STA201

KESĠTLERĠN GEOMETRĠLERĠNE BAĞLI ÖZELLĠKLERĠ:

• Kesit alanı
• Ağırlık merkezi
• Atalet momenti

Statik moment:
x-eksenine göre statik moment:
Sx   ydA

y-eksenine göre statik moment:

Sy   x dA

Kesitin ağırlık merkezinden geçen herhangibir eksene

göre statik momentler sıfır olur.

1
 STA201
Bir alanın ağırlık merkezinin hesabı:
dA alanlarının yekseni etrafında statik
momentlerinin toplamı, A alanının yekseni
etrafında statik momentine eşittir. Buradan xM
ağırlık merkezinin yeri bulunur.

 x dA Sy
xM  A

 dA
A
A

Benzer şekilde, xekseni etrafında moment

alarak yM ağırlık merkezinin yeri bulunur.

 ydA Sx
yM  A

 dA
A
A

Plağın ağırlık merkezi:

 : plağın birim hacim ağırlığı
t : plağın kalınlığı

 x dW  ydW
xM  V yM 
 dW  dW
V

dW=  t dA kullanılırsa;

 x dA  ydA
xM  A
yM  A

 dA  dA
A
A

Telin ağırlık merkezi:

 x dW  ydW
 : telin birim hacim ağırlığı xM  V
yM 
a : telin kesit alanı  dW  dW
V

dW=  a ds kullanılırsa;

 x ds Sy  yds Sx
xM  L
 yM  L

 ds
L
L  ds
L
L

2
 STA201
Örn: R yarıçaplı çeyrek çember telin ağırlık merkezinin yerini
hesaplayınız.

π/2 π/2

 x ds  (R cosθ )(R dθ )  cosθ dθ

2
R
2R
xM  L
 0
 0

 ds πR
π/2
π
L  R dθ
0
2

Örn: R yarıçaplı çeyrek daire levhanın ağırlık merkezinin yerini hesaplayınız.

π/2

 x dA  (2R cosθ /3 )(R (R dθ ) / 2)

xM  A
 0

 dA
π/2

A  R (R dθ )/2
0
3 π/2
2R 2R 3
6  cosθ dθ
4R
 0
π/2
 62 
R2 πR 3π
2  dθ
0
4

Birleşik Plak ve Tellerde:

n: eleman sayısı
n n

 x Mi A i y Mi Ai
Plakta: xM  i 1
n
yM  i 1
n

 Ai A i 1
i
i 1

y
n

x Mi Li Mi Li
xM  i 1 yM  i 1
n

L
n
Telde:
L
i 1
i
i 1
i

3
 STA201
Örn: Kesitin ağırlık merkezinin yerini verilen
koordinat eksen takımına göre bulunuz. Not:
boyutların birimi cm dir.

No yMi (cm) Ai (cm2) yMi Ai

2x1 7 2x2 28

2 7.5 6 45

3 4 6 24
4 0.5 6 3
 22 100

y Mi Ai
28  45  24  3 100
yM  i 1
   4.55 cm
n
4666
A
22
i
i 1

PAPPUS-GULDĠNUS TEOREMLERĠ:

1.Teorem: Bir dönel yüzeyin alanı, bu yüzeyi 2.Teorem: Bir dönel cismin hacmi, bu cismi
meydana getiren düzlemsel eğrinin ağırlık meydana getiren düzlemsel alanın ağırlık
merkezi M (xM, yM) nin katettiği s yolu ile bu merkezi M (xM, yM) nin katettiği s yolu ile alanı
eğrinin boyu L nin çarpımına eşittir. A nın çarpımına eşittir.

As  θ x y M L V  θ x yM A

4
STA201

5
STA201

6
 STA201
o
Örn: Şekildeki telin x ve y eksenleri etrafında 360 döndürülmesi ile elde edilecek cisimlerin yüzey
alanlarını bulunuz.

No xMi (cm) yMi (cm) Li (cm) xMi Li yMi Li

1 0 6.5 1 0 6.5

2 3 7 6 18 42
3 6 3.5 7 42 24.5
4 26/ 26/ 26/4 36 36

 14+3 96 109
4

x Mi Li
96 A y  θ y x M L  2π  (4.1)  (14  3π)  603.45 cm 2
xM  i 1
  4.1cm
4
14  3π
Li 1
i

y Mi Li
109
yM  i 1
  4.65 cm A x  θ x yM L  2π  (4.65)  (14  3π)  684.4 cm 2
4
14  3π
L i 1
i

Kontrol: (kürenin yüzey alanı=4R2)

Ax= (72  62)+ 2  7 6 +  72 +(4  62)/2 =218 =684.87 cm2
Ay=   62+ 2  6 7 + (4  62)/2 =192 =603.19 cm2
Örn: Şekildeki taralı alanın x ve y eksenleri etrafında 360o
döndürülmesi ile elde edilecek cisimlerin hacimlerini bulunuz.

No xMi (cm) yMi (cm) Ai (cm2) xMi Ai yMi Ai

1 3 3.5 67 126 147

2 46/(3) 46/(3)  62 /4 72.09 72.09

 13.73 53.91 74.91
2

x Mi Ai
126  72.09 53.91
xM  i 1
   3.93cm
2
6  7  π6 2 /4 13.73
A
i 1
i

y Mi Ai
147  72.09 74.91
yM  i 1
   5.46cm Vx  θ x yM A  2π  (5.46)  (13.73)  150π cm3
2
6  7  π6 2 /4 13.73
A i
i 1 Vy  θ y x M A  2π  (3.93)  (13.73)  108π cm3
3
Kontrol: (kürenin hacmi=4R /3)
Vx=6 (  72)(4  63/3)/2=150  , Vy=7 (  62)(4  63/3)/2=108 

7
 STA201
2
Örn: Şekildeki y =x+4 eğrisi, x=5 ve y=2 doğrusu
arasında kalan taralı alanın ağırlık merkezini
hesaplayınız.

y 3
3 3 3
 y3 
A   dA   (5  x) dy   (5  ( y  4)) dy   (9  y ) dy   9y    2.67 cm 2
2 2

A 2 2 2  3  y2

y 3
3 3 3
 9y 2 y 4 
Sx   ydA   y(5  x) dy   y(5  ( y  4)) dy   (9y  y ) dy  
2 3
   6.25 cm 3
A 2 2 2  2 4  y2

 ydA Sx 6.25
yM  A
   2.34 cm
 dA
A
A 2.67

(5  x)
3 3 3
1 1
S y   x dA   (5  x) dy   (25  x 2 ) dy   (25  ( y 2  4) 2 ) dy
A 2
2 22 22
3
1
2 2
 (9  8y 2  y 4 ) dy  8.73 cm 3

 x dA Sy 8.73
xM  A
   3.27 cm
 dA
A
A 2.67