Bée si MORISHITA
Pham Thi Ngoc Tram - Kiéu Thi Thu Huong
bién dich
SY THAT DANG SAU
BENH UNG THU
(Cé M6t Cach Chita Ung Thu)
NHA XU? BAN VAN HOA THONG TINLA Ga THIEL cis NUoM DICH Gd
PRs,
‘Tei sao ngiinh Thue duong — Macrobiotic lai ra ea
chye déu stich xoay quanh wan dé ung thu? Va ra ci
sich day ndu an phong ching ung thu? Cho 16: Rhi
chting ti doc xong tgp sich: "Su that ding sau bénh
ung that’ thi méi v6 Te (gi sao Thue duiing Iai ndi
nhidu va néi dai vé d@ tai nay niu way?
‘Sau rdt nhidu nghien extu tim t0i, ede nha Khoa.
Iige dé nhgn théy hdu nhucca thé con ngubi nao eaing
cd chita mam benh ung thu, dé Ua nhing 16 bdo ob
kha nang r6i logn, ho dat tén la t€ bao in-situ. Chi
6 nhiing té bao In-situ méi c6 kha nang va khuynh
Ihuéng ni logn d8 tao thanh ung th va diéu nguy
‘him la chi edin mot t8 bao in-situ néi loan nd 6 thé
1b; héo theo nhitu t8 bao in-situ Kade cng néi logn
tgo nén di can vi lay lan chitng ung thee dita dn tit
vong theo quy lugt gén myc thi-den gan den thi
rang..Tuy nhién, nu moi ngutsi déu tiém dn ob chit
sin $8 bao in-situ thi fai sao 40% v6i nguasi nay né tré
thank t€ bao ung the va déi véi ngusi Khe n6 khong
bin d6i thanh #8 bao ung thuMoi tratmg nao va tachan thich hgp ela né la gi? Néu khong hoe hiéw vb
hing guy lugt cia trdt tu vi tru con ngudi Khong
thé ndo gidi quyét duge mot edch rét réo Ung tue
hay bdt cu benk nan y néo thuge than benh hay tam
ben (stress..) ctla x4 hoi ign dai.
Dé tai nghitn citu thank cong nay nén duge dua
26m vio hoc duting, a3 ngdn chan sém agay tit ddu
mhung té bao in-situ 26 thé néi loan Rhi gp moi
tratmg thich hop trong co thé cila mi chiing ta...
hhidu bigt nay edn phai dug loan trayén rong rai va
1a Rit thite oan ban xay dung 66 mén “Thién an”
cho cing cdng ding w6i diéu dng ba mink da day:
HOC An.
Quytn sdch nay la mot dé tai nghién exe than
cong eila nhiéu bde st, tin sty Rhoa vé dé tai Thue
dueng niu Béc st Morishite, Tién st ¥ khoa Mare
Van Cawvenberghe,.. va nhiing nha Thue dung hoe
hang ddu thé gidi niu ong Michio Kushi, Herman
Aihara...vd nhitag nhé Thue dung hoe néi tiéng 6
Vigt Nam nhuc Bei Bite Thich Tue Hai... Hai ngoai
hu ong Luong Tring Hung..toi Ha Noi c6 6 gai tré
Kidu Thi Thu Huong - mgt ngrici cb nhibu euong lai
trién vone,
Ching iSi rét tri an gia dink éng Ngo Thanh
han 1a mbt gia dink 06 nhidu eng site nhct d6i v6
phiong trdo Thule duong tai Vigt Nam, 06 neutbi con
trai 1a anh Ngo Anh Tuyét da bion sogn duge mhidu
6
sich qui cho nganh Thue dung nude nha, eang xin
tri dn bée sf Lé Minh la nguri 06 nhiéu cng lao
Gong gép véi phong trbo Thue duang 4 Vigt Nam.
ise bigt tri Gn mot ngudi dé qué 06: ong Neuyén
Van Sau le ngubi true tip giup site cho t6i rét nhiéu
trong thei gian déu khi t0i mdi chp ching bude tit
nghé gido vien todn edp 3 sang nghigp lam Thue
dusng... Naiing lai khuyén etia éng luin ndm trong
indi tim t6i vd t8i “edi” duge né cho t6i mai mai véi
cau n6i néi tiéng ela Ong: “Cit mie nude gitng len
rnuiée mach sé chdy vé"
Day la céng trinh dich thudt cila nhém ban:
Nguyén Quée Khank, Nguyén Trung Thu, Lé
Hoang Long, Kiéu Thi Thu Huong, Pham Thi
Ngoc Tram...
Chiing ti mong wée nhgn duige nhiéu sit gop 3
eile dbo gid.
Thay mat: Pham Thi Ngoe TramLa ga THeL
sible,
Khoa hoe duong dai dae bidt la sink hoe va y hoe
a di dn diém vong - mot a6 nha khoa hoe dé néi
ring: “Cupe edch mang Khoa hoe vé sx song sé xudt
‘hig vdo cudi thé kj 20 bang tin trink quay trd vé
Khoa hoe tw nhién”. Toi déng ¥ vdi quan diém néy,
Y hoe hitn dai chia dung ddy se nghich ly va
ido diéu trong ly ludn eita minh. Nhitug nghich ly
dé hau hét 05 can nguyen tit vige chdp nhén co 06
Iugn thuyét ctla nha vgt IY hoe ngudi Bite Virchow
ring ‘nhitng t8 bao sink ra tt nhiing té bao”. Nady
nay né dupe coi la “khubn vang thude ngge” trong
sink hoe va y hoe.
Khoa hoe la mot mon nghién ctu tueng quan
mhén qud gitta cde hign tong trong thién nhién.
Nhung khdi nitm cla Virchow di ngan edn moi suy
tudng sdu xa hon vé nguén gée t8 bao. Y¥ hoe 38
khong bao git’ phat trién hay tit b} duge tit khdi
nigm nay. N6 la thi It thuyét bi ung thu. Chink hoe
thuyét phi khoa hoe nay la nguyén nhén etia rat
nhidu thi tin diéu ma quéng trong gidi y khoa.
Bénk ung tit la mge mink hoa wo kiéu me tin
nay. Néu ching ta bide nguyen nhén vd o ché eta
ung the ching ta 68 Rong c’n og né. Khoa hoe hién
doi so hai ung tht gidng nhu ngutei nguyén thu 6g
don néon, Ci déng got 1a ung the khong ndm trong
9 thé chiing ta ma ndm trong ddu ée cila ode nha
Moa hge ct khiing khang cho ring nhing t6 bao
sinh ra tt nhitg t€ bao.
