Sie sind auf Seite 1von 72
Bée si MORISHITA Pham Thi Ngoc Tram - Kiéu Thi Thu Huong bién dich SY THAT DANG SAU BENH UNG THU (Cé M6t Cach Chita Ung Thu) NHA XU? BAN VAN HOA THONG TIN LA Ga THIEL cis NUoM DICH Gd PRs, ‘Tei sao ngiinh Thue duong — Macrobiotic lai ra ea chye déu stich xoay quanh wan dé ung thu? Va ra ci sich day ndu an phong ching ung thu? Cho 16: Rhi chting ti doc xong tgp sich: "Su that ding sau bénh ung that’ thi méi v6 Te (gi sao Thue duiing Iai ndi nhidu va néi dai vé d@ tai nay niu way? ‘Sau rdt nhidu nghien extu tim t0i, ede nha Khoa. Iige dé nhgn théy hdu nhucca thé con ngubi nao eaing cd chita mam benh ung thu, dé Ua nhing 16 bdo ob kha nang r6i logn, ho dat tén la t€ bao in-situ. Chi 6 nhiing té bao In-situ méi c6 kha nang va khuynh Ihuéng ni logn d8 tao thanh ung th va diéu nguy ‘him la chi edin mot t8 bao in-situ néi loan nd 6 thé 1b; héo theo nhitu t8 bao in-situ Kade cng néi logn tgo nén di can vi lay lan chitng ung thee dita dn tit vong theo quy lugt gén myc thi-den gan den thi rang..Tuy nhién, nu moi ngutsi déu tiém dn ob chit sin $8 bao in-situ thi fai sao 40% v6i nguasi nay né tré thank t€ bao ung the va déi véi ngusi Khe n6 khong bin d6i thanh #8 bao ung thuMoi tratmg nao va tac han thich hgp ela né la gi? Néu khong hoe hiéw vb hing guy lugt cia trdt tu vi tru con ngudi Khong thé ndo gidi quyét duge mot edch rét réo Ung tue hay bdt cu benk nan y néo thuge than benh hay tam ben (stress..) ctla x4 hoi ign dai. Dé tai nghitn citu thank cong nay nén duge dua 26m vio hoc duting, a3 ngdn chan sém agay tit ddu mhung té bao in-situ 26 thé néi loan Rhi gp moi tratmg thich hop trong co thé cila mi chiing ta... hhidu bigt nay edn phai dug loan trayén rong rai va 1a Rit thite oan ban xay dung 66 mén “Thién an” cho cing cdng ding w6i diéu dng ba mink da day: HOC An. Quytn sdch nay la mot dé tai nghién exe than cong eila nhiéu bde st, tin sty Rhoa vé dé tai Thue dueng niu Béc st Morishite, Tién st ¥ khoa Mare Van Cawvenberghe,.. va nhiing nha Thue dung hoe hang ddu thé gidi niu ong Michio Kushi, Herman Aihara...vd nhitag nhé Thue dung hoe néi tiéng 6 Vigt Nam nhuc Bei Bite Thich Tue Hai... Hai ngoai hu ong Luong Tring Hung..toi Ha Noi c6 6 gai tré Kidu Thi Thu Huong - mgt ngrici cb nhibu euong lai trién vone, Ching iSi rét tri an gia dink éng Ngo Thanh han 1a mbt gia dink 06 nhidu eng site nhct d6i v6 phiong trdo Thule duong tai Vigt Nam, 06 neutbi con trai 1a anh Ngo Anh Tuyét da bion sogn duge mhidu 6 sich qui cho nganh Thue dung nude nha, eang xin tri dn bée sf Lé Minh la nguri 06 nhiéu cng lao Gong gép véi phong trbo Thue duang 4 Vigt Nam. ise bigt tri Gn mot ngudi dé qué 06: ong Neuyén Van Sau le ngubi true tip giup site cho t6i rét nhiéu trong thei gian déu khi t0i mdi chp ching bude tit nghé gido vien todn edp 3 sang nghigp lam Thue dusng... Naiing lai khuyén etia éng luin ndm trong indi tim t6i vd t8i “edi” duge né cho t6i mai mai véi cau n6i néi tiéng ela Ong: “Cit mie nude gitng len rnuiée mach sé chdy vé" Day la céng trinh dich thudt cila nhém ban: Nguyén Quée Khank, Nguyén Trung Thu, Lé Hoang Long, Kiéu Thi Thu Huong, Pham Thi Ngoc Tram... Chiing ti mong wée nhgn duige nhiéu sit gop 3 eile dbo gid. Thay mat: Pham Thi Ngoe Tram La ga THeL sible, Khoa hoe duong dai dae bidt la sink hoe va y hoe a di dn diém vong - mot a6 nha khoa hoe dé néi ring: “Cupe edch mang Khoa hoe vé sx song sé xudt ‘hig vdo cudi thé kj 20 bang tin trink quay trd vé Khoa hoe tw nhién”. Toi déng ¥ vdi quan diém néy, Y hoe hitn dai chia dung ddy se nghich ly va ido diéu trong ly ludn eita minh. Nhitug nghich ly dé hau hét 05 can nguyen tit vige chdp nhén co 06 Iugn thuyét ctla nha vgt IY hoe ngudi Bite Virchow ring ‘nhitng t8 bao sink ra tt nhiing té bao”. Nady nay né dupe coi la “khubn vang thude ngge” trong sink hoe va y hoe. Khoa hoe la mot mon nghién ctu tueng quan mhén qud gitta cde hign tong trong thién nhién. Nhung khdi nitm cla Virchow di ngan edn moi suy tudng sdu xa hon vé nguén gée t8 bao. Y¥ hoe 38 khong bao git’ phat trién hay tit b} duge tit khdi nigm nay. N6 la thi It thuyét bi ung thu. Chink hoe thuyét phi khoa hoe nay la nguyén nhén etia rat nhidu thi tin diéu ma quéng trong gidi y khoa. Bénk ung tit la mge mink hoa wo kiéu me tin nay. Néu ching ta bide nguyen nhén vd o ché eta ung the ching ta 68 Rong c’n og né. Khoa hoe hién doi so hai ung tht gidng nhu ngutei nguyén thu 6g don néon, Ci déng got 1a ung the khong ndm trong 9 thé chiing ta ma ndm trong ddu ée cila ode nha Moa hge ct khiing khang cho ring nhing t6 bao sinh ra tt nhitg t€ bao. Vin dé ung thu trong nén van mink ella chting ta la. mot diéu lot lac vt tt n6 68 mang t6i mot cube ich mang trong y