Beruflich Dokumente
Kultur Dokumente
Da presente edición:
©Ana Gorría
©Fundación Uxío Novoneyra
Impresión: Alvarellos, S. L.
ISBN:
Depósito Legal:
Uxío Novoneyra
NOVAS_esp. 06
Hemos procurado optar por un criterio intersubjetivo capaz de recoger las vi-
siones de algunos de los agentes con mayores conocimientos de la última poesía
gallega. A todos ellos les hemos ofrecido un cuestionario con la propuesta de que
respondan a preguntas que consideramos de especial relevancia. Hemos querido
prestar atención no solo a la producción de las editoriales (imprescindible para
comprender cualquier dinámica poética), sino también a los recitales, revistas,
festivales o premios que animan y alientan el tejido poético gallego, y al mismo
tiempo que hemos preguntado sobre la hibridación genérica y las posibles conse-
cuencias que esta pueda tener sobre la última poesía gallega.
Los poemas incluidos en esta muestra proceden de una selección personal de los
autores, ya que el criterio contempló tanto el deseo de preservar la elección de
los distintos poetas convocados como su inevitable subjetividad. Para ello, solic-
ité a cada uno de los poetas convocados una selección de veinte poemas para de
ahí elegir cinco que, desde mi perspectiva, fuesen significativos de la trayectoria
y evolución del autor.
En los últimos cinco o seis años son perceptibles nuevos cambios que enlazan
con la expansión internacional de la poesía en voz alta, slam, polipoesía, poesía
escénica, performances y otras variantes que hacen de los espacios públicos y de
la poesía fuera de la página un lugar idóneo para la comunicación poética. Puedo
destacar la actividad de María Lado y Lucía Aldao. También las convocatorias de
las Redes Escarlata en diferentes puntos de la geografía gallega. Y las del Grupo
Surrealista Galego, inscritas en A Coruña y alentadas por Xoán Abeleira. Y también
de forma más discontinua pero sin que pierdan el rumbo las que organizan Carlos
Quiroga y sus compañeros y compañeras que defienden la causa del reintegra-
cionismo.
Así, pese a la inevitable viveza de la palabra, cabe preguntarse, y tal vez sea una
pregunta que suscite esta muestra, qué grado de proyección exterior posee la
poesía en lengua gallega. En esta línea, la profesora Helena González Fernández
afirma:
cimiento y suponen una ventana hacia exterior. Es más, como afirma Armando
Requeixo, el diálogo con otras artes y formas de proyección oral enriquece las
posibilidades de la palabra poética:
Con la finalidad de hacer una consulta plural, remitimos un cuestionario que tenía
como propósito preguntar por las prácticas y voces poéticas más recientes a di-
versas personalidades de la cultura gallega: Xosé María Álvarez Cáccamo, Arturo
Casas, Luís Cochón, Camilo Valdehorras, Helena González, María Xesús Nogueira
y Armando Requeixo. De este modo, se procuró realizar una muestra que abarcara
diversos acercamientos a la última poesía gallega y a sus prácticas.
Al partir de una línea sincrónica muy específica y determinada, que elide prácticas
poéticas que no es posible documentar a través del libro, hay que destacar que
esta muestra no tiene un carácter excluyente. Procura, por el contrario, destacar,
desde un criterio intersubjetivo, algunas de las trayectorias más significativas que
han procedido a emerger durante los últimos diez años.
Creo que en los últimos años tuvieron especial relevancia los blogs
de temática literaria, enfocados a la difusión pero, sobre todo, a
la crítica: Fervenzas literarias, O levantador de minas, Caderno de
Crítica, Criticalia, la reciente A sega, entre ellos. El papel de los blogs
como difusores culturales y foros de debate han sido absorbidos en
buena medida por las redes sociales.
De una manera u otra, es posible observar que la convención libro, sin haber sido
desplazada, ha ampliado su espacio y sus posibilidades de relación a través de
prácticas poéticas que se basan fundamentalmente en la escena y la pantalla.
Además, el libro como convención se enriquece con el plano transdisciplinario
que no se atiene únicamente a lo escénico y a la pantalla, sino también al diálogo
con otras prácticas artísticas.
Parece que existe una fractura notable entre, por una parte, las instituciones y los
medios, y por la otra, la proyección exterior de la literatura gallega, representada
por una escasez de nombres que, «se reduce, siendo cautos, a la aceptación de un
nombre o dos que representan a la totalidad y puedan asimilarse como autotra-
ductores de su producción». También Camilo Valdehorras destaca la ausencia de
poetas en lengua gallega en los catálogos con más distribución y el descuido con
el que se han organizado algunas antologías.
Sin embargo, críticos como Armando Requeixo consideran que la relación con
los poetas en castellano es fluida principalmente a través del contacto personal
y la coincidencia en foros. Además, resulta destacable el retraso con que se han
traducido obras poéticas fundamentales de la literatura gallega y la escasez de
diálogo traductológico. Una atención que, como señala María Xesús Nogueira, no
responde a un programa definido sino a esfuerzos personales: «El espacio menos
explorado es por ahora el de la traducción, tanto la traducción a como del gallego.
Una y otra siguen estando desatendidas en comparación con el género narrativo, y
suelen depender antes del voluntarismo que de la planificación».
Respecto a la poesía portuguesa se subrayan los vínculos históricos que han teni-
do ambas producciones, a pesar de las reticencias culturales y relativas al mercado
del libro, que en la actualidad siguen vigentes, según opina Arturo Casas:
Los diecisiete poetas que participan en esta muestra residen en los espacios de
conflicto destacados en el marco de referencia intersubjetivo anteriormente de-
scrito. Es necesario destacar que, con mayor o menor intensidad, todos participan
del mismo ecosistema poético y el período de publicación de su primer libro abar-
ca desde 2001 hasta 2011. Aunque la actividad poética que se está produciendo
actualmente en Galicia excede la dimensión del libro, son presentados por orden
de aparición algunos de los poemas que mejor dan cuenta del registro sumamente
personal y plural de cada uno de estos autores y autoras.
En los textos de Lucía Novas, la voz poética genera un espacio textual donde con-
viven diferentes universos en los que elementos conceptualmente contrarios son
fusionados y armonizados. Desde los poemas de su último libro hasta los inéditos,
ha habido una notable evolución estilística, aunque en la práctica su universo per-
sonal permanece incólume. En la vocación transtextual del poema, se dialoga o se
incluye de manera sincrética un espacio procesual con guiños a la epistemología
posmoderna como el rizoma (que se muestra como trasunto de la organización
del sentido que ofrece el poema) y otras referencias al espacio natural, que man-
tienen el universo fantástico y mítico que la autora ya había presentado en el
13 NOVAS_esp.
En los primeros libros de Daniel Salgado hay una clara vocación de diálogo entre
lo personal y lo político a través de un cuestionamiento del propio código, tanto
desde un punto de vista conceptual y teórico como estilístico, que también ha
desarrollado en su labor creativa en otros códigos, a través de diversas prácticas
fílmicas y en el ejercicio de traducción. Los poemas que acercamos de Daniel Sal-
gado se instalan en el diagnóstico de la posmodernidad como una crisis de la his-
toricidad a través de un diálogo explícito con Jameson: «Esto es contra la poesía:
pone / no tocar, causa estragos, lleva en la capa la foto- / grafía de soldado
soviético en el tejado del Reichstag. / Esto es, definitivamente, contra el artificio.
La palabra / no usa sábanas y busca intemperies». En esta vocación de reconstruir
el lenguaje poético más allá de las crisis de la historicidad y de las ideologías en un
espacio que también afecta al propio decir del poema: la inminente destrucción
de la línea melódica pactada, instalándose en un espacio crítico donde todo doc-
NOVAS_esp. 14
Mariña Pérez Rei, autora que como la anterior también publica su primer poemario
en el 2005, se centra en el análisis de la experiencia erótica femenina como espa-
cio de empoderamiento donde Eros y poesía se sitúan al mismo nivel y donde el
ejercicio de la alteridad, el amor, se opone a los espacios de coerción del sujeto
que acusa la soledad como un mal: «En la cumbre de la soledad apago un bramido.
/ Apago un bramido en la cumbre de la soledad». El universo discursivo de Mariña
se desarrolla de manera entrañada y a través de imágenes que asumen el juego
tipográfico en el discurso y se concatenan desencadenando una apertura activa
a través de las imágenes que los siguientes versos proponen: «el descanso de mi
barco desconchado, / ni siquiera tocar el lento insomnio que dibuja / el rosal alba
de los sueños».
Elvira Riveiro también hace uso de la intertextualidad, aunque de una manera muy
diferente a Mario Regueira. Los poemas que seleccionamos escogen una serie
de figuras y lugares femeninos como Ariadna o la figura de la desconocida de
15 NOVAS_esp.
Los poemas de Xavier Lama asumen en sus inicios un diálogo con diversos modos
expresivos de la vanguardia histórica para inclinar su obra poética más reciente
hacia la autopercepción en relación con lo íntimo. Los poemas, que se accionan
a través de la imagen, animan o proponen instrucciones o dialogan con las artes
plásticas, como sucede en «Cabalgando con la muerte, Basquiat» donde el sujeto
lírico propone la propia búsqueda creativa como bálsamo o curación frente a los
peligros que lo amenazan tal y como subraya en «Para hacer un poema posdadaís-
ta»: «Arránquelo como quien le corta las alas / a un arcángel que ríe con intención
delirante / frente al dolor». Ese espacio dialéctico y de confrontación entre la
amenaza y el propio hacer como un juego o como fuga se atenúa en las últimas
composiciones del autor, donde la interiorización del mundo se realiza a través de
la palabra como un ámbito de epifanía e iluminación, sin que por ello la consid-
eración del mundo objetivo se haya relajado.
