STA201 Statik

KAFES SĠSTEMLER:

Kafes Sistemler, çubukların mafsallar ile

birbirlerine bağlandığı ve yüklerin sadece mafsal
noktalarına etkidiği çok parçalı taşıyıcı
sistemlerdir. Diğer yapı sistemlerine göre hafif
olduklarından köprü, çatı makası gibi mühendislik
projelerinde tercih edilirler.

Düzlem kafes sistem ve SCD:

1
 STA201 Statik
DÜĞÜM NOKTASI:
Çubukların birleşim noktaları (mafsallar) kaynaklı yada perçinli
olabilir ve bu noktalara düğüm noktası adı verilir.
Düğüm noktalarının sürtünmesiz olduğu kabul edilir. Çubuk
ağırlıkları ihmal edilir. Düğüm noktasında bağlanan çubukların
eksenleri tek bir noktada kesişiyor ise, mafsal koşulu genellikle
sağlanır.

2
 STA201 Statik

• Basit
• Bileşik
• Karmaşık

Basit kafes sistemler:

3 mafsal ve 3 çubuk ile en basit düzlem kafes oluşur ve buna

rijit çerçeve denir. Statikçe belirli bir kafes sistem rijit
çerçeveye her seferinde 2 çubuk 1 mafsal eklenerek
oluşturulabilir.
Bu şekilde oluşturulan kafes sistem rijit bir levha gibi
davranır.
Çubukların aynı doğrultuda olmamasına dikkat edilmelidir.

3
 STA201 Statik

Bileşik Kafes Sistemler:

İki veya daha fazla rijit kafes sistemin 3 çubuk (veya 1 çubuk
ve 1 mafsal) kullanılarak birbirlerine bağlanmış taşıyıcı
sistemdir.

Bağlantı için kullanılan üç çubuk paralel veya bir

noktada kesişecek şekilde ise uyumsuz bağlanmış
olurlar ve oynaktırlar.

Karmaşık Kafes Sistemler:

Belli bir kurala göre çubuk bağlantısı yapılmamış olan kafes sistemlere denir. Basit veya birleşik sistemde
bir yada daha fazla sayıda çubuk yeri değiştirilerek elde edilebilir.

4
 STA201 Statik
d: düğüm noktası sayısı
c: çubuk sayısı ise kendi içinde tam bağlı kafes sistem
m: mesnet tepkisi sayısı

Rijitlik koşulu:

d adet düğüm noktası ile yatay ve düşey doğrultularda toplam 2d adet denge denklemi yazılabilir.
Bunlardan c adet çubuk ve m adet mesnet tepkisi hesaplanabiliyor ise sistem izostatik, rijit ve tam bağlıdır
denir.

5
 STA201 Statik

Çubukta Ġç Kuvvet
Çubuklar iki kuvvete maruz elemanlardır. Mafsalları birleştiren doğrultuda kuvvet taşırlar.

6
 STA201 Statik
ÇÖZÜM YÖNTEMLERĠ:
Çubuk kuvvetlerini bulmak için iki yöntem kullanılabilir.
 Düğüm Noktası Yöntemi
 Ritter Kesim Yöntemi
Düğüm Noktası Yöntemi

Önce (gerekli ise) tüm sistemin SCD’ı üzerinde denge denklemleri

yazılarak mesnet tepkileri hesaplanır.
MA=0  Bx LP L=0  Bx =P
Fx=0   Bx + Ax =0   Ax =  P
Fy=0   Ay  P =0   Ay = P

Herbir düğüm noktasının teker teker SCD ları çizilir. Bunun için düğüm noktasına bağlanan çubuklar
kesilerek kafes sistemden ayrılır. Çubukların bilinmeyen kuvvetleri çekme olacak şekilde (düğüm
noktasından uzaklaşan doğrultuda) yerleştirilir.
Bir noktada kesişen kuvvetlerin dengesi kavramından hareketle herbir düğüm noktasında birbirine dik iki
doğrultuda kuvvet dengesi yazılır.
En fazla 2 bilinmeyen olan noktadan başlanır.
Örneğin C noktasında:
Fy=0   S3 sin P =0   S3 = P/sin
Fx=0    S2  S3 cos =0  S2 =  P/tan
Bulunan çubuk kuvvetinin işareti pozitif (+) ise çekme, negatif () ise basınç çubuğudur.

7
 STA201 Statik
Örn: P1=P2= 4kN olduğuna göre kafes sistemdeki
tüm çubuk kuvvetlerini düğüm noktası dengesi
yöntemi ile hesaplayınız.

Fy=0  S2 sin30o P2 =0   S2 = 8 kN
Fx=0  S2 cos30o S1=0   S1 =  43 kN

Fx=0   S1  S4 =0  S4 =  43 kN
Fy=0   S3  P1=0   S3 = 4 kN

Fn=0  S6 cos30o  S2 cos30o  S3 cos30o =0  S6 = 12 kN

Fx=0   S6 cos30o  S5 cos30o + S2 cos30o =0   S5 =  4 kN

çubuk şiddeti çekme/basınç

no
1 43 basınç
2 8 çekme
3 4 çekme
4 43 basınç
5 4 basınç
6 12 çekme

8
 STA201 Statik
Sıfır Çubuğu:

Bu kafes sistemde şiddeti sıfır olan çubuk

olup olmadığı söylenebilir mi?

9
 STA201 Statik
Ritter KesimYöntemi: Sadece bazı çubuk kuvvetlerinin bulunması istendiğinde tercih edilir.

Önce (gerekli ise) tüm sistemde denge denklemleri

yazılarak mesnet tepkileri hesaplanır.
Hesabı istenen çubuk dahil olmak üzere sistem kesilerek
tamamen ikiye ayrılır.

Herbir parçanın SCD ‘ı çizilir. Kesilen çubukların bilinmeyen kuvvetleri çekme olacak şekilde (düğüm
noktasından uzaklaşan doğrultuda) yerleştirilir.
Sonra istenen parça üzerinde gerekli denge denklemi veya denklemleri yazılarak istenen çubuk kuvveti
hesaplanır.
Örneğin sağdaki parçada C noktasında moment dengesi yazılarak S1 çubuk kuvveti kolayca bulunabilir.

Örn: BC, GC ve GF çubuk

kuvvetlerini hesaplayınız.

10
 STA201 Statik
Örn: GF, CF ve CD çubuk kuvvetlerini hesaplayınız.

11