Sie sind auf Seite 1von 470

FUNDACIÓN UXÍO NOVONEYRA

Colección Valumbo, nº2.

Do prólogo e tradución dos poemas: Ana Gorría


Da tradución dos poemas de Rosa Enríquez: Rosa Enríquez
Da tradución do prólogo e das notas biobibliográficas: Alejandro Tobar
Das ilustracións: Anxo Pastor
Do deseño gráfico e da maquetación: Niko Alvarellos

Da presente edición:
©Ana Gorría
©Fundación Uxío Novoneyra

Edita: FUNDACIÓN NOVONEYRA


Parada, nº1.
Seone do Caurel – Quiroga
XXX – Lugo
Teléfonos: +34 - Fax: 981557242

Prohibida a reprodución total o parcial sen permiso escrito do editor.

Impresión: Alvarellos, S. L.
ISBN:
Depósito Legal:

LUGO – GALICIA - 2013


O que canta sabe que está seguro
como gardado.

El que canta sabe que está seguro


como guardado.

Uxío Novoneyra
NOVAS_esp. 06

A la hora de desarrollar esta compilación, invitada y animada por la Fundación


Uxío Novoneyra, debo decir en primer lugar que constaté la vitalidad de la re-
ciente poesía gallega, no solo en el acervo publicado desde el año 2000, sino
también a través de las diversas actividades desarrolladas en diversos espacios
escénicos y espectaculares.

Hemos procurado optar por un criterio intersubjetivo capaz de recoger las vi-
siones de algunos de los agentes con mayores conocimientos de la última poesía
gallega. A todos ellos les hemos ofrecido un cuestionario con la propuesta de que
respondan a preguntas que consideramos de especial relevancia. Hemos querido
prestar atención no solo a la producción de las editoriales (imprescindible para
comprender cualquier dinámica poética), sino también a los recitales, revistas,
festivales o premios que animan y alientan el tejido poético gallego, y al mismo
tiempo que hemos preguntado sobre la hibridación genérica y las posibles conse-
cuencias que esta pueda tener sobre la última poesía gallega.

Entendiendo que por su condición de bilingüe esta muestra se destina tanto al


lector habitual de poesía gallega como a aquel lector que desee ahondar en su
conocimiento, quisimos también indagar en la imagen que se tiene de la actual
poesía gallega y en qué relación guarda con otras tradiciones literarias tanto del
tronco peninsular como del cuerpo latinoamericano. Además, hemos querido ra-
strear qué iniciativas del ámbito de las nuevas tecnologías pueden tener impacto
en la producción de las últimas escrituras, tanto en su proceso de recepción como
en el de su difusión. A modo de conclusión, hemos solicitado a los consultados
que nos indiquen hasta veinte nombres destacables que hayan publicado su prim-
era obra individual a partir del año 2000.

Las personas que han tenido la amabilidad y deferencia de contestar a nuestro


cuestionario citaron una amplia nómina de autores, que, en función de los votos
asignados a cada uno, dieron lugar a la siguiente lista, conformada en función del
año de publicación de su primera obra individual.

2001 - Lucía Novas, Baldo Ramos


2003 - Antía Otero, Xabier Lama
2004 - Daniel Salgado
2005 - Elvira Ribeiro, Mariña Pérez Rei, Dores Tembrás, Olalla Cociña
2006 - Mario Regueira
2007 - Xiana Arias, Oriana Méndez, Rosa Enríquez
2008 - Diana Varela, Carlos Fontes
2009 - Branca Novoneyra
2011 - Gonzalo Hermo
07 NOVAS_esp.

Los poemas incluidos en esta muestra proceden de una selección personal de los
autores, ya que el criterio contempló tanto el deseo de preservar la elección de
los distintos poetas convocados como su inevitable subjetividad. Para ello, solic-
ité a cada uno de los poetas convocados una selección de veinte poemas para de
ahí elegir cinco que, desde mi perspectiva, fuesen significativos de la trayectoria
y evolución del autor.

A la hora de proponer la selección he tomado como criterio el libro impreso,


premiado o no, asumiendo que, además de ser una unidad de mercado, también
supone el estado de fijación ideal de los documentos de los autores frente a la
textualidad dinámica imprescindible de recitales, festivales y premios, tal y como
subraya por ejemplo Arturo Casas:

En los últimos cinco o seis años son perceptibles nuevos cambios que enlazan
con la expansión internacional de la poesía en voz alta, slam, polipoesía, poesía
escénica, performances y otras variantes que hacen de los espacios públicos y de
la poesía fuera de la página un lugar idóneo para la comunicación poética. Puedo
destacar la actividad de María Lado y Lucía Aldao. También las convocatorias de
las Redes Escarlata en diferentes puntos de la geografía gallega. Y las del Grupo
Surrealista Galego, inscritas en A Coruña y alentadas por Xoán Abeleira. Y también
de forma más discontinua pero sin que pierdan el rumbo las que organizan Carlos
Quiroga y sus compañeros y compañeras que defienden la causa del reintegra-
cionismo.

Así, pese a la inevitable viveza de la palabra, cabe preguntarse, y tal vez sea una
pregunta que suscite esta muestra, qué grado de proyección exterior posee la
poesía en lengua gallega. En esta línea, la profesora Helena González Fernández
afirma:

Ninguna elección (autorial o textual) puede ser fiel sinó ajustada


para el público que está destinada, esto quiere decir que hay an-
tologías que actúan para un público gallego pero que pueden re-
sultar ininteligibles fuera. Falta una política cultural decidida en la
proyección exterior que permita generar y, sobre todo, mantener
complicidades. En Barcelona Poesía, la presencia de la poesía gal-
lega ha disminuido en los últimos años (se ha mantenido la inter-
vención de algunas escritoras en la Taula de poetes do Centre Dona
i Literatura). Además del trabajo desarrollado por algunos autores y
autoras (Yolanda Castaño, Manuel Rivas…), y por algunas antologías
(particularmente al inglés, con los trabajos de Erín Moure, Manuela
Palacios, o Jonathan Dunne).

No obstante, proyectos como el portal poesiagalega.org del GAAP (Grupo Alea


de Análise Poético) coordinado por Arturo Casas gozan de considerado recono-
NOVAS_esp. 08

cimiento y suponen una ventana hacia exterior. Es más, como afirma Armando
Requeixo, el diálogo con otras artes y formas de proyección oral enriquece las
posibilidades de la palabra poética:

Si, creo que la poesía gallega de los últimos años se ha expandido


dinamitando las barreras genéricas y artísticas, creando produc-
tos multiartísticos de gran interés. En este sentido existen iniciati-
vas muy fructíferas entre músicos y poetas (ahí están algunos es-
pectáculos de Antón Lopo, Estíbaliz Espinosa, o Leo Arremecághona,
o Grupo Ouriol etc.), pintores y poetas (caso de los libros del artista
de Baldo Ramos y otros, o toda la corriente de poesía visual de la
Corporación Semiótica Galega y demás) y, por supuesto, con cine,
teatro y danza.

Especialistas tal que Camilo Fernández Valdehorras señalan la existencia de lo que


él denomina «las tres falacias alienadoras», es decir, «la epistémica (existe un siste-
ma literario), la política (la gallega es una literatura en vías de normalización), y la
estética (es una época literaria áurea)». Este hecho imprime una marca característi-
ca a la poesía gallega, que incide en su mencionado perfil intergenérico:

En efecto, buena parte de la mejor poesía escrita en lengua gallega


lleva el estigma del mestizaje intergenérico – en realidad, el autén-
tico “modo” de pertenecer a la gran literatura universal. Factor que
muchos menosprecian o invisibilizan, atribuyéndolo a su carácter
congénito de “literatura emergente” con dominio del estilo popular-
ista. Se trata, por el contrario desde mi perspectiva, de una estética
“nacionalitaria”, en cuanto que cierto repertorio de obras literarias
encuentran su razón de ser en el afán contrasistémico o asistémico,
no sólo en el plano temático o filosófico sino también en el propio
encuadre genérico y poetológico, asemejándose a la literatura dom-
inante española.

En este marco, que se presenta como profundamente dinámico a la vez que en


conflicto, conviven diecisiete autores responsables de haber firmado alguno de
los textos que mayor atención han recibido por parte de la crítica especializada, y
que decidimos presentar al lector no habitual de literatura gallega con el objetivo
de invitarlo a profundizar en sus obras.

La proximidad de las voces va unida a un paisaje vivo, en movimiento. Así pues,


decidimos que la consulta inquiriera sobre las últimas publicaciones en lengua
gallega, conscientes en todo momento de que este paisaje implica una variedad
polimórfica que no concluye ni en los libros ni en las estanterías. Así, las muestras
presentadas aparecen en proceso de construcción; alcanzaron, asimismo, recono-
cimiento durante la primera década del siglo.
09 NOVAS_esp.

Con la finalidad de hacer una consulta plural, remitimos un cuestionario que tenía
como propósito preguntar por las prácticas y voces poéticas más recientes a di-
versas personalidades de la cultura gallega: Xosé María Álvarez Cáccamo, Arturo
Casas, Luís Cochón, Camilo Valdehorras, Helena González, María Xesús Nogueira
y Armando Requeixo. De este modo, se procuró realizar una muestra que abarcara
diversos acercamientos a la última poesía gallega y a sus prácticas.

Así, respecto a la proyección de la última poesía gallega, la profesora Nogueira


destaca: «La proyección no es un reflejo fiel de la realidad en la medida en que tan
sólo se “exportan” algunas tendencias. Aún así, creo que puede proporcionar en
ocasiones una muestra de la diversidad del panorama actual».

Al partir de una línea sincrónica muy específica y determinada, que elide prácticas
poéticas que no es posible documentar a través del libro, hay que destacar que
esta muestra no tiene un carácter excluyente. Procura, por el contrario, destacar,
desde un criterio intersubjetivo, algunas de las trayectorias más significativas que
han procedido a emerger durante los últimos diez años.

En este espacio de construcción colectiva de significación en la que la praxis y la


reflexión poética han adquirido un protagonismo destacado, resulta un capítu-
lo imprescindible considerar la red un espacio de construcción de significados.
Las diversas iniciativas que se han desarrollado para visibilizar la poesía gallega
y para trazar herramientas de relación entre los diversos autores son un nódulo
fundamental para acercar la última producción poética, así como una herramienta
privilegiada para el lector interesado en la materia.

La capacidad de proyección y de relación que ofrece internet apunta a la necesi-


dad de consolidar ese espacio comunitario que se muestra complementario a las
prácticas poéticas mencionadas y que inciden en llevar la palabra más allá del
espacio convencional del libro impreso, a pesar de la posible atomización de su
sentido, como señala la profesora Helena González:

Hay varias iniciativas interesantes (poesiagalega.org; asescollaselec-


tivas.blogaliza.org), pero creo que ninguna con impacto en el gran
público. Por lo que sé, falta una “plaza común”(un portal online), que
le permitiese a cualquier lectora o lector informarse de las nove-
dades y descubrir textos o recursos de poesía (no me refiero a un
catálogo, ni a una red de recomendaciones del estilo As Escollas
Electivas, sino a un concepto dinámico y electrónico de revista de
creación y crítica, una función que ha cumplido en cierto modo poe-
siagalega.org por un tiempo).

La trascendencia del mencionado portal, poesiagalega.org, supone un antes y un


después a la hora de gestionar los recursos poéticos como un espacio pública-
NOVAS_esp. 10

mente abierto y disponible para la consulta. Así, internet se muestra en prim-


er término como una herramienta privilegiada para la transmisión y difusión de
documentos, ya que ha modificado de una manera todavía humilde, la capacidad
de impacto y de transmisión de las prácticas poéticas, así como la capacidad de
ganar nuevos autores y lectores para el género. Al mismo tiempo, internet ha fa-
vorecido el desarrollo de un espacio crítico más autónomo, a pesar del carácter
fungible que, en apariencia, sostiene la blogosfera, tal y como subraya Arturo
Casas:

De modo que para mí ese factor potenciador del ejercicio crítico, en


distintos planos–desde el más formal y personal al que presupone
un intercambio abierto de opiniones y comentarios, como una ter-
tulia no presencial-, fue seguramente el de mayor impacto. Uno de
los aspectos en los que fue sencillo constatarlo es en la revisión del
canon y la canonicidad explícita asociada.

Algunos de esos blogs mantienen su actividad hoy en día. Otros no.


Entre estos últimos fue importante, también para esta esfera de la
que hablamos, el blog As uvas na solaina, del recordado Marcos
Valcárcel, con fuerte y constante presencia de una pluralidad de vo-
ces con alto sentido crítico aplicado a todo cuanto se mueve en el
mundo, también a la poesía. Entre los primeros pueden citarse, entre
otros, a los mantenidos por Ramón Nicolás (Caderno da Crítica),
Armando Requeixo (Criticalia), Manuel Rodríguez Alonso (Bouvard
et Pecuchet) e Xosé M. Eyré (Ferradura en tránsito). En otra vertiente,
estrechamente vinculada con la creación, difusión y ampliación de
conceptos, me parecen interesantes los mantenidos por Antonio
García Teijeiro e por Estíbaliz Espinosa.

De la misma manera, los medios de comunicación social, a través de su acercami-


ento a las nuevas plataformas y tecnologías, contribuyen abiertamente a ese espa-
cio de construcción de significados colectivos que ha posibilitado la red. Armando
Requeixo destaca los siguientes espacios digitales en gallego:

Considero que hay iniciativas en la Red que son de interés para el


conocimiento, difusión y análisis de nuestro sistema poético. Algu-
nas veces se trata de webs institucionales o académicas (caso del
LG3 o poesiagalega.org); otras de portales de noticias literarias
gallegas que también asumen cuestiones poéticas (así la página
da AELG, Fervenzas Literarias, Letra en Obras); después estarían los
blogs editoriales, los espacios de los periódicos digitales en gallego
(Praza Pública, Galicia Confidencial e Sermos Galiza) dedicados a la
literatura y a los blogs propiamente de crítica literaria.
11 NOVAS_esp.

No obstante, María Xesús Nogueira destaca la obsolescencia del modelo bitácora


como espacio relacional a favor de la proliferación de redes sociales como ele-
mentos vinculantes.

Creo que en los últimos años tuvieron especial relevancia los blogs
de temática literaria, enfocados a la difusión pero, sobre todo, a
la crítica: Fervenzas literarias, O levantador de minas, Caderno de
Crítica, Criticalia, la reciente A sega, entre ellos. El papel de los blogs
como difusores culturales y foros de debate han sido absorbidos en
buena medida por las redes sociales.

De una manera u otra, es posible observar que la convención libro, sin haber sido
desplazada, ha ampliado su espacio y sus posibilidades de relación a través de
prácticas poéticas que se basan fundamentalmente en la escena y la pantalla.
Además, el libro como convención se enriquece con el plano transdisciplinario
que no se atiene únicamente a lo escénico y a la pantalla, sino también al diálogo
con otras prácticas artísticas.

A la hora de plantear una muestra bilingüe destinada a un lector tanto castellano


como a uno gallego, cabe preguntarse por las relaciones que la poesía gallega
mantiene con otros espacios poéticos. En primer lugar, dado que los textos se
presentan tanto en lengua castellana como gallega, es preciso preguntarse por las
relaciones que mantiene la poesía gallega con el ámbito hispanohablante.

Parece que existe una fractura notable entre, por una parte, las instituciones y los
medios, y por la otra, la proyección exterior de la literatura gallega, representada
por una escasez de nombres que, «se reduce, siendo cautos, a la aceptación de un
nombre o dos que representan a la totalidad y puedan asimilarse como autotra-
ductores de su producción». También Camilo Valdehorras destaca la ausencia de
poetas en lengua gallega en los catálogos con más distribución y el descuido con
el que se han organizado algunas antologías.

Sin embargo, críticos como Armando Requeixo consideran que la relación con
los poetas en castellano es fluida principalmente a través del contacto personal
y la coincidencia en foros. Además, resulta destacable el retraso con que se han
traducido obras poéticas fundamentales de la literatura gallega y la escasez de
diálogo traductológico. Una atención que, como señala María Xesús Nogueira, no
responde a un programa definido sino a esfuerzos personales: «El espacio menos
explorado es por ahora el de la traducción, tanto la traducción a como del gallego.
Una y otra siguen estando desatendidas en comparación con el género narrativo, y
suelen depender antes del voluntarismo que de la planificación».

Tanto Armando Requeixo como Helena González inciden en que el contacto o


las relaciones que se establecen con otras literaturas peninsulares no responden
NOVAS_esp. 12

a un esfuerzo sistémico, sino que se deben a relaciones entre autores, y no a las


de la poesía gallega en su conjunto. Como destaca María Xesús Nogueira, no se
puede obviar «que las relaciones se establecen fundamentalmente en mi opinión
a título individual y solamente en algunas ocasiones dependen de iniciativas como
pueden ser congresos y festivales de poesía. Los centros de estudios gallegos de-
sarrollaron en los últimos años una importante labor de difusión de la poesía gal-
lega fuera de nuestras fronteras.»

Respecto a la poesía portuguesa se subrayan los vínculos históricos que han teni-
do ambas producciones, a pesar de las reticencias culturales y relativas al mercado
del libro, que en la actualidad siguen vigentes, según opina Arturo Casas:

Una consecuencia de esto, que deriva de pequeñeces comerciales y


reticencias culturales, es el progresivo vaciado del libro portugués
en las librerías gallegas, que desde luego es factor corregido y au-
mentado hiperbólicamente en el sentido inverso, pues en la práctica
es imposible encontrar libro gallego en la muestras y en las estan-
terías de las librerías de Lisboa, Porto e incluso Braga y Chaves. En
muchas ocasiones esas relaciones entre vecinos (y esto no es infre-
cuente en el país) por la experiencia insatisfactoria de determinados
agentes culturales que ocuparon una posición de centralidad en el
campo intelectual y en el campo de producción ideológica gallegos.
Y no hablo solo, si aunque, de experiencias de tipo personal y gen-
eracional.

Los diecisiete poetas que participan en esta muestra residen en los espacios de
conflicto destacados en el marco de referencia intersubjetivo anteriormente de-
scrito. Es necesario destacar que, con mayor o menor intensidad, todos participan
del mismo ecosistema poético y el período de publicación de su primer libro abar-
ca desde 2001 hasta 2011. Aunque la actividad poética que se está produciendo
actualmente en Galicia excede la dimensión del libro, son presentados por orden
de aparición algunos de los poemas que mejor dan cuenta del registro sumamente
personal y plural de cada uno de estos autores y autoras.

En los textos de Lucía Novas, la voz poética genera un espacio textual donde con-
viven diferentes universos en los que elementos conceptualmente contrarios son
fusionados y armonizados. Desde los poemas de su último libro hasta los inéditos,
ha habido una notable evolución estilística, aunque en la práctica su universo per-
sonal permanece incólume. En la vocación transtextual del poema, se dialoga o se
incluye de manera sincrética un espacio procesual con guiños a la epistemología
posmoderna como el rizoma (que se muestra como trasunto de la organización
del sentido que ofrece el poema) y otras referencias al espacio natural, que man-
tienen el universo fantástico y mítico que la autora ya había presentado en el
13 NOVAS_esp.

breve epigrama «La llave de cristal» a través de referencias a las brujas de Oz o la


madriguera de Alicia.

La doble dimensión de artista plástico y creador poético sitúa a Baldo Ramos en


una condición privilegiada respecto al breve marco pergeñado alrededor de las
condiciones de producción del actual sistema poético. Su espacio de proyección
presenta la misma complejidad conceptual y articulatoria que su desarrollo plásti-
co se sitúa su espacio de proyección poética. Ramos articula su voz en un espacio
que evita el sujeto, tal y como sucede en el poema «Candeloria», abriendo un ter-
ritorio de alta complejidad simbólica donde se privilegia el análisis a la expresión
rítmica y contenida, que en ocasiones roza la escritura salmódica a través de la reit-
eración o la repetición y, en otras, limita con la escritura diarística como medio de
fragmentación, entendiendo el poema como un espacio de claudicación del propio
sujeto y de afirmación de la alteridad: «te defiendo en este espacio de rendición».

Antía Otero publica en el 2003 su primer libro individual O Son da Xordeira y


desde entonces desarrolla diversas líneas que comprenden lo literario, lo escéni-
co y lo audiovisual, así como lo plástico a través de diversos collages donde la
ironía funciona como desarrollo de propuestas estéticas anteriores (tal que una
exposición del artista Mauro Trastoy que revisita). En lo relativo a su poesía, la
autora establece diversos caminos que constituyen una relectura muy personal
tanto de imágenes como de topos de la literatura. Así, la poeta crea una especie
de genealogía personal en la que su voz es fundada en relación o a partir de la
confirmación de la desgracia de sus antecesoras poéticas, creando una nómina de
poetas suicidas en las que se inscribe y apela al otro como bálsamo: «Pasa y dime
que todo va bien / preciso / tranquilizarme». Además, su espacio de búsqueda se
sitúa en un territorio poético que se asimila a lo doméstico, como en los versos:
«no hago cirugía. / no las decoro. / no pinto ojos, boca, ni sonrisa. / vivirán en
vuestras manos como salieron del horno. / perfectas. taradas /. tan mortales.».

En los primeros libros de Daniel Salgado hay una clara vocación de diálogo entre
lo personal y lo político a través de un cuestionamiento del propio código, tanto
desde un punto de vista conceptual y teórico como estilístico, que también ha
desarrollado en su labor creativa en otros códigos, a través de diversas prácticas
fílmicas y en el ejercicio de traducción. Los poemas que acercamos de Daniel Sal-
gado se instalan en el diagnóstico de la posmodernidad como una crisis de la his-
toricidad a través de un diálogo explícito con Jameson: «Esto es contra la poesía:
pone / no tocar, causa estragos, lleva en la capa la foto- / grafía de soldado
soviético en el tejado del Reichstag. / Esto es, definitivamente, contra el artificio.
La palabra / no usa sábanas y busca intemperies». En esta vocación de reconstruir
el lenguaje poético más allá de las crisis de la historicidad y de las ideologías en un
espacio que también afecta al propio decir del poema: la inminente destrucción
de la línea melódica pactada, instalándose en un espacio crítico donde todo doc-
NOVAS_esp. 14

umento de cultura -como advirtió Benjamin- tiene la posibilidad de convertirse en


un documento de barbarie.

La propuesta poética de Olalla Cociña se funda en el análisis del sujeto histórico


a través de un lenguaje poético como ámbito donde se exponen las amenazas de
lo fragmentario guiado por el caos que representa la palabra poética: «cuidado
con organizar la historia de mi melancolía». En sus poemas el dolor y la creación
dialogan en busca de la reparación a las heridas del sujeto: «se impone la flojedad
/ un agujero en el tallo de una engancha otra / y así sucesivamente / o con las
lágrimas / la venda es el consuelo». A través de un lenguaje que dignifica lo cotidi-
ano, la autora expande su universo, donde lo inmediato adquiere tintes míticos,
utilizando un lenguaje poseedor de un rico imaginario, un ritmo sobrio (que se
articula a través de una métrica que se apoya en el ritmo asilvado) y que emplea
el paralelismo como estrategia.

Mariña Pérez Rei, autora que como la anterior también publica su primer poemario
en el 2005, se centra en el análisis de la experiencia erótica femenina como espa-
cio de empoderamiento donde Eros y poesía se sitúan al mismo nivel y donde el
ejercicio de la alteridad, el amor, se opone a los espacios de coerción del sujeto
que acusa la soledad como un mal: «En la cumbre de la soledad apago un bramido.
/ Apago un bramido en la cumbre de la soledad». El universo discursivo de Mariña
se desarrolla de manera entrañada y a través de imágenes que asumen el juego
tipográfico en el discurso y se concatenan desencadenando una apertura activa
a través de las imágenes que los siguientes versos proponen: «el descanso de mi
barco desconchado, / ni siquiera tocar el lento insomnio que dibuja / el rosal alba
de los sueños».

La poesía de Mario Regueira integra también el ideologema del empoderamiento


femenino como núcleo sobre el que articular poemas como LA/EL POETA RE-
FLEXIONA SOBRE SU VIDA ANTES DE SER VENDIDO/A COMO ESCLAVA/EL EN
EL PUERTO DE GORÉE. De esta manera, un sujeto colectivo y plural es el que se
despliega en sus libros de poesía que conviven con su producción narrativa. Los
poemas aquí elegidos se asientan en ese análisis del sujeto histórico y de la asim-
etría, como ámbito de la esclavitud y del sometimiento. Con un lenguaje que in-
troduce la discontinuidad en el propio poema, parte de recursos que inquieren la
propia constitución lírica: «El yo poético-completamente ficticio y no imputado
en ninguna causa legal abierta- no dice toda la verdad». La voz poética de Mario
Regueira introduce la ficción en los poemas a través de un sujeto que se presenta
como coral y que se desencadena de manera dialógica.

Elvira Riveiro también hace uso de la intertextualidad, aunque de una manera muy
diferente a Mario Regueira. Los poemas que seleccionamos escogen una serie
de figuras y lugares femeninos como Ariadna o la figura de la desconocida de
15 NOVAS_esp.

la novela de Zweig. De igual modo, se propone la actualización de una serie de


figuras contemporáneas que se elevan a la categoría de mito; como es el caso
de la bailarina de peep-show. La autora también juega con la poesía visual, de la
que presentamos un ejemplo, dando muestra del carácter proteico de su labor
poética, tanto en prosa como en verso. De esta manera, queremos dar cuenta de
su búsqueda diversa, en la que la ortodoxia lírica se desplaza hacia una condición
expandida de la palabra poética que se proyecta tanto ante la imagen como ha-
cia el objeto. Riveiro, que como Gonzalo Hermo y Oriana Méndez participa del
colectivo Redes Escarlata, refuerza la dimensión de palabra pública que cuestiona
el núcleo social del idioma: «Él era la furia que despierta en el gigante / Él es el
alejamiento / Se llamaba Siberia.»

Los poemas de Xavier Lama asumen en sus inicios un diálogo con diversos modos
expresivos de la vanguardia histórica para inclinar su obra poética más reciente
hacia la autopercepción en relación con lo íntimo. Los poemas, que se accionan
a través de la imagen, animan o proponen instrucciones o dialogan con las artes
plásticas, como sucede en «Cabalgando con la muerte, Basquiat» donde el sujeto
lírico propone la propia búsqueda creativa como bálsamo o curación frente a los
peligros que lo amenazan tal y como subraya en «Para hacer un poema posdadaís-
ta»: «Arránquelo como quien le corta las alas / a un arcángel que ríe con intención
delirante / frente al dolor». Ese espacio dialéctico y de confrontación entre la
amenaza y el propio hacer como un juego o como fuga se atenúa en las últimas
composiciones del autor, donde la interiorización del mundo se realiza a través de
la palabra como un ámbito de epifanía e iluminación, sin que por ello la consid-
eración del mundo objetivo se haya relajado.

Los poemas de Xiana Arias, que publicó su primer libro, Ortigas, en 2005, articulan
su condición de mujer como espacio universal, tal como se observa en el siguiente
poema: «Esto no es literatura femenina, dijo mientras escribía una obra de teatro
para niños. Hay un guerrero que rescata a una mujer hermosa de los brazos de
un hombre perverso. Al final ella se va, sola, clavando las uñas de los pies en
el asfalto». Sus poemas, en esa vocación del género femenino entendido como
código cultural universal, profundizan en el análisis del sujeto femenino y en sus
relaciones con la sociedad, bien a través del vínculo con la madre o señalando la
subversión ante la explotación sexual: «Aprendemos a meterles los dedos en los
ojos. / Unas detrás de otras comenzamos a arder». Gracias a un lenguaje que se
abre a la diversidad de géneros, desde el apotegma, que hace un guiño a la liter-
atura infantil, hasta el poema dialogado entre una madre y su hija, sirve a Xiana
Arias para abrir la literatura a un espacio dialéctico donde la propuesta innovadora
se refiere al sujeto lírico coral y, en consecuencia, dialógico.

Los poemas de Rosa Enríquez, cuya traducción ha realizado la autora por indi-
cación expresa, proponen un continuo de registros diversos que abarcan desde
NOVAS_esp. 16

la palabra vulgar y la presencia de diversos registros idiomáticos dentro de un


mismo poema, al análisis ético de las situaciones de asimetría entre hombres y
mujeres que podemos observar en los siguientes versos: «y así fue como las es-
posas hicieron el amor gratis. / con la ayuda de un dios masculino» bajo el título
«y tú serás puta-dijo el dios de los hombres.». Los poemas presentados en esta
selección tienen como fin visibilizar las relaciones de crueldad y la vocación de
transformar la injusticia que gravitan en toda su poesía y podemos resumir en este
verso:«la aniquilación ética tiene su origen en el ansia de vivir en paz en el espacio
cenagoso».

La obra de Oriana Méndez propone un sujeto colectivo que dialoga con la historia
al analizar y proponer como núcleo de su creación poética las relaciones entre
la comunidad y la ciudad. El sujeto lírico introduce guiños a la teoría del conoci-
miento y a la política posmoderna como sucede con el poema Comunicado, que
termina con la siguiente conclusión: «Esto se llamó: “El comienzo de la vida” /.
Fue pronunciado por Gilles Deleuze» o en el verso: « la carga de la ciudad forma
nosotros / nosotros indefinidos, brotes, brotes incontables», que admite tanto el
análisis personal como político. Así, en el poema «Traba», se detiene en la protag-
onista de El pianista, Erika Hout y realiza un apunte lírico sobre su figura y las rel-
aciones de asimetría que se producen en la estructura familiar (a partir del apunte
sobre la presencia de la madre de la protagonista de la novela y de la película). De
esta manera, la poesía de Oriana, hasta la fecha, se sitúa en un espacio de com-
promiso donde la energía del sistema poético se pone al servicio del análisis de la
opresión, tanto en las micro como en las macroestructuras. Además, se propone la
subversión a través del erotismo y del placer como principio opuesto al lenguaje
del capital:«La ciencia había fracasado, esencialmente / el conocimiento no llenó
nuestras vidas de placeres. / El fracaso es única responsabilidad del Capital. / El
placer / el placer».

Las piezas poéticas de Diana Varela se desarrollan sobre un espacio cotidiano,


como en el poema El artista, donde se propone una composición en la que el jue-
go del gato se constituye en gesto artístico que supera al propio poema: «Trataba
de hacer un poema / pero el gato, mordiendo mi lápiz / engreído me ha vuelto
ridícula: / Aquí está, ha dicho, / y yo, reconocido el magisterio, / observo satisfe-
cha al artista». También se centra en el propio cuerpo, la emoción, la creación y las
relaciones filiales. Los elementos centrales de la poesía de Diana Varela se dirigen
a la introspección lírica y al análisis de emociones que conectan el espacio íntimo
y cotidiano, y al mismo tiempo próximo, con zonas de sentido donde la ironía se
pone al servicio de la lucidez poética.

Los poemas de Carlos Fontes proponen un compromiso político explícito in-


cluyendo referencias al proceso de la Revolución Cubana. Pero además de esa
vocación abiertamente revolucionaria, el poeta no abandona su búsqueda a través
17 NOVAS_esp.

del trabajo formal y estructural. Una clara muestra resulta la atención a estruc-
turas estróficas clásicas como el soneto, que el poeta combina con imágenes y
conceptos sumamente novedosos. Y no solo eso, las operaciones de resignifi-
cación y elaboración rítmica lo sitúan como un buscador de nuevos sentidos para
el ámbito de tematización de la palabra revolucionaria. Así, poemas como «En
defensa de la infamia» o «Bolero» presentan una escritura épica alrededor de la
trama histórica. De esta manera, la vocación de transformar la injusticia articula
la poesía de Carlos Fontes, que se sostiene por el deseo revolucionario: «Que el
ramaje invada la mezquindad, / que para verte / me tenga que abrir paso entre las
hojas. / Que en los invernaderos florezca la revolución».

La contención y la capacidad de sugerencia caracterizan los poemas de Dores


Tembrás. Señalamos que los poemas «Era un fregar» y «Era un elevarse» forman
parte del micropoemario Silabario, traducido por Fina Iglesias para la revista Car-
avansari en 2012. El minimalismo de sus poemas atiende a la presentación de una
serie de procesos de abstracción permanente y pura, en los que la propia poesía
se organiza a través de un espacio simbólico bajo un entorno hostil: «ni siquiera los
huesos amortiguan el golpe / el estallido será la contraseña / para despedirme
de las cosas inútiles / de los días sin cielo / de las promesas». El análisis de un
sujeto devastado, tanto en su conceptualización como en su dicción, se centra en
los procesos identitarios de una manera radical, tal y como se deduce del despo-
jamiento y de la levedad del sujeto que es presentado en versos como: «los otros
/ no saben / pero miran de reojo / al que desafía la gravedad».