hoe higr dai. Néwy hoc hitn dai hong chiu thay a6i chiéu hung cia mink, ung tht se thank mgt thdm hog khéng chi cho con gui ma con cho cd nén y hoc hign dai dang e6 dink hung to én trong toan x6 hoi. Vey nén ung thus trong thE hj nay 06 mot sit ménk lok st, 46 1a sta chita y hoc hien dai. Y koa hign doi sé khong bao gid dat dupe du chim hét cho Binh ung thus, edi lap ude ¢rd thank Din én think, thank chide ngdi nd Kht bi dt tr} it edch tho bgo. Di thé nao chang nit, nd la mgt ten dy 16 trung thank néu ching to d6i 4ai nd mgt cach hoa nha va hig ro tink tink cila né. O day toi trink bay su that vé ung thu theo quan diém Thc Dutng dé ban nhén ra réng ung thu Bong phai la ‘ee thu ma la: met nha 26 06 toh gitip ban Dist edch sing Rho’ manh ve hank phute. Herman Athara 9 CHUONG I VAN DE co BAN Theo y hoc hifn dai: dink nghia vé ung thu las nhang t8 bao ée tinh, bién déi d6t got tit nhitng té bao bink thing vi mot 86 li do, duge nhan biét bi hign tung suy gidm kha nang kiém sodt sy sink trudng vi chite nang té bao, dan t6i nhitng tao hai nghiém trong cho ea thé do sy phat trién tran lan vd hign tung di ean, 6 mot vai céu héi phét sinh tir diah nghta nay vé ung thy. Bau tién la tai sao ede té bio si thanh ra thé? Néu ching ta tra Idi duge céu hii nay, ching ta 68 gidi quyét duge ung thy. Cée nha nghién eau y khoa trén toan thé gi6i vin tim edu tr 104 nay sudt nia thé’ ky qua. Vay ma ching ta vin chua nhin duge gidi th{ch thod ding vé n6. Lé do khong phai vi sy thiéu né lye eiia ede nha Khoa hoc, cing khong phai vi ngan séch ep cho vige nghién cit bénh ung thu e6 hgn. Né Ta vi ei de tin t8n tai ‘trong tam tri efc nha khoa hoe dang chi dao vie nghién eu bénh ung tht Néi eéch khhée, quan diém cia ho hay khéi nigm aia he vé cau hii “Sy s6ng 1a gi?" “TS bao la gi?", “Nguén gée eta t8 bao ra sa0?", “TS bao phét trién thé nao?” vn khing ding. Toi ‘ie rang ede nha khoa hoe dang tim nguyén nhén cia ung thy theo mét hung di sai Mdm, thé nén n6 Ive eta hp Ta v6 fh, Dinh nghia vé ung thir 6 trén duge dé xudt bai nhang mén 42 cia Virchow, nhing nguoi di chép shan thuyét “TS bio sinh ra tit bao". Vi Ki thuyét nay hoa to’n sai nén dink nghla cling khing ding voi sy that va thigu di tur duy khoa hoe. Vi du, com asa mot 66 I do” trong dimh nghta chi 1A edch dif dat Khée cia sy mi mé vé ‘nguyén nhan gay bénh. ‘Thé nén, day khong phai dinh nghia vé ung thu. " “Dot ngot” cling la mot céch thé hién khde cia sy at nat. Néu chiing ta biét nguyén mhan, ching ta phai eng trude dupe két qué méi ding. Six dung inh nghia nay dé giai quyét van dé vé benh ung tht thi ching Khéc nao vige tréo céy bat. Ching ta duge nguti ta cho bist, tir V8 AénL/2 ngudi bj bénh ung thu e6 thé dupe chifa khéi néu phét hign ra sém va digu tri bénh & giai doan du ‘Nhung nhu thé ndo 1a giai doan dau thi ching x6 Fang. Day chinh la I6i bao chtta cia ede vj bée st vin Khong o6 kha ning trj khéi bénh ung thu chang? Y¥ Khoa Tay phuong e6 8 ech diéu tr} ung tht sau: ~ Phd thuat - Dig hos chat + Xa tia Phiin_thuat: Co 04 cia phiu thogt dya tren ¥ tudng edt bé 6 bénh la chia kbéi. Quan diém nay o6 hai sai Mim. Thi mbit eée tf bio ung thu chi 1A ket qua chit Ichong phai la nguyén nhan gay béah, Thé nién logi bé chiing sé Shang tr} khi ung the. Tht hai, 1a bt ky ben gi, ké ed bénh ung thy déu la benh t3¢ ca toin bd ea thé. Do &6 néu eft Kh6i u ch8 nay thi 16 s8 moc lai & ch khée. Tei dm néi ring, néu ung ‘thu ma chan duge bling phu thugt thi sé cdm o6 each cha Khe d8 hom ma khong edn dung dao kéo vi phéu thuft lam suy yéu kha nang chéng ung thy cia ov thé. 12 ‘Hod tri: C6 vai loai thuse chéing ung thu, nhung toi nghi ngv tinh higu qua cia ching. Céi ¥ tuing “chéing lai ung th” Tam t6i kh6 chju bdi vi té bao ung thw la mot phn ofa oo thé. Dang thuse dé digt t& bao tung thir 68 digt Iudn ed ede té bao kho8 manh thutng. Do 46 nhigm vy cia y khoa cén tim ra loai thuse lam khoé t8 bao binh thutmg dé ching 6 thé didu khién t8 bao ung thu va ngin chain duge sy sinh tring va host ding bat thu’mg eba ching. Néi cach Ikhée, khong phai IA thude chéing ma phai la thu6e bé. Xa_tri: Day 1a mot eéch diéu tri nguy hiém bée hit so v6i hai edch kia. N6 vén duge xée nhén 1a nguyén nhén gay ung thu tir nam 1902. Té bao ung ‘thu s® bj tia xq ph hug nhung chinh efc t& bao lanh ‘manh eiing bj eéc tia xa lam dot bién gien thanh cde #8 bao ung thu. Do d6 khéng thé néi bit ring chia enh ung thu 6 giai doan dau sé edu sting phi Ion cde béoh nhén. Nhu vay, chia sém thi cang d& chét sém, C6 abiéu trutmg hop chia khdi ung thes nh phuong phép ty nhién ma khéng edn 4én ean thigp nguy hiém ea y Khoa. Cée nha nghién cit y Khoa tin rling ung thy 1a bat tei. Ung thi 06 nghia 