Vin dé ung thu trong nén van mink ella chting
ta la. mot diéu lot lac vt tt n6 68 mang t6i mot cube
ich mang trong y hoe higr dai. Néwy hoc hitn dai
hong chiu thay a6i chiéu hung cia mink, ung
tht se thank mgt thdm hog khéng chi cho con
gui ma con cho cd nén y hoc hign dai dang e6
dink hung to én trong toan x6 hoi. Vey nén ung
thus trong thE hj nay 06 mot sit ménk lok st, 46 1a
sta chita y hoc hien dai.
Y koa hign doi sé khong bao gid dat dupe du
chim hét cho Binh ung thus, edi lap ude ¢rd thank
Din én think, thank chide ngdi nd Kht bi dt tr}
it edch tho bgo. Di thé nao chang nit, nd la mgt
ten dy 16 trung thank néu ching to d6i 4ai nd mgt
cach hoa nha va hig ro tink tink cila né. O day toi
trink bay su that vé ung thu theo quan diém Thc
Dutng dé ban nhén ra réng ung thu Bong phai la
‘ee thu ma la: met nha 26 06 toh gitip ban Dist edch
sing Rho’ manh ve hank phute.
Herman Athara
9CHUONG I
VAN DE co BAN
Theo y hoc hifn dai: dink nghia vé ung
thu las nhang t8 bao ée tinh, bién déi d6t
got tit nhitng té bao bink thing vi mot
86 li do, duge nhan biét bi hign tung suy
gidm kha nang kiém sodt sy sink trudng
vi chite nang té bao, dan t6i nhitng tao hai
nghiém trong cho ea thé do sy phat trién
tran lan vd hign tung di ean,
6 mot vai céu héi phét sinh tir diah nghta
nay vé ung thy. Bau tién la tai sao ede té bio
si thanh ra thé? Néu ching ta tra Idi duge céu hii
nay, ching ta 68 gidi quyét duge ung thy. Cée nha
nghién eau y khoa trén toan thé gi6i vin tim edu tr
104 nay sudt nia thé’ ky qua. Vay ma ching ta vin
chua nhin duge gidi th{ch thod ding vé n6. Lé do
khong phai vi sy thiéu né lye eiia ede nha Khoa hoc,
cing khong phai vi ngan séch ep cho vige nghién
cit bénh ung thu e6 hgn. Né Ta vi ei de tin t8n tai
‘trong tam tri efc nha khoa hoe dang chi dao vie
nghién eu bénh ung tht Néi eéch khhée, quan diém
cia ho hay khéi nigm aia he vé cau hii “Sy s6ng 1a
gi?" “TS bao la gi?", “Nguén gée eta t8 bao ra sa0?",
“TS bao phét trién thé nao?” vn khing ding. Toi
‘ie rang ede nha khoa hoe dang tim nguyén nhén
cia ung thy theo mét hung di sai Mdm, thé nén n6
Ive eta hp Ta v6 fh,
Dinh nghia vé ung thir 6 trén duge dé xudt bai
nhang mén 42 cia Virchow, nhing nguoi di chép
shan thuyét “TS bio sinh ra tit bao". Vi Ki thuyét
nay hoa to’n sai nén dink nghla cling khing ding
voi sy that va thigu di tur duy khoa hoe. Vi du, com
asa mot 66 I do” trong dimh nghta chi 1A edch dif
dat Khée cia sy mi mé vé ‘nguyén nhan gay bénh.
‘Thé nén, day khong phai dinh nghia vé ung thu.
"“Dot ngot” cling la mot céch thé hién khde cia sy
at nat. Néu chiing ta biét nguyén mhan, ching ta
phai eng trude dupe két qué méi ding. Six dung
inh nghia nay dé giai quyét van dé vé benh ung tht
thi ching Khéc nao vige tréo céy bat.
Ching ta duge nguti ta cho bist, tir V8 AénL/2
ngudi bj bénh ung thu e6 thé dupe chifa khéi néu
phét hign ra sém va digu tri bénh & giai doan du
‘Nhung nhu thé ndo 1a giai doan dau thi ching x6
Fang. Day chinh la I6i bao chtta cia ede vj bée st vin
Khong o6 kha ning trj khéi bénh ung thu chang?
Y¥ Khoa Tay phuong e6 8 ech diéu tr} ung tht sau:
~ Phd thuat
- Dig hos chat
+ Xa tia
Phiin_thuat: Co 04 cia phiu thogt dya tren ¥
tudng edt bé 6 bénh la chia kbéi. Quan diém nay o6
hai sai Mim. Thi mbit eée tf bio ung thu chi 1A ket
qua chit Ichong phai la nguyén nhan gay béah, Thé
nién logi bé chiing sé Shang tr} khi ung the. Tht hai,
1a bt ky ben gi, ké ed bénh ung thy déu la benh t3¢
ca toin bd ea thé. Do &6 néu eft Kh6i u ch8 nay thi
16 s8 moc lai & ch khée. Tei dm néi ring, néu ung
‘thu ma chan duge bling phu thugt thi sé cdm o6 each
cha Khe d8 hom ma khong edn dung dao kéo vi phéu
thuft lam suy yéu kha nang chéng ung thy cia ov thé.
12
‘Hod tri: C6 vai loai thuse chéing ung thu, nhung
toi nghi ngv tinh higu qua cia ching. Céi ¥ tuing
“chéing lai ung th” Tam t6i kh6 chju bdi vi té bao ung
thw la mot phn ofa oo thé. Dang thuse dé digt t& bao
tung thir 68 digt Iudn ed ede té bao kho8 manh
thutng. Do 46 nhigm vy cia y khoa cén tim ra loai
thuse lam khoé t8 bao binh thutmg dé ching 6 thé
didu khién t8 bao ung thu va ngin chain duge sy sinh
tring va host ding bat thu’mg eba ching. Néi cach
Ikhée, khong phai IA thude chéing ma phai la thu6e bé.
Xa_tri: Day 1a mot eéch diéu tri nguy hiém bée
hit so v6i hai edch kia. N6 vén duge xée nhén 1a
nguyén nhén gay ung thu tir nam 1902. Té bao ung
‘thu s® bj tia xq ph hug nhung chinh efc t& bao lanh
‘manh eiing bj eéc tia xa lam dot bién gien thanh cde
#8 bao ung thu. Do d6 khéng thé néi bit ring chia
enh ung thu 6 giai doan dau sé edu sting phi Ion
cde béoh nhén. Nhu vay, chia sém thi cang d& chét
sém, C6 abiéu trutmg hop chia khdi ung thes nh
phuong phép ty nhién ma khéng edn 4én ean thigp
nguy hiém ea y Khoa.
