HET NETOVERSCHRIJDEND MEDIUM OVER iNNOVATIE IN iNFRASTRUCTUUR EN iCT

PANTONE 1945 + ZW periodiciteit: 4 x per jaar_NR 01_juli/augustus/september_18-09-2010

Minister Smet
wil een ruime rol
voor informatica

KaSo Maaseik
onderwijst alle in
gebieden op één teresse-
campus
KuiNFRASTRUCTUUR
HET NETOVERSCHRIJDEND MEDIUM OVER iNNOVATIE IN rt Klynen EN iCT
verlevendigt less
met nieuwe med en
CMYK ia

HET NETOVERSCHRIJDEND MEDIUM OVER iNNOVATIE IN iNFRASTRUCTUUR EN iCT

ZWART/WIT
i3 interiors
Eikenlaan 11, B-3740 Bilzen
T 089 41 11 15 www.belisia.be
Voorwoord...
HET NETOVERSCHRIJDEND MEDIUM OVER iNNOVATIE IN iNFRASTRUCTUUR EN iCT

PANTONE 1945 + ZW

iSCHOOL? …Dat ken ik niet? Kregen we vaak te horen toen we op stap gingen
bij verschillende onderwijsinstanties, architectenverenigingen en bedrijven om
ons nieuwe project voor te stellen.

Maar iSCHOOL werd het. Geen nieuwe creatie van Steve Jobs, geen zoveelste
i die door marketeers wordt gebruikt om een product hipper te maken dan het
eigenlijk zou moeten zijn, maar een magazine voor en over onderwijsinnovatie,
HET NETOVERSCHRIJDEND MEDIUM OVER iNNOVATIE IN iNFRASTRUCTUUR EN iCT
met de i van inhoud.

iSCHOOL staat voor inhoud over innovatie op het vlak van infrastructuur en ICT
CMYK

in het onderwijs.

Inhoud als leidraad voor u, het directieteam dat een school uitdenkt, inricht en
financieel beheert.
Inhoud voor u, de architect die de scholen van vandaag en morgen vormgeeft.
Inhoud voor u, de leraar die onderwijsvernieuwing wel ziet zitten, maar niet
meteen weet hoe eraan te beginnen.

Met iSCHOOL streven we ernaar u te helpen uw ideale school te realiseren: of

ze nu Brede School heet, Open School, School van de toekomst, School van de
21e Eeuw,… het moet een school zijn waar levenslang leren in optimale om-
standigheden kan plaatsvinden – zowel qua concept, infrastructuur, inrichting,
HET NETOVERSCHRIJDEND MEDIUM OVER iNNOVATIE IN iNFRASTRUCTUUR EN iCT
ICT als pedagogiek en didactiek.

We brengen u verhalen uit de praktijk, opgetekend bij ervaringsdeskundigen uit

ZWART/WIT
het veld. “Voor en door [vul hier uw functietitel in]” heet dat dan.
Een cliché? Misschien. Maar dan wel één dat de ambitie van iSCHOOL als forum
voor informatieuitwisseling / implementatieforum perfect omschrijft.

Het eerste nummer van een magazine de wereld insturen is altijd een spannend
moment. We hebben een interessante ontdekkingsreis achter de rug en
kijken uit naar de volgende etappe. Als we terugblikken op onze interessante
ervaringen in het voorbereidingstraject (u zou versteld staan als u zag hoeveel
positieve bewoordingen beginnen met een i) kunnen we alleen maar besluiten
dat de i in iSCHOOL wat ons betreft helemaal op zijn plaats is.

We wensen u veel inspiratie en hopen dat u tot dezelfde vaststelling komt!

Philip Caerts
HET NETOVERSCHRIJDEND MEDIUM OVER iNNOVATIE IN iNFRASTRUCTUUR EN iCT

iSCHOOL MAGAZINE 03
In dit nummer... Ergonomische
lestafeltjes verbeteren
de lespraktijk
De leerlingen van de Groenlaar in Reet
volgen rechtstaand of zittend les. Hoe
het hen het best uitkomt. Die bewe-
gingsvrijheid verhoogt niet alleen het
ergonomisch comfort van de leerlingen,
maar ook de kwaliteit van het onderwijs.
Naast nieuw meubilair zijn de klaslokalen
ook uitgerust met digitale schoolborden.
> Lees verder op pagina 12
Een pc in élke klas
Her en der in klaslokalen ruimen de oude
krijtborden plaats voor digitale borden
en pc’s. Maar dat gebeurt nog maar
met mondjesmaat. Nochtans kan de pc
het leereffect sterk positief beïnvloeden.
Verschillende partijen ijveren er dan
ook voor dat de computer een integraal
onderdeel van de klasuitrusting wordt.
iSchool ging in debat met enkele van deze
spelers.
> Lees verder op pagina 22
“Architectuur moet ten
dienste staan van het
pedagogische project”
Architect Jan De Vloed staat ruim 22
jaar aan het hoofd van Architektenbu-
ro De Vloed in Gent. Het bureau heeft
een sterke ervaring in het bouwen van
schoolinfrastructuur. Het belangrijkste
uitgangspunt van een schoolgebouw
is dat het de pedagogische visie van
de school ondersteunt. Het ontwerpen
van dergelijke gebouwen is volgens de
ontwerper overigens niet het exclusieve
domein van gespecialiseerde bureaus.
Synergiën kunnen het eindresultaat alleen
maar verbeteren.
> Lees verder op pagina 36
En verder...
 Colofon
iSchool is een kwartaalblad dat zich richt tot de
beslissingsnemers inzake infrastructuur en ICT in
het Vlaams Onderwijs en tot de Vlaamse architecten.

Verantwoordelijke uitgever:
Uitgeverij New Senses bvba
Caerts Philip
Stationsstraat 77/1

Inhaalbeweging
3980 Tessenderlo
Tel.: 013/322 327
Mail: info@ischoolmagazine.be

voor scholenbouw Web: www.ischoolmagazine.be

Redactie
Habitos.be
(Gretel Kerkhofs, Kelly Cuypers, TiM Vanhove)

Redactieadres
Met het project Scholen van Morgen heeft Gruitroderbaan 41
de Vlaamse overheid een inhaalproject 3670 Meeuwen
opgezet voor de achterstand in de Mail: redactie@ischoolmagazine.be
bouwprojecten in het onderwijs. Hiervoor
Fotografie
sloeg de overheid de handen in elkaar Uzien fotografie (info@uzien.be)
met de private partijen BNP Paribas Fortis
en Fortis Real Estate. Samen zullen ze Grafische vormgeving
ruim 200 scholen bouwen of verbouwen. King Arthur
Europark 2056
iSchool volgt het project op de voet.
3530 Houthalen
Web: www.king-arthur.be

Verspreiding
Via post bedeeld op naam.
17.000 exemplaren

> Lees verder op pagina 48 Volgende verschijning: februari 2011

Auteursrechten
Niets uit iSchool mag geheel of gedeeltelijk overgenomen of
vermenigvuldigd worden zonder voorafgaandelijke schriftelijke
toestemming van de uitgever. Bij overname dient een

- Interview met Minister Smet over
de toekomst van het Vlaamse onderwijs 6
- Nieuws 11-17-45-47
- Digitale revolutie: het gebruik van
correcte bron vermeld te worden. Alle beelden gebruikt in
dit magazine werden door onze eigen fotografen genomen
of worden verondersteld door derden ‘vrij van rechten’ te
zijn aangeboden aan de uitgever. iSchool aanvaardt dan ook
geen verantwoordelijkheid wanneer beelden aangeleverd
door derden niet vrij van rechten zijn. De adverteerder is
verantwoordelijk voor door hem ingezonden tekst, foto’s, logo’s

nieuwe media in de klas 18 en dergelijke. De adverteerder vrijwaart New Senses tegen alle
vorderingen die zouden kunnen voortvloeien uit de schending

- Gezonde scholen 28 van rechten van derden. De uitgever is niet verantwoordelijk

voor eventuele foute informatie met betrekking tot de gegevens

- KaSo Maaseik: Alle interessegebieden op één campus 40 van de bedrijven die terug te vinden zijn in dit magazine. De
uitgever kan op geen enkele wijze aansprakelijk worden
gesteld voor ondervonden schaden voortvloeiend uit fouten of
- Studie toegelicht: De luchtkwaliteit op school 51 onvolledigheden in de inhoud van iSchool.

iSCHOOL MAGAZINE 05
“ School an m o e t
h e t h a r t v
g e m e e n s ch a p
de
v o r m e n . ”
Interview met Pascal Smet
Vlaams minister van Onderwijs
Het Vlaamse Onderwijs is in volle beweging. Dat is
toch één van de conclusies die we durven trekken na
een gesprek met Vlaams minister van Onderwijs Pascal
Smet. Er is nog maar pas een inhaalbeweging voor
schoolinfrastructuur in gang gezet of de minister denkt al
aan een vervolgoperatie op korte termijn. Daarnaast werkt
het kabinet visies uit over een brede school - die het hart
moet vormen van een gemeenschap -, de hervorming van
het secundair onderwijs en een innovatieve lesmethodiek
voor de toekomst.
Tekst: TiM Vanhove
Fotografie: Uzien Fotografie
Als Vlaams minister van Onderwijs zet
Pascal Smet de krijtlijnen uit voor het on-
derwijslandschap in de komende jaren.
iSchool kon voor zijn eerste nummer dus
niet voorbij deze sleutelfiguur. We polsten
de minister naar enkele hete hangijzers in
zijn vakgebied.
Brandend actueel is natuurlijk de ‘inhaalbe-
weging schoolinfrastructuur’ die momenteel
in zijn opstartfase zit. Het project voorziet in
de renovatie of nieuwbouw van een 200-tal
projecten, goed voor een totaalinveste-
ring van 1,5 miljard euro. De overheid gaat
hiervoor een publiek private samenwerking
aan met de privésector in een Design, Build,
Finance en Maintain (DBFM) verhaal. De
financiële partner - PNB Paribas Fortis -ligt
onder contract sinds mei. Momenteel zoekt
‘Scholen van Morgen’, de vennootschap
die de pps-samenwerking beheert, naar de
ontwerpers en aannemers die de projecten
concreet zullen uitwerken.
iSCHOOL MAGAZINE 07
 200
nieuwe scholen
tegen 2016
Hoe ziet de timing er verder uit? “Bedoeling
is dat nog voor het jaareinde alle geprese-
lecteerde scholen worden gecontacteerd
om de projectdefinitie verder uit te werken.
En wie weet kan er nog dit jaar een eerste
steen gelegd worden voor een van de
volgende drie pilootprojecten – Kasog
Genk, het Gemeentelijk Technisch Instituut
in Londerzeel en MPIGO Zonneken –
SBSO Baken en Internaat Zonneken in
Sint-Niklaas. In 2014 moet het laatste
project van de ruim 200 projecten opgestart
zijn. Het streefdoel is dat het laatste project
in 2016 gerealiseerd is.
Het opzet is dat in de ontwikkeling van de
projecten de schaalgrootte kan spelen.
“Daartoe zullen 3 tot 5 scholen in een
cluster worden samengebracht. Zo’n
cluster wordt dan door één basisteam
– bestaande uit architect, aannemer
en studiebureaus – bediend. Zo kan
er een optimale samenwerking tussen
de betrokken partijen ontstaan, wat het
eindresultaat alleen maar ten goede komt,”
verduidelijkt Wim Stalpaert, raadgever
schoolinfrastructuur.
INTERVIEW PASCAL SMET
Tweede inhaalbeweging
Minister Smet wil het niet bij deze ene
inhaalbeweging houden. “60% van de
Vlaamse scholen is vandaag ouder dan 30
jaar, 30% is zelfs ouder dan 40 jaar. Een
gebouw is nochtans na 30 jaar intensief
gebruik aan een grondige vernieuwing toe.
Daarin ligt trouwens een van de troeven
van het ‘Scholen van Morgen’-programma.
Het eigenaarsonderhoud blijft gedurende
30 jaar bij de PPS-vennootschap liggen.
Het is ook zo opgevat dat de school zelfs na
30 jaar in een meer dan uitstekende staat
zal worden overgedragen.
Wanneer we de ruim 200 scholen in onze
eerste inhaalbeweging geholpen hebben,
blijft er nog een lange wachtlijst openstaan,
goed voor een totaal van 2,4 miljard aan
investeringen. Een deel van die wachtlijst
zijn ‘anticiperende scholen’, die vandaag al
hun aanvraag indienen voor de noden van
over 10 jaar. Maar bij de andere scholen is
de nood hoog. Om hieraan voor een deel
te verhelpen, willen we in het najaar een
nieuwe PPS-samenwerking opstarten.
Hiervoor moeten we nog op zoek naar
nieuw geld. Eén van de denkpistes daarin
is een volkslening,” onthult de minister.
Hart van de lokale
gemeenschap
Een belangrijk aandachtspunt in de huidige
investeringen in nieuwe schoolgebou-
wen is hun maximale flexibiliteit en de rol
die ze daarmee kunnen vervullen voor de
gemeenschap. Pascal Smet: “Bij nieuwe
investeringen moeten we maximaal streven
naar een ‘brede school’. De school moet
na de schooluren ook functioneel zijn.
Bijvoorbeeld wanneer ze een sporthal
heeft, moet die bruikbaar zijn voor de
sportverenigingen, de speelpleinwerking
moet tijdens de vakantieperiodes gebruik
kunnen maken van de speelplaats,… Op
zo’n manier kan een school echt het hart
van de gemeenschap gaan vormen.”
Momenteel werkt het kabinet een visie
uit over de brede school. Hierin wordt
geschetst hoe zo’n school er inhoudelijk en
op vlak van infrastructuur uit kan zien.
Evolueren naar open
leeromgeving
Niet alleen de opvatting van de school-
gebouwen, ook de manier waarop we
vandaag les geven wil de minister grondig
hertekenen. “Wanneer we een klaslokaal
van vandaag vergelijken met een klaslokaal
uit de vorige eeuw, zien we nauwelijks
verschillen. Het blijven vier muren met
daartussen banken en een schoolbord.
In uitzonderlijke gevallen vinden we al
een smartboard in de klas. De leefwereld
van de kinderen en jongeren is de laatste
decennia echter grondig veranderd. Ze
groeien op met nieuwe media en internet
en ze hebben heel andere interesses.”
manier van lesgeven verlevendigen. Met
het smartboard kunnen voorbeelden op
het internet getoond worden. En dat kan
leerlingen stimuleren om thuis zelf verder
te zoeken.” Toch moeten we op onze
hoede blijven, waarschuwt Pascal Smet.
“We moeten de leerlingen ook op valkuilen
wijzen. Internet bijvoorbeeld is een schat
aan informatie. Maar die informatie kan
gemanipuleerd zijn. Het is één van de
uitdagingen de leerlingen bij te brengen
hoe ze daarmee moeten omgaan.”
De minister tempert ook zijn eigen
enthousiasme. “Het toekomstbeeld dat uit
deze denktank zal voortvloeien, kunnen
we onmogelijk op 1-2-3 realiseren. Ik
wil op dat vlak geen valse hoop creëren.
Bovendien moeten we erover waken dat
we van onderwijs geen spel maken. Het
is meer dan gaming of toelichting met
voorbeelden van het internet. Er moet ook
nog ruimte zijn voor de klassieke manier
van lesgeven. Belangrijk is wel dat we in
de lerarenopleiding aandacht besteden aan
deze verschillende lesmethodes.”
Schotten wegnemen
Naast de infrastructurele en ICT-inno-
vaties bereidt de minister een grondige
hervorming van het secundair onderwijs
in Vlaanderen voor. “Dit najaar moet een
discussienota klaar zijn om te bespreken
met het werkveld. Eén van de punten in
deze nota is de richtingkeuze. Die moet op
latere leeftijd gebeuren. Daarnaast willen
we de schotten tussen het ASO, TSO
en BSO wegnemen. Die rangschikking
van het onderwijs willen we vervangen
door een systeem waarbij het kind met
verschillende interessegebieden in contact
komt. Zo willen we ertoe komen dat het
kind zelfstandig en beter gewapend mee
kan denken aan de keuze van zijn studie-
richting.”
Eind september wil de minister een dis-
cussieronde op gang brengen met de
verschillende actoren om zo tot een maat-
schappelijk debat te komen. De uitkomst
van dit debat zal de definitieve hervorming
mee bepalen. “Streefdoel is dat we tegen
het eind van deze legislatuur een decreet
klaar hebben, zodat de hervorming in
de periode 2014 – 2019 concreet op het
terrein uitgevoerd kan worden.”

