AP 9 Ekonomiks TG U2

FOR DOWNLOADS
VISIT DEPED TAMBAYAN

http://richardrrr.blogspot.com/
1. Center of top breaking headlines and current events related to Department of Education.
2. Offers free K-12 Materials you can use and share.
EKONOMIKS
PY
Araling Panlipunan
Gabay sa Pagtuturo O
C
ED
EP
Ang aklat na ito ay magkatuwang na inihanda at sinuri ng mga

edukador mula sa mga publiko at pribadong paaralan, kolehiyo,
D
at/o unibersidad. Hinihikayat namin ang mga guro at ibang nasa

larangan ng edukasyon na mag-email ng kanilang puna at mungkahi
sa Kagawaran ng Edukasyon sa action@deped.gov.ph.
Mahalaga sa amin ang inyong mga puna at mungkahi.
Kagawaran ng Edukasyon
Republika ng Pilipinas
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
EKONOMIKS
Araling Panlipunan – Gabay sa Pagtuturo
Unang Edisyon 2015
Isinasaad ng Batas Republika 8293, seksiyon 176 na “Hindi maaaring

magkaroon ng karapatang-ari (sipi) sa anumang akda ang Pamahalaan ng Pilipinas.
Gayunman, kailangan muna ang pahintulot ng ahensiya o tanggapan ng pamahalaan
na naghanda ng akda kung ito’y pagkakakitaan. Kabilang sa mga maaaring gawin ng
nasabing ahensiya o tanggapan ay ang pagtakda ng kaukulang bayad.”
Ang mga akda (kuwento, seleksiyon, tula, awit, larawan, ngalan ng produkto
o brand names, tatak o trademarks, palabas sa telebisyon, pelikula, atbp.) na ginamit
sa aklat na ito ay sa nagtataglay ng karapatang-ari ng mga iyon. Pinagtibay ng isang
kasunduan ng Kagawaran ng Edukasyon at Filipinas Copyright Licensing Society
(FILCOLS), Inc. na ang FILCOLS ang kakatawan sa paghiling ng kaukulang pahintulot
PY
sa nagmamay-ari ng mga akdang hiniram at ginamit dito. Pinagsumikapang matunton
upang makuha ang pahintulot sa paggamit ng materyales. Hindi inaangkin ng mga
tagapaglathala at mga may-akda ang karapatang-aring iyon.
Tanging mga institusyon at kompanyang nakipagkontrata sa FILCOLS at yaong
nakasaad lamang sa kasunduan, ang maaaring kumopya mula dito sa Gabay sa
O
Pagtuturo. Ang hindi nakipagkontrata sa FILCOLS ay dapat, kung ninanais makakopya,
makipag-ugnay nang tuwiran sa mga tagapaglathala at sa mga may-akda.
Maaaring tumawag sa FILCOLS sa telepono blg. (02) 439-2204 o mag-email
sa filcols@gmail.com ang mga may-akda at tagapaglathala.
C
Inilathala ng Kagawaran ng Edukasyon
Kalihim: Br. Armin A. Luistro FSC
Pangalawang Kalihim: Dina S. Ocampo, Ph.D.
D
Mga Bumuo ng Gabay sa Pagtuturo
Konsultant: Dr.Jose V. Camacho, Jr., Amella L. Bello,
E
Niño Alejandro Q. Manalo, at Rodger Valientes

Mga Manunulat: Bernard R. Balitao, Martiniano D. Buising, Edward D.J. Garcia,
EP
Apollo D. De Guzman, Juanito L. Lumibao, Jr.,

Alex P. Mateo, at Irene J. Mondejar
Kontibutor: Ninian Alcasid, Romela M. Cruz, Larissa Nano, at Jeannith Sabela
llustrator: Eric S. de Guia, Ivan Slash Calilung, Gab Ferrera, Marc Neil Vincent
D
Marasigan, Erich Garcia

Layout Artist: Ronwaldo Victor Ma. A. Pagulayan, Donna Pamella G. Romero
Management Team: Dir. Joyce DR. Andaya, Dr. Jose D. Tuguinayo,Jr,
Dr. Rosalie B. Masilang, Dr. Enrique S. Palacio, at
Mr. Edward D. J. Garcia
Inilimbag sa Pilipinas ng ____________

Department of Education-Instructional Materials Council Secretariat (DepEd-IMCS)
Office Address: 5th Floor Mabini Bldg, DepEd Complex
Meralco Avenue, Pasig City Philippines 1600
Telefax: (02) 634-1054 o 634-1072
E-mail Address: imcsetd@yahoo.com
ii
Paunang Salita
Pangunahing layunin ng K-12 Kurikulum ng Araling Panlipunan ang

makahubog ng mamamayang mapanuri, mapagnilay, mapanagutan, produktibo,
makakalikasan, makatarungan, at makataong mamamayan ng bansa at daigdig.
Ang gabay na ito ay nakatuon sa pag-aaral ng Ekonomiks. Ang suliranin ng

kakapusan ay binigyang diin at ang kaugnayan nito sa matalinong pagdedesisyon
upang matugunan ang maraming pangangailangan at kagustuhan ng tao.
Inaasahan na ang mga kaalaman at mga gawain sa dokumentong ito ay
makatutulong upang higit na maipaunawa ang mga pangunahing kaisipan
at napapanahong isyu sa Ekonomiks at pambansang pag-unlad. Batid din
PY
na malilinang ang kasanayan ng mga mag-aaral sa pagsisiyasat, pagsusuri
ng datos, pagbuo, at pagsusuri ng mga graph, pagkokompyut, pagsasaliksik,
mapanuring pag-iisip, mabisang komunikasyon, at pag-unawa sa mga
nangyayari sa kapaligiran na kanilang ginagalawan. Ipinakilala rin ang mga
estratehiya sa pagtuturo ng ekonomiks upang matamo ang mga inaasahang
O
kasanayan para sa magtatapos ng araling ito.
Upang higit na maging makabuluhan ang pag-aaral ng ekonomiks, ang

C
mga nagsulat ng gabay na ito ay gumamit ng mga aktuwal at napapanahong
datos mula sa mga ahensiya ng pamahalaan. Naglagay rin ng mga larawan,
ilustrasyon, at dayagram upang mas madali ang pag-unawa sa mga konsepto
at aralin. Ang ilang mga terminolohiya ay hindi isinalin sa Filipino upang hindi
D
mabago ang kahulugan at lubos itong maunawaan ng mga mag-aaral. Sinikap
ding ipaliwanag ang mga konsepto sa paraang madaling mauunawaan ng mga
E
mag-aaral. Ang mga halimbawang ginamit ay kalimitang hinango sa karanasan

ng mga mag-aaral sa araw-araw upang higit na maging kapana-panabik ang
pagtuklas sa mga teorya at konseptong may kaugnayan sa ekonomiks.
EP
Binubuo ng apat na yunit ang gabay na ito. Ang bawat yunit ay nahahati
naman sa bawat aralin. Ang Yunit 1 ay nakatuon sa pag-aaral ng Pangunahing
Konsepto ng Ekonomiks. Ang Yunit 2 ay nakatuon sa Maykroekonomiks. Ang
Yunit 3 ay nakatuon sa Makroekonomiks. Samantalang ang Yunit 4 ay ang Mga
D
Sektor Pang-ekonomiya at mga Patakarang Pang-ekonomiya.
Halina at maligayang paglalakbay sa daigdig ng Ekonomiks at nawa’y

maging instrumento ka sa pagsulong at pag-unlad ng ating bansa.
iii
Talaan ng Nilalaman
Yunit II: Maykroekonomiks

Panimula at Gabay na Tanong........................................................69
Mga Aralin at Saklaw ng Yunit........................................................70
Mga Inaasahang Kakayahan...........................................................70
Panimulang Pagtataya......................................................................72
Aralin 1: Demand
Alamin..................................................................................................79
Paunlarin.............................................................................................82
Pagnilayan..........................................................................................86
PY
Aralin 2: Elastisidad ng Demand (Price Elasticity of Demand)
Alamin.................................................................................................89
Paunlarin.............................................................................................91
O
Pagnilayan..........................................................................................93
Aralin 3: Supply
C
Alamin.................................................................................................95
Paunlarin.............................................................................................98
Pagnilayan at Unawain...................................................................106
D
Aralin 4: Interaksyon ng Demand at Supply
Alamin................................................................................................109
Paunlarin............................................................................................111
E
Pagnilayan.........................................................................................115
EP
Aralin 5: Ang Pamilihan at ang mga Istruktura Nito

Alamin................................................................................................117
Paunlarin...........................................................................................121
Pagnilayan.........................................................................................127
D
Aralin 6: Ugnayan ng Pamilihan at Pamahalaan

Alamin................................................................................................131
Paunlarin...........................................................................................134
Pagnilayan........................................................................................138
Isabuhay............................................................................................143
Pangwakas na Pagtataya...............................................................146
PY
O
C
E D
EP
D
viii
PY
O
C
E D
EP
D
ix
K to 12 BASIC EDUCATION CURRICULUM
BALANGKAS NG ARALING PANLIPUNAN
Deskripsyon
Naging batayan ng K-12 Araling Panlipunan (AP) Kurikulum ang mithiin ng “Edukasyon para sa Lahat 2015” (Education for All 2015) at
ang K-12 Philippine Basic Education Curriculum Framework. Layon ng mga ito na magkaroon ng mga kakayahang kinakailangan sa
siglo 21 upang makalinang ng “functionally literate and developed Filipino.” Kaya naman, tiniyak na ang mga binuong nilalaman, pamantayang
D
pangnilalaman at pamantayan sa pagganap sa bawat baitang ay makapag-aambag sa pagtatamo ng nasabing mithiin. Sa pag-abot ng nasabing
mithiin, tunguhin (goal) ng K-12 Kurikulum ng Araling Panlipunan ang makahubog ng mamamayang mapanuri, mapagmuni, mapanagutan,
produktibo, makakalikasan, makabansa at makatao na may pambansa at pandaigdigang pananaw at pagpapahalaga sa mga usaping pangka-
saysayan at panlipunan.
EP
Katuwang sa pagkamit ng layuning ito ay ang pagsunod sa teorya sa pagkatuto na kontruktibismo, magkatuwang na pagkatuto (col-
laborative learning), at pagkatutong pangkaranasan at pangkonteksto at ang paggamit ng mga pamaraang tematiko-kronolohikal at paksain/
konseptuwal, pagsisiyat, intregratibo, interdesiplinaryo at multisiplinaryo. Sa pagkamit ng nasabing adhikain, mithi ng kurikulum na mahubog
E
ang pag-iisip (thinking), perpekstibo at pagpapahalagang pangkasaysayan at sa iba pang disiplina ng araling panlipunan sa pamamagitan ng
magkasabay na paglinang sa kanilang kaalaman at kasanayang pang-disiplina.
x

D
Mula sa unang baitang hanggang ika-labindalawang baitang, naka-angkla (anchor) ang mga paksain at pamantayang pang-nilalaman
at pamantayan sa pagganap ng bawat yunit sa pitong tema: I) tao, kapaligiran at lipunan 2)panahon, pagpapatuloy at pagbabago, 3) kultura,
pananagutan at pagkabansa, 4) karapatan, pananagutan at pagkamamamayan 5) kapangyarihan, awtoridad at pamamahala, 6)produksyon,
distibusyon at pagkonsumo 7) at ungnayang pangrehiyon at pangmundo Samantala, ang kasanayan sa iba’t-ibang disiplina ng araling panlipu-
C
nan tulad pagkamalikhain, mapanuring pag-iisip at matalinong pagpapasya , pagsasaliksik/ pagsisiyasat, kasanayang pangkasaysayan at Araling
Panlipunan, at pakikipagtalastasan at pagpapalawak ng pandaigdigan pananaw, ay kasabay na nalilinang ayon sa kinakailangang pag-unawa
at pagkatuto ng mag-aaral sa paraang expanding.

O
Sa ibang salita, layunin ng pagtuturo ng K-12 Araling Panlipunan na malinang sa mag-aaral ang pag-unawa sa mga pangunahing
kaisipan at isyung pangkasaysayan, pangheograpiya, pampulitika, ekonomiks at kaugnay na disiplinang panlipunan upang siya ay makaalam,
makagawa, maging ganap at makipamuhay (Pillars of Learning). Binibigyang diin sa kurikulum ang pag-unawa at hindi pagsasaulo ng mga
konsepto at terminolohiya. Bilang pagpapatunay ng malalim na pag-unawa, ang mag-aaral ay kinakailangang makabuo ng sariling kahulugan
at pagpapakahulugan sa bawat paksang pinag-aaralan at ang pagsasalin nito sa ibang konteksto lalo na ang aplikasyon nito sa buhay na may
kabuluhan mismo sa kanya at sa lipunang kanyang ginagalawan.
PY
Batayan ng K to 12 Araling Panlipunan Kurikulum
Naging batayan ng K-12 Araling Panlipunan Kurikulum ang mithiin ng “Edukasyon para sa Lahat 2015” (Education for All 2015) at ang K-12 Philip-
pine Basic Education Curriculum Framework. Layon ng mga ito na magkaroon ng mga kakayahang kinakailangang sa siglo 21 upang makalinang
ng “functionally literate and developed Filipino.” Nilalayon din ng batayang edukasyon ang pangmatagalang pagkatuto pagkatapos ng pormal na
D
pag-aaral (lifelong learning). Ang istratehiya sa pagkamit ng mga pangkalahatang layuning ito ay alinsunod sa ilang teorya sa pagkatuto na kon-
struktibismo, magkatuwang na pagkatuto (collaborative learning), at pagkatutong pangkaranasan at pangkonteksto.
Ang sakop at daloy ng AP Kurikulum ay nakabatay sa kahulugan nito:
Ang Araling Panlipunan ay pag-aaral ng mga tao at grupo, komunidad at lipunan, kung paano sila namuhay at namumuhay, ang kanilang ugnayan
EP
at interaksyon sa kapaligiran at sa isa’t isa, ang kanilang mga paniniwala at kultura, upang makabuo ng pagkakakilanlan bilang Pilipino, tao at
miyembro ng lipunan at mundo at maunawaan ang sariling lipunan at ang daigidig, gamit ang mga kasanayan sa pagsasaliksik, pagsisiyasat,
mapanuri at malikhaing pag-iisip, matalinong pagpapasya, likas-kayang paggamit ng pinagkukunang-yaman, at mabisang komunikasyon. Layunin
E
ng Araling Panlipunan ang paghubog ng mamamayang mapanuri, mapagmuni, responsable, produktibo, makakalikasan, makabansa, at makatao,
na may pambansa at pandaigdigang pananaw at pagpapahalaga sa mga usapin sa lipunan sa nakaraan at kasalukuyan, tungo sa pagpanday ng
xi
kinabukasan.
D
Layunin ng AP Kurikulum
Nilalayon ng AP Kurikulum na makalinang ng kabataan na may tiyak na pagkakakilanlan at papel bilang Pilipinong lumalahok sa buhay ng lipunan,
C
bansa at daigdig. Kasabay sa paglinang ng identidad at kakayanang pansibiko ay ang pag-unawa sa nakaraan at kasalukuyan at sa ugnayan sa loob
ng lipunan, sa pagitan ng lipunan at kalikasan, at sa mundo, kung paano nagbago at nagbabago ang mga ito, upang makahubog ng indibiduwal
at kolektibong kinabukasan. Upang makamit ang mga layuning ito, mahalagang bigyang diin ang mga magkakaugnay na kakayahan sa
O
Araling Panlipunan: (i) pagsisiyasat; (ii) pagsusuri at interpretasyon ng impormasyon; (iii) pananaliksik; (iv) komunikasyon, lalo na ang pagsulat
ng sanaysay; at (v) pagtupad sa mga pamantayang pang-etika.

Tema ng AP Kurikulum
Upang tuhugin ang napakalawak at napakaraming mga paksa na nakapaloob sa Araling Panlipunan, ito ang magkakaugnay na temang gagabay sa
PY
buong AP kurikulum, na hango sa mga temang binuo ng National Council for Social Studies (Estados Unidos).1 Hindi inaasahan na lahat ng tema
ay gagamitin sa bawat baitang ng edukasyon dahil ilan sa mga ito, katulad, halimbawa, ng ika-anim na tema, Produksyon, Distribusyon at Pag-
konsumo, ay mas angkop sa partikular na kurso (Ekonomiks) kaysa sa iba. Bagamat tatalakayin din ang ilang mga konsepto nito sa kasaysayan ng
Pilipinas, ng Asya at ng mundo. Iaangkop ang bawat tema sa bawat baitang ngunit sa kabuuan, nasasakop ng kurikulum ang lahat ng mga tema.
1. Tao, Lipunan at Kapaligiran
Ang ugnayan ng tao sa lipunan at kapaligiran ay pundamental na konsepto sa Araling Panlipunan. Binibigyang diin ng temang ito ang pagiging bahagi
ng tao hindi lamang sa kanyang kinabibilangang komunidad at kapaligiran kundi sa mas malawak na lipunan at sa kalikasan. Sa ganitong paraan, mauu-
nawaan ng mag-aaral ang mga sumusunod:
1.1 Ang mga batayang konsepto ng heograpiya, gamit ang mapa, atlas at simpleng teknolohikal na instrumento, upang mailugar niya ang kanyang sarili
at ang kinabibilangan niyang komunidad;
1.2 Ang impluwensiya ng pisikal na kapaligiran sa tao at lipunan at ang epekto ng mga gawaing pantao sa kalikasan;
1.3 Ang mobilidad (pag-usad) ng tao at populasyon, at mga dahilan at epekto ng mobilidad na ito; at
1.4 Ang pananagutan ng indibidwal bilang miyembro ng lipunan at taga-pangalaga ng kapaligiran at tapagpanatili ng likas kayang pag-unlad
D
2. Panahon, Pagpapatuloy at Pagbabago
Mahalagang makita ng mag-aaral ang pag-unlad ng lipunan mula sa sinaunang panahon hanggang sa kasalukuyan upang lalo maunawaan ang kanyang
sarili at bansa at sa ganoong paraan ay makapagbuo ng identidad (pagkakakilanlan) bilang indibiduwal at miyembro ng lipunan, bansa at mundo. Sentral
sa pag-aaral ng tao, lipunan at kapaligiran ang konsepto ng panahon (time), na nagsisilbing batayang konteksto at pundasyon ng pag-uunawa ng mga
pagbabago sa buhay ng bawat isa, ng lipunang kanyang kinabibilangan, at ng kanyang kapaligiran. Ang kaisipang kronolohikal ay hindi nangangahulugan
EP
ng pagsasaulo ng mga petsa o pangalan ng tao at lugar, bagamat mayroong mga mahahalagang historikal fact ( katotohan/ impormasyon) na dapat
matutunan ng mag-aaral, kundi ang pagkilala sa pagkakaiba ng nakaraan sa kasalukuyan, ang pagpapatuloy ng mga paniniwala, istruktura
at iba pa sa paglipas ng panahon, ang pag-unawa ng konsepto ng kahalagahang pangkasaysayan (historical significance), pagpahalaga sa konstekto ng
E
pangyayari sa nakaraan man o sa kasalukuyan, at ang mga kaugnay na kakayahan upang maunawaan nang buo ang naganap at nagaganap.
xii
3. Kultura, Pagkakakilanlan at Pagkabansa
D
Kaugnay sa dalawang naunang tema ang konsepto ng kultura, na tumutukoy sa kabuuan ng mga paniniwala, pagpapahalaga, tradisyon, at
paraan ng pamumuhay ng isang grupo o lipunan, kasama ang mga produkto nito katulad ng wika, sining, at iba pa. Nakaangkla sa kultura ang identidad
ng grupo at ng mga miyembro nito, na sa bansang Pilipinas at sa ibang bahagi ng mundo ay napakarami at iba-iba. May mga aspeto ng kultura na nag-
babago samantala ang iba naman ay patuloy na umiiral sa kasalukuyan. Sa pag-aaral ng temang ito, inaasahan na makabubuo ang mag-aaral ng
C
sariing pagkakakilanlan bilang kabataan, indibidwal at Pilipino, at maunawaan at mabigyang galang ang iba’t ibang kultura sa Pilipinas. Ang pagkakak-
ilanlan bilang Pilipino ay magiging basehan ng makabansang pananaw, na siya namang tutulong sa pagbuo ng mas malawak na pananaw ukol sa mundo.
O
4. Karapatan, Pananagutan at Pagkamamamayan
Nakabatay ang kakayahang pansibiko sa pag-unawa sa papel na ginagampanan ng bawat isa bilang mamamayan at kasapi ng lipunan at sa pagkilala
at pagtupad ng mga karapatan at tungkulin bilang tao at mamamayan. Pananagutan ng mamamayan na igalang ang karapatan ng iba, anuman ang
kanilang pananampalataya, paniniwalang pampulitika, kultural, kasarian, etnisidad, kulay ng balat, pananamit at personal na pagpili. Kasama rito ang
paggalang sa opinyon ng iba kahit hindi ito sang-ayon o katulad ng sariling pag-iisip, at respeto sa pagkatao ng sinuman sa bansa at mundo. Ang pag-
unawa sa karapatang pantao at ang pananagutang kaakibat dito ay mahalagang bahagi ng AP kurikulum upang makalahok ang magaaral nang ganap at
PY
sa makabuluhang paraan sa buhay ng komunidad, bansa at mundo.
5. Kapangyarihan, Awtoridad at Pamamahala
Bahagi ng pagkamamamayan ay ang pag-unawa sa konsepto ng kapangyarihan, ang paggamit nito sa bansa at sa pang-araw-araw na buhay, ang
kahulugan at kahalagahan ng demokratikong pamamalakad, at ang uri ng pamahalaan sa Pilipinas. Sakop din ng temang ito ang Saligang Batas, na
D
nagsasaad ng mga karapatan at pananagutan ng mamamayan at ng sambayanang Pilipino. Ang pag-unawa sa konsepto ng awtoridad at liderato sa
iba-ibang antas at aspeto ng pamahalaan, kasama ang mabigat na tungkulin sa pagiging isang lider, ay tatalakayin sa AP kurikulum. Ang karanasan
din ng mga bansa sa Asya at sa ibang bahagi ng daigidig ngayon at sa nakaraan ay pinagmulan ng maraming halimbawa at aralin ukol sa temang ito.
6. Produksyon, Distribusyon at Pagkonsumo

Paano gagastusin ang sariling allowance o kita ng magulang? Paano palalaguin ang naipong pondo ng pamilya? Ang sagot sa mga simpleng tanong
EP
na ito ay may kinalaman sa batayang konsepto ng pagpili (choice), pangangailangan, paggastos (expenditure), halaga at pakinabang (cost and
benefit) na sakop unang-una ng Ekonomiks, ngunit ginagamit din sa pag-aaral ng kasaysayan ng Pilipinas at mga lipunan sa rehiyon ng Asya at daigidig.
Sa pag-aaral ng temang Produksyon, Distribusyon at Pagkonsumo, magagamit ng mag-aaral ang mga konseptong ito sa sariilng buhay at mauunawaan
E
ang ibang konsepto katulad ng inflation, GDP, deficit, na karaniwang nababasa sa dyaryo o naririnig sa balita sa radyo. Mahalaga ring maunawaan ng
mag-aaral ang panlipunang epekto ng desisyon ng indibidwal na konsyumer at ng mga kumpanya, katulad ng epekto ng kanilang pagpapasya sa presyo
xiii
ng bilihin o ang epekto ng patakaran ng pamahalaan sa pagdebelop ng ekonomiya, gamit ang pamamaraang matematikal. (Consumer Ed. Financial
Literacy, Pag-iimpok)
D
7. Ugnayang Panrehiyon at Pangmundo
Sinusuportahan ng temang ito ang layunin ng AP kurikulum na makabuo ang mag-aaral ng pambansa at pandaigdigang pananaw at pagpa-
C
pahalaga sa mga pangunahing usapin sa lipunan at mundo. Araling Asyano sa baitang 7, Kasaysayan ng Daigdig sa baitang 8, Ekonomiks sa baitang
9 at Mga Kontemporaryong Isyu sa baitang 10. Makatutulong ang kaalaman tungkol sa ibang bansa sa pag-unawa ng lugar at papel ng Pilipinas sa
rehiyon at mundo, at kung paano maaaring kumilos ang Pilipino at ang bansa sa paglutas ng mga suliranin bilang kasapi ng pandaigdigang komunidad.
O
Inaasahan na sa ika-11 at ika-12 na baitang ay magkakaroon ng mga elektib na kursong tatalakay sa iba’t ibang isyu (lokal, pambansa, panrehiyon, at
pandaigidig) upang lumawak ang kaalaman ng mga mag-aaral at malinang ang kanilang mga mapanuring kakayahan. Sa ganitong paraan din ay lalong
mahahasa ang pagkakadalubhasa ng bawat AP na guro sa pagdisenyo ng nilalaman ng kurso at sa istratehiya ng pagturo nito alinsunod sa pangkala-
hatang balangkas ng AP. Ilang halimbawa ng mga paksa ng elektib na kurso ay:
PY
1. Mga panganib sa kapaligiran at kalikasan, ang pangangalaga nito at mga hakbang na maaaring gawin ng mga mag-aaral at ng komunidad
upang matugunan ang mga panganib na ito;
2. Ang layunin at pilosopiya ng isang batas o patakarang opisyal, ang epekto nito sa tao at lipunan (at kalikasan), ang mga problema sa imple-
mentasyon at posibleng solusyon sa problema
3. Ang ugnayan ng kultura sa pagsulong ng lipunan (komunidad, bansa) at mga isyung kaugnay sa kaunlaran ng lipunan
4. Mga pandaigdigang problema sa klima, kalamidad (natural at likha ng tao), at ang paglutas ng mga suliraning ito