Los poemas de Xiana Arias, que publicó su primer libro, Ortigas, en 2005, articulan
su condición de mujer como espacio universal, tal como se observa en el siguiente
poema: «Esto no es literatura femenina, dijo mientras escribía una obra de teatro
para niños. Hay un guerrero que rescata a una mujer hermosa de los brazos de
un hombre perverso. Al final ella se va, sola, clavando las uñas de los pies en
el asfalto». Sus poemas, en esa vocación del género femenino entendido como
código cultural universal, profundizan en el análisis del sujeto femenino y en sus
relaciones con la sociedad, bien a través del vínculo con la madre o señalando la
subversión ante la explotación sexual: «Aprendemos a meterles los dedos en los
ojos. / Unas detrás de otras comenzamos a arder». Gracias a un lenguaje que se
abre a la diversidad de géneros, desde el apotegma, que hace un guiño a la liter-
atura infantil, hasta el poema dialogado entre una madre y su hija, sirve a Xiana
Arias para abrir la literatura a un espacio dialéctico donde la propuesta innovadora
se refiere al sujeto lírico coral y, en consecuencia, dialógico.
Los poemas de Rosa Enríquez, cuya traducción ha realizado la autora por indi-
cación expresa, proponen un continuo de registros diversos que abarcan desde
NOVAS_esp. 16
La obra de Oriana Méndez propone un sujeto colectivo que dialoga con la historia
al analizar y proponer como núcleo de su creación poética las relaciones entre
la comunidad y la ciudad. El sujeto lírico introduce guiños a la teoría del conoci-
miento y a la política posmoderna como sucede con el poema Comunicado, que
termina con la siguiente conclusión: «Esto se llamó: “El comienzo de la vida” /.
Fue pronunciado por Gilles Deleuze» o en el verso: « la carga de la ciudad forma
nosotros / nosotros indefinidos, brotes, brotes incontables», que admite tanto el
análisis personal como político. Así, en el poema «Traba», se detiene en la protag-
onista de El pianista, Erika Hout y realiza un apunte lírico sobre su figura y las rel-
aciones de asimetría que se producen en la estructura familiar (a partir del apunte
sobre la presencia de la madre de la protagonista de la novela y de la película). De
esta manera, la poesía de Oriana, hasta la fecha, se sitúa en un espacio de com-
promiso donde la energía del sistema poético se pone al servicio del análisis de la
opresión, tanto en las micro como en las macroestructuras. Además, se propone la
subversión a través del erotismo y del placer como principio opuesto al lenguaje
del capital:«La ciencia había fracasado, esencialmente / el conocimiento no llenó
nuestras vidas de placeres. / El fracaso es única responsabilidad del Capital. / El
placer / el placer».
del trabajo formal y estructural. Una clara muestra resulta la atención a estruc-
turas estróficas clásicas como el soneto, que el poeta combina con imágenes y
conceptos sumamente novedosos. Y no solo eso, las operaciones de resignifi-
cación y elaboración rítmica lo sitúan como un buscador de nuevos sentidos para
el ámbito de tematización de la palabra revolucionaria. Así, poemas como «En
defensa de la infamia» o «Bolero» presentan una escritura épica alrededor de la
trama histórica. De esta manera, la vocación de transformar la injusticia articula
la poesía de Carlos Fontes, que se sostiene por el deseo revolucionario: «Que el
ramaje invada la mezquindad, / que para verte / me tenga que abrir paso entre las
hojas. / Que en los invernaderos florezca la revolución».
Los poemas de Gonzalo Hermo se centran en el análisis del deseo y en las rela-
ciones de poder. Un análisis que introduce diversos momentos de la historia, como
NOVAS_esp. 18
Ana Gorría
19 NOVAS_gal.
Entendendo que pola súa condición de bilingüe esta mostra está destinada tan-
to ao lector habitual da poesía galega coma a aquel que desexe afondar no seu
coñecemento, quixemos tamén indagar na imaxe que se ten da actual poesía e
en que relación garda con outras tradicións literarias tanto do tronco peninsu-
lar coma do corpo latinoamericano. Ademais, quixemos rastrexar que iniciativas
do ámbito das novas tecnoloxías poden deixar pegada na produción das últimas
escrituras, tanto na súa recepción coma na súa difusión. A modo de conclusión,
solicitámoslles aos consultados que nos indicasen até vinte nomes sobranceiros
que publicasen a súa primeira obra individual a partir do ano 2000.
Os poemas incluídos nesta mostra proceden dunha selección dos seus respec-
tivos autores, xa que o criterio contemplou tanto o desexo de preservar a escolla
dos distintos poetas convocados coma a súa inevitable subxectividade. Para iso,
soliciteille a cada un dos poetas convocados unha selección de vinte poemas para
de aí elixir cinco que, dende a miña perspectiva, fosen significativos da traxectoria
e evolución do autor.
Porén, nos últimos cinco ou seis anos son perceptíbeis novos cambi-
os que enlazan coa expansión internacional da poesía en voz alta,
slam, polipoesía, poesía escénica, performances e outras variantes
que fan dos espazos públicos e da poesía fóra de páxina un lugar
idóneo para a comunicación poética. Podo destacar a actividade
de María Lado e Lucía Aldao, por exemplo. Tamén as convocato-
rias das Redes Escarlata en diferentes puntos da xeografía galega.
E as do Grupo Surrealista Galego, inscritas na Coruña e arredores
e alentadas por Xoán Abeleira. Ou tamén as que de forma máis
descontinua, pero sen perda de rumbo, organizan Carlos Quiroga e
outros compañeiros/as que defenden a causa do reintegracionismo.
Así a todo, malia a inevitable viveza da palabra, cabe preguntarse, e talvez sexa
esta unha pregunta que suscite esta mostra, que grao de proxección exterior ac-
ada a poesía en lingua galega. Nesta liña, a profesora Helena González Fernández
afirma:
unha fiestra cara ao exterior. É máis, como afirma Armando Requeixo, o diálogo
con outras artes e formas de proxección oral enriquece as posibilidades da pal-
abra poética:
Si, creo que a poesía galega dos últimos anos se desenvolveu derrubando as bar-
reiras xenéricas e artísticas, creando produtos multiartísticos de grande interese.
Neste sentido, hai iniciativas moi frutíferas entre músic@s e poetas (aí están algúns
espectáculos de Antón Lopo, Estíbaliz Espinosa, o Leo Arremecághona, o Grupo
Ouriol etc.), pintor@s e poetas (caso dos libros de artista de Baldo Ramos e outros,
ou toda a corrente de poesía visual da Corporación Semiótica Galega e demais) e,
por suposto, co cinema, o teatro ou mesmo a danza.
Especialistas tal que Camilo Valdehorras sinalan a existencia das que este críti-
co denomina «as tres falacias alienadoras», é dicir, a falacia epistémica (existe un
sistema literario); a política (a galega é unha literatura en vías de normalización),
e a estética (vivimos unha época literaria áurea). Este feito imprime unha marca
característica á poesía galega, que incide no seu mencionado perfil interxenérico:
A proximidade das voces presentadas vai unida a unha paisaxe viva, en movemen-
to. Así pois, decidimos que a consulta inquirise sobre as últimas publicacións en
lingua galega, conscientes en todo momento de que esta paisaxe implica unha
variedade polimórfica que non conclúe nos libros nin nos andeis. Así, as mostras
achegadas aparecen como obras en proceso de construción; acadaron, así mesmo,
recoñecemento durante a primeira década do século.
diversos persoeiros da cultura galega: Xosé María Álvarez Cáccamo, Arturo Ca-
sas, Luís Cochón, Camilo Valdehorras, Helena González, María Xesús Nogueira e
Armando Requeixo. Deste xeito, procurouse realizar unha mostra que abarcase
diversos achegamentos á última poesía e ás súas diversas prácticas.
A partir dunha liña sincrónica moi específica e determinada, que elide prácticas
poéticas que non é posible documentar a través do libro, hai que pór de manifes-
to que esta mostra non ten un carácter excluínte. Procura, pola contra, destacar,
dende un criterio intersubxectivo, algunhas das traxectorias máis significativas que
emerxeron durante os últimos dez anos.
modificou, se cadra dunha maneira aínda humilde como apuntan as persoas antes
citadas, a capacidade de impacto e transmisión das prácticas poéticas, así como a
de gañar novos autores e lectores para o xénero. Ao mesmo tempo, a internet fa-
voreceu que se desenvolvese un espazo crítico máis autónomo, a pesar do carácter
funxible que, na aparencia, posúe a blogosfera, tal e como subliña Arturo Casas:
Non obstante, como pon de relevo María Xesús Nogueira, como protocolo de
comunicación cabe destacar tamén a obsolescencia do modelo bitácora como
espazo de relacións a favor da proliferación das redes sociais como elementos
vinculantes.
NOVAS_gal. 24
Dunha maneira ou doutra, é posible observar que a convención libro, sen ser de-
sprazada, ampliou o seu raio de acción e as súas posibilidades de relación coa
comunidade a través de prácticas poéticas que se basean fundamentalmente no
espazo escénico e na pantalla. Ademais, o libro como convención enriquécese co
plano transdisciplinario que non só se atén ao escénico e á pantalla, senón tamén
ao diálogo con outras prácticas artísticas.
Á hora de expor unha antoloxía mostra destinada tanto a un lector castelán coma
a un galego, cabe preguntarse polas relacións que mantén a poesía galega con out-
ros espazos poéticos. En primeiro termo, dado que os textos se presentan tanto
en lingua castelá coma galega, cómpre abordar as relacións que mantén a poesía
galega co ámbito castelanfalante.
Seica existe unha fractura notable entre, dunha parte, as institucións e os medi-
os, e da outra a proxección exterior da literatura galega, representada por unha
escaseza de nomes que, en palabras de Arturo Casas, «se reduce, sendo cautos, á
aceptación dun nome ou dous que representen a totalidade e que poidan asimi-
larse como autotradutores da súa produción». Tamén Camilo Valdehorras destaca
a ausencia de poetas en lingua galega nos catálogos con máis distribución, así
como o desleixo co que se organizaron antoloxías.
