Sie sind auf Seite 1von 58

'kw

Yd m0ef ta&;ok;H yg;

jynfaxmifpkrNydKuGJa&; 'kdYta&;
wkdif;&if;om; pnf;vkH;nDñGwfrI rNydKuGJa&; 'kdYta&;
tcsKyftjcmtmPm wnfwHhckdifNrJa&; 'kdYta&;

pnf;urf;vkdufem ab;uif;uGm
&yf&Gmat;csrf;om,ma&; 0kdif;0ef;ulnD apmifhxdef;ay;
pnf;rsOf;udkufnD ab;uif;onf

]EkdifiHawmf zGJUpnf;ykH tajccHOya' ay:aygufa&;onf jrefrmEdkifiHom;tm;vkH;\ wm0efjzpfonf}

jynfoo
Yl abmxm;

Ä jynfytm;udk;ykqdef½kd; tqkd;jrif0g'Drsm;tm; qefYusifMu/


'
Ä EkdifiHawmf wnfNidrfat;csrf;a&;ESifh EkdifiHawmf wkd;wufa&;udk aESmifh,SufzsufqD;olrsm;tm; qefYusifMu/
Ä EkdifiHawmf\ jynfwGif;a&;udk 0ifa&mufpGufzuf aESmifh,Sufaom jynfyEdkifiHrsm;tm; qefYusifMu/
Ä jynfwGif;jynfy tzsuform;rsm;tm; bkH&efoltjzpf owfrSwf acsrIef;Mu/

Ekid if aH &; OD;wnfcsuf (4) &yf


Ä EkdifiHawmfwnfNidrfa&;? &yf&Gmat;csrf;om,ma&;ESifh w&m;Oya'pkd;rdk;a&;
Ä trsKd;om; jyefvnf pnf;vkH;nDñGwfa&;
Ä ckdifrmonfh zGJUpnf;ykH tajccHOya'opf jzpfay:vma&;
Ä jzpfay:vmonfh zGUJ pnf;ykH tajccHOya'opfEiS t
hf nD acwfrD zGUH NzdK;wk;d wufaom Ekid if aH wmfopfwpf&yf wnfaqmufa&;

pD;yGm;a&; OD;wnfcsuf (4) &yf


Ä pkdufysKd;a&;udk tajccHí tjcm;pD;yGm;a&;u@rsm;udkvnf; bufpkHzGHUNzdK;wdk;wufatmif wnfaqmufa&;
Ä aps;uGufpD;yGm;a&;pepf yDjyifpGm jzpfay:vma&;
Ä jynfwGif;jynfyrS twwfynmESifh t&if;tESD;rsm; zdwfac:í pD;yGm;a&; zGHUNzdK;wkd;wufatmif wnfaqmufa&;
Ä Ekid if aH wmfp;D yGm;a&; wpf&yfv;Hk udk zefw;D Edik rf pI rG ;f tm;onf Ekid if aH wmfEiS hf wkid ;f &if;om;jynfow
l Ydk \ vuf0,fwiG &f adS &;

vlraI &; OD;wnfcsuf (4) &yf


Ä wpfrsKd;om;vkH;\ pdwf"mwfESifh tusifhpm&dwå jrifhrm;a&;
Ä trsK;d *kP?f Zmwd*P
k jf rifrh m;a&;ESihf ,Ofaus;rItarGtESprf sm; trsK;d om;a&;vu©Pmrsm; raysmufysuaf tmif xde;f odr;f
apmifha&Smufa&;
Ä rsKd;cspfpdwf"mwf &Sifoefxufjrufa&;
Ä wpfrsKd;om;vkH; usef;rmBuHhckdifa&;ESifh ynm&nfjrifhrm;a&;
trSwf 29? 2006 ckESpf? arv 24 &uf

rsuEf mS zH;k aqmif;yg;


2 >> tPkjrLAHk;ESifh tMurf;zufrnfhtEÅ&m,fudk [efYwm;a&;
10 >> EsLuvD;,m; pGefYypftnpftaMu;rsm; yg;eyfpGm toHk;ûyjcif;
14 >> EsLuvD;,m;"mwfaygif;zkd trsKd;tpm;opf
16 >> EsLuvD;,m;avmifpm jyefvnftoHk;jyKjcif; enf;vrf;opf

odyeHÜ nf;ynm taxGaxG


20
2 22
>> taphryg tom;xl t&nf&Trf;wJh toD;tESHawG&JU
vQKdU0Sufcsuf
>> cE¨mudk,fBuD; rysufpD;&avatmif
26 >> tydkif;vdkuf aqmuf,lEdkifaom aetdrfrsm;
28 >> NyD;jynfhpHkrIt&SdqHk; NydKifum;
30 >> ajcmufaoGUaeaomN*dK[f
38 >> ouf&Sdrsm;
50 >> Google u uRer
f orD;av; rsupf u
d ef;r,ft
h a&;u umuG,f
u,fr ay;EdkifcJhw,f

urÇmausmw
f x
D iG zf efw;D &Sirf sm;
38 44 >> *suf0Jvfcsf
pDrHcefYcGJrIudk jzefYjzL;ay;ol

odyÜHESifhenf;ynm*sme,f 46
trSwf 197 (c)? yxrxyf? 33 vrf;? &efuek /f
orkdif;xJu aeY&ufrsm;
zke;f -387305/ e-mail - heritage@ct.com.mm
t,f'w D mcsKyf
armifjrifhMuG,f
wm0efctH ,f'w
D m
armifarmifMuD; 54
wpfacwfwpfcguwDxiG rf rI sm;
t,f'DwmtzGJY
ukdoefYZif? OD;aX;Munf? vJh,Of0if;
xkwfa0ol- OD;jrifhMuG,f (,m,D-942)? 197 (c)? 33 vrf;? &efukef/
yHkESdyfol- OD;armifvGif (02413) aevif;ykHESdyfwkduf? 56
'*kHawmifpufrIZkef/ apmifa&- 500? wefzkd;- 300 usyf
46 56
odaumif;p&m tar;tajz

24 ar 2006 > odyEHÜ iS ehf nf;ynm*sme,f 1


tPkjrLAHk;ESifh
tMurf;zufrnfh tEÅ&m,fudk [efw
Y m;a&;
okawoevkyif ef;rsm;udk aqmif&Gufaeaom t&yfbuf "mwfaygif;zdk trsm;tjym;wGif
xl;uJpGm tm;jznfhxm;aom ,la&eD,rfrsm; &SdaeMuonf/ tqdkyg ,la&eD,rfrsm;udk
tMurf;zuform;rsm;u tPk jrLAH;k jyKvyk &f mwGif toH;k jyKEidk f onf/

'kwd,urÇmppf NyD;qHk;cgeD; 1945 ckESpf? Mo*kwfv 6 &ufaeYu *syefEkdifiH? [D½dk&SD;rm;NrdKUay:wGif


tPkjrLAHk;wpfvHk;azmufcGJí wpfNrdKUvHk;udk rD;avmifwkdufoGif;cJh\/ tqdkyg tPkjrLAHk;wGif
csdwfquf "mwfjyK NydKuGJapaom ,la&eD,rf (chain-reacting Uranium) tav;csdef
60 uDvdk*&rf yg&SdcJh\/ xdktPkjrLAHk;udk tar&duefwdkYu ]]csmwdwfuav;}} Little Boy [k
trnfay;xm;cJh\/ xdkAHk;ukd azmufcGJyHkrSm aoewfrsm;wGif toHk;jyKonfh azmufcGJenf;twkdif;
,la&eD,rf 235 "mwfowåKukd xdkAHk;\ peufwHtydkif;ESifh ypfazmufí azmufcGJvdkufjcif; jzpf\/
þwGif ,la&eD,rf 235 onf wDtifwD (Trinitrotoluene) ,rf;bDvl; 15 wefudk
azmufcGJvdkufonhf pGrf;tm;jzifh aygufuGJoGm;avawmhonf/ aemufxyf (3) &ufMumaomtcg?
em*gquDNrdKUay:ü tPkjrLAHk; aemufwpfvHk;udk xyfrHazmufcGJvkdufjyef\/ tqdkyg 'kwd,
tPkjrLAHk;wGif ,la&eD,rftpm; yvlwdkeD,rfudk toHk;jyKxm;yg\/ azmufcGJonfh
enf;ynmrSmvnf; yxrAHk;udk azmufcGJcJhonfhenf;ESifhrwl/ ydkí½IyfaxG;\/
aemufxyf ESpfaygif; 60 tawmtwGif; urÇmay:&Sd EkdifiHtcsKdUu tPkjrLAHk;wyfqifxm;aom
vufeufaygif; wpfodef; (100,000) ausmfudk xkwfvkyfcJhMu\/ xdkumvtwGif;
tPkjrLppfyGJBuD; jzpfyGm;awmhrnfhqJqJü vufrwifuav; vGJcJh&onfh jzpf&yftcsKdUvnf;
jzpfyGm;cJhav\/ odkY&mwGif tPkjrLAHk;aMumifh tvm;wlysufpD;qHk;½HI;rIrsKd;ESifh ,cktcsdeftxd
xyfrHí rBuHKawGY&ao;acs/ odkYaomf ,aeYtcsdeftcgü aMumufrufzG,faumif;vSonfh
tEÅ&m,fwpfrsKd; aemufxyf ay:aygufvmcJhjyefyg\/ EkdifiHwpfEdkifiH\tqifhodkY ra&mufao;
aom t,fvfcdkif;'g;(al Queda) vdk tMurf;zuf tzGJUtpnf;wpfck\ vufxJodkY xl;uJpGm
tm;jznfhxm;aom ,la&eD,rf (highly enriched uranium -twdkaumuf HEU ) rsm;
a&muf&Sd? &&SdoGm;rnfudk pdk;&drfaeMu&\/
tqdkyg HEU rsm;ESifh tPkjrLAHk;wpfvHk;udk jzpfuwwfqef; jyKvkyfEkdifMu\/

2 odyEHÜ iS ehf nf;ynm*sme,f > 24 ar 2006


tPkjrLAHk;ESifh Ncdrf;ajcmufrnfh
tEÅ&m,ftm;
[efw Y m;umuG,&f ef taumif;
qHk;enf;vrf;rSm jzpfEkdifonfh
ae&mwkid ;f ü HEU rsm;tm;
toH;k jyKru I kd vH;k 0&yfqikd ;f ypf
&efEiS hf pk yHak eaom HEU rsm;udk
z,f&mS ;ypfa&;yif jzpfawmh onf/
24 ar 2006 > odyEHÜ iS ehf nf;ynm*sme,f 3
AH;k wpfv;kH twGuf yHpk jH ym
xkdYaemuf ]csmwdwfuav;} [k
trnfay;cJhaom tPkjrLAHk;udk
azmufcGJonfhenf;ESifh azmufcGJ
tu,fí tMurf;zufolrsm;onf xl;uJpGm tm;jznfhxm;aom ,la&eD,rf (HEU) 60
NyD; NrdKUwpfNrdKUNrdKUtm; tEÅ&m,f
uDvkd*&rfudkom &&SdoGm;rnf qdkygu 'kwd,urÇmppf twGif;u *syefEkdifiHrS [D½dk&SD;rm;
jyKrnfukd pdk;&drfaejcif;jzpf\/
NrdKUtm; uGif;jyifBuD;ozG,f jzpfoGm;apcJhaom ]]csmwdwfuav;}} (Little Boy) [k trnfay;
HEU qdkonfrSm EsLuvd,
xm;onfh tPkjrLAHk; (yHkudk atmufwGifazmfjyxm;onf/) rsKd;udk jyKvkyfEkdifzG,f&Sdaeayonf/
uGJyGm;rI (fission) udk tquf
rjywfjzpfay:apEkdifaom tkdif
qdkwkyf (,la&eD,rf 235) tm;
tav;csd e f t & 20 &mcd k i f
EIef;txd ydkí pkpnf;rd (con-
centrate) atmif jyKjyifxm;
onfh ,la&eD,rfudk qdkvdkjcif;
jzpfonf/
tPk j rLAH k ; ud k aoewf
wGif toH;k jyKaom azmufceJG nf;
ESifh wnfaqmufygu tif*sif
eD,mydkif;qkdif&m vkyfief;pOfrSm
tvG e f y if vG , f u l o G m ;ap
onf/ xkdYaMumifh csmwdwf odkY tPkjrLAHk;onfvnf; w uRrf;usifolrsm;u vufcH,Hk xd k Y a emuf jzpf u wwf q ef ;
uav; tPkjrLAHk;udk yHkpHxkwf xpfcs aygufuGJvdrfhrnfom Munfxm;Muonf/ tcsKdUurl jyKvkyzf efw;D xm;aom tPkjrL
cJah om ½lyaA'ynm&Sirf sm;onf jzpfonf/ xdkYaMumifh &efyHkaiG xdx
k ufyrkd í
kd pd;k &drpf w AH;k udk vHNk cHKa&;tapmift
d f uJcMhJ u h a&Smuf
aygufuGJjcif; &Sd r&Sd BudKwifí awmifhwif;aom tMurf;zuf \/ taocHtMurf;zuform; rsm;u wHkYjyefvIyf&Sm;rI rjyKEkdif
prf;oyfrIrsm; rjyKvkyfcJhacs/ tzGJYtpnf;rsm;onf xdkuJhodkY wpfpok nfHEU rsm; odak vSmif cif azmufcyJG pfEidk o f nf[k awG;
aoewfwGif rvGJraoG usnf aom tPkjrLAHk;rsKd;udk wnf xm;onfh wpfae&m&mudk 0if awmí ylyifaeMuavonf/
qefonf aygufurJG nfjzpfouJh aqmufEkdifpGrf;&SdMuvdrhfrnf[k a&muf pD ; eif ; Ek d i f M uonf / EkdifiHwpfEkdifiH\ tqifhü
r&Sdao;aom tzGJYtpnf;rsm;
t&yfbufo;kH ,la&eD,rf 235 vHNk cKH a&; onf HEU rsm; jzpfvmatmif
xkwv f yk Ef idk pf rG ;f &SMd urnf r[kwf
À tMurf;zufolrsm;onf xl;uJpGm tm;jznfhxm;aom ,la&eD,rf (HEU) uDvdk*&rf 100 yg/
eD;yg;udk &&SdoGm;Murnfqdkygu vuf&mMurf;aomfvnf; tvGefxda&mufrI&Sdaom tPkjrLAHk; odkY&mwGif xkdtzGJYtpnf;
wpfv;kH udk tvGev f , G u
f pl mG wnfaqmufNyD; azmufcEJG idk pf rG ;f &Srd nfjzpfonf/ tPkjrLvufeufrsm; rsm;onf cdk;,lvmolrsm;xHrS
udk vQKUd 0Supf mG wnfaqmufvMkd uaomEkid if rH sm;uvnf; HEU udk txl;wvnf vdck siMf uayvdrhf
rnf/ HEU udk toHk;jyKygu xkdAkH;ukd BudKwifprf;oyf&ef rvdktyfaomaMumifhyif jzpfonf/ 0,f,jcl if;jzifah omfvnf;aumif;?
À uHq;kd pGmESiyhf if HEU tajrmuftjrm;onf urÇmt&yf&yf&dS EsLuvd,okawoe vkyif ef;Xmersm; arSmifckdaps;uGufrS 0,f,lí
H iG f vHNk cHKrIenf;onf/ apmifMh uyfrI tenf;i,f aomfvnf;aumif; &&SdEkdifMu
wGif ysUH ESYHpmG wnf&adS eonf/ txl;ojzifh ½k&mS ;Ekid if w
rQESifh &SdaeMuonf/ rnfomjzpfonf/
À tar&duefjynfaxmifpkESifh r[mrdwfEkdifiHrsm;u vHkNcHKa&;pDrHcsufrsm;udk wdk;jr§ifh&ef "mwfaygif;zdk þurÇmBuD;ay:wGifvnf;
rsm;tm; tenf;i,f tm;jznfhxm;aom ,la&eD,rfukd avmifpmtjzpf ajymif;vJoHk;pGJap&ef
ppfat;wkdufyGJumvu
(xdk,la&eD,rfudk vufeufwGif toHk;jyK&ef r&Ekdifacs/) ESifh urÇm t&yf&yf&Sd "mwfaygif;zdkrsm;rS
HEU rsm;ukd jyefvnf&,l&ef tpDtpOfrsm; csrSwfaqmif&Gufvsuf&Sdonf/ odkY&mwGif tEÅ&m,f txl;ojzifh tar&duefESifh
BuD;rm;vSonfh [muGufrsm; &Sdaeao;onf/ qdAk , D uf,el , D w H Ykdu xkwv f yk f
À tpdk;&\ tqifhjrifhydkif;rS yk*¾dKvfrsm;\ tav;xm; aqmif&GufrIESifh aiGtiftm; tenf;i,f cJhMuaom ,la&eD,rf wefcsdef
pdkufxkwfí ajz&Sif;rnfqkdygu xkdjyóemudk ajyvnfatmif ajz&Sif;Ekdifrnfom jzpfonf/ pkpkaygif;rSm 1800 wefcefY

4 odyEHÜ iS ehf nf;ynm*sme,f > 24 ar 2006


txd &SdaecJhNyDjzpfonf/ ,aeY buf tPkjrL "mwfaygif;zdk zdkrsm;yif jzpfMu\/ ¤if;wdkY urÇmt&yf&yf&dS t&yfbuf
tcsdeftcgwGif HEU rsm;udk aygif; 140 cefY&Sdae\/ xdk onf urÇmhpkpkaygif; ta& tPkjrL "mwfaygif;zdkrsm;ü
ppfbufESifh t&yfbuf "mwf "mwfaygif;zdrk sm;tm; odyyHÜ nm twGuf\ oHk;yHk wpfyHkcefY&Sdae HEU rsm; ,ckuJhodkY rsm;jym;
aygif;zdkrsm;ü awGY&SdEdkifMuay &yfqkdif&m odkYr[kwf pufrI onf o mru t&yf b uf u ae&jcif;rSm 1950 q,fpkESpf
onf/ odYk&mwGif þaqmif;yg; vufrq I idk &f mokawoevkyif ef; oHk;pGJaeaom HEU xuf0uf ESihf 1960 q,fpEk pS rf sm;twGi;f
ü t&yfbufrS HEU rsm;udk rsm;udk aqmif&u G &f ef odYkr[kwf
ausmfudk toHk;jyKaeMujcif; u ]]Nidrf;csrf;a&;twGuf tPk
avmifpmtjzpf toHk;jyKaeMu aq;ukorIwGif toHk;jyK&ef aMumifhyif jzpfay\/ jrL}} (Atoms for Peace)
onfh okawoe tPkjrL "mwf twG u f "mwf a &mif j cnf < u vHkNcHKa&; wdk;wufaumif; qdkaom aqmifyk'fESifh tar&d
aygif;zdrk sm;udo
k m tm½Hpk ;l pdu
k í
f tkdifqdkwkyf (Radio active rGefvmatmif jyKvkyfa&;rSm uefESifh qdkAD,uf,leD,HwdkY
azmf j yoG m ;rnf jzpf o nf / Isotopes) rsm;udk xkwv f yk &f ef
tvGefta&;BuD;\/ odkY&mwGif tNydKiftqkdif BudK;pm;rIrS ay:
uREfyk w
f Ydk u t&yfbufrS toH;k toH k ; jyKaeMujcif ; jzpf \ / a&&Snt f aeESirhf l tPkjrLAH;k ESihf xG u f v maom &v'f y if j zpf
jyKaeMuaom HEU rsm;tay: ¤if;wdkYxHwGif HEU wefaygif; Ncdrf;ajcmufrnfh tEÅ&m,ftm; onf/ ppfat;wku d yf w
JG iG yf g0if
waMumifhMu &SdaeMu&jcif;rSm 50 ausmf&SdaeMu\/ [efYwm;umuG,&f ef taumif; cJhMuaom r[mtiftm;BuD;
t&yfbuf"mwfaygif;zdrk sm;wGif ¤if;wkdY teuf "mwfaygif;zdk qHk;enf;vrf;rSm jzpfEkdifonfh EkdifiH ESpfEkdifiHonf ¤if;wkdYEkdifiH
ppfbufrS pwkrd sm;xuf vHNk cHKrI ae&mwkdif;ü HEU rsm;tm; rsm;wGif &maygif;rsm;pGm&Sdaom
tcsKdUonf vlaersm;jym;
avsm&h pJ mG apmifMh uyfaeMuaom toHk;jyKrIudk vHk;0&yfqdkif;ypf okawoe"mwfaygif;zdkrsm;udk
aMumifhyif jzpfyg\/ «tPkjrL xlxyfaom &yfuu G rf sm;xw
J iG f &efEiS hf pkyakH eaom HEU rsm;udk wnfaqmufcJhMu\/ wpfcsdef
pGrf;tifjzifh vQyfppf"mwftm; &SdaeMu\/ tenf;i,frQaom z,f&Sm;ypfa&;yif jzpfawmh wnf;rSmyif Ekid if aH &;t& tom
xkwfvkyfay;onfh puf½Hkrsm;ü tapmifh tMuyfrsm; vHkNcHKa&; onf/ xdkYaemuf jyefvnf&&Sd pD;&apa&;ESifh ¤if;wkdY\ tPk
avmifpmtjzpf toHk;jyKonfh tpDtrHrsm;ESifh apmifhMuyf vmaom HEU rsm;tm; pGrf; jrLqdkif&m enf;ynmrsm;onf
,la&eD,rfrSm tav;csdeftm; aeMu\/ txl;ojzifh tifavsmeh nf;oGm;atmif ,la& jynfyEkdifiHrsm;ü &Sdaeapa&;wkdY
jzifh 3 &mcdkifEIef;rS 5 &mcdkifEIef; eD,rf 238 ESifh a&mpyfypf&ef twGuf Ekid if aH ygif; 50 cefYtm;
txdtenf;i,frQom tiftm;
aomujzpfp&m yifjzpfonf/ ,la&eD,rf 238 tqdkyg udpEö Sifh oufqkdifaom
jr§ifhxm;aom ,la&eD,rf 235 taumif;qHk;rSm ½k&Sm;rSm onf awGY&avh&Sdaom ,la&eD ypönf;ypö,rsm;udk axmufyHhcJh
rsm;om jzpfMu\/» HEU rsm;udk avmifpmtjzpf ,rf tdkifqdkwkyfjzpfNyD; EsLuvd Mu\/
urÇmt&yf&yfwGif t&yf toH;k jyKaeMuaom "mwfaygif; , uGjJ ym;rIukd xde;f xm;Ekid pf rG ;f
aemufydkif;wGif oufwrf;
r&Sdacs/ xkd,la&eD,rfudk uRrf;
usifolrsm;u tenf;i,ftm;
ydk&Snfaom
jznf h x m;aom ,l a &eD , rf tPkjrLavmifpmrsm;udk
(Lowenriched uranium awmif;cHvmrIrsm;tm;
twkad umuf LEU) [kac:a0: vdkufavsmonfhtaeESifh
Mu\/¤if;wGif ,la&eD,rf235 wif; usyfxm;aom
jzpfvmapaom 20 &mcdkifEIef;
xuf rsm;pGmavsmhenf;í yg0if
ydkYukefpnf;rsOf; rsm;tm;
ojzifh tPkjrLvufeuf jyKvkyf avQmhayghay;cJhMu\/
í r&Ekdifacs/ &v'ftaeESihf ppfat;wku
d yf \
JG

udkifwG,f& vG,fulonfh 'pfjym;rsm;


'pfjym;wdik ;f wGif vufeuftjzpf xkwv f yk Ef ikd o
f nfh ,la&eD,rf
tenf;i,f yg0ifonf/ tqdyk g 'pftajrmuftjrm;udk tPkjrLAH;k
xkwv f yk &f mwGif oH;k onf/ 'pfjym;rsm;onf tdwu f yfxJ
xnf, h El ikd af vmufatmif ao;i,faomaMumifh vHjk cKH rt I wGuf
txl;owdxm;ae&ygonf/

24 ar 2006 > odyEHÜ iS ehf nf;ynm*sme,f 5


NydKifbufrsm;u tPkjrLvuf rsm; tm; LEU avmifpmESifh
eufrsm; jyKvkyf&ef xkwfvkyf ajymif;vJ vnfywfEkdifa&;udk
aeaom HEU rsm;onf okaw pwif aqmif&GufcJh\/ tqdkyg
oe"mwfaygif;zdt k rsm;tjym;ü tpDtpOfukd Reduced En-
avmifpmtjzpf toHk;jyK&ef richment for Research and
a&muf&SdoGm;Muav\/ tqdk Test Reactors (RERTR)
yg HEU avmifpmypönf;rsm; Program [kac:\/ 2005 ck
wGif ,la&eD,rf 235? 90 ESpf tukefodkY a&mufaomtcg
&mcdkifEIef;txd yg0ifaeMu\/ "mwfaygif;zdk 41 ckudk jyef
2005 ckESpf ESpfukefwGif jynfy vnf jyKjyifNyD; jzpfaeavNyD/
odkY wifydkYxm;cJhaom tPkjrL xkduJhodkY ajymif;vJjyKjyifxm;
AHk; jyKvkyfEkdifonfh tqifh&Sd aom "mwfaygif;zdkrsm;onf
onfh HEU rufx&pfwef 10 tPkjrLAH;k jyKvkyEf idk o
f nft
h qifh
wefonf tPkjrLvufeuf &Sdaom HEU topfusyfcRwf
rsm;udk ydkifqkdifjcif; r&Sdao; uDvkd*&rf 250 ukd tar&duef
onfhEkdifiHrsm;\ vufxJü &Sd jynfaxmifpkrS ESpfpOf&&SdaecJh
aeqJyifjzpf\/ wpfenf;ajym Mu\/
&aomf xdk HEU 10 wefonf HEU avmif p mrsm;ud k
aoewfrsm;wGif toHk;jyKaom toHk;jyKaecJhMuonfh aemuf
azmufcGJenf;jzifh wnfaqmuf xyf "mwfaygif;zdk 42 ckudk
xm;onfh tPkjrLAHk; tvHk; vnf; jyKjyifajymif;vJay;&ef
150 rS 200 txd jyKvkyf&ef tpDtpOfrsm; jyKvkyaf eNyDjzpfyg
vHkavmufaom yrmPyif jzpf \/
aeay\/
tPkjrLvufeuf
"mwfaygi;f zdrk sm;tm; jyKvyk Ef idk rf nfh avmifpmrsm;udk
jyKjyif ajymif;vJa&; jyefvnf odr;f qnf;a&;
tar&duef tpkd;&onf 1990 q,f p k E S p f w G i f
1970 q,fpEk pS o f Ykd a&mufaom tar&dueftpdk;&onf ½k&Sm;
tcgusrS vGecf ahJ om q,fpEk pS f EkdifiHESifh yl;aygif;í HEU rsm;
ESpfcktwGif;u jynfyodkY tm;od r;f qnf;a&;ESihf zsufq;D
ypfa&; vkyfief;rsm;wGif pwif NyD;awmh jynfwGif;ü aexkdifol buf "mwfaygif;zdkrsm;ü ydkvQH
okawoe"mwfaygif;zdkrsm;\ í yl;aygif;aqmif&GufcJh\/ rsm;onfyifvQif HEU rnfrQ aeaom HEU 17 wefukd &,l
avmifpmtjzpf ay;ydkYcJhaom þvkyfief;udk ½k&Sm;EdkifiHESifh cdk;,lcH&onfudk odEkdifMurnf í tqifhedrfh ,la&eD,rftjzpf
ypönf;rsm;ukd tPkjrL ,cif qdkAD,uf,leD,Hü yg0if r[kwfacs/ ajymif ; vJ a y;&ef jzpf o nf /
vufeufrsm;tjzpf cJhaom tjcm;EkdifiHrsm;ü HEU ½k&Sm;EkdifiHwGif t&yfbuf2005 ckESpf ESpfukefwGif ckepf
rsm;udk cd;k ,lrrI sm; jzpfay:vmcJh "mwfaygif;zdkrsm;ü HEU rsm; wefcefYudk ajymif;vJay;cJhNyD;
ajymif;vJoGm;rnfh ta&;tm; rIrsm;u aphaqmf wdkufwGef;cJh tm; tuefYtowfEiS hf toH;k jyK jzpfonf/
umuG,o f nft h pDtpOfrsm;udk jcif;jzpf\/ tqdkyg ypönf;rsm; apa&;twGuf tar&dueftpd;k & aemufxyfBudK;yrf;csuf
pwif í aqmif & G u f c J h a v\/ tm; cdk;,lvk,ufrIrsm;udk xdk onf 1999 ckESpfwGif Mate- wpf&yfrSm "mwfaygif;zdkrsm;u
1978 ckEpS w f iG f pGr;f tif0efBuD; ypönf;rsm;tm; jyefvnf&&Sd rial Consolidation and oHk;pGJNyD;jzpfaom HEU rsm;
Xme (Department of En- onft h cgwGirf S wm0ef&o dS rl sm; Conversion Program ud k tay:wGif tm½Hkpdkufí aqmif
ergy) u tar&duefEkdifiHu u owif ; xk w f j yef c J h M u\/ G cf jhJ yef\/ tqdk &Gufjcif;yifjzpfonf/ "mwf
pwif aqmif&u
yHpk x
H w h nfh "mwfaygif;zdk ½k&mS ;Ekid if H jyifyü aexkid o
k af y;cJo f rl sm; yg tpDtpOft& ½k&Sm; t&yf aygif;zdkxJwGif avmifpmtjzpf

6 odyEHÜ iS ehf nf;ynm*sme,f > 24 ar 2006


urÇmt&yf&yf&dS t&yfbuf EsLuvd,okawoe "mwfaygi;f zdk 140 ü
txl; tm;jznfhxm;aom ,la&eD,rf (HEU) rufx&pfwef 50
(uDvkd*&rf 50ç000) udk odrf; qnf;xm;&Sdvsuf&SdaeMuonf/
vHkNcHKa&;tm;enf;aom ae&mrsm;rS ,la&eD,rfrsm;tm; tckd;cH&rnfh
tEÅ&m,fonf Ekid if H wumESiq
hf idk af om ta&;tcif; yif jzpfawmhonf/

toHk;jyKcJh&aom ,la&eD,rf centration ESifhtwlwlyif jzpf


235 \ xuf0ufonf toHk; onf/
jyKNyD;csdefwGif ukefcef;oGm;av "mwfaygif;zdkxJü oHk;pGJcJh
onf/ NyD;aemuf jyefvnfxw k ,f x
l m;
"mwfaygif;zdkü toHk;jyK aom ,la&eD,rfonf oH;k av;
NyD;jzpfaom tqkyd gavmifpmudk ESpMf umonfwh idk af tmif olc;kd wdYk
jyefxkwf,lcsdefü usefaeaom \ ab;&ef r S ol Y tvk d v k d
,la&eD,rfxJwGif ,la&eD,rf umuG,fxm;NyD; jzpfaeav
235 onf 80 &mcdkifEIef;cefY onf/ qdkvdkonfrSm xkdypönf;
txd usef&SdaeqJyifjzpfonf/ \ "mwfa&mifjcnf<urIonf aoqHk;oGm;Murnfjzpfonf/ tumt&HaemufbufrS ta0;
xdkyrmPonf [D½dk&SD;rm;NrdKU jyif;xefaeqJjzpfaomaMumifh "mwfaygif;zdük tvkyv f yk af eMu xdef;ypönf;rsm;ESifhom ukdif
ay:ü azmufcGJcJhonfh AHk;wGif ¤if;tm; ukdifwG,f&ef BudK;yrf; aom tPkjrLvkyfom;rsm;url wG,af vh&MdS u\/ odYkwidk af tmif
yg0ifaom ,la&eD,rf\ Con- olrsm;onf em&Dydkif;twGif; xk d y pö n f ; rsm;ud k xl x J a om tPkjrL"mwf<urIonf tcsdef

24 ar 2006 > odyEHÜ iS ehf nf;ynm*sme,f 7


MumonfESifhtrQ avsmhenf; vnf &&Sad o;onf/ aemufxyf
oG m ;avonf / 25 ES p f c ef Y 10 wef jynfyü usef&Sdaeao;
MumjrifhaomtcgwGif "mwf onf/ ½k&Sm;EkdifiHrsm;uvnf;
a&mifjcnf<uonfh tiftm; roH;k &ao;aom HEU wpfwef
onf ododomom avsmhenf; \10 yHw k pfyu kH o
kd m jyef&&Sad o;
oGm;avawmhonf/ Ekid if w H um onf/ roHk;&ao;aom HEU
tPk j rL pG r f ; tif at*sif p D ESifh oHk;pGJNyD; wef 20 cefY jynfy
(IAEA) rS uRrf;usifolrsm;\ EkdifiHrsm;ü usef&Sdaeao;onf/
tqdt k & xdt k csdewf iG f olYtvdk
tar&duefu
vdk umuG,af omypön;f [k rqdk
Ekid af wmhaMumif; od&avonf/ jyefvnfvufcH&&Sdaom
ydkíyif ta&;BuD;vmavNyD/ oH;k pGNJ yD; avmifpmypön;f rsm;udk
urÇmwpf0ef;vHk;&Sd tPk
jrL"mwfaygif;zdkrsm;ü toHk;jyK
awmifu,f½dkvkdif;em;
,cif qdkAD,uf,leD,H twGif;&Sd EsLuvd,okawoe
"mwfaygi;f zdt k rsm;tjym;wGif xl;uJpmG tm;jznfx h m;aom NyD;jzpfaom ,la&eD,rfrsm; jynfe,fESifh tkdif'g[dk
,la&eD,rf (HEU) rsm;tm; ck;d ,lc&H jcif;rS umuG,Ef idk rf nfh &SdaeMu\/ xdk,la&eD,rfrsm; jynfe,frsm;&Sd
vHNk cKH rt I pDtrHrsm; vHak vmuf pGm r&SMd uacs/ tar&duefEiS hf onf tcsed Mf umjrifv h monfEiS hf
trQ ud, k uhf ,dk u pGrf;tif0efBuD; Xme
f dk umuG,Ef idk f
½k&mS ;0efxrf;rsm;u tvGef ta&; Bu;D onfh vHNk cKH rI tpDtrHrsm;udk
wd;k jri§ ahf qmif&uG f Ekid &f ef yl;aygi;f aqmif&u G vf suf&Sad eMuonf/ pGrf;r&Sd jzpfvmaeMu\/ xdk taqmufttHkrsm;wGif
NcpH nf;½d;k rsm;? *dww f cH g;rsm;ESihf Nc0H if;ywf ywfvnf&dS ta&;ygaom ,la&eD,rfrsm;\ tEÅ&m,frS odkavSmifxm;&Sdonf/
ae&mtcsK\ Ud vHNk cKH a&;tpD trHrsm;rSm rvHak vmufonft h jyif ysupf ;D
,dk ,Gi;f aerIukd yif awG&Y adS e&onf/ umuG,f&ef 1996 ckESpfwGif ½k&Sm; EkdifiHurl
tar&duef tpdk;&u ¤if;xHrS toHk;jyKNyD;aom avmifpmrsm;
xJ r S HEU ud k qG J xkwfNyD;
HEU avmifpmrsm;udk &&Sd EsLuvD;,m;"mwftm;ay;puf½kH
xm;cJhMuaom EkdifiHrsm; rsm;twGuf tqifhedrfh ,la&
eD,rftjzpf ajymif;vJay;vsuf
taeESifh oHk;pGJNyD; avmifpm &Sdonf/
ESpfrsKd;udk jyefydkYay; Mu&ef 2001 ckESpf pufwifbm
11 &uf jzpf&yfaemufydkif;wGif
arwåm&yfcHcJhonf/
tpd;k & r[kwaf om tzGYJ tpnf;
aemufxyf 6 ESpMf umaomtcg rsm;ESifh uGefu&ufvTwfawmf
tar&duef? ½k&Sm;ESifh tkdifat trwfrsm;u urÇmt&yf&yfü
tD;atwkdY yl;aygif;í toHk;jyK &Sdaeaom odkavSmifxm;onfh
NyD;jzpfaom ,la&eD,rfavmif t&yfbuf HEU rsm;\ vHkNcHK
pmrsm;udk ½k&Sm;odkY jyefydkYay;Mu pdwfcs&rIudk aqmif&Gufay;zdkY
&ef arwåm&yfcHcJhMuonf/ odkY pGrf;tif0efBuD;Xmeudk zdtm;
wkdifatmif ,cktcsdeftxd xdk ay;cJhMuonf/ xdkawmif;qdk
BudK;yrf;rIrsm;\ &v'frmS awmf csufudk wkHYjyefonfhtaeESifh
tqdyk g taqmufttkH rsm;\ vHNk cKH rt I qifu h kd wd;k jri§ hf ½H k o ih f ½Hk r Qom &S d a o;onf / pGrf;tif0efBuD;Xmeu Global
vkud of nfEiS thf rQ taqmuf ttHw k pfc\k ywfywfvnfü tar&duef jynfyodkY ay;ydkYcJh Threat Reduction Initiative
,ckvkd &Si;f vif;aeonfh Zkef e,fajr (clear zone) udk pOfu HEU wpfwefESifh nDrQ Program udk pwifaqmif&uG cf hJ
pDpOf xm;&Srd u
I taqmufttHx k J odYk usL;ausm0f ifa&mufvo dk l aom ,la&eD,rf\ oHk;pGJNyD; onf/ xkdtpDtpOft& ½k&Sm;
rsm;twGuf ydík cufcaJ om t[eft Y wm;yif jzpfawmh onf/ om; ,la&eD,rfrsm;udo k m jyef EkdifiHrS jynfyodkY ay;ydkYxm;cJh

