Beruflich Dokumente
Kultur Dokumente
T20-2006
T
K
Nhu cầu học tập môn thí nghiệm vi xử lý của sinh viên ngành cơ điện tử:
khác với sinh viên ngành điện tử và điện tử viễn thông, sinh viên ngành cơ điện
SP
tử khi học môn thí nghiệm vi xử lý cần mô hình học tập sinh động và có xu
hướng liên quan đến lĩnh vực lập trình điều khiển phù hợp với chuyên ngành
E_
học của mình. Việc chế tạo mô hình dạy học phù hợp với sinh viên là vấn đề
cấp bách mà cán bộ giảng dạy môn thí nghiệm cần quan tâm.
TR
Robot luôn là đối tượng hấp dẫn, việc học lập trình thì nghiệm vi xử lý trên
mô hình Robot sẽ làm cho người học cảm thấy thích thú hơn. Chọn một mô
hình robot phù hợp với môn học thí nghiệm là vấn đề cần phải quan tâm.
.v C
Linh kiện trên mô hình Robot phải có ở thị trường Việt Nam, nhằm đảm
om O
bảo thuận lợi khi gia công chế tạo và giảm giá thành chi phí sản xuất.
n
H
.c
Mazing robot được lấy ý tưởng từ 2 sản phẩm Robot Micromouse và Robot
ht
Ariat2. Robot Micromouse được công ty Alpha Innovations Pte, Singapore sản
O
.k
Robot Micromouse được công ty tài trợ sử dụng trong cuộc thi Robo Grand
w
K
Prix tổ chức mỗi năm một lần cho học sinh trung học ở Singapore. Lần thứ nhất
vào tháng 12 năm 2002 với 35 đội từ 30 trường trung học trong Singapore.
B
CL
T
K
SP
E_
.v C
TR
om O
n
H
w A
.c
ht
O
.k
Trên nền robot Micromouse thì nó với các module sensor khác nhau, nó có
những họat động khác nhau: dò line (line tracer), chạy dò đường trong mê
B
T
K
SP
E_
.v C
TR
om O
n
Hình 2 : Robot Micromouse thực hiện thao tác vẽ hình.
H
w A
.c
ht
O
.k
w
H
w
K
B
CL
Robot Ariat2 : cũng là sản phẩm giành cho giáo dục do Hàn Quốc sàn xuất.
Nó có hình dáng như sau:
T
K
SP
E_
.v C
TR
om O
n
H
w A
.c
ht
O
.k
w
H
w
K
B
Mổi sản phẩm đều có ưu và khuyết điểm riêng, có những linh kiện ở nước ta
không có. Trong nước thì sản phẩm trí tuệ giành cho giáo dục ở nước ta còn hạn
chế, việc nghiên cứu dựa trên ý tưởng sản phẩm có sẳn từ đó nâng cấp thiết kế sao
cho phù hợp với thị trường linh kiện ở nước ta là vấn đề cần phải được quan tâm
và phát triển.
T
K
I. MỤC ĐÍCH ĐỀ TÀI.
Thiết kế mô hình học tập môn thí nghiệm vi xử lý phù hợp với chuyên
SP
ngành đào tạo sinh viên ngành cơ điện tử.
Học tập trên Robot mê cung sẽ khơi dậy niềm đam mê và khả năng tư duy
E_
sáng tạo trong học tập.
Nếu Robot Mazing hoạt động tốt, có triển khai tổ chức các cuộc thi robot
TR
cho sinh viên như cuộc thi robot Micromouse ở Singapore.
Trên phần cứng robot Mazing, sinh viên có thể xây dựng và phát triển các
thuật toán như: Fuzzy logic, PID,….trong tìm đường đi, và ứng dụng làm đề tài
tốt nghiệp. .v C
om O
n
H
II. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU.
Mạng Internet: Sử dụng mạng Internet trong quá trình tìm kiếm các thông
w A
.c
tin co liên quan đến đề tài, các cơ cấu cơ khí, các board điều khiển, ngôn ngữ
ht
lập trình...
O
.k
Kham khảo tài liệu : các tài liệu có liên quan đến đề tài.
w
H
w
K
1.1 Yêu cầu thiết kế: cần đảm bảo các yêu cầu sau:
CL
Caûm bieán
T
K
SP
Thieát bò hieån Boä xöû lyù Caùc led hieån
thò LCD trung taâm thò traïng thaùi
E_
TR
Vi maïch ñieàu
khieån coâng
suaát ñoäng cô
.v C
om O
n
Ñoäng cô böôùc
H
w A
.c
Cảm biến : sử dụng loại cảm biến quang phản xạ hồng ngoại.
w
K
Thiết bị hiển thị: là giao diện dùng để hiển thị các thông số như: thông số
cảm biến, tốc độ di chuyển…., sử dụng 1 LCD 16x2 làm thiết bị hiển thị.