“ Informatica
verlevendigt
de manier
van lesgeven”

De minister wil die innovaties een plaats

geven in de manier waarop vandaag wordt
onderwezen. Hiertoe wil hij een debat op
gang brengen tussen de verschillende
actoren – leerlingen, leerkrachten,
pedagogen, architecten,… Die denktank
mag heel ambitieus zijn. Een droombeeld
van de minister is een open leeromgeving
met verschillende ruimtes die multifunctio-
neel gebruikt kunnen worden voor beeld,
handwerk of knus samen zijn. Klaslokalen
moeten er ook niet meer allemaal hetzelfde
uitzien. Er moet ruimte zijn voor afwisseling.
“En in zo’n school moet informatica
aanwezig zijn. Het is een manier om het
onderwijs meer naar de leefwereld van
de leerlingen te brengen. Wij - en dat
geldt nog meer voor de leerlingen van
vandaag – leven in een beeldcultuur. Met
informatica kan de leerkracht zijn of haar

iSCHOOL MAGAZINE 09
09
 L EUK !
RE N =
LE

S
ADVIE
ING
TRAIN
LLAT IE
INSTA
CIE RING
FINAN
ING
PLANN €

Leren is leuk op www.vanerum.be/ischool

VANERUM België Kleine Schaluinweg 7, 3290 Diest

T 070 / 222 600 F 070 / 222 601 info@vanerum.be
NIEUWS M AG A Z I N E

Gezondere scholen met Fermacell

Fermacell, producent van gipsvezelplaten, heeft een nieuw type plaat
ontwikkeld dat kan bijdragen tot de verbetering van het binnenklimaat in
klaslokalen. In veel scholen laat dit te wensen over omwille van de gebrekkige
ventilatie. Fermacell Greenline is een gipsvezelplaat die schadelijke stoffen
absorbeert en duurzaam bindt. Op die manier verbetert de luchtkwaliteit in
het klaslokaal aanzienlijk. Om deze eigenschappen te krijgen, zijn de platen
aan twee zijden behandeld met een werkende stof op keratinebasis. Deze
stof blijft actief onder afwerkingslagen, wand- of vloerbekledingen. De
werking van de Fermacell Greenline is onderzocht en bevestigd door het
onafhankelijke Eco Institut in Keulen.

Meer info: www.fermacell.be

Designer Bram Boo en Vanerum

brengen designobjecten in de klas
Vanerum en Bram Boo - designer van het jaar 2010 – ontwikkelden samen
Salsa, een opmerkelijk zitobject voor scholen, bibliotheken, wachtruimtes,…
Het meubelstuk is een centraal ontmoetingspunt, bijvoorbeeld voor
groepswerk of informeel overleg.
Het ontwerp oogt strak. Het meubelstuk werd in juni voor het eerst aan het
internationale publiek voorgesteld op NeoCon World’s Trade Fair en werd
daar enthousiast onthaald. Momenteel wordt nog gewerkt aan de integratie
van technologie in Salsa. Beide partijen hebben ook plannen om in een
latere fase andere ontwerpen van Bram Boo om te zetten in productierijpe
meubelen.

Meer info: www.vanerum.be

Informatieplatform voor
kwalitatieve schoolarchitectuur
AGIOn – het Agentschap voor Infrastructuur in het Onderwijs en de Vlaamse
Bouwmeester hebben met scholenbouwen.be een website opgezet om
kandidaat-bouwheren te begeleiden in hun project.
De webstek moet hen inspiratie en informatie bieden om goed voorbereid
aan het plannen, ontwerpen en bouwen van een school te beginnen. Een
goed geïnformeerde opdrachtgever is immers een conditio sine qua non
voor een geslaagd project.
De website reikt schoolvoorbeelden aan uit binnen- en buitenland die
kunnen inspireren. Daarnaast vinden aspirant-bouwheren info over goed
opdrachtgeverschap, projectdefinities, architectuur met leerlingen en
evenenementen. Via de nieuwsberichten houden initiatiefnemers de vinger
aan de pols over wat reilt en zeilt inzake kwaliteitsvolle schoolarchitectuur.

iSCHOOL MAGAZINE 11
Lestaf e l t j e s o p
t e m e n s e n m a a t
gro r
zorg e n v o o
betere h o u d i n g
Tekst: Gretel Kerkhofs
Fotografie: Uzien Fotografie
Rechtstaand les volgen in Groenlaar
iSchool mocht op klasbezoek in Groenlaar in Reet.
Want tijden veranderen, en de klasinrichting ook. Zo
heeft Groenlaar verschillende klassen in de wijkscholen
uitgerust met digitale borden en met aangepast
schoolmeubilair. “Voor een betere houding van de
leerlingen en een betere kwaliteit van ons onderwijs,”
licht ergotherapeut Toon De Muynck deze keuze toe.
Groenlaer verving de klassieke
lessenaars in de klas door de
ergonomische tafels “Optimax”,
met verstelbare voetsteunen.
Basisschool Groenlaar biedt buitengewoon
onderwijs aan en maakt deel uit van
scholengroep 6 ‘Rivierenland’, in de
Rupelstreek. Over verschillende locaties
verspreid vangt Groenlaar leerlingen
van type 1, 2, 4 en 8 op. Dankzij een
enthousiaste directie die open staat voor
vernieuwende en vooruitstrevende ideeën,
kon ergotherapeut Toon De Muynck
enkele klassen uitrusten met ergonomisch
lesmeubilair en digitale borden. Beide
elementen maken het streven naar
een goede onderwijskwaliteit een stuk
gemakkelijker, vindt Toon. “Tijdens mijn
zoektocht naar vernieuwende materialen
stootte ik op het meubilair ‘Optimax’.
Ergonomisch verantwoord, zowel voor
de leerlingen als voor de leerkracht. De
vergelijking met de klassieke lage tafeltjes
op kindermaat is ver weg. Deze tafels
zijn op ‘grote mensenmaat’ gemaakt.
Ze zijn uitgerust met een in de hoogte
verstelbare voetenplank. Bovendien zijn ze
heel geschikt om staand les te volgen of
te werken. De juf en de meester hoeven
zich niet meer te bukken als ze een leerling
willen helpen bij een taak. De voetsteun,
die in de hoogte verstelbaar is, kun je zowel
aan de tafel als aan de stoel monteren.
Bijgevolg leent het meubilair zich perfect
voor grote én kleine leerlingen.”
iSCHOOL MAGAZINE 13
 en
u ct en
t
od uc
pr rod

onte ent
e
rd e p

nt
e
e rd

t
gr ree

digit itale con

t e
ïn eg
ge eïnt

ale c
g

dig
Het bewezen
bewezen
pad naar succes
succes
ge g
m em
ee e
ns en
ch sc
ap ha

g
on o

lin
de nd

k e g
p

ik lin
rs ers
te te

t w k e
un u

on ik
e tw
in nin

l
ne on
g g

s io le
es ne
rof sio
p es
of
pr
Uw aansluiting op het bijzondere
Uw aansluiting op het bijzondere

Surf snel naar www.smartboard.be, succes gegarandeerd!

Surf snel naar
VSV België, www.smartboard.be,
Nijverheidslaan succes
60, 8540 Deerlijk T 056 313415 gegarandeerd!
(erkend distributeur)
VSV België, Nijverheidslaan 60, 8540 Deerlijk T 056 313415 (erkend distributeur)