Con todo, críticos como Armando Requeixo consideran que a relación cos poe-
tas en castelán é fluída a través principalmente do contacto persoal e da coinci-
dencia en foros. Ademais, resulta destacable o atraso co que se traduciron obras
poéticas fundamentais e a escaseza de diálogo tradutolóxico. Unha atención que,
como sinala María Xesús Nogueira, non responde a un programa definido senón
a esforzos persoais: «O espazo menos explorado é polo de agora o da tradución,
tanto a tradución a coma do galego. Unha e outra seguen a estar desatendidas en
comparación co xénero narrativo, e adoitan depender antes do voluntarismo que
da planificación».
Os dezasete poetas que participan nesta mostra residen nos espazos de conflito
destacados no marco de referencia intersubxectivo descrito con anterioridade.
Cómpre sinalar que, con maior ou menor intensidade, todos participan do mes-
mo ecosistema poético e que o período de publicación do seu primeiro libro
abrangue dende 2001 até 2011. Malia que a actividade poética que se está a pro-
ducir na actualidade en Galicia excede a dimensión do libro, son presentados por
orde de aparición algúns dos poemas que mellor dan conta do rexistro persoal,
plural e diverso de cada un destes autores e autoras.
En todos os textos de Lucía Novas, a voz da autora xera un espazo textual onde
conviven diferentes universos nos que elementos conceptualmente contrarios
son fusionados e harmonizados. Dende os poemas do seu último libro até os in-
éditos que tivo a xenerosidade de compartir nesta mostra, houbo unha notable
evolución estilística, aínda que na práctica o universo persoal desenvolvido pola
autora permanece incólume. Na vocación transtextual do poema, dialógase ou in-
clúese de maneira sincrética un espazo procesual con chiscadelas á epistemoloxía
posmoderna, coma o rizoma (que se presenta como copia fidedigna da organ-
ización do sentido que ofrece o poema) e outras referencias ao espazo natural,
que manteñen o universo fantástico e mítico que a autora xa presentara no breve
epigrama «A chave de cristal» a través de referencias ás bruxas de Oz ou ao tobo
de Alicia.
A súa dobre dimensión de artista plástico e creador poético sitúa a Baldo Ramos
nunha condición privilexiada respecto ao breve marco bosquexado ao redor das
NOVAS_gal. 26
Antía Otero publica en 2003 o seu primeiro libro individual O Son da Xordeira e
dende aquela desenvolve diversas liñas que comprenden o literario, o escénico
e o audiovisual, así como o plástico, representado por diversas colaxes onde a
ironía funciona como motor de propostas estéticas anteriores (tal que unha ex-
posición do artista Mauro Trastoy que revisita). No tocante á súa poesía, a autora
emprende diversos camiños que constitúen unha relectura propia tanto de imaxes
coma de topos da literatura. Así, a poeta crea unha sorte de xenealoxía persoal na
que a súa voz é fundada en relación ou a partir da confirmación da desgraza das
súas antecesoras poéticas, creando unha nómina de poetas suicidas nas que se
inscribe e apela ao outro como bálsamo: «Pasa e dime que todo vai ben / Preciso
tranquilizarme». Amais, a súa busca sitúase nun territorio poético que se asimila ao
doméstico, coma nos versos: «non fago cirurxía. / non as decoro. / non pinto ol-
los, boca, nin sorriso. / vivirán nas vosas mans como saíron do forno. / perfectas.
taradas /. tan mortais.».
Nos primeiros libros de Daniel Salgado hai unha clara vocación de diálogo entre o
persoal e o político a través dun cuestionamento do propio código, tanto dende
un punto de vista conceptual e teórico coma estilístico, que tamén desenvolveu
no seu labor creativo noutros ámbitos, en diversas prácticas fílmicas e no exerci-
cio da tradución. Os poemas que achegamos de Salgado instálanse no diagnóstico
da posmodernidade como crise da historicidade, valéndose dun diálogo explícito
con Jameson: «Isto é contra a poesía: pon / non tocar, causa estragos, leva na capa
a foto- / grafía de soldado soviético no tellado do Reichstag. / Isto é, definiti-
vamente, contra o artificio. A palabra / non usa sabas e busca intemperies». Nesa
vocación de reconstruír a linguaxe poética alén das crises da historicidade e das
ideoloxías nun espazo que tamén afecta ao propio dicir do poema: a inminente
destrución da liña melódica pactada, instalándose na crítica, onde todo documen-
to de cultura –como advertiu Benjamin– ten a posibilidade de se converter nun
documento de barbarie.
Mariña Pérez Rei, autora que coma a anterior tamén publica o seu primeiro poe-
mario en 2005, céntrase na análise da experiencia erótica feminina como espazo
de poder onde Eros e poesía se sitúan nun mesmo plano e onde o exercicio de al-
teridade, o amor, se opón aos lugares de coerción do suxeito que acusa a soidade
como mal: «No cume da soidade apago un brado. // Apago un brado no cume
da soidade.». O universo discursivo de Mariña abrolla das propias entrañas por
medio de imaxes concatenadas que asumen o xogo tipográfico, propiciando unha
abertura activa con imaxes coma as dos seguintes versos: «o descanso do meu
barco esportelado, / nin sequera tocar o lento insomnio que debulla / a roseira
alba dos soños».
Elvira Ribeiro emprega tamén a intertextualidade, aínda que dun xeito ben distinto
ao de Mario Regueira. Nos poemas seleccionados a autora bota man dunha serie
de figuras e lugares femininos como Ariadna ou a descoñecida da novela de Zweig.
De igual modo, propón a actualización dunha serie de figuras contemporáneas
elevadas á categoría de mito; tal é o caso da bailarina de peep-show. A poeta
tamén xoga coa poesía visual, da que presentamos un exemplo como mostra do
carácter proteico do seu labor poético, tanto en prosa coma en verso. Deste xei-
to queremos pór de relevo a súa busca en diversas disciplinas, onde a ortodoxia
lírica se despraza cara a unha condición expandida da palabra poética proxectada
o mesmo perante a imaxe ca cara ao obxecto. Ribeiro, que coma Gonzalo Hermo
NOVAS_gal. 28
Os poemas de Xavier Lama asumen nos seus inicios un diálogo con diversas ma-
neiras expresivas da vangarda histórica para inclinar a súa obra poética máis re-
cente cara á autopercepción en relación co íntimo. Os poemas, que se accionan
por medio dunha imaxe, animan ou achegan instrucións ou dialogan coas artes
plásticas, como sucede en Cabalgando coa Morte, Basquiat, onde o suxeito lírico
propón a propia busca creativa como bálsamo ou curación fronte aos perigos que
o ameazan, tal e como salienta en Para facer un poema postdadaísta: «Arrínqueo
como quen lle corta as ás / a un arcanxo que ri con intención delirante / fronte á
dor». Ese espazo dialéctico e de confrontación entre a ameaza e a acción atenúase
nas últimas composicións do autor, onde a interiorización do mundo se realiza a
través da palabra como un ámbito de epifanía e iluminación, sen que por isto a
consideración do mundo obxectivo se relaxe.
Os poemas de Xiana Arias, que publicou o seu primeiro libro, Ortigas, en 2005,
articulan a súa condición de muller como espazo universal, tal e como se observa
no seguinte poema: «Isto non é literatura feminina, dixo mentres escribía unha
obra / de teatro para nenos. Hai un guerreiro que rescata unha muller / fermosa
dos brazos dun home malvado. Ao final ela vaise, soa, / cravando as unllas dos
pés no asfalto». Os seus poemas, en esa vocación do xénero feminino entendido
como código cultural universal, afondan na análise do suxeito feminino e nas súas
relacións coa sociedade, ben a través do vencello coa nai ou ben sinalando a sub-
versión ante a explotación sexual: «Aprendemos a meterlles os dedos nos ollos.
/ Unhas atrás doutras comezamos a arder». Grazas a unha linguaxe que se abre á
diversidade de xéneros, dende o apotegma, que fai unha chiscadela á literatura
infantil, até o poema dialogado entre unha nai e a filla, do que se serve Xiana Arias
para abrir a literatura a un espazo dialéctico onde a proposta innovadora se refire
ao suxeito lírico coral e, en consecuencia, dialóxico.
Os poemas de Rosa Enríquez, cuxa tradución realizou a autora por desexo e in-
dicación expresos, propoñen un continuo de rexistros diversos que abranguen
dende a palabra vulgar e a presenza de solucións idiomáticas dentro dun mesmo
poema, á análise ética das situacións de asimetría entre homes e mulleres, algo
que podemos observar nos seguintes versos: «e así foi como as esposas fixeron
o amor gratis. // coa axuda dun deus masculino.» baixo o título «e tu serás pu-
ta-dixo o deus dos homes».
A obra de Oriana Méndez propón un suxeito colectivo que dialoga coa historia ao
analizar e propor como núcleo da súa creación poética as relacións entre a comuni-
dade e a cidade. O suxeito lírico introduce chiscadelas á teoría do coñecemento e
á política posmoderna, como acontece co poema «Comunicado», que conclúe así:
«Isto chamouse:“O comezo da vida”. / Foi pronunciado por Gilles Deleuze», ou no
verso: «a carga da cidade forma nós / nós indefinidos, brotes, gomos incontábeis»,
que admite a análise do persoal como político. Así, no poema «Traba» detense na
protagonista de O pianista, Erika Hout, e realiza un apuntamento lírico sobre a súa
figura e as relacións de asimetría que se producen na estrutura familiar (a partir da
anotación sobre a presenza da nai da protagonista da novela e mais da película).