1a chet, ung thu e6 nghia 18 ban én tit binh. Day khong la gi khée ngoai minh ehtag cho sy kbéng hoan thign cia y hoe hign dai Da sao di chiing nifa, ung thu khong phi cin benh chét chée bat tr. Cie béo ot y Khoa thug néi ring, ngay ti dau, 46 da khong phii Ta ung thw mbi ki hp nhin thay mot bah mda trj koi beh ung thy sau ki bj fe béc si nhu ho ch6i ti, Bay Ia kiéu chting ch cia ho. ‘Thye té, ung thu o'ng dé chia néu ngay tir dau da trénh xa ay can thiép soi lém oda y khoa. ft nha, ching ta o6 thé e6ng lau hon néu trémh duge su can thigp sai lam nay. Bac si John Cayle 4a chi ra nhiéu benh nhin ung thy con stag hing nam toi ma kkhéng edn thuse men chi oi. Trong ede con vét bj ung thi, cé mot s6 con bi chét, c6 mot sf con ty ahién khoi bénh. Nhang con vat an dé an tinh ché bj chét vi Kha mang chting ung thu ela n6 bj suy gidm. TS bio ung thu ty sinh ra @ ching chit khong phai do tht nghiem ey t# bao ung thi gay ahiém truyén. Da sao ching ta o6 thé ngain chan ti lé ung thr bing cdch thay 6i cht va lugng cia thie an. Vi dy, mot con chudt da c6 70% t6 bao ung thit trong co thé vao khong 1, 2 ndm tudi 06 thé ty gidm 35 t@ bao de tinh nay vé gdn mite 0% chi don gidn bing each cat gidm khdu phdn an cia né tir U/8 t6i 1/6, Theo kinh nghigm cia ti, ti trdn ngi c6e vi mudi cho 1d ga con bj bénh ung thy méu an. Nhitag cha ga hoan ton khéi bénh nbv ain theo céch nay, ‘két qué nay 1a m@t khém ph4 vé méi quan hé tén tai gta ché dp dinh dung va benh ung thet Da sao ching nia, mot ché d9 dinh dung that su khong thé bi bé chgt vio ba thanh phin chinh la 14 Carbonhydrat, dam, chit béo, cong khéng phai chi Auge tinh bang s6 calori nan vao. Hin tai, nhi6u dong vat trong vutm thd bi chet vi gah ung thy, thf dy nw Hai edu (ou ta big) chet vi ang thu nigu dgo cén nhing eon khi chét vi ung thie ‘dye quan, Vige ching am ede thit an bén sn cho vat nubi trong nh phi 6 lien be véi sy that nay bai ching chua bao giv ehét vi ung thu Khi ebving ty Ie. chon thde an trong méi tring ty ahién cia minh Dé xe nhan cho diéu nay, cdm e6 mt th nghigm thi vi dupe tign han béi be sf Robert MeCarrison frudng vign nghién edu dinh dung quse gia Bn Do. Ong cho 1000 con chudt thi nghidm khob manh an theo chi 9 an eda ngvti Hunza va cho 2000 con khoé manh khée an theo ché d® an cia agwéi An Dp. Sau 27 thang, 6ng lam phdu thugt dé so sénh bénh trang cia hai nhém. Két qua that ki la: Nhong ean chuft an theo ché 49 an Hunza hoan toan khod man, khéng e6 biéu hign day 6m. Coa phn Tén nbing con an theo baa an An Bg thi bi shiu logi bah abu kém mit, khti u, dau ring, edi coe, rung long, thigu méu, ege bah ngoai da, bénh tim, bah thin, de day, binh dung rugt. Cui cing, Khi Ong ep ché 49 an iu Anh cho 1000 con éhudt, ching khong chi bj cfc bénh ké trén ma cbn mée ef ben thin kink. Ching tr nén a ton va léng Ign ef x6 nhau. 15 Sau diy la cée ché d6 an cho ba nhém chuét: An theo bd téc Hunza: chapati (mgt loai bénh 1m Lam tit mai 6 hit), tuomg 1am tis Adu va mach nha, cd r6t sting, c&i bép sing va 0a tuoi (chong ditt khudn theo phuong phap eta Pasteur) An theo nguisi An Bés gao (xét tring), du, rau néu chin véi ede 46 gia vi (nhitng loai nguti An DO ‘in hang ngiy) An theo nguéi Anh: bénh mj tring, margarin (ang loai bs chua), fra pha duting, ras néu chin, thit hop, mat va thach dong. Thi nghigm nay tim ra moi tumg quan mét thiét 161 thie an khéng chi d6i voi dong vat ma cd cho con ngudi. N6é chi ra rang nguyén nhan, dic diém va thoi gian mée bémh phy thupe vao ché 49 an. Thie am la ay s6ng. Ly thuyét méi vé mau cia ti, duye trinh bay sau déy 8 chi ra méi quan he gida thie an va cuge sing. Néu nén van minh hign dai ot tiép tye theo chiéu hung e6 hit cia né, todn bo efe mit sé van minh sé bj hu diét hoan toan, khtng phi Dii chién tranh ma béi nig ban ¢gt nhut ung thy, dau tim va benh thén kin. Trong thai ki lich sit dang ché tréch nay, chi cdn sy tin tai cla mién dat Hunza 1a niém hy vong cho tuong lai. Manh dat cia ngubi Hunza da tn tai tich biét wi loai ngvbi trong 16 sudt 2000 nam. Né chua tiing chju khé ch vi ode dai dich, nhw bénh hii vao thé kj 14, dich hach vao thé kj 15, giang mai cia thé ki 16, dgu mia vio thé ki 17, 18 va lao ph6i vao thé ki 19, Nguvi Hunza duge min mhiém véi bénh ung thy va dau tim cia th kj 20. Ho chua timg ehiu khé vi bit ea bénh t&t mao, trong thdi dai cia sy do ust nay, didu 46 that 18 huyén digo, phi thutng. Khong thé gidi quyét beak ung thy ma khong nght vé mt cdu hii trong y6u: Vi sao ngubi Hunza sting manh khoé dn thé trong Kai phan odn lai ala thé gidi dang khon Kh vi binh t9¢? Néi ching ta tim ra chiée chia kod ehfnh yéu 46 gidi quyét bénh ung thu, ching ta e6 thé ép dung n6 cho tat ed cée bénh khéc. Nén y hoe d6i tri trigu ching dang khong nhgn ra nguyén nhan cia ung thy, cho nén khong bao gi’ oé thé chia Khdi né hoan toan duge, 4 x "7 CHUONG 2 LUAN THUYET VE MAU Tie ht sine ci a Lam 2s, thye vat va dong vat. Thue vat bat dng, r8 cia ching moc sau vao ling dat 48 hit chat dinh dung. Dong vat khong thé sting bling ré nhu vay vi ching di chayén lién tue. Vay ching nhén chat dinh duong bing eéch nao? Rugt cia dong vat lam cing vige d6. 