B
Vi mạch điều khiển công suất động cơ: sử dụng vi mạch tích hợp
CL
SLA7026 Allegro điều khiển lái dòng cao theo phương pháp điều chế độ rộng
xung PWM.
Bộ sử lý trung tâm : sử dung vi điều khiển ATMEGA 8535 điều khiển
mọi hoạt động robot, lập trình theo chuẩn ISP (In-System Programmable ) rất
phù hợp với xu hướng hiện nay.
Từ sơ đồ khối trên ta nhận thấy: để robot dễ dàng trong việc điều khiển,
thay thế và lắp ráp. Bộ điều khiển Mazing robot được thiết kế gồm 3 board
mạch chính:
¾ Board cảm biến.
¾ Board điều khiển công suất.
¾ Board xử lý trung tâm.
T
- Goùc phaùt heïp, neân coù theå phaùt xa.
K
- Beàn, caùc chaân cuûa noù coù ñoä deûo cao neân khoù bò gaõy hay ñöùt.
SP
- Coù ñoä tin caäy cao trong caùc moâi tröôøng hoaït ñoäng phuø hôïp.
- Coù 2 chaân.
E_
ÖÙng duïng:
TR
- Ño khoaûng caùch.
- Duøng laøm coâng taéc chuyeån maïch theo aùnh saùng.
- Duøng ñeå xaùc ñònh aùnh saùng.
.v C
Caáu taïo: ñôn vò ño laø mm
om O
n
H
w A
.c
ht
O
.k
w
H
w
K
B
CL
T
K
SP
Baûng 1: Ñaëc ñieåm quang ñieän cuûa EL-1KL3.
E_
Boä phaän thu hoàng ngoaïi: söû duïng led thu hoàng ngoaïi ST-1KL3B thöïc
chaát laø moät trazito quang (Photo Trazito).
TR
Ñaëc ñieåm:
- Ñaùp öùng vôùi goùc thu heïp.
.v C
- Beàn, caùc chaân deûo neân khoù bò gaõy vaø ñöùt.
om O
- Coù ñoä tin caäy cao trong caùc moâi tröôøng hoaït ñoäng phuø hôïp.
n
ÖÙng duïng:
H
- Ño khoaûng cacùh.
w A
.c
T
K
SP
E_
Baûng 2: Ñaëc ñieåm quang ñieän cuûa ST-1KL3B.
Sô ñoà nguyeân lyù maïch thu-phaùt.
.v C
TR
om O
n
H
w A
.c
ht
O
.k
w
H
w
K
B
CL
Hình 7: Sô ñoà boá trí linh kieän cuûa maïch thu-phaùt hoàng ngoaïi.
T
K
SP
Hình 8 : board cảm biến.
E_
1.3.2 Board điều khiển công suất:
TR
Các động cơ bước sử dụng trong robot là các động cơ của hãng SANYO
DENKI, có hình dáng như sau:
.v C
om O
n
H
w A
.c
ht
O
.k
w
H
w
K
B
Công suất lái motor bước sử dụng vi mạch tích hợp SLA7026 Allegro
điều khiển lái dòng cao theo phương pháp điều chế độ rộng xung PWM. Có
các đặc tính và thông số như sau:
Đặc tính:
- Được thiết kế để lái các stepper motor 2 pha và đơn cực.
- Mạch công suất sử dụng các NMOS FETS cho dòng và điện áp lái
ngõ ra cao, chuyển mạch nhanh.
T
- Không cần gắn cánh tản nhiệt để giải nhiệt cho vi mạch
K
- Dòng tải theo phương pháp PWM được điều hoà bằng cách so sánh
SP
tương thích với dòng thông qua điện trở dò dòng tải và điện áp tham
chiếu.
- Ngõ vào tương thích với mức logic 5V và với vi xử lý.
