquead collum ejus anchora, ct prseei-
sepi, in quo infantilia ffienibra Dei Dbmini pia 'Maw« pilatus in maris medio, ejtis memovia usque hodio
ter. secundtim servi forinaro. rcclinavil. Sunl rcli- iiiibi cnstoditur. Sunt relifjuia. saiicii Apollinaiis
quiacex fragmenlis illius panis unde quinque millia episcopl el martyris, qui ab Anliocbia scculus apo-
hominum ex qiiinquc panibus cl dtiobus piscibris in slolutu Pelrum, ab urbe Roma ab codem aposto.o
deserfo^satiaveratChiistus. Iiisiuil reliquiaede vesli- niissus Ravcnnam, sub Vespasiano Cacsare, roarty-
nienle bcatissiroaevirginis Maviae,quse sacranieiituiri rium coiisuiumavH.Insurit veliquiaebeati Sebastiaiii,
divinse incarnationis specieicuus clausit, et vivificans qui stib pevseculione Diocletiani et Maxiniiafii impe-
Dei Yerbum in utero coiicepil ct genuit. Sunt f eli- Tatovtim, pbst principaturo priniic colioi tis et fugitivi
qniae ipsius gloriosi archafigeli Michaelis, ex pallio sacGuliblaudiniciita, .sagitlis pevfovatris a militibus,
scilicetejus sanctae memorisc. InsUiit reliquia. ex et fustigatns.Romae martyr pevvenit ad-Cbristum.
capiliis beali praecursoris ef Baptislae Joannis, qui Sunt reliquiae sancli Yinceiuii inartyris et levitse,
ab Horode pvopter fraternum quod pvohibuit violare qui cuin sancto Yalerio episcopo suo, in Csesara-
coniiubiuin carcere et vinculis mancipatur, et ad pe- augustacivitate Valetilia.,pluriiiia per viuculaCarcefis
titiouem mulierum pro Redemploris iiostriTcstimo- maceratus, sub Daciano iiifatigabilem sp.ritum m.ar-
nio capite plectitur..Suiitrcliquia. de barba ct cor- tjf Ciiristi feddidit. Iiisuni reliquise sancti Mauritii,
porale simul, cl crucc-S. Pelvi aposlpli, qui in.coa- qui fuit pHniiceriiis legionis iilius quse sub MaxiT
fessione unigcniti FHHDci acccpit pvimatuiniri fun- roia.io in ciyitale Seduiio, loeo Agauiio, pro Christo
damenlo doinus Domini, et prinius sacerdotalem glor.iosissime corohali sunt. Sunt reliquise tcali Yi-
cathedi'am urbis Romac, sub Neroue Csesarc, cruci cloris, qui, apud Massiliam crudelissiine csesus ac
aflixtis.capile, ut ipse voluit, adlerrani ycrso mar- suspertsus,;et taureis xruciatiis, et in -holam pistc-
lyrio coronatur, ct ihi digiiolionorc.scpelitur.Insunt riam missus, roaiiyvium consummavili
reliquioeaposloli Pauli, qui iriter aposlolos digiiita- Insuiit reliquise sancti SaUirnifii, qui, apud Tolo-
tein meruil apostolalus, et in vera religione geutium sara, teiiiporibus Decii, in.Capitolio ejusdem urfcis
magistcr appOsitus, pvo yoritate Chrisli a Nerone a paganis tenlus-tauroque ad victiiuam prseparato
capite truncatur. et in urbe Roma, pari.meinoria, r funibus religattis,"et a summo Capitolioper onmes
ut sanctus Petrus, yeneratur.i Sunt reliqtiise sanctse • gradus.praecipilatus,-dignam Christo animam exhar
Andreaeapostoli; qui Scythiain et Achaiam prsedica- lavit, inibique requiescit. Sunt reliquise sancti Mar-
tionis g.atia tenuit, et in civilate Patras sub-Egea celli, qti!,'equuleo siispensus ac fiifiibus maceratus,
proconsule cruci, ligatis manibus et pedibus funibus- apud Spoletum est mariyrium passus. Insunt reli-
que toto cOrporetensus, biduo inibi supervivens,-fine quiss beati Juliani, qui, ab insequentibus.persecu-r
bcato occubuit. Insunt reiiquise beati Jacobi apo- tQribus len.us,ydesec-o gulfure, movte liorribili ne-
stolij qui decollatus est abllerode Hierosolymis, cii- catus est apud Briyatense territoriv.ro. Sunt reliquias
jus ossa ad Hispanias t.anslata,in ulfiriiis «avuni . S. Laurenlii arcaidiaconi, qui, post mulias sectio-
linibus, videlicet eoiitra mare Britannicuiri, celeber- nes verberum, ferreo cratere disjentusi post longa
rima venerationc excolitur. et multiplici poena cruciatus;i&siu_er exposita melos
Sunt reliquiae bcati Barlholomsei apostoli, qui, cavbonum sub Decio Yaleriauo, iliustris Roma pium
apud Indiam Evarigelium Christi proedicaris, tisque retinet sectim. Sunl reliqtiise sancli Stephani papae
ad titulum passionis suae populis scientise luffien ct martyris, ,qui Romse, sub Yalijriano et Gallieno
monstravit et proiidei iiilegritate1 gladio csesus oc- imperatoribus, in sua decollatu» est sede. Insunt
cubuit;indeque Beneventiim translattis, pia fidelium ". reliquise sancti Hyppoliti, qui, exemplo martyris
veneratione celebratur. Insunt reliquiae sancti Marci. Laurentii exterttus, fustibus et cJTdis diu caesus,
evangelistse, qui primus Alexandriae cafnedram te- ligatis pedibus ad colla indoroitor«in equorum per
ntiitj et Ecclesiam iEgypti fide et industria sua fun- CarduCtumet tribulos tractus, Romr-eemisit beatum
davitjetad ullimum tentusa paganis, ffiisso fune spivitum.- Stint reliquiae sancti Aptsieiy qui,' relicto'
ineollo ejus, martyr ad cceleslia regna est voca.us, 1 SimoneMago, doctrihae apostoliPetri.setradidit,ef
Ct aviris rCligiosisapud insulam Venetisedeputatus.- Aurelianoco:isuIai'i viro martjTii coronam Romae
Suht reiiqtiiaeprotomartyris Stephani, qui ab aposto- complevit. Ihsunt reliquia. sancti Vi.aiis, qui apud
lis est diaconus ofdinatus, et a Judseisetprineipibus Ravennam post niraia tormenta capitalem accepil:
sacerdPtum in Jerusalemlapidatusimartyr obdormi-: palmam: Sunt reliquiaeB. Agapiti, qui, apud Prse-
vit in Domiiio. Insunt reliquiaesancti Ignatii Antio- nestinam crVitateffigladio caesusest: Insunt reliquis_
chehseEcelesiaeeplscopi, qui posl Petrum apostolum sancti MerCririi,qui ia-eastris^ ssecularilius militans,:
ejusdem Ecclesiae tertius, commovente Trajano im- verus et spiritualis miles, in morte JuUani, im-
peratore, damnatus est ad bestias, et subeodem prin- piissimi Augusiij pra-clarissimus exstitU -prppugna-r
cipe per ffluita tormentofum gcnera passust jacef tor, ut iegitur in Geslis BasiUi cpiscopL Sant Teli-^
Uti ,m 6kiG_^--illONAStERli Stll 5|iSO
quiae beati Lahteberti, qul Tungrensivilla publica A hensibilis viri TaroBic__ClvitaU. ep1__6|_, Siirit re-
ab iniquissirais yiris improvise intra domum eccle- .:liquiae beati Briclii civitate Turoriis admirjtrida. Sari-
•ise martyrio coronatur. Insunt reliquise sancli Fabii «titalis viri. Instint f eliquise sancti Ambrosii Medio-
1
trtirfyfis, qui, cuffi ferre vexilla prsesidialiarecusjH -anensifi episcopii'cujus flores -loquiiTedol.nt pe.
rel, Caesareasa faribuhdo jtidice capitali sen.eritia lotimEcclesiam Ihtindii Stint feliquiaebeati Gf.go-
c6ridemnatur.>SuntTeliquise beati Projecti martyris rii: dialogi, qui poritifex Roriia. ordiriaitis:«o_libcin
et.episcopi Arvernensis. Insunt reliquiae saiiietijPor- vitam dttxit. Insunt reliquise sancti Syrfepiscbpi, qrii
tiinaU ,m_irtvris.ap_id Aquileiam passi. Sunt Teli- apud Papiam fide credcntiurii populorum fuhdatam
:qui_. beati Sazarii j tjuem Anpliiiiis snb rabie per- Ecclesiam glofioso fine requiescit. Suht reliquise
secutionis diu maceratum et afllictuifi gladio feriri beati Gunterandi regisFrancorum, qui spiritualibus
jussilapud Mediolanum. Sunf reliquise beati Lon- actionibus exstitit conspicuus/et apud iirbm Cabil-
gini, militis et martyris, qui lancea latus Domini Ipneri-em ffiiraculis mariet clarus. Insuiil reliquiae
pendentis in cruce aperuit. Insunt reliquiac sancti sancti :Pauii episcopi.qui, apiid UTbemNaibonam
Protasii, qui apud Mediolanum capitis abscisione jirajdiCationis olficium riori segriiter implevit, ef ibi
martyrium consummavit. Insunt reliquiae sancti elavusmiraculis quiescit: Siiut reliqui_.beati'Tro-
PTisci marlyris apud Capuam quiescentis. Suntre- B phimij qui apud Arelatem urbeni Gallise innum.fas
liquiaebeati Antonini, qtii honpre dignitatis Domini virtutes fecit, etillicin pace obdorniivit. Insunt re-
illustri mar.yrium apud Apamiam sustir.uii. Irisunt liquise beatiSeveri presbyteri, qui ingentem paga-
reliqtiiae sancti Cypriani episeppi et martyris, qui, Borum mrillittidineniad fidemChristi cOnvertit,apnd
suji .Gaierio-proconsule, apud Africam,:Carthagine, urbem Viennam. Siint reliqnias.sancti Hilarii Picta-
amore Ghristi animatus, gladioque percussus, rnar- vis cpiscopi, genere et miraculis clari. Suut reliqui»
tyr migravit ad Dominum. Sunfreliquiae sanctl Lu- sancti Felicis; Nolanseurbis presbyteri( in Pincis di*
cii, qui.apud Africam, rsub Decioet Yaleriano, ci- gne sepulti.Insunt reliqtiiae sancti Medardi, civitatis
surgente persecutionis rabie, cum multis confessio- Suessionis episcopi, ct confessoris. Suht rcliqtiisa
r.is agonem consummayit. Insunt reliquise. fceati beati Martialis apiid urbem LemovicensemadriiirandaB
Dionysii, qui, apud Parisium sanctum cpus fideliler sanctitatis et religionis viri. liisunt reliquiae sancti
cxsecutus, a praefecto FescennioSisinnio compre- Maximini episcopi civitate Treviris gloriosi. Stint
hensus marlyrium porlayit. Sunt reliquiae sancti reliquiae de capillis beati Salvii, qtii virthtibus et
Alexandri, qui, apud Lugdunum crucis affhus pati- miraculis Albiensis quiescit. Insunt ^reliquiae ex
lulo, spiritum exanimatus emisit. Insunt reliquice „ capillis sancti Cscsarii diaconi juxta urberii Terraci-
beati Oroncii martyris, qui, apud Ebredtinensem haffi sepulti, Sunt reliquise beati Paulini episcopi
civitatem corporalem mortem contemnens, coronam eruditionc et copiosa vilae sanctitate aptid Nolaih
vitse adeptus est. Sunt reliquiae sancli Tiberii, qui Caffipania.. Insunt reliqtiise sancti Gerniani apnd
tempore Diocletiani variis tormentis cruciatus, in Parisium yirtutibiis et ffiiraculis glpriosi. SUritT_H~
.territprio, Agathensi martyrium complevit. Insuht quise sancti Hilarii Cavcacensis episcopi ajagna. vir-
reliquiae sanctl Salvaforis in memoriis piorum ful- tulis viri. .,;...-
- , liisunt reliquia.beatiLupi, qtii orando Treeiasma*
gentisrin regno Ghristi.>:
jSunt reliquia., beati Genesii maTtyris,. qui apud iiiyit. Ssmt reliquiaesancti Eusebii civitate Vercellis
Arelatem deprcbensusab apparitoribtis atquein ripi episcopi.-lnsunt reliquise beati Philberti abbatis in
fiuminis Rhodani dccoilatus est. Sunt reliqtii-. sanT , territorio Rodoraensi, in Omrtipuritate ef animi
C-iFeUcis, quii >apu3Cerundam catenis gravioribtis yirtutibus clari. Sunt reliqiiise sancti Egidii abbalis
vinctti&,:per lotas plateas ab «indomitis mulis tra- in ferritorio Nemausensi.sighis; illustrissimi :ct sanr-
ctus, inanibus ppst tergum ligatis in maris profundo ctitate. Insunt veiiquise sancti Ugberti vegig, apud
hiersus, illustre martyriiim peregit.: Insunt rcliquiae : Italiam magnis virlulibus et optimis studiis prscditi
beati Cucuphatis martyris, qui, gravissime tortus D vjri. Sunt reliquixbeati Leudegarii Augustodunensis
et catenis astrictus, in cratictila supevexlensus, sub . episcopi. Insuut Tcliquiae:sancti Gcrmani Capuani
Galerio et Maximiano ac Rulino, Barehinona. esl cpiseppi, verbis^et virtutibus ornaii. Sunt reliquias
passus. Sunt reliquise sanctovum roavtv.-um Massa. beati GeralJi, in haLilu Christiaiia. religionis roulti-
Caadidse, p,ui, tempoxe Valeriani et GalliSni Chri» pUcia. operati. Sunt •reliquiaesaficti Firmini apud
stum Dei Filium fateutes ejectisuhtin ignemapud UzetUim sanctitate et patientia ac fide lau dabilis.