Cée nha nghién cit y Khoa tin rling ung thy 1a
bat tei. Ung thi 06 nghia 1a chet, ung thu e6 nghia
18 ban én tit binh. Day khong la gi khée ngoai minh
ehtag cho sy kbéng hoan thign cia y hoe hign dai
Da sao di chiing nifa, ung thu khong phi cin benh
chét chée bat tr.Cie béo ot y Khoa thug néi ring, ngay ti dau,
46 da khong phii Ta ung thw mbi ki hp nhin thay
mot bah mda trj koi beh ung thy sau ki bj fe
béc si nhu ho ch6i ti, Bay Ia kiéu chting ch cia ho.
‘Thye té, ung thu o'ng dé chia néu ngay tir dau da
trénh xa ay can thiép soi lém oda y khoa. ft nha,
ching ta o6 thé e6ng lau hon néu trémh duge su can
thigp sai lam nay. Bac si John Cayle 4a chi ra nhiéu
benh nhin ung thy con stag hing nam toi ma
kkhéng edn thuse men chi oi. Trong ede con vét bj
ung thi, cé mot s6 con bi chét, c6 mot sf con ty
ahién khoi bénh. Nhang con vat an dé an tinh ché
bj chét vi Kha mang chting ung thu ela n6 bj suy
gidm. TS bio ung thu ty sinh ra @ ching chit khong
phai do tht nghiem ey t# bao ung thi gay ahiém
truyén. Da sao ching ta o6 thé ngain chan ti lé ung
thr bing cdch thay 6i cht va lugng cia thie an. Vi
dy, mot con chudt da c6 70% t6 bao ung thit trong
co thé vao khong 1, 2 ndm tudi 06 thé ty gidm 35
t@ bao de tinh nay vé gdn mite 0% chi don gidn bing
each cat gidm khdu phdn an cia né tir U/8 t6i 1/6,
Theo kinh nghigm cia ti, ti trdn ngi c6e vi
mudi cho 1d ga con bj bénh ung thy méu an. Nhitag
cha ga hoan ton khéi bénh nbv ain theo céch nay,
‘két qué nay 1a m@t khém ph4 vé méi quan hé tén
tai gta ché dp dinh dung va benh ung thet
Da sao ching nia, mot ché d9 dinh dung that su
khong thé bi bé chgt vio ba thanh phin chinh la
14
Carbonhydrat, dam, chit béo, cong khéng phai chi
Auge tinh bang s6 calori nan vao.
Hin tai, nhi6u dong vat trong vutm thd bi chet vi
gah ung thy, thf dy nw Hai edu (ou ta big) chet vi
ang thu nigu dgo cén nhing eon khi chét vi ung thie
‘dye quan, Vige ching am ede thit an bén sn cho vat
nubi trong nh phi 6 lien be véi sy that nay bai
ching chua bao giv ehét vi ung thu Khi ebving ty Ie.
chon thde an trong méi tring ty ahién cia minh
Dé xe nhan cho diéu nay, cdm e6 mt th nghigm
thi vi dupe tign han béi be sf Robert MeCarrison
frudng vign nghién edu dinh dung quse gia
Bn Do. Ong cho 1000 con chudt thi nghidm khob
manh an theo chi 9 an eda ngvti Hunza va cho
2000 con khoé manh khée an theo ché d® an cia
agwéi An Dp. Sau 27 thang, 6ng lam phdu thugt dé
so sénh bénh trang cia hai nhém. Két qua that ki
la: Nhong ean chuft an theo ché 49 an Hunza hoan
toan khod man, khéng e6 biéu hign day 6m. Coa
phn Tén nbing con an theo baa an An Bg thi bi
shiu logi bah abu kém mit, khti u, dau ring, edi
coe, rung long, thigu méu, ege bah ngoai da, bénh
tim, bah thin, de day, binh dung rugt.
Cui cing, Khi Ong ep ché 49 an iu Anh cho
1000 con éhudt, ching khong chi bj cfc bénh ké trén
ma cbn mée ef ben thin kink. Ching tr nén a
ton va léng Ign ef x6 nhau.
15Sau diy la cée ché d6 an
cho ba nhém chuét:
An theo bd téc Hunza: chapati (mgt loai bénh
1m Lam tit mai 6 hit), tuomg 1am tis Adu va mach
nha, cd r6t sting, c&i bép sing va 0a tuoi (chong
ditt khudn theo phuong phap eta Pasteur)
An theo nguisi An Bés gao (xét tring), du, rau
néu chin véi ede 46 gia vi (nhitng loai nguti An DO
‘in hang ngiy)
An theo nguéi Anh: bénh mj tring, margarin
(ang loai bs chua), fra pha duting, ras néu chin, thit
hop, mat va thach dong.
Thi nghigm nay tim ra moi tumg quan mét thiét
161 thie an khéng chi d6i voi dong vat ma cd cho con
ngudi. N6é chi ra rang nguyén nhan, dic diém va
thoi gian mée bémh phy thupe vao ché 49 an. Thie
am la ay s6ng. Ly thuyét méi vé mau cia ti, duye
trinh bay sau déy 8 chi ra méi quan he gida thie
an va cuge sing. Néu nén van minh hign dai ot tiép
tye theo chiéu hung e6 hit cia né, todn bo efe mit
sé van minh sé bj hu diét hoan toan, khtng phi
Dii chién tranh ma béi nig ban ¢gt nhut ung thy,
dau tim va benh thén kin. Trong thai ki lich sit
dang ché tréch nay, chi cdn sy tin tai cla mién dat
Hunza 1a niém hy vong cho tuong lai. Manh dat cia
ngubi Hunza da tn tai tich biét wi loai ngvbi trong
16
sudt 2000 nam. Né chua tiing chju khé ch vi ode dai
dich, nhw bénh hii vao thé kj 14, dich hach vao thé
kj 15, giang mai cia thé ki 16, dgu mia vio thé ki
17, 18 va lao ph6i vao thé ki 19,
Nguvi Hunza duge min mhiém véi bénh ung thy
va dau tim cia th kj 20. Ho chua timg ehiu khé vi
bit ea bénh t&t mao, trong thdi dai cia sy do ust nay,
didu 46 that 18 huyén digo, phi thutng.
Khong thé gidi quyét beak ung thy ma khong
nght vé mt cdu hii trong y6u: Vi sao ngubi Hunza
sting manh khoé dn thé trong Kai phan odn lai ala
thé gidi dang khon Kh vi binh t9¢?