2u6s, chinh 1a r6 ea eon thi, ‘Thye vat hip thu dink duong tir dt dudi dang vo eg r6i sau dé chuyén hod vé dang hu oc. Dng vét ah§a chat dinh duong ti thye vat phét trién tren init dat, nhu thé ca dong vat Min thue vat déu nhan chit dinh dvong tir dt. ‘Tor quan diém nay ta thay ching khong khée nhau, Theo sinh 1s hoc hién dai thi vai tr oda rugt 14 ‘idu hod va hp thu thye phém, Trong thye té, cing vige cia rudt s6i ding hon thé nhiéu Cée Tong phd thanh uot hoat dong ging mbit hing 2on amip. Nhiteg thie an da bj tiéu héa than vao long rut, nhutng khong theo mét tign trinh vat | dom gidn ma theo mét tin trinh sinh hoe. Troag tin trinh sinh hoe nay, mau 44 duge tgo thanh. Néi each Kade, cée long rupt hp thu ede chat dink dung dui dang da titu hos vio trong, déng héa réi Lio né thanh t# bao héng huyét. 19 Hon thé nita, ee tf bao hing huyét nay tuin hhoan trong os thé va tr bign thanh eée t& bio ca thé (niu gan, c6, t& bio nio..) ‘Y khoa va sinh hoc hign dai day ring té bao sinh ra nh?’ qué trinh phan chia t# bao. Thi dy mot té bao gan $8 chia 2 t6 bao, tit2 sinh ra 4 t6 bao. Diéu nay chi diing voi mgt 80 dia kign dae biet nhu 1a trong ‘ng nghi¢m thei. No khéng bao gid xy ra trong mot co thé song binh thuong. Qua nghién ctu cia t6i thi té bao héng huyét tap hop Iai va tgo dang cho moi co quan va mo khée nhau. Nhu véy cg thé ching ta 1& Ot sy chuyén hos tir thite an, Cu tao oo thé va tinh efch cé nhan ching ta tay thuge vao thie &n, edu tric cg thé cing vay. Thie an Ia su sting, So dé sau day cho théty sw chuyén hod ciia #2 bao héng huyét: sn esnecneenetenennn OOO DG eee + ‘ 1. Phan tit dink dutng bi boe vao trong long rut. 20 2. Tao ra bl chit Ling trong t& bao dang a mip ciia long rugt 8. Tai cht ing bin déi thanh t bao eda long rapt. 4. TS bdo phat trién va trd thanh t& bie héng huyét me. (nguyen héng c&u) 5. Cudi cing, nguyén héng edu nay chia rat nhidu 46 bao héng huyét, ching i vio mach mau vA tuda hhoin Khép es thé. Vay chite nang cia té bio hing bbuyét may a gi? ‘Theo y hoc hign Agi, vai trd chinh ota té bao héng huyét Ia chuyén hod oxy va cacbondiosid, n6i each Ehée, né mang oxy dén té bio va ly cacbondioxid (CO2) khdi t8 bao. Da ths nao, thyo t& cing khong don gin nbu vay. Vai trd quan trong nhét cia té bio hing huyée (md dung nhu chua duge nbn ra vao thei digm nay) Ia n6 phét tein than ede ofa trie té’bao khée hau nhu tu xuong, mé md, mé eo, gan, tuy, thén, éc.18 bio héng huyét khéng gi Khao hon 1A cht ig corbin to néa eo thé ching ta Khéi nigm 1 bao hing huyét chuyén hod thanh t bao eg thé va thie dn ehuyéa hod thanh tf bao dug huyét 1a ning khéi nigm méi la chua ting duge nght t6i tt true A&n nay. Do Khai nigm nay qué méi mé trong gidi y khos, s8 cdn nhiéu sy ching a6; tre kh: né duge cde nba lehoa he chap nha. 2 ‘Theo § ign cia #03, Khdi niém nay phai duge kiéra ching bing si tin b9 cla khoa hoe, khong thé bing 1c lu4n diéin mang tinh kinh vién hign nay. ‘Tém Iai, crong ea thé chiing ta, ede thc an da tiéu ‘ha (chinh la chat hau og) ty biéa 46i thanh dang té bao sting sa edp abst (1a mot t& bio héng huyét) va 46 Lao a0 ep nay sau U6 28 chuyén d6i thinh dang cao ep hon, dé 14 nhiing t6 bao cv thé. ‘Theo lugn thuyét tig hoc eda thi, da o6 thai trén trai dét chi cd cdc chat ve es. Sau dé hyp cht v0 eg bisa chuyén than eée ch’ hou ed. Cae chat hau eg bign chuyén thanh protein, va protein thanh ahting suf sGng so ofp. Sut s6p xép, t6 chic eda nhtng sf sOng so cp nay phat trign thanh nhting sy sting cao ‘fp hon, cla dong vat va cudi eng la cia con ng. Céng exfe tign héa In digu nay khéng chi 1A mot hoe thuyét nhén chiing hoc dom gidn. N6 dang thay 46i oo thé ching ta timg gi, timg phit. Phi mat hang ti nam 46 tir ede chit v0 ev tién hod thanh con ngwbi. Nhung trong eg thé ching ta, chuy@n xy ra chi céin 1 - 2 nghy. Diéu iy digu da xdy ra tiong ta, Cupe séng that dieu ki biét bao, Co thé ching ta that la Ki digu, 1a mot hien tuong phi thiging. ‘Trong tradmg hgp bj dau da day, ia chdy hote nin an, mudt of aging che nang sn xudt ra té bio héng huyét, Ide dé trong ev thé xay ra mét qua trinh nguge Hi TE bao ea thé chuyén hod nguge lai tharsh 22 1s bao héng huyét. Thi da: benh ia chy lam ngudi ban sut ed. LY do la ede mé m@ bién chuyéa