El gesto se hace máscara al cristalizar. La poesía de Branca Novoneyra abre su soni-


do al murmullo de otras lenguas, como en los poemas «Little bird» o «The mask»,
y hace posible por la fuerza transformadora de la imaginación poética romper las
barreras geográficas y las máscaras sociales en su debate con el lenguaje por la
exactitud: «Me colocaré la máscara / Mi cuerpo / se liberará / de los recuerdos
de África». El cuerpo, la voz y la imagen son susceptibles de atravesar la historia y
la memoria, pero también se reconocen vulnerables a los envites del dolor y de la
crueldad, tal como son representados en la prehistoria íntima de «Antiguo Epílo-
go»: «en un disparo/ la piel se funde / con la uz» en un espacio que, al admitir
la transformación, admite también el futuro de la resurrección «del agua y de los
pájaros». Porque el lenguaje transforma, es también capaz de mostrarse en la cen-
tralidad del juego y el gesto lúdico, como sucede en los caligramas que se dibujan
en los poemas «Truco» y «Caída». La poesía de Branca Novoneyra aúna lo personal
y lo político en su espacio discursivo haciendo alusión a formas de manifestación
distópicas, que entroncan con los discursos audiovisuales y, en consecuencia, con
el imaginario popular presente en sus poemas.

Los poemas de Gonzalo Hermo se centran en el análisis del deseo y en las rela-
ciones de poder. Un análisis que introduce diversos momentos de la historia, como
NOVAS_esp. 18

es el caso del siguiente poema en el que la tragedia ática y la voz se proyectan,


a través de un sujeto coral, en las torturas realizadas por los nazis: «El deseo / el
deseo es un campo de exterminio / Auschwitz / Führer». Su poética, como la de
Oriana Méndez, se atiene a la capacidad de subversión del idioma y confía en el
poder transformador de la palabra: «Entonces decidimos que el discurso era el
único modo posible de Revolución». Los poemas de Gonzalo Hermo presentan la
capacidad subversiva de la poesía, al intervenir en la esfera pública: «Por eso mi
poema es solo un acto de venganza. / Ningún “árbol esquelético” fue plantado
en él / ni en él el pubis de mi amada huele a crepúsculos de antaño y primaveras
florecientes. Creedme:»

Como coordinadora de esta edición, no puedo más que agradecer la generosidad


y el cariño con que he sido tratada, tanto por parte de los consultados como de
los poetas convocados. Confío en que el ejercicio de traducción realizado y la
presentación de estos autores suponga una invitación a profundizar en los textos
tanto de los autores y autoras de la muestra como en la obra de otros poetas que
no se encuentran representados aquí pero que, sin duda, también forman parte del
tejido vivo de la actual creación poética en lengua gallega.

Ana Gorría
19 NOVAS_gal.

Á hora de desenvolver esta compilación, convidada e animada pola Fundación


Uxío Novoneyra, debo dicir ao primeiro que constatei a vitalidade da recente
poesía galega, non só no acervo publicado dende o ano 2000, senón tamén noutras
actividades desenvolvidas en diversos espazos escénicos e espectaculares.

Procuramos optar por un criterio intersubxectivo capaz de recoller as visións dal-


gúns dos axentes con maiores coñecementos da última poesía galega. A todos
eles lles ofrecemos un cuestionario coa proposta de que respondesen a pregun-
tas que consideramos de especial relevancia. Quixemos prestar atención non só
á produción das editoriais (imprescindible para comprender calquera dinámica
poética), senón tamén aos recitais, revistas, festivais ou premios que animan e
alentan o tecido poético galego, e ao mesmo tempo preguntamos sobre a hibri-
dación xenérica e as posibles consecuencias que esta podería ter sobre a última
poesía galega e a súa consideración.

Entendendo que pola súa condición de bilingüe esta mostra está destinada tan-
to ao lector habitual da poesía galega coma a aquel que desexe afondar no seu
coñecemento, quixemos tamén indagar na imaxe que se ten da actual poesía e
en que relación garda con outras tradicións literarias tanto do tronco peninsu-
lar coma do corpo latinoamericano. Ademais, quixemos rastrexar que iniciativas
do ámbito das novas tecnoloxías poden deixar pegada na produción das últimas
escrituras, tanto na súa recepción coma na súa difusión. A modo de conclusión,
solicitámoslles aos consultados que nos indicasen até vinte nomes sobranceiros
que publicasen a súa primeira obra individual a partir do ano 2000.

As persoas que tiveron a amabilidade e a deferencia de contestar ao noso cues-


tionario citaron unha ampla nómina de autores e autoras, que, en función dos
votos asignados a cada un, deron lugar á seguinte listaxe, conformada en función
do ano de publicación da primeira obra individual de cada poeta. Tal como sina-
la a profesora Helena González Fernández, existen autores e autoras que, malia
pertenceren ao grupo proposto por criterios de idade e por cuestións estéticas,
fican fóra.

2001 - Lucía Novas, Baldo Ramos


2003 - Antía Otero, Xabier Lama
2004 - Daniel Salgado
2005 - Elvira Ribeiro, Mariña Pérez Rei, Dores Tembrás, Olalla Cociña
2006 - Mario Regueira
2007 - Xiana Arias, Oriana Méndez, Rosa Enríquez
2008 - Diana Varela, Carlos Fontes
2009 - Branca Novoneyra
2011 - Gonzalo Hermo
NOVAS_gal. 20

Os poemas incluídos nesta mostra proceden dunha selección dos seus respec-
tivos autores, xa que o criterio contemplou tanto o desexo de preservar a escolla
dos distintos poetas convocados coma a súa inevitable subxectividade. Para iso,
soliciteille a cada un dos poetas convocados unha selección de vinte poemas para
de aí elixir cinco que, dende a miña perspectiva, fosen significativos da traxectoria
e evolución do autor.

Á hora de propor a selección partín do libro impreso, premiado ou non, asumindo


que, ademais de ser unha unidade de mercado, tamén supón o estado de fixa-
ción ideal dos documentos dos autores fronte á textualidade en movemento que
propoñen a dinámica imprescindible de recitais, festivais e premios, tal e como
subliña por exemplo Arturo Casas:

Porén, nos últimos cinco ou seis anos son perceptíbeis novos cambi-
os que enlazan coa expansión internacional da poesía en voz alta,
slam, polipoesía, poesía escénica, performances e outras variantes
que fan dos espazos públicos e da poesía fóra de páxina un lugar
idóneo para a comunicación poética. Podo destacar a actividade
de María Lado e Lucía Aldao, por exemplo. Tamén as convocato-
rias das Redes Escarlata en diferentes puntos da xeografía galega.
E as do Grupo Surrealista Galego, inscritas na Coruña e arredores
e alentadas por Xoán Abeleira. Ou tamén as que de forma máis
descontinua, pero sen perda de rumbo, organizan Carlos Quiroga e
outros compañeiros/as que defenden a causa do reintegracionismo.

Así a todo, malia a inevitable viveza da palabra, cabe preguntarse, e talvez sexa
esta unha pregunta que suscite esta mostra, que grao de proxección exterior ac-
ada a poesía en lingua galega. Nesta liña, a profesora Helena González Fernández
afirma:

Ningunha escolla (autorial ou textual) pode ser fiel senón axeit-


ada para o público ao que está destinada, iso quere dicir que hai
antoloxías que actúan como espello para un público galego pero
poden resultar inintelixíbeis fóra. Falta unha política cultural decidi-
da na proxección exterior que permita xerar e, sobre todo, manter
complicidades. En Barcelona Poesía, a presenza da poesía galega
minguou moito nos últimos anos (mantíñase a intervención dunha
escritora na Taula de poetes do Centre Dona i Literatura). Porén, o
labor feito por algunhas autoras e autores (Yolanda Castaño, Ma-
nuel Rivas...), e por algunhas antoloxías (particularmente ao inglés,
cos traballos de Erín Moure, Manuela Palacios, ou Jonathan Dunne).

Non obstante, proxectos coma o portal poesiagalega.org do GAAP (Grupo Alea de


Análise Poética) coordinado por Arturo Casas gozan de recoñecemento e supoñen
21 NOVAS_gal.

unha fiestra cara ao exterior. É máis, como afirma Armando Requeixo, o diálogo
con outras artes e formas de proxección oral enriquece as posibilidades da pal-
abra poética:

Si, creo que a poesía galega dos últimos anos se desenvolveu derrubando as bar-
reiras xenéricas e artísticas, creando produtos multiartísticos de grande interese.
Neste sentido, hai iniciativas moi frutíferas entre músic@s e poetas (aí están algúns
espectáculos de Antón Lopo, Estíbaliz Espinosa, o Leo Arremecághona, o Grupo
Ouriol etc.), pintor@s e poetas (caso dos libros de artista de Baldo Ramos e outros,
ou toda a corrente de poesía visual da Corporación Semiótica Galega e demais) e,
por suposto, co cinema, o teatro ou mesmo a danza.

Especialistas tal que Camilo Valdehorras sinalan a existencia das que este críti-
co denomina «as tres falacias alienadoras», é dicir, a falacia epistémica (existe un
sistema literario); a política (a galega é unha literatura en vías de normalización),
e a estética (vivimos unha época literaria áurea). Este feito imprime unha marca
característica á poesía galega, que incide no seu mencionado perfil interxenérico:

En efecto, boa parte do mellor da poesía escrita en lingua galega


leva o “estigma” da mestizaxe interxenérica –en realidade, o autén-
tico “modo” de ser da grande literatura universal. Factor que moitos
menosprezan ou invisibilizan, atribuíndoo ao seu carácter conxénito
de “literatura emerxente” con dominio do estilo popularista. Trátase,
pola contra ao meu ver, dunha marca estética “nacionalitaria”, en
canto que repertorio de obras literarias que atopan a súa razón de
ser no afán contrasistémico ou asistémico, non só no plano temáti-
co e/ou filosófico, senón mesmo no propio encadramento xenérico
e poetolóxico, verbo da literatura dominante española.Deste xeito,
neste marco, que se presenta como profundamente dinámico ase-
made que como un espazo en conflito, conviven dezasete autores
responsables de asinar algúns dos textos que maior atención reci-
biron por parte da crítica especializada, e que decidimos mostrarlle
ao lector non habitual de literatura galega co obxectivo de convida-
lo a afondar nas súas obras.

A proximidade das voces presentadas vai unida a unha paisaxe viva, en movemen-
to. Así pois, decidimos que a consulta inquirise sobre as últimas publicacións en
lingua galega, conscientes en todo momento de que esta paisaxe implica unha
variedade polimórfica que non conclúe nos libros nin nos andeis. Así, as mostras
achegadas aparecen como obras en proceso de construción; acadaron, así mesmo,
recoñecemento durante a primeira década do século.

Coa finalidade de facermos unha consulta plural, remitimos un cuestionario que


tiña como propósito preguntar polas prácticas e voces poéticas máis recentes a
NOVAS_gal. 22

diversos persoeiros da cultura galega: Xosé María Álvarez Cáccamo, Arturo Ca-
sas, Luís Cochón, Camilo Valdehorras, Helena González, María Xesús Nogueira e
Armando Requeixo. Deste xeito, procurouse realizar unha mostra que abarcase
diversos achegamentos á última poesía e ás súas diversas prácticas.

Así, respecto da proxección da última poesía galega, a profesora Nogueira dest-


aca: «A proxección non é un reflexo fiel da realidade na medida en que tan só se
“exportan” algunhas tendencias. Aínda así, creo que pode proporcionar en oca-
sións unha mostra da diversidade do panorama actual».

A partir dunha liña sincrónica moi específica e determinada, que elide prácticas
poéticas que non é posible documentar a través do libro, hai que pór de manifes-
to que esta mostra non ten un carácter excluínte. Procura, pola contra, destacar,
dende un criterio intersubxectivo, algunhas das traxectorias máis significativas que
emerxeron durante os últimos dez anos.

Nese espazo de construción colectiva de significación no que a praxe e a reflexión


poética adquiriron un protagonismo destacado, resulta un capítulo imprescindible
considerar a rede un espazo de construción de significados. As diversas iniciativas
que se desenvolveron para visibilizar a poesía galega e para trazar ferramentas de
relación entre os diversos autores, son un nódulo fundamental para se achegar
á última produción poética, así como unha ferramenta privilexiada para o lector
interesado na materia.

Na capacidade de proxección e de relación que ofrece a internet cabe entender


que si se apunta a necesidade de consolidar ese espazo comunitario complemen-
tario ás prácticas poéticas mencionadas e que inciden en levar a palabra pública
máis aló do espazo convencional do libro impreso, malia a posible atomización do
seu sentido, como sinala a profesora Helena González:

Hai varias iniciativas interesantes (poesiagalega.org; asescollaselec-


tivas.blogaliza.org), pero coido que non hai ningunha con impacto
no gran público. No que eu sei, falta unha “praza común” (un portal
online), que lle permitise a calquera lectora ou lector informarse das
novidades e descubrir textos e recursos de poesía (non me refiro
nin a un catálogo, nin a unha rede de recomendacións do estilo as
Amistades selectivas, senón a un concepto dinámico e electrónico
da revista de creación e crítica, unha función que cumpriu en certo
xeito poesiagalega.org por un tempo).

A transcendencia do mencionado proxecto, poesiagalega.org, supón un antes e un


despois á hora de xestionar os recursos poéticos ao xeito dun espazo aberto ao pú-
blico e dispoñible para a consulta. Así, a internet móstrase en primeiro termo como
unha ferramenta privilexiada para a transmisión e difusión de documentos, xa que
23 NOVAS_gal.

modificou, se cadra dunha maneira aínda humilde como apuntan as persoas antes
citadas, a capacidade de impacto e transmisión das prácticas poéticas, así como a
de gañar novos autores e lectores para o xénero. Ao mesmo tempo, a internet fa-
voreceu que se desenvolvese un espazo crítico máis autónomo, a pesar do carácter
funxible que, na aparencia, posúe a blogosfera, tal e como subliña Arturo Casas:

De modo que para min ese factor potenciador do exercicio crítico,


en distintos planos –desde o máis formal e persoal ao que presupón
apenas un intercambio aberto de opinións e comentarios, como nun
faladoiro non presencial–, foi seguramente o de maior impacto. Un
dos aspectos nos que é doado constatalo é na revisión do canon e
da canonicidade explícita asociada.

Algúns deses blogues manteñen actividade a día de hoxe. Outros


non. Entre estes últimos foi importante, tamén para esta esfera da
que falamos, o blogue As uvas na solaina, do lembrado Marcos Val-
cárcel, con fortísima e constante presenza dunha pluralidade de
voces con alto sentido crítico aplicado a todo canto no mundo se
move, tamén á poesía. Entre os primeiros poden citarse, entre varios
outros, os mantidos por Ramón Nicolás (Caderno da Crítica), Ar-
mando Requeixo, Manuel Rodríguez Alonso (Bouvard), Xosé M. Eyré.
Noutra vertente, xa máis vinculada coa creación e coa difusión e
ampliación de conceptos, parécenme de interese os mantidos por
Antonio García Teijeiro e por Estíbaliz Espinosa.

De igual maneira, os medios de comunicación social, a través do seu achegamen-


to ás novas plataformas e tecnoloxías, contribúen abertamente a ese espazo de
construción de significados colectivos que posibilitou a rede. Armando Requeixo
destaca os espazos dixitais en galego:

Considero que hai iniciativas na Rede que son de interese certo


para o coñecemento, difusión e análise do noso sistema poético.
Algunhas veces trátase de webs institucionais ou académicas (caso
do LG3 ou poesiagalega.org); outras de portais de novas literarias
galegas que tamén dan acubillo a cuestións poéticas (así a páxina da
AELG, Fervenzas Literarias, Letra en Obras); logo estarían os blogs
editoriais, os espazos dos xornais dixitais en galego (Praza Públi-
ca, Galicia Confidencial e Sermos Galiza) dedicados á literatura e
tamén os blogs propiamente de crítica literaria.

Non obstante, como pon de relevo María Xesús Nogueira, como protocolo de
comunicación cabe destacar tamén a obsolescencia do modelo bitácora como
espazo de relacións a favor da proliferación das redes sociais como elementos
vinculantes.
NOVAS_gal. 24

Creo que nos últimos anos tiveron especial relevancia os blogs de


temática literaria, enfocados á difusión pero, sobre todo, á crítica:
Fervenzas literarias, O levantador de minas, Caderno de Crítica,
Criticalia, a recente A sega, entre eles. O papel dos blogs como di-
fusores culturais e foros de debate foron absorbidos en boa medida
polas redes sociais.

Dunha maneira ou doutra, é posible observar que a convención libro, sen ser de-
sprazada, ampliou o seu raio de acción e as súas posibilidades de relación coa
comunidade a través de prácticas poéticas que se basean fundamentalmente no
espazo escénico e na pantalla. Ademais, o libro como convención enriquécese co
plano transdisciplinario que non só se atén ao escénico e á pantalla, senón tamén
ao diálogo con outras prácticas artísticas.

Á hora de expor unha antoloxía mostra destinada tanto a un lector castelán coma
a un galego, cabe preguntarse polas relacións que mantén a poesía galega con out-
ros espazos poéticos. En primeiro termo, dado que os textos se presentan tanto
en lingua castelá coma galega, cómpre abordar as relacións que mantén a poesía
galega co ámbito castelanfalante.

Seica existe unha fractura notable entre, dunha parte, as institucións e os medi-
os, e da outra a proxección exterior da literatura galega, representada por unha
escaseza de nomes que, en palabras de Arturo Casas, «se reduce, sendo cautos, á
aceptación dun nome ou dous que representen a totalidade e que poidan asimi-
larse como autotradutores da súa produción». Tamén Camilo Valdehorras destaca
a ausencia de poetas en lingua galega nos catálogos con máis distribución, así
como o desleixo co que se organizaron antoloxías.

Con todo, críticos como Armando Requeixo consideran que a relación cos poe-
tas en castelán é fluída a través principalmente do contacto persoal e da coinci-
dencia en foros. Ademais, resulta destacable o atraso co que se traduciron obras
poéticas fundamentais e a escaseza de diálogo tradutolóxico. Unha atención que,
como sinala María Xesús Nogueira, non responde a un programa definido senón
a esforzos persoais: «O espazo menos explorado é polo de agora o da tradución,
tanto a tradución a coma do galego. Unha e outra seguen a estar desatendidas en
comparación co xénero narrativo, e adoitan depender antes do voluntarismo que
da planificación».

Tanto Armando Requeixo coma Helena González inciden en que o contacto


ou as relacións que se establecen con literaturas peninsulares non responden
a un esforzo sistémico, senón que se deben a relacións entre os autores, e non
da poesía galega no seu conxunto. Con todo e iso, como destaca María Xesús
Nogueira, non se pode obviar «que as relacións se establecen fundamentalmente,
a título individual e só nalgunhas ocasións dependen de iniciativas como poden
25 NOVAS_gal.

ser congresos ou festivais de poesía. Os centros de estudos galegos desenvolve-


ron nos últimos anos un importante labor na difusión da poesía galega fóra das
nosas fronteiras».

Respecto da poesía portuguesa, resaltan os vínculos históricos que tiveron ambas


as producións, a pesar das reticencias culturais e relativas ao mercado do libro,
algo que na actualidade ten unha forte vixencia, segundo opina Arturo Casas:

Unha consecuencia disto, que deriva así mesmo de cativezas com-


erciais e de reticencias culturais, é o progresivo baleirado do libro
portugués nas librarías galegas, que desde logo é factor corrixido
e aumentado hiperbolicamente no sentido inverso, pois na prácti-
ca é case imposíbel atopar libro galego nas mostras e nos andeis
das librarías de Lisboa, Porto e aínda Braga ou Chaves. En moitas
ocasións esa relación entre veciños está mediada (e isto non é in-
frecuente no país) pola experiencia insatisfactoria de determinados
axentes culturais que ocupa(ro)n unha posición de centralidade no
campo intelectual e no campo de produción ideolóxica galegos. Falo
non só, pero si tamén, de experiencias de tipo persoal e xeracional.

Os dezasete poetas que participan nesta mostra residen nos espazos de conflito
destacados no marco de referencia intersubxectivo descrito con anterioridade.
Cómpre sinalar que, con maior ou menor intensidade, todos participan do mes-
mo ecosistema poético e que o período de publicación do seu primeiro libro
abrangue dende 2001 até 2011. Malia que a actividade poética que se está a pro-
ducir na actualidade en Galicia excede a dimensión do libro, son presentados por
orde de aparición algúns dos poemas que mellor dan conta do rexistro persoal,
plural e diverso de cada un destes autores e autoras.

En todos os textos de Lucía Novas, a voz da autora xera un espazo textual onde
conviven diferentes universos nos que elementos conceptualmente contrarios
son fusionados e harmonizados. Dende os poemas do seu último libro até os in-
éditos que tivo a xenerosidade de compartir nesta mostra, houbo unha notable
evolución estilística, aínda que na práctica o universo persoal desenvolvido pola
autora permanece incólume. Na vocación transtextual do poema, dialógase ou in-
clúese de maneira sincrética un espazo procesual con chiscadelas á epistemoloxía
posmoderna, coma o rizoma (que se presenta como copia fidedigna da organ-
ización do sentido que ofrece o poema) e outras referencias ao espazo natural,
que manteñen o universo fantástico e mítico que a autora xa presentara no breve
epigrama «A chave de cristal» a través de referencias ás bruxas de Oz ou ao tobo
de Alicia.

A súa dobre dimensión de artista plástico e creador poético sitúa a Baldo Ramos
nunha condición privilexiada respecto ao breve marco bosquexado ao redor das
NOVAS_gal. 26

condicións de produción do actual sistema poético. O seu espazo de proxección


presenta a mesma complexidade conceptual e articulatoria do seu desenvolve-
mento plástico. Ramos articula a súa voz evitando o suxeito, tal e como acontece
no poema «Candeloria», no que abre un territorio de alta complexidade simbólica
onde se privilexia a análise sobre a expresión rítmica e contida, que en ocasións
roza a escritura salmódica a través da repetición, e outras veces limita coa escrit-
ura diarística por medio da fragmentación, entendendo o poema como lugar de
claudicación do propio suxeito e de afirmación da alteridade: «deféndote neste
espazo de rendición».

Antía Otero publica en 2003 o seu primeiro libro individual O Son da Xordeira e
dende aquela desenvolve diversas liñas que comprenden o literario, o escénico
e o audiovisual, así como o plástico, representado por diversas colaxes onde a
ironía funciona como motor de propostas estéticas anteriores (tal que unha ex-
posición do artista Mauro Trastoy que revisita). No tocante á súa poesía, a autora
emprende diversos camiños que constitúen unha relectura propia tanto de imaxes
coma de topos da literatura. Así, a poeta crea unha sorte de xenealoxía persoal na
que a súa voz é fundada en relación ou a partir da confirmación da desgraza das
súas antecesoras poéticas, creando unha nómina de poetas suicidas nas que se
inscribe e apela ao outro como bálsamo: «Pasa e dime que todo vai ben / Preciso
tranquilizarme». Amais, a súa busca sitúase nun territorio poético que se asimila ao
doméstico, coma nos versos: «non fago cirurxía. / non as decoro. / non pinto ol-
los, boca, nin sorriso. / vivirán nas vosas mans como saíron do forno. / perfectas.
taradas /. tan mortais.».

Nos primeiros libros de Daniel Salgado hai unha clara vocación de diálogo entre o
persoal e o político a través dun cuestionamento do propio código, tanto dende
un punto de vista conceptual e teórico coma estilístico, que tamén desenvolveu
no seu labor creativo noutros ámbitos, en diversas prácticas fílmicas e no exerci-
cio da tradución. Os poemas que achegamos de Salgado instálanse no diagnóstico
da posmodernidade como crise da historicidade, valéndose dun diálogo explícito
con Jameson: «Isto é contra a poesía: pon / non tocar, causa estragos, leva na capa
a foto- / grafía de soldado soviético no tellado do Reichstag. / Isto é, definiti-
vamente, contra o artificio. A palabra / non usa sabas e busca intemperies». Nesa
vocación de reconstruír a linguaxe poética alén das crises da historicidade e das
ideoloxías nun espazo que tamén afecta ao propio dicir do poema: a inminente
destrución da liña melódica pactada, instalándose na crítica, onde todo documen-
to de cultura –como advertiu Benjamin– ten a posibilidade de se converter nun
documento de barbarie.

A proposta de Olalla Cociña fundaméntase nunha análise do suxeito histórico


por medio dunha linguaxe como ámbito onde expor as ameazas do fragmen-
tario guiado polo caos que representa a palabra poética: «moito coidado con
27 NOVAS_gal.

organizar a historia da miña melancolía». Nos seus poemas de dor e na creación


dialogan na procura da reparación das feridas do suxeito: «imponse a frouxidade
/ un furado no talo dunha engancha a outra / e así sucesivamente / ou coas
lágrimas / a venda é o consolo». A través dunha linguaxe que dignifica o cotián, a
autora luguesa espalla o seu universo, onde o inmediato adquire tinguiduras míti-
cas, utilizando unha linguaxe posuidora dun rico imaxinario, un ritmo sobrio (que
se articula cunha métrica apoiada no ritmo asilvado) e que emprega o paralelismo
como estratexia.

Mariña Pérez Rei, autora que coma a anterior tamén publica o seu primeiro poe-
mario en 2005, céntrase na análise da experiencia erótica feminina como espazo
de poder onde Eros e poesía se sitúan nun mesmo plano e onde o exercicio de al-
teridade, o amor, se opón aos lugares de coerción do suxeito que acusa a soidade
como mal: «No cume da soidade apago un brado. // Apago un brado no cume
da soidade.». O universo discursivo de Mariña abrolla das propias entrañas por
medio de imaxes concatenadas que asumen o xogo tipográfico, propiciando unha
abertura activa con imaxes coma as dos seguintes versos: «o descanso do meu
barco esportelado, / nin sequera tocar o lento insomnio que debulla / a roseira
alba dos soños».

A poesía de Mario Regueira integra así mesmo o ideoloxema do poder feminino


como núcleo sobre o que artellar poemas como «A/O POETA REFLEXIONA SO-
BRE A SÚA VIDA ANTES DE SER VENDIDA/O COMO ESCRAVA/O NO PORTO
DE GORÉE». Deste maneira, un suxeito colectivo e plural é o que se desprega
nos seus libros de poesía, en convivencia coa súa produción narrativa. Os po-
emas aquí elixidos aséntanse nesa análise do suxeito histórico e da asimetría
como ámbito da escravitude e do sometemento. Cunha linguaxe que introduce
a descontinuidade no propio poema, parte de recursos que inquiren a propia
constitución lírica: «O eu poético —completamente ficticio e non imputado en
ningunha causa legal aberta— non di toda a verdade». A voz poética de Mario
Regueira introduce así a ficción nos poemas, cun suxeito coral que se desencadea
de maneira dialóxica.

Elvira Ribeiro emprega tamén a intertextualidade, aínda que dun xeito ben distinto
ao de Mario Regueira. Nos poemas seleccionados a autora bota man dunha serie
de figuras e lugares femininos como Ariadna ou a descoñecida da novela de Zweig.
De igual modo, propón a actualización dunha serie de figuras contemporáneas
elevadas á categoría de mito; tal é o caso da bailarina de peep-show. A poeta
tamén xoga coa poesía visual, da que presentamos un exemplo como mostra do
carácter proteico do seu labor poético, tanto en prosa coma en verso. Deste xei-
to queremos pór de relevo a súa busca en diversas disciplinas, onde a ortodoxia
lírica se despraza cara a unha condición expandida da palabra poética proxectada
o mesmo perante a imaxe ca cara ao obxecto. Ribeiro, que coma Gonzalo Hermo
NOVAS_gal. 28

e Oriana Méndez participa do colectivo Redes Escarlata, reforza a dimensión de


palabra pública que cuestiona o núcleo social do idioma: «El era a furia que acorda
no xigante / El é o afastamento / Chamábase Siberia».

Os poemas de Xavier Lama asumen nos seus inicios un diálogo con diversas ma-
neiras expresivas da vangarda histórica para inclinar a súa obra poética máis re-
cente cara á autopercepción en relación co íntimo. Os poemas, que se accionan
por medio dunha imaxe, animan ou achegan instrucións ou dialogan coas artes
plásticas, como sucede en Cabalgando coa Morte, Basquiat, onde o suxeito lírico
propón a propia busca creativa como bálsamo ou curación fronte aos perigos que
o ameazan, tal e como salienta en Para facer un poema postdadaísta: «Arrínqueo
como quen lle corta as ás / a un arcanxo que ri con intención delirante / fronte á
dor». Ese espazo dialéctico e de confrontación entre a ameaza e a acción atenúase
nas últimas composicións do autor, onde a interiorización do mundo se realiza a
través da palabra como un ámbito de epifanía e iluminación, sen que por isto a
consideración do mundo obxectivo se relaxe.

Os poemas de Xiana Arias, que publicou o seu primeiro libro, Ortigas, en 2005,
articulan a súa condición de muller como espazo universal, tal e como se observa
no seguinte poema: «Isto non é literatura feminina, dixo mentres escribía unha
obra / de teatro para nenos. Hai un guerreiro que rescata unha muller / fermosa
dos brazos dun home malvado. Ao final ela vaise, soa, / cravando as unllas dos
pés no asfalto». Os seus poemas, en esa vocación do xénero feminino entendido
como código cultural universal, afondan na análise do suxeito feminino e nas súas
relacións coa sociedade, ben a través do vencello coa nai ou ben sinalando a sub-
versión ante a explotación sexual: «Aprendemos a meterlles os dedos nos ollos.
/ Unhas atrás doutras comezamos a arder». Grazas a unha linguaxe que se abre á
diversidade de xéneros, dende o apotegma, que fai unha chiscadela á literatura
infantil, até o poema dialogado entre unha nai e a filla, do que se serve Xiana Arias
para abrir a literatura a un espazo dialéctico onde a proposta innovadora se refire
ao suxeito lírico coral e, en consecuencia, dialóxico.

Os poemas de Rosa Enríquez, cuxa tradución realizou a autora por desexo e in-
dicación expresos, propoñen un continuo de rexistros diversos que abranguen
dende a palabra vulgar e a presenza de solucións idiomáticas dentro dun mesmo
poema, á análise ética das situacións de asimetría entre homes e mulleres, algo
que podemos observar nos seguintes versos: «e así foi como as esposas fixeron
o amor gratis. // coa axuda dun deus masculino.» baixo o título «e tu serás pu-
ta-dixo o deus dos homes».

Os poemas presentados nesta selección teñen como finalidade visibilizar as rel-


acións de crueldade e a vocación de transformar a inxustiza que gravita en toda
a súa poesía e que podemos resumir neste verso: «a aniquilación ética ten o seu
29 NOVAS_gal.

berce na ansia de vivir en paz no espazo chaguazoso».

A obra de Oriana Méndez propón un suxeito colectivo que dialoga coa historia ao
analizar e propor como núcleo da súa creación poética as relacións entre a comuni-
dade e a cidade. O suxeito lírico introduce chiscadelas á teoría do coñecemento e
á política posmoderna, como acontece co poema «Comunicado», que conclúe así:
«Isto chamouse:“O comezo da vida”. / Foi pronunciado por Gilles Deleuze», ou no
verso: «a carga da cidade forma nós / nós indefinidos, brotes, gomos incontábeis»,
que admite a análise do persoal como político. Así, no poema «Traba» detense na
protagonista de O pianista, Erika Hout, e realiza un apuntamento lírico sobre a súa
figura e as relacións de asimetría que se producen na estrutura familiar (a partir da
anotación sobre a presenza da nai da protagonista da novela e mais da película).
Desta maneira, a poesía de Oriana, até a data, sitúase nun espazo de compromiso
onde a enerxía do sistema poético se pon ao servizo da análise da opresión, tanto
nas micro coma nas macroestruturas. Ademais, proponse a subversión pola vía do
erotismo e do pracer como principio oposto á linguaxe do capital: «A ciencia fra-
casara, esencialmente / o coñecemento non encheu as nosas vidas de praceres. /
O fracaso é única responsabilidade do Capital. / O pracer / o pracer».

As pezas poéticas de Diana Varela desenvólvense nun espazo cotián, coma no


poema «O artista», onde se exhibe unha composición na cal o xogo do gato se
erixe en xesto artístico capaz de superar o propio poema: «e o gato, mordéndome
o lapis, / volveume ridícula: / Aquí está, díxome, / e eu, recoñecido o maxisterio,
/ observo satisfeita o artista». Así mesmo, céntrase no propio corpo, na emo-
ción, na creación e mais nas relacións filiais. Os elementos centrais da poesía de
Diana Varela apuntan cara á introspección lírica e cara á análise de emocións que
conectan o espazo íntimo e cotián, asemade próximo, con zonas onde a ironía se
pon ao servizo da lucidez poética.