Op gelijke hoogte
Handig aan de tafels zijn bijvoorbeeld
de ingebouwde wieltjes, waardoor je de
tafels in een mum van tijd ergens anders
kunt zetten of in een andere formatie
kunt plaatsen voor een groepswerk of
een crea-les. De individueel aangepaste
voetensteun zorgt er voor dat kinderen
op een ergonomische manier zitten, zodat
ze hun rug, nek en benen ontlasten.” De
combinatie laat ook twee verschillende
zithoudingen toe: een actieve werkhouding
waarbij de rug iets meer voorover buigt,
en een passieve luisterhouding, waarbij
het kind achterover geleund in zijn stoel
zit. “Nog leuk aan dit meubilair is dat je als
leerkracht op dezelfde ooghoogte staat als
je leerlingen. Je hoeft niet meer steeds naar
beneden te kijken. De leerlingen zelf krijgen
geen nekklachten van het kijken vanuit kik-
kerperspectief, en als ze willen kunnen ze
de lessen rechtstaand mee volgen, zonder
dat ze daar iemand voor hoeven te storen.”
En zo komt de ideale klas, voor leerkracht
én leerling stilaan in zicht.
RECHTSTAAND LES VOLGEN IN GROENLAAR
YouTube in de les
Tijdens de taalles gebruikt juf Diane ook
vaak een zoekprogramma op internet, zoals
bijvoorbeeld Google. “Het gebeurt dat we
aan het lezen zijn en er iemand een woord
niet kent. Vroeger moest je dan zoeken in
een dik woordenboek. Als je de uitleg niet
snapte, stond je daar. Nu tikken we het
woord in op Google en we krijgen meteen
enkele afbeeldingen te zien, extra uitleg, …
Internet op het bord De kinderen hebben de betekenis meteen
door.” Ook het inspelen op de actualiteit kan
Een onderwijsleek vindt het een revolutie, veel sneller, via het jeugdjournaal Karrewiet
voor heel wat leerkrachten is het een of zelfs via YouTube. “De kinderen zijn erg
logische evolutie: de overstap van het enthousiast. Ze zijn zelf ook heel snel weg
krijtbord naar zijn digitale opvolger. Zeker met het gebruik van het bord. Ikzelf heb
nu er zoveel informatie via het internet een cursus gevolgd en omdat het nog een
voor het grijpen ligt. iSchool mocht een les vrij nieuwe lesmethodiek is, moet ik er wel
volgen bij juf Diane Masson van klas c10 in veel voorbereiding in steken. Zo heb ik ons
de Groenlaar. rekenboek volledig ingescand, pagina per
pagina. Andere lesblaadjes scan ik ook in
Een digitaal bord ziet er uit als een wit of ik bereid zelf lesjes op pc voor.” En hoe
magneetbord, maar dan met een door- zit het met de andere nadelen? “Die zijn
schijnende toplaag. Hierop projecteert de er nauwelijks. Waar we wel wat last mee
juf beelden vanaf haar laptop, maar ze kan hebben is het licht: de grote ramen in de
ook over die beelden schrijven – weliswaar klas maken dat wat er op het scherm staat,
met digitale inkt - en haar notities meteen niet altijd even goed zichtbaar is.”
opslaan op haar pc. Het scherm werkt ook
als een ‘touch screen’: tabbladen van je
browser kun je aanklikken met een simpele
vingertik. “Ik werk alleen nog met het
digitale bord,” begint Diane. “Het krijtbord
wordt enkel nog door de leerlingen zelf
gebruikt, voor een dictee of om te tekenen.
Ik ga dus elke dag met schone, krijtloze
kleren naar huis!” Juf Diane glundert als ze
het digitale bord demonstreert. Schermen
met lesbladen gaan open en dicht, filmpjes
verschijnen, ze brengt notities aan, vult de
juiste oplossingen in… “De mogelijkheden
van dit bord zijn eindeloos. Ik werk
voornamelijk met de speciale Smart Note-
book-bestanden, omdat die me toelaten
te noteren in het document en meteen
daarna te scrollen en een andere tekst te
markeren.”
iSCHOOL MAGAZINE 15
 Verwarming Chauffage Koeling Rafraîchissement Ventilatie Ventilation Luchtzuivering Purification d’air

Een gezonde leer- en werkomgeving is belangrijk, zowel voor leerkracht als leerling. Het bevordert het comfort én
de leerprestaties en beperkt het ziekteverzuim. Recente onderzoeken tonen aan dat de huidige situatie op vier van
de vijf basisscholen ongezond is. Zehnder Group België en het Centrum voor Gezonde Scholen helpen scholen om
deze situatie te verbeteren, door een compleet systeem van energiezuinige ventilatie. Hiermee verbetert niet alleen
het binnenmilieu in de school, maar verhoogt ook het bewustzijn voor een goed binnenklimaat bij leerkrachten
en leerlingen. Zehnder Group België zorgt met haar efficiënte ventilatieoplossingen voor een gezonde leer- en
werkomgeving voor iedere school in België en Nederland. Kijk op www.zehnder.be of www.gezondescholen.eu
voor meer informatie.
NIEUWS M AG A Z I N E

GO! en PMV bouwen samen nieuwe brede

schoolinfrastructuur
GO! Onderwijs van de Vlaamse Gemeenschap en de ParticipatieMaatschapij
Vlaanderen (PMV) hebben elkaar gevonden voor de bouw van een 40 tot
50-tal nieuwe brede schoolprojecten. Beide organisaties investeren op
terreinen van GO! in nieuwe schoolinfrastructuur enerzijds aangevuld met
sportinfrastructuur, kinderopvang of woningen anderzijds. Op die manier willen
de initiatiefnemers de verwevenheid van de school met het maatschappelijk
cultureel en sociaal netwerk versterken en de schoolgebouwen hun functie
van louter onderwijsinfrastructuur laten overstijgen. De manier waarop
deze functies met elkaar gemixt worden zal verschillen van project tot
project, afhankelijk van de inzichten van de betrokken ontwerpers en
projectontwikkelaars. De initiatiefnemers hebben twee pilootprojecten
gelanceerd – in Sint-Pieters-Leeuw en in Koningshooikt – die op 5 augustus
in aanbesteding gingen. Bedoeling is deze projecten in augustus 2012 op
te leveren en er lessen uit te trekken voor de andere projecten die op stapel
staan in Vlaanderen en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest.

Gezonder en aangenamer in de schoolrefter

Cateringbedrijf Sodexo wil het eten in de schoolrefters gezonder en
aangenamer maken. Het bedrijf werkte hiertoe het programma Food4U
uit. Hierin ondergaan zowel de inrichting van de refter als wat op het bord
komt, een metamorfose. De refters krijgen strakke lijnen, hippe kleuren en
frisse verpakkingen. Wekelijks krijgen de leerlingen en studenten minimaal
drie biogerechten voorgeschoteld en waar mogelijk worden Fair Trade
producten geïntroduceerd. Verder stimuleert de cateraar jongeren om
gezond te eten door hippe kost als smoothies en wraps op het menu
te zetten. Met een spaarkaart wordt de keuze voor gezonde gerechten
beloond. Twintig Belgische scholen zijn al in het project gestapt, tien andere
zullen dit schooljaar volgen. In Vlaanderen is Sodexo aanwezig in een 50-tal
scholen en scholengroepen. Daarboven zijn in Leuven en Diest twee centrale
keukens die dagelijks 7.500 maaltijden verspreiden in scholen in de buurt.

Meer info:
http://be.sodexo.com/benl/solutions/food-solutions/food-solutions.asp

Op een speelse manier kennis maken

met architectuur
De organisatie Art Basics for Children (ABC) wil kinderen op een speelse
manier laten kennis maken met het ABC van de architectuur. De organisatie
– een initiatief van de Oostenrijkse kunstenaar en cultuurfilosoof Gerhard
Jaeger - werkt in Brussel en is in wezen een labo voor onderzoek en
ontwikkeling op het vlak van kunstbeleving en esthetische educatie voor
iedereen vanaf 4 jaar. In het aanbod van ABC zit onder andere een mobiele
studieklas en vanaf januari 2011 kunnen scholen opnieuw terecht in het
ABC-huis in Brussel. De mobiele studieklas is een klaslokaal met sober en
mobiel meubilair, flexibele werktafels met bijhorend tapijt en kussens, een
multifunctioneel bord. Het project tracht kinderen in de eerste plaats te
sensibiliseren tot een meer bewuste ruimtebeleving.

Meer info: www.abc-web.be

iSCHOOL MAGAZINE 17
 i g i t a l e re v o l u t i e
D

Verrassende verhalen
Nieuwe media en informatica bieden ongebreidelde
mogelijkheden in de klaspraktijk. Dat bewijst Kurt
Klynen met zijn vzw ICT Atelier dag in dag uit. In deze
rubriek beschrijft hij inspirerende praktijkvoorbeelden
die kunnen overtuigen om de klasdeur minstens op
een kier te zetten voor de digitale (r)evolutie.
Tijdens een muziekworkshop van Roland
hadden onze muziekleraar en ik het geluk
om dezelfde klas als die waarmee we
geëxperimenteerd hadden naar onze
school te brengen. Voor een hele week
nog wel! Gitaar, bas, piano en drumtoestel,
kortom alles om de kinderen zichzelf eens
muzisch uit te laten leven. Maar wij wilden
meer… Net zoals de instrumenten in een
rockband zochten we een samenwerking
op. Deze keer tussen de vakken. We
reikten onze handen uit naar de collega’s.
Elke leerkracht mocht zijn talent tonen. Zo
ontstond er een mix van muziek, drama,
taal, cultuur, wereldoriëntatie, rekenen en
ten gepaste tijden een vleugje ICT. Wat
startte als een lesje van vijftig minuten
tokkelen op wat instrumenten groeide
uit tot een digitaal project met als naam:
Verrassende Verhalen. Dat kaderde in de
week Sprookjesfestival.
Sprookjesmap
Om niet voor de duizendste keer
Doornroosje of Roodkapje te moeten
aanhoren, gingen we op zoek naar verhalen
van bij ons en sprookjes van over de
hele wereld. Op deze manier kregen de
leerlingen een kans om andere culturen
te leren kennen, vergelijken en begrijpen.
In onze zoektocht naar mythen, sagen en
volksverhalen zijn we terecht gekomen op
de perfecte sprookjesmap (zie bronnen
voor de link). Deze Google-wereldkaart is
bezaaid met rode vlaggetjes. Elke vlag komt
overeen met een land. Je kan op eender
welk land ter wereld klikken. Als je dat
doet, krijg je geheel willekeurig een verhaal
voorgeschoteld. Mocht dit je niet bevallen
dan kan je gerust verder snuffelen tussen
andere verhalen van dat land. Zo gezegd,
zo gedaan: we lieten onze leerlingen los,
de wijde sprookjeswereld in.
Volksverhalen
Almanak
Na enkele muisklikken belandden ze op de
site van de Volksverhalen Almanak tot bij
hun verhaal. Per verhaal krijg je als lezer de
leeftijd, de verteltijd, extra informatie en de
herkomst mee. Voor leerkrachten zitten er
bij sommige verhalen zelfs tips voor een
verdere verwerking in de klas.
iSCHOOL MAGAZINE 19
Digi-Klik Digi-Klik wenst de directie en ICT coördinatoren van de scholen in het Vlaamse
gewest te informeren tijdens de DIGI-KLIK ON TOUR events.

on Kom en ontdek hoe Apple de creativiteit van uw leerlingen en leerkrachten

Tour bevordert en optimaal bijdraagt in het behalen van de ICT eindtermen.

Gedurende een voormiddag, willen wij uw gids zijn in een ICT ontdekkingstocht.
Verneem hoe creativiteit een meerwaarde biedt aan het leerproces van uw
leerlingen.
Ook uw leerkrachten zullen een nieuwe manier van lesgeven ontdekken. Samen
met u willen we aantonen dat het aanwenden van de juiste ICT leermiddelen
geen kost is maar een meerwaarde voor uw school.
Wees zeker dat je de juiste keuze maakt voor jouw instelling, jouw leerlingen
en jouw docenten: reserveer je plaats op DIGI-KLIK ON TOUR en neem een
standpunt in met betrekking tot nieuwe technologie in jouw school.

DATA & LOCATIE :

02 December 2010 Antwerpen
27 Januari 2011 Leuven
24 Februari 2011 Gent
31 Maart 2011 Brugge
05 Mei 2010 Genk

INFO & INSCHRIJVING :

