0345-0407,_Ioannes_Chrysostomus,_In_Sanctam_Pascha,_GR

Ἅγιος Ἰωάννης Χρυσόστομος ‐ Λόγος εἰς τὸ Ἅγιον Πάσχα 

Joannes Chrysostomus ‐ In sanctum pascha 
 
αʹ. Εὔκαιρον σήμερον ἅπαντας ἡμᾶς  1. Εἶναι κατάλληλη στιγμὴ σήμερα ν᾿ 
ἀναβοῆσαι τὸ παρὰ τοῦ μακαρίου Δαυῒδ  ἀναφωνήσουμε ὅλοι ἐμεῖς ἐκεῖνο ποὺ εἶπε ὁ 
εἰρημένον· Τίς λαλήσει τὰς δυναστείας τοῦ  μακάριος Δαυΐδ· «Ποιός μπορεῖ νὰ διηγηθεῖ τὴ 
Κυρίου, ἀκουστὰς ποιήσει πάσας τὰς αἰνέσεις  δύναμη τοῦ Κυρίου, νὰ ἐξυμνήσει ὅλες τὶς δόξες 
αὐτοῦ; Ἰδοὺ γὰρ ἡμῖν παραγέγονεν ἡ ποθεινὴ  του;» (Ψαλμ. 105, 2). Νὰ λοιπόν ἔφθασε ἡ ποθητὴ 
καὶ σωτήριος ἑορτὴ, ἡ ἀναστάσιμος ἡμέρα τοῦ  γιὰ μᾶς καὶ σωτήρια ἑορτή, ἡ ἀναστάσιμη ἡμέρα 
Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, ἡ τῆς εἰρήνης  τοῦ Κυρίου μας Ἰησοῦ Χριστοῦ, ἡ προϋπόθεση τῆς 
ὑπόθεσις, ἡ τῆς καταλλαγῆς ἀφορμὴ, ἡ τῶν  εἰρήνης, ἡ ἀφορμὴ τῆς συμφιλίωσης, ἡ ἐξαφάνιση 
πολέμων ἀναίρεσις, ἡ τοῦ θανάτου κατάλυσις,  τῶν πολέμων, ἡ κατάργηση τοῦ θανάτου, ἡ ἥττα 
ἡ τοῦ διαβόλου ἧττα. Σήμερον ἄνθρωποι τοῖς  τοῦ διαβόλου. Σήμερα οἱ ἄνθρωποι ἀναμείχθηκαν 
ἀγγέλοις ἀνεμίγησαν, καὶ οἱ σῶμα  μὲ τοὺς ἀγγέλους καὶ αὐτοὶ ποὺ ἔχουν σῶμα 
περικείμενοι μετὰ τῶν ἀσωμάτων δυνάμεων  προσφέρουν τὴ δοξολογία τους μαζὶ μὲ τὶς 
λοιπὸν τὰς ὑμνῳδίας ἀναφέρουσι. Σήμερον  ἀσώματες δυνάμεις. Σήμερα καταργεῖται ἡ 
καταλύεται τοῦ διαβόλου ἡ τυραννίς· σήμερον  ἐξουσία τοῦ διαβόλου, σήμερα λύθηκαν τὰ δεσμὰ 
τὰ δεσμὰ τοῦ θανάτου ἐλύθη, τοῦ ᾅδου τὸ  τοῦ θανάτου, ἐξαφανίσθηκε ἡ νίκη τοῦ ἅδη. 
νῖκος ἠφάνισται· σήμερον εὔκαιρον πάλιν  Σήμερα εἶναι εὐκαιρία νὰ ποῦμε τὰ προφητικὰ 
εἰπεῖν τὴν προφητικὴν ἐκείνην φωνήν· Ποῦ  ἐκεῖνα λόγια· «Ποῦ εἶναι, θάνατε, τὸ κεντρί σου; ποῦ 
σου, θάνατε, τὸ κέντρον; ποῦ σου, ᾅδη, τὸ  εἶναι, ἅδη, ἡ νίκη σου;» (Α´ Κορ. 15, 55). Σήμερα ὁ 
νῖκος; Σήμερον τὰς χαλκᾶς πύλας συνέθλασεν  Κύριός μας ὁ Χριστὸς συνέτριψε τὶς χάλκινες πύλες 
ὁ Δεσπότης ἡμῶν Χριστὸς, καὶ αὐτὸ τοῦ  καὶ ἐξαφάνισε τὸν ἴδιο τὸ θάνατο. 
θανάτου τὸ πρόσωπον ἠφάνισε. 
Καὶ γιατὶ λέγω τὸν ἴδιο τὸ θάνατο; Ἄλλαξε τὸ 
Τί δὲ λέγω τὸ πρόσωπον; Αὐτοῦ τὴν  ὄνομὰ του, γιατὶ δὲ λέγεται πιὰ θάνατος, ἀλλὰ 
προσηγορίαν μετέβαλεν· οὐκ ἔτι γὰρ θάνατος  κοίμηση καὶ ὕπνος. Γιατὶ πρὶν ἀπὸ τὸν ἐρχομὸ τοῦ 
λέγεται, ἀλλὰ κοίμησις καὶ ὕπνος· πρὸ μὲν γὰρ  Χριστοῦ καὶ τὴ φροντίδα του γιὰ τὸν ἄνθρωπο μὲ 
τῆς Χριστοῦ παρουσίας, καὶ τῆς τοῦ σταυροῦ  τὴ σταύρωσή Του, ἦταν φοβερὸ καὶ τὸ ἴδιο τὸ 
οἰκονομίας, καὶ αὐτὸ τοῦ θανάτου τὸ ὄνομα  ὄνομα τοῦ θανάτου. Γιατὶ ὁ πρῶτος ἄνθρωπος, 
φοβερὸν ἐτύγχανε. Καὶ γὰρ ὁ πρῶτος  ἀφοῦ δημιουργήθηκε, καταδικαζόταν ν᾿ ἀκούει 
ἄνθρωπος γενόμενος ἀντὶ μεγάλου ἐπιτιμίου  αὐτό, σὰν μιὰ κάποια μεγάλη τιμωρία· «Τήν ἡμέρα 
τοῦτο κατεδικάζετο ἀκούων· Ἧι δ᾿ ἂν ἡμέρᾳ  ποὺ θὰ φάγεις, θὰ πεθάνεις ὁπωσδήποτε» (Γεν. 2, 
φαγῇ, θανάτῳ ἀποθανῇ. Καὶ ὁ μακάριος δὲ  17). Καὶ ὁ μακάριος Ἰὼβ μ᾿ αὐτὸ τὸ ὄνομα τὸν 
Ἰὼβ τούτῳ τῷ ὀνόματι αὐτὸν προσηγόρευσε,  ὀνόμασε, λέγοντας· «Ὁ θάνατος εἶναι ἀνάπαυση 
λέγων· Θάνατος ἀνδρὶ ἀνάπαυσις. Καὶ ὁ  στὸν ἄνθρωπο» (Ἰὼβ 3, 23). Καὶ ὁ προφήτης Δαυῒδ 
προφήτης Δαυῒδ ἔλεγε· Θάνατος ἁμαρτωλῶν  ἔλεγε· «Ὁ θάνατος τῶν ἁμαρτωλῶν εἶναι κακός» 
πονηρός. Οὐ μόνον δὲ θάνατος ἐκαλεῖτο ἡ  (Ψαλμ. 33, 22). Καὶ ὀνομαζόταν ὄχι μόνο θάνατος ὁ 
διάλυσις τῆς ψυχῆς ἀπὸ τοῦ σώματος, ἀλλὰ  χωρισμὸς τῆς ψυχῆς ἀπὸ τὸ σῶμα, ἀλλὰ καὶ ἅδης. 
καὶ ᾅδης. Ἄκουε γὰρ τοῦ μὲν πατριάρχου  Ἄκουσε λοιπόν τὸν πατριάρχη Ἰακὼβ ποὺ λέγει· 
Ἰακὼβ λέγοντος· Κατάξετε τὸ γῆράς μου μετὰ  «Θὰ κατεβάσετε τὰ γηρατειὰ μου μὲ λύπη στὸν ἅδη» 
λύπης εἰς ᾅδου· τοῦ δὲ προφήτου πάλιν·  (Γεν. 42, 38). Ἄκουσε πάλι τὸν προφήτη· «Ἄνοιξε 
Ἔχανεν ὁ ᾅδης τὸ στόμα αὐτοῦ· καὶ πάλιν  πολὺ τὸ στόμα του ὁ ἅδης» (Ἠσ. 5, 14). Καὶ ἄκουσε 
ἑτέρου προφήτου λέγοντος· Ῥύσεταί με ἐξ  πάλι ἄλλον προφήτη ποὺ λέγει· «Θὰ μὲ σώσει ἀπὸ 
ᾅδου κατωτάτου· καὶ πολλαχοῦ εὑρήσεις ἐπὶ  τὸν κατώτατο ἅδη» (Ψαλμ. 85 13). Καὶ σὲ πολλὰ 
τῆς Παλαιᾶς θάνατον καὶ ᾅδην καλουμένην  σημεῖα τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης θὰ βρεῖς νὰ 
τὴν ἐντεῦθεν μετάστασιν. Ἐπειδὴ δὲ Χριστὸς ὁ  ὀνομάζεται θάνατος καὶ ἅδης ἡ ἀναχώρηση ἀπὸ 
Θεὸς ἡμῶν θυσία προσηνέχθη, καὶ τὰ τῆς  τὴν παρούσα ζωή. Ἀφ᾿ ὅτου ὅμως ὁ Χριστός, ὁ Θεός 
ἀναστάσεως προεχώρησε, περιῆρε δὲ τὰς  μας, προσφέρθηκε θυσία καὶ ἀναστήθηκε, ἔβγαλε 
προσηγορίας αὐτὰς ὁ φιλάνθρωπος Δεσπότης,  ἀπὸ τὴ μέση καὶ αὐτές τὶς ὀνομασίες ὁ 
καὶ καινὴν καὶ ξένην πολιτείαν εἰς τὸν βίον  φιλάνθρωπος Κύριος καὶ ἔφερε καινούρια καὶ 
εἰσήγαγε τὸν ἡμέτερον· ἀντὶ γὰρ θανάτου  παράξενη συμπεριφορὰ στὴ ζωή μας. Γιατὶ ἀντὶ 
λοιπὸν κοίμησις καὶ ὕπνος λέγεται ἡ ἐντεῦθεν  γιὰ θάνατος λέγεται στὸ ἑξῆς κοίμηση καὶ ὕπνος ἡ 
μετάστασις.  ἀναχώρηση ἀπὸ τὴν παρούσα ζωή. 