Mga Kakayahan
Ang mga kakayahan ng bagong AP kurikulum ay nakaugat sa mga layunin ng batayang edukasyon: ang kapaki- pakinabang (functional) na literasi
ng lahat; ang paglinang ng “functionally literate and developed Filipino;” at ang pangmatagalang pagkatuto pagkatapos ng pormal na pag-aaral
(lifelong learning). Makikita ang mga pangkalahatang layuning ito sa mga partikular na kakayahan ng AP katulad halimbawa, ng pagsisiyasat at pag-
susuri. Samakatuwid, ang AP kurikulum ay di lamang base sa nilalaman (content-based) kundi rin sa mga kakayahan (competence-based). Sadyang
inisa-isa ang mga kakayahan ng AP upang: (a) ipakita ang ugnayan nito sa mga layunin ng batayang edukasyon, at (b) bigyang diin ang mga mapanur-
ing kakayahan na hindi malilinang sa pamamagitan ng pagsasaulo ng impormasyon.
Sa ibaba ang kabuuan ng mga pangkalahatang kakayahan sa AP kurikulum at sa bawat kakayahan, ang mga partikular na kasanayan. Magkakaugnay
D
ang mga kakayahan at kapwa nagpapatibay ang mga ito sa isa’t isa. Nilalayong linangin ang mga kakahayan sa debelopmental na pamamaraan na
angkop sa bawat antas ng batayang edukasyon at sa proseso ng scaffolding, upang maitatag ang pundasyon ng mga kasanayan para sa mas malalim
(at mas komplex) na kakayahan.
Kakayahan Partikular na Kasanayan
1. Natutukoy ang mga sanggunian o pinagmulan ng impormasyon
EP
Pagsisiyasat 2. Nakagagamit ng mapa at atlas upang matukoy ang iba’t ibang lugar, lokasyon at ibang impormasyong pangheograpiya
3. Nakagagamit ng mga kasangkapang teknolohikal upang makakita o makahanap ng mga sangguniang impormasyon
1. Nakababasa ng istatistikal na datos
Pagsusuri at
E
2. Nakagagamit ng pamamaraang istatistikal o matematikal sa pagsuri ng kwantitatibong impormasyon at ng datos penomenong
interpretasyon pang-ekonomiya
xiv
ng datos
D
3. Nakababasa sa mapanuring pamamaraan upang maunawaan ang historikal na konteksto ng sanggunian at ang motibo
at pananaw ng may-akda
1. Nakauunawa ng kahulugan, uri at kahalagahan ng primaryang sanggunian at ang kaibahan nito sa sekundaryang sanggunian
2. Nakabubuo ng kamalayan sa mga pagpapahalaga, gawi at kaugalian ng panahon at nakikilala ang impormasyon pagkakaiba
at/o pagkakatulad ng mga iyon sa kasalukuyan
C
3. Nakikilala ang historikal na perspektibo ng awtor o manlilikha
4. Natutukoy ang pagkakaiba ng opinyon at fact
Pagsusuri at
interpretasyon
O
5. Nakatataya ng impormasyon sa pamamagitan ng pagkilala sa bias o punto de bista ng awtor/manlilikha
6. Nakakukuha ng datos mula sa iba’t ibang primaryang sanggunian
ng
7. Nakahihinuha mula sa datos o ebidensya
impormasyon
8. Nakapag-aayos at nakagagawa ng buod ng impormasyon—pangunahing katotohanan at ideya sa sariling salita
9. Nakauunawa ng ugnayang sanhi at epekto (cause and effect)
10. Nakapaghahambing ng impormasyon mula sa mga magkaugnay na sanggunian at nakikilala ang mga punto ng pagkakasundo
at di pagkakasundo
PY
11. Nakabubuo ng interpretasyon tungkol sa magkaiba at posibleng magkasalungat na paliwanag ng isang pangyayari
Kakayahan Partikular na Kasanayan
12. Nakapagbibigay ng historikal na kahalagahan sa mga tao, grupo, pangyayari, proseso o kilusan at institusyon
13. Napag-iisipan ang sariling ideya o pagtingin tungkol sa pinag-uusapan at mga natutuhan mula sa sanggunian
14. Nakapaghahambing ng sariling kaisipan sa kaisipan ng awtor/manlilikha at naipaliliwanag kung saan at bakit sumasang-
D
ayon o hindi ang dalawang kaisipan
15. Nakauunawa ng mobilidad at migrasyon ng populasyon, ang distribusyon nito, dahilan at epekto
16. Nakauunawa ng papel at epekto ng heograpiya sa pagbabagong panlipunan at pangkalikasan
17. Nakagagamit ng pamamaraang matematikal sa pag-unawa ng mga batayang konsepto ng Ekonomiks at sa pagsusuri ng
kwantitatibong datos
18. Nakabubuo ng konklusyon base sa interpretasyon ng impormasyon
EP
1. Nakasasagot ng tanong base sa angkop at sapat na ebidensya
2. Nakapag-aayos ang resulta ng pagsasaliksik sa lohikal na paraan
Pagsasaliksik
3. Nakagagamit ng teknolohikal na instrumento sa pagsasaliksik, pagsusuri ng datos, pagsulat ng sanaysay o papel, at
E
paghanda ng presentasyon ng pananaliksik
1. Nakapag-uugnay ng sari-saring impormasyon mula sa mga angkop na sanggunian
xv
D
2. Naipakikilala ang sipi mula sa sanggunian at nagagamit ito nang tama
3. Naipararating sa malinaw at maayos na paraan ang sariling kaisipan tungkol sa kaganapan o isyung pinag-aaralan na
Komunikasyon pinatitibay ng nararapat na ebidensya o datos
4. Nakabubuo ng maikli ngunit malinaw na introduksyon at konklusyon kapag nagpapaliwanag
C
5. Nakasusulat ng sanaysay (na may habang 3-5 pahina sa mataas na baitang) na nagpapaliwanag ng isang pangyayari, isyu
o penomeno, gamit ang nararapat at sapat na impormasyon o ebidensiya sa angkop na pamamaraan
1. Nakauunawa ng karapatan at tungkulin bilang mamamayan upang makalahok sa makabuluhang paraan sa buhay ng
pamayanan, bansa at dagidig
O
2. Naigagalang at nabibigyang kahalagahan ang pagkakaiba ng mga tao, komunidad, kultura, at paniniwala, at ang
Pagtupad sa kanilang karapatang pantao
pamantayang 3. Nagiging maingat sa sariling naisin, paniniwala, punto de bista o posisyon
pang-etika 4. Nakapagpapakita ng pantay na pakikitungo at paggalang sa mga may ibang pag-iisip kahit hindi ito sumasang-ayon sa
sariling ideya, posisyon o pagtingin
PY
5. Natutukoy ang sangguniang ginamit sa papel (reaksyon, maikling sanaysay) bilang pagkilala sa karapatan sa pag-
aaring intelektuwal ng awtor/manlilikha
Pamantayan sa Programa (Core learning Area Standard):
Naipamamalas ang pag-unawa sa mga konsepto at isyung pangkasaysayan, pangheograpiya, pang-ekonomiya, pangkultura, pampamahalaan, pansibiko,
at panlipunan gamit ang mga kasanayang nalinang sa pag-aaral ng iba’t ibang disiplina at larangan ng araling panlipunan kabilang ang pananaliksik, pag-
sisiyasat, mapanuring pag-iisip, matalinong pagpapasya, pagkamalikhain, pakikipagkapwa, likas-kayang paggamit ng pinagkukunang-yaman, pakikipagta-
lastasan at pagpapalawak ng pandaigdigang pananaw upang maging isang mapanuri, mapagnilay, mapanagutan, produktibo, makakalikasan, makabansa
at makatao na papanday sa kinabukasan ng mamamayan ng bansa at daigdig.
Pangunahing Pamantayan ng Bawat Yugto (Key Stage Standards):
K–3 4–6 7 – 10
Naipamamalas ang panimulang Naipamamalas ang mga kakayahan Naipamamalas ang mga kakayahan
pag-unawa at pagpapahalaga sa sarili, bilang batang produktibo, mapanagutan bilang kabataang mamamayang Pilipino
pamilya, paaralan, at komunidad, at sa mga at makabansang mamamayang Pilipino na mapanuri, mapagnilay, malikhain, may
batayang konsepto ng pagpapatuloy at gamit ang kasanayan sa pagsasaliksik, matalinong pagpapasya at aktibong pakikilahok,
pagbabago, distansya at direksyon gamit ang pagsisiyasat, mapanuring pag-iisip, makakalikasan, mapanagutan,produktibo,
mga kasanayan tungo sa malalim ng pag- matalinong pagpapasya, pagkamalikhain, makatao at makabansa, na may pandaigdigang
unawa tungkol sa sarili at kapaligirang pisikal pakikipagkapwa, likas-kayang pananaw gamit ang mga kasanayan sa
at sosyo-kultural , bilang kasapi ng sariling paggamit ng pinagkukunang-yaman at pagsisiyasat, pagsusuri ng datos at iba’t
D
komunidad at ng mas malawak na lipunan. pakikipagtalastasan at pag-unawa sa ibang sanggunian, pagsasaliksik, mabisang
mga batayang konsepto ng heograpiya, komunikasyon at pag-unawa sa mga batayang
kasaysayan, ekonomiya, pamamahala, konsepto ng heograpiya, kasaysayan, ekonomiya,
sibika at kultura tungo sa pagpapanday ng politika at kultura tungo sa pagpapanday ng
maunlad na kinabukasan para sa bansa. maunlad na kinabukasan para sa bansa.
EP
Pamantayan sa Bawat Baitang/ Antas (Grade Level Standards):
E
Baitang Pamantayan sa Pagkatuto
xvi
K Naipamamalas ang panimulang pag-unawa sa pagkilala sa sarili at pakikipag-ugnayan sa kapwa bilang pundasyon sa paglinang
ng kamalayan sa kapaligirang sosyal.
D
1 Naipamamalas ang kamalayan at pag-unawa sa sarili bilang kasapi ng pamilya at paaralan at pagpapahalaga sa kapaligirang
pisikal gamit ang konsepto ng pagpapatuloy at pagbabago, interaksyon, distansya at direksyon tungo sa pagkakakilanlan bilang
indibidwal at kasapi ng pangkat ng lipunan, komunidad.
C
2 Naipamamalas ang kamalayan, pag-unawa at pagpapahalaga sa kasalukuyan at nakaraan ng kinabibilangang komunidad, gamit
ang konsepto ng pagpapatuloy at pagbabago,kapangyarihan, pamumuno at pananagutan, pangangailangan at kagustuhan,
O
pagkakilanlan, mga simpleng konseptong heograpikal tulad ng lokasyon at pinagkukunang-yaman at ng mga saksi ng kasaysayan
tulad ng tradisyong oral at mga labi ng kasaysayan.
3 Naipamamalas ang malawak na pag-unawa at pagpapahalaga ng mga komunidad ng Pilipinas bilang bahagi ng mga lalawigan
at rehiyon ng bansa batay sa (a) katangiang pisikal (b) kultura; (c) kabuhayan; at (d) pulitikal, gamit ang malalim na konsepto
ng pagpapatuloy at pagbabago, interaksyon ng tao at kapaligirang pisikal at sosyal.
PY
Baitang Pamantayan sa Pagkatuto
4 Naipagmamalaki ang pagka- Pilipino at ang bansang Pilipinas na may pagpapahalaga sa pagkakaiba-iba ng mga kulturang
Pilipino batay sa paggamit ng mga kasanayan sa heograpiya, pag-unawa sa kultura at kabuhayan, pakikilahok sa pamamahala at
pagpapahalaga sa mga mithiin ng bansang Pilipinas.
5
D
Naipamamalas ang pag-unawa at pagpapahalaga sa pagkakabuo ng kapuluan ng Pilipinas at mga sinaunang lipunan hanggang
sa mga malalaking pagbabagong pang-ekonomiya at ang implikasyon nito sa lipunan sa simula ng ika-labing siyam na siglo,
gamit ang batayang konsepto katulad ng kahalagahang pangkasaysayan (historical significance), pagpapatuloy at pagbabago,
ugnayang sanhi at epekto tungo sa paglinang ng isang batang mamamayang mapanuri, mapagmuni, responsable, produktibo,
makakalikasan, makatao at makabansa at may pagpapahalaga sa mga usapin sa lipunan sa nakaraan at kasalukuyan tungo sa
pagpanday ng maunlad na kinabukasan para sa bansa.
EP
6 Naipamamalas ang patuloy na pag-unawa at pagpapahalaga sa kasaysayan ng Pilipinas mula sa ika-20 siglo hanggang sa
kasalukuyan, tungo sa pagbuo ng tiyak na pagkakakilanlan bilang Pilipino at mamamayan ng Pilipinas; Naipamamalas ang
E
malalim na pag-unawa sa kasaysayan ng Pilipinas base sa pagsusuri ng sipi ng mga piling primaryang sangguniang nakasulat,
pasalita, awdyo-biswal at kumbinasyon ng mga ito, mula sa iba-ibang panahon, tungo sa pagbuo ng makabansang
xvii
D
kaisipan na siyang magsisilbing basehan ng mas malawak na pananaw tungkol sa mundo
7 Naipamamalas ang malalim na pag-unawa at pagpapahalaga sa kamalayan sa heograpiya , kasaysayan, kultura, lipunan,
pamahalaan at ekonomiya ng mga bansa sa rehiyon tungo sa pagbubuo ng pagkakakilanlang Asyano at magkakatuwang na
pag-unlad at pagharap sa mga hamon ng Asya
C
8 Naipamamalas ang malalim na pag-unawa at pagpapahalaga sa sama-samang pagkilos at pagtugon sa mga pandaigdigang
hamon sa sangkatauhan sa kabila ng malawak na pagkakaiba-iba ng heograpiya, kasaysayan, kultura, lipunan, pamahalaan at
O
ekonomiya tungo sa pagkakaroon ng mapayapa, maunlad at matatag na kinabukasan
9 Naipamamalas ang malalim na pag-unawa at pagpapahalaga sa mga pangunahing kaisipan at napapanahong isyu sa ekonomiks
gamit ang mga kasanayan at pagpapahalaga ng mga disiplinang panlipunan tungo sa paghubog ng mamamayang mapanuri ,
mapagnilay, mapanagutan, makakalikasan, produktibo, makatarungan, at makataong mamamayan ng bansa at daigdig
10 Naipamamalas ang malalim na pag-unawa at pagpapahalaga sa mga kontemporaryong isyu at hamong pang-ekonomiya,
PY
pangkalikasan, pampolitika, karapatang pantao, pang-edukasyon at pananagutang sibiko at pagkamamamayan sa kinakaharap
ng mga bansa sa kasalukuyang panahon gamit ang mga kasanayan sa pagsisiyasat, pagsusuri ng datos at iba’t ibang
sanggunian, pagsasaliksik, mapanuring pag-iisip, mabisang komunikasyon at matalinong pagpapasya
Saklaw at Daloy ng Kurikulum
Naipamamalas ang kamalayan bilang batang Pilipino sa katangian at bahaging ginagampanan ng tahanan, paaralan at pamayanan tungo sa
paghubog ng isang mamamayang mapanagutan, may pagmamahal sa bansa at pagmamalasakit sa kapaligiran at kapwa.
Grado Daloy ng Paksa Deskripsyon Tema

Ako at ang Aking Pagkilala sa sarili at pakikipag-ugnayan sa kapwa bilang pundasyon sa paglinang ng kama-
K 1-2
kapwa
D layan sa kapaligirang sosyal
Ang sarili bilang kabahagi ng pamilya at paaralan tungo sa pagkakakilanlan bilang indi-
Ako, ang Aking
1 bidwal at kasapi ng komunidad, gamit ang konsepto ng pagpapatuloy at pagbabago, inter- 1-3
Pamilya at Paaralan
aksyon distansya at direksyon at ang pagpapahalaga sa kapaligirang pisikal at paaralan
Pag-unawa sa kasalukuyan at nakaraan ng kinabibilangang komunidad, gamit ang konsepto
Ang Aking Komundad, ng pagpapatuloy at pagbabago, interaksyon, pagkakasunod-sunod ng pangyayari, mga
EP
2 1-5
Ngayon at Noon simpleng konseptong heograpikal tulad ng lokasyon at pinagkukunang yaman, at konsepto
ng mga saksi ng kasaysayan tulad ng tradisyon oral at mga labi ng kasaysayan
Ang Mga Lalawigan sa

E
Pag-unawa sa pinagmulan at pag-unlad ng sariling lalawigan at rehiyon kasama ang aspe-
3 ktong pangkultura, pampulitika, panlipunan at pangkabuhayan gamit ang malalim na kon- 1-6
Aking Rehiyon
septo ng pagpapatuloy at pagbabago, interaksyon ng tao at kapaligirang pisikal at sosyal
xviii
D
Pagpapahalaga sa pambansang pagkakakilanlan at ang mga kontribusyon ng bawat rehi-
yon sa paghubog ng kulturang Pilipino at pambansang pag-unlad gamit ng mga kasanayan
4 Ang Bansang Pilipinas 1-6
sa heograpiya, pag-unawa sa kultura at kabuhayan, pakikilahok sa pamamahala at pagpa-
pahalaga sa mga mithiin ng bansang Pilipinas.
C
Pagkakabuo ng kapuluan ng Pilipinas at mga sinaunang lipunan hanggang sa simula ng
Pagbuo ng Pilipinas
5 ika-20 siglo gamit ang batayang konseptong katulad ng kahalagahang pangkasaysayan 1-6
bilang Nasyon
(historical significance), pagbabago, pag-unlad at pagpapatuloy.
O
Ang Pilipinas sa harap ng mga hamon at tugon ng ika-20 siglo hanggang sa kasalukuyan
Mga Hamon at Tugon
6 tungo sa pagbuo ng tiyak na pagkakakilanlang Pilipino at matatag na pagkabansa (strong 1-6
sa Pagkabansa
nationhood)
Pag-unawa at pagpapahalaga sa kamalayan sa heograpiya , kasaysayan, kultura, lipu-
7 Araling Asyano nan, pamahalaan at ekonomiya ng mga bansa sa rehiyon tungo sa pagbubuo ng pagka- 1-7
PY
kakilanlang Asyano at magkakatuwang na pag-unlad at pagharap sa mga hamon ng Asya
Grado Daloy ng Paksa Deskripsyon Tema
Pag-unawa at pagpapahalaga sa sama-samang pagkilos at pagtugon sa mga pandaigdi-
gang hamon sa sangkatauhan sa kabila ng malawak na pagkakaiba-iba ng heograpiya,
8 Kasaysayan ng Daigdig 1-7
kasaysayan, kultura, lipunan, pamahalaan at ekonomiya tungo sa pagkakaroon ng mapay-
D apa, maunlad at matatag na kinabukasan.
Pag-unawa sa mga pangunahing kaisipan at napapanahong isyu sa ekonomiks gamit ang
mga kasanayan at pagpapahalaga ng mga disiplinang panlipunan tungo sa paghubog ng
9 Ekonomiks 1-7
mamamayang mapanuri, mapagnilay, mapanagutan, makakalikasan, produktibo, makata-
rungan, at makataong mamamayan ng bansa at daigdig
Pag-unawa at pagpapahalaga sa mga kontemporaryong isyu at hamong pang-ekonomi-
EP
ya, pangkalikasan, pampolitika, karapatang pantao, pang-edukasyon at pananagutang
Mga Kontemporaryong
10 sibiko at pagkamamamayan sa kinakaharap ng mga bansa sa kasalukuyang panahon gamit 1-7
Isyu
E
ang mga kasanayan sa pagsisiyasat, pagsusuri ng datos at iba’t ibang sanggunian, pagsa-
saliksik, mapanuring pag-iisip, mabisang komunikasyon at matalinong pagpapasya
xix
D
BILANG NG ORAS SA PAGTUTURO: 10 weeks/quarter; 4 quarters/year
Grade Time Allotment

1-2 30 min/day x 5 days
C
3-6 O 40 min/day x 5 days
7-10 3 hrs/week
PY
BAITANG 9
EKONOMIKS
Pamantayang Pangnilalaman: Naipamamalas ang malalim na pag-unawa sa mga pangunahing kaisipan at napapanahong isyu sa ekonomiks at
pambansang pag-unlad gamit ang mga kasanayan at pagpapahalaga ng mga disiplinang panlipunan tungo sa
paghubog ng mamamayang mapanuri, mapagnilay, mapanagutan, makakalikasan, produktibo, makatarungan, at
makataong mamamayan ng bansa at daigdig.
PAMANTAYANG PAMANTAYAN
NILALAMAN
D PANGNILALAMAN SA PAGGANAP
PAMANTAYAN SA PAGKATUTO
CODE
(Content) (Learning Competencies)
(Content Standard) (Performance Standard)
UNANG MARKAHAN - Mga Pangunahing Konsepto ng Ekonomiks: Batayan ng Matalinong Paggamit ng Pinagkukunang Yaman tungo
sa Pagkamit ng Kaunlaran
A. Kahulugan ng Ekonomiks Ang mga mag-aaral ay Ang mga mag-aaral ay: Ang mga mag-aaral ay
EP
may pag-unawa:
1. Nailalapat ang kahulugan ng
sa mga pangunahing naisasabuhay ang ekonomiks sa pang-araw-araw AP9MKE-Ia-1
E konsepto ng Ekonomiks pag-unawa sa mga na pamumuhay bilang isang
bilang batayan ng pangunahing konsepto mag-aaral, at kasapi ng pamilya
xx
matalino at maunlad ng Ekonomiks bilang at lipunan.
D
na pang-araw-araw na batayan ng matalino at 2. Natataya ang kahalagahan
pamumuhay maunlad na pang-araw- ng ekonomiks sa pang-araw-
araw na pamumuhay AP9MKE-Ia-2
araw na pamumuhay ng bawat
C pamilya at ng lipunan.
B. Kakapusan 3. Naipakikita ang ugnayan ng
1. Konsepto ng Kakapusan at ang kakapusan sa pang-araw- araw AP9MKE-Ia-3
Kaugnayan nito sa Pang- araw-
O na pamumuhay.
araw na Pamumuhay 4. Natutukoy ang mga palatandaan
2. Palatandaan ng Kakapusan sa ng kakapusan sa pang-araw- AP9MKE-Ib-4
Pang- araw- araw na Buhay araw na buhay.
3. Kakapusan Bilang Pangunahing
Suliranin sa Pang- araw-araw na 5. Nakakabuo ang konklusyon
na ang kakapusan ay isang
PY
Pamumuhay AP9MKE-Ib-5
4. Mga Paraan upang Malabanan ang pangunahing suliraning
Kakapusan sa Pang- araw- araw na panlipunan.
Pamumuhay 6. Nakapagmumungkahi ng mga
paraan upang malabanan ang AP9MKE-Ic-6
kakapusan
NILALAMAN PAMANTAYAN SA PAGKATUTO
PANGNILALAMAN SA PAGGANAP CODE
C. Pangangailangan at Kagustuhan 7. Nasusuri ang kaibahan ng
D
1. Pagkakaiba ng Pangangailangan kagustuhan (wants) sa
at Kagustuhan pangangailangan (needs) AP9MKE-Ic-7
2. Ang Kaugnayan ng Personal na bilang batayan sa pagbuo ng
Kagustuhan at Pangangailangan matalinong desisyon
sa Suliranin ngKakapusan 8. Naipakikita ang ugnayan ng
3. Hirarkiya ng Pangangailangan personal na kagustuhan at
EP
4. Batayan ng Personal na AP9MKE-Id-8
pangangailangan sa suliranin ng
Pangangailangan at Kagustuhan kakapusan
5. Salik na nakakaimpluwensiya sa
Pangangailangan at Kagustuhan
E 9. Nasusuri ang hirarkiya ng
pangangailangan.
AP9MKE-Id-9
xxi
10. Nakabubuo ng sariling
D pamantayan sa pagpili ng mga
AP9MKE-Ie-10
pangangailangan batay sa mga
hirarkiya ng pangangailangan
11. Nasusuri ang mga salik na
C nakakaimpluwensiya sa AP9MKE-Ie-11
pangangailangan at kagustuhan
D. Alokasyon 12. Nasusuri ang kaugnayan ng
1. Kaugnayan ng Konsepto ng
O alokasyon sa kakapusan at AP9MKE-If-12
Alokasyon sa Kakapusan at pangangailangan at kagustuhan
Pangangailangan at Kagustuhan 13. Napahahalagahan ang
2. Kahalagahan ng Paggawa paggawa ng tamang desisyon
ng Tamang Desisyon Upang AP9MKE-If-13
upang matugunan ang
Matugunan ang Pangangailangan
PY
pangangailangan
3. Iba’t- Ibang Sistemang Pang-
ekonomiya 14. Nasusuri ang mekanismo
ng alokasyon sa iba’t-ibang
AP9MKE-Ig-14
sistemang pang-ekonomiya
bilang sagot sa kakapusan
E. Pagkonsumo 15. Naipaliliwanag ang konsepto ng
AP9MKE-Ig-15
1. Konsepto ng Pagkonsumo pagkonsumo
2. Salik sa Pagkonsumo 16. Nasusuri ang mga salik na
3. Pamantayan sa Matalinong AP9MKE-Ih-16
nakakaapekto sa pagkonsumo.
Pamimili
D
4. Karapatan at Tungkulin Bilang 17. Naipamamalas ang talino sa
Isang Mamimili pagkonsumo sa pamamagitan
AP9MKE-Ih-17
ng paggamit ng pamantayan sa
pamimili
18. Naipagtatanggol ang mga
EP
karapatan at nagagampanan
AP9MKE-Ih-18
ang mga tungkulin bilang isang
mamimili
F. Produksyon
E 19. Naibibigay ang kahulugan ng
AP9MKE-Ii-19
1. Kahulugan at Proseso ng produksyon
xxii
Produksyon at ang Pagtugon nito 21. Napahahalagahan ang mga
sa Pang- araw araw na Pamumuhay
D salik ng produksyon at ang
2. Salik (Factors) ng Produksyon at AP9MKE-Ii-19
implikasyon nito sa pang- araw-
ang Implikasyon nito sa Pang- araw na pamumuhay
araw araw na Pamumuhay
3. Mga Organisasyon ng Negosyo
C 22. Nasusuri ang mga tungkulin ng
iba’t- ibang organisasyon ng AP9MKE-Ij-20
negosyo
IKALAWANG MARKAHAN - Maykroekonomiks
O
A. Demand Ang mga mag-aaral ay Ang mga mag-aaral ay 1. Nailalapat ang kahulugan ng
may pag-unawa demand sa pang araw-araw na AP9MYK-IIa-1
1. Kahulugan ng ”Demand” kritikal na pamumuhay ng bawat pamilya
2. Mga Salik na Nakakapekto sa sa mga pangunahing nakapagsusuri sa mga 2. Nasusuri ang mga salik na
Demand kaalaman sa ugnayan pangunahing kaalaman AP9MYK-IIa-2
nakaaapekto sa demand
PY
3. Elastisidad ng Demand ng pwersa ng demand sa ugnayan ng pwersa
at suplay, at sa sistema ng demand at suplay, at 3. Matalinong nakapagpapasya sa
ng pamilihan bilang sistema ng pamilihan pagtugon sa mga pagbabago ng AP9MYK-IIb-3
salik na
batayan ng matalinong bilang batayan 4. Naiuugnay ang elastisidad ng
D pagdedesisyon ng ng matalinong demand sa presyo ng kalakal at AP9MYK-IIb-4
sambahayan at bahay- pagdedesisyon ng paglilingkod
B. Supply” (Suplay) sambahayan at bahay- 5. Nailalapat ang kahulugan ng
suplay batay sa pang-araw-
AP9MYK-IIc-5
1. Kahulugan ng Suplay araw na pamumuhay ng bawat
2. Mga Salik ng Nakakapekto pamilya
EP
sa Suplay 6. Nasusuri ang mga salik na
3. Elastisidad ng Suplay AP9MYK-IIc-6
nakaaapekto sa suplay
E 7. Matalinong nakapagpapasya sa
pagtugon sa mga pagbabago ng AP9MYK-IId-7
salik na nakaaapekto sa suplay
xxiii
C. Interaksyon ng Demand at Suplay
D 8. Naiuugnay ang elastisidad ng
1. Interaksyon ng demand at suplay demand at suplay sa presyo ng AP9MYK-IId-8
sa kalagayan ng presyo at ng kalakal at paglilingkod
pamilihan 9. Naipapaliwanag ang interaksyon
2. ”Shortage” at ”Surplus”
C ng demand at suplay sa
3. Mga Paraan ng pagtugon/ AP9MYK-IIe-9
kalagayan ng presyo at ng
kalutasan sa mga suliraning dulot pamilihan
ng kakulangan at kalabisan sa
O 10. Nasusuri ang mga epekto ng
pamilihan
shortage at surplus sa presyo at
AP9MYK-IIf-9
dami ng kalakal at paglilingkod
sa pamilihan
11. Naimumungkahi ang paraan
PY
ng pagtugon/kalutasan sa mga
AP9MYK-IIg-10
suliraning dulot ng kakulangan at
kalabisan
D. Pamilihan 12. Napapaliwanag ang kahulugan
AP9MYK-IIh-11
1. Konsepto ng Pamilihan ng pamilihan
2. Iba’t ibang Istraktura ng Pamilihan 13. Nasusuri ang iba’t ibang
3. Gampanin ng Pamahalaan sa mga AP9MYK-IIi-12
Istraktura ng Pamilihan
D
Gawaing Pangkabuhayan sa Iba’t
14. Napangangatwiranan ang
Ibang Istraktura ng Pamilihan
kinakailangang pakikialam at
regulasyon ng pamahalaan sa
mga gawaing pangkabuhayan
AP9MYK-IIj-13
sa iba’t ibang istraktura ng
pamilihan upang matugunan
EP
ang pangangailangan ng mga
mamamayan
IKATLONG MARKAHAN - Makroekonomiks
E
Paikot na Daloy ng Ekonomiya Naipamamalas ng mag- Ang mag-aaral ay 1. Nailalalarawan ang paikot na
AP9MAK-IIIa-1
xxiv
1. Bahaging ginagampanan ng mga aaral ang pag-unawa nakapagmumungkahi ng daloy ng ekonomiya
bumubuo sa paikot na daloy ng
D
sa mga pangunahing mga pamamaraan kung 2. Natataya ang bahaging
ekonomiya kaalaman tungkol sa paano ang pangunahing ginagampanan ng mga
2. Ang kaugnayan sa isa’t isa ng pambansang ekonomiya kaalaman tungkol sa AP9MAK-IIIa-2
bumubuo sa paikot na daloy ng
mga bahaging bumubuo sa paikot bilang kabahagi pambansang ekonomiya ekonomiya
na daloy ng ekonomiya sa pagpapabuti ng
C
ay nakapagpapabuti sa
pamumuhay ng kapwa pamumuhay ng kapwa 2. Nasusuri ang ugnayan sa isa’t isa
mamamayan tungo sa mamamayan tungo sa ng mga bahaging bumubuo sa AP9MAK-IIIa-3
pambansang kaunlaran
O
pambansang kaunlaran paikot na daloy ng ekonomiya
B. Pambansang Kita 3. Nasusuri ang pambansang
1. Pambansang produkto (Gross produkto (Gross National
National Product- Gross Domestic Product-Gross Domestic Product) AP9MAK-IIIb-4
Product) bilang panukat ng bilang panukat ng kakayahan ng
kakayahan ng isang ekonomiya isang ekonomiya
PY
2. Mga pamamaraan sa pagsukat ng 4. Nakikilala ang mga pamamaraan
pambansang produkto sa pagsukat ng pambansang AP9MAK-IIIb-5
produkto
3. Kahalagahan ng pagsukat 5. Nasusuri ang kahalagahan ng
D
ng pambansang kita sa ekonomiya pagsukat ng pambansang kita sa AP9MAK-IIIc-6
ekonomiya
C. Ugnayan ng Kita, Pag-iimpok, at 6. Naipapahayag ang kaugnayan
Pagkonsumo ng kita sa pagkonsumo at pag- AP9MAK-IIIc-6
1. Kaugnayan ng kita sa iimpok
pagkonsumo at pag-iimpok 7. Nasusuri ang katuturan ng
EP
2. Katuturan ng consumption at consumption at savings sa pag- AP9MAK-IIIc-7
savings sa pag-iimpok iimpok
D. Implasyon
E 8. Nasusuri ang konsepto at
AP9MAK-IIId-8
1. Konsepto ng Implasyo palatandaan ng Implasyon
2. Mga Dahilan ng Implasyon
xxv
9. Natataya ang mga dahilan sa
3. Mga Epekto ng Implasyon
D pagkaroon ng implasyon
AP9MAK-IIId-9
4. Paraan ng Paglutas ng
Implasyon 10. Nasusuri ang iba’t ibang epekto
AP9MAK-IIIe-10
ng implasyon
C 11. Napapahalagahan ang mga
AP9MAK-IIIe-11
paraan ng paglutas ng implasyon
12. Aktibong nakikilahok sa paglutas
O ng mga suliraning kaugnay ng AP9MAK-IIIf-12
implasyon
A. Patakarang Piskal 13. Naipaliliwanag ang layunin ng
AP9MAK-IIIf-13
1. Layunin ng Patakarang Piskal patakarang piskal
2. Kahalagahan ng Papel na 14. Napahahalagahan ang papel na
Ginagampanan ng Pamahalaan
PY
ginagampanan ng pamahalaan
kaugnay ng mga Patakarang AP9MAK-IIIg-14
kaugnay ng mga patakarang
Piskal na Ipinapatupad nito piskal na ipinatutupad nito
3. Patakaran sa Pambansang Badyet
at ang Kalakaran ng Paggasta ng 15. Nasusuri ang badyet at ang
kalakaran ng paggasta ng AP9MAK-IIIg-15
Pamahalaan
pamahalaan
Halimbawa: 16. Nakababalikat ng pananagutan
- Policy on Priority Assistance bilang mamamayan sa wastong AP9MAK-IIIg-16
Development Fund pagbabayad ng buwis
- Policy on the Privatization of GOCCs 17. Naiuuugnay ang mga epekto ng
D
- Policy on Conditional Cash Transfer patakarang piskal sa katatagan
- Patakaran sa Wastong Pagbabayad ng pambansang ekonomiya
ng Buwis (VAT EVAT/ RVAT)
4. Mga Epekto ng Patakarang AP9MAK-IIIh-17
Piskal sa Katatagan ng
Pambansang Ekonomiya
EP
F. Patakarang Pananalapi (Monetary 18. Naipaliliwanag ang layunin ng
AP9MAK-IIIh-18
Policy) patakarang pananalapi
E 19. Naipahahayag ang kahalagahan
1. Layunin ng Patakarang Pananalapi ng pag-iimpok at pamumuhunan AP9MAK-IIIi-19
xxvi
2. Kahalagahan ng Pag-iimpok at
Pamumuhunan bilang isang salik
D bilang isang salik ng ekonomiya
sa Ekonomiya 20. Natataya ang bumubuo ng