www.digi-klik.be

In samenwerking met

Cr eat iv it eit i n de k l a s

w w w. ic tatelier. b e
Onverwacht effect
Afhankelijk van hun leesniveau mochten de
leerlingen tijdens de taallessen zelfstandig
of met hun leesbroer/zus het gekozen
verhaal voorbereiden. Achteraf vertelden
we hen dat ze hun verhaal mochten
inlezen aan de laptops en verrijken met de
muziekklas. Vanaf dit punt vonden er enkele
merkwaardige, maar toch onverwachte
zaken plaats. Ik wist (en weet) dat ICT een
positief effect kan hebben op kinderen, maar
dit overtrof mijn wildste verwachtingen.
Die twinkel in hun ogen vertelde mij
genoeg. Hun motivatie swingde de pan uit.
Leerlingen kwamen tijdens speeltijden hun
teksten opnieuw voorbereiden zodat hun
opnames toch maar foutloos zouden zijn.
Overal op school kwam ik leerlingen tegen,
in de gang, de klas, zelfs in de toiletten,…
want daar was de beste akoestiek vertelden
ze mij. Door een podcast van hun verhaal te
maken en het online of op hun mp3-speler
aan te bieden, konden naast mama en
Muzisch creatief Het resultaat
papa ook wildvreemden hun eindresultaten
Met hun opnames in de hand kwamen Achteraf voegden we de stemopnames en
horen. Als kers op de taart constateerde ik
ze bij de muziekleraar terecht om ge- de andere geluiden samen tot één geheel.
dat het leesniveau van sommige leerlingen
luidseffecten, liedjes en sfeermuziek aan Het resultaat: een databank aan verhaaltjes
spectaculair gestegen was.
het verhaal toe te voegen. We hadden voor het slapengaan die nu door iedereen
hiervoor natuurlijk de muziekklas staan, ter wereld kunnen beluisterd worden. Waar
maar meester André leerde ons dat we met en wanneer ze maar willen.
alle materialen in onze klas muziek konden
maken. We klapten in onze handen,
stampten met onze voeten, tikten op de Conclusie
ramen, bonsden met stoelen, zwiepten
met borstels en noem maar op. Nadat Als ik terugblik op dit project, hou ik er
we geproefd hadden van de muzisch alleen maar positieve dingen aan over. In
creatieve mogelijkheden concentreerden het begin was het een beetje een sprong
we ons verder op onze verhalen om in in het ongewisse. Het enige waar ik zeker
een volgende stap geluiden op te nemen van was, waren mijn leerlingen. Geef hun
in functie van onze verhalen. Er moest een de juiste tools, daag ze uit, zet een stapje
Wie is Kurt Klynen? sfeer gecreëerd worden om de vertelstem terug en geniet van hun vaardigheden.
beter te doen uitkomen. Ingezongen liedjes Regelmatig kom ik de leerlingen van dit
Kurt Klynen startte zijn carrière als leraar hielpen naadloos van het ene fragment in project nog eens tegen, en ze zijn nog altijd
lager onderwijs. Daarnaast verdiende hij zijn het andere te glijden. Kortom, alles om de even enthousiast over hun ervaringen. Ze
sporen als ICT & Media verantwoordelijke luisteraar een unieke belevenis te geven. vertellen mij dan nog wel eens hun verhaal
op GO! Nascholing. Recent maakte hij de en dan weet ik dat dit tenminste geen
overstap naar de lerarenopleiding aan de sprookje was.
Katholieke Hogeschool van Mechelen, Ingrediëntenlijst
waar hij onder andere studenten lager
onderwijs begeleidt en meewerkt aan Zelf aan de slag?
diverse ICT-onderzoeksprojecten. Altijd TIP: Neem een gratis abonnement op
Dit zijn alvast de ingrediënten:
al geboeid door nieuwe media en ICT, de site van de Volksverhalen Almanak en
richtte hij in 2009 ICT Atelier vzw op, met Verhalen: ontvang elke week een nieuw verhaal in je
als doel leerkrachten en leerlingen warm http://www.beleven.org/verhalen mailbox.
te maken voor het creatief gebruik van
ICT en nieuwe media in het onderwijs. Sprookjesmap:
Een succesvol concept, zo blijkt na amper http://www.beleven.org/verhalen/map.php
één schooljaar. Om aan de grote vraag
tegemoet te komen, opende hij in mei Software:
2010 met steun van de provincie Vlaams-
Brabant het eerste Creatief Leer Centrum PC-gebruikers:
in België. Naar voorbeeld van de Engelse Audacity (http://audacity.sourceforge.net)
City Learning Centers zal het CLC dé plaats of Soundbooth
zijn waar leerkrachten terecht kunnen voor
praktische workshops en sessies omtrent Mac-gebruikers:
de integratie van ICT en nieuwe media in Garageband of Audacity
hun lessen. In het schooljaar 2010 - 2011
geeft hij mee vorm aan een nieuw keuzevak Materiaal:
‘Creatief met ICT’ in de middenschool van Computer
Tienen. Microfoon

KURT KLYNEN iSCHOOL MAGAZINE 21

 o o d a a n e e n
“ N
”
beter b e l e i d
Debat: De digitale evolutie in de klas
Her en der in de klassen ruimen de aloude krijtborden plaats voor digitale borden, pc’s
en laptops. Maar als de nieuwe technologie enkel dient om de les te illustreren, is ze
de investering niet waard. “De computer moet een integraal onderdeel worden van de
klasuitrusting, zodat elke leerling op eender welk moment op internet iets kan opzoeken”,
zegt Jan T’Sas van de Universiteit Antwerpen. De praktijk blijkt anders. iSchool vraagt
aan enkele specialisten hoe dat komt.

iSCHOOL MAGAZINE 23
Een Britse studie toont aan dat leerlingen
die les krijgen met computers in de klas
beter scoren voor Engels, wiskunde en
wetenschappen. Daarmee zijn de twijfels
over het leereffect van de pc ondertussen
weggeëbd. Leerlingen uit alle onderwijs-
vormen blijken gemotiveerder als ze met
de computer les mogen volgen. Digitale
leerplatforms, open leercentra en begeleid
zelfstandig leren zijn niet meer weg te
denken zonder computer. Maar nog niet
iedereen is mee. Dat heeft verschillende
oorzaken: gebrek aan financiële middelen,
gebrek aan een doordacht beleid zowel op
overheids- als op schoolniveau, een tekort
aan voldoende omkadering en opleiding…
Tessa Vermeiren - voorzitter van de Telenet
Foundation, Jan T’Sas – onderwijsjourna-
list en lerarenopleider aan de Universiteit
Antwerpen en Marc Clerkx - Senior Project-
Manager bij Flanders District of Creativity
buigen zich over de evolutie van digitale
media in het Vlaamse onderwijs.
DEBAT De digitale evolutie in de klas
In de klas
Iedereen is het er over eens: digitale
media in de klas zijn een must, omdat ze
niet meer uit de brede maatschappij zijn
weg te denken. “Digitale media beperken
zich daarbij niet enkel tot de computer,
het internet, de social media,” vindt Marc
Clerkx. “Ook toepassingen zoals de digitale
pen, de iPad en de ‘flip’ moeten kunnen. Via
Edufiks – een project voor lagere scholen
rond ondernemen met nieuwe technologie
- kunnen scholen dat introduceren.”
Daarnaast móeten die digitale media ook
niet altijd gebruikt worden. “Laten we de
vertrouwde boeken niet vergeten!” Kritisch
omgaan met bronnen hoort daarbij. “Ook
bronnen van het internet of simpele
persberichten moet je kritisch bekijken.
Leerkrachten moeten leerlingen daarin
begeleiden.”
Het gebruik van de digitale media in de
klas mag niet beperkt blijven tot louter de
computerles. De beste manier, zo vinden
onze gesprekspartners, is de integratie van
de computer in élke les. Van wiskunde
over aardrijkskunde tot de taallessen. Jan
T’Sas: “Leerlingen die met de pc mogen
werken, zijn doorgaans gemotiveerder
om te leren. Ze kunnen er ook veel meer
mee. Via taal- en spraaktechnologie kun
je bijvoorbeeld je leesvaardigheid testen
of de uitspraak van een vreemde taal
leren. Filmpjes, wiskundige animaties of
historische speeches op het web helpen
je om abstracte leerstof beter te begrijpen.
Dankzij internet kunnen leerlingen hun
eigen citytrip voorbereiden. Alleen daar-
voor moet de computer gewoon een
integraal onderdeel zijn van elke klasinrich-
ting. En dat is een probleem. 60 tot 70%
van de pc’s in de lagere scholen staan in
klassen. Dus dat zit goed. Maar hetzelfde
percentage aan pc’s staat in het secundair
onderwijs in aparte pc-lokalen. Die worden
bovendien vaak gemonopoliseerd door leer-
krachten wiskunde en informatica. Hoe
wil je dan dat andere vakleerkrachten het
gebruik van de pc integreren in hun les?
Het is spijtig om vast te stellen, maar in
veel klassen in het secundair onderwijs blijft
multimedia nog altijd beperkt tot kleurkrijt.”
Tessa Vermeiren is volledig gewonnen
voor het idee dat elke leerling al van in de
lagere school met een eigen laptop werkt.
“Als leerlingen elk afzonderlijk tijdens de
les met de computer kunnen werken en
bijvoorbeeld via internet informatie kunnen
 Visie en beleid
Scholen die niet op die digitale kar springen,
kampen vaak met een tekort aan middelen.
Of het ontbreekt hen aan een goed beleid.
Dat geldt ook voor de overheid, zo vinden
sommigen. Want er is een gebrek aan
een gemeenschappelijke visie en een
eenvormig beleid waardoor er een digitale
kloof tussen scholen ontstaat. Maar niet
iedereen is het daarmee eens. Marc Clerkx
ziet op macro niveau in elk geval wel een Onderwijsjournalist Jan T’Sas
grote rol weggelegd voor het beleid – van
kabinet over het departement Onderwijs tot
de onderwijskoepels toe. “Het beleid moet
voldoende ruimte scheppen op gebied
van wetgeving, financiering, eindtermen,
… zodat de scholen kunnen inspelen op
veranderingen in de maatschappij.” Tessa
Vermeiren: “Er is volgens mij ook een
gebrek aan voldoende aandacht voor het
gebruik van internet tijdens de opleidingen
en bijscholingen voor leerkrachten. De kloof
tussen de digitale wereld en de scholen of
organisaties die niet mee kunnen of willen
wordt alleen maar groter. Bekijk een aantal
overheidswebsites eens en test hun ge-
bruiksvriendelijkheid. Je zult vaststellen
dat hier nog een lange weg te gaan is.”
Jan T’Sas gaat niet akkoord: “Volgens mij
schiet het beleid helemaal niet te kort. Het
ministerie van Onderwijs heeft de voorbije
jaren heel wat gedaan om de integratie van
digitale media in de klassen te bevorderen.
Zo is het gebruik van ICT opgenomen in
de eindtermen van het lager onderwijs.
Er wordt nascholing aangeboden, portals
zoals KlasCement worden ondersteund,
er zijn brochures en cd-rom’s met ‘good De houding
opzoeken, zoals ze dat eerder in een
practices’. Wat moet een overheid nog
meer doen?”
van de leerkracht
boek of encyclopedie deden, bevorder je
Die leerkrachten zijn de angst voor de muis
zelfstandig leren. Kinderen beslissen dan
al lang kwijt, maar zien niet allemaal in hoe
zelf wanneer ze internet nodig hebben. En
ze het gebruik van ICT kunnen inpassen
zo wordt het gebruik van internet een deel
in hun lessen en leerplannen. Marc Clerkx
van het leren zelf.”
denkt dat het hier gaat om een gebrek aan
creativiteit, nochtans een competentie die
“Op die manier kom je als school en als
iedereen kan aanleren: “Iedereen kan creatief
leerkracht ook tegemoet aan de groeiende
zijn. Je moet er alleen werk van maken.”
behoefte aan gedifferentieerd leren. Een
Flanders DC biedt hiervoor bijscholingen
gemiddelde klas bestaat niet. En als het
en ondersteuningsprogramma’s aan.
secundair onderwijs straks wordt hervormd,
Nascholingsprogramma’s te over, stelt ook
dan worden differentiëren en remediëren
Jan T’Sas vast. “Alleen zitten die lang niet
helemaal de codewoorden op school. We
allemaal vol. Ofwel zijn leerkrachten niet
stevenen af op onderwijs dat almaar meer
op de hoogte ofwel hebben ze geen tijd of
inspeelt op de individuele behoeften van
geen zin om zo’n ICT-bijscholing te volgen.
leerlingen. In het lager onderwijs uit zich
Van algemene weerstand is volgens mij
dat al in hoekenwerk en contractwerk, in
geen sprake. Leerkrachten weten best
het secundair onderwijs is dat pas nu aan
wel hoe ze met muis, pc en internet
het doordringen. Hoe dan ook, degelijk
moeten omgaan, maar ze voelen zich nog
onderwijs smeekt om ICT en dankzij ICT
onvoldoende aangespoord om er les mee
lukt differentiëren ook beter,” vult Jan T’Sas
te geven.”
aan. “Maar natuurlijk mag de techniek het
niet laten afweten. Als pc of internetverbin-
ding na een derde poging nog niet werkt,
geeft de leerkracht het op. Dat kan je hem
niet eens kwalijk nemen. En daar zitten we
volgens mij nog wel met probleem.”