Desta maneira, a poesía de Oriana, até a data, sitúase nun espazo de compromiso
onde a enerxía do sistema poético se pon ao servizo da análise da opresión, tanto
nas micro coma nas macroestruturas. Ademais, proponse a subversión pola vía do
erotismo e do pracer como principio oposto á linguaxe do capital: «A ciencia fra-
casara, esencialmente / o coñecemento non encheu as nosas vidas de praceres. /
O fracaso é única responsabilidade do Capital. / O pracer / o pracer».
O xesto faise máscara ao cristalizar. A poesía de Branca Novoneyra abre o seu son
ao murmurio doutras linguas, coma nos poemas «Little bird» ou «The mask», e fai
posible pola forza transformadora da imaxinación poética que rompan as barrei-
ras xeográficas e as máscaras sociais no seu debate coa linguaxe pola exactitude:
«Colocarei a máscara / o meu corpo / ficará liberado / dos recordos / de África».
O corpo, a voz e a imaxe son susceptibles de atravesar a historia e a memoria,
mais tamén se recoñecen vulnerables ante os envites da dor e da crueldade, tal
como son representados na prehistoria íntima de «Antigo Epílogo»: « Nun disparo
/ a pel fúndese / co ucedo ». Porque a linguaxe transforma, é tamén capaz de
mostrarse na centralidade do xogo e o xesto lúdico, como sucede nos caligramas
debuxados nos poemas «Truco» e «Caída». A poesía de Branca Novoneyra pon por
xunto o persoal e o político, nun espazo discursivo ateigado de alusións a formas
de manifestación distópicas, algo que entronca cos discursos audiovisuais e, en
consecuencia, co imaxinario popular presente nos seus poemas.
Ana Gorría
LUCÍA NOVAS
NOVAS_esp. 34
en la nevisca).
da dozura do sésamo
na nevisca).
en el grano reposando
sobre la fuente de hielo.
ligeros,
de principios de invierno.
37 NOVAS_gal.
no gran repousando
sobre o chafarís de xeo.
lixeiros,
de principios de inverno.
NOVAS_esp. 38
de la nieve
hervor de llanto).
de la alimaña vencida
en la profundidad alejada
(premonición de crimen).
39 NOVAS_gal.
da neve
fervedura de pranto).
A beleza do veludo,
da alimaria vencida
na fondura afastada
A beleza do inverno
(premonición de crime).
Neve
NOVAS_esp. 40
candelas.
candeas.
os aceites de xeo.
de nieve.
El bálsamo.
43 NOVAS_gal.
de auga, as alimarias
de neve.
O bálsamo.
Neve
NOVAS_esp. 44
hojas de eucalipto
procuraré la ternura
sobre el tiempo, la bota del ogro, las siete leguas, los cabritos perdidos,
la sémola de arroz;
45 NOVAS_gal.
follas de eucalipto
procurarei a tenrura
a sémola de arroz;
NOVAS_esp. 46
y procuro las horas, el remanso aparente, los mundos paralelos, el reloj sereno,
la sala de Lisboa;
de ocasos;
y procuro la estrella
dos,
47 NOVAS_gal.
e rebento as espullas
de ocasos;
e procuro a estrela
recordos,
NOVAS_esp. 48
réditos infames;
menta
sobre las ruedas, los rodicios apasionados, la recolección de las setas, el gato con
botas,
la madriguera de Alicia,
el caramelo de anís.
49 NOVAS_gal.
réditos infames;
botas,
a tobeira de Alicia,
o caramelo de anís.
NOVAS_esp. 50
la esencia.
51 NOVAS_gal.
a esencia.
NOVAS_esp. 52
las fisterras.
53 NOVAS_gal.
as fisterras.
BALDO RAMOS
NOVAS_esp. 56
CANDELORIA
circuncidada distancia.
temblor.
sábado 29.
al fondo,
su transparente decrepitud.
57 NOVAS_gal.
CANDELORIA
circuncidada distancia.
tremor.
sábado 29.
ao fondo,
fragmentaria.
lenta.
confiada.
59 NOVAS_gal.
a conciencia do final.
fragmentaria.
lenta.
confiada.
NOVAS_esp. 60
luns 21.
retorno.
61 NOVAS_gal.
luns 21.
retorno.
NOVAS_esp. 62
el sacrificio de la posteridad.
ahora sí la mudez.
o sacrificio da posteridade.
agora si a mudez.
fermento.
agonía.
fermento.
fermento.
agonía.
fermento.
anticipar la mirada.
olvidar.
la circularidad de la ausencia.
anticipar a ollada.
esquecer.
a circularidade da ausencia.
hay de este otro lado de la palabra un tiempo estático para habitar en silencio,
vertical y lento.
69 NOVAS_gal.
vertical e lento.
NOVAS_esp. 70
un cielo de chuchamel.
al insomnio de sobrevivir.
un ceo de chuchamel.
ao insomnio de sobrevivir.
un compromiso co perecedoiro.
boqueiro.
restroballo.
ataño.
atenascar.
estrigha.
lagharón.
73 NOVAS_gal.
boqueiro.
restroballo.
ataño.
atenascar.
estrigha.
lagharón.
NOVAS_esp. 74
rousello.
rarear.
afálalle.
esperón.
rousello.
rarear.
afálalle.
esperón.
sombra interior
permeable.
estéril.
maternal.
sombra interior
permeábel.
estéril.
maternal.
seguro como estaba de que las verdades eran retórica de otro cantar.
y la certeza de no regresar.
(COSMOGONÍA)
I
miro por ti
y miro por ti
(COSMOGONÍA)
I
miro por ti
e miro por ti
II
85 NOVAS_gal.
II
NOVAS_esp. 86
nace en paralelo
y luego siente la necesidad de avanzar
espera y respira
nace en paralelo
e logo sente a necesidade de avanzar
a perpendicular do poema
espera e respira
no sabe qué
e a misericordia do túnel
veníamos de lejos.
RAÍZ DO VOO
no trazado do deslinde.
volviamos de lonxe.
na procura do amarelo.
dentro,
donde el silencio ya no nos acoge.
dentro,
dentro,
dentro,
onde o silencio xa non nos acolle.
dentro,
dentro,
La creación doméstica
mezclo.
huevos de casa.
harina. levadura.
toque de canela.
vainilla en punto.
mezclo.
estiro la masa.
que se pegue.
101 NOVAS_gal.
A creación doméstica
misturo.
ovos da casa.
fariña. levadura.
toque de canela
vainilla en punto.
misturo.
esterrico a masa.
que se pegue.
NOVAS_esp. 102
estiro. corto.
moldes de figura humana.
dientes
y cuchilladas
infinito.
el horno arde.
temperatura de repostería.
a 180º grados
103 NOVAS_gal.
esterrícoa. córtoa.
moldes de figura humana.
dentes
e coiteladas
infinito.
o forno arde.
temperatura de repostería.
a 180º graos
NOVAS_esp. 104
en los muslos.
se achicharran.
la cocina es un holocausto y yo
delicadamente mancas.
no hago cirugía.
105 NOVAS_gal.
nas coxas.
tórranse.
a cociña é un holocausto e eu
disfruto.auguro deformidades.
delicadamente mancas.
no las decoro.
non as decoro.
Amo a la derrota
que me esculpe
cada noche
y vuestra cara
No busquéis
109 NOVAS_gal.
tatuado o cansanzo
Amo á derrota
que me esculpe
cada noite
e a vosa cara
Non busquedes
NOVAS_esp. 110
en mi belleza la Victoria
sino en la decisión de saber ser
la mejor vencida
…...........
A veces
hasta la sobredosis
Esa
111 NOVAS_gal.
a millor vencida
…...........
Ás veces
mordo as unllas
ata a sobredose
e agocho as mans
Esa
NOVAS_esp. 112
es la única mutilación
que me permito
113 NOVAS_gal.
é a única mutilación
que me permito
NOVAS_esp. 114
todos
miraban
a mi
ni sabía bailar
ni guardaba el equilibrio
todos
miraban
a min
y piernas torcidas
– y tú demasiado
e as pernas tortas
– e ti demasiado
No es provocación
la de ir por delante
y abrir
y desnudar
Non é provocación
a de ir por diante
e abrir
e espir
en el sarro de la nevera
en la decisión de mantenerme
quedar
y me reconstruyo
haciéndome la buena
de dejarlos
caer
no sarro da neveira
na decisión de manterme
quedar
e reconstruóme
facéndome a boa
de deixalos
caer
porque aquí
(y créeme)
pero es íntimo
allí
y me reclama
123 NOVAS_gal.
porque aquí
(e creme)
Pero é intimo
alí
en la torre
y desnudo huevos
que depende de mi
na torre
e ispo ovos
Me asomé a la ventana
de Sarah Kane
pero no te asustes
127 NOVAS_gal.
Achegueime a ventá
de Sarah Kane
y corroen el parqué
aquí dentro
al que recurro
preciso tranquilizarme
129 NOVAS_gal.
e corroen o parqué
aquí adentro
ao que recurro
Preciso tranquilizarme
XAVIER LAMA
NOVAS_esp. 132
de su intestino polimorfo
dentaduras olvidadas
dentaduras esquecidas
de su propia alma
frente al dolor.
agítelo,
fronte á dor.
axíteo
inobjetables, de silbidos
Su intestino,
inobxetables, de asubíos
O seu intestino,
para sembrar
para sementar
pasan os leopardos
NOVAS_esp. 142
que resuena
que resoa
os alacráns líquidos
y deposita en tu alma
perfumadas de infortunio.
145 NOVAS_gal.
perfumadas de infortunio.
NOVAS_esp. 146
que pasa
que pasa
gravitaciones interrumpidas.
Son las ánimas de los que aman la tierra con una elasticidad inquietante y uníso-
Sus voces, forjando los versos, atraviesan las túnicas orgánicas del campo, re-
posan entre los párpados cándidos de los castaños, entre el aroma sorprendido
de los manzanos y las fincas de labor iluminadas por los cetros altivos del maíz.
interrompidas.