Néi ching ta tim ra chiée chia kod ehfnh yéu
46 gidi quyét bénh ung thu, ching ta e6 thé ép
dung n6 cho tat ed cée bénh khéc. Nén y hoe d6i
tri trigu ching dang khong nhgn ra nguyén nhan
cia ung thy, cho nén khong bao gi’ oé thé chia
Khdi né hoan toan duge,
4
x
"7CHUONG 2
LUAN THUYET VE MAU
Tie ht sine ci a Lam 2s,
thye vat va dong vat. Thue vat bat dng, r8
cia ching moc sau vao ling dat 48 hit chat dinh
dung. Dong vat khong thé sting bling ré nhu vay vi
ching di chayén lién tue. Vay ching nhén chat dinh
duong bing eéch nao? Rugt cia dong vat lam cing
vige d6. 2u6s, chinh 1a r6 ea eon thi,
‘Thye vat hip thu dink duong tir dt dudi dang vo
eg r6i sau dé chuyén hod vé dang hu oc. Dng vét
ah§a chat dinh duong ti thye vat phét trién tren
init dat, nhu thé ca dong vat Min thue vat déu nhan
chit dinh dvong tir dt. ‘Tor quan diém nay ta thay
ching khong khée nhau,
Theo sinh 1s hoc hién dai thi vai tr oda rugt 14
‘idu hod va hp thu thye phém, Trong thye té, cing
vige cia rudt s6i ding hon thé nhiéu
Cée Tong phd thanh uot hoat dong ging mbit
hing 2on amip. Nhiteg thie an da bj tiéu héa than
vao long rut, nhutng khong theo mét tign trinh vat
| dom gidn ma theo mét tin trinh sinh hoe. Troag
tin trinh sinh hoe nay, mau 44 duge tgo thanh. Néi
each Kade, cée long rupt hp thu ede chat dink
dung dui dang da titu hos vio trong, déng héa réi
Lio né thanh t# bao héng huyét.
19Hon thé nita, ee tf bao hing huyét nay tuin
hhoan trong os thé va tr bign thanh eée t& bio ca thé
(niu gan, c6, t& bio nio..)
‘Y khoa va sinh hoc hign dai day ring té bao sinh
ra nh?’ qué trinh phan chia t# bao. Thi dy mot té bao
gan $8 chia 2 t6 bao, tit2 sinh ra 4 t6 bao. Diéu nay
chi diing voi mgt 80 dia kign dae biet nhu 1a trong
‘ng nghi¢m thei. No khéng bao gid xy ra trong mot
co thé song binh thuong. Qua nghién ctu cia t6i thi
té bao héng huyét tap hop Iai va tgo dang cho moi co
quan va mo khée nhau. Nhu véy cg thé ching ta 1&
Ot sy chuyén hos tir thite an, Cu tao oo thé va tinh
efch cé nhan ching ta tay thuge vao thie &n, edu tric
cg thé cing vay. Thie an Ia su sting,
So dé sau day cho théty sw chuyén hod ciia
#2 bao héng huyét:
sn esnecneenetenennn
OOO DG
eee
+
‘
1. Phan tit dink dutng bi boe vao trong long rut.
20
2. Tao ra bl chit Ling trong t& bao dang a mip
ciia long rugt
8. Tai cht ing bin déi thanh t bao eda long rapt.
4. TS bdo phat trién va trd thanh t& bie héng
huyét me. (nguyen héng c&u)
5. Cudi cing, nguyén héng edu nay chia rat nhidu
46 bao héng huyét, ching i vio mach mau vA tuda
hhoin Khép es thé. Vay chite nang cia té bio hing
bbuyét may a gi?
‘Theo y hoc hign Agi, vai trd chinh ota té bao héng
huyét Ia chuyén hod oxy va cacbondiosid, n6i each
Ehée, né mang oxy dén té bio va ly cacbondioxid
(CO2) khdi t8 bao. Da ths nao, thyo t& cing khong
don gin nbu vay.
Vai trd quan trong nhét cia té bio hing huyée
(md dung nhu chua duge nbn ra vao thei digm
nay) Ia n6 phét tein than ede ofa trie té’bao khée
hau nhu tu xuong, mé md, mé eo, gan, tuy, thén,
éc.18 bio héng huyét khéng gi Khao hon 1A cht ig
corbin to néa eo thé ching ta
Khéi nigm 1 bao hing huyét chuyén hod thanh
t bao eg thé va thie dn ehuyéa hod thanh tf bao
dug huyét 1a ning khéi nigm méi la chua ting
duge nght t6i tt true A&n nay. Do Khai nigm nay
qué méi mé trong gidi y khos, s8 cdn nhiéu sy ching
a6; tre kh: né duge cde nba lehoa he chap nha.
2‘Theo § ign cia #03, Khdi niém nay phai duge kiéra
ching bing si tin b9 cla khoa hoe, khong thé bing
1c lu4n diéin mang tinh kinh vién hign nay.
‘Tém Iai, crong ea thé chiing ta, ede thc an da tiéu
‘ha (chinh la chat hau og) ty biéa 46i thanh dang té
bao sting sa edp abst (1a mot t& bio héng huyét) va
46 Lao a0 ep nay sau U6 28 chuyén d6i thinh dang
cao ep hon, dé 14 nhiing t6 bao cv thé.
‘Theo lugn thuyét tig hoc eda thi, da o6 thai trén
trai dét chi cd cdc chat ve es. Sau dé hyp cht v0 eg
bisa chuyén than eée ch’ hou ed. Cae chat hau eg
bign chuyén thanh protein, va protein thanh ahting
suf sGng so ofp. Sut s6p xép, t6 chic eda nhtng sf
sOng so cp nay phat trign thanh nhting sy sting cao
‘fp hon, cla dong vat va cudi eng la cia con ng.
Céng exfe tign héa In digu nay khéng chi 1A mot
hoe thuyét nhén chiing hoc dom gidn. N6 dang thay
46i oo thé ching ta timg gi, timg phit. Phi mat
hang ti nam 46 tir ede chit v0 ev tién hod thanh con
ngwbi. Nhung trong eg thé ching ta, chuy@n xy ra
chi céin 1 - 2 nghy. Diéu iy digu da xdy ra tiong ta,
Cupe séng that dieu ki biét bao, Co thé ching ta
that la Ki digu, 1a mot hien tuong phi thiging.
‘Trong tradmg hgp bj dau da day, ia chdy hote
nin an, mudt of aging che nang sn xudt ra té bio
héng huyét, Ide dé trong ev thé xay ra mét qua trinh
nguge Hi TE bao ea thé chuyén hod nguge lai tharsh
22
1s bao héng huyét. Thi da: benh ia chy lam ngudi
ban sut ed. LY do la ede mé m@ bién chuyéa nguze
lei thamh 18 bao héng huyét. Vé dim nay y khoa
bign dai gidi thich nhu mét sy dét chéy mo mo 4
go ra ning lvong.