Καὶ πόθεν τοῦτο δῆλον; Ἄκουε αὐτοῦ τοῦ  Καὶ ἀπὸ ποῦ εἶναι φανερὸ αὐτό; Ἄκουσε τὸν ἴδιο τὸ 
Χριστοῦ λέγοντος· Λάζαρος ὁ φίλος ἡμῶν  Χριστὸ ποὺ λέγει· «Ὁ φίλος μας Λάζαρος ἔχει 
κεκοίμηται, ἀλλὰ πορεύομαι ἐξυπνίσαι αὐτόν.  κοιμηθεῖ, ὅμως πηγαίνω νὰ τὸν ξυπνήσω» (Ἰω. 11, 
Ὥσπερ γὰρ ἡμῖν εὔκολον τὸν καθεύδοντα  11). Ὅπως λοιπόν εἶναι εὔκολο σ᾿ ἐμᾶς νὰ 
διυπνίσαι καὶ διεγεῖραι, οὕτω καὶ τῷ κοινῷ  ξυπνήσουμε καὶ νὰ σηκώσουμε ἐπάνω ἐκεῖνον ποὺ 
πάντων ἡμῶν Δεσπότῃ τὸ ἀναστῆσαι. Καὶ  κοιμᾶται, ἔτσι καὶ στὸν Κύριο ὅλων μας εἶναι 
ἐπειδὴ καινὸν ἦν καὶ ξένον τὸ παρ᾿ αὐτοῦ  εὔκολο τὸ νὰ ἀναστήσει νεκρό. Καὶ ἐπειδὴ ἦταν 
εἰρημένον, οὐδὲ οἱ μαθηταὶ συνῆκαν τὸ  καινούρια καὶ παράξενα τὰ λόγια του, οὔτε οἱ 
λεχθὲν, μέχρις ὅτου συγκαταβαίνων αὐτῶν τῇ  μαθητές τὰ κατάλαβαν, ὥσπου συγκαταβαίνοντας 
ἀσθενείᾳ, φανερώτερον αὐτὸ εἴρηκε. Καὶ ὁ τῆς  στὴν ἀδυναμία τους τὰ εἶπε πιὸ καθαρά. Καὶ ὁ 
οἰκουμένης δὲ διδάσκαλος ὁ μακάριος Παῦλος,  διδάσκαλος τῆς οἰκουμένης, ὁ μακάριος Παῦλος, 
γράφων Θεσσαλονικεῦσί φησιν· Οὐ θέλω ὑμᾶς  γράφοντας στοὺς Θεσσαλονικεῖς, λέγει· «Δὲ θέλω 
ἀγνοεῖν περὶ τῶν κεκοιμημένων, ἵνα μὴ  νὰ ἔχετε ἄγνοια γιὰ ἐκείνους ποὺ ἔχουν κοιμηθεῖ, 
λυπῆσθε, ὡς καὶ οἱ λοιποὶ οἱ μὴ ἔχοντες  γιὰ νὰ μὴ λυπᾶστε, ὅπως καὶ οἱ ἄλλοι ποὺ δὲν ἔχουν 
ἐλπίδα. Καὶ πάλιν ἀλλαχοῦ· Ἄρα οἱ  ἐλπίδα» (Α´ Θεσ. 4, 13). Καὶ ἀλλοῦ πάλι· «Συνεπῶς 
κοιμηθέντες ἐν Χριστῷ, ἀπώλοντο. Καὶ πάλιν·  καὶ ἐκεῖνοι ποὺ κοιμήθηκαν μὲ τὴν πίστη στὸ Χριστό, 
Ἡμεῖς οἱ ζῶντες, οἱ περιλειπόμενοι, οὐ μὴ  χάθηκαν» (Α´ Κορ. 15, 18). Καὶ πάλι· «Ἐμεῖς οἱ 
φθάσωμεν τοὺς κοιμηθέντας. Καὶ ἑτέρωθι  ζωντανοί, ποὺ ἀπομείναμε στὴ ζωή, δὲ θὰ 
πάλιν· Εἰ γὰρ πιστεύομεν, ὅτι Ἰησοῦς ἀπέθανε,  προφθάσουμε ἐκείνους ποὺ κοιμήθηκαν» (Α´ Θεσ. 4, 
καὶ ἀνέστη, οὕτω καὶ ὁ Θεὸς τοὺς κοιμηθέντας  15). Καὶ ἀλλοῦ πάλι λέγει· «Γιατὶ ἂν πιστεύουμε καὶ 
ἄξει σὺν αὐτῷ.   ὅτι ὁ Ἰησοῦς πέθανε καὶ ἀναστήθηκε, ἔτσι πρέπει νὰ 
πιστεύουμε ὅτι ὁ Θεὸς θὰ φέρει μαζί του ἐκείνους 
βʹ. Εἶδες πανταχοῦ λοιπὸν κοίμησιν καὶ ὕπνον  ποὺ κοιμήθηκαν» (Α´ Θεσ. 4, 14). 
τὸν θάνατον καλούμενον; καὶ τὸν πρὸ τούτου 
φοβερὸν ἔχοντα τὸ πρόσωπον, νῦν  2. Εἶδες ὅτι παντοῦ ἀπὸ τότε ὁ θάνατος ὀνομάζεται 
εὐκαταφρόνητον μετὰ τὴν ἀνάστασιν  κοίμηση καὶ ὕπνος; καὶ ὅτι ἐκεῖνος ποὺ πρὶν εἶχε 
γινόμενον; Εἶδες λαμπρὸν τῆς ἀναστάσεως τὸ  φοβερὸ ὄνομα, τώρα γίνεται εὐκαταφρόνητος μετὰ 
τρόπαιον; Διὰ ταύτην ἡμῖν τὰ μυρία ἀγαθὰ  τὴν ἀνάσταση; Εἶδες ὅτι εἶναι λαμπρὸ τὸ τρόπαιο 
εἰσενήνεκται· διὰ ταύτην ἡ τῶν δαιμόνων  τῆς ἀνάστασης; Μὲ αὐτὴν ἔχουν ἔρθει σ᾿ ἐμᾶς τὰ 
ἀπάτη κατελύθη· διὰ ταύτην καταγελῶμεν  ἄπειρα ἀγαθά, μὲ αὐτὴν διαλύθηκε ἡ ἀπάτη τῶν 
θανάτου· διὰ ταύτην ὑπερορῶμεν τῆς  δαιμόνων, μὲ αὐτὴν περιγελοῦμε τὸ θάνατο. Μὲ 
παρούσης ζωῆς· διὰ ταύτην πρὸς τὴν τῶν  τὴν ἀνάσταση περιφρονοῦμε τὴν παρούσα ζωή, μὲ 
μελλόντων ἐπιθυμίαν ἐπειγόμεθα· διὰ ταύτην,  αὐτὴν ἐπιθυμοῦμε σφοδρὰ τὰ μέλλοντα ἀγαθά. 
σῶμα περικείμενοι, οὑδὲν ἔλαττον τῶν  Μὲ αὐτήν, ἐνῶ ἔχουμε σῶμα, δὲν ἔχουμε τίποτε 
ἀσωμάτων ἔχομεν, ἐὰν βουλώμεθα. Σήμερον  λιγότερο ἀπὸ τὶς ἀσώματες δυνάμεις, ἐάν 
ἡμῶν τὰ λαμπρὰ νικητήρια γέγονε· σήμερον  θέλουμε.* Σήμερα ἔγινε ἡ λαμπρὴ μας νίκη. 
ἡμῶν ὁ Δεσπότης τὸ κατὰ τοῦ θανάτου  Σήμερα ὁ Κύριός μας, ἀφοῦ ἔστησε τὸ τρόπαιο τῆς 
τρόπαιον στήσας, καὶ τοῦ διαβόλου τὴν  νίκης του ἐναντίον τοῦ θανάτου καὶ διέλυσε τὴν 
τυραννίδα καταλύσας, τὴν διὰ τῆς  ἐξουσία τοῦ διαβόλου, μᾶς χάρισε μὲ τὴν 
ἀναστάσεως ὁδὸν εἰς σωτηρίαν ἐχαρίσατο.  ἀνάστασὴ του τὸ δρόμο γιὰ τὴ σωτηρία μας. Ἂς 
Πάντες τοίνυν χαίρωμεν, σκιρτῶμεν,  χαιρόμαστε λοιπόν ὅλοι, ἂς χορεύουμε, ἂς 
ἀγαλλώμεθα. Εἰ γὰρ καὶ ὁ Δεσπότης ἡμῶν  εὐφραινόμαστε. Γιατί, ἂν καὶ ὁ Κύριός μας νίκησε 
ἐνίκησε καὶ τὸ τρόπαιον ἔστησεν, ἀλλὰ κοινὴ  καὶ ἔστησε τὸ τρόπαιο, εἶναι δικὴ μας ὅμως ἡ 
καὶ ἡμῶν ἡ εὐφροσύνη καὶ ἡ χαρά. Διὰ γὰρ τὴν  εὐφροσύνη καὶ ἡ χαρά. Γιατὶ ὅλα τὰ ἔκαμε γιὰ τὴν 
ἡμετέραν σωτηρίαν πάντα εἰργάσατο· καὶ δι᾿  δικὴ μας σωτηρία, καὶ μὲ ἐκεῖνα τὰ μέσα ποὺ μᾶς 
ὧν ἡμᾶς κατεπάλαισεν ὁ διάβολος, διὰ τούτων  πολέμησε ὁ διάβολος, μὲ τὰ ἴδια τὸν νίκησε ὁ 
αὐτοῦ περιεγένετο ὁ Χριστός.   Χριστός. 

