FILOSOFEN ROND EPISTEMOLOGIE OF DE

KENPROBLEMATIEK
WAT IS EPISTEMOLOGIE
relatie tussen diegene die kent en de wereld:

 interne relatie:
subject/in-de-wereld-zijnde/werelds verschijnsel
 externe relatie:
direct en indirect betrokken bij wereld

= filosofie want zoeken naar aard betekenis van relatie

PROBLEEM 1: ‘hoe subject kennis vergaren’
2 historische richtingen:

1. empirisme = zintuigelijke ervaring enige manier

ratio/kenvermogen = passief
2. rationalisme = verstand van actieve aard in kennis

PROBLEEM 2: ‘staat van gekende object/werkelijkheid’

1. realisme = realiteit is onafhankelijk van bewustzijn DUS realiteit gekend zoals ze is

2. idealisme = realiteit onafhankelijk van bewustzijn DUS object vast aan subject

Wat is (positieve) wetenschap?

wetenschappelijke uitspraak:

 empirisch geverifieerd DUS zintuigelijk bewezen

 falsifieerbaar = anti dogmatisch principe Karl Popper

DUS theologie/filo/moraal geen wetenschap maar niet minder zinvol

EEN KLASSIEK VOORBEELD VAN HET RATIONALISME: RENÉ DESCARTES (1596-1650)

biografie
1596 geboorte in familie van lager Franse adel
internaat Jezuïeten want gezondheid 

Breda krijgsacademie MAAR wil reizen

1619 vertrek naar Duitsland

beroemde dromen sterke invloed op filo

2

tekst van Descartes: Discours de la methode

De universele en methodische twijfel

methode om zekerheid te krijgen :
= twijfelen aan alles DUS twijfel aan zintuigelijke en rationele
  zintuigen want bedrieglijk
 wiskundige zekerheden want verstand kan structureel verkeerd denken

GEEN enkele zekerheid volgens Descartes?

1. EERSTE ZEKERHEID: ‘Cogito ergo sum (je pense donc je suis)’

 zekerheid geven eigen bestaan want denkende twijfelende ik
= wiskundig axioma
= clair et distinct DUS onmiddellijk aanschouw baar en duidelijk afgelijnd

 bestaan niet bewezen maar evidentie van bewustzijn

2. TWEEDE ZEKERHEID: ‘God’

volmaakte = clair et distinct want werkelijkheidswaar in gedachte
 volmaakte denken DUS noodzakelijk bestaan
 oorzaak = gevolg qua volmaaktheidsgraad
bv. ikzelf nooit gedachte aan God veroorzaken
 gedachte buiten mij : God heeft mij idee van volmaakte ingegeven
 gedachte volmaakte DUS uitleg bestaat
want onbestaande volmaaktheid = innerlijke contradictie
bv. kenmerk bestaan niet bezitten
3. DERDE ZEKERHEID: ‘De stoffelijke wereld’
God = oneindig volmaakt/volmaakt goed
DUS geen wil opleggen bij mijn foute (werkelijkheid) gedachten
conclusie: alles mathematisch formuleerbaar dus stof klaar en duidelijk
maar rest = weerspiegeling

Typisch Cartesiaans dualisme

mens = lichaam en ziel

 cogito ergo sum = denkende mens en los van lichaam

 antropocentrisme van renaissance: bestaan mens boven alles

KRITIEK:

 Cogito ergo sum

= bewijs van iets dat twijfelt maar niet over aard
 Godsbewijs
want volmaakt kenmerk ontbering bij onbestaand
bestaan kenmerk?
geen rekening met verschillen existentie (bestaan) en essentie (kenmerk)
 stoffelijke wereld
steunt op godsbewijs
problemen fout in opzet  bestaan van buitenwereld fout want wereldloos mens voorstellen
 stoffelijke wereld
geen bewijs bij alleen verschijnselen die mathematische meetbaar zijn zeker zijn