Vi sao £6 bio oo thé Iai chuyén hod thinh eée t&
bao héng huyét?
‘6 lugng 08 bao héng huyét trong es thé ching ta
khong thé gidm mai béi vi cg thé ching ta khong
‘thé hoat dong binh thutng néu khong 4i lugng tf
bao héng huyét ti thidu
G ngwi, lung tf bao héng huyét trong co thé
‘rung binh vao khosing 5 trigu trong 1 em kh6i, him
Kkhi n6 gidm audng dudi 8 trigu. Cée t# bao nay cdn
‘mg ep Oxy cho nao va thn vi eée ea quan nay edn
niu oxy 48 hoat dong. Néu. lung t& bao héng
hhuyét gidm xudng cdn ft hon 8 erigw/ 1 don vj thi
lugng oxy eung cap cho ching s8 khéng di va thm
ch{ nbtng eg quan quan trong nay s8 ngung hoat
dong. Thé nén, khi qué trink tgo méu 6 rut ngling
lai vi If do bi 6m hod vi nhin fn, #6 bao ev thé bat
du ign ai nguge lei thank #8 bao héng huyét.
Hign tagng nay dién ra déu tién v6i ofe md ma - do
46 lam gidm edn,
‘Thd 26 6,5 — 6 trigu té bao héng huyét. Néu ching
bj BS doi ching 98 chét trong 2, 3 tun, Nhumg cde 1
‘bao héng huyét hiém khi gidm xing 9 triéu. Vi saothé 06 thé gitr nguyén #6 t6 bao hing huyét khi ma
1né khdng san sinh thém theo phuong thie sinh It hoc
= viin 48 ging nhu & ngubi. Cho nén, khi mé xée eon.
thé ching ta tim thay nhing t8 bao ea thé ring. Vi
dy, gan vin gic nguyén hin dang cia né nhing
lugng t& bao chat bj suy gidm. Cée té bao trong moi
cg quan eéa con thé (bj chét doi) nay bi tén that dng
iké, Cie té bao gan, thén, va 6c bi xp ring. Nguyen,
abn hy toi 48 ni, 12 do qué trink chuyén héa
guge. Thong qua st chuyén héa nguge nay, cde oo
quan cla thé oS thé host ding duge v6i mot lug,
{8 bao héng huyét t6i thiéa cho dén khi chét.
Y khoa hign dai phan bigt t# bao héng huyét va
16 bao co thé. Thye ra chting c6 lién quan mat thiét
‘v6i nhau va ¢6 thé chuyén hod sang nhau theo cé hai
chiéu. Khi con ngudi manh khoé té bao héng huyét
bin thanh bio ex thé, khi ho 6m thi qué trinh
xy xa nguge Iai
Sinh hoe hign dai cho rang tuf xumg tao ra mau.
‘Vao nam 1952 bda nha sinh hoe Donn, Cauningham,
Sabin va Jordan da tién hanb thi nghigm b6 a6i
nhimg con ga va bé céu. Réi ho thay cac #8 bao hing
hhuyét 4 sinh ra ty tuf song. Thi nghiém may 1a
mot ed sd nén tang cla sinh hoe hién dai. Né 6 thé
duige gidi thich rd rang bang lugn thuyét ela t0i. Khi
Di Dé d6i, cée té bao taf sdng, m m8, md co, gan,
than chuyén thanh té bao héng huyét theo mét. trét
tu nat dinh. Qué trinh din va déu tien véi tuy
24
xuiong. Nhu thé, that mia mai cho ¥ tuéng ella 4 nha
sinh hoe, day Iai khong phai qua trinh tao mau binh
‘thug. No 1A mét tin trink bi méu, tin trinh tgo
mau binh thudng duge tién hanh & rudt
SU NGUY HIEM CUA BUC XA
QUANG TUYEN
‘ign tuyng dang quan tam obit trong cde msi
guy hiém do bae xa quang tayén (X quang) gay ra
1B bn bach edu (cdn goi Ia mau trdng hay ung thu
sndu) va bénh thi€u mau ée tinh man. Ung thu mau
khong chi xdy ra voi ngubi bi nhi&m phong xa bom
nguyén tir @ Hirosima ~ Nagasaki ma ebm xy ra vei
tro em ma me chiing timg chiu mot luyng bife xa
quang tuyén Ién trong qué trink mang thai
6 dy ti se ban v6 ung thur més va tigi: méu do bie xa
‘Ung thu méu 1a ein bénh sinh ra do si ting
‘mung ée tinh eda Iugng #8 bao bach huylt. Ca ché
cola né obm chua due y khos Tam 15
Do eae nha khoa hoe tin edy vio hoe thuyét cho
ing méu sinh ra tit tuy muomg nén ho dang tim
ngudn géc can benh trong tu xuomg. Do mau the
4 Ichong bao git sinh ra trong tuy dui ede digu kién
binh thutng nén o6 ging cia ho khong mang lai két
aqua kha quan nao
25Dudi diéu kién binh thutng, rudt sinh ra méu, n6t
céch khde eée phén ti thie an duge tiéu hod chuyén
thanh té bao héng huyét tai céc long rugt ~ Cae t€
bao héng huyét nay khéng chi mang oxy an t6 bio
co thé va Ify CO2 thai ra Khéi ma n6 cbn e6 mot
chive nang rift quan trong, 1a chuyén hod ban thén
ching thanh 16 bao es thé.
Cée 18 bao héng huyét tap hgp chuyén hod thanh
Gang t6 bao ma ching tip xic thong qua dang trung
sian 1a céc té bao bach huyét.
Bée sf Chishima va toi goi hign tumg nay 18 sy
phan ha cia cée t bao hing huyét, Cac t& bzo cla co
thé ching ta khéng phat trién nhi oy phan bao ma
abi sy chuyén hod tt t8 bio héng huyét. Nhu thé eo
sé vit chit ci tat ed ede ev quan, edie mo, va chat béo
éu [até bao héng huyét. Thinh thong trong qué
trinh nay, vai trd trang gian ola sy bign d6i Ia ofe 6&
bao bach huyét khong duge nhin thay r0 rang.
hi ching ta 6m dau, hay bét binh thifing trong
phuong dign sinh If, hoge tam tri cing thing, hose
‘via mdi gidi phdu, nhin 46i, di ia chy, mie bénh
than kinh., thi oy san sinh té bao héng huyét trong
thanh rugt bj naling lai, va cf t& bao eo thé chuyén
gue Iai thanh t# bao néng huyét dé duy tri lung
48 bao héng huyét kh6: ¢ 6i trong mau. Diéu nay 56
i thy hign due 1a do tit cd cdc t& bio co thé ban
du du duye tgo ra tir tf bad méu, mht thé gida
26
pao o0 thé vA t bao héng huyét 6 méi quan he
chuyén di 2 chigu qua lai.