Cavthaginem. Insunt reliqujae baaiprum>:Cosffi--cf Sunt reliquise sanclaeAgiietis^quaeignibus injecta t.t
Daraiani, qui, post loleratos justes, equuleum, ignesi Ilonia. sub Syniphronjo gladio est percussa. ltisui;t
sagittarum icltis, sub prseside Lysia ;apud <iigcr.m ' iteliquiaesanctae Agathaevirginis, quaepost alapas ft
gladio animadversi sunt, Sunt reliquia. sauctortiii) «si'cerem,'post cquuleuin eltoiiiofies, post mamilla-
jfijsti et :Pastorii, qui, cum adhuc piievi Jitteris im- iuni abscissjonem; post voliitationem in teslulis et
buereiitur, projectis in scbola tabulis, spoirte a_ caTbpnilus,,in,cavcex«consummafa esf. :SuhtTtlit
ffi_jljriuffic_icurre_,unt,«ndeetincanipolaudabilia ,quijp «asctaeS-golJnse.iOptini»feminseetmiro opei_
*ariwfidbu3ojtea civitatero CompJutojugulati suut. j|_dpr.»___, InsunlTeUquiae:_an-t_.£ulaliae,quse.jussu
Vjsunt re|iqui»^^_»?aic^ Martinj,/summ,i et inpomp>*#7 Daciani pra.9idis pluvima tonncnta perpessa, iroris-
/ PATJIOL.CXJ.I. m
 145- GARCIj: MONAGHl6U-.ASENSIS. •"im
j-ime in equnleo .itspenia et exuiigulata, facnlis ar- A . rum ab •intus Fillumlioniinis in-spiriiu gloriae SUSK
dentibus ex utroque latere appositis hausto igne • illustrarent,ac «ancta animalia exterius Agnum Dei,
j-piritum reddit, apud Emeritam Hispaniae.Sunt reli- per cuncta tempora, in una dominatione stantem
. quise sanctac Leocadise virginis, quaeapud Toletuffij • proferrent, efintus vel foris aeterni Regis tribunalct
dira carceris custodia, gcnibus in oratione positis, .soliuiti mysterii revelationibus familiariter adorna-
impollutum Christo spiritum tradidit. Insunt reli- rrenf, atqtie pia munera offerentes in Christo unum
quiae sanclse Eulalise mar.yris, quse passa est sub -corpus etttcerent:
Daciano in civitale Barchinona. ' Omnem enirii materiam intririsecus et extfirisC-
Hancergo Ecclesiam, post.evolutionem octuage- cus in proceram celsitudinem fecit surgerc, et
simi septimi anni, sedificationissuacet Domini Jesu mariibus artiflctim faciem angulOsquesic exorriavii,
Christi a'Nativitate millesimiquadragesimi regebat, ut nusquam junctura paginis appareret. Ipse qtio-
lio.tri saeculi laudum titulo prseelarus, vitaeacmo- que jam pvidem spatium qudd fueiat posf zltafe
rum probitate cunclisicliarus.eruditione fUiorumet venerandi Michaelis argumento e't ffiunificenlia siri-
gratia maximus Oliva, soliditatem Isanctaefldei ve- gulari amplexus est, et oisposite in sanctum Domini
laciter leneris et in sincera cordis devotione ara- opus a foris super reverenda martyiUm' Valehtinl,
plectens. Yoluit pignus humanitatis Domininostri et " Flamidiani, atque coufessoris Nazarii cofpofa ad
lantoruffi fidelium ejus oculis carneis ponderari; sed locum nunc condigne venerantur, pulchro et orriato
co.istruxit propitiatorium, nt beatus Mbyses super operebeatae genitricis Mariaeet archangelorurii Dei
altare, artifici magisterio, ac felicitatis compos; ad in crypta, quse ad Praesepium dicitur, exstftixil
tonluendum universitalis Detim, ut condigrium fuit, ecclesiam, ila nt ex utroque Yirginis latere suffimi
lanti decoris illud disposuit ut oculi inluentinm in Dei ahgeli, tantse Dei Matris gloriam laudibus sive
ejus specie vix satiarentur. Bases, inquam, juxta meritis, ih Obsequiiimriovae salutationis, a d.xtris
unius hominis incessum quatuor a calcepfocul alta- ejas, Gabriel conceptum partus ririnliet, a'c a si-
risposuit, totidemquecolumnas emarmorerubicundi nistris virginalis gloriae plenitudinem splendidus
coloris e singularibus saxis iri pedibus septemvolun- Raphael afDrmet. Ad pedes etiam, seri in sihu,
taria fortitudineerexit, explicite in ovaculoCheru- causa famulatus circumsepsit, et hinc inde mai-
bim gloviaeobrumbrantia sacrse venerationis figu- •tyres sepelivit, qui de se vel languehtium salute
rans, et in columnis martyrum gloriam prsemon- dicerent: < Ecce* "iste Deus, fortitudo nostra. »
strans. Qui corporis passione rubicundi, spiritus A facie auteffi Reginae, iit estterfibiHs ac divinus
puritate candidi per undam baplismatis vel cruoris Michael,tanquam ad tuitipnem stii Fiiiiim ante tein-
sui venerunt ad incrementa frugum justitiae Dei, ' pera n:ttim fidelibus et Oinnibus itd se veriientibus
doctoruraque caterva, qui constantia forlitudinisvel assigiiavit dicens : Invenietis infantem pannis iri-
lelo rectitudinis in basibus sustentant plebemjuro- voluittmet positum in prmsepio (Liic. n, 12): Efgb
clam summo capiti in unitate iidei. Super capita ut Altitonanti decentia in verae -lidet confessione
etiam columnarum, tit candorem ecclesiasticaecasti- domus possideret maternum partus, et in suo or-
tatis imprimerct, ac spiritualium gratiarum flores dine, quasi.ad oflicium Virginis', sanctorum decus
proficienlibus merifis vahos timofes tolleret, ex albo loco inferiori praetulit, et adinstar regalis thTOiii,
marmofe capitella statuit, foliato corpore et floribus, non asqtie ad summum templi pinnaculum, sed
divefRafum modum. Desuper autem, ut ordo habe- juxta mensuram spatii fecit co_naculum ffiaximi et
Uat, de ligriis sectis in utraque partc propitiatorii mirandi operis^ qui divideret oraculum a priori
contra se irivicem positas columtias habentes tresi parte.templi, et ibi beatse et individuse Trinitatis
»smiCubitosanibientes arcus infra junetnrasvel secto, clarum altare coram multis testibus piis manibus
ct serrato ligno virtutes sanclorrim innexuit, quae. dedicavit, ut vice Mater et Filius offinibus diebus
muUiosibi quasi ad fenestras versa viee, alter in al-. prsedicarentur ac coutinua laudatione mortalium
tero profieuos fructus in arbOream sustoUerent fir-. adorarentur. Cni ritrique operi ut confitentibus
mitatem. Inter juncturas autem arcus in arcemque. poenitentisesanctificationem daret, bono ordine ad
«scensus fenestras in omni gcrtere specierum sivc> sanctorumpignora ab ifitus tula prsemisit ostiola,
opevuni multitudine diligentissima, pictura variatasi ut omnibus essent in untiffi, qui soli Deo in praecla-
substravit. Sculpsit quoque in gyro pev quadrum, ris praemiis est manifestatum. Ad videndum igitur
ila ut facie ad faciem se vidcrCnt, dolatili ligno ima- Sauctse Trinitatis altare intra Sancla sanctorum
gines qualuur evangelistarum, subiitque ees infrat gradus apte locavit, ut facile dilaberentur qui
slatus formse superioris et reclinationem arcus in- ascendere vel descendere tentstvissent.
ferioris, sic ut aspectus eorum in quatuor roundii Itaque iuvit eum in oranibus qtiidam bonse fairia_
partes Evangelii gratia concordaret, altiori vero) monachus, itef sequens magistri, ut illeOlibai qrii-
gradu Agnuin eorum aspicerent. Interiori namque qUe erat summaepatientiasac mansuetudinis vif, et
ambitu, non ad pompam et claritudinem vulgi, opu- sub eo vigilantissime in varias actiones iandem do-
lentissimus pnesul, sed iii laude duodecimapostolo- mum custodiebat. Hsec,charissimi, nos in prsesen-
rum bpnique illorum Magistri virtutempretiosi Hgnii tis festi nosfri gaudiuin de factura templi pauca ex
ordines XIII adhxit, ,ut apostoli inler semilas justo- pluribus dicere libuit, quatenus el iniianda do_ua.