8 odyEHÜ iS ehf nf;ynm*sme,f > 24 ar 2006


aom toH k ; rjyK&ao;onf h tu,fí tar&duefjynf avmifpmtjzpf oHk;pGJaerIonf ta&; ay;xm;onfESifh wlae
HEU rsm;ESifh toHk;jyKNyD;jzpf axmifpkESifh r[mrdwfEkdifiHrsm; ig;ESpfrS &SpfESpftwGif; aysmuf rnfjzpfygaMumif; wifjyvkduf
aom HEU wdkYudk 2006 ckESpf u tPkjrLAHk;ESifh tMurf;zuf uG,foGm;zG,f&m &Sdonf/ þ &ayawmhonf/
ESihf 2010 ckEpS rf sm;wGifjyefvnf rnfhtEÅ&m,ftm; wm;qD;um ud p ö u d k tNyD ; owf a tmif pmnTe;f THWARTING
&,la&;ESihf tar&duefu wifyYkd uG,f&ef av;av;eufeufESifh aqmif & G u f & ef quf v uf í NUCLEAR TERRORISM
xm;cJo h nfh toH;k jyKNyD;jzpfaom pdefac:vkdpdwf&Sdonfqkdygu av;uefzifhETJaernfqkdygu by Alexander Glaser and
HEU rsm;udk 2019 ckESpfwGif urÇ m t&yf & yf & S d t&yf b uf tPkjrLAkH;ESifh tMurf;zufvkd Frank N.VON HIPPEL
jyefvnf&,l&ef tpDtpOfcsrw S f "mwfaygif;zdkrsm;ü HEU tm; olrsm;tm; qufvufí tcGifh
xm;onf/ xdkenf;wlpGmyif
tar&duefjynfaxmifp&k dS t&yf
buf okawoe "mwfaygif;zdk EsLuvD;,m; "mwfaygif;zdk xdcdkufrIrsm;
tm;vHk;udk 2014 ckESpfwGif
LEU avmifpmudk toH;k jyKaom yxrqHk; EsLuvD;,m; pGrf;tifoHk;
"mwfaygif;zdkrsm;tjzpf tNyD; "mwfaygif;zdk odkYr[kwf puf½HkxdcdkufrIudk
ajymif;vJay;rnf jzpfonf/ ½k&Sm;EdkifiH puf½Hk 'Mayak' rS pcJhonf/ ¤if;onf
1957 ckESpf pufwifbmv 29 &ufwGif
tajzay:xu G v
f ma&;odYk jzpfonf/ tat;ay;pepf csKdU,Gif;onfrS
HEU avmifpmrsm;tm; EsLuvD;,m; ,dkzdwfrI jzpfcJhygonf/
toHk;jyKonfh "mwfaygif;zdkrsm; ¤if;aMumifh vl 200 cefY aoqHk;cJh&NyD; vlaygif;
udk jyKjyifajymif;vJa&;udpörSm 470ç000 onf a&'D,dk"mwf ysHUvGifhrIudk
25 ESpfausmf MumjrifhcJhNyDjzpf cHpm;cJhMu&onf/ rnfonfh a&m*ga0'em[lí trnfwyf&efyif rjzpfEdkifonfh
onf/ HEU tm; avmifpm 'ku©qdk;usKd;rsm;udk cHpm;Mu&ygonf/ tom;ta&rsm; ysufpD;um cE¨mudk,f
tjzpf qufvuftoHk;jyKae tpdwftydkif;rsm; qHk;½HI;Mu&onf/
jcif;onf enf;ynm&yfqkdif&m 1957 ckESpf atmufwdkbmv 10 &ufwGif 'kwd, jzpf&yf ay:aygufcJhonf/ ¤if;onf
udpö&yfrsm;ESifh rywfoufacs/ jAdwdefEdkifiH urfb&D,mt&yf&dS ]0if;pau;} "mwfaygif;zdkwGifjzpfí rD;avmifuRrf;jcif;
þudpö ratmifjrif&jcif;rSm jzpfonf/ ¤if;onfvnf; qdk;0g;aom jzpf&yfwpfck jzpfcJhonf/
wwd, jzpf&yfrSm 'Three Mile Island' jzpfonf/ ¤if;onf yifq,fvfaA;eD;,m;jynfe,f
tpdk;&Xmersm;\ axmufcHrI qyfuDG;[efemjrpf&dS uRef;wpfuRef;wGifjzpfí tcsdeftm;jzifh 1979 ckESpf rwfv 28 &ufwGif
rsm;udk vHkavmufpGm r&&SdrI jzpfonf/
½k&Sm;EdkifiHwGif jzpfyGm;cJhonfh &SmEdkbdkif;jzpf&yfudk pmzwfol trsm;odxm;NyD; jzpfonf/
aMumifhyifjzpfonf/
¤if;onf 1986 ckESpf {NyDv 26 &ufwGifjzpfí vlodrsm;avmufatmifvnf; qdk;&Gm;cJhonf/
"mwfaygif; zdkrsm;wGif vuf&Sd ¤if;rS a&'D,dk"mwfowåd<urI jzpfaeonfh
aqmif&Gufaeolrsm;uvnf; "mwfaiGUrsm;onf wdrfwdkufBuD;ozG,f
¤if;wkdY\ "mwfaygif;zdk ½k&Sm;EdkifiHrSonf Oa&my? NAdwdefuRef;pkrsm;ESifh
ajrmuftar&duwdkuf wdkifatmif ysHUvGifhcJhonf/
twGuf vkdifpiftopf a'otoD;oD;rS vlaygif; 6.6 oef;ausmfonf
jyKvkyf&rnfhudpö? odkYwnf; tqdkyg a&'D,dk"mwfowåK<urIudk
cHpm;cJhMu&ygonf/ tqdkyg jzpf&yftpwGif
r[kw"f mwfaygi;f zdtk m; aoqHk;ol tenf;i,fom &dScJhaomfvnf; 2004
tydwfcH&rnf ponfwdkYudk ckESpfwdkif taMumif;trsKd;rsKd;jzifh qufpyf
aMumufvefYaeMuaomaMumifh aoqHk;&ol 2 odef;cefY &dSrnf[k cefYrSef;Muonf/
c&D;rwGifEkdifjcif;vnf; jzpfEkdif
ayonf/

24 ar 2006 > odyEHÜ iS ehf nf;ynm*sme,f 9


EsLuvD;,m;

EsLx&Gef tjrefudkoHk;whJ
"mwfaygi;f zkad wGu wpfausmh jyefo;kH whJ
EsLuvD;,m; avmif pmawGrS
pGr;f tifawG trsm;Bu;D ydík
xkwEf w k ,f al y;Ekid w f ,f/
vufeufjyefYyGm;rItEÅ&m,fudk
avQmhcsay;w,f/ EsLuvD;,m; trsm;jynfolawGrSm EsLuvD;,m;pGrf;tif&JU ab;uif;
vHjk cHKrItay: ylyefraI wG tjrpfw,G af eayr,fh ¤if;[m ywf0ef;usif
pGefYypf tnpftaMu;rsm; eJY tqifajyrIt&Sq d ;kH qdw
k m oabmaygufwv Jh al wG rsm;vmMuNyD/
b&mZD;? w½kwf? tD*spf? zifvef? tdE´d,? *syef? ygupöwefeJY
oD; jcm;cGx J m;Ekid &f ef tcsed u
f kd AD,uferfEidk if aH wGrmS EsLuvD;,m;puf½akH wG aqmufaeMuw,f/
odYkr[kwf pDrx H m;Muw,f/ vGecf w Jh Jh tESpo
f ;kH q,fu 'Dvdk aqmuf
vkyfrIrsKd; aemufqHk;jzpfchJwhJ tar&duefEkdifiHrSmawmh 'DurÇmvHk;
odod omomBu;D avQmch say;Ekid yf g w,f/ qkdif&m tvm;tvm[m jzefYMuufa&muf&SdrvmchJbl;/

10 odyEHÜ iS ehf nf;ynm*sme,f > 24 ar 2006


pGeyYf pf tnpftaMu;rsm;
yg;eyfpmG toH;k jyKjcif;

xkwf,lEkdifr,fh wpfurÇmvHk;rSm &SdorQ ,la&eD,rfrsm; ukefqHk;


oGm;rI ponfwkdYtay: ylyefae&jcif;rsm; raumif;usKd;rsm; jzpfyg
w,f/
'D EsLuvD;,m;avmifpmpuf0ef;udk qef;opf azmufxGufrI
ESpcf ek YJ aygif;pyfxm;wmyg/ wpfcu k awmh tylcsdejf rifh enf;vrf;eJY
"mwfaygif;zkd pGefYypfypön;f awGukd avmifpmtjzpf wpfausmhjyef
oH;k aom pyrometallurgical vkyif ef;pOf jzpfygw,f/ aemufwpfck
u ¤if;avmifpmrsm; avmifuRrf;oHk;pGJEkdifr,fh tqifhjrifhEsLx&Gef
tjrefo;kH "mwfaygif;zkd jzpfygw,f/ 'DcsO;f uyfenf;eJY qk&d if pGeYf ypf
ypönf;rS a&'D,dkowåd<urIudk ab;uif;whJ tqifhokdY ESpf &maygif;
rsm;pGmtwGif; usoGm;apEkdifygw,f/ pGefYypftnpftaMu;awGudk
ESpfaygif; aomif;ESifhcsDí oD;jcm;cGJxm;&rI vkdtyfcsufudk azsmuf
ay;ygvdrfhr,f/
EsLx&Geaf wG[m EsLuvD;,m;uGjJ cif;udk xda&mufpmG jzpfapzkYd
aES;auG;pGm aomfvnf;aumif;? tvGev f sijf refpmG aomfvnf;aumif;
oGm;vm&ygr,f/ &SdNyD; EsLuvD;,m;puf½Hk trsm;pk[m EsLx&Gef
taES;eJY armif;ESifaom thermal reactors vdkY ac:MuwhJ trsKd;
oifhavsmfusepGm azmfxkwf,lr,fqkd&if EsLuvD;,m; tpm;awG jzpfygw,f/ Thermal reactors awGu tyleYJ vQypf pfukd
pGr;f tm;u tppftrSeu f kd a&&Snw f nfjrJw,f/ &moDOwk ajymif;vJ tawmfav; xda&mufpGm xkwfay;ayr,fh a&'D,kdowdå<u tnpf
rIukd rjzpfapbJ rukeEf idk rf cef;Ekid f oH;k Ekid pf &m&Syd gw,f/ txl;ojzifh taMu;awG tenf;qH;k jzpfatmif vkyfray;ygbl;/
topfvjdk zpfaewhJ EsLuvD;,m;enf;ynmu vuf&edS nf;vrf;rsm; "mwfaygif;zktd m;vH;k [m ,la&eD,rf okYd r[kwf ,la&eD,rfrS
&JU yifr raumif;usKd;rsm;udk ausmfoGm;EkdifwhJtcg jzpfygw,f/ qif;oufvmaom j'yfpifrsm;&JU av;vHaom tufwrf EsLuvD;
rawmfwqjzpfrI? EsLuvD;,m; avmifpmrsm;rS zsuftm;BuD; ,yfpfrsm; cGJjcrf;ypfjcif;eJY pGrf;tifxkwfvkyfygw,f/ obm0
vufeufrsm; jzpfoGm;EkdifrI? oufwrf;&SnfMumonfh a&'D,kd twkdif;qkd&if ,la&eD,rfrSm tkdifqkdwkyfESpfrsKd; a&maew,f/
owåd<u pGefYypfypönf; xdef;odrf;pDrHrI? pD;yGm;a&;wGufajcukduf vG,fulpGm uGJxGufEkdifwhJ ('gaMumifh 'fissile' vkdY ajymMuw,f/)
24 ar 2006 > odyEHÜ iS ehf nf;ynm*sme,f 11
,la&eD,rf 235 eJY reaction ukd xde;f xm;Edi
kw
f ,f/ trsm;pk ukefqHk;oGm;w,f/ ief;pOfeJY avmifpmtjzpfokdY
trsm;BuD; ydkíwnfNidrfaom oH k ; ES p f a vmuf wm0ef x rf ; uRrf;usifynm&Sifu tm;ukef ajymif;,lygw,f/ (,la&eD,rf
,la&eD,rf 238 jzpfygw,f/ aqmifNyD;vkdY jzmxGufrIaMumifh cef;aeaom avmifpmudk z,f 235 yg0ifrIEIef;xm; tawmf
"mwfaygif;zkdxJu ,la& tqifhedrfhusapjcif;? ,la&eD xkwf,lwhJtcg ¤if;rSmyg0ifwhJ BuD; jr§ifhwif,ljcif; jzpfyg
eD,rf rD;awmufudk pwifpGJNidzkdY ,rf 235 ukefqHk;oGm;jcif;wkdY uGJxGufzkdY tvm;tvm&Sdaom w,f/) 'gaMumifh ,aeY EsL
a&m qufvufavmifNrdKufap aMumif h uRrf ; usif o l a wG u tufwrfrsm;&JU (,la&eD,rf uvD;,m;puf½HkawG[m owåK
zkYd &m EsLx&Geaf wGuyJ jzpfapyg "mwfaygif;zkx d uJ oH;k NyD;avmif 235, yvlwedk , D rfeYJ ,al &eD,rf ½kid ;f \ pkpak ygif; pGr;f tif yg0if
w,f / uG J x G u f v G , f a om pmawG z,f&Sm;vkdufwhJtcg 238) tyHkESpfq,fyHk wpfyHkom rIrS wpf&myHw k pfyxkH uf enf;yg;
fissile atoms &JU EsLuvD;,yfpf puf½Hku xkwfvkyfwhJpGrf;tm; oHk;&ao;w,f/ 'gaMumifhrkdY pGmyJ oH;k pGaJ eMuygw,f/
udk EsLx&GefwpfckeJY ½kdufcwfrd wpf0ufudk yvlwkdeD,rfuyJ oHk;NyD;avmifpmvkdY ac:MuwhJ 'gu vuf&Sd thermal
whJtcg (txl;ojzifh aES;auG; xrf;aqmifaeygawmhw,f/ ¤if;t&mawGrSm olY&JU rlvpGrf; reactors awGu toHk;jyKNyD;
pG m a&G U vsm;aewh J wpf c k ) Thermal reactor awGrmS tif 95 &mckid Ef eI ;f yg&Sad eqJyg/ avmifpmawGrSm EsLuvD;,m;
uGJxGufoGm;Ekdifajc&SdNyD; BuD; vsifjrefpGm arG;zGm;jzpfay:vm 'ghtjyif ,la&eD,rf owåK½idk ;f rS rD;zkrd sm;pGm awmufavmifx;dk qG
rm;whJ pGrf;tifeJY tjcm; EsLx whJ EsLx&GefawGudk teD;tem; xkwf,lorQ&JU q,fyHk wpfyHk ay;zkdY tvm;tvm &Sdaeao;
&Gefrsm;pGm xkwfay;ygw,f/ u tufwrftav;qedrfhwhJ avmufom jynhf0apjcif; vkyf aMumif; qkdvkdygw,f/ urÇmh
tJ'DxJu tcsKdU EsLx&Gef[m atom awGeJY ckdufrdapNyD; aES;
tem;u tjcm; fissile atoms apw,f/ "mwfaygif;zkd yifrtl
awGukd xyfr½H u dk cf wfrjd yefw,f/ wkdifxJ pD;qif;vnfywfaewhJ
EsLuvD;,m;avmifpm wpfausmh jyef oHk;jcif;?
olwYdk ud, k v
f nf; xyfru H x
JG u
G f a&xJu [kduf'½kd*sifvdkrsKd; jzpf jcHKiHkMunhf½IrI
apí tqufrjywf EsLuvD; ygw,f/ vkyif ef;oH;k vnfywf
,m; chain reaction udk jzpf aewhJ EsLuvD;,m; "mwfaygif; Ä urÇmvH;k qkid &f m ylaEG;vmrIukd tenf;qH;k jzpfap&ef vlom;rsK;d
apygw,f/ jzpfay:vmwhJ tyl zkd tck 440 xJrSm ESpfckuvGJ EG,f[m olwkdY&JU tem*wf pGrf;tif rsm;pGmudk umAGef'kdif
awGukd "mwfaygif;zkx d u J xkwf &if usefwmtm;vHk; thermal atmufqu dk f xkwv f yk rf I vH;k 0r&Sw
d Jh EsLuvD;,m;pGr;f tm;oH;k
,l í a&aEG ; aiG U ok d Y ajymif ; trsKd;tpm; jzpfygw,f/ enf;ynmawGoHk;zkdY vkdEkdifygw,f/
w,f/ wmbkdifudk vnfapNyD; tar&duef"mwfaygif;zkd Ä ,aeY (EsLx&GeftaES;) thermal-nuclear puf½HkawG quf
vQyf p pf *sif e a&wmawG u d k 103 ck tygt0if ¤if;wkYd trsm; aqmufaer,fq&dk if urÇmay:u ay:p&dwef nf;enf;eJY xkwf
armif;ygw,f/ pk[m a&udk EsLx&Geaf ES;apzkYda&m Ekid rf ,fh ,la&eD,rf owåKwGi;f awG[m q,fpEk pS rf sm;twGi;f
,l a &eD , rf 238 u fission u zefwD;whJ tylukd ukefoGm;EkdifzG,f &Sdw,f/ 'ghtjyif US wGif xGuf&SdaewhJ
vG , f v G , f e J Y a wmh ruG J b l ; / o,faqmif&myg oH;k Muygw,f/ ajrmufjrm;vSpmG aom a&'D,o kd wå<d urIjrifrh m;whJ pGeYfypfypön;f
fissile rjzpfbl;/ 'gayr,fh 'D thermal pepftrsm;pk[m awG u dk ES
p a
f ygif
; tenf ; qH ;
k wpfaomif; ab;uif;atmif okd
vsifjrefwhJ EsLx&GefeJY ½kdufcwf tif * sif e D , mawG u a&aygh avSmifxm;&r,f/ eDAm;'g;oJuEÅm&rS ,yfum;awmifwef;
rd w h J t cg uG J x G u f w wf v k d Y "mwf a ygif ; zk d light-water xde;f odr;f pcef; vufcEH idk w f mxuf trsm;BuD; ydv k mEkid w f ,f/
fissionable vdkY ac:Muw,f/ reactors vkdYac:MuwhJ trsKd; tqkd;qHk;u rlv,la&eD,rf owåK½kdif;rS xkwfEkwf,lEkdifr,fh
¤if;udk 'fertile' jzpfw,f/ ajr tpm;awG jzpfygw,f/ pGrf;tiftrsm;pk[m xkdpGefYypfypönf;rSm jrKyf0ifqHk;½HI;oGm;
qD MoZm <u,f0 rsK;d atmifw,f b,fEsLuvD;,m; pGrf;tm; r,f/
vdYk vnf; ajymMuw,f/ ,la&eD Ä ydrk x dk ad &mufrt I rsm;BuD;&Sw d Jh enf;opfukd toH;k jyKjcif;u urÇm
puf½HkrSmrqkd av;vHwhJ
,rf 238 tufwrfu EsLx&Gef ay:rS &&SNd yD; ,la&eD,rfowåKrsm;jzifyh if BuD;rm;vSwJh pGr;f tif
wpfckudk pkyf,lNyD; ruGJbJ&SdwhJ owåKtufwrfawG[m awG ydkíxkwf,lcGifhjyKygw,f/ EsLx&Geftjref fast-neutron
tcg yvl w k d e D , rf 238 avmif pmtjzpf avmifuRrf; reactors rsm;ESifh oHk;NyD; avmifpmudk pyrome tallurgical
tufwrfu EsLx&Gefwpfckudk ukefqHk;oGm;Muw,f/ vkyfief;pOfjzifh wpfausmhjyef recycle vkyfjcif;rsm;tay:
pkyf,lNyD; ruGJbJ&SdwhJtcg yvl puf½u kH ,la&eD,rf 235 yg0if tajcjyKxm;wheJ nf;vrf; jzpfygw,f/ þuhJokdYaom oHo&m
wkdeD,rf 239 okdY ajymif;oGm; rI<u,f0whJ avmifpmeJY pwif puf0ef;u oufwrf;&Snf 'kua© y;onfh EsLuvD;,m; pGefYypf
w,f/ ¤if;u ,la&eD,rf 238 &ifawmifo;kH ESpt f wGi;f tvG,f tnpftaMu;jzpfay:rI avQmhcsay;NyD; EsLuvD;,m; pGr;f tm;
udk vG,fulpGm uGJEkdifNyD; chain wul uGx J u
G Ef idk w
f Jh ,la&eD,rf xkwfvkyfrIudk tvGef&SnfMumpGm axmufyhHygvdrhfr,f/

12 odyEHÜ iS ehf nf;ynm*sme,f > 24 ar 2006


,la&eD,rfaxmufyrHh u I tuefY w,f / 'D t &mu ¤if ; wk d Y & J U
towfjzifhom&SdNyD; BuD;xGm; ,l a &eD , rf 235 trsm;pk
vmaewhJ thermal reactors qHk;½HI;oGm;NyD; obm0 ,la&eD
ta&twGufu ukefusp&dwf ,rf (fissile ,la&eD,rf 235,
enf;pGm &Ekdifr,fh ,la&eD,rf 0.71 &mckdifEIef;omygaom)
vufuserf sm; q,fpEk pS t f enf; ESifhqifwlwhJ uGJrxGufbJ usef
i,ftwGif; ukefcef;oGm;ap &Sdaeonfh ,la&eD,rfxkxnf
EkdifwmaMumifh 'D oHk;NyD;avmif jzpfygw,f/
pmrsm; okdYr[kwf jynhf0rI vkyf
'Dtpdwftykdif;u
ief;pOfü usefchJonfrsm;udk
pGefYypfzkdY&m t"dyÜm,f r&Sdyg/ a&'D,kdowåd<urItm;aysmhNyD;
oH;k NyD;avmifpmrSm ½ky0f w¬K fission products awGeJY
ypönf; trsKd;tpm;oHk;ck yg0if usefwhJypönf;awGu
ygw,f/ toHk;jyKavmifpm&JU
ig;&mckid Ef eI ;f rQjzpfaom uGx
J u
G f
oD;jcm;cGJxkwf Ny;D wht
J cg
jcif;rS xkwfukef&v'f fission ayghayghyg;yg;
products awG[m tppftrSef tumtuG,feJYwif
pGefYypf&r,fht&m jzpfygw,f/ xdef;odrf;uGyfuJrIawG vkdtyf orm;rsm; vuf0,fodkYawmif
tem*wfrSmoHk;zkdY vHkjcHKpGm usa&mufoGm;EdkifwhJ tvm;
wpfenf; fission rD;awmufu vmygw,f/
jymawG jzpfygw,f/ odrf;xm;Ekdifygw,f/ tvmawG ylyefae&w,f/
wu,f jyóem&S d w h J acwfaemufusaewhJ AsL[m EsLuvD;,m; rjyefyY mG ;a&;
av;vHwhJ tufwrfawG tapmykdif; EsLuvD;,m;
tykdif;u ,la&eD,rfxuf ykd
uGJxGufwhJtcg jzpfvmaom pmcsKyfu 'Djyóemudk
av;aom j'yfpifrsm; jzpfwhJ tif*sifeD,mawGu thermal
ayghwhJj'yfpifrsm; ta&mtaESm transuranic component awG reactor &JU oHk;NyD;avmifpm 1968 rSm wpfpdwfwpfykdif;
jzpfygw,f/ ¤if;wkdY[m jzpfygw,f/ avmifpm&JU 'D twGif;rS yvlwkdeD,rfudk z,f ajz&Sif;ay; chJw,f/
tpdwt f ydik ;f [m t"dutm;jzifh xk w f , l N yD ; fast breeders EsLuvD;,m;pGrf;tm;
yxrESpfrsm;pGmtwGif; yvlwkdeD,rfeJY odomrsm;jym; tjrefrsKd;yGm; "mwfaygif;zkdvkdY
enf;ynmrS tusKd;tjrwf
a&'D,dk owå<d urI jrifrh m;w,f/ pGm yg0ifaom americium ac:whJ fast neutrons reac-
q,fpEk pS f wpfcak vmuftNyD;rSm ta&mtpyfwkdY jzpfygw,f/ tors awGrSmoHk;zkdY arQmfrSef;xm; &,lvkdwhJEkdifiHawG[m
¤if;x<urIudk cesium 137 eJY Transuranic j'yf p if a wG u chJMuw,f/ ¤if;wkdY[m yvlwkd EsLuvD;,m;vufeufawG rjyK
strontium 90 tki dq
f w dk yk Ef pS rf sK;d oHk;NyD;avmifpm&JU wpf &mckdif eD,rfawGudk pm;oHk;ypfzkdYxuf vkyfygbl;vkdY uwdjyKí pmcsKyf
u vTrf;rkd;xm;w,f/ ESpfck EIef;om ygayr,fh olwkdY[m ydkrdkxkwf,lzkdYyJ 'DZkdif;jyKxm;yg rSmvufrw S x
f ;dk &r,f/ vufeuf
pvH;k a&rSmaysm0f ifEidk wf maMumifh ,aeY EsLuvD;,m;pGeYfypfypön;f w,f/ EsLuvD;,m;pGrf;tm; ykdifqkdifwhJ EkdifiHawGuvnf;
tvGev f jkH cHKpGm odr;f qnf;xm; jyóemt&if;jrpfyJ jzpfygw,f/ pOD; MuHaqmifolrsm;[m yvl tjcm;EdkifiHawGrSm Nidrf;csrf;whJ
&ygw,f/ ESpfaygif; oHk;&m 'D t uf w rf a wG & J U (a&'D , k d wked ,D rfawG vGwv f yfpmG a&mif; toH;k csrt I wGuyf J ulnaD xmuf
avmufMumwhJtcg 'D tkdifqkd owåd<urI wpf0uf avsmhoGm; 0,fazmufum;whJ pGrf;tifaps; yhHzkdY oabmwlygw,f/ tjynf
wkyfawG&JU a&'D,dkowåd<urIu r,fh umv) half-life u ESpf uGufrsKd; BudKawG;ajrmfjrifchJMu jynfqidk &f m pHpk rf;ppfaq;olrsm;
tqwpfaxmif xkd;usoGm;NyD; aygif; aomif;eJYcsDNyD; &Sdw,f/ w,f/ 'gayr,fh yvlwkdeD,rf u tzG J U 0if r sm; pmcsKyf o d k Y
tEÅ&m,fr&SdwhJ taetxm; tar&dueftpkd;&[m oHk;NyD; u AH;k awGvyk zf Ydk&m oH;k Ekid w
f ,f/ vkdufemrIudk apmihfMuyfMunhf½I
a&mufvmygw,f/ avmifpmawGudk eDAm;'g;u EsLuvD ; ,m; enf ; ynmu aeayr,fh xda&mufrIu tm;
oH k ; NyD ; EsLuvD ; ,m; ,yfum;awmifwef;&Sd tqifh t"du r[mtiftm;BuD;EkdifiH enf;aew,f/ ¤if;wkdYrSm xd
avmifpm&JU xkvkdufxnfvkduf jrifh EsLuvD;,m; pGefYypf xdef; awG ausmfvGefNyD; ysHUESHYaewhJ a&mufwJh MoZmtmPmeJY vdu k f
udk (94 &mckdifEIef;0ef;usif) odrf;a&; ae&mrSm ESpfaygif; tcgrSm tPkjrLvufeufawG em aqmif&GufapwhJ enf;vrf;
,la&eD,rfu ae&m,lxm;yg aomif;ESichf sND yD; cGx
J w
k x f m;zkYd&m tjcm;EkdifiHrsm;? tMurf;zuf csKdUwhJaevkdYygyJ/

24 ar 2006 > odyEHÜ iS ehf nf;ynm*sme,f 13


EsLuvD ; ,m;vuf e uf
'DZidk ;f jyKolawG[m yvlwedk , D rf EsLuvD;,m; "mwfaygi;f zdk trsK;d tpm;opf
239 tkdifqkdwkyfyg0ifrI tcsKd;
tpm;jrifw h Jh yvlwedk , D rfvt dk yf
w,f/ vkyfief;oHk; vQyfppfpGrf; 1980 jynfhESpfwGif Ar- aom qk'd , D rft&nf (1) udo k ;kH okdY tylawG xda&mufpGm o,f
gonne National Laboratory w,f/ qkd'D,rfu EsLx&Gef ay;EkdifrSm jzpfygw,f/
tm; puf½HkawGu yvlwkdeD,rf
awGrSm tjcm;yvlwkdeD,rf tkdif rS okawoeynm&Sirf sm; 'DZidk ;f awGukd aES;rypfapwhtJ jyif tyl Fast reactors EsLx&Gef
qkw d yk f trsm;tjym; yg0ifaevkYd jyK azmfxkwfchJwhJ advanced vnf; aumif;pGm pD;ul;wm tjref o H k ; wh J "mwf a ygif ; zk d
liquid metal reactor (ALMR) aMumifh tif*sie f ,
D mawGu a&G; tvkyfvkyfyHku 'Dvkdyg/ tlwkdif
AH k ; vk y f z k d Y & m cuf c J a pw,f /
udk tajcjyKí ykdí ab;uif;NyD; cs,&f jcif;jzpfygw,f/ tylp;D ul;
b,fvkdyJjzpfjzpf oHk;NyD;avmif
a&&Snw f nfjrJwJh EsLuvD;,m; rI aumif;rS vQyfppf*sifea&wm
pmrS yvlwkdeD,rfudk vufeuf
pGrf;tm;puf0dkif; oHo&mudk
rSm oHk;zkdYu pdwful;í r&Ekdif
azmfxkwfEkdifygw,f/ tPkjrL
avmufwmawmh r[kwfbl;/
pGrf;tm;puf½Hkrsm;tm;vHk;uhJokdY
1972 rSm or®w *sifrDumwm
ALMR tajcjyKpepf[m vQyf
u tar&duefEidk if t H wGi;f t&yf
ppfxkwfzkdY vkdtyfwhJ tyludk
bufrS EsLuvD;,m;avmifpm
yifr tlwkdifu EsLuvD;,m;
jyefvnfudkifwG,fpDrHjcif;udk
chain reactions udk oHk;NyD;
wm;jrpf v k d u f w ,f / oH k ; NyD ;
xkwf,lygw,f/
avmifpmrS yvl w k d e D , rf u k d
vuf&dS EsLuvD;,m; puf
jyefvnf&,lzkdY rvkyfaqmif
½HkawG[m ,la&eD,rfeJY yvlwkd
bl;qkd&if AHk;awGvkyfzkdY roHk;Ekdif
eD,rf avmifpmawG EdI;qGí
awmhbl;vkdY olu usKd;aMumif;
chain reactions jzpfapzkdY&m
xk w f j yygw,f / umwmu
EsLx&GeftaES;oHk; thermal
'gudk usefwhJurÇmhEkdifiHrsm;
reactors awG jzpf y gw,f /
twk,lp&merlemtjzpf csrSwf
ALMR tajcjyKpepfrSmawmh
jzpfay:apvkdchJw,f/ jyifopf?
vsifjrefpGm a&GUvsm;aewhJ pGrf;
*syef? ½k&Sm;eJY ,laurSmawmh
tifjrifh EsLx&Geaf wGo;kH ygw,f/
'Dtwkdif; vkdufrvkyfMubl;/
'Denf;pOfrmS ,la&eD,rfeYJ av;
'gaMumifh vQypf pfprG ;f tm; puf½kH
vHwJh tufwrfawGtm;vH;k pm;
awGrSmoHk;zkdY yvlwkdeD,rf jyef
oHk; avmifuRrf;apzkdY cGifhjyKí
vnf jyKjyif ukdifwG,fjcif;
avmifpmrS ydkrdkrsm;jym;whJ pGrf;
vkyfaqmifwhJEkdifiHawG &Sdae
tif &,l o H k ; pG J E k d i f a pw,f /
ygw,f/
"mwfaygif; topfu thermal
reactors awGu oHk;NyD; avmif
tjcm;a&G;cs,pf &m
pmrS wpfausmhjyefxkwf,lxm;
csO;f uyfa&; enf;vrf;
whJ avmifpmawG avmifuRrf;
wm;jrpfcsufudk xkwfjyef
ay;ygvdrhfr,f/
awmh 'reprocessing' qkdwm
Thermal-reactor 'DZdkif;
PUREX (plutonium urarni-
trsm;pkrmS a&u tlwidk t f wGi;f
um extraction) enf;vrf;eJY
jynhfvQHaeNyD; EsLx&GefawGudk
t"dyÜm,fwlygw,f/ tPkjrL
aES;apum at;atmifvnf;
vufeufawGtwGuf "mwkenf;
vkyaf y;w,f/ ALMR rSmawmh
pepfjzpfygw,f/ tqifhjrifh
tat;ay;tjzpf vnfywfae
EsLx&GeftjrefoHk; fast-neu-
14 odyEHÜ iS ehf nf;ynm*sme,f > 24 ar 2006
tron reactor enf;ynmuawmh fast reactor awG r S m qk d & if
b,ftqihfrSmrqkd ,la&eD,rf 235 eJY yvlwedk , D rf
239 awGomrubJ ydí k av;vH
yvlwkdeD,rf oefo Y efaY v; aom transuranic tufwrf
twGif; EsLuvD;,m;rD;zkdu ul;ajymif;ay;w,f/ (3) tJ'gu rygapwhJ wpfausmh jyef awG&JU odomwhJtykdif;rSmvnf;
¤if;wkdYtMum; pD;qif;aewhJ 'kwd,wpfqifhcH qkd'D,rfywf
xkw, f jl cif; tjcm;wpfenf; uGJxGufvmEdkifw,f/
a&'D,o kd wå<d u qk'd ,
D rfawGukd vrf;jzpfygw,f/ 'Da&'D,o kd wåd
udkcGifhjyKygw,f/ 'Denf;eJY fast Fast reactor awG r S m
tylay;w,f/ ylvmwhq J 'dk ,
D rf <urI r&SdwhJ qkd'D,rfu aemuf
tlwidk rf t S ylukd o,f,zl Ydk a&udk
tcsKdUudk Mum;cHtylzvS,fud&d qHk; tylzvS,fud&d,m? a&aEG; reactors awGu pGrf;tif
oHk;vkdYr&bl;? tJ'gu EsLx&Gef
,mokdY yefYeJYarmif;ydkYw,f/ (2) aiGU*sifea&wm (jyorxm;) xkwfvkyfa&;rS oHk;NyD; udk aES;ypfapvdrrhf ,f/ 'gaMumifh
tJ'DrSm uyfvsuf&Sdayr,fh oD; udk tylay;NyD; a&aEG;aiGUudk
avmifpmawG vufeuf xkwf tif*sifeD,mawGu yHkrSeftm;
jcm;jzpfwhJydkufrSm pD;qif;ae uyfvsuaf &eJYjynfah om ykud rf mS
vkyfa&;okdY a&mufoGm;Ekdifr,fh jzifh tat;ay;ESifh tylo,f
aom a&'D,dkowåd<urIr&SdwhJ jzpfapw,f/ ylí zdtm;jrifah om
tEÅ&m,ftm; tenf;qH;k jzpfap aqmif&mtjzpf qkd'D,rfuhJokdY
qkd'D,rft&nfokdY tylpGrf;tif a&aEG;aiGU[m a&aEG;aiGU wm
ygw,f/ wpfNydKifeufwnf;rSm owåKt&nfudk oHk; yg w,f/
bk d i f u d k vnf a pí vQyf p pf
EsLuvD;,m;avmifpmrS tjrifh owåKt&nfu
xkwfay;r,fh *sifea&wmudk
rm;qHk; pGrf;tif xkwf,lEkdifzkdY
armif;&ygw,f/ a&xufBuD;rm;vSaom
wpf r l xl ; jcm;wh J pG r f ; &nf
axmufyhHay;ygw,f/ xkduhJokdY tus Kd;aus;Zl;wpfck
aom "mwf a ygif ; zk d r sm;rS m &Sdao;w,f/
"mw faygif;zkdab;tEÅ&m,f jyifopf? *syef? ½k&Sm;? ,laueJY a&tat;ay;pepfawGu
vHjk cKH apa&; ,ltufpw f YdkrmS aqmufvyk cf NJh yD; tvGefzdtm;jrifhwhJ
Ä vnfywfpOfrmS pGr;f tm;aumif; vQyfppf"mwftm;xkwfzkdY oHk;yg tajctae rSm
whJ yefYu qkd'D,rftat;ay;udk w,f/
vnfywf&w,f/ 'gaMumifh
tlwidk w
f pfavQmuf wGe;f tm;ay; Fast reactors awG u
vnfywfapw,f/ yefYysuf&if thermal reactors awG xuf ao;i,fvSwhJ ,kdpdrfhrIav;u
tat;ay; t&nfukd j'yfqt JG m; EsLuvD;,m;avmifpmrS pGrf; awmif BuD;rm;whJ a&aEG;aiGU
eJY vSnfhapr,f/ tifydkí xkwf,lay;Ekdifw,f/ vTwfxkwfrIokdY vsifjrefpGm jzpf
Ä tat;ay;yef Y &yf q k d i f ; &if ? bmjzpfvYdkvq J adk wmh vsijf refpmG vmapNyD; ydkufawG tpOfvkduf
aumif;aumif; tvkyfrvkyf&if a&GUvsm;aewhJ (pGrf;tifjrifh) uGJxGufukefum "mwfaygif;zkd
txl;vHkjcHKa&;ud&d,mu tydk EsLx&GefawG[m aES;auG;aom tat;ay;rI tvsif t jref
EsLx&Gefrsm;pGmudk tlwkdifrS pdrfh thermal EsLx&G e f a wG x uf qH;k ½H;I oGm;apEki d yf gw,f/ owåK
xGufcGifhjyKNyD; tylcsdefudk avQmh tufwrfawG ydkíxda&mufpGm &nf p epf r S m awmh avxkzdtm;
csay;w,f/ uGxJ u G af pvkYdygyJ/ xkd xda&muf 0ef;usif vnfywfwmaMumifh
Ä ta&;ay: tajctaeMuHKvmwhJ rIu oabmobm0 ESpfckrS ,kdpdrfhaygufxGufrI tEÅ&m,f
tcg EsLx&Gefpkyf,lwhJ txdef; oufqif;vmw,f/ t&SdefaES; enf;yg;w,f/ okdYaomfvnf;yJ
wHu tlwkdifatmuftxd xkd; whJtcg EsLx&Gefrsm;pGm[m uGJ qk'd , D rfua&eJYawGU&if tvG,f
qif;NyD; csufcsif;ydwaf y;w,f/ rxGuEf idk w f Jh reactions awGrmS rD ; avmif EkdifwmaMumifh owd
Ä Chain reaction xyf j zpf pkyf,lcH&NyD; qHk;½HI;oGm;w,f/ BuD;pGm udkiw f , G pf rD &H ygw,f/
aeOD;r,fqkd&if EsLx&Gefpkyf 'kwd,tcsuf - ydkí pGrf;&nf 'D
y pön f
; ud k udki fwG,fzkdY&m vkyf
,laom bkd&Gefumbkduf tvHk; jrifhrm;aom jrefqefwhJ EsLx ief; vnfywfrI tawGUtMuHK
axmifaygif;rsm;pGmudk tlwidk x f J &GefawG[m omreftm;jzifhqkd rsm;pGm&SdchJNyDjzpfvkdY enf;vrf;
vTwfcsí ydwfcszkdY aocsmap &if acgif;rmwhJ ,la&eD,rf awGu pdwfcs&ygNyD/ 'gayr,fh
w,f/ 238 vkd tufwrfawG uGJxGuf qkd'D,rfaMumifh rD;avmifrIawG
apEkid wf ,f/ 'Dtcsuaf wGaMumifh jzpfzl;w,f/
24 ar 2006 > odyEHÜ iS ehf nf;ynm*sme,f 15
*syef r S rG e f * sL fast "mwfa&mifjcnf oihfrIvnf; owåK&nf"mwfaygif;zkd ad- owåK,la&eD,rf odkYr[kwf
ractor rSm 1995 ü qkd'D,rfrS r&SdchJbl;/ tif*sifeD,mawGu vanced liquid metal reactor, yvlwekd ,D rfavmifpmudk avmif
rD;avmifchJzl;w,f/ qkd'D,rf&JU rD;avmifv,
G rf u
I kd ALMR [k trnf&onf/) okYd uRrf;apw,f? tjcm;olawGu
t"dujyóemtjzpf pOf;pm; OD;wnf a&muf&SdapchJw,f/ oxide atmufqkduf avmifpm
"mwfaygif;zkd
p&m rvdkygbl;/ wpfausmjh yef recycle vkyzf Ydk&m oHk;Muw,f/
taqmufttHkrSm Argonne National eJY avmifpmjyefvnfjznhw f if;zkYd tat;ay;tjzpf cJt&nf
½IyfyGoGm;ap chJayr,fh Laboratory okawoeynm&Sif &m tylcsdefjrifh pyrometal- okdYr[kwf cJ-Apfprwfof aysmf
awG[m 1950 rS pwifí fast- lurgical processing ,lepfeJY &nfawG oH;k chMJ uw,f/ ALMR
"mwfaygif;zkd&JU pkpnf; reator enf;ynm azmfxw k f MuH aygif ; pyf j yKvk y f x m;w,f / rSmoH;k whJ metallic avmifpmu
zGJUwnfrIudk Ncdrf;ajcmufrI aqmifaechJMuw,f/ 1980 rSm EsLuvD ; ,m; tif * sif e D , m taMumif;rsm;pGmaMumifh oxide
'DokawoerS owåK&nfjzifh awGu tjcm; fast-reactor awGxufykdNyD; ESpfoufp&m&Sd
tEÅ&m,f ray;EkdifchJbl;/
tat;ay;aom owåKavmifpm oabmt,lrsm;pGmudv k nf; pl; w,f/ ¤if;u ab;uif;vHkjcHKrI
xdckduf 'Pf&m&rI r&Sdovkd jzifh fast-reactor (tqifhjrifh prf; &SmazGchJMuw,f/ tcsKdUu tusKd;tjrwf&Sdw,f/ ¤if;u