Αὐτὰ τὰ ὅπλα ἔλαβε, καὶ τούτοις αὐτὸν  Τὰ ἴδια τὰ ὅπλα πῆρε ὁ Χριστός, καὶ μὲ αὐτὰ τὸν 
κατηγωνίσατο· καὶ πῶς, ἄκουε. Παρθένος καὶ  νίκησε. Καὶ ἄκουσε μὲ ποιὸ τρόπο. Ἡ παρθένος καὶ 
ξύλον καὶ θάνατος τῆς ἡμετέρας ἥττης γέγονε  τὸ ξύλο καὶ ὁ θάνατος ἦταν τὰ σύμβολα τῆς ἥττας 
τὰ σύμβολα. Καὶ γὰρ παρθένος ἦν ἡ Εὔα·  μας. Καὶ πράγματι ἡ Εὔα ἦταν παρθένος, ἀφοῦ δὲ 
οὐδέπω γὰρ ἄνδρα ἐγίνωσκεν, ὅτε τὴν ἀγάπην  γνώριζε ἀκόμη ἄνδρα, ὅταν ἐξαπατήθηκε. Ξύλο 
ὑπέμεινε· ξύλον ἦν τὸ δένδρον· θάνατος τὸ  ἦταν τὸ δένδρο, θάνατος ἡ τιμωρία στὸν Ἀδάμ. 
ἐπιτίμιον τὸ κατὰ τοῦ Ἀδάμ. Εἶδες πῶς  Εἶδες πῶς τὰ σύμβολα τῆς ἥττας μας ἦταν 
παρθένος καὶ ξύλον καὶ θάνατος γέγονεν ἡμῖν  παρθένος καὶ ξύλο καὶ θάνατος; Πρόσεχε λοιπόν 
τῆς ἥττης τὰ σύμβολα; Ὅρα τοίνυν πῶς καὶ τῆς  πῶς αὐτὰ ἔγιναν πάλι τὰ σύνεργα τῆς νίκης μας. 
νίκης αὐτὰ πάλιν γέγονε παραίτια. Ἀντὶ τῆς  Στὴ θέση τῆς Εὔας εἶναι ἡ Μαρία. Στὴ θέση τοῦ 
Εὔας ἡ Μαρία· ἀντὶ τοῦ ξύλου τοῦ εἰδέναι  ξύλου γιὰ τὴ γνώση τοῦ καλοῦ καὶ τοῦ κακοῦ, εἶναι 
γνωστὸν καλοῦ καὶ πονηροῦ, τὸ ξύλον τοῦ  τὸ ξύλο τοῦ σταυροῦ. Στὴ θέση τοῦ θανάτου τοῦ 
σταυροῦ· ἀντὶ τοῦ θανάτου τοῦ Ἀδὰμ, ὁ  Ἀδάμ, εἶναι ὁ θάνατος τοῦ Κυρίου. Εἶδες ὅτι μ᾿ 
Δεσποτικὸς θάνατος. Εἶδες δι᾿ ὧν ἐνίκησε, διὰ  αὐτὰ ποὺ μας νίκησε, μὲ τὰ ἴδια νικήθηκε; Κοντὰ 
τούτων αὐτὸν ἡττώμενον; Περὶ τὸ δένδρον  στὸ δένδρο νίκησε τὸν Ἀδάμ ὁ διάβολος. Κοντὰ στὸ 
κατηγωνίσατο τὸν Ἀδὰμ ὁ διάβολος· περὶ τὸν  σταυρὸ νίκησε τὸ διάβολο ὁ Χριστός. Καὶ τὸ ξύλο 
σταυρὸν κατεπάλαισε τὸν διάβολον ὁ Χριστός.  ἐκεῖνο ἔστελνε στὸν ἅδη, τὸ ξύλο ὅμως αὐτό, 
Κἀκεῖνο μὲν τὸ ξύλον εἰς ᾅδην ἔπεμπε, τοῦτο  δηλαδὴ τὸ ξύλο τοῦ σταυροῦ, ξανάφερε πάλι ἀπὸ 
δὲ τὸ ξύλον, τὸ τοῦ σταυροῦ, καὶ τοὺς  τὸν ἅδη καὶ αὐτοὺς ποὺ πέθαναν. Καὶ ἐκεῖνο 
ἀπελθόντας ἐκ τοῦ ᾅδου πάλιν ἀνεκαλεῖτο·  ἔκρυβε τὸν νικημένο σὰν αἰχμάλωτο καὶ γυμνό, 
κἀκεῖνο μὲν καθάπερ αἰχμάλωτον καὶ γυμνὸν  αὐτὸ ὅμως ἔδειχνε σ᾿ ὅλους τὸν νικητὴ γυμνό, 
ἔκρυπτε τὸν ἡττηθέντα, τοῦτο δὲ τὸν νικητὴν  καρφωμένο στὰ ψηλά. Καὶ ὁ θάνατος τοῦ Ἀδάμ 
γυμνὸν προσηλωμένον ἐφ᾿ ὑψηλοῦ πᾶσιν  καταδίκαζε καὶ αὐτοὺς ποὺ ἔζησαν ὕστερα ἀπὸ 
ἐδείκνυ. Καὶ θάνατος ὁ μὲν καὶ τοὺς μετ᾿ αὐτὸν  αὐτόν, ὁ θάνατος ὅμως τοῦ Χριστοῦ ἀνάστησε 
κατέκρινεν· ὁ δὲ καὶ τοὺς πρὸ αὐτοῦ ἀνέστησεν  πραγματικὰ καὶ αὐτοὺς ποὺ ἔζησαν πρὶν ἀπὸ 
ἀληθῶς. Τίς λαλήσει τὰς δυναστείας τοῦ  αὐτόν. «Ποιὸς μπορεῖ νὰ διηγηθεῖ τὴ δύναμη τοῦ 
Κυρίου, ἀκουστὰς ποιήσει πάσας τὰς αἰνέσεις  Κυρίου, νὰ ἐξυμνήσει ὅλες τὶς δόξες του;». Ἀπὸ 
αὐτοῦ; Ἀπὸ θανάτου γεγόναμεν ἀθάνατοι,  θνητοὶ ἔχουμε γίνει ἀθάνατοι, ἀπὸ νεκροὶ 
ἀπὸ πτώσεως ἀνέστημεν, ἀπὸ ἡττήματος  ἀναστηθήκαμε, ἀπὸ νικημένοι γίναμε νικητές. 
κατέστημεν νικηταί.  
3. Αὐτὰ εἶναι τὰ κατορθώματα τοῦ σταυροῦ, αὐτὰ 
γʹ. Ταῦτα τοῦ σταυροῦ τὰ κατορθώματα, ταῦτα  ἀποτελοῦν τὴν πιὸ μεγάλη ἀπόδειξη τῆς 
τῆς ἀναστάσεως μεγίστη ἀπόδειξις. Σήμερον  ἀνάστασης. Σήμερα χορεύουν οἱ ἄγγελοι καὶ 
ἅγγελοι σκιρτῶσι, καὶ πᾶσαι αἱ οὐράνιαι  ἀγάλλονται ὅλες οἱ οὐράνιες δυνάμεις, ἐπειδὴ 
δυνάμεις ἀγάλλονται, συνηδόμεναι ἐπὶ τῇ  χαίρονται γιὰ τὴ σωτηρία ὅλου τοῦ ἀνθρώπινου 
σωτηρίᾳ τοῦ κοινοῦ γένους τῶν ἀνθρώπων. Εἰ  γένους. Γιατί, ἂν γίνεται χαρὰ στὸν οὐρανὸ καὶ τὴ 
γὰρ ἐπὶ ἑνὶ ἁμαρτωλῷ μετανοοῦντι χαρὰ  γῆ, ὅταν μετανοεῖ ἕνας ἁμαρτωλός, πολὺ 
γίνεται ἐν οὐρανῷ καὶ ἐπὶ γῆς, πολλῷ μᾶλλον  περισσότερο θὰ γίνεται γιὰ τὴ σωτηρία ὅλης τῆς 
ἐπὶ τῇ σωτηρίᾳ τῆς οἰκουμένης. Σήμερον τὴν  οἰκουμένης. Σήμερα ἀφοῦ ἐλευθέρωσε τὸ 
ἀνθρωπείαν φύσιν, τῆς τοῦ διαβόλου  ἀνθρώπινο γένος ἀπὸ τὴν ἐξουσία τοῦ διαβόλου, 
τυραννίδος ἐλευθερώσας, πρὸς τὴν προτέραν  τὸ ξανάφερε στὴν προηγούμενη τιμητική του θέση. 
εὐγένειαν ἐπανήγαγεν. Ὅταν γὰρ ἴδω τὴν  Ὅταν λοιπόν δῶ ὅτι ἡ ἐκλεκτὴ προσφορὰ μας 
ἀπαρχὴν τὴν ἐμὴν οὕτω τοῦ θανάτου  νίκησε τόσο πολὺ τὸ θάνατο, δὲ φοβοῦμαι πιά, δὲν 
περιγεγενημένην, οὐκ ἔτι δέδοικα, οὐκ ἔτι  τρέμω πιὰ τὸν πόλεμο. Οὔτε βλέπω στὴν ἀδυναμία 
φρίττω τὸν πόλεμον· οὐδὲ πρὸς τὴν ἀσθένειαν  μου, ἀλλὰ προσέχω στὴν ἀνέκφραστη δύναμη 
ὁρῶ τὴν ἐμαυτοῦ, ἀλλ᾿ ἐννοῶ τοῦ μέλλοντός  ἐκείνου ποὺ πρόκειται νὰ γίνει σύμμαχός μου. 
μοι συμμαχεῖν τὴν ἄφατον δύναμιν. Ὁ γὰρ τῆς  Γιατὶ ἐκεῖνος ποὺ νίκησε τὴν ἐξουσία τοῦ θανάτου 
τοῦ θανάτου τυραννίδος περιγενόμενος, καὶ  καὶ τοῦ ἀφαίρεσε ὅλη του τὴ δύναμη, τὶ δὲ θὰ 
πᾶσαν αὐτοῦ τὴν ἰσχὺν ἀφελόμενος, τί λοιπὸν  κάμνει στὸ ἑξῆς γιὰ τὸ γένος ποὺ εἶναι ὅμοιὸ του, 
οὐκ ἐργάσεται περὶ τὸ ὁμογενὲς, καὶ οὗ τὴν  τὴ μορφὴ τοῦ ὁποίου ἀπὸ τὴ μεγάλη του 
μορφὴν ἀναλαβεῖν διὰ πολλὴν φιλανθρωπίαν  φιλανθρωπία θεώρησε ἄξιο νὰ πάρει, καὶ μ᾿ αὐτὴν 
κατηξίωσε, καὶ διὰ ταύτης τὴν πρὸς τὸν  νὰ παλέψει μὲ τὸ διάβολο; Σήμερα παντοῦ στὴν 
διάβολον πάλην ποιήσασθαι; Σήμερον χαρὰ  οἰκουμένη ἐπικρατεῖ χαρὰ καὶ πνευματικὴ 
πανταχοῦ τῆς οἰκουμένης καὶ εὐφροσύνη  εὐφροσύνη. Σήμερα ὅλοι οἱ ἄγγελοι καὶ ὅλες οἱ 
πνευματική. Σήμερον καὶ τῶν ἀγγέλων ὁ  οὐράνιες δυνάμεις ἀγάλλονται γιὰ τὴ σωτηρία τῶν 
δῆμος καὶ πασῶν τῶν ἄνω δυνάμεων ὁ χορὸς  ἀνθρώπων. 
διὰ τὴν τῶν ἀνθρώπων σωτηρίαν ἀγάλλονται.  
Σκέψου λοιπόν, ἀγαπητὲ μου, πόσο μεγάλη εἶναι ἡ 
Ἐννόησον τοίνυν, ἀγαπητὲ, χαρᾶς μέγεθος, ὅτι  χαρά, ἀφοῦ καὶ οἱ οὐράνιες δυνάμεις ἑορτάζουν 
καὶ αἱ ἄνω δυνάμεις ἡμῖν συνεορτάζουσι·  μαζί μας, γιατὶ χαίρονται μαζί μας γιὰ τὰ δικά μας 
συγχαίρουσι γὰρ τοῖς ἡμετέροις ἀγαθοῖς. Καὶ  ἀγαθά. Γιατὶ ἂν καὶ εἶναι δική μας ἡ χάρη ποὺ 
γὰρ εἰ καὶ ἡμετέρα ἡ χάρις ἡ παρὰ τοῦ  ἔδωσε ὁ Κύριος, εἶναι ὅμως καὶ δική τους ἡ 
Δεσπότου, ἀλλὰ καὶ ἐκείνων ἡ ἡδονή. Διὰ  εὐχαρίστηση. Γι᾿ αὐτὸ δὲν ντρέπονται νὰ 
τοῦτο οὐκ ἐπαισχύνονται ἡμῖν συνεορτάσαι.  ἑορτάσουν μαζί μας. Καὶ γιατὶ λέγω, ὅτι οἱ 
Καὶ τί λέγω, ὅτι οἱ σύνδουλοι ἡμῖν οὐκ  σύνδουλοί μας δὲν ντρέπονται νὰ ἑορτάσουν μαζί 
ἐπαισχύνονται συνεορτάσαι; Αὐτὸς ὁ  μας; Ὁ ἴδιος ὁ Κύριος, ποὺ εἶναι δικός τους καὶ 
Δεσπότης αὐτῶν τε καὶ ἡμῶν οὐκ  δικός μας, δὲν ντρέπεται νὰ ἑορτάσει μαζί μας. Καὶ 
ἐπαισχύνεται ἡμῖν συνεορτάσαι. Τί δὲ εἶπον,  γιατὶ εἶπα, δὲν ντρέπεται; Αὐτὸς μάλιστα ἐπιθυμεῖ 
οὐκ ἐπαισχύνεται; Καὶ ἐπιθυμεῖ συνεορτάσαι  νὰ ἑορτάσει μαζί μας. Ἀπὸ ποῦ εἶναι φανερὸ αὐτό; 
ἡμῖν. Πόθεν τοῦτο δῆλον; Ἄκουε αὐτοῦ  Ἄκουσε τὸν ἴδιο ποὺ λέγει· «Ἐπιθύμησα πολὺ νὰ 
λέγοντος· Ἐπιθυμίᾳ ἐπεθύμησα τοῦτο τὸ  φάγω αὐτὸ τὸ Πάσχα μαζί σας» (Λουκ. 22, 15). Ἐάν 
Πάσχα φαγεῖν μεθ᾿ ὑμῶν· εἰ δὲ τὸ Πάσχα  ὅμως ἐπιθύμησε νὰ φάγει τὸ Πάσχα, εἶναι φανερὸ 
ἐπεθύμησε φαγεῖν, καὶ συνεορτάσαι δηλονότι.  ὅτι ἐπιθυμεῖ καὶ νὰ ἑορτάσει μαζί μας. Ὅταν 
