รายงานเชิงวิชาการ

การอา่ นและพิจารณาวรรณคดีเรื่ อง สามก๊ก ตอน กวนอูไปรับราชการกับโจโฉ

โดย

นาย ธนวินท์ บุญพจนสุนทร ชั นม ึ ษาปี ที่ 5/8 เลขที่ 3

้ ั ธยมศก
นางสาว เปมิกา พัฒนกิตติชัย ชั นม ึ ษาปี ที่ 5/8 เลขที่ 12
้ ั ธยมศก
นาย สิปปภณ สถาพรเรื องไร ชั นม ึ ษาปี ที่ 5/8 เลขที่ 17
้ ั ธยมศก
นาย ไทอิชิ ซูโด้ ชั นม ึ ษาปี ที่ 5/8 เลขที่ 18
้ ั ธยมศก

เสนอ

อ. พนมศั กดิ์ มนู ญปรัชญาภรณ์

ภาคเรี ยนที่ 2 ปี การศก

ึ ษา 2559
โรงเรี ยนสาธิตนานาชาติ มหาวิทยาลัยมหิดล

รายงานนี้ เป็ นสว่ นหนึ่ งของกิจกรรมการเรี ยนรู้ โดยใชโ้ ครงงานเป็ นฐาน (Project Based Learning)
ึ ษาปี ที่ 5
้ ั ธยมศก
รายวิชา ภาษาไทยและวัฒนธรรม ระดับชั นม
 คาํ นํา

รายงานฉบับนี้ เป็ นสว่ นหนึ่ งของรายวิชาภาษาไทยและวัฒนธรรม ระดับชั นม ึ ษาปี ที่ ๕ โดยมีจุดประสงคเ์ พื่อ
้ ั ธยมศก
การวิเคราะหเ์ นื้ อหาและกลวิธีในการเขียนวิเคราะหก ์ ารใชภ ้ าษาและคุณคา่ ที่ไดร้ ั บจากบทประพันธเ์ รื่ อง สามก๊ก ตอน กวนอู
ไปรับราชการกับโจโฉ
้ ้ ทางผูจ้ ั ดทาํ ขอขอบคุณอาจารยพ
ทังนี ์ ่ีให้คาํ ปรึ กษาและแนะนําแนวทางในการทาํ รายงานฉบับนี้ คณะผู้
์ นมศั กดิท
จัดทาํ หวังเป็ นอยา่ งยิง่ วา่ รายงานฉบับนี้ จะเป็ นประโยชน์ตอ่ ผูอ ้ า่ นทุกๆทา่ น หากมีขอ ้ ผิดพลาดประการใด ทางผูจ้ ั ดทาํ ขออภัย
มา ณ ทีนี ้
คณะผูจ้ ั ดทาํ

1
 สารบัญ

เนื้ อหา หน้า

การอา่ นและพิจารณาเนื้ อหาและกลวิธีในวรรณคดีและวรรณกรรม

- เนื้ อเรื่ อง 3
- โครงเรื่ อง 3
- ตัวละคร 3-4
- ฉากทอ ้ งเรื่ อง 4
- บทเจรจา หรื อ ราํ พึงราํ พัน 4-5
- สารัตถะ 5

การอา่ นและพิจารณาการใชภ ้ าษาในวรรณคดีและวรรณกรรม

- การสรรคาํ 6
- การเรี ยบเรี ยงคาํ 6
- การใชโ้ วหาร 6-7

การอา่ นและพิจารณาประโยชน์หรื อคุณคา่ ในวรรณคดีและวรรณกรรม

- คุณคา่ ดา้ นอารมณ์
- คุณคา่ ดา้ นคุณธรรม 8
- คุณคา่ ดา้ นเนื้ อหา 8
8
บรรณานุ กรม
9