nguze lei thamh 18 bao héng huyét. Vé dim nay y khoa bign dai gidi thich nhu mét sy dét chéy mo mo 4 go ra ning lvong. Vi sao £6 bio oo thé Iai chuyén hod thinh eée t& bao héng huyét? ‘6 lugng 08 bao héng huyét trong es thé ching ta khong thé gidm mai béi vi cg thé ching ta khong ‘thé hoat dong binh thutng néu khong 4i lugng tf bao héng huyét ti thidu G ngwi, lung tf bao héng huyét trong co thé ‘rung binh vao khosing 5 trigu trong 1 em kh6i, him Kkhi n6 gidm audng dudi 8 trigu. Cée t# bao nay cdn ‘mg ep Oxy cho nao va thn vi eée ea quan nay edn niu oxy 48 hoat dong. Néu. lung t& bao héng hhuyét gidm xudng cdn ft hon 8 erigw/ 1 don vj thi lugng oxy eung cap cho ching s8 khéng di va thm ch{ nbtng eg quan quan trong nay s8 ngung hoat dong. Thé nén, khi qué trink tgo méu 6 rut ngling lai vi If do bi 6m hod vi nhin fn, #6 bao ev thé bat du ign ai nguge lei thank #8 bao héng huyét. Hign tagng nay dién ra déu tién v6i ofe md ma - do 46 lam gidm edn, ‘Thd 26 6,5 — 6 trigu té bao héng huyét. Néu ching bj BS doi ching 98 chét trong 2, 3 tun, Nhumg cde 1 ‘bao héng huyét hiém khi gidm xing 9 triéu. Vi sao thé 06 thé gitr nguyén #6 t6 bao hing huyét khi ma 1né khdng san sinh thém theo phuong thie sinh It hoc = viin 48 ging nhu & ngubi. Cho nén, khi mé xée eon. thé ching ta tim thay nhing t8 bao ea thé ring. Vi dy, gan vin gic nguyén hin dang cia né nhing lugng t& bao chat bj suy gidm. Cée té bao trong moi cg quan eéa con thé (bj chét doi) nay bi tén that dng iké, Cie té bao gan, thén, va 6c bi xp ring. Nguyen, abn hy toi 48 ni, 12 do qué trink chuyén héa guge. Thong qua st chuyén héa nguge nay, cde oo quan cla thé oS thé host ding duge v6i mot lug, {8 bao héng huyét t6i thiéa cho dén khi chét. Y khoa hign dai phan bigt t# bao héng huyét va 16 bao co thé. Thye ra chting c6 lién quan mat thiét ‘v6i nhau va ¢6 thé chuyén hod sang nhau theo cé hai chiéu. Khi con ngudi manh khoé té bao héng huyét bin thanh bio ex thé, khi ho 6m thi qué trinh xy xa nguge Iai Sinh hoe hign dai cho rang tuf xumg tao ra mau. ‘Vao nam 1952 bda nha sinh hoe Donn, Cauningham, Sabin va Jordan da tién hanb thi nghigm b6 a6i nhimg con ga va bé céu. Réi ho thay cac #8 bao hing hhuyét 4 sinh ra ty tuf song. Thi nghiém may 1a mot ed sd nén tang cla sinh hoe hién dai. Né 6 thé duige gidi thich rd rang bang lugn thuyét ela t0i. Khi Di Dé d6i, cée té bao taf sdng, m m8, md co, gan, than chuyén thanh té bao héng huyét theo mét. trét tu nat dinh. Qué trinh din va déu tien véi tuy 24 xuiong. Nhu thé, that mia mai cho ¥ tuéng ella 4 nha sinh hoe, day Iai khong phai qua trinh tao mau binh ‘thug. No 1A mét tin trink bi méu, tin trinh tgo mau binh thudng duge tién hanh & rudt SU NGUY HIEM CUA BUC XA QUANG TUYEN ‘ign tuyng dang quan tam obit trong cde msi guy hiém do bae xa quang tayén (X quang) gay ra 1B bn bach edu (cdn goi Ia mau trdng hay ung thu sndu) va bénh thi€u mau ée tinh man. Ung thu mau khong chi xdy ra voi ngubi bi nhi&m phong xa bom nguyén tir @ Hirosima ~ Nagasaki ma ebm xy ra vei tro em ma me chiing timg chiu mot luyng bife xa quang tuyén Ién trong qué trink mang thai 6 dy ti se ban v6 ung thur més va tigi: méu do bie xa ‘Ung thu méu 1a ein bénh sinh ra do si ting ‘mung ée tinh eda Iugng #8 bao bach huylt. Ca ché cola né obm chua due y khos Tam 15 Do eae nha khoa hoe tin edy vio hoe thuyét cho ing méu sinh ra tit tuy muomg nén ho dang tim ngudn géc can benh trong tu xuomg. Do mau the 4 Ichong bao git sinh ra trong tuy dui ede digu kién binh thutng nén o6 ging cia ho khong mang lai két aqua kha quan nao 25 Dudi diéu kién binh thutng, rudt sinh ra méu, n6t céch khde eée phén ti thie an duge tiéu hod chuyén thanh té bao héng huyét tai céc long rugt ~ Cae t€ bao héng huyét nay khéng chi mang oxy an t6 bio co thé va Ify CO2 thai ra Khéi ma n6 cbn e6 mot chive nang rift quan trong, 1a chuyén hod ban thén ching thanh 16 bao es thé. Cée 18 bao héng huyét tap hgp chuyén hod thanh Gang t6 bao ma ching tip xic thong qua dang trung sian 1a céc té bao bach huyét. Bée sf Chishima va toi goi hign tumg nay 18 sy phan ha cia cée t bao hing huyét, Cac t& bzo cla co thé ching ta khéng phat trién nhi oy phan bao ma abi sy chuyén hod tt t8 bio héng huyét. Nhu thé eo sé vit chit ci tat ed ede ev quan, edie mo, va chat béo éu [até bao héng huyét. Thinh thong trong qué trinh nay, vai trd trang gian ola sy bign d6i Ia ofe 6& bao bach huyét khong duge nhin thay r0 rang. hi ching ta 6m dau, hay bét binh thifing trong phuong dign sinh If, hoge tam tri cing thing, hose ‘via mdi gidi phdu, nhin 46i, di ia chy, mie bénh than kinh., thi oy san sinh té bao héng huyét trong thanh rugt bj naling lai, va cf t& bao eo thé chuyén gue Iai thanh t# bao