 U53 : bE ORIGINE MONASTERHSUI. U§4
Doriiiriifabrica de.ectaret auditum, et dilecta Deo A studium boni adhibeat, vel qul alium in timore
ciyitas aptarefingentia tecta infra fidei, sedificiiim Domini flectat,-et intfoducat. Omnes quse terrena
ex sacrata auiem visibili.ara ad interiorem, altare : sunt sapiunf, indisciplinate appetentes redundantia
y ta. ordine transeuntes succendamus odoramento ' superfluentium. Patres qui ibi conyersali surtt cer-
benevolentiae, misericordise, justitiae, benignitate, tayerunt in tota justitia et in omni timore Domini.
. mansuetudine, spbrietate, in agnitione vero myste- Unde ab omnibus felices audiebant : < Vos esfis
rii Dsi Patris exaltetur unctus lapis ornaimento benediclus grex Christi, vos estis electorum ftlii,
pufse confessionis. Sit iiniuscujusque nostrum cor vos estis dilectio Dei.et proximi, vos eslis columnse
aitare, siht puritas vei castilas vivi lapides, sit tirobr siib coelo, qui tcmporaiiter stalis vcltit angeli siipeT '
Dpmirii pervigil eustos, et fides sacerdos, ut intra terrarii. Corpus quippe gestatis humanum, opus au-
Domini tabernaculum nibil inveniatur foedum, nil tem perficitis angelorum. i Vse in reversa quisqu.is
inlromittatuv indignum. Abscedat euni passipnibus et fide secundum castim alleritatem dicens, et npn
ctadversitatibussuis diabolus, et introeai ctrffi be- attehdens quia Deus omnium yirtutura seniper fl-
nedictionibus et divitiis plenitudinis Christus. Intus nes prioitiffi conrtectit prineipiis secundorum : verbi
siquidem subtile Pomini jndicium aspiciamus, et enim gratla, ut neutros prsedicabili claritate mori-
in hac nostra, imb Dei civitate, quani in percus- ^ straret, vigilia apparitionis Christi calamitas ignis
sione ignis jndiciojustitiae Detis humilem ostendit, extra ecclesiseaulam loCum pmneffi liquefecit, -icut
ex teriipbre curii virtuiibus reffierabreramus. Hic - circuni se. igneni' videntibiis adjtivare idem vel.ex-
tergolociis figuram et speciem cougruentem adhuc . stingiiere neffib conatus est, aut qriod rcliquuffi.es-
non acceperat, cum a prsefatis viris prppriis sumpti- set salvum habere, vei in salvatiohem viventium ad
bus ac muncribus maxime est decoratus infra fines opinabUe bonum erigere. Dei quippe sententia et
Gallise et Hispapiae, inter sinum, et,"ut palenter' :heati rMichaelis clementia qui ignis jam dudum
dicam, conspectum celeberrimi et . nominatissimi - damnaverat maxime admirabile tam exsti-uctionis
ffiontis Canegonis, Litterani, suavissimi fluyioli. genere quammagrtitudinis.itemque munificentiae in
vallis videlicet lorigahimitef pbffecta, vefbo'autem singulis rebus et glbfise intus vel foris, nunc est
Dei ex protectiorie mirabiliter, yisltata,. ef magna- . sedificatumpersplendide^.Reyera enim appetibilis pri-
nimiter varictalis vel sedilicationis .ineiribfa .:di-r:-..vilegioinsuja, quaiesf pprlibterrseornamentunij et
stincta. Quod a Deo prpbatur, quoniam insignia .tptius patrisc in mullis supplementum, regionis vero
pulchritudinis Srboribus et paradisis undique or- pioprise salutiive dat auxiliurii prudehiibtis et indo-
nata nemoribus cernitur, ;ut angeli cives in ea ctis,.parvis et magnis; siye rusticis, promeritorum
^
degentes, beatorum spiritus periculum antecedentis qualitate obtinet honestatis culmen sumraum. In-
mali loUentes credantur. Vallis; etiam.in qua nec sula puris honcstisque praeceptis ac dulcedine bene- .
frigus hiemalis, necsol aestatis nimisnocerecon- •: dictionis inclyta, dignitalis vel rectiludinis ad Te?,
suevit.quia obumbrat ei gratia spiritualis et copioso : verentia ;ciyium, sincera, insula in munimen pffi/t
munere liberalitatis vel redundantia pacis, et, ut niuih constipata cayerniset iistulis, fontibus» -et,au-
clementi sermohe restringam, tempus habitatoribus rifluis riyis, segetibus et vineis .eminentergloriosa;
pienae setaiis, ut veniant ad maturitatem perfectio- qusenisi.et astantium meritis fuerit yiolata, npbili-
nis. Ipsi etenim deiectantur lenitate. prudentise, tatis suaeviribus in Deum servatttr pacis oleo Hnita.
.plendore fidei, confessionis decore, justitiae pul- Quamvis auiein decertantibus sit in lato angustior,
chritudine, ubcrtate misericordise, ut singuli anima- in prsemium vincentibus ejus sinus in immensa
iharum muiiilia in Deum spectent. lpngitudine manet amplior.
- Orones, inquam, pio amore se invicem
diligunt,. Age.ergo festivum diem, turba fldelis..laetabundis
invicem fovent, et quasi unum corpus diversa mem» animis induere forlitudinem, et jubila exsultatione,
bra sustentant debitse iraternitatis.-In adversis si- quoiiiam tui mcerores in gaudium sunt mutati, et
quidem rebus aut contraviovum accensus tandiu ]0 triste habitum in amictum laetitiaeversum est. Pa-
divinum cxposcunt prsesidium, qtiousque summa rietem enim discordisequem aedificaverat diabolus,
vi atquc inclinatione inimicos iu Deum et homines parietem effodit, et petram non commovit, funda-
confundunt, magna sui supplicatione ac avchangeli ffienta Ecclesiaeexcussit, et turrem immobilem non
bemgnitate protecti. Etenim laude habendi sunt quos elisit; lapides dejecit, et radices non evellit; unclio-
veligiosioresveddit prsesentia archangclorum et reos • nem vidit, et templi fortitudinem mox deseruit. Lu-
testunonia comprovincialium sinistrae persuasionis geat ac erubescat veternpsus praedopraedam ami-^
inclamantiuro. Omnesse ipsos decipiunt cum Do- sisse, quia impletum videmus quod propbeta yatici
mus Dbmini ab illis inhorieste lseditur vel deturpa- nante audivimus. Equidem inquit, captivitas a forte :
tur, et meUifluamvel ubcrrimaffi mundi gloriam toUetur, et quod ablatum fuerat, a robiisto salyabi-.,
percjpiunt, et paternse virtutis vel pietatis nihil si- . tur. Dicamus sane.omnes : Glqria in excelsis,T)eqi.'iet
mile agunt, sed bona et bptima in deliciis decer- interra pax hominibus bonqsvqlunialis (Litc. n,14).
punt ac deglutiunt, omnes vani ac tumidi et furi- Evigiieiiiti-prorsusetnos,quihabittivelasp-ctuham.
bundi, in nequitia dediti. Super his autem non est conyersationem angelicam promeruimtis,.et.Tiullp.
qui Detim auscuUet yel intelligat, nec non est qui mpdo a sperantla clementia, quoniam primiceriuin
li5S DOMHOO.PATRIARC. AGUILEIENSISEPIST. At) PEfftUM ANTIOCHENUM.. «5ff
aiigelpriirn, et Christi mirabilitim primaiein de.dic ,A Sponsus curii claritate etmagnincentia in thalame
in diem qtiisquis ripslrurii Coritefiiplarivalet; a qup residet, et cuiri gaudip intrantes recipit. Priusquam
totiusfidei nostrae "utiiusbcfieficiiprsemla coriquiral, jariuse clatidanlur, velbcitate pedum apud principem
rtpttinis .cariqtiisitioiii.pfofligalio in oihnirimrCriirii nbstruirt Concurramus, ne nohis foris remanere con -
viventium ac noh viyeh-ium, iffimbbuiumqtioque et tihgat. Libehter enim splen.o.em gloriaefiguramqu.
mpveri valentiuffi, cbrpCre vel specie, fornia vel su-stahtiae in sanctis suis gloriiiceraus, etob repa-
gCilcre mrhtilantes, ConcOrdidefiiiifiohebptemtis ut rafionem panem el vinuffi aqua mistum assumen-
pfoprium vigorem, sed proprie vel Ordihem iria- dum in -bvffiampristinam iri divino amorc partici-
gtiurri,: s've hortcstatis cohsuetudineffi relsvet, et pehius, ac totis desideriis illum in quo sur.t omnia
-riigelieaedignitati vel humanse devbtioni ubique pax ariienius, cujus passionis imita.iov.e immplati et
el veritas cuslbdiat. Nostruffieliarh posse Ctnecesse coronati sunt HH quorum quotidie praeser.tiam ve-
in ejus latide et admiratione tntuiii sublevemus, Cor- neramur, Celebremin anniversaria lempli porlemu»
porisque visus et meritis rCcessus Kucillticque ripri feslivitatem, Ct distincte choros reboamibus hymnis
divcrtariius, ut diversitas saecularitim ab eleCioiie lampadibusque aCcensis in laudem sanclorum pul-
u.nitatis nostrae omnium volontates atque consensus chram vocem leveraus et mentem ad eum qui cun.
perdtiiare cOgfioscat; hbdie quoque celsius quando JJ Patre et Spiritu sanclo, trinus et unus Deus, vivit et
Rex rcgiim ad Filii sui nuptias ihvitavit nos. Nuptise vegnat iri aevuffi ct irt omnia ssccula __.eu.ovum..
pafatse suht, ifiquit, et altilia hosifa immolata, Affien.

CIRC-.1IED1UM
S.MCLliM.

DOMINICUS
feRA&MSlB _.* AQUiLKlENSiSIN DITIONE VENETAt>Af__lAl\CBi.

DOMINIC3 EPISTOLA

Afe PETRUM MTRURCHAM ANTIOCHENUM.

fEdidit 'GpTELtaiPi,Ecdesim GrmceeMonum., II, 108.)^
" Ex.ellentis.iihbe _ah_.se_edi-EcCle_i_-Antiochen- I strara
C pervenire fcstinamus; charitatciri pcrfecfa'tlr
»ium praesidi emirtenti patriarchas^ma^ho ct apo^ inter nos fundaturi, siipra quart ih posterum iqu»
stolico viro, DoMiKicnsDel giatia Gradensis et Dei sunt excelsius aediiicabimris.