Vi sao qué trinh chuyén héa nghich (it bao eo
‘thé thanh té bao méu) xy ra?
‘Do méu lia ching ta edn duy tri lugng té bao
thing huyét dil dé dua oxy eung cp cho ede ev quan
quan trong nit nfo va thén, IA nhimg eo quan
khong thé thiga oxy trong vai phat. Nhu véy qué
trinh chuyén héa nguge ady bi méu trong tring
hhgp khén ep do sy tg0 méi té bao héng huyét gidm
sit. Khi 46 tuj swung, mom, va m6 oo chuyén
thimh té bao héng huyét béi vi so v4i cée Toai t# bao
lkhée, cling 1a Toai té bao quan trong bac thit trong
9 thé, Hc thuyét hign dai v8 sy to thinh méu ti
ty muomg 1a ket qua cla sy hiéu lém v8 hign tuoag
ba méu nay.
Bay git ching ta xem xét nguyén nhan ela ben
mau tréng va thiéu méu de tinh man theo hge thuyét
Ghishims - Morishita,
Da day va duting rugt Ia nhitng ed quan nhay cm
shit trong eg thé ching ta. Mgt chiit edm xGe lo au
‘iy mi cling o6 anh hung Ién lao tdi nhitng e¢ quan
nay, d6i khi tré thinh nguyén nhén ela mot vét lot
da day hay thinh rugt. Thé nén, thét d& hinh dung
vé anh hung manh mé ea bite xa quang tuyéa len
aa day hay dutng rugt. Cé mot phét hién v8 cdc
bénh aban 4 chét & benh vign Pierre Curie (mot
27Denk vien chuyén mon vé bite xa quang tuyéin), &6 1a
céc tén thong trén thinh da day va duemg rupt ho
1a cfe tén thutmg 16 rang nhit.
G Nhét Ban, sé ca nan nhan cia phéng xa nguyen
fieva ee bénh nhén ding xa tri, nhing tn thuamg &
da day va dutmg rubt cia ho dupe nbn thay cing Ide
‘cing nhigu. Day 1a mt khuynh hung téng quit.
Benh thigu méu éc tinh man 18 hu qua cia sy
‘én thummg tram trong efc long rugt, vi né ma thanh
rut nging hogt dong tgo mau Iai. Benh nay thug
sinh ra khi bénh nhan chju qué nhiéu bie xa quang
‘tuyén, Thuit net “mndn tinh” mang nghia Ta sy héi
phye khong xiy ra chimg ndo ede vi bée st con tim
nguyén nhan gay bénh 6 tiy sug.
‘Bau 1a nguyén aban eda bénh méu tring?
‘Trong truéng hop xq tri, bénh mau tréng khong
chi xdy ra do tn thuomg dg day va rugt ma en do
cée t# bao § ede oo quan khée cing bi Ge ché hogt
dong. Két qué cia né Ia ede t8 bao hing huyét khong
‘thé nao bién chuyén thanh cfc t bio oa thé béi qué
‘rin nay edn sy dink hung manh mé tit ede t& bio
co thé trong tin trinh nay. Khi ede t6 bio og thé bi
tia xa phé huy hod de ché hoat dng, ching m&t
hd ning dinh hudng edn thiét cho efe té bio hing
hhuyét bin chuyén thanh té bio os thé. Thay vio
é,c4e +8 bao hing huyét con lei duéi dang trung
gian ~ nhing té bao bach huyét.
28
—
C6 mot Iy do thit hai 48 o6 té bao bach huyét tang
leh & ching méu tring do xa tri. Trong tring hop
idm tgo mu & thanh rudt, t6 bao oo thé 8 bign d6i
nguge lai thanh t€ bao héng huyét mot each bink
thug. Thé nhing cée t& bio eo thé da bi de ché
khéng thé hoan thank vige chuyén déi cia ching
thaoh t8 bao héng huyét ma é Iai duéi dang tring
gian la t8 bao bach huyét.
Ban doe hay thit gidi thich diém nay theo
quan diém am duong)
Sp uot mtu 8 bo King bd
‘BLEW BOE Novor Late aegis
Noi ngdn gon, ¢6 hai nguyén nbn cho tinh trang
uit hign Iuong 1 bao bach huyét qué Ién trong
trating hop tén thug do bie xa quang tuyéa:
oo.1. Do kha naing bign déi té bao héng huyét thanh
#8 bao eo thé bi suy yu va, hoke do khid nang dink
hung cba ede 16 bao oo thé bi suy yeu. Hign tuong
nay ah hung déa nang Iye ela £6 bao eo thé trong
vige déng héa va chi dgo cée té bao héng huyét bién
éi thanh 6 bao déng deng vi n6 khi ching tigp
sxe véi nsw,
2. Khi rut ngung chide nang tgo ra t6 bao héng
hhuyét thi ede t# bao es thé bat dau chuyén hos nguge
thanh cde té bao héng huyét dudi diéu kign binh
thutng. Nhung néu ede té bao co thé bi thing tn
‘thi qué trinh chuyén hod nay s8 Khong din ra hon
hao lam cho ode té bao s6 6 lai dang trung gian (18
cde t8 bao bach huyét) gita té bao cg thé va té bao
hong huyét.
‘Tyr hai Iy do sinh hod tren ma sf lugng t€ bao
‘bgch huyét ting Ten.
TS bio ———> TS bio —— TE bio
Hing Huyét Bgch Huyét = Cu Thé
Nhu thé nguyén nan va oo ché' cha bénh méu
trdng e6 thé hidu duge rd ring bdi luén thuyét ela
ching tai. Bé 1A do sv gia tang dang té bio trung
ian gitta té bao héng huyét va t& bao os thé.
30
CHONG mm
CAN NGUYEN
CUA TE BAO UNG THU
VA CAC BAC TINH CUA NOfiém tin vao hoe thuyét eiia Virehow ring
tohig t€ bao sinh ra tir nhimg té bao” 1a
chugag ngai chink trong vige nghién citu nguén gée
dich thye cia t& bao ung thi. Néu ly thuyét nay
sing, mot té bao ung th phai sinh ra tit mot # bao
ung thi khée. Kt qua cia lugn thuyét may dua an
3 quan diém v8 cin nguyén aia té bao ung thu la:
1. TE bao ung thu xm nhép tt bén ngoai. Khong
6 bing chiing ving chée cho gid thuyét nay, né
thém chf cin bi nhing ngwbi tin tuing vio hoe
thuyét cia Virchow phan Asi
2.'T6 bio unig thy da hign hou trong og thé tir giai
doan bao thai. Theo bée st Cohnhein, nguén gée cia
ung thu su xia nhép eda mot vai.té bio cia phoi
thai vao mot b phan Kkhée aia eg thé, do ds gay ra
hing ting tring bit thuomg. Lugn thuyét nay
elng khong nhgn duge mhidu oy ing he.