Os poemas de Carlos Fontes propoñen un compromiso político explícito ao in-


cluíren referencias ao proceso da Revolución cubana. Pero ademais desa vocación
abertamente revolucionaria, o poeta non abandona a súa procura a través do tra-
ballo formal e estrutural. Unha clara mostra disto radica na atención ás estruturas
estróficas clásicas coma o soneto, que o poeta combina con imaxes e conceptos
sumamente novos. E non só iso, as operacións de resignificación e elaboración rít-
mica sitúano como un buscador de novos sentidos para o ámbito da tematización
da palabra revolucionaria. Xa que logo, poemas como «En defensa da infamia» ou
«Bolero», presentan unha escritura épica ao redor da trama histórica. Desta ma-
neira, a vocación de transformar a inxustiza articula a poesía de Carlos Fontes, que
se sostén polo desexo revolucionario: «Que a ramaxe invada a mesquindade, /
que para verte / me teña que abrir paso entre a frouma. / Que nos invernadoiros
floreza a revolución».
NOVAS_gal. 30

A contención e a capacidade de suxestión caracterizan os poemas de Dores Tem-


brás. Sinalamos que os poemas «Era un fregar» e «Era un elevarse de palabras»
forman parte do micropoemario Silabario, traducido por Fina Iglesias para a re-
vista Caravansari en 2012. O minimalismo dos seus poemas atende á presentac-
ión dunha serie de procesos de abstracción permanente e pura, nos que a propia
poesía se organiza nun espazo simbólico baixo unha contorna hostil: «nin sequera
os ósos amortecen o golpe / o estalido será o contrasinal / para despedirme das
cousas inútiles / dos días sen ceo / das promesas». A análise dun suxeito devas-
tado, tanto na súa conceptualización coma na súa dicción, céntrase nos procesos
identitarios dunha maneira radical, tal e como se deduce do desposuimento e da
levidade do suxeito que é presentado en versos como: «os outros / non saben /
pero miran de esguello / a que desafía a gravidade».

O xesto faise máscara ao cristalizar. A poesía de Branca Novoneyra abre o seu son
ao murmurio doutras linguas, coma nos poemas «Little bird» ou «The mask», e fai
posible pola forza transformadora da imaxinación poética que rompan as barrei-
ras xeográficas e as máscaras sociais no seu debate coa linguaxe pola exactitude:
«Colocarei a máscara / o meu corpo / ficará liberado / dos recordos / de África».
O corpo, a voz e a imaxe son susceptibles de atravesar a historia e a memoria,
mais tamén se recoñecen vulnerables ante os envites da dor e da crueldade, tal
como son representados na prehistoria íntima de «Antigo Epílogo»: « Nun disparo
/ a pel fúndese / co ucedo ». Porque a linguaxe transforma, é tamén capaz de
mostrarse na centralidade do xogo e o xesto lúdico, como sucede nos caligramas
debuxados nos poemas «Truco» e «Caída». A poesía de Branca Novoneyra pon por
xunto o persoal e o político, nun espazo discursivo ateigado de alusións a formas
de manifestación distópicas, algo que entronca cos discursos audiovisuais e, en
consecuencia, co imaxinario popular presente nos seus poemas.

Os poemas de Gonzalo Hermo céntranse na análise do desexo e nas relacións de


poder. O autor expón unha análise que introduce diversos momentos da historia,
como é o caso do seguinte poema no que a traxedia ática e mais a voz son proxec-
tadas, a través dun suxeito coral, nas torturas realizadas polos nazis: «O desexo /
o desexo é un campo de exterminio / Auschwitz / Führer». A súa poética, ao igual
ca a de Oriana Méndez, atense á capacidade de subversión do idioma e confía
no poder transformador da palabra: «Entón decidimos que o discurso era o único
modo posible de Revolución». Os poemas de Gonzalo Hermo presentan a capaci-
dade subversiva da poesía, posto que interveñen na esfera pública: «Por iso o meu
poema é só un acto de vinganza. Ningunha “árvore esquelética” foi plantada nel
/ nin nel a pube da miña amada recende a crepúsculos de antano e primaveras
frolescentes. Crédeme».

Como coordinadora desta edición, non podo senón agradecer a xenerosidade e


o agarimo con que fun tratada, tanto pola banda dos consultados coma pola dos
31 NOVAS_gal.

poetas convocados. Confío en que o exercicio de tradución realizado e a present-


ación destes autores movan o lector a profundar nos textos tanto dos autores e
autoras da mostra coma na obra doutros poetas que non se atopan representados
aquí pero que, sen dúbida, tamén forman parte do tecido vivo da actual creación
poética en lingua galega.

Ana Gorría
LUCÍA NOVAS
NOVAS_esp. 34

La BELLEZA de la fruta entre la nieve, de la lentitud de la tierra, de los barbechos

y las huertas, de los erizos hirientes,

de la dulzura del sésamo

entre los gatos silvestres, del incienso y la mirra,

del ruiseñor de guijarro (naranjas

en la nevisca).

La belleza del jardín engalanado

en la urgencia, en la estación del invierno, en la Pascua

luminosa (ilusión a contratiempo), en los laberintos

extraviados, en la lágrima encallada,


35 NOVAS_gal.

A BELEZA da froita entre a neve, do lentor da terra, dos poulos

e as cortiñas, dos ourizos ferintes,

da dozura do sésamo

entre os gatos silvestres, do incenso e mais a mirra,

do reiseñor de seixo (laranxas

na nevisca).

A beleza do xardín engalanado

na urxencia, na estación do inverno, na Pascua

luminosa (ilusión a contratempo), nos labirintos

extraviados, na bagulla encallada,


NOVAS_esp. 36

en el grano reposando
sobre la fuente de hielo.

La belleza de la memoria, del picamaderos adornado

(bestiario secreto), de las húmedas

palmas, de los carámbanos

ligeros,

del montón de hierbas.

La belleza de las faldas

de aquel árbol encendido

en el frío de la tarde, en los guantes tan cálidos

(tejos desnortados!), en los gorriones del atardecer

y en los colores intensos (aroma la tierra y vaho)

de principios de invierno.
37 NOVAS_gal.

no gran repousando
sobre o chafarís de xeo.

A beleza da memoria, do pitorrei enfeitado

(bestiario secreto), das húmidas

palmas, dos carambos

lixeiros,

das moreas de herbas.

A beleza das saias

daquela árbore acesa

na friaxe da tarde, nas luvas tan cálidas

(teixos desnortados!), nos pardais da tardiña

e nas cores intensas (aroma a terra e bafo)

de principios de inverno.
NOVAS_esp. 38

La belleza de la almendra, de la escarcha en la fruta,

del temblor siniestro, de las ardillas sinuosas,

de la nieve

y la rosa (vapor de agua,

hervor de llanto).

La belleza del terciopelo,

de la plenitud tan suave, del murmullo del tiempo,

de la alimaña vencida

en la profundidad alejada

de aquel jardín de antes.

La belleza del invierno

(premonición de crimen).
39 NOVAS_gal.

A beleza da améndoa, da xeada na froita,


do tremor sinistro, dos esquíos sinuosos,

da neve

e mais a rosa (vapor de auga,

fervedura de pranto).

A beleza do veludo,

da plenitude tan maina, do ruxerruxe do tempo,

da alimaria vencida

na fondura afastada

daquel xardín doutrora.

A beleza do inverno

(premonición de crime).

Neve
NOVAS_esp. 40

El BÁLSAMO, el temblor del arroz, el movimiento


que ayuda

en la tormenta de invierno, el crisantemo en el vano, las

miguitas en el tiempo, la lengua que enreda, el

ocelote en la raya, la risa en la tarde, la calidez de las

candelas.

El bálsamo, los espacios perfumados, las flores

tan blancas, la calentura del invierno, las caricias

sinuosas, el silencio de las tierras, las pomadas en los pies,

los aceites de hielo.

El bálsamo, el remolino, el remanso,

el fluir de este río, el ruiseñor

certero, la avena consumada,

las sacas tan limpias, el cedro de la derrota,


41 NOVAS_gal.

O BÁLSAMO, o tremor do arroz, o movemento


que axuda

na tormenta de inverno, o crisantemo no van, as

farangullas no tempo, a lingua que ennobela, o

ocelote na raia, o riso na tarde, a calidez das

candeas.

O bálsamo, os espazos perfumados, as flores

tan brancas, a quentura do inverno, as caricias

sinuosas, o silencio das agras, as pomadas nos pés,

os aceites de xeo.

O bálsamo, o remuíño, o remanso,

o fluír deste río, o reiseñor

certeiro, a avea consumada,

as sacas tan limpas, o cedro da derrota,


NOVAS_esp. 42

las arcas de las palabras, las aves tan nítidas.

Surgen los despertares, las túnicas transparentes,

los lechos de madera, la sencillez de la vida, la morada

de agua, las alimañas

de nieve.

El bálsamo.
43 NOVAS_gal.

as arcas das palabras, as aves tan nítidas.

Xorden os espertares, as túnicas transparentes,

os leitos de madeira, a sinxeleza da vida, o aconchego

de auga, as alimarias

de neve.

O bálsamo.

Neve
NOVAS_esp. 44

PROCURARÉ el rizoma, el laberinto, la interconexión, la múltiple


ojeada sobre los cuerpos, la cosificación, la ambigüedad, las

hojas de eucalipto

sobre los mirtos, las raíces recuperadas, las historias enredadas,

los retomares de la tierra, de los granos dispersos, de la desolación;

procuraré la ternura

bajo los labios cortados, so nevadas ariscas, dédalos ausentes;

procuraré el miedo, las madrigueras

de la alimaña, los dientes de las ristras

de los ajos milenarios, la rugosidad, la tarta, la dulzura

del arroz, la caperucita roja, la ratita gris;

y soy una llave

sobre el tiempo, la bota del ogro, las siete leguas, los cabritos perdidos,

el raigambre del pueblo, el hipertexto, el patriarcado deshecho,

la sémola de arroz;
45 NOVAS_gal.

PROCURAREI o rizoma, o labirinto, a interconexión, a múltiple


ollada sobre os corpos, a cousificación, a ambigüidade, as

follas de eucalipto

sobre os mirtos, as raíces recuperadas, as historias ennobeladas,

os retomares da terra, dos grans dispersos, da desolación;

procurarei a tenrura

baixo os labios cortados, so nevadas ariscas, dédalos ausentes;

procurarei o medo, os tobos

da alimaria, os dentes das restras

dos allos milenarios, a rugosidade, a torta, a dozura

do arroz, a carapuchiña vermella, a ratiña gris;

e son unha chave

sobre o tempo, a bota do ogro, as sete leguas, os cabritiños perdidos,

o raizame do pobo, o hipertexto, o patriarcado desfeito,

a sémola de arroz;
NOVAS_esp. 46

y procuro las horas, el remanso aparente, los mundos paralelos, el reloj sereno,
la sala de Lisboa;

y soy arca grande, arcón de esperanza,

the gold box, caja de pandora;

y soy saliva sobre el fuego, puñado de tierra, montón

de sal, luminoso abatimiento;

y reviento las verrugas

de las bruja ultrajadas, los remiendos de Oz,

los nueve zapatos, princesas de ciervos, revoluciones

de ocasos;

y procuro la estrella

tendida sobre el tiempo, la bandera quemada,

la hoguera de las sobras, los desperdicios enteros;

y soy rumor, pasos alejados, uñas despistadas, jirones de tedio;

y soy tarde de domingo, cajón de sorpresas, sábado radiante, colchas de recuer-

dos,
47 NOVAS_gal.

e procuro as horas, o remanso aparente, os mundos paralelos, o reloxo sereno,


a sala de lisboa;

e son arca grande, hucha de esperanza,

the gold box, caixa de pandora;

e son chuspe sobre o lume, presada de terra, morea

de sal, luminoso abatemento;

e rebento as espullas

das meigas aldraxadas, os remendos de Oz,

os nove zapatos, princesas de cervos, revolucións

de ocasos;

e procuro a estrela

tendida sobre o tempo, a bandeira queimada,

a fogueira das sobras, os refugallos enteiros;

e son rumor, pasos afastados, unllas despistadas, retallos de tedio;

e son tarde de domingo, queixón de sorpresas, sábado radiante, colchas de

recordos,
NOVAS_esp. 48

réditos infames;

y ya vuelve el abuelo, los zapatos grandes, la espuma de afeitar, al after shave, la

menta

sobre las ruedas, los rodicios apasionados, la recolección de las setas, el gato con

botas,

los dólmenes antiguos; y soy piedra hincada

en el camino, y bajo a los subterráneos, y procuro el rizoma,

la madriguera de Alicia,

el caramelo de anís.
49 NOVAS_gal.

réditos infames;

e xa volve o avó, os zapatos grandes, a escuma de afeitar, o after shave, a menta

sobre as rodas, os rodicios apaixonados, a recolleita dos cogomelos, o gato con

botas,

os dolmens antigos; e son pedra fincada

no camiño, e baixo ós subterráneos, e procuro o rizoma,

a tobeira de Alicia,

o caramelo de anís.
NOVAS_esp. 50

La LLAVE de cristal, el unicornio, la flor del lirolai,

el hilo de Ariadna, el abalorio de plumas,

la esencia.
51 NOVAS_gal.

A CHAVE de cristal, o unicornio, a flor do lirolai,

o fío de Ariadna, o abelorio de plumas,

a esencia.
NOVAS_esp. 52

DANDISMO, enfermedad, barrett, suicides, esteticismo extremo,

piedad y panaderas, autosuficiencia, Lied, amor


intenso, palomas azules, atrocity exhibition, trastorno,

bosques oscuros, anarchy, Düsseldorf, contracultura,

venas y filos; kraftwerk, distortion,

the stuff, la distancia, la profundidad del dolor

en los espejos empañados, en el frío de la mañana,

en las sombras, en los encajes, en el filo, en los abismos de las gemas;

y destroy me, oscuridad, Ezra Pound, dosis, ausencias,

un ange passe, casas abandonadas, herterodoxias, beloved;

y toda esa música afilada, el punk,

el gris de la belleza, el estético, el brutal, parálisis

y permanencia, uniones, santidad, humos y desórdenes,

alas desgarradas, toxicidades literarias, intensas; injertos,

frontera, suburbanos, márgenes, shadows y prayers,

debilidades, vestigios, les autres, ennui, el intangible,

las fisterras.
53 NOVAS_gal.

DANDISMO, enfermidade, barrett, suicides, esteticismo extremo,

piedades e panadeiras, autosuficiencia, Lied, amor


intenso, pombas azuis, atrocity exhibition, trastorno,

bosques escuros, anarchy, Düsseldorf, contracultura,

veas e fíos; kraftwerk, distortion,

the stuff, a distancia, a fondura da dor

nos espellos embazados, na friaxe da mañá,

nas sombras, nos encaixes, no gume, nos abismos das xemas;

e destroy me, escuridade, Ezra Pound, doses, ausencias,

un ange passe, casas abandonadas, herterodoxias, beloved;

e toda esa música afiada, o punk,

o gris da beleza, o estético, o brutal, parálises

e permanencias, unións, santidade, fumes e desordes,

azas esgazadas, toxicidades literarias, intensas; enxertos,

fronteiras, suburbanos, marxes, shadows e prayers,

debilidades, vestixios, les autres, ennui, o intanxible,

as fisterras.
BALDO RAMOS
NOVAS_esp. 56

CANDELORIA

para Elvira Montecelos, in memoriam,

desde la complicidad de la mirada.

circuncidada distancia.

temblor.

sábado 29.

un vacío recién inaugurado pesaba menos que la mudez.

al fondo,

donde las raíces presienten la disolución de los cuerpos,

su transparente decrepitud.
57 NOVAS_gal.

CANDELORIA

para Elvira Montecelos, in memoriam,

dende a complicidade da ollada.

circuncidada distancia.

tremor.

sábado 29.

un baleiro acabado de inaugurar pesaba menos que a mudez.

ao fondo,

onde as raizames presenten a disolución dos corpos,

a súa transparente decrepitude.


NOVAS_esp. 58

unos ojos amnióticos escrutan en la niebla,


fermentan en la cuenta atrás.

espían en la reconstrucción de la herida.

aprenden del veneno que supura

la conciencia del final.

abren las puertas de una luz provisional.

fragmentaria.

lenta.

confiada.
59 NOVAS_gal.

uns ollos amnióticos esculcan na néboa,


fermentan na conta atrás.

espían na reconstrución da ferida.

aprenden do veleno que supura

a conciencia do final.

abren as portas dunha luz provisional.

fragmentaria.

lenta.

confiada.
NOVAS_esp. 60

evitan el sujeto en el poema.

tú apenas llegas a leer bajo la morfina.

en la piel de la cicatriz las sábanas tibias

contagian la blancura y la acidez de la mañana.

el gris puede más que el vacío.

pequeña lluvia de tinta sobre las primeras magnolias.

luns 21.

retorno.
61 NOVAS_gal.

evitan o suxeito no poema.

ti apenas chegas a ler por baixo da morfina.

na pel da cicatriz as sabas mornas

contaxian a brancura e a acedume da mañá.

o gris pode máis que o baleiro.

orballo de tinta sobre as primeiras magnolias.

luns 21.

retorno.
NOVAS_esp. 62

agonía de los nombres que no volverán a ser habitados.

de la música que acompañó a las renuncias,

el sacrificio de la posteridad.

no basta con la evocación.

tampoco la disección de los accesos al dolor,

la luz que agría los atajos y deforma los espejos.

ahora sí la mudez.

el cuerpo atragantado en las bisagras del poema.

la memoria del Narla desembocando en el Orille.


63 NOVAS_gal.

agonía dos nomes que non volverán ser habitados.

da música que acompañou as renuncias,

o sacrificio da posteridade.

a evocación non é dabondo.

tampouco a disección dos accesos á dor,

a luz que agrea os atallos e deforma os espellos.

agora si a mudez.

o corpo atragoado nas bisagras do poema.

a memoria do Narla desembocando no Orille.


NOVAS_esp. 64

este azul de aguas circulares que transparenta el cinc


y nos obliga a olvidar.

fermento.

agonía.

fermento.

luz desenrollada en tardes de constancia y lignito.

humildad vertical, concisa,

ajena a la gestualidad de la confesión.

luz que enhebra el declive,


65 NOVAS_gal.

este azul de augas circulares que transparenta o cinc


e nos obriga a esquecer.

fermento.

agonía.

fermento.

luz debandada en tardes de constancia e lignito.

humildade vertical, concisa,

allea á xestualidade da confesión.

luz que enfía o declive,


NOVAS_esp. 66

la versión reescrita de la casa matriz,


la contracción de la retina en el interior de la ceguera.

esmelgar el tacto que todavía no reconoce su piel.

anticipar la mirada.

olvidar.

mientras amasas el pan de la felicidad

respiras los espacios reservados de la memoria que fertilizó el canto,

la circularidad de la ausencia.

entonces comprendes que hay manos como caminos

que se pierden en la espesura del amor

cuando la resina nos obliga a respirar más dentro.


67 NOVAS_gal.

a versión reescrita da casa matriz,


a contracción da retina no interior da cegueira.

esmelgar o tacto que aínda non recoñece a súa pel.

anticipar a ollada.

esquecer.

mentres amasas o pan da fidelidade

respiras os espazos segredos da memoria que fertilizou o canto,

a circularidade da ausencia.

daquela comprendes que hai mans como camiños

que se perden na espesura do amor

cando a resina nos obriga a respirar máis dentro.


NOVAS_esp. 68

manos atravesadas por regueros diminutos

en los que las abejas saciaban su agonía.

manos que supieron del frío y de la placenta,

de la leche de la mañana y de la levadura de la inocencia,

del bagazo clandestino y del moho de la soledad.

hay de este otro lado de la palabra un tiempo estático para habitar en silencio,

un tiempo de voces amables y cuartos de color violeta

en los que es posible recordar sin comprender la crueldad.

tiempo de no ir a ningún sitio.

vertical y lento.
69 NOVAS_gal.

mans atravesadas por regos diminutos


nos que saciaban as abellas a súa agonía.

mans que souberon do frío e da placenta,

do leite da mañá e do levedo da inocencia,

do bagazo clandestino e do balor da soidade.

hai destoutro lado da palabra un tempo estático para habitar en silencio,

un tempo de voces amábeis e cuartos de cor violeta

nos que é posíbel lembrar sen comprender a crueldade.

un tempo de non ir cara a ningures.

vertical e lento.
NOVAS_esp. 70

circular como la respiración en la que pacen las vacas

un cielo de chuchamel.

visión anterior a la rasgadura.

al insomnio de sobrevivir.

hay un diccionario de la devastación

en el que cada viga apunta una acepción del alba,

un compromiso con lo perecedero.

vigas como voces que nadie conoce,

que nacieron para ser habitadas en la levedad del olvido,

en el sacrificio de heredar una demolición.


71 NOVAS_gal.

circular como a respiración na que pacen as vacas

un ceo de chuchamel.

visión anterior á esgazadura.

ao insomnio de sobrevivir.

hai un dicionario da devastación

no que cada trabe apontoa unha acepción da amencida,

un compromiso co perecedoiro.

trabes como voces que ninguén coñece,

que naceron para ser habitadas na levidade do esquecemento,

no sacrificio de herdar unha derruba.


NOVAS_esp. 72

desplazada de la metáfora, de las contradicciones de la epopeya.

ahora repites su núcleo con la esperanza del retoño.

boqueiro.

restroballo.

ataño.

atenascar.

estrigha.

lagharón.
73 NOVAS_gal.

afastada da metáfora, das contradicións da epopea.

agora repites a súa cerna coa esperanza do abrocho.

boqueiro.

restroballo.

ataño.

atenascar.

estrigha.

lagharón.
NOVAS_esp. 74

rousello.

rarear.

afálalle.

esperón.

despertaste del sueño y la pesadilla se convirtió en realidad.

un niño lloraba entre las lápidas del cementerio.

la rueda del tiempo se detenía en las aguas azuladas

que disolvían el coágulo de nacer.

transvase de luz que nunca encuentra obstáculos.


75 NOVAS_gal.

rousello.

rarear.

afálalle.

esperón.

espertaches do soño e o pesadelo converteuse en realidade.

un neno choraba estre as lousas do cemiterio.

a roda do tempo detíñase nas augas azuladas

que esluían o coágulo de nacer.

transvase de luz que nunca atopa obstáculos.


NOVAS_esp. 76

sombra interior

avanzando en los extremos de la mirada.

permeable.

estéril.

maternal.

(En Antoloxía de referencia, 2012)


77 NOVAS_gal.

sombra interior

avanzando nas estremas da ollada.

permeábel.

estéril.

maternal.

(En Antoloxía de referencia, 2012)


NOVAS_esp. 78

PEDAZOS DE IMÁN ARDIENDO

nadie supo dar razón de su pasado.

arropado entre papeles que la humedad iba aboliendo,

hizo siempre de la ocultación una forma de no estar.

escrutó en los palíndromos del tiempo

pero nunca encontró la respuesta que esperaba,

quizá porque la respuesta era anterior a cualquier pregunta.

ni había sido escuchado ni habría de ser creído,

seguro como estaba de que las verdades eran retórica de otro cantar.

solo tuvo la conciencia más absoluta

de que el fracaso era un estado de ánimo


79 NOVAS_gal.

ANACOS DE IMÁN ARDENDO

ninguén soubo dar razón do seu pasado.

agochado entre papeis que a humidade fora abolindo,

fixo sempre da ocultación un xeito de non estar.

esculcou nos palíndromos do tempo

mais nunca deu coa resposta que esperaba,

quizais porque a resposta era anterior a calquera pregunta.

nin foi escoitado nin había ser crido,

certo como estaba de que as verdades eran retórica doutro cantar.

só tivo a conciencia máis absoluta

de que o fracaso era un estado de ánimo


NOVAS_esp. 80

y que sería suficiente para resistir.

una carta olvidada en otro idioma,

el reverso de un poema de Char escrito en hojas de tela.

una fecha para un futuro improbable.

y la certeza de no regresar.

(En Escura e transparente, 2005)


81 NOVAS_gal.

e que abondaba con resistir.

unha carta esquecida noutra lingua,

o reverso dun poema de Char escrito en cuartillas de tea.

unha data para un futuro improbábel.

e a certeza de non volver.

(En Escura e transparente, 2005)


NOVAS_esp. 82

(COSMOGONÍA)
I

te defiendo en este espacio de rendición

miro por ti

cuando todos los números confirman

que solo es afán literario el equilibrio

la ambición se descompone en los lugares de paso

imagino que después de la lucha solo queda nostalgia

y miro por ti

como si fuera posible retornar a tiempo


83 NOVAS_gal.

(COSMOGONÍA)
I

deféndote neste espazo da rendición

miro por ti

cando todos os números confirman

que o equilibrio só é unha arela literaria

podrece a ambición nos lugares de paso

imaxino que despois da loita só queda a nostalxia

e miro por ti

coma se fora posíbel retornar a tempo


NOVAS_esp. 84

ahora sabes que ya no

se cerraban los caminos en las acepciones que nadie osó descombrar

en la cárcel de la infancia respiraste el salitre de los mares interiores

te encerraba el cerebro en el presente

y olvidar era el límite para mantenerse en pie

entrabas en la saliva de la fertilidad con los ojos bien abiertos

sabías que estabas a punto de comprender

II
85 NOVAS_gal.

agora sabes que xa non

os camiños pechábanse nas acepcións que ninguén ousou desentullar

no cárcere da infancia respiraches o salitre dos mares interiores

o cerebro acurralábate no presente

e esquecer era o límite para manterse en pé

entrabas na saliva da fertilidade cos poros ben abertos

sabías que estabas a piques de comprender

II
NOVAS_esp. 86

nace en paralelo
y luego siente la necesidad de avanzar

hacia los puntos que delimitan

la perpendicular del poema

confía en la lentitud de nacer

espera y respira

administra los tiempos de la floración

palpita en el fondo de las cosas que presienten el abandono

y conocen las escalas de la decrepitud

en el contacto con la versión que tensa la ambigüedad

declina las concesiones del espejo


87 NOVAS_gal.

nace en paralelo
e logo sente a necesidade de avanzar

cara aos puntos que delimitan

a perpendicular do poema

confía na lentitude de nacer

espera e respira

administra os tempos da floración

latexa no fondo das cousas que presenten o abandono

e coñecen as escadas da decrepitude

no contacto coa versión que tensa a ambigüidade

declina as concesións do espello


NOVAS_esp. 88

y la misericordia del túnel

intuye que el resultado es otra cosa

no sabe qué

mezcla de azar y vedado espacio

próximo a la fertilidad y a la luz que ya no daña

(De Palimpsesto, 2009)


89 NOVAS_gal.

e a misericordia do túnel

intúe que o froito é outra cousa

non sabe qué

mestura de azar e vedado espazo

próximo á fertilidade e á luz que xa non dana

(De Palimpsesto, 2009)


NOVAS_esp. 90

RAÍZ DEL VUELO

vi crecer los bordes del insomnio contra la luz de las ejecuciones.

en el inicio de la primera voz

fuimos dejando un rastro de simiente

en el trazado del deslinde.

veníamos de lejos.

pálpabamos los límites del derrumbamiento.

ríos de avellana me devolvían a la noche

en forma de plazo que se incumple.

surco de la infancia podrida


91 NOVAS_gal.

RAÍZ DO VOO

vin medrar os bordos do insomnio contra a luz das execucións.

na escreba da primeira voz

fomos deixando un rastro de semente

no trazado do deslinde.

volviamos de lonxe.

tentabamos as márdeas da derruba.

ríos de abelá devolvíanme a noite

en forma de prazo que se incumpre.

suco da infancia podrecida


NOVAS_esp. 92

en la búsqueda del amarillo.

(En Escura e transparente, 2005)


93 NOVAS_gal.

na procura do amarelo.

(En Escura e transparente, 2005)


NOVAS_esp. 94

dentro,
donde el silencio ya no nos acoge.

donde las preguntas nunca admiten respuestas.

donde la memoria es un espacio diminuto sin accesos.

dentro,

donde la mirada apenas llega a comprender.

donde la materia se amalgama con el lenguaje.

donde la palabra precisa es una sombra que avanza.

dentro,

donde los cuerpos frecuentan los límites de la vejez


95 NOVAS_gal.

dentro,
onde o silencio xa non nos acolle.

onde as preguntas nunca admiten respostas.

onde a memoria é un espazo diminuto sen accesos.

dentro,

onde a ollada apenas chega a comprender.

onde a materia se amalgama coa linguaxe.

onde a palabra precisa é unha sombra que avanza.

dentro,

onde os corpos frecuentan os vértices da vellez


NOVAS_esp. 96

y confían en la ebriedad de lo diáfano.

(De Os ollos das palabras, 2012)


97 NOVAS_gal.

e confían na ebriedade do baleiro.

(De Os ollos das palabras, 2012)


ANTÍA OTERO
NOVAS_esp. 100

La creación doméstica

En un bol de cerámica manteca y azúcar.

mezclo.

huevos de casa.

harina. levadura.

toque de canela.

vainilla en punto.

mezclo.

revuelvo con las manos.

con los dedos se compacta.

estiro la masa.

la harina en la mesa evitará

que se pegue.
101 NOVAS_gal.

A creación doméstica

Nun bol de cerámica manteiga e azúcre.

misturo.

ovos da casa.

fariña. levadura.

toque de canela

vainilla en punto.

misturo.

revolvo coas mans.

cos dedos. compáctase.

esterrico a masa.

fariña na mesa evitará

que se pegue.
NOVAS_esp. 102

estiro. corto.
moldes de figura humana.

dientes

y cuchilladas

de metal en las siluetas.

ampliar el número hasta

infinito.

galletas oveja dolly.

el horno arde.

siempre a 180º grados.

temperatura de repostería.

a 180º grados
103 NOVAS_gal.

esterrícoa. córtoa.
moldes de figura humana.

dentes

e coiteladas

de metal nas siluetas.

ampliar o número ata

infinito.

galletas ovella dolly.

o forno arde.

sempre a 180º graos.

temperatura de repostería.

a 180º graos
NOVAS_esp. 104

meter figuras en el horno.


cuecen juntas. se tocan

la punta de los dedos.

salivan manteca y aceite

en los muslos.

se achicharran.

la cocina es un holocausto y yo

la mejor de las dirigentes.

disfruto. auguro deformidades.

en algunas la cabeza quedará grande

en relación al cuerpo. otras cojas.

delicadamente mancas.

no hago cirugía.
105 NOVAS_gal.

meter figuras no forno.


cócense xuntas. tócanse

a punta dos dedos.

salivan manteiga e aceite

nas coxas.

tórranse.

a cociña é un holocausto e eu

a millor das dirixentes.

disfruto.auguro deformidades.

nalgunhas a cabeza quedará grande

en relación ao corpo. outras serán coxas.

delicadamente mancas.

non fago ciruxía.


NOVAS_esp. 106

no las decoro.

no pinto ojos, boca, ni sonrisa.

vivirán en vuestras manos como salieron del horno.

perfectas. taradas. tan mortales.


107 NOVAS_gal.

non as decoro.

non pinto ollos, boca, nin sorriso.

vivirán nas vosas mans como saíron do forno.

perfectas. taradas. tan mortais.


NOVAS_esp. 108

Soy la mejor de las heridas

y llevo en los ojos


tatuado el cansancio

Amo a la derrota

que me esculpe

cada noche

que vuelvo al templo

pero no huyo del presente

pues nadie está aguardándome

Por eso gané el certamen

y vuestra cara

quedó sin gesto

No busquéis
109 NOVAS_gal.

Son a millor das feridas


e levo nos ollos

tatuado o cansanzo

Amo á derrota

que me esculpe

cada noite

que volvo ao tempo

mais non fuxo do presente

pois ninguén está a agardarme

Por iso gañei o certame

e a vosa cara

quedou sen xesto

Non busquedes
NOVAS_esp. 110

en mi belleza la Victoria
sino en la decisión de saber ser

la mejor vencida

…...........

A veces

me muerdo las uñas

hasta la sobredosis

y escondo las manos

bajo las sábanas

En medio de las piernas

Esa
111 NOVAS_gal.

na miña beleza a victoria


senón na decisión de saber ser

a millor vencida

…...........

Ás veces

mordo as unllas

ata a sobredose

e agocho as mans

baixo das sabas

No medio das pernas

Esa
NOVAS_esp. 112

es la única mutilación

que me permito
113 NOVAS_gal.