Aquileiensis Ecciesia' patriarClia. 5. AttEhieri hoc paternltati te.trse lacere non.
i._ Adihpneffiu., phini- desi.ciU sc fe*_reiiti__ pbssuffiris, quod a clero Cpnstantihppolitano san-.
vbtb, Prim pfblioSilo fidclMImi bbseqtiii, rtbstra. re- clam lioriiahara Efecie-iam y.ituperari audivimns..'
y.rCritia CtSithiCltiahbrtbiari et cali EcClesiaffi.uam, F.oprehendunt igitur sacrafissiHia a2yroa, quse In
(iuae ho-tr__ hiatris Romana. Ecfclesiisiovor esse covpore Chris^i sarictificairiiiset Snmiffitis; alqrie.in-
cpghbscithr, atqtiC tuhilatofis _ui rterkis, Petri vL- hoc nos experlfis illius corpofis astvtiunt, et ab uiii-
delicel apostolorum principis, posi secundam prse- tate Ecclesise judicant scparatos; qriod nimiFuiiT
(iicatrir. Iii, igitur pinissis, fama pielalis tuse, fide absqtiemislionc fermenti Eticharistiam sacriueemus,
se • ubi nos unitatem catholica. Eeclesisc servare
«t 6j>fef'C plene ip__in ubique prOciamans, cogit sirit.
rib. iitittiiieffitibi fcverentiam feddere; hec hon te qnolibet sehisiriate cupientes; ihaxime azymort-iu
l»';r viftffiDomini infcedehle,vestigia tua seqiii. consu_tudinem, rion solum apbstolica sed ctiain
91.•Sis efgo in septentrionali zorta longlssimi. ipsamet Doroini retinerous tradiiione. Tannen quia
tefr__tnarisque intervailis. divisi, animi tameri affiore " fertoentati panis sacra commistio a sanclissimis-
iebnjuhfcti,•Vestraesanctitalis nbtitiae agglutinari cu- orthodoxisque Patribus Orientalium Ecclesiamin-
pimus, mutui ampri- riobis parti-ipatiOrteffiiepeh- ap-Cpta creditur, ac legltime larita utramque cbn*
rTeriti^(Juaproptef iridicanius hbstrarii I-Cclesiiima -suetudineffi fidelitcr iritciligamusi inteliectuque spi-
Ueati Mafci evaftgcUst*prsecortio snropsisss •brigi- ritall salubriter cOiiniThemus.Naffifermtnti et fa-
neiri; iterii beatb Petro cbhs.ti.ri.rite,liohpreiripa rin* cOmmiistili,'qiiaOriferitisuturitiif Ecciesisfe,iri-
triafchici hbminis intra Italiaffi duritaxat habuisset eafnafi Vcrhi declarat subslanliam; simplex vero
etiri ftoroaho cartventu, cbnsessiOnemoecumehicl Hiassa ri_yirioftirii"quaffi Ilomana tenet Eeclesia.
j>»p_..a_xtirairi bbtli.uiss., Gtijus quidem rei ordinem pufitatem humana car&is, quam placuit divinit-ti
v-.bis pleBlus futnrb liethpbreosVend-hius, postquani sibi ofiire, titrri cbrttfbvefsiairifcp?__seii,tat,' '
<i fntitrio fe__riptl ti-ri, fle ii_ qna. ad fidem perti- L itaqu. rcdaigui dcbent a t_stra patefRitat.
li^riiM li>vic*m(-«cftipreHriiris. Modb tanlum ve» qrii adco impfldeuitefsatris -pbstolicisque sanclio-
S)T_B itd .blain notitiam Ve- uibu. Contradiciirit;.•*.!» tir.o."___i_h.iii«
prtbitatis 'xriVifei^Tsipli,; 'aiiiitraritai'.
 *--7 t)RDd REIttJM QVMIN IIOC^OSIO CONTINENTClt lit._
non soluni xdiflcata cicslrtiunt, scd el fundamentum \ bibeiitis, iwn habebiiis vitahi ih vqb_is_($pdii.
\i; $5):
ipsum effodiurtt. Fruslra qtiippe beatissimi Petrus Si ergo infeinieiUali panis oblalio eerpus Chrisii rioii
«l Paulus iii Italia pTaedic_irurit|si dccideiilalis Ec- est, binncs nps alicui sumus a yiia. Prpinde'hiV'_i
ct-siabcalUudiiiescmpileriiaevit:eprivalur; ad quam sanclitale tua breviler intullcctis, juxla nostri airio-
siiembperveniel, iiisi partieeps itieiif corppris et ri.s signa, postulaffiiis vestfi quoque ahiffii (|QCU-
-saiigtiiiiisChrisli, siciit ipsc Coniestatiis csf: Nisi menta nobis vcscribi. ,
iohiidefilis carrieth Filii liqniinis, ei sanguinem ejus

ORDO RERUXKf

QlL$ IN HOC TOMO bOINTINENTUR.

AbEMABvs. .cmmmi s. criiAMi SEBMONESAD POPliLUH. S!7

ENGOLISMENSIS MONACHV&. HYr_l.NI ET CAHMINA E CCLESIASTICA. i5*
Rotllia liistori.a et biblingrapliica.;.'•:.:-; ,; 9 I. — Ilvmnusseuprosa,de .auclo PantnleQU*. s:,flh
ADEMAItlCUKO.NkON. LEMOVICE.?..UJM 9 J(. — J')esantloKiatoliymnus. tit"
.-BBATUM BA- lli. — J'rosade NativitaleDomini. S. 1
COMMEMOttAHO
$ILIC/KS. MAIlTIAI.IS. 80 JV.—HymnusdpTriniiaie.
— 34_-
EPISTOI.ADR APOSTOLATCS. MAJVIUUS. 68 vilaloriuni. V. In feslo saucti/Egidiisbbatir, »J matuliuUQi ln-
II- '•'' 5is
FRACMI-Ml.MSEKMONIS. VI. — De maliitinis Landibus
CABMEN AC-.OSTICHO-.. 114 rcspinsojla. 3t3
rVIJ-r— Piosa elaliaresntjri-oria." J13
-"VJiJ. — Prosade divo MarCino. 141
', Sermohe»IresSIIIIO Ademari,iit-.idetur, in concili»LPHIOV'- IX. — De sanctoLamberio.
'..iisi c.debraio 991. . . 116 514
-
'- BEBNABDVS SCHOLASTICVS ANDEGA^ X,— Prorege. Stl
:- -'.• ... YENSIS. - J.I. — I)« Beata Virginp. $45
XU. — De sancla Cruce. SiS
. Jiolillaliisloricaet Jitl.raria. 123 XIII. — De liinore,spe et arowe.
MIHACULIS S . FIDIS. ]_7 — S4S
JSE
' EPISTOLAAD FULBEUTUM. 130 XIV. Deeadem re IjrevtU-. 518
XV. — fulli. riiisdc scipso. . ,.,. :pti
CAP.I.-r-De Wilberio, cu,u_pculos radlciliii evnlsos % I. --idem de sei|iso. ':
. c...... 131 — De signis et m.nslbu», «t _iei__s_i 3t7
"-«ancta."i.esre-imegravit; XVII,
137 Sdmpendiuin kertv
Cir. II.— Do mulaf-s«-ciliilp. compnti. .,-..-. . 3i7
: CAP.III.— lieni simiieiiiifaculiin....--,-: .;- 4.57 XVIII. — l)e Phildmcla... S4r«
:, CAP.JV. — Jie aiiuuloi.C£_lo:«i nosieasauctx Fiili XJX.— Desaiu.oC_.anno. .119
ridiliio." i.-fj XX — ll.vuiiiui.
T CAP.V.rr De manicisaurHs.> 159 :: J48i
XXI. —. Casliiatis gradus. S4!»J
CiP.VI. — 1)6miilit'.. qi_» usurpavit anquluai qii.m , XXII.— l'rec_noa.l Deuffl. ..(Sfts
altera morienss:in.l_9FiJi reliqueial. •.•" 110 XXIII.— Pr_?cesali_3. l-lb
"C*p.VII.TT-De iiiiproltoi»efcato.ei •; 140 XXIV.'— Hviniius. i-.-.-^ijfljo
1 C_P.VIII. — De |>uen<111quo qu.druplum gcstumt.t XXV'.—Lcgeiida. . ; , , . • ,,-Ji^
miia.ulum. - ~< ,jil "
,
'<-.:.__it-IX. —Uemde«j-coctcl»"Kio. »,,.:,:>,,. ;1t2 VXXVJ.^Hyiniins. XXVII.— fl.vmiiiispasclialiSi : ^St
;:iI*J'
»..,CAP.X. — De eo qui»suspsndio Iur0.anm1_a11._5e Fjdi- ...i)J- UISeiA J.T J^AUTl-JUS E -US Bt DE SGJHJPUIfJ
•u.ilib.libefaliisest. :. it2 -:':: .
CAP.XI.—De eocui atl copterenduoiferreos competles TflOCLAMATIOantcquimdia.itJ»n«. ,.-,'."?«: cbmpd-
UticlaFliles— marieilumatuilil. Hl sila a iloniino 1'tilberiti adveraarii. Dmkinl, ; : $Hi
pro liecksse.
, , CAP.XIL D_ eoqni, prsemoniiU-a itanclaFj.e, per S. FJJLBEIVJT
fe«tstrainlurris 9_1l.11eyasit. ,-_U__e. iiiir.btli a.s(iio.• 115 VlTA S.
,D1PL0)1ATA.
ACTBi_HTI. M-
555
C_p. .Mll. — De qnoilaiuK.iminido;<iiialiierDauta, APPENDI.X AD OPEBA S . FJJI.BEBTI. JSliU
.galns fuerilei iancla. t"iJISauxiliolilieralussil. . 143 Dipldinala iioiinullaex cliariulario-bbatla.S." Petrj Car-
Cif, %\V.-r D.ejieregriiiQ. cjajtju:.ei
' sij){5ii_at_|:si__Uoqufi ndteiisisexcerpiq, . . 'JS6'.)
:__iiclae Tidis auxiliolilieralo. t_l ; ,J. —!De Vivi no Willelmi
XV.~ De adolesc.i.ilulpresusciljito.. - 1S2 r.c.ioiiesefvilu i a-dic.n. prdcujusdam servi su,lInter-
CAB, .."$i_9
; CAP.-XVI.— De eo tpii iiliossuosj vii-lu.it; s?-ca;l'i i_ II.— DealodoCalidiMdhlis. 3i6>0
fr.lu», hei iyuem liansirel ti.bal, -_.— ;: ..-, 1S3 III. — De eccle_iade JVescolipdaia»S.pcto Peifd a
C.tp.XVII.— De ucultfeqmper virluiem.sancueI'idis corinleBichardo, , . ........;,. ' . _.'. l,- , J57Q'
W»lilUlO,, .; :,,.,,,:,:,.'.'„,. 134 —
; IV. De ecclesiaW.doiils"piftii d-ta Soncto yelw»*
-.-C*t. X VIII.— De mortup r_susci_alo,; ....:,: 153
CAP.XIX. — De liaiuiu.udo,qui a cou-i>edibus etcateua Itp^enario. — .,'.,... "r
V. De alodoSelucellarumdaio.»GausfrUo.et.Jqscft^
.; J571
solulusest. 1^7 linn filio. .'
: CAP.XX;—De miiloresusciJsip,. ,, i00 VJ.— De»GuerpoUrslvUl.rtrJji,C!qcle49?_ >• J57i Wi
CAP.XXI.— Deiiiililequi ai) inlesliuprum iuordinaiis
- , , . .61 VI Ii — Lausvila> nioiiasli.se'. f3&
molibusfa igabalur.
CAP.XXII. — De qnaditmmalrpnaqu» conlra __nct_in GVIDO ABETINVS ABBA$ S. $tlUCI!l?
FiJein iinpieagHiis.luirabiliter iut.riil. 62 AtkLLANM.:*''- ;.',,':;-'
FVLBEllTVS CABNOmNSrSgPISCQPVS. flttUiaJiislorica. . W
Nolitia l)ist_ii ca el liUeraria. Jt53 Nolilia litieraria. . . , 57?
Noliliaallera J67 MICBOLOGUSGlJIDONJSDE DISCIW.JJ.A . jf>BTI9
1'ULBRBTIEPISTOL_e.r 1S9s MU5IC-E. , . 5^?