Ὅταν οὖν ἴδῃς μὴ μόνον ἀγγέλους καὶ πάντων  λοιπόν βλέπεις ὅτι ὄχι μόνο οἱ ἄγγελοι καὶ ὅλες οἱ 
τῶν οὐρανίων δυνάμεων τὸν δῆμον, ἀλλὰ καὶ  οὐράνιες δυνάμεις, ἀλλὰ καὶ ὁ Κύριος τῶν 
αὐτὸν τὸν Δεσπότην τῶν ἀγγέλων ἡμῖν  ἀγγέλων ἑορτάζει μαζί μας, τὶ σοῦ λείπει πιὰ γιὰ 
συνεορτάζοντα, τί σοι λείπεται λοιπὸν εἰς  νὰ χαίρεσαι πολύ; Κανένας λοιπόν ἂς μὴν εἶναι 
εὐφροσύνης λόγον; Μηδεὶς τοίνυν ἔστω  θλιμμένος σήμερα ἐξ αἰτίας τῆς φτώχειας του, 
κατηφὴς σήμερον διὰ τὴν πενίαν· ἑορτὴ γάρ  γιατὶ σήμερα εἶναι ἑορτὴ πνευματική. 
ἐστι πνευματική.  
Ἂς μὴν ὑπερηφανεύεται κανένας πλούσιος γιὰ τὸν 
Μηδεὶς πλούσιος ἐπαιρέσθω διὰ τὸν πλοῦτον·  πλοῦτο του, γιατὶ δὲν μπορεῖ νὰ προσφέρει τίποτε 
οὐδὲ γὰρ ἀπὸ τῶν χρημάτων εἰσενεγκεῖν εἰς  στὴν ἑορτὴ αὐτὴ ἀπὸ τὰ χρήματά του. Στὶς ἑορτὲς 
τὴν ἑορτὴν ταύτην δύναται. Ἐπὶ μὲν γὰρ τῶν  βέβαια ἔξω ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία, ἐννοῶ τὶς κοσμικές, 
ἔξωθεν ἑορτῶν, τῶν βιωτικῶν λέγω, ἔνθα  ὅπου γίνεται μεγάλη ἐπίδειξη καὶ τῆς ἐξωτερικῆς 
πολλὴ ἡ φαντασία καὶ τῆς ἔξωθεν περιβολῆς,  περιβολῆς καὶ τῆς πολυτέλειας στὰ τραπέζια, 
καὶ τῆς ἐν τῇ τραπέζῃ πολυτελείας, εἰκότως  δικαιολογημένα ἐκεῖ θὰ εἶναι ὁ φτωχὸς 
ἐκεῖ ὁ μὲν πένης ἐν ἀθυμίᾳ καὶ κατηφείᾳ  στενοχωρημένος καὶ θλιμμένος, καὶ ὁ πλούσιος 
ἔσται, ὁ δὲ πλούσιος ἐν ἡδονῇ καὶ φαιδρότητι.  χαρούμενος καὶ εὐχαριστημένος. Γιατί ὅμως; Γιατὶ 
Τί δήποτε; Ὅτι ὁ μὲν λαμπρὰν ἐσθῆτα  ὁ πλούσιος φορᾶ λαμπρὰ ροῦχα καὶ προσφέρει 
περιβάλλεται, καὶ πλουσιωτέραν παρατίθεται  πλουσιότερο τραπέζι, ὁ φτωχὸς ὅμως ἐμποδίζεται 
τὴν τράπεζαν· ὁ δὲ πένης ὑπὸ τῆς πενίας  ἀπὸ τὴ φτώχεια του νὰ δείξει τὴν ἴδια 
κωλύεται τὴν αὐτὴν φιλοτιμίαν ἐπιδείξασθαι.  γενναιοδωρία. Ἐδῶ ὅμως δὲ συμβαίνει τίποτε 
Ἐνταῦθα δὲ οὐδὲν τοιοῦτον, ἀλλὰ πᾶσα αὕτη ἡ  τέτοιο, ἀλλὰ λείπει κάθε τέτοια διάκριση καὶ 
ἀνωμαλία ἐκποδὼν, μία δὲ τράπεζα καὶ  ὑπάρχει ἕνα τραπέζι καὶ γιὰ τὸν πλούσιο καὶ γιὰ 
πλουσίῳ καὶ πένητι, καὶ δούλῳ καὶ ἐλευθέρῳ.  τὸ φτωχό, καὶ γιὰ τὸ δοῦλο καὶ γιὰ τὸν ἐλεύθερο. 
Κἂν πλούσιος ᾖς, οὐδὲν πλεονάζεις τοῦ  Καὶ ἂν εἶσαι πλούσιος, δὲν ἔχεις τίποτε 
πένητος· κἂν πένης ᾖς, οὐδὲν ἔλαττον ἕξεις  περισσότερο ἀπὸ τὸ φτωχό. Καὶ ἂν εἶσαι φτωχός, 
τοῦ πλουσίου, οὐδὲ διὰ τὴν πενίαν ἐλαττοῦταί  δὲν ἔχεις τίποτε λιγότερο ἀπὸ τὸν πλούσιο, οὔτε θὰ 
σου τὰ τῆς εὐωχίας τῆς πνευματικῆς· θεία γάρ  ἐλαττωθεῖ ἡ πνευματική σου εὐωχία ἐξ αἰτίας τῆς 
ἐστιν ἡ χάρις, καὶ οὐκ εἶδε προσώπων  φτώχειας σου. Γιατὶ ἡ χάρη εἶναι τοῦ Θεοῦ καὶ δὲν 
διαφοράν. Καὶ τί λέγω, πλουσίῳ καὶ πένητι ἡ  ξεχωρίζει τὰ πρόσωπα. Καὶ γιατί λέγω, ὅτι τὸ ἴδιο 
αὐτὴ τράπεζα πρόκειται; Καὶ αὐτῷ τῷ τὸ  τραπέζι βρίσκεται μπροστὰ στὸν πλούσιο καὶ στὸ 
διάδημα περικειμένῳ, καὶ τὴν ἁλουργίδα  φτωχό; Καὶ σ᾿ αὐτὸν ποὺ ἔχει τὸ βασιλικὸ στέμμα 
ἔχοντι, τῷ τὴν ἐξουσίαν τῆς οἰκουμένης  καὶ φορᾶ τὴ βασιλικὴ πορφύρα, ποὺ ἔχει ἀναλάβει 
ἀνῃρημένῳ, καὶ τῷ πτωχῷ τῷ πρὸς τὴν  τὴν ἐξουσία τῆς οἰκουμένης, καὶ στὸ φτωχὸ ποὺ 
ἐλεημοσύνην καθημένῳ, μία τράπεζα  κάθεται γιὰ ἐλεημοσύνη, ὑπάρχει τὸ ἴδιο τραπέζι. 
πρόκειται.  
Τέτοια λοιπὸν εἶναι τὰ πνευματικὰ δῶρα. Δὲ 
Τοιαῦτα γὰρ τὰ δῶρα τὰ πνευματικά· οὐ τοῖς  διαιροῦν τὴν κοινωνία ἀνάλογα μὲ τὴ διάθεση καὶ 
ἀξιώμασι διαιρεῖ τὴν κοινωνίαν, ἀλλὰ τῇ  τὶς σκέψεις τοῦ καθενός. Μὲ τὸ ἴδιο θάρρος καὶ τὴν 
προαιρέσει καὶ τῇ γνώμῃ. Μετὰ τῆς αὐτῆς  ἴδια τιμὴ ὁρμοῦν καὶ ὁ βασιλιὰς καὶ ὁ φτωχὸς γιὰ 
παῤῥησίας καὶ τιμῆς καὶ ὁ βασιλεὺς καὶ ὁ  ν᾿ ἀπολαύσουν καὶ νὰ κοινωνήσουν τὰ θεῖα αὐτὰ 
πτωχὸς πρὸς τὴν ἀπόλαυσιν καὶ κοινωνίαν  μυστήρια. Καὶ γιατί λέγω, μὲ τὴν ἴδια τιμή; Πολλές 
τῶν θείων τούτων μυστηρίων ὁρμῶσι. Καὶ τί  φορές ὁ φτωχὸς ἔρχεται μὲ περισσότερο θάρρος. 
λέγω, μετὰ τῆς αὐτῆς τιμῆς; Πολλάκις ὁ πένης  Γιατί λοιπόν γίνεται αὐτό; Γιατὶ τὸ βασιλιά, ποὺ 
μετὰ πλείονος τῆς παῤῥησίας. Τί δήποτε; Ὅτι ὁ  εἶναι κυκλωμένος ἀπὸ φροντίδες καὶ 
μὲν βασιλεὺς κυκλούμενος πραγμάτων  περιστοιχισμένος ἀπὸ πολλὰ ζητήματα, σὰν νὰ 
φροντίσι, καὶ ὑπὸ πολλῶν περιστάσεων  εἶναι μέσα σὲ πέλαγος, ἔτσι ἀπὸ παντοῦ τὸν 
περιστοιχιζόμενος, ὥσπερ ἐν πελάγει  κτυποῦν τὰ κύματα συνεχῶς καὶ τὸν 
τυγχάνων, οὕτω πανταχόθεν ὑπὸ τῶν  καταστρέφουν τὰ πολλὰ ἁμαρτήματα. Ὁ φτωχὸς 
ἐπαλλήλων κυμάτων περιῤῥαντίζεται, καὶ  ὅμως, ἀπαλλαγμένος ἀπ᾿ ὅλα αὐτά, καὶ 
πολλὰ προστρίβεται τὰ ἁμαρτήματα· ὁ δὲ  φροντίζοντας μόνο γιὰ τὴν ἀπαραίτητη τροφή του, 
πένης, πάντων τούτων ἀπηλλαγμένος, καὶ  καὶ κάμνοντας μιὰ ἀμέριμνη καὶ ἥσυχη ζωή, σὰν 
ὑπὲρ τῆς ἀναγκαίας μόνης φροντίζων τροφῆς,  νὰ κάθεται σὲ λιμάνι καὶ γαλήνη, πλησιάζει μὲ 
καὶ τὸν ἀπράγμονα καὶ ἡσύχιον βίον μετιὼν,  πολλὴ εὐλάβεια τὸ τραπέζι. 
ὥσπερ ἐν λιμένι καὶ γαλήνῃ καθήμενος, μετὰ 
πολλῆς τῆς εὐλαβείας τῇ τραπέζῃ πρόσεισι.   4. Καὶ ὄχι μόνο αὐτό, ἀλλὰ καὶ ἀπὸ πολλὰ ἄλλα 
προέρχονται διάφορες στενοχώριες σ᾿ ἐκείνους 
δʹ. Καὶ οὐ τοῦτο μόνον, ἀλλὰ καὶ ἐξ ἑτέρων  ποὺ ἀσχολοῦνται μὲ τὶς κοσμικές ἑορτές. Γιατὶ ἐκεῖ 
πολλῶν ἀθυμίαι διάφοροι τίκτονται τοῖς περὶ  πάλι ὁ φτωχὸς εἶναι στενοχωρημένος καὶ ὁ 
τὰς βιωτικὰς ἑορτὰς ἠσχολημένοις. Πάλιν γὰρ  πλούσιος χαρούμενος, ὄχι μόνο γιὰ τὸ τραπέζι καὶ 
ἐκεῖ μὲν πένης ἐν κατηφείᾳ, ὁ δὲ πλούσιος ἐν  τὴν πολυτέλεια, ἀλλὰ καὶ γιὰ τὰ πολυτελὴ ροῦχα 
φαιδρότητι, οὐ διὰ τὴν τράπεζαν μόνην, καὶ  καὶ τὴ φανταστικὴ ἐμφάνισή τους. Ἐκεῖνο λοιπόν 
τὴν πολυτέλειαν, ἀλλὰ καὶ διὰ τὰ ἱμάτια τὰ  ποὺ παθαίνουν στὸ τραπέζι, αὐτὸ παθαίνουν καὶ 
φαιδρὰ, καὶ τῆς ἐσθῆτος τὴν φαντασίαν. Ὅπερ  στὰ ροῦχα. Ὅταν λοιπόν δεῖ τὸν πλούσιο ὁ φτωχὸς 
γοῦν ἐπὶ τῆς τραπέζης πάσχουσι, τοῦτο καὶ ἐπὶ  νὰ φορᾶ πολυτελέστερη στολή, τὸν κυριεύει 
τῶν ἱματίων ὑπομένουσιν. Ὅταν οὖν ἴδῃ τὸν  μεγάλη λύπη, θεωρεῖ τὸν ἑαυτό του δυστυχισμένο, 
πλούσιον ὁ πένης πολυτελεστέραν  ξεστομίζει πολλές κατάρες. Ἐδῶ ὅμως καὶ αὐτὴ ἡ 
περιβεβλημένον στολὴν, ἐπλήγη τῇ ὀδύνῃ,  στενοχώρια ἐξαφανίζεται, γιατὶ ἕνα εἶναι τὸ 
ἐταλάνισεν ἑαυτὸν, μυρία ἐπηράσατο.  ἔνδυμα τῆς σωτηρίας γιὰ ὅλους. Καὶ φωνάζει ὁ 
Ἐνταῦθα δὲ καὶ αὐτὴ ἡ ἀθυμία ἀνῄρηται· ἓν  Παῦλος λέγοντας: «Ὅσοι βαπτισθήκατε στὸ ὄνομα 
γὰρ ἅπασίν ἐστιν ἱμάτιον τὸ ἔνδυμα τὸ  τοῦ Χριστοῦ, ντυθήκατε τὸ Χριστό» (Γαλ. 3, 27). 
σωτήριον· καὶ βοᾷ Παῦλος λέγων· Ὅσοι εἰς 
Χριστὸν ἐβαπτίσθητε, Χριστὸν ἐνεδύσασθε.   Ἂς μὴν προσβάλλουμε λοιπόν αὐτὴν τὴν ἑορτή, 
σᾶς παρακαλῶ, ἀλλὰ ἂς ἀποκτήσουμε φρόνημα 
Μὴ τοίνυν καταισχύνωμεν τὴν τοιαύτην  ἄξιο ἐκείνων ποὺ μᾶς δώρησε ἡ χάρη τοῦ Χριστοῦ. 
ἑορτὴν, παρακαλῶ, ἀλλὰ ἄξιον φρόνημα τῶν  Ἂς μὴν παραδοθοῦμε στὴ μέθη καὶ στὴν 
δεδωρημένων ἡμῖν παρὰ τῆς τοῦ Χριστοῦ  πολυφαγία, ἀλλ᾿ ἀφοῦ κατανοήσουμε τὴ 