iSCHOOL MAGAZINE 25
De houding Opleiding en
van de school ondersteuning
Schieten schoolorganisaties en leraren- Initiatieven om leerkrachten op te leiden Jan T’Sas: “Verwachten we ook niet te
opleidingen dan te kort in het begeleiden en te ondersteunen, zijn er genoeg, veel van de lerarenopleiding? Een leraren-
en bijscholen van leerkrachten op het maar blijkbaar is de weg er naar toe nog opleiding is en blijft een basisopleiding,
vlak van ICT? Marc Clerkx vindt dat zowel onbekend. Marc Clerkx: “Flanders DC die voortgezet wordt in de aanvangs-
schooldirecties en CLB’s als pedagogische is gestart met de opleiding tot innova- begeleiding op school. Het is daarom
begeleiders en de lerarenopleidingen tiecoördinator. Tijdens deze 4-daagse doodzonde dat de huidige minister de
ervoor moeten zorgen dat binnen het opleiding dompelen we de deelnemers uren voor mentoren heeft afgeschaft,
onderwijs een ‘innovatieve organisatiecul- onder in het onderwijs innovatieproces.” maar mijn stelling blijft. Het is trouwens
tuur’ aanwezig is. “Alleen op die manier Tessa Vermeiren haalt initiatieven aan becijferd: als we alles in de opleiding
worden de personeelsleden gestimuleerd zoals het IT-huis in Gent (www.ithuis.be) zouden opnemen wat een leerkracht moet
om de evoluties in de maatschappij te of het PC-bonus plan van ontslagnemend leren, duurt de opleiding 7 jaar. De scholen
volgen. En let op, dat is niet enkel op het minister voor Ondernemen en Vereen- zelf moeten hun leerkrachten daarom ook
gebied van ‘digitale media’. Differentiëren voudigen Vincent Van Quickenborne. “Die stimuleren om multimedia te integreren.
heet dat, Jan T’Sas had het er ook al over.” zorgen er voor dat ook leerlingen thuis Een paar leerkrachten die de kar trekken
Waarom sommige scholen vooruitstreven- op de computer kunnen werken. Maar en die collega’s stimuleren, en de trein
der zijn dan andere hangt gewoonweg af algemeen bekeken blijft dit te fragmenta- is vertrokken. Een goed startpunt is ook
van de organisatiecultuur van de school, risch. Een omwenteling in het onderwijs dat scholen zelf de meerwaarde van ICT
vindt Marc Clerkx. “Als je een goede visie is absoluut nodig. En daarvoor moeten vaststellen, bijvoorbeeld door met de pc
hebt, volgen een goed financieel beleid, de verschillende onderwijsnetten echt de leerlingen te remediëren en resultaten
personeelsbeleid, opleidingsbeleid en samenwerken.” te boeken.”
digitaal beleid vanzelf. Hoe je je school
digitaal uitbouwt, maakt niet uit. Zolang de
vorming van onze jongeren maar centraal
blijft staan.”
Daar waar een goede organisatie uitblijft, Tessa Vermeiren: Telenet Foundation
geraken gemotiveerde leerkrachten
gefrustreerd, stelt Tessa Vermeiren vast:
“Jonge leerkrachten die vooruit willen,
verlaten de school weer snel als zo’n school
door een gebrek aan middelen niet kan
volgen op de digitale snelweg. Of ze blijven
gedemotiveerd hun lesje aframmelen…
Begrijpelijk. Want het spreekwoord zegt: ‘If
you give peanuts, you’ll get monkeys’.”
Jan T’Sas: “Het kost scholen wel wat
moeite om pc’s te integreren in élke klas,
met heel wat werk aan de infrastructuur
om een netwerk uit te bouwen. Bovendien
geven de meeste leraren in het middelbaar
onderwijs klassikaal en frontaal les. Een
pc hoeft dan niet echt. Soms is er wel
een digitaal bord, maar dat betekent nog
niet dat leerkrachten ICT integreren in het
leerproces van hun leerlingen. Laat staan
dat ze er actief en zelfstandig leren mee
bevorderen. Al zijn er natuurlijk ook goede
voorbeelden van ICT-gebruik!”

DEBAT De digitale evolutie in de klas

Het aanbod aan opleidingen is groot, de
keuze aan toegepaste softwarepakketten
zo mogelijk nog groter. “Die moeten alleen
nog voldoende geïntegreerd worden in
het schoolleven. Zo zijn de REN-opleidin-
gen (regionale expertise netwerken) nooit
volgeboekt en uit onderzoek weten we
dat vooral secundaire scholen hun jaarlijks
budget voor nascholing niet opgebruiken.”
Er is dus nog werk aan de winkel voor
scholen en leerkrachten.
Telenet Foundation
Alle kinderen op de digitale snelweg krijgen, dat is de missie van de Telenet
Foundation. Met de steun van Telenet kan de stichting elk jaar 300 000 euro
doneren aan diverse sociale projecten die de digitale inclusie bevorderen. Na een
jaarlijkse projectoproep kiest een onafhankelijke Raad van Bestuur de laureaten uit
alle inzendingen. De stichting stelt bij voorkeur Brede Scholen centraal, die een
samenhangend netwerk van toegankelijke en goede voorzieningen vormen, met
de school als middelpunt. Ze betrekt ook (groot)ouders en buurtbewoners bij het
schoolgebeuren. Het doel van het samenwerkingsverband tussen de school, lokale
partners en diensten is de ontwikkelingskansen van de kinderen te vergroten.
Meer info: www.klikmee.be
Flanders District of Creativity
Flanders DC, voluit Flanders District of Creativity, is door de Vlaamse overheid
in het leven geroepen om Vlaanderen (dus ook het onderwijs) te sensibiliseren
omtrent het belang van creativiteit. Flanders DC definieert creativiteit als de attitude
om dingen (processen, evoluties, producten, ideeën, methodieken) op een andere
manier te bekijken, om de ‘zekere paden’ eens te verlaten, om flexibeler te kunnen
ageren op evoluties (trends) en flexibel te kunnen omgaan met veranderingen.
Flanders DC zet zijn schouders onder projecten als Edufiks of de opleiding tot in-
novatiecoördinator.
Meer info: www.flandersdc.be - www.edufiks.be
opleiding Innovatiecoördinator:
www.klascement.net/innovatiecoordinatoren
iSCHOOL MAGAZINE 27
Centru m v o o r
e z o n d e S ch o l e n
G b e t e r
ijvert vo aato r
bin n e n k l i m
Centrum voor Gezonde Scholen
Het nieuwe Centrum voor Gezonde Scholen is het
eerste initiatief in de Benelux dat de verbetering
van het binnenklimaat in scholen centraal stelt. Het
ontwikkelde samen met zijn partners een actieplan
om de komende jaren expertise te verzamelen en ten
dienste te stellen van gebruikers van schoolgebouwen
en beslissingsnemers in het bouw- en verbouwproces. Dynamische lichtoplossingen verhogen de
concentratie en het visuele comfort in
onderwijsomgevingen (Foto: Zumtobel)
Anneleen Vandenberk van Partners In Marketing, een
van de drijvende krachten achter het Centrum, licht de
ambities toe.

Door aangepast kleurgebruik kan het welzijn in

scholen bevorderd worden (Foto: Caparol)

iSCHOOL MAGAZINE 29
Licht, lucht, geluid, ergonomie, verwarming,
koeling en zelfs kleurgebruik zijn factoren
die in een schoolgebouw de gezondheid
van de gebruikers sterk beïnvloeden.
Heel wat scholen zijn helaas nog steeds
verwaarloosd. Om komaf te maken
met factoren die de gezondheid van
de gebruikers schaden en om concrete
antwoorden te helpen formuleren, werd
onlangs het Centrum voor Gezonde
Scholen opgericht.
Klaslokalen, sportzalen, refters en andere ruimtes
in een schoolgebouw vragen om specifieke
akoestische oplossingen (Foto: Rockfon)

Vanerum maakte van ergonomisch,

comfortabel en individueel schoolmeubilair
zijn missie (Foto: Vanerum)

Tapijt dat speciaal ontworpen is om de Vorm geen prioriteit

luchtkwaliteit in schoolgebouwen te verbeteren
(Foto: Desso)
Anneleen Vandenberk: “Iedereen moet bij ons
antwoorden op vragen rond het binnenklimaat
van schoolgebouwen kunnen vinden”
(Foto: Partners In Marketing)
Partners In Marketing uit Lommel, een
bureau gespecialiseerd in marktonder-
zoek en marktstrategie, is een van de
initiatiefnemers van het Centrum voor
Gezonde Scholen. Anneleen Vandenberk
van Partners In Marketing: “Elke dag gaan
6,5 miljoen mensen naar een school in
Nederland, België en Luxemburg, maar in
de praktijk blijkt dat het binnenmilieu van
de ruim 15.000 scholen ver van optimaal is.
Als moeder stelde ik me al vaak vragen over
de dagelijkse schoolomgeving van mijn
kinderen, ondanks verwoede pogingen van
de schooldirecties om van de klaslokalen
een aangename leer- en leefomgeving
te maken. Het ontbreekt hen echter aan
middelen, tijd, kennis en inspiratie om het
bouw- en renovatieproces professioneel te
beheren. De directeurs met wie we spraken
geven grif toe dat zij noodgedwongen
prioriteit geven aan de ‘inhoud’ (lessen en
organisatie) en dan pas aan de ‘vorm’ (het
schoolgebouw).”

CENTRUM VOOR GEZONDE SCHOLEN

Partners
van het Centrum
Aan de andere kant zien we wel dat er in
de praktijk schitterende bouwprojecten
gerealiseerd worden. Anneleen
Vandenberk: “Er zijn heel wat bedrijven
die elk in hun vakgebied een enorme
kennis en ervaring hebben opgebouwd
inzake de inrichting van schoolgebou-
wen. Enkele daarvan maken samen
met Partners In Marketing de dagelijkse
werking van het Centrum voor Gezonde
Scholen mogelijk. Zo is Rockfon gespeci-
aliseerd in akoestische oplossingen voor
onder meer klaslokalen, sportzalen, refters
en andere ruimtes in een schoolgebouw.
Het onderdeel verwarming, koeling en
ventilatie is een kolfje naar de hand van de
Zehnder Group, Europees marktleider in
speciale radiatoren en ook gespecialiseerd
in oplossingen voor ventilatie. Fabrikant
Desso ontwikkelt tapijten die speciaal
ontworpen zijn om de luchtkwaliteit in
schoolgebouwen te verbeteren.”
Scholen vragen specifieke oplossingen voor
verwarming, koeling en ventilatie
(Foto: Zehnder Group)
Meer informatie
Meer weten over het Centrum voor Gezonde Scholen?
Aarzel dan niet om meer informatie bijeen te sprokkelen op
de website www.gezondescholen.eu.
“De dynamische lichtoplossingen van
Zumtobel verhogen de concentratie en
het visuele comfort in onderwijsomgevin-
gen. Caparol wil met zijn deelname aan
het Centrum leren welke kleuren men
verkiest in de verschillende ruimtes van
een schoolgebouw en hoe die het welzijn
kunnen bevorderen. Reynaers Aluminium
biedt met zijn innovatieve aluminium
profielen een kwalitatieve oplossing voor
het vervangen van enkel door dubbel
glas. Ook ergonomisch, comfortabel en
individueel schoolmeubilair is uitermate
belangrijk, en daarvan heeft Vanerum zijn
missie gemaakt. Op het vlak van isolatie
en afdichting van gebouwen is Soudal dan
weer een ideale partner.”
Aluminium profielen bieden een kwalitatieve op-
lossing voor het vervangen van enkel door dubbel
glas (Foto: Reynaers Aluminium)
Concrete
antwoorden bieden
Wat is volgens mevrouw Vandenberk
de precieze taak van het Centrum voor
Gezonde Scholen? “Iedereen die van
dichtbij of veraf iets met het binnenklimaat
van schoolgebouwen te maken heeft,
moet bij ons concrete antwoorden kunnen
vinden op zijn of haar vragen. En als we het
zelf niet weten, dan kunnen we vragende
partijen doorverwijzen naar een specifieke
instantie of organisatie die het antwoord
wel kent. Zo hopen we dat we binnen
enkele jaren in de Benelux niet enkel op het
vlak van de ‘inhoud’ toonaangevend zijn,
maar ook op vlak van de ‘vorm’. Bouwen
aan Gezonde Scholen, dat doe je immers
samen.”
Een goede isolatie en afdichting zijn
basisvoorwaarden voor een gezond
binnenklimaat (Foto: Soudal)
iSCHOOL MAGAZINE 31
 Airdeck® lichtgewicht welfselsystemen

24
VOORDELEN
24 Lichtere welfsels
Dunnere welfsels
Minder kolommen

Smallere kolommen
Geen balken
Lichtere funderingen
Earthquake resistant

Grotere overspanningen (tot 18 m)

Grotere open ruimtes

Meer flexibiliteit voor de (interieur)architect

Minder beton (30%)
Minder wapeningstaal

Geringere bouwhoogte

Minder CO2-uitstoot

Kortere bouwtermijn

Optimalisatie bouwtermijn
Gemakkelijke integratie van leidingen

Eenvoudige afwerking
Optimalisatie van de levenscyclus kosten van het gebouw
Duurzamer bouwen
En met betonkernactivering:
• Constante binnentemperatuur
• Minder absenteïsme (25%)
• Aangenamere werkomgeving
• Energiebesparing voor verwarming en airco tot 90%
...