TFlACTATLiS JN GAJ>. XII ACT.APOST?,. 277' "jEpistolJiGuidoiis monaclii ac mosici a$ TeuUUIom
UIACTATIS COSTBA: JUD_EOS. 30,.- episcopnmsaom, d. discipliia artis ffiusicie. W-_
 --_- ORDO F.EKU-i uco
Jnclpitprologusejusdemiu inusicam. 381 DVDO DECANVS S. QVINTINI VIBOMAN-
Incipiuntcapiliila. 581 ';' D.ENSIS:.
.'AP.TI.—Quid taciat qul se ad disciplinammusicse Nolitiahislorica. 603
arlis parat7 382 DE IHOI.IHUS ET ACTJS 1'RIMORUM NORMANNI.E
CAP.II. —^— Quaevelqualessinl nolse,vel qnot? 382 DUCUM LIBKITTiES. 607
—
CAP.III. Dudi«p__i.ione earuinin monoclionlo.382 I.IEEH —
PRIMUS.HASTIHGIS 619
CAP.IV.— Quibussex ni_dis*sihiiuviceiuvoces jun- LLBKR SECIHDHS. HOLLO. 637
ganlur. — 384 LlBEIl TEHTICS. — GUILLELMUS. 6_5
CAP.V. De diapasoaet cur lanlumseptemsinl nolae.
584 GAVSLINVS BITVBICENSIS ABCniEPI-
CAP.VI. —De divisiouilmsvocum, el interprelalicni- SCOPVS.
bus e-rnm. 383 Noliihliisioricael liueraria. 751
CAP.VII. — De modisquatuoret aflinilalibusvoeuin. EPISTOL/E. 753
386 EPISTOLA —
I. AdRobertum regem. De causisplu- —
CAP.VIII.— De aliis afllniutibusvocum, el b et \\\. vi;i>saiigninis. 755
5H7 EPIST. —
II. AdrjlibamAnsonensemepiscopurn. De —
CAPIX.— De sirniliuidinevocum in cantu, qiiarmn morl.' Ueriianii,rdTiiiiis,Disuliliiueusis, Oliba.iratris. 7..H
diapason — sola perlecla esl. 387 SliUMODES.MAJUTALl. 76?
CAP.X. De Modisel falsimeli agnitioneet corre- ADALBEBO LAVDVNENSIS EPISCOPVS.
clione. 3b9
CAP.XI. — Qua.vox, et quare in canluobtineat ' princi-
:' Kntilialiistorica, . 767
patuiii. 390 Notilialiliersiia. 7ti!)
—
CAP.XII. De divitione quatuor modorum oc o. in CAliMENAD ROTBERTUM REGEMFiUNCORUM.
391 771
CAP.XIII. — De oclomodorum.gnilioue, a cumineet AdrianiValesiinol_3. 787
gravitale. 392 GUILLELMVS V DVX AQVITANUl.
CAP.XIV.— Do liopis et virtuie musicaj. 393 Notiiia liistoric.. 825,
CAP.XV. — De commodacouipoiieiidamodjula.ione. EI'ISTOL_E. 8i7
394 EPJSTOL. I. — Guillelmiad MaginfreJummarcliionem
CAP.XVI.— De multipliciva ietate sonorumet neu- et ejusuxoretn. 8i7
mariuut. 3'J6 EPIST. —
II. Guillelmiad LeonemVercellenseniepisco-
LAP.XVII.— Quod ad canlum redigelur oinno qund puin. 828
scrihilur. ,; 599 ICPIST. III. — Leonis Vercellensisepiscopiarl Guillel-
CAP.XVIII. — De diaphouia,id est,OFganiprxceplo. iiiiiiii>1tif.ein. 829
399 EPIST. —
IV. Guillelmiad Leonem episcopumVercel-
CAP.XIX,— Dictae diaphonia.per exempla prob.tio. len.eiii. 829
40. —
KPIIT.V. Guilleliuiad FulbertumCarnotensemepi-
CAP.XX.— Quomodomusicae\ malleorumsouitu sl scijiiiui. 810
inventa. '404 • EPIST- —
VI. Guillelmiad Aribertumabbatem. 831
GUIDONISVEliSUSde musicaeexplanationesuique EPISTVII. — C-iiitelmiad Hijdeyariuiu. 83j!
DOmiuis ordine. 403 GUILl.ELMI l ..i'LUMA. 831
MUSICiE GUIDONiSREGUL_E RI1YTHMIC_E. 403 GUILLELMVS 1 AHDASS. GEBMANI A
De divisiouilms. 407 PRATIS.
Quaevoces e evarivel gravaripossint. 408 Notitialiistorica. 833
J)e vocumdisiriminibus.' 408 EPISTOI.AADFRATRES. 853
I.e quatuormodisvo>um. (408
JDe. icinilaterocuinper qiialunrmoios. 408 GUILLELMVS ABBAS S. BENIGNI DIVIQ-
De similitudine vocis et
primae quinise. 408 NENSIS.
llem de qualuoriropisin oclodisperlilis. 408 Noiiiiuhisinriea. 833
Jienide aullienliset plagis. 408 Vii.saucii Guillelim. 831
De (iiialittus. 409 Vita altera. 8S.J
ALl/EniXUL/EDK IGSOTOCANTU. . 413 Guillelmi eiiislola; dnre ad JoannemXIXpapam. 869
Epilogus.— Demodorumformulisel cantttumqualiia- Guillel.ni at Olilonem aubaiein.
Cltiniacetiseih
libus. 416 —I)e ol.iiueWillelmi
pislola
Burgumliaeconnlis, de inorle 1.1—
Capilula.— 1. D- motioneel vocisacumiuc, seu gia-
Vilate. 417 chirtli Norinaniiorum
cnMioliiuiii
coiniiisel de rebus maximeadVize-
2. De integrilaleetdiminutione. 417 liaceuse
J'rivi!ej,'iiimpro
periiueutibus.
iiionaslerio 1'rucluariensi.
869.
871
3. De coiisoiianlia, seu minus convcnienlia vocion APP_NI>IX „n SANCTIM G.i_Lti__Bu. 873
eafumdem. 417 An»«l''.sS. Hein^niDivioneuss. 873
4. De afflnilalibusdive.s-rum vocuin.De jiroprio vel BOBEllTVS, /J£,X FBANCOIWM.
tdieclivoaccideiilitmlcuique. 418 liislorica. 897
3. lie moiiorumqualuorg neribus eorumqueparljlione • NoMiia Kotilu lilteraria. 901
cuindi-fereutibtistlisliiictionibus. 418 Vita ftolmriiregis. 903
6 De formulisdiirurentiarum,cl earum proprielatibus. R0BEUTl-n_.(ilSEPISTOL_E. 935
41. EPISTOLA 1. —Roberti _d LeothericumSenonensein
EPISTOLAGUIDONIS.Michaelimoiiacliode igiioto arcliiepiscopuin. 935
coplu.' 423 EPIST.11.— Ad GauzlinutrjlSiluriceusemarchiepisro-
TRACTATUS GUIDON.IS eofrecorummu!.«ru__erro- puin.' 933
ruin, qui(iuiil in canlu Gregorjano hi miihislocis. 451 EPIST. —
III. GauzliniBiiuricensisarchiepiscopiad Ro-
Quomotlo de ariiumelica pioeeJil inusica. 453 beriuinregem. 936
J)e VoeibusVII. 437 • EHST. —
IV. FulconisAndegavorum comitisad Rober-
De Tropissivetonis. 437 tuin regetn. 93H
Qualilerdiapasonspecies construunlur. 439 LPI-T.V. —.Odoniscomilisad Roberlqmregem. 938
Deagnilioneqiiatuorii.odoruin.' 440
4il
HYMMET M-SPONSOIIIA.
— 939
De iiiveniioneSynemenon, I. ll.vmiiusde Spinlusaucto, 93v»
De speciebnsriialessaron. i'A II. — Hyiiiniisinteuiporepasr.iiali. 9f0
; - De speciebusdiapeule. 441 III. — lleni h<niuusiu lernjiorejiaschali. 9i|
,, J)e propri-lalibusiroporum. 4H IV. — Prosain AscensioueDoiuini. 9U
. Ubl lelractaordum el diezeuxis. 4.1 V. — Prosain die 1'enle.o.les. 942
'>-?-De VIsympuouiis. . 441 VI. — itespoiisoriuiri. 045
De cogriationeprotl el telrardl. 443 VII. — ln eo-Jemfestoaliud responsorium. 945
VIII. — I11Seplii^gesima. 943
ANNALES H1LDESHEIME!SSES, QVEDLIN- IX. — lii Quadragesima. yis
BVBGENSES WEISSEMBVBGENSES ET Domiiiica111 Passione. . 943
LAMBEBTI. X. — Teinpore paschali. 943
Pais prior. 443 XI. — In die AsceusioiiisDomiui. 943
y_._al.era, 484 XII. — lu t.le Pemecostes. 9i4
im %U-E m noc _MO^<j_.Ti-,ENnjR. im
XHI. — Indiefesto sa>-ramen!pEticliari^iae. ,:$4l prn inpaulajussionemorbo grayatc. .;. tQ03
in coiiem"fesin,aliu.irespoiisortu.ri. ,944 ;CAP,VII.—-De liomsne qui iri convivibjirincipjs re-
Jn eodetn festo,a|iinlrespousoriuui. 941 nueus charitatem marlyris,colapho percussus " esi leir.-
XIV.—In Deilicationelempli, 91* lico. .;: , *H)-ti,
: ,944 —
GAP.Vlll. De monachosancti Emmerammiqtli' lu
\ Jn endem (e*ip,sliudrpspoiiorium,, • r 914 penculis ntariseum Sibiadesseseu-ii per beueticia libp-
XV.— Depluribusnia.ljnbus. . .- . .-. J ,1007
XVI.— li. !>p'<iisoriiiiii iiiAdvenlnDomini. 914 , ratoris.
XVil. — Jiespoiisoriumin vigilii"Natt\Tt£lisDoiriiiii." C«P.IX.—De aposlatamnnafiho bis a demoriecorreTi
9.5 , plo , ac tolics pjecibus ' et iner.tis beall Eiuineramrni
XVlII.— i-esponsorium in Ka.ivitale Dpmijii.— De -llberai..' ; .-.._. "1007^
beata Virgine, 9*"" CAP. X-—t>e nupdamdemoiiiaCoal^gipp.fiimiser..biliter
,|n PuriO.atione bealp Marise. / 943- possesso.qiji,gralia%_lvaibfis mira,bi°lite'rKilul'em,-T_ddidit
' ' ,
: XIX.— In commeinnratibiie beata. Virginis. 943 , ad infinoriauiinartjris fhristi. ',.' ," JOC-iV
Jn NniivilMeII. Virginjs. 946 l)e
CAP.Xli",— qiiodaih stifpigena Latilperti tjTaiini,.1
JiOBEIiTIR.-GISOiPI.OMATA. 9i3 qui uua liorabim Cieci.ialeprohibitus esl iugr^dj.. "
wcl.e-
I. —.'tiujonisalqne Rnhrrtr r-jcumd-plomadeeleclione .siariirjjj.arlyiis"Christi. 101)9.,
• CAP.XII. — De miseriis quibus nsqne in" |)r«e,ens
alibaluiii etectlesia SauctiLeo.fgart.de (.ainpellis. 945 Urauni-.-e
'1L— Koiierli.egispnecepuni)pro toiilifiiiatioiierernm aflifieuniiir hpiniues conver_ioiie posl^iij,aiis,ejdeqiiorum-
qnas Ihircliaiduscomes«1.)t__ii,_dns episcopusFossateosi 30Adalrammi dam «jiisileinslirpis iiuniiiique oblalibiis,.
liibuasleriolra>1iileriiiit. 947; " d unlia
'' virlute inaityris liiirumin .iiiodiiin
III. — Roiierlirpgi.s-pra.eeptum,quo superjorum re- niollllicala, .. " . .' . *.;,. :, 101)9.,
—
Xlli. De duodecim viris, qui juraveranl cOii.ira'
guni alinruinqueeoncesiiqiiescuenobiqSaucli GeroaMt jusCAP. in allare uinlli|ilici pit!uaco:isuiri|ilis.. ,1010
Anlissioiio-eiisi facla.coulirmat; 948,. CAP. iuariyiis
—
, lV.l)i|iloi)iaItobetUre^i* Erancprnm pro, mpnastei;io XIV. T).' bo6vqu(xi[.cbnl.igii in quadam mulier--.