E_
Thông số:
- Điện áp cung cấp tải : VBB = 46V
TR
- Điện áp ngõ ra trên FET : VDS = 100V
- Nguồn cung cấp điều khiển VCC = 46V
.v C
- Dòng đỉnh ngõ ra I OUTM = 5.0A ( tW < 100µs )
- Dòng hoạt động ngõ ra I OUT = 3.0A
om O
- Tầm điện áp ngõ vào VIN = - 0.3V đến 7.0
n
H
.c
ht
O
.k
w
H
w
K
B
CL
Sơ đồ chân:
T
K
SP
E_
.v C
TR
om O
n
H
Hình 11 : Sơ đồ chân SLA7026
w A
.c
T
K
SP
E_
• Lái bước đủ trên cả 2 phase :
.v C
TR
om O
n
H
w A
.c
ht
T
K
SP
E_
.v C
TR
om O
n
H
w A
.c
¾ Dòng ngõ ra ( dòng trên cuộn dây động cơ ) có dạng sóng như
O
.k
hình sau:
w
H
Ví dụ cho pha A
w
K
B
CL
¾ Việc thiết lập mốc giá trị cho dòng PWM bao gồm các giá trị
thành phần sau:
9 Nguồn cung cấp cho điện áp tham chiếu, Vb thường là 5V
9 Điện trở phân áp trong mạch cung cấp điện áp tham chiếu
R1, R2
9 Điện trở dò dòng RS
hay
T
Thiết kế phần điều khiển SLA7026 :
K
- Để điều khiển một SLA7026 thì phải 4 ngõ điều khiển : A, A\, B
SP
và B\. Do đó 1 board điều khiển công suất với 3 motor bước thì phải cần
đến 12 đường tín hiệu, do vậy sẽ hạn chế số đường tín hiệu của vi điều
khiển khi muốn giao tiếp điều khiển các đối tượng khác. Để giải quyết
E_
vấn đề này người thiết kế đã sử dụng một vi mạch số lập trình được
PLD GAL16V8B giao tiếp điều khiển SLA7026. GAL16V8 có chức
TR
năng nhận tín hiệu xung nối tiếp sau đó chuyển thành tín hiệu song song
điều khiển SLA7026.
- GAL16V8 có sơ đồ khối như sau:
.v C
om O
n
H
w A
.c
ht
O
.k
w
H
w
K
B
CL
T
K
SP
E_
.v C
TR
om O
n
H
.c
ht
O
- Chương trình nạp cho GAL16V8 được viết bằng ngôn ngữ ABEL,
.k
w
T
K
SP
E_
TR
Hình 18: Sô ñoà boá trí linh kieän cuûa maïch ñieàu khieån coâng suaát.
.v C
Hình dáng board công suất đã hoàn tất.
om O
n
H
w A
.c
ht
O
.k
w
H
w
K
B
CL
T
- 8Kbyte FlashROM noäi.
K
- 512byte SRAM noäi.
SP
- 512 byte EEPROM.
- 2 Timer/Counter 8-bit.
E_
- 1 Timer/Counter 16-bit.
- 8 keânh chuyeån ñoåi ADC 10-bit.
TR
- 4 keânh ñieàu chænh ñoä roäng xung PWM.
- Giao tieáp noái tieáp I2C.
- Giao tieáp noái tieáp SPI chuû-tớ.
- Boä ñònh thôøi Watchdog WDT. .v C
om O
- 32 thanh ghi laøm vieäc ña naêng.
n
H
.c
ht
Sô ñoà chaân.
w
H
Atmega8535
w
K
33
(ADC7)PA7 34
(ADC6)PA6 35
(ADC5)PA5 36
(ADC4)PA4 37
B
(ADC3)PA3 38
9 (ADC2)PA2 39
RST (ADC1)PA1 40
CL
(ADC0)PA0
8
(SCK)PB7 7
(MISO)PB6 6
(MOSI)PB5 5
12 (SS)PB4 4
XTAL2 (AIN1)PB3 3
13 (AIN0)PB2 2
XTAL1 (T1)PB1 1
10 (T0)PB0
11 VCC 29
GND (TOSC2)PC7 28
30 (TOSC1)PC6 27
31 AVCC PC5 26
32 AGND PC4 25
AREF PC3 24
PC2 23
PC1 22
PC0
21
(OC2)PD7 20
(ICP)PD6 19
(OC1A)PD5 18
(OC1B)PD4 17
(INT1)PD3 16
(INT0)PD2 15
(TXD)PD1 14
(RXD)PD0
Sô ñoà khoái.