EsLuvD;,m;avmifpm jyefvnf toHk;jyKjcif; enf;vrf;opf


Pyrometallurgical enf ; jzif h EsLuvD ; ,m;avmif p m wGJ qufxm;whJ tykd"mwfacgif; anode udk "mwfaq;&nfxJrSm
wpfausmhjyefxkwfjcif;&JU ta&;ygwhJt&mu vQyfppfenf;jzifh pdrxf m;&w,f/ 'Daemuf vQypf ;D u ,la&eD,rfeYJ tjcm;tufweD u d f
oefYpifrI vkyif ef;pOf jzpfygw,f/ 'Denf;pOfrmS wu,fhpeG Yfypfypön;f awGukd tr"mwfacgif; cathode rSm pkyv kH mapw,f/ xkwEf w k &f &Sd
fission products awGudk ,la&eD,rf? yvlwkdeD,rf? tufwDedwf whJ j'yfpifawGudk cathode processor okdYydkYum t<uif;tusef
(av;vHaom a&'D,dkowåd<u j'yfpifrsm;) wkdYrS z,f&Sm;ay;yg qm;eJY uuf'rD,rfawG z,f&Sm;í oefYpifapw,f/
w,f/ tufweD u d af wGu yvlwedk ,D rfeYJ a&maevkYd vufeuftjzpf aemufqHk;rSm usef&SdwhJ ,la&eD,rfeJY tufwDedufawGudk
wkduf½kdufroHk;Ekdifyg/ topfjzpfvmaom avmifpmacsmif;rsm;tjzpf yHkoGef;NyD; qm;eJY
,aeY thermal reactors awGrS oHk;NyD;avmifpm (,la&eD uuf'rD,rfudkvnf; wpfausmjh yefo;kH ygw,f/ Pyroprocessing
,rfeJY yvlwkdeD,rfatmufqkduf) awGudk owåKokdY ajymif;,l&ef vkyfief;pOftwGif; toHk;jyKNyD; thermal-reactor avmifpmawGudk
"mwfavQmhjcif; oxide reduction vkyf&w,f/ fast reactors electrorefiner u cathode "mwfacgif;rSm ,la&eD,rfeJY tufwD
awGrSoHk;NyD; owåKtoGif ,la&eD,rfeJY yvlwkdeD,rfawGuawmh eduf j'yfpifawG xkwEf w
k pf ak qmif;,lw,f/ aemufxyf jyKjyifprD NH yD;
vQyfppfoefYpifpufokdY wkduf½kdufoGm;w,f/ Electro refining u awmh owåKavmifpmudk fast-neutron reactors awGrSm jyefoHk;
vQyfppfenf;jzifh owåK&nfpdrfjcif;eJY wlw,f/ oHk;NyD;avmifpm Ekdifygw,f/

16 odyEHÜ iS ehf nf;ynm*sme,f > 24 ar 2006


avmifpmtopf ydkí jrefjref tjynfht0 pkaqmif;NyD;wmeJY
yGm;rsm;jzpfay:apw,f/ NyD;awmh operator u vQyf a cgif ; ud k
¤if;u pyrometallurgical z,f&Sm;xkwf,lvkdufygw,f/
recycling eJY wGoJ ;kH Ekid yf gw,f/ aemuf vQyfacgif;rSm pkyHkvmwhJ
0w¬ K ypö n f ; awG jcpf c s,l N yD ;
Pyroprocessing t&nfaysmfapw,f/ twHk;tcJ
Pyrometallurgical vkyf tjzpf oGef;avmif;um jyef
ief;pOfrSm PUREX enf;vrf; vnfjyKjyifa&; vkyfief;pOfokdY
rSmuhJokdY oHk;NyD;avmifpmrS yvl ydkYNyD; fast-reactor avmifpm
wkdeD,rf oefYoefYtpm; tran- tjzpf ajymif;,lygw,f/ "mwf
suranic j'yf p if r sm; ta&m aq;&nfxJrSm fission pro-
taESmudkom xkwf,lygw,f/ ducts awG jynhf0whJtcg enf;
¤if;u owåK&nfpdrfjcif; ele- ynm&Siu f azsm&f nfukd oefY&iS ;f
ctroplating tay: tajcjyKyg apum xkwf,l&&SdwhJ fission
w,f/ vQypf ;D udk "mwkaq;&nf products awG tNyD; pGefYypf&
xJ pdrx f m;whJ vQyaf cgif;awGrmS w,f/
pD;qif;apí tkid , f eG ;f jzpfay:ap 'gaMumifh vuf&dS PUREX
NyD; owåKudk pkaqmif;,lyg enf;vrf;eJY rwlwmu pyro-
w,f/ ¤if;&JUtrnf[m xkv d yk f process rSm (yvlwe dk ,
D rftyg
ief;pOftwGif; owåKrsm; tyl t0if) transuranic j'yfpif
csed f jrifrh m;pGm usa&mufae&rIrS tm;vH k ; eD ; yg; pk a qmif ; ay;
qif;oufvmygw,f/ tvm; w,f/ Transuranic tykdif;&JU
wl csOf;uyfa&;enf;vrf;ESpfck enf;yg;vSaom tcsKd;tpm;
udk tar&duefeJY ½k&Sm;rSm azmf om aemufqHk; pGefYypf&mtjzpf
xkwfchJw,f/ t"du uGmjcm; okdY a&muf&Sdí vkdtyfonfh oD;
csuf r S m ½k & S m ;u ceramic jcm; cGJxkwfxm;&rnhftcsdef
(oxide) avmifpmudk udi k w
f ,G f tvG e f t rif ; avQmh c say;yg xkwEf w k xf m;aom ,la& eD,rfEiS hf tyl"mwfay;í "mwfjyKxm;jcif;rS
NyD; ALMR u avmifpmu w,f/ Fission products eJY xGuv f maom a&'D,o kd wå<d u j'yfaygi;f rsm;onf tqdyk g
awmh metallic jzpfygw,f/ transuranic aygif ; pyf r I u "mwfjyKvyk if ef; pOfrsm;twGi;f tDvufx&Gef oefpY ifcsyrf sm;\
tar&duef&JU pyropro- vufeuftwGufa&m thermal uufow k f jym;rsm;ay:wiG f uyfaeMuonf/
cess rSm uRrf;usifynm&Sifu reactor avmif p mtwG u f y g qifuh vJ yk if ef;pOfrsm;tNy;D wGif owåKavmifpmrsm;onf
oHk;NyD; metallic avmifpmudk oHk;vkdYr&ygbl;/ 'gayr,fh 'D EsLx&Ge"f mwfaygi;f zdt k wGi;f avmifuRr;f ukeEf ikd yf gonf/
"mwkaq;&nfxJrSm aysmf0ifap j'yfaESmu vufoifhcHEkdifwhJ
w,f/ NyD;awmh vQyfacgif;awG taetxm;&S d o vd k fast-
rSm jyif;xefwhJ vQyfpD; pD;qif; reactors twGuf avmifpm "mwftm;puf½Hkrsm; vnfywf aqmif&nf enf;trsK;d rsK;d eJY qif
apí yvlwkdeD,rfeJY tjcm; tjzpf tusKd;tjrwf &&Sdyg ap&mü tBudKa&SUajy;tjzpf wlrIrsm; &Sdygw,f/ 'gayr,fh
transuranic j'yfpifawG a&G; w,f/ atmifjrifpGm o½kyfjychJNyD;ygNyD/ tjcm;wpfzufrSm uGmjcm;csuf
cs,f pkaqmif;,lw,f/ Fission Pyrometallurgical re- tjynfht0 xkwfvkyfrI pau; awGu BuD;rm;w,f/ vQyfppf
Products tcsKdUeJY ,la&eD,rf cycling enf;ynmu pD;yGm; tjzpfawmh rvkyfaqmifEkdif "mwftm; rD*g0yfwpfaxmif
rsm;pGmvnf; yg0ifygw,f/ jzpf wkduf½kdufoHk;zkdY&m toifh ao;ygbl;/ xk w f w h J thermal reactor
Fission products trsm;pkeJY rjzpfao;ayr,fh okawoe puf½Hk[m wpfESpfukd oHk;NyD;
,l a &eD , rf tcsKd ; uawmh ynm&Sifrsm;u ¤if;&JU tajccH puf0ikd ;f rsm; EdiI ;f ,SOjf cif; avmifpmwefwpf&mausmf xGuf
"mwfqm;&nfxJrSmyJ usefchJ ed,mrudk o½kyfjychJNyD;ygNyD/ Thermal eJY Fast reac- vmapw,f/ wlnDwhJ vQyfppf
w,f / tok w f w pf o k w f r S m tar&duefeJY ½k&Sm;rSm vQyfppf tors awGrSm vnfywfrI pGrf; yrmPüyJ fast reactor &JU

24 ar 2006 > odyEHÜ iS ehf nf;ynm*sme,f 17


ESpfpOf pGefYypfypönf; EsLuvD;,m; avmifpmpuf0ef; oHk;ckudk EdIif;,SOfjcif;
txGufEIef; xm;rS m fission
products taygif; transura-
nic t&dyftaiGUwkdY\ wpfwef wpfvrf;oGm; yvlwedk , D rfwpfausmjh yefo;kH jcif; avmifpmwpfausmh jyefo;kH jcif;
yrmPyJ &Sdw,f/ avmif p muk d thermal avmif p mud k thermal Pyrometallurgical enf;
ALMR cycle oH k ; NyD ; reactors twGif; avmifuRrf; reactors twGif; avmifuRrf; pOfjzifh wpfausmhjyefxkwf,l
pGefYypfypönf; pDrHukdifwG,frIrSm apNyD; process jyefvkyfjcif; apNy;D PUREX [kac:aomenf; aom avmifpmudk tqifhjrifh
trsm;BuD; ½kd;pif;oGm;apw,f/ r&Sdyg/ US wdkif; xkdtwkdif; pOfjzifh yvlwedk ,
D rfukd xkwEf w k f fast neutron reactors rsm;
Fast reactor &JU pGefYypfypönf; vkyfaqmifonf/ ,lonf/ tjcm;zGHUNzdK;NyD;EkdifiH wGif avmifuRrf;apEkdifonf/
rSm umv&SnfMumpGm "mwf rsm;wGif awGU&onf/ yHkwl a&SUajy;enf;ynmtqifh
ouf&SdwhJ transuranics awG om &Sdao;onf/
trsm;BuD; rygbl;/ "mwfa&mif
jcnf o if h r I u ES p f & maygif ;
tenf;i,fMumwhJtcg ¤if;
vma&mufchJ&m owåKwGif;u
tqihfokdY avQmusoGm;r,f/
ESpfaygif;aomif;csDí Mump&m
rvkdawmhyg/
Fast reactors awG y J avmifpm\ pGrf;tif ig;&mckdif avmifpm\ pGrf;tif ajcmuf oH;k NyD; thermal-reactor avmif
oD;oefYoHk;r,fqkd&if a&'D,dk EI e f ; omoH k ; NyD ; ,l a &eD , rf &mckid Ef eI ;f omoH;k NyD; ,la&eD,rf pm\ 99 &mckdifEIef;aom pGrf;
owå<d urI jrifrh m;vGe;f whyJ pön;f owåK½kid ;f pGr;f tif&UJ wpf &mckid f owåK½kdif;rS pGrf;tif&JU wpf&m tifudk jyefvnf&,lEkdifonf/
awG o,f,lykdYaqmifzkdY&mu EIef;xuf avsmhenf;pGmyJ oHk; ckdifEIef;xuf avsmhenf;pGmyJ oH;k NyD; thermal-reactor avmif
tajctaeESpfrsKd;üyJ MuHKawGU& onf/ oHk;onf/ pm ukeq f ;kH oGm;NyD;aemuf ,la&
p&m &Sdawmhw,f/ Fission tm;ukefcef;NyD; ,la&eD,rf tm;ukefcef;NyD; ,la&eD,rf eD,rf owåK½kdif;rS usefonfh
product pGefYypfypönf;udk ,yf (owåK½kdif;udk jynfh0apNyD; z,f okdYr[kwf oHk;NyD;avmifpmrS 99 &mckdifEIef;aom pGrf;tifudk
um; awmifwef; odkYr[kwf &Sm; cH&onfh tpdwftykdif;) ,la&eD,rfukd ravmifuRrf;Ekid f jyef&&ef tm;ukefNyD; ,la&eD
tjcm;pGefYypfp&m ae&mokdY ykdY okdYr[kwf oHk;NyD; avmifpmrS yg/ ,rfrsm; avmifuRrf;Ekdifonf/
aqmifjcif;eJY pOD;avmifpmudk ,la&eD,rfukd ravmifuRrf;Ekid f
"mwfaygif;zkt d opfoYdk ydYk aqmif yg/
jcif;rsm;yJ jzpfygw,f/ yvlwkd
eD,rf a&mif;0,fazmufum;rI
udk xda&mufpmG y,fazsmufay; vufeufjzpfoGm;EkdifwhJ t&m ,la&eD,rf 235 rsm; z,f&Sm; 'gayr,fh trSefwu,fü pepf
ygvdrhfr,f/ rsm; pm;oHk;ypfw,f/ vHk;0 NyD; ,la&eD,rf) aygif;xnhf &JU pD;yGm;jzpf&&SdEkdifrI o½kyfjyrI
Pyroprocessing wGJyg xkwfvkyfoltaejzifhqkdvQif ay;½HkygyJ/ r&Sdrcsif; rodEkdifbl;/
whJ fast reactor pepfu rSwf tjcm; fast-reactor puf½HkawG pD;yGm;a&;vkyfief; tjrif b,f p G r f ; tif &if ; jrpf
om;avmufzG,fudk bufpHkoHk; twGuf pOD;0w¬Kypönf;rsm; jzifh avhvmcsufrsm;u 'Denf; twGurf qkd tvH;k pHak om pD;yGm;
vkYd &w,f/ ¤if;u yvlwedk , D rf axmufyhHay;Ekdifw,f/ nDwl ynm[m &SdNyD; EsLuvD;,m; a&; wGufcsufrIu wkduf½kduf
udk vHk;0pm;oHk;oltjzpf vnf; nDrQenf;vrf;udk a&G;cs,fr,f pGrf;tm; enf;ynmawGeJY wGuf ukefusp&dwfomrubJ pD;yGm;
aumif;? vH;k 0xkwv f yk o f t l jzpf qkd&if EsLuvD;,m;puf½HkrS ajcudkufrIrSm ,SOfEkdifaMumif; a&; ynm&SifawGu ]jyifyokdY
vnf;aumif; oHk;Ekdifygw,f/ xyfrHí vkdtyforQ avmifpm nTejf yaeygw,f/ pyrometal- oufa&mufrIrsm;} vkdYac:whJ
nDwlrQwl yHkpHtaejzifhvnf; [m fission jzpfyGm;NyD;aom lurgical recycling u PUREX t&mtay:vnf; rDSwnfaeyg
vnfywfapEkdifygw,f/ vHk;0 av;vHwhJ owåKtufwrfrsm; reprocessing xuf trsm; ao;w,f/ enf;ynmudk toH;k
pm;oHk;oltaejzifhqkdvQif ydkvQH tpm;xk;d &ef tcsderf eS f tm;ukef BuD; ukefusp&dwf oufomrSm jyKjcif;jzihf jyifyokYd oufa&muf
aewh J yvl w k d e D , rf a wG e J Y NyD; ,la&eD,rf (uGJvG,faom jzpfaMumif; aocsmygw,f/ apNyD; jzpfvmwhJ p&dwfjzpfNyD;

18 odyEHÜ iS ehf nf;ynm*sme,f > 24 ar 2006


wGufcsufzkdYcufw,f/ Oyrm Thermal-reactor rS oHk;NyD; "mwfaygif;zko d Ydk vufvJT ykYdaqmif olwkdY&JU fast reactors awG
vQyfppftwGuf ausmufr;D aoG; avmifpmawGudk pyroproces- ygw,f/ wnfaqmufjcif;tm;jzifh pGrf;
okdYr[kwf a&eHudk avmifuRrf; sing enf;eJY jyefvnfxkwf,l wwd,wpfrsKd;rSm ther- tif &if;jrpfukd wk;d csUJ zkYd pDrx
H m;
apwhJtcg uRefawmfwkdY vlrI ay;wm jzpfygw,f/ xkdpGefYypf mal-reactor eJYo;kH NyD; avmifpm aMumif; rMumao;rDu aMunm
tokid ;f t0kid ;f [m ¤if;wkYdaMumifh
ypönf;awGudk ,m,D okdavSmif 92 &mckdifEIef; yrmPjzpfNyD; xm;ygw,f/ olwYdk&UJ yxrqH;k
jzpfapwhJ usef;rma&;? ywf0ef; &m ae&mrS txGuo f ;kH rsKd;tjzpf tm;ukecf ef;NyD; tajc&Sw d Jh ,la& fast reactors awG[m metal
usifp&dwfrsm; cHpm;&w,f/ jyKjyifay;Ekdifr,fh puf½HkokdY ydkY eD,rfxk jzpfygw,f/ tem*wf oufoufxuf oxide odYrk [kwf
'gaMumifh ½kyf<uif;avmifpmrS aqmifay;&w,f/ yxrqHk; rS m fast-reactor avmif p m carbide avmifpmyJ oHk;r,fhyHk
vQyfppfxkwfjcif;[m tydkukef wpfrsKd;u fission products tjzpfo;kH zkYd okad vSmiford ;f qnf; ay:w,f/ tJ'gu optimum
usp&dwrf sm;udk vlYtodik ;f t0dik ;f
trsm;pkeJY a&SmifvkdYr&aom xm;Ekdifygw,f/ taumif;qH;k vrf;aMumif;awmh
wpfckvHk;rS wkduf½dkuf jzpfap? transuranic j'yf p if t <uif ; 'DvdkZmwfvrf; jzpfpOfrsKd; r[kwfbl;ayghav/ PUREX
oG,f0kdufaomtm;jzifh jzpfap tuserf sm;ygaom a&'D,o dk wåd u aeYcsif;ncsif; jzpfvmr,f reprocessing enf ; ynmu
uscHapygw,f/ ¤if;wkYd ukd rSwf <urI jrifrh m;whJ t&mrsm; jzpfyg vkdYawmh rSef;ír&yg/ 'Dtcsdef &ifhusufNyD;whJtcsdefrSm pyro-
om;wkdif;wmzkdY cufcJayr,fh w,f/ ¤if;wkdYudk ½kyf0w¬Kt& u p,vkyfr,fqkd&if yxrqHk; processing u pD ; yG m ;jzpf
pD;yGm;a&;EdIif;,SOf wGufcsufrI wnfNidrfr,fhtoGifrsKd; ajymif; aom fast reactor awG aemuf o½kyjf y rvkyEf idk af o;wmvnf;
jyKvkyfwhJtcg 'Djyifytcsuf ay;í zefvkdypönf;rsKd; jzpfcsif 15 ESpaf vmufrmS vnfywfvm ygygw,f/
awG xnhfoGif; rpOf;pm;&if jzpfr,f/ ,yfum;awmifwef; Ekdifp&m &Sdw,f/ rSwfom;xkduf tar&dum;rSmawmh me-
obm0rus? wvGJodkY qGJac: odkYr[kwf tjcm; tjrJpGefYypf&m wmu 'Dtcsed Zf ,m;[m oH;k NyD; tallic avmifpmoHk;r,fh fast
oGm;jcif;rsKd; jzpfaeygvdrfhr,f/ae&mokdY ydkYr,f/ thermal-reactor avmifpmawG reactor/ pyroprocessing
'kwd,wpfrsKd;rSm tran- ,yfum;awmifwef;okdY ykdYr,fh system tajccH a zmf x k w f r I
"mwfaygif;zkd trsKd;tpm;rsm; suranic tm;vHk;eD;yg; zrf;qkyf tcsdefZ,m;eJY usKd;aMumif;qD tjynhftpHk NyD;pD;zkdY odyfrMum
,SOfwGJjcif; xm;NyD ; ,l a &eD , rf t csKd U eJ Y avsmfpGm o[Zmw jzpfjcif;yg awmhyg/ vSrf;MunhfvkdY jrifEkdif
tqifhjrifh fast reactors fission products awG wGJyg yJ/ tJ'Dtpm; ¤if;wkdYudk fast- orQ tem*wfrSm &ifqkdifzkdY
awG oH;k pGv
J mMuwht
J cg ¤if;wkYd r,f/ ¤if;wkYd ukd metallic fast- reactor avmifpmtjzpf wpf cufcw J Jh trSewf &m;u 'Dvydk g/
[m yxrqHk; recycle avmif reactor avmif p mtjzpf o k d Y ausmhjyefoHk;zkdY ykdYaqmifay;Ekdif EsLuvD;,m;pGrf;tm;onfom
pmawG avmifuRrf;&ygr,f/ ajymif;NyD; ALMR trsKd;tpm; ygw,f/ vQif ywf0ef;usifukd xde;f odr;f
,aeY thermal-reactors apmihaf &Smuf&if;eJY vlom;awG&UJ
awG olwYdk &UJ oufwrf;tqH;k odYk a&&SnfpGrf;tifvkdtyfcsufudk
a&muf&SdoGm;whJtcg olwkdYudk jznhfqnf;ay;Ekdifygvdrhfr,f/
fast reactors awGeJY tpm;xkd; BuD;rm;whJtwkdif;twmeJY a&
Ekid rf ,f/ 'Dvjdk zpfvmch&J if jynf0h &SnfwnfjrJr,fh EsLuvD;,m;
,la&eD,rfaemufxyf vkdtyf pGrf;tif qufíxkwfvkyfzkdYqkd
csuf&SdawmhrSm r[kwfovdk &m &if EsLuvD ; ,m;avmif p m
pkEpS f rsm;pGm owåKrikd ;f wGi;f awGrS taxmuftyhu H tMumBuD;cH&
,la&eD,rfawG xyfrHxkwf,l r,f/ EsLuvD;,m;pGrf;tm;oHk;
p&m vkad wmhrnf r[kwyf g/ a& puf0ef;rSm ALMR eJY Pyro-
&SnfrSm fast reactors awG&JU processing vP©Pm&yfawG
avmifpm recycle jyKvkyfjcif; &S&d r,fvYdk qkv
d ydk gw,f/ avsmf
[m odyfudk xda&mufvmNyD; uefoifhjrwfwhJ pGrf;tifazmf
vuf & S d & Ek d i f w h J ,l a &eD , rf xkwfa&;vrf;aMumif;opfokdY
taxmuftyh[ H m rarQmrf eS ;f Ekid f avQmuf v S r f ; &ef tcsd e f u s
avmufatmif a&&Sncf rH ,f jzpf a&mufNyDvYdk xifp&m &Syd gw,f/
ygw,f/ Ref : Scientific American
td E ´ d , a&m w½k w f y g Dec, 2005

24 ar 2006 > odyEHÜ iS ehf nf;ynm*sme,f 19


taphryg tom;xl t&nf&Trf;wJh
toD;tESHawG&JU vQKdU0Sufcsuf

pdkufysKd;a&;vkdY qdkvdkufuwnf;u
vltawmfrsm;rsm;&JU awG;xifcsufrSm rsKd;aphBuJNyD;
oD;ESHawGudk &dwfodrf;wmvdkY
txif&SdMuw,f/ 'gayr,fh 'DuaeY awGYae&wJh
oD;ESHtawmfrsm; rsm;[m taphu ysKd;BuJNyD;
pdkufysKd;vdkY &&Sdvmwm
r[kwyf g bl;/
'D u aeY awG Y ae&wJ h tzl;av;udk scion vdkY ac:yg
opfyifBuD;awGeYJ pdu k yf iftawmf w,f/ tJ'D tzl;av; a&TUuyf
rsm;rsm;[m rlvtyif&UJ tpdwf wmudk vufcHwJh atmufcHyif
tykid ;f wpfcu k kd jzwfawmuf ,l ud k root stock vd k Y ac:yg
iifNyD; pdkufysKd;xm;Muwmyg/ w,f/
tJovdk jzwfawmuf,liifjcif; tJ'D ukdif;ul;a&TUuyfxm;
udk udik ;f ul;jcif; (grafting) vdYk wJh tyiftrsKd;tpm;ESpfck[m
ac:ygw,f/ twl,SOfwGJ BuD;jyif;NyD; umv
O,smOfpkdufysKd;olawG[m twkdif;twmwpfcka&mufwJh
rdrdtvkd&Sd&m tyifwpfyifu tcg udkif;ul;wJh tay:yif
Ekyk&pfa0pnfxGufay:vmwJh scion rSm tzl;t&GufawGxGuf
tzl;tpdkYae&muav;udk jzwf vmNyD; atmufcyH if roof stock
awmufNyD; rsKd;EG,fwl tyif rS m awmh bmtzl ; t&G u f r Q
wpfckqDudk a&TUuyf,lygw,f/ rxGufawmhygbl;/
tJ'D udik ;f ul; a&TUuyfjcif;cH&wJh ukdif;ul;rsKd;wpfckudk enf;

20 odyEHÜ iS ehf nf;ynm*sme,f > 24 ar 2006


O,smOf N cH p d k u f y sKd ; rI [ m ysm; vdar®mf (navel oranges)?
'Dvdk udkif;ul;rsKd;pyfenf;om taph r ygz&J o D ; (seedless
r&Scd v
hJ Ykd uawmh rsKd;okO;f aysmuf watermelon) wdYk[m 'Dvu dk ikd ;f
uG,foGm;cJhwm Mumavmufyg ul;enf;eJY ysKd;axmifazmfxkwf
NyD/ 'Duikd ;f ul;rsKd;pyfenf;eJY opf &mu &&SdvmwJh t&mawGyg/
oD;opfEHS tawmfrsm;rsm;udk rsK;d aps;uGufrSm topf0if
aumif;oxuf aumif; atmif vmwJh taphryg t&omxl;
jyKjyifcJhMu&wmyg/ wJh opfoD;opfESHawGudk b,f
tar&duefrSm vlBudKuf vdkrsm; pdkufysKd;zefwD;ygovJ
rsm;wJh taphryg tom;xl vdkY tHhMocsD;usL;raeeJY/ 'Denf;
t&nf&Trf;wJh sweet cherries udk oHk;xm;wm/
wdkY? Macintosh yef;oD;wdkY?

yif*iG ;f iSufwYkd urÇm usOf;ajrmif;vm


Penguin vdkYac:MuwJh rysHoef;EdkifwJh yifv,fiSufrsKd;udk
vrf;rsKd;pHkeJY jzwfawmuf,lEkdif tat;ydkif; a&cJjyifa'orsm;rSm awGU&ygw,f/ txl;ojzifh
ygw,f/ tzl;tan§mifhawG awmif0if½dk;pGef; t&yfrsm;rSm taersm;Muygw,f/ cE¨mudk,f
trsm;BuD;ygatmif jzwfawmuf t&G,ftpm;tm;jzifh 16 vufrtjrifh (tav;csdef 2.4 aygif) u
,lwmudk cleft graft vdkYac: ae tjrifh 45 vufr (tav;csdef 66 aygif) txd&dSMuNyD;
w,f/ rsKd;,ltay:yif scion awmfovdk a&G;cs,fuyfay;vdkY tcsKdUyif*Gif;rsm;[m vlwpfa,mufeD;yg;txd BuD;rm;Muygw,f/
&J U jzwf p atmuf y k d i f ; ud k &ygw,f/ rsKd;&,lvdkcsifwJh rsKd;pdwfaygif; 17 pdwf&dSNyD; olwdkY&JU tawmifyHrsm;[m
t*Fvdyftu©&m (V) yHk ayguf oufwrf;&ifh opfyifwpfyifu ysHoef;zdkYxuf a&ul;&mrSm vsifjrefzdkY zefwD;xm;w,fvdkY
atmif vkyfay;&r,f/ vufcH tzl; scion ukd a&m*g'Pf? qdkEdkifygw,f/ olwdkY&JU t½dk;rsm;[m tjcm;iSufrsm;vdk
yif root stock rSm tJ'D (V) tif;qufydk;rTm;'Pf BuHhBuHhcH acgif;yGoP²mefrsKd;r[kwfbJ tydwfjzpfvdkY a&rSm Mum&Snf arsmae
yHkpHeJY tH0ifcGifusjzpfatmif EkdifwJh vufcHyif oufwrf;EkEk Edkifjcif; jzpfygw,f/ tpm pm;aomufzdkYeJY om;aygufzdkY&m
jzwfawmufay;&r,f/ tay: uav;awGeJY rsKd;pyfudkif;ul; ukef;ay:odkY wufa&muf aeMuaomfvnf; tcsdeftm;vHk;&JU 80
rsKd;yif scion ukdyJ tJ'DvufcH ay;avh&Sdygw,f/ &mcdkifEIef;udk a&xJrSmom ukefvGefapygw,f/ yif*Gif;iSuf
yif root stock tay: pa&G; ta&mif? tqif;? teHY? trsm;tjym; &dSaeao;w,fqdkayr,fh rsKd;pdwfpHkvifpGm r&dSawmhbl;
ud k u f aocsmpG y f a y;vk d u f & t&om xl;uJaumif;rGefwJh vdkY qdkygw,f/ ¤if;onf urÇmh&moDOwk rrSefuefjcif;onf
r,f/tJ'Dtvufrsm; Growth toD ; tES H w pf c k u d k ,ck v d k t"dujzpfNyD; tat;ydkif;a'orsm; enf;yg;vmjcif;aMumifhvnf;
medium ac:wJh BuD;xGm;zGHYNzdK; udkif;ul;rsKd;pyfenf;eJY jyKjyif jzpfygw,f/ vuf&dStm;jzifh a&cJaewJh tefwmwdwf (Antarctic)
rIudk tm;ay;r,fh ypönf;awG pDrHvkdY topfjzpfxGef;vmwJh a'orsm;rSm Adelie penguin eJY emperor penguin rsKd;wdkY
xnfhay;&w,f/ tJ'grS tpdk tyifopf[m a&m*gb,eJY aexdkifMuNyD; tjcm; yif*Gif;rsKd;pdwfrsm;[m
"mwfvnf;xdef;r,f/ BuD;xGm; tif;qufydk;rTm;'Pfudk BuHhBuHh e,l;ZDvefawmifydkif;?
zGHYNzdK;rIvnf; tm;ay;r,f/ cHEkdifpGrf; &Sdavawmhum; ydk; azmufuvefuRef;?
Grafting ac:wJh uki d ;f ul; owfaq; (pesticides) awG tefwmwdwfuRef;qG,f
rsKd;pyfjcif;rSm scions ac:wJh toHk;jyK&rItawmfhudk avsmhyg; a'orsm;eJY tDauG;'dk;
rsKd ; ,l y if u k d rd r d E S p f o uf & m oGm;apw,fvdkY tar&duef awmifydkif; a'orsm;rSm
a&m*geJY tif;qufydk;rTm;rsm; ywf0ef;usif xdef;odrf;a&; aexdkifMuygw,f/
'PfcHEkdif&nf&SdwJh vufcHyif at*sifpD (E.P.A) u qkdyg
root stock wpfrsKd;rsKd;rSm oifh w,f/