AP9MAK-IIIi-20
3. Mga Bumubuo sa Sektor ng sektor ng pananalapi
Pananalapi 21. Nasusuri ang mga patakarang
4. Ang Papel na Ginagampan ng
C pang-ekonomiya na
Bawat Sektor ng Pananalapi nakakatulong sa patakarang AP9MSP-IVj-21
5. Mga Paraan at Patakaran ng panlabas ng bansa sa buhay ng
Bangko Sentral ng Pilipinas (BSP)
O nakararaming Pilipino
upang mapatatag ang halaga ng 22. Natitimbang ang epekto ng mga
salapi patakaran pang-ekonomiya na
- Money Laundering nakakatulong sa patakarang AP9MSP-IVj-22
- Easy and Tight panlabas ng bansa sa buhay ng
Monetary Policy nakararaming Pilipino
PY
IKAAPAT NA MARKAHAN - Mga Sektor Pang-ekonomiya at Mga Patakarang Pang-Ekonomiya
A. Konsepto at Palatandaan
D Ang mga mag-aaral ay Ang mga mag-aaral ay 1. Nakapagbibigay ng sariling
ng Pambansang Kaunlaran may pag-unawa aktibong nakikibahagi pakahulugan sa pambansang AP9MSP-IVa-1
1. Pambansang Kaunluran sa mga sektor ng sa maayos na kaunlaran
2. Mga palatandaan ng ekonomiya at mga pagpapatupad at 2. Nasisiyasat ang mga
Pambansang kaunlaran patakarang pang- pagpapabuti ng mga palatandaan ng pambansang AP9MSP-IVa-2
3. Iba’t ibang gampanin ng ekonomiya nito sa sektor ng ekonomiya kaunlaran
EP
mamamayang Pilipino upang harap ng mga hamon at mga patakarang
makatulong sa pambansang at pwersa tungo sa pang-ekonomiya nito 3. Natutukoy ang iba’t ibang
kaunlaran pambansang pagsulong tungo sa pambansang gampanin ng mamamayang
AP9MSP-IVb-3
4. Sama-sama Pagkilos para sa
E at pag-unlad pagsulong at pag-unlad Pilipino upang makatulong sa
Pambansang Kaunlaran pambansang kaunlaran
xxvii
4. Napahahalagahan ang
D sama-samang pagkilos ng
AP9MSP-IVb-4
mamamayang Pilipino para sa
pambansang kaunlaran
5. Nakapagsasagawa ng isang
C pagpaplano kung paano
makapag-ambag bilang AP9MSP-IVc-5
mamamayan sa pag-unlad ng
O bansa
B. Sektor ng Agrikultura 6. Nasusuri ang bahaging
1. Ang bahaging ginagampanan ginagampanan ng agrikultura,
AP9MSP-IVc-6
ng agrikultura, pangingisda at pangingisda, at paggugubat sa
paggugubat sa ekonomiya at sa ekonomiya at sa bansa
PY
bansa 7. Nasusuri ang mga dahilan at
2. Mga dahilan at epekto ng
epekto ng suliranin ng sektor
suliranin ng sektor ng agrikultura, AP9MSP-IVd-7
ng agrikultura, pangingisda, at
pangingisda, at paggugubat sa paggugubat sa bawat Pilipino
bawat Pilipino
3. Mga patakarang pang Ekonomiya 8. Nabibigyang-halaga ang mga
nakatutulong sa sektor ng patakarang pang-ekonomiya
AP9MSP-IVd-8
agrikultura nakatutulong sa sektor ng
agrikultura
(industriya ng agrikultura, pangingisda, (industriya ng agrikultura,
at paggugubat) pangingisda, at paggugubat)
Halimbawa:
- Comprehensive Agrarian Reform Law
- Policy on Importation of Rice
- Policy on Drug Prevention
C. Sektor ng Industriya 9. Nasusuri ang bahaging
D
1. Bahaging ginampanan ng sektor ginagampanan ng sektor ng
ng industriya, tulad ng pagmimina, industriya, tulad ng pagmimina, AP9MSP-IVe-9
tungo sa isang masiglang tungo sa isang masiglang
ekonomiya ekonomiya
2. Ang pagkakaugnay ng sektor 10. Nasusuri ang pagkakaugnay
EP
agrikultural at industriya tungo sa ng sektor agrikultural at
pag-unlad ng kabuhayan AP9MSP-IVe-10
industriya tungo sa pag-unlad ng
3. Mga patakarang pang-ekonomiya kabuhayan
nakatutulong sa sektor industriya
- Filipino First Policy
E 11. Nabibigyang-halaga ang mga
- Oil Deregulation Law patakarang pang-ekonomiyang
nakatutulong sa sektor ng AP9MSP-IVe-11
xxviii
- Policy on Microfinancing
D industriya
- Policy on Online Businesses
D. Sektor ng Paglilingkod 12. Nasusuri ang bahaging
1. Ang bahaging ginagampanan ginagampanan ng sektor ng AP9MSP-IVf-12
ng sektor ng paglilingkod sa
C paglilingkod
pambansang ekonomiya 13. Napapahalagahan ang mga
2. Mga patakarang pang-ekonomiya patakarang pang-ekonomiya
na nakakatulong sa sektor ng
O na nakakatulong sa sektor ng
AP9MSP-IVf-13
paglilingkod paglilingkod
3. Batas na Nagbibigay Proteksyon at
Nangangalaga sa mga Karapatan 14. Nakapagbibigay ng sariling
ng Mangggawa pakahulugan sa konsepto ng
- Contractualization and Labor impormal na sektor AP9MSP-IVg-14
PY
Outsourcing
- Salary Standardization Law
E. Impormal na Sektor 15. Nasusuri ang mga dahilan ng
D pagkakaroon ng impormal na AP9MSP-IVg-15
1. Mga Dahilan at Anyo ng Impormal sector
na Sektor ng Ekonomiya 16. Natataya ang mga epekto
2. Mga epekto ng impormal na ng impormal na sector ng AP9MSP-IVh-16
sektor ng ekonomiya ekonomiya
3. Mga Patakang Pang-
17. Napapahalagahan ang mga
EP
ekonomiya na may
kaugnayan patakarang pang-ekonomiya
sa Impormal na Sektor na nakakatulong sa sektor ng
AP9MSP-IVh-17
- Counterfeiting
E paglilingkod
- Black Market
xxix
F. Kalakalang Panlabas
D 18. Natataya ang kalakaran ng
AP9MSP-IVi-18
kalakalang panlabas ng bansa
1. Ang Kalakaran sa Kalakalang 19. Nasusuri ang ugnayan ng
Panlabas ng Pilipinas
2. Ang ugnayan ng Pilipinas para
C Pilipinas para sa kalakalang
panlabas nito sa mga
sa kalakalang panlabas nito sa samahan tulad ng World Trade
mga samahan ng tulad ng World AP9MSP-IVi-19
Trade Organization at Asia Pacific
O Organization at Asia-Pacific
Economic Cooperation tungo sa
Economic Cooperation tungo sa patas na kapakinabangan ng
patas na kapakinabangan ng mga mga mamamayan ng daigdig
mamamayan ng daigdig
20. Napahahalagahan ang
kontribusyon ng kalakalang
AP9MSP-IVi-20
PY
panlabas sa pag-unlad
ekonomiya ng bansa
3. Mga Kontribusyon ng Kalakalang 21. Nasusuri ang mga patakarang
Panlabas sa Pag-unlad ng pang-ekonomiya na
Ekonomiya ng Pilipinas nakakatulong sa patakarang
4. Mga patakaran pang-ekonomiya panlabas ng bansa sa buhay ng
AP9MSP-IVj-21
D
na nakakatulong sa patakarang nakararaming Pilipino
panlabas ng bansa sa buhay ng
nakararaming Pilipino
-Policy on ASEAN Economic Community
2015 22. natitimbang ang epekto ng mga
-Policy on Trade Liberalization patakaran pang-ekonomiya na
EP
nakakatulong sa patakarang AP9MSP-IVj-22
panlabas ng bansa sa buhay ng
nakararaming Pilipino
E
xxx
D
C
O
PY
CODE BOOK LEGEND
Sample: AP5KPK-IIIf-5
LEGEND SAMPLE
D
First Entry Learning Area and Strand/ Sub- Araling Panlipunan AP5
ject or Specialization
Grade Level Baitang 5
Uppercase Letter/s Domain/Content/ Component/ Pagbabagong Kultural sa Pama- KPK
Topic mahalang Kolonyal ng mga
EP
Espanyol
-
Roman Numeral
E Quarter Ikatlong Markahan III
*Zero if no specific quarter
xxxi
Lowercase Letter/s
*Put a hyphen (-) in between
D
Week Ika-anim na linggo f
letters to indicate more than a
specific week
C -
Arabic Number Competency Nakapagbibigay ng sariling pan- 5
anaw tungkol sa naging epekto
O
ng kolonyalismo sa lipunan ng
sinaunang Pilipino
PY
DOMAIN/ COMPONENT CODE DOMAIN/ COMPONENT CODE DOMAIN/ COMPONENT CODE
Heograpiya at Mga Sinaunang Kabihasnan sa
Ako ay Natatangi NAT Ang Pinagmulan ng Lahing Pilipino PLP HSK
Daigdig
Ang Aking Pamilya PAM Pamunuang Kolonyal ng Espanya PKE Ang Daigdig sa Klasiko at Transisyonal na Panahon DKT
Pagbabagong Kultural sa Pamamahalang
Ang Aking Paaralan PAA KPK Ang Pag-usbong ng Makabagong Daigdig PMD
Kolonyal ng mga Espanyol
Ako at ang Aking Kapaligiran

D KAP
Mga Pagbabago sa Kolonya at Pag-usbong
ng Pakikibaka ng Bayan
PKB Ang Kontemporanyong Daigdig AKD
Kinalalagyan Ng Pilipinas At Ang Malayang

Ang Aking Komunidad KOM PMK Mga Pangunahing Konsepto ng Ekonomiks MKE
Kaisipan Sa Mundo
Pagpupunyagi sa Panahon ng
Ang Aking Komunidad Ngayon at
KNN Kolonyalismong Amerikano at Ikalawang KDP Maykroekonomiks MYK
Noon
EP
Digmaang Pandaigdig
Pagtugon sa mga Suliranin, Isyu at Hamon
Pamumuhay sa Komunidad PSK SHK Makroekonomiks MAK
sa Kasarinlan ng Bansa
E Tungo sa Pagkamit ng Tunay na Mga Sektor Pang-Ekonomiya at Mga Patakarang
Pagiging Kabahagi ng Komunidad PKK TDK MSP
Demokrasya at Kaunlaran Pang-Ekonomiya Nito
xxxii
Ang Mga Lalawigan Sa Aking
Rehiyon
LAR
D
Heograpiya ng Asya HAS Mga Isyung Pangkapaligiran at Pang-ekonomiya IPE
Ang Mga Kwento Ng Mga

KLR Sinaunang Kabihasnan sa AsyaHanggang KSA Mga Isyung Politikal at Pangkapayapaan IPP
Lalawigan Sa Sariling Rehiyon
Ang Pagkakakilanlang Kultural Ng
Kinabibilangang Rehiyon
PKR
C
Ang Timog at Kanlurang Asya sa
Transisyonal at Makabagong Panahon
TKA Mga Isyu sa Karapang Pantao at Gender IKP
Ang Silangan at Timog-Silangang Asya sa Mga Isyung Pang-Edukasyon at Pansibiko at

Ekonomiya At Pamamahala EAP KIS
O
Transisyonal at Makabagong Panahon Pagkamamamayan (Civics and Citizenship)
Ang Aking Bansa AAB
Lipunan, Kultura at Ekonomiya
LKE
ng Aking Bansa
Ang Pamamahala Sa Aking Bansa PAB
Kabahagi Ako sa Pag-unlad ng
PY
KPB
Aking Bansa
YUNIT I
MGA PANGUNAHING KONSEPTO NG EKONOMIKS
PANIMULA AT MGA GABAY NA TANONG
Bawat tao ay humaharap sa iba’t ibang sitwasyon sa araw-araw. Kalimitan,

magkakaiba ang kanilang mga karanasan ayon sa kanilang mga kagustuhan at
pangangailangan. Ang kanilang pagtugon ay batay sa kanilang interes at preperensiya
o pinipili.
PY
Sa kabila nito, hindi maikakaila na kaalinsabay ng pagtugon sa mga
pangangailangan at kagustuhan ay nahaharap sila sa suliranin na dulot ng kakapusan
ng pinagkukunang-yaman.
Ang modyul na ito ay naglalayong maipamalas ng mga mag-aaral ang kanilang
O
pag-unawa sa mga pangunahing konsepto ng Ekonomiks bilang batayan ng matalino
at maunlad na pang-araw-araw na pamumuhay. Layunin din nitong maisabuhay ng
mga mag-aaral ang mga pangunahing konsepto ng Ekonomiks bilang batayan ng
C
matalino at maunlad na pang-araw-araw na pamumuhay.
D
Pamantayang Pangnilalaman Pamantayang Pagganap

E
Naipamamalas ng mag-aaral ang pag- Naisasabuhay ang pag-unawa sa mga

unawa sa mga pangunahing konsepto pangunahing konsepto ng Ekonomiks
EP
ng Ekonomiks bilang batayan ng bilang batayan ng matalino at maunlad na

matalino at maunlad na pang-araw-araw pang-araw-araw na pamumuhay
na pamumuhay
D
Sa araling ito, inaasahan na matutuhan mo ang sumusunod:
• Nailalapat ang kahulugan ng ekonomiks sa pang-

ARALIN 1: araw-araw na pamumuhay bilang isang mag-aaral
KAHULUGAN NG at kasapi ng pamilya at lipunan
EKONOMIKS • Natataya ang kahalagahan ng ekonomiks sa pang-
araw-araw na pamumuhay ng bawat pamilya at ng
lipunan
• Naipakikita ang ugnayan ng kakapusan sa pang-
araw-araw na pamumuhay
• Natutukoy ang mga palatandaan ng kakapusan sa

ARALIN 2: pang-araw-araw na buhay
KAKAPUSAN
• Nakabubuo ng konklusyon na ang kakapusan ay
isang pangunahing suliraning panlipunan
• Nakapagmumungkahi ng mga paraan upang mala-

banan ang kakapusan
• Nasusuri ang kaibahan ng kagustuhan (wants) sa
PY
pangangailangan (needs) bilang batayan sa pagbuo
ng matalinong desisyon
• Naipakikita ang ugnayan ng personal na kagustuhan

ARALIN 3: at pangangailangan sa suliranin ng kakapusan
O
ANGANGAILANGAN
• Nasusuri ang herarkiya ng pangangailangan
AT KAGUSTUHAN
• Nakabubuo ng sariling pamantayan sa pagpili ng
C
mga pangangailangan batay sa mga herarkiya ng
pangangailangan
• Nasusuri ang mga salik na nakakaimpluwensiya sa

D
• Nasusuri ang kaugnayan ng alokasyon sa kakapusan,
E
ARALIN 4: • Napahahalagahan ang paggawa ng tamang desisyon

EP
ALOKASYON upang matugunan ang pangangailangan
• Nasusuri ang mekanismo ng alokasyon sa iba’t

ibang sistemang pang-ekonomiya bilang sagot sa
kakapusan
D
• Naipaliliwanag ang konsepto ng pagkonsumo
• Nasusuri ang mga salik na nakakaapekto sa pagkonsumo

ARALIN 5:
PAGKONSUMO • Naipamamalas ang talino sa pagkonsumo sa pamamagitan
ng paggamit ng pamantayan sa pamimili
• Naipagtatanggol ang mga karapatan at nagagampanan

ang mga tungkulin bilang isang mamimili
• Naibibigay ang kahulugan ng produksiyon
ARALIN 6: • Napahahalagahan ang mga salik ng produksiyon
PRODUKSIYON at ang implikasyon nito sa pang-araw-araw na
pamumuhay
ARALIN 7:
• Nasusuri ang mga tungkulin ng iba’t ibang organi-
MGA ORGANISASYON
sasyon ng negosyo
NG NEGOSYO
PY
GRAPIKONG PANTULONG
O
Walang katapusang Limitadong pinagkukunang-
pangangailangan at kagustuhan C yaman
D
KAKAPUSAN
E
EP
Pagkonsumo ALOKASYON Produksiyon

D
EKONOMIKS
PANIMULANG PAGTATAYA
Panuto: Isulat ang titik ng pinakatamang sagot sa sagutang papel.
( K ) 1. Sa ilalim ng command economy, ang mga pagpapasya kung anong produkto

at serbisyo ang dapat na likhain ay nakasalalay sa kamay ng;
A. konsyumer
B. prodyuser
C. pamilihan
D. pamahalaan
( K ) 2. Ang kakapusan o scarcity ay maaaring umiral sa mga pinagkukunang-yaman
PY
tulad ng yamang likas, yamang tao, at yamang kapital. Bakit nagkakaroon ng
kakapusan sa mga ito?
A. Dahil limitado ang mga pinagkukunang-yaman at walang katapusan

ang pangangailangan at kagustuhan ng tao
B. Dahil sa mga bagyo at iba pang uri ng kalamidad na pumipinsala sa mga
O
pinagkukunang-yaman
C. Dahil sa mga negosyanteng nagsasamantala at nagtatago ng mga
produktong ibinebenta sa pamilihan
C
D. Dahil likas na malawakan ang paggamit ng mga tao sa pinagkukunang-
yaman ng bansa
D
( K ) 3. Kung ikaw ay isang taong rasyonal, ano ang dapat mong isaalang-alang sa
paggawa ng desisyon?
E
A. Isaalang-alang ang mga paniniwala, mithiin, at tradisyon

EP
B. Isaalang-alang ang mga hilig at kagustuhan

C. Isaalang-alang ang opportunity cost sa pagdedesisyon
D. Isaalang-alang ang mga dinadaluhang okasyon
D
( K ) 4. Ang paikot na daloy ng ekonomiya ay naglalarawan ng ugnayan at pangunahing

gawain ng bawat sektor ng ekonomiya. Alin sa sumusunod ang naglalarawan
sa bahaging ginagampanan ng sambahayan?
A. Nagmamay-ari ng salik ng produksiyon
B. Gumagamit ng mga salik ng produksiyon
C. Nagbabayad ng upa o renta sa lupa
D. Nagpapataw ng buwis sa bahay-kalakal
( K ) 5. Ang produksiyon ay isang gawaing pang-ekonomiya na dapat bigyang-pansin
ng pamahalaan. Ito ay may kinalaman sa
A. paggamit ng mga produkto at serbisyo.
B. paglikha ng mga produkto at serbisyo.
C. paglinang ng likas na yaman.
D. pamamahagi ng pinagkukunang- yaman.
( P ) 6. Alin sa sumusunod ang pinakaangkop na kahulugan ng Ekonomiks?

A. Ito ay matalinong pagpapasya ng tao sa pagsagot ng mga suliraning
pangkabuhayan na kinakaharap.
B. Ito ay tumutukoy sa siyensiya ng kaasalan ng tao na nakakaimpluwensiya
sa kanyang pagdedesisyon.
PY
C. Ito ay pag-aaral ng tao at ng lipunan kung paano haharapin ang mga
suliraning pangkabuhayan.
D. Ito ay pag-aaral kung paano matutugunan ng tao ang kanyang walang
katapusang pangangailangan at kagustuhan sa harap ng kakapusan.
O
( P ) 7. Ang kakapusan ay maaaring magdulot ng iba’t ibang suliraning panlipunan.
C
Alin sa sumusunod ang hindi nagpapakita ng suliraning ito?
A. Maaari itong magdulot ng kaguluhan sa mga taong nakararanas nito.
B. Tumataas ang presyo ng mga bilihin kung kaya nababawasan ang
kakayahan ng mga mamimili na bumili ng iba’t ibang produkto at serbisyo.
D
C. Pag-init ng klima na nagdudulot ng mas malalakas na bagyo at mahabang
panahon ng El Niño at La Niña.
E
D. Nagpapataas ng pagkakataong kumita ang mga negosyante.

EP
( P ) 8. Sa bawat pagpapasya ay kalimitang may trade-off at opportunity cost. Ang

trade-off ay ang pagpili o pagsasakripisyo ng isang bagay upang makamit
ang ibang bagay at ang opportunity cost ay ang halaga ng bagay o ng best
alternative na handang ipagpalit sa bawat paggawa ng desisyon. Bakit may
nagaganap na trade-off at opportunity cost?
D
A. Dahil walang katapusan ang kagustuhan ng tao

B. Dahil sa limitado ang kaalaman ng mga konsyumer
C. Dahil may umiiral na kakapusan sa mga produkto at serbisyo
D. Upang makagawa ng produktong kailangan ng pamilihan
( P ) 9. Kung uunahin ang pangangailangan kaysa kagustuhan, ang sumusunod ay
maaaring maganap maliban sa _______.
A. hindi maisasakatuparan ang lahat ng layunin

B. magiging pantay ang distribusyon ng mga pinagkukunang-yaman
C. maaaring malutas o mabawasan ang suliranin sa kakapusan
D. magiging maayos ang pagbabadyet
( P ) 10. Si Abraham Maslow ay kilala sa modelo ng herarkiya ng pangangailangan.

Batay dito, isaayos ang sumusunod mula sa pinakamababa hanggang
pinakamataas ayon sa antas nito.
PY
1. Responsibilidad sa lipunan
2. Pangangailangan sa seguridad
3. Pisyolohikal at biyolohikal
4. Pangangailangan sa sariling kaganapan
O
5. Pangangailangan sa karangalan
A.
B.
2, 3, 4, 5, 1
1, 2, 3, 4, 5
C
C. 3, 2, 1, 5, 4
D. 4, 5, 1, 2, 3
D
( P ) 11. Ang bawat salik ng produksiyon ay mahalaga sa paglikha ng mga produkto at

E
serbisyo. Ang bawat salik kapag ginamit ay may kabayaran tulad ng

A. Upa sa kapitalista, sahod sa lakas-paggawa, tubo sa may-ari ng lupa, at
EP
interes para sa entreprenyur

B. Upa sa may-ari ng lupa, sahod sa lakas-paggawa, interes sa kapitalista,
at tubo sa entreprenyur
C. Sahod sa entreprenyur, upa sa lakas-paggawa, interes sa kapitalista, at
tubo sa entreprenyur
D
D. Tubo sa may-ari ng lupa, sahod sa lakas-paggawa, upa sa kapitalista, at

interes sa entreprenyur
Gamitin ang talahanayan sa ibaba sa tanong sa aytem 12.
HOUSEHOLD FINAL CONSUMPTION EXPENDITURE

AT CURRENT PRICES, IN MILLION PESOS
Annual 2012 and 2013
At Current Prices
ITEMS Growth
2012 2013 Rate
(%)
HOUSEHOLD FINAL CONSUMPTION EX-
7,837,881 8,455,783 7.9
PENDITURE
1. Food and Non-alcoholic Beverages 3,343,427 3,596,677 7.6
PY
2. Alcoholic Beverages, Tobacco 100,930 110,059 9.0
3. Clothing and Footwear 108,492 116,635 7.5
4. Housing, water, Electricity, Gas, and 965,753 1,062,100 10.0
Other Fuels
O
5. Furnishings, Household Equipment, 310,249 326,101 5.1
and Routine Household Maintenance
6. Health 199,821 218,729 9.5
7. Transport
C 837,569 894,369 6.8
8. Communication 247,946 264,281 6.6
9. Recreation and Culture 142,851 154,391 8.1
D
10. Education 302,772 334,586 10.5
11. Restaurants and Hotels 291,460 318,553 9.3
E
12. Miscellaneous Goods and Services 986,611 1,059,301 7.4

Pinagkunan: http://www.nscb.gov.ph retrieved on 30 January 2014
EP
( P ) 12. Alin sa sumusunod na pahayag ang may katotohanan batay sa talahanayan?

A. Malaking bahagi ng gastos sa pagkonsumo ng sambahayan ay nagmumula
sa edukasyon.
B. Nagpakita ng pagbaba sa kabuuang gastos sa pagkonsumo sa pagitan ng
D
taong 2012-2013.
C. Pinakamababa ang gastos sa pagkonsumo ng sambahayan sa
komunikasyon.
D. Nagpakita ng pagtaas sa kabuuang gastos sa pagkonsumo sa pagitan
ng taong 2012-2013.
( U ) 13. Sa mga punto ng Production Possibilities Frontier o PPF ay maituturing na
mayroong production efficiency. Ano ang kaugnayan ng PPF sa kakapusan.
Piliin ang pinakatamang sagot?
A. Ang hangganan ng PPF ay nagpapakita ng kakulangan sa mga pinagku-
kunang-yaman.
B. Ito ang mga plano ng produksiyon upang kumita nang malaki at mabawi
ang gastos sa paggawa ng produkto.
C. Ang PPF ay nagpapakita ng plano ng produksiyon batay sa kakayahan ng
isang ekonomiya na lumikha ng produkto.
D. Sa pamamagitan ng PPF ay maipakikita ang iba’t ibang alternatibo sa
paglikha ng produkto upang magamit nang episyente ang mga limita-
dong pinagkukunang-yaman.
PY
( U ) 14. Ang kagustuhan at pangangailangan ay dalawang magkaibang konsepto.
Maituturing na kagustuhan ang isang bagay kapag higit ito sa batayang
pangangailangan. Kailan maituturing na batayang pangangailangan ang isang
O
produkto o serbisyo?
A. Magagamit mo ito upang maging madali ang mahirap na gawain.
B. Nagbibigay ito ng kasiyahan at kaginhawaan.
C
C. Hindi mabubuhay ang tao kapag wala ang mga ito.
D. Makabibili ka ng maraming bagay sa pamamagitan nito.
( U ) 15. Papaano mo ipaliliwanag ang kasabihang “There isn’t enough to go around”

D
na nagmula kay John Watson Howe?
A. Limitado ang mga pinagkukunang-yaman kaya’t hindi ito sasapat sa
E
pangangailangan ng tao.
B. Walang hanggan ang pangangailangan ng tao gayundin ang mga
EP
pinagkukunang-yaman.
C. Ang walang pakundangang paggamit ng pinagkukunang-yaman ay
hahantong sa kakapusan.
D. May hangganan ang halos lahat ng pinagkukunang-yaman sa buong
daigdig.
D
( U ) 16. Kung ikaw ay kabilang sa sistemang command economy, alin sa sumusunod

ang hindi nagpapakita ng gampanin ng kasapi ng sistemang ito?
A. Ang iyong katungkulan sa ekonomiya ay nagmumula sa utos ng pamahalaan
batay sa plano.
B. Malaya kang kumikilos ayon sa sariling interes nang walang
pakikialam ng pamahalaan.
C. Sama-samang isinasagawa ang mga gawain at pakinabang sa
pinagkukunang-yaman.
D. May kalayaan ang mamamayan ngunit may kontrol pa rin ang pamahalaan
sa ilang gawain.
( U ) 17. Kailan masasabing matalino kang mamimili?
A. Gumagamit ng credit card sa iyong pamimili at laging inaabangan ang
pagkakaroon ng sale.
B. Segunda mano ang binibili upang makamura at makatipid sa pamimili na
pasok sa badyet.
C. Sumusunod sa badyet at sinusuri ang presyo, sangkap, at timbang
ng produktong binibili.
D. Bumibili nang labis sa pangangailangan upang matiyak na hindi mauubusan
sa pamilihan.
( U ) 18. Sa papaanong paraan mo maitataguyod ang karapatan sa tamang

impormasyon?
PY
A. Pag-aralan ang nakatatak sa etiketa ukol sa sangkap, dami, at
komposisyon ng produkto.
B. Palaging pumunta sa timbangang-bayan upang matiyak na husto ang
biniling produkto.
O
C. Pahalagahan ang kalidad at hindi ang tatak ng produkto o serbisyong
bibilhin.
D. Palagiang gumamit ng recycled na produkto upang mapangalagaan ang
kapaligiran.
C
( U ) 19. Ano ang ipinahihiwatig ng ilustrasyon sa ibaba ukol sa produksiyon?
D
A. Ang produksiyon ay isang proseso ng pagsasama-sama ng output tulad
ng produkto at serbisyo ubang mabuo ang input tulad ng lupa, paggawa,
E
kapital, at kakayahan ng entreprenyur.

B. Ang produksiyon ay ang proseso ng pagsasasama-sama ng mga
input tulad ng lupa, lakas-paggawa, kapital, at entreprenyur upang
EP
makabuo ng produkto at serbisyo.