2
 การอา่ นและพิจารณาเนื้ อหาและกลวิธีในวรรณคดีและวรรณกรรม

เนื้ อเรื่ อง หรื อเนื้ อเรื่ องยอ่

เลา่ ปี่ และเหลา่ ตังสินขุนนางพระเจา้ เหี้ยนเต้ ไดว้ างแผนกาํ จัดโจโฉ พอโจโฉจับไดจ้ ึงไดส ้ ั งหารตังสิน แตเ่ ลา่ ปี่ หลบ
หนี ไปได้ โจโฉจึงยกทัพไปปราบเลา่ ปี่ เลา่ ปี่ รู้ วา่ โจโฉยกทัพมาจึงสั ง่ ให้กวนอูนัน ้
้ ดูแลภรรยาทังสองของตนเอง จากนัน้ เลา่
ปี่ และเตียวหุยออกรบตา้ นโจโฉ สุดทา้ ยแลว้ เลา่ ปี่ พา่ ยแพ้ แตกทัพไปคนละทิศละทางกับเตียวหุย สว่ นกวนอูหวังสูต ้ ายไม่
ยอมแพโ้ จโฉ เตียวเลียวทหารเอกโจโฉ ไดอ ้ ้
้ าสามาเกลียกลอ่ มกวนอูเพราะรู้ นิสัยใจคอกวนอูและยังมีชันเชิงการเจรจาเป็ น ้
อยา่ งดี เตียวเลี ้ ยวได อ
้ อกไปเจรจาก ั บ กวนอู ให้ยอมแพแ ้ ลว้ มาเขา้ ร่วมดว้ ยกับโจโฉโดยอธิบายถึงขอ ้ เสียสามประการหาก
กวนอูไมย่ อมแพ้
พอกวนอูไดฟ ้ ั งก็เห็นเป็ นจริ งตามคาํ ที่เตียวเลี้ยวกลา่ วทุกประการ กวนอูจึงขอคาํ สั ญญาสามประการจากโจโฉ คือ
โจโฉนัน ้ จะตอ ้ งยอมรับวา่ เป็ นการอยูร่ ั บราชการในพระเจา้ เหี้ยนเต้ กวนอูขอปรนนิ บัติพ่ีสะใภ้ทังสองห ้ ้ามมิให้ผูใ้ ดเขา้ มาใกล้
กรายแมเ้ พียงประตูบา้ นโดยที ่ ้ ั ่ ไม ไ ด ร บอนุ ญ าต และถา้ หากเรารู้ วา่ เลา่ ปี อยูท ่ ่
่ ีไหนถึงแมว้ า่ ยังไมไ่ ดล ้ าโจโฉ ก็จะไปหาเลา่ ปี่ ใน
ทันที โจโฉจะห้ามปรามมิได้
ถึงกวนอูนัน ้ จะยอมถอดเกราะยอมแพ้ แตซ ่ ุนฮกที่ปรึ กษาของโจโฉอยา่ งไดม ้ าเตือนโจโฉวา่ ให้ระวังกวนอู เพราะที่
กวนอูทาํ เชน ้
่ นี อาจจะเป็ นอุบายก็ได้ แตโ่ จโฉนัน ้ มองกวนอูไดอ ่
้ ยา่ งทะลุวา่ เปนคนซือสั ตยไ์ มอ่ าจคิดหลอกลวงได้ โจโฉได้
เสนอตาํ แหน่งให้กวนอู เงินทอง อาหารอยา่ งดี กวนอูนั ้
น จิ ต ใจไม ่ วั่นไวไปกับลาภ ยศ สุข สรรเสริ ญที่โจโฉปรนเปรอให้
ห
เลยแมแ ้ ตน ่ ้ อย แตถ ่ ึงโจโฉรู้ วา่ ไมไ่ ดผ ้ ลแตก่ ย็ ั งทาํ ทุกทางมอบเสื้อใหมแ ่ ละมา้ เซก ็ เธาวใ์ ห้แกก ่ วนอู กวนอูดีใจมากที่ไดม ้ า้
แข็งแกร่งของลิโป้ไวก ้ ั บตนเพราะจะไดเ้ ดินทางไปหาเลา่ ปี่ อยา่ งรวดเร็วเมื่อรู้ ท่ีอยู ่ โจโฉไดย้ น ิ เชน ่ นี้ กน ้ ้ อยใจ แตก ่ ส
็ รรเสิญ
่
ความซือสั ตยข์ องกวนอู
โจโฉจึงให้เตียวเสี้ยวไปถามกวนอูให้รู้วา่ ตัวกวนอูนัน ้ ยังจงรักภักดีตอ่ เลา่ ปี่ อยูห ่ รื อไม่ กวนอูตอบกลับมาวา่ บุญ
คุณของโจโฉนี่ จะไมม ่ ี วั นลื ม แต ค
่ ําสาบานที ่ ให แ กเ
้ ่ ่ ล าปี่ ก็ จะไม ม
่ ี วั น ลื มเช น
่ ก ั น โจโฉได ย
้ แลว้ ก็ถอดใจ ซุนฮกจึงบอกกับโจ
น
ิ
โฉวา่ กวนอูนัน ้ จะจากไปโจโฉตอ ้ งตอบแทนคุณกอ ่ นถา้ มีศก ึ มาก็อยา่ ให้กวนอูออกรบ เพราะถา้ กวนอูยังไมต ่ อบแทนคุณก้
จะอยูก ่ ั บโจโฉตอ่ ไป