24 ar 2006 > odyEHÜ iS ehf nf;ynm*sme,f 21


cE¨mudk,fBuD;
rysupf ;D &avatmif
jrefrmvdak wmh cE¨mtdrv f Ykd Edkifw,fqdkwm OD;aESmuf oef avmufaomuf&if yguifqef
qdkw,fr[kwfvm;? wu,fh pGr;f rI vu©Pmwpfcyk gyJ/ bm qdkwJh ajcwkefvufwkefa&m*g?
udk,fcE¨mBuD;udk tdrfvdkY ,lq 0dwrf Q rygbJ cE¨mud, k f [efcsuf t,fvfZdkif;rm;qdkwJh touf
Munf h & atmif / t½d k ; awG u nDatmif 'Dtwdik f; tvGwaf vh BuD;vdkY owdarhwwfwJh a&m*g
trmcH w d k i f a wG ? wef ; awG ? usiv hf YkdvJ &ygw,f/ prf;Munfh awG rjzpfatmif wm;qD;Edkif
tqkwfu av0ifavxGuf ygvm;/ ajcaxmuf wpfzuf ygowhJ/ bmaMumifh b,fvdk
pepf? OD;aESmufu jzL;pfabmuf? wnf;&yf? rsufpdrSdwfvdkuf/ qdkwm b,folrQ aocsm
tlodrftlrawGu rdv’mydkuf rvJbJ MumMum &yfEdkifav rajymEdik af yr,fh aumfz?D
vdik ;f ? yg;pyfu csuw f hJ jyKwfwhJ aumif;avyJ/ touf 45 ESpf vufzuf&nfeJY wcsKdU
ae&m? ESvHk;uawmh a&wdkifuD? txuf vlwpfa,muftaeeJY tcsKd & nf a wG r S m ygwJ h
qHyifawG? tarG;trifawGu puúefY 20 avmuf Mumatmif uzdef;"mwfu 'DtusKd;
jrufcif;? (wcsKdUuawmh awm &yfEikd &f if AJ&;D *G'v
f Ykd ajym&r,f/ tmedoif ay;wmvdkY qkd
xlwmaygh)? tqDawGuawmh 'rfb,fvdkY ac:wJh vufwpf Muw,f/ owday;
tdrf&Sifru oGm;ypfacsvdkY ylnH zufeYJ rvdYk&wJh trJ½;kd yHk 0dww f ;kH csif w mu uzd e f ;
ylnH vkyfaewJh trIdufxkyfawG udk rNyD; usifh&ifawmh ydkaumif; "mwf trsm;BuD ;
qdkygawmh/ cifAsm;u rD;vHk; wmaygh/ vufwpfzufeJY wpf qdk&ifawmh usef;rm
av; uRrf;wmavmufeJYawmh zuf tav;csed rf wlwm ESpcf u k kd a&; xdcdkufvdrfhr,f/
rD;jyiform; rac:ovdk aemuf r&if [efcsufnDzdkY OD;aESmufu
az;ydkufav; enf;enf;ydwf&if tvkyfvkyfNyD; xdef;n§d&w,f
av/ tv,fu tacsmif;BuD;
3 oufoufom
vJ udk,fhbmomudk,f Munfh
vkyfvdkufwm r[kwfvm;? tJ eJY [dkbuf 'Dbuf 0dwfjym;awG om vSJaerS cg;emwm jref
wu,f y suf N yD qd k & if a wmh xnfhrwJh 0dwfrenf;eJYawmh jref aysmuf rnf
OD;aESmufajcmufNyD? rcufyg rwlbl;/ tJ'gu [efcsufnD
rSm;onf/ cg;u awmf
bl;Asm/ 'gudzk wfMunf?h cifAsm; atmif xde;f wJh udprö [kwaf wmh
awmf emaeawmh vrf;avQmuf
cE¨mtdrfBuD;taMumif; cifAsm; OD;aESmufroefbJ vufarmif;
&wmcuf ? xd k i f r &? xr&?
od&if awmfwef½Hk jyóem r&Sd BuD;yJ wkwfvmvdrfhr,f/
bmrQ rvkyfcsif rudkifcsif?
ygbl;/ tdyf&may:yJ vSJaecsifawmh
2 OD;aESmuf aumif;zdkY w,f/ wDAGDa&SU tdyf&mav;cif;
1 OD;aESmufoefpGrf;zdkY aumfzaD omufyg acgif;tHk;av; tHk;NyD; rvIyf
0dwf r&rnf rSefonf/ okawoejyK r,Sufae? rdef;ru b,fawmh
a&cJtdwfuav;uyfay;rvJ?
rSefonf/ pdwf½IyfroGm; csufawGt& wpfaeYudk aumfzD
tudkuftcJ aysmufaq;av;
ygeJY/ [efcsufnDatmif xdef; vDwm0uf(a&oefYb;l wpf0uf)
222 odyEHÜ iS ehf nf;ynm*sme,f > 24 ar 2006
wdkufygOD;? *sme,fav; vSrf;
vdu k pf rf;ygOD;eJY emwmu awmf
awmf Zdrf,lcsifwmrsm;rsm; jzpf
aeovm;yJ? tem;u jyKpkae
wJh ZeD;r,m;qdkwm olemjyK
q&mr r[kwfbl;av? bmjzpf
vdkYvJ? cspfol qdkwmrsKd;u
wu,fvkyfoifhwmudk pdwfxJ
uodaeOD;awmh wu,f vuf
awGUrSm rvkyfoifhwmbJ vkyf
wwf M uw,f / Munf h a v
tdy&f mxJrmS tJ'v D akd v;yJ vSaJ e
cdkif;w,f/ 'DrSmAs ESpf&uf? oHk;
&uf qufwdkuf tdyf&mxJvSJ
ae&if aemufaMum<uufom;
awG aysmhNyD; xlx l al xmifaxmif
emvefxzdYk MumoGm;r,f? od&UJ
vm;/ emwmjrefjrefaysmufzYkd u
aemufaMum<uufom;awG oef
pGrf;NyD; vIyfvIyf&Sm;&Sm;av;
jzpfaezdkY vdkw,fav/ tJ'Dvdk
jzpfatmif vkyfenf;uawmh
working qdkwJh [dkvIyfvIyf
'DvIyfvIyf tvkyfvkyfzdkY? tJvdk
vkyfzkdYcufaeovm;/ 'gqdk&if
walking qdkwJh vrf;avQmuf
jcif;udkvkyf/

4 [wftwufcf jzpf vQif


odonf
aocsmayguf odrnf rqdk
Edkif/ jzpfzl;ol wpf0ufeD;yg;u
ododomom rcHpm;&? trIrJh
trSwfrJhygyJvdkY ajzMuygw,f/
a,bk,svu©PmawGuawmh-
Ä &ifxJrSm aerxd xkdifrom
jzpfw,f (zdxm;ovdk? <u
wufvmovd?k qGn J p§ x
f m;
ovdkrsKd;BuD;)
Ä udk,ftxufydkif; aevdkY
raumif;wm (vufarmif;?
aemufaMum? vnfyif;? ar;
½dk;? ycHk;awGrSm)

24 ar 2006 > odyEHÜ iS ehf nf;ynm*sme,f 233


Ä touf½ªwm wdkwdk jywf 5 toufBuD;vmvdkY vJjrnf? ajcqpfvufqpfawG? 8 tdrfomwufNyD; tdk;
jywf jzpfaer,f 'l;qpfawGqDu emw,fqdk&if
Ä acR;ap;jyefNyD; at;puf
roefprG ;f wm "r®wmyg awmh q&m0efqD oGm;jy&rSm
xJrSm aoG;pawG awGUwm
pufeJY rSm;onf/ a,mufsm;awG aygh/ u uifqm jzpfaewJh
Ä 0rf;AdkufxJrSm rtDrv,feJY rSm ud,k yhf pön;f av;use;f rma&;
t"dymÜ ,f yJ
7 a,mufsm;awGu rdef;r
tefcsifaer,f udk *½kpdkufw,fqdkwm touf
&Snf&SnfaeEdkifa&;omru b0 rjzpfEdkifyg/ eDeD&J&JaoG;
Ä tdyfa&;ysufvdkYvJ r[kwf tpte enf;enf;av; awGU
bJ ½kwfw&ufBuD; t½kyf BuD; pdkjynf½Tifvef;zdkYyJ jzpfyg awGxuf ydkaomufEdkif
w,f/ ta&;BuD;wmu udk,fh wmeJY vefYzsyo
f mG ;zdYk rvdyk gbl;/
BudK;jywfovdk EGrf;&doGm; w,f 'gu vdyaf cgif;jzpfwv hJ u©Pm
r,f aoG;aMumydkufvdkif;awG tdkrif; rS e f o nf / 'gayr,f h jzpfEdkifygw,f/ aoG;uav;
b,fvjkd zpfr,fqwkd m BudK vmwmudk avsmah tmif aewwf cifAsm;xifovdk a,mufsm;rme wpfpuf ESpfpufuvnf; tdk;
NyD; twwfrajymEdkifygbl;/ zdkYyg/ b,fvdkvkyf&rvJqdk&if eJYawmh rqkid yf gbl;/ a,mufsm; wpf c k v H k ; jcif ; jcif ; eD a tmif
Oyrm-tifwmAsL; rif;om;BuD; use;f rmoefprG ;f apr,fh tpmudk awGrSm tifZdkif;wpfrsKd;&SdNyD; ta&mifqdk;Edkifygw,f/ pdwfcs
v,f&Duif;qdk&if nmbuf pm;? avhusifhcef;vkyf? aoG;zd aomufvu kd w
f hJ t,fvu f akd [m &atmif q&m0efeJY jyvdkufyg/
vufarmif;rSm pl;pl;&S&S atmifh tm;eJY udkvufpxa&m tajc udk aoG;aMumxJra&mufcif
w,fwJh/ ESvHk;&Sd&m b,fbuf taeudk rjywfowdxm;zdYk ygyJ/ acszsuyf pfvu kd Ef ikd w
f ,f/ rde;f r
ydkufvdkif;&Sif;&Sif;rSm aumif; awG&JU tpmvrf;aMumif;eH&HrSm
9 ae&muGufNyD; 0dwf
aumif;pD;qif;Edik wf ,f tJ'D tifZdkif;rsKd;u a,mufsm; avQmv h Ykd&w,f
qd&k if cifAsm; cE¨m awG a vmuf ryg0if b l ; / rSm;onf/ AdkufBuD; ylae
ud k , f xJ u 'ghtjyif rdef;rawG&JU udk,fcE¨m ovm;/ aygifrSm tqDydkawGeJY
b,f a e&mud k rSmyg0ifwJh a&tcsKd;tq[m wkwfwkwfBuD; jzpfaeovm;/
rqdk aoG;awG a,mufsm;awGxuf enf;w,f/ Adkufudkusyfusyfpnf;? Adkufydef
a&muf r,f ? tJ'Dawmh t&ufeJY aoG; tcsKd; oGm;r,f/ aeYwdkif; xdkifxvkyf?
awmifhwif;r,f tqrSm t&ufu ydkrsm;vm&if
ayghAsm/ ydrk ;l vG,w f maygh? odyrf aomuf
Edkifbl;aygh/
6 txdkiftx vIyf&Sm;
&mrSm ajcqpf vufqpf
jcrf;eJY bmrQ rqdkifovdkygyJ/
bmaMumifhvJ/ ESvHk;&JU emAf
awGu csK;d csK;d cRwcf Rwf jrnf
aMumawGu emusifrIudk wdkuf &if a*guaf &m*g jzpfEikd w
f ,f
½dkuf cHpm;Edkifjcif; r&Sdbl;wJh/ rSm;onf/ xrif;tdk;xJrSm
wpfckckrSm;NyDqdkwmeJY tJ'D yvHkpDyGufaewmrsKd;vdk toH
ESvHk;tm½HkaMumawGu wnf xGufaeawmh bk&m;roGm;Edkif?
wnfNidrfNidrf r&SdawmhbJ udk,f ausmif;roGm;Edkif jzpf&owJh/
wGif;vQyfppf"mwfawGu cg;½dk; ab;em;u Mum;&wJv h tl wGuf
emAfaMumuwpfqifh wjcm; roufrom jzpfayr,fh cifAsm;
emAfaMumawGukd a&Smjh zpfuek af p ud,
k w
f ikd u
f emusifwm rcHpm;
w,f/ tJ't D cgrSm vufarmif;? &&if bmrQ jyóemr&Sdygbl;?
&ifbwfxJ? 'grSr[kwf ar;½dk; toHjrnfwmuawmh vIyf&Sm;
rSmawmif jyif;jyif;xefxef vdu
k v
f Ykd tqpfawG uGu J mG oGm;
cHpm;apEdkifw,f/ 'Dvdk odod &if udk,fwGif;"mwfaiGUawGu
omomBuD; rcH&bJvJ jzpfEdkif zdtm;rsm;rsm;eJY ae&m0if,l
ygowJh/ MuvdkYyg/ wu,fvdkY toH
424 odyEHÜ iS ehf nf;ynm*sme,f > 24 ar 2006
qm;"mwfawGudk jyefjznfhay; pdwfxJrSm rGef;usyfNyDqdkwmeJY
zdkYvdkygw,f/ "mwfqm;&nf rG e f ; usyf w J h zd p D ; rI a [mf r k e f ;
vnf; aomuf&ygr,f/ 'grS awGu [pfydkurf;ywfpf vdkY
0rf;oGm;NyD; aemufqufwGJjzpf ac:wJ h od r S w f w wf r I e J Y
r,fh a&"mwf cef;ajcmufw,f rSwfÓPfydkif;udk xdcdkufysufpD;
qdkwmudk umuG,fEdkifygvdrfh apygw,f/
r,f/
vdw 12
k hJADwmrifukd aq;
11 a[mfrek ;f "mwfawGu aomufNy;D ,l? tpm; tpmeJY
pdwfcHpm;rIawGudk zefwD; vkyrf aeeJY
aew,f wpfcgwpf&H rSefonf/
rSm;zdkYrsm;ygonf/ udk,f Oyrm- u,fvfqD,rf"mwf
0efaqmifawGu oabmwlrSm vd k t yf a evQif AD w mrif - 'D
r[k w f b l ; / wu,f v nf ; yg0ifaom aq;udk aomuf&yg
oabmrwlavmufp&m &Sdyg r,f/ 'DvdkajymvdkY ADwmrif
w,f/ pdwfcHpm;rIawGu OD; "mwfawGyg0ifwhJ [if;oD; [if;
aESmufwGif;rSm ZD0"mwkjzpfpOf &Guf? toD;tESHawGudk ypfy,f
aygifuav;awG oG,fvsoGm; awGudk jzpfapNyD; a[mfrkef;awG NyD; aq;vHk;awGcsnf; aomuf
r,f/ [kwfyghrvm; udk,fhvl udk zefwD;ay;ygw,f/ Oyrm- r,f pdwfrul;ygeJY/ vdar®mfoD;
10 0rf;avQmae&if &SdorQ
a&/ cE¨mudk,fqdkwm 'Dvdkvkyf aMumuf w ,f qd k y gawmh ? udk n§pfNyD;aomufwmu ADwm
vdkY&wJh trsKd;r[kwfbl;/ 0dwf ukef oGm;atmif apmifyh g aMumuf p d w f a y:vmwmeJ Y rif-pD aq;vHk; rsKdwmxuf
usoGm;w,fqdkwJh vlawGudk rS m ;onf / td r f o mrS m OD;aESmufwpfae&mrSm ZD0"mwk ydkjynfh0ygw,f/ tpm;tpm
awGUw,fr[kwv f m;/ b,fae pcef;csNyD; wa0ga0g wAspfAspf jzpfpOfay:NyD; wpfudk,fvHk;udk qdkwmu ZD0"mwk"mwfawG
&mu todomqHk;vJ/ rsufESm uk e f p if o G m ;atmif vk y f w m ckczH Ykd? xGuaf jy;zdYk? vIYHaqmfvu
kd f jznfhay;wmwif ruygbl;/
aygh/ tm;upm;cef;rawGrSm taumif;qHk;qdkwm r[kwf wmjzpf y gowJ h / om,m cE¨muk, d t f wGuf vdw
k t
hJ m;tif
upm;aeMuwJ h vl a wG [ m ygbl;/ Muufom; qefjyKwf MunfEl;w,fqdkwmvnf; 'Dvdk ud k v nf ; jzpf a pw,f v d k Y
rsufESmacsmifusaewmMunfh av; aomufyg/ qm;av; cwf ygyJ / rsKd ; rwl w J h ZD 0 "mwk oabmayguf&ygr,f/
&if tqDydkawG avmifuRrf;ae aomuf/ cE¨mukd,ftwGif; qHk; ypönf;awGu Nidrfouf,pfrl; uifqma&m*g umuG,zf Ykd? ESv;kH
w,f v d k Y od E d k i f y gw,f / ½I;H oGm;wJh tcsK"d mwf? upD"mwf? atmif zef w D ; vd k u f w myg/ a&m*grjzpfatmifvdkY qdkwmrsKd;
tm;upm;vkyf&if <uufom; [m aq;csnf;aomufae½HkeJY
awG uspfvspfoefrmvmovdk r&ygbl;/ pm;aomufaewm
oG,fvsNyD; tqDydkawG r&SdvdkY eJYvnf; qkdifygw,f/ obm0
i,f&G,f EkysKdaeygvdrfhr,f/ w&m;BuD;u vlawG pm;vdkY
'gaMumifh b,fae&mu tqD aumif;r,ft h pmawG trsm;BuD;
ydkawG cscsif cscsif at½dk;Apf zefwD;ay;xm;ygw,f/ aq;
avh u sif h c ef ; vk y f ? wG e f ; xd k ; 0g; okawoejyKolawG vkyfzkdY
rwif tm;pdkuf&wJh avhusifh aumif;wmuawmh b,ftpm
cef;awGvkyf? tqDwdk;apwJh u aq;vJqdkwm azmfxkwfay;
tpmawG rpm;eJ Y ? 'gqd k & if a&;ygyJ/
ar;atmufu tdwGJwGJBuD;vJ
aysmuf? Adkufuav;vJ csyfcsyf Ref : Reader's Digest
February, 2006.
&yf&yf jzpfvmr,f/

24 ar 2006 > odyEHÜ iS ehf nf;ynm*sme,f 255


tydik ;f vku
d f aqmuf,El idk af om aetdrrf sm;

uae'gEkid if H Aefu;l rm;NrdKU


teD;rSm&SdwJh Britco puf½HkrSm
aetdrfawGudk tenf;i,f rwl
uGjJ ym;pGmjzifh aqmufvyk w f ,f/
ydu
k q f uform;? rD;qiform;eJY
trdk; rdk;olawGu tdrfaqmuf
r,fh ae&modkY rvmMubl;/
tdrfu tqifAvDvkdif;ay:u
ae olwkdYqD vdrhfxGufvmyg
w,f/
vdPk *f el YJ ww l hJ ½HBk uD;xJrmS
avtm;oH;k oH½u kd af oewfawG
u wkwf? wkwf? wkwf? wkwf
jrnfo[ H m vT0ikd ;f w';D';D jrnfoH
awGeYJ a&maESmaew,f/ Britco
puf½Hku tpdwftydkif; tykdif;
vkud jf zpfaom modular struc-
tures awGudk wpfESpfrSm 600 Michelle Kaufmann yHpk x
H w
k f wJh Breeze house u tv,frSm
txd xkwfw,f/ yGiahf ewJh ae&mygvYkd avat;ay;puf rygbJ at;ap w,f/
aetdrfrsm;? bPfrsm;ESifh
pmoifcef;rsm;rSonf rufa':
e,f pm;aomuf q k d i f t xd apmifhMunfh&if; 23 &xm;eJY EkdifiH t,fvfbmwmt&yfodkY &Gufaejcif;yJ jzpfygw,f/ ¤if;
taqmuf t tH k yH k p H a ygif ; pH k ydYkaqmif&rnfh vkyif ef;xnfawG jzpfygw,f/ aetdrf[m acwfrD acsmarGYí
twGuf jzpfygw,f/ ukrP Ü u
D [m tvkyform; 49 a,muf aetdrftaqmufttHku owåKum? 0g;Murf;cif;? a&SUrSm
¤if;wdkYudk ]]puf½HkujyKvkyfay; pm qHhr,fh tcef; &Spfcef;yg &xm;ay: vkdufygoGm;jcif;udk rSefumxm;NyD; twGif;ydkif; a&TU
aom taqmufttHkrsm;}} vdkY taqmufttHktwGuf twGJ twlvkdufMunfholu qefz&ef ajymif; ae&mcsvG,fwJh tcef;
ac:w,f/ vufurf;aMumfjim vkduf ypönf;awGjzpfaMumif; ppöurkd S Adou
k m Michelle Ka- vGwfudk avQmwHcg;awGeJY um
awGrSm yDZmrkefYvkyfief;yHkpHu ta&mif;'g½du
k w f m Mike Rid- ufmann jzpfygw,f/ BudKwif xm;aom pGrf;tif pGrf;aqmif
aqmufvyk af &;odYk csO;f uyfvm ley u &Sif;jyw,f/ ydkYaqmif jyKvkyx f m;aom pefab rsm;jzifh &nfjr§ifhwJhtykdif;vkduf aqmuf
wJhtoGif aygufaeapw,f/ &r,fhae&mu a&eHwGif;wl; aetdrfaqmufjcif; vIyf&Sm;rIrS aom aetdrfjzpfygw,f/
]]aep&m jrefjrefvkdcsifovm;/ orm;awG þaps;aygí o,f OD;aqmifvrf;jy jzpfygw,f/ Britco puf½HkMurf;cif;rSm
b,fae&mrqdk ydkYay;r,f/}} aqmifEkdifaom taqmufttHk olr&JU Glide house xkwf avQmufoGm;ae&if; 0efcsDpuf
tqufawGMum; tvkyf rSm aemuftvkyw f pfco k Ykd vla&m vkyfrIudk wdk;jr§ifh aqmif&Guf&ef u camp taqmufttkHxdyf
orm;awGu tyltat;um taqmufttHkyg a&TU,lroGm; Britco wm0ef&Sdolrsm;ESifhtwl rSm csDr ae&mcsaewJh tom;
ypönf;awG n§yf xnfh ae wm cif vaygif;rsm;pGmaezdYk uae'g AsL[majrmuf yl;aygif; aqmif jym;udk nTejf yaew,f/ ]]Munf/h

26 odyEHÜ iS ehf nf;ynm*sme,f > 24 ar 2006


'Dem;av;rSm rsufESmMuufvm r[k w f y g/ 1906 ck E S p f r S m
vdrhfr,f/}} olrtoH[m odod Aladdin ukrP Ü uD puf½x kH w k f
omomudk pdwfvIyf&Sm; &TifjrL; Readi-Cut tdrfaqmufypönf;
aeygw,f/ awGukd US pmydYkvyk if ef;rS ydYkay;
tpdwftydkif;rsm; BudKwif w,f/
jyKvkyfwnfaqmufjcif; pre-
aemufESpfwpf&mMumwJhtcg
fabricated construction [m
acgif r d k ; tpd w f t yk d i f ; rsm;rS enf;ynmu AdokumawGudk
tcef;rsm;pGmygaom aetdrf puf½Hkrefae*smawGeJY
wpfckvHk;txd pHjyKt&G,ftpm;
rsm;twkdif; wnfaqmufrnfh yl;aygif;rdapí site
ae&mrS a0;&mrSm xkwfvkyfí ae&mrSmwifwnfaqmufwJh
qif,lr,fh ae&modkY ydkYaqmif
tdrfawGeJY nDrQaom Breeze house udk BuKd wifjyKvyk x f m;aom
&r,fh taqmufttHktpdwf
tydkif;rsm;udk ac:qdkjcif;jzpfyg xl;jcm;ay:vGifwJh acwfopf prefabricated parts t"du tpdwt f ykid ;f ckepfcek YJ jyKvyk f xm;w,f/
w,f / pd w f u l ; topf a wmh aetd r f a wG t csd e f e J Y aiG y d k í
tvm;wlt&G,rf sK;d wpfppD aqmufvyk &f if
tpdwt
f ydik ;f 70 txd vkEd idk w
f ,f/

oufompGmjzifh zefwD;EkdifzdkY awmif;cHvmMuw,f/ Kauf-


ulnDay;ygw,f/ mann u prefabconstruc-
2002 ckESpf aqmif;&moD tions wnfaqmufolawGqD
ü prefab jrwfEdk;udk;uG,fol oGm;awmh rawmfrwnfhawGyJ
jzpfrvmrD Kaufmann [m BuHK&w,f/ tJ'Daemuf Britco
tpOftvm pD;yGm;jzpf ya&m eJY awGYw,f/ olwkdYuvnf;
*suaf wGrmS yg0if vkyaf qmifae tqifhedrfh prefab xkwfukef
cJhw,f/ olreJY olrcifyGef;[m vkid ;f u a&SmifvvJT Nkd yD/ yl;aygif;
qefz&efppöudk yifv,fauGYrSm aqmif&GufrIrS tHhavmufp&m
vaygif;rsm;pGm aetdrfwpfvHk; tusKd ; aus;Zl ; &&S d c J h w ,f /
&SmazGaecJhw,f/ tJ'DrSmawGYwJh Kaufmann eJY olr cifyGef;wdkY
tdrfawGu aps;odyfrBuD;bl;/ [m olwdkY aetdrfaqmufzdkY
olwdkYrSm acwfay: tvSw&m; a':vm 300,000 eJY ckepfv
eJY Kaufmann tvdk&Sdaom oH;k cJ&h w,f/ ,ckq&kd if Britco
wpfygwnf;tNyD;ygwJh prd ;f vef; u Glide house wpfvHk;udk
pdjk ynfrI vu©Pm&yfuif;rJhae a':vm 210,000 eJY 24 em&D
w,f / 'geJ Y ol w k d Y pH k w G J u twGuf xkwaf y;Ekid v f mygw,f/
NrdKUawmfajrmufbufrmS ajruGuf Kaufmann &J U aemuf
tvGwf0,fNyD; "sustainable prefab ya&m*suf u awmh
box" vdkY olruac:wJht&m Breezehouse yJ jzpfygw,f/
wnfaqmufcJhw,f/ tJ'g[m Prefab qdw k hJ trnfu caemfeD
yxrqHk; Glide house ygyJ/ caemfeYJ ,m,Dtrd o f abmawmh
rMumcif r S m yJ rd w f a qG aqmifaew,f/ 'gayr,fh tJ'D
awGu olwdkYtwGufa&m wlnD vdkawmh r[kwf&yg/
pG m yJ vk y f a y;Ek d i f r vm;vd k Y Ref: Wire

24 ar 2006 > odyEHÜ iS ehf nf;ynm*sme,f 27


NyD;jynhfpHkrI t&SdqHk; NydKifum;
Indy NydKifum;awG[m wpfem&D rkdif 230 eJY armif;ESifw,f/ tauGU
taumufawGrSm &atmif xdef;odrf; armif;ESif&w,f/ b&dwfudk
aMumufrufzG,f oHk;&w,f/ '½kdifbm Bryan Herta &JU um;udk
wpfppDjzKwfNyD; b,fvkdvkyfxm;ovJqkdwm Munhf½I&ygr,f/

Andretti Green Team Car


at½kd'kdif;erdkuf
a&SUeJYaemufrSm&SdwhJ umAGef zkdifbmtawmifrsm; (1)
(tESpfom&tm;jzifh ajymif;jyef vSefxm;aomav,mOf
awmifyH)u 230 mph eJY armif;ESifwhJtcg um;udk ajy;
vrf;eJY aumfuyfovkdjzpfapygw,f/ 'Dae&mrSm jyxm;whJ
BuD;rm;aom tpdwftykdif;oHk;ckyg tawmifawGu
tauGUtaumuf ykdrsm;NyD; wkdwhJvrf;aMumif;awGrSm
ykdaES;aES;armif;&whJtcg oHk;ygw,f/
Indianapolis Motor Speedway
vkd jrefwhJajy;vrf;awGrSm
ao;whJ tawmifawGu
wlnDwhJ atmufodkY zdaom
tm;udkyJ aemufqGJtm;
ydkenf;pGmjzifh
&&Sdapw,f/

28 odyEHÜ iS ehf nf;ynm*sme,f > 24


10 ar 2006
xd e f ; od r f ; armif ; ES i f j c if ;
tay:bufeJY atmufbuf txdef;vufudkif (2) awG[m
bD;vHk;udk abmifxnfeJY qufay;w,f/ ¤if;wdkYudk at½dk
'dkif;erpft& taumif;qHk;jzpfatmif rsuf&nfpufjzwf
ydkif;yHk vkyfxm;w,f/ Edkufx½kd*sif jznhfxm;NyD; n§dí&aom?
tvGef cdik cf aHh om shocks (3) awGu axmifhcsKd;
tauGUawGrSm um;abmf'D vdrfhxGufroGm;atmif
umuG,fay;onf/ tdrfoHk;um;awGeJY rwlwmu
a'gifvkdufr[kwfbJ aemufqGJtm;enf;atmif
tvsm;vkduf wyfqifxm;w,f/

Drive Train - Indy um;wkdif; rufoaem avmifpmoHk; 3.0


vDwm? jrif; aumifa& 650 [Ge'f g V8 tif*sif (4) oHk;w,f/ tjrifh
qHk; vnfywfrI 10,300 &Sdw,f/ Scoop a*: (5) u avudk
x&rf;yufvkdYac:whJ uawmhcRefyHk intake xJ qGJoGif;w,f/ qvif
'gwpfcpk &D UJ txufrmS &Sw
d ,f/ tif*siu f dk atmufrmS ykíd edrhf
edrhf ae&mcszYdk acsmqDuefu tif*sif atmufrmS r&Sbd J aemuf
wnfw h nfrh mS xm;w,f/ 'gaMumifh um;[m ykíd acsmarGw U Jh
aumufaMumif; &vm NyD; center of gravity [efcsuf ydk
edrfhoGm;w,f/ jref EIef;ajcmufckyg sequential Gear box
(6) u *D,m twkd;tavQmhudk uyfvsuf wpfqifhpDyJ cGifhjyK
w,f/ pepfu jrefEIef;jr§ifhzkdY acceleration xuf xdyfqHk;
tjrefEIef; top speed xdef;xm;zkdYyJ OD;pm;ay; n§d,lxm;
w,f/ um;&JU speed udk 230 mph rSmxdef;xm;ay;w,f/

oif\ wm,mawG ukyftm; b,fvkd&ovJ


wm,mawG vrf;ay:rSm ukyftm;&vmwm[m aysmhaysmif;whJ a&mfbmj'yf
aygif;u uGefu&pf 'grSr[kwf uwå&mvrf;ay:u ao;i,fvSaom rnD
rnm csKid chf u
G af wGrmS csuf csi;f qko
d vdk jynho
f mG ;apvkYd jzpfygw,f/ ajray:
a&mfbm ydík xduyf jynh0f ifav ykíd wGe;f tm;aumif;avygy/J
10 ar 2006 > odyEHÜ iS ehf nf;ynm*sme,f 29
24
ajcmufaoGUaeaom N*Kd [f
uREkfyfwkdY\ a&vdktyfcsufonf uREkfyfwdkYurÇm\ toufaoG;aMumrsm;udk
pkyf,laeaom aoG;pkyfzkwfaumiftjzpf ajymif;vJoGm;aponf/
urÇmvHk;qkdif&m rdk;acgifa&&Sm;rIEiS hf tpma&pm iwfrw
G af cgi;f yg;rIwdkYudk
uREkfyfwdkY b,fvkd umuG,fEkdifygovJ/
ar;cGe;f xkwo
f -l Fred Pearce
trsm;&JU tjrifrSmawmh pm;wJh yJyiftcif; ywfvnfrSm ol[m ajratmufa&udk a&pkyf
*spfbdkifacsmif'&D[m acwfrDwJh vnf; toD;tESyH ifrsm;udk pdu k f pufeYJ pkywf ifNyD; oH;k pGw
J t
hJ ay:
v,form;wpfa,mufygyJ/ xm;NyD; olarG;xm;wJh EkdYpm; rSm vHk;0rSDcdkae&vdkYygyJ/ ol[m
ol[m ZD0ajrMoZmrsm;udk oHk; EGm;rrsm;udkvnf; *½kwpdkuf ajratmufa&udk olY&JU a&pkyf
ygw,f/ obm0 ydk;owfaq; ausmif ; ygw,f / ol [ m pufav;eJY b,favmufpkyf,l
udkvnf; oHk;ygw,f/ olY&JUEGm; wpfaeYudk EGm;EdYk 25 vDwm n§pf ovJqdk&if wpfESpfpkyf,lEIef;
xkwfygw,f/ NyD;awmh teD; [m tJ'DESpftwGif;rSm &GmwJh
tem;u&GmjzpfwJh uGuf&Sfum; rdk;a&&JU ESpfqavmuf pkyf,lyg
(*l*sm&ufjynfe,f? tdEd́,) udk w,f/ olwkdY&Gm&JU ajratmuf
ydYkvudk yf gw,f/ tJ'&D mG rSm EkYdawG a&[m rDwm 150 avmufrSm
udk pkaqmif;NyD; tpdk;& EkdYpuf½Hk &Sdwm&,f? wpfESpfudk 6 rDwm
udk ydkYygw,f/ olvdkvlawG avmuf edrfhusaewmawG[m
aMumifv h nf;yJ tdE,´d uvlawG wu,fawmh tHMh op&m r[kwf
riwfMuwmaygh/ awmhygbl;/
'gayr,fh tJ'Dvkdaumif; acsmif ' &D [ m tJ ' D v d k
wJt h csufawGtwGuf acsmif'&D vkyfaeMuwJh wpfurÇmvHk;u
[m urÇmysuf uyfqdk; rsKd;aph oef;aygif;rsm;pGmaom v,f
awG u d k ol Y &J U 2 [uf w m orm;xJu wpfa,mufygyJ/
ajruGuaf y: pdu k yf sK;d aew,fvYkd w½kwfjynfrS tm*sifwD;em;?
qdk&if rrSm;ygbl;/ olY&JU EGm; MopaMw;vsrS tar&d u ef
pm;yif a wG u d k pd k u f y sKd ; zd k Y u d k jynf a xmif p k urÇ m wpf e H

30 odyEHÜ iS ehf nf;ynm*sme,f > 24 ar 2006


wpfvsm;u vlawG[m ajr
atmufa&udk rSDcdkaeMuwm ydkydk
NyD; wdk;yGm;vmonfESifhtrQ
a&xkwf,l oHk;pGJrI[mvnf;
wm;r& qD;rEkdif wdk;yGm;vdkY
vmaeygw,f/ NcHKNyD;ajym&&if
uRefawmfwdkY&JU jyKrlcsufawG
[m bmudkNcdrf;ajcmufaeovJ
qdk&if b,folrQ av;av;
eufeuf pdwfr0ifpm;awmhbJ
vGecf w
hJ hJ ESpaf ygif; 40 u jzpfchJ
wJh Malthusian dream rmvf
olZD,H ajcmuftdyfrufqdk;BuD;
(NAdwdoQ pD;yGm;a&;ynm&Sif
Thomas R. Malthus 1766-
1834 \ ]]urÇ m h v l O D ; a&
wdk;wufrIudk rxdef;csKyfEkdifyg
u urÇmwGif tpma&pm iwf
rGwf acgif;yg;rnf}} [laom
a[mude;f udk axmufcjH cif;) u
qkyfudkifzspfn§pfxm;wm awGY&
r,f/ urÇmhvlOD;a&[mvnf;
rsKd;qufwpfquf tMumrSm
ESpfqjzpfvmw,f/ b,folrQ
vnf; vlawGudk tpmauR;zdkY
b,fvkdvkyf&rSef; rodMubl;/
acsmufcsm;p&m yHkjyifawGu
awmh trsm;BuD; ygyJ/ Oyrm
1968 ck E S p f r S m pwif ; zd k Y 'f
wuúodkvfu ZD0aA ynm&Sif
aygvftm;vpfcsf (Paul Ehr-
lich) a&;wJh a&mif;taumif;
qHk; pmtkyf ]vlOD;a& AHk;BuD;}
(The population bomb)
qdkwJhpmtkyfrSm-
]]vlom;rsKd;EG,fpktm;vHk;
udk auR;arG;zdkYppfyGJ NyD;qHk;oGm;
ygNyD/ vl oef;&maygif;rsm;pGm
wdkYonf tpmiwfí aoukef
Muygrnf/}}
urÇ m ysuf r ,f h ab;u
awmh rjzpfcyhJ gbl;/ tJ't D wGuf
aus;Zl;wif&rSmuawmh rsKd;
quf o pf a wG & J U pyg;? *sKH ?