C. Magaganap lamang ang produksiyon kung kompleto ang mga salik na
gagamitin dito.
D. Magiging mas produktibo ang produksiyon kung mas marami ang lakas-
paggawa kaysa sa mga makinarya.
D
Input Proseso Output
• Kalakal o serbisyo
• Lupa • Pagsasama-sama pangkunsumo;
• Paggawa ng materyales, Kalakal o serbisyo
• Entrepreneurship
Kapital o Puhunan entrepreneurship
paggawa, kapital, na gamit sa
paglikha ng ibang
• Entrepreneurship at entrepreneurship
produkto
( U ) 20. Alin sa sumusunod ang hindi nagpapahayag ng kahalagahan ng produksiyon
sa pang-araw-araw na pamumuhay?
A. Ang produksiyon ang pinagmumulan ng mga produktong kailangang
ikonsumo sa pang-araw- araw
B. Ang produksiyon ay lumilikha ng trabaho.
C. Ang pagkonsumo ang nagbibigay-daan sa produksiyon ng produkto at
serbisyo, kaya dahil dito masasabing mas mahalaga ang produksiyon
kaysa sa pagkonsumo.
D. Ang mga kinita mula sa bawat salik ng produksiyon ay nagagamit ng
sambahayan sa pagbili ng produkto at serbisyo.
PY
Mga Sagot:
1. D 11. B
2. A 12. D
O
3. C 13. D
4. A 14. C
5. B 15. A
6. D
C 16. B
7. Maaring walang sagot 17. C
8. A or C 18. A
9. B 19. B
D
10. C 20. C
E
EP
D
10
PANIMULA AT MGA GABAY NA TANONG

Ang pag-aaral ng Ekonomiks ay nahahati sa dalawang pangunahing sangay:
ang Maykroekonomiks (Microeconomics) at Makroekonomiks (Macroeconomics).
Layunin ng mga ito na maunawaan ang Ekonomiks sa pamamagitan ng maliit (micro)
at malawak (macro) na dimensiyon ng ekonomiya. Kung kaya’t, ang pag-aaral nito
ay lubhang mahalaga para sa atin sapagkat ang anumang pagbabago sa galaw ng
ekonomiya, maging sa usaping lokal o internasyonal man, ay may malaking epekto sa
atin bilang mga tao na may pangangailangang dapat matugunan.
Kaugnay ng pagtugon sa ating pangangailangan, naitanong mo na ba sa iyong
sarili kung paano mo ito maisasakatuparan? Saan ka makakakuha ng mga ito? Sa
puntong ito, malaking usapin ang apat na pangunahing katanungang pang-ekonomiko:
PY
1) Ano-ano ang produktong ipoprodyus? 2) Gaano karami ang ipoprodyus? 3) Paano
ito ipoprodyus? at 4) Para kanino ito ipoprodyus?. Ang mga katanungang pang-
ekonomikong ito ang siyang pinagmumulan kung bakit ang konsepto ng demand at
supply sa ekonomiks ay nagaganap at ang mabisang mekanismo para maunawaan
ang takbo nito ay ang interaksiyon ng mga ito sa pamamagitan ng pamilihan.
O
Ang pangunahing pokus ng modyul na ito ay ang ugnayan at interaksiyon ng
demand at supply, elastisidad, at pamilihan at iba’t ibang estruktura nito, at ang ugnayan
ng pamilihan at pamahalaan. Dahil dito, ikaw bilang guro at bahagi ng pambansang
C
ekonomiya, mahalagang iyong gabayan ang mga mag-aaral upang kanilang masuri
at tuklasin kung paano naaapektuhan ang pangangailangan at kagustuhan ng
sambahayan at bahay-kalakal tungo sa pagtamo ng pambansang kaunlaran.
D
E
Pamantayang Pangnilalaman Pamantayan sa Pagganap

EP
Naipamamalas ng mag-aaral ang pag- Ang mga mag-aaral ay kritikal na

unawa sa mga pangunahing kaalaman nakapagsusuri sa mga pangunahing kaalaman
sa ugnayan ng puwersa ng demand, sa ugnayan ng puwersa ng demand, supply,
supply, at sistema ng pamilihan bilang at sistema ng pamilihan bilang batayan sa
D
batayan sa matalinong pagdedesisyon matalinong pagdedesisyon ng konsyumer

ng konsyumer at bahay-kalakal tungo sa at bahay-kalakal tungo sa pagtamo ng
pagtamo ng pambansang kaunlaran. pambansang kaunlaran.
69
Sa araling ito, inaasahan na iyong gagabayan ang mga mag-aaral upang matutuhan
ang sumusunod:
• Nailalapat ang kahulugan ng demand sa pang-araw-araw

na pamumuhay ng bawat pamilya
ARALIN 1:
• Nasusuri ang mga salik na nakaaapekto sa demand
DEMAND
• Matalinong nakapagpapasya sa pagtugon sa mga
pagbabago ng salik (factors) na nakaaapekto sa demand
ARALIN 2: • Naiuugnay ang tugon ng mga mamimili sa pabago-
ELASTISIDAD NG bagong presyo ng mga produkto at serbisyo batay sa
DEMAND (PRICE konsepto ng price elasticity of demand
ELASTICITY OF • Naiisa-iisa at nasusuri ang iba’t ibang uri ng elastisidad
PY
DEMAND) ng demand
• Nasusuri ang mga salik na nakaaapekto sa supply
ARALIN 3: • Matalinong nakapagpapasya sa pagtugon sa mga
SUPPLY AT pagbabago ng salik na nakaaapekto sa supply
ELASTIDIDAD NG • Naiuugnay ang tugon ng mga mamimili sa pabago-
O
SUPPLY bagong presyo ng mga produkto at serbisyo batay sa
(PRICE ELASTICITY konsepto ng price elasticity of supply
OF SUPPLY)
C
• Naiisa-iisa at nasusuri ang iba’t ibang uri ng elastisidad
ng supply
• Naipaliliwanag ang interaksiyon ng demand at supply sa
ARALIN 4: kalagayan ng presyo at ng pamilihan
D
INTERAKSIYON • Nasusuri ang mga epekto ng shortage at surplus sa
NG DEMAND AT presyo at dami ng kalakal at paglilingkod sa pamilihan
E
SUPPLY • Naimumungkahi ang paraan ng pagtugon/kalutasan sa

mga suliraning dulot ng kakulangan at kalabisan
EP
• Naipaliliwanag ang kahulugan ng pamilihan

• Napahahalagahan ang bahaging ginagampanan
ARALIN 5:
ng pamilihan sa pagtugon sa pang-araw-araw na
ANG PAMILIHAN AT pangangailangan ng mga tao
MGA ESTRUKTURA
• Nauunawaan ang konsepto ng Estruktura ng pamilihan
D
NITO
• Nasusuri ang iba’t ibang Estruktura/sistema ng pamilihan
na tumutugon sa maraming pangangailangan ng mga tao
ARALIN 6: • Napapangatwiranan ang kinakailangang pakikialam
at regulasyon ng pamahalaan sa mga gawaing
UGNAYAN NG pangkabuhayan sa iba’t ibang estruktura ng pamilihan
PAMILIHAN AT upang matugunan ang pangangailangan ng mga
PAMAHALAAN mamamayan
70
GRAPIKONG PANTULONG SA ARALIN
MAYKROEKONOMIKS
SAMBAHAYAN BAHAY-KALAKAL
PY
DEMAND SUPPLY
O
C
INTERAKSIYON NG DEMAND AT SUPPLY
E D
EP
D
71
PANIMULANG PAGTATAYA
Basahin at unawain ang sumusunod na pahayag/katanungan. Bilugan ang titik ng
tamang sagot.
(K) 1. Isa sa mahalagang elemento na sinusuri sa pag-aaral ng Maykroekonomiks
ay ang konsepto ng demand na isinasagawa o nagmumula sa mga
konsyumer. Alin sa sumusunod ang tamang pagpapakahulugan sa konsepto
ng demand?
A. Ito ay tumutukoy sa mga produktong kahalili ng mga pangangailangan
ng isang konsyumer.
B. Ito ay tumutukoy sa dami ng produkto na handa (willing) at kayang (able)
bilhin ng mga konsyumer sa iba’t ibang halaga o presyo.
PY
C. Ito ay tumutukoy sa kabuuang dami ng produkto na mabibili sa bawat
presyo kung ang konsyumer ay makakabili ng lahat ng kanilang
pangangailangan.
D. Ito ay tumutukoy sa dami ng produkto na handa at kayang bilhin ng
prodyuser sa iba’t ibang presyo.
O
(P) 2. Ayon sa batas ng demand, alin sa sumusunod na pahayag ang malinaw
na magpapaliwanag ng graph tungkol sa ugnayan ng presyo at demand ng
mga konsyumer?
C
A. Kaunti ang mabibili ng mga konsyumer kapag mataas ang presyo.
B. Maraming mabibili ang mga konsyumer kapag mataas ang presyo.
C. Habang tumataas ang presyo, bumababa ang demand ng mga
D
konsyumer.
D. Habang tumataas ang presyo, tumataas ang demand ng mga konsyumer.
E
PRESYO
2
EP
1 DAMI
2 4
(U) 3. Kapag ang kurba ng demand ay gumagalaw mula itaas, pababa, at pakanan
D
o downward sloping, ito ay nagpapahiwatig ng/na ___________________.

A. walang kaugnayan ang demand sa presyo
B. hindi nagbabago ang presyo ayon sa demand
C. negatibong ugnayan ng presyo sa dami ng demand
D. positibong ugnayan ng presyo sa dami ng demand
(U) 4. Ang ganap na di-elastikong demand ay mayroong coefficient na zero,

ibig sabihin walang nagaganap na pagtugon ang Qd kahit pa tumaas ang
presyo. Ano ang ipinapahiwatig nito?
A. May mga produkto tayong madaling hanapan ng pamalit kaya kahit
tumaas ang presyo nito makabibili pa rin tayo ng alternatibo para dito.
72
B. Kapag ang produkto ay labis na tumaas ang presyo at hindi naman
masyadong kailangan, maaari ng ipagpaliban muna ang pagbili nito.
C. May mga produkto na kahit mataas ang presyo ay kailangan mong bilhin
sapagkat wala itong pamalit.
D. May mga produktong walang epekto sa atin kahit hindi natin ito bilhin.
(U) 5. Si Juanito ay nakagawian ng bumili ng bananacue tuwing recess. Nang

minsang tumaas ng tatlong piso ang paborito niyang banana que, hindi na
muna siya bumili at sa halip ay naghanap na lamang ng ibang mabibili sa
canteen. Ano ang ipinahihiwatig ng demand ni Juanito para sa banana que?
A. Ang demand sa bananacue ay hindi-elastiko sapagkat si Juanito ay
tumugon ng malaki sa pamamagitan ng pagbabawas ng demand para
sa bananacue.
PY
B. Ang demand sa bananacue ay elastiko sapagkat si Juanito ay tumugon
na ng malaki sa pamamagitan ng pagbabawas ng demand para sa
bananacue.
C. Ang demand sa bananacue ay unitary sapagkat ang dami ng ibabawas
na demand sa bananacue ay kasing dami ng demand sa pamalit na
O
bananacue ni Juanito.
D. Ang demand sa bananacue ay ganap na hindi-elastiko dahil hindi
makakatagal si Juanito na hindi kumain ng bananacue sa loob ng isang
linggo.
C
(K) 6. Sa Ekonomiks, pinag-aaralan kung paano matutugunan ang walang
katapusang pangangailangan ng tao. Ang gawaing ito ay tungkulin ng
D
prodyuser. Ano ang tawag sa dami ng produkto na handa at kayang ipagbili
ng mga prodyuser?
E
A. demand C. produksiyon
B. ekwilibriyo D. supply
EP
(P) 7. May patahian si Aling Noemi ng mga kumot at punda ng unan sa Cagayan
De Oro. Noon ay nakagagawa lamang siya ng 5 pirasong kumot at 10
pirasong punda ng unan sa isang araw. Ngunit nang gumamit siya ng hi-
speed sewing machine ay halos magtriple ang kaniyang produksiyon kaya
ibinaba niya ang presyo. Piliin ang grapikong paglalarawan sa pagbabagong
D
ito?
73
(U) 8. Upang masabing supply, kailangang may kagustuhan at kakayahan na
ipagbili ng prodyuser ang isang uri ng produkto. Halimbawa, may 30,000
lata ng sardinas ang kailangan sa pamilihan. Ayon sa datos, mayroong 10
kompanya ng sardinas ngunit sa bilang na ito, 6 lamang ang nais gumawa ng
kabuuang 20,000 lata ng sardinas kung ipagbibili ito sa presyong Php10.00.
Batay sa pahayag, ilan ang maitatalang supply ng sardinas?
A.
6 C. 20 000
B.
10 D. 30 000
(K) 9. Malaki ang papel ng pamahalaan upang mapanatili ang katatatagan ng

presyo sa pamilihan. Alin sa sumusunod ang nagpapaliwanag nito?
A. Panghuhuli sa illegal vendors na nagkalat sa paligid
B. Pagtatakda ng price ceiling at floor price upang magkaroon ng gabay sa
PY
presyo ng mga bilihin
C. Pagtataguyod ng mga batas sa pangangalaga sa karapatan ng mga
konsyumer
D. Patuloy na panghihikayat sa mga maliliit na negosyante na palawakin
pa ang negosyo
O
( K ) 10. Kung ang presyo ng isang pangunahing produkto ay labis na mataas at hindi
na makatarungan para sa mga konsyumer dahil sa mapang-abusong gawi
C
ng mga may-ari ng prodyuser, gumagawa ng hakbang ang pamahalaan
upang matugunan ito. Nakikialam ang pamahalaan sa pagpepresyo sa
pamilihan. Ano ang tawag sa patakaran ng pagtatakda ng pinakamataas na
presyo ng mga produkto o serbisyo?
D
A. price ceiling C. market clearing price
B. floor prices D. price support
E
( P ) 11. Ang presyong mababa sa ekwilibriyo ay ipinatupad ng pamahalaan upang

mabigyang-proteksiyon ang mga mamimili. Ano ang magiging epekto sa
EP
pamilihan kung ang pamahalaan ay magpapatupad ng price ceiling na

Php1?
Gamitin ang graph sa ibaba upang masagutan ang katanungan.
D
A. Sa pagpapatupad ng price ceiling, ang pamilihan ay makararanas ng

ekwilibriyo.
B. Ang pagpapatupad ng price ceiling ay makapagdudulot ng disekwilibriyo
sa pamilihan. Ito ay lilikha ng shortage na 12 yunit ng produkto.
74
C. Ang pagpapatupad ng price ceiling ay makapagdudulot ng disekilibriyo
sa pamilihan. Ito ay lilikha ng surplus na 6 na yunit ng produkto.
D. Walang mangyayaring shortage at surplus sa pamilihan sapagkat
mabisa ang polisiya ng pamahalaan.
(P) 12. Ano ang nais ipakita ng tsart sa ibaba para sa konsyumer at prodyuser
sa pagtatakda ng price support at price control ng pamahalaan? Nais ng
pamahalaan na:
DEPARTMENT OF TRADE AND
INDUSTRY (DTI)
PY
PAMILIHAN
PRICE PRICE
CONTROL SUPPORT
O
C MALIIT NA
PRODYUSER AT
KONSYUMER
MAGSASAKA
D
A. kontrolin ang presyo ng mga bilihin sa pamilihan.
B. maipakita ng pamahalaan ang kanilang pagtupad sa tungkulin.
C. matamo ang layunin ng ekwilibriyo.
E
D. tulungan ang konsyumer at maliit na prodyuser.

EP
(U) 13. Nagaganap ang ekwilibriyo sa pamilihan kapag sa iisang presyo pantay ang
dami ng quantity demand sa quantity supply. Sa kalagayang ito, ano ang
implikasyon ng pagkakaroon ng ekwilibriyo sa pamilihan?
A. Sa presyong ekwilibriyo, parehong nasiyahan ang konsyumer at
D
prodyuser sapagkat ang dami ng nais bilhin ng mga konsyumer ay

kasindami ng nais ibenta ng mga prodyuser.
B. Sa presyong ito, may labis na supply sapagkat maaaring magtaas ng
presyo ang mga prodyuser upang tumaas ang kita.
C. Sa presyong ito, parehong masaya ang konsyumer at prodyuser
sapagkat tumaas man ang presyo, kaunti na lamang ang bibilhin ng
mga konsyumer.
D. Sa presyong ito, hindi nasiyahan ang konsyumer dahil ang labis na
demand ay hindi napupunan ng labis na supply.
75
(U) 14. Alin ang nagpapaliwanag kung bakit mahal ang bulaklak na rosas sa tuwing
sasapit ang Araw ng mga Puso?
A. Dahil sa okasyon, tumataas ang demand ng mga konsyumer sa rosas
kaya lumilipat ang kurba ng demand sa kanan na nagreresulta sa
pagtaas ng presyo nito.
B. Dahil sa tuwing sasapit ang Araw ng mga Puso, nagkakasundo ang mga
konsyumer at prodyuser na itaas ang presyo sapagkat pareho naman
silang nakikinabang dito.
C. Tanggap ng mga konsyumer ang pagtaas ng presyo ng rosas tuwing
sasapit ang Araw ng mga Puso sapagkat hindi matatawaran ang
kasiyahang natatamo ng mga konsyumer sa pagbibigay ng rosas sa
kanilang mga mahal sa buhay.
D. Tuwing sasapit ang Araw ng mga Puso, itinatago ng mga prodyuser ang
PY
panindang bulaklak upang lalong tumaas ang presyo nito.
(K) 15. Lahat tayo ay kinikilala bilang mga konsyumer na may mga pangangailangan
subalit hindi lahat ay may kakayahang maging prodyuser o gumawa ng mga
produkto o serbisyo na tutugon sa ating mga pangangailangan. Ano ang
O
tawag sa lugar kung saan ang mga konsyumer at prodyuser ay nagtatagpo
at nagkakaroon ng palitan sa pamamagitan ng itinakdang presyo ng mga
produkto?
C
A. department store
B. pamilihan
C. talipapa
D
D. tiangge
(P) 16. Alin sa sumusunod na larawan ang industriyang hindi kabilang sa estrukturang
E
oligopolyo?
A. B. C. D.
EP
D

Pinagkunan: http://3.bp.blogspot.com/-sKmZsEUVBLI/UoLK7dyZI3I/AAAAAAAAJ88/FxkWDVS2f_8/s1600/
telcoph+logo.png Retrieved on: November 7, 2014 http://4.bp.blogspot.com/-xEQmgJXTrRw/Uml0-KcEoII/
AAAAAAAAAAw/pxoQqzcIxUs/s1600/Shell-Logo.jpg Retrieved on November 7, 2014; http://2.bp.blogspot.com/-S-wo-
MsJijQ/T8kX87eYv3I/AAAAAAAAACo/Yv_hI-kHjeg/s1600/LunaJ_caltex.jpg Retrieved on November 7, 2014 http://big-
basket.com/media/uploads/p/l/161754_1-tide-plus-detergent-powder.jpg Retrieved on November 7, 2014
76
Para sa bilang 17 suriin ang sumusunod na larawan.
PY
O
C
E D
Pinagkunan: http://m.abante-tonite.com/issue/dec2013/pictures/t-27-08-2.jpg Retrieved on November 7, 2014; http://media.philstar.

com/images/pilipino-star-ngayon/bansa/20140917/pork-separate-from-non-pork-products-3.jpg Retrieved on: November 7, 2014;
https://i1.ytimg.com/vi/GQXyH2XOcD8/hqdefault.jpg Retrieved on: November 7, 2014; https://i1.ytimg.com/vi/KhKdagSq1dc/hqdefault.
EP
jpg Retrieved on: November 7, 2014
(P) 17. Batay sa iyong pagsusuri, sa anong estruktura ng pamilihan nabibilang ang
mga larawang nasa itaas?
D
A. monopolyo
B. oligopolyo
C. ganap na kompetisyon
D. monopolistikong kompetisyon
77
(P) 18. Kung iyong susuriin ang dalawang dayagram ng estruktura ng pamilihan sa
ibaba, alin sa dalawang ito ang sa tingin mo ay may kakayahan na itakda
ang presyo sa pamilihan?
MONOPOLYO MONOPSONYO
Iisa ang Kayang Kailangan Iisa ang

prodyuser hadlangan ng produkto konsyumer
ang kalaban at serbisyo
Walang pamalit Walang ibang
PY
na produkto at maaaring bumili ng
serbisyo produkto at serbisyo
A. monopolyo, sapagkat walang pamalit ang mga produkto
O
B. monopsonyo, sapagkat iisa lamang ang konsyumer
C. pareho lamang sapagkat ang mga katangian ng dalawang estrukturang
ito ay kabilang sa hindi ganap na kompetisyon.
C
D. wala ni isa man sa dalawang anyo ng pamilihan sapagkat ang pagbili
naman ng produkto at serbisyo ay nasa desisyon pa rin ng konsyumer
(U) 19. Ang pamilihang may ganap na kompetisyon ang sinasabing pinakamodelong
D
estruktura ng pamilihan dahil sa dami ng nagbebenta o dami ng konsyumer.
Ang sumusunod ay katangian ng estrukturang ito maliban sa
E
A. malayang kalakalan sa bilihan

B. may kakaibang produkto
C. maraming prodyuser at konsyumer
EP
D. malayang paggalaw ng mga sangkap pamproduksiyon
(U) 20. Ang pamilihan ay sinasabing may ganap na kompetisyon kapag ang sinomang
prodyuser ay walang kapangyarihan na palitan o baguhin ang presyo sa
pamilihan. Paano nakatutulong ang ganap na kompetisyon sa pamilihan?
D
A. sumisigla ang kompetisyon sa pamilihan dahil marami ang konsyumer

at prodyuser
B. napapababa ng prodyuser ang kalidad ng kanilang produkto
C. nakakakuha ng malaking tubo ng mga prodyuser
D. hindi nakakahikayat sa mga prodyuser na magpasok ng produkto
78
PANIMULA
Ang araling ito ay nakatuon sa pag-aaral ng demand bilang isa sa mga batayang
kaisipan sa Ekonomiks. Tinalakay sa naunang yunit na ang efficient na pagpili at
paggamit ng mga pinagkukunang-yaman ang diwa sa pag-aaral ng asignaturang ito.
Sa yunit na ito, ipakikilala ang dalawang mahalagang konsepto sa Ekonomiks, ang
demand at supply.
Sa pag-aaral ng demand, iyong gabayan ang mga mag-aaral upang kanilang
malaman bilang isang mamimili kung paano maipakikita ang kagustuhan at kakayahang
bumili ng mga produkto at serbisyo bilang tugon sa kanilang mga pangangailangan.
Iyong gagabayan ang mga mag-aaral sa araling ito upang kanilang matutuhan
ang mga salik na nakaaapekto sa demand at kung paano ito nagbabago dahil sa
presyo.
PY
May inihandang mga gawain na tataya sa kanilang mga kaalaman hinggil sa
aralin. Inaasahan na bilang guro ay mahihikayat mo ang mga mag-aaral na pagya-
manin nila ang kanilang kaalaman upang maunawaan kung paano ang demand at
mga konsepto nito ay makatutulong sa matalinong pagdedesisyon ng konsyumer at
prodyuser tungo sa pambansang kaunlaran.
O ARALIN 1
C
DEMAND
D
ALAMIN
E
EP
Matapos mong maituro sa mga mag-aaral ang konsepto ng produksiyon, mga

salik nito, at ang mga organisasyon ng negosyo sa naunang mga aralin, sa
bahaging ito naman ay gagabayan mo sila upang tuklasin ang tungkol sa
konsepto ng demand. Upang higit na maging masaya at makabuluhan ang
bahaging ito ay simulan mong pasagutan ang susunod na gawain.
D
79
Gawain 1: BILI AKO NO’N, BILI AKO N’YAN
Ipasuri ang nilalaman ng bubble thought sa ibaba at atasan ang mga mag-aaral
na sagutan ang mga pamprosesong tanong.
PY
O
C
Pamprosesong Tanong:
1. Ano-ano ang ipinahihiwatig ng mga bubble thought?

D
2. Anong konsepto sa ekonomiks ang inilalarawan sa mga bubble thought?
E
Gawain 2: JUMBLED LETTERS

Ipaayos ang mga ginulong letra sa puzzle box upang maibigay ang hinihinging
kasagutan sa mga gabay na tanong. Maaari mong atasan ang mga mag-aaral na
EP
balikan ang kanilang mga napag-aralan sa mga naunang aralin upang madali nilang
masagot ang katanungang nakapaloob dito. Kung kanilang maisasaayos nang tama
ang mga letra sa puzzle ay may mabubuo silang salita sa unang kolum nito.
1. A P Y G O D I R E M A
D
2. N I M E S O K O K
3. W A M O L S
4. A K Y O S N L A O
5. S O N G O Y E
6. T R I D I S B U S O Y N
Mga Gabay na Tanong:

1. Ano ang tawag sa pag-aaral tungkol sa uri, kalidad, at balangkas ng
populasyon?
2. Anong sangay ng agham panlipunan ang tungkol sa efficient na pagpili at
paggamit ng mga pinagkukunang-yaman?
80
3. Sino ang isa sa bumuo ng teorya hinggil sa herarkiya ng pangangailangan
ng tao?
4. Ano ang tawag sa pamamaraan ng paglalaan ng takdang dami ng
pinagkukunang-yaman ayon sa pangangailangan at kagustuhan ng tao?
5. Ito ay tumutukoy sa anumang gawaing pang-ekonomiya na ang layunin ay
magkamit ng kita o tubo.
6. Ano ang katawagan sa pamamaraan ng pagbabahagi ng kabuuang yaman
o kita ng lipunan sa bawat indibidwal o sa mga salik ng produksiyon tulad
ng lupa, paggawa, kapital, at entrepreneurship?
1. Anong salita ang nabuo mula sa unang hanay pababa?
PY
2. Ano ang iyong paunang pagkaunawa sa salitang demand?
Sa susunod na bahagi ay pasasagutan mo ang isang tsart upang inisyal na

masukat ang kanilang nalalaman tungkol sa konsepto ng demand.
O
Gawain 3: I – R – F (Initial-Refined-Final Idea) Chart
C
Ipasulat sa unang kolum (Alam Ko Ngayon) ng tsart ang sagot ng mga mag-
aaral sa tanong na nasa kahon.
Paano ang demand at mga konsepto nito ay makatutulong sa matalinong

pagdedesisyon ng konsyumer at prodyuser tungo sa pambansang kaunlaran?
E D
Alam Ko Ngayon Nadagdag Kong Kaalaman Ito Na ang Alam Ko

EP
D
Matapos mong gabayan ang mga mag-aaral sa kanilang paunang kaalaman

tungkol sa paksang demand at ang mga salik na nakaaapekto rito, ihanda ang iyong
sarili para sa susunod na bahagi ng aralin. Ito ay upang higit mong maipaliwanag
sa kanila ng mas malawak ang konsepto ng demand.
81
PAUNLARIN
Matapos matiyak ang inisyal na kaalaman ng mga mag-aaral, inaasahan

sa bahaging ito na mas lalawak pa ang kanilang kaalaman at pang-unawa
tungkol sa konsepto ng Demand. Ipabasa ang mga teksto at ipagawa
ang mga nakahandang gawain na makatutulong upang kanilang masagot
kung paano makatutulong sa paggawa ng matalinong pagdedesisyon ng
konsyumer at prodyuser ang kaalaman sa puwersa ng demand sa pagkamit
ng pambansang kaunlaran. Halina’t pasimulan mo na ang mga gawain!
PY
Mula sa tekstong nabasa ng mga mag-aaral sa kanilang modyul hinggil sa
konsepto ng demand ay pasagutan mo ang sumusunod na gawain.
Gawain 4: COMPLETE IT!

O
C
Ipakompleto ang mga katawagan at konseptong tinutukoy ng sumusunod na
D
pangungusap. Ipasulat ang mga akmang letra sa patlang upang mabuo ang salita.
E
1. _ _ _ A _ _ tumutukoy sa dami ng produkto at serbisyong gusto at kayang

bilhin ng mga mamimili.
EP
2. _ _ _ A _ _ _ _ _ _ A _ _ nagsasaad na mayroong magkataliwas na

ugnayan sa pagitan ng presyo at quantity demanded.
3. _ _ _ _ A _ _ D _ _ _ _ _ grapikong paglalarawan ng presyo at quantity

D
demanded.
4. _ _ _ E _ _ _ _ _ _ I _ _ _ ipinagpapalagay na ang presyo lamang ang

salik na nakaaapekto sa pagbabago ng quantity demanded, habang ang
ibang salik ay hindi nagbabago.
5. _ N _ _ _ _ _ _ _ _ _ T nagpapahayag na mas malaki ang halaga ng

kinikita kapag mas mababa ang presyo.
82
Gawain 5: DEMAND READING
Palagyan ng (√) ang kolum ng Sang-ayon, kung naniniwala ang mag-aaral na
tama ang pahayag tungkol sa konsepto ng demand at lagyan naman ng (X) ang kolum
kung sila ay Di sang-ayon.
Pahayag Sang-ayon Di sang- ayon

1. Ang demand ay tumutukoy sa dami ng produkto
o serbisyo na gusto at kayang bilhin ng mamimili
sa iba’t ibang presyo sa isang takdang panahon.
2. Ang ugnayan ng presyo at quantity demanded

ay maaaring ipakita gamit ang demand schedule,
demand curve, at demand function.
PY
3. Ayon sa Batas ng Demand, ang presyo at quantity
demanded ay mayroong tuwirang relasyon.
4. Ang ceteris paribus assumption ay ginagamit
upang ipagpalagay na ang presyo lamang ang
salik na nakaaapekto sa pagbabago ng quantity
O
demanded habang ang ibang salik ay hindi
nagbabago o nakaaapekto rito.
5. Ang income effect ay nagpapahayag na kapag
C
tumaas ang presyo ng isang produkto, ang mga
mamimili ay hahanap ng mas murang pamalit
dito.
D
Gawain 6: I3: I-DEMAND, ITALA, at IKURBA
Ipagpalagay na katatapos lamang ng klase ng mag-aaral sa Physical Education.
E
Nagkataong may tinda ng buko juice sa kantina. Ilang baso ng buko juice ang handa
at kaya nilang bilhin sa presyong Php6, Php8, Php10 hanggang Php14 kada baso.
EP
Ipatala ito sa kolum ng Qd. Ipalagay sa talahanayan ang dami ng quantity demanded
sa bawat presyo upang mabuo ang demand schedule. Ipagpalagay na ang demand
function ay Qd = 50 - 2P. Pagkatapos nito ay ipakita ito sa pamamagitan ng paggawa
ng demand curve at sagutan ang mga pamprosesong tanong sa ibaba.
Demand Schedule para sa Baso ng Buko Juice

D
Presyo Quantity
Bawat Baso Demanded
Php6
Php8
Php10
Php12
Php14
83
1. Ilan ang quantity demanded sa presyong Php6.00?
2. Ano ang naging pagbabago sa quantity demanded nang tumaas ang presyo
mula Php8.00 papuntang Php14.00? Ipaliwanag ang sagot.
3. Ipaliwanag sa sariling pangungusap ang isinasaad ng batas ng demand
batay sa nabuo mong demand schedule at demand curve.
Gawain 7: MAG-COMPUTE TAYO!

