ΘΕΩΡΙΑ ΤΗΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ ΚΑΙ

ΤΕΧΝΗΣ ΙΙ
Σημειωματάρια κριτικής
Critical Notebooks

#7 Η τέχνη της σύνδεσης ΙI

7 Mαίου 2018
 Για την έννοια της αρχιτεκτονικής

Από το Μέτρο & Σώμα στις Χωρικότητες

/
Arquitectónica. Sobre la idea y el sentido de la arquitectura
Η Αρχιτεκτονική ως σώμα

«Το σώμα, κατανοητό ως το σύνολο των μερών, σύμφωνα με τις ανάγκες του μέτρου των αναλογιών του.

Με αυτή την έννοια η αρχιτεκτονική γίνεται αντιληπτή ως γεωμετρικό σώμα.»

Ακολουθεί ένα μέτρο, χαράξεις και αναλογίες κόντρα στο τυχαίο και το αυθαίρετο.

Ωστόσο με αυτή την έννοια ο άνθρωπος σαν κάτοικος μένει στο περιθώριο.
Το ανθρωπόμορφο στην κλασσική αρχιτεκτονική

Jacob Lois, proportion system of his Schielandshuis

Η συμμετρία του ανθρώπινου σώματος

Reconstruction by J.J. Terwen of the design system of the Trippenhuis 2
Ένα σώμα έχει λειτουργίες

« Η έννοια της λειτουργίας είναι περισσότερο μια φιλοσοφική έννοια.

Το πρόβλημα προέκυψε όταν πήραν κυριολεκτικά τη μεταφορική έννοια της λειτουργίας [και τη μετέφεραν στο πεδίο
της αρχιτεκτονικής και του σχεδιασμού]: αυτή είναι ότι οι κατασκευές “λειτουργούν” όταν φτάνουν να είναι κατάλληλα
οργανωμένες.

Επειδή οι λε ιτουργίες υπονοούν ένα τέλος, συμβαίνει να μπερδεύεται ο προορισμός ενός κτιρίου με την ίδια του την
λειτουργία. [Ωστόσο ο προσδιορισμός αυτός μοιάζει να περιορίζει την κατανόηση]

Με τρόπο που συχνά ακούγεται πως η λειτουργία ενός κτιρίου είναι αυτή ενός σχολείου, μιας αγοράς, ένα
αεροδρόμιο το οποίο ισοδυναμεί με το να σκεφτούμε ότι όπως το πουλί πετά και το ελάφι τρέχει πως αυτά τα ζώα
έχουν για λειτουργία το πέταγμα ή το τρέξιμο.

Κανένας βιολόγος δεν μπορεί να υποθέσει πως η ολότητα ενός οργανισμού μπορεί να εξηγηθεί από τα χαρακτηριστικά
της δραστηριότητάς του, μπερδεύοντας με αυτά την λειτουργία, που είναι, το δίχως άλλο, μια αφαίρεση, και όχι μια
ζωντανή και αντιληπτή πραγματικότητα.

Το ανθρωπόμορφο στην κλασσική αρχιτεκτονική, έχει το αντίστοιχό του [συχνά] στην φουνξιοναλιστική θέση, σε
ομοιότητα με τον άνθρωπο, συγκρίνονται τα κτίρια με τον άνθρωπο. Έτσι αναπνέουν, καπνίζουν, τρώνε, κυκλοφορούν

Η βιολογική έννοια της λειτουργίας όπως αποδόθηκε στην αρχιτεκτονική εμπόδισε να εκτιμηθεί αυτό στο οποίο η ίδια
συμμετέχει: στις ανθρώπινες δράσεις. Με αυτό τον τρόπο με τη λέξη που προσπάθησε να τις σημάνει τις έκρυψε.
Η “λειτουργία” στα ελληνικά ήταν το “έργον”, όπως και η έννοια της “λειτουργικότητας” αντιστοιχούσε σε αυτή της
“ενέργειας”.

Για τον Αριστοτέλη, σημαίνει “βάζω σε πράξη”, πράττω.

Η λειτουργία στην εκκλησία του Δήμου είναι το έργον του λαού.

Η λειτουργία, που είναι μια αφαίρεση της λειτουργικότητας, σύμφωνα με την έννοια που προτείνουμε, αναπαριστά και
υποδεικνύει την ενεργοποίηση της πράξης των πραγμάτων, για να τις απολαύσουμε πλήρως στη χρήση τους.

Γιατί αν κατανοήσουμε την αρχιτεκτονική, σαν το “βάζω σε πράξη”, αυτό σημαίνει συγκεκριμένους “τρόπους να
κάνουμε χρήση” αυτής, σύμφωνα με τις ανάγκες, τις συνήθειες και τα έθιμα των ανθρώπων.

[Με αυτή την έννοια] Θα λέγαμε πως η αρχιτεκτονική είναι “λειτουργική”.

Αρχιτεκτονική σύμφωνα με συγκεκριμένους τρόπους ζωής.