โครงเรื่ อง
สามก๊กมีเนื้ อหาเกี่ยวกับการปกครองบา้ นเมืองและการแยง่ ชิงอาํ นาจกันดว้ ยการเมืองและสงครามของมหาอาํ นาจ
แตล่ ะเมือง ทุกฝ่ายทาํ เพื่อผลประโยชน์ของตนเองมีการชิงไหวชิงพริ บกันอยา่ งไมม ่ ีฝ่าย ใดน้อยหน้าฝ่ายหนึ่ ง โดยตัวละครก็
มีความชาํ นาญในเรื่ องที่แตกตา่ งกันออกไป

ตัวละคร
- กวนอู
กวนอูเป็ นน้องร่วมสาบานของเลา่ ปี่ มีความชาํ นาญดา้ นวิทยายุธ และมีนิสัยซื่อสั ตยแ์ ละจงรักภักดีตอ่ ผูเ้ ป็ นนายและ
้ ่ีตนให้สัตยป
ผูท ์ ฏิญาณไวเ้ ป็ นอยา่ งมาก โดยจะเห็นไดจ้ ากตอนที่กวนอูปกป้องพี่สะใภ้ทังสองซึ ้ ่งเป็ นภรรยาของกวนอูเพราะ
ไดใ้ ห้สัญญาไวแ ้ มต ้ ่ อจาํ ตอ
้ นเองจะตกอยูใ่ นที่นั่งลาํ บากก็ตาม อีกทังเมื ้ งไปอยูก ่ ั บโจโฉเพื่อความปลอดภัยก็ไมล่ ืมที่จะสร้าง
่ ่
เงือนไขสามประการให้กับโจโฉ ซึงยังคงแสดงความสวามิภักดิต ่
์ อ่ เลา่ ปี อีกดว้ ย

-เลา่ ปี่
เลา่ ปี่ เป็ นราชวงศฮ์ ั ่น และเป็ นเจา้ เมืองชีจิว๋ อีกทังย
้ ั งเป็ นพี่น้องร่วมสาบานกับกวนอูและเตียวหุยอีกดว้ ย เลา่ ปี่ เป็ น
คนมีคุณธรรมและมีสติปัญญาฉลาดหลักแหลม ดว้ ยความที่เป็ นคนโอบออ ้ มอารี จึงเป็ นที่รักของผูค
้ นจาํ นวนมาก

- โจโฉ

3
 โจโฉมีตาํ แหน่งเป็ นพระมหาอุปราชของพระเจา้ เหี้ยนเต้ มีไหวพริ บดี และมีเลห ่ เ์ หลี่ยมในการวางแผนและการรบ
่
เป็ นคนรักษาสั จจะ ถึงอยา่ งไรก็ตาม ประเด็นทีวา่ โจโฉเป็ นคนดีหรื อไมน ้ ขึ้นอยูก
่ ัน ่ ั บความคิดเห็นสว่ นบุคคล เพราะถึงแมว้ า่
โจโฉจะมุมานะในการโน้มน้าวให้กวนอูมาเขา้ กับฝ่ายตน ตนก็ยอมลา่ ถอยเมือเห็นวา่ กวนอูยังจงรักภักดีกับเลา่ ปี่ อยู ่ และก็
่
์ ่ีให้ไวก
รักษาคาํ สั ตยท ้ ั บกวนอูในตอนตน ิ ขา่ วคราวของเลา่ ปี่
้ ที่วา่ จะปลอ่ ยกวนอูไปเมื่อไดย้ น

- เตียวเลี้ยว
เตียวเลี้ยวเคยเป็ นทหารเกา่ ของลิโป้ แตท ่ ั พของลิโป้พา่ ยแพต ้ อ่ โจโฉ เตียวเลี้ยวจึงพลอยตอ ้ งโทษประหารไปดว้ ย
แตเ่ มื่อครัน
้ ถึงคราวที่ตนตอ งร
้ ั บโทษก็ มิ ไดข้ าดกลั ว แต อยา
่ ่ งใด ซ า้
ํ ัยงยื ด คอรั บดาบของโจโฉ โจโฉเห็ นถึงสติปัญญาและ
ความสามารถของเตียวเลี้ยวจึงรับเขา้ มาเป็ นพวกดว้ ย อีกทังเตี ้ ยวเลี้ยวเป็ นผูเ้ กลี้ยกลอ่ มให้กวนอูเขา้ กับโจโฉในตอนนี้ ดว้ ย