Mula sa datos na nasa ibaba, ipakompleto ang talahanayan upang maipakita
ang demand schedule.
A. Demand Function: Qd= 300 – 20P
PY
P Qd
1 280
5 200
6 180
10 100
O
15 0
B. Demand Function: Qd = 750 – 10P

C
P Qd
15 600
D
30 450
45 300
60 150
E
75 0
EP
Gawain 8: GRAPHIC ORGANIZER

Mula sa tekstong nabasa ng mga mag-aaral tungkol sa “Iba pang mga Salik
na Nakaaapekto sa Demand,” papunan ang graphic organizer sa ibaba at pasagutan
ang mga pamprosesong tanong:
D
Mga Salik na
nakaapekto sa Demand
84
1. Ano-ano ang salik na nakakaimpluwensiya sa demand?
2. Alin sa mga salik ang makapagdudulot ng paggalaw sa demand curve?
Sa paglipat ng demand curve? Paano naiiba ang salik na presyo sa ibang
salik?
3. Ano ang katangian na dapat taglayin ng isang mamimili sa pagtugon sa
pagbabago sa mga salik ng demand?
Gawain 9: DEMAND UP, DEMAND DOWN!
Ipakita ang pagbabagong magaganap sa demand para sa isang produkto

batay sa mga pagbabago ng sumusunod na salik. Ipasulat sa patlang ang ↑ kung
tataas ang demand at ↓ kung bababa ang demand.
PY
_____ 1. Bandwagon effect, mabilis na pagdami ng populasyon (potensyal na
demand)
_____ 2. Paglaki ng kita (nakatuon sa normal goods)
_____ 3. Pagbaba ng kita (nakatuon sa inferior goods)
_____ 4. Pagiging lipas sa uso ng isang produkto
O
_____ 5. Inaasahan ng mga mamimili na tataas ang presyo
_____ 6. Pagbaba ng presyo ng produktong komplementaryo
_____ 7. Pagtaas ng presyo ng produktong pamalit
C
_____ 8. Inaasahan ng mga mamimili na bababa ang presyo
_____ 9. Pagtaas ng presyo ng produktong komplementaryo
____ 10. Pagbaba ng presyo ng produktong pamalit
D
Gawain 10: SA KANAN O SA KALIWA?
E
Gamit ang mga sitwasyong nakalahad sa talahanayan, ipasuri at ipaliwanag

ang maaaring maging epekto o kahihinatnan ng demand sa produkto. Atasan ang
mga mag-aaral na gumuhit ng graph na lilipat sa kanan kung dadami ang demand at
EP
graph na lilipat sa kaliwa kung bababa ang demand.
Produkto Sitwasyon Graph

1. Bigas Pananalasa ng malakas na P
D
bagyo sa malaking bahagi

ng Luzon
D
Q
2.Gasolina Patuloy na pagtaas ng P
presyo ng gasolina sa pan-
daigdigang pamilihan.
D
Q
85
3. bakuna laban sa Pagdeklara ng outbreak ng P
tigdas tigdas ng Kagawaran ng
Kalusugan sa maraming
lugar sa bansa D
Qd
4. Cellphone load Kabi-kabilang unlitext at P
unlicall promo ng mga tele-
communication companies
sa bansa D
Q
5. corned beef Pagtaas ng kita P
PY
(ipagpalagay na
normal good)
D
Q
O
Gawain 11: I-R-F (Initial, Revised, Final) CHART
Ipasulat sa ikalawang kolum ang sagot ng mga mag-aaral sa tanong na nasa
loob ng kahon.
C
Paanong ang demand at mga konsepto nito ay makatutulong sa matalinong
D
E
EP
Matapos mong mapalalim ang kaalaman ng mga mag-aaral ukol sa

demand at ang mga salik nito, maaari mo na silang gabayan sa susunod na
bahagi ng aralin para sa mas malalim na pag-unawa ng konsepto ng demand.
D
PAGNILAYAN
Sa bahaging ito ng aralin ay gagabayan mo ang mga mag-aaral para sa mas

malalim na pag-unawa sa aralin. Ipaunawa sa kanila na kailangan ng masusing
pagsusuri, sariling pagbabalangkas at pag-oorganisa ng konsepto, at aktibo at
produktibong pakikilahok sa mga talakayan at pangkatang gawain. Sa pagtatapos
ng araling ito ay bubuuin nila ang kasagutan sa tanong na kung paanong ang
demand at mga konsepto nito ay makatutulong sa matalinong pagdedesisyon ng
konsyumer at prodyuser tungo sa pambansang kaunlaran.
86
Gawain 12: BALITA–NALYSIS
Ipabasa at ipaunawa sa mga mag-aaral ang balita ukol sa “Mas Mataas na

Buwis sa Sigarilyo, Makapagliligtas ng 27M Buhay” at “Anti-Smoking Ban, Paiigtingin
sa Paaralan.” Pagkatapos ay pasagutan ang mga pamprosesong tanong.
1. Batay sa mga artikulo, ano ang dalawang paraan ng pamahalaan upang
mabawasan ang bilang ng mga naninigarilyo?
2. Sa iyong palagay, ang pagpapataw ba ng mataas na buwis ay makatutulong
sa pagbaba ng demand para sa sigarilyo? Bakit?
3. Paano makaaapekto ang anti-smoking ban sa pagbabawas ng demand sa
sigarilyo?
PY
4. Alin sa dalawang artikulo ang nagpapakita ng salik ng demand na epekto
ng presyo? Alin naman ang salik na hindi epekto ng presyo?
5. Sa iyong palagay, alin sa dalawang pamamaraan ang mas mabisang
paraan sa pagbabawas ng dami ng naninigarilyo? Ipaliwanag ang iyong
sagot.
O
Gawain 13: FOLLOW-UP CAMPAIGN
Atasan ang mga mag-aaral na makibahagi sa kani-kanilang pangkat na
C
kinabibilangan sa pagbuo ng isang signage ukol sa pagbabawal ng paninigarilyo sa
paaralan. Sa isang pahina, kanilang ipaliwanag ang kaugnayan ng pagbabawas sa
mga bagay tulad ng sigarilyo sa pagkakaroon ng isang matalinong desisyon. Ipakita
sa mga mag-aaral ang halimbawa ng signage na nasa ibaba upang makabuo sila ng
D
kaisipan ukol sa gagawin.
E
EP
Pinagkunan: http://retropilipinas.blogspot.com/2012/02/yosi-kadiri-department-of-healthshttp://www.seton.com/school-zone-signs-smoke-
free-sp161.html Retrived on: November 19, 2014
Gawain 14: T-SHIRT DESIGN

D
Atasan ang mga mag-aaral na magdisenyo ng t-shirt na may temang “Ang

Pagiging Matalinong Mamimili: Susi sa Pagtamo ng Pambansang Kaunlaran.” Ipasulat
sa kahon ang paliwanag tungkol sa mabubuong disenyo. Ipaliwanag na magiging
gabay nila sa paggawa ng disenyo ang rubrik na nasa susunod na pahina.
Paliwanag: _____________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
87
RUBRIK SA PAGDISENYO NG T-SHIRT
Nakuhang
Pamantayan Deskripsiyon Puntos
Puntos
Binigyang-pansin ang pagpapahalaga
sa pagiging matalino at mapanagutang
Kaangkupan sa Tema 25
mamimili na susi sa pagtamo ng
pambansang kaunlaran.
Akma sa tema ang mga aspekto ng
disenyo ukol sa ugnayan ng pagiging
Detalye ng Disenyo 25
matalinong mamimili sa pagtamo ng
pambansang kaunlaran.
Nagpakita ito ng natatanging disenyo
Orihinalidad at
gamit ang pagiging malikhain at angkop 25
PY
Pagkamalikhain
na mga kagamitan.
Mahusay na naipaliwanag ang bawat
Pagpapaliwanag aspekto ng disenyo na angkop sa tema ng 25
gawain.
O
Kabuuang Puntos 100
Gawain 15: I-R-F (Initial, Revised and Final) CHART

C
Sa bahaging ito ay muling sasagutan ng mga mag-aaral ang katanungang
nasa kahon at ipasulat ito sa ikatlong kolumn ng tsart upang malaman ang kabuuang
kaalaman na kanilang natutuhan sa araling ito.
D
Paanong ang demand at mga konsepto nito ay makatutulong sa matalinong
E

EP
MAHUSAY! Napagtagumpayan mong gabayan ang mga

mag-aaral upang kanilang maisagawa ang mga gawain.
D
Transisyon sa susunod na aralin

Tinalakay sa araling ito ang konsepto ng demand, ang ugnayan ng demand
sa presyo, at ang mga salik na nakaaapekto rito. Mahalaga ang masusing pagsusuri
ng demand. Ito ang nagiging batayan ng isang konsyumer sa pagkakaroon ng
matalinong desisyon sa pagkonsumo ng produkto at serbisyo at ito ay maaaring
makatulong upang sumigla ang ekonomiya na siyang makatutulong sa pagtamo
ng pambansang kaunlaran.
Sa puntong ito, bilang guro ang mas palalalimin mo sa susunod na aralin ay
may kinalaman pa rin sa konsepto ng demand. Ang pokus ng susunod na aralin
ay ang pagsukat ng pagtugon ng mga mamimili sa pagbabago ng presyo. Ito ay
tumutukoy sa konsepto ng elastisidad ng demand.
88
PANIMULA
Maraming salik ang nakapagpapabago sa demand at isa na rito ang presyo.
Kung marunong tayong magsuri, magiging matalino ang ating pagtugon dito. Subalit
pare-pareho kaya ang pagtugon ng tao sa pagbabago ng presyo ng iba’t ibang uri ng
produkto? Masusukat kaya natin ang mga naging pagtugon ng mamimili? Bakit kaya
mahalagang masukat ang kanilang mga naging pagtugon?
Ang mga nabanggit na katanungan ay masasagot gamit ang price elasticity
of demand. Inaasahang sa pamamagitan ng iyong paggabay ay maiuugnay ng mga
mag-aaral ang tugon ng mamimili sa pabago-bagong presyo ng mga produkto at
serbisyo batay sa konsepto ng price elasticity of demand. Sa iyong pagpapatuloy sa
kabuuan ng araling ito, gagabayan mo ang mga mag-aaral upang kanilang lubusang
maunawaan ang mga tekstong makapagbibigay ng impormasyon at upang kanilang
maisagawa na ng tama ang mga mapanghamong gawain na may layuning magdulot
PY
sa kanila ng kaalaman.
ARALIN 2:
PRICE ELASTICITY OF DEMAND
O
ALAMIN C
Matapos mong maituro ang mga konsepto ng demand at ang mga salik nito,
ipatutuklas mo naman sa bahaging ito sa mga mag-aaral ang tungkol sa price
elasticity of demand. Upang higit na maging makabuluhan at mapukaw ang
D
kanilang interes, halina’t pasimulan mo munang ipagawa at pasagutan ang
mga susunod na gawain.
E
Gawain 1: I-SHOOT SA BASKET

EP
Ipabasa at ipasuri ang sitwasyon na nasa loob ng kahon at ipagawa ang na-
kapaloob na gawain.
Sitwasyon: Nagkaroon ng higit sa 10 bahagdan ng pagtaas sa presyo ng mga produk-
to at serbisyo na nakalista sa ibaba. Sa kabila nito, walang pagbabago sa suweldo
D
mo. Ilagay sa basket ang mga produkto at serbisyong bibilhin mo pa rin kahit tumaas
ang presyo nito.
bigas alahas serbisyo ng koryente

cellphone softdrinks gamot
load chocolate pamasahe sa jeep
Pinagkunan: http://clublabicolandia.wordpress.com/2012/08/19/3rs-reducerecyclereuse-and-native-basket-aka-as-bayong-campaign/
Retrived on: November 19, 2014
89
1. Ano ang iyong naging basehan sa pagpili ng mga produkto at serbisyong
ito?
2. Nahirapan ka ba sa pagpili ng mga produktong ilalagay sa basket?
Ipaliwanag.
3. Ano-ano ang produktong mas malaki ang kabawasan sa pagkonsumo
kaugnay ng pagtaas sa presyo?
4. Anong konsepto sa Ekonomiks ang sumusukat sa mga pagbabagong ito?
Gawain 2: A-R GUIDE (Anticipation-Reaction Guide)

Iyong alamin kung ano ang nalalaman ng mga mag-aaral tungkol sa paksang
PY
tatalakayin. Ipasulat sa unang kolum ang SA kung sila ay sumasang-ayon sa pahayag
at HSA naman kung hindi naman sila sumasang-ayon.
Bago ang Matapos ang

PAHAYAG
Talakayan Talakayan
1. Ang price elasticity of demand ay sumusukat sa
O
pagtugon ng quantity demanded sa pagbabago ng
presyo. C
2. Kapag mas malaki ang pagtugon ng bahagdan
ng pagbabago ng presyo kaysa sa bahagdan ng
pagbabago ng quantity demanded, ang uri ng
elastisidad ay elastiko.
D
3. Ang mga produktong inumin tulad ng softdrinks,
juice, at tubig ay mga produktong price elastic dahil
marami itong pamalit.
E
4. Kapag mas malaki ang pagtugon ng pagbabago

ng quantity demanded kaysa sa bahagdan ng
EP
pagbabago ng presyo, ang uri ng elastisidad ay di-

elastiko o inelastic.
5. Ang mga produkto at serbisyo na lubhang kailangan
ng mga tao sa araw-araw tulad ng bigas, koryente,
at tubig ay di-elastiko.
D
6. Ang unitary ay halimbawa ng elastisidad na

pareho ang naging pagtugon ng bahagdan ng
pagbabago ng quantity demanded at presyo.
7. Sa uring elastiko, kaya sensitibo ang quantity
demanded sa pagbabago ng presyo ay dahil ang
produkto ay maraming pamalit o kaya ay isang luho
o hindi naman masyadong kailangan.
8. Ang mga produkto o serbisyo na may ganap na di-
elastikong o inelastic demand ay mga produktong
walang pamalit.
90
Matapos mong maorganisa ang mga paunang kaalaman ng mga mag-aaral
tungkol sa paksang price elasticity of demand, ihanda naman sila para sa susunod
na bahagi ng aralin. Ito ay upang higit nilang mauunawaan na ng mas malalim ang
konsepto ng elastisidad ng demand.
PAUNLARIN
Matapos mong mailahad sa mga mag-aaral ang mga paunang impormasyon

tungkol sa paksa, ngayon naman ay iyong lilinangin ang kanilang mga
kaisipan/kaalaman sa tulong ng mga teksto at mga gawain na sadyang
PY
inihanda upang kanilang maging batayan ng impormasyon. Ang pinakatiyak na
layunin ng bahaging ito ay matutuhan ng mga mag-aaral ang mahahalagang
konsepto tungkol sa presyong elastisidad ng demand. Sa pamamagitan
ng mga inihandang gawain at teksto, inaasahang magagabayan mo sila
upang masagot kung paano nauugnay ang pagbabago ng presyo sa price
O
elasticity ng demand ng kalakal at paglilingkod. Halina’t umpisahan mo ito sa
pamamagitan ng pagpapagawa ng mga gawain na nasa ibaba.
C
D
Ipasuri sa mga mag-aaral ang sitwasyong nasa ibaba. Gamit ang formula, ipa-
kompyut ang price elasticity of demand at tukuyin kung anong uri ng price elasticity ito
kabilang.
E
SITWASYON Coefficient Uri ng Elasticity

1.
Mayroon kang ubo at sipon. Ang gamot na
EP
nakagagaling sa iyo ay nagkakahalaga dati ng

Php10 bawat isang piraso at bumili ka ng 10 piraso.
Ngayon ang presyo ay Php15 bawat piraso. Bumili
ka na lamang ng 8 piraso.
2. Sa halagang Php30 ay nakabili ka ng 2 bareta ng
D
nakaugaliang brand ng sabon. Nang bumaba ang

presyo nito sa Php25, nakabili ka ng 5 bareta ng sabon.
3. Tumaas ang halaga ng paborito mong fishball mula
₵.50 patungong Php1 bawat isa. Sa dati mong binibili
na 20 piraso, ngayon ay 10 piraso na lamang ang
iyong binibili.
4 Si Mang Erning ay may sakit na diabetes. Kailangan
niya ng gamot na insulin batay sa takdang dosage na
inireseta ng kaniyang doktor. Tumaas ang presyo nito
mula Php500 kada 10 mL. vial patungong Php700
bawat 10 mL vial. Walang magawa si Mang Erning
kundi bilhin ang iniresetang dosage ng doktor.
91
Gawain 4: CHART ANALYSIS!
Ipabasa sa mga mag-aaral ang sitwasyon na nasa ibaba at kanilang sagutan
ang mga tanong.
Ang demand schedule sa ibaba ay nagpapakita ng demand ng mga negosyante
na nakabase sa Maynila at Cebu at ng mga bakasyonista para sa tiket sa eroplano.

Presyo Quantity Demanded Quantity Demanded
ng mga Negosyante ng mga Bakasyonista
Php1,500 3,100 950
Php2,000 3,000 750
Php2,500 2,900 550
PY
1. Sa pagtaas ng halaga ng tiket sa eroplano mula Php2,000 sa Php2,500,
ano ang price elasticity of demand para sa mga:
O
a. negosyante b. bakasyonista
2. Bakit magkaiba ang price elasticity ng negosyante sa mga bakasyonista?
Ipaliwanag.
C
Gawain 5: A-R GUIDE (Anticipation-Reaction Guide)
Ipasagot sa mga mag-aaral ang pangatlong kolum sa pamamagitan ng pag-

D
sulat ng SA kung sila ay sumasang-ayon sa pahayag, at HSA naman kung hindi sila
sumasang-ayon sa pahayag.
E
Bago ang Matapos ang

PAHAYAG
Talakayan Talakayan
EP
1. Ang price elasticity ng demand ay

sumusukat sa pagtugon ng quantity
demanded sa pagbabago ng presyo.
2. Kapag mas malaki ang pagtugon ng
D
bahagdan ng pagbabago ng presyo

kaysa sa pagbabago ng bahagdan ng
quantity demanded, ang uri ng elasticity
ay elastic.
3. Ang mga produktong inumin tulad
ng softdrinks, juice, at tubig ay mga
produktong elastic dahil marami itong
pamalit.
92
4. Kapag mas malaki ang pagtugon ng
pagbabago ng bahagdan ng quantity
demanded kaysa sa pagbabago ng
bahagdan ng presyo, ang uri ng elasticity
ay elastic.
5. Ang mga produkto at serbisyo na
lubhang kailangan ng mga tao sa araw-
araw tulad ng bigas, koryente, at tubig
ay inelastic.
6. Ang unitary ay halimbawa ng elasticity
na pareho ang naging pagtugon ng
bahagdan ng pagbabago ng quantity
demanded at presyo.
PY
7. Sa elastic, kaya sensitibo ang quantity
demanded sa pagbabago ng presyo ay
dahil ang produkto ay maraming pamalit
o kaya ay isang luho o hindi naman
O
masyadong kailangan.
8. Ang mga produkto o serbisyo na may
perfectly inelastic demand ay mga
C
produktong walang pamalit.
PAGNILAYAN
E D
Sa bahaging ito ng aralin ay palalawakin at pagtitibayin mo ang mga nabuong

kaalaman ng mga mag-aaral ukol sa elasticity. Kinakailangan ang mas malalim
EP
na pagtalakay sa katuturan ng elasticity upang maihanda sila sa pagsasabuhay

ng kanilang mga natutuhan.
D
Gawain 6: PIC-TO-POSTER
Matapos mong talakayin sa araling ito ang tungkol sa price elasticity of
demand, ngayon naman ay atasan mo ang mga mag-aaral na ipakita ang kanilang
pagpapahalaga sa pamamagitan ng paggawa ng poster na magpapakita ng “Mga
Pamamaraan sa Pagtitipid ng Elektrisidad at Tubig.”
Ang bawat grupo ay gagawa ng dalawang poster, isa para sa pagtitipid ng
koryente at isa ay para naman sa pagtitipid ng tubig. Ipaguhit ito sa isang puting
cartolina. Ipaliwanag sa mga mag-aaral na magiging batayan ng kanilang marka ang
rubrik.
93
Rubrik sa Pagpupuntos ng Poster
Pamantayan Paglalarawan Puntos
Wasto ang impormasyon. Naglalaman ng pangunahing kaparaanan

Nilalaman 10
sa pagtitipid ng koryente at tubig.
Mahusay na naipahahatid ang mensahe ng kahalagahan ng

Presentasyon 10
pagtitipid ng koryente at tubig.
Pagka- Mahusay ang pagkakalatag ng disenyo at mga larawan na lubhang

10
malikhain kaakit-akit sa mga tumitingin.
PY
Kabuuang Puntos 30
O
Binabati kita dahil nagawa mong maituro sa iyong mga mag-aaral
ang mahahalagang kaalaman ukol sa konsepto ng price elasticity of demand.
Kaalinsabay nito ay nagabayan mo rin sila upang kanilang mailapat sa pang-
araw-araw na pamumuhay ang kanilang mga natutuhan.
C
D
Transisyon sa Susunod na Aralin
E
Binigyang diin sa araling ito ang konsepto ng price elasticity of demand

at ang epekto nito sa presyo ng produkto at serbisyo. Sa isang pampamilihang
ekonomiya, dalawa ang nagtatakda ng presyo. Ang demand ay kalahating bahagi
EP
lamang sa pag-alam ng magiging presyo ng bilihin. Ang isang bahagi naman

ay tumutukoy sa halaga na nais ng nagbebenta ng produkto at serbisyo. Ang
kagustuhan at kakayahan ng nagbebenta ng produkto at serbisyo ay bibigyang-
katuturan ng konsepto ng supply. Ang susunod na aralin ay iyo naming tatalakayin
ang konsepto ng supply, ang mga salik na nakaaapekto rito, at ang ugnayan nito
D
sa presyo ng produkto at serbisyo. Ang mga ito ay makatutulong upang magkaroon

ng matalinong pagdedesisyon tungo sa pambansang kaunlaran.
94
PANIMULA
Sa nakaraang aralin, natutuhan ng mga mag-aaral ang tungkol sa demand
bilang isa sa mahahalagang bahagi ng pamilihan na nakatuon sa mamimili. Subalit,
hindi magiging ganap ang takbo ng pamilihan kung wala ang prodyuser. Sila ang
nagtutustos at bumubuo ng mga produkto at serbisyo sa pamilihan. Kung ang pag-
aaral ng demand ay nakatuon sa mga mamimili ang aralin namang ito ay nakatuon sa
supply, mga produkto, at serbisyo.
Tulad ng iyong naging pagtalakay sa aralin tungkol sa demand, tutuklasin ng
mga mag-aaral ang ugnayan ng presyo at supply gamit ang tatlong pamamaraan sa
pagtuturo ng Ekonomiks. Magsasagawa rin ng mga kasanayan ukol sa mga salik na
nakaaapekto sa supply. Inaasahan na bilang guro ay mahihikayat at magagabayan
mo sila upang kanilang mapagyaman ang kanilang kaalaman at maunawaan kung
paanong ang konsepto ng supply ay makatutulong sa matalinong pagdedesisyon ng
PY
prodyuser tungo sa pambansang kaunlaran.
ARALIN 3
SUPPLY
ALAMIN
O
C
Sa bahaging ito ng aralin, pagtutuunan ng pansin ang mga prodyuser.
D
Bibigyang-diin sa talakayan ang kahandaan at kakayahan ng mga prodyuser
na matugunan ang kagustuhan at pangangailangan ng mga konsyumer.
E
Ipatutuklas mo sa mga mag-aaral ang mga salik na nakaaapekto rito at

kung paano ito nagbabago dahil sa presyo at iba pang salik. May iba’t ibang
mga gawain na inihanda upang masukat ang kaalaman ng mga mag-aaral.
EP
Inaasahang mahihikayat mo silang mapagyaman ang kanilang mga kaalaman

upang maunawaan ang kahalagahan ng supply sa interaksiyon ng konsyumer
at prodyuser tungo sa pambansang kaunlaran.
D
Gawain 1: THREE PICS: ONE WORD

Papunan ng nawawalang letra ang word puzzle sa susunod na pahina ng
bawat susuriing larawan. Pumili ng mga letra sa ibaba ng kahon upang mabuo ang
salita o konsepto. Matapos nito ay atasan ang mga mag-aaral na pag-ugnay-ugnayin
ang inilalahad ng bawat larawan upang mabuo ang hinihinging konsepto.
95
PY
(KONSEPTO)
U N G P E L
O
Y P A B S M
C
1. Ano-ano ang salitang nabuo mula sa mga larawan?
2. Anong konsepto ang mabubuo mo batay sa mga larawan?
3. Paano mo maiuugnay ang mabubuong konsepto sa mga prodyuser?
D
Gawain 2 : GO NEGOSYO!
E
Ipasuri sa mga mag-aaral ang pag-uusap ng dalawang prodyuser at pasagutan

ang mga pamprosesong tanong sa ibaba.
EP
Sa palagay ko, iyan

Ang presyo ng
semento ay tumaas
ang pinakamatalinong
desisyon!
D
sa nakalipas na
tatlong buwan at
mukhang Sapat pa naman ang
magpapatuloy pa ang
pagtaas nito
ating mga salik ng
hanggang sa susunod produksiyon kung
na taon. magtataas tayo ng
output.
Sa palagay mo dapat
ba tayong
magdagdag ng
produksiyon?
96
1. Tungkol saan ang paksang pinag-uusapan ng dalawang prodyuser?
2. Batay sa usapan, ano ang reaksiyon ng isang prodyuser kapag tumataas
ang presyo?
3. Sa iyong hinuha, ano ang relasyon ng pagtaas ng presyo ng mga produkto
sa pagdagdag ng produksiyon?
Sa susunod na bahagi ay pasagutan ang graph ng kaalaman upang iyong

inisyal na masukat ang nalalaman ng mga mag-aaral tungkol sa konsepto ng
supply.
Gawain 3: KNOWLEDGE ARROW
PY
Pasimulan mo sa mga mag-aaral ang kanilang paglinang ng kaalaman sa
araling ito sa pamamagitan ng pagsagot sa tanong na nasa loob ng kahon sa ibaba.
Ipasulat mo sa bahaging “simula” ang kanilang sagot. Samantala, ipaliwanag na ang
bahaging “gitna” at “katapusan” ay kanilang sasagutan lamang sa iba pang bahagi ng
araling ito.
O
Paano makatutulong ang konsepto ng supply sa matalinong pagdedesisyon
ng prodyuser tungo sa pambansang kaunlaran?
C
E D
EP
D
97
PAUNLARIN
Sa bahaging ito ay matututunan at mauunawaan ng mga mag-aaral

ang mahahalagang impormasyon at kaisipan ukol sa konsepto ng supply,
ugnayan ng presyo at dami ng supply, at mga salik na nakaiimpluwensiya
rito. Inaasahan na sa pamamagitan ng iyong paggabay ay magkakaroon
ng kaalaman ang mga mag-aaral tungkol sa gawi at pagpapasya ng mga
prodyuser sa mga pagbabago ng salik na nakaaapekto sa supply.
Simulan na ang paglinang!
PY
Matapos mabasa at maunawaan ng mga mag-aaral ang teksto ukol sa
“Konsepto ng Supply” na nasa kanilang modyul, ipagawa ang sumusunod na gawain.
Gawain 4: I- GRAPH MO!
O

C
Ipalapat sa mga mag-aaral sa graph ang mga punto na makikita sa supply
schedule sa kaliwa upang mabuo ang supply curve.
D
Presyo
Quantity
E
Bawat Piraso
Supplied
(Php)
10 50
EP
15 100
20 150
25 200
30 250
D
1. Ano ang quantity supplied sa presyong Php30?

2. Ano ang nangyari sa quantity supplied nang bumaba ang presyo sa Php10?
Ipaliwanag.
3. Paano inilalarawan ng supply curve ang batas ng supply?
98
Gawain 5: SU-DA-KU (SURI, DATOS, KURBA)
Ipasuri at ipagawa sa mga mag-aaral ang sitwasyong nasa ibaba:
Nalalapit na ang pagsisimula ng klase sa buwan ng Hunyo, kaya inaasahan
ang pagtaas ng presyo ng school supplies partikular na ang kuwaderno. Gamit ang
supply function na Qs = 0 + 50P at itinakdang presyo sa ibaba, bumuo ng hypothetical
na iskedyul na magpapakita ng iyong desisyon kung ilang kuwaderno ang handa
mong ipagbili. Matapos ito ay i-plot ang iskedyul upang mabuo ang supply curve.
Iskedyul ng Supply para sa Notebook bawat Piraso
PY
Presyo
Dami ng Ibe-
ng Notebook
benta
(Php)
21
O
18
15
12
C
9

D
1. Ano ang iyong pangunahing dahilan para lumikha ng maraming produkto at

E
serbisyo?
2. Kung ikaw ay isang negosyante/bumibili, ano ang dapat mong isaalang-
alang maliban sa kumita? Ipaliwanag.
EP
Ipakompyut ang sumusunod na talahanayan gamit ang datos na nasa ibaba.

D
A. Supply Function na Qs = 0 + 5P
Presyo (Php) Qs
2
20
6
40
10
99
B. Supply Function: Qs = -100 + 20P

Presyo (Php) Qs
5
100
15
300
25
PY
Gawain 7: MAG-LEVEL-UP KA!
Palagyan ng (√) ang tapat ng kolum na sang-ayon kung naniniwala ang mga
mag-aaral na tama ang pahayag ukol sa konsepto ng supply at ang (√) sa tapat ng
kolum kung hindi sila sumasang-ayon.
O
Pahayag C Sang-ayon Di sang-ayon
1. Ang supply ay tumutukoy sa dami

ng produkto o serbisyo na handa at
kayang ipagbili ng mga prodyuser sa
takdang presyo at panahon.
D
2. Ang ugnayan ng presyo at quantity
supplied ay maaaring ipakita gamit
E
ang supply schedule, supply curve, at

supply function.
EP
3. Ayon sa Batas ng Supply, ang presyo

at quantity supplied ay may di-
tuwirang relasyon.
4. Ang slope ng supply function ang
nagtatakda kung ang ugnayan ng
D
presyo at supply ay positibo o negatibo.

