Yer küresindeki su rezervi= yaklaşık 1.36109 km2.

%97’si okyanuslarda
%3’ü de göller, nehirler ve yer altı su yataklarında

Su temini açısından en değerli sular atmosferden yağışla gelen, yer

üstü ve yer altında bulunan tatlı sulardır.

Kaynakların tükenmesi yüzünden artık deniz suları da dahil olmak

üzere bütün su kaynakları toplumların içme ve kullanma ihtiyacı
için düşünülmektedir.

1
Yeryüzündeki Suyun Dağılımı

Kaynak: United States Geological Survey ( USGS )

2
Nasıl Bir Dünyada Yaşıyoruz?
 1.1 milyar insanın temiz içme suyundan yoksun olduğu,

 2.6 milyar insanın su kıtlığından dolayı hijyensiz ortamda

yaşamak zorunda olduğu,

 Yılda 2-5 milyon insanın sudan kaynaklanan hastalıklardan

öldüğü ( Gleick, 2004)

3
 SU KAYNAKLARI

Yüzey suları Yer altı suları Yağmur suyu

- Büyük göller - Membalar

- Küçük göller - Sığ ve basit kuyular
- Baraj gölleri - Derin borulu kuyular
- Nehirler - Yatay drenli kuyular
- Sızdırma boruları
- Sızdırma galerileri

4
Yağmur suyu
Çatılardan yağmur suyunun toplanması

http://www.lakotawatercompany.com/joomla/content/view/16/28/

http://www.brokencitylab.org/blog/guelph -rainwater-research/
Yağmur suyu
 Havzadan yağmur suyunun toplanması

http://alternatifyasam.blogspot.com/2007/06/yamur-suyu-
toplama-ve-kullanma-sistemi.html
 Yüzeysel sular
Nehirler Küçük göller (doğal)

http://www.everything-ponds.com/man-made-ponds.html

Göller

http://www.fotohaberci.com/yazik-turkiye-nin-bosa-akan-
sularina.html

http://geziweb.net/nemrut-krater-golu-fotograflari.html
Yüzeysel sular

http://www.tripadvisor.com/Attraction_Review-g45963-d1181568-Reviews-Scenic_Airlines-Las_Vegas_Nevada.html
http://www.geog.ucsb.edu/events/department-news/653/hoover-dam-bypass-nears-completion/
 Yeraltı suyu

http://www.imarsusondaj.com/default.asp?id=44
 Yeraltı suyu
Kuyular

http://www.4to40.com/coloring_book/trace.asp?p=Water_Well http://www.compassion-care.org/project-kalaiti-water-well.html
Yeraltı suyu
İnfiltrasyon galerisi

http://www.clw.csiro.au/mar/projects.html http://www.clw.csiro.au/research/urban/reuse/projects/water_quali
ty_floreat.html
 Yeraltı suyu
Yeraltı suyunu
besleme

http://www.connectinternational.nl/english/smartmodules/
smart-tec/water-storage/waterrecharge

http://www.crida.ernet.in/DFID/Groundwater.pdf

http://en.wikipedia.org/wiki/Groundwater_recharge
Kullanılmış Su

http://www.explainthatstuff.com/greywater.html
 SU KAYNAKLARINDA
SİSTEM KAVRAMI

GİRDİ x(t) SİSTEM ÇIKTI y(t)

y(t)=f[x(t)]

15
Bayazıt, 1999

16
 Beslenen Akarsu
Besleyen Akarsu
Besleyen Akarsu (Yeraltı Su
Seviyesi ile Bağlantısı Kopmuş)
(Ref: Todd and Mays, 2005)
Yüzeysel Sular ile Yeraltı Suları
her zaman karşılıklı etkileşim
içindedir..
Kurak bölgelerde, akarsular
yeraltı sularınca beslendikleri
sürece kurumazlar.
Akarsulardaki suyun yaklaşık
olarak % 30 yeraltı suyu
kökenlidir.
Havza Nedir?
Su ayrım çizgisi

Su ayrım çizgisi

Bir su toplama havzasının şematik gösterimi (Marsh, 1987)

18
Büyük bir havzanın alt havzalarının
şematik gösterimi

19
Hidrograf Nedir?

INPUT
(Yağış, yeraltı suyu,
yüzeysel akış vb.)