é a única mutilación

que me permito
NOVAS_esp. 114

El viaje fue tan largo


que cuando acordé

acudí a los platos de la tele y conté un centenar de muertes

todos

miraban

y reían a la vez mis chistes

a mi

que nunca antes tuve gracia

ni sabía bailar

ni guardaba el equilibrio

debido a un yeso entre las piernas

– la corista por fin llamada a ser vedette-

con labios de fuego


115 NOVAS_gal.

A viaxe foi tan longa


que cando acordei

acudín aos platos da tele e contei un cento de mortes

todos

miraban

e rían a vez os meus chistes

a min

que nunca antes tivera graza

nin sabia bailar

nin guardaba equilibrio

por mor dun xeso entre as pernas

– a corista por fin chamada a ser vedette–

cos beizos da lume


NOVAS_esp. 116

y piernas torcidas

– la corista por fin llamada a ser vedette-

– y tú demasiado

– lejos para verlo


117 NOVAS_gal.

e as pernas tortas

– a corista por fin chamada a ser vedette-

– e ti demasiado

– lonxe para velo


NOVAS_esp. 118

Vivir en el edificio más alto de la nacional sexta


es como ser ciudadano Kane

pero con menos tripa

No es provocación

pero disfruto al tomar los ascensores de dos en dos

mientras golpeo en la corriente del espejo

porque esa es la idea

la de ir por delante

y abrir

el paquete que los domingos

llega desde casa

a este piso de luz a cuatro bandas

y desnudar

los huevos del papel de periódico

fríos entre los dedos

sosteniéndolos con la delicia del terciopelo


119 NOVAS_gal.

Vivir no edificio mais alto da nacional sexta


é como ser Cidadan Kane

pero con menos tripa

Non é provocación

pero gusto de tomar os ascensores de dous en dous

mentres bato na corrente do espello

porque esa é idea

a de ir por diante

e abrir

o paquete que os domingos

chega dende a casa

a este piso de luz a catro bandas

e espir

os ovos do papel de xornal

fríos entre os dedos

termando deles coa delicia do veludo


NOVAS_esp. 120

soy generosa con mi opción fácil


a la que siempre recurro en la conjuntivitis de los días

en el sarro de la nevera

en la decisión de mantenerme

cuando lo extraño es eso

quedar

y me reconstruyo

haciéndome la buena

mirando las manos en cenital

mientras pienso en la tragedia

de dejarlos

caer

Vivir en el edificio más alto de la nacional sexta


121 NOVAS_gal.

son xeneroso coa miña opción fácil


á que sempre recurro na conxuntivite dos días

no sarro da neveira

na decisión de manterme

cando o estraño é iso

quedar

e reconstruóme

facéndome a boa

mirando as mans en cenital

mentres penso na traxedia

de deixalos

caer

Vivir no edificio mais alto da nacional sexta


NOVAS_esp. 122

es como ser ciudadano Kane


pero con menos tripa

porque aquí

los cuartos mantienen bombillas sin lámparas

(y créeme)

soy consciente de que la visión

roza la tempestad de un ángel ebrio

pero es íntimo

oír como entra por el marco de aluminio

dejándose caer sobre la colcha

doblando las alas bajo la cama

allí

donde no llega la alfombra y todo está más frío

y me reclama
123 NOVAS_gal.

é como ser Cidadán Kane


pero con menos tripa

porque aquí

os cuartos manteñen bombillas sen lámpadas

(e creme)

son consciente de que a visión

roza a tempestade dun anxe bébedo

Pero é intimo

oír como entra polo marco de aluminio

deixándose caer sobre a colcha

dobrando as ás baixo da cama

alí

onde non chega a alfombra e todo está máis frío

e chama por min


NOVAS_esp. 124

hundiendo la boca en la resaca

y pronuncia mal mi nombre

comiéndose las vocales abiertas

en la torre

no siento solo el ruido de los aviones

también preparo tortillas

para acompañar el ansia de los ángeles

y desnudo huevos

con las manos tan en detalle

que a veces pienso

que depende de mi

que siga intacta su esencia


125 NOVAS_gal.

afundindo a boca na resaca

e proncuncia mal o meu nome

comendo as vogais abertas

na torre

non sinto só ruido dos avions

tamén preparo tortillas

para acompañar a ansia dos anxos

e ispo ovos

coas mans tan en detalle

que ás veces sinto

que depende de min

que siga intacta a súa esencia


NOVAS_esp. 126

Volví a fumar cuando supe


que Ingeborg Bachmann

murió a causa de un cigarrillo mal apagado

Cociné galletas en el horno para celebrar

la navidad y el adiós de Silvia Plath

Limpié el coche de la familia

cuando releí a Anne Sexton

Me asomé a la ventana

para mirar abajo

y hablar a solas con Unica Zürn

Hice de la cuerda un columpio

cuando interpreté el Amor de Fedra

de Sarah Kane

Hay algo de tragedia en la exposición

pero no te asustes
127 NOVAS_gal.

Volvín fumar cando souben


Que Ingeborg Bachmann

Morrera a causa dun cigarro mal apagado

Cociñei galletas no forno para festexarvos

O Nadal e o adeus de Silvia Plath

Limepi o coche da familia

cando relin a Anne Sexton

Achegueime a ventá

para mirar abaixo

e falar a soas con Unica Zurn

Fixen da corda un bamban

Cando interpretei o Amor de Fedra

de Sarah Kane

Hai algo de traxedia na exposición

mais non te asustes


NOVAS_esp. 128

acostumbro a ocultar los líquidos

cuando caen por las piernas

y corroen el parqué

aquí dentro

repito mi nombre hasta el infinito

cambiando las letras cada vez

es un pasatiempo de producción propia

al que recurro

hasta que suena el timbre

y quedo muda en la vocal abierta

Pasa y dime que todo va bien

preciso tranquilizarme
129 NOVAS_gal.

Acostumo a ocultar os líquidos

cando caen polas pernas

e corroen o parqué

aquí adentro

repito o meu nome ata infinito

cambiándolle as letras de cada vez

é un psaatempo de producción propia

ao que recurro

ata que soa o timbre

e quedo mudo na vogal aberta

Pasa e dime que todo vai ben

Preciso tranquilizarme
XAVIER LAMA
NOVAS_esp. 132

PARA HACER UN POEMA POSTDADAÍSTA

Para hacer un poema postdadaísta

coja unas tijeras

y recorte en el vientre con dulzura neutral

una perfecta incisión sangrante.

Meta la mano en la tiniebla incógnita

de su intestino polimorfo

y extraiga los trajes de los funcionarios de la media noche,

dentaduras olvidadas

por vates malditos,

herraduras trágicas de la mala suerte

y los collares de ónice de aulladores perros andaluces.


133 NOVAS_gal.

PARA FACER UN POEMA POSTDADAISTA

Para facer un poema post-dadaista

colla unhas tesoiras

e recorte no ventre con dozura neutral

unha perfecta incisión sangrante.

Meta a man na tebra incógnita

do seu intestino polimorfo

e extraia os traxes dos funcionarios da medianoite,

dentaduras esquecidas

por vates malditos,

ferraduras tráxicas da mala sorte

e os colares de ónice de oubeantes cans andaluces.


NOVAS_esp. 134

Ascienda por el túnel


de su cuerpo imprevisto

apalpando entre los ojos difuntos

de su propia alma

hasta llegar al cementerio marítimo del corazón.

Arránquelo como quien le corta las alas

a un arcángel que ríe con intención delirante

frente al dolor.

Cojalo en las manos, béselo, escúpalo,

agítelo,

hasta que desprenda palabras de enojo y látigo

palabras que se han de deslizar por gargantas invisibles,

por ríos enfermos de caimanes exégetas,


135 NOVAS_gal.

Ascenda polo túnel


do seu corpo imprevisto

atoutiñando entre os ollos defuntos

da súa propia alma

ata chegar ao cemiterio marítimo do corazón.

Arrínqueo como quen lle corta as ás

a un arcanxo que ri con intención delirante

fronte á dor.

Cóllao nas mans, bíqueo, cúspao,

axíteo

ata que desprenda palabras de rebinxe e látego,

palabras que se han deslizar por gorxas invisibles,

por ríos enfermos de caimáns eséxetas,


NOVAS_esp. 136

por calles por las que pasean elegantes cadáveres


buscándole un sentido a la vida

-perdón, quise decir a la muerte-.

Deje que esas palabras autogestionen

un orden secreto de luces ahogadas, de desvelos

inobjetables, de silbidos

sin código preciso,

de chispas silenciosas, clandestinas, incendiarias.

Nada de escrituras pulsionales o automáticas.

Su intestino,

su corazón jadeante de escalofríos,

escribirán por usted

un sollozante  poema postdadaísta.


137 NOVAS_gal.

por rúas nas que pasean elegantes cadáveres


buscándolle un sentido á vida

-perdón, quixen dicir á morte-.

Deixe que esas palabras autoxestionen

unha orde secreta de luces afogadas, de desvelos

inobxetables, de asubíos

sen código preciso,

de faíscas silenciosas, acorantes, incendiarias.

Nada de escritas pulsionais ou automáticas.

O seu intestino,

o seu corazón arfante de arrepíos,

escribirán por vostede

un laiante poema post-dadaista.


NOVAS_esp. 138

CABALGANDO CON LA  MUERTE, BASQUIAT.


 

Atleta pálido de la muerte.

Las paredes eran una extensión sin desembocaduras

para sembrar

cromáticas municiones nocturnas.

Las paredes, como el encerado de los niños,

soñaban muertos descabellados

con lenguas de hierba y de cuchillo.

Las paredes para dibujar

la sangre sideral que mana de las estrellas.


139 NOVAS_gal.

CABALGANDO COA MORTE, BASQUIAT.

Atleta pálido da morte.

As paredes eran unha estensión sen desembocaduras

para sementar

cromáticas municións nocturnas.

As paredes, como o encerado dos nenos,

soñaban mortos descabelados

con linguas de herba e de coitelo.

As paredes para debuxar

o sangue sideral que pinga das estrelas.


NOVAS_esp. 140

¡Ah, Nueva York, patria de tantos convidados


al combate ululante da vida,

patria de los arcángeles de vinilo

que vomitan sobre las alcantarillas

por las que circula un fluyente cauce de esperma

coma una larga serpiente del edén!

Fuiste uno de los elegidos,

uno de los chacales que abandonan la manada

reclamado por los yuppies magnéticos

con corazón de cadillac moon.

Atleta negro, pero pálido, de la muerte.

No sabías que por los corredores del éxito

pasan los leopardos


141 NOVAS_gal.

¡Ah, Nova York, patria de tantos convidados


ao combate ouleante da vida,

patria dos arcanxos de vinilo

que vomitan sobre os sumidoiros

polos que circula un fluínte cauce de esperma

coma unha longa serpe edénica!

Fuches un dos elixidos,

un dos chacais que abandonan a grea

reclamado polos yuppies magnéticos

con corazón de cadillac moon.

Atleta negro, pero pálido, da morte.

Non sabías que polos corredores do éxito

pasan os leopardos
NOVAS_esp. 142

con su ofrenda de manzanas


y abren las puertas del paraíso

con sus dientes infalibles de cazadores de palomas.

Escucha otra vez, atleta,

el golpe seco, desenterrado, de Joe Louis,

que resuena

en la boca cerrada de tu hígado

como el maullido de un gato exfoliado.

No hay una Mona Lisa en los cuartos oscuros

capaz de sorber con dulzura

los alacranes líquidos

que resbalan por tu rostro,

los alacranes de la locura salada y del sudor negro.


143 NOVAS_gal.

coa súa ofrenda de mazás


e abren as portas do paraíso

cos seus dentes infalibles de cazadores de pombas.

Escoita outra vez, atleta,

o golpe seco, desenterrado, de Joe Louis,

que resoa

na boca pechada do teu fígado

coma o miaño dun gato desfollado.

Non hai unha Monna Lisa nos cuartos escuros

capaz de sorber con dozura

os alacráns líquidos

que esbaran polo teu rostro,

os alacráns da loucura salgada e do suor negro.


NOVAS_esp. 144

Ni siquiera tu Mona Lisa


con la cara chorreante

y la boca como un escapulario lácteo,

ni siquiera ella puede sorber las gotas de insomnio,

las gotas de ortiga y guijarro molido

que transpiran tus venas.

Atleta negro (y pálido) de la muerte.

Un tropel corre por tu sangre,

avanza por arterias de ceniza y bruma

y deposita en tu alma

la oreja caliente de Vicent,

las pinceladas sexuales, obsesivas, de Pollock,

tus propias pinceladas arrogantes,

perfumadas de infortunio.
145 NOVAS_gal.

Nin sequera a túa monnalisa


coa face chorreante

e a boca coma un escapulario lácteo,

nin sequera ela pode zugar as gotas de insomnio,

as gotas de ortiga e seixo esfarelado

que transpiran as túas veas.

Atleta negro (e pálido) da morte.

Un tropel corre polo teu sangue,

alanca por arterias de cinza e de fuscallo

e deposita na túa alma

a orella quente de Vincent,

as pinceladas sexuais, obsesivas, de Pollock,

as túas propias pinceladas arrogantes,

perfumadas de infortunio.
NOVAS_esp. 146

Atleta pálido de la muerte:

¿sabes que te persigue Mefistófeles en ese otro mundo

para prometerte una gloria caprichosa,

lejos del reino soberano de las farmacias?

Ahora sí, atleta ingenuo de la muerte,

la vida es como un infiel espejismo

o como una extraña sed fáustica

que pasa

a bordo de un cadillac moon.


147 NOVAS_gal.

Atleta pálido da morte:

¿sabes que te persegue Mefistófeles nese outro mundo

para prometerche unha gloria caprichosa,

lonxe do reino soberano das farmacias?

Agora si, atleta inxenuo da morte,

a vida é coma un infiel espellismo

ou como unha estraña sede fáustica

que pasa

a bordo dun cadillac moon.


NOVAS_esp. 148

LAS VOCES QUE RETORNAN


 

Escucho ahora las voces recortadas en el tiempo: regresan como relámpagos y

vuelven a conducir las yugadas que labran riegos graduales en un territorio de

gravitaciones interrumpidas.

Son las ánimas de los que aman la tierra con una elasticidad inquietante y uníso-

na en este paisaje mío.

Sus voces, forjando los versos, atraviesan las túnicas orgánicas del campo, re-

posan entre los párpados cándidos de los castaños, entre el aroma sorprendido

de los manzanos y las fincas de labor iluminadas por los cetros altivos del maíz.

Vuelve la procesión de los silenciosos a las glorietas antiguas de la remembranza


149 NOVAS_gal.

AS VOCES QUE RETORNAN.

Escoito agora as voces recortadas no tempo: regresan coma lóstregos e volven

conducir as xugadas que labran regos graduais nun territorio de gravitacións

interrompidas.

Son as ánimas dos que aman a terra cunha elasticidade inquedante e unísona

nesta paisaxe miña.

As súas voces, afalando os versos, atravesan as túnicas orgánicas do campo, re-

pousan entre as pálpebras cándidas dos castiñeiros, entre o recendo sorprendido

das mazairas e as leiras alumadas polos cetros altivos do millo.

Volve a procesión dos silenciosos ás glorietas antigas da acordanza


NOVAS_esp. 150

y se manifiestan con sus bramidos encubiertos, con las voces jadeantes del trabajo,

con un idioma de coágulos que trae el eco de aquella vieja estirpe de atletas huér-

fanos purificados por el tiempo.

No desertan nunca. Siempre están ahí, al acecho, ante un nuevo mundo atroz que

desprecia el semblante incurable de aquellos esfuerzos e infortunios.

Escucho, por otro lado, las voces recortadas en el tiempo y firmo un armisticio

poético con ellos, con mis antepasados de la casa nativa

que levitan en la noche solemne de la memoria


151 NOVAS_gal.

e maniféstanse cos seus berros acobillados, coas voces arquexantes do traballo,

cun idioma de coágulos que trae o eco daquela vella estirpe de atletas orfos

purificados polo tempo.

Non desertan nunca. Sempre están aí, á espreita, ante un novo mundo atroz que

depreza o semblante incurable daqueles esforzos e infortunios.

Escoito, doutra volta, as voces recortadas no tempo e asino un armisticio poéti-

co con eles, cos meus devanceiros da casa nativa

que levitan na noite solemne da memoria


NOVAS_esp. 152

para recordarme que nada fue inútil,

que bajo las bóvedas de sus murmullos contagiosos germinan los intestinos

celestiales de mi identidad.
153 NOVAS_gal.

para lembrarme que nada foi inútil,

que baixo as bóvedas dos seus murmurios contaxiosos agroman os intestinos

celestiais da miña identidade.


NOVAS_esp. 154

HISTORIAS DE LA CIUDAD ACRISTALADA

E morava neste mundo

Aquela voz

Morava mesmo no fundo

Dum poço dentro de nós.

Miguel Torga
155 NOVAS_gal.

HISTORIAS DA CIDADE ACRISTALADA

E morava neste mundo

Aquela voz

Morava mesmo no fundo

Dum poço dentro de nós.

Miguel Torga
NOVAS_esp. 156

-I-

Dicen que en la ciudad acristalada hay ancianos que persiguen, entre los claus-

tros renacidos, el eco de las vacas suicidas.

Escuchan voces escondidas de los hombres muertos que encaminan las yuga-

das y trazan riegos de azogue sobre los espejos donde se reflejan las ruinas del

Exterminio.

Después regresan al asilo y lloran sobre las sábanas perfumadas con la resina

eucarística de los robledales clandestinos.


157 NOVAS_gal.

-I-

Din que na cidade acristalada hai anciáns que perseguen, entre os claustros rena-

cidos, o eco das vacas suicidas.

Escoitan voces acoradas dos homes mortos que afalan as xugadas e trazan regos

de azougue sobre os espellos onde se reflicten as ruinas do Exterminio.

Despois regresan ao asilo e choran sobre as sabas pefumadas coa resina eucarís-

tica das carballeiras clandestinas.


NOVAS_esp. 158

- II -

Una noche más vuelven a visitarnos los espíritus de los caminos con un séquito

de zarzas y helechos delirantes, de brezos sobrenaturales y de retamas holga-

das.

Traen la memoria de las gándaras y de las laderas, de las tierras peñascales y de

los prados empinados.

Nos miran con ojos de una pureza terrible, enredante, exterminadora, como seres

castigados por un abandono infinito. En sus rostros arde el deseo de regresar a

los caminos perdidos, ocultos entre la desmemoria del Caos.


159 NOVAS_gal.

- II -

Unha noite máis, volven visitarnos os espíritos dos camiños cun séquito de silvei-

ras e fieitos delirantes, de uces sobrenaturais e de xestas folgadas.

Traen a lembranza das gándaras e das bocarribeiras, das terras penedías e dos

prados encostados.

Mírannos con ollos dunha pureza terrible, enleante, exterminadora, como seres

castigados por un abandono infinito. Nos seus rostros arde o desexo de regresar

aos camiños perdidos, acobillados entre a desmemoria do Caos.


NOVAS_esp. 160

- III -

Nos llegan nuevas revestidas de una retórica teologal sobre los habitantes de las

casas abandonadas en las aldeas.

Son infieles y recogen en los cristales rotos de la noche una cosecha de ojos. Son

los ojos que no soportan mirarse en las aguas limpias del pasado.

Hacen la ronda nocturna de los cementerios para hablar con los seres fragmen-

tarios que regresan de la muerte con un ansia confesional, y construyen altares

infieles, púlpitos para propagar la verdad de los tiempos paralelos.

Sí, son indómitos y maternales,

heréticos y auxiliadores, los fantasmas que viven en las casas abandonadas.


161 NOVAS_gal.

- III -

Chégannos novas revestidas dunha retórica teologal sobre os habitantes das

casas abandonadas nas aldeas.

Son infieis e recollen nos cristais rotos da noite unha colleita de ollos. Son os

ollos que non soportan mirarse nas augas limpas do pasado.

Fan a rolda nocturna dos cemiterios para falar cos seres fragmentarios que regre-

san da morte cun devezo confesional, e constrúen altares infieis, púlpitos para

propagar a verdade dos tempos paralelos.

Si, son indómitas e maternais, heréti-

cas e auxiliadoras, as pantasmas que viven nas casas abandonadas.


NOVAS_esp. 162

EN EL CLAUSTRO DE LA REVELACIÓN

Puedo imaginar el temor hostil de aquellos peregrinos medievales a caer en el

círculo conyugal de la Santa Compaña.

Así es el terror a perderse en las estancias extremas donde la vida es una úlcera

de sal.

La Muerte se infiltra con su mirada seca y se alza invariable como la cobra que

atisba los días extinguidos.

¿Dónde quedó la consigna de profanar las alcobas de los policlínicos para regalar

revólveres con balas zodiacales siempre redentoras?

¿Dónde quedaron las horas de la serenidad, infectadas ahora por el olor de tan-

tos tigres sacrificados en los tapices de otro tiempo?


163 NOVAS_gal.

NO CLAUSTRO DA REVELACIÓN

Podo imaxinar o temor hostil daqueles peregrinos medievais a caer no círculo

conxugal da Santa Compaña.

Así é o terror a perderse nas estancias extremas onde a vida é unha úlcera de sal.

A Morte infíltrase coa súa mirada seca e álzase invariable como a cobra que

albisca os días extinguidos.

Onde quedou a consigna de profanar as alcobas dos policlínicos para regalar

revólveres con balas zodiacais sempre redentoras?

Onde quedaron as horas da serenidade, infectadas agora polo cheiro de tantos

tigres sacrificados nos tapices de outrora?


NOVAS_esp. 164

Los poetas sueñan apocalípticos crepúsculos y los santos abandonan las hornaci-
nas para mezclarse con los espectros que pasean sus blasfemias por los parques

Y en el manicomio de la ciudad los ángeles oscuros predican la venida de los

días en los que ha de prosperar la enfermedad global de la indiferencia.

Llega el tiempo de escuchar los dictámenes clandestinos de la esperanza.

No sé si en los espejos de tus ojos arde la oración que preludia las ventanas

inaugurales de la infancia.

Ahora entiendo

que la eternidad es una regeneradora sucesión

de máscaras.
165 NOVAS_gal.

Os poetas soñan apocalípticos crepúsculos e os santos abandonan os fornelos


para mesturarse cos espectros que pasean as súas blasfemias polos parques

E no manicomio da cidade os anxos escuros predican o advento dos días nos que

ha prosperar a enfermidade global da indiferenza.

Chega o tempo de escoitar os dictames clandestinos da esperanza.

Non sei se nos espellos dos teus ollos arde a oración que preludia as fiestras

inaugurais da infancia.

Agora entendo

que a eternidade é unha rexeneradora sucesión

de máscaras.
DANIEL SALGADO
NOVAS_esp. 168

the illusions of postmodernism

casi sería mejor

recuperar

los grandes relatos de emancipación.

no por nada,

pero mira vas andando por la calle y cada rostro marca

nuestro tiempo amortajado. dispuestos

para la demolición.

el enrejado entre las manos encerradas


169 NOVAS_gal.

the illusions of postmodernism1

case había ser mellor

recuperarmos

os grandes relatos de emancipación.

non por nada,

pero mira vas andando pola rúa e cada rostro marca

o noso tempo amortallado. prestos

para demolición.

o enreixado entre mans pechadas

1 Do libro días no imperio (Colección Esquío, 2004)


NOVAS_esp. 170

existe. y

en la parte de atrás de todo

la nueva orden mundial acumula bocas cosidas.

siempre deja de llover y de los edificios modernos

non se sabe la entrada y tú cierras los ojos

porque

en este preciso momento

es necesario ver la cosa entera

quince de junio
171 NOVAS_gal.

existe. e

na parte de atrás de todo

a nova orde mundial acumula bocas cosidas.

sempre deixa de chover e dos edificios modernos

non se sabe a entrada e ti corres os ollos

porque

arestora

cómpre ver a cousa enteira.

quince de xuño
NOVAS_esp. 172

poema de amor #3

los tiempos cambian (y cambian

las voluntades y también la percepción inexacta

de lo que explica la tierra) pero el viento

nunca desiste y los aires que corren

predicen catástrofes y ausencia de consuelo,

el único refugio donde te sostienes antes de romperte y siempre

contra la nostalgia, que nombre tiene

esto que arde, esto que no tiene nombre y que emerge

en la boca de la noche, donde remata la piel y comienza

esto que arde, más allá de la piel, en la amplitud


173 NOVAS_gal.

poema de amor #3

os tempos mudan (e mudan

as vontades e tamén a percepción inexacta

do que explica esta terra) pero o vento

nunca desiste e os aires que corren

predín catástrofes e ausencia de consolo,

o único refuxio onde esteas antes de romperes e sempre

contra a nostalxia, qué nome ten

isto que arde, isto que non ten nome e que aboia

na boca da noite, onde remata a pel e comeza

isto que arde, máis alá da pel, na amplitude


NOVAS_esp. 174

del territorio por conquistar, en el lugar

en que la nostalgia funciona y sin embargo

cambian los tiempos y las voluntades y la idea en ruinas

de lo que dice esta tierra.


175 NOVAS_gal.

do territorio por conquistarmos, no lugar

en que a nostalxia non funciona e con todo

mudan os tempos e as vontades e a idea en ruínas

do que di esta terra.


NOVAS_esp. 176

[naïma]

la desesperación propia del fuego,

la estancia

rota, el bosque autóctono,

la furia como testamento y alguna

de las verdades inscrita

en la violencia de los cielos de abril,

la inminente destrucción de la línea melódica pactada,

el metal y el testimonio,

la vida irreconciliable en los dominios


177 NOVAS_gal.

[naïma]2

a desesperación propia do fogo,

a estancia

rota, o bosque autóctono,

a furia como testamento e algunha

das verdades inscrita

na violencia dos ceos de abril,

a inminente destrución da liña melódica pactada,

o metal e o testemuño,

a vida irreconciliábel nos dominios

2 Do libro ruído de fondo (Xerais, 2012)


NOVAS_esp. 178

del lobo, las convulsiones geo-

lógicas en el interior de la piel,

la estrategia definida entre los cadáveres

y el gueto, donde se anudan

documento y barbarie
179 NOVAS_gal.

do lobo, as convulsións xeo-

lóxicas no interior da pel,

a estratexia definida entre os cadáveres

e o gueto, onde se anoan

documento e barbarie
NOVAS_esp. 180

El último poema del capitalismo tardío

[The last poem on late capitalism]

para María do Cebreiro

Esto es contra los paraísos artificiales. Es contra

el artificio. Por aquí se ven restos de carteles,

andan ratas de cloaca, domina

la civilización del automóvil. Esto es pura propaganda:

escribamos contra nosotros. Tomaremos el cielo por asalto.

Como un vulgar relato de emancipación: contra


181 NOVAS_gal.

O derradeiro poema do capitalismo serodio3

[The last poem on late capitalism]

para María do Cebreiro

Isto é contra os paraísos artificiais. É contra

o artificio. Por aquí mírase restoballo de cartaces,

andan ratas de sumidoiro, domina

a civilización do automóbil. Isto é pura propaganda:

escribamos contra nós. Tomarmos o ceo por asalto.

Coma nun vulgar relato de emancipación: contra

3 Do libro Os poemas de como se rompe todo (Sotelo Blanco, 2007)


NOVAS_esp. 182

los paraísos artificiales: esto es el paraíso en la tierra.

Defendámonos del neón. Exijamos cable y no fruta

de cámara. Esto son pedazos de asteroide: la cosa

no da para más. Preparemos los modos

y los pechos. Caemos y esta luz no nos hace bien

ninguno, la tierra mojada, las mayúsculas, la fe

en la mentira horizonte. Esto explica el mundo

: el centralismo democrático de la palabra arder,

la organización armada que desmonta las paredes

de las buhardillas. Esto es contra la poesía: pone

no tocar, causa estragos, lleva en la capa la foto-

grafía de soldado soviético en el tejado del Reichstag.

Esto es, definitivamente, contra el artificio. La palabra


183 NOVAS_gal.

os paraísos artificiais: isto é o paraíso na terra.

Defendámonos do neon. Esixamos cabo e non froita

de cámara. Isto son anacos de asteroide: a cousa

non dá para máis. Preparemos as maneiras

e os peitos. Caemos e esta luz non nos fai ben

ningún, a terra mollada, as maiúsculas, a fe

no embuste do horizonte. Isto explica o mundo

: o centralismo democrático da palabra arder,

a organización armada que desmonta as paredes

das bufardas. Isto é contra a poesía: pon

non tocar, causa estragos, leva na capa a foto-

grafía do soldado soviético no tellado do Reichstag.

Isto é, definitivamente, contra o artificio. A palabra


NOVAS_esp. 184

no usa sábanas y busca intemperies.


185 NOVAS_gal.

non usa sabas e busca intemperies.


NOVAS_esp. 186

Poesía y política

Hay tiempo ya de casi todo y también del último verano,

lo que vivimos arrimados, con vértigo

de libro de historia, más bien evitando el calor y el abrazo,

serios porque lo imponen la luz y las condiciones objetivas

de la nación, las canciones con zapatos de Woody Guthrie

y el desplazamiento de las mejores mentes de nuestra generación,

definitivamente contrarios a expulsar nada que no sean

adjetivos, ganados para rehacer un sitio donde estar,

tantas cosas que no nos suceden en la piel pero

que queman, que estragan, que cercan, que abren,


187 NOVAS_gal.

Poesía e política4

Hai tempo xa de case todo e tamén do último verán,

o que vivimos arrimados, con vertixe

de libro de historia, máis ben evitando calor e apertas,

serios porque o impoñen a luz e as condicións obxectivas

da nación, as cancións con zapatos de Woody Guthrie

e o desprazamento das mellores mentes da xeración de noso,

definitivamente contrarios a expulsarmos nada que non sexan

adxectivos, gañados para refacermos un sitio onde estar,

tantas cousas que non nos acontecen na pel pero

que queiman, que estragan, que cercan, que abren,

4 Do libro Os poemas de como se rompe todo (Sotelo Blanco, 2007)


NOVAS_esp. 188

sin posibilidad de que el asunto llegue a lugar diferente

ni de que diga que elije otras playas más agradecidas

ni de que hoy ni ahora ceguemos huecos en la palabra,

y con certeza no vamos a negar el confort, comodidad, tibieza,

a las cafeterías, solo que no se trata de la anchura

sino de cómo respiramos, qué incorpora en nosotros el escalofrío,

quién acompaña los días,

quién acompaña los días o quién no escribe un poema político,

cuando deberemos entrar en las espléndidas ciudades.


189 NOVAS_gal.

sen posibilidade de que o asunto chegue a lugar diferente

nin de que diga que escolle outras praias máis agradecidas

nin de que hoxe e agora ceguemos ocos na palabra,

e abofé que non imos negar conforto, comodidade, morneza,

ás cafetarías, só que non se trata de anchura

senón de cómo respiramos, qué incorpora en nós o arreguizo,

quen acompaña os días,

quen acompaña os días ou quen non escribe o poema político,

cando habemos entrar nas espléndidas cidades.


NOVAS_esp. 190

poema de amor #3

los tiempos cambian (y cambian

las voluntades y también la percepción inexacta

de lo que explica la tierra) pero el viento

nunca desiste y los aires que corren

predicen catástrofes y ausencia de consuelo,

el único refugio donde te sostienes antes de romperte y siempre

contra la nostalgia, que nombre tiene

esto que arde, esto que no tiene nombre y que emerge

en la boca de la noche, donde remata la piel y comienza

esto que arde, más allá de la piel, en la amplitud

del territorio por conquistar, en el lugar

en que la nostalgia funciona y sin embargo

cambian los tiempos y las voluntades y la idea en ruinas

de lo que dice esta tierra.


191 NOVAS_gal.

poema de amor #3

os tempos mudan (e mudan

as vontades e tamén a percepción inexacta

do que explica esta terra) pero o vento

nunca desiste e os aires que corren

predín catástrofes e ausencia de consolo,

o único refuxio onde esteas antes de romperes e sempre

contra a nostalxia, qué nome ten

isto que arde, isto que non ten nome e que aboia

na boca da noite, onde remata a pel e comeza

isto que arde, máis alá da pel, na amplitude

do territorio por conquistarmos, no lugar

en que a nostalxia non funciona e con todo

mudan os tempos e as vontades e a idea en ruínas

do que di esta terra.


ELVIRA RIBEIRO
NOVAS_esp. 194

Las razones del minotauro

Esgrimo las razones del minotauro

en el momento del ataque

soledad

cárcel

antropofagia

la ira de las bestias despreciadas

mis razones levantan muros de fuego y de salitre

sellan mis párpados con lacre

nunca cicatrizan

en realidad,
195 NOVAS_gal.

As razóns do minotauro1

Eu esgrimo as razóns do minotauro

no intre do embate:

soidade

prisión

antropofaxia

a ira das bestas desprezadas

as miñas razóns erguen valos de lume e salitre

póñenme lacre nas pálpebras

nunca cicatrizan

en realidade,

1 texto publicado en Arxilosa, Col. Hipocampo Amigo, Ed Litoral das Rías, 2005
NOVAS_esp. 196

solo soy una trístisima Ariadna

devorada de dolor ventricular

en vano escrutando una huida,

un ovillo podrido en la cuenca de las manos


197 NOVAS_gal.

só son unha tristísima ariadna

devorada de dor ventricular,

escrutando en van unha fuxida

cun nobelo apodrecido na conca das mans


NOVAS_esp. 198

balada do peep-show1

se botas outra moeda danzarei de novo para ti

non haberá máis condena que o vidro ennegrecido

(poderás seguir matando gatos nas piscinas)

e o bamboleo da que non se sabe se dentro dun camión de machorras para a

feira

ou a star dunha marcha triunfante-alucinóxena

e se sorrío poderás lerme nos dentes o destino que te espera

(canto mellor será se a túa moeda é grande

e o teu amor)

pero mentres ollas e non afundo

neste asedio de lodo e de indixencia

1 texto publicado na Revista das Letras do diario Galicia Hoxe o 15 de xuño de 2006
199 NOVAS_gal.

balada do peep-show2

se botas outra moeda danzarei de novo para ti

non haberá máis condena que o vidro ennegrecido

(poderás seguir matando gatos nas piscinas)

e o bamboleo da que non se sabe se dentro dun camión de machorras para a

feira

ou a star dunha marcha triunfante-alucinóxena

e se sorrío poderás lerme nos dentes o destino que te espera

(canto mellor será se a túa moeda é grande

e o teu amor)

pero mentres ollas e non afundo

neste asedio de lodo e de indixencia

2 texto publicado na Revista das Letras do diario Galicia Hoxe o 15 de xuño de 2006
NOVAS_esp.200

en canto xira o meu podio fascinante

se botas outra moeda

danzarei de novo para ti


201 NOVAS_gal.

en canto xira o meu podio fascinante

se botas outra moeda

danzarei de novo para ti


NOVAS_esp. 202

Regreso

El se llamaba Siberia

y tenía ojos de gulag uñas

aserradas contra las ruinas de un imperio

y el rigor del frío de su vientre

ponía metal al par de la carne

de nuestra carne.