'
SiincliM-gloriiPaiisinisis. . ., 9o6 ciila, pro fufio calicisparalysi niuiiala et apudrsaiiiciruin.,
V.—flcberli ngis priiileginmprQ.monaslerioifijcam- Eiiuneraiiiiniiia inirilicesanala. ; lOit
neusi. — ResLitulioneiii muiiacborum1'i-cainni:t Ricliar.iQ CAP.XV.— J)e eoquod et Juch.i ntiiiime 'diiTileiiiur",',
comitefaclamel donaliuneseidenilucoab eo f-ca- cou- cta. mjrafula in ecclesia saucti Emiueiaiiiiiit sipissime ia-
liimat. . . _ . . 9?ii ':"'.'; 1013
V|. — Uoberli regis diplom.Vqtio.onfirmatiiffiliidatio —
CAP.XVI. De paralxticpauridsanctunjEiiimcfamiifum'
Bt'llimonlj_s i-artlieuonispropeTurpnos. ,--.,' 953 curalQ. , .. .1(111.:
,'VVl.— DijtlpmaRoherli n gis Trancorum pro Cor- —
CAP.XVII. De ohiiu Jljchaeliscptscdpi, de siguo,., et
heiensi'.uu.nas.erio.— lieprim.iLiiiiquasElfredide Enera, cani|iani. _.. 19(5
ad.ocati Corueiensis. coiisue.iiilii.eset bppressiones. L.liliiKSECUNDCS. .10:1
1089
''-'.',.;'.' '•';; '.9__. HOMII.IA Dl_ OCTOBEATITUDINIBUS.
VIII. — Praxeplum Roberliregis, prp cppellamSaiidi APl'i->NDIX AD ARNOLDUM. T095,
Jo.annisevangeiistie.in, JJtin. civila.fsiiaiii.iriaviiiiaeeo- —
I. Descriptiocensuum, provenluum ac frucluum ex
sibnsnionachisconlerlad preces Amadeiabbatis. 936 pr,a;iiiis iiiouasieriiS. l.umieiamini. 1093i
VIII (iis).— Prace|iiuin Roberli regis Kr.uicorumde,. —
II. AunalessanciiKiniiierammiRaiisponensis. 1105-
rpiislriicliscastellisMonle-Basoneatque Mirebelo, el ne AIUBO MQGUNWNVSABCHIEPISCOPVS.
inile.aliquodiuleralur iucommotiuin monaehisCoriueria- . Nonlialiistoric». ,.. ".• ; -1109
leiisibus,....... 937 CoiiciliiiuiSalegtinsiadiensein causa discjpiinx; pccie^-
IX;— PrivilegiumRoherli regis j,fo monaslcrio Cor-. siistic_3celtii aluirianuoItfdfinplirisiiosiii 10r2_,iein,oie
UH.iaceiisi. . ObS llfnedicli papas el Hemici imperaloris,pra'SideuteAtfi..
;X. —RobprliFrancorumregisdiplomapro restilulione hone. .,.:- .:; ..;,„!.-.- -;';;;.'- 1109
•jiuihasterii Laiiniacensis. *>.'C0 EBALVS BEMENSIS ARCHIEPISCOPVS:: -
XI,— Robertiregis.privilegiumpro Miciasensimona- Noiitiahisiiiri-a..'.-' 11109
sterio. 9(it CHAHTAPUO COENOBIOMOSOMENSI;-,-= ,;; ifll'
—
XII. Roberli rcgis privilegiumpro ecripsiaS. M.n> Cleri Noviomensisel Tornatensisepismlaad episcoi;>os
tini, peteiiie S. Guillelmo,abhaieS. ' ll.ii.gniDjvioiicnsjs. pioviufioe Jleinensis,de cpiscopoeligeh!o." >HiJ.<
'- '963 JOANNES XIX PAPA.
. XIII..—Rpberliregis praeceptumpro manaslerioBel- Noliliahistorjca. 1113-
liiiionljspro Tuionos. 963 Noliliailiploniaiica. 11,15
XIV.— Jlqberii regis cl Consiaiiliaeregiiiie cliarla de EPIS; Ql./E KT DIPLOMATA. 11,1.
donalioiiepra-tliiprope Venqeriaui,facla abbalu; Com- I. — JoaiuiisXIXpapa. prtvilegiumpro Ecclesia P,or-,
pKinlwiisi.v .'•.' 9J;,J tueiist. -. . .. , :1:1I!J
MEGINFREDVS MAGDEBUIIGEN&IS MAGl- —
II. Joannes XIXBisatHioarcliiepiscopoCauusinpr[i;;
;.: STER ET PIULPOSiTVS. e, Bareusf]|,ailinmconie>iitjuraque ejus conlirmat.-1liS
Noliliain Mfgiiifrodum. 9(!9 III. — Rulla JiianiiisXIXpapaead • oiiiiiesreges,episcoi'
1'iEVTTAB.EMMEKAMMILIBER UNUS. «169- pos.dncps, comites,-etc. > : \\H
—
IV. .loaniiesXIXEi'clesi__Silvae Ca..ddaepos.essiont's>
ARNOLDVS
; EMMEBAMMENSIS EX COMITE VOHBVBGENSI petenle. Pelro epitcopo,coiiiii;nial. 1123
MONACHVS ET DE- :V. — JoannesXIXiu concilioPetrum, episcopiims.l\a_
CANVS. caoddie,at:cepta;vir»;a, de uuiveisaterra ouiuiuinKccle-
—
Notiiiaiu Arnoldum. ifitas, patria, natales, res gf- siarum(ialeria. inve_.:t. 113-1
sla<,stripa. ...- OS3 VI..-*-.1'rivilegiiuu -tiunnispap_3-,XlXpro; monasleno
AHNOLl-lDE MIRACULIS ET MEMORIAB. EMME- Ciuiiiacensi — Declarat se couliriuarooiiinia inoiiasena i
. ISAViMI LIBItl DUO. <J89 et loca aJ Cluniacensembnasteriuinpeniiieinia/et ei ab
LIREH'PR1.MLS.' - 993 alii]iiihusliilelibusCiiristiauis,regihus, episc0|>is,ilticihii9,
—
CAP.I. D- episcopis vel dnribiisPagnarias,e.t,de: seu i-riiiciplhusatneacoiicfcssa. -1'rpliihelqubiiue--ne-i|_iis
hfirelici*per sanciiiinlionifaciiimab expiilsis, non episcopus, saceidos, |ifo aliqiia.orUinaiioheseu tou-'
ea ncc vel
misacuiis ad s.pni ryin bta i Einiiierainuiifiequentalis, secraiione ecclesia», presbyter.orum-aiil diaeoiiofum,,
alque de sectiiuiaillitis irauslaiioiie. 993 missaruinquetelebfatio ie. uisi ab abliate CJuHi.iceusi-
—
CAP.II. Demnhere adulteratjtisefnarlyrisecr.lesiain iiivilaliis,veniatCliiiiiacuiii;sed liceat moiiachisCluiiia-
linllaleniisingredi pniuit,aiitequaui per cotileSMOiiemad censibuscuiuseuiiquevoliieriiitordinaLionisgradum susci-
poanil-iitiam se purgavit. - 998 pere iibicunqtiesuo placuent abbati. Sjiniiiier' vclal nei'
-—
CAP.III. De liominea latronibus caplo, et bis .ve- qnisepiscupusvel sacerdospossilexcommuuicaretraifes
nttiirjiito,qni posl,exiliumtrienue patiiain revisens, cntn Clutiiaceiisesubiciinqueposivos. Decerniirii.utlefeaCliiiiia-
grai.diiiiiraiculo se piaest-niaviltieatoKininerauiino; 93D cense nionasteiiumouiiiibusad se o.bsaliuein confugten-
,'CAP;etIV.. — De pueliaquaeintegruuiaunumpermausit' tihus lore misericortlia.siiniinjel slatuit i>uodsi aiiquis
jfjinia ad memoriammanyris esi co.iiiniuiivil_3 restw cujiiscuni)uepbligaius aiiatlieinaleideni uionasleiium
tuta, -.••.-•. 1001 expelierit, sive pro corporissepultura,;seu alterius stiaj;
—
t.AP.V. De beneficiisprincipnmsen cpmitum judi- utilitalis, el salutis gralia , beniguiler excipiatur oleo
cuaiquedonariissanrto liminer:mmocoiatis, el detriuiii- niedicamenlisalutaiis lovf.ndus.Deuique delinit eleclio-
|iho tnirabili, qufm Aruulfus inipeialor eviden.isslnio nem abbatis Cluhiacensispertinere ad congregaiioiiem,
ejusd.m leslisadjuiuriooblinuit. 1032- ipsinsloci. 1135
CAP.VI. —. i)e Tuinne cpiscopospitilu piophetiaa VII. — JoannisXIX epislola; d Popponem• jiairiariiiain,
el
dit.to, tlerege Cuonrado a[iud sanclum Einmeiainmum Aquileien.em. -1137
1163 ORDO RERIJM .18.
''VIII— JpahhejXIX^KccIesise Tibuflineebona juraque, SANCTtG0DEHARto|EPI-.TOL_l..'"'""' 12^
|ieienle Ben.dicloepiscbpo,conlirmat. 1139. I. —
Epislola Ad.Nideilallaheiises. Niinllal qriomndoa
IX.— Joaiiires'
X IXin synodop-lriarcliatiim firaden- Tegeriiseensibusexceptus sit, oplalqueul mutuapreciiin
«ein, sub potf.slalemPopponigpaLriarchaeAquileiensis coiiimuuioinler utrosquesit. —
1429
cniiirajusfasque redacluin, Lrsoni palriarcliavGratl.nsi EPIST.II. AdTlieodtiliimepisfopum. Spn cupidilate
r-sllVuil. 1H0 necauihilipiie,sed obedientiaprincipi pra-slandase v\
—
X. Joanni*XIXpapa.epistnlaad Peirum episcopum moiiasleriiTegerii-eensisregiuieinaccessisse. 1229
Gernndensemde privilegiopallii. 1143 EPIST.III.Ad Azelinumabhalem Lunxtaceiisem. Vl —
—
XI. EpistolaJo.inulspapaeXIXad Rob.rium rejfem quamprimumse episcopoPalaviensisistai. 123.1
e
Fiancorumde immtinilaiCliiniaceiisis mouaslcrii. J113 EPIST. IV.Ad quaindam ablialissam. ,1251
X IX
XII,— EpistolaJbannis papse ad Gauslemim epi- EPIST. V. Tegefhseehsium ad (iodeliardum «plspopiiiii
aeopiim M-lis_brip~nseiii
prp ttienili libprlateet immiur- Hildesheiinenseiii.—Jiidicanist^posfAlbiuuniiElliiigeriiin
late monasleriiCluuiaceusisab oimiijurisdiclioueepisco- in abbalemiteftimelegis e. 1252
pili. — 1146 APPENDIX AD SANCTUM GIID.HAIIDUM. 1255
XIII. EpistolaJnannisXIXpapaaad Bochardumar Chroniconrlildpslieimpuse. Ii33
cliiepiscopuiu Lugdunensempro iiiimuiiilaie Cluiiiacensis CATWALLONVS RQTHONENSIS ~ ABBAS.
monarterii. llJfj Notiiiabislofica. "1281
—
XIV. JnannesXIXmonasteriiKuldensisprivilegia, CATWA1.LONI EPISTOl.-E. >
pelenle— Riclia.doahbaie, corilirmai.. 1147 Episiola I. Ad Hildegardem, AnJegavorum ducem.