SİSTEM
(Havza)

OUTPUT
(Hidrograf)
Ref: Mays, 2011
YAĞIŞ

Yağışın Şiddetinin Zamanla Değişimi

22
SIZMA

23
YERALTI SUYU

24
A sinkhole formed in
Karapınar:

Concentration of
sinkholes is
attributed to a local
lowering of the water
table
 Akarsularda Akım Ölçümleri

26
27
Suyun temin edileceği kaynağın seçiminde dikkat
edilecek hususlar;

• Kaynaktan sürekli olarak alınabilecek suyun miktarı,

• Kaynak suyunu kalitesinin zamanla değişimi,

• Gerekli suyun temin edilmesi halinde maliyeti,

28
Toplumların nüfusu ve buna bağlı olarak da su ihtiyaçları günden
güne artarken, bu ihtiyaçları karşılamak için kullanılan kaynaklar
azalmaktadır.

Kaynakların bir kısmı artan ihtiyaçları karşılamak üzere

tüketilirken, bir kısmı da gerekli tedbirler zamanında alınmadığı
için kirletilmek suretiyle kullanılamaz hale getirilmektedir.

Sonuç: Tatlı su rezervleri için kritik bir durum söz

konusudur.

ÇÖZÜM: Su Kaynaklarından Sürüdürülebilebilir Bir

Yaklaşımla Faydalanılması
29
 Sürüdürülebilir Kalkınma Nedir?
Sürdürülebilir kalkınma, insan ile doğa arasında denge
kurarak doğal kaynakları tüketmeden, gelecek nesillerin
ihtiyaçlarının karşılanmasına ve kalkınmasına imkan verecek
şekilde bugünün ve geleceğin yaşamını ve kalkınmasını
programlama anlamını taşımaktadır.

30
Su Kaynaklarının Sürdürülebilirliği’ne Etki
Eden Faktörler:

1. Şehirleşme,
2. Kuraklık,
3. İklim Değişikliği,
4. Taşkınlar,
5. İnsanoğlundan kaynaklanan faktörler

31
1. Şehirleşme
1975→Dünyada sadece 4 mega şehir vardı. (nüfusu 10 milyon ve
üstünde)
2015 →22 mega şehir

Şehir nüfusunun (Endüstri toplumu) yüksek miktarda su

talebi var.

Buna karşılık :
Bazı şehirler nüfusa su temininde ciddi sıkıntısı taşıyorlar,
Bazı şehirler sık sık taşkına maruz kalma eğilimindeler,
Daha fazla sayıda şehir ise her iki riskede maruz.
32
 Şehirleşme Su Kaynaklarını Nasıl
Etkiliyor?

ŞEHİRLEŞME
• Hidrolojik çevrimi
• Radyasyon akısını,
• Yağış miktarını,
• Zemine sızma
miktarını,
• Depolanan yeraltı
suyunun hacmini,
• Yüzeysel akış miktarını,
ETKİLER
33
EĞER BİR HAVZADA ASFALT İLE KAPLANMIŞ ALANIN ORANI
YÜKSEK İSE NE OLUR?
Zemine sızma miktarı ↘ ,
Yeraltı suyunun beslenmesi↘,
Yüzeysel akış miktarı↗
Havzada depolanan su hacmi↘
Taşkın riski ↗,
Akarsudaki akım hızı↗
Askıda katı maddde oranı↗
Kurak dönemlere akarsudaki akış miktarı ↘,
Sucul yaşam↘ 34
2. KURAKLIK
Dünyada giderek daha sık ve
yaygın olarak karşılaşılan en
ciddi problemlerden biri.