24 ar 2006 > odyEHÜ iS ehf nf;ynm*sme,f 31


ajymif;pwJh oD;ESH xkwfvkyfrI oG,fajrmif;awGeJY oG,f,lwm v,form;awG[m ajratmuf wpfckjzpfygw,f/ rMumao;rD
jrifrh m;vmwmaMumifyh gyJ/ tJ'D jzpfygw,f/ 'guvnf; rdk;a& a&awGpyk , f Nl yD; v,fajrawGrmS u tJ't D zGYJ &UJ cefYreS ;f wGucf suf
tpdr;f a&mif awmfveS af &; (Gr- u jrpfawGudk jyefvnf jznfh toHk;jyKaeMuygNyD/ rIt& ESpfpOf a&ukAuDvkdrDwm
een revolution) &JU atmifjrif wif; ay;aew,fqdkapOD;awmh 250 [m pdkufysKd;a&;rSm oHk;pGJ
tdEd´,u xGufwJh oD;ESHoHk;yHk
wJ h ae&mrS m vl o d e nf ; wJ h jrpfawG&UJ a*[pepf (Ecosys- ygw,fwJh/ 'Dudef;*Pef;t&
tcsufuawmh a&oGif;pepf tem) twGuf raumif;ygbl;/ ESpfyHk[m ajratmufa&eJY rdk;a&u jyefvnfjznfhwif;ay;
tay:rSm BuD;pGmaom &if;ESD; tJ'Dawmh wcsKdUjrpfawGqdk&if pdkufysKd;cJhMuwm jzpfygw,f/ EkdifwJh yrmPxuf a&ukA
jr§KyfESHrI vkyfcJhwmygyJ/ ,aeY vkdtyfcsufjynfhrDatmif jyef uDvdkrDwm 100 ydkaeygw,f/
urÇmrSm oD;ESHpdkufysKd;rI[m vnf jznfhqnf; ray;Ekdifawmh tJ'Dajratmufa&[mvnf; 'g[m tdEd´,udk ay;ae&wm
vGefcJhwJhrsKd;qufxuf ESpfq ygbl ; / 'D a wmh v,f o rm; ukefcef;aeygNyD/ jrpfrsm;? yg/ ESpaf wGuek v f monfEiS t hf rQ
&SdaeygNyD/ 'gayr,fh a&oHk;pGJrI awGu ud, k thf m;ud, k uf ;kd Mu& ajrwGif;atmif;a&uawmh ydkydk
acsmif;rsm;vdk ajratmufa&[m
[m oHk;qjzpfaeygw,f/ ywf ygawmhw,f/ txif&Sm;qHk; NyD; avsmhvmwmygyJ/ IWMI
0ef;usifu xkwf,loHk;pGJwJh a& OyrmtaeeJY tdE, ´d wdu k if ,fudk jrefjref jyefvnf rjznfhqnf; rS rpöwmwl&Sm;&Sm; ajymyHkt&
yrmP&JU oHk;yHkESpfyHk[m oD;ESH Munfhyg/ vGefcJhwJh q,fpkESpf Ekid yf gbl;/ tdE, ´d u vkyo f vdyk J qdk&if ]]'g[m tvGefBuD;rm;wJh
pdu
k yf sKd;a&;rSm oH;k ygw,f/ tJ'D uwnf;u tdE , d́ v,form; usew f hJ urÇmEh idk if H awGuvnf; rif;rJhp½dkufjzpfNyD; wpfeyfpm;
a&oHk;pGJrI[mvnf; wm;r& rsm;[m orm;½dk;us r[kwfwhJ vdkufvkyfygw,f/ ajratmuf tvk y f v nf ; jzpf y gw,f } }
qD;rEkid jf zpfaewJt h wGuf wcsKdU ]]Avmajc}} a&awmfveS af &;vkyf a&udk tdEd´, v,form;awG rpöwm&Sm;[m *l*sm&ufjynf
yk*d¾Kvfrsm;uawmh urÇmysuf aeygNyD/ v,form;rsm;[m pkyf,loHk;pGJwJh a&yrmP twd e,f teef;NrdKUrSm&SdwhJ ol&JU
r,fhaeYu wm;vdkYr&bl;/ &uf wGif;wl;pufawG iSm;w,f/ tus rajymEkdifygbl;/ okawoeXmeuaeNyD; tdEd´,
a&TUoGm;wmyJ jzpfr,fvdkY ,lq a&pk y f p uf a wG 0,f w ,f / tjynf j ynf q k d i f & m a& &JU ajratmufa&&&Sad &; vIy&f mS ;
Muygw,f/ NyD;awmh ESpfoef;aygif;rsm;pGm xdef;odrf;rItzGJY (IWMI, The rIBuD;udk apmifhMunfhvmwm
ae&mawmfawmfrsm;rsm; rwd k Y rxd & ao;wJ h ol w k d Y International Water Mana- &mpkESpf wpfckavmuf&SdygNyD/
rSm oD;ESH a&oGif;pdkufysKd;w,f v,fajr&JU atmufrSm&SdwJh a& gement Institute) [m urÇmh olajymwmu tdEd´,u v,f
qd k w m[m qnf a jrmif ; awG awGukd pky, f ol ;kH pGyJ gw,f/ 'DaeY bPf&JU taxmuftyHheJY pdkuf orm;awG[m olwkdYpdkufysKd;wJh
wnfaqmufwm? jrpfrsm;rS a& rS m awmh 21 oef ; aom ysKd;a&; okawoeuGef&uftzGJY oD;ESHyifawGjzpfwJh pyg;? BuH?
wd&pämefpm;yif? 0g*Gr;f tp&Sw d hJ
tyifawGtwGuf ajratmufa&
udk pnf;rJhurf;rJh xkwf,l oHk;pGJ
aeMuw,fw/hJ v,form;awG
[m uav;awG&JU tem*wfudk
zsuf q D ; ypf a ew,f q d k v nf ;
rrSm;ygbl;/
tpdk;&uvnf; bmvkyf&
rSef; rodbl;jzpfaew,f/ &Sm;
uajymwmu pnf;rsOf;pnf;
urf;awG[m tvkyfrjzpfyg
bl;/ a&pkyfpufawG b,frSm&Sd
w,f/ b,folY[mvJqdkwm
b,folrQ rodMubl;/ udk,fh
tay: usa&mufvmr,fhab;
udk xdef;csKyfr,fh enf;vrf;
vnf; r&Sdygbl;/ tdEd´,udk
aps;aygwJh a&pkypf ufawGa&muf
vmNyD;uwnf;u NyD;cJhwJh &mpk
32 odyEHÜ iS ehf nf;ynm*sme,f > 24 ar 2006
ES p f t wG i f ; tuk e f a yguf u G J owfaoMuwmawGvnf; wdk;
xGufukefwmygyJ/ rdrdudk,fudk yG m ;aew,f / vl o ef ; aygif ;
vkyfBuHzsufqD;rI[m t&Sdef rsm;pGm[m NrdKUqifajczkH;&dS usL;
rowfEkdifawmhygbl;/ ESpfpOf ausmf&yfuu G rf sm;udk ajymif;a&TU
ESpfwkdif; a&pkyfpufawG oef;csD uk e f y gw,f / od k Y r [k w f & if
NyD; ydkydk wdk;yGm;aeygw,f/ aqmufvkyfa&; tvkyform;
uRefawmfwkdY[m tckrS aemuf *dkPf;awGxJrSm 0ifNyD; tdEd´,
qufwjJG zpf&yfawGukd pwif jrif vrf;awG wpfavQmuf oGm;ae
aeMuygNyD/ &Sm;&JU cefYrSef;csuf Mu&w,f/
t& v,form; tm;vHk;&JU
tenf;qHk; av;yHkwpfyHk[m EGm;Ek&Yd UJ trSew
f u,fwefz;kd
jyefvnftpm;xdk;vkdYr&wJh ajr wcsKdUjynfe,fawGrSmqdk
atmufa&udk xkwf,laeMuyg &if xk w f v k y f a y;vk d u f w J h
w,f / tJ ' D t wG u f a Mumif h vQyfppfpGrf;tm; trsm;pk[m
vloef; 200 [m a&&Sm;rI? v,form;awG&JU a&pkyfpuf xm;ovJqdk&if ol[m xuf uawmh 'g[m*l*sm&uf jynf
tpma&pmjywfvyfrIudk tem awG a&pkyfwifzdkY jzpfaew,f/ jrufNyD; ywf0ef;usifxdef;odrf; e,f&JU a& tcuftcJtwGuf
*wfrSm BuHK&zdkY&Sdygw,f/ ajr Oya'jyKolawGuvnf; 'Dudpö a&;eJ Y ywf o uf N yD ; 'D e ,f taumif;qHk; qifajcygyJwJh/
wG i f ; atmif ; a&[m tzsuf rsKd;awGudk rwm;qD;Ekdifygbl;/ wpf0kdufrSmawmh tjynfh0qHk; olxifwmu a'oESpfckwnf;
tqD;cHvkduf&wJhtwGuf wcsKdU rpöwm&Sm;u wu,fvdkY pdw"f mwf&o dS yl J jzpfw,f/ 'gay wifyJ wpfEpS u f kd a&ukAuDvrkd w
D m
vlrsm;twGuaf wmh tpdr;f a&mif r,fh xJxJ0if0if avhvmMunfh 1.5 udk EGm;EdkYtjzpf ajymif;ae
vQypf pfukd v,form;awG
awmf v S e f a &;onf NyD ; qH k ; vdkufawmh olY&JUxufjrufrIqdk Muw,f/ acsmif'&Du oleJY
oGm;ygw,f/ a&pkyzf Ykd aps;EIe;f tjrifeh YJ wm[mvnf;yJ a&eJYywfouf tjcm;a&rkqdk;awG[m 'Dtajc
vGefcJhwJhESpf 50 u *l*sm a&mif;r,fqv
kd nf; bmrQ vm&if t½l;trl; vkyfaqmif taeawGxJrSm b,favmuf
&ufjynfe,fajrmufykdif;rSm 10 wmudk awGYae&w,f/ olY&JU yg0ifaeMuNyDqdkwmudk aumif;
rDwmomeufwJh a&wGif;ua&
pdu
k yf sK;d vkrYd &awmhb;l / rd;k a&eJY vQypf pfa&pkypf uf[m 1 em&DrmS aumif; oabmaygufolyg/
udk om;a&tdwfBuD;rsm;eJYxnfh pdu
k yf sK;d &oavmufyJ a& 12 ukArDwm pkyfwifyg ol u ajymw,f ? ]]uRef a wmf
NyD ; EG m ;vS n f ; eJ Y o,f c J h M u &awmhr,f/ rMumcPqdo
k vdk w,f/ olY&JU pdkufcif;xJudk a& vnf; 'Da&awG aysmufuG,f
w,f/ tckawmh rDwm 400 oGif;zdkY&ef wpfESpfudk 24 Budrf oGm;rSm pdk;&drfwmaygh/ 'gay
eufwJh t0DpdwGif;uae ,lMu vQypf pf"mwftm;u vnf; oGif;&ygw,f/ em&Dtm;jzifh r,fh uRefawmf bmwwfEkdifrSm
w,f/ t0DpdwGif;awGvnf; qGt
J m;udk rcHEidk b
f J 64 em&D a&pkyf&ygw,f/ tJ'D vJ/ uRefawmf touf&n S af e&
cef;ajcmufaeygNyD/ rd½dk;zvm EI e f ; eJ Y qd k & if a& uk A rD w m OD;rSmyg/ 'Da&awGudk uRefawmf
rD;jywfawmufraI wG 18,000 &Sdygw,f/ tJ'Da&eJY rpky, f &l if uRefawmfh tdref ;D em;
vufeJYwl;wJha&wGif;wpf0uf
avmufeJY oef;eJYcsD&SdwJh t0Dpd jzpfvmawmh a&pkypf ufawG&UJ olY&JU EGm;pmpdkufcif;udk pdkufysKd; csif;awGu pkyf,lrSmyJ r[kwf
wGif;awG[m tdEd´,taemuf tvkyv
f nf; twkid ;f tqwpfck NyD; xGufukeftaeeJY EGm;EdkY vm;/}} vlwkdif; vlwkdif;[m
buf wpfvTm;rSm cef;ajcmuf vDwm 9,000 &&Syd gw,f/ 'DEeI ;f owfrSwfcsufr&SdwJh a&G;p&m
ukefygNyD/ wrDvfem'l;jynfe,f twGi;f jzpfvmygw,f/ eJY wGuf&if EGm;EdkY 1 vDwm&zdkY vrf; &Sdygw,f/ udk,fusKd;
&JU awmifykdif;rSmawmh cef; 'gudk rormolawG&UJ raumif; a& vDwm 2,000 oHk;&NyDaygh/ twGuf w&m;vGefoHk;pGJrI[m
ajcmufaeygNyD/ vGecf w hJ &hJ mpkEpS f wJh vkyf&yfvdkY owfrSwfvkdY r& &Sm;&JU wGufcsufrIt& ol[m vnf; rvTo J m ra&Smifomawmh
u pdkufysKd;cJhwJh ajr{&d,m&JY ygbl;/ ta0;BuD;yg/ tjcm;olawGxuf ysrf;rQtm; yg/ 'g[m vlwidk ;f twGuf BuD;
wpf0ufavmufyJ a&oGif;pdkuf uRefawmfwkdY acsmif'&D&JU jzifh trsm;BuD; aumif;aeyg us,fwhJ tvGr;f ZmwfBuD;wpfck
ysKd;Ekdifygw,f/ wrDvfem'l;eJY EGm;EkdYNcHxJa&mufawmh oabm ao;w,f/ jzpfaeygNyD/
*l*sm&ufjynfe,fu vlawGvnf; ayguf o G m ;ygw,f / &S m ;&J U tcsKdUuawmh EGm;EkdY vkyf acsmif'&D olEGm;EkdYydkY&r,fh
xGucf mG aeMuygNyD/ v,form; okawoeorm;awGu rpöwm ief;udk tjzLa&mifawmfvSefa&; &Gmudk um;BuHKwifvm&if; olu
awGMum;xJrSm udk,fhudk,fudk acsmif'&Dudk b,fvkdowfrSwf vdkY ac:Muw,f/ &Sm;&JU tajym ajymwmu ]]uRefawmfwkdYom;

24 ar 2006 > odyEHÜ iS ehf nf;ynm*sme,f 33


udkawmh v,ftvkyfrvkyfap tar&d u ef j ynf a xmif p k r S m jzpfvQif r[kwfbl;? b,fawmh
csifbl;/ NrdKUrSmyJ tvkyfwpfck vnf;yJ tzkd;wef ajratmuf vJ qdkwmyJ/}
vkyfapcsifw,f/}} a&awG tck o,HZmw a&awGukd *sKHpu kd yf sKd; ajrwGif;atmif;a& wm;r&
EIef;eJY avsmhusvmae&ifawmh a&;eJY EkdifiHjcm;udk trJom;
qD;rEkdif qHk;½HI;aerI[m
olYrSm a&G;p&mvrf;vnf; &SdrSm wifydkYa&;wdkYrSm xkwf,loHk;pGJ
r[k w f a wmh b l ; / td E d ´ , vk d &if; tvkyf½IyfaeMuw,f/ aemufqufwGJ tusKd;&v'f
ajratmufa&udk pnf;rJhurf;rJh 0g&Siw f ef&dS ajrurÇmrl0g' taeeJY uyfab;BuD;wpfckqD
xkw, f al eyHrk sK;d [m tjcm;ae&m qkdif&m tzGJYBuD;&JU Ouú|jzpfol OD;wnfaeygw,f/
awGrSmvnf; jzpfESifhaeygNyD/ pdu
k yf sK;d a&;ESihf ajrqDMoZm xde;f 'g[m wjznf;jznf;
w½kwjf ynfrS tD&ef? tif'ekd ;D &Sm; odrf;a&; ynm&Sifvnf;jzpf? avmifuRr;f aewJh rd;k acgiaf &&Sm;
rS ygupöwef tJ'Da'oawGrSm ywf0ef;usix f ed ;f odr;f a&; ynm
tEÅ&m,faMumifh wpfaeYrSm
vnf; ajratmufa& rw&m; &Sifvnf;jzpfaom vufpfwm
xkwf,lrIaMumifh jrpfrsm;vnf; ba&mif; (Lester Brown) \ vloef;aygif;rsm;pGm tay:rSm
aumvmygNyD/ tqdkt& tJ'Dwkdif;jynfawG xdckdufygr,f/ vJoGm;rSmyJaygh/ zGHYNzdK;NyD; EkdifiH
wcsKdUae&mawGrSm &moD tm;vHk;[m qyfjymylazmif; tcktwkid ;f od&oavmuftpd;k & awGaum 'DtEÅ&m,fu ajy;
OwkawG azmufjyefukefw,f/ uJhodkYaom &du©mrsm;tay: rSDcdk awG? tultnDay;aewJh tzGJY rvGwyf gbl;/ cefYreS ;f wGucf suf
oef;eJYcsDwJh omrefv,form; ae&w,fvYkd qdw k ,f/ olajymyHk awG? olwdkY&JU a&'grsufESmjyif rIt& urÇmhpm;eyf&du©m&JU 10
awG a&pk y f p uf a wG 0 ,f N yD ; u NyD ; cJ h w J h ES p f r sm;twG i f ; ay:rSm 'DtEÅ&m,feJY ywfouf yHk 1 yHk[m jyefvnfjznfhqnf;
olwYdk&UJ v,fajratmufrmS &Sw d hJ v,f,mxGuu f ek rf sm;&JU rSww f rf; vdkY rawGYMuao;bl;/ ray;EkdifwJh ajratmufa&eJY
a&awGudk pkyf,lMuygw,f/ udk jyKpkr,fqdk&if jzpfEkdifwJh [kwfygw,f/ 'DtEÅ&m,f pd k u f y sKd ; xk w f v k y f y gw,f /
&Sm;&JU cefYrSef;wGufcsufrIt& enf;vrf;[m vsifjrefpGm ukef [m ae&mwkdif;rSm wpfNydKifeuf csrf;omwJh wkdif;jynfawG[m
tdEd´,? w½kwfeJY ygupöwef cef;aewJh obm0 o,HZmw wnf;jzpfrSm r[kwfbl;aygh/ tJ'gudk rodem;rvnfpGmeJYbJ
oHk;EkdifiHu wpfESpfukd a&ukA tay: xdef;r&wJh xdckdufrIudk ajratmufa&xk ysufpD;rI[m ajratmuf a &eJ Y pd k u f y sKd ; wJ h
uDvkdrDwm 400 pkyf,lMuyg rwGufbJeJYawmh r&Edkifbl;wJh/ wpfckeJY wpfckawmh rwlyg/ xGufukefoD;ESHawGudk wifoGif;
w,f/ tJ'D yrmP[m rd;k a&u qyfjymylazmif;uawmh aygufuJG tJ'Dqyfjymylazmif;awG uGJukef aeMuw,f / ygupö w ef r S
jyefjznfhEkdifwmxuf ESpfqrsm; zdkY eD;aeygNyD/ olu qufajym NyDqdk&if urÇmBuD;u vlawGudk 0g*Grf;? xdkif;EkdifiHrSqef? tpö
aeygw,f/ NyD;awmh tJ'DoHk; wmu ]ar;&r,fh ar;cGef;u auR;EkdifwJh pGrf;tm;vnf; NydK a&;rS c&rf;csOfoD;? tDoD,dkyD;
EkdifiH&JU pdkufysKd;a&;rSm ajrwGif;
atmif;a&udk oHk;pGJrI[m wpf
urÇmvH;k &JU wpf0ufausmfausmf
&Sdygw,f/ NyD;cJhwJhq,fpkESpf
twGif;rSmyJ AD,uferf v,f
orm;awG&JU t0DpdwGif;ta&
twGuf[m av;qjzpfvmNyD;
pkpkaygif; 1 oef;ausmfaeygNyD/
oD&dvuFm? tif'dkeD;&Sm;? tD&ef
eJY b*Fvm;a'h&w fS Ykdvnf; aemuf
us raeygbl;/ tm&Swkduf&JU
tjyifbufudk Munfhvkduf&if
vnf; 'DvkdawmfvSefa&;rsKd;udk
vlOD;a& tvGefxlxyfwJh EkdifiH
awGjzpfwJh ruúqDudk? tm*sif
wD e m;? b&mZD ; eJ Y armf ½dku d k
EkdifiHrSmvnf; vkyfaeMuygNyD/
34 odyEHÜ iS ehf nf;ynm*sme,f > 24 ar 2006
atmif BuD;rm;ygw,f/ wjcm;
enf;vrf;wpfckawmh &Sdao;
w,f/ tdE, ´d rSm a&&zdYk xl;jcm;
wJh tcsuf&Sdygw,f/ jrpfrsm;
uvnf; r[kw?f ajratmufa&
uvnf;r[kw?f rkwo f rHk ;kd ygyJ/
rkwfokHrdk;[m aeylaevnf;
&Gmwwfw,f/
a&BuD;aew,f qdk&ifvnf;
xGufajy;csifajy;wwfw,f/
'gaMumifh us,fus,fjyefYjyefY
aqG; aEG; ae Mu wm u awmh
,m;rS aumf z D t jyif pyd e f yrmPuawmh vDwm 20,000 aygif; 20 avmufeJY nDrQyg rdk;a&udk zrf;zdkYygyJ/ uRefawmf
vdar®mef YJ MopaMw;vsrS oMum; (wef 20) ygyJ/ aemufwpfenf; w,f/ tJ'D a&yrmP&JU 10 yHk awGYzl;wJh *l*sm&uf awmxJu
awGawmif ygvdkufao;w,f/ eJY MunfhygOD;/ oifhaumfzDxJ 1 yHk[m pdkufysKd;a&; xGufukef &wfcsf pr'D;,m;qdkwJh &Gmu
obm0r[kww f hJ a&oGi;f xnfhvkduf&if oMum;wpfZGef; awG twGufjzpfNyD; EkdifiHwum yifpifpm; &Jt&m&Sd [m&m a'Af
pepfroH;k bJ pdu k yf sKd;wJah 'ou [m a& vufzuf&nfyef;uef oabmouf a &muf a & uk e f qif; [m'D*smqd&k if olY&UJ &GmrSmyJ
vlrsm;pkawmifrS pdkufysKd;oD;ESH vHk; 50 &Sdw,f/ aumfzDyifudk oG , f a &;xJ a&muf o G m ;yg jyKjyifaqmif&GufrIawG vkyf
twGuf a&b,favmufoHk; pdkufr,fqdkwhJ a&vDwm 140 w,f/ vef'ef&Sd ta&SUwkdif;ESifh ygw,f/ a&r&SdwJh a&wGif;eJY
vkduf&w,fqdkwm odyfrodMu odkYr[kwf vufzuf&nf yef; tmz&du avhvma&;ausmif;rS uEÅm& jzpfvkeD;ajrudk opfyif?
ygbl;/ ude;f *Pef;awGuMkd unfh uefvHk;eJY cGufa& 1120 vdkyg wdek t
D ,fvefu a&\ xkxnf a&uef? a&wGi;f awGeYJ pdr;f vef;
&if ,drf;xkd;aewmygyJ/ Oyrm w,f/ tJ'Denf;eJY wGufr,f yrmPeJY ta0;udk pD;qif;oGm; pdjk ynfvmatmif zefw;D ygw,f/
qefwpfuv D &kd zdYk a&oH;k &wmu qd k & if tom;pm;NyD ; EG m ;Ek d Y rI[m a&tif*sifeD,mawG&JU aumufyJoD;ESHawGvnf; tvQH
vDwm 2000 rS 5000 txd taomuf u sL;wJ h taemuf cefYrSef;EkdifpGrf;xuf trsm;BuD; y,f xGuv f mygw,f/ ywf0ef;
&Syd gw,f/ 'Da&yrmP[m tdrf EkdifiHom;awG[m olwkdYukd,f ausmfvGefaeygao;w,fwJh/ usif aus;&GmawGrmS awmh tpd;k &
wpftdrf&JU wpfywfpm a&oHk; tav;csdef&JU tq 100 &SdwJh ]oabmoufa&mufa&} qdkwm u a0wJh aomufa&eJY pcef;
wJh yrmPxufawmif rsm;ae a&awG aeYpOfo;kH aeMuw,fqkd olwx D iG wf phJ um;yg/ qdvk wkd m oGm;ae&wke;f ygyJ/ &wfcsfpr'D;
ygao;w,f/ *sKHwpfuDvdkudk wm awGY&r,f/ t0wftpm;eJY u ajratmufobm0a& o,H ,m;uawmh 'Dvdk r[kwyf gbl;/
a& 1000 vDwm? uGmwaygif ywfouf&ifvnf; a&&JUcHpm; Zmwudk ukefcef;atmifvkyfae tpdk;& a&um;udk rac:&wm
[rf ; bm*g&zd k Y &ef EG m ;awG csufukd awGY&ygOD;r,f/ a&pdrf Muwmudk ajymwmyg/ 10 ES p f ausmf y gNyD / ol w d k Y
twGuf EGm;pm;yifpdkufysKd;a&; wJhuef 25 uefxJxnfhwJh a& uJ 'aD wmh bmvkyMf urvJ/ twGuf rvdkygbl;/
rSm oH;k wJah &u vDwm 11,000? yrmP[m 0g*Grf; 250 *&rf tjcm;tpdk;&rsm;uJhodkYyJ tdEd́,
EGm;EkYd wpfvw D m&zdYkukd tJ'ED mG ;r xkwfvkdY&NyD; oifh&JU wD&Syf tpdk;&u rMumao;rDu ajym rd;k a&aumuf&w d o
f rd ;f yGJ
&JU EkdYxJ jznfhay;&wmu a& wpfxnfom &ygr,f/ vmwmu awmifov l ,form; [m'D * smu &G m &J U a&pD ;
vD w m 2000 rS 4000/ pD;yGm;a&; ynm&SifawGu awG jrpfa&uae pdkufysKd;a& ajrmif;awGudk rkwfokHrdk;a&awG
tu,fí oifaps;0,fxGufvdkY a&oHk;NyD; pdkufysKd;xkwfvkyfwJh axmufyHhay;zdkYygyJ/ 'gayr,fh pD;qif;rI aES;auG;oGm;atmif
aps;jcif;xJrSm ta&;rBuD;wJh xkwu f ek af wG? puf½u
kH xkww f hJ vufawGY tusKd;pD;yGm;&zdkYu pDrHygw,f/ wl;xm;wJh uef
ypön;f awGeYJ jynfah e&if oMum; xkwu f ek af wGukd b,fvtdk rnf rused ;f aoygbl;/ tdE, ´d rSm&Sw
d hJ awGrmS a&udk pkaqmif;ygw,f/
uDvdktdwfudk olYae&mrSm jyef eJY udk,fpm;jyKxm;ovJqkd&if jrpf a wmf a wmf r sm;rsm;vnf ; uefwpfuefrS tjcm;uefudk
xm;vdkufygvm;/ tJ'DoMum; ]oabmoufa&muf a&} wJh/ cef;ajcmufaeygNyD/ vkyfr,fqdk vnf; qufwkdufjznf;jznf;yJ
wpf u D v k d & zd k Y oH k ; &wJ h a &u tJ'Dypönf;awG wpfESpfwpfESpf &ifawmif cefYrSef;ukefp&dwfu pD;qif;apygw,f/ &Gmol&Gm
vDwm 3000 ygwJh/ aumfzD ukefoG,frI[m ukAuDvdkrDwm a':vmbDvD,H 200 qdkwm om;awGu uefxJu a&udk
wpfuDvdk&zdkY oHk;vkduf&wJh a& 1000 odkYr[kwf Ekdif;jrpfBuD; pdwfysufp&maumif;avmuf wkduf½dkuf roHk;&ygbl;/ uef

24 ar 2006 > odyEHÜ iS ehf nf;ynm*sme,f 35


xJu a&awG[m ajratmufudk N*dK[fwk"mwfykHawG&JU aemuf odyEHÜ iS hf ywf0ef;usiq f idk &f mtzGYJ vufawGY tusKd;&Sdapygw,f/
pdrfh0ifNyD; ajratmif;a&awGudk uG,frSm [m'D*sm owdrxm;rd rS nTefMum;a&;rª;vnf;jzpf? rpöwm&Sm; ajymwmu tdE, ´d &JU
jznfhay;w,f/ a&wGif;awGudk bJ a&S;½dk; vkyfxHk;vkyfenf; ajyma&;qdkcGifh trsKd;orD; qleD t"dutcsufuawmh trsm;
jznfhay;ygw,f/ twkid ;f vkyrf v
d sufom; jzpfae wm em&def; (Sunita Narain) yg0ifywfoufryI J jzpfygw,f/
]'D a e&mrS m rd k ; uvnf ; rdw,f/ u NrdKUBuD;rsm;vnf; aqmif tcsKUd v,form;awGu yk*v ¾ u d
t&ifavmuf r&Gmygbl;/ &GmwJh 19 &mpkEpS f apmapm ydik ;f txd &GuEf idk yf gw,fvYdk ajymygw,f/ taeeJY wpfydkifwpfEkdif rdk;a&
rdk;udkvnf; uRefawmfwdkY tv tdEd´,&JU qDvDuGefawmifMum; odak vSmifMuygw,f/ tJ'D rd;k a&
tdE, ´d ae&m
[ó tjzpfrcHbJeJY toHk; jzpf w J h bef * gvd k r S m a'o awG[m ajratmufa&xkxJudk
csygw,f/ [m'D*smu ajymyg awmfawmfrsm;rsm;[m tmPmydik rf sm;u ajratmufa& vsifjrefpGm pdrhf0ifoGm;ygw,f/
w,f/&v'ftaeeJY olwdkY&GmrSm pdu
k yf sK;d a&;udk &TaUH wGeYJ wdk;wufvma&;twGuf a&S; aus;&Gmwpf&GmvHk;taeeJY tJ'D
t&ifuxuf a& 2 q ydk&vm a[mif;a&uef 60 udk jyefvnf vdk vkyrf ,fq&kd ifawmh &v'fu
eH&v H yk x f m;wJh cyfwrd w f rd f
ygw,f / a&wG i f ; xJ u a& ywfzdkY BudK;pm;wmudk awGY&yg BuD;us,f crf;em;oGm;rSmyg/
vnf; 7 rDwmavmufrSm &Sdyg a&avSmifuefuae ,l Muw,f/ w,f/ qleDwmem&def;u a'vD ajratmufa& wdk;yGm;vmr,f/
w,f / t&if u rD w m 30 rkwo f rHk ;kd a&udk NrdKUawmf&JU tcsKdU tpdwftydkif; aumaewJhacsmif;awG a&jyefpD;
teufrSmrS a&awGYcJh&wmyg/ a&avSmifuefrsm;eJY pkaqmif;Mu awGrmS &Sw d hJ wefumawG? a&uef vmr,f/ pkdufysKd;a& ydkrdk&&Sdvm
'Dowif;[m tdE´d,EkdifiHwpf awGxJrSm&SdwJh trdIufawGudk r,f/ oD;ESHxGufukefawGvnf;
Ekid if v
H ;kH a&m tjcm;ae&mawGukd Ny;D aEG&moDrmS oH;k ygw,f/ &Si;f xkwNf yD; a&odak vSmifr,fqkd wufvmr,f/
yg jyefYoGm;ygw,f/ EkdifiHjcm; tJ ' D a&avS m if u ef a wG u d k &if ajratmufa& wdk;vmrSm &S m ;ajymwmu ]rk d ; a&
om; odyÜHynm&Sifwpfa,muf tdEd́,vlrsKd;u wefum (Tan- jzpfw,f/ tJ'Dvdk pnf;½Hk; vkyf aumuf&dwfodrf;yGJ vIyf&Sm;rI
&wfcsfpr'D;,m;&Gmudk a&muf ka) vdkY ac:Muw,f/ 'Dpum; aqmifEkdifr,fqdk&if NrdKUawmf&JU BuD;[m vlrIa&;tiftm;awG&JU
vmygw,f / ol Y rS m &G m ud k udk t*Fvyd u f ,lNyD;arG;pm;vku d f a&vdktyfcsufudk wwd,ae&m twk d i f ; twmwpf c k pk p nf ;
aumif;uifN*dK[fwu k ½du k x
f m; awmh Tanks jzpfvmygw,f/ jzpfwJh rdk;a&aumuf&dwfodrf; aygif;pyfrI jzpfNyD;awmh urÇm
wJh "mwfyakH wGygygvmygw,f/ ,ckxufwkdif oifhtaeeJY yGJu &EkdifrSmyg/ wpf0ef;vHk;udk pdefac:aewJh
tJ'D"mwfyHkt& ajratmufrSm a&S;a[mif;a&uefrsm;udk NrdKUjyif rd;k a&aumuf &dyo f rd ;f yG[ J m ywf0ef;usifxdef;odrf;apmifh
tufaMumif;rsm; &Sdaewmudk rsm;rSmaomfvnf;aumif;? NrdKU a&Smufa&;udv k nf; txda&muf
tdE, ´d u pwifcw hJ myg/ qHk; wHkYjyefaqmif&Gufvkdufwm
awGY&w,f/ tJ'D tufaMumif; BuD;rsm;&JU vlraeawmhwhJ ae&m
awGu a&awG pD;xGufukefyg rsm;rSmaomfvnf;aumif; awGY tcuftcJrsm;vnf; tawmf yJjzpfw,f/ 'Dxu G af y:vmrIBuD;
w,f/ [m'D*smu a&pD;xGufrI Ekdifygao;w,f/ trsm;pku ajz&Si;f ay;Ekid yf gw,f/ tdE, ´d [m tpdk;&&JU xdef;csKyfrIrsKd;
aES ; auG ; oG m ;atmif tuf awmh toHk;rjyKMuawmhyg/ wku d if ,fukd ausmv f eG Nfy;D awmh r[kwfbJ woD;wjcm;yHkpHrsKd;
aMumif;awGukd bdvyfajreJY ydwf 'gayr,fh ,ckvdk jrpfawGaum jzpfaeygr,f/ ajratmufa&
a0;uGmvSr;f wJh ruúqu D ?kd yD½;l ? awmfveS af &;vkYdac:zdYk aumif;yg
qd k Y y gw,f / bd v yf a jrawG ? vmcsdef? ajratmufa& &Sm;yg;
vmcsdefrSmawmh tJ'Dpepfudk wefZef;eD;,m;eJY w½kwjf ynfwrYdk S w,f/ cefYreS ;f ajc tdE, ´d rSm&Swd hJ
jyefvnftoufoiG ;f zdYk BudK;pm; tpd;k &rsm;? tzGt YJ pnf;rsm;u aus;&Gm 20,000 avmuf[m
Muygw,f/ rdk;a& aumuf&dwf rd;k a&aumuf&w d o f rd ;f yGJ rdk;a&udk &dwfodrf;aeMuygNyD/
odrf;yGJ[m vlrIa&;vIyf&Sm;rI [kwfygw,f/ t&ifuxuf
tpDtpOfawG udk prf;oyf a&awG ydkvQHvmwm r[kwfyg
toGijf zpfay:vmw,f/ tdE, ´d
vlY tzGYJ tpnf; tvTmtoD;oD; vkyaf qmifaeMuygNy/D bl;/ 'gayr,fh a'oqkdif&m
pkpnf;aygif;pyfvmMuw,f/ 'Dpepf[m BuD;us,fwJh ypönf; awG & J U a& pk a qmif ; rI [ m
*E¨D\ vlrIa&; jyefvnfjyKa&; ud&d,meJY taqmufttHkBuD; xda&mufwJh? xdef;csKyfrI&SdwJh
orm;awG? [dE´LqGmrdBuD;awG? awG vkdtyfwm r[kwfygbl;/ tcsufjzpfaeygw,f/ 'gqdk&if
ausmif;q&mawG? AdokumawG wu,f&&SdvmwJh rdk;a&udkyJ urÇmBuD;udk y&rf;ywm a&oH;k pGJ
pojzifh oDt&kd o D abmw&m;udk toHk;csjcif;jzifh aus;&Gma&&&Sd rIuae u,fwifvkdufwmyJ
vufawGYusio hf ;kH zdYk BudK;pm;vm a&;? ywf0ef;usif a*[pepf jzpfw,f/
Muw,f/ e,l;a'vDtajcpdkuf xd e f ; od r f ; a&; tp&S d o jzif h ukqd ef; (R/O)
36 odyEHÜ iS ehf nf;ynm*sme,f > 24 ar 2006
123456789012345678901234567890
123456789012345678901234567890
123456789012345678901234567890
uk,
d yf al eonfh urÇmBu;D
123456789012345678901234567890
123456789012345678901234567890
123456789012345678901234567890

urÇmBuD;onf 25 ESpw f m
vHk; tylcsdef wufvmcJh\/
2005 ckESpfwGif 1998 ckESpfu
wif x m;aom pH c sd e f x uf
0.047 'D*&DqJvfqD;,yfpfom
vGefcJhonf/ urÇmtESHY rdk;av
0opcef; 7200 u wkdif;xGm
xm;csufrsm;t& od&jcif;jzpf
onf/ pifumylü ,refESpf
ysrf;rQtylcsdefrSm 28.2 'D*&D
qJvfqD;,yfpfjzpf&m 1997-
1998 ckESpfu &SdcJhonfESifh
rwdrf;r,drf;jzpf\/ þodkY ykdrdk 0.09 'D*&D qJvfqD;,yfpf ydk onfh uyfBuD;rsm;qkdufvmcJh aom 2002? 2003? 2004
ylvmjcif; tygt0if tjcm; ylvmaMumif; awGU&\/ onf / tyl c sd e f j rif h o jzif h ck E S p f r sm;wG i f wpf E S p f x uf
vu©Pmrsm;t& urÇmBuD;\ ,if;odYk jzpf&jcif;rSm Glo- Akdif;&yfpfydk;rsm; ydkrdk &Sifoef jyefY wpfEpS f ydyk v l mcJah Mumif;? urÇmh
obm0taetxm; tajymif; bal warming [lí odyHÜynm yGm;NyD; tema&m*g xlajymvm vlom;rsm;u urÇmh0ef;usif
BuD; ajymif;vmrnf[k rSef;q &Sifrsm; ESpftwefMumuyif aponf/ urÇmMuD;ylaEG;vm avxkxJodkY umAGef'kdifatmuf
Ekdifonf/ odyHÜynm&Sifrsm;u owday;aecJhonfh urÇmBuD; jcif;onf urÇmavxk? ajrxk? qkdufrsm; ykdvTwfavav ykd
tmwdwaf 'o a&cJxak o;i,f ylaEG;vmrIaMumifh jzpfonf/ a&xk t m;vH k ; ES i f h ouf q k d i f ylavavom jzpfaMumif; od&
vmaMumif;? ruúqDudkyifv,f vGefcJhaomESpf 50twGif; tyl onf/ [if;vif;jyifa&xkonf \/ wGufcsufrIrsm;t& urÇm
auGUwGif ork'´&ma& tylcsdef csdef wpf&Sdefxkd; wufvm&jcif; aexJrS tyl&Sdefudk qD;ESif;a&cJ BuD;wpfcv k ;kH 2000 jynfEh pS Ef iS hf
wufvmaMumif; owif;ydkYae onf urÇmah vxktwGi;f zefvkH wdkYxuf ydkrdk pkyf,lEkdifay&m 2003 ckESpftMum; aemufxyf
Muonf / 1950 jynf h E S p f r S tdrftmedoifukd ysufjym;ap urÇmhajrmufbufjcrf;u tyl 0.47 'D*&D xyfw;kd vmrnf jzpf
1980 jynfhESpftwGif; ESpf 30 aom "mwfaiGUrsm;ESifh umAGef csdef ykdwufvmjcif;rSm tajc \/ þodkY vlom;rsm; rqif
twGif;&Sd ysrf;rQ tyl&Sdefxuf 'kid af tmufqu kd f yg0ifrI rsm;vm tae ydkqkd;atmif zefwD;ay; rjcif vkyfaerIudk avsmhyg; &yf
1998 ckESpfü 0.71 'D*&D qJvf jcif;aMumifh[k qkdMu\/ ,if; ouJhodkY &Sd\/ ppfokH;vufeuf wefYapjcif; r&SdvQif ,aeY BuHK
qD;,yfpf ykrd sm;cJNh yD; 2005 ckEpS f odkY npfnrf;vmaprIonf ½kyf rsm;aMumifh jzpfvmaom tyl awGUae&orQ &moDOwk azmuf
ü 0.75 'D*&D qJvfqD;,yfpf <uif;avmifpmrsm; rD;avmif vIdif;'Pfuvnf; jyóemukd vGJazmufjyefjzpfrI? tema&m*g
ydkrsm;cJhjcif;jzpf\/ vGefcJhaom uRrf;apjcif;tygt0if tjcm; ykdrdkBuD;rm;vmaponf/ xlajymrI tygt0if uyfqkd;
&mpkESpfrsm;ESifh EIdif;pmvQif tyl aom vlom;wdkY vkyfaqmifrI odyÜHynm&Sifrsm;url þ BuD;rsm;qko d nfrmS aemifumv
csdefwufEIef; ESpfqeD;yg; jzpf aMumifh jzpf&onf/ odkY urÇmBuD; ylaEG;vmjcif; wGifjzpfrnhf udprö sm;ESi fhEIdif;pm
vmcJo h nf/ aemufq;kH &tcsuf tylcsdefjrifhwufvmjcif; onf rarQmfvifhbJ ½kwfw&uf ygu tao;trTm;yif jzpfay
tvufrsm;t& urÇmY ajrmuf jzifh yifv,fa&rsufESmjyif jrifh xjzpfonfh udpör[kwfovdk rnf[k a[mudef; xkwfxm;
bufjcrf;u tylcsed f ykw d ufvm wufNyD; ajredrfhydkif;a&vTrf;ap tHhMop&mvnf; r&Sdyg[k qdk aMumif; wifjyvdkuf&ayonf/
aMumif;ESihf 1998 ckEpS u f xuf jcif;? oJuEÅm&jzpfvmjcif; p \/ rSwfwrf;rsm;t& vGefcJh Ref : The Strait Times.