La expulsión era su beso

de bienvenida y de su adiós

Él era la furia que despierta en el gigante

Él o el alejamiento

Se llamaba Siberia,

mon amour:

la trabadura de la bicha
203 NOVAS_gal.

Regreso

El chamábase Siberia

e tiña ollos de gulag unllas

serradas contra as ruínas dun imperio

e o rigor da friúra do seu ventre

puña metal a par da carne

da nosa carne

A expulsión era o seu bico

de benvida e o seu adeus

El era a furia que acorda no xigante

el o afastamento

Chamábase Siberia,

mon amour:

a trabada da becha
NOVAS_esp.204

es indeleble en este cuerpo

transiberiado

Carta de una desconocida. No, el objetivo no es en este caso remedar a Stefan


Zweig o Max Ophuls, a pesar de que en la adolescencia había quedado fascina-
da por el jovencito Louis Jourdan y conmovida por la tristísima Joan Fontaine.
Sí, que ellos y ella me den pie para un comienzo (nada de Madame, Bonjour,
o Chère inconnue). Que ella y ellos me hacen recordar lo fugitivo, ignorado, lo
oculto, el amor. Mi amor es tan solo un par de líneas, pero como los amores en
los que recala una mayor intensidad, es también efímero. Esas líneas interrump-
idas antes de llegar al final de papel eran reconocibles dentro de un libro, ya ni
recuerdo el cuál. Apenas el título del tuyo: Patience des puits. Y justo ahora me
entero de que nuestros pies quizá pisaron las mismas losas en Lunéville, puede
que en Strasbourg (Chair inconnue, la memoria tiene sus caprichos). Lo apa-
rentemente insignificante es lo que ahora fascina. Antes solo fue tu nombre, la
paciencia de los pozos, un par de versos diluídos en algún conducto informático.
Gracias al amor por lo efímero atrapé un zapato (de satén cuidé que fueran las
palabras, no el zapato), conservé de los pozos, la patience, los versos se escurri-
eron, sin embargo, por la garganta de algún viejo lavabo marca Lethes. Me has de
disculpar la negligencia, y aún más la osadía. Sin embargo, hablar con descono-
cidos, pese a las repetidas advertencias que escuchamos en la infancia, tiende a
ser más fácil. Las desconocidas no tienen repercusión en tu entorno, son también
presencias efímeras, desaparecen después de contarles tu vida, hablan de un
mundo extraño, más atrayente (les hablas de un mundo extraño, más atrayente)
Del amor hacia lo fugaz trata esta carta (o trataba) La brevedad de los datos
me hace imaginarte en noches de cabaret, conciertos de recitales multimedia y
underground por qué no, clases de lengua extranjera en la universidad… Cae en
la cuenta de que busco ciertas zonas de intersección para justificar mi búsqueda
y/ o una complicidad que nos acerque. Tampoco eso debería ser necesario. La
fascinación casual, el breve
205 NOVAS_gal.

é indelébel neste corpo

transiberiado

Carta dunha descoñecida. Non, o obxectivo non é neste caso arremedar a Stefan
Zweig nin a Max Ophüls, malia que na adolescencia quedara fascinada polo
mozo Louis Jourdan e conmovida pola tristísima Joan Fontaine. Si; que eles e
ela me dean pé para un comezo (fóra Madame, Bonjour, ou Chère inconnue,).
Que ela e eles fan que lembre o fuxidío, o ignorado, o oculto, o amor. O meu
amor é apenas por un par de versos, mais, coma os amores nos que recala unha
maior intensidade, tamén efémero. Desas liñas interrompidas antes de chegar ao
final do papel ficaron sinais recoñecibles nun libro, xa nin lembro cal. Apenas o
título do teu: Patience des puits. E só agora descubro que os nosos pés quizais
pisaron as mesmas lousas en Lunéville, pode que en Strasbourg (Chair inconnue,
a lembranza ten os seus caprichos). O aparentemente insignificante é o que
agora fascina. Antes só foi o teu nome, a paciencia dos pozos, un par de versos
diluídos nalgún conduto informático. Do amor polo efémero atrapei un zapato
(de satén coidei que eran as palabras, non o zapato), gardei dos pozos a patien-
ce, os versos escoaron no entanto pola gorxa dalgún vello lavabo marca Lethes.
Hasme desculpar o esquecemento e máis aínda o atrevemento. Porén, falar con
descoñecidos, malia as repetidas advertencias que escoitamos na infancia, adoita
resultar máis fácil. As descoñecidas non teñen repercusión no teu contorno, son
tamén presenzas efémeras, desaparecen despois de contarlles a túa vida, falan
dun mundo estraño, máis atraente (fálaslles dun mundo estraño, máis atraente).
Do amor polo fugaz vai esta carta (ou ía). A brevidade dos datos faime imaxinarte
en noites de cabaré, recitais multimedia e underground por que non, clases de
lingua estranxeira na universidade... Decataraste de que procuro certas zonas de
intersección para xustificar a miña busca e/ou unha complicidade que nos ache-
gue. Tampouco iso debería ser necesario. A fascinación casual, o breve
NOVAS_esp.206

encuentro (ahora es David Lean, disculpa, hoy ando muy cinematográfica- y


nuevamente con maneras de drama romántico), no necesita justificación para
convertirse en un acontecimiento tan relevante como el momento en que por
primera vez te das cuenta de que existe la lluvia. También ha de saber – y eso tal
vez sea lo más significativo en este momento- que esta carta se escribe desde
una frontera (te veo en la tuya germano románica y me pregunto cuantas veces
soñaste o cuantas follaste en Elsässichs). Igualmente resulta fundamental para la
comprensión de los hechos saber que aquí, en esta periferia, experimentamos a
veces la aniquilación inminente, las mismas palabras con las que te escribo, son
asediadas por los enemigos cuyo poder torpemente adopta visos de la raíz de
los eucaliptos, esas que llegando a la obstinación de un TOC, insisto en arrancar
de la tierra con la fuerza de unos brazos poco acostumbrados a encararse con el
enemigo. Pero, no siendo las sombras, esta nunca dejó de ser una hermosa per-
iferia, poblada por valientes y sonrientes guerreras de guedejas de caracol (que si
fuesen de Lunéville soñarían en Elsässich, pero aquí, en esta periferia, sueñan en
gallego, aman y follan en idem, incluso escriben tesis sobre la determinación de
los antioxidantes en poliolefinas y sus niveles de migración), una periferia con la
belleza de lo extraño, la que mantienen las cosas rotas, las palabras esparcidas en
fragmentos de cuaderno rasgados a mano cuando son escupidos por algún des-
aguadero de tonos verde, la misma belleza que me ata a las historias de Shaun
Tan. ¿Será que en esa frontera son muy dísimiles las cosas? Me parece que, como
esta, esa es una posición de resistencia y tu cabellera de color fuego aparta a
las bestias con los versos como cervatana. Desde esa posición se puede ver
con nitidez cada simulacro de existencia, los fragmentos corruptos del lenguaje,
como se adiestran las huestes de esclavos, las representaciones irrepresentables,
los agujeros por los que el barro nocivo se empeña en salir…Tú disparas una voz
de lucidez. Descargas alegría y van retrocediendo los adversarios. Ellos dan un
paso atrás (otro). Y así en todas las fronteras, incluida la de esta periferia. Me
parece que ya en los pozos se ahogó la paciencia y que de ellos está a punto de
desbordarse un magma precioso contra la estulticia, una preciosa lava germinada
de las palabras puestas en fermento en otro tiempo. Tengo que pensar (por las
calles de Lunéville, por las de Estrasburgo, por el poema mutilado,
207 NOVAS_gal.

encontro (agora é David Lean, desculpa, hoxe estou moi cinematográfica -e


novamente con feitío de drama romántico-), non necesita xustificación para
converterse nun acontecemento tan relevante coma o momento en que por
primeira vez te dás conta de que existe a chuvia. Tamén has de saber -e iso tal
vez sexa o máis significativo neste momento- que esta carta se escribe desde
unha fronteira (véxote na túa xermano-románica e pregúntome cantas veces
soñaches ou cantas fodiches en Elsässisch). Igualmente resulta fundamental para
a comprensión dos feitos coñecer que aquí, nesta periferia, experimentamos por
veces a inminencia da aniquilación, que as mesmas palabras coas que che escribo,
son asediadas por torpes inimigos cuxo poder adopta as trazas da raíz do euca-
lipto, esas que, chegando á obstinación dun TOC, insisto en arrincar da terra coa
forza duns brazos pouco habituados a encararse co inimigo. Pero, non sendo as
sombras, esta nunca deixou de ser unha fermosa periferia, poboada por afoutas
e sorrintes guerreiras de guedellas caracol (que se fosen de Lunéville soñarían
en Elsässisch, mais aquí, nesta periferia, soñan en galego, aman e foden en ídem,
mesmo escriben teses sobre a determinación de antioxidantes en poliolefinas e
os seus niveis de migración), unha periferia coa beleza do estraño, a que gardan
as cousas crebadas, a das palabras ciscadas en anacos de caderno rachados a man
cando son cuspidos por algún desaugadoiro verdello, a mesma beleza que me ata
ás historias de Shaun Tan. Será que nesa fronteira as cousas son moi desemellan-
tes? Figúraseme que, coma esta, esa é un posto de resistencia e a túa cabeleira da
cor do lume afasta as animalias a canda os versos-venabre. Desde esa posición
pode verse nitidamente cada simulacro da existencia, os anacos corrompidos
da linguaxe, como se adestran as hostes de escravos, as representacións irrepre-
sentables, os buracos polos que a lama má se empeña en saír... Ti disparas unha
voz de lucidez. Descargas alegría e vanse arredando os adversarios. Eles dan un
paso atrás (outro). E así en todas as fronteiras, incluída a desta periferia. Figúrase-
me que xa nos pozos afogou a paciencia e que deles está pronto a rebordar un
precioso magma contra a estulticia, unha preciosa lava xerminada das palabras
postas a lévedo noutrora. Teño que pensar (polas rúas de Lunéville, polas de
Strasbourg, polo poema mutilado,
NOVAS_esp.208

por el cabaret, por la frontera y más por el Elsässich, que en realidad ignoro si en
ti tiene alcanza el valor del brazo izquierdo en las zurdas) tengo que pensar que
estamos en la misma banda y la línea divisoria, que tu obra se escribe contra el
monstruo que nos acecha, que contra el abandono expulsas unos versos rubios
como tu cabello, tu sonrisa o tu pubis…

No espero leer nada más de ti. Porque olvidé tu voz,es más grata. Porque nunca
estaremos cerca, estaremos juntas en la frontera. Porque no te conozco, te amo.
Efímera y peremnemente, como nos corresponde. Y hoy (que a la fuerza he de
despedirme cunqueiriana) otro verso tuyo rescatado de la urdimbre me sitúa allá,
donde con la promesa de prodigiosas aventuras, están disimulando su figura tras
la calima, los pechos y más el vientre de una giganta que emerge en la entrada de
la ría,: las islas…

là-bas attend une île

Placer.
209 NOVAS_gal.

polo cabaré, pola fronteira e mais polo Elsässisch, que en realidade ignoro se en
ti atingue o valor do brazo esquerdo nas manichas...) teño que pensar que esta-
mos na mesma beira da liña divisoria, que a túa obra se escribe contra o monstro
que nos axexa, que contra o abandono expeles uns versos rubios coma o teu
cabelo, o teu sorriso ou a túa pube...

Non espero ler nada máis do teu. Porque esquecín a túa voz, é máis grata. Porque
nunca estaremos preto, estaremos xuntas na fronteira. Porque non te coñezo,
ámote. Efémera e perennemente, como nos cómpre. E hoxe (que por forza heime
despedir cunqueiriana) un outro verso teu rescatado da enfiada ponme acolá,
onde coa promesa de prodixiosas aventuras, están, disimulando a súa figura tras
da calixe, os peitos e mais o ventre dunha serea xiganta que se deixa aboiar na
entrada da ría: as illas...

là-bas attend une île

Pracer.3

3 texto publicado no número 17 na revista de libros Protexta, 2011


NOVAS_esp. 210
211 NOVAS_gal.
MARIÑA PEREZ REI
NOVAS_esp. 214

Y yo, ingenua,

con la poesia a vueltas

instalada en la convicción de su poder curativo

ilimitado

catarsis y bálsamo cicatrizante

confianza limpia de junco lavado.

(Como si ya no valiese lamerse una misma)


215 NOVAS_gal.

E eu, inxenua,

coa poesía a voltas

instalada na crenza do seu poder curativo

ilimitado

catarse e bálsamo cicatrizante

confianza limpa de xunco lavado.

(Coma se xa non valese lamberse unha mesma)


NOVAS_esp. 216

Un día te voy a amar con faltas de ortografía,


voy a saborear tu cuerpo con la lengua voraz,

como una segadora

voy a abrir nuevas sendas frescas en el desierto

de tu cuaderno desnudo.

Cualquier día te voy a amar con minuciosidad,

de memoria, repasando,

inspección fiscal,

por deleitarme con las ascuas de lo que queda de ti

tras la combustión del deseo.

Un día te voy a ligar a mi boca y seré

toda rueda y molina

al rumiar la sintaxis de tu cuerpo desnudo.

Cualquier día no me vas a sentir aparecer en la cama

-cobra silente-

y te asustarás (tarde) de mi conversación sibilante


217 NOVAS_gal.

Un día voute amar con faltas de ortografía,


vou saborear o teu corpo coa lingua voraz,

como unha segadora

vou abrir novas sendas frescas na secura

do teu caderno espido.

Calquera día voute amar minuciosamente,

de memoria, de repaso,

inspección fiscal,

por deleitarme co remol que queda de ti

trala combustión do desexo.

Un día vou rodrigarte á miña boca e serei

toda roda e muíño

a remoer a sintaxe do teu corpo nu.

Calquera día non me vas sentir aparecer no leito

-cobra silente-

e asustaraste (tarde) da miña conversa sibilante


NOVAS_esp. 218

y mi reptar taciturno. Sssssssssssssiiiiiiii.


219 NOVAS_gal.

e o meu reptar calado. Sssssssssssssiiiiiiii.


NOVAS_esp. 220

Esta noche nada debería turbar

el sueño que me invade entre arañas,

el sueño anaconda que prolifera en el cuerpo

en millares de hormigas nerviosas,

pero todos los objetos que me nombran

encallaron en el borde de la mesa

premeditadamente

en una especie de suicidio colectivo

que arrastrase ballenas y delfines

desorientados hasta la boca del pecho.

Esta noche nada debería turbar

el descanso de mi barco desconchado,

ni siquiera tocar el lento insomnio que dibuja

el rosal alba de los sueños.


221 NOVAS_gal.

Esta noite nada debería turbar

o sono que me invade entre arañas,

o sono anaconda que inza polo corpo

en milleiros de formigas nerviosas,

pero todos os obxectos que me nomean

vararon no bordo da mesa

premeditadamente

nunha sorte de suicidio colectivo

que arrastrase baleas e arroaces

desorientados ata a boca do peito.

Esta noite nada debería turbar

o descanso do meu barco esportelado,

nin sequera tocar o lento insomnio que debulla

a roseira alba dos soños.


NOVAS_esp. 222

Los aerogeneradores dejan sombra

gigante en las faldas

de mi cuerpo cordillera.

Sin recato, la energía eólica crece en la cumbre

y absorbe mis ideas

vagamente.

Con cada movimiento de aspas

va quemando las venas de mi

rostro acartonado, casi insensible,

hoy impermeable a tus vocabularios.

En la cumbre de la soledad apago un bramido.

Apago un bramido en la cumbre de la soledad.


223 NOVAS_gal.

Os aeroxeneradores deitan sombra

xigante nas abas

do meu corpo cordal.

Sen recato, a enerxía eólica medra no cume

absorbendo as miñas ideas

vagarosamente.

Con cada movemento de aspas

vai queimando as veas do meu

rostro acartonado, case insensible,

hoxe impermeable aos teus vocabularios.

No cume da soidade apago un brado.

Apago un brado no cume da soidade.


NOVAS_esp. 224

Habían prendido cactus en el cielo de la boca,

espinosos dientes y cerrojos oxidados en los muebles

clavijas abombadas en los ojos

aldabillas viejas en el paso nuboso de la garganta

palabras cultas en los desgastados ciruelos

del costal del cuerpo

y todo envuelto en un callado silencio hormonal,

cómplice

en un silencio ilota de

tramallos arrastrados por el vientre y

nasas repletas de algas.

Todo el universo femenino herido de hipotermia y pavor.


225 NOVAS_gal.

Prenderan cactos no ceo da boca,

espiñosos dentes e ferrollos oxidados nos mobles

chavellas empenadas nos ollos

caravillas vellas no paso nubrado da gorxa

palabras cultas nas desgastadas ameixeiras

do costal do corpo,

e todo envolto nun calado silencio hormonal,

cómplice

nun silencio ilota de

tramallos arrastrados polo ventre e

nasas acuguladas de algas.

Todo o universo feminino ferido de hipotermia e pavor.


DORES TEMBRÁS
NOVAS_esp. 228

a Ana

días que me seco en el centro

y corros de palabras bajo la campana

y nada detiene las palpitaciones

que anuncian la caída

ni siquiera los huesos amortiguan el golpe

el estallido será la contraseñal

para despedirme de las cosas inútiles

de los días sin cielo

de las promesas

en esos días recojo pedazos de palabras

restos apolillados

que clasifico por tamaño y rugosidad


229 NOVAS_gal.

a Ana

días en que me seco no centro

e rodas de palabras baixo a campá

e nada detén as palpitacións

que anuncian a caída

nin sequera os ósos amortecen o golpe

o estalido será o contrasinal

para despedirme das cousas inútiles

dos días sen ceo

das promesas

neses días recollo anacos de palabras

restos acarunchados

que clasifico por tamaño e rugosidade


NOVAS_esp. 230

como la arqueológa designada por ti

desempolvo muros sin inscripciones

empeñada en destilar cajitas infantiles

mariquitas decapitadas

tardes de cacharritos

cometas
231 NOVAS_gal.

como a arqueóloga que me designaches ser

desempoo muros sen inscricións

empeñada en destilar caixiñas infantís

mariquitas decapitadas

tardes de cacharriños

papaventos
NOVAS_esp. 232

los demás pasan

y tú apoyada en la cuerda

te dejas negativar

revelada con vapor de mercurio

en el cuerpo

algo de hierro fundido

de tizones mojados

de humo extinto

los otros

no saben

pero miran de reojo

al que desafía la gravedad


233 NOVAS_gal.

os demais pasan

e ti apoiada na corda

déixaste negativar

revelada con vapor de mercurio

no corpo

algo de ferro fundido

de cádavo mollado

de fume extinto

os outros

non saben

pero miran de esguello

á que desafía a gravidade


NOVAS_esp. 234

Die Pflaumen wolln ja so vom Baum

Wolln aufm Boden liegen.

Bertold Brecht

morado reversible

carne verde

dos días de avispas ebrias

y dedos teñidos

de viento leve

y alambique

antes de la disección
235 NOVAS_gal.

Die Pflaumen wolln ja so vom Baum

Wolln aufm Boden liegen.1*

Bertold Brecht

morado reversíbel

carne verde

dous días de avésporas ebrias

e dedos tinguidos

de vento levián

e alambique

antes da disección

1 “As cirolas queren baixar da árbore/e xacer no chan.”


NOVAS_esp. 236

de la extracción del hueso

antes de abrir el pecho

y practicar la autopsia

de cada verano
237 NOVAS_gal.

da extracción do óso

antes de abrir o peito

e practicar a autopsia

de cada verán
NOVAS_esp. 238

era un fregar

orégano romero menta

contra las manos

un expiarme furioso

en la procura

como cualquier redención

inexplicable

aguijón

del último verso


239 NOVAS_gal.

era un fregar

ourego romeu menta

contra as mans

un expiarme furioso

na procura

coma calquera redención

inexplicábel

aguillón

do último verso
NOVAS_esp.240

era un elevarse de palabras

en meridiano

ebriedad primera

entre nísperos

aquel inventario

de alcoholes en el aire

la distensión

los vapores de la derrota


241 NOVAS_gal.

era un elevarse de palabras

en meridiano

ebriedade primeira

entre nespereiros

aquel inventario

de alcohois no ar

a distensión

os vapores da derrota
OLALLA COCIÑA
NOVAS_esp. 244

le entran metales pesados que nunca se absorben

va cegando a cada puntada

pierde habilidad y los hilos

cuando prepara las canillas

huelen diferente dependiendo del color, y son colores primarios

de juegos triviales

puede vivir hasta la próxima jornada

pero alguna vez pierde con la noche el día

y llega tarde al trabajo, y no hace bien la tarea

todo se mezcla con artesanal delicia

en un presente torpe, esencial

que cobra forma


245 NOVAS_gal.

éntranlle metais pesados que nunca se absorben

vai cegando a cada puntada

perde habilidade e os fíos

cando prepara as canelas

olen diferente dependendo da cor, e son cores primarias

de xogos triviais

pode ir vivindo ata a seguinte xeira

pero algunha vez perde coa noite o día

e chega tarde ao traballo, e non fai ben o labor

todo se mestura con artesanal delicia

nun presente torpe, esencial

que cobra forma


NOVAS_esp. 246

el sueño concibiéndose

hasta que entran y tiene que soportar que le hablen de su destino

y ras, el sueño

desaparece, alcohol evaporado

de nuevo colores primarios para aceptarse

en la fiesta donde se arrincona

precisa saber muy poco

la mañana, el mañana, está perdido

¿no véis que con el jaleo de los astros moviéndose

no os escucha?
247 NOVAS_gal.

o soño concibíndose

ata que entran e ten que soportar que lle falen do seu destino

e ras, o soño

desaparece, alcohol evaporado

de novo cores primarias para aceptarse

na festa onde se arrecanta

precisa saber moi pouco

a mañá, o mañá, está perdido

non vedes que co barullo dos astros movéndose

non vos escoita?


NOVAS_esp. 248

concentrada en encontrar a alguien

que la acompañe hasta el mismo cielo

(INÉDITO)
249 NOVAS_gal.

concentrada en atopar alguén

que a acompañe ata o mesmo ceo

(INÉDITO)
NOVAS_esp. 250

en casa hay matanza.

tienen sangre en la piel y con el trasiego ni la miran.

sale

ventea el aire

mira al cielo

y escupe con suavidad en las palmas de las manos

que lleva al vientre,

derrotada.

ya en la cantina con el dinero destinado a comprar pimentón

pide y bebe de una vez

una copa de vino dulce

otra de anís
251 NOVAS_gal.

na casa hai matanza.

teñen sangue na pel e co trasfego nin a miran.

sae

venta o aire

mira ao ceo

e cospe suavemente nas palmas das maos

que leva ao ventre,

derrotada.

xa na cantina co diñeiro destinado a mercar pementón

pide e bebe de vez

unha copa de viño doce

outra de anís
NOVAS_esp. 252

una última de vino blanco

más tarde

al sentirse ruin y miserable

mirará arrobada hacia el techo

en círculo somnámbulo observará a los demás

-la vendedora de quesos

-la mujer del enano aquel que es alguien en algún lado

(abre el bolso para coger

una pastilla azul de una cajita

se la lleva a la boca y luego estampa sus labios

de machete carmín
253 NOVAS_gal.

unha última de viño branco

máis tarde

sentíndose ruín e miserábel

mirará regalada para o teito

en círculo somnámbulo observará aos demais

-a vendedora de queixos

-a muller do anano aquel que é alguén nalgures

(abre o bolso para coller

unha pastilla azul dunha caixiña

lévaa á boca e logo estampa os seus labios

de brosa carmín
NOVAS_esp. 254

contra el vaso)

-el pobre de pedir que roba un huevo y lo guarda en el bolsillo

Alicia piensa, en su preñez, aturdida

eso es peor, mucho peor que lo mío

(de Libro de Alicia)


255 NOVAS_gal.

contra o vaso)

-o pobre de pedir que rouba un ovo e o garda no peto

Alicia pensa, na súa preñez, aloulada

iso é peor, moito peor que o meu

(de Libro de Alicia)


NOVAS_esp. 256

deseo

se instaló en su campo de visión

y ya no le quedó más remedio

era tener un globo de agua entre las manos

maleable frágil

abajo: el amplio asfalto.

dejarlo caer

la fácil concesión de la gravedad

la placentera apetencia del abismo

(de aquí (intemperies))


257 NOVAS_gal.

desexo

instalouse no seu campo de visión

e xa non lle quedou máis remedio

era ter un globo de auga entre as maos

maleábel fráxil

abaixo: o amplo asfalto.

deixalo caer

a fácil concesión da gravidade

a gorentosa apetencia do abismo

(de aquí (intemperies))


NOVAS_esp. 258

quien te hace llover te dejará recoger la cosecha a partir de mañana, cuando


amanezca

podrás determinar el horario, acostumbrarte a un sigiloso proceso que durará

años

siempre que no me afectes

mucho cuidado con organizar la historia de mi melancolía

podría tener una palabra triste para decirte

pero no la hay

tan solo árboles que plantar en tus huecos

naturaleza fresca fuentes como mareas el sol estallando en pronombres

que

me anuncian

la vida se te impone casi estúpidamente, tanta felicidad por momentos


259 NOVAS_gal.

quen te fai chover deixarate apañar a colleita a partir de mañá, cando amenza

poderás determinar o horario, afacerte a un sixiloso proceso que durará anos

sempre que non me afectes

moito coidado con organizar a historia da miña melancolía

podería ter unha palabra triste para dicirche

pero non a hai

tan só árbores que plantar nos teus ocos

natureza fresca fontes como mareas o sol estalando en pronomes que me

anuncian

a vida impónseche case estupidamente, tanta felicidade por momentos


NOVAS_esp.260

por eso en tus ojos ves el mar y nada más, y quisieras despistar al tornado

hacerle espacio en mi

y que yo te enumerase toda la ternura que hay en las cosas del mundo para

recuperar

la sangre que perdiste en la guerra

(de Las cervicales de la memoria)


261 NOVAS_gal.

por iso nos teus ollos ves o mar e máis nada, e quixeras despistar o torbón

facerlle un espazo en min

e que eu che enumerase toda a tenrura que hai nas cousas do mundo para recu-

perar

o sangue que perdiches na guerra

(de As cervicais da memoria)


NOVAS_esp. 262

tiene un esfuerzo en el pulso

la venda es el consuelo

cadenetas de margaritas para la aflicción:

se impone la flojedad

un agujero en el tallo de una engancha otra

y así sucesivamente

o con las lágrimas

la venda es el consuelo

(de Ningún precipicio)


263 NOVAS_gal.

ten un esforzo no pulso

a venda é o consolo

cadenetas de margaridas para a aflición:

imponse a frouxidade

un furado no talo dunha engancha a outra

e así sucesivamente

ou coas lágrimas

a venda é o consolo

(de Ningún precipicio)


MARIO REGUEIRA
NOVAS_esp. 266

LA CASA

Y el grito cortó la ciudad longitudinalmente


sin que los conspiradores pudieran deshacerse a tiempo

del sueño pegajoso al agarrar el plano de acción 325B.

Qué hacer si cambian las estrategias y el enemigo y el arma pasan a ser lo mismo.

(Y en su identidad cae(n) sobre nosotros).

Dicen que nacemos del estómago de las bombas,

y que las casas nunca fueron hogares antes de ser ruinas,

monte de cascajo, cobijo donde refugiarse como animales.

En tiempos felices buscaba los peces de plata

en el fondo del cajón de los juguetes.

Ahora soy yo a colear, acribillando en las hendiduras,

tratando de adaptar la inútil redondez de mi cintura

a los 90º imperfectos de la piedra y el ladrillo.

Defenderé la casa hecha ruinas de mi padre.


267 NOVAS_gal.

A CASA
E o grito cortou a cidade lonxitudinalmente

sen que os conspiradores puidesen desfacerse a tempo

do sono pegañento ou botar mao do plano de acción 325B.

Que facer se mudan as estratexias e o inimigo e a arma pasan a ser o mesmo.

(E na súa identidade cae(n) sobre nós).

Din que nacemos do estómago das bombas,

e que as casas nunca foron fogares antes de ser ruínas,

monte de cascallo, acobillo onde refuxiarse como animais.

En tempos felices buscaba os peixiños de prata

no fondo do caixón dos xoguetes.

Agora son eu a colear, furando nas fendas,

tratando de adaptar a inútil redondez da miña cintura

aos 90o imperfectos da pedra e o tixolo.

Defenderei a casa feita ruínas do meu pai.


NOVAS_esp. 268

Defenderé las montañas afganas con las que mi padre nunca se atrevió a soñar.

(Los británicos también alabaron la tenacidad del ejército alemán en Monte


Cassino, tras aplanar las montañas y buscarlos como termitas en un mueble caro.
Pero los soldados alemanes cantaban canciones a jóvenes francesas y nunca
dejaron de representar una versión novecentista de la belleza griega en las sus
variaciones dorias. Ambos leían a Conrad, en otro tiempo serían amigos. Obvia-
mente no eran de la franja gris del mundo, donde nunca aprendieron lo que era
la amistad, las reglas de la guerra o el valor de un pacto entre caballeros).
269 NOVAS_gal.

Defenderei as montañas afgás coas que meu pai nunca se atreveu a soñar.

(Os británicos tamén loubaron a tenacidade do exército alemán en Monte Cas-


sino, tras aplanar asmontañas e procuralos como térmites nun moble caro. Pero
os soldados alemáns cantaban canciónsa mozas francesas e nunca deixaron de
representar unha versión novecentista da beleza grega nassúas variacións dorias.
Ambos lían a Conrad, noutro tempo serían amigos. Obviamente non eran da
faixa gris do mundo, onde nunca aprenderon o que era a amizade, a regras da
guerra ou o valor dun pacto entre cabaleiros).
NOVAS_esp. 270

LADY GODIVA

Eran tiempos en los que los campus ardían por las fronteras,
y aun así, donde las silvas, había lugar para peeping toms,

chavalines que abrazaban la potencia en el futuro,

el atisbar de esa otra frontera que si venía abajo en cada acometida

entre nuestros cuerpos. Y mis espaldas curvándose

imitaban en la hierba la sonrisa torcida de una interrogación.

Aun después del amor nadie imagina otro dolor semejante,

más honda que la nostalgia de la piel o la fuerza de la traición.

Pero educadamente sigo de vuestro lado, y hay café

y abrazos, y algún día pasos diminutos rodeando mi casa.

Los lobos que ventean tu vestido saben dónde encontrarme.

La punzada de la fatalidad. La luz del .jpg quema los ojos,

el dedo se aleja, como de la culebra, y el puño cerrado

como en nuestras mejores mañanas.

No recordaba tu cuerpo así. Sobra decir,


271 NOVAS_gal.

LADY GODIVA

Eran tempos nos que os campus ardían polas fronteiras,

e aínda así, onde as silvas, había lugar para peeping toms,

rapaciños que apreixaban a potencia no futuro,

o albiscar desa outra fronteira que se viña abaixo a cada acometida

entre os nosos corpos. E as miñas costas curvándose

imitaban na herba o sorriso torcido dunha interrogación.

Aínda despois do amor ninguén imaxina outra dor semellante,

máis fonda que a nostalxia da pel ou a forza da traizón.

Pero civilizadamente sigo do voso lado, e hai café

e apertas, e algún día pasos diminutos rodeando a miña casa.

Os lobos que ventan o teu vestido saben onde atoparme.

A punzada da fatalidade. A luz do .jpg queima os ollos,

o dedo afástase, como da cóbrega, e o puño fecha

como nas nosas mellores mañás.

Non lembraba o teu corpo así. Sobra dicir,


NOVAS_esp. 272

que no recordaba tu cuerpo en absoluto.

(El yo poético -completamente ficticio y no imputado en ninguna causa legal

abierta- no dice toda la verdad. El paisaje que se le presenta detenido consigue

conmover sus recuerdos durante unos segundos. Así, a pesar de los años trans-

curridos, o precisamente debido a ellos, su cerebro activa inmediatamente toda

su capacidad de recuperación y respuesta moral. Y se detiene en que, por lo

menos, el paisaje no fue marcado con fuego, ni reventado a pico o hacha. Sobre

él paira el miedo de la impotencia, otra bien distinta, aunque con coincidencias,

de la que a que aparece en los

pesadillas de los varones de mediana edad.)

Hubo un tiempo para el silencio y las cerraduras,

campesinos detenidos en el interior de las pallozas

a escuchar el piafar reverencial del caballo.

Tiempos de señora y señor, y rogar por el azar de la brisa

sobre cada uno de tus cabellos.


273 NOVAS_gal.

que non lembraba o teu corpo en absoluto.