Son as ánimas dos que aman a terra cunha elasticidade inquedante e unísona
y se manifiestan con sus bramidos encubiertos, con las voces jadeantes del trabajo,
con un idioma de coágulos que trae el eco de aquella vieja estirpe de atletas huér-
No desertan nunca. Siempre están ahí, al acecho, ante un nuevo mundo atroz que
Escucho, por otro lado, las voces recortadas en el tiempo y firmo un armisticio
cun idioma de coágulos que trae o eco daquela vella estirpe de atletas orfos
Non desertan nunca. Sempre están aí, á espreita, ante un novo mundo atroz que
que bajo las bóvedas de sus murmullos contagiosos germinan los intestinos
celestiales de mi identidad.
153 NOVAS_gal.
Aquela voz
Miguel Torga
155 NOVAS_gal.
Aquela voz
Miguel Torga
NOVAS_esp. 156
-I-
Dicen que en la ciudad acristalada hay ancianos que persiguen, entre los claus-
Escuchan voces escondidas de los hombres muertos que encaminan las yuga-
das y trazan riegos de azogue sobre los espejos donde se reflejan las ruinas del
Exterminio.
Después regresan al asilo y lloran sobre las sábanas perfumadas con la resina
-I-
Din que na cidade acristalada hai anciáns que perseguen, entre os claustros rena-
Escoitan voces acoradas dos homes mortos que afalan as xugadas e trazan regos
Despois regresan ao asilo e choran sobre as sabas pefumadas coa resina eucarís-
- II -
Una noche más vuelven a visitarnos los espíritus de los caminos con un séquito
das.
Nos miran con ojos de una pureza terrible, enredante, exterminadora, como seres
- II -
Unha noite máis, volven visitarnos os espíritos dos camiños cun séquito de silvei-
Traen a lembranza das gándaras e das bocarribeiras, das terras penedías e dos
prados encostados.
Mírannos con ollos dunha pureza terrible, enleante, exterminadora, como seres
castigados por un abandono infinito. Nos seus rostros arde o desexo de regresar
- III -
Nos llegan nuevas revestidas de una retórica teologal sobre los habitantes de las
Son infieles y recogen en los cristales rotos de la noche una cosecha de ojos. Son
los ojos que no soportan mirarse en las aguas limpias del pasado.
Hacen la ronda nocturna de los cementerios para hablar con los seres fragmen-
- III -
Son infieis e recollen nos cristais rotos da noite unha colleita de ollos. Son os
Fan a rolda nocturna dos cemiterios para falar cos seres fragmentarios que regre-
san da morte cun devezo confesional, e constrúen altares infieis, púlpitos para
EN EL CLAUSTRO DE LA REVELACIÓN
Así es el terror a perderse en las estancias extremas donde la vida es una úlcera
de sal.
La Muerte se infiltra con su mirada seca y se alza invariable como la cobra que
¿Dónde quedó la consigna de profanar las alcobas de los policlínicos para regalar
¿Dónde quedaron las horas de la serenidad, infectadas ahora por el olor de tan-
NO CLAUSTRO DA REVELACIÓN
Así é o terror a perderse nas estancias extremas onde a vida é unha úlcera de sal.
A Morte infíltrase coa súa mirada seca e álzase invariable como a cobra que
Los poetas sueñan apocalípticos crepúsculos y los santos abandonan las hornaci-
nas para mezclarse con los espectros que pasean sus blasfemias por los parques
No sé si en los espejos de tus ojos arde la oración que preludia las ventanas
inaugurales de la infancia.
Ahora entiendo
de máscaras.
165 NOVAS_gal.
E no manicomio da cidade os anxos escuros predican o advento dos días nos que
Non sei se nos espellos dos teus ollos arde a oración que preludia as fiestras
inaugurais da infancia.
Agora entendo
de máscaras.
DANIEL SALGADO
NOVAS_esp. 168
recuperar
no por nada,
para la demolición.
recuperarmos
para demolición.
existe. y
porque
quince de junio
171 NOVAS_gal.
existe. e
porque
arestora
quince de xuño
NOVAS_esp. 172
poema de amor #3
poema de amor #3
isto que arde, isto que non ten nome e que aboia
[naïma]
la estancia
el metal y el testimonio,
[naïma]2
a estancia
o metal e o testemuño,
documento y barbarie
179 NOVAS_gal.
documento e barbarie
NOVAS_esp. 180
Poesía y política
Poesía e política4
poema de amor #3
poema de amor #3
isto que arde, isto que non ten nome e que aboia
soledad
cárcel
antropofagia
nunca cicatrizan
en realidad,
195 NOVAS_gal.
As razóns do minotauro1
no intre do embate:
soidade
prisión
antropofaxia
nunca cicatrizan
en realidade,
1 texto publicado en Arxilosa, Col. Hipocampo Amigo, Ed Litoral das Rías, 2005
NOVAS_esp. 196
balada do peep-show1
feira
e o teu amor)
1 texto publicado na Revista das Letras do diario Galicia Hoxe o 15 de xuño de 2006
199 NOVAS_gal.
balada do peep-show2
feira
e o teu amor)
2 texto publicado na Revista das Letras do diario Galicia Hoxe o 15 de xuño de 2006
NOVAS_esp.200
Regreso
El se llamaba Siberia
de nuestra carne.
de bienvenida y de su adiós
Él o el alejamiento
Se llamaba Siberia,
mon amour:
la trabadura de la bicha
203 NOVAS_gal.
Regreso
El chamábase Siberia
da nosa carne
el o afastamento
Chamábase Siberia,
mon amour:
a trabada da becha
NOVAS_esp.204
transiberiado
transiberiado
Carta dunha descoñecida. Non, o obxectivo non é neste caso arremedar a Stefan
Zweig nin a Max Ophüls, malia que na adolescencia quedara fascinada polo
mozo Louis Jourdan e conmovida pola tristísima Joan Fontaine. Si; que eles e
ela me dean pé para un comezo (fóra Madame, Bonjour, ou Chère inconnue,).
Que ela e eles fan que lembre o fuxidío, o ignorado, o oculto, o amor. O meu
amor é apenas por un par de versos, mais, coma os amores nos que recala unha
maior intensidade, tamén efémero. Desas liñas interrompidas antes de chegar ao
final do papel ficaron sinais recoñecibles nun libro, xa nin lembro cal. Apenas o
título do teu: Patience des puits. E só agora descubro que os nosos pés quizais
pisaron as mesmas lousas en Lunéville, pode que en Strasbourg (Chair inconnue,
a lembranza ten os seus caprichos). O aparentemente insignificante é o que
agora fascina. Antes só foi o teu nome, a paciencia dos pozos, un par de versos
diluídos nalgún conduto informático. Do amor polo efémero atrapei un zapato
(de satén coidei que eran as palabras, non o zapato), gardei dos pozos a patien-
ce, os versos escoaron no entanto pola gorxa dalgún vello lavabo marca Lethes.
Hasme desculpar o esquecemento e máis aínda o atrevemento. Porén, falar con
descoñecidos, malia as repetidas advertencias que escoitamos na infancia, adoita
resultar máis fácil. As descoñecidas non teñen repercusión no teu contorno, son
tamén presenzas efémeras, desaparecen despois de contarlles a túa vida, falan
dun mundo estraño, máis atraente (fálaslles dun mundo estraño, máis atraente).
Do amor polo fugaz vai esta carta (ou ía). A brevidade dos datos faime imaxinarte
en noites de cabaré, recitais multimedia e underground por que non, clases de
lingua estranxeira na universidade... Decataraste de que procuro certas zonas de
intersección para xustificar a miña busca e/ou unha complicidade que nos ache-
gue. Tampouco iso debería ser necesario. A fascinación casual, o breve
NOVAS_esp.206
por el cabaret, por la frontera y más por el Elsässich, que en realidad ignoro si en
ti tiene alcanza el valor del brazo izquierdo en las zurdas) tengo que pensar que
estamos en la misma banda y la línea divisoria, que tu obra se escribe contra el
monstruo que nos acecha, que contra el abandono expulsas unos versos rubios
como tu cabello, tu sonrisa o tu pubis…
No espero leer nada más de ti. Porque olvidé tu voz,es más grata. Porque nunca
estaremos cerca, estaremos juntas en la frontera. Porque no te conozco, te amo.
Efímera y peremnemente, como nos corresponde. Y hoy (que a la fuerza he de
despedirme cunqueiriana) otro verso tuyo rescatado de la urdimbre me sitúa allá,
donde con la promesa de prodigiosas aventuras, están disimulando su figura tras
la calima, los pechos y más el vientre de una giganta que emerge en la entrada de
la ría,: las islas…
Placer.
209 NOVAS_gal.
polo cabaré, pola fronteira e mais polo Elsässisch, que en realidade ignoro se en
ti atingue o valor do brazo esquerdo nas manichas...) teño que pensar que esta-
mos na mesma beira da liña divisoria, que a túa obra se escribe contra o monstro
que nos axexa, que contra o abandono expeles uns versos rubios coma o teu
cabelo, o teu sorriso ou a túa pube...
Non espero ler nada máis do teu. Porque esquecín a túa voz, é máis grata. Porque
nunca estaremos preto, estaremos xuntas na fronteira. Porque non te coñezo,
ámote. Efémera e perennemente, como nos cómpre. E hoxe (que por forza heime
despedir cunqueiriana) un outro verso teu rescatado da enfiada ponme acolá,
onde coa promesa de prodixiosas aventuras, están, disimulando a súa figura tras
da calixe, os peitos e mais o ventre dunha serea xiganta que se deixa aboiar na
entrada da ría: as illas...