LICHTGEWICHT WELFSELSYSTEMEN

info@airdeck.be I www.airdeck.be
Belgisch patentnummer: 1015117A5 Voor meer informatie, contacteer ons gratis via 0800/99.417
Internationaal patentnummer: 2004/027178A1
 VOORDELEN
PUBLIREPORTAGE

Energieverbruik: - 90%
Hollandsch Huys24 maakt verbluffende resultaten
Lichtere welfsels
Dunnere welfsels

Minder kolommen
Enthousiasme alom na de analyse van twee jaar energiehuishouding
in het ‘Hollandsch Huys’ in Hasselt.Smallere kolommen kantoorgebouw
Het innovatieve
overtreft de verwachtingen en Geenblijkt
balkenamper een tiende te
verbruiken van een ‘traditioneel’ gebouw. Airdeck®, bouwheer van
Lichtere funderingen
het Hollandsch Huys, is er dan ook vast van overtuigd dat de tijd
rijp is om toekomstgericht bouwen Earthquake
op deze resistant
leest te schoeien. Men
wijst daarbij naar onze buurlanden, waar deze evolutie
Grotere overspanningen (tot vandaag
18 m) al
volop aan de gang is. Grotere open ruimtes
Meer flexibiliteit voor de (interieur)architect
Energie- en duurzaamheidkampioen leidingen worden geweven. Hier stroomt koud of warm Terugverdientijd
Concreet haalt het Hollandsch Huys een E-peil van 49 en Minder beton
water door. Door(30%)
met behulp van een warmtepomp op “Het Airdeck® systeem op zich is niet alleen verantwoordelijk
een K-peil van 22. Vertaald naar de energiefactuur spreken die manier het beton te ‘activeren’, kan een gebouw in voor de opmerkelijke resultaten”, zegt Veronique Houben.
Minder wapeningstaal
de cijfers voor zich: “Voor dit gebouw, oppervlakte 4000 zijn geheel verwarmd en gekoeld worden. “Een beetje “Heel belangrijk is dat er in de ontwerpfase een ‘dynamische
m2, besparen we jaarlijks zo’n 42.000 euro op onze zoals vloerverwarming,
Geringere bouwhoogte maar hier vindt het proces ook thermische simulatie’ plaatsvindt, die alle parameters in kaart
energiefactuur ten opzichte van traditionele gebouwen. De ‘s nachts en tijdens het weekend plaats, waardoor de brengt: bodemgesteldheid, het COP van de warmtepomp,
gevolgen voor de CO2-uitstoot laten zich eveneens raden: Minder CO2-uitstoot
binnentemperatuur vrijwel constant blijft”, zegt Veronique oriëntatie, isolatie, enz. Zo heeft het Hollandsch Huys een
jaarlijks ruim 110 ton minder”, zegt Airdeck® marketing Houben. houtskeletstructuur voor optimale isolatie en werd er
manager Veronique Houben. “De cijfers bewijzen dat het Kortere bouwtermijn zonwering aan de buitenzijde aangebracht. Alles samen
systeem bij uitstek geschikt is om de uitdagingen van de Welzijn geeft dat inderdaad een initiële meerkost van zo’n 140.000
Optimalisatie bouwtermijn
nabije toekomst op het vlak van duurzaam bouwen op te Dat levert grote voordelen in welzijn en comfort op voor wie euro, maar die is binnen 3 jaar terugverdiend als we de
vangen. 2020, de Europese doelstelling, is immers helemaal er werkt, studeertintegratie
Gemakkelijke of woont. “Een vanconstante temperatuur
leidingen winst op onze jaarlijkse energiefactuur in rekening brengen.”
niet veraf meer.” van 22 à 23 °C is ideaal voor de productiviteit en het welzijn
Eenvoudige
van studenten, afwerking
werknemers of bewoners. Hoe vaak hoor je Andere troeven
Airdeck® in een notendop niet klachten over de airco, tochtende ramen of wispelturige Volgens Airdeck® staat niets de opmars van het innovatieve
Centraal in de bouwmethode van het Hollandsch Huys Optimalisatie
verwarming, niet van
zeldendemetlevenscyclus
ziekte en absentiekosten van
tot gevolg? het gebouw
systeem nog in de weg. Want naast energiezuinigheid,
staat het systeem van Airdeck® betonvloeren met Door complete luchtdichtheid, goede ventilatie en het
comfort en welzijn zijn er nog ecologische en economische
Duurzamer bouwen
‘betonkernactivering’. Speciaal aan deze betonvloeren is permanent stromen van het water in het systeem is het zelfs
troeven. Zo wordt er 25 % minder grind en cement gebruikt
hun geringe gewicht, doordat er holle ‘airboxen’ in verwerkt Enmogelijk om in de ene ruimte te koelen (aan de zonzijde) en
met betonkernactivering: om Airdeck® vloeren te maken dan bij traditionele
zitten. Daartussen kunnen dan weer zeer eenvoudig de warmte naar de andere ruimte over te brengen (aan de
betonvloeren. En wordt het gebouw ooit weer afgebroken,
• Constante
schaduwzijde).”binnentemperatuur dan is de kunststof gemakkelijk te scheiden van het beton
en kan ze opnieuw gerecycleerd worden. Bovendien is de
• Minder absenteïsme (25%)
vloer dragend in twee richtingen, waardoor de muren die
• Aangenamere werkomgeving
functie verliezen en de gevel, indien gewenst, esthetisch
gemakkelijk kan veranderd worden. Het overbodig worden
van verlaagde
• Energiebesparing voor verwarming en airco tot 90% plafonds of verhoogde vloeren, resulteert
tot slot in de winst van een complete verdieping vanaf een
... bouwhoogte van acht verdiepingen.

Academische samenwerking
Airdeck® werkt samen met Prof. Dr. Lieve Helsen van de
KU Leuven om alle data in kaart te brengen en met een
gefundeerd dossier naar architecten, studiebureaus en
voorschrijvers te trekken. “Onze interne cijfers zijn zeker
overtuigend, maar door een partnership met de KU Leuven
willen we het systeem breed in de markt zetten.

LICHTGEWICHT WELFSELSYSTEMEN

info@airdeck.be I www.airdeck.be
iSCHOOL MAGAZINE 35
15117A5 Voor meer informatie, contacteer ons gratis via 0800/99.417
 Innovatie begint bij een unieke visie of idee. Om een draagvlak te creëren voor
vernieuwde inzichten belichten we in deze rubriek ‘De innovatieve visie’ opmerkelijke
standpunten en opvattingen. Architect Jan De Vloed bijt de spits af.

“ Arch i t e c t u u r
o n d e r w i j s v i s i e
moet n e n ”
onder s t e u
De innovatieve visie van
Architect Jan De Vloed
“Ontwerpen voor het onderwijs is een gespecialiseerd
vakgebied. Eén met verschillende moeilijkheidsgraden,
afhankelijk van het onderwijsniveau waarvoor je
ontwerpt. Los daarvan moet het centrale uitgangspunt
in een architectuurontwerp de pedagogische visie van de
instelling zijn. Het gebouw schept een passend kader voor
de leeromgevingen en richt zich tot de diverse actoren in
het pedagogisch proces.” Dat is alleszins de beknopte visie
van Jan De Vloed op architectuur voor het onderwijs.

Jan De Vloed staat al 22 jaar aan het

hoofd van Architektenburo De Vloed.
Het Gentse kantoor heeft van 1922 tot
vandaag ruime ervaring opgebouwd in het
ontwerpen voor onder meer de gezond-
heidszorg en het onderwijs. (zie kaderstuk
‘referenties’). Een rode draad doorheen
al die ontwerpen is het maatwerk op de
leest van het pedagogisch project van de
school. Jan De Vloed daarover: “Dat is
in onze ogen de essentie van een goed
schoolgebouw. Het moet een antwoord
bieden op de pedagogische vraag van de
directie. Iedere directie heeft een eigen
filosofie over het schoolbeleid en het
gebouw moet die maximaal ondersteunen
en dat binnen het beschikbare budget.
Innovatie betekent creatief omgaan met
deze beleidsvisie en de implementatie
ervan in een duurzaam en performant
architecturaal concept, hierbij worden
hedendaagse mogelijkheden gebruikt
inzake technologieën en materialen.”
Het is volgens Jan De Vloed wel
overroepen dat het ontwerpen van school-
gebouwen het exclusieve domein behoort
te zijn van gespecialiseerde bureaus. “Ik
zie eerder heil in multidisciplinaire groepen

iSCHOOL MAGAZINE 37
 of samenwerkingsverbanden. Die kunnen

“ Sommige bouw-
tot een synergie leiden tussen mensen
met ervaring in de specifieke materie en
(jonge) architecten met een verruimende
kijk op architectuur in het algemeen. Met
dergelijke samenwerkingen kan je het
heren hebben
niveau van het eindresultaat alleen maar
omhoog tillen.”
baat bij de
De rol van de architect kan ook ruimer
zijn dan het louter ontwerpen van het
ondersteuning
gebouw. “Een architect – zeker met de
nodige ervaring in deze sector - kan al door een
in een vroeg stadium meedenken over de
inhoud van het bouwprogramma. Vaak zie kenniscentrum”
je dat een eisenprogramma – opgesteld
door bouwleken – niet zal leiden tot het
beoogde resultaat: een ondersteuning van
de pedagogische visie. Weinig scholen
hebben echter de middelen om een ge-
bouwenbeheerder of iemand anders met
de nodige kennis van zaken aan te stellen.
Daarom kan het zeker zinvol zijn dat een
architect de bouwheer begeleidt in het
bepalen van zijn eisenprogramma.”
Wanneer er zo’n vroege samenwerking is,
kan de architect er mee over waken dat
het bouwprogramma en budget met elkaar
verzoenbaar blijven.

“ Een masterplan
bewaakt de De visie van Architectenbureau De Vloed

langetermijnvisie” op een internaatkamer

Masterplan als basis
Een ander cruciaal vertrekpunt voor een
bouwprogramma is een goed onderbouwd
masterplan. “In de scholenbouw is het
niet altijd mogelijk een groot project in één
beweging te realiseren. Schoolbesturen
hebben zelf de nodige middelen daartoe
niet en zijn dus afhankelijk van subsidiëring.
Hierdoor moet een totaalproject al snel
gefaseerd uitgevoerd worden. Om de
verschillende deelprojecten in eenzelfde
geest uit te voeren en bij te dragen tot het
ondersteunen van de pedagogische visie,
is het belangrijk dat het project duidelijk
wordt omschreven in een masterplan. Dit
masterplan moet voldoende flexibel zijn om
toekomstige aanpassings- en uitbreidings-
mogelijkheden te garanderen. Wanneer
fragmentarisch wordt gewerkt, bestaat het
gevaar dat de vertaling van de visie in de
architectuur verwatert of verstrikt geraakt
in een weinig optimale organisatie en ter-
reinbezetting.

ARCHITECT JAN DE VLOED

 Wedstrijdcultuur
Jan De Vloed stelt een evolutie vast van
het klassieke opdrachtgeverschap naar
wedstrijdaanbestedingen. “Op zich is daar

niets mis mee,” aldus De Vloed. “Maar we

stellen toch een belangrijk gemis vast bij
wedstrijden in het onderwijs. Er is immers
geen communicatie mogelijk tussen

bouwheer en kandidaat-ontwerpers. Dit is

net een cruciaal moment in de bouwfase.
De ontwerper kan dus vaak geen antwoord
krijgen op vragen die belangrijk zijn om
een passend inzicht te krijgen in het ei-
senprogramma. Vanuit die optiek kan het
zinvol zijn een kenniscentrum op te richten
voor bouwprojecten in het onderwijs. Dit
centrum kan bouwheren die via een wed-
strijdformule willen werken dan begeleiden
bij het opstellen van hun eisenprogram-
ma. Zo krijgen de ontwerpers een beter
vertrekpunt voor hun wedstrijdontwerpen.”

REFERENTIES

De voorbije decennia bouwde Architektenburo De Vloed een indrukwekkend

portfolio in de onderwijsbranche op. Een greep uit enkele recente, opmerkelijke
projecten.

Campus Katholieke Hogeschool Brugge-Oostende in Brugge

In samenwerking met Johan Bosschem (SAR) ontwierp het bureau een campus
voor 3 000 leerlingen en docenten. Het complex speelt maximaal in op de nieuwe
onderwijsmethodes en biedt de studenten de nodige ruimte voor zelfontplooiing.
Flexibiliteit en openheid zijn kernbegrippen in het ontwerp.
Het project werd als enige Belgische genomineerd in de categorie ‘onderwijs’ op
het World Architecture Festival in Barcelona in 2009. Het festival geldt als de Oscars
van de architectuur.

Inbreidingsproject Sint-Angela Instituut in Tieldonk.

De Vloed gaat de uitdaging aan om de volledig geklasseerde campus gefaseerd
een actuele onderwijsinvulling te geven voor secundair, basis- en kleureronderwijs.
De kleuterschool werd gerestaureerd, een nieuwe turnzaal werd gebouwd en een
Art Nouveauzaal krijgt een polyvalente invulling. Verder wordt een een boerderij
verbouwd tot lagere school. Dankzij deze inbreiding in geklasseerde gebouwen,
kunnen de subsidiemogelijkheden geoptimaliseerd worden: Monumenten &
landschappen en AGIOn doen immers een duit in het zakje.

Nieuwbouw Scholen De Hagewinde in Lokeren

Voor een fusie tussen 3 scholen voor Bijzonder Kleuter- en Lager Onderwijs tekende
het architectenbureau een nieuwbouwproject. De diverse functioneel en flexibel in te
richten volumes beschikken over een eigen identiteit en worden via een organische
vorm (amoebe) met elkaar verbonden. De amoebe wordt tijdens de koude maanden
tot 5° C verwarmd. Hierdoor moeten onbenutte functies niet verwarmd worden.
Bovendien zorgt het volume voor een gecontroleerde binnen-buiten beleving.