35
3. İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ
Artan sıcaklık ve buharlaşma neticesinde azalan göl
seviyeleri,

Artan sıcaklık sonucu buzuların erimesine bağlı olarak,

okyanuslarda (tuzlu su) artan su seviyesi.

36
4. TAŞKINLAR

Artan taşkın riskinin asıl nedenleri:

 Plansız şehirleşme,

 Ekosistemdeki dengelerin gözardı edilmesi,

 Şehirlerin sürekli göç alması,

 Şehirdeki yapılaşmanın sürdürülebilir karakterde olmaması.

37
5. İnsanoğlundan Kaynaklanan Faktörler
5.1. SÜRDÜRÜLEBİLİR OLMAYAN BİR SU KAYNAKLARI
YÖNETİMİ: ARAL GÖLÜ ÖRNEĞİ

Orta Asyada Kazakistan ile Özbekistan arasında bulunuyor-

1960 ALANI= 68.000 km2

1960’da Aral Gölü’nü besleyen iki akarsu (Seyhun ve

Ceyhun)çölde tarımsal üretim yapabilmek amacıyla
sulama suyu olarak kullanıldı ve Aral Gölü’nün su
dengesi bozuldu.
38
2007’de yüzölçümü 1960’a
göre %10’a düştü.
(Sebep: Seyhun ve Ceyhun
nehirlerinin suyundan
bilinçsiz faydalanma)

O bölgede iklim değişti.

(Yazlar daha sıcak, uzun ve
az nemli hale geldi; gündüz-
gece ısı farkı arttı),

Gölde tuzluluk % 10 dan

%23’e çıktı, gölde balık
hayatı tamamen sona erdi.
(Çevredeki bitki örtüsü yok
oldu, salgın akciğer
hastalıkları ortaya çıktı.)

2005’den bu yana
Kazakistan’ın yürttüğü bir
proje ile su seviyesi 24m ARAL GÖLÜ’NE AİT UYDU
yükseltildi. FOTOĞRAFLARI 39
Su seviyesinin düşmesi ile oluşan aşırı tuzluluk neticesinde
balıkçılık sektörü bitti ve eski balıkçılık köyleri gemi mezarlığı
haline geldi.

40
İklimin karasallaşması ile birlikte, toz fırtınaları 75.000 ton tuz
ve tarım ilacının havalanmasına ve havaya karışmasına neden
oldu. İnsanlar bu havayı soludular. SONUÇ: Akciğer
hastalıklarının (KOAH, Akciğer kanseri vs.) sayısında çok büyük
artış!

Su seviyesinin düşmesi ile birlikte tuz kuruyan göl tabanında

kaldı: SONUÇ: Çoraklaşma ve çoraklaşma neticesinde (azalan
mısır vs. üretimi) hayvanların beslenememesi!

41
Chad Gölü Örneği

1963’den 1998 ‘e
gelindiğinde %95
oranında küçülmüştü.

(Reference: Global Resource

Information Database of the
Uniter Nations Environment
Programme)

42
Karasu Kıyı Çizgisi’nin Geri Çekilmesi Örneği

Ref: Y. Yüksel, 2011

43
44
Avustralya’daki Kent Nehri Örneği
Dört mevsim yaşayabilen, ticari değeri olmayan derin
köklü taşkın yatağı bitkileri kaldırıldı.

Bunun yerine ticari değer taşıyan

kökleri derine inmeyen mısır
dikildi.

Yeraltı su seviyesi yükselmeye

başladı. Yükselirken daha
derindeki tuzuda zemin yüzeyine
ve akarsuya taşıdı. 45
 Akarsudaki tuzluluk oranının artmasıyla şev ve taşkın
yatağındaki bitkilerin yaşayabileceği koşullar kayboldu.

Bu suyun daha hızlı akmasına ve zemini aşındırmasına

ve bazen de şevde göçmeler oluşmasına neden oldu.

SONUÇ:

Akarsular dinamik
yapılardır.

Akarsuya yapılan her

müdahaleye akarsuda
cevap verir.
http://www.wcconservation.net46
Çevirmeli Hidroelektrik Santraller

47