ฉากทอ ้ งเรื่ อง
เรื่ องราวสามก๊ก ตอน กวนอูไปรับราชการกับโจโฉ เป็ นเรื่ องราวที่เกิดขึ้นในประเทศจีนในสมัยพระเจา้ เหี้ยนเตซ ้ ่ึง
เป็ นฉากตอนที่เลา่ ปี่ ไดพ ้ า่ ยแพใ้ ห้กับโจโฉ และไดม้ ีการแสดงความขัดแยง้ ขึ้นมาพร้อมยังไดม ้ ีการตอ่ สูก ้ ั นเพื่อแยง่ ชิงบัลลัง
่
กัน ซึงการตอ่ สูน ้ ัน ้
้ ยังทาํ ให้เกิดผลกระทบตอ่ บา้ นเมืองของเหลา่ ก็ทังหลายที ่ ปกครองอยู ่ ในเหตุการณ์ท่ีเกิดมีดังนี้ “เล่าปี่ นัน ้
ได้ยกทัพทหารม้าเตียวหุยเข้าไป พร้องทังได้ยน ้ ่
ิ โห่ร้องจากทหารของโจโฉทีเข้ามาล้อมค่ายเข้ามา จึกทาํ ให้เล่าปี คด ่ ิ ว่าตี
ยวหุยได้เข้าไปปล้นค่ายของโจโฉแล้ว และแล้วหัวตุ้นทีค ่ ุมทหารอยูก ไ
็ ดเ
๋ ้ ้ขามาเอาทหารของเล ่ าปี ้ ไ ปกว ่ ากึ ่
ง หนึ ่ ง จึ งทาํ ให้เล่า
้ โกรธมาก และ ได้ยกทัพทหารม้าเข้ารบด้วย ทหารของเล่าปี่ กไ็ ด้ผ่านการป้องกันของโจโฉมากได้ ซึง่ การผ่านมาครึ้ งนร่
ปี่ นัน
ทาํ ให้ทหารของเล่าปี่ ตายตายไปแย่างมาเหลือแต่ทหารทีส ่ นิ ทอยู่แค่สามสิบเศษได้ เล่าปี่ เห็นเช่นนัน ้ จึงได้พาทหารรยฝ่าออก
และกลับไปยังเมืองเสียวพ่าย”

บทเจรจาหรื อราํ พึงราํ พัน

บทเจรจาระหวา่ งโจโฉกับกวนอูนัน ้ เป็ นตอนที่บง่ บอกนิ สัยของทังสองได ้ อ
้ ยา่ งดี โจโฉมักเสนอขอ ้ ตกลงและให้
ของกาํ นัลมากมายแกก ่
่ วนอูเพือเป็ นการผูกใจ โดยทีกวนอูกต ่ ็ อบดว้ ยความปลาบปลืม แตก ้ ่
่ ไ็ มว่ ายทีจะเน้นยาํ ้ ความจงรัก
ภักดีตอ่ เลา่ ปี่ เสมอ ดังตัวอยา่ งเชน ่ เมื่ อ คราที ่ โ จโฉเชิ ญ กวนอู ม ากิ น อาหารก็
“จัดแจงให้กวนอูนั่งทีส ่ ูงกว่าขุนนางทังปวง ้ แล้วให้เครื่ องเงินเครื่ องทองและแพรอย่างดีแก่กวนอูเป็ นอันมาก” อีกทังย ้ ั งนํา
้ ่ ้
เสืออยา่ งดีมาให้กวนอูใสเ่ มือเห็นวา่ เสือขาดอีกดว้ ย ซึงกวนอูกร็ ั บเสือใหมน ่ ้ ่ ัน ่ ้
้ มาใสไ่ วข้ า้ งในโดยทีสวมเสือเกา่ ทับอีกทีและ
้
ตอบกลับโจโฉวา่ “ครันจะเอาเสือใหมน ้ ้ ้ ้
่ ั นใสช่ ั นนอก คนทังปวงจะครหานิ นทาวา่ ไดใ้ หมแ ่ ละลืมเกา่ ” ซึ่งมีความหมายโดย
นัยวา่ แมจ้ ะมีเจา้ นายใหมน ่ ัน ้ ก็ยังไมล่ ืมเจา้ นายเกา่
อีกตัวอยา่ งหนึ่ งก็คือ เมื่อโจโฉเห็นกวนอูข่ีมา้ ที่ซูบผอมก็ยังนํามา้ เซก ็ เธาวซ์ ่ึงเป็ นมา้ ฝี เทา้ ดีมามอบให้แกก ่ วนอู ซึ่ง
กวนอูกไ็ ดต ้ อบวา่ “ข้าพเจ้าแจ้งว่าม้าเซก ็ เธาวต ์ ั วนี้ มีกาํ ลังมาก เดินทางได้วันละหมืนเสน ่ ่
้ แม้ข้าพเจ้ารู้ ว่าเล่าปี อยู่ทีใ่ ด ถึง
มาตรว่าไกลก็จะไปหาได้โดยเร็ว เหตุฉะนี้ ข้าพเจ้าจึงมีความยินดี ขอบคุณมหาอุปราชมากกว่า ให้สงิ่ ของทังปวง ้ ” จากบท
เจรจานี้ แสดงให้เห็นวา่ กวนอูเปนผูท ้ ่ ี ม ี ค วามซื ่ อสั ต ย ม
์ าก แม แ
้ ่ตค ราที ่ โจโฉให ท รพย
้ ั ์ สนิ เงิ น ทอง ก็ ยั ่งไมด ี ใ จเท า
่ ไดม้ า้ ตัวนี้
เพราะเงินทองนัน ่ ามารถชว่ ยให้กวนอูไปหาเลา่ ปี่ ไดร้ วดเร็วขึ้นเทา่ กับไดม
้ ไมส ้ า้ ที่แข็งแกร่งตัวนี้ ได้
ถึงแมว้ า่ กวนอูจะจงรักภักดีตอ่ เลา่ ปี แตด ่ ่
่ ว้ ยความทีตนเป็ นคนกตัญ กวนอูจึงตอ ้ งตอบแทนคุณของโจโฉ“ซึง่
มหาอุปราชนี้ มีคุณแก่เราก็จริ งอยู่ แต่จะเปรี ยบเล่าปี่ นัน ้ ยังมิได้ ด้วยเล่าปี่ นัน ้ มีคุณแก่เราก่อน ประการหนึ่ งก็ได้สาบานไว้ต่อ
กันว่าเป็ นพีน ่ ้ อง เราจึงได้ตังใจร ้ ั กษาสั ตยอ์ ยู่ ทุกวันนี้ เราก็คด ิ ถึงคุณมหาอุปราชอยู่มิได้ขาด ถึงมาตรว่าเราจะไปจากก็จะขอ
แทนคุณเสียก่อนให้มีชือ่ ปรากฏไว้เราจึงจะไป” จากตัวอยา่ งขา้ งตน ้ นี้ แสดงให้เห็นวา่ กวนอูนัน ้ มีความกตัญ รู้ คุณอยูเ่ สมอ
่
ถึงแมว้ า่ กวนอูจะมีความซือสั ตยแ์ ละภักดีแกเ่ ลา่ ปี เพียงใด แตก ่ ่ วนอูกย็ ั งไมค ่ ด ่
ิ ทีจะลืมตอบแทนบุญคุณให้กับโจโฉ