Η αρχιτεκτονική δεν “λειτουργεί” αλλά επιτρέπει και περιλαμβάνει συγκεκριμένα σχήματα της ανθρώπινης
συμπεριφοράς, στα οποία και δίνει χώρο-τόπο.

Σκεφτόμαστε την αρχιτεκτονική με συγκεκριμένους τρόπους του είναι του ανθρώπου, ανακαλύπτοντάς την εκ νέου στη
συνθήκη της την υπηρετική, και λιγότερο την επιδιεκτική.

Δεν είναι λοιπόν “η ζωή” που η αρχιτεκτονική κρύβει και αναπαριστά την ίδια στιγμή, αλλά, περισσότερο, αυτό που οι
Έλληνες ονόμαζαν δίαιτα ( τρόπος ζωής ως προς τη διατροφή, την ένδυση, τη διαβίωση, τη διαμόρφωσή της).

Για αυτό, όταν συλλογιζόμαστε γύρω απο την αρχιτεκτονική από αυτή την οπτική, πρέπει να εφιστούμε την προσοχή
μας γύρω από τα ήθη, πράγμα που γενικά δεν συμβαίνει, με ότι αυτό περιλαμβάνει

- συνήθειες, χρήση, χαρακτήρα και τόπο ανάπαυλας-, που προηγούνται από την κωδικοποίηση ή την κανονικοποίηση
στην “ηθική”.»
 H oνειροπόληση
Η ποιητική φαντασία
Οι ποιητικές εικόνες

Χωρικές προσεγγίσεις

Χαρακτηριστικά παραδείγματα
H oνειροπόληση του δέντρου
Sou Fujimoto Ξύλινο Σπίτι 2006-08
Sou Fujimoto Wooden House
Sou Fujimoto Οικία ατελιέ, Hokkaido 2005-7
Οικία NA / Sou Fujimoto Architects
Στάση λεωφορείων / Sou Fujimoto Architects
Serpentine Pavilion, από τον Sou Fujimoto
Sou Fujimoto Musashino Art University Museum Library
Tokyo Apartment Sou Fujimoto
 Χώρος
Ονειροπόληση-
ΑΝΑμεσα
ΕΝΔΙΑμεσα
House Before House Sou Fujimoto
Sou Fujimoto Οικία N στην Oita 2006-2008
Sou Fujimoto Wooden House
Sou Fujimoto Wooden House
Sou Fujimoto Wooden House
Sou Fujimoto Wooden House
Άρης Κωνσταντινίδης
Κατοικία στην Ανάβυσσο
Άρης Κωνσταντινίδης
 Χώρος
Ονειροπόληση
Από την προσέγγιση «από το όλο στα μέρη»
στo «από τα μέρη στο όλο»
Moriyama House SANAA
Moriyama House SANAA
https://www.youtube.com/watch?v=ypbLEWPV14M
“Σχεδιάζοντας διαγράφοντας τα όρια, ξεκινώντας από τις αναφορές των «σκληρών» ορίων (αυτών που
μπορεί κάποιος να αγγίξει)”
Η κάτοψη, στη διαδικασία του προβάλω σχεδιάζοντας (συνθέτω), δεν είναι μπορεί να είναι άλλο από την δυναμική
δραστηριότητα των αναμενόμενων κοινωνικών τελετουργιών του έργου. Και, κατά συνέπεια, οι κατόψεις
αντικατοπτρίζουν τον κοινωνικό δυναμισμό που ενδεχομένως περιέχουν, μαζί με την προβολική δυναμική που,
όπως και όταν γίνεται ένας πίνακας, είναι το άθροισμα των δοκιμών κατά την λύση του.

Το σχέδιο της τομής είναι μια άλλη βασική σχεδιαστική μέθοδος, κατά τη διαδικασία της σύνθεσης (προβάλω
σχεδιάζοντας), στην οποία είναι δυνατόν να δοκιμάσουμε, αφενός, τη σταθερότητα του κτιρίου, αλλά επίσης την
έκσταση, τις πιθανές θέες που μπορεί να προσφέρει το κτίριο. Η τομή διαμορφώνει την κλίμακα, δείχνει τις
συνδέσεις μεταξύ του εσωτερικού και του εξωτερικού και επιτρέπει να δοκιμαστούν οι αισθήσεις που προσφέρουν
το εύρος της. Κάθε τομή είναι ένα σχέδιο αρχιτεκτονικής εμπειρίας. Η περιβαλλοντική εμπειρία θα ήταν μια σειρά
τομών.

Οι τομές αντικατοπτρίζουν τις αναμενόμενες στάσεις κατά τη σύνθεση (σχεδιασμό) και αντικατοπτρίζουν, κατά
συνέπεια, τον τρόπο με τον οποίο ο σχεδιαστής έχει προγραμματίσει την ανάπαυλα της συνεχιζόμενης
κινητικότητας η οποία αποτελεί αυτό που διαμορφώνει το κατοικείν ενός κτιρίου.

Javier Seguí de la Riva