2 odyEHÜ iS ehf nf;ynm*sme,f > 24 ar 2006 24 ar 2006 > odyEHÜ iS ehf nf;ynm*sme,f 37
ouf&Sdrsm;
'DurÇmN*dK[fBuD;rSm ouf&Sd oef;aygif;rsm;pGm aygufzGm;
aexkdifvsuf&Sdw,f/ ouf&SdawGxJrSm tyifawG?
wd&pämefawGeJY vlawGvnf; yg0ifMuw,f/
ouf&SdrSeforQrSm udk,fykdifxl;jcm;rIav;awGudk,fpD
ykdifqkdifxm;Muw,f/ ouf&o dS wå0gawG
&SifoefzkdY atmufqD*sif
"mwf vkdtyfw,f/ ig;[m
a&udkyg;pyfu rsdKcsNyD; yg;[ufxJ
jzwfoef;ap&if; atmufqD*sif"mwf
av&,f? tpm&,f udk &,lMuw,f/
ouf&SdawG&SifoefzkdY
atmufqD*sifac:whJavudk vkdtyfovkd
tpmpm;zkdYvnf; vkdtyfw,f/
tyifawGuawmh aea&mifjcnf
pGrf;tifudktoHk;jyKNyD; udk,fykdif
tpmcsufvkyfMuw,f/ owå0gawGuawmh
tyifawGudk pm;csifpm;? 'grSr[kwf tjcm;
owå0gawGudkpm;jcif;jzifh vdktyfaewhJ buttercup tyif[m tJ'D buttercup tyifukd ajrvl;iSuf (thrush) [m
pGrf;tif pGrf;tm;awGudk &,lMu&avh&Sdw,f/ aea&mifjcnfudk c½kowå0gupm;oHk;NyD; tJ'Dc½kawGudk pm;oHk;NyD;
toHk;jyKNyD; BuD;xGm; pGrf;tif? pGrf;tm;udk olYtwGuf vdktyfwhJ
&SifoefzGHU NzdK;Muw,f/ &,laew,f/ pGrf;tifudk &,ljyefw,f/

rsK;d quf&iS o
f ef&yfwnfzYdk
ouf&SdrSeforQ[m olwkdY&JUrsKd;qufawGudk
csefxm;EkdifzkdY BudK;yrf;Muw,f/ tJ'g
rdbawGaoqHk;NyD;csdefrSm aemufrsKd;qufawG
qufvuf vsifjrefBuD;jyif;oGm;Ekdifr,f
r[kwfvm;/ owå0gawGu uav;arG;MuNyD; yif*iG ;f aygupf av;awG[m
tyifawGuawmh tyifaygufawG tareJY cRwfpGyfwlwhJ
axG;xkwfMuw,f/ ouf&Sdtrsm;pk[m tao;pm;yHkpH av;awGyJ/
BuD;xGm;zGHUNzdK;ajymif;vJrIawG trsm;BuD;udk
jzwfoef;&w,f/

tcsKdUowå0gawG[m olwkdY&JU
om;orD;awGudk taumifvkduf
arG;zGm;ay;Muw,f/
yif*Gif;iSufawGuawmh
tjcm;iSufowå0gawGvkdyJ O ONyD;
arG;zGm;avh&Sdw,f/ tJ'DOxJrSm
yif*Gif;aygufpav;awG zGHUNzdK;
jzpfay:vm&w,f/

38 odyEHÜ iS ehf nf;ynm*sme,f > 24 ar 2006


vIy&f mS ;rI pGex
Yf w
k pf epf
ouf&SdrSeforQrSm vIyf&Sm;rI&Sdw,f/ tyifeJY owå0gawG[m olwkdY&JU cE¨mtwGif;
vIyf&Sm;EkdifMuw,f/ owå0g rvkdtyfwhJt&mawG jzpfay:vmavh&Sdw,f/
trsm;pk[m wpfae&mrS wpfae&mokdY tJ'Dt&mawGudk wpfenf;enf;eJY cE¨mudk,f
vIyf&Sm;oGm;vmMuw,f/ tyifawG&JU jyifya&mufatmif pGefYxkwfavh&Sdw,f/
vIyf&Sm;rIuawmh ukd,ftpdwftydkif; csDwmusm;opfuhJokdYaom
acs;ydk;xkd;aumifawG[m
twGif;rSmyJ jzpfay:w,f/ olwkdY&JU owå0gawG[m
tjcm;owå0gawG pGefYxkwfwhJ
vIyf&Sm;rI[m aES;auG;vGef;whJtwGuf tvGefvsifjrefpGm
rpiftpma[mif;awGudk
jrifawGU&zkdY rvG,fulbl;/ vIyf&Sm;ajy;oGm;EkdifMuw,f/
pm;oHk; &SifoefMuw,f/

tm½HkodrI
ouf&SdawG[m olwkdY&JU 0ef;usifrSm
jzpfay:aewhJ tvif;eJY venus
tylxdawGUrItm½HkawGudk ,ifaumif flytrap
cHpm;odjrifEkdifMuw,f/
owå0gawGuawmh tJ'Dvkd
xdawGUrItm½HkawGudk tyifawGxuf
rsm;pGm ydkrdkvsifjrefpGm
wHkYjyefEkdifpGrf;&SdMuw,f/

aeMumyef;yif[m wjznf;jznf;csif;
vSnhfEkdifwhJtwGuf ae&Sd&mt&yfudk
tjrJOD;wnfxm;EkdifpGrf;&Sd&jcif; jzpfw,f

Venus flytrap ac:whJ


axmifacsmufyif&JU t&Gufay:u
tm½HkcHvufwHawGtay:
,ifaumifxdawGUrdwhJtcg t&Guf
vufwHESpfzuf ½kwfw&uf
ydwfoGm;NyD; ,ifaumifudk
zrf;rdoGm;w,f/

24 ar 2006 > odyEHÜ iS ehf nf;ynm*sme,f 39


tyifrsm;
aea&mifjcnfpGrf;tifudk toHk;jyKNyD;
udk,fykdiftpmcsufvkyfEkdifwhJ ouf&SdtrsKd;tpm;[m
tyifawGyJjzpfw,f/ odyÜHynm&SifawG[m
tyifrsKd;pdwfaygif; 250,000 ausmfausmf tyifawG[m tpmcsufvkyfzkdY
awGU&Sdxm;Muw,f/ aea&mifjcnfudk rSDckdae&w,f/
tJ'Dvkd tpmcsufvkyfEkdifrS
olwkdY[m qufvuf
&SifoefEkdifr,f r[kwfvm;/
tyifawG b,fvt dk pmcsuf
tyifawG[m olwkdYtwGuf tpmawGudk t&GufawGxJrSm
csufvkyfavh&Sdw,f/ ajrBuD;xJua&eJY avxkxJu
umAGef'kdifatmufqkduf (CO2) "mwfaiGUudk t&GufxJrSmaygif;pyf
NyD; tpmtm[m& jzpfay:apw,f/
tvif;rSDzGJU
tJ'Dvkd aygif;pyf zefwD;zkdY aea&mifjcnfu&whJ pGrf;tifudk tpmcsufvkyfjcif;[m
toHk;jyK&wm jzpfw,f/ tJ'DjzpfpOfudk ]tvif;rSDzGJU tyifawG&JU
tpmcsufvkyfjcif;} vkdY trnfay;xm;ygw,f/ t&GufqJvfrsm;twGif;
jzpfay:avh&Sdw,f/

ajrqDvTmtwGif;u tjrpf
tyiftrsm;pkrSm tjrpf&Sdw,f/ tjrpf[m
ajrBuD;xJudk xkd;xGif; ajcukyf,lNyD; tyifudk
xdef;xm;ay;w,f/ ajrBuD;xJua&eJY
"mwfqm;awGudk pkyf,lay;w,f/ a&"mwf[m
tyifawG tpmcsufvkyfzkdYeJY tyifqJvfawG&JU
&Sifoef&nfwnfrItwGuf tvGefta&;ygw,f/

tyiftrsm;pkrSm yifr½kd;wH
&SdMuw,f/
a&vHkvHkavmufavmuf
a&iwfvkdYuawmh
&&if tyif[m jyefvnf
tyifrSeforQ
&Sifoef vef;qef;
nd§K;EGrf;oGm;&r,f/
vmw,f/

tjrpf[m ajrBuD;xJ
a&&SdwhJae&mta&muf
wkd;0if&w,f/

40 odyEHÜ iS ehf nf;ynm*sme,f > 24 ar 2006


tyifeJYrsKd;aph
ouf&SdrSeforQ&JU xHk;pHtwkdif; tyifawG[mvnf; oabmayguf&r,f/ rsKd;aphuav; ajrrSmusNyD;
aemufrsKd;quf aygufzGm;zkdY tm;xkwf&w,f/ tyifaygufvmwhJtcg olYvkd tvm;wltyifwpfyif
olwkdY[m 'Dwm0efudkxrf;aqmifzkdY rsKd;aphawG jyefjzpfvmEkdifw,f r[kwfvm;/ tyifawG&JU
oD;yGifhap&w,f/ tyifawG oD;w,f? yGifhw,fqkdwm rsKd;aphawG[m tyifuyGifhwhJ yef;yGifhxJrSm
rsKd;qufcsef&pfzkdY BudK;pm;aewmygvm;qdkwm jzpfay:avh&Sdw,f/

yef;yGih&f UJ yGicfh syaf wG a<uus Dendelion yef;yGi&hf UJ wcsKdUrsKd;aphawGuawmh owå0gtcsKdU rsKd;aphwpfaphudk ajrcsvkdufvkdY
oGm;whJtcg taphtdrfxJu taphawGvkdrsKd;ujzifh pm;oHk;&mu 0rf;xJa&mufoGm;NyD; vHkavmufwhJ a&tpdk"mwfeJY
taphawG tjyifukd xGuu f s avh,l&mudk a0;vHwhJ t&yfwpfckrSm rpifpGefY&mu aea&mifjcnfpGrf;tif&whJtcg
vmw,f/ vGifhyg;pD;arsmEkdifMuw,f/ qufvuf&Sifoef jyefYyGm;Mu&w,f/ tyifwpfyiftjzpfokdY
zGHU NzdK;ajymif;vJvmEkdifw,f/
tyifwkdY&JU tumtuG,f
tyifawG[m wpfae&mwnf;rSmyJ &yfwnf&Sifoefavh ud,
k yf idk yf yJ ifav; pku
d Mf unhMf ur,f
&SdwmaMumifh tjcm;owå0gawG&JU pm;aomufcH&r,fh vkdtyfrSmawGuawmh zefbl;wpfbl;?
tEÅ&m,f tjrJ&Sdaew,f/ 'DvkdtjzpfrsKd;udk umuG,fzkdY vufokwfpuúL? yJaphwcsKdU? ajrtdk;wpftkd;eJY
tyiftrsm;pk[m cRefxufwhJql;awG? ajraqG; (okdYr[kwf) ajrBuD; tenf;i,fyJ
ap;uyfwhJtarG;trifawG? tqdyftawmuf&SdwhJ jzpfw,f/
opf&GufeJY toD;awGudk zefwD; umuG,fxm;avh
&Sdw,f/ 1/ vufokwfpuúLwpfvdyfudk zefbl;xJ
vdyfxnhf? ae&mvGwfcsefxm;?
a&pGwfNyD; pkdpGwfatmifvkyfxm;/

2/ zefbl;eJY puúLvdyfwkdYtMum;
,ckawGU&whJ Cactus ae&mvyfrSm yJaphawGudkxnfh/
tyifuql;awG[m
owå0gawG olwkdYudk
zsufqD;pm;oHk;r,fh
ta&;u umuG,f 3/ tnGefYavmif;uav;awGeJY tjrpf
xm;wmyg/ avmif;uav;awG xGufvmwmudk
aeYpOfapmihfMunfh&if awGUvdrhfr,f/

4/ 'Dhxufykd BuD;xGm;zGHU NzdK;apzkdY


ajrBuD;xnhfxm;whJ ajrtkd;xJ
ajymif;NyD;pkduf

24 ar 2006 > odyEHÜ iS ehf nf;ynm*sme,f 41


wd&pämefurÇm
wd&pämefawG[m tvGefBuD;rm;whJ
ouf&SdtpktzGJUBuD; jzpfw,f/
a[m'DurÇmBuD;&JU acsmifuavmifae&mrSeforQ
olwkdYr&SdwhJae&m r&Sdbl;/ vl[mvnf;yJ
owå0gwpfrsKd;jzpfw,f/

&Smpm;&? azGpm;&
owå0gawG&JU tyifawGeJY
rwlwhJtcsufuawmh tpm&SmazGzkdYtvkdYiSm
wpfae&muwpfae&mudk
vSnhfywfoGm;vmae&jcif;ygyJ/ tyifawGudk
pm;oHk;&SifoefwhJ owå0gawGudk
oD;&Gufpm;owå0gvkdY ac:NyD;
wjcm;owå0gawG? trJvkduf
owfjzwfpm;oHk;whJ owå0gawGudkawmh
tom;pm;owå0gvkdY ac:ygw,f/

tckawGU&whJ
vif;,kefacgif;jzLuawmh
ig;wpfaumifudk
&SOfhuav;awG[m Chameleons ac:wJh acG;wl0ufwl (badger) ukwfcsDpm;oHk;zkdY
toD;t&Gufpm;owå0g a&mifajymif;ykwfoifuav; owå0guav;awGuawmh ,loGm;av&JU/
(herbivores) awG awG[m tom;pm;owå0g tyifa&m? tom;a&m
jzpfw,f/ olwkdY[m (carnivores) awGyJ jzpfMu ESpfckpvHk;ukd MuHKovkd
taphqefav;awGudk w,f/ olwkdY[m ysHoef; pm;Muavh&Sdw,f/
pm;oHk;avh&Sdw,f/ em;aewhJ tif;qufawGudk vlvkdaygh/
vQmeJY zrf;pm;avh&Sdw,f/ 'gawG oifoyd gp

uav;arG;r,f * owå0grsKd;pdwfaygif;[m pkpkaygif;


wpfoef;cGaJ usmaf usmaf vmuf
owå0gtrsm;pk[m uav;arG;avh&Sdw,f/ rdcif&JU0rf;xJrSmjzpfap?
awGU&Sdazmfxkwfxm;w,f/
OcGHxJrSmjzpfap oaE¨om;i,fuav;awG
zGHUNzKd;NyD; owå0gwpfck&JU yHkpHtjzpf * Blue Wale ac:whJ a0vig;jymawG[m
ul;ajymif;zGHUNzKd;&avh&Sdw,f/ urÇmay:rSm tBuD;qHk;
owå0gBuD;awGjzpfNyD; tvsm; 33-rDwm
&ifaoG;i,ftqifhudk jynhfpHkpGm zGHU NzKd;NyD;NyDqkd&ifawmh ay-100 avmuf&Sdw,f/ bwfpfum; 3-pD;
taumifvkdufarG;NyD; avmuBuD;xJ xGuf&ifxGuf? a&SUqifhaemufqihf &yfxm; oavmufaygh/
'grSr[kwf OcGHxJuqkd&if OcGHudk azmufxGuf
* awGU&SdorQaom owå0gtm;vHk;&JU 4-yHk
Mu&w,f/ yHrk mS awmh OcGx H rJ S uRwv f w
G cf gp 1-yHkavmuf[m ydk;aumifrmrsKd;uGJ (bettles)
rdausmif;om;aygufwpfaumifudk awG jzpfMuw,f/
jrifMu&rSm jzpfw,f/
* Turbot ac:whJ ig;rwpfaumif[m
wpfBudrf O-Ocs&if ta&twGuf 14-
42 odyEHÜ iS ehf nf;ynm*sme,f > 24 ar 2006
oef;avmuf OcsEkdifw,f/
owå0gw&Ydk UJ Adrmef
tyifawGeJY owå0gawG aygufa&muf&Sifoef
usufpm;Mu&m ae&mudk habitats vkdYac:w,f/
owå0grsKd;uGJawG&JU &Sifoefusufpm;&mae&m[m
tcsdefeJYtrQ wjznf;jznf; ajymif;vJoGm;Mu&w,f/ Wood peekers ac:whJ
opfawmufiSufuawmh
vHjk cKH ab;uif;&mae&m opfyifxufrSmaeNyD;
opfacgufxJatmif;aewhJ
owå0gtrsm;pk[m tjrJyJ aoab;eJY &ifqkdifaeMu&wm
tif;qufykd;rTm;awGudk
jzpfw,f/ vlawGtaeeJY NrdKUjyeJY pkdufuGif;awGcsJUxGifzkdY
&SmazGpm;oHk;w,f/
awmckwfwhJtcgwkdif; awmrSDowå0gawG twGuf
'Dvkdab;'ku©qkd;awG MuHKawGU&avh&Sdw,f/ 'gaMumifh
ab;rhJBudK;0kdif;awGowfrSwfNyD; &Sifoefusufpm;rSDckdwhJ
owå0gawG ab;uif;pGm aexkdifEkdifzdkY pDrHay;&r,f/
Zebra butterflies ac:whJ
vdyfjymusm;awG[m olwkdY&JU
ckyHkrSmazmfjyxm;whJ owå0gawG[m tpmt[m&ukd
ajrmuftar&duwkduf yltkdufpdkpGwfwhJ yef;yGifhawGuwpfqifh
pdrahf jr (Swamp) xJrSm aexkdif &&Sdpm;oHk;Muw,f/
usufpm;Muol (habitats) awGyJ
jzpfw,f/
Otters vkdYac:whJ
zsHowå0guav;awGuawmh
olwkdYtdrfudk ajcmufaoGUwhJ
Green tree frogs
ac:whJ zm;uyfuav;awG[m ukef;ay:eYJ a&xJrSm cGpyfNyD;
pkdpGwfacsmarGU aew,f aqmufvkyfxm;avh&Sdw,f/
a&n§dwufrsufESmjyifawGrSm
[efrysuf uyfaeEkdifatmif
pkycf u
G u
f av;awGyg&MdS uw,f/

a&pyfukdif;yifawG xlxyf&Snfvsm;pGm
aygufa&muf&mrSm Cottonmouth
vkdYac:whJa>rawG aexkdifusufpm;
Muw,f/ olwkdY[m a&ul;
tvGefvsifjrefolawG jzpfw,f/ Gunnbusia vkdYac:whJ
Terrapins ac:whJ ig;uav;awGuawmh Alligator ac:whJ rdausmif;acgif;wkd
vdyfi,fuav;awGuawmh a&rsufESmjyifrSm aygavmarsmygaewhJ awGuawmh tcsdeftawmfrsm;rsm;udk
a&xJrSmyJ aeNyD; touf½SLzkdY jcifOawGudk pm;oHk;avh&SdMuw,f/ a&ay: aygavmarQmNy;D tcsed f
a&ay:udk qefwuf&w,f/ ukefvGefapw,f/ tJonfvkd
aygavmarQmae&if; ig;eJY wjcm;
owå0gawGudk zrf;pm;avh&Sdw,f/

24 ar 2006 > odyEHÜ iS ehf nf;ynm*sme,f 43


urÇmausmf
wDxiG zf efw;D &SiBf u;D rsm;

*su0f v
J cf sf
pDrcH efcY rJG u
I kd jzefjYzL;ay;ol

*su0f vJ cf sf OD;aqmifraI tmufü *st D ;D onf tar&duefjynfaxmifpk


pD;yGm;a&;avmuwGif teuf½idI ;f qH;k aom pDrcH efcY t
JG yk cf sKyrf I
t&nftaoG;udk azmfxw k af y;cJo
h nf?

*Ref tufzf/ 0Jvfcsf *sLeD,monf wpfrluGJjym;aeonfh vkyfief;pk-uD;udk


*sife7,ftDvufx7pf (*sDtD;) uk$+Dudk uBmvHk;qdkif7m oif-um;a7; tzGJ\tpnf;-uD;
›if;OD;aqmifcJhonfh tESpfESpfq,f 0J v c
f sf
o nf wpfcktjzpfokd\ ajymif;vJay;vdkufonf?
umvtwGif; ›if;ukd xif7Sm;ausmf-um;r= t&nftcsi;f t&Sq d ;kH ? -uD;us,faom xl;cRefr=t7nftaoG;onf
7apcJhonfh Six Sigma enf;pepfudk tawmf q H k ; ol r s m ;tm; -uD;us,faom ukefyPnf;rsm;uJhokd\yif
aomfvnf;aumif;/ tjcm;enf;pepfrsm;udk *&kw pdu
k f pD r c
H ef c
Y &
J G ef
E i
S h f ta7;yga-umif; ›if; em;vnfoabmayguf
aomfvnf;aumif; wDxGifcJhol r[kwfyg? jyKpyk sKd ;axmifay;&efurkd l cJhonf? xdkodk\ jyKjyifajymif;vJaeaom
odk\aomfvnf; rufqmcsL;qufjynfe,f/ wm0ef w pf & yf
o zG, f umvtwGif;Y -uD;rm; us,fjyef\jyD;
yD;abmf'DjrdK\rS odcsifwwfcsifpdwf cH,lxm;ol &=yfaxG;onfh uk$+Dwpfckonf
tvGefjyif;jyjyD; tajymtqdk yGifhvif;onfh jydKifbufrsm;udk vFrf;rdk;xm;pOfYyif
*suf0Jvfcsfonf ›if;. aumfydka7;7Sif; pdwfa7mudk,fyg oGufoGufvufvuf
twGif; cGeftm;ESifh "avhxHk;wrf;pOfvmwdk\udk xufxufjrufjruf 7Sdaeatmif
jznhfoGif;ay;cJhjyD; ›if;wkd\u *sDtD;ukda7m/ *sufudkyg rnfodk\aqmif7GufEdkifa-umif; vufawG\jyocJhonf?
tar7duef pD;yGm;a7;avmu. ol7Jaumif;rsm;ozG,f "mwktif*sifeD,mynm7yfwGif yDtdwfcsf'DbGJ\ 77SdjyD;aemuf
jzpfvmapcJhonf? *sDtD;uk$+Dudk 1960 jynfhESpfwGif 0ifa7mufcJhjyD; 1981
pnf;&Hk;qGJaqmif odrf;oGif;wwfonfh ›if;. ckESpfwGif tr=aqmift7m7SdcsKyf jzpfvmcJhonfh 0Jvfcsfonf
udk,f7nfudk,faoG;t7 vnf;aumif;/ tESpfom7 jynfh0onfh rnfonfht7mudkr~ zufwG,fxm;wwfol r[kwfyg? olonf
aqmifyk'frsm;udk ESpfoufjrwfEdk;r=a-umifhvnf;aumif;/ tvkyfrjzpfonfh XmecGJrsm;udk yHkrSefzsufodrf;ypfavh7SdjyD;
refae*smwdkif;tm; vrf;nFef xdef;ausmif;ay;ol jzpfvm7ef ›if;. refae*smrsm;teuf atmufqHk; 10 7mcdkifE=ef;udk
-udK;yrf;tm;xkwfaponfh tvGefwif;usyfaom vkyfaqmifr= ESpfpOf z,f7Sm;ypfavh7Sdoltjzpf emrnfausmf-um;onf?
pepfa-umifhvnf;aumif; 0Jvfcsfonf trsm;ESifhrwl odk\aomf 0Jvfcsfonf t7nftcsif;t7SdqHk;/ tawmfqHk;
44 odyEHÜ iS ehf nf;ynm*sme,f > 24 ar 2006
olrsm;tm; *&kwpdkuf pDrHcef\cGJ7efESifh jyKpkysdK;axmifay;7efudkrl uk$+DESifh ukdumudkvm uk$+Dwdk\wGif qufcHol
wm0efwpf7yfozG,f cH,lxm;oljzpfonf? ESpfpOf a7G;cs,fr=qdkif7m jy©emrsm;ESifh E=dif;,SOf-unfhEdkifygonf?
{jyDva7mufwkdif; olonf vkyfief;wdkif;udk oGm;a7muf odk\aomf 0JvfcsfwGif tm;enf;csufrsm;vnf;
vnfywf7eftwGuf ol. vkyfief;tcsdefZ,m;udk 7Sdaeygao;onf? xdwfxdwf-uJ t7nftcsif; ydkif7Sifrsm;tm;
7Sif;vif;xm;jyD; Session C [k trnf7onfh ›if;. 7SmazGa7G;cs,fr=onf trsm;tm;jzifh vljzLrsm;udkom
cufcJjyif;xefaom vkyfief;pOfjzifh tvm;tvmaumif;ol OD;wnfjyD; xdyfwef;7mxl;rsm;Y cef\xm;aom
0efxrf; axmifaygif;rsm;pGm. pGrf;aqmif7nfudk vlenf;pk0ifrsm;ESifh trsdK;orD;ta7twGufrSm vGefpGm
ppfaq;oHk;oyfavh7Sdonf? tvm;tvm7Sdaom enf;yg;cJhonf? 1940 jynfhvGefESpfrsm;ESifh 19^5 ckESpf
acgif;aqmifrsm;tm; 0efxrf;tiftm; 300,000 ausmf7Sdonfh t-um;Y ['fqefjrpftwGif; *sDtD;uk$+Du pGef\ypfcJhonfh
uk$+DtwGif; vSnhfvnf ajymif;a7F\cef\xm;jyD; tqdyftawmufjzpfaponfh "mwkyPnf;rsm;udk 7Sif;vif;ay;7ef
tjcm;olrsm;tm; rnfokd\ OD;aqmifr=ay;onf/ tjyif;txef qef\usifjiif;qefcJhr=onf 0Jvfcsftm;
jyKpkysdK;axmifay;onfudk tuJjzwfay;onf? 0Jvfcsfonf pHjyvkyfief;7Sif jynfolwpfOD;tjzpf *k+fowif;
›if;wkd\tm; v=H\aqmf armif;ESifay;ovdk ausmf-um;a7;Y t[ef\twm;jzpfapcJhonf? xdk\jyif
csD;rGrf;tm;ay;jcif;udkvnf; jyKvkyfonf? *k+fjyKxdkufaom ›if;udk,fwdkifa7m *sDtD;uk$+Duyg oifhavsmfrSefuefonf[k
atmifjrifr=rsm;twGuf ›if;udk,fwdkifa7;om;aom tcdkiftrmajymqkdcJh-uonfh 0Jvfcsf. weifhwydk;jzpfaom
rSwfcsufrsm; ay;ydk\Ijzpfap/ ›if;wkd\. tjidrf;pm;vpmESifh cHpm;cGifhrsm;onf yGifhvif;r=7Sdonfh ,ae\
tdrfaxmifzufrsm;xHokd\ 7Srfydefykvif;rsm; ay;ydk\Ijzpfap pD;yGm;a7;vkyfief;avmuwGif vufrcHEdkifzG,f jzpfaeonf?
todtrSwfjyKay;avh7Sdonf? “*suf[m vlawGudk odk\apumrl 0Jvfcsf. oifwef;tpDtpOfrsm;uawmh
zGH\jzdK;wdk;wufapzkd\ ol\7J\ tcsdefawG/ tiftm;awGudk vl-udKufrsm;aeqJyif jzpfonf? ,cktcgwGif 7Sef[dkif;Yyif
oHk;pGJaqmif7Gufw,f” [k rDcsD*efwUodkvf c&dkwGefAD;vfpwdkif oifwef;ausmif;wpfckudk udk,fydkifzGifhvSpf
pDrHcef\cGJr=ygarmQ Edk0Jvf trf/ wDcsDu ajymonf? ›if;onf wnfaxmifxm;jyDjzpfjyD; *sDtD;. pDrHcef\cGJr=pGrf;7nfrSm
e,l;a,mufjrdK\. ['fqefA,fvDt7yf7Sd 0Jvfcsf. trsm;tm;usatmif qGJaqmifEdkifqJyif jzpfygonf?
c&dkwGefAD;vfoifwef;ausmif;udk jyefvnfzGH\jzdK;vmap7ef xdyfwef;t7nftcsif;rsm;udk jyKpkysdK;axmifEdkifjcif;onf
ulnDay;cJholjzpfonf? xdkoifwef;ausmif;onf *sDtD;ukeftrSwfwHqdyf. tpdwftydkif;wpfck jzpfaejyD;
acgif;aqmifr=oifwef; wpfckwnf;twGufyif wpfESpfv~if uBmtESH\7Sd jydKifbufrsm;onf *sufwnfaqmufcJhonfh
0efxrf;aygif; 8000 ausmfudk arG;xkwfay;vsuf7Sdonf? pepfrsm;udk twk,lEdkif7ef tpGrf;ukef -udK;pm;ae-uqJ
0Jvfcsfonf vkyf&dk;vkyfpOf tpnf;ta0;rsm;tm; tacstwif jzpfygonf?
aqG;aEG;nd|E=dif;aom tpDtpOfrsm;tjzpf toGifajymif;vJ atmifjrifxeG ;f
ay;cJhonfhtjyif Six Sigma t7nftaoG;qdkif7m
vkyfief;pOfuJhodk\aom tpysdK;vkyfaqmifr=rsm;udk
pwifay;cJhonf? tkyfpkvkduf jy©emajz7Sif;enf;twGuf
Workout csOf;uyfyHkenf;vrf;onf uBmtESH\7Sd
pmMunhw
f u
dk f
0efxrf;tm;vHk;eD;yg;tay: tusdK;oufa7mufapcJhonf?
xdk-udK;yrf;aqmif7Gufcsufrsm;. tusdK;7v'frSm *sDtD;onf trSm;trSef a0zefykdif;jcm;
tar7duefjynfaxmifpk pD;yGm;a7;avmuwGif
pDrHtkyfcsKyfr=pGrf;7nfY taumif;qHk;[k ac:qdkEdkifaom okwyGm;um opömtjrif
tr=aqmifrsm;udk arG;xkwfay;EdkifcJhjcif;yif jzpfonf?
›if;tem;,lcJhonfh 2001 ckESpf rwdkifrDESpfrsm;Y 0Jvfcsfonf Munfvifap&ef pmaytNrdKuf
›if;.ae7m qufcHrnfholrsm;pGmudk jyKpkysdK;axmifay;cJhonf?
*sufz7D tm7f/ tifrJvftm; ›if;.7mxl;twGuf ynmokdufokdY nTefjyqkdufqkduf
a7G;cs,fvdkufonfhtcg usef&HI;edrfholrsm;onf
csufcsif;qdkovdkyif 3M ESifh Home Depot uk$+Drsm;wGif
tr=aqmift7m7SdcsKyfrsm; jzpfvmcJh-uonf? xdkjzpf7yfudk
pmMunfhwkduf/ /
tjcm; tar7duefvkyfief;-uD;rsm;jzpfaom a0ghvf'Pae
24 ar 2006 > odyEHÜ iS ehf nf;ynm*sme,f 45
ordkif;xJu aeU&ufrsm;
mounting, time-fuze, rocket
20th MAY parachute, hydropneuma-
tic canal lock, new design
tjzpftysurf sm; 1873 ckEpS f *smrefEikd if zH mG ; tar steam engine, gun power,
color printing ponfwdkYudk tjzpftysurf sm;
1437 ckEpS f t*FvdyfvlrsKd; e,f &duefvlrsKd; Levi Strauss ESifh
wDxiG cf &hJ mwGiv f nf; yg0ifco hJ l 1502 ckEpS f Saint Helena uRe;f
ajropf &SmazGol a&aMumif; ol\ t0wftxnf azmufonf
jzpfonf/ olonf 1828 ckESpf udk ay:wl*v D rl sK;d a&aMumif;c&D;
t&m&d S John Cabot onf wpfOD;jzpfol Jacob Davis wdYk
wGif uG,fvGefcJhygonf/ oGm;vmol Joao da Nova u
t*FvefEdkifiH b&pfwdk;vfNrdKUrS onf olwdkY\ tjyma&mif *si;f
1851 ckEpS f *smrefEikd if zH mG ; wDxiG f &SmazGawGU&dcS yhJ gonf/ ¤if;onf
pwif &Guv f iT chf o
hJ nf/ olonf txnfom;udk rlydkifcGifhtjzpf
ol ynm&Sif Emil Berliner udk tmz&duwdkuf taemufbuf?
taemufbufodkY c&D;xGufcJh rSwfyHkwifcJhygonf/ ¤if;wGif
arG;zGm;cJyh gonf/ olonf tar twåvEÅw d o f rk'&´ mawmifbuf
jcif ; jzpf í ajrmuf t ar&d u aMu;jym; Mu,foD;rsm;udk wyf
&duefEikd if o H Ykd ajymif;a&TUaexdik f ydkif;wGifwnf&dSonfh rD;awmif
wdu k f uke;f ajrodYk yxrqH;k ajc qifxm;NyD; rlvu rdik ;f wGi;f ESihf
cscJholvnf; jzpfcJhonf/ xdkpOf a&TwiG ;f wl;ol tvkyo f rm;rsm; cJNh yD; toHenf;ynmESihfywfouf
u 'Mathew' [k trnf ay; twGuf &nf&G,fí xkwfvkyfcJh í rsm;pGm pdwf0ifpm;cJholvnf;
xm;aom ol\ &Guo f abFmwGif Mujcif;jzpfonf/ jzpfNyD; 'disc record gram-
oabFmom; 18 OD;om yg0ifcJh 1883 ckEpS f Krakatoa rD;awmif phone (phonograph) ac:
ygonf/ ol ajccscJhonfh ukef; aygufuGJcJhygonf/ ¤if;onf "mwfjym;jzifh toHzrf;? toH
ajronf ,ck uae'gEdik if H e,l; tif'dkeD;&Sm;EdkifiH *smAm;ESifh ql xkwfpufudk wDxGifcJholjzpfNyD;
azmifveft&yf jzpfrnf[k cefY rm;Mwm;uRef;tMum;wnf&dSí ]bJv}f w,fvzD ek ;f ukrP Ü rD S vt
kd yf
rSef;Muygonf/ rD;awmif aygufucJG sed f 3 vwm aeaom w,fvDzkef;toHxkwf
1498 ckEpS f ay:wl*v D rl sK;d e,fajr rQ MumjrifhcJhonf/ ¤if; ayguf pufuv kd nf; ydrk akd umif;rGeaf tmif
opf &SmazGol Vasco da Gama uGJoHudk rdkif 2200 tuGmtxd jyKvkyfcJhol jzpfonf/ olUudk 'Bikini Atoll'
onf 'Kozhikode' t&yfodkY Mum;cJ&h NyD; yifv,fa&jyifonf 1929 ckEpS w f iG f arG;zGm;cJo
h nf/
a&mufcJhonf/ ¤if;onf ,ck 131 aytxd jrifhwufcJhonf/ aoqHk;jcif;
tcg tdE´d,EdkifiH u,fvDuyf aus;&Gmaygif; 163 &Gm ysufpD; 1782 ckEpS f t*Fvyd f vlrsK;d ocsmF
NrdKU jzpfonf/ olonf Oa&my cJNh yD; jymrsm;onf rdik f 50 tjrifh ynm&Sif William Emerson 22th MAY
wdu k rf S tdE,d´ odYk yxrqH;k &Guf txd a&mufcyhJ gonf/ ¤if;onf uG,v f eG cf ohJ nf/ olonf aw;
vTifhcJholvnf; jzpfcJhygonf/ urÇmo h rdik ;f wGif tjyif;xefq;kH *Dwqdkif&m odyÜHynm? toH
tjzpftysurf sm;
1570 jynfEh pS f 'wfcsf EG,fzGm; aom rD;awmifaygufurJG I wpfck oDtdk&D? a&S;acwfESifh acwfopf
1819 ckEpS f a&aEG;aiGUoH;k tif*sif
yx0Dynm&SiEf iS hf ajryHak &;qGo J l jzpfcJhygonf/ uGmjcm;rIrsm; ponfwdkYudk azmf
jzifh armif;ESiaf om SS Savan-
Abraham Ortelius onf arG;zGm;jcif; xkwcf NhJ yD; ocsFmqdik &f m pmwrf;
nah oabFmonf tar&duef
yxrqHk;aom acwfopf urÇmh 1772 ckEpS f t*Fvyd v f rl sK;d wDxiG f tajrmuftjrm;udkvnf; a&;
Edik if H a*sm*f s,
D mjynfe,f qmAef
ajryHu k kd xkwaf 0cJyh gonf/ ¤if; ol ynm&Sif Sir William Con- om;cJo h jl zpfonf/ olYukd 1701
emhcsfqdyfurf;rS pwif xGufcGm
wGif ajryHki,f 70 yg0ifí xdk greve udk arG;zGm;cJy h gonf/ ol ckESpfwGif arG;zGm;cJhygonf/
cJo h nf/ ¤if;onf twåvEdwf
tcsdefumvrsm;wGif tpHkvif onf 'H;k ysHenf;ynm a&SUaqmif 1946 ckEpS f 'de;f rwfvrl sK;d wDxiG f
ork'&´ mudk jzwfí t*FvefEikd if H
qHk; ajryHkrsm; jzpfcJhygonf/ wpfOD;vnf;jzpfí gun-recoil ol ynm&Sif Jacob Elleham-
vDAmyl;NrdKUodkY ZGefv 20 &uf
mer uG,v f eG cf o hJ nf/ olonf
wGif a&muf&dScJhonf/ ¤if;onf
em&D jyKvyk o f jl zpfí Oa&mywdu k f
twåvEÅdwfork'´&mudk jzwf
om;rsm;\ yxrqHk;av,mOf
oef;cJhonfh yxrqHk; c&D;pOf
armif;ESiyf so H ef;olrsm;wGif wpf
vnf; jzpfcJhygonf/
OD; tygt0ifvnf; jzpfonf/
1906 ckEpS f tar&duefEdkifiHom;
olonf [,fvDaumhywmudk
avaMumif;ynma&SUaqmifjzpf
ajrjyifrS <uwufap&ef jyKvkyf
ol Wright nDaemifwdkYonf
EdkifcJhol jzpfNyD; olYudk 1871
olwYkd wDxiG x f m;aom 'Flying
ckESpfwGif arG;zGm;cJhygonf/
46 odyEHÜ iS ehf nf;ynm*sme,f > 24 ar 2006
tysuu f kd erlem,lí 'swimsuit' 1860 jynfhEpS f 'wfcsfvlrsKd; wD ajymif;a&TUrIrsm;udk xdef;csKyf
21 MAY th
[laompum;vH;k tpm; 'bikini' xGifol aq;ynm&Sif Willem onfh ZD0"mwkjzpfpOfudk azmf
[lívnf; oHk;Muygonf/ Einthoven udk arG;zGm;cJo h nf/ xkwcf ohJ jl zpfNyD; Edb
k ,fvqf &k iS f
aygrsm;aomuRef; jzpfonf/ 2004ckEpS f touf 26 ESpf t&G,f olonf vufawGU tvkyf vkyf wpfOD;vnf;jzpfygonf/
1927 ckEpS f rpfcsD*efjynfe,f eDaygEdik if o H m;awmifwuform; EdkifaomECG (ElectroCard- aoqHk;jcif;
om; avaMumif; ysHoef;a&; Pemba Dorje onf {0&uf iogram) pufudk wDxGifcJhol 1670 jynfEh pS f tDwvDvrl sK;d ½ly
t&m&dS Charles Lindbergh awmifudk 8 em&D 10 rdepfjzifh jzpfonf/ olonf Edb k ,fvq f k aA'ESifh eu©wåaA'ynm&Sif
onf twåvEÅdwfork'´&mudk wufa&muf pHcsdefwifcJhonf/ &Sifvnf;jzpfí 1927 ckESpfwGif Niccolo Zucchi uG,v f eG cf hJ
wpfOD;wnf; r&yfrem; ysHoef; olonf NyD;cJo h nfEh pS u
f awmif uG,fvGefcJhygonf/ onf/ olonf a&mifjyef w,f
rI c&D;pOftNyD;wGif yJ&pfNrdKU 'Le wuform; Lakpa Gelu wif 1934 ckEpS f qD'G ifvrl sK;d ZD0"mwk vDpukyfudk 'DZdkif;xkwf wDxGif
Bourget' uGif;wGif qif;ouf xm;cJhonfh 10 em&D 56 rdepf ynm&Sif Bengt I. Samuels- cJholjzpfNyD; *sLyDwmN*dK[f\
cJhonf/ ¤if;onf urÇmh yxr ESihf olu, dk wf ikd w
f ifxm;cJo
h nfh son ud k arG;zGm;cJhonf/ ol rsufESmjyif&dS cg;ywfuGif; ESpfck
qHk;aom c&D;pOfwpfckvnf; 12 em&D 45 rdepf pHcsdefwdkYudk onf prostaglandins ac: udk &SmazGawGU&dScJholvnf; jzpf
jzpfcJhygonf/ csKd;cJhjcif; jzpfonf/ udk,fcE¨mwGif;&dS a[mfrkef;ESifh onf/ olYudk 1586 ckESpfwGif
1956 ckESpf ypdzdwfork'´&m&dS arG;zGm;jcif; wlonfh j'yfpifrsm;taMumif; arG;zGm;cJhygonf/
rm&S,u f Re;f tkypf ?k rdkufu½dk eD; 1792 ckEpS f jyifopfvlrsKd; odyÜH udk azmfxkwfawGU&dScJhol jzpf 1964 ckEpS f *smrefEdkifiHzGm; ½ly
qD;&m;uRef;tkyfpk0if 'Bikini ynm&Sif Gaspard Gustave onf/ olonf Edb k ,fvq f &k iS f aA' ynm&Sif James Franck
Atoll' ac: oEÅmausmufuRef; Coriolis udk arG;zGm;cJo h nf/ ol wpfOD;vnf; jzpfygonf/ uG,fvGefcJhy gonf/ ol o nf
av;onf [dkuf'½dk*sifAHk; prf; onf ocsFmynm&SifESifh pufrI 1936 ckEpS f *smrefjynfzmG ; tar uGrwf rfenf;ynmESihf ywfouf
oyf azmufcGJrIwpfckaMumifh tif*sief , D mwpfO;D vnf; jzpfí &duefEikd if o
H m; ZD0aA' ynm&Sif í okawoejyKcJholjzpfonf/
vHk;0eD;yg; ysufpD;cJh&ygonf/ ol\ 'coriolis effect' onf Gunter Blobel udk arG;zGm;cJh olonf Edkb,fvfqk&Sifvnf;
¤if;udk av,mOfrS MuJcscJhjcif; xif&Sm;cJhonf/ olonf 1843 ygonf/ olonf qJvfrsm; jzpfí olUudk 1882 ckESpfwGif
jzpfonf/ tqdkyg uRef; tjzpf ckESpfwGif uG,fvGefcJhygonf/ twGi;f y½dw k if;wdYk tajccHrEI iS hf arG;zGm;cJhygonf/