néng huyét dé duy tri lung 48 bao héng huyét kh6: ¢ 6i trong mau. Diéu nay 56 i thy hign due 1a do tit cd cdc t& bio co thé ban du du duye tgo ra tir tf bad méu, mht thé gida 26 pao o0 thé vA t bao héng huyét 6 méi quan he chuyén di 2 chigu qua lai. Vi sao qué trinh chuyén héa nghich (it bao eo ‘thé thanh té bao méu) xy ra? ‘Do méu lia ching ta edn duy tri lugng té bao thing huyét dil dé dua oxy eung cp cho ede ev quan quan trong nit nfo va thén, IA nhimg eo quan khong thé thiga oxy trong vai phat. Nhu véy qué trinh chuyén héa nguge ady bi méu trong tring hhgp khén ep do sy tg0 méi té bao héng huyét gidm sit. Khi 46 tuj swung, mom, va m6 oo chuyén thimh té bao héng huyét béi vi so v4i cée Toai t# bao lkhée, cling 1a Toai té bao quan trong bac thit trong 9 thé, Hc thuyét hign dai v8 sy to thinh méu ti ty muomg 1a ket qua cla sy hiéu lém v8 hign tuoag ba méu nay. Bay git ching ta xem xét nguyén nhan ela ben mau tréng va thiéu méu de tinh man theo hge thuyét Ghishims - Morishita, Da day va duting rugt Ia nhitng ed quan nhay cm shit trong eg thé ching ta. Mgt chiit edm xGe lo au ‘iy mi cling o6 anh hung Ién lao tdi nhitng e¢ quan nay, d6i khi tré thinh nguyén nhén ela mot vét lot da day hay thinh rugt. Thé nén, thét d& hinh dung vé anh hung manh mé ea bite xa quang tuyéa len aa day hay dutng rugt. Cé mot phét hién v8 cdc bénh aban 4 chét & benh vign Pierre Curie (mot 27 Denk vien chuyén mon vé bite xa quang tuyéin), &6 1a céc tén thong trén thinh da day va duemg rupt ho 1a cfe tén thutmg 16 rang nhit. G Nhét Ban, sé ca nan nhan cia phéng xa nguyen fieva ee bénh nhén ding xa tri, nhing tn thuamg & da day va dutmg rubt cia ho dupe nbn thay cing Ide ‘cing nhigu. Day 1a mt khuynh hung téng quit. Benh thigu méu éc tinh man 18 hu qua cia sy ‘én thummg tram trong efc long rugt, vi né ma thanh rut nging hogt dong tgo mau Iai. Benh nay thug sinh ra khi bénh nhan chju qué nhiéu bie xa quang ‘tuyén, Thuit net “mndn tinh” mang nghia Ta sy héi phye khong xiy ra chimg ndo ede vi bée st con tim nguyén nhan gay bénh 6 tiy sug. ‘Bau 1a nguyén aban eda bénh méu tring? ‘Trong truéng hop xq tri, bénh mau tréng khong chi xdy ra do tn thuomg dg day va rugt ma en do cée t# bao § ede oo quan khée cing bi Ge ché hogt dong. Két qué cia né Ia ede t8 bao hing huyét khong ‘thé nao bién chuyén thanh cfc t bio oa thé béi qué ‘rin nay edn sy dink hung manh mé tit ede t& bio co thé trong tin trinh nay. Khi ede t6 bio og thé bi tia xa phé huy hod de ché hoat dng, ching m&t hd ning dinh hudng edn thiét cho efe té bio hing hhuyét bin chuyén thanh té bio os thé. Thay vio é,c4e +8 bao hing huyét con lei duéi dang trung gian ~ nhing té bao bach huyét. 28 — C6 mot Iy do thit hai 48 o6 té bao bach huyét tang leh & ching méu tring do xa tri. Trong tring hop idm tgo mu & thanh rudt, t6 bao oo thé 8 bign d6i nguge lai thanh t€ bao héng huyét mot each bink thug. Thé nhing cée t& bio eo thé da bi de ché khéng thé hoan thank vige chuyén déi cia ching thaoh t8 bao héng huyét ma é Iai duéi dang tring gian la t8 bao bach huyét. Ban doe hay thit gidi thich diém nay theo quan diém am duong) Sp uot mtu 8 bo King bd ‘BLEW BOE Novor Late aegis Noi ngdn gon, ¢6 hai nguyén nbn cho tinh trang uit hign Iuong 1 bao bach huyét qué Ién trong trating hop tén thug do bie xa quang tuyéa: oo. 1. Do kha naing bign déi té bao héng huyét thanh #8 bao eo thé bi suy yu va, hoke do khid nang dink hung cba ede 16 bao oo thé bi suy yeu. Hign tuong nay ah hung déa nang Iye ela £6 bao eo thé trong vige déng héa va chi dgo cée té bao héng huyét bién éi thanh 6 bao déng deng vi n6 khi ching tigp sxe véi nsw, 2. Khi rut ngung chide nang tgo ra t6 bao héng hhuyét thi ede t# bao es thé bat dau chuyén hos nguge thanh cde té bao héng huyét dudi diéu kign binh thutng. Nhung néu ede té bao co thé bi thing tn ‘thi qué trinh chuyén hod nay s8 Khong din ra hon hao lam cho ode té bao s6 6 lai dang trung gian (18 cde t8 bao bach huyét) gita té bao cg thé va té bao hong huyét. ‘Tyr hai Iy do sinh hod tren ma sf lugng t€ bao ‘bgch huyét ting Ten. TS bio ———> TS bio —— TE bio Hing Huyét Bgch Huyét = Cu Thé Nhu thé nguyén nan va oo ché' cha bénh méu trdng e6 thé hidu duge rd ring bdi luén thuyét ela ching tai. Bé 1A do sv gia tang dang té bio trung ian gitta té bao héng huyét va t& bao os thé. 30 CHONG mm CAN NGUYEN CUA TE BAO UNG THU VA CAC BAC TINH CUA NO fiém tin vao hoe thuyét eiia Virehow ring tohig t€ bao sinh ra tir nhimg té bao” 1a chugag ngai chink trong vige nghién citu nguén gée dich thye cia t& bao ung thi. Néu ly thuyét nay sing, mot té bao ung th phai sinh ra tit mot # bao ung thi khée. Kt qua cia lugn thuyét may dua an 3 quan diém v8 cin nguyén aia té bao