5. Ang ceteris paribus assumption ay
nagsasaad na ang ugnayan ng presyo
at supply ay may magkasalungat na
relasyon.

Matapos maunawaan ng mga mag-aaral ang teksto tungkol sa “Iba Pang Salik
na Nakaaapekto sa Supply” sa kanilang modyul, ipasulat sa loob ng kahon ang mga
salik upang mabuo ang organizer.
100
Mga Salik na
Nakaaapekto
sa Supply
PY
1. Ano ang dalawang pangunahing salik na nakaiimpluwensiya sa supply?
2. Bukod sa sariling presyo, ano-ano pa ang mga salik na nakaaapekto sa
supply?
3. Paano nakaiimpluwensiya ang mga pagbabago sa salik ng supply sa
desisyon ng mga prodyuser ukol sa dami na gagawing produkto?
O
Gawain 9: ARROW ‘IKA MO?
Ipasuri ang mga sitwasyon sa ibaba. Lagyan ng R ang patlang kung lilipat sa
C
kanan ang supply curve at L kung sa kaliwa naman.
_____1. Hindi muna ibinenta ni Aling Nery ang kaniyang panindang bawang ngayon
sa pag-aakalang tataas pa ang presyo nito sa susunod na linggo.
D
_____2. Nagpalit ng bagong modelo at mas malaking kalan si Tita Bernice para sa
kaniyang karinderya.
E
_____3. Mabili ang mga produkto mula sa ukay-ukay kaya nagdesisyon ang magkai-
bigang Fe at Mina na pasukin na rin ang negosyo.
EP
_____4. Bumibili si Tito Francisco ng tatlong rolyo ng balat ng hayop upang gawing
sapatos. Tumaas ang presyo kada rolyo ng balat ng hayop mula sa dating
Php6,000 at umabot na ngayon ng Php9,000 kada rolyo.
_____5. Malakas na negosyo ngayon ang pagtitinda ng malunggay pandesal sa

D
pamilihan, kaya si Mang Roel ay nahikayat na magbenta ng nasabing

produkto.
Gawain: 10 EX-BOX (Explain Inside the Box)

Atasan ang mga mag-aaral na ipakita sa pamamagitan ng graph ang naging
epekto ng pagbabago ng mga salik sa supply ng isang produkto. Gamit ang papel o
graphing paper ay ipaguhit ang supply curve na lumipat sa kanan kung dumami ang
supply at ipaguhit naman ang kurba na lumipat sa kaliwa kung ito ay bumaba. Lagyan
ito ng arrow kung saan ang direksiyon ng pagbabago. Ipalagay ang paliwanag sa
kolum na inilaan para rito.
101
Produkto Sitwasyon Graph Paliwanag
P S
Karagdagang subsidi-
ya ng pamahalaan
1. Palay
para sa mga magsa-
saka
Qs
P S
Pagtaas ng presyo
2. Sapatos ng balat na gamit sa
paggawa ng sapatos
PY
Qs
P S
Inaasahan ng mga
nagbebenta ng asukal
O
na tataas ang presyo
3. Asukal nito sa susunod na
linggo
Qs
C P S
Makabagong teknolohiya
4. Tilapia at
sa pagpaparami ng
D
Bangus
tilapia at bangus
Qs
E
P S
Pagtaas ng presyo ng
EP
5. Manufactured salik sa paggawa ng

Goods manufactured goods
Qs
P S
D
Inaasahan ng mga
prodyuser na bababa
ang presyo ng patis
6. Patis at Toyo at toyo sa susunod na
linggo.
Qs
102
P S
Makalumang
pamamaraan ng
pagtatanim ng palay
7. Bigas
ang sinusunod
ng nakararaming
magsasaka sa bansa.
Qs
P S
Sunod-sunod na
8. Produktong kalamidad tulad ng
Agrikultural bagyo at banta ng El
Niño
PY
Qs
Gawain 11: ANO ANG DESISYON MO?
Ipasuri sa mga mag-aaral ang mga sitwasyon sa bawat bilang at atasan
silang bumuo ng kanilang desisyon na nagpapakita ng matalinong pagtugon sa
O
bawat pagbabago ng salik ng supply. Ang kanilang kasagutan ay kanilang isusulat sa
itinalagang patlang. C
1. Mayroon kang sari-sari store at marami kang nakatabing de lata na nabili mo
lamang nang mura. Makalipas ang ilang araw, tumaas ang presyo nito. Ano ang
gagawin mo?
_________________________________________________________________
D
_________________________________________________________________
________________________________________________________________
E
2. Tumataas ang gastos sa produksiyon dulot ng pagtaas ng halaga ng mga

materyales. Hindi ka makapagtaas ng presyo sapagkat baka marami ang hindi na
bumili sa iyo. Ano ang dapat mong gawin?
EP
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
3. Maraming balakid na kakaharapin ang iyong negosyo. Ilan dito ang banta ng
D
kalamidad at krisis sa kabuhayan at sa ekonomiya. Paano mo mapatatatag ang

iyong negosyo?
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
Pangunahing layunin ng bawat prodyuser ang kumita mula sa kanilang

negosyo. Kinakailangan ng prodyuser ang matalinong pagtugon sa bawat
pagbabago ng salik ng supply upang makamit ang layunin nito. Ngunit higit
sa layunin na kumita, dapat na maging mapanagutan ang prodyuser sa
mga desisyon na ginagawa nito lalo sa mga sitwasyong maaapektuhan ang
maraming mamimili.
103
Gawain 12: TRIPLE MATCH!
Papunan sa mga mag-aaral ng tamang kasagutan ang dalawang kolum upang
mabuo ang talahanayan batay sa paksang price elasticity of supply.
Digri ng Elastisidad Mathematical Statement Coefficient

1. Elastic
2. Inelastic
3. Unitary
1. Bakit kaya hindi pare-pareho ang pagtugon ng mga prodyuser sa pagbabago
PY
ng presyo ng mga produktong kanilang ibinebenta?
2. Bakit palaging positibo ang coefficient ng elasticity of supply?
3. Ano ang kahalagahan ng konsepto ng price elasticity of supply para sa mga
prodyuser?
O
Ipasuri ang mga sitwasyon na nasa ibaba. Gamit ang formula, ipakompyut ang
elastisidad ng supply.
C
A. Sa ibaba ay ang iskedyul ng supply ng Malusog Company para sa gatas.
Presyo kada Bote ng Gatas Quantity Supplied

D
Php25 1000
Php40 800
E

Ipagpalagay na tumaas ang presyo kada bote ng gatas mula Php25 at ngayon
EP
ay naging Php40 na.
1. Gamit ang formula, kompyutin ang price elasticity of supply gamit ang
presyo at quantity supplied na nasa taas.
2. Batay sa iyong kompyutasyon, anong uri ng price elasticity ang supply ng
gatas?
D
B. Kompyutin ang elastisidad ng supply at tukuyin ang uri ng elasticity.
P1 – 10 Q1 – 200
P2 – 15 Q2 – 220
104
Pasagutan at ipasulat sa bahaging gitna ng graph ang sagot sa tanong na

nasa loob ng kahon.

Paano makatutulong ang mga konsepto ng supply sa matalinong
pagdedesisyon ng may-ari ng prodyuser tungo sa pambansang kaunlaran?
PY
O
C
E D
EP
Matapos mong mapalalim ang kaalaman ng iyong mga mag-aaral ukol sa

D
supply at elastisidad ng supply, maaari ka nang tumungo at gabayan ang mga

mag-aaral sa susunod na bahagi ng modyul.
105
PAGNILAYAN
Tinalakay mo sa mga mag-aaral sa nakaraang aralin ang tungkol sa

supply at ang mga konseptong kaugnay nito. Nagkaroon sila ng kaalaman kung
paano nakaiimpluwensiya ang mga salik ng supply at ang konsepto ng elastisidad
sa magiging desisyon ng prodyuser sa dami ng produktong gagawin. Ngayon
naman ay ipaliliwanag mo ang epekto ng pagbabago ng supply sa pang-araw-
araw na pamumuhay. Kinakailangan ang mas malalim na pagtalakay upang
maihanda mo sila sa pagsasabuhay ng kanilang mga natutuhan.
PY
Gawain 15: ISYU-RI
O
Ipasuri sa mga mag-aaral ang ipinahihiwatig ng editorial cartoon. Papunan ng
angkop na kaisipan ang matrix sa ibaba sa pagsusuri ng isyu.
C
E D
EP
D
Pinagkunan: arlenepasajecartoons.blogspot.com Retrived on: November 21, 2014
Ipaliwanag ang matrix na kanilang gagamitin sa pagpapaliwanag ng isyung

ipinahahayag ng editorial cartoon. Ipasulat ang sagot sa katapat ng kahon.
106
Ano ang suliranin?
Ano ang mga epekto?
Ano ang sanhi?
Ano ang posibleng solusyon?
1. Ano ang isyung ipinahihiwatig ng editorial cartoon?

2. Sa iyong palagay, ano ang pananaw ng may gawa ng cartoon? Ipaliwanag.
3. Ano kaya ang pangunahing dahilan ng patuloy na pagtaas ng halaga ng
PY
koryente sa ating bansa? May kinalaman kaya ito sa pinagkukunan ng
supply ng koryente?
4. Papaano nakaaapeko ang kakapusan sa supply ng koryente sa pagtaas ng
presyo nito?
O
Ngayong may sapat nang kaalaman ang mga mag-aaral tungkol sa mga
konsepto ng supply at iba’t ibang salik nito ay maaari mo ng pasagutan at punan
ng buo ang knowledge arrow.
C
D
Atasan ang mga mag-aaral na isulat sa bahaging katapusan ng graph ang
sagot sa tanong na nasa loob ng kahon.
E

Paano ang supply at mga konsepto nito ay makatutulong sa matalinong
EP
pagdedesisyon ng bahay-kalakal tungo sa pambansang kaunlaran?

D
107
Gawain 17: NEGOSYANTENG TAPAT!
Ipaliwanag sa mag-aaral na kanilang ipagpalagay na sila ay isang negosyante.
Sila ay gagawa ng isang islogan na may temang “Ang Mapanagutang Prodyuser.”
Gamitin ang rubrik na nasa ibaba upang maging gabay sa pagbuo ng islogan. Ilagay
ito sa isang buong kartolina na kahit anong kulay.
Rubrik sa Pagmamarka ng Islogan
NAKUHANG
PAMANTAYAN DESKRIPSIYON PUNTOS
PUNTOS
Mayaman sa katuturan ukol sa
paksang “Mapanagutang Prodyuser” at
NILALAMAN 10
mapanghikayat sa mambabasa ang islogan
PY
na ginawa
Gumamit ng mga angkop na salita at

MALIKHAING estratehiya sa pagsulat ng tugma, metapora,
10
PAGSULAT at patudyong salita upang maging kaaya-aya
ang islogan
O
Angkop ang islogan sa tema na
TEMA 10
“Mapanagutang Prodyuser”
C
Kabuuang Puntos 30
D
MAHUSAY! Napagtagumpayan mong gabayan ang mga mag-aaral upang
isagawa ang mga inihandang gawain!
E
EP

Inilahad sa unang aralin ang tungkol sa gawi at desisyon ng mga mamimili
na naipakita sa konsepto ng demand. Sa ikalawang aralin naman ay tampok ang
gawi at desisyon ng mga prodyuser na naipakita sa konsepto ng supply. Tinalakay
D
natin ang dalawang konsepto nang magkahiwalay.

Sa susunod na aralin ay tatalakayin ang interaksiyon ng supply at demand.
Sa paksang ito ay ipauunawa mo sa mga mag-aaral kung paano maaaring
magbago ang presyo ng mga bilihin sa isang pampamilihang ekonomiya.
108
PANIMULA
Tinalakay sa mga nakaraang aralin ang kahulugan at kahalagahan ng de-
mand at supply sa pang-araw-araw na pamumuhay. Matatandaang may inverse o
magkasalungat na ugnayan ang presyo at demand. Ang dami ng demand ay mababa
kung ang presyo nito ay mataas; at tataas ang dami ng demand kung ang presyo nito
ay mababa. Sa kabilang banda, magugunitang may positibong ugnayan ang presyo
at supply. Ang pagtaas ng presyo ay nakahihimok sa mga prodyuser na magdagdag
ng dami ng supply; at ang pagbaba ng presyo ay nangangahulugan din ng pagbaba
ng dami ng produkto at serbisyo na handang gawin ng mga ito.
Kaya sa araling ito ay pagsasamahin ang pagtalakay sa dalawang konseptong
ito. Ipakikita ang interaksiyon ng demand at supply bilang isang mahalagang salik sa
pagtugon ng pangangailangan tungo sa pagtamo ng pambansang kaunlaran.
Sa kanilang pagtahak sa landas ng kaalaman, sila ay iyong gagabayan upang
PY
kanilang maunawaan ang mga teksto at mga mapanghamong gawain na sadyang
pupukaw ng kanilang interes at magdudulot sa kanila ng kaalaman.
Sa pagtatapos ng araling ito, inaasahan na matulungan ang mga mag-
aaral upang makapagpaliwanag sa interaksiyon ng demand at supply at paano
nalalaman ang equilibrium price at quantity: makapagsusuri ng shortage at surplus; at
O
makapagmumungkahi ng paraan ng pagtugon sa mga suliraning dulot ng shortage at
surplus. C
ARALIN 4:
D
INTERAKSIYON NG DEMAND AT SUPPLY
E
ALAMIN
EP
Ang mga gawain sa bahaging ito ay tutuklas sa kaalaman ng iyong mga

mag-aaral tungkol sa interaksiyon ng demand at supply at kung paanong
D
ang interaksiyon ng demand at supply ay nagiging batayan ng matalinong

pagdedesisyon ng prodyuser at konsyumer tungo sa pambansang kaunlaran.
109
Gawain 1: PAGSUSURI NG LARAWAN
Atasan ang mga mag-aaral na bumuo ng kanilang pangkat na may

tigtatlong mag-aaral. Pagkatapos ay ipasuri kung ano ang nakikita sa larawan
na nasa kaliwa. Pasagutan ang mga pamprosesong tanong:
1. Ano ang ipinakikita sa larawan?

2. Naranasan mo na ba ang ipinapakita sa larawan? Ibahagi ang naging
karanasan.
3. Ilarawan ang tungkulin o papel mo at ng iyong katransaksiyon gaya ng
ipinakikita sa larawan.
PY
O
Pinagkunan:
C
www.clipsahoy.com/webgraphics3/aw5144.htm
Gawain 2: RETWEET.... BARGAIN

D
Gamit ang speech balloon sa ibaba, atasan ang mga mag-aaral na magbahagi
ng kanilang karanasan ukol sa pagbili ng produkto o serbisyo at pakikipagtawaran sa
presyo ng mga ito.
E
EP
1. Sa tingin mo, bakit pumayag ang prodyuser na ibigay ang produkto sa nais
mong presyo at dami?
2. Bakit ka naman pumayag sa nais din niyang presyo at dami?
D
Sa susunod na bahagi ay pasagutan mo ang KWL chart upang iyong inisyal

na masukat ang nalalaman ng iyong mga mag-aaral tungkol sa interaksiyon ng
demand at supply.
110
Gawain 3: 3-2-1 CHART!
Sa bahaging ito ay papunan mo sa mga mag-aaral ang 3-2-1-chart na nasa
ibaba. Ipaliwanag na ang bahagi lamang ng 1-chart ang kanilang lalagyan ng kasagutan
sa pamamagitan ng pagsagot sa tanong na nasa kahon. Ito ay magsisilbing inisyal
nilang nalalaman tungkol sa paksa. Ang 3-2 chart ay sasagutan lamang nila sa mga
susunod na bahagi ng aralin.
Paanong ang interaksiyon ng demand at supply ay nagiging batayan ng

matalinong pagdedesisyon ng prodyuser at konsyumer tungo sa pambansang
kaunlaran.
PY
• FINAL IDEAS
• REVISED IDEAS
• INITIAL IDEAS

O
Matapos mong maorganisa ang iyong mga paunang kaalaman, ihanda ang
C
iyong sarili para sa susunod na bahagi ng aralin upang higit mong maunawaan na
ng mas malalalim ang konsepto ng interaksiyon ng demand at supply.
D
PAUNLARIN
E
EP
Matapos malaman ang mga paunang kaalaman ng mga mag-aaral tungkol

sa aralin, ngayon naman ay palalalimin mo ang mga kaalamang ito sa
pamamagitan ng iyong pagtatalakay gamit ang mga teksto at mga gawaing
inihanda. Ang pinakatiyak na layunin ng bahaging ito ay matutuhan ng mga
D
mag-aaral ang mahahalagang ideya o konsepto tungkol sa interaksiyon ng

demand at supply. Sila ay iyong gagabayan upang masagot ang katanungan
at maunawaan kung paanong ang interaksiyon ng demand at supply ay
nagiging batayan ng matalinong pagdedesisyon ng prodyuser at konsyumer
tungo sa pambansang kaunlaran. Halina’t umpisahan mo ito sa pamamagitan
ng susunod gawain.
111
Gawain 4: SUBUKIN NATIN!
A. Ipabuo ang talahanayan sa ibaba gamit ang demand at supply functions.
Presyo Dami ng Demand (Qd) Dami ng Supply (Qs)

40 110
55
80
65 110
100
PY
B. Ipagamit ang nagawang iskedyul (talahanayan) sa Gawain 4A upang makalikha
ng graph na nagpapakita ng interaksiyon ng demand at supply.
Matapos maipaunawa sa mga mag-aaral ang konsepto ng ekwilibriyo na
O
nagsasabing ito ang punto kung saan ang dami ng demand at dami ng supply
ay pantay o balance ngayon naman ihanda sila upang maunawaan at masuri
ang mga konsepto ng surplus at shortage.
C
Gawain 5: KNOWLEDGE ORGANIZER
Mula sa teksto tungkol sa “Ang Ekwilibriyo sa Pamilihan” ay atasan ang mga
D
mag-aaral na buuin ang graphic organizer na matatagpuan sa ibaba. Upang higit nila
itong maunawaan ay pasagutan ang mga pamprosesong tanong na susukat sa antas
ng kanilang kaalaman at pang-unawa.
E
Ekwilibriyo ?
EP
Interaksiyon
ng Demand at
Supply ?
Disekwilibriyo
?
D
1. Ano ang dalawang uri ng disekwilibriyo sa pamilihan?
2. Kailan masasabing mayroong ekwilibriyo sa pamilihan?
3. Paano nagkakaroon ng gampanin ang presyo upang magkaroon ng
ekwilibriyo sa pamilihan?
Mahusay! Ngayong natapos na ng mga mag-aaral ang teksto at mga gawain

ukol sa konsepto ng ekwilibriyo at masuri ang epekto ng surplus at shortage
sa pamilihan, sa puntong ito ay susukatin naman ang kanilang kaalaman sa
pamamagitan ng maikling pagsusulit sa susunod na gawain.
112
Gawain 6: LABIS, KULANG, o SAKTO
Ipasuring mabuti ang mga pahayag sa ibaba. Ipatukoy kung ang sumusunod
na pangungusap ay nagsasaad ng surplus, shortage, o ekwilibriyo.
__________1. Kailangan ni Chiello ng isang dosenang rosas para sa kaarawan ng
kaniyang ina ngunit siyam na rosas lamang ang natitira sa flower shop.
__________2. Nagkasundo ang prodyuser at konsyumer sa halagang Php50 at sa
dami na 30.
__________3. May 100 sako ng palay si Isko ngunit 70 sako lamang ang handang
bilhin ng bumibili nito.
__________4. May 36 na panindang payong si Berlin. Dahil sa biglaang pagbuhos
ng ulan, naubos lahat ang kaniyang paninda.
__________5. Napanis lamang ang mga nilutong ulam ni Aling Nery dahil sa suspen-
siyon ng klase kaninang umaga.
PY
__________6. Naubos kaagad ni Mang Kiko ang kaniyang paninda nang bilhin lahat
ng mga turista ang mga ito.
__________7. Sa sobrang init ng panahon, naging matumal ang bentang lugaw ni
Jocelyn.
__________8. Isandaang kilo ang supply ng sibuyas sa Gapan City Public Market at
isandaang kilo rin ang demand para rito.
O
__________9. May 50 lapis ang kailangan ng mga mag-aaral sa Paaralang Elemen-
tarya ng San Roque ngunit 30 lamang ang natitirang supply ng Rose
School Supplies.
C
________ 10. Biniling lahat ni Ventor ang mga tindang biko ni Clara.
Gawain 7: S.O.S (SURPLUS o SHORTAGE)

D
Ipasuri sa mga mag-aaral ang market schedule sa pares ng sapatos sa
ibaba. Batay sa talahanayan. Ipatukoy kung ang sitwasyon ay shortage, surplus, o
ekwilibriyo. Ipasulat ang kasagutan sa huling kolum. Pagkatapos, atasan silang ipakita
E
ito sa pamamagitan ng graph.

MARKET SCHEDULE PARA SA PARES NG SAPATOS
EP
Dami ng Dami ng
Presyo Sitwasyon
Demand Supply
100 80 20
200 70 30
300 60 40
D
400 50 50
500 40 60
600 30 70
700 20 80
1. Ano ang kalagayan ng pamilihan ng sapatos kapag ang presyo ay Php200?
2. Ano ang kalagayan ng pamilihan ng sapatos kapag ang presyo ay Php600?
3. Ano ang ipinahihiwatig ng punto ng ekwilibriyo?
113
Gawain 8: PAGSUSURI NG SITWASYON
Ipabasa at ipaunawang mabuti ang sumusunod na sitwasyon. Batay sa mga
pagbabago ng kondisyon sa mga produkto, ipatukoy sa ikatlong kolum kung alin sa
demand o supply ang nabago. Sa ika-apat at ikalimang kolum, tukuyin kung tumaas
o bumaba ang ekwilibriyong presyo at dami. Isulat ang arrow up ( ) kung ang
ekwilibriyong presyo at dami ay tumaas at arrow down ( ) naman kung bumaba.
Pagbabago Ekwilibri-
Ekwilibri-
Produkto Pagbabago ng Kondisyon sa Demand yong
yong Dami
o Supply Presyo
Pananalasa ng bagyo sa mga
1. Gulay
taniman sa Gitnang Luzon
2. Branded
PY
Bagong generic brand na ga-
na
mot na lumabas sa pamilihan
Gamot
Patuloy na pagtaas ng presyo
3. Gasolina
ng kotse
Matinding kompetisyon ng
O
4. Cell-
mga network provider sa
phone
pababaan ng presyo
Pagtaas ng presyo sa pan-
5. Pandesal
daigdigang pamilihan
C
Papunan sa mga mag-aaral ang graphic organizer na matatagpuan sa ibaba
D
batay sa isinasaad ng tekstong binasa. Upang higit nila itong maunawaan ay pasagutan
ang mga pamprosesong tanong na susukat sa antas ng kanilang kaalaman at pang-
E
unawa. Bunga ng
Uri ng Mungkahing
Interaksiyon ng
Disekwilibriyo Kalutasan
Demand at Supply
EP
?
Surplus
?
Disekwilibriyo
?
D
Shortage
?
Gawain 10: 3-2-1 CHART!
Sa bahaging ito ay papunan mo ang bahagi ng 2-chart sa pamamagitan ng
pagsagot sa tanong na nasa kahon. Ang bahagi ng 3-chart ay sasagutan lamang ng
mga mag-aaral sa susunod na bahagi ng aralin.
Paanong ang interaksiyon ng demand at supply ay nagiging batayan ng

matalinong pagdedesisyon ng prodyuser at konsyumer tungo sa pambansang
kaunlaran?
114
• FINAL IDEAS
• REVISED IDEAS
• INITIAL IDEAS
Matapos mong
Matapos mong mapalalim
mapalalim ang ang kaalaman
kaalaman ng ng mga
mga mag-aaral
mag-aaral ukol
ukol sa
sa
interaksiyonng
interaksiyon ngdemand
demandatatsupply, ihanda sila
supply, ihanda sila para
para sa
sa mas
mas malalim
malalim na
na pag-unawa
pag-unawa
ngnginteraksiyon
interaksiyonng
ngdemand
demandatatsupply.
supply.
PY
PAGNILAYAN
PAGNILAYAN
Sa bahaging ito ng aralin ay palalawakin at pagtitibayin ang mga

Sa bahaging ito ng ng
nabuong kaalaman aralin
mga aymag-aaral
palalawakin at sa
ukol pagtitibayin angng
interaksiyon mga nabuong
demand at
O
kaalaman ng mga mag-aaral ukol sa interaksiyon ng demand at
supply. Kinakailangan ang mas malalim na pagtalakay sa interaksiyon ngsupply.
Kinakailangan ang mas malalim na pagtalakay sa interaksiyon ng demand at
demand at supply upang maihanda sila sa pagsasabuhay ng kanilang mga
supply upang maihanda sila sa pagsasabuhay ng kanilang mga natutuhan.
natutuhan.
C
Gawain 11: BALITA-SURI
D
Ipabasa at ipasuri sa mga mag-aaral ang balitang “Sa presyo ng bigas, bawang
just-tiis – Malacañang.” Matapos maipabasa ipasagot ang mga pamprosesong tanong.
E
1. Ano ang itinuturong dahilan ng pamahalaan sa pagtaas ng presyo ng bigas,
EP
bawang, at luya?
2. Paano maiuugnay ang tumataas na halaga ng luya at bawang sa batas
ng supply at demand? Paano naman maiuugnay ang kakulangan ng
mga produkto sa pamilihan sa pangangailangan ng mga mamamayan?
D
Ipaliwanag.
Gawain 12: PROJECT NEWS SHARING! (PANGKATANG GAWAIN)

Atasan ang mga mag-aaral na sa pamamagitan ng kanilang pangkat ay
humanap sila ng mga balita na naglalahad ng mga pagbabago sa supply at demand sa
iba’t ibang pamilihan. Ipaliwanag na ang resulta ng kanilang pananaliksik ay gagamitin
upang sila ay makagawa ng script para sa isang TV News Program na nagpapakita
kung paano nagkakaroon ng ugnayan ang supply at demand sa pagtatakda ng presyo
sa pamilihan. Gumamit ng props sa pag-uulat upang maging makatotohanan ito.
Ipaliwanag sa kanila na ang rubrik sa susunod na pahina ang magiging batayan ng
kanilang marka.
115
RUBRIK PARA SA NEWS REPORT
Nakuhang
Pamantayan/ Indikador Puntos
Puntos
A. Mahusay na naipakita sa pamamagitan ng news reporting
10
ang mga konsepto ukol sa interaksiyon ng demand at supply.
B. Ang ginawang presentasyon ay nagpakita ng pagkamalikhain

at naangkop sa tema para maihatid sa manonood ang 10
konsepto ng interaksiyon ng demand at supply.
C. Ang mga ginamit na props, script o diyalogo, o kagamitan sa
pagganap ay nakatulong upang mas maging malinaw ang 10
ekwilibriyo sa manonood.
PY
Kabuuang Puntos 30
Gawain 13: REFLECT-TO-JOURNAL!

Pagawin ang mga mag-aaral ng isang journal na naglalaman ng kanilang
karanasan at nagpapakita sa ugnayan ng demand at supply bilang pagtugon sa
O
kanilang mga pangangailangan at kagustuhan. Ipaliwanag sa kanila ang rubrik sa
ibaba upang kanilang maging gabay sa pagsusulat. Pagkatapos ay kanilang sagutan
ang mga pamprosesong tanong.
C
1. Ano ang iyong naging batayan sa pagbuo ng iyong journal?
D
2. Paano mo naipakita ang interaksiyon ng demand at supply?
3. Ipaliwanag kung paano nababago ng interaksiyon ng demand at supply ang
pagtugon mo sa iyong mga pangangailangan at kagustuhan.
E
EP
MAHUSAY! Natapos mong gabayan ang mga mag-aaral para sa mga gawain!

D
Iyong inilahad sa nakaraang aralin ang tungkol sa demand at supply.

Ipinaliwanag sa mga mag-aaral ang ugnayan ng dalawang konseptong ito.
Ipinaliwanag at ipinaunawa sa kanila na ang demand ay kinakatawan ng konsyumer,
samantalang ang supply ay sa panig naman ng prodyuser. Tinalakay din ang
interaksiyon ng demand at supply at kung paano ito nababago sa pamamagitan
ng presyo at mga salik na hindi presyo.
Subalit, anong mekanismo o lugar nga ba maaaring magtagpo ang
konsyumer at prodyuser? Paano mabisang maipaliliwanag ang relasyon ng
demand at supply gamit ang isang aktuwal na sitwasyon? Ang mga katanungang
ito ay ilan lamang sa sasagutin at ituturo sa mga mag-aaral sa susunod na aralin
tungkol sa pamilihan.
116
PANIMULA
Ang pagtugon sa pangangailangan ang isa sa mahahalagang konsepto
na binibigyang-diin sa pag-aaral ng Ekonomiks. Ang bawat isa ay may mga
pangangailangan subalit hindi lahat ay may kakayahan na magprodyus upang
matugunan ang mga ito. Kung kaya’t ang relasyon sa pagitan ng prodyuser at
konsyumer ay lubhang mahalaga para sa kapakinabangan ng lahat.
Sa nakaraang mga aralin, naunawaan ng mga mag-aaral ang ugnayan ng
demand at supply na kumakatawan sa konsyumer at prodyuser. Subalit, sa anong
mekanismo ba ng ekonomiya madaling malaman kung may sapat bang mga produkto
o serbisyo na siyang tutugon sa walang katapusang pangangailangan ng tao? Sa
ganitong aspekto papasok ang bahaging ginagampanan ng PAMILIHAN. Kung kaya’t
ang pangunahing pokus ng araling ito ay maituro at maipaliwanag sa mga mag-aaral
ang konsepto ng pamilihan at ang mga estruktura nito bilang isang mahalagang salik
PY
sa pagtugon ng pangangailangan tungo sa pagtamo ng pambansang kaunlaran.
Sa pagtahak sa araling ito, gabayan ang mga mag-aaral upang kanilang
maunawaan ang mga teksto at maisagawa nila ang mga mapanghamong gawain na
sadyang pupukaw ng kanilang interes at magdaragdag sa kanilang kaalaman.
Sa pagtatapos ng araling ito, inaasahang matutulungan ang mga mag-aaral na
O
makapagpapaliwanag ng kahulugan ng pamilihan at makauunawa at makapagsusuri
ng iba’t ibang sistema o estruktura ng pamilihan na tumutugon sa maraming
pangangailangan ng mga tao.
C
ARALIN 5:
D
ANG PAMILIHAN:
KONSEPTO AT MGA ESTRUKTURA NITO
E
EP
ALAMIN
Matapos matutuhan ng mag-aaral ang mga konsepto ng demand, supply, at ang

interaksiyon ng bawat isa sa ekonomiya, ngayon naman ay kanilangtutuklasin
D
ang tungkol sa pamilihan. Upang higit na maunawaan ng mga mag-aaral ang

paksa, gabayan sila upang maisagawa ang sumusunod na gawain.
117
Gawain 1: PIK-TUKLAS!
Ipasuri sa mga mag-aaral kung anong mensahe ang nais iparating ng
sumusunod na larawan gamit ang mga pamprosesong tanong. Itala ang inyong
kasagutan gamit ang call-outs, stars & banners, at bubble map.
PY
O
C
E D
EP
D
118
1. Tungkol saan ang mga larawan?
2. Isa-isahin ang mga simbolismong ginamit at ipaliwanag ang mensahe ng
mga ito.
3. Alin sa mga larawan ang nakapukaw ng iyong interes? Ipaliwanag.
Gawain 2: PICTURE PERFECT: PIC-COLLAGE

Atasan ang mga mag-aaral na unawain at suriin ang sumusunod na larawan at
ipasagot ang mga pamprosesong tanong na nasa ibaba.
PY
O
C
E D
EP
Pinagkunan: http://kickerdaily.com/bir-fishermen-farmers-sari-sari-stores-tricycle-drivers-should-pay-taxes/; Retrieved on:

November 7, 2014 http://moneygizmo.net/free-stock-market-game/; Terieved on: November 7, 2014 http://grocerystoresne-
arme.blogspot.com/; Retrieved on: November 7, 2014 http://importfood.com/recipes/thaiicecream.html; Retrieved on: No-
D
vember 7, 2014 http://www.remate.ph/wp-content/uploads/2014/02/bigas-presyo.jpg ; Retrieved on: November 7, 2014 http://

www.remate.ph/2012/11/presyo-ng-karne-ng-sa-mm-tumaas; Retrieved on: November 7, 2014 http://www.remate.ph/category/
business/page/217/; Retrieved on: November 7, 2014 http://i3.ytimg.com/vi/Kx1EZvKRSkI/0.jpg https://www.google.com.ph/
search?hl=en&q=muslim+market&tbm=isch&ei=VcndU6rMEdaXuATu-4G4Dw#facrc=_&imgdii=_&imgrc=Jh0qx9FRZja6vM
%253A%3B33VRrwU269ZhOM%3Bhttp%253A%252F%252Fwodumedia.com%252Fwp-content%252Fuploads%252F2012%
252F11%252FMuslims-shop-for-Iftar-the-sunset-dinner-that-breaks-the-fast-at-Chalk-Bazaar-the-traditional-Iftar-market-in-
Dhaka-Bangladesh-on-Sunday-Aug.-23-2009.-AP-PhotoPavel-Rahman-960x627.jpg%3Bhttp%253A%252F%252Fwodumedia.
com%252Framadan-2009%252Fa-muslim-man-sits-before-breaking-his-fast-on-the-second-day-of-the-holy-month-of-rama-
dan-at-a-mosque-in-agartala-capital-of-indias-northeastern-state-of-tripura-on-august-24-2009-reutersjayant%252F%3B960
%3B627 Retrieved on: November 7, 2014 http://thinkrichbefree.com/wp-content/uploads/2013/04/online-shopping-sites.jpg
Retrieved on: November 7, 2014
1. Ano ang ipinapakita ng mga larawan?