Gemeentelijke basisschool Berlaar

Energieprestatie en duurzaamheid worden almaar belangrijker. Met de uitbreiding
van de gemeentelijke basisschool realiseerde het bureau een eerste E70-school. Het
project scoort na de realisatie een E-peil 65 en K-waarde 34.

iSCHOOL MAGAZINE 39
 a a s e i k ve re n i g t
KaSo M gebieden op
4 in t e re s s e
één c a m p u s
 Tekst: TiM Vanhove
Fotografie: Uzien Fotografie

Masterplan ondersteunt nieuwe onderwijsvisie

Net buiten het centrum van Maaseik voltrekt zich momenteel naar onderwijsnormen
een uniek pedagogisch en infrastructuurproject. De Katholieke Scholengemeenschap
Maaseik-Kinrooi (Kaso Maaseik-Kinrooi) centraliseert er alle belangstellingsgebieden in
de bovenbouw van het secundair onderwijs op één campus. Zo wil het schoolbestuur de
schotten tussen de verschillende onderwijsvormen wegnemen. Een doordacht masterplan
voor de site ondersteunt deze visie.

iSCHOOL MAGAZINE 41

Op een 16 ha grote campus langs de Weer-
tersteenweg in Maaseik ontplooit zich al
bijna 10 jaar een uniek opzet in het Vlaamse
onderwijslandschap. Kaso Maaseik-Kinrooi
centraliseert er alle onderwijsvormen – of
belangstellingsgebieden zoals de school ze
zelf noemt – op één campus. Die centrali-
sering is noodzakelijk om de doelstellingen
in het pedagogisch structuurplan van de
school te realiseren. Algemeen directeur
Eric Rutten licht toe: “We willen de ons
toevertrouwde jonge leerlingen correct
oriënteren in hun studierichting en hen
leren omgaan met jongeren vanuit andere
interessegebieden. Door alle belangstel-
lingsgebieden uit de bovenbouw van
het secundair onderwijs op één campus
samen te brengen, kunnen we bovendien
onze middelen optimaliseren.”
Op de campus Harlindis en Relindis
vinden we vandaag vier belangstellings-
gebieden: Nijverheid en techniek, Talen
en wetenschappen, Handelswetenschap-
pen en Sociale wetenschappen en welzijn,
aangevuld met het deeltijds onderwijs en
een nascholingscentrum Arcus Plus.
“De eerstegraadsschool is op drie locaties
aanwezig: Maaseik, Neeroeteren en
Kinrooi. Dit om de samenwerking tussen
het basisonderwijs en de eerste graad te
bevorderen en zo een vlottere overgang te
krijgen. We ijveren er overigens naar om
op iedere vestiging hetzelfde keuzepakket
aan te bieden om zo de afstanden voor de
leerlingen zo kort mogelijk te houden,” vult
Eric Rutten aan.
KASO MAASEIK
Langetermijnvisie
De centraliseringsoperatie voor de
bovenbouw gebeurt op de campus van
de vroegere technische school Sint-
Jansberg. En dat is geen toeval, zo blijkt.
“We beschikten hier over de nodige ruimte,
de campus is 16 ha groot en baadt in het
groen. Er waren hier ook stedenbouwkun-
dige mogelijkheden gezien de zonering
en de ligging was verkeerstechnisch
gunstig. Bovendien is het verplaatsen van
een technische school een dure aange-
legenheid.” Na een prospectie bij enkele
Vlaamse architectenbureaus besloot Kaso
Maaseik-Kinrooi in zee te gaan met de
Leuvense architectenvennootschap AR-TE
en het zusterstudiebureau STABO voor
de uitwerking van een masterplan. Het
vertrekpunt was een grondige analyse
van de site. “Kenmerkend zijn het groen
en de ruimte,” geeft Dirk D’herde, ar-
chitect-bestuurder bij AR-TE aan. “Die
eigenschappen wilden we valoriseren in
het onderwijsgebeuren. Verder hebben
we de kwaliteiten en gebreken van de
bestaande schoolgebouwen ontleed. In het
uitwerken van het masterplan hebben we
gekeken hoe de nieuwe bouwvolumes hier
op in konden spelen. Een laatste belangrijk
aandachtspunt in het ontwerp was de
mogelijkheid om het project gefaseerd te
realiseren. Het zou hier sowieso om een
langetermijn verhaal gaan.”
Pioniersvisie
Kaso Maaseik is omwille van zijn unieke onderwijsvisie geselecteerd door voormalig
minister van Onderwijs Frank Vandenbroucke als ‘proeftuinproject’. In de schoot van
de Koning Boudewijnstichting kreeg de school tijdelijk een aangepaste regelgeving
en ondersteuning om het pedagogisch project alle kansen te geven.
Daarnaast heeft de scholengemeenschap een sterke visie over de uitbouw van het
avond- en weekendonderwijs tot een competentie- en innovatiecentrum, Arcus Plus.
Hiertoe sloot de school samenwerkingsvormen af met de socio-economische partners.
Dit laat enerzijds leerkrachten toe zich te laten bijscholen in het bedrijfsleven, en
anderzijds kunnen bedrijven en particulieren verder studeren binnen de schoolmuren
in het kader van levenslang leren.
 Het busverkeer heeft een eigen
zone naast het hoofdgebouw

Leren in een letter Veilig schoolverkeer

Het uiteindelijke masterplan brengt Een ander opmerkelijk gegeven is de ver-
centraal op de campus een groene as die keersafwikkeling rond en op de campus.
als bindend element fungeert tussen de Die gebeurt niet langs de openbare weg
nieuwbouw en de bestaande structuren. zoals bij het merendeel van de scholen. Een
De nieuwbouw kreeg de lay-out van de centrale toegangsdreef leidt de leerkrachten
hoofdletter E. De benen staan daarbij naar en leerlingen naar een parkeerzone een
de groene as gericht. Door het creëren van eind van de drukke Weertersteenweg.
doorsteken in de bestaande bebouwing, Die parkeerzone is zo ingeplant dat ze
worden nieuw en oud met elkaar verweven het leefgedeelte van de leerlingen niet
in deze groene as. In de laatste fase van beïnvloedt. De wagens worden afgeleid
het bouwproject zullen de nieuwe en oude naar een parking, het busverkeer heeft een
gebouwen overigens met elkaar verbonden eigen zone naast de schoolgebouwen. In
worden via een overdekking. de toekomst wordt de aansluiting van de
Vandaag is het lange been van de hoofdletter dreef op de Weertersteenweg aangepast
voltooid en wordt de laatste hand gelegd om een geleidelijkere en veilige instroom
aan twee korte benen. Die zullen respectie- naar de campus te krijgen.
velijk een internaat en een polyvalente zaal
met een capaciteit voor 700 personen en
de voorzieningen voor een productiekeuken
herbergen. In een laatste bouwfase – die
momenteel in aanbesteding is – wordt
het laatste been gebouwd. Dat zal plaats
bieden aan klaslokalen en de administratie
voor de bovenbouw. In totaal is voor
de campus een bouwprogramma van
± 20 000 m2 nieuwbouw bestudeerd, met
een netto-bouwkost van ± 21,5 miljoen
euro.
“Het nieuwbouwcomplex is flexibel opgevat.
Zo laat het nu al toe om de noden tijdens
de bouwwerken op te vangen. Bepaalde
ruimtes krijgen immers tijdelijk een andere
functie dan hun definitieve functie. Op het
einde van de bouwcampagne maakt die
flexibiliteit het mogelijk verschillende stu-
dieomgevingen met een eigen identiteit te
creëren binnen een groter geheel,” legt Dirk
D’herde uit.
In 2012 moeten de werken voor het
nieuwe deel van de campus voltooid zijn
en kan verder gewerkt worden met de
hoofdbrok van de verbouwingswerken aan
de bestaande gebouwen van het vroegere
Sint-Jansberg.

iSCHOOL MAGAZINE 43
Copyright 2010 NEC Display Solution Europe GmbH. All rights are reserved in favour of their respective owners. This document is provided
“as is” without warranty of any kind whatsoever, either express or implied. Errors and omissions are excepted.

NEC ECO DISPLAY SOLUTIONS

NEC ECO DISPLAY SOLUTIONS
With quality and reliability the power behind the brand, NEC
NEC
DisplayDisplay Solutions
Solutions combines staatedgevoor
its leading kwaliteit
technology and
en betrouwbaarheid. Met de combinatie van
passion for innovation to minimise life-cycle environmental
technologie en passie voor innovatie willen we
impact whilst continuing to meet the most demanding
onze ecologische afdruk minimaliseren. We
customer expectations. This is not just about a quality product
hebben niet enkel kwalitatieve producten, als
but the provision of awe
total
deDisplay Solution from avan
World

ECO
innovators willen wereld voorzien een
totale
leadingDisplay
innovator.Solution.

INNOVATION

See More at www.nec-displays.co.uk

VSV België, Nijverheidslaan 60, 8540 Deerlijk
T 056 313415 (erkend distributeur) www.vsvint.be
NIEUWS M AG A Z I N E

Mobiel Frans leren

Het Nederlandse taleninstituut Interculture heeft 7 toepassingen voor de
iPhone gelanceerd om Frans te leren. De applicaties laten toe om Frans te
leren op de iPhone of iPod touch. Het instituut stelde tijdens testen vast dat de
cursisten snel leren op deze nieuwe media en dat ze het gebruik bovendien
plezant vinden. Troeven zijn dat je kan lezen, luisteren en uitspreken tegelijk
en op ieder moment.
De 7 applicaties zijn gebaseerd op een reeks taaltrainers op audio-cd, die zijn
omgezet naar iPhone-toepassingen. Ze variëren van taaltrainers met woorden,
werkwoorden tot toepassingen voor op reis of telefoneren in het Frans.

De 7 iFrans apps zijn verkrijgbaar in de App Store

itunes.com/apps/interculture

Meerwaarde van digitale schoolbord onderzocht

Het digitale schoolbord maakt stilaan zijn opwachting in de Vlaamse
klaslokalen. Uit Nederlands onderzoek van Stichting Kennisnet blijkt dat het
SMARTBoard een meerwaarde kan bieden in het onderwijs. Een belangrijk
element daarbij is echter de rol die de leerkrachten spelen. Zij moeten eerst
en vooral bereid zijn het middel te gebruiken, daartoe de nodige opleiding
krijgen en zich tot slot inspannen om hun vaardigheden te verbeteren. De
opleiding mag zich niet beperken tot het wat en hoe van het bord, maar
moet ook aandacht hebben voor het waarom en wanneer.
Het onderzoek toonde verder aan dat het digitale schoolbord veel voordelen
biedt ten opzichte van het krijtbord. Informatie kan multimediaal worden
aangeboden en zo levendiger worden gemaakt. De aangeboden informatie
kan bovendien vlotter worden gedeeld. Verder verhoogt de interactie tussen
leraar en leerlingen en tussen leerlingen onderling.

Toegang tot Van Dale vanaf je bureaublad

Van Dale introduceert enkele woordenboekwidgets waarmee je gratis en
onmiddellijk toegang krijgt tot verklaringen van Nederlandse woorden en
vertalingen van en naar het Frans, Engels, Duits, Spaans, Italiaans, Portugees
en Zweeds. Gewoon de widget op je bureaublad – of je eigen website –
installeren. De widget is gratis te downloaden vanaf de website van de
taalspecialist. De widgets zijn een aanvulling op de zoekmogelijkheden die
Van Dale al geruime tijd aanbiedt op zijn website.
Het gebruik van de widget voor het bureaublad is uiterst gebruiksvriendelijk.
Geef gewoon het trefwoord in het witte kadertje in en bevestig met enter.
Het resultaat wordt in het kleine programma getoond.

Je vindt de widgets op www.vandale.be

iSCHOOL MAGAZINE 45
 De krachtige LED-producten
van Zumtobel
fascineren door hun hoge
efficiëntie, uitstekende
kleurweergave,
onderhoudsvrijheid en
aantrekkelijk design.

In samenspel met intelligente

lichtsturingen ontstaan
dynamische
oplossingen die lichtkwaliteit en
energie-efficiëntie
optimaal met elkaar
verbinden.

Bij de intelligente
lichtoplossingen van Zumtobel zijn
lichtkwaliteit en
energie-efficiëntie perfect met
elkaar in balans – in
HUMANERGY BALANCE.