ung thu la: 1. TE bao ung thu xm nhép tt bén ngoai. Khong 6 bing chiing ving chée cho gid thuyét nay, né thém chf cin bi nhing ngwbi tin tuing vio hoe thuyét cia Virchow phan Asi 2.'T6 bio unig thy da hign hou trong og thé tir giai doan bao thai. Theo bée st Cohnhein, nguén gée cia ung thu su xia nhép eda mot vai.té bio cia phoi thai vao mot b phan Kkhée aia eg thé, do ds gay ra hing ting tring bit thuomg. Lugn thuyét nay elng khong nhgn duge mhidu oy ing he. 8. Sy dot bign ofa cée té bao manh khoé thanh ede t8 bio ung thu. Gié thuyét nay duge sy tng ho cla 66 dong trong gidi y khoa hién dai. Nhung di sao, n6 cing Khong gidi thich duge og ché bin a ta t6 bao khde manh thanh + bao ung thu. Thé én, méi phai ding tit “Aft bién". Khai nigm “dot bign” 1a mot I6i thodt gidp hoe thuyét t8 bao sinh ra 1 tf bao aa Virchow sting sét. Nhu t6i d& néi, khoa hhge 1a suf Gio sau nghién atu eée quy lust cia méi ‘ufong quan nhan qua. Khéi nigin djt big chi din 32 4 duge mot didu IA 6 ai 46 a& tir bi mye dich Khoa hh ia anh ta, bai vi d3t big, la eéch n6i khiée cia cum ti “khong rd nguyén abés", “nglu nhian", ‘aghong €0 If do, mie dius" Do 46 eum tix “at big” phai bi quing vio sot rée néu mbt navi dang 6 trung thye véi Iy thuy6t Ikhoa hoe cia minh. Co Ché Cia Sy Tang Truéng Té Bao Ung Thu ‘Nguyen nhan nao gay dot big t6 bao man Kho thanh 6 bao ung thu? Day chinb a vin dé ti€p theo ma y khoa truyén théng phai ai dién. Nei chung, theo y khoa hign dai e6 3 nhén t6 tgo thinh ede aguyén nbn la 1. Nhan #8 hod he: nhya dug, thue nhugm, 2, Nhin t8 vt ly: tha phéng xa 8. Nhan t sinh hoe: virut ung thu Nhén t6 hod hoe: Bé ¥ thiy ring, khong os mét nghé nghigp xc dinh nao tao thnh khuynh hudag gay ung thi. Vi dy, eée mhan vién lao ding tigp xe véi nhyte dying hay bj ung thi @ tay va b) phin sinh dye. Thé nén, ahya diving duge coi nhi mt cht sinh ung thu. Gido su Yamakiwa da o6 tht nghigm vé vain 46 nay. Ong b6i nhya dung len da hing con thé trong 2 ndm, va Io thé bj ung thu. 33 Ung thu thye ra khong phst trign ding nang ving bj boi nhya dung ma né phat trién 6 ving da xung quanh. Ong ta khéng gidi thich duge nguyén nhan. ‘Theo toi ung the 4a tg0 nén béi nhue dung va mot sé digu kien sinh ly. “Hist thude gay ung thu phéi, né cfing tuong ding ‘v6i céui “ehét do ung thir phéi dang ting lén timg nim’, due WHO (16 chée Y té Thé gidi) tuyén bo trong bin béo edo théng 9/1965. Ty 1 nay gia ting gp doi trong vong 10 nim & Chau Au, TY e dan ong chét vi ung thir phéi cao gap 6 ln phu ni, Ht thude Id cé thé 1A mit nhan 6 gy ung thy phéi, nhung that phign dign néu coi chi hat thude 1a nguyen shan gay ra ung thu ‘Trong thi nghigm véi ste vat, con vat o6 thé bi ung thu da niu bei num dugg vao da ching. Nhung ‘thi nghigm cia tdi cho thily ring, Khi cde con vat tht rghit duge nuti bing mo dong vat (c6 ham ling cholesterol cao) thi Khuynh huong nay gia ting. Cae ‘bdo edo cia WHO cing cin dé ¥ t6i van dé thye phim méi ding. ‘Ty Ie chét do ung thu phi ting len gap doi trong vong 10 nam, Nhung o6 thé Iuomg tiéu thy thude 14 kkhing phii giip dai, Néu con ngubi tang himg tiéu th: dam va chit béo nguin g6e ding vat trong ehé 4 an, hing ngiy, ti chét vi ung thut sé khong chi gp dai ma thoi. di Mig ng it tue vin gitengupen mht ei 34 ‘Tém Iai, t6i cho wing 4 1g chét gia tang e6 quan hg v6i lung thie an nguén gée dng vat. Nhén t6 niy edn quan trong hon la nhan 6 do hat thude, Cée nha Kkioa hoe thei nay c6 xu huéng chi aé ede nhan 1 tén tai bén ngoai ma Io Ia v6i cde nha 16 bén trong eg thé, Yeu t6 quan trong nhét trong hing nhén t6 bi ngé lo nay 1a thye pdm, Thete an trong thusng mei théi hign dai, duge ché bign kiéu cing nghigp chia qué nhiéu chat doe va chat sinh ‘ung thu (carcinogens). Xin thm doe "ThuSe ge trong thie an eda ban", téc gid William Longood. Tham cht, c& thud tay doi khi cing gay ung thu. Vi dy: mi tge ni to (nitrogen mustard) ding a8 chéng ung thu cfing chinh la te nhén gy ung thus hin 18 phéng xa: Cs bo co néi ring, mot bénh nan digu tr bing bie xa X quang, bi mg thi’ ngay chinh tai noi dug tia X chitu ti. O traimg hop may, ung thus d& mudt ign & 8 hai chén va chi cba eich et et. ‘That 1a bi thi. Céc ca ung thu va méu tring & tré so sinh ngay etng ting. C6 thé Ia do me ching kiém tra bing X quang qué thing muyén khi mang thai. 6 nhiéu nhan t6 khée nhs tia eve tim, nhigt ¢ cao, sy tén thuomg..déu 06 thé gay nen’ ung thu. Nheng di sao, nhén t6 vat ly, didu kids sng va Uhde fn vin la nhong nhén t6 quan trong abst. Ben ung thu higm khi xut hign & mot ngubi o6 ede che nang co thé hoat dng binh thetmg. 