่ เรื่ องหรื อสารัตถะของเรื่ อง

แกน
แกน ่ สาํ คัญของเรื่ องนัน
้ ไดม ้ ุง่ เน้นไปในทางความซื่อสั ตย ์ ความจงรักภักดี และ การตอบแทนบุญคุณตอ่ ผูม ้ ีพระคุณ
ของตัวละคร กวนอู เพราะในเนื้ อเรื องนัน ่ ้ ไดท
้ คุณจะเห็นไดว้ า่ โจโฉนัน ่
้ าํ ดีมากมายตอ่ กวนอู ไมว่ า่ จะเป็ นการให้ทีพัก เงิน
ทองหรื อ แมแ ้ ตย่ ศ โจโฉนันก็ไดใ้ ห้กวนอูไปหมด แต่ กวนอูนันก็ยังกลับไปหาเลา่ ปี่ ที่เป็ นพี่น้องร่วนสาบานกัน ซึ่งตรงจุดนี่
้ ้

4
เป็ นการความซื่อสั ตย ์ และรักภักดี ของกวนอูตอ่ เลา่ ปี่ แตท ้ ้ แบว้ กวนอูกย็ ั งแสดงการตอบแทน โจโฉดว้ ยการไปชว่ ยรบ
่ ั งนี
แทน โจโฉ

การอา่ นและพิจารณาการใชภ
้ าษาในวรรณคดีและวรรณกรรม

การสรรคาํ
ถึงแมส ้ ามก๊กจะเป็ นบทประพันธใ์ นยุคของรัชกาลที่ ๑ แตก ้ าษาที่สามารถเขา้ ใจไดง้ า่ ยในการบรรยาย โดยใช้
่ ใ็ ชภ
ประโยคที่ไมซ ่ ั บซอ ้ น ทาํ ให้สามารถรู้ ไดท ้ ั นที่วา่ เกิดอะไรขึ้นที่ไหน เมื่อไร และมีผูใ้ ดอยูใ่ นเหตุการณ์บา้ ง แตถ ่ ึงแมจ้ ะใชค ้ าํ
ศั พทท์ ่ ี ไมย่ าก แต ก่ ม
็ ี บา งค
้ ํา ่
ที เป็ นสาํ นวนโบราณตามยุ คสม ั ย ตั วอย า
่ งเช น
่ เสี
ย น ํ ้
า ใจ ในป
ั จจุ บั นมี ความหมายว า รู
่ ้ สกึ น้ อยใจ
เมื่ออีกฝ่ายไมเ่ ห็นคา่ คุณความดีของตน ในสามก๊กมีความหมายวา่ เสียกาํ ลังใจ ดังจะเห็นไดจ้ ากตัวอยา่ งที่วา่ “โจโฉมีความ