; XV. EpistolaJoaunisXIXad Jordaniim Lemovicen- FulconisNerrasconjugem. 1281
em episcopuni,caHcrosqueGalliarumep scopos, " de'.'S. Epistola— II. Ail ..etg.rdeih ahbatlssamS. Matisede
Martiais apostolaiu. • fU9 Chariiate. Gratias agit bb lilleras sibi missasat eam- ;
—
XVI. Joaniis XlX.epfsloIaari S.; OdilonemChinia- demabbalissa,oii;oab eo precutnsubsidiapeliefal. 1285
eeniemabbalem.liedarguitquodLugduuensemarchiepi. FBOVMVNDVS COENOBITATEGEBNSENSIS. ,
scopalum recnsaverit. 1150 ' 1283
* XVTI.—l.ilLera. FUOUMUNDJ EPISTOL/E.
absolulionisHugoni Anlissiojorensi .1.,Ad Gozperlumabhatem.Tegernseensem,T- Scribit ,
episcopo,— aJo.mne X-IXcoiici'si-3. 1151 se siiuma:niotiasterioS. MagnidisCessumnon prasvidisse,,;.
.XVIII. JoannisXIXpapa.ad Rardonemarcbiepisco- el menihranasad scfiiienduinpelit- 128.
pufhMogunliuuhVepislola. 1152 II. Ad'eumdem, — Jurat se quemdamlibrumnon abs-
,:,rXIX. — Jbannes XIX sedem'episcopalemCizaNum- tulis-e. "' -' ::.:_::,: '.''•-'' ;'.;r —": f28"-,
burjjum Iranslaum rogalu IJildevardiepiscopi conlir- AdRuolknrumabb.item llerbipolensem. Tuelur
uiat. 1IS3 se'III.
.'iilversiis
acertiiores ejusTiiie.rag.
XX.— EpistolaJoanns XIXpro mouasterioS. Joannis IV. Hogimbaldimonathi,lorle SanctiEmmErammensls,
Ailgeriaco. .. .,., 115* ad Ffoumundum.— llli reniiuit 1'ersiumet pio .
'.'XXI. — EpistblaJoannis XlXpapae ad Guillelmum episiola beneliciisgraiiasagit.. . 1286
coniiiem. 1155 vaiiis —
V. Iilenieideiii. Hogatut sibl siftnitlcetquidde quo- .
XXII.Jo.nnis XIXepislola qua omnes« hnnumfacien- dam 1286*
les » exciULui iuresliluendamecclesiam Magalouensem VI.itinere yelit. Mehihrahaspelit, etc.
Idemaiiburfidemetalip-.r—Curad eos uori.inv'i_tt-
Inciiiiibarit. 1156 rit? De libellisqhihusdam,Clb. , "".'.' 12«7
KPISTOL-EDIVERSORUM ADTOANNEM. 1153 • ' Vll. Froumumliad Pahonem monachum. Pro ve- —
I. — EpislolaS. Gnillelmi,abbalisS. BenigniDivioneh- slimpiilisquiliussea frigofedefehdat. -1287
lis.ad Joannem XIX.—Moneleuihne Ecclesiam Consian- VIII.AiiR. j'{. Reghnlialduin i inpnachura,.— Hnrlalur
trnopolitauam Liiiversalis noinen sibial.ribuere palia- ad persM.erariiiam iij\siain"'hibiia-iico, seque Cluuiafeii-
__.. — 1155 siuiiiprecibns'juvari postulat. ''£- ':_'T2_7
II. Ejuslemad.eumdem.— Invehitur in Simonia- IX. AdeumdeinFroumuhiliis. Tlogalut sibi exem- •
cot. •: ' . 1157 Horatiiitoclsetransmittat. T2H8
III. — Halinardi abbalis sancli Benigni epistola atl pliiiii "X.Adeiithdehi.— Caicumiiepoteihad recipiehdnmvi- -
JuannempapamXIX. 1157 aum ante altaresaiicliatitislitispraesentari.Compie-
IV. — Epi.lola Jordani episcopi I.emovicensisad rilurrogat de siio lilirosordi>le liabito,elc.- 1-2.8'
BeiiedictuinpapamVIII, de non pouendo S. Martialiin —
XI. Adeumdeui. Peliisibi puemalaSlalii!trahsrnili.
nume'0 apnsioloriiin.. 1158 12_9
S. GODEHARDUS EPISCOPUS HILDESHEI- XIf. AdGaiiznertnm abbatemTegefnseerisem.—-Quoin -
_ MENSIS. staui pr.-cdiamonasLerii perlustralainvenef it 1289
VilaS-ncti GoriehardiauctoreWolfero,ejus «.quali t?t Xlll.Ad Megiiiliesmum —
iitagi»lriiin. Eum ad et pro-
displpnlo,eju-demEcclesiiBcanonico. 1163 menilasingeniiviies Iturtalur. 1289'
Mir.culadeceuia S. Go.chardofacla, dum adhnc esset XIV. Ad Peringerum ahbalem Stmm. — Veniain et'
abbas. 1..01 commeatumpe.it, quo sibi fas st persolveie \olasua In -
>I.—De qaoiamfebricitante, quem sanavit in Bava- civitateAugustaiia, 1289'
tia. —
1201 • XV.Adeuiiidem. De adminislralioneEcclesiaesibi
: II. De quadammonacho,quemprecibussuisa febre cohnmi-stt. '
— 1289
acntissimalibtravit. - ,1201 XVI.Adeumdemforle. — De quibusdamlibris » se
—
III. Dequadam juvenculaa moleslia febriumlilie- reidiiis. ; 1290'
rata. . - ,1202 FHOUMUNDl POEMATICA. 1-91
IV.. -m De quoilamscholaresanalo a simili febrium —
I. Jii imagiuemCrucilixi. 1291
tnnleslia. 1202 II. — Ad Paboiiem. 1291•
. V.— De. JnTenetubmerso, merii_.san.ti Godehartli III.— l'rocaligisbirsutis,quantumvisvilibus,ad abba-
r_stisciU'o. 1203 tem. " 1291
—
VI. De muliere in partu laboranle ei era.ionibtis —
IV. Pro Pachoneinfirmo. 1231
sanciia dolorepartusliberala. 1201 , V; — In eos qui Fronmuudumad suscipiendumpresby-
VII. — l)e qnodamquem ia via socinmhabeh.t, tpii leri ordinemurgebtnl. 12)13
cadenscrusfregit.sed saiictusvi.subiioeuuisanavit.130. VI. — InGehardum Saxoalrocit.r puerurnf<rientem.'
_. VIII.,—De_uulie.ec_.-_a, quam ipse illuuiinavilciun . 1293
miK- -. iai5 VII. — Ad LinloldnmppiscopumAiign.laniim. —
1293
IX. — Deol»ftssasaiiatamerilissancllGodeliardi.1205 VIII. — Kpilapliiumllisae«euElisatmalris. 1293,
; , X. — De puero tuultuu. bebele, quem oralione sua : TX.— In adveniumIlenriciducisB"jaria?.> 123.
docilemlecit. > 1508 —
X. Ad eumdem.Precalur fauslumIleret rediinm., " '.'1295
XI — OM(notluic qtii ad praeeeptumsancli prcemlis
MNrrexerunltle sepulciI., eieuntp» de ecclesia, qina XI. — Adenmdem.Ejusdemfer.eargumenii. • 129S>
•xcoiiiniuuicati,quod vivilacerenoluerunt. 1206 XII. — Ad 3. Uenriciimel fraliem ejus B.nnohem.,
Caii«nl_allo«tLranslatioS. (iotiehardi. 1207 Rpdiliimin psiriamgralulalur,illumquerogal-uiTegern-
, Quoniodobiaius Godeltardusinsanclorumnua._rum.sit seenses in graliamrecipiat. , 1293
Nlalus, *t de miraculissubsequeuLibus. 1207 XIII. — De eodemcarmenvolivnm. 1296
, *ppendi*. 1225 XIV.^s In duodecima_ioslo'osDomini 1297
. J't streinum miraculum. editiouis Lipsian*, Vit_3 XV.— In naialiDominiet baplisina. 1297
b.eviori,. 1427 XVI.-nr-AAS. Godehafdumabbatem T-gernseenscm,
: Appenlii altera. 1227 cui eumc_-lerisfrairibnsbene precalur. 129H
. Mnaculaih exteris provinclisFicla,in suas delalassunt •XVII.-rrIn lilium viduaeNaimitica.a Chrislo»d vilam
9. Siodeliardl relicruiae. 1227 rei-uscitatam. **'"*
 1165 A;*^ -iG.
XVIII.— Inlrfdropicuma'<ir_KOIn-die Sabbatisana- tuhdilis vastatum. t Jnjusteabalienatum. 1318
tiinii' &::::, -IV*— AdM..ut videtur,archiejiiscopum cujus aver,s._m
XIX.-- 1nChristum,pa.al.v.icom sanantem. MJJ3
1299 praeter spem aiiiinnlBrecui>eraresatagit. 1519
XX.— Ad PeringeriimahbatemTegeriiseensem;.1300 •V.—Ad N.de epi-copiini,forleNitl;erum Ffis-ngenspin,
extusal.
XXI.— Probe lactis premia, malepatratis | oenamex- »pudqnein —
se non coiiCf»o finiiienlo . 1319
Sp<<ci.tiidani esse. .'."•'." 1501 -VI. AdeumdcmIprle iNilkefiimrpisflit«in Frjseii-
XX-1.— Ad MeginJielhium ad*.."f_'n_snperhos. -3rtl genseni cui qtieiudaiucomiiieudaiqui beneliciuinahitl-re I3i0
XXIII.— Ad Cbristuni Sabatoreiii iuuiidi, de ..--de debeat.—AdV. .Jibalema
SS"Jhnocenttim:/ >''.- ;' v : Vrtl VU. qtiq fralreSTevticatcb a.lveii-
XMV.-r- Epitsq^hitmi RihlcftfL l_02 luhi ('plscopiFfi.6iigeii._m iuiqiiis efga sedelalionibiis 1320
XXV.— Versus in LLrumDidaminum
>.,:. •<-•<;- ad <secoUecluin.' cxaspftili. 1321
.<•>..;; ,',;..:1V;; ,;-;.;.-.<.-'.,
_ ,13;:2 EpilapliiumKlliiweriabbalis.