33 8, Nhn £6 sinh hoe: Ung thi da titag duge coi 1a mbt can bénh truyén nhiém vio gida thé kj 19, Lie 46, hoe thuyét vi khudn 1A nguyén nhén cba benh tét dang duge thita nhén rOng rai, the 1a ung thw cfing duge tinh 1a m6t ching bénh géy nén do nhiém Khuda. ‘Thye ra, eéch nghT nay cing la ty hién vi nbidu ching ung thu da phét trién é cing mot ving dét, hay trong cling mot gia dinh, ‘Nam 1910 efc bée sf Payton va Raus & vign nghién edt Rockefeller 48 chimg minh bing thye nghifm (trén nhimg con ga) 18 eée Kati u e6 thé phét sinh do virus. Cée thi nghitm tuong tf véi nging va gi tay cing cho cing ket qué ung thu gay ra bai virus. Mot ly thuyét-vé vi nit bu vay chin Ia dang mé rong cia thayét vi khudn gay ung th da néu trén, ‘Toi khéng déng ¥ wily thuySt nay. Virus ung thy chi ¢6 lig hg véi mot t hao thot aa, Dit sao, that ‘qué voi vang Ehi tuyén bé ung thi la odin ben lay nhiém chi dua trén vige tim thay mgt con virus trong té bao ung thu. Khai nigm bénh truyén nhiém 1a dya trén og 38 TE bao sinh ra ti té bdo’. Vi du, & bgnh lao phéi, gid slr 06 nguti tim théy vi Khudn Iao trong 1é phéi bi bénb, s8-06 ngay hai edch gidi thich nguén gée cia nnbig con khudn hinh que may. Mgt 18 nhiing con vi Khun Iso chi sinh ra ti nhimg vi khudn lao khée. Céi thi hai o6 déu tu nghién ctu sdu xa hon, n6i 36 = ing nguyén nhén xuét hién vi khudn lao 18 do ay ly nhiém vi khudn lao tir méi trufmg ben ngoai. D6 1a eg sé IY lun cha hoe thuyét vé benh truyén hiém. Di sao ching nia, chua c6 ai ching t8 due ‘ing mhiig vi Khudn lao trong os thé 4a x8m nh§p qua dung ho hp, tn cbng phéi, sinh s0i va cudi ing gay ra bénh lao. Nhimg diéu nay hoin toin khong thé ching minh dug. Quan trong hon, ching ti phét hign ra mot su thal IA ce té bao (Age bigt 1A t& bao héng huyét) da bién d6i thanh vi Khun dusi mot diéu kien vo tring. Nhu thé, chting ta e6 thé ching minh ring ¢6 mot méi quan hé dio chiéu qua Iai git virus, vi khuén va 16 bao: Virut <——> Vi khuén =——> t bao ‘Theo quan diém nay, vi khudn gay bénh duge coi nu 1a mot loai #6 bao bj thos hod xuat hign quan céc té bio bj bénh. Néi edch khée, sy dau &m, tinh ‘trang mye rung ela cée té bio phéi da sinh ra vi Khuén lao hinh que. Nhang con Khugn que nay (aguyén nhén) c6 thé tgo Anh hung Ten ede t8 bao hay edm Ikhéc (két qua) xtc tién sy pha huy thing thay cia 14 phéi. Bay la nguyen nhan bémh lao phat trig, Nhu vay, vi khudn lao a két qua ciia mét cén benh nhung vong lap nhén qua nay sé lam edn bénh ‘trém trong thém theo thai gian. a7 Lugn thuyét vi rut gay ung thir edn duge xem xéb dudi quan diém nay. Nhung vi rit nhit vay cling duge tim thay trong eéc ea thé khod vnanh, ‘Noi tém lai: vi rut, vi khudn va té bao la mot. Thé nen, mot t€ bao c6 thé sinh ra edo loai vi rit hode vi khudn khée nhau, va la loai nao déu phy thude vio tinh trang cla té bac. ‘Tém Iai cde nhan t6 hod hoc, ly hoe, va sinh hoe chi 1a nhang nhén ¢6 tha yéu gay béab ung thu. Nguyén nhdn chinh yéu gay nén ung thu t6n tai ben trong eg thé ching ta, trong ede t8 had ea eg thé va tuy thuge vio diéu kign sinh It. Ce nhan 6 ben ngoai (ly, hod, sinh) cing s® gay ung thu. Da sao, cing phdi thila nhgn rng ede nhdn t6 ben ngoai nay Iai anh hudng én cfc nhan t6 bén trong co thé ching ta nh eée 6 bio eg thé va ede didu kkign sinh ly. Cubi cing ede té bao eo thé va cée digu kign sinh ly nay 1a nguyén nhén téi ¢8 trong sy phét trign ota ben ung thu: Béoh ung thy phat trién ra sao? ¥ Khoa hign dat chua timg W § nghi ngv ¥ niém ung th phat trién do pphén bao vi hp cho rng, ¢ bao chi sinh ra ti té bao. Y¥ nim og nhée nay la 1a nhan tf ein trd sy tién ‘rida eda vie nghién edu va diéu tj benh ung thy Cée bée st Shleiden va Shwann 44 ching minh ring t bio sinh sbi mht sy dim chéi. Béc sf Haeckell ching minh ring té bao sinh tradng tit mot 38 trang théi nguyén sinh cia vét chét, vr 1A dang chua 6 edu tric #8 bao, t%e 1A nguyén sinh vat. OB.Lepeshinskaya ching minh ring tf bao sinh ra ‘i vat chit s6ng, khong phai ti t€ bao khée. Béc st Chishima ching minh duge cing diéu nay nhung bing mét thye nghiém khéc. ‘Toi van dang kin nghi ring, y khoa chink théng chy duse sita 46: bing hoe thuyét “38 bio ty sink” nay. Hoe thuyét “t6 bao ty sink” ela ching ta ngiy aay chia duge chaip nhgn rong rai. Nhung 4d s20, ban than ty nhien ty bge Ig tinh diing dn eda n6. ‘hide mau kh6i u ée tinh hay ung thu da hiém thi, Khong chi cfc t€ bao ie tring ofa khdi w ma cba cf fe t8 bao héng huyét tan chay, c4i tao thanh nguyén. sinh vét — 18 giai dogn tién 48 cho sv hinh thamh dix ‘mic t bao eg thé, Biém mit eda mbt mao mach di v0 mot mo ung thy cing md ra gidng hét nhu & mot mo khde man. TE bao héng huyét di vao khe hi gia eée 8 bao khoi u, tan vao mhau va tgo thanh té bao nguyen sinh chat d3, Dang nguyen sinh nay chuyén

Das könnte Ihnen auch gefallen