2. Ano ang naging batayan mo upang matukoy ang konseptong ipinahahatid
ng mga larawan?
3. Alin sa mga larawang ito ang madalas kang nagkakaroon ng ugnayan?
Bakit?
119
Sa susunod na bahagi ay pasasagutan ang isang tsart sa mga mag-aaral
upang masukat ang inisyal nilang nalalaman tungkol sa pamilihan.
Gawain 3: UPWARD ARROW KNOWLEDGE CHART

IRF (Initial-Refined-Final Idea)
Ang gawaing ito ay naglalayong matutukan ang baitang ng kaunlaran
sa pagkatuto ng mga mag-aaral. Sa bahaging ito ay papupunan mo ang Initial
Idea IRF upang masukat ang kanilang inisyal na kasagutan sa katanungang
nasa ibaba ng upward arrow. Ipaliwanag sa mga mag-aaral na ang refined
PY
at final area ay sasagutan lamang nila pagkatapos ng bahagi ng paunlarin at
pagnilayan. Ito ay kailangan nilang ingatan, maaari nila itong ilagay sa kanilang
portfolio o kuwaderno dahil ito ay kakailanganin hanggang sa dulong bahagi ng
modyul. Maari din nila itong maging proyekto.
O
___________
___________
___________
C ___________
___________ ___________
___________ __________.
D
___________
___________ __________.
___________
E
___________
___________
EP
__________.
Paano mo ilalarawan ang

pamilihan at mga estruktura nito?
D
Matapos maorganisa ang mga paunang kaalaman ng mga mag-aaral

tungkol sa paksang pamilihan at mga estruktura nito, ngayon naman ay gabayan
mo sila para sa susunod na bahagi ng aralin upang higit nilang maunawaan ang
mas malalim na konsepto ng pamilihan.
120
PAUNLARIN
Matapos malaman ang inisyal na kaalaman ng mga mag-aaral tungkol

sa paksa, ngayon naman ay kanilang lilinangin ang mga kaisipang ito sa
pamamagitan ng mga inihandang teksto at mga gawain. Ang pinakatiyak na
layunin ng bahaging ito ay matutuhan ng mga mag-aaral ang mahahalagang
ideya o konsepto tungkol sa pamilihan. Inaasahang magagabayan sila
upang masagot kung ano ang pamilihan at iba’t ibang mga estruktura nito
maging ang bahaging ginagampanan nito sa ekonomiya ng bansa. Halina’t
umpisahan ito sa pamamagitan ng sumusunod na gawain.
PY
ANG KONSEPTO NG PAMILIHAN
O
Gawain 4: WORD TO CONCEPT MAPPING
Mula sa tekstong nabasa ng mga mag-aaral mula sa kanilang modyul ukol sa
C
“Konsepto ng Pamilihan,” ipasagot ang mga pamprosesong tanong na nasa ibaba.
1. Ano-ano ang nais iparating o ipahayag ng teksto?
D
2. Ano ang mahahalagang konsepto na nakapaloob sa teksto?
3. Pumili ng limang pangunahing salita sa teksto na iyong pag-uugnay-
ugnayin upang maipaliwanag ang konsepto ng pamilihan? Gamitin ang
E
concept mapping chart na matatagpuan sa ibaba upang itala ang iyong mga
kasagutan para sa bilang 3 at ang text box para naman sa iyong mabubuong
EP
ugnayan ng mga napiling salita.

D
______________________________________________________
______________________________________________________
____________________________________________.
121
Matapos maunawaan ng mga mag-aaral ang konsepto ng pamilihan na
nagsasabing ito ang mekanismo kung saan nagtatagpo ang konsyumer at
prodyuser upang matugunan ang demand sa pamamagitan ng supply, ngayon
naman ay ihanda sila upang maunawaan at suriin ang iba’t ibang estruktura ng
pamilihan.
Batay sa tekstong nabasa ng mga mag-aaral sa kanilang modyul ukol sa “Mga

Estruktura ng Pamilihan,” atasan silang buuin ang graphic organizer na matatagpuan
sa ibaba. Upang higit na maunawaan, sagutin ang mga pamprosesong tanong na
PY
susukat sa antas ng iyong kaalaman at pang-unawa.
DALAWANG PANGUNAHING
ESTRUKTURA NG
O
PAMILIHAN
C
? ?
D
? ?
E
? ?
EP
D
1. Ano ang dalawang pangunahing estruktura ng pamilihan?

2. Isa-isahin ang mga katangian ng bawat estruktura at uri ng pamilihan na
nabibilang dito?
3. Paano nakaapekto ang mga estruktura ng pamilihang ito sa ugnayan ng
presyo, demand, at supply tungo sa pagtugon sa pangangailangan ng tao?
122
Gawain 6: STRUCTURAL MARKET ANALYSIS: THREE PICS, ONE WORD
Ipasuri sa mga mag-aaral ang tatlong larawan na nasa loob ng bawat kahon at
tukuyin ang posibleng kinabibilangan nitong estruktura ng pamilihan.
1.)__________________ 2.)__________________

PY

3.)__________________
O 4.)__________________
C
E D
EP
5.)__________________ 6.)__________________
D
123

7.)__________________ 8.)__________________

9.)__________________ 10.)_________________
PY
O
C
Mahusay! Matapos mong gabayan ang mga mag-aaral sa mga teksto at
gawain ukol sa konsepto at mga estruktura ng pamilihan, ngayon naman ay sukatin
mo ang kanilang kaalaman sa pamamagitan ng maikling pagsusulit sa susunod na
D
gawain.
Gawain 7: Pabili o Patawad

E
Ipabasa at ipaunawa sa mga mag-aaral ang sumusunod na pahayag at tuku-

yin kung tama ang mensahe ayon sa mga salitang nakasalungguhit. Palagyan ng
EP
salitang PABILI kung TAMA ang mensahe at PATAWAD kung ito ay MALI.
1. Ang pamilihan ay ang mekanismo na kung saan nagtatagpo ang konsyumer

at prodyuser.
D
2. Mayroong tatlong pangunahing aktor sa pamilihan ang konsyumer,

prodyuser, at ang produkto.
3. Nagaganap ang sistema ng pamilihan dahil lahat tayo ay may kakayahan
na mag-supply.
4. Sa pamamagitan ng pamilihan, nalalaman ang sistema ng ekonomiya.
5. Ang prodyuser ay may kakayahang kontrolin ang presyo sa pamilihang may
ganap na kompetisyon.
6. Ang supply ang nagsisilbing hudyat o senyales sa prodyuser kung ano ang
gagawing produkto.
124
7. Kapag mataas ang presyo, ang mga prodyuser ay nahihikayat na magbawas
ng supply lalo na sa mga pangunahing uri ng produkto.
8. Ang presyo ang pangunahing salik sa pagbabago ng demand at supply sa
pamilihan.
9. Kapag mababa ang presyo sa pamilihan, ang konsyumer ay nagtataas ng
kabuuang dami ng binibiling produkto.
10. Ang kartel ay nangangahulugang alliances of consumers.
Gawain 8: SURIIN MO! QUIZ-ON-MARKET

Ipasuri sa mga mag-aaral ang sumusunod na pahayag at tukuyin sa
PY
pamamagitan ng paglalapat ng titik sa mga kahon upang mabuo ang kasagutan.
1. Estruktura ng pamilihan na kung saan ang sinomang negosyante ay
malayang pumasok at maging bahagi ng industriya.
A P N
O
M E Y
2. Ito ay estruktura ng pamilihan na may iisa lamang na konsyumer ng
C
maraming uri ng produkto at serbisyo.
N P O
D
3. Ang mga prodyuser ay gumagawa ng isang uri ng produkto subalit
magkakaiba ang tatak.
E
O O I G
M E I Y
EP
4. Isang sistema sa pamilihan na kung saan iisa ang nagtitinda ng walang

kauring produkto.
N P L
5. Estruktura ng pamilihan na kung saan umiiral ang sistemang monopolyo,
D
oligopolyo, monopsonyo, at monopolistiko.
I D A P
N M I N
6. Sa estrukturang ito maaaring maganap ang sabwatan sa pamamagitan ng
kartel ng mga negosyante.
I O O
125
7. Ang estruktura ng pamilihan na kung saan upang mahadlangan ang
pagpasok ng kalaban sa industriya ay isinagawa ang patent at copyright sa
mga produkto.
N P O
8. Dito nagaganap ang tinatawag na product differentiation sa pamamagitan
ng packaging, advertisement, at flavor ng mga produkto.
N O S O
O E S N
9. Ang estruktura ng pamilihan na kung saan ang pinakamabisang halimbawa
ay ang pamahalaan na siyang kumukuha ng mga serbisyo ng mga sundalo,
PY
pulis, bumbero, at iba pa.
O O S N O
10. Ito ay kakikitaan ng sitwasyon na kung saan ang konsyumer ay bibilhin ang
produkto o serbisyo kahit na mataas ang presyo sapagkat walang pamalit
O
na maaaring bilhan o pagkunan nito.
N P L O
C
Gawain 9: MARKET-ANALYSIS; VENN DIAGRAM
D
Sa pamamagitan ng Venn Diagram na nasa ibaba, atasan ang mga mag-
aaral na paghambingin ang iba’t ibang estruktura ng pamilihan sa pamamagitan
ng paglalagay ng pagkakapareho at pagkakaiba ng katangian ng bawat estruktura.
E
Gamiting gabay ang halimbawang nasa ibaba at sagutin ang mga pamprosesong
tanong upang mapunan nang wasto ang dayagram.
EP
PAGKAKAIBA PAGKAKAIBA
D
PAGKAKATULAD
PAGKAKATULAD
126
1. Anong dalawang estruktura ng pamilihan ang iyong pinaghambing?
2. Ano-ano ang katangian na magkatulad ang dalawang estruktura na iyong
pinaghambing?
3. Sa ano-anong katangian naman sila nagkaroon ng pagkakaiba?
4. Ano ang iyong pananaw sa dalawang estruktura ng pamilihan bilang isang
konsyumer? Ipaliwanag.
Gawain 10: UPWARD ARROW: IRF (INITIAL-REFINED-FINAL IDEA)

Sa puntong ito, maaari nang pasagutan ang ikalawang baitang ng Upward
Arrow Chart na Refined Idea subalit ang ikatlong baitang na Final Idea ay sasagutan
lamang sa pagtatapos ng bahagi ng pagnilayan. Ipaalala na dapat nilang itago ang IRF
PY
Chart sa kanilang portfolio o kuwaderno sapagkat maari nila itong maging proyekto.
___________
___________ ___________
O
___________ ___________
___________ ___________
___________
___________ __________.
___________

___________
C
__________.
___________
__________.
D
Paano mo ilalarawan ang pamilihan
at mga estruktura nito?
E
Matapos mapalalim ang kaalaman ng mga mag-aaral ukol sa iba’t ibang estruktura
EP
ng pamilihan ihanda sila para sa mas malalim na pag-unawa ng estruktura ng

pamilihan at gabayan sila sa susunod na bahagi ng aralin.
D
PAGNILAYAN
Sa bahaging ito ng aralin ay palalawakin at pagtitibayin pa ang mga nabuong

kaalaman ng mga mag-aaral ukol sa pamilihan at iba’t ibang estruktura nito.
Kinakailangan ng mas malalim na pagtalakay sa kahalagahan ng pamilihan
upang maihanda sila sa pagsasabuhay ng kanilang natutuhan.
127
Gawain 11: Structural Market Tally Board
Mula sa tekstong nabasa ng mga mag-aaral ukol sa “Mga Estruktura ng
Pamilihan” ay atasan silang punan ng mahahalagang datos o impormasyon ang
structural market tally board na nasa ibaba. Pagkatapos ay pasagutan ang mga
pamprosesong tanong.
May Hawak ng Katangian ng

Mga Halimbawa
Estruktura ng Kapangyarihan Presyo
ng Produkto o
Pamilihan (Konsyumer o (Malaya o
Kompanya
Prodyuser) Itinatakda)
PY
O
1. Alin sa mga estruktura ng pamilihan ang pabor sa konsyumer o prodyuser?
2. Sa anong estruktura ng pamilihan ka nahirapang mag-isip ng halimbawa ng
produkto o kompanya? Bakit?
C
Gawain 12: DULA NAMIN! HULAAN MO! SAMPLE-SAMPLE
D
Ang mga mag-aaral ay atasang magsagawa ng pagsasadula o role playing.
Tawagin ang lider ng bawat pangkat upang bumunot ng paksa tungkol sa estruktura
ng pamilihan na kanilang isasadula. Ipaunawa sa pangkat na ang paksang ito ay hindi
E
dapat malaman ng ibang pangkat dahil pagkatapos ng presentasyon ng bawat grupo

ay hahayaan ang ibang pangkat na hulaan kung anong estruktura ng pamilihan ang
EP
isinadula. Upang maisagawa nang maayos ang presentasyon, isaalang-alang ang su-
musunod na pamprosesong tanong. Gayundin, ang bawat presentasyon ay bibigyan
ng marka o puntos gamit ang rubrik na nasa susunod na pahina.
D
1. Ano-ano ang pangunahing katangian ng estruktura ng pamilihan na inyong
ipinakita?
2. Paano ninyo binigyang buhay ang mensahe o katangian ng estruktura ng
pamilihan?
3. Mula sa gawain, anong pangkalahatang impresyon ang iyong nabuo ukol sa
pamilihan?
128
RUBRIK PARA SA ROLE PLAYING
Nakuhang
Pamantayan/ Indikador Puntos
Puntos
A. Mahusay na naipakita sa pamamagitan ng pagganap
10
ang mga konsepto ukol sa uri ng estruktura ng pamilihan.
B. Ang ginawang presentasyon ay nagpakita ng
pagkamalikhain at naangkop sa tema para maihatid sa 10
manonood ang konsepto ng pamilihan at estruktura nito.
C. Ang mga ginamit na props, script o diyalogo, o kagamitan
sa pagganap ay nakatulong upang mas maging malinaw 10
sa manonood ang pamilihan at estruktura nito.
Kabuuang Puntos 30
PY
Gawain 13: Pangkatang Gawain----POSTER-RIFIC
Ipaliwanag sa mga mag-aaral na kasama ang kanilang mga kapangkat ay pipili
sila ng isang estruktura ng pamilihan na gagawa ng pagguhit sa anyong poster. Ipaalala
na ang larawang mabubuo ay dapat na masagot ang sumusunod na katanungan at ito
O
ay bibigyan ng marka gamit ang rubrik.
Pamprosesong Tanong: C
1. Tungkol saan ang inyong ginawang larawan o poster?
2. Ano-anong simbolismo ang inyong ginamit at mga kahulugan nito?
3. Sa iyong palagay, maliwanag bang naipakita ng inyong larawan ang
konsepto ng estruktura ng pamilihan na inyong pinili? Bakit?
D
RUBRIK PARA SA POSTER
E
Natamong
Pamantayan Deskripsyon Puntos
Puntos
Naipakita at naipaliwanag nang
EP
mahusay ang isang ideal na

Nilalaman (Content) 21-25
pamilihan batay sa mga konseptong
nakapaloob sa poster.
Kaangkupan ng Maliwanag at angkop ang mensahe
Konsepto sa paglalarawan ng konsepto ng 16-20
D
(Relevance) isang ideal na pamilihan.

Pagkamapanlikha Orihinal ang ideyang ginamit sa
11-15
(Originality) paggawa ng poster.
Kabuuang Malinis at maayos ang kabuuang
6-10
Presentasyon larawan.
Ang mga kulay at konsepto, sim-
Pagkamalikhain bolismong ginamit ay nakatulong
nang lubos upang maipahayag ang 1-5
(Creativity) mensahe at konsepto ng isang ideal
na pamilihan.
129
Ngayong may sapat nang kaalaman ang mga mag-aaral tungkol sa mga
konsepto ng pamilihan at mga estruktura nito ay maaari nang pasagutan at punan
nila nang buo ang IRF Chart.
Gawain 14: Pagnilayan Mo!

Sa puntong ito, maaari mo nang pasagutan sa mga mag-aaral ang huling
baitang ng Upward Arrow Chart. Ipaalala sa mga mag-aaral na dapat nila itong itago
sa kanilang mga portfolio o kuwaderno sapagkat ito ay maaaring maging bahagi ng
kanilang proyekto sa asignatura.
PY
___________
___________ ___________
___________ ___________
___________ ___________ ___________
___________ __________.
O
___________
___________ __________.
___________
__________.
C
Paano mo ilalarawan ang pamilihan at
mga estruktura nito?
E D
MAHUSAY! Napagtagumpayan mong isagawa ang paggabay sa mga mag-aaral

upang kanilang maisagawa ang mga iniatang na gawain bilang mag-aaral!
EP
Transisyon sa Susunod na Aralin:

Tinalakay sa araling ito ang tungkol sa konsepto at mga estruktura ng
D
pamilihan. Binigyang-diin ang kahulugan ng pamilihan at ipinasuri ang estruktura

ng pamilihan na siyang tumutugon sa maraming pangangailangan ng mga tao.
Sa susunod na aralin ay tatalakayin naman ang tungkol sa bahaging
ginagampanan ng pamahalaan sa pamilihan.
130
PANIMULA
Isang batayan sa pag-aaral ng Ekonomiks ang pamilihan bilang isang mabisang
mekanismo kung saan natutugunan ang walang katapusang pangangailangan at
kagustuhan ng tao. Sa lugar na ito gumagalaw ang dalawang pangunahing aktor: ang
konsyumer at prodyuser. Ang dalawang tauhan ay mahalagang bahagi ng pamilihan
subalit magkaiba ang paraan ng pakikibahagi. Ang konsyumer ang gumagawa ng
pagkonsumo na nagbibigay ng kita sa mga nagbibili samantalang ang nagbibili naman
ang nagpaplano ng produksiyon batay sa itinakdang demand ng mga konsyumer upang
kumita bilang isang negosyante. May pagkakataon na ang equilibrium price at quantity
ay hindi masyadong mababa o mataas sa tingin ng mga prodyuser o konsyumer.
Sa sitwasyong ito, papasok ang pamahalaan. Ano ang gampanin ng pamahalaan
bilang isang natatanging institusyon na may kapangyarihan sa pagdedesisyon ukol sa
suliranin ng pamilihan at ng kabuuang ekonomiya ng isang bansa?
PY
Kaugnay nito, ang araling ito ay patungkol sa ugnayan ng pamilihan at
pamahalaan. Itinuturing ang presyo bilang tanging salik na pokus ng pakikialam ng
pamahalaan sa pamilihan. Inaasahang magagabayan ang mga mag-aaral upang
mabigyang-kasagutan ang mahahalagang katanungang gaya ng: Ano nga ba ang
papel na ginagampanan ng pamahalaan pagdating sa aspeto ng pagkontrol ng presyo
sa pamilihan? Paano binibigyang-proteksiyon ng pamahalaan ang mga konsyumer at
O
mga prodyuser pagdating sa pagkontrol ng presyo sa pamilihan? Sa pagpapatuloy
ng araling ito, ang mga mag-aaral ay haharap sa mga tekstong makapagbibigay ng
impormasyon at mga mapanghamong gawain na may layuning maghatid sa kanila ng
kaalaman.
C
Sa pagtatapos ng araling ito, inaasahan na ang mga mag-aaral ay
napangangatwiranan ang kinakailangang pakikialam at regulasyon ng pamahalaan sa
mga gawaing pangkabuhayan sa iba’t ibang estruktura ng pamilihan upang matugunan
D
ang pangangailangan ng mga mamamayan.
E
ARALIN 6:
ANG UGNAYAN NG PAMILIHAN AT PAMAHALAAN
EP
ALAMIN
D
Matapos matutuhan ng mga mag-aaral ang mga konsepto ng pamilihan at

iba’t ibang estruktura nito, sa bahaging ito naman ay kanilang tutuklasin ang
tungkol sa ugnayan ng pamilihan at pamahalaan. Upang higit na maging
makabuluhan at mapukaw ang kanilang interes, halina’t pasimulan munang
gawin at pasagutan ang susunod na mga gawain.
131
Gawain 1: WORD HUNT
Gamit ang word box na nasa ibaba ay ipahanap at pabilugan ang sumusunod
na salita. Ipaliwanag sa mga mag-aaral na ang mga salitang ito ay maaaring pababa,
pahalang, o pabaliktad.
1. DTI 6. Pamahalaan
2. DOLE 7. Pamilihan
3. Kakulangan 8. Presyo
4. Kalabisan 9. Price Ceiling
5. Minimum Wage 10. Price Floor
M E A D O L E N P A W P
S I E A E I O U A X U R
PY
U A N R A W D E M L D I
B P T I A E I O A P A C
S O P A M I L I H A N E
I L G L Y U A N A B G F
O
D L X E D A M Q L E D L
Y O I R E N E W A R T O
O T K U D O R P A N I O
K A L A B I
C S A N G B R
P R E S Y O M A R T E B
S K A K U L A N G A N O
D
P R I C E C E I L I N G
E
Pamprosesong Tanong
1. Ano-ano ang salita/konsepto na tila bago sa iyo?

EP
2. Sa iyong palagay, sa anong paraan nagkakaroon ng ugnayan ang mga

salita/konseptong ito?
Gawain 2: ONCE UPON A TIME!

D
Ipabasa sa mag-aaral ang mga sitwasyong nasa loob ng kahon. Atasan silang
buuin ang maaaring kahinatnan nito batay sa kanilang sariling pagkaunawa. Ipasulat
ang kanilang kasagutan gamit ang dialogue box.
Matagal nang magsasaka si Mang Francisco. Isang araw ay nabalitaan

niyang ang presyo ng kaniyang produktong palay ay binibili lamang sa murang
halaga. Ang presyo ay hindi kayang mabawi kahit puhunan niya sa binhi at
fertilizer. Ano kaya ang maaaring mangyari kay Mang Francisco?
132
Maaaring___________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
______________
Ang Gitnang Luzon ay sinalanta ng bagyo. Maraming palayan ang nasira. Ano
kaya ang maaaring ibunga nito?
PY
Maaaring___________________________
___________________________________
___________________________________
O
___________________________________
___________________________________
______________
C
Dahil sa katatapos pa lamang na bagyo nabalitaan ng pamahalaan na maraming
mga negosyante ang nanamantala sa pamamagitan ng pagtataas ng presyo. Ano
D
kaya ang maaaring gawin ng pamahalaan?
E
Maaaring___________________________
___________________________________
EP
___________________________________
___________________________________
___________________________________
______________
D
1. Paano ka nakabuo ng maaaring kahinatnan ng pangyayari?
2. Alin sa mga sitwasyon ang nahirapan kang bumuo ng maaaring kahinatnan?
Bakit?
Gawain 3: PATH OF KNOWLEDGE

Ang gawaing ito ay naglalayong matutukan ang baitang ng kaunlaran ng
mga mag-aaral sa pagkatuto. Sa bahaging ito ay pasagutan ang katanungang nasa
kahon. Ipasulat sa bahaging SIMULA ang inisyal na kasagutan. Samantalang ang
bahagi ng GITNA at WAKAS ay kanilang sasagutan lamang sa iba pang bahagi ng
aralin.
133
WAKAS
GITNA
PAANO
NAGKAKAROON
NG UGNAYAN
ANG PAMILIHAN
AT
PAMAHALAAN?
PY
SIMULA
O
C
Pinagkunan:
http://www.westsideelementa
ryschool.com/Kindergarten%
D
20Journey%20Through%20Re
ading.html
Retrived: November 17, 2014
E
Matapos maorganisa ang paunang kaalaman ng mga mag-aaral tungkol sa

paksang ugnayan ng pamilihan at pamahalaan, ihanda sila para sa susunod na
EP
bahagi ng aralin upang higit nilang maunawaan ang paksang ito.
PAUNLARIN
D
Sa puntong ito ay lilinangin mo ang mga paunang kaalaman ng mga mag-

aaral tungkol sa paksang-aralin sa pamamagitan ng mga teksto at mga
gawain. Ang pinakatiyak na layunin nito ay matutuhan ng mga mag-aaral
ang mahahalagang ideya o konsepto tungkol sa ugnayan ng pamilihan
at pamahalaan. Mula sa mga inihandang gawain at teksto, inaasahang
gagabayan mo sila sa pagsagot ng katanungan na kung ano ang ugnayan
sa pagitan ng pamilihan at pamahalaan. Umpisahan mo ito sa pamamagitan
ng sumusunod na gawain.
134
Gawain 4: TEKS-TO-INFORM----DISCUSSION WEB CHART
Batay sa tekstong nabasa ng mga mag-aaral sa kanilang modyul ukol sa
“Ang Pamahalaan at Pamilihan,” pasagutan ang discussion web chart at ang mga
pamprosesong tanong na nasa ibaba.
MAHALAGA BA
ANG PAPEL NG
PAMAHALAAN SA
PAMILIHAN?
DAHILAN
DAHILAN
PY
Sapagkat_______________ Sapagkat_______________
_______________________ _______________________
_______________________ _______________________
_______________________ _______________________
O
_______________________ _______________________
______________________. ______________________.
KONGKLUSYON
________________________
________________________
C
_____________________
_____________________
__
Pamprosesong Tanong
D
1. Bakit mahalaga ang pamahalaan sa isang bansa?
2. Paano nagkakaroon ng bahagi ang pamahalaan sa pamilihan?
E
Gawain 5: VENN DIAGRAM

EP
Mula sa tekstong nabasa, papunan ng mahahalagang impormasyon ang Venn

Diagram gamit ang mga pamprosesong tanong upang maipakita ang pagkakaiba-iba
at pagkakatulad ng price ceiling at price floor.
D
PAGKAKAIBA
PAGKAKATULAD
135
Pamprosesong Tanong
1. Ano ang pagkakatulad ng dalawang konsepto?
2. Paano naman sila nagkakaiba?
3. Paano ito nakatutulong sa mga konsyumer o prodyuser?
Gawain 6: ISIP-TSEK---Chain of Facts

Batay sa nakalap na kaalaman ng mga mag-aaral mula sa tekstong binasa,
pasagutan ang sumusunod na pahayag o katanungan na nasa ibaba sa pamamagitan
ng pagpili ng mga kasagutan na matatagpuan sa circles of facts.
MGA PAHAYAG O KATANUNGAN:
PY
1. Isang organisadong sistemang pang-ekonomiya kung saan nagtatagpo ang
konsyumer at nagbibili o prodyuser upang magkaroon ng palitan.
2. Isang institusyon na ang pangunahing tungkulin ay paglingkuran at

pangalagaan ang sambayanan.
O
3. Ang patakarang ipinatutupad ng pamahalaan upang mapatatag ang presyo
ng mga pangunahing bilihin sa pamilihan.
C
4. Ito ay tumutukoy sa pinakamataas na presyo na maaaring ipagbili ng isang
negosyante ang kaniyang produkto.
D
5. Ang tawag sa patakarang ipinasusunod ng pamahalaan na nagbabawal
sa pagtataas ng presyo ng mga produkto sa pamilihan sa panahon ng
emergency gaya na lamang ng kalamidad (bagyo, lindol, at iba pa).
E
6. Isa sa mga ahensiya ng pamahalaan na ang tungkulin ay palawigin ang

EP
sistema ng kalakalan at industriya sa bansa.
7. Isang pansamantalang pangyayari sa pamilihan na kung saan, ang supply

ng produkto ay hindi sapat sa planong ikonsumo ng tao.
8. Ang tawag sa pinakamababang presyo na itinakda ng batas sa mga produkto

D
at serbisyo sa pamilihan.
9. Isang pangyayari sa pamilihan na kung saan may sobra o higit ang supply
ng mga produkto sa dami ng planong ikonsumo o bilhin ng tao.
10. Ano ang pangunahing tungkulin ng pamahalaan ayon sa Konstitusyon?
136
JOHN
PRICE MAYNARD
PRICE
CEILING KEYNES
STABI-
MINIMUM
LIZATION
WAGE
PAMA-
HALAAN
SURPLUS
PRICE
FLOOR
PY
PRICE
FREEZE DTI
SHOR-
GREGORY
TAGE
DOLE SUBSIDY
O
MANKIW
BFAD
C
D
PAMI-
LIHAN
E
EP
PAGLINGKURAN
AT PANGA-
LAGAAN ANG
MAMAMAYAN
D
Ang gawaing ito ay naglalayong matutukan ang baitang ng kaunlaran ng mga

mag-aaral sa pagkatuto. Sa bahaging ito ay pasagutan ang katanungang nasa kahon.
Ipasulat sa bahaging GITNA ang kasagutan. Samantalang ang bahagi ng WAKAS ay
sasagutan lamang nila sa iba pang bahagi ng aralin.
137
WAKAS
GITNA
PAANO
NAGKAKAROON
NG UGNAYAN
ANG PAMILIHAN
PY
AT PAMAHALAAN?
O
SIMULA
C
Pinagkunan:
D
http://www.westsideelementary
school.com/Kindergarten%20J
ourney%20Through%20Reading.
html
E
Retrived: November 17, 2014

EP
Matapos mapalalim ang kaalaman ng mga mag-aaral ukol sa ugnayan ng

pamahalaan at pamilihan, maaari na silang gabayan sa susunod na bahagi ng
aralin.
D
PAGNILAYAN
Sa bahaging ito ng aralin ay palalawakin at pagtitibayin pa ang

mga nabuong kaalaman ng mga mag-aaral ukol sa ugnayan ng pamilihan at
pamahalaan. Kinakailangan ng mas malalim na pagtalakay sa kahalagahan ng
pamilihan upang maihanda sila sa pagsasabuhay ng kanilang mga natutuhan.
138
Price Freeze, ipinatupad sa Calamity Areas
Iniutos ng Department of Trade and Industry (DTI) ang 60-day price freeze sa
mga lugar na idineklarang nasa state of calamity.
Sa isang pahayag na ipinaskil sa official website nito, sinabi ng DTI na dahil sa

pinsalang idinulot ng bagyong “Glenda” ay hindi maaaring magtaas ang retailers ng
presyo ng agricultural at non-agricultural necessities.
Kabilang sa agricultural necessities ang bigas, mais, cooking oil, isda, itlog,
baboy, manok, karne, sariwang gatas, gulay, prutas, root crops, at asukal. Itinuturing
namang non-agricultural necessities ang canned marine products, evaporated/
condensed/powdered milk, kape, sabong panlaba, noodles, tinapay, asin, kandila, at
bottled water.
PY
Samantala, naka-freeze din ang presyo ng Liquified Petroleum Gas (LPG) at
kerosene sa loob ng 15 araw.
Ang mga lalabag ay pagmumultahin ng Php5,000 hanggang Php1,000,000

at/o pagkakakulong ng isa hanggang sampung taon. –--- Mary Rose A. Hogaza
O
Pinagkunan: http://asia.widmi.com/index.php/philippines/balita-online/news/211065-price-freeze-ipinatupad-sa-calamity-areas
Retrived on: November 24, 2014 C
Gawain 8: ULAT-PATROL
Batay sa balitang nabasa ng mga mag-aaral ukol sa “Price Freeze, ipinatupad
sa Calamity Areas,” papunan sa kanila ang tri-radial cycle chart na nasa ibaba at sa-
D
gutin ang mga pamprosesong tanong.
E
Kahulugan /
Layunin ng Pag-
EP
papatupad
D
Mga Mga
Kaukulang Uri ng mga
Parusa sa Produktong
Paglabag Kabilang
139
1. Patungkol saan ang balita?
2. Ano ang pangunahing dahilan kung bakit ipinatupad ang price freeze?
3. Makatwiran ba ang isinasaad ng balita? Bakit?
4. Maglista ng mga pahayag mula sa balita na siyang nagpapakita ng
kapangyarihan ng pamahalaan.
5. Bilang isang konsyumer, paano nakatulong sa iyo ang balita?
Gawain 9: IMBESTIGA-NOMIKS
PY
Sa gawaing ito, ipaliwanag sa mga mag-aaral na sila ay tila isang imbestigador
na konsyumer. Isang mamimili na mulat at aktibo sa galaw ng presyo sa pamilihan.
Kanilang aalamin ang suggested retail price (SRP) mula sa Department of Trade and
Industry (DTI) ng mga produktong nasa loob ng basket. Pagkatapos nito ay aalamin
nila ang presyo ng mga ito sa tatlong magkakaibang tindahan. Ipatala ito sa trapezoid
O
list chart at sagutin ang mga pamprosesong tanong.
C
BIGAS
ASUKAL
D
MANTIKA
E
EP
KAPE
ITLOG
D
Pinagkunan: http://www.learnersdictionary.com/definition/basket
140
PRODUKTO PRESYO
DEPARTMENT OF
TRADE &
INDUSTRY (DTI)
SUGGESTED
TINDAHAN TINDAHAN TINDAHAN RETAIL PRICE
1 2 3 (SRP)
PY
O
C
D
1. Bakit ang mga tindahang ito ang inyong napili?