(O eu poético -completamente ficticio e non imputado en ningunha causa legal


aberta- non di toda

a verdade. A paisaxe que se lle presenta detida consegue conmover as súas lem-
branzas durante uns

segundos. Porén, a pesar dos anos transcorridos, ou precisamente por eles, o seu
cerebro activa

inmediatamente toda a súa capacidade de recuperación e resposta moral. E


detense en que, polo

menos, a paisaxe non foi marcada con lume, nin rebentada a pico ou macheta.
Sobre ela paira o

medo da impotencia, outra ben distinta, aínda que con coincidencias, da que a
que aparece nos

pesadelos dos varóns de mediana idade.)

Houbo un tempo para o silencio e as fechaduras,

campesiños detidos no interior das pallozas

a escoitar o piafar reverencial do cabalo.

Tempos de señora e señor, e rogar polo azar da brisa

sobre cada un dos teus cabelos.


NOVAS_esp. 274

Pero Coventry dejó de ser el que era desde el Batallón Británico,

y se acostumbró al rugir de la maquinaria, al pie golpeando el asfalto,

y a silbar the foggy dew detrás de los ataúdes.

No habrá paseo ritual.

Hoy declaramos el dolor, mañana declararemos la guerra.

Y tu cuerpo desnudo no es más que una versión retocada

de nuestra bandera.

Quinze las dice després, determináis persones comencen la rebre uno estrany

corrió electrònic, redactar amb él llenguatge sexista més habitual.

“Aquí está la zorra del Zigor”.

Él mail té un adjunt. És la foto de la companya d’en Zigor, desnuda.


275 NOVAS_gal.

Pero Coventry deixou de ser o que era dende o Batallón Británico,

e afíxose ao ruxir da maquinaria, ao pé golpeando o asfalto,

e a asubiar the foggy dew detrás dos cadaleitos.

Non haberá paseo ritual.

Hoxe declaramos a dor, mañá declararemos a guerra.

E o teu corpo espido non é máis que unha versión retocada

da nosa bandeira.

Quinze dias després, determinades persones comencen a rebre un estrany

correu electrònic, redactar amb el llenguatge sexista més habitual.

“Aquí está la zorra del Zigor”.

El mail té un adjunt. És la foto de la companya d’en Zigor, nua


NOVAS_esp. 276

David Fernández,

Croniques de él 6
277 NOVAS_gal.

David Fernández,

Croniques de él 6
NOVAS_esp. 278

Amanda

En el otro principio los jadeos,

los dedos que se buscan entre las tareas de la casa

uñas de gato que rasgan en la defensa

y los cuerpos retorcidos como las sábanas puestas a secar.

Mátame por los ojos, con quince años

ningún muchacho robará la piel/noche que te pertenece,

aunque venga de corbata

y haga sonreír la muerte en las agujas de un reloj de bolsillo.

Ni aunque venga a caballo donde tú eres yegua,

ni aunque centellee monedas delante de estos ojos,

que esclava sólo volveré a ser donde tú lideres mi corazón.

Y que de mi vientre recojas un amor más grande que el río.


279 NOVAS_gal.

Amanda

NO outro principio os arquexos,

dedos a procurarse entre as tarefas da casa

unllas de gato que rasgan na defensa

e os corpos retorcidos como as sabas postas a secar.

Mátame polos ollos, con quince anos

ningún rapaz roubará a pel/noite que che pertence,

aínda que veña de gravata

e faga sorrir a morte nas agullas dun reloxo de peto.

Nen que veña a cabalo onde ti es egua,

nen que escintile moedas diante destes ollos,

que escrava só volverei ser onde ti comandes o meu corazón.

E que do meu ventre colleites un amor máis grande que o río.


NOVAS_esp.280

Marie

HE de pagar la pena de cada cirio, cada sudor vendido,

los trabajos sucios de la pasión, ser obstáculo y pretexto,

las jovencitas enviadas a las haciendass sin estilete,

las uñas sin veneno, los encargos que tributan

para su felicidad y son el arrullo de su sueño.

El viento estremece tu recuerdo y la hora de tu reloj

se proyecta en escalofrío sobre cada plaza de la ciudad.

Te dejé a deber un círculo, una danza de reptiles y tú traes de vuelta

los añicos de nuestros nombres esparcidos sobre el mar,

un torso bañado en salitre y atigrado por el látigo.

Marco en el camino el círculo que proteja mi amor, prendo

mi última fe envuelta en banderas de naciones ajenas

y como en una derrota presentida me duermo


281 NOVAS_gal.

Marie
HEI pagar a pena de cada cirio, cada suor mercada,

os traballos sucios da paixón, ser obstáculo e pretexto,

as rapaciñas mandadas aos casais sen estilete,

as unllas sen veleno, as encargas que tributan

para a súa felicidade e son anaina do seu sono.

O vento estremece a túa lembranza e a hora do teu reloxo

proxéctase en arrepío sobre cada praza da cidade.

Deixeiche a deber un círculo, unha danza de réptiles e ti traes

/de volta

os anacos dos nosos nomes estrados sobre o mar,

un torso bañado en salitre e atigrado polo látego.

Marco no chao o círculo que protexa o meu amor, prendo

a miña última fe envolta en bandeiras de nacións alleas

e como nunha derrota presentida adormezo


NOVAS_esp. 282

en la dulzura de tus palabras guiadas por la lluvia.

Acaba con ellos que yo te dejaré

regalo para las revueltas.


283 NOVAS_gal.

na dozura das túas palabras guiadas pola choiva.

Acaba con eles que eu che deixarei

agasallo para as revoltas.


NOVAS_esp. 284

LA/EL POETA REFLEXIONA SOBRE SU VIDA ANTES DE SER VENDIDA/EL COMO


ESCLAVA/EL EN EL PUERTO DE GORÉE

ERA la ironía hermana, nosotros también navegar

en puñados como la fruta madura

y las tierras abiertas para la carrera

de la luz.

Nosotros también navegar y brotar

en esplendor que nunca merecieron.

Y ahora en qué café del norte quedaron

los camaradas -lobos grises habitando en ellos-

y toda nuestra colección de derrotas

hermosa como armas de las guerras tribales


285 NOVAS_gal.

A/O POETA REFLEXIONA SOBRE A SÚA VIDA


ANTES DE SER VENDIDA/O COMO ESCRAVA/O NO

PORTO DE GORÉE

ERA a ironía irmá, nós tamén navegar

en presadas como a froita madura

e abertas as terras para a carreira

da luz.

Nós tamén navegar e abrollar

en esplendor que nunca mereceron.

E agora en qué café do norte ficaron

os camaradas —lobos grises habitando neles—

e toda a nosa colección de derrotas

fermosa como armas das guerras tribais


NOVAS_esp. 286

-y piensa que dulce es el jugo de aquellos gritos

cuando el mundo éramos nosotros, cuando volvamos a serlo,

y no veamos ese rectángulo sobre las cabezas-

Sin temor a la geometría de la luz, a fin de cuentas

fui yo quien atravesó desiertos y durmió

con tangerinas y quiso ser una mujer preñada

y tuvo un aduanero inventándole la selva

que se cerraba hermética a su paso.

Subrayan de rojo vuestras palabras en mi piel, y somos una caravana más como

aquellas (que habían sido) de la alegría.

Algún día pasaré el pequeño puente para ver a mis muertos.


287 NOVAS_gal.

–e pensa que doce é o zugo daqueles berros


cando o mundo eramos nós, cando volvamos selo,

e non vexamos ese rectángulo sobre as cabezas–

Sen temor á xeometría da luz, a fin de contas

fun eu quen atravesou desertos e durmiu

con tanxerinas e quixo ser muller preñada

e tivo a un aduaneiro inventándolle o mato

que se fechaba hermético ao seu paso.

Suliñan de vermello as vosas palabras na miña pel,

e somos unha caravana máis como aquelas (que foran)

da ledicia.

Algún día pasarei a pontiña para ver os meus mortos.


POEMAS DE XIANA ARIAS
NOVAS_esp.290

Esto no es literatura femenina, dijo mientras escribía una obra

de teatro para niños. Hay un guerrero que rescata a una mujer

hermosa de los brazos de un hombre perverso. Al final ella se va, sola,

clavando las uñas de los pies en el asfalto.


291 NOVAS_gal.

Isto non é literatura feminina, dixo mentres escribía unha obra

de teatro para nenos. Hai un guerreiro que rescata unha muller

fermosa dos brazos dun home malvado. Ao final ela vaise, soa,

cravando as unllas dos pés no asfalto.


NOVAS_esp. 292

Entré en la primera casa.


Abrí el gas.

Puse la sartén al fuego.

No pude saber

hasta el segundo antes

si podría

meter a mano

en el aceite ardiendo.

Volvió aquel sueño

de meter los dedos en los ojos

y gritar como una vaina.

(de Acusación, Galaxia 2009)


293 NOVAS_gal.

Entrei na primeira casa.


Abrín o gas.

Puxen a tixola ao lume.

Non puiden saber

ata o segundo antes

se sería quen

de meter a man

no aceite ardendo.

Volveu aquel soño

de meter os dedos nos ollos

e berrar coma unha vaxa.

(de Acusación, Galaxia 2009)


NOVAS_esp. 294

Me reconozco en el dolor.

No fue fácil ir a las fiestas.

A la vuelta pasábamos días

y noches enteras atadas

a los patas de la cama.

No éramos lobas

pero teníamos hambre.

(de Acusación, Galaxia 2009)


295 NOVAS_gal.

Recoñézome na dor.

Non foi fácil ir ás festas.

Á volta pasabamos días

e noites enteiras atadas

ás patas da cama.

Non eramos lobas

pero tiñamos fame.

(de Acusación, Galaxia 2009)


NOVAS_esp. 296

Las no conciliadas entendemos de torturas, inviernos, metales.

De bocas con paños mojados, del tendido eléctrico.

De los besos que duelen. De todo este humo. De aquel amor. De toda esa

cháchara. Que los pillos decían “yo quiero moler” y parecía que

había que abrir el molino a cualquier hora.

Aprendemos a meterles los dedos en los ojos.

Unas detrás de otras comenzamos a arder.

(inédito)
297 NOVAS_gal.

As non conciliadas entendemos de torturas, invernos, metais.

De bocas con panos mollados, do tendido eléctrico.

Dos bicos que doen. De todo este fume. Daquel amor. De toda esa

leria. Que os pillos dicían “eu quero moer” e parecía que

había que abrir o muiño a calquera hora.

Aprendemos a meterlles os dedos nos ollos.

Unhas atrás doutras comezamos a arder.

(inédito)
NOVAS_esp. 298

La madre:

Ahora sé que estás bien cuando no me coges el teléfono.

Ahora sé que no estás bien cuando llamas y hablas

más de dos minutos. Que no estás.

Que cuando vienes: comes, bebes y te vas.

Con el corazón frío. Entras, sales y eso es todo.

La hija:

Tengo el cuerpo como un cepillo de raíces.

Por la noche chirrío los dientes y

por la mañana despierto como si no durmiera nada.


299 NOVAS_gal.

A nai:

Agora sei que estás ben cando non me colles o teléfono.

Agora sei que non estás ben cando chamas e falas

máis de dous minutos. Que non estás.

Que cando vés: comes, bebes e vaste.

Co corazón frío. Vés, marchas e iso é todo.

A filla:

Teño o corpo coma un cepillo de raíces.

Pola noite rillo os dentes e

pola mañá esperto coma se non durmise nada.


NOVAS_esp.300

No calma, mamá.

No tenemos calma.

Peleamos.

Pero cálmate tú. También tenemos amor:

Nos amamos como compañeras de combate.

(inédito)
301 NOVAS_gal.

Non acougo, mamá.

Non temos acougo.

Pelexamos.

Pero acouga ti. Tamén temos amor:

Amámonos coma compañeiras de combate.

(inédito)
ORIANA MÉNDEZ
NOVAS_esp. 304

COMUNICADO

Ella es Sophia.

Él Guillerme y yo, Sandrine.

Sabíamos, como ustedes, que no existía un segundo

de terror

en estas calles tan proclives a la barricada.

Por lo tanto, nace de manera cómoda nuestro proyecto

de construcción

militar:

con el plano idéntico al de cualquier gran escuela pública

de cualquier arrabal olvidado

dimos paso a la producción.

Mantuvimos la presencia de setecientos niños de los que


305 NOVAS_gal.

COMUNICADO

Ela é Sophia.

El Guillerme e eu, Sandrine.

Sabiamos, coma vostedes, que non existía un segundo

de terror

nestas rúas tan proclives á barricada.

Polo tanto, nace de xeito cómodo o noso proxecto

de construción

militar:

co plano idéntico ao de calquera grande escola pública

de calquera arrabaldo esquecido

demos paso á produción.

Mantivemos a presenza de setencentos nenos dos que


NOVAS_esp. 306

unos cuatrocientos
venían siendo para nosotros. Cuatrocientos que, desde los primeros años,

perciben el movimiento de la cobra en cada edificio

que se levanta.

Hicimos, como ven, personas desbloqueadas

cuyas vidas son espacios vacíos en los que el mundo

sólo se vive en relaciones de igualdad.

Están, claro, libres, de sometimiento imposible y están

armadas.

Hoy conocen la fórmula, pero no existe tratamiento.

Están ustedes enfermos de una dolencia degenerativa:

es su sistema el que se extiende contra la periferia, pues,

como nosotros

existen factorías en forma de zoológicos o familias

que ya dejaron de serlo


307 NOVAS_gal.

uns catrocentos
viñan sendo para nós. Catrocentos que, desde os primeiros anos,

perciben o movemento da cobra en cada edificio

que se ergue.

Fixemos, como ven, persoas desbloqueadas

cuxas vidas son espazos baleiros nos que o mundo

só se vive en relacións de igualdade.

Son, claro, libres, de sometemento imposible e están

armadas.

Hoxe coñecen a fórmula, pero non existe tratamento.

Son vostedes enfermos dunha doenza dexenerativa:

é o seu sistema o que se estende contra a periferia, pois,

coma nós

existen factorías en forma de zoolóxicos ou familias

que xa deixaron de selo


NOVAS_esp. 308

alrededor de un eje inodoro.

Desde aquí, desconocemos cómo se siente la incertidumbre

porque ya vemos a los habitantes del subterráneo derribando

sus puertas.

... Y deberían temer Ustedes por sus ordenadores.

*Esto se llamó: “El comienzo de la vida”.

Fue pronunciado por Gilles Deleuze.

Y puesto en marcha por las Redes Escarlata.


309 NOVAS_gal.

arredor dun eixo inodoro.

Desde aquí, descoñecemos como se sente a incerteza

porque xa vemos os habitantes do subterráneo derrubando

as súas portas.

... E deberían vostedes temer polos seus ordenadores.

*Isto chamouse: “O comezo da vida”.

Foi pronunciado por Gilles Deleuze.

E posto en marcha polas Redes Escarlata.


NOVAS_esp. 310

¿Dónde nuestra propia maravilla si ni el otoño


ni la fábrica de conservas

¿si ni ojos de masticar guerras?

Sentir el ritmo del fracaso a través de una larga estadía

en el castillo de los héroes anónimos

y de las dueñas irreflexivas

donde los siervos levantan cada mañana la bandera

color de todas las mañanas levantados

y transcurre el ritmo

codicioso

mientras pasan las mañanas

violetas

y nosotros, levantando banderas para clavarlas en ningún lugar

(...)

Me lo habían dicho
311 NOVAS_gal.

Onde a nosa propia marabilla se nin outono


nin fábrica conserveira

se nin ollos de mastigar guerras?

Sentir o ritmo do fracaso a través dunha longa estadía

no castelo dos heroes anónimos

e das donas irreflexivas

onde os servos erguen cada mañá a bandeira

cor de todas as mañás erguidos

e transcorre o ritmo

cobizoso

mentres pasan as mañás

violetas

e nós, erguendo bandeiras de chantar en ningures.

(...)

Dixéranmo
NOVAS_esp. 312

pero lo olvidé

y hasta hoy viví una navegación pacífica:

se había criado abrigado, durante el éxodo, en una explotación

de gallinas

que explican el nacimiento de aquellas nuevas especies.

La ciencia había fracasado, esencialmente

el conocimiento no llenó nuestras vidas de placeres.

El fracaso es única responsabilidad del Capital.

El placer

el placer.
313 NOVAS_gal.

pero esquecino

e ata hoxe vivín unha navegación pacífica:

criárase agochado, durante o éxodo, nunha explotación

de galiñas

que explican o nacemento daquelas novas especies.

A ciencia fracasara, esencialmente

o coñecemento non encheu as nosas vidas de praceres.

O fracaso é única responsabilidade do Capital.

O pracer

o pracer.
NOVAS_esp. 314

Así, de esta manera que veis


desnudos como los dedos más desnudos

de los arrabales de esta ciudad

decidimos quemar todos los documentos que

nos relacionaban

con los cisnes de cuello negro

Conocemos bien esa clase de cisnes

habitan las aguas del sur

y en este continente son los únicos representantes

de los cygnus lunares

Entonces las galaxias, invertebradas

Los planetas como la lava

El lenguaje las propias conexiones neuronales


315 NOVAS_gal.

Así, desta maneira que vedes


espidos coma os dedos máis espidos

dos arrabaldes desta cidade

decidimos arder todos os documentos que

nos relacionaban

cos cisnes de colo negro

Coñecemos ben esa clase de cisnes

habitan as augas do sur

e neste continente son os únicos representantes

dos cygnus lunares

Entón as galaxias, invertebradas

Os planetas coma a lava

A linguaxe as propias conexións neuronais


NOVAS_esp. 316

la capacidad de manifestarse
arrasar

Nosotros no elevamos nuestras extremidades

hasta el confín de estas aguas

aquí fermentan los ojos la sal en los ojos la piel la lepra

Los planetas como la lava la piel la lepra

Conocemos bien esa clase de cisnes

los únicos representantes de los cygnus lunares

Y nosotros la lepra

nosotros el puente que es la disección de un albatros:

expandido e infinito

partiendo el mundo entre este oscuro y el horizonte

revolviéndose con las islas


317 NOVAS_gal.

a capacidade de manifestarse
arrasar

Nós non elevamos as nosas extremidades

ata o confín destas augas

aquí fermentan os ollos o sal nos ollos a pel a lepra

Os planetas como a lava A pel A lepra

Coñecemos ben esa clase de cisnes

os únicos representantes dos cygnus lunares

E nós a lepra

nós a ponte que é a disección dun albatros:

expandido e infinito

partindo o mundo entre este escuro e o horizonte

revolvéndose coas illas


NOVAS_esp. 318

Entonces las galaxias, invertebradas

En el vientre de la ría de los rostros un sepulcro

contra otro sepulcro

y todos respirando sobre las olas

El dolor así, de esta manera que veis

desnuda como los dedos más desnudos

de los arrabales de esta ciudad

decidieron quemar todos los documentos

que la relacionaban

con los cisnes de cuello negro

El dolor acecha la isla

Son los ojos morados de los torturados

que se baten contra ella


319 NOVAS_gal.

Entón as galaxias, invertebradas

No ventre da ría dos rostros un sepulcro

contra outro sepulcro

e todos respirando sobre as ondas

A dor así, desta maneira que vedes

espida coma os dedos máis espidos

dos arrabaldes desta cidade

decidiu arder todos os documentos

que a relacionaban

cos cisnes de colo negro

A dor axexa a illa

Son os ollos mouros dos torturados

que se baten contra ela


NOVAS_esp. 320

el vaho amarillo de los torturados

el cerebro

las moscas

San Simón

la fiebre
321 NOVAS_gal.

o bafo amarelo dos torturados

o cerebro

as moscas

San Simón

a febre
NOVAS_esp. 322

TRABA

En Viana, al Erika Kohut clavar las rodillas

en el cuerpo rígido de quien era su madre

todo objeto desarrolló arrecifes,

una mutación de playas futuras y coloridas madréporas

Sus mismísimos ojos, juncal


323 NOVAS_gal.

TRABA

En Viana, ao Erika Kohut cravar os xeonllos

no corpo ríxido de quen era súa nai

todo obxecto desenvolveu arrecifes,

unha mutación de praias futuras e coloridas madréporas

Os seus mesmísimos ollos, xunqueiras


NOVAS_esp. 324

LO QUE SE EXTIENDE DELANTE DE NOSOTROS


NO TIENE NOMBRE NI MEDIDA

Nunca podré observar la gravedad

pero sí sus efectos

La isla en que vivo está custodiada

por las paredes blancas

En ellas descansan

todos los asesinados

del sector ferroviario

no producen nieve, pero queda su calor

Una espiral de paredes

conforma los estratos

de una isla
325 NOVAS_gal.

O QUE SE ESTENDE DIANTE DE NÓS


NON TEN NOME NIN MEDIDA

Nunca poderei observar a gravidade

pero si os seus efectos

A illa en que vivo está custodiada

polas paredes brancas

Nelas descansan

todos os asasinados

do sector ferroviario

non producen neve, pero queda a súa calor

Unha espiral de paredes

conforma os estratos

dunha illa
NOVAS_esp. 326

una acumulación de diques vidriosos constituyen


los límites continuados

y la fortaleza vidriosa

de esta ciudad

de horizontes diversos

Sabemos que la luz escapa a su caída

a la propia caída de la ciudad

A causa de nuestros ojos no pude conseguir

la percepción de la gravedad

pero sí sus efectos:

hay primero, entonces, una estructura invisible

o sistema oculto

de lo que desconocemos
327 NOVAS_gal.

unha acumulación de diques vidrosos constitúen


os límites continuados

e a fortaleza vidrosa

desta cidade

de horizontes diversos

Sabemos que a luz escapa á súa caída

á propia caída da cidade

A causa dos nosos ollos non pode acadar

a percepción da gravidade

pero si os seus efectos:

hai primeiro, entón, unha estrutura invisible

ou sistema oculto

do que descoñecemos
NOVAS_esp. 328

cualquier dato que hable de su configuración


las sombras internas del sistema

son ajenas a nuestros ojos, de su oscuridad

percibimos sólo los efectos sobre estas islas

hay ciudades blancas

porque la luz huye de la caída de la ciudad

se deslinda

de su propio peso

-curvo, tajante y curvo

La carga de la ciudad forma nosotros

nosotros indefinidos, brotes, brotes incontables

pueden verse en alguno de los desprendimientos,

estos tienen lugar en cualquier momento de irrupción

momentos en que la ciudad queda interrumpida


329 NOVAS_gal.

calquera dato que fale da súa configuración


as sombras internas do sistema

son alleas aos nosos ollos, da súa escuridade

percibimos só os efectos sobre estas illas

hai cidades brancas

porque a luz foxe da caída da cidade

deslíndase

do seu propio peso

-curvo, tallante e curvo-

A carga da cidade forma nós

nós indefinidos, brotes, gomos incontábeis

poden verse nalgún dos desprendementos,

estes teñen lugar en calquera momento de irrupción

momentos en que a cidade queda interrompida


NOVAS_esp. 330

Se desata la luz

y viene derramando un soplo de cólera

sobre nuestros insectos,

pobladores de sistemas dinámicos

cuyas trayectorias dibujan

diagramas impredecibles

Escalda la luz

sobre nuestras bocas habitantes de la isla

blanca

derribada sobre el océano

esta ciudad
331 NOVAS_gal.

Desátase a luz

e vén derramando un sopro de cólera

sobre os nosos insectos,

poboadores de sistemas dinámicos

cuxas traxectorias debuxan

diagramas impredicibles

Escalda a luz

sobre as nosas bocas habitantes da illa

branca

derrubada sobre o océano

esta cidade
NOVAS_esp. 332

fue a fundarse alrededor del centro de todas las aguas


las sepultadas

un enjambre

el conjunto de nuestros párpados en círculo,

elevándose,

descendiendo, elevándose

agitando las olas

de las aguas edificamos

un enjambre

de metal

es nuestro centro

Soñaremos con los ríos que se obstinan

aquellos que nos conducen fuera

de toda organización cerebral


333 NOVAS_gal.

foise fundar arredor do centro de todas as augas


as sepultadas

un enxame

o conxunto das nosas pálpebras en círculo,

elevándose,

descendendo, elevándose

axitando as ondas

das augas edificamos

un enxame

de metal

é o noso centro

Soñaremos cos ríos que se obstinan

aqueles que nos conducen fóra

de toda organización cerebral


NOVAS_esp. 334

El Verdugo, tal como la princesa de Transilvania


ansiando

el recorrido de la sangre cabalgante

devoró las hendiduras de nuestro valle:

lejos del itinerario trazado

para una orquídea

de tal manera que la orquídea

pierde su rumbo

a medida que el tallo crece

se encuentra con un momento imprevisto

y la floración se produce en una algarabía

verdaderamente insospechada

de todas las flores orquídeas como serpientes

tomando las paredes vidriosas


335 NOVAS_gal.

O Verdugo, tal como a princesa de Transilvania


ansiando

o percorrido do sangue cabalgante

devorou as fendas do noso val:

lonxe do itinerario trazado

para unha orquídea

de tal maneira que a orquídea

perde o seu rumbo

a medida que o talo medra

encóntrase cun intre imprevisto

e a floración prodúcese nunha algarabía

verdadeiramente insospeitada

de todas as flores orquídeas coma serpes

tomando as paredes vidrosas


NOVAS_esp. 336

de la ciudad desde la que escribo

un triángulo de bateas

coronando las noches

en este lugar escindido entre el resplandor

y la extinción

Pero la noche más larga

-nuestra noche escindida

aquí se vienen posar las estrellas

en la punta de los dedos

estamos capacitados

para una descarga múltiple de colisiones

estamos capacitados

para el abrigo constante de los herederos


337 NOVAS_gal.

da cidade desde a que escribo

un triángulo de bateas

coroando as noites

neste lugar escindido entre o resplandor

e a extinción

Pero a noite máis longa

-a nosa noite escindida-

aquí véñense pousar as estrelas

na punta dos dedos

estamos capacitados

para unha descarga múltiple de colisións

estamos capacitados

para o abrigo constante dos herdeiros


NOVAS_esp. 338

Nuestros herederos son los que llevan

una estrella azul en la muñeca

y empuñan ningún crepúsculo

viven en la Vía del Norte

sostienen el acero de los trenes

y la exuberancia del calor

empuñan la brújula de la ría

bajo sus lenguas

conservan la salida

y en la punta de los dedos

lo que alguien les dijo sobre la sedición

sobre la fortaleza

una descarga que nunca se agota

porque vivimos un agotamiento continuo


339 NOVAS_gal.

Os nosos herdeiros son so que levan


unha estrela azul no pulso

e empuñan ningún crepúsculo

viven na Vía do Norte

sosteñen o aceiro dos trens

e a exuberancia da calor

empuñan o compás da ría

baixo as súas linguas

conservan a saída

e na punta dos dedos

o que alguén lles dixo sobre a sedición

sobre a fortaleza

unha descarga que nunca se esgota

porque vivimos un esgotamento continuo


NOVAS_esp. 340

mi sueño carece de coto

no pesa, son sueños incontables

comienzan con una rosa de Jericó

terminan rompiendo el desierto

No es esta la ciudad de los extranjeros

pero sí es un lugar idóneo

para los cuales llegan de fuera:

la ciudad es la extranjera

tiene voz

puede hablar como puede hacerlo un árbol

las perras hablan

sólo cuando las miras por dentro


341 NOVAS_gal.

o meu soño carece de couto

non pesa, son soños incontables

comezan cunha rosa de Xericó

rematan rompendo o deserto

Non é esta a cidade dos estranxeiros

pero si é un lugar idóneo

para os que chegan de fóra:

a cidade é a estranxeira

ten voz

pode falar como pode facelo unha árbore

as cadelas falan

só cando as miras por dentro


NOVAS_esp. 342

responde la ciudad: caminamos contra la herencia


343 NOVAS_gal.

responde a cidade: camiñamos contra a herdanza


ROSA ENRÍQUEZ
NOVAS_esp. 346

y tu serás puta-dijo el dios de los hombres.

de algún modo la condenaron a amar al voluminoso

Hombre De Las Nieves. la convirtieron en zorra

doméstica. e permitiuse criticar ás outras-chea

como estaba de xenreira e morte... fue en el tiempo de

las lluvias.se le metieron dentro los gusanos: eses

preciosos cilindros rosados que-agrupándose conforman

el cañón del sil-en colorado.

y así fue como las esposas hicieron el amor gratis.

con la ayuda de un dios masculino.


347 NOVAS_gal.

e tu serás puta-dixo o deus dos homes.

dalgún xeito condenárona a amar o voluminoso

Home Das Neves. convertírona en zorra

doméstica. y se permitió criticar a las otras-llena

como estaba de odio y muerte... foi cando a

chuvia. metéronselle dentro os vermes: eses

prezados cilindros rosados que-agrupándose forman

o canón do sil-en colorado.

e así foi como as esposas fixeron o amor gratis.

coa axuda dun deus masculino.


NOVAS_esp. 348

la histeria de los esclavos no desaparecerá fácilmente: plantó las raíces en las

tierras de chaguán con el pánico metido en una bolsa de papel: el lugar idóneo

para ocultar la nerviosa predisposición a la derrota.

el siervo se adscribió pues al patrón sexual imperante y pagó debidamente por.

las horas gozadas a mansalva. se violó a si mismo por CUARECIENTOS MIL MIS-

ERABLES DÓLARES. tan tranquilamente.

la aniquilación ética tiene su origen en el ansia de vivir en paz en el espacio

cenagoso.
349 NOVAS_gal.

a histeria dos escravos non desaparecerá facilmente: chantou as raíces nas

terras de chaguán co pánico agochado nunha bolsa de papel: o lugar idóneo para

ocultar a nerviosa predisposición á derrota.

o servo adscribiuse pois ao patrón sexual imperante e pagou debidamente polas

horas gozadas a cachón. violouse a si mesmo por CORECENTOS MIL MISERÁBEIS

DÓLARES. tan tranquilamente.

a aniquilación ética ten o seu berce na ansia de vivir en paz no espazo chaguazo-

so.
NOVAS_esp. 350

PAULINE DANS LA ROUE

C’était une fois une femme roulante que xiraba: rodaba en la infamia hidráulica.

Saíalle moi ben. Podía estar en esa rueda histérica circular y no caer nunca.

Ella pensaba que se movía-mais nese lugar unicamente se moven as cousas.

En el agujero negro-Antoine-los inmóviles corren estáticos:desprovistos de lo

más importante y arrasan con todo: matan con los dientes


351 NOVAS_gal.

PAULINE DANS LA ROUE

C’était une fois une femme roulante que rodaba: xiraba na infamia hidráulica. Y le

salía muy bien. Podía estar nesa roda histérica circular e non caer nunca.

Ela pensaba que se movía-pero allí sólo se mueven las cosas.

No burato negro-Antoine-os inmóbiles corren estáticos:desprovistos do máis

importante e arrasan con todo: matan cos dentes.


NOVAS_esp. 352

E IMPREVISIBLE

Las heridas fluyen de alma en alma hasta chocar con las puntas de un erizo-le

hérisson: notre petir et courageux soldat.

Comme tous les autres: con botas y visera: le hérisson botté: listo para pincharse

los dedos.

Su herida revienta: ofrécese ó deus do fracaso.

Valiente y firme-con claros signos de repetición.Se instala en los pueblos. Si te

aproximas a mi-trae contigo ese virus que quiero estar enferma. Es esta la urgen-

cia: comprender que arrastramos con nosotros el tacto de la usura.Que en algún

momento-en determinadas condiciones atmosféricas-somos monstruos vestidos

de nácar y alabastro. O ceo non poderá evitar esa vergoña.

¡
353 NOVAS_gal.

E IMPREVISÍBEL

As feridas flúen de alma en alma até dar coas poutas dun ourizo-le hérisson:

notre petir et courageux soldat.

Comme tous les autres: con botas e viseira: le hérisson botté: listo para pincharse

os dedos.

A súa ferida rebenta: se ofrece al dios del fracaso.

Afouta e firme-con claros signos de repetición. Instálase nos pueblos.

Se veis onda min-trae contigo ese virus que quero estar enferma.

É esta urxencia: comprender que levamos con nós o tacto da usura. Que nalgún

momento-en determinadas condicións atmosféricas-somos monstruos vestidos

de madreperlas. El cielo no podrá evitarnos esa vergüenza.

¡
NOVAS_esp. 354

XII
mi niño pequeñO

nació dentro de cinco anos.

Barrigudo y barrigón,

Estalló en este salón

rojo,

indiferente.

Antes de este parto sin licencia

amé la estirada línea.del cuerpo

esmagada con um ánimo bestial

sobre el sofá...

Fui cariátide en el mosaico, entre azulejos.

Acaricia las llamas de este incendio

y árdeme suave,
355 NOVAS_gal.

XII
o meu neno pequenO

naceu dentro de cinco anos.

Barrigudo e barrigán,

estoupoume neste salón

vermello,

indiferente.

Antes deste parto sen licenza

amei a estirada liña do corpo

esmagada cun ánimo bestial

sobre o sofá...

Fun cariátide no mosaico, entre azulexos.