Boä nhôù Flash Boä ñeám Traïng thaùi vaø Thanh ghi ñieàu
8K x 16 cho chöông trình kieåm tra khieån
T
chöông trình
K
Thanh ghi ña Ñôn vò ngaét
SP
Thanh ghi naêng 32 x 8
leänh
E_
Ñònh ñòa chæ giaùn tieáp
Ñôn vò SPI
Boä giaûi maõ
Ñònh ñòa chæ tröïc tieáp
TR
ALU
leänh
UART noái tieáp
.c
Timer/Counter
ht
O
512 x 8
w
H
EEPROM
w
K
32 ñöôøng I/0
CL
Boä so saùnh
analog
T
noäi.
K
-Sau khi reset thì caùc chaân ôû traïng thaùi toång trôû cao.
SP
-Laø chaân I/O, ñeå choïn chöùc naêng vaøo hay ra nhôø vaøo vieäc thay ñoåi
Port B
ñieän trôû keùo leân (pull-up) noäi.
E_
-Sau khi reset thì caùc chaân ôû traïng thaùi toång trôû cao.
-Laø chaân I/O, ñeå choïn chöùc naêng vaøo hay ra nhôø vaøo vieäc thay ñoåi
TR
ñieän trôû keùo leân (pull-up) noäi.
Port C
-Sau khi reset thì caùc chaân ôû traïng thaùi toång trôû cao.
.v C
-Coù 2 chaân ñöôïc söû duïng nhö laø boä dao ñoäng cho Timer/Counter 2.
om O
-Laø chaân I/O, ñeå choïn chöùc naêng vaøo hay ra nhôø vaøo vieäc thay ñoåi
n
H
ñieän trôû keùo leân (pull-up) noäi.
Bit Teân Chöùc naêng chuyeån ñoåi
w A
.c
ñoä B Timer/Counter 1.
CL
X1, X2 -Ngoõ vaøo vaø ra dao ñoäng cuûa IC. Taàn soá thaïch anh thöôøng laø 8
MHz.
VCC, -Chaân caáp nguoàn va ømass cho IC.
GND
T
-Chaân caáp nguoàn cho Boä bieán ñoåi ADC treân port A. Khi khoâng söû
K
duïng chöùc naêng bieán ñoåi ADC thì chaân naøy noái nguoàn, coøn khi söû
SP
AVCC
duïng chöùc naêng ADC thì chaân naøy noái vôùi moät maïch thaáp qua
(low-pass).
E_
AREF -Chaân ngoõ vaøo ñieän aùp tham chieáu cho boä chuyeån ñoåi ADC.
TR
AGND -Noái mass.
Baûng 3: Chức năng chân Atmega8535.
.v C
Sô ñoà nguyeân lyù cuûa maïch: xem phần phụ lục.
om O
Sô ñoà boá trí linh kieän:
n
H
w A
.c
ht
O
.k
w
H
w
K
B
CL
Hình 42: Sô ñoà boá trí linh kieän cuûa maïch ñieàu khieån..
Hình dáng board điều khiển đã hoàn tất.
Thiết kế phần nguồn cho robot: trong ñeà taøi naøy ta söû duïng 3 nguoàn:
+ Nguoàn 20V cung caáp cho ñoäng cô böôùc.
T
V0 − Vi = 20 − 5 = 15V > 13V
K
Do đó nguồn bị noùng, coù khaû naêng hö hoûng hoaëc laøm vieäc khoâng chính xaùc
SP
- Ñeå giaûi quyeát vaán ñeà treân : thay theá LM7805 baèng LM2575, noù coù caùc ñaëc
ñieåm sau:
E_
+ Laø nguoàn oån aùp xung.
+ Cung caáp caùc ñieän aùp ngoõ ra coá ñònh: 5V vôùi doøng lôùn : 1A
TR
+ Linh kieän phuï beân ngoaøi ñôn giaûn chæ bao goàm : cuoän daây feedback
330mH
Thoâng soá kyõ thuaät:
.v C
om O
- Ñieän aùp ngoõ vaøo toái ña: Vin Max = 45V.
n
- Ñieän aùp ngoõ vaøo chaân ON / OFF : −0.3 ≤ V ≤ + Vin
H
.c
T
K
LM2575
1 4
VIN FB
ON/OFF
SP
2
OUT
GND
E_
3
TR
Hình 9: Kyù hieäu cuûa Lm2575 trong Orcad.
Maïch öÙng duïng :
- Taïo nguoàn 5V :
.v C
.c O
n
ht H
om
w A
O
.k
w
H
w
K
- Khoâng duøng nguoàn 5V ñeå caáp cho caûm bieán phaùt maø duøng nguoàn 12V
ñeå caûm bieán coù theå phaùt xa hôn, vaø giaûm doøng taûi cho nguoàn 5V.