-XXVI.— Versus \Vdalperli io cbdicem;Psalmoniin. VDALBICVS ABBAS TEGERNSEENSIS.
1303 1'b-LRiCJ EPISTOL/E. 13*11
XXVII.— Apologiapfo schola Wlrlzbu.gensiejnsijup. I.—AJ P. {f.leg. N. Nilkerumcp. Fnsing.) episco-"
nwisln alversus qiipunlani.n.ilnmiiiatorpin. 1303 pum, ad quein Italie.riuincle•iruin. nniHoniiiiciiiiii.un.
EBEBHABDVS ABBAS TEGEBNSEENSIS. rriiin deft-rl,eique G.caiionii.uiii snliiciiu paiotiiialiiim-
EBKRHARDI EPISTOI/E. - 1307 nere rogal. 1521
I. — Ad fialreuisuuro, qucm adhue vivere gaudei. et II. — Ad G. arcbipresbyterum,ut videtur. Frisingen-
ad se inviiat. 1307 scni, ul eumdeui Ralieriuui loco muvcal et dtponat. 1323
II. — Ad Udalricumcomitpm. Rogat ne gravifer feral 1325
-qno.icoiion iuLerrogaloSigihardummouasleriisui advo- III.—, Atleunvlemde eadem.
e.iunidtl.geril, PLO. 1309 IV. — Ad euindeiude eodtin cleriro, quem queriiiir
Ul. — A>l(iodetiar.fum,utvMelur, abbalemNideraliah,.. liuio modose quivisse ad inelioieni frugein reducere 1524
cui tiatrem Eginoiiemcoiiim<nd,.l. 1-109
IV. —•Ad TJeiiriciiii)Bojaria; ducem. Se inlirmitate CODESCHALKI SEQVENTIJE.
rorporisimtipdiriquominiisad eurnproficis.atur, rogare- I. — In COIIVPisiotip sanctiPau i aposloii. 1323
qne nl Udaliicumcouiiieihsui mouasteriiadvocaluinc <n- —
II. DeB. MariaMag.ialetia. 13.6
slilual, etc. 1309 Jl — I11dpCollatioue S. JoaniiisBaptista.. 1327
—
V. AdJheomonemseu Dienionemconiilem, iil mo- —
IV. In divisioneaposlulorum. 1329
naslerli praediaad . Hallamsi.laprotegere, ac ab iniqui» V. — Deuiia viruiiie. 1331
iiivasoribus delenlere dignelur. 1310 LEDVINVS ABBAS S. VEDASTI ATBEBA-
VI. —Ad euindemul praesntium lalorpmaut aliquo TENSIS.
honesloofiicion-.uneraii,uiiteidem veniam aliumDomi- Noiiliahistorica. 1333
numdeiiierendidare ne gra.eiu., 1510 CJKSTUUIli) DE PJ.ACITO GENERALI. 155.
—
>II. Ad H. Remiltil ei qiienmlamJratrem, s?l ut OTHELBOLDVS HONASTEBII S. BAVONIS
liuiusdiligeifem curamiiabeal.dliorlatur. 1510 GANDENSIS ABBAS.
VIII.— Ad Engelberium ep. Fiisingensemde «bilii Noiiiiahistorica. 1357
Olnertimonaclti,quempreclbusjuvari rog.it. 1311 EPiSlOLA ADOTGIVAM FLANDRI.ECOMITISSAM.
IX.— Ad Juililli.iniHuslremfemiiiam,qunm rog.-itut 1337
alDiclsvalctudinisua?medicinamcousulerene gravelur. BENEDICTVS IX PAPA.
1311 Kotillahisloiica. 13H
X.— Ad WigonemnVcantimPliyiihwanffpnspm,a quo Ntuiiia diplomatica. 1343
s Uagio oratiouum,aliisque charitatisolliciis, tjuae ali- EPJSIOL/EET DIPLOMATA. 1315
eurnisibiad.iix.ral, juvari peslnlal. 1311 —
XI. — Ad lienri.uhi regeni. Implnrat cjus an.ilium S. I.Crucisabbatitoiicessiiin
PrivilegitniiUenediCiiIXGtinebaldoBurdigaleiifl
iu gratiam cellaeB. Maiiie dS
eoutraqoosiainqni ceriumat_< lacuinT.ge.nseenseui ln- Solaco. 1343
cumsihi anferre moliiinlu-. 1312 —
PEBINGEBUS ABBAS TEGEBNSEENSIS. II. B.nediai IX cpismlaad Rolandumpfxposiltim
ali >st]uecinoiiicosS FloientiuaeEcclesiaa. 154(1
1'EHINGEUI EPISTOI.JE. 1313 III.— Honwii,uis IX KcclesiiK Silvu: Candida.boua
I. — Atl D euioiiein coiuii.in : se paralnmessea.l re- epi-tiipoit m ,ue jii a cnnliiiiiai. 1547
-iji ndiunWexiliuiiin,modoqtiiedaiii,sibi reet-nsahb.», —
IV. Ht-11.tlititi.. IX lionajuraqnc monasteriiCasineu-
resliluat. 1513 sis teiifi iiialr-cnjiis„bli:i>i.s coii.-ect»ioneui,iuquit,nuper
II. — AdV. iibbalissam,apud qnamse excisit qiit.d ex .tiinj piissinoiu.iiHeurifi et C.oiiradiniiperatoriiiuTlo-
, P'tilos equos non miseril, et alia quxduiii niiiniis.ula iiiinriim susv.piiuiis. . (Glausulamedilis bullie hujos
"Ih.lli.. 1315 eYPiuplisappos.tiiiia veibo * stii|iiinu » usque a 1« vice-
III. — Ad A. arcMprp.sbvl-.Tiun. Rogaiul Taginiuumad simaiiona >,;i>l1).iifilicti \tll labulain [supia llenediito
t situeiitlasdeciinasadEzinliiisiim a;fcal. 1311 iium. 29]<pei'.iiieraex 1eui Regest. 11.18, inuiiet
IV.—Ad 1(.abbaihsani. Cur peiiium vitium iiondiim Vlll, (i;iliii'al.isi Ca-in.119,quulesle i-l.i Bene.licliIXtiiar a
Biserit. 131i liMleriiiiiiaiur.»erbis: « SITIILIUII per it>an.>mSergii»cii»
V — Ad Hpnr'cum'regem.Utseab injuriiset perse u- niiiriiei n>tnii satai nosiri palatii, Kal. Julii, iiioici.iv.
tiope Dicniniiiscoiiuii. i-ltherel. 131i Beue val.-ie.J• 13_T
VI —Ad eumdem de |eispciuione ac inseclalioie V.— Henelirlus IX. Tievi-
V. Comiliialiorumqueadveisarioruingraviler queinin*. rpusi, ailjiiloieinuiiUit;SPoppotii , arcliiepiscopo
iiieoiieniins.nctos r.Uluiu iiun-
VII.— AdH. rlip-omBoinrite.Regal iit qua.lam 1515 tiai. I3>j_i
li;lia —
VI. Bulla caiionizalionisS. Simeonisreclusi " Trevi-
ad locum Siiphusamperliueus suo niouasie.io r.eddaiiir. rcnsis. ISCfli
:. , 1315 —
VII. BenpdirliisIX in synodopalriarcbatusGraden-
VIII —Ad Goisc.l.humepiscopumFrisengeiisem.Se SistniegFitateiiilitiprt.ttfiiupie tjfiilinnai, Uisoi.e palriar-
peiita vilra posiPast-hamissuru11. 1516 eua ei DomuiKO Coutarciiop .j.uloque\ e:ielo per legao»
'""—Ad coniiieinF. ut coiiveniutnail Pipurch. noi» peleniilHis. 1364
niliildillerat. 1316 —
VIII. Denediclipapx-VI episiola ad Obcrlnm abtia-
.X. — Atl Etiiberluniep:scopnn.Fri;en?ensem.De f-a- tem S. Miniatis. - 1367
tribus qiiibiistlam saciisiinliinbus iuiLiaudis. 13li> I X ad
IX.— ltfiii>tlicii epistola Adclbertumarchiepi-
XI. — Ad Udalriciinir.cini.eni.—l'ro reslitiilione re- sen|iuinTiaiiibingeiisein. loijf*
-11111. quibu.sfaiiiultis>uosPeniipspuliavil. '
1516 . X.—rEpisiola1'opionis.'.cIiifpiscopiTrevirensisndlie-
XII. — Ad It. alihaieui, quenirogat ut longiu.aj i->lse nitlittnui IX, siiinii.v.iiiponliriceiiipm ol.liiieiulacano-
ejusservumrelinere liteal. • 1517 uieaiimiebealiS.rneoiiisretinsi apnd Treviros. 1508-
ELLINGERUS ABBAS TEGEBNSEENSIS. IIERIBERTUS EICIISIETTENSiS EPI-
. •.fiLI.1i.GERf EPISTOL/E. 1317 SCOPIJS.
I. — Ait Frouimindiiin iiionaehuinTegernscensem.De HEPIBEUTlHV.M.M. 1369
eplimo sno ep.aa euniit-m aniiiio, el ordine ptesli)li>rii ! —\)a Santta criice. 1-3(19)
queiii— 1'rtn.minidiim gralulaliii'. 1517 I!. —DeS. WtlilialdO. 1371
II. Ad Egilbprtum, ut videtur, episcopumFrisen- III. — DeS. Whlburgo. - 1373
gensem. llogal ut queindain paslorem"adversus ovium IV.—DeS. Lauientio. 1371
sHaiuminjiiriasetinsidiastiieaiur." \ 1517 V.-r DeomnibusSa-idis. 131
—
III. Ad U. episcofiam.->Qu'.fHur ofoff_Hln.inal>djus —
•VI _)« inve-tioneS. Stepba.il. -v 13^
1467 ORDO RERUM QU___1N HOC TOMO CpNTIMESNTUR. 146»
EMMA BEGINA ANGLQRUM. ' v JPAPIAS GiiAMMATICUS.
.EnconiumEmmip. "st 1373 Nottita'M\prolo.-us. 1137
Euimueregiuseejh_iolaad filiossuos Eilvvardum et Al_ ROTBEUTVS LONBJNENSIS EPISGQPVS.
friditm. '::::"':::::, '1397 NolMahistofica.•-"." -." llil
POPPO TREVIREItSIS ' ARCHIEPISCOPVS. ROTBERTT CHARTA. v : .-..' 1HI
Notitiaiisloricai - 1397 GABCIAS MONACHVS"',_?_
VOPPONJS EPJSTOtA AD BENEUICTUM IX PA- MICHAELIS' " ' CVXA-
SENSiS: :::J- -
1»AM. . . 1-01 ADOLIVAMElMStbPUilAUSONENSEM-
ANGELBANNVS ABBAS S. BlCHARi! CEN- —EPiSTOLA Deiniliismouaste.iiCuxasensis,et de sacris feliquiis
TVLENSIS. in eo custodilis *r'r. 1143
Notilii historiea. .'.. Uot fJOMINlCVS GRADENSIS PATRIARCHA.
ViN Angelraini: 1.03 ""
VITA S. lilCHAnliAUCTOREAN&EL..A-...0.1i_l EPISTOLAAD PETRUMA-.iTOClll.NUM. 14__

FINIS TOMICENTESlMl QIJADRAGESIMIPRH.J.

Petit-Montrouge. -- lmprimerie de M. L. MI_SK,