5
ยินดีกค ็ ุมทหารเข้าเมืองแห้ฝือ แล้วให้เอาเพลิงเผาเมืองขึน ้ หวังจะให้กวนอูเสียนํา้ ใจ” อีกตัวอยา่ งหนึ่ งก็คือ ทหารเลว
่
โดยทีน้ี มิไดห ่
้ มายถึงทหารทีไมด ่ ี แตม่ ีความหมายวา่ พลทหาร ดังจะเห็นไดจ้ ากในสามก๊ก ความวา่ “แฮหัวตุ้นมิได้เห็น
กวนอูยกออกมารบ จึงให้ทหารเลวร้องต่อล้อด่ากวนอูเป็ นข้อหยาบช้า”
ประการที่สองคือการสะกดชื่อของตัวละครและสถานที่ ชื่อของตัวละครและสถานที่นัน ้ มีความแตกตา่ งจากภาษา
ไทยและมีสาํ เนี ยงที่แปลก แตผ ่ ูอ ้ ง เพราะการสะกดชื่อที่ตรงตัวและการผันวรรณยุกตก
้ า่ นก็สามารถอา่ นไดโ้ ดยไมข่ ั ดขอ ์ าํ กับ
เสียงชั ดเจน เชน ่ ตง๋ หาง บิต๊ก เซียงจิว๋ เป็ นตน ่
้ ซึงอาจใชเ้ ป็ นแบบฝึ กการผันวรรณยุกตไ์ ดอ ้ ีกดว้ ย

การเรี ยบเรี ยงคาํ

บทสนทนาในสามก๊กมีการใชว้ าทศลิ ป์ในการเจรจาความ โดยจะเห็นไดจ้ ากตอนที่เตียวเลี้ยว พยายามโน้มน้าวใจ
ให้กวนอูสวามิภักดิต ์ อ่ โจโฉ โดยชี้ให้กวนอูเห็นถึงโทษ ๓ ประการเสียกอ ่ นดว้ ยการเน้นวา่ หากกวนอูสูก ้ ั บโจโฉจนตัวตาย
แลว้ กวนอูกจ็ ะไมส ่ ้ ่
่ ามารถไปชว่ ยเหลือเลา่ ปี ได้ อีกทังยังผิดตอ่ สั จจะทีให้ไวก ่
้ ั บเลา่ ปี วา่ จะชว่ ยดูแลภรรยาของเลา่ ปี่ อีกดว้ ย
เนื่ องจากหากกวนอูตายไปก็จะไมม ่ ีผูใ้ ดคุม
้ ครองพวกนางได้ จากนัน ้ เตียวเลี้ยวก็ช้ีให้เห็นถึงขอ ้ ดี ๓ ประการทีหลัง นับวา่
เป็ นการเรี ยงลาํ ดับความสาํ คัญของเนื้ อหาที่ดี และเป็ นการพูดโน้มน้าวใจที่สาํ เร็จ
ตัวอยา่ งที่สองไดแ ้ ก่ เมื่อตอนที่เตียวเลี้ยวกลา่ วให้กวนอูเห็นถึงบุญคุณของโจโฉ เตียงเลี้ยวชี้แจงให้กวนอูเปรี ยบ้
ทียบนํา้ หนักบุญคุณของโจโฉกับเลา่ ปี่ เพื่อให้กวนอูตอบแทนตามที่เห็นสมควร และเตียงเลี้ยวก็ไดแ ้ นะนําตอ่ วา่ “อันมหา
อุปราช [โจโฉ] นี้ มีนํา้ ใจเมตตาท่าน ทาํ นุ บาํ รุ งท่านยิง่ กว่าเล่าปี่ อีก เหตุใดท่านจึงมีใจคิดถึงเล่าปี่ อยู่” ซึ่งกวนอูกต ็ อบกลับ
ไปอยา่ งสมเหตุสมผลวา่ “ ซึง่ มหาอุปราชมีคุณแก่เราก็จริ งอยู่ แต่จะเปรี ยบกับเล่าปี่ นัน ้ ยังมิได้ ด้วยเล่าปี่ นัน้ มีคุณแก่เราก่อน
่
ประการหนึ่ งก็ได้สาบานไว้ต่อกันว่าเป็ นพีน้อง เราจึงได้ตังใจร ่
้ ั กษาสั ตยอ์ ยู่” นับไดว้ า่ เป็ นบทสนทนาทีมีวาทศลิ ป์ และมีกาง
รชิงไหวชิงพริ บกันดีอีกดว้ ย อีกทังยังเป็ นการประกาศจุดยืนของกวนอูวา่ ตนยังจงรักภักดีตอ่ เลา่ ปี่ อยู ่
้