- Söû duïng IC LM7812 ñeå taïo nguoàn 12V
Ñaëc ñieåm cuûa LM7812:
- Doøng ngoõ ra coù theå ñaït tôùi 1A.
- Coù khaû naêng chòu nhieät khi bò quaù doøng.
- Khoâng caàn caùc linh kieän ngoaïi vi khi söû duïng.
Sô ñoà chaân vaø hình daïng:
GND
VIN VOUT
0.33uf 0.1uf
T
K
Hình 12: Sô ñoà nguyeân lyù maïch taïo nguoàn 12V.
SP
2.Khả năng triển khai ứng dụng vào thực tế:
E_
Robot Mazing được thiết kế với các linh kiện có sẵn trong nước, do đó
hoàn toàn có khả năng triển khai thành sản phẩm giáo dục.
TR
Mô hình hoàn chỉnh, gọn ,đẹp do đó gây hứng thú nhiều ở người học.
Phù hợp với các chuyên ngành đào tạo có học môn thí nghiệm vi xử lý
như ngành Tự động hóa, Cơ điện tử.
.v C
om O
n
H
w A
.c
ht
O
.k
w
H
w
K
B
CL
T
Mô hình sản phẩm đã hoàn thành:
K
SP
E_
.v C
TR
om O
n
H
w A
.c
ht
O
.k
w
H
II. ĐỀ NGHỊ
w
Thiết kế thêm module dò line nhằm tăng khả năng hoạt động của
K
robot.
B
Thiết kế phần mềm hỗ trợ nhằm giúp thay đổi các thông số như: tốc
độ động cơ, tín hiệu sensor…, giúp thao tác dễ dàng
CL
Từ mô hình robot hoàn chỉnh, triển khai các cuộc thi lập trình điều
khiển robot trong sinh viên.
T
khoa học và kỹ thuật.
K
[4] Nguyễn Đức Thành. Đo lường và điều khiển bằng máy tính. NXB Đại
SP
học Quốc gia Tp.HCM.
[5] Myke Predko. Programming and Customizing the 8051 Microcontroller.
E_
McGraw-Hill.
[6] http://www.avrfreaks.net/
TR
[7] http://avrhelp.mcselec.com/bascom-avr.html?USB-ISPProgrammer
[8] http://www.atmel.com
[9] http://www.freewebs.com/engineersite/VNAVRFreaks/
.v C
[10] http://www.kmitl.ac.th/~kswichit/easy2/easy2.htm
[11] http://www.nomad.ee/micros/8052bas.html
om O
[12] http://www.8052.com
n
H
w A
.c
ht
O
.k
w
H
w
K
B
CL
PHỤ LỤC
“Chương trình nạp cho Gal16V8D bằng ngôn ngữ ABEL
MODULE STEPPERDRV
TITLE 'STEPPER DRIVER '
T
D,B,C,A pin 12,13,14,15 ISTYPE 'REG';
K
PHASE pin 9;"PHASE=1 FULL STEP, PHASE=0 HALF-STEP
SP
DIR pin 2;
CLK pin 1;
E_
E pin 3;
MODE= [DIR,PHASE];
TR
"Counter States
S0=^B0001; S1=^B0011; S2=^B0010; S3=^B0110; S4=^B0100;
.v C
S5=^B1100; S6=^B1000; S7=^B1001; S8=^B1111; S9=^B0000;
om O
n
State_diagram [A,B,C,D]
H
(MODE==0) : S7;
.c
ht
(MODE==3) : S2;
O
.k
(MODE==1) : S6;
w
H
endcase;
w
(MODE==[0,.X.]) : S0;
B
endcase;
State S2: case (MODE==2) : S3;
CL
(MODE==0) : S1;
(MODE==3) : S4;
(MODE==1) : S0;
endcase;
T
endcase;
K
State S7: case (MODE==[1,.X.]) : S0;
SP
(MODE==[0,.X.]) : S6;
endcase;
State S8: case (MODE==[1,.X.]) : S0;
E_
(MODE==[0,.X.]) : S0;
endcase;
TR
State S9: case (MODE==[1,.X.]) : S0;
(MODE==[0,.X.]) : S0;
endcase;
end STEPPERDRV .v C
om O
n
H
w A
.c
ht
O
.k
w
H
w
K
B
CL