χάριτος ἀναλάβωμεν. Μὴ μέθῃ καὶ ἀδηφαγίᾳ  γενναιοδωρία τοῦ Κυρίου μας, καὶ ὅτι τίμησε τὸ 
ἑαυτοὺς ἐκδώσωμεν, ἀλλ᾿ ἐννοήσαντες τοῦ  ἴδιο καὶ τοὺς πλούσιους καὶ τοὺς φτωχοὺς καὶ τοὺς 
ἡμετέρου Δεσπότου τὴν φιλοτιμίαν, καὶ ὅτι καὶ  δούλους καὶ τοὺς ἐλεύθερους, καὶ ἔστειλε σ᾿ ὅλους 
πλουσίους καὶ πένητας ὁμοίως ἐτίμησε καὶ  τὴν ἴδια χάρη, ἂς ἀμείψουμε τὸν εὐεργέτη γιὰ τὴν 
δούλους καὶ ἐλευθέρους, καὶ εἰς πάντας κοινὴν  ἀγάπη του ποὺ δείχνει σ᾿ ἐμᾶς. Καὶ ἀμοιβὴ 
τὴν δωρεὰν ἐξέχεεν, ἀμειψώμεθα τὸν  ἱκανοποιητικὴ εἶναι συμπεριφορὰ ποὺ ἀρέσει σ᾿ 
εὐεργέτην τῆς περὶ ἡμᾶς εὐνοίας· ἀμοιβὴ δὲ  Αὐτὸν καὶ ψυχὴ νηφάλια καὶ ἄγρυπνη. Αὐτὴ ἡ 
ἀρκοῦσα πολιτεία ἀρέσκουσα, καὶ ψυχὴ  ἑορτὴ καὶ πανήγυρη δὲ χρειάζεται χρήματα, οὔτε 
νήφουσα καὶ διεγηγερμένη. Αὕτη ἡ ἑορτὴ καὶ  ἔξοδα, ἀλλὰ διάθεση μόνο καὶ καθαρὴ σκέψη. 
πανήγυρις οὐ χρημάτων δεῖται, οὐ δαπάνης,  Τίποτε τὸ ὑλικὸ δὲν μποροῦμε νὰ ὠφεληθοῦμε ἐδῶ, 
ἀλλὰ προαιρέσεως μόνης καὶ διανοίας  ἀλλ᾿ ὅλα τὰ πνευματικά, τὴν ἀκρόαση τοῦ λόγου 
καθαρᾶς. Οὐδὲν σωματικόν ἐστιν ἐντεῦθεν  τοῦ Θεοῦ, τὶς εὐχές τῶν πατέρων, τὶς εὐλογίες τῶν 
ὠνήσασθαι, ἀλλὰ πάντα πνευματικά·  ἱερέων, τὴν κοινωνία τῶν θείων καὶ ἀπόρρητων 
ἀκρόασιν θείων λογίων, εὐχὰς Πατέρων,  μυστηρίων, τὴν εἰρήνη καὶ τὴν ὁμόνοια, καὶ δῶρα 
εὐλογίας ἱερέων, τῶν θείων καὶ ἀποῤῥήτων  πνευματικὰ καὶ ἄξια τῆς γενναιοδωρίας ἐκείνου 
μυστηρίων τὴν κοινωνίαν, εἰρήνην καὶ  ποὺ τὰ δωρίζει. 
ὁμόνοιαν, καὶ πνευματικὰ δῶρα καὶ ἄξια τῆς 
τοῦ δωρουμένου φιλοτιμίας.   Ἂς ἑορτάσουμε λοιπόν τὴν ἑορτὴ αὐτὴ κατὰ τὴν 
ὁποία ἀναστήθηκε ὁ Κύριος. Γιατὶ ἀναστήθηκε καὶ 
Ἑορτάσωμεν τοίνυν τὴν ἑορτὴν ταύτην ἐν ᾗ  ἀνέστησε μαζί του τὴν οἰκουμένη. Καὶ αὐτὸς 
ἀνέστη ὁ Κύριος. Ἀνέστη γὰρ, καὶ τὴν  βέβαια ἀναστήθηκε, ἀφοῦ ἔσπασε τὰ δεσμὰ τοῦ 
οἰκουμένην ἑαυτῷ συνανέστησε. Καὶ αὐτὸς  θανάτου, ἐμᾶς ὅμως μᾶς ἀνέστησε ἀφοῦ διέλυσε 
μὲν ἀνέστη, τὰ δεσμὰ τοῦ θανάτου διαῤῥήξας·  τοὺς σωροὺς τῶν ἁμαρτιῶν μας. Ἁμάρτησε ὁ Ἀδάμ 
ἡμᾶς δὲ ἀνέστησε, τὰς σειρὰς τῶν ἡμετέρων  καὶ πέθανε, δὲν ἁμάρτησε ὁ Χριστὸς καὶ πέθανε. 
ἁμαρτιῶν διαλύσας. Ἥμαρτεν ὁ Ἀδὰμ, καὶ  Καινούριο καὶ παράδοξο πράγμα. Ἐκεῖνος 
ἀπέθανεν· οὐχ ἥμαρτεν ὁ Χριστὸς, καὶ  ἁμάρτησε καὶ πέθανε, αὐτὸς δὲν ἁμάρτησε καὶ 
ἀπέθανε. Καινὸν καὶ παράδοξον· ἐκεῖνος  πέθανε. Γιὰ ποιὸ λόγο καὶ γιὰ ποιὸ σκοπό; Γιὰ νὰ 
ἥμαρτε, καὶ ἀπέθανεν· οὗτος οὐχ ἥμαρτε, καὶ  μπορέσει ἐκεῖνος ποὺ ἁμάρτησε καὶ πέθανε νὰ 
ἀπέθανε. Τίνος ἕνεκεν, καὶ διὰ τί; Ἵνα ὁ  ἐλευθερωθεῖ ἀπὸ τὰ δεσμὰ τοῦ θανάτου μὲ τὴ 
ἁμαρτὼν καὶ ἀποθανὼν, διὰ τοῦ μὴ  βοήθεια ἐκείνου ποὺ δὲν ἁμάρτησε καὶ πέθανε. 
ἁμαρτόντος καὶ ἀποθανόντος δυνηθῇ τῶν  Ἔτσι γίνεται πολλές φορές καὶ σ᾿ ἐκείνους ποὺ 
θανάτου δεσμῶν ἐλευθερωθῆναι. Οὕτω  ὀφείλουν χρήματα. Ὀφείλει κάποιος χρήματα σὲ 
πολλάκις καὶ ἐπὶ τῶν τὰ χρήματα ὀφειλόντων  κάποιον καὶ δὲν μπορεῖ νὰ τὰ ἐπιστρέψει, καὶ γι᾿ 
γίνεται· ὀφείλει τίς τινι ἀργύριον, καὶ οὐκ ἔχει  αὐτὸ φυλακίζεται. Κάποιος ἄλλος ποὺ δὲν ὀφείλει, 
καταβαλεῖν, καὶ διὰ τοῦτο κατέχεται· ἄλλος  ἀλλὰ ποὺ μπορεῖ νὰ τὰ ἐπιστρέψει, ἀφοῦ τὰ δώσει 
οὐκ ὀφείλων, δυνάμενος δὲ καταβαλεῖν,  ἐλευθερώνει τὸν ὑπεύθυνο. Ἔτσι ἔγινε καὶ στὸν 
καταθεὶς ἀπέλυσε τὸν ὑπεύθυνον. Οὕτω καὶ  Ἀδάμ καὶ στὸ Χριστό. Χρεωστοῦσε ὁ Ἀδὰμ τὸ 
ἐπὶ τοῦ Ἀδὰμ γέγονε, καὶ ἐπὶ τοῦ Χριστοῦ.  θάνατο, καὶ τὸν κρατοῦσε φυλακισμένο ὁ 
Ὤφειλεν ὁ Ἀδὰμ τὸν θάνατον, καὶ κατείχετο  διάβολος. Δὲ χρεωστοῦσε ὁ Χριστός, οὔτε τὸν 
ὑπὸ τοῦ διαβόλου· οὐκ ὤφειλεν ὁ Χριστὸς, οὐδὲ  κρατοῦσε ὁ διάβολος. Ἦρθε καὶ κατέθεσε τὸ 
κατείχετο· ἦλθε δὲ καὶ κατέβαλε τὸν θάνατον  θάνατό του γιὰ χάρη τοῦ φυλακισμένου, μὲ σκοπὸ 
ὑπὲρ τοῦ κατεχομένου, ἵνα ἐκεῖνον ἀπολύσῃ  νὰ τὸν ἐλευθερώσει ἀπὸ τὰ δεσμὰ τοῦ θανάτου. 
τῶν τοῦ θανάτου δεσμῶν. Εἶδες τῆς  Εἶδες τὰ κατορθώματα τῆς ἀνάστασης; εἶδες τὴ 
ἀναστάσεως τὰ κατορθώματα; εἶδες τοῦ  φιλανθρωπία τοῦ Κυρίου; εἶδες τὸ μέγεθος τῆς 
Δεσπότου τὴν φιλανθρωπίαν; εἶδες μέγεθος  φροντίδας του; 
κηδεμονίας;  
Ἂς μὴ γινόμαστε λοιπόν ἀχάριστοι πρὸς αὐτὸν τὸν 
Μὴ τοίνυν ἀγνώμονες γινώμεθα περὶ τὸν  τόσο μεγάλο εὐεργέτη, οὔτε ἐπειδὴ πέρασε ἡ 
οὕτως εὐεργέτην, μηδὲ ἐπειδὴ ἡ νηστεία  νηστεία νὰ γίνουμε πιὸ ἀδιάφοροι. Ἀλλὰ τώρα ἂς 
παρῆλθε, ῥᾳθυμότεροι καταστῶμεν· ἀλλὰ νῦν  φροντίζουμε τὴν ψυχὴ μας περισσότερο ἀπὸ 
μᾶλλον ἢ πρότερον πλείονα τῆς ψυχῆς  προηγουμένως, γιὰ νὰ μὴ γίνει πιὸ ἀδύνατη, 
ποιώμεθα τὴν ἐπιμέλειαν, ἵνα μὴ τῆς σαρκὸς  ἐπειδὴ παχαίνει τὸ σῶμα μας, γιὰ νὰ μὴ 
πιαινομένης, αὕτη ἀσθενεστέρα γένηται, ἵνα  παραμελοῦμε τὴν οἰκοδέσποινα φροντίζοντας τὴ 
μὴ τῆς δούλης φροντίζοντες, τῆς δεσποίνης  δούλη. Γιατὶ ποιὸ εἶναι τὸ ὄφειλος, πές μου, νὰ 
καταμελῶμεν. Τί γὰρ ὄφελος, εἰπέ μοι, ὑπὲρ  σκάνουμε ἀπὸ τὴν πολυφαγία καὶ νὰ ξεπερνᾶμε 
τὴν χρείαν διαῤῥήγνυσθαι, καὶ τὴν συμμετρίαν  τὸ μέτρο; Αὐτὸ καὶ τὸ σῶμα καταστρέφει καὶ τὴν 
ὑπερβαίνειν; Τοῦτο καὶ τὸ σῶμα λυμαίνεται,  εὐγένεια τῆς ψυχῆς ζημιώνουμε. Ἀλλὰ ἂς μᾶς 
καὶ τῆς ψυχῆς τὴν εὐγένειαν προδίδωσιν. Ἀλλὰ  ἱκανοποιοῦν τὰ λίγα καὶ τὰ ἀπαραίτητα, γιὰ νὰ 
τῆς αὐταρκείας καὶ τῆς χρείας γενώμεθα, ἵνα  ξεπληρώσουμε ἐκεῖνο ποὺ πρέπει καὶ στὴν ψυχὴ 
καὶ ψυχῇ καὶ σώματι τὸ προσῆκον  καὶ στὸ σῶμα, γιὰ νὰ μὴ σκορπίσουμε ἀμέσως 
ἀποπληρώσωμεν, ἵνα μὴ τὰ ἀπὸ τῆς νηστείας  ἐκεῖνα ποὺ συγκεντρώσαμε ἀπὸ τὴ νηστεία. 
συλλεγέντα ἀθρόον ἅπαντα ἐκχέωμεν. Μὴ  Μήπως λοιπὸν σᾶς ἐμποδίζω νὰ ἀπολαμβάνετε τὰ 
γὰρ κωλύω ἀπολαύειν τροφῆς καὶ ἀνίεσθαι;  φαγητὰ καὶ νὰ διασκεδάζετε; Δέν ἐμποδίζω αὐτά, 
Οὐ κωλύω τοῦτο, ἀλλὰ παραινῶ τῆς χρείας  ἀλλὰ συμβουλεύω νὰ γίνονται τὰ ἀπαραίτητα, καὶ 
γίνεσθαι, καὶ τὴν πολλὴν τρυφὴν ἐκκόπτειν,  νὰ σταματήσουμε τὴν πολλὴ διασκέδαση καὶ νὰ 
καὶ μὴ τὸ μέτρον ὑπερβαίνοντας, λυμαίνεσθαι  μὴ καταστρέφουμε τὴν ὑγεία τῆς ψυχῆς μας 
τῆς ψυχῆς τὴν ὑγείαν. Οὐδὲ γὰρ ἡδονῆς λοιπὸν  ξεπερνώντας τὸ μέτρο. Γιατὶ ἐκεῖνος ποὺ ξεπερνᾶ 
ἀπολαύσεται ὁ τοιοῦτος ὑπερβὰς τῆς χρείας  τὰ ὅρια τῆς ἀνάγκης δὲ θὰ ἀπολαύσει καμιὰ 
τοὺς ὅρους· καὶ τοῦτο μάλιστα ἴσασιν ἀκριβῶς  εὐχαρίστηση, καὶ τὸ γνωρίζουν αὐτὸ πολὺ καλὰ 
οἱ διὰ τῆς πείρας αὐτῆς ἐλθόντες· καὶ μυρία  ἐκεῖνοι ποὺ τὸ δοκίμασαν, ἀφοῦ προξενοῦν ἀπὸ 
ἐντεῦθεν ἑαυτοῖς τεκόντες νοσημάτων εἴδη,  αὐτὸ πολλές ἀρρώστιες στὸν ἑαυτὸ τους καὶ 
καὶ πολλὴν τὴν ἀηδίαν ὑπομείναντες. Ἀλλ᾿ ὅτι  ὑποφέρουν πολλές στενοχώριες. Ἀλλὰ τὸ ὅτι θὰ 
μὲν πεισθήσεσθε ταῖς ἡμετέραις παραινέσεσιν  ὑπακούσετε στὶς παραινέσεις μου, δὲν ἀμφιβάλλω, 
οὐκ ἀμφιβάλλω· οἶδα γὰρ ὑμῶν τὸ πειθήνιον.   γιατὶ γνωρίζω πόσο ὑπάκουοι εἶστε. 