De nieuwe generatie van MILD LICHT V begeestert Een kwantumsprong op het vlak van efficiëntie Twee optieken en de keuze tussen conventionele
met een geperfectioneerde lichttechniek. met een rendement tot 95% voor energiezuinige lampen of LED-lampen garanderen een bijzonder
Design: James Irvine verlichtingsoplossingen. hoog lichtcomfort.

www.zumtobel.be/ML
NIEUWS M AG A Z I N E

Easy Computing publiceert digitale boeken

De uitgever van software- en informaticaboeken Easy Computing heeft 3 van
zijn laatste boeken als eBook uitgebracht. In de toekomst wil de onderneming
een groot aantal van de printuitgaven ook beschikbaar maken als elektronisch
formaat. De eerste drie titels zijn ‘Twitteren met resultaat’, ‘Snelgids Photoshop
CS5’ en ‘Snelcursus Canon EOS’.
De eBooks maken gebruik van het epub-formaat en zijn daardoor leesbaar
op de meest gangbare readers. Die keuze lag niet voor de hand voor Easy
Computing omdat daardoor het kopiëren van de digitale boeken eenvoudiger
is. Ze zijn immers DRM-vrij. De uitgever wilde bewust het gebruik van DRM’s
vermijden omdat die vaak gelinkt zijn aan specifieke apparaten.
Op iPad worden de boeken toegankelijk gemaakt via het meegeleverde
iBooks-programma. Op pc en Mac is specifieke software zoals Adobe Digital
Editions nodig.

Meer info: www.easycomputing.com

KlasCement populair in Nederland

Niet alleen Belgische leerkrachten blijken op KlasCement hun gading te
vinden voor de lesvoorbereiding. Ook de Nederlandse collega’s worden
massaal lid van de portaalsite voor het onderwijs. De webbeheerder telt
ruim 7 200 Noorderburen in het ledenbestand, goed voor ruim 12% van
de totale ledengroep. Om beter in te spelen op de specifieke behoeften
van de Nederlandse onderwijsgemeenschap kwam er dan ook een
Nederlandse tegenhanger met KlasCement.nl. Voor leerkrachten buiten het
Nederlandstalige gebied, is er het Engelstalige KlasCement.eu. Het mooie
aan deze opdeling is dat de leerkrachten zich beter thuisvoelen in hun eigen
systeem.
Maar ook de Vlaamse leerkrachten gaan graag over de grenzen kijken. Zo
blijken ze meer en meer de Nederlandse tegenhanger van KlasCement te
ontdekken: leraar24.nl.

Meer info: www.klascement.net en www.leraar24.nl

GO! stelt instrument voor duurzame

scholenbouw op
GO! Onderwijs van de Vlaamse Gemeenschap, AGIOn en EVR architecten
hebben de handen in elkaar geslagen voor de ontwikkeling van een
‘Instrument voor duurzame scholen’. Het instrument vormt een leidraad
voor het ontwerpen van een duurzame en open school.
Het instrument bestaat uit drie delen: een visie op het bouwen van slimme
scholen, een duurzaamheidsmeter en concrete informatie over het project
(projectdossier, programma van eisen). De duurzaamheidsmeter bestaat
ook in digitale vorm (cd-rom) om het gebruiksgemak te verhogen. Deze
digitale duurzaamheidsmeter laat toe om de duurzaamheidscore van het
project te meten. De applicatie neemt daarvoor 10 aspecten van het project
in beschouwing. De duurzaamheid van het project wordt in alle fases
gemeten: van de evaluatie van de bestaande toestand over het voorontwerp
tot de voorlopige oplevering van het bouwproject.

Het instrument kan worden aangekocht via www.politeia.be

iSCHOOL MAGAZINE 47
 o l e n v a n m o rg e n
Sch
 Inhaalproject op de rollen
Vlak voor de zomervakantie heeft de Vlaamse overheid
de DBFM-vennootschap ‘Scholen voor Morgen’ opgericht.
De vennootschap moet voor eind 2016 zo’n 200 scholen
bouwen. Om alles te financieren sloeg de overheid samen
met AGIOn en PMV de handen in elkaar met Fortis Real
Estate en BNP Paribas Fortis Bank.

In de rubriek ‘Scholen van Morgen’
belichten we de gelijknamige inhaal-
operatie in de scholenbouw, die de
Vlaamse overheid initieerde. Samen
met afgevaardigd bouwheer Fortis
Real Estate gaan we dieper in op
de verschillende aspecten van dit
project.
Scholen moeten vandaag gemiddeld 10
jaar wachten voor ze subsidietoezegging
krijgen voor hun bouwproject. Om die
achterstand weg te werken, besloot de
Vlaamse overheid in 2005 al om via een
publiekprivate samenwerking een inhaal-
beweging te realiseren. Concreet werd een
DBFM-formule – design, build, finance and
maintain – uitgewerkt. Het inbegrip van het
onderhoud in de hele operatie garandeert
de scholen dat de gebouwen na oplevering
slechts een beperkte investering zullen
vragen, wat de duurzaamheid ten goede
komt.
De overheid selecteerde de private partner
FScholen (50% Fortis Real Estate en 50%
BNP Paribas Fortis) die 75% -1 van de
vennootschapsaandelen bezit. FScholen
werkt in het project samen met de publieke
partner School Invest (50% AGIOn en 50%
Participatie Maatschappij Vlaanderen -
PMV), die 25% + 1 aandelen in eigendom
heeft.
Projectmanager
Fortis Real Estate (FRE) zal in het project
optreden als afgevaardigd bouwheer en
in die functie het management van de
verschillende projecten voor zijn rekening
nemen. Dit houdt onder meer in dat FRE
de scholen zal begeleiden in de opmaak
van hun bouwprogramma, de keuze van
de architect,… tot de onderhoudsfase toe.
Bedoeling is dat de scholen die wensen in
te stappen in het DBFM-programma voor
november 2010 een voorcontract afsluiten
met de projectvennootschap. Voor die
tijd worden de scholen nog uitgebreid
geïnformeerd over de voorwaarden en de
omvang van de beschikbaarheidsvergoe-
ding. Dit is de som die de school vanaf
oplevering elk kwartaal zal moeten betalen
om gebruik te maken van de gerealiseerde
structuur. Na een periode van 30 jaar wordt
het gebouw dan overgedragen aan de
inrichtende macht van de school.
Ongeziene omvang
Aan deze inhaalbeweging kleeft een
kostenplaatje van 1,5 miljard euro. De
vennootschap zal na de oplevering de
gebouwen (in totaal gaat het over een
oppervlakte van ongeveer 650 000 m2)
gedurende 30 jaar tegen een vergoeding
ter beschikking stellen en onderhouden.
Na die periode worden de gebouwen
eigendom van de inrichtende machten van
de betrokken scholen. Deze pps-samen-
werking is tot hiertoe één van de grootste
in Europa.

Zie ook interview met

Minister Smet op pag. 6

iSCHOOL MAGAZINE 49
49
 e OPZ - REKEM

s c r e ativ.b
lu ca

BOUW & INTERIEUR GEBR. JANSSEN:

“Een schoolvoorbeeld
van vakmanschap”

LUCA
crea S
voor al uw inlijstingEn,
schildEr-, tEkEn-, school-,
En hobbymatEriaal

Er is altijd wEl EEn

Lucas creativ in dE buurt
tiv
AArtselAAr – Antwerpen – Gent – Mechelen – Meerhout
roeselAre – schoten – sint-truiden – teMse – turnhout LA BOTTE - GENK
VelteM-BeiseM – VroenhoVen – ZonhoVen

Bouw&Interieur Gebr. Janssen bvba is een bedrijf met een 45-tal

goed gemotiveerde medewerkers die vanuit hun eigen ruwbouwafdeling,
interieurafdeling, metaalafdeling en prefabbetonafdeling samen met een
circa 25-tal onderaannemers in hoofdzaak grotere openbare gebouwen zo-
als scholen, opleidingscentra en dergelijke vanuit de grond tot een afgewerkt
geheel klaar maakt.

Wij realiseren voor St. Jansberg Kaso Maaseik – Kinrooi vzw te Maaseik het
internaat – nieuwbouw.

Enkele andere realisaties zijn het O.P.Z. te Rekem, Toonzaal Lambrechts te

Hasselt, Alden Biesen – restauratie van de Noordelijke en Zuidelijke Voor-
burch te Bilzen, Opleidingscentrum VDAB te Bilzen, RVT St. Anna te Beringen,
Politiecommissariaat te Bilzen.
Enkele realisaties van de interieurafdeling zijn Restaurant La Botte te Genk,

S
Ziekenhuis Maas & Kempen te Maaseik, Licata te Diepenbeek.

LU C A
creativ Bouw & Int
www.lucascreashop.be | www.lucascreativ.be
tel: 014 30 04 75 | info@lucascreativ.be
Industrieweg
Tel. bvba
Bouw & Interieur GEBR. JANSSEN 089/85.
vraag uw gratis offErtE Industrieweg-Noord 1165 3660 OPGLABBEEK
Tel. 089/85.69.04. Fax. 089/85.59.23.
voor al uw schoolmatEriaal
aan dE bEstE prijs.
 d i e d o o rg e l i ch t
Stu

Weg met de broeiklas

Klaslokalen zijn het studieterrein van meer dan een miljoen schoolkinderen. Een goede
luchtkwaliteit is dan ook onontbeerlijk voor de gezondheid. VITO, de Vlaamse instelling
voor technologisch onderzoek, kwam tot de vaststelling dat het niet zo gezond adem
halen is in onze klaslokalen. Koelinstallatiebedrijf ABN komt met een mogelijke oplossing
op de proppen.
Tekst: Kelly Cuypers

In opdracht van het Departement Leefmilieu,
Natuur en Energie en het Agentschap Zorg
en Gezondheid van de Vlaamse overheid
hield VITO twee schooljaren geleden in
het BiBa-project (kort voor ‘Binnenlucht in
Basisscholen’) een studie naar de lucht-
kwaliteit en het verband met ventilatie
en vochtigheid. Zowel een klaslokaal,
de speelplaats en de straatkant werden
opgemeten.
Onderzoeker Marianne Stranger licht
het resultaat toe: “De studie legde
een aantal pijnpunten van de Vlaamse
klaslokalen bloot. Zowel fijn stof (PM2.5
en PM10), formaldehyde, benzeen, CO2
als de totale concentratie aan vluchtige
organische stoffen (VOS) overschreden
de richtwaarden uit het Vlaams Binnen-
milieubesluit. De interventiewaarden voor
formaldehyde en benzeen werden niet
overschreden. De luchtverversing in bijna
alle klassen bleek ondermaats. Nochtans
zou regelmatig verluchten de kwaliteit van
de binnenlucht drastisch verbeteren.”
Innovatieve ventilatie
Ventilatiespecialist ABN reikt een mogelijke
oplossing voor de slechte luchtkwaliteit aan.
Zaakvoerder Jo Nelissen: “Onze ingenieurs
ontwierpen een innovatief ventilatieconcept
voor klaslokalen. Als technologie kozen we
voor een intelligentie sturing op basis van
CO2 en vocht in het klaslokaal en dit met
een warmterecuperatie van 93,4 procent.
Dit betekent dat de ingeblazen, verse lucht
niet meer door andere energiebronnen
moet bijverwarmd worden. Ecologisch
en economisch gezien is dat dus zeer in
orde. Uniek is de integratie van UV lighting
wat een zuiver en hygiënisch eindresultaat
oplevert.”
Om tegemoet te komen aan de dringende
noodzaak van klasventilatie en de niet altijd
beschikbare investeringsbudgetten bij
scholen heeft ABN een speciale financie-
ringsformule uitgewerkt. De ventilatie kan
per gebruik betaald worden.
VITO nuanceert deze oplossing. “Een goed
ventilatiesysteem is één zaak, het juiste
onderhoud en correcte gebruik ervan is
een minstens zo belangrijk aspect. Dit
zijn zaken die momenteel nog onderzocht
worden,” besluit Marianne Stranger.

Bij de nevenstudies met betrekking tot

remediëren, werd CO2 gemeten voor en na
de interventie. Zo wordt de doeltreffendheid
van het lessenpakket ‘Lekker Fris’ voor klas-
lokaalventilatie geëvalueerd. “Wij hebben
gemeten dat er een duidelijke verbetering
was in het CO2-gehalte. Daarnaast hebben
we ook gezien dat de hoeveelheid vluchtige
organische stoffen beduidend lager is in
klaslokalen met een betere verluchting,”
stelt Marianne Stranger. Over de effectiviteit
van een luchtzuiveraar kan voorlopig geen
uitspraak gedaan worden.

iSCHOOL MAGAZINE 51
 CO2
CO2
CO2
CO2
CO2

CO2 CO2

CO2
CO2

CO2
CO2
CO2

CO2
CO2
CO2
CO2
CO2
CO2 CO2 CO2

E C T
CO2

BROEIKLA S E F F
CO2 CO2

STOP
HET

Een slecht binnenmilieu in je school, met vermoeid-

heid en andere gezondheidsklachten tot gevolg.
Kortom, het BROEIKLASEFFECT.

ABN maakt het mogelijk LUCHT te LEASEN.

Het grote voordeel is dat de investering in een
gezonde leef- en studeerwereld over een aantal jaren
gespreid wordt. LEASE
JE LUCHT

THE AIR MANAGEMENT GROUP

Caetsbeekstraat 11 I 3740 Munsterbilzen I T: (+32) 089 32 10 80 I F: (+32) 089 62 18 75

info@abn.be I www.abn.be