E
2. Sa iyong palagay, bakit ang mga produktong nasa itaas ang ibinigay na
halimbawa upang alamin at suriin ang presyo?
EP
3. Alin sa mga produktong ito ang sa tingin mo ay mataas ang presyo? mababa
ang presyo? Bakit?
4. Bilang isang mag-aaral at konsyumer, ano ang naging implikasyon nito sa
iyong isinagawang gawain?
D
Gawain 10: Pangkatang Gawain---COMIC STRIP
Atasan ang mga mag-aaral na sa tulong ng kanilang kagrupo, ay bubuo sila

ng isang comic strip na maaaring ilagay sa kartolina, manila paper, o illustration board
na nagpapakita ng mga sitwasyon kung kailan at bakit nakikialam ang pamahalaan sa
takbo ng pamilihan. Upang maisagawa nila ito nang maayos ay ipaliwanag sa kanila
ang rubrik na magiging batayan ng kanilang marka.
141
RUBRIK PARA SA COMIC STRIP
Natamong
Pamantayan Deskripsiyon Puntos
Puntos
Naipakita at naipaliwanag nang
mahusay ang kaangkupan ng mga
eksena sa comic strip batay sa
Nilalaman 20
pangyayari kung kailan at bakit
nakikialam ang pamahalaan sa
pamilihan.
Maliwanag at angkop ang mensahe sa

Pagkamalikhain at
PY
paglalarawan ng konsepto kung kailan
pagkamasining ng 15
at bakit nakikialam ang pamahalaan
comic strip
sa pamilihan.
Kabuuang
O
presentasyon at Malinis, maayos, at may kahusayan
kahusayan sa sa pagpapaliwanag ang kabuuang 15
pagpapaliwanag ng larawan ng comic strip.
comic strip
C
D
1. Ano ang mensaheng nais ipahiwatig ng nabuong comic strip?
2. Paano kayo nakabuo ng ideya o konsepto para makagawa ng comic strip?
E
3. Mula sa gawain, ano ang inyong naging pangkalahatang impresyon tungkol

sa ugnayan ng pamahalaan sa pamilihan?
EP
Ang gawaing ito ay naglalayong masubaybayan ang baitang ng kaunlaran ng

mga mag-aaral sa pagkatuto. Sa bahaging ito ay pasagutan ang katanungang nasa
D
kahon. Ipasulat sa bahaging WAKAS ang kanilang kasagutan.
142
WAKAS
PAANO
NAGKAKAROO GITNA
N NG UGNAYAN
ANG
PAMILIHAN AT
PAMAHALAAN?
PY
SIMULA
O
Pinagkunan:
C
http://www.westsideelement
aryschool.com/Kindergarten
%20Journey%20Through%2
D
0Reading.html
Retrived: November 17,
2014
E
MAHUSAY! Napagtagumpayan mong gabayan ang mga mag-aaral upang

maisagawa ang mga gawain. Ngayon naman ay tulungan mo sila para sa susunod
na bahagi ng aralin.
EP
ISABUHAY
D
Ngayon ay lubos na ang kaalaman ng mga mag-aaral ukol sa konsepto ng

demand, supply, pamilihan, at tungkulin ng pamahalaan. Sa bahaging ito
ng yunit ay gabayan silang mailapat ang kanilang natutuhan sa pang-araw-
araw na buhay. Ipaunawa sa kanila ang kahalagahan ng mga paksang
kanilang pinag-aralan bilang isang matalinong konsyumer o kaya ay
mapanagutang negosyante sa hinaharap. Upang mabigyang katuparan yan
ay ipasakatuparan sa kanila ang susunod na gawain.
143
Gawain 12: INFO-MERCIAL
Ipangkat ang mga mag-aaral na may sampu hanggang labindalawang
miyembro. Atasan ang bawat grupo na gumawa ng isang info-mercial na humihimok
at nagtataguyod sa pagiging matalinong konsyumer at mapanagutang negosyante.
Ipaliwanag na ang kanilang gagawin ay dapat na nakabatay sa talahanayan na nasa
ibaba ayon sa konsepto ng G.R.A.S.P.
Makagawa ng isang info-mercial na nagpapakita ng

Goal paghimok at pagtataguyod ng pagiging matalinong
konsyumer at mapanagutang negosyante
Miyembro ng isang organisasyong pang mag-aaral na
Role may adbokasiyang himukin at itaguyod ang pagiging
matalinong konsyumer at mapanagutang negosyante
PY
Audience Mga kapuwa mag-aaral
Sa isang pamilihan na kung saan nagpapakita ng adbo-
Situation kasiya tungkol sa paghimok at pagtataguyod ng pagiging
matalinong konsyumer at mapanagutang negosyante
Isang video-infomercial na humihimok at nagtataguyod sa
O
Product/Performance pagiging matalinong konsyumer at mapanagutang nego-
syante

C
Ipaunawa sa mga mag-aaral na marapat nilang bigyang-pansin ang sumusunod sa
paggawa ng info-mercial.
a. Komprehensibong pagpapakita ng mga katangian ng matalinong mamimili at
D
mapanagutang negosyante
b. Pangangatwiran na ang katatagan ng pamilihan ay nakabatay sa pagkakaroon
E
ng matalinong konsyumer at mapanagutang negosyante

c. Kahalagahan ng pagtataguyod at paghimok sa pagiging matalinong
EP
Mungkahing Gawain: INFO-DRIVE

Ipangkat ang mga mag-aaral na may sampu hanggang labindalawang miyem-
bro. Atasan ang bawat grupo na gumawa ng isang information drive na humihimok
at nagtataguyod sa pagiging matalinong konsyumer at mapanagutang negosyante.
D
Ipaliwanag na ang kanilang gagawin ay dapat na nakabatay sa talahanayan na nasa

ibaba ayon sa konsepto ng G.R.A.S.P.
Makagagawa ng isang information drive na magsisimula sa

paaralan patungo sa Barangay na nagpapakita ng paghimok at pag-
Goal
tataguyod ng pagiging matalinong konsyumer at mapanagutang nego-
syante.
Miyembro ng isang organisasyong pang-mag-aaral na may ad-

Role bokasiyang himukin at itaguyod ang pagiging matalinong konsyumer
at mapanagutang negosyante sa paaralan at sa lipunan.
144
Mga kapuwa mag-aaral, guro, mga pinuno ng barangay, at mga
Audience
kasapi ng komunidad
Magsasagawa ng isang information drive sa pamamagitan ng

isang parada (gamit ang posters, placards, leaflets) sa paaralan o
Situation kaya ay sa komunidad ukol sa paghimok at pagtataguyod ng pagiging
matalinong konsyumer at mapanagutang negosyante. Maaaring
maging culminating activity ito para Consumer’s Month sa Oktubre.
Product/
PY
Perfor- posters, placards, leaflets
mance
Bigyang-tuon ang sumusunod sa paggawa ng information drive:
O
a. Komprehensibong pagpapakita ng mga katangian ng matalinong mamimili
at mapanagutang negosyante
C
b. Pangangatwiran na ang katatagan ng pamilihan ay nakabatay sa pagkakaroon
ng matalinong konsyumer at mapanagutang negosyante
c. Kahalagahan ng pagtataguyod at paghimok sa pagiging matalinong
E D
Transisyon sa Susunod na Aralin:

Binabati Kita! Napagtagumpayan mong gabayan ang mga mag-aaral
EP
upang maisagawa ang lahat ng gawain sa bahagi ng yunit na ito ukol sa

demand, supply, interaksiyon nito sa pamilihan, at ang ugnayan ng pamilihan at
pamahalaan. Ngayon ay sukatin mo naman ang kabuuhan ng kanilang natutunan
sa pamamagitan ng pangwakas na pagtataya.
D
145
PANGWAKAS NA PAGTATAYA
Basahin at unawain ang sumusunod na pahayag/katanungan. Bilugan ang titik ng
tamang sagot.
1. Isa sa mahalagang elemento na sinusuri sa pag-aaral ng maykroekonomiks
(microeconomics) ay ang konsepto ng demand na idinidikta o nagmumula
sa mga konsyumer. Alin sa sumusunod ang tamang pagpapakahulugan sa
konsepto ng demand?
A. Ito ay tumutukoy sa mga produktong kahalili ng mga pangangailangan
ng isang konsyumer.
B. Ito ay tumutukoy sa dami ng produkto na handa (willing) at kayang (able)
bilhin ng mga konsyumer sa iba’t ibang halaga o presyo.
C. Ito ay tumutukoy sa kabuuang dami ng produkto na mabibili sa bawat
PY
presyo kung ang konsyumer ay makakabili ng lahat ng kanilang
pangangailangan.
D. Ito ay tumutukoy sa dami ng produkto na handa (willing) at kayang (able)
bilhin ng prodyuser sa iba’t ibang presyo.
O
2. Ayon sa batas ng demand, alin sa sumusunod na pahayag ang malinaw
na magpapaliwanag ng graph tungkol sa ugnayan ng presyo at demand ng
mga konsyumer?
PRESYO
C
2

1
D
2 4 DAMI
A. Kaunti ang mabibili ng mga konsyumer kapag mataas ang presyo.

B. Maraming mabibili ang mga konsyumer kapag mataas ang presyo.
C. Habang tumataas ang presyo, bumababa ang demand ng mga konsyumer.
EP
D. Habang tumataas ang presyo, tumataas ang demand ng mga konsyumer.
3. Kapag ang kurba ng demand ay gumagalaw mula itaas, pababa, at pakanan

o downward sloping, ito ay nagpapahiwatig ng/na___________________.
A. walang kaugnayan ang demand sa presyo
D
B. hindi nagbabago ang presyo ayon sa demand

C. negatibong ugnayan ng presyo sa dami ng demand
D. positibong ugnayan ng presyo sa dami ng demand
4. Ang ganap na di-elastikong demand ay mayroong coefficient na zero,

ibig sabihin walang nagaganap na pagtugon ang Qd kahit pa tumaas ang
presyo, ano ang ipinapahiwatig nito?
A. May mga produkto tayong madaling hanapan ng pamalit kaya kahit
tumaas ang presyo nito makabibili pa rin tayo ng alternatibo para dito.
B. Kapag ang produkto ay labis na tumaas ang presyo at hindi naman
masyadong kailangan, maaari ng ipagpaliban muna ang pagbili nito.
146
C. May mga produkto na kahit mataas ang presyo ay kailangan mong bilhin
sapagkat wala itong pamalit
D. May mga produktong walang epekto sa atin kahit hindi natin ito bilhin.
5. Si Juanito ay nakagawian ng bumili ng bananacue tuwing recess, nang

minsang tumaas ng tatlong piso ang paborito niyang bananacue hindi na
muna siya bumili sa halip ay naghanap ng ibang mabibili sa canteen. Ano
ang ipinahihiwatig tungkol sa demand ni Juanito para sa bananacue?
A. Ang demand sa bananacue ay di elastiko sapagkat si Juanito ay
tumugon ng malaki sa pamamagitan ng pagbabawas ng demand para
sa bananacue.
B. Ang demand sa bananacue ay elastiko sapagkat si Juanito ay tumugon
na ng malaki sa pamamagitan ng pagbabawas ng demand para sa
PY
bananacue.
C. Ang demand sa bananacue ay unitary sapagkat ang dami ng ibabawas
na demand na bananacue ay kasing dami ng demand sa pamalit na
banana que ni Juanito.
D. Ang demand sa bananacue ay ganap na hindi-elastiko dahil hindi
O
makatatagal si Juanito na hindi kumain ng bananacue sa loob ng isang
linggo. C
6. Sa ekonomiks, pinag-aaralan kung paano tutugunan ang walang katapusang
pangangailangan ng tao. Ang gawaing ito ay tungkulin ng prodyuser. Ano ang
tawag sa dami ng produkto na handa at kayang ipagbili ng mga prodyuser?
A. demand C. produksiyon
D
B. ekwilibriyo D. supply
E
7. May patahian si Aling Noemi ng mga kumot at punda ng unan sa Cagayan

De Oro. Noon ay nakagagawa lamang siya ng 5 pirasong kumot at 10
EP
pirasong punda ng unan sa isang araw. Ngunit nang gumamit siya ng hi-
speed sewing machine ay halos magtriple ang kaniyang produksiyon kaya
ibinaba niya ang presyo. Piliin ang grapikong paglalarawan sa pagbabagong
ito?
D
147
8. Upang masabing supply, kailangang may kagustuhan at kakayahan na
ipagbili ng prodyuser ang isang uri ng produkto. Halimbawa, may 30,000
lata ng sardinas ang kailangan. Ayon sa datos, mayroong 10 kumpanya ng
sardinas ngunit sa bilang na ito, 6 lamang ang nais gumawa ng kabuuang
20,000 lata ng sardinas kung ipagbibili ito sa presyong Php10.00. Batay sa
pahayag, ilan ang maitatalang supply ng sardinas?
A. 6 B. 10 C. 20,000 D. 30,000

9. Malaki ang papel ng pamahalaan upang mapanatili ang katatatagan ng
presyo sa pamilihan. Alin sa sumusunod ang nagpapaliwanag nito?
A. Panghuhuli sa illegal vendors na nagkalat sa paligid
B. Pagtatakda ng price ceiling at floor price upang magkaroon ng gabay sa
presyo ng mga bilihin
C. Pagtataguyod ng mga batas sa pangangalaga sa karapatan ng mga
PY
konsyumer
D. Patuloy na panghihikayat sa mga maliliit na negosyante na palawakin
pa ang negosyo
10. Kung ang presyo ng isang pangunahing produkto ay labis na mataas at hindi
na makatarungan para sa mga konsyumer dahil sa mapang-abusong gawi
O
ng mga may-ari ng prodyuser, gumagawa ng hakbang ang pamahalaan
upang matugunan ito. Nakikialam ang pamahalaan sa pagpepresyo sa
pamilihan. Ano ang tawag sa patakaran ng pagtatakda ng pinakamataas na
presyo ng mga produkto o serbisyo?
C
A. price ceiling C. market clearing price
B. floor prices D. price support
D
11. Ang presyong mababa sa ekwilibriyo ay ipinatupad ng pamahalaan upang
mabigyang-proteksiyon ang mga mamimili. Ano ang magiging epekto sa
pamilihan kung ang pamahalaan ay magpapatupad ng price ceiling na
E
Php1?
Gamitin ang graph sa ibaba upang masagutan ang katanungan.
EP
D
A. Sa pagpapatupad ng price ceiling, ang pamilihan ay makararanas ng

ekwilibriyo
B. Ang pagpapatupad ng price ceiling ay makapagdudulot ng
disekwilibriyo sa pamilihan. Ito ay lilikha ng shortage na 12 yunit
ng produkto
C. Ang pagpapatupad ng price ceiling ay makapagdudulot ng disekilibriyo
sa pamilihan. Ito ay lilikha ng surplus na 6 na yunit ng produkto
D. Walang mangyayaring shortage at surplus sa pamilihan sapagkat
mabisa ang polisiya ng pamahalaan.
148
12. Ano ang nais ipakita ng tsart sa ibaba para sa konsyumer at prodyuser
sa pagtatakda ng price control/price support ng pamahalaan? Nais ng
pamahalaan na
DEPARTMENT OF TRADE AND
INDUSTRY (DTI)
PAMILIHAN
PRICE PRICE
CONTROL SUPPORT
PY
MALIIT NA
KONSYUMER PRODYUSER AT
MAGSASAKA
O
A. kontrolin ang presyo ng mga bilihin sa pamilihan.
B. maipakita ng pamahalaan ang kanilang pagtupad sa tungkulin.
C.
D.
C
matamo ang layunin ng ekwilibriyo.
tulungan ang konsyumer at maliit na prodyuser.
13. Nagaganap ang ekwilibriyo sa pamilihan kapag sa iisang presyo pantay ang
D
dami ng quantity demand sa quantity supply. Sa kalagayang ito, ano ang
implikasyon ng pagkakaroon ng ekwilibriyo sa pamilihan?
E
A. Sa presyong ekwilibriyo, parehong masaya ang konsyumer at prodyuser

sapagkat ang dami ng nais bilhin ng mga konsyumer ay kasindami ng
nais ibenta ng mga prodyuser.
EP
B. Sa presyong ito, may labis na supply sapagkat maaaring magtaas ng

presyo ang mga prodyuser upang tumaas ang kita.
C. Sa presyong ito, parehong masaya ang konsyumer at prodyuser
sapagkat tumaas man ang presyo, kaunti na lamang ang bibilhin ng
mga konsyumer.
D
D. Sa presyong ito, hindi masaya ang konsyumer dahil ang labis na demand
ay hindi napupunan ng labis na supply.
14. Alin ang nagpapaliwanag kung bakit mahal ang bulaklak na rosas sa tuwing
sasapit ang Araw ng mga Puso?
A. Dahil sa okasyon, tumataas ang demand ng mga konsyumer sa rosas.
Ito ang nagbibigay-daan sa paglipat ng kurba ng demand sa kanan na
nagreresulta sa pagtaas ng presyo nito.
B. Dahil sa tuwing sasapit ang Araw ng mga Puso, nagkakasundo na ang
mga konsyumer at prodyuser na itaas ang presyo sapagkat pareho
naman silang nakikinabang dito.
149
C. Tanggap ng mga konsyumer ang pagtaas ng presyo ng rosas tuwing
sasapit ang Araw ng mga Puso sapagkat hindi matatawaran ang
kasiyahang natatamo ng mga konsyumer sa pagbibigay ng rosas sa
kanilang mga mahal sa buhay.
D. Tuwing sasapit ang Araw ng mga Puso, itinatago ng mga prodyuser ang
panindang bulaklak upang lalong tumaas ang presyo nito.
15. Lahat tayo ay kinikilala bilang mga konsyumer na may mga pangangailangan
subalit hindi lahat tayo ay may kakayahang maging prodyuser o gumawa ng
mga produkto o serbisyo na tutugon sa ating mga pangangailangan. Ano ang
tawag sa lugar kung saan ang mga konsyumer at prodyuser ay nagtatagpo
at nagkakaroon ng palitan sa pamamagitan ng itinakdang presyo ng mga
produkto?
PY
A. department store
B. pamilihan
C. talipapa
D. tiangge
16. Alin sa sumusunod na larawan ang industriyang hindi kabilang sa estrukturang
O
oligopolyo?
A. B. C. D.
C
D

Pinagkunan: http://3.bp.blogspot.com/-sKmZsEUVBLI/UoLK7dyZI3I/AAAAAAAAJ88/FxkWDVS2f_8/s1600/telcoph+logo.png
Retrived on: November 7, 2014 http://4.bp.blogspot.com/-xEQmgJXTrRw/Uml0-KcEoII/AAAAAAAAAAw/pxoQqzcIxUs/s1600/
E
Shell-Logo.jpg Retrived on November 7, 2014; http://2.bp.blogspot.com/-S-wo-MsJijQ/T8kX87eYv3I/AAAAAAAAACo/Yv_hI-

kHjeg/s1600/LunaJ_caltex.jpg Retrived on November 7, 2014 http://bigbasket.com/media/uploads/p/l/161754_1-tide-plus-
detergent-powder.jpg Retrived on November 7, 2014
EP
Para sa bilang 17 suriin ang sumusunod na larawan.

D
Pinagkunan: http://m.abante-tonite.com/issue/dec2013/pictures/t-27-08-2.jpg Retrived on November 7, 2014; http://media.

philstar.com/images/pilipino-star-ngayon/bansa/20140917/pork-separate-from-non-pork-products-3.jpg Retrived on: Novem-
ber 7, 2014; https://i1.ytimg.com/vi/GQXyH2XOcD8/hqdefault.jpg Retrived on: November 7, 2014; https://i1.ytimg.com/vi/
KhKdagSq1dc/hqdefault.jpg Retrieved on: November 7, 2014
150
17. Batay sa iyong pagsusuri, sa anong estruktura ng pamilihan nabibilang ang
mga larawang nasa kabilang pahina?
A. monopolyo
B. oligopolyo
C. ganap na kompetisyon
D. monopolistikong kompetisyon
18. Kung iyong susuriin ang dalawang dayagram ng estruktura ng pamilihan sa

ibaba, alin sa dalawang ito ang sa tingin mo ay may kakayahan na itakda
ang presyo sa pamilihan?
MONOPOLYO MONOPSONYO
PY
Iisa ang Kayang Kailangan Iisa ang
prodyuser hadlangan ng produkto konsyumer
O
ang kalaban at serbisyo
C
Walang pamalit Walang ibang
na produkto at maaaring bumili ng
serbisyo produkto at serbisyo
E D
A. monopolyo, sapagkat walang pamalit ang mga produkto

B. monopsonyo, sapagkat iisa lamang ang konsyumer
EP
C. pareho lamang sapagkat ang mga katangian ng dalawang estrukturang

ito ay kabilang sa hindi ganap na kompetisyon.
D. wala ni isa man sa dalawang anyo ng pamilihan sapagkat ang pagbili
naman ng produkto at serbisyo ay nasa desisyon pa rin ng konsyumer
D
19. Ang pamilihang may ganap na kompetisyon ang sinasabing pinakamodelong

estruktura ng pamilihan dahil sa dami ng nagbebenta o dami ng konsyumer.
Ang sumusunod ay katangian ng estrukturang ito maliban sa
A. malayang kalakalan sa bilihan
B. may kakaibang produkto
C. maraming prodyuser at konsyumer
D. malayang paggalaw ng mga sangkap pamproduksiyon
151
20. Ang pamilihan ay sinasabing may ganap na kompetisyon kapag ang
sinumang prodyuser ay walang kapangyarihan na palitan o baguhin ang
presyo sa pamilihan. Paano nakatutulong ang ganap na kompetisyon sa
pamilihan?
A. sumisigla ang kompetisyon sa pamilihan dahil marami ang konsyumer
at prodyuser
B. napapababa ng prodyuser ang kalidad ng kanilang produkto
C. nakakukuha ng malaking tubo ng mga prodyuser
D. hindi nakahihikayat sa mga prodyuser na magpasok ng produkto
Mga Sagot:
1. B
PY
2. C
3. C
4. C
5. B
O
6. D
7. B
8. C
C
9. B
10. A
D
11. B
12. D
E
13. A
14. A
15. B
EP
16. A
17. C
18. C
19. B
D
20. A
152

AP 9 Ekonomiks TG U2

Hochgeladen von

Dokumentinformationen

Copyright

Verfügbare Formate

Dieses Dokument teilen

Dokument teilen oder einbetten

Freigabeoptionen

Stufen Sie dieses Dokument als nützlich ein?

Sind diese Inhalte unangemessen?

Copyright:

Verfügbare Formate

AP 9 Ekonomiks TG U2

Hochgeladen von

Copyright:

Verfügbare Formate

FOR DOWNLOADS

VISIT DEPED TAMBAYAN

Ang aklat na ito ay magkatuwang na inihanda at sinuri ng mga

at/o unibersidad. Hinihikayat namin ang mga guro at ibang nasa

Mahalaga sa amin ang inyong mga puna at mungkahi.

Isinasaad ng Batas Republika 8293, seksiyon 176 na “Hindi maaaring

Niño Alejandro Q. Manalo, at Rodger Valientes

Apollo D. De Guzman, Juanito L. Lumibao, Jr.,

Marasigan, Erich Garcia

Inilimbag sa Pilipinas ng ____________

Pangunahing layunin ng K-12 Kurikulum ng Araling Panlipunan ang

Ang gabay na ito ay nakatuon sa pag-aaral ng Ekonomiks. Ang suliranin ng

Upang higit na maging makabuluhan ang pag-aaral ng ekonomiks, ang

mag-aaral. Ang mga halimbawang ginamit ay kalimitang hinango sa karanasan

Sektor Pang-ekonomiya at mga Patakarang Pang-ekonomiya.

Halina at maligayang paglalakbay sa daigdig ng Ekonomiks at nawa’y

Yunit II: Maykroekonomiks

Aralin 5: Ang Pamilihan at ang mga Istruktura Nito

Aralin 6: Ugnayan ng Pamilihan at Pamahalaan

BALANGKAS NG ARALING PANLIPUNAN

Ang sakop at daloy ng AP Kurikulum ay nakabatay sa kahulugan nito:

6. Produksyon, Distribusyon at Pagkonsumo

Grado Daloy ng Paksa Deskripsyon Tema

Ang Mga Lalawigan sa

Grade Time Allotment

sa Ekonomiya 20. Natataya ang bumubuo ng

Ako at ang Aking Kapaligiran

Kinalalagyan Ng Pilipinas At Ang Malayang

Ang Mga Kwento Ng Mga

Ang Silangan at Timog-Silangang Asya sa Mga Isyung Pang-Edukasyon at Pansibiko at

MGA PANGUNAHING KONSEPTO NG EKONOMIKS

PANIMULA AT MGA GABAY NA TANONG

Bawat tao ay humaharap sa iba’t ibang sitwasyon sa araw-araw. Kalimitan,

Ang modyul na ito ay naglalayong maipamalas ng mga mag-aaral ang kanilang

Pamantayang Pangnilalaman Pamantayang Pagganap

Naipamamalas ng mag-aaral ang pag- Naisasabuhay ang pag-unawa sa mga

ng Ekonomiks bilang batayan ng bilang batayan ng matalino at maunlad na

Sa araling ito, inaasahan na matutuhan mo ang sumusunod:

• Nailalapat ang kahulugan ng ekonomiks sa pang-

• Natutukoy ang mga palatandaan ng kakapusan sa

• Nakapagmumungkahi ng mga paraan upang mala-

• Nasusuri ang kaibahan ng kagustuhan (wants) sa

• Naipakikita ang ugnayan ng personal na kagustuhan

• Nasusuri ang mga salik na nakakaimpluwensiya sa

ARALIN 4: • Napahahalagahan ang paggawa ng tamang desisyon

ALOKASYON upang matugunan ang pangangailangan

• Nasusuri ang mekanismo ng alokasyon sa iba’t

• Naipaliliwanag ang konsepto ng pagkonsumo

• Nasusuri ang mga salik na nakakaapekto sa pagkonsumo

• Naipagtatanggol ang mga karapatan at nagagampanan

Pagkonsumo ALOKASYON Produksiyon

( K ) 1. Sa ilalim ng command economy, ang mga pagpapasya kung anong produkto

( K ) 2. Ang kakapusan o scarcity ay maaaring umiral sa mga pinagkukunang-yaman

A. Dahil limitado ang mga pinagkukunang-yaman at walang katapusan

A. Isaalang-alang ang mga paniniwala, mithiin, at tradisyon

B. Isaalang-alang ang mga hilig at kagustuhan

( K ) 4. Ang paikot na daloy ng ekonomiya ay naglalarawan ng ugnayan at pangunahing

( P ) 6. Alin sa sumusunod ang pinakaangkop na kahulugan ng Ekonomiks?

D. Nagpapataas ng pagkakataong kumita ang mga negosyante.

( P ) 8. Sa bawat pagpapasya ay kalimitang may trade-off at opportunity cost. Ang

A. Dahil walang katapusan ang kagustuhan ng tao

A. hindi maisasakatuparan ang lahat ng layunin

( P ) 10. Si Abraham Maslow ay kilala sa modelo ng herarkiya ng pangangailangan.

( P ) 11. Ang bawat salik ng produksiyon ay mahalaga sa paglikha ng mga produkto at