Pracer.3
Y yo, ingenua,
ilimitado
E eu, inxenua,
ilimitado
de tu cuaderno desnudo.
de memoria, repasando,
inspección fiscal,
-cobra silente-
de memoria, de repaso,
inspección fiscal,
-cobra silente-
premeditadamente
premeditadamente
de mi cuerpo cordillera.
vagamente.
vagarosamente.
cómplice
en un silencio ilota de
do costal do corpo,
cómplice
a Ana
de las promesas
restos apolillados
a Ana
das promesas
restos acarunchados
mariquitas decapitadas
tardes de cacharritos
cometas
231 NOVAS_gal.
mariquitas decapitadas
tardes de cacharriños
papaventos
NOVAS_esp. 232
y tú apoyada en la cuerda
te dejas negativar
en el cuerpo
de tizones mojados
de humo extinto
los otros
no saben
os demais pasan
e ti apoiada na corda
déixaste negativar
no corpo
de cádavo mollado
de fume extinto
os outros
non saben
Bertold Brecht
morado reversible
carne verde
y dedos teñidos
de viento leve
y alambique
antes de la disección
235 NOVAS_gal.
Bertold Brecht
morado reversíbel
carne verde
e dedos tinguidos
de vento levián
e alambique
antes da disección
y practicar la autopsia
de cada verano
237 NOVAS_gal.
da extracción do óso
e practicar a autopsia
de cada verán
NOVAS_esp. 238
era un fregar
un expiarme furioso
en la procura
inexplicable
aguijón
era un fregar
contra as mans
un expiarme furioso
na procura
inexplicábel
aguillón
do último verso
NOVAS_esp.240
en meridiano
ebriedad primera
entre nísperos
aquel inventario
de alcoholes en el aire
la distensión
en meridiano
ebriedade primeira
entre nespereiros
aquel inventario
de alcohois no ar
a distensión
os vapores da derrota
OLALLA COCIÑA
NOVAS_esp. 244
de juegos triviales
de xogos triviais
el sueño concibiéndose
y ras, el sueño
no os escucha?
247 NOVAS_gal.
o soño concibíndose
ata que entran e ten que soportar que lle falen do seu destino
e ras, o soño
(INÉDITO)
249 NOVAS_gal.
(INÉDITO)
NOVAS_esp. 250
sale
ventea el aire
mira al cielo
derrotada.
otra de anís
251 NOVAS_gal.
sae
venta o aire
mira ao ceo
derrotada.
outra de anís
NOVAS_esp. 252
más tarde
de machete carmín
253 NOVAS_gal.
máis tarde
-a vendedora de queixos
de brosa carmín
NOVAS_esp. 254
contra el vaso)
contra o vaso)
deseo
maleable frágil
dejarlo caer
desexo
maleábel fráxil
deixalo caer
años
pero no la hay
que
me anuncian
quen te fai chover deixarate apañar a colleita a partir de mañá, cando amenza
anuncian
por eso en tus ojos ves el mar y nada más, y quisieras despistar al tornado
hacerle espacio en mi
y que yo te enumerase toda la ternura que hay en las cosas del mundo para
recuperar
por iso nos teus ollos ves o mar e máis nada, e quixeras despistar o torbón
e que eu che enumerase toda a tenrura que hai nas cousas do mundo para recu-
perar
la venda es el consuelo
se impone la flojedad
y así sucesivamente
la venda es el consuelo
a venda é o consolo
imponse a frouxidade
e así sucesivamente
ou coas lágrimas
a venda é o consolo
LA CASA
Qué hacer si cambian las estrategias y el enemigo y el arma pasan a ser lo mismo.
A CASA
E o grito cortou a cidade lonxitudinalmente
Defenderé las montañas afganas con las que mi padre nunca se atrevió a soñar.
Defenderei as montañas afgás coas que meu pai nunca se atreveu a soñar.
LADY GODIVA
Eran tiempos en los que los campus ardían por las fronteras,
y aun así, donde las silvas, había lugar para peeping toms,
LADY GODIVA
conmover sus recuerdos durante unos segundos. Así, a pesar de los años trans-
menos, el paisaje no fue marcado con fuego, ni reventado a pico o hacha. Sobre
a verdade. A paisaxe que se lle presenta detida consegue conmover as súas lem-
branzas durante uns
segundos. Porén, a pesar dos anos transcorridos, ou precisamente por eles, o seu
cerebro activa
menos, a paisaxe non foi marcada con lume, nin rebentada a pico ou macheta.
Sobre ela paira o
medo da impotencia, outra ben distinta, aínda que con coincidencias, da que a
que aparece nos
de nuestra bandera.
Quinze las dice després, determináis persones comencen la rebre uno estrany
da nosa bandeira.
David Fernández,
Croniques de él 6
277 NOVAS_gal.
David Fernández,
Croniques de él 6
NOVAS_esp. 278
Amanda
Amanda
Marie
Marie
HEI pagar a pena de cada cirio, cada suor mercada,
/de volta
de la luz.
PORTO DE GORÉE
da luz.
Subrayan de rojo vuestras palabras en mi piel, y somos una caravana más como
da ledicia.
fermosa dos brazos dun home malvado. Ao final ela vaise, soa,
No pude saber
si podría
meter a mano
en el aceite ardiendo.
se sería quen
de meter a man
no aceite ardendo.
Me reconozco en el dolor.
No éramos lobas
Recoñézome na dor.
ás patas da cama.
De los besos que duelen. De todo este humo. De aquel amor. De toda esa
cháchara. Que los pillos decían “yo quiero moler” y parecía que
(inédito)
297 NOVAS_gal.
Dos bicos que doen. De todo este fume. Daquel amor. De toda esa
(inédito)
NOVAS_esp. 298
La madre:
La hija:
A nai:
A filla:
No calma, mamá.
No tenemos calma.
Peleamos.
(inédito)
301 NOVAS_gal.
Pelexamos.
(inédito)
ORIANA MÉNDEZ
NOVAS_esp. 304
COMUNICADO
Ella es Sophia.
de terror
de construcción
militar:
COMUNICADO
Ela é Sophia.
de terror
de construción
militar:
unos cuatrocientos
venían siendo para nosotros. Cuatrocientos que, desde los primeros años,
que se levanta.
armadas.
como nosotros
uns catrocentos
viñan sendo para nós. Catrocentos que, desde os primeiros anos,
que se ergue.
armadas.
coma nós
sus puertas.
as súas portas.
y transcurre el ritmo
codicioso
violetas
(...)
Me lo habían dicho
311 NOVAS_gal.
e transcorre o ritmo
cobizoso
violetas
(...)
Dixéranmo
NOVAS_esp. 312
pero lo olvidé
de gallinas
El placer
el placer.
313 NOVAS_gal.
pero esquecino
de galiñas
O pracer
o pracer.
NOVAS_esp. 314
nos relacionaban
nos relacionaban
la capacidad de manifestarse
arrasar
Y nosotros la lepra
expandido e infinito
a capacidade de manifestarse
arrasar
E nós a lepra
expandido e infinito
que la relacionaban
que a relacionaban
el cerebro
las moscas
San Simón
la fiebre
321 NOVAS_gal.
o cerebro
as moscas
San Simón
a febre
NOVAS_esp. 322
TRABA
TRABA
En ellas descansan
de una isla
325 NOVAS_gal.
Nelas descansan
todos os asasinados
do sector ferroviario
conforma os estratos
dunha illa
NOVAS_esp. 326
y la fortaleza vidriosa
de esta ciudad
de horizontes diversos
la percepción de la gravedad
o sistema oculto
de lo que desconocemos
327 NOVAS_gal.
e a fortaleza vidrosa
desta cidade
de horizontes diversos
a percepción da gravidade
ou sistema oculto
do que descoñecemos
NOVAS_esp. 328
se deslinda
de su propio peso
deslíndase
Se desata la luz
diagramas impredecibles
Escalda la luz
blanca
esta ciudad
331 NOVAS_gal.
Desátase a luz
diagramas impredicibles
Escalda a luz
branca
esta cidade
NOVAS_esp. 332
un enjambre
elevándose,
descendiendo, elevándose
un enjambre
de metal
es nuestro centro
un enxame
elevándose,
descendendo, elevándose
axitando as ondas
un enxame
de metal
é o noso centro
pierde su rumbo
verdaderamente insospechada
verdadeiramente insospeitada
un triángulo de bateas
y la extinción
estamos capacitados
estamos capacitados
un triángulo de bateas
coroando as noites
e a extinción
estamos capacitados
estamos capacitados
conservan la salida
sobre la fortaleza
e a exuberancia da calor
conservan a saída
sobre a fortaleza
la ciudad es la extranjera
tiene voz
a cidade é a estranxeira
ten voz
as cadelas falan
tierras de chaguán con el pánico metido en una bolsa de papel: el lugar idóneo
las horas gozadas a mansalva. se violó a si mismo por CUARECIENTOS MIL MIS-
cenagoso.
349 NOVAS_gal.
terras de chaguán co pánico agochado nunha bolsa de papel: o lugar idóneo para
a aniquilación ética ten o seu berce na ansia de vivir en paz no espazo chaguazo-
so.
NOVAS_esp. 350
C’était une fois une femme roulante que xiraba: rodaba en la infamia hidráulica.
Saíalle moi ben. Podía estar en esa rueda histérica circular y no caer nunca.
C’était une fois une femme roulante que rodaba: xiraba na infamia hidráulica. Y le
salía muy bien. Podía estar nesa roda histérica circular e non caer nunca.
E IMPREVISIBLE
Las heridas fluyen de alma en alma hasta chocar con las puntas de un erizo-le
Comme tous les autres: con botas y visera: le hérisson botté: listo para pincharse
los dedos.
aproximas a mi-trae contigo ese virus que quiero estar enferma. Es esta la urgen-
¡
353 NOVAS_gal.
E IMPREVISÍBEL
As feridas flúen de alma en alma até dar coas poutas dun ourizo-le hérisson:
Comme tous les autres: con botas e viseira: le hérisson botté: listo para pincharse
os dedos.
Se veis onda min-trae contigo ese virus que quero estar enferma.