Acariña as lapas deste incendio

e árdeme suave,
NOVAS_esp. 356

lengua contra lengua,

para salvarme.
357 NOVAS_gal.

lingua contra lingua,

para salvarme.
DIANA VARELA PUÑAL
NOVAS_esp. 360

EL DUENDE

Es un triángulo invertido

que nace en la frente

y se estrecha en el pecho.

Tengo por dentro

cansados los ojos

de tanto acunarlo.

Cuando despierta

utiliza mis manos

y descalza mis pies

en su hondura.
361 NOVAS_gal.

O TRASNO

É un triángulo invertido

que nace na fronte

e se estreita no peito.

Teño cansos os ollos

por dentro

de tanto acougalo.

Cando esperta

pídeme as mans,

e descálzame os pés

na fondura.
NOVAS_esp. 362

Solo respirando lento


y arrullándolo

en el resuello,

se ablanda por un instante

su peso.

II

Como la ola de mar que nace en la calma

así lo presiento,

poso del fin que en nosotros se encuentra.

No es un dolor punzante en el centro,

ni una palabra, ni un gesto.

Es un permanente escalofrío en la nuca


363 NOVAS_gal.

Só respirando amodo
e abalándoo

no alento,

amolece por un intre

o peso.

II

Como a vaga de mar que nace da calma,

así eu o presinto,

pouso da fin que en nós está.

Non é unha dor punzante no centro,

nin unha palabra ou xesto.

É un permanente arrepío na caluga


NOVAS_esp. 364

que fluye hacia los hombros,

se extiende por el eco

de canciones ocultas, atormentadas.

Me vuelve invisible,

me arrebata el aliento

recordar su presencia,

pero crezco.
365 NOVAS_gal.

fluindo cára os ombros,

extendéndose polo eco

de cancións ocultas, atormentadas.

Faime invisible,

váiseme a forza da boca

ó lembralo

e medro.
NOVAS_esp. 366

ECO

El mar,

los ojos abiertos dentro del mar,

agua por dentro,

materia que se desgrana,

núcleo.

El mar,

respiración que se presiente,

instinto,

continuidad.

Pez ascentral repta,

busca refugio

en la atmósfera disuelta,
367 NOVAS_gal.

ECO

O mar,

os ollos abertos dentro do mar,

auga por dentro,

materia que se desgrá,

núcleo.

O mar,

respiración que se presente,

instinto

continuidade.

Peixe ancestral repta,

busca refuxio

na atmosfera esluída,
NOVAS_esp. 368

resuena el mar

en el fondo de las sienes.

El eco del mar

en el germen de las casas,

primer sonido,

oscuridad.

Retumba el mar

en el origen de la conciencia.
369 NOVAS_gal.

resoa o mar

no fondo das tempas.

O eco do mar

no xerme das casas,

primeiro son,

escuridade.

O eco do mar

na orixe da conciencia.
NOVAS_esp. 370

SER EN EL SER

Tus ojos buscan, al mirar, algo desconocido.

Ausente la palabra mantienes intacta la antesala

donde las ideas son claras.

¿También a ti te invade lo invisible?

Consumido el hilo que conforma la mirada,

mucho antes de convertirse en recuerdo,

en algún lugar virgen de nombres,

animal que juegas,

¿quién osa distinguirnos?

Ser en el ser, entra en tu cuerpo el aire

igual que el viento a hospedarse en la hierba.

Es humana la invención del desprecio.


371 NOVAS_gal.

SER NO SER

Os teus ollos buscan, ó mirar, algo descoñecido.

Ausente a palabra mantés intacta a antesala

na que as ideas son claras.

Tamén a ti te invade o invisíbel?

Ensumido o fío que conforma a mirada

moito antes de facerse recordo,

nalgún lugar virxe de nomes,

animal que xogas,

quen ousa distinguirnos?

Ser no ser, entra no teu corpo o aire

igual có vento a hospedarse na herba.

É humana a invención do desprezo.


NOVAS_esp. 372

Cierras los ojos para beber, ¡estás vivo!

Así yo, animal, humildemente, respiro.


373 NOVAS_gal.

Pechas os ollos para beber, estás vivo!

Así eu, animal, humildemente, respiro.


NOVAS_esp. 374

MUJER
A mi madre

Por ti soy alféizar de madera,

por la luz que entraba en la sala

cuando me enseñabas las palabras

con tus limpias manos de madre.

Estaban en mi encarnados los nombres

que tú me hacías repetir cantando,

atesorando en nosotras las campanas de julio

que ahora imploro y no siempre escucho.

En la penumbra de todas las afrentas,

conservo la resistencia callada

de aquella voz tuya que hoy tengo.

No imaginas la fuerza del legado

cuando una mujer libre es la que habla.


375 NOVAS_gal.

MULLER
A miña nai

Por ti son hoxe peitoril de madeira,

pola luz que entraba na sala

cando me ensinabas as palabras

coas mans limpas de nai.

Estaban en min encarnados os nomes

que ti me facías repetir cantando,

atesourando en nós as campás de xullo

que agora imploro e non sempre escoito.

Na penumbra de todas as aldraxes,

conservo a resistencia calada

daquela túa voz que agora teño.

Non imaxinas a forza do legado

cando é unha muller libre a que fala.


NOVAS_esp. 376

Camino por la casa como tú caminas

con la ropa lavada

y soy, como tú,

mujer tendiendo sola.


377 NOVAS_gal.

Camiño pola casa como ti camiñas

coa roupa lavada

e son, coma ti,

muller tendendo soa.


NOVAS_esp. 378

EL ARTISTA

Dispongo el lápiz

para escribir algo

que creo profundo

y tú juegas con él,

lo mordisqueas, lo giras

en el aire, panza arriba

haciendo acrobacias.

¿Cuál es el poema,

tu juego

o lo que yo escribo?

Te miro y parece inútil

cualquier esfuerzo,

todo lo sabes sin presunción.


379 NOVAS_gal.

O ARTISTA

Collo o lapis

para escribir algo

que creo profundo

e ti xogas con el,

mordisquéalo, xíralo no aire

e poste panza arriba

facendo acrobacias.

Cal é o poema,

o teu xogo

ou o que eu escribo?

Mírote e somella inútil

calquera esforzo,

todo o sabes sen presunción.


NOVAS_esp. 380

Ahora juegas con el libro,


hileras de hormigas,

de ocupaciones humanas,

¿para qué tanta seriedad?

Si le pones tu patita encima

el libro es un juego,

y de repente las incógnitas

son absurdas.

Siento inútil la pelea

si todo lo zanja

la niña que estruja

con diligente torpeza

un trozo de queso entre sus dedos,

mientras la madre, paciente,

carga con ella en su regazo.


381 NOVAS_gal.

Agora xogas co libro,

fileiras de formigas,

de humanas ocupacións,

para que tanta seriedade

se lle pós a patiña enriba

o libro é un xogo,

e de súpeto todas as incógnitas

son absurdas.

Sinto inútil a pelexa

se todo queda dito

coa nena que apertaba

a mingalla de queixo entre os dedos

mentres a nai a levaba no colo.


NOVAS_esp. 382

Trataba de hacer un poema

pero el gato, mordiendo mi lápiz

engreído me ha vuelto ridícula:

Aquí está, ha dicho,

y yo, reconocido el magisterio,

observo satisfecha al artista.


383 NOVAS_gal.

Eu tratando de facer un poema

e o gato, mordéndome o lápis,

volveume ridícula:

Aquí está, me dixo,

e eu, recoñecido o maxisterio,

observo satisfeita o artista.


CARLOS FONTES
NOVAS_esp. 386

EN DEFENSA DE LA INFAMIA
A Santiago Alba

Fue el tuyo un beso impuro

que cruzó los siglos

Rab’ia Al-Mudawiya,

Omar Kayyam, Abu Nuwas,

Al-Hamadani, Ibn Tufayl,

Averroes, Ibn Hazm,

con gusto entrego mi cuerpo

a un encuentro bastardo

con gusto releo en Gracián y Quevedo

fragancias de esa misma floración.

El amor,
387 NOVAS_gal.

EN DEFENSA DA INFAMIA
A Santiago Alba

O teu foi un beixo impuro

que cruzou os séculos.

Rab’ia Al-Mudawiya,

Omar Kayyam, Abu Nuwas,

Al-Hamadani, Ibn Tufayl,

Averroes, Ibn Hazm,

con gusto entrego o meu corpo

a un encontro bastardo,

con gusto releo en Gracián e Quevedo

fragrancias desa mesma floración.

O amor,
NOVAS_esp. 388

garabato de tentaciones,

amenaza el consenso

las cuentas de la explotación,

el árbol plantado sin genealogía.

Este amor:

único techo para los delirios,

la estupefacción que existe en la disputa

y engendra la certeza

de una nueva descendencia.


389 NOVAS_gal.

revireque de tentacións,

ameaza o consenso,

as contas de explotación,

a árbore plantada sen xenealoxía.

Este amor:

único teito para os delirios,

abraio que existe en disputa

e enxendra a certeza

dunha nova descendencia.


NOVAS_esp. 390

SONETO
A Félix Contreras,

En el malecón de tantas habanas

Desolada la métrica en lo eterno

convoca el resplandor de las auroras

para buscar centellas en demoras

y levantar fulgores al infierno

La interrogante al destronar la luz

ráfagas trae. Es clamor que empieza

del ansia dulce, disfrutar: certeza

y convidarnos, éxodo de cruz.

Son tiempo y luz dos viles asesinos


391 NOVAS_gal.

SONETO
A Félix Contreras,

no malecón de tantas habanas

A desolada métrica do eterno

convoca o resplandor da aurora

para buscar relampos na demora

e elevar faíscas sobre o inferno.

A interrogante que destrona a luz

trae refachos dun clamor que empeza

a gorentar a doce arela da certeza

e a convidarnos ao éxodo da cruz.

Son tempo e luz dous viles asasinos


NOVAS_esp. 392

que nos disparan un canto robado

mientras descuenta el compás del destino.

Para escapar de este verbo quebrado

hay que operar, intenso el desatino:

poniendo en el sujeto, el predicado.


393 NOVAS_gal.

que nos disparan un canto roubado

mentres desconta o compás do destino.

Para escapar deste verbo quebrado

hai que actuar con gran desatino

poñendo no suxeito o predicado.


NOVAS_esp. 394

FLORES EN REVOLUCIÓN

Que canten las flores de otoño

en un mercado gris,

que pueda yo perder la fragancia de la vista,

que las buenas intenciones

nos dejen de torturar

con tanta rosa moribunda.

Que se mustien los ramos en la iglesia

y se acuertelen las flores en los jardines.

Que el ramaje invada la mezquindad,

que para verte

me tenga que abrir paso entre en las hojas.

Que en los invernaderos florezca la revolución.


395 NOVAS_gal.

FLORES EN REVOLUCIÓN

Que canten as flores de outono

nun mercado gris,

que poida eu perder a fragrancia de vista,

que as boas intencións

nos deixen de torturar

con tanta rosa moribunda.

Que se murchen os ramos nas igrexas

e se acantonen os pétalos nos xardíns.

Que a ramaxe invada a mesquindade,

que para verte

me teña que abrir paso entre a frouma.

Que nos invernadoiros floreza a revolución.


NOVAS_esp. 396

BOLERO-SON
“Cuba excava para alcanzar el cielo(…).

Nos haremos cargo de su cansancio”.

BELÉN GOPEGUI

Deja que la Habana te salve

de un embargo seguro,

toma posesión

de los deseos y de las derivas

que bajan

por Rampa o San Rafael,

prueba el veneno

de la pasión humana

y bebe guarapo,
397 NOVAS_gal.

BOLERO-SON
“Cuba excava para alcanzar o ceo (…).

Farémonos cargo do seu cansazo”.

BELÉN GOPEGUI

Deixa que A Habana te salve

dun embargo seguro,

toma posesión

dos desexos e das derivas

que baixan

por Rampa ou San Rafael,

proba o veleno

da paixón humana

e bebe guarapo,
NOVAS_esp. 398

párate ante los delirios


de malanga y ají,

de civilización y de cordura.

Que me disculpen Lezama e Carpentier,

que retorcían el trapiche del verso

hasta inundarnos de azúcar,

pero Cuba escribe con hechos:

O guajiro cruza las puertas campo

para hacer un alto en la librería estatal

y testificar ante una antología de Guillén.

Un compañero de 17 y H

me ofrece agua del frío

a la salida del infierno,


399 NOVAS_gal.

párate ante os delirios


de malanga e ají,

de civilización e cordura.

Que me disculpen Lezama e Carpentier,

que retorcían o trapiche do verso

ata inundarnos de azucre,

pero Cuba escribe con feitos:

O guajiro cruza as portas campo

para facer un alto na librería estatal

e testificar ante unha antoloxía de Guillén.

Un compañeiro de 17 e H

ofréceme auga do frío

á saída do inferno,
NOVAS_esp.400

y yo le prometo
dejar de vivir

para lo que me desprecia.

En Pakistán, los niños se llaman

Ernesto, Celia, Frank o Haydee

porque el contigente médico Henry Reeve

atraviesa el Himalaya en sandalias de amor.

También en Marianao

miran al cielo

para apuntalar las alturas del amor

en una casa en ruínas.

La UNEAC comisiona

sobre el último verso


401 NOVAS_gal.

e eu prométolle
deixar de vivir

para o que me despreza.

En Pakistán, os nenos chámanse

Ernesto, Celia, Frank ou Haydee

porque o continxente médico Henry Reeve

atravesa o Himalaya en sandalias de amor.

Tamén en Marianao

miran ao ceo

para apuntalar as alturas do amor

nunha casa en ruínas.

A Uneac comisiona

sobre o último verso


NOVAS_esp.402

del poema Banquete perenne,


de Indio Naborí.

Un libro es cuarenta céntimos

más caro que la brisa,

y Coppelia vende los helados

más sabrosos del mundo.

Ben Bella,

Samora Machel,

Amílcar Cabral,

Agostinho Neto,

Mandela,

Patricio Lumunba,

Samuel Nujoma,

Thomas Sankara…
403 NOVAS_gal.

do poema Banquete perenne,


de Indio Naborí.

Un libro é corenta céntimos

máis caro que a brisa,

e Coppelia vende os xeados

máis saborosos do mundo.

Ben Bella,

Samora Machel,

Amílcar Cabral,

Agostinho Neto,

Mandela,

Patricio Lumunba,

Samuel Nujoma,

Thomas Sankara…
NOVAS_esp.404

Cuba llega a la lucha anticolonial africana


con un tumbao que no se puede aguantar.

Claro que hay necesidades,

y sacrificios,

pero más cara está la claudicación

cuando las causas no se venden

y cuando la más alta libertad

es la de poder equivocarse.

Vendría bien una frazada mejor

para imaginar el futuro,

estrenar ajedrez

en los Altos de Jovellar,

un Norte diferente,
405 NOVAS_gal.

Cuba chega á loita anticolonial africana


cun tumbao que non se pode aguantar.

Claro que hai necesidades,

e sacrificios,

pero máis cara está a claudicación

cando as causas non se venden

e cando a máis alta liberdade

é a de poder equivocarse.

Viría ben unha frazada mellor

para imaxinar o futuro,

estrear xadrez

nos Altos de Jovellar,

un Norte diferente,
NOVAS_esp.406

una pieza recién pintada


con vistas al Parque de la Fraternidad,

un cuadro nuevo de Portocarrero,

y quizá alguna actualización

en la contabilidad socialista.

Pero Cuba es un horizonte,

siempre en camino,

Escambray tras Escambray,

como la utopía,

con un amor que cura

y reconoce cada hombre

como irrepetible.

El ajiaco está en la lumbre y resiste.


407 NOVAS_gal.

unha pieza recén pintada


con vistas ao Parque de la Fraternidad,

un novo cadro de Portocarrero,

e quizais algunha actualización

na contabilidade socialista.

Pero Cuba é un horizonte,

sempre en camiño,

Escambray tras Escambray,

como a utopía,

cun amor que cura

e recoñece a cada home

como irrepetible.

O ajiaco está no lume e resiste.


NOVAS_esp.408

La dignidad no hace reverencias.

La diferencia se abre paso

entre el fracaso y el éxito.

Que nadie confunda

la aritmética con la humanidad,

la libra de frijoles con la emancipación.

Cuba mide nuestras propias miserias:

el capital del arrepentimiento

y la conciencia exhausta.

En el ensañamiento cruel y en el odio

va la declaración de dependencia

y en el triunfo del dolor provocado,

la posibilidad de perderlo todo…


409 NOVAS_gal.

A dignidade non fai reverencias.

A diferenza ábrese paso

entre o éxito e o fracaso.

Que ninguén confunda

a aritmética coa humanidade,

a libra de frijoles coa emancipación.

Cuba mide as nosas propias miserias:

o capital do arrepentimento

e a conciencia cangada.

No ensañamento cruel e no odio

vai a declaración de dependencia,

e no triúnfo da dor provocada,

a posiblidade de perdelo todo…


NOVAS_esp. 410

Si en la épica de este juego terrible,

la isla liberada

callera en las aguas procelosas de la ira,

no quedará una caballería hostil

donde sembrar otra lógica,

y recoger otro mundo.


411 NOVAS_gal.

Se na épica deste xogo terrible,

a illa liberada

caera nas augas procelosas da ira,

non quedaría unha caballería hostil

onde plantar outra lóxica,

e recoller outro mundo.


NOVAS_esp. 412

3. Un poema inédito (2013)

Está infectado el cielo de cianuro y aditivos:

macerado de dios y carne humana

que hierve en agua insuficiente

hasta horadar el vientre hueco de la materia,

enojado vendaval de aguas profundas

que entierra las pocas alegrías

bajo el estiércol humeante de la mañana,

lobo febril

que come hierba del jardín de la infancia,


413 NOVAS_gal.

3. Un poema inédito (2013)

Inzado está o ceu de cianuro e aditivos:

macerado de deus e carne humana

que ferve en auga insuficiente

ata perfurar o ventre foncho da materia,

asañado vendaval de augas profundas

que soterra as poucas alegrías

baixo o esterco fumegante da mañá,

lobo febril

que come herba do xardín da infancia,


NOVAS_esp. 414

que hurga en la arca de los primeros años

hasta el fondo del océano axial, mercúrico,

donde los niños viven desolados.

Es la raza del diluvio universal,

con la cruz y los peores mandamientos,

que ahoga con collares perfumados

de oro cerval e membresía.

Complacidos también los estrangulados

con el licor de su ego rutilante

servido en fina copa de señor,

como agrada a cierta chusma cortesana.


415 NOVAS_gal.

que foza na arca dos primeiros anos

ata o fondo do océano axial, mercúrico,

onde os nenos viven desolados.

É a raza do diluvio universal,

coa cruz e os peores mandamentos,

que esgana con colares perfumados

de ouro cerval e membrecía.

Compracidos tamén os esganados

co licor do seu ego rutilante

servido en fina copa de señor,

como acae a certa chusma palaciana.


NOVAS_esp. 416

Otra vez

la tierra cuarteada,

otra vez

a invocar la patria y el marxismo

con las aristas de la conciencia que más hieren.


417 NOVAS_gal.

Outra vez

a terra cuarteada,

outra vez

a invocar a patria e o marxismo

coas arestas da conciencia que máis feren.


BRANCA NOVONEYRA
NOVAS_esp.420

MI CABALLO

En las noches de insomnio

el agua suspendida

resbala al nivel de mi boca

Oigo los gritos de los mercaderes

regateando el precio

de mi hermoso caballo

Al cepillarlo tiemblan las cicatrices

y sus ojos

agradecen tan suaves cuidados

En el alto verano, la huida del veneno

avivará un antiguo instinto:


421 NOVAS_gal.

O MEU CABALO

Nas noites de insomnio

a auga suspendida

esvara ó nivel da miña boca

Oio berros dos mercadores

regateando o prezo

do meu fermoso cabalo

Ó cepillalo tremen as cicatrices

e os seus ollos

agradecen tan suaves coidados

No alto verán, a fuxida do veleno

espertará un antigo instinto:


NOVAS_esp. 422

galopar salvaje

con las patas rotas

hasta al fin del acantilado


423 NOVAS_gal.

galopar salvaxe

coas patas rotas

ata ó fin do cantil


NOVAS_esp. 424

AFTER DARK

Como espejos mostramos

la invisibilidad

que separó nuestras tierras

de lo invisible que me rodea

que me aleja del océano

que vela mi sueño y duerme

los latidos After Dark

Que los recuerdos adelgacen

salten muy alto y atraviesen el techo

que resbalen sobre el vinilo

girando a altísimas velocidades

Me levanto y caigo como un gato

al que acaricias sin mirar

Sin mirarte saludo al Viejo océano


425 NOVAS_gal.

AFTER DARK

Como espellos amosamos

a invisibilidade

que separou as nosas terras

Do invisible que me rodea

que me arreda do océano

que vela o meu sono e durme

os latidos After Dark

Que os recordos adelgacen

salten moi alto e furen o teito

que esvaren sobre o vinilo

xirando a altísimas velocidades

Érgome e caio como un gato

ó que acaricias sen mirar

Sen mirarte saúdo ó Vello océano


NOVAS_esp. 426

que retiene botellas con mensajes


barcos, islas en agua

que ni resbalan ni viajan

After Dark se evaporan las llamadas

mecánicas repeticiones

desaparecidas con la marea

Abro las mandíbulas de serpiente

y te saludo Viejo océano

desde sendas y cuevas

desde corredores, bares, escaleras

desde camas donde giro

sin conseguir la invisibilidad

en tus ojos asombrados

y localizo una entrada


427 NOVAS_gal.

que retén botellas con mensaxes


barcos, illas nun auga

que nin esvara nin viaxa

After Dark evapóranse as chamadas

mecánicas repeticións

desaparecidas coa marea

Abro as mandíbulas de serpe

e saúdote Vello océano

dende carreiros e covas

dende corredores, bares, escaleiras

dende camas onde xiro

sen acadar a invisibilidade

nos teus ollos abraiados

e localizo unha entrada


NOVAS_esp. 428

más allá del océano


429 NOVAS_gal.

máis ala do océano

(de Dentro do Labirinto, Espiral Maior)


NOVAS_esp. 430

LITTLE BIRD

If I try tu mirada no entiende donde escondo el cuchillo de las mañanas en las

tardes ... If I cry un pequeño pájaro rubio escucha mi canto

y no cruza ni si eleva ni salta solo me saluda

para desenterrar una caja de lágrimas este invierno


431 NOVAS_gal.

LITTLE BIRD

If I try a túa mirada non entende onde agocho o coitelo das mañás

nas tardes… If I cry un pequeno paxaro rubio escoita o meu canto

e non cruza nin se enleva nin salta só me saúda

para desenterrar unha caixa de lágrimas este inverno

(de Cristal Escuro, Libros da Frouma)


NOVAS_esp. 432

CRISTAL OSCURO

Llevo años flotando en la pureza del universo

chocando con miles de países habitados

Llevo años preparándome para la invasión

de los planetas de árboles y lunas

girando peligrosamente

acercándome peligrosamente

a los huecos perdidos de las constelaciones

Veo naves preparándose para la invasión

y miles de ojos explotar en la pureza de los cuerpos

y nada resuena dentro de este cristal oscuro

donde viajo directamente contra tí


433 NOVAS_gal.

CRISTAL ESCURO

Levo anos flotando na pureza do universo

chocando con miles de países habitados

Levo anos preparándome para a invasión

dos planetas das árbores e as lúas

xirando perigosamente

acercándome perigosamente

ós ocos perdidos das constelacións

Vexo naves preparándose para invasión

e miles de ollos estoupar na pureza dos corpos

e nada me revolve dentro deste cristal escuro

onde viaxo directamente contra ti

(de Cristal Escuro, Libros da Frouma)


NOVAS_esp. 434

EL DESIERTO DE LOS PARAÍSOS ARTIFICIALES

La mayor prueba del desierto

Es el perfume la muerte

de los peces el frío

de este invierno

bajo los ojos

alucinados de los cisnes


435 NOVAS_gal.

O DESERTO DOS PARAÍSOS ARTIFICIAIS

A maior proba do deserto

é o perfume a morte

dos peixes o frío

deste inverno

baixo os ollos

alucinados dos cisnes


GONZALO HERMO
NOVAS_esp. 438

La extranjera inventa la utopía, los finísimos dedos de Astarté

o de cómo mi sexo me obligó a escribir contra mi propio sexo

de ese deber

hablo en el poema

y mientras tanto pido teta por la diosa que murió

como un niño cadavérico y hambriento.

La extranjera se pone una máscara y me hiere la mano

apenas duele pero la carne jamás cicatriza. Permanece marcando.

Escribe por mí.

Por eso mi poema es solo un acto de venganza. Ninguna “árvore esquelética”

fue plantada en él

ni en él el pubis de mi amada huele a crepúsculos de antaño y primaveras flore-

cientes. Creedme:
439 NOVAS_gal.

A estranxeira inventa a utopía, os finísimos dedos de Astarté

ou de como o meu sexo me obrigou a escribir contra o meu propio sexo

dese deber

falo no poema

e en tanto pido teta pola deusa que morreu

como un meniño cadavérico e famento.

A estranxeira coloca unha máscara e féreme a man

doe apenas pero a carne xamais cicatriza. Permanece marcando.

Escribe por min.

Por iso o meu poema é só un acto de vinganza. Ningunha «árvore esquelética»

foi plantada nel

nin nel o pubis da miña amada recende a crepúsculos de antano e primaveras

frolescentes. Crédeme:
NOVAS_esp.440

solo la ira motiva mi escritura. Como la careta a la extranjera.


Así mi odio visceral de niño mordido.

Mi verso violento.

Sabed que hablo con la certeza de haber sido atado de piernas y brazos.

Ocurrió aquí (en el poema); alguien me castró

ahora me sujeta la columna una vara de medir la tierra enemiga, algo tribal

por supuesto hiriente

y salvaje

el terror de París

igual al de la lengua que resiste a la diferencia.

El del texto caníbal.

Sabed que algún día escribiré sobre cómo los resentidos fuimos castrados

en qué lugar sucedió

y cuánto tiempo les bastó a aquellos que tuvieron a bien antecederme


441 NOVAS_gal.

só a carraxe motiva a miña escrita. Como á estranxeira a carauta.


Así o meu odio visceral de neno mordido.

O meu verso violento.

Sabede que falo coa certeza de ter sido atado de pernas e brazos.

Ocorreu aquí (no poema); alguén me castrou

agora suxéitame a columna unha vara de medir a terra do inimigo, algo tribal

por suposto ferinte

e salvaxe

o terror de París

parello ao da lingua que resiste á diferenza.

O do texto caníbal.

Sabede que algún día escribirei sobre como os resentidos fomos castrados

en que lugar sucedeu

e canto tempo lles bastou a aqueles que tiveron a ben antecederme


NOVAS_esp. 442

para romperme la boca.

(De Crac, Edicións Barbantesa, 2011)


443 NOVAS_gal.

para romperme a boca.

(De Crac, Edicións Barbantesa, 2011)


NOVAS_esp. 444

Una pedrada en la cabeza, un golpe seco.

Algo así quise para él antes de decirle estas palabras pensándolo en el suelo
arbeit macht frei

cárcel de Reading

la cadena.

En su nombre escribo.

Era él Josephine March Elizabeth March todas las mujeres

alrededor del abdomen llevaba un cinto pintado con carbón

en la cabeza una diadema

estaba desnudo

yo lo odiaba

hasta tal punto que no paraba de pensar en la posibilidad de atarlo con una

cuerda

al gancho de la pared
445 NOVAS_gal.

Unha pedrada na testa, un golpe seco.


Algo así quixen para el antes de dicirlle estes palabras pensándoo no chan:

arbeit macht frei

cárcere de Reading

a cadea.

No seu nome escribo.

Era el Josephine March Elizabeth March todas as mulleres

arredor do abdome levaba un cinto pintado con carbón

na cabeza un diadema

estaba nu

eu odiábao

até tal punto que non paraba de pensar na posibilidade de amarralo cunha corda

ao gancho da parede
NOVAS_esp. 446

para hacerle entender


que podría ejecutarlo si se negase a aceptar las reglas de mi juego

que seguramente lo ejecutase incluso aceptando cooperar

que no tendría escapatoria

que no habría salida

tabú

el deseo que siente hacia mí se reconoce en la esvástica

es nazi

de ahí

que deba nombrarlo soberano de Tebas

llamarlo Edipo

mirarlo de frente

y decirle

hijo mío
447 NOVAS_gal.

para facerlle entender


que podería executalo se se negase a aceptar as regras do meu xogo

que seguramente o executase aínda aceptando cooperar

que non tería escapatoria

que non habería saída

tabú

o desexo que sente cara a min recoñécese na esvástica

é nazi

de aí

que deba nomealo soberano de Tebas

chamalo Edipo

ollalo de fronte

e dicirlle

fillo meu
NOVAS_esp. 448

¿cuántas veces te tendré que amarrar para que aprendas a sentir la obligación de

matarme?

El deseo

el deseo es un campo de exterminio

Auschwitz

Führer.

(De Crac, Edicións Barbantesa, 2011)


449 NOVAS_gal.

cantas veces te terei que amarrar para que aprendas a sentir a obriga de matarme?

O desexo

o desexo é un campo de exterminio

Auschwitz

Führer.

(De Crac, Edicións Barbantesa, 2011)


NOVAS_esp. 450

Fuimos nosotros, cuando todas las armas quedaron vencidas ante el hambre de
bandera.

La patria

era el rostro ambiguo de Madame Lempicka

El deseo

un umbral.

Entonces decidimos que el discurso era el único modo posible de Revolución.

Y vimos de repente volverse contra nosotros nuestras armas

apuntarnos

a la nuca.

(De Crac, Edicións Barbantesa, 2011)


451 NOVAS_gal.

Fomos nós, cando todas as armas ficaron vencidas ante a fame de bandeira.

A Patria

era o rostro ambiguo de Madame Lempicka.

O Desexo

un umbral.

Entón decidimos que o discurso era o único modo posíbel de Revolución.

E vimos de repente revirarse contra nós as nosas armas

apuntarnos

á caluga

(De Crac, Edicións Barbantesa, 2011)


NOVAS_esp. 452

El vals del hombre de las ratas apuntala al niño que fue. Míralo ahora crecer con

los calcetines hasta las rodillas

y las manos llagadas de jugar a arrollarse en el asfalto de una metrópoli llamada

en el país de las uvas podridas.

Su destete es exactamente un libro sagrado, el camino a la Revelación.

El lugar definitivo,

su casta.

(De Crac, Edicións Barbantesa, 2011)


453 NOVAS_gal.

O valse do home das ratas apuntala o neno que foi. Mírao agora crecer cos cal-

cetíns até os xeonllos

e as mans chagadas de xogar a arrolarse no asfalto da metrópole X

no país das uvas podres.

O seu destete é exactamente un libro sagrado, o camiño á revelación.

O lugar definitivo

a súa caste.

(De Crac, Edicións Barbantesa, 2011)


NOVAS_esp. 454

El ojo que pide placer jamás regresa a la tierra que vio. Avanza
con la pupila derramada sobre las cosas

y no recuerda el cachón

la masa de agua que revienta en el río.

Prefiere la línea intermitente del trayecto

el camino que se impone sobre la idea de un fin.

La superficie sin entraña.

Y a veces el foco recto por la estría, el contemplar.

Y a veces el lenguaje que no llega.

Pero el ojo entregado del hombre que fui

supo de los nombres del mundo que niegan la carne.

De la carne que es lengua y arrastra el pulso del placer hasta el sitio de la ley.

El fulgor del desastre en el rostro del ahogado.


455 NOVAS_gal.

O ollo que pide pracer xamais regresa á terra que viu. Móvese en diante
coa pupila derramada sobre as cousas

e non lembra o cachón

a masa de auga que rebenta no río.

Prefire a liña intermitente do traxecto

o carreiro que se impón sobre a idea dunha fin.

A superficie sen entraña.

E ás veces o foco recto pola estría, o ollar.

E ás veces a linguaxe que non chega.

Pero o ollo entregado do home que fun

soubo dos nomes do mundo que negan a carne.

Da carne que é lingua e arrastra o pulso do gozo ata o sitio da lei.

O fulgor do desastre no rostro do afogado.


NOVAS_esp. 456

La condena en el ojo seco.

He aquí la historia del hombre que aprendió a vivir de espaldas al tiempo.

He aquí el sol que atrapa la lenta evolución de la primavera.

El ojo vuelve en sí

y el agua es entonces un camino que pasa

el perfil de un arroyo marcado a través

por medio de la gándara

en la tierra

Se diluye en la luz.

Y no queda resto, contorno.

En todo caso,
457 NOVAS_gal.

A condena no ollo seco.

Velaí o relato do home que aprendeu a vivir de costas ao tempo.

Velaí o sol que aventa o lento devir da primavera.

O ollo volve en si

e a auga é daquela un camiño que pasa

o perfil dunha gándara marcada ao través

polo medio da gándara

na terra.

Dilúese na luz.

E non queda resto, contorna.

Se cadra
NOVAS_esp. 458

cicatriz.

(Inédito)
459 NOVAS_gal.

cicatriz.