εʹ. Καὶ διὰ τοῦτο ἐνταῦθα τὴν περὶ τούτου  5. Καὶ γι᾿ αὐτὸ ἀφοῦ σταματήσω ἐδῶ τὶς 
στήσας παραίνεσιν, πρὸς τοὺς κατὰ τὴν νύκτα  παραινέσεις γιὰ τὸ ζήτημα αὐτό, θέλω νὰ 
τὴν φωτοφόρον ταύτην καταξιωθέντας τῆς τοῦ  μεταφέρω τὸ λόγο πρὸς αὐτοὺς ποὺ ἀξιώθηκαν τὴ 
θείου βαπτίσματος δωρεᾶς τρέψαι βούλομαι  λαμπρὴ αὐτὴ νύχτα νὰ πάρουν τὴ χάρη τοῦ θείου 
τὸν λόγον, τὰ καλὰ ταῦτα τῆς Ἐκκλησίας  βαπτίσματος, τὰ καλὰ αὐτὰ φυτὰ τῆς Ἐκκλησίας, 
φυτὰ, τὰ ἄνθη τὰ πνευματικὰ, τοὺς νέους τοῦ  τὰ πνευματικὰ ἄνθη, τοὺς νέους στρατιῶτες τοῦ 
Χριστοῦ στρατιώτας. Πρὸ τῆς χθὲς ὁ Δεσπότης  Χριστοῦ. Προχθές ὁ Κύριος βρισκόταν στὸ σταυρό, 
ἐν σταυρῷ ἐτύγχανεν, ἀλλ᾿ ἀνέστη νῦν· οὕτω  ἀλλὰ ἀναστήθηκε τώρα. Ἔτσι καὶ αὐτοί, προχθές 
καὶ οὗτοι, πρὸ τῆς χθὲς ὑπὸ τῆς ἁμαρτίας  τοὺς κρατοῦσε δούλους ἡ ἁμαρτία, ἀλλὰ τώρα 
κατείχοντο, ἀλλὰ νῦν συνανέστησαν τῷ  ἀναστήθηκαν μαζὶ μὲ τὸ Χριστό. Ἐκεῖνος μὲ τὸ 
Χριστῷ· ἐκεῖνος σώματι ἀπέθανε καὶ ἀνέστη,  σῶμα του πέθανε καὶ ἀναστήθηκε, αὐτοὶ ἦταν μὲ 
οὗτοι ἁμαρτίᾳ ἦσαν τεθνηκότες, καὶ ἀπὸ  τὶς ἁμαρτίες τους νεκροί, καὶ ἀπὸ τὴν ἁμαρτία 
ἁμαρτίας ἀνέστησαν. Ἡ μὲν οὖν γῆ κατὰ τὸν  ἀναστήθηκαν. Ἡ γῆ λοιπὸν τὴν ἐποχὴ αὐτὴ τῆς 
καιρὸν τοῦτον τοῦ ἔαρος ῥόδα καὶ ἴα καὶ ἄλλα  ἄνοιξης μᾶς προσφέρει τριαντάφυλλα καὶ 
ἡμῖν ἐκδίδωσιν ἄνθη· τὰ μέντοι ὕδατα σήμερον  μενεξέδες καὶ ἄλλα λουλούδια. Τὰ νερὰ ὅμως μᾶς 
τῆς γῆς τερπνότερον ἡμῖν λειμῶνα ἀνέδειξε.   παρουσίασαν σήμερα λιβάδι πιὸ ὄμορφο ἀπὸ τὸ 
τῆς γῆς. 
Καὶ μὴ θαυμάσῃς, ἀγαπητὲ, εἰ ἀπὸ τῶν 
ὑδάτων λειμῶνες ἀνθῶν ἀνεδείχθησαν· οὐδὲ  Καὶ μὴν ἀπορήσεις, ἀγαπητέ μου, ἂν βγῆκαν ἀπὸ 
γὰρ ἐξ ἀρχῆς ἡ γῆ κατὰ τὴν οἰκείαν φύσιν τὴν  τὰ νερὰ λιβάδια μὲ λουλούδια. Γιατὶ οὔτε ἡ γῆ ἀπὸ 
βλάστην ἐξέδωκε τῶν βοτανῶν, ἀλλὰ τῷ  τὴν ἀρχὴ ἔβγαλε τὰ εἴδη τῶν φυτῶν γιατὶ τὸ 
ἐπιτάγματι εἴκουσα τοῦ Δεσπότου, Καὶ τὰ  ἀπαιτοῦσε ἡ φύση της, ἀλλὰ γιατὶ ὑπάκουσε στὸ 
ὕδατα δὲ τότε ζῶα ἐξέδωκε κινούμενα, ἐπειδὴ  πρόσταγμα τοῦ Κυρίου. Καὶ τὰ νερὰ ὅμως τότε 
ἤκουσεν· Ἐξαγαγέτω τὰ ὕδατα ἑρπετὰ ψυχῶν  ἔβγαλαν ζῶα μὲ ζωή, ἐπειδὴ ἄκουσαν· «Ἂς βγάλουν 
ζωσῶν· καὶ τὸ ἐπίταγμα ἔργον ἐγένετο· ἡ  τὰ νερὰ ἑρπετὰ ζωντανά» (Γεν. 1, 20). Καὶ ἡ 
ἄψυχος οὐσία ἔμψυχα ζῶα ἐξέβαλεν. Οὕτω καὶ  προσταγὴ πραγματοποιήθηκε, ἡ ἄψυχη οὐσία 
νῦν τὸ αὐτὸ ἐπίταγμα πάντα εἰργάσατο. Τότε  ἔβγαλε ζωντανὰ ζῶα. Ἔτσι καὶ τώρα ἡ ἴδια 
εἶπεν· Ἐξαγαγέτω τὰ ὕδατα ἑρπετὰ ψυχῶν  προσταγὴ ἔκαμε τὰ πάντα. Τότε εἶπε· «Ἂς βγάλουν 
ζωσῶν· νῦν δὲ οὐχὶ ἑρπετὰ, ἀλλὰ πνευματικὰ  τὰ νερὰ ἑρπετὰ ζωντανά», τώρα ὅμως δὲ ἔβγαλαν 
χαρίσματα ἀνέδωκε. Τότε ἰχθύας ἀλόγους  ἑρπετά, ἀλλὰ πνευματικὰ χαρίσματα. Τότε τὰ 
ἐξήγαγε τὰ ὕδατα· νῦν δὲ ἰχθύας λογικοὺς καὶ  νερὰ ἔβγαλαν ψάρια χωρίς λογικό, τώρα ὅμως μᾶς 
πνευματικοὺς ἡμῖν ἀπέτεκεν ὑπὸ τῶν  γέννησαν ψάρια λογικὰ καὶ πνευματικὰ ποὺ τὰ 
ἀποστόλων ἁλιευθέντας. Δεῦτε γὰρ, φησὶν,  ψάρεψαν οἱ ἀπόστολοι. Γιατὶ λέγει· «Ἀκολουθῆστε 
ὀπίσω μου, καὶ ποιήσω ὑμᾶς ἁλιεῖς ἀνθρώπων.  με καὶ θὰ σᾶς κάνω ἱκανοὺς νὰ ψαρεύετε 
Καινὸς ὄντως τῆς ἁλείας ταύτης ὁ τρόπος. Οἱ  ἀνθρώπους» (Ματθ. 4, 19). Εἶναι ἀλήθεια 
γὰρ ἁλιεύοντες ἐκ τῶν ὑδάτων ἐκβάλλουσι  καινούριος αὐτὸς ὁ τρόπος ψαρέματος. Γιατὶ αὐτοὶ 
τοὺς ἰχθύας, καὶ νεκροῦσι τὰ ἁλιευόμενα·  ποὺ ψαρεύουν βγάζουν ἀπὸ τὰ νερὰ τὰ ψάρια, καὶ 
ἡμεῖς δὲ εἰς τὰ ὕδατα ἐμβάλλομεν, καὶ  ὅσα ψαρέψουν τὰ νεκρώνουν. Ἐμεῖς ἀντίθετα τοὺς 
ζωογονοῦνται οἱ ἁλιευόμενοι.   ρίχνουμε μέσα στὰ νερὰ καὶ παίρνουν ζωὴ ἐκεῖνοι 
ποὺ ψαρεύονται. 
Ἦν μέν ποτε καὶ ἐπὶ τῶν Ἰουδαίων 
κολυμβήθρα ὕδατος· ἀλλὰ μάθε τί ἴσχυσεν,  Ὑπῆρχε κάποτε καὶ στοὺς Ἰουδαίους κολυμβήθρα 
ἵνα γνῷς ἀκριβῶς τὴν πτωχείαν τὴν  μὲ νερό. Ἀλλὰ μάθε ποιὰ δύναμη εἶχε, γιὰ νὰ 
Ἰουδαϊκὴν, καὶ εἰδέναι ἔχῃς τὸν πλοῦτον τὸν  γνωρίσεις καλὰ τὴ φτώχεια τῶν Ἰουδαίων καὶ νὰ 
ἡμέτερον. Κατήρχετο ἐκεῖ, φησὶν, ἄγγελος, καὶ  μπορέσεις νὰ ἀντιληφθεῖς τὸ δικὸ μας πλοῦτο. 
ἐτάρασσε τὸ ὕδωρ, καὶ ὁ πρῶτος καταβαίνων  «Κατέβαινε ἐκεῖ», λέγει, «ἕνας ἄγγελος καὶ τάραζε 
μετὰ τὴν ταραχὴν ἀπήλαυε τῆς θεραπείας.  τὸ νερό, καὶ ἐκεῖνος ποὺ θὰ ἔμπαινε πρῶτος ὕστερα 
Κατῆλθεν ὁ τῶν ἀγγέλων Δεσπότης εἰς τὰ  ἀπὸ τὸ κούνημα τοῦ νεροῦ, θεραπευόταν» (Ἰω. 5, 4). 
Ἰορδάνεια ῥεῖθρα, καὶ ἁγιάσας τῶν ὑδάτων τὴν  Κατέβηκε ὁ Κύριος τῶν ἀγγέλων στὰ νερὰ τοῦ 
φύσιν πᾶσαν τὴν οἰκουμένην ἐθεράπευσε. Διὰ  Ἰορδάνη, καὶ ἀφοῦ ἁγίασε τὰ νερὰ θεράπευσε ὅλη 
τοῦτο ἐκεῖ μὲν μετὰ τὸν πρῶτον ὁ καταβὰς οὐκ  τὴν οἰκουμένη. Γι᾿ αὐτὸ ἐκεῖ ἐκεῖνος ποὺ κατέβαινε 
ἔτι ἐθεραπεύετο· Ἰουδαίοις γὰρ ἐδίδοτο ἡ χάρις  ὕστερα ἀπὸ τὸν πρῶτο δὲ θεραπευόταν πιά, γιατὶ 
τοῖς ἀσθενοῦσι, τοῖς χαμαὶ συρομένοις·  στοὺς Ἰουδαίους ἡ χάρη δινόταν στοὺς ἄρρωστους, 
ἐνταῦθα δὲ μετὰ τὸν πρῶτον ὁ δεύτερος  σ᾿ ἐκείνους ποὺ σύρονταν στὸ ἔδαφος. Ἐδῶ ὅμως 
κάτεισι, μετὰ τὸν δεύτερον ὁ τρίτος καὶ  ὕστερα ἀπὸ τὸν πρῶτο μπαίνει ὁ δεύτερος, ὕστερα 
τέταρτος· κἂν μυρίους εἴπῃς, κἂν τὴν  ἀπὸ τὸ δεύτερο ὁ τρίτος καὶ ὁ τέταρτος. Καὶ ἂν 
οἰκουμένην ἅπασαν ἐμβάλῃς εἰς τὰ νάματα  ἀκόμη πεῖς πάρα πολλούς, καὶ ἂν ἀκόμη ὅλη τὴν 
ταῦτα τὰ πνευματικὰ, οὐκ ἀναλίσκεται ἡ  οἰκουμένη βάλεις μέσα σ᾿ αὐτὰ τὰ πνευματικὰ 
χάρις, οὐ δαπανᾶται ἡ δωρεὰ, οὐ ῥυποῦται τὰ  νερά, δὲν ξοδεύεται ἡ χάρη, δὲν τελειώνει ἡ δωρεά, 
νάματα, οὐκ ἐλαττοῦται ἡ φιλοτιμία.   δὲ μολύνονται τὰ νερά, δὲν ἐλαττώνεται ἡ 