É esta urxencia: comprender que levamos con nós o tacto da usura. Que nalgún
¡
NOVAS_esp. 354
XII
mi niño pequeñO
Barrigudo y barrigón,
rojo,
indiferente.
sobre el sofá...
y árdeme suave,
355 NOVAS_gal.
XII
o meu neno pequenO
Barrigudo e barrigán,
vermello,
indiferente.
sobre o sofá...
e árdeme suave,
NOVAS_esp. 356
para salvarme.
357 NOVAS_gal.
para salvarme.
DIANA VARELA PUÑAL
NOVAS_esp. 360
EL DUENDE
Es un triángulo invertido
y se estrecha en el pecho.
de tanto acunarlo.
Cuando despierta
en su hondura.
361 NOVAS_gal.
O TRASNO
É un triángulo invertido
e se estreita no peito.
por dentro
de tanto acougalo.
Cando esperta
pídeme as mans,
e descálzame os pés
na fondura.
NOVAS_esp. 362
en el resuello,
su peso.
II
así lo presiento,
Só respirando amodo
e abalándoo
no alento,
o peso.
II
así eu o presinto,
Me vuelve invisible,
me arrebata el aliento
recordar su presencia,
pero crezco.
365 NOVAS_gal.
Faime invisible,
ó lembralo
e medro.
NOVAS_esp. 366
ECO
El mar,
núcleo.
El mar,
instinto,
continuidad.
busca refugio
en la atmósfera disuelta,
367 NOVAS_gal.
ECO
O mar,
núcleo.
O mar,
instinto
continuidade.
busca refuxio
na atmosfera esluída,
NOVAS_esp. 368
resuena el mar
primer sonido,
oscuridad.
Retumba el mar
en el origen de la conciencia.
369 NOVAS_gal.
resoa o mar
O eco do mar
primeiro son,
escuridade.
O eco do mar
na orixe da conciencia.
NOVAS_esp. 370
SER EN EL SER
SER NO SER
MUJER
A mi madre
MULLER
A miña nai
EL ARTISTA
Dispongo el lápiz
lo mordisqueas, lo giras
haciendo acrobacias.
¿Cuál es el poema,
tu juego
o lo que yo escribo?
cualquier esfuerzo,
O ARTISTA
Collo o lapis
facendo acrobacias.
Cal é o poema,
o teu xogo
ou o que eu escribo?
calquera esforzo,
de ocupaciones humanas,
el libro es un juego,
son absurdas.
si todo lo zanja
fileiras de formigas,
de humanas ocupacións,
o libro é un xogo,
son absurdas.
volveume ridícula:
EN DEFENSA DE LA INFAMIA
A Santiago Alba
Rab’ia Al-Mudawiya,
a un encuentro bastardo
El amor,
387 NOVAS_gal.
EN DEFENSA DA INFAMIA
A Santiago Alba
Rab’ia Al-Mudawiya,
a un encontro bastardo,
O amor,
NOVAS_esp. 388
garabato de tentaciones,
amenaza el consenso
Este amor:
y engendra la certeza
revireque de tentacións,
ameaza o consenso,
as contas de explotación,
Este amor:
e enxendra a certeza
SONETO
A Félix Contreras,
SONETO
A Félix Contreras,
FLORES EN REVOLUCIÓN
en un mercado gris,
FLORES EN REVOLUCIÓN
BOLERO-SON
“Cuba excava para alcanzar el cielo(…).
BELÉN GOPEGUI
de un embargo seguro,
toma posesión
que bajan
prueba el veneno
de la pasión humana
y bebe guarapo,
397 NOVAS_gal.
BOLERO-SON
“Cuba excava para alcanzar o ceo (…).
BELÉN GOPEGUI
toma posesión
que baixan
proba o veleno
da paixón humana
e bebe guarapo,
NOVAS_esp. 398
de civilización y de cordura.
Un compañero de 17 y H
de civilización e cordura.
Un compañeiro de 17 e H
á saída do inferno,
NOVAS_esp.400
y yo le prometo
dejar de vivir
También en Marianao
miran al cielo
La UNEAC comisiona
e eu prométolle
deixar de vivir
Tamén en Marianao
miran ao ceo
A Uneac comisiona
Ben Bella,
Samora Machel,
Amílcar Cabral,
Agostinho Neto,
Mandela,
Patricio Lumunba,
Samuel Nujoma,
Thomas Sankara…
403 NOVAS_gal.
Ben Bella,
Samora Machel,
Amílcar Cabral,
Agostinho Neto,
Mandela,
Patricio Lumunba,
Samuel Nujoma,
Thomas Sankara…
NOVAS_esp.404
y sacrificios,
es la de poder equivocarse.
estrenar ajedrez
un Norte diferente,
405 NOVAS_gal.
e sacrificios,
é a de poder equivocarse.
estrear xadrez
un Norte diferente,
NOVAS_esp.406
en la contabilidad socialista.
siempre en camino,
como la utopía,
como irrepetible.
na contabilidade socialista.
sempre en camiño,
como a utopía,
como irrepetible.
y la conciencia exhausta.
va la declaración de dependencia
o capital do arrepentimento
e a conciencia cangada.
la isla liberada
a illa liberada
lobo febril
lobo febril
Otra vez
la tierra cuarteada,
otra vez
Outra vez
a terra cuarteada,
outra vez
MI CABALLO
el agua suspendida
regateando el precio
de mi hermoso caballo
y sus ojos
O MEU CABALO
a auga suspendida
regateando o prezo
e os seus ollos
galopar salvaje
galopar salvaxe
AFTER DARK
la invisibilidad
AFTER DARK
a invisibilidade
mecánicas repeticiones
mecánicas repeticións
LITTLE BIRD
LITTLE BIRD
If I try a túa mirada non entende onde agocho o coitelo das mañás
CRISTAL OSCURO
girando peligrosamente
acercándome peligrosamente
CRISTAL ESCURO
xirando perigosamente
acercándome perigosamente
Es el perfume la muerte
de este invierno
é o perfume a morte
deste inverno
baixo os ollos
de ese deber
hablo en el poema
fue plantada en él
cientes. Creedme:
439 NOVAS_gal.
dese deber
falo no poema
frolescentes. Crédeme:
NOVAS_esp.440
Mi verso violento.
Sabed que hablo con la certeza de haber sido atado de piernas y brazos.
ahora me sujeta la columna una vara de medir la tierra enemiga, algo tribal
y salvaje
el terror de París
Sabed que algún día escribiré sobre cómo los resentidos fuimos castrados
Sabede que falo coa certeza de ter sido atado de pernas e brazos.
agora suxéitame a columna unha vara de medir a terra do inimigo, algo tribal
e salvaxe
o terror de París
O do texto caníbal.
Sabede que algún día escribirei sobre como os resentidos fomos castrados
Algo así quise para él antes de decirle estas palabras pensándolo en el suelo
arbeit macht frei
cárcel de Reading
la cadena.
En su nombre escribo.
estaba desnudo
yo lo odiaba
hasta tal punto que no paraba de pensar en la posibilidad de atarlo con una
cuerda
al gancho de la pared
445 NOVAS_gal.
cárcere de Reading
a cadea.
na cabeza un diadema
estaba nu
eu odiábao
até tal punto que non paraba de pensar na posibilidade de amarralo cunha corda
ao gancho da parede
NOVAS_esp. 446
tabú
es nazi
de ahí
llamarlo Edipo
mirarlo de frente
y decirle
hijo mío
447 NOVAS_gal.
tabú
é nazi
de aí
chamalo Edipo
ollalo de fronte
e dicirlle
fillo meu
NOVAS_esp. 448
¿cuántas veces te tendré que amarrar para que aprendas a sentir la obligación de
matarme?
El deseo
Auschwitz
Führer.
cantas veces te terei que amarrar para que aprendas a sentir a obriga de matarme?
O desexo
Auschwitz
Führer.
Fuimos nosotros, cuando todas las armas quedaron vencidas ante el hambre de
bandera.
La patria
El deseo
un umbral.
apuntarnos
a la nuca.
Fomos nós, cando todas as armas ficaron vencidas ante a fame de bandeira.
A Patria
O Desexo
un umbral.
apuntarnos
á caluga
El vals del hombre de las ratas apuntala al niño que fue. Míralo ahora crecer con
El lugar definitivo,
su casta.
O valse do home das ratas apuntala o neno que foi. Mírao agora crecer cos cal-
O lugar definitivo
a súa caste.
El ojo que pide placer jamás regresa a la tierra que vio. Avanza
con la pupila derramada sobre las cosas
y no recuerda el cachón
De la carne que es lengua y arrastra el pulso del placer hasta el sitio de la ley.
O ollo que pide pracer xamais regresa á terra que viu. Móvese en diante
coa pupila derramada sobre as cousas
El ojo vuelve en sí
en la tierra
Se diluye en la luz.
En todo caso,
457 NOVAS_gal.
O ollo volve en si
na terra.
Dilúese na luz.
Se cadra
NOVAS_esp. 458
cicatriz.
(Inédito)
459 NOVAS_gal.
cicatriz.
(Inédito)
NOVAS_esp.460
Baldo Ramos (Celanova, 1971) cultiva su vocación artística desde los 17 años,
cuando comienza a escribir poesía. Estudia Filoloxía Hispánica na USC, en la
que también cursa el Doctorado en Literatura Española e Hispanoamericana.
En la actualidad se dedica a la docencia en la enseñanza secundaria. Publicó los
siguientes libros: Raizames (2001), A árbore da cegueira (2002), Los ojos de las
palabras (2002), El sueño del murciélago (2003), Diario de una despedida (2005),
Escura e transparente (2005), O ourego e o compás (2006), Branco sobre negro
(2007), Monólogo do calígrafo (2008), Palimpsesto (2009), Palabras para un ba-
leiro (2009), A ferida de comprender (2011) y, en coautoría, con Daniel Caxigueiro,
Os ollos das palabras (2012). Ha recibido, entre otros, los premios María del Villar
Berruezo, Arcipreste de Hita, Fiz Vergara Vilariño y un accésit do Premio de Poesía
Iberoamericana Víctor Jara. Es autor de más de 200 libros de artista de ejemplar
único. Considera que la poesía y la pintura convergen en esa arte marginal y mes-
tiza que algunos llaman caligrafía.