trSwrf mS '821,393' jzpfonf/ (NaBH4) aoqHk;jcif;


udk xkwfvkyfEdkif
1960 jynfEh pS f &pfcsfwm pau; 1983 ckEpS f b,f*sD,HEdkifiHzGm;
onfh enf;vrf;udk &SmazGazmf
9.5 &dSonfh ajrivsif vIyfcwf xkwcf o ZD 0 aA' ynm&S i f Albert
hJ jl zpfí Edb
k ,fvf qk&iS f
rI jzpfyGm;cJhygonf/ ¤if;onf Claude uG,fvGefcJhonf/ ol
vnf;jzpfonf/ olonf 2004
csDvDEdkifiH awmifbufydkif;wGif onf tDvufx&Gef rdkufu½dk
ckESpfwGif uG,fvGefcJhygonf/
jzpfí rSww f rf;rsm;t& tiftm; pukyf toHk;jyKí qJvfrsm;\
1927 ckEpS f [efa*&DEdkifiHom;
tjyif;xefqHk; ajrivsif vIyf yHk&dyfrsm;udk jyKvkyfcJhonf/ ¤if;
"mwkaA' ynm&Sif George
cwfrI jzpfcJhygonf/ rS qJvfrsm;\ wnfaqmufyHk
Andrew Olah udk arG;zGm;cJy h g
1990 jynfEh pS f rkdufu½dkaqmhzf ESifh tvkyf vkyfaqmifyHkrsm;udk
onf / ol o nf 'carboca-
ukrÜPDrS uGefysLwmoHk; pepf avhvmEdkifcJhygonf/ olonf
tions' ac: umAGeftufwrf&dS
wpfcjk zpfaom 'Windows 3.0' Edkb,fvfqk&Sifvnf;jzpfí olY
tdkif,Gef;rsm;taMumif;udk avh
pepf aqmhzf0Judk xkwfvkyfcJhyg udk 1899 ckESpfwGif arG;zGm;cJhyg
vmcJyh gonf/ Olah onf ,ck
onf/ ¤if;udk a':vm 149.95 onf/
tcg u,fvzD ;kd eD;,m;wuúov kd f
jzifh a&mif;cscJhonf/ 1997 ckEpS f tar&duefEdkifiHom;
wGif ygarmu©ESifh 'Loker Hy-
ZD0"mwkaA' ynm&Sif Alfred
drocarbon Research' wGif
arG;zGm;jcif; 'g½du
k w hershey uG,fvGefcJhonf/ ol
f m wpfO;D tjzpf wm0ef
1912 ckEpS f t*FvefEdkifiHzGm; onf ydk;rTm;aA' ynm&Sifjzpfí
xrf;aqmifaeygonf/ ol\
"mwkaA' ynm&Sif Herbert C. 'The Methanol Economy' Edkb,fvfqk&Sif wpfOD;vnf;
Machine' pufudk rlydkiftjzpf Brown udk arG;zGm;cJo h nf/ ol pmtkyfudk 2006 ckESpf rwfv jzpfonf/ olYudk 1908 ckESpf
rSwyf w
kH ifco
hJ nf/ ¤if; rSwyf w
kH if onf qdk'D,H bdk½dk [dkuf'&dwf wGif xkwfa0cJhygonf/ wGif arG;zGm;cJhygonf/
24 ar 2006 > odyEHÜ iS ehf nf;ynm*sme,f 47
&ef vrf;wHwm;udkvnf; 'DZdkif;
23 MAY th
xkwcf yhJ gonf/ olonf 1887
ckESpfwGif uG,fvGefcJhygonf/
arG;zGm;jcif; trnfrmS 'The Karnival Kid' 1848 ckEpS f *smrefvlrsKd; av
tjzpftysurf sm; jzpfygonf/ aMumif;ynm a&SUaqmif wpfO;D
1884 ckEpS f Morse code jzifh 1958 ckEpS f Explorer-I tmum jzpfol Otto Lilienthal udk arG;
vTifhcJhaom yxrqHk; aMu;eef; o pl;prf;,mOfrS toHxkwf zGm;cJhygonf/ olonf vlom;
pmudk ydkYvTwfcJhonf/ ¤if;wGif vTifhrIrsm; &yfpJoGm;cJhygonf/ vdkufygEdkifonfh *vdkuf'g ac:
'What hath God wrought' ¤if;udek mqm\ 'Explorer' tpD pufrahJ v,mOfukd atmifjrifpmG
[ka&;om;xm;ygonf/ ¤if;udk tpOft& qufo, G af &;N*dK[w
f k wDxiG cf ohJ jl zpfNyD; 'Glider King' onf/ olonf 1991 ckEpS w f iG f
Samuel F.B Morse uwDxi Gf tjzpf wifvTwfcJhjcif;jzpf\/ [k ac:a0:owfrSwfjcif;udk uG,v f eG cf o
hJ nf/
cJNh yD; w,fv*D &yfpepfjzifh 0g&Sif arG;zGm;jcif; cHcJh&ol jzpfygonf/ olonf aoqHk;jcif;
wefrS abmfvfwDrdk;NrdKUodkY ydkY 1820 jynfhEpS f tar&duefvrl sKd; 1896 ckEpS w f iG f uG,v f eG cf o
hJ nf/ 1857 ckEpS f jyifopf vlrsK;d ocsmF
vTwfcJhjcif; jzpfonf/ tif*sifeD,mESifh wDxiG fol wpf 1908 ckEpS f tar&duefvrl sK;d ½ly ynm&Sif Augustin Louis
1929 ckEpS f yxrqH;k pum;ajym OD;jzpfol James Buchanan aA' ynm&Sif John Bardeen Cauchy uG,v f eG cf o
hJ nf/ ol
aom umwGef;<uuf½kyfuav; Eads udk arG;zGm;cJhonf/ ol udk arG;zGm;cJhygonf/ olonf onf u,fu;l vyfp\ f oDt&kd rf
'Mickey Mouse' yg0ifonfh onf a&atmufwiG f epfjrKyfae Edb
k ,fvq f u k kd ESpBf udrw f ikd f &&dS rsm;udk azmfjrLvmxkwf wGuf
Zmwfvrf;udk xkwv f iT chf o
hJ nf/ aom oabFmrsm;udk q,fwif cJholjzpfí x&efppöwmudk wD csufjycJhNyD; 'alalysis' \ a&SU
¤if;udk 'Ub Iwerks' u wDxiG f &ef txl;jyKvkyfxm;onfh avS xGifjcif;ESifh 'superconducti- aqmif wpfOD;vnf; jzpfonf/
cJNh yD; Walt Disney rS toH oGi;f ESihf ypön;f rsm;udk wDxiG cf o
hJ nf/ vity' \ tajccH oDt& kd uD kd azmf olYukd 1789 ckEpS w f iG f arG;zGm;cJh
,lcJhjcif; jzpfonf/ Zmwfvrf; olonf rpöpyö jD rpfukd ausmjf zwf xkwfEdkifcJhjcif;wdkYaMumifh jzpfyg ygonf/

cJhygonf/ tif*sief , D mvkyif ef;rsm;udk a&SU


24th MAY 2001 ckEpS f 15 ESpfom; t&G,f aqmifazmfxkwfcJhNyD; tcsdefESifh
awmifwuform; wpfO;D jzpfol a&GUvsm;rIukd avhvmaom vkyf
tjzpftysurf sm; aMumif;ynma&SUaqmif Igor Temba Tsheri onf {0&uf ief; wpfckjzpfonfh Gilbreth
1930 jynfEh pS f t*Fvyd v f rl sK;d av Sikorsky onf yefumwpfv;kH awmifukd wufa&mufcyhJ gonf/ Inc. udk wnfaxmifchJ olvnf;
aMumif;ydkif;avmhwpfOD; jzpfol wyf [,fvaD umhywmjzifh yxr olonf ti,fq;kH aom awmif jzpfonf/ olronf 1972 ck
Amy Johnson onf t*Fvef qHk;tBudrftjzpf atmifjrifpGm wuform;tjzpf rSww f rf;wif ESpw f iG f uG,v f eG fcJhygonf/
rS MopaMw;vs (Australia) odYk ysHoef;jyocJhonf/ jcif; cHcJh&ygonf/ aoqHk;jcif;
av,mOfjzifh ysHoef;rI c&D;pOf 1962 ckESpf tar&duefvlrsKd; arG;zGm;jcif; 1734 ckEpS f *smrefvlrsKd; "mwk
tNyD;wGif 'g0ifNrdKUü qif;ouf tmumo,mOfrLS ; Scott Car- 1544 ckEpS f t*FvdyfvlrsKd; odyÜH aA'ESihf ½lyaA'ynm&Sif Georg
cJhygonf/ olronf arv 5 penter onf 'Aurora-7' tm ynm&Sif William Gilbert udk Ernst Stahl uG,v f eG cf o
hJ nf/
&uf w G i f p wif c J h N yD ; c&D ; rd k i f umo,mOfjzifh urÇmudk oH;k Budrf arG;zGm;cJoh nf/ olonf vQypf pf olYukd 1660jynfEh pS w f iG f arG;zGm;
11ç000 &dcS í hJ yxrqH;k yso H ef; ywfcJhygonf/ ¤if;onf tjrifh ESifh oHvdkuf"mwftaMumif;udk cJhygonf/
cJo
h nfch &D;pOfvnf; jzpfco hJ nf/ 164 rdik f N*dK[fywfvrf;aMumif; okawoejyKco hJ jl zpfNyD; 'electri 1969 ckEpS f *smrefEdkifiHzGm; odyÜH
1940 jynfhEpS f ½k&Sm;vlrsKd; av wGif jzpfí 5 em&DrQ Mumjrifh -city' [laom pum;vH;k udk tp ynm&Sif Willy Ley uG,v f eG cf hJ
OD; oHk;cJholvnf; jzpfonf/ ol onf/ olonf odyÜHZmwfvrf;
onf 1603 ckEpS w f iG f uG,v f eG f rsm;udk a&;om;ol pma&;q&m
cJhygonf/ jzpfí 'Hk;ysH? tmumo,mOf
1878 ckEpS f tar&duefvlrsKd; wkYd EiS yhf wfoufonfh enf;ynm
tif*sief , D m wpfO;D jzpfol Lil- rsm;twGuv f nf; tultnD ay;
lian Moller Gilbreth udk arG; cJo
h jl zpfonf/ olYukd 1906 ckEpS f
zGm;cJhonf/ olronf pufrI wGif arG;zGm;cJhygonf/

48 odyEHÜ iS ehf nf;ynm*sme,f > 24 ar 2006


xdyfodkY wufa&mufcJhygonf/ aoqHk;jcif;
25th MAY olonf {0&ufawmifoYkd wuf 1555 ckEpS f 'wfcsfvlrsKd; ocsFm
a&mufEdkifcJhol yxrqHk;aom ESifh ajryHkqGJ ynm&Sif Gemma
tjzpftysurf sm; 1955 ckEpS f urÇmay:wGif wwd, rsufrjrifwpfOD; jzpfcJhygonf/ Frisius uG,v f eG cf yhJ gonf/ ol
1953 ckESpf tar&d u ef j ynf tjrifqh ;kH awmifjzpfaom Kan- 2001 ckEpS f touf 64 ESpf t&G,f onf urÇmvHk;udk wDxGifcJhNyD;
axmifpk eDAm;'g;oJuEÅm&wGif chenjunga awmifukd yxrqH;k aumfeufwu D uf jynfe,fom; a&aMumif;oGm;vmrIrsm;? wdkif;
EsL;uvD;,m; prf;oyfazmuf tBudrftjzpf wufa&mufEdkifcJh Sherman Bull onf {0&uf wma&;ponf ynm&yfrsm;ESifh
cGrJ w
I pfcu
k kd jyKvkycf o
hJ nf/ ¤if; Muygonf/ ¤if;onf eDaygESifh awmifxdyfodkY wufa&mufcJhyg ywfoufí enf;vrf;opfrsm;
onf 'Hk;usnfjzifh ypfcwf& tdE´d,EdkifiHtMum; wnf&dSí onf/ olonf yxrqHk;aom udk azmfxkwfwGufcsufay;cJhyg
onfh yxrqHk; EsL;uvD;,m; tjrifh ay 28ç169 jzpfygonf/ {0&ufawmifodkY wufa&muf onf/ olYudk 1508 ckESpfwGif
vufeuf prf;oyfrIvnf; jzpf ¤if;udk NAdwo d QawmifwuftzGUJ cJhonfh touft&G,f tBuD; arG;zGm;cJhonf/
ygonf/ rS wufa&mufcJhMujcif;jzpfyg qHk;ol jzpfcJhygonf/ 1988 ckEpS f *smrefvlrsKd; ½lyaA'
onf/ arG;zGm;jcif; ynm&Sif Ernst Ruska uG,f
1985ckEpS f b*Fvm;a'hcsEf ikd if w
H iG f 1865 ckEpS f 'wfcsfvrl sK;d ½lyaA' vGecf yhJ gonf/ olonf tDvuf
tylydkif; qdkifuvkef; rkefwdkif; ynm&Sif Pieter Zeeman udk x&Gef rSefbDvl;udk toHk;jyK&
wkdufcwfcJh&m vlaygif; wpf arG;zGm;cJhonf/ olonf 'Ze- aom yxrqHk;aom tDvuf
aomif;rQ aoqHk;cJh&ygonf/ eman effect' udk &SmazGazmfxw k f x&Gefrdkufu½dkpukyfudk wDxGif
2001 ckEpS f touf 32 ESpf t&G,f cJhol jzpfNyD; Edkb,fvf qk&Sif cho
J jl zpfonf/ olonf Edb k ,fvf
aumfvdk&m'dkjynfe,fom; rsuf wpfO;D vnf;jzpfonf/ olonf qk&Sifvnf;jzpfí olYudk 1906
rjrifwpfO;D jzpfoEl rik Weihen 1943 ckESpfwGif uG,fvGefcJhyg ckESpfwGif arG;zGm;cJhonf/
Kan-chenjunga -mayer onf {0&uf awmif onf/

vu©Pmudk awGUcJh&ygonf/
26th MAY arG;zGm;jcif;
Strowger uG,v f eG cf yhJ gonf/
ol o nf tD v uf x ½d k r uú e D
1667 ckEpS f jyifopfvrl sKd; ocsFm u,f qdkif&m 'telephone ex-
tjzpftysurf sm; 3.5 em&D MumjrifhcJhygonf/ ynm&Sif Abraham de Moivre change' enf;ynmudk azmfxw k f
1917 ckEpS f tar&duefEdkifiH tD 2002 ckESpf Mars Odyssey udk arG;zGm;cJhygonf/ olonf cJholjzpfí olYudk 1839 ckESpf
vifEdGKufjynfe,fwGif wdkem'dk; tmumo pl;prf;,mOfonf BwD*dkEdkarBwDESifh jynfhpHkaom wGif arG;zGm;cJhygonf/
rkefwdkif; wdkufcwfcJhygonf/ t*FgN*dK[frsufESmjyifodkY pl;prf; ude;f *Pef;wdYktMum; qufo, G f 1951 ckESpf tar&duef vlrsKd;
¤if ; onf rS w f w rf ; rsm;t& avhvmcJhNyD; BuD;rm; us,fjyefY rIqikd &f m Moivre azmfjrLvmudk odyÜH ynm&Sif Lincoln Ells-
tjyif;xefqHk;? t&Snfvsm;qHk; aom a&cJjyifBuD; &dSEdkifonfh azmfxkwfcJholjzpfygonf/ ol worth uG,v f eG cf yhJ gonf/ ol
ESifh tMumqHk;aom rkefwdkif; onf 1754 ckEpS w f iG f uG,vf eG f onf 0if½dk;pGef;a'orsm;odkY
wpfckjzpfcJhum wdkufcwfcsdef 7 cJhonf/ oGm;a&muf avhvmolvnf;
em&Dausmf MumjrifhcJhNyD; 293 1949 ckEpS f tar&duef vlrsKd; jzpfí ajrmuf0if½dk;pGef;\ A[dk
rdik w
f ikd f a&TUvsm;cJyh gonf/ ¤if; wDxiG o f lWard Cunningham ae&mudk jrifawGUcJholvnf;
rkew f ikd ;f aMumifh 101 OD; aoqH;k udk arG;zGm;cJo
h nf/ olonf Wiki jzpfonf/ olYukd 1880 jynfEh pS f
cJhum vlaygif; 700 rQ 'Pf&m ac: WikiWikiWeb 0ufbf wGif arG;zGm;cJhygonf/
&cJhygonf/ qdkufudk wDxGifcJhol jzpfNyD; y½dk 1999 ckESpf tar&duef vlrsKd;
1977 ckEpS f tar&duefEdkifiHom; *&rfa&;qGJjcif; ynm&yfrsm;\ wDxGifol ynm&Sif Waldo
George Willig onf e,l; a&SUaqmif wpfOD;vnf; jzpfyg Semon uG,v f eG cf yhJ gonf/ ol
a,mufpD;wD;&dS World Trade onf/ onf vinyl ac: auG;Edik af cguf
Center \ awmifbuf taqmuf aoqHk;jcif; Edik af om yvwfpwpfwpfrsK;d udk
ttHkodkY ]yifhulvlom;} ozG,f 1902 ckEpS f utar&duef vlrsKd; wDxGifcJholjzpfí olYudk 1898
wufa&mufcyhJ gonf/ ¤if;onf wDxGifol ynm&Sif Almon ckESpfwGif arG;zGm;cJhygonf/
24 ar 2006 > odyEHÜ iS ehf nf;ynm*sme,f 49
use;f rma&; aq;odyHÜ

u uRefrorD;av; rsupf u
GOOGLE d ef;r,fh ta&;u
umuG,f u,fr ay;EdkifchJw,f

tifwmeufay:rmS 5 rdepf avmuf csw d qf uf&mS azG


Munhf vkdufwhJtcg uRefr orD;av; udk
Munh½f pI rf;oyfay;whJ q&m0efawG&UJ xyfcgwvJvJ
trSm;awGMum;u vufrwifuav;
vGwaf jrmuf ½ke;f xGuEf idk cf &Jh w,f/
rawGU&S&d qkw d Jh rSwcf suu
f av;yJ vkdufygw,f/ aemuf 2-em&D
Louise Baxter
&vkdufw,f/ tMumrSm tvm;wljzpf&yfrsKd;
uRef r vnf ; pd w f y suf cH p m;zl ; wh J rd b awG q D u
vufysuef YJ online ay:wufNyD; taMumif;jyeftMuHay;vrf;nTef
uRefrorD;av; arG;cgp u pd;k &drpf &mr&Syd gbl;vkYd yJ tm; Google 0ufbfqkdufxJ 0if csufudk vufcH&&SdchJygw,f/
wkef;u olY&JUrsufvHk;eJYezl;rSm ay;ESpfodrfhMuw,f/ orD;av; csd w f N yD ; arG ; &mygtrS w f aemuf 24- em&DtwGi;f Great
teDa&;aMumif;awG jzpfay:ae rsufESmu Munfh&if;Munfh&if; (birthmark) qkdwhJ pmom;udk Ormond vrf;xJu aq;½Hkudk
wmudk owdxm;rdw,f/ arG; wjcm;urÇ m u N*d K [f o m;eJ Y xnhf½dkufNyD; &SmazGMunhfvkduf uav; ac:vmzkdY taMumif;
wkef;u n§yfeJYqGJxkwfarG;&vkdY ydkwlvmovkdyJ/ tJovkdeJY 6- whJ tcgrSmawmh --- vm; --- Mum;chJygw,f/ jrefEkdiforQjref
'Dvdk yGe;f &m 'Pf&m'Pfcsuaf wG ywf vG e f a jrmuf o G m ;a&m/ vm; -- awGUygNyD/ uRefrorD; &if taumif;qHk;vkdY owday;
usef&pfwmyg/ cPrMumrD bmrQxl;rvmbl;/ uRefrrSm jzpf&yfeJY wpfxyfwnf;uswhJ Muygw,f/ 9-em&Davmuf
aysmufoGm;vdrfhr,fvkdY aq;½Hk vnf; pk;d &drvf Ydk awGUorQ q&m0ef a0'em&Sif uav;wpfa,muf MumjrifhoGm;csdefrSmawmh uRefr
u ajymygw,f/ oHk;ywfMum awGudk ar;vkduf&wmvnf; &JU "mwfyHkudkaygh/ tJ'Da&m*g orD;av;udk tJ'aD q;½Hrk mS a&m*g
NyD;whJaemufrSmawmh eDndKa&mif tarmygyJ/ Mumawmh em;NiD; v u© Pm pk ud k Matilda's &SmazG prf;oyfNyD; cHpm;ae&whJ
oef;vmNyD; em;o,fpyftxd vmw,f x if y gh / ta&jym; symptom vkdY ac:ygw,f/ a&m*g[m cavernous have-
ysHUESHY BuD;xGm;vmw,f/ nm txl;ukq&m0efeJY jyMunhfzkdY uRef r vnf ; Birthmark mangioma ac:whJ aoG;aMum
bufrsuv f ;kH udv
k nf; zH;k tkyv
f k tMuHay;w,f/ ta&;wBuD; support Group ac:wh J eH&H aoG;tdwfwnfwhJa&m*g
rwwf jzpfvmw,f/ awGUorQ jyzkdYawmh rvkdbl;vkdYqkdw,f/ taxmuftulay;a&;tzGJUudk jzpfaew,fqkdwm twnfjyK
q&m0efeJY olemjyKq&mrawG aq;rSww f rf;xJrmS bma&m*grQ e-mail eJY tquftoG,fjyK ay;vku d yf gNyD/ Matilda a&m*g

50 odyEHÜ iS ehf nf;ynm*sme,f > 24 ar 2006


vu©Pmpkudk tcsdefrD ruko emusifoufomaq; rSD0J&ol trsKd;orD;rsm;
Ekid &f if rsupf t
d jrif qH;k ½H;I oGm;zkYd
tvm;tvm tvGerf sm;ygw,f/ aoG;wk;d tEÅ&m,f MuKH awG&U zkYd tcGit
hf vrf;ydrk sm;
orD;av;crsm a&m*gtrnfwyf
rI wvGJwacsmf jzpfrIawGeJY aeYpOfeJYtrQ tudkuftcJ vm&jcif; jzpfygw,f/wpfaeY
tcsed af wmfawmfrsm;rsm; ukeq f ;kH aysmufaq;yrmP enf;enf; udk yg&mpDwarm (500) rDvD
ch&J wmyg/ aoG;tdwf (haeman- rD0S &J avh&wdS ?Jh aq;usifyh gaewhJ *&rf e J Y t xuf rS D 0 J a vh & S d w h J
gioma) udk apmapmpD;pD; cGJ trsKd;orD;awGtzkdY aoG;wkd; trsKd;orD;awGtaeeJY aoG;wkd;
xkwf ukoEkdifzkdY ta&;BuD;yg a&m*g jzpfyGm;Ekdifajc ydkrsm; a&m*g cHpm;&zkdY tvm;tvm
w,f/ aq;½Hku orm;awmf w,fvdkY qkdygw,f/ (2) qydrk sm;w,fvYdkqydk gw,f/
awG&JU tawGUtMuHKt& uav; [m;Awf wuúodkvfu Nurofen eJY naproxen
tawmfr sm;rsm;[m a&m*g aq;ynm&Sif okawoDawG[m uho J Ydkaom ibuprofen tkypf 0k if
trnf razmfEkdifbJ tawmfBuD; tufpy&if (asprin)? yg&m aq;awG (400) rDvD*&rfeJY oHk;pGJol trsKd;orD;awGrSmawmh
tcsdefaemufusrS 'Daq;½Hkudk pDwarm (paracetamol) eJY txuf rDS0JoHk;pGJol trsKd;orD; aoG;wk;d a&m*gcHpm;&r,fh t&dyf
a&mufvmavh &Sw d ,fvYdk qkyd g ibuprofen uhJodkY pwD;½GdKuf awGrmS aoG;wk;d a&m*g cHpm;&zkdY vu©PmawG rawGU&bl;vdYk qkd
w,f/ orD;av; cHpm;ae&whJ r[kwfaom a&mif&rf;avsmhus tvm;tvm (60) &mckdifEeI ;f ygw,f/ oif[maeYpOfeJYtrQ
Matilda vu© P mpk a Mumif h aq;rsm; (NSAIDs) rSD0Javh&Sd ydkrsm;NyD; touf (51) ESpfeJY tudu k tf cJaysmufaq; rS0D &J ol
rsufpduG,fr,fhta&;u vuf whJ trsKd;orD;aygif; (5,000) (77) ESpMf um; trsK;d orD;awGrmS jzpf&if txufygjyóemawG
rwifuav; u,fq,fEidk v f udk f cefYukd okawoeppfwrf; xkwf awmh &mckdifEIef; (80) ydkrsm; udk acgif;xJxnhf pOf;pm;xm;
NyD; aoGtdwfawGvnf; ydef½HIU Munhf&mu 'Dtcsufudk awGU&Sd w,fvkdY qkdygw,f/ Asprin &rSm rvGJygyJ/

aysmufu, G o
f mG ;chyJ gNyD/ rawmf
ESmacgi;f aoG;,dv
k Qif owdjyK zG,&f mrsm; (NOSEBLEED ALERT) wq tcsed af ESmif;NyD;a&mufvm
vkdY orD;av; rsufpduef;oGm;
yljyif;ajcmufaoGUwhJ &moD vG,u f ul l &yfwefY aysmufuif; ESmacgif;aygufxu J omrubJ &ifawmh tysKad zmf0ifpt&G,rf mS
awGrmS ESmuavmfrv d Ydk yjJ zpfjzpf? oGm;ra,mifeJY ydkrkdqkd;0g;vmrI vnfacsmif;xJ aoG;awG usqif; b,favmuf &Suf&GHU tm;i,f
ESmacgif;udk xdckdufrdvkdYyJjzpf awG MuHKawGU&wwfygw,f/ 0ifa&mufr,f/ ESmacgif;ayguf avrvJvYdk vnf; awG;rdygao;
jzpf ESmacgif;aoG;,dkavh &Sdyg 'Dvkd jzpfNyDq&dk ifawmh aq;cef;? ESpfzufpvHk;u ,dkpD;xGufvm w,f/ aoG;tdwfwnfrI (hae-
w,f/ wpfcgwpf&Hawmh vG,f aq;½Hkajy;zkdY rarheJY/ r,fq&dk if ESmacgif;twGi;f buf mangioma) &JU wcsKUd jzpf&yfawG
Ä ESmacgif;udk zdn§pfxm;vkdY euf½iId ;f &mu ,dpk rd ahf ygufxuG f rSm toufuakd wmif tEÅ&m,f
10 rdepfxuf ydkMumwmawmif aewmjzpfw,f/ pOf;pm;&if jzpfapw,fvkdY od&ygw,f/
rS aoG;,kpd ;D rI qufjzpfaew,f tcsdefukefw,f? tjrefqHk;enf; taxGaxGa&m*guk q&m
qkd&if eD;&maq;cef; aq;½Hkudk eJY yef;uefvHk;pD;NyD; aq;½Hkudk 0efawGeYpJ m&if Googled Symp-
vpfayawmh/ ESmacgif;udk 5- vpfayawmh/ toms awGudk 'kwd,wef;pm;
rdepfu 10-rdepftwGif; n§pf Ä ESmacgif;aoG;,kdpD;rI vGef ta&;rygbl;vkdY tjrif&Sdaeol
ay;xm;&if aoG;,krd I &yfukd &yf uJNyD; rl;a0vmwhJtcgvnf; vl w csKd U uawmh 'D a eY a cwf
qkdif;oGm;&ygr,f/ txufuajymovkdyJaygh/ BuD;xJrSm wu,fudk oem;
Ä rMumcP ESmacgif;aoG; Ä OD;acgif;eJY rsufESmay: p&mawGvkdYyJ jrifrdygw,f/
,dkwwfw,f qkd&ifjzifh rlrSef wpfpHkwpfckeJY jyif;xefpGm xdrd olwkdYjyoaewhJq&m0efawG
r[kwaf wmhb;l / ESmacgif;xJrmS aqmifrh v d Ydk ESmacgif;aoG;,dv
k m trSm;rSm;t,Gif;,Gif; jzpfwhJ
xdckdufrIwpfckck &SdaeNyD/ uRrf; NyDqkd&ifvnf; tcsdefqkdif;rae tcsdefrSm wu,fhu,fwif&Sif
usifwhJ orm;awmfeJYjyí uko ygeJY/ rwdr;f rapmif; Ade;f aAmif; awG[m Net xJu apmifharQmf
zkdY BudK;pm;yg/ eJU tjrefvpfEkdifrS awmfumus aew,fqkdwm rarhvkdufygeJY/
Ä ESmacgif;aoG;,kdwm[m r,f/