การใชโ้ วหาร
- อุปมาโวหาร คือ
สามก๊กใชส ้ าํ นวนเปรี ยบเทียบที่งา่ ย แตค ่ มคาย ดังตัวอยา่ งเชน ่ เมื่อกวนอูบอกเตียวเลี้ยววา่ ตนพร้อมที่จะสูก ้ ั บโจ
โฉอยา่ งไมก ล
่ ั วตายเนื ่ องวา่ “อั นความตายอุ ปมาเหมื อนนอนหล ั บ” ่
ซึ ง มี ความหมายวา่ ความตายส าหร
ํ ั บกวนอู เป็ น ่
เรื อ ง
ธรรมดาที่เกิดขึ้นกับทุกคน และไมน ่ ่ ากลัวอะไร อีกประการหนึ่ งคือ ตอนที่เตียวเลี้ยวพยายามเจรจาชั กจูงกวนอูให้ตัดสินใจ
ไปอยูกับโจโฉโดยการรักษาชีวต ิ ตนเองเพื่อรอจนกวา่ จะพบกับเลา่ ปี่ ดังความวา่ “ถึงมาตรวาทานจะได้ความลาํ บากก็อุปมา
เหมือน หนึ่ งลุยเพลิงอันลุก แลข้ามพระมหาสมุทรอันกว้างใหญ ก็จะลือชาปรากฏชือ่ เสียงท่านไปภายหน้า” เป็ นการกลา่ ว
เปรี ยบเทียบความยากลาํ บากวา่ เหมือนกับการลุยไฟและขา้ มทะเล

- สาธกโวหาร คือ
การกลา่ วความยกตัวอยา่ งเรื่ องราวที่เกิดขึ้น เหมือนกับในตอนที่เตียวเลี้ยวพูดอธิบายให้โจโฉยอมรับเงื่อนไขของ
กวนอูในการขอที่เนื้ อความวา่ หากกวนอูไดข้ า่ วคราววา่ เลาปี่ อยูแ่ หง่ ใดก็จะไปหาเลา่ ปี่ ทันที โดยอาจจะไมไ่ ดล ้ าโจโฉ เตียว
่ ่ ่
เลี้ยวพูดโดยการยกตัวอยา่ งนิ ทานอิเยียงให้โจโฉฟัง เพราะนิ ทานเรื องนี้ มีเนื้ อหาเกี่ยวกับบุคคลทีซือสั ตยแ์ ละกตัญ ตอ่ ผูท ้ ่ีมี
พระคุณ โดยเตียวเลี้ยวตังใจที้ ่จะบอกให้โจโฉทราบวา่ กวนอูนัน ้ มีจิตใจไมต ่ า่ งกับอิเยียง ดว้ ยความวา่ “อันนํา้ ใจกวนอูนัน ้
ถ้าผู้ใดมีคุณแล้วเห็นจะเป็ นเหมือนอิเยียง อันเล่าปี กับกวนอูนัน ่ ้ องกัน ซึง่ มีความรักกันนัน
้ มิได้เป็ นพีน ้ เพราะได้สาบานต่อ
กันและกัน เล่าปี่ เป็ นแต่ผู้น้อย เลี้ยงกวนอู ไม่ถึงขนาด กวนอูยังมีนํา้ ใจกตั ต่อเล่าปี จึงคิดจะติดตามมิได้ทงิ้ เสีย อันมหา
อุปราชมีวาสนากว่า เล่าปี เป็ นอันมาก” การที่เตียวเลี้ยวยกนิ ทานอิเยียงให้โจโฉฟังนัน ้ เสมือนการยกตัวอยา่ งเรื่ องราวที่เคย
เกิดขึ้นมาแลว้ และไดม ้ าตรงกับเรื่ องราวในปัจุจบัน จึงยอมรับเงื่อนไขของกวนอูและไดก ้ วนอูมาอยูร่ ั บราชการดว้ ย