Antía Otero (1982) nació en Estrada. Es licenciada en Historia da Arte pola USC,
realizó el máster en Historia e Estética do Cinema en la Universidade de Valladolid
y el máster en Práctica Escénica e Cultura Visual de Arte-a. Después de formarse
artisticamente en la Escola de teatro y danza Espazoaberto decide dedicarse a la
creación escénica moviéndose en un código entendido a partir de la hibridación
de diferentes disciplinas artísticas y creando propuestas personales con textos
propios. Tras ganar el VII Certame Francisco Añón de Poesía do Concello de Serra
de Outes con De porta un horizonte, publica en 2003 su primer libro individual, O
son da xordeira, na Editorial Espiral Maior y en 2010 (Retro)Visor en Edicións Xe-
rais de Galicia. En la actualidad forma parte del proyecto (Retro)visor, un trabajo
escénico de perfopoesía acompañada del músico Isaac Garabatos y dirige varios
talleres de creación literaria. Piensa que la poesía es la saliva que su abuela se echa
en las manos antes de coger la guadaña.
461 NOVAS_esp.
Xiana Arias Rego (A Fonsagrada, 1983) vive en Compostela y trabaja como perio-
dista en el Diario Cultural da Radio Galega. Ha publicado los libros de poemas: Or-
tigas (Espiral Maior, 2007) y Acusación (Galaxia, 2009). Otros textos suyos pueden
leerse en las revistas Xistral e Dorna, en los desaparecidos suplementos «Luces»,
463 NOVAS_esp.
de la edición gallega de El País, o la «Revista das Letras», del diario Galicia Hoxe.
Ha participado en el artefacto Pirata realizado en apoyo al Cineclub de Compost-
ela y en el volumen colectivo Non conciliados (Cineclub de Compostela, 2011).
Grupos como Ataque Escampe e Fanny & Alexander utilizaron textos suyos y en
2013 comenzó una colaboración poética con la formación musical Habelas Hainas.
Diana Varela nació en Corme, Costa da Morte, y se trasladó a los catorce años
a Coruña, donde ejerce en la actualidad como abogada. Colaboró en el diario
Galicia Hoxe, con la sección semanal «Cartas boca arriba». Después de ganar el
Premio Díaz Xácome, de Mondoñedo, obtuvo en el año 2006, por su poemario
Fíos, el Premio Uxío Novoneyra de Pontes de García Rodríguez. Fíos fue editado
por Espiral Maior en 2008, la misma editorial que publicó en diciembre de 2010
su segundo libro, Animal abismo. En 2011 presentó el poemario infantil ilustrado,
As trovas de Midas, publicado por la editorial Galebook, novidoso por estar dis-
ponible tanto en formato digital (http://www.galebook.net/Midas), con voz de
la propia autora, como en papel. En diciembre de 2012 gañou el Premio Estornela
de Teatro, con su obraa Arlequino Viceversa, que será proximamente publicada
NOVAS_esp. 464
Baldo Ramos (Celanova, 1971) cultiva a súa vocación artística dende os 17 anos,
cando comeza a escribir poesía. Estuda Filoloxía Hispánica na USC, na que tamén
cursa o Doutoramento en Literatura Española e Hispanoamericana. Na actualida-
de dedícase á docencia no ensino medio. Publicou os seguintes libros: Raizames
(2001), A árbore da cegueira (2002), Los ojos de las palabras (2002), El sueño del
murciélago (2003), Diario de una despedida (2005), Escura e transparente (2005),
O ourego e o compás (2006), Branco sobre negro (2007), Monólogo do calígrafo
(2008), Palimpsesto (2009), Palabras para un baleiro (2009), A ferida de compren-
der (2011) e, en coautoría con Daniel Caxigueiro, Os ollos das palabras (2012).
Recibiu, entre outros, os premios María del Villar Berruezo, Arcipreste de Hita, Fiz
Vergara Vilariño e un accésit do Premio de Poesía Iberoamericana Víctor Jara. É
autor de máis de douscentos libros de artista de exemplar único. Considera que
a poesía e a pintura converxen nesa arte marxinal e mestiza que algúns chaman
caligrafía.
Antía Otero (1982) naceu na Estrada. É licenciada en Historia da Arte pola USC,
realizou o máster en Historia e Estética do Cinema na Universidade de Valladolid
e o máster en Práctica Escénica e Cultura Visual de Arte-a. Despois de formar-
se artisticamente na Escola de teatro e danza Espazoaberto decide dedicarse á
creación escénica movéndose nun código entendido a partir da hibridación de
diferentes disciplinas artísticas e creando propostas persoais con textos propios.
Tras gañar o VII Certame Francisco Añón de Poesía do Concello de Serra de Outes
con De porta un horizonte, publica en 2003 o seu primeiro libro individual, O son
da xordeira, na Editorial Espiral Maior e en 2010 (Retro)Visor en Edicións Xerais de
Galicia. Na actualidade forma parte do proxecto (Retro)visor, un traballo escénico
de perfopoesía acompañada do músico Isaac Garabatos e dirixe varios obradoiros
de creación literaria. Pensa que poesía é o cuspe que a súa avoa bota nas mans
antes de coller a gadaña.
NOVAS_gal. 466
Olalla Cociña Lozano (1979, Viveiro) obtivo no ano 2000 o Premio de Poesía O
Facho. Publicou As cervicais da memoria (Premio Avelina Valladares 2004), Aquí
(intemperies) (2006) e Libro de Alicia (Premio Fiz Vergara Vilariño 2008), e a pla-
quette «Acenos / Gestos» (proxecto Carmina in minima re). Participou nas pu-
blicacións colectivas Das sonorosas cordas. 15 poetas desde Galicia, Poetas con
Rosalía, Volverlles a palabra, Letras novas, Sentimentalismo. Antoloxía de refe-
rencia. Etapa de implantación, entre outras. Súa é a autoría dos blogs Reveladora
e Acórdome. Coorganiza en Santiago de Compostela o ciclo de lecturas poéticas
Picaversos xunto a Branca Novoneyra. Editarase proximamente o seu poemario
Ningún precipicio.
Elvira Ribeiro Tobío (Pontevedra, 1971), comeza a publicar na internet nos primei-
ros anos do presente século, até que en 2005 dá ao prelo os seus primeiros libros:
Andar ao leu e Arxilosa. No último lustro viron a luz Palabras brancas (2008),
Biografía da multitude (2009, escrito con Silvia Penas) e carnia haikai (2012). A
súa obra foi recoñecida en certames poéticos e recollida en diversas antoloxías
dentro e fóra de Galiza. Ademais de en numerosos recitais, ten participado nos
espectáculos poéticos A hostia en verso, conducidos polas poetas Lucía Aldao e
María Lado, e forma parte do grupo de expresión poética, musical e audiovisual
Tristecentos versos. Así mesmo, vén de achegarse á performance coa acción o
canastro que fala (2013), en colaboración co artista plástico Nel Díaz Piñeiro e a
dj alemá Carina Posse. Con esta última iniciouse no ámbito da videopoesía coa
produción de A máis fermosa do país (2011). Ambas as dúas tamén produciron as
accións poético-musicais poetic dj e balada do peep show (2012-2013).
Xiana Arias Rego (A Fonsagrada, 1983) vive en Compostela e traballa como xorna-
lista no Diario Cultural da Radio Galega. Publicou dous libros de poemas: Ortigas
(Espiral Maior, 2007) e Acusación (Galaxia, 2009). Outros textos seus poden lerse
nas revistas Xistral e Dorna, nos desaparecidos suplementos «Luces», da edición
galega de El País, ou a «Revista das Letras», do diario Galicia Hoxe. Participou no
artefacto Pirata realizado en apoio ao Cineclub de Compostela e no volume co-
lectivo Non conciliados (Cineclub de Compostela, 2011). Grupos como Ataque Es�-
NOVAS_gal. 468
campe e Fanny & Alexander utilizaron textos seus e en 2013 comezou unha colab-
oración poética coa formación musical Habelas Hainas.
Diana Varela naceu en Corme, Costa da Morte, e trasladouse aos catorce anos á
Coruña, onde exerce na actualidade como avogada. Colaborou no diario Galicia
Hoxe, coa súa sección semanal «Cartas boca arriba». Despois de gañar o Premio
Díaz Xácome, de Mondoñedo, obtivo no ano 2006, polo su poemario Fíos, o
Premio Uxío Novoneyra das Pontes de García Rodríguez. Fíos foi editado por
Espiral Maior en 2008, a mesma editorial que publicou en decembro de 2010 o
seu segundo libro, Animal abismo. En 2011 presentou o poemario infantil ilustra-
do, As trovas de Midas, publicado pola editorial Galebook, novidoso por estar
dispoñible tanto en formato dixital (http://www.galebook.net/Midas), coa voz
da propia autora, coma en papel. En decembro de 2012 gañou o Premio Estornela
de Teatro, coa súa obra Arlequino Viceversa, que sairá proximamente publica-
da na editorial ferrolá Embora. Recentemente presentou a dramatización da súa
primeira obra de teatro, Lúa de Mel, publicada no libro colectivo Banqueiros, da
editorial Laiovento.
469 NOVAS_gal.
PRÓLOGO
LUCÍA NOVAS
BALDO RAMOS
ANTÍA OTERO
XABIER LAMA
DANIEL SALGADO
ELVIRA RIVEIRO
DORES TEMBRÁS
OLALLA COCIÑA
MARIO REGUEIRA
XIANA ARIAS
ORIANA MÉNDEZ
ROSA ENRÍQUEZ
DIANA VARELA
BRANCA NOVONEYRA
GONZALO HERMO
NOTAS BIO-BLIBLIOGRÁFICAS