8. Sy dot bign ofa cée té bao manh khoé thanh
ede t8 bio ung thu. Gié thuyét nay duge sy tng ho
cla 66 dong trong gidi y khoa hién dai. Nhung di
sao, n6 cing Khong gidi thich duge og ché bin a
ta t6 bao khde manh thanh + bao ung thu. Thé
én, méi phai ding tit “Aft bién". Khai nigm “dot
bign” 1a mot I6i thodt gidp hoe thuyét t8 bao sinh ra
1 tf bao aa Virchow sting sét. Nhu t6i d& néi, khoa
hhge 1a suf Gio sau nghién atu eée quy lust cia méi
‘ufong quan nhan qua. Khéi nigin djt big chi din
32
4 duge mot didu IA 6 ai 46 a& tir bi mye dich Khoa
hh ia anh ta, bai vi d3t big, la eéch n6i khiée cia
cum ti “khong rd nguyén abés", “nglu nhian",
‘aghong €0 If do, mie dius" Do 46 eum tix “at big”
phai bi quing vio sot rée néu mbt navi dang 6
trung thye véi Iy thuy6t Ikhoa hoe cia minh.
Co Ché Cia Sy Tang Truéng Té Bao
Ung Thu
‘Nguyen nhan nao gay dot big t6 bao man Kho
thanh 6 bao ung thu? Day chinb a vin dé ti€p theo
ma y khoa truyén théng phai ai dién. Nei chung,
theo y khoa hign dai e6 3 nhén t6 tgo thinh ede
aguyén nbn la
1. Nhan #8 hod he: nhya dug, thue nhugm,
2, Nhin t8 vt ly: tha phéng xa
8. Nhan t sinh hoe: virut ung thu
Nhén t6 hod hoe: Bé ¥ thiy ring, khong os
mét nghé nghigp xc dinh nao tao thnh khuynh
hudag gay ung thi. Vi dy, eée mhan vién lao ding
tigp xe véi nhyte dying hay bj ung thi @ tay va b)
phin sinh dye. Thé nén, ahya diving duge coi nhi
mt cht sinh ung thu. Gido su Yamakiwa da o6 tht
nghigm vé vain 46 nay. Ong b6i nhya dung len da
hing con thé trong 2 ndm, va Io thé bj ung thu.
33Ung thu thye ra khong phst trign ding nang ving
bj boi nhya dung ma né phat trién 6 ving da xung
quanh. Ong ta khéng gidi thich duge nguyén nhan.
‘Theo toi ung the 4a tg0 nén béi nhue dung va mot
sé digu kien sinh ly.
“Hist thude gay ung thu phéi, né cfing tuong ding
‘v6i céui “ehét do ung thir phéi dang ting lén timg
nim’, due WHO (16 chée Y té Thé gidi) tuyén bo
trong bin béo edo théng 9/1965. Ty 1 nay gia ting
gp doi trong vong 10 nim & Chau Au, TY e dan ong
chét vi ung thir phéi cao gap 6 ln phu ni, Ht thude
Id cé thé 1A mit nhan 6 gy ung thy phéi, nhung
that phign dign néu coi chi hat thude 1a nguyen
shan gay ra ung thu
‘Trong thi nghigm véi ste vat, con vat o6 thé bi
ung thu da niu bei num dugg vao da ching. Nhung
‘thi nghigm cia tdi cho thily ring, Khi cde con vat tht
rghit duge nuti bing mo dong vat (c6 ham ling
cholesterol cao) thi Khuynh huong nay gia ting. Cae
‘bdo edo cia WHO cing cin dé ¥ t6i van dé thye
phim méi ding.
‘Ty Ie chét do ung thu phi ting len gap doi trong
vong 10 nam, Nhung o6 thé Iuomg tiéu thy thude 14
kkhing phii giip dai, Néu con ngubi tang himg tiéu th:
dam va chit béo nguin g6e ding vat trong ehé 4 an,
hing ngiy, ti chét vi ung thut sé khong chi gp dai ma
thoi. di Mig ng it tue vin gitengupen mht ei
34
‘Tém Iai, t6i cho wing 4 1g chét gia tang e6 quan
hg v6i lung thie an nguén gée dng vat. Nhén t6
niy edn quan trong hon la nhan 6 do hat thude,
Cée nha Kkioa hoe thei nay c6 xu huéng chi aé
ede nhan 1 tén tai bén ngoai ma Io Ia v6i cde nha
16 bén trong eg thé, Yeu t6 quan trong nhét trong
hing nhén t6 bi ngé lo nay 1a thye pdm, Thete an
trong thusng mei théi hign dai, duge ché bign kiéu
cing nghigp chia qué nhiéu chat doe va chat sinh
‘ung thu (carcinogens). Xin thm doe "ThuSe ge trong
thie an eda ban", téc gid William Longood. Tham
cht, c& thud tay doi khi cing gay ung thu. Vi dy: mi
tge ni to (nitrogen mustard) ding a8 chéng ung thu
cfing chinh la te nhén gy ung thus
hin 18 phéng xa: Cs bo co néi ring, mot
bénh nan digu tr bing bie xa X quang, bi mg thi’ ngay
chinh tai noi dug tia X chitu ti. O traimg hop may, ung
thus d& mudt ign & 8 hai chén va chi cba eich et et.
‘That 1a bi thi. Céc ca ung thu va méu tring & tré so
sinh ngay etng ting. C6 thé Ia do me ching kiém tra
bing X quang qué thing muyén khi mang thai.
6 nhiéu nhan t6 khée nhs tia eve tim, nhigt ¢
cao, sy tén thuomg..déu 06 thé gay nen’ ung thu.
Nheng di sao, nhén t6 vat ly, didu kids sng va Uhde
fn vin la nhong nhén t6 quan trong abst. Ben ung
thu higm khi xut hign & mot ngubi o6 ede che nang
co thé hoat dng binh thetmg.