6
 การอา่ นและพิจารณาประโยชน์หรื อคุณคา่ ในวรรณคดีและวรรณกรรม

คุณคา่ ดา้ นอารมณ์

- ความเป็ นหว่ งเลา่ ปี่ ของกวนอู
- ในขณะที่กวนอูนัน ้ ตอ ้ งอยูก่ ั บโจโฉหลังจากที่โจโฉยอมรับเงื่อนไขนัน ้ ไมว่ า่ จะเมื่อไหร่ กวนอูกค ิ ถึงเลา่
็ ด
ปี่ และการกลับไปอยูฝ ่ ั ่ งเดียวกับเลา่ ปี่ อยูเ่ สมอ นี่ ทาํ ให้ผูอ ึ อบอุน
้ า่ นมีความรู้ สก ่ ใจ และซาบซึ้งตอ่ การที่
่
กวนอูไมล่ ืมเลา่ ปี
- การเอาใจกวนอูของโจโฉ
- โจโฉนัน ้ เสนอบาํ เหน็ จรางวัลหลายตอ่ หลายอยา่ งให้กับกวนอูอยา่ งเต็มที่ ไมเ่ วน ้ แมก ้ ระทั่งมา้ เซก
็ เธาว ์
หวังวา่ กวนอูจะยอมเขา้ เป็ นพวก แสดงถึงความเอาใจใสข่ องโจโฉ สง่ ผลให้ผูอ ้ า่ นรู้ สกึ ไมส
่ มหวังบา้ งจาก
่
การทีโจโฉพยายามเทา่ ไหร่ กวนอูกไ็ มย่ อมเขา้ พวก

คุณคา่ ดา้ นคุณธรรม

- ความใจกวา้ ง มีนํา้ใจ

7
 - โจโฉและกวนอูนัน ้ เป็ นศั ตรู กัน แตเ่ มื่อโจโฉเกลี้ยกลอ่ มให้เขา้ พวกไดส ้ าํ เร็จ ก็พยายามหาของกาํ นัลมา
ให้
- ่
ความซือสั ตย ์
- เมื่อกวนอูถูกเกลี้ยกลอ่ มแลว้ ไปอยูก ่ ั บโจโฉ กวนอูกไ็ มไ่ ดค ิ จะยา้ ยฝั่งมาอยูก
้ ด ่ ั บโจโฉเลย แมว้ า่ โจโฉจะ
ดูแลกวนอูไดด ้ ีแคไ่ หนก็ตาม แตก ่ ย็ ั งคิดถึงการกลับไปหาเลา่ ปี่ เสมอ
- การทดแทนบุญคุณ
- ถึงแมว้ า่ กวนอูนัน ้ เป็ นถึงพี่น้องร่วมสาบานของเลา่ ปี่ แตเ่ พื่อที่จะทาํ ตามเงื่อนไขที่ตนเองให้ไว้ จึงตอ ้ ง
สั งหารหนึ่ งในทหารของอว้ นเสี้ยว ตอบแทนให้กับที่โจโฉพยายามเอาใจ เอาของกาํ นัลมาให้มากมาย

คุณคา่ ดา้ นเนื้ อหา

- ให้ความรู้ ทางดา้ นประวัติศาสตร์ วา่ วัฒนธรรมของจีนมีลักษณะเป็ นอยา่ งไร เชน ่ การให้ของกาํ นัลกันเป็ นเครื่ องผูก
ใจ ความเชื่อเรื่ องโชคลางตอนธงหัก
- เป็ นเรื่ องที่มีลักษณะสมจริ ง ตัวละครในเรื่ องก็เป็ นมนุ ษยป ้ ีพลังเหนื อธรรมชาติเหมือนกับเรื่ องอื่นๆ
์ กติท่ีไมไ่ ดม
่
อยา่ งรามเกียรติ์ ทาํ ให้เกิดลักษณะนิ สัยทีตา่ งกัน และดา้ นหลายๆ ดา้ นของในแตล่ ะตัวละคร จึงเกิดความสมจริ ง
และความโดดเดน ่ ขึ้นกับตัวละคร

บรรณานุ กรม

สาํ นักงานคณะกรรมการการศก ้ ้ นฐาน. (2552).

ึ ษาขันพื
หนังสือเรี ยนสาระการ เรี ยนรู้ พ้ ืนฐาน วรรณคดีวจิ ั กษ์ชันม ึ ษาปี ที่ 6 กลุม
้ ั ธยมศก ่ สาระการเรี ยนรู้ ภาษาไทย
ึ
หลักสูตรการศกษาขั ้ ้
นพื นฐาน พุทธศั กราช 2544 / สานักงานคณะกรรมการการศกษาขั ้ พื้นฐาน.กรุ งเทพฯ : สานักวิชาการ
ึ น
และมาตรฐานการศก ึ ษา