γενναιοδωρία του. 
Εἶδες μέγεθος δωρεᾶς; Ἀκούετε οἱ σήμερον καὶ 
κατὰ τὴν νύκτα ταύτην εἰς τὴν ἄνω  Εἶδες πόσο μεγάλη εἶναι ἡ δωρεά; Ἀκοῦτε αὐτὰ 
Ἱερουσαλὴμ πολιτογραφηθέντες, καὶ ἀξίαν  ἐσεῖς ποὺ σήμερα καὶ αὐτὴ τὴ νύχτα γίνατε 
τοῦ μεγέθους τῶν δωρεῶν τὴν φυλακὴν  πολίτες στὴν ἄνω Ἰερουσαλήμ, καὶ φυλάξτε τα 
ἐπιδείξασθε, ἵνα καὶ δαψιλεστέραν τὴν χάριν  ὅπως ἀξίζει στὶς πολλές δωρεές, γιὰ ν᾿ 
ἐπισπάσησθε· ἡ γὰρ ἐπὶ τοῖς ἤδη ὑπηργμένοις  ἀποσπάσετε πιὸ ἄφθονη τὴ χάρη. Γιατὶ ἡ 
εὐγνωμοσύνη τὴν φιλοτιμίαν ἐκκαλεῖται τοῦ  εὐγνωμοσύνη γι᾿ αὐτὰ ποὺ μᾶς ἔδωσε ἤδη 
Δεσπότου. Οὐκ ἔξεστί σοι, ἀγαπητὲ, λοιπὸν  προσκαλεῖ τὴ γενναιοδωρία τοῦ Κυρίου. Δέν 
ἀδιαφόρως ζῇν· ἀλλὰ θὲς σαυτῷ νόμους καὶ  ἐπιτρέπεται, ἀγαπητέ, νὰ ζεῖς ἀδιάφορα στὸ ἑξῆς, 
κανόνας, ὥστε μετὰ ἀκριβείας ἅπαντα  ἀλλὰ ὅρισε στὸν ἑαυτό σου νόμους καὶ κανόνες, 
διαπράττεσθαι, καὶ πολλὴν τὴν φυλακὴν καὶ  ὥστε νὰ κάνεις τὰ πάντα στὴν ἐντέλεια καὶ νὰ 
περὶ τὰ ἀδιάφορα νομιζόμενα εἶναι  φυλάγεσαι πολὺ καὶ ἀπὸ ἐκεῖνα ποὺ θεωροῦνται 
ἐπιδείκνυσθαι. Ἀγὼν γάρ ἐστι καὶ πάλη πᾶς ὁ  ὅτι εἶναι κακά. Γιατὶ ὅλη ἡ παρούσα ζωὴ εἶναι 
παρὼν βίος, καὶ τοὺς ἐν τῷ σταδίῳ τούτῳ τῆς  ἀγώνας καὶ πάλη, καὶ πρέπει ἐκεῖνοι ποὺ μπαίνουν 
ἀρετῆς ἅπαξ εἰσελθόντας προσήκει πάντα  μιὰ γιὰ πάντα στὸ στάδιο αὐτὸ τῆς ἀρετῆς νὰ εἶναι 
ἐγκρατεύεσθαι· Πᾶς γὰρ ὁ ἀγωνιζόμενος  ἐγκρατεῖς σ᾿ ὅλα. «Γιατὶ καθένας ποὺ ἀγωνίζεται, 
πάντα ἐγκρατεύεται. Οὐχ ὁρᾷς ἐν τοῖς  εἶναι ἐγκρατὴς σ᾿ ὅλα» (Α´ Κορ. 9, 25). Δὲ βλέπεις 
γυμνικοῖς ἀγῶσιν ὅπως πολλὴν ποιοῦνται τὴν  στοὺς γυμνικοὺς ἀγῶνες πῶς φροντίζουν πολὺ γιὰ 
ἑαυτῶν ἐπιμέλειαν οἱ πρὸς ἀνθρώπους τὴν  τὸν ἑαυτό τους ἐκεῖνοι ποὺ δέχονται νὰ παλέψουν 
πάλην ἀναδεχόμενοι, καὶ μετὰ πόσης  μὲ ἀνθρώπους, καὶ μὲ πόση ἐγκράτεια κάνουν τὴν 
ἐγκρατείας τὴν τοῦ σώματος ἄσκησιν  ἄσκηση τοῦ σώματός τους; Ἔτσι βέβαια καὶ ἐδῶ 
ἐπιδείκνυνται; Οὕτω δὴ ἐνταῦθα. Ἐπειδὴ οὐ  πρέπει νὰ γίνεται. Ἐπειδὴ ἡ πάλη μας δὲν εἶναι μὲ 
πρὸς ἀνθρώπους ἡμῖν ἐστιν ἡ πάλη, ἀλλὰ  ἀνθρώπους, ἀλλὰ μὲ τὰ πονηρὰ πνεύματα, καὶ ἡ 
πρὸς τὰ πνευματικὰ τῆς πονηρίας, καὶ ἡ  ἄσκηση καὶ ἡ ἐγκράτειά μας ἂς εἶναι πνευματική, 
ἄσκησις ἡμῶν καὶ ἡ ἐγκράτεια πνευματικὴ  ἀφοῦ καὶ τὰ ὅπλα μας, ποὺ μᾶς ἔδωσε ὁ Κύριος, 
ἔστω· ἐπειδὴ καὶ τὰ ὅπλα ἡμῶν, ἅπερ ἡμᾶς  εἶναι πνευματικά. 
ἐνέδυσεν ὁ Δεσπότης, πνευματικὰ τυγχάνει.  
Ἂς ἔχουν λοιπόν καὶ τὰ μάτια περιορισμοὺς καὶ 
Ἐχέτω τοίνυν καὶ ὀφθαλμὸς ὅρους καὶ  κανόνες, ὥστε νὰ μὴν πέφτουν χωρίς σκέψη σ᾿ ὅλα 
κανόνας, ὥστε μὴ ἁπλῶς ἐπιπηδᾷν πᾶσι τοῖς  ποὺ συναντοῦν. Καὶ ἡ γλώσσα ἂς ἔχει φράχτη, 
προσπίπτουσι· καὶ ἡ γλῶσσα τειχίον ἐχέτω,  ὥστε νὰ μὴ τρέχει πρὶν ἀπὸ τὸ νοῦ. Γι᾿ αὐτὸ λοιπόν 
ὥστε μὴ προτρέχειν τῆς διανοίας. Διὰ γὰρ  καὶ τὰ δόντια καὶ τὰ χείλη δημιουργήθηκαν γιὰ 
τοῦτο καὶ οἱ ὀδόντες καὶ τὰ χείλη πρὸς τὴν τῆς  τὴν προφύλαξη τῆς γλώσσας, γιὰ νὰ μὴ βγεῖ ποτὲ 
γλώττης ἀσφάλειαν δεδημιούργηται, ἵνα  χωρίς σκέψη ἀφοῦ ἀνοίξει τὶς πόρτες, ἀλλ᾿ ὅταν 
μηδέποτε ἁπλῶς ἀναπετάσασα τὰς θύρας ἡ  τακτοποιήσει καλὰ τὰ δικά της, τότε μὲ κάθε 
γλῶσσα ἐξίῃ, ἀλλ᾿ ἐπειδὰν καλῶς τὰ καθ᾿  σεμνότητα νὰ προχωρήσει καὶ νὰ προφέρει τέτοια 
ἑαυτὴν διαθῇ, τότε μετὰ πάσης εὐκοσμίας  λόγια, γιὰ νὰ ὠφελεῖ ἐκείνους ποὺ ἀκούουν καὶ νὰ 
προΐῃ, καὶ τοιαῦτα προφέρῃ ῥήματα, ἵνα δῷ  λέγει ἐκεῖνα ποὺ συντελοῦν στὴν οἰκοδομὴ τῶν 
χάριν τοῖς ἀκούουσι, κἀκεῖνα φθέγγηται, ἃ  ἀκροατῶν. Καὶ πρέπει νὰ ἀποφεύγει ἐντελῶς τὰ 
πρὸς οἰκοδομὴν συντείνει τῶν ἀκουόντων. Καὶ  ἄπρεπα γέλια, νὰ ἔχει ἤρεμο καὶ ἥσυχο βάδισμα 
τὸν ἄτακτον δὲ γέλωτα πάντη ἐκκλίνειν δεῖ,  νὰ ἔχει σεμνὸ ντύσιμο, καὶ γενικὰ πρέπει νὰ 
καὶ τὸ βάδισμα ἤρεμον ἔχειν καὶ ἡσύχιον, καὶ  ρυθμίζει τὰ πάντα ἐκεῖνος ποὺ διάλεξε τὸ στάδιο 
τὴν στολὴν κατεσταλμένην, καὶ διὰ πάντων  τῆς ἀρετῆς. Γιατὶ ἡ καλὴ διαγωγὴ τῶν ἐξωτερικῶν 
ἁπαξαπλῶς ῥυθμίζεσθαι προσήκει τὸν  μας μελῶν εἶναι εἰκόνα τῆς κατάστασης ποὺ 
ἀπογραψάμενον εἰς τὸ τῆς ἀρετῆς στάδιον· ἡ  ἐπικρατεῖ στὴν ψυχὴ μας. 
γὰρ τῶν μελῶν τῶν ἔξωθεν εὐταξία εἰκών τίς 
ἐστι τῆς ἐν τῇ ψυχῇ καταστάσεως.   6. Ἑάν φέρουμε ἀπὸ τὴν ἀρχὴ τοὺς ἑαυτούς μας σὲ 
τέτοια συνήθεια, βαδίζοντας στὸ ἑξῆς μὲ εὐκολία 
Ϛʹ. Ἐὰν εἰς τοιαύτην συνήθειαν ἐκ προοιμίων  τὸ δρόμο μας, θὰ κατορθώσουμε ὅλη τὴν ἀρετή, 
ἑαυτοὺς καταστήσωμεν, ὁδῷ βαδίζοντες  καὶ δὲ θὰ χρειασθοῦμε πολὺ κόπο καὶ θὰ 
λοιπὸν μετ᾿ εὐκολίας, τὴν ἀρετὴν ἅπασαν  προσελκύσουμε μεγάλη βοήθεια ἀπὸ τὸ Θεό. Ἔτσι 
διανύσομεν, καὶ οὐδὲ πολλοῦ πόνου  λοιπόν θὰ μπορέσουμε καὶ τὰ κύματα τῆς 
δεησόμεθα, καὶ πολλὴν ἐπισπασόμεθα τὴν  παρούσας ζωῆς νὰ περάσουμε μὲ ἀσφάλεια καί, 
ἄνωθεν ῥοπήν. Οὕτω γὰρ δυνησόμεθα καὶ τὰ  ἀφοῦ ἐξουδετερώσουμε τὶς παγίδες τοῦ διαβόλου, 
κύματα τοῦ παρόντος βίου μετὰ ἀσφαλείας  νὰ ἐπιτύχουμε τὰ αἰώνια ἀγαθά, μὲ τὴ χάρη καὶ τὴ 
διαδραμεῖν, καὶ τῶν τοῦ διαβόλου παγίδων  φιλανθρωπία τοῦ Κυρίου μας Ἰησοῦ, μαζὶ μὲ τὸν 
ἀνώτεροι καταστάντες, τῶν αἰωνίων ἀγαθῶν  ὁποῖο στὸν Πατέρα καὶ συγχρόνως στὸ ἅγιο 
ἐπιτυχεῖν, χάριτι καὶ φιλανθρωπίᾳ τοῦ Κυρίου  Πνεῦμα ἀνήκει ἡ δόξα, ἡ δύναμη, ἡ τιμή, τώρα καὶ 
ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, μεθ᾿ οὗ τῷ Πατρὶ ἅμα τῷ  πάντοτε καὶ στοὺς αἰῶνες τῶν αἰώνων. Ἀμήν. 
ἁγίῳ Πνεύματι δόξα, κράτος, τιμὴ, νῦν καὶ ἀεὶ, 
καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν. 