338, Nhn £6 sinh hoe: Ung thi da titag duge coi
1a mbt can bénh truyén nhiém vio gida thé kj 19,
Lie 46, hoe thuyét vi khudn 1A nguyén nhén cba
benh tét dang duge thita nhén rOng rai, the 1a ung
thw cfing duge tinh 1a m6t ching bénh géy nén do
nhiém Khuda. ‘Thye ra, eéch nghT nay cing la ty
hién vi nbidu ching ung thu da phét trién é cing
mot ving dét, hay trong cling mot gia dinh,
‘Nam 1910 efc bée sf Payton va Raus & vign nghién
edt Rockefeller 48 chimg minh bing thye nghifm
(trén nhimg con ga) 18 eée Kati u e6 thé phét sinh do
virus. Cée thi nghitm tuong tf véi nging va gi tay
cing cho cing ket qué ung thu gay ra bai virus. Mot
ly thuyét-vé vi nit bu vay chin Ia dang mé rong cia
thayét vi khudn gay ung th da néu trén,
‘Toi khéng déng ¥ wily thuySt nay. Virus ung thy
chi ¢6 lig hg véi mot t hao thot aa, Dit sao, that
‘qué voi vang Ehi tuyén bé ung thi la odin ben lay
nhiém chi dua trén vige tim thay mgt con virus
trong té bao ung thu.
Khai nigm bénh truyén nhiém 1a dya trén og 38
TE bao sinh ra ti té bdo’. Vi du, & bgnh lao phéi,
gid slr 06 nguti tim théy vi Khudn Iao trong 1é phéi
bi bénb, s8-06 ngay hai edch gidi thich nguén gée cia
nnbig con khudn hinh que may. Mgt 18 nhiing con vi
Khun Iso chi sinh ra ti nhimg vi khudn lao khée.
Céi thi hai o6 déu tu nghién ctu sdu xa hon, n6i
36
=
ing nguyén nhén xuét hién vi khudn lao 18 do ay
ly nhiém vi khudn lao tir méi trufmg ben ngoai. D6
1a eg sé IY lun cha hoe thuyét vé benh truyén
hiém. Di sao ching nia, chua c6 ai ching t8 due
‘ing mhiig vi Khudn lao trong os thé 4a x8m nh§p
qua dung ho hp, tn cbng phéi, sinh s0i va cudi
ing gay ra bénh lao. Nhimg diéu nay hoin toin
khong thé ching minh dug.
Quan trong hon, ching ti phét hign ra mot su
thal IA ce té bao (Age bigt 1A t& bao héng huyét) da
bién d6i thanh vi Khun dusi mot diéu kien vo
tring. Nhu thé, chting ta e6 thé ching minh ring ¢6
mot méi quan hé dio chiéu qua Iai git virus, vi
khuén va 16 bao:
Virut <——> Vi khuén =——> t bao
‘Theo quan diém nay, vi khudn gay bénh duge coi
nu 1a mot loai #6 bao bj thos hod xuat hign quan
céc té bio bj bénh. Néi edch khée, sy dau &m, tinh
‘trang mye rung ela cée té bio phéi da sinh ra vi
Khuén lao hinh que. Nhang con Khugn que nay
(aguyén nhén) c6 thé tgo Anh hung Ten ede t8 bao
hay edm Ikhéc (két qua) xtc tién sy pha huy thing
thay cia 14 phéi. Bay la nguyen nhan bémh lao phat
trig, Nhu vay, vi khudn lao a két qua ciia mét cén
benh nhung vong lap nhén qua nay sé lam edn bénh
‘trém trong thém theo thai gian.
a7Lugn thuyét vi rut gay ung thir edn duge xem
xéb dudi quan diém nay. Nhung vi rit nhit vay
cling duge tim thay trong eéc ea thé khod vnanh,
‘Noi tém lai: vi rut, vi khudn va té bao la mot. Thé
nen, mot t€ bao c6 thé sinh ra edo loai vi rit hode
vi khudn khée nhau, va la loai nao déu phy thude
vio tinh trang cla té bac.
‘Tém Iai cde nhan t6 hod hoc, ly hoe, va sinh hoe
chi 1a nhang nhén ¢6 tha yéu gay béab ung thu.
Nguyén nhdn chinh yéu gay nén ung thu t6n tai
ben trong eg thé ching ta, trong ede t8 had ea eg
thé va tuy thuge vio diéu kign sinh It. Ce nhan
6 ben ngoai (ly, hod, sinh) cing s® gay ung thu.
Da sao, cing phdi thila nhgn rng ede nhdn t6 ben
ngoai nay Iai anh hudng én cfc nhan t6 bén trong
co thé ching ta nh eée 6 bio eg thé va ede didu
kkign sinh ly. Cubi cing ede té bao eo thé va cée
digu kign sinh ly nay 1a nguyén nhén téi ¢8 trong
sy phét trign ota ben ung thu:
Béoh ung thy phat trién ra sao? ¥ Khoa hign dat
chua timg W § nghi ngv ¥ niém ung th phat trién do
pphén bao vi hp cho rng, ¢ bao chi sinh ra ti té bao.
Y¥ nim og nhée nay la 1a nhan tf ein trd sy tién
‘rida eda vie nghién edu va diéu tj benh ung thy
Cée bée st Shleiden va Shwann 44 ching minh
ring t bio sinh sbi mht sy dim chéi. Béc sf
Haeckell ching minh ring té bao sinh tradng tit mot
38
trang théi nguyén sinh cia vét chét, vr 1A dang
chua 6 edu tric #8 bao, t%e 1A nguyén sinh vat.
OB.Lepeshinskaya ching minh ring tf bao sinh ra
‘i vat chit s6ng, khong phai ti t€ bao khée. Béc st
Chishima ching minh duge cing diéu nay nhung
bing mét thye nghiém khéc.
‘Toi van dang kin nghi ring, y khoa chink théng
chy duse sita 46: bing hoe thuyét “38 bio ty sink”
nay. Hoe thuyét “t6 bao ty sink” ela ching ta ngiy
aay chia duge chaip nhgn rong rai. Nhung 4d s20,
ban than ty nhien ty bge Ig tinh diing dn eda n6.
‘hide mau kh6i u ée tinh hay ung thu da hiém thi,
Khong chi cfc t€ bao ie tring ofa khdi w ma cba cf
fe t8 bao héng huyét tan chay, c4i tao thanh nguyén.
sinh vét — 18 giai dogn tién 48 cho sv hinh thamh dix
‘mic t bao eg thé, Biém mit eda mbt mao mach di v0
mot mo ung thy cing md ra gidng hét nhu & mot mo
khde man. TE bao héng huyét di vao khe hi gia eée
8 bao khoi u, tan vao mhau va tgo thanh té bao
nguyen sinh chat d3, Dang nguyen sinh nay chuyén