(Inédito)
NOVAS_esp.460

Lucía Novas nace en 1979 en Bueu, O Morrazo (Pontevedra). Licenciada en Filolox-


ía Galega por la Universidad de Vigo, ejerce como docente de Lingua e Literatura
galegas en la enseñanza secundaria. Autora de los libros Epiderme de estío (Espi-
ral Maior, 2001), que recibió el IV Premio de Poesía Concello de Carral, e Neve
(Espiral Maior, 2010, Premio de Poesía Johán Carballeira), poemas de su autoría
aparecen recogidos en las antologías Poetízate. Antoloxía da poesía galega, Das
sonorosas cordas. 20 poetas dende Galicia e Erato. Bajo la piel del deseo, así como
en diversos volúmenes colectivos y publicaciones, entre las que destacan Grial,
Dorna, PolpA, Casa da Gramática ou Escrita Contemporánea. Recibió los premios
Minerva, Universidade de Vigo, Faustino Rey Romero, Concello de Carral e Johán
Carballeira, y participó como relatora en el curso Demasiados zapatos para unha
cincenta, na Universidade de Salamanca, o en las jornadas de Poesía Última de la
Fundación Alberti.

Baldo Ramos (Celanova, 1971) cultiva su vocación artística desde los 17 años,
cuando comienza a escribir poesía. Estudia Filoloxía Hispánica na USC, en la
que también cursa el Doctorado en Literatura Española e Hispanoamericana.
En la actualidad se dedica a la docencia en la enseñanza secundaria. Publicó los
siguientes libros: Raizames (2001), A árbore da cegueira (2002), Los ojos de las
palabras (2002), El sueño del murciélago (2003), Diario de una despedida (2005),
Escura e transparente (2005), O ourego e o compás (2006), Branco sobre negro
(2007), Monólogo do calígrafo (2008), Palimpsesto (2009), Palabras para un ba-
leiro (2009), A ferida de comprender (2011) y, en coautoría, con Daniel Caxigueiro,
Os ollos das palabras (2012). Ha recibido, entre otros, los premios María del Villar
Berruezo, Arcipreste de Hita, Fiz Vergara Vilariño y un accésit do Premio de Poesía
Iberoamericana Víctor Jara. Es autor de más de 200 libros de artista de ejemplar
único. Considera que la poesía y la pintura convergen en esa arte marginal y mes-
tiza que algunos llaman caligrafía.

Antía Otero (1982) nació en Estrada. Es licenciada en Historia da Arte pola USC,
realizó el máster en Historia e Estética do Cinema en la Universidade de Valladolid
y el máster en Práctica Escénica e Cultura Visual de Arte-a. Después de formarse
artisticamente en la Escola de teatro y danza Espazoaberto decide dedicarse a la
creación escénica moviéndose en un código entendido a partir de la hibridación
de diferentes disciplinas artísticas y creando propuestas personales con textos
propios. Tras ganar el VII Certame Francisco Añón de Poesía do Concello de Serra
de Outes con De porta un horizonte, publica en 2003 su primer libro individual, O
son da xordeira, na Editorial Espiral Maior y en 2010 (Retro)Visor en Edicións Xe-
rais de Galicia. En la actualidad forma parte del proyecto (Retro)visor, un trabajo
escénico de perfopoesía acompañada del músico Isaac Garabatos y dirige varios
talleres de creación literaria. Piensa que la poesía es la saliva que su abuela se echa
en las manos antes de coger la guadaña.
461 NOVAS_esp.

Xavier Lama nació en la provincia de Lugo. Es licenciado en Ciencias de la Comu-


nicación por la Universidad Complutense de Madrid. Trabaja en el campo de la
televisión y durante doce años fue profesor de Comunicación Audiovisual en la
Universidad de Santiago de Compostela. Ha publicado trabajos como autor de te-
atro, poesía y narrativa, por la que ha ganado algunos premios literarios. Destacan
sus libros libros Tigres como Fausto con ollos de bruma (2006), Melancolía líquida
da idade das vacas (2008), ou Cabalos do alén na cidade das fábulas (2009) Con-
sidera que la poesía es líquida como la sangre y también la niebla, los rayos, tigre
de ojos huérfanos, lámpara y rifle, bulevar de lo imposible, colmena misteriosa de
tiempo, oración de la revelación y el desamparo.

Daniel Salgado (1981) nació en Monterroso. Estudió Periodismo y ha publicado los


libros de poemas Sucede (2004), días no imperio (2004), Éxodo (2006), Os poemas
de como se rompe todo (2007), Ascension (2010, con diseño y dibujos de Xosé
Carlos Hidalgo) e ruído de fondo (2012). Ha traducido a Allen Ginsberg al gallego
y a Lois Pereiro, a quien también ha antologado, al castellano. Forma parte del
grupo de música electrónica Das Kapital. Considera inevitable escoger entre el
socialismo y esta barbarie.

Elvira Riveiro Tobío (Pontevedra, 1971), comienza a publicar en internet en los


primeros años del presente siglo, hasta que en 2005 de a la prensa sus primeros
libros: Andar ao leu e Arxilosa. En el último lustro da a la luz Palabras brancas
(2008), Biografía da multitude (2009, escrito con Silvia Penas) e carnia haikai (2012).
Su obra fue reconocida en certámenes poéticos y recogida en diversas antologías
dentro y fuera de Galicia. Además de en numerosos recitales, ha participado en los
espectáculos poéticos A hostia en verso, conducidos por las poetas Lucía Aldao
e María Lado, y forma parte del grupo de expresión poética, musical y audiovisual
Tristecentos versos. Así mismo, se acerca a la performance con la acción o canas-
tro que fala (2013), en colaboración con el artista plástico Nel Díaz Piñeiro y la dj
alemá Carina Posse. Con esta última se inició en el ámbito de la videopoesía con
la producción de A máis fermosa do país (2011). Ambas también han producido las
acciones poético-musicales poetic dj e balada do peep show (2012-2013).

Mariña Pérez Rei, escritora nacida en Ames e radicada en la ciudad de Santia-


go de Compostela. Licenciada en Filoloxía Hispánica e en Filoloxía Galego-por-
tuguesa, actualmente ejerce como profesora de Lingua e Literatura gallegas en
la enseñanza secundaria. Entre su obra publicada destaca a poesía y la novela
corta. También colabora en periódicos y revistas con artículos de opinión. En
el año 2005 obtiene el Premio de Poesía Eusebio Lorenzo Baleirón por el li-
bro Fanerógama. En 2006 obtiene el Premio Manuel Lueiro Rei de novela por
Canícula, de la editorial Sotelo Blanco. En el 2009 publica el libro de poesía en
edición limitada y artesanal Apuntamentos para un cuarto confuso e cambiante,
NOVAS_esp. 462

con la editorial Bourel. Un año después publica el libro de poesía Paquidermo,


en la editorial Bubela, con la que ingresa en la corriente filosófico-poética del
sentimental-ISMO, y en ese mismo año obtiene el Premio de Relato de Aven-
turas Antón Avilés de Taramancos con la narración Costa necrópole. Escenarios
para deslembrar, publicada en la editorial Toxosoutos. Además participa en las
antoloxías de poesía sentimentalista de la editorial Bubela. En 2012 publica la
novela Contrapicados, en la editorial Sotelo Blanco.

Dores Tembrás (Bergondiño, 1979) es Doctora en Filología Hispánica por la Uni-


versidade da Coruña, con una tesis sobre la obra poética de Alejandra Pizarnik.
Tras años de investigación, becas y estancias en Suecia, Madrid y Buenos Aires
publica O pouso do fume (Espiral Maior, 2009). Tras esto seguirá dando a luz mi-
cropoemarios como Esquiagrafías, Diapositivas a clareo, OPIVM o silabario, co-
laborando en revistas especializadas y además su obra es recogida en obras colec-
tivas y antologías. En 2012 publica O peizoque Roque (Galaxia), primera incursión
en la Literatura Infanto-Juvenil.

Olalla Cociña Lozano (1979, Viveiro) obtuvo en el 2000 el premio de poesía ‘O


Facho’. Publicó As cervicais da memoria (premio ‘Avelina Valladares’ 2004), Aquí
(intemperies) (2006) y Libro de Alicia (premio Fiz Vergara Vilariño 2008), y la
plaquette “Acenos / Gestos” (proxecto Carmina in minima re). Participó en las
publicaciones colectivas Das sonorosas cordas. 15 poetas desde Galicia, Poetas
con Rosalía, Volverlles a palabra, Letras novas, Sentimentalismo. Antoloxía de ref-
erencia. Etapa de implantación, entre otras. Suya es la autoría de los blogs reve-
ladora.blogspot.com y acordome.blogspot.com. Coorganiza en Santiago el ciclo
de lecturas poéticas Picaversos junto a Branca Novoneyra.

Mario Regueira nació en 1979 de una estirpe de campesinas y trabajadores del


metal, en un Ferrol que entraba en la crisis de astilleros de la que nunca más salió.
Diplomado en Derecho, abandonó la carrera por la literatura, licenciándose en
Filoloxía Galega y realizando el doctorado en Teoría de la Literatura y Literatura
Comparada. Como autor destaca como narrador (Rebelión no inverno, 2004, L’af-
fiche rouge, 2007 y Outono aquí, Premio Lueiro Rey 2011) y también como poeta
(Tanxerina, Premio Pérez Parallé 2005, Blues da Crecente, Premio Xohán Carballeira
2009, O silencio, 2012). Ocasionalmente escribe críticas, artículos de opinión y
blogs. Cree en la rotunda determinación del pueblo gallego de seguir existiendo
como tal.

Xiana Arias Rego (A Fonsagrada, 1983) vive en Compostela y trabaja como perio-
dista en el Diario Cultural da Radio Galega. Ha publicado los libros de poemas: Or-
tigas (Espiral Maior, 2007) y Acusación (Galaxia, 2009). Otros textos suyos pueden
leerse en las revistas Xistral e Dorna, en los desaparecidos suplementos «Luces»,
463 NOVAS_esp.

de la edición gallega de El País, o la «Revista das Letras», del diario Galicia Hoxe.
Ha participado en el artefacto Pirata realizado en apoyo al Cineclub de Compost-
ela y en el volumen colectivo Non conciliados (Cineclub de Compostela, 2011).
Grupos como Ataque Escampe e Fanny & Alexander utilizaron textos suyos y en
2013 comenzó una colaboración poética con la formación musical Habelas Hainas.

Oriana Méndez (Vigo, 1984) es licenciada en Filoloxía Galega y Máster en Estudos


Teóricos e Comparados da Literatura e da Cultura. Ha publicado los libros Derra-
deiras conversas co capitán Kraft (Galaxia, 2007) y Cero (Galaxia, 2011).Sus poemas
han visto la luz en libros colectivos como Xuro que nunca volverei pasar fame
(2003)–, revistas –Derritaxes (nº 10, decembro 2012)– y antologías –Anthology
of Galician Literature [1981-2011] (2012). Entiende que hoy, coma ayer, constante-
mente: “uno se divide en dos”.

Rosa Enríquez (A Rúa de Valdeorras). Licenciada en Filoloxía Hispánica pola USC.


Actualmente exerce como profesora de Francés no Instituto Macías o Namorado,
de Padrón (A Coruña). Colabora como articulista en La Región, Sermos Galiza e
en revistas dixitais como Incomunidade, Terra e Tempo ou Galizalivre. Participa
tamén en revistas literarias como A Casa da Gramática ou Xistral. Despois de
obter o Premio de Poesía Francisco Añón co libro Nas aforas, principiou a súa tra-
xectoria como poeta ao publicar, posteriormente, Vestíbulo da devastación (Espi-
ral Maior). A este libro seguiulle unha novela xuvenil de ciencia ficción e fantasía
titulada Unicrom (Sotelo Blanco). En 2011 viu a luz Desobediencia, publicado nos
Cadernos Q de Vian polo colectivo A Porta Verde do Sétimo Andar. En setembro
de 2012 publicou, tamén nos Q de Vian, outro libro de poemas titulado Atlas
de Chaguán. Ten colaborado tamén con outros poetas en volumes colectivos
como Sétimo Andar Poesía Alén, en 2010, Pegadas, en 2011, Sete, en 2013 (os tres
co colectivo A Porta Verde do Sétimo Andar), Vivir un soño repetido. Homenaxe a
Lois Pereiro (AELG) e Guía viva de ortodoxos y heterodoxos en la poesía contem-
poránea gallega (Endymión, coordinado por Antonino Nieto Rodríguez).

Diana Varela nació en Corme, Costa da Morte, y se trasladó a los catorce años
a Coruña, donde ejerce en la actualidad como abogada. Colaboró en el diario
Galicia Hoxe, con la sección semanal «Cartas boca arriba». Después de ganar el
Premio Díaz Xácome, de Mondoñedo, obtuvo en el año 2006, por su poemario
Fíos, el Premio Uxío Novoneyra de Pontes de García Rodríguez. Fíos fue editado
por Espiral Maior en 2008, la misma editorial que publicó en diciembre de 2010
su segundo libro, Animal abismo. En 2011 presentó el poemario infantil ilustrado,
As trovas de Midas, publicado por la editorial Galebook, novidoso por estar dis-
ponible tanto en formato digital (http://www.galebook.net/Midas), con voz de
la propia autora, como en papel. En diciembre de 2012 gañou el Premio Estornela
de Teatro, con su obraa Arlequino Viceversa, que será proximamente publicada
NOVAS_esp. 464

en la editorial ferrolá Embora. Recientemente se ha presentado la dramatización


de su primera obra de teatro, Lúa de Mel, publicada en el libro Banqueiros, de la
editorial Laiovento.

Carlos Fontes (Vilaboa, 1968). Trabaja como periodista además de colaborar en


la organización de actos culturales para diferentes entidades. Recibió el primer
premio en la XVI edición do Concurso de Poesía en Lingua Galega Rosalía de Cas-
tro, de la asociación cultural homónima de Cornellà (Barcelona), en 2000. Obra
suya figura en los poemarios colectivos O trazo aberto (Deputación Provincial
de Pontevedra, 2002), Pontevedra literaria (Concello de Pontevedra, 2007) e Os
poetas de Vigo cantan á poesía (Rodeira, 2008). Fixo Hizo circular algunos de sus
poemas en alguns ediciones de cordel. A finales de 2008 publica su primer libro de
poemas, Quero colo, en Edicións Espiral Maior. En el año 2009 sale a a luz Poemas
con piruleta, poesía para cautivos editada por Galaxia. También en 2009 publica
Contradanza en el sitio web A Regueifa, texto poético sobre la Revolución cuba-
na. Un nuevo libro de poemas para niños, titulado Versos en flor, fue editado por
Galaxia en 2012.

Branca Novoneyra (Lugo, 1976) es licenciada en Ciencias Políticas pola Univer-


sidade de Santiago de Compostela y ha cursado estudios de doctorado en Edu-
cación Artística en la Universidade de Granada. Desde 2002 desenvuelve su trabajo
como bailarina, colaborando con músicos, poetas e videoartistas. Publicó Dentro
do labirinto (Espiral Maior, 2009) y Cristal escuro (Libros da Frouma, 2012) que
transformó en piezas escénicas materializando su poesía fuera del papel. Ganó «La
voz más joven» 2010 de la Obra Social Caja Madrid. En la actualidad coordina las
publicaciones de la Fundación Uxío Novoneyra y, junto a la poeta Olalla Cociña,
el ciclo de lecturas poéticas Picaversos. Piensa que la poesía es una forma de pen-
samiento, un lamento raro y luminoso.

Gonzalo Hermo (Taragoña, Rianxo, 1987). Licenciado en Filoloxía Galega en 2010


por la Universidad de Santiago de Compostela, actualmente trabaja en el institu-
to de la Lengua Gallega, donde prepara su tesis doctoral acerca de onomástica
y documentación medieval. Sus primeros textos vieron la luz en revistas como
Dorna, Andar 21 o Revista das Letras. Desde entonces,, ha participado en diversos
recitales y mesas redondas, entre ellos los organizados por la Asociación de Escri-
toras e Escritores en Lengua Gallega o el Festival de Poesía de Condado. En 2010
gana el primer premio en la modalidad de poesía del certamen Xuventude Crea,
convocado por la Xunta de Galicia, con el poemario Crac, que en 2011 edita Bar-
bantesa. En el ámbito da crítica literaria, ha colaborado con publicaciones como
Dorna o ProTexta. Es miembro de las Redes Escarlata. Mantiene activo en la red
Tomando notas nunha escola para resentid@s.
465 NOVAS_gal.

Lucía Novas nace en 1979 en Bueu, O Morrazo (Pontevedra). Licenciada en Filolox-


ía Galega pola Universidade de Vigo, exerce de docente de Lingua e Literatura
galegas no ensino secundario. Autora dos libros Epiderme de estío (Espiral Maior,
2001), que recibiu o IV Premio de Poesía Concello de Carral, e Neve (Espiral Maior,
2010, Premio de Poesía Johán Carballeira), poemas da súa autoría aparecen recol-
lidos nas antoloxías Poetízate. Antoloxía da poesía galega, Das sonorosas cordas.
20 poetas dende Galicia e Erato. Bajo la piel del deseo, así como en diversos volu-
mes colectivos e publicacións, entre as que destacan Grial, Dorna, PolpA, Casa da
Gramática ou Escrita Contemporánea. Recibiu os premios Minerva, Universidade
de Vigo, Faustino Rey Romero, Concello de Carral e Johán Carballeira, e participou
como relatora no curso Demasiados zapatos para unha cincenta, na Universidade
de Salamanca, ou nas xornadas de Poesía Última da Fundación Alberti.

Baldo Ramos (Celanova, 1971) cultiva a súa vocación artística dende os 17 anos,
cando comeza a escribir poesía. Estuda Filoloxía Hispánica na USC, na que tamén
cursa o Doutoramento en Literatura Española e Hispanoamericana. Na actualida-
de dedícase á docencia no ensino medio. Publicou os seguintes libros: Raizames
(2001), A árbore da cegueira (2002), Los ojos de las palabras (2002), El sueño del
murciélago (2003), Diario de una despedida (2005), Escura e transparente (2005),
O ourego e o compás (2006), Branco sobre negro (2007), Monólogo do calígrafo
(2008), Palimpsesto (2009), Palabras para un baleiro (2009), A ferida de compren-
der (2011) e, en coautoría con Daniel Caxigueiro, Os ollos das palabras (2012).
Recibiu, entre outros, os premios María del Villar Berruezo, Arcipreste de Hita, Fiz
Vergara Vilariño e un accésit do Premio de Poesía Iberoamericana Víctor Jara. É
autor de máis de douscentos libros de artista de exemplar único. Considera que
a poesía e a pintura converxen nesa arte marxinal e mestiza que algúns chaman
caligrafía.

Antía Otero (1982) naceu na Estrada. É licenciada en Historia da Arte pola USC,
realizou o máster en Historia e Estética do Cinema na Universidade de Valladolid
e o máster en Práctica Escénica e Cultura Visual de Arte-a. Despois de formar-
se artisticamente na Escola de teatro e danza Espazoaberto decide dedicarse á
creación escénica movéndose nun código entendido a partir da hibridación de
diferentes disciplinas artísticas e creando propostas persoais con textos propios.
Tras gañar o VII Certame Francisco Añón de Poesía do Concello de Serra de Outes
con De porta un horizonte, publica en 2003 o seu primeiro libro individual, O son
da xordeira, na Editorial Espiral Maior e en 2010 (Retro)Visor en Edicións Xerais de
Galicia. Na actualidade forma parte do proxecto (Retro)visor, un traballo escénico
de perfopoesía acompañada do músico Isaac Garabatos e dirixe varios obradoiros
de creación literaria. Pensa que poesía é o cuspe que a súa avoa bota nas mans
antes de coller a gadaña.
NOVAS_gal. 466

Xavier Lama naceu na provincia de Lugo. É licenciado en Ciencias da Comuni-


cación pola Universidade Complutense de Madrid. Traballa no ámbito televisivo
e durante doce anos foi profesor de Comunicación Audiovisual na Universidade
de Santiago de Compostela. Ten obra publicada como autor de teatro, poesía e
narrativa, pola que obtivo algúns premios literarios. Destacan os seus libros Tigres
como Fausto con ollos de bruma (2006), Melancolía líquida da idade das vacas
(2008), ou Cabalos do alén na cidade das fábulas (2009). Considera que a poesía
é líquida coma o sangue e tamén brétema, lóstrego, tigre de ollos orfos, lámpada
e fusil, bulevar do imposible, colmea misteriosa do tempo, oración da revelación
e do desamparo.

Daniel Salgado (1981) naceu en Monterroso. Estudou Xornalismo e publicou os


libros de poemas Sucede (2004), días no imperio (2004), Éxodo (2006), Os poemas
de como se rompe todo (2007), Ascension (2010, con deseño e debuxos de Xosé
Carlos Hidalgo) e ruído de fondo (2012). Traduciu a Allen Ginsberg ao galego e a
Lois Pereiro, a quen tamén antologou, ao castelán. Fai parte da banda de electróni-
ca Das Kapital. Considera inevitable escoller entre o socialismo e esta barbarie.

Mariña Pérez Rei, escritora nada en Ames e radicada na cidade de Santiago de


Compostela. Licenciada en Filoloxía Hispánica e en Filoloxía Galego-portugue-
sa, actualmente exerce como profesora de Lingua e Literatura galegas no ensino
secundario. Entre a súa obra publicada destaca a poesía e a novela curta. Tamén
colabora en xornais e revistas con artigos de opinión. No ano 2005 acada o Pre-
mio de Poesía Eusebio Lorenzo Baleirón polo libro Fanerógama. En 2006 obtén o
Premio Manuel Lueiro Rei de novela por Canícula, da editorial Sotelo Blanco. No
2009 publica o libro de poesía en edición limitada e artesanal Apuntamentos para
un cuarto confuso e cambiante, coa editorial Bourel. Un ano despois publica o
libro de poesía Paquidermo, na editorial Bubela, co que ingresa na corrente filosó-
fico-poética do sentimental-ISMO, e nese mesmo ano obtén o Premio de Relato
de Aventuras Antón Avilés de Taramancos coa narración Costa necrópole. Esce-
narios para deslembrar, publicada na editorial Toxosoutos. Asemade participa nas
antoloxías de poesía sentimentalista da editorial Bubela. En 2012 publica a novela
Contrapicados, na editorial Sotelo Blanco.

Dores Tembrás (Bergondiño, 1979) é Doutora en Filoloxía Hispánica pola Univer-


sidade da Coruña cunha tese sobre a obra poética de Alejandra Pizarnik. Tras anos
de investigación, bolsas e estadías en Suecia, Madrid e Bos Aires publica O pouso
do fume (Espiral Maior, 2009). Despois seguirá a dar a luz micropoemarios como
Esquiagrafías, Diapositivas a clareo, OPIVM ou silabario, colaborando en revistas
especializadas, e ademais a súa obra é recollida en obras colectivas e antoloxías.
En 2012 publica O peizoque Roque (Galaxia), primeira incursión na literatura infan-
til e xuvenil.
467 NOVAS_gal.

Olalla Cociña Lozano (1979, Viveiro) obtivo no ano 2000 o Premio de Poesía O
Facho. Publicou As cervicais da memoria (Premio Avelina Valladares 2004), Aquí
(intemperies) (2006) e Libro de Alicia (Premio Fiz Vergara Vilariño 2008), e a pla-
quette «Acenos / Gestos» (proxecto Carmina in minima re). Participou nas pu-
blicacións colectivas Das sonorosas cordas. 15 poetas desde Galicia, Poetas con
Rosalía, Volverlles a palabra, Letras novas, Sentimentalismo. Antoloxía de refe-
rencia. Etapa de implantación, entre outras. Súa é a autoría dos blogs Reveladora
e Acórdome. Coorganiza en Santiago de Compostela o ciclo de lecturas poéticas
Picaversos xunto a Branca Novoneyra. Editarase proximamente o seu poemario
Ningún precipicio.

Mario Regueira naceu en 1979 dunha estirpe de campesiñas e traballadores do


metal, nun Ferrol que entraba na crise dos estaleiros da que endexamais saíu. Di-
plomado en Dereito, abandonou a carreira pola literatura; licenciouse en Filoloxía
Galega e cursou o doutoramento en Teoría da Literatura e Literatura Comparada.
Como autor destaca como narrador (Rebelión no inverno, 2004, L’affiche rouge,
2007 e Outono aquí, Premio Lueiro Rey 2011) e tamén como poeta (Tanxerina,
Premio Pérez Parallé 2005, Blues da crecente, Premio Xohán Carballeira 2009, O
silencio, 2012). Ocasionalmente escribe críticas, artigos de opinión e entradas de
blog. Cre na rotunda determinación do pobo galego de seguir a existir como tal.

Elvira Ribeiro Tobío (Pontevedra, 1971), comeza a publicar na internet nos primei-
ros anos do presente século, até que en 2005 dá ao prelo os seus primeiros libros:
Andar ao leu e Arxilosa. No último lustro viron a luz Palabras brancas (2008),
Biografía da multitude (2009, escrito con Silvia Penas) e carnia haikai (2012). A
súa obra foi recoñecida en certames poéticos e recollida en diversas antoloxías
dentro e fóra de Galiza. Ademais de en numerosos recitais, ten participado nos
espectáculos poéticos A hostia en verso, conducidos polas poetas Lucía Aldao e
María Lado, e forma parte do grupo de expresión poética, musical e audiovisual
Tristecentos versos. Así mesmo, vén de achegarse á performance coa acción o
canastro que fala (2013), en colaboración co artista plástico Nel Díaz Piñeiro e a
dj alemá Carina Posse. Con esta última iniciouse no ámbito da videopoesía coa
produción de A máis fermosa do país (2011). Ambas as dúas tamén produciron as
accións poético-musicais poetic dj e balada do peep show (2012-2013).

Xiana Arias Rego (A Fonsagrada, 1983) vive en Compostela e traballa como xorna-
lista no Diario Cultural da Radio Galega. Publicou dous libros de poemas: Ortigas
(Espiral Maior, 2007) e Acusación (Galaxia, 2009). Outros textos seus poden lerse
nas revistas Xistral e Dorna, nos desaparecidos suplementos «Luces», da edición
galega de El País, ou a «Revista das Letras», do diario Galicia Hoxe. Participou no
artefacto Pirata realizado en apoio ao Cineclub de Compostela e no volume co-
lectivo Non conciliados (Cineclub de Compostela, 2011). Grupos como Ataque Es�-
NOVAS_gal. 468

campe e Fanny & Alexander utilizaron textos seus e en 2013 comezou unha colab-
oración poética coa formación musical Habelas Hainas.

Oriana Méndez (Vigo, 1984) é licenciada en Filoloxía Galega e Máster en Estudos


Teóricos e Comparados da Literatura e da Cultura. Publicou os libros Derradeiras
conversas co capitán Kraft (Galaxia, 2007) e Cero (Galaxia, 2011).Os seus poemas
viron a luz en libros colectivos –Xuro que nunca volverei pasar fame (2003)–,
revistas –Derritaxes (nº 10, decembro 2012)– e antoloxías –Anthology of Galician
Literature [1981-2011] (2012). Entende que hoxe, coma onte, constantemente: “un
divídese en dous”.

Rosa Enríquez (A Rúa de Valdeorras). Licenciada en Filoloxía Hispánica pola USC.


Actualmente exerce como profesora de Francés no Instituto Macías o Namorado,
de Padrón (A Coruña). Colabora como articulista en La Región, Sermos Galiza e
en revistas dixitais como Incomunidade, Terra e Tempo ou Galizalivre. Participa
tamén en revistas literarias como A Casa da Gramática ou Xistral. Despois de
obter o Premio de Poesía Francisco Añón co libro Nas aforas, principiou a súa tra-
xectoria como poeta ao publicar, posteriormente, Vestíbulo da devastación (Espi-
ral Maior). A este libro seguiulle unha novela xuvenil de ciencia ficción e fantasía
titulada Unicrom (Sotelo Blanco). En 2011 viu a luz Desobediencia, publicado nos
Cadernos Q de Vian polo colectivo A Porta Verde do Sétimo Andar. En setembro
de 2012 publicou, tamén nos Q de Vian, outro libro de poemas titulado Atlas
de Chaguán. Ten colaborado tamén con outros poetas en volumes colectivos
como Sétimo Andar Poesía Alén, en 2010, Pegadas, en 2011, Sete, en 2013 (os tres
co colectivo A Porta Verde do Sétimo Andar), Vivir un soño repetido. Homenaxe a
Lois Pereiro (AELG) e Guía viva de ortodoxos y heterodoxos en la poesía contem-
poránea gallega (Endymión, coordinado por Antonino Nieto Rodríguez).

Diana Varela naceu en Corme, Costa da Morte, e trasladouse aos catorce anos á
Coruña, onde exerce na actualidade como avogada. Colaborou no diario Galicia
Hoxe, coa súa sección semanal «Cartas boca arriba». Despois de gañar o Premio
Díaz Xácome, de Mondoñedo, obtivo no ano 2006, polo su poemario Fíos, o
Premio Uxío Novoneyra das Pontes de García Rodríguez. Fíos foi editado por
Espiral Maior en 2008, a mesma editorial que publicou en decembro de 2010 o
seu segundo libro, Animal abismo. En 2011 presentou o poemario infantil ilustra-
do, As trovas de Midas, publicado pola editorial Galebook, novidoso por estar
dispoñible tanto en formato dixital (http://www.galebook.net/Midas), coa voz
da propia autora, coma en papel. En decembro de 2012 gañou o Premio Estornela
de Teatro, coa súa obra Arlequino Viceversa, que sairá proximamente publica-
da na editorial ferrolá Embora. Recentemente presentou a dramatización da súa
primeira obra de teatro, Lúa de Mel, publicada no libro colectivo Banqueiros, da
editorial Laiovento.
469 NOVAS_gal.

Carlos Fontes (Vilaboa, 1968). Traballa como xornalista ademais de colaborar na


organización de actos culturais para diferentes entidades. Recibiu o primeiro pre-
mio na XVI edición do Concurso de Poesía en Lingua Galega Rosalía de Castro, da
asociación cultural homónima de Cornellà (Barcelona), en 2000. Obra súa figura
nos poemarios colectivos O trazo aberto (Deputación Provincial de Pontevedra,
2002), Pontevedra literaria (Concello de Pontevedra, 2007) e Os poetas de Vigo
cantan á poesía (Rodeira, 2008). Fixo circular algúns dos seus poemas en peque-
nas edicións de cordel. A finais de 2008 publica o seu primeiro libro de poemas,
Quero colo, en Edicións Espiral Maior. No ano 2009 sae á luz Poemas con piruleta,
poesía para cativos editada por Galaxia. Tamén en 2009 publica Contradanza no
sitio web A Regueifa, texto poético sobre a Revolución cubana. Un novo libro de
poemas para nenos, titulado Versos en flor, foi editado por Galaxia en 2012.

Branca Novoneyra (Lugo, 1976) é licenciada en Ciencias Políticas pola Universi-


dade de Santiago de Compostela e cursou estudos de doutoramento en Educa-
ción Artística na Universidade de Granada. Dende 2002 desenvolve o seu traballo
como bailarina, colaborando con músicos, poetas e videoartistas. Publicou Dentro
do labirinto (Espiral Maior, 2009) e Cristal escuro (Libros da Frouma, 2012) que
transformou en pezas escénicas materializando a súa poesía fóra do papel. Gañou
«La voz más joven» 2010 da Obra Social Caja Madrid. Na actualidade coordina as
publicacións da Fundación Uxío Novoneyra e, xunto á poeta Olalla Cociña, o ciclo
de lecturas poéticas Picaversos. Pensa que a poesía é unha forma de pensamento,
un lamento raro e luminoso.

Gonzalo Hermo (Taragoña, Rianxo, 1987). Licenciado en Filoloxía Galega en 2010


pola Universidade de Santiago de Compostela, actualmente traballa no Instituto
da Lingua Galega, onde prepara a súa tese de doutoramento en onomástica e
documentación medieval. Os seus primeiros textos viron a luz en revistas como
Dorna, Andar 21 ou Revista das Letras. Dende aquela, ten participado en diversos
recitais e mesas redondas, entre eles os organizados pola Asociación de Escritoras
e Escritores en Lingua Galega ou o Festival de Poesía do Condado. En 2010 gaña
o primeiro premio na modalidade de poesía do certame Xuventude Crea, convo-
cado pola Xunta de Galicia, co poemario Crac, que en 2011 edita Barbantesa. No
ámbito da crítica literaria, ten colaborado con publicacións tales como Dorna ou
ProTexta. É miembro das Redes Escarlata. Mantén activo na rede o blog Tomando
notas nunha escola para resentid@s.
ÍNDICE

PRÓLOGO

LUCÍA NOVAS

BALDO RAMOS

ANTÍA OTERO

XABIER LAMA

DANIEL SALGADO

ELVIRA RIVEIRO

MARIÑA PÉREZ REI

DORES TEMBRÁS

OLALLA COCIÑA

MARIO REGUEIRA

XIANA ARIAS

ORIANA MÉNDEZ

ROSA ENRÍQUEZ
DIANA VARELA

BRANCA NOVONEYRA

GONZALO HERMO

NOTAS BIO-BLIBLIOGRÁFICAS

Das könnte Ihnen auch gefallen