Ἐναλλακτικὴ ἀπόδοση μέσου τμήματος 

(...) Σήμερον ἑορτάζομε τὴν λαμπρὰν νίκην μας. Σήμερον ὁ Κύριος ἡμῶν ἔστησε τὸ τρόπαιον κατὰ 
τοῦ θανάτου, κατέλυσε τὴν τυραννία τοῦ διαβόλου καὶ μᾶς ἐχάρισε τὴν ὁδὸν τῆς σωτηρίας διὰ τῆς 
ἀναστάσεως. Ὅλοι χαίρομεν, σκιρτῶμεν, ἀγαλλόμεθα. Ἂν καὶ ὁ Κύριός μας Χριστὸς ἐνίκησε καὶ 
ἔστησε τὸ τρόπαιον, ἐν τούτοις κοινὴ εἶναι ἡ εὐφροσύνη καὶ ἡ χαρά μας. 

Ὅλα τοῦτα τὰ ἔκαμε διὰ τὴν ἰδικήν μας σωτηρίαν καὶ μὲ τὰ ἴδια μέσα ποὺ μᾶς κατεπάλαισεν ὁ 
διάβολος, ἀκριβῶς μὲ τὰ ἴδια τὸν ἐνίκησεν ὁ Χριστός. Ἔλαβε τὰ ἴδια ὅπλα καὶ τὸν κατεπολέμησε μὲ 
αὐτά. Πῶς, ἄκουσέ το. Ἡ Παρθένος, τὸ Ξύλον καὶ ὁ Θάνατος ἦσαν τὰ σύμβολα τῆς ἰδικῆς μας 
ἥττας. Παρθένος εἶναι ἡ Εὔα. Οὐδέποτε εἶχε γνωρίσει ἄνδρα, ὅταν ὑπέστη τὴν ἀπάτη. Ξύλον εἶναι 
τὸ δένδρον καὶ Θάνατος τὸ ἐπιτίμιον ἐναντίον τοῦ Ἀδάμ. Εἶδες πῶς ἡ παρθένος, τὸ ξύλον καὶ ὁ 
θάνατος ἔγιναν τὰ σύμβολα τῆς ἥττας μας; 

Κοίταξε τώρα πῶς ἔγιναν αἴτια τῆς νίκης. Ἀντὶ τῆς Εὔας ἡ Μαρία, ἀντὶ τοῦ δένδρου τῆς γνώσεως 
τοῦ καλοῦ καὶ πονηροῦ, τὸ ξύλον τοῦ σταυροῦ, ἀντὶ τοῦ θανάτου τοῦ Ἀδάμ, ὁ θάνατος τοῦ Κυρίου. 
Εἶδες μὲ ποιὰ μέσα ἐνίκησεν, ἐνῶ μὲ τὰ ἴδια ἡττᾶται; 

Γύρω ἀπὸ τὸ δένδρον ἐπάλαισε καὶ ἐνίκησε τὸν Ἀδὰμ ὁ διάβολος; Γύρω ἀπὸ τὸν σταυρὸν ἐνίκησε 
τὸν διάβολο ὁ Χριστός. Καὶ τὸ μὲν ξύλον ἐκεῖνο, τὸ δένδρον ἔστελνε εἰς τὸν ᾍδην, ἐνῶ τοῦτο, τὸ 
τοῦ σταυροῦ, ἀνεκάλει καὶ ὅσους εἶχον ὑπάγει εἰς τὸν ᾍδην. Τὸ πρῶτον ἔκρυπτε τὸν ἡττημένον, 
ὅπως τὸν αἰχμάλωτον καὶ τὸν γυμνόν, ἐνῶ τὸ δεύτερον, ἐδείκνυεν εἰς ὅλους τὸν νικητήν, 
προσηλωμένον γυμνὸν ἐφ᾿ ὑψηλοῦ σημείου. Καὶ ὁ μὲν θάνατος εἰς τὴν πρώτην περίπτωσιν 
συμπαρέσυρε καὶ τοὺς μετὰ τὸν Ἀδάμ, ἐνῶ ὁ τοῦ Χριστοῦ ἀνέστησεν ἀληθῶς καὶ τοὺς πρὸ αὐτοῦ 
θανόντας. «Ποίος θὰ περιγράψει τὰς δυνάμεις τοῦ Κυρίου καὶ θὰ κάνει νὰ εἰσακουσθοῦν ὅλαι αἱ 
αἰνέσεις του;». Διὰ τοῦ θανάτου ἐγίναμεν ἀθάνατοι, ἀνέστημεν ἀπὸ τὴν πτῶσιν καὶ ἀπὸ νικημένοι 
κατέστημεν νικηταί. 

Αὐτὰ εἶναι τὰ κατορθώματα τοῦ σταυροῦ, αὐτὴ εἶναι ἡ μεγίστη ἀπόδειξις τῆς ἀναστάσεως. 
Σήμερον σκιρτοῦν οἱ ἄγγελοι καὶ ὅλαι αἱ δυνάμεις τοῦ οὐρανοῦ ἀγάλλονται εὐχαριστούμενοι διὰ 
τὴν κοινὴν σωτηρίαν τοῦ γένους τῶν ἀνθρώπων. Ἂν διὰ τὴν μετάνοιαν καὶ ἑνὸς ἁμαρτωλοῦ 
γίνεται χαρὰ εἰς τὸν οὐρανὸν καὶ τὴν γῆν, πολὺ περισσότερον συμβαίνει τοῦτο διὰ τὴν σωτηρίαν 
τῆς οἰκουμένης. 

Σήμερον ὁ Χριστὸς ἠλευθέρωσε τὴν ἀνθρωπίνην φύσιν ἀπὸ τὴν τυραννία τοῦ διαβόλου καὶ τὴν 
ἐπανέφερεν εἰς τὴν προηγουμένην της εὐγένειαν. Ὅταν λοιπὸν ἴδω τὴν ἀρχικήν μου καταβολὴν 
οὕτω νὰ νικᾶ τὸν θάνατον, δὲν φοβοῦμαι πλέον, δὲν ἀπεχθάνομαι τὸν πόλεμον, οὔτε κάμπτομαι 
διὰ τὴν ἀδυναμίαν μου, ἀλλὰ αἰσθάνομαι τὴν θείαν δύναμιν σύμμαχόν μου εἰς τὸ μέλλον. Ἐκεῖνος 
ποὺ θὰ κατανικήσει τὴν τυραννίαν τοῦ θανάτου καὶ θὰ μπορέσει νὰ ἀχρηστεύσει τὴν δύναμήν του, 
τί νομίζετε, δὲν θὰ κάνει τὸ πᾶν διὰ τοὺς συνανθρώπους του, τῶν ὁποίων τὴν μορφὴν ἐδέχθη ὁ 
Χριστὸς νὰ λάβει λόγω τῆς μεγάλης του φιλανθρωπίας καὶ νὰ πολεμήσει ὑπὸ τὴν ἀνθρωπίνην 
μορφὴν τὸν διάβολον; 

Σήμερον ἡ σύναξις τῶν ἀγγέλων καὶ ὁ χορὸς ὅλων τῶν οὐρανίων δυνάμεων ἀγάλλονται διὰ τὴν 
σωτηρίαν τῶν ἀνθρώπων. Σκέψου, λοιπόν, ἀγαπητέ, τὸ μέγεθος τῆς χαρᾶς, ἀφοῦ καὶ αἱ οὐράνιαι 
δυνάμεις συνεορτάζουν μὲ ἡμᾶς καὶ χαίρουν ἐπίσης διὰ τὰ ἰδικά μας ἀγαθά. Ἂν καὶ εἶναι ἰδική μας 
ἡ χάρις ποὺ μᾶς παρεχώρησεν ὁ Χριστός, ἐν τούτοις εἶναι καὶ ἰδικὴ των ἡ εὐχαρίστησις. Διὰ τοῦτο 
δὲν ἐντρέπονται νὰ συνεορτάζουν μαζί μας. 

Ἀλλὰ τί λέγω, ὅτι μόνον οἱ σύνδουλοί μας δὲν ἐντρέπονται νὰ συνεορτάζουν; Ὁ ἴδιος ὁ Κύριος 
αὐτῶν, ἀλλὰ καὶ ἡμῶν, δὲν ἐντρέπεται νὰ συνεορτάζει μαζί μας. Ἀλλὰ διατ;i εἶπον δὲν ἐντρέπεται; 
Ὄχι μόνον δὲν ἐντρέπεται, ἀλλὰ καὶ τὸ ἐπιθυμεῖ. Ἀπὸ ποῦ τεκμαίρεται αὐτό; Ἄκουσέ τον τί λέγει: 
«Ἐπεθύμησα σφοδρῶς νὰ φάγω μαζί σας τοῦτο τὸ Πάσχα». Δηλαδὴ ἀφοῦ ἐπεθύμησε νὰ φάγει, 
αὐτὸ σημαίνει καὶ νὰ συνεορτάσει. 
Ὅταν δεῖς ὄχι μόνον τοὺς ἀγγέλους καὶ τὴν σύναξιν ὅλων τῶν οὐρανίων δυνάμεων, ἀλλὰ καὶ 
αὐτὸν τὸν Κύριον τῶν ἀγγέλων νὰ συνεορτάζει μαζί μας, τί σοῦ ἀπομένει διὰ νὰ εὐφρανθεῖς; 
Λοιπόν, ἂς μὴ εἶναι κανεὶς κατηφὴς σήμερον λόγω πενίας. Ἡ ἑορτὴ εἶναι πνευματική.... 

Ἂς ἐορτάσωμεν, λοιπόν, τὴν ἑορτὴν τῆς Ἀναστάσεως τοῦ Κυρίου. Ἀνέστη καὶ μαζί του 
συνανέστησε τὴν οἰκουμένην. Καὶ αὐτὸς μὲν ἀνέστη θραύσας τὰ δεσμὰ τοῦ θανάτου, ἡμᾶς δὲ 
ἀνέστησε συντρίψας τὰς ἁλυσίδας τῶν ἁμαρτιῶν μας. Ὁ Ἀδὰμ ἠμάρτησε καὶ ἀπέθανεν. Ὁ Χριστὸς 
δὲν ἠμάρτησε καὶ ἀπέθανεν. Καινοφανὲς καὶ παράδοξον. Ὁ πρῶτος ἠμάρτησε καὶ ἀπέθανεν. Ὁ 
δεύτερος δὲν ἠμάρτησε, ἀλλὰ ἀπέθανεν. Διὰ ποῖον λόγον καὶ διατί; Διὰ νὰ μπορέσει ὁ ἁμαρτήσας 
καὶ ἀποθανῶν νὰ ἐλευθερωθεῖ ἀπὸ τὰ δεσμὰ τοῦ θανάτου μέσῳ τοῦ μὴ ἁμαρτήσαντος καὶ 
ἀποθανόντος. 

Ἔτσι πολλάκις γίνεται καὶ εἰς τὰς περιπτώσεις ὅσων ὀφείλουν χρήματα. Ὀφείλει κάποιος εἰς 
κάποιον ἀργύρια, δὲν ἔχει νὰ τὰ καταβάλει καὶ ἕνεκα τούτου φυλακίζεται. Ἕνας ἄλλος ποὺ δὲν 
ὀφείλει καὶ ποὺ ἠμπορεῖ νὰ τὰ καταβάλει, τὰ καταθέτει καὶ ἀπολύεται ὁ ὑπόλογος. 

Τὸ ἴδιο ἔγινε καὶ εἰς τὴν περίπτωσιν τοῦ Ἀδὰμ καὶ τοῦ Χριστοῦ. Ὤφειλεν ὁ Ἀδὰμ τὸν θάνατον καὶ 
ἐκρατεῖτο ὑπὸ τοῦ διαβόλου. Ὁ Χριστὸς οὔτε ὤφειλεν, οὔτε ἐκρατεῖτο. Ἦλθεν ὅμως καὶ κατέβαλε 
τὸν θάνατον ὑπὲρ τοῦ κρατουμένου, προκειμένου νὰ τὸν ἀπολύσει ἀπὸ τὰ δεσμὰ τοῦ θανάτου. 

Εἶδες τὸ κατόρθωμα τῆς Ἀναστάσεως; Εἶδες τὴν φιλανθρωπίαν τοῦ Κυρίου; Εἶδες μέγεθος 
φροντίδος; Λοιπόν, ἂς μὴ γινώμεθα ἀγνώμονες δι᾿ αὐτὸν τὸν οὕτως εὐεργετήσαντα ἡμᾶς, μήτε, 
ἐπειδὴ ἐπέρασεν ἡ νηστεία, νὰ καταστῶμεν ἀμελέστεροι. Ἀντιθέτως, τώρα παρὰ ποτέ, ἂς 
ἐπιμελούμεθα περισσότερον τὴν ψυχήν μας, διὰ νὰ μὴ γίνεται ἀσθενεστέρα, ὅταν εὐχαριστῶμεν 
τὴν σάρκα μας, πράγμα ποὺ ὁμοιάζει μὲ τὸ νὰ περιποιούμεθα τὴν δούλην καὶ νὰ παραμελῶμεν 
τὴν δέσποιναν.