24 ar 2006 > odyEHÜ iS ehf nf;ynm*sme,f 51


vlt
Y cGit
hf a&;udk ckw;kH vkyf tok;H csaewJh tar&duef&UJ xGiv
f ;kH ukd ykw
H u
l ;l csvQif rSm;rnf
tar&dueftpk;d &u 'Dru dk a&pDxeG ;f um;a&;? vlYtcGihf ta&; awGudk urÇmhEkdifiHtoD;oD;u rD'D,mawGu jyefvnfacsy azmfjy
qkdwmawGukd ckwHk;vkyf tokH;csaewm[m wpfzufu ukdvkdeDe,f aeMuygNyD/
csJU vufopfbDvl;½kyfukd zHk;tkyfzkdY rif;om;acgif;aqmif;NyD; [ef w½kwfjynfolYor®wEkdifiH[m 1990 jynfhESpfumvuwnf;
a&;jyaewmomjzpfw,fvdkY urÇmhEkdifiHtpkd;&rsm;eJY urÇmhjynfol u ]]tar&duefjynfaxmifpo k nf w½kwEf idk if \ H jynfwiG ;f a&;udpö
awGu aemausatmif odaeMuNyDjzpfygw,f/ tjcm;wpfzufu rsm;tay: wm0efrhJ rSwcf surf sm; csyidk cf iG rhf &S?d vlYtcGit hf a&;udAk ef;
Munhfr,fqkd&ifvnf; 0g'jzefYcsda&;eJY pdwf"mwfppfqifa&;ppfyJG jyNyD; tjcm;Ekid if rH sm;\jynfwiG ;f a&;wGif 0ifa&mufpu G zf ufaerIrsm;
qifENJT yD; trsKd;om;opömazmuf vlwiG u f s,f wwfa,mifum;awG udk &yfwef;u &yfoifhNyD/ vlYtcGifhta&;Aef;jyNyD; tjcm;aomEkdifiH
udk wynfharG;? q&mBuD;vkyfaewm odomxif&Sm;ygw,f/ rsm;\ jynfwGif;a&;udk 0ifa&mufpGufzufrIudk jywfjywfom;om;
tar&duefeJY taygif;ygawG usL;ausmfppf qifETJcJhNyD;aemuf qefYusifonf}} vdkY wkYHjyef ajymMum;cJhygw,f/
ydik ;f tD&wfEidk if rH mS tar&duef&UJ rl0g'ukd ,HMk unfouf0ifvmapzkYdeYJ rav;&Sm;0efBuD;csKyfa[mif; r[momrkd[mrufuvnf;
vufa0cH? MoZmcHawG jyefYyGm;vmapzkdYtwGuf 0g'jzefYcsda&; ]]tar&duefEidk if o H nf tjcm;Ekid if rH sm;\ tajccHvYl tcGit hf a&;rsm;
vkyif ef;awGukd vkyaf qmifcw hJ ,fvYkd od&ygw,f/ yifw*Gepf pfXme udk tNrJwrf; csKd;azmufvsuf&Sdonf/ rav;&Sm;EkdifiHu cH,laom
csKyfu tD&wfEkdifiHtwGif; xkwfa0aewJh owif;pmawGrSm tar&d vlYtcGit hf a&;qko d nfrmS vltrsm;pkBuD;\tcGit hf a&;udk umuG,f
uef 0g'jzefYowif;aqmif;yg;awG xnfhoGif;EkdifzkdYtwGuf qGefeD xde;f odr;f apmifah &Smufjcif;yifjzpfonf}}vkYd wHYHk jyef a0zefcyhJ gw,f/
bmoma&;ynm&Siaf wGukd vmbfx;dk NyD; pnf;½H;k odr;f oGi;f cJw h ,fvYkd 'Dae&mrSm ,aeYjrefrmEkid if u H kd pnf;urf;jynh0f aom'Dru dk a&pD
qkdygw,f/ ]]tD&wfjynfolawGtay:rSm vTrf;rdk;rIt&SdqHk; yk*¾dKvf EkdifiHawmfjzpfxGef;a&;twGuf toGiful;ajymif;a&;umvwpf&yf
awGudk wynfharG;xm;Ekdif&if tD&wfjynfolawGudkyg tomav; udk OD;pD;OD;aqmif taumiftxnfazmfay;aewJh wyfrawmftpkd;&
tdwfuyfxJxnfhxm;EkdifNyDvkdY qkdEkdifygw,f}}vdkY yifw*GefppfXme &JU 'Dru dk a&pDa&;? vlYtcGit hf a&;eJYpyfvsO;f NyD; xm;&Sw d rhJ 0l g'awGukd
csKyf trIxrf;wpfOD;u The New York Times owif;pmeJY vnf; avhvmod&SdorQ azmfjyvkdygw,f/
awGUqHkar;jref;cef;rSm xkwfazmfajymMum;cJhwm jzpfygw,f/ Ekid if aH wmftBuD;tuJ Akv d cf sKyfr;ª BuD;oef;a&Tu jrefrmEkid if rH mS
ppfat;umvwkef;u tar&dueftpkd;&tqufquf&JU rD'D usio hf ;Hk azmfaqmifaewJh 'Dru dk a&pDeYJ vlYtcGit hf a&;pHEeI ;f awGeJY ywf
,m usL;ausmfppfyGJ qifETJrIudk CIA u wm0efcH vkyfaqmifcJhNyD; oufNyD; atmufygtwdik ;f trSmpum;rsm; ajymMum;xm;ygw,f-
Ekid if t
H oD;oD;&JU pme,fZif;awGrmS tar&duef&UJ vlaerIpepfukd tJ'D Ä taemufEidk if rH sm;\ vlYtcGit hf a&;pHEeI ;f rsm;ESihf 'Dru dk a&pDpEH eI ;f
Ekid if uH jynfoal wG oabmus vufcv H matmif aiGaMu;ykaH tmNyD; rsm;onf rdrw d Ydktm&SEidk if rH sm;\ pHEeI ;f ESirhf wlnaD Mumif;?rdrw d YkdEidk if ?H
xnfo h iG ;f azmfjycJyh gw,f/ tck tD&wfrmS vnf; tar&duefawGukd rdrwd Ydkvrl sK;d \"avhp½ku d t f & rdrw d YkdEiS u
hf ukd n f o D nfh vlYtcGit hf a&;
u,fwif&SifBuD;ozG,f ,HkMunfvufcHvmatmif yifw*Gefu aiG pHEIef;rsm;ESifh 'Drkdua&pDvrf;aMumif;udk a&G;cs,faqmif&Guf&efjzpf
vrf;cif;NyD; vkyaf qmifaew,fvYkd aqmif;yg;wpfy'k rf mS zwf½v I u
dk f aMumif;?
&ygw,f/ Ä wkdif;&if;om;jynfolrsm;\ pm;a&;? 0wfa&;? aea&;ponfh
'g[m urÇmjh ynforl sm;tMum;rSm ½kyyf sufqif;ysufjzpfaewJh tajctaet&yf&yfudk jznfhqnf;ray;EkdifvQif qkd&S,fvpfpepfyJ
tar&duef&UJ yk&H yd ?f Murf;yk;d udk vdyjf zpfatmif vkyMf uHzefw;D aewmyg jzpfjzpf? 'Dru dk a&pDpepfyjJ zpfjzpf atmifjrifrmS r[kwaf Mumif;? tajc
yJ/ 'gayr,fh a&SUuzH;k aemufuay:qko d vkyd J tar&duef yifw*Gef cH vkdtyfcsufjzpfonfh pm;0wfaea&;udk jznfhqnf;ay;Ekdifonfh
ppfXmecsKyfu tD&wfrD'D,mawGudk vmbfxdk;NyD; owif;rSefeJY pepfonfom a&&Snf wnfwHhckdifNrJrnfjzpfaMumif;?
owif;rSm;awG a&maxG;azmfjyaewm? tar&duefEkdifiHtwGif;rSm Ä ,aeY Ekid if w H umtajctaet& vlYtcGit hf a&;ESihf 'Dru dk a&pDa&;
qufo, G af &;vkyif ef;pepfawGukd Oya'rJMh um;jzwfc;dk ,l em;axmif udk taMumif;jyí EkdifiHBuD;tcsKdUu EkdifiHi,frsm;udk MoZmvTrf;rkd;
aewm? tusOf;pcef;awGrSm vlrqefpGm n§Of;yef;ESdyfpufaewm &ef Bud;pm;aeaMumif;? ta&SUwkdif;,Ofaus;rIESifh taemufwkdif;
awG[m urÇmhrD'D,mavmurSm aygavmBuD; ay:vsuf &Sdaeyg ,Ofaus;rIonf rnfoYdkrQ rwlnED idk o f jzifh usio hf ;kH aqmif&u G rf yI pHk H
w,f/ tckvnf; tar&dueftpk;d &Ekid if jH cm;a&;Xmeu 2005 ckEpS f vnf; rwlnED idk af Mumif;? ,if;odYk aomtajctaeü rdrw d Ydktaejzifh
vlYtcGifhta&;tpD&ifcHpmqkdwmukd xkwfjyefNyD; ukd,hfudkudk,fazmf tppt&m&m ukd,fcHtm;aumif;atmif? wkdif;jynftm;&Sdatmif
rolawmf vkyv f u dk jf yefygw,f/ olrsm;ukd vufnK§d ;wpfacsmif;xk;d BudK;pm;&rSmjzpfaMumif;? rdrdEkdifiH wdk;wufa&;twGuf rdrdukd,fudk
&if usefwJhav;acsmif;u rdrdbufudk jyefvSnfhwwfw,fqkdwJh tm;uk;d &rSmjzpfaMumif;? ud, k t hf m;ud, k u f ;kd jcif;onf tajcckid rf mrI&dS
twkdif;yJ tar&duefEkdifiH&JU qdk;0g;vSwJh vlYtcGifhta&;rSwfwrf; aMumif;?
52 odyEHÜ iS ehf nf;ynm*sme,f > 24 ar 2006
Ä tajccHvlYtcGifhta&;ESifh 'Drkdua&pD[lonf wkdif;jynf? vlrsKd; BudK;yrf;aqmif&Gufay;aeovJqkdwmudk aemufaqmif;yg;awGrSm
p½kduf? pD;yGm;a&;? vlrIa&;? ,Ofaus;rI? bmomt,l0g'rsm;ESifh tus,fw0ifh avhvm azmfjyoGm;rSmjzpfygw,f/
vkdufavsmnDaxGjzpf&ef vkdtyfNyD; ykHwlul;csí r&EkdifaMumif;? ,aeY wkdif;&if;om;jynfolawG&JU wm0efwpf&yfuawmh jzpf
Ä vlawG\ touf&Sif aexkdifa&;twGuf pm;0wfaea&;onf ysuf ajymif;vJaewJh EkdifiHwuma&;&mtajctaeeJY rdrdwkdY&JU
tajccHtusqHk; vlYtcGifhta&;[k cH,laMumif;? tajccHvlYtcGifh jynfwGif;a&;&m tajctaet&yf&yfudk rSefuefpGm okH;oyfqifjcif
ta&;rsm; jynhfpkHNyD;onfhaemuf tay:,H vlYtcGifhta&;rsm;udk NyD; rdrdwkdYEkdifiHawmf t"GefY&Snfa&;eJY jynfolrsm;&JUb0 om,m
jyefvnf wnfaqmufay;&ef tcuftcJr&SdaMumif;? 0ajyma&;udk a&S;½Ium rsKd;cspfpdwf"mwfeJY jynfaxmifpkpdwf"mwf
Ä rdrw d Ydk jrefrmvlYtzGUJ tpnf;wGif wnfNidrrf EI iS hf at;csrf;om,mrI tjrifhrm;qHk; xGef;um;jyefYyGm;atmif arG;jrLoGm;MuzkdYygyJ/
udk jrwfEkd;jcif;onf tvGefwefzkd;&Sdonfh t&nftaoG;wpfckjzpf ydNk yD; xifomjrifom&Sad tmif rMumcifu avhvm zwf½v I udk &f
aMumif;? jrefrmhvYl tzGUJ tpnf;[k qko d nfEiS hf uk, d afh 'oudk jrwfE;dk wJh owif;pmq&m pma&;q&m vlxpk ed 0f if;&JU ]]pme,fZif;eJYwm0ef
wG,w f mjcif;? uk, d thf rsK;d tEG,u f kd apmifah &Smufjcif;? vlrsK;d *kPEf iS hf odrI}} aqmif;yg;rS aumufEkwfazmfjyvkdygw,f/ 23 - 2 -2006
Zmwd*kPfudk toufay; umuG,fjcif;[k t"dyÜm,f&&SdaMumif;? &ufaeYxkwf NEWS WATCH *sme,frSm q&mvlxkpdef0if;u
þt"dymÜ ,f&&Sad Mumif;udk rdrw d Ydkvrl sK;d rsm;onf bd;k bGm;vufxuf tckvdk a&;om;azmfjyxm;wm jzpfygw,f/
rSonf om;pOfajr;quf rysufruGuf xrf;&GufcJhNyD; oufaoxl ]],aeYurÇmwpfckvHk;rSm vGwfvyfcGifhqkdwJh pum;wpfvHk;
cJhaMumif;? awmfawmf wGifus,faeygw,f/ ta&SUwkdif; vlYtzGJUtpnf;eJY
Ä rdrdwkdY jrefrmEkdifiHonf 'Drkdua&pDpepfudk twdwfumvu taemufwkdif; vlYtzGJUtpnf;wkdYtMum;rSm uGJjym;jcm;em;rIawG
vufawGUusifhokH;cJh&mwGif tcuftcJrsm;? tusOf;tusyfrsm; trsm;BuD;&Syd gw,f/ "avhx;kH pHawG uGjJ ym;Muw,f? ,Ofaus;rIawG
tBudrfBudrf awGUMuHKcHpm;cJh&NyD;jzpfaMumif;? vGwfvyfa&;&NyD;u uGJjym;Muw,f? aexkdifpm;aomufrI ykHpHawG uGJjym;Muw,f?
wnf;u ygvDref'rD u dk a&pDpepfukd usio hf ;Hk cJah omfvnf; wkid ;f jynf ,kHMunfrI tbd"r®mawG uJGjym;Muw,f? tJ'Dvdk rwlnDrIawGudk
wnfNidrfat;csrf;rIr&Sdonfu wpfaMumif;? jynfolrsm;\ pD;yGm; vspfvsL½INyD; wefzkd;xm;rIpHEIef; wpfrsKd;wnf;owfrSwfvdkY r&yg
a&; b0 rzGUH NzdK; rwk;d wufonfuwpfaMumif;wkYd aMumifh ygvDref bl;/ rwlnDrIawGudkvnf; av;pm;Mu&rSmjzpfw,f}}
'Drkdua&pDonf arQmfrSef;ovkd ratmifjrifbJ jynfaxmifpkNydKuGJ tedrq hf ;kH Oyrmwpfct k jzpf rdom;pkypHk u H ykd J vufnK§d ;xk;d jycsif
vkqJqJtxd tEÅ&m,fBuD;rm;cJhaMumif;? w,f/ taemufwkdif;rdom;pkyHkpHu wpfOD;csif; vGwfvyfcGifheJY
Ä tcsKdUaom tqkd;jrif0g'Drsm;? e,fcsJUtvkdawmf&drsm;onf trsKd; wpfOD;csif; wkd;wufcGifh (Individual Freedom and Individual
om;a&;pdw"f mwf? rsK;dcspfpw d "f mwf? trsKd;om;a&;vu©Pm csKdUwJh Wellbeing ) udk t"duxm;w,f/ ta&SUwki d ;f rdom;pkypHk u
H wpfO;D
&Sm;yg;aeolrsm;yDyD t&m&mudk EkdifiHjcm;txifBuD;? EkdifiHjcm;udk csif;a&;xuf rdom;pkwpfckvHk;ta&;udk t"duxm; OD;pm;ay;yg
q&mwif? EkdifiHjcm;MoZmcHcsifaeMuolrsm;vnf; &SdaMumif;? w,f/ vlYtzGJUtpnf;wpfckvHk;xuf yk*v ¾ duwpfOD;csif;ukd OD;pm;
Ä rsuaf rSmufumvwGif ckid rf monfqo dk nft h csKUd aom jynfaxmifpk ay;vGef;wJh taemufwkdif; vlYtzGJUtpnf;awGrSm q,fausmfouf
EkdifiHrsm; tcsdefwkdtwGif; z½dkz&JNydKuGJoGm;NyD; touftkd;tdrfrsm;? &G,f udkd,f0efaqmifrIEIef;awG wpfESpfxufwpfESpf ydkrsm;vmwm?
,Ofaus;rIrsm;yg qHk;½HI;&jcif;? aoaus temw&jzpf&jcif;? pD;yGm; tv,fwef;avmufawmif jyD;qHk;atmif ynmroifEkdifawmhbJ
a&;? vlrIa&;b0rsm; cRwfjcHKus ysufpD;oGm;&jcif;rsm;udk oifcef; uav;tarjzpfNyD; vrf;ay:u tvkyv f ufrb hJ 0 a&mufomG ;wm?
pm ,lMu&ef vdkaMumif;? &ufpufMurf;MuKwfwJh &mZ0wfrIBuD;awG aMumufcref;vdvd rsm;
Ä EkdifiHawmfESifh wkdif;&if;om;vlrsKd;aygif;pkHyg0ifonfh jynfolrsm; aewm pwJh tcsufawGudkMunfhNyD; taemufwkdif; vlaerIpepfu
\ tajccHtusK;dpD;yGm;jzpfonfh touftkd;tdrf pnf;pdrf vHkNcHKa&; ykNd yD;aumif;w,fvYkd rqkEd idk yf gbl;}}? ]]vGwv f yfciG q hf wdk m xif&mpdik ;f
ESifhwuG pm;0wfaea&;? vlrIzGHUNzdK;wkd;wufrI ponfh vlYtcGifh cGihf vkid pf ifr[kwyf gbl;? vGwv f yfciG ehf YJ wm0ef,rl [ I m 'Gewf aGJ eyg
ta&;rsm; trSefwu,f jynfhpkHvmap&ef aqmif&GufaecsdefwGif w,f/ wu,fwrf; ajymMur,fq&dk if &mckid Ef eI ;f jynfh vGwv f yfciG hf
jynfwGif;jynfy tzsuform;&efudkvnf; rsufjcnfjywfrcHbJ qkw d m b,frmS rQ r&Syd gbl;? taemufwidk ;f Ekid if o H wif;pmBuD;awG
awmfveS af &;owdjzifh apmifMh unfNh yD; tvpftiku d rf cH&ap&ef tNrJ rSmvnf; olwYdk owif;pmBuD;awGuykd ikd w f hJ aumfyakd &;&Si;f BuD;rsm;&JU
wrf; Ekd;Ekd;Mum;Mum; pnf;pnf;vHk;vHk; aeMu&ef vdktyfaMumif;? ydkif&Sifrsm;u csrSwfay;wJh abmifxJu vGwfvyfcGifhrQom jzpfyg
txufazmfjyygvrf;nTef rSmMum;csufawG[m ,aeY jrefrm w,f/ avmavmq,f tar&duefor®w a*smhbk&fSu pmwkdufu
Ekid if rH mS 'Dru dk a&pD toGiu f ;l ajymif;a&;eJY vlYtcGit hf a&;azmfaqmif pmawG azmufzwfppfaq;cGifh? w,fvDzkef;vdkif;awG Mum;jzwfckd;
ay;aerIawG&JU tESpfom&jzpfovkd EkdifiHawmf&JU rl0g'awGjzpf em;axmifciG [ hf m r&Srd jzpfvtdk yfaew,fvYkd ajymqkad ewmudk Munfh
aMumif; avhvm awGU&SdEkdifygw,f/ EkdifiHawmftpdk;& (wyfrawmf jcif;tm;jzifh &mEIef;jynfh vGwfvyfcGifhr&SdEkdifbl;qkdwm odEkdifyg
tpkd;&) taeeJY tJ'Drl0g'awG taumiftxnfay:atmif b,fvkd w,f}}vdkY a&;om; azmfjyxm;ygw,f/ pmzwfow l pfO;D
24 ar 2006 > odyEHÜ iS ehf nf;ynm*sme,f 53
123456789012345678901234
123456789012345678901234
123456789012345678901234
123456789012345678901234

uGefysLwmacwfa&mufonftxd jzwfoef;cJh&aom
wDxiG rf I orkid ;f aMumif;rsm; (7)

1969 ckEpS f tajccH uGefysLwmvkyfief;ESifh okawoersm; aqmif&GufEdkif


Seymour Cray \ OD;aqmifrIjzifh Control Data Corp. rS &ef Xerox Palo Alto Research Center (PARC) udk wnfaxmif
CDC 7600 udk xkwv f yk jf zefYcscd o
hJ nf/ ¤if;udk yxrqH;k ay:ayguf vdkuf Muonf/
vmonfh plyguGefysLwmtjzpf&nfñTef; ajymqdkavh&SdMuonf/ a*smf*sD,me,fwiG f jyKvkyaf om yxrqH;k ATM onf tm;&
,aeYacwfwGif toHk;0ifaeaom Unix trnf&Sd tcrJhoHk; pzG,fr&SdvSaom tajctaejzifh NyD;ajrmufcJhonf/
operating system BuD;udk AT & T Bell Laboratories rS wDxi G f
EdkifcJhonf/ 1971 ckEpS f
Xerox wGif 0ifa&muftvkyv f yk u f ikd &f if; Gary Starkwea- yxrqH;k microprocessor tjzpf Intel 4004 udk 'DZikd ;f jyKvyk f
ther rS laser printer udk pwifwDxGifay;vkdufonf/ cJhMuonf/ Central processor wpfck\ tajccH tpdwftydkif;
urÇmajrjyifrS vurÇmay:odYk oGm;a&mufcahJ om Neil Arm- rsm;tm;vH;k udk chip wpfcx k w
J iG f xnfo h iG ;f jyKvkyx
f m;jcif;jzpf\/
strong ESihf wdu k ½f u
kd pf um;ajymEdik rf nfh transmitter udk motorola Niklaus Wirth rS Pascal Programming Language udk
u zefwD;xkwfvkyfay;cJhonf/ wDxiG cf ohJ nf/ tqdyk gy½d*k &rfonf oyfoyf&yf&yf&v dS í
S wpfqifh
tar&duefEikd if H umuG,af &;XmeBuD;wGif ARPANet (Adv- csif;oGm;aom language jzpfonf/ wpfenf;tm;jzifh oifMum;
anced Research Projects Agency) udk pwiftajccsvkyu f ikd cf hJ a&; tool wpfcktaejzifh tajccHxm; oHk;EdkifcJhMuonf/
onf/ ae&ma'o tajctaeavhvma&; obm0tEÅ&m,f pl;prf; tar&duefEdkifiHwGif yxrqHk; tBuD;pm; integrated calcu-
a&;ESihf AH;k tajrmuftjrm; ypfvw T rf uI kd odEikd rf nfh uGe&f ufwpfcu k kd lator BuD;udk micro Instrumentation and Telemetry . Systems
zefwD;cJhjcif; jzpfonf/ aemifwGif þpepfonf tifwmeufBuD; (MITS) rS xkwfvkyfcJhonf/
jzpfvm&onf/
"Programming Languages: History and fundamen- 1972 ckEpS f
tals" trnf&dS pmtkyu f kd Jean Sammet u a&;om; jzefYcsdco hJ nf/ Programming Language topfwpfckjzpfaom PRO-
Programming languages ESifhywfoufí pHjyKavmufaom LOG udk Philippe Rouseel rS wDxi G af y;cJo h nf/ ¤if;udk rmaq;
pmtkyf wpftkyfjzpfcJh&onf/ vufpw f uúov kd &f dS Artificial Intelligence Group udk &nfp;l í
CompuServe onf yxrqH;k Commercial online service vkyfay;cJhjcif;jzpfonf/
vkyfief;tjzpf wnfaxmifvdkufMuonf/ Atari rS Pong [kac:aom pD;yGm;jzpfxw k v
f yk rf nfh AD',
D *kd rd ;f
Seiko ukrÜPDrS urÇmay:wGif yxrqHk; udk atmifjrifpGm pwifxkwfvkyfEkdifcJhonf/
uGyfZf vufywfem&Dudk wDxGifEkdifcJh\/ C Programming language udk Bell Labs rS
Stanford Research institute wGif wkefwkefcgcg Dennis Ritchie u wDxGifa&;om;ay;cJh
aEG;aEG;axG;axG;jzifh vkyfudkifay;aompuf½kyf shakey udk zefwD; onf/ ¤if;onfaemifwGif rkdufu½dk
vdkufMuonf/ uGefysLwmESifh 0yfpfpaw&SifuGefysLwm
rsm;wGif vufawGU toHk;csEdkifonfh pHerlem
1970 jynfEh pS f y½dk*&rfwpfck jzpfvm&onf/
Information yrmP 1000 Bits ausmaf usmf yg0ifaom me- Radio Shack rS yxrqHk; calculator udk
mory chip topf 1103 udkwx D iG Ef ikd Nf yDjzpfaMumif; Intel rS aMunm rdwfqufay;vkdufonf/
vdkufonf/ ¤if;onf RAM (random-access memory) uJhodkY tar&duefEdkifiHwGif pD'D[k trsm;
aom trsKd;tpm; chip jzpfonf/ uGefysLwm\ memory uJhodkY od&Sdvm&aom Compact Disc wDxGifrI
toH;k jyKolrS ñTeMf um;csufrsm; a&;ay;vdu k Ef ikd rf nfo
h abmjzpf\/ jyKvkyfay;EkdifcJhonf/

54 odyEHÜ iS ehf nf;ynm*sme,f > 24 ar 2006


1973 ckEpS f umvDzdk;eD;,m;wGif pwifzGihfvSpfcJhonf/ ESpfESpfumvtwGif;
Microcomputer [k ac:aom toHk;tEIef;ukd yHkESdyfwifum Byte qdkifaygif; 74 ck jzpfvmcJhonf/
pwif owfrSwf ac:a0:cJhMuonf/ a'ouGef&uf (LAN) wpfck tar&duef avaMumif;pepftwGi;f uGeyf sLwmxde;f csKyfpepf
tjzpf zefwD; oHk;pGJEdkifrnfh Ethemet udk Roberts Metcalfe rS udk tjynfht0 toHk;jyKvdkufonf/
wDxiG f zefw;D cJo
h nf/ ¤if;udk Xerox Palo Alto Research Center 1976 ckEpS f
(PARC) &Sd rDeDuGefysLwmrsm; tcsif;csif; csdwfquf&if; prf;oyf Steve Wozniak ESifh Steve Jobs wdkYESpfOD;aygif;u Apple
toHk;jyKEdkifcJhonf/ Ethemet onf uGefysLwmaygif; oef; 50 Computer ukrP Ü uD w
kd nfaxmifvu dk Mf uonf/ aemifwiG f oef;csD
ausmfausmf csdwfquf,lEkdifonf/ í vkyfief;aqmif&Gufaeaom ukrÜPDBuD;jzpfvm&onfhtjyif
qGaJ qmifrt I jynfjh zifh avqmcsyfjym;rsm; xGuv f mjyefonf/ urÇmrS todtrSwfjyKjcif;cH&aom ukrÜPDjzpfvm&onf/
Wang Laboratories rS tvG,fwul toHk;jyKEdkifaom Bill Gates onf Altair uGefysLwmtoHk;jyKrIrsm;twGuf
wang word-processing system udk xkwv f yk jf zefYcsdvu
kd o
f nf/ BASIC tm; w&m;r0if oHk;pGJrItwGuf uefYuGufpmwpfapmif
a&;om;cJhonf/
1974 ckEpS f Microsoft rS BASIC tm;ydr k akd umif;rGeaf om jyKjyifrrI sm;jzifh
Intel rS micropressor chip rsm; ydr
k kd wd;k wufaumif;rGev f m jyKvkyfxm;&SdNyD; jzpfonf/ Version jzifh rdwfqufvdkufonf/
aom tajctaejzifh 8080 udk qufvuf xkwv f yk v
f u
kd jf yefonf/ e,l;*smpDNrdKUwGif uGefysLwm 0goem&Sifrsm; toif;tjzpf
¤if;udk trsm;oHk;tjzpf 'DZdkif;jyKxm;onf/ yxrqHk; pwifzGJUpnf;cJhMuonf/
yxrqHk; Toshiba floppy disk drive
rdwfqufay:xGufvmonf/ 1977 ckEpS f
Jack S.Kilby, Jerry D. Merry Apple Computer ukrÜPD Radio shack ukrÜPDESifh Com-
man ESihf James Van Tassel wdkY modore ukrÜPDwdkYonf uGefysLwm[k ay:aygufvmNyD;aemuf
oHk;a,mufaygif;í Texas Instrument aps;uGufNydKifyGJrsm; jyKvkyfvmMuojzifh tqdkygaps;uGuf NydKifyGJ
twGuf electronic handheld onf ordkif;0ifNydKifyGJ jzpfvm&onf/
calculator udk rlydkifcGifhawmif;qkdwifjycJh&m yxrqHk; Personal Computer tjzpf Apple ukrÜPDrS
cGifhjyKjcif; cH&onf/ Apple II udk a&mifpHk*&yfzpftoGiftjyifrsm;ESifhtwl xkwfvkyfcJh
onf/ xdkYaemuf ,aeYacwfwGif yHkjrif½HkrQjzifh ukrÜPD\trnfudk
1975 ckEpS f odEdkifaprnfh Apple Logo udk Regis McKenna Advertising
yxrqHk; yDpDwpfvHk;wifydkYa&mif;csrIudk MITS rS Altair ukrÜPDrS Robo Janoff udk rlv'DZdkif;jyKvkyfay;cJhonf/
8800 jzifh aqmif&u G cf MhJ uonf/ ¤if;wGif memory 1KB yg0ifí Commodore rS a':vmaiG 495 jzifh
a':vm 700 cefYjzifh a&mif;cscJhonf/ a&mif;csaom PET (Personal
Edward Roberts ESifh ¤if;\ukrÜPDjzpfaom Micro Ins- Electronic Transactor) xkwfvkyf
trumentation and Telemetry Systems (MITS) rS pí per- cJhonf/
sonal computer [laom toHk;tEIef;udk pwifoHk;pGJ ac:a0:cJh Radio Shack rS TRS.80
Muonf/ Model 1 udk rdkufu½dkuGefysLwmtjzpf
Personal Computer ac: yDpDrsm;twGuf Paul Allen ESihf rdwfquf&if; xkwfvkyfa&mif;cscJhjyefonf/
Bill Gates wdkYonfyxrqHk; Computer Language Program Microsoft rS BASIC udk Radio shack ESihf Apple odYk w&m;0if
udk a&;om;ay;cJMh uonf/ Altair twGuf toH;k jyKEdik &f ef 'DZikd ;f jzifh vdkifpifjzifh a&mif;cscJhonf/
BASIC udk a&;om;cJjh cif;jzpf\/ xdYkaemuf Gates onf Harvard e,l;*smpD&Sd arm&pfawmif;NrdKUwGif uGefysLwm vufvD
udk pGefYvTwfum Microsoft udk AllenESifhtwl wnfaxmifvdkuf ta&mif;qdik f wpfqikd t f jzpf Computer Shack [k qdik ;f bkww
f yf
Muonf/ zGifhvSpfcJhonf/ aemifwGif xdkqdkifBuD;onf computer land qkdif
tdrfoHk;uGefysLwmrsm;wGif MOS Technology 6502 udk BuD;tjzpf vlodrsm;cJh&onf/
us,fjyefYpGm oHk;pGJvmonf/ ¤if;onf 8-bit *Pef; ESpfckvHk;udk qufvufwifjyay;ygO;D rnf/
wpfpuúefY\ wpfoef;yHkwpfyHkMumaom tcsdefav;twGif; aygif; oef;xufatmif
ay;Edkifonf/ Ref: Smart Computing
yxrqHk; uGefysLwm pwdk;qdkiftjzpf Byte Shop trnfjzifh

24 ar 2005 > odyEHÜ iS ehf nf;ynm*sme,f 55


odaumif;p&m tar;tajz

tcsKdUawG pm;wmrsm;&if tom;?


ta&jym;awGay:rmS tpuftajymufawG
wu,f ay:vmwwfygovm;
rsKd;udk ajymif;oGm;apw,f/ awG u a&wG u f v d k Y &rS m yg/
tJ v d k jzpf v mwJ h t cg 'gayr,f h oMum;vH k ; awG
arG ; nif ; ayguf & J U wpf p d w f trsm;BuD;pm;vdkY? acsmuvuf
wpfa'oavmuf ydwfqdkYoGm; awG pm;vdkY? qDaMumfrkefYawG
apw,f/ ta&jym;twGif;u pm;vdkYqdkwJh tajctaeaMumifh
tqD a wG p k v mNyD ; buf w D ; jzpfvm&w,fqdkwJh oufao
&D ; ,m;awG & J U wpf o QL;awG taxmuftxm; jyp&mawmh
rsm;vmapw,f/ tJ'DupNyD; &SmrawGUMuao;ygbl;/
y½dyk ,
D eH D bufw;D &D;,m; tpuf b,fvkd aq;½Iaxmifhu
tajymufawG jzpfvmawmhwm MunfhMunfh cRif;csufqdkwm &Sd
ygyJ/ yxr tom; tylavmif wwfpjrJyg/ b,fvdktaMumif;
ovdjk zpfvmw,f? eDvmw,f/ aMumifh tpuftajymufawG
NyD;awmh tzkav;awG jzpfvm ay:vmwmjzpfjzpf taygufcH&
&muae tpuftajymufawG ol taeeJY cHpm;Mu&rSm jzpf
jzpfvm&wmyg/ w,f/ b,fvdkyJjzpfjzpf tpuf
tar&duefEdkifiHrSmawmh tajymufawG ay:vmwJh vl 95
tm[m&eJY tpuftajymufawG &mcd k i f E I e f ; avmuf u awmh
Mum;rSm&SdwJh qufpyfrItae tm[m&aMumifh jzpf&wmawmh
uav;awG tcsKdpm;wm tajymuf a wG jzpf v m&wJ h txm;udk avhvmaeMuw,f/ aocsmygw,f / b,f v d k
rsm;&if rsuf E S m rS m tpuf wu,fhtaMumif;&if;uawmh tJ'Dae&mrSm oMum;vHk;awG? tm[m&aMumifh b,fvdkjzpf
tajymufawG jzpfvdrfhr,fvdkY a,muf s m; a[mf r k e f ; "mwf acsmuvufawG? 'grSr[kwf oG m ;&w,f q k d w J h wd u s vH k
vlBuD;awGu ajymqdk Ncdrf; ta&jym;qDudk a&muf&SdvmvdkY tcsKdrsm;wJh tpm;tpmawGudk avmufwhJ oufao taxmuf
ajcmufavh&Sdw,f/ twdtus jzpfw,f/ tJ'gaMumifh ta& trsm;tjym;pm;&if b,fvdk txm;udkawmh b,folrQ rjy
rSefw,fvdkY rqdkEdkifayr,fhvJ jym;twGif; tqDxkwfvkyfwm jzpfrvJqdkwJh prf;oyfcsufawG EdkifMuao;wm awGU&rSm jzpfyg
ajymavhajymxawmh &Sdwwf wd;k vm&ovdk *vif;? wpfoQL; ygygw,f / wpf O D ; csif ; rS m w,f/
Muw,f/ trnf;pufawG tpuf awG wdk;yGm;vmwJh tajctae xGufvmwJh tpuftajymuf Ref: Last Word

56 odyEHÜ iS ehf nf;ynm*sme,f > 24 ar 2006

Das könnte Ihnen auch gefallen